Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
jrefrm udkifwG,fEdkifrvm;
pm - 9
pm-32
c&uf'pfuwf xkwfay;a&;
A[dkbPf vufwGefYae
pm- 20
The Irrawaddy
Weekly
Journal
pm - 12
"mwfyHk -
ukxkH;rJh
emwm&Snf bdef;cif;rsm;
SPECIAL REPORT
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Politics
"mwfyHk -a&Ttifom;cifarmif0if;
tufudk[GD^The Irrawaddy
jrefrmEdik if w
H iG f 'Dru
kd a&pD toGiu
f ;l ajymif;
rIrsm; jyKvkyfaecsdef twdkuftcHacgif;aqmif
a':atmifqef;pkMunfESifh trsKd;om;'Drdkua&pD
tzGJUcsKyf (NLD) tay: wkwfEdkifiH\ oabm
xm; &yfwnfcsufrsm; aysmhaysmif;onfh toGif
aqmifvmjcif;onf a':atmifqef;pkMunfwaeY
orwjzpfvmEdik rf nf[k if;wdu
Yk vnf; arQmv
f ifh
xm;onf[k ,lqMunfhEdkifygonf/
2015 ckESpf a&G;aumufyGJwGif vuf&Sd
tmPm& jynfaxmifpk BuHhcdkifa&;ESifh zGHUNzdK;a&;
ygwDtm; tEdkif,lEdkifvdrfhrnf[k trsm;u arQmf
vifx
h m;Muonfh jrefrmEdik if \
H tBu;D qH;k twdu
k f
tcHygwDESifh eD;eD;uyfuyf qufqHcGifh&&ef NyD;cJh
aomvrsm;twGif; wkwfEdkifiHu ay:ay:xif
xifyif tm;xkwfcJhonf/
'DZifbmvtwGif;u wkwfEdkifiHrS tpdk;&
wyd k i f ; tzG J U tpnf ; wck j zpf a om Chinese
Peoples Institute for Foreign Affairs \
zdwfMum;rIaMumifh a':atmifqef;pkMunfESifh
eD;pyfonfh vl&if;wa,mufjzpfonfh ygwDtwGi;f
a&;rSL; OD;Pf0if; OD;aqmifonfh tzGUJ 0if 10OD;
yg NLD udk,fpm;vS,ftzGUJ wkwfEkid fiHoYkd oGm;
a&mufcJhonf/
tqdkyg oGm;a&mufvnfywfrIonf NyD;cJh
onfh ESpftwGif;wGif NLD ygwD0ifrsm; wkwf
EdkifiHodkY 4 Budrfajrmuf oGm; a&mufjcif;jzpfonfh
twGuf 2015 ckESpf a&G;aumufyGJrwdkifrD
ESpzf ufpvH;k u qufqrH u
I kd jri w
hf ifEikd &f ef qE&dS
aeMuyH&k onf[k a0zefo;kH oyforl sm;u ajymMu
onf/ a&G;aumufyt
JG Ny;D wGif ay:aygufvmrnfh
vTwfawmf topfu aemufoufwrf;twGuf
jrefrmEdkifiH\ orwudk a&G;cs,frnfjzpfonf/
jrefrmEdik if q
H ikd &f m wkwEf ikd if H oHtrwfBu;D
Yang Houlan u jrefrmjynf&Sd EdkifiHa&;ygwD
rsm;u wkwfEdkifiHESifh aumif;rGef wdk;wufaom
qufqaH &;udu
k n
l &D ef qE&adS eoa&GUwkwEf ikd if H
taejzifv
h nf; NLD tygt0if Edik if aH &;ygwDrsm;
tm;vH;k ESihf qufqaH &; toif&h adS Mumif; {&m0wD
odkY ajymMum;cJhonf/ tem*wfwGifvnf; NLD
ygwDESifh ygwDcsif; qufqHa&;udk wkwfEdkifiHu
qufvufxdef;odrf;oGm;rnf [kvnf; olu
tcdkiftrm ajymMum;cJhonf/
jrefrm EdkifiHjcm;a&; 'k0efBuD; OD;cifarmif
0if;u ,ciftywfujyKvkyfcJhonfh jrefrmEdkifiH
jyKjyifajymif;vJa&; zGUH NzKd ;wd;k wufrq
I ikd &f mtpnf;
ta0;wckwGif ]]jrefrm-wkwf cspfMunfa&;eJY
yl;aygif;aqmif&u
G af &;u tajccHtm;jzifah jymif;
vJomG ;rSm r[kwyf gbl;/ 'gayr,fh tjcm;taMumif;
t&mopfawG yg0ifvmwJt
h wGuf 'gukd udik w
f ,
G f
r,fh enf;vrf;udak wmh jyefvnfo;kH oyf oGm;&rSm
jzpfygw,f}} [k ajymMum;cJhonf/
]]t&ifuawmh tpdk;&yJ &SdwJhtwGuf 'gu
vG,fygw,f/ 'DaeYtcsdefrSmawmh usaemfwdkYu
ygwDpHk 'Drdkua&pDpepfudk usifhoHk;aeygw,f}} [k
vnf; oluqdkonf/
wkwt
f pd;k &tmabmfjzpfonfh The Global
Times owif;pmwGif ,refEp
S f atmufwb
kd mv
21 &ufaeYu azmf jyaom awGUqHak r;jref;cef;wGif
jrefrmEdkifiHqdkif&m wkwfEdkifiH oHtrwfBuD;
Yang Houlan u oHHk;taejzifh ESpfzufvHk;
twGuf tqifajyrnfh tcsed w
f iG f a':atmifqef;
pkMunf wkwEf ikd if o
H Ykd vma&mufvnfywfEikd af &;
twGuf pDpOfay;vkdaMumif; ajymMum;cJhonf/
oHtrwfBuD; Yang Houlan u aeY&uf
twdtusrajymEdkifao;bJ a':atmifqef;pk
Munf\ c&D;pOftwGuf w&m;0if pDpOfxm;jcif;rsK;d
r&Sdao;aomfvnf; ol\ EdkifiHwum0ifqHhrIESifh
jrefrmjynfolrsm;Mum;wGif a&yef;pm;rIaMumifh
wkwfEdkifiHodkY tvnftywf zdwfac:a&;onf
rvGJraoG jzpfvmrnf[kvnf; qdkonf/
jrefrmEdik if H Edik if jH cm;a&;0efBu;D XmerStNird ;f
pm; 'keT Mf um;a&;rSL;csKyf OD;Bu;D jrifu
h jrefrmjynf
olw\
Ykd wkwEf ikd if t
H ay:xm;onfh oabmxm;
onf wkwftpdk;&twGuf ta&;tBuD;qHk; pdef
ac:rI[k ajymonf/
]]wkwftpdk;&u olYjynfolawGudk aumif;
aumif; xdef;csKyfEdkifpGrf; &Sdw,f/ txl;ojzifh
pD;yGm;a&;orm;awGukd xde;f csKyEf ikd w
f ,f/ 'gayr,fh
jrefrmjynfolawGeJY olwdkY&JU pdwfqEudk wkwf
tpdk;& rxdef;csKyfEdkifbl;}} [k olu {&m0wDudk
ajymonf/
oHtrwfBu;D Yang Houlan u ESpEf ikd if MH um;
wGif tjyeftvSefav;pm;rI&SdzdkY ta&;ygaMumif;
ajymonf/ wkwfEdkifiHonf jrefrmEdkifiH\ 'Drdk
ua&pDjzpfpOfrsm;udk av;pm; todtrSwfjyK
oGm;rnfjzpfNy;D jynfwiG ;f a&;udpr sm;udv
k nf; 0if
a&muf pGufzufrnfr[kwf[k xyfajymonf/
a':atmifqef;pkMunfuvnf; wkwEf ikd if H
odkY oGm;a&mufvnfywf&ef qE&SdaMumif; ,cif
uajymcJzh ;l onf/ odaYk omfvnf; zdwaf c:jcif;onf
The Irrawaddy
Vol.1, No. 4 January 26, 2014
roefayr,fh pGrf;MuwJh
tm;upm;orm;rsm;
pm - 22
pm - 26
pdwfvIyf&Sm;zG,f
wufwl;zuf&Sif
pm - 47
pm - 25
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Ethnics
]]tma[;}} oH
yJhwifxyfonfh
em*yGJawmf
eef;qdkifEGrf^eef;,Gef;
jrL
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
yGJawmf&moDa&mufwkdif; urmvSnfhc&D;oGm;rsm;
twGuf c&D;oGm;0efaqmifrIvkyfief; vkyfaqmif
ay;aeaMumif;? em*yGJawmfudkomru em*dk;&m
vlaerIyHkpHudkvnf; EdkifiHjcm;om;rsm;u pdwf0if
pm;aMumif;? em*a'oonf c&D;oGm; vkyfief;
twGuf pdwf0if;pm;p&mae&m jzpfaomfvnf;
vrf;yef;qufo,
G af &;twGuf cufcaJ eaMumif;?
,ckESpfyGJawmfudk ,cifESpfuxuf EdkifiHjcm;om;
rsm; ydrk v
kd ma&mufavhvmonfukd awGU&aMumif;
'dkifrGef;yJavh c&D;oGm;0efaqmifrIvkyfief;rS a':
rDrD0if;u {&m0wDodkY ajymonf/
em*yGJawmfw&yfvHk;wGif em*wkdif;&if;om;
vlrsdK;EG,frsm;onf rdrdwkdY\ dk;&mtursm;jzifh
ujyazsmfajzMuNyD; naeydkif;wGif &dk;&mrD;yHkyGJESifh
twl tujzifah zsmaf jzum d;k &m tpm;taomuf
rsm;jzpfonfh acgif&nfESifh ig;csif;axmif;? qwf
om;ESifh EGm;aemufom;rsm;udkvnf; rD;yHkyGJodkY
vma&mufonfyh &dowfrsm;udk wnfcif;auR;arG;
onf/
em*yGJawmf jrifuGif;/
wESpfywfvHk; awGUBuHKcJh&onfh
tawGUtBuHKrsm;udk zvS,fMu? aqG;aEG;MuNyD;
vmrnfhESpfopfwGif vkyfudkifMurnfh vkyfief;rsm;udk
yGJawmfBuD;wGif wdkifyifaqG;aEG;MuaMumif;
od&onf/
vlpkapvdkvQif acgif;avmif;xdk;onfh wkwfESifh
qifwlaom wkwfacsmif;rsm;jzifh opfacgif;vHk;
BuD;udk xkum toHay;vdkufygu w&GmvHk; xkd
yeftdrfwGif vma&muf pkHk;Mu&onf/ oma&;?
ema&; wckEiS w
hf ck xGuaf y:&onft
h oH uGmjcm;
aMumif; od&onf/
]]'Dvkd yGaJ wmf&ufrmS usaemfwYkd em* vlrsKd ;pHk
awGU&wmyg/ usaemfwYkd vli,fawGvnf; pHak wmh
wOD;eJY wOD; wkid yf ifp&m&Sw
d mawG wkid yf ifNy;D awmh
a'ozGHUNzdK;a&;twGuf aqG;aEG;wmawG vkyfvkYd
&wmaygh/ usaemfwYdk em*a'ou zGUH NzKd ;rI t&rf;
tm;enf;aeao;w,f}} [k yefaqmifNrdKUe,frS
udkcsif;armifu {&m0wDodkY ajymonf/
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Sports
MNL NyKd iy
f rJG sm; usi;f yNy;D tm;upm;orm;rsm;udk
atmifjrifrrI &cJo
h nht
f wGuf jrefrmEdik if aH bmvH;k
tzGUJ csKyu
f ,if;jyem tajz&Smvsu&f adS Mumif;
tzGJUcsKyfrS rD'D,mt&m&Sd udk[def;pdk;xGef;u
{&m0wDodkY ajymonf/
]]usaemfwdkY tzGJUcsKyfu jyKjyifajymif;vJa&;
awmh aocsmaygufvyk rf mS / tckausmif;awG? &yf
uGufawGrSm abmvHk;yGJawG jyefvkyfay;r,f/ ,l
16 udk &efuek ef YJ rEav;rSm jyefvyk rf ,f?wOD;csi;f
pGrf;&nf jyyGJawG? abmvHk;yGJawG vkyfay;r,f/
'Dvd*fudk pwkef;u Frame Work t&rf;aumif;
cJhayr,hf ratmifjrifcJhbl;/ MNL udk vl wOD;
wa,muf&JU qHk;jzwfcsuf qdkwmxuf tm;vHk;
oabmwlNyD; vkyfcJhMuwmyg}} [k udk[def;pdk;xGef;
u qdkonf/
abmvH;k orm;rsm; BuKd ;pm;vmap&ef ,cif
0efxrf;vpm ay;yHpk pH epfrS qkaMu;pm; vpmyHpk H
pepfoYkd ajymif;vJjcif;? uvyf toif;rsm;udv
k nf;
ud,
k yf ikd t
f u,f'rDrsm;wnfaxmif&eftxd wGe;f
tm;ay;jcif;? abmvH;k udpk w
d yf g0ifpm;ol rsm;jym;
vmap&ef abmvHk;yGJuGif;0ifaMu; tcrJh? vm
a&mufMunhfIol y&dowfrsm;udk xrif;auR;?
vufzuf&nfwdkuftxd 0efaqmifrIay;cJhaomf
vnf; atmifjrifrIr&&SdcJhaomaMumihf abmvHk;
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
olaX;BuD;awGu abmvHk;yGJEkdif&if
ydkufqHawG yHkay;vdkufwmu upm;orm;awGudk
zsufqD;vkdufovdk jzpfoGm;w,f/
MNL rSwqifh
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
ASEAN
]dk[if*sm} [k okH;EIef;ac:a0:aeMuolrsm;onf
b*Fvm;a'h&SfEdkifiHrS w&m;r0if cdk;0ifvmolrsm;
tjzpf owfrSwfxm;aomfvnf; jynfwGif;a&;
udpw
ckom jzpfonf[k tmqD,H tpnf;ta0;
wGif owif;rD'D,mrsm;odkY jyefMum;a&; 'kwd,
0efBuD;u ajymMum;cJhonf/
]]b*FgvDjyem[m jynfwiG ;f a&; udpw
ck
jzpfwt
hJ wGuf wjcm;tzGUJ 0ifEikd if aH wGu awmif;
qdkvm&ifawmif usaemfwdkYu tmqD,H tpnf;
ta0;rSm aqG;aEG;rSm r[kwfygbl;}} [k orw
OD;odef;pdef\ ajyma&;qdkcGifh&Sdolvnf; jzpfol
OD;&JxG#fu qdkonf/
tdrf&Siftjzpf vufcHusif;yaom jrefrm
EdkifiH\ qEt& yk*HwGifusif;yaom tmqD,H
Edik if jH cm;a&;0efBu;D rsm; tpnf;ta0;wGif jrefrm
EdkifiH\ jynfwGif;a&;jyemrsm;udk wifoGif;
aqG;aEG;jcif; rjyKcJhyg/
]]'DaeY usaemfwdk b,ftajctaeudkrS
wduswJh tajzrxkwfcJhygbl;}} [k tif'dkeD;&Sm;
EdkifiHjcm;a&;0efBuD;u tpnf;ta0;tNyD;wGif
jyKvkyfaom owif;pm&Sif;vif;yGJwGif jrefrm
Edik if jH cm;a&;0efBu;D \ rSwcf surf sm;udk xif[yf
qdkcJhonf/
jrefrmEdkifiHjcm;a&;0efBuD; OD;0ParmifvGif
uvnf; jrefrmEdik if H tmqD,t
H zGUJ \ Ou|tjzpf
wm0efxrf;aqmifrnfh umvtwGif;wGif tm
qD,\
H ]rpGuzf ufa&;} rl0g'udk trsm;qH;k usio
hf ;kH
oGm;rnfjzpfaMumif; rD'D,mrsm;udkajymonf/
]]tmqD,t
H zGUJ &JU pnf;rsO;f awGxu
J wcku
tzGJU0ifEdkifiHawG&JU jynfwGif;a&;udk 0ifa&muf
pGuzf ufjcif; rjyKzyYkd g/ xdik ;f Edik if rH mS uarm'D;,m;
rSm jzpfaewJh jyemawG[m olwdkY&JU jynfwGif;
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Regional
awmifwkwfyifv,fta&;
tmqD,HOu|opf jrefrm udkifwG,fEdkifrvm;
nDapmvGif
tmqD,HOu| taeeJY jrefrmu pwifwm0ef,lwJh Zefe0g&Dv 1
&ufaeYrSmyJ awmifwkwfyifv,feJYywfoufwJh wkwf&JU Oya'opf
touf0ifygw,f/ wkwfEkdifiH awmifbufpGef; [dkifeefckdif tpdk;&u
xkwjf yefvu
kd w
f hJ Oya'opft& awmifwkwyf ifv,fxrJ mS wkwt
f pd;k &
cGifjh yKcsufrygbJ ig;zrf;&if ypnf;odrf;r,f? 'PfaiGdu
k fr,fqkw
d hJ Oya'
yg/
Ny;D cJw
h EhJ pS af wGtwGi;f tjiif;yGm;aewJh tJ'D a&ydik ef ufrmS AD,uferf
eJY zdvpfydkif ig;zrf;oabFmawGudk wkwftmPmydkifawGu zrf;qD;cJhyg
w,f/ rESpw
f ek ;f u awmifwkwyf ifv,fxrJ mS ig;zrf;xGuaf ewJh AD,uf
erf avSwpif;udk wkwb
f ufu aoewfeyYJ pfczhJ ;l ygw,f/ tckaemufq;kH
tJ'OD ya'opfukd zdvpfyikd ef YJ AD,uferfwu
Ykd csucf si;f yJ y,fcsvu
kd yf gw,f/
awmifwkwfyifv,fu tus,ft0ef;tm;jzihf {&d,m pwk&ef;
uDvdkrDwm 3 oef;cGJ &Sdygw,f/ 2 oef;udk wkwfu olYajryHkxJ xnhf
xm;ygw,f/ tmqD,HtzGJU0if EkdifiHawGxJu 4 EkdifiHjzpfwJh zdvpfydkif?
AD,uferf? rav;&Sm;? blEdkif; wdkYuvnf; olwdkYEkdifiH e,fedrdwfawG
wpdww
f ykid ;f yg0ifaew,fqNdk y;D tjiif;yGm;aewm MumygNy/D zdvpfyikd u
f
ukvor* cHkHk;txd wifxm;ygw,f/ awmifwkwfyifv,fta&;u
Zmwfvrf;wGJBuD;wckjzpfvdkY aemufxyf ZmwfuGufawG quf&ef&Sdygao;
w,f/ tmqD,HOu|taeeJY udkif
wG,f&r,hfudp jzpfvmygvdrhfr,f/
uarm'D;,m;u tmqD,OH u|
taeeJY aqmif&GufcJhwJh 2012 rSm
awmifwkwyf ifv,fta&;[m tm
qD,H aqG;aEG;yGJawGrSm ae&mr&cJh
ygbl;/ awmifwkwfyifv,f ta&;
rSm pum;vHk;t& oabmwlnDcsuf
r&vdkY tmqD,H yl;wGJaMunmcsuf
rxkwfjyefEdkifwJhtxd jzpfcJhygw,f/
tmqD,Horkdif;rSm rBuHKzl;wJh 'Dvdk
tjzpftysuf&JU aemufuG,frSm
wkwf&JUzdtm;awG &Sdw,fvdkY ,lq
Muygw,f/
tckawmh tmqD,H Ou|tjzpf
jrefrmtvSnhf a&mufvmygNyD/
jyefMunhf&if taemufEdik fiHawG
&JU 'PfcwfydwfqkdYrIawG tjyif;xef
qH;k tcsed rf mS jrefrmppftpd;k &bufu
rm;rm;rwfrwf &yfwnfcJhwJh EkdifiH
awG[m wkwfeJY tmqD,HygyJ/
vuf&Sd jrefrmtpdk;&uvnf; ppf
tpdk;&tzGJUxJu acgif;aqmifawGygyJ/ tmqD,HOu| &mxl;BuD;udk
wESpfwmxrf;aqmif&r,hf jrefrmjynftwGuf qefYusifbuf zdtm;awG
udk ausmfvTm;Ekdifyghrvm;qdkwmu ar;cGef;jzpfvmygw,f/
awmifwkwfyifv,fta&;[m a&eHeJY "mwfaiGU? a&o,HZmw
cGaJ 0rIeq
YJ idk w
f hJ a'owGi;f jyemoufouf r[kwjf yefygbl;/ Edik if w
H um
ukefoG,fa&;eJY vHkNcHKa&;txd us,fjyefYwJh jyem jzpfaejyefygw,f/
urmha&aMumif; ukefoG,fa&;&JU oHk;yHkwyHk[m awmifwkwfyifv,fudk
jzwfoef;&ygw,f/ wzufrSm tar&duefjynfaxmifpkqDudk ukefacsm
ydw
Yk meJY ywfoufaeovk?d wzufrmS *syefvkd jynfyukeMf urf;awG tay:
rSmyJ vH;k vH;k vsm;vsm;rDcS akd e&wJh Ekid if aH wGtwGuf jynfwiG ;f pufrv
I yk if ef;&JUJ
toufaoG;aMum jzpfaejyefygw,f/
10
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Environment
ydkZdkvefusdefpm
ydkZdkvefpufHk/
ausmfc^ausmufyef;awmif;
jrefrmEdkifiHtv,fydkif;rSm &moDra&G; pdrf;vef;aeNyD; touf0ifaewJh
yefcsDum;BuD;wcsyfvdk xnf0gaewmuawmh ykyg;awmifBuD;yg/ 'D ykyg;
awmifBuD;[m a'ocH tnmol? tnmom;awGtwGuf wefzk;d rjzwfEkid fwhJ yef;csD
um; wcsyjf zpfovdk jrefrmEdik if &H UJ xif&mS ;wJh rD;awmifa[mif;Bu;D wckvnf; jzpfyg
w,f/
jref
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
usaemfwdkY,majrawGudk
odrf;w,fqdk&ifvnf;
usaemfwdkYu
EdkifiHaumif;pm;zdkYtwGufqdk&if
vufcH&rSmyg/ 'gayr,hf
wef&mwefaMu;awmh
ay;&rSmyJ?
u ajrawGodrf;vdkufNyD;wJh aemufydkif;rSmawmh
v,f,majrawG todrf;cHvdkuf&wJh &GmawGrSm
use;f rma&;? pD;yGm;a&;? ynma&;eJY vlraI &;awGrmS
tbufbufu usqif;oGm;w,fvYkd od&ygw,f/
bdk;bGm;ydkif ,m 2 {u todrf;cHxm;&wJh
ig;&HUuke;f &Gmom; udak usmrf ;kd vGiu
f ]]usKyw
f &Ykd mG u
&Gmomi,fayr,hf csrf;omcJhw,fAs/ ,mawG
todr;f rcHcifuqd&k if ab;&GmawGrmS vlimS ;xGuf
vkyf&w,fqdkwm r&Sdbl;/ tckqdk olrsm;tvkyf
awG xGuv
f yk af eMu&w,f/ vli,fawGqkd rav;
&Sm; xGuu
f ek w
f ,f/ &Gmu oma&; ema&; udpu
wdik ;f jynfaumif;atmifvyk w
f ,fq&kd if pD;yGm;a&;
wckwnf;r[kwfbl;? vlrIa&;a&m? ywf0ef;usif
a&m tm;vH;k NcKH pOf;pm;&r,f/ tJ'v
D kd rpOf;pm;vdYk
tckvkd jynfolawG 'kuawGa&mufukefMu&wm
vdkY OD;tkef;u qufajymygw,f/
Natural Pozzolan Stock Pile pufBHk u;D udk
ig;&HUuke;f aus;&GmxJrmS yJ wnfaqmufxm;wmudk
vnf; awGUcJ&h ygw,f/ 'g[mig;&HUuke;f &Gmom;awG
twGufawmh usef;rma&;t& pdk;&drfp&mjzpfyg
w,f/ pufkHuxGufwJh zkefrIefYawG[m &GmxJu
tdraf wGeYJ teD;w0du
k rf mS &Sw
d hJ pdu
k cf if;awGay:udk
usa&mufaewmvnf; jrifcJh&ygw,f/
rlvydkif&SifawGuawmh tpdk;&taeeJY olwdkY
&JUv,f,majrawGukd tmPmtoH;k jyKNy;D odr;f ,l
oGm;wmjzpfayr,hf pDru
H ed ;f udk vH;k 0 zsuo
f rd ;f ay;
&r,fqdkwJhoabmrsKd; ajymqdkwmrsKd;awGawmh
rawGUcJh&ygbl;/ olwdkYvdkcsifwmu umvayguf
aps;twdkif; wef&mwefaMu; avsmfay;zdkYeJY odrf;
xm;NyD; rwl;jzpfao;wJh ajr,mawGudk jyefay;zdkY
udkyJ arQmfvihfaeMuygw,f/
]]tpdk;&u EdkifiHawmftwGuf vdktyfvdkY
usaemfwdkY ,majrawGudk odrf;w,fqdk&ifvnf;
usaemfwdkYu EdkifiHaumif;pm;zdkYtwGufqdk&if
vufcH&rSmyg/ 'gayr,hf wef&mwefaMu;awmh
ay;&rSmyJ? ray;ay;wJhtxdawmif;zdkY usaemfwdkY
ajrodrf;cHawmifolawG pkaygif;NyD; oabmwlNyD;
NyDvnf; jzpfygw,f}} vdkY touf 60 t&G,f
awmifay:awmifydkif; &GmcHwOD;u olwdkYqHk;jzwf
xm;rIudk &Sif;jyygw,f/
ajr,mawG todrf;cHxm;&wJh ig;&HUukef;?
ausmufwcH g;? awmifay:awmifyikd ;f ? awmifay:
ajrmufydkif;? csKdif;&Gm? ajrmufawmeJY uefpyfukef;
aus;&GmcHawGu ydkZdkvefpDrHudef;BuD; a&mufvm
uwnf;u Murmqd;k wckvkd olwu
Ykd kd 'kua ygif;pHk
BuHKawGUaeMu&wJhtaMumif; vuf&Sd tpdk;&opf
vufxufrSmvnf; oufqdkif&mtqifhqifhudk
EdkifiHawmftxd wifjycJhMuw,fvdkY qdkygw,f/
'gayr,hf tmPmydkifawGbufu tav;
xm; aqmif&GufrI wckrSvkyfay;wm r&Sdbl;vdkY
qdkygw,f/ tckawmh v,fodrf;cH&Gmom;awGu
olwdkY &ydkifcGihfawGudk &atmifawmif;zdkY nDGwf
aeMuwmudkvnf; awGUjrifcJh&ygw,f/ olwdkY
awmif;qdkcsufawGudk tpdk;&bufu BudKwif
rnEd idI ;f Edik &f ifawmh vufyaH wmif;awmif aMu;eD
pDrHudef;vdk qEjyrIawG jzpfvmEdkifw,fvdkY qdkyg
w,f/
a'ocHawGu olwdkY bdk;pOfabmifquf
aexdkifvmcJhwJh ajrawGatmufuae tzdk;wef
obm0acsmjf ymawG&adS ewmudk tpd;k & odomG ;Ny;D
wJah emuf a'ocHawGtaeeJY bmtusK;d tjrwfrS
rcHpm;&bJ ajrawGt"r todr;f cHvu
kd &f wJt
h jyif
usef;rma&;? ynma&;eJY pD;yGm;a&;? vlrIa&;awG
cRwNf cKH usc&hJ wJh tajctaeawGukd xGuaf yguf&mS
aeMuygw,f/ usdefpmoihfovdk cHae&wJh tjzpf
tysux
f u
J ae olwYkd ke;f xGuv
f akd eMuwmvnf;
jzpfygw,f/
]]usaemfwdkYjynfolawG vkyfudkifpm;aomuf
aewJh ajrawGwifrubl;/ tckusaemfwdkY ig;&HU
uke;f &Gmywfvnfuv
kd nf; xd;k xm;wm? usaemfwYkd
&JU aemifvmaemifom; tdrfaxmifusvdkY tdrf
axmifcaJG er,f qd&k ifawmif ajrr&Sad wmhb;l Asm?
&uf p uf v G e f ; w,f / tck v d k vk y f a ewm[m
usaemfwt
Ykd wGuf vnfyif;udk wdu
k f u
kd ef if;owf
wmurS oufomOD;r,fAsm}} vdYk ig;&HUuke;f &Gmom;
OD;wif0if;u ajymygw,f/
Special Report
Drugs
&Srf;
vrf;c&D;rSm awGUcJh&ygao;w,f/
&GmeJY ESpfrdkifavmuftuGmu vQKdawGxJ
a&mufawmh ESif;&nfaomufNyD; vef;vef;qef;
qef; yGihfaewJh a&mifpHkbdef;yGihfawGudk jrifawGU&
ygw,f/ eHeufydkif; ESif;uGJcsdefjzpfwmrdkY ESif;&nf
pufawG wGJcdkaewJh bdef;oD;awG[mvnf; tvS
wrsKd;yg/ bdef;cif;xJrSmawmh napmihfwJ wvHk;
tjyif wJay:rSm bde;f ap;jcpfwhJ 0g;jcrf;uGaJ wGukd
aoaooyfoyf jyKvkyfxm;ygw,f/
bdef;cif; tpyfawGrSm vlwpfzufcefY&SdwJh
yef;a*:zDxkyfBuD;awGeJY yef;rkefvmyifawGudk
awGUawmh tawmfav;udk tHhtm;oihfrdoGm;yg
w,f/ 'DavmufBu;D wJh a*:zDxyk ef YJ yef;rkev
f myGifh
rsKd;udk b0rSm wcgrSrawGUzl;cJhwm trSefygyJ/
'g[m vQKdajrmifawGMum;xJu ajrawG[m oD;ESH
awG pdkufysKd;vdkY jzpfxGef;w,fvdkY jyaewmvnf;
qdkEdkifygw,f/
&GmxJrSmawmh aus;&GmtkyfcsKyfa&;rSL; tyg
t0if w&GmvH;k eD;yg; bde;f pdu
k Mf uygw,f/ tenf;
qHk;pdkufwJh omref &Gmom;wOD;awmif bdef;NcH
w{uawmh ydik Mf uygw,f/ vltoGm;tvmrsm;wJh
jrifuGif;awGrSmawmh pyg;? c&rf;csOf? MuufoGefeJY
ajymif;zl;cif;awG pdu
k yf sK;d aeMuwmudv
k nf; awGU
&ygw,f/
z,fcHkNrdKU&JU taemufbufjcrf;u awmif
wef;awGuawmh aEG&moDq&kd if aomufo;kH a&udk
&Sm;wJh ae&mjzpfovdk ausmufaqmif? ausmufcJ
awGaygwJh ajrawGyg? ausmufajrawGvnf; jzpf
wmrdkY wjcm;oD;ESHawG pdkufysKd;zdkYtwGuf tcuf
awGUae&w,fvYkd qdyk gw,f/ bde;f tjyif tmvl;?
ikwfeJY zmvmawGudk pdkufMuayr,hf vrf;yef;
qufo,
G af &;aMumihf o,f,yl aYkd qmifa&;p&dwef YJ
tvkyfrjzpfbl;vdYk tkyfcsKyfa&;rSL;awGeYJ bdef;pdkuf
awmifolawGu &Sif;jyygw,f/
]]usaemfwdkY aeYpOf xrif;pm;aewmvnf;
'D(bde;f )u &wJyh u
kd q
f yH ?J uav;ausmif;xm;wm
vnf; 'Du&wJhydkufqHyJ? vSLwef;wmvnf; 'gyJ?
usaemfwdkYrSmu 'grpdkuf&if aiG0ifvrf; r&Sdbl;?
usaemfwdkYu udk,hfpm;0wfaea&;? &yfwnfa&;
'gawGudk ukd,hfbmom zefwD;&yfwnfae&wm}}
vdkY bdef;awmifol wOD;u ajymygw,f/
z,fcNkH rKd U ta&SUbufjcrf;u awmifaMumawG
pm-15
yvdyftif; tem*wfta&; . . .
pm-16
tmPm&Sifrsm;ESifh jrefrmhwyfrawmf . . .
pm-18
13
xm;ygw,f/
oufwrf;wdk;jrihfxm;wJh 'D 5 ESpftwGif;rSm
a'ocHawGu zdzdpD;pD;eJY pdkufysKd;NyD; aiG&SmEdkifzdkY
vH;k yef;aeMuygw,f/ ig;ESpo
f ufwrf;wd;k aMumif;
raMunmciftxd w{updu
k w
f v
hJ u
l aMunmNy;D
aemufyikd ;f rSm tenf;qH;k 2 {u wd;k jri pfh u
kd Mf uyg
w,f/ a&r&EdkifwJh ae&mawGrSmawmif jzpfwJh
enf;eJY a&wifNyD; ESpfoD;pm;? oHk;oD;pm; pdkufMu
wmudk awGU&ygw,f/ wdk;csJUpdkufysKd;&wJh tajc
taeawGvnf; olwrYkd mS &SMd uygao;w,f/ aemuf
ig;ESpfoufwrf;ukef&if olwdkYawG b0&yfwnfrI
twGuf bmrSrodwJh pdefac:oHawGudk olwdkYu
BudKwif&ifqdkifaeMu&ygw,f/
vuf&SdpdkufysKd;aewJh t&m[mvnf; a'o
tajcpdu
k f tpd;k &ppfwyf? &JeYJ u&ifev
D rl sK;d aygif;pkH
jynfolYvGwfajrmufa&; wyfrSL; (KNPLF ac:
uvvw) tzGaYJ wGukd bde;f pdu
k o
f al wGu tcGef
ay;Mu&w,fvdkY qdkygw,f/ 'ghtjyif jynfxJa&;
0efBuD;Xme &Jowif;txl;wyfzGJU (SB)? a'o
tajcpkduf ppfbufa&;&m vkHNcKHa&;tzGJU (p&z)
awGudkvnf; tcgtm;avsmfpGm ay;urf;&w,f
vdkYqdkygw,f/
]]wu,fqu
kd saemfwu
Ykd bde;f pdu
k yf sK;d olqNkd y;D
vufnKd;xdk;cHae&wJh trnfcH bdef;pdkuform;
awGAs? usKyfwdkY pdkufwm [kwfw,f? 'gayr,hf
ppfwyfu vmaumufvu
kd ?f &Juvmaumufvu
kd ?f
olyek u
f vmaumufvu
kd ef YJ olwu
Ykd v
kd nf; &orQ
w0ufavmuf zJhay;ae&wm? wzGJU0ifvmwdkif;
bde;f pdu
k w
f t
hJ rd f wtdraf xmif 5 aomif; tenf;
qHk; aumufw,f}} vdkY bdef;awmifolwOD;u
&Sif;jyygw,f/
'DvdktzGJUawGu enf;enf;pdkufpdkufola&m?
rsm;rsm;pdkufola&m wajy;nD aumufwJhtwGuf
w{u? ESpf{u pdkufwJholawGtwGuf ajrMoZm
p&dwf? tvkyform;p&dwfawGeJY 0ifaiGrzlvHkwm
aMumihf wdk;csJUpdkuf&w,fvdkY qdkygw,f/
oluqufNyD; ]]bdef;pdkufwm raumif;bl;
qdkwm wurmvHk; odovdk usaemfwdkYvnf;
odw,f? pdu
k cf siv
f eG ;f vdpYk u
kd w
f mawmh r[kwb
f ;l ?
usaemhfrdom;pk pm;0wfaea&;twGuf? touf
&SifzdkYtwGuf usaemfwdkY bmpdkuf&rvJ? t&if
wacgufu bdef;tpm; MuufoGefpdkufw,f? aps;
rrSeb
f ;l ? wcgwav oGeyf pfvu
kd &f w,f? ydu
k q
f H
r&Sad wmh usaemho
f m;tBu;D aumifawmif ausmif;
xkwfvdkuf&w,f? pm;0wfaea&;vnf; tqif
rajybl;}} vdYk ol bdef;jyefpku
d fjzpfwht
J aMumif;udk
vnf; &Sif;jyygw,f/
aemufwcku 'Da'oawG[m tcktcsdef
txd jynfaxmifpk BuHhcdkifa&;eJY zGHUNzdK;a&;ygwDu
BuD;pdk;xm;qJ jzpfygw,f/ 2010 a&G;aumufyGJ
umv rJqG,fpOfwkef;u BuHhcdkifa&;ygwD pnf;kH;
a&;rSL;awGu bde;f pdu
k yf sK;d rIuckd w
k ;kH vkyNf y;D rJq,
G f
cJhw,fvdkY tJ'Dtcsdefu BuHhcdkifa&;ygwD pnf;kH;
a&;rSL;tjzpf wm0ef,lcJholu &Sif;jyygw,f/
vuf&rdS mS awmh olu aus;&Gmtkycf sKyaf &;rSL;tjzpf
wm0efxrf;aqmifaeygw,f/
]]tJ'w
D ek ;f uawmh BuchH ikd af &;ygwDukd axmuf
cHrJxnhf&if bdef; vGwfvGwfvyfvyf pdkuf&r,f/
cifAsm;wdkY bdef;cif;awGudk b,folrS vmNyD;
Page 14
14
Special Report
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
"mwfyHk -Reuters
rzsufqD;ap&bl;qdkNyD; tmrcHay;cJhw,f/
tJ'g aMumihf 'Du rJawGuvnf; tuke&f wmaygh/
'DrSmu bdef;yJ t"dupdkufwmav}} vdkY tkyfcsKyf
a&;rSL;u &Sif;jyygw,f/
z,fcHkNrdKUe,fxJrSm bdef;pdkufwJh tkyfcsKyfa&;
rSL;awGeJY pum;ajymjzpfawmh 'Da'orSm aus;&Gm
tkyfcsKyfa&;rSL;awG bdef;pdkufwm tqef;r[kwf
bl;? bdef;rpdkufwJh tkyfcsKyfa&;rSL;urS tqef;
jzpfaewmvdq
Yk ykd gw,f/ wNrKd Ue,fv;kH rSm aus;&Gm
tkypf k 12 tkypf &k NdS y;D 3 tkypf yk J vljrifuiG ;f usaevdYk
pdkufr&vdkY rpdkufMuwmvdkY od&ygw,f/
'DNrdKUe,fxJu tkyfcsKyfa&;rSL;awGxJrSm
rpdu
k w
f v
hJ u
l vufig;acsmif; rjynhb
f ;l vdaYk wmif
olwdkYtcsif;csif; ajymygw,f/ z,fcHkNrdKU&JU vnf
ywfaewJh aiGaMu; oHk;csKd; 2 csKd;[m bdef;u&wJh
aiGaMu;awG jzpfw,fvdkY tkyfcsKyffa&;rSL;awGu
ajymygw,f/
z,fcNkH rKd UeJY wGv
J su&f adS ewJh rd;k NAq
J nfBu;D xJu
uRef;ay:rSmqdk&if bdef;cif;awGudk ay:ay:xif
xif pdu
k yf sK;d xm;wmudv
k nf; awGUjrifc&hJ ygw,f/
tJ'D bdef;pdkufcif;awGuawmh a&vrf;aMumif;eJY
oGm;vmaeolawGtwGuf tvG,w
f uljrifEikd w
f hJ
jrifuGif;awGyg/ 'gawGudk NrdKUcHtmPmydkifawG
vnf; odMuNyD;om;jzpfygw,f/ rl;,pfaq;0g;
pdkufysKd;xkwfvkyfrIawGuae 0ifaiGajzmihfaewJh
z,fcNkH rKd Ue,frmS wm0efusvw
kd hJ 'k&t
J yk w
f a,muf
taeeJY oufqikd &f mwm0ef&o
dS x
l u
H kd vmbfx;kd zdYk
usyf odef; 50 aygufw,fvdkY &JwyfzGJU0ifawGeJY
eD;pyfolwcsKdUu ajymygw,f/
a'ocH&aJ wGeYJ eD;pyfow
l OD;u ]]'DrmS wm0ef
uswJh &JawGu 0ifaiGajzmihfw,f? pDrHcsufeJY &Gm
awGu0kd ifzrf;vdYk bde;f rnf;awG&vm&if wydm
avmuf rd&if 75 usyfom;? 50 om;avmufudk
cGJxkwfa&mif;pm;NyD; usefwJh[mudk refusnf;oD;
rSnw
fh ?Ykd a&eHacs;wdeYk YJ a&me,fNy;D txufukd wif
vdu
k w
f myJ? 'DrmS vm0,faewJh wkwaf wGuawmh
wcgrSrrdbl;? olwdkYus tmPmydkifvrf;aMumif;
ydkifw,f}} vdkY olu &Sif;jyygw,f/
ukvor* rl;,pfaq;0g;eJY rIcif;xdef;csKyf
a&;H;k (UNODC) u ta&SUawmif tm&Sbed ;f eJY
ywfoufwJh uGif;qif;avhvmcsuft& jrefrm
EdkifiH[m 2013 ckESpftwGif; bdef; 870 ruf
x&pfwef xkwfvkyfxm;w,fvdkY cefYrSef;xm;NyD;
urmay:wGif tmz*efepwefNyD;&if 'kwd,
tBuD;qHk; bdef;pdkufysKd;oltjzpf &SdaeqJjzpfw,f
vdkY 2013 ckESpf 'DZifbmvu xkwfjyefvdkufwJh
tpD&ifcHpmrSm awGU&ygw,f/
Special Report 15
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
ausmfconf {&m0wDowif;Xme\
tBuD;wef;owif;axmufwOD;jzpfNyD;
e,fpyfa&;&m? obm0ywf0ef;usifa&;&mESifh
wdkif;&if;om;a&;&mrsm;
txl;jyKa&;om;vsuf&Sdonf/
jrefrmEkid if rH mS rl;,pfaq;0g;wku
d zf suaf &; tar&duef rl;,pfaq;0g;
xdef;csKyfa&;eJY w&m;Oya'xdef;ausmif;a&; vufaxmuf0efBuD; rpwm
0DvsH tm&f ba&mif;zD;vf 2013 ckEpS ?f pufwifbmv 4 &ufaeYu a&muf
vmcJhw,f/ 2013 ckESpf azazmf0g&DvwGif;u rl;,pfaq;0g; wkdufzsuf
a&;twGuf ESpEf idk if yH ;l aygif;aqmif&u
G o
f mG ;MuzdYk jrefrmEkid if q
H idk &f m tar
&duefoHtrwfBuD; rpwm 'J&pfrpfcsJvfeJY jrefrmtpkd;&wkdY oabmwl
vufrw
S af &;xk;d cJMh uNy;D 7 vtMumrSm tckvkd rl;,pfwu
dk zf suaf &;qkid &f m
tar&duef0efBuD;tqihf wOD; jrefrmEkdifiHukd a&mufvmcJhwmyg/ 'g[m
tar&dueftaeeJY jrefrm&JU rl;,pfwu
dk zf suaf &; vkyif ef;udk wausmjh yef
yl;aygif;aqmif&u
G rf t
I wGuf ta&;ygwJah jcvSr;f jzpfygw,f/ jrefrmEkid if H
&JU rl;,pfwu
dk zf suaf &;vkyif ef;rSm t"duvkt
d yfwhJ avhusio
fh ifMum;ay;rI
awG? toHk;taqmifeJY enf;ynmtultnDawG&r,fvdkY arQmfvihf&NyD;
rl;,pfwkdufzsufa&;vkyfief;awGrSm tvGefxda&mufvmEdkifw,f/
wcsed u
f tar&duefu jrefrmEkid if u
H kd rl;,pfwu
dk zf suaf &;vkyif ef;awG
vkyfaqmifzdkYtwGuf ESpfpOf tar&duefa':vm 6 oef;uae 8 oef;
txd tultnDay;cJhygw,f/ tar&duef tultnDay;cJhpOfu rl;,pf
wku
d zf suaf &; txl;tzGUJ 6 zGUJ jrefrmrSm zGUJ pnf;Ekid cf NhJ y;D avhusio
fh ifMum;rI
awG? toHk;taqmifypnf;awGvnf; &ygw,f/ bdef;cif; zsufqD;a&;
twGuf aq;zse;f wJh av,mOfysaH wG? &[wf,mOfawG? t&if avwyfrmS
toH;k jyKaewJh azmfumav,mOfawG pwJt
h oH;k taqmifeYJ enf;ynmawG
ay;cJw
h ,f/ 1988 ckEpS f aemufyidk ;f jrefrmEkid if u
H rl;,pfaq;0g;wdu
k zf suf
a&; vkyfief;awGtwGuf tar&duefu tuefYtowfeJYom axmufyHh
ulnrD v
I yk cf NhJ y;D 2004 ckEpS u
f aemufq;kH taejzihf bde;f cif; wkid ;f wma&;
vkyfief;tNyD; jrefrmudk tar&duefbufu tultnDay;rI 9 ESpfMum
&yfqkdif;xm;cJhwmyg/
rl;,pf&mZmawG[m 1988 ckESpfaemufydkif; olwdkY&JU aiGrnf;awGudk
jrefrmhp;D yGm;a&;xJrmS &if;ES;D jrK yEf cHS iG &fh jcif;tm;jzihf aiGjzLjzpfvmapcJw
h ,f/
2010 ckEpS f tar&duefueG *f &uf okawoeXme ( U.S. Congressional
Research Service)&JU wGuc
f surf t
I & jrefrmjynfuae jynfyudk rl;,pf
aq;0g;xkwfvkyfa&mif;csrI[m wESpfudk a':vm 1 bDvD,Huae 2
bDvD,Hxd&SdwmrdkY EdkifiHjcm;0ifaiG&JU 40 &mcdkifEIef;[m rl;,pfaq;0g;u
jzpfaeygw,f/ a'owGif;eJY urmhaps;uGuf&UJ awmif;qdkcsuft& jrefrmh
rl;,pf aq;0g;xkwfvkyfrI[m bdef;wifruyJ pdwf<uaq;trsdK;rsdK;xdyg
jzpfvm cJw
h ,f/ 1980 ESprf sm;0ef;usiu
f &Sr;f jynfe,fuxGuw
f hJ bde;f jzL
[m xdkif;udkjzwf? a[mifaumifudka&mufNyD; tar&duefudk qufoGm;
w,f/ tckawmh xdik ;f vrf;aMumif;wifru bde;f jzLa&m pdw<f uaq;awGyg
"mwfyHk -Reuters
"mwfyHk -Reuters
vif;oefY
&Srf;jynfe,f? wmzlaus;&GmwGif a'ocHrsm;ESifh &JwyfzGJU0ifrsm; yl;aygif; bdef;cif;rsm;zsufqD;aeonfudk 2012 ckESpf? Zefe0g&Dv 27 &ufaeYu awGU&pOf/
16
Special Report
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Wildlife
yvdyftif; tem*wfta&;
&ifrat; (1)
armifBuH
f nf&NdS y;D
vdyt
f if;onf jrefrmEkid if t
H v,fyidk ;f rEav;NrKd U taemufawmifbuf 9 rkid f 3 zmvHk tuGmwGiw
yifv,fa&rsuEf mS jyif tjrifh 89 rDwmjzpfonf/ yvdyt
f if;onf 'k|0wDjrpfusK;d tif;rS ajymif;vJjzpfwnf
vmaomtif; jzpfonf/ {&m0wDjrpfvufwufjzpfaom jrpfi,fjrpfrS tif;twGif; a&0ifa&xGuf jyKvkyfonf/
jrefrmEkdifiHwGif a&wdrfa'o trsdK;rsdK;wnf&Sd&m yvdyftif;onfukef;wGif; a&wdrfa'o (Inland Wetland)
jzpfonfh tif;tdkif (Pond) trsdK;tpm;jzpfonf/
ESihf *syefEidk if w
H Ydk yl;aygif;aqmifu
G o
f nfh Wetland
Inventory avhvmcsut
f & a&iSurf sKd ;pdwf 27 rsK;d
awGU&Sd rSwfwrf;wifcJhNyD; Norhtern Shoveler
taumifa& 61? Eurasian Wigeon taumifa&
160 usufpm;aMumif; od&onf/
yvdyftif;twGif; usa&mufusufpm;onhf
iSufrsm;ukd 2012 ckESpf? azaz:0g&Dv 22 rS 25
&ufaeYtxd uGif;qif; avhvmawGUSdcsuft&
a&iSurf sKd ;pdwf 29 rsK;d jzpfNy;D &moDtvdu
k af jymif;
a&TUusupf m;onfh aqmif;ckid u
S rf sKd ; 10 ESijhf refrm
EkdifiHtwGif; aexkdifaygufyGm;onfh iSufrsKd;19
rsKd;jzpfonf/ usufpm;onhf iSufrsKd;pdwfrsm;wGif
urmh&Sm;yg;pm&if;0if Oyef; iSufrsKd;pdwfonf
Special Report 17
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
yvdyftif;
tif; t&Snf
tif; tus,f
tif;a&jyif tus,f
tif;a&jyif tus,f
a& t&nftaoG; -
2 .3 uDvdkrDwm
2.1 uDvdkrDwm
(rdk;&moD)
323.76 [ufwm
(aEG&moD)
40.47 [ufwm
pH 9 .2
rsKd ;ysuo
f Ok ;f vk iSurf sKd ;pdwt
f aejzifh (Oriental Darter? Ferruginous Duck? Black-headed Ibis)
rsm; xl;jcm;rsm;jym;pGm usufpm;/
qufvufazmfjyygrnf/
18
Special Report
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
tmPm&Sifrsm;ESifh
Adkvf
Special Report 19
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Politics
jrefrmhwyfrawmf tydkif;(4)
Adkvfae0if;\ taMumufw&m; BuD;xGm;vmjcif;
atmifaZmf
1970 ESpfawGtwGif;
ppfHk;rSm wm0efxrf;aqmifzl;wJh t&m&SdawG
ajymjycsuft&qdk wcgwav
OD;ae0if;&JU,mOfwef;[m tpa&;vkyf
tlZD pufaoewfawG udik af qmifxm;wJh
ppfom;awGtjynfh vdkufvmwJh
epfqef;trsdK;tpm; uif;vSnfh *spfum;awG
NcH&HNyD; t&Sdefjyif;jyif;eJY a&mufvmwwfayr,fh
OD;ae0if;udk olY&JU rSefvHkZdrfcHum;BuD;ay:rSm
rawGU&bJ aemufu*spfum;awGxJu
wpD;pD;rSm ygvmwmrsKd;&Sdw,fvdkY
od&ygw,f/
pwif oHo,0ifvmawmhw,f/
1981 ckEpS rf mS jrefrmhq&kd ,
S v
f pfvrf;pOfygwD
&JU wGJzuftwGif;a&;rSL; OD;aomif;Munf a*guf
dkufae&if; ESvHk;a&m*geJY uG,fvGefoGm;w,f/
OD;ae0if; aq;Hkudka&mufvmNyD; ygwD xdyfwef;
acgif;aqmifawGeJY awGUqHkygw,f/ ol a&muf
rvmcif AdkvfrSL;csKyfwifOD;u ae&mcsxm;rIwck
jyifqifxm;w,f/ OD;aomif;Munf&JU ae&mudk
umuG,fa&;OD;pD;cskKyf AdkvfcsKyfBuD; ol&ausmfxif
udk ay;zdkYyg/ AdkvfcsKyfBuD; ol&ausmfxifudk tm
Pmjyif;wJh ppfbuf&mxl;uaeNy;D ygwD&mxl;udk
bmomjyefqdkygonf/
atmifaZmfonf
{&m0wDowif;Xmeudk
wnfaxmifoljzpfonf/
Business
Banking
c&uf'pfuwf xkwfay;a&;
A[dkbPf vufwGefYae
"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy
ausmfqkrGef^The Irrawaddy
rD bPfpepfu tvHk;pHkeD;yg; vTrf;NcHKxm;onhfurmwGif ATM puf
rsm;ESifh ta<u;0,fuwfrsm; uif;rJah ejcif;onf pD;yGm;a&;pepfacwf
aemufusaeaMumif; jyoaejcif;[k qdkEdkifygonf/
acwf
jyif;xefpGm xdcdkufapcJhonf/
jrefrm arzvm;0g;bPfEiS fh tm&S"e bPf
wdo
Yk nf trsm;qH;k xdcu
kd q
f ;kH H;I olrsm; jzpfco
hJ nf/
EdkifiHjcm; avhvmolrsm; ,lqMuovdk ,cif ppf
tpd;k &ESifh qufo,
G af eaom aiGaMu;c0gcsrrI sm;
udk OD;wnf tar&duef\ pD;yGm;a&;ydwfqdkY
'PfcwfraI Mumih[
f k jzpfaumif;jzpfEikd af omfvnf;
xdktcsdefu tqdkygbPfESpfckonf jynfwGif;rS
azmufonfrsm;twGuf ATM pufrsm;? ta<u;
0,f uwfrsm;ESihf tGefvdkif;bPfpepf ponhf
0efaqmifrIrsm;udk pwifrdwfqufay;aeolrsm;
jzpfonf/
bPfrsm;wGif aiGr&Sdawmh[k oHo, BuD;
xGm;vmNyD; aiGtyfESHolrsm;u bPfrsm;tay:
,kHMunfrI uif;rJhumaiGrsm;udk jyefxkwfMuaom
tcg tm&S"eESihf arzvm;0g; bPfrsm;tm;
A[dkbPfu ausmaxmufaemufcH ray;cJhyg/
]](odyfrMumcifu jzpfcJhovdk) uarmZbPfvdk
r[kwfbl;/ uarmZbPfu A[dkbPfrSm 'D
twGuf oabmwlnDcsufeJY tmrcHaiG wifxm;
w,f/ olwdkYuawmh wifrxm;wJhtwGuf udk,hf
bmomyJajz&Si;f cJ&h w,f}}[k tm&S pdr;f vef;zGUH NzKd ;
a&;bPf (AGD) \ OD;aqmifTefMum;a&;rSL;
OD;&Jrif;OD;u {&m0wDodkY ajymjyonf/
AGD bPfudkrl tar&duefu aiGaMu;
vTaJ jymif;cGifh jyefvnfciG jfh yKvu
kd Nf yjD zpfaomfvnf;
ydwq
f rYkd I pm&if;0ifaeao;aom yk*Kd vw
f OD;jzpfol
OD;awZ 2010 ckESpfwGif wnfaxmifcJhaom
AGD bPfrS OD;&Jrif;OD;u 2003 ckEp
S f aiGaMu;
jyemonf jrefrmEdik if \
H bPfvyk if ef; acwfrD
zGHUNzdK;a&;udk jyif;jyif;xefxefxdcdkufapcJhonf[k
qdkonf/
]]t&iftpd;k &u ta<u;0,fuwfawGaMumihf
'DvdkjyemjzpfwmvdkY ,lqcJhw,f/ trSefu
awmh 'gawGtm;vH;k u w&m;r0if vkyu
f ikd af ewJh
aiGacs;vkyfief;awGaMumihf jzpfcJh&wmyg}} [k
,refEpS u
f jyKvyk cf o
hJ nhf awGUqHak r;jref;rIwpfck
pm-22
xm;0,fwGif ajr,mtjiif;yGm;rI . . .
pm-24
ausmfqkrGefonf {&m0wDt*Fvdyfydkif;rS
owif;axmufwOD;jzpfNyD;pD;yGm;a&;?
b@ma&;ESifh vlrIa&;owif;rsm;
a&;om;vsuf&Sdonf/
'DaeYacwfrSm rjrifEdkifwJh . . .
21
Investment
2013-2014 b@mESpf
EkdifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHrI tD;,lu
wkwfxuf ydkvm
opfaerdk;
2013-2014 b@mESpf 'DZifbmvuket
f xd jrefrmEkid if H Edik if jH cm;&if;ES;D jrK yEf rHS w
I iG f Oa&my
or* (EU) Edik if rH sm; 0ifa&muf&if;ES;D jrK yEf rHS o
I nf wkwEf idk if x
H ufyrdk rdk sm;jym;aMumif; od&onf/
wkwfEkdifiHu {NyDvrS 'DZifbmvukeftxd &if;ESD;jrKyfESHrI tar&duefa':vm 18 'or
24 oef; jzifh vkyfief;aygif; 11 ckwGif vkyfudkifaeNyD; EU \ &if;ESD;jrKyfESHrIrSm a':vm 159
'or 409 bDv,
D jH zifh vkyif ef; 10 ck wGif 0ifa&mufvyk u
f ikd af eaMumif;? EU onf wkwx
f uf
a':vm oef; 140 ausmf ykrd jdk rK yEf x
HS m;aMumif; jrefrmEkid if &H if;ES;D jrK yEf rHS EI iS hf ukrP
rD sm;TeMf um;rI
OD;pD;Xme\ w&m;0ifpm&if;rsm;wGif awGU&onf/
wkwfu 0ifa&mufvkyfudkifonfh vkyfief;rsm;onf txnfcsKyfvkyfief; rsm;aMumif;? EU
u txnfcsKyfvkyfief;ESifh vufcpm;pepf CMP vkyfief;rsm; vkyfudkifrIrsm;jym;NyD; taysmfpD;
oabFmvkyif ef;ESihf pku
d yf sK;d a&;vkyif ef;vnf;yg0ifaMumif; jrefrmEkid if H &if;ES;D jrK yEf rHS EI iS hf ukrP
rD sm;
TefMum;rIOD;pD;Xme pm&if;rsm;wGif azmfjyxm;onf/
EU EdkifiHrsm;\ &if;ESD;jrKyfESHrIvkyfief; 10 ckwGif 9 ckrSm NAdwdefEdkifiHrSjzpfNyD; jyifopfEkdifiHrS
vkyif ef; 1 ck 0ifa&mufjrK yEf x
HS m;onfuv
kd nf; awGU&onf/ jrefrmEkid if o
H nf 2014 ckEpS t
f wGi;f
vnf; EU Ekid if rH sm;ESihf &if;ES;D jrK yEf rHS t
I wGuf oabmwlvufrw
S x
f ;dk &ef nEd iId ;f rIrsm;jyKvyk x
f m;Ny;D
jzpfaMumif; &if;ES;D jrK yEf rHS EI iS hf ukrP
rD sm;TeMf um;rIO;D pD;Xme TeMf um;a&;rSL;csKyf OD;atmifEidk Of ;D u
{&m0wDokdY ajymonf/
]]ESpfzufvufrSwfxkd;zkdY ndEdIfif;r,fqkdwJh tykdif;uawmh oabmwlNyD;ygNyD?2014 xJrSm pNyD;
vkyfMuzkdYyg? b,ftcsdefqkdwmawmh &ufrowfrSwf&ao;ygbl;}}[k if;u ajymqdkonf/
jrefrmEkid if \
H jyKjyifajymif;vJa&; vkyaf qmifaerIrsm;aMumifh EU taejzifh jrefrmEdkifiHtay:
pD;yGm;a&;ydwq
f rYdk rI sm;kyo
f rd ;f cJNh y;D vuf&t
dS csed w
f iG f EU \ zGUH NzKd ;rIaemufusaom Ekid if rH sm;tay:
ay;onfh oGif;ukeftay: txl;tcGefoufomcGifh (GSP) tcGifhta&;ukd jrefrmEkdifiHrS &&SdaeNyD
jzpfonf/ GSP rSm jrefrmEkid if rH S vkyif ef;&Sirf sm;&&Sjd cif;r[kwb
f J EU Ekid if rH sm;\ vkyif ef;&Sirf sm;
bufrS if;wkdYEkdifiHokdY ukefypnf;jyefvnf wifoGif;&mwGif tcGefoufomcGifh&&Sdjcif;jzpfonf/
,if; tpDtpOfaMumifh jynfyEdkifiHrsm;u 0,f,lwifoGif;olrsm;taejzifh jrefrmhukefypnf;
rsm;tay:wGif 0,fvkdtm;ykdrkdaumif;vmEkdifjcif;ESifh aps;EIef; ykdrkday;vmEkdifjcif; ponfh tusKd;
oufa&mufrIrsm; cHpm;cGifh&vmrnfjzpfaMumif; od&onf/
jrefrmEkid if \
H Ekid if jH cm;&if;ES;D jrK yEf rHS u
I @wGif pGr;f tif? a&eHEiS hf obm0"mwfaiGUu@wkrYd mS
xdyfqkH;wGif&SdaeqJ jzpfaomfvnf; vuf&SdumvwGif ukefxkwfvkyfrIu@vnf; jrifhwufvm
aMumif; jrefrmEkdifiH &if;ESD;jrKyfESHrIaumfr&SiftzGJU0if a':ckdifckdifEG,fu ajymonf/
]]tck[m CMP vufcpm;pepf vkyfief;awG 0ifwmrsm;vmw,f? CMP qkdwmxuf ukef
xkwfvkyfrIu@wckvkH; wufvmwmawGU&w,f}}[k if;u ajymjyonf/
jynfyEdkifiHrsm;u jynfwGif;okdY vufcpm;pepfvkyfief;rsm; 0ifa&muf&if;ESD;jrKyfESHMu&mwGif
vQyfppfypnf;vkyfief;? zdeyfvkyfief;? tdwfvkyfief;? txnfcsKyfvkyfief; ponfh tykdif;rsm;wGif
jrKyfESHvkyfukdifMuNyD; txnfcsKyfvkyfief;rsm;rSm trsm;qkH;jzpfaMumif; od&onf/
,ckaemufykdif; opftajccH xkwfvkyfonfh vkyfief;rsm;wGif ykdrkd&if;ESD;vkdrI rsm;vmonf[k
vnf; a':ckdifckdifEG,fu ajymonf/
EU ESifh wkwfEkdifiHrsm;u tqdkygvkyfief;rsm;wGif 0ifa&muf&if;ESD;jrKyfESHrIrsm; &Sdaeaomf
vnf; vuf&SdwGif txnfcsKyfvkyfief;rsm;wGif trsm;qkH;&if;ESD;jrKyfESHxm;onfrSm ukd&D;,m;ESifh
*syefEkdifiHwkdYjzpfaMumif; od&onf/
wkwt
f aejzifh ,ckb@mESpt
f wGi;f &if;ES;D jrK yEf rSH yI rmPwGif EU Ekid if rH sm;atmuf avsmh
enf;vsu&f adS omfvnf; jrefrmEkid if v
H uf&dS pkpak ygif;Ekid if jH cm;&if;ES;D jrK yEf rHS \
I trsmqk;H &mckid Ef eI ;f ukd
ykdifqkdifxm;onfh EkdifiHjzpfaeaMumif; jrefrmEkdifiH&if;ESD;jrKyfESHrIESifh ukrPDrsm;TefMum;rIOD;pD;Xme
\ pm&if;rsm;wGif awGU&onf/
&if;ESD;jrKyfESHrIESifh ukrPDrsm;TefMum;rIOD;pD;Xme\ xkwfjyefcsufrsm;t& wkwfEkdifiHonf
jrefrmEkdifiHwGif &if;ESD;jrK yfEHrS Itrsm;qkH; xdyfwef;EkdifiHwckjzpfNyD; xkdif;EkdifiHESihf a[mifaumifwYrdk mS
aemufrSuyfvkdufaeonfhEdkifiHrsm; jzpfonfudk od&onf/
22
Business
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Profile
jrefrmEdkifiHwGif pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifaygif;
rsm;pGm ay:xGufcJhaomfvnf; olaX;MuD; OD;em
atmufu trsm;ESifh uGJjym;oljzpfcJhonf/
NAdwdoQ udkvdkeDacwftwGif; omref EGm;
ausmif;om;b0rS pD;yGm;a&;vkyfief;&SifBuD; jzpf
vmNy;D ol\ pnf;pdrOf pmudk tiftm;Bu;D rm;aom
t*Fvdyfydkif Irrawaddy Flotilla ukrPDudk ,SOf
NydKif tefwk&efESifh t*FvdyfESifh tdEd, pD;yGm;a&;
orm;rsm;\ acgif;yHkjzwf tjrwfxkwfrIaMumifh
qif;&JwiG ;f xJ usa&mufaeonfh jrefrm wdik ;f &if;
om;rsm;udk ulnD&eftwGuf toHk;jyKcJhol jzpf
onf/ EdkifiHjcm;ukrPDrsm;\ tjrwftpGef;udk
olYqDa&mufatmif cGJ,lEdkifoljzpfonfhtwGuf
udkvdkeDacwfwGif jrefrmjynfolwdkY\ ol&Jaumif;
jzpfcJhonf/ olESifhacwfNydKif pD;yGm;a&;orm;rsm;
jyKvyk Ef ikd jf cif;r&So
d nft
h vkyu
f kd vkyjf yEdik cf o
hJ nf/
1832 ckESpfwGif rGefwkid f;&if;om; awmifol
v,form; rdbrsm;rS arG;zGm;cJah om OD;ematmuf
onf pD;yGm;a&;orm; b0udk opfvkyfief;jzifh
pwifcNhJ y;D a'ocHoal X;wa,mufu olu
Y kd ulnD
ay;cJhonf/ aemufydkif;wGif qefpyg;a&mif;0,f
a&;? rD;oabFm ajy;qGJjcif;vkyfief;ESifh aiGacs;
iSm;jcif;vkyfief;rsm;udk wdk;csJUEdkifvmonf/
rGefjynfe,f armfvNrdKifNrdKUESifh 10 rdkifcefY
a0;aom c&J &GmwGiaf rG;zGm;cJah om vli,fuav;
udk waeYwGif trsdK;om;a&;pdwf jynfh0aom
{&m0wD t*Fvdyfydkif;rS
Kyaw Zwa Moe \ A Burmese
Tycon You Cant Find Today udk
bmomjyefqdkonf/
24
Business
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Land Confiscation
xm;0,fa'o ajr,modrf;qnf;rIrsm;wGif
trsm;qH;k yg0ifywfoufaeaom ]]xm;0,f zGUH NzKd ;
rI trsm;ydik u
f rk P
}D }rSm a'ozGUH NzKd ;a&; taMumif;
jyvsuf xlaxmifxm;aom ukrPDjzpfNyD; xm;
0,fom; umuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrSL;BuD;
rif;atmifvdIif? wdkif;a'oBuD;0efBuD;csKyf OD;jrwf
udkESihf tvGefeD;pyfrI&Sdonf[k a'ocHrsm;u ,Hk
MunfaeMuonf/
tpdk;&tmPmydkifrsm;ESihf eD;pyfrI&SdaMumif;
xm;0,fzUG NH zKd ;rI trsm;ydik u
f rk P
rD efae*si;f 'gdu
k f
wm OD;&JxG#fEdkifu 0efcHaomfvnf; ukrPDrSm
xm;0,fa'o zGUH NzKd ;wd;k wufa&;twGuf tP0g
vTrf;ukrPD ydkif&SifOD;cifpdk;\ vrf;TefcsufESihf
tnD xlaxmifxm;jcif; jzpfonf[k {&m0wDEiS fh
awGUqHkpOf ajymMum;onf/
]]0efBuD;csKyfuvnf; ajymw,f? rif;ajrvm
awmif;&if igray;&Jbl;wJh/ rif;wdkYtrsm;ydkif
ukrP
u
D awmh xm;0,fa'oBu;D wckv;kH udu
k ,
kd f
pm;jyKwJh ukrPDjzpfwJhtwGuf igay;&Jw,fwJh/
'DtcsdefrSm rif;wdkYudkray;&if igb,folYudk oGm;
ay;&rvJwJh}} [k OD;&JxG#fEkdifu qdkonf/
xm;0,fzGHUNzdK;rI trsm;ydkif ukrPDtaejzihf
xm;0,fa'owGif avaMumif;vdkif;? 3 Star, 4
Star [dw
k ,f? owKwiG ;f vkyif ef;? bdvyfajrpuf?kH
Edik if w
H umtqihrf D Shopping Mall ? a*gufuiG ;f ?
armif;ruefurf;ajc tyef;ajz bef*vdrk sm;? pdu
k f
ysK;d a&;vkyif ef;rsm;udk tar&duefa':vm oef;csD
&if;ESD;jrK yfEH
S pD;yGm;a&;zGUH NzKd ;wdk;wufap&ef vkyf
aqmifrnf[k xm;0,fzGHUNzdK;rI trsm;ydkifukrPD
refae*sif;'gdkufwm OD;&JxG#fEdkifu ajymonf/
]] a*gufuiG ;f qd&k if Ny;D aeNy?D rzGi&fh ao;bl;/
uajrmuif ; wH wm;xd yf rSm Shopping Mall
BuD;wck paqmufaeygw,f/ vmr,fhESpf 8 v
ydkif;avmufrSm zGihfEkdifatmif BudK;pm;aew,f/
tar&duef a':vm 3 oef;&if;ES;D jrK yEf x
HS m;w,f/
armif;ruefrSmawmh bef*vdkawG paqmufNyD;
oGm;NyD/ 3 Star, 4 Star u Plan NyD;oGm;NyD/
cefYrSef;{nhfonf 200 wnf;Ekdifr,fvdkY cefYrSef;
xm;w,f/ Zefe0g&Dvqef;avmufrSm yEuf
pdu
k rf mS yg/ bef*vdak v;uawmh vl 50 avmuf
wnf;vdYk &Ekid w
f ,f/ usaemfwu
Ykd a&eufqyd u
f rf;
Business 25
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
zGHUNzdK;rIqdkwJhtoHMum;&if
usaemfwdkY aMumufaeNyD/
usaemfwdkYrSm pdkufp&majr
r&Sdawmhbl;/ ,Ofaus;rIawG
r&Sdawmhbl;
]]usaemfwdkY &Gmom;awG
tm;vHk; 'Da&awmav;udk trSD
jyKae&wm/ ukrPDu &GmrSm
q&mr ESpfa,muf vmiSm;ay;
xm;wmuvGJ&if bmtultnD
rS ray;ygbl;/ ukrPDudk oGm;
ajymawmh &GmvlBuD;awGudk odef;
200 ausmf tyfxm;w,f ajym
w,f/ usaemfwdkY wjym;rS r&
ygbl;}} [k uADG;ESpfyif &Gmom;
udkvS0if;u ajymonf/
]]ukrPDu usrwdkYudk wJ
topf aqmufwmrsKd; cGihfrjyK
awmhb;l / b,fawmh z,fcikd ;f rvJ
awmh rodao;bl;/ 'DrSm aevdkY
r&&ifawmh aep&ma&m? pm;
p&myg r&Sdawmhbl;/ tckawmh
uPef;av;? ykpGefav; zrf;
a&mif;aewm pm;avmufw,f}}
[k opfawmBudK;0dkif; 'Da&awm
Wildlife
jrefrmEdkifiHwGif w&m;r0if
qifpG,fa&mif;csrI us,fjyefYvm
The Irrawaddy
qifp,
G jf zihjf yKvyk x
f m;onhf vuf&m 3300
ausmfESihf qifpG,ftMurf;xnf 50 ausmfudk
jrefrmEdkifiHajrmufydkif; wkwfe,fpyf&Sd rdkif;vm;
NrdKUav;wGif vGwfvGwfvyfvyf a&mif;0,fae
onfudk awGU&Sd&aMumif; udef;b&pf tajcjyK
om;dik ;f wd&pmefa&mif;0,frI apmihMf unhaf vhvm
a&;uGe&f uf TRAFFIC ESifh Oxford Brookes
wuodkvfwdkY\ awGU&Sdrsm;t& od&onf/
]]usaemfwdkY avhvmawGU&Sdcsuft& qdk&if
rdik ;f vm;NrKd U[m tm&S&UJ w&m;r0if qifp,
G af &mif;
0,frI tus,jf yefq
Y ;Hk jzpfaew,f? tvGwv
f yfq;Hk
a&mif;0,faew,fqdkwm oHo,jzpfp&m r&Sdyg
bl;}} [k Oxford Brookes wuov
kd rf S ygarmu
Vincent Nijiman u qdkonf/
,if;awGU&Sdcsufrsm;aMumihf rdkif;vm;NrdKUudk
w&m;r0if qifp,
G f a&mif;0,fraI wG trsm;qk;H vdYk
,lqxm;wJh xdkif;EdkifiH befaumuf? wkwfEdkifiH
*Graf ZmifNrKd Uvdk NrKd UwNrKd Utjzpf xnho
f iG ;f owfrw
S f
aMumif; od&onf/ rdkif;vm;NrdKUrSm Armjynf uGef
jrLepfygwD cGJxGuftzGJUacgif;aqmif &Srf;wkwf
vlrsK;d vDrif;&Siaf c: OD;pdik ;f vif;xde;f csKy&f m txl;
tkyfcsKyfa&; a'o 4 wGif &Sdonf/
rMumao;rDu wkwEf ikd if H *Graf 'gifjynfe,f
wGif qifp,
G f 6 wefausmu
f kd zsuq
f ;D ypfNy;D aemuf
rdkif;vm;NrKd UwGif xdkoYkd w&m;r0if qifpG,fa&mif;
0,frrI sm;udk awGU&S&d jcif; jzpfonf/ rdik ;f vm;NrKd U\
t"duvkyfief;wGif qifpG,fvuf&mrsm; a&mif;
0,fjcif;vnf;yg0ifaMumif;? tm;vk;H onf wkwf
Edik if rH S a&muf&v
dS mjcif;jzpfNy;D ? aeYpOf wkw,
f rG f
aiGrsm;tok;H jyKa&mif;0,fjcif;jzpfaMumif;? wkwf
EdkifiHom; trsm;tjym; vma&mufaMumif; od&
onf/
rdkif;vm;&Sd qdkifcef; 27 cef;wGif qifpG,f
vuf&mrsm; a&mif;csvsuf&SdNyD; trsm;pkrSm
tmz&durS wifoiG ;f vmyk&H aMumif;? a&jrif;oGm;
rsm;udk xkqpfxm;onfrsm;vnf; yg0ifaMumif;?
qdkiftrsm;tjym;onf rSefaowmrsm;wGif xnhf
oGif; jyoa&mif;csjcif;jzpfaMumif; od&onf/
jrefrmEdik if o
H nf qifp,
G v
f uf&mrsm; a&mif;
0,fjcif;onf w&m;0if cGihfjyKxm;jcif;r&Sdonhf
tjyif Convention on International Trade
in Endangered Species - CITES (Edi
k if w
H um
tE&m,f&rdS sK;d pdwrf sm; ukeo
f ,
G o
f ,
G rf w
I m;qD;a&;
26
Photo Essay
roefayr,fh pGrf;Muw
Edik if w
H umrSm tdv
k yH pftm;upm;NyKd iyf aJG wGNy;D oGm;&if roefprG ;f olrsm; tm;upm;NyKd iyf
(qD;*drf ;f )tdr&f iS t
f jzpf jrefrmEkidk if u
H vufcu
H si;f yNy;D aemuf 7 Burd af jrmuf roefprG ;f olr
tm;upm; orm;awG roefayr,fY pGr;f aMumif;udk a'owGi;f NyKd ib
f ufawGet
YJ wljyozdUk t
jynfoal wGuyg pdw0f ifpm;rI enf;yg;cJMh uwm awGU&ygw,f/
a&ul;tm;upm; ,SOfNydKifaeMuolrsm;/
27
wJh tm;upm;orm;rsm;
"mwfyHk - a*sydkif^The Irrawaddy
a*sydkifonf {&m0wDowif;Xme\
"mwfyHkowif;axmufwOD;jzpfonf/
Interview
Transition
]]y#dnmOfr&SdbJeJYawmh 'DtoGiful;ajymif;a&;[m
yJhrygwJh avSvdkyJ}}
jrefrmhEkdifiHa&; avhvmoHk;oyfol OD;rif;ZifESifh tifwmAsL;
The Irrawaddy
2014
pum;rSm ud,
k t
hf d;k eJY ud,
k x
f ;kd w,fqw
kd hJ pum;yHk
&Sdw,f/ qdkvdkwJhoabmu udk,fhjyemudk olY
jyemjzpfatmif abmvHk;udk wzuf&JU upm;
uGif;xJudk jyefuefay;vdkufwJh oabmyJ/
a':atmifqef;pkMunftaeeJY jyem jzpf
vmwmu BuHhcdkifa&;ygwDacgif;aqmifawG ajym
ovdk olo
Y m;ESpaf ,mufukd jrefrmEkid if o
H m;tjzpf
jyefcH,lcdkif;w,fqdk&ifvnf; 59(p) udk jyifzdkY
awmif;qdkwm[m rltm;jzifh jyifzdkYawmif;qkdwm
r[kwfbJeJY yk*dKvfa&;t& jyifzdkYawmif;qdkwm
jzpfomG ;Ny/D 'gu a':atmifqef;pkMunf&UJ yxr
odrfodrfarGUarGUa&G;&r,fhudp jzpfvmNyD/ olYom;
ESpfa,mufudk EkdifiHom;tjzpf jyefcH,lr,fqdk&if
vnf; Technical vdkY ac:wJh enf;emydkif;qkdif&m
tuefYtowfav;awG trsm;BuD; &SdEkdifao;
w,f/ ajyvnf&ifawmifrS ol[m 'D 59(p) udk
rltm;jzifh rrQwvkdY? vufrcHEkdifvdkY jyifcdkif;wm
xuf olyY *k Kd vaf &;t& jyifcikd ;f w,fqw
kd o
hJ abm
rsKd; a&mufomG ;atmifvYkd BuhcH dik fa&;bufu EkdifiH
a&;t& vkyfaqmifw,fvdkY usaemfjrifw,f/
tifrwefrS pdwf0ifpm;zkdYaumif;wJh EkdifiHa&;
tuGufvdkY usaemfxifw,f/ 'gawG tukefjzpf
oGm;&ifawmifrS vTwfawmfxJrSm rJay;yHkpepfu
rJqE&SifawG udk,fwdkifawmifrS olYtrwfu
b,foYu
l kd rJay;w,fqkw
d mrodEdik fbl;/ vQKUd 0Suf
NyD; rJay;wJhtcgusawmh usaemftxif 59 (p)
[m jyifvdkYr&rSef; odvdkYudk BuHhcdkifa&;ygwDu
wrifoufouf vkyfw,fvdkY usaemfawmh xif
w,f/ NyD;awmh BuHhcdkifa&;ygwD nDvmcHrSm rlawG
csrSwfwJhtcgrSm OD;pm;ay;tqifhawG &Sdygw,f/
'D 59 (p) udp[
m xdyw
f ef;OD;pm;ay;tqifx
h rJ mS
rygygbl;/ wdkif;&if;om;udpeJY useftkyfcsKyfa&;
ykidk ;f jyKjyifa&;awGyJ olwYdk xdyw
f ef;OD;pm;ay;xJrmS
ygygw,f/
a':atmifqef;pkMunfrmS olu
Y kd tBuHPf
aumif;awG ay;Ekdifr,fholawG tem;rSm odyfr&Sd
bl;? Team Work aysmufaew,f qdkwmrsKd;awG
Mum;ae&awmh 'DvdktajctaeawGrSm wdkif;jynf
udk olb,fvdkOD;aqmifrvJ/
usaemfjrifwmuawmh Ekid if aH &;acgif;aqmif
wkdif;[m tm;vHk;udk rodEkdifbl;/ olYem;rSm
uRrf;usifwJholawG vdkygw,f/ a':atmifqef;
pkMunfrmS tJvykd *k Kd vrf sK;d awG &Sv
d m;? r&Sv
d m;awmh
usaemfrajymwwfb;l / 'gayr,fh r&Sad o;&ifawmh
&Sdoifhw,fvdkY usaemfxifw,f/ EkdifiHa&;orm;
wdkif;rSm tJ'Dvdkyk*dKvfrsKd;awG &Sdoifhw,f/
a':atmifqef;pkMunfeJY ywfouf&if
usaemf tNrw
J rf;axmufjywJh udpE pS cf &k ydS gw,f/
'Dtoif;tzGJUudk EkdifiHa&;ygwDudk toif;tzGJUyHk?
EkdifiHa&;ygwDyHk aygufvmatmif Institution
wckvdk yHkay:vmatmif rvkyfwJh[myJ/ vkyfzdkY
aESmifah ES;w,f/ vkyzf yYkd suu
f u
G w
f u
hJ pd y /J aemuf
wcku awGUqHak qG;aEG;a&;jzpfpOfawG vkyw
f t
hJ cg
tmPmykdifrsm;eJY? txl;ojzifh ppfwyfeJYayghav?
tJvdkrsKd; awGUqHkaqG;aEG;a&; vkyfwJhtcgrSm
vly*k Kd vw
f OD;wnf;uyJ 'dik cf NH y;D awmh vkyaf ewm/
wu,fawmh Negotiation Process udkyg Institutionalize vkyfzdkY vdkw,f/
tck olr&Sd&if b,fol qufvkyfrvJqdkwJh
taetxm; jzpfvmw,f/ Oyrm qdyk gpdYk OD;ode;f
pdefeJY awGUw,faygh/ yxr oHk;? av;? ig;acguf
avmufu jyemr&Sdayr,fh aemufydkif; Mum
vm&if usefwJhtiftm;pkawGudkyg qGJac:zdkY vdk
w,f/ tedrfhqHk;Asm a':atmifqef;pkMunfeJY
OD;odef;pdef awGUwm? a':atmifqef;pkMunfeJY
ol&OD;a&Tref; awGUwmr[kwb
f eJ YJ a':atmifqef;
pkMunf[m NLD Ou|taeeJY 'DvlawGeJY
awGUwmjzpfzdkYvkdw,f/ 'g tedrfhqHk;tqifhaygh/
'Dxuf ydu
k s,jf yefv
Y m&if usew
f rhJ sK;d qufawGuykd g
wGJac:oifhw,f/ 'grS olr&Sd&ifvnf; 'DawGUqHk
aqG;aEG;a&; jzpfpOf[m rysufbJeYJ qufNyD;awmh
&yfwnfEdkifrSmaygh/ tcku awGUqHkaqG;aEG;a&;
jzpfpOfudk Institutionalized rvkyfxm;wJh tcg
usawmh 'DaqG;aEG;yGJawGrSm bmawG aqG;aEG;
w,fqdkwm usaemfwdkY rod&bl;/ OD;odef;pdefeJY
oleJY aqG;aEG;cJhw,f/ aemufydkif; rajyvnfbl;/
jyem wufvmw,fqdkwm odvdkuf&w,f/
aemufNyD; OD;a&Tref;eJY uyfoGm;w,f/ OD;a&Tref;eJY
aqG;aEG;wm tMumBuD;yJ/ aemufwcg xif
oavmufr[kwfbl;qdkwm odvmw,f/ tck
wcg xdyfoD;aqG;aEG;yGJqdkNyD; xyfawmif;w,f/
29
OD;rif;Zif
a':atmifqef;pkMunfvdk
MoZm&SdwJhyk*dKvfrsKd;eJY tmPm&SdwJh wyfvdkrsKd;
aygif;pyfzdkY vdkw,f . . .
&Sdaejcif;[m ajymif;vmygw,f qdkwJh rlay:rSm
Negative aygh/ tjyKoabmr[kwfbJeJY tysuf
jrefrmEdkifiHom;rsm; OD;pD;wnf;jzwf
t*Fvdyfbmomjzifh xkwfa0jzefYcsdaom
The Irrawaddy r*Zif;udk
EdkifiHwumESifh jynfwGif;wGif
rSm,l zwfIEdkifygonf/
Opinion
EDITORIAL
c&D;oGm; 0efaqmifrIjzihf
wkdif;jynf csrf;omEdkifygonf
The Irrawaddy
Weekly Journal
Established Since 1993
t,f'DwmcsKyf
wm0efcHt,f'Dwm
t,f'Dwm (EdkifiHa&;)
t,f'Dwm (Lifestyle)
t,f'DwmtzGJUtD;ar;vf
atmifaZmf
&Jenf? cufxef
omvGefaZmif;xuf
at;csrf;ajrh
editor.journal@irrawaddy.org
TEAM IRRAWADDY:
aumfyDt,f'Dwm
pif
- auxufpH? umBuD;
refae*sm (&efukefHk;)
- NzdK;olxuf
Hk;twGif;a&;rSL;
- td0ifhol
phyo_thu_htet@irrawaddy.org
xkwfvkyf^jzefYcsda&;tzGJU
jzefYcsda&;qufoG,f&ef
- aZmfxGef;? odef;ausmf?
atmifausmfaZm? &efEdkifxGef;
- 09 420 164393, 09 310 92959,
09 31777370
qufoG,f&e f(csif;rdkifHk;csKyf)-
xkwfa0ol
yHkESdyf
- OD;aomif;0if; (05036)
trSwf 197? 'kwd,xyf?
32 vrf; (tay:)? yef;bJwef;NrdKUe,f?
- a&TEdkifiH (05745)? OD;armifarmifvS
trSwf(90)? urmat;bk&m;vrf;?
q&mpH&yfuGuf? A[ef;NrdKUe,f
jrefrmbmom0ufbfqdkuf
http://burma.irrawaddy.org
t*Fvdyfbmom0ufbfqdkuf
http://irrawaddy.org
tywfpOfxkwfvTifhaeaom 'dwfvdkif;{&m0wD
http://video.irrawaddy.org
jrefrmbavmh*f
http://blog.irrawaddy.org
pm-32
jrefrmpHawmfcsdef b,fawmhajymif;rvJ
pm-36
31
Development
H ed ;f [m {&m0wD
jrpfqkH a&tm;vQypf pf pDru
&JU toufZmwdudk Ncdrf;ajcmufaewm trSefyg?
e*ku
d rS a&Tusiw
f mawG? &moDOwk azmufjyefwm
awGaMumifh {&m0wDjrpf[m oJaomif jzpfxeG ;f rI
awG ydkrsm;vmNyD; a&aMumif;usyfaewJh tajc
taerSm &Sdaeygw,f/ {&m0wDjrpf[m wEdkifiH
vHk;eJY oufqkdifwJhjrpfjzpfwmaMumifh jrpfaMumif;
xdef;odrf;a&; vkyfief;awGukd pepfwus vkyf
aqmifzdkY vkdtyfaewJhtcsdefrSm China Power
Investment Coorporation (CPI) uae jrpfqkH
pDru
H ed ;f &yfqidk ;f xm;&wJt
h wGuf epfemaeygw,f
vdYk xkwfazmfajymMum;vmwm[m tvGefpk;d &drfzYkd
aumif;wJh ajymMum;csufyg/
jrpfqpkH rD u
H ed ;f ukd t&ifppftpk;d & vufxuf
u csKyfqkdcJhNyD; vQyfppfpGrf;tm; 0efBuD;Xmeu
tcrJh &S,f,m 15 &mcdkifEIef;? at;&Sm;a0gvf
ukrP
u
D vufiif;aiG ig;&mckid Ef eI ;f ? wkwEf idk if H
u CPI u 80 &mckid Ef eI ;f ydik q
f idk x
f m;Ny;D pDru
H ed ;f
umvu ESpf 50 txdjzpfygw,f/ tJ'aD wmhjrpfqkH
pDrHudef;ukd vkyfaqmifchrJ ,f qdk&if jzpfvmEdkifwhJ
tusKd;qufawGukd avhvmMunfh&atmifyg/
jrefrmtpkd;&&JU cGifhjyKcsufeJY jrefrm-wkwf
odyHynm&SifawG yg0ifwJhtzGJU[m obm0 ywf
0ef;usif xdcdkufrIqkdif&m tuJjzwfpdppfrI (Environmental Impact Assessment-Special
Investigation) ukd jyKvy
k cf yhJ gw,f/ tJ'aD vhvm
umwGef; - atmifarmf
Cartoon
a&mufEikd af jc &So
d vdk pdu
k yf sK;d ajr {uaygif;rsm;pGm
ysufpD;Ekdifygw,f/
txl; owdcsyf&rSmu vlaygif;aomif;csD
aoqkH;cJh&wJh 2008 ckESpfu wkwfEdkifiHrSm
vIycf wfcw
hJ hJ ivsi[
f m Three Gorges Dam qdk
wJh qnfBuD; wnfaqmufrI&UJ tusKd;quftjzpf
zdtm;awGaMumifh ivsiv
f yI cf &hJ w,fvYkd okawoe
awGU&Scd suaf wGu qdyk gw,f/ 'ghtjyif jrpfaMumif;
xde;f odr;f a&; vkyif ef;awG rvkyaf qmifv?Ykd qnf
awGaqmufvdkY aysmufuG,foGm;&wJh jrpf ta&
twGu[
f m wkwEf ikd if t
H wGi;f rSm axmifcsND y;D &Syd g
w,f/
olwYEkd kid fiHrmS awmifrS obm0 ywf0ef;usif
xdcu
kd rf u
I kd xnfrh wGuw
f hJ wkwEf ikd if u
H ukrP
D
awG[m usrwdkY {&m0wDjrpfBuD; ysufpD;oGm;rSm?
obm0ywf0ef;usif xdcku
d frmS udk xnfhwGufpOf;
pm;rSm r[kwfygbl;qdkwm aocsmaeygw,f/
jrpfqkHqnf wnfaqmufvdkY qnfzdtm;aMumifh
ivsiv
f yI cf &hJ if jynfoal wGyJ xdcu
kd ef pfem&rSmyg/
toufaoG;aMumozG,f ta&;ygwJh {&m0wDjrpf
Bu;D wdraf umaysmufq;Hk oGm;rSmudk tawG;eJw
Y ifyJ
b,fvdkrS vufrcHEdkifygbl;/
2015 ckEpS f a&G;aumufyt
JG Ny;D aemufwuf
vmr,fh tpdk;&[m jynfolawG&JUqEukd tav;
xm;? rxm;qdw
k m jrpfqpHk rD u
H ed ;f udk quftaumif
txnfazmf? razmfudpeJYapmifhMunfh tuJjzwf&
rSmyg/ tcktcsdefxd jynfolvlxkuae jywfjywf
om;om; uefYuGufaeayr,fh vlxkacgif;aqmif
a':atmifqef;pkMunf tygt0if twdkuftcH
awG&UJ oabmxm;u jywfjywfom;om; r&Sw
d m
awGU&ygw,f/ t&iftpdk;& tzGUJ xJrmS yg0ifchw
J hJ
Page 35
32
Opinion
Dateline Irrawaddy
'D
2014 [m aumif;aom
tem*wfwckudk a&mufzkdYtwGuf
OD;wnfaew,f/ 'gayr,fh vlawG&JUpdwf
wzufpGef;a&mufEdkifwJh obm0awGeJY
y#dyuawGuawmh {NyDvrSm
12 &ufaeY pNyD;awmh ZlvdkiftwGif;rSm
13 &ufaeYtxd enf;enf;owd&Sd&r,fhoabm
awGU&w,f . . .
Opinion 33
Cartoon
umwGef; - Edkifvif;
tpOftqufwkef;u&,f 'DvdktaMumif;t&m
jzpf&yfawG zwfMunfhygvm;/ usaemfwdkY ordkif;
aMumif;awGxrJ mS tukev
f ;Hk udk jyefNy;D awmh Munfh
&if 'Drif;eJY 'Drif; tajymif;tvJrmS 'D jzpf&yfBu;D
jzpfw,f/ 'Dvdkjzpfw,f/ 'Dvdk ivsifvIyfw,f/
'Dvdk wGef;vSJw,f/ tm;vkH;aom jzpf&yfawGu
rif; wyg;eJYwyg; tul;tajymif;wdkif;rSm &Sdw,f
av/
rSefeef;&mZ0ifudk jyefzwf? 'Dtwkdif;yJav?
'Dawmhtm;vkH;[m 'DvkdtaMumif;t&mav;awG
xl;qef;wm awG&w
dS ,f? 'Dvo
dk ;kH oyfw,f? 'Dvedk YJ
'Dbuf vGwfvyfa&; &vmwJhtcgusawmh 15th
f yfa&;ay;rSm aocsmaeNy/D
January 1948 vGwv
15th January u &uf raumif ;bl ;wJh / tJ 'D
twGufusrdkYvdkY 4 January udk vGwfvyfa&;
ay;ygqkdNyD; aA'ifq&mawG wGufNyD;ay;w,f
'gayr,fh tjiif;yGm;aeqJyJ tJ'D&ufu qkd;
ovm;? aumif;ovm;qkw
d maygh? ay;wJt
h csed u
f
vnf; 420 qkad wmh wcsKUd awGu aemufw;D aemuf
wwfEidk o
f m;? uwfo;D uwfzhJ Ekid o
f m;? pNy;D vGwf
vyfa&;&wkef;u aA'if&JU,Mwmt& 'Dtcsdef
'Dumv[m 1 &ufaeYudkay;r,fh[mukd &ufa&GU
vkdufao;w,f aA'ifq&mawGu? ajym&r,fqdk
&if 4 January 'Dxuf &ufaumif;wmawG&adS o;
w,f? aemufusrSmqkd;vkdY 4 January ay;wmjzpf
w,f/ b,fvkdyJajymajymayghav jrefrmjynfu
ppcsif; vGwfvyfa&;,lwmukdu 4 January
aA'ifeJYp,lwm/
udkausmfpGmrdk; / / OD;EkwdkY? OD;ae0if;wdkY
acwfrSmqkd&ifvnf; aiGpuLudpawG &Sdw,f/
vrf;tajymif;tvJ udpawG&Sdw,f/
q&mpHZmPDb/dk / yxrOD;qH;k jrefrmjynfrmS
OD;EkvufxufrSm wkdif;jynfu raumif;bl;?
ZmwmunhHw,fqkdNyD; aA'ifq&mawGu a[m
a&m? [kdbk&ifvufxufuvkd? Oykof&uf&Snf0if
awmh trsK;d om;vTwaf wmf &Sad ewJt
h csed ?f jynfoYl
vTwfawmf &SdaewJhtcsdef vTwfawmfrwwfbl;/
Oyko&f uf&n
S 0f ifw,f? Ny;D awmh jrefrmrSm usaemf
wdYk Oykoaf eYawGyw
d w
f ,f? Ny;D awmhtrJom;rpm;&
bl;qkdNyD; wkdif;jynfrSmvkyfw,fav 'gu ,Mwm
'Drdkua&pDa&;? vlYtcGifhta&;?
wdkif;&if;om;a&; ponfhjrefrmhEdkifiHa&;
jzpfay:ajymif;vJrIrsm;udk oHk;oyfaqG;aEG;
aeNyD; DVB kyfoHwGif tywfpOf
wifqufxkwfvTifhvsuf&Sdonf/
,cktpDtpOfrSm 'Drdku&ufwpf jrefrmhtoH
(DVB) uae Zefe0g&Dv 15 &ufaeY
xkwfvTifhcsufudk jyefvnfwifqufjcif;
jzpfonf/
34
Opinion
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Editorial Cartoon
Reform
jrefrmpHawmfcsdef b,fawmhajymif;rvJ
xufatmifausmf
wkdbmv 27 &ufaeY[m Oa&mywkduf&JU aqmif;&moD pHawmf
csdefukd ajymif;wJhaeY jzpfygw,f/ tck&SdaewJhtcsdefukd aemuf 1
em&D jyefqkwfNyD; rwfv 30 &ufusrS a&SUukd 1 em&D jyefwkd; (tck rlvtwkdif;)
rSm jzpfygw,f/
atmuf
ajrmuftar&duwkduf? awmiftar&du
wku
d f eJY MopaMw;vswu
dk af wGrmS vnf; tvm;wl
tcsdefa&SUwkd; aemufqkwfvkyfavh&SdNyD; wwkdufeJY
wwku
d f tcsed af jymif;wJu
h mvrwlygbl;/ tar&d
uefeJY uae'gbufrSm ekd0ifbm 3 &ufaeYus&if
aqmif;&moD em&Dajymif;Ny;D MopaMw;vsrmS awmh
NyD;cJhwJh 6 &ufaeYuwnf;u aEG&moDem&Dudk
ajymif;oGm;NyD jzpfygw,f/ 'Dvkdtcsdefa&SUwkd;
aemufqw
k f vkyw
f mudk DST (Daylight Saving
Time) vkdY ac:Muygw,f/
aqmif;&moD a&mufNyq
D w
kd meJY um;awGtm;
vk H ; aqmif ; wG i f ; oH k ; wm&majymif ; &ygw,f /
pufbD;qkdifawGay: puD; (a&cJjyifavQm pD;ud&d
,m) awGa&mufvmygw,f/ vlawGtm;vk;H taEG;
xnf txl B uD ; 0wf ? ta0;ujrif E k d i f a tmif
a&mifjyef[yfekdifwJh t0ga&miftrSwfom;awG
tusrSmuyfNyD; aea&mifr&wJh vrf;awGay:
avQmuf&ygw,f/ aetdrfawG? Hk;awG? tvkyfHk
awGG tm;vkH;vnf; taEG;ay;pufawGzGihf/ 'DvkdeJY
Oa&my&JU em&DvufwH rdepf 60 aemufjyefqkwf
oGm;cJhwmukd todtrSwfjyKcJhMuayhg/
wcsdefwnf;rSmyJ Oa&myeJY tar&durSm
tajcpdkufwJh BBC,DVB, VOA, RFA a&'D,kd
Opinion 35
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
xufatmifausmfonf
xdkif;-jrefrm e,fpyfwGif tajcpdkufaom
ausmif;om;vufeufudkif ABSDF
tzGJU0ifa[mif;jzpfjyD; DVB \
owif;axmufa[mif;vnf; jzpfonf/
,cktcg aemfa0EdkifiHwGif
aexdkifvsuf&Sdonf/
ESifaeMuqJ jzpfygw,f/
tESpfjyefcsKyf&r,fqkd&ifawmh urmBuD;u
tcsdefeJYwajy;nD a&SUokdYcsDwufaepOfrSm jrefrm
trsm;pkuawmh jrefrmhenf; jrefrmh[ef ]jrefrm
pHawmfcsdef}eJY c&D;qufaeqJjzpfygw,f/ av
,mOfawG? &xm;awG? oabmFawG? bwfpfum;
awG aemufusaeqJ jzpfygw,f/ tpnf;a0;awG?
aqG;aEG;yJaG wG? tcsi;f csi;f csed ;f qkw
d mawG aemuf
usaeqJ jzpfygw,f/ 'gaMumihf jrefrmEkid if t
H ckvdk
acwfaemufus useaf ecJw
h mvkYd aumufcsuq
f &GJ
awmhrvm;/
'Dvdk twdtusajymzkaYd wmh cufygvdrrfh ,f/
jyifyurmeJY ESpfaygif; 50 ausmf tqufoG,f
jzwfcHcJh&vkdY 'DvkdjzpfoGm;w,fvkdY xifygw,f/
tck acwfajymif;umvrSmawmh jyifyurmuvl
awG jrefrmEkdifiHtwGif; 0ifvmaeMuNyD jzpfovkd
jrefrmEkdifiHuvlawGvnf; jyifyurmqDxGufcGm
avhvmcGihf &aeMuNyDjzpfygw,f/ 'g[mwkd;wuf
wJh urmBu;D udk trDvu
dk Ef idk zf t
Ykd cGit
fh cg aumif;
wckaygh/
'Dvdk yGihfvif;vGwfvyfvmwJh tcGihftcg
aumif;udk trdt& zrf;qky&f r,ft
h csed rf mS jrefrmh
enf; jrefrmh[ef ]jrefrmpHawmfcsdef} qkdwmukd
&mZ0ifxJrSm csefxm;cJhNyD; wduswJhtcsdefZ,m;
awGeJYa&SUukd csDwufEkdifzkdY usaemfwkdY jrefrmawG
tm;vkH; tpGrf;ukef BudK;pm;zkdYvkdaeNyDjzpfygw,f/
csif;awmifwef;rsm;ay:oGm;rnfh um;*dwfwae&m/
Page 31 - b,fenf;eJYrS
jyefrpoifhwJh jrpfqHkpDrHudef;
orwudk wm0ef,zl Ykd ajymaewJh oabmrSm awGU
&awmh usrwdkYtaeeJYjrpfqkHudpeJY ywfoufvm
&if jynfolawGbufu &yfwnfumuG,fwJh
pum;udk twdkuftcHbufu Mum;csifrdwm
trSefyg/
2015 aemufyikd ;f OD;ode;f pdeyf J 'kw,
d tBurd f
ajrmuf orwoufwrf;udk qufcH qufcH? a':
atmifqef;pkMunfyo
J rw jzpfvmjzpfvm jrpfqHk
pDrHudef;udk jyeftoufoGif;r,fqdk&ifawmh wdkif;
jynftwGuf tvm;tvm aumif;rSmr[kwyf gbl;/
jrpfqpHk rD u
H ed ;f [m Edik if o
H ?l Edik if o
H m;wdik ;f twGuf
xdcdkufqkH;IH; epfemrIawG aocsmayguf&SdaewJh
pDru
H ed ;f rSe;f odygvsuef YJ jyefciG jhf yKc&hJ ift'J t
D pd;k &?
tJ'D orw[m ordik ;f w&m;cH jzpfomG ;ygvdrrhf ,f/
wkwfEdkifiH&JU pDrHudef;awG[m aumif;usKd;
xuf qdk;usKd;rsm;aew,fqdkwm vufyHawmif;
awmif aMu;eDpDrHudef;u oufaojyaeygw,f/
jrpfqkHudp[m vufyHawmif;udpxuf ydkNyD;
us,jf yefyY gw,f/ ESpf 50 qdw
k hJ oufwrf;twGi;f
rSm cP&yfvu
kd ?f jyefpvdu
k f vkyaf e&if aemifvm
r,fh rsKd;qufawG[m {&m0wDjrpfudk jrifawGU&zdkY
awmif cJ,Of;oGm;Edkifygw,f/
wkw[
f m jrefrmEdik if t
H ay: jrpfqpHk rD u
H ed ;f
taMumif;jyKNyD; EdkifiHa&; upm;uGuf zefwD;ae
ovm;qdkwmvnf; (tav;teuf) xnfhoGif;
pOf;pm;&rSmjzpfygw,f/ tckudkyJ ucsifjynfe,f
twGi;f rSm wkwb
f ufuw
dk &m;r0if opfc;dk xkwf
rIawGaMumifh opfawmjyKef;wD;rIawG jzpfay:ae
ygNyD/ wkwftvkyform;awG 0ifa&mufvm&if
jzpfvmEdik rf ,fh vlraI &;tusK;d qufawGyg &Sad eyg
w,f/ 'ghtjyif tpdk;&eJY wdkif;&if;om; vufeuf
udkif tzGJUtpnf;awGMum; wnfaqmufaewJh
]],kMH unfr}I } ysujf ym;oGm;Edik w
f ,f qdw
k myg owd
jyKoifhygw,f/
usrwdkY jynfolawG vdkcsifaewJh tajzu
b,ftpd;k &yJ wufwuf? b,foyl J orwjzpfjzpf
jrpfqkHpDrHudef;udk &moufyef &yfqdkif;ypfzdkY?
wenf;tm;jzifh ESpf 50 oufwrf;twGif; jrpfqHk
pDrHudef; vkH;0rjyKvkyfzdkYqdkwJhtajzyg/ jrpfqkHpDrH
udef; &yfqdkif;cJhvdkY CPI udk avsmfaMu; jyefay;&
r,fqdk&ifvnf; usrtaeeJY wwfEdkifoavmuf
aiGaMu;xnfh0ifrSmyg/ oef; 60 aom jynfol
awGtaeeJY wa,mufudk waxmifyJ xnfh0if?
xnf0h if? pkpnf;nDw
G cf &hJ if usrwdyYk ikd w
f {hJ &m0wD
jrpfBuD;udka&G;,lzdkY tqifoifh&Sdygw,f/
&mZ0ifxu
J ouf&jdS rpfBu;D jrpfrif; {&m0wD
pD;qif;NrJ pD;qif;aeEdik zf Ykd jrpfqpHk rD u
H ed ;f jyefvnf
pwifr,fhta&;udk b,fvdktajctae? b,fvdk
taMumif;jycsufeJYrS vkH;0vufcHEdkifrSm r[kwf
aMumif; wifjyvkduf&ygw,f/ /
Travel
Mandalay
rEav;u a&S;acwf
a&Tausmif;awmf
&efydkif^rEav;
rEav;
ta0;uMunhv
f u
dk &f if aea&mifxrJ mS a&eH
0aewJhrIdif;ndKUndKUa&Tausmif;awmfBuD;[myeH&
aeNyD; teD;tem;rSmawmh jyefvnfwnfaqmuf
xm;wJh twkr&Sdtkwfausmif;awmfBuD;ukd jrifae
&ygw,f/
ausmif;a&SU qkid u
f ,f&yfvu
dk w
f ,fq&dk ifjzihf
vuf u k d i f zk e f ; ygrusef t cG e f a y;aqmif z k d Y
owday; qkdif;bkwfawGu owday;aeovkd
vlBuD;200 usyf? uav; 100 usyf? EdkifiHjcm;
om;qk&d ifusyf waomif;0ifaMu;tjzpf aumuf
cHygw,f/
a&Teef;awmfausmif;BuD;ukdMunhfvkdufwJh
tcgrSmawmh pEkaqmifudk aeausmw
f nfaqmuf
xm;wJh ausmif;OD;pHy,fxyf ,Ge;f aqmif?aZw0ef
aqmif? pjrifywfvrf;wku
d dk uRe;f om;twdex
YJ iG ;f
xkxm;wJh yef;qGJwef;? a0,Hwef;? pdefawmif
wef;? axmihfyef;? rSefuif;? azmif;vkH;wk&if?
pk v pf r G r f ; cRef ? wk d i f a xmuf e ,m;? tajymuf
trGrf;? tjc,ftvS,fawGeJY tHMop&maumif;
avmufatmif xkqpfxm;ygw,f/
oDaygrif;vufxuf o&ufuif;vkdYac:wJh
xkxnfBuD;rm;wJh tkwfavSum; ig;pif;wnf
aqmufcJh&mrSm ta&SUbufjcrf;u avSum;om
rlvvuf&mtwkdif; wnf&Sdawmhw,fvkdY od&yg
w,f/
ausmif;ay:rSma&mufaewJh wkwftrsdK;
orD;ESpOf ;D u jrefrmwk&Yd UJ a&S;vuf&mawGuMdk unhf
um wtHwMoeJY "mwfyHk wzsyzf syf u
dk af eav&JU/
Bu;D rm;wJw
h idk v
f ;Hk aygif; 150 eJY axmufuef
xm;wJh a&Tausmif;BuD;tv,frSmawmh kyfyGm;
awmfwql(rHbk&m;)&SdNyD; jrefrmtrsdK;orD;av;
ESpfOD;u bk&m;0wfjyKaeygw,f/
wcsed u
f awmh a&Tyed ;f csawGeYJ awmufajymif
cJw
h t
h J wGi;f aqmifBu;D [m tcktcgrSmawmh rvif;
wvif;eJY tarSmifbufukdvkaeygNyD/
ta&SUbufukd rsufESmrlxm;wJh xkdifawmfrl
kyfyGm;awmfukd um&Hxm;wJh rm&bifcef;qD;eH&H
wvQmuf r S m awmh Ak ' j rwf p G m bk & m;jzpf p Of
ZmwfawmfBuD; 10 bGJUrS aumif;Ekd;&m&mrsm;ukd
xkqpfxm;ygw,f/
ausmif;tjyifeH&HeJY pBuFefvrf;wavQmuf
tumt&H vufwef;awGrSmawmh aevtxdrf;
trSwf a'gif;? ,keyf rHk sm;? odMum;? jA[m? vlysH yk ?f
aZmf*sDkyf? avmuewfkyf?udE&Dud E&m? bDvl;?
e*g;? e,m;? *VKef? [oFm? Oa'gif;? aus;?jcaoFh?
qifpwJh wd&pmeyf rHk sm;? ola,mifyiG ?fh Mum?anmif?
rk'&uf? yef;EG,fpwJh yef;eJY tyifrsKd;pkH? t0ef;
taxmihf? tacGtvdwf? ckywf? e*g;vdrfpwJh
uEkwfyef; vuf&mawGeJY tEkpdwfykHazmfxm;
ygw,f/
jrefrmrI jrefrmh[efawGMum; taemufwkdif;
[ef vlysHawmfkyfwcsdKUukdvnf; awGUjrif&wJh
twGut
f 'J aD cwfumv,Ofaus;rIEpS cf k aygif;pyf
aeNyDvkdY cefYrSef;Ekdifygw,f/
ysufpD;aewJhtkyfwcsKUd &JU vuf? ajc? acgif;
ykid ;f awGuadk cwfopfvuf&mwcsKUd eJt
Y pm;xd;k xm;
37
oDaygrif;[m crnf;awmfrif;wkef;rif;BuD; eef;wufcsdefupNyD; ewf&GmpHonhfwkdif
aexkdifcJhwJhtaqmifawmfukd zsufodrf;um bkef;BuD;ausmif;tjzpf
aqmufvkyfvSL'gef;cJhwmjzpfygw,f . . .
ayr,hf tEkpdwfxkqpfxm;wJh a&S;vuf&mawG
Mum;rSm Murf;&S&Sacwfvuf&mwcsKdUukd jrifvkduf
wJh twGuf cHpm;rItm;ukd avsmhyg;apw,fvkdY
xifrdygw,f/
1878 ckESpf oDaygrif; wnfaqmufcJhwJh
a&Teef;awmf ausmif;Bu;D [m tckq&dk if oufwrf;
135 ESpfxJ csOf;eif;0if a&mufvmaeygNyD/
'kw,
d urmppftwGi;f rEav;NrKd Uuk*d syefwYdk
Ak;H BuJ wku
d cf u
dk &f mrSmawmh uHaumif;axmufrpGm
AkH;'PfuvGwf ajrmufcJhygw,f/
oDaygrif;[m crnf;awmfrif;wkef;rif;BuD;
eef;wufcsed u
f pNy;D ewf&mG pHonhw
f idk af exkid cf w
hJ hJ
taqmifawmfudk zsuo
f rd ;f um bke;f Bu;D ausmif;
tjzpf aqmufvkyfvSL'gef;cJhwmjzpfygw,f/
rEav;orkdif;ukdavhvmaewJh pma&;q&m
ql;iSuu
f awmh jrefrmh"avhx;Hk pHtwkid ;f aoqk;H
oGm; ol&JUypnf;wpfckukd bkef;awmfBuD;ausmif;
vSL'gef;NyD; aumif;rIukokdvf,lwJh oabmukd
aqmifw,fvkdY qkdygw,f/
'Da&S;a[mif;ausmif;BuD;ukd ,Ofaus;rI
0efBuD;Xmeu jrefrmhenf; jrefrm[ef a&eHacs;
okwu
f m wwfEidk o
f rQxed ;f odr;f aeayr,hv
f nf;
rEav;&JU tyltat;? rkd;? av? ae'PfawG? zkef
oJpwmawGaMumihf wcsKUd tykid ;f rSm&Sw
d hJ uRe;f om;
jym;ay:xGif;xkxm;wJh tkyfawGysufpD;ayguf
NyJaeygNyD/
tJ't
D jyif ausmif;Bu;D &JUatmufajcrSmvnf;
oHuu
l eG u
f &pfwidk af wGeYJ axmufuefNy;D xde;f odr;f
xm; &ygw,f/
NyD;cJhwJh azazmf0g&Dvavmufu &efukef
tajcpkduf tar&duefoHkH; ,Ofaus;rIXmeu
a&Tausmif;BuD;jyKjyifxdef; odrf;a&;ukdulnDzkdY
pwifurf;vSrf;cJhygw,f/
,refESpfu tar&duefot
H rwfBu;D 'J&pf
rpfcsv
J u
f ,
dk w
f id k af &muf&d S vmNy;D tar&duefa':vm
ig;odef;eJY enf;ynmtyg t0ifynm&SifawGyg
tultnDay;r,fvkdY uwd jyK cJhygw,f/
,ckESpf pwiftaumiftxnf azmfr,hf
'DprD u
H ed ;f rSm tar&duefynm&Sirf sm;eJt
Y wl ,Of
aus;rI0efBuD;Xme wm0ef&Sdolrsm;? jrefrmrI
vuf&m dk;&mynm&Sifrsm;jzpfwJh OD;at;jrihf?
wr0wD OD;0if;armifwu
Ydk yl;aygif;vkyaf qmifrmS
jzpfNyD; vmrnhf azazmf0g&DvrSm jyKjyifxdef;odrf;
rIvkyfief;awG pwifrSmjzpfygw,f/
tar&dueftultnDeJY jyifqifwJhae&mrSm
usdK;yJh? ysufpD;? aysmufqkH;oGm;wJh kyfwkawGukd
oDaygrif;acwf vuf&mtwkdif; xm;&SdrSmjzpfwJh
tjyifocH surf sm;tpm; opfom;oyfx;dk jcif;?aqG;
ajrah ygufNyaJ eonhf a&wHavQmufrsm;ukd vJv,
S f
jcif; jyKvkyfrSmjzpfw,fvkdY od&ygw,f/
NrKd Uwnfeef;wnf rif;wke;f rif;Bu;D [m bke;f
Bu;D ausmif;rsm;ukd ta&SUjyif? taemufjyif?ajrmuf
jyif? awmifjyif cGJjcm;um pepfwusae&mcsxm;
ay;cJhaomfvnf; ESpfaygif; 150 ausmfMum
vmwJhtcg ysufpD;,kd,Gif;rIawGaMumihf tenf;
i,f om usefygawmhw,f/
rEav;a'o wpf0kdufrSmawmha&Teef;awmf
ausmif;? 'kwd, a&Ttifyifausmif;? tif;0
Am;u&mausmif;wko
Yd mrlvvuf&mtwkid ;f rysuf
r,Gif; usef&Sdaeygw,f/
a&T e ef ; awmf a usmif ; eJ Y tif ; 0Am;u&m
rEav;NrdKU a&Tausmif;/
a&Tausmif;twGif;rS tEkpdwfjrefrmrIvuf&mrsm;/
jrefrmrI jrefrmh[efawGMum;
taemufwkdif;[ef vlysHawmfkyfwcsdKUukdvnf;
awGUjrif&wJhtwGuf tJ'Dacwfumv
,Ofaus;rIESpfckaygif;pyfaeNyDvkdY
cefYrSef;Ekdifygw,f . . .
ausmif;uko
d m,Ofaus;rI0efBu;D Xmeu xde;f odr;f
Ekdifayr,hf? a&Ttifyif ausmif;uawmhausmif;
xkdif bkef;BuD;ukd,fwkdif xdef;odrf;w,fvkdY od&yg
w,f/
rEav;a'0ef;&yfrmS &Sw
d ahJ &Ttifyifbek ;f Bu;D
ausmif; vnf; oufwrf; 118 ESp&f NdS yD jzpfygw,f?
ausmif;wkdufwckvkH;uRef; xnfrsm;ukdtokH;jyK
wnfaqmufxm; wmyg/ a&S; vuf&mbDvl;?
avmuewfpwJt
h kyaf wGeyYJ aHk zmfxm;wJh uRe;f wH
uJBuD;awGeJY vSypGmaqmufvkyfxm;ygw,f/
'gayr,hf jyKjyif xd ef;odrf;wJh ae&mrSm
vkt
d yfcsuw
f csKUd ukd awGUae&Ny;D opfom;oyfawG
eJY dkufoGif;&r,hftpm; tvG,fwul oHcsufukd
tokH;jyKjcif;? vQyfppfrD;oG,fwef;&mrSm pepf
wusr[kwfbJ tvG,fwul jyKvkyfjcif;aMumihf
rD;ab; tE&m,f tcsed rf a&G;jzpfay:Ekid jf cif;wdu
Yk kd
awGUjrifcJh&ygw,f/
jrefrmhtdrfeD;csif; xkdif;EkdifiHrSmawmhbkef;
awmf B uD ; ausmif ; awG [ m Ek d i f i H j cm;om;awG
um;BuD;um;i,f toG,foG,feJY vma&muf
avhvmrI tifrwefrsm;jym;vSayr,hf? rEav;
a'ow0ku
d f jrefrmrIvuf&mtjynh&f w
dS hJ bke;f Bu;D
ausmif;awGrmS awmh avhvmolenf;Ny;D vlrodol
rodjzpfaeao;w,fqkdwmukd rEav;c&D;pOfrSm
jrifawGUcJh&ygw,f/
&efydkifonf{&m0wDowif;Xme\
tBuD;wef;owif;axmuf wOD;jzpfNyD;
ppfzufa&;&m? pD;yGm;a&;? b@ma&;? ,Ofaus;rIESifh
ordkif;qdkif&mrsm; a&;om;vsuf&Sdonf/
Lifestyle
Society
]]r[mNrdKifaps;uav;&JU
&o r,fvdk'D}}
rdcsrf;a0
tdrf
tEkynmwHwm; . . .
vlBuD;vlaumif;pdwf . . .
pm-40
pm-42
cGeftm;jznfh rdi,f. . .
pm-44
]]orD;wdkYu atmifcsrf;om(4)vrf;u ay
40-60 ajray:rSm tdrfaqmufNyD;aeMuwm/
ta&SUutbGm;tdr?f taemufu orD;wdt
Yk rd af ygh/
6 wef;avmuftxd ausmif;aezl;ygw,f/ taz
r&Sdawmhvnf; ausmif;xGufvdkuf&wmaygh}}
aps;&JU tv,fvrf;aMumif;rSm ig;uav;
awG ykpeG u
f av;awG yHNk y;D a&mif;wJh aps;onfav;
awGuawmh rvSrf;rurf; oJuGif;qdkwJh ae&mu
vmwJh uav;awGyg/ irdk;&dyfacsmif;udk trSD
jyKNyD; oJarmfawmfawGqdkufuyf? oJawGyHkxm;&m
ae&mudk oJuGif;vdkYac:ygw,f/ tJ'DrSm tpD
tpOfrus zifvn
S ahf cgif;vSnv
hf al eomHk wJtrd f
uav;awG tvH;k ESpq
f ,favmuf&w
dS ,f/ taz
awG? tarawG jrpfxJu&Smay;oavmuf aps;
uav;rSm vmyHka&mif;wmqdkawmh aps;csdKcsdKeJY
qif;&Jol qif;&Jom;omru vlvwfwef;pm;
awGvnf; tm;ay;Muyg&JU/ pm;aomufqikd af wGrmS
vdu
k af wmif;aewJh uav;awGepYJ m&if 'Duav;
awG 0rf;pm&SmazGrIu ormtmZD0 rusaybl;
vm;/ 'gayr,fhausmif;aet&G,fawG ig;Aef;a&SU
a&mufaewmudk pOf;pm;rdjyefawmh oluav;
awG&JU tem*wfudkarQmfawG;NyD; oufjyif;csrdjyef
a&m/
'Daps;rSm aeYwdkif;aps;0,fNyD; oludk,fwdkif
uawmh puf c sKyf v k y f i ef ; eJ Y touf a rG ; wJ h
oif;oif;u usreJY cifrif&if;pGJ&SdNyD; pum;udk
a[ma[m'dkif;'dkif; ajymwwfolyg/
]]or0g,ru aiGacs;w,f acs;w,fqdkNyD;
twdk;udk tNyD;Ekwfxm;vdkufwm/ NyD;awmhvnf;
pkaiGqNkd y;D ig;axmifujzwfao;/ olwYkd pkaiGjzwf
wmeJY twdk;EkwfwmeJY owfrSwf&uf taMuqyf
&wmeJ?Y q&mrES,.f . ud,
k ahf iGeu
YJ ,
kd u
fh jkd yefvn
S hf
acs;ay;aeovdk rjzpfaebl;vm;/ 'gawmif qif;
&Jol qif;&Jom;wdkif; &wmr[kwfbl;/ olwdkYeJY
yvJeyH oifw
h v
hJ rl /S [dw
k avmu wefaqmifwikd f
rSm wkwfolaX;awGvmNyD; tdrfaxmifpkwpkudk
qef 3 jynf? qDyHk;uav;eJYwyHk;? aiGoHk;axmif
vSLyga&mvm;/ wdkuifa0vdkufwm tdrfaxmifpk
wpkukd wdu
k ifwck r[kwb
f ?J vufoif&h ma0awmh
tdrfaxmifpkwpkwnf;rSm wdkuifESpfckoHk;ck &vdk
&? r&wJh tdraf xmifpu
k vH;k 0r&? apwem&So
d u
l
&Sw
d mawmif ud,
k t
hf &yfuvlBu;D awG aumif;OD;rS/
Lifestyle Cartoon
umwGef;-ypfwdkif;axmif
aps;uav;udk trSDjyKNyD;
vlawG a&mif;0,fMu? azmufum;Mu?
aiG&if;r&SdolawG aiGacs;Muvkyf&awmh
twdk;ay;vdkuf? t&if;qyfvdkuf?
aiGjyefacs;vdkuf . . .
vufoif&h m pm;awmfac:wJt
h usiu
hf aysmufukd
raysmufbl;/ q&mra& acwfajymif;NyD xifae
vm; ..rajymif;ao;ygbl;}}
[kwfygh/ oif;oif;pum;u txdkuft
avQmufrSefaevdkY b,fvdktm;ay;&rSef;awmif
rodawmhygbl;/
'Daps;rSm usreJYrsufrSef;wef;rdwJh qdkifw
qdik v
f nf; &Syd gao;w,f/ reDvmxGe;f &JU abxkyf
ta&mif;qdik yf g/ olu olt
Y usa wGvykd J acwfrrD D
vSvSyy aewwfolyg/ urm&GwfoHvrf;uae
vma&mif;wJholaygh/ reDvmxGef;u Law eJY
ausmif;NyD;xm;vdYk usrtHhMordygao;w,f/ usr
wdkYt&ifu em;vnfxm;wmu abxkyfqdkif
qdw
k m Edik if jH cm;uvmwJh txnfa[mif;awGayUg/
tckuawmh a&mukefygNyD/ udk,fhjynfudk,fh&Gmu
qdkifus tdrfus 0,fNyD;r0wfcsifawmhvdkY jyef
a&mif;wJh wywf&pfawGvnf; 'Daps;uGufxJrSm
vnfaeNyDaygh/ tusawG puyfawG vwfvwf
qwfqwf topfe;D yg;qdk aps;wrsKd ;/ ta[mif;yHk
aygufae&if aps;wrsKd;/ tpm;pm;ygyJ/
]]ypn;f awGukd r*Fvmaps;u oGm;0,fwmyg/
wqdkifvHk;ypnf;t&if;csnf; ig;odef;/ ajrBuD;
tiSm; 3 vudk av;aomif;cGJ ay;&ygw,f/
qdik u
f akd wmhu,
kd b
hf momaqmufxm;wmyg/ qdik f
odrf;awmh ypnf;awGaowmyHk;xJ ydwfNyD;odrf;Hk
yJ/ tcku yGiv
hf if;&moDqakd wmh ta&mif;t0,f
rqdk;ygbl;/ tefwDa&mif;csifwm&Sdvnf; ,lvm
aemf/ tusvSvSav;awGvnf; tm;ay;ygOD;/
'Dyq
kH ef;av;qdk tefweD v
YJ u
kd rf mS / vnfyif;r[du
k f
39
40
Lifestyle
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Art
Nidrf;csrf;a&;twGuf
tEkynmwHwm;
EdkifpGrf;
ukefNrdKU'*HkNrdKUe,f? a,mrif;BuD;vrf;rSm&SdwJh Gallery 65 rSm Diverze
Art Platform tzGJU&JU ]]Nidrf;csrf;a&;twGuf tEkynmwHwm;}} (Art
Bridge For Peace) vdkY&nfTef;xm;wJh yGJwckudk 2014 Zefe0g&D 10 &ufaeY
uae 12 &ufaeYtxd jyocJhygw,f/
&ef
EkEke,fe,f
ESvkH;tdrfav;awGrSm
arQmfvifhcsufawG?
oHa,mZOfawG?
aysmf&TifrIav;awG
wcPwmay:vmwJhtcsdef . . .
aMumif;? uav;rsm;ajymqdo
k nfrsm;udek m;axmif
ay;jcif;? oDcsi;f oifay;jcif;? ykq
H jJG cif;? rkeaYf 0jcif;
rsm; jyKvkyfcJhygonf}} vdkY aus;Zl;wifvTmrSm
azmfjyay;xm;ygw,f/
NyD;awmh]],ckwifjyxm;onfh yef;csDykHav;
rsm;rSm ,m,Dpcef; 8 ckwGif 1 ESpfausmfMum
aexdkifaeMu&aom tdrfaysmufuav;i,frsm;
a&;qGJonfh ykHuav;rsm;jzpfaMumif;? wcsKdU
yef;csyD rHk sm;rSm Ak'b
mompcef;wckrS uav;i,f
rsm;a&;qGJaom ykHrsm;udk wjcm; rGwfpvifpcef;
wcku uav;i,fwOD;u aq;jc,fay;xm;
aMumif;}} azmfjyxm;ygw,f/
wzef ]]EkEke,fe,f ESvkH;tdrfav;awGrSm
arQmv
f ifch suaf wG? oHa,mZOfawG? aysm&f iT rf aI v;
awG wcPwmay:vmwJt
h csed ?f olwaYkd v;awG&UJ
tNyKH;taysmf vIyf&Sm;rIawGu usaemfwdkY vlBuD;
awGudk toHwdwf qkH;raeovdkyJ}} vdkYvnf;
a&;om;xm;ygw,f/
vli,ftEkynm&Sif 8 OD; pvkH;[m 1980
ckESpfaemufydkif; arG;zGm;cJhwJholawGyg/ t&G,f
tBuD;qkH;vdkY qdkEdkifwmu 1982 ckESpfzGm; ucsif
vlrsKd; vli,ftEkynm&Sif ZZDDac:ZGefZefa'gif
'dik yf g/ ti,fq;Hk tEkynm&Siu
f 1990 ckEpS zf mG ;
csif;vlrsKd; vli,ftEkynm&Sif pGrfyD;jzpfygw,f/
vli,ftEkynm&Sif ausmfudkxufu 1984
ckESpfzGm;? pdkif;oD[pdk;eJY umwGef;vdkif;vkPfwdkY u
1986 ckEpS zf mG ;? ZGepf u
D 1987 ckEpS zf mG ;? jrLyg;&feYJ
rif;&nfaoG;wdkYu 1989 ckESpfzGm; awGqdkwm
awGU&ygw,f/
olwdkY&JU Diverze Youth Art Platform
(pkv
H ifujJG ym;aom vli,ftEkynmyvufazmif;)
udk 2013 ckESpf? Zefe0g&DvrSm zGJUpnf;cJhwmvdkY
od&ygw,f/ umwGef;? yef;csDeJY tjrifydkif;qdkif&m
tEkynm? ky&f iS ?f "mwfy?Hk 0wK? uAsm? tifpawmf
av;&Si;f ? ygazmrift
h wf pojzifh tEkynmtvkyf
trsK;d rsK;d udk tcsed jf ynfv
h yk u
f ikd af ewJh vli,fawGeYJ
zGJUpnf;xm;wmyg/
]]Nird ;f csr;f a&; twGuf tEkynmwHwm;}} vdYk
Tef;qdkjyxm;wJh 'Dyef;csDjyyGJ[m vli,fawG&JU
tdyfrufeJY arQmfvifhcsufjzpfw,fvdkY qdk&rSmyg/
wenf;tm;jzifh tem*wfurm? tem*wfavmu?
tem*wf vli,frsm;twGuf Thomas Paine
(1727-1800) &JU My country is the world,
and my religion is to do good. (ighwi
kd ;f jynf
[majrurm? ighbmomw&m;u aumif;wmvkyf
zdyYk g) qdw
k phJ um;udk vufqifu
h rf;ay;vdu
k jf cif;jzpf
aMumif;/
Lifestyle 41
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Food
]]dk;
42
Lifestyle
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Family
uav;oli,feJY
vlBuD;vlaumif;pdwf
acwfbkef;opf
uav;rsm;udk jyKpkysKd;axmifay;jcif;[m tem*wfvlYtzGJUpnf;wckudk
yHkoGif;ysKd;axmifay;jcif;ygyJ/ usrwkdY&JU tem*wfvlYtzGJUpnf;BuD;xJrSm
vlBu;D vlaumif; pdw"f mwfawG vlwidk ;f vlwidk ;f rSm &Sv
d mapzdt
Yk wGuf uav;t&G,f
i,fuwnf;ukduvlBuD;vlaumif;pdwfuav;awG uav;wkdYqDrSmuyfNidae
atmifvdkY vkyfay;Mu&rSmyg/
uav;rsm;udk jyKpkysKd;axmifay;jcif;[m
Y zGUJ pnf;wckukd yHo
k iG ;f ysK;d axmifay;
tem*wf vlt
jcif;ygyJ/ usrwk&Yd UJ tem*wf vlt
Y zGUJ pnf;Bu;D xJrmS
vlBu;D vlaumif; pdw"f mwfawG vlwidk ;f vlwidk ;f rSm
&Sv
d mapzdt
Yk wGuf uav;t&G,f i,fuwnf;uku
d
vlBu;D vlaumif; pdwu
f av;awG uav;wkq
Yd rD mS
uyfNidaeatmifvdkY vkyfay;Mu&rSmyg/
vlBu;D jzpfvmr,f?h vlrt
I zGUJ tpnf;xJudk 0if
&r,fh uav;rsm;udk vlBuD;vlaumif;pdwfawG
0ifvmatmifvYkd rdb?q&mrsm; b,fvx
kd ed ;f ausmif;
jyKpkay;&r,fqdkwmudk usr 'DwywfaqG;aEG;
wifjyoGm;yghr,f/
usrwd&Yk UJ vlrt
I zGUJ tpnf;xJrmS vlawmfawG
rsm;Muygw,f/ 'gayr,fh vlBu;D vlaumif;pdwaf wG
jzpfwJh rQwpGmawG;wwfol? udk,fvkyfwJh tvkyf
udk &J0phH mG wm0ef,w
l wfo?l trSm;ukd 0efcw
H wfol
rsm;uawmh tvGeyf J enf;vSygw,f/ txl;ojzifh
taMumufeJY tkyfcsKyfwJh vlYtzGJUtpnf;rSm?
taMumufeYJ tkycf sKyw
f rhJ o
d m;pkrsm;rSm? taMumuf
eJY tkyfcsKyfwJh pmoifcef;rsm;rSmawmh aMumuf&
jcif;om Bu;D pd;k aewmrdYk vlBu;D vlaumif; pdw"f mwf
&SifoefzkdYqdkwm rvG,fulvSygbl;/
usrtaeeJu
Y awmh uav;ukd jyKpyk sK;d axmif
wJh ae&mrSm wkwu
f ikd Nf y;D awmh? Ncrd ;f ajcmufNy;D awmh
pnf;urf; vdu
k ef mckid ;f wmudk rSeu
f efwhJ qH;k rrIvYkd
r,lqygbl;/ taMumufw&m;eJY rw&m;rIudk
rusL;vGefatmifvYkd wm;jrpfjcif;[m raMumuf&
r,fh ae&m? raMumuf&r,fh tcsed u
f kd a&mufvm
wJh tcgrSmawmh rw&m;rIudk ausauseyfeyfBuD;
usL;vGew
f wf vmygawmhw,f/ taMumufw&m;
aMumifh rw&m;rIudk rusL;vGefwm r[kwfbJeJY?
ukd,fhudk,fukd,f MunfndKav;pm;vdkY? ukd,fhywf
0ef;usifukd rnpfEGrf;apcsifvdkY rusL;vGefwJh
vlrsKd;awGrSmawmhjzifh b,fae&m a&mufa&muf?
b,fuykd J a&mufa&muf? bmtaMumif;eJY jzpfjzpf
rw&m;rIudk vHk;0 rusL;vGefwwfMuygbl;/
ukd,fhudk,fukd,f MunfndKav;pm;wwfwJh?
vlBuD;vlaumif; pdwfuav;awG&SdwJh vlBuD;awG
jzpfvmapzdt
Yk wGuf wkwrf ukid b
f eJ YJ uav;wku
Yd dk
b,fvjkd yKpak pmifah &SmufMurvJqw
kd mudk avhvm
MunfhMu&atmifyg/
usrwkdY&JU jrefrmrdbawmfawmfrsm;rsm;u
awmhjzifh uav;ukd vG,v
f ,
G yf J em;at;atmifvYkd
ajymwwfMuygw,f/
]]azaz rkefY0,fcJh}} qkd&ifvnf; ]]at;at;}}
vdYk vG,v
f ,
G yf J uwday;Ny;D awmh arhaewwfMuyg
w,f/ tJ'DvdkyJ tjyifoGm;&if tkyfrylqmeJY
0,fray;bl;vkYd ajymxm;ayr,fv
h nf; uav;u
Lifestyle 43
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Health
acgif;udkufwwfolrsm;odkY
a'gufwmoufOD;
3/ pkNyHKacgif;udkufjcif;
tvGejf yif;xef? emusiu
f u
kd cf w
J ahJ cgif;udu
k f
jcif;ygyJ/ wESpfrSm wBudrfjzpfaeus? vwdkif; w
v? 'grSr[kwf ESpfvavmuf qufwdkuf tjyif;
txef udkufcJwmyg/ omrefaq;0g;awGeJY b,f
vdkrSroufombJ txl;ukq&m0efawG? txl;
aq;0g;awGeJYrS oufom&m&EdkifwJh a0'emyg/
rSe&f if acgif;rudu
k zf ;l ol&,fvYkd
r&Sb
d ;l xifyg&JU/ acgif;udu
k w
f m
uvnf; taMumif; trsKd;rsKd;aMumifh
jzpfEdkifawmh tem;,lvdkufwm? t&nf
vHkavmufatmif aomufvdkufwmeJY
oufomoGm;wmrsKd; &SdEdkifovdk? OD;
aESmufxJu tvHk;tusdwfvdk BuD;rm;
wJha&m*gawGvnf; jzpfEdkifwmygyJ/
vl
acgif;udkufwmudk . . .
- taMumif;&if;cH r&SdwJh dk;dk;acgif;udkuf
- aemufcHa&m*g wckckaMumifh acgif;udkuf
wmqdkNyD; cGJvdkY&ygw,f/
2/ acgif;wjcrf;udkufjcif;
'guvnf; jzpfavhjzpfx&SdwJh a0'emwck
ygyJ/ rMumcP jzpfwwfovdk? tvkyftudkif
ysufavmufatmifvnf; r[kwfwJh a&m*gaygh/
acgif;wjcrf;? wcsKdUvnf; ESpfbufpvHk;rSm wleJY
xkaeovd?k wckcek YJ pl;aeatmifx;kd aeovdu
k u
kd f
wwfwmrsKd;yg/ trsm;tm;jzifh aq;qdkifawGu
wm
1/ aq;aMumifh acgif;udkufjcif;
wcsKUd aq;0g;awG&UJ ab;xGufqk;d usKd ;tjzpf
acgif;udkufygw,f/ ydkNyD;xl;jcm;wmu emusif
udkufcJrI aysmufuif;oufomapwJh aq;0g;awG
udk tvGet
f uRH aomufo;kH wmudu
k acgif;udu
k f
apjcif; taMumif;wck jzpfaewmygyJ/
2/ a[mfrkef;aMumifh acgif;udkufjcif;
trsKd;orD;awGBuHK&wJh acgif;udkufjcif;aygh/
"rwmvmwm? aoG;qHk;wm? udk,f0efaqmifwm
awGrSm qufET,faewJh acgif;udkufa0'emygyJ/
aoG;wdk;a&m*gtaMumif; odoifhwmawG
vif;jr&D
aygifcsdef[m tay:aoG; 120 uae 139 eJY atmufaoG; 80 uae 89 txdMum; rSm&Sdaew,f
qdk&ifawmh aoG;wdk;a&m*g jzpfzYkd tvm;tvm pwifaeNyDvYq
kd kEd kid fygw,f/ aoG;aygifcsdef 140^90
txuf jzpfaeNyq
D &kd ifawmh aoG;wd;k a&m*gvdYk ajymEdik yf gNy/D aoG;aygifcsed u
f ed ;f *Pef;awGrsm;avav?
pdk;&drfzG,faumif;avavygyJ/
aoG;wdk;aeNyDqdkwmeJY aq;0g;rSD0JzdkYawmh rvdkao;ygbl;/ enf;enf;yg;yg;avmuf aoG;wdk;
wmuawmh pm;aomufaexdkifwJhyHkpHudk ajymif;vdkuf&if tqifajyoGm;rSmyg/ avhusifhcef;,lwm?
0dwfcswm? aq;vdyfjzwfwm? t&ufudk tcsdeftqeJYaomufwm? tiefavQmhpm;wmawG avmufeJY
xde;f vd&Yk Edik yf gw,f/ tJ'gawGeYJ xde;f vdrYk &bl;qd&k ifawmh q&m0efuoifah vsmw
f hJ aq;0g;ud
k eT ;f yg
vdrrhf ,f/ aq;vnf;aomuf&if; vkyv
f ufp use;f rma&;avhusichf ef;awG? tavhtusiahf wGuv
kd nf;
qufvyk o
f ifyh gw,f/ tJ'grSom aoG;wd;k jcif;&JU aemufqufwjJG zpfwhJ avjzwfjcif;eJw
Y jcm;use;f rma&;
jyemawGudk avQmhcsumuG,fEdkifygvdrfhr,f/
aoG;wd;k a&m*g[m ausmufuyfysupf ;D apwJh a&m*gawGxrJ mS 'kw,
d vdu
k w
f hJ a&m*gjzpfygw,f/
aoG;wdk;aMumifh ausmufuyfawGyifyef;pGm tvkyfvkyfMu&NyD; ausmufuyf&JUvkyfief;awG xdcdkuf
apygw,f/ tJ'gaMumifhyJ aoG;aygifcsdefawG wufapjyefwmrdkY a&m*goHo&mvnfawmhwmygyJ/
oifhrSm emwm&Snfausmufuyfa&m*g &Sdw,fqdk&ifawmh aq;0g;tultnDeJYomru aexdkifpm;
aomufrIyHkpHudk csifhcsdefajymif;vJvdkY aoG;aygifcsdefudk 130^80 xufrydkatmif xdef;xm;oifhygNyD/
aexdkifpm;aomufrIvdkY qdkwJh txJu pm;aomufwJh tydkif;rSmqdk&ifvnf; tdrfu[if;awGxJ
udk qm;ayghayghcsufNyD; pm;HkeJYawmh tiefavQmhpm;jcif;udp vHkavmufNyD&,fvdkY rqdkEdkifygbl;/
aemufNy;D pm;vdu
k &f ifiefaeygrS qm;"mwf (qd'k ,
D rf) trsm;Bu;D ygw,fvYkd ajymvdrYk &ygbl;/ oifpm;
aewJh wm&Sncf aH tmif jyifqifprD x
H m;wJh tpm;taomufawGrmS qm;"mwftrsm;Bu;D ygaeygw,f/
wcsKdUaygifrkefYawG? pGyfjyKwfeJY at;cJxm;wJh yDZmawGeJYat;cJtom;tvTmawGrSm qm;"mwfawG
trsm;BuD;yg/
w&m;xdik jf cif;eJv
Y nf; aoG;aygifcsed u
f kd tenf;i,favQmch sEikd yf gw,f/ w&m;xdik jf cif;u pdwu
f kd
Nidrfoufat;csrf;apwmrdkY oifhrSmaoG;wdk;&Sdaew,fqdk&if w&m;xdkifwJhenf;av;udk prf;Munfhoifh
ygw,f/ w&m;vnf;xdkifNyD; aomufaewJh aq;awGudkvnf; r&yfypfygeJY/
44
Lifestyle
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Music
xm0&pD;qif;aer,fh
*Dwjrpfrsm;
cifarmifwdk;&JU cGeftm;jznfhrdi,f
udkrsKd; (I.R)
awG? pepfawG pOfqufrjywf ajymif;vJaewmeJYtrQ acwfpepf&JU
umv,E&m;xJrmS vlom;awGzefw;D wJh tEkynm&yfawG[m oHo&m
csm;&[wfvdk tNrJrjywf ajymif;vJvnfywf vsuf&Sdygw,f/ 'gaMumifh vlom;&JU
ESv;kH b0ifukd qGaJ qmifzrf;pm;Edik w
f hJ *DwtEkynm&yf[mvnf; olaY cwfot
Yl csed cf geJY
ol xm0& ajymif;vJvnfywfvQuf&SdaewmrkdY em;qifcHpm;ol&JUpdwfcHpm; rIay:rl
wnfNyD;uGJjym;wJh *DwtrsKd;tpm;awG[mvnf; yHkoPmefrsKd;pHk ay:xGufvQuf
&Sad eygw,f/ xkt
Yd wl tJ'v
D u
dk jJG ym;wJh *DwtrsK;d tpm;awGudk zefw;D yHak zmfaeMuwJh
*DwtEkynm&SifawG[mvnf; olYtcef;u@tvkduf &yfwnfusifvnf vQuf&Sd
Muygw,f/
acwf
oDcsi;f u wcsed w
f ek ;f u y&dowfrsm;&JU yg;pyfzsm;
rSm a&yef;pm;cJhwJh ]]cGeftm;jznfhrdi,f}} qdkwJh
Title oDcsif;yJjzpfygw,f/ ,aeYtcsdefxdwkdif
atmif kd;roGm;ao;bJ *E0ifwGif&pfaeao;wJh
tJ'o
D cD si;f ukd Version ajymif;xm;wJrh Zrd vIid ;f &JU
Arrangement ykdif;u dk;dk;&Sif;&Sif;eJY opfvGifrI
&dSwmaMumifh 'DoDcsif;tay: t&omopf wrsKd;
ay;pGrf;EdkifcJhum ykdNyD;*E0ifajrmufapcJhygw,f/
pmom;taMumif;t&mykid ;f uvnf; pdw"f mwfceG f
tm;ukd ay;pGrf;EkdifwJh oDcsif;jzpfaewmrdkY b,f
tcsed yf J em;axmifem;axmif em;qifo&l UJ pdwu
f kd
cGeftm;awG wkd;apcJhwmtrSefygyJ/ 'DoDcsif;&JU
Arrange [m csUJ &ifcsUJ oavmuf us,0
f ef;vSyae
Ekdifayr,fh rZdrvIdif;u oDcsif;&JU Arrange udk
csKHUNyD;vkyfoGm;wJh pdwful;[mvnf; wrsKd;wzHk
xl;jcm;rI&Sdwmukd awGU&ygw,f/ Guitar Solo
ukd tenf;i,favmufom vufpGrf;jyxm;wJh
aZmfrsKd;xG#f (rZdrvIdif;)&JU Guitar Riff awGu
wdkwkdeJYxdrdvSNyD; oDcsif;yHkpHeJYvnf; vkdufzufrI
&SdwmukdawGU&ovkd? cifarmifwdk;uvnf; t&if
wke;f u Mood twkid ;f oDqcdk w
hJ maMumifh oDcsi;f
t&omukd ysufroGm;apcJhvkdY 'Dt,fvfbrf&JU
tzGifhoDcsif;aumif; wyk'ftjzpf cHpm;rdapcJhyg
w,f/
'gaMumifh 'Dt,fvfbrfxJu oDcsif;awGukd
cHpm;em;qifMunfhrdwJhtcg tvDtwGuf *Dw
vD? vGefcJhaomaeY? jrpfeJYrD;vQH? arQmfvifhjcif;
awmifwef;rsm;? *kPm? ra<uwJrh ;D rNird ;f aomrd;k
pwJhoDcsif;awG[m em;qifcHpm;rdol&JU &ifukd
pGJNidEkdifMuvdrfhr,fvkdY ,HkMunfrdygw,f/ tJ'D
oDcsi;f awGxu
J rS udak rmifarmif (tv)D a&;whJ
tvDtwGuf *DwvDeJY *E0if*DwpmqkdBuD;
pE&m;vSxGwfa&;wJh ukPmoDcsif;ESpfyk'fu
ykdNyD; zrf;pm;EkdifpGrf;&Sdwmukd owdxm;rdygw,f/
tvDtwGuf *DwvDoDcsif;[m t&if
uwnf;u vlBuKd urf sm;cJw
h hJ oDcsi;f wyk'jf zpfovkd
xl;jcm;wJh Melody wnfaqmufyekH YJ qef;opfwhJ
Arrangement ydkif;aMumifh tqifhtwef;&SdwJh
oDcsif;wyk'ftjzpf todtrSwfjyK vufcHxm;
oDcsif;pmtkyf rsufESmzHk;/
Lifestyle 45
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Mandalay Sketch
tpdrf;a&mif e,fedrdwfrsOf;yg;yg;
ql;iSuf
pdrf;
ae0ifaexGuf tdyfwef;wuf?
tdyfwef; qif;Muonfh trsK;d
trnfpHk aus;iSufom&umwdkY
um;a&TNrKd UawmfBuD; aumif;uif
,H twGi;f aeajymufx;kd rus&cdS hJ
onf [k q d k M u\/ xd k Y a Mumif h
vnf; r[m*Dwvm rEav;NrKd U
bGJUoDcsif;BuD;rsm; ]]eef;a&TNrdKU
rSm? tP0g a0vQHjzmrnfh? a&
eEm0dik ;f ? wdik ;f Ncrd Nhf crd w
hf ek ?f jrref;
a&Tjynfbo
kH ?Ykd atmifaZ,sKH &wem
vQr;f w,f? pHcef;eJeY ;D }}[l vnf;
aumif;/
]]tdk}}r,farmifoHpmpm? usL;
vmazmfcsif;ETJ? vJa&TuusH? iSufoH
unif;? zvfcdk;i,fpDpDESifh? rdIif;a0&Dcg
aEGqef;i,fudk? xHkyef;uoif;}} [lvnf;
aumif;/
]]aovmawmifa&Tref;? qef;avqef;pHkpGm?
a0,efewfeef;yHkodkYyg? eEma&0ef;&Hc? ywfvnf
um a&Tref;awmifawmfom}} [l vnf;aumif;/
]]a&TMumeD? a&TMumjzL? MuL&li,f avoif;
oif;? eHY&Sif;&Sif;? tdkifrif;tdkifrif;q'ef? wlonfh
wlarm[ef? yHko@efavruGJ? NydKifromavbJ?
ysH0J,SOfETJarmifESH? iSufwnfhiSufaygif;nH? pmESH
awmifyHeDwGwf? ESrenf;onfh armifi,frSm oif
wnfo
h moifwikd ;f 0wf? csncf ifpyG u
f ,f Muifazmf
aoG;zdkYav; MumzufudkoifumaEG;vdkYav;}}[l
vnf;aumif;/
]]wif;usrf;? wif;usrf; jr&nfa&mif? ,Of
abmifa&oDwm? r,farmif? omacgifBuH tnm
avwnfrh ?S ,Ofabmifa&oDwm? oHomzdrk at;?
wGefaMumfusL;&ifhw a<u;}}[lvnf;aumif;
ajrmuf jrm;pGm pyfqdkcJhMuonf/
xdk ]]xdktwdwfudk pdwful;rQyif rSef;q
MunfhMuygbd}}/ rEav;NrdKU\ teD;0ef;usifonf
a&S;a&S;rif;tqufquf\ tajrmftjrif Bu;D rm;
rIESifh a&TNrdKUawmfom;wdkY\ ,Ofaus;aom vlY
usi0hf wfwYkd vdu
k ef mrIrsm;aMumifh awmESiahf wmif
ESi?hf a&ESiMhf umESi?hf aus;iSuEf iS hf om&umESihf tHch s;D
rcef; MunfEl;om,maom obm0ywf0ef;usif
&SdcJhonfrSm aocsmvSonf/
vGecf o
hJ nfh q,fpEk pS af usmf umvuyJ ,ck
rEav; e,ferd w
d \
f rsO;f aMumif;ay: ar;wifae
aom usaemfwdkY v,fawm tdrfav;0ef;usifrSm
aovmawmifa&Tref;? qef;avqef;pHkpGm?
a0,efewfeef;yHkodkYyg? eEma&0ef;&Hc? ywfvnfum
a&Tref;awmifawmfom . . .
a&ESifhMumESifh?
aus;iSufESifh om&umESifh&SdaecJhjcif;rSmvnf;
xdb
k ;kd bGm;tarGtESp\
f vufrwif av;rQaom
vufuseftarGtESpf jzpfacsvdrfhrnf/
Ny;D cJo
h nfh aEG&moDrmS OMoiSuw
f odu
k f usaemf
wdkY0ef;usif a&mufvmonf/ q,fESpfq,frdk;
aysmufq;kH oGm;aom OMoiSuo
f u
H kd eHeufr;kd vif;
rd;k csKyf vGr;f qGwpf zG,Mf um;&\/ tdraf &SUvQypf pf
BuKd ;vdik ;f awGay:rSmvnf; csK;d iSuaf v; awGem;Ny;D
wulul;ul aw;oDMuonf/ q,fESpfausmf0ef;
usifuvdkyJ tdrfa&SUoajyNcHBuD;xJ AsKdif;tkyf
a&aomufqif;onf/ tNrD;&SnfAGwfarmifESHu
tdrw
f cH g;rBu;D ab;u wnfuyk yf ifx&J mS &SmazGazG
todu
k af qmufNy;D AGwo
f m;orD;wdYk arG;zGm;oGm;
onf/
atmifyifv,fonf 1903 ckESpf 0ef;usif
uwnf;uv,fawmjzpfoGm;NyDyJ/ tckawmh]]vl
ae&yfuGufawG? pDrHudef;taqmuftOD;awG?
qnfawmfBu;D vQypf pfwm0g? &J&mG vQypf pfwm0g
awG}}? aygif;pnf;v,f,mawG jzpfuek Nf y/D ta&SU
dk;rtpyf EGm;vbdkYawmif? qdwfonf;awmif?
[oFm*lwq
Ykd D ta&muftaygufrsm;onfh awmrSD
vlolawmf rdwfaqGawGu awmifay:rSmvnf;
,cifuvdk awmBu;D rsurf nf;r[kwv
f Ykd aMumuf
p&mrvdak wmhw/hJ Ny;D awmh olwu
Ykd xl;xl;jcm;jcm;
ajymao;onf/
]]awmifay:uMunfhawmh}} udk&ifwdkY&Gmdk;
NrKd U e,ferd w
d f uvem;ae&mawGrmS om awm&dyf
awmif&dyf? opfyifopfawmwkawG? taemuf
buf waMumuGefu&dawmBuD; [def;xvdkYwJh/
awmrSD vlolawmf rdwfaqGwa,mufu
uAsm"mwfcHav;vnf;&SdvdkY odkYvnf; jrnf
wrf;ao;\/ ]]qHyifjzwfwJhawmif? uGefu&pf
aqmif;wJhNrdKU}} Mum;u tpdrf;a&mif e,fedrdwf
rsOf;yg;yg; wJhav/ usaemfuawmh i,fi,fu
Mum;zl;aom oDcsif;wyk'fudk owd&rd\/
]]a&Tw*d ?kH a&Tw*d b
kH &k m;rSmv}}? usm;wufwm
]]ig;&ufMumorQ}} wJh/ usaemfwdkY v,fawmtdrf
av;0ef;usif rSmawmh onfESpfydkif;aus;iSufom
&umawG pHv
k ifvmonf/ w&Gmrajymif;olaumif;
rjzpfqdkaom jrefrmpum;yHkudk[dk; ]]ta&SUdk;r
qDu aus;iSufom&umwdkY em;vnfoabm
aygufvdkY avvm;rod/
46
Lifestyle
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Youth
oD[wdk;
acwf
Ormararmif
18 ESpf
"mwkaA' wwd,ESpf?
&efukefta&SUydkif;wuodkvf
Lifestyle 47
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Trends
pdwfvIyf&Sm;zG,f
wufwl;zuf&Sif
vJaewJh acwfa&pD;aMumif;xJ ajymif;vJjcif;awGet
YJ wl wausmh
jyef vnfywfvmwJh acwfpm;rIawGxJu aq;rifaMumifvdkYac:
wJh cEmudk,fay: aq;rifxdk;jcif; tavhtx[m 'DaeYacwfvli,fawGMum;
rSm wufwl;qkdwJh tac:ta0:eJY jyefvnfqef;opfpGm acwfpm;vmcJhwm
q,fpkESpfwpkeD;yg; &dSawmhr,fvdkY qkd&ygr,f/
ajymif;
[dk;a&S;acwfwkef;uawmh jrefrmtrsKd;om;
awG[m aygifESpfzufrSm xdk;uGif;rifaMumif
tjynfhxdk;jc,fwwfMuNyD; 'gudkvnf; a,musfm;
yDorI&JU t*Fg&yfwcktjzpf *kPf,lwwfcJhMuyg
w,f/ aemufydkif;rSm xdk;uGif;rifaMumifxdk;jcif;
"avhu wdrfaumcJhayr,fh vufarmif;vufzsH
tp&SdwJh cEmudk,f&JU tpdwftydkif; wrsKd;rsKd;rSm
wufw;l a&;xd;k jcif;udak wmh vli,ftcsKd UujyKvyk f
Muygao;w,f/ 2000 jynfEh pS rf sm; rwkid cf ifuawmh
wufwl;xkd;w,fqkd&if vrf;o&Jqefw,f? vl
rdu
k q
f efw,fqNdk y;D trsm;uvufcx
H m;Muayr,fh
'DaeYacwfrmS awmh wufw;l xk;d wm zuf&iS w
f ckvkd
jzpfvmcJyh gNy/D tEkynmtjrifeYJ cHpm;Ny;D Munhrf ,f
qkd&ifvnf; 'g[m udk,fhcEmudk,fay:rSm yef;csD
a&;qGJyHkazmfjcif;wrsdK;yJ r[kwfvm;/
vli,fawGMum;rSm rde;f uav;awG wufw;l
xk;d wmudk t&ifuxuf vufceH m;vnfvmovdk
'g[m tEkynmwcktjzpf cHpm;odjrifru
I vnf;
vGecf w
hJ hJ oH;k av;ESpu
f xufpm&if ydrk sm;vmw,f
vdkYqkd&ygr,f/ wufwl;udk cspfol orD;&nf;pm;
vli,fpHkwGJawGMum; trSwfw& xdk;MuwmawG?
oli,fcsi;f awG tkypf v
k u
kd f wufw;l xk;d MuwmawG?
udk,fav;pm;tm;us&wJhol&JU emrnfpmwrf;?
rsufESmyHkudk xdk;wmawG pojzifh udk,fhcH,lcsufeJY
udk,f? udk,fydkif,HkMunfcsufwckeJY pGJpGJvrf;vrf;
48
Lifestyle
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Society
wl;wl;&JUa&T&wkarG;aeYId;yGJ rdwfquf
y&dowfawGudk 1980-90 ckESpf ywf0ef;usiftcsdefawG&JU
taiGUtoufawGatmufudk jyefvnfac:aqmifoGm;r,fh tqdk
awmfwl;wl;&JU a&T&wkESpf 50 jynfh arG;aeY dI;yGJudk Zefe0g&D 30
&ufaeY trsKd;om;uZmwfHkrSm usif;yjyKvkyfr,fhtaMumif;
pme,fZif;&Sif;vif;yGJudk Zefe0g&D 20 &ufaeYu ,kZe*g;'if;
[dkw,frSm usif;yjyKvkyfcJhygw,f/
ESpfopf&eHY "mwfyHkjyyGJ
Yangon United &JU pme,fZif;&Sif;vif;yGJ
jrefrmae&Sief ,fv*d &f moDtwGuf b,fvjkd yifqifraI wG vkyaf qmif
r,f? vltajymif;ta&TUudp b,fvdkvkyfrvJqdkwmeJY ywfoufNyD;
Yangon United abmvk;H toif;u Zefe0g&Dv 15 &ufaeYu uefawmf
BuD;yJavh[dkw,frSm owif;pm&Sif;vif;yGJ usif;ycJhygw,f/
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
50
Lifestyle
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Interview
ausmf
tjyifp;D yGm;a&;t& du
k rf ,fq&kd ifrjzpfawmhb;l /
wckyJ.. Documamentry kdufr,fqdk&ifawmh
pOf;pm;&ifpOf;pm;r,f/
eef;cifaZ,smwdeYk YJ OD;ausmfol du
k rf ,fqw
kd hJ
Zmwfvrf; udpua&m../
tJ ' gu rNyD ; ao;bl ; / q&mae0if ; jrif h
ZmwfeT ;f a&;ay;aew,f/ usaemfuvnf; wu,fh
True Story yJvkdcsifwm/ ema&;ulnDrItoif;
&efyakH iGtwGuu
f m;vnf;rjzpfapcsib
f ;l / jrefrm
wjynfvHk;rSm&SdwJh vlrIa&;orm;awG? vlrIa&;
tzGJYawGtwGufudk,fpm;jyK Zmwfum;jzpfapcsif
w,f/ 'gayr,fhudk,fh[mudk,f dkuf&ifvnf;&
w,f/ ud,
k t
hf awGUtBuKH awG trsm;Bu;D &Sad yr,fh
pma&;q&mwa,muf&UJ zefw;D rIuydNk y;D xda&muf
w,f/ 'gaMumifh q&mua&;ay;r,fqakd wmh../
tNyD;awmh owfaeygNyD/
2015 a&G;aumufyGJtwGuf OD;ausmfoludk
ygwDEdkifiHa&;vkyfzdkY urf;vSrf;xm;wmrsKd;awG
&Sdvm;/
awmif;qdkwho
J lawGvnf;&Sdw,f/ 'gayr,fh
usaemf u rvk yf ygbl ;/ Edk if iH a&;vk yf csif vdkY
vlrIa&;vkyfaewmr[kwfbl;/b,ftpdk;&wuf
wufausmfolu romyJcsaer,fvdkY ajymxm;NyD;
om;/ 2015 rSm Nidrf;Nidrf;csrf;csrf;eJY ormtmZD0
ususyJ vkyfapcsifw,f/ b,fygwDb,ftzGJU
tpnf;rqdk a&G;aumufyGJ0ifr,fqdk udk,fEdkifzdkY
twGuyf v
J yk w
f ,f/ Edik zf t
Ykd wGuv
f yk w
f mu wu,fh
udk enf;rSefvrf;rSefeJY ormtmZD0usus? rSefrSef
uefuefyGifhyGifhvif;vif; dk;dk;om;om;vkyfMuzdkY
ta&;Bu;D w,f/ [dv
k t
Yl ykyt
f cs'v
D t
Yl ykycf stzGUJ
tpnf; uGJNyJatmif trsKd;rsKd;owfwmrsKd; rvkyf
oifhbl;/ tcku tJ'D tvm;tvmawGjrifaeNyD?
jzpfvnf;jzpfaeNyD/ 'gawGuraumif;bl;/ udk,f
awGuvnf; jrefrmjynftwGuyf J aumif;atmif
vkyf&rSm/ ukd,faumif;zdkY rvkyfoifhbl;/ jrefrm
jynfaumif;&if ud,
k rhf o
d m;pkaumif;rSmyJ/ jrefrm
jynfjzpfcsiw
f mjzpf? ud,
k rhf o
d m;pkaumif;zdyYk q
J &kd if
ordkif;uawmhvSrSmr[kwfbl;/ b0ed*Hk;uvSrSm
r[kwfbl;/
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
The Irrawaddy
Weekly
Journal
A
Military
IN BRIEF
AkdvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvdIif
tem;,lawmhrvm;
tJyk*H avaMumif;vkdif;
vHkNcHKrI enf;
urmh avaMumif;vkdif;rsm;udk tqifh
owfrw
S af y;avh&o
dS nfh AirlineRatings.
com u tJyk*HavaMumif;vkdif;udk vkHNcKHrI
tm;enf;aom avaMumif;vkid ;f wcktjzpf
owfrSwf pm&if;oGif;azmfjyaMumif; od&Sd&
onf/ AirlineRatings.com onf Ekid if w
H um
&Sd avaMumif;vkdif; 448 vkdif;ukd vkHNcKH
pdwfcs&rI rSwfwrf;rsm;tvkduf taumif;
qkH;ESifh tqkd;&Gm;qkH; avaMumif;vkdif;rsm;
tjzpf Mu,fyGifhrsm;jzifh tqifhowfrSwf
azmfjyay;onf/ taumif;qkH;aom av
aMumif;vkdif; 10 vkdif;ukd Mu,fyGifh 7 yGifh
ay;owfrw
S af zmfjycJNh y;D jrefrmEkid if rH S tJy*k H
avaMumif;vkdif;onf Mu,fyGifh 2 yGifh
owfrSwfcsufjzifh vkHNcHKrI tenf;qkH;aom
avaMumif;vkid ;f wvkid ;f tjzpf azmfjycHc&hJ
onf/
-The Irrawaddy
arc^avmcD;vm
rkd;ukwfwGif a&Tqkdif 2 ck
wNydKifwnf; "m;jywkduf
cH&rI 1 OD; aoqkH;
tcwf&yfpJa&;pmcsKyfwGif umuG,fa&;OD;pD;csKyf
tjyif 'kwd,umuG,fa&;OD;pD;csKyfudkyg yg0if
vufrSwfxdk;Edkif&ef pDpOfxm;aMumif; wdkif;&if;
om; acgif;aqmifrsm;u ajymonf/
]]tcku yxrawmh umcsKyv
f ufrw
S x
f ;kd zdyYk J
vkyfxm;wmyg/ tckawmh 'kumcsKyfudkyg xnfh
r,f/ umcsKyu
f em;rSmud/k 'Dawmh olx;kd Ny;D aemuf
rEav;wkdif;a'oBuD; rdk;ukwfNrdKU?
atmifcsrf;om&yfuGuf? ywjrm;aps;wGif
zGifhvSpfxm;aom rDvD,HESifh e*g; a&Tqdkif
2 ckudk vl 10 OD;cefYu tEkMurf;pD; 0if
a&mufvk,uf "m;jywdkufrIwck ,aeY aeY
v,f 2 em&DcefYu jzpfyGm;cJhonf/ ypfcwf
rIaMumifh vlwOD; aoqkH;oGm;aMumif;?
jzpfpOfrSm "m;jy 7 OD;cefYu aoewf 2
vufjzifh a&Tqdkif 2 qdkifukd wNydKifeuf
wnf; 0ifa&mufvk,ufcJhaMumif;? e*g;
a&Tqikd rf S a&Ty
d mcsed f 4 ydmESihf taygif
cHypn;f aiGusyf ode;f 500 zd;k ? rDvsaH &Tqikd rf S
a&T 2 ydmwdkYudkvk,ufNyD; qdkifu,f 3
pD;jzifh aoewfypfazmuf xGufajy;oGm;
onf[k jyefMum;a&;0efBu;D Xmeu owif;
xkwfjyefonf/
-The Irrawaddy
Literature
"mwfyHk - Irrawaddylitfest.com
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Human Rights
ykodrfwGif uav;ppfom;wOD;
axmif 1 ESpf us
qvkdif;oefYpif^ykodrf
tjynfjynfqidk &f mtvkyo
f rm;tzJUG (ILO)
u oufqikd &f mESihf nEd ikd ;f umuG,af y;xm;onfh
{&m0wDwdkif; ykodrfNrdKUrS uav;ppfom; wOD;udk
Page A -
qufvufwnfaqmufrnf[k ajymqdkcJhaMumif;
xkwfazmfa&;om;cJhaomaMumifh EdkifiHa&; apmifh
Munfhavhvmolrsm;? wdkif;&if;om;rsm;ESifh oH
wref todik ;f t0dik ;f Mum; jrefrmhwyfrawmfonf
tmPm&Siaf [mif;\ t&dyaf tmufrS ke;f rvGwf
ao;oavm[k ar;cGe;f xkwpf &mjzpfuek Mf uonf/
,if;owif;wGif 2013 ckESpf Edk0ifbmv
29 &uf umuG,af &;OD;pD;csKyf ;Hk (Munf;) ppfqif
a&; tpnf;ta0;cef;rwGif AdkvfcsKyfrSL;BuD;
rif;atmifvdIifu ]]'Drdkua&pDwdkY? Nidrf;csrf;a&;wdkY
qdkwmu tmPmcGJa0zdkYtwGuf r[kwfygbl;/
ppfrSefwJh 'Drdkua&pDvrf;aMumif;ay: wdkif;jynf
wnfwnfNidrfNidrf at;at;csrf;csrf;eJY wdk;wuf
apzdkYtwGuf Nidrf;csrf;a&;,lwm jzpfygw,f/
aMumufvdkUvnf; r[kwfbl;/ b,faomif;usef;
olukrd S rwdkufEkid fp&mtaMumif;vnf; r&Sdygbl;/
rwdkuf&Jp&m taMumif;vnf;r&Sdygbl;}} [k ajym
qdkaMumif; a&;om;xm;onf/
vuf&SdwGif wdkif;&if;om;rsm;u zuf'&,f
wyfrawmf zGJUpnf;a&;udk awmif;qdkvsuf&SdNyD;
tqdkygtcsufESifh ywfouf wyfrawmfu
vufcHEdkif&ef tvSrf;a0;aeyHk&onf/
]]wdkif;&if;om;awGaygif;wJh zuf'&,f wyf
u wck? wyfrawmfu wckqw
kd mawmh b,fvrkd S
rjzpfEdkifbl;/ xdyfwdkufawGUaerSmyJ/ 'Dawmh wyf
rawmfudk b,fvdkaygif;pnf;rvJ? 'gu pOf;pm;
&ygr,f/ b,fvdkvkyfrvJ? wyfrawmftaeeJY
jzpfay:vsuf&SdaMumif; od&onf/
AdkvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvdIifonf 2011
ckESpf rwfvrS pwif wyfrawmfumuG,fa&;
OD;pD;csLyf wm0efudk xrf;cJholjzpfonf/ 1956
ckESpfwGif arG;zGm;cJhNyD; ppfwuodkvfAdkvfavmif;
oifwef; trSwf 19 ausmif;qif; jzpfonf/
2016 ckESpfwGif touf 60 jynhf tNidrf;pm;
,l&rnfjzpfonf/
]]tpOfvmuawmh tbpdk;0if;&zdkY rsm;wm
aygh/ odaYk omf bmjzpfrvJ/ ud,
k af wGvnf; b,fvkd
pcef;oGm;&rvJ qdkwmawmh rodbl;/ tb
rif;atmifvdIif em;r,fqdkwmuawmh ajym&&if
[kww
f ,f/ w&m;0if wdwu
d sus rodao;ayr,fh
em;r,fqdkwm rSefw,f/ wcsdKUudpawGudk tb
pd;k 0if;udk vTx
J m;aeNy/D bmawGjzpfrvJawmh rod
ao;bl;/ xkwjf yefzu
Ykd awmh wyfoabmrSm tJ'g
awGr&Sdbl;}} [k trnfrazmfvdkaom ppfbuf
qdkif&m t&m&SdBuD;wOD;u {&m0wDodkY ajymMum;
onf/
,ck jzpfay:aeonfh AkdvfcsKyfrSL;BuD; rif;
atmifvdIif tem;,lrnf[laom owif;ESifh
ywfoufNyD; {&m0wDu oD;jcm; twnfjyKcsuf
&,lEkdifjcif; r&Sdao;yg/
rMumao;rDu &efuek t
f ajcpdu
k f tywfpOf
xkwf True owif;*sme,fwGif wyfrawmf
taejzifh ppftmPm&Sifa[mif; tNidrf;pm; Adkvf
csKyrf LS ;Bu;D oef;a&Tcsrw
S x
f m;onft
h wdik ;f wyfukd
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
C
Media
olEiS hf t,f'w
D mcsKyf ukad tmifaZmftm; 2013
ckESpftwGuf Shorenstein Journalism Award
qk&Siftjzpf a&G;cs,fvkdufonf/
ta&SUawmiftm&S a'oqkdif&mowif;rsm;
wifjyrIESihf jrefrmEkdifiHqkdif&m owif;ydkYcsufrsm;
wGif vGwfvyfaom owif;rD'D,mtjzpf ol\
OD;aqmifrrI sm;twGuf ,ckuo
hJ Ydk ukad tmifaZmfukd
a&G;cs,fjcif;jzpfaMumif; Shorenstein APARC
\ aMunmcsufwGif azmfjyonf/
udak tmifaZmfu ]]usaemfwu
Ydk awmh usaemf
wkdYtvkyf usaemfwkdYqufvkyfrSmygyJ? jrefrmjynf
rSmawmh wu,f Independent Minded jzpfwJh
Journalist awGukd wu,f Independent jzpfwhJ
Media Body awGu qkawG ay;wmrsKd;awG?
EkdifiHawmfudk,fwkdifu todtrSwfjyKvmwmrsdK;
awG aemufyikd ;f rSm &Sv
d m&ifawmh aumif;wmaygh/
usaemfuawmh qk&zkYt
d wGuf bmrSvkyfchw
J mr&Sd
bl;/ {&m0wD 1993 ckEpS f pwnfaxmifuwnf;u
vkyf aqmifvmcJw
h mrSm qkwq
H yd t
f wGuf txl;
tqef;r[kwfygbl;/ usaemf auseyfygw,f}}[k
udkatmifaZmfu ajymonf/
Shorenstein Journalism Award qkonf
Page A -
tar&duefjynfaxmifp&k dS pwef;zd'Yk w
f uov
kd f
\ dI&ifpwdef; tm&S - ypdzdwf okawoeXme
qkukdvnf; &&SdcJhonf/
udak tmifaZmf a&;om;xm;aom The Face
of Resistance pmtkyfudkvnf; tar&duef
jynfaxmifpk&Sd University of Washington
The Irrawaddy
Constitution
wyfrawmf\ tajccHOya'tay:
okH;oyfcsuf rxkwfjyefbJ vQKdU0Sufxm;rnf
ppftpk;d & a&;qGt
J wnfjyKcahJ om 2008 zGUJ
pnf;ykt
H ajccHOya'tay: wyfrawmfu ok;H oyf
xm;aom tajccHOya' okH;oyfcsufrsm;ukd
trsm;jynfol odomap&ef xkwjf yefrnfr[kwb
f J
vQKUd 0Sux
f m;rnfjzpfaMumif; wyfrawmfom;vTwf
awmfu,
dk pf m;vS,rf sm;u {&m0wDowif;XmeokYd
ajymqkdMuonf/
wyfrawmfom;rsm; tygt0if Ekid if aH &;ygwD
rsm;rS vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm; yg0ifonfh
jynfaxmifpk vTwfawmf 2008 zGJUpnf;ykHtajccH
Oya' avhvmokH;oyfa&; yl;aygif;aumfrwDu
tajccHOya'ESifh ywfouf oabmxm;rsm;
pkaqmif;vsu&f adS eNy;D jynfaxmifpBk uchH idk af &;ESihf
zGHUNzKd;a&;ygwD? trsKd;om;'Drkdua&pD tzGJUcsKyf
tygt0if Ekid if aH &;ygwDrsm;? trsm;jynforl sm;u
tajccHOya'ESiyhf wfoufaom oabmxm;rsm;
ukd aumfrwDoYdk w&m;0ifwifjyxkwjf yefajymqkad e
Muaomfvnf; wyfrawmftaejzifhrl tajccH
Oya'tay: ok;H oyfcsuu
f dk rD',
D mrsm;ESijhf ynfol
rsm;okdY xkwfjyefwifjyrnf r[kwfbJ vQKdU0Suf
xm;rnfjzpfaMumif;? vTwfawmfokdY w&m;0if
jyNy;D rSomvQif trsm;jynfou
l od&EdS idk rf nf jzpf
aMumif;? wyfrawmfom; jynfolYvTwfawmf
arppfydkif
uk,
d pf m;vS,f Adv
k rf LS ;csKyf armifarmifu{&m0wD
odkYajymonf/
]]wyfrawmftaeeJY zJGUpnf;ykHtajccHOya'
rSmygwJh tcsuftvufwcsKdUudk awmh jyifqifzdkY
twGuf wifjyxm;wmawGawmh&Sdw,f? vTwf
awmfaumfrwDqkH;jzwfcsufcsNyD;wJh tcsdefa&muf
&ifawmh tm;vkH;od&rSmyg}}[k AdkvfrSL;csKyf armif
armifu &Sif;jyonf/
jynfolUvTwfawmf wyfrawmfom;vTwf
awmfukd,fpm;vS,fwOD;jzpfol AdkvfrSL;csKyfausmf
Peace
if;u qufajymonf/
avmcD;vm wdik ;f &if;om; nDvmcHoYkd ucsif
vGwv
f yfa&; wyfrawmf (KIA^KIO)? &Sr;f jynf
jyefvnfxlaxmifa&; aumifpD(RCSS^SSA)?
watmif; trsK;d om; vGwaf jrmufa&; wyfrawmf
(TNLA)? u&ifeD trsKd;om; wkd;wufa&;ygwD
(KNPP)? rGejf ynfopfygwD (NMSP)? &cki
d t
f rsK;d
om; aumifpD (ANC)? &cdik jf ynf vGwaf jrmufa&;
ygwD (ALP)? ytkdY0f trsKd;om; vGwfajrmufa&;
tzG J U (PNLO)? vm;[l 'D rk d u &uf w pf o r*
(LDU)? ]]0}}trsK;d om;tzGUJ csKyf (WNO)? yavmif
jynfvGwfajrmufa&; wyfOD; (PSLF)? csif;trsKd;
om; wyfO;D (CNF)? &Sr;f jynf wd;k wufa&;ygwD^
&Srf;jynf wyfrawmf ajrmufykdif; (SSPP^SSA)?
wd;k wufaom Ak'b
mom u&iftrsK;d om; wyfr
awmf (DKBA)? u&iftrsK;d om; vGwaf jrmufa&;
wyfrawmf (KNLA)? rGet
f rsK;d om; umuG,af &;
wyfrawmf (MNDA) ESifh &cdkifjynf wyfrawmf
(AA)wdkY wufa&mufcJhNyD; jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m
ausmif;om;rsm;'Dru
kd &ufwpfwyfO;D (ABSDF)
rS avhvmoltjzpf wufa&mufaMumif; od&
onf/
The Irrawaddy
Weekly
Journal
E
Peace
IN BRIEF
'pf*spfw,f EdkifiHom;pdppfa&;
uwf xkwfay;&ef BudK;yrf;rnf
Ekid if o
H m;rSwyf w
Hk if pdppfa&;uwfjym;rsm;
uku
d eG yf sLwmjzifh ku
d Ef ydS af y;&onfh 'pf*spw
f ,f
EkdifiHom;rSwfykHwif pdppfa&;uwfrsm;tjzpf
ajymif;vJxw
k af y;Ekid &f ef BuK;d yrf;oGm;rnfjzpf
aMumif; vl0ifrBI u;D Muyfa&;ESihf jynfot
Yl iftm;
'kwd,0efBuD; OD;ausmfausmf0if;u Zefe0g&D
v 22 &ufaeY usi;f yjyKvyk o
f nfh jynfov
Yl w
T f
awmftpnf;ta0;wGif ajymqkdonf/ xdkvkyf
ief;taumiftxnfazmf&mwGif wEdkifiHvkH;
wNyKd iw
f nf;aqmifu
G af &; (odrYk [kw)f OD;pm;
ay;e,fajrcGJ tydkif;vkdufaqmifGufa&;
vQyfppfpGrf;tm;? qufoG,fa&;enf;ynm
Network rsm; csw
d q
f ufa&;? uRr;f usi0f efxrf;
rsm; avhusifharG;xkwfay;a&;ponfh vkyfief;
rsm;ESifhyg csdwfqufpOf;pm;aqmif&Gufvsuf&Sd
aMumif; OD;ausmfausmf0if;u ajymonf/
arc^avmcD;vm
-The Irrawaddy
befaumufESifh teD;w0dkuf
ta&;ay:tajctae aMunm
Land Confiscation
xufEdkifaZmf
orwOD;ode;f pdeu
f ppftpk;d &vufxuf wEdik if v
H ;kH wGif jzpfymG ;cJah om ajrodr;f qnf; cH&rIrsm;ukd tpd;k &u ajz&Si;f
aqmif&Gufvsuf&Sdonf[k Zefe0g&Dv 21 &ufaeY usif;yonfh jynfaxmifpkvTwfawmf tpnf;ta0;okdY o0PfvTm
ay;ydkY taMumif;Mum;cJhaomfvnf; vTwfawmfudk,fpm;vS,frsm;u orwOD;odef;pdeftpkd;&onf t"rajrodrf;rIrsm;udk
ajyvnfatmifajz&Sif;ay;ao;jcif; r&Sd[kqkdum orw\o0PfvTmudk vufrcHbJ 0kdif;uefYuGufvkdufMuonf/
Page G4
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
F
Poverty
jrefrmEdik if t
H xufyikd ;f tylyikd ;f Zkeo
f wfrw
S f
{&d,mtwGi;f yg0ifonfh rEav;wdik ;f ESihf rauG;
wdkif;&Sd tdrfaxmifpkwcsKdUonf vGefpGm qif;&J
EGrf;yg;onfh vlaerIb0wGif&SdaeNyD; pm;eyf&dum
rvHkavmufrIESifhvnf; BuHKawGUae&aMumif;
okawoe ppfwrf;wckt& od&onf/
jrefrmEdkifiH tylydkif;Zkefa'o 16 ck&Sd tdrf
axmifpk 26 'or 1 &mcdkifEIef;onf qif;&J
EGrf;yg;rI rsOf;atmuf a&mufaeNyD; 18 'or 5
&mckdifEIef;onf pm;eyf&dum rvHkavmufrIESifh
BuKH awGUae&aMumif; urmph m;eyf&u
d m tpDtpOf
(WFP)? uav;oli,f apmifha&Smufa&;tzGJU
(Save the Children)? e,fpyfa&;&m 0efBu;D Xme?
arG;jrLa&;? a&vkyfief;ESifh aus;vufa'o zGHUNzdK;
wdk;wufa&;OD;pD;XmewdkY yl;aygif;avhvmonfh
ppfwrf; azmfjyxm;onf/
ppfwrf; avhvmrIrsm;tm; 2013 ckESpf
ZGev
f rS Zlvikd v
f twGi;f tylyikd ;f Zkeaf 'orsm;wGif
Page E -
]]awmfvSefa&;}} pum;vkH;rokH;&ef . . .
uEdkifiHa&;ydkif; qufvufwdkufyGJqif&OD;rSmyg/
[dkbuf'DbufrQrQwwvkyf oGm;zdkYvdkygw,f}}[k
AdkvfrSL;BuD;cGefpkdif;u ajymonf/
vwfwavm usi;f yvsu&f adS om avmcD;vm
nDvmcHwGif aqG;aEG;aeaom typftcwf&yfpJ
a&; pmcsKyrf Ml urf;wGif wkid ;f &if;om;tzGUJ rsm;vuf
rSwfa&;xdk;&ef tpkd;&u vkdvm;vsuf&SdNyD;tpkd;&
uvnf; vufrw
S x
f ;kd &ef pdwt
f m;oefvsu&f adS e
aMumif;od&Sd&onf/
]]tpdk;&ydkif;bufuvdkufavsmrIawG &Sdvm
w,f/ aemufwyfrawmfydkif;uvnf; ckaemuf
qH;k awGUwJh jrpfBu;D em; aqG;aEG;yGt
J Ny;D rSmydNk y;D awmh
yl;aygif;aqmif&u
G w
f mrsm;vmygw,f}}[kNCCT
tzGJU0if a'gufwm qvdkif;vsefrIefqmacgif;u
ajymonf/
Accident
u &Sif;jyonf/
avhvmrIrsm;jyK&mwGif yx0D taetxm;
t& ukef;jrifh? awmifukef;? awmifwef;? ajrjyefY
a'orsm;[l cGJjcm;jcif;? a'o\ rdk;&GmoGef;rI
rdk;a&csdef tenf;trsm;tay: rlwnfjcif;wdkY
aMumihf tqdyk ga'orsm;onf qif;&JErG ;f yg;rIEiS hf
pm;eyf&dum rvHkavmufrI jzpfay:vm&jcif;rsm;
rwlnD&jcif; jzpfonf[kvnf; oluqdkonf/
ppfwrf;aumuf,cl o
hJ nfh avhvmawG&Y cdS suf
rsm;tm; aus;vufa'o zGUHNzKd ;wdk;wufa&; OD;pD;
XmerS OD;pm;ay;tqifrh sm; cGjJ cm;um Edik if w
H um
tzGJUtpnf;rsm;ESifh yl;aygif; ulnDaqmif&Guf
rIrsm; jyKvkyfoGm;rnfjzpfaMumif; od&onf/
e,fpyfa&;&m 0efBuD;Xme? aus;vufa'o
zGYHNzdK;wdk;wufa&; OD;pD;XmerS TefMum;a&;rSL;
OD;ausmfrdk;vIdifu ]]EdkifiHawmfu jrpdrf;a&mif pDrH
udef;qdkwm csrSwfNyD; aus;vufa'o zGHUNzdK;a&;
twGuf aqmif&GufaewmawG &Sdygw,f/ tck
xGufvmwJh avhvmrIppfwrf;awGay: rlwnfNyD;
b,fa'ou b,faus;&GmawGrmS tultnDawG
t&ifqHk; ay;oifhvJqdkwm pDpOfrIawGjyKvkyfNyD;
Edik if w
H umtzGUJ tpnf;awGeYJ yl;aygif;aqmif&u
G f
oGm;ygr,f}}[k ajymonf/
0efBuD;Xmeonf urmhbPf? ukvor*
uav;rsm; &efykHaiGtzGJU (UNICEF) ? United
Nation Population Fund (UNFPA) ES i f h
"mwfyHk - ausmfaZm[def;
rif;Anm;
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
G
Crime
Page E -
awmfu,
kd pf m;vS,w
f a,muftaeeJY bmrSvnf;
rod&bl; }} [k a':pEmrif;uajymonf/
orw OD;odef;pdef\ ajr,modrf;qnf;rI
ajz&Sif;NyD;jzpfonfqkdaom o0PfvTmudk a&G;
aumufcH vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;u 0kdif;
0ef;uefYuGufcsdef wyfrawmfom; vTwfawmf
ud,
k pf m;vS,rf sm;rSm 0ifa&mufaqG;aEG;jcif; rjyK
bJ wdwfqdwfNidrfoufaecJhMuaMumif; od&Sd&
onf/
]]wyfub,favmuf odrf;xm;w,f/ Xme
qdkif&mu b,favmufodrf;xm;w,f/ tJ'D
tay:rSm bmvkyaf y;xm;w,fqw
kd hJ ajz&Si;f csuf
rygbl;/ usaemfwYkd vTwaf wmfu awmif;qdx
k m;wJh
twdik ;f vky?f rvkyf tpD&ifcpH m jyefwifay;&rSm/
tJvdkrvkyfbJ tusOf;csKyfNyD;awmh vmajymwJh
oabmyJ/
vTwaf wmfbufuvnf; ajrodr;f cH&rI pkpH rf;
a&;aumfr&Sif Ou| OD;wifxGwfu v,f?ajr
udpawGudktpdk;&qDudk xyfwifjyOD;r,f/ tpdk;&
taeeJv
Y nf; 'DxufyNkd y;D ajz&Si;f ay;zkYd vdw
k ,fqkd
wJh oabmrsK;d ajymw,f}} [k jynfaxmifpk BuchH ikd f
a&;ESifhzGHUNzKd;a&;ygwDrS jynfolYvTwfawmf udk,f
pm;vS,fwOD;u ajymonf/
vTwfawmfrS zGJUpnf;ay;xm;onfh v,f,m
jynfaxmifpv
k w
T af wmfu xkwjf yefxm;aom
Ekid if w
H 0ef; ajrodr;f rItpD&ifcpH mrsm;ESiyhf wfouf
tpkd;&tzGUJ tqifhtqifhu ta&;,l aqmif
&Gurf EI iS yhf wfoufNy;D orwOD;ode;f pdeu
f o0Pf
vTmwapmif vTwaf wmfoaYdk y;yk&Yd m,if;o0PfvmT
ukd v,f,mpdu
k yf sK;d a&;ESihf qnfajrmif;0efBu;D Xme
'kwd,0efBuD; OD;tkef;oef;u vTwfawmf tpnf;
ta0;wGif vma&mufzwfMum;cJhonf/
orw OD;odef;pdefuay;ykdYaom o0PfvTm
wGif jynfaxmifpv
k w
T af wmfu xkwjf yefxm;aom
tpD&ifcHpmyg ajr,modrf;qnf;rI aygif; 745
rI teuf tpkd;&u ajrodrf;rIaygif; 423 ckukd
ajz&Si;f Ny;D jzpfonf[k azmfjyxm;aomfvnf;vTwf
awmfu,
dk pf m;vS,rf sm;url tpk;d &\ tpD&ifcpH m
onf atmufajcwGif jzpfysuaf eaom vufawGU
tajctaersm;ESihf uGv
J v
JG su&f NdS y;D trSew
f &m;udk
zH;k uG,x
f m;aom wifjyrIjzpfaMumif;? tpk;d & ajz
&Si;f onf[q
k adk omfvnf; ajrodr;f cH&olrsm;vuf
xJokdY odrf;qnf;cHvkduf&aom ajr,mrsm; jyef
vnfa&muf&jdS cif;r&S[
d k vTwaf wmfu,
kd pf m;vS,f
rsm;u qkdMuonf/
]]atmufajcrSmwdik x
f m;wJt
h rIawGutrsm;
BuD;yJ/ wdik w
f t
hJ rIawGu axmifcs&D w
dS ,f/ usaemf
wdkY &cdkifjynfe,frSm 42 rI &Sdw,fvdkY ajymw,f/
The Irrawaddy
Vol.1, No.4
H
Parliament
vma&mufajzqkdaMumif; od&Sd&onf/
]]Ekid if yH ikd yf pn;f awGukd or0g,r trIaqmiftzGUJ u a&mif;cscw
hJ ,f/ 'gaMumifh ar;cGe;f xkwcf w
hJ myg/
vmajzwJh0efBuD;u t&ifvkyfcJhwJh rSwfwrf;xJutwkdif; 'Dqkdifcef;awGu or0g,rydkif? 'gayr,fh
olwu
Ydk tajctaet& a&mif;vku
d w
f mvdYk xajzw,f/ 'gu Ekid if yH ikd yf pn;f awG? or0g,r trIaqmif
awGudk csay;xm;wJhae&myJ/ EkdifiHykdifawGAs/ or0g,r trIaqmifawGydkifwJh ypn;f r[kwb
f ;l }} [k
OD;zke;f jrifah tmifu ajymonf/
,cifacwfu Adv
k cf sKyaf ps;twGi;f zGiv
fh pS x
f m;onfh Super World cef;r (1)? (2) ae&m&Sd qkid cf ef;
rsm;ukd or0g,rtrIaqmiftzGUJ u yk*v
u
d vkyif ef;&Sif OD;armifarmifviG ?f a':IMunfxo
H Ykd a&mif;cs
cJhNyD; ,cktcg qkdifcef; iSm;&rf;olrsm;ESifh yk*vduykdif&SifwkdYtMum; tjiif;yGm;rI jzpfyGm;vsuf&SdaMumif;
od&Sd&onf/
]]usr iSm;zGifhvmwm 1993 ckESpf aemufydkif;uwnf;u iSm;zGifhvmwmyg/ OD;armifarmifvGif
udk qkdifiSm;cay;NyD; iSm;zGifhcJhwm/ NyD;cJhwJh 2013 ckESpf ESpfukefydkif;txd qkdifiSm;cay;NyD;NyD/ 2013 ckESpf
12 ydik ;f w&ufaeYu tJ'aD e&mrSmtBu;D pm;jyifqifrv
I yk rf ,fqNdk y;D OD;armifarmifviG u
f pmuyfw,f/
usrwkdYudk z,fay;zkdY rz,fay;&if twif;ajymif;a&TUcdkif;r,fvdkY ajymw,f/ usrwkdY vufrcHEkdifbl;}}
[k qkdifcef;iSm;&rf;olwOD;rS ajymonf/
OD;zkef;jrifhatmifurl ]]tpuwnf;u EkdifiHydkifukd yk*vduykdiftjzpf a&mif;vdkYukd r&wmAs/ t&if
tpkd;&awGu vkyfxkH;vkyfenf;ausmfNyD; vkycf w
hJ u
hJ pd / tck tBu;D pm;jyifr,fqNdk y;D z,fcidk ;f wmawGjzpfwm
awGu udpwckaygh/ usaemfajym csifwmu EkdifiHydik fypnf;ukd or0g,r0efBuD;Xmeu a&mif;csifovkd
a&mif;vk&Yd ovm;/ tJvo
dk mqk&d if 0efBu;D XmeawGtm;vk;H u Ekid if yH idk yf pn;f awGudk a&mif;ukeMf urSmaygh}}
[k {&m0wDowif;XmeokdY &Sif;jyonf/
Economy
oGm;jcif;jzpfNy;D jrefrmEkid if w
H iG af iGazmif;yGrEI eI ;f ukd
jzpfapEkid af om taMumif;t&mrsm;ukd ta&;xm;
ajymqkdjcif;rsm;vnf; &Sdonf/
]]IMF uvnf; aiGazmif;yGrIEIef;ukd t"du
xm;ajymwmyJ? qkdvkdwmuawmh tokH;p&dwfukd
aoaocsmcsmpdpdppfppfokH;qkdwJh t"dyg,faygh
Asm}} [k a'gufwmatmifukdukdu ajymonf/
jrefrmEkdifiHwGif vuf&Sdjzpfay:aeaom
tajctaerSm bwf*swfvkdaiGjyrI 2 'or 7
bDv,
D &H adS eNy;D aiGxw
k v
f yk rf I (Money supply)
yrmPrSmvnf;jrihw
f ufvsu&f o
dS nhf tajctae
jzpfonf/
trsdK;om;pDrHudef;ESihfpD;yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;
wufr0I efBu;D XmerS w&m;0ifxw
k jf yefaomtcsuf
tvufrsm;t& 2011-2012 b@mESprf S 2012
-2013 b@mES pf twG if ; Money Supply
yrmPjrif h w uf v mrI r S m 2323 'or 57
bDv,
D u
H syt
f xd&o
dS nf[k if;u axmufjyajym
qkdjcif;jzpfonf/
]]'Dtaetxm;ukMd unhrf ,fq&dk if bwf*swf
vkad iGuadk iGaMu;ku
d x
f w
k w
f ehJ nf;eJY ajz&Si;f zkYd BuKd ;
pm;wmvm; qkdwJh ar;p&mar;cGef;wck &Sdvm
w,f}} [k if;uajymonf/
jynfwiG ;f aiGazmif;yGrEI eI ;f rSm GDPwk;d wuf
EI ef ; ES ih f Money supply wk d ; EI ef ; rnD rQvQif
ykdrkdjzpfay:rnfomjzpfaMumif; od&onf/
aiGazmif;yGrIEIef; wjznf;jznf; jyefvnfus
qif;&efrSm EkdifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHrIrsm; 0ifa&muf
vmEkdifrIESihfvnf; rsm;pGm oufqkdifaeaMumif;
bPfvkyfief; uRrf;usifynm&Sif uarmZbPf
'kOuX OD;oef;vGifu ajymonf/
]]EkdifiHjcm;uae aiGyifaiG&if;awG 0ifzkdYvkd
w,fvYdk ajymxm;w,f? Ekid if jH cm;&if;ES;D jrK yEf rHS aI wG
0ifvmzkdYaygh? EkdifiHjcm;&if;ESD;jrSyfESHrIawG 0ifvm
&if EkdifiHjcm;tokH;aiGawG 0ifvmvdyfr,f? EdkifiH
jcm; okH;aiG0ifvm&if aiGvJvSnfEIef;aps;us
Business