T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

GRAFK VE FOTORAF ALANI

AMBALAJ TASARIMI

ANKARA 2008

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER

AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3 1. AMBALAJ TASARIMI VE ZELLKLER ...................................................................... 3 1.1. Baarl Bir Ambalaj Tasarm Nasl Olmal................................................................. 4 1.2. Ambalaj zellikleri....................................................................................................... 5 1.3. Ambalajn eitleri ....................................................................................................... 5 UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 7 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 10 RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 12 2. AMBALAJ ESKZLER VE N ALIMALARI........................................................... 12 2.1. rnek Ambalaj almalar ........................................................................................ 12 2.2. Ambalaj Eskizi Hazrlarken Dikkat Edilecek Noktalar .............................................. 15 2.2.1. Ambalajn Grsel Tasarm.................................................................................. 15 2.2.2. Ambalajn Yapsal Tasarm ................................................................................ 17 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 24 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 30 RENME FAALYET-3 ................................................................................................... 33 3. BLGSAYARDA RESM LEME PROGRAMIYLA AMBALAJ TASARIMI ........... 33 3.1. Doku Tama ............................................................................................................... 33 3.2. Dekupe ........................................................................................................................ 40 3.3. ki Resmi Birletirme .................................................................................................. 42 3.4. Bak zi ...................................................................................................................... 44 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 46 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 58 RENME FAALYET-4 ................................................................................................... 60 4. AMBALAJ TASARIMINI BASKIYA HAZIRLAMA ..................................................... 60 4.1. Bak zi ile Ambalaj Baskya Hazrlama.................................................................. 60 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 61 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 64 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 65 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 68 KAYNAKA ......................................................................................................................... 71

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 213GIM032 Grafik ve Fotoraf Grafikerlik Ambalaj Tasarlamak Gerekli ortam salandnda, ambalaj elle ve bilgisayarla tasarlayabilme becerisinin kazandrld renme materyalidir. 40/8 Afi, kitap kapa, takvim, etiket tasarm modllerini alm olmak Ambalaj tasarlamak Genel Ama Uygun ortam salandnda; ambalaj elle ve bilgisayarla tasarlayabileceksiniz. Amalar 1. Mteri ama ve isteklerine uygun konuyu seebileceksiniz. 2. Konuya uygun renk seip kara kalem ve boyama teknikleriyle kompozisyon kurallarna uygun birden fazla eskizi istenilen srede izebileceksiniz. 3. Karar verilen eskizi uygun bilgisayarda, istenilen srede gelitirerek orijinal haline getirebileceksiniz. 4. Orijinal ve eskizin zelliklerini yazarak dzenli sunum dosyas hazrlayabileceksiniz. Bilgisayar, tarayc, yazc, izim masas, kl masa, amblem arivi CDleri, internet, dergi ve mecmualar, projeksiyon, aydnlk ve pencereleri sola bakan geni sanatsal mimariye sahip snflar Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

SRE N KOUL

YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci Grafik tasarmn bir alt kategorisi olan ambalaj tasarm, boyutlu endstriyel tasarmn iki boyutlu yzeyleriyle ilgilidir temelde. Ancak, endstriyel tasarm ve grafik tasarmn birbirinden teknik anlamda ayrlmas mmknse de aslnda her ikisinin tek bir organik btn oluturduunu kabul etmek gerekir. Yine de ambalaj tasarm denildiinde akla gelen ilk ey, iin grafik tasarm boyutudur. Bu durum, birok kategorideki endstriyel formlarn, otomasyon teknolojileri nedeniyle standartlam olmasndan kaynaklanr yani, hazr endstriyel formlar iin zgn grafik tasarm talebi arlktadr. Mesela makarna, pirin, bakliyat ve kimi kuru gda rnleri iin kullanlan ambalaj form ve fonksiyonlarnn birka santimetrelik ebat farkllklaryla birbirinin ayn olmas gibi... Coca Cola gibi, Fahrenheit gibi birtakm zgn endstriyel tasarmlarn dnda, markalar tarafndan kullanlan o kadar ok benzer ambalaj formu vardr ki, gerekten de iin nemli bir ksm grafik tasarma kalmaktadr. MART 2007DE GRAFK TASARIM DERGSNDE YAYIMLANMITIR. A. Selim Tuncer Bu modlle uygun ortam salandnda; ambalaj tasarmn elle ve bilgisayarla tasarlayabilme becerisi kazanacaksnz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET-1

AMA

Uygun ortam salandnda; ambalaj tasarmnn konusunu seebileceksiniz.

ARATIRMA
Gnmzde ilginizi eken birka eit ambalaj rnei inceleyiniz. Ambalajda bulunan resimsel ve simgesel geleri inceleyiniz. Metinler ve sloganlara dikkat ediniz. Ambalajn tantm ve reklam sektrndeki nemini anlatan bir kompozisyon yaznz.

Aratrma ilemleri iin internet ortam, ktphane, niversitelerin gzel sanatlar, tasarm ve grafik blmlerinden faydalannz.

1. AMBALAJ TASARIMI VE ZELLKLER

Ambalaj; bir rnn reticiden tketiciye kadar uzanan datm zincirinde, gvenli ulamnn salanabilmesi iin kullanlan koruyucu aralarn tm olarak tanmlanabilir. Ambalaj, rn depolama, nakliye, tehir ve kullanm ieren tm yaam sresi boyunca, ekonomik ve evreye duyarl olarak korur, barndrr, sunar, rne uygunluk ve kolaylk salar. Ambalaj sektr, lkemizin bata gda maddeleri, boya, yap kimyasallar, madeni yalar ve tekstil gibi birok rnn yurt ii ve yurt d satlarnda temel bir rol oynamaktadr. Ambalaj, zellikle dayanksz tketim mallarnn retimi, sat ve datmndaki gelimelerin her aamasnda devreye girmektedir. 2000li yllardan sonra sper marketlerin art, ehirleme hareketleri, turistik tesislerin yaygnlamas, ambalajl gda tketim kltrnn tm dnyaya yaylmas, genel ekonomik canllk ve byme hz gibi faktrlerin bilekesi olarak ambalaj sektr gelimitir.

1.1. Baarl Bir Ambalaj Tasarm Nasl Olmal

Resim 1.1:Ambalaj rnei (estetik)

Hibir ortamda reklam ya da tantm yaplmad halde tketici tarafndan rahatlkla alglanabilen, 2-3 sn iinde zellikleri ve tr bakmndan fark edilip 3-10 sn iinde satn alnan bir rnn ambalaj ok iyi demektir. Dolaysyla, reklam ve tantm olanaklar olmayan markalarn rekabet anlamnda zayf olduklar dnlrse, rafta duran grsel kimliklerine daha fazla zen gstermelidir. Reyonlarda sata sunulan benzer rnlerin arasndan fark edilmesi, tercihlerde ncelikli olmas, fiziksel yaps ile iyi bir ambalaj; Bu rn ok lezzetli imajn vermeli, Kullanlan ambalaj, rn salkl olarak koruyor, Gvenilir ve zenli bir firma tarafndan retiliyor mesajlarn vermeli; bylece tketici rnn ierii ile ilgili genel bilgi sahibi olabilmelidir..

yi bir ambalaj; rnn kalitesini, salad katma deeri ve kimliini destekleyip artrrken rnn farkllklarn da ortaya koyar. Fiziksel grnnden dolay tketiciler tarafndan rahat alglanma, devamnda alkanlklar tevik etme, satta devamllk ilevlerini yerine getirir. Tm bu zelliklerin stratejik olarak ayr ayr hesaplanmas

gerekirken, rnn zerinde bir btn olarak durmas gerekir; aksi takdirde sat oranlarnda beklenen rakama ulalamayabilir.

1.2. Ambalaj zellikleri

Her rn ve reticisi iin ayr ayr tasarlanabilen, evreyi kirletmeden, rnn doal yapsn bozmadan, hasara uratmadan tayan, datan ve depolayan, Hijyenik koullarda retildii iin insan salna zararl bir madde iermeyen, ykama, temizleme ve iade ilemi olmayan, ok temiz olduu iin i yerini kirletmeyen, kokmayan, koku yapmayan ve rn kokutmayan, Doldurmada, boaltmada ve depolamada zaman ve emek tasarrufu salayan, Albenisi olan ve ok renkli mkemmel basks ile rn ve reticisini tantan bir sat eleman gibi hizmet veren, stenildii zaman, istenildii kadar ve istenilen yere teslim edilebildii iin stok maliyeti olmayan, Hafif olduu iin ayn nakliye creti karlnda daha ok rnn tanmasna imkan tanyan, tahta ve plastik kasa gibi arlklar kadar nakliye creti detmeyen, Depozit ve iadeden dolay ambalajlanan rne ek maliyet getirmeyen, Ambalaj kullanclarn, kabzmallara ve komisyonculara baml klmayan, Tketici ambalajn da ambalajlayan bir sanayi rn olan, Kullanldktan sonra, geri kazanlarak %100 ham maddeye dnebilen zelliklere sahip olmaldr.

1.3. Ambalajn eitleri

Ticari olarak ambalajn tipi vardr: Herhangi bir gda rn nihai kullancya veya tketiciye ulatran sat noktasnda kullanlan ambalaj sat ambalajdr. Sat ambalaj bir sat birimidir ve rnle birlikte satn alnr. Birden fazla sat ambalajn bir arada tutan, rnden ayrldnda rnn zelliini deitirmeyen ambalaj ise d ambalaj olarak tanmlanr. Sat ve d ambalajn depolanmas ve tanmas ilemleri srasnda zarar grmesini engelleyen, bu ileri kolaylatran ambalaja ise nakliye ambalaj denir. Her ambalajn da gda sektrnde nemli bir yeri olmasna karn sat ambalajnn nitelii son derece nemlidir. Gda ambalajlarnn; iindeki mal koruma, depolamay kolaylatrma, tama, pazarlama ile ilgili zellikleri byk nem tar. Ambalajn; rn mikrobiyolojik etkilerden, nem ve atmosfer koullarndan, mekanik deformasyonlardan, bcek ve kemirici gibi zararllardan korumas amalanr. Gda rnlerinde ambalajn salad bu fonksiyonlar rnn raf mr ile dorudan ilikilidir. zellikle raf mr ksa olan taze rnlerde, mikrobiyal hassasl fazla olan gnlk rnlerde gdann tketiciye salkl ulamasnda nemli bir rol vardr.

Gnmz koullarnda bir firmann sektrde uzun sreli yaamas iin stratejik planlarn ok iyi belirlemesi gerekir. Gda rnlerinin sat srasnda gze arpmas ve tketici tarafndan beenilmesi gerekir. Bu da rnn rakip rnler arasnda syrlmas ile mmkn olur. Ambalaj, tketici tarafndan tannmay salayacak marka ve rn kimliklerini oluturur, bylece deneme ve tekrar satn almay tevik eder. Pazarlamaclar tketici iin rnn, ambalaj olduunu savunmaktadrlar. reticiler, pazar payndan yksek dilimi alabilmek iin ambalaj gl bir sat silahna dntrmek ve rekabette bir avantaj salamak zorundadr. zellikle gda sektrnde rn eitliliinin ok olmas hatta ayn rnn birok firma tarafndan retiliyor olmas firmalar bu serbest piyasada rekabette stn duruma gelmelerini zorlatrmaktadr. levine Gre Ambalaj eitleri Sat ambalaj D ambalaj Nakliye ambalaj

Niteliine gre ambalaj eitleri Cam ambalaj Kat ambalaj Plastik ambalaj Metal ambalaj Ahap ambalaj Fleksi ambalaj

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

Aadaki ilemleri tamamladnzda mteri ama ve isteklerine uygun konuyu semi olabileceksiniz. Tasarma Balamadan nce Brief dosyas : Kurum tarafndan hazrlanan, ambalaj tasarm iin ajansa gnderilen yazl kural ve grev listesidir. Tasarmc, kurum tarafndan gnderilen kurumsal bilgilerin yer ald dosyay (Brief) ok iyi analiz edebilmelidir. Kurum yetkilileri ile sk sk bir araya gelmeli tasarmn her aamasnda fikir al veriinde bulunmaldr. Tasarmc, gizlilie ok byk nem vermelidir. Kendi grafik ajansnn gvenirlii asndan bu ok nemlidir. lem Basama Tavr

Firma ile ilgili bilgileri alnz.

Hayatnzn her alannda insanlar ile ilikileri ok iyi

nemli retim alan Rakipleri hedef kitlesi D hedef kitlesi Faaliyetler Hedefler Vizyon Misyon Resimler, sembol ve iaretlerler lgili bilgileri firmadan isteyiniz. Brief dosyasn alnz. Toplanan bilgileri okuyunuz ve nemli olan bilgileri not ediniz. Anahtar szckleri oluturunuz. Anahtar szckler ile ilgili semboller bulunuz. Anahtar szcklere uygun yaz fontuna karar veriniz. Btn bilgi, resim, sembol, bir

Konuya ynelik aratrma yapnz.

Aratrmac

Verileri dosyada

Dzenli

toplaynz. Konuya karar veriniz. Kararl ve kendine gvenen

dosyada toplaynz. Ambalaj tasarmnda amalanan en iyi anlatan anahtar szcklere karar veriniz.

rnek Uygulama Gda firmasnn draje eker rnne kutu ambalajnn grsel tasarm yaplacaktr. Bunun iin konu seimi yapacaz. thalat ve ihracat yapan bu yerli firmamzn gda sektrnde olduunu unutmayalm. Hijyen, gda korumas, tanabilirlik gibi kutunun fiziksel durumu grafik tasarmcsn direkt olarak ilgilendirmez; daha ok ambalajn grsel tasarm grafikerin alma alandr. Bu sebeple mteri portfyne uygun grafik tasarmn nasl olaca konusunda firma yetkilisi ile konu seimi yaplacaktr. 1. Arlkla Kullanlan Renkler ocuklarn en ok beendii scak ve canl renkler (sar, krmz, yeil, turuncu) 2. Anahtar Szckler rnn konseptine gre deiir (rnein; draje eker iin, boncuk eker, tombik eker).

3. Hedef Kitlesi ocuklar Aileleri 4. Biim: rn resimleri ve illstrasyon ,Kolj teknii kullanlabilir. 5. Amblem-Logo Ambalajda, kurum, iletmenin amblemi-logosu da kullanlabilir. 6. Knye Firmann knye bilgileri ve rn barkodu kullanlmaldr.

7. Kompozisyon Ambalajda amblem-logo, biimler(fotoraf, resim, karikatr, illstrasyon, clipartlar), renk bloklar, knye bilgileri, metinlerin kompozisyon kurallar iinde dzenlenmesi gerekmektedir. Ambalajda biz, daha ok biim kullanp scak renklerle ocuklarn ilgisini ekmeliyiz. Metinler az yer kaplayacaktr. Renk lekeleri younlukta olacaktr. rnek uygulama faaliyetindeki tm bilgilerinizi bir dosyada saklaynz.

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet ile ilgili hangi bilgileri kazandnz aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz.

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

Aadaki sorular cevaplaynz. 1. 2. 3. 4. 5. Ambalaj Nedir? Bir ambalajn ok iyi oluunu neye dayanarak syleyebiliriz? Fiziksel yaps iyi bir ambalaj hangi mesajlar verir? Ambalajn birka zelliini sralayabilir misiniz? Niteliine gre ambalaj eitleri nelerdir?

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

10

B. UYGULAMALI TEST
Bir deterjan ambalaj tasarm iin konu seimini yapnz. Aadaki ltlere gre konu seimini yapnz. Arlkla kullanlan renkler Anahtar szckler Hedef kitle Biim Amblem-Logo Knye Kompozisyon

AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (x) iareti koyarak kontrol ediniz. Gzlenecek Davranlar Evet Hayr 1.Firma ile ilgili bilgileri aldnz m? 2.Konuya ynelik aratrma yaptnz m? 3.Verileri dosyada topladnz m? 4.Konuya karar verdiniz mi?

Aadaki ltlere gre yukardaki almanz deerlendiriniz.

DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler kazandz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz.

11

RENME FAALYET-2
AMA RENME

FAALYET-2

Uygun ortam salandnda; kara kalem ve boyama teknikleriyle kompozisyon kurallarna uygun birden fazla eskizi istenilen srede izebileceksiniz.

ARATIRMA
Deiik rnler iin hazrlanm ambalaj rneklerini inceleyiniz. Aratrma ilemleri iin internet ortamn kullannz.

2. AMBALAJ ESKZLER VE N ALIMALARI

2.1. rnek Ambalaj almalar

Resim 2.1: Cam ambalaj

12

imdi size birka eit ambalaj rnei gsterelim. Ambalajlar fiziksel yaplarna gre nasl grafik tasarmla desteklediklerini inceleyiniz.

Resim 2.2: Karton/kat ambalaj

13

Resim 2.3: Plastik ambalaj

Resim 2.4: Metal ambalaj

14

2.2. Ambalaj Eskizi Hazrlarken Dikkat Edilecek Noktalar

Ambalaj eskizi hazrlarken dikkat edilecek noktalar iki basamak altnda inceleyebiliriz:

2.2.1. Ambalajn Grsel Tasarm

2.2.1.1.rnn Daha nce Yaplm Bir Ambalaj Varsa Onun ncelenmesi Karton ambalajn tad rn halen piyasada bulunan bir rn olabilir, bu da daha nce hazrlanm bir tasarm ve yap var demektir. Ayn rn tekrar yaplacak dahi olsa u sorulara cevap aranp yle tasarma balanmaldr. rn ambalajn ierisinde nasl duruyor? Kullanlan karton kalnl rn tamaya yeterli mi? reticinin dolum makinelerinde ambalajla ilgili bir sorunu var m? Ambalajn rn sergilemedeki baars nasl?

2.2.1.2.Ambalaj Yaplacak rn Yeni Bir rnse Yeni bir rnn ambalaj yaplacaksa rn mutlaka tasarmcda olmal ve tartlp llmelidir. 2.2.1.3.rnn Karton Ambalaja Dolum ekli rnn ambalaja dolum ekli ok nemli bir noktadr; nk yapsal tasarmn, dolum makinesinin standart llerine gre yaplmas gerekir. 2.2.1.4.Her Sipariteki retim (Tiraj) Says retim says montaja ekil vereceinden bilinmesi gereken bir noktadr.

15

2.2.1.5.rn Kullanacak nsan Kitlesi Burada rn satn alacak insan kitlesinin nitelii ve nicelii gz nnde bulundurulur. rnein 12 renk ieren bir kuru boya ambalaj n ilk ve orta renimdeki renciler kullanacandan kullanmda pratiklik sz konusudur. Ambalajda buna gre tasarlanmaldr. 2.2.1.6.rnn Tketicinin Eline Getikten Sonra Ambalajn Kalc Olup Olmad rn tketicinin eline getikten sonra ambalaj kalc ise ambalajn kilit sistemi ona gre tasarlanmal ve kullanl olmaldr. 2.2.1.7.rnn Ambalaj inde Tarifleyici Bror veya Baka Bir Cismin Olup Olmad rnein bir ila kutusunun ierisinde prospekts bulunur veya bir telefon kutusu ierisinde arj aleti de bulunabilir. Bu gibi durumlarda lmler ona gre yaplmaldr. 2.2.1.8.rnn Ulaabilecei En Son Dalm Noktas ve Datm ekli rn dolumdan sonra tketiciye ulancaya kadar belli bir ulam aracyla, belli bir mesafe kat eder. Bu durumda karton kalnl ve dayankll zerinde biraz dnlmelidir. zellikle ihra rnlerinde ambalajn rn tam korumas gerekmektedir. 2.2.1.9.rnn Korunmas iin Ambalajn inde Ek Bir Destee (Separatre) Gereksinim Olup Olmad Baz rnler dzgn bir formda olmayp bnyesinde delici noktalar bulunabilir. Bu durumdaki rnlerin d karton ambalaj, zedelememesi iin rn evresi dayankl bir mukavva ile desteklenir. Ambalajn ierisindeki rn deiik boyutlarda ve biimde paralardan oluabilir. Bu durumlarda bu paralarn tayc ve ayrc yuvalara konulmas gerekir. Byle durumlar, ambalaj ilerinde ska grlr. Yaplacak ilem rne gre separatr tasarlamak ve separatr de dikkate alnarak ambalajn llerini belirlemektir.

16

2.2.1.10.Ambalaj zerinde Orijinal Bir Tasarm stenip stenmedii Satlacak rn kullanacak kitle asndan veya ambalajn dikkat ekiciliini artrabilmek iin benzerlerinin dnda yeni ve orijinal bir tasarm gerekebilir. Alarak stenip

2.2.1.11.Ambalaj stenmedii

zerinde

Pencere

rnn

Gzkmesinin

Baz rnlerin akmak, ekerleme, oyuncak vb. ambalaj almadan rafta ya da vitrinde gzkmesi istenebilir. Bu istek, ambalajda alacak bir bolukla salanabilir. Bu boluk da daha sonra jelatin benzeri saydam koruyucularla kapatlr. Bu, ambalajda maliyeti artran sebeplerdendir. 2.2.1.12.Ambalaj Yaplacak rnn llmesi Karton ambalaja giren rnler ok deiik boyut ve biimlerde olabilir. Bunlarn llerinin ve arlklarnn tam olarak tespit edilmesi gerekmektedir. Bu tespitleri yaparken her trl aratan yararlanlmaldr.

2.2.2. Ambalajn Yapsal Tasarm

.
ekil 2.1: Kutu ambalajnn yapsal eleri

17

Tasarm yaplm bir kutunun zerinde bulunan eler unlardr(ekil 2.1): Pilyaj yerleri Kesim yerleri Perforaj yerleri Kapaklar Yaptrma kulaklar n-Arka yz Kilit sistemleri Barkod alanlar Grsel tasarm alanlar Separatr (Ayrc) Pencereli Kutu

Pilyaj Yerleri Kaln kartonlarn krm yaplacak yerlerine yaplan ileme pilyaj denir (ekil 2.2).

ekil 2.2 : Pilyaj eridi

18

ekil 2.3 : Pilyaj izgileri

Pilyaj yaplacak yerler kutu anm zerinde kesik noktal izgilerle gsterilir. (ekil 2.3) Kesim Yerleri Kesim yaplacak yerler kutu anm zerinde dz izgilerle gsterilir. (ekil 2.5)

ekil 2.4 : Pilyaj izgileri

Kesim yaplacak yerler kutu anm zerinde dz izgilerle gsterilir. (ekil 2.5)

ekil 2.5 :Kesim izgileri

Perforaj Yerleri Kaln kartonlarn ke meydana getiren kenarlarndaki gerilimi azaltmak iin aralkl kesim uygulanr. Bu ileme perforaj denir (ekil 2.6). Perforaj yaplacak yerler kutu anm zerinde kesik izgilerle gsterilir (ekil 2.7).

ekil 2.6 : Perforaj eridi

ekil 2.7 : Perforaj izgileri

19

Kapaklar

Ambalajn rahat alp kapanmas, ierisindeki rnn karlp kullanlabilmesi iin ambalaj zerinde kapaklar vardr. Bu kapaklarn yeri ve ekli ierisindeki rne gre deiiklik gsterebilir (ekil 2.8).

ekil 2.8 : Kutu kapaklar

Yaptrma Kulaklar

Ambalajn kapatlarak kutu haline gelmesi iin yaptrlmas gerekir. Estetik bir yaptrmada yapma yerleri dardan grnmemelidir. Bunun iin i tarafa gelecek ekilde kutu zerinde yaptrma kulaklar braklmaldr. Buralara daha sonra otomatik makinelerle veya elle tutkal srlerek kutu kapatlr (ekil 2.9).

ekil 2.9 :Yaptrma kulaklar

20

n-Arka Yz

Kutunun n ve arka blmlerini oluturur. rnn sergilenmesi iin gerekli tasarm alanlar buralardr (ekil 2.10).

ekil 2.10 : n-Arka yz

Kilit Sistemleri

Ambalaja hazrlanan kutunun rn dolumu yapldktan sonra rahat alp kapatlabilmesi iin kilit sistemine ihtiya vardr. Kilitleme ekli kutumuzun zelliine, rnn zelliine gre eitlilik gsterebilir (ekil 2.11).

ekil 2.11 : Kilit sistemleri

21

Barkod Alanlar

Barkod, rnn saysal ismidir. Bir rnn kodu kendine hastr ve baka rnde kullanlamaz. Barkodlar rnn barkod okuyucuda okutulup tanmlanmas iin kullanlr. Genellikle ambalajn sol yan yz veya sa yan yznde bulunur (ekil 2.12).

ekil 2.12 : Barkod alanlar

Grsel Tasarm Alanlar

Kutu ambalajnn zerinde; kesilmeyecek, krm yaplmayacak, perforaj olmayacak, tutkal srlmeyecek, pencere braklmayacak yerlerdir. Tasarma elverili alanlar zerinde, rn tantlr ve sergilenir (ekil 2.13).

ekil 2.13: Grsel tasarm alanlar

22

Separatr (Ayrc)

Ambalaj ile rn arasna yerletirilen karton, oluklu mukavva, strafor ya da hava yastna verilen addr. Ambalaja konulacak rnlerin sert ve sivri noktalarnn ambalaja dokunan ksmlar delici olabilir ya da arpmalara, dmelere kar rnn daha fazla korumaya ihtiyac olabilir. Bu ve benzeri durumlarda rn ile ambalaj arasna separatr (ayrc) yerletirilir.

Pencereli Kutu

Baz rnlerin (oyuncak, kalem, akmak, parfm vb.) ambalaj almadan rafta veya vitrinde gzkmesi istenebilir. Bu istek ambalaja alacak bir oyuntudan yararlanlarak salanabilir. Ancak rnn dmemesi iinde bu pencere jelatin vb. bir saydam malzeme ile kapatlmaldr (ekil 2.14).

ekil 2.14 :Kutu penceresi

23

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilemleri tamamladnzda kara kalem ve boyama teknikleriyle ve kompozisyon kurallarna uygun birden fazla eskizi istenilen srede izebileceksiniz.

LEM BASAMAKLARI
1- izim aralarn hazrlaynz. Kuru boya, cetvel, kurun kalem, guaj boya, fra, su kab, silgi, bant, makas 2- Eskiz uygulanacak yzeyleri seiniz. A4 ve A3 ebadnda resim kd 3- Eskiz uygulanacak yzeyleri izim masasna sabitleyiniz. Temiz ve dzenli alnz. 4- Kara kalem teknii ile eskizleri hazrlaynz. ll alnz. A4 ebadnda resim kdna kenarlarndan boluk olamadan, iki adet kara kalem ile ambalaj eskizi hazrlaynz.

24

ekil 2.15: Ambalaj eskizleri

5- Kutu d formunu iziniz. retici firma ya da matbaa tarafndan hazr var ise gnderilmi olan bak izine bakarak taslak olarak d formu iziniz (Bak zi konusuna baknz.).

25

ekil 2.16:Bak izine baklarak izilen katlanm kutu taslaklar

6- Ambalaj oluturan eleri iziniz. Ambalajn grsel tasarmnda gerekli olan amblem, slogan, firma ismi, biim ve renksel eleri izerek sralaynz.

26

ekil 2.17: Ambalajda kullanlacak Biim, amblem, firma ismi, rn ismi ve slogan

7- Bak izini iziniz. Hazr gelen ya da sizden retilmesini beklediiniz bak izini iziniz.

27

ekil 2.18: Bak izini izip yapacaklarnz planlaynz.

8- Kara kalem eskizini kutuya taynz. Kara kalemle izdiiniz eskizleri katlanm kutuya geiriniz.

ekil 2.19: Kara kalem eskizi kutuya tamak

9- Renkli eskizi kutuya taynz. Guaj boya teknii ile almanz renklendiriniz. Renkli eskizinizi kutuya taynz.

28

ekil 2.20: Renkli eskizi kutuya tamak

29

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet ile ilgili hangi bilgileri kazandnz aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz.

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

Aadaki sorular cevaplaynz. 1. Ambalajn Grsel Tasarm Yaplrken nelere dikkat edilmelidir? 2. Ambalajn yapsal eleri nelerdir? 3. Pilyaj Nedir? 4. Perforaj Nedir? 5. Separatr Nedir? Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

30

B. UYGULAMALI TEST
Bir deterjan firmasna kutu ambalaj eskizi hazrlaynz. 1- izim aralarn hazrlaynz. 2- Eskiz uygulanacak yzeyleri seiniz. 3- Eskiz uygulanacak yzeyleri izim masasna sabitleyiniz. 4- Kara kalem teknii ile eskizleri hazrlaynz. 5- Kutu d formunu iziniz. 6- Ambalaj oluturan eleri iziniz. 7- Bak izini iziniz. 8- Kara kalem eskizini kutuya taynz. 9- Renkli eskizi kutuya taynz. DEERLENDRME LTLER Gzlenecek Davranlar 1.izim aralarn hazrladnz m? 2.Eskiz uygulanacak yzeyleri setiniz mi? 3.Eskiz uygulanacak yzeyleri izim masasna sabitlediniz mi? 4.Kara kalem teknii ile eskizleri hazrladnz m? 5.Kutu d formunu izdiniz mi? 6.Ambalaj oluturan eleri izdiniz mi? 7.Bak izini izdiniz mi? 8.Kara kalem eskizini kutuya tadnz m? 9.Renkli eskizi kutuya tadnz m? Evet Hayr

Aadaki ltlere gre yukardaki almanz deerlendiriniz. Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (x) iareti koyarak kontrol ediniz.

31

Deerlendirme: Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler kazandz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz.

32

RENME FAALYET-3 RENME FAALYET-3

AMA

Uygun ortam salandnda; bilgisayarda resim ileme program ile eskizi orijinal almaya dntrebileceksiniz.

ARATIRMA
Deiik firmalara hazrlanm ambalaj rneklerini inceleyiniz. Aratrma ilemleri iin internet ortamn kullannz.

3. BLGSAYARDA RESM LEME PROGRAMIYLA AMBALAJ TASARIMI

3.1. Doku Tama
Vanishing Point filtresi Nerelerde uygulayabileceimizi grelim.

UYGULAMA 1

Clone arac, doku tamaya yaradn biliyorsunuz. stediimizde opacity deerinde deiiklik yaparak, setiimiz fra byklnde doku tama yapabileceimizi biliyoruz. Tadmz doku, dier tarafta da ayn byklkte oluur.

33

Oysa perspektif kurallar gerei, daha uzaktaki, daha kk grnr. Daha uzaktaki bir blme, yakndaki dokuyu tamak, grnn bozulmasna neden olur. Bu filtre, soruna zm getirmitir. Alttaki fotorafta, yolun bir ksmna tam olan topran yerine ta dokusunu tayacaz.

Vanishing Point filtresine geiniz. Soldaki ikonlardan grid aracn seiniz ve perspektife uygun olarak 4 ke iin drt kez tklaynz. Buradaki perspektif en iyi yolda belli olduu iin yolun kenarlarn klavuz olarak kullanyoruz.

34

izdiiniz eklin, orta noktalarndan tutarak yanlara ve ste-aaya doru geniletiniz. Amacmz; alacamz alan, fotoraftaki perspektife uygun olarak geniletmek; daha rahat almak.

imdi clone aracna geiniz, daha nce de yaptmz gibi alt tuu baslyken, tama yapacanz yere tklaynz. Buras doku tama iin setiiniz alandr. lerideki toprak olan ksma farenizi getirdiiniz zaman, tadnz dokunun orann byklne uygun hale geldiini greceksiniz. Opacity, fra bykl, hizalama gibi zellikleri st ksmdan ayarlayabilirsiniz.

35

UYGULAMA 2
Karolarla denmi bir alan yapmamz gerektiini dnelim. Shape aracn kullanarak almaya balayabiliriz. Mask seili hale getiriniz, yeni biri layer (katman) oluturunuz ve iini bir renkle doldurunuz. Bu layerdaki ekli kopyalaynz.

Yeni bir katman daha oluturunuz ve alttakilerin gzlerini kapatp grnmez yapnz. Yapmak istediimiz perspektife uygun karo alan grntsn bu bo katman zerinde oluturacaz.

36

Layer 2'deki ekli kopyalamtk biliyorsunuz. Vanishing Point filtresine geelim. Amacnza uygun perspektif alan oluturunuz.

ctrl+V ile kopyalam olduumuz ablonu yaptrnz. Sol st kede yerini alacaktr.

37

Fare ile tutup izdiiniz perspektif alana srkleyiniz. ablon karolarmzn perspektife uygun biimlendiini greceksiniz. ctrl+T ile bykln deitirebilirsiniz. Alann alt tarafnda istediiniz biimde konumlandrnz.

Seililii devam ederken, alt tuunu basl tutup srklerseniz, karolar oaltm olacaksnz. st ksma srkleyin ve alttakinin biti noktalarna uygun biimde yerletiriniz. Alannzn bykl kadar, yukar doru oaltmaya devam ediniz.

38

Ok. deyip ktnzda, istediiniz izim hazr. Bunu perspektife uygun iekler, kular gibi uygulamalarda kullanabilirsiniz. Tabii aklnza gelen dier eylerde de.

39

3.2. Dekupe
Dekupe ilemci iin en uygun yntem extract komutudur. Extract ile dekupe yapmay Kitap Kapa Tasarm modlnde grmtnz.. Bu sebeple bu balk altnda sizinle dekupeyi anlatan bir uygulama yapacaz. Gl ve pratik photoshop aralarndan biri olan extract, dekupe ilemlerini kolaylatrr. Aadaki kartal kafasn, zellikle tyleri vektrel olarak dekupe etmek olduka zordur; extract iinse, bu ilem tam manasyla ocuk oyuncadr!

1. Yandaki imaj (Eagle.psd), Photoshopun Samples klasrnde bulabilirsiniz. almaya balamadan nce Layer > Duplicate Layer komutuyla alacanz katman oaltn ve grnmez yapnz.

40

2. Photoshop 7de Filter, Photoshop 6da Image mensnn altnda bulabileceiniz, Extracti atnzda karnza yeni bir ara yz kacak. Soldaki ara ubuundan Edge Highlighter Toolu (B) sein ve kartaln kafasnn kenarlarn ekildeki gibi boyaynz. Frann mmkn olduunca kk olmasna zen gsteriniz. Fazla kardz yerleri Eraser Tool (E) ile silebilirsiniz.

3. Dekupe edilecek alan ince bir izgi halinde izerek kapal bir alan yaratnz. 4. Daha sonra, Fill Tool (G) ile oluturduunuz kapal alan doldurunuz. Sol stte bulunan Preview tuuna basarak nasl bir dekupenin oluacan grebilirsiniz.

41

5. Sa altta bulunan Preview blmnde Extracted ksmn Original yaparsanz, orijinal imaja geri dnersiniz. Bunun altnda yer alan Display ile n izlemenizde yardmc olacak artalan rengi belirleyebilirsiniz (rnein Black Matte). Dekupe ilemini tamamladktan sonra bir deiiklik yoksa alttaki yedek layer hal grnr durumda demektir. ki layer arasna siyah bir layer ekleyip gerekli dzeltmeleri yapabilirsiniz.

3.3. ki Resmi Birletirme

nce ne yapmak istediinize karar veriniz. Sonra onlara uygun fotoraflar bulun ya da scannerda taraynz. Layerlarn hepsini tek bir fotorafta toplaynz. Byklklerini, alarn birlerine gre ayarlaynz. Ne olur ne olmaz diye baka bir adla kaydediniz.

42

Bayan st layera taynz. Backgraund Layerndaysa nce adn deitiriniz ki ste tayabilesiniz. Path aracyla kenarlarn dikkatlice dolanz. Ctrl (Elma) tuu baslyken path'e tklarsanz seili hale gelir. Dn seip (Ctrl+Shift+I) siliniz. Bayan layerndayken Layer/Add Layer Mask/Reveal All seeneini iaretleyiniz. Layerin yanna bir blm daha eklendi. Buras, grnmesini istemediimiz blmleri, kapatmaya yaryor.

Air Brush alp uygun bir fra seiniz (5-10 piksel). Layer Masknda iken kapanmasn istediiniz blmleri doldurmaya balaynz. st renk siyah olmal, tekrar aa karmak iin st rengi beyaz yapmanz gerek. Eriyen silmeler iin opacity 5-30 arasnda olabilir.

43

Bayann bacaklar yeterince grnmyor. O zaman biz muzu ona uyduralm. Muz layern oaltp, sadaki kabuk dndaki ksmn siliniz ve en ste onu taynz. Ek yerlerini kapatmak iin stampay kullanacaz. Hassas almak iin 2-3, dier ksmlar iin 5-10 piksellik bir fra iimizi grr. Opacity 80 ve yukars olabilir.

Alttaki muzun yana alm kabuu iimize yaramad iin kementle o blm silip atnz. En alta glge vermek isterseniz, muza ait iki Layera da tklayarak (tabii shiftle) seiniz ve siyah doldurunuz. Gaussian Blur filtresinden 3 deer uygulaynz, opacity 20-30 olabilir.

3.4. Bak zi
Ambalaj ve kutularn kesim, katlama ksmlarnda matbaa alannda baz ilemler yaplmaktadr. Tasarmc ambalaj yzeyinde grsel tasarmn hazrlarken kesim ve krm ksmlarnda grsel eler kullanmamaldr. Ambalaj almnn kendisinde olmasn temin etmelidir. Aksi takdirde ambalajn hangi ynne ve hangi llerde alacan bilemez. Ambalaj amlnda bakla kesilecek ve krlacak yerler ile tm ynlerdeki ller mevcuttur.

44

ekil 3.1: Bak izi

Bak izleri tasarmcya bir dosya formatnda gelir. (EPS, TFF,..). Tasarmc almasn buradaki llerin katlar orannda herhangi bir sayfada alr. almas tamamlannca bak izinin iine yerletirir. Genelde ambalajda n, arka, yan ve st ksmlara bu alma ve ksmen deimi halleri kopyalanarak yerletirilir. Ambalajn alt ksmnda barkod, firma bilgileri, kullanma tarihleri, saklanma koullar ve benzeri bilgiler bulunur.

45

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilemleri tamamladnzda, bilgisayarda resim ileme programyla eskizini hazrladnz afie bakarak orijinal reklm afiini yapabileceksiniz.

LEM BASAMAKLARI
1. Grsel geleri bilgisayara aktarnz. Kullanacanz hazr resim, fotoraf ve benzeri biimleri elektronik ortamdan (internet, cd, bellek) ya da bilgisayar d dokmanlar bilgisayara bir tarayc vastasyla taratarak (Scan etmek) bir klasrde toplaynz.

Resim 3. 2: Klasrde grsel eleri bir araya toplamak

2. Resim ileme programnda yeni dosya anz. Resim ileme programnda file mensnden new komutunu kullanarak belge anz ve yeni belgede ambalajnzn ebat ve niceliksel deerlerini giriniz.

46

Resim 3 .3: Ambalajn bak izinin en d snrlar lsne gre yeni dosya anz.

3. Ambalajnzda kullanacanz eleri bir araya getiriniz. Fotoraf, amblem, rn gibi eleri open komutunu kullanarak sayfanza taynz.

Resim 3 .4: rn ad, firma amblemi, fotoraf sayfaya tamak

4. Resimleri ileyiniz. * Fotoraftaki ocuu dekupe ile tm fotoraftan karnz. Bunun iin nce pen aracn kullannz. ocuun kafa ksmn dolannz ve birletiiniz yerde de path panelinden save path yapnz. Path layerine sa mouse ile klikleyip make selection kullannz (Deer 0.2Olsun).

47

Seim alan iini edit/cut komutu ile kesiniz ve ocuun olduu layeri ve pathi siliniz. Yeni bir layere paste ile resmi yaptrnz. * Draje eker illstrasyonu yapnz: Bunun iin nce birka adet layer anz. Srasyla daire seim alann degrade aracyla doldurunuz. Birka adet parlama iin de beyaz boyal daire alan doldurunuz. * rn ve firma logolarn ise bykl kkl kullannz.

Resim 3.5: Pen arac ile kesilecek alan dnmek

48

Resim 3.6: Path panelinde izdiiniz alan kaydetmek

Resim 3.7: Path panelinde izdiiniz alan seim alanna evirmek

49

Resim 3.8: Seili alandaki resmi kesip baka bir layere yaptrmak

Resim 3.9: Daire ile alan semek

50

Resim 3.10: Alan degrade arac ile krmzdan beyaza boyamak

Resim 3.11: Birka beyaz daire ile parlatma efekti vermek

51

5. Ambalajda allacak yzeyin lsnde yeni bir sayfa anz. Size hazr olarak gelen eps ya da tiff uzantl bak izi dosyasn resim ileme programnda anz. allacak yzeyin lsn alnz. Bu llerde yeni bir sayfa anz. Bir araya getirdiiniz elerden kompozisyon oluturunuz.

Resim 3.12: Eps ya da tiff uzantl bak izi dosyasn resim ileme programnda amak

52

Resim 3.13: allacak yzeyin lsn almak

Resim 3.14: Bu llerde yeni bir sayfa amak

Bir araya getirilen elerden kompozisyon oluturmak

53

6. Slogan oluturunuz. Konu seimi ve eskiz aamasnda ambalaj iin dndnz slogannz farkl yaz karakteriyle ambalajnza yerletiriniz; Gzel eker, tombik ekergibi.

Resim 3.15: Slagonu ambalaj tasarmna yerletirmek

7. Her bir yzey iin yaplan almalar ambalaja yerletiriniz. n arka ile yanlarn ve stn tasarmlarn bak izinin iine yerletiriniz.

54

Resim 3.16: Yzey tasarmlarn ambalajda bak izine yerletirmek

8. Firma, ambalaj, son kullanma tarihi ve barkod bilgilerini yerletiriniz. Firma adresi ve iletiim bilgileri, ambalaj muhteviyat, rn muhteviyat, son kullanma tarihi, barkod gibi dier bilgiler ambalajda daha grsel olmayan blgelere yerletirilir.

55

Resim 3.17: Dier bilgileri ambalajn daha grsel olmayan yerlerine yerletirmek

9. Ambalajn maketini hazrlaynz. Ambalajn yazcdan zel kalnca bir fotoraf kdna ktsn alnz ve maket haline evirerek sunuma hazrlaynz.

56

Resim 3.18 Ambalajn maketini yapmak

10. Belgeyi kaydediniz. Ambalaj tasarmnz mterinize sunmak ve daha sonra ilem yapacanz dnerek kaydediniz. File Mensnden Save komutu ile belgenizi bilgisayarnzda istediiniz konuma kaydediniz.

57

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet ile ilgili hangi bilgileri kazandnz aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz.

A. OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

Aadaki sorular cevaplaynz. 1. Vanishing Point filtresi ne aracdr? 2. En gl dekupe arac nedir? 3. Maske arac ile ne yaplr? 4. Bak izi nedir? Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

58

B. UYGULAMALI TEST Bilgisayarda resim ileme programyla eskizini hazrladnz deterjan kutusunun tasarmn tamamlaynz. Aadaki ilem basamaklarna dikkat ediniz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Grsel eleri bilgisayara aktarnz. Resim ileme programnda yeni dosya anz. Ambalajnzda kullanacanz eleri bir araya getiriniz. Resimleri ileyiniz. Ambalajda allacak yzeyin lsnde yeni bir sayfa anz. Slogan oluturunuz. Her bir yzey iin yaplan almalar ambalaja yerletiriniz. Firma, ambalaj, son kullanma tarihi ve barkod bilgilerini yerletiriniz. Ambalajn maketini hazrlaynz. Belgeyi kaydediniz.

DEERLENDRME LTLER Aadaki ltlere gre yukardaki almanz deerlendiriniz AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (x) iareti koyarak kontrol ediniz. Gzlenecek Davranlar 1.Grsel eleri bilgisayara aktardnz m? 2.Resim ileme programnda yeni dosya atnz m? 3.Ambalajnzda kullanacanz eleri bir araya getirdiniz mi? 4.Resimleri ilediniz mi? 5.Ambalajda allacak yzeyin lsnde yeni bir sayfa atnz m? 6.Slogan oluturdunuz mu? 7.Her bir yzey iin yaplan almalar ambalaja yerletirdiniz mi? 8.Firma, ambalaj, son kullanma tarihi ve barkod bilgilerini yerletirdiniz mi? 9.Ambalajn maketini hazrladnz m? 10.Belgeyi kaydettiniz mi? DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediinizEvet ler kazandz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz. Evet Hayr

59

RENME FAALYET-4 RENME FAALYET-4

AMA
Uygun ortam salandnda; orijinal ve eskize ait dzenli sunum dosyas hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA
Deiik firmalara hazrlanm ambalaj rnekleri inceleyiniz. Aratrma ilemlerinizde; nternet ortamn, ktphaneleri, niversitelerin grafik blmlerini kullanabilirsiniz.

4. AMBALAJ TASARIMINI BASKIYA HAZIRLAMA

4.1. Bak zi ile Ambalaj Baskya Hazrlama
Ambalaj tasarm bittikten sonra hazr gelen bak izlerin tasarm yerletirilerek alma sonlandrlr. Bak izi stndeki tasarmlar, matbaa ve bask blmlerinde nce kalplara pozlanr sonra da basks yaplr. Ambalaj baskya hazrlarken dikkat edilmesi gereken birka husus vardr: Tasarm tamamland m? Firma bilgileri mevcut mu? rn muhteviyat mevcut mu? Ambalaj nicelik bilgileri mevcut mu? retim ve son kullanma tarihleri mevcut mu? Barkod mevcut mu? Adres ve iletiim bilgileri mevcut mu? Salk ve denetlemeci rgt bilgileri mevcut mu?

60

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilemleri tamamladnzda, eskiz ve orijinal ambalaj tasarm sunumu yapabileceksiniz.

LEM BASAMAKLARI
1. Orijinalin renkli yazcdan ktsn alnz. Renkli yazcnza A4 ya da A3 ebadnda kaliteli fotoraf kad koyunuz. Resim ileme programnda file mensnden print komutunu seiniz.

Resim 4.1: File mensnden print komutunu kullannz.

61

Yazc ayarlarnda kullandnz sayfa ebadn (A4/A3) doru giriniz. Bask rezolasyonunu yksek tutunuz. Yazcnn kdn kenarlarndan belli llerde ieride bask yapacan unutmaynz. Unutmaynz bu bir sunum kts olacaktr. almanz kda fitleyerek k alabilirsiniz.

Resim 4.2: Yazc ayarlarn yapnz. 1-Yazc zelliklerine gidiniz. 2-Kt ynn ve sayfa kopya saysn belirtiniz. 3-Gelimi zellikleri kullannz. 4-Kt ebadn, bask kalitesini (rezolasyon), yazc fontlarn (true Type Font), kopya adedini doru seiniz.

2. Boyadnz eskizin paspartusunu kontrol ediniz. Eskiz almasnda neticelendirip guaj boya ile boyadnz eskizi paspartularken gzden kardnz eyler olabilir: Tam boyalar Fra izleri

62

Yaptrc artklar Kesim hatalar Asetat ile kaplama Eskizin ad UNUTMAYIN! PASPARTULU VE SONLANDIRILMI AMBALAJ TASARIMINIZI HEM MTERNZE SUNACAKSINIZ. HEM DE SERG, FUAR VE BENZER SANATSAL ETKNLKLERDE DE KULLANABLECEKSNZ. 3. Orijinal almay CDye kaydediniz. Orijinal almanz JPEG, EPS, TFF, PSD biimlerinde kaydediniz. JPEG : Btn bilgisayarlarda almanzn grntlenmesini salamak iin JPEG formatnda kayt yapnz. EPS : Bask ncesi birimlerde almanzn baskya hazrlanmasn salamak iin EPS formatnda kayt yapnz. TFF : Dier vektrel ve resim ileme programlarnda da almanz devam ettirme ihtiyacn dnerek yksek kalitedeki TFF formatnda kayt yapnz. PSD : almanzda her trl deiiklii yapmak iin tekrar resim ileme programnda alabileceiniz PSD formatnda kayt yapnz. Drt farkl formatta kaydettiiniz dosyalar bo CDnize kopyalaynz. 4. Sunum dosyasn hazrlaynz. Mterinize bir fyn iinde; 1. Ambalaj iin aldnz ve oluturduunuz brif (Bilgilendirme) dosyasn bulundurunuz. 2.Ambalaj eskizlerini bulundurunuz. 3.Guaj boya teknii ile boyanm ve paspartulanm ambalaj tasarmn bulundurunuz. 4.Yazcdan fotoraf kdna aldnz kty bulundurunuz. 5. boyutlu ambalaj maketini bulundurunuz. 6.Jpeg formatnda kaytl CDyi bulundurunuz. 7.Bask lemini mteriniz stlenmi ise EPS, TFF ve PSD formatnda kaytl CDyi de bulundurunuz. 5. Orijinali onaylatnz. Mterinize sunduunuz ambalaj tasarm sunum dosyasndan sonra; 1.Fikir al veriinde bulununuz. 2.Ortak noktaya varnz. 3.Orijinal almann onaylanmasn bekleyiniz. 4.Onaylanan almay bir sonraki adm olan bask ncesi birime ulatrnz. 5.Onaylanmam almadaki eksik ya da fazla ynleri not ediniz. 6.Tekrar almaya baladysanz daha nce takip ettiiniz ilem basamaklarna eksik ya da fazla grlen ksmdan tekrar balaynz.

63

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bir firmann deterjan rnne ynelik hazrladnz (eskiz ve orijinal) ambalaj tasarmlarnn sunumu yapnz. Aadaki ilem basamaklarna dikkat ediniz. 1. 2. 3. 4. 5. Orijinalin renkli yazcdan ktsn alnz. Boyadnz eskizin paspartusunu kontrol ediniz. Orijinal almay CDye kaydediniz. Sunum dosyasn hazrlaynz. Orijinali onaylatnz.

DEERLENDRME LTLER Aadaki ltlere gre yukardaki almanz deerlendiriniz. AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (x) iareti koyarak kontrol ediniz. Gzlenecek Davranlar 1.Orijinalin renkli yazcdan ktsn aldnz m? 2.Boyadnz eskizin paspartusunu kontrol ettiniz mi? 3.Orijinal almay cdye kaydettiniz mi? 4.Sunum dosyasn hazrladnz m? 5.Orijinali onaylattnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler kazandz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam Evet ise dier modl deerlendirmeye geiniz.

64

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Bu modl ile ilgili hangi bilgileri kazandnz aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz.

A. OBJEKTF TESTLER (OKTAN SEMEL SORULAR) Aadakilerden doru olan kk iaretleyiniz.

1. 2. 3. 4. 5. levine gre ambalaj eitleri nelerdir? Kilit sistemleri nelerdir? Barkod alanlar nelerdir? Grsel tasarm alanlar nedir? Yaptrma kulaklar nedir?

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz Tm sorulara doru cevap verdiyseniz bir sonraki modle geiniz.

65

B. UYGULAMALI TEST Eitim, biliim, salk, evre veya insan konularndan herhangi birini arpc bir ekilde vurgulayan, A3 ebadnda bilgilendirici afi hazrlaynz. A- Konuyu seiniz. Arlkla kullanlan renkler Anahtar szckler Hedef kitle Biim Amblem-logo Knye Kompozisyon

B- Eskiz hazrlaynz.
izim aralarn hazrlaynz. Eskiz uygulanacak yzeyleri seiniz. Eskiz uygulanacak yzeyleri izim masasna sabitleyiniz. Karakalem teknii ile eskizleri hazrlaynz. Kutu d formunu iziniz. Ambalaj oluturan eleri iziniz. Bak izini iziniz. Kara kalem eskizini kutuya taynz. Renkli eskizi kutuya taynz.

C- Resim ileme programnda orijinal ambalaj hazrlaynz.

Grsel eleri bilgisayara aktarnz. Resim ileme programnda yeni dosya anz. Ambalajnzda kullanacanz eleri bir araya getiriniz. Resimleri leyiniz. Ambalajda allacak yzeyin lsnde yeni bir sayfa anz. Slogan oluturunuz. Her bir yzey iin yaplan almalar ambalaja yerletiriniz. Firma, ambalaj, son kullanma tarihi ve barkod bilgilerini yerletiriniz. Ambalajn maketini hazrlaynz. Belgeyi kaydediniz. Orijinalin renkli yazcdan ktsn alnz. Boyadnz eskizin paspartusunu kontrol ediniz. Orijinal almay CDye kaydediniz. Sunum dosyasn hazrlaynz. Orijinali onaylatnz.

D- Afiin sunumunu yapnz.

66

DEERLENDRME LTLER
Yukarda yaptnz rnek uygulama ile modl ile kazandnz yeterlii leceksiniz. Bu uygulamay aadaki ltlere gre deerlendiriniz. AIKLAMA: Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (x) iareti koyarak kontrol ediniz. Gzlenecek Davranlar Evet Hayr
1.Firma ile ilgili bilgileri aldnz m? 2.Konuya ynelik aratrma yaptnz m? 3.Verileri dosyada topladnz m? 4.Konuya karar verdiniz mi? 5.izim aralarn hazrladnz m? 6.Eskiz uygulanacak yzeyleri setiniz mi? 7.Eskiz uygulanacak yzeyleri izim masasna sabitlediniz mi? 8.Kara kalem teknii ile eskizleri hazrladnz m? 9.Kutu d formunu izdiniz mi? 10.Ambalaj oluturan eleri izdiniz mi? 11.Bak izini izdiniz mi? 12.Kara kalem eskizini kutuya tadnz m? 13.Renkli eskizi kutuya tadnz m? 14.Grsel eleri bilgisayara aktardnz m? 15.Resim ileme programnda yeni dosya atnz m? 16.Ambalajnzda kullanacanz eleri bir araya getirdiniz mi? 17.Resimleri ilediniz mi? 18.Ambalajda allacak yzeyin lsnde yeni bir sayfa atnz m? 19.Slogan oluturdunuz mu? 20.Her bir yzey iin yaplan almalar ambalaja yerletirdiniz mi? 21.Firma, ambalaj, son kullanma tarihi ve barkod bilgilerini yerletirdiniz mi? 22.Ambalajn maketini hazrladnz m? 23.Belgeyi kaydettiniz mi? 24.Orijinalin renkli yazcdan ktsn aldnz m? 25.Boyadnz eskizin paspartusunu kontrol ettiniz mi? 26.Orijinal almay CDye kaydettiniz mi? 27.Sunum dosyasn hazrladnz m? 28.Orijinali onaylattnz m?

DEERLENDRME Bu uygulama ile kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam Evet ise bir sonraki modle geiniz.

67

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET 1 CEVAP ANAHTARI
1. Ambalaj nedir? Ambalaj, bir rnn reticiden tketiciye kadar uzanan datm zincirinde gvenli ulamnn salanabilmesi iin kullanlan koruyucu aralarn tmdr. 2. Bir ambalajn ok iyi oluunu neye dayanarak syleyebiliriz? Hibir mecrada reklam ya da tantm yaplmad halde tketici tarafndan rahatlkla alglanabilen, 2-3 sn. iinde zellikleri ve tr bakmndan fark edilip 3-10 sn. iinde satn alnan bir rnn ambalaj ok iyi demektir. 3. Fiziksel yaps iyi bir ambalaj hangi mesajlar verir? Bu rn ok lezzetli imajn vermeli, Kullanlan ambalaj rn salkl olarak korunuyor, Gvenilir ve zenli bir firma tarafndan retiliyor, rnn ierii ile ilgili genel bilgi sahibi olabiliyoruz. 4. Ambalajn birka zelliini sralayabilir misiniz? *Her rn ve reticisi iin ayr ayr tasarlanabilen, *evreyi kirletmeden, rnn doal yapsn bozmadan, hasara uratmadan tayan, datan ve depolayan, *Hijyenik koullarda retildii iin, insan salna zararl bir madde iermeyen, ykama, temizleme ve iade ilemi olmayan, *ok temiz olduu iin, i yerini kirletmeyen, kokmayan, koku yapmayan ve rn kokutmayan, *Doldurmada, boaltmada ve depolamada zaman ve emek tasarrufu salayan, *Albenisi olan ve ok renkli mkemmel basks ile rn ve reticisini tantan bir sat eleman gibi hizmet veren, *stenildii zaman, istenildii kadar ve istenilen yere teslim edilebildii iin, stok maliyeti olmayan, *Hafif olduu iin, ayn nakliye creti karlnda daha ok rnn tanmasna imkn tanyan, tahta ve plastik kasa gibi arlklar kadar nakliye creti detmeyen, *Depozit ve iadeden dolay ambalajlanan rne ek maliyet getirmeyen, *Ambalaj kullanclarn kabzmallara ve komisyonculara baml klmayan, *Tketici ambalajn da ambalajlayan bir sanayi rn olan,

*Kullanldktan sonra, geri kazanlarak %100 ham maddeye dnebilen imknlarda olmasdr.
5. Niteliine gre ambalaj eitleri nelerdir? Cam ambalaj Kt ambalaj Plastik ambalaj Metal ambalaj Ahap ambalaj Fleksi ambalaj

68

RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI 1. Ambalajn grsel tasarm yaplrken nelere dikkat edilmelidir?
* rnn daha nce yaplm bir ambalaj varsa onun incelenmesine, * Ambalaj yaplacak rnn yeni bir rn olup olmadna, * rnn karton ambalaja dolum ekline, * Her sipariteki retim (tiraj) saysna, * rn kullanacak insan kitlesine, * rnn tketicinin eline getikten sonra ambalajn kalc olup olmadna, * rnn ambalaj iinde tarifleyici bror veya baka bir cismin olup olmadna, * rnn ulaabilecei en son dalm noktas ve datm ekline, * rnn korunmas iin ambalajn iinde ek bir destee (separatre) gereksinim olup olmadna, * Ambalaj zerinde orijinal bir tasarm istenip istenmediine, * Ambalaj zerinde pencere alarak rnn gzkmesinin istenip istenmediine, * Ambalaj yaplacak rnn llmesine dikkat edilmelidir.

2. Ambalajn yapsal eleri nelerdir?

* Pilyaj yerleri * Kesim yerleri * Perforaj yerleri * Kapaklar * Yaptrma kulaklar * n-Arka yz * Kilit sistemleri * Barkod alanlar * Grsel tasarm alanlar * Separatr (ayrc) * Pencereli kutu

3. Pilyaj Nedir?
Kaln kartonlarn krm yaplacak yerlerine yaplan ileme pilyaj denir. Pilyaj yaplacak yerler kutu anm zerinde kesik noktal izgilerle gsterilir.

4. Perforaj Nedir?
Kaln kartonlarn ke meydana getiren kenarlarndaki gerilimi azaltmak iin aralkl kesim uygulanr; bu ileme perforaj denir.

5. Separatr Nedir?
Ambalaj ile rn arasna yerletirilen karton, oluklu mukavva, strafor ya da hava yastna verilen addr.

RENME FAALYET 3 CEVAP ANAHTARI 1. Vanishing Point filtresi ne aracdr?

Doku tama aracdr.

2. En gl dekupe arac nedir?

Extract komutudur.

3. Maske arac ile ne yaplr? 69

st layerdeki biim alt layerdeki biime silikleecei yerden gei salar.

4. Bak izi nedir?

Ambalaj ve kutularn kesim, katlama ksmlarnda matbaa alannda baz ilemler yaplmaktadr. Tasarmc, ambalaj yzeyinde grsel tasarmn hazrlarken kesim ve krm ksmlarnda grsel eler kullanmamaldr. Ambalaj almnn kendisinde olmasn temin etmelidir. Aksi takdirde ambalajn hangi ynne ve hangi llerde alacan bilemez. Ambalaj almnda bakla kesilecek ve krlacak yerler ile tm ynlerdeki ller mevcuttur.

MODL RENME FAALYETLER CEVAP ANAHTARI 1. levine gre ambalaj eitleri nelerdir?
Sat ambalaj D ambalaj Nakliye ambalaj

2. Kilit sistemleri nelerdir?

Ambalaja hazrlanan kutunun rn dolumu yapldktan sonra rahat alp kapatlabilmesi iin kilit sistemine ihtiya vardr. Kilitleme ekli kutumuzun zelliine, rnn zelliine gre eitlilik gsterebilir.

3. Barkod alanlar nelerdir?

Barkod rnn saysal ismidir. Bir rnn kodu kendine hastr ve baka rnde kullanlamaz. Barkodlar rnn barkod okuyucuda okutulup tanmlanmas iin kullanlr. Genellikle ambalajn sol yan yz veya sa yan yznde bulunur.

4. Grsel tasarm alanlar nedir?

Kutu ambalajnn zerinde kesilmeyecek, krm yaplmayacak, perforaj olmayacak, tutkal srlmeyecek, pencere braklmayacak yerlerdir. Tasarma elverili alanlar zerinde, rn tantlr ve sergilenir.

5. Yaptrma kulaklar nedir?

Ambalajn kapatlarak kutu haline gelmesi iin yaptrlmas gerekir. Estetik bir yaptrma dardan grnmemelidir. Bunun iin i tarafa gelecek ekilde kutu zerinde yaptrma kulaklar braklmaldr. Buralara daha sonra otomatik makinelerle veya elle tutkal srlerek kutu kapatlr.

70

KAYNAKA KAYNAKA
AKYZ A.Kerim, Grafik Tasarm, Yaymlanmam Ders Notlar, Ankara, 1995. AKGN Ceyhun, rnn Raftaki Kimlii, http://www.faydalinotlar.com/pdf/ambalaj.pdf, sayfa 36, Mays 2004. LER Serkan, Masast Yaynclk, Yaymlanmam Ders Notlar, stanbul, 1996. MANKAN Erkan, http://www.makineteknik.com. TUNCER A.Selim, Grafik Tasarm Dergisi, Mart 2007. http://www.webdersleri.com.

71