Bible in Quechua, Eastern Apurímac, Apurímac Quechua, Quechua Del Este de Apurímac

Kinsantin Evangeliokuna
Los evangelios de San Mateo, San Lucas y San Juan en el idioma Quechua del Este de Apurmac
Las ilustraciones de las pginas 17, 110, 112, 159, 341, 355 y 394 por Horace Knowles se usan por cortesa de The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995. Las ilustraciones de las pginas 200 y 319 por Horace Knowles, con adiciones por Louise Bass The British & Foreign Bible Society, 1994 se usan con permiso. Las ilustraciones de las pginas 231 y 361 por Louise Bass se usan por cortesa de The British & Foreign Bible Society, 1994. Las ilustraciones de las pginas 11, 38, 65, 83, 90, 128, 153, 169, 226, 265, 271, 286, 295, 326, 334, 363 y 367 se usan por cortesa de David C. Cook Publishing Co., 1978.
Los evangelios de San Mateo, San Lucas y San Juan en el idioma Quechua del Este de Apurmac Primera edicin, 2010 2500 ejemplares
Publicado por La Liga Bblica del Per
Contenido
Kay kinsantin evangeliokunapa qallariyninmanta . . . . . . 5 Mateopa escribisqan libro . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Mateopa escribisqan libromanta yachachikuy . . . . . . . 133 Lucaspa escribisqan libro . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 Juanpa escribisqan libro . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 Juanpa escribisqan libromanta yachachikuy . . . . . . . . 371 Sasa palabrakunata entiendenanchispaq . . . . . . . . . . 381
San Mateo, San Lucas y San Juan en Quechua del Este de Apurmac, 1ra ed., 2010, La Liga Bblica del Per
KAY KINSANTIN EVANGELIOKUNAPA QALLARIYNINMANTA

Kay kinsantin evangeliokunan traducisqa kashan kay Quechua Apurmac Este rimaypi. Chayqa traducisqa kashan, manan palabra por palabrachu, aswanqa awpaq chay griego rimaypi, imaninantas nishan chay sentidopin. Evangelioqa significan Diosmanta allin willakuykuna ninantan. Kay evangeliokunapin: Mateo, Marcos, Lucas, hinallataq Juanpiwan, Jesuspa yachachisqankuna, hinallataq imaymana ruwasqankuna tarikushan. Primer kaq kinsantin evangeliokunan (Mateo, Marcos, Lucas) reqsisqa Evangelios Sinpticos nisqawan. Saynataqa reqsisqa, kay evangeliokunapi Jesuspa yachachisqankuna kaq niraqlla kasqanraykun. Hinaspapas kay kinsantin evangeliokunapin tarikushan, Jesusqa Galilea provincia lawpi yachichisqankunamanta, hinallataq imaymana ruwasqankunamantawan ima. Hinaspapas tarikullantaqmi Diospa gobiernanan sumaq glorianmanta Jesuspa yachachisqankunapas. Tawa kaq evangelio Juanataqmi yachachiwanchis, Jesusqa Noqan kani Diosmanta Hamuq nispa kikillanmanta rimasqankunamanta, hinallataq Jesusqa runakunaman Israel nacin lawpi yachachisqanmantawan. Ichaqa tawantin evangeliokunapin tarikun, pishqa waranqa runakuna mikhunanpaq, Jesuspa milagro ruwasqanmanta. Pipas kay evangeliokunata leespaqa, kay qatiqnin sealkunata tarispan, yachananku kaykunata: Asterisco *. Kay sealpa sutinmi asterisco. Sapa kutin sayna sealniyoq palabrata tarispaykiqa, kay libropa tukukuyninpi glosario nisqapin mashkanayki. Chaypin nishan chay palabra ima ninanmantaqa. Parntesis ( ). Kay sealpa sutinmi parntesis. Kay parntesis nisqa ukhupi escribisqakunaqa, allinta chay leesqayki willakuykunata entendinapaqmi escribisqa
kashan. Chaykunaqa leesqayki textopin pakasqa hina kashan, chaykunan alayriman urqosqa kashan, saynapi pipas leeqqa allinta entiendeykunanpaq. Corchete [ ]. Kay sealpa sutinmi corchete. Kay corchete nisqa ukhupi escribisqakunaqa kashan, leesqayki willakuykunata allinta entiendenaykipaqmi, huk nota nisqa aclaracin. Llave { }. Kay sealpa sutinmi llave. Kay llave nisqa ukhupi escribisqakunaqa manan tarikunchu awpaq wakin pergaminokunapiqa. Chaykunan kay sealwan churasqa kashan, llapan leeqkuna yachanankupaq. (Pergaminoqa ruwasqa karan animalkunapa qarankunamantan, chaykunapin awpaqqa escribiranku).
1. Mateori, pitaq karan? Mateoqa Roma nacionpaq impuesto cobraq runan karan. (Mat 9.9; Mar 2.14; Luc 5.27). Paytan Seor Jesusqa discipulon kananpaq akllaran (Mat 10.3; Mar 3.18; Luc 6.15). Mateopa papanpa sutinmi karan Alfeo (Mar 2.14). Mateopa huknin sutinmi karan Lev (Mar 2.14; Luc 5.27). Paymi kay Mateo sutiyoq librota escribiran. 2. Kay Mateo librori, hayk'aqtaq escribisqa karan? Cheqaqtapuniqa manan yachakunchu, hayk'aqsi kay Mateo libro escribisqa kasqanmantaqa. Ichaqa wakin estudiaq wawqenchiskunan creenku, kay Mateo libroqa escribisqa kanman karan, Jerusaln llaqtapi templo manaraq thuichisqa kashaqtinsi. Kay Mateo libroqa escribisqa kanman karan, soqta chunka wata otaq qanchis chunka wata Jesucristopa nacesqanpa qepanmanmi. 3. Kay Mateo librori, pikunapaqtaq escribisqa karan? Kay libroqa escribisqa karan, Israel nacionniyoq runakunapaqmi, hinallataq Jesucristopi llapallan creeq runakunapaqwan iman. 4. Kay Mateo librori, imapaqtaq escribisqa karan? Kay libroqa escribisqa karan, Nazaret llaqtamanta Jesusqa Diospa kachamusqan Salvador runa kasqanta Israel nacionniyoq runakuna yachanankupaqmi. Chaypaqmi Mateoqa Jesucristopa yachachisqankunata, hinallataq ruwasqankunamantawan ima, ordenninpi kay libropiqa escribiran. Saynallataqmi pipas kay librota leeqqa, pishqa chunka kutita tarinqa Diospa gobiernanan sumaq glorianmanta. 5. Kay Mateo libropiri, mayqen textotaq aswan importante yuyanapaq? Kay libropiqa kay texton aswan mas importante yuyanapaqqa: KAY RUNAN JESS; PAYMI ISRAEL NACIONNIYOQ RUNAKUNAPA REYNIN (Mat. 27.37). 6. Kay Mateo librota leespari, imakunamantataq yachasunchis? Kay libropiqa kaykunamantan yachasunchis: Diospa ancha khuyakuyninmanta. Jesucristopa vidanmanta. Diospa gobiernanan sumaq glorianmanta. Huchankuta saqespanku imaynatas runakuna salvasqa kanankumanta. Diosmanta imaynatas orakunamanta. Wakchakunata khuyapayanamanta. Willakuykunawan fariseo religionniyoq runakuna q'aqchasqanmanta. Chunka ishkayniyoq discipulonkunata comisionasqanmanta. Hinallataq qepa tiempokunapi imakunas pasananmantawan ima. 7. Kay Mateo librori, imayna dividisqataq kashan? Kay librota leespa allinta entiendenanchispaqmi, khayna dividisqa kashan: a) Jesuspa awpaq abuelonkunamanta (Mat 1.1-17). b) Jesuspa nacesqanmanta, hinallataq warma kasqanmantawan (Mat 1.18 asta 2.23). c) Bautizaq Juan imaynatas Diosta servisqanmanta (Mat 3.1-12). d) Jesuspa bautizachikusqanmanta, hinallataq Jesusta diablo tentay munasqanmantawan (Mat 3.13 asta 4.11). e) Jess Galilea provincia lawpi yachachisqanmanta, hinallataq ruwasqankunamantawan (Mat 4.12 asta 18.35).
MATEOPA ESCRIBISQAN LIBRO
7
Mateopa escribisqan libro1

f) Jess Galilea provincia lawmanta Jerusaln llaqtaman risqanmanta (Mat 19.1 asta 20.34). g) Jesuspa waunan p'unchaw manaraq chayamushaqtin tukuy imakuna pasasqanmanta (Mat 21.1 asta 27.66). h) Jess wausqanmanta kawsarimuspa discipulonkunaman rikhurisqanmanta, hinallataq kamachispa comisionasqanmantawan (Mat 28.1-20).
Abrahampa hinaspa Davidpa mirayninmantan karan. Kay listapi kaq runakunan Jesucristopa awpaq abuelonkunaqa karanku: 2 Abrahampa wawanmi karan Isaac; Isaacpa wawanmi karan Jacob; Jacobpa wawanmi karan Jud, hinallataq Judapa wawqenkunapiwan; 3 Judapa wawankunan karan warmin Tamarpi: Fares hinaspa Zarapiwan; Farespa wawanmi karan Esrom; Esrompa wawanmi karan Aram; 4Arampa wawanmi karan Aminadab; Aminadabpa wawanmi karan Naasn; Naasonpa wawanmi karan Salmn; 5 Salmonpa wawanmi karan Booz, Boozpa mamitanqa karan Rahabmi; Boozpa wawanmi karan Obed, Obedpa mamitanqa karan Rutmi; Obedpa wawanmi karan Isa; 6 Isaipa wawanmi karan *rey David; rey Davidpa wawanmi karan Salomn, Salomonpa mamitanqa karan waukuq Uriaspa warminmi; 7Salomonpa wawanmi karan Roboam; Roboampa wawanmi karan Abas; Abiaspa wawanmi karan Asa; 8 Asapa wawanmi karan Josafat; Josafatpa wawanmi karan Joram; Jorampa wawanmi karan Uzas; 9Uziaspa wawanmi karan Jotam; Jotampa wawanmi karan Acaz; Acazpa wawanmi karan Ezequas; 10Ezequiaspa wawanmi karan Manass; Manasespa wawanmi karan Amn; Amonpa wawanmi karan Josas; 11Josiaspa wawanmi karan Jeconas, hinallataq Jeconiaspa wawqenkunapiwan; paykunan karanku Israel *nacin llaqtayoq runakuna, Babilonia nacionman apasqa kasqanku tiempopi. 12 Israel nacionniyoq runakunata Babilonia nacionman apasqanku tiempomanta qepamanmi, Jeconiaspa wawan karan
Jesucristopa awpaq abuelonkunamanta

1Jesucristoqa
(Luc 3.23-38)
Salatiel; Salatielpa wawanmi karan Zorobabel; 13Zorobabelpa wawanmi karan Abiud; Abiudpa wawanmi karan Eliaquim; Eliaquimpa wawanmi karan Azor; 14Azorpa wawanmi karan Sadoc; Sadocpa wawanmi karan Aquim; Aquimpa wawanmi karan Eliud; 15Eliudpa wawanmi karan Eleazar; Eleazarpa wawanmi karan Matn; Matanpa wawanmi karan Jacob; 16 Jacobpa wawanmi karan *Mariapa qosan *Jos. Mariaataqmi karan Jesuspa mamitan; paytan Cristowan suticharanku. 17Saynapin Abrahammanta asta Davidkama chunka tawayoq miraykuna karan. Davidmanta asta Israel nacionniyoq runakuna, Babilonia nacionman preso apasqa kasqankukaman, chunka tawayoq miraykuna karan. Hinallataq Babilonia nacionman, Israel nacin llaqtayoq runakuna apasqa kasqankunamanta asta Jesucristopa nacesqankaman, chunka tawayoq miraykunallataq karan. Jesucristopa nacesqanmanta nacesqanqa khaynan karan: *Marian *Joseywan casarakunanpaq comprometisqaa karan. Hinaqtinmi Mariaqa Joseywan manaraq kushka kashaspa, Diospa Santo Espiritunpa atiyninwan onqoq rikhuriruran. 19Chaymi Joseyqa justo runa kasqanrayku, Mariata p'enqayman mana churayta munaspan, aswan mana pipapas yachasqallan saqepuyta piensaran. 20Saynata piensashaqtinmi, Seorpa angelnin Joseyman sueoyninpi rikhuriykuspa khaynata niran: Davidpa mirayninmanta Jos. Ama manchakuychu Mariawan casarakuytaqa. Payqa Diospa Santo Espiritunpa atiyninwan hunt'aykusqa kaspanmi, onqoq kashan. 21Chaymi Mariaqa qari wawata onqokunqa. Hinaspan chay wawaman sutinta churanki Jesuswan. Paymi runakunata salvanqa huchapi kawsasqankumanta, nispa. 22 Tukuy kaykunan pasaran, Diosmanta willakuq *profeta Isaiaspa nisqankuna cumplikunanpaq. Chay profeta Isaiasmi awpaqtaraq khaynata niran:
23 Manaraq 18 Jesucristopa
(Luc 2.1-7)
hayk'aqpas qariwan puuq sipasmi huk qari wawata onqokunqa;
Mateopa escribisqan libro1,2
10
hinaspan chay wawaman sutinta churanqaku, Emanuel, nispa. Emanuelqa Diosmi noqanchiswan, ninantan nin. Joseyqa puusqanmanta rikch'arispa, angelpa nisqanman hina ruwaran. Hinaspan Mariawan casarakuran. 25 Ichaqa Joseyqa manan puuranchu Mariawanqa, asta primer kaq wawanta Mara onqokunankama. Wawanta onqorukuqtinmi, Joseyqa wawapa sutinta churaran Jesuswan.
24 Chaymi
naceran Judea *provincia law Beln llaqtapi. Chay tiempopin hatun kaq *rey *Herodes Judea provinciapi gobiernasharan. Hinaqtinmi ancha yachayniyoq runakuna, intipa lloqsimunan lawmanta, Jerusaln llaqtaman hamuranku. 2 Hinaspan paykunaqa Jerusaln llaqtapi tapukuranku: Maypitaq kay Israel *nacin llaqtapa reyninri nacerun? Noqaykun intipa lloqsimunan lawpi qoyllurninta rikuramuyku. Chaymi hamushayku payta adoraq, nispanku. 3 Chay yachayniyoq runakunapa nisqanta uyarispanmi, rey Herodesqa, Jerusaln llaqtapi llapallan tiyaq runakunapiwan anchata preocupakuranku. 4Hinaqtinmi rey Herodesqa waqyachimuran *sacerdotekunapa llapallan jefenkunata, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunatawan ima. Hinaspan paykunata tapuran khaynata: Diosmanta Hamuq Salvador Cristori, maypitaq nacenan karan? nispa. 5 Chaymi paykunaqa niranku: Judea provincia law Beln llaqtapin nacenan karan. Saynatan Diosmanta willakuq *profetapas awpaqtaraq a escribirana khaynata:
6 Beln
1Jesusmi
Yachayniyoq runakuna Jesusman visitaq hamusqankumanta
llaqta, qan ukhupin huk kamachiq nacenqa. Paymi Israel nacin llaqtapi tiyaq runaykunata michinqa. Chaymi qanqa
11
llapallan Judea provincia law llaqtakunamanta aswan mas importante kanki, nispa. nisqankuta uyarispanmi, rey Herodesqa pakallapi waqyachimuran chay yachayniyoq runakunata. Hinaspan paykunata tapuran hayk'aqsi chay qoyllur paykunaman rikhurisqanmanta. 8 Saynata tapuruspanmi, rey Herodesqa, chay yachayniyoq runakunata Beln llaqtaman kachaspa, khaynata niran: Beln llaqtaman rispaykichisy, alli-allinta averiguamuychis chay wawa nacesqanmanta. Wawata tariruspaykichisqa, kutimuspay noqaman willawankichis, noqapas rispay chay wawata adoramunaypaq, nispa.
7Chay

9Chay
12
reypa nisqanta uyarispankun, chay yachayniyoq runakunaqa Beln llaqta lawman riranku. Hinaqtinmi chay intiq lloqsimunan lawpi qoyllur rikusqankuqa, yapamanta paykunapa awpaqninkuta riran. Wawapa kasqanpa altonman chayaruspantaqmi, chaypi chay qoyllurqa sayaykuran. 10 Hinaspan chay qoyllurpa sayasqanta rikuruspanku, chay yachayniyoq runakunaqa anchata kusikuranku. 11Wawapa kasqan wasiman haykuspankun, wawata rikuranku mamitan Mariatawan kushkata. Hinaspan qonqoriykukuspanku wawata adoraranku. Apamusqanku alforjamanta orqospankutaqmi, wawaman qoranku regalota: qorita, inciensota hinallataq mishk'i q'apaq *mirratawan ima. 12 Ichaqa chaymantan Diosqa chay yachayniyoq runakunaman sueoyninkupi willaran khaynata: Rey Herodesmanqa amaan kutinkichishachu, nispa. Chaymi paykunaqa llaqtankuman huk law annintaa kutipuranku. yachayniyoq runakuna llaqtankuman kutipusqankupa qepanmanmi, Diospa angelnin *Joseyman sueoyninpi rikhuriykuspa, khaynata niran: Hatarispayki wawata ishkapachiy mamitantinta Egipto *nacin llaqtaman. Hinaspa chay Egipto nacionpi tiyamuy, noqa qankunaman willamunaykama. Ichaqa *rey *Herodesmi wawata wauchinanpaq mashkachinqa, nispa. 14 Chaymi Joseyqa puusqanmanta hatarispa, wawata mamitantinta chay tuta Egipto nacin llaqtaman aparan. 15 Hinaspan chay Egipto nacin llaqtapi tiyaranku asta rey Herodes waunankama. Saynapin cumplikuran Diosmanta willakuq *profetapa awpaqtaraq khayna nisqan: Wawaytan Egipto nacionmanta waqyamurani, nispa. Qari wawakunata wauchinankupaq rey Herodes kamachisqanmanta
13 Chay
Egipto nacionman Jesusta ayqechisqankumanta
*Herodesqa chay yachayniyoq runakuna willakuq mana kutimuqtinkun, cuentata qokuran engaasqa kasqanta. Chaymi anchata phiakuran. Hinaspan
16 *Rey
13
soldadonkunata kamachiran, chay Beln llaqtapi hinallataq muyuriqninkunapi manaraq ishkay watayoq llapan qari wawakunata wauchimunankupaq. Saynataqa kamachiran, chay yachayniyoq runakuna awpaqtaraq willasqanmanta yachasqanraykun. 17Saynapin cumplikuran Diosmanta willakuq *profeta Jeremiaspa awpaqtaraq khayna nisqan:
18
Ram llaqtapi tiyaq runakunan ancha waqayta hinallataq llakikuyta ima uyarinku. Payqa Raquelmi karan. Payqa wawankunamantan waqaran. Payqa wawankuna wauqtinmi waqaran. Payqa manan consuelasqa kayta munaranchu, nispa. Nazaret llaqtaman kutipusqankumanta
Egipto *nacionpi tiyashaqtinku, Diospa angelnin sueoyninpi rikhuriran. Chay angelqa rikhuriran *rey *Herodes wauruqtinan. Hinaspan khaynata niran: 20 Hatariy, hinaspa wawata mamitantawan pusarikuspa Israel *nacin llaqtaykiman kutipuy. an waurunkua wawa wauchiy munaq runakunaqa, nispa. 21Chaymi Joseyqa wawata mamitantinta pusayukuspa Israel nacin llaqtanman kutipuran. 22 Ichaqa llaqtanman ripushaspanan, Joseyqa yacharuran rey Herodespa wawan Arquelaoa papanpa rantinta Judea *provincia lawpi gobiernasqanta. Chayraykun Joseyqa manchakuspa, Judea provinciamanqa mana riranchu. Ichaqa Diospa angelnin sueoyninpi niqtinan, Galilea provincia lawmanqa riran, chaypi tiyananpaq. 23Galilea provinciaman chayaruspankuataqmi, Nazaret sutiyoq llaqtaman riranku chaypi tiyanankupaq. Saynapin Diosmanta willakuq *profetakunapa awpaqtaraq khayna nisqanku cumplikuran: Diosmanta Hamuq Salvadorqa, Nazaret llaqtayoqwanmi sutichasqa kanqa, nispa.
19*Joseymanmi
p'unchawkunapin Bautizaq Juanqa riran Judea *provincia lawpi kaq ch'ineq lugarkunapi runakunaman khaynata willastin:
Bautizaq Juan runakunaman willasqanmanta

1Chay
(Mar 1.1-8; Luc 3.1-9, 15-17; Juan 1.19-28)

2 Huchaykichismanta
14
wanakuspa Diosman kutirikuychis. Diospa kay pachapi gobiernanan p'unchawqa chayamushanan, nispa. 3 Diosmanta willakuq *profeta Isaiasmi Bautizaq Juanmantaqa a escribirana khaynata: Ch'ineqpin huk runa waqyakuspa willakushan khaynata: Sonqoykichista allichaychis Diosmanta Hamuq Salvadorninchista allinta chashkinanchispaq, imaynan wiksu ankunata allichanku chay hinata, nispa. Juanpa p'achanmi karan *camellopa pelonmanta ruwasqa; cinturan watakunanataqmi karan qaramanta ruwasqa. Hinaspapas payqa langosta urukunatan mikhuran, hinallataq purunpi abejapa mishk'inkunatawan ima. 5 Hinaqtinmi ashka runakunaqa Bautizaq Juanpa yachachisqanta uyarinankupaq hamuranku Jerusaln llaqtamanta, Judea *provincia lawmanta, hinallataq Jordn mayupa muyuriqninpi kaq llapallan llaqtakunamantawan ima. 6 Hinaspan paykunaqa huchankuta willakuspanku Bautizaq Juanwan bautizachikuranku Jordn mayupi. 7Hinaqtinmi Juanpa bautizasqan lugarmanqa hamullarankutaq, ashka runakunapas. Paykunan karanku *fariseo religionniyoq runakuna, hinallataq *saduceo religionniyoq runakunapiwan ima. Chaymi Bautizaq Juanqa paykunata rikuspa khaynata niran: Mach'aqwaypa miraynin hina runakuna! Qankunamanri, pitaq willasurankichis Diospa castigonmanta ayqekunaykichispaqr? 8Huchaykichismanta wanakuspay, allin kawsaypia puriychis; saynapin runakunaqa yachanqaku huchaykichismanta cheqaqtapuni wanakusqaykichista. 9Amay niychishchu: Noqaykuqa Abrahampa mirayninmanta kasqaykuraykun salvasqa kasaqku, nispachu. Ichaqa noqan nisqaykichis, sichus Dios munanman chayqa, Abrahammanta miramuq runakunamanmi kay rumikunatapas tukurachinman. 10Imaynan mana ruruq sach'akunatapas dueonqa, saphinmanta orqospa, hachawan takaspa ninaman wikch'uykun, saynallatataqmi Diospas ruwanqa mana allin ruwaq runakunawanqa. 11Noqaqa huchaykichismanta wanakuqtiykichismi unullawan bautizaykichis. Aswanqa hukraqmi hamushan noqamanta aswan mas atiyniyoq. Chaymi noqaqa paypa husut'anllantapas mana apanaypaq hinachu
4 Bautizaq
15
kani. Paymi Diospa Santo Espiritunta qosunkichis qankunapi kananpaq; hinallataq bautizasunkichispas ninawan hina. 12Pay hamuspanmi t'aqanqa paypi creeq runakunata paypi mana creeq runakunamanta, imaynan trigota pajanmanta limpianankupaq wayrachinku saynata. Paypi creeq runakunatan salvanqa. Paypi mana creeq runakunataataqmi wiaypaq nina rawrayman wikch'uyuspa k'ananqa, nispa. Jess bautizasqa kasqanmanta riran Galilea *provincia lawmanta Jordn mayuman, Bautizaq Juan chaypi bautizananpaq. 14Ichaqa Juanataqmi Jesusta bautizayta mana munaspa, khaynata niran: Noqan necesitashani qan bautizawanaykitaqa, chaychu qanri noqawan bautizachikunaykipaq hamushankir? nispa. 15 Chaymi Jesusataq contestaran khaynata: Bautizawanaykipunin, saynapin Diospa nisqanta cumplisunchis, nispa. Chayan Juanqa bautizaran Jesusta. 16 Bautizaruqtinmi Jesusqa unumanta lloqsimuran; hinaqtinmi chay rato cielo kicharikuran. Hinaspan Jesusqa Diospa Santo Espiritunta rikuran, paloma hina payman urayamushaqta. 17Hinaqtinmi hanaq pachamanta nimuran khaynata: Paymi ancha munakusqay Wawayqa. Paywanmi ancha kusisqa kashani, nispa.
13 Jesusmi
(Mar 1.9-11; Luc 3.21-22)
Jesusta Diospa Santo Espiritun pusaran ch'ineq lugarman. Hinaqtinmi diabloqa Jesusta huchaman urmachiyta munaran. 2 Chay ch'ineq lugarpin Jesusqa tawa chunka p'unchaw, hinallataq tawa chunka tuta mana ni imatapas mikhuspa ayunaran. 3 Chaymi diabloqa huchaman urmachiyta munaspa Jesusman ashuykuran. Hinaspan khaynata niran: Cheqaqtapuni Diospa Wawan kaspaykiqa kay rumikunatay t'antaman tukuchiy, nispa. 4 Hinaqtinmi Jesusqa khaynata contestaran:
Jesusta huchaman diablo urmachiy munasqanmanta

1Chaymantan
(Mar 1.12-13; Luc 4.1-13)
16
Biblian nin: Runaqa manan t'antallawanchu kawsanman; aswanqa Diospa palabranta kasukuspan kawsanqa, nispa. 5 Chaymantan diabloqa Jesusta pusaran Diospa akllasqan Jerusaln llaqtaman. Chaypin Dios yupaychana *templopa alton patapi sayaykachispa, 6 khaynata niran: Cheqaqtapuni Diospa Wawan kaspaykiqa kaymantay saltaykuy. Bibliapin nishan khaynata: Diosmi kamachimunqa angelninkunata. Paykunan hap'isunki, rumiman chakiykita mana takakunaykipaq, nispa. Jesusqa diablota niran: Bibliapiqa nillashantaqmi: Seor Diosniykitaqa aman ima pruebamanpas yanqapuniqa churankichu, nispa. 8 Chaymantaataqmi diabloqa yapamanta pusaran huk alto orqoman. Hinaspan chaymanta qawachiran kay pachapi llapallan *nacin llaqtakunata, hinallataq qapaq kayninkunatawan ima. 9Hinaspan diabloqa khaynata niran: Kay qawasqayki llapallan nacin llaqtakunatan qanman qosqayki, sichus qonqorikuspa adorawanki chayqa, nispa. 10 Chaymi Jesusqa khaynata niran: Pasay kaymanta diablo! Bibliapin khaynata nishan: Seor Diosnillaykita adoray; payllatataq serviypas!, nispa. 11Hinaqtinmi diabloqa Jesuspa ladonmanta ripuran. Chaymantan angelkuna hamuspa Jesusta serviranku. Jess Galilea provinciapi yachachiy qallarisqanmanta Bautizaq Juan carcelpi kasqanta yacharuspanmi, Judea *provincia lawmanta kutiran Galilea provincia lawman. 13Hinaspan chay Galilea provincia ukhupi Nazaret llaqtapi kasqanmanta, Capernam llaqtaman Jesusqa riran, chaypi tiyananpaq. Chay Capernam llaqtaqa karan Galilea qochaq ladonpin, saynallataq Zabuln hinallataq Neftal tiyasqanku lawpin. [Nota: Zabulonwan hinallataq Neftaliywanqa karan, awpaq Israel nacin llaqtapi chunka ishkayniyoq ayllunkunamanta ishkaynin kaq ayllukunan.] 14Chay Capernam lawman Jesuspa risqanwanmi
7Chaymi
12 Jesusqa
(Mar 1.14-15; Luc 4.14-15)
17
Diosmanta willakuq awpaq *profeta Isaiaspa escribisqankuna cumplikuran. Chay profeta Isaiasmi khaynata niran: nacin llaqtapa ishkaynin ayllunkuna, qankunan kankichis Galilea qochapa ladonpi kaq Zabulonwan sutichasqa allpapi tiyaq runakuna, hinallataq Jordn mayupa chimpanpi Neftaliywan sutichasqa allpapi tiyaq runakuna. Qankunapa tiyasqaykichis Galilea provincia allpapin tiyashanku, mana Israel nacionniyoq ashka runakuna. 16 Ichaqa tutayaqpi hina huchallapi kawsaq runakunan k'anchayta rikunqaku; Hinallataq nishu tutapi hina tiyaq runakunan k'anchaykusqa kanqaku, nispa. chaymantapachan yachachiyta qallariran khaynata: Wanakuychis huchaykichismanta; hinaspa Diosman kutirikuychis. Diospa gobiernanan p'unchawmi a chayaykamushana, nispa. Tawa challwaqkunata Jess waqyasqanmanta Galilea qochapa patanta purishaspanmi, Pedrowan sutichasqa Simonta hinallataq wawqen Andrestawan rikuran. Paykunaqa challwata challwaqkuna
18 Jesusqa 17Jesusqa 15 Israel
(Mar 1.16-20; Luc 5.1-11)
18
kaspanmi, *mallankuwan challwata hap'isharanku. 19Hinaspan Jesusqa paykunata khaynata niran: Hamuychis noqawan kushka purinaykichispaq. Noqan qankunaman yachachisqaykichis, imaynan challwata challwankichis, chay hinata runakunatapas huunaykichispaq, nispa. 20 Chaymi Pedroqa wawqen Andrespiwan mallankuta kasqan ratolla saqespa Jesuswan kushka riranku. 21Saynallataqmi Jesusqa Galilea qochapa patanta rishaspa, rikullatarantaq Zebedeopa wawankunata: Jacobota Juantawan. Paykunan papankupiwan kushka botenkupi mallankuta remendasharanku. Hinaspan Jesusqa ishkayninkuta waqyaran. 22 Hinaqtinmi Jacoboqa wawqen Juanpiwan, kasqan ratolla papankuta hinallataq botenkutapas saqespa, Jesusta qatikuranku. Runakunata Jess sanoyachisqanmanta Galilea *provincia lawpi kaq llapallan llaqtakunapi puriran; Diosmanta yachachina *sinagoga wasikunapi Diospa gobiernananmanta allin willakuykunata willastin; hinallataq llapallan onqosqa runakunatapas sanoyachistin ima. 24Hinaqtinmi Siria provincia lawpi kaq llapallan llaqtakunamanta, ashka runakuna Jesuspa tukuy ima ruwasqankunata yacharuspanku, apamuranku tukuy ima onqoyniyoq hinallataq nanayniyoq runakunata. Hinaspapas apamullarankutaqmi demoniopa ak'arichisqan runakunatapas, atakiwan ak'ariqkunatapas, such'ukunatapas, hinallataq tukuy imaymana onqoywan ak'ariqkunatapas. Chay runakunatan Jesusqa sanoyachiran. 25 Chaymi ashka runakunaqa Galilea lawmanta, Decpolis lawmanta, Jerusaln llaqtamanta, Judea lawmanta, hinallataq Jordn mayupa chinpanpi tiyaqkunapas, Jesusta qatikuranku. ashka runakunata ladonpi rikuspanmi, huk moqoman wicharan; hinaspa chaypi yachachinanpaq tiyaykuqtinmi, discipulonkunaqa payman ashuykuranku. 2 Hinaqtinmi Jesusqa yachachiyta qallariran khaynata:
23 Jesusmi
(Luc 6.17-19)
Moqo patapi tiyaykuspa Jess yachachisqanmanta

1Jesusqa
19
3 Ancha
kusisqan kanqaku Diosta necesitaq runakunaqa; paykunapaqmi Diospa sumaq gobiernasqanqa. 4 Ancha kusisqan kanqaku waqaspa kawsaq runakunaqa; paykunatan Diosqa sumaqta consuelanqa. 5 Ancha kusisqan kanqaku llamp'u sonqoyoq runakunaqa; paykunan sumaq herencia allpa pachata chashkinqaku. 6 Ancha kusisqan kanqaku Diospa nisqanta ruwaylla munaq runakunaqa; paykunan sumaq saqsachisqa hina kanqaku. 7Ancha kusisqan kanqaku khuyapayakuq runakunaqa; paykunatan Diosqa sumaqta khuyapayanqa. 8 Ancha kusisqan kanqaku limpio sonqoyoq runakunaqa; paykunan Diostaqa rikunqaku. 9Ancha kusisqan kanqaku kay pachapi runamasinkunata hawkayayllapi kawsananpaq yanapaq runakunaqa; paykunan Diospa wawanwan sutichasqa kanqaku. 10 Ancha kusisqan kanqaku Diospa nisqankunata kasukuspa ak'ariq runakunaqa; paykunapaqmi Diospa suma-sumaq gobiernasqan gloriaqa. 11Ancha kusisqan kankichis noqapi creesqaykichisrayku runakuna k'amisuqtiykichis, cheqnisuqtiykichis, hinallataq llulla-llullarikusparaq contraykichispi tukuy imatapas nisuqtiykichisqa. 12 Anchatay kusikuychis; hanaq pachapin hatun premiota chashkinkichis. Saynatan ak'arichiranku qankunapa awpaqniykichista Diosmanta willakuq *profetakunatapas, nispa. Kachi hina kanamanta nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa kay pachapin kachi hina kankichis. Kachi q'aymayaruqtinqa, imapaqataq chay kachiri valenman? Manan imapaqpas valenmanachu. Aswanqa wikapanallapaqan valen. Hinaqtinmi runakunapas saruchakunku, nispa. nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa kay pachapi runakunapaqmi huk k'anchay hina kankichis, imaynan moqo patapi ruwasqa llaqtapas,
13 Jesusqa
(Mar 9.50; Luc 14.34-35)
14 Jesusqa
K'anchay hina kanamanta
20
llapan runakunapa rikunanpaq alayri kashan chay hina. 15 Saynallataqmi mecherota ratachispapas, manan cajonpa ukhunmanchu churanku. Aswanqa alayrimanmi churanku, saynapi llapallan wasipi kaqkunata k'anchananpaq. 16 Saynay qankunapas Diosta kasukuspa kawsayniykichiswan mechero hina k'anchaychis maypi tiyasqaykichispi; saynapin runakuna allin ruwasqaykichista rikuspanku, hanaq pachapi Dios Taytaykichista paykunapas alabanqaku, nispa. nillarantaqmi khaynata: Uyariwaychis, noqaqa manan Moisespa escribisqan leykunata chinkachinaypaqchu, nitaq Diosmanta willakuq *profetakunapa yachachisqankunata chinkachinaypaqchu hamurani. Aswanqa Moisespa escribisqan leykunata cumplinaypaqmi noqaqa hamurani. 18Cheqaqtapunin niykichis, cielopas, kay pachapas tukukunan p'unchawkamaqa, manan huk taksa letrallapas ni uchuy kamachikuyllapas kay leymantaqa qechusqaqa kanmanchu; aswanqa llapallanmi kay leykunaqa cumplikunqapuni. 19Chaymi niykichis, sichus pipas kay leykunapi huk uchuy kamachikuyllatapas mana kasukuspa, runamasinkunamanpas chay kamachikuyta ama kasukunankupaq yachachinqa chayqa, Diospa gobiernasqan glorianpiqa mana valeq runa hinan kanqa. Ichaqa kay leykunapa nisqanta kasukunqa, hinallataq runamasinkunapas kasukunanpaq allinta yachachinqa chayqa, Diospa gobiernasqan sumaq glorianpiqa allin reqsisqa runan kanqa. 20Chaymi niykichis, qankuna Diospa gobiernasqan sumaq glorianman haykunaykichispaqqa, Diospa kamachisqankunatan cheqaqta kasukunaykichis. Chay kamachikuykunataqa kasukunaykichis fariseo religionniyoq runakunapa, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunamantapas aswan mas allintan, nispa. Ama phiakuspa kawsanamanta nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa uyarirankichismi awpaq runakunaman Moisespa khayna yachachisqanta: Aman pitapas
17Jesusqa
Moisespa escribisqan leymanta
21Jesusqa
(Luc 12.57-59)
21
wauchinkichu. Pipas runamasinta wauchinqa chayqa, juzgasqan kanqa, nispa. 22 Noqan ichaqa niykichis: Pipas runamasinpaq phiakuqqa juzgasqan kanqa. Runamasin k'amiqataqmi juzgadopi juzgasqa kanqa. Hinallataq runamasinta maldeciqpas, nina rawraq infiernomanmi wiaypaq wikch'uyusqa kanqa. 23 Sichus ofrendaykita templopi *altarman apamushaspayki, runamasiykiwan phiachinakusqaykita yuyarirunki chayqa, 24 apamusqayki ofrendaykita altarpa ladonpi saqeyuspay kutiy; hinaspa chay runamasiykiwan allinpamuy. Chaymantaay chay ofrenda apamusqaykitaqa Diosman qoy. 25 Sichus pipas imamantapas qanpa contraykipi quejakusunki chayqa, manaraq juezpaman chayashaspay anllapiraq arreglaspa allinpaychis, saynapi juezman ama entregasunaykipaq. Saynata mana ruwaqtiykiqa, guardiaman juez entregarusuqtiykin, guardiaataq carcelman apaspa churaramusunkiman. 26Chaymi cheqaqtapuni niyki, chaymantaqa manan lloqsimunkichu llapan debesqaykita paganaykikama, nispa. nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa uyarirankichismi awpaq runakunaman Moisespa khayna yachachisqanta: Aman waqllikunkichu, nispa. 28 Noqan ichaqa niykichis: Pipas huk warmita qawapayaspa sonqollanpi munapayan chayqa, an sonqonpiqa waqllirukuna. 29Chaymi niykichis, sichus phaa awiyki huchallichisunki chayqa, aswany orqorukuspa wikapay. Saynapin huk awillaykita pierdenki llapan cuerpoyki nina rawraq infiernoman wikch'uyusqa kananmantaqa. 30Hinallataq sichus phaa makiykipas huchallichisunki chayqa, kuchurpaspa wikapay. Saynapin huk makillaykita pierdenki, llapan cuerpoyki nina rawraq infiernoman wikch'uyusqa kananmantaqa, nispa. Casado kashaspa ama t'aqanakunankumanta nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa uyarirankichismi awpaq runakunaman Moisespa yachachisqanta. Paymi niran: Pipas warminwan
27Jesusqa
Jesusmi yachachiran mana waqllikuspa kawsanamanta
31Jesusqa
(Mat 19.9; Mar 10.11-12; Luc 16.18)
22
manaa tiyayta munaspaqa, huk divorcio papelta firmaspay t'aqakuchun, nispa. 32 Noqan ichaqa niykichis: Sichus casado qari, warmin mana waqllikullashaqtin, t'aqakunman chayqa, warmintan waqllikuy huchaman tanqashan. Ichaqa casado qariqa t'aqakunmanmi, sichus warmin huk qariwan waqllirukuqtinqa. Saynallataqmi pipas chay divorciasqa warmiwan casarakuqqa, waqllikuy huchapin kashanku, nispa. nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa uyarirankichismi awpaq runakunaman Moisespa khayna yachachisqanta: Juramentota ruwaspaykichisqa, cumplinaykichispunin, nispa. 34Noqan ichaqa niykichis: Qankunaqa amapunin juramentotaqa imaraykupas ruwankichishchu. Aman juramentota ruwankichishchu hanaq pacharaykuqa; chayqa Diospa tiyananmi. 35 Aman juramentota ruwankichishchu kay pacharaykupas, chayqa Diospan. Aman juramentota ruwankichishchu Jerusaln llaqtaraykupas. Chay llaqtapas hatun *Reypa llaqtanmi. 36 Aman juramentota ruwankichishchu vidaykichisraykupas. Qankunaqa manan vidaykichispa dueyonchu kankichis. 37Imatapas rimaspaykichisqa ar niychis, otaq manan niychis. Hinaspa chay nisqaykichisman hina cumpleychis. Chay ar nisqaykichisman otaq manan nisqaykichismanqa ama yapaychishchu ima juramentotapas. Ichaqa imapas yapasqaykichisqa diablopa partinmantan hamun, nispa. Ama vengakuspa kawsanamanta nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa uyarirankichismi awpaq runakunaman Moisespa yachachisqanta. Paymi niran: Pipas runamasinpa awinta orqonqa chayqa, paypa awinpas orqosqallataqmi kanan. Hinallataq pipas runamasinpa kirunta p'akinqa chayqa, paypa kirunpas p'akisqallataqmi kanan, nispa. 39Noqan ichaqa niykichis: Pipas mana allinta qankunapa contraykichispi ruwanqaku chayqa, qankunapas amay paykuna hinallataqchu
33 Jesusqa
Jesusmi yachachin ama juramento ruwanamanta
38 Jesusqa
(Luc 6.29-30)
23
ruwankichis. Sichus pipas phaa uyaykipi takasuqtiykiqa, aswany lloq'e uyaykitawan kutirichiy. 40Hinallataq, sichus pipas juezman quejakuspa camisaykita qechuyta munasunki chayqa, aswany punchuykitawan qoykuy. 41Hinallataq, sichus pipas obligaspa, huk hora hina puriyta, q'epinta q'epichisunki chayqa, ishkay hora hina puriytay aparapuy. 42 Hinallataq, sichus pipas imatapas maakusunki chayqa, qoykuy. Saynallataq pipas imatapas prestaykuway nisunki chayqa, prestaykuy, nispa. Cheqniwaqninchis runakunata khuyakunamanta nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa uyarirankichismi awpaq runakunaman Moisespa yachachisqanta. Paymi niran: Amigoykitaqa khuyakunkin, enemigoykitan ichaqa cheqnikunki, nispa. 44Noqan ichaqa niykichis: Khuyakuychis enemigoykichiskunata, hinallataq cheqnisuqniykichis runakunapaqpas, Diosmanta maapuychis. {Allin kaqta ruwaychis cheqnisuqniykichis runapaqpas. Hinallataq cheqnispa qatikachasuqniykichis runakunapaqpas, Diosmanta maapuychis.} 45Saynapin qankunaqa hanaq pachapi Dios Taytaykichispa wawankuna kankichis. Paymi intitapas lloqsichimun allin ruwaq runakunapaq hinallataq mana allin ruwaq runakunapaqpas. Payllataqmi parachimunpas allin ruwaq runakunapaq hinallataq mana allin ruwaq runakunapaqpas. 46 Sichus khuyakusuqniykichis runallata khuyakunkichis chayqa, ima premiotataq qankunari chashkiwaqchis? *Impuesto cobraq huchasapa runakunapas saynataqa ruwankun. 47Hinaspapas, sichus amigollaykichista rimayukunkichis chayqa, ima allintataq qankunari ruwashankichis? Diospi mana creeq huchasapa runakunapas, saynataqa ruwankun. 48Qankunaqa hanaq pachapi Dios Taytaykichis hinan kanaykichis, imatapas allin kaqta ruwaspa, nispa. nillarantaqmi khaynata: Amay qankunaqa runakuna rikunallanpaqchu allin kaqkunataqa ruwaychis. Sichus runakunapa rikunallanpaq
43 Jesusqa
(Luc 6.27-28, 32-36)
1Jesusqa
Runamasinchis yanapanamanta
24
imatapas ruwankichis chayqa, hanaq pachapi Taytaykichisqa ima *premiotapas manan qosunkichishchu. 2 Wakchakunaman imatapas qonaykichispaqqa, amay wakin runakunaman willakachakusparaqchu imatapas ruwaychis. Saynataqa ruwanku ishkay uya runakunallan, Diosmanta yachachina *sinagoga wasikunapi, hinallataq callekunapipas, alabasqa kanankupaq. Ichaqa cheqaqtapunin niykichis, saynata ruwasqankuraykun chay runakunaqa, a chashkirunkua runakunapa alabasqan premiota. Chaymi paykunaqa Diosmanta manaa ima premiotapas chashkinqakuachu. 3Qankunay ichaqa, wakchakunaman imatapas qospaqa, pimanpas ama willakachakuspalla qoychis. 4Sayna ruwasqaykita rikuspan, Diosqa premioykita qanman qosunki {runakunapa awpaqninpi.} Diosman imaynatas orakunamanta nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa Diosman orakuspaykichisqa amay ishkay uya runakuna hinachu orakunkichis. Ishkay uya runakunamanqa gustanmi, orakushaspa llapan runakunawan rikuchikuy. Chaymi orakunku sayaykuspa Diosmanta yachachina *sinagoga wasikunapi, hinallataq calle esquinakunapipas; saynataqa ruwanku runakuna qawanallanpaqmi. Noqan ichaqa cheqaqtapuni niykichis: Saynata orakuspaqa an paykunaqa runakunapa partinmanta *premionkuta chashkirunkua. Chaymi paykunaqa Diosmanta manaa premionkutaqa chashkinqakuachu. 6 Qankunan ichaqa, Diosman orakunaykichispaqqa, wasiykichis ukhuman haykuspa, punkuta wisq'ayukuspa, mana rikuna Dios Taytaykichismanta orakuychis. Saynata secretollapi orakusqaykichista rikuspanmi, Dios Taytaykichisqa premioykichista qosunkichis. 7Qankunaqa Diosman orakuspaqa, amay Diosta mana reqsiq runakuna hinachu, kaq-kaqllata rimaspa comunta orakunkichis. Paykunaqa piensankun, kaq-kaqllata unayllataa orakuqtinku, Dios uyarinanpaq. 8Qankunaqa amay paykuna hinachu orakunkichis. Dios Taytaykichisqa manaraq orakushaqtiykichismi, a yachana imakuna necesitasqaykichistapas. 9Qankunaqa khaynatay Diosmanqa orakunkichis:
5 Jesusqa
(Luc 11.2-4)
25
Hanaq pachapi kaq Dios Taytayku, sutiyki yupaychasqa kachun. 10 Hamuy noqaykuman sumaqta kamachiwanaykikupaq. Munayniyki ruwasqa kachun, imaynan hanaq pachapipas hinallataq kay pachapipas. 11 Sapa p'unchawtaq t'antaykuta qowayku. 12 Tukuy huchaykutapas perdonawayku, imaynan noqaykupas perdonayku mana allin ruwawaqniykutapas. 13 Amataq dejawaykuchu huchaman urmanaykuta, aswan mana allinmanta waqaychawayku. {Ichaqa qanpan, kay pachapi, hanaq pachapi gobiernasqaykipas, atiyniykipas, hinallataq sumaq k'anchariq kayniykipas wia-wiaypaq. Amn}, nispa. mana allin ruwasuqniykichis runakunata qankuna perdonankichis chayqa, hanaq pachapi Dios Taytaykichispas perdonallasunkichistaqmi. 15 Sichus qankuna mana perdonankichishchu mana allin ruwasuqniykichis runakunata chayqa, qankunapa huchaykichistapas, hanaq pachapi Dios Taytaykichispas, manallataqmi perdonasunkichishchu, nispa. nillarantaqmi khaynata: Ayunaspaykichisqa aman ishkay uya runakuna hinachu llakisqa uyayoq kankichis. Paykunaqa llakisqa uyantinmi kanku, saynapi ayunasqankuta runakuna yachanankupaq. Cheqaqtapunin niykichis, saynata ruwasqankuraykun chay runakunaqa, a chashkirunkua runakunapa alabasqan premiota. Chaymi paykunaqa Diosmanta manaa ima premiotapas chashkinqakuachu. 17Ichaqa qankuna ayunanaykichispaqqa, uyaykichista unuwan uphakuspa, sumaqta umaykichistapas aqch'akuychis. 18 Saynata ruwaqtiykichismi, qankunapa ayunasqaykichismantaqa pipas mana cuentata qokunqachu. Aswanpas hanaq pachapi Dios Taytallaykin yachanqa. Hinaspan premioykichista qosunkichis {runakunapa awpaqninpi,} nispa.
14 Sichus
16 Jesusqa
Jesusmi yachachin ayunomanta
26
Hanaq pachapi imayna qapaq kanamanta nillarantaqmi khaynata: Amay kay pachapiqa qolqeta huuspa qapaq kayllapichu piensaychis. Ichaqa kay pachapi imapas huusqaykichistaqa phuyu urun mikhunqa, hinallataqmi ismuspa tukukunqa, saynallataqmi wasiman suwa haykuruspa suwakunqa ima. 20Mana sayna kananpaqqa, aswany hanaq pachapi qapaq kayniykichistaqa waqaychaychis. Chaypiqa manan ismunqachu, nitaq phuyu urupas mikhunqachu, nitaq suwapas suwakunanpaq haykunqachu. 21Ichaqa maypichus qapaq kayniyki kashan, chayllapitaqmi piensayniykipas kashan, nispa. K'anchay hina kananchismanta nillarantaqmi khaynata: awiqa enteron cuerpoykitapas k'anchashaq hinan. Sichus awiyki allin kaqllata qawanqa chayqa, cuerpoykipas sumaq k'anchaypi hinan kanqa. 23 Ichaqa sichus awiyki mana allinllata qawanqa chayqa, enteron cuerpoykipas tutayaqllapin kanqa. Sichus qanpa awiyki kanman tutayaqlla chayqa, ancha millay tutayaqllapin qanpas kashanki, nispa. Pitas servinamanta nillarantaqmi khaynata: Pi sirvientepas ishkay patrontaqa manan serviyta atinmanchu. Hukninta munakuspanmi, allinta servinman; huknintaataqmi menospreciaspa, mana allintachu servinman. Saynan pipas qapaq kayllata munaspaqa, Diostaqa manan serviyta atinmanchu, nispa. Ama preocupakuspa kawsanamanta nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa amay preocupakuychishchu mikhunaykichismanta, tomanaykichismanta nitaq p'achakunaykichismantapas. Kay pachapi kawsay vidaykichisqa,
19Jesusqa
(Luc 12.33-34)
22 Jesusqa
(Luc 11.34-36)
24 Jesusqa
(Luc 16.13)
25 Jesusqa
(Luc 12.22-31)
27
manan mikhunallaykichispaqchu valen, nitaq cuerpoykichispas p'achachinallaykichispaqchu valen. 26Aswany qawariychis alton phawaq pichinkukunata. Paykunaqa manan tarpunkuchu nitaq cosechankuchu, nitaq taqemanpas imatapas huunkuchu waqaychanankupaqqa. Ichaqa hanaq pachapi Dios Taytaykichismi mikhuchin. Qankunaqa chay pichinkukunamantapas, aswan mas valorniyoqmi kankichis! 27Icha qankuna creenkichishchu sapa p'unchaw aswan masta afanakuspaykichis, huk p'unchawtawan kawsanaykichispaq, otaq sayayniykichisman huk chikallantapas yapanaykichispaq? 28 Chayri, imanaqtintaq p'achaykichismantapas afanakunkichis? Qawariychisy campokunapi sumaqllaa wiaq t'ikakunata. Chay t'ikakunaqa manan llank'ankuchu p'achakunankupaqqa. 29Ichaqa cheqaqtapunin niykichis, Israel nacin llaqtapi awpaq kamachiq *rey Salomonpas, ancha qapaq kashaspanmi, huknin kaq t'ikakuna hinallapas mana p'achakuranchu. 30Campopi wiaq t'ikakunatapas Diosqa sumaqllataan wiachin, pisi tiempollapaq kashaqtinpas. Chaychu mana qankunatapas chay t'ikakunamanta aswan mastaraq p'achachisunkichisman? Ichaqa manaraqmi qankunaqa allintaraqchu Diospi confiashankichis! 31Hinaspapas qankunaqa amay afanakuychishchu, nitaq preocupakuychishchu mikhunaykichismanta, tomanaykichismanta, nitaq p'achakunaykichismantapas. 32 Kay pachapi mikhuymanta, tomaymanta hinallataq p'achakuymantaqa, Diospi mana creeq runakunallan afanakunku. Ichaqa Dios Taytaykichisqa yachanmi imapas faltasusqaykichistaqa. 33Chayraykun niykichis, imamantapas aswan mas importanteqa, Diospa munasqanta ruwaymi. Chayta ruwankichis chayqa, tukuy ima necesitasqaykichistapas chashkinkichismi. 34Saynaqa amay afanakuychishchu paqarin p'unchawmantaqa. Sapa p'unchaw afanakuyqa chay p'unchawllapaqy kachun, nispa.
Pitapas yanqapuni ama juzganamanta

1Jesusqa
nillarantaqmi khaynata: Aman runamasiykichistaqa yanqapuni juzgankichishchu; chaymi Diospas qankunataqa

(Luc 6.37-38, 41-42)
28
mana juzgasunkichishchu. 2 Imaynatan qankunapas runamasiykichista juzgankichis, saynallatataqmi Diospas qankunataqa juzgasunkichis. Imaynatan runamasiykichiswan kawsankichis, chayman hinan Diospas qankunata tratasunkichis. 3 Qanri, imanaqtintaq runamasiykipa awinpi kaq ishuta qawashanki? Qanqa, manachu aswan qawakuwaq awiykipi rakhu k'aspi hina kasqanta? 4awiykipi rakhu k'aspi hina kashaqtinri, imaynataq wawqeykitari niwaq: Wawqy, awiykipi ishuta orqorusqayki, nispa? 5 Ishkay uya runa! Manachu awpaqtaqa awiykipi rakhu kaq k'aspitaraq orqokuwaq? Chayta ruwaspan allinta rikunki, wawqeykipa awinpi ishuta orqonaykipaqqa. [Nota: Kayqa khayna ninanmi: Imanaqtintaq wawqeykipa huchantari qawashank? Qanqa, manachu aswan qawakuwaq paymantapas aswan mas huchayoqraq kasqaykita?] 6 Diospa sumaq palabrantaqa ama mana uyariy munaq runakunamanqa willaychishchu. Chay runakunaman Diospa palabranta willaspaykichisqa, alqomanpas otaq khuchikunamanpas sumaq qorita qarashawaqchis hinan. Paykunaqa chay willasqaykichista saruchakuspankun, aswan qankuna lawman kutiriramuspa, kanisunkichisman, nispa. Maakusqanchis uyarisqa kananmanta nillarantaqmi khaynata: Diosman orakuqtiykichisqa, qosunkichismi. Mashkaspaqa, tarinkichismi. Punkuta tocaqtiykichispas, kichamusunkichismi. 8 Pipas Diosmanta maakuqmi, chashkin. Mashkaqmi, tarin. Waqyakuqtinmi, punkutapas kichamun. 9 Mayqenniykichistaq wawaykichis t'antata maakuqtin, huk rumita qoykuwaqchis? 10Otaq challwata maakuqtinpas, mach'aqwayta qoykuwaqchis? 11Qankunaqa mana allin runakuna kashaspaykichispas, wawaykichismanqa allin kaqkunatan qoyta yachankichis. Chaymi qankuna maakuqtiykichisqa, hanaq pachapi Taytaykichisqa aswan mastaraq qosunkichis. 12 Saynaqa runamasiykichis qankunapaq allin kaqkunata ruwananta munaspaqa, qankunapas paykunapaqy
7Jesusqa
(Luc 6.31; 11.9-13)
29
allin kaqkunata ruwaychis. Saynatan Moisespa escribisqan leykunapipas, hinallataq *profetakunapa yachachisqankunapipas nishan, nispa. K'itku punkunta haykunamanta nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa k'itku punkuntay haykuychis. Ancho punkunta haykuqqa, ancho annintan rishan, facilla purinapaq kasqanrayku. Chay annintaqa ashkallaa runakunan rishanku wia-wiay ak'ariy nina rawray infiernoman. 14Ichaqa k'itkun punkupas, anpas, wiay kawsayman apaqqa. Chay k'itku antaqa ashllan runakuna tarinku, nispa. Sach'ataqa rurusqanpi reqsinamanta nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa cuidakuychis, falso *profeta runakunamanta. Paykunaqa huk manso oveja hinan hamusunkichis; ichaqa piensayninkutaqmi yarqasqa suwa atoqpa hinaraq kashan. 16 Qankunaqa chay falso profeta runakunataqa, imapas ruwasqanta qawaspan reqsinkichis. Manan uvastapas nitaq higostapas kishkayoq sach'amantachu pallankichis. Saynallataqmi falso profetakunapas allin kaqtaqa manapuni ruwankumanchu. 17Allin sach'aqa allintan rurun. Mana allin sach'aataqmi ichaqa, mana allintachu rurun. 18 Allin ruruq sach'aqa manapunin mana allintaqa rurunmanchu. Nitaqmi mana valeq sach'apas allintaqa rurunmanchu. 19Llapan mana allin ruruq sach'akunataqa, wit'uspan ninaman wikch'uyuspa k'ananku. 20Saynaqa, imatapas ruwasqankuta qawaspan chay llullakuspa rimaq falso profetakunataqa reqsinkichis, nispa. Hanaq pachaman pikunas haykunanmanta nillarantaqmi khaynata: Manan llapallan runakuna: Seorlly, Seorlly! nispa niwaqchu, Diospa gobiernasqan hanaq pachamanqa
13 Jesusqa
(Luc 13.24)
15 Jesusqa
(Luc 6.43-44)
21Jesusqa
(Luc 13.25-27)
30
haykunqaku. Aswanqa hanaq pachapi Papaypa munasqanta ruwaqkunallan. 22 Juicio p'unchaw chayaramuqtinmi, ashka runakunaqa niwanqaku khaynata: Seorlly, Seorlly, noqaykuqa qanmantan willarayku. Qanpa sutiykipin demoniokunatapas runakunamanta qarqorayku. Saynallataqmi qanpa sutiykipi ashka milagrokunatapas ruwarayku, nispa. 23 Hinaqtinmi noqaqa paykunata nisaq: Manan noqaqa reqsiykichishchu! Mana allin ruwaq llapan huchasapa runakuna, awpaqniymanta ayqeriychis! nispa. Ishkay clase wasita ruwaq runakunamanta nillarantaqmi khaynata: Noqapa yachachisqaykunata uyarispa kasukuq runaqa, huk yachayniyoq runamanmi rikch'akun. Paymi wasinta ruwananpaq pampata t'oqospa, allin rumi hawapi cimientota hatarichin. 25 Chaymi paraqa, wayrantin hinallataq lloqllantin hamuspa, chay wasitaqa mana thuichiranchu, rumiwan cimentacionnin allin ruwasqa kasqanrayku. 26 Noqapa yachachisqaykunata uyarishaspa mana kasukuq runan ichaqa, huk mana yachayniyoq runaman rikch'akun. Paymi wasinta ruwananpaq pampata t'oqon hawallata. Hinaspan chay runaqa, roqro uma kasqanrayku, aqo-aqo hawallapi wasinta hatarichin. 27Chaymi paraqa, wayrantin hinallataq lloqllantin hamuspa, chay wasitaqa q'alata aparan, allpa hawallapi ruwasqa kasqanrayku, nispa. 28 Chaymi Jess yachachiyta tukuruqtin, chaypi uyariq runakunaqa admirasqallaa karanku Jesuspa yachachisqankunawan. 29Saynataqa admirakuranku, runakunaman autoridadwan Jess yachachisqanraykun. Hinaspapas payqa manan Moisespa escribisqan leykunata yachachiq runakuna hinachu yachachiran.
24 Jesusqa
(Mar 1.22; Luc 6.47-49)
chay moqopi yachachiyta tukuruspanmi uraykamuran. Chaymi runakunaqa Jesuswan kushka riranku. 2 Hinaqtinmi huk *lepra onqoyniyoq runa, Jesusman
Lepra onqoyniyoq runata Jess sanoyachisqanmanta

1Jesusqa
(Mar 1.40-45; Luc 5.12-16)
31
hamuran. Hinaspan awpaqninpi qonqoriyukuspa, khaynata niran: Seorlly, munaspaykiqa sanoyaykachiway, nispa. 3 Chaymi Jesusqa makinwan llamiykuspa chay runata niran: Ar, noqaqa munanin sanoyanaykita, nispa. Hinaqtinmi kasqan ratolla chay lepra onqoyniyoq runaqa, sanoyapuran. 4Hinaspan Jesusqa niran: Aman pimanpas kaykunataqa willankichu. Aswanqa *sacerdoteman rispaykiy qawachikamuy sanoa kasqaykita. Hinaspayki Moisespa escribisqan leyninman hina ofrendaykita qomuy. Saynapin paykunaqa yachanqaku sanoa kasqaykita, nispa. Roma llaqtayoq soldadokunapa jefenpa iiyninmanta llaqtaman Jess chayaruqtinmi soldadokunapa jefenqa Jesusman ashuykuspa khaynata ruegakuran: 6 Seorlly, serviwaqniy runan wasiypi nishuta ak'arishan, enteron cuerpon wausqa hina kaqtin, nispa. 7Hinaqtinmi Jesusqa khaynata niran: Kunanmi wasiykiman rispa sanoyachimusaq, nispa. 8 Chaymi chay soldadokunapa jefenqa niran: Seorlly, noqaqa nishu huchasapa runan kani, chayraykun wasiymanqa mana haykuwaqchu. Ichaqa kunan rato qan rimarillaqtiykin, serviqniyqa sanoyanqa. 9Ichaqa noqapas jefeykunata kasukuqmi kani; saynallataqmi soldadoykunapas noqapa kamachisqayta ruwan. Chaymi paykunata kamachiqtiy, paykunapas kasuwanku; hukninta: Riy niqtiyqa, rinmi; huknintapas: Hamuy niqtiyqa, hamunmi. Saynallataqmi serviwaqniy runatapas: Kayta ruway niqtiyqa, paypas ruwanmi, nispa. 10 Chay soldadokunaq jefenpa nisqanta uyarispanmi Jesusqa, admirakuspa, paywan kushka riq runakunata niran: Cheqaqtapunin niykichis, kay enteron Israel nacin llaqtapipas, khayna allin iiyniyoq runataqa, manan pitapas tariranichu. 11Chayqa uyariwaychisy kay nisqayta: Enteron mundomantan kay forastero hina hamunqaku, noqapi creeqkunaqa; hinaspan paykunapas Abrahamwan,
5 Capernam
(Luc 7.1-10)
32
Isaacwan hinallataq Jacobwan ima, mikhunankupaq mesaman tiyaykunqaku, Diospa gobiernasqan sumaq glorianpi. 12 Ichaqa, Diospa gobiernasqan sumaq glorianman haykunankupaq primerta invitasqa kaqkunaqa, Diospi mana creesqankuraykun huk tutayaq lugarman qarqosqa kanqaku. Chaypin waqanqaku hinallataq nanaymanta kirunkuraq rach'ikyanqa, nispa. 13 Chaymantan Jesusqa chay soldadokunapa jefenta niran: Wasiykiman kutipuy; hinaspa noqapi creesqaykiman hina ruwasqa kachun, nispa. Hinaqtinmi Jesuspa rimarisqan ratomantapacha, chay soldadokunapa jefenta serviq runaqa sanoyaran. Pedropa suegranta Jess sanoyachisqanmanta wasinman chayaruspanmi Jesusqa rikuran Pedropa suegranqa nishu fiebrewan camapi onqoshaqta. 15 Hinaspanmi Pedropa suegranman ashuykuspa, Jesusqa makinta llamiykuran. Chaymi Pedropa suegranqa kasqan ratolla chay fiebre onqoymanta sanoyaran. Hinaspan camanmanta hatarispa, paykunaman mikhunata serviran. Ashka onqosqa runakunata Jess sanoyachisqanmanta Jesusman apamuranku demoniokunapa ak'arichisqan ashka runakunata. Hinaqtinmi Jesusqa huk rimayllawan chay demoniokunata qarqoran. Hinaspan chaypi kaq llapallan onqosqa runakunatapas sanoyachillarantaq. 17Saynapin Diosmanta willakuq awpaq *profeta Isaiaspa, khaynata nisqan cumplikuran: Paymi noqanchis ak'arinanchista hinallataq noqanchis sufrinanchista ak'ariran llapan huchanchiskunamanta, nispa. Jesusta qatikuy munaq runakunamanta muyuriqninpi ashkallaa runakuna kaqtinmi, Jesusqa discipulonkunata kamachispa, khaynata niran:
14 Pedropa
(Mar 1.29-31; Luc 4.38-39)
16 Tutayaykushaqtinan
(Mar 1.32-34; Luc 4.40-41)
18 Jesuspa
(Luc 9.57-62)
33
Hakuchi *Galilea qochapa waq law chimpanman, nispa. 19Hinaqtinmi Moisespa escribisqan leykunata yachachiq huk runaqa, Jesusman ashuykuspa, khaynata niran: Yachachikuq, maytaa riqtiykipas noqaqa qatikusqaykin, nispa. 20 Hinaqtinmi Jesusqa contestaran: Atoqkunapaqa kanmi qaqapi t'oqokuna puunankupaq. Alton phawaq pichinkukunapapas kanmi maypi puunankupaq. Ichaqa noqa Diosmanta Hamuq Runapan mana kanchu mayman haykuykuspa puunaypaqpas, nispa. 21Hinaqtinmi huk discipulon Jesusta nillarantaq khaynata: Seorlly, dejaykuwayraq papay wauqtin p'amparamunaykama. Chaymantaa qantaqa qatikusqayki, nispa. 22 Chaymi Jesusqa niran: Hakuchi noqawan, Diosta mana kasukuq runakunaqa wausqamasinkuta, hina p'ampamushachunku, nispa. Wayrata Jess thaichisqanmanta huk boteman qespiruran. Hinaqtinmi discipulonkunapas qespispanku, paywan kushka riranku. 24 Hinaqtinmi chay botepi rishaqtinku Jesusqa puururan. Hinaspan qonqayllamanta nishuta wayra-wayramuspa, chay hatun qochapi unuta altoman qallchichimuran. Chaymi chay risqanku botemanqa unu hunt'ayta qallariran. 25 Hinaqtinmi discipulonkunaqa nishuta mancharikuspanku, Jesusta rikch'achiranku khaynata: Seor, Seor! Salvawayku! Unu ukhumanmi chinkaykushanchisha! nispanku. 26 Chaymi Jesusqa niran: Pisi iiyniyoq runakuna! Imanaqtintaq qankunari noqapi mana confiaspa, aswan mancharisqa kashankichis? nispa. Saynata nispanmi, Jesusqa sayariykuspa chay wayrata, hinallataq qochapi qallchikamuq unutawan kamachiran thainanpaq. Chaymi kasqan ratolla wayrapas unupas thairan.
23 Jesusmi
(Mar 4.35-41; Luc 8.22-25)

27Hinaqtinmi
34
Jesuspa discipulonkunaqa admirasqallaa anchata mancharikuspanku tapunakuranku khaynata: Imayna runaataq kay runar? Pay kamachiqtin, wayrapas, unupas kasukunanpaqr? nispanku.
(Mar 5.1-20; Luc 8.26-39)
Demoniokunapa ak'arichisqan runakunamanta
qochapa waq lawnin Gadara lugarman Jess chayaruqtinmi, panteonmanta ishkay runakuna Jesusman hamuranku; chay ishkaynin runakunaqa demoniopa ak'arichisqanraykun ancha manchakunapaq karanku. Chaymi ni pipas mana chay annintaqa pasayta atirankuchu. 29Hinaqtinmi chay ishkay runakunapi kaq demoniokunaqa, altota qaparispa, khaynata niranku: Tukuy atiyniyoq Diospa Wawan Jess, imatataq qanri noqaykuwan munashanki? Manaraq tiempo chayamushaqtinchu noqaykuta ak'arichiwanaykikupaq hamushanki? nispanku. 30 Chay cercallankupitaqmi ashka khuchikuna mikhusharanku. 31Hinaqtinmi demoniokunaqa chay khuchikunata rikuspanku, Jesusta ruegakuranku khaynata: Qarqowankiku chayqa dejaykuwaykuy waq khuchikunaman haykunaykupaq, nispanku. 32 Hinaqtinmi Jesusqa niran: Riychis, nispa. Chaymi demoniokunaqa chay ishkay runakunamanta lloqsispanku, chay ashka khuchikunapa cuerponman haykuranku. Hinaqtinmi chay khuchikunaqa qata urayta p'itaspanku, Galilea qochaman urmaykuspa, heq'epaspa chaypi wauranku. 33 Hinaqtinmi chay khuchi michiqkunaqa, chayta rikuspanku, anchata mancharikuspa ayqekuranku. Llaqtaman chayaruspankutaqmi tukuy rikusqankuta, hinallataq demoniokunapa ak'arichisqan runakunapas sanoyasqankumanta willakuranku. 34Chaykunata uyarispankun, chay llaqtapi tiyaq llapallan runakunaqa Jesuspa kasqanman hamuranku. Hinaspan Jesusta ruegakuranku khaynata: Kay llaqtaykumanta huk lawman ripuy, nispanku.
28 Galilea
35
Jesusqa boteman qespispa, Galilea qochaq waq law chimpanman riran. Hinaspan chayaran tiyasqan Capernam llaqtaman. 2 Chaypi kashaqtinmi huk mana puriy atiq runata kallapipi wantumuranku. Hinaqtinmi Jesusqa chay wantumuq runakunapa iiyninta yachaspa, chay mana puriy atiq runataqa, khaynata niran: Wawally, ama llakikuychu, kallpanchakuy. Llapan huchaykikunatan perdonayki, nispa. 3 Hinaqtinmi Moisespa escribisqan leykuna yachachiq wakin runakunaqa, sonqollankupi piensaranku khaynata: Pitaq kay runari, kaykunata rimaspa, Diosta ofendinanpaqr? nispanku. 4Jesusataqmi chay runakunapa piensasqanta yachaspa, tapuran khaynata: Qankunari, imanaqtintaq chay mana allinkunatari piensashankichis? 5 Kunany niwaychis: Imataq mas facilri kanman? Kay runapa huchankunata perdonaychu? Icha Sanoyachispa ripuy niychu? 6 Kunanmi qankunaman rikuchisqaykichis, noqa Diosmanta Hamuq Runaqa huchayoq runakunata perdonanaypaq kay pachapi atiyniyoq kasqayta, nispa. Saynata niruspanmi Jesusqa chay mana puriy atiq runata niran: Sayariy, kallapiykita oqarispa, wasiykiman ripuy, nispa. 7Chaymi chay mana puriy atiq runaqa sayarispa wasinman ripukuran. 8 Hinaqtinmi chaypi kaq runakunaqa, chay mana puriy atiq runapa sanoyasqanta rikuspanku, anchata admirakuspa, tukuy manchakuywan Diosta alabaranku. Mateota Jess waqyasqanmanta chay mana puriy atiq runata sanoyarachispanmi, chaymanta lloqsispa risharan. Hinaspan Mateo sutiyoq runata *impuesto cobrananpi tiyashaqta rikuspan, Jesusqa payta niran: Hakuchi noqawan! nispa.
Mana puriy atiq runata Jess sanoyachisqanmanta

1Chaymantan
(Mar 2.1-12; Luc 5.17-26)
9Jesusqa
(Mar 2.13-17; Luc 5.27-32)
36
Chayta uyarispanmi Mateoqa, tukuy ruwasqankunata saqespa, Jesuswan kushka riran. 10 Hinaspan Mateoqa Jesusman invitananpaq ashka mikhunata wasinpi wayk'uchiran. Chaymi Jesusqa discipulonkunapiwan, Mateopa impuesto cobraqmasinkunapiwan, hinallataq huchasapa runakunapiwan ima, mesapi kushka mikhusharanku. 11Chayta rikuspankun *fariseo religionniyoq runakunaqa, Jesuspa discipulonkunata tapuranku khaynata: Yachachisuqniykichis Jesusri, imanaqtintaq impuesto cobraq runakunawan, hinallataq huchasapa runakunawan kushkari mikhushan? nispanku. 12 Jesusqa chayta uyariruspanmi, khaynata niran: Sano runakunaqa manan necesitankuchu medicotaqa. Aswanqa onqosqa runakunallan. 13 Qankunaqa riychisy, hinaspa yachamuychis ima ninantas Bibliapi nishan chayta. Diosmi khaynata niran: Manan munanichu animalkunata wauchispa sacrificio ofrendata q'oshichimuwanaykichistaqa. Aswanqa munani khuyapayakuq kanaykichistan, nispa. Noqaqa hamurani manan: mana huchayoqmi kani nispa niq runakunata waqyaqchu. Aswanqa huchasapa runakuna waqyaqmi hamurani, huchankuta saqespa noqata qatikuwanankupaq, nispa. Jesusmi yachachiran ayunomanta Juanpa discipulonkunan Jesusman hamuspa tapuranku: Noqaykupas hinallataq *fariseo religionniyoq runakunapas ayunaykun. Ichaqa qanpa discipuloykikunari, imanaqtintaq mana ayunankuchu? nispanku. 15 Hinaqtinmi Jesusqa contestaran khaynata: Huk casarakuyman invitasqa runakunaqa manan llakisqaqa kankumanchu, chayllapiraq casarakuq qari kashaqtinqa. Ichaqa kanqan p'unchawkuna, casarakuq qari paykuna ukhumanta qechusqa kaqtin, paykunapas ayunanankupaq. 16 Hinaspapas mosoq telawanqa manan pipas thanta p'achataqa remendanmanchu. Saynata remendaqtinqa
14 Bautizaq
(Mar 2.18-22; Luc 5.33-39)
37
chay mosoq remendoqa astawanmi chay thanta p'achataqa llik'irunman. 17Saynallataqmi manaraq poqosqa vinotaqa, pipas thanta odremanqa manan hich'anmanchu. Ichaqa chay vino poqoruspanmi chay thanta odretaqa phatarachinman. Hinaspan vinopas usunman, hinallataq odrekunapas manaa imapaqpas valenmanachu. Aswanmi manaraq poqosqa vinotaqa mosoq odrekunaman hich'ana. Saynapin odrepas nitaq vinopas mana perdenqachu, nispa. [Nota: Mana poqosqa vinon rikch'akun Jesuspa yachachisqankunaman. Poqosqa vinoataqmi rikch'akun awpaq mana valeq costumbrekunaman. Chaymi Diospa palabrankunamanqa mana valeq costumbrenchiskunataqa mana yapananchishchu.] Jairopa ususinmanta hinallataq onqosqa warmimantawan Jess rimallashaqtinraqmi, Diosmanta yachachina *sinagoga wasipi kamachiq Jairo sutiyoq runa, Jesusman hamuspa, awpaqninpi qonqoriyukuspa, ruegakuran khaynata: Ususiymi kunallan waurun! Sichus qan rispayki payta llamiykuqtiykiqa kawsarinqan, nispa. 19Hinaqtinmi Jesusqa tiyasqanmanta hatarispa, discipulonkunapiwan kushka, Jairopa qepanta riranku. 20 Hinaqtinmi Jairopa wasinman rishaqtinku, huk warmi chunka ishkayniyoq wataa yawar apariy onqoywan onqosqa kaspan, Jesusman qepallanta ashuykuspa, p'achanpa patallanta llamiykuran. 21Chay warmiqa sonqollanpin piensaran khaynata: Sichus p'achallantapas llamiykuspayqa sanoyarusaqmi, nispa. 22 Chaymi Jesusqa chay warmi lawman kutiriran. Hinaspan payta qawaykuspa, khaynata niran: Wawy, kallpanchakuy. Diospi iisqaykiraykun sanoa kanki, nispa. Hinaqtinmi chay warmiqa chay ratomantapacha sanoyapuran. 23 Chaymantan Jesusqa Jairopa wasinman riran. Chaypin quenata tocaqkunapas listollaa kashasqaku Jairopa ususinta
18 Chaykunata
(Mar 5.21-43; Luc 8.40-56)
38
p'ampaq rinankupaq; hinallataqmi ashka runakunapas llakikuymanta waqashasqaku. 24Chaymi Jesusqa paykunata niran: Lloqsimuychis chaymanta. Sipasqa manan wausqachu kashan. Aswanqa puullashanmi, nispa. Hinaqtinmi chaypi kaq runakunaqa, Jesusmanta burlakuspa, asipayaranku. 25 Ichaqa hawaman paykunata Jess lloqsirachispanmi, Jesusqa chay wausqa sipaspa kasqanman haykuspa, ashuykuran. Hinaspan makinmanta aysariykuqtin, chay sipasqa hatarimuran. 26 Hinaqtinmi chay Capernam llaqtapa cercankunapi tiyaq runakunaqa, tukuy kaykuna pasasqanmanta yacharanku. Jess rishaqtinmi, ishkay awsakuna Jesuspa qepanta riranku, khaynata waqyakuspa: Davidpa mirayninmanta Jess, khuyapayaykuwaykuy! nispanku.
27Chaymanta
Ishkay awsakunata Jess sanoyachisqanmanta
39
28 Hinaqtinmi
wasiman Jess chayaruqtin, chay awsakunaqa Jesuspa ladonman ashuykuranku. Chaymi Jesusqa chay awsakunata tapuran: Qankuna, noqapi confiankichishchu sanoyachinaypaqr? nispa. Hinaqtinmi chay awsakunaqa contestaranku: Ar, Seorlly, nispanku. 29Saynata contestaqtinkun, Jesusqa chay ishkaynin awsakunapa awinkunata llamiykuspa niran: Noqapi confiasqaykichisraykun sanoyachisqaykichis, nispa. 30 Chaymi chay awsa runakunaqa kasqan ratolla qawarispa rikuranku. Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Aman pimanpas kay sanoyachisqaymantaqa willankichishchu, nispa. 31Paykunan ichaqa chaymanta lloqsiruspanku, chay llaqtakunapi llapallan tiyaq runakunaman willakachakuranku, paykunata Jess sanoyachisqanmanta. ishkaynin sanoyachisqan awsakuna lloqsirullaqtinmi, Jesusman pusamullarankutaq demoniopa ak'arichisqan mana rimay atiq runata. 33 Hinaqtinmi Jesusqa chay runamanta demoniota qarqoran. Chaymi chay runaqa chayraq rimayta atiran. Hinaqtinmi chaypi kaq runakunaqa anchata admirakuspa, khaynata niranku: Saynataqa manan hayk'aqpas rikuranchishchu kay Israel *nacin llaqtapiqa, nispanku. 34 Ichaqa *fariseo religionniyoq runakunaataqmi khaynata niranku: Kay runaqa demoniokunataqa qarqon demoniokunapa jefen payman atiyninta qoqtinmi, nispanku. llapallan llaqtakunaman, hinallataq uchuy llaqtachakunamanpas rispanmi, Diosmanta yachachina *sinagoga wasikunapi, Diospa sumaq gobiernananmanta allin willakuykunata runakunaman willaran. Saynallataqmi
32 Chay
Mana rimay atiq runata Jess sanoyachisqanmanta
35 Jesusqa
Runakunata Jess khuyapayasqanmanta
40
onqosqa runakunatapas, hinallataq runakunapa cuerponpi nanayninkutapas sanoyachiran. 36 Jesusqa ashka runakunata qawaykuspanmi khuyapayaran. Chay runakunaqa, mana michiqniyoq ovejakuna hina wikch'usqa, hinallataq ch'eqesqa ima kasqankurayku. 37Hinaspan Jesusqa discipulonkunata niran: Diosta necesitaq runakunaqa ashkan kashanku; ichaqa Diosmanta willakuqkunan chikallan kanku. 38 Chayraykuy Diosman qankunaqa orakuychis, yachachiq runakunata kachamunanpaq, hinaspa llapan runakunaman Diosmanta allin willakuyta paykuna willamunankupaq, nispa.
Jesusqa waqyaran chunka ishkayniyoq discipulonkunata. Hinaspan sapankamaman atiyninta qoran, runakunamanta demoniokunata qarqonankupaq, hinallataq runakunapi imaymana onqoykunatapas, nanaykunatapas sanoyachinankupaq. 2 Chay chunka ishkayniyoq discipulonkunatan Jesusqa suticharan *apostolwan. Paykunan karanku: Simn, huknin sutinmi karan Pedro; Simn Pedropa wawqen Andrs; Zebedeopa wawankuna Jacobowan hinallataq Juanpiwan ima; 3 saynallataq Felipe; Bartolom; Toms; *impuesto cobraq Mateo; Alfeopa wawan Jacobo; Lebeo, paytan suticharanku Tadeowan; 4cananista partidomanta kaq Simn; hinallataq Judas Iscariote ima. Kay Judas Iscarioten Jesusta traicionaspa enemigonkunaman entregaran. Chunka ishkayniyoq discipulonkunata Jess comisionasqanmanta paymanta willakuq rinankupaqmi, chay chunka ishkayniyoq akllasqan discipulonkunata comisionaspa, kamachiran khaynata: Aman mana Israel nacionniyoq runakunamanqa rinkichishchu. Hinaspapas aman Samaria *provincia lawpi tiyaq runakunamanpas haykunkichishchu. 6Aswanmi
10
Chunka ishkayniyoq apostolkunamanta

1Chaymantan
(Mar 3.13-19; Luc 6.12-16)
5 Jesusqa
(Mar 6.7-13; Luc 9.1-6)
41
rinkichis Israel nacionniyoq runakunallaman. Paykunan chinkasqa ovejakuna hina kashanku. 7Hinaspapas qankunaqa rispaykichismi willamunkichis khaynata: Diosmi sumaq gobiernayta a qallarinqaa (paypi iispa kasukuq runakunata), nispa. 8 Saynallataqy qankunaqa onqosqakunata, hinallataq lepra onqoywan ak'ariq runakunatapas sanoyachimuychis. Wausqakunatapas kawsarichimuychis. Hinallataq demoniokunatapas runakunamanta qarqomuychis. Qankunamanmi kay atiyta gratislla qoshaykichis; saynaqa qankunapas gratisllay sanoyachimuychis. 9Hinaspapas rispaykichisqa aman apankichishchu ima qolqetapas, 10nitaq qoqawtapas, nitaq bastontapas, nitaq husut'atapas, nitaq p'achatapas cambiakunaykichispaqqa. Aswanqa llapan llank'aq runapas, llank'apakusqanmantaqa merecenmi pagon chashkikapuyta. 11Ichaqa huk hatun llaqtaman otaq huk taksa llaqtachamanpas chayaruspaykichisqa, confianapaq hina allin respetasqa runata mashkankichis. Hinaspay chay runapa wasinpi samapakunkichis asta huk law llaqtaman rinaykichiskama. 12 Chay runapa wasiman haykuspaqa, khaynatay rimayukunkichis: Diospa hawkayaynin qankunawan kachun, nispa. 13Sichus chay wasipi kaq runakuna allinta chashkisuqtiykichisqa, chay nisqaykichisman hinan paykunawan Dios ruwanqa. Sichus mana allinta chashkisuqtiykichisqa, chay nisqaykichisqa qankunallamanmi kutinpunqa. 14Hinallataq mayqen llaqtapipas, otaq mayqen wasipipas mana chashkisunkichishchu, nitaq qankunapa rimasqaykichistapas uyariyta munanqakuchu chayqa, chay llaqtamanta otaq chay wasimanta lloqsispay husut'aykichispi allpatapas thaptirikusparaq huk lawman ripuychis. 15 Cheqaqtapunin niykichis, chay llaqtakunaqa, juicio p'unchaw chayamuqtinmi, Sodoma llaqtamantapas hinallataq Gomorra llaqtamantapas aswan mastaraq castigasqa kanqaku, nispa. Diospi creeqkuna qepa tiempopi qatikachasqa kanankumanta
nillarantaqmi khaynata: Noqan qankunataqa kachashaykichis, ovejakunata hina, yarqasqa atoq hina runakunapa kasqanman
16 Jesusqa
42
rinaykichispaq. Chayraykuy qankunaqa mach'aqway hina yachaysapa, hinallataq paloma hina llamp'u sonqo, paykuna ukhupi kaychis. 17Saynaqa cuidakuychisy chay runakunamanta. Paykunaqa juezkunamanmi apasunkichis; hinallataq Diosmanta yachachina *sinagoga wasikunapipas maqasunkichis; 18 Hinaspapas noqapi creesqaykichisraykun, autoridadkunaman hinallataq *reykunamanpas entregasunkichis. Chaykunapin qankunaqa paykunaman noqamanta willakunkichis, hinallataq mana Israel nacionniyoq runakunamanpas. 19Chay autoridadkunaman apasuqtiykichisqa amay qankunaqa preocupakunkichishchu: Ima nispan otaq imaynata nispan defendekusaq, nispaqa. Ichaqa Diosmi chay ratopiqa yachayta qosunkichis imaynata rimanaykichispaqpas. 20Chaymi qankunaqa mana kikillaykichismantachu chaypiqa rimankichis; aswanqa Diospa Santo Espiritunmi qankunataqa yanapasunkichis, imayna rimanaykichispaqpas. 21Saynallataqmi wawqentin kashaspankupas wauyman entreganakunqaku. Papanpas wawantan waunanpaq entreganqa. Wawanpas papanta hinaspa mamitanta iman traicionaspa wauchinqa. 22 Hinallataqmi noqapi creesqaykichisrayku, llapan runakuna qankunataqa cheqnisunkichis. Ichaqa pipas noqapi waunankama creeqmi, salvasqa kanqa. 23 Saynallataq, sichus kay llaqtapi runakuna qankunata wauchisunaykichispaq qatikachasunkichis chayqa, huk law llaqtamany ayqekuychis. Ichaqa cheqaqtapunin niykichis, noqa Diosmanta Hamuq Runaqa manaraq Israel nacin llaqtakunapi puriyta tukushaqtiykichismi kutimusaq. 24 Huk discipuloqa yachachiqnin maestromantaqa manan aswan masqa kanmanchu. Nitaqmi huk sirviente runapas patronninmantaqa aswan mas atiyniyoqqa kanmanchu. 25 Yachachisqa discipuloqa, yachachiqnin maestro hinallan kanqa. Hinallataqmi sirviente runapas, patronnin hinalla kanqa. Ichaqa imaynan noqatapas kay runakunaqa demoniokunapa jefen *Beelzeb nispa k'amiwaranku. Saynallatataqmi qankunatapas, imaynataraqch k'amisunkichispas, noqapi creesqaykichisrayku, nispa.
43
Pitas aswan masta manchakunamanta nillarantaqmi khaynata: Qankunaqa ama manchakuychishchu runakunataqa. Runakunapa tukuy ima sonqollanpi piensasqanpas, hinallataq pakallapi tukuy ima ruwasqanpas yachasqan kanqa. 27Qankunaman mana pipa uyarisqallan ima willasqaytapas, llapan runakunaman alayrita willamuychis. Saynallataq secretollapi qankunaman ima willasqaytapas, llapan runakunaman willamuychis. 28 Hinallataq qankunaqa aman manchakunkichishchu runakuna wauchiyta munasuqtiykichisqa. Manan paykunaqa almaykichista wauchiytaqa atinkumanchu. Aswanqa Diosta manchakuychis; payqa manan kawsay vidallaykichistachu qechusunkichis; aswanpas payqa ancha atiyniyoqmi wiay ak'ariy infiernoman almaykichista, hinallataq cuerpoykichistapas wikch'uyunanpaq. 29Qankunari, manachu yachankichis ishkay pichinkuchakunatapas huk pisi qolqechallaman vendesqankuta? Chay pichinkuchakunapas manan waunmanchu Dios mana permitiqtinqa. 30Hinaspapas Diosqa yachanmi hayk'a chukchayoq kasqaykichistapas. 31Chaymi qankunaqa chay pichinkuchakunamantapas aswan mastaraq valenkichis. Chayraykun mana manchakunaykichishchu runakunataqa, nispa. Jesusmanta ama p'enqakuspa willakunamanta nillarantaqmi khaynata: Sichus pipas runakunapa awpaqninpi mana p'enqakuspa noqamanta willakunqa chayqa, noqapas hanaq pachapi Papaypa awpaqninpin nisaq: Payqa noqapan, hinaspapas noqamanta mana p'enqakuspa willakuqmi, nispa. 33 Sichus pipas runakunapa awpaqninpi p'enqakuspa noqamanta mana willakunqachu chayqa, noqapas hanaq pachapi Papaypa awpaqninpin nillasaqtaq: Payqa manan noqapachu, hinaspapas paytaqa manan reqsinichu, nispa.
26 Jesusqa
(Luc 12.2-7)
32 Jesusqa
(Luc 12.8-9)
44
Jesucristopi creeqkunata runakuna cheqnikusqankumanta nillarantaqmi khaynata: Noqaqa manan hawkalla kawsanaykichispaqchu kay pachamanqa hamurani. Aswanqa noqapi mana creeqkuna qankunapa contraykichispi kananpaqmi. 35 Chaymi qari wawanpas papanpa contranpi kanqa. Warmi ususinpas mamitanpa contranpi kanqa. Saynallataqmi qachunninpas suegranpa contranpi kanqa. 36 Chaymi niykichis, cheqnisuqniykichis enemigoykichisqa, qankunapa familiaykichismantan kanqa. 37Ichaqa pipas papanta otaq mamitanta noqamanta aswan masta munakunqa chayqa, manan noqapaq hinachu. Hinallataq pipas qari wawanta otaq ususinta noqamanta aswan masta munakunqa chayqa, manallataqmi noqapaq hinachu. 38 Aswanqa pipas noqapa discipuloy kayta munaspaqa sapa p'unchawmi sasachakuykuna chayamuqtinpas, noqapi iisqanrayku ak'arinanpaq listo kanan. Saynata mana iispaqa, manan discipuloyqa kanmanchu. 39Pipas kay pachapi payllapaq kawsay munaqqa, wiaypaqmi waunqa. Aswanqa pipas noqapi creesqanrayku wauyta tariqmi ichaqa, wia-wiaypaq kawsanqa, nispa. Premiokunamanta nillarantaqmi khaynata: Pipas qankunata chashkisunkichis chayqa, noqatapas chashkiwanmi. Hinallataq noqata chashkiwaqpas hanaq pachamanta kachamuwaqniy Diostapas chashkinmi. 41Pipas Diosmanta willakuq *profetata wasinpi samachinqa chayqa, Diosmi paymanpas qonqa, chay profetapa chashkinan hina premiota. Saynallataqmi pipas Diospi creeq justo runata wasinpi samachinqa chayqa, Diosmi paymanpas qonqa, chay justo runapa chashkinan hina premiota. 42 Chaymi cheqaqtapuni niykichis, sichus pipas huk tazapi chiri unullatapas haywaykunqa, noqapi creeq huk humilde runaman chayqa, Diosmi paymanpas premionta qopunqa, nispa.
34 Jesusqa
(Luc 12.51-53; 14.26-27)
40 Jesusqa
(Mar 9.41)
45
chunka ishkayniyoq discipulonkunaman kamachiyta tukuruspanmi, Galilea *provincia lawman riran. Chaypin Diosmanta allin willakuykunata runakunaman willaspa yachachiran. 2 Hinaqtinmi Bautizaq Juanqa carcelpi kashaspan, Jesuspa tukuy ima ruwasqankunamanta uyariran. Chayraykun ishkay discipulonkunata Jesusman kacharan, 3 khaynata tapumunankupaq: Qanchu kanki Diosmanta Hamuq Salvawaqniyku, icha huktachu suyasaqkur? nispanku. 4 Hinaqtinmi Jesusqa contestaran khaynata: Kutispaykichis Bautizaq Juanman willamuychis tukuy rikusqaykichista, hinallataq uyarisqaykichismantawan khaynata: 5 Kunanqa awsakunan rikun; mana puriqkunan purin; *lepra onqoywan ak'ariqkunan sanoyasqa; mana uyariqkunan uyarin; wausqakunan kawsarin. Saynallataqmi wakcha runakunapas allin willakuyta uyarishanku, salvasqa kanankupaq. 6 Chaymi ancha kusisqa kanqaku noqapi mana ishkayaspa iiqkunaqa, nispa. 7Bautizaq Juanpa discipulonkuna pasapuqtinkun, Jesusqa chaypi kaq runakunata Bautizaq Juanmanta tapuran khaynata: Qankunari, ima qawaqtaq rirankichis ch'ineq lugartar? Wayraq apakachasqan soqosman hina rikch'akuq mana kallpayoq runata qawaqchu? 8 Icha allin p'achawan p'achasqa runata qawaqchu rirankichis? Yuyariychisy, allin p'achawan p'achasqa runakunaqa, qapaq *reypa hatun wasinpin tiyanku. 9Aswan qankunari, pi qawaqtaq rirankichis? Diosmanta willakuq *profeta runata qawaqchu? Ar, Bautizaq Juanqa karan Diosmanta willakuq awpaq profeta runakunamantapas aswan masraqmi. 10Bautizaq Juanmantan Diosqa niwarana khaynata: Noqan kachamusaq willakuqniyta. Paymi qanpa awpaqniykita rispa runakunaman yachachinqa,
11
Bautizaq Juanpa discipulonkuna Jesusman tapuq risqankumanta

1Jesusqa
(Luc 7.18-35)
46
paykunaman qan rinaykipaq, nispa. 11Cheqaqtapunin niykichis, kay pachapiqa manan pipas naceranchu Bautizaq Juanmanta aswan mas importante runaqa. Ichaqa pipas humilde kaspa runamasinta serviqmi, hanaq pacha Diospa kasqanpiqa, Bautizaq Juanmantapas aswan mas importante runa kanqa. 12 Saynallataqmi Bautizaq Juanpa predicasqan p'unchawmanta asta kunankamapas, Diospa sumaq gobiernananmanta allin willakuqkunaqa, ancha sasachakuykunata pasashanku. Ichaqa Diosmanta willakuqkunata chinkachiyta munashaqtinkupas, Diosmanta willakuqkunaqa astawanmi mirashanku. 13 Ichaqa Diosmanta willakuq llapallan profetakunapas, hinallataq Moisespa escribisqan ley yachachiqkunapas, Bautizaq Juanpa hamusqan p'unchawkamallan willakuranku. 14Saynaqa, sichus qankuna Moisespa escribisqan leykunapi hinallataq profetakunapa yachachisqanpi creenkichis chayqa, Bautizaq Juanmi chay suyasqaykichis Eliasqa. 15 Sichus cheqaqtapuni ninriyoq kankichis chayqa, allintay uyariychis kay nisqaykunata. 16 Pimantaq kay tiempopi kawsaq runakunatari comparachiyman? Paykunaqa rikch'akunku plazakunapi tiyaruspanku pukllaspa waqyanakuq warmakunamanmi. 17Paykunan khaynata ninakunku: Lawitata tocashaqtiykupas qankunaqa manan tusunkichishchu. Llakisqa takikunata takishaqtiykupas qankunaqa manan waqankichishchu, nispa. 18 Ichaqa Bautizaq Juan hamuspanmi mana nishutachu mikhuran, nitaq vinotapas tomaranchu. Chaykunata rikuspaykichismi qankunaqa khaynata nirankichis: Waq runaqa demoniopa kamachisqanmi, nispa. 19Noqa Diosmanta Hamuq Runa hamuspaytaqmi ichaqa mikhuni, hinallataq vinotapas tomani. Chayta rikuspaykichishataqmi qankunaqa noqamanta rimankichis khaynata: Payqa mikhuysapan, vinotapas tomakuspan mach'akun. Hinaspapas llapan impuesto cobraqkunapa, hinallataq huchasapa runakunapapas amigonmi, nispaykichis. Ichaqa yachaychisy Diosta kasukuq runaqa imapas ruwasqanpin reqsichikun, nispa.
47
Diospa palabranta mana uyariy munaq runakunamanta llaqtakunapin ashka milagrokunata ruwaran. Ichaqa chay llaqtakunapi tiyaq runakunaqa milagrokuna ruwasqanta rikushaspankupas, huchankumantaqa manan wanakurankuchu, nitaqmi Diostapas kasukuyta munarankuchu. Chaymi Jesusqa chay llaqtakunapi tiyaq runakunata q'aqchaspa khaynata niran: 21 Ay, imaynaraq kankichis Corazn llaqtapi tiyaq runakuna! Ay, imaynaraq kankichis Betsaida llaqtapi tiyaq runakuna! Qankunapa llaqtaykichispin ashka milagrokunata ruwarani. Sichus Tiro llaqtapi hinallataq Sidn llaqtapipas kay milagrokunata ruwayman karan chayqa, maypacharaqch paykunaqa qashqa p'achawan p'achakuspanku, hinallataq ushpakunapi tiyaspanku ima, huchankunamanta wanakuspanku, Diosman kutirikunkuman karan. 22 Chayraykun juicio p'unchawpiqa Tiro llaqtapi, hinallataq Sidn llaqtapi tiyaq runakunamantapas, aswan mastaraqmi qankunaqa Corazn llaqtapi tiyaq runakuna, hinallataq Betsaida llaqtapi tiyaq runakunapas castigasqa kankichis, Diosman mana kutirikusqaykichisrayku. 23 Saynallataq Capernam llaqtapi tiyaq runakuna uyariwaychis allinta: Manan qankunapas hanaq pachamanqa haykunkichishchu! Aswanmi qankunaqa nina rawray infierno ukhu-ukhunmanraq wikch'uyusqa kankichis! Sichus Sodoma llaqtapi kay ruwasqay milagrokunata ruwayman karan chayqa, Sodoma llaqtapi tiyaq runakunaqa kunankamapas kashankumanraqmi karan. 24 Chaymi niykichis, qankunapas huchaykichismanta mana wanakunkichishchu chayqa, juicio p'unchaw chayamuqtinmi Sodoma llaqtapi tiyaq runakunamantapas aswan mastaraq castigasqa kankichis, nispa. Jesuspi samariy tarinamanta rimayta tukuruspanmi Jesusqa Dios Taytanman orakuran khaynata:
20 Jesusqa
(Luc 10.13-15)
25 Chaykunata
(Luc 10.21-22)
48
Dios Taytally, qanmi kanki hanaq pachapipas hinallataq kay pachapipas kamachiq. Chaymi qanta alabayki. Hinaspapas yachaq tukuq runakunamanqa, tukuy ruwasqaykikunataqa manan rikuchirankichu. Aswanmi pisi yachayniyoq wawa hina runakunallaman kaykunataqa rikuchiranki yachanankupaq. Sayna ruwasqaykimantan graciasta qoyki. 26 Ar, Dios Taytally, sayna kanantan qanqa munaranki, nispa. 27Jesusqa nillarantaqmi chaypi kaq runakunamanpas khaynata: Dios Taytaymi tukuy imakunata noqaman entregawaran. Hinaspapas noqataqa manan pipas reqsiwanchu, aswanqa Taytallaymi. Manataqmi Dios Taytaytaqa pipas reqsinchu. Aswanqa noqa wawallanmi paytaqa reqsini. Noqan runakunatapas akllani, paykunapas Dios Taytayta noqa hina reqsinankupaq. 28 Saynaqa pisipasqa kawsaq runakuna, hinallataq llasa q'epiwan ak'ariq runakuna, hamuychis, noqapi creespan samaytaqa tarinkichis. 29Kasukuychis kamachisqaykunata; hinaspa noqa hina kaychis. Noqaqa sumaq llamp'u sonqoyoq humilde runan kani. Saynaqa noqa hina kaspaykichismi samaytaqa tarinkichis. 30Noqapa kamachisqaykunaqa manan sasachu kasukunaykichispaqqa, nitaqmi llasa q'epi hinapashchu sasa apanaykichispaq, nispa. Jesuspa discipulonkuna samana p'unchawpi trigo pallasqankumanta
1Huk
*samana p'unchawpin, trigo chakraq patanta Jesusqa discipulonkunapiwan pasasharanku. Chaymi discipulonkunaqa yarqaymanta kaspanku, trigota pallaspa mikhuyta qallariranku. 2 Chay ruwasqankuta rikuspan, *fariseo religionniyoq runakunaqa, khaynata niranku: Qawariy discipuloykikunapa ruwasqankuta! Moisespa escribisqan leyman hinaqa, samana p'unchawpiqa manan saynataqa ruwanankuchu! nispa. 3 Jesusataqmi contestaspa niran: Manachu qankunari Bibliapi leerankichis, *rey Davidpas puriqmasinkunapiwan yarqachikuspa, imatachus awpaq
12
(Mar 2.23-28; Luc 6.1-5)
49
ruwasqanmantar? 4Diospa wasinman haykuspanmi, rey Davidqa, Diosman ofrecesqa kaq t'antakunata puriqmasinkunapiwan kushka mikhuranku. Chay t'antakunaqa, manan Davidpa nitaq puriqmasinkunapiwan mikhunanpaq permitisqachu karan. Aswanqa Israel *nacin llaqtapi *sacerdotekunapa mikhunallanpaqmi karan. 5 Manachus qankunaqa Moisespa escribisqan leykunatapas leesqankichishchu? Manachu yacharankichis, samana p'unchawpi sacerdotekunapas Dios yupaychana templopi llank'ashaspanku mana huchallikusqankuta? 6 Kunanmi ichaqa noqa niykichis, Dios yupaychana templo wasimantapas aswan mas importante runan kaypiqa kashan. 7Qankunaqa manan entiendenkichishchu ima ninantas Diospa nisqantaqa. Payqa niranmi khaynata: Animalkunata wauchispa sacrificio ofrendata q'oshichimuwanaykichistaqa manan munanichu. Aswanqa khuyapayakuq kanaykichistan munani, nispa. Chayta entiendespaykichisqa, mana huchayoq runakunataqa manach yanqanpuniqa imamantapas acusawaqchishchu. 8 Chayraykun niykichis, noqa Diosmanta Hamuq Runaqa samana p'unchawpapas dueonmi kani. Chaymi kamachini ima ruwanankupaqpas, nispa. Mana valeq makiyoq runata Jess sanoyachisqanmanta rishaspanmi Jesusqa Diosmanta yachachina *sinagoga wasiman haykuran. 10Chaypin huk runa mana valeq makiyoq kashasqa. Hinaqtinmi *fariseo religionniyoq runakunaqa Jesusta acusayta munaspanku, khaynata tapuranku: Moisespa escribisqan leypi, permitinchu *samana p'unchawpi onqosqa runata sanoyachiyr? nispanku. 11Chaymi Jesusqa niran: Mayqenniykichistaq samana p'unchawpi ovejaykichis huk t'oqoman urmayuqtin mana orqowaqchishchu? 12 Runaqa ovejamantapas aswan mas valorniyoqmi! Chaymi samana p'unchawpipas allin ruwaykunaqa permitisqa, nispa. 13 Hinaqtinmi Jesusqa chay mana valeq makiyoq runata niran:
9Chaymanta
(Mar 3.1-6; Luc 6.6-11)
50
Chay mana valeq makiykita haywariy, nispa. Chaymi makinta haywariqtillan, kasqan ratolla makinqa sanoyaran, huknin kaq sano makin hina kananpaq. 14Hinaspan chay sinagoga wasimanta lloqsimuspanku, fariseo religionniyoq runakunaqa Jesusta wauchinankupaq parlanakuranku khaynata: Imatan Jesuspa contranpi ruwarusunchis? nispanku. *fariseo religionniyoq runakunapa piensasqankuta yachaspanmi, chay *sinagoga wasimanta ripuran. Hinaqtinmi paypa qepanta ashka runakuna riqtinku, Jesusqa llapallan onqosqa runakunata sanoyachiran. 16 Hinaspan chay runakunata Jesusqa kamachispa niran: Aman pimanpas willankichishchu pis noqa kasqaytaqa, nispa. 17Saynataqa niran Diosmanta willakuq *profeta Isaiaspa awpaqtaraq escribisqan cumplikunanpaqmi. Paymi khaynata escribiran: Qawariychis kaypin kashan serviwananpaq akllakusqay runaqa. Paytan noqa anchata khuyakuni. Paywanmi ancha kusisqa kashani. Paymanmi Santo Espirituywan hunt'aykusaq. Chaymi payqa ashka nacin llaqtakunapi runakunaman juicio p'unchaw chayamunanmanta willamunqa, saynapi paykuna Diospi creenankupaq. 19 Payqa manan piwanpas discutinakunqachu, nitaqmi piwanpas qaparinakunqachu. Payqa manan waqyakunqachu. Chaymi callekunapipas mana uyarinqakuchu. 20 Payqa manan daotaqa astawanqa ruwanqachu k'irisqaa kaq runakunataqa. Nitaqmi waupachinqachu, wauy-wauqkunatapas. (Aswanmi mana kallpayoq runakunatapas kallpanchanqa.) Hinallataqmi mana allin ruwaq runakunata vencespa, cheqaq justiciata ruwanqa. 21 Chaymi llapan nacin llaqtakunapi tiyaq runakuna paypi confianqaku, nispa.
18
15 Jesusqa
Profeta Isaiasmi rimarana Jesusmanta
51
Jesuspa contranpi runakuna rimasqankumanta apamuranku huk mana rimaq awsa runata. Paytaqa demonion saynaman tukuchiran. Hinaqtinmi Jesusqa chay runata sanoyachiran. Chaymi chay runaqa kasqan ratolla rimariran hinallataq rikuran ima. 23 Hinaqtinmi llapallan chaypi kaq runakunaqa admirasqallaa kaspanku tapunakuranku khaynata: Icha paychu kanmanpas noqanchista salvawananchispaq Diosmanta Hamuq Runaqa? nispanku. 24 Hinaqtinmi wakin *fariseo religionniyoq runakunaqa chaykunata uyarispanku, khaynata ninakuranku: Kay Jesusqa demoniokunapa jefen Beelzeb sutiyoq diablopa atiyninwanmi runakunamanta demoniokunataqa qarqon, nispanku. 25 Chaymi Jesusqa runakunapa piensasqanta yachaspa, paykunata niran: Huk *nacin llaqtapi tiyaq runakuna contranakuspa, enemigontin hina kawsanqaku chayqa, chinkapunqakun. Saynallataq huk llaqtapi tiyaq runakunapas otaq huk wasipi tiyaq runakunapas contranakuspa, peleaspalla tiyanqaku chayqa, chinkapunqakun. 26Hinallataqmi, sichus diablopas paykunapura peleaspa qarqonakunman chayqa, rakinasqan kankuman. Hinaqtinri, imaynataq kaq atiynillayoqri kanman? 27Sichus demoniokunapa jefen Beelzebupa atiyninwan runakunamanta demoniokunata qarqoyman chayqa, pipa atiyninwantaq qankunapa discipuloykichiskunari, demoniokunata qarqon? (Ichaqa, qankunapa discipuloykichiskunaqa yachankun, demoniokunata qarqonanpaqqa Dioslla atiyniyoq kasqantaqa. Chayri, imanaqtintaq qankunari niwashankichis: Noqaykupa discipuloykumanqa Diosmi atiyta qon, qanmanqa manan, nispar?) Saynata rimaqtiykichismi, qankunapa discipuloykichiskunaqa yachanqaku, qankunaqa pantaypi kasqaykichista. 28 Sichus noqa, Diospa Santo Espiritunpa atiyninwan runakunamanta demoniokunata qarqoni chayqa, cheqaqtapunin Diospa sumaq gobiernanan p'unchawqa qankunaman a chayaramuna.
22 Jesusmanmi
(Mar 3.20-30; Luc 11.14-23, 12.10)

29Ichaqa
52
pipas huk kallpasapa runapa wasinman suwakunanpaq haykuyta munaspaqa, primertan chay kallpasapa runata alli-allinta chaqnanan. Saynata ruwaruspaan chay runapa wasinpi imankunatapas suwakuytaqa atinman. [Nota: Chay kallpasapa runaqa diablon; ichaqa chay kallpasapa runata chaqnaqataqmi Jesucristo.] 30 Sichus pipas mana acuerdopichu noqawan kanqa chayqa, noqapa contraypin kashan. Hinallataq pipas sichus Diosman pitapas mana pusaysiwanqachu chayqa, runakunatan Diosmanta astawanraq karunchashan. 31Chayraykun niykichis, Diosqa runakunapa tukuy huchankunatapas hinallataq tukuy mana allin rimasqankutapas perdonanqan. Ichaqa Santo Espiritupa contranpi ofendespa rimaq runakunataqa manan perdonanqachu. 32 Hinallataqmi noqa Diosmanta Hamuq Runapa contraypi rimasqankutapas Diosqa perdonanqan. Ichaqa Santo Espiritupa contranpi ofendespa rimaqkunaqa, manan perdonasqachu kanqaku, ni kunan tiempopipas nitaq qepa tiempopipas. Allin ruruq sach'amanta mana allin ruruq sach'amantawan nillarantaqmi: Sichus allin sach'a kaspaqa allintan rurunqa; ichaqa mana allin sach'a kaspaqa manan allintaqa rurunmanchu. Sach'ataqa rurusqanpin reqsina. (Saynallataqmi runakunawanpas pasan; allin runachus icha mana allin runachus kasqanta yachanapaqqa, imapas ruwasqanpin fijakuna.) 34Mach'aqwaypa miraynin hina runakuna! Ima uyaykichiswantaq qankunari allin kaqkunata rimawaqchis, mana allin ruwaq runakuna kashaspaykichisr? Runakunaqa sonqonku ukhupi imapas hunt'a kasqanman hinan riman. 35 Allin ruwaq runaqa allin kaqkunamantan riman, sonqonpi allinkuna kasqanrayku. Ichaqa mana allin ruwaq runaataqmi, mana allinkunallata riman, sonqonpi mana allinkuna kasqanrayku. 36 Chaymi noqaqa niykichis, juicio p'unchawpiqa llapachallaykichismi Diosmanqa cuentata
33 Jesusqa
(Luc 6.43-45)
53
qonkichis, tukuy mana allinkuna rimasqaykichismanta. 37Ichaqa tukuy imakuna rimasqaykichisman hinan, Diosqa juzgasunkichis. Sichus allin kaqkunata rimarankichis chayqa, salvasqan kankichis. Sichus mana allinkunata rimarankichis chayqa, castigasqan kankichis, nispa. Milagro rikuy munaq runakunamanta *fariseo religionniyoq runakunaataqmi, Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapiwan Jesusta niranku: Yachachikuq, Diosmanta Hamuq Runa kasqaykita yachanaykupaqqa, ima milagrollatapas ruwanaykitan rikuyta munayku, nispanku. 39Hinaqtinmi Jesusqa khaynata contestaran: Huchasapa millay runakuna, qankunaqa Diospi mana confiaspaykichismi, huk milagro ruwanaytaraq munashankichis noqapi creenaykichispaq. Ichaqa Diosqa manan ni ima milagrotapas rikuchisunkichishchu. Aswanqa Diosmanta willakuq *profeta Jonasta imachus pasaran, saynallatataqmi qankuna ukhupipas noqawan pasasqanta rikunkichis. 40Imaynan Jonaspas huk hatun challwapa wiksan ukhupi kinsa p'unchaw hinallataq kinsa tuta ima karan. Saynallataqmi noqa Diosmanta Hamuq Runapas, allpa ukhupi p'ampasqa kasaq kinsa p'unchaw hinallataq kinsa tuta ima. 41Nnive llaqtapi tiyaq runakunan, Diosmanta willakuq profeta Jons willakuqtin, huchankuta saqespanku Diosman kutirikuranku. Chaymi juicio p'unchaw chayamuqtinqa, chay Nnive llaqtapi tiyaq runakunapas kawsarimuspanku, qankunapa contraykichispi rimanqaku Dios castigasunaykichispaq. Saynataqa rimanqaku, qankuna kunan kay allin willakuykunata willashaqtiypas, mana huchaykichismanta wanakusqaykichisraykun. Noqaqa Jonasmantapas aswan mas importanten kaypiqa kashani. 42 Saynallataqmi *Sab nacionniyoq *reinapas juicio p'unchawpi kawsarimuspa, Dios castigasunaykichispaq qankunapa contraykichispi rimanqa. Paypas awpaq rey Salomonpa yachayninta uyariyta munaspan, karu
38 Wakin
(Mar 8.12; Luc 11.29-32)
54
llaqtamantaraq hamuran. Qankunataqmi ichaqa, noqapa yachachisqaykunata mana ni uyariytapas munankichishchu, rey Salomonmantapas aswan mas yachayniyoqraq kashaqtiy, nispa. Runaman kutimuq demoniomanta nillarantaqmi: Runamanta huk demonio lloqsispaqa, ch'ineq ch'aki lugarkunapin purin, samananpaq huk lugarta mashkaspa. Manaa tarispantaqmi 44khaynata nin: Aswany kutipusaq maymantachus lloqsimurani chay wasiyman, nispa. Kutispataq chay runapa sonqonta tarin sumaq allichasqata, imaynan huk illaq wasipas sumaq pichasqa kashanman hinata. 45 Saynata tarispanmi, chay demonioqa kutispa mashkamun paymanta aswan mas millay qanchis demoniokunata. Hinaspanmi chay runaman haykuspanku sonqonpi tiyanqaku. Chaymi chay runapa vidanqa awpaq vidanmantapas aswan mas millayraq kanqa. Saynallataqmi kay tiempopi kawsaq runakunawanpas pasanqa, ancha millay huchasapa kasqankurayku, nispa. Wawqenkuna mamitanpiwan Jesusta mashkasqankumanta chaypi kaq runakunawan parlallashaqtinraqmi, Jesuspa wawqenkunaqa mamitanpiwan ima chayamuranku Jesuspa kasqanman. Paykunaqa Jesuswan parlayta munaspankutaqmi, hawallapi suyaranku. 47Hinaqtinmi huk runaqa Jesusman willaran: Mamitaykin wawqeykikunapiwan hawapi kashanku. Paykunan qanwan parlayta munashanku, nispa. 48 Hinaqtinmi Jesusqa willaqnin runata niran: Pitaq mamitayr? Pikunataq wawqeykunar? nispa. 49Saynata niruspanmi, Jesusqa discipulonkunata makinwan sealaspa, chay runata niran: Paykunan mamitaypas wawqeykunapas. 50Pipas hanaq pachapi Dios Taytaypa munayninta ruwaqmi, wawqeypas, panaypas, hinallataq mamitaypas, nispa.
43 Jesusqa
(Luc 11.24-26)
46 Jess
(Mar 3.31-35; Luc 8.19-21)
55
p'unchawmi Jesusqa chay wasipi kasqanmanta lloqsiruspa, Galilea qochapa patanman riran. Hinaspanmi chaypi tiyaykuran runakunaman yachachinanpaq. 2 Hinaqtinmi chayman ashkallaa runakuna hamuranku Jesuspa yachachisqanta uyarinankupaq. Chaymi Jesusqa qochapi huk boteman wicharuspa tiyaykuran. Hinaspan chay bote hawamanta yachachimuran, qochapa patanpi runakuna kaqtinku. 3 Chaypin Jesusqa ashka willakuykunata runakunaman willaran khaynata: Huk runan trigo t'akaq chakranman riran. 4Chaypi t'akashaqtinmi wakin trigoqa an patakunaman urmaran. Hinaqtinmi pichinkukuna hamuspa alayrilla kaqtin mikhuran. 5 Wakin trigoataqmi ranra-ranraman urmaran. Chaypin chay trigo mukhuqa mana ashka allpallapi wiamuran. 6 Ichaqa chikachallan allpapi saphin kaqtintaqmi, inti lloqsiramuspa ch'akichiran. 7Saynallataqmi wakin trigopas kishkakishka ukhupi allpaman urmaran. Ichaqa chay kishkakuna trigomanta aswan masta wiaspa taparuqtinmi, chay trigoqa q'elloyaspa ch'akipuran. 8 Ichaqa wakin trigoataqmi allin wanu allpaman urmaran. Chaymi chay trigoqa sumaqta wiamuran. Hinaspan wakin mukhuqa rururan pachaqta, wakintaq soqta chunkata, wakinataq kinsa chunkata ima. 9 Sichus cheqaqtapuni ninriyoq kankichis chayqa, allintay uyariychis kay nisqaykunata! nispa. Jesusta discipulonkuna tapusqankumanta willakusqanta uyariruspankun, discipulonkunaqa Jesusman ashuykuspa tapuranku: Imanaqtintaq runakunamanri kay willakuykunallawan yachachinki? nispa. 11Hinaqtinmi Jesusqa contestaran khaynata: Diospa sumaq gobiernananqa pakasqa hinan kasharan. Chaytan qankunallaman clarota yachachishaykichis, (qankuna noqapi iisqaykichisrayku). Ichaqa manan paykunamanqa
13
Trigo t'akaq runamanta

1Chay
(Mar 4.1-9; Luc 8.4-8)
10 Jesuspa
(Mar 4.10-12; Luc 8.9-10)
56
clarotachu yachachini, (noqapi mana creesqankurayku). 12 Pipas Diospa palabranta entiendeqmanqa, astawanraqmi Diosqa entiendechinqa. Ichaqa mana entiendeq runamantataqmi, pisilla entiendesqantapas, Diosqa qechunqa. 13 Chayraykun paykunamanqa yachachini kay willakuykunallawan. Paykunaqa rikushaspankupas, manan rikunkuchu; uyarishaspankupas, manan entiendenkuchu. 14 Saynapin cumplikun Diosmanta willakuq *profeta Isaiaspa khayna escribisqankuna: Kay runakunaqa uyarishaspankupas, manan entiendenqakuchu. Qawashaspankupas, manan rikunqakuchu. 15 Kay runakunapa sonqonqa rumiyasqan kashan. Chaymi mana entiendenkupashchu. Paykunaqa awinkutan ch'illminku ama rikuq tukunankupaq. Ninrinkutan tapakunku mana uyarinankupaq. Sichus paykuna rikunkuman, uyarinkuman, entiendenkuman, hinallataq noqapi creenkuman chayqa, chay millay kawsayninkumantan noqaqa salvayman, nispa. ichaqa kusisqa kankichis, awiykichis allinta rikusqanrayku, hinallataq ninriykichispas allinta uyarisqanrayku. 17Chayraykun qankunataqa cheqaqtapuni niykichis, Diosmanta willakuq *profetakunapas, hinallataq Diosta kasukuq justo runakunapas, qankunapa rikusqaykichistan, rikuyta munaranku, hinallataq uyarisqaykichistan uyariyta munaranku. Ichaqa paykunaqa manan rikurankuchu, nitaqmi uyarirankupashchu, nispa. Jesusmi yachachin trigo t'akay willasqanmanta nillarantaqmi: Qankunaqa allintay uyariwaychis. Chay trigo t'akaymanta willasqayqa khaynata ninanmi: 19an patakunaman urmaq mukhuqa rikch'akun, Diospa sumaq
16 Qankunan
18 Jesusqa
(Mar 4.13-20; Luc 8.11-15)
57
gobiernananmanta allin willakuykunata uyarishaspa mana entiendeq runakunamanmi. Chaymi diabloqa hamuspa, Diospa palabran uyarisqankutapas paykunamanta qonqarachipun. 20Ranra-ranraman urmaq mukhuqa rikch'akun, Diospa palabranta uyarispa kusisqallaa chashkikuq runakunamanmi. 21Ichaqa trigo hina hawallapi saphiyoq kasqankuraykutaqmi, Diospi mana allin creesqanku pisi tiempollapaq duran. Paykunaqa sasachakuy tiempokuna, hinallataq qatikachasqa kanankupaq p'unchawkuna chayamuqtinmi, Diosmanta karunchakunku. 22 Kishkakishka ukhuman urmaq mukhuqa rikch'akun, Diospa palabranta uyariq runakunamanmi. Ichaqa Diospa palabranta mana kasukuspanku, chay kishka-kishka ukhupi mana wiay atiq trigo hina kanku. Hinaspan paykunaqa aswan qapaq kayta munaspanku, afanasqallaa qolqe mashkaypi purinku; hinallataq kay pachapi tukuy kusikuykunallapi kawsankupas. 23 Allin wanu allpaman urmaq mukhuataqmi ichaqa rikch'akun, Diospa palabranta uyarispa, hinallataq entiendespa, tukuy sonqonkuwan chashkikuq runakunaman. Paykunan Diospa Palabranta kasukuspa Diosta qatikunku. Chaymi paykunaqa kay allin allpaman trigo mukhu urmaq hina kanku. Hinaspan sumaqta wiaspa rurunkupas chay trigo mukhu hina: pachaqta, wakintaq soqta chunkata, wakinataq kinsa chunkata ima, nispa. yachachillarantaqmi kay willakuywanpas khaynata: Diospa sumaq gobiernonqa rikch'akun allin trigo mukhuta chakranpi t'akaq runamanmi. 25 Ichaqa llapanku puushanankukaman, enemigonku runaqa, chay trigo t'akasqanku chakraman hamuspa, mana allin qorapa mukhunta t'akaratamuspa pasapuran. 26 Hinaqtinmi chay tarpusqan trigoqa wiamuspa ruruyta qallariran. Saynallataqmi chay mana allin qorapas wiamullarantaq. 27Chaymi chakrapi llank'aq runakunaqa patronninman willaq rispa, khaynata niranku: Seor, chakraykipiqa allin trigo mukhuwantaq tarpuchirankiqa? Imaynanpitaq kay mana
24 Jesusqa
Trigomanta mana allin qoramantawan
58
allin qorakunapas trigowan kushka wiaramuranr? nispa. 28 Chayta uyarispanmi patronninkuqa niran: Enemigoymi kay mana allin qorakunataqa t'akaruran, nispa. Chaymi chay llank'aq runakunaqa patronninkutaqa tapuranku: Rispaykuchu chay mana allin qorakunata p'elaramusaqku? nispanku. 29Hinaqtinmi chay patronninkuqa khaynata niran: Ama chay mana allin qorataqa p'elamuychisraqchu. Chay qorakunaqa anchatan trigoman rikch'akun. Chay mana allin qorakunata p'elamuspaqa, trigotawan kushkatan p'elaruwaqchis. 30Aswanqa trigo cosechana p'unchawkama hina wiashachun. Ichaqa cosecha tiempo chayamuqtinan allinta reqsisun trigotapas, hinallataq mana allin qorakunatapas. Chay p'unchawan llank'aqniykunata kamachisaq khaynata: Primertaqa chay mana allin qorakunata huumuychis. Hinaspa monto-montonta wataychis k'anasqa kananpaq. Chaymantaataq trigota eraspaykichis, trigo waqaychana wasiypi waqaychamuychis, nispa. Mostaza mukhumanta kay huk willakuywan yachachispa nillarantaq: Diospa sumaq gobiernonqa rikch'akun huk runapa tarpusqan mostaza mukhumanmi. 32 Kay mostazapa mukhunqa llapallan mukhukunamantapas aswan mas uchuychallan; ichaqa wiaruspantaqmi huertapi wakin plantakunamantapas aswan mas hatun sach'a hinaraq. Chaymi pichinkukunapas hamuspanku ramankunapi thaphachakunku, nispa. [Nota: Kay mostaza mukhuqa yachachiwanchis, imaynan kay mostaza mukhupas ch'ulla mukhullamanta hatunta wiaspa ashkata rurun, saynan Diospi creeq runakunapas ch'ullallamanta ashkaman tukunku.] Levaduramanta huk willakuywanmi runakunaman yachachillarantaq khaynata: Diospa sumaq gobiernasqanqa kay hinan: Huk warmin ashka harinaman chikallan levadurawan chapun; hinaqtinmi
31Jesusmi
(Mar 4.30-32; Luc 13.18-19)
33 Jesusqa
(Luc 13.20-21)
59
chay masaqa poqomusqanman hina ashkaman tukun, nispa. [Nota: Saynallataqmi Diosta kasukuq runakunapas sapa p'unchaw ashkaman tukunqaku, imaynan chay levadurapas chikan masata ashkaman tukuchin hina.] Willakuykunawan Jesuspa yachachisqanmanta kay willakuykunawanmi runakunaman yachachiran. Payqa tukuy imatapas willakuykunallawanmi yachachiran. 35 Sayna yachachisqanwanmi, Diosmanta willakuq awpaq *profetapa nisqan cumplikuran. Chay profetan paymanta niran: Runakunamanqa willakuykunallawanmi yachachisaq; hinaspan paykunaman willasaq kay pacha unanchasqa kasqanmantapacha tukuy pakasqa kaqkunamanta, nispa. Jesusmi entiendechin mana allin qora wiasqanmanta
34 Jesusqa
(Mar 4.33-34)
Jesusqa llapallan yachachisqan runakunata chaypi saqeruspa, huk wasiman haykuran. Chaypin discipulonkunaqa, Jesusman ashuykuspa, khaynata niranku: Astawany entiendechiwayku, chakrapi trigowan kushka wiaq mana allin qorakunamanta, nispanku. 37Chaymi Jesusqa discipulonkunata niran: Trigota t'akaqqa, noqa Diosmanta Hamuq Runan kani. 38 Trigo chakraqa kay pachan. Trigo mukhuqa, Diospa wawan runakunan. Mana allin qorakunaqa, Diosta mana kasukuspa diablopa kamachisqanta ruwaq runakunan. 39Mana allin qorapa mukhunta t'akaq runaqa, diablon. Cosechana tiempoqa, juicio p'unchawmi. Hinallataq trigota rutuspa eraqkunaataqmi, Diospa angelninkuna. 40Chay hinallataqmi, imaynatachus mana allin qorakunata saphinmanta orqospa ninapi k'ananku. Saynallataqmi Diospi mana creeq runakunawanpas, juicio p'unchawpiqa pasanqa. 41Hinaqtinmi noqa Diosmanta Hamuq Runaqa angelniykunata kachamusaq, huchallapi llapan kawsaq runakunata, hinallataq tukuy
36 Hinaspanmi
60
mana allin ruwaq runakunatapas huumuspa, 42 nina rawray infiernoman wikch'uyunankupaq. Chaypin anchata ak'arispa waqanqaku, kirunkupas rach'ikyanankamaraq. 43 Ichaqa Diospi creespa kasukuq runakunaataqmi, inti hinaraq k'ancharinqaku Diospa sumaq gobiernasqan glorianpiqa. Sichus cheqaqtapuni ninriyoq kankichis chayqa, allintay uyariychis kay nisqaykunata, nispa. sumaq gobiernasqanqa rikch'akun, chakrapi tapawta huk runa tariruspan kaqmanta taparuqman hinan. Hinaspan chaylla ripuspa tukuy ima kaqninkunata venderamuspa, qolqentin kaqmanta kutimun, chay chakrata rantinanpaq. Saynataqa ruwan, chay chakrapi tarisqan tapaw qoriwan qepakunanraykun, nispa. Diospa sumaq gobiernasqanqa rikch'akun, negociante runapa mashkasqan ancha valorniyoq perlaman. 46 Chay negociante runaqa huk allin valorniyoq perlata tariruspanqa, rispanmi tukuy imaymana kaqninkunata vendemuspa kutimun, hinaspan chay ancha sumaq valorniyoq perlata rantin, nispa. [Nota: Kay valorniyoq perlaqa yachachiwanchis, Diospa sumaq gobiernasqanpas ancha valorniyoq kasqantan. Chaymi paypi creeq runakunaqa, tukuy imanchistapas saqespa, Diosta mashkananchis.] Diospa sumaq gobiernasqanqa rikch'akun huk challwana mallaman. Chay mallata lamar qochaman wikch'uyoqtinkuqa, tukuy clase challwakunatan hap'imun. 48 Challwakuna mallaman hunt'aruqtinataqmi, challwaq runakunaqa lamar qochapa patanman orqomunku. Chaypi tiyayuspankun, alli-allinnin challwakunallata akllaspanku canastaman churanku. Ichaqa mana valeq challwakunataataqmi wikapanku. 49Saynallataqmi juicio p'unchaw chayamuqtinpas kanqa. Chay p'unchawmi Diospa angelninkuna hamuspanku, llapan huchasapa runakunata
44 Diospa
Pakasqa qolqemanta
45 Saynallataqmi
Ancha valorniyoq perlamanta
47Saynallataqmi
Challwana mallamanta
61
rakinqaku Diosta kasukuq runakunamanta. 50Hinaspan Diosta mana kasukuq runakunataqa, nina rawray infiernoman wikch'uyunqaku. Chaypin llapan huchasapa runakunaqa anchata waqanqaku, hinallataq kirunkupas rach'ikyanqaraq, nispa. Mosoq kaqkunamanta hinallataq mawk'a kaqkunamantawan
kay willakuykunata willayta tukuruspanmi, discipulonkunata tapuran: Entienderankichishchu kay yachachikuykunata? nispa. Hinaqtinmi paykunaqa contestaranku: Ar, entiendeykun, nispanku. 52 Chaymi Jesusqa paykunata niran: Pipas Moisespa escribisqan leykunata allinta yachaq, hinallataq Diospa sumaq gobiernasqanmantapas allinta entiendeq runaqa, huk wasipa dueonmanmi rikch'akun. Paymi wasinpi waqaychasqan kaqkunamanta, mosoq kaqkunata hinallataq mawk'a kaqkunatapas orqomun, nispa. [Nota: Kay yachachikuypi, mosoq kaqkunaqa Jesuspa yachachisqankunan; hinallataq mawk'a kaqkunaqa Diosmanta awpaq profetakunapa willakusqan Antiguo Testamenton, chaykunaqa allinpunin yachanapaq.] Nazaret llaqtapi Jess yachachisqanmanta willakuykunata yachachiyta tukuruspanmi, Jesusqa chay lugarmanta ripuran. 54Hinaspan Jesusqa wiasqan Nazaret llaqtaman chayaruspa, Diosmanta yachachina *sinagoga wasipi yachachiran. Chaypi yachachisqanta uyarispankun, runakunaqa admirasqallaa, khaynata niranku: Kay runari, maypitaq kay yachachisqankunatari yacharamun? Imaynanpitaq milagrokunatapas ruwanr? nispanku. 55 Ichaqa wakinataqmi burlakuspa, khaynata niranku: Kay runaqa, manachu carpintero Joseypa wawan? Manachu mamitanpa sutinpas Mara? Manachu
51Jesusqa
53 Chay
(Mar 6.1-6; Luc 4.16-30)
62
wawqenkunapa sutinpas: Jacobo, Jos, Simn, hinallataq Judas ima? 56 Manachu panankunapas llaqtamasinchiskuna kashanku? Chayri, maypitaq kay runari, kay rimasqankunatari yacharamun? nispanku. 57Chaymi Jesuspa yachachisqankunata, chaypi kaq runakuna uyariyta mana munaqtinku, Jesusqa paykunata niran: Diosmanta willakuq *profeta runaqa, huk law llaqtakunallapin allin respetasqa. Ichaqa llaqtanpi hinallataq familianpiqa, manan allin respetasqachu, nispa. 58 Chaymi Jesusqa chikan milagrokunallata llaqtanpiqa ruwaran, paypi mana creesqankurayku.
tiempopin *Herodes Antipas Galilea *provincia llaqtapi gobiernashaspa, Jesusmanta runakuna tukuy ima rimasqankuta uyariran. 2 Hinaspan Herodesqa serviqnin runakunata huk p'unchaw niran: Chay Jesusqa wausqanmanta kawsarimuq Bautizaq Juanmi. Chaymi payqa milagrokuna ruwananpaq ancha atiyniyoq, nispa. 3 Herodesqa Bautizaq Juanta awpaqtaraq hap'ichispanmi, chaqnarachispa, carcelman churachiran. Chaytaqa ruwaran wawqen Felipepa warmin Herodas niqtinmi. 4Ichaqa Bautizaq Juanmi awpaqtaraq Herodestaqa khaynata niran: Leyman hinaqa, wawqeyki Felipepa warmin Herodiaswan casarakusqaykiqa manan allinchu, nispa. 5 Chaymi Herodesqa Bautizaq Juanta, wauchiytapuni munaran. Ichaqa llapallan runakunaataqmi Juantaqa reqsiranku Diosmanta willakuq *profeta kasqanta. Chayraykun Herodesqa runakunata manchakuspa, Juantaqa wauchiyta mana atiranchu. 6 Hinaspan Herodesqa cumpleaon p'unchaw chayaramuqtin fiestata ruwaran. Chaypin Herodiaspa ususinqa llapanpa awpaqninpi tusuran. Hinaqtinmi chay sipaspa tususqan Herodesman anchatapuni gustaran. 7Chayraykun Herodesqa chay sipasman juramentota ruwaspa prometeran, ima maakusqantapas chay sipasman
14
Bautizaq Juanta wauchisqankumanta

1Chay
(Mar 6.14-29; Luc 9.7-9)
63
qonanpaq. 8 Chaymi Herodiaspa ususinqa, mamitanpa consejasqanrayku, Herodesta niran: Kunanpunin munani, Bautizaq Juanpa umanta huk platopi qowanaykita, nispa. 9Chaymi rey Herodesqa chay maakusqanta uyarispa anchata llakikuran. Ichaqa llapan invitadonkunapa awpaqninpi juramentota ruwaspa prometesqanraykun, Juanpa umanta chay sipasman qonankupaq kamachiran. 10 Chaymi rey Herodespa kamachisqan runakunaqa, carcelman rispanku, Juanpa kunkanta kuchumuranku. 11Hinaspan Juanpa umanta huk platopi apamuspa, Herodiaspa ususinman qoranku. Payataqmi mamitanman entregaran. 12 Chaymantaataqmi Bautizaq Juanpa discipulonkunaqa Bautizaq Juanpa cuerponta apaspa p'ampamuranku. Hinaspan Jesusman rispanku, chaykuna pasasqanmanta willamuranku. Pishqa waranqa runakuna mikhunanpaq milagrota Jess ruwasqanmanta Juanta wauchisqankuta yacharuspanmi, Jesusqa huk boteman qespispa, pasatamuran mana pipa kasqan ch'ineq lugarman. Ichaqa chayta yacharuspankutaqmi, chay llaqtakunapi tiyaq runakunaqa, Jesuspa risqan lugarman chakillapi riranku. 14Chay lugarman chayaruspanmi, Jesusqa botemanta uraykuran. Hinaspan chaypi ashka runakunata qawaykuspa, anchata khuyapayaspa, onqosqakunata sanoyachiran. 15 Tardeyamushaqtinan Jesuspa discipulonkunaqa ashuykamuspa, khaynata niranku: Nishu tardean kashan. Aswany kay llapallan runakunataqa despedipullaya, enteron muyuriqninchispi llaqtakunaman rinankupaq, hinaspa chaykunapi mikhunata mashkaspa rantikamunankupaq. Kaypiqa ch'ineq lugarpin kashanchis, nispanku. 16 Ichaqa Jesusataqmi contestaran khaynata: Paykunaqa manan ripunkumanchu. Aswanqa qankunay mikhunata qomuychis, nispa. 17Hinaqtinmi Jesuspa discipulonkunaqa niranku:
13 Bautizaq
(Mar 6.30-44; Luc 9.10-17; Juan 6.1-14)
64
Noqaykupaqa pishqa t'antawan, hinallataq ishkay kankasqa challwallapiwanmi kashan, nispanku. 18 Jesusataqmi discipulonkunata niran: Apamuychis chay pishqa t'antata, hinallataq chay ishkay challwatawan, nispa. 19Jesusqa saynata nispanmi, llapallan runakunata pasto pampapi tiyanankupaq kamachiran. Hinaspan pishqa t'antata ishkaynin challwatawan hap'iykuspa, hanaq pachata qawarispa, Diosman graciasta qoran. Graciasta qoruspanmi t'antata partiykuspa, discipulonkunaman qoran, paykuna runakunaman rakimunankupaq. 20Chaymi llapallan runakunaqa saqsanankukama mikhuranku. Hinaspan puchuq t'antakunatapas hinallataq challwakunatapas huumuranku, chunka ishkayniyoq canasta hunt'ataraq. 21Chaypi mikhuq qarikunaqa pishqa waranqa hinan karanku. Ichaqa warmikunatapas hinallataq wawakunatapas manan yuparankuchu. Qocha hawapi Jess purisqanmanta khaynata: Qankunaqa boteman wichaspa qochaq chimpanman awpashaychis. Noqaqa llapan runakunata despediruspayan hamusaq, nispa. 23 Hinaspan Jesusqa runakunata despediruspa, Diosman orakunanpaq huk moqo pataman riran. Chaypin Jesusqa asta tutayanankama Diosmanta sapallan orakuran. 24Ichaqa Jesuspa discipulonkuna qochapa chawpintaa botepi rishaqtinkun, wayra nishuta wayramuqtin, chay lamar qochapi olakuna nishuta qallchikamuspa, risqanku boteta tukuy lawman apakacharan. 25 Yaqaa achiqaramushaqtinmi, Jesusqa qochapi unuq hawanta purispa paykunaman ashuykuran. 26 Hinaqtinmi discipulonkunaqa, huk runa unuq hawanta hamushaqta rikuspanku, pi kasqanta mana yachaspanku, anchata mancharikuspa niranku: Fantasman kayqa! nispanku. 27Chaymi Jesusqa paykunata niran:
22 Chaymantan
Jesusqa discipulonkunata kamachiran
(Mar 6.45-52; Juan 6.16-21)
65
Noqan kani! Ama mancharikuychishchu! Aswan kallpanchakuychis, nispa. 28 Hinaqtinmi Pedroqa contestaran: Seor, sichus qanpuni kanki chayqa, qanpa kasqaykiman unu hawanta purispa hamunaypaq nimuway, nispa. 29Jesusataqmi payta niran: Hamuy! nispa. Chaymi Pedroqa botemanta urayuspa, Jesuspa kasqanman rinanpaq unu hawanta puriyta qallariran. 30Ichaqa nishuta wayra-wayramusqanta qawarispanmi payqa mancharikuran. Hinaspan unu ukhuman chinkaykuyta qallarispa, qapariran khaynata: Seor, yanapaykuway! nispa.

31Hinaqtinmi
66
Jesusqa makinmanta aysarispa, Pedrota niran: Pisilla iiyniyoq runa! Imanaqtintaq noqapi allinta mana creespayki ishkayashankir? nispa. 32 Chaymantan Jesusqa Pedropiwan boteman qespiranku. Hinaqtinmi chay nishu wayrapas chay ratolla thairan. 33 Chaymi botepi llapallan kaqkunaqa, Jesuspa awpaqninpi qonqorikuspa adoraranku khaynata: Cheqaqtapunin qanqa kanki Diospa Wawan, nispanku. Genesaret llaqtapi onqosqa runakunata Jess sanoyachisqanmanta discipulonkunapiwanmi qochata chimparuspanku, Genesaret llaqtaman chayaranku. 35 Hinaqtinmi chay llaqtapi runakunaqa, Jesusta reqsiruspanku, llapallan muyuriqnin llaqtakunapi willanakuranku. Chaymi llapallan onqosqa runakunata Jesusman apamuranku. 36 Hinaspan Jesusta ruegakuranku, p'achanpa patallantapas llamiykunankupaq. Chaymi llapan onqosqa runakunaqa Jesuspa p'achanta llamiyuspanku, chay onqoyninkumanta sanoyaranku.
34 Jesusqa
(Mar 6.53-56)
religionniyoq wakin runakunan, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapiwanmi, Jerusaln llaqtamanta chayamuranku. Hinaspan Jesuspa kasqanman ashuykuspanku, tapuranku khaynata: 2 Qanpa discipuloykikunari, imanaqtintaq awpaq abuelonchiskunapa costumbrentari mana kasukunkuchu? Paykunaqa makinkutan mana mayllikunkuchu mikhunankupaq, nipanku. 3 Chaymi Jesusqa contestaspa, khaynata tapuran: Qankunapas, imanaqtintaq awpaq costumbreykichiskunata ruwaspaykichis, Diospa kamachikusqankunatari mana kasukunkichishchu? 4Diosqa ninmi: Papaykichista hinallataq mamaykichista respetaspa kasukunkichis. Ichaqa pipas papanta otaq mamitantapas
15
Runata imakunas huchallichisqanmanta

1*Fariseo
(Mar 7.1-23)
67
maldecinqa chayqa, waunanpaqmi condenasqa kanqa, nispa. 5 Ichaqa qankunaataqmi ninkichis: Papaytapas hinallataq mamitaytapas manan yanapaytaqa atiymanchu. Chay yanapanay llapallan kaqniykunaqa Diosman qopunaypaqmi separasqaa kashan, nispa. 6 Saynata piensaspaykichismi tayta mamaykichistaqa mana yanapankichishchu. Hinaspan aswan qankunaqa kay pachapi costumbrellaykichista ruwaspaykichis, Diospa kamachisqankunata pisiman churaspa mana kasukunkichishchu. 7Chaymi qankunaqa ishkay uya runakuna kankichis! Allintapunin Diosmanta willakuq *profeta Isaiasqa awpaqtaraq qankunamanta escribirana khaynata: Kay runakunaqa simillanwanmi adorawanku. Ichaqa sonqonkutaqmi noqamantaqa karupi kashan. 9 Paykunaqa yanqapunin allinta rimaq tukuspa adorawanku. Hinallataqmi yachachinkupas runakunapa kamachisqallanta, nispa. 10 Hinaspan Jesusqa llapan runakunata waqyaspa, khaynata niran: Qankunaqa allinta uyarispa entiendeychis. 11Runataqa manan mikhuna mikhusqanchu huchallichin. Aswanqa mana allinta piensarispa, imatapas rimasqanmi runataqa huchallichin, nispa. 12 Chaymi discipulonkunaqa Jesusman ashuyamuspa niranku: Fariseo religionniyoq runakunan kay nisqaykita uyarispanku nishuta phiarpakunku, nispanku. 13 Jesusataqmi khaynata contestaran: Hanaq pachapi Papaypa mana plantasqan plantakunaqa, saphinmanta p'elasqan kanqaku. 14Saynaqa ama qankunaqa kasukuychishchu fariseo religionniyoq runakunataqa. Paykunaqa awsa runakuna hina kaspankun, Diospa nisqankunata mana allintachu yachachinku. Sichus huk awsa runa awsamasinta pusanqa chayqa, ishkayninkun ima t'oqomanpas urmayunqaku, nispa. 15 Chaymi Pedroqa kay willakuykunata uyarispa, Jesusta tapuran:
8
68
Kay willakusqaykiri, ima ninantataq nin? Astawany yachachiwayku, nispa. 16 Hinaqtinmi Jesusqa niran: Qankunapas, manachu entienderankichis? 17Runakunapa mikhusqanpas hinallataq tomasqanpas, manan huchallichinchu, wiksanman haykuspa, letrinallamana risqanrayku. 18 Ichaqa runakunapa tukuy mana allinkuna rimasqanmi, sonqonmanta lloqsimuspa, chay rimaq runakunataqa huchallichin. 19Kaykunan runakunapa sonqonmanta lloqsimuqqa: tukuy mana allin piensaykuna, runa wauchiykuna, waqllikuy huchakuna, mana casarakuspa tiyakuykuna, suwakuykuna, llullakuspa yanqapuni runamasinmanta rimaykuna, hinallataq k'amiykunapas. 20 Chaykunan runataqa huchallichin. Ichaqa pipas makinta mana maqllikuspa mikhunata mikhun chayqa, manan huchallikunchu, nispa. Jesuspi Canan nacin llaqtayoq warmi creesqanmanta Genesaret llaqtamanta lloqsispanmi, Tiro sutiyoq llaqtapa, hinallataq Sidn sutiyoq llaqtapa cercanman riran. 22 Chay lugarpin huk forastera warmi tiyaran. Paypa abuelonkunaqa kasqaku chinkaq awpaq Canan sutiyoq nacionmantan. Paymi Jesuspa kasqanman hamuspa, altota qaparispa niran: Davidpa mirayninmanta Seor, khuyapayaykuway! Ususiytan demonio nishuta ak'arichishan, nispa. 23 Ichaqa Jesusataqmi mana kasuranchu. Hinaqtinmi discipulonkunaqa Jesusman ashuykuspa ruegaranku khaynata: Qepanchistan chay warmiqa nishuta qaparqachaspa hamushan. Ripuy niy, nispanku. 24 Hinaqtinmi Jesusqa chay warmita niran: Diosqa Israel llaqtayoq runakunallata yanapanaypaqmi kachamuwan. Paykunan noqapaqqa chinkasqa ovejankuna hina kashanku, nispa. 25 Chaymi chay warmiqa Jesusman ashuykuspa, awpaqninpi qonqorikuspa, ruegakuran khaynata:
21Jesusqa
(Mar 7.24-30)
69
Seor, yanapaykuway! nispa. 26 Jesusataqmi contestaran: Manan allinchu kanman wawakunapa t'antanta qechuruspa, alqokunaman wikch'uykuyqa, nispa. 27Hinaqtinmi chay warmiqa niran: Seorlly, chay nisqaykiqa cheqaqpunin! Ichaqa alqokunapas mikhunmi, dueonpa mesanmanta pampaman parte-parten urmaq t'antakunatapas, nispa. 28 Chaymi Jesusqa niran: Diospi iiyniykiqa cheqaqpunin! Ripullay; maakusqaykiman hinay ruwasqa kachun, nispa. Hinaqtinmi chay ratomantapacha, chay warmipa ususinqa sanoyapuran. Ashka onqosqa runakunata Jess sanoyachisqanmanta
chay Tiro llaqtapa hinallataq Sidn llaqtapa cercanmanta hamuspanmi, Galilea qochaq patanman chayamuran. Chaymantan huk moqoman rispa, chaypi tiyaykuran. 30Hinaqtinmi onqosqakunata pusayukuspa, Jesuspa kasqanman ashka runakuna huunakamuranku. Chay onqosqakunan karanku: wist'ukuna, awsakuna, mana rimay atiqkuna, mana valeq makiyoq runakuna, hinallataq ashka onqoyniyoq runakuna ima. Hinaspan Jesuspa awpaqninpi churaranku. Chaymi Jesusqa chay onqosqakunata sanoyachiran. 31Chaymi runakunaqa anchata admirakuranku, mana rimay atiqkuna rimaqtin, mana valeq makiyoqkuna sanoyasqa kaqtin, wist'ukunapas puriqtin, hinallataq awsakunapas rikuqtin. Chaymi chaykunata rikuspanku Israel *nacionniyoq runakunapa Diosninta alabaranku. Tawa waranqa runakuna mikhunanpaq milagrota Jess ruwasqanmanta discipulonkunata waqyaspa niran: Noqaqa kay llapan runakunatan khuyapayani. Paykunaqa kinsa p'unchawan noqawan kushka kashanku. Manataqmi imankupas kanchu mikhunankupaqqa. Chaymi noqaqa mana
29Jesusqa
32 Jesusmi
(Mar 8.1-10)
70
munanichu mana mikhusqa wasinkuman kutipunankutaqa. Yanqan paykunaqa an risqankupi yarqaymanta desmayarunkuman, nispa. 33 Chaymi Jesuspa discipulonkunaqa niranku: Kay ch'ineq lugarpiri, maypitaq kay llapan runakunapaqri, ashka mikhunata tarimusunman? Kay lugarpiqa manan pipas tiyanchu, nispanku. 34 Hinaqtinmi Jesusqa discipulonkunata tapuran: Qankunapari, hayk'a t'antaykichistaq kashan? nispa. Chaymi paykunaataq contestaranku khaynata: Qanchis t'antallaykun kashan, kankasqa chikan challwachakunallapiwan, nispanku. 35 Hinaqtinmi llapallan runakuna pampapi tiyanankupaq Jesusqa kamachiran. 36 Chaymantan Jesusqa qanchisnintin t'antata, hinallataq kankasqa challwachakunatawan hap'ispa, Diosman graciasta qoran. Partiykuspanataqmi discipulonkunaman qoran. Hinaqtinmi paykunaqa llapallan runakunaman rakimuranku. 37Chaymi llapallan runakunaqa saqsanankukama mikhuranku. Hinaspan puchuqkunatapas qanchis canasta hunt'ataraq huumuranku. 38 Chaypi mikhuq qarikunaqa tawa waranqa hinan karanku; ichaqa warmikunatapas hinallataq wawakunatapas manan yuparankuchu. 39Chaymantan Jesusqa runakunata wasinkuman ripunankupaq despediran. Hinaspan *boteman wichaspa Magdala llaqta lawman riran.
*fariseo religionniyoq runakunan, hinallataq *saduceo religionniyoq runakunapiwan ima, Jesusta imallapipas pantachiyta munaspankun, payman ashuykuranku. Hinaspan khaynata niranku: Cheqaqtapuni Diosmanta Hamuq Runa kaspaykiqa, huk milagrotay ruway noqayku rikunaykupaq, nispanku. 2 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Qankunaqa tardeyaqtinmi, intiq haykunan law cielopi antaruphayta qawarispa, ninkichis: Allin tiempon kanqa, nispaykichis. 3 Saynallataqmi cielopi tutallamanta yana
16
Runakuna milagro rikuy munasqankumanta

1Wakin
(Mar 8.11-13; Luc 12.54-56)
71
phuyuta qawarispapas, nillankichistaq: Paramunqan, nispaykichis. Ishkay uya runakuna! Qankunaqa cielota qawarispallaykichismi yachankichis, imayna tiempo kanantapas. Chayri, imanaqtintaq cuentatari mana qokunkichishchu, kunan tiempokunapi tukuy imaymana sealkuna pasasqanmantar? 4Huchasapa mana allin ruwaq runakuna! Qankunaqa noqapi creenaykichispaqmi, milagro ruwanaytaraq maakuwashankichis. Ichaqa Diosqa manan ima milagrotapas rikuchisunkichishchu. Aswanqa Diosmanta willakuq *profeta Jonasta imachus pasaran, chay hinallatan qankunaqa rikunkichis, nispa. Saynata niruspanmi, Jesusqa paykunata saqespa pasapuran. Levaduramanta discipulonkunapiwan kushkan Galilea qochata chimparanku. Ichaqa discipulonkunaataqmi t'antata apayta qonqarusqaku. 6 Hinaqtinmi Jesusqa niran: Allinta cuidakuychis *fariseo religionniyoq runakunapa, hinallataq *saduceo religionniyoq runakunapa *levaduranmantaqa, nispa. 7Chaymi Jesuspa discipulonkunaqa ninakuranku: T'antata mana apamusqanchisraykun saynataqa niwashanchis, nispanku. 8 Jesusataqmi cuentata qokuspa discipulonkunata niran: Pisi iiyniyoq runakuna, imanaqtintaq rimashankichis t'antata mana apamusqaykichismantar? 9Manaraqchu allinta entiendenkichis imatachus niyta munani chayta? Qankunari, manachu yuyankichis pishqa t'antallawan, pishqa waranqa runakuna mikhunanpaq milagro ruwasqayta? Hinaspapas, manachu yuyankichis hayk'a canasta hunt'ataraq puchuq t'antakunatapas huusqaykichista? 10Manallataqchu yuyankichis, qanchis t'antallawan tawa waranqa runakuna mikhunanpaq milagro ruwasqayta? Hinaspapas, manachu yuyankichis hayk'a canasta hunt'ataraq puchuq t'antakunatapas huumusqaykichista? 11Imanaqtintaq qankunari mana entiendewankichishchu? Noqaqa manan t'antamantachu rimapayashaykichis. Aswanqa fariseo
5 Jesusqa
(Mar 8.14-21)
72
religionniyoq runakunapa, hinallataq saduceo religionniyoq runakunapa levaduranmanta cuidakunaykichispaqmi nishaykichis, nispa. 12 Hinaqtinmi Jesuspa discipulonkunaqa chayraq entienderanku, Jesuspa yachachisqanta. Payqa manan t'antata ruwana levaduramantachu niyta munaran. Aswanqa fariseokunapa, hinallataq saduceokunapa yachachisqankunamanta cuidakunankupaqmi chaykunataqa yachachiran. Jesusqa Salvadorninchis Cristo kasqanmanta Filipo llaqtapa cercanman chayaruspanmi, Jesusqa discipulonkunata tapuran: Noqa Diosmanta Hamuq Runamantari, imaninkutaq runakunari? nispa. 14 Chaymi discipulonkunaqa contestaranku: Wakinmi ninku: Bautizaq Juanmi payqa, nispanku. Wakintaqmi ninku: awpaq profeta Eliasmi, nispanku. Wakinataqmi ninku: awpaq *profeta Jeremiasmi, nispanku. Hukkunaataqmi ninku: Payqa mayqen profetapasch, nispanku. 15 Hinaqtinmi Jesusqa discipulonkunata tapuran: Qankunari, ima ninkichistaq noqamanta? Qankunapaqri, pitaq noqari kan? nispa. 16 Chaymi Simn Pedroqa contestaran: Qanqa kanki Diosmanta Hamuq Salvadorniyku Criston, hinaspapas wia-wiaypaq kawsaq Diospa Wawanmi, nispa. 17Hinaqtinmi Jesusqa Pedrota niran: Jonaspa wawan Simn Pedro, qanpaqy ancha kusikuy kachun. Kay nisqaykitaqa manan kikillaykimantachu, nitaq runakunamantachu yachamuranki. Aswanqa hanaq pachapi Dios Taytaymi yachachisuranki. 18 Chaymi noqapas niyki, qanqa kanki Pedron nispa. Hinaspan noqaqa, Diospi creeq runakunata kay rumi hawapi hatarichisaq. Paykunan cheqaq iglesiayqa kanqa. Hinaspapas paykunataqa diablopas nitaq wauypas, manan venceytaqa atinqachu. 19Hinaspan noqaqa qanman atiyta qosqayki huk llaveta hina, Diospa
13 Cesarea
(Mar 8.27-30; Luc 9.18-21)
73
qayllanman runakuna haykunankupaq. Chaymi kay pachapi imapas watasqaykiqa, hanaq pachapipas watasqallataq kanqa. Hinallataq kay pachapi imapas pashkasqaykiqa, hanaq pachapipas pashkasqallataq kanqa, nispa. 20 Hinaspan Jesusqa kaykunata rimayta tukuruspa, discipulonkunata kamachiran khaynata: Qankunaqa aman pimanpas willankichishchu, noqa Diosmanta Hamuq Salvador Cristo kasqaytaqa, nispa. Jesusmi willakuran waunanmanta Jesusqa discipulonkunaman willayta qallariran, Jerusaln llaqtaman rinanmanta. Hinaspan khaynata niran: Noqaqa Jerusaln llaqtamanmi risaq. Chaypin kay Israel *nacin llaqtapi kamachiq jefekuna, sacerdotekunapa jefenkuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas, noqa Diosmanta Hamuq Runataqa, anchata ak'arichiwaspanku wauchiwanqaku. Ichaqa saynata wauchiwaqtinkupas, kinsa p'unchawmantan noqaqa kawsarinpusaq, nispa. 22 Hinaqtinmi Pedroqa Jesusta huk lawman waqyarispa, sayna nisqanmanta Jesusta q'aqchaspa, khaynata niran: Diosqa amay permitichunchu qanta kaykuna pasasunaykitaqa! nispa. 23 Ichaqa Jesusataqmi kutirimuspa Pedrota niran: Ayqeriy noqapa awpaqniymanta! Diospa munasqanta ama ruwanaypaqmi, qantaqa diablo rimachimushasunki. Qanqa manan entiendenkichu Diospa munasqantaqa. Chaymi qanqa runakuna hinalla piensashanki, nispa. 24 Chaymantan Jesusqa discipulonkunata nillarantaq khaynata: Pipas noqapa discipuloy kayta munaspaqa, qonqananmi kikinpa munasqanman hina imatapas ruwayta. Hinaspapas tukuy ima sasachakuykuna chayamuqtinpas, noqapi creesqanraykun listo kanan cruzpi ak'arispa waunanpaqpas. Hinallataqmi noqapa kamachisqaykunatapas ruwanan. 25 Ichaqa pipas kay pachapi payllapaq kawsay munaqqa,
21Chaymantapachan
(Mar 8.31-9.1; Luc 9.22-27)
74
wiaypaqmi waunqa. Aswan pipas noqapi creesqanrayku wauqmi, wiaypaq kawsanqa. 26 Kay pachapi tukuy ima kaqniyoq kayri, imapaqtaq sirven, runapa alman mana salvasqa kaqtinr? Kay pachapi runari, hayk'atataq paganman almanta salvananpaqr? 27Ichaqa Dios Taytaypa ancha atiyninwanmi, noqa Diosmanta Hamuq Runaqa, angelniykunawan kushka hamusaq. Hinaspan sapankama allin ruwaq runakunamanqa premionta qopusaq; mana kasukuq huchasapa runakunataataqmi castigasaq. 28 Cheqaqtapunin niykichis, kaypi noqawan wakin kaqkunaqa manaraqmi waunkichisraqchu, noqa Diosmanta Hamuq Runa, gobiernanaypaq hamushaqta rikuwanaykichiskama, nispa.
rimasqanmanta soqta p'unchaw pasaruqtinmi, Jesusqa discipulon Pedrota, Jacobota, hinallataq Jacobopa wawqen Juantawan pusayukuspa, huk orqoman riran, chaypi paykunalla kanankupaq. [Nota: Jacobotaqa hebreo rimaypin niranku Jacobo nispa, griego rimaypitaqmi Santiago nispa.] 2 Chaypin kinsantin discipulonkunapa awpaqninpi, Jesusqa hukniraqman tukuran. Chaymi uyanpas inti hinaraq k'anchariran. Hinallataqmi p'achanpas sumaq yuraq k'anchariqman tukuran. 3 Hinaqtinmi chaypi qonqayllamanta rikhuriranku Jesuswan parlaspanku, Diosmanta yachachiq awpaq *profetakuna Moiseswan hinallataq Eliaspiwan ima. 4Chaymi Pedroqa Jesusta niran: Yachachikuq, allinmi kaypi kasqaykuqa! Munaqtiykiqa, kinsa ramadatay ruwarusaqku, hukninta qanpaq, hukninta Moisespaq, huknintataq Eliaspaq, nispa. 5 Chaykunata Pedro rimallashaqtinraqmi, huk k'anchariq phuyu paykunata tapaykuran. Hinaqtinmi phuyu ukhumanta khaynata nimuran: Paymi khuyasqay Wawayqa. Paywanmi anchata kusikuni. Payta uyarispay kasukuychis, nispa. 6 Chayta uyarispankun Jesuspa discipulonkunaqa anchata mancharikuranku. Hinaspan qonqorikuranku
17
Jesuspa cuerpon k'ancharisqanmanta

1Chaykuna
(Mar 9.2-13; Luc 9.28-36)
75
uyankupas pampaman tupanankamaraq. 7Chaymi Jesusqa discipulonkunaman ashuykuran. Hinaspan paykunata tupaykuspa, khaynata niran: Sayariychis, ama manchakuychishchu, nispa. 8 Hinaqtinmi paykunaqa sayarimuspanku, Jesustaqa sapallantaa chaypi rikuranku. 9Chay orqomanta kutinpushaspankun, Jesusqa kinsantin discipulonkunata kamachiran khaynata: Kaykuna rikusqaykichistaqa, aman pimanpas willankichisraqchu, noqa Diosmanta Hamuq Runa wausqaymanta kawsarimunaykama, nispa. 10 Chaymi discipulonkunaqa Jesusta tapuranku: Moisespa escribisqan leykunata yachachiq runakunari, imanaqtintaq ninku, Diosmanta Hamuq Runapa awpaqnintaqa, Diosmanta yachachikuq awpaq *profeta Eliasraqmi hamunqa, nispar? 11Hinaqtinmi Jesusqa contestaran: Ar, cheqaqtapunin Eliasqa awpaqta hamuspa, tukuy imatapas ordenpi churanqa. 12 Aswanqa noqan kunan niykichis: Eliasqa an hamurana. Ichaqa Israel nacionniyoq runakunaqa manan paytaqa reqsirankuchu. Aswanmi paytaqa tukuy ima munasqankuta ruwaranku. Saynallataqmi noqa Diosmanta Hamuq Runapas, paykunapa makinpi anchata ak'arisaq, nispa. 13 Chayta uyarispankun kinsantin discipulonkunaqa, chayraq cuentata qokuranku, Bautizaq Juanmanta Jess rimasqanta. Demoniopa ak'arichisqan jovenmanta chay kinsa discipulonkunapiwanmi ashka runakunapa kasqanman chayamuranku. Chaymi Jesusman huk runa ashuykamuspa, awpaqninpi qonqorikuspa, khaynata niran: 15 Seorlly, khuyapayaykuy kay wawallayta, hinaspa yanapaykuy! Paymi nishuta ak'arin ataki hap'iqtin. Chaymi payqa ashka kutia ninaman, hinallataq unumanpas urmaykun. 16 Noqaqa an apamurania discipuloykikunamanqa; ichaqa manan paykunaqa sanoyachiyta atirankuchu, nispa.
14 Jesusqa
(Mar 9.14-29; Luc 9.37-43)

17Chaymi
76
Jesusqa niran: Ay, Diospi mana creespa mana allin ruwaq runakuna! Hayk'aqkamataq qankunawanri kasaq kaykunata uyarinaypaqr? Hayk'aqkamantaq aguantasqaykichis qankunatar? nispa. Chayta nispanmi Jesusqa niran: Apamuychis chay joventa! nispa. 18 Saynata niqtinmi Jesusman chay joventa apamuranku. Hinaqtinmi Jesusqa q'aqchaspa demoniota kamachiran chay jovenmanta lloqsinanpaq. Chaymi chay ratomantapacha jovenqa sanoyaran. 19Chaymantan discipulonkunaqa Jesusman ashuykuspa, sapallankupi tapuranku: Imanaqtintaq noqaykuri mana atiraykuchu chay demonio qarqoytar? nispanku. 20 Chaymi Jesusqa discipulonkunata niran: Qankunaqa pisi iiyllayoq kasqaykichisraykun mana atirankichishchu chay demonio qarqoytaqa. Ichaqa cheqaqtapunin niykichis, sichus huk mostazapa mukhun hina qankunapa iiyniykichis, uchuychallapas kanman chayqa, niwaqchismi kay orqotapas huk lawman ayqeriy, nispa. Hinaqtinqa kay orqopas huk lawmanmi ayqerinman. Manan imapas sasaqa kanmanchu Diospi qankuna allinta iiqtiykichisqa, nispa. 21{Ichaqa kay demoniokunaqa ayunowan oracionwanmi lloqsin.} Jesusmi huktawan willakuran waunanmanta Galilea *provincia llaqtapi discipulonkunapiwan kushka kashaspankun, paykunata niran: Noqa Diosmanta Hamuq Runataqa, cheqniwaqniy runakunan hap'iwaspanku, wauchiwanankupaq 23entregawanqaku. Ichaqa kinsa p'unchawmantan noqaqa kawsarinpusaq, nispa. Chayta uyarispan discipulonkunaqa anchata llakikuranku. llaqtaman Jess discipulonkunapiwan chayaruqtinkun, templopaq impuesto cobraqkuna, Pedroman ashuykuspa tapuranku:
22 Jesusqa
(Mar 9.30-32; Luc 9.43-45)
24 Capernam
Dios yupaychana templopaq impuesto paganamanta
77
Yachachiqniykichisri, manachu impuestota paganqa templopaqr? nispa. 25 Chaymi Pedroqa contestaran: Ar, payqa paganmi, nispa. Hinaqtinmi wasipi llapallan runakunapa kasqanman Pedro haykuruqtin hinalla, Jesusqa Pedrota tapuran: Pedro, qanri ima ninkitaq? Kay pachapi reykunari, pikunamantataq cobranku impuestokunatar? Llaqtamasinku runakunamantachu, icha huk law llaqtayoq runakunamantachu? nispa. 26 Hinaqtinmi Pedroqa contestaran: Huk law llaqtayoq runakunamantan cobranku, nispa. Chaymi Jesusqa niran: Ar, qanpa nisqaykiman hinan; llaqtamasinku runakunaqa manan pagankuchu. 27Ichaqa noqanchispa contranchispi chay impuesto cobraqkuna ama phiakunankupaqy, qochaman rispayki, anzueloykita wikch'uyamuy. Hinaspan primer kaq challwa hap'isqaykipa siminpi qolqeta tarinki. Chay qolqewany chay impuesto cobraqkunaman pagamuy, noqamanta hinallataq qanmantawan ima, nispa.
p'unchawkunapin discipulonkunaqa Jesusman ashuykuspa, khaynata tapuranku: Pitaq Diospa sumaq gobiernasqanpiri mas importante runari kanqa? nispanku. 2 Chaymi Jesusqa huk warmachata waqyaspa discipulonkunapa chawpinpi sayaykachiran. 3 Hinaspan discipulonkunata niran: Cheqaqtapunin niykichis, pipas kay wawa hina mana kaspaqa, Diospa gobiernasqan sumaq glorianmanqa manan atinqachu haykuyta. 4Aswanqa pipas kay wawa hina humilde sonqoyoq kaqmi, Diospa sumaq gobiernasqanpiqa mas importante runa kanqa. 5 Saynallataqmi pipas kay wawata sutiypi chashkiqqa, noqatapas chashkiwashanman hinan, nispa.
18
Jesusta discipulonkuna tapusqanmanta

1Chay
(Mar 9.33-37; Luc 9.46-48)
78
Runamasinta huchaman urmachiq runa castigasqa kananmanta nillarantaqmi: Noqapi chayllaraq creeq runakunata, pipas huchaman urmayachiqqa, ancha castigasqan kanqa. Chayraykun chay runapaqqa aswan allin kanman, huk hatun molino rumita kunkanman wataruspa, lamar qochaman wikch'uyamuy. 7Chaymi niykichis, kay pachapiqa kanqapunin runamasinta huchaman urmachiq runakunaqa. Ichaqa ay, imaynaraq kanqa runamasinta huchaman urmachiq runakunaqa! 8 Saynaqa sichus makiykipas otaq chakiykipas huchaman urmachisunki chayqa, aswany kuchuspa karuman wikapay. Aswan allinmi kanman huknin makillayoq otaq huknin chakillayoq, wiay kawsayman haykunaykipaqqa, aswan ishkaynin makintin otaq ishkaynin chakintin, wiaypaq nina rawraq infiernoman wikch'uyusqa kanaykimantaqa. 9Hinallataq sichus awiyki huchaman urmachisunki chayqa, aswany orqospa karuman wikapay. Aswan allinmi kanman huknin awillayoq, wiay kawsayman haykunaykipaqqa, aswan ishkaynin awintin nina rawraq infiernoman wikch'uyusqa kanaykimantaqa. 10 Saynaqa noqapi creeq humilde runakunataqa, amay ni mayqentapas despreciankichishchu. Ichaqa noqapi creeq humilde runakunataqa, hanaq pachapi Diospa angelninkunan waqaychan. 11{Noqa Diosmanta Hamuq Runaqa, huchankupi chinkasqa runakunata salvaqmi hamurani,} nispa. Chinkasqa ovejamanta nillarantaqmi khaynata: Ima niwaqchistaq qankunar? Sichus mayqenniykichispapas pachaq ovejaykichismanta huknin kaq chinkaruqtinri, manachu esqon chunka esqonniyoq ovejaykichiskunata, michisqaykichis lugarpi saqeruspa, chay chinkaq ovejata mashkaq riwaqchis tarimunaykichiskama? 13 Cheqaqtapunin niykichis, qankunaqa
6 Jesusqa
(Mar 9.42-48; Luc 17.1-2)
12 Jesusqa
(Luc 15.3-7)
79
chay esqon chunka esqonniyoq ovejaykichismantapas, aswan mastaraqmi kusikunkichis chay chinkasqa ovejaykichis tariramusqaykichiswanqa. 14Saynallataqmi, Dios Taytaykichispas mana munanchu, noqapi chayllaraq creeqkunamanta ni ch'ullallapas huchaman urmaspa, wiaypaq chinkasqa kanantaqa, nispa. Perdonanamanta nillarantaqmi: Diospi creeqmasiyki qanpa contraykipi imatapas mana allintachu ruwanqa chayqa, paywany sapallanpi parlaspa q'aqchay, chaykuna ruwasqanmanta cuentata qokunanpaq. Sichus chay nisqaykiman hina kasukunqa chayqa, Dioswanmi allinpia kawsanqa. 16 Mana kasusunkichu chayqa, huk testigota otaq ishkay testigokunata pusayukuspayki riy, contraykipi ruwasqanmanta paywan parlamunaykipaq, saynapi chay ishkay otaq kinsa testigokunapa awpaqninpi rimapayasqayki, yachasqa kananpaq. 17Hinallataq chay testigokunapa awpaqninpipas mana uyarisunkichu chayqa, iglesiaman rispayki willamuy Jesucristopi llapallan creeqmasiykichisman. Sichus iglesiapi huunakuqkunatapas mana kasukunqachu chayqa, mana imapaq valeq huchasapa runata hinaa rikuychis. Imaynan Roma llaqtapaq impuesto cobraq runakunatapas qawankichis hinata. 18 Cheqaqtapunin niykichis, kay pachapi imapas watasqaykiqa, hanaq pachapipas watasqallataqmi kanqa. Hinallataq kay pachapi imapas pashkasqaykiqa, hanaq pachapipas pashkasqallataqmi kanqa. 19Hinallataqmi qankunataqa huktawan niykichis, sichus ishkayllapas kay pachapi huk acuerdoman haykuspa, Diosmanta imatapas maakunkichis chayqa, payqa qosunkichismi chay maakusqaykichistaqa. 20Chayraykun niykichis, sichus ishkayllapas otaq kinsallapas noqapa sutiypi huunakunqaku chayqa, paykunapa chawpinpin noqaqa kashani, nispa. 21Chaymi Pedroqa Jesusman ashuykuspa tapuran: Seorlly, mayqenpas Diospi creeqmasiy noqapa contraypi ima mana allintapas ruwaspa huchallikuqtinri,
15 Jesusqa
(Luc 17.3)
80
hayk'a kutikamataq perdonaymanr? Qanchis kutikamachu? nispa. 22 Hinaqtinmi Jesusqa contestaran: Manan qanchis kutillatachu Diospi creeqmasiykitaqa perdonanayki. Aswanqa qanchis chunka qanchiskama kutitan, nispa. nillarantaqmi: Hanaq pachapi Diospa sumaq gobiernasqanqa rikch'akun, llank'aqnin runakunata huk *rey waqyachimuspa cuentata maaqman hinan. 24Chaymi chay reyqa cuentata maayta qallarishaqtin, payman pusamuranku ashka-ashka millonninpi qolqe debeq serviqnin runata. 25 Ichaqa chay serviqnin runapaqa manan qolqen karanchu reyman pagapunanpaqqa. Chaymi reyqa wakin serviqnin runakunata kamachiran, chay runata, warmintinta, wawakunantinta, hinallataq tukuy ima kaqninkunatawan vendemunankupaq. Saynataqa kamachiran, chay runapa debesqan pagasqa kananpaqmi. 26 Hinaqtinmi chay serviqnin runaqa reypa awpaqninpi qonqoriyukuspa, khaynata ruegakuran: Seorlly, ama hinachu kay, huk tiempochatawan suyayukuway; debesqaytaqa llapachallantan pagapusqayki, nispa. 27Saynata ruegakuqtinmi, reyqa chay serviqnin runata khuyapayaspa niran: Ripuy hawkalla. Perdonaykin llapan debewasqaykitaqa, nispa. 28 Hinaqtinmi chay serviqnin runaqa, reypa ladonmanta lloqsiruspa, pachaq qolqella debeqnin serviqmasin runawan tuparan. Hinaspan payqa chay chikachallan qolqe debeqnin runata, kunkanmanta hap'ispa, niran: Debewasqaykita kunachallan pagapuway! nispa. 29Chaymi chay pachaq qolqe debeq runaqa, debesqan runapa awpaqninpi qonqoriyukuspa, ruegakuran khaynata: Ama hinachu kay, huk tiempochatawan suyayukuway. Noqaqa llapachallan debesqaytan pagapusqayki, nispa. 30Ichaqa chay runaataqmi, debeqnin runapa ruegakusqantapas mana khuyapayaspa, chay debeqnin runata carcelman churachimuran, llapan debesqanta pagayta tukunankama. 31Chaymi sayna ruwasqanta rikuspanku, reyta serviqmasin
23 Jesusqa
Mana perdonay munaq runamanta
81
runakunaqa, anchata khuyapayaspa llakikuranku. Hinaspan paykunaqa reyman rispanku, chaykuna ruwasqanmanta willamuranku. 32 Hinaqtinmi reyqa chay ashka-ashka millonninpi debeqnin runata waqyachimuspa, khaynata niran: Yaw mana khuyapayana, yana alma runa! Llapan debewasqaykitan noqaqa perdonarayki ruegakuwasqaykirayku. 33 Chayri, manachu qanpas noqa hina perdonaykuwaq karan, chay debesuqniyki runamasiykitar? nispa. 34Chaymi reyqa anchata phiakuran chay runapaq. Hinaspan castiganankupaq apachiran, llapan debesqanta pagayta tukunankama. 35 Chaykunata nispanmi, Jesusqa niran: Saynallatataqmi hanaq pachapi Dios Taytaypas qankunawan ruwanqa. Sichus qankuna mana tukuy sonqoykichismantachu runamasiykichista perdonankichis chayqa, nispa.
kaykunata Galilea *provincia lawpi yacharachispanmi, chaymanta ripuran. Hinaspan chayaran Jordn mayupa chimpanpi Judea provincia lawman; chay lugarqa intiq lloqsimunan lawpin tarikuran. 2 Hinaqtinmi Jesuspa qepanta ashkallaa runakuna riranku. Chaypin Jesusqa onqosqa runakunata sanoyachiran. 3 Chaymi wakin *fariseo religionniyoq runakunaqa, Jesusta huchallichiyta munaspanku, payman ashuykuspa tapuranku: Huk casado runari, ima motivollawanpas warminmanta t'aqanakuyta atinmanchu? nispanku. 4 Jesusataqmi contestaran: Manachu qankunari Bibliapi leerankichis, Diosqa kay pacha qallariyninpi qarita warmitawan ruwasqanta? 5 Hinaspan Diosqa niran: Qariqa papantapas mamitantapas saqespanmi, casarakusqan warminwan tiyanan. Hinaspan ishkayninku huk runa hinallaa kananku, nispa. 6 Chaymi casado kaspankuqa, manaa ishkay runakuna hinaachu kanku. Aswanqa huk runa hinallaan kanku. Chayraykun Diospa hukllasqantaqa, runaqa mana t'aqananchu, nispa.
19
Casado kashaspa ama t'aqanakunankumanta

1Jesusqa
(Mar 10.1-12; Luc 16.18)

7Hinaqtinmi
82
fariseo religionniyoq runakunaqa Jesusta tapullarankutaq: Chayri, imanaqtintaq Moisesri escribisqan leypi yachachiran khaynata: Pipas warminmanta t'aqakuyta munaspaqa, divorcio papelta firmaykuspanmi t'aqakullanman, nispar? 8 Jesusataqmi contestaran: Diosta mana kasukuq nishu rumi sonqo kasqaykichisraykun, Moisesqa permitisurankichis warmiykichismanta t'aqakunaykichistaqa. Ichaqa kay pacha qallariyninmantapachapas Diosqa manan munaranchu, pipas casarasqa kashaspa warminmanta t'aqakunantaqa. 9Noqan ichaqa niykichis, sichus warmiykichis piwanpas mana waqllikunqachu chayqa, qankunaqa manan t'aqakuwaqchishchu, nitaqmi huk warmiwanpas casarakuwaqchishchu. Kaykunata ruwankichis chayqa, waqllikuy huchapin kashankichis, nispa. 10 Chaykunata niqtinmi discipulonkunaqa Jesusta niranku: Sayna kaqtinqa aswanch amaa casarakuyqa kanmanchu, nispanku. 11Chaymi Jesusqa discipulonkunata niran: Kay yachachikuykunaqa manan llapallan runakunapaqchu. Aswanqa pikunamanchus Dios atiyta qon soltero kanankupaq, paykunallapaqmi. 12 Ichaqa kanmi qarikuna nacesqankumantapacha capasqa hina nacemuspanku mana warminayachikuqkuna. Wakinataqmi runapa kapasqan kasqanrayku mana warminayachikuqkuna kanku. Hinallataq wakinpas Diospa kamachisqanpi llank'anankupaq akllasqa kaspanku mana warmiyoq kayta munaqkuna kanku. Saynaqa kay yachachikuyta chashkiyta munaqkunaqa, chashkichunkuy, nispa. Wawakunata Jess bendecisqanmanta wawakunata pusamuranku, paykunaman makinta churaykuspa Diosmanta maapunanpaq. Ichaqa Jesuspa discipulonkunaataqmi wawakuna pusamuq runakunata phiarikuspa, mana munarankuchu Jesusman
13 Jesusmanmi
(Mar 10.13-16; Luc 18.15-17)
83
ashuyunankuta. 14Hinaqtinmi Jesusqa discipulonkunata niran: Ama hark'akuychishchu wawakuna noqaman hamunantaqa. Kay wawakuna hina kaq runakunapaqmi, hanaq pachapi Diospa suma-sumaq glorianqa, nispa. 15 Jesusqa saynata niruspanmi, sapankama wawakunapa umanman makinta churaykuspa, Diosmanta paykunapaq maapuran. Hinaspan chaymanta ripuran.
84
Jesuswan huk qapaq joven parlasqanmanta jovenmi, Jesusman hamuspa tapuran: Allin yachachikuq, imata ruwaspaytaq Diospa ladonpiri wia-wiaypaq kawsayman? nispa. 17Hinaqtinmi Jesusqa contestaspa niran: Imanaqtintaq allin kaqkunamantari yachayta munanki? Manan pipas allinqa kanchu, aswanqa Diosllan. Sichus qan wiaypaq kawsayta munaspaykiqa, kasukuy Diospa kamachikuyninkunata, nispa. 18 Hinaqtinmi chay jovenqa Jesusta tapullarantaq khaynata: Mayqen kaq kamachikuykunatataq kasukunayr? nispa. Chaymi Jesusqa niran: Aman pitapas wauchinkichu; aman piwanpas waqllikunkichu; aman suwakunkichu; aman pipa contranpipas llullakuspaqa rimankichu. 19Tayta mamaykitapas allinta respetaspay kasukunki. Hinallataq runamasiykitapas, qan kikiykita hina munakunki, nispa. 20 Hinaqtinmi chay joven runaqa niran: Joven kasqaymantapachan chay kamachikuykunataqa kasukuni. Imatawanraqtaq ruwaymanr? nispa. 21Chaymi Jesusqa niran: Sichus allin cabal runa kayta munanki chayqa, tukuy ima kaqniykikunata vendemuy. Hinaspa chay qolqeta wakchakunaman rakimuy. Saynapin hanaq pachapi tukuy ima kaqniyoq kanki. Chayta ruwaramuspaykitaq hamunki noqawan rinaykipaq, nispa. 22 Hinaqtinmi Jesuspa nisqanta uyarispa, chay jovenqa anchata llakikuspa ripuran, nishu qapaq runa kasqanrayku. 23 Chaymi Jesusqa discipulonkunata niran: Cheqaqtapunin niykichis, huk qapaq runaqa ancha sasatan Diospa hanaq pacha glorianmanqa haykunqa. 24Aswanmi ichaqa nisqaykichis, huk *camelloraqmi mas faciltaqa huk awqapa ninrintaqa usturunman, huk qapaq runa Diospa sumaq gobiernasqanman haykunanmantaqa, nispa. 25 Hinaqtinmi Jesuspa discipulonkunaqa, chay yachachisqankunata uyarispanku, astawanraq admirakuranku. Hinaspan khaynata niranku: Sayna kaqtinri, pitaq atinman salvakuytar? nispanku.
16 Huk
(Mar 10.17-31; Luc 18.18-30)
85
26 Chaymi
niran: Runakunapaqqa sasan ima ruwaypas. Diospaqmi ichaqa tukuy imapas mana sasachu, nispa. 27Hinaqtinmi Pedroqa Jesusta niran: Noqaykuqa tukuy imaykutapas saqemuspaykun qanwan kushka purishayku. Chayri, ima premiotataq noqaykuri chashkisaqku? nispa. 28 Hinaqtinmi Jesusqa contestaspa niran: Cheqaqtapunin niykichis, tukuy imapas mosoqyachisqa kaqtinmi, noqa Diosmanta Hamuq Runaqa, sumaq k'ancharishaq tronoypi tiyaykusaq, atiyniywan gobiernanaypaq. Saynallataqmi qankunapas, noqapi creesqaykichisrayku, chunka ishkayniyoq tronokunapi tiyaykullankichistaq; hinaspan Israel *nacin llaqtapa chunka ishkayniyoq ayllunkunata juzgankichis. 29Chaymi noqaqa niykichis, pipas wasinta, wawqenta, pananta, papanta, mamitanta, warminta, wawankunata, hinallataq chakrankunatapas noqarayku saqemuqmi ichaqa, pachaq kuti mastaraq chashkinqa; hinallataqmi wia-wiaypaq kawsaytapas chashkillanqataq. 30Chaymi niykichis, kay pachapi runakuna qawananpaq importante kaq ashka runakunan, hanaq pachapiqa mana importantechu kanqaku. Ichaqa kay pachapi mana importante kaq ashka runakunaataqmi, hanaq pachapiqa aswan mas importante kanqaku. sumaq gobiernasqanqa rikch'akun, huk uvas chakrayoq runa, tutallamanta lloqsispa, chakranpi llank'anankupaq runakunata mashkaq runamanmi. 2 Hinaspan chay mashkamusqan runakunawan acuerdoman haykuranku, chakranpi llank'aqtinku huk p'unchaw jornalta pagapunanpaq. Saynata acordaruspankutaqmi, paykunataqa chakranman kacharan llank'amunankupaq. 3Hinallataqmi esqon horas hinaa kashaqtin chay uvas chakrayoq runaqa lloqsiran. Hinaspan plazapi rikuran mana llank'anayoq runakuna yanqa sayashaqta. 4Chaymi paykunatapas niran: Qankunapas riychisy chakraypi llank'amuq; iman gananallaykichistan pagapusqaykichis, nispa. Hinaqtinmi paykunapas chay uvas chakrapi llank'aq riranku. 5Saynallataqmi
Jesusqa discipulonkunata qawarispa, khaynata
20
1Diospa
Uvas chakrapi llank'aq runakunamanta
86
chawpi p'unchaw hina horasta, hinallataq kinsa horas tarde hinaa kashaqtinpas, chay uvas chakrayoq runaqa lloqsillarantaq. Hinaspan apamullarantaq runakunata chakranpi llank'anankupaq. 6 Chaymantapas pishqa horas hina tardea kashaqtinmi, chay uvas chakrayoq runaqa plazaman lloqsillarantaq. Hinaspan mana llank'anayoq yanqa sayashaq runakunata rikuspa, tapuran: Imanaqtintaq qankunari mana imatapas ruwaspa, kaypi enteron p'unchaw kashankichis? nispa. 7Chaymi chay runakunaqa contestaranku khaynata: Manan pipas llank'apakunaykupaq pusawankuchu! nispanku. Hinaqtinmi chay uvas chakrayoq runaqa niran: Saynaqa qankunapas chakraypi llank'aqy riychis; {iman gananallaykichistan pagapusqaykichis,} nispa. 8 Chaymantan inti haykuyushaqtina uvas chakrayoq runaqa, capatazninta kamachispa, khaynata niran: Llank'aqkunata waqyamuspa jornalninta pagapuy, qepallataa hamuqkunamanta qallarispa, tutamantan hamuqkunapi tukunaykikama, nispa. 9Chaymi pishqa horas hina tardetaa llank'anankupaq hamuq runakuna ashuyamuqtinku, chay capatazqa huk p'unchaw jornal completota sapankamaman pagapuran. 10Chaymantaataqmi ashuyamullarankutaq, tempranomanta llank'aq runakunapas. Hinaspan paykunaqa piensaranku, chay qepa hamuq runakunamanta aswan mastaraq pagonkuta chashkinankupaq. Hinaqtinmi paykunamanpas chay capatazqa, huk p'unchaw jornal completollatataq pagapuran. 11Chaymi chay enteron p'unchaw llank'apakuq runakunaqa, chakrayoqpa contrapi rimapakuranku. 12 Hinaspan chay uvas chakrayoq runata, khaynata niranku: Kay qepallataa hamuq runakunaqa huk horallaan llank'arunku. Chayri, imanaqtintaq paykunamanri noqaykuman hina iguallata pagarapunki? Noqaykuqa enteron p'unchawmi ruphaypipas pisipaspa llank'arayku. Sayna ruwasqaykiqa manan allinchu, nispanku. 13Hinaqtinmi uvas chakrayoq runaqa, huknin kaq llank'apakuq runata, khaynata contestaran: Amigo! Manan noqaqa engaashaykichu. Qanmanqa pagapushayki imaynan parlasqanchisman hinan. Icha manachu noqawan acuerdopi qeparanchis, huk p'unchaw jornalta pagapunaypaq? 14Saynaqa kay llank'asqaykipa pagonta chashkispayki ripuy. Noqaqa imaynan huk p'unchaw jornalta qanman pagapurayki, saynallatataqmi kay qepallataa hamuq runakunamanpas, pagapuyta munani.
87
15 Ichaqa
noqan yachani qolqeywan ima ruwaytapas. Icha allin runa kasqaywanchu qanqa envidiakushanki? nispa. 16 Kay willakuywan yachachiyta tukuruspanmi, Jesusqa niran: Kay pachapi runakuna qawananpaq importante kaq ashka runakunan, hanaq pachapiqa mana importantechu kanqaku. Ichaqa kay pachapi mana importante kaq ashka runakunaataqmi, hanaq pachapiqa aswan mas importante kanqaku. {Diosqa ashka runakunatan salvasqa kanankupaq waqyan, ichaqa chikallanmi akllasqa runakunaqa,} nispa. Jesusmi kinsa kutitaa willakuran waunanmanta
(Mar 10.32-34; Luc 18.31-34)
llaqtaman rishaspankun, Jesusqa chunka ishkayniyoq discipulonkunata huk lawman waqyarispa, khaynata niran: 18 Rikusqaykichisman hinan rishanchis Jerusaln llaqtaman. Chaypin noqa Diosmanta Hamuq Runaqa entregasqa kasaq, sacerdotekunapa jefenkunaman, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunaman ima. Paykunan niwanqaku wauchun, nispanku. 19Hinaspan mana Israel *nacin llaqtayoq runakunaman entregawanqaku. Chaymi paykunaqa asipayawaspanku burlakuwanqaku; hinallataq maqawanqaku ima. Chaymantataqmi cruzpi chakataspa wauchiwanqaku. Ichaqa kinsa p'unchawmantan kawsarinpusaq, nispa. Zebedeopa warmin wawankunapaq huk favorta maakusqanmanta Zebedeopa warminqa Jesusman ashuykuran ishkaynin wawankunapiwan ima. Hinaspan Jesuspa awpaqninpi qonqoriyukuspa huk favorta maakuran. 21Hinaqtinmi Jesusqa payta tapuran: Imatataq munankir? nispa. Chaymi chay warmiqa khaynata niran: Ama hina kaychu, favorniykita merecisaq, qan gobiernaspaykiy, kay wawaykunata tiyaykachipuway, hukninta phaa ladoykipi, huknintaataq lloq'e ladoykipi, nispa. 22 Hinaqtinmi Jesusqa contestaspa niran:
17Jerusaln
20 Chaymantan
(Mar 10.35-45)
88
Qankunaqa manan yachankichishchu ima maakusqaykichistapas. Noqaqa anchatan ak'arisaq. Ichaqa, qankuna atiwaqchishchu noqa hina ak'ariyta? nispa. Hinaqtinmi paykunaataq niranku: Ar, atisaqkun, nispanku. 23 Chaymi Jesusqa niran: Cheqaqtapunin niykichis, qankunaqa noqa hinan anchata ak'arinkichis. Ichaqa manan noqachu nisaq pis phaa ladoypi otaq lloq'e ladoypi tiyananpaqqa. Aswanmi chaypiqa tiyanqaku Papaypa akllasqan runakunalla, nispa. 24Chayta uyarispankun Jesuspa chunkantin discipulonkunaqa, Juanpaq hinallataq Jacobopaq ima phiakuranku. 25Chaymi Jesusqa discipulonkunata waqyaspa, khaynata niran: Qankunaqa yachankichismi kay pacha *nacin llaqtakunapi gobiernaqkunaqa, llaqta runakunawanqa munasqankutan ruwanku. Saynallataqmi autoridadkunapas pay tukusqallaa kaspanku, llaqta runakunawanqa munasqankuta ruwanku. 26 Ichaqa qankuna ukhupiqa manan saynachu kanan. Aswanqa pipas qankuna ukhupi kamachiyta munaspaqa, qankunata servisuqniykichismi kanan. 27Hinallataq pipas allin reqsisqa primeropi kayta munaspaqa, qankuna ukhupiraqmi serviqniykichis runa kanan. 28 Saynallataqmi noqa Diosmanta Hamuq Runaqa, manan noqata serviwanankupaqchu hamurani. Aswanqa runakunata servinaypaqmi. Hinaspapas huchasapa runakunapa rantinta waunaypaqmi noqaqa hamurani, nispa. Ishkay awsa runakunata Jess sanoyachisqanmanta discipulonkunapiwan Jeric llaqtamanta lloqsimushaqtinkun, ashka runakunapas Jesuspa qepanta riranku. 30Hinaqtinmi chay risqanku anpa patanpi, ishkay awsa runakuna tiyashasqaku. Chayninta Jesuspa pasasqanta uyariruspankutaqmi, chay ishkay awsa runakunaqa qaparispa, waqyakuranku khaynata: Davidpa mirayninmanta Jess, khuyapayaykuwaykuy! nispanku. 31Chaymi runakunaqa phiarikuranku, chay awsa runakuna upallanankupaq. Ichaqa saynata phiarikushaqtinkupas, chay awsa runakunaqa astawanraqmi qapariranku khaynata:
29Jess
(Mar 10.46-52; Luc 18.35-43)
89
Davidpa mirayninmanta Jess, khuyapayaykuwaykuy! nispanku. 32 Hinaqtinmi Jesusqa chay an risqankupi sayaykuspa, chay ishkaynin awsa runakunata waqyaspa tapuran: Imatataq munankichis qankunapaq ruwanaytar? nispa. 33 Chaymi paykunaqa contestaranku: Seor, awsa kasqaykumantan sanoyayta munayku, nispanku. 34 Chaymi Jesusqa paykunata khuyapayaspa, awinkuta tupaykuran. Hinaqtinmi chay ratomantapacha chay ishkaynin awsa runakunaqa sanoyaspa rikuranku. Hinaspan Jesuspa qepanta riranku.
discipulonkunapiwanmi Jerusaln llaqtapa cercanpi Betfag sutiyoq llaqtaman chayaruranku. Hinaspan Olivos moqopi samariranku. Chaypin Jesusqa ishkay discipulonkunata, 2 khaynata niran: Riychis waq chimpapi llaqtachaman. Chayman chayaruspaykichismi watasqa asnota malta uantinta tarinkichis. Chayta pashkamuspay aysamunkichis. 3Sichus pipas imatapas nisunkichis chayqa, qankunaqa khaynatay ninkichis: Seorninchismi necesitashan; payqa kutichinpullasunkin, nispa. 4 Kaykunaqa pasaran Diosmanta willakuq awpaq *profetapa escribisqan cumplikunanpaqmi. Paymi khaynata escribiran: 5 Jerusaln llaqtapi tiyaq runakunata nimuychis: Qawariychis! Qankunapa reyniykichismi hamushan! Payqa cargana animalpa uanpi montayukuspan hamushan! Hinaspapas payqa huk humilde runa hinan hamushan! nispa. Jesuspa kamachisqan ishkaynin discipulonkunaqa, chay llaqtachaman riranku. Chayaruspankutaqmi Jesuspa nisqanman hina ruwaranku. 7Hinaspan Jesuspa kasqanman chay asnotaqa malta uantinta aysamuranku. Hinaqtinmi Jesuspa discipulonkunaqa p'achankuwan karunaranku. Chay asnopi montayukuspan Jesusqa Jerusaln llaqtaman riran. 8Saynallataqmi ashka runakunapas Jesuswan kushka riranku. Hinaqtinmi
21
Jerusaln llaqtaman Jesuspa haykusqanmanta

1Jesusqa
(Mar 11.1-11; Luc 19.28-40; Juan 12.12-19)
6Hinaqtinmi
90
wakin runakunaqa p'achankuta, wakin runakunaataq sach'apa ramankunata wit'umuspa, Jesuspa risqan anpi mast'aranku, chayninta Jess pasananpaq. 9Hinaspan Jesuspa awpaqninta, hinallataq qepanta riqkunapas, altomanta qaparispa, khaynata niranku: Davidpa mirayninmanta hamuq Salvadorqa, alabasqay kachun! Seor Diospa sutinpi hamuqqa alabasqay kachun! Hanaq pachapi kaqkunapas Diostay alabachunku! nispanku. 10 Hinaqtinmi Jerusaln llaqtaman Jess haykuruqtin, llapallan chaypi kaq runakunaqa, bullata ruwaspa niranku: Pitaq kay runar? nispanku. 11Chaymi Jesuswan kushka hamuq runakunaqa contestaranku: Payqa Jesusmi, Galilea *provinciapi Nazaret llaqtamanta *profetan, nispanku.
91
Templopi vendeq runakunata Jess qarqosqanmanta llaqtaman chayaruspanmi, Jesusqa temploman riran. Hinaspan temploman haykuspa, chaypi llapan vendeq runakunata, hinallataq rantiqkunatapas hawaman qarqomuran. Saynallataqmi huk law nacionpa qolqenta, templopa qolqenwan cambiaqkunapa mesankunatapas, hinallataq paloma vendeqkunapa cajonninkunatapas, pampaman wikaparan. 13 Hinaspan paykunata niran: Diosmi Bibliapi nishan: Temployqa noqamanta maakunankupaq sutichasqa wasin kanqa, nispa. Qankunan ichaqa, suwakunapa wasinman hina tukurachinkichis, nispa. 14Jesusqa templopi kallashaqtinraqmi, payman ashuykamuranku awsa runakuna, hinallataq wist'u runakunapas. Chaymi Jesusqa paykunata sanoyachiran. 15Hinaqtinmi templopi wawakunaqa niranku: Davidpa mirayninmanta hamuq Salvadorqa, alabasqay kachun, nispanku. Chaykunata uyarispankun, hinallataq Jesuspa milagrokuna ruwasqantawan rikuspankun, sacerdotekunapa jefenkunaqa, Moisespa escribisqan leykunata yachachiq runakunapiwan anchata phiakuspanku, 16Jesusta khaynata niranku: Manachu uyarinki kay warmakuna imatachus nishanku chayta? nispa. Jesusataqmi contestaran: Ar, allintan uyarishani. Qankunari, manachu Bibliapi leerankichis: Uchuy wawakunan, uuq wawakunapiwan ima alabasunki, nisqanta? nispa. 17Chayta niruspanmi Jesusqa, paykunata saqespa Jerusaln llaqtamanta Betania llaqtaman riran. Hinaspan Jesusqa chay tuta chaypi samapakuran. Mana ruruq higos sach'amanta Jerusaln llaqtamanmi achiqayllata kutimuran. Hinaspan an hamusqanpi yarqachikuran. 19Chaymi Jesusqa
12 Jerusaln
(Mar 11.15-19; Luc 19.45-48; Juan 2.13-22)
18 Jesusqa
(Mar 11.12-14, 20-26)
92
an patapi huk higos sach'ata rikuruspa ashuykuran. Ichaqa manan ni ima ruruntapas chay sach'apiqa tariranchu. Chaymi chay sach'aqa rap'iyoqlla kasqanrayku, Jesusqa chay sach'ata niran: Kunanmantaqa manaan hayk'aqpas rurunkiachu! nispa. Chaymi chay higos sach'aqa kasqan ratolla ch'akipuran. 20 Chayta rikuspankun Jesuspa discipulonkunaqa admirasqallaa tapuranku: Imanaqtintaq kay higos sach'ari kasqan ratolla ch'akirparin? nispanku. 21Hinaqtinmi Jesusqa contestaran: Cheqaqtapunin niykichis, sichus qankuna mana ishkayaspa, Diospi creenkichis chayqa, manan kay higos sach'awan ruwasqayta hinallachu ruwawaqchis. Aswanqa kay orqotapas niwaqchismi: Ayqeriy kaymanta hinaspa lamar qochaman wikch'uyukuy, nispa. Hinaqtinqa kay orqopas kasusunkichismanmi. 22 Saynallataq sichus cheqaqtapuni Diospi creespaykichis qankuna imatapas maakunkichis chayqa, chashkinkichismi, nispa. Jesusqa kamachinanpaq atiyniyoq kasqanmanta temploman haykuspanmi runakunaman yachachisharan. Hinaqtinmi *sacerdotekunapa jefenkunaqa, hinallataq Israel *nacionpi autoridadkunapiwan ima, Jesusman ashuykuspa tapuranku: Kaykunata ruwanaykipaqri, pitaq qantari autorizasuranki? Hinaspapas kay atiytari, pitaq qosurankir? nispanku. 24 Hinaqtinmi Jesusqa contestaran: Noqapas qankunatan kunan tapullasqaykichistaq. Sichus qankuna contestawankichis chayqa, noqapas nisqaykichismi, ima atiywansi kaykunata ruwani chayta. 25 Kunany niwaychis, runakunata Juan bautizananpaqri, pitaq kachamuran? Dioschu icha runakunallachu? nispa. Saynata Jess tapuqtinmi, paykunapura tapunakuranku khaynata:
23 Jesusqa
(Mar 11.27-33; Luc 20.1-8)
93
Diosmi kachamuran nisunchis chayqa, niwasunch, imanaqtintaq Juanpa nisqantari mana creerankichishchu? nispa. 26 Sichus runakunallan kachamuran nisunchis chayqa, llapallan llaqta runakunach noqanchispa contranchispi sayarinkuman. Hinaspapas paykunaqa yachankun, Juanqa Diosmanta willakuq *profeta kasqanta, nispanku. 27Chaymi paykunaqa Jesusta contestaranku khaynata: Manan yachaykuchu, nispanku. Hinaqtinmi Jesuspas nillarantaq: Mana contestawasqaykichisraykun, noqapas mana nisqaykichishchu ima atiywansi kaykuna ruwasqaytaqa, nispa. nillarantaqmi: Qankunari, ima niwaqchistaq kay willakuymantar? Huk runan ishkay wawayoq karan. Hinaspan kuraq wawanta niran: Waway! kunan p'unchawy uvas chakranchispi llank'aq riruy, nispa. 29Chaymi chay kuraq wawanqa contestaran: Manan riymanchu! nispa. Ichaqa chay kuraq wawanqa, tumpa unaymanta yuyaymanarispanmi, manan riymanchu nishaspapas, chay uvas chakraman llank'aq riran. 30 Saynallataqmi chay runaqa sullk'a wawantapas nillarantaq: Wawy! kunan p'unchawy uvas chakranchispi llank'aq riruy, nispa. Hinaqtinmi chay wawanqa niran: Ar papy! Risaqmi, nispa. Ichaqa ar nishaspanpas, manan payqa riranchu. 31Chayta willaspanmi Jesusqa tapuran chay runakunata: Mayqen kaq wawantaq papanpa kamachisqanman hina ruwaranr? nispa. Chaymi sacerdotekunapa jefenkunaqa, hinallataq Israel nacionniyoq runakunapa kamachiqnin runakunapiwan contestaranku: Kuraq kaq wawanmi, nispanku. Hinaqtinmi Jesusataq niran: Cheqaqtapunin niykichis, Roma llaqtapaq impuesto cobraq runakunan, hinallataq qenlli vidapi puriq huchasapa warmikuna iman, huchankumanta wanakusqankurayku,
28 Jesusqa
Huk runapa ishkaynin wawankunamanta
94
Diospa gobiernasqan sumaq glorianmanqa qankunamanta awpaqta haykunqaku. 32 Ichaqa Bautizaq Juan hamuspanmi qankunata yachachisurankichis, Diosta imaynata kasukunaykichispaq. Ichaqa qankunaataqmi Bautizaq Juanpa yachachisqankunapi mana creerankichishchu. Aswanqa Roma llaqtapaq impuesto cobraq runakuna, hinallataq millay qenlli vidapi puriq huchasapa warmikuna iman Bautizaq Juanpa rimasqanpiqa creeranku. Qankunaataqmi ichaqa tukuy chaykunata rikushaspaykichispas, mana creerankichishchu; nitaq huchaykichistapas saqerankichishchu, nispa. Chakra arrendaq runakunamanta nillarantaqmi: Uyariychis kay huk willakuyta. Huk chakrayoq runan chakranpi uvas plantakunata plantaran. Hinaspan chay chakranpa enteron muyuriqninta cercochiran. Hinallataqmi uvas pallamusqanmanta vinota ruwachinanpaqpas, huk uvas saruna pozota, hinallataq huk hatun torretawan ima ruwachiran. Chay torretaqa ruwachiran, chay torre patamanta enteron chakranta qawaspa cuidananpaqmi. Chaykunata ruwaruspanmi, chay uvas chakrapa dueonqa huk runakunaman arrendaruspa, karu llaqtaman viajaran. 34 Hinaqtinmi uvas cosechana tiempo chayaramuqtin, chay uvas chakrayoq runaqa, huk serviqnin runakunata kachamuran, chay chakran arrendasqa runakunamanta, payman tupaqninta chashkispa apapunankupaq. 35 Ichaqa chakra arrendaq runakunaataqmi, chay uvas chakrayoqpa kachamusqan sirvienten runakunata, khaynata ruwaranku: Huknintan maqaranku, huknintaataq wauchiranku, huknintaataqmi rumikunawan p'anaranku. 36 Hinaqtinmi chay uvas chakrayoq runaqa, kaqmanta kachamullarantaq primer kaq kachamusqan sirvientekunamantapas, aswan mas ashkataa. Ichaqa chay uvas chakrata arrendaq runakunaataqmi, wakin runakunata imaynatan ruwaranku, saynallatataq paykunatapas ruwaranku. 37Chaykuna pasaruqtinmi chay uvas chakrayoq runaqa, wawantaataq kachamuran, khaynata yuyaymanaspa:
33 Jesusqa
(Mar 12.1-12; Luc 20.9-19)
95
Wawayta rikuspaqa ichapas respetankuman nispa. 38 Ichaqa uvas chakra arrendaq runakunaataqmi, chay chakrayoqpa wawan chayamusqanta rikuruspanku, ninakuranku khaynata: Kay runaqa chakrayoqpa wawanmi! Paymanqa papan wauspanmi, kay chakrata herenciapi saqetamunqa. Saynaqa aswany waurpachillasuna, kay chakrawan noqanchis dueo qepakunanchispaq, nispanku. 39Saynata piensaspankun, paykunaqa chay uvas chakrayoqpa wawanta hap'iruspanku, chakra ukhumanta hawaman orqomuspa, chaypi wauchiranku, nispa. 40 Saynata niruspanmi Jesusqa tapuran: Uvas chakrapa dueon hamuspari, imatataq ruwanqa chay chakran arrendaq runakunawanr? nispa. 41Chaymi llapallan chaypi uyariq runakunaqa contestaranku khaynata: Chay mana allin runakunataqa mana khuyapayaspan wauchinqa. Hinaspan uvas chakranta huk runakunamanataq arrendanqa, saynapi chay chakrayoq runaman tupaqnin cosechata tiempollanpi payman qopunankupaq, nispa. 42 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Qankunari, manachu Bibliapi leerankichis khayna nisqanta?: Albailkunapa mana munasqan rumin, kunanqa allin kaq rumi, wasiq esquinanpi allinta enteron wasipa perqanta sostienen. Kayqa Diosninchispa ruwasqanmi. Hinaspapas kay qawasqanchisqa admirakunapaqmi, nispa. niykichis, Diospa gobiernasqan sumaq glorianmanqa manan qankunaqa haykunkichishchu. Ichaqa Diospa gobiernasqan sumaq glorianmanqa haykunqaku Diosta kasukuspa, paypa munasqanman hina kawsaq runakunallan. 44 {Chaymi pipas chay rumi hawaman urmaykuspaqa, ut'usqa kanqa. Saynallataqmi pipa hawanmanpas chay rumi urmaykuspaqa, polvomanraq tukuchinqa,} nispa. [Nota: Chay mana munasqanku rumiqa Jesusmi.]
43 Chayraykun

45 Kay
96
willakuykunata uyarispankun sacerdotekunapa jefenkunaqa, fariseo religionniyoq runakunapiwan ima cuentata qokuranku, chay millay wauchiq runakunaman comparaspa, paykunamanta Jess rimasqanta. 46 Chaymi Jesustaqa hap'iruytapuni munaranku. Ichaqa chaypi kaq runakunata manchakuspankun mana atirankuchu. Hinaspapas chaypi kaq runakunaqa yacharankutaqmi, Jesusqa *profeta kasqanta. kay willakuykunatan willaran, sacerdotekunaman, Israel *nacin llaqtapi kamachiq runakunaman, hinallataq *fariseo religionniyoq runakunamanwan. Hinaspan khaynata niran: 2 Diospa gobiernasqan sumaq glorianqa rikch'akun, huk *rey wawanta casarachispa, fiestata ruwaq runamanmi. 3 Hinaspan sirvienten runakunata kamachiran, casarakuy fiestaman invitasqan runakunata waqyamunankupaq. Ichaqa chay invitasqan runakunaataqmi, mana hamuyta munarankuchu. 4Hinaqtinmi chay reyqa kaqmanta huk sirvienten runakunataataq kamachiran, invitasqan runakunata khaynata nimunankupaq: an wirayachisqa torokunatapas, hinallataq wakin wirayachisqa animalniykunatapas ak'arachinia. Chaymi mikhunapas listoa kashan. Chayqa hamuychisy kay casarakuy fiestapi mikhunaykichispaq, nispa. 5 Ichaqa chay invitasqan runakunaqa manan hamurankuchu. Aswanmi paykunaqa sapankamanku pasakuranku. Hukninmi chakranman llank'aq pasaran, huknintaqmi negocionta atiendeq, 6 wakinataqmi reypa kachasqan serviqnin runakunata hap'ispa, maqashaspalla wauchiranku. 7Chaymi chay reyqa nishuta phiakuran. Hinaspan soldadonkunata kamachiran, chay wauchiq runakunata wauchimuspanku, llaqtankutapas k'anamunankupaq ima. 8 Chaymantan chay reyqa serviqnin runakunata niran: Wawaypa casarakunanpaqqa tukuy imapas listoan kashan. Ichaqa chay invitamusqay runakunaqa, manan kay fiestaman hamunankupaq hinaachu kanku. 9Aswanqa kunany riychis callekunaman; hinaspa
22
1Jesusqa
Casarakuy fiestamanta
97
llapallan chaypi tarimusqaykichis runakunata, wawaypa casarakuyniy fiestaman hamunankupaq invitamuychis, nispa. 10Chaymi reypa sirvienten runakunaqa, callekunaman lloqsispanku, llapan tarisqanku runakunata invitaspa pusamuranku, allin runakunata hinallataq mana allin runakunatapas. Chaymi casarakuqpa wasinmanqa, ashka runakuna hunt'aykamuranku. 11Hinaqtinmi chay reyqa invitachimusqan runakunata qawaq haykuspa, chaypi huk mana allin cambiasqa runata rikuran. 12 Chaymi chay runata niran: Yaw runa, mana allin cambiasqa kashaspaykiri, imanaqtintaq kaymanri haykuramuranki? nispa. Hinaqtinmi chay runaqa ni imatapas mana contestaspa upallalla karan. 13 Hinaqtinmi chay reyqa serviqnin runakunata khaynata kamachiran: Kay mana allin cambiasqa runataqa, makinkunata chakinkunatawan chaqnaruspay, tutayaq ukhuman wikch'uyamuychis. Chay tutayaqpin runakunaqa waqanqaku, hinallataq nanaymanta kirunkupas rach'ikyanqaraq. 14Ichaqa ashkallaan Diospi creenankupaq invitasqa runakunaqa kashanku. Aswanqa chikallanmi akllasqa runakunaqa kanku, nispa. [Nota: Chay mana allin cambiasqa runaqa, manan pobrechu karan. Aswanqa reypa wawanta mana respetaspanmi, chay casarakuy fiestamanqa p'achanta mana cambiakuspa riran. Chaymi reyqa payta castigaran.] Impuesto paganamanta *fariseo religionniyoq runakunaqa, huk p'unchaw huunakuspanku, acuerdota ruwaranku, imaynatachus Jesusta ima rimasqallanpipas pantaruqtinqa huchachanankupaq. 16 Hinaspan paykunapa yachachisqan runakunata, hinallataq Herodespa runankunatawan ima kachamuranku, Jesusta khaynata ninankupaq: Yachachikuq, noqaykuqa yachaykun cheqaqtapuni rimaq kasqaykita, hinallataq runakunamanpas Diosmanta yachachisqaykita, paykuna allinta kasukuspa kawsanankupaq. Ichaqa yachachisqaykimanta runakuna imataa rimaqtinkupas, manataqmi kasunkichu. Hinaspapas qanqa
15 Chaymantan
(Mar 12.13-17; Luc 20.20-26)
98
manan runakunawan allinpi qepanallaykipaqchu rimankipas, nispanku. 17Hinaspan paykunaqa tapuranku khaynata: Qanri, ima ninkitaq, allinchu Roma llaqtapi gobiernoman impuesto pagay, icha manachu? nispanku. 18 Jesusataqmi ichaqa mana allin intencionllawan tapusqankuta yachaspa, khaynata niran: Ishkay uya runakuna! Imanaqtintaq qankunari pantachiwayta munashankichis? 19Apamuychis impuesto paganaykichis qolqeta, nispa. Chaymi huk qolqeta Jesusman haywaranku. 20Hinaqtinmi Jesusqa chay qolqeta paykunaman qawachispa tapuran: Kay qolqepiri, pipa uyantaq, hinaspapas pipa sutintaq kashan? nispa. 21Paykunaataqmi khaynata contestaranku: Roma llaqtapi gobiernaq rey Cesarpan, nispanku. Saynata niqtinkun Jesusqa niran: Saynaqa rey Cesarpa kaqtaqa payman qopuychis. Hinallataq Diospa kaqtapas Diosman qopuychis, nispa. 22 Hinaqtinmi Jesuspa nisqanta uyarispanku, chay runakunaqa ancha admirasqallaa pasapuranku. Jesustan tapuranku wauqkuna kawsarimunanmanta p'unchawllataqmi wakin *saduceo religionniyoq runakunaqa Jesusman hamuranku. Paykunaqa manan wauqkunapa kawsarimunanpiqa creerankuchu. Chayraykun Jesusta tapuranku khaynata: 24 Yachachikuq, Moisespa escribisqan leypin niwanchis: Huk runa casarakuspa, warminpi manaraq wawayoq kashaspa waupunman chayqa, sullk'a wawqenmi, chay viuda warmiwan casarakuspa wawayoq kanan. Hinallataqmi chay wawa nacemuqpas, wauqpa wawan hina kaspa, paypa sutinta apanan. Saynapi wauqpa sutin mana chinkananpaq, nispa. 25 Saynallataqmi llaqtaykupipas qanchis wawqekuna karan. Hinaspan kuraq kaqqa casararukuspa, manaraq wawayoq kashaspa waupuran. Chaymi wauqpa viudanwan casarakullarantaq chay wauqpa sullk'an. 26 Saynallataqmi huk tiempo pasaruqtin, paypas manaraq wawan kashaqtin
23 Chay
(Mar 12.18-27; Luc 20.27-40)
99
waupuran. Saynallataqmi pasaran kinsa kaqwanpas, tawa kaqwanpas, pishqa kaqwanpas, soqta kaqwanpas, hinallataq qanchis kaqwanpas. 27Chaymantaataqmi chay qanchisnintin wawqekuna wausqanpa qepanman, chay viuda warmipas waupullarantaq. 28 Chayqa kunany niwayku, llapallan wauqkunata Dios kawsarichimuqtinri, mayqenpa warmintaq kanqa chay warmir? Qanchisnintinwanmi chay warmiqa casarasqa karan, nispanku. 29Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaran khaynata: Qankunaqa pantashankichismi, Bibliapi escribisqakunata mana yachaspaykichis, hinallataq Diospa atiynintapas mana reqsispaykichis. 30Ichaqa wauqkunata Dios kawsarichimuqtinqa, manaan casarakuyqa kanqaachu. Aswanqa Diospa angelninkuna hinallaan hanaq pachapiqa kanqaku. 31Ichaqa wauqkunapa kawsarimunankumantari, manachu qankuna Bibliapi leerankichis Diospa nisusqaykichista? Diosqa khaynatan niran: 32 Noqan kani Abrahampa, Isaacpa, hinallataq Jacobpa Diosnin, nispa. Paykunaqa wausqa kashaspankupas, Diospaqqa kawsashankun. Chayraykun Diospa nisqanman hina, wausqa runakunaqa kawsarinpunqaku. Chaymi Diosqa mana wausqa runakunapa Diosninchu; aswanqa wausqankumanta kawsarimuq runakunapa, hinallataq kunan kawsaq runakunapapas Diosninmi, nispa. 33 Saynata Jesuspa yachachisqankunata uyarispankun chaypi kaq runakunaqa anchata admirakuranku. Llapan kamachikuykunamanta aswan mas importante kaq ishkaynin kamachikuymanta religionniyoq runakunata Jess upallachisqanta yacharuspankun, *fariseo religionniyoq runakunaqa huunakuranku Jesuswan parlaq rinankupaq. 35 Hinaspan chay fariseo religionniyoq runakunamanta huknin, Moisespa escribisqan leykunamanta allinta yachaq kaq runa, Jesusta pantachiyta munaspa, tapuran khaynata: 36 Yachachikuq, Diospa kamachisqankunamantari, mayqen kaq kamachikuytaq aswan mas importanter? nispa.
34 *Saduceo
(Mar 12.28-34)

37Hinaqtinmi
100
Jesusqa niran: Seor Diosniykita munakuy tukuy sonqoykiwan, tukuy almaykiwan, hinallataq tukuy piensayniykiwan ima. 38 Kay primer kaq kamachikuymi wakin kamachikuykunamantaqa aswan mas importante. 39Saynallataqmi ishkay kaq kamachikuypas, kay primer kaq kamachikuyman rikch'akun. Chaymi khaynata nin: Runamasiykita khuyakuy qan kikiykita hina, nispa. 40Chaymi niykichis, kay ishkaynin kamachikuykunamantan, Moisespa escribisqan leykunapas, hinallataq Diosmanta willakuq awpaq *profetakunapa yachachisqankunapas nishan, nispa. Jesucristori pipa wawantaq? religionniyoq runakuna huunasqa kashaqtinkuraqmi, Jesusqa paykunata tapuran khaynata: 42 Qankunari, pin ninkichistaq Diosmanta Hamuq Salvadortar? Pipa wawanmi ninkichistaq? nispa. Hinaqtinmi paykunaqa contestaranku khaynata: awpaq *rey Davidpa mirayninmantan, nispanku. 43 Hinaqtinmi Jesusqa kaqmanta tapuran: Davidpi Diospa Santo Espiritun kaqtin, imanaqtintaq payri, Cristomanta rimaspa niran: Seorniy, nispar? Ichaqa kikin rey Davidmi khaynata niran: 44 Seor Diosmi Seorniyta niran: Phaa ladoypi tiyaykuy, llapan enemigoykita noqa vencenaykama, nispa. 45 Hinaspapas kikin rey Davidpunin niran: Seorlly, nispa. Chayri, imanaqtintaq Diosmanta Hamuq Salvadorqa awpaq rey Davidpa mirayninmanta kanman? nispa. [Nota: Davidpa mirayninmantan nacenan karan Diosmanta Hamuq Salvadorqa. Chayta yachaspanmi Davidqa a nirana: Seorlly nispa. Saynataqa niran, Diosmanta Hamuq Salvadorqa, paymanta mas atiyniyoq kananta yachaspanmi.] 46 Saynata Jess tapuqtinmi, mana ni mayqenninkupas ni imaynanmantapas contestayta atirankuchu. Hinaspan chay p'unchawmantapacha Jesustaqa manaa ni imatapas tapurankuchu.
41*Fariseo
(Mar 12.35-37; Luc 20.41-44)
101
discipulonkunata hinallataq chaypi kaq runakunatapas, khaynata niran: 2 Moisespa escribisqan leykunamanta yachachinankupaq autorizasqaqa kanku, *fariseo religionniyoq runakuna, hinallataq Moisespa escribisqanta yachachiq runakunallapiwanmi. 3 Chaymi qankunaqa paykunapa yachachisqanta, sonqoykichispi waqaychaspa kasukunaykichis. Ichaqa paykunapa ruwasqantaqa amay ruwankichishchu; paykunaqa manan yachachisqankutaqa ruwayman churankuchu. 4Hinaspapas paykunaqa runakuna cumplinanpaqmi sasa kamachikuykunata kamachinku. Ichaqa chay yachachisqankuta runakuna cumplinanpaqqa, manan ni huk dedollankuwanpas yanapankutaqchu. 5 Paykunaqa runakuna rikunallanpaqmi imatapas ruwanku. Chaymi llapan runakuna rikunanpaq, qaramanta ruwasqa p'alta cintakunapi Bibliamanta textokunata escribispanku, mat'enkupi hinallataq brazonkupi watakunku. Hinallataqmi allin adornasqa k'ancharishaq p'achakunawan p'achakunkupas, saynapi runakuna rikuspa waq runaqa Diosta kasukuqmi, nispa ninankupaq. 6 Hinaspapas paykunaqa Diosmanta yachachina *sinagoga wasiman rispankupas, otaq fiestakunaman mikhunankupaq rispankupas, sumaq atiendesqa kaytan munanku. Hinallataqmi allinnin tiyanakunallapi tiyaytapas munanku. 7Hinaspapas paykunaqa mercadokunapipas runakuna ancha respetowan rimayukuspa yachachikuq, nispa ninankutan munanku. 8 Qankunaqa amay saynachu kaychis. Qankunaqa amay suyaychishchu runakuna Yachachikuq nispa nisunaykichistaqa. Yachachisuqniykichisqa ch'ullallan. Paymi hanaq pachamanta hamuq Cristo. Chaymi qankunaqa llapaykichispas wawqentin hinalla kankichis. 9Hinaspapas qankunaqa amay kay pachapi pi runatapas unanchaq Papy nispaqa ninkichishchu. Qankunapa Papaykichisqa ch'ullallan. Payqa hanaq pachapin kashan. 10Qankunaqa
23
Fariseo religionniyoq runakunata Jess q'aqchasqanmanta

1Jesusmi
(Mar 12.38-40; Luc 11.37-54; 20.45-47)
102
amay suyankichishchu Kamachikuq nispa runakuna nisunaykichistaqa. Qankunapaqqa, noqa Diosmanta Hamuq Salvadorllan kamachiqniykichisqa kani. 11Qankuna ukhupi aswan mas importante kaq runaqa, llapaykichista serviqninmi kanan. 12 Pipas paytukuspa wakinninmanta aswan mas importante kayta munaqqa, humillasqan kanqa. Pipas humillakuspa wakinninta serviqmi ichaqa, hatunchasqa kanqa. 13 Ay, imaynaraq kankichis ishkay uya fariseo religionniyoq runakuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas! Qankunaqa manan dejankichishchu runakuna Diospa gobiernasqan sumaq glorianman haykunantaqa. Nitaqmi qankunapas haykunkichishchu, nitaq wakintapas haykunanta munankichishchu. {14Ay, imaynaraq kankichis ishkay uya fariseo religionniyoq runakuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas! Qankunaqa viudakunapa wasintan qechunkichis. Saynata ruwashaspapas unaunaytaraqtaqmi Diosmanpas orakunkichis, allin runa hina rikusqa kanaykichispaq. Chayraykun qankunaqa ancha-ancha castigasqa kankichis.} 15 Ay, imaynaraq kankichis ishkay uya fariseo religionniyoq runakuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas! Qankunaqa tukuy lawman rispaykichismi, religionniykichisman iinanpaq runakunata rimapayamunkichis. Chay runakunata convencerachispaykishataqmi, chay runakunataqa qankunamanta ishkay kuti mastaraq castigasqa kanankupaq infiernoman pusashankichis. 16 Ay, imaynaraq kankichis runakunata pusaq awsakuna! Qankunan ninkichis: Sichus pipas templopa sutinta oqarispa juramentota ruwaqqa, chay juramento ruwasqantaqa dejallanmanmi. Ichaqa sichus pipas templo ukhupi qori waqaychasqankupa sutinpi juramentota ruwaqmi ichaqa, cumplinanpuni, nispa. 17Qankunaqa mana yuyayniyoq awsakunan kankichis! Ichaqa Dios yupaychana templon mas importante chay templo ukhupi qorimantaqa. Templo ukhupi qoriqa, Diospaq sapaqchasqa kasqanraykullan valorniyoqqa.
103
18 Hinaspapas
qankunaqa nillankichistaqmi khaynata: Sichus pipas altarpa sutinta oqarispa juramentota ruwaqqa, chay juramento ruwasqantaqa dejallanmanmi. Ichaqa sichus pipas altarpa hawanpi ofrenda waqaychasqankupa sutinpi juramentota ruwaqmi ichaqa, cumplinanpuni, nispa. 19 Mana yachayniyoq awsakuna! Mayqentaq aswan mas importanteri, ofrendachu icha Diospaq ofrendata churana altarchu? Ofrendamanta aswan mas importanteqa Diospa altarninmi. 20Pipas altarpa sutinpi juramentota ruwaspaqa, manan altarllamantachu juramentotaqa ruwashan, aswanqa altarpa hawanpi kaqkunamantawanmi. 21Hinallataq, sichus pipas templorayku juramentota ruwaspaqa, manan chayllamantachu juramentotaqa ruwashan. Aswanqa Diosmantawanmi juramentotaqa ruwashan. 22 Saynallataqmi hanaq pachapa sutinpi juramentota ruwaqpas, Diospa tiyanan trononmantawan, hinallataq chay tronopi tiyaq Diosmantawanmi juramentotaqa ruwashan. 23 Ay, imaynaraq kankichis ishkay uya fariseo religionniyoq runakuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas! Qankunan *diezmota qonkichis yerba buenamanta, anismanta, hinaspa cominosmantawan ima. Ichaqa Diospa kamachisqankunataqa manataqmi ruwankichistaqchu. Diosqa kamachiranmi khaynata: Runamasiykichispa favorninpi imatapas allinta ruwaychis. Ancha khuyapayakuq kaychis. Hinallataq Diospa kamachikusqankunatapas llapanta kasukuychis, nispa. Kay kinsantin kamachikuykunatan ruwanaykichis, wakin kamachikuykunatapas mana qonqaspalla. 24Runakunata pusaq awsakuna! Qankunaqa tomanaykichisman urmaykuq ch'uspichatapas suysunkichismi. Caballomantapas aswan mas hatunkaray *camello animaltan ichaqa, enterollanta millp'unkichis! [Nota: Ch'uspipas hinallataq camellopas Israelita nacionniyoq runakunapaqqa millay qenlli mana mikhuna animalkunan karan. Chaywanmi Jesusqa comparachiran chay fariseo religionniyoq runakunata. Paykunan Moisespa leyninmanta chay ch'uspi hina uchuy kamachikuykunata, allinta cumplinankupaq preocupakuranku. Ichaqa chay camello hina hatun kamachikuykunataqa manan cumplirankuchu.]

25 Ay,
104
imaynaraq kankichis ishkay uya fariseo religionniyoq runakuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas! Qankunaqa tazatapas platotapas hawallantan maqchinkichis. Ichaqa ukhunataqmi qenllillaa kashan. Saynallataqmi qankunapa sonqoykichispas, ancha qenllillaa kashan, suwakusqaykichiskunawan, hinallataq mana allin ruwasqaykichiskunawan ima. 26 Fariseo religionniyoq awsa runakuna! Primertaqa tazatapas platotapas ukhuntaraqy allinta maqlliychis, saynapi hawanpas ukhunpas limpio kananpaq. 27Ay, imaynaraq kankichis ishkay uya fariseo religionniyoq runakuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas! Qankunaqa, runakuna qawarinallanpaqmi sumaq cambiasqa kashankichis, imaynan panteonpi sepulturaq hawanpas sumaq yuraqwan pintasqa hina. Ukhuykichistaqmi ichaqa wausqakunapa tullunwan, hinallataq tukuy qenllikunawan hunt'asqa kashan. 28 Qankunaqa llapan runapa rikunallanpaqmi, allinta imatapas ruwaq tukushankichis. Sonqoykichispin ichaqa ishkay uya mana allin ruwaq runakuna kashankichis. 29Ay, imaynaraq kankichis ishkay uya fariseo religionniyoq runakuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas! Qankunaqa Diosmanta willakuq awpaq *profetakunapa sepulturankunapa hawanpin, sumaq perqakunata hatarichispa, sumaqta adornankichis. 30 Hinaspapas qankunaqa ninkichismi khaynata: Sichus chay profetakunapa tiemponpi kawsaykuman karan chayqa, manan noqaykuqa permitiykumanchu karan, chay awpaq profetakunata, runakuna wauchinankutaqa, nispa. 31Ichaqa, saynata nishaspaykichispas, qankunaqa chay awpaq profetakunata wauchiq runakunawan igualmi kashankichis. 32 Qankunapas tukupaychisy, profetakunata wauchiq awpaq runakunapa qallarisqanta! 33 Mach'aqwaypa miraynin hina runakuna! (Qankunaqa llulla runakunan kankichis. Mach'aqwaypa venenon hinan qankunapa simiykichismantaqa lloqsimun.) Chaymi niykichis, qankunaqa nina rawray infiernomantaqa manan ayqekunkichishchu! 34Noqan kachamusaq
105
qankunaman Diosmanta willakuq profetakunata, ancha yachayniyoq runakunata, hinallataq Diosmanta yachachiq runakunatapas. Ichaqa paykuna hamuqtinmi, wakintaqa qankuna wauchinkichis, otaq cruzkunaman chakatankichis. Wakintataqmi *sinagoga wasikunapi p'anankichis. Wakintaataqmi llaqtan-llaqtan qatikachankichis. 35 Chayraykun qankunaqa allin runakunata kay pachapi wauchisqaykichismanta culpayoq kankichis. Cainpa wawqen Abelmanta qallarispa asta Berequiaspa wawan Zacaras profetapa wauchisqankukama. Zacaras profetaqa wauchisqa karan, sacrificio ruwana altarmanta temploman rina lugarpin. 36 Cheqaqtapunin niykichis, chay llapallan castigokunaqa kunan tiempopi kawsaq runakunamanmi chayamusunkichis, nispa. Jesusmi llakikuran Jerusaln llaqtapi tiyaq runakunamanta llaqtata qawarispanmi Jesusqa niran: Ay, Jerusaln llaqtapi tiyaq runakuna! Qankunaqa Diosmanta willakuq *profeta runakunatan wauchinkichis! Hinallataqmi qankunaman Diospa kachamusqan runakunatapas rumiwan p'anankichis! Ashka kutin qankunata huuyta munarani, imaynan huk wallpapas raphran ukhuman chiwchinkunata huuykuq hina! Ichaqa manataqmi qankunaqa munarankichishchu. 38 Chayraykun Diosta yupaychanaykichis temploqa wikch'usqa kanqa. 39Cheqaqtapunin niykichis, kunanmantapachan qankunaqa manaa rikuwankichishachu, asta alabasqay kachun Diospa Sutinpi Hamuq Salvadorqa, nispa qankuna ninaykichiskama.
37Jerusaln
(Luc 13.34-35)
templomanta lloqsiruspa Jess rishaqtinmi, discipulonkuna payman ashuyuranku. Hinaspan chay templopa sumaqllaa perqankunata qawachiranku. 2 Chaymi Jesusqa discipulonkunata khaynata niran:
24
Jerusaln llaqtapi templo thuichisqa kananmanta

1Jerusalenpi
(Mar 13.1-2; Luc 21.5-6)
106
Rikushankichishchu kay templopa perqankunata? Cheqaqtapunin niykichis, kay llapan rikusqaykichiskunan thuichisqa kanqa. Manan ni ch'ulla rumillapas perqasqaqa qepanqachu, nispa. Jess kay pachaman manaraq kutimushaqtin imakunas pasananmanta nispanmi, Jesusqa Olivos nisqa moqoman discipulonkunapiwan riran. Chaypi tiyaykuqtinmi, discipulonkunaqa sapallanpia Jesusta tapuranku khaynata: Niwaykuy, hayk'aqtaq Jerusalenpi templori thuichisqa kanqa? Imaynanpitaq yachasaqku qanpa kutimunaykita, hinallataq kay pachapa tukukuynintar? Ima sealkunataq chay p'unchawkunapiri kanqa? nispanku. 4 Hinaqtinmi Jesusqa discipulonkunata contestaspa niran: Amay piwanpas engaachikuychishchu. 5 Ichaqa ashka runakunan noqapa sutiypi hamunqaku, khaynata nispanku: Noqan kani Cristo, nispa. Saynata rimaspankun paykunaqa ashka runakunata engaanqaku. 6 Hinallataqmi qankunaqa uyarinkichis guerrakunamanta, hinaspa guerra ruway munaq *nacin llaqtakunamantawan. Aswanqa chaykunata uyarishaspaykichispas amay mancharikunkichishchu. Chaykunaqa hinapunin pasanan. Aswanqa chay guerrakunamanta uyarishaspaykichispas, yachaychisy kay pachapa tukukuyninqa manaraq chayamusqanta. 7Kay pachapiqa huk nacin llaqtakunan guerrapi peleanqaku huk law nacin llaqtakunawan. Hinaqtinmi mana mikhuy kaqtin ancha muchuy kanqa. Hinallataqmi tukuy enteropi terremotokunapas pasanqa. 8 Ichaqa yachaychisy, chaykunaqa tukuy ak'ariykunapa qallariynillanraq kasqanta. 9Chaykuna pasaqtinmi, qankunatapas autoridadkunaman apaspa, carcelkunaman churachisunkichis, chaypi ak'arichispa wauchisunaykichispaq. Hinaspapas noqapa discipuloykuna kasqaykichisraykun, llapan runakuna qankunataqa cheqnisunkichis. 10Chaykuna pasaqtinmi wakin discipuloykunapas, noqapi creeyta dejaspanku, noqamanta aswan p'enqakunqaku. Hinaspan paykunapura
3 Chayta
(Mar 13.3-23; Luc 17.22-24; 21.7-24)
107
cheqninakuspa traicionanakunqaku ima. 11Saynallataqmi ashkallaa falso *profetakunapas rikhurimunqaku. Hinaspan paykunapas llullakuspanku ashka runakunata engaanqaku. 12 Chay p'unchawkunapiqa mana allin ruwaykuna astawan miraqtinmi, khuyanakuypas chiriyapunqa. 13 Ichaqa waunankukama noqapi llapan iiqkunallatan, noqaqa salvasaq. 14Hinallataq Diosmanta allin willakuykuna enteron mundontinpi runakunaman willasqa kaqtinmi, chayraq kay pachapa tukukuyninqa chayamunqa. 15 Ichaqa pipas kaykunata leeqqa, allintan entiendenan, profeta Danielpa awpaq nisqanman hina. Paymi niran: Huk p'unchawmi huchasapa runa Jerusaln temploman haykuspa, huk ancha millakuypaq sacrificio ofrendata ruwanqa, nispa. Chayta rikuspaykichisqa, 16 Judea *provincia llaqtapi tiyaqkuna, orqokunaman ayqekuychis. 17Wasi patapi kaqkunapas, amay uraykamuchunkuchu imankutapas orqoqqa. 18 Campopi kaqkunapas, amay wasinkumanqa kutichunkuchu p'achanku orqoqqa. 19Ay, imaynaraq kanqaku chay p'unchawkunapi wiksayoq onqoq warmikunapas, hinallataq qolla wawayoq warmikunapas! 20Qankunaqa Diosmantay maakuychis, chay ayqekunaykichis p'unchawkuna ama paray tiempopichu, nitaq samana p'unchawpichu kananpaq. 21Chay p'unchawkunapiqa llapallan runan anchata ak'arinqa. Sayna ak'ariyqa manan karanchu, kay pachata Dios unanchasqanmantapachaqa; nitaqmi huktawanpas sayna ak'ariyqa kanqachu. 22 Diosqa anchatapunin akllasqankunataqa khuyakun. Chayraykun chay ak'ariy p'unchawkunaqa, mana unaytachu duranqa. Sichus unayta duranman chayqa, llapallankun runakunaqa waunkuman. 23 Sichus chay p'unchawkunapi pipas nisunkichis: Qawaychis, kaypin kashan Cristoqa otaq Waqpin kashan Cristoqa, nispa, chayqa, aman qankunaqa paykunataqa creenkichishchu. 24Ichaqa rikhurimunqakun Criston kani niq runakunapas, hinallataq Diosmanta willakuqmi kani niq falso profetakunapas. Paykunan runakunata engaanankupaq, ancha admirakuypaq milagrokunata ruwaspa purinqaku. Chay milagrokunata rikuchispan, Diospa akllasqan
108
runakunatapas engaayta munanqaku. 25 Qankunamanqa awpaqtaraqmi a niraykichisha, 26 sichus pipas nisunkichis: Qawaychis, Cristoqa waq ch'ineq lugarpin kashan! chayqa, aman rinkichishchu. Otaq nisunkichisman: Qawaychis, Cristoqa waq wasipin pakakuspa kashan! chaypas, aman creenkichishchu. 27Ichaqa noqa Diosmanta Hamuq Runa kay pachaman hamusaq hinaspaqa, manan pakakusaqchu. Noqaqa hamusaq imaynan huk rayo t'oqyamunanpaq llataq nispa k'ancharimun intipa lloqsimunan lawmanta asta intipa haykunan lawkama, saynan hamusaq. Chaymi llapallan runakunaqa rikuwanqaku hamusqayta. 28 Chayqa kanqa, maypichus wausqa aycha kashan, chaypin condorkunapas huunakun. Saynallataqmi noqa hamuqtiypas, llapallan runakuna yachanqaku.
(Mar 13.24-37; Luc 17.26-30, 34-36; 21.25-33)
Jesucristopa kutimunanmanta
discipulonkunatan nillarantaq: Chay ak'ariy p'unchawkuna pasarullaqtinmi intiqa tutayarunqa, killapas manaan k'anchanqaachu, qoyllurkunapas cielomantan urmaykamunqa, hinallataqmi cielokunapi tukuy ima kaqkunapas khatkatatanqa. 30 Hinaqtinmi noqa Diosmanta Hamuq Runapa sealniyta llapallan runa rikunqa cielopi. Chaymi kay pachapi llapallan llaqtakunapi tiyaq runakunaqa anchata mancharikuspa khatkatatanqakuraq, noqa Diosmanta Hamuq Runata cielomanta phuyu ukhunta, tukuy atiyniyoq, hinaspa k'ancharistin hamushaqta rikuwaspanku. 31Hinaqtinmi huk trompeta tocamuqtin, noqaqa angelniykunata kamachisaq, paykuna rispanku llapallan akllasqaykunata llapallan *nacin llaqtakunamanta huumunankupaq. 32 Qankunaqa yachaychisy higos sach'amanta willakuyta. Chay higos sach'apa rap'inkuna ch'ikllirimuqtinmi, qankunaqa yachankichis poqoy wichay cercaa kasqanta. 33 Saynallataqy kay nisqaykunata rikuspaykichisqa, yachaychis hamunay p'unchawqa cercallaa kasqanta. 34 Cheqaqtapunin niykichis, kay nisqaykunaqa pasanqa manaraq kay tiempopi kawsaq runakuna waushaqtinraqmi.
29Jesusqa
109
35 Hanaq
pachapas hinallataq kay pachapas tukukunqan. Kay nisqaykunan ichaqa mana hayk'aqpas tukukunqachu. 36 Ichaqa manan pipas yachanchu ima p'unchawtas otaq imay horastas noqapa kutimunay p'unchawtaqa. Nitaqmi hanaq pachapi angelkunapas, nitaq noqapas yachanichu. Aswanqa Dios Taytallaymi yachan. 37Noqa Diosmanta Hamuq Runapa kutimunay p'unchawqa, Noeypa tiemponpi hinan kanqa. 38 Chay Noeypa tiemponpiqa, manaraq para nishuta paramushaqtinmi, runakunaqa mikhusharanku, tomasharanku, wakintaq casarakusharanku ima. Chaytaqa ruwaranku No arca ruwasqanman haykunan p'unchawkamallan. 39Chay tiempopi tiyaq runakunaqa manan entienderankuchu Noeypa yachachisqantaqa. Hinaqtinmi nishuta para-paramuspa, enteron mundontinpi unu hunt'aspa, llapallan runata chinkachipuran. Saynallataqmi kanqa noqa Diosmanta Hamuq Runa kutimunay p'unchaw chayamuqtinpas. 40Chay p'unchawpin ishkay runakuna campopi kashanqaku, hukninmi apasqa kanqa, hukninataqmi saqesqa kanqa. 41Hinallataqmi ishkay warmikunapas huk maranpi kutashanqaku, hukninmi apasqa kanqa, hukninataqmi saqesqa kanqa. 42 Chaymi niykichis, qankunaqa manan yachankichishchu ima p'unchawtas noqa Seorniykichis kay pachaman kutimunay p'unchawtaqa. Saynaqa rikch'ashaq hinallay kaychis. 43 Aswanqa yachaychisy kayta, sichus huk wasiyoq runa yachanman imay horastas wasinman suwa haykunanta chayqa, manach chay tutaqa puunmanchu, wasinpi kaqninkunata ama suwachikunanpaq. 44Saynallataqy qankunapas, rikch'aychis hinaspa listolla kaychis. Noqa Diosmanta Hamuq Runaqa mana yachasqaykichis horasllan kutimusaq, nispa. Diosta mana kasukuq runakunamanta discipulonkunatan nillarantaq: Pitaq kasukuspa allin ruwaq sirviente runar? Kasukuspa allinta ruwaq sirvienteqa, patronninpa kamachisqanta ruwaqmi. Chaymi patronninqa payta haciendanpi churan,
45 Jesusqa
(Luc 12.41-48)
110
sirvientemasinkunata kamachispa, patronninpa wasinpi kaqkunaman horasllanpi mikhunata qonanpaq. 46 Chay sirviente runaqa, ancha kusisqan kanqa, patronnin hamuspa kamachisqanman hina ruwashaqta tarimuqtinqa. 47Cheqaqtapunin niykichis, sayna kaqtinqa patronninmi chay kasukuq sirviententaqa tukuy kaqninkunata cuidananpaq churanqa. 48 Ichaqa chay serviqnin runa patronninpa kamachitamusqanta mana kasukuspa sonqollanpi piensanman khaynata: Patronniyqa manaraqmi hamunqaraqchu, nispa. 49Saynata piensaspanmi chay sirviente runaqa, serviqmasinkunata maqaspa, mach'aq runakunawan mikhukuspa, tomakuspa ima, patronninpa saqetamusqankunata malgastanman chayqa, 50mana yachasqan horaslla, hinallataq mana yachasqan p'unchawlla, patronnin kutiramuspanmi, saynata ruwashaqta tarimunqa. 51Hinaspan ancha-anchata castigaspa, ishkay uya runakunawan kushkata churanqa. Chaypin anchata ak'arispa waqanqa; hinaqtinmi kirunkunapas rach'ikyanqaraq, nispa. discipulonkunatan nillarantaq khaynata: Diospa gobiernanan sumaq glorianqa huk casarakuymanmi rikch'akun. Chay casarakuymanmi huk tuta chunka sipaskuna lamparinninkuta aparikuspa, novioman taripaq riranku chashkinankupaq. 2 Chay sipaskunamantan pishqa sipaskunaqa qonqay sonqo qella sipaskuna karanku. Wakin pishqaataqmi allin viva sipaskuna karanku. 3 Chay pishqantin qonqay sonqo qella sipaskunaqa, lamparinninku ratashaqlla kananpaqmi *aceiteta lamparinninkuman yapanankupaq mana apakurankuchu. 4Wakin chay allin viva sipaskunan ichaqa, lamparinninku ratashaqlla kananpaq aceiteta yapanankupaq apakuranku. 5 Hinaqtinmi casarakuq novio
25
1Jesusqa
Chunka sipaskunamanta
111
mana chayamuqtin, chay chunkantin taripaq sipaskunaqa, puuywan aysarachikuspa puurapuranku. 6 Hinaqtinmi chawpi tutaa kashaqtin, waqyakuqta uyariranku khaynata: Lloqsimuychis chashkinaykichispaq; an kaytaa novioqa hamushan! nispa. 7Chaymi chunkantin sipaskunaqa puusqankumanta hatarimuspa, lamparinninkuta alistaranku, chay casarakuq novio chashkinankupaq. 8 Hinaqtinmi chay pishqantin qonqay sonqo qella sipaskunaqa, wakin viva sipaskunata, khaynata niranku: Qankunapa aceite apakamusqaykichista chikanta qoykuwayku. Lamparinniykuqa aceiten tukurukuqtinmi waurushana, nispanku. 9Chaymi chay allin viva sipaskunaqa niranku: Noqaykupapas aceiteykuqa manan ashkachu, qankunamanwan qonaykupaqqa. Aswany rispaykichis aceite vendeqkunamanta rantikamuychis, nispa. 10Hinaqtinmi chay pishqa qonqay sonqo qella sipaskunaqa, aceiteta rantikuq pasanankukama novioqa chayaramuran. Chaymi pishqantin listo kaq viva sipaskunalla novio casarakunanpaq fiestaman haykuranku. Haykuruqtinku hinallan punkuqa wishq'akuran. 11Hinaqtinmi chay pishqantin qonqay sonqo qella sipaskunaqa, aceite rantiq risqankumanta kutimuranku. Hinaspan punkuta wishq'asqataa tarispanku, qaparispa, waqyakuranku khaynata: Seor, Seor, punkuta kichaykamuwayku! nispanku. 12 Hinaqtinmi novioqa contestamuran khaynata: Qankunataqa manan reqsiykichishchu. Pich kankichispas, nispa. 13 Kay willakuyta tukuruspanmi Jesusqa discipulonkunata niran: Saynay qankunapas, rikch'an-rikch'anlla kaychis. Qankunaqa manan yachankichishchu ima p'unchawtas, nitaq imay horastas noqa kutimunaytaqa, nispa. discipulonkunatan nillarantaq: Diospa gobiernasqan sumaq glorianqa rikch'akun, huk patrn karuman ripuspa, serviqninkunata waqyaspa, qolqenta encargatamuqmanmi. 15 Chay patronqa sapankama serviqnin runakunamanmi qolqeta qoran, sapankamapa
14 Jesusqa
Kinsa sirviente runakunamanta
112
ruway atinanman hina. Primer kaqmanmi pishqa waranqa qolqeta qoran. Ishkay kaqmantaqmi ishkay waranqa qolqeta qoran. Kinsa kaqmanataqmi huk waranqa qolqeta qoran. Saynata sapankamaman qotamuspanmi chay patronqa ripuran. 16 Hinaqtinmi chay pishqa waranqa qolqe chashkiqqa, allinta negociokunata ruwaspa, pishqa waranqa qolqetawan ganaruran. 17Saynallataqmi ishkay waranqa qolqe chashkiqpas, allinta negociokunata ruwaspa, ishkay waranqa qolqetawan ganaruran. 18 Ichaqa huk waranqa qolqe chashkiqataqmi, pampata t'oqoruspa, patronninpa qosqan qolqetaqa pakaruran. 19Unay watakuna pasaruqtinataqmi, chay sirviente runakunapa patronninqa kutimuran. Chaymi chayamuspa, serviqninkunamanta cuentata maaran. 20Hinaqtinmi chay pishqa waranqa qolqeta chashkiqqa, huk pishqa waranqa qolqetawan apamuspa, patronninta niran: Patronny, qanqa pishqa waranqa qolqetan qowaranki. Chaywanmi pishqa waranqa qolqetawan ganaramuni, nispa. 21Chaymi patronninqa niran: Allinmi! Qanqa allin serviq, hinallataq confianapaq runan kanki. Kay chikan qosqayta gananciayoqta kutichipuwasqaykiraykun, qanmanqa aswan mastaraq qosqayki. Saynaqa noqawan kushka kusikuy, nispa. 22 Saynallataqmi ishkay waranqa qolqe chashkiqpas, hamuspa patronninta nillarantaq: Patronny, qanqa ishkay waranqa qolqetan qowaranki. Chaywanmi ishkay waranqa qolqetawan ganaramuni, nispa. 23 Chaymi patronninqa niran: Allinmi! Qanqa allin serviq, hinallataq confianapaq runan kanki. Kay chikan qosqayta gananciayoqta kutichipuwasqaykiraykun, qanmanqa aswan mastaraq qosqayki. Saynaqa noqawan kushka kusikuy, nispa. 24 Saynallataqmi huk waranqa qolqeta chashkiqpas, hamuspa patronninta nillarantaq: Patronny, noqaqa
113
yacharanin qanqa exigente runa kaspayki, mana tarpushaspapas cosechasqaykita. 25 Chaymi noqaqa anchata manchakuspay, qolqeykitaqa allpata t'oqoruspa pakaramurani. Kunanmi ichaqa hina kaqllata apanpushayki, nispa. 26 Chaymi patronninqa contestaspa niran: Qanqa qella runan kasqanki. Manan allin sirviente runachu. Qanqa yacharankitaq, mana tarpushaspaypas cosecha oqarisqaytaq. 27Chayri, imanaqtintaq qolqeytari mana ni bancollamanpas apaspa churamurankichu, kutimuspay qolqeyta interesnintinta chashkikapunaypaq?, nispa. 28 Saynata nispanmi, chay patronqa sirviente runankunata kamachispa niran: Chay qella runamanta qolqeyta quitaychis. Hinaspa chay chunka waranqa qolqeyoqman qoychis. 29Ichaqa ashka kaqniyoqmi kasukusqanrayku astawanraq chashkinqa, saynapi aswan mas kaqniyoq kananpaq. Ichaqa chikallan kaqniyoqmantan, mana kasukusqanrayku, chikallan kaqninpas quitasqa kanqa. 30Saynaqa kay mana imapaq valeq qella runataqa, hawa tutayaqman wikch'uychis. Chaypin anchata ak'arispa waqaqtin, kirunkunaraq rach'ikyanqa, nispa. discipulonkunatan nillarantaq: Noqa Diosmanta Hamuq Runaqa llapan angelniykunapiwan kushkan hamusaq. Hinaspan huk hatun sumaq k'ancharishaq tronoypi tiyaykusaq. 32 Hinaqtinmi tukuy nacin llaqtakunamanta runakunaqa awpaqniyman huunakamunqaku. Chaymi allin kawsaq runakunata rakisaq mana allinpi kawsaq runakunamanta, imaynan huk oveja michiqpas rakin ovejankunata cabrakunamanta hina. 33 Allinta ruwaspa kawsaq runakunataqa phaa lawniymanmi churasaq. Ichaqa mana allinta ruwaspa kawsaq runakunatan, lloq'e lawniyman churasaq. 34Hinaspan noqa *Reyqa phaa lawniypi kaq runakunata nisaq: Hanaq pachapi Dios Taytaymi qankunataqa anchata bendecisunkichis. Chayrayku, hamuspaykichis, Dios Taytaypa preparasqan hanaq pacha glorianman haykuychis. Chay hanaq pacha gloriantaqa kay pacha unanchasqanmantapachan qankunapaq prepararan. 35 Noqa yarqasqa kaqtiymi, mikhuchiwarankichis.
31Jesusqa
Juicio p'unchawmanta
114
Ch'akiypi kaqtiymi, unuta qowarankichis. Forastero kaqtiymi, samachiwarankichis. 36 P'achay mana kaqtinmi, p'achaykichista qowarankichis. Onqosqa kaqtiypas, cuidawarankichismi. Hinallataq carcelpi kaqtiypas, visitamuwarankichismi, nispa. 37Kaykunata niqtiymi, allin ruwaq justo runakunaqa niwankichis: Seorlly, hayk'aqtaq qanri yarqaypi karanki, chaytaq mikhuchiraykikur? Hayk'aqtaq ch'akisqa karanki, chaytaq unutari qoraykiku? 38 Hayk'aqtaq forastero karanki, chaytaq samachiraykikur? Hayk'aqtaq mana p'achayoq karanki, chaytaq p'achaykutari qoraykiku? 39Hayk'aqtaq onqosqa karanki, otaq carcelpi preso karanki, chaytaq visitamuraykikur? nispa. 40 Hinaqtinmi noqa Reyqa nisqaykichis khaynata: Qankuna kay pachapi humilde runapa favorninpi imatapas allinta ruwarankichis chayqa, noqapaqpas ruwashawaqchis hinan karan, nispa. 41Saynallataqmi noqaqa lloq'e lawniypi kaq runakunatapas nisaq: Dios Taytaypa maldecisqan runakuna! Qankunaqa kaymanta pasawaychis, diablopaq hinallataq demoniokunapaqwan wia-wiaypaq preparasqa nina rawrayman. 42 Qankunaqa yarqasqa kaqtiymi, mikhunata mana qowarankichishchu. Ch'akisqa kaqtiymi, unullatapas mana qowarankichishchu. 43Forastero kaqtiymi, mana samachiwarankichishchu. P'achay mana kaqtiymi, p'achaykichistapas mana qowarankichishchu. Onqosqa kaqtiymi, mana cuidawarankichishchu. Hinallataqmi carcelpi kaqtiypas, mana visitamuwarankichishchu, nispaymi, nisaq. 44Hinaqtinmi chay runakunaqa niwanqaku: Seor, hayk'aqtaq yarqasqatari rikuraykiku? Hayk'aqtaq ch'akisqatari rikuraykiku? Hayk'aqtaq forasterota, mana p'achayoqta, onqosqata, hinallataq carcelpi kaqtiykipas, mana visitamuraykikuchu? nispa. 45Chaymi noqaqa paykunata nisaq: Qankuna kay pachapi humilde runapa favorninpi, imatapas mana ruwarankichishchu chayqa, noqapaqpas manan ni imatapas ruwarankichishchu, nispa. 46Chayraykun paykunaqa, wiaypaq nina rawray infiernoman wikch'usqa kanqaku, chaypi ak'arinankupaq. Ichaqa Diosta kasukuspa allin ruwaq justo runakunan, wiay kawsayta chashkinqaku, nispa.
115
yachachiyta tukuruspanmi, discipulonkunata niran: 2 Qankunaqa yachankichismi kay ishkay p'unchawmanta *Pascua fiesta kananta. Chay fiestapin, noqa Diosmanta Hamuq Runataqa, hap'iwaspanku presochawanqaku, hinaspan cruzpi chakatawanqaku, nispa. 3 Hinaqtinmi chay p'unchawkuna, *sacerdotekunapa jefenkuna, hinallataq Israel *nacin llaqtapi kamachiq runakunapiwan ima huunakuranku, Caifaspa palacio wasinpi. Caifasqa llapallan sacerdotekunapa jefenmi karan. 4 Chay huunakuypin paykunaqa acuerdoman haykuranku, Jesusta engaollawan hap'iruspa wauchinankupaq. 5 Hinaspan nillarankutaq: Kay acordasqanchistaqa amay fiesta p'unchawpichu ruwasunchis. Sichus kay fiesta p'unchawpi acordasqanchista ruwaqtinchisqa, runakunan bullata ruwaspa, noqanchispa contranchispi hatarinkuman, nispanku. Jesusta Betania llaqtapi huk warmi perfumesqanmanta llaqtapi *lepra onqoymanta sanoyaq Simonpa wasinpin Jesusqa kasharan. 7Chay wasipi mikhushaqtinmi, Jesuspa ladonman huk warmi hamuran. Chay warmin sumaq rumimanta ruwasqa p'uyuchapi mishk'i q'apaq perfumeta apamuran. Hinaspan Jesusman ashuykuspa, chay perfume apamusqanta umanman hich'aykuran. Chay perfumeqa ashka qolqepa valorninmi karan. 8 Hinaqtinmi chayta rikuspanku, Jesuspa discipulonkunaqa, anchata phiakuspa, khaynata niranku: Imanaqtintaq usuchishan kay mishk'i q'apaq perfumetar? 9Kay perfumetaqa ashka qolqeman vendespach, wakchakunata yanapasunman karan, nispanku. 10 Chay rimasqankuta uyarispanmi, Jesusqa discipulonkunata niran:
26
1Jesusqa
(Mar 14.1-2; Luc 22.1-2; Juan 11.45-53)
Jesusta wauchinankupaq acuerdo ruwasqankumanta
6 Betania
(Mar 14.3-9; Juan 12.1-8)
116
Ama saynataqa rimaychishchu. Kay warmiqa aswanmi allin kaqta noqapaq ruwarun. 11Qankunapa ladoykichispiqa wakcha runakunaqa kallanqan. Noqan ichaqa mana tukuy tiempochu qankunawan kushkaqa kasaq. 12 Kay warmiqa, wauqtiy p'ampasqa kanaypaqmi cuerpoyta alistashan. Chaymi payqa chay mishk'i q'apaq perfume apamusqanwan umayman hich'aykuwan. 13 Chaymi niykichis, maypipas kay pachapi noqamanta allin willakuykunata willakuspankuqa, kay warmipa ruwasqanta yuyarispankun, willakunqaku paymanta, nispa. Jesusta traicionananpaq Judas Iscariote ofrecekusqanmanta p'unchawllan, Jesuspa chunka ishkayniyoq discipulokunapa huknin Judas Iscarioteqa, sacerdotekunapa jefenkunawan parlaq riran. 15 Hinaspan Judasqa paykunata niran: Sichus Jesusta qankunaman entregayman hinaqtinri, hayk'atataq pagawankichismanr? nispa. Chaymi paykunaqa kinsa chunka qolqeta paganankupaq Judasman ofreceranku. 16 Hinaspan chay ratomantapacha, Judas Iscarioteqa mashkaran imaynatas Jesusta traicionaspa, chay sacerdotekunapa jefenkunaman entregananpaq. Discipulonkunapiwan kushka Jess cenasqanmanta kaq p'unchawta mana *levadurayoq t'antata mikhunanku fiesta qallarishaqtinmi, discipulonkunaqa Jesusman ashuyuspa tapuranku: Maypitaq kay Pascuapi cenayta alistamunaykutari munanki? nispanku. 18 Hinaqtinmi Jesusqa discipulonkunata contestaran khaynata: Llaqtaman rispaykichis, huk reqsinakusqaykichis runata mashkaspa, khaynata nimuychis: Yachachikuqmi nin: Waunay horan chayamushana. Chayraykun kay Pascuapi cenayta discipuloykunawan kushka wasiykipi cenasaq, nispa.
14 Chay
(Mar 14.10-11; Luc 22.3-6)
17Primer
(Mar 14.12-25; Luc 22.7-23; Juan 13.21-30; 1Co 11.23-26)
117
19Chaymi
discipulonkunaqa rispanku, Jesuspa kamachisqanman hina, alistamuranku chay Pascuapi cenayta mikhunankupaq. 20 Tutayaruqtintaqmi, Jesusqa chunka ishkayniyoq discipulonkunapiwan kushka mesaman tiyaykuspa mikhuran. 21Mikhushaqtinkun Jesusqa niran: Cheqaqtapunin qankuna ukhumanta hukniykichis, noqata traicionawaspa, enemigoy runakunaman entregawanqa, nispa. 22 Hinaqtinmi Jesuspa discipulonkunaqa anchata llakirikuspanku, sapankamanku Jesusta tapuranku: Noqachu kani Seorlly? nispa. 23 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Pichus t'antanta apichanqa noqapa t'antayta apichasqay kaq platollapitaq, paymi traicionawanqa. 24Saynan Bibliapi noqamanta escribisqa kashan. Noqa Diosmanta Hamuq Runaqa waunaypunin. Ichaqa, ay, imaynaraq kanqa traicionawaqniy runaqa, payqa amapas nacenmanchu karan! nispa. 25 Hinaqtinmi traicionaqnin Judas Iscarioteqa niran: Yachachikuq, icha noqachu kani? nispa. Chaymi Jesusqa niran: Ar, qanmi kanki, nispa. 26 Mikhushaqtinkun Jesusqa huk t'antata hap'iykuspa Diosman graciasta qoran. Hinaspan partiykuspa discipulonkunaman haywaspa niran: Hap'ispa mikhuychis. Kay t'antan noqapa cuerpoy, nispa. 27Chaymantan kaq copata vinoyoqta hap'iyuspa Diosman graciasta qoran. Hinaspan discipulonkunaman haywaspa, khaynata niran: Kay vinota llapaykichis tomaychis. 28Kaymi noqapa yawarniy, mosoq contrato ruwasqay. Kay yawarniymi ch'aqchusqa kanqa ashka runakunapa huchankuna perdonasqa kananpaq. 29Kay copapi vinotaqa manaan qankunawanqa tomasaqachu, asta Dios Taytaypa sumaq glorianpi, mosoq vinota qankunawan kushka, huktawan tomananchiskama, nispa.
(Mar 14.26-31; Luc 22.31-34; Juan 13.36-38)
Jesusta Pedro negananmanta
discipulonkunapiwan kushka huk takita takiruspankun, Olivos nisqa moqoman riranku. 31Chaypin Jesusqa discipulonkunata niran:
30 Jesusqa
118
Noqapi iiyniykichismi kunan tuta pisiyanqa. Hinaqtinmi noqamanta qankunaqa p'enqakunkichis. Saynan Bibliapi escribisqa kashan: Yachachikuqta wauchiqtiymi, qatikuqninkuna ch'eqechisqa kanqaku, nispa. 32 Ichaqa wausqaymanta kawsarimuspaymi, qankunapa awpaqniykichista Galilea *provincia lawman risaq, nispa. 33 Chaymi Pedroqa niran: Sichus llapallanku qanmanta p'enqakuspanku saqesunkiku chayqa, noqaqa manan qantaqa saqesqaykichu, nispa. 34 Hinaqtinmi Jesusqa Pedrota contestaran: Pedro, cheqaqtapunin niyki, kunan tuta gallo manaraq waqamushaqtinmi, qanqa kinsa kutikama noqamanta p'enqakuspayki negawanki, nispa. 35 Hinaqtinmi Pedroqa niran: Sichus qanwan kushka waunay kaqtinpas, noqaqa manan hayk'aqpas qantaqa negasqaykichu, nispa. Saynallatataqmi wakin discipulonkunapas niranku. Getseman huertapi Jess orakusqanmanta discipulonkunapiwan kushkan Getseman sutiyoq huertaman riran. Chayman chayaruspankun, Jesusqa wakin discipulonkunata niran: Qankunaqa kayllapi qepakuychis. Waqman rispay, noqa orakamunaykama, nispa. 37Jesusqa saynata nispanmi, discpulon Pedrota, hinallataq Zebedeopa ishkaynin wawankunatawan huk lawchaman pusarikuran. Hinaspan Jesusqa ancha-anchata llakikuspa, 38paykunata niran: Noqaqa waunayta yachakuspaymi sonqoypi ancha llakisqa kashani. Saynaqa noqawan qepakuspaykichisy, ama puuychishchu, nispa. 39Hinaspan Jesusqa tumpanta awpaqman rispa, chaypi qonqorikuspa pampakama k'umuykuran. Hinaspan Dios Taytanman orakuran khaynata: Dios Taytally, noqaqa anchatan munayman kay ak'ariykunamanta librawanaykitaqa. Ichaqa amay noqapa munasqaychu ruwasqaqa kachun, aswanqa qanpa munasqaykiman hinay ruwasqa kachun, nispa.
36 Jesusqa
(Mar 14.32-42; Luc 22.39-46)
119
40 Jesusqa
chay kinsantin discipulonkunapa kasqanman kutirimuspanmi, paykunata puushaqta tariran. Chaymi Pedrota niran: Manachu huk horallapas noqawan kushka rikch'ayta atirankichis? 41Amay puuychishchu. Aswanqa orakuychisy ama tentasqa kanaykichispaq. Qankunaqa allin kaqkunata ruwayta munashaspapas, kallpallaykichiswanqa manan atiwaqchishchu ruwaytaqa, nispa. 42 Saynata nispanmi Jesusqa huktawan tumpanta awpaqman rispa, yapamanta Dios Taytanman orakuran khaynata: Dios Taytally, sichus kay ak'ariykunata pasanaypuni kaqtinqa, munasqaykiy ruwasqa kachun, nispa. 43 Saynata nispanmi Jesusqa kaqmanta kutiran chay kinsantin discipulonkunapa kasqanman. Hinaspan discipulonkunataqa aswan mas mishk'i puushaqtaa tariran. 44 Hinaspan chay kinsantin discipulonkunata saqespa, Jesusqa kaqmanta orakuq kutiran. Hinaspan kay kinsa kuti orakuyninpipas, orakuran imaynatan primer kaqkunapi orakuran saynallatataq. 45 Orakuyta tukuruspanmi Jesusqa, chay kinsantin discipulonkunapa kasqanman kutimuspa, khaynata niran: Qankunari, kunankamachu puukushankichis? an hora chayaramuna, noqa Diosmanta Hamuq Runaqa huchasapa runakunapa makinman entregasqa kanaypaq. 46 Hatariychis, hinaspa hakuchi! an kaytaa traicionawaqniy runaqa hamushan, nispa.
(Mar 14.43-50; Luc 22.47-53; Juan 18.2-11)
Jesusta presochasqankumanta
kinsantin discipulonkunawan Jess parlallashaqtinraqmi, Judas Iscarioteqa Jesuspa kasqanman chayaramuran. Paywanmi hamuranku ashka runakuna *espadayoqkuna, hinallataq k'aspiyoqkuna ima. Paykunatan kachamuranku Israel nacin llaqtapi kamachiq jefekuna, hinallataq sacerdotekunapa jefenkunapas. 48 Chaymi Judas Iscarioteqa paywan hamuq runakunata a nimurana khaynata:
47Chay
120
Mayqentachus noqa much'aykusaq, chaymi Jesusqa. Payta hap'ispay, presochankichispacha, nispa. 49Judasqa chay nisqanman hinan, Jesusman ashuykuspa, rimayukuran: Yachachikuq, nispa. Hinaspan much'aykuran. 50 Hinaqtinmi Jesusqa Judas Iscarioteta, khaynata niran: Amigo, imamantaq hamushankir? ataq kaypia kashanki chayqa, iman ruwanaykitay ruway, nispa. Chaymi paywan hamuq runakunaqa Jesusta hap'iranku presota apanankupaq. 51Chayta rikuspanmi, Jesuspa huknin kaq discipulonqa, espadanta orqomuspa, sacerdotekunapa jefenpa sirvienten runapa huknin ninrinta kuchurparan. 52 Chaymi Jesusqa chay ninri kuchuq discipulonta niran: Chay espadaykita waqaychay. Pipas espadawan wauchiqqa, espadallawantaqmi wauchisqa kanqa. 53 Acaso manachu yachankichis, Dios Taytaymanta kunan maakuqtiy, chunka ishkayniyoq tropa angelninkunata kachamuspa defendewananmanta? [Nota: Huk tropaqa ashka waranqa angelkunamantan riman.] 54Qankunaqa kaykuna hina pasananta dejaychis. Sayna kaqtinmi Bibliapi escribisqakuna llapan cumplikunqa, nispa. 55 Chayta nispanmi Jesusqa runakuna lawman kutirispa, paykunata tapuran khaynata: Qankunari, imanaqtintaq espadakunantin, hinallataq k'aspikunantin hamurankichis suwata hina hap'iwanaykichispaqr? Noqaqa sapa p'unchawmi Jerusaln templopi yachachirani. Ichaqa manataqmi preso kanaypaqqa pipas hap'iwaranchu. 56Kunanmi ichaqa kaykuna pasan, awpaqmantaraq Diosmanta willakuq *profeta runakunapa nisqanman hina cumplikunanpaq, nispa. Hinaqtinmi discipulonkunaqa Jesusta saqespa, chay ratolla ayqekuranku.
(Mar 14.53-65; Luc 22.54-55, 63-71; Juan 18.12-14, 19-24)
Jesusta juzganankupaq apasqankumanta
hap'iq runakunan, *sacerdotekunapa jefen Caifaspa palacio wasinman Jesusta aparanku. Chaypin
57Jesusta
121
Moisespa escribisqan leykunata yachachiq runakunapas, hinallataq Israel *nacin llaqtata kamachiq runakunapas huunasqa kasharanku. 58 Hinaqtinmi Jesusta apaqtinku, Pedroqa karu qepallankuta riran asta chay sacerdote Caifaspa palacio pationman chayachinankukama. Hinaspan Pedropas chayman haykuspa, guardiakunawan kushka tiyaykuran, Jesusta imatachus ruwasqankuta rikunanpaq. 59Hinaspan chay sacerdotekunapa jefenkunapas, Israel nacin llaqtata kamachiqkunapas, hinallataq chaypi kaq llapan kamachiq autoridadkunapas, Jesuspa contranpi llullakuspa rimaq runakunata mashkaranku, chayman hina Jesusta acusaspa wauchinankupaq. 60Chaymi ashka runakuna Jesuspa contranpi llullakuspa rimanankupaq hamuranku. Ichaqa manataqmi chay falso testigokunaqa hukllatachu rimaranku. Hinaqtinmi qepallataa ishkay falso testigokuna hamuspa, 61khaynata niranku: Kay runan niran: Noqaqa Dios yupaychana templota thuirachispaymi, kinsa p'unchawllapi kaqmanta ruwaruyman, nispa. 62 Hinaqtinmi sacerdotekunapa jefen Caifasqa, tiyasqanmanta sayarispa, Jesusta tapuran khaynata: Uyarishankichu kay acusasuqniyki runapa nisqanta? Qanri, manachu ima nispallapas defiendikunk? nispa. 63 Ichaqa Jesusataqmi mana ni imatapas rimarispa upallalla karan. Chaymi chay sacerdotekunapa jefenqa kaqmanta niran: Wiay kawsaq Diospa sutinpin kamachiyki. Chayqa kunan niwayku, cheqaqtapunichu qan kanki Diospa wawan Cristo? nispa. 64 Hinaqtinmi Jesusqa niran: Ar, qanpa nisqaykiman hinan. Hinaspapas nillasqaykichistaqmi, qankunaqa kunanmanta wichaymanmi rikuwankichis, noqa Diosmanta Hamuq Runataqa, hanaq pachapi Dios Taytaypa phaa ladonpi tiyashaqta. Hinallataqmi Dios Taytaypa atiynin qowasqanwan phuyuq chawpinta hamushaqtapas rikuwankichis, nispa. 65 Chaymi Jesuspa nisqanta uyarispa sacerdotekunapa jefen Caifasqa, anchata phiakuspa p'achantaraq llik'ispa, khaynata niran:
122
Kay runaqa Diostan k'amishan! Imapaqataq paypa contranpi rimaq testigokunatari munanchis? Qankunapas uyarishankichismi, Noqan kani Dios nispa, Diospa contranpi rimasqantaqa. 66 Chayri, ima ninkichistaq kunanr? nispa. Chaymi chaypi kaq runakunaqa contestaspa niranku: Kay runaqa wauchun! nispanku. 67Saynata nispankun chay runakunaqa, Jesusman ashuyuspa uyanman toqaykuranku. Wakintaq maqaranku. Wakinataq uyankunapi saqmaranku. 68 Hinaspan Jesusta niranku: Cheqaqtapuni Diosmanta Hamuq Cristo kaspaykiqa, niwaykuy, pitaq saqmamushasunkir? nispanku.
(Mar 14.66-72; Luc 22.56-62; Juan 18.15-18, 25-27)
Jesusta Pedro negasqanmanta
pasashaqtinmi, Pedroqa chay palacio wasipa pationpi tiyasharan. Hinaqtinmi chay palacio wasipi kaq huk sirvienta warmi, ashuykuspa, Pedrota niran: Qanpas tukuy tiempom chay Galilea *provincia lawmanta kaq Jesuswanqa puriranki, nispa. 70 Hinaqtinmi llapan runakuna uyarishaqtin Pedroqa negaran khaynata: Chay niwasqaykiqa manan cheqaqchu. Qanqa imamantach rimashankipas, nispa. 71Chayta nispanmi Pedroqa chay patiopa punkunta hawaman lloqsisharan. Hinaqtinmi huk servienta warmiataq Pedrota rikuruspa, chaypi kaq runakunaman niran: Kay runaqa chay Nazaret llaqtayoq Jesuswanmi kasharan, nispa. 72 Hinaqtinmi Pedroqa chay warmipa nisqanta uyarispa, Diospa sutinpi juramentota ruwaspa, kaqmanta negaran khaynata: Cheqaqtapunin niykichis, chay Jesuswan sutichasqa runataqa, noqaqa manan reqsinichu, nispa. 73 Hinallataqmi tumpa unayninman, chaypi kaq wakin runakunapas, Pedropa kasqanman ashuykuspanku, nillarankutaq khaynata: Qanqa cheqaqtapunin kanki Jesuspa partinmanta, chayraykun qanpas paykuna hina rimashanki, nispanku.
69Chaykuna
123
74 Saynata
niqtinkun, Pedroqa maldecikuspa, Diospa sutinpi juramentota ruwaspa, khaynata niran: Noqaqa manan chay runataqa reqsinichu! nispa. Saynata rimayta tukuruqtillanmi gallo waqaramuran. 75 Chaymi Pedroqa yuyariran: Manaraq gallo waqamushaqtinmi qanqa kinsa kutikama negawanki, nispa Jess nisqanta. Hinaqtinmi Pedroqa chay lugarmanta hawaman lloqsispa, renegaymanta anchata waqaran.
*sacerdotekunapa llapallan jefenkunaqa, Israel *nacin llaqtapi autoridadkunapiwan huunakuspanku, Jesusta wauchinankupaq acordaranku. 2 Hinaspan sacerdotekunapa jefen Caifaspa palacio wasinmanta, Jesusta chaqnasqata orqomuspanku, gobernador Poncio Pilatopa kasqanman aparanku. Iscarioteqa, Jesusta waunanpaq sentenciasqankuta yacharuspanmi, Jesusta traicionaspa entregasqanrayku akapakuran. Hinaspan sacerdotekunapa jefenman, hinallataq Israel *nacin llaqtapi kamachiq runakunamanwan ima, chay kinsa chunka qolqe qosqankuta kutichipuran. 4Hinaspan Judasqa paykunata niran: Jesusta qankunaman entregasqaywanqa, Diospa contranpin noqaqa huchallirukuni. Payqa mana huchayoq runan karan, nispa. Chaymi paykunaataq contestaranku: Noqaykumanri, imataq qokuwanku? Chayqa qanpa problemaykin! nispanku. 5 Saynata niqtinkun, Judasqa chay qolqe qosqankuta templo ukhupi wikaparan. Hinaspan chay templomanta lloqsispan, Judasqa seq'okuran. 6 Sacerdotekunapa jefenkunaataqmi chay qolqe wikapasqanta oqarispanku, khaynata niranku: Kay qolqewanqa huk runata wauchinapaqmi pagaranchis. Chayraykun kay qolqetaqa, ofrenda churana cajamanqa, mana churaswanchu, nispanku.
27
Pilatopa kasqanman Jesusta apasqankumanta

1Achiqaramuqtinmi
(Mar 15.1; Luc 23.1-2; Juan 18.28-32)
3 Judas
Judas Iscariotepa wausqanmanta

7Hinaspan
124
tapunakuspa acordaranku, manka ruwaq runapa allpanta chay qolqewan rantinankupaq, hinaspa chay allpapi forastero runakuna wauqtin p'ampakunanpaq. 8Chayraykun chay rantisqanku allpataqa suticharanku: Yawar pampawan, asta kunan p'unchawkamapas. 9Saynapin cumplikuran Diosmanta willakuq awpaq profeta Jeremiaspa nisqan. Paymi niran: Israel nacin llaqtapi tiyaq runakunaqa, preciotan churaranku kinsa chunka qolqellata. 10 Hinaspan paykunaqa chay qolqewan, manka ruwaq runapa allpanta rantiranku, imaynan Diospa kamachiwasqanman hina, nispa. Jesusta Pilato tapupayasqanmanta awpaqninpi Jess kashaqtinmi, Pilatoqa tapuran: Qanchu kanki Israel *nacionniyoq runakunapa *reynin? nispa. Chaymi Jesusqa contestaran: Ar, qanpa nisqaykiman hinan, nispa. 12 Hinaqtinmi chaypi kaq sacerdotekunapa jefenkunaqa, hinallataq Israel nacin llaqtapi kamachiq runakunapiwan, Jesusta Pilatopa awpaqninpi acusaranku. Ichaqa manataqmi Jesusqa ni ima nispapas paykunataqa contestaranchu. 13Chaymi Pilatoqa Jesusta tapuran: Uyarishankichu qanpa contraykipi tukuy ima rimasqankuta? nispa. 14 Jesusqa manataqmi ni imanispapas contestaranchu. Chaymi Pilatoqa ancha admirasqallaa karan. Jesusta cruzpi chakatanankupaq sentenciasqankumanta watanmi, Pilatoqa *Pascua fiesta chayamuqtin, huk presochasqa runata kachariran, llaqta runakuna maakusqanman hina. 16 Chay tiempopin carcelpi kasharan Barrabs sutiyoq runa. Payqa criminal kasqanraykun, runakunapa reqsisqan karan. 17Chaymi Pilatoqa chaypi huunasqa kaq llapan runakunata tapuran khaynata: Mayqentataq qankuna munawaqchis kunan kacharinayta? Barrabastachu icha Diosmanta Hamuq Salvadorwan sutichasqa Jesustachu? nispa.
11Pilatopa
(Mar 15.2-5; Luc 23.3-5; Juan 13.33-38)
15 Sapa
(Mar 15.6-20; Luc 23.13-25; Juan 18.38-19.16)
125
18 Pilatoqa
saynata tapuran, sacerdotekunapa jefenkuna, hinallataq Israel *nacin llaqtapi kamachiq runakunapiwan, Jesusta envidiakuspallanku acusasqankuta yachaspanmi. 19Hinaqtinmi juzganan sillapi Pilato tiyashaqtin, warminpa partinmanta huk willakuyta chashkiran. Chaymi khaynata niran: Kay runaqa cheqaqpunin mana huchayoq. Ama imanankipashchu. Paypa kawsanpin ch'isi sueoyniypi nishuta ak'ariruni, nispa. 20 Chay ratollapitaqmi, sacerdotekunapa jefenkunaqa, hinallataq Israel nacin llaqtapi kamachiq runakunapiwan, llapallan chaypi kaq runakunata convencechiranku, Barrabasta kacharipuy, hinaspa Jesustaataq wauchiy, nispanku, Pilatota maakunankupaq. 21Chaymi gobernador Pilatoqa, chaypi huunasqa llaqta runakunata, kaqmanta tapuran: Qankunari, mayqennintataq munawaqchis kacharinaytar? nispa. Hinaqtinmi chaypi huunasqa runakunaqa contestaranku: Barrabasta kachariy! nispanku. 22 Hinaqtinmi Pilatoqa yapamanta paykunata tapuran: Sayna kaqtinqa, imatataq ruwasaq kay Diosmanta Hamuq Cristowan sutichasqaykichis Jesustar? nispa. Paykunaataqmi llapallanku contestaranku khaynata: Cruzpi chakatasqa kachun! nispanku. 23 Hinaqtinmi gobernador Pilatoqa yapamanta llaqta runakunata tapuspa niran: Niwaychisy. Kay runari, ima mana allintataq ruwaruran? nispa. Saynata niqtinmi, llapallan runakunaqa aswan mas altotaraq qaparispa niranku: Chay runaqa cruzpi chakatasqa wauchun! nispanku. 24 Hinaspan llaqta runakunaqa manaa Pilatopa nisqankunata uyariyta munarankuachu. Chaymi Pilatoqa chay llaqta runakuna ch'aqwata manaraq hatarichishaqtinku, aswan unuta apachimuspa, llapallan runakuna rikushaqtin, makinta maqchikuran. Hinaspan chaypi kaq runakunata niran: Noqaqa manan huchayoqchu kasaq kay runapa wausqanmantaqa. Huchayoqqa qankunan kankichis, nispa. 25 Hinaqtinmi chaypi kaq llapallan runakunaqa niranku: Noqaykun hinallataq wawaykupas chay runapa wausqanmantaqa responsable kasaqku! nispanku.

26 Saynata
126
niqtinkun, gobernador Pilatoqa Barrabasta carcelmanta kacharipuran. Hinaspan soldadonkunata kamachiran alli-allinta Jesusta wasanpi waqtaruspanku, cruzpi chakataspa clavamunankupaq. 27Hinaqtinmi gobernador Pilatopa soldadonkunaqa, chay palacio wasipa pationman Jesusta aparuspanku, chayman waqyaranku llapan tropa soldadokunata. 28Hinaspan chaypi Jesuspa p'achanta orqospanku, huk puka capawan churaranku. 29Umanmantaqmi kishkamanta ruwasqa coronata churaranku. Phaa makinmantaq hap'ichiranku huk k'aspita bastonta hina. Hinaspan chay soldadokunaqa awpaqninpi qonqorikuspa, burlakuranku khaynata: Kawsachun Israel nacin llaqtapa Reynin! nispanku. 30 Saynata burlakuspankun chay soldadokunaqa, toqaykuspa chay k'aspi qosqankuwan umanpi p'anaranku. 31Hinaspan burlakuyta tukuruspanku, chay puka capawan p'achachisqankuta ch'ustispa, kaq p'achallanwantaq churapuranku. Hinaspan cruzpi chakataspa clavamunankupaq aparanku. Jesusta cruzpi chakatasqankumanta palacionmantan soldadokunaqa Jesusta aparanku. Hinaspan Jerusaln llaqtamanta lloqsichishaspanku, Cirene llaqtayoq Simonwan anpi tuparuspa, payta obligaranku Jesuspa cruzninta wikriysinanpaq. 33 Hinaspan cruzpi chakatanankupaq Glgota nisqa moqoman Jesusta chayachiranku. Chay Glgota moqoqa, Calavera moqo, ninanmi. 34Chaypin qatqellaa qorakunawan chapusqa vinagreta Jesusman qoranku. Ichaqa chay qatqe vinagreta malliykuspanmi, Jesusqa mana tomayta munaranchu. 35 Chaymantan Jesustaqa cruzpi chakataspa clavaranku. Hinaspan chay soldadokunaqa Jesuspa p'achanta rakinakunankupaq sortearanku. {Saynapin Diosmanta willakuq *profeta Isaiaspa nisqan cumplikuran: P'achaypa hawanpi sorteaspankun, paykunapura p'achayta rakinakunqaku, nispa}. 36 Hinaspan soldadokunaqa Jesusta cuidaranku, cruzpa ladonpi tiyaspanku. 37Saynallataqmi cruzpa puntanpipas, huk letrerota churaranku khayna niqta: KAY RUNAN JESS; PAYMI ISRAEL *NACIONNIYOQ RUNAKUNAPA *REYNIN, nispa.
32 Pilatopa
(Mar 15.21-32; Luc 23.26-43; Juan 19.17-27)
127
38 Hinallataqmi
chakatallarankutaq ishkay suwakunata, hukninta Jesuspa phaa ladonpi, huknintataq lloq'e ladonpi. 39Saynallataqmi chayninta pasaq runakunapas, umankuta maywisparaq k'amiranku khaynata: 40 Qanqa nirankitaq: Templota thuirachispaymi noqaqa kinsa p'unchawllapi kaqmanta ruwarusaq, nispa. Chayqa, sichus Diospa wawan kaspaykiqa, kikiykitay kunan salvakuy! Hinaspa chay cruzmanta urayamuy! nispanku. 41Saynallataqmi sacerdotekunapa jefenkunapas, Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas, hinallataq Israel nacin llaqtapi kamachiq runakunapas Jesusmanta burlakuspa, khaynata parlaranku: 42 Hukkunataqa salvaranmi, ichaqa kikintan mana ni salvakuyllatapas atinchu. Sichus cheqaqtapuni kay Israel nacin llaqtapa Reynin kaspaqa, kunany chay cruzmanta uraykamuchun, paypi creenanchispaq! 43Hinaspapas payqa Diospi confiaspan niran: Diospa wawanmi kani nispa. Chayqa, Diosy kunan salvachun cheqaqtapuni khuyakuspaqa! nispanku. 44 Saynallataqmi Jesuswan kushka chakatasqa runakunapas, Jesusta k'amillarankutaq. Cruzpi chakatasqa Jess wausqanmanta wausqan p'unchawmi inti tutayaran chawpi p'unchawmantapacha asta kinsa horas tardekama. 46 Hinaqtinmi yaqaa kinsa horas tarde kashaqtin, Jesusqa altota qaparispa, khaynata niran: El, El! Lama sabactani? nispa. Kay rimayqa khayna ninanmi: Diosnilly, Diosnilly, imanaqtintaq sapallaytari saqerullawanki? nispa. 47Hinaqtinmi chay nisqanta uyarispanku, chaypi kaq wakin runakunaqa, khaynata niranku: Kay runaqa Diosmanta willakuq awpaq *profeta Eliastan waqyakushan, nispanku. 48Chaymi kasqan ratolla chaypi kaq huknin runaqa apurayllamana esponjata huk largo k'aspipa puntanman wataspa, challpuran qatqe vinagreman. Hinaspan Jesuspa siminman aypachiran ch'unqananpaq. 49Hinaqtinmi chaypi kaq wakin rikuq runakunaqa, khaynata niranku:
45 Jesuspa
(Mar 15.33-41; Luc 23.44-49; Juan 19.28-30)
128
Ama saynata ruwaychu. Aswan suyasunchis Diosmanta willakuq profeta Elas hamunqachus kay cruzmanta salvananpaq icha manachus chayta, nispanku. 50 Hinaqtinmi Jesusqa kaqmanta altota qaparispa, chay ratolla wauran. 51Chaymi chay ratollapitaq, Jerusaln templo ukhupi rakiq cortinapas kushkanmanta llik'ikuran altonmanta urayman. Saynallataqmi kay pachapipas terremoto pasaqtin, qaqakunapas partikuran. 52 Saynallataqmi panteonpi sepulturakunapas kicharikuran. Hinaqtinmi Diospi ashka creeq awpaq tiempokunapi wauq runakunapas kawsarimuranku. 53 Chay kawsarimuq runakunaqa, Jesuspa kawsarimusqan p'unchawpa qepantan Jerusaln llaqtaman haykuranku. Hinaspan paykunataqa ashka runakuna rikuranku. 54Jess cruzpi wauruqtinmi, soldadokunapa jefenqa, wakin soldadonkunapiwan Jesusta cuidasharanku. Paykunan chay ratopi terremoto pasaqtin, hinallataq chaypi tukuy imakuna pasasqanta rikuspanku, anchata mancharikuspa, khaynata niranku: Cheqaqtapunin kay runaqa Diospa Wawan karan! nispanku. 55 Chaypin kasharanku ashka warmikunapas karullanmanta qawaspanku. Paykunan Galilea *provincia lawmantapacha Jesusta servispa hamuranku. 56 Chay warmikunawan kushkan karanku: Magdala llaqtayoq Mara, Zebedeopa warminpas, hinallataq Jacobopa Joseypawan mamitan Mara ima.
129
llaqtayoq Joseymi tutayaykushaqtina, Pilatopa kasqanman hamuran. Payqa ancha qapaqmi karan. Hinallataq Jesuspa discipulon ima. 58 Chaymi Joseyqa gobernador Pilatopa palacionman chayaruspa, Jesuspa cuerponta maaran apaspa p'ampamunanpaq. Hinaqtinmi Pilatoqa Joseyman Jesuspa cuerponta qomunankupaq kamachiran. 59Chaymi Joseyqa Jesuspa cuerponta mosoq sabanaswan p'istuykuspa, 60qaqa sikipi mosoq sepultura t'oqochisqanman churaran. Hinaspan Joseyqa chay t'oqopa punkunta huk hatun rumiwan tapaspa ripuran. 61Chaypin Magdala llaqtayoq Mara, hinallataq huknin Mariapiwan sepulturapa awpaqninpi tiyasharanku. p'unchawmi *samana p'unchaw karan. Chay p'unchawmi tardeykuytaa, sacerdotekunapa jefenkunaqa, *fariseo religionniyoq runakunapiwan gobernador Pilatoman rispanku, khaynata niranku: 63 Seor gobernador Pilato, noqaykuqa yuyashaykun, chay llulla Jesusqa kawsashaspanraqmi niran: Noqaqa wauchiwaqtinkun kinsa p'unchawmanta kawsarimusaq, nispa. 64Chayraykun kunan qanta valekuykiku, guardiaykikunata kamachispayki, chay sepulturata allinta cuidachimunaykipaq, asta kinsa p'unchaw pasarunankama. Manachayqa discipulonkunan tuta rispanku cuerponta suwarukuspanku, llaqta runakunaman ninkuman: Jesusqa wausqanmantan kawsariramun, nispanku. Sayna kaqtinqa chay discipulonkunapa llullakusqanch, Jesuspa awpaq llullakusqanmantapas aswan masraq karunman, nispanku. 65 Chaymi Pilatoqa paykunata niran: Kaypin kashan soldadokunaqa. Paykunata pusaspay chay sepulturataqa alli-allinta cuidachimuychis, munasqaykichisman hina, nispa. 66 Chaymi paykunaqa Jesuspa p'ampasqanku sepulturaman rispanku, chay sepulturapa punkuntaqa ama ni pipas
57Arimatea
(Mar 15.42-47; Luc 23.50-56; Juan 19.38-42)
Jesusta p'ampasqankumanta
62 Paqarisnintin
Jesuspa cuerponta sepulturapi cuidasqankumanta
130
haykunanpaq hatun rumiwan alli-allinta seguraspa sellaranku. Hinaspan guardiakunata kamachiranku chay sepulturata tuta p'unchaw allinta cuidanankupaq.
p'unchaw pasaruqtinmi domingo achiqayta, Magdala llaqtayoq Mara huknin Mariapiwan Jesusta p'ampasqanku sepulturata qawaq riranku. 2 Chay ratopin qonqayllamanta huk hatun terremoto pasaran. Hinaspataq Seor Diospa angelnin hanaq pachamanta uraykamuspa sepultura tapasqanku rumita huk lawman tanqaran. Hinaspan chay rumi patapi tiyaykuran. 3 Chay angelqa rayo t'oqyamunanpaq llataq hina k'anchashaqmi karan. Hinallataq p'achanpas rit'i hinaraqmi sumaq yuraq ch'illo karan. 4Chayta rikuspankun sepultura cuidaq soldadokunaqa anchata mancharikuspanku, khatatataspa desmayarankuraq. 5 Hinaqtinmi angelqa sepulturaman hamuq warmikunata, khaynata niran: Ama mancharikuychishchu. Noqaqa yachanin cruzpi chakatasqa wauq Jesusta mashkasqaykichista. 6 Payqa manan kaypiachu. Nisqanman hinan a kawsariruna. Sepultura ukhuman haykuspay mayman cuerpon churasqanku sitiota qawamuychis. 7Hinaspay apurayllaman rispa, Jesuspa discipulonkunaman kay kawsarimusqanmantaqa willamuychis. Jesusqa Galilea *provincia lawmanmi awpaqniykichista rishan. Chaypin tupankichis paywanqa. Kay willakuytan kunanqa a qankuna yachankichisha, nispa. 8 Saynata ngel niqtinmi warmikunaqa mancharisqa kashaspankupas anchata kusikuspa, chay sepulturamanta lloqsimuspanku, correyllaa Jesuspa discipulonkunaman willaq riranku. Hinaqtinmi anta rishaqtinku, 9Jesusqa paykunaman rikhurispan rimayukuran. Chaymi warmikunaqa ashuyuspanku, chakinkunata abrazaykuspa adoraranku. 10 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata khaynata niran: Ama mancharikuychishchu. Aswan correylla rispaykichis discipuloykunaman willamuychis, Galilea provincia law llaqtaman rispanku, chaypi noqawan tupanankupaq, nispa.
28
Jesuspa kawsarimusqanmanta
1*Samana
(Mar 16.1-8; Luc 24.1-12; Juan 20.1-10)
131
Jesuspa discipulonkunata mashkaq rishanankukaman, sepulturata cuidaq wakin soldadokunaqa Jerusaln llaqtaman rispanku, chaypi sacerdotekunapa jefenkunaman tukuy ima pasasqanmanta willamuranku. 12 Chaymi sacerdotekunapa jefenkunaqa, Israel *nacin llaqtapi kamachiq runakunapiwan huunakuspa acordaranku, soldadokunaman ashka qolqeta paganankupaq. Saynapi chay soldadokuna rikusqankuta pimanpas ama willaspanku, aswan llullakuspa, sacerdotekunapa yachachisqanman hina willakunankupaq. 13 Hinaspan chay sacerdotekunaqa soldadokunata yachachiranku khaynata: Qankunaqa runakunaman willamuychis khaynata: Tuta puushaqtiykun Jesuspa discipulonkunaqa hamuspanku, Jesuspa cuerpontaqa suwarpariwanku, nispa. 14Sichus kaykunamanta gobernador Pilato yacharunqa chayqa, noqaykun paywan parlamusaqku, qankunata ama imanasunaykichispaq, nispanku. 15 Chaymi chay soldadokunaqa qolqeta chashkirukuspanku, sacerdotekunapa yachachisqanman hina runakunaman willaranku. Kay llullakuspa willasqakutan Israel nacin llaqta ukhupi runakunaqa kunankamapas willanakushankuraq. Discipulonkunata Jess kamachispa comisionasqanmanta
11Warmikunaqa
Soldadokunapa willakusqankumanta
chunka hukniyoq discipulonkunan Jesuspa kamachisqanman hina, Galilea *provincia lawpi orqoman riranku. 17Hinaqtinmi Jesusta chaypi rikuspanku adoraranku. Ichaqa wakin discipulonkunaataqmi Jesusta rikushaspankupas, mana creeyta atirankuchu, pay kikinpuni kashaqtinpas. 18 Hinaqtinmi Jesusqa discipulonkunaman ashuykuspa, kamachiran khaynata: Diosmi noqaman tukuy atiyta qowan hanaq pachapipas hinallataq kay pachapipas. 19Qankunaqa llapallan nacin llaqtakunaman rispaykichisy, runakunaman willamuychis, noqapa discipuloy kanankupaq. Hinaspa Dios Taytapa,
16 Jesuspa
(Mar 16.14-18; Luc 24.36-49; Juan 20.19-23)
132
Dios Churipa, hinallataq Dios Santo Espiritupa sutinpi ima bautizamuychis. 20Saynallataq noqapa yachachisqaykunata llapanta yachachimuychis, paykuna kasukuq kanankupaq. Noqaqa sapa p'unchawmi qankunawan kasaq kay pacha tukukunan p'unchawkama, nispa.
Mateopa escribisqan libromanta yachachikuy

Leccin 1: Captulos 1-7 1. Jesuspa sutinri, imatataq significan? (Leey, Mateo 1.21). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Bautizaq Juanri, runakuna bautizakunanpaqri, imatataq maaran? (Leey, Mateo 3.2). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Jess bautizarachikuqtinri, ima nispataq hanaq pachamantari nimuran? (Leey, Mateo 3.17). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Jess kinsa kaq pruebata pasaruspari, ima nispataq diablota niran? (Leey, Mateo 4.10). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 5. Jesusri, imakunatataq ruwaran Galilea provincia lawkunapiri? (Leey, Mateo 4.23). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
133
134
6. Diosri, pikunatataq anchata khuyapayanqa? (Leey, Mateo 5.7). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 7. Noqanchisri, imata ruwaspataq, kanchay hina kasqanchistari runamasinchisman reqsichikusunchis? (Leey, Mateo 5.16). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 8. Noqanchisri, imaynatataq enemigonchis runakunatari tratananchis? (Leey, Mateo 5.44). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 9. Sichus Diospa munakuyninman hina kawsasunchis chayri, imataq noqanchiswan pasanqa? (Leey, Mateo 6.32-33). _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 10. Jesuspa yachachisqanman hinari, pitaq yachaysapa runari, aqo hawapi wasinta ruwaqchu icha rumi hawapi wasinta ruwaqchu? (Leey, Mateo 7.24-27). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
135
Leccin 2: Captulos 8-12 1. Jesusri, imatataq ruwaran runakunaman atiyninta rikuchinanpaqri? (Leey, Mateo 8.26-27). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Jesusri, imata ruwananpaqtaq ancha atiyniyoq? (Leey, Mateo 9.5-6). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Jesusri, imapaqtaq kay pachaman hamuran? (Leey, Mateo 9.13). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Qanri, creenkichu Dios reqsisunaykipaq? (Leey, Mateo 10.29-31). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 5. Jesusri, pikunatataq Dios Taytanpa awpaqninpiri mana neganqachu? (Leey, Mateo 10.32-33). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 6. Bautizaq Juanpa discipulonkunari, Jesuspa ima ruwasqankunatataq rikuranku, hinaspapas uyariranku? (Leey, Mateo 11.4-6). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
136
7. Diosta Taytatari, pitaq reqsin? (Leey, Mateo 11.27). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 8. Jesusmanri, pikunataq hamunanku? (Leey, Mateo 11.28). _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 9. awpaq profeta Isaiasnintakamari, ima nispataq Diosri Jesusmanta rimaran? (Leey, Mateo 12.18, 21). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 10. Jesuspa familiankunari, pikunataq kanku? (Leey, Mateo 12.48-50). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Leccin 3: Captulos 13-19 1. Allin allpaman urmaq mukhuri, pimantaq riqch'akun? (Leey, Mateo 13.23). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Diospa munasqanman hina imatapas allinta ruwaspa, kasukuq runakunari, maypitaq kanqaku? (Leey, Mateo 13.43). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
137
3. Botepi kaq runakunari, ima nispataq Jesusta niranku? (Leey, Mateo 14.33). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Pi runatapas, ima mana allinkuna ruwasqantaq huchayoq qenlli runaman tukuchin? (Leey, Mateo 15.18-19). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 5. Pipas Jesusta cheqaqtapuni qatikuqri, imatataq ruwanan? (Leey, Mateo 16.24-25). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 6. Pedro rimashaqtinri, ima nispataq huk rimayri phuyu ukhumanta uyarikuran? (Leey, Mateo 17.5). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 7. Diosri, imatataq mana munanchu? (Leey, Mateo 18.14). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 8. Sichus runamasinchista mana perdonaqtinchisri, imataq pasarunman? (Leey, Mateo 18.34-35). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
138
9. Casarakuymantari, ima nispataq Jesusri yachachiran? (Leey, Mateo 19.5-6). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 10. Qantari, pitaq salvayta atisunkiman? (Leey, Mateo 19.25-26). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Leccin 4: Captulos 20-25 1. Jesuspa nisqanman hinari, imataq paywanri pasanan karan? (Leey, Mateo 20.18-19). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Jesusman rikch'akuq kananchispaqri, imatataq noqanchisri ruwananchis? (Leey, Mateo 20.28). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Jerusaln llaqtaman Jess haykushaqtinri, ima nispataq runakunari paymanta niranku? (Leey, Mateo 21.9). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Sichus noqanchis tukuy sonqowan Diospi creespa, paypa munasqanta maakuqtinchisri, chashkisunchu? (Leey, Mateo 21.22). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
139
5. Primer kaq hatun kamachikuyri, mayqentaq? (Leey, Mateo 22.37-38). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 6. Ishkay kaq hatun kamachikuyri, mayqentaq? (Leey, Mateo 22.39-40). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 7. Jesucristopi creeqkunamantari, mayqentaq aswan mas importante runar? (Leey, Mateo 23.11-12). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 8. Noqanchisri, imapaqtaq Jesucristotari sonqonchispi chashkikunanchis? (Leey, Mateo 24.42-44). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 9. Jesucristopi mana creeq runakunari, maymantaq rinqaku? (Leey, Mateo 25.46). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 10. Jesucristopi creespa, allinta kawsaq runakunari, imatataq chashkinqaku? (Leey, Mateo 25.46). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
140
Leccin 5: Captulos 26-28 1. Jesucristotari, imataq pasanan kasharan? (Leey, Mateo 26.2). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Jesucristopa yawarninri, imapaqtaq ch'aqchusqa karan? (Leey, Mateo 26.28). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Jesucristori, pipa munasqanta ruwarananpaqtaq dispuesto kasharan? (Leey, Mateo 26.39). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Pitaq Jesucristor? (Leey, Mateo 26.63-64). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 5. Gobernador Pilatori, ima nispataq, llaqta runakunatari tapuran? (Leey, Mateo 27.22-23). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 6. Jesucristo cruzpi chakatasqa kashaqtinri, ima nispataq chaypi kaq runakunari Jesucristomanta burlakuranku? (Leey, Mateo 27.42-43). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
141
7. Jesucristopa cruzpi wausqanta rikuspanri, ima nirantaq soldadokunapa jefenr? (Leey, Mateo 27.54). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 8. Jesucristota p'ampasqanku sepulturatari, imaynatataq segurachiranku? (Leey, Mateo 27.66). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 9. Sepulturaman riq warmikunatari, ima nispataq Diospa angelninri niran? (Leey, Mateo 28.5-7). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 10. Jesucristo yaqaa hanaq pachaman ripushaspanri, ima nispataq discipulonkunatari nitamuran? (Leey, Mateo 28.19-20). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
142
1. Lucasri, pitaq karan? Lucasqa mdicon karan (Col 4.14). Paymi kay Lucas librota, hinallataq Hechos librotawan escribiran. Lucasqa Tefilo sutiyoq runamanmi kay ishkaynin librokunata escribiran. Hinaspapas Lucasqa apstol Pablopa ntimo amigonmi karan. Chayraykun apstol Pablowan kushka riran viajenkunapi (Hech 16.10; 20.6; 27.1; 28.16). 2. Kay Lucas librori, hayk'aqtaq escribisqa karan? Kay libro hayk'aq escribisqa kasqantaqa manan cheqaqtapuniqa yachakunchu. Ichaqa wakin estudiaq wawqenchiskunan creenku kay Lucas libroqa, Jesuspa nacesqanpa qepanman soqta chunka watapi, qanchis chunka watapi, otaq pusaq chunka watapi, escribisqa kananpaq. 3. Kay Lucas librori, pipaqtaq escribisqa karan? Kay libroqa escribisqa karan, Tefilo sutiyoq runapaqmi. Payqa kanmanmi karan, huk reqsisqa runa. Hinaspapas payqa kanmanmi karan manan Israel nacionniyoq runa. 4. Kay Lucas librori, imapaqtaq escribisqa karan? Kay libroqa escribisqa karan, Jesuspa yachachisqankunata hinallataq ruwasqankunatawan, ordenninpi allinta escribispa, Tefilo sutiyoq runaman yachachinanpaqmi. Chayraykun kay librota pipas leeqqa tarinqa, Israel nacin llaqtapi tiyaq llapallan runakunapa costumbrenkunamanta. Kay librota escribispanqa, Lucasqa manan piensasqanman hinallachu escribiran. Aswanqa alli-allinta tapukachakamuspanmi escribiran, imaynatan Jesuswan kushka kaqkuna Jesusta rikusqankuman hina (Luc 1.1-4). 5. Kay Lucas libropiri, mayqen textotaq aswan mas importante yuyanapaq? Kay libropiqa kay texton aswan mas importante yuyanapaqqa: Chayraykun ancha khuyakusqay Tefilo, noqapas kikiypuni Diospa tukuy imakuna noqanchis ukhupi cheqaqtapuni ruwasqanmanta alli-allinta tapukachakuspa averiguarani, qallariyninmantapacha asta tukukuyninkama, Seor Jesucristomanta willakuykunaqa cheqaqpuni kasqanta. Chaymi kunan chay allin willakuykunata ordenninpi qanmanpas escribimuyki, saynapi Seor Jesucristomanta hukkuna yachachisusqaykiqa cheqaqpuni kasqanta allinta yachanaykipaq (Luc 1.3-4). 6. Kay Lucas librota leespari, imakunamantataq yachasunchis? Kay libropiqa kaykunamantan yachasunchis: Jesucristopa nacesqanmanta, yachachisqankunamanta, hinallataq ruwasqankunamantawan. Runakuna imaynatas huchankuta saqespa salvasqa kanankumanta. Jesucristoqa lliw runakunata khuyapayakuq kasqanmanta. Jesucristopa ak'arisqanmanta, hinallataq wauspa kawsarimusqanmantawan ima. 7. Kay Lucas librori, imayna dividisqataq kashan? Kay librota leespa allinta entiendenanchispaqmi, khayna dividisqa kashan: a) Libropa qallariyninmanta (Luc 1.1-4). b) Jesuspa nacesqanmanta, wiasqanmanta, bautizakusqanmanta, hinallataq diablopa tentay munasqanmantawan (Luc 1.5 asta 4.13). c) Jess Galilea provincia lawpi allin noticiakuna willakuy qallarisqanmanta (Luc 4.14 asta 9.50).
LUCASPA ESCRIBISQAN LIBRO
143
Lucaspa escribisqan libro1
144
d) Jess Jerusaln llaqtaman risqanpi imaymana ruwasqanmanta (Luc 9.51 asta 19.28). e) Jess kay pachapi ltimo p'unchawkuna kasqanmanta, hinallataq cruzpi chakatasqankumantawan (Luc 19.29 asta 23.55). f) Jesuspa kawsarimusqanmanta, hinallataq hanaq pachaman ripusqanmantawan ima (Luc 24.1-51).
munakusqay Tefilo, Diospa tukuy imakuna noqanchis ukhupi cheqaqtapuni ruwasqanmantaqa an ashka runakunaa escribiranku, 2 qallariyninmantapacha tukuy imakuna rikusqankumanta, hinallataq tukuy imakuna paykuna ukhupi pasasqanmantawan. Hinaspan paykunaqa Diospa kamachisqanman hina, chay tukuy ima rikusqankuta willaranku paykunapas Diosmanta willakunankupaq. 3 Chayraykun ancha khuyakusqay Tefilo, noqapas kikiypuni Diospa tukuy imakuna noqanchis ukhupi cheqaqtapuni ruwasqanmanta alli-allinta tapukachakuspa averiguarani, qallariyninmantapacha asta tukukuyninkama, Seor Jesucristomanta willakuykunaqa cheqaqpuni kasqanta. Chaymi kunan chay allin willakuykunata ordenninpi qanmanpas escribimuyki, 4saynapi Seor Jesucristomanta hukkuna yachachisusqaykiqa cheqaqpuni kasqanta allinta yachanaykipaq. sacerdoten karan *Zacaras sutiyoq; warminpa sutintaqmi karan Elsabet; paypas awpaq sacerdote *Aaronpa mirayninmantan karan. Zacariasmi kawsaran rey *Herodes *Judea *provinciapi gobiernashaqtin. Chay p'unchawkunapin awpaq *sacerdote *Abiaspa mirayninmanta kaq sacerdotekunaman turno tuparan, Diosta templopi servinankupaq. Chaymi sacerdote Zacariasqa Diosta templopi serviran. 6 Zacariasqa warmintinmi allin runakuna karanku. Diospa kamachisqankunatapas llapantan kasukuranku. Chaymi paykunapa contranpiqa mana ni pipas mana allintaqa rimarankuchu. 7Paykunaqa wawayoq kaytaqa manan
1Ancha
Teofilota Lucas saludasqanmanta
5 Huk
Diospa angelnin Zacariasman rikhurisqanmanta
145
atirankuchu, warmin Elsabet qolluri kasqanrayku; hinaspapas ishkayninkutaqmi sinchi machu payaa karanku. 8 Huk p'unchawmi Zacariaspa gruponman turno tuparan Diosta templopi servinankupaq. 9Chaymi sacerdotekunapa costumbrenkuman hina paykuna sortearanku. Hinaspan Zacariasman tuparan incienso q'oshichiy Diospa templon ukhupi. 10Chaymi Zacariasqa Diospa templonman haykuran inciensota q'oshichinanpaq. Chay horasllapitaqmi llapan chaypi kaq runakunaqa hawapi qepakuranku Diosmanta maakuspanku. 11Hinaspan chay ratopi Zacariasman qonqayllamanta rikhuriran Diospa angelnin, incienso q'oshichina altarpa phaa ladonpi sayashaq. 12 Chaymi Zacariasqa chay angelta rikuspa nishuta mancharikuran. Hinaspan mana ni imatapas ruwayta atiranchu. 13 Angelataqmi Zacariasta niran: Zacaras, ama mancharikuychu! Diosmi maakusqaykita uyarin. Warmiyki Elisabetmi qari wawata onqokunqa. Paymanmi sutinta churanki Juanwan. 14Chaymi qanqa ancha-anchata kusikunki. Saynallataqmi ashka runakunapas kusikunqaku wawaykipa nacesqanwan. 15 Diosmi chay wawaykita yanapanqa, ancha atiyniyoq kananpaq. Payqa manan vinotapas nitaq ni ima mach'anapaq tomanakunatapas tomanqachu. Diospa Santo Espiritunwanmi hunt'asqa kanqa mamanpa wiksanpi kasqanmantapacha. 16 Paymi Israel *nacin llaqtapi runakunata yachachinqa, huchankuta saqespanku, Diosta kasukuspa kawsanankupaq. 17Diosmanta Hamuq Salvasuqniykichis manaraq hamushaqtinmi, Juanqa hamunqa. Payqa Diosmanta awpaq willakuq profeta Elas hinan ancha atiyniyoq kanqa. Hinaspapas yachachisqanta uyarispankun tayta mamakunapas wawankuwan allinpanqaku. Saynallataqmi Diosta mana kasukuq runakunapas yachanqaku huchayoq kasqankuta; hinaspan Diosman kutirikunqaku. Saynallataqmi payqa runakunata yachachinqa, Diosmanta Hamuq Salvasuqniykichista allinta runakuna chashkinankupaq, nispa. 18 Chaykunata uyarispanmi, Zacariasqa chay angelta tapuran: Noqaykuqa nishu machu payaan kayku. Imaynataq yachayman niwasqaykiqa cheqaqpuni kasqantar? nispa.

19Chaymi
146
angelqa contestaran: Noqapa sutiyqa Gabrielmi. Diospa awpaqninpi serviq angelmi kani. Pay kikinmi noqata kachamuwaran, kay allin willakuyta qanman willanaypaq. 20Ichaqa kay willasqayta mana creesqaykiraykun, kunanmantapacha rimayta mana atinkichu, kay nisqaykuna cumplikunan p'unchawkama, nispa. 21Dios yupaychana templo ukhupi Zacaras nishuta demoramuqtinmi, hawapi suyaq runakunaqa tapunakuranku: Imataq pasarun, chaytaq mana lloqsimunchur? nispanku. 22 Hinaqtinmi Zacariasqa templo ukhumanta lloqsimuspan rimayta mana atiranchu. Chaymi makinwan seaschaspalla runakunaman entiendechiran. Chayta rikuspankun runakunaqa ninakuranku: Ima visiontach payqa templo ukhupi rikuramun. Chaych rimaytaqa mana atinchu, nispanku. 23 Zacariasqa templopi servinan p'unchawkuna tukurukuqtinmi, wasinman kutipuran. 24Hinaspan chay p'unchawkuna pasaruqtin, warmin Elisabetqa onqoq rikhuriran Zacariaspa wawanta. Chaymi Elisabetqa wasinmanta pishqa killa hunt'a mana lloqsiranchu. Sonqonpitaqmi khaynata piensaran: 25 Diosmi onqokuq kanayta munan, runakunamanta manaa p'enqakunaypaq, nispa. soqta killaa onqoq kashaqtinmi, Diosqa ngel Gabrielta kachamuran provincia *Galilea ukhupi *Nazaret llaqtaman. 27Chay angelqa huk willakuytan apamuran Nazaret llaqtapi tiyaq Mara sutiyoq sipasman. Mariaqa casarakunanpaqmi Joseywan *comprometisqaa karan. Joseyataqmi karan awpaq kamachiq *rey Davidpa karu familianmanta. Mariaqa comprometesqaa kashaspanpas, manaraqmi hayk'aqpas qariwanqa puuranchu. 28 Hinaqtinmi ngel Gabrielqa Mariapa wasinman haykuspa, khaynata rimayukuran: Kusikuy! Diosmi anchata bendecisunki! Paymi qanwan kashan! nispa.
26 Elsabet
Mariaman ngel Gabriel rikhurisqanmanta
147
29Mariaqa
angelpa rimayukusqanta uyarispanmi, anchata admirakuspa sonqollanpi yuyaymanaran: Imatataq kay rimayukuywanri niwayta munan?, nispa. 30Hinaqtinmi angelqa khaynata niran: Mara, ama mancharikuychu. Diospa akllasqanmi kanki. 31Kunanmi qan onqoq rikhurinki; hinaspan huk qari wawata onqokunki. Paymanmi sutinta churanki Jesuswan. 32 Chay wawaykin ancha allin reqsisqa kanqa. Nillanqakutaqmi: Tukuy atiyniyoq Diospa Wawanmi payqa, nispanku. Paytaqa Diospunin churanqa hatun kamachikuq *rey kananpaq, awpaq rey Davidta hina. 33 Hinaspan Jacobpa mirayninkunata wiaypaq gobiernanqa; saynapin chay gobiernasqanqa mana hayk'aqpas tukukunqachu, nispa. [Nota: Jacobpa mirayninqa Israel nacionniyoq runakunan.] 34 Chaykunata uyarispanmi Mariaqa angelta tapuran: Manaraq hayk'aqpas qariwan puushaspayri imaynataq wawayoqri kayman? nispa. 35 Chaymi angelqa contestaran: Diospa Santo Espiritunmi qanman uraykamunqa; hinaspan Diospuni atiyninwan llantuykusunki onqoq kanaykipaq. Chayraykun chay wawaqa mana ni ima huchayoq nacenqa. Hinaqtinmi paytaqa ninqaku Diospa Wawanmi, nispanku. 36 Saynallataqmi familiayki Elisabetpas, yuyaqa kashaspapas, soqta killa onqoqa kashan, runakunapas qollurin chay warmiqa nishaqtinku. 37Diospaqqa manan ni imapas sasaqa kanchu, nispa. 38 Chaymi Mariaqa khaynata niran: Noqaqa Diosta servikuqllan kani. Paypa munayniny niwasqaykiman hina ruwasqa kachun noqapi, nispa. Hinaqtinmi Mara rimayta tukuruqtin hinalla, angelqa ripuran. p'unchawkunapin Mariaqa apurayllamana alistakuspa, Elisabetpa tiyasqan llaqtaman riran. Chay llaqtaqa Judea *provincia lawpin karan, huk orqokunaq chawpinpi. 40Mariaqa chay llaqtaman chayaruspanmi, Zacariaspa wasinman haykuspa, Elisabetta rimayukuran.
39Chay
Priman Elisabetman Mara visitasqanmanta

41Hinaqtinmi
148
Mariapa rimayukusqanta Elsabet uyariqtin, Elisabetpa wiksanpi wawaqa kusikuymanta kuyukachariran. Diospa Santo Espirituntaqmi Elisabetman hunt'aykuran. 42 Chaymi Elisabetqa altota rimarispa, khaynata niran: Mara, Diosmi qanta bendecisunki llapan warmikunamantapas aswan mastaraq! Saynallataqmi nacemuq wawaykitapas anchata bendecinqa. 43 Pitaq noqari kani, Salvaqniypa mamitan watukamuwanaykipaqr? 44 Rimayakamuwaqtiykin wiksaypi waway kusikuymanta kuyukacharin. 45 Ancha kusisqan kanki Diospa nisqanta creesqaykirayku! Diospa nisqankunaqa cumplikunqapunin! nispa. uyarispanmi Mariaqa, kusikuymanta Diosta alabaran khaynata: Diosmanmi graciasta qoni tukuy sonqoymanta! 47 Anchatan kusikuni, Salvaqniy kasqanrayku! 48 Diosmi akllaykuwan kay serviqnin humilde warmita. Kunanmantaqa llapan runakunan hinallataq mirayninkunapas ninqaku: Mariaqa ancha kusisqan kashan, Diospa bendecisqanrayku! nispa. 49 Tukuy atiyniyoq Diosmi noqapi admirakuypaq hatun milagrokunata ruwaspa anchata yanapaykuwan. Payqa Ch'uya Diosmi! 50 Payqa wia-wiaypaqmi khuyakunqa payta respetaspa adoraqkunataqa. 51 Diosqa tukuy atiyninwanmi tukuy imatapas ruwaran. Pay tukuq runakunapa piensasqankuman hina, ima ruway munasqankutapas, mana imamanmi tukuchin. 52 Kay pachapi kamachiqkunatan wikch'un kamachisqanmanta. Kamachiqkunapa mana reparasqan runakunatan ichaqa kikin Diospuni hatunchan. 53 Yarqaypi kawsaqkunamanmi tukuy imata qon. Qapaq runakunatataqmi mana imayoqta qarqon.
46 Chaykunata
Diosta Mara alabasqanmanta
149
54 Israel
*nacionniyoq runakunatan serviqnin kasqanrayku yanapan. Manan hayk'aqpas Diospa khuyakuyninqa kay Israel nacin llaqtanpaqqa tukukunqachu. 55 Saynatan wiaypaq prometeran awpaq taytanchiskunaman, Abrahamman, hinallataq llapan mirayninkunamanpas, nispa. Saynatan Mariaqa Diosta alabaran. Mariaqa kinsa killa hunt'a Elisabetpa wasinpi qepakuran. Chaymantaan wasinman kutipuran. onqokunan tiempo chayaramuqtinmi, payqa qari wawata onqokuran. 58 Chaymi familiankunapas hinallataq vecinonkunapas Elisabetpa onqokusqanta yachaspanku, wasinman rispanku, paywan kushka anchata kusikuranku, Dios khuyapayasqanrayku. 59Elisabetpa wawan pusaq p'unchawniyoq kashaqtintaqmi, chay wawata aparanku *circuncisin costumbre ruwanankupaq. Chay circuncisin costumbreta ruwaruqtinkun, runakunaqa wawaman sutinta churayta munaranku papanpa sutin Zacariaswan, costumbrenkuman hina. 60Chayta uyarispanmi Elisabetqa paykunata niran: Manan! Wawaypa sutinqa Juanmi kanqa, nispa. 61Chaypi kaq runakunaataqmi Elisabetta tapuranku: Imanaqtintaq chay sutitari churayta munanki? Manan ni mayqen familiaykipas sayna sutiyoqqa kanchu, nispanku. 62 Chaymi chay runakunaqa seasllawan Zacariasta tapuranku: Wawaykipa sutinri, imataq kanqa? nispanku. 63 Hinaqtinmi Zacariasqa escribina tablachata maakuspa, chaypi escribiran khaynata: Wawaypa sutinqa Juanmi kanqa, nispa. Chayta rikuspankun llapallanku anchata admirakuranku. 64Chaymi chay ratomantapacha Zacariasqa kaqmanta rimariran. Hinaspan Diosta alabayta qallariran. 65 Chaymi llapan vecinonkunaqa anchata admirakuranku. Hinaqtinmi chay enteron Judea *provinciapi tiyaq
56 Hinaspan
57Elisabetpa
Bautizaq Juanpa nacesqanmanta
150
runakunaqa chaykuna pasasqallanmantaa rimaranku. 66 Chaymi llapallan uyariqkunaqa sonqollankupi tapukuranku: Wiaspanqa chay wawaqa imaraqch kanqa?, nispanku. Ichaqa paykunaqa yacharankun chay wawataqa kikin Diospuni anchata yanapasqanta. Santo Espiritun Zacariasman hunt'aykuqtinmi, payqa khaynata rimaran:
68 67Diospa
Diosta Zacaras alabasqanmanta
Diosy alabasqa kachun! Paymi hamuran kay Israel nacionpi tiyaqkunata salvawananchispaq! 69 Diosmi hanaq pachamanta kachamun ancha atiyniyoq Salvawaqninchista. Payqa awpaq rey Davidpa mirayninmantan. Davidqa Dios serviqmi karan. 70 Chaykunatan Diosmanta awpaq willakuq *profetakuna escribiranku khaynata: 71 Diosmi enemigonchis runakunamanta hinallataq cheqniwaqninchis runakunamantapas salvawasunchis, nispa. 72 Hinaspapas Diosqa nillarantaqmi khaynata: Qankunata khuyapayasqayraykun prometesqaykunataqa cumplisaqpuni, nispa. 73 Saynatan Diosqa awpaq abuelonchis Abrahamman prometeran, 74 llapan enemigonchis runakunamanta librasqa kananchispaq, saynapi mana manchakuspa Diosllatapuni servinanchispaq, 75 saynallataq huchaman mana urmaspa, Diospa munasqanman hina allinta ruwaspa sapa p'unchaw kawsananchispaq. 76 Wawally, qantan runakuna reqsisunkiku, tukuy atiyniyoq Diosmanta willakuq profetawan. Qanmi runakunata yachachiq rinki manaraq hanaq pachamanta Salvadorninchis yachachiyta qallarishaqtin, payta allinta chashkinankupaq.
151
77 Yachachispaykin
Lucaspa escribisqan libro1,2
Israel nacionpi tiyaq runakunata ninki: Diosmi munan huchaykichista saqeqtiykichis perdonaspa salvasunaykichispaq, nispa. 78 Diosqa anchatan khuyakuwanchis hinallataq munakuwanchis. Chaymi hanaq pachamanta Salvawaqninchista kachamun, imaynan huk mosoq p'unchawpi inti k'anchariqta hina. 79 Paypa yachachikuyninmi inti hina k'anchayunqa huchallapi kawsaspa wauyman riq runakunaman. Hinaspan allin kawsay anninta pusawasunchis, nispa. wawan Juanqa wiasqanman hinan, allin yachayniyoq karan, Diospa yanapasqanrayku. Payqa ch'ineqkunapin tiyaran, Israel nacin llaqtapi tiyaq runakunata yachachiq rinan p'unchawkama.
80 Zacariaspa
manaraq nacemushaqtinmi, chay p'unchawkunapi *Rey Augusto *Csar gobiernasharan ashka *nacin llaqtakunata. Hinaspan kamachimuran llapallan gobiernasqan llaqtakunapi runakuna censasqa kanankupaq. 2 Chay primer kaq *censoqa karan Siria *provincia lawpi Cirenio sutiyoq runa gobernador kashaqtinmi. 3 Chayraykun censasqa kanankupaq sapankama runakuna nacesqanku llaqtankuman riranku. 4 Chaymi Joseypas Galilea *provincia ukhupi Nazaret llaqtamanta riran censachikuq, Judea provinciapi Beln llaqtakama. Chaymanqa riran awpaq rey Davidpa mirayninmanta kasqanraykun. [Nota: Rey Davidqa Beln llaqtapin naceran.] 5 Chaymi Joseyqa warmin Mariapiwan ishkayninku censasqa kanankupaq riranku. Mariaqa onqoqan kasharan, Diospa Santo Espiritun atiyninwan llantuykusqanrayku. 6 Beln llaqtapia kashaqtinkun Mariapa onqokunan p'unchaw chayamuran. 7Hinaspan samana wasikunapi manaa campota tarispankun, animalkunapa puunan lugarpi samapakuranku. Chaypin Mariaqa kuraq qari wawanta onqokuran. Paalwan walthaykuspataqmi *pesebrepi puuykachiran.
Jesuspa nacesqanmanta
1Jess
(Mat 1.18-25)
152
llaqtapa camponpin michiqkuna ovejankuta tuta cuidasharanku. 9Chaypin qonqayllamanta Diospa *angelnin paykunaman rikhuriykuran. Muyuriqninkutataq Diospa k'anchaynin k'anchaykuran. Chaymi michiqkunaqa anchallataa mancharikuranku. 10Hinaqtinmi Diospa angelninqa paykunata khaynata niran: Ama mancharikuychishchu. Llapallan runakuna kusikunanpaqmi Diosmanta allin willakuykunata qankunaman willaq hamushani. 11Kunanmi nacerapusunkichis awpaq *rey Davidpa tiyasqan Beln llaqtapi Salvasuqniykichis. Payqa Diosmanta Hamuq Salvadormi, hinaspapas runakunata salvaq Seormi. 12 Kunanmi rispa qankunaqa chay wawata tarimunkichis paalkunawan walthaykusqata *pesebrepi puushaqta, nispa. 13 Chay angelpa ladonpin qonqayllamanta ashka angelkuna rikhuriykamuspa, Diosta alabaranku khaynata: 14 Diosy hanaq pachapi alabasqa kachun! Hinallataq kay pachapipas Diospa khuyakuynin chashkiq runakunapaq hawkayay kachun! nispa. 15 Hinaspan chay angelkuna hanaq pachaman kutipuqtinku, chay michiqkunaqa khaynata ninakuranku: Hakuchiy Beln llaqtaman, Diospa niwasqanchista rikumunanchispaq! nispanku. 16 Chaymi michiqkunaqa apurayllamana rispanku Mariata Joseytawan tariranku, pesebrepiataq wawa puushaqta. 17Chay wawata rikuruspankutaqmi, michiqkunaqa angelpa tukuy ima nisqanta willakuranku. 18 Chaymi llapan chaypi kaq runakunaqa, michiqkunapa willakusqanta uyarispanku, anchata admirakuranku. 19Ichaqa Mariaataqmi sapa kutin yuyaymanaran sonqon ukhullapi chaykuna pasasqanmanta. 20Chaymantan michiqkunaqa kutipuranku Diosta alabastin, hinallataq graciasta qostin, angelpa nisqanman hina, tukuy rikusqankumanta hinallataq uyarisqankumantawan ima.
8 Beln
Angelkuna michiqkunaman rikhurispa willasqanmanta
153
wawan pusaq p'unchawniyoq kashaqtinmi *circuncisin costumbreta ruwaranku. Hinaspan sutintapas churaranku Jesuswan. Chay sutitaqa ngel Gabrielmi Mariamanqa a willarana manaraq onqoq kashaqtin.
21Mariapa
Wawaman suti churasqankumanta
154
escribisqan *leypi nisqanman hina, ch'uyanchakunanku tiempo tukurukuqtinmi, Joseyqa Mariapiwan Jerusaln llaqtapi temploman wawata aparanku tawa chunka p'unchawniyoq kashaqtin, Diosman dedicanankupaq. 23 Moisespa escribisqan leypin khayna kamachikuy karan: Diosmanmi sapaqchaspa dedicapuna llapan primerta nacemuq qari wawakunataqa, nispa. 24 Hinaspapas Moisespa escribisqan leypiqa nillarantaqmi khaynata: Ishkay kullkuta otaq ishkay malqo urpita wauchispa, Diosman *sacrificio ofrendata qonkichis, nispa. 25 Chay p'unchawkunapin Simen sutiyoq runa Jerusaln llaqtapi tiyaran. Paymi Diosta kasukuspa allin kawsaq runa karan. Hinaspapas payqa suyasharanmi Israel *nacin llaqtapi tiyaq runakuna salvasqa kanankuta. Diospa *Santo Espirituntaqmi Simeonwan kaspa, 26 paymanqa a willarana khaynata: Manan waunkiraqchu Diospa kachamusqan Salvadorta rikunaykikama, nispa. 27Chaymi Diospa Santo Espiritun kallpanchaqtin, Simeonqa temploman riran. Chaymanmi Mariaqa Joseypiwan wawata aparanku, Diospa leyninman hina ruwanankupaq. 28 Chaypin Simeonqa wawata marq'arikuspa, Diosta alabaran khaynata: 29 Diosnilly, kay serviqniykiman prometewasqaykiqa an cumplirukuna. Kunanqa hawkallay waukapusaq. 30 Salvaqniyku kachamusqaykitan a rikuykunia. 31 Paytan kachamuranki llapallan llaqtakunapi runakuna reqsinankupaq. 32 Paymi llapallan *nacionkunapi tiyaq runakunata inti hina k'ancharinqa. Hinallataqmi Israel nacionniyoq runakunapas ancha allin reqsisqa kanqaku, nispa. 33 Chaymi Joseyqa Mariapiwan wawamanta tukuy imaymana Simeonpa nisqanta uyarispanku, anchata admirakuranku. 34Hinaspan Simeonqa paykunapaq Diosmanta maapuyta tukuruspa, Jesuspa mamitan Mariata khaynata niran: Diosmi kay wawata kachamun Israel nacionpi ashka runakuna paypi creespa salvasqa kanankupaq, ichaqa
22 Moisespa
Jesusta temploman apasqankumanta
155
paypi mana creeqkunaataq castigasqa kanankupaq. Paymi kanqa huk seal hina llapan runakunapaq; hinaqtinmi ashka runakuna paypi creeyta mana munaspanku, paypa contranpi sayarinqaku. 35 Saynapin runakunapa tukuy ima piensasqankupas yachasqa kanqa. Chaymi, Mara, qanqa ancha llakisqa kanki, imaynan huk hatun cuchillowanpas sonqoykita k'irishasunkikuman hinaraq, nispa. 36 Chaypitaqmi kasharan Aserpa mirayninmanta Fanuelpa ususin Anapas yuyaq warmia. Payqa Diosmanta willakuq *profetisan karan. Sipas kashaspanmi Anaqa casarakuran hinaspan qanchis watalla qosanwan tiyaran. 37Chaymantan viuda qeparan. Pusaq chunka tawa watanpia kashaspapas templopin tuta p'unchaw Diosta serviran, ayunaspa, hinallataq Diosmanta maakuspa. [Nota: Anaqa pusaq chunka tawa wataan viuda karan.] 38 Simen rimayta tukurullaqtinmi, Anaqa paykunaman ashuykuspa, Diosta alabaran. Chaymantan Jerusalenpi tiyaq wakin runakunaman willaran wawa Jesusmanta. Paykunaqa suyasharankun salvaqninku hamunanta. leyninpi kamachisqankunata cumpliruspankun, Joseyqa Mariapiwan Galilea *provinciapi Nazaret llaqtankuman kutipuranku. 40Chaypin Jesusqa wiaran allin kallpayoq, hinallataq allin yachayniyoq ima. Diostaqmi paywan anchata kusikuspa, tukuy imapi yanaparan. tayta mamanqa sapa watanmi, Jerusaln llaqtapi *Pascua fiestaman riranku. 42 Chaymi Jesusqa chunka ishkayniyoq watanpia kashaspa, tayta mamanpiwan riranku costumbrenkuman hina Jerusaln llaqtapi Pascua fiestaman. 43 Pascua fiesta tukurukuqtintaqmi llaqtankuman kutipusharanku, Jesusataqmi ichaqa tayta mamanpa mana yachasqallan qeparukuran Jerusaln llaqtapi. 44Tayta mamanataqmi piensaranku wakin kutipuqkunawan kushka Jess rinanpaq. Huk p'unchaw puriytaa rishaspankutaqmi, chayraq cuentata qokuranku Jesusqa paykunawan mana
39Diospa
Nazaret llaqtankuman kutipusqankumanta
41Jesuspa
Templopi Jess kasqanmanta
156
risqanta. Hinaspan mashkaranku familiankuna ukhupi, hinallataq reqsisqan runakunatapas tapukachakustin. 45 Mana tarispankuataqmi Jerusaln llaqtaman kutiranku, chaypi mashkamunankupaq. 46 Chaymi kinsa p'unchawmantaa Jerusaln templopi Jesustaqa tariranku, Moisespa escribisqan leykunamanta yachachiq runakunapa chawpinpi tiyaykuspa uyarishaqta, hinallataq paykunata tapushaqta ima. 47Hinaspan llapan chaypi uyariqkunaqa anchata admirakuranku Jesuspa yachasqanwan, hinallataq paykunapa tapusqankutapas allinta contestasqanwan ima. 48 Saynallataqmi tayta mamanpas Jesusta templopi rikuspanku anchata admirakuranku. Hinaspan mamitan Mariaqa Jesusta niran: Wawy, imanaqtintaq kaytari ruwawankiku? Papaykin, noqapiwan ancha llakisqallaa mashkamushaykiku, nispa. 49Chaymi Jesusqa khaynata contestaran: Imanaqtintaq noqatari mashkawashankichis? Manachu yacharankichis noqaqa Papaypa ruwanankunapi kanayta? nispa. 50 Chayta uyarispankun Joseyqa Mariapiwan mana entienderankuchu. 51Chaymantan Jesusqa tayta mamanpiwan Nazaret llaqtaman kutipuspa, paykunawan kushka tiyaspa tukuy imapi kasukuran. Mariaataqmi ichaqa tukuy imaymana pasasqankunamanta mana qonqaspa, sapa kutin yuyarispa sonqollanpi yuyaymanaran. 52 Jesusataqmi wiaran sayayninpi, hinallataq yachayninpas astawan yapakuran. Hinaqtinmi Diospas hinallataq runakunapas Jesuspa ruwasqankunawan astawanraq kusikuranku.
pishqayoq wataa *rey Tiberio Csar ashka *nacin llaqtakunata gobiernashaqtinmi, chay p'unchawkunapi prefecto hina kamachiq karanku: Judea *provinciapi Poncio Pilato; Galilea provinciapi Herodes Antipas; Iturea provinciapi hinallataq Traconite
Bautizaq Juan runakunaman willasqanmanta

1Chunka
(Mat 3.1-12; Mar 1.1-8; Juan 1.19-28)
157
provinciapiwan Herodes Antipaspa wawqen Felipe; Abilinia provinciapitaq Lisanias sutiyoq runa prefecto karan. 2 Israel *nacionniyoq *sacerdotekunapa jefenkunaataqmi karanku Anaswan Caifaspiwan. Chay p'unchawkunallapitaqmi Zacariaspa wawan Bautizaq Juanpas huk ch'ineq lugarpi kashaqtin, Diosqa payman rimaykuran, Diosmanta willakuq *profeta kananpaq. 3 Chaymi Juanqa Jordn nisqa mayupa ladonman riran. Chay mayuq patankunapi purispanmi, Juanqa runakunaman willaran khaynata: Huchaykichista saqespay, Diosman kutirikuychis, huchaykichis perdonasqa kananpaq. Hinaspataq bautizachikuychis, nispa. 4 Kaykunataqa Diosmanta willakuq awpaq *profeta Isaiasmi Bautizaq Juanmanta a escribirana khaynata: Ch'ineqpin huk runa altollamantaa rimaspa willakushan khaynata: Sonqoykichista allichaychis Diosmanta Hamuq Salvadorta chashkinanchispaq. Imaynan wiksu ankunata allichanku saynata. 5 Diosmanta Hamuq Salvadorta chashkinaykichispaqqa, sonqoykichista allichaychis, imaynan llapan wayq'okunapas hunt'asqa kanman hinata, imaynan tukuy orqokunapas, moqokunapas pampayachisqa kanman hinata, imaynan q'ewi-q'ewi ankunapas derechasqa kanman hinata, imaynan khallka-khallka ankunapas allichasqa kanman hinata, sonqonchista allichasunchis. 6 Saynapin kay pachapi llapallan runakuna Diosmanta Hamuq Salvadorninchista rikunqaku, nispa. 7Hinaqtinmi ashka runakuna riranku Juanwan bautizachikuq. Chaymi Juanqa paykunata khaynata niran: Mach'aqwaypa miraynin hina runakuna! Qankunamanri, pitaq willasurankichis Diospa castigonmanta ayqekunaykichispaqr? 8 Tukuy huchaykichista saqespaykichisy, allin kawsaypi puriychis. Amataq piensaychishchu: Noqaykuqa salvasqan kasaqku Abrahampa
158
mirayninmanta kasqaykurayku, nispaqa. Dios munanman chayqa, kay rumikunatapas Abrahammanta miramuq runakunamanmi tukurachinman. 9Imaynan mana ruruq sach'akunatapas dueonqa, saphinmanta orqospa, hachawan takaspa ninaman wikch'uykun, saynallatataqmi Diospas ruwanqa mana allin ruwaq runakunawanqa, nispa. 10 Chaykunata uyarispankun runakunaqa Juanta tapuranku khaynata: Imatataq ruwaykuman salvasqa kanaykupaqr? nispa. 11Juanataqmi contestaran: Pipas ishkay p'achayoq kaspaqa, hukninta mana p'achayoqman qoykuchun. Mikhunayoq kaqpas, mana mikhunayoqman qoykuchun, nispa. 12 Saynallataqmi *Roma llaqtapaq *impuesto cobraq runakunapas hamullarankutaq Juanwan bautizachikunankupaq. Hinaspan Juanta tapukuranku khaynata: Yachachikuq, noqaykuri imatataq ruwaykuman salvasqa kanaykupaqr? nispa. 13 Juanataqmi contestaran khaynata: Qankunaqa, amay mas-mastaraqchu cobraychis; aswanqa kamachiqpa leyninman hinallay cobraychis, nispa. 14 Chaymantan huk soldadokunapas Juanta tapukullarankutaq: Noqaykuri imatataq ruwasaqkur? nispa. Juanataqmi paykunata contestaran: Qankunaqa amay pitapas amenazaspachu imankutapas qechuychis, nitaq yanqamanta tumpaspachu pagachikuychispas. Aswanqa pagoykichiswany contentakuychis, nispa. 15 Chaymi Juanpa nisqanta uyarispanku chaypi kaq runakunaqa admirakuranku. Hinaspan sonqonku ukhullapi tapukuranku: Icha, paychu Diosmanta Hamuq Salvadorninchisqa? nispanku. 16 Chaymi Juanqa, chaypi kaq runakunata niran: Noqaqa unullawanmi qankunataqa bautizaykichis. Aswanmi hukraq hamushan noqamanta aswan mas atiyniyoq. Paymi Diospa Santo Espiritunta qosunkichis qankunapi
159
kananpaq; hinallataq bautizasunkichispas ninawan hina. Noqaqa manan paypa husut'anpa watullantapas pashkanaypaq hinachu kani. 17Pay hamuspanmi t'aqanqa allin runakunata mana allin runakunamanta, imaynan pajanmanta trigota akllaspa wayrachinku chay hinata. Ichaqa allin ruwaq runakunatataqmi salvanqa. Mana allinpi kawsaq runakunatataqmi mana wauq nina rawrayman wikch'uyuspa k'ananqa, chaypi wia-wiaypaq ak'arinankupaq, nispa.
Juanqa Diosmanta runakunaman willaran allin willakuykunata. 19Hinallataq Juanqa q'aqcharan kamachiq Herodes Antipastapas, wawqen Felipepa warmin Herodiaswan waqllikusqanmanta, hinallataq tukuy mana allinkuna ruwasqanmantawan ima. 20Chaymi Herodes Antipasqa anchata phiakuspa, Bautizaq Juantaqa carcelman churachiran. Chayta ruwaspanmi Herodesqa astawanraq huchallikuran.
18 Saynatan
160
Jess bautizasqa kasqanmanta carcelman churashaqtinkun, Juanqa runakunata bautizasharan. Chaymanmi Jesuspas riran Juanwan bautizachikuq. Chay ratopin, Jesusqa Diosmanta maakushaqtin, hanaq pacha cielo kicharikuran. 22 Hinaqtinmi Diospa Santo Espiritun paloma hina uraykamuran Jesuspa hawanman. Hinaspan chay rato hanaq pachamanta nimuran khaynata: Qanmi ancha munakusqay Waway kanki. Qanwanmi anchata kusikuni, nispa. Jesuspa awpaq abuelonkunamanta chunka watayoq hina kashaspanmi, Jesusqa qallariran runakunaman yachachiyta. Runakunapa piensayninman hinaqa, Jesusqa Joseypa wawanmi karan. Joseyataqmi Eliypa wawan karan. 24Eliyataqmi Matatpa wawan karan, Matatataqmi Leviypa wawan karan, Leviyataqmi Melquipa wawan karan, Melquiataqmi Janapa wawan karan, Janaataqmi Joseypa wawan karan, 25 Joseyataqmi Matatiaspa wawan karan, Matatiasataqmi Amospa wawan karan, Amosataqmi Nahumpa wawan karan, Nahumataqmi Eslipa wawan karan, Esliataqmi Nagaipa wawan karan. 26 Nagaiataqmi Maatpa wawan karan, Maatataqmi Matatiaspa wawan karan, Matatiasataqmi Semeipa wawan karan, Semeiataqmi Joseypa wawan karan, Joseyataqmi Judapa wawan karan, 27Judaataqmi Joanapa wawan karan, Joanaataqmi Resapa wawan karan, Resaataqmi Zorobabelpa wawan karan, Zorobabelataqmi Salatielpa wawan karan, Salatielataqmi Neripa wawan karan, 28 Neriataqmi Melquipa wawan karan, Melquiataqmi Adipa wawan karan, Adiataqmi Cosampa wawan karan, Cosamataqmi Elmadampa wawan karan, Elmadamataqmi Erpa wawan karan, 29Erataqmi Josueypa wawan karan, Josueyataqmi Eliezerpa wawan karan, Eliezerataqmi Jorimpa wawan karan, Jorimataqmi Matatpa wawan
21Manaraq
(Mat 3.13-17; Mar 1.9-11)
23 Kinsa
(Mat 1.1-17)
161
karan, 30Matatataqmi Leviypa wawan karan, Leviyataqmi Simeonpa wawan karan, Simeonataqmi Judapa wawan karan, Judaataqmi Joseypa wawan karan, Joseyataqmi Jonanpa wawan karan, Jonanataqmi Eliaquimpa wawan karan, 31Eliaquimataqmi Meleapa wawan karan, Meleaataqmi Mainanpa wawan karan, Mainanataqmi Matatapa wawan karan, Matataataqmi Natanpa wawan karan, 32 Natanataqmi Davidpa wawan karan, Davidataqmi Isaipa wawan karan, Isaiataqmi Obedpa wawan karan, Obedataqmi Boozpa wawan karan, Boozataqmi Salapa wawan karan, Salaataqmi Naasonpa wawan karan, 33 Naasonataqmi Aminadabpa wawan karan, Aminadabataqmi Arampa wawan karan, Aramataqmi Esrompa wawan karan, Esromataqmi Farespa wawan karan, Faresataqmi Judapa wawan karan, 34Judaataqmi Jacobpa wawan karan, Jacobataqmi Isaacpa wawan karan, Isaacataqmi Abrahampa wawan karan, Abrahamataqmi Tareypa wawan karan, Tareyataqmi Nacorpa wawan karan, 35 Nacorataqmi Serugpa wawan karan, Serugataqmi Ragaupa wawan karan, Ragauataqmi Pelegpa wawan karan, Pelegataqmi Heberpa wawan karan, Heberataqmi Salapa wawan karan, 36 Salaataqmi Cainanpa wawan karan, Cainanataqmi Arfaxadpa wawan karan, Arfaxadataqmi Sempa wawan karan, Semataqmi Noeypa wawan karan, Noeyataqmi Lamecpa wawan karan, 37Lamecataqmi Matusalenpa wawan karan, Matusalenataqmi Enocpa wawan karan, Enocataqmi Jaredpa wawan karan, Jaredataqmi Mahalaleelpa wawan karan, Mahalaleelataqmi Cainanpa wawan karan, 38 Cainanataqmi Enospa wawan karan, Enosataqmi Setpa wawan karan, Setataqmi Adanpa wawan karan, Adanataqmi Diospa unanchasqan karan.
Diospa Santo Espiritunwanmi hunt'asqa kutipusharan Jordn mayumanta. Hinaqtinmi Diospa Santo Espiritunqa Jesusta pusaran huk ch'ineq lugarman. 2 Chaypin Jesusqa karan tawa chunka p'unchaw mana ni imatapas mikhuspa. Chay p'unchawkunapin diabloqa Jesusta
Jesusta huchaman diablo urmachiy munasqanmanta

1Jesusqa
(Mat 4.1-11; Mar 1.12-13)
162
huchaman urmachiyta munaran. Chay tawa chunka p'unchaw pasaruqtinataqmi Jesusqa yarqachikuran. 3 Chaymi diabloqa khaynata niran: Sichus Diospa Wawan kanki chayqa, kamachiy kay rumikunata t'antaman tukunanpaq, nispa. 4 Jesusataqmi contestaran: Bibliapin nishan: Runaqa manan t'antallawanchu kawsanqa, {aswanqa Diospa palabranwanpas kawsanqan}, nispa. 5 Chaymantan diabloqa huk alto orqoman Jesusta pusaran. Hinaspan huk ratollapi qawarichiran kay pachapi llapallan *nacin llaqtakunata. 6 Hinaspan khaynata niran: Qanmanmi qosqayki kay nacionkunata kamachinaykipaq, hinallataq qapaq kaynintapas. Noqamanmi qowaran; chaymi noqaqa pi munasqaymanpas qoyman. 7Sichus qan awpaqniypi qonqorikuspa adorawanki chayqa, llapallanmi qanpaq kanqa, nispa. 8 Jesusataqmi diablota niran: Bibliapin nishan: Seor Diosnillaykitan adoranki, pay sapallantataqmi servinkipas, nispa. 9Chaymantaataqmi diabloqa Jerusaln llaqtaman Jesusta pusaran. Hinaspan temploq alton patapi sayaykachispa khaynata niran: Sichus Diospa Wawan kanki chayqa, kaymanta saltaykuy. 10 Bibliapin nishan: Diosmi angelninkunata kamachimunqa cuidasunaykipaq. 11 Paykunan makinkuwan hap'isunkiku, chakiykita ama ima rumimanpas takakunaykipaq, nispa. Jesusqa diablota niran: Bibliapin nishan: Aman Diosniykita yanqapuniqa imatapas ruwachinkichu, qanpa munasqaykiman hina rikunallaykipaqqa, nispa. 13 Diabloqa Jesusta mana huchaman urmachiyta atispanmi, karunchakuran huk kutinkama.
12 Chaymi
163
Galilea provinciapi yachachiyta Jess qallarisqanmanta kutiran Galilea *provincia lawman Diospa Santo Espiritunpa atiyninwan hunt'asqa. Chaymi chay enteron provincia lawpi runakunaqa Jesusmanta allinta rimaranku. 15 Hinaspan chay p'unchawkunapi Jesusqa yachachiran Diosmanta yachachina *sinagoga wasikunapi. Chaypi uyariq runakunaataqmi anchata admirakuranku; hinaspan Jesusta alabaranku. Nazaret llaqtapi Jesuspa yachachisqanmanta wiasqan Nazaret llaqtaman rispanmi, costumbrenman hina *samana p'unchawpi Diosmanta yachachina *sinagoga wasiman riran. Chaypin sayariykuran leenanpaq. 17Chaymi Diosmanta willakuq *profeta Isaiaspa escribisqan librota Jesusman haywaranku leenanpaq. Hinaqtinmi chay librota kicharispa leeran:
18 16 Jesusqa 14 Jesusmi
(Mat 4.12-17; Mar 1.14-15)
(Mat 13.53-58; Mar 6.1-6)
Diospa Santo Espiritunmi noqapi kashan. Paymi atiyta qowan; hinaspan kachamuwan allin willakuykunata wakcha runakunaman willanaypaq, hinallataq carcelpi kaqkunaman willaqtiy kacharisqa kanankupaq, awsakunapa awinta qawarichinaypaq, ak'ariypi kawsaqkunata orqospa salvanaypaq, 19 runakunaman Diospa salvanan tiempo chayamusqanta willanaypaq ima, nispa.
20 Leeyta
tukuruspanmi, Jesusqa Diosmanta willakuq profeta Isaiaspa escribisqan librota haywayapuran librokuna waqaychaqman. Hinaspanmi Jesusqa tiyaykuran. Chaypi kaq llapallan runakunaataqmi Jesusta qawapayaranku. 21Chaymi paykunata Jesusqa niran: Kunanmi kay leesqaykunaqa qankunapa awpaqniykichispi cumplikun, nispa.

22 Jesuspa
164
sumaqllaa yachachisqankunata uyarispankun llapallan chaypi kaq runakunaqa admirasqallaa Jesusmanta allinta rimaranku. Hinaspan paykunapura ninakuranku khaynata: Manachu kay runaqa Joseypa churillan? nispanku. 23 Chaymi Jesusqa paykunata niran: Runakunapa nisqankutan niwankichis: Mdico kaspaykiqa, qan kikiykitaraqy primertaqa hampikuy, nispa. Hinaspapas qankunaqa niwankichismi: Capernam llaqtapi imaymana milagrokuna ruwasqaykitan uyariyku, chaykunatay kay llaqtaykipipas ruway, nispa. 24 Jesusqa nillarantaqmi khaynata: Cheqaqtapunin niykichis, Diosmanta willakuq profetaqa manan llaqtanpiqa allin chashkisqaqa kanmanchu. 25Diosmanta awpaq willakuq profeta Eliaspa p'unchawninkunapipas, kinsa wata partin mana paraqtinmi ancha muchuy karan enteron Israel *nacionpi, hinallataq muyuriqnin ladon nacionkunapipas. Ichaqa Israel nacionpi ashka viudakuna kashaqtinpas, 26Diosqa manan profeta Eliastaqa kachamuran chay viudakunata yanapananpaqchu. Aswanmi Eliasqa huk law nacionpi tiyaq viudallaman yanapaq riran. Chay viudaqa tiyaran Sidn *provincia ukhupi Sarepta sutiyoq llaqtapin. 27Kallarantaqmi Diosmanta willakuq profeta Eliseopa p'unchawninkunapipas Israel nacionpi ashkallaa mana sanoyaq *lepra onqoywan onqoq runakuna. Paykunapas manan chay onqoymantaqa sanoyachisqachu karanku. Aswanqa Siria nacionmanta kaq Naamn sutiyoq runallatan Eliseoqa sanoyachiran, nispa. 28 Chaykunata uyarispankun, Diosmanta yachachina *sinagoga wasipi llapallan huunasqa runakunaqa anchata phiakuranku, chay huk law nacionniyoq runakunapa favorninpi Jess rimasqanrayku. 29Chaymi sayarispanku Jesustaqa tanqa-tanqarisparaq aparanku llaqtaq waq lawnin qaqa pataman, chaymanta qaqaman tanqaykunankupaq. 30 Jesusataqmi ichaqa chawpinkumanta lloqsispa ripuran. Demoniopa ak'arichisqan runamanta Galilea *provincia ukhupi Capernam llaqtamanmi riran. Chaypin *samana p'unchawkunapi
31Jesusqa
(Mar 1.21-28)
165
Diosmanta yachachina *sinagoga wasipi runakunaman yachachiran. 32 Chaymi runakunaqa uyarispanku anchata admirakuranku, Jesusqa atiyninwan allinta yachachisqanrayku. 33 Chay sinagoga wasipin kasharan huk runa demoniopa kamachisqan. Chaymi Jesusta altota qaparispa khaynata niran: 34 Nazaret llaqtayoq Jess! Imatataq munanki noqaykuwanr? Chinkachiwaqniykuchu hamuranki? Reqsiykin pin kasqaykita. Qanqa Diospa wawanmi kanki! nispa. 35 Jesusataqmi chay demoniotaqa q'aqchaspa khaynata niran: Upallay, hinaspa lloqsiy kay runamanta! nispa. Chaymi chay demonioqa, llapallan chaypi kaq runakunapa awpaqninpi chay runata pampaman wikapaspa, chay runamanta lloqsiran. 36 Hinaqtinmi chaypi kaq runakunaqa, admirakuspanku paykunapura ninakuranku khaynata: Imayna atiyniyoqtaq kay runar? Rimayllanwan kamachiqtinmi demoniokunapas lloqsin! nispanku. 37Chaymi chay enteron llaqtakunapi Jesusmanta astawan rimaranku, rimasqanmanta hinallataq tukuy ruwasqankunamantawan ima. Pedropa suegranta Jess sanoyachisqanmanta yachachina *sinagoga wasimanta lloqsispan, Jesusqa Simn Pedropa wasinta riran. Chayaruspanmi wasi ukhuman haykuran. Chaypin Simn Pedropa suegranqa fiebre onqoywan nishuta onqosharan. Chaymi Jesusta ruegakuranku sanoyachinanpaq. 39Hinaqtinmi Jesusqa Simn Pedropa suegranman ashuykuspa, chay fiebre onqoyta chinkananpaq kamachiran. Chaymi chay fiebre onqoymanta Simn Pedropa suegranqa kasqan ratolla sanoyaran. Hinaspan payqa hatarispa, chaypi kaq runakunaman mikhunata serviran. Ashka onqosqa runakunata Jess sanoyachisqanmanta haykuyushaqtinan, Jesusman tukuy onqoyniyoq runakunata apamuranku. Chaymi Jesusqa sapankama
38 Diosmanta
(Mat 8.14-15; Mar 1.29-31)
40 Inti
(Mat 8.16-17; Mar 1.32-34)
166
onqosqa runakunaman makinta churaykuspa sanoyachiran. 41Hinallataq ashka runakunamantapas demoniokuna lloqsiranku khaynata qaparispanku: Qanqa Diospa Wawanmi kanki! nispa. Jesusataqmi chay demoniokunata q'aqchaspa mana dejaranchu paymanta rimanankuta. Chay demoniokunaqa yacharankun Jesusqa Diosmanta Hamuq Salvador kasqanta. Galilea provincia lawkunapi Jess yachachisqanmanta lloqsiran. Hinaspan huk ch'ineq lugarman riran. Hinaqtinmi runakunaqa Jesusta mashkaranku. Tariruspankutaqmi ruegakuranku llaqtankumanta ama ripunanpaq. 43Chaymi paykunata Jesusqa niran: Noqaqa rinaymi huk law llaqtakunamanpas khaynata yachachimunaypaq: Diosmi sumaqta gobiernanqa paypi iispa kasukuq runakunata. Chaypaqmi Diosqa noqata kachamuwaran, nispa. 44 Hinaqtinmi Jesusqa Galilea *provincia ukhupi Diosmanta yachachina *sinagoga wasikunaman haykuspa, Diosmanta allin willakuykunata willaran.
42 a achiqamushaqtinan Jesusqa chay Capernam llaqtamanta
(Mar 1.35-39)
p'unchawmi Jesusqa *Genesaret sutiyoq qochapa patanpi kasharan. Chaymanmi ashka runakuna huunakamuranku it'i-it'iraq Diospa palabranta uyarinankupaq. [Nota: Genesaret qochapa huknin sutinmi karan Galilea qocha.] 2 Chay qochaq patanpin Jesusqa ishkay *botekunata rikuran. Challwaqkunataqmi *mallankuta maqchisharanku chay botenkupa ladonpi. 3Hinaspanmi Simn Pedropa botenman qespispa Jesusqa payta valekuran, qocha ukhuman tumpallanta boteta tanqariykunanpaq. Chaypi tiyaykuspataqmi Jesusqa chay botemanta qocha patapi llapan runakunata yachachimuran. 4Yachachiyta tukuruspanataqmi Simn Pedrota niran: Boteykita qochaq chawpinman apaykuspayki, mallaykita qochaman wikch'uykuy challwanaykipaq, nispa. 5 Chaymi Simn Pedroqa contestaran:
Ashka challwakuna hap'isqankumanta

1Huk
(Mat 4.18-22; Mar 1.16-20)
167
Seor, tukuy tutan challwarayku; ichaqa manan ch'ullallatapas hap'iraykuchu. Qan niwaqtiykiqa wikch'uykusaqy mallayta, nispa. 6 Chaymi Jesuspa nisqanta kasukuspanku paykunaqa mallankuta wikch'uykuranku. Hinaspan ashkallataa challwata hap'iranku, mallankupas yaqa llik'ikunankamaraq. 7Hinaqtinmi huknin botepi challwaqmasinkuna yanapaq hamunankupaq makinkuwan seaschaspa waqyaranku. Chaymi paykunaqa hamuspanku ishkaynin boteman challwasqankuta hunt'achiranku, botenkupas yaqaraq unu ukhuman chinkayunankama. 8Chayta Simn Pedro rikuspanmi, Jesuspa awpaqninpi qonqorikuspa niran: Seor, noqaqa huchasapa runan kani; ayqeriy noqapa ladoymanta! nispa. 9Chaymi Simn Pedropas, hinallataq paywan kushka kaqkunapas ashka challwata hap'isqankurayku admirasqallaa karanku. 10Saynallataqmi Zebedeopa wawankuna, Juanwan Jacobopiwan ima admirasqallaa karanku. Paykunaqa Simn Pedropa challwaqmasinkunan karan. Jesusataqmi Simn Pedrota niran: Ama manchakuychu; kunanmantaqa runakunataan challwata hina challwamunki, Diosta kasukuspa qatikunankupaq, nispa. 11Qochaq patanman botenkuta chayarachispankutaqmi, tukuy kaqninkutapas chaypi saqespa, Jesusta qatikuranku. Lepra onqoyniyoq runata Jess sanoyachisqanmanta p'unchawmi Jesusqa huk llaqtapi kasharan. Hinaqtinmi *lepra onqoyniyoq runa payman hamuran. Hinaspan awpaqninpi qonqorikuspa ruegakuran khaynata: Seorlly, munaspaykiqa sanoyaykachiway, nispa. 13 Chaymi Jesusqa makinwan llamiykuspa, chay runata niran: Ar, noqaqa munanin sanoyanaykita, nispa. Hinaqtinmi kasqan ratolla *lepra onqoyniyoq runaqa sanoyapuran. 14Chaymi Jesusqa kamachiran khaynata: Aman pimanpas kaykunataqa willankichu. Aswanqa *sacerdoteman rispayki qawachikamuy sanoa kasqaykita. Hinaspa Moisespa escribisqan leypa kamachisqanman hina ofrendaykita qomuy. Saynapin paykuna yachanqaku sanoa kasqaykita, nispa.
12 Huk
(Mat 8.1-4; Mar 1.40-45)

15Kaykuna
168
ruwasqanta uyarispankun ashka runakuna tukuy lawpi Jesusmanta rimaranku. Chaymi ashka runakuna hamuranku, Jesuspa yachachisqanta uyarinankupaq, hinallataq onqoyninkumantapas sanoyasqa kanankupaq. 16Jesusqa Diosmanta sapallan maakunanpaqmi, sapa kutin ch'ineq lugarkunaman riran. Mana puriy atiq runata Jess sanoyachisqanmanta p'unchawmi Jesusqa runakunaman yachachishaqtin, chaypi kasharanku *fariseo religionniyoq runakuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas. Paykunaqa hamuranku Galilea *provincia lawpi ashka llaqtachakunamantan, Judea provincia lawmantan, hinallataq Jerusaln llaqtamantawan ima. Chaypin Diospa atiyninwan Jesusqa onqoyniyoq runakunata sanoyachiran. 18 Chaymi kallapipi wantumuranku mana puriy atiq runata Jesuspa kasqan wasiman. Chayarachimuspankun Jesuspa awpaqninman apayuyta munaranku. 19Ichaqa manan wasi ukhumanqa maynintapas apayuyta atirankuchu, ashka runakuna wasipa punkunpi kasqankurayku. Chaymi paykunaqa wasi pataman wichachispa, wasita t'oqoranku. Hinaspan chayninta mana puriy atiq runataqa, Jesuspa awpaqninman urayachiranku. 20 Chaymi Jesusqa wantumuq runakunapa iiyninta yachaspa, chay mana puriy atiq runata, khaynata niran: Huchaykikunatan perdonayki, nispa. 21Chaymi Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakuna, hinallataq fariseo religionniyoq runakunapiwan ima piensasharanku khaynata: Pitaq kay runari, kaykunata rimaspa Diosta ofendenanpaqr? Diosllan runapa huchankunataqa perdonayta atin, nispanku. 22 Chaymi Jesusqa paykunapa piensasqanta yachaspa, tapuran khaynata: Imanaqtintaq qankunari chay mana allinkunata piensashankichis? 23 Kunany niwaychis, Imataq mas facilri kanman? Kay runapa huchankunata perdonaychu? Icha, sanoyachispa ripuy niychu? 24Kunanmi yachanaykichispaq rikuchisqaykichis, Diosmanta Hamuq Runaqa atiyniyoqmi kani, kay pachapi runakunapa huchanta perdonanaypaq, nispa.
17Huk
(Mat 9.1-8; Mar 2.1-12)
169
Saynata nispanmi Jesusqa chay mana puriy atiq runata niran: Sayariy, kallapiykita oqarispa, wasiykiman ripuy, nispa. 25 Chaymi chay mana puriy atiq runaqa, llapallan runakuna rikushaqtin, kasqan ratolla sayariran. Hinaspan llapallan runakuna rikushaqtin kallapinta apayukuspa wasinman ripuran, Diosta anchata alabastin. 26 Saynallataqmi chay wasipi kaq runakunapas rikusqankuwan anchata admirakuspanku tukuy manchakuywan Diosta alabaranku khaynata: Mana hayk'aq rikusqanchiskunatan kunan p'unchaw rikunchis! nispanku.
170
Mateota Jess waqyasqanmanta chay mana puriy atiq runata sanoyarachispanmi chay wasimanta ripuran. Rishaspantaqmi *impuesto cobraq *Lev sutiyoq runata rikuran, Roma llaqtapaq runakunamanta impuesto cobrashaqta. [Nota: Leviypa huknin sutinqa karan Mateon.] Paytan Jesusqa niran: Hakuchi noqawan, nispa. 28 Chayta uyarispanmi Lev sutiyoq runaqa, tukuy ruwasqankunata saqespa, Jesusta qatikuran. 29Hinaspan Lev runaqa wasinpi ashka mikhunata wayk'uchiran Jesusman invitananpaq. Chaypitaqmi ashka impuesto cobraqmasinkunapas, huk runakunapiwan mesapi mikhusharanku. 30Chaymi Moisespa escribisqan leykuna yachachiqkunapas, hinallataq *fariseo religionniyoq runakunapas, Jesuspa discipulonkunapa contranpi rimaranku khaynata: Imanaqtintaq qankunari mikhushankichis tomashankichis chay impuesto cobraq huchasapa runakunawan, hinallataq huchasapa runakunawan kushkar? nispa. 31Chaymi Jesusqa paykunata khaynata niran: Onqosqa runakunallan medicotaqa necesitanku; sano runakunan ichaqa, medicotaqa mana necesitankuchu. 32 Noqaqa manan, mana huchayoqmi kani niq runakunata salvaqchu hamuni. Aswanqa huchankumanta wanakuspa noqapi creeqkunata salvaqmi hamuni, nispa. Jesusmi yachachiran ayunomanta chaypi kaq runakuna niranku: Bautizaq Juanpa discipulonkunapas, hinallataq *fariseo religionniyoq runakunapas, sapa kutinmi ayunaspa Diosmanta anchata maakunku. Imanaqtintaq qanpa discipuloykikunari mana ayunaspa, mikhuyllapi tomayllapi kashanku? nispa. 34 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata khaynata niran: Qankunari, huk casarakuy fiestaman invitasqa runakunatari, ayunachiwaqchishchu, chayllapiraq casarakuq
27Jesusqa
(Mat 9.9-13; Mar 2.13-17)
33 Jesustan
(Mat 9.14-17; Mar 2.18-22)
171
qari kashaqtinr? Manan. 35 Aswanmi kanqa p'unchawkuna, casarakuq qari qankuna ukhumanta qechusqa kaqtin ayunanaykichispaq, nispa. 36 Jesusqa paykunamanmi huk willakuyta willaran khaynata: Manan pipas mosoq telataqa kuchunmanchu thanta p'acha remendananpaqqa. Saynata ruwaspaqa yanqapaqmi kuchunman mosoq telataqa. Remendaqtinpas millaymi kanman mana tupasqanrayku. 37Saynallataqmi manaraq poqosqa vinotaqa mana ni pipas hich'anmanchu thanta odrekunamanqa. Chay vino poqoruspanmi ichaqa chay thanta odrekunataqa phatarachinman. Hinaspan vinopas usunman, hinallataq odrekunapas manaa ni imapaqpas valenmanachu. 38 Chaymi manaraq poqosqa vinotaqa mosoq odrekunaman hich'ana. 39Pipas poqosqa vinota malliykuspaqa, manaan munanqaachu mana poqosqa vinotaqa. Aswanmi ninman: Poqosqa vinon aswan allin sumaqqa, nispa. [Nota: Mana poqosqa vinon rikch'akun Jesuspa yachachisqankunaman. Poqosqa vinoataqmi rikch'akun Israel nacionniyoq runakunapa awpaq mana valeq costumbrekunaman. Chaymi Diospa palabrankunamanqa costumbrenchiskunataqa mana yapananchishchu.] Jesuspa discipulonkuna samana p'unchawpi trigo pallasqankumanta
1Huk
*samana p'unchawpin, trigo chakraq patanta Jesusqa discipulonkunapiwan pasasharanku. Hinaqtinmi discipulonkunaqa trigota pallaspa makinkuwan qaqorispa mikhuranku. 2 Chay ruwasqankuta rikuspan, *fariseo religionniyoq runakunaqa, khaynata niranku: Qawariy discipuloykikunapa ruwasqankuta! Manan saynataqa Moisespa escribisqan leyman hinaqa samana p'unchawpiqa ruwanankuchu! nispa. 3 Jesusataqmi contestaspa niran: Manachu qankuna Bibliapi leerankichis, *rey Davidqa puriqmasinkunapiwan yarqachikuspa imatachus
(Mat 12.1-8; Mar 2.23-28)
172
ruwasqanmantar? 4Rey Davidqa, Diosta yupaychana wasiman haykuspanmi, Diospa awpaqninpi churasqa t'antakunata orqomuspa mikhuran, saynallataqmi puriqmasinkunamanpas qollarantaq. Chay t'antakunaqa *sacerdotekunapa mikhunallanpaqmi permitisqa karan. 5 Noqa Diosmanta Hamuq Runaqa *samana p'unchawpapas dueonmi kani. Chaymi munasqayta kamachini ruwanankupaq, nispa. Mana valeq makiyoq runata Jess sanoyachisqanmanta huk samana p'unchawpin Diosmanta yachachina *sinagoga wasiman haykuran yachachinanpaq. Chaypin kasqa huk runa mana valeq phaa makiyoq. 7Chaymi Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas, hinallataq *fariseo religionniyoq runakunapiwan ima, Jesusta disimulawlla qawaranku, *samana p'unchawpi chay mana valeq makiyoq runata sanoyachiqtinqa, chayman tumpalla acusanankupaq. 8 Jesusataqmi paykunapa piensasqankuta yachaspan, chay mana valeq makiyoq runata khaynata niran: Hatarimuy, hinaspa chawpinkupi sayay, nispa. Chaymi chay runaqa hatarimuspa chawpinkupi sayaran. 9Hinaqtinmi llapallan chaypi kaq runakunata Jesusqa niran: Kunanmi huk tapukuyta tapusqaykichis: Samana p'unchawpiri allin kaqtachu icha mana allin kaqtachu ruwana? Runa sanoyachiychu icha wauchiychu allin kanman? nispa. 10 Chaymantan llapallan runakunata qawarispa, Jesusqa chay mana valeq makiyoq runata niran: Chay mana valeq makiykita haywariy, nispa. Chaymi makinqa haywariqtin kasqan ratolla sanoyaran. 11Chaymi Moisespa escribisqan leykuna yachachikuqkunapas, hinallataq *fariseo religionniyoq runakunapas nishuta phiakuranku. Hinaspan parlanakuranku: Imatan Jesuspa contranpi ruwarusunchis, nispanku. Chunka ishkayniyoq apostolkunamanta p'unchawkunapin Jesusqa riran huk alto moqoman Diosmanta maakuq. Chaypin enteron tuta Diosmanta
6 Jesusqa
(Mat 12.9-14; Mar 3.1-6)
12 Chay
(Mat 10.1-4; Mar 3.13-19)
173
maakuran. 13 Achiqaramuqtinataqmi Jesusqa llapan qatikuqnin runakunata waqyaran. Hinaspan paykuna ukhumanta akllaran chunka ishkayniyoq runakunata, *apostolninkuna kananpaq. 14Paykunapa sutinmi karan: Simn, huknin sutinmi karan Pedro; Simn Pedropa wawqen Andrs; Jacobo, huknin sutinmi karan Santiago; Juan; Felipe; Bartolom; 15 Mateo; Toms; Alfeopa wawan Jacobo, huknin sutinmi karan Santiago; Simn, paymi karan *zelote partidomanta; 16 Jacobopa wawqen Judas; hinallataq *Judas Iscariote ima. Kay Judas Iscarioten Jesusta traicionaran. [Nota: Zelote partidomanta runakunaqa manan munarankuchu Israel *nacin llaqtankupi Roma llaqtamanta hamuq runakuna kamachinanta. Chaymi paykunaqa hatariranku, Israel llaqtankuta defendenankupaq.] Ashka runakunaman Jesuspa yachachisqanmanta moqomantan Jesusqa chunka ishkayniyoq *apostolninkunapiwan urayamuran. Hinaspan riranku huk pampaman. Chaymanmi ashka runakuna huunakamuranku Judea provincia lawmanta, Jerusaln llaqtamanta, hinallataq Tiro llaqtapa, hinaspa Sidn llaqtapa ladon llaqtakunamantawan ima. Paykunan hamuranku Jesuspa yachachisqanta uyarinankupaq, hinallataq onqoyninkumantapas sanoyachisqa kanankupaq. 18 Saynapin onqosqa runakunapas, hinallataq demoniokunapa ak'arichisqan runakunapas sanoyasqa karanku. 19Chaymi llapan runakunaqa Jesusta tupaykuytapuni munaranku, atiyninwan sanoyachisqanrayku. Kusisqa kaymanta llakikuymantawan discipulonkunata qawarispanmi khaynata niran: Kusisqan kankichis wakchakunaqa; qankunan Diospa kasqanpi kawsankichis, pay sumaqta gobiernaqtin. 21Kusisqan kankichis kunan yarqaymanta kaqkunaqa; qankunan qepa tiempopiqa saqsachisqa kankichis. Kusisqan kankichis kunan waqaqkunaqa; qankunan qepa tiempopiqa kusikuymanta asikunkichis.
17Chay
(Mat 4.23-25)
20 Jesusqa
(Mat 5.1-12)

22 Kusisqan
174
kankichis Diospa Wawanpi creesqaykichisrayku cheqnisuqtiykichis, wikch'usuqtiykichis, k'amisuqtiykichis, hinallataq qankunamanta millayta rimaqtinkupas. 23 Saynatan kay millay rimaq runakunapa awpaq abuelonkunapas rimaranku Diosmanta willakuq awpaq *profetakunapa contranpi. Chaykunata ruwasuqtiykichisqa kusikuychisy. Kusikuspa saltaychis; premioykichistan chashkikunkichis hanaq pachapi, nispa. 24 Chaypi wakin runakunata qawarispanmi Jesusqa nillarantaq: Ay, qapaqkuna! Imaynaraq kankichis? an qankunaqa qapaq kayniykichiswan kusikunkichisha. 25 Ay, saqsasqa kaqkuna! Imaynaraq kankichis? Yachankichismi imaynas yarqachikuyta. Ay, kunan asikuqkuna! Imaynaraq kankichis? Llakikuy chayamuqtinmi waqankichis. 26 Ay, imaynaraq kankichis, mana allinkuna ruwasqaykichismanta runakuna alabasuqtiykichis! Saynatan qankunapa awpaq abueloykichiskunapas Diosmantan willakuni, nispa niq, awpaq falso profetakunatapas alabaranku, nispa. Cheqniwaqninchis runakunata khuyakunamanta nillarantaqmi khaynata: Qankunay kay nisqayta allinta uyariwaychis: Enemigoykichis runakunata khuyakuychis; cheqnisuqniykichis runakunapaqpas allin kaqkunata ruwaychis; 28 akasuqniykichis runakunatapas allinta contestaychis; hinallataq yanqamanta tumpasuqniykichis runakunapaqpas Diosmanta maapuychis. 29Pipas uyaykipi saqmasuqtiykiqa, huknin uyaykitawan kutirichiy. Hinallataq pipas punchuykita qechusuqtiykiqa, camisaykitawan qoykuy apakunanpaq. 30 Pipas maakusunki imaykitapas chayqa, qoykuy. Imaykitapas qechusuqtiykiqa, amaay maakapuychu. 31Imaynatachus qankunapaq runakuna ruwananta munankichis, saynallatataq qankunapas paykunapaq ruwaychis.
27Jesusqa
(Mat 5.38-48; 7.12)
175
32 Sichus
qankuna pin khuyasuqnillaykichista khuyakunkichis chayqa, ima allintataq ruwashankichisr? Saynataqa huchasapa runakunapas ruwanmi. 33 Sichus allin ruwasuqniykichis runakunallapaq allinta ruwankichis chayqa, ima allintataq ruwashankichisr? Saynataqa huchasapa runakunapas ruwanmi. 34Sichus imatapas kutichipusuqniykichis runallaman qankuna manunkichis chayqa, ima allintataq ruwashankichisr? Saynataqa huchasapa runakunapas ruwanmi. 35 Aswany qankunaqa enemigoykichis runakunatapas khuyakuychis; hinaspa allin kaqkunata paykunapaq ruwaychis. Manuychispas amay chay manusqaykichismanta imatapas chashkinaykichisraykullachu. Saynata ruwankichis chayqa, tukuy atiyniyoq Diospa wawankunan kankichis. Chaymi Diosmanta hatun premiota chashkikunkichis. Diosqa khuyapayanmi mana allin runakunatapas, hinallataq huchasapa runakunatapas. 36 Saynallataqy qankunapas llapan runakunata khuyakuychis, imaynan Dios Taytaykichispas llapan runakunata khuyapayan hina, nispa. Pitapas yanqapuni ama juzganamanta nillarantaqmi: Runamasiykichistaqa amay juzgankichishchu; chaymi Diospas qankunataqa mana juzgasunkichishchu. Runamasiykichistaqa amay condenaychishchu; chaymi Diospas mana qankunataqa condenasunkichishchu. Qankunaqa runamasiykichistapas perdonaychisy; chaymi Diospas qankunata perdonasunkichis. 38 Runamasiykichismanqa tukuy ima faltaqnintay qoychis; saynata ruwaqtiykichismi Diospas qankunaman qosunkichis tukuy faltasuqniykichista. Diosqa qosunkichis allin medisqatan, mat'i-mat'iykusparaq, hunt'ay hunt'ataraq. Imaynatan qankuna runamasiykichiswan ruwankichis, saynatan Diospas qankunawan ruwanqa, nispa. 39Jesusqa nillarantaqmi huk willakuytapas: Huk awsa runaqa manan awsamasin runataqa pusayta atinmanchu; ishkayninkun ima t'oqomanpas urmayunkuman.
37Jesusqa
(Mat 7.1-5)

40 Yachachisqa
176
runaqa, manan yachachiqnin runamantaqa aswan mas yachayniyoqqa kanmanchu. Aswanmi astawan yachaspaa yachachiqnin hina kanqa. 41Chayri, imanaqtintaq runamasiykipa awinpi kaq ishutari qawashanki? Manachu qanqa aswan qawakuwaq awiykipi rakhu k'aspi hina kasqanta? 42 awiykipi rakhu k'aspi hina kashaqtinqa, imaynataq wawqeykitari niwaq: Wawqy, awiykipi ishuta orqorusqayki, nispar? Ishkay uya runa! Manachu aswan primertaqa awiykipi rakhu kaq k'aspitaraq orqokuwaq? Chayta ruwaspan allinta rikunki, wawqeykipa awinpi ishuta orqonaykipaqqa, nispa. [Nota: Kayqa khayna ninanmi: Imanaqtinmi wawqeykipa huchanta qawanki? Manachu aswan qanqa qawakuwaq paymantapas aswan masraq huchayoq kasqaykita?] Sach'ataqa rurusqanpi reqsinamanta nillarantaqmi khaynata: Allin sach'aqa allintan rurun; mana allin sach'aataqmi mana allintachu rurun. 44Kishkayoq sach'amantaqa manan higostaqa pallankuchu, nitaqmi t'ankar kishka sach'amantapas uvastaqa pallankuchu. Sapankama sach'ataqa rurunpin reqsinchis, allinchus icha mana allinchus kasqanta. 45 Saynallataqmi runapas sonqonpi tukuy ima hunt'a kasqanmanta riman. Allin runaqa sumaq sonqonmantan allin kaqkunata riman. Mana allin runaataqmi ichaqa, millay sonqoyoq kasqanrayku, mana allinkunallata riman. Ishkay clase wasita ruwaq runakunamanta nillarantaqmi: Imanaqtintaq qankunari, Seorlly, Seorlly niwashaspa, mana noqapa kamachikusqaytachu ruwankichis? 47Sichus pipas noqaman ashuykamuwaspa, yachachisqaykunatapas uyarispa kasukuqmi, 48 huk yachayniyoq runamanqa rikch'akun. Paymi wasinta ruwananpaq pampata t'oqospan allin rumi hawapi cimientota hatarichin. Chaymi paraqa, wayrantin hinallataq lloqllantin
43 Jesusqa
(Mat 7.17-20; 12.34-35)
46 Jesusqa
(Mat 7.24-27)
177
hamuspa, chay wasitaqa mana thuichiranchu, rumiwan cimentacionnin allin ruwasqa kasqanrayku. 49Aswan noqapa yachachisqaykunata uyarishaspa mana kasukuqmi ichaqa, huk mana yachayniyoq roqro uma runaman rikch'akun. Paymi wasinta hatarichinanpaq t'oqon hawallata, hinaspan allpa hawallapi perqata hatarichin. Chaymi paraqa, wayrantin hinallataq lloqllantin hamuspa, chay wasitaqa q'alata aparan, allpa hawallapi ruwasqa kasqanrayku, nispa.
yachachiyta tukuruspanmi Jesusqa Capernam llaqtaman kutipuran. 2 Chay llaqtapin tiyaran Roma llaqtamanta soldadokunapa huk jefen. Chay jefepan karan ancha munakusqan serviqnin runa. Chay serviqnin runan nishuta onqospa wauypa patallanpia kasharan. 3 Hinaqtinmi soldadokunapa jefenqa, Jesusmanta rimasqankuta uyarispa, Israel nacin llaqtapi wakin kamachiq runakunata Jesuspa kasqanman kacharan, khaynata ninankupaq: Ama hina kaychu, favorniykitan merecisaq, wasiyman hamuspaykiy ancha munakusqay serviqniy runata onqosqanmanta sanoyaykachipuway, nispa. 4 Chaymi chay Israel llaqtapi kamachiq runakunaqa, Jesuspa kasqanman rispanku, chay soldadokunapa jefenpa valekusqanta Jesusman willaranku. Hinaspan paykunaqa anchata ruegakuspanku, Jesusta khaynata niranku: Ama hina kaychu, soldadokunapa jefenpa maakusqantay yanapaykuy. Payqa ancha allin runan. 5 Chaymi kay Israel nacionniyoq runakunata khuyakuspa, Diosmanta yachachina *sinagoga wasitapas ruwachipuwaranku, nispa. 6 Hinaqtinmi chay valekusqankuta uyarispa, Jesusqa paykunawan riran. Chay soldadokunapa wasinman manaraq chayashaqtinkutaqmi, soldadokunapa jefenqa amigonkunata kacharan Jesusman, khaynata ninankupaq: Seorny, ama phiarukunkichu. Pitaq noqari kani wasiyman haykumunaykipaqr? 7Noqaqa anchata
Roma llaqtayoq soldadokunapa jefenpa iiyninmanta

1Runakunaman
(Mat 8.5-13)
178
p'enqakuspaymi, mana qanman taripamunaypaq hinachu kani. Chaymi maakamuyki, rimayllaykiwan serviqniyta sanoyaykachipuwanaykipaq. Noqaqa yachanin serviqniy sanoyanantaqa. 8 Ichaqa noqapapas jefeykunaqa kanmi. Saynallataqmi noqapas soldadokunapa jefen kani. Chaymi noqapas soldadoykunata kamachiqtiyqa, paykunapas kasuwanku. Huknin soldadota: Riy niqtiyqa, kasuwaspan rin. Huknin soldadota: Hamuy niqtiyqa, paypas kasuwaspan hamun. Saynallataqmi serviqniytapas: Kayta ruway niqtiyqa, paypas kasuwaspa ruwan, nispa. 9Chay willasqankuta uyarispanmi, Jesusqa chay soldadokunaq jefenpa nimusqanwan admirakuran. Hinaspan paywan kushka riq runakunata khaynata niran: Manan enteron Israel nacin llaqtapipas tariranichu noqapi ancha iiyniyoq runataqa. Ichaqa kay soldadokunapa jefenmi noqapi ancha iiyniyoq, nispa. 10 Chaymi Jesusman taripaq runakunaqa, soldadokunaq jefenpa wasinman kutiranku. Hinaspan chaypi tariranku chay serviqnin runataqa sanotaa. Jesusqa discipulonkunapiwan, hinallataq ashka runakunapiwan ima Nan sutiyoq llaqtaman riranku. 12 Hinaspan chay llaqtapa punkunman chayaruspanku, chaypi tuparanku huk wausqa joventa p'ampanankupaq apashaq runakunawan. Chay wausqa jovenqa karan huk viudapa sapallan qari wawanmi. Chaymi chay viudata acompaaspanku paywan kushka llaqtamanta ashka runakunapas rishasqaku. 13 Hinaqtinmi Jesusqa chay viudapa waqasqanta rikuspa, anchata khuyapayaspa, payta niran: Ama waqaychu, nispa. 14 Saynata nispanmi Jesusqa, chay *kallapipi wausqa joventa apaq runakunaman ashuyuspa, kallapi apasqankuta llamiykuran. Hinaqtinmi wausqa joventa apaq runakuna sayaykuqtinku, Jesusqa chay wausqa joventa niran: Joven, qantan niyki: Hatarimuy! nispa. 15 Chaymi chay jovenqa kawsarimuspa rimayta qallariran. Hinaqtinmi Jesusqa chay joventa mamitanman entregapuran.
11Chaymantan
Viudapa wawanta Jess kawsarichisqanmanta
179
16 Llapallan
chaypi kaq runakunaataqmi, mancharikuspanku, anchata admirakuranku. Hinaspan Diosta alabayta qallariranku khaynata: Noqanchis ukhupin kashan Diosmanta willakuq *profeta runa! Kunanmi Diosqa hamun, akllawasqanchis runakunata yanapawananchispaq! nispa. 17Chaymi enteron Judea *provincia lawpi, hinallataq muyuriqnin llaqtakunapipas yacharuranku, wausqa runata Jess kawsarichisqanmanta. Bautizaq Juanpa discipulonkuna Jesusman tapuq risqankumanta Juanpa discipulonkunan, carcelpi Juan kashaqtin payman riranku, Jesuspa tukuy milagrokuna ruwasqankunamanta willamuq. Chaymi Juanqa ishkay discipulonkunata waqyaspa kamachiran, 19paykuna rispanku, Jesusta khaynata tapumunankupaq: Qanchu kanki Diosmanta Hamuq Salvawaqniyku icha huktachu suyakusaqku? nispa. 20 Chaymi Bautizaq Juanpa discipulonkunaqa, Jesuspa kasqanman chayaruspanku khaynata niranku: Noqaykutaqa Bautizaq Juanmi kachamuwashanku qanta khaynata tapunaykupaq: Qanchu kanki Diosmanta Hamuq Salvawaqniyku icha huktachu suyasaqku? nispa. 21Chay ratopin, Jesusqa sanoyachiran tukuy ima onqoyniyoq runakunata, ak'ariypi kaqkunata, demoniopa kamachisqan runakunata, hinallataq ashka awsakunatawan ima. 22 Chaykunata ruwaruspanmi, Bautizaq Juanpa discipulonkunata Jesusqa contestaran: Kunan kutispaykichisy, Juanman willamuychis tukuy rikusqaykichista, hinallataq uyarisqaykichistawan, khaynata: awsakunan rikun; mana puriqkunan purin; *lepra onqoywan ak'ariqkunan sanoyan; mana uyariqkunan uyarin; wausqakunan kawsarin. Saynallataqmi wakcha runakunapas Diosmanta allin willakuyta uyarishanku salvasqa kanankupaq. 23 Chaymi noqapi mana ishkayaspa iiq runakunaqa, anchata kusikunqaku, nispa.
18 Bautizaq
(Mat 11.2-19)

24 Chaymanta
180
Bautizaq Juanpa discipulonkuna pasapuqtinkun, Jesusqa yachachiyta qallariran llapallan runakunaman Bautizaq Juanmanta, khaynata: Qankunari, pi qawaqtaq rirankichis ch'ineqtar? Soqosman hina parecikuq mana kallpayoq runatachu? 25 Icha allin p'achawan p'achasqa runata qawaqchu? Yuyariychisy, allin p'achawan churakuq runakunaqa qapaq *reypa hatun wasinpin tiyanku. 26 Ichaqa qankunari, pi qawaqtaq rirankichisr? Diosmanta willakuq *profeta runata qawaqchu? Ar, Bautizaq Juanqa karan Diosmanta willakuq profeta runamantapas aswan mas importanteraqmi. 27Bautizaq Juanmantan Diosqa palabranpi niwarana khaynata: Noqan kachamusaq willakuqniyta. Paymi qanpa awpaqniykita rispa runakunaman yachachinqa, qan paykunaman riqtiyki allinta chashkisunaykipaq, nispa.
28 Cheqaqtapunin
niykichis, kay pachapiqa manan pipas naceranchu Bautizaq Juanmanta aswan mas importante runaqa. Ichaqa pipas humilde kaspa noqapi creeqmi, Diospa awpaqninpiqa aswan mas importante kanqa, nispa. 29Hinaqtinmi Bautizaq Juanpa nisqanta uyarispanku, *impuesto cobraq runakunapas, hinallataq chaypi kaq llapan uyariq runakunapas, Juanta valekuspanku, paywan bautizachikuranku. Saynapin paykunaqa kasukuranku Diospa kamachisqankunata. 30Ichaqa *fariseo religionniyoq runakunaataqmi, Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapiwan, Diosta kamachikusqankunata mana kasukuspanku, Juanwanqa mana bautizachikuyta munarankuchu. 31Saynallataqmi Jesusqa chaypi kaq runakunata nillarantaq: Pimantaq kay tiempopi kawsaq runakunata comparachiyman? Pimantaq paykuna rikch'akunku? 32 Paykunaqa rikch'akunku plazapi tiyaruspanku pukllaspa waqyanakuq warmakunamanmi. Chay warmakunan khaynata ninakunku: Lawitata tocashaqtiykupas qankunaqa manan tusunkichishchu. Llakisqa takikunata takishaqtiykupas
181
qankunaqa manan waqankichishchu, nispa. 33 Bautizaq Juan hamuspaqa manan vinotapas tomaranchu, nitaqmi mikhunatapas mikhuranchu. Chayta rikuspaykichismi, qankunaqa nirankichis: Waq runaqa demoniopa kamachisqanmi, nispa. 34Noqa, Diosmanta Hamuq Runan ichaqa mikhuni, hinaspan vinotapas tomani. Chayta rikuspaykichishataqmi qankunaqa noqamanta rimankichis: Payqa mikhuysapan, vinotapas tomakuspan mach'akun; hinaspapas llapan *impuesto cobraqkunapas, hinallataq huchasapa runakunapapas amigonmi, nispa. 35 Ichaqa Diospa kamachisqanman hina kawsaq runakunan, allin ruwasqankupin reqsichikunku Diospa wawan kasqankuta, nispa. karan *fariseo religionniyoq runa. Paymi wasinman Jesusta invitaran kushka mikhunankupaq. Chaymi Jesusqa Simonpa wasinman rispa mesapi mikhuq tiyaykuran. 37Chay wasipi Jess kasqanta yacharuspanmi, chay llaqtayoq huk qenlli vidapi puriq huchasapa warmi, Jesusman apamuran huk yuraq rumi p'uyuchapi sumaq mishk'i q'apaq perfumeta. 38 Hinaspan Jesuspa kasqanman ashuykuran. Qonqorikuspataqmi anchata waqaran, Jesuspa chakinta weqenwan apichanankama. Waqayta tukuruspantaqmi Jesuspa chakinta, chukchallanwan secaspa ch'akichiran. Hinallataq Jesuspa chakinkunata much'aspanmi, chay mishk'i q'apaq perfume apamusqanwan llusiran. 39Chaykunata rikuspanmi, chay wasiyoq Simonqa piensaran khaynata: Cheqaqtapuni Diosmanta willakuq *profeta runa kaspanqa, yachanmanch pis kay huchasapa warmi kasqantaqa, nispa. 40 Chaymi Jesusqa chay fariseo religionniyoq Simonta niran: Simn, qanmanmi willasqayki huk willakuyta, nispa. Chaymi Simonqa contestaran: Yachachikuq, niway chay willakuyta, nispa. 41Hinaqtinmi Jesusqa willaran huk willakuyta khaynata: Ishkay runakunan qolqeta deberanku prestaqninku runaman. Hukninmi pishqa pachaq qolqeta deberan; hukninataqmi pishqa chunka qolqellata deberan. 42 Hinaspan
36 Simonmi
Simonpa wasinman Jess risqanmanta
182
prestaqninku runaman paykunaqa mana pagapuyta atirankuchu. Chaymi chay qolqe prestaq runaqa paykunata perdonaspa manaa cobraranachu. Kay willakuymanta, ima ninkitaq qanr? Mayqentaq chay ishkay runakunamanta aswan masta khuyakunman chay perdonaqnin runatar? nispa. 43 Chaymi chay fariseo religionniyoq Simonqa contestaran: Noqapa piensayniymantaqa, aswan mastaqa khuyakunman pishqa pachaq qolqeta debeqmi, nispa. Hinaqtinmi Jesusqa niran: Allinmi nisqaykiqa, nispa. 44 Hinaqtinmi Jesusqa chay huchasapa warmita qawarispa Simontaqa niran: Rikushankichu kay warmita? Wasiykiman haykumuqtiymi, qanqa manan unullatapas qowarankichu chakiy maqchikunaypaqqa. Kay warmin ichaqa, weqellanwan chakiykunata maqchin. Chukchanwantaq secaspa sumaqta chakiykunata ch'akichin. 45 Qanqa wasiykiman chayamuqtiypas manan much'aykuwarankichu. Kay warmin ichaqa wasiykiman haykumusqaymantapacha chakiykunata much'ashan. [Nota: Israel nacin llaqtapiqa qarikunapas much'aywanmi saludanakuranku; ichaqa kay llaqtanchiskunapiqa manan saynatachu saludanakunchis.] 46 Qanqa manan ni aceitellawanpas umayta llusiwarankichu. Kay warmin ichaqa mishk'i q'apaq perfumewan sumaqta chakiykunata llusiykun. 47Kay warmiqa yachanmi ashka huchankuna perdonasqaa kasqanta. Chaymi payqa anchata khuyakuwan noqataqa. Ichaqa pitapas pisilla huchankunata perdonanki chayqa, pisillatan khuyakunqa, nispa. 48 Saynata nispanmi, Jesusqa chay warmitaataq niran: Llapan huchaykikunan perdonasqaa, nispa. 49Chayta uyarispankun chaypi kaq wakin runakunaqa tapunakuyta qallariranku: Pitaq kay runari, runakunapa huchankunata perdonananpaqr? nispa. 50 Jesusmi ichaqa chay warmita niran: Qanqa, noqapi iisqaykiraykun salvasqaa kanki. Ripuy hawkalla, nispa.
183
Jesusqa chunka ishkayniyoq discipulonkunapiwan riran ashka llaqtakunaman, hinallataq taksa llaqtachakunamanwan ima. Chaykunapin Jesusqa Diospa gobiernanan sumaq glorianmanta willakuran. 2 Jesuswanqa rillarankutaqmi warmikunapas. Chay warmikunamantan, wakinmanta Jesusqa demoniokunata qarqoran, wakintataqmi onqoyninkumanta sanoyachiran. Chay warmikunamanta hukninmi karan: Mara; paytan suticharanku Magdalenawan, Magdala llaqtamanta kasqanrayku. Paymantan Jesusqa qanchis demoniokunata qarqoran. 3 Wakintaqmi karanku: Susana, Juana, hinallataq ashka warmikunapas. Juanaqa karan Chuza sutiyoq qaripa warminmi; Chuzaqa karan *rey Herodes Antipaspa kamachin ruwaq mayordomo runan. Chay warmikunan Jesusta hinallataq discipulonkunatapas yanaparanku tukuy kaqninkuwan ima. Trigo t'akaq runamanta llaqtakunamantan ashka runakuna Jesuspa kasqanman huunakamuranku. Hinaqtinmi Jesusqa paykunaman huk willakuyta willaran: 5 Huk runan chakranman trigo t'akaq riran. Chaypi t'akashaqtinmi wakin trigoqa anman urmaran. Hinaqtinmi chay anninta puriq runakunaqa sarutamuranku; hinallataq pichinkukunapas pallakuranku. 6 Wakin trigoataqmi ranraranraman urmaran. Chaylla wiaramuspantaqmi chay trigoqa mana allpa kasqanrayku ch'akipuran. 7Wakin trigoataqmi kishka-kishka ukhupi allpaman urmaran. Chaymi chay kishkakuna trigomanta masta wiaspa taparuqtin, chay trigoqa q'elloyaspa ch'akipuran. 8 Wakin trigoataqmi ichaqa, allin wanu allpaman urmaran. Chaymi chay trigoqa sumaqta wiamuran; hinaspan sapankama mukhuqa pachaqta rururan, nispa. Chayta willaspanmi Jesusqa altomanta rimarispa niran: Sichus qankuna uyariwashankichis chayqa, allinta entiendespaykichisy kasukuychis! nispa.
1Chaymantaataqmi
Jesusta yanapaq warmikunamanta
4 Sapankama
(Mat 13.1-9; Mar 4.1-9)
184
Jesusta discipulonkuna tapusqankumanta kaykunata willaqtinmi discipulonkunaqa tapuranku: Ima ninantataq nin kay willakusqaykir? nispa. 10 Chaymi Jesusqa contestaran khaynata: Qankunallamanmi yachachishaykichis imaynatas Diosqa sumaqta gobiernanqa noqapi iispa kasukuq runakunata. Chaykunataqa manan pipas entiendeyta atirankuchu noqapi mana creesqankurayku. Paykunamanmi ichaqa yachachini kay willakuykunallawan, rikushaspankupas mana rikunankupaq, hinaspa uyarishaspankupas mana entiendenankupaq, nispa. Jesusmi yachachin trigo t'akay willasqanmanta discipulonkunaman yachachiran trigo t'akaq runamanta khaynata: Trigo mukhuqa Diospa palabranmi. 12 anpi allpaqa Diospa palabranta uyariq rumi sonqo runakunan kanku. Diablo hamuspanataqmi Diospa palabran uyarisqankuta qonqachin, saynapi Diospi mana creenankupaq, hinallataq mana salvasqa kanankupaq ima. 13Ranra-ranra hawapi allpaqa Diospa palabranta kusikuywan chashkikuq runakunan kanku. Paykunan mana allinta entiendespanku pisi tiempollapaq Diospi creenku; hinaspa sasachakuy p'unchawkuna hamuqtintaq Diosmanta karunchakunku. 14Kishka-kishka ukhupi allpaqa, Diospa palabranta uyariq runakunan kanku. Paykunaqa Diospa palabrata uyarishaspankupas manan kasukunkuchu. Aswanmi afanasqallaa qolqe mashkaypi purinku. Saynallataqmi kay pachapipas kusikuykunallapi kawsanku. Saynata kawsaspankun chay runakunaqa mana wiaq kanku, nitaq rurunkupashchu. 15 Mukhuq urmasqan allin allpaqa Diospa palabranta allinta uyariq runakunan kanku. Paykunan Diospa palabranta chashkikunku tukuy sonqonkuwan. Kasukuspankutaqmi mana huchamanpas urmaspanku kusikuy sonqonkuwan Diosta qatikunku. Hinaspan paykunaqa allin trigo hina sumaqta rurunkupas, nispa.
9Jess
(Mat 13.10-17; Mar 4.10-12)
11Jesusmi
(Mat 13.18-23; Mar 4.13-20)
185
K'anchay hina kanamanta Jesusqa nillarantaq: Manan pipas mecherotaqa ratachin mankawan tapananpaqchu, nitaqmi puunan catrepa pachanman churananpaqchu. Aswanmi alayri pataman churan; saynapi wasiman haykumuq runakunata allinta k'anchaykunanpaq. 17Saynallataqmi llapan runakunapa sonqonpi tukuy ima pakasqa kaqkunapas, hinallataq tukuy ima piensasqankupas yachasqa kanqa. 18 Chayraykuy, qankunapas allinta uyarispa entiendeychis. Pipas Diospa yachachikuyninta allinta uyarinqa chayqa, Diosmi payman astawanraq yachayta qonqa. Ichaqa, noqapi mana creey munaqkunamantan, Diospuni qechunqa pisilla yachasqankutapas, nispa. Wawqenkuna mamitanpiwan Jesusta mashkasqankumanta wawqenkunan mamitanpiwan hamuranku Jesuspa kasqanman. Ichaqa manan Jesusman ashuykuytaqa atirankuchu muyuriqnintinpi ashka runakuna kasqanrayku. 20 Hinaqtinmi chaypi kaq huk runa Jesusman willaran: Mamitaykin wawqeykikunapiwan hawapi kashanku. Paykunan qanwan parlayta munanku, nispa. 21Hinaqtinmi Jesusqa contestaran: Mamitaypas wawqeykunapas Diospa palabranta uyarispa kasukuq runakunan kanku, nispa. Wayrata Jess thaichisqanmanta p'unchawmi Jesusqa discipulonkunapiwan qespiranku hatun qochapi huk *boteman. Hinaspan Jesusqa paykunata niran: Hakuchi kay qochapa waq law chimpanman, nispa. Hinaqtinmi paykunaqa riranku. 23 Botepi rishaqtinkuataqmi Jesusqa puururan. Hinaspan
16 Chaymantan
(Mar 4.21-25)
19Jesuspa
(Mat 12.46-50; Mar 3.31-35)
22 Huk
(Mat 8.23-27; Mar 4.35-41)
186
qonqayllamanta nishuta wayra-wayramuqtin, chay hatun qochapi unuqa altoman qallchikamuran. Chaymi risqanku boteman unu hunt'ayta qallariqtin, paykunaqa yaqaa unu ukhuman chinkaykusharanku. 24Hinaqtinmi Jesuspa discipulonkunaqa nishuta mancharikuspanku, Jesusta rikch'achiranku khaynata nispanku: Seor, Seor, unu ukhumanmi chinkaykushanchisha! nispanku. Jesusataqmi rikch'arimuspa nishu wayrata, hinallataq qochapi qallchikamuq unutawan kamachiran thainanpaq. Chaymi kasqan ratolla wayrapas unupas thairan. 25 Hinaqtinmi Jesusqa discipulonkunata niran: Imanaqtintaq qankunari noqapi mana confiankichishchu? nispa. Paykunataqmi admirasqallaa anchata mancharikuspanku ninakuranku: Imayna runaataq kay runar? Pay kamachiqtin, wayrapas, unupas kasukunanpaqr! nispanku. Demoniokunapa ak'arichisqan runamanta
(Mat 8.28-34; Mar 5.1-20)
discipulonkunapiwan kushka chayaranku Galilea qochaq chimpan Gadara lugarman [Nota: Gadarapa huknin sutinqa karan Gerasan.] 27*Botemanta Jess uraykushaqtinmi, huk runa ashka demoniokunapa kamachisqan chay Gadara llaqtamanta lloqsimuspa Jesusman ashuykamuran. Chay runaqa unayan q'alalla puriran; nitaqmi wasipichu tiyaranpas; aswanmi payqa alma p'ampananku panteonllapi tiyaran. 28 Jesusta rikuruspanmi, chay runapi kaq demonioqa qaparispa Jesuspa awpaqninpi qonqorikuran. Hinaspan altota rimaspa niran: Tukuy atiyniyoq Diospa Wawan Jess, imatan noqawan munanki? Ruegakuykin ama ak'arichiwanaykipaq! nispa. 29Saynataqa qapariran, Jess chay runamanta demoniokunata lloqsinanpaq kamachiqtinmi. Hinaspapas demoniokunaqa unayan ak'arichiran chay runataqa. Chaymi runakunapas chay runataqa makinkunata chakinkunatawan fierromanta ruwasqa cadenakunawan
26 Jesusmi
187
wataranku. Saynata ruwashaqtinkupas, payqa t'ipiranmi chay cadenawan watasqankutapas; hinaspan chay runaqa demoniokunapa apasqan ch'ineq lugarkunaman riran. 30 Hinaqtinmi Jesusqa chay runapi kaq demoniota tapuran khaynata: Iman sutiyki? nispa. Hinaqtinmi chay runapi demonioqa, Jesusta contestamuran khaynata: Waranqa waranqantinmi, nispa. Saynataqa niran, ashkallaa demoniokuna chay runapi kasqanraykun. 31Hinaqtinmi chay waranqa waranqantin demoniokunaqa Jesusta ruegakuranku khaynata: Amay anchata ak'arinayku ch'usaq ukhu pachamanchu qarqowayku, nispanku. 32 Chay ladonku orqopin ashka khuchikuna mikhusharanku. Chayta rikuspankun demoniokunaqa Jesusta ruegakuranku, chay khuchikunapa cuerponman haykunankupaq. Jesusataqmi ar, niran. 33 Hinaqtinmi demoniokunaqa chay runamanta lloqsispanku khuchikunapa cuerponman haykuranku. Chaymi chay khuchikunaqa qata urayta p'itaspanku, qocha unuman urmayuranku. Hinaspan chaypi heq'epaspa wauranku. 34 Khuchi michiqkunaataqmi chayta rikuspanku anchata mancharikuspa ayqekuranku. Rispankutaqmi chaykuna rikusqankumanta willakuranku, llaqtapi hinallataq campokunapipas. 35 Chaykunata uyariruspankun ashka runakunaqa qawaq riranku. Chayaspankun chay demoniokunapa ak'arichisqan runataqa tariranku, Jesuspa awpaqninpi sanoa tiyashaqta. Hinaspapas allin p'achasqata, hinallataq allin yuyayninpia kashaqta ima. Chaykunata rikuspankun paykunaqa anchata mancharikuranku. 36 Hinaspan Jesuspa sanoyachisqanta rikuq runakunaqa, llaqtamanta hamuq runakunaman willakuranku, Jess imaynatas sanoyachiran chay demoniokunapa ak'arichisqan runamanta. 37Hinaqtinmi chay Gadara llaqtayoq runakunaqa nishuta mancharikuspanku, Jesusta ruegakuranku chaymanta ripunanpaq. Chaymi Jesusqa boteman wicharan, Galilea *provincia llaqtaman kutipunankupaq. 38 Manaraq
188
ripushaqtintaqmi, demoniokunapa ak'arichisqanmanta sanoyaq runaqa, Jesusta ruegakuran paywan kushka rinanpaq. Jesusataqmi ichaqa khaynata niran: 39Wasiykiman kutipuy; hinaspa willamuy Diospa tukuy ima qanpaq ruwasqankunamanta, nispa. Chaymi chay runaqa llaqtanman ripuspa, llaqtanpi llapan runakunaman willakachakuran, imakunatachus paypaq Jess ruwasqanmanta. Jairopa ususinmanta hinallataq onqosqa warmimantawan lugarmantan Jesusqa kutipuran Galilea *provincia lawman. Paywan kushkataqmi discipulonkunapas riranku. Galilea provinciaman chayaruqtinkutaqmi, Jesusta suyaq runakunaqa ancha kusikuywan chashkiranku hamusqanrayku. 41Hinaqtinmi Diosmanta yachachina *sinagoga wasipi kamachiq Jairo sutiyoq runa, Jesusman hamuspa, awpaqninpi qonqoriykukuspa, maakuran wasinman rinanpaq. 42 Saynataqa maakuran sapallan ususin, chunka ishkayniyoq watallayoqraq wauypa patallanpia kasqanraykun. Hinaqtinmi Jesusqa Jairopa wasinman riran. Paywan kushkataqmi ashka runakunapas it'i-it'illaa riranku. 43 Hinaqtinmi runakunapa chawpinpi huk warmi kasharan. Chay warmiqa chunka ishkayniyoq wataan yawar apariywan onqoran. Chaymi llapan qolqentapas tukusqaa ashka medicokunaman hampichikunanpaq rispa; manataqmi mayqen medicopas sanoyachiytaqa atisqachu. 44Chaymi chay warmiqa Jesusman qepallanta ashuykuspa, p'achanpa patallanta tupaykuran. Hinaqtinmi chay ratolla chay warmiqa yawar apariyninmanta sanoyapuran. 45 Hinaqtinmi Jesusataq muyuriqninpi runakunata tapuran khaynata: Pitaq tupaykaramuwanr? nispa. Chaymi paykunaqa contestaranku: Manan noqaykuqa tupaykamuykikuchu, nispanku. Hinaqtinmi Pedroqa paywan kaqkunapiwan niran: Yachachikuq, manachu rikunki ashka runakuna tukuy lawmanta tanqanakamuspa it'imususqaykita? nispa.
40 Gadara
(Mat 9.18-26; Mar 5.21-43)
189
46 Jesusataqmi
kaqmanta niran: Pich qankuna ukhumanta tupaykaramuwan. Cuentatan qokuni noqamanta atiyniy lloqsisqanta, nispa. 47Chaymi chay warmiqa manaa pakakuyta atispa, khatatataykuspa, Jesusman ashuykuspa awpaqninpi qonqoriykukuran. Hinaspan llapan runakuna uyarishaqtinku willakuran, onqosqa kasqanrayku Jesusta tupaykusqanmanta, hinallataq chay kasqan ratolla sanoyasqanmantawan ima. 48 Chayta uyarispanmi Jesusqa chay warmita niran: Wawally, qanqa sanoan kanki noqapi creesqaykirayku. Kunanqa ripuy hawkalla, nispa. 49Jess manaraq rimayta tukushaqtinmi, Jairopa wasinmanta huk runa hamuspa, Jairota niran: Ususiykiqa an waurukuna. Amaa yachachikuqtaqa wasiykimanqa pusayachu, nispa. 50 Chayta uyarispanmi Jesusqa Jairota niran: Ama qanqa llakikuychu. Creellay noqapi, ususiykiqa kawsarillanqan, nispa. 51Jesusqa Jairopa wasinman chayaruspanmi, wauq sipaspa kasqanman haykuchiran discipulonkunamanta Pedrota, Santiagota, Juanta, hinallataq wauq sipaspa tayta mamantawan ima. Wakin runakuna haykunantaqa manan munaranchu. 52 Ichaqa runakunaataqmi wauq sipasmanta llakikuspanku nishuta waqashasqaku. Chaymi Jesusqa chaypi waqaqkunata niran: Ama waqaychishchu! Manan wausqachu kashan, aswanqa puullashanmi, nispa. 53 Hinaqtinmi chaypi kaq runakunaqa Jesusmanta burlakuranku, sipasqa wausqaa kasqanta yachasqankurayku. 54Jesusataqmi wauq sipaspa makinta hap'iykuspa, altota rimaspa niran: Sipas, hatariy! nispa. 55 Chaymi espiritun kutiykapuqtin, chay wausqa sipasqa kawsarimuspa kasqan ratolla hatarimuran. Hinaqtinmi chaypi kaq runakunata Jesusqa kamachiran sipasman mikhunata qonankupaq. 56Chayta rikuspankun kawsarimuq sipaspa tayta mamanqa anchata admirakuranku. Hinaqtinmi Jesusqa paykunata kamachiran, rikusqankuta pimanpas ama willanankupaq.
190
huuran chunka ishkayniyoq akllasqan discipulonkunata. Hinaspan paykunaman atiyta qoran onqosqakunata sanoyachinankupaq, saynallataq llapan *demoniokunatapas kamachispanku runakunamanta qarqomunankupaq ima. 2 Hinaspan paykunataqa kacharan onqosqakunata sanoyachimunankupaq, hinallataq llapan runakunaman khaynata willamunankupaq: Diosmi sumaqta gobiernanqa paypi iispa kasukuq runakunata, nispa. 3 Chaymantapas paykunataqa nillarantaqmi khaynata: anniykichispaqqa, aman apankichishchu bastontapas, q'epitapas, qoqawtapas, t'antatapas, qolqetapas, nitaq p'achatapas cambiakunaykichispaqqa. 4Mayqen wasiman chayaqtiykichispas, sichus pasayakamuy nisuqtiykichisqa, chay wasipin samapakunkichis, chay llaqtamanta ripunaykichiskama. 5 Hinallataq mayqen llaqtapipas mana samachisunkichishchu chayqa, chay llaqtamanta lloqsispaykichisy husut'aykichispi allpatapas thaptirikuspa huk lawman ripuychis, saynapi paykuna mana allin runakuna kasqankuta yachanankupaq, nispa. 6 Saynata Jess niqtinmi discipulonkunaqa llapan llaqtakunaman riranku, Diosmanta allin willakuykunata willakuspanku, hinallataq onqosqa runakunatapas sanoyachispanku ima. Rey Herodes Antipas Jesusta rikuytapuni munasqanmanta tukuy ima ruwasqankunata yachaspankun runakunaqa rimaranku khaynata: Payqa Bautizaq Juanmi kawsariramun, nispanku. Chaykunata yacharuspanmi kamachiq *rey Herodes Antipasqa, anchata preocupakuran. 8 Wakin runakunapas nillarankutaqmi: Diosmanta willakuq awpaq *profeta Eliasmi rikhuriramun, nispanku.
Chunka ishkayniyoq discipulonkunata Jess comisionasqanmanta

1Jesusmi
(Mat 10.5-15; Mar 6.7-13)
7Jesuspa
(Mat 14.1-12; Mar 6.14-29)
191
Huk runakunaataqmi khaynata niranku: Diosmanta willakuq mayqen profetapashch kawsariramun, nispanku. 9Herodesataqmi tapukuran: Pitaq chay runari, paymanta llapan runakuna rimanankupaqr? Manan Bautizaq Juanqa kanmanchu. Noqa kikiypunin kamachirani, Juanpa kunkanta kuchuspa wauchinankupaqqa, nispa. Chayraykun Herodesqa reqsiytapuni munaran Jesusta. Pishqa waranqa runakuna mikhunanpaq milagrota Jess ruwasqanmanta chunka ishkayniyoq *apostolninkunan, llaqtakunaman risqankumanta kutimuspanku, tukuy ima ruwamusqankumanta Jesusman willaranku. Chaymantaataqmi Jesusqa paykunallata pusarikuspa, Betsaida sutiyoq llaqtaman riran, chaypi paykuna puralla kanankupaq. 11Ichaqa runakunaataqmi, Jesusqa apostolninkunapiwan Betsaida llaqtaman risqanta yacharuspanku, paykunapa qepanta riranku. Hinaqtinmi Jesusqa chay runakunata chashkispa, paykunata yachachiran Diospa sumaq gobiernananmanta. Saynallataqmi sanoyachillarantaq onqosqa runakunatapas. 12 Tardeykuytaataqmi chunka ishkayniyoq apostolninkunaqa Jesusman ashuykuspa khaynata niranku: Kachapullaya kay runakunataqa enteron muyuriqninchispi llaqtakunaman, chaypi mikhunata mashkakamunankupaq, hinallataq puupakamunankupaq ima. Kaypiqa manan imatapas tarinkumanchu mikhunankupaqqa, nispa. 13 Chaymi Jesusqa apostolninkunata contestaran: Qankunay mikhuchimuychis, nispa. Hinaqtinmi apostolninkunaqa niranku: Noqaykupaqa pishqa t'antawan, ishkay kankasqa challwallaykupiwanmi kashan. Chayllaqa kay llapan runamanqa manan aypanmanchu. Icha mikhuna rantiqchu llaqtata risaqku? nispa.
10 Jesuspa
(Mat 14.13-21; Mar 6.30-44; Juan 6.1-14)

14 Chaypiqa
192
karan pishqa waranqa runamantapas aswan masraqmi, chaypas qarikunallata yupaspa. Chayta uyarispanmi Jesusqa apostolninkunata khaynata niran: Llapan runakunata pishqa chunka grupo-grupopi tiyachimuychis, nispa. 15 Chaymi apostolninkunaqa llapan runakunata Jesuspa nisqanman hina tiyachiranku. 16Hinaqtinmi Jesusqa pishqantin t'antata, ishkaynin challwatawan hap'iykuspa, hanaq pachata qawarispa Diosman graciasta qoran. Chaymantan t'antata, challwatawan partiykuspa apostolninkunaman qoran. Paykunaataqmi llapan chaypi kaq runakunaman rakimuranku. 17Hinaqtinmi llapan runakuna mikhuranku saqsanankukama. Mikhuyta tukuruqtinkutaqmi chunka ishkayniyoq canasta hunt'ataraq puchuqkunatapas huumuranku. Jesusqa Salvadorninchis Cristo kasqanmanta llapan runakunamanta huk lawman rispanmi, Diosmanta maakusharan sapallan. Chayman discipulonkuna ashuykuqtinmi, Jesusqa tapuran khaynata: Pitaq noqari kani runakunapaqr? nispa. 19Chaymi discipulonkunaqa contestaranku: Wakinmi ninku: Bautizaq Juanmi payqa, nispa. Wakintaqmi ninku: awpaq *profeta Eliasmi, nispa. Huk runakunaataqmi ninku: Mayqen profetach kawsariramun, nispanku. 20 Jesusataqmi discipulonkunapa willakusqankuta uyarispa khaynata tapuran: Qankunari, ima ninkichistaq? Pitaq noqari kani qankunapaqr? nispa. Hinaqtinmi Pedroqa niran: Qanqa kanki Diosmanta Hamuq Salvadorniyku Criston, nispa. Jesusmi willakuran waunanmanta discipulonkunata kamachiran khaynata: Aman qankunaqa pimanpas willankichishchu, Diosmanta Hamuq Salvador Cristo kasqaytaqa, nispa.
18 Jesusqa
(Mat 16.13-19; Mar 8.27-29)
21Jesusmi
(Mat 16.20-28; Mar 8.30-9.1)
193
22 Hinaspapas
Jesusqa nillarantaqmi khaynata: Diosmanta Hamuq Runataqa nishutan ak'arichiwanqaku, kay Israel *nacin llaqtapi kamachiq jefekuna, *sinagoga wasipi kamachiq sacerdotekuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapiwan ima. Paykunan cheqnikuwaspanku wauchiwanqaku. Saynata wauchiwaqtinkupas kinsa p'unchawmantan noqaqa kawsarinpusaq, nispa. 23 Saynallataqmi Jesusqa llapan chaypi kaq runakunata nillarantaq: Pipas noqapa discipuloy kayta munaspaqa, qonqananmi kikinpa munasqanman hina imatapas ruwayta. Hinaspapas sapa p'unchawa sasachakuykuna chayamuqtinpas, noqapi creesqanraykun listo kanan ak'arinanpaq. Hinallataqmi sapa p'unchaw kamachisqaykunata ruwanan. 24Pipas kay pachapi payllapaq kawsay munaq runaqa, wiaypaqmi waunqa. Aswan pipas noqapi creesqanrayku wauqmi ichaqa wiaypaq kawsanqa. 25 Ichaqa kay pachapi tukuy ima kaqniyoq kayqa, manan sirvinchu salvasqa kanapaqqa. Sichus pipas kay pachapi qapaq kashaspa, huchallapi kawsanqa chayqa, wiaypaqmi chinkachisqa kanqa. 26 Pipas noqa Diosmanta Hamuq Runamanta hinallataq yachachisqaykunamantapas p'enqakunqa chayqa, noqapas p'enqakullasaqtaqmi chay runamantaqa. Kaykunaqa pasanqa Diospa atiyninwan, hinallataq angelninkunapiwan kushka kay pachaman kutimuqtiymi. 27Cheqaqtapunin niykichis, wakin kaypi kaqkunaqa manaraqmi waunqakuchu, Diospa sumaq gobiernasqanta rikunankukama, nispa. Jesuspa cuerpon k'ancharisqanmanta rimasqanmanta pusaq p'unchaw hinaa pasaruqtinmi, Jesusqa discipulon Pedrowan, Juanwan hinallataq Jacobowan ima huk orqoman riran, Diosmanta chaypi maakunankupaq. [Nota: Jacobopa huknin sutinmi karan Santiago.] 29Chaypi maakushaqtinmi, Jesuspa uyanqa qonqayllamanta huk niraqman tukuran. Hinallataqmi p'achanpas sumaq k'ancharishaq yuraqman tukuran.
28 Chaykuna
(Mat 17.1-8; Mar 9.2-8)

30 Hinaqtinmi
194
qonqayllamanta chaypi rikhuriranku, Diosmanta yachachiq Moiseswan, hinallataq awpaq *profeta Eliaspiwan ima. Hinaspan paykunaqa Jesuswan parlaranku. 31Moisespas hinallataq Eliaspas muyuriqninkupi hanaq pachamanta k'anchaywan muyurisqan rikhuriranku. Hinaspan Jesuswan parlaranku, imaynatas Jerusaln llaqtapi Jess wauchisqa kananmanta, hinallataq kawsarimuspa hanaq pachaman ripunanmantawan ima. 32 Hinaqtinmi Pedroqa paywan kushka kaqkunapiwan anchata puuywan aysachikuspanku puuy puusharankua. Hinaspan qonqayllamanta rikch'arispanku, Jesustaqa Moisestawan, hinallataq awpaq profeta Eliastawan kushkata, Diospa sumaq k'anchayninwan muyurichisqata rikuranku. 33 Chaypin Moisesqa, Eliaspiwan a ripunankupaqa kashaqtinku, Pedroqa Jesusta khaynata niran: Yachachikuq allinmi kaypi kasqaykuqa! Munaqtiykiqa, kinsa ramadatay ruwarusaqku: hukninta qanpaq, hukninta Moisespaq, huknintataq Eliaspaq, nispa. Pedroqa chaykunataqa rimaran mana allinta piensarispanmi. 34Chaykunata Pedro rimashaqtinmi, huk phuyu urayamuspa paykunata tapaykuran. Chayta rikuspankun Jesuspa kinsantin discipulonkunaqa anchata mancharikuranku. 35 Hinaqtinmi phuyu ukhumanta Diospa rimamusqanta, paykunaqa uyariranku khaynata: Paymi munakusqay Wawy! Qankunaqa payta uyarispay kasukuychis, nispa. 36 Chay rimayta uyariruspankun, Jesuspa kinsantin discipulonkunaqa manaa rikurankuchu chay ishkaynin qarikunataqa. Aswanmi Jesustaqa sapallantaa rikuranku. Chaykuna rikusqankutan paykunaqa chay p'unchawkunapi mana ni pimanpas willarankuchu. Demoniopa ak'arichisqan jovenmanta p'unchawmi Jesusqa orqomanta kutimuran kinsantin discipulonkunapiwan. Hinaqtinmi ashka runakunaqa chayta yacharuspanku, Jesuspa kasqanman hamuranku paywan tupanankupaq. 38 Hinaqtinmi huk runa
37Paqarisnintin
(Mat 17.14-21; Mar 9.14-29)
195
llapallan runakunapa chawpinmanta qaparimuspa Jesusta valekuran khaynata: Yachachikuq, ruegakuykin kay sapallan qari wawayta qawaykapuwanaykipaq. 39Paytan huk demonio qonqayllamanta qaparichin paypi kasqanrayku; hinallataq anchata qatatatachin; saynallataqmi simimantapas posoqotaraq aqtuchin. Saynata ak'arichispanmi sasallataa kacharin. 40Sayna kaqtinmi noqaqa discipuloykikunata ruegakurani, chay demoniota qarqonankupaq. Ichaqa manataqmi qarqoyta atirankuchu, nispa. 41Chaymi Jesusqa niran: Ay, Diospi mana creeq huchallapi kawsaq saqra runakuna! Hayk'aqkamataq noqari qankunawan kasaq? Hayk'aqkamataq soportasqaykichisr? nispa. Saynata nispanmi Jesusqa chay runata niran: Wawaykita kayman apamuy! nispa. 42 Hinaqtinmi chay jovenqa Jesusman ashuykamuran. Chaymi qonqayllamanta demonioqa pampaman joventa wikapaspa, pampapi qospachiran. Hinaqtinmi Jesusqa chay demoniota q'aqchaspa, rimayllanwan qarqoran. Hinaspan papanman wawantaqa sanotaa entregapuran. 43Chaypi kaq runakunaataqmi Diospa ruwasqankunata rikuspanku, anchata admirakuranku. Jesusmi huktawan willakuran waunanmanta Jesuspa tukuy ima ruwasqankunawanmi, runakunaqa ancha admirasqallaa kasharanku. Hinaqtinmi Jesusqa discipulonkunata khaynata niran: 44Allinta uyariychis kay nisqayta. Noqa, Diosmanta Hamuq Runaqa, cheqniwaqniy runakunamanmi entregasqa kasaq, nispa. 45 Ichaqa paywan kaq discipulonkunaqa manan entienderankuchu, Jesuspa rimasqankunaqa pakasqa hina kasqanrayku. Hinaqtinmi paykunaqa mancharikuspanku mana tapurankuchu ima ninantas Jess niran chayta. Jesuspa discipulonkuna discutinakusqankumanta p'unchawmi Jesuspa discipulonkunaqa discutinakuranku, mayqenninkus paykuna ukhumanta
(Mat 17.22-23; Mar 9.30-32)
46 Huk
(Mat 18.1-5; Mar 9.33-37)
196
aswan mas importante kanankumanta. 47Chaymi Jesusqa discipulonkunapa piensasqanta yachaspa, huk warmachata waqyaran. Ladonpi sayaykachispataqmi, 48 paykunata khaynata niran: Pipas kay warmachata sutiypi chashkiqqa, noqatan chashkiwan. Hinallataq pipas noqata chashkiwaqqa, hanaq pachamanta kachamuwaqniy Diostan chashkin. Qankuna ukhumanta mayqenniykichispas humilde kaqmi, aswan mas importante kanqa, nispa. Jesucristopa favorninpi kaqkunamanta discipulon Juanmi khaynata niran: Yachachikuq, huk runatan rikuramuyku qanpa sutiykipi runakunamanta demoniokunata qarqoshaqta. Chaymi noqaykuqa prohibimuyku noqanchis partemanta mana kashaspaqa, sutiykipi chaykunata ama ruwananpaq, nispa. 50 Chayta uyarispanmi Jesusqa niran: Ama saynataqa prohibiychishchu. Pipas mana contranchispi kaqqa, favorninchispin kashan, nispa. pachaman kutinanpaq tiempo yaqaa cumplikushaqtinmi, Jesusqa proponekuran Jerusaln llaqtaman rinanpaq. 52 Hinaqtinmi Jesusqa huk runakunata kacharan, Samaria *provincia lawpi huk llaqtaman rispanku, chaypi Jesuspa samananpaq huk wasita mashkaspa alistamunankupaq. 53 Ichaqa, chay Samaria llaqtapi tiyaq runakunaqa, manan Jesustaqa samachiyta munarankuchu, Jerusaln llaqtaman risqanta yacharuspanku. [Nota: Samaria llaqtapi tiyaq runakunaqa, creerankun Samaria llaqtallankupi Diosta yupaychayta. Chaymi Jesustaqa mana samachiyta munarankuchu, Jesusqa Diosta yupaychananpaq Jerusaln llaqtaman risqanrayku.] 54Chaymi Juanqa Jacobopiwan chay runakunapa rimasqankuta uyarispanku, Jesusta khaynata niranku: Seor, munaqtiykiqa {awpaq *profeta Elas hinay} Diosmanta maakuspayku, hanaq pachamanta nina rawrayta urayachimusaqku, kay runakunata ruphananpaq, nispanku.
49Jesuspa
(Mar 9.38-40)
51Hanaq
Juanta Jacobotawan Jess q'aqchasqanmanta
197
55 Chaymi
Jesusqa paykunata q'aqcharan {khaynata: Manachu yachankichis ima espiritus qankunapi kasqanta? 56 Noqa, Diosmanta Hamuq Runaqa hamuni, manan kay pachapi runakunata infiernoman kachaykunaypaqchu; aswanqa hamuni infiernomanta salvasqa kanankupaqmi,} nispa. Chaymantan paykunaqa huk law llaqtaman riranku. Jesusta qatikuy munaq runakunamanta rishaqtinkun huk runa Jesusta niran: Qantaqa qatikusqaykin maymana riqtiykipas, nispa. 58 Jesusataqmi contestaspa niran: Atoqkunapapas kanmi qaqapi t'oqokuna puunanpaq. Alton phawaq pichinkukunapapas kanmi maypi puunankupaq. Noqa, Diosmanta Hamuq Runapan ichaqa, mana kanchu mayman haykuykuspa puunaypaqpas, nispa. 59Saynata nispanmi Jesusqa huk runataataq niran: Hakuchi noqawan! nispa. Hinaqtinmi chay runaqa niran: Seorlly, dejaykuwayraq papay wauqtin p'amparamunaykama; chaymantaan qantaqa qatikusqayki, nispa. 60 Chaymi Jesusqa contestaran: Ama saynataqa piensaychu. Diospi mana creeq runakunaqa, wausqa hinan kashanku. Hina paykunaqa wausqa masinkuta p'ampamushachunku. Aswan qanqa riy; hinaspa runamasiykikunaman Diosmanta allin willakuykunata willamuy, nispa. 61Huk runaataqmi Jesusta nillarantaq: Seorlly, noqaqa qanwanmi riyta munani; aswanqa dejaykuway, primerta wasiyman rispa, familiaykunamanta despedirakamunaypaq, nispa. 62 Chaymi Jesusqa payta niran: Pipas takllawan yapushaspa qepanta qawaspa wiksu-wiksuta yapuq runaqa, manan valenchu allinta yapunanpaqqa. Saynallataqmi ima ruwaypipas ishkayaq runaqa, Diospaq llank'ananpaqqa manan valenchu, nispa.
57anta
(Mat 8.19-22)
198
Jesusqa akllaran qanchis chunka ishkayniyoq discipulonkunata. Hinaspan ishkaishkayta kacharan awpaqta maykunamanchus Jess rinan karan chay llaqtakunaman rinankupaq. [Nota: Wakin awpaq *pergaminokunapin escribisqa kashan qanchis chunka discipulokunamanta; wakinpiataqmi escribisqa kashan qanchis chunka ishkayniyoq discipulokunamanta.] 2 Paykunatan Jesusqa khaynata niran: Ashkan cosechana kashan; llank'aqkunan ichaqa pisilla. Chaymi niykichis, chakraq dueonmanta maakuychis, pay ashka llank'aqkunata kachamunanpaq. [Nota: Chakraqa Diospi mana creeq runakunan; llank'aqkunaqa Diosmanta willakuq runakunan; chakraq dueontaqmi Dios.] 3 Kunany qankunaqa tukuy imamanta allinta cuidakuspa riychis. Noqan qankunataqa kachashaykichis atoqkunapa kasqanman ovejakunata hina. 4Hinaspapas qankunaqa aman apankichishchu qolqeta, mochilata, nitaq husut'atapas cambiakunaykichispaqqa. Saynallataq an risqaykichispiqa, aman piwanpas unayta parlaspachu demorankichis. 5 Mayqen wasiman chayaspaykichispas, llapallan chay wasipi kaq runakunatay rimayukunkichis khaynata: Hawkayay qankunapi kachun, nispa. 6 Chay wasipi hukllapas allin runa kaqtinqa, qankunapa chay rimayukusqaykichismi cumplikunqa. Sichus mana allin runakuna kaqtinmi ichaqa, qankunapa rimayukusqaykichisqa mana cumplikunqachu. 7Wasin-wasin samapakuqqa aman purinkichishchu. Aswanqa huk wasillapiy samapakunkichis. Hinaspapas chay wasiyoqpa kapusqanman hina qosusqaykichistay mikhunkichis tomankichispas. Ichaqa huk llank'aq runaqa, chashkinqapunin pagontaqa. 8 Mayqen llaqtaman chayaqtiykichispas, sichus runakuna allinta chashkisunkichis chayqa, ima mikhuna qosusqaykichistapas, mikhuychis. 9Saynallataq, chay llaqtapi kaq onqosqakunatapas sanoyachiychis. Hinaspa paykunatapas niychis: Diospa gobiernanan p'unchawkunan qankunaman a chayamushana, nispa. 10Hinallataq may llaqtamanpas chayaqtiykichis, runakuna mana allintachu
10
Qanchis chunka ishkayniyoq discipulokunamanta

1Chaymantan
199
chashkisunkichis chayqa, callekunaman lloqsispaykichis, runakunata niychis khaynata: 11Llaqtaykichispa allpan chakiykuman ratamuqtapas thaptikuykun, saynapi qankunaqa mana allin runakuna kasqaykichista yachanaykichispaq. Ichaqa yachaychisy Diospa khuyakuynin qankunamanpas chayamusqanta, nispa. 12 Cheqaqtapunin niykichis, juicio p'unchaw chayamuqtinqa, Diosmi castiganqa Sodoma llaqtamantapas aswan mastaraq chay llaqtataqa, nispa. Diospa palabranta mana uyariy munaq runakunamanta nillarantaqmi: Ay imaynaraq kankichis Corazn llaqtapi tiyaq runakuna! Ay imaynaraq kankichis Betsaida llaqtapi tiyaq runakuna! Qankunapa llaqtaykichispin ashka milagrokunata ruwarani. Sichus Tiro llaqtapi hinallataq Sidn llaqtapipas kay milagrokunata ruwayman karan chayqa, paykunaqa huchankumanta wanakuspankun rikuchikunkuman karan Diosman kutirikusqankuta, qashqa p'achakunawan p'achakuspanku, hinallataq ushpa hawakunapi tiyaspanku ima. [Nota: Israel nacin llaqtapi tiyaq awpaq runakunaqa, ushpa hawakunapin tiyaranku, llakisqa kasqankuta runakunawan rikuchikunankupaq.] 14Chayraykun juicio p'unchawpiqa, qankuna Corazn llaqtapi tiyaq runakuna, hinallataq Betsaida llaqtapi tiyaq runakunapas, Tiro llaqtapi hinallataq Sidn llaqtapi tiyaq runakunamantapas, aswan mastaraqmi castigasqa kankichis, Diosman mana kutirikusqaykichisrayku. 15 Capernam llaqtapi tiyaq runakuna! Creenkichishchu Dios qankunata hanaq pachaman oqarisunaykichista? Manan! Aswanmi qankunaqa nina rawray infiernopa aswan mas ukhu-ukhunmanraq wikch'uyusqa kankichis, nispa. 16 Chaykunata niruspanmi Jesusqa discipulonkunata khaynata niran: Qankunapa rimasqaykichista uyariq runakunaqa, noqatan uyariwan. Qankunata mana uyariq runakunan ichaqa, noqatapas mana uyariwanchu. Hinallataq qankunata mana
13 Jesusqa
(Mat 11.20-24)
200
chashkiqqa, noqatapas manan chashkiwanchu, nitaqmi kachamuwaqniy Diostapas chashkinchu, nispa. Jesuspa qanchis chunka ishkayniyoq discipulonkuna kutimusqanmanta
qanchis chunka ishkayniyoq kachasqan discipulonkunan kusisqallaa kutimuspanku Jesusman willaranku khaynata: Seor, sutiykipi qarqoqtiykuqa demoniokunapas kasuwankun, nispa. 18 Chaymi Jesusataq paykunata khaynata niran: Ar, Satanastan rikurani rayo hina cielomanta urmayamuqta. 19Atiytan qoraykichis enemigoykichis diablota vencenaykichispaq, hinallataq mach'aqwaykunawan otaq atoatoqkunawan qonqayllamanta tupaqtiykichispas, mana imanasunaykichispaq. 20Ichaqa amay qankunaqa kusikuychishchu demoniokunata venceruspaqa; aswanqa hanaq pachapi sutiykichis escribisqa kasqanwany kusikuychis, nispa.
17Jesuspa
Jesuspa kusikusqanmanta ratollapin Santo Espiritupa yanapayninwan anchata kusikuspa Jesusqa, khaynata niran: Dios Taytally, qantan alabayki, qanmi kanki hanaq pachapipas, hinallataq kay pachapipas kamachiqqa. Tukuy ruwasqaykikunatan yachaq tukuq runakunamanqa mana rikuchirankichu. Aswanmi pisi yachayniyoq wawa hina kaq runakunallaman kaykunataqa yachanankupaq rikuchiranki. Sayna ruwasqaykimantan graciasta qoyki. Ar, Dios Taytally, sayna kanantan qanqa munaranki, nispa. 22 Jesusqa chaypi kaq runakunatan nillarantaq: Dios Taytaymi qoykuwaran tukuy imakunata. Noqataqa manan pipas allintaqa reqsiwanchu, aswanqa Dios
21Chay
(Mat 11.25-27; 13.16-17)
201
Taytallaymi. Manataqmi Dios Taytaytaqa pipas reqsinchu; aswanqa noqa wawallanmi reqsini. Noqan runakunataqa akllani Dios Taytayta noqa hina reqsinankupaq, nispa. 23 Chaymantan Jesusqa discipulonkunata sapallankupia khaynata niran: Mayna kusisqan qankunapa rikusqaykichista rikuq runakunaqa. 24Cheqaqtapunin niykichis, Diosmanta ashka willakuq *profeta runakunan, hinallataq kay pachapi kamachiq runakunapas, qankunapa rikusqaykichistan rikuyta munaranku; hinaspapas qankunapa uyarisqaykichistan uyariyta munaranku. Aswanqa manan rikurankuchu nitaq uyarirankuchu, nispa. p'unchawmi Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runa, Jesusta pantachispa p'enqayman churayta munaspa tapuran khaynata: Yachachikuq, imatataq noqari ruwayman, wauruspa, Diospa ladonpi wiaypaq kawsanaypaqr? nispa. 26 Chaymi Jesusqa payta contestaran: Ima nispataq Moisespa escribisqan leypiri nishan? nispa. 27Hinaqtinmi Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runaqa khaynata niran: Seor Diosniykitan munakunki tukuy sonqoykiwan, tukuy vidaykiwan, tukuy kallpaykiwan, hinallataq tukuy yuyayniykiwan ima. Khuyakullankitaqmi runamasiykitapas qan kikiykita hina, nispa. 28 Chaymi Jesusataq niran: Allinmi nisqaykiqa! Chaykunata ruwaspaykin Diospa ladonpiqa wiaypaq kawsanki, nispa. 29Hinaqtinmi Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runaqa allinpi qepayta munaspa, Jesusta kaqmanta tapuran: Pitaq noqapa runamasiyr? nispa. 30 Chaymi Jesusqa kay willakuyta willaran: Huk p'unchawmi huk runa Jerusaln llaqtamanta Jeric llaqtaman risharan. Hinaqtinmi an risqanpi, suwakunaqa hap'iruspanku nishuta maqaspanku tukuy kaqninkunatapas qechuranku. Hinaspan chay runataqa wikapatamuranku
25 Huk
Samaria llaqtayoq runamanta
202
yaqa wausqata hinaa. 31Hinaqtinmi chay anninta Israel nacin llaqtayoq huk *sacerdote runa rishaspan, chay k'irisqa runata karullamanta qawarispan pasatamuran. 32 Hinallataqmi chay anninta rillarantaq Jerusaln templopi sacerdotekunata yanapaq Israel llaqtamanta huk *Lev runa. Paypas chay k'irisqa runata rikuspan, huk lawman muyurispan pasatamuran. 33 Saynallataqmi Samaria law llaqtamanta huk runapas chay anninta rillasharantaq. Paymi ichaqa mana Israel nacin llaqtayoq runa kashaspanpas, chay k'irisqa runata rikuruspa, anchata khuyapayaran. 34 Chaymi chay k'irisqa runaman ashuykuspa, k'irinkunata vinowan hinallataq *aceitewan ima hampiran. Chaymantan k'irinkunata wataruspa, asnonman montachispa, samana wasiman apaspa, chaypi cuidaran. 35 Chay samana wasimanta ripuspanataqmi, wasiyoqman ishkay p'unchaw jornal qolqeta qotamuran, khaynata nispan: Kay k'irisqa runata allinta atiendeykapuwanki; aswan masta gastaqtiykiqa, kutimuspaymi noqa pagapusqayki, nispa. 36 Jesusqa saynata willaspanmi, Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runata tapuran: Chay kinsantin runamanta, mayqenkaqtaq runamasin khuyapayaqr? nispa. 37Hinaqtinmi Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runaqa niran: Chay k'irisqa runata khuyapayaspa yanapaq runan, nispa. Chaymi Jesusataq niran: Qanpas ripuspayki saynata ruwamuy, nispa. discipulonkunapiwanmi Jerusaln llaqtaman rishaspanku, huk llaqtaman chayaranku. Hinaqtinmi chay llaqtapi tiyaq Marta sutiyoq warmiqa wasinpi samachiran. 39Martapaqa karanmi huk hermanan Mara sutiyoq. Mariaqa Jesuspa yachachisqankunatan awpaqninpi tiyaykuspa uyariran. 40Martaataqmi mikhuna ruwaypi hinallataq wasipi tukuy ruwanakunapi afanakuspa, Jesuspa yachachisqankunata mana uyariranchu. Chaymi Martaqa Jesusman ashuykuspa khaynata niran:
38 Jesusqa
Mariamanta Martamantawan
203
Seorlly manachu qanman imapas qokusunki hermanay mana yanapawaqtin? Niy, ima ruwayllapipas yanapawananpaq, nispa. 41Hinaqtinmi Jesusqa Martata contestaran: Ay, Marta, Marta! Imanaqtintaq qanri wasipi tukuy ima ruwanakunawan ancha afanasqallaa kashankir? 42 Ichaqa ima ruwaykunamantapas aswan mas allinqa, yachachisqaykunata uyariymi. Chaymi Mariaqa, aswan mas allinnin kaqta akllarukun. Chay yachasqantaqa manan ni pipas qechunqachu, nispa.
p'unchawmi Jesusqa riran huk lugarman Diosmanta maakuq. Maakuyta tukuruqtinmi, huknin kaq discipulon ashuykuspa khaynata niran: Seor, yachachiwayku Diosmanta maakuyta. Imaynan Bautizaq Juanpas discipulonkunaman yachachiran saynata, nispa. 2 Hinaqtinmi Jesusqa niran: Qankunaqa khaynatay maakunkichis: Hanaq pachapi Dios Taytayku, sutiyki yupaychasqa kachun. Hamuy noqaykuman sumaqta kamachiwanaykikupaq. Munayniyki ruwasqa kachun, imaynan hanaq pachapipas hinallataq kay pachapipas. 3 Sapa p'unchawtaq t'antaykuta qowayku. 4 Tukuy huchaykutapas perdonawayku, imaynan noqaykupas perdonayku contraykupi mana allin ruwaq runakunatapas. Amataq dejawaykuchu huchaman urmanaykuta, aswan mana allinmanta waqaychawayku, nispa. nillarantaqmi: Qankunamanta icha mayqenniykichispas kushka tuta horasta amigonpa wasinman rispa, khaynata ruegakunmanchu: Amigo, aynillapaq kinsa t'antaykita manuykuway. 6Huk
11
Imaynata maakunapaq Jesuspa yachachisqanmanta

1Huk
(Mat 6.9-15; 7.7-11)
5 Jesusqa
204
visitaymi viajemanta wasiyman chayaramun. Chaymi mana ni ima mikhunaypas kanchu payman qonaypaq, nispa. 7Saynata maakuqtinqa wasin ukhumantan chay amigonqa khaynata nimunqa: Ama ch'urmichamuwaychu. Wishq'asqaan punkuypas kashan. Manan t'antata qanman qonaypaqqa hatarimuymanachu. Noqaqa wawaykunapiwanmi puushania, nispa. 8 Saynata amigon nimushaqtinpas, wasinpa punkunta tocapayasqanraykun, chay amigonqa phiakushaspapas hatarimuspan maakusqantaqa qonqa. Chaytaqa ruwanqa, punkuta tocapayaspa, nishuta fastidiasqanraykun. 9Chaymi noqaqa niykichis: Diosmanta maakuqtiykichisqa, qosunkichismi. Mashkaspaqa, tarinkichismi. Punkunta tocaqtiykichispas, kichamusunkichismi. 10Pipas Diosmanta maakuqmi, chashkin. Mashkaqmi, tarin. Waqyakuqtintaqmi, punkuta kichamun. 11 Mayqenniykichistaq wawaykichis t'antata maakusuqtiykichis, huk rumita qoykuwaqchis? Otaq challwata maakusuqtiykichis, mach'aqwayta qoykuwaqchis? 12 Otaq runtuta maakusuqtiykichispas ato-atoqta qoykuwaqchis? 13 Qankunaqa mana allin runakuna kashaspaykichispas, wawaykichismanqa allin kaqkunatan qoyta yachankichis. Saynallataqmi qankuna maakuqtiykichispas, hanaq pachapi Diosqa qosunkichis aswan mastaraq Santo Espiritunta, nispa. Jesuspa contranpi runakuna rimasqankumanta runan mana rimayta atiranchu ukhunpi demonio kasqanrayku. Chay runamantan Jesusqa qarqoran demoniota. Hinaqtinmi demonio lloqsiruqtin, chay runaqa yapamanta rimaran. Chayta rikuspankun chaypi kaq runakunaqa anchata admirakuranku. 15 Wakin runakunaataqmi Jesuspa contranpi rimaranku khaynata: Chay Jesusqa demoniokunapa jefen *Beelzeb sutiyoq diablopa atiyninwanmi runakunamanta demoniokunataqa qarqon, nispanku. 16 Wakin runakunaataqmi Jesusta pantachiyta munaspanku niranku:
14 Huk
(Mat 12.22-30; Mar 3.20-27)
205
Cheqaqtapuni Diosmanta Hamuq Runa kaspaykiqa, huk milagrota ruway rikunaykupaq, nispanku. 17Chaymi Jesusqa runakunapa piensasqanta yachaspa, paykunata niran: Huk nacin llaqtapi tiyaq runakuna cheqninakuspa rakinakunqa chayqa, chay nacin llaqtaqa purmapunqan. Saynallataqmi huk wasipi tiyaq runakunapas cheqninakuspa kawsanqaku chayqa, maqanakuspan qarqonakunqaku hinallataq rakinakunqaku ima. 18Sichus diablopas paykunapura rakinasqa kanman chayqa, imaynataq kanman kaq atiynillayoqr? Kaytaqa niykichis, demoniokunapa jefen Beelzebupa atiyninwanmi runakunamanta demoniokunata qarqon nisqaykichisraykun. 19Sichus noqa, nisqaykichisman hina, Beelzebupa atiyninwan demoniokunata qarqoni chayqa, qankunapa discipuloykichismanri, pitaq atiyta qon demoniokunata runakunamanta qarqonanpaqr? Sichus qankuna kunan contestawankichis: Diosmi chay atiyta qowanku, nispa, hinaqtinqa llapan runakunan yachanqa qankunaqa pantaypi kasqaykichista. 20Aswanqa, sichus noqa, Diospa atiyninwan runakunamanta demoniokunata qarqoni chayqa, yachanaykichismi Diospa kamachinan sumaq p'unchawkuna qankunaman chayamusqanta. 21Saynallataqmi niykichis, huk allin armasqa kallpasapa runa wasinta cuidanqa chayqa, manan pipas kapuqninkunataqa suwakuyta atinmanchu. [Nota: Chay armasqa runaqa, diablon.] 22 Aswan paymanta mas kallpayoq runa hamuspanmi ichaqa, chay kallpayoq runataqa vencenqa. Hinaspan armankunata qechuspa, tukuy kaqninkunatapas amigonkunaman rakinqa. [Nota: Kay mas kallpayoq runaqa, Jesusmi.] 23 Sichus qankuna noqapa ruwasqaykunawan mana acuerdopichu kankichis chayqa, noqapa contraypin kashankichis. Sichus qankuna pitapas Diosman mana pusaysiwankichishchu chayqa, runakunatan Diosmanta astawanraq karunchashankichis, nispa. Runaman kutimuq demoniomanta nillarantaqmi: Runamanta huk demonio lloqsispaqa, ch'ineq ch'aki lugarkunapin purin samananpaq huk lugarta mashkaspa.
24 Jesusqa
(Mat 12.43-45)
206
Manaa tarispataqmi nin: Aswany kutipusaq maymantachus lloqsimurani chay wasiyman, nispa. 25 Kutispataq chay runapa sonqonta tarin sumaq allichasqata, imaynan huk wasipas sumaq pichasqa kanman hinata. 26 Saynata tarispanmi, chay demonioqa kutispa mashkamun paymanta aswan mas millay qanchis demoniokunata. Hinaspanmi chay runaman haykuspanku sonqonpi tiyanku. Chaymi chay runapa vidanqa awpaq vidanmantapas aswan mas millayraq kanqa, nispa. Jess rimashaqtinmi, huunasqa runakunapa chawpinmanta, huk warmi altota rimaspa nimuran: Mamitaykiqa sumaqtach kusikushan, qanta onqokuspa uywasusqaykimanta! nispa. 28 Jesusataqmi contestaran: Aswan ancha kusisqan Diospa palabranta uyarispa kasukuq runakunaqa! nispa. Milagro rikuy munaq runakunamanta kasqanmanmi astawanraq runakuna huunakamuranku yachachisqankunata uyarinankupaq. Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Mana allin ruwaq runakuna, qankunaqa milagro ruwanaytaraqmi munashankichis noqapi creenaykichispaq. Ichaqa manan Diosqa ima milagrotapas rikuchisunkichishchu. Aswanqa Diosmanta willakuq *profeta Jonasta imachus pasaran, saynatan qankuna ukhupipas noqawan pasasqanta rikunkichis. 30Imaynan profeta Jonaspas huk milagro hina karan *Nnive llaqtapi tiyaq runakunapaq, saynallataqmi noqapas, Diosmanta Hamuq Runaqa, huk milagro hina kasaq, mana allinpi kawsaq runakunapaq. 31*Sab *nacionniyoq *reinapas juicio p'unchawpiqa kawsarimuspanmi, qankunapa contraykichispi rimanqa Dios castigasunaykichispaq. awpaq rey Salomn Israel nacin llaqtapi gobiernashaqtinmi, payqa hamuran karu llaqtamantaraq, rey Salomonpa yachayninta uyariq. Qankunataqmi ichaqa noqapa yachachisqayta mana
27Chaykunata
Cheqaq kusisqa runakunamanta
29Jesuspa
(Mat 12.38-42; Mar 8.12)
207
uyariyta munankichishchu, rey Salomonmantapas aswan mas yachayniyoq kashaqtiypas. 32 Juicio p'unchaw chayamuqtinmi, awpaq Nnive llaqtapi tiyaq runakunapas kawsarimunqaku, hinaspan qankunata nisunkichis: Huchayoqmi kankichis, nispa. Paykunaqa Diosmanta willakuq profeta Jonaspa willakusqanta uyarispankun, huchankuta saqespanku Diosman kutirikuranku. Qankunataqmi ichaqa kunan, noqapa willakusqayta uyariwashaspaykichispas, mana huchaykichistaqa saqeyta munankichishchu, noqaqa Jonasmantapas aswan mas yachayniyoq kashaqtiypas, nispa. K'anchay hina kananchismanta nillarantaqmi: Manan pipas mecherotaqa ratachin pakananpaqchu, nitaq cajonpa pachanman churananpaqchu. Aswanqa alto patamanmi churan, chaymanta wasiman llapan haykuq runakunata k'anchamunanpaq. 34Saynallataqmi runapa awinpas huk mechero hina kashan, llapan aycha cuerponta k'anchaykunanpaq. Mecheroq k'anchayninqa Diospa yachachikuyninmi. Chaymi chay k'anchayta allinta rikuspaykichisqa, tukuy imatapas allinta ruwanaykichis, Diospa yachachikuyninta allinta chashkisqaykichisrayku. Sichus chay k'anchayta yanqa tutatutallata rikuspaykichisqa, Diospa yachachikuynintapas manan allintachu chashkinkichis. 35 Chayraykuy qankunaqa allinta cuidakuychis, qankunapa k'anchayniykichis ama tutayananpaq. 36 Sichus enteron cuerpoykichis mana tutayaqpi kaspa, aswan k'anchaypi kanqa chayqa, allintan kawsankichis, imaynan huk mecheropas k'anchaykusunkichisman hinata, nispa. Fariseo religionniyoq runakunata Jess q'aqchasqanmanta rimayta tukuruqtinmi, huk *fariseo religionniyoq runa Jesusta wasinman invitaran, paywan kushka mikhunankupaq. Chaymi Jesusqa fariseo runapa
33 Jesusqa
(Mat 5.15; 6.22-23)
37Jess
(Mat 23.1-36; Mar 12.38-40; Luc 20.45-47)
208
wasinman rispa, mesapi mikhuq tiyaykuran. 38 Chay fariseo religionniyoq runaataqmi anchata admirakuspa Jesusta qawaran, Moisespa leyninman hina makinta mana mayllikuspa mesapi mikhuq tiyaykuqtin. 39Chaymi Jesusqa chay fariseo religionniyoq runata khaynata niran: Qankuna fariseo religionniyoq runakunaqa tazatapas platotapas hawallantan mayllinkichis, ukhuntataqmi qenllillata saqenkichis. Saynan qankunapas runakunapa rikunallanpaq allinllaa kankichis, sonqoykichis ukhupitaqmi piensashankichis suwakuyllapi, hinallataq mana allinkuna ruwaykunallapi ima. 40Qankunaqa mana yachayniyoq roqro uma runakunan kankichis! Manachu yachankichis hawantapas ukhuntapas, Dios ruwasqantar? 41Qankunapa ruwasqaykichiswan Dios anchata kusikunanpaqqa, kaqniykichismantan wakchakunaman qonaykichis tukuy khuyakuywan. 42 Ay, imaynaraq fariseo religionniyoq runakuna kankichis! Qankunaqa anchatan preocupakunkichis Moisespa escribisqan leykunaman hina Diosman *diezmo qoypi, hierba buenaykichismanta, rudaykichismanta, hinallataq huertaykichispi wiaqkunamantapas. Ichaqa manan qankunaqa preocupakunkichishchu runamasiykichispaq allin kaqkunata ruwaytaqa, nitaqmi Diostapas khuyakunkichishchu. Kaykunatan ruwanaykichispuni, Diosman diezmo qoytapas ama qonqaspalla. 43 Ay, imaynaraq fariseo religionniyoq runakuna kankichis! Qankunaqa Diosmanta yachachina sinagoga wasikunapin, awpaqpi kaq sumaq tiyanakunallapin tiyaytapas munankichis, allin yachayniyoq runakuna hina alabasqa kanaykichispaq. Saynallataqmi plazakunapipas allin respetollawana rimayukunata munankichis. 44Ay, imaynaraq fariseo religionniyoq runakuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas kankichis! Qankunaqa allpa ukhupi alma p'ampasqa asnarishaq hinan kankichis, ishkay uya runakuna. Chaymi runakunaqa hawaykichispi purin mana cuentata qokuspalla, nispa. 45 Jesuspa rimasqankunata uyarispanmi, Moisespa escribisqan leykuna yachachikuq huk runa Jesusta khaynata niran:
209
Yachachikuq, chaykunata rimaspaqa, noqaykutapas k'amiwashankikun, nispa. 46 Chaymi Jesusqa paykunatapas khaynata niran: Ay, Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakuna, imaynaraq kankichis! Qankunaqa mana ruway atiykunatan runakunaman yachachinkichis. Saynata kamachispaykichismi runakunaman llasaq mana atina q'epita hina q'epichishankichis; nitaqmi qankunaqa ni huk dedollaykichiswanpas yanapankichishchu. 47Ay, imaynaraq kankichis! Qankunapa awpaq abueloykichiskunan Diosmanta willakuq *profetakunata wauchiranku. Chay abueloykichiskuna hina kashaspaykichismi, qankunapas kunanqa runakuna qawasunallaykichispaq, chay profetakuna p'ampasqaykichispa hawanpi ruwashankichis sumaq labrasqa rumikunawan perqakunata. 48 Saynallataqmi qankunapas chay awpaq abueloykichiskuna hinan kashankichis. Ichaqa paykunan Diosmanta willakuq profetakunata wauchiranku, saynallataqmi qankunapas Diosmanta willakuq profetata wauchinaykichispaq listo kashankichis. Saynata piensashaspaykichismi, qankunaqa, runakuna rikusunallaykichispaq, Diosmanta willakuq profetakunapa p'ampasqa kasqanpi, sumaq labrasqa rumikunawan perqakunata hatarichishankichis yuyarinaykichispaq. 49Chaymi Diosqa ancha yachayniyoq kaspa qankunamanta khaynata niran: Noqamanta willakuq profetakunata, hinallataq apostolkunatawan kachamuqtiymi, wakinta wauchinkichis, wakintaataqmi llaqtan-llaqtan qatikachaspa ak'arichinkichis, nispa. 50Chayraykun niykichis, Diosmi qankunataqa cuentata maasunkichis, kay pacha qallariyninmantapacha, Diosmanta willakuq llapallan profetakuna wauchisqa kasqanmanta. 51awpaq Adanpa wawan Can, wawqen Abelta wauchisqanmantapacha, asta Diosmanta willakuq profeta Zacariaskaman, Diosqa cuentata maasunkichis, paykuna wauchisqaykichismanta. Profeta Zacariastaqa awpaq abueloykichiskunan wauchiranku *templopi *altarmanta lugar santo nisqaman haykunapi. 52 Ay, Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakuna, imaynaraq kankichis! Qankunaqa yachankichismi imaynatas
210
Diosta reqsinamanta. Aswanqa Diosta reqsiy munaq runakunatapas, manan reqsichiytaqa munarankichishchu, nitaqmi qankunapas, Diostaqa reqsiyta munankichishchu, nispa. 53 Chaymantan Jesusqa chay fariseo religionniyoq runapa wasinmanta lloqsispa ripuran. Hinaqtinmi Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunaqa, fariseo religionniyoq runakunapiwan ima, phiakuspanku, Jesuspa qepanta riranku astawan tapupayaspanku. 54Paykunaqa Jesusta pantachiyta munaspankun tapupayaranku, sichus imatapas mana allinta rimaruqtinqa chayman hinallata acusanankupaq. runakunan Jesuspa muyuriqninpi tanqanakustinraq huunasqa kashaqtinkun, Jesusqa discipulonkunata khaynata niran: Qankunaqa *fariseo religionniyoq runakunapa levaduranmanta allinta cuidakuychis. Paykunaqa ishkay uya runakuna kaspankun, imatapas llullakuspa yachachinku. [Nota: Levaduraqa rikch'akun ishkay uya runamanmi. Imaynan chikachallan levadurapas, masata ashkaman tukuchin, saynallataqmi ishkay uya kaq runapas, chay ishkay uya kayninta ashka runakunaman contagian.] 2 Ichaqa runapa tukuy ima pakallapi piensasqanpas, yachasqan kanqa. Hinallataq pakallapi tukuy ima ruwasqanpas, yachasqallataqmi kanqa. 3 Qankunapuralla tutayaq ukhupi hina rimasqaykichispas, p'unchawpi hinan uyarisqa kanqa. Pakallapi imapas rimasqaykichistapas, llapan runakunan yachanqaku, nispa. Pitas aswan masta manchakunamanta nillarantaqmi: Khuyasqay runakuna, ama manchakuychishchu, sichus runakuna wauchiyta munasuqtiykichisqa. Paykunaqa chaymanta aswan mastaqa manan imatapas ruwaytaqa atinkumanchu. 5 Aswanqa Diosta manchakuychis. Payqa
12
1Waranqa-waranqantin
Tukuy imapas yachasqa kananmanta
4 Jesusqa
(Mat 10.28-31)
211
manan kay kawsay vidallaykichistachu qechusunkichisman. Aswanmi payqa ancha atiyniyoq, wauqtiykichis wiawiaypaq ak'ariy infiernoman wikch'uyusunaykichispaq. Chaymi qankunataqa niykichis, Diostay manchakuychis. 6 Ichaqa pishqa pichinkukunatapas ishkay qolqechallamanmi vendekunku. Sayna mana precioyoq kashaqtinpas, Diosmi chay pichinkukunatapas mana qonqanchu. 7Saynallataqmi qankunatapas Diosqa mana qonqasunkichishchu. Hinaspapas Diosqa yachanmi hayk'a chukchayoq kasqaykichistapas. Saynaqa amay manchakuychishchu, ichaqa qankunan valenkichis ashka pichinkukunamantapas aswan mastaraq, nispa. Jesusmanta ama p'enqakuspa willakunamanta nillarantaqmi khaynata: Pillapas runakunapa awpaqninpi mana p'enqakuspa noqamanta rimanqa chayqa, noqapas Diospa llapan angelninkunapa awpaqninpin nillasaqtaq: Payqa noqapa discipuloymi, nispa. 9Sichus pipas runakunapa awpaqninpi, noqata negawanqa chayqa, noqapas Diospa angelninkunapa awpaqninpin negallasaqtaq: Manan payqa discipuloychu, nispa. 10 Sichus pipas Diosmanta Hamuq Runapa contranpi rimanqa chayqa, perdonasqan kanqa. Ichaqa, Diospa Santo Espiritunpa contranpi rimaq runakunan, mana perdonasqachu kanqa. 11Hinallataq, pipas Diosmanta yachachina *sinagoga wasikunaman, otaq juzgadokunaman, otaq autoridadkunapa awpaqninman apasunkichis acusasunaykichispaq chayqa, aman llakikunkichishchu imayna rimanaykichismantaqa, nitaq imayna contestanaykichismantapas. 12 Chay rimasqaykichis ratopin, Diospa Santo Espiritun yachachisunkichis imayna contestanaykichispaqpas, nispa. kaq ashka runakuna ukhumantan, Jesusta huk runa nimuran khaynata: Yachachikuq, wawqeyta niykapuway papaykupa herencia saqewasqankumanta, noqaman tupawaqta qoykapuwananpaq, nispa.
8 Jesusqa
(Mat 10.19-20, 32-33; 12.32)
13 Chaypi
Payllapaq qolqeta waqaychaq qapaq runamanta

14 Chaymi
212
Jesusqa contestaran: Pitaq noqatari churawaran, qankunapa juezniykichis kanaypaq, otaq herenciaykichistapas rakiq kanaypaqr? nispa. 15 Saynata nispanmi Jesusqa runakunata qawarispa, khaynata niran: Amay qankunaqa tukuy imayoq kayllatachu piensaychis. Ichaqa manan kay pachapi tukuy imayoq kaspachu, kusisqa kankichis, nispa. 16 Saynata nispanmi, Jesusqa huk willakuyta paykunaman khaynata willaran: Huk qapaq runapa chakranmi allinta rururan. 17Chaymi chay qapaq runaqa sonqonpi piensaran khaynata: Imatataq ruwasaq kunanr? Maypitaq waqaychasaq kay cosechaykunatar? 18 Aswany khaynata ruwasaq: Cosecha waqaychanay wasikunata pashkaruspay, aswan mas hatun wasikunata ruwasaq, chaypi cosechasqaykunata hinallataq llapan kaqniykunatapas waqaychanaypaq. 19Chayta ruwaspaymi noqaqa kikillayta nikusaq: Kunanqa tukuy imaykunapas lliwmi hunt'a waqaychasqa kapuwan ashka wata durawananpaq! Kunanqa samakuspay mikhukusaq, tomakusaq, hinallataq fiestakunata ruwaspay kusikusaq ima! nispa. 20Saynata chay qapaq runa piensashaqtinmi Diosqa niran: Mana piensayniyoq roqro uma runa! Kunan tutan waunki. Chayri, pipaqtaq kanqa lliw hunt'a waqaychasqaykikunar? nispa. 21Chay willakuyta willaruspanmi, Jesusqa chaypi kaq runakunata khaynata niran: Saynallatataqmi kay pachapi qapaq runakunatapas pasanqa. Paykunaqa kay pachallapin qapaq runakuna kanku. Ichaqa Diospa awpaqninpitaqmi, mana imayoq runakuna kanku, nispa. Ama preocupakuspa kawsanamanta Jesusqa discipulonkunata khaynata niran: Qankunaqa ama kay vidaykichispiqa preocupakuychishchu mikhunaykichismanta, nitaq p'achakunaykichismantapas. 23Kay pachapi vidaykichisqa valen allin kaqkunata ruwanaykichispaqmi, manan
22 Chaymantan
(Mat 6.25-34)
213
mikhuchinallaykichispaqchu. Saynallataqmi cuerpoykichispas allin kaqkunata ruwanaykichispaqmi valen, manan sumaqta p'achachinallaykichispaqchu. 24Qawariychis pichinkukunata. Paykunaqa manan tarpunkuchu nitaq cosechankuchu, nitaqmi cosecha waqaychananku wasinkupas kanchu. Aswanmi paykunamanqa Diospuni sapa p'unchaw mikhunankupaq qon. Chaymi niykichis, qankunaqa pichinkukunamantapas aswan mastaraqmi Diospaqqa valenkichis! 25Qankuna creenkichishchu p'unchaw-p'unchaw afanakuspaykichis huk p'unchawllatawanpas kawsanaykichispaq, otaq huk chikachallantapas wiaruyta? 26 Ichaqa manan qankunaqa ni chayllatapas ruwaytaqa atinkichishchu, chayri imanaqtintaq qankunari anchata afanakushankichis kay pachapi tukuy kaqkunamantar? 27Qawarispa yachaychis campopi wiaq t'ikakunamanta; chay t'ikakunaqa manan llank'ankuchu nitaqmi pushkankuchu p'achakunankupaqqa. Ichaqa cheqaqtapunin niykichis, Israel nacin llaqtapi awpaq kamachiq rey Salomonpas, qapaq kashaspanmi, chay t'ikakuna hinallapas manan sumaqtaqa p'achakuranchu. 28Diosmi chay t'ikakunataqa sumaqta t'ikachispa chikan tiempollapaq wiachin; ch'akiruqtintaqmi ninaman wikch'uyusqa. Chayri, Diosqa manachu qankunata chay t'ikakunamantapas aswan mastaraq p'achachisunkichisman? Ichaqa qankunamanqa Diosmi qosunkichis tukuy necesitasqaykichista, pisi iiyniyoq runakuna! 29Saynaqa, amay afanakuychishchu nitaq preocupakuychispashchu, mikhunaykichismanta nitaq tomanaykichismantapas. 30Chaykunamantaqa afanakunku hinallataq preocupakunku, Diospi mana creeq runakunallan. Dios Taytaykichismi ichaqa, a yachana tukuy imapas faltasusqaykichistaqa. 31Chayraykun niykichis, imamantapas aswan mas importanteqa Diospa munasqanta ruwaymi. Chayta ruwankichis chayqa, tukuy ima necesitasqaykichistapas chashkinkichismi, nispa. Hanaq pachapi qapaq kanamanta nillarantaqmi kay willakuyta: Ama imatapas manchakuychishchu! Qankunaqa khuyasqa ovejaykuna hinan kankichis! Dios Taytaykichisqa
32 Jesusqa
(Mat 6.19-21)
214
munanmi hanaq pacha glorianpi, paywan qankuna wiaypaq kanaykichista. 33 Chayqa kay pachapi llapan kaqniykichista vendespay, wakcha runakunaman rakimuychis. Saynata ruwaspaqa, hanaq pachapin mana mawk'ayaq bolsonman hina tukuy kapuqniykichista hunt'ashankichis. Chaypiqa manan suwakunapas suwakunqachu, nitaqmi phuyu urupas mikhunqachu. 34Yachaychisy maypichus qapaq kayniykichis kashan, chayllapitaqmi sonqoykichispas kashan, nispa. nillarantaqmi: Llank'ana p'achaykichiswan p'achasqa hinallay kaychis; mecheroykichispas ratachisqallay kachun. 36Imaynan huk patronta serviq runakunapas, rikch'aspalla suyanku casarakuy fiestamanta patronninku kutimuspa, punkuta tocamuqtin apurayllaman kichanankupaq, saynay qankunapas listolla kaychis, noqa kutimunayta suyawaspaykichis. 37Kusisqan kanqaku patronninpa kutimunanta rikch'ashaspalla suyaq runakunaqa. Chaymi cheqaqtapuni niykichis, rikch'ashaspalla suyaq runakunamanmi, patronninqa mesaman tiyaykachispa, paykunaman kikinpuni mikhunata servinqa. 38Chaymi niykichis, chawpi tutatapas otaq imay horastapas, patronnin hamuspa, serviqnin runakunata rikch'ashaspalla suyashaqta tarinqa chayqa, ancha kusisqan chay serviqnin runakunaqa kanqaku. 39Yachaychisy kayta, sichus wasiyoq yachanman imay horastas suwa hamunanta chayqa, allintach cuidanman, wasinman suwa ama haykumunanpaq. 40Saynay qankunapas listolla kaychis. Diosmanta Hamuq Runaqa kutiramusaqmi mana piensasqaykichis horasllapi, nispa. Diosta mana kasukuq runamanta yachachisqankunata uyarispanmi, Pedroqa tapuran khaynata: Seorlly, kay willakusqaykiri, noqallaykupaqchu icha llapan runakunapaqwanchu? nispa. 42 Jesusataqmi niran: Pitaq kasukuspa allinta ruwaq mayordomo runar? Kasukuspa allinta ruwaq mayordomoqa, patronninpa
35 Jesusqa
Jesucristota suyanamanta
41Jesuspa
(Mat 24.45-51)
215
kamachisqanta kasukuspa ruwaqmi. Chaymi payta patronninqa haciendanpi churan serviqkunata kamachispa, wasinpi kaqkunamanpas horasllanpi mikhunata qonanpaq. 43 Ancha kusisqan chay mayordomoqa kanqa, patronnin hamuspa kamachisqanman hina ruwashaqta tarimuqtinqa. 44 Sayna kaqtinqa patronninmi payta churanqa tukuy kaqninkunata cuidananpaq. 45 Sichus chay mayordomo runaqa, patronninpa kamachitamusqanta mana kasukuspa, sonqollanpi piensanman khaynata: Patronniyqa manaraqmi hamunqachu, nispa. Saynata piensaspan, kamachisqan runakunata qarita warmita maqaspa, tukuy munasqanta mikhuspa, mach'akunman chayqa, 46 patronninmi mana suyasqan p'unchawta, hinallataq mana piensasqan horasta, qonqayllamanta chayaramuspa, chay runataqa alliallinta castigaspa, mana kasukuq runakunawan kushkata ak'arichinqa. 47Chaymi niykichis, patronninpa kamachisqankunata chay mayordomo yachashaspa mana ruwasqanraykun, allin-allin castigasqa kanqa. 48 Saynallataqmi patronninpa kamachisqankunata mana yachashaspa, ima mana allintapas ruwaq mayordomon ichaqa, pisillata castigasqa kanqa. Pipas Diosmanta ashkata chashkiqmi, Diosmanpas ashkamanta cuentata qonqa. Saynallataqmi pimanpas tukuy imata Dios confiaran chayqa, paymantapas Diosmi cuentata maanqa aswan mastaraq, nispa. Runakuna rakinasqa kasqankumanta nillarantaqmi: Noqaqa ninata hinan kay pachaman hamuspay apamurani. Saynaqa maytan munayman chay nina ratashanantaa. 50Aswanmi noqa primerta ak'arisaq. Chaymi ancha llakikuywan chay p'unchaw chayamunanta suyashani. 51Qankunaqa creerankichishchu, noqa kay pachaman hamuspay hawkayayta apamunaypaq? Manan! Aswanmi noqapi creesqaykichisrayku, noqapi mana creeqkuna qankunamanta rakikunqaku. 52 Chaymi niykichis, kunanmanta awpaqmanmi huk wasipi pishqa tiyaq runakunapas, rakinasqa kawsanqaku; kinsan ishkaypa contranpi
49Jesusqa
(Mat 10.34-36)
216
kanqa; ishkaytaqmi kinsapa contranpi kanqa. 53Papanmi wawanpa contranpi kanqa; wawanataqmi papanpa contranpi kanqa. Chayraykun paykunaqa cheqninakunqaku. Mamitanmi ususinpa contranpi kanqa; ususinataqmi mamitanpa contranpi kanqa; chayraykun paykunapas cheqninakullanqakutaq. Suegranpas qachunninwanmi cheqninakuspa enemigontin hina kawsanqaku, nispa. P'unchawkunata qawarispa yuyaymananamanta chaypi kaq runakunata qawarispanmi nillarantaq: Qankunaqa intiq haykunan ladomanta phuyu lloqsimuqta rikuspaykichismi ninkichis: Paramunqan, nispa; hinaqtintaqmi paramun. 55Uraymanta wichayman wayra-wayramuqtintaqmi ninkichis: Ruphamunqan, nispa; hinaqtintaqmi ruphamun. 56 Cheqaqtapunin niykichis, qankunaqa ishkay uya runakunan kankichis! Cielotapas kay allpa pachatapas qawaspaykichismi, yachankichis p'unchawkuna allin kananta otaq mana allin kanantapas. Aswanqa noqapa ruwasqaykunata qawaspaykichismi, mana entiendenkichishchu, nispa. Quejawaqninchis runakunawan allinpanakuspa kawsanamanta nillarantaqmi: Qankunaqa allin kaqtay imatapas ruwaychis. 58 Quejakusuqniyki runawan juezman rispaykiqa, anllapiraqy arreglaspa allinpaychis, saynapi juezman amaa entregasunaykipaq. Sichus guardiaman juez entregarusunki chayqa, carcelmanmi apaspa churamusunki. 59Chaymantaqa manan lloqsimunkichu, juezpa kamachisqanman hina llapan qolqeta paganaykikama, nispa.
57Jesusqa 54 Jesusqa
(Mat 16.1-4; Mar 8.11-13)
(Mat 5.25-26)
13
p'unchawkunapin wakin runakuna Jesusman hamuspa, willaranku khaynata: Galilea *provincia lawmantan runakuna Jerusaln temploman hamuranku. Chaypi animalkunata
Huchata saqespa Diosman kutirikunamanta

1Chay
217
wauchispanku, Diosman *sacrificio ofrendata haywashaqtinkun, gobernador *Pilatopa soldadonkuna hamuspanku, qonqayllamanta chay sacrificio ruwaq runakunata wauchiranku. Chaymi yawarninkupas animalkunapa yawarninwan ima chapukuran, nispa. 2 Chaymi Jesusqa paykunata niran: Qankuna piensankichishchu chay Pilatopa wauchisqan runakunaqa, wakin Galilea provincia lawmanta runakunamantapas aswan mas huchasapa kanankupaq? 3 Manan saynachu! Qankunapas huchaykichismanta Diosman mana kutirikuspaqa, saynatan waunkichis. 4Yuyariychisy, Jerusaln llaqta ukhupi, *Silo nisqa sutiyoq lugarpi, huk hatun torre thuiyamuspa chunka pusaqniyoq runakunata wauchisqanmanta. Chaytapas, qankuna piensankichishchu, paykunapas Jerusaln llaqtapi tiyaq runakunamanta, aswan mas huchasapa kaspanku waunankupaq? 5 Manan saynachu! Qankunapas huchaykichismanta Diosman mana kutirikuspaqa, saynatan waunkichis, nispa. huk willakuyta willaran khaynata: Huk runan higosta plantaran uvas plantakunawan kushkata. Chaymi unay watamantaa chay runaqa riran chay higospa rurunta pallaq. Ichaqa chay higos sach'aqa, manan rurusqachu. 7Chaymi dueonqa chakran cuidaq runata niran: Kinsa wataan hamuni kay higos sach'apa rurunta pallanaypaq; ichaqa manan ni ch'ullatapas ruruntaqa tarinichu. Aswany wit'upuy; yanqan kay sach'aqa campota ocupashan, nispa. 8 Hinaqtinmi chay chakra cuidaq runaqa niran: Seor, kay watatawanraqy dejaykuy, muyuriqninta hasp'iruspay wanuta hich'arunaypaq. 9Sichus rurunqa chayqa, allinmi kanqa. Mana ruruqtinmi ichaqa, wit'uchipunki, nispa. [Nota: Chay mana ruruq higos sach'aqa, Diosta mana kasukuq runakunan kanku.] p'unchawpin Diosmanta yachachina *sinagoga wasipi Jesusqa yachachisharan. 11Chayllapitaqmi kasharan
6 Jesusmi
Mana ruruq higos sach'amanta
10 *Samana
Huk warmita Jess sanoyachisqanmanta
218
demoniopa k'umuyachisqan warmi. Chaymi chay warmiqa, chunka pusaqniyoq wataa mana rectota sayarispaqa, puriranchu. 12 Hinaqtinmi Jesusqa chay warmita rikuruspa waqyaran. Hinaspan khaynata niran: ak'arichisusqayki onqoymantan sanoa kanki, nispa. 13 Saynata nispanmi, Jesusqa makinwan llamiykuran chay warmita. Hinaqtinmi chay warmiqa kasqan ratolla sanoyapuspa, Diosta alabaran. 14Samana p'unchawpi Jess sanoyachiqtinmi, Diosmanta yachachina *sinagoga wasipi kamachiq runaqa, anchata phiakuspa runakunata niran: Soqta p'unchawmi llank'anapaqqa. Chay p'unchawkunapiy hamuychis sanoyayta munaspaqa, amay samana p'unchawpichu, nispa. 15 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaran: Ishkay uya runakuna. Manachu qankunapas samana p'unchawpi wakaykichista asnoykichistapas pashkaspa unuta tomananpaq qatinkichis? 16 Kay warmiqa Abrahampa mirayninmanta kasqanraykun, wakaykichismantapas asnoykichismantapas aswan masta valen. Paytan chunka pusaqniyoq wataa demonio ak'arichiran. Chayri, manachu samana p'unchaw kashaqtinpas, payta sanoyachiyman? nispa. 17Saynata rimaqtinmi, llapan enemigonkunaqa p'enqaypi rikukuranku. Wakin runakunaataqmi Jesuspa tukuy ima ruwasqankunata rikuspanku anchata kusikuranku. Mostaza mukhumanta nillatarantaqmi: Imawantaq rikch'anachiyman Diosta kasukuspa kawsaq runakunatar? 19Diosta kasukuq runakunaqa rikch'akun, huk runapa tarpusqan mostaza mukhumanmi. Chay mostazapa mukhunmi hatun sach'aman tukun wiaspaqa. Chaymi pichinkukunapas ramankunapi thapachakunku, nispa. [Nota: Kay mostaza mukhuqa yachachiwanchis, imaynan kay mostaza mukhupas ch'ulla mukhullamanta hatunta wiaspa ashkata rurun, saynan Diospi creeq runakunapas ch'ullallamanta ashkaman tukunku.]
18 Jesusqa
(Mat 13.31-32; Mar 4.30-32)
219
Levaduramanta nillarantaqmi: Imawantaq rikch'anachiyman Diosta kasukuspa kawsaq runakunatar? 21Diosta kasukuq runakunaqa rikch'akun chikallan levadurata ashka harinawan huk warmi chapuqtin ashkaman chay masa poqosqanmanmi. Saynallataqmi Diospi creeq runakunapas sapa p'unchaw ashkaman tukunqaku, imaynan chay levadurapas chikan masata ashkaman tukuchin, chay hinata, nispa. K'itku punkumanta llaqtaman rishaspanmi, Jesusqa yachachiran llaqtakunapi, hinallataq uchuy llaqtachakunapipas. 23 Hinaqtinmi huk runa tapuran: Seor, chikallanchu salvasqa kanqaku? nispa. Chaymi Jesusataq contestaran: 24Ashka runakunan huk p'unchaw haykuyta munanqaku; aswanqa manan atinqakuchu. Qankunapas kallpanchakuychisy chay k'itku punkunta kunan haykunaykichispaq. 25Chay punkuta wasiyoq wishq'aruqtinmi ichaqa, hawapi qeparunkichis. Hinaspan punkuta takaspa waqyakunkichis: Seor, Seor kichaykullawayku! nispa. Ichaqa payataqmi nimusunkichis: Manan qankunataqa reqsiykichishchu; maymantach qankunaqa kankichispas, nispa. 26Hinaqtinmi qankunaataq ninkichis: Seor, qanwan kushkan mikhuraykupas, tomaraykupas, llaqtaykupa plazanpitaqmi qanqa yachachirankipas, nispa. 27Hinaqtinmi payataq nimusunkichis: Manan reqsiykichishchu, maymantach qankunaqa kankichispas. Ladoymanta ayqeriychis mana allin ruwaq runakuna, nispa. 28 Chaymi hawapi qeparuspa Abrahamta, Isaacta, Jacobta hinallataq Diosmanta willakuq *profetakunata ima, hanaq pacha Diospa qayllanpi rikuspaykichis, waqankichis kiruykichispas rach'iqyanankamaraq. 29Hanaq pacha Diospa ladonmanqa, llapan llaqtakunamantan runakunaqa, Dioswan kushka mikhunankupaq hamunqaku. 30Kay pachapi mana
20 Jesusqa
(Mat 13.33)
22 Jerusaln
(Mat 7.13-14, 21-23)
220
importante kaq runakunan, hanaq pacha Diospa ladonpiqa, aswan importante runakuna kanqaku. Kay pachapi importante runakunaataqmi ichaqa, p'enqachisqa kaspanku, qepakunqaku, nispa. Jesuspa waqasqanmanta p'unchawmi fariseo religionniyoq runakuna Jesuspa kasqanman chayamuspanku, khaynata niranku: Ripuy kaymanta! *Rey *Herodesmi wauchiyta munashasunki, nispanku. 32 Chayta uyarispanmi Jesusqa paykunata niran: Riychis hinaspa chay atoq hina Herodes runata nimuychis: Kunan p'unchawkunallaan runakunamanta demoniokunata qarqosaq; hinaspa onqosqakunatapas sanoyachisaq. Chaymantan ichaqa kay ruwanaykunata tukusaq, nispa. 33 Chaymi noqaqa kunan, paqarin hinallataq minshapas Jerusaln llaqtamanqa rinaypuni kashan. Ichaqa Diosmanta willakuq huk *profeta runaqa, manan waunmanchu huk law llaqtapiqa; aswanmi Jerusaln llaqtapi waunan. 34Ay, Jerusalenpi tiyaq runakuna! Qankunan Diosmanta willakuq profeta runakunata wauchirankichis! Hinaspapas qankunan Diospa kachamusqan runakunata rumiwan p'anarankichis! Noqaqa maytan munarani qankuna huuykuyta, imaynan huk wallpapas raphran ukhupi chiwchinkunata huuykuq hina! Ichaqa manan munarankichishchu. 35 Chayraykun Dios yupaychanaykichis templopas, hinallataq llaqtaykichispas, wasiykichispas wikch'usqa kanqa. Cheqaqtapunin niykichis, manaan rikuwankichishachu tiempo chayamunankama. Chay p'unchawan ninkichis: Alabasqay kachun Diospa Sutinpi Hamuq Salvadorqa, nispa.
31Chay
(Mat 23.37-39)
*samana p'unchawpin Jesusqa riran, *fariseo religionniyoq runakunapa huknin kaq jefenpa wasinman mikhuq. Hinaqtinmi chaypi kaq wakin fariseo religionniyoq runakunapas Jesusta qawapayaranku, imapipas
14
1Huk
Huk runata samana p'unchawpi Jess sanoyachisqanmanta
221
pantaruqtinqa acusanankupaq. 2 Chaypi Jess kashaqtinmi, punkipakuy onqoyniyoq runa, Jesuspa awpaqninman ashuykuran. 3 Hinaqtinmi Jesusqa Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunata, hinallataq *fariseo religionniyoq runakunatawan tapuran khaynata: Moisespa leyninman hina, samana p'unchawpi sanoyachisqay, allinchu icha manachu? nispa. 4 Paykuna upallalla kaqtinkun, Jesusqa punkipakuy onqoywan onqoq runata llamiykuspa sanoyachiran; hinaspan: Ripuy, niran. 5 Hinaqtinmi chaypi kaq runakunata Jesusqa niran: Mayqenniykichispapas samana p'unchawpi wawaykichispas, (asnoykichispas) otaq toroykichispas huk hatun t'oqoman urmaykuqtin, manachu orqowaqchis samana p'unchaw kasqanrayku? nispa. 6 Ichaqa mayqenninkupas manan ni imaynatapas contestayta atirankuchu. invitasqa runakuna, awpaqpi allin kaq lugarkunapi tiyanankupaq mashkasqankuta rikuspanmi, Jesusqa chaypi kaq runakunaman yachachiran khaynata: 8Pipas invitasunki casarakuyninman hinaqtinqa, amay awpaqpi sumaq tiyanakunatachu akllanki tiyanaykipaqqa. Saynata ruwaqtiykiqa, pipas qanmanta aswan mas reqsisqa invitado runa chayaramuqtinmi, chay invitasuqniykiqa 9ayqeriy nisunkiman, chay allin reqsisqa runa chaypi tiyananpaq. Hinaqtinmi qanqa p'enqap'enqayta qepaman tiyaq riwaq. 10Aswanmi casarakuyman invitasqa kaspaykiqa, qepallapia tiyakuy, invitasuqniyki hamuspa khaynata nisunaykipaq: Amigo, awpaqpi allin kaq lugarpi tiyakamuy, nispa. Saynapin chaypi qanwan kushka tiyaqkuna yachanqaku aswan mas respetasqa kasqaykita. 11Ichaqa pay tukusqa runakunan humillasqa kanqaku. Humillakuq runakunaataqmi, respetasqa kanqaku, nispa. 12 Jesusqa nillarantaqmi chay cenaman invitaqnin *fariseo religionniyoq runata: Huk fiestapi mikhunata otaq cenayta ruwaspaqa, amay amigoykikunallatachu, nitaq wawqeykikunallatachu, nitaq familiaykikunallatachu, nitaq qapaq kaq vecinoykikunallatachu
7Cenaman
Casarakuyman invitasqakunamanta
222
invitankiqa. Sichus paykunallata invitanki chayqa, paykunapas wasinman qanta invitasuspaykin, huk fiestata ruwaspa qanmanpas kaq mikhuchillasunkitaq, imaynan qanpas ruwaranki saynata. 13Aswany fiestata ruwaspaykiqa, mikhunankupaq invitakamunki: wakchakunata, uk'ukunata, mana puriy atiq wist'ukunata, hinallataq awsakunatawan ima. 14Saynata ruwaspaykin qanqa ancha kusisqa kawsanki. Paykunaqa chay invitasqaykimantaqa manan kutichiyta atisunkikuchu. Chaymi Diosqa anchata bendecisuspayki, premioykitapas qosunki, kay pachapi runamasiykipa favorninpi allinta ruwasqaykirayku. Chaytan Diosqa qosunki, Diospi creeq runakuna, wausqankumanta kawsarimusqan p'unchawpi, nispa. Fiestapi mikhunankupaq invitasqa runakunamanta uyarispanmi, Jesuswan kushka mesapi cenayta mikhuq runakunamanta huknin kaq runa, Jesusta niran: Ancha kusikuyniyoqmi kanqaku Diospa gobiernasqan sumaq glorianpi allin mikhunata paywan kushka mikhunankupaq runakunaqa, nispa. 16 Hinaqtinmi Jesusqa contestaran khaynata: Huk runan fiestata ruwaspa ashka runakunata invitamuran mikhunankupaq. 17Chaymi mikhuy horas chayaramuqtin chay runaqa, sirvienten runata kamachiran invitasqan runakunata waqyamunanpaq: Hamuychisha mikhunaykichispaq; mikhunaqa listoan kashan, nispa. 18 Hinaqtinmi chay invitamusqan runakunaqa mana hamuyta munarankuchu. Chaymi primerta waqyamusqan runaqa niran: Chakra rantisqaymi qawamunay kashan. Manan hamuyta atiymanchu. Disculpaykuway, nispa. 19Hukataqmi niran: Manan hamuyta atiruymanchu. Pishqa masa torokunatan rantiruni; chaytaraqmi pruebamunay kashan. Disculpaykuway, nispa. 20 Huk runaataqmi niran: Chayllaraqmi casararukuni. Chayraykun mana hamuyta atiymanchu, nispa. 21Hinaqtinmi chay waqyamuq sirvienteqa kutimuspa, patronninman willaran runakunapa nimusqanta. Chayta uyarispan, patronninqa anchata phiakuran chay waqyachimusqan runakunapaq. Hinaspan sirvienten runata kamachiran:
15 Chayta
(Mat 22.1-10)
223
Apurayllaman riy plazakunaman, hinallataq callekunamanpas. Hinaspa chaymanta pusamuy wakchakunata, uk'ukunata, mana puriy atiq wist'ukunata, awsakunatawan ima, nispa. 22 Hinaqtinmi chay sirvienten runaqa patronninpa kamachisqanman hina runakunata waqyamuran. Chaymanta kutimuspantaqmi patronninta niran: Seorlly, kamachiwasqaykiman hinan runakunata pusaramuni. Chaypas wasipiqa campo kashanraqmi, nispa. 23 Chaymi patronninqa chay sirvienten runata niran: Riy ankunaman, hinallataq llaqtaq muyuriqninkunamanwan. Hinaspa runakunata pusamuypuni wasiypi hunt'a kanankupaq. 24Cheqaqtan niykichis, chay primer kaq invitamusqay runakunaqa, manan mayqenninpas mallinqachu kay preparachisqay mikhunataqa, nispa. runakuna Jesuspa qepanta riqtinmi, Jesusqa kutirispa paykunata khaynata niran: 26Pipas noqata qatikuwayta munaspaqa, papanmantapas, mamitanmantapas, warminmantapas, wawankunamantapas, wawqenkunamantapas, panankunamantapas, hinallataq kikinpa vidanmantapas aswan mastan noqata khuyakuwanan; ichaqa saynata mana khuyakuwaspaqa, manan noqapa discipuloyqa kanmanchu. 27Pipas noqapi creespa mana ak'ariy munaq, hinallataq noqata mana qatikuway munaq runaqa, manan discipuloyqa kanmanchu. 28Sichus mayqenniykichispas, huk torreta ruwayta munaspaqa, manaraq qallarishaspanmi, tiyaykuspa qolqentaraq allinta yupanan. Hinaspan allinta tanteakunan, chay torreta ruwaspa tukuchinanpaq, qolqen aypanqachus icha manachus chayta. 29Sichus mana allinta tanteakuspa chay torrepa cimientonta ruwayta qallarispa, mana tukuqtinmi, runakuna rikuspanku paymanta burlakuspa asipayankuman, 30khaynata nispanku: Kay runaqa afanllaan torreta ruwayta qallarirun, ichaqa manataqmi tukuyta atinchu, nispanku. 31 Imatataq ruwanman huk *reyri, chunka waranqa soldadollayoq kashaspan, ishkay chunka waranqa soldadoyoq reywan peleaq rinanpaqr? Primertan payqa tiyaykuspan allinta tanteakunan, chay chunka waranqa soldadonkunallawan
25 Ashkallaa
Allinta tanteakuspa Jesusta qatikunamanta
224
ganayta atinmanchus icha manachus chayta. 32 Sichus peleaspa mana ganananpaq hina kaspaqa, karullataraq chay enemigon rey soldadonkunapiwan hamushaqtinmi, payqa soldadonkunata akllaspan kamachinqa, rispanku khaynata nimunankupaq: Amaa peleasunchishchu; aswan hawkalla qepanapaq, parlasun, nispa. 33Saynallataqmi qankunatapas niykichis, sichus noqapa discipuloy kayta munaspaqa, llapan kaqniykichiskunata saqespan, allinta tanteakuspa qatikuwanaykichis, nispa. Kachipa q'aymayasqanmanta nillarantaqmi: Kachiqa imapaqpas allinmi; q'aymayaruspanmi ichaqa manaa imapaqpas valenachu. Hinaqtinri imawantaq salachiwaq kaqmantar? 35 Mana salaq kachiqa, manaan ni imapaqpas valenachu, nitaq chakraman hich'anapaqpas ni wanupaqpas. Aswanqa wikapanallapaqan valen. Kay yachachikuykunata uyariqqa, kasukuytay yachachun, nispa.
34 Jesusqa
(Mat 5.13; Mar 9.50)
yachachisqanta uyarinankupaqmi, paypa kasqanman *impuesto cobraq runakuna, hinallataq huchasapa runakunapas hamuranku. 2 Chayta rikuspankun *fariseo religionniyoq runakunapas, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapas, Jesuspa contranpi rimaspanku ninakuranku khaynata: Kay runaqa huchasapa runakunapa amigonmi; hinaspapas paykunawan kushkan mikhunpas, nispanku. 3 Hinaqtinmi Jesusqa kay willakuyta willaran: 4Mayqenniykichispapas pachaq ovejaykichismanta huknin kaq ovejaykichis chinkaruqtinqa, manachu esqon chunka esqonniyoq ovejaykichista, maypin michisqaykichispi saqeyuspa, mashkaq riwaqchis tarimunaykichiskama? 5Tariramuspataq ancha kusisqallaa q'epiyukuspa kutinpuwaq. 6Hinaspan wasiykiman chayamuspa, amigoykikunata hinallataq vecinoykikunatawan waqyaspa niwaq: Hamuychis wasiyman. Kusikusunchis. Chinkasqa ovejaytan tarirakanpuni, nispa. 7Cheqaqtapunin niykichis, saynan
15
Chinkasqa ovejamanta
1Jesuspa
(Mat 18.10-14)
225
hanaq pachapipas kusikuy kanqa, esqon chunka esqonniyoq allin runakunamantapas, aswan mastaraq kay huk huchasapa runa huchanta saqespa, Diosman kutirikusqanmanta, nispa. nillarantaqmi huk willakuyta: Manachu huk warmipa chunka qolqenmanta huknin qolqen chinkaruqtin, payqa mecherota ratachispa, wasinta pichaspa mashkanman tarinankama? 9Tariruspanmi ichaqa, amistadninkunata hinallataq vecinankunatapas waqyaspa ninman: Hamuychis wasiyman, hinaspa noqawan kusikuychis, chinkasqa qolqeyta tarikapusqayrayku, nispa. 10Cheqaqtapunin niykichis, saynan hanaq pachapipas, Diospa angelninkunapa awpaqninpi ancha kusikuy kanqa, huk huchasapa runa huchanta saqespa, Diosman kutirikusqanmanta, nispa. nillarantaqmi: Huk runapan ishkay wawankuna karan. 12 Hinaqtinmi sullk'a wawanqa papanta niran: Papy, noqaman tupaqniy herenciayta qoykapuway, nispa. Chaymi papanqa ishkaynin wawankunaman, herenciankuta rakipuran. 13 Chay p'unchawkunapin chay sullk'a wawanqa papanmanta chashkisqanta llapanta vendespan, karu llaqtaman ripuran. Chaypin llapallan qolqenta tukuran millay kawsaykunapi purispa. 14Hinaqtinmi manaa qolqeyoq kashaqtin, chay kasqan llaqtapi ancha muchuy karan. Chaymi mana imapas mikhunanpaq kaqtin, 15 huk kaqnin chakrayoqta ruegakuran imallapipas llank'anata qoykunanpaq. Chaymi chakrayoq runaqa chakranman pusaspa, kamachiran khuchikunata michinanpaq. 16 Hinaqtinmi payqa yarqaymanta kaspa, khuchikunapa mikhusqan *algarrobataa mikhuyta munaran. Ichaqa manan pipas chayllatapas qoykuranchu. 17Chaymi payqa yuyaymanaspa khaynata niran: Papaypa wasinpiqa manan mikhunaqa faltanchu; llank'aqninkunapas allin mikhusqach kashanku! Noqaataqmi ichaqa, kaypi yarqaymanta waushania! 18Kunany papaypa wasinman kutipusaq, hinaspa khaynata nisaq: Papy,
8 Jesusqa
Chinkasqa qolqemanta
11Jesusqa
Chinkasqa joven kutinpusqanmanta
226
huchallirukunin Diospa contranpi, hinallataq qanpa contraykipipas. 19Manaan wawaymi niwanaykipaq hinaachu kani. Aswanpas huknin kaq llank'apusuqniykita hinallaay chashkiykuway, nispa. 20 Saynata yuyaymanaspanmi papanpa wasinman kutinpuran. Karullataraq hamushaqtintaqmi, papanqa chinkasqa wawanta rikuruspa, apurayllaman aypaspa, khuyakuymanta abrazaspa hinallataq much'aykuspa ima, wawanta chashkiran. 21Hinaqtinmi wawanqa niran: Papy, huchallirukunin Diospa contranpi, hinallataq qanpa contraykipipas. Manaan wawaymi niwanaykipaq hinaachu kani, nispa. 22 Hinaqtinmi papanqa sirvienten runakunata kamachiran khaynata: Allinnin p'achata orqomuspaykichis p'achachiychis; anillowanpas zapatowanpas churaychis. 23 Hinallataq allinnin wira torillotapas apamuspa ak'aychis, kusikuymanta mikhunanchispaq. 24Kay wawayqa wausqa hinaan karan; kunanmi ichaqa chinkasqa kasqanmanta tarirakapuni, nispa. Chaymi paykunaqa kusisqallaa fiesta ruwayta qallariranku.
227
25 Hinaqtinmi
kuraq kaq wawanqa, chakrapi llank'amusqanmanta wasiman kutinpuran. Papanpa wasinpa ladonman yaqaa chayaramushaspataqmi, fiesta ruwasqanku musicata hinallataq tususqankutawan uyariran. 26Chaymi payqa huk sirviente runata waqyaspa tapuran: Imanaqtintaq fiestatari ruwashanku? nispa. 27Hinaqtinmi chay sirviente runaqa contestaran: Ripuq sullk'a wawqeykin kutiranpusqa sanolla. Chaymi papaykiqa kusikuymanta fiestata ruwashan. Mikhunankupaqpas allinnin wira torillotan ak'arachinpas, nispa. 28Chaymi kuraq wawanqa nishuta phiarukuspa, chay fiestamanqa mana haykuyta munaranchu. Hinaqtinmi papanqa lloqsimuspa ruegaran haykunanpaq. 29Ichaqa chay kuraq wawanataqmi, papanta niran: Kay unay wataan kasukuspay tukuy imapi yanapayki. Ichaqa manan qoykuwarankichu huk cabrachallatapas, amigoykunawan fiestata ruwaspa mikhurunaykupaq. 30Kunantaq ichaqa, kay wawayki, mana allinpi puriq warmikunawan tukuy qosqaykitapas tukuramuspa kutiramuqtin, huk allinnin wira torillotaraq ak'arachipunki; hinaspa fiestataraq ruwashankipas, nispa. 31Chaymi papanqa chay kuraq wawanta, khaynata niran: Wawally, qanqa sapa p'unchawmi noqawan kashanki. Qanpaqmi kanqa tukuy ima kaqniykunapas. 32 Kay wawqeykiqa wausqanmantapas kawsarimushanman hinan, chinkasqanmantapas tarisqa hinan. Chaymi noqanchisqa kusikuspa fiestata ruwananchis, nispa. discipulonkunata nillarantaq khaynata: Huk qapaq runapan karan huk mayordomon. Chay qapaq runamanmi willamuranku khaynata: Chay mayordomuykiqa nishutan usuchishan tukuy ima kaqniykikunata, nispa. 2 Hinaqtinmi patronninqa chay mayordomonta waqyachimuspa niran: Imatan ruwashanki kaqniykunawan? Kaqniykunawan mana allin ruwasqaykitan willawanku. Chaymi kunan tukuy ima kaqniykunamanta cuentata qowanki. Hinaspapas qanqa manaan mayordomuyachu kanki, nispa. 3Chaymi chay mayordomonqa sonqon ukhullapi khaynata piensaran: Kunanri imatataq ruwasaq llank'anaymanta patronniy qarqowaqtinr? Chakrapi llank'aytaqa manan atiymanchu; limosna
16
1Jesusmi
Yachaysapa mayordomomanta
228
maakuytapas p'enqakunitaqmi. 4Aswany! patronniy manaraq qarqoruwashaqtin, runakunata yanaparusaq, paykunapas manaa mayordomo kaqtiy, wasinkupi samachiwaspa yanapawanankupaq, nispa. 5Chaymi patronninman debeqnin runakunata waqyachimuspa, huk-hukllamanta tapuran. Primer kaqtan tapuran khaynata: Hayk'atataq patronniymanri debeshanki? nispa. 6 Hinaqtinmi chay debeq runaqa niran: Ishkay chunka cilindro *aceitetan debeshani, nispa. Chaymi chay mayordomoqa niran: Kaypin contrato ruwasqayki papelqa kashan. Kunachallan aswan huk contratota ruway chunka cilindro aceitellamantaa, nispa. [Nota: pachaq barril aceiteqa, ishkay chunka cilindromanmi haykun.] 7Nillarantaqmi huknin debeqtapas: Hayk'atataq patronniymanri debeshanki? nispa. Hinaqtinmi chay debeq runaqa niran: Pachaq carga trigotan debeshani, nispa. Chaymi mayordomoqa paytapas niran: Kaypin contrato ruwasqay papelqa kashan. Kunachallan aswan huk contratota ruway pusaq chunka cargallamantaa, nispa. 8Hinaspan patronninqa suwa mayordomonpa ruwasqanta yacharuspa, sayna ruwasqanmanta admirakuspa allinta paymanta rimaran. Chaymi kunan qankunatapas niykichis, Diospi mana creeq runakunaqa, Diospa wawan runakunamantaqa aswan mas astuton kanku, paykunapura qolqenkuwan yanapanakunankupaq. Ichaqa Diospi creeq runakunaataqmi, mana qolqenkuwanpas yanapanakuyta yachankuchu, nispa. 9Chayraykun niykichis: Kay pachapi mana allinkunapi gastanaykichis qolqeykichiswanqa, runakunatay yanapaychis, amigoykichis kananpaq. Saynapi qolqeykichis manaa kaqtinpas, hanaq pachapin kanqa ashka amigoykichiskuna qankunata chaypi chashkisunaykichispaq. 10Pipas chikallanta qoykuqtiyki, allinta cuidanqa chayqa, ashkata qoqtiykipas allintan cuidanqa. Ichaqa, pipas chikallanta qoykuqtiyki, mana allintachu cuidanqa chayqa, ashkata qoqtiykipas, manan allintachu cuidanqa. 11Chaymi niykichis, kay pachapi imapas cosaskunata, sichus qankuna mana allintachu cuidankichis chayri, pitaq qankunamanri confiasunkichisman hanaq pachapi ancha valorniyoq kaqkunatar? 12 Ichaqa kay pachapi imapas kaqkunata, mana allintachu cuidashaqtiykichisri, pitaq qankunamanri imatapas qosunkichisman kikiykichispa kananpaqr?
229
13 Manan
pi sirvientepas ishkay patrontaqa serviyta atinmanchu. Hukninta munakuspanmi allinta kasukunman; huknintaataqmi cheqnikuspa mana kasukunmanchu. Saynan pipas qapaq kayllata munaspaqa, manan Diostaqa serviyta atinmanchu, nispa. 14 Chaymi qolqella mashkaq *fariseo religionniyoq runakunaqa, Jesuspa yachachisqanta uyarispanku asikuranku. 15 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Qankunaqa, runakuna qawasunallaykichispaqmi, allin rikusqa kayta munankichis. Diosmi ichaqa sonqoykichista reqsin imayna huchasapa kasqaykichista. Kay pachapi runakunapa rikunallanpaq ancha importante kaqkunaqa, Diospa awpaqninpiqa mana imapaq valeqmi kanku, nispa. nillarantaqmi: Bautizaq Juanpa willakusqan tiempokaman runakunaqa, Moisespa escribisqan leyman hina, hinallataq profetakunapa yachachisqankunawan ima gobiernasqa karanku. Ichaqa Bautizaq Juanpa yachachisqan p'unchawmantapachan, Diosmanta allin willakuykunata runakunaqa uyarishanku. Chaymi ashka runakunaqa, Diospa gobiernasqan sumaq glorianman imaynatapas haykuytapuni munashanku. 17Ichaqa Moisespa escribisqan leykunaqa kunan p'unchawkunakamapas valellashanmi. Hanaq pachaa otaq kay pachaa chinkanman hinaqtinpas, Moisespa escribisqan leykunamantaqa, manan huk letrallapas chinkanmanchu, nispa. Casado kashaspa ama t'aqanakunankumanta nillarantaqmi: Pipas warminmanta t'aqakuspa, huk warmiwan tiyanqa otaq casarakunqa chayqa, Diospa contranpin huchallikun. Saynallataqmi huk solteropas, tiyanqa otaq casarakunqa, qosanmanta t'aqakuq warmiwan hinaspaqa, Diospa contrallanpitaqmi huchallikun, nispa.
16 Jesusqa
Moisespa leyninmanta, allin willakuymantawan
18 Jesusqa
(Mat 19.1-12; Mar 10.1-12)
230
nillarantaqmi kay willakuyta: Huk qapaq runan karan ancha allin fino p'achakunallawan p'achakuq. Paymi sapa p'unchaw fiestata ruwaspa, tukuy ima allin mikhunakunallata ruwachiq mikhunankupaq. 20Kallarantaqmi huk wakcha runapas Lzaro sutiyoq. Paymi chay qapaq runapa wasinpa punkunpi kasharan, ancha sarna onqoypa tukusqan. 21Hinaqtinmi payqa chay qapaq runapa mesanmanta pampaman urmaq mikhunawan saqsaykuyta munaran. Chaypi kashaqtinmi, chay wakcha runataqa, alqokunallaa sarnankunatapas llaqwaran. 22 Sayna kashaspan chay wakcha Lzaro runaqa, huk p'unchaw waupuran. Hinaqtinmi Diospa angelninkuna hanaq pachaman almanta aparanku, Abrahampa kasqanman. Saynallataqmi chay qapaq runapas waullarantaq, hinaqtinmi p'amparanku. 23Chay qapaq runaqa, wausqakunapa kasqanpi anchata ak'arishaspanmi, karumanta qawarispa, Abrahamtawan kushkata chay wakcha Lzaro runata rikuran. 24Chaymi chay qapaq runaqa, ancha ak'ariypi tarikuspa, waqyakuran khaynata: Tayty Abraham, khuyapayaykuway! Hinaspa Lazarota kachamuway, dedonpa puntallanpipas unuta apamuspa, qallullaytapas apichaykuwananpaq. Noqaqa kay nina rawraypin anchata ak'arishani, nispa. 25Chaymi Abrahamqa contestamuran khaynata: Yuyariy wawally. awpaq kawsayniykipiqa tukuy imayoqmi karanki. Lzaron ichaqa mana imayoq kaspa anchata ak'ariran. Kunanmi payqa ancha kusisqa kaypi kashan. Qanataqmi ichaqa, chaypi anchata ak'arishanki. 26Manan pipas kaymantaqa qankunapa kasqaykichismanqa, hamuytaa munaspapas, chimpamuyta atinmanchu. Nitaqmi qankunapas noqaykupa kasqaykumanqa chimpamuyta atiwaqchishchu, ukhu-ukhu mana tukukuq wayq'o rakiwasqanchisrayku, nispa. 27Chaymi, chay qapaq runaqa niran: Tayty Abraham, ruegakuykin, papaypa wasinpi kaqkunamany Lzaro willaranpuwachun. 28Chaypin pishqaraq wawqeykuna kashan. Paykunaqa amaay kaypi ak'arinankupaqqa hamuchunkuachu, nispa. 29Hinaqtinmi Abrahamqa contestaran khaynata: Chaypaqmi Moisespa escribisqan leykunata, hinallataq Diosmanta willakuq *profetakunapa escribisqanta hap'ishanku; chaytay kasukuchunku, nispa.
19Jesusqa
Qapaq runamanta, wakcha Lzaro runamantawan
231
30 Hinaqtinmi
chay qapaq runaqa niran: Tayty Abraham, manan paykunataqa kasukunkumanchu! Sichus huk runa wausqanmanta kawsarispa riqtinmi ichaqa, huchankuta saqespa, Diosman kutirikunkuman, nispa. 31Chaymi Abrahamataq contestaran: Moisespa escribisqan leytapas, hinallataq Diosmanta willakuq *profetakunapa willakusqantapas mana kasukushaspankuqa, manan creenkumanchu, huk runaa wausqanmanta kawsarispa willakuq riqtinpas, nispa. Runamasinta huchaman urmachiq runa castigasqa kananmanta
1Jesusqa
discipulonkunatan niran: Huchaman runamasinta urmachiq runakunaqa kanqapunin. Ichaqa Ay, imaynaraq kanqa runamasinta huchaman urmachiq runaqa! 2 Chaymi niykichis, aswan allinmi kanman sayna runakunataqa, huk hatun molino rumita kunkanman wataruspa, lamar qochaman wikch'uyuqtinku, chaypi waunanpaq. Sichus chay runa kawsanman, noqapi chayraq iiqkunata huchaman urmachinanpaq hinaspaqa, juicio p'unchawpin aswan mas castigasqa kanqa. 3Saynaqa amay runamasiykichispa contranpiqa imatapas ruwankichishchu.
17
(Mat 18.6-7, 21-22; Mar 9.42)
232
Sichus runamasiyki qanpa contraykipi imatapas ruwaspa ofendesuqtiykiqa, q'aqchay yuyayman kutirinanpaq, perdonaway nisuqtiykiqa, perdonaykuy. 4Saynallataq sichus huk p'unchawllapi qanchis kutita ofendisuspayki, qanchis kutita kutimuspa perdonaway, nisuqtiykiqa, perdonay, nispa. Jesusta niranku: Iiyniykuta yapaykuwayku, astawan Diospi creenaykupaq, nispa. 6 Hinaqtinmi Jesusqa contestaran khaynata: Sichus huk *mostaza mukhu hina sayaychallapas, Diospi iiyniykichis kanman chayqa, qankunaqa kay hatun sach'atan niwaqchis: Saphiykimanta p'elakuspa lamar qochapi saphichakuspa wiamuy, nispa. Hinaqtinqa kay sach'aqa, kasusunkichismanmi, nispa. nillarantaqmi khaynata: Kamachinaykichis runa yapusqanmanta otaq animalniykichis michimusqanmanta kutiramuqtinqa, manan qankunaqa niwaqchishchu: mesapi tiyaykuspa mikhuy, nispachu. 8 Aswanmi niwaqchis: Cenayta ruwamuspa, sirviente p'achaykiwan cambiakamuspayki, servimuway mikhunaypaq, hinallataq tomanaypaq; chaymantaa qanqa mikhunkipas, hinallataq tomankipas, nispa. 9Saynata kamachishaspapas, qankunaqa manan gracias niyllatapas yachankichishchu. 10Saynan qankunapas Diospaq imatapas ruwaspaykichisqa, aman suyankichishchu gracias nispa Dios nisunaykichistaqa. Aswanmi ninaykichis: Noqaykuqa Diospa sirvientellanmi kayku; imatapas ruwaykuqa Diospa kamachillawasqankutan, nispa. Lepra onqoywan onqoqkunata Jess sanoyachisqanmanta
7Jesusqa 5 *Apostolninkunan
Diospi iiyninku yapakunanpaq maakusqankumanta
Sirviente runapa ruwananmanta
Jerusaln llaqtaman rishaspa, Galilea *provinciawan hinallatataq Samaria provinciawan tupanakuqninta pasaran. 12 Hinaqtinmi huk taksa
11Jesusmi
233
llaqtachaman chayashaqtin, chunka runakuna *lepra onqoyniyoqkama, Jesusman aypamuranku. Paykunaqa karullapi sayaykuspankutaqmi 13 waqyakamuranku khaynata: Seor Jess, khuyapayaykuwayku! nispa. 14 Chaymi paykunata qawarispa Jesusqa niran: Jerusaln templopi *sacerdotekunaman rispaykichis, qawachikamuychis, nispa. Hinaqtinmi an risqankupi chay chunkantin lepra onqoyniyoq runakunaqa, sanoyapuranku. 15Chaymi paykunamanta huknin kaq runaqa, sanoa kasqanta qawayukuspa, Jesusman kutiran Diosta alabastin, hinallataq graciasta qostin ima. 16Jesuspa kasqanman chayaruspantaqmi, qonqoriykukuspa k'umuykuran pampakama, hinaspan graciasta qoran. Chay runaqa karan Samaria *provincia llaqtamantan. 17Chaymi Jesusqa niran: Manachu chunka runakuna sanoyaranku chay lepra onqoymanta? Maytaq wakin esqon runakunar? 18 Kay sapallan forastero runallachu Diosta alabananpaq kutimuranr? nispa. 19Saynata nispanmi, Jesusqa chay runata niran: Sayarispa ripuy, noqapi confiasqaykiraykun sanoa kanki, nispa. Diospa gobiernananmanta religionniyoq runakunan Jesusta tapuranku: Diospa gobiernanan p'unchawri hayk'aqtaq qallarinqa? nispa. Chaymi paykunata Jesusqa contestaran: Diospa gobiernanan p'unchawqa manan runakunapa rikunanpaq hinachu kanqa. 21Manataqmi pipas ninmanchu: Kaypin kashan otaq waqpin kashan, nispaqa. Aswanmi Diospa gobiernasqan sumaq glorianqa qankuna ukhupia kashan, nispa. 22 Chaymantan Jesusqa discipulonkunata khaynata niran: Chayamunqan p'unchaw noqa Diosmanta Hamuq Runataqa rikuyta munanaykichispaq; ichaqa manan rikuwankichishchu. 23 Chay p'unchawkunapin runakuna
20 *Fariseo
(Mat 24.23-28, 36-41)
234
nisunkichis: Kaypin kashan, otaq Waqpin kashan Cristoqa, nispanku chayqa, qankunaqa aman rinkichishchu, nitaq qatikunkichispashchu. 24Imaynan enteron cielotaraq rayo t'oqyamunanpaq llatq nispa k'ancharin, llapallan runakuna rikunanpaq. Saynallataqmi kanqa noqa Diosmanta Hamuq Runa kutimusqay p'unchaw chayamuqtinpas. Hinaspan llapallan runakuna hamusqaytaqa rikuwanqaku. 25 Ichaqa awpaqtan ancha-anchataraq ak'arichiwaspanku, kay tiempopi kawsaq runakunaqa negawanqaku. 26 Imaynan runakuna kawsaranku Noeypa tiemponpipas, saynallataqmi pasanqa noqa Diosmanta Hamuq Runa kutimuqtiypas. 27Noeypa tiemponpi runakunaqa kusikuspankun mikhusharanku, tomasharanku, hinallataq casarakusharanku ima, Noeypa willakusqanta mana uyarispanku. Chaytaqa ruwaranku *barcoman No haykunan p'unchawkamallan. Chaymi barcoman No haykuruqtin hinalla, nishuta para-paramuspa enteron mundopi qochaqtinmi, llapallan runakuna heq'epaspa wauranku. 28 Saynallataqmi *Lotpa tiemponpipas pasaran. Runakunan mikhusharanku, tomasharanku, vendesharanku, rantikusharanku, tarpusharanku, hinallataq wasikunatapas ruwasharanku. 29Ichaqa Sodoma llaqtamanta Lotpa lloqsisqan p'unchawmi, azufriyoq nina para cielomanta paramuran; hinaspan llapan runakunata wauchiran. 30Saynallataqmi kanqa, noqa Diosmanta Hamuq Runa kutimuqtiypas. 31Chay kutimunay p'unchawpiqa pipas wasinpa punkunpi kashaspanpas, amay wasin ukhumanqa haykuchunachu imantapas orqomunanpaqqa. Hinallataq pipas chakrapi llank'ashaspapas amaay wasinmanqa kutichunachu. 32 Yuyariychisy Lotpa warminmanta. Lotpa warminqa kachi rumimanmi tukuran, qepan lawman kutirispa qawasqanrayku. 33 Pipas payllapaq kawsay munaqqa, wiawiaypaqmi waunqa. Ichaqa pipas noqapi creesqanrayku wauqmi, wia-wiaypaq kawsanqa. 34 Chaymi niykichis, tuta kutimuqtiymi ishkay runakuna camapi puushanqaku. Hukninmi apasqa kanqa; hukninataqmi saqesqa kanqa. 35 Hinallataqmi ishkay warmikunapas kushka kutashanqaku.
235
Hukninmi apasqa kanqa; hukninataqmi saqesqa kanqa. 36 {Saynallataqmi ishkay runakunapas campopi kashanqaku. Hukninmi apasqa kanqa; hukninataqmi saqesqa kanqa, nispa.} 37Hinaqtinmi chaypi uyariq runakuna Jesusta tapuranku: Seor, maypitaq pasanqa chaykunar? nispa. Chaymi Jesusqa contestaran: Maypin wausqa aycha kashan, chaypin condorkunapas huunakun. Saynallataqmi noqa hamuqtiypas, llapallan runakunaqa yachanqaku, nispa. discipulonkuna tukuy imamanta ama hukmanyaspa Diosmanta maakunankupaqmi, huk willakuyta willaran paykunaman. 2 Chay willakuymi khaynata niran: Huk llaqtapin karan huk juez Diosta mana manchakuq, hinallataq runakunatapas mana respetaq. 3 Hinaspapas kallarantaqmi chay llaqtapiqa, huk viuda. Paymi chay juezman sapa kutin rispa, ruegakuran khaynata: Contraypi kaq runatawan allin justiciata ruwaykuway, nispa. 4Chaymi chay viuda sapa p'unchaw kutipayaqtin, chay juezqa, allin justiciata mana ruwayta munashaspanpas, sonqonpi piensarispanmi niran: Diosta mana manchakushaspaypas hinallataq runakunata mana respetashaspaypas, 5 kay viudapaqy allin justiciata ruwaykapusaq, mana chayqa, sapa p'unchaw hamupayawaspanmi umayta nanachiwanman, nispa. 6 Jesusqa saynata willaspanmi, khaynata niran: Imaynan chay mana allin justicia ruwaq juezpas justiciata ruwaran; 7saynallataqmi Diospas justiciata ruwanqa payman tuta p'unchaw wawankuna maakuqtinkuqa; hinaspapas payqa manapunin tardanqachu contestananpaqqa. 8 Chaymi cheqaqtapuni niykichis, Diosqa allin justiciatan ruwanqa mana tardaspa. Ichaqa, noqa Diosmanta Hamuq Runa, yapamanta kay pachaman kutimuspayqa, tarimuymanraqchu kay allpa pachapi noqapi creeq runakunata? nispa.
18
Huk viudamanta, mana allin juezmantawan

1Jesusqa
236
runakunaqa creekurankun allin justo runa kanankupaq; hinaspan wakin runamasinkuta despreciaranku. Chayta rikuspanmi, Jesusqa huk willakuyta runakunaman willaran khaynata: 10 Ishkay runakunan Diosmanta maakunankupaq, Diosta yupaychana temploman riranku. Hukninmi karan *fariseo religionniyoq; hukninataqmi karan *impuesto cobraq. 11Fariseo religionniyoq runan sayaspalla khaynata maakuran: Graciastan qoyki Diosnilly, noqaqa mana huchayoq runa kasqaymanta. Chayraykun noqaqa, mana wakin runakuna hinachu kani, suwakuq, mana allinkuna ruwaq, huk warmikunawan waqllikuq, nitaqmi waq impuesto cobraq runa hinachu kani. 12 Aswanmi noqaqa, semanapi ishkay kutikama ayunani; llapan ganasqaykunamantapas *diezmoytan qanman Diosniy qomuyki, nispa. 13 *Impuesto cobraq runaataqmi ichaqa, karullapi sayaruspa, alto cielotapas mana qawarispan, qasqonta takakuspan khaynata maakuran: Diosnilly, huchasapan kani; khuyapayaykuwaspa huchayta perdonaykuway, nispa. 14Kay willakuywanmi yachachiykichis, impuesto cobraq runan huchanmanta perdonasqa wasinman kutipuran; ichaqa fariseo religionniyoq runaataqmi, huchanmantaqa mana perdonasqachu karan. Yachaychisy, pay tukuq runan humillasqa kanqa; humillakuq runaataqmi hatunchasqa kanqa, nispa. Wawakunata Jess bendecisqanmanta Jesusman apamuranku, Diosmanta maakuspa bendecinanpaq. Chaymi Jesuspa discipulonkunaqa, wawa apamuqkunata niranku: Ayqechiychis chay wawakunata; ama apamuychishchu! nispanku. 16 Hinaqtinmi Jesusqa wawakunata waqyaspa, discipulonkunata khaynata niran: Ama hark'aychishchu wawakuna noqaman hamunantaqa. Kay wawakuna hina kaq runakunapaqmi, Diospa
9Wakin
Fariseomanta, impuesto cobraq runamantawan
15 Wawakunatan
(Mat 19.13-15; Mar 10.13-16)
237
gobiernasqan sumaq glorianqa kanqa. 17Cheqaqtan niykichis, pipas kay wawakuna hina, Diospi tukuy sonqonkuwan creeqkunallan, Diospa gobiernasqan sumaq glorianmanqa haykunqaku, nispa. Jesuswan huk qapaq runa parlasqanmanta allin reqsisqa qapaq runan Jesusta tapuran khaynata: Allin yachachikuq, imatataq ruwasaq Diospa ladonpi wiaypaq kawsanaypaqr? nispa. 19Chaymi Jesusqa contestaran: Imanaqtintaq allin yachachikuq niwankir? Manan pipas kanchu allinqa; aswanqa Diosllapunin allinqa. 20Qanqa yachankian Diospa kamachikuyninpi, khayna nisqantaqa: Aman huk warmikunawanqa waqllikunkichu; aman pitapas wauchinkichu; aman suwakunkichu; aman pimantapas qepanpiqa llullakuspaqa rimankichu; aswany papaykita hinallataq mamitaykitapas respetay, nispa. 21Hinaqtinmi chay qapaq runaqa, Jesusta khaynata niran: Noqaqa wawa kasqaymantapachan chaykunataqa cumplirani, nispa. 22 Chayta uyarispanmi Jesusqa niran: Kayraqmi faltashasunki ruwanayki: rispayki vendemuy tukuy kaqniykikunata, hinaspa chay qolqeta wakchakunaman rakimuy. Saynata ruwaqtiykin hanaq pachapi tukuy imayki kanqa sumaq qori qolqe hina. Chayta ruwaruspaykia kutimunki noqawan rinaykipaq, nispa. 23 Hinaqtinmi chay runaqa Jesuspa nisqanta uyarispa, anchata llakikuran, payqa ancha qapaq runa kasqanrayku. 24 Chaymi Jesusqa ancha llakisqallaa kasqanta qawaykuspa niran: Mayna sasatan qapaq runakunaqa, hanaq pachapi Diospa sumaq glorianmanqa haykunqa! 25 Ichaqa huk qapaq runa hanaq pachapi Diospa sumaq glorianman haykunanmantaqa, huk *camelloraqmi awqapa ninrinta usturunman aswan mas facilta, nispa. 26 Chayta uyarispan, runakunaqa Jesusta tapuranku: Sayna kaqtinri, pitaq atinman salvakuytar? nispa.
18 Huk
(Mat 19.16-30; Mar 10.17-31)

27Chaymi
238
Jesusqa niran: Runakunaqa manan atinmanchu; Diosmi ichaqa, tukuy imatapas atillanpuni, nispa. 28 Hinaqtinmi Pedroataq niran: Noqaykuqa tukuy imaykutapas saqeruspan qanwan purishayku, nispa. 29Chaymi Jesusataq contestaran: Cheqaqtapunin niykichis, pipas Diospa kamachin ruwaq kayta munaspaqa, saqenanmi: wasinta, warminta, wawqepanankunata, papanta, mamitanta, hinallataq wawankunata ima. 30Saynata ruwaspan, saqesqankunamantapas aswan mastaraq chashkinqa, kay pachapi, hinallataq qepa tiempopipas wia-wiaypaq kawsayta, nispa. Jesusmi kinsa kutitaa willakuran waunanmanta chunka ishkayniyoq discipulonkunata huk lawman waqyarispanmi, paykunallata khaynata niran: Kunanqa Jerusaln llaqtamanmi risunchis. Chaypin Diosmanta willakuq *profeta runakunapa, tukuy imakuna noqamanta escribisqanku cumplikunqa. 32 Ichaqa mana Israel *nacionniyoq runakunamanmi entregawanqaku. Chaymi paykunaqa asipayawanqaku, k'amiwanqaku, toqaykuwanqaku, 33 hinallataq anchata latigaruwaspanku wauchiwanqaku ima. Saynata ruwawashaqtinkupas, ichaqa kinsa p'unchawmantan kawsarinpusaq, nispa. 34 Ichaqa Jesuspa discipulonkunaqa manan ni imatapas entienderankuchu, chay rimasqankunata mana comprendesqankurayku. awsa runata Jess sanoyachisqanmanta llaqtaman Jess chayashaqtinmi, huk awsa runa an patapi tiyasharan limosnata maakuspa. 36 Chaymi chay awsa runaqa ashka runakuna pasasqanta uyarispa, tapukuran khaynata: Imataq pasashanr? nispa. 37Hinaqtinmi contestaranku:
31Jesusqa
(Mat 20.17-19; Mar 10.32-34)
35 Jeric
(Mat 20.29-34; Mar 10.46-52)
239
Nazaret llaqtayoq Jesusmi pasashan kayninta, nispanku. 38 Chaymi chay awsa runaqa waqyakuran khaynata: Davidpa mirayninmanta Jess, ama hina kaychu, khuyapayaykullaway! nispa. 39Hinaqtinmi Jesuspa awpaqninta riq runakunaqa, chay awsata niranku: Upallay! Upallay! nispanku. Ichaqa saynata nishaqtinkupas, chay awsaqa astawanraqmi qapariran khaynata: Davidpa mirayninmanta Jess, ama hina kaychu, khuyapayaykullaway! nispa. 40 Hinaqtinmi Jesusqa sayaykuspa kamachiran, chay awsa runata pusamunankupaq. Ladonpia kashaqtintaqmi payta tapuran khaynata: 41 Imatataq munanki qanpaq ruwanaytar? nispa. Chaymi chay awsa runaqa niran: Seor, qawariytan munani! nispa. 42 Chaymi Jesusqa niran: Qawariy! Noqapi confiasqaykiraykun Dios sanoyachisunki, nispa. 43 Hinaqtinmi chay awsa runaqa, kasqan ratolla sanoyaspa qawariran. Hinaspan payqa Jesusta qatikuran Diosta alabaspa. Saynallataqmi chaypi kaq llapan runakunapas, chaykunata rikuspanku Diosta alabaranku. Jeric sutiyoq llaqtaman haykuspa, chayninta pasasharan. 2 Hinaqtinmi chay llaqtapi tiyaran huk qapaq runa Zaqueo sutiyoq. Payqa karan *impuesto cobraqkunapa jefenmi. 3 Paymi Jesusta reqsiyta munaspa qawaq riran. Taksalla kaspataqmi, ashka runakuna chaypi kaqtin, Jesusta mana rikuyta atiranchu. 4Chaymi Zaqueoqa apurayllamana awparan, maynintas Jess pasanqa chayman. Hinaspan huk sicmoro sutiyoq sach'aman wicharan, Jesusta allinta rikunanpaq. 5 Chayninta Jess pasashaspanmi, sach'a hawapi Zaqueota rikuspa, sutinmanta waqyaran: Zaqueo, apurayman uraykamuy! Kunanmi qanpa wasiykipi samasaq, nispa.
19
1Jesusmi
Jesuswan Zaqueo tupasqanmanta

6 Chaymi
240
Zaqueoqa apurayllamana uraykamuspa, kusisqallaa Jesusta wasinman pusaran. 7Chayta rikuspankutaqmi, runakunaqa Jesuspa contranpi rimaranku khaynata: Huchasapa runaq wasinmanmi haykurparin, chaypi samananpaq, nispa. 8 Zaqueoataqmi, tiyasqanmanta sayarispa Seor Jesuspa awpaqninpi khaynata niran: Seor, kunanmi tukuy kaqniykunamanta kushkanta wakchakunaman qosaq. Hinallataqmi pitapas engaarani chayqa, tawa kutitan kutichipusaq, nispa. 9Jesusataqmi niran: Kunanmi qanpas hinallataq familiaykipas salvasqa kankichis, qankunapas Abrahampa miraynin kaspa, Diospi Abraham hina cheqaqta creesqaykichisrayku. 10Noqa Diosmanta Hamuq Runaqa, chinkasqa runakunata mashkaspa salvanaypaqmi hamuni, nispa. llaqtapa cercanpia Jess kashaqtinmi, runakuna Jesuspa nisqanta uyarispanku piensaranku, Jesusqa Jerusaln llaqtaman chayaspa kasqan ratolla gobiernayta qallarinanpaq. Chaymi Jesusqa huk willakuyta willaran khaynata: 12 Huk allin reqsisqa runan gobiernananpaq nombramienton chashkikuq karu nacin llaqtaman viajaran, chaymanta kutimuspa gobiernananpaq. 13 Chaymi, chay runaqa manaraq viajashaspa, chunka llank'aqninkunata waqyaspa, sapankamaman ashka qolqeta saqetamuran: Kutimunaykama kay qolqewan negociota ruwashaychis, nispa. 14Hinaqtinmi chay reqsisqa runapa llaqtamasinkunaqa payta cheqnikuspanku, viajasqanpa qepallanta huk comisionta kacharanku, contranpi khaynata nimunankupaq: Manan paytaqa munaykuchu noqaykuta gobiernawanankutaqa, nispanku. 15 Ichaqa nombrasqaa kaspanmi, chay reqsisqa runaqa, llaqtanman kutinpuspa, waqyachiran chunkantin llank'aqninkunata, chay qolqe saqesqanwan ima
11Jerusaln
Qolqemanta
241
negociokunatas ruwaranku, chaymanta yachananpaq. 16 Chaymi primer kaq chayamuspa niran: Seorlly, negociota ruwaspaymi chay qolqe saqewasqaykiwan chunka kuti mastaraq ganaramuni, nispa. 17Gobiernaqataqmi contestaran: Allinmi, qanqa allin llank'aqniymi kanki. Chaymi kay chikallan saqesqayta allinta cuidasqaykirayku, kunan nombrasqayki, chunka llaqtakunata kamachinaykipaq, nispa. 18 Chayllamanmi qepa kaq llank'aqninpas chayaramuspa nillarantaq: Seorlly, qolqe saqewasqaykiwanmi negociota ruwaspay, pishqa kuti mastaraq ganaramuni, nispa. 19Chaymi paytapas chay gobiernaqqa niran: Kunanmi noqa qantapas nombrasqayki, pishqa llaqtakunata kamachinaykipaq, nispa. 20 Chayllamanmi huknin kaq llank'aqninpas chayaramuspa nillarantaq: Seorlly, kay qolqeykitan apanpushayki kaqllata. Noqaqa alli-allintan pauelopi khipuruspa waqaycharani. 21Ichaqa qantan noqaqa nishuta manchakuyki, ancha manchakunapaq kasqaykirayku. Hinaspapas noqaqa yachanin qanqa mana churasqaykimanta oqarisqaykita, hinallataq mana tarpusqaykimanta cosechasqaykita ima, nispa. 22 Chaymi chay gobiernaq runaqa niran: Qanqa kanki mana allin llank'aqmi. Chaymi kikillayki rimasqaykiman hina condenasqa kanki. Qanqa allintan yacharanki noqaqa exigente runa kasqayta, mana churasqaymanta oqarisqayta, hinallataq mana tarpusqaymanta cosechasqayta ima. 23 Chayri, imanaqtintaq qanri kay qolqeyta mana bancollamanpas churarankichu, kutimuspay gananciayoqta orqokanpunaypaqr? nispa. 24Saynata nispanmi chay gobiernaq runaqa, wakin llank'aq runankunata kamachiran khaynata: Chay qolqeta qechuychis. Hinaspa qoychis chunka kuti mastaraq ganamuq runaman, nispa. 25 Chaymi paykunaqa niranku: Seorlly, imanaqtintaq paymanri qosaqku? Paypaqa an kashana chunka kuti masraq, nispanku. 26 Hinaqtinmi chay gobiernaq runaqa contestaspa niran: Kunanmi nisqaykichis, pipas allinta llank'aqmi, astawanraq imatapas chashkinqa. Ichaqa mana allin llank'aqmantataqmi, quitanqaku chikallan kapuqnintapas. 27Saynallataqmi kay llaqtapi noqapa gobiernanayta mana
242
munaspa, contraypi sayariq runakunatapas, awpaqniyman apamuspa, wauchiychis, nispa. Jerusaln llaqtaman Jesuspa haykusqanmanta chaykunata rimayta tukuruspanmi, runakunapa awpaqninta Jerusaln llaqtaman riran. 29Hinaspan Betfag llaqtaman hinallataq Betania llaqtamanwan yaqaa chayaykushaspanmi, Jesusqa samariran Olivos nisqa moqoq ladonpi. Hinaspan ishkaynin discipulonkunata khaynata niran: 30 Riychis waq chimpapi llaqtachaman. Chaypin qankunaqa tarinkichis manaraq pipapas montakusqan watasqa malta asnota. Chay asnota pashkamuspay aysamuychis. 31Sichus pipas tapusunkichis: Imapaqmi chay asnota pashkashankichis?, nispa, nisuqtiykichisqa, khaynatan ninkichis: Seormi necesitashan, nispa. 32 Chaymi chay ishkay discipulokunaqa rispanku, Jesuspa nisqanman hina tariranku chay asnota. 33 Hinaqtinmi chay malta asno pashkasqankuta rikuspanku, chay asnopa dueonkunaqa tapuranku khaynata: Imapaqmi pashkashankichis asnoykuta? nispanku. 34 Chaymi Jesuspa discipulonkunaqa contestaranku: Seormi kay asnota necesitashan, nispanku. 35 Saynata nispankun paykunaqa chay asnota apamuranku, Jesuspa kasqanman. Hinaspan discipulonkunaqa p'achankuwan karunaspanku, Jesusta chay asnopi montachiranku. 36 Hinaqtinmi Jesusqa Jerusaln llaqtaman rishaqtin, paywan kushka riq rukunaqa, Jesuspa risqan anpi p'achankuta mast'aranku. 37*Olivos moqo urayta rishaqtintaqmi, Jesuswan llapallan riq runakunaqa, tukuy milagrokuna rikusqankuwan anchata kusikuspanku, Diosta alabayta qallariranku, khaynata qaparispanku: 38 Alabasqay kachun, Seor Diospa sutinpi gobiernawananchispaq hamuq *Reyqa! Hawkayay kachun hanaq pachapi; hinallataq Diospas alabasqa kachun! nispanku. 39Hinaqtinmi *fariseo religionniyoq wakin runakunaqa, Jesuswan riq runakunapa chawpinmanta, Jesusta reclamaspa nimuranku:
28 Jesusqa
(Mat 21.1-11; Mar 11.1-11; Juan 12.12-19)
243
Yachachikuq, discipuloykikunataqa upallachiy, nispanku. 40 Chaymi Jesusqa chay reclamamuq runakunata contestaran khaynata: Kunanmi cheqaqtapuni nisqaykichis, sichus paykuna upallaqtinkuqa, rumikunan paykunapa rantinta qaparinqaku, nispa. 41Jerusaln llaqtaman yaqaa chayashaspanmi, Jesusqa llaqtata hinallataq chaypi runakunatapas qawarispa, waqaran, 42 khaynata nispa: Jerusaln llaqtapi tiyaq runakuna, ima allinch kanman kunan p'unchaw hawkayaypi qankuna tiyayta yachaqtiykichisqa! Ichaqa manan qankunaqa entiendeyta atinkichishchu, qankunamanta pakasqa kasqanrayku. 43 Ichaqa chayamunqan qankunapaq mana allin p'unchawkuna. Chay p'unchawkunapin kay llaqtaykichispa muyuriqninkunapi enemigoykichis runakuna, perqaykichispa qepanman allpakunata montonamunqaku, chayninta haykumuspa, qankunata hap'isunaykichispaq. Hinaqtinmi mayqenniykichispas ayqekuyta mana atiqtiykichis, 44kay llaqtapi llapan tiyaqkunata wauchisunkichis. Hinaspapas kay llaqtapi llapan wasikunatapas thuichispankun, mana ni ima rumi perqatapas qepachinqakuchu. Saynataqa ruwanqaku, salvasunaykichispaq hamuq Diosta, mana chashkisqaykichisraykun, nispa. Templopi vendeq runakunata Jess qarqosqanmanta llaqtaman chayaruspanmi, Jesusqa temploman riran. Hinaspan chay templomanta qarqoran, llapan chaypi vendeq runakunata. 46 Hinaspanmi khaynata niran: Bibliapiqa nishanmi: Kay wasiyqa Diosmanta maakuna wasin, nispa. Ichaqa kunanmi qankuna tukurachinkichis suwakunapa wasinman hina, nispa. 47Chaymantan Jesusqa sapa p'unchaw temploman riran chaypi yachachinanpaq. Hinaqtinmi sacerdotekunapa jefenkunaqa, Moisespa escribisqan leykunata yachachiqkunapiwan, hinallataq llaqtapi kamachiq autoridadkunapiwan ima huunakuspanku yachachinakuranku imaynatas Jesusta waurachinankupaq.
45 Jerusaln
(Mat 21.12-17; Mar 11.15-19; Juan 2.13-22)

48 Ichaqa
244
manataqmi imaynanmantapas wauchiyta atirankutaqchu, Jesuspa yachachisqanta uyarinankupaq, chaypi ashka runakuna kasqanrayku.
huk p'unchaw Jerusaln *templopi Diosmanta allin willakuykunata runakunaman yachachisharan. Chaymanmi *sacerdotekunapa jefen, Moisespa leynin yachachiqkuna, hinanallataq Israel *nacionpi kamachiq runakunapiwan ima, Jesusman ashuykuranku. 2 Hinaspan tapuranku khaynata: Niwayku, pitaq qantari autorizasuranki, kaykunata ruwanaykipaqr? nispa. 3 Jesusataqmi contestaran: Noqapas kunan qankunata tapusqaykichis; niwaychis: 4 Pitaq Juanta kachamuran bautizananpaqr? Dioschu icha runakunachu? nispa. 5 Saynata Jess tapuqtinmi paykunapura parlanakuranku khaynata: Diosmanta nisun chayqa, niwasunmi Imanaqtintaq qankunari mana Juanpi creerankichishchu? nispa. 6 Runakunallan kachamuran, nispa nisunchis chayqa, kay llaqtapi tiyaq llapan runakunach rumiwan p'anaspa waurachiwasunman. Hinaspapas kay llaqtapi tiyaq runakunaqa convencesqan kashanku, Juanqa Diosmanta willakuq *profeta kasqanta, nispanku. 7Saynata parlaruspankun, Jesusta contestaranku: Manan noqaykuqa yachaykuchu, pich Juantaqa kachamuranpas, nispanku. 8 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Manan noqapas nisqaykichishchu, kaykuna ruwanaypaq pis autorizawaran chaytaqa, nispa. Chakra arrendaq runakunamanta Jesusqa runakunaman yachachiran, huk willakuywan khaynata:
20
Jesusqa kamachinanpaq atiyniyoq kasqanmanta

1Jesusmi
(Mat 21.23-27; Mar 11.27-33)
9Chaymantan
(Mat 21.33-44; Mar 12.1-11)
245
Huk runan uvas plantakunata chakranpi plantaran. Hinaspan chay runaqa chay uvas chakranta huk llank'aq runakunaman arrendaspa, unay tiempopaq ripuran. 10Uvas cosechana tiempo chayaramuqtintaqmi, chakrayoqqa huk serviqnin runata kachamuran, tupaqninta chashkispa apapunanpaq. Hinaqtinmi chay arrendaq runakunaqa, chakrayoqpa serviqnin runata, nishuta maqaruspanku, mana imayoqllata qatirpapuranku. 11Hinaqtinmi chakrayoq runaqa, yapamanta huk serviqnin runataataq kachamuran. Chayaramuqtinmi paytapas k'amispanku, alliallinta maqaruspanku mana imayoqllata qatirpapuranku. 12 Chaymantan chakrayoq runaqa huk serviqnin runataataq kachamuran. Paytapas saynallataqmi alli-allinta maqaruspanku, ancha k'irisqata qarqorparanku. 13 Hinaqtinmi uvas chakrayoq runaqa yuyaymanaran khaynata: Kunanri, imatataq ruwasaq? Aswany ancha munakusqay wawayta kachasaq. Payta rikuspaqa ichapas respetankuman, nispa. 14Chaymi arrendaq runakunaqa, chakrayoqpa wawanta rikuruspanku, paykunapura yachachinakuranku khaynata: Kay wawanpaqmi papanpa kaqninkunaqa qepanqa. Aswany kunanqa payta waurachillasuna, noqanchispaq enteron chakra qepananpaq, nispanku. 15 Saynata piensaruspankun, uvas chakrayoqpa wawantaqa, chakramanta hawaman aparuspanku wauchiranku. Hinaqtinmi Jesusqa chay uyariqkunata tapuran: Uvas chakrayoqri, imananqataq wawanta wauchiq runakunatar? 16 Ichaqa uvas chakrapa dueon kutimuspanmi, chay mana allin llank'aqkunataqa wauchinqa, wawanta wauchisqankurayku. Hinaspan uvas chakrantapas huk runakunamana arrendanqa, nispa. Chayta uyariruspankun, runakunaqa niranku: Amay hayk'aqpas chaykunaqa pasachunchu, nispanku. 17Hinaqtinmi Jesusqa paykunata qawarispa niran: Bibliapiqa khaynan escribisqa kashan: Albailkunapa mana munasqan rumin, kunanqa allin kaq rumi, wasiq esquinanpi allinta enteron wasipa perqata sostienen, nispa.

18 Ichaqa
246
pipas chay rumi hawaman urmaykuspaqa ut'ukunqan. Hinallataqmi pipa hawanmanpas chay rumi urmaykuspaqa, polvomanraqmi tukuchinqa, nispa. [Nota: Chay albailkunapa mana munasqanku rumiqa, Jesucriston.] 19Chaymi Moisespa escribisqan ley yachachiqkuna, hinallataq Jerusaln templopi sacerdotekunapa jefenkunapas cuentata qokuranku, chay millay wauchiq runakunawan paykunata comparaspa Jesusqa yachachisqanta. Chayraykun paykunaqa chay ratolla Jesusta hap'iruytapuni munaranku. Ichaqa runakunata manchakuspankun, mana hap'irankuchu.
(Mat 21.45-46; 22.15-22; Mar 12.12-17)
Impuesto paganamanta
contranpi kaq runakunan, Roma llaqtapi kamachiqman Jesusta entregayta munaranku. Chayraykun allin tukuq runakunata kacharanku, Jesuspa rimasqanta disimulawlla uyarinankupaq, hinallataq ima rimasqanpipas pantaruqtinqa, chayman hinalla tumpaspa autoridadkunaman entreganankupaq. 21Hinaqtinmi chay allin tukuq runakunaqa, Jesusta khaynata niranku: Yachachikuq, yachaykun qanpa yachachisqaykiqa cheqaqpuni kasqanta. Qanqa manan pimanpas sayapakunkichu; aswanmi yachachinki imaynan Diospa munasqanman hina kawsanaykumanta. 22 Chaymi qanta tapukuyta munayku: Allinchu kanman icha manachu, Roma llaqtapi *rey Cesarman *impuesto paganaykupaqr? nispa. 23 Hinaqtinmi Jesusqa engaollawan tapusqankuta yachaspa, contestaran khaynata: Imanaqtintaq qankunari pantachiwayta munashankichis? 24Apamuychis huk qolqeta qawanaypaq. Pipa uyantaq, hinaspapas pipa sutintaq kay qolqepiri escribisqa kashan? nispa. Hinaqtinmi paykunaqa contestaranku: Romamanta llapan llaqtakunata kamachikamuq *Rey *Cesarpan, nispanku. 25 Chaymi Jesusqa niran: Saynaqa Romamanta llapan llaqtakunata kamachikamuq rey Cesarpa kaqtaqa, payman qopuychis. Diospaq kaqtataq, Diosman qopuychis, nispa.
20 Jesuspa
247
26 Jesusqa
runakunapa awpaqninpi imatapas mana pantaspa rimaqtinmi, chay allin tukuq runakunaqa pantachiyta mana atirankuchu. Chaymi paykunaqa anchata admirakuspanku upallallaa karanku. Jesustan tapuranku wauqkuna kawsarimunanmanta wakin *saduceo religionniyoq runakunapas Jesusman hamullarankutaq. Paykunaqa manan wauq runakuna kawsarimunanpiqa creerankuchu. Chayraykun Jesusta khaynata niranku: 28 Yachachikuq, Moisespa escribisqan leypin niwanchis: Huk runa casarakuspa, warminpi manaraq wawan kashaqtin waupunman chayqa, wawqenmi chay viudawan casarakuspan wawayoq kanan. Hinallataqmi chay wawa nacemuqpas, wauqpa wawan hina kaspa, paypa sutinta apanan, saynapi wauqpa sutin mana chinkananpaq, nispa. 29Huk kutinpin karan qanchis wawqekuna. Hinaqtinmi kuraq kaqqa casarakuspa, manaraq wawayoq kashaspa waupuran. 30Hinallataqmi wauqman qatiq wawqenpas, chay wauqpa viudanwan casarakullarantaq. Hinaspan chay viudapi manaraq wawan kashaqtin, waupullarantaq. 31Saynallataqmi chay wauqman qatiq wawqenpas chay viudawan casarakullarantaq. Paypas manaraq chay viudapi wawan kashaqtinmi, waupullarantaq. Saynatan chay kuraq wawqenkupa viudanwan casarakuspanku, qanchisnintin wawqekunaqa, chay viudapi manaraq wawanku kashaqtin, waupuranku. 32 Chaymantan viuda warmipas waupullarantaq. 33 Kunany niway. Llapan wauq runakunata Dios kawsarichimuqtinri, mayqen wawqekunapa warmintaq kanqa, chay warmir? Qanchisnintinwanmi chay warmiqa casarasqa karan, nispa. 34 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaran: Kay pachapiqa qarikunapas, hinallataq warmikunapas casarakunkun. 35 Ichaqa Diosmi yachan, pikunas Wawan Jesucristopi creesqankurayku, kay pacha tukukuqtin, kawsarimuspanku, paywan wiaypaq kawsanankutaqa. Chay wiay kawsaypiqa, manan pipas casarakunqachu, nitaqmi
27Chaymantan
(Mat 22.23-33; Mar 12.18-27)
248
casarakuymanpas entreganakunqakuchu, 36 nitaqmi paykunaqa waunqakupashachu. Aswanmi paykunaqa angelkuna hina kanqaku. Hinaspapas paykunaqa Diospa wawanmi kanqaku, paypi creespa kawsarimusqankurayku. 37Ichaqa Diospi creespa wauq runakuna kawsarimunanmantan, Moisespas a escribirana khaynata: Diosqa, Abrahampa, Isaacpa hinallataq Jacobpa Diosninmi, nispa. Chaytaqa niran t'ankar sach'api nina rawrasqan p'unchawmi. 38 Chay yachachikuywanmi Moisesqa yachachiwanchis, Diospaqqa wausqa runakunapas kawsallasqanmanta. Chayraykun Diosqa Abrahampapas, Isaacpapas hinallataq Jacobpapas Diosnin, nispa. 39Hinaqtinmi chay contestasqanta uyarispanku, Moisespa escribisqan leykunata, wakin yachachiqkunaqa niranku: Yachachikuq, allintapunin qanqa rimaramunki, nispanku. 40 Hinaqtinmi manaa pipas astawanqa imatapas tapuranachu. Jesucristori pipa wawantaq? chaypi kaq runakunata tapuran: Imanaqtintaq runakunari ninku, Cristoqa awpaq *rey Davidpa mirayllanmantan kanqa nispar? 42 Ichaqa kikin Davidmi, Salmos libropi a escribirana khaynata: Seor Diosmi Seorniyta niran: Phaa ladoypi tiyaykuy, 43 noqa llapan enemigoykikunata vencenaykama, nispa. 44 Ichaqa kikin Davidpunin niran: Seorlly, nispa. Chayri imanaqtintaq Diosmanta Hamuq Runari, awpaq rey Davidpa mirayninmanta kanmanr? nispa. Leykuna yachachiq runakunata Jess q'aqchasqanmanta
41Jesusmi
(Mat 22.41-46; Mar 12.35-37)
runakuna uyarishaqtinmi, Jesusqa discipulonkunata niran: 46 Cuidakuychis Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakuna hina kanaykichismanta. Paykunamanqa anchatan gustan ashka qolqepa valornin p'achawan churayukuspa puriyta,
45 Llapan
(Mat 23.1-36; Mar 12.38-40; Luc 11.37-54)
249
plazakunapipas respetowan runakuna rimayukunankuta, hinallataq Diosmanta yachachina wasikunapipas, fiestakunapipas, awpaqpi allin kaq sumaq tiyanakunallapi tiyayta. 47Hinaspapas paykunaqa viudakunapa wasintan qechunku tukuy imantinta. Allin qawasqa kanankupaqtaq, paykunaqa Diosmantapas unayllataa maakuq tukunku. Sayna runakunatan Diosqa anchata castiganqa, nispa.
21
Wakcha viudapa ofrenda churasqanmanta

1Jesusmi
qapaq runakunata qawaran Jerusaln *templopi, ofrenda churana cajaman ofrendanku churasqankuta. 2 Rikullarantaqmi huk wakcha viudatapas, ofrenda churana cajaman ishkaylla qolqechan churasqanta. 3Chaymi Jesusqa niran: Cheqaqtan niykichis, kay wakcha viudan chay qapaq runakunamantapas aswan masta churan. 4Qapaq runakunan ichaqa puchuq qolqellankutaa ofrendankutaqa churanku. Ichaqa kay viudaataqmi wakcha kashaspapas, llapan mantenikunan qolqechanta churaran, nispa. Jerusaln llaqtapi templo thuichisqa kananmanta chaypi kaqkunaataqmi rimasharanku Jerusaln llaqtapi *temploqa, suma-sumaq k'anchariq hatun rumikunawan ruwasqa kasqanmanta. Hinallataq perqankunapipas sumaqllaa qapaq runakunapa regalasqan adornokunawan adornasqa kasqanmanta. Chay rimasqankuta uyarispanmi Jesusqa niran: 6 Chayamunqan p'unchawkunaqa, kay tukuy ima rikusqaykichiskunaqa thuichisqan kanqa. Manataqmi ni huk rumillapas perqasqaqa qepanqachu, nispa. Jess kay pachaman manaraq kutimushaqtin imakunas pasananmanta discipulonkunan paytaqa tapuranku khaynata: Yachachikuq, hayk'aqtaq kay nisqaykikunari pasanqa? Imakuna pasaqtintaq yachasaqku kaykuna pasananmantar? nispanku.
(Mar 12.41-44)
5 Wakin
(Mat 24.1-2; Mar 13.1-2)
7Jesuspa
(Mat 24.3-28; Mar 13.3-23)

8 Jesusataqmi
250
contestaran: Qankunaqa allinta cuidakuychis, pipas ama pantachisunaykichispaq. Manaraq noqa hamushaqtiymi ashka runakuna hamunqaku noqapa sutiypi khaynata nispanku: an tiempoqa chayamuna, noqan kani Diosmanta Hamuq Salvaqniykichis Cristoqa, nispa. Saynata nisuqtiykichispas aman paykunataqa qatikunkichishchu, nitaqmi creenkichispashchu. 9Qankunaqa uyarinkichismi guerrakunamanta rimaqta, hinallataq llaqta ukhupi ch'aqwakunamantapas. Aswanqa aman manchakunkichishchu. Hinan kaykunaqa pasananpuni manaraq tukukuy p'unchaw chayamushaqtin, nispa. 10 Jesusqa nillarantaqmi: Chay p'unchawkunapin huk *nacin llaqtapi tiyaq runakuna huk law nacin llaqtapi tiyaq runakunawan guerrakunapi peleanqaku. 11Hinallataqmi pasanqa tukuy lawpi ancha mancharikuypaq terremotokunapas. Kallanqataqmi kaypi waqpi ancha muchuypas, hinallataq onqoypas; chaykunawanmi anchata ak'arinqaku. Cielopipas rikhurinqan ancha mancharikuypaq sealkuna; chaykunata kay pachapi runakuna rikuspankun, anchata mancharikunqaku. 12 Ichaqa manaraq chaykuna pasashaqtinmi, qankunataqa qatikachasunkichis. Hap'ispataqmi apasunkichis Diosmanta yachachina *sinagoga wasikunaman; carcelkunamanpas presota churasunkichis. Hinallataqmi gobernadorkunaman, reykunaman entregasunkichis ak'arichisunaykichispaq, noqapi creesqaykichisrayku. 13 Saynapin qankunapaq huk oportunidad kanqa, noqamanta paykunaman willanaykichispaq. 14Chaypiqa amay qankunaqa preocupakunkichishchu: Imaynatan nisaq defiendekunaypaq, nispaqa. 15 Noqan chay ratopi yanapasqaykichis yachaywan allinta rimanaykichispaq. Chaymi mayqen enemigoykichispas mana imaynanmantapas contestayta atisunkichishchu. 16 Ichaqa tayta mamaykichis, wawqeykichis, familiaykichis, hinallataq amigoykichiskunapas, traicionllawanmi autoridadkunaman entregasunkichis. Wakinniykichistataqmi wauchisunkichis
251
ima. 17Hinallataqmi llapan runakunapas cheqnisunkichis, noqapi creesqaykichisrayku. 18 Ichaqa Diospa awpaqninpiqa manan ni huk chukchallaykichispas chinkanqachu. 19Tukuy chaykuna pasasuqtiykichisqa, amay ishkayankichishchu. Saynata kawsaspan qankunaqa, wiaypaq kawsayniyoq kankichis, nispa. 20 Jesusqa nillarantaqmi: Jerusaln llaqtaq muyuriqninpi enemigoykichis soldadokunata rikuspaykichisqa, yachankichismi chay Jerusaln llaqta thuichinanku tiempo chayamusqanta. 21Chay p'unchaw chayamuqtinqa, Jerusaln llaqtapi tiyaqkuna lloqsiychis. Hinallataq Judea *provinciapi kaqkunapas ayqekuychis orqokunaman. Campopi kaqkunapas amaa llaqtaman haykuychishachu. 22 Chay p'unchawkunapin Diosqa castiganqa llapan mana kasukuq runakunata, Bibliapi nisqanman hina. 23 Ay, imaynaraq kanqaku chay p'unchawkunapi wiksayoq warmikuna, hinallataq qolla wawayoq warmikunapas! Anchatan ak'arinqaku kay Israel *nacionpi llapallan tiyaq runakunaqa, Dios castigaqtin. 24Wakintan wauchinqaku hatun machete hina *espadawan. Wakintaataqmi presochaspa apanqaku huk law nacionkunaman. Hinaspan kay Jerusaln llaqtaqa thuichisqa kanqa. Huk law nacionmanta runakunan kay Jerusaln llaqtaykichistaqa dueochakunqaku, Diospa qosqan p'unchawkamalla, nispa. Jesucristopa imayna kutimunanmanta nillarantaqmi khaynata: Kanqan sealkuna intipi, killapi, qoyllorkunapipas. Hinallataqmi lamar qochapi unupas qaparispa llimp'arimunqa. Chaymi llapallan *nacionkunapi runakunapas, anchata mancharikuspanku llakikunqaku. 26 Hinallataqmi cielomanta k'anchamuqkunapas kuyukachanqa kay lawman waq lawman shapchisqa hinaraq. Hinaqtinmi tukuy imaymana pasasqanta rikuspanku, kay pachapi runakunaqa mancharikuymanta desmayanqaku. 27Hinaqtinmi llapan runakuna rikuwanqaku noqa Diosmanta Hamuq Runata, phuyu ukhupi k'ancharispa
25 Jesusqa
(Mat 24.29-35, 42-44; Mar 13.24-37)
252
tukuy atiywan hamushaqta. 28 Chay sealkuna qallariqtinqa ama manchakuspay, Diospi qankunaqa astawan confiakuychis; hinaspa allinta kallpanchakuychis. Ichaqa salvasqa kanaykichis p'unchawmi a chayamushana, nispa.
(Mat 24.32-35; Mar 13.28-31)
Higos sach'amanta
nillarantaqmi huk willakuyta: Qawariychis higos sach'ata, hinallataq wakin sach'akunatawan. 30Chay sach'akunapa rap'inkuna kaqmanta wiarimuqtinmi, a qankunaqa yachankichisha, paray tiempo qallarinana kasqanta. 31Saynallataqmi chay sealkunapa pasasqanta rikuspaykichisqa, yachankichis, Diospa gobiernanan tiempoqa a qallarinana kasqanta. 32 Cheqaqtapunin niykichis kay nisqaykunaqa cumplikunqapunin, chay tiempopi kawsaq runakuna manaraq waushaqtin. 33 Hanaq pachapas kay pachapas tukukunqan. Noqapa nisqaykunan ichaqa, cumplikunqapuni, nispa. nillarantaqmi: Qankunaqa allinta cuidakuspa kawsaychis. Yanqataq sonqoykichis rumiyarunman, tukuy millay viciokunapi, mach'aykunapi hinallataq kay pachapi tukuy ima kaqkunallapi piensaspa kawsaqtiykichis. Ichaqa saynata kawsashaqtiykichistaq qonqayllamanta tukukuy p'unchaw qankunaman chayaramunman. 35Tukukuy p'unchawqa chayamunqan huk trampa hina qonqayllamanta, kay pachapi llapallan kawsaq runakunapaq. 36Chaymi qankunaqa ama ishkayaspa listollaa kanaykichis. Aswanpas tuta p'unchaw Diosmanta maakuychis, kay pachapi tukuy imaa pasaqtinpas, qankunata imapas ama pasasunaykichispaq, saynapi noqa hamuqtiy, mana p'enqakuspa, awpaqniypi kanaykichispaq, nispa. 37Saynatan Jesusqa yachachiran sapa p'unchaw Jerusaln *templopi. Sapa tutantaqmi ichaqa, discipulonkunapiwan kushka, Olivos sutiyoq moqoman riran samananpaq. 38 Llapan runakunan Jesuspa yachachisqankunata uyarinankupaq sapa p'unchaw tutallamanta temploman riranku.
29Jesusqa
34 Jesusqa
Ama ishkayaspa Jesusta suyanamanta
253
p'unchawkunallaan *Pascua fiestapaq faltasharan. Chay fiestapiqa Israel *nacionniyoq runakunan mana *levadurayoq ruwasqa t'antata mikhuq karanku. 2 Chay p'unchawkunapin Jerusaln templopi sacerdotekunapa jefenkuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiqkunapiwan, Jesusta mashkaranku, imaynatas pakallapi wauchinankupaq. Ichaqa manataqmi atirankuchu runakunata manchakuspanku. 3 Hinaspan Judas Iscariotepa sonqonman Satans haykuran. Chay Judasqa karan, Jesuspa chunka ishkayniyoq discipulonkunamanta huknin kaqmi. 4Chaymi Judasqa riran sacerdotekunapa jefenkunaman, hinallataq templopi cuidaq guardiakunapa jefenkunamanwan ima. Chaypi paykunawan parlaspanmi huk acuerdoman haykuranku imaynatas Jesusta paykunaman entregananpaq. 5 Hinaqtinmi chay jefekunaqa anchata kusikuspanku, acordaranku Judasman qolqe qonankupaq. 6 Judasataqmi ichaqa, chay qolqe qosqankuta chashkirukuspa, chay ratomantapacha piensaran, imaynatas traicionllawan, llaqta runakunapa mana yachasqallan, Jesusta enemigonkunaman entregarunanpaq. Discipulonkunapiwan kushka Jess cenasqanmanta levadurayoq ruwasqa t'anta mikhunanku fiesta p'unchaw chayaramuqtinmi, sapankama familiakuna huk corderota ak'aranku *Pascua fiestapi cenanankupaq. 8 Hinaqtinmi Jesusqa Pedrota Juantawan waqyaspa niran: Qankuna rispaykichis cenata ruwamuychis, kay Pascua fiestapi mikhunanchispaq, nispa. 9Chaymi paykunaataq Jesusta tapuranku: Maypitaq ruwamunaykutari munank? nispanku. 10 Jesusataqmi niran: Riychis Jerusaln llaqtaman. Chayman haykushaspan rikunkichis huk runata p'uyupi unu apashaqta. Hinaspan paypa
22
1Pisi
(Mat 26.1-5, 14-16; Mar 14.1-2, 10-11; Juan 11.45-53)
7Mana
(Mat 26.17-29; Mar 14.12-25; Juan 13.21-30; 1 Cor 11.23-26)
254
qepanta rinkichis wasiman haykunankama. 11Chaypi wasiyoqtan tapunkichis: Yachachikuq Jesusmi kachamuwashanku qanta tapunaykupaq: Mayqen cuartopitaq Pascua cenata mikhusaq discipuloykunawanr? nispa. 12 Chaymi wasiyoqqa qawachisunkichis altospi allin allchasqa hatun cuartota. Chaypin qankunaqa cenata ruwamunkichis, nispa. 13 Hinaqtinmi Pedroqa Juanpiwan rispanku, Jesuspa nisqanman hina tariranku. Chaypin paykunaqa cenata ruwaranku, *Pascua fiestapi mikhunankupaq. 14 Cenay horas chayaramuqtinmi, Jesusqa *apostolninkunapiwan kushka mesaman mikhunankupaq tiyaykuranku. 15 Chaypin Jesusqa niran: Manaraq waushaspaymi noqaqa anchatapuni qankunawan kushka kay Pascua fiestapi mikhuyta munasharani. 16 Cheqaqtapunin niykichis, kay cena mikhusqanchista hinaqa, manaan huktawanqa qankunawan kushkaqa mikhusaqachu, Dios Taytaypa gobiernanan p'unchaw chayamunankama. Chaypian llapanchis sumaqta mikhusunchis, nispa. 17Saynata nispanmi Jesusqa *vinoyoq vasota oqariykuspan, Diosman graciasta qoran; hinaspan khaynata niran: Llapaykichis haywarinakuspa, kay vasomanta tomaychis. 18 Cheqaqtapunin niykichis: Manaan kay vinotaqa tomasaqachu, Dios Taytaypa gobiernanan p'unchaw chayamunankama, nispa. 19Saynallataqmi t'antata hap'ispa, Jesusqa Diosman graciasta qoran. Maakuyta tukuruspanmi, t'antata partirispa haywariran discipulonkunaman. Hinaspan khaynata niran: Kaymi cuerpoy. Kunanmi qankunata huchaykichismanta salvanaypaq cuerpoyta entregasaq. Chaymi qankuna kunanmantapacha kay cenata ruwankichis. Sapa kutin t'antata partispataq, noqata yuyariwankichis, nispa. 20 Saynallataqmi cenayta tukuruspanku, Jesusqa huk vinoyoq vasota oqarispa niran: Kay vasopi vinon noqapa yawarniy. Chaymi ch'aqchusqa kanqa qankunata huchaykichismanta salvanaypaq. Kay yawarniywanmi Diosqa kunan huk mosoq pactota qankunawan ruwan. 21Ichaqa yachaychisy, kunanmi kay mesapi noqawan kushka tiyashan traicionllawan enemigoykunaman
255
entregawaqniy runa. 22 Chaymi niykichis, cheqaqtan noqa Diosmanta Hamuq Runaqa Diospa nisqanman hina wausaq. Ay, imaynaraq kanqa traicionawaqniy runaqa! nispa. 23 Saynata Jess niqtinmi, discipulonkunaqa paykunapura tapunakuranku khaynata: Noqanchismantari, mayqenninchistaq Seorninchis Jesusta traicionaqri kashanman? nispanku. discipulonkunan phiachinakuspa tapunakuranku, mayqenninkus paykunamanta aswan mas importante kanankumanta. 25 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Kay pacha *nacionkunapi gobiernaq reykunaqa, pay tukusqallaa kaspankun, munasqankuman hina gobiernanku. Hinaspan gobiernasqanku nacionpi tiyaq runakunatapas khaynata ninku: Allintan qankunapaq imatapas ruwashayku, nispanku. 26 Ichaqa amay qankunaqa paykuna hinachu kankichis. Qankuna ukhupi aswan mas importante kaqqa, manapas importantechu kanman hinay aswan kachun. Hinallataqmi pipas llapanpa jefen kaspaqa, servinanmi aswan llapanta. 27Kunan tapusqaykichis, mayqentaq aswan mas importante kanman, mesapi mikhunanpaq tiyaqchu icha mikhuna serviqchu? Qankunapaqqa mesapi mikhunanpaq tiyaqmi aswan mas importante runaqa. Saynata piensashaqtiykichispas, noqan ichaqa serviqniykichis hina qankunata servishaykichis. 28 Qankunan ichaqa, ima sasachakuypia kashaqtiypas, noqawan kasharankichis. 29Chaymi noqapas nombraykichis kamachiq kanaykichispaq, imaynan noqatapas Dios Taytay nombrawaran saynata. 30Noqa wiaypaq gobiernaqtiymi qankunaqa mesaypi tiyaspa mikhunkichis, tomankichis. Hinallataq juzgana sillapi tiyaspaykichis, chunka ishkayniyoq Israel nacionpa ayllunkunata juzgankichis, nispa.
(Mat 26.31-35; Mar 14.27-31; Juan 13.36-38)
24 Jesuspa
Mayqenninkus aswan mas importante kanankumanta
Jesusta Pedro negananmanta
nillarantaqmi: Simn, Simn, Diosmantan diablo permisota maakamun, qankunata ancha sasachakuykunaman
31Jesusqa
256
churasunaykichispaq, imaynan trigotapas wayrachispa akllanku saynataraq. 32 Noqan ichaqa, Dios Taytaymanta a maakunia, iiyniyki pisiyaspa ama tukukunanpaq, saynapi aswan allinta kallpanchakunaykipaq. Qanqa Simn, karunchakusqaykimantay noqaman kutirimuspayki, noqapi creeqkunata yanapanki, paykunapas noqapi allinta creenankupaq, nispa. 33 Chaymi Pedroqa niran: Seorlly, noqaqa liston kashani carcelmana apasuqtiykikupas, qanwan kushka rinaypaq. Wauqtiykipas, qanwan kushka waunaypaq, nispa. 34 Hinaqtinmi Jesusqa niran: Pedro, kunanmi niyki, kunan tutan manaraq gallo waqaramushaqtin, kinsa kutita negawanki: Manan reqsinichu, nispayki. Jesusqa discipulonkunata niran: Yuyariychis, qankunatan kacharaykichis noqamanta willakuq rinaykichispaq, mana qolqeyoqta, mana qoqawniyoqta, hinallataq mana husut'ayoqta ima. Saynaqa kunan niwaychis, imallapas faltasurankichishchu? nispa. Chaymi discipulonkunaqa contestaspa niranku: Seorlly manan imapas faltawarankuchu, nispanku. 36 Chaymi Jesusqa paykunata niran: Kunanmi ichaqa niykichis: Qolqeykichistapas, qoqawniykichistapas apakuychis. Pipapas machete hina *espadan mana kaqtinqa, p'istukunan p'achata vendespa huk espadata rantikuchun. 37Bibliapin noqamanta escribisqa khaynata nishan: Payqa huchasapa hinan ak'arinqa, nispa. Chay noqamanta escribisqankuqa cumplikunqapunin, nispa. 38 Hinaqtinmi discipulonkunaqa niranku: Seorlly, kaypin kashan ishkay machete hina espadakuna, nispanku. Chaymi Jesusqa contestaran: Qankunaqa manan entiendenkichishchu. Aswan amaa parlasunachu chaykunamantaqa, nispa.
35 Chaymantan
Jesusmi willakun ak'arinanmanta
257
Getseman huertapi Jess orakusqanmanta Jerusaln llaqtamanta lloqsispanmi, costumbrenman hina, Olivos sutiyoq moqoman riran. Chaymi paywan kushka riranku discipulonkunapas. 40Chay moqoman chayaruqtinkun Jesusqa niran: Diosmanta maakuychis, sasachakuykunaa hamuqtinpas, noqapi allinta confiaspa huchaman ama urmanaykichispaq, nispa. 41Chayta niruspan, Jesusqa discipulonkunamanta huk lawchaman rispa qonqorikuran. Hinaspan Diosmanta maakuran, 42 khaynata: Dios Taytally, munaspaykiqa kay sasachakuymanta orqoykuway. Ichaqa amay noqapa munasqayman hinachu ruwasqa kachun; aswanqa qanpa munasqaykiman hinay ruwasqa kachun, nispa. 43 Chay ratopin hanaq pachamanta huk ngel hamuspa payta astawan kallpancharan. 44Jesusqa anchatapuni llakikuspanmi, astawanraq Diosmanta maakuran. Chaypin hump'inpas yawar hinaraq hatu-hatunmanta pampaman sut'uran. 45 Jesusqa Diosmanta maakuyta tukuruspanmi, discipulonkunapa kasqanman hamuran. Hinaspan paykunata puushaqta tariran, ancha llakikuymanta puuywan vencerachikusqankurayku. 46 Chaymi paykunata niran: Imanaqtintaq qankunari puushankichs? Hatariychis; hinaspa Diosmanta maakuychis, sasachakuykunaa hamuqtinpas noqapi allinta confiaspa, huchaman ama urmanaykichispaq, nispa.
(Mat 26.47-56; Mar 14.43-50; Juan 18.2-11)
39Jesusqa
(Mat 26.36-46; Mar 14.32-42)
manaraq rimayta tukushaqtinmi, huknin kaq discipulon Judas Iscariote chayamuran, ashka runakunata pusayukuspa. Hinaspan Jesusman ashuykuran much'aykunanpaq. 48 Chaymi Jesusqa niran: Judas, huk much'aywanchu noqa Diosmanta Hamuq Runata enemigoykunaman entregawanki? nispa.
47Jess

49Chaymi
258
discipulonkunaqa Jesusta niranku: Seorlly, kay ishkay machete hina *espadaykuwanchu peleasaqku? nispanku. 50 Chayta nispanmi, Jesuspa huknin kaq discipulonqa, Israel *nacionniyoq *sacerdotekunapa jefenpa sirvienten runapa phaa ninrinta espadanwan waqtaspa kuchurparan. 51Saynata ruwaqtinmi Jesusqa niran: Dejaychis; ama peleaychishchu! nispa. Saynata nispanmi, Jesusqa chay sirviente runapa ninrinta tupaykuspa, kasqan ratolla sanoyachiran. 52 Jesusta presochaspa apanankupaq hamuq runakunaqa karanku: Israel nacionniyoq sacerdotekunapa jefenkuna, *templopi cuidaq guardiakunapa jefenkuna, hinallataq llaqtapi kamachiq autoridadkunapiwan iman. Hinaqtinmi Jesusqa paykunata khaynata niran: Imanaqtintaq qankunari k'aspikunantin, hinallataq machete hina espadakunantin hamurankichis suwata hina hap'iwanaykichispaqr? 53 Noqaqa Jerusaln templopin sapa p'unchaw qankunapa awpaqniykichispi yachachirani. Ichaqa manan ni hayk'aqpas qankunaqa preso kanaypaq hap'iwarankichishchu. Kunanmi ichaqa, qankunapaq a hora chayaramuna. Chaymi qankunaqa diablopa kamachisqan, tutalla hamushankichis, presochawaspa, apawanaykichispaq, nispa.
(Mat 26.57-58, 69-75; Mar 14.53-54, 66-72; Juan 18.12-18, 25-27)
hap'iruspankun, Jerusaln *templopi *sacerdotekunapa jefenpa wasinman aparanku. Pedroataqmi mana rikuchikuspalla karu qepallankuta riran. 55 Chay wasiman chayaruspankun, chawpi patiopi ninata ratachispa, muyuriqninpi tiyaranku. Chaypin Pedropas paykunawan kushka tiyaykullarantaq. 56 Hinaqtinmi chaypi huk sirviente warmi, Pedrota nina ratachisqankupa ladonpi tiyashaqta rikuruspa, allinta qawapayaspa niran: Kay runapas Jesuswan kushka puriqmi kashan, nispa. 57Chaymi Pedroqa niran: Paytaqa manan noqaqa reqsinichu! nispa.
54 Jesusta
259
58 Chaymantan
huk runaataq Pedrota chaypi tiyaqta rikuspa nillarantaq: Qanpas paykunawan kushka puriqmi kashanki, nispa. Pedroataqmi contestaran: Manan noqaqa paykunawan puriqchu kani! nispa. 59Huk hora hinaa pasaruqtinmi, huk runaataq niran: Kay runaqa cheqaqtapunin Jesuswan kushka puriq. Hinaspapas payqa Galilea *provincia llaqtamantan, nispa. 60 Chaymi Pedroqa niran: Imamantach rimashankipas, noqaqa manan yachanichu! nispa. Pedro manaraq rimaytapas tukurushaqtinmi, chay ratopipuni gallo waqaramuran. 61Hinaqtinmi Jesusqa kutirimuspa Pedrota qawarimuran. Chaymi Pedroqa yuyariran Jesuspa nisqanta: Kunan tutan manaraq gallo waqaramushaqtin, kinsa kutikama negawanki: Manan Jesustaqa reqsinichu nispayki, nispa nisqanta. 62 Chaymi Pedroqa hawaman lloqsimuspa, anchata llakikuspa, renegaymanta waqaran. Jesusta burlakusqankumanta *templopi cuidaq guardiakunan, Jesusta qawaspanku, chansakuspa asipayaranku, hinaspan maqaranku. 64Hinallataqmi awintapas vendawan wataruspanku, maqapiyaspa tapuranku: Niwaykuy, pitaq maqashasunkir? nispanku. 65 Hinaspan k'amillarankutaq millay rimaykunawan. Jesusta juicioman apasqankumanta karamuqtinmi, llaqtapi kamachiq autoridadkuna, *sacerdotekunapa jefenkuna, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiq runakunapiwan huunakuranku. Hinaspan Jesusta apachimuranku paykunapa kasqanku corteman. Chaypin Jesusta tapuranku khaynata: 67Kunany niwayku, qanchu Diosmanta Hamuq Salvadorqa kanki? nispanku.
63 Jerusaln
(Mat 26.67-68; Mar 14.65)
66 P'unchawa
(Mat 26.59-66; Mar 14.55-64; Juan 18.19-24)
260
Hinaqtinmi Jesusqa contestaran: Ar, nisqaykichis chayqa, manan qankunaqa creewankichismanchu. 68 Hinallataq imataa tapuykichisman chaypas, manan qankunaqa contestawankichismanchu. 69Kunanmantan ichaqa, noqa Diosmanta Hamuq Runaqa, tukuy atiyniyoq Diospa phaa ladonpi tiyasaq, nispa. 70 Hinaqtinmi llapan chaypi kaq runakunaqa tapuranku: Saynaqa, qanchu kanki Diospa wawan? nispanku. Chaymi Jesusqa contestaran: Ar, qankunapunin nishankichis, noqaqa Diospa Wawan kasqayta, nispa. 71Chaymi paykunaqa niranku: Imapaqataq mas testigokunatapas munanchisr? Noqanchis kikinchispunin, paypa siminmanta uyarishanchis rimasqantaqa, nispanku.
*nacionpi kamachiq llapan jefekunan, Jesusta aparanku Judea *provinciapi gobiernaq *Pilatopa kasqanman. 2 Chayarachispankutaqmi paykunaqa Jesusta acusayta qallariranku, khaynata: Kay runatan tarimuyku kay Israel nacin llaqtaykupi tiyaq runakunata engaaspa, Roma nacionpa contranpi sayarinankupaq, hinallataq Roma llaqtapi gobiernaq *rey *Cesarmanpas, amaa *impuestotapas paganankupaq yachachishaqta. Hinaspapas payqa ninmi: Noqan kani Cristo, kamachikuq reyqa, nispa. 3 Saynata acusaqtinkun, Pilatoqa Jesusta tapuran: Cheqaqtachu qanri kanki Israel nacionpi tiyaq runakunapa reynin? nispa. Hinaqtinmi Jesusqa contestaran: Ar, qanpunin nishanki, nispa. 4 Saynata tapuruspan Pilatoqa sacerdotekunapa jefenkunaman, hinallataq chaypi kaq runakunamanwan niran: Kay runapiqa, manan ni ima huchatapas noqaqa tarinichu, nispa.
23
Pilatopa kasqanman Jesusta apasqankumanta

1Israel
(Mat 27.1-2, 11-14; Mar 15.1-5; Juan 18.28-38)
261
5 Chay
nisqanta uyarispankun, Jesusta acusaq runakunaqa astawan qaparispa, khaynata niranku: Kay runaqa Israel nacionpi runakunata yachachispan ch'aqwanachishan. Chaytan qallarimuran Galilea *provincia llaqtamanta, hinaspan kunanpas kay Judea provincia llaqtapipas saynallatataq ruwashan, nispanku. 6 Galileamantan kay runaqa, nisqankuta uyarispanmi, Pilatoqa paykunata tapuran: Galileamantachu kay runaqa? nispa. 7Chaymi Jesusta acusaq runakunaqa contestaranku: Ar, nispanku. Chayta uyarispan, Pilatoqa Jesusta apachiran Galileapi gobiernaq rey Herodesman. Ichaqa chay p'unchawkunapin rey Herodesqa kasharan chay Jerusaln llaqtapi. Herodesqa Jesusta rikuruspanmi anchata kusikuran. Payqa an Jesusmanta rimasqankutaqa awpaqtaraq uyarisqaa. Hinaspan payqa Jesuspa milagrokuna ruwasqanta rikuytapuni munaran. 9Hinaspan Herodesqa Jesusta ashka kutikama tapupayaran. Jesusqa manataqmi ni ima nispapas contestaranchu. 10Chaypitaqmi kasharanku sacerdotekunapa jefenkunapas, hinallataq Moisespa escribisqan leykuna yachachiqkunapas. Paykunan anchallataa Jesustaqa acusaranku. 11Saynallataqmi rey Herodespas hinallataq soldadonkunapas, Jesusta k'amiranku; chansakunawan burlakuspankutaqmi, huk *reyta hina suma-sumaq p'achawan p'acharachispanku, Pilatopa kasqanman kutichiranku. 12 Chay p'unchawmi Pilatoqa Herodeswan allinparanku, awpaqta enemigontin kasqankumanta. Jesusta cruzpi chakatanankupaq sentenciasqankumanta
8 *Rey
Jesusta rey Herodesman apasqankumanta
Jesusta kutichimuqtinkun, Pilatoqa sacerdotekunapa jefenkunata, llaqtapi kamachiq autoridadkunata, hinallataq llaqtapi runakunatawan waqyachimuran. 14Hinaspan Pilatoqa paykunata niran:
13 Pilatoman
(Mat 27.15-26; Mar 15.6-15; Juan 18.39-19.16)
262
Kay runatan qankuna apamuwarankichis khaynata nispaykichis: Kay Israel *nacin llaqtapi tiyaq runakunatan engaaspa, Roma nacionpa contranpi sayarinankupaq yachachishan, nispa. Chaymi noqaqa qankunapa awpaqniykichispi acusasqaykichisman hina tapurani. Ichaqa manan noqaqa ni ima huchatapas tarinichu. 15 Nitaqmi Herodespas ni ima hucha ruwasqantapas tarimuranchu; chaymi noqaman kaqmanta kutichimuwaran. Saynaqa qawariychis, payqa manan ni ima huchatapas ruwaranchu waunanpaq hinaqa. 16 Aswanmi kunan alli-allinta castigachispay kacharipusaq, nispa. 17{Sapa watan *Pascua fiesta chayamuqtinmi, Pilatoqa huk presota kacharichiran.} 18 Chaymi Pilatopa nisqanta uyarispanku chayman huunakamuq runakunaqa qaparispa niranku: Chay Jesusta wauchinankupaq kamachiy! Hinaspa Barrabasta kacharipuy! nispanku. 19Barrabasqa carcelpin preso karan, Roma llaqtapi kamachiqkunapa contranpi runakunata hatarichisqanmanta, hinallataq runa wauchisqanmantawan ima. 20Chaymi Pilatoqa, Jesusta kachariyta munaspa, chaypi kaq runakunata kaqmanta rimapayaran. 21Chayta uyarispankutaqmi, chaypi kaq runakunaqa astawanraq qaparispa niranku: Cruzpi chakatachiy! Cruzpi chakatachiy! nispa. 22 Saynata niqtinkun, Pilatoqa kinsa kaq nisqanpi, khaynata niran: Ima mana allintataq kay runari ruwaran? Manan noqaqa ni ima huchatapas tarinichu waunanpaq hinaqa. Kunanmi allinta castigachispallay kacharipusaq, nispa. 23 Ichaqa chaypi huunasqa llaqta runakunaataqmi, astawan tukuy kallpankuwanraq qaparispa khaynata niranku: Jesustaqa cruzpi chakatachiypuni, nispanku. Saynatan paykunaqa qaparqacharanku, paykunapa munasqankuman hina ruwasqa kananpaq. 24Chaymi Pilatoqa kamachiran, maakusqanman hina ruwanankupaq. 25 Chayta nispanmi Pilatoqa, chay runakunapa maakusqankuman hina, Barrabs sutiyoq runata carcelmanta kacharichiran. Barrabasqa Roma llaqtapi kamachiqkunapa contranpin
263
runakunata sayarichiran; hinaspapas payqa runa wauchiqmi karan. Jesustaataqmi ichaqa Pilato entregaran, runakunapa maakusqankuman hina ruwanankupaq. Jesusta cruzpi chakatasqankumanta soldadonkunan Jesusta cruzpi chakatanankupaq aparanku. Chay risqankupitaqmi Cirene llaqtayoq Simn sutiyoq runawan campomanta kutimushaqtin tuparanku. Hinaspan cruzta wikrichispa Jesuspa qepanta apachiranku. 27Hinaqtinmi ashkallaa runakuna Jesuspa qepanta riranku. Paykunawan kushkataqmi ashka warmikunapas Jesusmanta waqayuspa rillarankutaq. 28 Chaymi Jesusqa paykunata qawarispa niran: Jerusaln llaqtayoq warmikuna, noqamantaqa ama waqaychishchu. Aswanqa waqaychis qankunamanta, hinallataq wawaykichismanta ima. 29Chayamunqan sasachakuy p'unchawkuna. Chay p'unchawpin runakuna ninqaku: Kusisqay kachun qolluri kaq warmikunaqa! Paykunan kanku mana hayk'aq onqokuq warmikuna, hinallataq mana hayk'aqpas qolla wawayoq kaqkuna! nispa. 30 Hinaspan runakunaqa nishu sasachakuypi tarikuspa, orqokunata ninqaku khaynata: Orqokuna, hawaykuman urmaykamuy! nispanku. Saynallataq moqokunatapas nillanqakutaq khaynata: Moqokuna, pakaykuwayku!, nispanku. 31Ichaqa noqa mana huchayoq kashaqtiy, tukuy kaykunata ruwawashanku chayqa, imaraqch pasanqa huchayoq runakunataqa! nispa. 32 Hinaspapas ishkay mana allin ruwaq runakunatapas apallarankutaqmi, Jesuspa ladonpi chakataspa wauchinankupaq. 33 Hinaspan *Calavera sutiyoq moqoman chayarachispanku, soldadokunaqa Jesusta cruzpi chakataranku. Saynallataqmi ishkaynin mana allin ruwaq runakunatapas chakatallarankutaq, hukninta Jesuspa phaa ladonpi, huknintaataq Jesuspa lloq'e ladonpi. 34 {Chakatasqaa kashaspantaqmi Jesusqa niran: Dios Papy, perdonay kay runakunata. Paykunaqa manan yachankuchu kay ruwasqankutaqa, nispa.}
26 Pilatopa
(Mat 27.32-44; Mar 15.21-32; Juan 19.17-27)
264
Chaypi kaq soldadokunaataqmi Jesuspa p'achanta sortearanku apakunankupaq. 35 Chaypi kaq runakunaataqmi tukuy chaykuna pasasqanta qawaranku. Saynallataqmi llaqta kamachiq jefekunapas, chansakunawan burlakuspa, Jesusmanta khaynata niranku: Payqa, huk runakunataqa salvaranmi. Kunany cheqaqtapuni Diospa akllasqan Cristo kaspaqa, pay kikinta salvakuchun, nispanku. 36 Saynallataqmi Pilatopa soldadonkunapas Jesusman ashuyuranku burlakunankupaq. Hinaspan qatqe vinagreta ofrecespa, 37khaynata niranku: Cheqaqtapuni Israel *nacionniyoq runakunapa reynin kaspaykiqa, qan kikiykitay salvakuy, nispanku. 38 Hinaspan Jesusta chakatasqanku cruzpa puntanpi, huk letrero churasqa karan {griego rimaypi, latn rimaypi, hinallataq hebreo rimaypipas} khaynata: KAY RUNAN ISRAEL NACIONNIYOQ RUNAKUNAPA REYNIN, nispa. 39Hinaqtinmi Jesuspa ladonpi chakatasqa, huknin kaq mana allin ruwaq runaqa, Jesusta k'amispa khaynata niran: Qanpuni Diosmanta Hamuq Salvawaqniyku kaspaykiqa, qan kikiykitay salvakuy! Hinallataq noqaykutapas salvawayku! nispa. 40 Chaymi Jesuspa ladonpi chakatasqa, huknin kaq mana allin ruwaq runaqa, chay k'amiq runata q'aqcharan khaynata: Manachu qanri Diosta manchakunki khayna ak'ariypi kashaspaykipas? 41Noqanchisqa razonmantan kaypi ak'arishanchis, tukuy mana allinkuna ruwasqanchismanta. Kay runan ichaqa, mana ni ima huchatapas ruwaranchu, khayna hina ak'ariypi kananpaqqa, nispa. 42 Hinaspan chay runaqa Jesusta khaynata niran: Jess, amay noqataqa qonqarukuwankichu, gobiernayta qallarispaykiqa, nispa. 43 Chaymi Jesusqa chay runata niran: Cheqaqtapunin niyki, kunanpunin noqawan kushka kanki sumaq k'anchaq *paraso sutiyoq kusikuy lugarpi, nispa.
265
Cruzpi chakatasqa Jess wausqanmanta p'unchaw hinamantan kinsa horas tardekama kay pacha tutayaran, 45inti manaa k'anchaqtin. Hinallataqmi Jerusaln *templo ukhupi *cortinapas, kushkanmanta llik'ikuran, altonmanta urayman. 46Jesusataqmi tukuy kallpanwan qaparispa niran: Dios Taytally, qanmanmi almayta entregamuyki! nispa. Saynata nispanmi, Jesusqa waupuran. 47Kaykuna pasasqanta rikuspanmi, Roma llaqtamanta soldadokunapa jefenqa, Diosta alabaspa khaynata niran: Cheqaqtapunin kay runaqa mana huchayoq karan, nispa. 48 Chaypi llapallan huunasqa kaq runakunapas, kaykuna pasasqanta rikuspankun, llakikuymanta qasqonkuta takakuspa kutipuranku. 49Saynallataqmi Jesuspa llapallan amigonkunapas, Galilea provinciamanta hamuq warmikunapiwan, tukuy ima pasasqanta karullanmanta qawaranku.
44Chawpi
(Mat 27.45-56; Mar 15.33-41; Juan 19.28-30)
266
runan karan Jos sutiyoq Judea *provincia ukhupi Arimatea llaqtamanta. Paymi Israel *nacionta kamachiq huknin kaq jefe karan. Payqa Diosta kasukuspanmi, allin runa kaspa, imatapas allintapuni ruwaran. 51Hinaspapas Joseyqa suyasharanmi Diospa gobiernanan p'unchaw chayamunanta. Chaymi payqa, mana acuerdopichu karan, Israel nacionta kamachiq jefekuna Jesusta wauchinankupaq, acuerdo ruwasqankuwan. 52 Hinaspan Joseyqa Pilatowan parlaq riran, Jesuspa cuerponta p'ampaq apananpaq. 53Chaymi Pilatowan parlaramuspa, Joseyqa riran Jesuspa cuerponta cruzmanta urayachiq. Urayachispataqmi huk sumaq hatun sbanas hina telawan p'isturan. Hinaspan huk qaqa sikipi sepultura ruwasqa t'oqopi, Jesuspa cuerponta churaspa, chaypi p'amparan. Chay sepulturapiqa manaraqmi ni pitapas p'amparankuraqchu. 54Chay p'ampasqanku p'unchawqa viernesmi karan. Chaymi Israel nacionniyoq runakunaqa alistakusharanku samanankupaq sbado p'unchaw yaqaa qallarinanpaq kashaqtin. [Nota: Israel llaqtayoq runakunapaqqa, soqta horas tardeyaykuytan qatiqnin p'unchawqa qallariran asta paqarisnintin soqta horas tardekama.] 55 Hinallataqmi Galilea provincia llaqtamanta, Jesuspa qepanta hamuq warmikunapas, Joseywan kushka rispanku rikuranku, imaynatas Jesuspa cuerponta sepulturaman churasqankuta. 56 Chaymantan chay warmikunaqa wasinkuman kutipuspanku, sumaq mishk'i q'apaq perfumekunata prepararanku, chaywan Jesuspa cuerponta llusimunankupaq. Hinaspan paykunaqa sbado p'unchaw qallarisqanrayku samaranku, Moisespa escribisqan leypi kamachikusqanman hina.
50Huk
(Mat 27.57-61, Mar 15.42-47; Juan 19.38-42)
mishk'i q'apaq perfume ruwasqankuta apayukuspanku, Jesuspa sepulturanman riranku. 2Chayaruspankutaqmi sepultura tapasqanku hatun rumitaqa tariranku, huk lawman kuyurichisqata. 3Chaymi chay warmikunaqa sepultura ukhuman haykuspanku, Seor Jesuspa cuerpontaqa mana tarirankuchu. 4Hinaqtinmi paykunaqa
24
1Domingo p'unchawtan tutallanmanta chay warmikunaqa,
(Mat 28.1-10; Mar 16.1-8; Juan 20.1-10)
267
chaykuna pasasqanta rikuspanku, mana ni ima ruwaytapas atirankuchu. Ichaqa sayna kashaqtinkun, qonqayllamanta ishkay runakuna, sumaq k'ancharishaq yuraq p'achayoqkama ladonkupi rikhuriran sayashaq. 5Chaymi chay warmikunaqa anchata mancharikuspanku pampakamaraq k'umuykuranku. Hinaqtinmi chay ishkay runakunaqa khaynata niran: Imanaqtintaq qankunari mashkashankichis kawsaq runata wausqakunapa kasqanpir? 6 Manan payqa kaypiachu. Aswanqa kawsarinpunan. Yuyariychis Galilea *provincia llaqtapi kashasparaq khaynata rimapayasusqaykichista: 7Diosmanta Hamuq Runataqa entregawanqakun huchasapa runakunaman, cruzpi chakataspa wauchiwanankupaq. Ichaqa kinsa p'unchawmantan kawsarinpusaq, nisqanta. 8 Chaymi chay warmikunaqa chayraq yuyariranku Jesuspa nisqankunata. 9Hinaspan paykunaqa chay sepulturamanta kutinpuspanku, tukuy ima rikusqankuta willakuranku, Jesuspa chunka hukniyoq *apostolninkunaman, hinallataq wakin runakunamanpas. 10Chay warmikunan karanku: Mara Magdalena, Juana, Jacobopa mamitan Mara, hinallataq wakin warmikunapas. Paykunan Jesuspa apostolninkunaman tukuy ima rikusqankuta willakuranku. 11Hinaqtinmi Jesuspa apostolninkunaqa, chay warmikunapa willakusqanta uyarispanku, mana creerankuchu. Aswanmi piensaranku, chay warmikunaqa yanqalla rimanankupaq. 12 Ichaqa chayta uyarispanmi, Pedroqa p'itayllaa riran Jesusta p'ampasqanku sepultura qawaq. Chayaruspanataqmi chay sepultura ukhuta qawaykuspan, rikuran hatun p'istusqanku telallataa chaypi churalayashaqta. Hinaspan Pedroqa ancha admirasqallaa wasiman kutinpuran. anpi ishkay runakunaman Jess rikhurisqanmanta kawsarimusqan p'unchawmi, Jesuspi creeq ishkay runakunaqa risharanku, Emas sutiyoq llaqtaman. Chay Emas llaqtaqa karan Jerusaln llaqtamanta kinsa hora hina puriypin. 14 Chay ishkay runakunaqa antan risharanku parlayuspanku, chay p'unchawkunapi tukuy ima pasasqanmanta. 15 Saynata parlayuspa rishaqtinkun, Jesusqa ashuykuspa, paykunawan
13 Jesuspa
(Mar 16.12-13)
268
kushka riran. 16 Ichaqa manataqmi paykunaqa Jesusta reqsiyta atirankuchu, awinku tutayasqa hina kasqanrayku. 17Hinaspan Jesusqa chay ishkay runakunata tapuran: Imamanta parlayuspataq qankunari rishankichis? nispa. Hinaqtinmi paykunaqa ancha llakisqallaa uyantin sayaykuranku. 18 Chaymi Cleofs sutiyoq kaq runaqa contestaran khaynata: Jerusaln llaqtapiqa llapan runakunan yachanku kay p'unchawkunapi tukuy imakuna pasasqanmantaqa. Chayri, qan sapallaykichu kay p'unchawkunapi tukuy ima pasasqanmanta mana yachaq runa kashanki? nispa. 19Hinaqtinmi Jesusqa tapuran: Imakunataq pasaruranr? nispa. Chaymi chay ishkaynin runakunaqa contestaranku khaynata: Noqaykuqa Nazaret llaqtayoq Jesusmantan parlashayku. Payqa Diosmanta willakuq *profetan karan. Hinaspapas payqa Diospa awpaqninpipas, hinallataq runakunapa awpaqninpipas, ancha atiywanmi tukuy ima milagrokunata ruwaran, hinallataq runakunamanpas yachachiran. 20Paytan *sacerdotekunapa jefenkuna, hinallataq kay Israel *nacionta kamachiq jefekunapas, entregaranku Roma llaqtamanta soldadokunaman, cruzpi chakataspa wauchinankupaq. 21Noqaykun ichaqa suyasharayku, Jesusqa kay Israel nacionta, Roma llaqtayoq runakuna kamachisqanmanta librawaspanchis, noqanchista gobiernawananchispaq. Chayta suyashaqtiykun, waurpachinku. Hinaspapas an kinsa p'unchawa wausqanmantaqa pasarun. 22 Ichaqa kunan achiqayllatan, noqaykupa grupoykumanta kaq wakin warmikuna sepultura qawaq riranku; hinaspan kutimuspanku, ancha admirakuywan willawanku 23khaynata: Manan Seor Jesuspa cuerponqa kanchu. Aswanmi ishkay angelkuna chaypi rikhurispa niwanku: Jesusqa kawsashanmi, nispa. 24Chaymi noqayku ukhumanta wakinniyku sepultura qawaq riranku. Hinaspan paykunapas warmikunapa willakusqanman hina Jesuspa cuerpontaqa mana tarimusqakuchu, nispa. 25 Chaykunata uyarispan Jesusqa chay ishkay runakunata niran: Mana entiendeq tullu uma runakuna! Imanaqtintaq qankunari, Diosmanta willakuq profeta runakunapa yachachisqanta, mana creenkichishchu? 26 Manachu
269
yacharankichis, Diosmanta Hamuq Salvadorqa, hanaq pachapi gobiernananpaq manaraq wichashaspa, tukuy ima ak'ariypi kananta? nispa. 27Hinaspan Jesusqa chay ishkaynin runakunaman willayta qallariran, imakunatas paymanta nishan Moisespa escribisqan librokunapi, hinallataq Diosmanta willakuq profetakunapa escribisqankunapi ima. 28 Hinaqtinmi Emas llaqtaman yaqaa chayashaqtinku, Jesusqa anta seguispa mas karu llaqtaman riq hina karan. 29Chaymi paykunaqa ruegaspa khaynata niranku: Noqaykuwan kushkay qepakuy. Nishu tardean kashan. Hinaspapas tutayamushanan, nispanku. Hinaqtinmi Jesusqa chay ishkay runakunawan kushka wasiman haykuranku. 30 Chaypi mikhunankupaqataqmi mesaman tiyaykuranku. Hinaqtinmi Jesusqa t'antata oqariykuspa, Diosman graciasta qoran; partiykuspataq paykunaman haywaran. 31Hinaqtinmi chay ishkaynin runakunaqa, chayraq cuentata qokuranku payqa Seor Jess kasqanta. Ichaqa Jesusataqmi paykuna qawashaqtinku kasqan ratolla ladonkumanta chinkarapuran. 32 Chaymi chay ishkaynin runakunaqa ninakuranku: Manachu sonqonchisqa allinta kusikusharan, Moisespa escribisqan leykunamanta, hinallataq Diosmanta willakuq profetakunapa escribisqankunamantawan an hamusqanchispi willawaqtinchis? nispanku. 33 Chaymi chay ishkaynin runakunaqa kasqan ratolla Jerusaln llaqtaman kutimuspanku, Jesuspa chunka hukniyoq *apostolninkunata tariranku, hinallataq huk runakunatapas paykunawan kushka huunasqata. 34Chaypi huunasqa kaqkunan niranku: Cheqaqtapunin Seor Jesusqa kawsariramun. Chaymi Simn Pedromanpas rikhuriruna, nispanku. 35 Hinaqtinmi chay ishkay runakunaqa Emas llaqtamanta kutimuspanku willakuranku, imaynatas anpi paykunaman Jess rikhurisqanmanta, hinallataq mikhunankupaq tiyaykuqtinku, t'antata partishaqtin Jesusta reqsisqankumantawan ima.
270
Discipulonkunaman Jess rikhurisqanmanta ishkay runakunaqa manaraq willakuyta tukurushaqtinkun, chaypi kaq runakunapa chawpinkupi, Jesusqa rikhuriran. Hinaspan rimayukuran khaynata: Hawkayay qankunawan kachun, nispa. 37Hinaqtinmi llapan chaypi kaqkunaqa anchata mancharikuranku, almapaq piensaspanku. 38 Chaymi Jesusqa paykunata niran: Imanaqtintaq qankunari ancha mancharisqallaa kashankichis? Imanaqtintaq sonqoykichis ukhupiri ishkayashankichis? 39Qawaychis makiykunata, chakiykunatawan. Noqa kikiymi kashani! Qawaykuwaychis! Llamiykuwaychis! Noqapunin kani! Almapaqa manan kanchu aychanpas, nitaq tullunpas. Rikusqaykichisman hinan noqapaqa kashan aychaypas, tulluypas, nispa. 40 Chaykunata nispanmi, Jesusqa makinkunaman hinallataq chakinkunaman clavoq haykusqanta, paykunaman qawachiran. 41Ichaqa paykunataqmi kusikusparaq hinallataq mancharikusparaq, Jesusta rikushaspankupas, creeyta mana atirankuchu. Chaymi Jesusqa paykunata tapuran: Kashanchu ima mikhunallaykichispas? nispa. 42 Chaymi paykunaqa kankasqa parten challwata qoranku. 43 Hinaqtinmi Jesusqa chayta chashkikuspa, paykunapa awpaqninkupi mikhuran. 44Hinaspan Jesusqa paykunata niran: Yuyariychisy, noqaqa qankunawan kushka kashaspayraqmi a willaraykichisha, noqawan tukuy imakuna pasananmantaqa. Ichaqa chaykunan cumplikunanpuni karan, Moisespa escribisqan leykunaman, *profetakunapa escribisqankunaman, hinallataq Salmos libropi escribisqakunaman hina, nispa. 45Saynatan Jesusqa Bibliapi escribisqa kaqkunamanta paykunaman allinta entiendechiran. 46Hinaspan Jesusqa nillarantaq: Bibliapin escribisqa kashan, noqa Diosmanta Hamuq Salvadorqa anchata ak'arispa, waunaymanta, hinallataq kinsa p'unchawmanta kawsarimunaymantawan ima. 47Hinallataqmi escribisqa kashan, noqapa sutiypi, Jerusaln llaqtamanta qallarispa, tukuy enteron llaqtakunapi willakunankupaq. Saynapi runakuna uyarispanku, huchankuta saqespa Diosman
36 Chay
(Mat 28.16-20; Mar 16.14-18; Juan 20.19-23)
271
kutirikuqtinku, perdonasqa kanankupaq. 48 Ichaqa qankunan tukuy kaykuna rikusqaykichismanta testigoy kankichis, hinaspan willakamunkichis. 49Chaymi noqaqa, qankunaman kachamusqaykichis Dios Taytaypa prometesusqaykichis Santo Espirituta. Ichaqa kay Jerusaln llaqtapiy qepakuychis, hanaq pachamanta Dios Taytaypa atiynin chashkinaykichiskama, nispa. Jess hanaq pachaman ripusqanmanta Jesusqa discipulonkunata pusaran Jerusaln llaqtamanta asta Betania llaqtakama. Chaypin makinta oqarispa, Diosmanta maapuran, paykunata yanapananpaq. 51Saynata maakushaqtinmi, Jesusqa chay ratopi hanaq pachaman oqarisqa karan. 52 Chayta rikuspankun discipulonkunaqa adoraranku. Hinaspan Jerusaln llaqtaman ancha kusisqallaa kutipuranku. 53 Chaypin *temploman sapa p'unchaw rispanku, Diosta alabaranku. Amn.
50 Chaymantan
(Mar 16.19-20)
272
1. Juanri, pitaq karan? Juanqa Zebedeopa hinallataq Salomeypa wawanmi karan (Mat 20.20-23; 27.56; Mar 15.40; 16.1). Hinaspapas payqa Betsaida llaqtayoqmi karan (Juan 1.44; Mar 1.16-20). Kay Juanmi papan Zebedeopiwan, hinallataq wawqen Santiagopiwan Galilea qochapi challwata challwasharanku. Hinaqtinmi Seor Jesusqa discpulon kananpaq Juanta, hinallataq wawqen Santiagotawan waqyaran (Mat 4.21; Mar 1.19-20; Luc 5.10). Hinaspan Jesusqa, Juanta hinallataq wawqen Santiagotawan suticharan Boanerges, nispa. Boanergesqa khayna ninantan nin: Rayo t'oqyamuqpa wawankuna, ninanta (Mar 3.17). Juanqa manaraq Seor Jesusta reqsishaspaqa, Bautizaq Juanpa discipulonmi kanman karan (Juan 1.35-40). 2. Kay Juan librori, hayk'aqtaq escribisqa karan? Kay libro hayk'aq escribisqa kasqantaqa manan cheqaqtapuniqa yachakunchu. Ichaqa wakin estudiaq wawqenchis runakunan creenku, Seor Jesuspa nacesqanpa qepanman, qanchis chunka watapa qepantaa escribisqa kananpaq. Hinaspapas creellankutaqmi, Jerusaln llaqtapi templo thuichisqa kasqanpa qepantaa escribisqa kananpaq. (Jerusaln llaqtatan templontinta ima, Israel nacionniyoq runakunapa enemigonkuna thuichiranku, qanchis chunka wata kashaqtin.) Hinaspapas creellankutaqmi, kay libroqa feso sutiyoq llaqtapi escribisqa kananpaq. 3. Kay Juan librori, pikunapaqtaq escribisqa karan? Kay libroqa escribisqa karan Asia nacionpi runakunapaqmi, hinallataq huk law nacionkunapi tarikuq Israel nacionniyoq runakunapaqwan ima. 4. Kay Juan librori, imapaqtaq escribisqa karan? Kay libroqa escribisqa karan, Nazaret llaqtayoq Jesusqa Diospa Wawan kasqanta runakuna yachanankupaqmi. Saynallataq Seor Jesucristopi creeq runakunaqa, wiay kawsayniyoq kasqankuta yachanankupaqmi (Juan 20.30-31). 5. Kay Juan libropiri, mayqen textotaq aswan mas importante yuyanapaq? Kay libropiqa kay texton aswan mas importante yuyanapaqqa: Ichaqa kaykunaqa escribisqa kashan, qankuna leespaykichis, Jesusqa Diosmanta Hamuq Salvadorninchis kasqanta creenaykichispaqmi, hinaspapas payqa Diospa Wawan kasqanta yachanaykichispaqmi, saynapi Jesucristopi qankuna creespaykichis, wiay kawsayniyoq kanaykichispaq (Juan 20.31). 6. Kay Juan librota leespari, imakunamantataq yachasunchis? Kay libropiqa kaykunamantan yachasunchis: Jesusqa Dios kashaspa runaman tukuspa huk cordero hina huchanchiskunarayku wausqanmanta. Diospa Palabranqa wia-wiaypaq kasqanmanta. Jesuspa yachachisqanmanta, hinallataq milagrokuna ruwasqankunamantawan. Jesuspi Israel nacionniyoq wakin runakuna creesqankumanta, hinallataq wakin runakuna cheqnikusqanmantawan. Seor Jesusqa NOQAN KANI, nispa qanchis kutikama kikillanmanta nisqanmanta. Santo Espritu pis kasqanmanta. Jesusqa Pascua fiestamanta kinsa kutikama yachachisqanmanta. Jesuspa ak'arisqanmanta, wausqanmanta, kawsarimusqanmanta, hinallataq kawsarimuspa discipulonkunaman rikhurisqanmantawan ima.
JUANPA ESCRIBISQAN LIBRO
273
Juanpa escribisqan libro1
274
7. Kay Juan librori, imayna dividisqataq kashan? Kay librota leespa allinta entiendenanchispaqmi, khayna dividisqa kashan: a) Kay libropi escribisqa qallariyninmanta (Juan 1.1-18). b) Bautizaq Juanmanta, hinallataq Jesuspa yachachisqankunamantawan (Juan 1.19-51). c) Jesuspa imaymana ruwasqankunamanta (Juan 2.1 asta 12.50). d) Jesuspa waunan p'unchawkunapi imakunas pasasqanmanta (Juan 13.1 asta 19.42). e) Jess kawsarimuspa discipulonkunaman rikhurisqanmanta (Juan 20.1-31). f) Jesusqa Galilea qochapa patanpi discipulonkunaman rikhurisqanmanta (Juan 21.1-25).
manaraq kay pacha kashaqtinmi, Palabraqa a karana. Chay Palabraqa Dioswanmi karan. Chay Palabran Dios karan. 2 Paymi qallariyninpi Dioswan karan. 3 Diosqa tukuy kaqkunatapas paypiwanmi ruwaran. Diosqa manan ni imatapas ruwaranchu mana paypiwanqa. 4Paymi Kawsayqa; payllataqmi runakunapaqpas huk k'anchay. [Nota: Chay Palabrapas, chay Kawsaypas, hinallataq chay K'anchaypas kikin Seor Jesusmi.] 5 Chay K'anchayqa tutayaqpin k'anchan. Ichaqa tutayaq limboqa manan chay K'anchaytaqa wauchiyta atiranchu. 6 Diosmi huk runata kachamuran. Paypa sutinmi karan Bautizaq Juan. 7Paymi huk testigo hina chay K'anchaymanta willakuq hamuran, saynapi llapan runakuna chay K'anchaypi creenankupaq. 8 Ichaqa manan Bautizaq Juanchu chay K'anchayqa karan. Aswanmi payqa chay K'anchaymanta willakunanpaq hamuran. 9Chay cheqaq K'anchaymi kay pachaman a hamusharana, llapallan runakunapa kawsayninta k'anchaykunanpaq. 10 Chay K'anchaymi a kay pachapia kasharan. Kay pachatapas paymi ruwaran. Ichaqa kay pachapi tiyaq runakunaqa manan reqsirankuchu kay pacha ruwaq pay kasqanta. 11Chay K'anchayqa kay pachamanmi hamuran. Ichaqa kay pachapi runakunan mana chashkirankuchu. 12 Aswanqa paypi creespanku sonqonkupi payta chashkikuqkunamanmi, Diosqa atiyta qoran, wawankunaa kanankupaq. 13 Diospa wawan kanankupaqqa manan
1Qallariyninpi
Diospa Palabranmanta
275
wawakuna hinachu naceranku, nitaq tayta mamankupa munasqanman hinachu. Aswanqa Diosmantan naceranku. 14 Chay k'anchaq Palabran runaman tukumuspa, noqanchiswan kushka tiyaran. Chaymi noqaykuqa Diospa sapallan Wawanta rikurayku, ancha atiyniyoqta, ancha munakuyniyoqta, hinallataq tukuy cheqaq kaqkunapas paypi kasqanta. 15 Paymantan Bautizaq Juanqa runakunaman willaran khaynata: Chay Palabraqa an chayamushana. Payqa noqamantapas aswan mas atiyniyoqmi. Hinaspapas payqa awpaqtaraqmi a karana noqa kay pachapi manaraq naceshaqtiy, nispa. 16 Paymantan tukuy munakuyninta hinallataq yanapakuynintapas llapallanchis chashkiranchis. 17Diosmi Moisesnintakama leyninkunata qowaranchis. Ichaqa Jesusataqmi Diospa sumaq khuyakuyninta, hinallataq cheqaq yachachikuynintawan qowaranchis. 18 Diostaqa manan ni pipas ni hayk'aqpas rikuranchu. Aswanqa Diospa Wawan Jesusllan, Papanwan kushka kawsasqanrayku, imaynas Papan kasqanta yachachiwaranchis, paypas Dios kasqanrayku. Bautizaq Juanpa willakusqanmanta *nacin llaqtapi kamachiq jefekunan, *sacerdotekunata hinallataq Jerusaln templopi serviq *levita nisqa runakunatawan kacharanku, Bautizaq Juanta khaynata tapumunankupaq: Qanri, pitaq kanki? nispanku. 20 Chaymi Bautizaq Juanqa contestaran khaynata: Diosmanta Hamuq Salvadorqa manan noqachu kani, nispa. 21Hinaqtinmi paykunaqa Bautizaq Juanta kaqmanta tapullarankutaq khaynata: Diosmanta willakuq awpaq *profeta Eliasri, qanchu kashanki? nispanku. Chaymi Bautizaq Juanqa paykunata contestaspa niran: Profeta Eliasqa, manan noqachu kani, nispa. Hinaqtinmi chay sacerdotekunaqa kaqmanta tapullarankutaq:
19Israel
(Mat 3.11-12; Mar 1.7-8; Luc 3.15-17)
276
Diospa kachamunan profetari, qanchu kashanki? nispanku. Hinaqtinmi Bautizaq Juanqa contestaran khaynata: Manan noqachu kani, nispa. 22 Chaymantan chay runakunaqa nillarankutaq khaynata: Chayri, pitaq qanri kashank? Niwaykuy pi kasqaykita, kutispayku, kachamuwaqniyku runakunaman willamunaykupaq, nispanku. 23 Chaymi Bautizaq Juanqa, awpaq profeta Isaiaspa escribisqanman hina, contestaspa niran: Noqaqa huk ch'ineq lugarpi waqyakuqmi kani: Diosmanta Hamuq Salvadorta allinta chashkinaykichispaqqa sonqoykichistay allichaychis, imaynan wiksu-wiksu ankunatapas allichanku saynata, nispa. 24 Bautizaq Juanta tapumunankupaq riq runakunaqa, *fariseo religionniyoq runakunapa kachamusqanmi karanku. 25 Paykunan Bautizaq Juanta kaqmanta tapuranku khaynata: Manataq Diosmanta Hamuq Salvadorchu kanki, nitaq Eliaschu, nitaq ni huk profetapashchu, chayqa niwaykuy, imanaqtintaq qanri bautizashanki? nispanku. 26 Chaymi Bautizaq Juanqa contestaran khaynata: Noqaqa unullawanmi bautizashani. Ichaqa qankuna ukhupin manaraq reqsisqaykichis runa kashan. 27Paymi noqapa qepayta hamushan. Payqa noqamantapas ancha atiyniyoqmi. Chaymi noqaqa husut'anpa watullantapas mana pashkanaypaq hinachu kani, nispa. 28 Kaykunaqa pasaran Jordn mayupa waq law chimpan Betania llaqta lawpin. Chaypin Bautizaq Juanqa runakunata bautizaran. p'unchawmi Bautizaq Juanqa, paypa kasqanman hamushaqta, Jesusta rikuran. Chaymi Bautizaq Juanqa runakunata, khaynata niran: Qawariychis Diosmanta Hamuq Runata! Paymi huk cordero hina wauspa, runakunapa huchanta perdonanqa. 30 Paymantan noqaqa rimapayaraykichis khaynata: Payqa noqa manaraq naceshaqtiymi a karana. Chaymi payqa
29Paqarisnintin
Diosmanta Hamuq Runamanta
277
noqamantapas aswan mas atiyniyoq. Paymi noqapa qepayta hamushan, nispa. 31Ichaqa manan noqaqa yacharanichu runakunapa Salvadornin kasqantaqa. Aswanqa kay Israel nacin llaqtapi tiyaq runakuna, paymanta yachanankupaqmi, runakunata unuwan bautizanaypaq, noqataqa Dios kachamuwaran, nispa. 32 Hinaspapas Bautizaq Juanqa nillarantaqmi khaynata: Noqaqa Diospa Santo Espirituntan rikurani, hanaq pachamanta huk paloma hina paypa hawanman uraykamusqanta. 33 Ichaqa manan noqaqa yacharanichu runakunapa Salvadornin kasqantaqa. Aswanqa unuwan bautizanaypaq kachamuwaqniy Diosmi, khaynata niwaran: Pimanchus Diospa Santo Espiritun urayamunqa, paymi Diospa Santo Espiritunta runakunaman qonqa, nispa. 34 Chaymi noqaqa chaykunapa pasasqanmanta testigo kani. Chayraykun kunan qankunaman niykichis, Payqa cheqaqpuni Diospa Wawan kasqanta, nispa. p'unchawmi Bautizaq Juanqa, ishkaynin discipulonkunapiwan kaqllapitaq kasharan. 36 Hinaspan Bautizaq Juanqa, Jesuspa pasasqanta rikuruspa, khaynata niran: Qawariychis, Diospa Corderonmi kayta hamushan! nispa. 37Chayta uyarispankun, Bautizaq Juanpa chay ishkaynin discipulonkunaqa Jesusta qatikuranku. 38 Hinaqtinmi Jesusqa, Juanpa ishkaynin discipulonkuna qepanta hamusqanta rikuspa, paykunata tapuran khaynata: Qankunari, imatataq mashkashankichs? nispa. Hinaqtinmi paykunaqa Jesusta niranku: Yachachikuq, qanri maypitaq tiyank? nispanku. 39Chaymi Jesusataq paykunata contestaran: Hakuchiy rikumunaykichispaq, nispa. Chaymi paykunaqa rispanku, maypichus Jess tiyasqanta rikuranku. Hinaspan paykunaqa tawa horas tardeykuy hinaa kasqanrayku, Jesuswan qepakuranku. 40 Paykunamanta huknin kaqmi karan Simn Pedropa wawqen Andrs. Paymi Bautizaq Juanpa chay ishkaynin
35 Paqarisnintin
Jesuspa primer kaq discipulonkunamanta
278
discipulonkunamanta huknin kaq discipulon karan. Hinaspapas chay Andresllataqmi Bautizaq Juanpa rimasqanta uyarispa, Jesusta qatikuran. 41Andresqa wawqen Simn Pedrotan primerta tariran. Hinaspan khaynata niran: Tariramuykun Mesiasta, nispa. Mesiasqa, Diosmanta Hamuq Salvador ninanta nin. 42 Hinaspan Andresqa wawqen Simn Pedrota Jesuspa kasqanman pusaran. Chaymi Jesusqa Simonta rikuruspa niran: Qanqa Juanpa wawan Simonmi kanki. Kunanmantan qanpa sutiyki kanqa Cefas, nispa. [Nota: Cefas sutiqa arameo rimaypin, Pedro sutiataqmi griego rimaypi. Kay ishkaynin sutikunan rumi ninanta nin.] Felipeta hinallataq Natanaeltawan Jess waqyasqanmanta
p'unchawmi Jesusqa Galilea *provincia lawman rinanpaqa kasharan. Hinaspan Felipe sutiyoq runata tarispa niran: Hakuchi noqawan, nispa. 44 Felipeqa Betsaida llaqtamantan karan. Chay llaqtallamantataqmi Andrespas hinallataq wawqen Pedropas karanku. 45 Hinaspan Felipeqa Natanael sutiyoq runata tariruspa, khaynata niran: Joseypa wawan Nazaret llaqtayoq Jesustan tariramuyku. Paymantan Moisespas, hinallataq Diosmanta willakuq awpaq *profetakunapas escribiranku, nispa. 46 Chaymi Natanaelqa Felipeta tapuran: Chay Nazaret llaqtamantari, allin yachayniyoq runa lloqsimunmanch? nispa. Felipeataqmi payta contestaspa niran: Hakuchiy rikumunaykipaq, nispa. 47Hinaqtinmi Jesusqa Natanaelpa hamusqanta rikuruspa niran: Kay runaqa cheqaqtapunin Israel *nacin llaqtamanta. Hinaspapas payqa cheqaq ch'uya sonqoyoq runan. Chaymi payqa pitapas mana engaanmanchu, nispa. 48 Hinaqtinmi Natanaelqa chay nisqanta uyarispa, Jesusta tapuran:
43 Paqarisnintin
279
Juanpa escribisqan libro1,2
Imaynanpitaq qanri reqsiwank? nispa. Chaymi Jesusataq contestaran khaynata: Felipe manaraq waqyamushasuqtiykin, qantaqa higos sach'a sikipi tiyashaqta a rikuraykia, nispa. 49Chaymi Natanaelqa niran: Yachachikuq, qanqa cheqaqtapunin Diospa Wawan kanki, hinallataq kay Israel nacionniyoq runakunapa reynin, nispa. 50 Jesusataqmi Natanaelta niran: Qanri, higos sach'a sikipi tiyashaqtan rikuyki, nispa niqtiychu noqapi creerunk? Ichaqa kaykunamantapas aswan mas hatun ruwaykunataraqmi qanqa rikunki, nispa. 51Chaymantan Jesusqa chaypi kaq llapan uyariq runakunata niran: Cheqaqtapunin niykichis, qankunaqa hanaq pacha cielo kicharikushaqtan rikunkichis. Hinallataqmi Diospa angelninkunatapas, noqa Diosmanta Hamuq Runapa ladoyman urayamushaqta, hinallataq hanaq pacha cieloman qespishaqta ima rikunkichis, nispa. p'unchaw pasaruqtinmi Galilea *provincia law Can llaqtapi huk casarakuy fiesta karan. Chaypin Jesuspa mamitan Mara kasharan. 2 Chay casarakuy fiestamanmi Jesuspas hinallataq discipulonkunapas invitasqa karanku. 3 Hinaqtinmi chay casarakuy fiestapi vino tukurukuqtin, mamitan Mariaqa wawan Jesusta niran: Kasarakuqkunapa vinonkun manaa kanachu, nispa. 4 Chaymi Jesusqa niran: Mamity, imapaqtaq chaytari niwank? Pis kasqayta reqsichikunay horasqa manaraqmi chayamunraqchu, nispa. 5 Hinaqtinmi Jesuspa mamitan Mariaqa, chaypi serviqkunata niran: Jesuspa nisqanman hina ruwaychis, nispa. 6 Chay casarakusqanku fiestapin soqta hatun tinajakuna rumimanta ruwasqa kasharan. Chay tinajakunapi unutaqa Israel *nacionniyoq runakunapa limpiakunankupaqmi waqaycharanku. Sapankama tinajamanmi pachaq litro hina unu haykuran. 7Chaymi Jesusqa chay fiestapi sirviente runakunata niran:
1Kinsa
Can llaqtapi casarakuymanta
280
Kay tinajakunaman unuta hunt'aychis, nispa. Hinaqtinmi paykunaqa sapankama tinajakunaman unuta hunt'achiranku. 8 Chaymantaataqmi Jesusqa chay sirviente runakunata niran: Kunanqa chay tinajamanta wisispa apaychis despenseroman mallinanpaq, nispa. Hinaqtinmi chay sirviente runakunaqa, Jesuspa kamachisqanman hina aparanku. 9Chaymi chay despenseroqa vinoman tukuchisqa unuta malliykuran. Payqa manataqmi yacharanchu chay vinotaqa maymanta apamusqankutapas, nitaq maypi waqaychasqankutapas. Ichaqa sirviente runakunaqa yacharankun unumanta vinoman tukuchisqa kasqantaqa. Hinaqtinmi chay despenseroqa casarakuq runata waqyaspa, 10khaynata niran: Kasarakuypiqa allin kaq vinotan primertaqa haywakunku; ichaqa invitasqa runakuna allinta tomaruqtinkuan mana allin vinotaqa haywakunku. Chaychu qanri, allin kaq vinota kunankama waqaychasharanki? nispa. 11Jesusqa Galilea provincia law Can llaqtapin kay primer kaq milagrotaqa ruwaran. Chay ruwasqanwanmi Jesusqa rikuchikuran ancha atiyniyoq kasqanta. Hinaqtinmi discipulonkunaqa paypi creeranku. 12 Hinaqtinmi chay casarakuy fiesta tukurukuqtin, Jesusqa mamitanpiwan, wawqenkunapiwan, hinallataq discipulonkunapiwan ima, Capernam llaqtaman riran. Hinaspan chay llaqtapi ishkay kinsa p'unchawlla qepakuranku. Templopi vendeq runakunata Jess qarqosqanmanta *nacionniyoq runakunapa *Pascua fiesta ruwananku chayamushaqtinan, Jesusqa Jerusaln llaqtaman riran. 14Hinaspan Jesusqa Jerusaln templopi negocio ruwaq ashka runakunata tariran. Paykunan torokunata, ovejakunata, hinallataq palomakunatawan ima vendeshasqaku. Saynallataqmi huk law nacionpa qolqenta templo qolqewan cambiaq runakunatapas, puestonkupi tiyashaqta tariran. 15 Chaykunata rikuspanmi, Jesusqa
13 Israel
(Mat 21.12-13; Mar 11.15-18; Luc 19.45-46)
281
latigota ruwaspa, templomanta lliw runakunata ovejantinta hinallataq torokunantinta ima qarqoran. Hinaspan qolqe cambiaq runakunapa qolqenkunatapas, pampaman wikapaspa mesankutapas t'ikraran. 16 Hinaspan Jesusqa palomakuna vendeq runakunata, khaynata niran: Kay templomanta kaykunata orqoychis! Dios Taytaypa wasinqa manan negocio ruwanaykichispaqchu! nispa. 17Jesuspa discipulonkunaqa chaykunata rikuspankun yuyariruranku Bibliapi khayna escribisqa kasqanta: Yupaychana wasiykita munakusqayraykun, wasiykipi mana allinkunata runakuna ruwaqtinku, sonqoyraq anchata nanawan, nisqanta. 18 Hinaqtinmi Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa, phiarikusparaq Jesusta niranku: Kaykuna ruwanaykipaq atiyniyoq kasqaykita yachanaykupaqqa, rikuchiwaykuy ima milagrollatapas, nispanku. 19Chaymi paykunata contestaspa, Jesusqa niran: Kay templota thuichiychis. Hinaqtinmi noqaqa kinsa p'unchawllapi hatarirachisaq, nispa. 20 Hinaqtinmi Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa niranku: Kay temploqa tawa chunka soqtayoq watapin ruwasqa karan. Chaychu kinsa p'unchawllapi kunan ruwaruwaq? nispanku. 21Jesusqa chay templomanta rimaspaqa, kikinpa cuerponmantan rimasharan, wauchiqtinku kinsa p'unchawninman kawsarinpunanmanta. 22 Chaymi Jesuspa discipulonkunaqa, wausqanmanta Jess kawsarimuqtina, chaykuna rimasqanmanta yuyariranku. Hinaspan Bibliapa nisqanpi, hinallataq Jesuspa rimasqankunapipas creeranku. Llapallan runakunapa piensayninta Jess yachasqanmanta
*Pascua fiesta p'unchawpin Jerusaln llaqtapi kashaspa, ashka milagrokunata ruwaran. Chaymi ashka runakuna chay milagrokuna ruwasqanta rikuspanku, Jesuspi creeranku. 24Ichaqa Jesusqa paykunapa piensayninkutaqa
23 Jesusqa
282
reqsiranmi. Chaymi paykunapa creesqankupiqa mana confiaranchu. 25 Hinaspapas Jesusqa manan necesitaranchu ni pipas runamasinmanta imallatapas payman willanankutaqa, llapallan runakunapa sonqonta allinta reqsisqanrayku. runan karan Nicodemo sutiyoq. Payqa *fariseo religionniyoq, hinallataq Israel *nacin llaqtata kamachiq runakunamanta huknin kaq importante runan karan. 2 Paymi huk tuta Jesuspa kasqanman hamuspa, khaynata niran: Yachachikuq, noqaykuqa yachaykun qanqa yachachiwanaykikupaq Diosmanta hamusqaykita. Qanpa ruwasqayki milagrokunataqa manan ni pipas ruwaytaqa atinmanchu, sichus paywan Dios mana kaqtinqa, nispa. 3 Hinaqtinmi Jesusqa Nicodemota niran: Cheqaqtapunin niyki, sichus pipas kaqmanta mana nacenqachu chayqa, manan Diospa gobiernasqan sumaq glorianmanqa haykunqachu, nispa. 4 Chaymi Nicodemoqa Jesusta tapuran: Imaynataq runari machua kashaspan, kaqmantari naceramunman? Icha, mamitanpa wiksanman kutiykuspanchu kaqmantari naceramunman? nispa. 5 Hinaqtinmi Jesusqa contestaran: Cheqaqtapunin niyki, pipas unumanta hinallataq Diospa Espiritunmantawan mana nacenqachu chayqa, Diospa gobiernasqan sumaq glorianmanqa manan haykunqachu. 6 Runamanta nacemuqqa runallan. Santo Espiritumanta nacemuqmi ichaqa, Santo Espiritupa hunt'asqan runa. 7Amay qanqa kaqmantan nacenaykichis nisqaywanchu admirakuy. 8 Wayraqa wayramun tukuy lawmantan; chaymi qanqa uyarinki qaparispa hamusqallanta. Ichaqa manataqmi yachankichu maymantas hamun, maymantaqsi rin chaytapas. Saynallataqmi pasan Santo Espiritumanta llapallan nacemuqkunawanpas, nispa. 9Chaymi Nicodemoqa kaqmanta Jesusta tapuran: Imaynataq kaykunari kanman? nispa. 10 Hinaqtinmi Jesusqa contestaspa niran:
1Huk
Nicodemowan Jess parlasqanmanta
283
Israel nacin llaqtapi yachachiq kashaspachu, kaykunata mana yachank? 11Cheqaqtapunin niyki, noqaykuqa yachasqaykutan rimayku; rikusqaykutataqmi willaykupas. Ichaqa qankunaqa manan creenkichishchu noqaykupa nisqaykutaqa. 12 Nitaqmi kay pachapi kaqkunamanta willashaqtiypas, creenkichishchu. Chayri, imaynataq creewaqchis hanaq pachapi kaqkunamanta willaqtiyr? 13 Manan ni pipas hanaq pachamanqa wicharanchu. Aswanqa noqa Diosmanta Hamuq Runallan hanaq pachamanta uraykamurani. 14Imaynan Moisespas ch'ineq lugarpi broncemanta mach'aqwayta ruwaspa k'aspipi sayachiran, saynallatataqmi noqa Diosmanta Hamuq Runatapas, cruzpi chakatawanqaku, 15 saynapi pipas noqapi creeqqa, mana chinkasqa kananpaq, aswanqa wiay kawsayniyoq kananpaq, nispa. ancha-anchatan kay pachapi runakunata munakuran. Chaymi sapallan Wawanta kay pachaman kachamuran, pipas paypi creeqqa ama waunanpaq, aswanpas wiay kawsayniyoq kananpaq. 17Diosqa kay pachamanqa sapallan Wawantaqa kachamuran, manan runakunata huchachananpaqchu, aswanqa runakunata huchanmanta perdonaspa salvananpaqmi. 18 Pipas Diospa Wawanpi creeq runaqa, manan sentenciasqachu kanqa. Ichaqa pipas Diospa Wawanpi mana creeqmi, ak'arinanpaq a sentenciasqaa kashan, paypi mana creesqanrayku. 19Payqa kay pachamanqa hamuran, tutayaqpi hina huchallapi puriq runakunata k'anchaykunanpaqmi. Ichaqa kay pachapi runakunaqa, huchallankupi kawsaytan akllakuranku, mana allinkunata ruwaspa kawsasqankurayku. 20 Chaymi huchallapi llapallan kawsaq runakunaqa, k'anchaypi kawsayta cheqnikuspanku, k'anchaymanqa mana ashuyamunkuchu. Sichus k'anchayman ashuyamunkuman chayqa, tukuy mana allinkuna ruwasqankun rikusqa kanman. 21Allin kaqkunata ruwaq runakunan ichaqa, k'anchayman ashuyamunku, saynapi Diospa kamachikuyninta kasukuspanku, allin kawsasqankuta llapallan runakuna rikunankupaq.
16 Diosqa
Runakunata anchata Dios munakusqanmanta
284
Jesusqa discipulonkunapiwan kushka Judea *provincia lawman riran. Chaypin huk tiempo qepakuspa, Jesusqa runakunata bautizaran. 23 Saynallataqmi Bautizaq Juanpas Enn nisqa sitiopi ashka unu kaqtin, payman hamuq runakunata bautizaran. Chay Enn sitioqa Salim nisqa lugarpa cercanpin karan. 24Chaykunaqa pasaran Bautizaq Juanta manaraq carcelman churashaqtinkun. 25 Hinaqtinmi Bautizaq Juanpa discipulonkunaqa Israel *nacionniyoq runamasinkunawan discutinakuyta qallariranku, huchankumanta imaynata limpiakuna costumbremanta. 26 Hinaspan Bautizaq Juanpa discipulonkunaqa, Bautizaq Juanman rispanku, khaynata niranku: Yachachikuq, Jordn mayupa waq lawninpi qanwan kushka kaq runamanta willawasqaykikutari, yuyashankichu? Paymi kunan bautizashan. Hinaqtinmi ashka runakuna paytaqa qatikushanku, nispanku. 27Bautizaq Juanataqmi paykunata contestaran: Runaqa manan ni imatapas ruwaytaqa atinmanchu, sichus Dios payta mana yanapaqtinqa. 28 Qankunaqa an uyariwarankichisha: Manan noqaqa Diosmanta Hamuq Salvadorchu kani. Diosmi noqataqa kachamuwaran chay Salvadorpa awpaqninta hamuspay, runakunaman paymanta willanaypaq, nispa nisqaytaqa. 29Huk casarakuypiqa noviollan noviawanqa casarakun. Noviopa amigonmi ichaqa, anchata kusikun noviopa rimasqanta uyarispa. Saynallataqmi noqapas chay noviopa amigon hina kani. Chayraykun noqapas ancha kusisqa kashani, Diosmanta Hamuq Salvador kaypi kasqanrayku. 30Paymi noqamanta aswan mas importante kanan. Noqaataqmi ichaqa, pisi reqsisqallaa kasaq, nispa. Diospa Wawan Jesucristo kay pachaman hamusqanmanta
22 Chaymantan
Jesusmanta Bautizaq Juanmantawan
Wawanqa hanaq pachamanta hamuqmi. Paymi kay pachapi llapallan runakunamanta aswan mas importante. Kay pachapi tiyaqkunaqa, kay pachallamantan. Chayraykun
31Diospa
285
paykunaqa imapas kay pachapi kaqkunallamanta rimanku. Ichaqa hanaq pachamanta hamuqmi, noqanchismanta aswan mas importante. 32 Chayraykun Diospa Wawanqa hanaq pachapi rikusqanmanta, hinallataq uyarisqantawan ima riman. Ichaqa manataqmi kay pachapi runakunaqa paypa willakusqanta creenkuchu. 33 Pipas paypa willakusqanpi creen chayqa, yachanmi Diospa nisqanqa, cheqaqpuni kasqanta. 34 Diosmi paymanqa Santo Espiritupa tukuy atiyninta qon mana hark'akuspa. Chaymi Diospa kachamusqan Wawanqa, Diospa nisqankunata willakun. 35 Dios Taytaqa anchaanchatan Wawantaqa munakun. Chaymi Diosqa tukuy ima kaqkunata Wawanman qoran, pay kamachinanpaq. 36 Chaymi niykichis, pipas Diospa Wawanpi creeqqa, wiay kawsayniyoqmi kanqa. Ichaqa Diospa Wawanpi mana creeqkunan, chay wiay kawsaymanqa mana haykunqakuchu; aswanmi paykunataqa Dios kikinpuni anchata phiakuspa castiganqa. religionniyoq runakunan yacharuranku, Jesusqa ashka discipulokunayoq kasqanta, hinallataq Jesusqa Bautizaq Juanmantapas aswan mas ashka runakuna bautizasqanmantawan ima. 2 Ichaqa manan kikin Jesuschu bautizaranqa, aswanqa paypa discipulonkunan. 3 Chay fariseo runakunapa rimasqanta yacharuspanmi, Jesusqa Judea *provincia lawmanta lloqsispa, Galilea provincia lawman kaqmanta kutiran. 4 Chayman rishaspanmi, Jesusqa Samaria provincia ukhunta pasanan karan. 5 Hinaspan chay Samaria provincia ukhupi Sicar nisqa llaqtaman Jesusqa chayaran. Chay llaqtaqa karan Joseyman papan Jacob herencia allpa saqetamusqan lugarpa cercanpin. 6 Chaypin unu orqonankupaq Jacobpa ruwachisqan pozo karan. Hinaqtinmi chawpi p'unchaw hinaa kaqtin, Jesusqa purimusqanpi pisiparuspa, chay pozo patapi tiyaykuran. 7Chaypi Jess tiyashaqtinmi, Samaria llaqtamanta huk warmi chay pozoman unu orqoq hamuran. Chaymi Jesusqa chay warmita niran:
Samaria llaqtayoq warmiwan Jess parlasqanmanta

1*Fariseo
286
Pozomanta orqomusqayki unuta tomanaypaq qoykuway, nispa. 8 (Chay ratopiqa, Jesuspa discipulonkunaqa manan chaypichu karanku.) Paykunaqa mikhuna rantikuqmi llaqtata riranku. 9Hinaqtinmi Samaria llaqtayoq warmiqa, Jesusta tapuran: Israel llaqtayoq runa kashaspaykichu, noqa Samaria llaqtayoq warmi kashaqtiy, unuta maakuwashank? nispa. Israel nacionniyoq runakunaqa manan Samaria llaqtayoq runakunawanqa allinpichu apanakuranku, nitaqmi rimanakurankupashchu, nispa. 10Hinaqtinmi Jesusqa chay warmita niran: Qanqa imatachus Dios qosunaykitaqa manan yachankichu. Nitaqmi pi kasqaytapas yachankichu. Sichus yachawaq chayqa, qanmi aswan noqamanta maakuwankiman; hinaspan noqa qoykiman kawsay qokuq unuta, nispa. 11Chaymi chay warmiqa Jesusta khaynata niran: Seor, kay pozomanta unuta orqonaykipaqqa, manam imaykipas kanchu; hinaspapas kay pozoqa nishu ukhun kashan. Chayri, maymantataq qanri qowankiman chay kawsay qokuq unutar? 12 Qanri awpaq abuelonchis Jacobmantapas aswan mas atiyniyoqchu kanki? Paymi kay pozotaqa saqetamuwaranku. Kay pozomantan paypas, wawankunapas, hinallataq animalninkunapas unutaqa tomaranku, nispa.
287
13 Chaymi
Jesusqa contestaran: Pipas kay pozomanta unu tomaqqa, kaqmantan ch'akichikunqa. 14Noqapa unu qosqayta tomaqmi ichaqa, manaa ni hayk'aqpas ch'akichikunqachu. Chay unuqa p'ukyumanta t'oqyamuq unu hinan kanqa, runakunaman wiay kawsayta qonanpaq, nispa. 15 Chayta uyarispan chay warmiqa, Jesusta niran: Seor, chay unutay qoykuway, manaa hayk'aqpas ch'akiwananpaq, hinallataq kay pozomanpas amaa unu orqoq hamunaypaq, nispa. 16 Chaymi Jesusqa chay warmita niran: Rispayki qosaykita waqyamuy; hinaspa kutimuy, nispa. 17Hinaqtinmi chay warmiqa Jesusta niran: Noqapa qosayqa manan kanchu, nispa. Chaymi Jesusqa chay warmita niran: Ar, cheqaqtapunin ninki: Manan qosayqa kanchu, nispayki. 18 Qanqa pishqa qariwanmi tiyaranki. Kunan tiyasqayki qaripas manan qosaykichu, nispa. 19Jesuspa nisqanta uyarispanmi chay warmiqa niran: Seor, qanqa Diosmanta willakuq *profeta runachus kasqank? 20Diostaqa kay moqopin awpaq abueloykuqa yupaycharanku. Ichaqa qankuna Israel nacionniyoq runakunan ninkichis, Jerusaln llaqtallapin Diostaqa yupaychana, nispaykichis. 21Saynata niqtinmi, Jesusqa chay warmita niran: Creeway, chayamunqan p'unchawkuna; chay p'unchawkunapiqa manan kay moqollapichu, nitaq Jerusaln llaqtallapichu Diostaqa yupaychankichis. 22 Qankuna, Samaria llaqtayoq runakunaqa manan yachankichishchu pis yupaychasqaykichista. Noqayku, Israel nacionniyoq runakunan ichaqa, pi yupaychasqaykutapas yachayku, Israel nacionniyoq runakunamanta Salvaqniykichis hamusqanrayku. 23Aswanmi tiempo chayamushana, Diosmanta cheqaq kaqta yachaspa, Diospa Santo Espiritun yanapaqtin, tukuy sonqonkuwan Diosta yupaychanankupaq. Ichaqa Diosmi munan sayna yupaychanata. Chay tiempon kunan chayaramuna! 24Diosqa Espiritun, manan cuerpoyoqchu. Chaymi payta yupaychaqkunaqa, Santo Espiritupa yanapasqan, tukuy sonqonkuwan cheqaqtapuni Diosta yupaychananku, nispa. 25 Saynata Jess niqtinmi, Samaria llaqtayoq warmiqa, Jesusta khaynata niran:
288
Noqaqa yachanin Diosmanta Salvawaqninchis Cristo nisqanku Mesas hamunantaqa. Pay hamuspanmi tukuy imakunamantapas cheqaqta yachachiwasunchis, nispa. 26 Chaymi Jesusqa contestaspa niran: Noqan Diosmanta Hamuq Salvadorqa kani. Kunanpunin kikinwan parlashanki, nispa. 27Hinaqtinmi chaykunata parlashaqtinku, Jesuspa discipulonkunaqa llaqta risqankumanta chayaramuranku. Hinaspan paykunaqa anchata admirakuranku, Jesusta huk warmiwan parlashaqta tarimuspanku. Ichaqa manataqmi ni mayqen discipulonpas tapuranchu: Imatataq chay warmiwanri munanki? Imamantataq chay warmiwanri parlashanki? nispaqa. 28 Hinaqtinmi chay Samaria llaqtayoq warmiqa, unu apanan p'uyunta chaypi saqeruspa, llaqtanman kutiran. Hinaspan chay llaqtapi runakunata, khaynata niran: 29Hakuchi; hinaspa chay runata rikumuychis. Paymi kunan nimuwan kay kawsay vidaypi tukuy ima ruwasqayta. Icha, paychu Diosmanta Hamuq Salvaqninchisqa kanpas? nispa. 30 Chayta uyarispankun chay llaqtapi tiyaq runakunaqa, Jesuspa kasqanman hamuranku. 31Chay llaqta runakuna hamushaqtinkutaqmi, Jesuspa discipulonkunaqa, Jesusta ruegaranku khaynata: Yachachikuq, chikallantapas mikhuykuy, nispanku. 32 Jesusataqmi paykunata contestaran: Noqapa mikhunayqa kashanmi. Ichaqa manan qankunaqa chay mikhunaytaqa reqsinkichishchu, nispa. 33 Chayta uyarispankun discipulonkunaqa, tapunakuranku khaynata: Paymanri, pitaq mikhunatari aparamunman karan? nispanku. 34 Chaymi Jesusqa niran: Noqapa mikhunayqa hanaq pachapi Dios Taytaypa munasqanta ruwaymi. Hinallataq paypa munasqanta ruwaspa tukunaymi. 35 Qankunan ichaqa trigota t'akaruspaykichis ninkichis: Tawa killamantaan erasaqku, nispa. Kunany uyariwaychis kay nisqayta: Noqaman kay ashka hamuq runakunan, chakrapi eranapaq poqosqa trigo hinaa kashanku. 36Hinaqtinmi cosechaq runakunaqa, Diosmanta wiay kawsay premionkuta chashkinqaku. Saynapin tarpuqpas hinallataq cosechaqpas, anchata kusikunqaku.
289
37Chaymi
cheqaqpuni runakunapa rimasqankuqa: Hukmi tarpuqqa, hukataqmi cosecha huuqqa, nisqanku. 38Noqan qankunataqa kacharaykichis, mana llank'asqaykichis chakramanta cosechata huumunaykichispaq. Hukkunan chay chakrapiqa llank'aranku; ichaqa qankunaataqmi chay llank'asqankutaqa cosechashankichis, nispa. 39Chaymi chay Samaria llaqtayoq warmiqa, willakuran khaynata: Paymi kunan nimuwan kay kawsay vidaypi tukuy ima ruwasqayta, nispa. Chay willakusqanta uyarispankun, chay Sicar llaqtapi tiyaq ashka runakunaqa, Jesuspi creeranku. 40Hinaqtinmi chay llaqtapi tiyaq runakunaqa, Jesuspa kasqan lugarman hamuranku. Hinaspan Jesusta ruegakuranku paykunawan kushka qepakunanpaq. Chaymi Jesusqa paykunawan kushka ishkay p'unchaw qepakuran. 41Hinaqtinmi Jesuspa rimasqanta uyarispanku, runakunaqa aswan mas ashkaraq paypi creeranku. 42 Hinaspan runakunaqa chay warmita niranku: Noqaykuqa manan qanpa willakusqallaykiwanchu creeyku. Aswanqa kikiykupunin kunan uyariyku. Hinaspapas kunanmi yachayku, payqa cheqaqpuni kay pachapi runakunata salvananpaq hamusqanmanta, nispanku. Samaria llaqtapi ishkay p'unchaw karuspanmi, discipulonkunapiwan kushka Galilea *provincia lawman kutiran. 44Chaymanqa riran, kikinpa nisqan cumplikunanpaqmi. Paymi awpaqtaraq khaynata niran: Diosmanta willakuq *profeta runaqa manan llaqtanpiqa allin chashkisqaqa kanmanchu, nispa. 45awpaqtaraqmi Galilea *provincia lawpi tiyaq runakunaqa, Jerusaln llaqtaman rispanku, *Pascua fiestapi Jesuspa tukuy ima ruwasqanta rikuranku. Chayraykun paykunaqa anchata kusikuspanku, Jesusta chashkiranku. 46 Chaymantan Jesusqa Galilea provincia lawpi Can sutiyoq llaqtaman riran. Chaypin Jesusqa awpaqtaraq unuta vinoman tukuchiran. Chay Can llaqtapin *rey Herodes Antipasta yanapaqnin huk autoridad runa kasharan. Chay autoridadpa wawanmi Capernam llaqtapiraq onqosqa kasharan. 47Chaymi chay autoridad jefeqa, Jess Judea lawmanta Galilea lawman hamusqanta yacharuspa, Jesuspa
43 Jesusqa
Autoridad jefepa wawanta Jess sanoyachisqanmanta
290
kasqanman riran. Hinaspan Jesusta ruegakuran, wasinman rispa chay onqosqa wawanta sanoyachinanpaq. Chay wawanqa wauypa patallanpian kasharan. 48 Chaymi Jesusqa niran: Qankunaqa Diospiqa manan creewaqchishchu, sichus hatun milagrokunata, hinallataq Diosmanta sealkunata mana rikuspaqa, nispa. 49Hinaqtinmi chay autoridad jefeqa, Jesusta kaqmanta ruegakuspa, khaynata niran: Yachachikuq, ama hina kaychu, waway manaraq waurushaqtiny wasiyman hakuchi, nispa. 50 Hinaqtinmi Jesusqa chay autoridad jefeta niran: Wasiykiman kutipuy. Wawaykiqa manan waunqachu, nispa. Chaymi chay autoridad jefeqa, Jesuspa rimasqanpi creespa, wasinman kutipuran. 51Hinaqtinmi wasinman yaqaa chay autoridad jefe chayarushaqtin, serviqnin runakuna taripamuspa niranku: Wawaykiqa kawsashanmi, nispanku. 52 Chaymi chay autoridad jefeqa, serviqnin runakunata tapuran: Imay horastataq sanoyaruranr? nispa. Hinaqtinmi paykunaqa contestaranku: Qayninchaw chawpi p'unchaw pasariy horasta hinan fiebrenqa thairun, nispa. 53 Chaymi chay autoridad jefeqa yuyariran chay horastapuni Jesuspa khayna nisqanta. Jesusmi niran: Wasiykiman kutipuy. Wawaykiqa manan waunqachu, nispa. Chayta yuyarispanmi, chay jefeqa llapallan familiantin Jesuspi creeranku. 54 Kay ishkay kaq milagrotan Jesusqa Judea provincia lawmanta kutimuspa, Galilea provincia lawpi ruwaran.
llaqtaman kutiran, chaypi Israel *nacionniyoq runakunapa fiesta ruwasqankuman rinanpaq. 2Chay Jerusaln llaqtapin huk punku karan Ovejakunapa punkun nisqa sutiyoq. Chay punkupa cercanpin huk estanque pishqa corredorniyoq karan. Chay estanquetan hebreo rimaypi niranku Betesda nispa. 3Chay estanquepa corredorninkunapin ashka onqosqa runakuna karanku pampapi t'ikralayashaq: awsakuna, wist'ukuna, hinallataq mana
Mana puriy atiq runata Jess sanoyachisqanmanta
1Jesusqa Galilea *provincia lawpi kasqanmantan, Jerusaln
291
puriy atiq runakuna ima. {Paykunan unu qallchikamunanta suyakuranku. 4Chay unuqa qallchikamuran, huk ngel unaunaymanta chay estanqueman uraykamuspa, qonqayllamanta qallchichimuqtinmi. Chaymi chay unu qallchikamuqtin hinalla, pipas primerta chay estanquepi unuman haykuqqa, ima onqoyninmantapas sanoyasqa karan.} 5Chay estanquepa corredorninpin huk mana puriy atiq runa kasharan. Paymi kinsa chunka pusaqniyoq wataa onqosqa karan. 6Jesusqa chay runata pampapi t'ikralayashaqta rikuspa, hinallataq unay wataa onqosqanta yachaspanmi, payta tapuran: Munankichu sanoyayta? nispa. 7Hinaqtinmi chay onqosqa runaqa contestaran: Seorlly, manan ni pipas kanchu, kay estanquepi unu qallchikamuqtin apaykuwananpaq, kikiy rinaykamaqa hukmi ganaruwan, nispa. 8 Saynata niqtinmi, Jesusqa chay onqosqa runata niran: Hatariy; hinaspa camaykita oqarispa ripuy, nispa. 9Hinaqtinmi chay onqosqa runaqa kasqan ratolla sanoyaspa, camanta oqarispa ripuran. Chay sanoyasqan p'unchawqa, Israel nacionniyoq runakunapa *samananku p'unchawmi karan. 10Chaymi Israel nacionniyoq runakunapa wakin jefenkunaqa chay sanoyasqa runata niranku: Manan allinchu samana p'unchawpi camaykita q'epiyukuspa purinaykipaqqa, nispanku. 11Chaymi chay sanoyaq runaqa niran: Sanoyachiwaqniy runan khaynata niwaran: Hatariy; hinaspa camaykita oqarispa ripuy, nispa. 12 Hinaqtinmi Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa tapuranku: Pitaq chaytari nisuranki: Hatariy, hinaspa camaykita oqarispa ripuy, nispar? 13 Ichaqa chay sanoyachisqan ratopin Jesusqa ashka runakunapa kasqanmanta, huk lawman pasatamuran. Chayraykun chay sanoyaq runaqa mana yacharanchu, pis chay sanoyachiqnin runa kasqantaqa. 14Chaymantan Jesusqa Jerusaln templopi chay sanoyachisqan runata tarispa niran: Kunanqa sanoan kashanki; amaay huchallikunkiachu. Yanqaataq yapamanta huchallirukuqtiykiqa ima mana allinpas astawanraq pasarusunkiman, nispa.

15 Hinaqtinmi
292
chay sanoyaq runaqa Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunapa kasqanman rispa, khaynata willaran: Noqata sanoyachiwaqniy runaqa, Jesusmi kasqa, nispa. 16 Chaymi chay jefekunaqa, samana p'unchawpi milagrokunata Jess ruwasqanrayku, wauchinankupaq mashkaranku. 17Hinaqtinmi Jesusqa niran: Papayqa sapa p'unchawmi llank'ashan; chaymi noqapas llank'ashani, nispa. 18 Chay nisqanta uyarispankun, Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa anchata phiakuranku. Hinaspan Jesustaqa wauchiytapuni munaranku, samana p'unchawpi onqosqa runakunata sanoyachisqanmanta, hinallataq Diosqa Papaymi nispa Dioswan igualakusqanmantawan ima. Israel *nacin llaqtapi jefekunatan Jesusqa nillarantaq khaynata: Cheqaqtapunin niykichis: Noqa Diospa Wawanqa manan kikiypa munasqayman hinachu imatapas ruwashani; aswanqa Papaypa tukuy ima ruwasqantan rikuni; hinaspan Papaypa munasqanman hina ruwashani. 20Papayqa munakuwanmi. Chaymi tukuy ima ruwasqankunatapas rikuchiwan. Ichaqa qankunan kay milagrokuna ruwasqaymantapas aswan mas cosaskunataraq rikuspa, anchata admirakunkichis. 21Imaynan Papaypas wausqa runakunaman kawsayta qon, saynallataqmi noqapas pi munasqayman kawsayta qoni. 22Papayqa manan ni pitapas juzganchu; aswanmi noqata akllawaran, runakunata juzganaypaq, 23saynapi Papayta hina noqatapas adorawanankupaq. Noqata mana adorawaqkunaqa, kachamuwaqniy Dios Taytaytapas manallataqmi adorankuchu. 24 Cheqaqtapunin niykichis, pipas palabraykunata uyarispa kasukuqqa, hinallataq kachamuwaqniy Diospipas creenqa chayqa, manaan juzgasqaachu kanqa. Aswanmi wausqanmanta kawsarimuspa, wiaypaq kawsayniyoq kanqa. 25 Cheqaqtapunin niykichis: an hora chayaramuna; chaymi Diospi mana creesqankurayku wausqa hina kaq runakunapas, noqa Diospa Wawanta uyariwaspanku, sichus noqata sonqonkupi chashkikuwanqaku, hinallataq kasukunqaku chayqa, wiaypaqmi kawsanqaku. 26 Imaynan
19Chay
Diospa Wawanqa ancha atiyniyoq kasqanmanta
293
Dios Taytaypas kikinmanta kawsananpaq atiyniyoq, saynallataqmi noqa Wawanmanpas atiyta qowan, kikiymanta kawsayniyoq kanaypaq. 27Hinaspapas Dios Taytayqa noqamanmi atiyta qowan, llapallan runakunata juzganaypaq. Saynataqa juzgasaq, Diosmanta Hamuq Runa kasqayraykun. 28 Qankunaqa amay kaykunata nisqayraykuchu admirakuychis. Ichaqa chayamunqan p'unchaw, sepulturapi p'ampasqa kaqkunapas, vozniyta uyarispanku, kawsarispa 29lloqsimunankupaq. Chay p'unchawmi noqapi creeq runakunaqa, wiaypaq kawsanankupaq kawsarimunqaku. Ichaqa noqapi mana creeq runakunaataqmi, castigasqa kanankupaq kawsarimunqaku, nispa. manan imatapas kikillaymantaqa ruwaymanchu. Noqaqa Dios Taytaypa niwasqanman hinan juzgani. Chaymi noqapa juzgasqayqa cheqaqpuni. Hinaspapas noqaqa manan munasqaytachu ruwani; aswanqa Dios Taytaypa munasqanman hinan imatapas ruwani. Chaypaqmi Papayqa kachamuwaran. 31Sichus noqapa favorniypi imatapas kikillaymanta willakuyman chayqa, chay willakusqayqa manan valenmanchu. 32 Ichaqa huk runan testigo kaspa noqapa favorniypi willakuran. Paymi qankunaman noqamanta willasurankichis. Chay willakusqanqa cheqaqpunin. 33 Qankunaqa noqamanta tapumunankupaqmi, Bautizaq Juanman runakunata kacharankichis. Hinaqtinmi payqa noqamanta cheqaqtapuni paykunaman willamuran. 34 Ichaqa manan noqaqa necesitanichu pipas favorniypi willakunantaqa. Aswanmi kaykunataqa niykichis, qankuna salvasqa kanaykichispaq. 35 Bautizaq Juanmi tutayaqpi ratashaq lmpara hina qankunapaq karan. Chaymi qankunaqa paypa yachachisqankunawan pisi tiempolla kusikurankichis. 36 Ichaqa noqapa ruwasqaykunan, Bautizaq Juanpa willakusqankunamantaqa aswan mas importante. Chaymi ruwasqaykunaqa huk testigo hina llapallanpaq, saynapi Diosmanta Hamuq Runa kasqayta yachanankupaq. 37Hinaspapas kikin Dios Taytaymi kay pachaman kachamuwaspa, noqamanta allinta
30 Noqaqa
Jesusqa atiyniyoq kasqanmanta
294
riman. Ichaqa qankunaqa manan ni hayk'aqpas Dios Taytaypa rimasqantaqa uyarirankichishchu, nitaqmi ni hayk'aqpas rikurankichispashchu. 38 Ichaqa Dios Taytaypa kamachisqankunata uyarishaspaykichispas, qankunaqa manan kasukurankichishchu. Chaymi qankunaqa kachamuwaqniy Dios Taytaypa Wawan kashaqtiypas mana creewankichishchu. 39Qankunaqa wiay kawsayniyoq kayta munaspaykichismi, Bibliata anchallataa estudiankichis. Ichaqa noqamanta Bibliapi willakuyta tarishaspaykichispas, 40manan qankunaqa noqapi creeyta munankichishchu. Sichus noqapi creewaqchis chayqa, wiaypaqmi Dioswan kawsawaqchis. 41Noqaqa manan runakuna alabawanankutachu mashkani. 42 Hinaspapas noqaqa allintan qankunataqa reqsiykichis. Hinaspapas noqaqa yachallanitaqmi, Diosta cheqaqtapuni mana khuyakuq runakuna kasqaykichista. 43 Noqaqa Dios Taytaypa sutinpin hamurani. Ichaqa qankunaqa manan chashkiwankichishchu. Sichus pi runapas kikinpa sutillanpi hamunman chayqa, paytan ichaqa sumaq khuyakuywanraq chashkiruwaqchis. 44Qankunaqa, qankunapurallan alabanakuyta munankichis! Ichaqa Dios alabasunaykichistaqa manan qankunaqa mashkankichishchu! Chayri, imaynataq noqapiri creewaqchis? 45 Qankunaqa amay piensaychishchu Dios Taytaypa awpaqninpi noqa acusanaymantaqa. Dios Taytaypa awpaqninpiqa, manan noqachu acusasqaykichis, aswanqa Moisesmi acusasunkichis, paypa escribisqankunapi confiashaspaykichis, mana kasukusqaykichisrayku. 46 Moisesqa noqamantan escribiran. Chaymi niykichis, sichus qankuna Moisespa escribisqan leykunapi cheqaqtapuni creewaqchis chayqa, noqapipas creewaqchismi. 47Saynaqa Moisespa escribisqan leykunapi mana creeshaspaykichisri, imaynataq noqapa rimasqaykunapiri creewaqchis? nispa. Pishqa waranqa runakuna mikhunankupaq milagrota Jess ruwasqanmanta
(Mat 14.13-21; Mar 6.30-44; Luc 9.10-17)
Jesusqa Galilea qochapa waq law chimpanman riran. Chay qochapa huknin sutinmi karan Tiberias. 2 Chaypin Jesusqa ashka onqosqa runakunata
1Chaymantan
295
sanoyachiran. Chaykunata rikuspankun, Jesusta ashka runakuna qatikuranku. 3 Chay qochapa chimpanpi kashaspanmi, Jesusqa discipulonkunapiwan kushka huk moqoman riran. Hinaspan chay moqopi discipulonkunawan kushka tiyaykuran. 4Chay p'unchawkunapin a chayamusharana Israel *nacionniyoq runakunapa *Pascua fiesta ruwananku. 5 Hinaqtinmi Jesusqa ashkallaa runakuna payman hamusqanta rikuspa, Felipeta tapuran: Kay ashkallaa runakuna mikhunanpaqri, maypitaq t'antatari rantiramusunman? nispa. 6 Saynataqa Jesusqa tapuran, Felipepa iiyninta yachanallanpaqmi. Ichaqa Jesusqa an yacharana ima ruwaytapas. 7Hinaqtinmi Felipeqa Jesusta contestaran: Ishkay pachak p'unchaw jornalpa chanin qolqewan t'antata rantispanchispas, kay ashkallaa runakunamanqa, manan ni chika-chikallankapas aypachisunmanchu, nispa. 8 Chaymi Jesuspa discipulon Simn Pedropa wawqen Andresqa, Jesusta niran: 9Kaypin huk warmachapa cebadamanta ruwasqa pishqa t'antan, hinallataq ishkay kankasqa challwachanpiwan kashan. Chayllaqa manam aypanmanchu kay ashkallaa runakunaman rakinapaqqa, nispa.

10 Chaymi
296
Jesusqa discipulonkunata niran: Llapallan runakunata tiyachimuychis, nispa. Hinaqtinmi discipulonkunaqa pasto-pasto pampapi llapallan runakunata tiyachiranku. Chaypi tiyachisqanku qarikunaqa pishqa waranqa hinan karanku. 11Chaymantan Jesusqa t'antata makinpi hap'iykuspa, Diosman graciasta qoran. Graciasta qoruspanmi Jesusqa t'antata partiykuspa, discipulonkunaman qoran, runakunaman paykuna rakimunankupaq. Saynallatataqmi kankasqa challwakunawanpas ruwaran. Chaymi chaypi runakunaqa mikhuranku asta saqsanankukama. 12 Hinaqtinmi llapallan runakuna saqsanankukama mikhuruqtinku, Jesusqa discipulonkunata niran: Puchuqkunata huumuychis ama usunanpaq, nispa. 13 Chaymi Jesuspa discipulonkunaqa chay pishqa t'anta rakisqankumanta puchuqkunata, chunka ishkayniyoq canasta hunt'ataraq huumuranku. 14Hinaqtinmi chaypi runakunaqa, Jesuspa chay milagro ruwasqanta rikuspanku, khaynata niranku: Cheqaqtapunin kay runaqa Diosmanta willakuq *profeta. Paymi kay pachaman hamunan karan, nispanku. 15 Hinaqtinmi Jesusqa cuentata qokuran chaypi kaq runakuna Jesusta hap'iruspa, reyninku kananpaq churay munasqankuta. Chayraykun Jesusqa huk orqoman kaqmanta pasatamuran, chaypi sapallan kananpaq. Qocha hawapi Jess purisqanmanta tutayaramushaqtinan Jesuspa discipulonkunaqa chay hatun qochaman riranku. 17Hinaspan huk boteman wicharuspanku, qochaq waq law chimpanpi Capernam llaqtaman riranku. Risqanku ratoqa an tutaa karan. Jesusataqmi ichaqa mana paykunawan kushkachu riran. 18 Hinaqtinmi qonqayllamanta chay botepi rishaqtinku nishuta wayra-wayramuqtin, qochapi unu qallchikamuspa altomanraq oqarikamuran. 19Chaymi discipulokunaqa pishqa otaq soqta kilometrota hinaa rishaspanku, qochapi unuq hawantakama hamushaqta Jesusta rikururanku. Hinaspan risqanku boteman
16 a
(Mat 14.22-27; Mar 6.45-52)
297
Jess ashuyamusqanta rikuspanku, paykunaqa anchata mancharikuranku. 20Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Noqan kani! Ama mancharikuychishchu! nispa. 21Chaymi discipulonkunaqa risqanku botepi ancha kusikuywan Jesusta chashkiranku. Ichaqa chay ratollataqmi chay risqanku llaqtamanpas chayaranku. p'unchawmi, qochapa waq lawninpi qepamuq runakunaqa cuentata qokuranku ch'ullalla bote chaypi kasqanta. Hinaspapas paykunaqa yacharankun Jesusqa discipulonkunawan botepi mana risqanta. 23 Chaymi chay ratolla huk botekunapi Tiberias llaqtamanta runakuna chayamuranku. Hinaspan chay runakunaqa qepakuranku, maypichus Jesusqa Diosman graciasta qospa t'antata runakunaman mikhuchiran, chay lugarpa ladonpi. 24Hinaqtinmi chay runakunaqa, Jesusta hinallataq discipulonkunatawan chay botekunapi mana hamusqanta rikuspanku, huk botekunaman wicharanku. Hinaspan paykunaqa Capernam llaqtakama mashkaq riranku. mashkaq runakunaqa, Galilea qochapa waq law chimpanman rispankun, Jesusta chaypi tariranku. Hinaspan khaynata tapuranku: Yachachikuq, kay lugarmanri, hayk'aqtaq chayaramurank? nispanku. 26 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaspa, khaynata niran: Cheqaqtapunin niykichis, qankunaqa manan milagrokuna ruwasqayta entiendesqaykichisraykuchu mashkawashankichis. Aswanqa t'antata saqsanaykichiskama mikhusqaykichisraykun, qankunaqa mashkawashankichis. 27Chaymi niykichis, qankunaqa amay tukukuq mikhunallapaqchu llank'aychis. Aswanqa mana tukukuq wiay kawsay mikhunapiy preocupakuychis. Chay mikhunatan noqa Diosmanta Hamuq Runaqa wiaypaq kawsanaykichispaq qosqaykichis. Chaypaqmi Dios Taytayqa atiyta noqaman qowan, nispa.
22 Paqarisnintin
Jesusta runakuna mashkasqankumanta
25 Jesusta
Jesusqa kawsay t'anta kasqanmanta

28 Saynata
298
tapuranku: Diospa munasqanta ruwanaykupaqri, imatataq noqaykuri ruwaykuman? nispanku. 29Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaspa niran: Diosqa munan, noqapi qankuna creenaykichistan. Paymi noqata kay pachaman kachamuwaran, nispa. 30 Chaymi runakunaqa kaqmanta Jesusta tapullarankutaq khaynata: Noqayku qanpi creenaykupaqri, ima milagrotataq ruwank? Rikuchiwaykuy ima milagrollatapas qanpi creenaykupaq! 31awpaq tiempopi abueloykuqa, ch'ineqpi purishaspankun man nisqa sutiyoq t'antata mikhuranku. Chaymi Bibliapi escribisqa kashan: Diosmi cielomanta mikhunankupaq t'antata qomuran, nispa. 32 Chaymi Jesusqa paykunata contestaspa niran: Cheqaqtapunin niykichis, manan Moiseschu chay t'antataqa awpaq abueloykichiskunamanqa qoran, aswanqa Papaymi. Chaymi kunanpas qankunamanqa kikin Papaypuni cielomanta cheqaq t'antataqa qosunkichis. 33 Diosmi chay cheqaq t'antataqa hanaq pachamanta kachamuran, runakunaman wiay kawsayta qonanpaq, nispa. 34 Hinaqtinmi Jesuspa nisqanta uyarispanku, chay runakunaqa niranku: Seor, chay t'antatay sapa kutin qowayku, nispanku. 35 Chaymi Jesusqa paykunata niran: Noqan kani chay kawsay t'antaqa, hinallataq runakunaman kawsay qoqpas. Pipas noqaman hamuqqa, manan hayk'aqpas yarqachikunqachu. Hinallataq pipas noqapi creeqqa manan hayk'aqpas ch'akichikunqachu. 36 Ichaqa saynata nishaqtiypas, qankunaqa milagrokuna ruwasqayta rikushaspaykichispas, noqapiqa manan creenkichishchu. 37Dios Taytaypa llapallan qowasqan runakunaqa, noqapin creenqaku. Pipas noqapi creeqtaqa chashkisaqmi. Hinaspapas paykunataqa manan ni hayk'aqpas wikch'usaqchu. 38 Noqaqa manan munasqayta ruwanaypaqchu hanaq pachamantaqa hamurani, aswanqa Dios Taytaypa munasqanta ruwanaypaqmi. 39Dios Taytayqa
Jess niqtinmi, chay runakunaqa payta
299
kay pachamanmi kachamuwaran. Hinaspan payqa mana munanchu qowasqan runakunata ni ch'ullallatapas chinkachinayta. Aswanmi payqa juicio p'unchawpi paykunata kawsarichinayta munan. 40Ichaqa Dios Taytaypa munayninqa kaymi: pipas Diospa Wawanta rikuspa, paypi creeqqa, wiay kawsayniyoqmi kanqa. Sayna creeqtaqa juicio p'unchawpin noqa kawsarichimusaq, nispa. 41Chaymi Israel *nacionniyoq runakunaqa, Noqan kani hanaq pachamanta hamuq kawsay t'anta nispa Jess nisqanta uyarispanku, Jesuspa contranpi rimayta qallariranku. 42 Hinaspan paykunapura ninakuranku: Payqa, manachu Joseypa wawan? Noqanchisqa reqsishanchism tayta mamantaqa. Chayri, imanaqtintaq payri nin: Hanaq pachamantan hamuni, nispar? 43 Chaymi Jesusqa paykunata contestaspa niran: Qankunapuraqa amay mana allinkunataqa rimapakuychishchu. 44Dios Taytaymi noqataqa kachamuwaran. Chaymi niykichis, manan ni pipas kikillanmantaqa noqapiqa creenmanchu, sichus Dios Taytay mana yanapaqtinqa. Chaymi pipas noqapi creeqkunata wiaypaq kawsanankupaq juicio p'unchawpi kawsarichisaq. 45 Kaykunaqa Diosmanta willakuq awpaq *profeta runakunapa escribisqanpin khaynata nishan: Diosmi yachachinqa llapallan runakunataqa, nispa. Chaymi Dios Taytaypa rimasqankunata uyarispa, paymanta allinta yachaqkunaqa, noqaman hamunqaku, noqapi creespa discipuloykuna kanankupaq. 46 Manan ni pipas Dios Taytaytaqa rikuranchu. Aswanqa Diosmanta noqa hamuqllan paytaqa rikuni. 47Chaymi cheqaqtapuni niykichis, pipas noqapi creeq runakunan wiay kawsayniyoq kanqaku, nispa. 48 Noqan kani wiay kawsay qoq t'antaqa. 49awpaq abueloykichiskunaqa ch'ineqpi kashaspankun man nisqa t'antata mikhuranku. Paykunan ichaqa, chay t'antata mikhushaspankupas wauranku. 50 Noqan kani hanaq pachamanta uraykamuq cheqaq t'antaqa. Chaymi pipas kay cheqaq t'antata mikhuqqa, wiaypaq kawsanqa. 51Noqan kani hanaq pachamanta uraykamuq kawsaq t'antaqa. Sichus pipas kay kawsaq t'antata mikhuqqa,
300
wiaypaqmi kawsanqa. Chay qosqay t'antaqa, noqapa cuerpoymi. Chay t'antatan noqaqa qosaq, pipas noqapi creeqkuna wiay kawsayniyoq kanankupaq, nispa. 52 Chaykunata Jess niqtinmi, chay Israel nacionniyoq runakunaqa, paykunapura Jesuspa contranpi rimaspanku, discutinakuranku khaynata: Kay runari, imaynataq kikinpa cuerpontari mikhuchiwasunman? nispanku. 53 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Cheqaqtapunin niykichis, sichus noqa Diosmanta Hamuq Runapa cuerpoyta, qankuna mana mikhunkichishchu, hinallataq yawarniytapas mana tomankichishchu chayqa, manan wiay kawsayniyoqchu kankichis. 54Chaymi pipas cuerpoyta mikhuqqa, hinallataq yawarniytapas tomaqqa, wiaypaqmi kawsanqa. Saynallataqmi juicio p'unchaw chayamuqtinpas kawsarichimusaq. 55 Cheqaqtapunin niykichis, noqapa cuerpoyqa cheqaq t'antan; hinallataq yawarniypas cheqaq tomanan. 56 Chaymi pipas noqapa cuerpoyta mikhuqqa, hinallataq yawarniytapas tomaqqa, noqawanmi kashan; saynallataqmi noqapas paywan kashani. 57Kachamuwaqniy Dios Taytayqa wiay kawsayniyoqmi. Saynallataqmi noqapas payrayku wiay kawsayniyoq kani. Saynallataqmi pipas noqapa cuerpoyta mikhuqqa, noqarayku wiay kawsayniyoq kanqa. 58 Noqaqa hanaq pachamanta hamuq t'antan kani. Hinaspapas noqaqa manan awpaq abueloykichiskunapa mikhusqan t'anta hinachu kani. Paykunaqa chay t'antata mikhushaspankupas, waullarankun. Ichaqa pipas noqapi creeqqa, wia-wiaypaq kawsayniyoqmi kanqa, nispa. 59Jesusqa Diosmanta yachachina *sinagoga wasipin chaykunata runakunaman yachachiran Capernam llaqtapi. Jesuspa yachachisqankunata uyarispanku, payta qatikuq wakin runakunaqa, khaynata niranku: Ancha sasan kay rimasqankunaqa. Pitaq kay rimasqankunawanri acuerdopi kanman? nispanku. 61Hinaqtinmi Jesusqa paykunapura rimapakusqankuta yachaspa, khaynata niran:
60 Hinaqtinmi
Jesuspa palabranqa wiay kawsanapaq kasqanmanta
301
Qankunari, kay nisqaykunawanchu phiakuspa chaykunata rimapakushankichis? 62Aswanqa, ima niwaqchistaq noqa Diosmanta Hamuq Runata hanaq pachaman kutipusqayta rikuwaspaykichis? 63Diospa Santo Espiritunmi runakunamanqa wia-wiaypaq kawsayta qon. Runakunaqa manan ni pipas wiaypaq kawsaytaqa atinmanchu. Kay rimasqaykunan ichaqa, Santo Espiritumanta hamun. Paymi chay wiay kawsayta qokun. 64Ichaqa kashanraqmi, qankuna ukhumanta noqapi mana creeq runakuna, nispa. Jesusqa saynataqa niran, pikunas paypi mana creeq runakuna kasqanta yachaspan, hinallataq pis payta traicionaq runa kasqanta awpaqmantaraq yachasqanraykun. 65 Chaymi Jesusqa nillarantaq: Qankunamanqa an niraykichisa, manan mayqenniykichispas noqapi creeytaqa atiwaqchishchu, sichus Dios Taytay qankunata mana yanapasuqtiykichisqa, nispa. 66 Saynata Jess rimaqtinmi, payta qatikuq ashka discipulonkunaqa, ishkayaspa ripuranku. Hinaspan Jesuswanqa chay ratomantapacha manaa purirankuachu. 67Chaymi Jesusqa chunka ishkayniyoq discipulonkunata tapuran: Icha, qankunapas ripuytachu munashankichis? nispa. 68 Hinaqtinmi Simn Pedroqa contestaran: Seor, noqaykuri, pimantaq riykuman? Qanpa rimasqaykikunallan wiay kawsay qokuqqa. 69Chaymi noqaykuqa qanpi creeyku; hinallataq yachayku qanqa Diosmanta Hamuq Salvadorniyku kasqaykita, nispa. 70 Hinaqtinmi Jesusqa niran: Qankunataqa chunka ishkayniyoqtan akllakuraykichis. Ichaqa hukniykichismi qankuna ukhumanta huk demonio kashan, nispa. 71Saynataqa Jesusqa rimaran, Simonpa wawan Judas Iscariotemantan. Paymi Jesustaqa traicionaspa wauchinankupaq entreganan karan. Chay Judas Iscarioteqa Jesuspa chunka ishkayniyoq discipulonkunamanta hukninmi karan.
tiempo pasaruqtinmi, Jesusqa Galilea *provincia law llaqtakunapi puriran. Hinaspan payqa Judea provincia lawpi llaqtakunaman riyta mana munaranchu,
Jesuspa wawqenkuna paypi mana creesqankumanta

1Huk
302
chaypi Israel *nacionniyoq runakunapa jefenkuna wauchinankupaq Jesusta mashkasqankurayku. 2 Chay p'unchawkunapin Israel nacionniyoq runakunapa ramada ruwananku fiesta chayamusharana. 3 Chaymi Jesuspa wawqenkunaqa, Jesusta khaynata niranku: Judea lawpi fiestamanqa rinaykin, discipuloykikuna chaypi milagro ruwasqaykita rikunankupaq. 4Pipas runakunawan reqsichikunanpaq imatapas ruwaspaqa, manan pakallapichu ruwan. Saynaqa milagrokunata ruwaspaykiqa, llapallan runakuna rikunanpaqy ruway, nispanku. 5 Saynataqa Jesuspa wawqenkunaqa niranku, paykunapas Jesuspi mana creesqankuraykun. 6 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaspa niran: Jerusaln llaqtaman rinaypaqqa manaraqmi tiempoqa chayamunraqchu. Qankunapaqmi ichaqa ima tiempopas allinlla. 7Kay pachapi runakunaqa manan qankunataqa cheqnikusunkichishchu. Noqatan ichaqa cheqnikuwanku, tukuy mana allinkuna ruwasqankumanta, paykunaman willasqayrayku. 8 Chay fiestamanqa qankunallaraqy rishaychis. Noqapaqqa manaraqmi reqsichikunay tiempoqa chayamunraqchu, nispa. 9Jesusqa saynata wawqenkunata niruspanmi, Galilea provinciallapi qepakuran. wawqenkuna fiestaman pasaqtinkun, Jesuspas mana ni pipa yachasqallan chay fiestaman riran. 11Chaymi chay fiestapi, Israel *nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa Jesusta mashkaranku, khaynata ninakuspanku: Chay runari, maypitaq kunan kashan? nispanku. 12 Llapallan chay fiestapi kaq runakunan Jesusmanta rimaranku. Wakinmi niranku: Payqa allin sumaq runan, nispanku. Hukkunataqmi niranku: Payqa runakunata engaaq mana allin runan, nispanku. 13 Ichaqa Jesusmanta allinta rimaq runakunaqa, pakallapin chaykunataqa rimaranku, Israel nacin llaqtayoq runakunapa jefenkunata manchakusqankurayku.
10 Jesuspa
Ramada fiesta ruwasqankupi Jess kasqanmanta
303
14 Hinaqtinmi
chawpi fiestaa kashaqtin, Jesusqa Jerusaln temploman haykuran. Hinaspan chay templopi yachachiyta qallariran. 15 Chaymi Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa Jesuspa yachachisqanta uyarispanku admirasqallaa karanku. Hinaspan paykunaqa ninakuranku khaynata: Kay runari, imaynanpitaq kaykunatari yachan, yachayniyoq runakunapa mana yachachisqan kashaspanr? nispanku. 16 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaspa niran: Noqaqa manan kikillaymantachu yachachini. Aswanqa Dios Taytaymi noqataqa kachamuwaran, paypa niwasqanta yachachinaypaq. 17Sichus pipas Diospa munayninta ruway munaqqa, yachanqan kay yachachisqaykunaqa Diosmanta kasqanta, hinallataq noqapa rimasqaykunapas mana noqallamantachu kasqanta. 18 Pipas munallasqanta riman chayqa, kikin alabasqa kayllatan mashkan. Noqan ichaqa munani, kachamuwaqniy Dios Taytay alabasqa kananta. Chaymi noqaqa cheqaqtapuni rimani. 19Qankunaqa Moisespa escribisqan leykunatan chashkirankichis. Ichaqa chay leykunataqa manan ni mayqenniykichispaq kasukurankichishchu. Chayri, imanaqtintaq qankunari wauchiwayta munashankichis? nispa. 20 Hinaqtinmi runakunaqa Jesusta contestaspa niranku: Qantaqa diablon rimachimushasunki. Pitaq qantari wauchiyta munashasunk? nispanku. 21Hinaqtinmi Jesusqa khaynata niran: Qankunaqa samana p'unchawpi huk milagro ruwasqaywanmi ancha admirasqallaa kashankichis. 22 Ichaqa Moisesmi qankunaman qosurankichis, *circuncisin costumbre kamachikuyta, samana p'unchawpia tupamuqtinpas ruwanaykichispaq. Chay kamachikuyqa manan Moisespa kamachisqanchu karan. Aswanqa awpaq Abrahampa, Isaacpa, hinallataq Jacobpa kawsasqan tiempomantapachan karan. 23 Chaymi qankunaqa Moisespa kamachisqanta kasukuspa, samana p'unchawa kashaqtinpas, chay circuncisin costumbreta huk wawapi ruwankichis. Chayri, *samana p'unchawpi huk
304
onqosqa runata sanoyachiqtiyri, imanaqtintaq qankunari noqawan phiakunkichis? 24Saynaqa, amay qankunaqa ruwasqayta qawarispallachu manan allinchu niychis. Aswanqa allinta piensaspay cheqaq kaqta imatapas rimaychis, nispa.
25 Jerusaln
khaynata: Manachu kay runari, wauchinankupaq mashkasqanku runa? 26Qawariychisy, payqa waqpin runakunawan parlashan; ichaqa manataqmi pipas ni imallatapas ninchu. Icha cheqaqtachu kay llaqtanchispi autoridadkunaqa yacharunkupas payqa Diosmanta Hamuq Salvador kasqanta? 27Noqanchisqa yachanchismi maymantas kay runa kasqantaqa. Ichaqa Diosmanta Hamuq Salvaqninchis hamuqtinqa, manan ni pipas yachanqachu maymanta hamusqantapas, nispanku. 28 Runakuna chaykunata rimaqtinkun, Jesusqa templopi yachachispa, altota rimaspa niran: Qankunari, creenkichishchu reqsiwanaykichispaq? Qankunaqa manan yachankichishchu maymantas noqa kasqayta, hinallataq pis kasqaytapas! Hinaspapas noqaqa manan kikillaymantachu hamurani. Aswanqa noqata kachamuwaqniymi cheqaq kaqta riman. Paytan ichaqa mana qankunaqa reqsinkichishchu. 29Noqan ichaqa payta reqsini. Paymantan noqaqa hamuni; hinaspapas paymi noqataqa kay pachaman kachamuwaran, nispa. 30 Saynata niqtinmi, Jerusaln llaqtayoq wakin runakunaqa presochayta munaranku. Ichaqa manan mayqenninkupas atrevekurankuchu hap'inankupaqqa, wauchinankupaq tiempo manaraq chayamusqanrayku. 31Hinaqtinmi ashka runakuna Jesuspi creespanku, khaynata niranku: Diosmanta Hamuq Salvadorninchis Cristo hamuspari, kay runamanta aswan mas hatun milagrokunataraqchus ruwanqa? Manan! nispanku.
32 *Fariseo
Pitaq Jesusr? llaqtapi tiyaq wakin runakunan tapunakuranku
religionniyoq runakunan uyariranku, Jesusmanta llaqtapi runakuna rimasqankuta. Chaymi paykunaqa

Jesusta presochay munasqankumanta
305
*templopi serviq *sacerdotekunapiwan ima, templota cuidaq guardiakunata kacharanku, Jesusta hap'ispa presota apamunankupaq. 33 Hinaqtinmi Jesusqa runakunata niran: Noqaqa chikan tiempollaan qankunawan kushkaqa kasaq. Chaymantan noqaqa kachamuwaqniypa kasqanman kutipusaq. 34Hinaqtinmi qankunaqa mashkawankichis, ichaqa manataqmi tariwankichishchu. Hinaspapas qankunaqa, noqapa kasqaymanqa, manan atiwaqchishchu riytaqa, nispa. 35 Saynata Jess niqtinmi, Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa paykunapura tapunakuranku khaynata: Kay runari, maymantaq rinqa mana tariy atinapaqr? Icha, huk law nacionkunapi Israel nacionniyoq llaqtamasinchis runakunaman rispachu, chay griego rimayniyoq runakunaman yachachimunqa? 36 Chay runaqa khaynatan nishan: Qankunaqa mashkawankichismi; ichaqa manataqmi tariwankichishchu. Hinaspapas qankunaqa, noqapa kasqaymanqa, manan atiwaqchishchu riytaqa, nispa. Chay nisqanwanri, ima ninantataq nishan? fiesta tukukuy hatun p'unchawpin, Jesusqa sayariykuspa, altota rimaspa, khaynata niran: Pipas ch'akichikuqqa, noqaman hamuchun; hinaspa kawsay qokuq unuta tomachun. 38 Pipas tukuy sonqonmanta noqapi creenqa chayqa, Bibliapi nisqanman hinan: Paypa sonqonmantaqa kawsashaq unu puririnqa, nispa. 39Jesusqa kaykunataqa rimaran, paypi creeq llapallan runakuna Santo Espirituta chashkinankumantan. Ichaqa Santo Espirituqa manaraqmi paykunamanqa hamuranraqchu, Jess kay pachapi wauspa hinallataq kawsarimuspa, hanaq pachaman manaraq ripusqanrayku. chaypi wakin kaq runakunaqa, Jesuspa rimasqanta uyarispanku, khaynata ninakuranku: Kay runaqa cheqaqpunin Diospa kachamusqan *profeta, nispanku. 41Wakin runakunataqmi niranku:
37Ramada
Kawsay qokuq unumanta
40 Hinaqtinmi
Runakuna Jesusrayku rakinakusqankumanta
306
Payqa Diosmanta Hamuq Salvaqninchismi, nispanku. Hukkunaataqmi niranku: Diosmanta Hamuq Salvaqninchisqa manan Galilea *provincia lawmantachu hamunqa. 42 Ichaqa Bibliapin khaynata nishan: Diosmanta Hamuq Salvaqninchisqa awpaq *rey Davidpa mirayninmantan kanan, hinallataq Davidpa llaqtan Beln llaqtapin nacenqapas, nispa. 43 Chaymi runakunaqa pis Jess kasqanmanta mana acuerdopichu karanku. Hinaspan paykunaqa Jesusrayku rakinakuranku. 44Hinaqtinmi wakin runakunaqa Jesusta presota hap'iruyta munaranku. Ichaqa manataqmi mayqenninkupas atrevekurankuchu hap'iytaqa. religionniyoq runakunapa, hinallataq sacerdotekunapa jefenkunapa kasqanmanmi, templota cuidaq guardiakunaqa kutimuranku. Hinaqtinmi chay fariseokunaqa sacerdotekunapiwan ima chay guardiakunata, khaynata tapuranku: Jesustari, imanaqtintaq mana apamurankichishchu? nispanku. 46 Chaymi chay guardiakunaqa khaynata contestaranku: Manan ni pipas chay runa hinaqa ni hayk'aqpas rimaranchu! nispanku. 47Hinaqtinmi fariseo religionniyoq runakunaqa, khaynata niranku: Qankunatapas chay Jesuschu engaaramusunkichisha? 48 Ichaqa, kay Israel nacin llaqtapi autoridadkunamanta, hinallataq fariseo religionniyoq runakunamantapas, mayqellankupas chay Jesuspiri creeshankuchu? 49Ichaqa Jesuspi creeq runakunaqa manan yachankuchu Moisespa escribisqan leykunataqa. Chayraykun paykunaqa maldecisqa kanqaku, nispanku. 50 Chaypin fariseo religionniyoq Nicodemo sutiyoq runa kasharan. Paymi Jesuswan parlananpaq awpaqtaraq tutalla risqa. Paymi wakin fariseo religionniyoq runakunata niran: 51Moisespa escribisqan leyninchisman hinaqa, manan ni pi runatapas huchachasunmanchu manaraq parlasqanta
45 *Fariseo
Autoridadkuna Jesuspi mana creesqankumanta
307
uyarishaspaqa, nitaq mana allin ruwasqankunamantapas manaraq allinta yachashaspaqa, nispa. 52 Chay nisqanta uyarispankun, wakin fariseo religionniyoq runakunaqa, contestaspa niranku: Qanpas, Galilea provincia lawmantachu kanki? Bibliatay allinta estudiay. Saynata estudiaspaykin yachanki, Galilea lawmantaqa manan ni pi profetapas hamuranchu, nispanku. 53 {Chaykunata discutiruspankun, paykunaqa wasinkuman ripuranku. Olivos sutiyoq moqomanmi riran. p'unchawataqmi Jesusqa tutallamanta temploman kutimuran. Chaymi templopi kasqanta rikuspanku, runakunaqa payman hamuranku. Hinaqtinmi Jesusqa tiyaykuspa paykunata yachachiran. 3 Chaymanmi Moisespa escribisqan leykunata yachachiq runakunaqa, *fariseo religionniyoq runakunapiwan, huk warmita waqllikushaqta tariramuspa, temploman apamuranku. Hinaspan runakunapa chawpinpi sayaykachispa, 4Jesusta khaynata niranku: Yachachikuq, kunanmi noqayku tarimuyku kay warmita huk qariwan waqllikushaqta. 5 Moisespa escribisqan leypiqa yachachiwankun khayna clase warmikunataqa, rumiwan p'anashaspalla wauchinaykupaq. Qanri, ima ninkitaq? nispanku. 6 Jesustan saynata tapuranku, imaynanmantapas pantarachiyta munaspanku, hinaspa chayman hinalla huchachanankupaq. Hinaqtinmi Jesusqa pampaman k'umuykuspa, dedonwan allpapi escribiran. 7Chaymi yapayapamanta tapupayaqtinku, Jesusqa k'umusqanmanta sayarispa, paykunata niran: Sichus mayqenllaykichispas mana huchayoq kaspaqa, kay warmita rumiwan p'anayta qallarimuychis, nispa. 8 Chayta niruspanmi, Jesusqa pampaman kaqmanta k'umuykuran. Hinaspan allpa pampapi yapamanta escribiran. 9Hinaqtinmi Jesuspa nisqanta uyariruspanku, chaypi kaq runakunaqa huchayoq kasqankuta yachakuranku. Hinaspan
2 Paqarisnintin
Waqllikuq warmita Jesusman apamusqankumanta

1Jesusqa
308
kuraq kaqmanta asta sullk'a kaqkama, ch'ulla-ch'ullallamanta ripuranku. Chaymi chay warmiqa sapallana Jesuspa ladonpi qeparuran. 10Hinaspan Jesusqa sayarispa, chay huchachaq runakunata mana rikuspa, chay warmita tapuran: Maytaq chay huchachasuqniyki runakunar? Manachu mayqellanpas condenasurank? nispa. 11Chaymi chay warmiqa Jesusta contestaran: Seor, manan mayqen runapas condenawanchu, nispa. Hinaqtinmi Jesusqa niran: Noqapas manan condenaykichu. Kunanqa ripuy; hinaspa amaa huktawanqa huchallikunkichu, nispa.} runakunatan kaqmanta nillarantaq: Noqan runakunapaq k'anchay kani. Pipas noqapi creeqqa manan tutayaqpi hinachu purinqa. Aswanqa noqapa k'anchayniywanmi kawsanqa, nispa. 13 Chaymi *fariseo religionniyoq runakunaqa niranku: Qanqa kikillaykimanta alabakuspan rimashanki. Manan sayna rimasqaykiqa cheqaqchu. Imaynanpitaq noqaykuri yachaykuman rimasqayki cheqaq kasqantar? nispanku. 14 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaspa niran: Kikillaymanta noqa rimani chaypas, noqapa rimasqayqa cheqaqpunin. Noqaqa yachanin maymanta hamusqaytapas, hinallataq mayman risqaytapas. Ichaqa qankunan mana yachankichishchu ni maymanta hamusqayta nitaq mayman risqaytapas. 15Qankunaqa juzgankichis munasqaykichisman hinallan. Noqan ichaqa mana ni pitapas yanqapuniqa juzganichu. 16Runakunata noqa juzgaspayqa, cheqaqpunin juzgani. Ichaqa manan noqaqa sapallaychu juzgani. Aswanqa kachamuwaqniy Papaymi noqawan kushka juzgan. 17Saynatan Moisespa escribisqan leypipas nishan: Ishkay testigopa kaqlla rimasqanmi necesitakun, imapas allin cheqaq kasqanta creenapaqqa, nispa. 18 Noqan chay huknin testigo kani. Chaymi noqaqa kikiymanta cheqaqta rimani. Huknin testigotaqmi Papay. Chaymi paypas noqamanta cheqaqta riman, nispa. 19Saynata niqtinmi, chaypi kaq fariseo religionniyoq runakunaqa Jesusta, khaynata tapuranku:
12 Jesusqa
Jesusqa k'anchay kasqanmanta
309
Maypitaq papaykiri kashan? nispanku. Chaymi Jesusqa contestaspa niran: Qankunaqa manan noqataqa reqsiwankichishchu. Chaymi Papaytapas mana reqsinkichishchu. Sichus noqata reqsiwankichisman chayqa, Papaytapas reqsiwaqchismi, nispa. 20 Jesusqa kaykunatan templopi *ofrendata churanankupa ladonpi yachachishaspa rimaran. Ichaqa manan ni pipas presochanankupaqqa hap'irankuchu, Jesuspa waunan hora manaraq chayamusqanrayku. Jesuspi mana creeq runakuna Jesuspa risqanman mana rinankumanta
kaqmantan nillarantaq khaynata: Noqaqa ripusaqan. Chaymi qankunaqa mashkawankichis. Ichaqa noqapi mana creesqaykichisraykun, qankunaqa huchallaykichispi waunkichis. Hinaspapas qankunaqa manan perdonasqachu kankichis. Chaymi noqapa risqaymanqa mana riytaqa atiwaqchishchu, nispa. 22 Chaymi Israel *nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa niranku: Kay runaqa icha, kikillanmantachu wauyta piensashanpas? Chaypashch payqa niwashanchis: Noqapa risqaymanqa manan riytaqa atiwaqchishchu, nispa. 23 Chaymi Jesusqa chay ninakusqankuta yachaspa niran: Qankunaqa kay pachamantan kankichis. Noqan ichaqa hanaq pachamanta kani. Qankunaqa kay pachallamanmi pertenecenkichis, noqan ichaqa mana kay pachamanchu perteneceni. 24Chaymi qankunataqa niraykichis: Sichus qankuna noqapi mana creenkichishchu chayqa, huchaykichista Dios mana perdonasuqtiykichismi, huchallaykichispi waunkichis, nispa. 25 Chaymantan paykunaqa Jesusta tapullarankutaq khaynata: Chayri, pitaq qanri kank? nispanku. Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaran: Noqaqa awpaqmantaraqmi a niraykichisa pis noqa kasqaytaqa. 26 Noqaqa tukuy huchakuna ruwasqaykichismantan qankunata juzganay kashan. Ichaqa
21Jesusqa
310
manan noqallachu juzgasqaykichisqa. Aswanqa noqata kachamuwaqniypas juzgasunkichismi. Noqaqa imatapas ruwashani Papaypa niwallasqantan. Papayqa cheqaqtapunin riman. Saynallataqmi noqapas paypa rimasqallanta uyarispa, qankunaman willashaykichis, nispa. 27Ichaqa chaypi kaq runakunaqa manan entienderankuchu, Jesusqa Dios Taytanmanta paykunaman willasqanmanta. 28 Chaymi Jesusqa paykunata niran: Qankunaqa noqa Diosmanta Hamuq Runata cruzpi chakataruwaspaykichishan yachankichis pi kasqaytaqa. Noqaqa manan kikillaymantachu imatapas ruwashani. Aswanqa Papaypa yachachillawasqantan qankunamanqa willashaykichis. Chaykunataqa qankunaqa entiendenkichis, wausqaypa qepan p'unchawkunataan. 29Noqaqa Papaypa munasqanman hinan imatapas ruwani. Chaymi noqata kachamuwaqniy Papayqa noqawan kashan. Chayraykun Papayqa mana sapallaytachu saqewan, nispa. 30 Chaykunata Jess rimashaqtinmi, ashka runakunaqa Jesuspi creeranku. paypi creeq Israel *nacionniyoq runakunatan, khaynata nillarantaq: Sichus qankuna kay yachachisqaykunata kasukunkichis chayqa, cheqaqtapunin noqapa discipuloykuna kankichis. 32 Qankunaqa cheqaq kaqtan reqsinkichis. Chay cheqaq kaqtaqmi librasunkichispas, nispa. 33 Hinaqtinmi paykunaqa contestaspa niranku: Noqaykuqa Abrahampa mirayninmantan kayku. Chaymi noqaykuqa mana ni pipa esclavonpas ni hayk'aqpas karaykuchu. Chaychu qanri kunan ninki: Cheqaq kaqpi creespan libre kankichis, nispar? 34 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaran: Noqaqa cheqaqtapunin niykichis, pipas huchallapi kawsaq runaqa, diablopa esclavonmi. 35 Huk esclavoqa manan patronninpa wasinpiqa wiaypaqqa qepakunmanchu. Patronpa wawanmi ichaqa wiaypaq chay wasipi qepakun. 36 Chaymi niykichis, sichus noqa Diospa
31Jesusqa
Jesucristopi creespa libre kanamanta
311
Wawan qankunapa huchaykichista perdonasqaykichis chayqa, cheqaqtapunin qankunaqa libre kankichis. 37Ar, noqaqa yachanin qankunaqa Abrahampa mirayninmanta kasqaykichista. Hinaspapas yachallanitaqmi qankunaqa noqata waurachiwayta munasqaykichistapas. Saynatan qankunaqa piensankichis, yachachisqaykunata sonqoykichispi chashkiyta mana munasqaykichisrayku. 38 Noqaqa Papaypa rikuchiwasqantan qankunaman willashaykichis. Qankunan ichaqa papaykichispa yachachisusqaykichista ruwashankichis, nispa. 39Hinaqtinmi paykunaqa niranku: Noqaykupa papaykuqa Abrahammi, nispa. Chaymi Jesusqa paykunata contestaran: Sichus cheqaqtapuni Abrahampa mirayninmanta kaspaqa, paypa ruwasqantach qankunapas ruwawaqchis. 40Ichaqa Papaypa willawasqan cheqaq kaqkunatan qankunamanqa willashaykichis. Chaymi qankunaqa noqata wauchiwayta munashankichis. Abrahamqa manan ni hayk'aqpas saynataqa ruwaranchu! 41Qankunan ichaqa papaykichispa ruwasqallanta ruwashankichis, nispa. Chaymi paykunaqa Jesusta niranku: Noqaykuqa manan wachapakuq warmipa wawanchu kayku. Noqaykupa papaykuqa kikin Diospunin, nispanku. 42 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaspa niran: Sichus cheqaqta kikin Diospuni papaykichis kanman chayqa, noqataqa munakuwankichismanmi, Diosmanta hamusqayrayku. Ichaqa manan noqaqa kikillaymantachu hamurani. Aswanqa kikin Diospunin noqataqa kay pachaman kachamuwaran. 43 Qankunari, imanaqtintaq rimasqaytari mana entiendenkichishchu? Qankunaqa rimasqaykunata uyariyta mana munasqaykichisraykun, mana entiendenkichishchu. 44Qankunapa papaykichisqa kikin diablon. Chaymi qankunaqa paypa munasqallanta ruwayta munankichis. Diabloqa qallariyninmantapachan runa wauchiq, hinallataq llullakuspa rimaq. Hinaspapas Diabloqa llulla kasqanraykun, imatapas llullakuspalla riman. Chaymi diabloqa llullakuq runakunapa papan. 45 Chayraykun qankunaqa cheqaqta rimashaqtiypas, noqapiqa mana
312
creenkichishchu. 46 Chayri, mayqenniykichistaq qankuna ukhumanta acusawankichisman huchayoqmi kanki nispar? Cheqaqta rimashaqtiyri, imanaqtintaq qankunari noqapi mana creenkichishchu? 47Diospa wawankunaqa, Diospa palabrankunata uyarispan paypi creen. Ichaqa manan qankunaqa Diospa palabranpiqa creenkichishchu, Diospa wawankuna mana kasqaykichisrayku. *nacionniyoq runakunamantan wakin runakunaqa Jesusta niranku: Noqaykuqa allintan qantaqa nishaykiku, qanqa Samaria llaqtayoq runakuna hinan millay runa kanki, nispayku. Chaymi qantaqa demonio rimachishasunki, nispanku. 49Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaspa, khaynata niran: Noqaqa manan demonioyoq runachu kani. Aswanmi noqaqa hanaq pachapi Papaymanta allinta rimani. Qankunan ichaqa mana allinkunata noqamanta rimashankichis. 50 Noqaqa manan munanichu huchasapa runakuna alabawanankutaqa. Hinaspapas noqaqa manan kikiypa munayniytachu mashkashani. Aswanqa Diosmi noqapi creeq runakuna alabawananta munan. Hinaspapas Diosmi llapallan runakunata juzgananpaq juezqa. 51Cheqaqtapunin niykichis, pipas noqapa yachachisqaykunata kasukunqa chayqa, wiaypaqmi Dioswan hanaq pachapi kawsanqa, nispa. 52 Hinaqtinmi Israel nacionniyoq runakunaqa niranku: Kunanmi ichaqa allinta yachayku demonio qanpi kasqanta. awpaq abueloyku Abrahampas, hinallataq Diosmanta willakuq *profetakunapas waupurankun; chaychu qanri ninki: Pipas noqapa yachachisqaykunata kasukunqa chayqa, wiaypaqmi kawsanqa, nispayki? 53 Qanri, wauq abueloyku Abrahammantapas aswan mas atiyniyoqchu kawaq? Abrahampas waupunm, hinallataq Diosmanta willakuq *profetakunapas. Chayri, pi kanaykipaqtaq qanri creekunki? nispanku. 54 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaran khaynata: Sichus noqa kikillaymanta alabakuspa rimayman chayqa, imapaqtaq valewanman? Ichaqa Papaymi noqamantaqa allinta
48 Israel
Abraham manaraq kashaqtin Jesucristo kasqanmanta
313
riman; paytan qankunapas ninkichis: Diosniykun, nispa. 55 Ichaqa qankunaqa manan Diostaqa reqsinkichishchu. Noqan ichaqa Papaytaqa reqsini. Sichus manan noqaqa reqsinichu niyman chayqa, qankuna hina llullakuqmi kayman. 56 awpaq abueloykichis Abrahamqa anchatan kusikuran, kay pachaman huk p'unchaw hamunayta yachaspa, nispa. 57Saynata niqtinmi, Israel nacionniyoq runakunaqa Jesusta tapuranku: Qanqa manaraqmi ni pishqa chunka watayoqpasraqchu kashankipas. Chaychu qanri, Abrahamta reqsiwaq karan? nispanku. 58 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Cheqaqtapunin qankunataqa niykichis, abueloykichis Abrahampas manaraq naceshaqtinmi, noqaqa a karania, nispa. 59Saynata Jess niqtinmi, Israel nacionniyoq runakunaqa rumiwan p'anashaspalla Jesusta wauchiyta munaranku. Chaymi Jesusqa templomanta disimulawlla runakunapa chawpinta huk lawman lloqsiruran. lloqsiramuspan Jesusqa an risqanpi huk awsa runata rikururan. Chay runaqa nacesqanmantapachan awsa kasqa. 2 Chaymi discipulonkunaqa Jesusta khaynata tapuranku: Yachachikuq, kay runa awsa nacemunanpaqri, mayqentaq huchallikunmanri karan, paychu icha tayta mamanchu? nispanku. 3 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaspa niran: Manan ni paychu nitaq tayta mamanpashchu huchallikuranqa. Aswanmi Dios atiyninwan payta sanoyachisqanta qankuna rikunaykichispaq, payqa sayna awsa naceran. 4Chaymi noqaqa p'unchaw kallashaqtinraq, Papaypa kamachiwasqankunata ruwanay kashan. Tutayaramuqtinmi ichaqa manaa ni imatapas ruwaytaqa atisunmanachu. 5 Ichaqa kay pachapi kanaykaman noqaqa llapan runakunapaq huk k'anchay kasaq, nispa. 6 Saynata nispanmi Jesusqa allpa pampaman toqaruspa, toqayninwan barrota ruwaran. Hinaspan chay awsa runapa
1*Templomanta
awsa runata Jess sanoyachisqanmanta
314
awinman chay barrowan llusiykuran. 7Hinaspan Jesusqa chay awsa runata niran: Kunany riy; hinaspa Silo sutiyoq estanquepi awiykita maqchikamuy, nispa. Chay Silo sutiqa: Riy ninantan nin. Chaymi chay awsa runaqa chay Silo nisqa estanqueman rispa, awinta maqchikamuspa, rikustina kutimuran. 8 Hinaqtinmi vecinonkunapas, hinallataq payta reqsiq runakunapas tapunakuranku khaynata: Kay runari, manachu tiyaykuspa limosnata maakuq awsa runa? nispanku. 9Chaymi wakin runakunaqa niranku: Ar, pay kikinmi, nispanku. Wakin runakunaataqmi niranku: Manan paychu. Chay awsa runaman rikch'akuq runan, nispanku. Hinaqtinmi chay awsa kasqanmanta sanoyaq runaqa, yapayapamanta astawanraq niran: Ar, chay awsa runaqa noqapunin karani, nispa. 10 Hinaqtinmi runakunaqa payta tapuranku: Qanri, imaynanpitaq manaa awsaachu kashankir? nispanku. 11Chaymi payqa contestaspa niran: Jess sutiyoq runan toqayninwan barrota ruwaspa awiyta llusiykuwaran. Hinaspanmi niwaran: Silo sutiyoq estanqueman rispayki, awiykita chaypi maqchikamuy, nispa. Chaymi noqaqa rispay maqchikamurani. Hinaspan chaymantapacha kunanqa rikuni, nispa. 12 Hinaqtinmi chay runakunaqa kaqmanta chay sanoyaq runata tapuranku: Kunanri, maypitaq chay Jess sutiyoq runari kashan? nispanku. Chaymi chay runaqa paykunata contestaspa niran: Noqaqa manan yachanichu, maypich kakunpas, nispa. awsamanta sanoyaq runata fariseo runakuna tapupayasqankumanta
awsamanta sanoyaq runatan *fariseo religionniyoq runakunapa kasqanman aparanku. 14Chay awsa runata Jess toqayllanwan barrota ruwaspa sanoyachisqan p'unchawqa,
13 Chay
315
samana p'unchawmi karan. 15 Chaymi fariseo religionniyoq runakunaqa, khaynata tapuranku: Kunanri, imaynanpitaq awsa kasqaykimanta rikushankir? nispanku. Hinaqtinmi chay sanoyaq runaqa contestaran khaynata: Jess sutiyoq runan barrota ruwaspa, awiyman llusiykuwaspa niwaran maqchikamuy nispa. Hinaqtinmi noqaqa maqchikamuspay, chaymantapacha rikuni, nispa. 16 Hinaqtinmi wakin fariseo religionniyoq runakunaqa niranku: Chay runaqa manan Diosmantachu hamun. Chaymi payqa *samana p'unchawtapas mana respetanchu, nispanku. Wakinataqmi niranku: Huchasapa runari, khayna milagrokuna ruwayta atinmanchu? nispanku. Chaymi paykunaqa acuerdopi mana kasqankurayku, mana entiendenakurankuchu. 17Hinaspan fariseo religionniyoq runakunaqa, chay sanoyaq runata, kaqmanta tapuranku: Qanri, ima ninkitaq awiyki sanoyachiq chay runamantar? nispanku. Hinaqtinmi payqa contestaran: Payqa Diosmanta willakuq huk *profetan, nispa. 18 Ichaqa Israel *nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa, chay awsa runa sanoyaspa rikusqantaqa, manan creerankuchu. Chaymi paykunaqa tayta mamanta waqyachimuranku. 19Hinaspan paykunata khaynata tapuranku: Kay runari, qankunapa wawaykichishchu? Payri, cheqaqtachu awsa naceran? Kunanri, imaynanpitaq payri rikushan? nispanku. 20 Hinaqtinmi chay sanoyaq runapa tayta mamanqa contestaranku khaynata: Ar, payqa noqaykupa wawaykun. Chaymi yachayku, payqa awsa nacesqanta. 21Ichaqa noqaykuqa manan yachaykuchu imaynanpis rikusqantaqa, nitaqmi yachaykupashchu ni pi sanoyachisqantapas. Aswanqa paytay tapuychis. Chaypaqmi payqa yuyayniyoq runaa. Pay kikinch willasunkichis, imaynanpi rikusqantapas, nispanku. 22 Saynataqa niranku, Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunata manchakuspankun. Ichaqa chay jefekunaqa an
316
acuerdasqakua, sichus pillapas: Jesusqa Diosmanta Hamuq Salvadormi, nispa niqkunataqa, Dios yupaychana *sinagoga wasimanta qarqonankupaq. 23 Chaymi chay sanoyaq runapa tayta mamanqa niranku: Paytay tapuychis. Chaypaqmi payqa yuyayniyoq runaa, nispanku. 24 Hinaqtinmi Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa, chay awsa kasqanmanta sanoyaq runata kaqmanta waqyachimuspa, niranku: Diospa sutinpi, juramentota ruwaspa, ama llullakuspa, cheqaqtapuni niwayku. Noqaykuqa yachaykun, chay sanoyachisuqniki runaqa, huchasapa runa kasqanta, nispanku. 25 Hinaqtinmi payqa contestaspa niran: Noqaqa manan yachanichu huchasapachus icha mana huchayoqchus kasqantaqa. Aswanmi noqaqa yachani awpaq awsa kasqayta, hinaspa kunan rikusqayta, nispa. 26 Saynata niqtinmi, chay Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa, tapuranku kaqmanta: awiyki rikunanpaqri, imatataq chay runari ruwasuranki? Imaynatapunitaq awiykikunatari sanoyachiran? nispanku. 27Hinaqtinmi chay runaqa contestaspa niran: Noqaqa an qankunamanqa willaraykichisha imayna sanoyachiwasqantaqa. Ichaqa qankunaqa manan uyariwankichishchu. Imapaqtaq yapamanta willanaytari munashankichis? Icha, qankunapas discipulonkunachu kayta munashankichis? nispa. 28 Saynata niqtinmi, Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa k'amispa, khaynata niranku: Chay runapa discipulonqa, qanpashch kanki! Noqaykuqa Moisespa escribisqan leykunata kasukuq runakunan kayku. 29Hinaspapas noqaykuqa yachaykun Moisesta Dios parlapayamusqanta. Ichaqa chay Jess runamantaqa manan ni imatapas, nitaq ni maymanta kasqantapas yachaykuchu, nispanku. 30 Chaymi chay sanoyaq runaqa paykunata, khaynata niran: Qankunari, imaynanpitaq mana yachawaqchishchu chay runa maymanta hamusqanta, hinallataq noqata sanoyachiwasqantar? Chayqa ancha admirakuypaqm!
317
31Ichaqa
noqanchisqa yachanchismi, huchasapa runakunapa maakusqanta, Dios mana uyarisqanta. Aswanmi Diosqa kasukuqkunata, hinallataq munasqanman hina ruwaqkunallata uyarin. 32 Hinaspapas noqanchisqa manan ni hayk'aqpas uyariranchishchu ni pitapas, nacesqanmantapacha awsa runata pipas sanoyachisqanmantaqa. 33 Sichus chay sanoyachiwaqniy runa, mana Diosmantachu hamunman chayqa, manach ni ima ruwaytapas atinmanchu, nispa. 34 Hinaqtinmi Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa niranku: Qanqa nacesqaykimantapachan huchasapa kanki. Chaychu noqaykutari yachachiwankikuman? nispanku. Saynata niruspankun, chay sanoyaq runataqa chay sinagoga wasimanta qarqoranku. chay sanoyachisqan runata, *sinagoga wasimanta qarqomusqankutan yacharuran. Hinaspan paywan tuparuspa, khaynata tapuran: Qanri, Diosmanta Hamuq Runapiri creenkichu? nispa. 36 Chaymi payqa contestaspa niran: Seor, pitaq chay runari, niykuway noqa paypi creenaypaq? nispa. 37Hinaqtinmi Jesusqa chay runata niran: Rikushankin. Noqan chay runaqa kashani. Pay kikinwanmi parlashankipas, nispa. 38 Chaymi chay runaqa Jesuspa awpaqninpi qonqorikuspa, payta alabaspa, niran: Seorlly, creenin qanpi, nispa. 39Hinaqtinmi Jesusqa niran: Noqan kay pachaman hamurani llapan runakunata juzganaypaq, awsakunata rikuchinaypaq, hinallataq rikuqkunatapas awsa hinaman tukuchinaypaq, saynapi paykuna rikushaspankupas, ama rikunankupaq, nispa. 40 Hinaqtinmi wakin *fariseo religionniyoq runakunaqa, Jesuspa rimasqanta uyariruspanku, khaynata niranku: Ima ninkin? Qanpa rimasqaykiman hinachu noqaykupas awsa kashayku? nispanku.
35 Jesusqa
Runakuna awsa hina kasqankumanta

41Chaymi
318
Jesusqa paykunata contestaran: Sichus qankuna yachakuwaqchis awsa hina kasqaykichista chayqa, mana huchayoqch kawaqchis. Ichaqa awsa hina kasqaykichista mana yachakusqaykichisraykun, huchallaykichispi kawsashankichis, nispa. niran: Cheqaqtapunin niykichis, pipas ovejapa corralninman punkunta mana haykuspa, aswan cerconta qespispa chayninta haykuqqa, suwa runan, hinaspa salteador ima. 2 Ichaqa ovejakuna michiqmi, ovejakunapa michiqnin kasqanrayku, ovejankunapa corralninman punkunta haykun. 3 Chaymi punkuta cuidaq runaqa, ovejakuna haykunanpaq punkuta kichan. Hinaspan dueonqa ovejankunata sutinmantakama waqyan. Chaymi ovejankunaqa dueonpa vozninta reqsispa, qepanta qatikunku. 4Oveja michiqqa, corralmanta ovejankunata qarqoruspanmi, pastoman pusananpaq ovejankunapa awpaqninta rin. Ovejankunataqmi michiqpa vozninta reqsisqankurayku, payta qatikunku. [Nota: Israel nacin llaqtapiqa, oveja michiqqa ovejankunapa awpaqnintan rin, saynan asta kunankamapas.] 5 Ichaqa huk extrao runataqa, manan chay ovejakunaqa qatikunmanchu, aswanmi ishkapakunku, vozninta mana reqsisqankurayku, nispa. 6 Jesusqa chay willakuytan *fariseo religionniyoq runakunaman willaran. Ichaqa manataqmi paykunaqa ima ninantas nin chaytaqa entienderankuchu. yapamanta niran: Cheqaqtapunin niykichis, corralman ovejakunapa haykunan punkuqa, noqa kikiymi kani. 8 Ichaqa noqapa awpaqniyta hamuq falso *profeta runakunaqa, salteador suwa runakuna hinan karanku. Chaymi ovejaykunaqa paykunata mana kasukurankuchu. 9Noqan kani punkuqa. Pipas noqanta haykuqqa, salvasqan kanqa. Chaymi pipas noqapi creeqqa, chay oveja hina corralman haykunqa, seguro
10
1Jesusmi
Oveja michiqmanta
7Jesusmi
Jesusqa ovejakuna allin michiq kasqanmanta
319
kananpaq; hinallataq corralmantapas lloqsinqa, allin pastota tarinanpaq. 10 Suwa runaqa hamun suwakunanpaq, wauchinanpaq, hinallataq mana imaman tukuchinanpaq iman. Noqan ichaqa hamurani, pipas noqapi creespa wiaypaq kawsanankupaq, hinallataq t'ikarishaq hina kanankupaq. 11Noqan ovejakunata allin michiqqa kani. Chaymi noqaqa vidayta qospa wausaq, ovejaykunata salvanaypaq. 12 Ichaqa pagoraykulla ovejakuna michipakuqqa, manan allintachu michin, ovejakuna paypa mana kasqanrayku. Chaymi chay pagoraykulla ovejakunata michipakuqqa, atoqa otaq ima animala hamuqtinpas, ovejakunata dejarpatamuspa ayqekun. Hinaqtinmi chay atoqqa ovejakunata ch'eqechin. 13 Chaymi pagoraykulla michipakuqqa ayqekun, ovejakuna paypa mana kasqanrayku. Saynataqa ruwan payman imapas mana qokusqanraykun.

14Noqan
320
ovejakunata allin michiqqa kani. Chaymi noqaqa ovejaykunata allinta reqsini. Saynallataqmi paykunapas noqataqa allinta reqsiwanku. 15Imaynan Papaypas noqata reqsiwan, saynallataqmi noqapas Papaytaqa reqsini. Chaymi noqaqa ovejaykunata salvanaypaq wausaq. 16Noqapaqa kashanmi huk ovejaykunapas. Paykunaqa manan kay corralmantachu kanku. Paykunatapas kay corralmanmi apamunaypuni kashan, huk corrallapia kanankupaq. Chaymi paykunapas vozniyta uyarinqaku; hinallataqmi michiqninpas noqa kasaq. 17Noqaqa ovejaykunaraykun wausaq, hinaspan kawsarimusaq. Chayraykun Papayqa noqata munakuwan. 18Manan pipas noqapa vidaytaqa qechuwanmanchu. Aswanmi noqaqa kikillay vidayta qosaq. Noqaqa atiyniyoqmi waunaypaq, hinallataq kawsarimunaypaqpas kani. Chaytan Dios Taytayqa ordenawaran ruwanaypaq, nispa. 19Jesuspa rimasqanta uyarispankun, Israel *nacionniyoq runakunaqa kaqmanta mana acuerdopichu karanku. 20 Chaymi wakin runakunaqa niranku: Kay runaqa demoniopa kamachisqanmi locoyarun. Chayri, imapaqtaq paypa rimasqantari kasunkichis? nispanku. 21Wakin kaq runakunaataqmi niranku khaynata: Sichus pipas demoniopa kamachisqan kaspaqa, manan khayna sumaqllataaqa rimanmanchu. Hinaspapas awsa runakunataqa manan ni mayqen demoniopas sanoyachiytaqa atinmanchu, nispanku. Jesusta Israel nacionniyoq runakuna cheqnikusqankumanta
paray tiempo kashaqtinmi, Jerusaln llaqtapi templopa aniversarion fiestaman riran. 23 Hinaspan Jesusqa templopia kashaspa, Salomonpa corredornin nisqanku lugarpi purisharan. 24Hinaqtinmi Israel *nacionniyoq runakunaqa Jesusman ashuykuspanku, khaynata tapuranku: Qanri, hayk'aqkamataq noqaykutari ishkayachiwankiku? Diosmanta Hamuq Salvadorniyku kaspaqa, sut'intay niwayku! nispanku. 25 Saynata tapuqtinkun Jesusqa contestaran khaynata: Noqaqa an niraykichisha pis kasqayta. Qankunan ichaqa mana creewankichishchu. Noqaqa tukuy
22 Jesusqa
321
imatapas Papaypa atiynin qowasqanwanmi ruwani. Chay ruwasqaykunan pi kasqaymantaqa willakushan. 26 Qankunan ichaqa ovejaykuna mana kasqaykichisrayku, kay nisqaykunata mana creenkichishchu, nitaq kasukunkichishchu. 27Noqapa ovejaykunaqa vozniytan uyarinku. Saynallataqmi noqapas ovejaykunata reqsini. Hinaqtinmi ovejaykunapas qepayta qatikuwanku. 28 Chaymi noqaqa ovejaykunaman wiay kawsayta qoni. Chayraykun paykunaqa mana hayk'aqpas infiernomanqa chinkasqa kanankupaqqa rinqakuchu. Hinaspapas paykunataqa manan ni pipas makiymanta qechuwanqachu. 29Hanaq pachapi Papaymi ovejaykunataqa qowaran. Paymi llapanmantapas aswan mas atiyniyoq. Chaymi Papaypa makinmantaqa mana ni pipas paykunataqa qechunqachu. 30Ichaqa Papaywan noqawanqa hukllan kayku, nispa. 31Saynata Jess rimaqtinmi, Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa, rumita oqarikuspanku, kaqmanta p'anayta munaranku. 32 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Qankuna rikushaqtiykichismi Papaypa atiy qowasqanwan tukuy milagrokunata ruwarani. Chayri, mayqen ruwasqaymantataq rumiwan p'anaspa wauchiwaytari munashankichis? nispa. 33 Hinaqtinmi chay jefekunaqa Jesusta contestaranku: Manan allin kaqkuna ruwasqaykimantachu wauchiytaqa munaykiku, aswanqa Diospa contranpi rimasqaykimantan, hinallataq runalla kashaspaykipas, Dios hina tukusqaykimantan, nispanku. 34 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata kaqmanta nillarantaq: Moisesmi escribispa saqesurankichis leykunata. Chay leypin nishan khaynata: Noqan niykichis, qankunaqa dioskunan kashankichis, nispa. 35Sichus dioskunan kashankichis niran Diospa palabranta uyariq runakunata chayqa, yachanaykichismi Bibliaqa cheqaq kasqanta. 36Noqataqa Papaymi kachamuwaran. Chaymi noqaqa niraykichis Diospa Wawanmi kani, nispa. Chayri, imanaqtintaq qankunari niwankichis, saynata rimaspaqa Diostan k'amishan, nispaykichisr? 37Sichus Papaypa ruwasqankunata mana ruwaqtiyqa, ama creewaychishchu. 38 Ichaqa sichus Papaypa kamachiwasqanta
322
kasukuspa ruwashani chayqa, noqata amaa creewaspapas, ruwasqayta rikuspaykichisy creewaychis. Chaymi qankunaqa yachankichis, noqaqa Papaywan huklla kasqayta, nispa. 39Chaykunata rimaqtinmi, Jesustaqa presochanankupaq, kaqmanta hap'iyta munaranku. Ichaqa paykunapa makinkumantaan Jesusqa ishkapatakamuran. 40 Hinaspan Jesusqa Jordn mayuta chimpaspa, Juanpa awpaq bautizasqan lugarman kutiran. Chaypi qepakuspa kashaqtinmi, 41ashka runakuna Jesuspa kasqanman riranku. Hinaspan paykunaqa ninakuranku khaynata: Bautizaq Juanqa manan ima milagrotapas ruwaranchu. Ichaqa Jesusmanta tukuy ima rimasqanmi cheqaqpuni kasqa, nispanku. 42 Chaypin ashka runakuna Jesuspi creeranku. runan onqosqa kasharan. Paymi Betania llaqtayoq karan. Hinaspan chay llaqtapi hermanan Martawan hinallataq hermanan Mariapiwan ima kushka tiyaranku. 2 Kay Lazaropa hermanan Marian awpaqtaraq Jesusman rispa, sumaq mishk'i q'apaq perfumewan Jesuspa chakinkunaman hich'aykuspa, chukchanwan ch'akichiran. 3 Chaymi Lazaropa hermanankunaqa huk runata Jesusman mandaranku, khaynata nimunanpaq: Seor, khuyakusqayki amigoyki Lzaron onqosqa kashan, nispa. 4 Hinaqtinmi Jesusqa chay willakusqanta uyarispa niran: Chay onqoyqa manan wauchinqachu. Aswanmi chay onqoyqa Diospa atiyninta hinallataq noqa Wawanpa atiyniytapas runakuna rikunankupaq kanqa, nispa. 5 Jesusqa anchatan khuyakuran Lazarota, Martata hinallataq Mariatapas. 6 Ichaqa Lazaropa onqosqanta willashaqtinkupas, Jesusqa chay kasqan lugarpin ishkay p'unchawtawanraq qepakuran. 7Chay ishkay p'unchaw pasaruqtinan, Jesusqa discipulonkunata niran: Judea *provincia lawman hakuchi kutisunchis, nispa. 8 Chaymi discipulonkunaqa Jesusta niranku: Yachachikuq, qayninpa p'unchawkunallan chay Judea provincia lawpi tiyaq Israel *nacionniyoq runakunaqa
11
1Lzaro
Lzaro runapa wausqanmanta
323
wauchiyta munashasurankiku. Chaychu kunanri chay Judea provincia lawman kutiyta munashank? nispanku. 9Hinaqtinmi Jesusqa paykunata contestaran: P'unchawqa chunka ishkayniyoq horasniyoqmi. Chaymi pipas p'unchawpi purispaqa, p'unchawraq kasqanrayku mana ni imapipas laq'apakunchu. 10Tuta puriqmi ichaqa tutayaqpi purisqanrayku laq'apakun, nispa. 11Chaykunata rimaruspanmi, Jesusqa niran: Amigonchis Lazaroqa puullashanmi. Chaymi kunan rispay rikch'arichimusaq, nispa. 12 Hinaqtinmi discipulonkunaqa niranku: Seorlly, puullashantaq chayqa, Lazaroqa sanoyanqach riki, nispanku. 13 Jesusqa Lzaro wausqanta yachaspanmi saynataqa niran. Ichaqa discipulonkunaqa Lzaro cheqaqta puunallanpaqmi piensaranku. 14Chaymi Jesusqa discipulonkunata clarota niran: Lazaroqa waurunan. 15 Ichaqa qankunaraykun noqaqa chaypi mana kasqaywan anchata kusikuni. Kunanmi qankunaqa aswan mastaraq noqapi creenkichis. Saynaqa hakuchiy Lazaropa kasqanman, nispa. 16 Hinaqtinmi Mellizowan sutichasqa discipulon Tomasqa, wakin discipulokunata niran: Noqanchispas Jesuswan kushka waunanchispaq hakuchi, nispa. Betania llaqtaman chayaruspanmi, Lazarota tariran sepulturapi tawa p'unchaw p'ampasqataa. 18 Betania llaqtaqa Jerusaln llaqtamanta kinsa kilmetro hina puriyllapin karan. 19Chaymi Israel *nacionniyoq ashka runakunaqa, Lazaropa wausqanmanta consuelanankupaq, Martapa hinallataq Mariapa tiyasqanku wasiman riranku. 20Hinaqtinmi Martaqa chay llaqtaman Jess chayamusqanta yacharuspa, wasimanta lloqsispa, Jesusta chashkiq riran. Mariaataqmi ichaqa wasillapi qepakuran. 21Chaymi Martaqa Jesusta tarispa niran: Seorlly, sichus qan kaypi kawaq karan chayqa, hermanoyqa manan waunmanchu karan. 22 Ichaqa noqaqa
17Jesusqa
Jesusqa kawsay qokuq kasqanmanta
324
yachanin, sichus Diosmanta kunan maakuqtiykiqa, Diosqa tukuy ima maakusqaykitapas qosunkin, nispa. 23 Saynata niqtinmi, Jesusqa Martata niran: Hermanoykiqa kawsarinpullanqan, nispa. 24 Chaymi Martaqa niran: Ar, noqaqa yachanin, juicio p'unchaw chayamuqtin, llapan wauqkuna, hinallataq hermanoypas kawsarimunantaqa, nispa. 25 Hinaqtinmi Jesusqa niran: Noqan kani kawsay qoqqa, hinallataq wausqakunata kaqmanta kawsarichiqpas. Pipas noqapi creeqqa wausqaa kashaspapas kawsarinpunqan. 26 Pipas kawsashaspallaraq noqapi creeqqa, manan wiaypaqchu waunqa; aswanmi wiaypaq kawsanqa. Kay nisqayta qan creenkich? nispa. 27Chaymi Martaqa niran: Ar, Seor, noqaqa creenin, qanqa Diospa Wawan kay pachaman Hamuq Salvadorniyku kasqaykita, nispa. parlaruspanmi, Martaqa hermanan Mariata waqyaspa, secretollapi niran: Yachachikuqmi chayaramun. Hinaspan qanta waqyashasunki, nispa. 29Chaymi Mariaqa Martapa nisqanta uyarispa hinalla, Jesuspa kasqanman apurayllaman riran. 30Ichaqa Martapa hinallataq Mariapa tiyasqanku wasimanqa, Jesusqa manaraqmi chayamuranraqchu. Aswanmi Jesusqa Martawan tupasqan lugarllapiraq kasharan. 31Hinaqtinmi Israel *nacionniyoq llaqtamasin runakunaqa, Mariata consuelaspa kashaqtinku, Mariaqa apurayllaman sayarispa lloqsitamuran. Chaymi chay Israel nacionniyoq runakunaqa piensaranku, Mariaqa hermanon Lazaropa sepulturaman waqaq rinanpaq. Chaymi paykunapas qepanta riranku. 32 Hinaqtinmi Mariaqa Jesuspa kasqanman chayaruspa, Jesuspa awpaqninpi qonqoriyukuspa, khaynata niran: Seorlly, sichus kaypi kawaq karan chayqa, hermanoyqa manan waunmanchu karan, nispa. 33 Chaymi Jesusqa Mariapa waqasqanta, hinallataq Israel nacionniyoq runakunapas paywan kushka waqasqankuta
28 Chaykunata
Lazaropa sepulturanpi Jess waqasqanmanta
325
rikuspan, anchata llakirikuran. 34Hinaspan Jesusqa paykunata tapuran: Qankunari, maypitaq Lazarotari p'amparamurankichs? nispa. Hinaqtinmi paykunaqa contestaspa niranku: Seor, hakuchiy qawamunaykipaq; hinaspa maypi p'ampamusqaykuta rikumuy, nispanku. 35 Hinaqtinmi Jesusqa waqaran. 36 Chay waqasqanta rikuspankutaqmi, chaypi kaq Israel nacionniyoq runakunaqa ninakuranku khaynata: Qawariychis! Jesusqa anchatapunin Lazarotaqa munakusqa! nispanku. 37Ichaqa wakin runakunaataqmi niranku: Kay runaqa awsa runatapas qawarichiranmi. Chaychu, imallatapas mana ruwayta atinman karan, Lzaro ama waunanpaqr? nispanku. kaqmanta anchata llakikuspanmi, Lazaropa sepulturanman ashuykuran. Chay sepulturaqa qaqa sikipin huk hatun mach'ay hina karan. Hinallataqmi punkunpas huk hatun rumiwan tapasqa karan. 39Hinaspan Jesusqa chaypi kaq runakunata niran: Chay sepulturapa punkunpi rumita ayqechiychis, nispa. Hinaqtinmi wauq Lazaropa hermanan Martaqa niran: Seorlly, wausqanmantaqa tawa p'unchawan pasarun. Chayqa ach kunankamaqa nishutaa asnarirun, nispa. 40 Chaymi Jesusqa niran: an noqaqa niraykia, sichus noqapi creenki chayqa, Diospa atiynintan rikunki, nispa. 41Hinaqtinmi runakunaqa sepultura tapaq rumita huk lawman ayqechiranku. Hinaqtinmi Jesusqa hanaq pachata qawarispa niran: Dios Tayty, uyariwasqaykimantan graciasta qoyki. 42 Hinaspapas noqaqa yachanin tukuy tiempo uyariwasqaykitaqa. Ichaqa kunanmi kay runakunapa awpaqninpi graciasta qoyki, noqata kachamuwasqaykipi paykuna creenankupaq, nispa.
38 Jesusqa
Lazarota Jess kawsarichisqanmanta

43 Saynata
326
niran: Lzaro, chaymanta lloqsimuy! nispa. 44 Chaymi wauq Lazaroqa kasqan ratolla chay sepulturamanta lloqsimuran, makinpas hinallataq chakinkunapas hatun telamanta ruwasqa vendakunawan alli-allin p'istusqa; hinallataq uyanpas huk hatun pauelowan hina p'istusqa. Hinaqtinmi Jesusqa chaypi kaq runakunata niran: Chay vendakunata pashkaychis purinanpaq, nispa.
rimaruspanmi, Jesusqa altota rimaspa, khaynata
327
consuelanankupaq riq ashka runakunaqa, Lazarota Jess kawsarichisqanta rikuspankun, Jesuspi creeranku. 46 Ichaqa wakin runakunaataqmi, *fariseo religionniyoq runakunaman Jesuspa chaykuna ruwasqanmanta willamuq riranku. 47Hinaqtinmi sacerdotekunapa jefenkunaqa, hinallataq fariseo religionniyoq runakunapiwan ima huk hatun asambleapi huunakuranku. Hinaspan chaypi tapunakuranku khaynata: Imatataq ruwasun chay runawanr? Chay runaqa nishutaan milagrokunata ruwashan. 48 Sichus hinallata dejasun chayqa, llapallan runakuna paypi creespankun, Roma llaqtapi autoridadkunapa contranpi hatarinqaku. Hinaqtinmi Roma llaqtayoq autoridadkuna soldadokunantin hamuspanku, kay Jerusaln llaqtapi templonchista thuichinqaku, hinallataq kay Israel nacionninchistapas chinkachinqaku, nispanku. 49Ichaqa chay watapin Israel templopi serviq sacerdotekunapa jefen Caifs sutiyoq runa karan. Paymi niran: Qankunaqa manan ni imatapas yachankichishchu, 50 nitaqmi allintaqa ni imatapas entiendenkichishchu. Aswan allinmi kanman huk runalla kay llaqtanchista salvananrayku wauqtinqa, aswan enteron *nacionninchis, mana imaman tukunanmantaqa, nispa. 51Chaytaqa chay sacerdotekunapa jefen Caifasqa manan kikillanmantachu rimaran. Aswanmi kikin Diospuni sacerdotekunapa jefen kasqanrayku paytaqa rimachiran, saynapi Jesusqa Israel nacionpi runakunata salvananrayku waunanmanta ninanpaq. 52 Hinaspapas Jesusqa manan Israel nacionpi runakunaraykullachu waunan karan. Aswanqa enteron mundontinpi Diospa ch'eqesqa wawankunata hukllaman huunanpaqmi. 53Chaymi chay p'unchawmantapacha Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa acuerdoman haykuranku, Jesusta wauchinankupaq.
45 Mariata
(Mat 26.1-5; Mar 14.1-2; Luc 22.1-2)

54 Chayraykun
328
Jesusqa mana alayritaachu puriran, Israel nacionniyoq runakunapa jefenkuna ama rikunanpaq. Aswanmi Jesusqa Judea *provincia lawmanta lloqsispa, Efran sutiyoq llaqtaman riran. Hinaspan discipulonkunawan kushka chaypi qepakuran. 55 Chay p'unchawkunapin Israel nacionniyoq runakunapa *Pascua fiesta ruwananku p'unchaw a chayamusharana. Chaymi ashka runakuna chay Pascua fiesta p'unchaw manaraq chayamushaqtin, Jerusaln llaqtaman riranku, huchankumanta chaypi perdonasqa kanankupaq. 56 Chaymi runakunaqa Jesusta mashkaranku. Hinaspan temploman chayaruspanku, paykunaqa tapunakuranku khaynata: Qankunari, ima ninkichistaq? Chay Jesusri, hamunqachu icha manachu kay fiestaman? nispanku. 57Hinaqtinmi fariseo religionniyoq runakunaqa, Israel templopi serviq sacerdotekunapa jefenkunapiwan ima, llaqtamasin runakunata, khaynata kamachiranku: Sichus pipas rikunqa otaq yachanqa chay Jesusqa maypis kasqanta chayqa, noqaykuman willakuq hamuchunku, saynapi noqayku payta hap'ispa presochanaykupaq, nispanku. Jesusta huk warmi Betania llaqtapi perfumesqanmanta.
1Pascua
12
Fiestapaq soqta p'unchawraq faltashaqtinmi, Jesusqa Lazaropa tiyasqan Betania llaqtaman riran. Chay llaqtapin Lazarota wausqanmanta awpaqtaraq kawsarichiran. 2 Hinaqtinmi Jesuspaq mikhunata chaypi ruwachiranku. Chaypin Jesusqa Lazaropiwan, hinallataq huk runakunapiwan ima, mesapi kushka mikhunankupaq tiyaykuranku. Lazaropa hermanan Martaataqmi, mikhunata servimuran. 3 Hinaqtinmi Martapa hermanan Mariaqa, huk sinchi precioyoq sumaq q'apaq perfumeta medio litro hinata orqomuspa apamuran. Chay perfumeqa nardo sutiyoq plantapa q'apayninmanta ruwasqan karan. Chaywanmi Jesuspa chakinkunaman llusiykuspa, chukchallanwan ch'akichiran. Hinaqtinmi chay perfumepa sumaq q'apayninqa enteron wasi ukhupi hunt'aykuran.
(Mat 26.6-13; Mar 14.3-9)
329
4 Chayta
rikuspan, Jesusta traicionananpaq kaq discipulon Judas Iscarioteqa, khaynata niran: 5 Kay sumaq q'apaq perfumetari, imanaqtintaq aswan mana venderanchishchu? Kay perfumeqa kinsa pachaq p'unchaw jornal qolqepa valorninmi. Hinaspapas sayna ashka qolqewanqa, wakchakunatan yanapasunman karan, nispa. 6 Judas Iscarioteqa manan wakchakunata khuyapayasqanraykuchu saynataqa niran, aswanqa suwakuy maayoq kaspanmi. Chay Judasqa Jesuspa, hinallataq discipulonkunapa qolqenkutan bolsapi hap'iran. Hinaspan chay waqaychasqan qolqeta sapa kutin suwakuran. 7Hinaqtinmi Jesusqa chay Judas Iscarioteta niran: Ama hark'akuychu, chakiyta kay warmi chay perfumewan llusiwanantaqa. Payqa p'ampawananku p'unchawpaqmi kay perfumetaqa waqaychasharan. 8 Wakchakunaqa sapa p'unchawmi qankunawan kanqa. Noqan ichaqa mana sapa p'unchawchu qankunawan kasaq, nispa. Lazarota wauchinankupaq acuerdo ruwasqankumanta
Betania llaqtapi kasharan. Chaytan Jerusaln llaqtapi tiyaq Israel *nacionniyoq runakunaqa yacharuranku. Hinaspan paykunaqa, Jesusta hinallataq wausqanmanta kawsarichisqan Lazarotawan qawaq, Betania llaqtaman riranku. 10Chaymi sacerdotekunapa jefenkunaqa, Lazarotapas wauchinankupaq acordaranku. 11Saynataqa acordaranku, ashka runakuna paykunamanta t'aqakuspa, Jesuspi creesqankuraykun. Runakunaqa Jesuspiqa creeranku, Lazarota Jess kawsarichimusqanraykun. Jerusaln llaqtaman Jess haykusqanmanta p'unchawmi Jerusaln llaqtapi *Pascua fiestaman riq ashkallaa runakunaqa, Jesuspa hamunanta yacharuranku. 13 Hinaspan palmerapa ramankunata apayukuspa Jesusta chashkinankupaq riranku. Hinaspan chay llapallan runakunaqa altota qaparispa niranku: Diospa sutinpi hamuqqa, alabasqay kachun!
9Jesusqa
12 Paqarisnintin
(Mat 21.1-11; Mar 11.1-11; Luc 19.28-40)
330
Israel *nacionninchispa Reyninqa, bendecisqay kachun! nispanku. 14 Hinaqtinmi Jesusqa huk asnochata tarispa, chay asnochapi montakuran, Bibliapi nisqanman hina. Bibliapin nishan:
15
Jerusaln llaqtapi tiyaq runakuna, ama manchakuychishchu. Reyniykichismi hamushan, huk asnochapi montayukuspa! nispa.
discipulonkunaqa chay ratopiqa manan entienderankuchu chaykuna pasasqanmantaqa. Ichaqa hanaq pachaman Jesuspa ripusqanpa qepanmanan, chayraq discipulonkunaqa chaykuna pasasqanmanta yuyarispa entienderanku. Hinaspan yuyariranku, Bibliapi Jesusmanta sayna rimasqanta, hinallataq paymanta chaykunaqa escribisqa kasqanmantawan ima. 17Ashka runakunan karanku, Lazarota Jess kawsarichimusqan ratopiqa. Paykunan runakunaman chay rikusqankumanta willakuranku. 18 Chaymi runakunaqa chay milagro ruwamusqanta yachaspanku, Jesusman tariparanku. 19Hinaqtinmi fariseo religionniyoq runakunaqa, khaynata ninakuranku: Qawariychis! Manan ni ima ruwaytapas atisunmanchu; llapan runakunan paypi creespa qepanta rishanku, nispanku. Grecia nacionniyoq runakuna Jesusta mashkasqankumanta
16 Jesuspa
fiestapi adoranankupaq hamuq runakunamanta wakinmi, Grecia *nacin lawmanta karan. 21Hinaspan paykunaqa Jesuspa discipulon Felipeman ashuykuranku. Payqa Galilea *provincia law ukhupi Betsaida sutiyoq llaqtamantan karan. Paytan ruegakuranku khaynata: Seor, Jesustan rikuyta munayku, nispanku. 22 Chaymi Felipeqa Andresman willaq riran. Hinaspan ishkayninkua Jesusman rispanku willaranku. 23 Hinaqtinmi Jesusqa khaynata niran: Tiempoqa an chayaramuna, noqa Diosmanta Hamuq Runa, pis kasqayta llapallan runakuna yachaspa, noqata hatunchawanankupaq.
20 *Pascua
331
24Chaymi qankunaman cheqaqtapuni niykichis, qankunaqa
yachankichismi: Trigo t'akasqaykichis allpawan p'ampasqa kaspaqa, wiamunqan; hinaspan allinta rurunqa. Ichaqa sichus chay trigo allpapa hawallanpi kaspaqa, manan wianqachu rurunanpaqqa. 25Saynallataqmi pipas kay pachapi payllapaq kawsay munaqqa, wiaypaqmi waunqa. Ichaqa pipas noqapi creesqanrayku wauqmi, wia-wiaypaq kawsanqa. 26Saynallataqmi sichus pipas serviwananpaq qatikuwayta munaspaqa, noqatan kasukunan. Chaymi noqata serviwaqniy runaqa, may kasqaypi kanqa. Saynallataqmi paymanqa Dios Taytaypas premionta qopunqa, nispa. khaynata niran: Kay ratopin noqaqa ancha llakisqa kashani! Chayri, ima niymantaq? Icha, Papy, libraykuway kay ratopi ak'ariykunamanta, nispachu nisaq? Manan! Noqaqa ak'arispa runakunata salvanaypaqmi hamurani! 28 Saynaqa Dios Tayty, kay pachapi runakunamany atiyniykita rikuchiy, nispa. Hinaqtinmi hanaq pachamanta Dios Taytanqa nimuran: an atiyniytaqa rikuchinia; ichaqa huktawanpas rikuchisaqmi, nispa. 29Hinaqtinmi chaypi kaq runakunaqa, Dios Taytapa nimusqanta uyarispa niranku: Rayon t'oqyamushan, nispanku. Ichaqa wakinataqmi niranku: Huk angelmi Jesustaqa rimapayamushan, nispanku. 30 Chaymi Jesusqa paykunata niran: Kaykuna uyarisqaykichisqa manan noqaraykuchu, aswanqa qankuna noqapi creenaykichispaqmi. 31Ichaqa kay pachapi huchallapi kawsaq llapallan runakuna juzgasqa kanankupaqmi, a tiempoqa chayaramuna. Hinaqtinmi kay pachata gobiernaq diablopas, qarqosqa kanqa. 32 Ichaqa cruzpi chakataspa wauchiwaqtinkun, noqaqa llapan nacionkunamanta runakunata pusamusaq, noqaman hamuspa, noqapi creenankupaq, nispa. 33Saynata nispanmi, Jesusqa entiendechiran imaynan waunanmanta. 34Chaymi runakunaqa Jesusta khaynata tapuranku: Noqaykuqa yachaykun Bibliapi khayna escribisqa kasqanta: Diosmanta Hamuq Salvadorqa wiaypaqmi kawsanqa,
27Jesusmi
Jesusmi willakun waunanmanta
332
nisqanta. Chayri, imanaqtintaq qanri ninki: Diosmanta Hamuq Runaqa chakatasqan waunqa, nispaykir? Sayna kaqtinri, pitaq chay Diosmanta Hamuq Salvadorqa? nispanku. 35 Chaymi Jesusqa niran: Noqan Diosmanta Hamuq K'anchayqa kani. Ichaqa kay K'anchayniyqa chikan tiempollaan qankunawanqa kanqa. Saynaqa noqapa K'anchayniypiy puriychis, chay K'anchayniy qankunawan kallashaqtinraq. Saynapin tutayaqqa mana sorprendesunkichishchu. Ichaqa pipas tutayaqpi puriqqa, manan yachanchu mayman risqantapas. 36 Qankunawanraq noqa K'anchay kashaqtiyqa, noqapiy creeychis, saynapi K'anchaypi puriq wawaykuna kanaykichispaq, nispa. Chaykunata niruspanmi Jesusqa, runakunapa ladonmanta ripuspa, manaa alayritaachu puriran. ashka milagrokunata Israel *nacionniyoq runakunapa awpaqninpi ruwashaqtinpas, Jesuspiqa manan creerankuchu. 38 Saynapin cumplikuran Diosmanta willakuq *profeta Isaiaspa khayna escribisqan: Seorlly, willakusqaykutari, pitaq creeran? Manan pipas creenchu. Seorlly, pimantaq atiyniykitari rikuchirank? nispa. runakunaqa Jesuspi mana creerankuchu. Hinaspapas profeta Isaiasqa paykunamantan escribispa, khaynata nillarantaq:
40 Diosmi 39Chayraykun 37Jesusqa
Jesuspi mana creeq runakunamanta
paykunataqa awsaman hina tukuchiran. Sonqonkutataqmi rumiyarachiran, saynapi ama entiendenankupaq, mana kasukuq kanankupaq, huchankumantapas Diosman ama kutirinankupaq, hinallataq mana salvasqa kanankupaq ima, nispa. profeta Isaiasqa escribiran, Jesuspa sumaq glorianta rikusqanrayku.
41 Kaykunatan
333
42 Saynata
ashka runakuna Jesuspi mana creeshaqtinkupas, ichaqa ashkan wakin runakunamantaqa Jesuspiqa creeranku. Chay creeqkunamantan wakinqa Israel nacionpi kamachiq jefekuna karanku. Ichaqa chay jefekunaqa fariseo religionniyoq runakunatan manchakuranku. Chayraykun Jesuspi creesqankutaqa mana alayritachu pimanpas willakuranku, saynapi *sinagoga wasimanta ama qarqosqa kanankupaq. 43 Aswanmi chay jefekunaqa, runakuna alabanallanta munaranku, Diospa alabananmantaqa. Jesuspa nisqanman hina runakuna juzgasqa kananmanta
altota rimaspa khaynata niran: Pipas noqapi creeqqa manan noqallapichu creen. Aswanqa kachamuwaqniy Dios Taytaypipas creenmi. 45Saynallataqmi pipas noqata rikuwaqqa, kachamuwaqniy Dios Taytaytapas rikushanman hinan. 46Noqan kay pachaman hamuq K'anchayqa kani. Chaymi pipas noqapi creeqqa, manan tutayaqpichu purinqa. 47Sichus pipas noqapa nisqaykunata uyarishaspa, mana kasukuqtaqa, manan noqachu juzgasaq. Noqaqa manan kay pachapi runakunata juzgaqchu hamurani; aswanqa salvaqmi. 48Ichaqa pipas noqata cheqniwaspa, hinallataq yachachisqaykunatapas uyarishaspa, mana kasukuqtaqa, palabraypa nisqanman hinan juzgasqa kanqa juicio p'unchawpi. 49Chaymi noqaqa mana kikillaymantachu imatapas rimarani. Aswanqa kachamuwaqniy Dios Taytaymi ima ninaytapas hinallataq imaynata yachachinaytapas kamachiwaran. 50Hinaspapas noqaqa yachanin, Dios Taytaypa kamachikuyninqa wia-wiaypaq kawsay qokuq kasqanta. Chayraykun Dios Taytaypa kamachiwasqanta, noqaqa qankunaman yachachiykichis, nispa.
44 Jesusmi
13
fiesta celebrananku p'unchawmi a chayamusharana. Hinaqtinmi Jesusqa a yacharana, Dios Taytanpa kasqanman kutipunan p'unchaw chayamusqanta. Jesusqa kay pachapi kashaspanqa, discipulonkunataqa anchatapunin munakuran. Hinaspapas chay munakuyninqa wia-wiaypaqmi karan.
Discipulonkunapa chakinta Jess maqchisqanmanta

1*Pascua

2 Hinaqtinmi
334
Jesusqa discipulonkunapiwan kushka manaraq cenashaqtin, diabloqa Simonpa wawan Judas Iscariotepa sonqonpi a piensachirana Jesusta traicionananpaq. 3 Ichaqa Jesusqa yacharanmi Dios Taytan tukuy atiyta payman qosqanta. Hinaspapas Jesusqa yacharanmi, Dios Taytan kay pachaman kachamusqanta, hinallataq Dios Taytanpa kasqanman kutipunantapas. 4Chaymi Jesusqa mesapi mikhusqankumanta hatarispa, capanta orqokuran. Hinaspan huk toallata hap'ispa, cinturanman watakuran. 5 Chaymantan huk lavatorioman unuta hich'aspa, discipulonkunapa chakinta maqchiyta qallariran. Hinaspan cinturanpi toallanwan secaran. 6 Simn Pedropa chakinta maqchinanpaq tupamuqtinataqmi, Pedroqa Jesusta niran: Seorlly, qanchu noqapa chakiykunatari maqchiruwankiman? nispa. 7Chaymi Jesusqa niran: Kunanqa manaraqmi kaykuna ruwasqaytaqa entiendenkiraqchu. Aswanqa chaymantaan kaykunataqa entiendenki, nispa.
335
8 Hinaqtinmi
Pedroqa niran: Noqataqa manapunin chakiytaqa maqchiwankimanchu, nispa. Chaymi Jesusqa niran: Sichus chakiykita mana maqchisqaykichu chayqa, manan noqapa discipuloyqa kawaqchu, nispa. 9Hinaqtinmi Pedroqa niran: Seorlly, sayna kaqtinqa, amay chakillaytachu maqchiway, aswanqa makiytawan hinallataq umaytawan imay, nispa. 10 Chaymi Jesusqa Pedrota khaynata niran: Baasqa runaqa manan kaqmanta baakuytaqa necesitanachu, aswanqa chakillantaan maqchikunan. Chaymi niykichis, qankunaqa tukuy huchaykichismantaqa an limpioa kashankichis. Ichaqa manan llapaykichishchu limpioqa kashankichis, nispa. 11Jesusqa pis payta traicionanantaqa an yacharana. Chayraykun payqa niran: Manan llapallaykichishchu limpioqa kashankichis, nispa. 12 Hinaspan discipulonkunapa chakinta maqchiyta tukuruspa, Jesusqa capanta churakapuran. Hinaspan mesapi kaqmanta tiyaykuspa, discipulonkunata khaynata tapuran: Qankunawan kay ruwasqayta, entiendeshankichishchu? 13 Qankunaqa niwankichismi: Yachachikuq hinallataq Seorlly, nispa. Ichaqa niwasqaykichisman hinan noqaqa Yachachikuq hinallataq Seor kani. 14Chaymi niykichis, imaynan noqapas Seorniykichis hinallataq Yachachiqniykichis kashaspay, qankunapa chakiykichista maqchiraykichis, saynallatataqy qankunapas chakiykichista maqchinakuychis. 15 Noqaqa qankunamanmi huk ejemplota qoraykichis, saynata noqa hina qankunapas ruwanaykichispaq. 16 Hinaspapas qankunaqa yachankichismi, huk sirviente runaqa, manan patronninmantaqa aswan mas importanteqa kanmanchu. Nitaqmi comisionpi riq runapas, chay comisionaqnin runamantaqa aswan mas importanteqa kanmanchu. 17Chaymi niykichis, sichus qankuna allinta entiendespa, noqapa ruwasqaykunata ruwankichis chayqa, kusisqan kankichis.

18 Ichaqa
336
manan noqaqa llapaykichismantachu rimashani. Noqaqa yachanin pikunatachus akllasqayta. Ichaqa kay nisqaykuna cumplikunanpaqmi, Bibliapi a escribisqaa kashan. Chaymi khaynata nin: Noqawan kushka t'antata mikhuqmi, noqapa contraypi kanqa, nispa. 19Chaymi noqaqa imapas manaraq pasashaqtin, kunanmantapacha kaykunata nishaykichis, chaykuna pasawaqtin, noqa Diospa Wawan kasqayta creenaykichispaq. 20Cheqaqtapunin niykichis: Pipas noqamanta willakunanpaq comisionasqay runata chashkiqqa, noqatapas chashkiwashanman hinan. Pipas noqata chashkiwaqqa, kachamuwaqniy Dios Taytaytapas chashkinmi, nispa. Jesusmi willakun Judas Iscariote traicionananmanta niruspanmi, Jesusqa ancha llakisqallaa karan. Hinaspan discipulonkunataqa clarota niran: Cheqaqtapunin niykichis, qankunamantan hukniykichis traicionawanqa, nispa. 22 Hinaqtinmi Jesuspa nisqanta uyarispanku, discipulonkunaqa mayqenninkumantas rimasqanta mana yachaspanku, paykunapura qawanakuranku. 23 Chaypin Jesuspa ancha khuyakusqan discipulonpas, paypa ladonpi kasharan. 24Chaymi Pedroqa Jesuspa ancha munakusqan discipulota seascharan, Jesusta khaynata tapunanpaq: Jesusri, mayqenninchismantataq saynata nishan? nispa. [Nota: Jesuspa ancha munakusqan discipuloqa kay librota escribiq Juanmi karan.] 25 Chaymi Jesuspa ancha munakusqan discipulonqa, Jesusman astawan ashuykuspa, khaynata tapuran: Seorlly, pitaq traicionasunkir? nispa. 26 Hinaqtinmi Jesusqa contestaran khaynata: Chay runaqa pimanchus t'antata platoman challpuykuspa qosaq, paymi, nispa. Hinaqtinmi Jesusqa t'antata challpuykuspa, Simonpa wawan Judas Iscarioteman qoran. 27Chay t'antata Judas Iscariote mikhuruqtin hinallan, diabloqa Judaspa sonqonman haykuran. Hinaqtinmi Jesusqa Judas Iscarioteta niran:
21Chaykunata
(Mat 26.20-25; Mar 14.17-21; Luc 22.21-23)
337
Chay ruwanaykitaqa, apurayllamany ruwamuy, nispa. 28 Ichaqa saynata Judas Iscarioteta Jess niqtinmi, mesapi tiyaq discipulonkunaqa mana ni mayqenninkupas entienderankuchu. 29Aswanmi Jesuspa wakin discipulonkunaqa piensaranku, Judas Iscariote qolqe waqaychaq kasqanrayku, Pascua fiestapaq imapas faltaqkunata rispa rantimuy, ninanpaq; otaq qolqe hap'isqanta wakchakunaman rakimuy ninanpaq. 30 Hinaqtinmi Judas Iscarioteqa t'antata mikhuruspan lloqsitamuran. Chay horasqa an tutaa karan. lloqsiratamuqtinmi, Jesusqa discipulonkunata niran: Noqa Diosmanta Hamuq Runa, ancha atiyniyoq kasqayta llapallan runakunaman rikuchinaypaqmi, a hora kunan chayaramuna. Chaymi noqata rikuwaspanku, Dios Taytaypas ancha atiyniyoq kasqanta yachanqaku. 32 Sichus llapallan runakunaman rikuchisaq, Dios Taytayqa ancha atiyniyoq kasqanta chayqa, Dios Taytaypas llapallan runakunamanmi rikuchillanqataq, noqa Wawanpas ancha atiyniyoq kasqayta. Chaytan Dios Taytayqa kay hamuq pisi p'unchawkunallapi ruwanqa. 33 Saynaqa munakusqay wawaykuna, manan unayachu qankunawan kushkaqa kasaq. Manataqmi mashkawaspaykichispas tariwankichishchu. Ichaqa, imaynan Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunatapas nirani, saynallataqmi qankunatapas kunan niykichis: Noqapa risqay lugarmanqa, manan qankunaqa atiwaqchishchu riyta, nispa. 34Kunanmi huk mosoq kamachikuyta qankunaman qoykichis: Munanakuychis qankunapura, imaynan noqapas qankunata munakuykichis saynata. 35 Sichus qankunapura munanakuspa kawsankichis chayqa, llapallan runakunan noqapa discipuloykuna kasqaykichista yachanqaku, nispa.
(Mat 26.31-35; Mar 14.27-31; Luc 22.31-34)
31Judas
Mosoq kamachikuymanta
Jesusta Pedro negananmanta.
36 Seor
Jesustan Pedroqa tapuran khaynata: Seorlly, maymantaq rinkir? nispa. Hinaqtinmi Jesusqa contestaran:
338
Noqapa risqay lugarmanqa manaraqmi kunanqa riwaqchu. Ichaqa noqapa kasqaymanqa qepataan hamunki, nispa. 37Chaymi Pedroqa kaqmanta tapullarantaq: Seorlly, kunanri, imanaqtintaq riytari mana atiymanchu? Noqaqa liston kashani, qanrayku waunaypaqpas, nispa. 38 Chaymi Jesusqa khaynata niran: Cheqaqtachu noqarayku waunaykipaq listo kashanki? Cheqaqtapunin qanta niyki: Kunan tutan manaraq gallo waqashaqtin, kinsa kutita negawanki: Chay Jesustaqa manan reqsinichu, nispayki. khaynata niran: Qankunaqa ama llakikuychishchu. Aswanqa Diospiy confiakuychis; saynallataq noqapipas confiaychis. 2 Dios Taytaypa kasqanpiqa ashkan wasikuna kashan. Sichus wasikuna mana kanmanchu chayqa, manach niykichismanchu karan: Rispaymi huk lugarta qankunapaq preparamusaq, nispaqa. 3 Noqa Dios Taytaypa kasqanman rispaymi, qankunapaq huk lugarta preparamusaq. Chaymantan kutimuspay, qankunata pusasqaykichis, qankunapas noqawan kushka maypi kasqaypi kanaykichispaq. 4Ichaqa qankunaqa an yachankichisa mayman risqaytapas; hinaspapas reqsinkichisan antaqa, nispa. 5 Hinaqtinmi Tomasqa niran: Seorlly, noqaykuqa manan yachaykuchu mayman risqaykitapas. Chayri, imaynataq risqayki antari reqsiykuman? nispa. 6 Chaymi Jesusqa khaynata niran: Noqan kani anqa, cheqaq kaqpas, saynallataq kawsay qoqpas. Chaymi Dios Taytaymanqa noqallantapuni pipas chayanqa. 7Sichus noqata allinta reqsiwankichis chayqa, Dios Taytaytapas reqsillankichistaqmi. Ichaqa Dios Taytaytaqa kunanmantapachan reqsishankichis, noqata rikuwasqaykichisrayku, nispa. 8 Hinaqtinmi discipulon Felipeqa khaynata niran: Seorlly, Dios Taytaykitay rikuykachiwayku. Chaywanmi noqaykuqa kusisqa kasaqku, nispa.
14
Diosman rinapaq Jesusqa an kasqanmanta

1Jesusmi
339
9Chaymi
Jesusqa contestaran khaynata: Felipe, qankunawanqa unayan kashani. Chaychu manaraq reqsiwanki? Pipas noqata rikuwaqqa, Dios Taytaytapas rikunmi. Chayri, imanaqtintaq qanri niwanki: Dios Taytaykitay rikuchiwayku, nispaykir? 10 Qanri, manachu creenki Dios Taytaywanqa huklla kasqaykuta? Qankunaman imapas nisqaytaqa, manan noqaqa kikillaymantachu rimashani. Noqaqa Dios Taytaypa munasqallantan imatapas ruwani. Hinaspapas Dios Taytayqa noqantakaman imatapas ruwan. 11Chayqa, creewaychisy, noqaqa Dios Taytaywan huklla kasqayta, hinallataq Dios Taytaypas noqawan huklla kasqanta. Sichus mana creewankichishchu chayqa, kay milagrokuna ruwasqayraykuy creewaychis. 12 Noqaqa cheqaqtapunin niykichis: Pipas noqapi creeqqa ruwasqaykunatapas ruwanqan. Hinaspapas Dios Taytaypa kasqanman ripusqayraykun, qankunaqa noqapa ruwasqaykunamantapas aswan mastaraqmi ruwankichis. 13 Qankuna sutiypi imatapas maakuqtiykichisqa, noqaqa ruwasaqmi. Saynapin Dios Taytaypas alabasqa kanqa, noqapa ruwasqaykunawan. 14 Sichus nisqayman hina noqapa sutiypi imatapas maakunkichis chayqa, noqaqa ruwasaqmi, nispa. Santo Espirituta kachamunanpaq Jess prometesqanmanta
nillarantaqmi: Sichus noqata munakuwankichis chayqa, kamachisqaykunatapas kasukunkichismi. 16 Hinaqtinmi noqaqa Dios Taytayta ruegakusaq, Santo Espirituta qankunaman kachamunanpaq. Chay Santo Espritu hamuspanmi qankunawan tukuy tiempo kanqa. 17Chaymi chay Santo Espirituqa qankunaman cheqaq kaqta yachachisunkichis. Ichaqa chay Santo Espiritutaqa, Diospi mana creeq runakunaqa, manan chashkinqakuchu, payta mana rikuspanku, hinallataq mana reqsisqankurayku. Qankunan ichaqa reqsinkichis, qankunawan kushka kasqanrayku; hinaspapas qankunapa sonqoykichispin tukuy tiempo kanqa. 18 Noqaqa manan sapallaykichistachu
15 Jesusqa
340
qankunataqa saqesqaykichis. Aswanqa kutimusaqmi, qankunawan kushka kanaypaq. 19Ichaqa pisi tiempollaan faltashan runakuna manaa rikuwanankupaq. Qankunan ichaqa rikuwankichis; noqa wausaq chaypas, kawsarimusaqmi. Chaymi qankunatapas kawsarichisqaykichis. 20 Chay p'unchawmi qankunaqa yachankichis, noqaqa Dios Taytaywan huklla kasqayta, hinallataq noqapas qankunawan huklla kasqayta, saynallataq qankunapas noqawan huklla kasqaykichista. 21Pipas noqapa kamachisqaykunata kasukuspa ruwaqmi, noqataqa cheqaqtapuni munakuwan. Sayna munakuwaqniy runatan, Dios Taytayqa munakunqa. Chaymi noqapas chay munakuwaqniy runata munakusaq; hinaspan paywanqa astawanraq reqsichikusaq, nispa. 22 Chaymi Jesuspa discipulon Judas mana Iscariote kaq, khaynata niran: Seorlly, imanaqtintaq noqallaykuwanri reqsichikunki, qanpi mana creeq runakunawantaq mana reqsichikunkichu? nispa. 23 Chaymi Jesusqa contestaspa niran: Pipas noqata munakuwaqqa, kamachisqaykunatan kasukunqa. Chaymi Dios Taytaypas payta munakunqa. Hinaqtinmi noqaykuqa chay kasukuq runaman hamuspayku, paypa sonqonpi tiyasaqku. 24Pipas noqata mana munakuwaqqa, kamachisqaykunataqa manan kasukunqachu. Ichaqa kay yachachisqaykuna uyarisqaykichisqa, manan noqallamantachu, aswanqa kay pachaman kachamuwaqniy Dios Taytaymantan. 25 Kaykunataqa qankunawan kallashaspayraqmi willashaykichis. 26 Ichaqa Dios Taytaymi noqapa rantiyta qankunaman Santo Espirituta kachamunqa. Paymi qankunaman hamuspa, tukuy imapi kallpanchasunkichis, yachachisunkichis, hinallataq tukuy ima yachachisqaykunatapas yuyarichisunkichis. 27Noqapi creesqaykichisraykun qankunaqa hawkalla kankichis. Ichaqa chay hawkayay qosqayqa, manan kay pachapi runakunapa qosqan hinachu. Saynaqa amay qankunaqa hukmanyaychishchu, nitaq manchakuychishchu. 28 an qankunaqa uyarirankichisha: Ripusaqmi ichaqa qankunamanmi kutimusaq, nisqaytaqa. Sichus qankuna
341
cheqaqtapuni munakuwankichisman chayqa, kusisqach kashawaqchis, Dios Taytaypa kasqanman kutipusqayrayku. Ichaqa Dios Taytaymi noqamantaqa aswan mas importante. 29Kaykunatan qankunaman manaraq imapas pasashaqtin nishaykichis, chaykuna pasaruqtin, noqapi qankuna creenaykichispaq. 30 Kay pachapi runakunata kamachiq diabloqa an hamushana. Chaymi qankunawanqa manaa astawanqa rimasaqachu. Diabloqa noqata vencewananpaqqa manan noqamanta aswan ms atiyniyoqchu. 31Ichaqa kay pachapi llapan runakunan yachananku noqaqa Dios Taytayta anchata munakusqayta. Chaymi noqaqa Dios Taytaypa tukuy ima niwasqantapuni ruwani, nispa. Saynata nispanmi Jesusqa khaynata kamachiran: Hatariychis; hinaspa kay lugarmanta lloqsisunchis, nispa. nillarantaqmi: Noqan cheqaq uvas plantaqa kani. Dios Taytaytaqmi chakra llank'aq. 2 Sichus noqapi kaq mayqen ramapas mana ruruqtinqa, Dios Taytaymi chay ramataqa takaspa wikapan. Ichaqa ruruq ramataataqmi, sumaqta podaspa limpian astawan rurunanpaq. 3 Saynan qankunaqa a limpioa kashankichis, kay yachachisqaykunata uyarispa kasukusqaykichisrayku. 4Sichus qankuna noqawan kankichis chayqa, noqapas qankunawanmi kushka kasaq. Hinaspapas an qankunaqa yachankichisha, huk rama allinta rurunanpaqqa uvas sach'apin kanan; uvas sach'api mana kaspaqa, manan rurunmanchu. Saynallataqmi qankunapas sichus noqapi mana allinta creespaykichisqa, mana ni ima ruwaytapas atiwaqchishchu.
15
1Jesusqa
Uvas sach'amanta

5 Noqan
342
chay uvas sach'aqa kani. Qankunataqmi chay uvas sach'apa ramankuna kankichis. Pipas noqapi kashan chayqa, hinallataq noqapas paypi kashani chayqa, paymi chay uvas sach'a hina allinta rurunqa. Ichaqa noqamanta pipas rakikuspaqa, manan kikillanmantaqa ni imatapas ruwayta atinmanchu. 6 Sichus pipas noqamanta rakikuqqa, takasqa ch'aki rama hinan ninaman wikch'uyusqa kanqa; hinaspan chaypi k'anasqa kanqa. 7Sichus qankuna noqapi mana ishkayaspa creenkichis, hinallataq yachachisqaykunatapas kasukunkichis chayqa, tukuy ima maakusqaykichistapas chashkinkichismi. 8 Qankuna allinta kawsaspa, sumaqta ruruqtiykichismi, Diosqa alabasqa kanqa. Saynapin qankunaqa cheqaq discipuloykuna kankichis. 9Imaynan Dios Taytaypas noqata munakuwan, saynatan noqapas qankunataqa munakuykichis. Saynallataqy qankunapas ama qonqawaspaykichis noqata munakuwaychis. 10Noqaqa Dios Taytaypa kamachiwasqankunatan kasukuni; chaymi payqa anchata munakuwan. Saynallataqmi sichus qankunapas kamachisqaykunata kasukunkichis chayqa, noqapas wiaypaq munakusqaykichis. 11Kaykunatan qankunaman nishaykichis, qankunapas noqa hina ancha kusisqa kanaykichispaq. 12 Ichaqa kunanmi kayta kamachiykichis: Qankunapuray khuyanakuychis, imaynan noqapas qankunata munakuykichis, chay hinata. 13 Pitaq kanman ancha hatun munakuyniyoqr? Chay hatun munakuyniyoq runaqa, amigonkunarayku wauqllan. 14 Sichus noqapa kamachisqaykunata ruwankichis chayqa, amigoykunan kankichis. 15 Qankunaqa manaan sirviente runakuna hinaachu kankichis. Ichaqa huk sirviente runaqa patronninpa ima ruwasqantapas manan yachanchu. Chaymi qankunataqa maana sirviente runa nisqaykichishachu; aswanqa amigoykuna nisqaykichishan. Chaymi noqaqa Dios Taytaypa tukuy ima willawasqankunata, qankunaman willaraykichis. 16 Noqataqa manan qankunachu akllawarankichis; aswanqa noqan qankunataqa akllaraykichis. Hinaspan qankunataqa comisionaraykichis, rispa, chay allin rama hina, allinta rurunaykichispaq, saynapi chay ruruykichis
343
wiaypaq taqyananpaq. Chaymi tukuy imatapas sutiypi maakuqtiykichis, Dios Taytayqa qosunkichis. 17Noqaqa kaytan kamachiykichis: Qankunapura khuyanakuychis, nispa. nillarantaqmi: Sichus huchallapi kawsaq runakuna cheqnisunkichis chayqa, yuyariychisy, qankunamanta aswan antestaraqmi, a noqataqa cheqniwarankua. 19Sichus qankuna huchapi kawsaq runakuna hina kawaqchis chayqa, huchapi llapallan kawsaq runakunaqa khuyakusunkichismanmi. Ichaqa noqa qankunata akllakusqayraykun, qankunaqa manaa huchapi kawsaq runakunaachu kankichis. Chaymi huchallapi kawsaq runakunaqa cheqnikusunkichis. 20Kay nisqaykunatay yuyariychis: Wasipi kamachi ruwaq sirviente runaqa, manan patronninmantaqa aswan mas importanteqa kanmanchu. Chayraykun niykichis, noqa kamachiq kashaqtiy cheqniwaspanku ak'arichiwaranku chayqa, qankunatapas noqapa serviqniy kasqaykichisraykun, aswan mastaraq ak'arichisunkichis. Ichaqa sichus paykuna noqapa yachachisqaykunata kasukunqaku chayqa, qankunapa yachachisqaykichistapas kasukunqakun. 21Saynataqa ak'arichisunkichis, noqapi creesqaykichisrayku, hinallataq kachamuwaqniy Diostapas mana reqsisqankurayku. 22 Sichus noqa mana hamuymanchu, nitaq paykunaman imatapas willaymanchu chayqa, manach huchankumantaqa culpayoqchu kankuman karan. Kunanmi ichaqa huchayoq kasqankuta yachakusqankurayku manaa ni imaniytapas atinqakuachu. 23 Pipas noqata cheqniwaqqa, Dios Taytaytapas cheqnillantaqmi. 24Sichus noqa mana ruwaymanchu karan paykuna ukhupi mana pipa ruwasqan milagrokunata chayqa, manach huchankumantaqa culpayoqchu kankuman karan. Kunanmi ichaqa tukuy milagrokuna ruwasqayta rikushaspankupas, noqata hinallataq Dios Taytaytapas cheqnikunku. 25 Ichaqa Bibliapi escribisqa cumplikunanpaqmi kaykunaqa pasashan. Bibliapin nishan khaynata: Yanqapunin cheqniwanku, nispa. 26 Noqan Dios Taytaypa partinmanta Santo Espirituta kachamusqaykichis. Paymi qankunata yanapasunkichis,
18 Jesusqa
Runakuna cheqnisunaykichismanta
344
hinallataq cheqaq kaqkunata noqamanta yachachisunkichis. 27Hinaqtinmi qankunapas noqamanta willakunkichis, yachachiy qallarisqaymantapacha noqawan kushka kasqaykichisrayku. 1Qankunamanmi kaykunataqa nishaykichis, noqapi iiyniykichis ama chiriyananpaq. 2 Qankunataqa Diosmanta yachachina *sinagoga wasikunamantan qarqosunkichis. Ichaqa chayamunqan p'unchawkuna, pipas noqapi creeq runakunata wauchispanku, khayna piensanankupaq: Noqaqa Diospa favorninpin kay runakunataqa wauchishani, nispa ninankupaq. 3 Kaykunataqa ruwanqaku, Dios Taytayta hinallataq noqatapas mana reqsiwasqankuraykun. 4Ichaqa kaykunatan a niraykichisha, chay sasachakuy p'unchawkuna chayamuqtin, kay nisqaykunata yuyarinaykichispaq. Qankunamanqa yachachiyta qallarispayqa, manan kay ak'ariykunamantaqa yachachiraykichishchu, qankunawan kushka kasqayrayku.
16
nillarantaqmi: Kunanmi ichaqa Dios Taytaypa kasqanman ripusaqa. (Chaymi noqaqa kaykunata entiendenaykichista munani.) Ichaqa manan ni mayqenniykichispas tapuwankichishchu: Maymantaq ripunkir? nispaqa. 6 Aswanmi kaykunata niqtiy, qankunaqa ripunaymanta yachaspaykichis, nishu llakisqallaa kashankichis. 7Ichaqa cheqaqtapunin noqaqa nishaykichis: Noqa ripuqtiyqa, qankunapaqqa aswan allinmi kanqa. Sichus mana ripuymanchu chayqa, Santo Espirituqa manan qankunata yanapasunaykichispaqqa hamunmanchu. Aswanqa noqa ripuspaymi, payta qankunaman kachamusaq. 8 Santo Espritu hamuspanmi, runakunaman rikuchinqa huchayoq kasqankumanta, Diosqa mana ni ima huchayoq kasqanmanta, hinallataq juicio p'unchawpi runakuna juzgasqa kanankumantawan ima. 9Pitaq huchayoqr? Noqapi mana creeq runakunan huchayoqqa kanku. 10Pitaq mana huchayoqr? Noqallan kani mana huchayoqqa. Chaymi Dios Taytaypa kasqanman ripusaq. Hinaqtinmi
5 Jesusqa
Santo Espiritupa ruwananmanta
345
manaa rikuwankichishachu. 11Pitaq Diospa castigontari chashkinqa? Kay pachapi runakunata kamachiq diablon. Hinaspapas diabloqa an juzgasqaa kashan. (Chaymi yachanchis huchayoq runakunapas juzgasqa kanankuta.) 12 Qankunaman willanaypaqqa ashkaraqmi kashan. Ichaqa manaraqmi kunanqa atiwaqchisraqchu entiendeytaqa. 13 Ichaqa Santo Espritu qankunaman hamuspanmi, Diosmanta llapan cheqaq kaqkunata entiendenaykichispaq yachachisunkichis. Santo Espirituqa manan kikillanmantachu imatapas rimanqa. Aswanqa noqamanta tukuy ima uyarisqantan rimanqa. Hinaspan qepa tiempokunapi imakunas pasananmanta qankunaman willasunkichis. 14 Saynallataqmi Santo Espirituqa noqata alabawanqa. Hinaspan qankunaman yachachisunkichis noqamanta tukuy ima uyarisqanta. 15 Dios Taytaypa tukuy ima piensasqankunatapas, noqaqa yachallanitaqmi. Chaymi noqaqa qankunata niraykichis, Santo Espiritun noqamanta tukuy imakunatapas willasunkichis, nispa. nillarantaqmi: Ashllatawanqa manaan rikuwankichishachu. Chaymantan ichaqa kaqmanta rikuwankichis, {Taytaypa kasqanman ripusqayrayku,} nispa. 17Jess saynata niqtinmi, wakin discipulonkunaqa, paykunapura tapunakuranku khaynata: Kaykunatari, ima ninantataq nishan? Ashllatawanqa manaan rikuwankichishachu Dios Taytaypa kasqanman ripusqayrayku. Chaymantan ichaqa kaqmanta rikuwankichis, nispar? 18 Ima ninantataq, ashllatawanqa manaan rikuwankichishachu, nishanr? Kay rimasqankunataqa manan entiendenchishchu, nispanku. 19Chaymi Jesusqa discipulonkuna payta tapuy munasqankuta yachaspa, paykunata niran: Qankunatan noqaqa niraykichis: Ashllatawanqa manaan rikuwankichishachu. Chaymantan ichaqa kaqmanta rikuwankichis, nispa. Sayna nisqaymantachu qankunari tapunakushankichs? 20Noqaqa cheqaqtapunin
16 Jesusqa
Ancha kusisqa kanamanta
346
niykichis, qankunaqa akapakuspan waqankichis. Aswanqa noqapi mana creeq runakunaataqmi kusikunqaku. Ichaqa llakisqallaa kashaqtiykichispas, llakikuyniykichisqa ancha kusikuymanmi tukunqa. 21Wiksayoq warmiqa wawanta onqokunan horas chayaramuqtinmi, dolorwan ak'arin. Ichaqa chay wawanta onqorukuspanataqmi, chay ancha ak'arisqan horastapas qonqaspa, anchata kusikun wawata kay pachaman apamusqanrayku. 22 Saynallataqmi qankunatapas pasasunkichis. Kunanmi qankunaqa ancha llakisqa kashankichis. Ichaqa noqa kutimuqtiymi ancha kusisqa kankichis. Chay kusikuytaqa manan ni pipas qechuytaqa atisunkichishchu. 23 Chaymi chay p'unchawpiqa manaa ni imamantapas tapuwankichishachu. Chaymi cheqaqtapuni niykichis, imatapas sutiypi Dios Taytaymanta maakuqtiykichisqa, Dios Taytayqa qosunkichismi. 24Qankunaqa manan ni imatapas sutiypiqa kunankama maakunkichisraqchu. Maakuspaqa chashkinkichismi, saynapi ancha kusisqa kanaykichispaq. Kay pachapi tukuy mana allinkunata Jesuspa vencesqanmanta
kaykunatan qankunaman niraykichis kay willakuykunallawan. Ichaqa chayamunqan p'unchaw willakuykunallawan qankunaman manaa willanaypaq. Chay p'unchaw chayamuqtinmi, Dios Taytaymantaqa alayritaa qankunaman rimapayasqaykichis. 26Chay p'unchawkunapiqa, manaan noqaachu Dios Taytaymantaqa maapusqaykichis. Aswanqa qankunaan Dios Taytaymantaqa noqapa sutiypi maakunkichis, noqapi creesqaykichisrayku. 27Dios Taytayqa anchatan qankunataqa munakusunkichis. Saynataqa munakusunkichis noqata munakuwasqaykichisraykun, hinallataq noqata kay pachaman Dios Taytay kachamuwasqanpi creesqaykichisraykun. 28 Noqaqa Dios Taytaypa kasqanmantan kay pachaman hamurani. Kunanmi ichaqa kay pachata saqespa, Dios Taytaypa kasqanman kutipusaq, nispa. 29Chayta uyarispankun discipulonkunaqa niranku: Kunanmi ichaqa mana willakuykunallawan noqayku entiendenaykupaq clarota rimashanki. 30Chaymi kunanqa
25 Noqaqa
347
manaa necesarioachu ni pipas tapusunaykipaqqa. Hinaspapas qanqa tukuy ima piensasqaykutapas an yachankia. Chayraykun noqaykuqa creeyku, qantaqa kikin Diospuni kay pachaman kachamususqaykita, nispanku. 31Chaymi Jesusqa niran: Noqapiri, chayraqchu kunan creerunkichis? 32 Waunay horasmi a chayamushana. Chaymi qankunaqa tukuy lawman ch'eqespaykichis sapallayta saqewankichis. Ichaqa manan sapallaychu kashani; aswanqa Dios Taytaymi noqawan kushka kashan. 33 Chaymi kaykunataqa nishaykichis, noqapi creespaykichis hawkalla kanaykichispaq. Kay pachapiqa ak'arinkichismi, ichaqa kallpanchakuspay noqapi confiaychis. Noqan kay pachapi mana allinkunataqa a vencerunia, nispa. chaykunata rimaruspanmi, hanaq pachata qawarispa, Dios Taytanmanta maakuran khaynata: Dios Tayty, noqapa waunay horan chayaramuna. Saynaqa kunany kay Wawaykita hatunchaykuy, saynapi noqa Wawaykipas qanta hatunchanaypaq. 2 Qanqa noqamanmi atiyta qowaranki, llapallan runakunata kamachinaypaq, hinallataq noqapi creeqkunamanpas wiay kawsayta qonaypaq. 3 Wiaypaq kawsaytaqa chashkinqaku ch'ullalla cheqaq Dios kasqaykita creeq runakunallan; hinallataq noqa kachamusqayki Salvador Jesucristopi creeq runakunallan. 4 Chaymi noqaqa ancha hatun atiyniyoq kasqaykita kay pachapi llapallan runakunaman rikuchini. Saynapin cumplirani lliw ruwanaypaq kamachimuwasqaykita. 5 Dios Tayty, imaynan qanwan kushka kashaqtiy, hinallataq manaraq kay pachapas kashaqtin hatunchawaranki, saynallataqy kunanpas hatunchaykuway. 6 Noqaqa pis kasqaykimantaqa kay pachapi qowasqayki runakunamanqa an willarania. Paykunaqa qanpan karan. Hinaspan paykunataqa noqaman qowaranki. Hinaqtinmi paykunaqa kamachisqaykikunata kasukushanku. 7Kunanqa an paykunaqa yachankua tukuy ima ruwasqaypas, hinallataq yachachisqaykunapas qanmanta hamusqanta.
17
Discipulonkunapaq Jess maakusqanmanta

1Jesusqa

8 Ichaqa
348
qanpa niwasqaykikunatan paykunaman willarani. Hinaspan paykunaqa chay niwasqaykikunata chashkispanku, cheqaqtapuni qanmanta hamusqayta yachanku; hinallataq qan kachamuwasqaykipipas creenku. 9Chaymi noqaqa paykunapaq maapushani. Ichaqa manan kay pachapi qanpi mana creeq runakunapaqchu maakushani. Aswanqa qowasqaykikunapaqmi noqaqa maakushani qanpa kasqanrayku. 10Noqapi creeq runakunaqa qanpan; saynallataqmi qanpi creeq runakunapas noqapa. Hinaspapas noqaqa paykunantakaman ancha atiyniyoq kasqayta reqsichikuni. 11Dios Tayty, qanqa ch'uyan kanki. Noqaqa manaan kay pachapiachu kasaq. Noqapi creeq runakunan ichaqa kay pachapiraq kanqaku. Noqaqa qanwan kushka kanaypaqmi hamushania. Chaymi maakamuyki, paykunata hatun atiyniykiwan cuidaykunaykipaq, saynapi paykunapas noqanchis hina huk piensayniyoqlla kanankupaq. 12 Noqaqa kay pachapiraq kashaspayqa, sutiykipin paykunataqa cuidarani. Chaymi qowasqaykikunaqa mana mayqenninkupas noqamantaqa rakikurankuchu. Ichaqa noqapi mana creeq (Judas Iscariotellan) rakikuran. Chay hinata ruwaqtinmi, Bibliapi nisqan cumplikuran. 13 Kunanmi ichaqa qanpa kasqaykiman kutimushania. Chaymi kay pachallapiraq kashaspay kaykunataqa rimashani, paykunapas noqa hina ancha kusisqa kanankupaq. 14Noqaqa palabraykikunatan paykunaman willarani. Hinaqtinmi kay pachapi runakunaqa palabraykita uyariyta mana munaspanku, discipuloykunata cheqnikunku. Saynataqa cheqnikunku, discipuloykunapas hinallataq noqapas manaa kay pachamanta runakuna hinaachu kasqaykuraykun. 15 Noqaqa manan qowasqayki runakunata kay pachamanta orqonaykipaqchu maakushayki, aswanqa diablomanta cuidanaykipaqmi. 16 Discipuloykunaqa noqapi creesqankuraykun manaa kay pachamantaachu kanku; nitaqmi noqapas kay pachamantachu kani. 17Dios Tayty, qanpa palabraykiqa cheqaq yachachikuymi. Chayta discipuloykuna uyariqtinkuy, qanqa ch'uyanchaykuy. 18 Imaynan
349
qanpas kay pachaman mandamuwaranki, saynallataqmi noqapas discipuloykunataqa kay pachapi runakunaman palabraykimanta willamunankupaq a mandarunia. 19Noqaqa paykunaraykun qanpa munasqaykita ruwaspa kawsashani, saynapi paykunapas qanpa munasqaykita ruwaspa kawsanankupaq. 20 Manan noqaqa discipuloykunallapaqchu maakushayki. Aswanmi noqaqa maakushani, discipuloykuna noqamanta willakuqtinku, pikunachus qepa tiempokunata noqapi creeqkunapaqwanmi. 21Dios Tayty, noqaqa maakuykin, noqapi creeqkunaqa huk runa hinalla kanankupaq, imaynan qanpas noqawan, hinallataq noqapas qanwan huklla kanchis, saynallataqy paykunapas noqanchiswan huklla kachunku. Saynapin kay pachapi runakunaqa creenqaku, qan kay pachaman kachamuwasqaykita. 22 Noqaqa hatunchawasqaykiman hinan noqapi creeqkunataqa hatuncharani, saynapi paykunapas noqanchis hina huklla kanankupaq. 23 Noqaqa paykunawanmi kashani. Qantaqmi noqawan kashanki. Saynapin paykunaqa cheqaqta huk runa hinalla kanqaku. Saynata kawsaqtinkun kay pachapi runakunaqa yachanqaku qan kachamuwasqaykita, hinallataq paykunatapas munakusqaykita, imaynan qanpas noqata munakuwaranki hinata. 24 Dios Tayty, noqaqa anchatapunin munani, qowasqayki discipuloykunapas noqapa kasqaypi kanankuta, saynapi chay hatunchawasqayki atiyta rikunankupaq. Chay hatunchawasqayki atiytaqa, kay pachapas manaraq kashaqtinmi qowaranki. 25 Dios Tayty, qanqa pimanpas mana sayapakuqmi kanki. Ichaqa kay pachapi runakunaqa manan reqsisurankikuchu allin ruwaq justo kasqaykitaqa. Noqan ichaqa reqsiyki Papay kasqaykirayku. Saynallataqmi discipuloykunapas kay pachaman qan kachamuwasqaykita yachanku. 26 Noqaqa paykunamanmi yachachishani pi kasqaykimanta. Hinaspapas paykunaman yachachiytaqa, manan dejasaqchu, saynapi munakuywan munakuwasqayki paykunapi kananpaq, saynallataq noqapas kikiypuni paykunapi kanaypaq, nispa.
350
maakuyta tukuruspanmi, discipulonkunapiwan kushka Cedrn nisqa wayq'opa chimpanpi kaq huertaman riran. 2 Chay lugartaqa Jesusta traicionaq Judas Iscariotepas allintan reqsiran, chaypi ashka kutita Jesusqa discipulonkunapiwan huunakusqankurayku. 3 Jesusqa chay lugarpin discipulonkunawan huunasqa kasharanku. Hinaqtinmi Judas Iscarioteqa, Roma llaqtayoq soldadokunata pusayukuspa, hinallataq templota cuidaq guardiakunapiwan ima hamuranku. Paykunaqa hamuranku lamparinniyoq, mecheroyoq, hinallataq allin armasqa ima. Paykunataqa kachamuranku sacerdotekunapa jefenkuna, hinallataq *fariseo religionniyoq runakunapiwan iman. 4Ichaqa Jesusqa an yacharana imakunas payta pasananmantaqa. Chaymi Jesusqa chay armasqa runakunapa hamusqanta rikuruspa, paykunaman ashuykuran. Hinaspan paykunataqa khaynata tapuran: Qankunari, pitataq mashkamushankichis? nispa. 5 Chaymi chay runakunaqa contestaranku: Nazaret llaqtayoq Jesustan mashkashayku, nispanku. Hinaqtinmi Jesusqa niran: Noqan chay mashkasqaykichis runaqa kani, nispa. Jesusta traicionaqnin Judaspas chaypin kasharan. 6 Noqan chay mashkasqaykichis runaqa kani, nispa Jess niqtinmi, paykunaqa qepaman kutispanku, pampaman t'ikrakuranku. 7Hinaqtinmi Jesusqa kaqmanta paykunata tapuran: Qankunari, pitataq mashkamushankichis? nispa. Chaymi paykunaqa kaqmanta contestaranku: Nazaret llaqtayoq Jesustan mashkashayku, nispanku. 8 Chaymi Jesusqa contestaran: an niykichisa: Noqan kani, nispa. Noqata mashkamuwashankichis chayqa, kay discipuloykunatay ripunankupaq dejaychis, nispa. 9Kaykunaqa pasaran, Jesuspa awpaqtaraq rimasqan cumplikunanpaqmi. Paymi niran: Papaypa qowasqankunataqa, manan ni ch'ullallatapas chinkachinichu,
18
1Jesusqa
(Mat 26.47-56; Mar 14.43-50; Luc 22.47-53)
351
nispa. 10Hinaqtinmi Simn Pedroqa espadanta orqomuspa, Malco sutiyoq runapa phaa ninrinta kuchurparan. Chay runaqa sacerdotekunapa jefenta serviq runan karan. 11Chaymi Jesusqa Pedrota niran: Chay espadaykita waqaychay. Dios Taytaymi ak'arinaypaq noqataqa kamachimuwaran. Chaychu noqari, chay ak'ariyta mana chashkiyman? nispa. Sacerdote Anaspa wasinman Jesusta apasqankumanta
Roma llaqtayoq soldadokunan, jefenpiwan, hinallataq templota cuidaq guardiakunapiwan ima, Jesusta hap'ispa, makinta chaqnaspa, presota aparanku. 13 Hinaspan primertaqa sacerdote Anaspa wasinman aparanku. Anasqa Caifaspa suegronmi karan. Chay watapin Caifasqa sacerdotekunapa jefen karan. 14Chay Caifasmi Israel *nacin llaqtapi kamachikuq jefekunata, awpaqtaraq consejaspa, khaynata niran: Allinmi kanman huk runalla waunanpaq, ashka runakuna nacionninchispi waunanmantaqa, nispa.
(Mat 26.69-70; Mar 14.66-68; Luc 22.55-57)
12 Chay
(Mat 26.57-58; Mar 14.53-54; Luc 22.54)
Pedroqa Jesuspa huknin discipulonpiwanmi, Jesusta presota apaqtinku qepanta riranku. Pedrowan riq discipuloqa, sacerdotekunapa jefenwanmi reqsinakuran. Chayraykun Jesusta chay palacio wasipa pationman apayuqtinku, Pedrowan riq discipulopas chayman haykuran. [Nota: Pedrota acompaaq discipuloqa, kay librota escribeq Juanmi karan.] 16 Ichaqa Pedroataqmi hawallapi qeparuran. Chaymi sacerdotekunapa jefenwan reqsinakuq discipuloqa ukhumantaa lloqsimuspa, punkupi cuidaq warmita niran, Pedrota palacio wasipa pationman haykuchinanpaq. Chayan Pedroqa haykuran. 17Hinaqtinmi punkuta cuidaq warmiqa Pedrota khaynata tapuran: Qanqa kay runapa huknin discipulonm kashanki? nispa. Hinaqtinmi Pedroqa contestaran: Noqaqa manan chay runapa discipulonchu kani, nispa.
15 Simn

18 Chayllapitaqmi
352
sacerdotekunapa jefenpa sirvientinkunapas, hinallataq templota cuidaq guardiakunapas, chirimusqanrayku ninata ratachispanku muyuriqninpi q'oikusharanku. Chaypin Pedropas paykunawan kushka q'oikusharan. Jesusta sacerdotekunapa jefen Ans tapusqanmanta awpaq kaq jefen Anasmi Jesusta tapuran, pikunas discipulonkuna kasqanmanta, hinallataq imakuna yachachisqanmantawan ima. 20Chaymi Jesusqa contestaran: Noqaqa alayritan llapallan runakunamanqa rimarani. Hinaspapas noqaqa sapa kutinmi templopi, hinallataq Diosmanta yachachina *sinagoga wasikunapipas, Israel *nacionniyoq llapallan runakuna uyarishaqtinku yachachirani. Noqaqa manan ni imatapas pakallapiqa rimaranichu. 21Chayri, imanaqtintaq noqatari tapuwashank? Sichus noqamanta imatapas yachayta munaspaykiqa, aswany chay uyariwaqniy runakunata tapumuy. Paykunan noqapa tukuy imakuna rimasqaykunamantaqa yachanku, nispa. 22 Saynata niqtinmi templota cuidaq huknin guardiaqa, Jesusta uyanpi saqmaran. Hinaspan tapuran: Saynatachu ninayki sacerdotekunapa jefenta? nispa. 23 Hinaqtinmi Jesusqa chay saqmaqnin guardiata contestaspa, khaynata niran: Sichus mana allinkunata rimarani chayqa, niway mana allin rimasqaykunata. Ichaqa, sichus cheqaqta rimarani chayqa, imanaqtintaq saqmawashankir? nispa. 24 Hinaqtinmi sacerdotekunapa awpaq kaq jefen Anasqa, Jesuspa makinkuna hina watasqallata, sacerdotekunapa jefen Caifasman apachiran. Pedro huktawan Jesusta negasqanmanta kaqllapiraqmi ninaq ladonpi sayaspa q'oikusharan. Hinaqtinmi paytaqa khaynata tapuranku: Qanpas, manachu chay runapa huknin discipulon kashank? nispanku.
19Sacerdotekunapa
(Mat 26.59-66; Mar 14.55-64; Luc 22.66-71)
25 Pedroqa
(Mat 26.71-75; Mar 14.69-72; Luc 22.58-62)
353
Chaymi Pedroqa negaspa khaynata contestaran: Noqaqa manan chay runapa discipulonchu kani, nispa. 26 Chaymantan sacerdotekunapa jefenta serviq runaqa, Pedrota rikuruspa tapullarantaq: Noqaqa, qantachus hina Jesuswan kushkata, huertapiqa rikusharayki? nispa. Chay sirviente runaqa Malco sutiyoq runapa familianmi karan. Chay Malcotan Pedroqa ninrinta huertapi kuchuran. 27Chaymi Pedroqa kaqmanta negaspa nillarantaq: Chay runataqa manan noqaqa reqsinichu, nispa. Saynata nishaqtinmi, galloqa chay ratolla waqaramuran. Poncio Pilatopa awpaqninman Jesusta apasqankumanta sacerdotekunapa jefen Caifaspa wasinmanta gobernador Poncio Pilatopa palacio wasinman Jesusta aparanku. Hinaspan Israel *nacionniyoq runakunaqa costumbrenkuman hina chay palacio wasimanqa mana haykunankuchu karan, Pilato forastero runa kasqanrayku. Sichus forasterokunapa wasinman haykuspankuqa, manaan chay Pascua mikhunata mikhunankupaqqa limpioachu kankuman karan. 29Chaymi Roma llaqtayoq gobernador Pilatoqa, hawaman lloqsimuspa, Jesusta acusaq runakunata tapuran: Qankunari, imamantataq kay runatari acusashankichis? nispa. 30 Hinaqtinmi paykunaqa contestaranku: Sichus allin ruwaq runa kaqtinqa, manach qanmanqa apamuykikumanchu karan, nispanku. 31Hinaqtinmi Pilatoqa niran: Kay runataqa apakapuychis. Hinaspa qankunapa leyniykichisman hina juzgamuychis, nispa. Hinaqtinmi Israel nacionniyoq runakunapa jefenkunaqa contestaranku khaynata: Noqaykuqa manan autorizasqachu kayku, pitapas waunanpaq sentencianaykupaqqa, nispanku. 32 Saynapin cruzpi waunanmanta Jesuspa nisqan cumplikuran. 33 Saynata niqtinkun Pilatoqa palacio wasinman kaqmanta kutiykuspa, Jesusta waqyaspa, khaynata tapuran:
28 Tutallamantan
(Mat 27.1-2, 11-14; Mar 15.1-5; Luc 23.1-5)
354
Qanchu Israel nacionniyoq runakunapa *reyninri kashank? nispa. 34 Chaymi Jesusqa huk tapukuywan contestaran: Qanri, kikillaykimantachu tapuwashank? Icha, hukkunachu noqamantari nisurank? nispa. 35 Hinaqtinmi gobernador Pilatoqa khaynata contestaran: Noqari, acaso Israel nacionniyoq llaqtamasiykichu kani? Llaqtamasiyki runakunan, hinallataq sacerdotekunapa jefenkuna iman, qantaqa noqaman apamuwanku. Chayri, ima mana allintataq paykunapa contranpiri ruwaramurank? nispa. 36 Hinaqtinmi Jesusqa contestaspa niran: Noqaqa manan kay pachapi reykuna hina kamachiqchu kani. Sichus kay pachapi reykuna hina kayman chayqa, noqapa discipuloykunan noqarayku peleaspanku defiendewanman, saynapi Israel nacionniyoq jefekunaman ama entregawanankupaq, nispa. 37Hinaqtinmi gobernador Pilatoqa niran: Saynaqa, reychu kanki? nispa. Hinaqtinmi Jesusqa contestaran: Qanmi niwashanki: Reymi kanki, nispaqa. Noqaqa kay pachaman hamuspan nacerani, hinaspan kay pachapi runakunaman cheqaq kaqmanta willarani. Chaymi pipas cheqaq kaqta mashkaqqa, willakusqaytapas uyarinku, nispa. 38 Saynata niqtinmi gobernador Pilatoqa tapuran: Imataq chay cheqaq kaqr? nispa. Saynata Jesusta tapuruspanmi, Pilatoqa palacio wasinpa punkunman kaqmanta lloqsimuspa, Israel nacionniyoq runakunata niran: Kay runapiqa manan ni ima huchatapas tarinichu. 39Ichaqa qankunapa costumbreykichisman hinan, noqaqa Pascua fiesta p'unchawpi huk presota kacharini. Chayri, qankuna munankichishchu Israel nacin llaqtapa reyninta kacharipunayta? nispa. 40 Saynata Pilato niqtinmi, llapallan runakunaqa khaynata qaparispa niranku: Chay runataqa ama kachariychu! Aswanqa Barrabs runata kacharipuy! nispanku. Chay Barrabasqa criminal suwa runan karan.
355
niqtinkun gobernador Pilatoqa Jesusta latigachiran. 2 Chaymantan Roma llaqtayoq soldadokunaqa, kishkamanta coronata ruwaspanku, Jesuspa umanman churaranku. Saynallataqmi *reykunapa churakunan nina sansa color capawanpas burlakunankupaq churaranku. 3 Hinaspan ashuykuspa, khaynata niranku: Kawsachun Israel *nacionniyoq runakunapa reynin! nispanku. Saynata nispankun paykunaqa uyankunapi saqmaranku. 4 Hinaqtinmi Pilatoqa kaqmanta palacio wasimanta lloqsimuspa, runakunata nillarantaq: Qawariychis! Manan kay runapiqa ni ima huchatapas tarinichu. Chaymi kaqmanta qankunaman orqomushani, nispa. 5 Hinaqtinmi Jesustaqa kishkamanta ruwasqa coronawan churaykusqata, hinallataq reypa churakunan nina sansa color capawan churasqata ima orqomuranku. Hinaspan Pilatoqa runakunata niran:
19

1Saynata
Jesuspa tiemponpi Roma nacionniyoq soldadokunaqa khayna p'achayoq karanku

356
Kayqay kay runaqa! nispa. 6 Chaymi sacerdotekunapa jefenkuna, hinallataq templota cuidaq guardiakunapiwan, Jesusta rikuruspanku, altota qaparispa niranku: Cruzpi chakatachiy! Cruzpi chakatachiy! nispanku. Chaymi Pilatoqa niran: Kay runataqa apakapuychis; hinaspa qankuna chakatamuychis! Manan noqaqa waunanpaq hinaqa ni ima huchatapas paypiqa tarinichu, nispa. 7Saynata Pilato niqtinmi, chaypi huunasqa runakunaqa niranku: Chay runaqa: Diospa Wawanmi kani, nisqanraykun leyniykuman hina waunan, nispanku. 8 Hinaqtinmi Pilatoqa chay nisqankuta uyarispa, astawan mancharikuran. 9Chaymi Pilatoqa palacio wasiman kaqmanta kutiykuspa, Jesusta tapuran: Maymantataq qanri kanki? nispa. Hinaqtinmi Jesusqa mana ni imatapas contestaranchu. 10 Chaymi Pilatoqa niran: Manachu ni imatapas contestawank? Qanri manachu yachanki kacharipunaypaq otaq cruzpi chakatachinaypaq atiyniyoq kasqaytar? nispa. 11Hinaqtinmi Jesusqa contestaran khaynata: Qan noqata condenawanaykipaqqa manan ni ima atiyniyoqchu kawaq, sichus Dios atiyta mana qosunkimanchu chayqa. Ichaqa noqata waunaypaq entregawaqniy Caifasmi qanmantaqa aswan mas huchayoq, nispa. 12 Chaymi chay ratomantapacha Pilatoqa, Jesusta kacharipuytapuni munaran. Ichaqa chaypi kaq Israel nacionniyoq runakunaataqmi astawanraq altota qaparispanku, khaynata niranku: Sichus chay runata kacharipunki chayqa, manan *Rey *Cesarpa amigonchu kanki! Pipas reymi kani niqqa, *Roma llaqtamanta llapallan nacin llaqtakunata kamachikuq rey Cesarpa contranpin kashan! nispanku. 13 Saynata niqtinkun, Pilatoqa kamachiran, chay palacio wasi ukhumanta Jesusta hawaman orqonankupaq. Hinaspan Pilatoqa justicia ruwana sillapi tiyaykuran. Chay tiyanan
357
lugartan hebreo rimaypi suticharanku Gabata nisqa sutiwan. Chay Gabataqa hebreo rimaypiqa Rumiwan empedrasqa ninanmi. 14Huk p'unchawllaan *Pascua fiesta ruwanankupaq faltasharan. Chaymi kushka p'unchaw horas hinaa kashaqtin, Pilatoqa Israel nacionniyoq runakunaman niran khaynata: Qankunapa reyniykichisqa kayqay! nispa. 15 Hinaqtinmi chaypi runakunaqa altota qaparispa niranku: Cruzpi chakatasqa wauchun! Cruzpi chakatasqa wauchun! nispanku. Chaymi Pilatoqa niran: Cheqaqtapunichu reyniykichista cruzpi chakatachinayta munashankichis? nispa. Sacerdotekunapa jefenkunaataqmi khaynata niranku: Noqaykupaqqa manan kanmanchu huk reyqa. Roma llaqtamanta rey Cesarllan noqaykupa reyniykuqa, nispanku. 16 Hinaqtinmi Pilatoqa, Jesusta cruzpi chakatanankupaq paykunaman entregaran. Chaymi soldadokunaqa Jesusta aparanku. Jesusta cruzpi chakatasqankumanta chakatanankupaq cruzta wikriyukuspanmi, Calavera nisqa moqo pataman riran. Chay Calavera moqotan hebreo rimaypiqa Glgota nispa suticharanku. [Nota: Chay sutikunaqa uma tullu lugar, ninantan nin.] 18 Chay lugarpin Jesustaqa cruzpi clavaspa chakataranku. Saynallataqmi ishkay runakunatapas chakatallarankutaq, hukninta Jesuspa phaa ladonpi, huknintataq lloq'e ladonpi. 19Saynallataqmi Pilatoqa, huk letrerota escribichispa cruzpa puntanpi churachillarantaq, khayna niqta: KAYMI NAZARET LLAQTAYOQ JESS. PAYMI ISRAEL NACIONNIYOQ RUNAKUNAPA REYNIN, nispa. 20Chay chakatasqanku moqoqa, Jerusaln llaqtapa cercallanpin karan. Chaymi Israel nacionniyoq ashka runakunaqa cruzpi churasqanku letrerota leeranku. Chay letreroqa kinsa clase rimaypin escribisqa karan: hebreo rimaypi, griego rimaypi, hinallataq latn rimaypiwan ima. 21Chaymi *sacerdotekunapa jefenkunaqa Pilatota niranku:
17Jesusqa
(Mat 27.32-44; Mar 15.21-32; Luc 23.26-43)
358
Israel nacionniyoq runakunapa Reynin, nispaqa ama escribichiwaqchu karan. Aswanqa khayna niqta escribichiwaq karan: Kay runaqa niran: Noqaqa Israel nacionniyoq runakunapa Reyninmi kani, niqta. 22 Hinaqtinmi Pilatoqa niran: an escribisqaa kashan; chaytaqa manan ni pipas cambianmanachu, nispa. 23 Chay soldadokunaqa Jesusta chakataruspankun, p'achankunata tawaman partispa rakinakuranku. Saynallataqmi mana costurayoq tnica p'achantapas hap'ispanku, 24soldadokunaqa ninakuranku khaynata: Kay tunicataqa ama partisunchu. Aswanqa kay tunicapa hawanpi sorteasunchis mayqenninchismanpas tupawananchispaq, nispanku. Saynapin Bibliapi khayna escribisqa cumplikuran: P'achaykunatan partispa paykunapura rakinakuranku. Hinallataqmi tnica p'achaytapas sorteanakuranku, nispa nisqan. Saynatan soldadokunaqa ruwaranku. 25 Jesusta chakatasqanku cruzpa cercanpin kasharanku Jesuspa mamitan Mara, Jesuspa tan, Cleofaspa warmin Mara, hinallataq Magdala llaqtamanta Mariapiwan ima. 26 Chaymi Jesusqa mamitanta, hinallataq ancha khuyakusqan discipulontawan rikuspa, khaynata niran: Mamity, chaypin wawaykiqa kashan, nispa. 27Saynata niruspanmi, Jesusqa chay ancha khuyasqan discipulonta niran: Chaypin mamitaykiqa kashan, nispa. Hinaqtinmi chay ancha khuyakusqan discipulonqa, chay ratomantapacha Jesuspa mamitanta wasinman pusaran.
(Mat 27.45-56; Mar 15.33-41; Luc 23.44-49)
Cruzpi Jess wausqanmanta
Diospa kamachisqankuna cumplikusqantaqa an yacharana. Chaymi Bibliapi escribisqa cumplikunanpaq niran: Ch'akiwashanmi, nispa.
28 Jesusqa
359
29Chaypin
huk p'uyupi hunt'a qatqe vinagre kasharan. Chaymi huk k'aspipa puntanman esponjata wataranku. Hinaspan vinagreman challpuspanku, Jesuspa siminman aypachiranku. [Nota: Chay qatqe vinagreqa, pobre runakunapa tomananpaqmi karan. Chaytan Jesusmanqa ch'akichikuqtin, tomachiyta munaranku.] 30Hinaqtinmi Jesusqa chay qatqe vinagreta malliykuspa, khaynata niran: Tukuy imapas an cumplirukuna! nispa. Hinaspan umanta k'umuykachispa, Jesusqa chay ratopi wauran. wausqan p'unchawqa viernesmi karan. Paqarisnintin p'unchawataqmi *Pascua fiesta p'unchaw karan. Chaymi Israel *nacionta kamachiq runakunaqa, chay kinsantin runakuna cruzpi chakatasqa kanankutaqa mana munarankuchu, samana p'unchaw kasqanrayku. Chaymi Pilatoman rispanku, payta ruegakuranku, cruzpi chakatasqa runakunapa piernankunata p'akimunankupaq, saynapi lukullaman wauruqtinku, chay cruzmanta cuerponkuta orqonankupaq. 32 Chaymi chay soldadokunaqa rispanku, Jesuswan kushka chakatasqa ishkaynin runakunapa piernankunata p'akimuranku. 33 Saynallataqmi Jesuspa piernantapas p'akinankupaq ashuykuranku. Hinaspan cuentata qokuranku, Jesusqa a wausqaa kasqanta. Chayraykun Jesuspa piernantaqa manaa p'akirankuachu. 34 Ichaqa huknin kaq soldadotaqmi, Jesuspa waqtanta fierro puntayoq largo k'aspiwan sat'iran. Hinaqtinmi Jesuspa waqtanmanta yawar, hinallataq unupas lloqsimuran. 35 (Noqan kani Jesuspa discipulon Juan.) Chaymi, chaykuna pasasqanta kikiypuni rikuspay, qankunaman escribimushaykichis cheqaqpuni kasqanmanta, saynapi qankunapas Jesuspi creenaykichispaq. 36 Ichaqa chaykunaqa pasaran Bibliapi khayna nisqan cumplikunanpaqmi. Bibliapin nishan: Manan ni huk tullullanpas p'akisqachu kanqa, nispa. 37Saynallataqmi Bibliapiqa nillashantaq: Waqtanpi sat'isqanku runatan, runakunaqa qawanqaku, nispa.
31Jesuspa
Jesuspa waqtanta espadawan sat'isqankumanta
360
sutiyoq runan Arimatea llaqtamanta karan. Paymi Israel *nacionta kamachiq llaqtamasin runakunata manchakuspa, Jesuspa discipulon secretollapi karan. Chay Joseymi cruzpi Jess wauruqtin, Pilatoman rispa ruegakuran, Jesuspa cuerponta cruzmanta urayachispa p'ampaq apananpaq. Chaymi Pilatoqa Joseyman permisota qoran. 39Saynallataqmi Nicodemopas kinsa chunka kilo hina sumaq q'apaq mirra nisqa perfumeta, hinallataq loes nisqa perfumekunata apayukuspa hamullarantaq. Paymi karan, Jesuswan parlananpaq awpaqtaraq tutalla hamuq runa. 40 Hinaspan Joseyqa Nicodemopiwan kushka, huk fino telamanta ruwasqa hatun vendakunata chay sumaq q'apaq perfumewan chapuspanku, Jesuspa cuerponta chay vendakunawan p'isturanku. Saynataqa ruwaranku, Israel nacionniyoq runakunapa costumbrenku sayna kasqanraykun. 41Jesusta cruzpi chakatasqankupa ladonpin huk huerta karan. Chay huertapin huk mosoq sepultura karan. Chay sepulturapiqa manan ni pi runatapas p'amparankuraqchu. 42 Chay sepulturamanmi cercalla kasqanrayku Jesuspa cuerponta p'ampamunankupaq aparanku. Saynataqa ruwaranku, Israel nacionniyoq runakunapa samananku p'unchaw yaqaa qallarisqanraykun. [Nota: Samana p'unchawqa Israel nacionniyoq runakunapaqqa, soqta horas viernes tardentan qallariran. Tukurantaqmi soqta horas sbado tardenta.]
38 Jos
p'unchawtan manaraq achiqamushaqtin, Magdala llaqtayoq Mariaqa, Jesusta p'ampasqanku sepulturaman riran. Chayman chayaruspanmi Mariaqa rikururan, rumiwan tapasqanku sepulturaqa kichasqaa kasqanta. 2 Chaymi Mariaqa apurayllaman p'itaspa, Simn Pedroman hinallataq Jesuspa munakusqan discipulomanwan, khaynata willamunanpaq riran:
20
1Domingo
(Mat 28.1-10; Mar 16.1-8; Luc 24.1-12)
361
Seor Jesuspa cuerpontan p'ampasqa kasqanmanta orqoruspa aparpasqaku. Ichaqa mayman apasqankutapas manan yachaykuchu! nispa. 3 Chaymi Pedroqa Jesuspa ancha khuyasqan discipulopiwan, sepultura qawaq p'itayllaa riranku. 4Ichaqa huknin kaq discipuloqa, Pedromanta aswan masta p'itaspanmi, primerta sepulturaman chayaran. 5 Chayaspantaqmi k'umuykuspa sepultura ukhuta qawaykuran. Hinaspan Jesuspa cuerpon p'istusqanku sabanasllataa rikuran. Ichaqa manan chay sepultura ukhumanqa haykuranchu. 6 Saynata qawapayashaqtinmi, Simn Pedroqa chayamuspa, sepultura ukhuman haykuran. Hinaspan paypas p'istusqanku sabanasllataa rikuran. 7Saynallataqmi Jesuspa uman p'istusqanku telatapas, chay sabanaspa ladonpi rollosqata rikuran. 8 Saynallataqmi primerta sepulturaman chayamuq discipulopas, chay sepultura ukhuman haykullarantaq. Hinaspan paypas chaykunata rikuspa creeran. 9Ichaqa chay p'unchawkamaqa, chay discipulokunaqa manaraqmi entienderankuraqchu, Bibliapi nisqanman hina Jesuspa kawsarimunanmantaqa. 10Hinaqtinmi chay ishkaynin discipulokunaqa, maypi kasqankuman kutipuranku.
362
Magdala llaqtayoq Mariaman Jess rikhurisqanmanta llaqtayoq Mariaqa sepultura punku hawallapin waqaspa kasharan. Chaypi waqashaspanmi, Mariaqa k'umuykuspa Jesuspa cuerpon churasqanku sepultura ukhuta qawaykuran. 12 Hinaspan Mariaqa ishkay angelkunata sumaq yuraq p'achawan p'achasqata chaypi rikuran. Huknin angeltan rikuran, Jesuspa cuerpon churasqanku uman ladopi tiyashaqta, huknintaataq hayt'an ladopi tiyashaqta. 13 Hinaqtinmi chay angelkunaqa Mariata, khaynata tapuranku: Qanri, imanaqtintaq waqashankir? nispanku. Chaymi Mariaqa contestaran: Seor, Seorniypa cuerpontan p'ampasqa kasqanmanta aparpasqaku. Ichaqa manataqmi cuerponta mayman apasqankutapas yachanichu, nispa. 14 Saynata niruspanmi, Mariaqa kutirimuspa hinalla, Jesusta chaypi sayashaqta rikururan. Ichaqa manataqmi Jess kasqantaqa yacharanchu. 15 Hinaqtinmi Jesusqa Mariata khaynata tapuran: Qanri, imanaqtintaq waqashankir? Pitataq mashkashankir? nispa. Saynata tapuqtinmi, Mariaqa piensaran chaypi huertata cuidaq runa kananpaq. Chaymi khaynata tapuran: Seor, Seorniy Jesuspa cuerpontaqa icha qanchu aparurankipas? Sichus aparuspaykiqa, willaykuway, rispay Seorniypa cuerponta apakanpunaypaq, nispa. 16 Chaymi Seor Jesusqa niran: Mara! nispa. Chaymi Mariaqa, pay lawman kutirispa, Jess kasqanta reqsiruran. Hinaspan Arameo rimaypi niran: Raboni! nispa. Chay rimayqa yachachikuq maestro ninanmi. 17Hinaqtinmi Jesusqa niran: Kachariway. Noqaqa hanaq pachapi Papaymanqa manaraqmi kutiniraqchu. Aswanqa kunan rispaykiy discipuloykunaman
11Magdala
(Mar 16.9-11)
363
willamuy khaynata: Noqaqa Dios Taytaymanmi kutishani; payqa qankunapapas Dios Taytaykichismi. Hinaspapas payqa Diosniymi, saynallataqmi qankunapapas Diosniykichis, nispa. 18 Chaymi Magdala llaqtayoq Mariaqa, Jesuspa discipulonkunapa kasqanman rispa, paykunaman willamuran, Seor Jesusta rikumusqanmanta, hinallataq tukuy imakunata Jess payman nisqanmantawan ima.
364
Discipulonkunaman Jess rikhurisqanmanta kawsarimusqan domingo p'unchaw tutatan, discipulonkunaqa punkuta allinta wishq'arukuspanku, huk wasipi huunasqa kasharanku. Sayna wishq'asqa ukhupiqa kasharanku, Israel *nacin llaqtayoq runakunapa jefenkunata manchakusqankuraykun. Hinaqtinmi Jesusqa chay ratopi paykunaman rikhuriykuran; hinaspan chawpinkupi sayaykuspa, khaynata niran: Hawkayay qankunawan kachun, nispa. 20 Chayta nispanmi, Jesusqa makinkunapi, hinallataq waqtanpi k'irikunata paykunaman rikuchiran. Chaymi paykunaqa, Seor Jesusta rikuspanku, anchata kusikuranku. 21Hinaspan Jesusqa kaqmanta paykunata nillarantaq: Hawkayay qankunawan kachun. Imaynan noqata Dios Taytaypas kachamuwaran, saynallatataqmi noqapas qankunata kachaykichis noqamanta willamunaykichispaq, nispa. 22 Saynata rimayta tukuruspanmi, Jesusqa discipulonkunaman phukuyuspa niran: Santo Espirituta chashkiychis. 23Qankuna runakunapa huchankuta perdonankichis chayqa, huchankuqa perdonasqan kanqa. Sichus runakunapa huchankuta mana perdonankichishchu chayqa, huchankuqa manan perdonasqachu kanqa, nispa. [Nota: Kay textoqa khayna ninantan nin: Jesuspa discipulonkuna Santo Espiritupa atiyninwan Jesusmanta willakuqtinku, pi runatapas cheqaqtapuni Jesuspi creesqanta rikuspankuqa, chay runataqa atirankun niyta: Huchaykimantan perdonasqa kanki, nispa. Ichaqa sichus pi runatapas mana cheqaqtachu Jesuspi creesqanta rikuspankuqa, chay runatapas atirankun niyta: Huchaykimantaqa manan perdonasqachu kanki, nispa.] Jesuspa kawsarimusqanpi discipulon Toms mana creesqanmanta
19Jesuspa
(Mat 28.16-20; Mar 16.14-18; Luc 24.36-49)
Jesuspa chunka ishkayniyoq discipulonkunamanta huknin kaq discipulonmi karan. Paytan Mellizo sutiwan suticharanku. Hinaqtinmi discipulonkunaman Jess rikhurishaqtin, Tomasqa mana paykunawan kushkachu
24 Tomasqa
365
karan. 25 Ichaqa Toms chayaramuqtinmi, wakinnin discipulokunaqa payman willaranku khaynata: Seor Jesustan rikuruyku! nispanku. Hinaqtinmi Tomasqa khaynata niran: Sichus makinkunapi clavoq haykusqanta mana rikusaqchu, nitaq dedoytapas chay clavoq haykusqanman winasaqchu, hinallataq waqtanta k'irisqankumanpas makiyta mana winasaqchu chayqa, manan noqaqa creesaqchu, nispa. 26 Chaymanta pusaq p'unchaw pasaruqtinmi, Jesuspa discipulonkunaqa Tomaspiwan chay wasipi kaqmanta huunasqa kasharanku, chay wasipa punkuntapas allinta wishq'arukuspanku. Hinaqtinmi Jesusqa paykunapa chawpinkupi rikhurispa khaynata niran: Hawkayay qankunapi kachun, nispa. 27Saynata niruspan, Jesusqa Tomasta khaynata niran: Toms, qaway makiykunata; hinaspa winay kayman dedoykita; hinallataq waqtaymanpas makiykita winay. Ama mana creeqqa kaychu, aswanqa creeq runa kay, nispa. 28 Chaymi Tomasqa khaynata niran: Qanqa Seorniymi, hinaspapas Diosniymi kanki! nispa. 29Chaymi Seor Jesusqa khaynata niran: Toms, qanqa rikuruwaspaykichu chayraq noqapi creeshank? Mayna kusisqan kanqaku, mana rikuwashaspa noqapi creeq runakunaqa! nispa. discipulonkunapa rikusqanmi ashka milagrokunatapas ruwallarantaq. Chay milagrokuna ruwasqanqa manan llapanchu kay libropiqa escribisqa kashan. 31Ichaqa kaykunaqa escribisqa kashan, qankuna leespaykichis, Jesusqa Diosmanta Hamuq Salvadorninchis kasqanta creenaykichispaqmi, hinaspapas payqa Diospa Wawan kasqanta yachanaykichispaqmi, saynapi Jesucristopi qankuna creespaykichis, wiay kawsayniyoq kanaykichispaq. Jesusqa huktawan discipulonkunaman rikhuriran Galilea *provincia lawpi Tiberias sutiyoq qochapa patanpi. Chay lugarpin kaykuna pasaran: 2 Chaypin
30Jesusqa
Kay libroqa imapaqsi escribisqa kasqanmanta
21
Qanchis discipulonkunaman Jesuspa rikhurisqanmanta

1Chaymantan
366
huunasqa kasharanku Jesuspa kay discipulonkuna: Simn Pedro, Mellizowan sutichasqa Toms, Galilea lawpi Can llaqtamanta Natanael, Zebedeopa wawankuna, hinallataq ishkay discipulokunapiwan ima. 3 Hinaqtinmi Simn Pedroqa chaypi kaq wakin discipulokunata, khaynata niran: Challwata challwaqmi risaq, nispa. Chaymi paykunapas nillarankutaq: Noqaykupas qanwanmi risaqku, nispanku. Chaymi paykunaqa huk *boteman wichaspa riranku. Ichaqa enteron tuta challwashaspankupas, paykunaqa manan ni huk challwallatapas hap'irankuchu. 4Hinaqtinmi a achiqamushaqtina, Jesusqa chay challwasqanku qochapa patanpi sayasharan. Ichaqa chay discipulonkunaqa, Jesusta rikushaspankupas manan reqsirankuchu. 5 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata tapuran: Wawqellaykuna, mikhunaykichispaq imallaykichispas kashanchu? nispa. Chaymi paykunaqa contestaranku: Manan kanchu ni imaykupas, nispanku. 6 Chaymi Jesusqa khaynata niran: Botepa phaa ladonman challwanaykichis mallata wikch'uyuychis. Hinaspan qankunaqa challwata hap'inkichis, nispa. Hinaqtinmi Jesuspa nisqanman hina ruwaranku. Chaymi malla ashkallaa challwayoq kasqanrayku, manaa ni chutaytapas atirankuchu. 7Jesuspa munakusqan discipuloataqmi, Jess kasqanta reqsiruspa, Pedrota niran: Payqa Seorninchis Jesusmi! nispa. Chaymi Simn Pedroqa Seor Jess kasqanta yacharuspa, q'ala wasayoqlla kasqanrayku apurayllaman p'achakuspa, unu ukhuman saltaykuran. 8 Ichaqa pachaq metro hinallaan qochapa patanman chayamunankupaqqa faltasharan. Hinaqtinmi wakin discipulonkunaqa botepi hamuranku, challwa challwamusqankuta qochapa patankama mallapi aysamuspanku. 9Hinaspan qochapa patanman lloqsimuspanku, nina sansapa hawanpi huk challwata rikuranku, chaypa ladonpitaq t'antatawan ima. 10Hinaqtinmi Jesusqa khaynata niran:
367
Challwa hap'imusqaykichista apamuychis, nispa. 11Chaymi Simn Pedroqa boteman qespispa, challwa hap'inan mallata hunt'a challwayoqta qochapa patanman chutamuran. Chay mallapiqa pachak pishqa chunkan kinsayoq hatun challwakunan karan. Sayna ashka challwata chutamushaqtinpas, chay challwanan mallaqa manan llik'ikuranchu. 12 Hinaqtinmi Jesusqa khaynata niran: Mikhunanchispaq hamuychis kayman, nispa. Ichaqa manataqmi ni mayqen discipulonpas tapuytaqa atirankuchu, pitaq qanri kanki? nispaqa. Hinaspapas paykunaqa an yacharankua Seor Jess kasqantaqa. 13 Hinaqtinmi Jesusqa paykunaman ashuykuspa, t'antatawan hinallataq kankasqa challwatawan paykunaman rakiran. 14 Jesusqa kawsarimusqan p'unchawmantaqa, kinsa kutitaan kay rikhuriywanqa, discipulonkunaman rikhuriran.
mikhuyta tukuruqtinkun, Jesusqa Simn Pedrota khaynata tapuran: Jonaspa wawan Simn, wakin discipuloykunamanta aswan mastachu khuyakuwank? nispa. Pedroataqmi contestaran:
15 Discipulonkuna
Simn Pedrowan Jess rimasqanmanta
368
Ar Seor. Qanqa yachankin khuyakusqaytaqa, nispa. Chaymi Jesusqa niran: Cheqaqtapuni khuyawaspaykiqa, noqapi chayraq creeq runakunatay, corderokunata hina allinta cuidamuy, nispa. 16 Hinaqtinmi Jesusqa kaqmanta tapullarantaq: Jonaspa wawan Simn, khuyakuwankichu? nispa. Chaymi Pedroqa contestaran khaynata: Ar Seor. Qanqa yachankin khuyakusqayta, nispa. Hinaqtinmi Jess niran: Saynaqa noqapi creeq runakunatay cuidamuy, imaynan ovejakunata cuidaq runa hina, nispa. 17Hinaqtinmi Jesusqa huktawan kinsa kaq tapuypi, Pedrota niran: Jonaspa wawan Simn, khuyakuwankichu? nispa. Chaymi Pedroqa kinsa kutikamaa khuyakuwankichu nispa Jess tapupayasqanrayku, anchata llakikuran. Hinaspan khaynata niran: Seor, qanqa tukuy imatapas yachankin. Hinaspapas yachallankitaqmi noqa qanta khuyakusqaytaqa, nispa. Hinaqtinmi Jesusqa niran: Saynaqa noqapi creeq runakunatay cuidamuy, imaynan ovejakunata cuidaq runa hina, nispa. 18 Jesusqa nillarantaqmi khaynata: Cheqaqtapunin niyki, jovenllaraq kashaspaykiqa kikillaykin p'achakuranki; hinaspan may munasqaykiman ima rirankipas. Yuyaqa kaqtiykin ichaqa, makiykimantapas hukraq aysarisunki, hinallataq p'achachisunkipas; hinaspan pusasunkipas mana riy munasqaykiman, nispa. 19Saynata nispanmi Jesusqa entiendechiran, Pedropa imaynatachus wausqanwan, Dios alabasqa kananmanta. Saynata niruspanmi, Jesusqa Pedrota niran: Hakuchi noqawan! nispa. Jesuswan rishaspanmi, qepanta qawarikuran. Hinaspan Jesuspa munakusqan discipulonta qepankuta hamushaqta rikuran. Chay munakusqan discipulonmi, Pascua cenaypi mikhusqanku rato, Jesuspa qasqonman k'imiyukuspa
20 Pedroqa
Jesuspa ancha munakusqan discipulonmanta
369
kasharan. Hinaspan khaynata tapuran: Seorlly, mayqenniykutaq traicionasunkir? nispa. 21Hinaspanmi Pedroqa chay discipulota rikuruspa, Jesusta khaynata tapuran: Seorlly, imataq paytari pasanqa? nispa. 22 Chaymi Jesusqa khaynata contestaran: Sichus munayman chayqa, kutimunaykamapas payqa kawsanmanmi; qanmanri, imataq qokusunki? Qanqa ama ishkayaspayki qatikullaway, nispa. 23 Saynata niqtinmi, discipulokunaqa paykunapura rimaranku khaynata: Chay discipuloqa manas waunqachu nispanku. Ichaqa Jesusqa manan niranchu: Manan waunqachu, nispachu. Aswanqa khaynatan niran: Sichus munayman chayqa, kutimunaykamapas payqa kawsanmanmi; qanmanri, imataq qokusunki? nispa. 24 Noqa chay ancha munakusqan discipuloqa kani. Chaymi noqa kikiy, Jesuspa tukuy ima ruwasqankunamanta kay libropi escribimushaykichis. Hinaspapas noqaykuqa yachaykun, kay libropi llapan escribisqakunaqa cheqaqpuni kasqanta. 25 Jesusqa ashkatan tukuy imakunatapas ruwaran. Sichus sapankama ruwasqankunamanta escribikunman chayqa, piensasqayman hinaqa, manan kay enteron pachapipas campoqa kanmanchu, chay llapallan librokuna churanapaqqa. Amn.
370
Juanpa escribisqan libromanta yachachikuy

Leccin 1: Captulos 1-5 1. Noqanchistari, pitaq unanchawaranchis? Hinaspapas kay pachapiri, pitaq runakunapa k'anchayninr? (Leey, Juan 1.4). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Diospa wawankuna kananchispaqri, imatataq noqanchisri ruwananchis? (Leey, Juan 1.12). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Noqanchismanri, pitaq Diospa khuyakuyninmanta, hinallataq cheqaq kasqanmantawanri yachachiwaranchis? (Leey, Juan 1.17-18). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Seorninchis Jesucristori, Diospa Corderon kaspanri, imapaqtaq kay pachamanri hamuran; hinaspapas imatataq qanpaqri ruwaran? (Leey Juan 1.29). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
371
372
5. Seorninchis Jesucristo, primer kaq milagro ruwasqanwanri, imatataq runakunamanri rikuchiyta munaran? (Leey, Juan 2.11). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 6. Noqanchisri, imatataq ruwananchis, Diospa gobiernasqan sumaq glorianman haykunanchispaqr? (Leey, Juan 3.3). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 7. Diosri, imaraykutaq sapallan wawantari salvawananchispaq kay pachaman kachamuran? (Leey, Juan 3.16-18). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 8. Jesucristopi creeqkunari, imatataq chashkinku? Jesucristopi mana creeqkunari, imatataq chashkinqaku? (Leey, Juan 3.36). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 9. Samaria llaqtayoq runakunari, ima nirankutaq Seor Jesucristomantar? (Leey, Juan 4.42). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
373
10. Sichus qan, Jesucristopa palabranta uyarispa kasukuqtiykiri, imataq qanpa vidaykiwanri pasanqa? (Leey, Juan 5.24). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Leccin 2: Captulos 6-9 1. Diosri, imatataq noqanchis ruwananchistari munan? (Leey, Juan 6.28-29). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Diosri, ima allintataq qanpaqri munashan? (Leey, Juan 6.40). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Jesuspa wakin discipulonkuna ishkayaspanku, Jesusta manaa qatikuyta munaqtinkuri, Simn Pedrori, ima nirantaq Seor Jesusta? (Leey, Juan 6.66-69). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Seor Jesuspari, maymantataq ancha yachayninri karan? (Leey, Juan 7.15-17). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
374
5. Seor Jesucristota qatikuqtiykiri, imataq qanwan pasanqa? (Leey, Juan 8.12). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 6. Seor Jesucristopa cheqaq discipulon kananchispaqri, imatataq ruwananchis? (Leey, Juan 8.31). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 7. Diospa wawankunari, imata uyarispataq sapa p'unchaw kawsananku? (Leey, Juan 8.47). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 8. Nacesqanmantapacha awsa runatari, pitaq sanoyachiran? (Leey, Juan 9.11). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 9. Chay awsa kasqanmanta sanoyaq runari, ima nispataq Jesuspi mana creeq runakunatari contestaran? (Leey, Juan 9.30-33). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 10. Kunan kaykunata leeruspaykiri, qanri, creenkichu Jesuscristoqa Diosmanta Hamuq Runa kananpaq? (Leey, Juan 9.35-38). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
375
Leccin 3: Captulos 10-13 1. Seor Jesucristori, imapaqtaq kay pachaman hamuran? (Leey, Juan 10.10). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Seorninchis Jesucristo michiqninchis kaspari, imatataq noqanchisraykuri qoran? (Leey, Juan 10.11). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Jesucristori, llapallan qatikuq oveqankunamanri, imakunatataq payri qon? (Leey, Juan 10.27-28). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Seor Jesucristopi creeq runakunawanri, imataq pasanqa? (Leey, Juan 11.25-26). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 5. Seor Jesucristori, ima ruwasqanwantaq ancha atiyniyoq kasqanta runakunaman rikuchiran? (Leey, Juan 11.38-44). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
376
6. Seor Jesucristota serviyta munaq runari, imatataq ruwanan? Hinaspapas Diosmantari, imatataq chashkinqa? (Leey, Juan 12.26). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 7. Jesucristopi creespanchisri, maypitaq purinchis? Hinallataq Jesucristopi mana creeqkunari, maypitaq purinku? (Leey, Juan 12.35-36). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 8. Seorninchis Jesucristori, imapaqtaq kay pachaman hamuran? (Leey, Juan 12.44-50). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 9. Wakin runamasinchistari, imaynatataq tratananchis? (Leey, Juan 13.12-17). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 10. Mayqentaq Jesucristopa yachachiwasqanchis mosoq kamachiykuykunar? (Leey, Juan 13.34-35). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Leccin 4: Captulos 14-17 1. Pitaq hanaq pachaman chayanapaq anr? (Leey, Juan 14.6). ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________
377
2. Seor Jesucristota khuyakuq runari, imatataq ruwanan? Hinaspapas payri, ima promesatataq chashkinqa? (Leey, Juan 14.23). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Jesucristori, imatataq paypi creeq runakunamanri qon, kay mundopi runakuna mana qosqanta? (Leey, Juan 14.27). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Seor Jesucristori, paypi allinta iiq runakunamanri, ima promesatataq qonqa? (Leey, Juan 15.7). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 5. Seorninchis Jesucristopa amigon kananchispaqri, imatataq ruwananchis? (Leey, Juan 15.14). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 6. Santo Espirituri, imakunamantataq yachachiwanchis? (Leey, Juan 16.8-9). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 7. Seor Jesucristopa sutinpi imatapas maakuqtinchisri, imatataq payri noqanchispa favorninchispi ruwanqa? (Leey, Juan 16.24). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
378
8. Seor Jesucristori, paypi creeq runakuna, imayna kawsanankutataq munan? (Leey, Juan 17.21). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 9. Seorninchis Jesucristori, imatataq noqanchispaqri maapuwashanchis? (Leey, Juan 17.15). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 10. Seorninchis Jesucristori, imatataq noqanchispi kanantari munan? (Leey, Juan 17.26). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Leccin 5: Captulos 18-21 1. Seorninchis Jesucristori, imapaqtaq kay pachamanri hamuran? (Leey, Juan 18.37). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Seor Jesucristotari, imaraykutaq wauchiyta munaranku? (Leey, Juan 19.6-7). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Gobernador Pilatori, imatataq Seor Jesucristowanri ruwaran? (Leey, Juan 19.15-16). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
379
4. Seor Jesucristowanri, imatataq ruwaranku? (Leey, Juan 19.18-19). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 5. Seor Jesucristori, imata nispataq wauran? (Leey, Juan 19.30). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 6. Jescristopa discipulonkunari, Jesuspa kawsarimunamanta Bibliapi awpaqmantaraq rimasqanmantari, llapallankuchu creeranku? (Leey, Juan 20.9). _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 7. Senor Jesucristopa kawsarimusqantari, pitaq primerta rikuran? (Leey, Juan 20.11-18). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 8. Kay Juanpa escribisqan librori, imapaqtaq escribisqa karan? (Leey, Juan 20.30-31). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 9. Seor Jesucristori, imatataq Pedrota niran? Saynachu qanpas kunan Pedro hina ruwanaykipaq kashanki? (Leey, Juan 21.15-27). ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________
380
10. Kunanri, Seor Jesucristori, qanpa Salvadorniykichu? achu Seor Jesucristoman vidaykita entregarunkia? ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Seor Jesucristoman vidaykita entregaranki chayqa, ancha kusikuyy qanpaq kachun. Amn.
SASA PALABRAKUNATA ENTIENDENANCHISPAQ

Glosario
Aarn. Aaronqa Moisespa kuraq wawqenmi karan (xo 7.7). Papanmi karan Amram; mamitantaq Jocabed (xo 6.20). Aaronqa casarakuran Elizabetwanmi; paypin tawa wawankuna karan: Nadab, Abi, Eleazar, hinaspa Itamarpiwan ima (xo 6.23). Aarontan Diosqa kamachiran Israel nacin llaqtapi sacerdotekunapa primer kaq jefen kananpaq. Chayraykun Moisespa tiemponmanta asta tawa chunka wata hina Jesuspa wausqanpa qepan tiempokama, Israel nacin llaqtapi llapan sacerdotekunaqa, Aaronpa mirayninmanta karanku. Abas. Abiaswanqa suticharanku: (a) Samuelpa kuraq kaq wawanpa sullk'antan. Abiasqa Israel nacin llaqtata gobiernaqmi karan (1 Sam 8.1-5). (b) Sacerdote Aaronpa wawan Eliazarpa miraynintan sutichallarankutaq Abiaswan. Paykunan huk grupota formaspanku templopi serviranku (1 Crn 24.10). Chay grupomanmi, unay watakuna pasasqanpa qepanman, Bautizaq Juanpa papan Zacariaspas perteneceran (Luc 1.5). Aceite. Aceiteqa olivos sach'apa rurun aceitunamanta ruwasqan karan. Chay aceitetan utilizaranku: mikhunankupaq (2 Crn 2.10, 15; 11.11; Sal 55.21), sacerdotekunapa hinallataq kamachiq reykunapa umanta llusinankupaq (Lev 8.12; 1 Sam. 10.1; 16.1, 13), ofrendata churanankupaq (Lev 2.1-16), sumaq mishk'i q'apaq perfumeta ruwanankupaq (Sal 23.5; 92.10; Luc 7.46), hinallataq mecheroman hich'aspa k'anchakunankupaq ima (xo 35.8, 14). Alabastro. Alabastroqa huk ancha valorniyoq rumin karan. Chay rumimantan awpaq tiempokunapiqa uchuy p'uynuchakunata ruwaranku. Hinaspan chay p'uyuchakunapi ancha valorniyoq sumaq q'apaq perfumekunata waqaycharanku (Mar 14.3; Luc 7.37).
381
Sasa palabrakunata entiendenanchispaq
382
Algarroba. Algarrobaqa algarrobo sach'apa rurunmi karan. Chaymi animalkunapa hinaspa khuchikunapa mikhunanpaq karan. Ichaqa wakcha runakunapas chay algarrobataqa mikhurankun. Chaytan papanpa wasinmanta ripuq jovenpas yarqaqa kasqanrayku mikhuyta munaran (Luc 15.16). Altar. Altarqa rumimanta, allpamanta, broncemanta, otaq k'aspimanta ruwasqan karan. Israel nacionniyoq runakunapa adorananku templopin, ishkay clase altarkuna karan: (a) Broncemanta ruwasqa altar. Chay hawapin awpaqqa animalkunata wauchispa Diosman k'anaspa q'oshichiranku (xo 27.1-8). (b) Inciensota q'oshichinankupaq altar. Chay altarqa k'aspimanta ruwasqan karan; hinaspa qoriwan hawanpas ukhunpas llut'isqa (xo 30.1-5; 37.25-28). Chay altarmi churasqa karan templo ukhupi santo lugar nisqa cuartopi. Chay altarpa ladonpin hanaq pachamanta Diospa angelnin sacerdote Zacariasman rikhuriran, Bautizaq Juan nacenanpaq (Luc 1.11). ngel. Angelqa Diospa nisqanta willakuq ninantan nin. Kay sutiwanmi sutichakun hanaq pachapi Diospa angelninkunata. Manan yachanchishchu hayk'aq unanchasqa kasqankutaqa. Chay angelninkunatan Diosqa noqanchista cuidawananchispaq hanaq pachamanta kachamuwanchis (Heb 1.14; Sal 34.7). Angelkunaqa manan kasarakunkuchu (Mar 12.25). Animalkuna. Animalwanqa sutichanchis kay pachapi llapallan runapa uywasqan, hinallataq mana uywasqan animalkunatan. Moisesmi awpaq tiempokunapi animalkunata, khaynata rakiran: (a) Tawa chakiyoq pampapi puriq animalkunata, (b) Alton phawaq pichinkukunata; chayqa kanmanmi pillpintukunapas, (c) Unupi kawsaq animalkunata, (d) Pampanta wiksanpan puriq animalkunatawan ima. (Lev 11.3-31). Apstol. Apostolqa comisionasqa ninantan nin. Seor Jesucriston chunka ishkayniyoq runakunata akllaran
383
discipulonkuna kananpaq. Paykunatan comisionaspa kamachiran apostolninkuna kaspa, enteron kay pachantinman Jesucristomanta willakuq rinankupaq. Jesuspa akllakusqan apostolninkunaqa, llapallankun rikuranku: (a) Jesuspa tukuy milagro ruwarasqankunata, (b) Jesuspa wausqanta, (c) Hinallataq kawsarimusqantawan ima (Hech 1.21-22). Ichaqa Mosoq Testamentopin Seor Jesucristotapas Apstol, nispa niranku (Heb 3.1). Barco. Barcoqa unuq hawanta puriqmi. Sayna barcopin Jesuspas, hinallataq apstol Pablopas huk law llaqtakunaman rinanpaq viajaran. Wakin barcokunan hatunkaray karan, wakintaqmi uchuykunalla (Luc 8.22). Beelzeb. Beelzebuwanmi sutichanku Mosoq Testamentopi llapan demoniokunapa jefen diablota (Mat 10.25; 12.26; Mar 3.22). Bote. Boteqa barcon hinan uchuylla karan. Chay botepin awpaq tiempokunapi, hinallataq kunan tiempokunapipas, hatun qochapa hawanta, hinallataq mayuntakama viajanku. Calavera. Calaveraqa uma tullu ninantan nin. (Mar 15.22; Luc 23.33). Jesusta cruzpi chakatasqanku Glgota moqotan suticharanku uma tullu moqo nispanku. Camello. Camelloqa llamaman riqch'akuq hina animalmi; ichaqa llamamantaqa aswan mas hatunkaraymi. (Mar 10.15; Luc 18.25). Censo. Censoqa enteron nacionpi runa yupaymi (Luc 2.1-2). Csar. Bibliapi Cesarqa manan runapa sutinchu. Cesarwanqa suticharanku ashka nacin llaqtakunata kamachiq runatan. Jesuspa tiemponpin kamachikuq cesarkunaqa, kaykuna karan: Csar Augusto (Luc 2.1) (30 a.C. - 14 d.C.); hinallataq Csar Tiberio ima (Luc 3.15) (14-37 d.C.). Circuncisin. Circuncisionqa karan qari wawakunapa qarikayninpa puntachanpi qarachanta kuchuymi. Chaytan Dios kamachiran Abrahampa tiemponmantapacha. Chaymi Israel nacin llaqtapi llapan naceq qari wawakunataqa, pusaq p'unchawniyoq kashaqtin, circuncisionta ruwachiranku, khaynata
384
piensaspanku: Kay wawaqa Diosllapaqan sapaqchasqa, nispanku (Gn 17.9-10; Luc 1.59). Comprometisqa. Pi qaripas otaq pi warmipas casarakunanpaq rimaykusqa kaqtinmi comprometisqa ninku (Luc 1.27). Compromiso. Compromisoqa imatapas ruwananpaq pipas ofrecekusqanmi. Hinaspapas kayqa kallanmantaqmi pipas casarakunanpaq huk compromiso ruwasqan. Cortina. Cortinaqa ratk'a telamanta ruwasqan karan. Chay cortinan templo ukhupi Lugar Santsimo nisqa cuartota huknin Lugar Santo nisqa cuartotawan rakiran. Chay cortinan, cruzpi Jess wauqtin, wichayninmanta urayman llik'ikuran (Luc 23.45). Demonio. Demonioqa diablon, hinallataq payta yanapaq mana allin espiritukuna ima (Luc 4.33, 41). Diezmo. Diezmoqa Diospa kamachisqanman hina pachaqmanta Diosman chunkata qopuymi, otaq chunkamanta hukninta Diosman qopuymi. Chayqa kanmanmi khayna: chunka costal trigomanta huknin costalta Diosman qopuy. Saynallataqmi qolqewanpas otaq imawanpas ruwana (Luc 18.12). Enemigo. Enemigoqa diablon, hinallataq payta yanapaq mana allin espiritukuna, hinallataq Jesucristopi iisqanchisrayku contranchispa kaq runakuna ima (Mat 5.44; 13.35). Esclavo. Esclavoqa huk patronta serviq runan. awpaq tiempokunapiqa, patronta serviq runakunataqa mercadokunapin venderanku. Chaymantan haciendayoq patronkunaqa esclavokunata rantikamuspanku, haciendankupi llank'achiranku, mana ni imatapas pagaspalla. Espada. Espadaqa guerrapi peleanankupaqmi huk hatun machete hina karan. Wakin espadapa filonqa sapan lawmanmi karan, wakinpaataqmi huk lawman filoyoqlla (Gn 3.24; Luc 3.38). Fariseo religionniyoq runa. Fariseokunaqa Moisespa leyninmanta yachachiq runakunan karanku (Hech 26.5). Paykunamanta wakinmi, Mosespa leyninmanta yachashaspankupas, mana chay yachasqankuman hinachu ruwaranku. Chayraykun
385
Jesusqa paykunapa uyanpi rimaran imayna kasqankuta (Mat 15.2-6). Paykunatan Bautizaq Juanpas niran: Mach'aqwaypa miraynin runakuna, nispa (Mat 5.20; 16.6, 11-12; 23.1-39). Ichaqa paykuna ukhumantaqa karankutaqmi Jesusman kutirikuqkunapas; paykunan karanku Nicodemo (Juan 7.46-51; 19.39-42), hinallataq Pablo (Hech 23.6; 26.5-7). Saynallataqmi huk allin yachaysapa Gamaliel sutiyoq fariseo runapas, Jesusmantaqa allinta rimaran (Hech 5.34-39). Galilea. Galileaqa huk provincian karan. Chay Galilea provincian perteneceran ashka nacionkunata dominaq Roma nacionman. Chay Galilea provincia ukhupin ishkay pachaq tawa chunka hina llaqtakuna karan. Chay llaqtakunapi tiyaq runakunaqa, manan llapankuchu Israel nacionniyoq runakuna karanku (Isa 9.1; Mat 4.15). Chayrakun paykunapa rimayninkuqa hukniraq karan (Mar 14.70; Luc 22.59; Hech 2.7). Jesuspa tiemponpiqa, Israel nacionniyoq runakunaqa, Galilea provinciamanta runakunataqa, manan allin importante runakuna kananpaqchu piensaranku. Chaymi niranku: Galileamantaqa manan Diosmanta willakuq profetakunaqa lloqsimunmanchu, nispanku. Ichaqa Jesuspa discipulonkunaqa yaqa llapanmi Galilea provinciamanta karanku (Juan 7.41, 52). Hinaspapas Jesuspunin Galileapi wiaq karan (Mat 2.23). Genesaret qocha. Chay qochatan wakinqa suticharanku Galilea qocha nispanku. Chay qochaqa Capernam llaqtapa cercanpin karan. Chay qochapa ladonpin Jesusqa ashka milagrokunata ruwaran (Mat 14.34; Mar 6.53). Chay qochapa largonqa ishkay chunka hukniyoq kilmetron karan, chayqa kanman soqta horas puriy hinan; anchontaq chunka kinsayoq kilmetro hina, chayqa kanman kinsa horas puriy hinan. Gobierno. Gobiernoqa huk nacin llaqtata kamachikuqmi, imaynan kay Per nacionninchistapas huk presidente gobiernashan sayna (Mar 10.42). Herodes. Herodesqa llapan Israel nacionniyoq runakunapa kamachiqninmi karan. Mosoq Testamentopin tarinchis tawa Herodeskunata: (a) Antipaspa papan Herodes. Paytan wakinqa reqsiranku Hatun Kaq Herodes sutiwan. Payqa
386
manan Israel nacionniyoqchu karan. Payqa Judea provinciapi kamachiqmi karan. Paymi Jerusaln llaqtapi templota ruwachiran, saynapi allin rikusqa kananpaq. Hinaspapas payqa chunka warmiyoqmi karan; chayraykun wawankunawan ch'aqwallapi kawsaran. Paytan magokuna tapukuranku Jesuspa nacesqanmanta khaynata: Israel nacionniyoq runakunapa reyninri, maypitaq nacerun?, nispanku. Chay tapusqankuta yacharuspanmi, Beln llaqtapi naceq wawakunata wauchiran (Mat 2.13, 16). (b) Herodes Antipas. Paytan wakinqa reqsiranku Herodes Tetrarca sutiwan. Payqa Hatun kaq Herodespa wawanmi karan. Paymi Galilea nisqa Perea lawpi llaqakunata kamachiq karan (Luc 3.1-2). Paymi warminta wasinmanta qarqospa, wawqen Felipepa warmin Herodiaswan tiyaran. Chay Herodias warmin Bautizaq Juanpa kunkanta kuchuspa wauchinankupaq kamachiran (Mat 14.1-12; Hech 18.2, 5). Chay Herodes Antipasmantan Seor Jesuspas khaynata niran: Atoq hina runa, nispa (Luc 13.31-32). Paymanmi gobernador Pilatoqa Jesusta apachiran juzgananpaq (Luc 23.6-7). (c) Primer kaq Herodes Agripa. Paytan wakinqa reqsiranku Rey Agripa sutiwan. Payqa Hatun kaq Herodespa willkanmi karan, hinaspapas Herodes Antipaspa sobrinon ima. Payqa ashka llaqtakunapa reyninmi karan. Paymi apstol Juanpa wawqen Jacobopa kunkanta kuchunankupaq kamachiran (Hech 12.1-2); hinaspa apstol Pedrotapas carcelman churachiran (Hech 12.3, 19). Chay Primer kaq Herodes Agripatan runakuna niranku: Qanqa dios hinan rimanki, nispanku. Chayraykun Diosqa permitiran urukunapa mikhusqan waunanpaq (Hech 12.20-23). (d) Ishkay kaq Herodes Agripa. Payqa Primer kaq Herodes Agripapa wawanmi karan. Paymanmi apstol Pablota carcelmanta orqomuspanku aparanku defendekunanpaq. Chaymi kay ishkay kaq Herodes Agripaqa apstol Pablota uyarispa, khaynata
387
niran: Kay runaqa carcelpi kananpaqpas, nitaq waunanpaqpas manan ni imatapas ruwaranchu, nispa (Hech 25.13-26.32). Impuesto. Impuestoqa autoridadkunaman pagananku qolqen karan. Imaynan kunan tiempokunapipas impuestota paganku tiendayoqkuna, hinallataq auto evalo nisqa impuestotapas sapa watan Consejoman paganku hina. Saynallataqmi awpaq tiempokunapipas impuesto pagayqa karan (Mar 12.14; Luc 20.22). Infierno. Infiernoqa nina rawrashaq lugarmi. Chay lugarpin Diospi llapallan mana creeq runakunaqa anchata ak'arinqaku. Chay lugarmantaqa manan ni pipas lloqsimuytaqa atinqaachu. Chay nak'ariymi pasanqa Seor Jesucristo hanaq pachamanta kutimuspa, llapallan runakunata juzgaqtin (Mat 25.46; Apoc 20.13-14). Isaas. Isaiasqa Diosmanta willakuq profetan karan. Paymi Isaas librota escribiran. Jefe. Jefeqa runakunata kamachiqmi. Jos. Bibliapiqa ashka runakunatan Joseywan sutichasqata tarinchis. Paykunamanta aswan mas reqsisqa runakunaqa, kaykunan kashan: Jacobpa wawan Jos (Gn 37.2-50), Jesuspa papan Jos (Mat 1.16), Jesuspa wawqen Jos, (Mat 13.55-56; Mar 6.2-3), hinallataq Arimatea llaqtamanta Jos ima (Mar 15.43; Luc 23.50). Judas Iscariote. Payqa Jesuspa chunka ishkayniyoq discipulonkunapa hukninmi karan. Paymi Seor Jesucristota traicionaran (Juan 6.71). Judea. Judeaqa karan awpaq Israel nacin llaqtapa partinmi. Chaytan Roma llaqtamanta kamachiqqa suticharan Judea provincia, nispa. Kallapi. Kallapiqa escalera hina ruwasqan karan. Chaypin onqosqa runata otaq wausqa runatapas wantupi aparanku. Ladrillo. Ladrilloqa sumaq llink'i allpamantan ruwasqa karan. Chay ladrillo ch'akiruqtinmi huk hatun hornopi q'osaranku pukaman tukunankama, imaynan kunan tiempokunapipas wasikunata ruwanankupaq ladrillota ruwanku hina (Gn 11.3).
388
Len. Leonqa huk hatun animalmi. Chay animalqa pumamanta aswan mas hatunkaraymi (Prov 30.30). Chay animaltan Antiguo Testamentopi nisqanman hina, Sansonpas makillanwan wauchiran (Jue 14.5-6). Lepra onqoy. Lepra onqoyqa ashka clasen karan. Wakinmi ch'upu onqoy hina; wakintaq aychapa qaranpi millay sarna onqoy hina; wakintaq chika-chikallanmanta cuerpopi aycha ismuspa urmaq hina. Hinaspapas huk clasekunapas lepra onqoyqa karanmi. Chay lepra onqoyniyoq runakunaqa, hukkunaman ama contagianankupaqmi asta sanoyanankukama sapaqpi tiyaranku. Levadura. Levaduraqa t'antata ruwaspa masata poqochinanpaqmi. Chay poqochiynintan Seor Jesuspas riqchanachiran Diosta mana kasukuq runakunapa mana allin ruwasqankuwan (Mat 13.33; Luc 13.21). Lev. Leviywanqa suticharanku: (a) Jacobpa kinsa kaq wawantan (Gn 29.34). Chay Leviypa wawankunan Diosta templopi serviranku (Nm 1.47-52). (b) Mosoq Testamentopipas Jesuspa apostolnin Mateopa huknin sutinmi kallarantaq Lev (Mat 9.9-13; Mar 2.14-17; Luc 5.27-32). Levita. Levitawanqa suticharanku Leviymanta miramuq runakunatan. Paykunan sacerdotekunata templopi yanaparanku (Luc 10.32; Juan 1.19). Ley. Leyqa llapan imapas kamachikuykuna kumplinapaqmi. Bibliapiqa Moisespa escribisqankunatan leywan sutichakun. Lot. Lotqa Abrahampa wawqen Haranpa wawanmi karan. Paymi ton Abrahamta Mesopotamia law llaqtamanta Canan llaqtaman hamuqtin qatikamuran (Gn 11.31; 12.5). Paytan Diospa angelninkuna Sodoma llaqtamanta orqoran. Paypa warminmi qepan lawman qawarikusqanrayku kachi rumiman tukupuran (Gn 19.1-29; Luc 17.28-29). Malla. Mallaqa mayupi otaq hatun qochapi challwata challwanapaqmi. Mara. Bibliapin Mara sutiyoq warmikunaqa, kaykuna karanku:
389
(a) Jesuspa mamitan Mara (Mat 1.18). (b) Magdala llaqtayoq Mara (Mat 27.55-56). (c) Betani llaqtayoq Mara. Paymi karan Martapa hinallataq Lazaropa hermananku. Hinaspapas payllataqmi Jesuspa chakinman sumaq q'apaq perfumeta hich'aykuran (Luc 10.38-42; Juan 12.1-7). (d) Santiagopa hinallataq Juanpa mamitan Mara (Mat 27.56). (e) Juan Marcos mamitan Mara (Hech 12.12). Mirra. Mirraqa Arabia nacin lawpi encinas nisqa sutiyoq kaq sach'akunapa weqenmi. Chay weqenmantan awpaq tiempokunapiqa sumaq q'apaq perfumeta ruwaranku. Chay perfumen ancha precioyoq karan. Chay perfumetan Jesusmanpas naceqtin yachayniyoq runakuna huk regalota hina apamuranku. Hinaspapas chay q'apaq perfumewanmi awpaq tiempokunapiqa, wauqkunatapas llusispa p'amparanku. Chay perfumellawantaqmi Jesustapas wauqtin llusispa p'amparanku (Mat 2.11). Moiss. Moisestaqa wawacha kashaqtinmi, mamitan huk canasta ukhupi mayuman churamuran, Egipto llaqtapi Faran kamachikuq runa ama wauchinanpaq. Chaytan Faraonpa ususin tarikuran; hinaspan chay wawachata Moiseswan sutichaspa uywakuran. Paymi tiempoq risqanman hina Egipto nacin llaqtapi importante runa karan. Chaymantan Diosqa Moisesta kamachiran, llapallan Israelita runakunata Egipto nacin llaqtamanta orqomunanpaq. Hinaspapas Moisesmanmi Diosqa Sina nisqa moqopi chunkantin kamachikuykunata qoran. (xo 1 asta captulo 20). Mostaza. Mostazaqa huk hatun sach'apa ruruchanmi. Chay ruruwanmi Jesusqa paypi creeq runakunapa iiyninta comparachiran (Luc 17.6). Nacin. Nacionqa huk hatun llaqtan. Chayqa imaynan kay tiempokunapipas kay Per llaqtanchista nacin nispa sutichanchis hinan. Nazaret. Nazaretqa huk llaqtan karan. Chay llaqtaqa Galilea provincia ukhupin karan (Mat 2.23). Chay llaqtapin Jesuspa papan Joseypas, hinallataq mamitan Mariapas
390
tiyaranku (Luc 2.39). Chay llaqtallapitaqmi Jesuspas wiaran (Luc 4.16). Nnive. Niniveqa awpaq Asiria law nacin ukhupi huk hatun llaqtan karan. Chay llaqtamanmi Diosmanta willakuq awpaq profeta Jonaspas Diospa palabranta willamunanpaq riran (Jon 3.3; Mat 12.41). Ofrenda. Ofrendawanqa Diosman qonapaq separasqanchis qolqetan sutichanchis, otaq primicia nisqa tukuy ima kaqninchiskunatawan ima (Mat 8.4; Luc 21.1, 4). Olivos Moqo. Olivosqa huk hatun sach'an karan. Chay sach'akunapa wianan lugartan suticharanku Olivos Moqowan. Chay lugarqa Jerusaln llaqtapa cercanpin karan. Chay lugarmanmi Jesuspas Diosmanta orakuq riran (Luc 21.37). Papiro. Papiroqa huk sach'an karan. Chay sach'apa qaranpin awpaqqa escribiranku. Mosoq Testamentopi tarikuq wakin cartakunapas chay sach'apa qaranpin escribisqa karan. Paraso. Paraisoqa Cristopi iiq runakunapa wauspa ripunan lugarmi. Chaypiqa manan kanqachu ak'ariypas nitaq wauypas (Luc 23.43). Pascua cena. Pascua fiesta qallarinanpaq tardeta mikhuymi, Pascua cenaqa. Chay cenatan Jesuspa discipulonkunaqa preparaq riranku huk corderota wauchispanku mikhunankupaq (xo 12.1-28). Pascua fiesta. Pascua fiestataqa Israel nacionniyoq runakunan celebraranku, Egipto llaqtamanta awpaq abuelonkunata Dios orqomusqanta yuyarispanku. Chay Pascua fiesta p'unchawkunapin Jesuspas wauran, imaynan chay Pascua fiestapi corderopas waushanman hina. Perfume. Perfumeqa sumaq mishk'i q'apaqmi. Chaykunawanmi wakinqa cuerponkuman llusikunku sumaq mishk'ita q'aparispa purinankupaq (Juan 12.3). Pergamino. Pergaminoqa oveja qaramantan karan. Chay qarakunapin awpaq tiempokunapiqa escribiranku. Pesebre. Pesebreqa animalkunapa mikhunanpaqmi establopi karan. Chay pesebrepin Mariaqa onqokuspa wawan Jesusta churaran (Luc 2.7-16).
391
Pilato. Pilatoqa Judea provincia lawpi gobernadormi karan (Mat 27.2). Paymi kamachiran, Jesusta cruzpi chakataspa wauchinankupaq. Premio. Premioqa huk recompensa hina, otaq huk trofeo hinan. Chaytan chashkinchis imatapas allinta ruwasqanchismanta. Sayna clase premiotan concursopi correq jovenpas chashkin, wakin correqkunata ganasqanrayku (Filip 3.14). Profeta. Profetaqa Diosmanta willakuq runan. awpaq tiempopiqa chay profetantakaman Diosqa runakunaman imatapas kamachiran. Chayraykun chay profetakunaqa Diospa partinmanta rimasqankurayku, ancha autoridadniyoq karanku (Deut 18.18-19). Ichaqa falso profetakunapas kallarankutaqmi; paykunaqa Diospa sutinta oqarispankun llullakuspa yanqalla rimaranku (Jer 23.16-32). Profetisa. Profetisaqa Diosmanta willakuq warmin. awpaq tiempokunapi profetisa warmikunan kaykuna karanku: Moisespa hermanan Mara (xo 15.20-21; Nm 12.2; Miq 6.4), Dbora (Jue 4.4), Hulda (2 Re 22.11-20), hinallataqmi Mosoq Testamentopipas tarinchis Jesusmanta willakuq Felipepa tawantin warmi wawankunatapas (Hech 21.9). Provincia. Provinciaqa huk hatun lugarmi. Chay provincia ukhupin ashka llaqtakuna tarikun. Regin. Regionqa provinciawan yaqa iguallan. Reina. Reinaqa huk nacionta kamachiq reypa warminmi, otaq huk nacionta kamachiq warmi (Hech 8.27). Rey. Reyqa awpaq tiempokunapi huk nacionta kamachiq runan karan. Roma. Romaqa huk hatun nacin llaqtan karan. Guerrapi vencespan, ashka nacin llaqtakunapi tiyaq runakunata kamachiran. Chay Roma llaqtapin apstol Pabloqa asta wauchinankukama carcelpi preso karan. Sab Sabaqa huk nacin llaqtan karan (Isa 43.3). Sacerdote. Sacerdoteqa Diosta templopi serviqmi karan. Paymi encargado karan, ofrenda animalkunata wauchispa Diosman qonanpaq, hinallataq huk cosaskunatawan ruwaq ima.
392
Sacrificio. Sacrificioqa ofrenda animalkunata, hinallataq cosecha granokunata Diosman apamuspa, Diosman q'oshichiymi karan. Saynatan ruwaranku: Noeypas (Gn 8.20-21), Abrahampas (Gn 12.7-8), Isaacpas (Gn 26.25), Jacobpas (Gn 33.20), hinallataq Israel nacionniyoq runakunapas. Saduceo religionniyoq runa. Saduceo religionniyoq runakunaqa, fariseo religionniyoq runakunapa contranpin karanku. Paykunapa religionninqa manan allinchu karan. Chay Saduceo religionniyoq runakunaqa khaynatan piensaranku: Wauqkunaqa manan kawsarimunqachu (Mat 22.23-33), Diospa angelninkunaqa manan kanchu, nitaqmi demoniokunapas kanchu, nispanku (Hech 23.8). Samana p'unchaw. Samana p'unchawqa Israel nacionniyoq runakunapa, hinallataq Jesuspi wakin creeq runakunapaqpas, sbado p'unchawmi. Ichaqa mana Israel nacionniyoq ashka runakunaqa, Jesucristopi creesqankuraykun, domingo p'unchawpi huunakuranku, Jesucristo domingo p'unchawpi kawsarinpusqanraykun (xo 20.10; Juan 20.1). Santo Espritu. Santo Espirituqa Dios Taytapa, hinallataq Dios Churipa kachamusqanmi. Hinaspapas Santo Espirituqa Diosmi (Juan 14.16; Hech 2.4). Silo. Siloeqa Jerusaln llaqtapi baakunapaq estanquen karan (Juan 9.7). Chay estanquepa ladonpin hatunkaray torre karan. Chay torretan sutichallarankutaq Silo Torrewan (Luc 13.4). Sinagoga. Sinagogaqa awpaq tiempokunapi Diosmanta yachanankupaq wasin karan. Ichaqa kunankaman Israel nacionniyoq runakunaqa chay sinagoga wasikunapi huunakunku (Mar 6.2; Luc 6.16). Tabernculo. Tabernaculoqa Diospa rikhurinan carpan karan. Chaytan awpaq Israel nacionniyoq runakuna, Egipto nacionpi esclavo kasqankumanta lloqsimuspa, kikin Dios niqtin ruwaranku. Chay tabernaculopa ukhunqa ishkayman rakisqan karan. Punkunta haykuna kaq lugarpa sutinmi karan Lugar Santo nisqa; ukhu lawman
393
kaq lugarpa sutinataqmi karan Lugar Santsimo nisqa. Chay ishkaynin lugarkunan huk cortinawan rakisqa karan. Templo. Temploqa Diosta yupaychana wasin karan Jerusaln llaqtapi. Chay templotan rey Salomn ruwachiran. Hinaqtinmi unay tiempo pasaruqtin, Israel nacionniyoq runakunapa enemigonkuna chay templota thuichiranku. Chaymantan Israel nacionniyoq runakunaqa, Babilonia nacin llaqtamanta kutimuspanku, kaqmanta templota ruwaranku. Chay ishkay kaq templo ruwasqankutan, Asirio nacionniyoq enemigo runakuna kaqmanta thuichiranku. Chaymantan Jess manaraq naceshaqtin, rey Herodesataq chay templota yapamanta reparachiran enteronta. Chay Jerusaln llaqtapi templotan Roma llaqtayoq soldadokuna qanchis chunka watapi Seor Jesucristopa nacesqanpa qepanta thuichillarankutaq. Chaymantapachan Jerusaln llaqtapiqa manaa templo kanachu asta kunan p'unchawkama. Vino. Vinoqa uvamanta saruspa poqochisqan karan. Chay poqosqa vinota tomaspa ama mach'anankupaqmi, ashka unuwan chapuspa tomaranku. Zacaras. Bibliapiqa Zacaras sutiyoq runakunan ashka karanku. Paykunamanta mas importante kaqkunan kaykuna: (a) Diosmanta willakuq profeta Zacaras (Zac 1.1). Payqa Antiguo Testamentopi Zacaras librota escribiq profetan karan. (b) Bautizaq Juanpa papan Zacaras. Payqa templopi Diosta serviq sacerdoten karan. Warminmi karan Elisabet; Elisabetqa Jesuspa mamitan Mariapa primanmi karan (Luc 1.5, 36). Zelote partidomanta runa. Zelote partidoqa Roma nacin llaqtamanta ashka nacin llaqtakunata kamachikamuq reypa contranpi sayarinankupaq partidon karan (Luc 6.15; Hech 1.13).
394
Israel nacionniyoq runakunapa Dios adorananku templo Jerusaln llaqtapi
Diosta adorana templo imayna dividisqa kasqanmanta 4 5 1
Lugar Lugar Santo Temploman haykuna punku
Santsimo
3
1. 2. 3. 4. 5. 6.
T'antata churananku mesa K'anchananku candelabro nisqa Incienso q'oshichina altar Lugar Santotawan Lugar Santisimotawan dividiq hatun cortina tela Runakunawan Dios pactota ruwasqan arca Arcapa hawanpi adornaq ishkay angelkuna

Bible in Quechua, Eastern Apurímac, Apurímac Quechua, Quechua Del Este de Apurímac

Încărcat de

Informații document

Titlu original

Drepturi de autor

Formate disponibile

Partajați acest document

Partajați sau inserați document

Opțiuni de partajare

Vi se pare util acest document?

Este necorespunzător acest conținut?

Drepturi de autor:

Formate disponibile

Bible in Quechua, Eastern Apurímac, Apurímac Quechua, Quechua Del Este de Apurímac

Încărcat de

Drepturi de autor:

Formate disponibile

Kinsantin Evangeliokuna

Publicado por La Liga Bblica del Per

KAY KINSANTIN EVANGELIOKUNAPA QALLARIYNINMANTA

MATEOPA ESCRIBISQAN LIBRO

Mateopa escribisqan libro1

Jesucristopa awpaq abuelonkunamanta

Mateopa escribisqan libro1

hayk'aqpas qariwan puuq sipasmi huk qari wawata onqokunqa;

Mateopa escribisqan libro1,2

Yachayniyoq runakuna Jesusman visitaq hamusqankumanta

Mateopa escribisqan libro2

Mateopa escribisqan libro2

Egipto nacionman Jesusta ayqechisqankumanta

Mateopa escribisqan libro2,3

Bautizaq Juan runakunaman willasqanmanta

(Mar 1.1-8; Luc 3.1-9, 15-17; Juan 1.19-28)

Mateopa escribisqan libro3

Mateopa escribisqan libro3,4

(Mar 1.9-11; Luc 3.21-22)

Jesusta huchaman diablo urmachiy munasqanmanta

(Mar 1.12-13; Luc 4.1-13)

Mateopa escribisqan libro4

(Mar 1.14-15; Luc 4.14-15)

Mateopa escribisqan libro4

(Mar 1.16-20; Luc 5.1-11)

Mateopa escribisqan libro4,5

Moqo patapi tiyaykuspa Jess yachachisqanmanta

Mateopa escribisqan libro5

(Mar 9.50; Luc 14.34-35)

K'anchay hina kanamanta

Mateopa escribisqan libro5

Moisespa escribisqan leymanta

Mateopa escribisqan libro5

Jesusmi yachachiran mana waqllikuspa kawsanamanta

(Mat 19.9; Mar 10.11-12; Luc 16.18)

Mateopa escribisqan libro5

Jesusmi yachachin ama juramento ruwanamanta

Mateopa escribisqan libro5,6

(Luc 6.27-28, 32-36)

Mateopa escribisqan libro6

Mateopa escribisqan libro6

Jesusmi yachachin ayunomanta

Mateopa escribisqan libro6

Mateopa escribisqan libro6,7

Pitapas yanqapuni ama juzganamanta

nillarantaqmi khaynata: Aman runamasiykichistaqa yanqapuni juzgankichishchu; chaymi Diospas qankunataqa

(Luc 6.37-38, 41-42)

Mateopa escribisqan libro7

(Luc 6.31; 11.9-13)

Mateopa escribisqan libro7

Mateopa escribisqan libro7,8

(Mar 1.22; Luc 6.47-49)

Lepra onqoyniyoq runata Jess sanoyachisqanmanta

(Mar 1.40-45; Luc 5.12-16)

Mateopa escribisqan libro8

Mateopa escribisqan libro8

(Mar 1.29-31; Luc 4.38-39)

(Mar 1.32-34; Luc 4.40-41)

Mateopa escribisqan libro8

(Mar 4.35-41; Luc 8.22-25)

Mateopa escribisqan libro8

Demoniokunapa ak'arichisqan runakunamanta

Mateopa escribisqan libro9