Sunteți pe pagina 1din 8

EJERCICIO CAMPOS SEMNTICOS

E Ej je em mp pllo o: : lliit te er ra at tu ur ra a

Objetivos: - Ampliar un determinado campo semntico de manera intensiva. - Aadir al vocabulario ya conocido otro desconocido y original que desarrolle el universo lxico. - Apropiarse de un universo de palabras afines. Procedimiento: 1. Elegir un determinado campo semntico, preferentemente relacionado con la actividad del alumno o con sus intereses. 2. Buscar en un diccionario adecuado una coleccin de palabras relacionadas con ese campo. 3. Clasificar, ordenar o catalogar manera que cada uno de los grupos pueda ser precedido por un hipernimo. 4. Ordenarlas en orden lgico de manera que los significados de los hipnimos se toquen, limiten unos con otros. 5. Presentarlas en una o varias hojas de manera que el hipernimo encabece la lista de los hipnimos que contiene. 6. Aadir la bibliografa utilizada.

Evaluacin: Del ejercicio escrito (10/10). El profesor tendr en cuenta la pertenencia de cada una de las palabras a los campos sealados, la colocacin por significados afines, la habilidad en la presentacin para facilitar que sean comprendidos, la riqueza lxica y la presencia de todas las voces normalmente utilizadas. De la presentacin oral (10/10). El profesor ha de valorar los conocimientos del alumno sobre todos y cada uno de los trminos utilizados, y si sabe distinguir sus significados incluso en aquellas voces cercanas. AYUDAS: En la eleccin del campo semntico el estudiante procurar, mediante consulta previa, acotar su propsito a una idea que cumpla con la propuesta inicial del nmero de palabras. Son propuestas interesantes: minerales, lquidos, gases, universo, existencia, reloj, caballo, mamferos, aves, animales acuticos, descripcin fsica de una persona, descripcin moral de una persona, el color, el olfato, el gusto, el tacto, reptiles, insectos, calzado, lenguas, amistad (nombres), amor (nombres o adjetivos), familia, informtica, medio ambiente, astronutica, ferrocarril, motorismo, teatro, baile, ciclismo, baloncesto No son buenas elecciones: el cuerpo humano, el derecho, la religin por la dificultad de la extensin lxica. Sera mejor reducir estos ltimos campos a conceptos como: los huesos del hombre, los verbos que significan movimientos de los brazos, las religiones orientales, el lxico de los delitos La parte ms elaborada del trabajo, una vez obtenida la lista de palabras que se van a utilizar, es la de la clasificacin. Exige sta la bsqueda en un diccionario de los significados desconocidos. Se puede utilizar uno de los diccionarios acomodados al uso informtico. Puede utilizarse la letra cursiva para crear un hipernimo de manera perifrstica: p. ej.: figuras literarias que alteran el orden de las palabras: hiprbaton, inversin Tambin puede ir subrayada la primera palabra de un listado cuando se quiere indicar que las siguientes son sinnimos: p. ej. deseo, emocin, entusiasmo, euforia, excitacin, fiebre, fuego, furor, impulso, inclinacin El estudiante debe asegurarse que conoce todos y cada uno de los trminos o expresiones utilizadas antes de presentar el trabajo.

Ejemplo: LA LITERATURA
01 literatura inspiracin: o lira, musa, numen, plectro, carcter, estilo, estro, genio, gracejo, personalidad, talante, vena tocamiento, trompa entusiasmo, infusin, inmisin, instinto, mocin ninfa Egeria o lugar de donde viene la inspiracin potica: helicn cualidades: o amenidad, claridad, elegancia, encanto, fuerza, gracejo, humor, ingenio, inters, invencin, lirismo, llaneza, naturalidad, originalidad, realismo, sencillez, soltura, sugestin o actualidad, contexto, finalidad, intencionalidad, inters, ordenacin, procedimiento, propsito, universalidad vicios: o afectacin, amaneramiento, pedantera, cursilera, esnobismo, frivolidad, o ampulosidad, artificiosidad, desinters, endeblez, inelegancia, oscuridad, pesadez, presuncin o rebuscamiento, retorcimiento, rigidez, simpleza, necedad, torpeza 02 movimientos y corrientes literarias Edad Media: pica, lrica, epopeya mester de clereca, mester de juglara, trovador, juglar Romancero, Poesa cortesana renacimiento y barroco: Renacimiento, Humanismo, Petrarquismo Mstica, Asctica Novela de caballeras, Novela picaresca, Novela pastoril, Novela morisca, Novela sentimental, Novela bizantina Barroco, Conceptismo, Culteranismo Literatura colonial siglo XVIII: Ilustracin, Neoclasicismo siglo XIX: Romanticismo, Costumbrismo, Novela histrica Realismo, Naturalismo, Novela de tesis siglo XX: modernismo, generacin de 1898, novecentismo, vanguardismo generacin de 1927 creacionismo, cubismo, dadasmo, expresionismo, futurismo, parnasianismo simbolismo, surrealismo, ultrasmo, postismo tremendismo, existencialismo novela social, novela urbana, novela policaca, novela negra novela rosa, novela ertica poesa social, poesa de la experiencia teatro de astracn literatura chicana, literatura gauchesca, poesa negrista novela de la revolucin mexicana, novela indigenista, novela indianista novela del dictador, realismo mgico, novela de la tierra 03 la prosa gneros: o novela, cuento, leyenda, narracin, parbola, relato, fbula o aplogo, moralidad, afabulacin, epopeya, odisea, ficcin folletn aventuras ancdota, chascarrillo, cuento de viejas, burlera, conseja, fabliella, fbula, fbula milesia, faloria, Ar. falordia, coloq. historia, batalla, batallita, chilindrina, chisme, chiste o biografa, autobiografa, hagiografa, necrologa, diario, memorias, libro de viajes, semblanza, desus. conmonitorio o crnica, cronicn, anales, historia, historieta, miscelnea, recensin, resea, acta, informe, descripcin, exposicin o agudeza breve y humorstica de algn aspecto de la realidad: greguera

partes de una novela: planteamiento, nudo, desenlace trama, contexto, dato, detalle, digresin, episodio, moraleja, pormenor, ribete flash back o mirada retrospectiva in medias res accin, clmax, contrapunto, descripcin, desenlace, enigma, exposicin, intriga, lance, lugar de accin, retrospeccin o flash back, tiempo de accin contenidos: tema, asunto, ambientacin, verosimilitud, dilogo, monlogo, tipos de novela: bizantina, costumbrista, cuento, relato, de amor, de aventuras, de caballeras, de ciencia-ficcin, de tesis, ertica, gtica, histrica, negra, pastoril, picaresca, policaca, ro, rosa personajes: personaje principal, personajes secundarios, hroe, protagonista, protagonista colectivo caractersticas: dimensin, perfil, profundidad

04 la poesa verso: verso simple, verso compuesto o arte menor: bislabo, trislabo, tetraslabo, pentaslabo, hexaslabo, heptaslabo, octoslabo o arte mayor: eneaslabo, decaslabo, endecaslabo (enftico, heroico, meldico, sfico), dodecaslabo, tridecaslabo, alejandrino, tetradecaslabo, pentadecaslabo, hexadecaslabo, octodecaslabo o rima: rima asonante, rima consonante, rima en eco, ripio verso blanco, verso suelto, verso libre o versculo ritmo: o ritmo y acentos: acento, acento estrfico (ymbico, trocaico), acento final acento rtmico y extrarrtmico, acento antirrtmico oxtono (aguda), paroxtono (llana), proparoxtono (esdrjula) o ritmo y pausas: pausa, cesura, encabalgamiento hemistiquio (heterostiquio, isostiquio) grupo fnico, cadencia estrofa: regularidad en los versos: estrofa (isomtrica, heteromtrica) o dos versos: pareado o tres versos: terceto, tercerilla, sole, haiku o cuatro versos: cuaderna va, copla, seguidilla cuarteta, tirana, redondilla, cuarteto, serventesio o cinco versos: lira, quinteto, quintilla o seis versos: sexta rima, sexteto, sextilla o ocho versos: octava italiana, octava real, octavilla o diez versos: copla de arte mayor, dcima o espinela, ovillejo o variable: copla pie quebrado, silva poema: o mozrabe: jarcha o medieval: cantar de gesta, cantiga, debate potico, endecha, romance, romancillo, villancico, zjel, pastorela, serranilla o renacentista: soneto, cancin, sextina, gloga, oda, elega, himno, madrigal o segn contenido: epstola, fbula, aplogo, stira, anacrentica, epigrama, jcara o partes: estribillo, estancia, contera (de la sextina), mudanza (del zjel), pie (del villancico) aadidos: glosa, estrambote (al soneto), bordn (a la seguidilla) o alardes estticos: acrstico (nombre o frase con las iniciales de cada verso), caligrama (disposicin tipogrfica que representa el contenido del poema) mtrica: licencia mtrica cmputo silbico, divisin silbica, grupo fnico o licencias mtricas: unin o separacin de slabas: sinalefa, diresis, sinresis o aadidos de slabas: segn lugar en la palabra: prtesis, epntesis, paragoge

supresin de slabas segn lugar en la palabra: afresis, sncopa, apcope o cmputo en vocales dobles o triples: diptongo, hiato, triptongo
o

05 oratoria retrica, progimnasma conferencia, disertacin, discurso, alocucin, apstrofe, arenga, argumentacin, catilinaria, charla, declamacin, epstola, heroida, introito, laudatoria, palabras, panegrico, parlamento, peroracin, perorata, pregn, pregn literario, proclama, sermn, filpica, despect. soflama tema del discurso: perstasis. cualidades: elocuencia, grandilocuencia, altilocuencia, aticismo, elacin pico de oro, elocuente, orador, tribuno, cicern, demagogo, Demstenes, diserto pronunciacin defectos: latiguillo, perisologa, unisonancia partes del discurso: apstrofe, confirmacin, digresin, divisin, enumeracin, epilogacin, eplogo, episodio, exordio, insinuacin, invencin, narracin, periodo, peroracin, proposicin, refutacin retazo 06 procedimientos estticos expresiones: en frases hechas: locucin fin moral o didctico: mxima (adagio, aforismo), proverbio, refrn, moraleja mal a s mismo u otros: execracin - imprecacin, injuria persuadir al receptor: exordio, epifonema recuerdo de un difunto: epitafio sonoridad: repeticin de sonidos: aliteracin, similicadencia, paronomasia imitacin de sonidos: onomatopeya conjunto armnico: musicalidad, eufona conjunto inarmnico: cacofona nfasis en la expresin: nfasis, exclamacin, apstrofe, aposiopesis procedimientos metafricos: o recreacin: metfora, alegora o afinidad general: analoga, comparacin o smil, smbolo, imagen, hipotiposis, antonomasia, catacresis o afinidad espacial: metonimia, sincdoque o huir del hbito: eufemismo, disfemismo, perfrasis, circunloquio o relacin con lo humano: personificacin, prosopopeya, metagoge o exageracin: hiprbole juegos o enfrentamientos de significados: o dobles significados: ambigedad, anfibologa, diloga, equvoco o juego de palabras contradictorios: paradoja, anttesis, retrucano o significados nuevos: oxmoron, sinestesia, hiplage o contra lo aparente: irona, sarcasmo, litote insinuacin, reticencia parodia o repeticin o insistencia: tautologa, pleonasmo, redundancia o fuera del tiempo: anacronismo orden de las palabras: continuidad: enumeracin, acumulacin encadenamiento: concatenacin, correlacin, gradacin alteracin: hiprbaton, inversin equilibrio equidistante: quiasmo reordenacin de las letras: anagrama lectura ambos sentidos: palndromo lectura en vertical: acrstico repeticin de palabras: o anfora (peridicamente), epanadiplosis (principio y final), epfora (finales de frases) o anadiplosis (encadenamiento) epanalepsis (idnticas y seguidas), antanaclasis (con significacin distinta) o reduplicacin (doble) o calambur (dos = una nueva),

poliptoton (con cambios de morfemas) o repeticiones inmotivadas: batologa, datismo organizacin del discurso: o equilibrio: estructura, simetra, paralelismo, silogismo o uniones y dependencias: oracin, hipotaxis, parataxis yuxtaposicin, coordinacin, subordinacin o conjunciones: polisndeton o supresiones: elipsis, zeugma, asndeton, anacoluto
o

07 el estilo lenguaje y situacin: o uso y situacin: lengua culta, lengua familiar o coloquial, lengua vulgar, jerga o uso oral: lengua oral, oratoria o uso oral y escrito: lenguaje tcnico y cientfico, lenguaje humanstico, lenguaje periodstico, lenguaje publicitario, lenguaje jurdico, lenguaje administrativo y comercial, lenguaje literario contenido lgico-semntico: o concreto, abstracto coherente, absurdo o hermtico, dubitativo, polmico galimatas contenido estilstico: o enriquecido: barroco, ampuloso, retrico, dinmico o irnico: irnico, burlesco, satrico o breve: conciso, elptico, lacnico, lapidario o ajustado a norma: acadmico, formal o otros: extico, impresionista, afectado coloquialismo o hinchazn, aparato, empaque, nfasis, engolamiento, gravedad, magnificencia, parafernalia, prosopopeya, rimbombancia, solemnidad, tiesura temas tradicionales: tpico, bucolismo, carpe diem, locus amoenus, ubi sunt actitud del autor: o identidad: annimo, apcrifo, seudnimo, ttulo, dedicatoria o voluntad: inspiracin, intelectualismo, clsico intencin: tema, tono, ritmo, humor, verosimilitud, clmax parodia, pastiche obra: triloga, potica descripcin de un personaje: etopeya (moral), prosopografa (fsico), retrato (moral y fsico), caricatura (enfatizado) gneros en prosa: o la prosa: prosa, prosasmo, prosificacin o ficcin: narrativa, narracin, novela, cuento, leyenda, folletn o didctica: didctica, fbula, aplogo, parbola, ensayo, argumentacin, artculo literario o inspiracin real: biografa, autobiografa, memoria, libro de viajes, crnica, crnica modernista o segn contenido: esperpento (Valle-Incln), greguera (Gmez de la Serna) panegrico, parfrasis, glosa panfleto (libelo difamatorio) tcnica narrativa: o testimonio: argumento, accin, descripcin, verosimilitud o localizacin: tiempo de accin, lugar de accin, ambientacin o personaje: personaje, protagonista dilogo, monlogo, monlogo interior

perspectiva del narrador: narrador omnisciente, narrador testigo, primera persona, segunda persona, tercera persona o orden narrativo: contrapunto, desorden cronolgico, retrospeccin o ortografa: puntuacin (ausencia de)
o

08 literatura y personas escritor o desus. escriptor o autor, creador, estilista, literato, coloq. y despect. escribidor, plumista, plumfero o colaborador, coautor, compilador o que ha escrito sobre materias diferentes: polgrafo prosista o narrador, novelista, cuentista, fabulista, apologista, o ensayista, tratadista, preceptista, prologuista, crtico, o historiador, cronista, bigrafo, autobigrafo, hagigrafo, memorigrafo, regncola o guionista, argumentista, libretista poeta, poetisa o aedo, bardo, vate, cantor, glosador, rimador, rcade, cantor, cisne, metrificador, metrista, provenzal: felibre, escandinavo: escaldo, entre los Incas: aravico, se deca de los poetas picos: herosta o juglar, juglara, juglaresa, trovador Arg., Bol. Chile y Ur. cantor popular: pallador o payador o improvisador, versificador, trovero, trovista, coplero en oriente: almea, en euskera: versolari o recitador, rapsoda o que hace o recita: romances: romancerista o romancero, sonetos: sonetista, coplas: coplero o coplista,, epigramas: epigramatista, vejamen de alguien: vejaminista, letra para los bailes: bailinista (teatro y personas 00.00) 09 describir el estilo literario clsico, acadmico, culto o ciceroniano, cervantino, quevedesco, gongorino, conceptista, calderoniano o armonioso, elegante, atildado, brillante, vigoroso, elevado, solemne, sublime o antiguo, arcaizante, tradicional o puro, formal, purista, pulido, trabajado, peinado, limado, terso, exacto, bien adornado: galano, elocuente, altilocuente, grandilocuente, altisonante, grandlocuo, magnlocuo, altsono, grandioso, grandsono, pomposo, florido, sentencioso, campanudo, ceremonioso, o fluido, dinmico, plstico, colorista, expletivo, efectista, vivo, gil, pintoresco, declamatorio, doctoral, de fiesta, de gala o austero, acerado, acre, grave, templado o conciso, elptico, escueto, impresionista, lacnico, lapidario o claro, llano, directo, liso, lcido, redondo, sencillo, suelto, natural, fcil, agudo, punzante, mordaz, incisivo, chispeante, crespo, burlesco, cnico, extico, ingenioso, irnico, jocoso, mordaz, polmico, sarcstico, satrico, terso custico fabuloso, legendario o leyendario, puntual, textual, fiel, real, espico, pintoresco chismoso, cuentista, hablador, parabolano, enftico potico, pico, lrico, mlico, heroico, buclico, pastoril, cancioneril, romntico

inflado, hinchado, abigarrado, apelmazado, ampuloso, amazacotado, retumbante, rimbombante, campanudo, recargado, ceremonioso, pomposo, amazacotado, bombstico barroco, o afectado, engolado, fatuo, altanero, engredo, ampuloso, artificioso, pedante, pretencioso, hueco, gerundiano, ridculo o amanerado, afectado, lamido, almibarado, acaramelado, azucarado, empalagoso, melifluo, relamido, meloso, indigesto, desus. falto de naturalidad: atrabajado bajo, chabacano, folletinesco o lento, tardo, pausado, parsimonioso, remiso, adormecido oscuro, conceptuoso, retorcido, difuso, surrealista, alambicado, rebuscado, retorcido, inexpresivo, constreido, premioso, vulgar, desanimado, plido popular, castizo, coloquial, familiar, costumbrista, corriente

10 verbos y expresiones inspirarse o captarse, concentrarse, idear, interpretar, dictar, infundir, soplar, idealizar o estar en vena, soplar la musa, hacer concebir crear o componer, exponer, expresar, recoger, concebir, compilar, provocar, suscitar, sugerir, comunicar, inducir, influir, infundir, transmitir o discursear, disertar, hablar, orar, perorar, predicar, sermonear contar, recitar escribir o describir, autografiar, plasmar, redactar, reflejar, apuntar, traducir, transcribir titular o poner por escrito, llevar al papel, gastar tinta, escribir a vuela pluma, escribir de propio puo, escribir de puo y letra, escribir al correr de la pluma, dejar correr la pluma, correr la mano, vivir de su pluma, pasar a limpio novelar o narrar, cortar, relatar, recontar, referir, representar, retraer decir, historiar o detallar, menudear, minimizar, dar detalles, dar pormenores o contar de de cabo a rabo, contar sin faltar una coma, contar de pe a pa, contar con pelos y seales, contar desde el principio hasta el fin, contar punto por punto, contar sin faltar punto ni coma o principio de un cuento: haba una vez, rase una vez, rase que se era, haba una vez, en un pas muy lejano, pues seor frases clich en el inicio de los cuentos: haba una vez, rase una vez, rase que se era, en esto que, va de cuento as se escribe la historia, que si tal que si cual o final de un cuento: Y colorn colorado, este cuento se ha acabado. Y colorn colorete, por la chimenea sale un cohete. Y pimpn, san Agustn, que aqu el cuento tiene fin. Y vivieron felices y comieron perdices. Y yo fui, y vine, y no me dieron nada. poetizar o desus. poetar o cantar, componer, glosar, trovar, versificar, improvisar, asonantar, consonar, gongorizar, endechar, sonetear, desus. discantar, aconsonantar, o versificar, rimar, medir, metrificar, escandir, pallar o payar, hacer versos. o declamar, recitar
Fuente: del Moral, R., Diccionario ideolgico (Atlas lxico de la lengua espaola), Barcelona, Herder, 2009

S-ar putea să vă placă și