Educacin secundaria

para persoas adultas

mbito cientfico tecnolxico

Mdulo 1 Unidade didctica 2

O universo a travs do computador

Pxina 1 de 44

ndice
1. Programacin da unidade ........................................................................................3
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Encadramento da unidade no mbito cientfico tecnolxico .......................................... 3 Descricin da unidade didctica ................................................................................... 3 Obxectivos didcticos ................................................................................................... 4 Contidos ....................................................................................................................... 4 Temporalizacin ........................................................................................................... 4 Recursos materiais ....................................................................................................... 4 Avaliacin ..................................................................................................................... 5

2.

Desenvolvemento......................................................................................................6
2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.12 Estrutura e funcionamento de internet .......................................................................... 6 Servizos de internet: pxinas web (www)...................................................................... 7 Manexo de buscadores: Google, Yahoo, etc. ............................................................. 11 O Universo: forma e orixe ........................................................................................... 14 Identificacin dos elementos do Sistema Solar........................................................... 18 Recoecemento da Terra como planeta dentro do Sistema Solar .............................. 20 Servizos de internet: correo electrnico (e-mail) ......................................................... 25 Coecemento e explicacin das caractersticas da Terra como planeta ..................... 28 Fenmenos relacionados cos movementos da Terra.................................................. 30 Servizos de internet: grupos de noticias (news) .......................................................... 35 Licenzas de uso e distribucin do software................................................................. 38 Actividades complementarias ..................................................................................... 40

3.

Cuestionario de avaliacin .....................................................................................41

Pxina 2 de 44

1.
1.1

Programacin da unidade
Encadramento da unidade no mbito cientfico tecnolxico
Unidade 1

Bloque 1

Unidade 2: O Universo a travs do computador Unidade 3 Unidade 4

Mdulo 1 Bloque 2

Unidade 5 Unidade 6 Unidade 7 Unidade 8 Unidade 1

Bloque 1

Unidade 2 Unidade 3 Unidade 4

Mdulo 2 Bloque 2

Unidade 5 Unidade 6 Unidade 7 Unidade 8 Unidade 1

Bloque 1

Unidade 2: Unidade 3 Unidade 4

Mdulo 3 Bloque 2

Unidade 5 Unidade 6 Unidade 7 Unidade 8 Unidade 1

Bloque 1

Unidade 2 Unidade 3 Unidade 4

Mdulo 4 Bloque 2

Unidade 5 Unidade 6 Unidade 7 Unidade 8

1.2

Descricin da unidade didctica

A utilizacin do recurso de internet vainos permitir acceder a informacin sobre o Universo para estudar o Sistema Solar, a Terra e a La, as como as consecuencias da sa relacin.
Pxina 3 de 44

1.3

Obxectivos didcticos
Coecer o funcionamento de internet e os seus servizos. Crear un correo electrnico. Utilizar as ferramentas que nos achega internet para a procura de informacin. Valorar adecuadamente as creacins de artistas e intelectuais, e usalas correctamente. Identificar tipos de licenzas en programas para uso libre, temporal ou con pagamento. Utilizar o Google Sky, ou similar, para iniciar unha visita ao espazo, situando a Terra no Sistema Solar. Recoecer os elementos que compoen o Sistema Solar, e situalos na Va Lctea. Coecer a orixe do Universo, do Sistema Solar e dos planetas. Comprobar as posicins do Sol, a Terra e a La no Sistema Solar. Analizar os movementos da Terra para definir da e noite, con experiencias sinxelas. Observar o movemento da Terra arredor do Sol para definir o ano e as estacins. Analizar os movementos da La para coecer as sas fases e os eclipses.

1.4

Contidos
Estrutura e funcionamento de internet. Dispositivos de comunicacin. Servizos de internet como o correo electrnico (e-mail), as pxinas web (www), os grupos de noticias (news), etc. Ferramentas e aplicacins bsicas para procurar a descarga de informacin. Procura de informacin a travs de buscadores: Google, Yahoo, etc. Actitude crtica e responsable cara propiedade intelectual e distribucin dos contidos e da informacin en xeral. Recoecemento do traballo de creacin intelectual. Licenzas de uso e distribucin do software. Tipos de licenzas: freeware, shareware, etc. Recoecemento da Terra como planeta dentro do Sistema Solar, co software axeitado. Identificacin dos elementos do Sistema Solar. Caractersticas da Terra como planeta. A sa orixe. Interpretacin, coa axuda de modelos sinxelos, de fenmenos relativos aos movementos da Terra: da e noite, ano, estacins, fases lunares e eclipses.

1.5

Temporalizacin
16 perodos lectivos

1.6

Recursos materiais
A bibliografa que aparece deseguido orientativa. Cmpre, ademais, dispor de equipamento informtico con acceso (de banda ampla ou cable) a internet.
Pxina 4 de 44

Aplicaciones Informticas. La Enciclopedia del Estudante. V 14. Santillana. El Pas. Ciencias da Natureza 1 ESO. Ecir Editorial. 2002. Ciencias da Natureza 1 ESO. Ed. Casals. Atmos. 2002. Ciencias da Natureza 1 ESO. Ed. Rodeira. 2007. Ciencias da Natureza 1 ESO. Ed. Santillana. 2002. Ciencias da Natureza 1 ESO. Ed. Tambre. Proxecto 2.2. 2002. Ciencias da Natureza 1 ESO. Oxford Educacin. Proxecto nfora. 2007. Ciencias de la Tierra y del Universo. La Enciclopedia del Estudante. V 10. Santillana. El Pas.

1.7

Avaliacin
Avaliaranse os procedementos no traballo desenvolvido para superar a aprendizaxe do manexo de internet. Valorarase a busca de programas para estudar os temas tratados. Os aspectos conceptuais avaliaranse coa realizacin dos cuestionarios e as actividades propostas.

Pxina 5 de 44

2.
2.1

Desenvolvemento
Estrutura e funcionamento de internet
Introducin

Internet un conxunto formado por milleiros de redes de todo o mundo que estn conectadas entre si. O nome de internet vn do ingls Interconected Networks (interconexin de redes). Cada rede conecta a internet ten, vez, un feixe de equipamentos informticos conectados entre eles.

Enderezos

A informacin mvese a moita velocidade duns equipamentos aos outros. Cada equipamento conectado a internet est identificado por un enderezo (enderezo IP) formado por unha secuencia de catro nmeros que estn comprendidos, cada un deles, entre 0 e 255. Dependendo das condicins en que o equipamento se conecta rede, este enderezo pode ser esttico (sempre o mesmo) ou dinmico (vara cada vez que se establece a conexin).
Exemplo de enderezo IP: 69.52.180.1

Conexins

Para poder establecer a conexin dun equipamento a internet preciso contratar unha conexin telefnica cunha compaa. Hai compaas que proporcionan este servizo de xeito gratuto. As conexins a internet poden ser de distintos tipos, e as diferenzas mis salientables entre elas radican na velocidade de transmisin de datos. Os tipos de conexin que se empregan na actualidade son: Lia telefnica normal: non se emprega demasiado, xa que resulta moi lenta e non permite o envo de paquetes de informacin grandes. Conexin RDSI: permite a transmisin de voz e a conexin a internet por unha soa lia. Mellora a velocidade de transmisin de datos con respecto lia telefnica normal. Lia ADSL: alcanza velocidades de transmisin moi altas. seguramente o tipo de conexin mis empregado. Proporcinano moitas compaas de telefona. Abonda con ter unha lia telefnica e contratar o servizo con calquera das compaas que o ofrecen. Conexin por cable: o sistema de conexin que permite mellores prestacins. Dispoible s nalgns lugares.
Pxina 6 de 44

2.2

Servizos de internet: pxinas web (www)

Introducin

Internet ofrece diversos sistemas de intercambio de informacin: pxinas web, correo electrnico, grupos de noticias, etc. Un dos medios de comunicacin e de transmisin de informacin en internet o constitudo polas chamadas pxinas web. En internet a informacin est dispoible en servidores, e cada servidor ten un nome, que se denomina enderezo URL (Uniform Resource Locator). Existe unha rede de servidores que ofrece informacin a todos os usuarios, a chamada World Wide Web (www) (rede tea de araa mundial). Os servidores son servidores web. Para acceder a un servidor precisamos o seu enderezo. Nun servidor a informacin est estrutura en pxinas, as pxinas web. Unha pxina web est construda con hipertexto, isto , con conexins que levan a outras pxinas, imaxes, etc.

Navegadores

Para poder acceder s pxinas web preciso dispor dun navegador. Os que mis se empregan son Explorer, Netscape e Mozilla. Todos estes navegadores poden descargarse de balde, anda que o normal que os equipamentos informticos tean xa instalado un navegador.

Hai que localizar a icona no escritorio ou no men de Inicio. Nos pasos sucesivos empregamos o navegador internet Explorer.
Pxina 7 de 44

Para lanzar o navegador cmpre estar conectado a internet. Para acceder a pxinas web das que se coece o enderezo s preciso escribir o nome completo da pxina na barra de enderezos do navegador.

Ao pasar o apuntador sobre determinados puntos dunha pxina web prodcese un cambio na sa aparencia, xa que toma o aspecto dunha man, trtase dunha ligazn. Seleccionndoa co botn esquerdo do rato podemos movernos a outra pxina que est ligada con aquela na que estamos. As pxinas que se van abrindo sucesivamente poden ser visitadas sen volver a escribir o seu nome empregando os botns de atrs e adiante.

Favoritos

Cando queiramos gardar o enderezo dunha pxina que nos interesa moito, para podermos acceder a ela en calquera momento sen termos que volver escribir o enderezo, podemos inclula en Favoritos.

Pxina 8 de 44

Opcins de internet

O noso navegador ten unha pxina de inicio que podemos cambiar por outra que nos agrade mis. Para isto preciso modificar as opcins en Opciones de internet do propio navegador.

Copiar, pegar e gardar

Cando atopamos unha informacin que do noso interese podmola gardar. Tanto se se trata de texto como se unha imaxe, podemos Copiar e Pegar despois, por exemplo, nun documento de Word ou de OpenOffice. O procedemento sinxelo, temos que seleccionar, empregando o botn esquerdo do rato e percorrendo todo aquilo que nos interesa. Logo eliximos no botn dereito do rato a opcin Copiar, e despois a de Pegar, empregando tamn o botn dereito do rato, sobre un documento de Word previamente aberto. A informacin que se copia non sempre aparece co mesmo formato: tipo de letra, pargrafo, etc.

Pxina 9 de 44

Cando a pxina web moi grande pdese gardar e traballar con ela cando xa non se tea conexin a internet. Para gardar unha pxina web hai que elixir a opcin do men Archivo e Guardar como. Cumprir elixir o cartafol e o nome con que se queira gardar a pxina.
Secuencia de actividades S1. Acceda a pxinas web das que coeza o enderezo e navegue polas sas ligazns. probe inicialmente con estas:

http://www.astromia.com/fotouniverso/index.htm http://www.spitzer.caltech.edu/espanol/edu/askkids/index.shtml http://cosmos.astro.uson.mx/planetas.htm http://www.google.es/search?hl=es&q=astronomia&meta= http://www.astrofotos.com.es/ http://www.solarviews.com/span/ http://museoprado.mcu.es

S2. Garde pxinas web do seu interese en Favoritos e acceda despois a elas directamente, seleccionndoas co botn esquerdo do rato. Cambie a pxina de inicio do navegador e comprobe o seu funcionamento correcto. Modifique o navegador para que empregue como pxina de inicio cada unha das sinaladas.

S3.

http://www.xunta.es http://www.edu.xunta.es http://www.gogle.es

S4. S5. Garde algunha das pxinas web da actividade anterior. Constra un documento de Word con informacin sobre cada un dos planetas do Sistema Solar. Ten que inclur unha imaxe do planeta e un pequeno texto explicativo sobre el. Garde ese documento nun cartafol.

Pxina 10 de 44

2.3

Manexo de buscadores: Google, Yahoo, etc.

Introducin

Non sempre coecemos o enderezo completo da pxina ou das pxinas web que conteen a informacin que precisamos. Podemos buscar e identificar as pxinas que conteen esa informacin empregando buscadores. O manexo de buscadores sinxelo e permiten que, entre os millns de pxinas dispoibles en internet, filtremos aquelas que teen a informacin que queremos. Hai moitos buscadores, pero os mis empregados e coecidos son Google, Yahoo, ... Accdese aos buscadores como ao resto das pxinas web, escribindo o seu nome na barra de enderezos ou seleccionndoos en favoritos, se antes nos ocupamos de gardalos.

Pxina 11 de 44

Cantas mis palabras empreguemos para facer a procura mis refinada ser esta. Os artigos, as preposicins, as conxuncins, etc. non se teen en conta na busca. S se tern en consideracin cando vaian entre comias. Este o sistema para buscar frases enteiras.

Ademais, Google permite empregar varios idiomas para facer buscas.

Procura de imaxes

Google, o mesmo que outros buscadores, ten unha ferramenta de procura de imaxes. Seleccionndoa pdese facer unha busca das imaxes relacionadas cun determinado tema. O procedemento o mesmo que para a busca de pxinas web: hai que escribir o tema na vent de busca. Para copiar unha imaxe dunha pxina web hai que colocar o apuntador sobre ela e, no botn dereito do rato, elixir a opcin Guardar imagen como... A imaxe pdese gardar nun cartafol do equipamento e posteriormente inserila nun documento de Word, ou vela con calquera das aplicacins de imaxe dispoibles. Tamn se pode elixir, no botn dereito do rato, a opcin Copiar. Deste xeito, a imaxe pode ser pegada nun documento de texto (Word, Open Office, etc.) coa ferramenta Pegar.

Pxina 12 de 44

Secuencia de actividades S6. Empregue un buscador para atopar informacin sobre algns temas que lle interesen, por exemplo, sobre astronoma. Velaqu algns buscadores:

http://www.google.es http://www.yahoo.es http://www.ozu.es http://www.lycos.es http://www.altavista.es

S7. Empregue un buscador para achar informacin sobre algns temas que sexan do seu interese. Por exemplo, busque informacin sobre:

A atmosfera de Venus. Os satlites de Xpiter. A Va Lctea.

S8. Procure imaxes sobre temas de Astronoma, refinando cada vez mis o sistema de busca. Comece por construr un documento de Word que contea as imaxes seguintes:

A atmosfera da Terra. Os satlites de Marte. A constelacin de Orin.

S9. Busque imaxes sobre temas de Astronoma, refinando cada vez mis o sistema de busca. Grdeas como ficheiros de imaxe que poida empregar posteriormente (empregue o formato JPEG):

Saturno. Plutn e Caronte. As constelacins do Zodaco.

Pxina 13 de 44

2.4

O Universo: forma e orixe

Introducin

O Universo est formado por todo o que nos rodea. Cando falamos do Universo refermonos ao conxunto de astros que ocupan a bveda celeste: estrelas, planetas, satlites, cometas, asteroides, etc.

Non se coece o tamao do Universo. Sbese que hai espazos con grande acumulacin de materia Grupo local de galaxias

A nosa galaxia a Va Lctea; tera un aspecto parecido a esta se puidsemos fotografala dende o exterior

O Sol e o conxunto de astros que o acompaan: o Sistema Solar

A Terra: O planeta en que vivimos

As galaxias defnense como enormes agrupacins de estrelas e gas. A nosa galaxia a Va Lctea. O Sol unha pequena estrela da Va Lctea.
A va Lctea Algunhas curiosidades

Nos lugares afastados das cidades, nas noites en que o ceo est limpo e as luces das cidades non molestan, pdese ver unha grande mancha de cor branco no ceo. a Va Lctea. O seu nome fai referencia a que parece unha mancha leitosa cando se observa a simple vista. Nalgunhas rexins recibe o nome de Camio de Santiago. Dise que serva de gua aos peregrinos no seu camio cara a Compostela

As constelacins

Vistas dende a Terra, as estrelas parecen estar agrupadas. Estas agrupacins son froito da imaxinacin humana que, xa desde a prehistoria foi capaz de ver no firmamento figuras de animais, deuses, etc. As constelacins mis coecidas, anda que non sempre as mis doadas de observar, son as que forman o Zodaco. O momento do ano en que corresponde un determinado signo do Zodaco aquel no que a constelacin dese signo se atopa detrs do Sol, visto desde a Terra. A imaxe seguinte representa a posicin do Sol, a Terra e as constelacins do Zodaco sendo o tempo de Libra.

Pxina 14 de 44

Algunhas curiosidades Os exipcios coecan as constelacins do Zodaco: Tauro, Aries, etc. Todas elas foron representadas en moitos relevos de tumbas e templos. Imaxinaban o Universo como o corpo da deusa Nut, que representaban apoiada coas mans e os ps sobre a Terra. Os antigos habitantes de Mxico consideraban que a Terra era plana e se atopaba no centro do Universo. Sobre ela estaba o nivel superior, o ceo, e debaixo o inframundo. Tanto o ceo como o inframundo estaban divididos en pisos. O derradeiro piso do inframundo era o reino dos mortos. Os gregos propuxeron modelos en que a Terra e o Sol figuraban como centro do Universo. Os primeiros denominmolos modelos xeocntricos e os segundos heliocntricos. Os modelos xeocntricos, nos que a Terra era o centro do Universo, foron considerados como correctos ata o sculo XVI, cando foi substitudo polo modelo heliocntrico, en que o Sol ocupaba ese lugar. Na actualidade sabemos que nin a Terra nin o Sol son o centro do Universo. Son s un pequeno planeta que xira arredor dunha pequena estrela, importantes para ns porque a primeira o noso fogar.

O Big Bang: a Grande Explosin

Na actualidade, a teora mis admitida sobre a orixe do Universo a da Grande Explosin, mis coecida por esta expresin en ingls, Big Bang. Segundo esta teora, ao principio toda a materia e toda a enerxa estaban concentradas nun punto. A materia estaba formada por partculas elementais (protns, electrns, etc.) cunha grande cantidade de enerxa. Despois da Grande Explosin as partculas unronse para formaren tomos. As, o Universo comezou a facerse cada vez mis grande. Pouco a pouco foise producindo o arrefriamento do Universo, que ao principio estaba a unha grande temperatura. Pnsase que este proceso de arrefriamento contina anda na actualidade.

Pxina 15 de 44

Secuencia de actividades

Use un buscador para atopar en internet a informacin precisa para realizar as actividades.
S10. Escriba unha definicin para:

Estrela

Sistema solar

Planeta

S11.

Procure imaxes de galaxias, cpieas e pgas nun documento de Word. Garde ese documento nun cartafol. Faga un debuxo da visin que tian os exipcios da forma do Universo.

S12.

S13.

Represente graficamente as visins xeocntrica e heliocntrica do Universo.

Xeocntrica Heliocntrica

Pxina 16 de 44

S14.

Escriba o nome de cinco constelacins.

S15.

Debuxe a Osa maior, Orin e Casiopea.

Osa maior Orin Casiopea

S16.

Constra unha tboa en que aparezan as constelacins do Zodaco e as datas do ano que correspondan a cada unha delas.

S17.

Infrmese e determine cal o seu signo do Zodaco. Debuxe a posicin do Sol, a Terra e a constelacin do seu signo do Zodaco durante o seu aniversario.

S18.

Copie nun documento de texto unha imaxe que proporcione informacin sobre o Big Bang. Documente esa imaxe con texto explicativo sobre o tempo transcorrido desde que se produciu a Grande Explosin e sobre os acontecementos mis salientables que aparezan na imaxe, por exemplo:

Aparicin do Sistema solar. Aparicin da Terra. Aparicin da vida.

Pxina 17 de 44

2.5

Identificacin dos elementos do Sistema Solar

Introducin

Denomnase Sistema Solar o conxunto de planetas, planetas ananos, satlites, asteroides e cometas que orbitan de xeito regular arredor do Sol. O Sistema Solar est formado por: Unha estrela: o Sol. Oito planetas: Mercurio, Venus, A Terra, Marte, Xpiter, Saturno, Urano e Neptuno. Tres planetas menores: Plutn, Ceres e Eris. Unha chea de satlites, asteroides e cometas.

Secuencia de actividades S19. Complete a tboa seguinte, en que se solicitan datos sobre compoentes do Sistema Solar. Procure informacin en internet empregando un buscador (Google, Yahoo, etc.).
Distancia media ao Sol (millns de km) Perodo de translacin (das ou anos terrestres) Dimetro ecuatorial (km) Atmosfera(compoentes mis abundantes) Temperatura superficial media (C)

Mercurio

Venus

Terra

Pxina 18 de 44

Marte

Xpiter

Saturno

Urano

Neptuno

S20.

vista dos resultados da actividade anterior conteste s preguntas seguintes:

Pode ocorrer que o da dun planeta sexa mis longo que o ano?

Cales son os planetas cun tamao mis parecido ao da Terra?

Cales son maiores?

Cales son mis pequenos?

Como clasificara en grupos os planetas do Sistema Solar?

Pxina 19 de 44

2.6

Recoecemento da Terra como planeta dentro do Sistema Solar

Aplicacins informticas

Existen moitas aplicacins que nos permiten visualizar a Terra, a La, os planetas e, en xeral, os astros, as como reproducir os seus movementos, localizalos, etc.

O funcionamento destas aplicacins sempre moi semellante e o nico xeito de aprender a manexalas , a partir de nocins bsicas, investigar o seu funcionamento e ver o que se atopa. Unha das aplicacins mis empregadas o Google Sky. Para dispor dela hai que instalala no computador e ter unha conexin a internet. Pdese "baixar" a aplicacin, de modo gratuto, desde a pxina web que se indica deseguido, e instlase seguindo as instrucins da propia pxina web. http://earth.google.com/downloads.html Existen outras aplicacins informticas e pxinas web con moita informacin sobre o Universo. Esta pxina permite a descarga de aplicacins para a observacin e o estudo do Universo. http://www.zeroprogramas.com/subcategoria.asp?subcat=262

Secuencia de actividades S21. Instale a aplicacin Google Earth para a observacin de obxectos astronmicos.

Pdese baixar de http://earth.google.com/downloads.html

Pxina 20 de 44

Pxina 21 de 44

S22.

Localice en Google Earth os obxectos astronmicos relacionados deseguido, e despois cubra a tboa cos datos que se piden:
Tipo de obxecto astronmico Caractersticas salientables Debuxo das constelacins

Xpiter

La

Saturno

Va Lctea

Pxina 22 de 44

Titn

Ganmedes

Halley

Ceres

Eris

Xuno

Plutn

Sirio

Pxina 23 de 44

Betelgeuse

Fobos

Andrmeda

Orin

Casiopea

Caronte

S23.

Visite algunha pxina web, na que se represente o Sistema Solar e o movemento dos planetas arredor do Sol. Empregue un buscador e afine a procura o posible para atopar unha boa simulacin.

Esta pxina proporciona simulacins interesantes: http://www.edumedia-sciences.com/m228-p1_l3-astronomia.html

Pxina 24 de 44

2.7

Servizos de internet: correo electrnico (e-mail)

Introducin

Outra ferramenta moi empregada en internet e o correo electrnico. un sistema moi rpido que permite o movemento de cantidades importantes de informacin. Permite anexar, ou xuntar, ficheiros de texto e grficos. Para empregar o correo electrnico temos que dispor dun provedor de correo que, pola sa vez, nos ha permitir empregar un enderezo de correo; un portal (pxina web) que d acceso a un xestor de correo que permite o trfico de mensaxes. As mensaxes estn no provedor ata que o usuario abra a sa conta e pasan ao seu computador. Os servidores de correo poden ser empresas informticas, como Yahoo, Wanadoo, etc., organismos oficiais, como a Xunta, as universidades, empresas de acceso telefnico, etc. Se non dispomos dun enderezo de correo podmolo conseguir de balde en calquera dos moitos servidores de internet: Hotmail, Yahoo, etc. Os enderezos de correo electrnico gardan certo parecido cos das pxinas web. Constan de das partes:

Abrir unha conta e usar o correo electrnico

Pxina 25 de 44

Pxina 26 de 44

Xuntar ficheiros a mensaxes

O correo electrnico tamn se pode empregar para xuntar ficheiros. Isto enviar, ademais do texto do correo, algn documento de texto, imaxe, etc. que teamos previamente elaborado. O sistema sinxelo. Na vent en que escribimos o correo, eliximos a opcin Xuntar. Abrirase outra vent, onde procuraremos o ficheiro para xuntar, e entn seleccionarmolo. Ao mandarmos o correo tamn se incle o ficheiro sinalado, que pode abrirse sa recepcin seleccionndoo co botn esquerdo do rato.

Secuencia de actividades S24. Cree unha conta de correo electrnico en calquera dos servidores de internet coecidos. Todas empregan criterios moi parecidos. Pdalle o enderezo de correo electrnico a un compaeiro e intercambie correos con el. Enve un correo co que xunte documentos de texto ou imaxes gardadas nas actividades anteriores. Pdalle a un compaeiro que lle enve un correo en que se xunte algn dos documentos ou das imaxes elaboradas en actividades anteriores e braos.

S25.

S26.

S27.

Pxina 27 de 44

2.8

Coecemento e explicacin das caractersticas da Terra como planeta

Orixes do Universo e da Terra

A Terra o terceiro planeta do Sistema Solar. un astro nico porque o noso, e nel as condicins fsico-qumicas, propiciaron a orixe e o desenvolvemento da vida. A Terra ten a sa orixe totalmente relacionada coa do Sistema Solar. O Sistema Solar orixinouse hai uns 4.600 millns de anos a partir dunha enorme nube csmica, formada principalmente de hidrxeno e, en menor cantidade, doutros elementos, que se atopaba situada nun dos brazos da Va Lctea Debido forza de gravidade, esta nube comezou a contraerse e producronse nela grandes remuos. A nube csmica, que xa tia un certo movemento de rotacin, medida que se a concentrando, xiraba cada vez mis rpido e dividase en fragmentos. Ademais aplanbase ata adquirir a forma dun disco cunha masa central mis grosa. Despois, a materia condensada na parte central contraeuse, quentndose extremadamente, o que provocou a fusin nuclear do hidrxeno cun gran desprendemento de enerxa. As naceu o Sol luminoso que agora vemos. No entanto, os fragmentos da nube orixinaria que constituan o disco formaron acumulacins nunha serie de puntos, constitundo ncleos que exercan unha forza de atraccin gravitatoria sobre os materiais, o que deu lugar aos planetas, aos asteroides e a outros fragmentos, coma os meteoritos. Os anacos mis pequenos que non chegaron a concentrarse constiten o cinto de mis de 2.000 asteroides, situados entre Marte e Xpiter, dicir, son restos da nube primitiva

Pxina 28 de 44

Secuencia de actividades S28. Investigue en internet e rena todos os datos que considere de interese sobre o planeta Terra.

Constra cos datos un informe (documento de texto) e envello por correo electrnico ao seu profesor.

Dimetro.

Duracin da rotacin e a translacin.

Composicin (elementos qumicos mis abundantes).

Composicin da atmosfera.

Temperaturas medias, mximas e mnimas.

Outros datos de interese

S29.

Cales son as caractersticas do planeta Terra que permitiron a aparicin da vida?

S30.

Localice en internet imaxes relacionadas coa formacin da Terra e do Sistema Solar, imprmaas e constra un cartel explicativo que tea por ttulo "A orixe da Terra".

Pxina 29 de 44

2.9

Fenmenos relacionados cos movementos da Terra

Movementos da Terra

Rotacin. A Terra xira sobre o seu eixe. Isto dura 24 horas e responsable da sucesin dos das e das noites. Os puntos da Terra mvense de Oeste a Leste. O Sol sae polo leste.

Translacin. A Terra describe unha rbita arredor do Sol, e tarda 365 das e 6 horas en completala. Este movemento, xunto coa inclinacin do eixe de rotacin, responsable das estacins. Para que as estacins coincidan sempre cuns das determinados estableceuse que de cada catro anos, un deles leve 366 das, o que se coece como ano bisesto.

Pxina 30 de 44

A La: o satlite da Terra

A Terra ten un nico satlite, a La. un astro moi grande para ser un satlite da Terra, polo que a sa influencia no noso planeta tamn moi importante A La, vista desde a Terra, non amosa sempre o mesmo aspecto. Isto debido a que o que vemos do noso satlite , exclusivamente, a parte que ilumina o Sol. Por iso, o aspecto que ten a La depende da sa posicin relativa con respecto ao Sol e Terra A La ten dous movementos, un de rotacin arredor do seu eixo e outro de translacin arredor da Terra, acompandoa no movemento desta arredor do Sol. Emprega o mesmo tempo no seu movemento de rotacin que no de translacin: 28 das
La chea Nesta posicin, vista desde a Terra, a La amosa iluminada toda a sa superficie Cuarto minguante Nesta posicin, vista desde a Terra, a La amosa iluminada s a parte esquerda

La nova A cara iluminada da La non se ve desde a Terra

Cuarto crecente Vista desde a Terra, a la amosa iluminada a parte dereita

As eclipses

A combinacin dos movementos de translacin da La arredor da Terra e desta arredor do Sol fai que, algunhas veces, un dos primeiros astros se interpoa entre os outros dous facendo que se produza unha eclipse. O astro que se interpn provoca a aparicin dunha zona de sombra en que entra o outro, quedando a escuras total ou parcialmente.

Eclipse de la A terra interponse entre o Sol e a La, e esta ltima fica escurecida.

Eclipse de Sol A La interponse entre o Sol e a Terra, e nesta ltima prodcense zonas de sombra

Pxina 31 de 44

As mareas

A proximidade da La Terra fai que a influencia do satlite sobre o noso planeta sexa moi evidente. Unha destas manifestacins son as mareas. A atraccin exercida pola La sobre a Terra provoca que a masa de auga que forma parte desta se deforme. Isto, combinado co movemento de rotacin da Terra, provoca que cada da o nivel da auga de mares e ocanos acade das veces un mximo, e outras das veces un mnimo de altura, coecidos como preamar, os dous primeiros, e baixamar os dous ltimos.

A masa de auga defrmase pola atraccin da La

O intervalo que transcorre entre das preamares consecutivas de 12 horas e 25 minutos. O Sol est moito mis lonxe que a La e a sa influenza nas mareas menor. Cando a posicin relativa do Sol, a La e a Terra a apropiada prodcense mareas vivas. Nelas, as preamares alcanzan mis altura e as baixamares menos que o resto das mareas.

Secuencia de actividades S31. Observe un mapa da Pennsula Ibrica e conteste razoadamente. Onde sae antes o Sol, en Mallorca ou en Lugo?

S32.

Investigue e conteste razoadamente:

Que estacin en Bos Aires cando en Galicia vern?

Que estacin en Xapn cando en Galicia outono?

Pxina 32 de 44

S33.

Infrmese e poa todos os anos bisestos entre 2000 e 2025, ambos includos.

S34.

Por que vai mis calor no vern?

S35.

Indique que estacin en cada posicin, no hemisferio sur. Razoe a resposta.

1 2 3 4

S36.

Vexa algunha simulacin para reproducir as fases da La. En internet hai varias pxinas web que as ofrecen. Probe a comezar coas seguintes:

http://www.edumedia-sciences.com/m228-p1_l3-astronomia.html http://www.astro.wisc.edu/~dolan/java/MoonPhase.html
S37. Coloque de xeito ordenado as imaxes da La:

S38.

O 21 de maio foi La chea. Cando ser La nova? Cando volve ser La chea?

Pxina 33 de 44

S39.

Vexa algunha simulacin dunha eclipse. Na web pdense atopar en varias pxinas. Pode comezar por esta:

http://www.edumedia-sciences.com/m228-p1_l3-astronomia.html
S40. En que fase da La se produce unha eclipse de Sol? E unha eclipse de La? Razoe a resposta e faga un debuxo da situacin relativa do Sol, a Terra e a La en cada caso.

S41.

Vexa algunha simulacin das mareas. Na web pdense atopar en varias pxinas. Probe a comezar por esta:

http://www.edumedia-sciences.com/m228-p1_l3-astronomia.html
S42. Se hoxe tivo lugar unha preamar s 7 h 35 min, cando se producir a preamar seguinte?

S43.

Investigue na web. Onde son mis altas as mareas, na costa de Galicia ou na costa de Valencia? Razoe a resposta.

Pxina 34 de 44

2.10 Servizos de internet: grupos de noticias (news)

Os grupos de noticias (news groups) son caixas de correo onde se deixan mensaxes que calquera pode ler, e que gardan relacin cun tema determinado. A maiora dos buscadores permiten que os configuremos para que, cando se produza unha nova relacionada co tema que nos interesa, chegue ao noso correo electrnico unha mensaxe que nolo comunica. Para acceder a grupos de noticias emprganse varios camios: o mis sinxelo o uso dos buscadores descritos anteriormente (Google, Yahoo, etc.). Imos describir, deseguido, o mtodo para acceder s news do buscador Google.

Pxina 35 de 44

Pdese configurar o buscador para que se nos comunique calquera nova que se produza sobre o tema de consulta. Para isto preciso que o buscador dispoa dun enderezo de correo electrnico ao que mandarnos a informacin.

Pxina 36 de 44

Secuencia de actividades S44. Abra o grupo de noticias de Google e procure informacins recentes sobre os temas seguintes:

Existe vida en Marte? Viaxes espaciais recentes.

S45. Empregue os grupos de noticias dispoibles noutros buscadores (Yahoo, Lycos, etc.) para atopar informacin actual sobre cuestins relacionadas coa astronoma:

Eclipses de Sol e de La. As mareas.

S46. Configure un buscador para que lle notifique as novas que se produzan sobre un tema determinado:

Existe vida en Marte? Viaxes espaciais recentes. Inundacins. Eclipses.

S47. Existen pxinas especializadas na busca de grupos de noticias. A estes grupos pdese acceder libremente, nalgns casos, pero noutros s se pode acceder se o administrador do grupo nolo permite. Antes hai que rexistrarse e teen que proporcionarnos as claves para poder entrar.

Investigue sobre os buscadores de grupos de noticias e trate acceder a algn dos grupos localizados.

Pxina 37 de 44

2.11 Licenzas de uso e distribucin do software

Internet facilita a reproducin de documentos, pero non podemos ignorar as leis da propiedade intelectual. Cmpre considerarmos, ao recollermos informacin de internet, que se esta est protexida s podemos empregala nas condicins que estableza a lexislacin. Existen graos de proteccin para o uso e a distribucin do software, aquelas aplicacins que permiten o acceso informacin e, tamn, a sa producin ou a sa reproducin: Comerciais: s se poden baixar e instalar pagando o prezo establecido. Sharewere (de proba): son programas que se atopan na rede, que se poden baixar e instalar e que funcionan de xeito completo ou parcial durante un certo perodo (15 ou 30 das). Despois deste perodo o programa bloquase e hai que mercalo. Freewere (libre): son programas que hai na rede e que se poden baixar e instalar, e son totalmente funcionais. Son de balde. Dialer: son programas que se poden baixar que permiten a conexin a determinadas pxinas por medio dunha ligazn telefnica. A chamada non gratuta.

Pxina 38 de 44

Secuencia de actividades S48. Empregue un buscador para localizar e identificar aplicacins sobre un tema: a Astronoma. Instale aplicacins gratutas (freewere) ou de proba (sharewere). Empregue estas aplicacins para visualizar conceptos estudados neste tema.

Pxina 39 de 44

2.12 Actividades complementarias

En internet pode atopar informacin para construr instrumentos que permiten entender mellor algns dos conceptos estudados no tema. Documntese sobre os traballos que se propoen deseguido, procure deseos e procedementos sinxelos e constraos. Como orientacin, inclense algunhas pxinas nas que aparece informacin sobre cada actividade. importante ter en conta que se poden atopar pxinas similares igual de vlidas.
S49. Constra un Pndulo de Foucault.

http://w3.cnice.mec.es/eos/MaterialesEducativos/mem2003/astronomia/pag/b1 mt7/ste642tl.htm
S50. Constra un reloxo de sol.

http://www.galeon.com/casanchi/ast/sol1.htm
S51. Constra un buscador de estrelas.

http://emeteriotb.iespana.es/1%BA_e_s_o_.htm
S52. Localice constelacins e estrelas a simple vista coa axuda do buscador de estrelas: Osa maior, Estrela Polar, Casiopea, Orin, Sirio e Betelgeuse. Observe a La cuns prismticos. Observe o Sol.

S53. S54.

http://www.iac.es/educa/sol/actividad.htm Importantsimo: non se pode ollar o Sol directamente. Corremos o risco de quedar cegos.

Pxina 40 de 44

3.

Cuestionario de avaliacin
1. Que internet? Un grupo de computadores que estn nun aula de informtica. Unha rede wifi. Unha rede que abrangue todos os computadores dun pas. Unha rede que conecta moitas redes do mundo.. 2. A informacin mvese en internet de moitas formas... Por carta. Por medio de pxinas web. Por medio de correo electrnico. Por papel. 3. Un navegador ... Un visualizador de pxinas web. Un mando a distancia. Un antivirus para protexer o computador. Un cliente de correo electrnico. 4. Se queremos atopar pxinas web das que non coecemos o enderezo, sobre un tema determinado, podemos facelo cun... Navegador. Correo electrnico. Buscador. Computador pirata. 5. Para copiar informacin de interese nunha pxina de internet podemos... Escribirlle ao propietario da pxina e pedirlle que a mande. Escribila cun bolgrafo en papel. Escaneala e imprimila. Seleccionala, copiala e despois pegala nun documento de texto.

Pxina 41 de 44

6.

Para mandar un correo electrnico precisamos ... O enderezo postal do destinatario. O lugar en que se atopa o computador do remitente. Que o noso computador e o do remitente estean conectados rede. O enderezo de correo electrnico do destinatario.

7.

Cal a idea actual sobre a orixe do Universo? Existiu desde sempre. Foi creado. Unha grande explosin.

8.

Que forma ten o Universo? Sinale as frases correctas. A teora xeocntrica estableca que o Sol era o centro do Universo A teora heliocntrica estableca que o Sol era o centro do Universo A Terra un pequeno planeta, situado nunha galaxia das que forman o Universo

9.

Para abrir unha pxina web precisamos... Un navegador. Coecer o enderezo da pxina. Ter conexin a internet. Chamar a un telfono de contacto para que nos permitan abrila.

10. Cales das seguintes afirmacins son correctas? As pxinas web pdense gardar nun cartafol coa opcin Gardar como... O texto e as imaxes que aparecen nas pxinas web non se poden copiar nin gardar. Un bo xeito de recoller informacin (texto e imaxes) dunha pxina web copiar o que de interese e despois pegar nun documento de texto (por exemplo un documento de Word).

11. As ligazns permiten... Pasar dunhas pxinas web a outras. Saber a que hora podemos acceder a unha pxina web. Gardar pxinas web.

Pxina 42 de 44

12. Cando non coecemos o enderezo dunha pxina web pero sabemos o tema do que trata, podemos atopalo empregando: Un navegador, por exemplo o Google. Un buscador, por exemplo o Explorer. Un navegador, por exemplo o Explorer. Un buscador, por exemplo o Google.

13. Cales das seguintes afirmacins son correctas? A Terra o planeta mis grande do Sistema Solar. O Sol xira arredor da Terra describindo unha rbita elptica. O centro do Sistema Solar o Sol. Arredor del xiran oito planetas, algns deles acompaados de satlites. Ningunha das afirmacins anteriores correcta. 14. Sinale agora as afirmacins que son incorrectas: O Sol a nica estrela do Sistema Solar, produce unha enorme cantidade de enerxa que chega Terra e fai dela un planeta con vida A Osa Maior, Orin e Libra son tres constelacins do Zodaco. O Zodaco est formado por doce constelacins. Sirio unha estrela. 15. O correo electrnico... Permite mandar cartas con sobres especiais que chegan antes ao destino. Permite o envo de informacin de xeito inmediato. Funciona s a determinadas horas. 16. Para poder mandar un correo electrnico preciso: Contratar cun provedor unha conta de correo (hainas gratutas). Coecer o enderezo de correo electrnico do destinatario. Estar conectado a internet. Que coezamos a persoa que mandamos o correo.

Pxina 43 de 44

17. Sinale as afirmacins que considere correctas: O Sistema Solar formouse a partir dunha nube csmica hai 4.600 millns de anos. A Terra tarda 365 das en dar unha volta arredor do Sol. A Terra emprega 24 horas en realizar un movemento completo de rotacin. A La tarda 28 das en realizar a sa rotacin e o mesmo tempo na sa translacin

18. As estacins dbense a: O movemento de rotacin da Terra. O movemento de translacin da La arredor da Terra. O movemento de translacin da Terra. O movemento de translacin da Terra arredor do Sol e a inclinacin do eixo de rotacin da Terra.

19. Para que tea lugar unha eclipse preciso que ... A Terra se interpoa entre o Sol e a La. A La se interpoa entre o Sol e a Terra. O Sol se interpoa entre a Terra e a La. Un planeta se interpoa entre das estrelas. 20. As mareas prodcense... Pola atraccin que exerce a La sobre a Terra. Cada seis meses, dependendo de se ano bisesto ou non. Periodicamente. Entre das preamares hai 12 horas (aproximadamente).

21. Os grupos de noticias serven para: Obter informacin sobre as ltimas novas referidas a un tema determinado. Comunicarnos cos encargados de dar as noticias nos programas informativos da radio e da TV.

Pxina 44 de 44