Sunteți pe pagina 1din 28

ETIMOLOGA EL QU Y EL POR QU DE LAS COSAS Y SUS NOMBRES1 XXIX. DE ETYMOLOGIA.

[1] Etymologia est origo vocabulorum cum vis verbi vel !"mi!is #er i!ter#retatio!em coll$gitur. %a!c Arist"teles &'M(OLO) *s+mbolo!, -$cero a.!otatio!em !omi!avit /uia !"mi!a et verba rerum !ota 0acit e1em#lo #"sito2 ut#uta 30lume!3 /uia 0lue!.o crevit a 0lue!.o .ictum. [4] -uius cog!itio sae#e usum !ecessarium 5abet i! i!ter#retatio!e sua. )am .um vi.eris u!.e ortum est !ome! citius vim eius i!t6llegis. Om!is e!im rei i!s#ectio etymologia c"g!ita #la!ior est. )o! autem om!ia !"mi!a a vet6ribus secu!.um !aturam i!#"sita su!t se. /uae.am et secu!.um #l7citum sicut et !os servis et #ossessi"!ibus i!ter.um secu!.um /uo. #lacet !ostrae volu!tati !"mi!a .amus. [8] %i!c est /uo. om!ium !"mi!um etymologiae !o! re#eriu!tur /uia /uae.am !o! secu!.um /ualitatem /ua g6!ita su!t se. iu1ta arbitrium 5uma!ae volu!tatis voc7bula acce#eru!t. &u!t autem etymologiae !"mi!um aut e1 causa .atae ut 3reges9 a rege!.o et recte age!.o aut e1 or$gi!e ut 35omo3 /uia sit e1 5umo aut e1 co!tr7riis ut a lava!.o 3lutum3 .um lutum !o! sit mu!.um et 3lucus3 /uia umbra o#acus #arum l:ceat. [;] <uae.am etiam 0acta su!t e1 !"mi!um .erivatio!e ut a #ru.e!tia 3#ru.e!s92 /uae.am etiam e1 v"cibus ut a garrulitate 3garrulus92 /uae.am e1 Graeca etymologia orta et .ecli!ata su!t i! Lati!um ut 3silva3 3.omus3 [=] Alia /uo/ue e1 !om$!ibus locorum urbium [vel] 0l:mi!um tra1eru!t voc7bula. Multa etiam e1 .iversarum ge!tium sermo!e voca!tur. >!.e et origo eorum vi1 c6r!itur. &u!t e!im #lera/ue b7rbara !"mi!a et i!c"g!ita Lati!is et Graecis. XXIX DE LA ETIMOLOG?A. *1, Etimolog$a es el orige! .e los vocablos cua!.o la 0uer@a .el verbo o .el !ombre se .e.uce #or su i!ter#retaci"!. Arist"teles la llam" sumbolo! *s+mbolo!,2 -icer"! !otaci"! #or/ue #uesto u! eAem#lo 5ace evi.e!tes los !ombres y los verbos .e las cosas2 #or eAem#lo B0lume!9 *r$o, se llama as$ #or/ue se 0orm" .e 0luere *0luir,. *4, A me!u.o este co!ocimie!to es !ecesario em#learlo #ara la i!ter#retaci"! .e la #alabra. Cues ta! #ro!to como a.ivi!as .e ."!.e #roce.e el !ombre e!tie!.es cu7l es su 0uer@a. E! e0ecto es m7s 07cil la averiguaci"! .e cual/uier cosa e! cua!to co!oces la etimolog$a. Cero !o to.os los !ombres 0uero! #uestos #or los a!tiguos co!0orme a la !aturale@a .e las cosas si!o /ue u!os los #usiero! a te!or .e su ca#ric5o .el mismo mo.o /ue !osotros a veces .amos los !ombres a !uestros siervos y #osesio!es seg:! le a#etece a !uestra volu!ta.. *8, De a/u$ vie!e /ue !o se e!cue!tre! las etimolog$as .e to.os los !ombres #or/ue algu!as cosas recibiero! los !ombres !o co!0orme a la cuali.a. co! la /ue se 0ormaro! si!o seg:! el arbitrio .e la volu!ta. 5uma!a. As$ 5ay etimolog$as .e !ombres .a.as o #or la causa como Breges9 *reyes, .e Brege!.o9 rigie!.o, y .e Brecte age!.o9 *5acie!.o rectame!te,2 o #or el orige! como B5omo9 *5ombre, #or/ue vie!e .e B5umo9 *.e tierra,2 o .e los co!trarios como .e Bluere9 *lavar, Blutum9 *lo.o, cua!.o el lo.o !o es lim#io y lucus *bos/ue .eriva.o .e lu1 lu@, /ue o#aco #or la sombra #oco luce. *;, Otros tambi6! se 5a! 0orma.o #or
1 Me place empezar con las mismas palabras de san Isidoro de Sevilla. He procurado la mxima fidelidad en la traduccin, a fin de que quien quiera cotejarla con el texto latino pueda acerlo fcilmente. !ntiendo que no debemos a orrarnos este "esto de fidelidad al autor # de respeto a nuestros lectores, por poco que podamos. $simismo, para facilitar la lectura del texto latino, persisto en mi costumbre de acentuar las esdr%julas.

la .erivaci"! .e los !ombres como .e #ru.e!cia #ru.e!te2 y otros .e las voces como .e garruli.a. garrulo2 otros #roce.e!tes .e u!a etimolog$a griega 0uero! .ecli!a.os e! lat$! como Bsilva9 B.omus9. *=, Otras cosas obtuviero! sus !ombres .e los .e lugares ciu.a.es o r$os. Y muc5as cosas trae! sus !ombres .e las le!guas .e .isti!tos #ueblos2 .e a5$ /ue a malas #e!as se #ue.e a.ivi!ar su orige!D 5ay e! e0ecto muc5os !ombres b7rbaros .esco!oci.os #ara los lati!os y los griegos.

ETIMOLOG?AI&IDOEI %I&CALE)&I& EC?&-OCI ETYMOLOGIAE'M &I>E OE?GI)'M LI(EE IX DE LI)G'I& GF)TI('& EEG)I& MILITIA -?>I('& AGGI)ITHTI('& III DE SAN ISIDORO DE SEVILLA, LIBRO IX DE LA ETIMOLOGAS O DE LOS ORGENES DE LAS LENGUAS, PUEBLOS, REINOS, MILICIA, CIUDADANOS Y AFINIDADES

EN QU LUGAR DE LA ETIMOLOGAS ESTAMOS >ei!te so! los libros DE LA& ETIMOLOG?A& o DE LO& OE?GE)E& .e sa! Isi.oro. -a.a libro est7 .ivi.i.o e! ca#$tulos !umera.os y ca.a ca#$tulo e! #7rra0os !umera.os tambi6!. u!o .e los temas /ue se trata! es com#acto y a.em7s com#leto si te!emos e! cue!ta los l$mites ciertos .el saber .e la 6#oca .e sa! Isi.oro. El or.e! e! cambio #arece seguir u!a Aerar/u$a m7s bie! aca.6micaD el #rimer libro trata .e la Gram7tica2 el segu!.o .e la Eet"rica y la .ial6ctica2 el tercero .e la Matem7tica2 el cuarto .e la Me.ici!a2 el /ui!to .e las leyes y los tiem#os el se1to .e los libros y los o0icios eclesi7sticos2 el s6#timo .e Dios .e los 7!geles y .e los sa!tos2 el octavo .e la iglesia y las sectas2 el !ove!o .e las le!guas #ueblos rei!os milicia ciu.a.a!os y a0i!i.a.es .e #are!tesco2 el .6cimo .e los vocablos *es .o!.e realme!te em#ie@a! las etimolog$as #ro#iame!te .ic5as #or/ue !o .a ra@"! .e las cosas como 5asta el libro IX si!o ta! s"lo .e las #alabras,2 el u!.6cimo .el 5ombre *trata .e su a!atom$a y .e las 0abulosas rare@as a!at"micas,2 el .uo.6cimo .e los a!imales2 el .ecimotercero .el mu!.o y sus #artes* la tierra el cielo la materia la atm"s0eraJ,2 el .ecimocuarto .e la tierra y sus #artes *geogra0$a,2 el .ecimo/ui!to .e los e.i0icios y los cam#os *ciu.a.es vivie!.as e.i0icios #:blicos agrime!suraJ,2 el .ecimose1to .e #ie.ras y metales *tierras #ie.ras or.i!arias y #reciosas cristales #esas y me.i.as,2 el .ecimos6#timo .e las cosas .el cam#o2 el .ecimoctavo .e la guerra y los Auegos *e! su mayor #arte or.e!a.os al e!tre!amie!to #ara la guerra,2 el .ecimo!ove!o .e las !aves los e.i0icios y los vesti.os *recorre to.os los o0icios y las vestime!tas,2 el vig6simo .e las mesas las comi.as las bebi.as las vaAillas y ute!silios .e coci!a las camas y las sillas los ve5$culos los a#eros .e labra!@a y los Aaeces .e los caballos. Estamos #ues e! el libro IX el .e.ica.o #ro#iame!te a 5ablar .el 5ombre a0ro!ta.o .es.e to.as sus 0ormas .e relaci"!D la comu!i.a. .e le!gua la comu!i.a. .e !aci"! la comu!i.a. resulta!te .e la relaci"! .el .omi!a.or co! el .omi!a.o la comu!i.a. .e la milicia la comu!i.a. c$vica y la comu!i.a. 0amiliar e! su m71ima e1te!si"!.

E!tie!.o /ue es sumame!te :til a la 5ora .e abor.ar u!as ETIMOLOG?A& al .$a sobre la actual comu!i.a. #ol$tica *es el t6rmi!o griego2 .ic5o e! lat$! es Bcomu!i.a. ciu.a.a!a9 o Bcomu!i.a. c$vica9, te!er .ela!te u! re0ere!te ta! valioso y com#leto como es el libro IX .e las Etimolog$as .e sa! Isi.oro. Y si! acotacio!es /ue ser$a u!a 0orma .e ma!i#ulaci"!. Mariano Arnal

ETIMOLOG?A I&IDOEI %I&CALE)&I& ECI&-OCI ETYMOLOGIAE'M &I>E OEIGI)'M LI(EE IX DE LAS LENGUAS DE LOS PUEBLOS4 DE LINGVIS GENTIVM

[1] Li!guarum .iversitas e1orta est i! ae.i0icatio!e turris #ost .iluvium. )am #rius/uam su#erbia turris illius i! .iversos sig!orum so!os 5uma!am .ivi.eret societatem u!a om!ium !atio!um li!gua 0uit /uae %ebraea vocatur2 /uam Catriarc5ae et Cro#5etae usi su!t !o! solum i! sermo!ibus suis verum etiam i! litteris sacris. I!itio autem /uot ge!tes tot li!guae 0ueru!t .ei!.e #lures ge!tes /uam li!guae2 /uia e1 u!a li!gua multae su!t ge!tes e1ortae.

1. La .iversi.a. .e le!guas surgi" e! la e.i0icaci"! .e la torre .es#u6s .el .iluvio. Cues a!tes /ue la soberbia .e a/uella torre .ivi.iera la socie.a. 5uma!a e! .iversos so!i.os .e los sig!os u!a sola 0ue la le!gua .e to.as las !acio!es /ue se llama %ebrea /ue usaro! los Catriarcas y los Cro0etas !o s"lo e! sus co!versacio!es si!o tambi6! e! las sagra.as letras. Cero al #ri!ci#io 5ubo ta!tas le!guas como #ueblosK .es#u6s m7s #ueblosK /ue le!guas #or/ue .e u!a le!gua saliero! muc5os #ueblosK.

[4] Li!guae autem .ictae i! 5oc loco #ro verbis /uae #er li!guam 0iu!t ge!ere locutio!is illo /uo is /ui e00icit #er i. /uo. e00icitur !omi!atur2 sicut os .ici solet #ro verbis sicut ma!us #ro l$tteris.

4. Las le!guas .e /ue 5ablamos a/u$ so! las #alabras /ue se 5ace! me.ia!te la le!gua #or esa ma!era .e 5ablar #or la /ue se !ombra al /ue 5ace #or lo /ue 5ace como se suele !ombrar la boca e! lugar .e las #alabras y la ma!o e! ve@ .e las letras.

[8] Tres su!t autem li!guae sacraeD %ebraea Graeca Lati!a /uae toto orbe ma1ime e1cellu!t. %is e!im tribus li!guis su#er crucem Domi!i a Cilato 0uit causa eius scri#ta. 4 &Se
ace camino al andar'. (ste es el primer cap)tulo de las !*IM+,+-.$S de San Isidoro de Sevilla que presento # traduzco. !s posible que el formato sufra al"una variacin/ e buscado en 0l varios objetivos. !n primer lu"ar presentar en paralelo el texto ori"inal con la traduccin, para que cada uno pueda acer su propia valoracin si lo cree oportuno. !n se"undo lu"ar, e decidido ofrecer )nte"ros los libros de las !timolo")as de San Isidoro que e seleccionado por coincidir su tema con mis !*IM+,+-.$S $ fin de que con una mirada superficial el lector pueda conocer el contenido de cada prrafo, e destacado con ne"rita la palabra o palabras clave1 en especial las que en un diccionario a nuestra usanza ubiesen constituido &entradas'. !n cuarto lu"ar, si"uiendo la pauta que llevo en elalmanaque.com, e optado por la dosificacin, eli"iendo como dimensin de cada unidad, la de una p"ina. !s la que ofrece ms ventajas juntas. 2 ,a correspondencia actual de las palabras nos obli"a a traducir "entes por pueblos.

>!.e et #ro#ter obscuritatem sa!ctarum &cri#turarum 5arum trium li!guarum cog!itio !ecessaria est ut a. alteram recurratur .um si/uam .ubitatio!em !omi!is vel i!ter#retatio!is sermo u!ius li!guae a.tulerit.

8. Tres so! las le!guas sagra.asD la %ebrea la Griega y la Lati!a /ue sobresale! mayorme!te e! to.o el orbe. E! e0ecto e! estas tres le!guas 0ue escrita #or Cilatos la acusaci"! sobre la cru@ .el &eLor. De a5$ /ue a causa .e la oscuri.a. .e las sa!tas Escrituras es !ecesario el co!ocimie!to .e estas tres le!guas #ara #o.er recurrir a las otras si el te1to .e u!a le!gua o0reciera algu!a .u.a e! u! !ombre o e! la i!ter#retaci"!.

[;] Graeca autem li!gua i!ter ceteras ge!tium clarior 5abetur. Est e!im et Lati!is et om!ibus li!guis so!a!tiorD cuius varietas i! /ui!/ue #artibus .iscer!itur. <uarum #rima .icitur MOI)% i. est mi1ta sive commu!is /uam om!es utu!tur.

;. La le!gua Griega es te!i.a #or la m7s ilustre e!tre las le!guas .e los #ueblos. Es e! e0ecto m7s so!ora ta!to #ara los lati!os como #ara las otras le!guas. &e .isti!gue! e! ella ci!co #artesD la #rimera se llama Noi!5 *Noi!6, es .ecir mi1ta o com:! la /ue usa! to.os.

[=] &ecu!.a Attica vi.elicet At5e!ie!sis /ua usi su!t om!es Graeciae auctores. Tertia Dorica /uam 5abe!t Aegy#tii et &yri. <uarta Io!ica /ui!ta Aeolica O/uas AIOLI&TI locutos .i1eru!t.O Et su!t i! observatio!e Graecae li!guae eiusmo.i certa .iscrimi!a2 sermo e!im eorum ita est .is#ertitus.

=. La segu!.a es la le!gua Htica es .ecir Ate!ie!se /ue usaro! to.os los autores .e Grecia. La tercera la D"rica /ue tie!e! los Egi#cios y los &irios. La cuarta la P"!ica la /ui!ta la E"lica Blas /ue .ice! /ue 5ablaba! los AIOLI&TO& *Eolistos,. Tambi6! 5ay e! la observaci"! .e la le!gua Griega ciertas .i0ere!cias .el mismo g6!ero2 #or/ue su le!gua es as$ .e .is#ersa.

[Q] Lati!as autem li!guas /uattuor esse /ui.am .i1eru!t i. est Criscam Lati!am Eoma!am Mi1tam. Crisca est /uam vetustissimi Italiae sub Ia!o et &atur!o su!t usi i!co!.ita ut se 5abe!t carmi!a &aliorum. Lati!a /uam sub Lati!o et regibus Tusci et ceteri i! Latio su!t locuti e1 /ua 0ueru!t .uo.ecim tabulae scri#tae.

Q. Las le!guas Lati!as las .ivi.iero! algu!os e! cuatro es .ecir la Crimitiva la Lati!a la Eoma!a la Mi1ta .La Crimitiva es la /ue usaro! los m7s a!tiguos .e Italia baAo Pa!o y &atur!o #oco cultiva.a como est7! los B-7rmi!a &aliorum9. La Lati!a la /ue

5ablaro! los tuscos y .em7s e! el Lacio baAo Lati!o y los reyes co! la cual 0uero! escritas las Doce Tablas.

[R] Eoma!a /uae #ost reges e1actos a #o#ulo Eoma!o coe#ta est /ua )aevius Clautus E!!ius >ergilius #oetae et e1 oratoribus Gracc5us et -ato et -icero vel ceteri e00u.eru!t. Mi1ta /uae #ost im#erium latius #romotum simul cum moribus et 5omi!ibus i! Eoma!am civitatem i!ru#it i!tegritatem verbi #er soloecismos et barbarismos corrum#e!s.

R. La Eoma!a la /ue se a.o#t" .es#u6s .e e1#ulsar a los reyes. -o! ella se e1#resaro! e!tre los #oetas )evio Clauto E!!io >irgilio2 y e!tre los ora.ores Graco -at"! -icer"! y otros. Le!gua Mi1ta es la /ue cua!.o m7s se e1te!.i" el im#erio irrum#i" e! la ciu.a.a!$a roma!a Au!to co! los 5ombres y las costumbres corrom#ie!.o la i!tegri.a. .e la le!gua co! barbarismos y solecismos.

[S] Om!es autem Orie!tis ge!tes i! gutture li!guam et verba co!li.u!t sicut %ebraei et &yri. Om!es me.iterra!eae ge!tes i! #alato sermo!es 0eriu!t sicut Graeci et Asia!i. Om!es Occi.e!tis ge!tes verba i! .e!tibus 0ra!gu!t sicut Itali et %is#a!i.

S. To.os los #ueblos .e Orie!te carga! la le!gua y las #alabras e! la garga!ta como los %ebreos y los &irios. To.os los #ueblos me.iterr7!eos so! .e #re.omi!io #alatal como los Griegos y los Asi7ticos. To.os los #ueblos .e Occi.e!te 5ace! c5ocar sus #alabras e! los .ie!tes como los .e Italia y los %is#a!os

[T] &yrus et -5al.aeus vici!us %ebraeo est i! sermo!e co!so!a!s i! #leris/ue et litterarum so!o. <ui.am autem arbitra!tur li!guam i#sam esse -5al.aeam /uia Abra5am .e -5al.aeis 0uit. <uo. si 5oc reci#itur a /uomo.o i! Da!ielo %ebraei #ueri li!guam /uam !o! !overa!t .oceri iube!turU

T. Las le!guas &iria y -al.ea so! a0i!es .el %ebreo co!cor.a!.o e! la mayor$a .e cosas y e! el so!i.o .e las letras. Algu!os cree! /ue to.as so! u!a misma le!gua cal.ea #or/ue tambi6! Abra5am 0ue cal.eo. Cero si se a.mite esto Vc"mo e! el libro .e Da!iel los !iLos 5ebreos so! obliga.os a a#re!.er u!a le!gua /ue .esco!oc$a!U

[1W] Om!em autem li!guam u!us/uis/ue 5omi!um sive Graecam sive Lati!am sive ceterarum ge!tium aut au.ie!.o #otest te!ere aut lege!.o e1 #raece#tore acci#ere. -um autem om!ium li!guarum scie!tia .i00icilis sit cui/uam !emo tame! tam .esi.iosus est ut i! sua ge!te #ositus suae ge!tis li!guam !esciat. )am /ui. aliu. #uta!.us est !isi a!imalium brutorum .eteriorU Illa e!im #ro#riae vocis clamorem

e1#rimu!t iste .eterior /ui #ro#riae li!guae caret !otitiam.

1W. To.a le!gua .e cual/uiera .e los 5ombres sea la griega sea la lati!a o las .e los .em7s #ueblos se #ue.e! a#re!.er oy6!.ola o bie! recibi6!.ola .e u! #rece#tor. Cero sie!.o #ara cual/uiera .i0$cil el co!ocimie!to .e to.as las le!guas !a.ie es ta! .esi.ioso /ue #uesto e!tre su ge!te .esco!o@ca la le!gua .e su #ro#io #ueblo. Cues V/u6 otra cosa #ue.e co!cebirse m7s vil /ue los brutos a!imalesU Cues si 6stos so! ca#aces .e #ro0erir el clamor .e su #ro#ia vo@ m7s vil /ue 6stos ser7 el /ue carece .el co!ocimie!to .e su #ro#ia le!gua.

[11] -uiusmo.i autem li!gua locutus est Deus i! #ri!ci#io mu!.i .um .iceretD XGiat lu1 X i!ve!iri .i00icile est. )o!.um e!im era!t li!guae. Item /ua li!gua i!so!uit #ostea e1terioribus 5omi!um auribus ma1ime a. #rimum 5omi!em lo/ue!s vel a. #ro#5etas vel .um cor#oraliter so!uit vo1 .ice!tis DeiD XTu es Gilius meus .ilectusX2 ubi a /uibus.am cre.itur illa li!gua u!a et sola /uae 0uit a!te/uam esset li!guarum .iversitas. I! .iversis /ui##e ge!tibus cre.itur /uo. ea.em li!gua illis Deus lo/uatur /uam i#si 5omi!es utu!tur ut ab eis i!tellegatur.

11. Es .i0$cil averiguar e! /u6 le!gua 5abl" Dios e! el #ri!ci#io .el mu!.o cua!.o .iAoD B%7gase la lu@9 #ues a:! !o e1ist$a! las le!guas. Asimismo es ar.uo saber e! /u6 le!gua so!" .es#u6s e! los o$.os e1ter!os .e los 5ombres e! es#ecial cua!.o 5ablaba al #rimer 5ombre o a los #ro0etas o cua!.o so!" cor#oralme!te la vo@ .e Dios .icie!.oD9T: eres mi %iAo ama.o9. Algu!os cree! /ue 0ue e! la le!gua :!ica /ue e1isti" a!tes /ue se #ro.uAera la .iversi.a. .e las le!guas. Otros e! cambio cree! /ue Dios le 5abla a ca.a u!o e! la le!gua /ue ca.a u!o em#lea co! el 0i! .e ser e!te!.i.o #or ellos.

[14] Lo/uitur autem Deus 5omi!ibus !o! #er substa!tiam i!visibilem se. #er creaturam cor#oralem #er /uam etiam et 5omi!ibus a##arere voluit /ua!.o locutus est. Dicit etiam A#ostolus *1 -or. 18 1,D X&i li!guis 5omi!um lo/uar et a!gelorum.X >bi /uaeritur /ua li!gua a!geli lo/ua!tur2 !o! /uo. a!gelorum ali/uae li!guae si!t se. 5oc #er e1aggeratio!em .icitur.

14. Dios 5abla a los 5ombres !o #or susta!cia i!visible si!o me.ia!te u!a criatura cor#oral /ue es la 0orma e! /ue /uiso a#arecer a!te los 5ombres cua!.o 5abl". Y as$ .ice el A#"stol *1 -or. 18 1,D &i 5ablase las le!guas .e los 5ombres y .e los 7!geles92 y !os #regu!tamos e! /u6 le!gua 5abla! los 7!geles !o #or/ue e1ista! le!guas #ro#ias .e los 7!geles si!o /ue esto se .ice #or e1ageraci"! *e! 5i#6rbole,.

[18] Item /uaeritur /ua li!gua i! 0uturum 5omi!es lo/ua!turD !us/uam re#eritur. )am

.icit A#ostolus *1 -or. 18 S,D X&ive li!guae cessabu!t.X.

18. Asimismo !os #regu!tamos e! /u6 le!gua 5ablar7! los 5ombres e! el 0uturo. )o 5ay ma!era .e averiguarlo. Cues .ice el A#"stol *1 -or.18 S, D BLas le!guas cesar7!9.

[1;] I.eo autem #rius .e li!guis ac .ei!.e .e ge!tibus #osuimus /uia e1 li!guis ge!tes !o! e1 ge!tibus li!guae e1ortae su!t 1;. Cor eso 5emos trata.o a!tes .e las le!guas y .es#u6s .e los #ueblos #or/ue .e las le!guas saliero! los #ueblos !o .e los #ueblos las le!guas.

ETIMOLOG?A DE HOMNIBUS QUI QUODAM PRAESAGIO NOMEN ACCEPERUNT DE LOS NOMBRES CON PRESAGIO [1] Cleri/ue #rimorum 5omi!um e1 #ro#riis causis origi!em !omi!um 5abe!t. <uibus ita #ro#5etice i!.ita su!t vocabula ut aut 0uturis aut #raece.e!tibus eorum causis co!ve!ia!t.

1. La mayor$a .e los #rimeros 5ombres tie!e! el orige! .e sus !ombres e! causas #ro#ias. Ta! #ro06ticame!te se les #usiero! /ue se aAustaba! #er0ectame!te a sus ra@o!es .e ser 0uturas o #rese!tes.

[4] I! /uibus tame! ma!e!te s#iritali sacrame!to !u!c ta!tum a. litteram i!tellectum 5istoriae #erse/uimur. >bi autem etymologiae i!ter#retatio!em !o! attigimus solam i#sam i! Lati!o etymologiam #osuimus.

4. Cero si! e!trar e! su #ro0u!.o se!ti.o es#iritual a5ora #erseguimos .e ellos ta! s"lo la com#re!si"! literal .e la 5istoria. Cor eso .o!.e !o 5emos alca!@a.o la i!ter#retaci"! .e la etimolog$a s"lo la 5emos #uesto e! lat$!.

[8] <uo. autem u!um !ome! %ebraicum aliter at/ue aliter i!ter#retatur 5oc secu!.um acce!tuum et litterarum eve!it .iversitatem ut i! variis sig!i0icatio!ibus !omi!a commute!tur.

8. Cero ocurre /ueu! solo !ombre 5ebreo se i!ter#reta .e ma!eras muy .isti!tas seg:! el ace!to y la .iversi.a. .e las letras 8 .e ma!era /ue u! mismo !ombre #ue.a cambiar a varias sig!i0icacio!es.

[;] A.am sicut beatus %iero!ymus tra.it 5omo sive terre!us sive terra rubra i!ter#retatur. E1 terra e!im 0acta est caro et 5umus 5omi!is 0acie!.i materies 0uit.

;. A.7! como .ice sa! Per"!imo se i!ter#reta como terre!al o tierra roAa. E! e0ecto .e tierra se 5i@o la car!e y la tierra 0ue la materia .e /ue se 5i@o el 5ombre.

[=] Eva i!ter#retatur vita sive calamitas sive vae. >ita /uia origo 0uit !asce!.iD
3 !n ebreo no se escriben las vocales.

calamitas et vae /uia #raevaricatio!e causa e1titit morie!.i. A ca.e!.o e!im !ome! sum#sit calamitas.

=. Eva se i!ter#reta como vi.a como calami.a. o como Bay9. >i.a #or/ue 0ue el orige! .el !acer2 calami.a. y Bay9 #or/ue #or la #revaricaci"! vi!o la causa .e la muerte. <ue .e caer vi!o el !ombre .e calami.a..

[Q] Alii autem .icu!tD ob 5oc Eva vita et calamitas a##ellata /uia sae#e mulier viro causa salutis est sae#e calamitatis et mortis /uo. est vae.

Q. Otros .ice!D #or eso Eva 0ue llama.a vi.a y calami.a. #or/ue a me!u.o la muAer es #ara el 5ombre causa .e salvaci"! y a me!u.o .e calami.a. y muerte /ue es el Bay9.

ETIMOLOG?A LI(EO I> DE MEDI-I)A. YYYYYY CAPUT I. DE MEDICINA CAPTULO I. DE LA MEDICINA [1] Me.ici!a est /uae cor#oris vel tuetur vel restaurat salutemD cuius materia versatur i! morbis et vul!eribus.

1. Me.ici!a es la /ue #rotege o restaura la salu. .el cuer#oD su materia versa sobre las e!0erme.a.es y las 5eri.as.

[4] A. 5a!c ita/ue #erti!e!t !o! ea ta!tum /uae ars eorum e15ibet /ui #ro#rie Me.ici !omi!a!tur se. etiam cibus et #otus tegme! et tegume!. De0e!sio .e!i/ue om!is at/ue mu!itio /ua [sa!um] !ostrum cor#us a.versus e1ter!os ictus casus/ue servatur.

4. A 6sta ataLe! #or ta!to !o s"lo las cosas /ue co!tie!e el arte .e a/uellos /ue se llama! M6.icos si!o tambi6! la comi.a y la bebi.a el tec5o y el vesti.o. E! 0i! to.a .e0e!sa y 0orti0icaci"! co! la /ue !uestro cuer#o se ma!tie!e a salvo .e los gol#es y los acci.e!tes e1ter!os. CAPVT II. DE NMINE EIUS CAPTULO II. DE SU NOMBRE [1] )ome! autem Me.ici!ae a mo.o i. est tem#erame!to i!#ositum aestimatur ut !o! satis se. #aulatim a.5ibeatur. )am i! multo co!tristatur !atura me.iocriter autem gau.et. >!.e et /ui #igme!ta et a!ti.ota satis vel assi.ue biberi!t ve1a!tur. I!mo.eratio e!im om!is !o! salutem se. #ericulum a00ert.

1. El !ombre .e me.ici!a; se cree /ue se le 5a #uesto #or la me.i.a es .ecir #or la mo.eraci"! a 0i! .e !o #rese!tarse como relacio!a.a co! la satis0acci"! si!o co! la #aulati!i.a.. Cues e! lo muc5o se co!trista la !aturale@a y e! cambio se go@a e! lo me.ia!o. De .o!.e los /ue bebe! #igme!tos y a!t$.otos a satis0acci"! o co! asi.ui.a. sale! #erAu.ica.os. Cues to.a i!mo.eraci"! lleva co!sigo #eligro !o salu..

4 San Isidoro jue"a con la idea de que medicina viene de medir 5porque piensa en la medicina del medicamento6 # jue"a con esta ima"en todo lo que da de s).

CAPVT III. DE INVENTRIBUS MEDICINAE CAPTULO III. DE LOS INVENTORES DE LA MEDICINA [1] Me.ici!ae autem artis auctor ac re#ertor a#u. Graecos #er5ibetur A#ollo. %a!c 0ilius eius Aescula#ius lau.e vel o#ere am#liavit.

1. E!tre los griegos se tie!e a A#olo como i!ve!tor e im#ulsor .e la Me.ici!a /ue am#li" ta!to e! #restigio como e! e0icacia su 5iAo Escula#io.

[4] &e. #ost/uam 0ulmi!is ictu Aescula#ius i!teriit i!ter.icta 0ertur me.e!.i cura2 et ars simul cum auctore .e0ecit latuit/ue #er a!!os #e!e /ui!ge!tos us/ue a. tem#us Arta1er1is regis Cersarum. Tu!c eam revocavit i! lucem %i##ocrates Ascle#io #atre ge!itus i! i!sula -oo.

4. Cero .es#u6s /ue #ereci" Escula#ioK #or el gol#e .el rayo .ice! /ue 0ue #ro5ibi.a la activi.a. .e me.icar2 y 0alt" Au!to co! el #romotor el arte /ue estuvo oculto casi /ui!ie!tos aLos 5asta el tiem#o .e ArtaAerAes rey .e los Cersas. E!to!ces la volvi" a sacar a la lu@ %i#"crates e!ge!.ra.o #or su #a.re Ascle#io= e! la isla .e -oo. CAPVT IV. DE TRIBVS HAERESIBVS MEDICORVM CAPTULO IV. DE LAS TRES ESCUELAS DE MDICOS [1] %i ita/ue tres viri toti.em 5aereses i!ve!eru!t. Crima Met5o.ica i!ve!ta est ab A#olli!e /uae reme.ia sectatur et carmi!a. &ecu!.a E!#irica i. est e1#erie!tissima i!ve!ta est ab Aescula#io /uae !o! i!.iciorum sig!is se. solis co!stat e1#erime!tis. Tertia Logica i. est ratio!alis i!ve!ta ab %i##ocrate.

1. As$ #ues estos tres varo!es .escubriero! otros ta!tos sistemas. El #rimero la Me.ici!a Met".ica 0ue .escubierto #or A#oloD es el /ue act:a me.ia!te reme.ios y co!Auros. El segu!.o la Me.ici!a Em#$rica es .ecir totalme!te basa.a e! la e1#erie!cia 0ue 5alla.o #or Escula#io /ue !o se basa e! las seLales .e los i!.icios si!o :!icame!te e! los e1#erime!tos. El tercero la Me.ici!a L"gica es .ecir racio!al 0ue i!ve!ta.o #or %i#"crates.

[4] Iste e!im .iscussis aetatum regio!um vel aegritu.i!um /ualitatibus artis curam ratio!abiliter #erscrutatus est i!0irmitatum #er /uam causas ratio!e a.5ibita #erscrutetur [curam ratio!abiliter #erscrutatus est]. E!#irici e!i! e1#erie!tiam solam secta!turD Logici e1#erie!tiae ratio!em a.iu!gu!tD Met5o.ici !ec eleme!torum
7 !sculapio # $sclepio son traducciones distintas del mismo nombre.

ratio!em observa!t !ec tem#ora !ec aetates !ec causas se. solas morborum substa!tias.

4. Este :ltimo estu.i" el arte .e la cura racio!alme!te .iscer!ie!.o las caracter$sticas .e las e.a.es .e las regio!es y .e las .ole!cias2 i!vestig" las causas .e las e!0erme.a.es y e1ami!" racio!alme!te la cura. Los Em#$ricos #or el co!trario se gu$a! :!icame!te #or la e1#erie!cia *a la /ue los L"gicos aLa.e! la ra@"! .e la e1#erie!cia,. Los Met".icos !o tie!e! e! cue!ta !i la ra@"! .e los eleme!tos !i los tiem#os !i las causas !i las e.a.es si!o ta! s"lo las susta!cias *la 0orma .e ser, .e las e!0erme.a.es. CAPVT V. DE QVATTVOR HVMORIBVS CORPORIS CAPTULO V. DE LOS CUATRO HUMORES DEL CUERPO [1] &a!itas est i!tegritas cor#oris et tem#era!tia !aturae e1 cali.o et 5umi.o /uo. est sa!guis2 u!.e et sa!itas .icta est /uasi sa!gui!is status.

1. La salu. y la i!tegri.a. .el cuer#o y la tem#era!cia Q .e la !aturale@a #roce.e .e lo c7li.o y 5:me.o /ue es la sa!gre2 .e .o!.e #roce.e el !ombre .e sa!i.a. como si .iAese esta.o .e la sa!gre.

[4] Morbi ge!erali vocabulo om!es #assio!es cor#oris co!ti!e!tur2 /uo. i!.e veteres morbum !omi!averu!t ut i#sa a##ellatio!e mortis vim /uae e1 eo !ascitur .emo!strare!t. I!ter sa!itatem autem et morbum me.ia est curatio /uae !isi morbo co!gruat !o! #er.ucit a. sa!itatem.

4. E! el t6rmi!o ge!eral e!0erme.a. se co!tie!e! to.os los #a.ecimie!tos .el cuer#o2 y #or eso los a!tiguos la llamaro! morbo #ara mostrar e! el mismo !ombre la 0uer@a *bo, .e la muerte *mor, /ue !ace .e ella. Y e!tre la sa!i.a. y la e!0erme.a. est7 e! me.io la curaci"! /ue si !o se a.a#ta a la e!0erme.a. !o lleva a la salu..

[8] Morbi om!es e1 /uattuor !ascu!tur 5umoribus i. est e1 sa!gui!e et 0elle mela!c5olia et #5legmate. [E1 i#sis e!im regu!tur sa!i e1 i#sis lae.u!tur i!0irmi. Dum e!im am#lius e1tra cursum !aturae creveri!t aegritu.i!es 0aciu!t.] &icut autem /uattuor su!t eleme!ta sic et /uattuor 5umores et u!us/uis/ue 5umor suum eleme!tum imitaturD sa!guis aerem c5olera ig!em mela!c5olia terram #5legma a/uam. Et su!t /uattuor 5umores sicut /uattuor eleme!ta /uae co!serva!t cor#ora !ostra.

8. To.as las e!0erme.a.es !ace! .e los cuatro 5umores a saberD .e la sa!gre .e la 5iel
8 Se refiere al equilibrio t0rmico.

.e la mela!col$a y .e la 0lema. Cor ellos se rige! e! e0ecto los sa!os y #or ellos se .aLa! los e!0ermos. Cues e! cua!to crece! am#liame!te 0uera .el curso .e la !aturale@a #rovoca! e!0erme.a.es. Y .el mismo mo.o /ue 5ay cuatro eleme!tos as$ tambi6! 5ay cuatro 5umores y ca.a 5umor imita a su eleme!toD la sa!gre al aire2 la c"lera al 0uego2 la mela!col$a a la tierra2 y la 0lema al agua. Y los cuatro 5umores so! como los cuatro eleme!tos /ue co!serva! !uestros cuer#os.

[;] &a!guis e1 Graeca etymologia vocabulum sum#sit /uo. vegetetur et suste!tetur et vivat. -5oleram Graeci vocaveru!t /uo..u!ius .iei s#atio termi!etur2 u!.e et c5olera i. est 0ellicula !omi!ata est 5oc est 0ellis e00usio. Graeci e!im 0el -%OLE) .icu!t.

;. La sa!gre tom" el !ombre .e la etimolog$a griega #or/ue vegeta y se suste!ta y vive. A la c"lera *bilis, los griegos la llamaro! as$ #or/ue se termi!a e! el es#acio .e u! .$a .e .o!.e la c"lera 0ue llama.a 0el$cula es .ecir e0usi"! .e 5iel. Los griegos e! e0ecto llama! a la 5iel col5! *Aol6!,.

[=] Mela!c5olia .icta eo /uo. sit e1 !igri sa!gui!is 0aece a.mi1ta abu!.a!tia 0ellis. Graeci e!im MELA) !igrum voca!t 0el autem -%OLE) a##ella!t.

=. La mela!col$a se llama as$ #or/ue est7 com#uesta .e las 5eces .e la sa!gre !egra me@cla.as co! abu!.a!cia .e 5iel. Los griegos e! e0ecto al !egro lo llama! mela! *m6la!, y a la 5iel col5! *Aol6!,.

[Q] &a!guis Lati!e vocatus /uo. suavis sit u!.e et 5omi!es /uibus .omi!atur sa!guis .ulces et bla!.i su!t.

Q. La sa!gre se llama e! lat$! sa!guis #or/ue es suave *suavis,2 .e a5$ /ue los 5ombres .omi!a.os #or la sa!gre sea! .ulces y bla!.os.

[R] C5legma autem .i1eru!t /uo. sit 0rigi.a. Graeci e!im rigorem GLEGMO)E) a##ella!t. E1 5is /uattuor 5umoribus regu!tur sa!i e1 i#sis lae.u!tur i!0irmi. Dum e!im am#lius e1tra cursum !aturae creveri!t aegritu.i!es 0aciu!t. E1 sa!gui!e autem et 0elle acutae #assio!es !ascu!tur /uas Graeci OXEA voca!t. E1 #5legmate vero et mela!c5olia veteres causae #roce.u!t /uas Graeci -%EO)IA .icu!t.

R.Y a la 0lema la llamaro! as$ #or/ue es 0r$a. Los griegos e! e0ecto llama! al 0r$o i!te!so 0legmo!5! *0legmo!6!,. Cor estos cuatro 5umores se rige! los sa!os y #or ellos se .aLa! los e!0ermos. Cues e! cua!to crece! .e m7s 0uera .el curso .e la !aturale@a

#ro.uce! las e!0erme.a.es. Cor otra #arte .e la sa!gre y .e la 5iel !ace! los #a.ecimie!tos agu.os /ue los griegos llama! o1ea *o16a,. E! cambio .e la 0lema y la mela!col$a #roce.e! los ac5a/ues vieAos a los /ue los griegos llama! cro!ia *Ar"!ia,. CAPVT VI. DE ACVTIS MORBIS CAPTULO VI. DE LAS ENFERMEDADES AGUDAS [1] OXEIA est acutus morbus /ui aut cito tra!sit aut celerius i!ter0icit ut #leurisis #5re!esis. OX' e!im acutum a#u. Graecos et velocem sig!i0icat. -%EO)IA est #roli1us cor#oris morbus /ui multis tem#oribus remoratur ut #o.agra #t5isis. -%EO)O& e!im a#u. Graecos tem#us .icitur. <uae.am autem #assio!es e1 #ro#riis causis !ome! acce#eru!t.

1. BO1eia9 es la e!0erme.a. agu.a /ue o #asa r7#i.ame!te o mata a:! m7s r7#i.ame!te como la #leures$a o el 0re!es$. E! e0ecto e! griego o1u *o1+, sig!i0ica agu.o y velo@. B-ro!ia9 es la e!0erme.a. #roliAa .el cuer#o /ue .ura muc5o tiem#o como la #o.agra o la tisis. -ro!o> *Ar"!os, e! e0ecto se llama tiem#o e!tre los griegos. Cor otra #arte algu!as e!0erme.a.es recibiero! el !ombre .e sus #ro#ias causas.

[4] Gebris a 0ervore .icta2 est e!im abu!.a!tia caloris.

4. La 0iebre se llama as$ #or el 5ervor *a!t. 0ervor,2 es e! e0ecto la abu!.a!cia .e calor.

[8] Gre!esis a##ellata sive ab i!#e.ime!to me!tis2 Graeci e!im me!tem GEE)A& voca!t2 seu /uo. .e!tibus i!0re!.a!t. )am 0re!.ere est .e!tes co!cutere. Est autem #erturbatio cum e1agitatio!e et .eme!tia e1 c5olerica vi e00ecta.

8. El 0re!es$ se llama as$ como #or el 0re!a.o .e la me!te. E! e0ecto los griegos llama! a la me!te Are!a> *0r6!as,2 segurame!te #or/ue rec5i!a!. Cues rec5i!ar es e!trec5ocar los .ie!tes. Es u!a #erturbaci"! co! gra! agitaci"! y .eme!cia #ro.uci.a #or la 0uer@a col6rica.

[;] -ar.ia*ca, vocabulum a cor.e sum#sit .um e1 ali/uo timore aut .olore a00icitur. -or e!im Graeci MAEDIA) voca!t. Est e!im cor.is #assio cum 0ormi.abili metu. Let5argia a som!o vocata.

;. La Bcar.$aca9 toma el !ombre .el cora@"! cua!.o es a0ecta.o #or alg:! temor o

.olor. E! e0ecto los griegos al cora@"! lo llama! Nar.ia! *car.$a!,. Es u!a .ole!cia .el cora@"! co! 0ormi.able temor. La letargia es llama.a as$ #or el sueLo.

[=] Est e!im o##ressio cerebri cum oblivio!e et som!o iugi veluti sterte!tis.

Q. Es e! e0ecto u!a o#resi"! .el cerebro co! olvi.o *am!esia, y sueLo co!ti!uo y #ro0u!.o.

[Q] &y!a!c5is a co!ti!e!tia s#iritus et #rae0ocatio!e .icta. Graeci e!im &')AG-%EI) co!ti!ere .icu!t. <ui e!im 5oc vitio labora!t .olore 0aucium #rae0oca!tur.

Q. La a!gi!a se llama as$ #or la co!te!ci"! .el aire y el so0oco. Los griegos e! e0ecto llama! a la co!te!ci"! .el aire y al a5ogo su!agcei! *sy!a!A6i!,. Los /ue #a.ece! este mal se so0oca! #or el .olor .e garga!ta.

[R] Gleumo! est 0ervor stomac5i cum e1te!sio!e at/ue .olore [sive GLEGMO)E est i!/uietu.o cum rubore et .olore et te!sio!e et .uritia et vastitate]. <uae cum coe#erit 0ieri et 0ebris co!se/uitur. >!.e et .icta est GLEGMO)E ACO GLEGEI i. est i!0lamma!s. &ic e!im se!titur et i!.e !ome! acce#it.

R. El B0leum"!9 es el ar.or .e est"mago co! e1te!si"! y .olor *au!/ue Alegmo!5 *0legmo!6, es i!/uietu. co! e!roAecimie!to y .olor y te!si"! y e!.urecimie!to y .ilataci"!. <ue cua!.o se em#ie@a a #ro.ucir va segui.o .e 0iebre. De .o!.e se llam" tambi6! Alegmo!5 a#o Alegei! *0legmo!6 a#" 0l6guei!, 0lem"! .e i!0lamar es .ecir como i!0lama!te. As$ se sie!te e! e0ecto y .e a5$ tom" el !ombre.

[S] Cleurisis est .olor lateris acutus cum 0ebre et s#uto sa!gui!ole!to. Latus e!im Graece CLE'EA .icitur u!.e [et] #leuritica #assio !ome! acce#it.

R. Cleuresis es .olor agu.o .e costa.o co! 0iebre y es#uto sa!gui!ole!to. El costa.o e! e0ecto e! griego se llama #leura *#leur7, .e .o!.e la .ole!cia recibi" el !ombre .e #leur$tica.

[T] Ceri#leumo!ia est #ulmo!is vitium cum .olore ve5eme!ti et sus#irio. Graeci e!im #ulmo!em CLE'MO)A voca!t u!.e et aegritu.o .icta est.

T. Ceri#leumo!$a es u!a e!0erme.a. .el #ulm"! co! .olor ve5eme!te y sus#iro. Los griegos e! e0ecto al #ulm"! lo llama! #leumo!a *#l6umo!a, .e .o!.e recibe el !ombre la e!0erme.a..

[1W] A#o#le1ia est subita e00usio sa!gui!is /ua su00ocati i!tereu!t. Dicta autem a#o#le1ia /uo. e1 letali #ercussu re#e!ti!us casus 0iat. Graeci e!im #ercussio!em ACOCLEXI) voca!t.

1W. La a#o#leA$a es la s:bita e0usi"! .e sa!gre co! la /ue muere! so0oca.os. &e llama a#o#leA$a #or/ue .e u! gol#e mortal se #ro.uce la ca$.a re#e!ti!a. Los griegos e! e0ecto llama! a#o#l51i! *a#"#le1i!, al gol#e.

[11] &#asmus Lati!e co!tractio subita #artium aut !ervorum cum .olore ve5eme!ti. <uam #assio!em a cor.e !omi!atam .i1eru!t /ui i! !obis #ri!ci#atum vigoris 5abet. Git autem .uobus mo.is aut e1 re#letio!e aut e1 i!a!itio!e.

11. Es#asmo e! lat$! es la s:bita co!tracci"! .e las #artes a0ecta.as o .e los !ervios co! .olor ve5eme!te. Dice! /ue esta .ole!cia recibe el !ombre .el cora@"! /ue tie!e e! !osotros el .omi!io .el vigor. &e #ro.uce .e .os mo.osD o #or lle!a.o total o #or i!a!ici"!.

[14] Teta!us maior est co!tractio !ervorum a cervice a. .orsum. Telum lateris .olor est.

14. El t6ta!os es la mayor co!tracci"! .e los !ervios .es.e la cervi@ al .orso. El .olor .e costa.o es como u!a 0lec5a.

[18] Dictum autem ita a me.icis /uo. .olore cor#us tra!sverberet /uasi gla.ius.

18. Gue llama.o as$ #or los m6.icos #or/ue el .olor atraviesa el cuer#o como u!a es#a.a.

[1;] Ileos .olor i!testi!arumD >!.e et illa .icta su!t. Graece e!im EILYO obvolvere .icitur /uo. se i!testi!ae #rae .olore i!volva!t. %i et tormi!osi .icu!tur ab i!testi!arum torme!to.

1;. B?leo9 es el .olor .e i!testi!os .e .o!.e recibe! tambi6! 6stos su !ombre. E! griego e! e0ecto retorcer se .ice eiluZ *eil+o, como si los i!testi!os se e!volviera! #or el .olor. Estos se llama! tambi6! Btormi!osi9 *retortiAo!es, #or el torme!to .e los i!testi!os.

[1=] 'DEOGO(IA i. est a/uae metus. Graeci e!im 'DOE a/uam GO(O) timorem .icu!t u!.e et Lati!i 5u!c morbum ab a/uae metu lym#5aticum voca!t. Git autem [aut] e1 ca!is rabi.i morsu aut e1 aeris s#uma i! terra #roiecta /uam si 5omo vel bestia tetigerit aut .eme!tia re#letur aut i! rabiem vertitur.

1=. '.roAobia *5i.ro0obia, es .ecir mie.o al agua. Los griegos e! e0ecto llama! al agua u.or *5+.or, y al mie.o Aobo! *0"bo!, .e .o!.e los lati!os a esta e!0erme.a. .el mie.o .el agua la llama! li!07tica. Y se #ro.uce o #or el mor.isco .el #erro rabioso o #or la es#uma .el aire arroAa.a a la tierra /ue si la toca u! 5ombre o u!a bestia se lle!a .e .eme!cia o se vuelve rabioso.

[1Q] -arbu!culus .ictus /uo. i! ortu suo rube!s sit ut ig!is #ostea !iger ut carbo e1ti!ctus.

1Q. El carb:!culo se llama as$ #or/ue e! su i!icio es roAo como el 0uego2 y .es#u6s como el carb"! e1ti!gui.o.

[1R] Cestile!tia est co!tagium /uo. .um u!um a.#re5e!.erit celeriter a. #lures tra!sit. Gig!itur e!im e1 corru#to aere et i! visceribus #e!etra!.o i!!ititur. %oc etsi #lerum/ue #er aerias #otestates 0iat tame! si!e arbitrio om!i#ote!tis Dei om!i!o !o! 0it.

1R. La #este es el co!tagio /ue si u!o lo coge r7#i.ame!te #asa a muc5os. &e #ro.uce #or el aire corrom#i.o y se a0ia!@a #e!etra!.o e! las v$sceras. Esto au!/ue las m7s .e las veces se #ro.uce #or las #otesta.es a6reas si! embargo .e !i!gu!a ma!era #ue.e .arse si! el arbitrio .e Dios To.o#o.eroso.

[1S] Dicta autem #estile!tia /uasi #astule!tia /uo. veluti i!ce!.ium .e#ascat ut *>irg. Ae!. = QS8,D Toto .esce!.it cor#ore #estis. I.em et co!tagium a co!ti!ge!.o /uia /uem/uem tetigerit #olluit. I#sa et i!gui!a ab i!gui!um #ercussio!e.

1S. Y se llama #estile!cia casi como B#astule!cia9 #or/ue como e! el i!ce!.io los cuer#os so! B#asto9 .e la e!0erme.a. como *>irg. Ae!. = Q8S,D BDescie!.e la #este

#or to.o el cuer#o9. Igualme!te el co!tagio es cota!ge!cia #or/ue a /uie!/uiera /ue to/ue le ma!c5a. Igual la i!gui!a .e la lesi"! .e las i!gles.

[1T] Ea.em et lues a labe et luctu vocata /uae ta!to acuta est ut !o! 5abeat s#atium tem#oris /uo aut vita s#eretur aut mors se. re#e!ti!us la!guor simul cum morte ve!it.

1T. Asimismo la l:esR es llama.a as$ #or la ca$.a y #or el .olor /ue es ta! agu.o /ue !o tie!e es#acio .e tiem#o e! el /ue .6 lugar a es#erarse la vi.a o la muerte si!o /ue vie!e u! re#e!ti!o abatimie!to Au!to co! la muerte.

9 Se dio este nombre a la peste # a la s)filis.

ETIMOLOG?A V DE NGELIS Ca . V DE LOS NGELES

[1] A!geli Graece voca!tur %ebraice malac5ot5 Lati!e vero !u!tii i!ter#reta!tur ab eo /uo. Domi!i volu!tatem #o#ulis !u!tia!t.

1. H!geles se llama! e! griego e! 5ebreo malac5ot5 y e! lat$! !u!cios *me!saAeros, #or/ue a!u!cia! a los #ueblos la volu!ta. .el &eLor.

[4] A!gelorum autem vocabulum o00icii !ome! est !o! !aturae. &em#er e!im s#iritus su!t se. cum mittu!tur voca!tur a!geli.

4. El !ombre .e los 7!geles se re0iere a su o0icio !o a su !aturale@a. E! e0ecto siem#re so! es#$ritus2 #ero cua!.o so! e!via.os se llama! 7!geles *e!via.os,.

[8] <uibus i.eo #ictorum lice!tia #i!!as 0aciu!t ut celerem eorum i! cu!cta .iscursum sig!i0ice!t sicut et iu1ta 0abulas #oetarum ve!ti #i!!as 5abere .icu!tur #ro#ter velocitatem scilicet. >!.e et &cri#tura sacra .icit *Csalm. 1W; 8,D X<ui ambulat su#er #i!!as ve!torum.X

8. La lice!cia .e los #i!tores les 5a #uesto alas #ara re#rese!tar su ra#i.e@ e! to.o lo /ue se les e!comie!.a2 .el mismo mo.o /ue e! las 07bulas .e los #oetas se .ice /ue los vie!tos tie!e! alas #ero es #or su veloci.a.. Cor eso la sagra.a Escritura .ice *&almo 1W; 8,D BEl /ue cami!a sobre las alas .e los vie!tos9

[;] )ovem autem esse or.i!es a!gelorum sacrae &cri#turae testa!tur i. est a!geli arc5a!geli t5ro!i .omi!atio!es virtutes #ri!ci#atus #otestates c5erubim et sera#5im. <uorum o00iciorum vocabula cur ita .icta si!t i!ter#reta!.o e1e/uimur.

;. )ueve atestigua! las sagra.as Escrituras /ue so! los "r.e!es .e los 7!geles2 a saberD 7!geles arc7!geles tro!os .omi!acio!es virtu.es #ri!ci#a.os #otesta.es /uerubi!es y sera0i!es.

[=] A!geli voca!tur #ro#ter /uo. .e caelis a. a.!u!tia!.um 5omi!ibus mittu!tur. A!gelus e!im Graece Lati!e !u!tius .icitur.

=. H!geles se llama! #or/ue so! e!via.os .e los cielos #ara a!u!ciar a los 5ombres. E! e0ecto e! griego se .ice 7!gel y e! lat$! !u!cio *e!via.o a a!u!ciar,.

[Q] Arc5a!geli Graeca li!gua summi !u!tii i!ter#reta!tur. <ui e!im #arva vel mi!ima a.!u!tia!t a!geli2 /ui vero summa arc5a!geli !u!cu#a!tur. Arc5a!geli .icti eo /uo. #rimatum te!ea!t i!ter a!gelos2 AE-%O& e!im Graece Lati!e #ri!ce#s i!ter#retatur. &u!t e!im .uces et #ri!ci#es sub /uorum or.i!e u!icui/ue a!gelorum o00icia .e#utata su!t.

Q. Los arc7!geles se i!ter#reta! e! le!gua griega como los m7s altos !u!cios. Cues los /ue a!u!cia! cosas #e/ueLas o muy #e/ueLas se llama! 7!geles2 #ero los /ue a!u!cia! las cosas m7s gra!.es arc7!geles. &o! llama.os arc7!geles #or/ue tie!e! el #rima.o e!tre los 7!geles. Cues arco> *arA"s, e! griego se i!ter#reta e! lat$! como #r$!ci#e baAo cuyas "r.e!es se le asig!a! las 0u!cio!es a ca.a u!o .e los 7!geles.

[R] )am /uia arc5a!geli a!gelis #raesu!t [ac5arias #ro#5eta testatur .ice!s *4 8,D XEcce a!gelus /ui lo/uebatur i! me egre.iebatur et a!gelus alius egre.iebatur i! occursum eius et .i1it a. eumD -urre lo/uere a. #uerum istum .ice!sD Abs/ue muro 5abitabitur %ierusalem.X

R. Cues el /ue los arc7!geles .irige! a los 7!geles lo atestigua [acar$as .icie!.o *4 8,D B%e a/u$ /ue el 7!gel /ue 5ablaba e! m$ sal$a y otro 7!gel sal$a a su e!cue!tro y le .ec$aD -orre 5abla a este siervoS .ici6!.oleD si! muro ser7 5abita.a Perusal6!9.

[S] &i e!im i! i#sis o00iciis a!gelorum !e/ua/uam #otestates su#eriores i!0eriores .is#o!ere!t !ullo mo.o 5oc /uo. 5omi!i .iceret a!gelus ab a!gelo cog!ovisset.

S. &i e! e0ecto e! los mismos o0icios .e los 7!geles las #otesta.es su#eriores !o ma!.ara! sobre las i!0eriores .e !i!g:! mo.o el 5ombre 5ubiese sabi.o #or el 7!gel lo /ue te!$a /ue .ecirle el 7!gel al 5ombreT.

[T] <ui.am autem arc5a!gelorum #rivatis !omi!ibus a##ella!tur ut #er vocabula i#sa i! o#ere suo /ui. valea!t .esig!etur.

: !n todas las len"uas se da nombre de ni;os o mozos a los esclavos # criados. < Se refiere al texto de =acar)as.

T. Algu!os .e los arc7!geles se llama! co! !ombres #ro#ios .e ma!era /ue #or sus mismos !ombres se .esig!a cu7l es el sig!i0ica.o .e su 0u!ci"!.

[1W] Gabriel %ebraice i! li!guam !ostram vertitur 0ortitu.o Dei. >bi e!im #ote!tia .ivi!a vel 0ortitu.o ma!i0estatur Gabriel mittitur.

1W. El !ombre 5ebreo Gabriel se tra.uce a !uestra le!gua BGortale@a .e Dios9. E! e0ecto #ara las misio!es e! /ue se ma!i0iesta la .ivi!a #ote!cia o la 0uer@a .e Dios es e!via.o Gabriel.

[11] >!.e et eo tem#ore /uo erat Domi!us !asciturus et trium#5aturus .e mu!.o Gabriel ve!it a. Mariam ut illum a.!u!tiaret /ui a. .ebella!.as aerias #otestates 5umilis ve!ire .ig!atus est.

11. De a5$ /ue el mome!to e! /ue 5ab$a .e !acer el &eLor y triu!0ar sobre el mu!.o vi!o Gabriel a Mar$a #ara a!u!ciar a a/uel /ue se .ig!" ve!ir 5umil.e a combatir las #otesta.es celestes.

[14] Mic5ael i!ter#retatur <ui sicut Deus. <ua!.o e!im ali/ui. i! mu!.o mirae virtutis 0it 5ic arc5a!gelus mittitur. Et e1 i#so o#ere !ome! est eius /uia !emo valet 0acere /uo. 0acere #otest Deus.

14. Miguel se i!ter#reta BV<ui6! como DiosU9 E! e0ecto cua!.o se 5ace e! el mu!.o algo .e a.mirable virtu. a5$ es e!via.o este arc7!gel. Y .e su misma obra se e1trae su !ombre #or/ue !a.ie es ca#a@ .e 5acer lo /ue #ue.e 5acer Dios.

[18] Ea#5ael i!ter#retatur curatio vel me.ici!a Dei. >bicum/ue e!im cura!.i et me.e!.i o#us !ecessarium est 5ic arc5a!gelus a Deo mittitur2 et i!.e me.ici!a Dei vocatur.

18. Ea0ael se i!ter#reta B-uraci"! o Me.ici!a .e Dios9. E! e0ecto .o!.e/uiera /ue 5aya !ecesi.a. .e me.ici!a o curaci"! a5$ es e!via.o este arc7!gel #or Dios y #or eso es llama.o BMe.ici!a .e Dios9.

[1;] >!.e et a. Tobiam i.em arc5a!gelus missus oculis eius curatio!em a.5ibuit et caecitate .etersa visum ei restituit. )omi!is e!im i!ter#retatio!e et a!geli o00icium .esig!atur.

1;. De a5$ /ue e!via.o este mismo arc7!gel a Tob$as #ro#orcio!" la curaci"! #ara sus oAos y a5uye!t7!.ole la ceguera le restituy" la vista. As$ #or la i!ter#retaci"! .el !ombre se .esig!a el o0icio .el 7!gel.

[1=] >riel i!ter#retatur ig!is Dei sicut legimus a##aruisse ig!em i! rubo. Legimus etiam ig!em missum .esu#er et i!#lesse /uo. #raece#tum est.

1=. 'riel es i!ter#reta.o BGuego .e Dios9 tal como leemos /ue a#areci" el 0uego e! la @ar@a. Leemos tambi6! /ue el 0uego 0ue e!via.o .es.e arriba y lle!" lo /ue estaba ma!.a.o.

[1Q] T5ro!i autem et .omi!atio!es et #ri!ci#atus et #otestates et virtutes /uibus u!iversam caelestem societatem A#ostolus co!#lectitur or.i!es a!gelorum et .ig!itates i!tellegu!tur2 et #ro 5ac i#sa .istributio!e o00iciorum alii t5ro!i alii .omi!atio!es alii #ri!ci#atus alii #otestates .icu!tur #ro certis .ig!itatibus /uibus i!vicem .isti!gu!tur.

1Q. Los tro!os y las .omi!acio!es los #ri!ci#a.os las virtu.es y las #otesta.es co! los /ue el A#"stol abarca to.a la corte celestial se e!tie!.e! como "r.e!es y .ig!i.a.es .e los 7!geles2 y e! ra@"! .e esta misma .istribuci"! .e los o0icios u!os so! llama.os tro!os otros .omi!acio!es otros #ri!ci#a.os otros #otesta.es e! 0u!ci"! .e las .ig!i.a.es co!cretas co! /ue se .isti!gue! e!tre s$.

[1R] >irtutes a!gelicae /uae.am mi!isteria #er5ibe!tur #er /uos sig!a et miracula i! mu!.o 0iu!t2 #ro#ter /uo. et >irtutes .icu!tur.

1R. &e .ice /ue las virtu.es a!g6licas so! ciertos mi!isterios #or me.io .e los cuales se 5ace! e! el mu!.o los milagros y #orte!tos. Cor eso se llama! >irtu.es.

[1S] Cotestates su!t /uibus virtutes a.versae subiectae su!t et i!.e Cotestatum !omi!e !u!cu#a!tur /uia malig!i s#iritus eorum #otestate coerce!tur !e ta!tum mu!.o !ocea!t /ua!tum cu#iu!t.

1S. Cotesta.es so! a/uellos a los /ue est7! someti.as las #ote!cias a.versas y #or eso se llama! co! el !ombre .e Cotesta.es #or/ue los es#$ritus malig!os so! co!te!i.os #or su #otesta. #ara /ue !o .aLe! al mu!.o ta!to como .esea!.

[1T] Cri!ci#atus su!t 5i /ui a!gelorum agmi!ibus #raesu!t. <ui #ro eo /uo. sub.itos a!gelos a. e1#le!.um mi!isterium .ivi!um .is#o!u!t #ri!ci#atus vocabulum acce#eru!t. )am alii su!t /ui a.mi!istra!t alii /ui a.sistu!t sicut et #er Da!ielum .icitur *R 1W,D XMilia milium mi!istraba!t ei et .ecies milies ce!te!a milia a.sisteba!t ei.X

1T. Los Cri!ci#a.os so! los /ue .irige! los eA6rcitos .e los 7!geles. <ue #or .is#o!er .e 7!geles como s:b.itos #ara cum#lir el .ivi!o mi!isterio recibiero! el !ombre .e Cri!ci#a.os. Cues u!os so! los /ue est7! a su servicio otros los /ue asiste! como se .iAo #or Da!iel *R 1W,D BMiles .e miles le serv$a! y millo!es le asist$a!.

[4W] Domi!atio!es su!t ii /ui etiam >irtutibus et Cri!ci#atibus #raeemi!e!t /ui #ro eo /uo. ceteris a!gelorum agmi!ibus .omi!a!tur Domi!atio!es voca!tur.

4W. Domi!acio!es so! los /ue est7! #or e!cima tambi6! .e las >irtu.es y los Cri!ci#a.os /ue se llama! Domi!acio!es #or/ue .omi!a! a los .em7s eA6rcitos .e 7!geles.

[41] T5ro!i su!t agmi!a a!gelorum /ui Lati!o elo/uio se.es .icu!tur2 et vocati T5ro!i /uia illis co!.itor #raesi.et et #er eos iu.icia sua .is#o!it.

41. Tro!os so! los eA6rcitos .e 7!geles /ue e! le!gua lati!a se llama! se.es2 y se llama! Tro!os #or/ue est7 al 0re!te .e ellos el -rea.or /ue a trav6s .e ellos .is#o!e los Auicios.

[44] -5erubi! autem et i#si sublimes caelorum #otestates et a!gelica mi!isteria #er5ibe!tur2 /ui e1 %ebraeo i! li!guam !ostram i!ter#reta!tur scie!tiae multitu.o. &u!t e!im sublimiora agmi!a a!gelorum /ui #ro eo /uo. vici!ius #ositi .ivi!a scie!tia ceteris am#lius #le!i su!t -5erubi! i. est #le!itu.o scie!tiae a##ella!tur.

44. Los <uerubi!es oste!ta! tambi6! ellos las m7s altas #otesta.es .el cielo y los mi!isterios a!g6licos2 tra.uci.o su !ombre .el 5ebreo a !uestra le!gua sig!i0ica Bla multitu. o el eA6rcito .e la cie!cia9. &o! e! e0ecto los m7s eleva.os eA6rcitos .e los 7!geles /ue a causa .e /ue esta!.o situa.os m7s cerca .e la cie!cia .ivi!a est7! m7s lle!os .e ella /ue los .em7s #or eso se llama! <uerubi!es es .ecir B#le!itu. .e la cie!cia9.

[48] I#sa su!t illa .uo a!imalia su#er #ro#itiatorium arcae 0icta e1 metallo #ro#ter

sig!i0ica!.am a!gelorum #raese!tiam i! /uorum me.io oste!.itur Deus.

48. Estos mismos so! los .os a!imales 5ec5os .e metal /ue est7! sobre el #ro#iciatorio .el arca #ara sig!i0icar la #rese!cia .e los 7!geles e! me.io .e los cuales se muestra Dios.

[4;] &era#5i! /uo/ue similiter multitu.o est a!gelorum /ui e1 %ebraeo i! Lati!um ar.e!tes vel i!ce!.e!tes i!ter#reta!tur. <ui i.circo ar.e!tes voca!tur /uia i!ter eos et Deum !ulli a!geli co!sistu!t2 et i.eo /ua!to vici!ius coram eo co!sistu!t ta!to magis lumi!is claritate .ivi!i i!0lamma!tur.

4;. Los &era0i!es so! igualme!te u!a multitu. .e 7!geles /ue al tra.ucirlos .el 5ebreo al lat$! se i!ter#reta! como ar.ie!tes o e!ce!.i.os. Y se les llama ar.ie!tes #or/ue e!tre ellos y Dios !o 5ay otros 7!geles y #or eso cua!to m7s cerca .e 6l est7! ta!to m7s se i!0lama! co! el res#la!.or .e la lu@ .ivi!a.

[4=] >!.e et i#si vela!t 0aciem et #e.es se.e!tis i! t5ro!o Dei2 et i.circo cetera a!gelorum turba vi.ere Dei esse!tiam #le!e !o! vale!t /uo!iam -5erubi! eam tegit.

4=. De .o!.e tambi6! ellos oculta! la 0a@ y los #ies .el /ue se sie!ta e! el tro!o .e Dios2 y #or eso la resta!te multitu. .e los 7!geles !o tie!e! el #o.er .e ver #le!ame!te la ese!cia .e Dios #or/ue la oculta! los <uerubi!es.

[4Q] %aec igitur vocabula agmi!um a!gelorum ita su!t s#ecialia or.i!um si!gulorum ut tame! si!t e1 #arte commu!ia om!ium. )am .um T5ro!i se.es Dei i! /uoru!.am a!gelorum or.i!e s#ecialiter .esig!e!tur tame! #er Csalmistam *RT 4,D X<ui se.es su#er -5erubi! X .icitur.

4Q. Estos !ombres #ues .e los eA6rcitos .e los 7!geles so! es#ec$0icos .e ca.a u!o .e los "r.e!es .e tal ma!era /ue si! embargo so! e! #arte comu!es a to.os. Cues mie!tras los Tro!os so! .esig!a.os es#ecialme!te como se.es .e Dios e! el or.e! .e algu!os 7!geles si! embargo se .ice #or el salmista *RT 4,D BT: /ue te sie!tas sobre los <uerubi!es9

[4R] &e. i.eo isti or.i!es a!gelorum #rivatis !omi!ibus a##ella!tur /uia 5oc i#su. o00icium i! #ro#rio or.i!e #le!ius acce#eru!t. Et cum si!t om!ibus commu!ia #ro#rie tame! 5aec !omi!a suis or.i!ibus .e#uta!tur.

4R. Cero estos "r.e!es .e 7!geles se llama! co! !ombres #articulares #or/ue recibiero! m7s #le!ame!te e! su #ro#io or.e! el o0icio res#ectivo. Y a:! sie!.o comu!es a to.os si! embargo estos !ombres se asig!a! co! #ro#ie.a. a sus res#ectivos "r.e!es.

[4S] >!icui/ue e!im sicut #rae.ictum est #ro#ria o00icia su!t i!iu!cta /uae #romeruisse eos i! mu!.i co!stat e1or.io. )am /uia a!geli et locis et 5omi!ibus #raesu!t #er Cro#5etam testatur a!gelus .ice!s *Da!iel. 1W 18,D \Cri!ce#s reg!i Cersarum restitit mi5i.]

4S. E! e0ecto a ca.a u!o tal como 5e .ic5o m7s arriba le es i!5ere!te su #ro#io o0icio el /ue co!sta /ue mereci" ca.a u!o e! el mismo #ri!ci#io .el mu!.o. Cues .a.o /ue los 7!geles #resi.e! los lugares y los 5ombres #or boca .el #ro0eta .a testimo!io el 7!gel .icie!.o *Da!iel 1W 18,D BEl #r$!ci#e .el rei!o .e los Cersas resisti" 0re!te a m$9.

[4T] >!.e a##aret !ullum esse locum cui a!geli !o! #raesi!t. Craesu!t e!im et aus#iciis o#erum om!ium.

4T. De .o!.e resulta evi.e!te /ue !o 5ay lugar algu!o /ue !o est6 #rotegi.o #or los 7!geles. Y tambi6! est7! al 0re!te .e los aus#icios .e to.os los trabaAos.

[8W] %ic est or.o vel .isti!ctio a!gelorum /ui #ost la#sum malorum i! caelesti vigore steteru!t. )am #ost/uam a#ostatae a!geli ceci.eru!t 5i #ersevera!tia aeter!ae beatitu.i!is soli.ati su!t. >!.e et #ost caeli creatio!em i! #ri!ci#io re#eritur *Ge!es. 1 Q S,D \Giat 0irmame!tum et vocatum est 0irmame!tum caelum.]

8W. Fste es el or.e! o .isti!ci"! .e los 7!geles /ue .es#u6s .e la ca$.a .e los malos se ma!tuviero! e! el vigor celeste. Cor/ue .es#u6s /ue cayero! los 7!geles a#"statas 6stos se co!soli.aro! e! la #ersevera!cia .e la 0elici.a. eter!a. De a5$ /ue tras la creaci"! .el cielo e! el #ri!ci#io se e!cue!tra *G6!. 1.Q S,D B%7gase el 0irmame!to y el 0irmame!to 0ue llama.o cielo9.

[81] )imirum oste!.e!tis /uo. #ost rui!am a!gelorum malorum 5i /ui #erma!seru!t 0irmitatem aeter!ae #ersevera!tiae co!secuti su!t !ullo iam la#su aversi !ulla su#erbia ca.e!tes se. 0irmiter i! Dei amore et co!tem#latio!e ma!e!tes !i5il aliu. .ulce 5abe!t !isi eum a /uo creati su!t.

81. E! esas #alabras se ma!i0iesta /ue tras la rui!a .e los 7!geles malos los /ue

#erma!eciero! co!siguiero! la 0irme@a .e la #ersevera!cia eter!a si! /ue les #ue.a a#artar .e ella !i!gu!a .ebili.a. si! /ue les 5aga caer la soberbia2 si!o /ue #erma!ece! 0irmeme!te e! el amor .e Dios y e! su co!tem#laci"! y !o tie!e! !i!gu!a otra .ul@ura /ue a/uel #or /uie! 0uero! crea.os.

[84] <uo. autem .uo &era#5im i! Esaia *Q 4, legu!tur 0iguraliter >eteris et )ovi Testame!ti sig!i0icatio!em oste!.u!t. <uo. vero 0aciem et #e.es Dei o#eriu!t /uia #raeterita a!te mu!.um et 0utura #ost mu!.um scire !o! #ossumus se. me.ia ta!tum eorum testimo!io co!tem#lamur.

84. E! cua!to a los .os &era0i!es /ue se lee! e! Isa$as *Q 4, muestra! e! 0orma 0igura.a la sig!i0icaci"! .el A!tiguo y .el )uevo Testame!to. Y el /ue cubra! la 0a@ y los #ies .e Dios es #ara .ar!os a e!te!.er /ue !o #o.emos co!ocer las cosas #asa.as a!tes .e la creaci"! .el mu!.o !i las cosas 0uturas /ue seguir7! a este mu!.o si!o ta! s"lo !os es .a.o co!tem#lar a trav6s .e su testimo!io las cosas i!terme.ias.

[88] &i!guli se!as alas 5abe!t /uia .e 0abrica ta!tum mu!.i /uae i! se1 .iebus 0acta su!t i! #raese!ti saeculo !ovimus. <uo. clamat ter &a!ctus alter a. alterum Tri!itatis i! u!a .ivi!itate .emo!strat mysterium.

88. -a.a u!o tie!e seis alas #or/ue e! el #rese!te siglo *e! esta vi.a, s"lo !os es .a.o co!ocer acerca .e la 5ec5ura .el mu!.o /ue se 5i@o e! seis .$as. Y el /ue clame! B&a!ctus9 tres veces el u!o al otro !os muestra el misterio .e la Tri!i.a. e! u!a sola .ivi!i.a..

S-ar putea să vă placă și