Sunteți pe pagina 1din 60

awmifwkwfyifv,fta&;

jrefrm udkifwG,fEdkifrvm;

aA'if? euwf? ,Mwm ESifh


EdkifiHa&;

pm - 9

pm-32

c&uf'pfuwf xkwfay;a&;
A[dkbPf vufwGefYae

pm- 20

The Irrawaddy
Weekly

Vol.1, No.4, January 26 , 2014

Journal

pm - 12

"mwfyHk -

ukxkH;rJh
emwm&Snf bdef;cif;rsm;

Damir Sagolj/ Reuters

SPECIAL REPORT

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

Politics

a':atmifqef;pkMunf orwjzpfr,fvdkY wkwftpdk;&


wGufxm;ovm;

"mwfyHk -a&Ttifom;cifarmif0if;

tufudk[GD^The Irrawaddy

2014 ckESpf? Zefe0g&Dvv,ftwGif; u&ifjynfe,fc&D;pOftwGif; awGU&onfh a':atmifqef;pkMunf/

jrefrmEdik if w
H iG f 'Dru
kd a&pD toGiu
f ;l ajymif;
rIrsm; jyKvkyfaecsdef twdkuftcHacgif;aqmif
a':atmifqef;pkMunfESifh trsKd;om;'Drdkua&pD
tzGJUcsKyf (NLD) tay: wkwfEdkifiH\ oabm
xm; &yfwnfcsufrsm; aysmhaysmif;onfh toGif
aqmifvmjcif;onf a':atmifqef;pkMunfwaeY
orwjzpfvmEdik rf nf[k if;wdu
Yk vnf; arQmv
f ifh
xm;onf[k ,lqMunfhEdkifygonf/
2015 ckESpf a&G;aumufyGJwGif vuf&Sd
tmPm& jynfaxmifpk BuHhcdkifa&;ESifh zGHUNzdK;a&;
ygwDtm; tEdkif,lEdkifvdrfhrnf[k trsm;u arQmf
vifx
h m;Muonfh jrefrmEdik if \
H tBu;D qH;k twdu
k f
tcHygwDESifh eD;eD;uyfuyf qufqHcGifh&&ef NyD;cJh
aomvrsm;twGif; wkwfEdkifiHu ay:ay:xif
xifyif tm;xkwfcJhonf/
'DZifbmvtwGif;u wkwfEdkifiHrS tpdk;&
wyd k i f ; tzG J U tpnf ; wck j zpf a om Chinese
Peoples Institute for Foreign Affairs \

zdwfMum;rIaMumifh a':atmifqef;pkMunfESifh
eD;pyfonfh vl&if;wa,mufjzpfonfh ygwDtwGi;f
a&;rSL; OD;Pf0if; OD;aqmifonfh tzGUJ 0if 10OD;
yg NLD udk,fpm;vS,ftzGUJ wkwfEkid fiHoYkd oGm;
a&mufcJhonf/
tqdkyg oGm;a&mufvnfywfrIonf NyD;cJh
onfh ESpftwGif;wGif NLD ygwD0ifrsm; wkwf
EdkifiHodkY 4 Budrfajrmuf oGm; a&mufjcif;jzpfonfh
twGuf 2015 ckESpf a&G;aumufyGJrwdkifrD
ESpzf ufpvH;k u qufqrH u
I kd jri w
hf ifEikd &f ef qE&dS
aeMuyH&k onf[k a0zefo;kH oyforl sm;u ajymMu
onf/ a&G;aumufyt
JG Ny;D wGif ay:aygufvmrnfh
vTwfawmf topfu aemufoufwrf;twGuf
jrefrmEdkifiH\ orwudk a&G;cs,frnfjzpfonf/
jrefrmEdik if q
H ikd &f m wkwEf ikd if H oHtrwfBu;D
Yang Houlan u jrefrmjynf&Sd EdkifiHa&;ygwD
rsm;u wkwfEdkifiHESifh aumif;rGef wdk;wufaom
qufqaH &;udu
k n
l &D ef qE&adS eoa&GUwkwEf ikd if H

taejzifv
h nf; NLD tygt0if Edik if aH &;ygwDrsm;
tm;vH;k ESihf qufqaH &; toif&h adS Mumif; {&m0wD
odkY ajymMum;cJhonf/ tem*wfwGifvnf; NLD
ygwDESifh ygwDcsif; qufqHa&;udk wkwfEdkifiHu
qufvufxdef;odrf;oGm;rnf [kvnf; olu
tcdkiftrm ajymMum;cJhonf/
jrefrm EdkifiHjcm;a&; 'k0efBuD; OD;cifarmif
0if;u ,ciftywfujyKvkyfcJhonfh jrefrmEdkifiH
jyKjyifajymif;vJa&; zGUH NzKd ;wd;k wufrq
I ikd &f mtpnf;
ta0;wckwGif ]]jrefrm-wkwf cspfMunfa&;eJY
yl;aygif;aqmif&u
G af &;u tajccHtm;jzifah jymif;
vJomG ;rSm r[kwyf gbl;/ 'gayr,fh tjcm;taMumif;
t&mopfawG yg0ifvmwJt
h wGuf 'gukd udik w
f ,
G f
r,fh enf;vrf;udak wmh jyefvnfo;kH oyf oGm;&rSm
jzpfygw,f}} [k ajymMum;cJhonf/
]]t&ifuawmh tpdk;&yJ &SdwJhtwGuf 'gu
vG,fygw,f/ 'DaeYtcsdefrSmawmh usaemfwdkYu
ygwDpHk 'Drdkua&pDpepfudk usifhoHk;aeygw,f}} [k
vnf; oluqdkonf/
wkwt
f pd;k &tmabmfjzpfonfh The Global
Times owif;pmwGif ,refEp
S f atmufwb
kd mv
21 &ufaeYu azmf jyaom awGUqHak r;jref;cef;wGif
jrefrmEdkifiHqdkif&m wkwfEdkifiH oHtrwfBuD;
Yang Houlan u oHHk;taejzifh ESpfzufvHk;
twGuf tqifajyrnfh tcsed w
f iG f a':atmifqef;
pkMunf wkwEf ikd if o
H Ykd vma&mufvnfywfEikd af &;
twGuf pDpOfay;vkdaMumif; ajymMum;cJhonf/
oHtrwfBuD; Yang Houlan u aeY&uf
twdtusrajymEdkifao;bJ a':atmifqef;pk
Munf\ c&D;pOftwGuf w&m;0if pDpOfxm;jcif;rsK;d
r&Sdao;aomfvnf; ol\ EdkifiHwum0ifqHhrIESifh
jrefrmjynfolrsm;Mum;wGif a&yef;pm;rIaMumifh
wkwfEdkifiHodkY tvnftywf zdwfac:a&;onf
rvGJraoG jzpfvmrnf[kvnf; qdkonf/
jrefrmEdik if H Edik if jH cm;a&;0efBu;D XmerStNird ;f
pm; 'keT Mf um;a&;rSL;csKyf OD;Bu;D jrifu
h jrefrmjynf
olw\
Ykd wkwEf ikd if t
H ay:xm;onfh oabmxm;
onf wkwftpdk;&twGuf ta&;tBuD;qHk; pdef
ac:rI[k ajymonf/
]]wkwftpdk;&u olYjynfolawGudk aumif;
aumif; xdef;csKyfEdkifpGrf; &Sdw,f/ txl;ojzifh
pD;yGm;a&;orm;awGukd xde;f csKyEf ikd w
f ,f/ 'gayr,fh
jrefrmjynfolawGeJY olwdkY&JU pdwfqEudk wkwf
tpdk;& rxdef;csKyfEdkifbl;}} [k olu {&m0wDudk
ajymonf/
oHtrwfBu;D Yang Houlan u ESpEf ikd if MH um;
wGif tjyeftvSefav;pm;rI&SdzdkY ta&;ygaMumif;
ajymonf/ wkwfEdkifiHonf jrefrmEdkifiH\ 'Drdk
ua&pDjzpfpOfrsm;udk av;pm; todtrSwfjyK
oGm;rnfjzpfNy;D jynfwiG ;f a&;udpr sm;udv
k nf; 0if
a&muf pGufzufrnfr[kwf[k xyfajymonf/
a':atmifqef;pkMunfuvnf; wkwEf ikd if H
odkY oGm;a&mufvnfywf&ef qE&SdaMumif; ,cif
uajymcJzh ;l onf/ odaYk omfvnf; zdwaf c:jcif;onf

wkwftpdk;&\ zdwfMum;rIom jzpfoifhonf[k


qdkcJh\/ wkwfEdkifiHrS tpdk;&wydkif; tzGJUtpnf;
rsm;\ zdwMf um;csuu
f kd a':atmifqef;pkMunfu
jiif;y,fcJhygonf/
jrefrmEdkifiH\ 'Drdkua&pDyHk&dyf a':atmif
qef;pkMunfESifh wkwftpdk;&wdkY\ qufqHa&;
onf ,cifuxuf EdiI ;f ,SOv
f Qif wd;k wufr&I v
dS m
onf[k qdkEdkifygonf/ 'Drdkua&pDtwGuf vIyf
&Sm; awmif;qdck ahJ om a':atmifqef;pkMunf u
wkwfEdkifiH\ uGefjrLepftmPm&Sifpepf vuf
atmufrS vlYtcGifhta&; csKd;azmufrI rSwfwrf;
rsm;udk a0zefajymqdck ahJ omaMumifh wkwt
f pd;k &
u a':atmifqef;pkMunfESifh ol\ygwDudk ESpf
aygif;rsm;pGm w&m;0ifqufo,
G jf cif;rjyKbJ aecJh
onf/
,cif jrefrmppftpdk;&\ acgif;aqmif
AdkvfcsKyfrSL;BuD;oef;a&Tu ol\ ae&mqufcH
rnfholtjzpf oludk,fwdkif a&G;cs,fxm;aom
orw OD;ode;f pdev
f ufoYkd tmPmvTaJ jymif;ay;Ny;D
tem;,loGm;onfhtcsdefrSp jrefrmEdkifiHwGif
Edik if aH &; ajymif;vJrrI sm;jzifh vIyv
f yI &f mS ;&Sm; &Sad e
cJhonf/ 2011 ckESpf rwfvwGif OD;odef;pdef
&mxl;vufcH,lcJhNyD;aemuf tmPm&Sif tkyfcsKyf
onfh EdkifiHa&;pepfrS 'Drdkua&pDudk OD;wnfaom
jyKjyifajymif;vJrIrsm; pwifvmcJhonf/
rnfonfh EdkifiHom;rqdk orw jzpfvmEdkif
rnfh tajccHOya'jzpfatmif tvdk&SdaMumif;
orw OD;odef;pdefu ,ckESpfqef;ydkif;wGif rwif
rus ajymMum;cJah o;onf/ ppfwyfu a&;qGx
J m;
onfh tajccHOya'u orw&mxl;twGuf ,SOf
NydKifcsifonfh a':atmifqef;pkMunf\ EdkifiHa&;
&nfrSef;csufudk t[efYtwm;jyKaeonfudk &nf
Tef;jcif;jzpfonf/
odkYaomfvnf; tNidrf;pm; AdkvfcsKyfrSL;BuD;
oef;a&Tu t&yfom; toGi,
f t
l pd;k &acgif;aqmif
rsm;tay:wGif MoZmvTrf;rdk;rI BuD;rm;pGm&SdaeqJ
jzpfonf[k ,lq&ef taMumif;rsm;uvnf; &Sad e
onf/ atmufwdkbmvtwGif;wGif AdkvfcsKyfrSL;
BuD; oef;a&Tu vuf&Sdjzpfay:aeonfh jrefrmh
EdkifiHa&;jzpfpOfrsm;ESifh ywfouf pdk;&drfylyefrd
aMumif;ajymcJhonf[k ppftpdk;&tzGJU0ifa[mif;
wOD;jzpfNy;D ,cktcsed w
f iG f vTwaf wmfOu|tjzpf
wm0ef,lxm;onfh ol&OD;a&Tref;u xkwfazmf
ajymMum;onf/ xdYjk yif tajccHOya' jyifqifEkid f
a&;uvnf; jynfvHk;uRwf qEcH,lyGJ usif;y
twnfjyKcsuf&,l&ef vdktyfaomaMumifh a':
atmifqef;pkMunf orw&mxl; qufcHa&;
twGuf oHo,xm;&ef taMumif;rsm; jzpfvm
apawmhonf/

{&m0wD t*Fvdyfydkif;rS Echo Hui \


China Betting on a Suu Kyi Presidency?
udk bmomjyefqdkonf/

The Irrawaddy
Vol.1, No. 4 January 26, 2014

roefayr,fh pGrf;MuwJh
tm;upm;orm;rsm;

ema&;ulnDrItoif; Ou| 'DaeYacwfrsKd;rSm


OD;ausmfoleJY tifwmAsL; r&SEd dkifwJh olaX;BuD;
pm -pm16- 50

pm - 22

pm - 26

NEWS & ANALYSIS

aiGukefcH usif;yonfh MNL atmifjrifrIr&Sd


pm - 6

ykyg;awmifolawGudk ajcmufvSefYaewJh ydkZdkvefusdefpm


pm - 10

jrefrmEdkifiHwGif w&m;r0if qifpG,fa&mif;csrI


us,fjyefYvm

pdwfvIyf&Sm;zG,f
wufwl;zuf&Sif
pm - 47

pm - 25

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Ethnics

]]tma[;}} oH
yJhwifxyfonfh
em*yGJawmf
eef;qdkifEGrf^eef;,Gef;

"mwfyHkrsm; - eef;qdkifEGrf^The Irrawaddy

cdk;rsm; tHkYqkdif;aeonfh em*


awmifwef;rsm; aemufcHwGif
atmifwHcGef0g;vHk;udk xrf;vmonfh
em*wkdif;&if;om;rsm; [pfa~uG;vdkufaom
]]tma[;}}? ]]tma[;}} qdkonfh
em* bmompum;jzifh aumif;csD;ay;oH
ysHUvGifhvsuf &Sdonf/ aumif;csD;ay;oHESifhtwl
em*wkdif;&if;om;rsm; atmifwHcGef 0g;vHk;udk
pdkufxlvdkufMuonf/

jrL

tylcsed f 16 'D*&D pifw*D &dw?f csr;f at;onfh


&moDOwkwGif em* wkdif;&if;om;rsm;u dk;&m
t0wftpm;rsm; udk,fpD 0wfqifxm;MuNyD;
yGJawmfodkY csDwufvmonfudk awGU&onf/
yGaJ wmfocYkd sw
D ufvm&mwGiv
f nf; ]]tma[;}}?
]]tma[;}} qdkonfh jrefrm bmompum;t&
]]r*Fvm&Sdygap}} ? ]]aumif;csD;ay;yg}} qkdonfh
t"dym,fudk jrnfwrf; atmf[pfvmMuonf/
em* dk;&myGJawmfodkY em* udk,fydkiftkyfcsKyf
cGifh& a'ojzpfonfh v&SD;NrdKU? v[,fNrdKUESifh
eef;,Gef;NrdKUrsm;wGif tvSnfhus usif;yMuonf/
,ckEpS o
f nf eef;,Ge;f NrKd UwGif tvSnu
hf sonfEh pS f
jzpfonf/
em*wdkif;&if;om; vlrsdK;aygif; 100 ausmf
&SdNyD; vlrsdK;BuD; tkyfpk 50 ausmfwdkYonf dk;&m
0wfprkH mS vnf; wzGUJ ESiw
hf zGUJ wlnrD rI &So
d nft
h jyif
bmompum;rSmvnf; uGJvGJrIrsm; &Sdaeonf[k
od&onf/

em*wkid ;f &if;om;rsm;\ 0wfpw


kH iG f qif,if
xm;onfh wefqmrsm;rSm awmwGif;rS &onfh
om;aumifrsm;\ ypnf;rsm;? t"dutm;jzifh
tpG,frsm;jzifh tvSqifxm;NyD; trsKd ;om;rsm;\
OD;xkyfwGif atmufcsif;iSuf tarG;rsm;jzifh wef
qmqifxm;onfudk awGU&onf/
]]atmifwHcGefpkduf&wJh t"dym,fuawmh
t&ifu ppfyGJrSm atmifyGJcHwJh txdrf;trSwf
taeeJY pdkufxlwmyg}} [k 'Hk[D;rsdK;EG,fpk em*
wdkif;&if;om; OD;ausmfarmifu {&m0wDodkY ajym
jyonf/
yGJawmfusif;y&m a'oodkY wjcm;rS vm
a&mufonfh em*wkid ;f &if;om;rsm;onf vrf;yef;
qufoG,frI cufcJojzifh vrf;avSsmufum vrf;
wGifyif ESpfntdyf? oHk;ntdyf? av;ntdyf
ponfjzifh vmcJh&jcif; jzpfonf/
]]usaemfwdkY em* yGJawmfudk ESpfpOf pnfum;
okdufNrdKufpGm usif;yygw,f/ usaemfwdkYu &Gm
uae vmwmyg/ eef;,Gef;udk a&mufzdkYtwGuf
ESpf&ufavmuf vrf;avQmufvm&ygw,f}} [k
v[,fNrdKUe,frS tutzGJU jzpfonfh vdkifaemif;
em*wdkif;&if;om;wOD;u {&m0wDoYkd ajymonf/
em* awmifwef;wGif um;vrf;rsm; r&Sd
ojzifh vrf;avQmufcJh&aMumif;? nwGifvnf;

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

BuHK&m&GmwGif tdyfpufumvmcJh&aMumif;? dk;&m


yGJawmftwGufvm&ojzifh aysmf&TifaMumif; vdkif
aemif; em*wkdif;&if;om;u qkdonf/
]]usaemfwdkY ESpfopful;yGJawmfrSm tdrfwdkif;
vdv
k kd acgif&nfawG vkyMf uw,f/ tod&w
dS hJ tdrf
a&SUrSm tma[;? tma[;vkdY oHk;cgatmfvkduf&if
acgif&nf wdkufw,f/ ESpfopfr*Fvmyg qdkwJh
t"dym,faygh}}[k if;u ajymjyonf/
,ckESpf eef;,Gef;NrdKUwGif usif;yonfh em*
yGJawmfwGif em* dk;&m ,Ofaus;rI jycef;rsm;?
opfawmXmerS jycef;? jyefMum;a&;Xme jycef;?
rl;,pfaq;0g; jycef;? usef;rma&;Xme jycef;ESifh
uav;oli,f tcGifhta&;qkdif&m jycef; ponfh
jycef;rsm;tjyif em*wkdif;&if;om;rsm; txGwf
tjrwfxm;onfh yeftdrf[k ac:aom taqmif
udkvnf; awGU&onf/ yeftdrfqdkonfrSm vlpk
vla0;vkyEf idk o
f nfh wJBu;D wwJjzpfNy;D xdw
k x
J w
J iG f
opfyifyifpnfBu;D wckukd tacgif;xGi;f azmuf
csxm;onf/ oma&;? ema&;udp wckcktwGuf

em*awmifwef; a'owGif tppt&m&m


zGHUNzdK;rI enf;aeaMumif;? wOD;ESifhwOD; awGUqHk&ef
vnf; tvGefcufcJojzifh yGJawmf&moD a&mufrS
om tm;vHk; pHkvifpGm awGU&ojzifh tvGefyif
0rf;omaMumif;? vli,frsm;onf a'ozGHUNzdK;a&;
wdk;wufvmap&efESifh wOD;ESifhwOD; pnf;vHk;
nDGwfrI&&ef aqG;aEG;zdkY&SdaMumif; udkcsif;armif
u xyfavmif; qdkonf/
em* dk;&m ESpfopful;yGJawmfudk vkyfaqmif
&onfh t"du &nf&G,fcsufrsm;rSm em*dk;&m
,Ofaus;rI "avhxHk;wrf; tpOftvmrsm;? ,Of
aus;rI tarGtESpfrsm; raysmufysufapa&;
twGuf xde;f odr;f umuG,af pmifah &Smuf&ef? em*
dk;&m ,Ofaus;rI tEkynmrsm;udk azmfxkwf
xdef;odrf;jrifhwif aqmif&GufoGm;&ef? em* wkdif;
&if;om; vlrsdK;pkrsm;tMum; cspfMunf&if;ESD;rIESifh
tjyeftvSef em;vnfrIrsm; ydkrdk&&SdvmEdkifap&ef?
em*a'o zGUH NzKd ;a&;vkyif ef;rsm;wGif em*wkid ;f &if;
om;rsm; tifwdkuftm;wkduf yg0ifaqmif&Guf

yGJawmf&moDa&mufwkdif; urmvSnfhc&D;oGm;rsm;
twGuf c&D;oGm;0efaqmifrIvkyfief; vkyfaqmif
ay;aeaMumif;? em*yGJawmfudkomru em*dk;&m
vlaerIyHkpHudkvnf; EdkifiHjcm;om;rsm;u pdwf0if
pm;aMumif;? em*a'oonf c&D;oGm; vkyfief;
twGuf pdwf0if;pm;p&mae&m jzpfaomfvnf;
vrf;yef;qufo,
G af &;twGuf cufcaJ eaMumif;?
,ckESpfyGJawmfudk ,cifESpfuxuf EdkifiHjcm;om;
rsm; ydrk v
kd ma&mufavhvmonfukd awGU&aMumif;
'dkifrGef;yJavh c&D;oGm;0efaqmifrIvkyfief;rS a':
rDrD0if;u {&m0wDodkY ajymonf/
em*yGJawmfw&yfvHk;wGif em*wkdif;&if;om;
vlrsdK;EG,frsm;onf rdrdwkdY\ dk;&mtursm;jzifh
ujyazsmfajzMuNyD; naeydkif;wGif &dk;&mrD;yHkyGJESifh
twl tujzifah zsmaf jzum d;k &m tpm;taomuf
rsm;jzpfonfh acgif&nfESifh ig;csif;axmif;? qwf
om;ESifh EGm;aemufom;rsm;udkvnf; rD;yHkyGJodkY
vma&mufonfyh &dowfrsm;udk wnfcif;auR;arG;
onf/

cJMh uonfh tudsK;&v'frsm;udk ES;D aESmzvS,Mf uNy;D


ta&mif;t0,frsm;rSay;&ef a<u;NrDrsm;udk &Sif;
vif;MuaMumif;? vmrnfh ESpfopfwGif aumufyJ
oD;ESH aygrsm;ygapaMumif;ESifh &moDOwk aumif;
rGefapaMumif;? tzsm;tem uif;a0;NyD; usef;rm
okc &SdygapaMumif;vnf; qkawmif;Muonf/
yGaJ wmfrmS &yfa0;&yfe;D rdom;pkrsm; aqG;rsKd ;
rdwfo*F[rsm;ESifh &if;ESD;aysmf&TifMu&aMumif;
em* wkdif;&if;olwOD;jzpfonfh a':&G,f&G,f
r,f&Dqef;u &Sif;jyonf/
]]yGJawmfrmS wESpfvk;H tcuftcJawG wifjy
NyD; wESpfwm atmifjrifrIudk *kPf,lMuw,f/
wOD;eJw
Y OD; aemufajymifMu? uckef pm;aomufMu
NyD; rajyvnfwJh jyemawGudk z,fazsmufMu
wmaygh/ wOD;udw
k OD; cspMf unfr&I atmif usi;f y
wJh yGJawmfyg}} [k olu ajymonf/
dk;&m ESpfopful;yGJawmfudk ,cifu w&GmpD
usif;ycJh&mrS cspfMunf&if;ESD;rI? pnf;vHk;rI tm;
aumif;cJhaomaMumifh 1956 ckepfrS pNyD; wcsdKU

em*yGJawmfodkY vma&mufonfh a'o


toD;oD;rS y&dowfrsm;ESifh tu udk,fpm;vS,f
rsm; tm;vH;k udv
k nf; &dum ay;a0iSrrI sm;&Sad Mumif;
od&onf/
em* wdkif;&if;om; atZkef;u ]]yGJawmfudk
vmwJholwkdif;udk wOD;udk qefESpfvHk;eJY tom;
ESpw
f ;kH qD? tu tzGUJ udak wmh wOD;udk qefo;kH vH;k eJY
tom;ESpfwHk;pD ay;ygw,f/ ESpfpOf tJ'DvdkyJ
ay;ygw,f}} [k ajymjyonf/
em*wdkif;&if;om;rsm;\ dk;&m ESpfopful;
yGJawmfudk a&S;ya0oPDuwnf;u em*&Gmwkdif;
wGif usif;ychJNyD; ESpfopful;udk rddk;zvm awmif
,mvkyfief;cGifESifh v,f,mvkyfief;cGifwdkYrS
aumufyJoD;ESHrsm; &dwfodrf;NyD; aemifESpf awmif
,m v,f,mvkyfief;cGifr0ifrD usif;yMuonf/
w&GmESifhw&Gm yGJawmf&uf rwkdufqkdif&ef
usi;f ycJah Mumif;? em* d;k &mESpo
f pfu;l yGaJ wmfonf
em* wkdif;&if;om;rsm;twGuf ta&;BuD;NyD;
txGwftjrwfxm;onfh yGJBuD;vnf;jzpfaMumif;?
wESpfywfvHk; awGUBuHKcJh&onfh tawGUtBuHKrsm;
udk zvS,Mf u? aqG;aEG;MuNy;D vmrnfEh pS o
f pfwiG f
vkyu
f ikd Mf urnfh vkyif ef;rsm;udk yGaJ wmfBu;D wGif
wdkifyif aqG;aEG; MuaMumif; od&onf/
xkyd aJG wmfwiG f wESpw
f m tawGUtBuKH rS &&Sd

aom a'orsm;wGif aus;&Gmtqif?h NrKd Ue,ftqifh


yGaJ wmfrsm;udk usi;f yEdik cf ahJ Mumif;? 1990 jynfEh pS f
u pwif NrdKUe,faygif;pHkwGif em*pk tBuD;
tuJrsm; ndEIdif;cJhMuNyD; t&yfa'owkdif;wGif
w&Gmw&yfpDtpm; ESpfpOf Zefe0g&Dv 15 &uf
aeYudk em* dk;&m ESpfopful;aeY yGJawmftjzpf
owfrSwfNyD; 14 &ufaeYESifh 15 &ufaeY ESpf&uf
pnfum;odu
k Nf rKd upf mG usi;f ycJMh uaMumif;? 1993
ckESpfupNyD; EdkifiHawmf\ yHhydk;ulnDrIudk &,l
usif;yaeaMumif; od&onf/
em*&dk;&myGJawmfodkY EdkifiHjcm;om; c&D;oGm;
{nfhonfh 41 OD;ESifh yGJawmfodkY vma&mufonfh
&yfe;D &yfa0;rS {nfo
h nfawmf ESpaf xmife;D yg;cefY
wufa&mufcahJ Mumif; em* k;d &myGaJ wmf jyefMum;
a&;Xme\pm&if;wGif azmfjyxm;onf/
em* dk;&myGJawmf ESpfopful;yGJaeY Zefe0g&D
15 &ufaeY naeydkif;wGif rD;yHkyGJrsm; jyKvkyfum
yGaJ wmfoYkd vma&muf Munfh o
I nfh y&dowfrsm;yg
rD;yHkyGJwGif 0ifa&muf uckefMu? aysmf&TifMuNyD;
yGJawmfudk tqHk;owfvdkufonf/ ]]tma[;
tma[;? tma[;}} qdo
k nft
h oHu em* awmif
wef;rsm;wavQmuf yJhwifxyfvsuf &Sdaeonf/

em*yGJawmf jrifuGif;/

wESpfywfvHk; awGUBuHKcJh&onfh
tawGUtBuHKrsm;udk zvS,fMu? aqG;aEG;MuNyD;
vmrnfhESpfopfwGif vkyfudkifMurnfh vkyfief;rsm;udk
yGJawmfBuD;wGif wdkifyifaqG;aEG;MuaMumif;
od&onf/
vlpkapvdkvQif acgif;avmif;xdk;onfh wkwfESifh
qifwlaom wkwfacsmif;rsm;jzifh opfacgif;vHk;
BuD;udk xkum toHay;vdkufygu w&GmvHk; xkd
yeftdrfwGif vma&muf pkHk;Mu&onf/ oma&;?
ema&; wckEiS w
hf ck xGuaf y:&onft
h oH uGmjcm;
aMumif; od&onf/
]]'Dvkd yGaJ wmf&ufrmS usaemfwYkd em* vlrsKd ;pHk
awGU&wmyg/ usaemfwYkd vli,fawGvnf; pHak wmh
wOD;eJY wOD; wkid yf ifp&m&Sw
d mawG wkid yf ifNy;D awmh
a'ozGHUNzdK;a&;twGuf aqG;aEG;wmawG vkyfvkYd
&wmaygh/ usaemfwYdk em*a'ou zGUH NzKd ;rI t&rf;
tm;enf;aeao;w,f}} [k yefaqmifNrdKUe,frS
udkcsif;armifu {&m0wDodkY ajymonf/

oGm;Edkif&efESifh em* rsKd;EG,fpk tcsif;csif; &if;ESD;


cspfMunfrIudk tajccH wkdif;&if;om; pnf;vHk;
nDnw
G af &;azmfaqmifum jynfaxmifppk w
d "f mwf
xGef;um;vmap&efjzpfaMumif; od&onf/
em*wkdif;&if;om; A[dkaumfrwD Ou|
OD;&Jatmifu ]]em*yGaJ wmfukd a&S;,cifuwnf;u
&Gmtvkduf vlrsdK;pktvkduf aumufyJoD;ESH &dwf
odrf;NyD;csdef 'DZifbm? Zefe0g&DrSm tpOftquf
usi;f ycJw
h myg/ 1992 ckEpS u
f pNy;D em*a'orSm
&SdwJh NrdKUe,ftwGif;rSm tvSnfhus usif;ycJhwm
'DESpfqkd&if 23 ESpf&SdygNyD}} [k qkdonf/
em* yGJawmfonf EdkifiHjcm;om;rsm; pdwf0if
pm;onfh yGJawmfw&yf jzpfaomaMumifh ESpfpOf

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

Sports

27 Budrfajrmuf qD;*drf;yGJawmfwGif jrefrmtrsKd;om;abmvHk;toif;udk wcJeuftm;ay;aeaom y&dowf/

aiGukefcH usif;ycJhonhf MNL atmifjrifrI r&Sd


xufEdkifaZmf
jynfwGif;pD;yGm;a&; vkyfief;&SifBuD;rsm;u
aiGaMu;ode;f aygif;rsm;pGm tuket
f uscNH y;D jrefrm
ae&Sife,fvd*f abmvkH;NydKifyGJrsm; usif;yay;cJh
aomfvnf; jrefrmtrsK;d om; vufa&G;piftoif;
atmifjrifrIr&onhftjzpfudk abmvHk; todkif;
t0dkif;u ar;cGef;xkwfaeMuonf/
jrefrm ae&Sife,fvd*f (MNL) udk 2009
ckEpS w
f iG f jrefrmtrsK;d om; abmvH;k toif;atmif
jrifa&;? vli,f abmvHk;orm; vufa&G;pifrsm;
ay:xGufvma&;wdkYtwGuf wnfaxmifcJhaomf
vnf; jrefrmu tdrf&Siftjzpf usif;ycGihf &&SdcJh
onhf 27 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&S qD;*dr;f
NydKifyGJBuD;wGif udk,hfy&dowf? udk,hfuGif; jrefrm
trsKd;om; abmvHk;toif;rSm tkyfpktqihfrS
xGucf &hJ Ny;D aemuf jrefrmEkid if H abmvH;k tzGUJ csKyu
f
abmvHk;orm;rsm;udk vpmavQmhcsrI tygt0if
jyKjyifajymif;vJrIrsm; jyKvkyfNyD; tajz&Sm&ef BudK;
pm;vmonf/
1977 ckEpS f rav;&Sm; qD;*dr;f NyKd iyf rJG S ,aeY
2013 ckEpS t
f xd jrefrmabmvH;k toif;rSm a&TwH
qdyf &,lEkdifcJhjcif;r&SdbJ xdkpOfu upm;orm;
rsm;rSm vHkavmufaom taxmuftyHhr&cJh[k
taMumif;jycJah Mumif;? xdaYk Mumihf 2009 ckEpS w
f iG f

MNL NyKd iy
f rJG sm; usi;f yNy;D tm;upm;orm;rsm;udk

axmufyrhH rI sm; vHak vmufpmG ay;cJah Mumif;? od&Yk m


wGif trsK;d om;abmvH;k toif; ratmifjrifcjhJ cif;
rSm ar;cGef;xkwfp&mjzpfaeaMumif; 0g&ihftm;
upm;uavmif&Sif OD;cifarmifaxG; (ysOf;rem;)
u ajymonf/
]]t&ifu upm;orm;awGu vHkavmufwJh
taxmuftyHh r&cJhbl;vdkY ajymMuw,f/ tck
axmufyrhH v
I nf;ay;a&m jrefrmawGu qif;&JwhJ
'Pfxuf csr;f omwJ'h Pfukd rcHEidk Mf ubl;/ olaX;
BuD;awGu abmvHk;yGJEkdif&if ydkufqHawG yHkay;
vdu
k w
f mu upm;orm;awGukd zsuq
f ;D vku
d o
f vdk
jzpfoGm;w,f/ [dkESpfu &efukefu &wemyHkudk
Ekdifawmh upm;orm;awGudk odef;&meJYcsD qkcs
w,f/ upm;orm;awGuvnf; 0wfpHkawmif
rvJbl;/ tukef Ekdufuvyfa&muf? bD,mqdkif
a&muf? wcsKdUqdk tdrfaxmifa&; azmufjyefvdkY
avsmfaMu;awG bmawGawmif ay;&w,f}} [k
OD;cifarmifaxG; (ysOf;rem;) u qdkonf/
MNL onf ya&mfzuf&i
S ef ,f abmvH;k tm;
upm;orm;rsm;ay:xGufvmap&ef &nf&G,fNyD;
taysmw
f rf;tqihrf S ya&mfzuf&iS ef ,f tqiho
f Ykd
ajymif;vJ&ef wnfaxmifcJhjcif; jzpfaomfvnf;

atmifjrifrrI &cJo
h nht
f wGuf jrefrmEdik if aH bmvH;k
tzGUJ csKyu
f ,if;jyem tajz&Smvsu&f adS Mumif;
tzGJUcsKyfrS rD'D,mt&m&Sd udk[def;pdk;xGef;u
{&m0wDodkY ajymonf/
]]usaemfwdkY tzGJUcsKyfu jyKjyifajymif;vJa&;
awmh aocsmaygufvyk rf mS / tckausmif;awG? &yf
uGufawGrSm abmvHk;yGJawG jyefvkyfay;r,f/ ,l
16 udk &efuek ef YJ rEav;rSm jyefvyk rf ,f?wOD;csi;f
pGrf;&nf jyyGJawG? abmvHk;yGJawG vkyfay;r,f/
'Dvd*fudk pwkef;u Frame Work t&rf;aumif;
cJhayr,hf ratmifjrifcJhbl;/ MNL udk vl wOD;
wa,muf&JU qHk;jzwfcsuf qdkwmxuf tm;vHk;
oabmwlNyD; vkyfcJhMuwmyg}} [k udk[def;pdk;xGef;
u qdkonf/
abmvH;k orm;rsm; BuKd ;pm;vmap&ef ,cif
0efxrf;vpm ay;yHpk pH epfrS qkaMu;pm; vpmyHpk H
pepfoYkd ajymif;vJjcif;? uvyf toif;rsm;udv
k nf;
ud,
k yf ikd t
f u,f'rDrsm;wnfaxmif&eftxd wGe;f
tm;ay;jcif;? abmvH;k udpk w
d yf g0ifpm;ol rsm;jym;
vmap&ef abmvHk;yGJuGif;0ifaMu; tcrJh? vm
a&mufMunhfIol y&dowfrsm;udk xrif;auR;?
vufzuf&nfwdkuftxd 0efaqmifrIay;cJhaomf
vnf; atmifjrifrIr&&SdcJhaomaMumihf abmvHk;

tzGUJ csKyrf mS ,cktcg upm;orm;rsm;\ vpmudk


tuefYtowfjzihfom ay;acs&ef qHk;jzwfcJhonf
[k od&onf/
&efukef,lEkdufwuf abmvHk;toif;rS tm;
upm;orm;wOD;u ]]MNL puwnf;u usaemf
wdkYu b,favmufay;ygqdkNyD; awmif;cJhwm
r[kwfygbl;/ olwdkYbmom olwdkYay;cJhwmyg/
tckvnf; olwdkYyJ ray;Ekdifbl;vdkY xkwfjyefwJh
twGufajymp&m r&Sdygbl;}} [k {&m0wDodkY ajym
qdkonf/
,cif vufa&G;pif toif;wGif yg0ifaom
abmvH;k orm;wOD;rSm vpm usyo
f ed ;f 30 txd
&&SdcJhaomfvnf; ,cktcg usyf 10 odef; txd
om ay;acs&ef abmvH;k tzGUJ csKyu
f jrefrmae&Sif
e,fv*d f uvyftoif;rsm;odYk taMumif;Mum;pm
ydkYxm;onf[k &efukef,lEdkufwuf abmvHk;
toif;\ CEO OD;rif;aqGOD;u &Sif;jyonf/
]]usaemfwdkYuawmh 'Dudpudk Review vkyf
wke;f yJ &Sad o;w,f}} [k if;u ajymqdNk y;D &efuek f
,lEdkufwuf abmvHk;toif;\ ESpfcsKyf tokH;
p&dwfukdrl xkwfazmfajymqdk&ef jiif;qefonf/
]]usaemfwdkYrSm bwf*sufb,favmuf oHk;
w,fqw
kd m r&Syd gbl;/ usaemfwYkd toif;ydik &f iS u
f

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

tjrwftwGuf r[kwfbl;/ EdkifiHtwGuf upm;


orm;aumif;awG arG;xkwaf y;zdYk twGuyf gyJ}}[k
&efukef,lEdkufwufrS OD;rif;aqGOD;u ajymonf/
MNL wGif upm;aeaom abmvH;k orm;rsm;
rxl;cRefrIonf trsKd;om; abmvHk;toif; udk
vnf; wdkufdkufxdcdkufvsuf&SdNyD; abmvHk;orm;
aumif;rsm;r&SdbJ uvyfrsm; wnfaxmifvdkuf
aomaMumihf ,ckuo
hJ Ykd jyemrsm;BuKH awGU&jcif;
jzpfaMumif; OD;cifarmifaxG; (ysOf;rem;) u oHk;
oyfonf/

]]tcku ydkqdkNyD;awmhom upm;aeMuwm


ydt
k qihef YJ nDwhJ upm;orm;u awmfawmfav;
enf;w,f/ ya&m&Sief ,f vd*q
f &kd if upm;orm;
awGuvnf; ya&mfzuf&Sife,f jzpfzdkYvdkw,f/
jyKjyifajymif;vJa&; vkyfr,fqdk&if atmufajc
uae jyefprS&awmhr,f/ uav;awGuefzYkd abm
vHk;uGif;a&m &Sd&JUvm;? &mjynhfuGif;? odrfjzLuGif;
wdkYqdk&if a&mif;pm;zdkY vkyfaeMuw,f}} [k olu
qdkonf/
MNL uvyftoif; ydkif&Sifrsm;rSm pD;yGm;

olaX;BuD;awGu abmvHk;yGJEkdif&if
ydkufqHawG yHkay;vdkufwmu upm;orm;awGudk
zsufqD;vkdufovdk jzpfoGm;w,f/

a&;vkyfief;&SifBuD;rsm;jzpfNyD; wcsdKUrSm ,cktcg


atmifjrifrrI &&Sb
d J wESpv
f Qif ode;f axmifcst
D H;I
ay:vmaom abmvHk;uvyfrsm;udk qufvuf
vkyfaqmif&ef wGefYqkwfaeMuNyD[k owif;rsm;
xGufay:aeonf/
]]t&if tpdk;&vufxufrSmawmh abmvHk;
udkjyNyD; tusKd;pD;yGm;awG trsm;BuD;&SdcJhw,fvdkY
Mum;w,f/ Oyrm um;awGoiG ;f cGifh &wmrsK;d aygh/
'DbufacwfrSmawmh yGihfvif;vmawmh t&ifvdk
tcGihfta&;rsdK;awGr&&if olwdkYqufoGm; ygOD;
rvm;}} [k 0g&ihf tm;upm;uavmif&iS f wOD;u
ar;cGef;xkwfonf/
,cktcg jrefrmEkdifiH abmvHk;tzGJUcsKyf
Ou| OD;aZmfaZmfu 2014 MNL &moDopfwGif
abmvH;k uvyf toif;rsm;udk MRTV 4 kyo
f H
vdkif;rS&&Sdaom 0ifaiGjzihf axmufyHhaMu; odef;
waxmifpDay;&ef pDpOfxm;aMumif; od&onf/

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

vdktyfwJhtay:rSm jznhfqnf;rI tNrJ&Sdygw,f/


usaemfwdkY toif;ydkif&SifawGu bwf*sufudk
b,f a&GUb,frQoHk;qdkNyD; uefYowfrxm;ygbl;}}
[k OD;rif;aqGOD;u qdkonf/
MNL onf ,ciftpd;k &vufxuf tmPm
&Sd todkif;t0dkif;rS yk*Kd vfwOD;\ pdwful;,OfrIukd
eD;pyfr&I adS om cdek D pD;yGm;a&; vkyif ef;&Siw
f csKUd u
aiGaMu;pdkufxkwf tukeftuscH&mrS ay:ayguf
vmjcif;jzpfaomaMumihf rsKd;aphrrSef[k ajymEkdif
aMumif;? xdkolaX;BuD;rsm;onf abmvHk;uvyf
rsm;udk jy pD;yGm;a&; vkyyf ikd cf iG fh tcGit
fh a&;rsm;
&&Scd o
hJ nf[k ,HMk unfaMumif; jynfwiG ;f tajcpdu
k f
tywfpOf EkdifiHa&;aqmif;yg;rsm; a&;om;aeol
OD;pnfolatmifjrihfu ajymonf/
]]abmvHk;avmu atmifjrifzdkYqdk&if vuf
awGUuswmuae pzdkYvdkw,f/ 'DolaX;BuD;awG
b,fEaS ,muf&v
dS ?J b,favmuf tukecf EH idk v
f ?J
tukecf EH idk w
f t
hJ ay:rSm NrKd Ue,ftqihu
f prSmvm;?
jynfe,feJY wkdif;tqihfu prSmvm;/ b,fenf;eJY
vkyrf vJ qdw
k mawmh aocsmrajymwwfb;l /'D[m
BuD;u r&Sdrjzpfvnf;r[kwfbl;/ tcku vlw
a,muf&JU pdwfqEeJY 'D[mBuD;udkzGJU? zGJUNyD;awmhrS
ukefusp&dwfawG xkwfay;/ NyD;&if wzufu
tcGihfta&;awG jyef,lqdkawmh rsKd;aphrrSefwJh
tcgrSm a&&Snf&SifoefzYkd cufwmaygh}} [k if;u
qkdonf/
&efukef,lEdkufwuf abmvHk;toif;\
t"dupyGefqmrsm;rSm tm&Spdrf;vef;rI zGHUNzdK;a&;
bPf? Elite Tech ? Air Bagan ? uefawmfBuD;
yJavhpf [dkw,f? KTM aomufa&oefY? 100
Plus? Bagan Innovation Technology wdkY
jzpfNy;D trsm;pkrmS abmvH;k toif;ydik &f iS f OD;awZ
ydkifqdkifaom vkyfief;rsm;jzpfonf/
]]toif;udk paxmifuwnf;u toif;ydkif
&Si&f UJ &nf&,
G cf suu
f tusK;d tjrwfukd arQmrf eS ;f Ny;D
vkyfwm r[kwfygbl;/ usaemfwdkY EdkifiHrSm r&Sdbl;
ao;wJh ya&mfzuf&Sife,fvd*fudk wnfaxmifNyD;
awmh uGif;ae&mawGu tp Player awG&JU ae
xdkifrIawGtwGufyg vkyf&wmutp abmvHk;
tqihftwef;udk ae&mpHk bufaygif;pHkuae wdk;
wufatmifvyk cf w
hJ [
hJ mu aiGa&;aMu;a&;tusK;d

MNL rSwqifh

ay:xGufvmaom trsKd;om;vufa&G;pif abmvHk;orm;rsm; ajcpGrf;rxufao;/

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

"mwfyHk - ASEAN Website

ASEAN

2012 ckESpf? {NyDv tif'dkeD;&Sm;EdkifiH *smumwmNrdKUwGif usif;yaom tmqD,Htoif; 45 ESpfjynfh tcrf;tem;/

jrefrmhy#dyu a'owGif; dkufcwf


qdkifrGefa&mhueD;^The Irrawaddy
jrefrmEdkifiHwGif qufvufjzpfyGm;aeaom
Ak'b
mom0ifrsm;ESihf rGwq
f vifrsm;Mum; y#dyu
onf wdkif;jynf\ tjyifbuftxd ysHUESHY ouf
a&mufrI&SdEdkifaMumif; tif'dkeD;&Sm;EdkifiH EdkifiHjcm;
a&;0efBu;D Marty Natalegawa u aomMumaeY
wGif ajymMum;vdkufonf/ 2013 ckESpf arv
twGi;f u tif'ekd ;D &Sm;Edik if H *sumwmNrKd U&Sd jrefrm
oH;kH udk tif'ekd ;D &Sm;tMurf;zuftzGUJ rsm;u wdu
k f
cdkuf&ef BudK;pm;cJhMuNyD; xdkjzpf&yfonf 2012
ckESpf ESpfv,fydkif;rSp jrefrmEdkifiHwGif jzpfyGm;
cJhaom rGwfqvifbmom0ifrsm; wdkufcdkufcH&rI
ESihf qufpyfr&I adS eEdik o
f nfukd &nf&,
G
f ajymMum;
vdkufjcif;vnf; jzpfonf/
]]'gu jynfwGif;a&; udpwck jzpfayr,fh
usaemfwYkd tm;vH;k tay: oufa&mufrI &Sw
d mu
awmh aocsmygw,f/ 'DvdkudpawG wae&mu
wae&mudk ysHUESHYvmjcif;aMumifh jzpfvm&wJh
tMurf;zuf vIyf&Sm;rIawGuvnf; &SdcJhNyD;jzpfyg
w,f/ 'gaMumifh usaemfwdkY aoaocsmcsm *k
pdu
k zf v
Ykd ykd gw,f}}[k Ny;D cJo
h nft
h ywfu yk*NH rKd UwGif
usif;yaom tmqD,H EdkifiHjcm;a&;0efMuD;rsm;
tpnf;ta0;odkY wufa&mufvmonfh tif'dkeD;

&Sm; Edik if jH cm;a&;0efBu;D u {&m0wDoYkd ajymonf/


*sumwm w&m;Hk;wHk;u ppfaoG;<uwOD;
onf tif'dkeD;&Sm;EdkifiHrS jrefrmoHHk;udk AHk;cGJwdkuf
cdkuf&ef vQKdU0Suf pDpOfcJhonfhtwGuf tjypf&Sd
aMumif; qH;k jzwfco
hJ nf/ ESpo
f pfu;l tBuKd umv
uvnf; Ak'bmomqefYusifa&; wdkufcdkufrIrsm;
usL;vGef&ef BuHpnfaeonf[k ,lq&aom
tpvrf tMurf;zuform; 6 OD; udk tif'dkeD;&Sm;
&JwyfzGJUu taozrf;qD;cJh\/
odef;ESifh csDaom jrefrmtvkyform;rsm;ESifh
'kuonfrsm;&Sdaeaom rav;&Sm;EdkifiHwGifvnf;
Ny;D cJah omvrsm;twGi;f wdu
k cf u
kd o
f wfjzwfrrI sm;
jzpfyGm;cJhonf/ aemufqHk;jzpf&yfrSm rav;&Sm;
EdkifiHa&muf jrefrmESifh tif'dkeD;&Sm; tvkyform;
rsm;Mum; jzpfyGm;cJhaom wdkufcdkufrIjzpfonf/
tqdyk gy#dyursm;onf jrefrmEdik if rH S y#dyursm;
twGif; rGwfqvifrsm; aoqHk;NyD; tdk;rJh tdrfrJh
jzpfc&hJ jcif;rSwqifh ul;pufjzpfymG ;&jcif; jzpfonf
[k ,lqrIrsm;vnf; &Sdaeonf/
jrefrmEdkifiHwGif vlrsdK;a&;? bmoma&;
y#dyursm;aMumifh tqdk;&Gm;qHk; xdcdkufcJhonfh
&cdik jf ynfe,fwiG f Ny;D cJo
h nft
h ywfu &JwyfzUJG 0if

wOD; aoqHk;cJh&NyD; 'gZifESifhcsDonfh a'ocHrsm;


vnf; owfjzwfcHcJh&onfqdkaom owif;rsm;
xGufay:vmcJhNyD; aemufwGif xdktjzpfESifh ywf
ouf rSwfcsufcs a0zefrIrsm;vnf; &SdvmcJh
onf/ &efukefNrKd U&Sd tar&duefoHk;H u ]]vHkNcKH a&;
wm0ef&Sdolrsm;u vdktyfonfxuf tiftm;ydkrdk
oH;k pGcJ o
hJ nf[k owif;rsm; Mum;od&onft
h wGuf
av;av;eufeuf pdk;&drfylyefrdaMumif;}} a&;om;
cJhonf/
]]aoaocsmcsm pHkprf;azmfxkwfNyD; tjypf
&Sdoludk w&m;Oya't& ta&;,lzdkYeJY &cdkifjynf
e,frSm Oya't& nDrQwJhumuG,frIeJY vHkNcHKa&;
ay;zdYk tpd;k &udak wmif;qdyk gw,f/ Oya'rJv
h yk &f yf
awGeYJ vlt
Y cGit
hf a&; csK;d azmufraI wG qufvuf
&Sad ewJh &cdik jf ynfe,frmS tpd;k &taeeJyY #dyuawG
&JU taMumif;&if;udk &SmazGazmfxkwfEkid fzYt
kd wGuf
ydkrdktm;xkwf&ygr,f}} [kvnf; tar&duefoHHk;
u ajymonf/
odaYk omfvnf; jrefrmEdik if jH yefMum;a&;0efBu;D
Xme 'k 0efBuD; OD;&JxG#fu vwfwavmjzpf&yf
wGif &cdkifjynfe,f&SdrGwfqvifrsm; towfcH&
onf qdkonfh owif;udk jiif;y,fvdkufonf/

]dk[if*sm} [k okH;EIef;ac:a0:aeMuolrsm;onf
b*Fvm;a'h&SfEdkifiHrS w&m;r0if cdk;0ifvmolrsm;
tjzpf owfrSwfxm;aomfvnf; jynfwGif;a&;
udpw
ckom jzpfonf[k tmqD,H tpnf;ta0;
wGif owif;rD'D,mrsm;odkY jyefMum;a&; 'kwd,
0efBuD;u ajymMum;cJhonf/
]]b*FgvDjyem[m jynfwiG ;f a&; udpw
ck
jzpfwt
hJ wGuf wjcm;tzGUJ 0ifEikd if aH wGu awmif;
qdkvm&ifawmif usaemfwdkYu tmqD,H tpnf;
ta0;rSm aqG;aEG;rSm r[kwfygbl;}} [k orw
OD;odef;pdef\ ajyma&;qdkcGifh&Sdolvnf; jzpfol
OD;&JxG#fu qdkonf/
tdrf&Siftjzpf vufcHusif;yaom jrefrm
EdkifiH\ qEt& yk*HwGifusif;yaom tmqD,H
Edik if jH cm;a&;0efBu;D rsm; tpnf;ta0;wGif jrefrm
EdkifiH\ jynfwGif;a&;jyemrsm;udk wifoGif;
aqG;aEG;jcif; rjyKcJhyg/
]]'DaeY usaemfwdk b,ftajctaeudkrS
wduswJh tajzrxkwfcJhygbl;}} [k tif'dkeD;&Sm;
EdkifiHjcm;a&;0efBuD;u tpnf;ta0;tNyD;wGif
jyKvkyfaom owif;pm&Sif;vif;yGJwGif jrefrm
Edik if jH cm;a&;0efBu;D \ rSwcf surf sm;udk xif[yf
qdkcJhonf/
jrefrmEdkifiHjcm;a&;0efBuD; OD;0ParmifvGif
uvnf; jrefrmEdik if H tmqD,t
H zGUJ \ Ou|tjzpf
wm0efxrf;aqmifrnfh umvtwGif;wGif tm
qD,\
H ]rpGuzf ufa&;} rl0g'udk trsm;qH;k usio
hf ;kH
oGm;rnfjzpfaMumif; rD'D,mrsm;udkajymonf/
]]tmqD,t
H zGUJ &JU pnf;rsO;f awGxu
J wcku
tzGJU0ifEdkifiHawG&JU jynfwGif;a&;udk 0ifa&muf
pGuzf ufjcif; rjyKzyYkd g/ xdik ;f Edik if rH mS uarm'D;,m;
rSm jzpfaewJh jyemawG[m olwdkY&JU jynfwGif;

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

a&;yg/ 'gaMumifh usaemfwYkd tJ'ED ikd if aH wG&UJ jynf


wGi;f a&;udpe yYJ wfoufNy;D rSwcf suaf y;rSmr[kwf
ygbl;}} [k jrefrmEdkifiHjcm;a&;0efBuD;u qdkonf/
yk*w
H iG f usi;f ycJah om tmqD,H Edik if jH cm;a&;
0efBuD;rsm; tpnf;ta0;odkY if;wdkY\ EdkifiHrsm;
wGif Edik if aH &;jyemrsm; jzpfay:aeonft
h wGuf
xdkif;ESifh uarm'D;,m;EdkifiHrsm;rS EdkifiHjcm;a&;
0efBu;D rsm; wufa&mufcMhJ ujcif;r&Syd g/ xdik ;f Edik if H
wGif aemufqHk;jzpfyGm;cJhaom jzpf&yfrSm tpdk;&
qefYusifa&; qEjyaeolrsm;twGif;odYk aygufuJG
aponfyh pn;f rsm; ypfoiG ;f onftxdjzpfco
hJ nf/
2013 ckESpftwGif;u tif'dkeD;&Sm;EdkifiHwGif
c&pf,mefrsm;? &S;D ,m;rGwq
f vifrsm;ESihf tpvrf
tpGe;f a&muf0g'Drsm;Mum;wGif cGjJ cm;qufqrH rI sm;
ESifh wcgw&H y#dyursm; jzpfyGm;cJhonfhtwGuf
bmomtcsif;csif; qufqHa&; qdk;&Gm;cJh&onfh
tajctaeESifh ywfouf ar;jref;onfhtcg
tif'dkeD;&Sm; EdkifiHjcm;a&;0efBuD;u udk;uG,f&m
bmomrsm;tcsif;csif; tjyeftvSef av;pm;
todtrSwjf yKrEI iS hf ywfouf tmqD,H tpnf;
ta0;rsm;wGif aqG;aEG;rIrsm; 2014 ckEpS t
f wGi;f
wdk;jrifhvmvdrfhrnf[kqdkonf/
]]'D aqG;aEG;rIawGu pNyD;awmh bmom
tcsif;csif; av;pm;todtrSwfjyKa&; udp[m
'DEpS w
f ESpv
f ;kH jyKvyk rf ,fh tmqD,v
H yk if ef;awGrmS
t"duxm;NyD; tav;teuf aqG;aEG;&r,fhudp
wck jzpfvmygvdrrhf ,f/ tif'ekd ;D &Sm; Edik if u
H vnf;
'gudk OD;wnfNyD; vkyfaqmifoGm;rSm jzpfygw,f}}
[k tif'ekd ;D &Sm; Edik if jH cm;a&;0efBu;D u ajymonf/
urmvSnchf &D;onfrsm;udk qGaJ qmifEikd o
f nfh
ae&mwckjzpfaom {&m0wDjrpfurf;&Sd yk*HwGif
usif;ycJhaom tmqD,H EdkifiHjcm;a&;0efBuD;rsm;
tpnf;ta0;awGif jrefrm jyefMum;a&; 'kwd,
0efBu;D OD;&Jx#G Ef iS f tif'ekd ;D &Sm; Edik if jH cm;a&;0efBu;D
wdYk ESpOf ;D vH;k pum;ajymcJMh uonf/ tqdyk gtpnf;
ta0;onf jrefrmEdik if H tmqD,t
H zGUJ Ou|tjzpf
wm0ef,Nl y;D aemuf yxrqH;k vufcu
H si;f ycJo
h nfh
tpnf;ta0;jzpfonf/
jrefrmEdkifiHonf tmqD,H tzGJUodkY 1997
ckESpfwGif 0ifa&mufcGifh &&SdNyD; urmay:wGif
rGwfqvifOD;a& trsm;qHk;aexdkifonfh EdkifiHjzpf
onfh tif'ekd ;D &Sm;Edik if x
H uf ESpaf ygif; 30 aemuf
usNy;D rS 0ifa&mufciG &hf &Scd jhJ cif;jzpfonf/ tmqD,H
tzGJUtwGif;wGif tBuD;qHk;EdkifiHjzpfaom tif'dk
eD;&Sm;Edik if u
H tmqD,t
H zGUJ udk wnfaxmif&mwGif
OD;aqmifyg0ifcJhonfhEdkifiHvnf; jzpfonf/
vwfwavm Ny;D qH;k cJo
h nfh a'owGi;f Edik if H
jcm;a&;0efBuD;rsm; tpnf;ta0;onf wESpfwm
umvtwGif; tmqD,H\ oufqdkif&m tpnf;
ta0;yGJrsm;udk tpDtpOfowfrSwf&ef &nf&G,f
usif;yjcif;jzpfNyD; MopaMw;vs? wkwf? tdEd,?
*syef? awmifu&kd ;D ,m;? e,l;ZDvefEiS hf tar&duef
EdkifiHrsm;rS xdyfoD;acgif;aqmifrsm;ESifh awGUqHk
aqG;aEG;rnfh tpDtpOfrsm;vnf; yg0ifonf/
a'owGif; acgif;aqmifrsm;u pD;yGm;a&;
yl;aygif;rIudk ydkrdkeD;uyfpGm aqmif&GufEdkif&ef
arQmv
f ifah eonfh ta&;ygaomtcsed w
f iG f jrefrm
Edik if o
H nf tmqD,t
H zGUJ \ Ou|wm0efukd xrf;
aqmif&jcif;jzpfonf/

{&m0wD t*Fvdyfydkif;rS Simon


Roughneen \ Sectarian Violence in
Burma Has Regional Impact, Says
Indonesian Foreign Minister udk
bmomjyefqdkonf/

Regional

awmifwkwfyifv,fta&;
tmqD,HOu|opf jrefrm udkifwG,fEdkifrvm;
nDapmvGif
tmqD,HOu| taeeJY jrefrmu pwifwm0ef,lwJh Zefe0g&Dv 1
&ufaeYrSmyJ awmifwkwfyifv,feJYywfoufwJh wkwf&JU Oya'opf
touf0ifygw,f/ wkwfEkdifiH awmifbufpGef; [dkifeefckdif tpdk;&u
xkwjf yefvu
kd w
f hJ Oya'opft& awmifwkwyf ifv,fxrJ mS wkwt
f pd;k &
cGifjh yKcsufrygbJ ig;zrf;&if ypnf;odrf;r,f? 'PfaiGdu
k fr,fqkw
d hJ Oya'
yg/
Ny;D cJw
h EhJ pS af wGtwGi;f tjiif;yGm;aewJh tJ'D a&ydik ef ufrmS AD,uferf
eJY zdvpfydkif ig;zrf;oabFmawGudk wkwftmPmydkifawGu zrf;qD;cJhyg
w,f/ rESpw
f ek ;f u awmifwkwyf ifv,fxrJ mS ig;zrf;xGuaf ewJh AD,uf
erf avSwpif;udk wkwb
f ufu aoewfeyYJ pfczhJ ;l ygw,f/ tckaemufq;kH
tJ'OD ya'opfukd zdvpfyikd ef YJ AD,uferfwu
Ykd csucf si;f yJ y,fcsvu
kd yf gw,f/
awmifwkwfyifv,fu tus,ft0ef;tm;jzihf {&d,m pwk&ef;
uDvdkrDwm 3 oef;cGJ &Sdygw,f/ 2 oef;udk wkwfu olYajryHkxJ xnhf
xm;ygw,f/ tmqD,HtzGJU0if EkdifiHawGxJu 4 EkdifiHjzpfwJh zdvpfydkif?
AD,uferf? rav;&Sm;? blEdkif; wdkYuvnf; olwdkYEkdifiH e,fedrdwfawG
wpdww
f ykid ;f yg0ifaew,fqNdk y;D tjiif;yGm;aewm MumygNy/D zdvpfyikd u
f
ukvor* cHkHk;txd wifxm;ygw,f/ awmifwkwfyifv,fta&;u
Zmwfvrf;wGJBuD;wckjzpfvdkY aemufxyf ZmwfuGufawG quf&ef&Sdygao;
w,f/ tmqD,HOu|taeeJY udkif
wG,f&r,hfudp jzpfvmygvdrhfr,f/
uarm'D;,m;u tmqD,OH u|
taeeJY aqmif&GufcJhwJh 2012 rSm
awmifwkwyf ifv,fta&;[m tm
qD,H aqG;aEG;yGJawGrSm ae&mr&cJh
ygbl;/ awmifwkwfyifv,f ta&;
rSm pum;vHk;t& oabmwlnDcsuf
r&vdkY tmqD,H yl;wGJaMunmcsuf
rxkwfjyefEdkifwJhtxd jzpfcJhygw,f/
tmqD,Horkdif;rSm rBuHKzl;wJh 'Dvdk
tjzpftysuf&JU aemufuG,frSm
wkwf&JUzdtm;awG &Sdw,fvdkY ,lq
Muygw,f/
tckawmh tmqD,H Ou|tjzpf
jrefrmtvSnhf a&mufvmygNyD/
jyefMunhf&if taemufEdik fiHawG
&JU 'PfcwfydwfqkdYrIawG tjyif;xef
qH;k tcsed rf mS jrefrmppftpd;k &bufu
rm;rm;rwfrwf &yfwnfcJhwJh EkdifiH
awG[m wkwfeJY tmqD,HygyJ/
vuf&Sd jrefrmtpdk;&uvnf; ppf
tpdk;&tzGJUxJu acgif;aqmifawGygyJ/ tmqD,HOu| &mxl;BuD;udk
wESpfwmxrf;aqmif&r,hf jrefrmjynftwGuf qefYusifbuf zdtm;awG
udk ausmfvTm;Ekdifyghrvm;qdkwmu ar;cGef;jzpfvmygw,f/
awmifwkwfyifv,fta&;[m a&eHeJY "mwfaiGU? a&o,HZmw
cGaJ 0rIeq
YJ idk w
f hJ a'owGi;f jyemoufouf r[kwjf yefygbl;/ Edik if w
H um
ukefoG,fa&;eJY vHkNcHKa&;txd us,fjyefYwJh jyem jzpfaejyefygw,f/
urmha&aMumif; ukefoG,fa&;&JU oHk;yHkwyHk[m awmifwkwfyifv,fudk
jzwfoef;&ygw,f/ wzufrSm tar&duefjynfaxmifpkqDudk ukefacsm
ydw
Yk meJY ywfoufaeovk?d wzufrmS *syefvkd jynfyukeMf urf;awG tay:
rSmyJ vH;k vH;k vsm;vsm;rDcS akd e&wJh Ekid if aH wGtwGuf jynfwiG ;f pufrv
I yk if ef;&JUJ
toufaoG;aMum jzpfaejyefygw,f/

*syefeJY wkwfwdkYtMum;rSmvnf; twdwforkdif;uae rsufarSmuf


tcsdeftxd NydKifqkdifaeMuqJ jzpfygw,f/ wkwf[m awmifwkwf
yifv,frSm tmqD,HtzGJU0if 4 EdkifiHeJY ydkifeuftjiif;yGm;aeovdk ta&SU
wkwfyifv,frSm *syefeJY tjiif;yGm;aeygw,f/ tar&duef tpdk;&&JU
]]tm&Sr@dKifjyK}} ay:vpDopfudk 0g&Sifwefu t&m&SdawGu b,fvdkyJ
taMumif;jyjy ab*sif;u acgif;aqmifawGuawmh wkwfjynf 0kdif;ywf
a&; ay:vpD&UJ wpdww
f ykid ;f taeeJyY J Ijrifygw,f/ wkwb
f ufuMunh&f if
a'owGi;f rSm tar&duef&UJ tpOftvm r[mrdwaf wGeYJ r[mrdwo
f pfawG
jzpfwhJ tdE,
d ? *syef? ud&k ;D ,m;? zdvpfyikd ?f AD,uferf? jrefrmwd[
Yk m wkwf
EkdifiHukd ywfcsmvnf0dik f;xm;ygw,f/ tm;vHk;[m wkwf&UJ tpOftvm
&efbufawG jzpfaejyefygw,f/
'DvkdeJY a'owGif;rSm wtHkaEG;aEG; y#dyuawG qlyGufvmygw,f/
Edk0ifbmvrSm ta&SUwkwfyifv,frSm avaMumif; umuG,fa&;Zkef
qkw
d mudk wkwu
f aMunmcJyh gw,f/ awmifwkwyf ifv,fukd jzefMY uuf
xm;wJh a0[ifxJudk av,mOfawG ysHoef;r,fqkd&if wkwftpdk;&qDu
cGijfh yKcsu,
f &l r,fvYkd aMunmygw,f/ *syef? awmifu&kd ;D ,m;? MopaMw;vs
eJY tar&duefwdkYu csufcsif;yJ uefYuGufcJhMuygw,f/ wvtwGif;rSmyJ
qd;k vfuvnf; wkwaf Munmxm;wJh umuG,af &;Zke&f UJ wpdww
f ykid ;f ygwJh
avaMumif; umuG,fa&;Zkefopfudk
aMunmygw,f/
a'owGi;f rSm wkwu
f wzuf?
tar&duef OD;aqmifwJh r[mrdwf
awGu wzuf tm;prf;aewJh tcsdef
rSm jrefrm[m tmqD,HOu| jzpf
vmygw,f/ tmqD,H tpnf;ta0;
awGomru a'owGif;acgif;aqmif
awG wufa&mufwhJ tpnf;ta0;
awG? EkdifiHwum acgif;aqmifawG
rsufESmpHknD wufa&mufwJh tpnf;
ta0;awGukd uruxvkyzf t
Ydk vSnfh
usygw,f/ tpnf;ta0;rSm aqG;
aEG;r,hf taMumif;t&m trsm;pkudk
tqHk;tjzwf ay;&r,hf ae&mudk
a&mufvmygw,f/
tiftm;Bu;D Edik if aH wG yg0ifywf
oufaewJh jyemawGukd jrefrmu
OD;aqmifNyD; ajz&Sif;ray;Ekdifwmu
awmh vlwkdif;arQmfvihfNyD;om; udp
ygyJ/ 'gayr,hf jyemawGukd jrefrm
u b,fvdktaetxm;eJY &yfwnf
ovJ qkdwmuawmhta&; BuD;ygw,f/ tmqD,H aywHt&yJjzpfjzpf?
zdtm; awGaMumihfyJjzpfjzpf tmqD,HOu|&JU vkyfydkifcGihf abmifxJuae
jynfwGif;a&;udpawGjzpfwJh 'Drkdua&pD toGiful;ajymif;a&;? jynfwGif;
Nidrf;csrf;a&;? a'owGif;jyemjzpfaewJh dk[if*smta&;? awmifwkwf
yifv,fta&; tm;vHk;udk jrefrmu acsmifxk;d csif&if xk;d xm;Edkifygw,f/
ajcvSr;f wkid ;f rSmawmh pdeaf c:rIawG&adS eygw,f/ a'owGi;f rSm? Edik if H
wumrSm jrefrmjynf&JU *kPfodumeJY tqihfae&mudk owfrSwfay;r,hf
rSwfausmufawGvnf; jzpfvmygvdrhfr,f/

10

News & Analysis

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

Environment

ykyg; awmifolawGudk ajcmufvSefYaewJh

ydkZdkvefusdefpm

ydkZdkvefpufHk/

ausmfc^ausmufyef;awmif;
jrefrmEdkifiHtv,fydkif;rSm &moDra&G; pdrf;vef;aeNyD; touf0ifaewJh
yefcsDum;BuD;wcsyfvdk xnf0gaewmuawmh ykyg;awmifBuD;yg/ 'D ykyg;
awmifBuD;[m a'ocH tnmol? tnmom;awGtwGuf wefzk;d rjzwfEkid fwhJ yef;csD
um; wcsyjf zpfovdk jrefrmEdik if &H UJ xif&mS ;wJh rD;awmifa[mif;Bu;D wckvnf; jzpfyg
w,f/

jref

awmxlxyfvSwJh ykyg;awmifBuD;u &moD


ra&G; tat;"mwf&SdNyD; om;kdif;wd&pmefrsKd;pHkeJY
aus;iSufrsKd;pHktwGuf vGwfvyfpGm rDScdkusufpm;
Edkifovdk teD;rSm&SdwJh aus;&GmawGeJY ausmufyef;
awmif;NrdKUwdkY aomufoHk;a&twGufvnf; 'D
awmifBu;D u ,dpk rd v
fh mwJh pdrpfh rf;a&awGutusK;d
jyKygw,f/
ykyg ;awmifBu;D u olu
Y rkd cDS akd eMuwJv
h al wGeYJ
om;dkif;wd&pmefawGudk tusKd;jyKrIawG&Sdovdk
vGecf w
hJ hJ ESpf 2 ode;f cGcJ efw
Y ek ;f u rD;awmifaygufuJG
&mrS vGipfh OfvmwJh obm0acsmjf ym (Pozzolan)
awGaMumihf awmif&JU taemufbuftjcrf;rSm
aexdik Mf uwJh a'ocH tnmol? tnmom;awG[m
pdwfacsmufcsm;rIawG cg;pnf;cHae&wmrsKd;awG
vnf; &Sdygw,f/
]]acsmfjymawG usaemfwdkY ajrawGatmufrSm
&Sad ewmudu
k usaemfw&Ykd mG awG used pf mrdaeovdk
ygyJAsm}} vdYk touf 50 ceft
Y &G,&f NdS y;D ig;&HUuke;f
&GmcHwOD;jzpfwJh OD;wif0if;u olwdkY&Gmom;awG

BuHKawGUae&wJh tajctaeawGudk rcsdwifuJ


rsufESmxm;eJY &ifzGihfygw,f/
ykyg;awmifu xGufwJh acsmfjymawG[m
bdvyfajrtjzpf toHk;jyK&mrSm t&nftaoG;
jynhfrDw,fqdkwmudk ppftpdk;&vufxuf 2000
jynhfESpf0ef;usifrSm prf;oyfod&SdoGm;NyD;wJhaemuf
a'ocHaus;&GmawG uHMurmqd;k eJY pwifBuKH awGU&
awmhr,ht
f aMumif;awG zefvmcJw
h mjzpfygw,f/
jrefrmhvQypf pf"mwftm;ay;vkyif ef;? trSwf
(2) wnfaqmufa&;kH;? a&tm;vQyfppfOD;pD;Xme
taeeJY acsmfjymawG xkwf,lEdkifzdkYtwGuf 2002
ckESpfxJrSm a'ocHawG&JU pdkufysKd;ajrawGudk v,f
,majr EdkifiHydkifjyKvkyfa&; tufOya'yk'fr 39
t& cGijfh yKcsuf csxm;ay;vdu
k Nf y;D rlv,mydik &f iS f
awGtaeeJY usL;ausmfjcif;rvkyfzdkY rEav;wdkif;?
at;csrf;om,ma&;ESihf zGHUNzdK;a&;aumifpDu
2002 ckEpS ?f 7 v 15 &ufaeYrmS trdex
Yf w
k jf yefNy;D
tvG,fwul odrf;,lvdkufygw,f/
acsmfjymawGudk wl;azmfzdkYtwGuf pDrHudef;

ajr{&d,mxJrSm usa&mufaewJh ig;&HUukef;?


ausmufwcH g;? awmifay:awmifyikd ;f ? awmifay:
ajrmufydkif;? csKdif;&Gm? ajrmufawmeJY uefpyfukef;
aus;&GmawG pdkufysKd;vkyfudkifaeMuwJh pdkufysKd;ajr
{u pkpak ygif; 246.20 {u udk Edik if yH ikd af jrtjzpf
odrf;,lvdkufygw,f/ 'DpDrHudef; vkyfaqmifzdkY
twGuf tpdk;&uxkwfjyefxm;wJh trdefYpmawG
xJrSmvnf; 'DrSwfwrf;awGudk awGU&Sd&ygw,f/
OD;wif0if;uawmh ajrtodrf;cHvdkuf&wJh
txJrSm olYbdk;bGm;ydkifajr 6 {u ygoGm;w,fvdkY
qdkygw,f/ todrf;cH&pOfumvwkef;u tmPm
ydkifawGbufu 3 ESpfpm oD;ESHavsmfaMu; w{u
6 aomif;ay;r,fvdkY rlvu EIwfuwd ay;cJhay
r,hf vufawGUrSm wESpfpmyJay;w,fvdkY a'ocH
awGu ajymqdkygw,f/ 'guvnf; &&SdwJhvlu
tenf;i,fom jzpfw,fvdkY od&ygw,f/
2003 ckEpS x
f rJ mS awmh ig;&HUuke;f &GmteD;rSm
Natural Pozzolan Stock Pile pufkHBuD; wnf
aqmufcJhNyD; pwifvnfywfcJhygw,f/
csufcsif;rwl;azmfjzpfao;wJh odrf;qnf;NyD;
v,f,majrawGudkawmh pufkHu rwl;azmfjzpf
ao;rD umvtxd w{uudk 7000 usyfEIef;eJY
oD;pm;c,lNyD; vkyfudkifcGihfjyefcsay;w,fvdkY qdkyg
w,f/ 'gudk a'ocHawGu vH;k 0 rBuKd uMf uygbl;?
'gayr,hf vkyu
f ikd pf m;aomufp&m r&Sw
d t
hJ wGuf
a'ocHawGu vufcHchMJ u&w,fvYkd ajymqdkMuyg
w,f/

ajr 5 {u todr;f cH&wJh awmifay:awmif


&GmrS OD;jraomif;u ]]usaemfwdkYajrawGudk avsmf
aMu;r&bJ t"rord ;f wJo
h [
l m wjcm;Edik if u
H vm
wJh pufkHawGr[kwfbl;? usaemfwdkY tpdk;&As/
tJ'Dwkef;u tmPm&Sifacwfqdkawmh usaemfwdkY
taeeJY todrf;cHvdkuf&ayr,hf bmrSajymcGihfr&Sd
bl;? cH&wmyJ}} vdkY qdkygw,f/
olw,
Ykd majrawG&UJ atmuf 4 ayavmufrmS
&SdwJh acsmfjymawGudk ajrwl;pufawGeJY xdk;,lzdkY
twGuf v,f,majr tay:,HajrqDvTmawGudk
t&ifqHk; wl;azmfz,fxkwfypf&ygw,f/ z,f
xkwcf &H wJh ajrpmawG tyHck &H wJh ,mawGuvnf;
vkyfudkifpm;aomufvdkY r&Mujyefygbl;/
acsmjf ymawG[m bdvyfajrtjzpf toH;k jyK&m
rSm bdvyfajrxuf 3 qrmausmw,fvYkd od&NyD;
acsmjf ymeJjY yKvyk x
f m;wJh t*FawawG[m a&pdr,
fh kd
rI? tufaMumif;rsm;rjzpfaprI pwJh t&nftaoG;
owdawG &Sdw,fvdkYod&ygw,f/ 'gaMumihf ykyg;
awmifajcu &&SdwJhacsmfjymawGudk trSwf (1)
vQyfppfpGrf;tm;0efBuD;Xme? a&tm;vQyfppf
taumiftxnfazmfa&; OD;pD;Xmeu jrefrmEdik if H
rSm aqmufvyk af ewJh a&umwmawGrmS toH;k jyK
aew,fvdkY od&ygw,f/
a'ocHawGu olwdkYydkifwJh ,majrawGudk
rlvu yJpif;iHk? ajryJeJY c&rf;csOfawGudk wESpfudk
oD;ESH ESpfrsKd; pdkufysKd;MuNyD; wESpfudk w{u usyf
odef; 20 EIef; 0ifaiG&dw
S ,fvYkd qdkygw,f/ tpdk;&

News & Analysis 11

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

"mwfyHkrsm; - awZvdIif^The Irrawaddy

usaemfwdkY,majrawGudk
odrf;w,fqdk&ifvnf;
usaemfwdkYu
EdkifiHaumif;pm;zdkYtwGufqdk&if
vufcH&rSmyg/ 'gayr,hf
wef&mwefaMu;awmh
ay;&rSmyJ?

u ajrawGodrf;vdkufNyD;wJh aemufydkif;rSmawmh
v,f,majrawG todrf;cHvdkuf&wJh &GmawGrSm
use;f rma&;? pD;yGm;a&;? ynma&;eJY vlraI &;awGrmS
tbufbufu usqif;oGm;w,fvYkd od&ygw,f/

acsmfjymwl;azmfonfh ae&mwckESifh ydkZdkvefpufHk/

bdk;bGm;ydkif ,m 2 {u todrf;cHxm;&wJh
ig;&HUuke;f &Gmom; udak usmrf ;kd vGiu
f ]]usKyw
f &Ykd mG u
&Gmomi,fayr,hf csrf;omcJhw,fAs/ ,mawG
todr;f rcHcifuqd&k if ab;&GmawGrmS vlimS ;xGuf
vkyf&w,fqdkwm r&Sdbl;/ tckqdk olrsm;tvkyf
awG xGuv
f yk af eMu&w,f/ vli,fawGqkd rav;
&Sm; xGuu
f ek w
f ,f/ &Gmu oma&; ema&; udpu

tp t&ifuvdk rvkyfEdkifawmhbl;/ tckaemuf


ydkif; om;&SifjyKyGJawGqdk qdkif;awmifrygawmhbl;
Asm}}vdkY t&ifwkef;u tajctaeawGeJY Edkif;,SOf
NyD; jyefajymjyygw,f/
Natural Pozzolan Stock Pile pufkHBuD;
wnfaqmufxm;wJhajr[m udkausmfrdk;vGif rdb
awG ydkifqdkifcJhwJhajrjzpfNyD; pufkHu ukefMurf;
odkavSmifkHeJY olYtdrf[m ay 20 om a0;uGmwJh
twGuf pufkHvnfywfwJhaeYawGqdk&if acsmfjym
trI e f Y a wG twm;tqD ; rJ h 0if a &muf v mvd k Y
usef;rma&;xdcdkufrSmudk pdk;&drf&w,fvdkY qdkyg
w,f/ pufb
Hk ufuvnf; 'Dupd u
kd vH;k 0*krpdu
k f
bJ vkyaf ewm[m 10 ESpaf usmf MumcJNh yjD zpfw,f
vdkY od&ygw,f/
a'ocHawG&JU ,majrawG[mqdk&ifvnf;
acsmfjymawGwl;azmfwJhtwGuf csKdihfcGuf? acsmuf

urf;yg;awGjzpfay:aeNyD; opfyif? opfawmawG


vnf; ysufpD;aewmudk awGUjrif&ygw,f/ 'gh
tjyif acsmfjymrIefY? zkefrIefYawG ysHUvGihfrIaMumihf
avatmufrSm&SdwJh pdkufcif;tcsKdUu oD;ESHawG
vnf; ysufpD;cJh&ygw,f/
ykym;awmifBuD;u ,dkpdrhfvmwJh pdrhfprf;a&
awGxu
J kd acsmjf ymrIeaYf wGusa&mufreI YJ pDru
H ed ;f u
tnpftaMu;awGaMumihf awmiftaemufbuf
tjcrf;u a&xGuaf wGukd oH;k aeMuwJah us;&GmawG
twGuf tE&m,frsm;aew,fvYkd a&awGukd ,lNy;D
"mwfcpJG rf;oyfcw
hJ hJ ykym ;awmif cspo
f rl sm;tzGUJ rS
udkrif;pHu ajymjyygw,f/
]]'Dbuftjcrf;ua&xGufu a&awGudk oHk;
aewJ&h mG awGtwGuaf wmh &ifav;p&myg/ usaemf
wdkY a&awGudk &efukef,loGm;NyD; "mwfcGJprf;oyf
Munhw
f t
hJ cgrSm tqdyt
f awmufjzpfapwJh "mwf
awGUygaew,f}}vdkY udkrif;pHu &Sif;jyygw,f/
a'ocHawG BuHKawGUae&wJh tajctaeeYJ
ywfoufNyD; rEav;wdkif;? ausmufyef;awmif;
NrdKUe,f trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyf jynfolY
vTwfawmftrwf a'gufwm aZmfjrihfarmifu
vTwfawmfxJrSm 'DpDrHudef;eJYywfoufNyD; a'ocH
awG vuf&cdS pH m;ae&wJt
h ajctaeawGukd wifjy
cJhygw,f/
wifjywJh tcsufawGxJrSm pDrHudef;eJY ywf
oufNy;D ydZk v
kd efpufaHk Mumihf ywf0ef;usiaf us;&Gm
rsm;tay: usef;rma&;qdkif&m oufa&mufrI
(HIA)? vlrIa&;qdkif&m oufa&mufrI (SIA)?
ywf0ef;usifxdcdkufqdkif&m oufa&mufrI (EIA)
pwJh EdkifiHwum pnf;rsOf;pnf;urf;awGtwdkif;
vkyfaqmifxm;jcif; &Sd? r&Sdudk ar;jref;cJhayr,hf
vTwfawmfu aqG;aEG;qHk;jzwfrIawG rjyKvkyfay;
ygbl;vdkY od&ygw,f/
ykym ;awmif pdr;f vef;pdjk ynfa&;twGuf 1982
ckEpS rf S 1986 ckEpS t
f wGi;f tpd;k &vufatmufrmS
vkyfudkifcJhNyD; tckvuf&Sd opfawmo,HZmw
ywf0ef;usif zGHUNzdK;a&;ESihf xdef;odrf;a&;toif;
(FREDA) rSm Ou|tjzpfeJY aqmif&GufaewJh
OD;tke;f uawmh a'ocHvx
l ?k opfawmeJY obm0
ywf0ef;usif qd;k usK;d awGukd rsuu
f ,
G jf yKvyk af qmif
aew,fqdkNyD; tpdk;&&JU ydkZdkvefpDrHudef;tay:
jypfwifIwfcsygw,f/
]]'D ydkZdkvefpDrHudef;aMumihf a'ocHawG&JU
,mawG acsmufawGjzpfNyD; ysufpD;ukefw,f/
tpdk;&taeeJY wckckvkyfr,fqdk&if BudKwifNyD;
Study vkyf&r,f/ 'gaMumihf ywf0wf0ef;usif
xdcdkufrI b,favmuf&Sdw,f? vlawGudk b,f
avmuf tE&m,fjzpfw,f? 'gawG bmrSrpOf;pm;
bJ vkyfcsif&mvkyfvdkY tJ'D'kuawGu tckvdk
a'ocHawGu cg;pnf;cHae&wm/ wm0efrt
hJ pd;k &
vdkY usaemfpGyfpGJ&awmhrvdk jzpfaeNyD/ pD;yGm;a&;
wckwnf; aZmif;ay;Ny;D vkyaf er,fq&kd ifwikd ;f jynf
pkwjf ywfomG ;r,f}} vdYk OD;tke;f u ajymqdyk gw,f/
tpd;k &vkyx
f m;wJh jrefrmEdik if x
H u
J pDru
H ed ;f
awGxJrmS tck ydkZkv
d efpDrHudef;tygt0if vufyH
awmif;awmif aMu;eDpDrHudef;eJY jrefrmEdkifiH
twGif;u a&umwm pDrHudef;awG[m HIA?
SIA? EIA pwJh EdkifiHwum pnf;rsOf;pnf;urf;
awGtwdkif; vdkufemusihfoHk;rI r&Sdbl;vdkYvnf;
qdkygw,f/
]]tpdk;&vkyfwJh jrefrmEdkifiHrSm&SdwJh pDrHudef;
awG tukefvHk;u pD;yGm;a&;wckwnf;udkyJ Munhf
NyD; vkyfwm? vlawG bmjzpfjzpf? obm0ywf0ef;
usif ysufcsifysuf? bmrS rpOf;pm;bl;/ usaemf
pdwfraumif;bl;/ tjypfajymwm r[kwfbl;?

wdik ;f jynfaumif;atmifvyk w
f ,fq&kd if pD;yGm;a&;
wckwnf;r[kwfbl;? vlrIa&;a&m? ywf0ef;usif
a&m tm;vH;k NcKH pOf;pm;&r,f/ tJ'v
D kd rpOf;pm;vdYk
tckvkd jynfolawG 'kuawGa&mufukefMu&wm
vdkY OD;tkef;u qufajymygw,f/
Natural Pozzolan Stock Pile pufBHk u;D udk
ig;&HUuke;f aus;&GmxJrmS yJ wnfaqmufxm;wmudk
vnf; awGUcJ&h ygw,f/ 'g[mig;&HUuke;f &Gmom;awG
twGufawmh usef;rma&;t& pdk;&drfp&mjzpfyg
w,f/ pufkHuxGufwJh zkefrIefYawG[m &GmxJu
tdraf wGeYJ teD;w0du
k rf mS &Sw
d hJ pdu
k cf if;awGay:udk
usa&mufaewmvnf; jrifcJh&ygw,f/
rlvydkif&SifawGuawmh tpdk;&taeeJY olwdkY
&JUv,f,majrawGukd tmPmtoH;k jyKNy;D odr;f ,l
oGm;wmjzpfayr,hf pDru
H ed ;f udk vH;k 0 zsuo
f rd ;f ay;
&r,fqdkwJhoabmrsKd; ajymqdkwmrsKd;awGawmh
rawGUcJh&ygbl;/ olwdkYvdkcsifwmu umvayguf
aps;twdkif; wef&mwefaMu; avsmfay;zdkYeJY odrf;
xm;NyD; rwl;jzpfao;wJh ajr,mawGudk jyefay;zdkY
udkyJ arQmfvihfaeMuygw,f/
]]tpdk;&u EdkifiHawmftwGuf vdktyfvdkY
usaemfwdkY ,majrawGudk odrf;w,fqdk&ifvnf;
usaemfwdkYu EdkifiHaumif;pm;zdkYtwGufqdk&if
vufcH&rSmyg/ 'gayr,hf wef&mwefaMu;awmh
ay;&rSmyJ? ray;ay;wJhtxdawmif;zdkY usaemfwdkY
ajrodrf;cHawmifolawG pkaygif;NyD; oabmwlNyD;
NyDvnf; jzpfygw,f}} vdkY touf 60 t&G,f
awmifay:awmifydkif; &GmcHwOD;u olwdkYqHk;jzwf
xm;rIudk &Sif;jyygw,f/
ajr,mawG todrf;cHxm;&wJh ig;&HUukef;?
ausmufwcH g;? awmifay:awmifyikd ;f ? awmifay:
ajrmufydkif;? csKdif;&Gm? ajrmufawmeJY uefpyfukef;
aus;&GmcHawGu ydkZdkvefpDrHudef;BuD; a&mufvm
uwnf;u Murmqd;k wckvkd olwu
Ykd kd 'kua ygif;pHk
BuHKawGUaeMu&wJhtaMumif; vuf&Sd tpdk;&opf
vufxufrSmvnf; oufqdkif&mtqifhqifhudk
EdkifiHawmftxd wifjycJhMuw,fvdkY qdkygw,f/
'gayr,hf tmPmydkifawGbufu tav;
xm; aqmif&GufrI wckrSvkyfay;wm r&Sdbl;vdkY
qdkygw,f/ tckawmh v,fodrf;cH&Gmom;awGu
olwdkY &ydkifcGihfawGudk &atmifawmif;zdkY nDGwf
aeMuwmudkvnf; awGUjrifcJh&ygw,f/ olwdkY
awmif;qdkcsufawGudk tpdk;&bufu BudKwif
rnEd idI ;f Edik &f ifawmh vufyaH wmif;awmif aMu;eD
pDrHudef;vdk qEjyrIawG jzpfvmEdkifw,fvdkY qdkyg
w,f/
a'ocHawGu olwdkY bdk;pOfabmifquf
aexdkifvmcJhwJh ajrawGatmufuae tzdk;wef
obm0acsmjf ymawG&adS ewmudk tpd;k & odomG ;Ny;D
wJah emuf a'ocHawGtaeeJY bmtusK;d tjrwfrS
rcHpm;&bJ ajrawGt"r todr;f cHvu
kd &f wJt
h jyif
usef;rma&;? ynma&;eJY pD;yGm;a&;? vlrIa&;awG
cRwNf cKH usc&hJ wJh tajctaeawGukd xGuaf yguf&mS
aeMuygw,f/ usdefpmoihfovdk cHae&wJh tjzpf
tysux
f u
J ae olwYkd ke;f xGuv
f akd eMuwmvnf;
jzpfygw,f/
]]usaemfwdkYjynfolawG vkyfudkifpm;aomuf
aewJh ajrawGwifrubl;/ tckusaemfwdkY ig;&HU
uke;f &Gmywfvnfuv
kd nf; xd;k xm;wm? usaemfwYkd
&JU aemifvmaemifom; tdrfaxmifusvdkY tdrf
axmifcaJG er,f qd&k ifawmif ajrr&Sad wmhb;l Asm?
&uf p uf v G e f ; w,f / tck v d k vk y f a ewm[m
usaemfwt
Ykd wGuf vnfyif;udk wdu
k f u
kd ef if;owf
wmurS oufomOD;r,fAsm}} vdYk ig;&HUuke;f &Gmom;
OD;wif0if;u ajymygw,f/

Special Report
Drugs

ukxkH;rJh emwm&Snf bdef;cif;rsm;


ausmfc^z,fcHk
jynfe,f awmifydkif; z,fcHkNrdKU&JU ta&SUbufeJY taemufbufjcrf;awGrSm jrifawGUae&wJh
awmifwef;awG&JU rsufuG,f awmifaMumawGMum;xJrSm ta&miftaoG;pHkeJY a0qmyGihfzl;
aewJh bdef;cif;awGudk awGUjrifcGihf&cJhygw,f/ tJ'Dbdef;cif;awG[m jrefrmhvTwfawmfBuD;eJY tpdk;&
0efBu;D XmeawG k;H pdu
k &f m aejynfawmfaumifpeD ,fajruae ta&SUbufwnhw
f nhu
f kd w&ufavmuf
vrf;avQmufoGm;wmeJY a&muf&SdEdkifwJhae&mawGyJ jzpfygw,f/

&Srf;

vrf;c&D;rSm awGUcJh&ygao;w,f/
&GmeJY ESpfrdkifavmuftuGmu vQKdawGxJ
a&mufawmh ESif;&nfaomufNyD; vef;vef;qef;
qef; yGihfaewJh a&mifpHkbdef;yGihfawGudk jrifawGU&
ygw,f/ eHeufydkif; ESif;uGJcsdefjzpfwmrdkY ESif;&nf
pufawG wGJcdkaewJh bdef;oD;awG[mvnf; tvS
wrsKd;yg/ bdef;cif;xJrSmawmh napmihfwJ wvHk;
tjyif wJay:rSm bde;f ap;jcpfwhJ 0g;jcrf;uGaJ wGukd
aoaooyfoyf jyKvkyfxm;ygw,f/
bdef;cif; tpyfawGrSm vlwpfzufcefY&SdwJh
yef;a*:zDxkyfBuD;awGeJY yef;rkefvmyifawGudk
awGUawmh tawmfav;udk tHhtm;oihfrdoGm;yg
w,f/ 'DavmufBu;D wJh a*:zDxyk ef YJ yef;rkev
f myGifh
rsKd;udk b0rSm wcgrSrawGUzl;cJhwm trSefygyJ/
'g[m vQKdajrmifawGMum;xJu ajrawG[m oD;ESH
awG pdkufysKd;vdkY jzpfxGef;w,fvdkY jyaewmvnf;
qdkEdkifygw,f/
&GmxJrSmawmh aus;&GmtkyfcsKyfa&;rSL; tyg
t0if w&GmvH;k eD;yg; bde;f pdu
k Mf uygw,f/ tenf;
qHk;pdkufwJh omref &Gmom;wOD;awmif bdef;NcH
w{uawmh ydik Mf uygw,f/ vltoGm;tvmrsm;wJh
jrifuGif;awGrSmawmh pyg;? c&rf;csOf? MuufoGefeJY
ajymif;zl;cif;awG pdu
k yf sK;d aeMuwmudv
k nf; awGU
&ygw,f/
z,fcHkNrdKU&JU taemufbufjcrf;u awmif
wef;awGuawmh aEG&moDq&kd if aomufo;kH a&udk
&Sm;wJh ae&mjzpfovdk ausmufaqmif? ausmufcJ
awGaygwJh ajrawGyg? ausmufajrawGvnf; jzpf
wmrdkY wjcm;oD;ESHawG pdkufysKd;zdkYtwGuf tcuf
awGUae&w,fvYkd qdyk gw,f/ bde;f tjyif tmvl;?
ikwfeJY zmvmawGudk pdkufMuayr,hf vrf;yef;
qufo,
G af &;aMumihf o,f,yl aYkd qmifa&;p&dwef YJ
tvkyfrjzpfbl;vdYk tkyfcsKyfa&;rSL;awGeYJ bdef;pdkuf
awmifolawGu &Sif;jyygw,f/
]]usaemfwdkY aeYpOf xrif;pm;aewmvnf;
'D(bde;f )u &wJyh u
kd q
f yH ?J uav;ausmif;xm;wm
vnf; 'Du&wJhydkufqHyJ? vSLwef;wmvnf; 'gyJ?
usaemfwdkYrSmu 'grpdkuf&if aiG0ifvrf; r&Sdbl;?
usaemfwdkYu udk,hfpm;0wfaea&;? &yfwnfa&;
'gawGudk ukd,hfbmom zefwD;&yfwnfae&wm}}
vdkY bdef;awmifol wOD;u ajymygw,f/
z,fcNkH rKd U ta&SUbufjcrf;u awmifaMumawG

u vljrifuiG ;f awGrmS pyg;? c&rf;csO?f MuufoeG ef YJ


ajymif;zl;cif;awG pdu
k yf sK;d aeMuwm awGU&ayr,hf
tvkyform; ac:wJhtcg bdef;cif;awGuay;wJh
aeYpm;ceJY ,SONf y;D ay;ae&wJt
h wGuf 0ifaiG? xGuf
aiG rrQwwJh jyemrsKd; BuHKae&ygw,f/ bdef;
cif;rSm ajrayguf? aygif;oif? tap;jcpf vkyfzdkY
twGuf tvkyform;wpfa,muf&JU vkyftm;c

"mwfyHk - Thierry Falise

tJ'Da'orSm vGefcJhwJhoHk;vavmufu pdkuf


xm;wJh bdef;cif;awGqdk toD;awGawmif xGuf
aeNyDjzpfwmrdkY bdef;tap; jcpf,lvdkY &aeygNyD/
wcsKdUtcif;awGxJrSmawmh ESif;&nf aomufNyD;
pGifph Gifu
h m;um; vSaewJh a&mifpHb
k def;yGifah wG[m
tvScsif; NydKifaeovm;awmif xif&ygw,f/
a'ocHawGuawmh a&SUu wokwf tap;
jcpfaecsed rf mS yJ tvsirf aD tmif aemufwokwu
f kd
pdkufysKd;aeMuwmudkvnf; awGUjrifcJh&ygao;
w,f/ t&iftokwfwkef;uawmh obm0 rdk;a&
eJY pdkufysKd;cJhayr,hf tckpdkufysKd;aewJh tokwfu
awmh a&oGif;NyD; pdkufaeMuwmyg/ udk,fwdkif
bde;f pdu
k yf sK;d aewJh aus;&Gmtkycf sKyaf &;rSL; wOD;u
]]yxr wokwf pdkufxm;wJh tyifawGuawmh
tap;jcpfaeNyD? tckpdkufxm;wJh tyifawGu
aemufwokwfaygh? a&oGif;NyD; pdkufwmav? aEG
pyg;? rdk;pyg; pdkufovdkayghAsm}} vdkY ESpfvufr
avmufom&Sdao;wJh bdef;yifawGudkTef;NyD; &Sif;
jyygw,f/
ESpfvufravmufom &Sdao;wJh 'Dbdef;yif
awGuvnf; aemufxyf 3 vavmufqdk&if
tap;jcpfvdkY&awmhrSmyg? 'gaMumihf tkyfcsKyfa&;
rSL;&JU rdom;pkawG? tiSm;tvkyo
f rm;awGeYJ twl
aygif;&Sif;? xlxyfaewJh bdef;yifaygufawGukd
cGJxkwf? a&oGif;eJY aexGufcsdefuae? ae0ifcsdef
txd bde;f cif;xJrmS yJ tcsed af wGjrK yEf x
HS m;Ny;D zdzd
pD;pD;eJY vkyfudkifaeMuwmyg/
tkyfcsKyfa&;rSL; tquftoG,feJYyJ tjcm;
aus;&Gmpk tkyfcsKyfa&;rSL; wOD;&JU bdef;NcHukv
d nf;
oGm;jzpfcJhygao;w,f? awmifaMumxJrSm&SdwJh
bdef;NcHudkoGm;wJh vrf;awG[m Murf;wrf;vGef;NyD;
tjyifvlpdrf;awGa&mufzdkY rvG,fvSygbl;? vrf;
c&D;rSm aus;&GmwcsKdUudk jzwfoGm;&awmh a'ocH
&Gmom;awGu rsuEf mS pdr;f awGjzpfwhJ usaemfwu
Ykd kd
tkyfcsKyfa&;rSL;udk,fwdkif ygvmonhfwdkif owd
xm; tuJcwfMuygw,f/
awmifMum;xJu awmvrf;awGrSmvnf;
a'ocHwcsKdUeJY rMumcP awGU&ygw,f/ wlrD;
aoewfudk pvG,fodkif;vG,fxm;MuNyD; oGm;vm
aeolwcsKUd udk rMumcPawGU&ovdk "m;r cg;Mum;
xdk; oGm;aeMuwJhvlawGvnf; awGU&ygw,f/
xrif;xkyf oGm;ydkYwJh trsKd;orD;wcsKdUudkvnf;

bdef;jcpfaeonfh ]0} a'orS wdkif;&if;ol trsKd;orD;wOD;udk 1993 ckESpftwGif;u awGU&pOf/

pm-15

yvdyftif; tem*wfta&; . . .

pm-16

tmPm&Sifrsm;ESifh jrefrmhwyfrawmf . . .

pm-18

"mwfyHk -awZvdIif^The Irrawaddy

tar&duef - jrefrm wausmhjyef . . .

&Srf;jynfe,fwGif vwfwavm pdkufysKd;xm;aom bdef;pdkufcif;/

[m w&uf tenf;qH;k 6000 usyjf zpfwt


hJ wGuf
tJ'Dxuf avQmhay;&if b,ftvkyform;rS ac:
r&bl;vdkY v,f,mpdkufwJholawG bufuvnf;
nnf;wGm;ygw,f/
a'ocH v,form;wOD;u ]]wcsKdUtvkyf
orm;awGu ajymao;w,f? bdef;cif;u v,f
uGif;vdk &THUraybl;wJh? usaemfwdkYu tvkyform;
awG r&awmh bdef;cif;awGuay;wJh aeYpm;c
twdkif; vdkufay;&w,f? 0ifaiGxGufaiGu b,f
vdkrS rudkufbl;/ ray;&ifvnf; udk,hfpyg; b,f
olrS &dwfay;rSmr[kwfbl;}}vdkY qdkygw,f/
xGuf&SdvmwJh oD;ESHawGudk NrdKUwufa&mif;zdkY
vrf;yef;qufoG,fa&; tcuftcJ &Sdaeovdk
oD;ESHaps;uGufuvnf; rwnfNidrfvdkY rMumcP
tIH;jyaewmaMumihf b0&yfwnfa&;twGuf
pdeaf c:rIw&yfvkd &ifqikd af e&w,fvq
Ykd ykd gw,f/
bde;f yifu&wJh bde;f ap;udak wmh wul;wu
oGm;a&mif;aep&m rvdyk gbl;? bde;f 0,fwhJ wkwf
awGu tdrfwdkif&ma&muf vm0,fMuwm jzpfyg
w,f/ aps;uGufuvnf; wnfNidrfw,f? tyif
yef;cHNyD;vnf; NrdKUwufa&mif;p&m rvdkygbl;/
&moDay:oD;ESaH wGxufvnf; aps;u tqaygif;
rsm;pGm omvGefaeygw,f/ ajymif;zl;aph 16

jrefrmEdkifiH[m 2013 ckESpftwGif; bdef; 870 rufx&pfwef


xkwfvkyfxm;w,fvdkY UNODC u cefYrSef;xm;NyD;
urmay:wGif tmz*efepwefNyD;&if 'kwd,tBuD;qHk;
bdef;pdkufysKd;oltjzpf &SdaeqJjzpfw,f . . .
jynf0if wwif;udk usyf 9 axmif aygufNyD;
bdef;rnf; wydm&JU aps;uawmh usyf 7 odef;
yg/ awmif,m ajrwpf{uudk ajymif;zl;aph wif;
40 0ef;usifxGuf&SdNyD; bdef;uawmh &moDOwk
rzsufqD;&if 5 ydm0ef;usif xGufw,fvdkY
bdef;awmifolawGu ajymygw,f/
a'ocH bde;f pdu
k af wmifoal wGu vTwaf wmf
rSm bmawGjzpfaeovJ? NrKd UjyawGay:rSm bmawG
jzpfaeovJ olwdkYrodayr,hf OD;odef;pdeftpdk;&
vufxufrmS bde;f wdu
k zf suaf &;umv 5 ESpf wd;k
vdkufwmudkawmh vlwdkif;odMuygw,f/ 'Dtay:
rSmvnf; olwdkYu w&m;0ifpdkufcGihf&ovdkudk vGJ
rSm;pGm rSw,
f al ewmudv
k nf; awGUjrifc&hJ ygw,f/
1999 - 2000 ckESpfuae 2013 - 2014

ckESpftxd rl;,pfaq;0g; pdkufysKd;? xkwfvkyfrI


yaysmufa&;twGuf 15 ESpf pDrHudef; csrSwfcJhay
r,hf orw OD;odef;pdef tpdk;&vufxufrSm
2018-2019 ckEpS t
f xd 5 ESpf oufwrf; xyfw;kd
ay;vdkufygw,f/
ig;ESpfoufwrf; wdk;jrihfwmeJY ywfoufNyD;
jrefrmEdkifiH rl;,pfaq;0g;ESihf pdwfudkajymif;vJ
apaom aq;0g;rsm;tE&m,f wm;qD;umuG,f
a&; A[dktzGJUOu| jynfxJa&;0efBuD;Xme jynf
axmifpk0efBuD; 'kwd,AdkvfcsKyfBuD;udkudk ay;ydkYwJh
2013 ckESpf? ZGefv 26 &ufaeYrSm usa&mufwJh
tjynfjynfqdkif&m rl;,pfaq;0g; tvGJoHk;rIESihf
w&m;r0ifa&mif;0,frI wdu
k zf suaf &;aeY txdr;f
trSwf o0PfvmT xJrmS vnf; w&m;0if xkwjf yef

13

xm;ygw,f/
oufwrf;wdk;jrihfxm;wJh 'D 5 ESpftwGif;rSm
a'ocHawGu zdzdpD;pD;eJY pdkufysKd;NyD; aiG&SmEdkifzdkY
vH;k yef;aeMuygw,f/ ig;ESpo
f ufwrf;wd;k aMumif;
raMunmciftxd w{updu
k w
f v
hJ u
l aMunmNy;D
aemufyikd ;f rSm tenf;qH;k 2 {u wd;k jri pfh u
kd Mf uyg
w,f/ a&r&EdkifwJh ae&mawGrSmawmif jzpfwJh
enf;eJY a&wifNyD; ESpfoD;pm;? oHk;oD;pm; pdkufMu
wmudk awGU&ygw,f/ wdk;csJUpdkufysKd;&wJh tajc
taeawGvnf; olwrYkd mS &SMd uygao;w,f/ aemuf
ig;ESpfoufwrf;ukef&if olwdkYawG b0&yfwnfrI
twGuf bmrSrodwJh pdefac:oHawGudk olwdkYu
BudKwif&ifqdkifaeMu&ygw,f/
vuf&SdpdkufysKd;aewJh t&m[mvnf; a'o
tajcpdu
k f tpd;k &ppfwyf? &JeYJ u&ifev
D rl sK;d aygif;pkH
jynfolYvGwfajrmufa&; wyfrSL; (KNPLF ac:
uvvw) tzGaYJ wGukd bde;f pdu
k o
f al wGu tcGef
ay;Mu&w,fvdkY qdkygw,f/ 'ghtjyif jynfxJa&;
0efBuD;Xme &Jowif;txl;wyfzGJU (SB)? a'o
tajcpkduf ppfbufa&;&m vkHNcKHa&;tzGJU (p&z)
awGudkvnf; tcgtm;avsmfpGm ay;urf;&w,f
vdkYqdkygw,f/
]]wu,fqu
kd saemfwu
Ykd bde;f pdu
k yf sK;d olqNkd y;D
vufnKd;xdk;cHae&wJh trnfcH bdef;pdkuform;
awGAs? usKyfwdkY pdkufwm [kwfw,f? 'gayr,hf
ppfwyfu vmaumufvu
kd ?f &Juvmaumufvu
kd ?f
olyek u
f vmaumufvu
kd ef YJ olwu
Ykd v
kd nf; &orQ
w0ufavmuf zJhay;ae&wm? wzGJU0ifvmwdkif;
bde;f pdu
k w
f t
hJ rd f wtdraf xmif 5 aomif; tenf;
qHk; aumufw,f}} vdkY bdef;awmifolwOD;u
&Sif;jyygw,f/
'DvdktzGJUawGu enf;enf;pdkufpdkufola&m?
rsm;rsm;pdkufola&m wajy;nD aumufwJhtwGuf
w{u? ESpf{u pdkufwJholawGtwGuf ajrMoZm
p&dwf? tvkyform;p&dwfawGeJY 0ifaiGrzlvHkwm
aMumihf wdk;csJUpdkuf&w,fvdkY qdkygw,f/
oluqufNyD; ]]bdef;pdkufwm raumif;bl;
qdkwm wurmvHk; odovdk usaemfwdkYvnf;
odw,f? pdu
k cf siv
f eG ;f vdpYk u
kd w
f mawmh r[kwb
f ;l ?
usaemhfrdom;pk pm;0wfaea&;twGuf? touf
&SifzdkYtwGuf usaemfwdkY bmpdkuf&rvJ? t&if
wacgufu bdef;tpm; MuufoGefpdkufw,f? aps;
rrSeb
f ;l ? wcgwav oGeyf pfvu
kd &f w,f? ydu
k q
f H
r&Sad wmh usaemho
f m;tBu;D aumifawmif ausmif;
xkwfvdkuf&w,f? pm;0wfaea&;vnf; tqif
rajybl;}} vdYk ol bdef;jyefpku
d fjzpfwht
J aMumif;udk
vnf; &Sif;jyygw,f/
aemufwcku 'Da'oawG[m tcktcsdef
txd jynfaxmifpk BuHhcdkifa&;eJY zGHUNzdK;a&;ygwDu
BuD;pdk;xm;qJ jzpfygw,f/ 2010 a&G;aumufyGJ
umv rJqG,fpOfwkef;u BuHhcdkifa&;ygwD pnf;kH;
a&;rSL;awGu bde;f pdu
k yf sK;d rIuckd w
k ;kH vkyNf y;D rJq,
G f
cJhw,fvdkY tJ'Dtcsdefu BuHhcdkifa&;ygwD pnf;kH;
a&;rSL;tjzpf wm0ef,lcJholu &Sif;jyygw,f/
vuf&rdS mS awmh olu aus;&Gmtkycf sKyaf &;rSL;tjzpf
wm0efxrf;aqmifaeygw,f/
]]tJ'w
D ek ;f uawmh BuchH ikd af &;ygwDukd axmuf
cHrJxnhf&if bdef; vGwfvGwfvyfvyf pdkuf&r,f/
cifAsm;wdkY bdef;cif;awGudk b,folrS vmNyD;
Page 14

14

Special Report

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

Page 13 - ukxkH;rJh emwm&Snf bdef;cif;rsm;


'DtajctaeawG[m Ny;D cJw
h hJ 2012 ckEpS u
f
xkwv
f yk rf x
I ufpm&if 26 &mcdik Ef eI ;f wd;k wufvm
wmjzpfw,fvdkYvnf; qdkygw,f/ jrefrmEdkifiH&JU
bdef;xkwfvkyfrI &yfwefYa&; BudK;yrf;rIawG[m
vHk;0 atmifjrifjcif; r&Sdwm[m qif;&Jom;
awmifolv,form;awG pm;0wfaea&;twGuf
tjcm;enf;vrf; r&SdwmaMumihfvdkY azmfjyxm;yg
w,f/
z,fcHkNrdKUe,frSmawmh tkyfcsKyfa&;rSL;awG
tygt0if ydkufqHwwfEdkifoltrsm;pkuom {u
trsm;tjym;pdkufMuNyD; &GmcHtrsm;pku wydkif
wEdik f pdu
k yf sK;d MuolawGjzpfygw,f/ olwYkd aexdik f
&m a'oawGu vrf;yef;qufoG,fa&; cufcJ
vGef;NyD; pD;yGm;a&;? ynma&;? usef;rma&;eJY vlrI
a&; pwmawGtwGuf cufcJvGef;ygw,f/
jrefrmtpd;k &u ukvor* rl;,pfaq;0g;eJY
&mZ0wfrI ESrd ef if;a&;qdik &f mtzGUJ UNODC tyg
t0if tdrfeD;csif;EdkifiHawGeJY yl;aygif;NyD; bdef;
pdkufysKd;&ma'oawGrSm tpm;xdk;oD;ESH pdkufysKd;
r,fqdkwJh toHawGudk Mum;ayr,hf ckcsdefxd bm
wckrS vkyfaqmifay;wm rawGU&ao;bl;vdkY
a'ocH bdef;pdkufysKd;olawGu ajymqdkMuygw,f/
olwdkYa'orSm bdef;pdkufysKd;wJhtaMumif;
EdkifiHwum rl;,pfaq;0g; wdkufzsufwJh tzGJU
tpnf;awGeJY owif;rD'D,mawGrSm ygvm&if
aejynfawmftrdefYeJY a'ocH tmPmydkifawGu
qif;NyD; zsufjyMuw,fvYq
kd kyd gw,f/ {u trsm;
tjym;pdu
k Ef ikd w
f hJ olaX;awGuawmh &JawG txuf
tmz*efepwefNyD;vQif jrefrmEdik if o
H nf urmay:wGif 'kw,
d bde;f trsm;qH;k xkwv
f yk o
f nfEh ikd if H jzpfonf/

"mwfyHk -Reuters

rzsufqD;ap&bl;qdkNyD; tmrcHay;cJhw,f/
tJ'g aMumihf 'Du rJawGuvnf; tuke&f wmaygh/
'DrSmu bdef;yJ t"dupdkufwmav}} vdkY tkyfcsKyf
a&;rSL;u &Sif;jyygw,f/
z,fcHkNrdKUe,fxJrSm bdef;pdkufwJh tkyfcsKyfa&;
rSL;awGeJY pum;ajymjzpfawmh 'Da'orSm aus;&Gm
tkyfcsKyfa&;rSL;awG bdef;pdkufwm tqef;r[kwf
bl;? bdef;rpdkufwJh tkyfcsKyfa&;rSL;urS tqef;
jzpfaewmvdq
Yk ykd gw,f/ wNrKd Ue,fv;kH rSm aus;&Gm
tkypf k 12 tkypf &k NdS y;D 3 tkypf yk J vljrifuiG ;f usaevdYk
pdkufr&vdkY rpdkufMuwmvdkY od&ygw,f/
'DNrdKUe,fxJu tkyfcsKyfa&;rSL;awGxJrSm
rpdu
k w
f v
hJ u
l vufig;acsmif; rjynhb
f ;l vdaYk wmif
olwdkYtcsif;csif; ajymygw,f/ z,fcHkNrdKU&JU vnf
ywfaewJh aiGaMu; oHk;csKd; 2 csKd;[m bdef;u&wJh
aiGaMu;awG jzpfw,fvdkY tkyfcsKyffa&;rSL;awGu
ajymygw,f/
z,fcNkH rKd UeJY wGv
J su&f adS ewJh rd;k NAq
J nfBu;D xJu
uRef;ay:rSmqdk&if bdef;cif;awGudk ay:ay:xif
xif pdu
k yf sK;d xm;wmudv
k nf; awGUjrifc&hJ ygw,f/
tJ'D bdef;pdkufcif;awGuawmh a&vrf;aMumif;eJY
oGm;vmaeolawGtwGuf tvG,w
f uljrifEikd w
f hJ
jrifuGif;awGyg/ 'gawGudk NrdKUcHtmPmydkifawG
vnf; odMuNyD;om;jzpfygw,f/ rl;,pfaq;0g;
pdkufysKd;xkwfvkyfrIawGuae 0ifaiGajzmihfaewJh
z,fcNkH rKd Ue,frmS wm0efusvw
kd hJ 'k&t
J yk w
f a,muf
taeeJY oufqikd &f mwm0ef&o
dS x
l u
H kd vmbfx;kd zdYk
usyf odef; 50 aygufw,fvdkY &JwyfzGJU0ifawGeJY
eD;pyfolwcsKdUu ajymygw,f/
a'ocH&aJ wGeYJ eD;pyfow
l OD;u ]]'DrmS wm0ef
uswJh &JawGu 0ifaiGajzmihfw,f? pDrHcsufeJY &Gm
awGu0kd ifzrf;vdYk bde;f rnf;awG&vm&if wydm
avmuf rd&if 75 usyfom;? 50 om;avmufudk
cGJxkwfa&mif;pm;NyD; usefwJh[mudk refusnf;oD;
rSnw
fh ?Ykd a&eHacs;wdeYk YJ a&me,fNy;D txufukd wif
vdu
k w
f myJ? 'DrmS vm0,faewJh wkwaf wGuawmh
wcgrSrrdbl;? olwdkYus tmPmydkifvrf;aMumif;
ydkifw,f}} vdkY olu &Sif;jyygw,f/
ukvor* rl;,pfaq;0g;eJY rIcif;xdef;csKyf
a&;H;k (UNODC) u ta&SUawmif tm&Sbed ;f eJY
ywfoufwJh uGif;qif;avhvmcsuft& jrefrm
EdkifiH[m 2013 ckESpftwGif; bdef; 870 ruf
x&pfwef xkwfvkyfxm;w,fvdkY cefYrSef;xm;NyD;
urmay:wGif tmz*efepwefNyD;&if 'kwd,
tBuD;qHk; bdef;pdkufysKd;oltjzpf &SdaeqJjzpfw,f
vdkY 2013 ckESpf 'DZifbmvu xkwfjyefvdkufwJh
tpD&ifcHpmrSm awGU&ygw,f/

"mwfyHk - Thierry Falise

&JwyfzGJU0ifrsm; bdef;cif; zsufqD;aepOf/

bdef;cif;rsm;Mum; jzwfoGm;aeaom UWSA wyfzGJU/

udk wifjyEdkifzdkY zsufzdkYtcif;awGudk oD;oefYpdkuf


ay;xm;NyD;om;&Sdw,fvdkY qdkygw,f/
wcgw&H tJ'Dvdk zsufzdkYpdkufxm;wJh tcif;
awGudk ausmfvGefNyD; {utenf;i,f pdkufwJh
awmifolawG&UJ tcif;awGukv
d nf; 0ifzsufomG ;
wJhtwGuf tzsufcH&wJh awmifolawG[m tJ'D
ESpfrSm tIH;ay:NyD; ta<u;awGeJY eyef;vHk;cJh&
w,fvdkY qdkygw,f/
vGdKifaumfNrdKUay: tajcpdkuf u,ef;vli,f
acgif;aqmif wOD;u ]]usaemfwdkY tpdk;&u bdef;
uif;pifa&;qdk&if bdef;cif;zsufvku
d fwmeJY &Sif;NyD
xifaewm? aejynfawmfu xkaxmif;&if
atmufuvlawGu a'ocHawG&JU bdef;cif;awG
udk zsufjyw,f/ 'DvlawG bmaMumihf bdef;pdkuf
aeMu&w,fqdkwm tpdk;&vlBuD;awG odw,f/
tJ'gudk bdef;rpdkufatmif vkyfay;&r,hf tpm;
xdk; oD;ESHawGeJY a'otajccH zGHUNzdK;a&;awGudkus

awmh vspfvsLIxm;w,f}}vdkY ajymygw,f/


wwfodynm&SifawGeJY olwdkYa'oudk uGif;
f hJ tpm;xd;k oD;ESH pdu
k f
qif;avhvmNy;D oihaf vsmw
ysK;d zdYk csrw
S af y;wmawG? a'o use;f rma&;? ynm
a&;eJY vlrIa&; zGHUNzdK;zdkYtwGuf vrf;azmufay;
wmawG? xGu&f v
dS mr,hf oD;ESaH wGukd yHrk eS af &mif;?
0,fEdkifr,hf aps;uGufawGudk zefwD;ay;vdkufvdkY
tqifajyoGm;&if bdef;pdkufysKd;vdkwJh aESmifBudK;
awGudk jzwfawmufay;Edkifvdrhfr,fvdkY u,ef;
vli,facgif;aqmifu ajymqdkygw,f/
0efBuD;csKyfa[mif; OD;cifGefY vufxuf
wkef;u 0ifaiGaumif;wJh bdef;tpm;xkd;oD;ESH pDrH
ude;f wcktjzpf *syefEidk if u
H yef;*sKH pu
kd yf sK;d rI tyg
t0if tjcm;bdef;tpm;xkd; oD;ESHpkdufrsKd;rIawGudk
BudK;pm;cJhayr,hf vrf;yef;qufoG,fa&; tcuf
tcJ? aps;uGufwif&mrSm cufcJMuefYMumrIawG
aMumihf bdef;awmifolawGvnf; olwkdYb0
touf&Sif &yfwnfa&;twGuf aemufqHk; bdef;
udyk J jyefpu
kd Mf u&w,fvYkd &Sr;f jynfe,f wmcsv
D w
d f
NrdKUe,fa'ocH aus;&GmtkyfcsKyfa&;rSL; wOD;u
vnf; &Sif;jyygw,f/
UNODC &JU tpD&ifcHpmxJrSmvnf; bdef;
pdkufysKd;wJh &GmawGu v,form;awGudk olwdkY
uGif;qif;avhvmcsufawGt& bdef;pdkufvdkY&wJh
0ifaiGawG[m rdom;pk&JU r&Sdrjzpf vdktyfaewJh
0ifaiGjzpfaMumif; jyqdak ewmudk awGU&Scd &hJ w,fvYkd
qdkygw,f/ &Gmom;awGtwGuf tpm;taomuf
zlvkrH IeYJ qif;&JrJaG wrIukd umuG,fay;zdYk pOfquf
rjywf 0ifaiG&r,hf tjcm;enf;vrf;awG vdkrSm
jzpfw,f? 'DvdkrSr[kwf&if aiG&vG,fwJh 'D bdef;
pdkufysKd;jcif;udkyJ jyefvkyfMuvdrhfr,fvdkY axmufjy
xm;ygw,f/
1980 ckESpfrsm;u urmay:rSm jrefrmEdkifiH
[m bdef;xkwfvkyfrI trsm;qHk;jzpfcJhNyD; 1991
ckESpfrSmawmh tmz*efepwefu jrefrmudk ausmf

Special Report 15

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

tar&duef-jrefrm wausmhjyef rl;,pfwdkufzsufa&;

jzwfNyD; yxrae&mudk ,loGm;cJhaMumif; jrefrm


EdkifiHu 1996 ckESpfrmS tjrihfqk;H bdef;xkwfvkyfrI
tjzpf rufx&pfwef 1600 xkwfvkyfcJhw,fvdkY
UNODC tpD&ifcHpmu azmfjyxm;ygw,f/
tjrpfwG,faeNyDjzpfwJh jrefrmEdkifiH&JU bdef;
pdu
k yf sK;d xkwv
f yk rf aI wG[m q,fpEk pS af wG tvDvD
jzwfausmfvmcJhNyDjzpfovdk tpdk;& tqufquf
uvnf; a'ocHawG&JU zGHUNzdK;a&;awGeJY 0ifaiG&
r,hf tpm;xd;k oD;ESpH u
kd yf sK;d a&;awGukd pepfwuseYJ
yHhydk;vkyfaqmifrIawG r&Sdao;wJhtwGuf bdef;
wdkufzsufa&;[m xda&mufrIr&SdwmvdkY a'ocH
wdkif;&if;om; acgif;aqmifawGuvnf; oHk;oyf
ajymqdkMuygw,f/
vuf&t
dS ajctaet& aejynfawmfaumifpD
e,fajreJY teD;qH;k ae&mawGrmS bde;f pdu
k af eMuwJh
z,fcHk? yifavmif;eJY vGdKifaumf NrdKUe,fawGrSm
awmif tpm;xd;k oD;ESeH YJ a'ozGUH NzKd ;a&;awGtwGuf
tpdk;&taeeJY vkyfief;awG rpEdkifao;wm[m
EdkifiH&JU bdef;pdkufysKd;rIyaysmufa&;twGuf aESmihf
aES;aeOD;rSmyJvdkY bdef;pdkufysKd;xkwfvkyfrI apmihf
MunhfavhvmolawGu axmufjyajymqdkaeMu
ygw,f/

ausmfconf {&m0wDowif;Xme\
tBuD;wef;owif;axmufwOD;jzpfNyD;
e,fpyfa&;&m? obm0ywf0ef;usifa&;&mESifh
wdkif;&if;om;a&;&mrsm;
txl;jyKa&;om;vsuf&Sdonf/

jrefrmEkid if rH mS rl;,pfaq;0g;wku
d zf suaf &; tar&duef rl;,pfaq;0g;
xdef;csKyfa&;eJY w&m;Oya'xdef;ausmif;a&; vufaxmuf0efBuD; rpwm
0DvsH tm&f ba&mif;zD;vf 2013 ckEpS ?f pufwifbmv 4 &ufaeYu a&muf
vmcJhw,f/ 2013 ckESpf azazmf0g&DvwGif;u rl;,pfaq;0g; wkdufzsuf
a&;twGuf ESpEf idk if yH ;l aygif;aqmif&u
G o
f mG ;MuzdYk jrefrmEkid if q
H idk &f m tar
&duefoHtrwfBuD; rpwm 'J&pfrpfcsJvfeJY jrefrmtpkd;&wkdY oabmwl
vufrw
S af &;xk;d cJMh uNy;D 7 vtMumrSm tckvkd rl;,pfwu
dk zf suaf &;qkid &f m
tar&duef0efBuD;tqihf wOD; jrefrmEkdifiHukd a&mufvmcJhwmyg/ 'g[m
tar&dueftaeeJY jrefrm&JU rl;,pfwu
dk zf suaf &; vkyif ef;udk wausmjh yef
yl;aygif;aqmif&u
G rf t
I wGuf ta&;ygwJah jcvSr;f jzpfygw,f/ jrefrmEkid if H
&JU rl;,pfwu
dk zf suaf &;vkyif ef;rSm t"duvkt
d yfwhJ avhusio
fh ifMum;ay;rI
awG? toHk;taqmifeJY enf;ynmtultnDawG&r,fvdkY arQmfvihf&NyD;
rl;,pfwkdufzsufa&;vkyfief;awGrSm tvGefxda&mufvmEdkifw,f/
wcsed u
f tar&duefu jrefrmEkid if u
H kd rl;,pfwu
dk zf suaf &;vkyif ef;awG
vkyfaqmifzdkYtwGuf ESpfpOf tar&duefa':vm 6 oef;uae 8 oef;
txd tultnDay;cJhygw,f/ tar&duef tultnDay;cJhpOfu rl;,pf
wku
d zf suaf &; txl;tzGUJ 6 zGUJ jrefrmrSm zGUJ pnf;Ekid cf NhJ y;D avhusio
fh ifMum;rI
awG? toHk;taqmifypnf;awGvnf; &ygw,f/ bdef;cif; zsufqD;a&;
twGuf aq;zse;f wJh av,mOfysaH wG? &[wf,mOfawG? t&if avwyfrmS
toH;k jyKaewJh azmfumav,mOfawG pwJt
h oH;k taqmifeYJ enf;ynmawG
ay;cJw
h ,f/ 1988 ckEpS f aemufyidk ;f jrefrmEkid if u
H rl;,pfaq;0g;wdu
k zf suf
a&; vkyfief;awGtwGuf tar&duefu tuefYtowfeJYom axmufyHh
ulnrD v
I yk cf NhJ y;D 2004 ckEpS u
f aemufq;kH taejzihf bde;f cif; wkid ;f wma&;
vkyfief;tNyD; jrefrmudk tar&duefbufu tultnDay;rI 9 ESpfMum
&yfqkdif;xm;cJhwmyg/
rl;,pf&mZmawG[m 1988 ckESpfaemufydkif; olwdkY&JU aiGrnf;awGudk
jrefrmhp;D yGm;a&;xJrmS &if;ES;D jrK yEf cHS iG &fh jcif;tm;jzihf aiGjzLjzpfvmapcJw
h ,f/
2010 ckEpS f tar&duefueG *f &uf okawoeXme ( U.S. Congressional
Research Service)&JU wGuc
f surf t
I & jrefrmjynfuae jynfyudk rl;,pf
aq;0g;xkwfvkyfa&mif;csrI[m wESpfudk a':vm 1 bDvD,Huae 2
bDvD,Hxd&SdwmrdkY EdkifiHjcm;0ifaiG&JU 40 &mcdkifEIef;[m rl;,pfaq;0g;u
jzpfaeygw,f/ a'owGif;eJY urmhaps;uGuf&UJ awmif;qdkcsuft& jrefrmh
rl;,pf aq;0g;xkwfvkyfrI[m bdef;wifruyJ pdwf<uaq;trsdK;rsdK;xdyg
jzpfvm cJw
h ,f/ 1980 ESprf sm;0ef;usiu
f &Sr;f jynfe,fuxGuw
f hJ bde;f jzL
[m xdkif;udkjzwf? a[mifaumifudka&mufNyD; tar&duefudk qufoGm;
w,f/ tckawmh xdik ;f vrf;aMumif;wifru bde;f jzLa&m pdw<f uaq;awGyg

wkwfudkjzwfNyD; a[mifaumifudk ydkYw,f/


tpD&ifcpH mawGt& bde;f pku
d yf sKd ;? xkwv
f yk rf eI YJ rl;,pfaq; jzefjY zL;rI
awG jrihfrm;rIrSm t"dutaeeJY wkdif;&if;om; vufeufudkif tzGJUwcsdKU
eJY jrefrmhwyfrawmf t&m&SdwcsKdUvnf; yg0ifaew,fvdkY od&ygw,f/
rl;,pfaq; ukeo
f ,
G rf aI wGrmS jrefrmppfwyft&m&Sad wG tygt0if wcsKd U
wyf&if;? wyfzGJUawGuyg0if ywfoufaew,fqkdwJh pGyfpGJrIawG &Sdovdk
tpk;d &bufu wyfrawmft&m&Sw
d csKd Uudk rl;,pfupd e YJ tjypfay;ta&;,l
wmvnf; &Sdygw,f/ tJ'Dtjyif rl;,pfaq;0g;udp zrf;qD; ta&;,lrI
awGudk pDrHcsufeJYvkyfudkifNyD; zrf;qD;&rdwJh rl;,pfaq;awGudkvnf; tcg
tm;avsmfpGm rD;IdUzsufqD;jyygw,f/
]]tck Mum;ae&wmu [kad e&mzrf;rdjyefNy?D 'Dae&mzrf;rdjyefNyD qkad y
r,hf usaemfwdkYtaeeJY wu,fwrf;ajym&&if 'g[m tay:,Hoabm
avmufyJ &Sad eygao;w,f/ tay:,Hav;yJ jcpfrw
d mav;yJ&adS o;w,f/
wu,fwrf; usaemfwkdY rawGUao;bJ vGwfoGm;wmawG b,favmuf
rsm;vJ cefYrSef;vkdY r&bl;}} vkdY t&if ppftpkd;&awGvufxufu rl;,pf
wkdufzsufa&; (A[kd) tzGJUrSm wm0ef,lcJhzl;ol &JrSL;BuD;a[mif; OD;crf;
atmifu ,refESpf pufwifbmvtwGif;u {&m0wDudk ajymygw,f/
wzufuvnf; bde;f pdu
k af wmifoal wGukd tjcm;pD;yGm;a&;vkyif ef;vkyu
f ikd f
Ekid zf Ydk bde;f tpm;xk;d oD;ESpH u
kd yf sKd ;rI pDru
H ed ;f awGeYJ ywfoufvv
Ydk nf; olu
]]bdef;pdkufawmifolawGudk tpm;xkd;oD;ESH pdkufysKd;? arG;jrLa&;vkyfief;
vkyfzkdYtwGuf tultnDay;wmrSm tawmftm;enf;w,f/ EkdifiHawmf
tpkd;&tydkif;uvnf; rvkyfEkdifwJhtydkif;u vufvSrf;rrDwJh ae&mawG
&Sdw,f/ EkdifiHwum tultnDuvnf; tJ'Dtykdif;rSm tawmftm;enf;
w,f}} vkdYvnf; ajymygw,f/
ukvor* rl;,pfaq;0g;eJY rIcif;xdef;csKyfa&;kH; (UNODC) &JU
pm&if;aumuf,lrIt& jrefrmjynfrSm bdef;pdkufawmifol 2 odef;&SdNyD;
bdef;pdkuf{u 1 odef;&SdaMumif; od&w,f/ bdef;jzLokH;pGJol 6 aomif;
6 axmif&NdS y;D bde;f rnf;pm;ol 6 aomif; 7 axmif&adS Mumif;vnf; 2010
ckEpS rf mS tpD&ifcx
H m;ygw,f/ 2013 ckEpS f Zlvikd v
f twGi;f Transnational
Institute (TNI) eJY aygif;ul;tzGJU aygif;NyD; csif;? ucsif? &Srf;? u,m;
jynfe,ftjyif tdE,
d ta&SUajrmufbufu em*vef;'feYJ t&Geef cs,yf &m
'pfu bdef;awmifol 30 cefYyg0ifwJh tpnf;ta0;wck &efukefNrdKUrSm
usif;ycJhygw,f/ tpnf;ta0;&JU &nf&G,fcsufu rl;,pfaq;0g; wdkuf
zsufa&; rl0g'a&;qGJrIrmS bdef;awmifolawGukd todtrSwfjyKzUkd eJU olwYkd
awG&UJ b0 zGUH NzKd ;wd;k wufa&;wdu
Yk kd tav;*kjyKvmapa&;wdYk jzpfw,fvYkd
pDpOfolawGu qdkygw,f/

"mwfyHk -Reuters

"mwfyHk -Reuters

vif;oefY

&Srf;jynfe,f? wmzlaus;&GmwGif a'ocHrsm;ESifh &JwyfzGJU0ifrsm; yl;aygif; bdef;cif;rsm;zsufqD;aeonfudk 2012 ckESpf? Zefe0g&Dv 27 &ufaeYu awGU&pOf/

16

Special Report

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

Wildlife

yvdyftif; tem*wfta&;
&ifrat; (1)
armifBuH
f nf&NdS y;D
vdyt
f if;onf jrefrmEkid if t
H v,fyidk ;f rEav;NrKd U taemufawmifbuf 9 rkid f 3 zmvHk tuGmwGiw
yifv,fa&rsuEf mS jyif tjrifh 89 rDwmjzpfonf/ yvdyt
f if;onf 'k|0wDjrpfusK;d tif;rS ajymif;vJjzpfwnf
vmaomtif; jzpfonf/ {&m0wDjrpfvufwufjzpfaom jrpfi,fjrpfrS tif;twGif; a&0ifa&xGuf jyKvkyfonf/
jrefrmEkdifiHwGif a&wdrfa'o trsdK;rsdK;wnf&Sd&m yvdyftif;onfukef;wGif; a&wdrfa'o (Inland Wetland)
jzpfonfh tif;tdkif (Pond) trsdK;tpm;jzpfonf/

"mwfyHkrsm; - Wild Wings Photography Group

yvdyftif;twGif;rS ckpkyfacgif;rnf;? ckwkwf? AsKdif;? i[pfrGJ? vif;0uf iSufrsm;/

tif;\ a&t&nftaoG;rSm pH 9 .2 jzpfNy;D


MunfvifaMumif;avhvmcsurf sm;t& od&onf/
tif;a&ukd pkdufysdK;a&;twGuf toHk;csaMumif;?
tif;twGi;f pD;yGm;jzpf ig;zrf;vkyif ef;aqmif&u
G f
aMumif; od&Sd&onf/ yvdyftif;ESifh ywf0ef;usif
a'orsm;onf ukef;wGif;a&wdrfa'ojzpfonhf
jrpf? acsmif;? tif;rsm;aMumifh vlEiS o
hf w0g? tyif
rsm;a*[pepftrsKd;rsKd;jzifh csdwfquftouf&Sif
oefaeonf/
yvdyftif;twGif; usa&mufusufpm;onhf
iSufrsm;ukd 2012ckESpf? azaz:0g&Dv 22 rS 25
&ufaeYtxd uGif;qif;avhvm awGU&Sdcsuft&
a&iSurf sKd ;pdwf 29 rsK;d jzpfNy;D &moDtvdu
k af jymif;

a&TUusupf m;onfh aqmif;ckid u


S rf sK;d 10 ESihf jrefrm
Ekid if t
H wGi;f aexkid af ygufymG ;onfih u
S rf sKd ; 19 rsK;d
&Sdonf/ tif;twGif; aygufa&mufonhf tyif
taejzifh Mumvifyef; (Nymphoides) ukd aygrsm;
pGmawGU&Ny;D a&arSmf (Blyxa)? ueazmh(Jussiaea)
?[if;csef (Bottia cordata)? a&uefpeG ;f (Ipomaea)
wkYjd zpfonf/ tif;twGif; a&iSufrsKd ;pdwf 37 rsKd ;?
tjcm;iSufrsKd;pdwf 7 rsdK; ig;rsKd;pdwftaejzifh 8
rsKd; avhvmazmfxkwf rSwfwrf;wifxm;ygonf/
ausm&kd;rJh a&ow0g? a&a>r? a&csKduPef;ESifh
ckrsdK;pdwfrsm;vnf; usufpm;Muonf/
2001 ckESpf? opfawm OD;pD;Xme? obm0
0ef;usifESifh om;iSufwd&pmef xdef;odrf;a&;Xme

ESihf *syefEidk if w
H Ydk yl;aygif;aqmifu
G o
f nfh Wetland
Inventory avhvmcsut
f & a&iSurf sKd ;pdwf 27 rsK;d
awGU&Sd rSwfwrf;wifcJhNyD; Norhtern Shoveler
taumifa& 61? Eurasian Wigeon taumifa&
160 usufpm;aMumif; od&onf/
yvdyftif;twGif; usa&mufusufpm;onhf
iSufrsm;ukd 2012 ckESpf? azaz:0g&Dv 22 rS 25
&ufaeYtxd uGif;qif; avhvmawGUSdcsuft&
a&iSurf sKd ;pdwf 29 rsK;d jzpfNy;D &moDtvdu
k af jymif;
a&TUusupf m;onfh aqmif;ckid u
S rf sKd ; 10 ESijhf refrm
EkdifiHtwGif; aexkdifaygufyGm;onfh iSufrsKd;19
rsKd;jzpfonf/ usufpm;onhf iSufrsKd;pdwfrsm;wGif
urmh&Sm;yg;pm&if;0if Oyef; iSufrsKd;pdwfonf

taumifO;D a&rsm;pGm usupf m;aMumif;? wifus;D ?


bJief;kdif;? bJ&pf? &dIA,fvmbJESifh a&iSufBuD;rsdK;
rsm;jzpfaom ckwkwf? ckpkyfacgif;rnf;? ckpkyf?
i[pfr?JG i[pfrsm;vnf; taumifO;D a&aygrsm;pGm
usupf m;aMumif; awGU&onf/ if;tcsurf sm;onf
yvdyt
f if;twGi;f trsKd;rsKd;aom a&iSufrsKd;pdwf
rsm;ukd rwlnDaom tpmt&if;tjrpf trsKd;rsKd;
axmufyHhxm;Ekdifavmufaom tpmtrsdK;tpm;
ESihf ta&twGuaf ygrsm;aMumif; azmfjyaeonf/
xkdYtjyif rsKd;wHk;rINcdrf;ajcmufcHvkeD; rsKd;pdwf
(Near Threatened Species) jzpf a om
Ferruginous Pochard? Oriental Darter?
Black-headed Ibis ESihf bJt? *g*eDbJ (Gar-

Special Report 17

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

&xm;vrf;teD; yvdyftif;twGif;rS awmief;? wifusD;? ckwkwf/

ganey) rsKd ; pd wf rsm;vnf ; usuf pm;aMumif ;

awGU&onf/ yvdyftif;okdY vma&mufusufpm;


onhf &moDtvdkuf ajymif;a&TUusufpm;onhf
iSufrsm;ESifh pyfvsOf; avhvmrIrSwfwrf;rsm;
t& tif;okYd 'DZifbmvrSpwif0ifa&mufusupf m;
aMumif;? azazmf0g&D? rwfvwGif iSurf sK;d pdwt
f rsm;
qH;k ? taumif OD;a&trsm;qH;k usupf m;MuaMumif;?
arvwGif &moDtvdu
k f ajymif;a&TUiSurf sm;yso
H ef;
xGucf mG MuaMumif; od&onf/ jrefrmEkid if t
H wGi;f
O Oom;aygufonfh a'o&if; iSufrsdK;pdwf 15
rsK;d cefo
Y nf yvdyt
f if;twGi;f wESpyf wfv;kH usuf
pm;Muonf/
obm0twkdif;qkdvQif a&iSufrsm;onf
vlwkdYaexkdif? vIyf&Sm;onhf ywf0ef;usifwGif

yvdyftif;
tif; t&Snf
tif; tus,f
tif;a&jyif tus,f
tif;a&jyif tus,f
a& t&nftaoG; -

2 .3 uDvdkrDwm
2.1 uDvdkrDwm
(rdk;&moD)
323.76 [ufwm
(aEG&moD)
40.47 [ufwm
pH 9 .2

tif;wmaygifay:rS wifusD;? atmfa&m? i[pfrGJ? AsKdif;atmuf? vif;0uf? awm0rf;bJ iSufrsm;/

yvdyftif;twGif; 2004 ckESpf? 2008 ckESpfESifh 2012 ckESpf


avhvmazmfxkwfxm;onhf a&iSuf 37 rsKd;
a&bJtyk pf 0k if ppvaD o; (Lesser Whistling Duck)
armufwif (Comb Duck)
uvuwf (Cotton Pigmygoose)
bJief; (Greyleg Goose)
[oFm (Ruddy Shelduck)
awm0rf;bJ (Spotbill Duck)
bJ&pf (Norhtern Pintail)
bJt (Eurasian Wigeon)
dIA,fvmbJ (Northern Shoveler)
bJacgif;pdrf; (Mallard? Ferruginous
Duck) tygt0if rsdK;pdwf(13)rsdK;?

wpD;rIwf (Little Grebe)


ckwkyf (Asian Openbill)
ckpkyfacgif;rnf; (Black-headed Ibis)
ckpkyf (Glossy Ibis)
Oyef; (Oriental Darter)
wifusD; (Great Cormorant)
atmfa&mf (Little Cormorant)
i[pfrGJ (Grey Heron)
i[pf (Purple Heron)
AsKdif;? AsKdif;atmuf trsdK;rsdK;/

rsKd ;ysuo
f Ok ;f vk iSurf sKd ;pdwt
f aejzifh (Oriental Darter? Ferruginous Duck? Black-headed Ibis)
rsm; xl;jcm;rsm;jym;pGm usufpm;/

yvdyftif;twGif;rS Oyef;? i[pfrGJ? ppvD? bJ&pf? *g*PD iSufrsm;/

usufpm;avh r&Sd? vlwkdYESifha0;onhf obm0


0ef;usifrsm;wGif usufpm;wwfMuonf/ yvdyf
tif;onf um;vrf;? rD;&xm;vrf;rsm;ESihf eD;uyf
jcif;? tif;ywfvnf aus;&Gmrsm;wnf&jdS cif;? yvdyf
tif;ywf0ef;usif tif;a&pyfrsm; v,fvkyfief;?
ig;zrf;vkyif ef;rsm;ukd vkyu
f idk af ejcif;? tqdycf s^
ydu
k w
f m; iSuzf rf;jcif;wkaYd Mumifh iSurf sm;usa&muf
usufpm;rnf r[kwfay/
okaYd omfvnf; yvdyt
f if;onf a&S;ESpaf ygif;
rsm;pGmuwnf;u wnf&v
dS mNy;D ig;ESihf a&ow0g
rsm;? a&wGif aygufa&mufonfh obm0tyif
trsK;d rsK;d aygrsm;jcif;aMumifh vlEiS hf iSut
f ygt0if
tjcm;ouf&Sd trsdK;rsdK;onf a&S;ESpfaygif;rsm;pGm
umvuyif rScD t
dk m;xm;aeonhf tif;jzpfonf/
yvdyt
f if;oku
Yd sa&mufusupf m;Muonfh a'o&if;
ESifh aqmif;ckdiSufrsm;onf ,ckrS usufpm;jcif;
r[kw?f a&S;ESpu
f mvrsm;pGmuyif usa&mufusuf
pm;jcif;jzpfonf/ yvdyftif;twGif; obm0
tpm t&if;tjrpf aygrsm;jcif;aMumifh iSufrsm;
onf vlw\
Ydk taESmiht
f ,Sut
f E&m,fudk *k
rjyKEidk b
f J taumifa&rsm;pGm vma&mufusupf m;
aeMuonf/
tif;twGif; vma&muf usufpm;onhf
a&iSuftrsKd;rsKd;wkdYonf ueftv,f wmaygif
rsm;ay:wGif taumifa&rsm;pGm >ywfodyfem;ckd
um vlwkdY\ ab;tE&m,fwkdYudk pkd;xdwfonfh
Mum;rSyif touf&iS o
f efa&;twGuf t&JpeG u
Yf m
us;D vefpY mpm;aeMuonf/ xko
d Ydk tE&m,frsm;ukd
owdxm; usufpm;ae&if;uyif iSufwcsKdUonf
iSufrkqkd;rsm; axmifxm;aom iSufzrf;ykdufwGif
yku
d rf jd cif;? tqdycf wfxm;aom tpmpm;rdjcif;wkYd
aMumifh toufqHk;HI;Mu&onf/

qufvufazmfjyygrnf/

18

Special Report

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

tmPm&Sifrsm;ESifh

rSL;csKyfwifOD;eJY t&rf;eD;uyfwJh qufqHa&;&Sdw,f qdkayr,fh oHo,


pdwf Bu;D wJh OD;ae0if;[m b,fou
Yl rkd S r,HMk unfygbl;/ olu
Y kd tqdycf wf
rSmvnf; tvGefpdk;&drfwJhtwGuf xrif;csuf ]&m*sL;} u olYa&SUrSmwif [if;cGuf
wdkif;udk jrnf;jy&w,f/ wu,fawmh &m*sL; udk,fwdkifvnf; 0efBuD;wa,muf
avmufeD;eD; tmPmjyif;wJholyg/ wcgwkef;u AdkvfrSL;BuD;wa,mufudk t&uf
raomufwwf? a*gufrdu
k w
f wfvYkd &m*sL;u avSmifajymifczhJ ;l w,fvYkd aumvm
[v owif;xGufcJhw,f/ tavSmifcH&olu AdkvfrSL;BuD;cifGefYvdkY ac:owJh/

Adkvf

w&m;0ifxkwfjyefxm;onfh EdkifiHawmforw OD;ae0if;\yHk/

pifumyl&UJ 0g&ifhacgif;aqmifBuD; vDuGrf,k


u &efukef a*gufuGif;wckrSm vHkNcHKa&;tapmifh
awG ywfvnf0dkif;NyD; oHcarmufaqmif;xm;wJh
OD;ae0if;udk oljrifcJhzl;w,fvdkY ajymzl;w,f/
1970 ESpaf wGtwGi;f ppf;kH rSmwm0efxrf;aqmif
zl;wJh t&m&SdawG ajymjycsuft&qdk wcgwav
OD;ae0if;&JU,mOfwef;[m tpa&;vkyf tlZD puf
aoewfawGuikd af qmifxm;wJh ppfom;awGtjynfh
vdkufvmwJh epfqef;trsdK;tpm; uif;vSnfh *spf
um;awG Nc&H NH y;D t&Sed jf yif;jyif;eJY a&mufvmwwf
ayr,fh OD;ae0if;udk ol&Y UJ rSev
f ZkH rd cf u
H m;Bu;D ay:
rSm rawGU&bJ aemufu*spu
f m;awGxu
J wpD;pD;
rSm ygvmwmrsKd;&Sdw,fvdkY od&ygw,f/
AdkvfrSL;csKyfwifOD; axmufvSrf;a&;tzGJU&JU
xdyfqHk;ae&m a&mufrvmcif OD;ae0if; MopBwD;
,m;EdkifiH AD,ifemNrdKUudkoGm;NyD; xif&Sm;wJh pdwf
txl;uk q&m0ef a'gufwm [ef;pfa[mhzfeJY
awGUqHkchw
J ,f/ ]prf;oyfckwifay:rSm jrefrmjynf
&JU tmPm&SifBuD; bmawGajymcJhovJ? OD;ae0if;
bmawG pdwfnpfaeovJ qdkwJh vQKdU0Sufcsufu
MopBw;D ,m;u H;k cef;wckxrJ mS vHNk cKH pmG &Sad ewke;f
ygyJ/ 1970 ESpfawG tv,favmufrSm ukorI
cH,w
l mudk &yfvu
kd yf gw,f} vdYk ukvor*twGi;f
a&;rSL;csKyfa[mif; OD;oefY&JU ajr;jzpfol ordkif;
ynm&Sif a'gufwm oefYjrifhOD;u ]ajc&maysmuf
jrpf} trnf&wJh pmtkyfrSm a&;ygw,f/
a'gufwm [ef;pfa[mhzfeJY oGm;a&mufawGU
qHkrIudk &yfvdkufwJhtcsdef jrefrmEdkifiHawmifydkif;
ykvJuRef;rSm&SdwJh ykvJarG;jrLa&;pDrHudef;udk ppf
aq;zdkYtwGuf OD;ae0if; oGm;a&mufcJhygw,f/
1975 ckESpfrSm ArmjynfuGefjrLepfygwD Ou|
jzpfvmwJh ocifAode;f wif&UJ nDjzpfol Adv
k rf LS ;Bu;D
rsKd;atmifu OD;ae0if;eJYtzGJUudkBudKqdkygw,f/ 'g
ayr,fh olu
Y jkd rifawGUvdu
k &f jcif;aMumifh OD;ae0if;
pdwftaESmifht,Suf jzpfoGm;yHk&ygw,f/

tJ'Dnu OD;ae0if; awmfawmfeJY rtdyfwJh


twGuf ol&Y UJ ud,
k af &;q&m0efawG taetxm;
udak pmifMh unf&h if; tvkyf yI cf MhJ uygw,f/ aemuf
awmh va&mifatmufrSm urf;ajcwavQmuf
'gZifecYJ sw
D hJ vHNk cKH a&;tapmift
h a&SmufawG pd;k &drf
ylyefaewJh t&m&Sad wG Nc&H NH y;D vrf;avQmufw,f/
AdkvfrSL;BuD; rsKd;atmifu a0;a0;rSmaeayr,fh
olY&JUvufaxmufjzpfwJh 'kAdkvfrSL;BuD;cspfaqGu
awmh aemufu uyfvdkufcJhw,f/ OD;ae0if;u
pdwrf oufromyHpk eH YJ [moawG avQmufajymae
ayr,fh tm;vHk;u aMumufwJhtwGuf b,folrS
r&,f&Jbl;/ 'kAdkvfrSL;BuD; cspfaqGu OD;ae0if;eJY
pum;pjrnfajymzdkY BudK;pm;wJhtcg yxr *k
rpdkufbl;/ 'gayr,fh jrif;taMumif;qD pum;udk
qGJ,loGm;wJh tcsdefrSmawmh OD;ae0if; ygvmyg
w,f/ OD;ae0if;u BudKufw,fvdkYajymwJh jrif;
rSeo
f rQukd taumif;qH;k vdYk vufczH Ykd 'kAv
kd rf LS ;Bu;D
cspfaqGbufuvnf; tqifoifhygyJ/
ajymqdkae&if; OD;ae0if; azmufvmw,f/
ppf;kH udk 5 rdepfwcg owif;yd&Yk if; tvkyf yI af ewJh
qufoG,fa&;cef;u rD;a&mif wvufvufudk
jrifawmh t&m&SdawGudk atmf[pfqlylNyD; quf
oG,fa&;pufudk ydwfcdkif;w,f/ aemufqHk; OD;ae
0if; jyefNidrfomG ;NyD; tdyf&m0ifzYkd oabmwlw,f/
'gayr,fh olY bef*vdkrSm rtdyfbJ urf;pyfu
ul;wdq
Yk yd rf mS yJ tdyrf ,fvYkd awmif;qdck w
hJ maMumifh
ppfom;awGu ol&Y UJ arG&Y mudk tvsit
f jrefo,fyYkd
ay;cJ&h Ny;D vHNk cKH a&;wm0ef,&l olawGvnf; eHeuf
a&mufwJhtxd tem;rSm apmifhay;cJh&w,f/
AdkvfrSL;csKyfwifOD;uawmh ]]tazBuD; pdwf
npf&if tMumBu;D rnpfb;l }}vdYk vkyaf zmfuikd b
f uf
awGukd ajymcJzh ;l w,f/ 'gayr,fh olu,
kd w
f ikd v
f nf;
waeY z,fxw
k cf &H Edik w
f ,fvYkd pdwx
f rJ mS xifjrif
aewJt
h aMumif; ,HMk unfoal wGuzkd iG ahf jymcJw
h ,f/
aemufq;kH OD;ae0if;u Adv
k rf LS ;csKyw
f ifO;D udv
k nf;

Special Report 19

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

Politics

jrefrmhwyfrawmf tydkif;(4)
Adkvfae0if;\ taMumufw&m; BuD;xGm;vmjcif;
atmifaZmf

1970 ESpfawGtwGif;
ppfHk;rSm wm0efxrf;aqmifzl;wJh t&m&SdawG
ajymjycsuft&qdk wcgwav
OD;ae0if;&JU,mOfwef;[m tpa&;vkyf
tlZD pufaoewfawG udik af qmifxm;wJh
ppfom;awGtjynfh vdkufvmwJh
epfqef;trsdK;tpm; uif;vSnfh *spfum;awG
NcH&HNyD; t&Sdefjyif;jyif;eJY a&mufvmwwfayr,fh
OD;ae0if;udk olY&JU rSefvHkZdrfcHum;BuD;ay:rSm
rawGU&bJ aemufu*spfum;awGxJu
wpD;pD;rSm ygvmwmrsKd;&Sdw,fvdkY
od&ygw,f/
pwif oHo,0ifvmawmhw,f/
1981 ckEpS rf mS jrefrmhq&kd ,
S v
f pfvrf;pOfygwD
&JU wGJzuftwGif;a&;rSL; OD;aomif;Munf a*guf
dkufae&if; ESvHk;a&m*geJY uG,fvGefoGm;w,f/
OD;ae0if; aq;Hkudka&mufvmNyD; ygwD xdyfwef;
acgif;aqmifawGeJY awGUqHkygw,f/ ol a&muf
rvmcif AdkvfrSL;csKyfwifOD;u ae&mcsxm;rIwck
jyifqifxm;w,f/ OD;aomif;Munf&JU ae&mudk
umuG,fa&;OD;pD;cskKyf AdkvfcsKyfBuD; ol&ausmfxif
udk ay;zdkYyg/ AdkvfcsKyfBuD; ol&ausmfxifudk tm
Pmjyif;wJh ppfbuf&mxl;uaeNy;D ygwD&mxl;udk

ajymif;a&TUvdkufzdkY AdkvfrSL;csKyfwifOD;u pOf;pm;


xm;w,f/
'gayr,fh OD;ae0if;u AdkvfcsKyfBuD; ol&
ausmfxifudk ppfwyfrSmyJ quf&Sdapcsifw,f/
&mxl;cefYxm;a&;eJY ywfoufvdkY em;axmiftNyD;
OD;ae0if;u AdkvfrSL;csKyfwifOD;udk ygwD wGJzuf
twGif;a&;rSL; vkyfcdkif;vdkufw,f/ EdkifiHa&;
avhvmolawGuawmh EdkifiHa&; tuGufa&TUwm
uRr;f usio
f w
l a,mufjzpfwhJ OD;ae0if;u Adv
k rf LS ;
csKyfwifOD;&JU aemufvmr,fh ajcvSrf;awGudk BudK
wif odaumif;odaeEdkifwJhtwGuf wm;qD;wJh

taeeJY vkyaf qmifvu


kd w
f m jzpfEikd w
f ,fvYkd ajym
Muygw,f/ jrefrmhq&kd ,
S v
f pfvrf;pOfygwDwiG ;f u
vltrsm;pkuvnf; 'D xifjrifcsufudk vufcHMu
ygw,f/
aemufydkif; OD;ae0if;eJY AdkvfrSL;csKyf wifOD;
Mum;rSm tufaMumif;jzpfvmwJt
h cg NyKd ib
f ufawG
u OD;ae0if;qDudk owif;awGydkYay;NyD; rD;avmif
&m avyifMh uygw,f/ jrefrmhq&kd ,
S v
f pf vrf;pOf
ygwD wGJzuftwGif;a&;rSL; jzpfvmNyD;aemuf
AdkvfrSL;csKyfwifOD;u jrefrmhtoH tygt0if
tpdk;&ydkif vkyfief;awG? pDrHudef;awGuaewqifh
rGef,Ofaus;rIudk jrifhwifEdkifzdkY BudK;pm;cJhw,f/
ol[m OD;ae0if; r&SdawmhwJhtcg jrefrmEdkifiHudk
tkyfcsKyfcsifaewJh ]rGefrif;avmif;} vdkYawmif
aumvm[vawG xGufay:cJh&wJhtxdyg/
AdkvfrSL;csKyfwifOD;udk xdcdkufysufpD;apr,fh
aumvm[vawG xkwfvTifhaewJh vIyf&Sm;rI&JU
aemufuG,frSm ppft&m&SdawG &SdaeNyD; tJ'DxJrSm
1988 vlxktHk<urIwkef;u ]&efukefNrdKUu om;
owform;}vdYk emrnfwiG cf w
hJ hJ Adv
k rf LS ;csKypf ed v
f iG f
vnf; ygw,f/ olvnf; rGefvlrsKd;wa,mufyg/
AdkvfrSL;csKyf wifOD;&JU om;jzpfol &efukefNrdKU
rSm Bu;D us,cf rf;em;wJh r*FvmyGBJ u;D wck rusi;f y
rD &uftenf;i,ftvdk OD;ae0if; txl;av,mOf
eJY iyvDurf;ajcudk xGuo
f mG ;wm &efuek af vqdyf
rSm c&D;onfawG jrifvdkufw,f/ OD;ae0if;udk
wufa&mufcs;D jri *hf P
k jf yKay;zdYk zdwMf um;cJah yr,fh
olu rwufzdkY qHk;jzwfcJhw,f/ OD;ae0if; a&muf
rvmwmeJyY wfoufNy;D r*FvmyGv
J m {nfo
h nfawG
wD;wd;k wD;wd;k ajymaeMuayr,fh Adv
k rf LS ;csKyw
f ifO;D
u [efrysuf NyHK;NyD;aecJhw,f/ 'gayr,fh {nfh
onfawG tm;vHk;jyefoGm;wJh aemufrSmawmh
axmufvSrf;a&; tBuD;tuJ[m tkyfBudK;jywf
jzpfoGm;NyD; 0DpuD ykvif;wvHk;zGifh t&if;ESD;qHk;
vkyfazmfudkifzuf rdwfaqGawGeJYtwl 0dkif;zGJU
aomuf&if; OD;ae0if;&JU a'goudk aMumuf&UHG rdwhJ
taMumif; zGifhajymygw,f/
aemufq;kH awmh 1983 ckEpS af &mufwt
hJ cgrSm
AdkvfrSL;csKyfwifOD;udk EdkifiHydkifb@m tvGJoHk;pm;
vkyrf eI zYJ rf;Ny;D axmif'PfwoufwuRe;f csw,f/
om;jzpfol&JU BuD;us,fcrf;em;wJh r*FvmyGJudp?
xdkif;EdkifiHudk oGm;wJhtcgrSm befaumuf jrefrm
oH;kH u aumfaZmeDcif;Ny;D BuKd qckd &hJ wmawGtjyif
AdkvfrSL;csKyf wifOD;&JU tusifhysuf jcpm;rIawG
taMumif;udk tpdk;&u pGyfpGJa&;om;cJhw,f/
'gayr,fh tusiyhf sujf cpm;rIaMumifh ta&;,lw,f
qdkwm t"dym,fr&Sdwm vlwdkif;odMuw,f/

avhvmolawGuawmh tmPmudk pkpnf;EdkifzdkY


vIy&f mS ;wm t&rf;jrefomG ;wJt
h wGuf Adv
k rf LS ;csKyf
wifOD; z,f&Sm;cH&wmvdkY cefYrSef;Muw,f/
tif;pdefaxmifxJrSm &SdaepOf AdkvfrSL;csKyf
(a[mif;)wifOD;u OD;ae0if;qDudk toem;cHpm
wapmif a&;om;ay;ydcYk w
hJ ,f/ pmxJrmS olt
Y ae
eJY tusOf;axmiftwGif; vufwkHYjyefcH&rSmudk
aMumufvefYaeNyD; arsmufyGJvdk 0kdif;MunfhcH&rSm
rvdkcsifbl;vdkY a&;cJhw,f/ 1988 ckESpf ta&;
tcif;umvtwGif; axmifqlwJhtcsdef towf
cH&rSmpd;k &drw
f t
hJ wGuf axmift&m&Sad wGu olu
Y kd
vHNk cKH pw
d cf s&wJh xde;f odr;f a&;pcef;wckqD tvsif
tjref a&TUajymif;ay;cJh&w,f/
ppfwyfu tmPmodr;f ,lvu
kd Nf y;D wJah emuf
rSmawmh olYukd tdrfjyefcGihjf yKvku
d fygw,f/ 1998
ckESpf uG,fvGefcsdeftxd AdkvfrSL;csKyf(a[mif;)
wifOD;[m wjcm; ppfom;a[mif;BuD;awGvdkyJ
Ak'w&m;udk avhvmjcif;? w&m;xdkifjcif;awGeJY
b0udk tcsdefukefapcJhw,f/ ol[m OD;ae0if;udk
b,fawmhrS opmrazmufcb
hJ ;l / axmufvrS ;f a&;
tBuD;tuJa[mif;[m tmPm&Sif OD;ae0if;&JU
vQKdU0SufcsufawGudk tkwf*lxJ a&mufwJhtcsdef
txd xde;f odr;f oGm;w,f/ ol aoqH;k oGm;csed rf mS
awmh OD;ae0if;u 0rf;enf;aMuuGJaMumif; jyo
cJhw,f/

tydkif; (5) udk qufvufazmfjyygrnf/


{&m0wDr*Zif;wGif
tcef;qufazmfjycJhaom atmifaZmf\
Dictators: A Story of Burmas Military
Rulers udk Edkifrif;oGif qDavsmfatmif

bmomjyefqdkygonf/

atmifaZmfonf
{&m0wDowif;Xmeudk
wnfaxmifoljzpfonf/

Business
Banking

c&uf'pfuwf xkwfay;a&;
A[dkbPf vufwGefYae
"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

ausmfqkrGef^The Irrawaddy
rD bPfpepfu tvHk;pHkeD;yg; vTrf;NcHKxm;onhfurmwGif ATM puf
rsm;ESifh ta<u;0,fuwfrsm; uif;rJah ejcif;onf pD;yGm;a&;pepfacwf
aemufusaeaMumif; jyoaejcif;[k qdkEdkifygonf/

acwf

jrefrmjynfrSm pkaiGxkwfuwf (Debid Card) rsm;om oHk;pGJEdkifao;/

&mpkEpS af ygif;rsm;pGm pD;yGm;a&;wHcg; ydwaf e


cJhonhf EdkifiHwckjzpfonhf jrefrmEdkifiHwGif ,ck
tcg NrKd Ujy\ tcsut
f csmae&mtcsKd UwGif ATM
puf tenf;i,f&SdaeNyD; tjcm;EdkifiHrsm;wGif &&Sd
aecJNh y;D jzpfonhf aiGaMu;0efaqmifrrI sK;d ay;aeNyD
jzpfonf/
odkYaomfvnf; c&uf'pf ta<u;0,fuwf
rsm;ESiyfh wfouf ,ckxufxd a&a&&m&modEikd f
jcif; r&Sdao;yg/
EdkifiHjcm;om; c&D;onfrsm;ESihf qufqH
aqmif&Gufae&aom [dkw,fBuD; tcsKdUESihf pwdk;
qdkifBuD;rsm;udk omvQif Visa odkYr[kwf Master
uwfrsm;jzihf aiGay;acsjcif;udk vufcHcGihfjyK&ef
oufqdkif&mrS pOf;pm;cJhonf/ xdkuwf trsdK;
tpm;rsm;ES i h f tjcm;aom toH k ; enf ; onh f
ta<u;0,fuwfrsm; jzpfonhf JCB uwfESihf
China Union Pay uwfrsm;udkyg pD;yGm;a&;
vkyfief;rsm;wGif toHk;jyK&ef jrefrmEdkifiHwGif
2013 ckESpf? atmufwdkbmvtwGif;rSmrS cGihfjyK
cJhonf/
jrefrmEdkifiHwGif yvwfpwpfuwfrsm;udk
aiGay;acsonhf enf;vrf;wcktjzpf toHk;jyK&ef
bmaMumihf uJhodkY aESmihfaES;ae&ygoenf;/
t"dutaMumif;jycsufrSm bPfrsm;onf jynf
wGi;f &Sd pm;oH;k olrsm;vufoYkd ta<u;0,fuwfrsm;
xkwfay;&ef tcGihftmPm ,cktcsdeftxd r&&Sd
ao;jcif;jzpfonf/ vGefcJhaom 10 ESpfu jrefrm
Edik if H A[db
k Pfuw
kd ek v
f yI af pcJah om tjzpftysuf
rsm;uvnf; &SdcJhonf/ ,cktcsdeftxd aoG;vefY
aeqJ[k ajymEdkifonf/
2003 ckESpf tapmydkif;wGif jrefrmEdkifiH
tqdk;&Gm;qHk;aom aiGaMu;tusyftwnf;ESihf
BuKH awGc&hJ onf/ bPfrsm;udk twd;k EIe;f jrihrf m;pGm
ay;aeonhf trnfcH tao;pm;aiGacs; vkyif ef;
rsm; kww
f &ufNyKd uo
JG mG ;Muonht
f cg w&m;r0if
aiGaMu;0efaqmifrI vkyfief;rsm;omru tpdk;&
todtrSwfjyK w&m;0if yk*vdubPfrsm;udkyg

jyif;xefpGm xdcdkufapcJhonf/
jrefrm arzvm;0g;bPfEiS fh tm&S"e bPf
wdo
Yk nf trsm;qH;k xdcu
kd q
f ;kH H;I olrsm; jzpfco
hJ nf/
EdkifiHjcm; avhvmolrsm; ,lqMuovdk ,cif ppf
tpd;k &ESifh qufo,
G af eaom aiGaMu;c0gcsrrI sm;
udk OD;wnf tar&duef\ pD;yGm;a&;ydwfqdkY
'PfcwfraI Mumih[
f k jzpfaumif;jzpfEikd af omfvnf;
xdktcsdefu tqdkygbPfESpfckonf jynfwGif;rS
azmufonfrsm;twGuf ATM pufrsm;? ta<u;
0,f uwfrsm;ESihf tGefvdkif;bPfpepf ponhf
0efaqmifrIrsm;udk pwifrdwfqufay;aeolrsm;
jzpfonf/
bPfrsm;wGif aiGr&Sdawmh[k oHo, BuD;
xGm;vmNyD; aiGtyfESHolrsm;u bPfrsm;tay:
,kHMunfrI uif;rJhumaiGrsm;udk jyefxkwfMuaom
tcg tm&S"eESihf arzvm;0g; bPfrsm;tm;
A[dkbPfu ausmaxmufaemufcH ray;cJhyg/
]](odyfrMumcifu jzpfcJhovdk) uarmZbPfvdk
r[kwfbl;/ uarmZbPfu A[dkbPfrSm 'D
twGuf oabmwlnDcsufeJY tmrcHaiG wifxm;
w,f/ olwdkYuawmh wifrxm;wJhtwGuf udk,hf
bmomyJajz&Si;f cJ&h w,f}}[k tm&S pdr;f vef;zGUH NzKd ;
a&;bPf (AGD) \ OD;aqmifTefMum;a&;rSL;
OD;&Jrif;OD;u {&m0wDodkY ajymjyonf/
AGD bPfudkrl tar&duefu aiGaMu;
vTaJ jymif;cGifh jyefvnfciG jfh yKvu
kd Nf yjD zpfaomfvnf;
ydwq
f rYkd I pm&if;0ifaeao;aom yk*Kd vw
f OD;jzpfol
OD;awZ 2010 ckESpfwGif wnfaxmifcJhaom
AGD bPfrS OD;&Jrif;OD;u 2003 ckEp
S f aiGaMu;
jyemonf jrefrmEdik if \
H bPfvyk if ef; acwfrD
zGHUNzdK;a&;udk jyif;jyif;xefxefxdcdkufapcJhonf[k
qdkonf/
]]t&iftpd;k &u ta<u;0,fuwfawGaMumihf
'DvdkjyemjzpfwmvdkY ,lqcJhw,f/ trSefu
awmh 'gawGtm;vH;k u w&m;r0if vkyu
f ikd af ewJh
aiGacs;vkyfief;awGaMumihf jzpfcJh&wmyg}} [k
,refEpS u
f jyKvyk cf o
hJ nhf awGUqHak r;jref;rIwpfck

wGif olu ajymonf/


tu,f ta<u;0,fuwfrsm;onf jrefrm
EdkifiH\ vlodrsm;aom bPfESpfckudk ysufpD;ap
onht
f aMumif;r[kw[
f k qdv
k Qiyf if jzpfc&hJ aom
tusyftwnf;onf 0efaqmifrItopfwckudk
jynfwGif;aps;uGufodkY pwifrdwfquf&mrS tm;
enf;csurf sm;udk jrifomapcJo
h nf[k 2003 ckEpS f
aiGaMu; tusyftwnf;wGif rNydKvJbJ usefae
EdkifcJhonhf dk;rbPf\ 'kwd,Ou| OD;jrwfoif;
atmifu qdkonf/
]]ta<u;0,fuwfpepf usq;kH &jcif;taMumif;
tm;vH;k u bPfawG&UJ trSm;yg/ olwu
Ykd olw&Ykd UJ
azmufonfawGudk t,HkvGefcJhwJhtwGuf vHk
avmufwJh tao;pdwftcsuftvufawG r,l
xm;Mubl;/ rqifrjcifoHk;pGJwmudkvnf; aemuf
uaevdkufNyD; rxdef;csKyfEkid fchb
J l;}} [k olu&Sif;jy
onf/
odkYaomfvnf; twdwfrSm trSm;awG &SdcJh
onhfwdkif tdrfeD;csif;EdkifiHrsm;rSm ta<u;0,f
uwfonf ta&;ygonhf tpdwftydkif;wpfckjzpf
aeovdkrsKd; jrefrmEdkifiHrSmvnf; &Sdapcsifonf[k
OD;jrwfoif;atmifu ajymonf/
]]A[dkbPfu jynfolawGudk ta<u;0,f
uwf udik cf iG jfh yKapcsiyf gw,f/ 'gayr,hf pGepYf m;rI
tenf;qHk; enf;vrf;eJYawmh jzpf&ygr,f}} [k
olu qdkonfoHk;pGJolrsm;u rdrdwdkYonf ta<u;
,l&ef xdkufwefaMumif; oufaojyEdkifvmonhf
tcsdeftxd pkaiGxkwfuwf (Debit Card) pepf
udk us,fus,fjyefYjyefY oHk;pGJvmatmif jyKvkyf
ay;jcif;onf ta<u;0,fuwf (Credit Card)
pepfodkYa&muf&ef aumif;rGefaom pwifjcif;
jzpfrnf[kvnf; aumif;rGefaom OD;jrwfoif;
atmifu tBuHjyKonf/
rnfodkYyifjzpfap jrefrmEdkifiHwGif aiGpuL
rsm;udt
k ajccHum jyKvyk &f onhf tay;t,lpepf
udk ausmfvGefoGm;EdkifzdkY ta&;wBuD; vdktyfae
onf[kvnf; oluqdkonf/

]]NyD;cJhwJhESpfupNyD; wpfaomif;wef aiGpuL


awG pxkwfcJhayr,hf b,folurS npfayaewJh
aiGpuLawG trsm;BuD;udk o,froGm;csifMubl;/
uRefawmfqdk&if uRefawmf&JU pD;yGm;zuf rdwfaqG
awGukd pm;aomufqikd rf mS npmauR;csiw
f hJ tcg
qdk 'Dwdkif;yJvkyfae&w,f}}[k OD;jrwfoif;atmif
u ajymonf/
pm;oHk;olrsm;udk 0,f,l&mwGif vG,ful
atmif jyKvkyfay;jcif;onf 0,fvdktm;udk wdk;
wufvmatmif vHIYaqmfay;&mvnf; a&muf
aMumif; oluxyfajymonf/
]]bPfawGtaeeJY olwdkY&JUazmufonfawG
udk xdef;ausmif;xm;EdkifwmeJYtrQ aiGydk oHk;vm

pm-22

xm;0,fwGif ajr,mtjiif;yGm;rI . . .

pm-24

ukefonfrsm;uvnf;vufcHNyD; EdkifiHaygif; 190


ausmfwGif toHk;jyKEdkifonf/
aemufwqihw
f uf tjynht
f 0oH;k Edik af om
ta<u;0,fuwfudk xkwfay;jcif;jzihf BuD;rm;
aom oufa&mufrIudk &&SdEdkifrnf jzpfonf/
]]A[dkbPfu uRefawmfwdkYudk ta<u;0,f
uwf xkwfa0cGihfjyKvdkufr,fqdk&if ti,fpm;eJY
tvwfpm;vkyif ef;awG zGUH NzKd ;vmrSmaocsmw,f/
pD;yGm;a&;vnf; aumif;vmr,fvdkY uRefawmf
,HkMunfw,f}} [k OD;&Jrif;OD;u ajymonf/
odkYaomfvnf; 2003 ckESpfrS pwif pkaiG
pm&if;rsm; tay:wGifyif wif;usyfpGm xdef;csKyf
xm;NyD; wywfvQif wBudrfom xkwf,lcGihfjyK
xm;aom A[dkbPftaejzihf ta<u;0,fuwf
udpw
iG v
f nf; pGepYf m;jcif;tpm; vHNk cKH pw
d cf s&onhf
vrf;aMumif;udkom a&G;cs,frnfjzpfonf/
,if;onf jrefrmEdkifiH yvwfpwpfaiGaMu;
todik ;f t0dik ;f wckjzpfvma&;ESifh tqifoihaf pmihf
aeMuonhf xdyfwef; ta<u;0,fuwfvkyfief;
BuD;rsm;jzpfaom tar&dueftajcpdkuf American Express ESihf Diners Club International
wdkY 0ifa&mufvmEdkifrnhf tajctae a0;aeap
awmhonf/

ausmfqkrGefonf {&m0wDt*Fvdyfydkif;rS
owif;axmufwOD;jzpfNyD;pD;yGm;a&;?
b@ma&;ESifh vlrIa&;owif;rsm;
a&;om;vsuf&Sdonf/

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

apjcif;[m acwfrDxkwfukefawGudk 0,fEdkifzdkY vl


awGudk tvkyfydkBudK;pm;vkyfvmatmif tm;ay;
&mvnf; a&mufygw,f}} [k dk;rbPf\ 'kwd,
Ou|ESihf vdIifom,mpufrIZkef\ Ou|vnf;
jzpfol OD;jrwfoif;atmifu qdkonf/
A[dkbPfu jrefrmEdkifiHwGif ta<u;0,f
uwf toH;k jyKciG afh y;&ef wGeq
Yf w
k af eaomfvnf;
jrefrmEdkifiH&Sdyk*vdu bPf 19 ck teufrS 14
cku yl;aygif;wnfaxmifxm;onhf Myanmar
Pay Union (MPU) u *syefEdkifiHrS JCB yl;
aygif; jynfwiG ;f pkaiGxw
k u
f wf toH;k jyKorl sm;
uGef&ufudk wdk;csJU&ef A[dkbPf\cGihfjyKcsuf &,l
NyD; vkyfaqmifaeonf/ vuf&dt
S csdefwGif jrefrm
EdkifiH tESHYtjym;wGif MPU uwf toHk;jyKol
200000 cef&Y adS Mumif; MPU rS pm&if;Z,m;rsm;
t& od&Sd&onf/
AGD bPfrS OD;&Jrif;OD;\ ajymjycsuft&
JCB ESihf yl;aygif;aqmif&GufrIonf ,cktcsdef
txd JCB uwf udik af qmifxm;ol Edik if jH cm;om;
rsm;tm; jrefrmEdkifiHwGif olwdkY\ ta<u;0,f
uwfrsm;udk toH;k jyKciG &fh atmif jyKvyk af y;&efom
OD;wnfcsux
f m;aMumif; od&onf/ odaYk omfvnf;
aemufwqiht
f aejzihf jrefrmEdik if o
H m;rsm;twGuf
yl;wGJpkaiGxkwfuwfrsm; xkwfay;Edkif&ef pDpOfae
onf[kvnf; qdkonf/
]]Oyrmajym&&if uRefawmfwdkYu AGDJCB uwf xkwfay;r,f}} [k olu qdkonf/
China Union Pay uvnf; tvm;wl tpD
tpOfrsdK; pwifvkyfaqmifaeNyDjzpfonf[kvnf;
OD;&Jrif;OD;u xyfajymonf/
MPU uwfudk vufcHaom pD;yGm;a&;
vkyfief; ta&twGufvnf; ododomom wdk;
wufvmaeNy;D jrefrmEdik if w
H 0ef; ae&m 700 cefY
wGif toH;k jyKEikd o
f nf[k od&onf/ JCB uwfukd

'DaeYacwfrSm rjrifEdkifwJh . . .

yvwfpwpfuwfrsm; ydkrdkoHk;pGJvmvQif aiGpuL trsm;tjym; o,faqmifoGm;&ef rvdkawmh/

21

Investment

2013-2014 b@mESpf
EkdifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHrI tD;,lu
wkwfxuf ydkvm
opfaerdk;
2013-2014 b@mESpf 'DZifbmvuket
f xd jrefrmEkid if H Edik if jH cm;&if;ES;D jrK yEf rHS w
I iG f Oa&my
or* (EU) Edik if rH sm; 0ifa&muf&if;ES;D jrK yEf rHS o
I nf wkwEf idk if x
H ufyrdk rdk sm;jym;aMumif; od&onf/
wkwfEkdifiHu {NyDvrS 'DZifbmvukeftxd &if;ESD;jrKyfESHrI tar&duefa':vm 18 'or
24 oef; jzifh vkyfief;aygif; 11 ckwGif vkyfudkifaeNyD; EU \ &if;ESD;jrKyfESHrIrSm a':vm 159
'or 409 bDv,
D jH zifh vkyif ef; 10 ck wGif 0ifa&mufvyk u
f ikd af eaMumif;? EU onf wkwx
f uf
a':vm oef; 140 ausmf ykrd jdk rK yEf x
HS m;aMumif; jrefrmEkid if &H if;ES;D jrK yEf rHS EI iS hf ukrP
rD sm;TeMf um;rI
OD;pD;Xme\ w&m;0ifpm&if;rsm;wGif awGU&onf/
wkwfu 0ifa&mufvkyfudkifonfh vkyfief;rsm;onf txnfcsKyfvkyfief; rsm;aMumif;? EU
u txnfcsKyfvkyfief;ESifh vufcpm;pepf CMP vkyfief;rsm; vkyfudkifrIrsm;jym;NyD; taysmfpD;
oabFmvkyif ef;ESihf pku
d yf sK;d a&;vkyif ef;vnf;yg0ifaMumif; jrefrmEkid if H &if;ES;D jrK yEf rHS EI iS hf ukrP
rD sm;
TefMum;rIOD;pD;Xme pm&if;rsm;wGif azmfjyxm;onf/
EU EdkifiHrsm;\ &if;ESD;jrKyfESHrIvkyfief; 10 ckwGif 9 ckrSm NAdwdefEdkifiHrSjzpfNyD; jyifopfEkdifiHrS
vkyif ef; 1 ck 0ifa&mufjrK yEf x
HS m;onfuv
kd nf; awGU&onf/ jrefrmEkid if o
H nf 2014 ckEpS t
f wGi;f
vnf; EU Ekid if rH sm;ESihf &if;ES;D jrK yEf rHS t
I wGuf oabmwlvufrw
S x
f ;dk &ef nEd iId ;f rIrsm;jyKvyk x
f m;Ny;D
jzpfaMumif; &if;ES;D jrK yEf rHS EI iS hf ukrP
rD sm;TeMf um;rIO;D pD;Xme TeMf um;a&;rSL;csKyf OD;atmifEidk Of ;D u
{&m0wDokdY ajymonf/
]]ESpfzufvufrSwfxkd;zkdY ndEdIfif;r,fqkdwJh tykdif;uawmh oabmwlNyD;ygNyD?2014 xJrSm pNyD;
vkyfMuzkdYyg? b,ftcsdefqkdwmawmh &ufrowfrSwf&ao;ygbl;}}[k if;u ajymqdkonf/
jrefrmEkid if \
H jyKjyifajymif;vJa&; vkyaf qmifaerIrsm;aMumifh EU taejzifh jrefrmEdkifiHtay:
pD;yGm;a&;ydwq
f rYdk rI sm;kyo
f rd ;f cJNh y;D vuf&t
dS csed w
f iG f EU \ zGUH NzKd ;rIaemufusaom Ekid if rH sm;tay:
ay;onfh oGif;ukeftay: txl;tcGefoufomcGifh (GSP) tcGifhta&;ukd jrefrmEkdifiHrS &&SdaeNyD
jzpfonf/ GSP rSm jrefrmEkid if rH S vkyif ef;&Sirf sm;&&Sjd cif;r[kwb
f J EU Ekid if rH sm;\ vkyif ef;&Sirf sm;
bufrS if;wkdYEkdifiHokdY ukefypnf;jyefvnf wifoGif;&mwGif tcGefoufomcGifh&&Sdjcif;jzpfonf/
,if; tpDtpOfaMumifh jynfyEdkifiHrsm;u 0,f,lwifoGif;olrsm;taejzifh jrefrmhukefypnf;
rsm;tay:wGif 0,fvkdtm;ykdrkdaumif;vmEkdifjcif;ESifh aps;EIef; ykdrkday;vmEkdifjcif; ponfh tusKd;
oufa&mufrIrsm; cHpm;cGifh&vmrnfjzpfaMumif; od&onf/
jrefrmEkid if \
H Ekid if jH cm;&if;ES;D jrK yEf rHS u
I @wGif pGr;f tif? a&eHEiS hf obm0"mwfaiGUu@wkrYd mS
xdyfqkH;wGif&SdaeqJ jzpfaomfvnf; vuf&SdumvwGif ukefxkwfvkyfrIu@vnf; jrifhwufvm
aMumif; jrefrmEkdifiH &if;ESD;jrKyfESHrIaumfr&SiftzGJU0if a':ckdifckdifEG,fu ajymonf/
]]tck[m CMP vufcpm;pepf vkyfief;awG 0ifwmrsm;vmw,f? CMP qkdwmxuf ukef
xkwfvkyfrIu@wckvkH; wufvmwmawGU&w,f}}[k if;u ajymjyonf/
jynfyEdkifiHrsm;u jynfwGif;okdY vufcpm;pepfvkyfief;rsm; 0ifa&muf&if;ESD;jrKyfESHMu&mwGif
vQyfppfypnf;vkyfief;? zdeyfvkyfief;? tdwfvkyfief;? txnfcsKyfvkyfief; ponfh tykdif;rsm;wGif
jrKyfESHvkyfukdifMuNyD; txnfcsKyfvkyfief;rsm;rSm trsm;qkH;jzpfaMumif; od&onf/
,ckaemufykdif; opftajccH xkwfvkyfonfh vkyfief;rsm;wGif ykdrkd&if;ESD;vkdrI rsm;vmonf[k
vnf; a':ckdifckdifEG,fu ajymonf/
EU ESifh wkwfEkdifiHrsm;u tqdkygvkyfief;rsm;wGif 0ifa&muf&if;ESD;jrKyfESHrIrsm; &Sdaeaomf
vnf; vuf&SdwGif txnfcsKyfvkyfief;rsm;wGif trsm;qkH;&if;ESD;jrKyfESHxm;onfrSm ukd&D;,m;ESifh
*syefEkdifiHwkdYjzpfaMumif; od&onf/
wkwt
f aejzifh ,ckb@mESpt
f wGi;f &if;ES;D jrK yEf rSH yI rmPwGif EU Ekid if rH sm;atmuf avsmh
enf;vsu&f adS omfvnf; jrefrmEkid if v
H uf&dS pkpak ygif;Ekid if jH cm;&if;ES;D jrK yEf rHS \
I trsmqk;H &mckid Ef eI ;f ukd
ykdifqkdifxm;onfh EkdifiHjzpfaeaMumif; jrefrmEkdifiH&if;ESD;jrKyfESHrIESifh ukrPDrsm;TefMum;rIOD;pD;Xme
\ pm&if;rsm;wGif awGU&onf/
&if;ESD;jrKyfESHrIESifh ukrPDrsm;TefMum;rIOD;pD;Xme\ xkwfjyefcsufrsm;t& wkwfEkdifiHonf
jrefrmEkdifiHwGif &if;ESD;jrK yfEHrS Itrsm;qkH; xdyfwef;EkdifiHwckjzpfNyD; xkdif;EkdifiHESihf a[mifaumifwYrdk mS
aemufrSuyfvkdufaeonfhEdkifiHrsm; jzpfonfudk od&onf/

22

Business

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

Profile

'DaeYacwfrsKd;rSm r&SdEdkifwJh olaX;BuD;


xnf0gcrf;em;aeqJjzpfNyD; vlawGu ol vkyf
aqmifcJhonfrsm;twGuf csD;usL;*kPfjyKaeMuqJ
jzpfonf/
]]OD;ematmuf &nf&G,fcsufu NAdwdoQeJY
tdEd, pD;yGm;a&; vkyfief;&SifawG&JU acgif;yHkjzwf
rIuae qif;&JwjhJ ynfoal wG vGwaf jrmufEikd zf yYkd g}}
[k ausmif;BuD;udk xdef;odrf;apmifha&Smufaeol
OD;at;csdKu ajymonf/
OD;ematmufonf arG;zGm;&m rGefjynfe,frS
aus;&Gmav;twGuo
f mru wEdik if v
H ;Hk ud,
k pf m;
jyKaom jrefrm pGefYOD;wDxGif vkyfief;&SifBuD;wOD;?
rsdK;cspfyk*dKvfwOD; jzpfonf[k olu qufajym
onf/
jrefrmjynfESifh xdkif;EdkifiHwGif opfvkyfief;
vky&f if; csr;f om<u,f0vmNy;D onfah emuf aiGacs;
vkyif ef;ESihf qefpyg;a&mif;0,fa&; vkyif ef;rsm;odYk
OD;ematmuf vkyif ef;csUJ xGicf o
hJ nf/ Edik if jH cm;om;
pD;yGm;a&;orm;rsm;u twdk;EIef; jrifhrm;pGmjzifh
a'ocHjynfolrsm;odkY aiGxkwfacs;NyD; v,f,m
ajrrsm;udk aps;EIef;ESdrfNyD; 0,f,laMumif; olodcJh
onf/
xdkYaMumifh olu uGJjym;aom enf;vrf;jzifh
vkycf sio
f nf/ twd;k EIe;f oufompGmjzifh aiGxw
k f
acs;Ny;D v,fajrrsm;udk aps;ydak y;um 0,f,o
l nfh
twGuf wkwEf iS hf tdE,
d pD;yGm;a&;orm;rsm;xHrS
azmufonfrsm;udk olYxHodkY a&mufvmatmif

OD;a&TavS;udk paumhwvefodkY apvTwfNyD; *vyf


pudkNrdKU&Sd Mc Kie & Baxter Company rS 2
xyf oabFm 8 pD;ESifh 1 xyfoabFm 1 pD;? pkpk
aygif; oabFm 9 pD; 0,f,v
l u
kd o
f nf/ xdaYk emuf
armfvNrdKif wzufurf;&Sd rkwrNrdKUwGif oabFm
usif;wckvnf; wnfaqmufcJhonf/
OD;ematmuf\oabFmukrP
o
D nf NAw
d o
d Q
ydkif Irrawaddy Flotilla ukrPDu ukefpnfESifh
c&D;onf ydkYaqmifa&;vkyfief;rsm; vkyfudkifae
onfh oHvGifjrpfatmufydkif;? tw&HjrpfESifh *sdKif;
jrpfwdkYwGif c&D;pOfrsm; pwifajy;qGJcJhonf/
xdktcgwGif OD;ematmuf\ ukrPDopfu
Irrawaddy Flotilla twGuf Ncdrf;ajcmufrI
jzpfvmonf/ OD;ematmufu oabFmcudk
Irrawaddy Flotilla ESifh aps;wl aumufcHaomf
vnf; bkef;awmfBuD;rsm;? oDv&Sifrsm;? oufBuD;
&G,t
f rkd sm;ESihf uav;rsm;udk tcaMu;aiG r,lbJ
pD;eif;cGifhjyKcJhonf/
bmomw&m;udk dkaoudkif;dIif;onfh Ak'
bmom0if wa,muftaejzifh ukodkvfjyKjcif;
vnf; jzpfonf/ odaYk omf NAw
d o
d Qurk P
t
D wGurf l
c&D;onf tajrmuftjrm;qH;k H;I cJ&h \/ aemufyikd ;f
wGif oabFmc ,SOfNydKifonfh wdkufyGJjzpfvmNyD;
c&D; onfrsm;udk jyefvnfqaJG qmifEikd af &;twGuf
Irrawaddy Flotilla u oabFmcudk w0uf
avQmch say;vdu
k o
f nf/ OD;ematmufuvnf; wkjYHyef
onfhtaejzifh oabFm
cudk NAdwdoQ ukrPD
xuf ydak vQmch say;vdu
k f
ojzif h Irrawaddy
Flotilla vnf; oabFm
cudk xyfraH vQmch szjYkd zpf
vm&onf/ xdo
k Ykd tNyKd if
tqdkif avQmhcsMu&if;
aemufqHk;wGif vlwdkif;
udk oabFm tvum;
pD;cGifhjyKzdkY ESpfzufvHk;u
qH;k jzwfvu
kd &f onftxd
jzpfvm&awmhonf/
xdkYaemuf wzef c&D;
onfrsm;udk tvum;
pD;cGihjf yKHo
k mru vuf
aqmifypnf;yg ay;
,SOfNydKif Mujyefonf/
ukrPDESpfck NydKifqdkifrI
u vkyif ef;ESihf qufpyf
aeaom tjcm;ae&m
rsm;txdyg a&muf&Sd
oGm;NyD; yifrqdyfurf;
rsm;wGif qdkufuyf? xGufcGmcGifh &&Sda&;twGuf
ESpzf ufurk P
rD sm; w&m;H;k wGif &ifqikd Mf u&onf
txd jzpfoGm;onf/
odkYaomfvnf; aemufqkH;wGif tiftm;BuD;
aom NAdwdoQukrPDudk OD;ematmuf[m quf
vuf,OS Nf yKd iEf ikd pf rG ;f r&Sad wmhyg/ ESpaf ygif;rsm;pGm
NydKifqdkifcJhNyD;aemufwGif qufrvkyfEdkifawmhbJ
olydkifqdkifaom oabFmrsm;udk Irrawaddy
Flotilla odkY ra&mif;csifbJ a&mif;csNyD; tHI;ay;
vdkuf&onf/
"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

jrefrmEdkifiHwGif pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifaygif;
rsm;pGm ay:xGufcJhaomfvnf; olaX;MuD; OD;em
atmufu trsm;ESifh uGJjym;oljzpfcJhonf/
NAdwdoQ udkvdkeDacwftwGif; omref EGm;
ausmif;om;b0rS pD;yGm;a&;vkyfief;&SifBuD; jzpf
vmNy;D ol\ pnf;pdrOf pmudk tiftm;Bu;D rm;aom
t*Fvdyfydkif Irrawaddy Flotilla ukrPDudk ,SOf
NydKif tefwk&efESifh t*FvdyfESifh tdEd, pD;yGm;a&;
orm;rsm;\ acgif;yHkjzwf tjrwfxkwfrIaMumifh
qif;&JwiG ;f xJ usa&mufaeonfh jrefrm wdik ;f &if;
om;rsm;udk ulnD&eftwGuf toHk;jyKcJhol jzpf
onf/ EdkifiHjcm;ukrPDrsm;\ tjrwftpGef;udk
olYqDa&mufatmif cGJ,lEdkifoljzpfonfhtwGuf
udkvdkeDacwfwGif jrefrmjynfolwdkY\ ol&Jaumif;
jzpfcJhonf/ olESifhacwfNydKif pD;yGm;a&;orm;rsm;
jyKvyk Ef ikd jf cif;r&So
d nft
h vkyu
f kd vkyjf yEdik cf o
hJ nf/
1832 ckESpfwGif rGefwkid f;&if;om; awmifol
v,form; rdbrsm;rS arG;zGm;cJah om OD;ematmuf
onf pD;yGm;a&;orm; b0udk opfvkyfief;jzifh
pwifcNhJ y;D a'ocHoal X;wa,mufu olu
Y kd ulnD
ay;cJhonf/ aemufydkif;wGif qefpyg;a&mif;0,f
a&;? rD;oabFm ajy;qGJjcif;vkyfief;ESifh aiGacs;
iSm;jcif;vkyfief;rsm;udk wdk;csJUEdkifvmonf/
rGefjynfe,f armfvNrdKifNrdKUESifh 10 rdkifcefY
a0;aom c&J &GmwGiaf rG;zGm;cJah om vli,fuav;
udk waeYwGif trsdK;om;a&;pdwf jynfh0aom

OD;ematmuf aqmufvkyfvSL'gef;cJhaom bkef;BuD;ausmif;/

rsKd;cspfolaX;BuD;wOD; jzpfvmrnf[k rnfolrQ


awG;xifrdcJhMurnf r[kwfyg/ odkYaomfvnf;
vsijf refpmG yif olw;kd wufBu;D yGm;vmNy;D tiftm;
BuD; NAdwdoQukrPDrsm;udk tefwk ,SOfNyKd ifcho
J nfh
twGuf tpdk;& rlvwef;ausmif;rsm;\ ordkif;
pmtkyfwGif olYtaMumif;udk xnfhoGif;oifMum;
ay;&onftxd csD;usL;*kPfjyKcH&onf/
2013 ESpfwGif OD;ematmuf uG,fvGefjcif;
ESpf 100 jynfhcJhNyDjzpfonf/ odkYaomf olaqmuf
vkyf vSL'gef;cJah om aumhEu
S &f mG rS ausmif;Bu;D u

OD;ematmuf qGaJ qmifEikd cf o


hJ nf/ aiGacs;vkyif ef;
u OD;ematmuftwGuf tusKd ;tjrwfrsm;pGm &&Sd
apEdkifjcif; r&Sdaomfvnf; qif;&Jom; awmifol
v,form;rsm;\b0udk pmemem;vnfNy;D qif;&J
jcif; oHo&mrS kef;xGufEdkifatmif ulnDay;vdk
jcif;om/
1910 ckESpfwGif vkyfief;topf jzpfaom
Burmese Steam Navigation and Trading
Company udk pGefYpm;wnfaxmifvdkufonf/

ol\ tpk&S,f,m&Sif ynmwwfwOD;jzpfaom

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

ausmfpGmrdk; ^The Irrawaddy

aumhESuf&Gmu OD;ematmuf kyfwk/

OD;ematmuf\ twKywdudk a&;om;ol


Kalyana u ]]&if;ES;D jrK yE
f rHS I pwmvifaygif oef;
200 txd&o
dS nfh Irrawaddy Flotilla ukrP
u
D

tdEd, lyD; 1 oef;om &if;ESD;xm;Edkifaom


OD;ematmuf\ ukrP
u
D kd Bu;D rm;aomzdtm;rsm;
qufwdkufay;EdkifcJhonf}} [k a&;om;cJhygonf/
OD;ematmuf\ &nfrSef;csufrsm;u &Sif;yg
onf/ 1910 ckEpS u
f ol\ukrP
u
D kd aMunm&ef
twGuf xkwjf yefcahJ om Ed;I aqmfcsuw
f apmifwiG f
OD;ematmufu ]]ukrPD\ &nf&G,fcsufrSm
jrefrm wdkif;&if;om;rsm;onfvnf; udk,fydkif
vkyif ef;rsm; wnfaxmifvyk u
f ikd Ef ikd pf rG ;f &Sad Mumif;
urmuodatmif xif&mS ;pGmjyoEdik &f efjzpfonf}}
[k a&;om;cJh\/
Kalyana u twKywdpmtkyfwGif jrefrm
pD;yGm;a&;vkyfief;&Sif OD;ematmuf xif&mS ;ausmf
Mum;&jcif;rSm csr;f om<u,f0rIaMumifo
h m r[kwf
bJ ol\ apwemo'gw&m; xufoefrIESifh
rsdK;cspfpdwf"mwfaMumifh jzpfonf[k a&;om;cJh
onf/
,aeYtcsdefwGif ol\ *kPfowif;onf
jrefrmrsm;twGif;omru EdkifiH&yfjcm;txd ysHUESHY
a&muf&daS eNyDjzpfonf/ ol\ twKywdu
kd ,ref
ESpfu t*FvdyfbmomodkY jyefqdkxkwfa0cJhonf/
OD;ematmuf vSL'gef;cJhonfh ausmif;BuD;
twGif;bufwGif xdkif&if; EdkifiHjcm;om; urm
vSnchf &D;onfrsm; ydrk akd &muf&v
dS monf[k ajymjy
onf/ c&D;oGm;vrf;Tepf mtkyrf sm;wGif yg0ifjcif;
r&Sdaomfvnf; a'ocH {nfhvrf;Tefrsm;u pDpOf
xm;NyD;jzpfonfh c&D;pOfrsm;twGif;wGif tydk
vufaqmifay;onfhtaejzifh OD;ematmuf\
ausmif;odkY vdkufydkYay;wwfMuonf [kvnf;
olu qdkonf/
ausmif;BuD;\ {nfhonfrSwfwrf;pmtkyfudk
Munfh&if; rGeftrsKd;om; OD;at;csdKu Zefe0g&Dv
wvwnf; twGif;rSmyif *smreD? qGpfZmvef?
jyifopfESihf tjcm;EdkifiHrsm;rS urmvSnhcf &D;onf
400 cefY vma&mufcJhMuaMumif; ajymjyonf/
trsm;pku tvGefoabmus ESpfNcdKufcJhMuNyD;
]]wcsdKUqdk&if 'Dudk ESpfBudrfawmif vmw,f}} [k
oluqdkonf/

{&m0wD t*Fvdyfydkif;rS
Kyaw Zwa Moe \ A Burmese
Tycon You Cant Find Today udk

bmomjyefqdkonf/

24

Business

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

Land Confiscation

xm;0,f pD;yGm;a&;Zkef pDrHudef;rS bdvyfajrpufHkwck/

xm;0,fwGif ajr,mtjiif;yGm;rI rsm;jym;


xufEdkifaZmf^xm;0,f
eoFm&Dwikd ;f xm;0,fa'owGif a&eufqyd u
f rf;ESifh txl;pD;yGm;a&;ZkeBf u;D
wck zGUH NzKd ;vmrIEiS t
fh wl a'ocH trsm;ykid u
f rk P
rD sm;ESifh xm;0,fa'ocHrsm;
Mum; ajr,mydkifqdkifrIrsm; tjiif;yGm;vmNyD; wdkif;a'oBuD;tpdk;&? ukrPDrsm;ESihf
a'ocHrsm;Mum; jyemrsm;pGm ay:aygufvmaeonf/

xm;0,fa'orSm jrefrmEkdifiH ajrmufbuf


ydik ;f tuf'refyifv,fEiS fh xdpyfvsu&f NdS y;D uRe;f pk
800 cefYwnf&Sdum zGHUNzdK;vmaom pD;yGm;a&;
ywf0ef;usifESihftwl ajr,mjyem tajrmuf
tjrm;ESihf &ifqdkifae&NyDjzpfonf/
xm;0,fa'owGif jynfwGif;ukrPDrsm;pGm
rSm a'ozGUH NzKd ;a&;[kqu
kd m ajr,modr;f qnfrrI sm;
udk jyKvyk v
f su&f &dS m a'ocHrsm;\ pD;yGm;a&;?vlrI
a&; zGUH NzKd ;wd;k wufrrI sm;udk xdcu
kd v
f su&f adS Mumif;
xm;0,fa'ocHrsm;u {&m0wDodkY ajymonf/
]]zGHUNzdK;rIqdkwJh toHMum;&if usaemfwdkY
aMumufaeNy/D usaemfwrYkd mS pdu
k pf &majr r&Sad wmh
bl;/ ,Ofaus;rIawG r&Sad wmhb;l / tpd;k &eJY aygif;
wJh cdek BD u;D awG csr;f omvmwmudk a'ozGUH NzKd ;a&;
vdaYk jymwm b,fenf;eJrY v
S ufrcHEidk b
f ;l }}[k xm;
0,fwuodkvf jrefrmpmXmerS q&maZmfol&u
{&m0wDodkY ajymonf/

xm;0,fa'o ajr,modrf;qnf;rIrsm;wGif
trsm;qH;k yg0ifywfoufaeaom ]]xm;0,f zGUH NzKd ;
rI trsm;ydik u
f rk P
}D }rSm a'ozGUH NzKd ;a&; taMumif;
jyvsuf xlaxmifxm;aom ukrPDjzpfNyD; xm;
0,fom; umuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyfrSL;BuD;
rif;atmifvdIif? wdkif;a'oBuD;0efBuD;csKyf OD;jrwf
udkESihf tvGefeD;pyfrI&Sdonf[k a'ocHrsm;u ,Hk
MunfaeMuonf/
tpdk;&tmPmydkifrsm;ESihf eD;pyfrI&SdaMumif;
xm;0,fzUG NH zKd ;rI trsm;ydik u
f rk P
rD efae*si;f 'gdu
k f
wm OD;&JxG#fEdkifu 0efcHaomfvnf; ukrPDrSm
xm;0,fa'o zGUH NzKd ;wd;k wufa&;twGuf tP0g
vTrf;ukrPD ydkif&SifOD;cifpdk;\ vrf;TefcsufESihf
tnD xlaxmifxm;jcif; jzpfonf[k {&m0wDEiS fh
awGUqHkpOf ajymMum;onf/
]]0efBuD;csKyfuvnf; ajymw,f? rif;ajrvm
awmif;&if igray;&Jbl;wJh/ rif;wdkYtrsm;ydkif

ukrP
u
D awmh xm;0,fa'oBu;D wckv;kH udu
k ,
kd f
pm;jyKwJh ukrPDjzpfwJhtwGuf igay;&Jw,fwJh/
'DtcsdefrSm rif;wdkYudkray;&if igb,folYudk oGm;
ay;&rvJwJh}} [k OD;&JxG#fEkdifu qdkonf/
xm;0,fzGHUNzdK;rI trsm;ydkif ukrPDtaejzihf
xm;0,fa'owGif avaMumif;vdkif;? 3 Star, 4
Star [dw
k ,f? owKwiG ;f vkyif ef;? bdvyfajrpuf?kH
Edik if w
H umtqihrf D Shopping Mall ? a*gufuiG ;f ?
armif;ruefurf;ajc tyef;ajz bef*vdrk sm;? pdu
k f
ysK;d a&;vkyif ef;rsm;udk tar&duefa':vm oef;csD
&if;ESD;jrK yfEH
S pD;yGm;a&;zGUH NzKd ;wdk;wufap&ef vkyf
aqmifrnf[k xm;0,fzGHUNzdK;rI trsm;ydkifukrPD
refae*sif;'gdkufwm OD;&JxG#fEdkifu ajymonf/
]] a*gufuiG ;f qd&k if Ny;D aeNy?D rzGi&fh ao;bl;/
uajrmuif ; wH wm;xd yf rSm Shopping Mall
BuD;wck paqmufaeygw,f/ vmr,fhESpf 8 v
ydkif;avmufrSm zGihfEkdifatmif BudK;pm;aew,f/
tar&duef a':vm 3 oef;&if;ES;D jrK yEf x
HS m;w,f/
armif;ruefrSmawmh bef*vdkawG paqmufNyD;
oGm;NyD/ 3 Star, 4 Star u Plan NyD;oGm;NyD/
cefYrSef;{nhfonf 200 wnf;Ekdifr,fvdkY cefYrSef;
xm;w,f/ Zefe0g&Dvqef;avmufrSm yEuf
pdu
k rf mS yg/ bef*vdak v;uawmh vl 50 avmuf
wnf;vdYk &Ekid w
f ,f/ usaemfwu
Ykd a&eufqyd u
f rf;

tajctaeav;MunhfNyD; vIyf&Sm;ae&wm/ tck


usaemfwu
Ydk ajrae&mawG,x
l m;Ny;D bmvdv
Yk yk if ef;
rpao;wmvJqdkwJh a0zefrIawG&Sdw,f wcsKdU
Plan awGu vkyNf y;D Ny/D a'otajctaeudMk unhf
NyD; rzGihfbJ apmihfae&wmrsdK;awGvnf; &Sdw,f}}
[k OD;&JxG#fEkdifu ajymonf/
xm;0,f zGHUNzdK;rI trsm;ydkifukrPD wnf
axmifolvnf;jzpf tP0gvTrf; ukrPDydkif&Sif
OD;cifp;dk rSm xm;0,fom;wOD;jzpfNy;D ,cifu arG;
jrLa&;ESifh a&vkyif ef;0efBu;D ESifh yl;aygif;Ny;D pD;yGm;
&SmazGcahJ om ig;zrf;avSrsm;pGmydik q
f ikd af om ]cdek }D
wOD;jzpfaMumif;? xdaYk emuf xm;0,fa'oodYk vm
a&mufum a'ocH pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;ESihf
yl;aygif; trsm;ydik u
f rk P
D wckaxmifumajr,m
odrf;qnf;rIrsm;pGm jyKvkyfcJhaMumif; xm;0,f
trsKd;om; 'Drdkua&pDtzGJUcsKyfrS a'gufwm
oef;0if;u {&m0wDokdY ajymonf/
]]OD;cifp;kd eJY 'DuvlawG t&ifutquftpyf
odyfr&SdvSbl;/ 'DNrdKUay:u olaX;awGjzpfwJh OD;&J
xG#fEkdif? OD;,kpdef? OD;aZmfvif;? OD;oef;pdef wdkYu
trsm;ydkifukrPDqdkawmh trsm;tusKd;vkyf&r,f
qdNk y;D t[kwrf w
S v
f 0Ykd ifomG ;Muw,f/ v,form;
awGu olwdkYajrawG jyefay;zkdYawmif;qdkawmh
xm;0,fu olaX;awG awmfawmfpdwfxdcdkuf

Business 25

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

zGHUNzdK;rIqdkwJhtoHMum;&if
usaemfwdkY aMumufaeNyD/
usaemfwdkYrSm pdkufp&majr
r&Sdawmhbl;/ ,Ofaus;rIawG
r&Sdawmhbl;

]]usaemfwdkY &Gmom;awG
tm;vHk; 'Da&awmav;udk trSD
jyKae&wm/ ukrPDu &GmrSm
q&mr ESpfa,muf vmiSm;ay;
xm;wmuvGJ&if bmtultnD
rS ray;ygbl;/ ukrPDudk oGm;
ajymawmh &GmvlBuD;awGudk odef;
200 ausmf tyfxm;w,f ajym
w,f/ usaemfwdkY wjym;rS r&
ygbl;}} [k uADG;ESpfyif &Gmom;
udkvS0if;u ajymonf/
]]ukrPDu usrwdkYudk wJ
topf aqmufwmrsKd; cGihfrjyK
awmhb;l / b,fawmh z,fcikd ;f rvJ
awmh rodao;bl;/ 'DrSm aevdkY
r&&ifawmh aep&ma&m? pm;
p&myg r&Sdawmhbl;/ tckawmh
uPef;av;? ykpGefav; zrf;
a&mif;aewm pm;avmufw,f}}
[k opfawmBudK;0dkif; 'Da&awm

xJwGif 10 ESpfcefY aexdkifcJhol uav; 5 a,mufrdcif a':pef;aX;u ajymonf/


armif;ruefa'owGif usef;rma&;? ynma&;vkyfief;rsm;twGuf usyfodef; 600 ausmf
yHhydk;ay;xm;NyD; a'owGif tvkyftudkiftcGihftvrf;rsm; ay:aygufvmygu a'ocHrsm;udk
OD;pm;ay;rnfjzpfaMumif; OD;&JxG#fEkdifu ajymonf/
]]xm;0,fvlrsKd;u opfyifpm;yif pdkufNyD;awmh dk;dk;om;om; aevmMuw,f/ odkYaomf
pD;yGm;a&; tajymif;tvJjzpfwt
hJ cgrSm acwfopfp;D yGm;a&;eJY eD;pyfwv
hJ il ,fawGu 'Dtajymif;
tvJukd 0ifcsiw
f ,f/ usaemfwrYkd 0ifvnf; jynfru pD;yGm;a&;orm;awG/ Ekid if jH cm;ukrP
aD wG
0ifvmrSmyJ/ tck a'ocHawG zm;&Sm ig;&SmNyD; qif;&JaeMuw,f/ acwfajymif;oGm;wJhtcgrSm
zm;&Sm ig;&SmNyD; usefcJhvdkYr&awmhbl;/ usaemfwdkYu olwdkYudk qif;&JwGif; qGJwifaewmudk
jrihw
f ,fqNkd y;D ckecf saeMuwm/ usaemfwYkd xm;0,fjyemu bmeJw
Y v
l q
J &kd if t&rf;csr;f om
wJh olaX;BuD;eJY olYnDr xbDavQmfwhJ olqif;&Jr Zmwfvrf;vdkyJ/ olaX;BuD;u t&rf;csrf;om
ayr,fh olYnDru xbDavQmfaeawmh b,fvkrd Sroihfawmhbl;/ nDrjzpfoluvnf; waeYvyk f
waeYpm;&wmudk aysmaf rGUaeNy?D xm;0,fjyemu 'gyJ}} [k OD;&JxG#fEkdifu qdkonf/
xm;0,fa'o ta&SUbuf u&iftrsKd;om;tpnf;tHk; (KNU) xdef;csKyfa'orsm;wGif
ukrP
rD sm;pGmu aejynfawmftpd;k &xHrS axmufccH surf sm;jzihf ajrydik q
f ikd af Mumif; vma&muf
&,lrI rsm;jym;vmonhftwGuf ajr,ma&mif;0,fcGihf vHk;0cGihfrjyKawmhbJ ajr,m ta&mif;
t0,frsm;udk KNU u xdef;csKyfxm;onf[k u&iftrsKd;om;vGwfajrmufa&;wyfrawmf
(KNLA) rS AdkvfBuD;wOD;u {&m0wDokdY ajymonf/
]]aejynfawmf cGihfjyKcsufygw,fqdkNyD; axmufcHpmrsKd;pHkeJY ajr,lzdkY a&mufvmwJholawG
trsm;BuD;yJ/ 'DrSm pD;yGm;&SmcsifaeMuw,f? tJ'DrSm a'ocHawGeJY jyemawGwufvmawmh
usaemfwdkY ajrta&mif;t0,f rvkyfcdkif;awmhbl;/ olwdkYawG pD;yGm;a&;vmvkyfrS usaemfwdkY
a'ocHawG ydkqif;&Jvmw,f}} [k ,if;yk*dKvfu ajymonf/

Wildlife

jrefrmEdkifiHwGif w&m;r0if
qifpG,fa&mif;csrI us,fjyefYvm
The Irrawaddy
qifp,
G jf zihjf yKvyk x
f m;onhf vuf&m 3300
ausmfESihf qifpG,ftMurf;xnf 50 ausmfudk
jrefrmEdkifiHajrmufydkif; wkwfe,fpyf&Sd rdkif;vm;
NrdKUav;wGif vGwfvGwfvyfvyf a&mif;0,fae
onfudk awGU&Sd&aMumif; udef;b&pf tajcjyK
om;dik ;f wd&pmefa&mif;0,frI apmihMf unhaf vhvm
a&;uGe&f uf TRAFFIC ESifh Oxford Brookes
wuodkvfwdkY\ awGU&Sdrsm;t& od&onf/
]]usaemfwdkY avhvmawGU&Sdcsuft& qdk&if
rdik ;f vm;NrKd U[m tm&S&UJ w&m;r0if qifp,
G af &mif;
0,frI tus,jf yefq
Y ;Hk jzpfaew,f? tvGwv
f yfq;Hk
a&mif;0,faew,fqdkwm oHo,jzpfp&m r&Sdyg
bl;}} [k Oxford Brookes wuov
kd rf S ygarmu
Vincent Nijiman u qdkonf/
,if;awGU&Sdcsufrsm;aMumihf rdkif;vm;NrdKUudk
w&m;r0if qifp,
G f a&mif;0,fraI wG trsm;qk;H vdYk
,lqxm;wJh xdkif;EdkifiH befaumuf? wkwfEdkifiH
*Graf ZmifNrKd Uvdk NrKd UwNrKd Utjzpf xnho
f iG ;f owfrw
S f
aMumif; od&onf/ rdkif;vm;NrdKUrSm Armjynf uGef
jrLepfygwD cGJxGuftzGJUacgif;aqmif &Srf;wkwf
vlrsK;d vDrif;&Siaf c: OD;pdik ;f vif;xde;f csKy&f m txl;
tkyfcsKyfa&; a'o 4 wGif &Sdonf/
rMumao;rDu wkwEf ikd if H *Graf 'gifjynfe,f
wGif qifp,
G f 6 wefausmu
f kd zsuq
f ;D ypfNy;D aemuf
rdkif;vm;NrKd UwGif xdkoYkd w&m;r0if qifpG,fa&mif;
0,frrI sm;udk awGU&S&d jcif; jzpfonf/ rdik ;f vm;NrKd U\
t"duvkyfief;wGif qifpG,fvuf&mrsm; a&mif;
0,fjcif;vnf;yg0ifaMumif;? tm;vk;H onf wkwf
Edik if rH S a&muf&v
dS mjcif;jzpfNy;D ? aeYpOf wkw,
f rG f
aiGrsm;tok;H jyKa&mif;0,fjcif;jzpfaMumif;? wkwf
EdkifiHom; trsm;tjym; vma&mufaMumif; od&
onf/
rdkif;vm;&Sd qdkifcef; 27 cef;wGif qifpG,f
vuf&mrsm; a&mif;csvsuf&SdNyD; trsm;pkrSm
tmz&durS wifoiG ;f vmyk&H aMumif;? a&jrif;oGm;
rsm;udk xkqpfxm;onfrsm;vnf; yg0ifaMumif;?
qdkiftrsm;tjym;onf rSefaowmrsm;wGif xnhf
oGif; jyoa&mif;csjcif;jzpfaMumif; od&onf/
jrefrmEdik if o
H nf qifp,
G v
f uf&mrsm; a&mif;
0,fjcif;onf w&m;0if cGihfjyKxm;jcif;r&Sdonhf
tjyif Convention on International Trade
in Endangered Species - CITES (Edi
k if w
H um
tE&m,f&rdS sK;d pdwrf sm; ukeo
f ,
G o
f ,
G rf w
I m;qD;a&;

oabmwlncD su)f wGiv


f nf; yg0ifvufrw
S af &;
xdk;xm;onf/
]]jrefrmEdkifiHa&m wkwfEkdifiHa&m 'D EdkifiH
wum oabmwlnDcsufudk wdwdusus rvdkuf
embl;? 'Dqifp,
G af wG[m e,fpyfjzwfausmaf &mif;
0,faewm xif&mS ;ygw,f}} [k Nijman u ajym
onf/
jrefrmEdkifiH rdkif;vm;wGif yxrqkH; awGU&Sd&
onhf qifpG,fyrmPonf tjcm;ae&mrsm;wGif
awGU&S&d onhf yrmPxuf jrihrf m;aeNy;D TRAFFIC
u 2006 ckESpfrS avhvmcJhjcif;jzpfonf/
]]'Dvdk e,fpyfa'oawGrSm qifpG,fa&mif;
0,frI jrihrf m;vmjcif;[m wkwEf ikd if &H UJ vdv
k m;rI
udk jznhfqnf;ay;aew,fqdkwm taotcsm
ajymEdkifygw,f? tckvdk wdk;wufvmaewm[m
wkwfEkid fiHtaeeJY oabmwlnDcsufukd vdkufem
aqmif&u
G zf Ykd ysuu
f u
G af ewmyJ}}[k ta&SUawmif
tm&Sa&;&m TRAFFIC 'gdkufwm a'gufwm
Chris Shepherd u ajymonf/
]]odkYayr,hf aps;uGufu jrefrmEdkifiHxJrSm
jzpfaew,fqdkawmh jrefrmtmPmydkifawGtae
eJY tvsit
f jref ta&;,laqmif&u
G &f rSmyg/ 'Dvkd
w&m;r0if a&mif;0,frIudk vkH;0 ydwfodrf;&rSm
jzpfw,f}}[k if;u qufajymonf/
jrefrmEdkifiHonf 2014 ckESpfwGif tmqD,H
Ou|tjzpf wm0ef,l&rnfjzpf&m tmqD,H
a'owGi;f tzGUJ tpnf;rsm;ESifh a'owGi;f tpd;k &
rsm;Mum;csdwfqufum w&m;r0if e,fpyfukef
oG,frIrsm;udk wm;qD;&rnfjzpfonf/
jrefrmEdik if o
H nf vmtd?k uarm'D;,m; ponhf
Edik if rH sm;ESiw
fh
JG w&m;r0if qifp,
G af &mif;0,frI
rsm;udk ta&;,ljcif; r&SdaMumif; TRAFFIC u
EdkifiHwum tE&m,f&SdrsKd;pdwfrsm; ukefoG,frI
wm;qD;a&; oabmwlnDcsuf CITES uGefz&ihf
wGif wifjyonf/
]]vuf&dS tmqD,OH u|jzpfvYkd jrefrmEdik if rH mS
qifpG,fukefoG,f a&mif;0,fjcif;eJY ywfoufNyD;
erlemjzpfoihfw,f? wif;wif;usyfusyf ta&;,l
aqmif&Guf&rSm jzpfw,f/ wkwftaeeJYvnf;
jrefrmvkyaf qmifr,hf vkyif ef;pOfawGrmS ulnND y;D
ta&;,lwv
hJ yk if ef;awG rjzpfraevkyaf qmif&rSm
jzpfw,f}} [k Shepherd u ajymonf/

"mwfyHk -Vincent Nijiman

oGm;Muw,f/ olwdkY&JU*kPfodumawG xdcdkufukefw,f}}[k a'gufwmoef;0if;u ajymonf/


xm;0,fzGHUNzdK;rI trsm;ydkifukrPDu armif;ruef urf;ajcteD;wGif opfawmBudK;0kdif;
tygt0if ajr{u 320 ausmu
f kd a'ozGUH NzKd ;a&;vkyif ef;rsm;aqmif&u
G &f ef opfawmOD;pD;XmeodYk
usyfodef; 200 ausmf oGif; vkyfydkifcGihf&&SdcJhaMumif;? aMu;wkdifESihf ajrpm&if;ydkif ajrrsm;rSm
tcrJh vkyfykdifcGihf&Sdxm;aMumif; od&onf/
,if; opfawmBudK;0dkif; 'Da&awmudk tm;jyK pm;0wfaea&;zefwD;ae&aom BudK;0dkif;
teD;&Sd armif;ruef&GmESihf uAGD;ESpfyif&GmwdkYrS a'ocHrsm;\ vlrIpD;yGm;a&;b0rsm;udk vGefpGm
xdcdkufajymif;vJoGm;apaMumif; armif;ruef&Gmom; OD;xGef;Munfu {&m0wDodkY ajymonf/
]]t&ifu 'DawmxJrmS oD[Vdk f oD;cl;? xif;&Sm? om;ig;? zm;? ykpeG f tuke0f if&mS vd&Yk w,f/
tck ukrPDu NcHpnf;dk;tjynfhcwfvdkufawmh &Gmom;awGu 0ifr&Sm&Jawmhbl;/ a'o tm
Pmydik af wGuvnf; ukrP
b
D ufukd ygw,fvYkd usaemfwu
Ykd ,HMk unfw,f}}[k OD;xGe;f Munfu
qdkonf/
,if; opfawmBudK;0dkif;ESihf uyfvsuf&Sdaom armif;ruefa'otydkif uADG;ESpfyif&GmrSm
tdrfajc 100 cefY&SdNyD; vl 300 cefY aexdkifvsuf&Sd&m ,if;&GmodkY {&m0wDowif;Xmeu
oGm;a&mufowif;&,lc&hJ m &Gmom;rsm;pka0;pOf armif;ruefaus;&Gm tkycf sKyaf &;rSL;u trsm;
ESiq
fh ikd af om bk&m;0wfjyKonhaf e&mudk cGirfh jyKcahJ omaMumihf teD;&Sad jruGuv
f yfwiG f jyKvyk cf hJ
&onf/
,if;ae&modkY a'ocH tmPmydkifwcsKdU tygt0if t&yf0wf&Jrsm;yg a&muf&SdvmNyD;
apmihfMunhf ar;jref;rIrsm;jyKvkyfcJhNyD; aemuftBudrfrsm;wGif owif;&,lvdkygu &JwyfzGJUodkY
taMumif;Mum;ay;&ef armif;ruefe,fxdef;u vma&mufajymqdkonf/

rdkif;vm;rSm awGU&onfh qifpG,fvuf&mrsm;/

26

Photo Essay

roefayr,fh pGrf;Muw

Edik if w
H umrSm tdv
k yH pftm;upm;NyKd iyf aJG wGNy;D oGm;&if roefprG ;f olrsm; tm;upm;NyKd iyf
(qD;*drf ;f )tdr&f iS t
f jzpf jrefrmEkidk if u
H vufcu
H si;f yNy;D aemuf 7 Burd af jrmuf roefprG ;f olr
tm;upm; orm;awG roefayr,fY pGr;f aMumif;udk a'owGi;f NyKd ib
f ufawGet
YJ wljyozdUk t
jynfoal wGuyg pdw0f ifpm;rI enf;yg;cJMh uwm awGU&ygw,f/

bdkpD&m tm;upm;enf;udk ,SOfNydKifaepOf/

a&ul;tm;upm; ,SOfNydKifaeMuolrsm;/

roefpGrf; pm;yGJwifwif;epf ,SOfNydKifaeolwOD;/

bD;wyf bwfpuufabm,SOfNydKifaeMuonfh jrefrmtoif;ESifh xdkif;toif;/

roefpGrf; ajy;ckefypfNydKifyGJ ta0;ckeftm;upm; ,SOfNydKifaeolwOD;/

roefpGrf; ajy;ckefypf rDwm 200 tajy;NydKifyGJ zkdife,fyGJ tBudwfte,f/

27

wJh tm;upm;orm;rsm;
"mwfyHk - a*sydkif^The Irrawaddy

m;NyKd iyf aJG wGukd usi;f ywJx


Y ;kH pH&ydS gw,f/ 27 Burd af jrmuf ta&SUawmiftm&S tm;upm;jyKid yf JG
pGr;f olrsm;ta&SUawmiftm&S tm;upm;NyKd iyf u
JG q
dk ufNy;D usi;f ycJyh gw,f/ jrefrmroefprG ;f
ozdUk tpGr;f ukeu
f sK;d pm;cJMh uygw,f/ 'gayr,fh qD;*dr;f NyKd iyf aJG wGvrkd [kwb
f J rD',
D mawGa&m

ig;a,mufwzuf abmvHk;NydKifyGJwGif jrefrmtoif;ESifh xdkif;toif; ,SOfNydKifaepOf/

xdkifvsufabmfvDabmNydKifyGJwGif ,SOfNydKifaeaom jrefrmtoif;ESifh xdkif;toif;/

roefpGrf; ajy;ckefypf bD;wyf rDwm 200 NydKifyGJ/

a*sydkifonf {&m0wDowif;Xme\
"mwfyHkowif;axmufwOD;jzpfonf/

roefpGrf; vSHwHypfNydKifyGJwGif ,SOfNydKifaeonfh jrefrmtm;upm;orm;wOD;/

Interview
Transition

]]y#dnmOfr&SdbJeJYawmh 'DtoGiful;ajymif;a&;[m
yJhrygwJh avSvdkyJ}}
jrefrmhEkdifiHa&; avhvmoHk;oyfol OD;rif;ZifESifh tifwmAsL;
The Irrawaddy

ckESpfwGif jrefrmhEkdifiHa&; toGiful;ajymif;rI 4 ESpf a&mufvmcsdef


a':atmifqef;pkMunf\ orwjzpfEkdifrI tvm;tvm? trsKd;om;
'Drdkua&pDtzGJUcsKyf (NLD) tajctae? 88 rsKd;qufausmif;om;rsm;\ tae
txm;? jynfwGif;Nidrf;csrf;a&;? wdkif;jynfwGif wyfrawmf\tcef;u@? jrefrmwkwf-tar&duef qufqHa&;? ajrmufudk&D;,m;ESifh qufqHa&;? tmqD,HOu|
wm0ef? rD'D,mvGwfvyfrI taetxm;wdkYESifhywfouf jrefrmhEkdifiHa&; avhvm
oH;k oyfol OD;rif;ZifEiS hf {&m0wD tBu;D wef; owif;axmuf xufEikd af Zmfu awGUqHk
ar;jref;xm;ygonf/

2014

OD;rif;Zifonf 1988 ckESpf &Spfav;vHk;


'D r d k u a&pD ta&;awmf y H k w G i f tajccH y nm
ausmif;om;rsm;or* yg0ifvyI &f mS ;cJNh y;D aemuf
ydkif; jynfyodkY wdrf;a&SmifcJhonf/ tar&duef
jynfaxmifpk u,fvDzdk;eD;,m;wuodkvf bm
uavwGif tm&Savhvma&;bmom&yfjzifh r[m
bGJU &&SdcJhonf/ ,cktcg EkdifiHa&;odyH yg&*lbGJU
twGuf ,if;wuodkvfwGif pmwrf;jyKpkvsuf
&Sdonf/
{&m0wD / / 2015 rSm a':atmifqef;pkMunf
orwrjzpfEidk b
f ;l vdYk tapmydik ;f uwnf;u ajym
cJhw,f/ tck ajymif;vJvmwJh EkdifiHa&; tcif;
tusif;rSm a':atmifqef;pkMunf orwrjzpf
Ekdifbl;qdkwJh t,ltq &Sdaewkef;yJvm;/
OD;rif;Zif / / t"duuawmhAs tajccHOya'udk
jyifrvm;? rjyifbl;vm;qdkwJh tay:rSm rlwnf
wmaygh/ 59(p)udk jyif rjyifaygh/ tck BuHhcdkifa&;
nDvmcHu 59 (p) udk jyifwJhtcg 59 (p) xJu
tpdwftydkif;wcsdKUaygh? txl;ojzifhawmh om;
orD;awGeJY cifyGef;wdkY? ZeD;wdkYeJY ywfoufNyD;awmh
tJ'gudk avQmhay;r,f ajymr,f/ tJ'Dawmh 'gu
t"duuswJh taMumif;tcsuf odyfr[kwfbl;/
t"duuswJhtcsufu olY&JU om;ESpfa,mufu
EkdifiHjcm;om; jzpfaewmaygh/
Ekid if aH &;t& ajymr,fq&kd ifawmhAsm? BuchH idk f
a&;ygwDtaeeJY tifrwefrS usifvnfwJh r[m
AsL[mwckvyk w
f ,fvYkd oH;k oyfv&Ykd w,f/ oabm
uawmh 59 (p) jyifqifa&;udpu BuHhcdkifa&;
ygwDtay:rSm rlwnfw,f/ wyfrawmftay:rSm
rlwnfw,fqkdwJh udpuaeNyD;awmh tcku 'D
jyemu igwdkYjyem r[kwfbl;? cifAsm;
jyem qkdNyD;awmh cifAsm; orwvkyfcsif&if
om;awGudk jrefrmEkdifiHom; cH,lcdkif;? jrefrm

pum;rSm ud,
k t
hf d;k eJY ud,
k x
f ;kd w,fqw
kd hJ pum;yHk
&Sdw,f/ qdkvdkwJhoabmu udk,fhjyemudk olY
jyemjzpfatmif abmvHk;udk wzuf&JU upm;
uGif;xJudk jyefuefay;vdkufwJh oabmyJ/
a':atmifqef;pkMunftaeeJY jyem jzpf
vmwmu BuHhcdkifa&;ygwDacgif;aqmifawG ajym
ovdk olo
Y m;ESpaf ,mufukd jrefrmEkid if o
H m;tjzpf
jyefcH,lcdkif;w,fqdk&ifvnf; 59(p) udk jyifzdkY
awmif;qdkwm[m rltm;jzifh jyifzdkYawmif;qkdwm
r[kwfbJeJY yk*dKvfa&;t& jyifzdkYawmif;qdkwm
jzpfomG ;Ny/D 'gu a':atmifqef;pkMunf&UJ yxr
odrfodrfarGUarGUa&G;&r,fhudp jzpfvmNyD/ olYom;
ESpfa,mufudk EkdifiHom;tjzpf jyefcH,lr,fqdk&if
vnf; Technical vdkY ac:wJh enf;emydkif;qkdif&m
tuefYtowfav;awG trsm;BuD; &SdEkdifao;
w,f/ ajyvnf&ifawmifrS ol[m 'D 59(p) udk
rltm;jzifh rrQwvkdY? vufrcHEkdifvdkY jyifcdkif;wm
xuf olyY *k Kd vaf &;t& jyifcikd ;f w,fqw
kd o
hJ abm
rsKd; a&mufomG ;atmifvYkd BuhcH dik fa&;bufu EkdifiH
a&;t& vkyfaqmifw,fvdkY usaemfjrifw,f/
tifrwefrS pdwf0ifpm;zkdYaumif;wJh EkdifiHa&;
tuGufvdkY usaemfxifw,f/ 'gawG tukefjzpf
oGm;&ifawmifrS vTwfawmfxJrSm rJay;yHkpepfu
rJqE&SifawG udk,fwdkifawmifrS olYtrwfu
b,foYu
l kd rJay;w,fqkw
d mrodEdik fbl;/ vQKUd 0Suf
NyD; rJay;wJhtcgusawmh usaemftxif 59 (p)
[m jyifvdkYr&rSef; odvdkYudk BuHhcdkifa&;ygwDu
wrifoufouf vkyfw,fvdkY usaemfawmh xif
w,f/ NyD;awmh BuHhcdkifa&;ygwD nDvmcHrSm rlawG
csrSwfwJhtcgrSm OD;pm;ay;tqifhawG &Sdygw,f/
'D 59 (p) udp[
m xdyw
f ef;OD;pm;ay;tqifx
h rJ mS
rygygbl;/ wdkif;&if;om;udpeJY useftkyfcsKyfa&;
ykidk ;f jyKjyifa&;awGyJ olwYdk xdyw
f ef;OD;pm;ay;xJrmS
ygygw,f/

a':atmifqef;pkMunfrmS olu
Y kd tBuHPf
aumif;awG ay;Ekdifr,fholawG tem;rSm odyfr&Sd
bl;? Team Work aysmufaew,f qdkwmrsKd;awG
Mum;ae&awmh 'DvdktajctaeawGrSm wdkif;jynf
udk olb,fvdkOD;aqmifrvJ/
usaemfjrifwmuawmh Ekid if aH &;acgif;aqmif
wkdif;[m tm;vHk;udk rodEkdifbl;/ olYem;rSm
uRrf;usifwJholawG vdkygw,f/ a':atmifqef;
pkMunfrmS tJvykd *k Kd vrf sK;d awG &Sv
d m;? r&Sv
d m;awmh
usaemfrajymwwfb;l / 'gayr,fh r&Sad o;&ifawmh
&Sdoifhw,fvdkY usaemfxifw,f/ EkdifiHa&;orm;
wdkif;rSm tJ'Dvdkyk*dKvfrsKd;awG &Sdoifhw,f/
a':atmifqef;pkMunfeJY ywfouf&if
usaemf tNrw
J rf;axmufjywJh udpE pS cf &k ydS gw,f/
'Dtoif;tzGJUudk EkdifiHa&;ygwDudk toif;tzGJUyHk?
EkdifiHa&;ygwDyHk aygufvmatmif Institution
wckvdk yHkay:vmatmif rvkyfwJh[myJ/ vkyfzdkY
aESmifah ES;w,f/ vkyzf yYkd suu
f u
G w
f u
hJ pd y /J aemuf
wcku awGUqHak qG;aEG;a&;jzpfpOfawG vkyw
f t
hJ cg
tmPmykdifrsm;eJY? txl;ojzifh ppfwyfeJYayghav?
tJvdkrsKd; awGUqHkaqG;aEG;a&; vkyfwJhtcgrSm
vly*k Kd vw
f OD;wnf;uyJ 'dik cf NH y;D awmh vkyaf ewm/
wu,fawmh Negotiation Process udkyg Institutionalize vkyfzdkY vdkw,f/
tck olr&Sd&if b,fol qufvkyfrvJqdkwJh
taetxm; jzpfvmw,f/ Oyrm qdyk gpdYk OD;ode;f
pdefeJY awGUw,faygh/ yxr oHk;? av;? ig;acguf
avmufu jyemr&Sdayr,fh aemufydkif; Mum
vm&if usefwJhtiftm;pkawGudkyg qGJac:zdkY vdk
w,f/ tedrfhqHk;Asm a':atmifqef;pkMunfeJY
OD;odef;pdef awGUwm? a':atmifqef;pkMunfeJY
ol&OD;a&Tref; awGUwmr[kwb
f eJ YJ a':atmifqef;
pkMunf[m NLD Ou|taeeJY 'DvlawGeJY
awGUwmjzpfzdkYvkdw,f/ 'g tedrfhqHk;tqifhaygh/
'Dxuf ydu
k s,jf yefv
Y m&if usew
f rhJ sK;d qufawGuykd g
wGJac:oifhw,f/ 'grS olr&Sd&ifvnf; 'DawGUqHk
aqG;aEG;a&; jzpfpOf[m rysufbJeYJ qufNyD;awmh
&yfwnfEdkifrSmaygh/ tcku awGUqHkaqG;aEG;a&;
jzpfpOfudk Institutionalized rvkyfxm;wJh tcg
usawmh 'DaqG;aEG;yGJawGrSm bmawG aqG;aEG;
w,fqdkwm usaemfwdkY rod&bl;/ OD;odef;pdefeJY
oleJY aqG;aEG;cJhw,f/ aemufydkif; rajyvnfbl;/
jyem wufvmw,fqdkwm odvdkuf&w,f/
aemufNyD; OD;a&Tref;eJY uyfoGm;w,f/ OD;a&Tref;eJY
aqG;aEG;wm tMumBuD;yJ/ aemufwcg xif
oavmufr[kwfbl;qdkwm odvmw,f/ tck
wcg xdyfoD;aqG;aEG;yGJqdkNyD; xyfawmif;w,f/

'gawGu bmudjk yvJqadk wmh vly*k Kd vw


f a,muf
wnf;u 'dkifcHvkyfwJhtcgusawmh usefwJholawG
u jznfhawG;NyD;awmh axmufcHay;ae&w,f/
'gaMumifhrdkYvdkY 'DyGJ[m woif;vHk; qif;? woif;
vHk; wuf rjzpfbl;/ woif;vHk;qif;? woif;vHk;
wufNyD; woif;vHk;&JUtm;udk r,lEkdifbl;qdk&if
'Dvl[m uywdefaumif;wa,muf rjzpfEdik fbl;/
wu,fvdkY NLD u 2015 rSm rJtjywf
towf Edik cf rhJ ,fqk&d if wcsKdUvlawG oH;k oyfae
ovdk vlrsKd ;a&; bmoma&; t"dukP;f awGjzpfrmS ?
taemufMoZmvTr;f rd;k wmrsdK;awG jzpfvmEkid v
f m;/
tck jyKjyifajymifvaJ &;t&Sed [
f m a':atmifqef;
pkMunforwjzpfvm&if &yfomG ;Ekid v
f m;/ qufyJ
oGm;Ekid rf vm;/ 'grSr[kwf a':atmifqef;pkMunf
orwjzpfvmcJh&if bmawGjzpfvmEkdifvJ/
'grsKd ;u rkeq
Yf aD Mumf b,faerSe;f rod EIwcf rf;
emeJY wnfyh ghrvm;qdw
k hJ udpr sKd ;As/ usaemfuawmh
cefrY eS ;f ajcawG odyrf ajymcsib
f ;l / 'gayr,fv
h nf;
EkdifiHwumtokdif;t0dkif;wcsdKUrSma&m? jynfwGif;
rSm&Sw
d hJ tokid ;f t0kid ;f wcsKd UrSma&m Edik if aH &; rQajc
aygh/ jzpfwnfaewJh rQajcu wnfNidrfrIudk
taxmuftuljzpfw,fqdkwJh ajymqdkrIawG &Sd
w,f/ usaemfawmh oabmrwlygbl;/ usaemfwYkd
EkdifiHrSm ppfwyfu ESpfaygif; 50 ausmfavmuf
tkyfcsKyfvm&muaeNyD;awmh olwdkYyJ xyfNyD; tkyf
csKyfzdkYtwGuf xdkufwefw,f qdkwmrsdK;uawmh
vufcHEkdifp&m taMumif;r&Sdygbl;/
wdkif;jynf ajymif;vJw,fqdkwm EkdifiHa&;
wckwnf; ajymif;wmr[kwfbl;As/ tkyfcsKyfa&;
ydkif;rSmvnf; ajymif;&wmawG&Sdw,f/ pD;yGm;a&;
ydkif;rSmvnf; ajymif;&wmawG &Sdw,f/ usaemf
wdkYusawmh 'Dtusyftwnf;BuD;udk wckck xGuf
ayguf&atmif vkyfapcsifwm/ wyfu ESpfaygif;
rsm;pGm xde;f csKyx
f m;&muaeNy;D awmh t&yfbuf
udk tvSnfhay;oifhNyD/ tJ'Dvdk tvSnfhray;&if
bm jyemwufEdkifvJqdkawmh 'Dpepf&JU w&m;
0ifrIu jyemwufEkdifw,f/
t&ifwkef;u jrefrmEkdifiHrSm&SdwJh ynm&Sif?
ynmwwfwcsdKU ajymcJhwm&Sdw,f/ 'Dpepf[m
rlajymif;Ny;D vlrajymif;bl;qdNk y;D ajymcJw
h m&Sw
d ,f/
wu,fw
h u,frmS usawmh rlajymif;Ny;D vlrajymif;
wm[m xifoavmuf tvkyfrjzpfbl;qdkwm
usaemfwdkY awGUvm&w,f/ 'DvlawGyJ qufvkyf
aer,fqdk&if vlxku 'DvlawGudk qufonf;rcH
Ekdifbl;qdkwmrsdK; jzpfvmr,f/ 'DvlawGudk t,Hk
tMunfr&Sdbl;qdkNyD; jzpfvmr,f/ 'DvlawG quf

29

"mwfyHk -pdkif;aZmf ^The Irrawaddy

udk,fhae&meJYudk,f udk,fhtuGufeJYudk,f aewmrSomvQif


EkdifiHa&;vkyfwmqdkwm em;vnfwJhtqifh
wckawmh vdkvmNyDvdkY xifw,f/

OD;rif;Zif

a':atmifqef;pkMunfvdk
MoZm&SdwJhyk*dKvfrsKd;eJY tmPm&SdwJh wyfvdkrsKd;
aygif;pyfzdkY vdkw,f . . .
&Sdaejcif;[m ajymif;vmygw,f qdkwJh rlay:rSm
Negative aygh/ tjyKoabmr[kwfbJeJY tysuf

oabm oGm;NyD;awmh tusdK;oufa&mufwm


awGU&w,f/ 'D 2015 rSmawmh wyfrawmfua&m?
vuf&Sdtkyfpdk;olawGua&m tajrmftjrif &Sdr,f
qdk&if t&yfom;wa,mufa,mufudk tvSnfh
ay;wm[m vdktyfw,fvdkY usaemfxifw,f/
t&yfom;xJrmS uvnf; vltrsm;pkaxmufcH
wm EkdifiHwumu axmufcHwmuvnf; a':
atmifqef;pkMunfwa,mufyJ &Sw
d ,f/ tJ'aD wmh
a':atmifqef;pkMunf tmPm&oGm;vdkYvnf;
wyf r awmf e J Y vuf & S d t k y f p d k ; ol a wG ? ol w d k Y & J U
pD;yGm;a&;tokdif;t0dkif;awG 'kua&mufoGm;vdrfh
r,fvdkY usaemfawmh rxifbl;/
tck a':atmifqef;pkMunf&JU vkyfyHkudkifyHk
awGudk Munfh&if jyif;xefr,fh yk*dKvfwa,muf
r[kwfbl;/ wif;rmwJh yk*dKvfwa,muf r[kwf
bl;qdkwm odomygw,f/ vufyHawmif;awmif
udpeJY wjcm;udpawG MunfhMunfhyg/
tkyfcsKyfa&;ydkif; pD;yGm;a&;ydkif;rSmvnf;
wyfeJY wyftEG,fawGuyJ xdef;xm;wmjzpfwJh
twGufaMumifhrdkvdkY odyfNyD; pdwfylp&mrvdkbl;/
wenf;tm;jzifhajym&&if usaemf wu,f pdwfyl
wmu bmjzpfEkdifvJqdk&if vDuGrf,k wcgu
ajymcJhovdkyJ? ol ppfwyfudk tBuHay;cJhw,f/
cifAsm;wdAYk sm a':atmifqef;pkMunfukd NcpH nf;d;k
tay:rSm oauFwvdk oabmxm;Ny;D awmh usef
wJh tmPmawG qufudkifxm;vdkY &wmyJ/ olYudk

oauFwvdk Symbolic vdyk J wifay;vdu


k pf rf;yg/
olvnf; 'DxufydkNyD; bmrSrvkyfEkdifygbl;qdkwJh
tJ'Dvdkoabmxm;rsKd;ygwJh tBuH vDuGrf,ku
ay;cJw
h m/ usaemfpw
d yf w
l mu wufvmwJh t&yf
om;tpdk;&u a':atmifqef;pkMunfyJ jzpfjzpf
b,folyJjzpfjzpfyg? Symbolic aygh/ oauFw
wcktaeeJYyJ&SdNyD; bmrSrvkyfEkdifrSmudk usaemfu
pdwfylwm/
88 rsdK;qufawG axmifu vGwfvmawmh
a':atmifqef;pkMunfudk0ef;&HzdkY oabmxm;&SdcJh
Muw,f/ 'gayr,fh aemufyikd ;f rSm olwaYkd wGe;D pyf
rI odyfr&SdMuawmhbl;/ bmaMumifhvdkY xifvJ/
bmawGrsm; Mum;odxm;wm&SdvJ/
jrefrmjynf Ekid if aH &;rSm vlawGajymaeMuwJh
tJ'D 0ef;&Hw,fqdkwJh udpudk odyfNyD;awmh b0if
rusbl;/ usaemfwdkYqDrSm 0ef;&Hw,f qdkwmu
vlawGu olYtem;rSm oGm;NyD;axmufcHMuwmudk
xifaeMuvm;rodbl;/
jrefrmjynf EkdifiHa&;rSmu bkef;BuD;ausmif;
om; abmvHk;uefovkdyJ? abmvHk;wvHk;wnf;
aemufudk tm;vHk; pkvkdufaewm rsm;NyDAs/ udk,fh
ae&meJYudk,f udk,fhtuGufeJYudk,f aewmrSom
vQif EkdifiHa&;vkyfwmqdkwm em;vnfwJhtqifh
wckawmh vdkvmNyDvdkY xifw,f/ Civil Society
vdkYac:wJh t&yfbuf vlYtzGJUtpnf;uvnf;
olYae&meJYol aer,f/ olYwm0ef ol,lr,f/ rD'D
,morm;uvnf; olaY e&molaer,f/ olw
Y m0ef

ol ,lr,f/ tvm;wlyJ? 88 awGvnf; olYae&m


olae? olYwm0efol,l/ ynmwwfawG ynm&Sif
awGvnf; tvm;wlaygh/
'grSomvQif A[koabm aqmifr,f/
wa&mifwnf;jc,f r[kwfbl;aygh/ ta&mifpHk
taoG;pHk jzpfvmrSmaygh/ tJ'Dvdk r[kwfbJeJY
tm;vH;k u a':atmifqef;pkMunfukd 0ef;&H&r,f
qdkwJh pOfpm;csufrsKd;? txl;ojzifhawmh tawG;
tac:t&? t,ltqt&? vrf;pOft&? wefzdk;
xm;rIt& wlnDvdkY 0dkif;&HwmxufpmvdkY&Sd&if
buft& olYbufudk,fhbufyHkpH 0dkif;&Hr,fqdk&if
awmh usef;rmoefpGrf;wJh? Healthy jzpfwJh
vuPmr[kwb
f ;l / usaemft
h aeeJu
Y awmh 0dik ;f &H
&r,fqdkwJh t,ltqudk oabmrwlbl;/
aemufwcku 88 eJY a':atmifqef;pkMunf
Mum;xJrSm b,fvdkndEdIif;rIawG &Sdw,fqdkwmu
awmh tao;pdwf rajymwwfbl;/ 'gayr,fh
a':atmifqef;pkMunf taeeJY aemufxyf rsKd;
qufopfawGudk vufurf;ac:r,fqdk&if 88
[m rsufpdusavmufwJh rsKd;qufopfvdkY ajymvdkY
&avmufw,f/ olwrYkd mS tm;omcsu?f tm;enf;
csuaf wG &SEd idk af yr,fh a':atmifqef;pkMunfNy;D &if
wefz;kd txm;oifq
h ;kH rsK;d qufawGy/J 'DrsK;d qufeYJ
a':atmifqef;pkMunf Mum;xJrSm qufqHrI
&Sdjcif; r&Sdjcif;? aumif;jcif; raumif;jcif;[m
ESpOf ;D ESpzf ufpvH;k rSm wm0ef&rdS ,fvx
Ykd ifygw,f/
tck jyemwufaewJh zGJUpnf;yHk jyifqif
a&;rSmvnf; ppfwyf&UJ oabmxm;u ta&;BuD;
aeNyD/ wyfeYJ wdik ;f &if;om;awGeYJ tay;t,lawG
ua&m b,favmuftxd &oGm;EkdifvJ/ tay;
t,l&zdYk b,favmufa0;aevJ/ ppfwyf&UJ Nidr;f
csrf;a&;azmfaqmifrI taetxm;udak &m bmajym
csifvJ/
ajym&&ifawmh ESpfydkif;&Sdw,fAs/ wydkif;u
awmh wdkif;&if;om;vufeufudkifawGeJY Nidrf;csrf;
a&; udpaygh/ tJ'DbufrSmawmh olwdkY arQmfvifh
csuf BuD;BuD;rm;rm; xm;vmwm awGU&w,f/
EdkifiHa&; rlabmifawG bmawGawmif csNyD;awmh
Edik if aH &;t& awGUqHak qG;aEG;rI vkyzf x
Ykd d vkyv
f m
Muw,f/ wjynfv;kH typftcwf&yfpaJ &;udak wmh
rjzpfjzpfatmif vkyfoGm;r,fhoabmrSm &Sdw,f/
tukefr&&ifawmif pvkY&d wJh tiftm;pkeYJ poGm;
vdrfhr,f/ EdkifiHa&;rlabmiftxd oGm;zdkYuawmh
enf;enf; cufr,fxifw,f/ 'Dudp MumOD;r,fh
oabmvdkY usaemfawG;w,f/
jrefrmhEidk if aH &;rSm wyfu OD;aqmifr,fqNkd yD;
zGUJ pnf;yHrk mS xnfq
h x
JG m;w,f/ 1960 ckEpS af usmf
avmufupNyD; wyfu Ekid if aH &;u wz0g;rSrcGmcJh
bl;/ EkdifiHa&;rSm wyf&JU OD;aqmifrIudk b,fvdk
avQmhcsrvJ/ ppfwyfawG ppfwef;vsm;udjk yefcsif
atmif EkdifiHa&;orm;awG bmvkyfzdkYvdkvJ/ 'Drdk
ua&pDvv
kd m;wJ?h 'Dru
kd a&pDu,
kd MkH unfwhJ wyfypkH H
jzpfatmifaygh/
usaemfwv
Ykd ckd siw
f mu wyfuv
kd nf;Ekid if aH &;
u xGuo
f mG ;apcsiw
f ,f/ OD;ydik u
f v
kd nf; rBuKd uf
bl;/ um^vHkudkvnf; zsufypfcsifw,f/ 'gawG
tukefvHk;uawmh tm;vHk;vdkcsifMuwJh udpawG
csn;f yJ/ 'gawGuv
kd yk cf si&f if tcsed ef YJ ywfoufwhJ
csihw
f GufrIaygh/ Timing aygh/ OD;pm;ay; csihw
f Guf
rI Priority awG vkyzf v
Ykd w
kd ,f/ tcsed cf siw
hf u
G rf eI YJ
OD;pm;ay; csifhwGufrI r&Sdbl;qdk&if usaemfxif

w,f/ udk,fu [kwfNyDqdkNyD; vkyfvdkufwm aq;


aMumifh ydkav;oGm;vdrfhr,f/ wyfeJY ywfoufvdkY
&S&d if wyf&UJ vdt
k yfcsuu
f bmvJ/ olY tusKd ;pD;yGm;
u bmvJqdkwm aocsmavhvmzdkY vdkw,f/
'gaMumifhrdkYvnf; okawoDawG? ynm&SifawG?
rD'D,mawG&JU tcef;u@u ta&;ygw,f/
EkdifiHa&;orm;awG taeeJY vlBudKufrsm;wm
aemufudkrvdkufbJeJY aocsmpOfpm;zdkY odyfta&;
BuD;w,f/ wyfuvnf; ol avQmhay;csifw,f/
'gayr,fh olrY mS vnf;tueft
Y owfawmh&w
dS ,f/
qdkawmh EkdifiHa&; taetxm;u b,fvdkvJ/
yx0D E k d i f i H a &;u b,f v d k v J / tuk e f v H k ; ud k
csifhwGufNyD;awmhrS wyfu bmudk wu,fvdkcsif
wmvJ/ wyfu b,ftajctaerSmawmhjzifh
tmPmjyefodrf;EkdifvJ/ tJ'gawG tukefvHk;udk
aocsm pOf;pm;csifhcsdefNyD;awmhrS r[mAsL[m
ajrmuf tay;t,lvyk zf v
Ykd w
kd ,f/ tJ'v
D v
kd yk w
f m
u y#dnmOfaygh/ wyfrawmfeJY t&yfbufMum;
xJrSm EdkifiHa&; y#dnmOfw&yf csrSwfEkdif&r,f/
tJ'g bmvJqdkawmh aemuf 5 ESpf? 10 ESpf? ESpf
50 txd pojzifah yghAsm/ 'DEidk if &H UJ vHNk cKH a&;? um
uG,fa&;? tkyfcsKyfa&;? EkdifiHjcm;a&;eJY pD;yGm;a&;
awGudk b,fvdk oGm;MurvJqdkwJh tajccHuswJh
em;vnfrIawG vkyfzdkYvdkw,f/ tJ'Dvdk wnf
aqmufrIr&SdbJeJY y#dnmOfr&SdbJeJYawmh 'DtoGif
ul;ajymif;a&;[m yJrh ygwJah vSvykd J rD;pifMunfu
h
&ovdk [dak uGU[kw
d ufeaYJ vSm?f 'DauGU'DwufeaYJ vSmf
qdkovdk jzpfaer,f/ 'gaMumifhrdkvdkY usaemfwdkYu
a':atmifqef;pkMunfvdk MoZm&SdwJh yk*dKvfrsdK;eJY
tmPm&Sw
d w
hJ yfvrkd sKd ; aygif;pyfzv
Ykd w
kd ,fvYkd ajym
aewm/ 'D[m odyfta&;BuD;ygw,f/
jrefrmu tmqD,OH u|vky&f if a'owGi;f
rSm bmawG tusdK;&SEd idk v
f /J Ekid if w
H um tokid ;f
t0kid ;f qDu bmawG&Ekid v
f J/ aemufNyD; b,fvkd
oifcef;pmawG &EkdifvJ/
tmqD,HrSm vGwfvyfwJh ukefoG,frIawG
jzpfvm&if tusdK;&SdrSmyJ/ pD;yGm;a&;t& tusdK;
&SdEdkifw,f/ 'gayr,fhvnf; pD;yGm;a&;uvnf;
ud,
k rhf mS tvm;tvm&Szd u
Ykd vnf;vdw
k ,f/ olwYkd
twGuf tusdK;tjrwf&SdrS vmrSmyJ/ udk,fu
tmqD,HrSm Ou|vkyfayr,fhvnf; udk,fhqDrSm
a&cHajrcH r&Sdbl;qdk&ifvnf; bmrSjzpfrSmr[kwf
bl;/ tmqD,HxJrSm wcsdKUEdkifiHawGvnf; Ou|
vkyfayr,fh bmrS rnfrnf&& ajymif;roGm;wm
awG&ydS gw,f/ ud,
k b
f ufu jyifqifrb
I ,favmuf
&SdvJqkdwm ta&;BuD;wmayghaemf/ ta&;tBuD;
qHk; jyifqifrIuawmh EdkifiHa&; jyifqifrIyJ/ 'DrSm
EkdifiHa&;t& cefYrSef;EkdifwJh taetxm;rsdK; jzpfzdkY
uvnf; ta&;Bu;D ygw,f/ usew
f t
hJ ydik ;f awGrmS
awmh rlt& atmifatmifjrifjrifvyk Ef idk zf yYkd J vkyd g
w,f/ aemufwcku EkdifiHwumrSm av;pm;rI?
*kPo
f u
d m &Srd aI ygh/ tmqD,OH u| atmifatmif
jrifjrif vkyfEkdifcJh&if EkdifiHwumrSm jyef0ifqHhvm
rSmaygh/
pD;yGm;a&;eJY wdkufdkuf rywfoufayr,fh
EkdifiHwum tultnDawGaygh/ udk,fhudk aiGacs;
csifwmwdkY twdk;enf;enf;eJYaygh/ axmufyHhaMu;
ay;csifwmrsdK;awGvnf; &SdvmEdkifygw,f/ 'gay
r,fh wdik ;f jynfwckv;kH tajymif;tvJjzpfzt
Ykd wGuf
awmh vHkavmufwJhudpawG r[kwfygbl;/

jrefrmEdkifiHom;rsm; OD;pD;wnf;jzwf
t*Fvdyfbmomjzifh xkwfa0jzefYcsdaom
The Irrawaddy r*Zif;udk
EdkifiHwumESifh jynfwGif;wGif
rSm,l zwfIEdkifygonf/

Opinion
EDITORIAL

c&D;oGm; 0efaqmifrIjzihf
wkdif;jynf csrf;omEdkifygonf

The Irrawaddy
Weekly Journal
Established Since 1993

t,f'DwmcsKyf
wm0efcHt,f'Dwm
t,f'Dwm (EdkifiHa&;)
t,f'Dwm (Lifestyle)
t,f'DwmtzGJUtD;ar;vf

atmifaZmf
&Jenf? cufxef
omvGefaZmif;xuf
at;csrf;ajrh
editor.journal@irrawaddy.org

TEAM IRRAWADDY:

aumfyDt,f'Dwm

umyl tBuD;tuJ acgif;aqmifa[mif; vDuGrf,k


onf jrefrmEkdifiHudk tBudrfBudrf a&mufcJhzl;onf/
tvnfvmwdkif;vnf; vSyaom jrefrmEkdifiHtaejzihf urm
vSnhf c&D;oGm;vkyfief;jzihf wkdif;jynf0ifaiG tBuD;tus,f
&EkdifaMumif; jrefrmtpkd;& acgif;aqmifrsm;udk wkdufwGef;
ajymMum;cJhzl;onf/
xkdpOfu wkdif;jynfudk wHcg;ydwfxm;cJhaom tmPm&Sif
a[mif; OD;ae0if; tygt0if jrefrmtpd;k & wm0ef&o
dS rl sm;u
vDuGrf,k ajymonfudk NidrfNyD;em;axmifcJhMuonf[k vDuGrf
,k \ udk,fwkdifa&;twKywdpmtkyf azmfjycJhonf/
ae&mwGif wkdif;jynftmPmudkom vufeufESifh ,l
wwfNy;D wkid ;f jynf wd;k wufzUHG NzKd ;a&;ESifh om,m0ajymatmif
vkyaf qmifa&;wdt
Yk wGuf pGr;f aqmif&nfr&Sad om ppftmPm
&Sif wcsKd U\ vuf;Hk &nf? ESv;kH &nf uif;rJrh EI iS fh t&nftcsi;f
r&SdrIwkdYudk twdkif;om; jrif&ayrnf/
,cktcg wHcg;zGihfvmaom jrefrmjynfwGif urmvSnfh
c&D;oGm;vkyif ef; (Tourism) jzihf wkid ;f jynf0ifaiG &Smoiho
f nf/
wkdif;oljynfom;rsm;vnf; vkyfief; tcGihftvrf;ESihf 0ifaiG
rsm; ydk&Edkifonf/
a&S;a[mif; apwDyx
k ;dk rsm;? a&S;a[mif;orkid ;f 0if udv
k edk D
acwf taqmuftODrsm;? bmoma&; taqmuftODrsm;?
tyef;ajz urf;ajcrsm;? wkdif;&if;om;vlrsdK;pk a'orsm;rS
,Ofaus;rI? obm0ywf0ef;usifESifh kd;&mtpm;taomuf
rsm;u urmvSnhfc&D;oGm;rsm;udk aumif;pGm qGJaqmifEdkifyg
onf/
ae&mwGif tpk;d &\oufqidk &f m0efBu;D XmerS OD;aqmif
rI vkdrnf? rl0g'rsm;topf csrSwf&ef? &SdNyD;rl0g'rsm;udkvnf;
tcsed u
f mvESiu
hf u
kd n
f aD tmif jyifqif&ef vdt
k yfonf/ vGef
cJo
h nhf 2 ESpcf efrY pS wif jrefrmEkid if o
H Ykd vma&mufvnfywf
ol wESpv
f Qif 2 oef;cef&Y o
dS nf[k od&onf/ ta&twGuf
u 2014-2015 ckEpS w
f iG f 2 qwk;d rnf[k cefrY eS ;f wGucf suf
xm;Muonf/
0efaqmifrI vkyif ef;? c&D;oGm;vma&;? [dw
k ,f? jynfwiG ;f
jynfywGif jrefrmhc&D;oGm;vkyfief;ESihf ywfoufNyD; urm
odatmif vkyfaqmifjcif;? c&D;onfrsm; vnfywfrnhfae&m
rsm;udk owfrSwfNyD; vrf;yef;qufoG,fa&;ESihf 0efaqmifrI
vkyif ef;rsm; wk;d wufatmif aqmif&u
G af &;wku
Yd kd vkyaf qmif
oihfonf/
jrefrmEkdifiH\ tdrfeD;csif;EkdifiHrsm;uvnf; urmvSnfh
c&D;oGm;vkyfief;ESifh wkdif;jynf0ifaiG &SmaeMuonf/ xkdtxJ
wGif xkdif;? rav;&Sm;? pifumyl? AD,uferf? uarm'D;,m;ESihf
vmtkdwkdY yg0ifMuonf/
tdref ;D csi;f xkid ;f Ekid if w
H iG f wESpv
f Qif urmvn
S cfh &D;onf
15 oef;rS oef; 20 txd vma&mufvnfywfMuonf/
yGifhvif;pjyKvmonfh jrefrmEdkifiHodkY c&D;oGm;0ifa&mufrIEIef;
rSm xdik ;f Edik if EH iS phf mvQif tzsm;tem;om;rQom &Sad o;onf/
xkdif;tpkd;&rS TAT ac: Tourism Authority of
fh &D;oGm;vkyif ef;twGuf ,refEpS u
f
Thailand udk urmvSnc

pif

csay;vdkufaom bwf*sufaiGrSm tar&duefa':vm 274


oef;jzpfonf/ jyef0if&efcefrY eS ;f xm;onhf aiGu 38 bDv,
D H
jzpfonf/
xdkif;EdkifiHonf c&D;oGm;vkyfief;rSvnf; 0ifaiG t"du
&&Sdaeonf/
jrefrmEdkifiH\ taetxm;jzifhrl aemufrSae rsm;pGm
vkduf&OD;rnf/ jrefrmtpkd;&\ [dkw,fESihf c&D;oGm;vma&;
0efBu;D XmewGif rnfuo
hJ aYkd omtjrifrsm;&Sx
d m;oenf;? urm
vSnhf c&D;oGm;vkyif ef;ESifh tdrw
f iG ;f rIvyk if ef;rsm; wk;d wufNy;D
0ifaiG&atmif rnfuJhodkY&Smrnfenf; qdkonfudk rl0g' yDjyif
&ef vkdtyfrnf/ bwf*sufvnf; vkdrnf/
1996 ckESpfwGif xkdpOfu jrefrmppftpkd;&u Visit
Myanmar Year [k vkyfcJhzl;onf/ ratmifjrifcJhyg/
txufjrefrmjynfukd taysmfwrf; pufbD;pD;&ef c&D;
xGuaf om Ekid if jH cm;om;c&D;onfrsm;udk ppfaxmufvrS ;f a&;
u vdkufvHzrf;qD;cJhonf/ jynfESif'Pfay;NyD; jyefykdYcJhonf/
rEav;NrdKUkd; jyKjyifa&;twGuf &Jbuf tusOf;om;rsm;udk
twif;t"r apckid ;f onft
h wGuf Ekid if w
H umowif;rsm;wGif
a0zefjcif;cH&onf/ ppftpk;d &\ zdEydS rf rI sm;? Ekid if aH &; tuefY
towfrsm;ESifh wkid ;f &if;om;a'orsm;rS y#dyursm;u Visit
Myanmar Year udk arG;ao jzpfatmif vkyfcJhonf/
xkaYd Mumihf tdref ;D csi;f Ekid if rH sm;uJo
h Ykd urmvSnfh c&D;oGm;
vkyif ef; xGe;f um;ap&ef Ekid if jH cm;om; c&D;oGm;{nho
f nfrsm;
twGuf aetdrfrsm;wGif wnf;cdkEdkifonfh Home Stay pepf
cGihfjyKa&;vnf; vkdtyfrnf/ xkdYtjyif Tourism 0efaqmifrI
k ;kH aumif;&ef pDr&H rnf/
qkid &f m tajccHtaqmufttHk wpHv
wm0efod c&D;oGm;vkyfief; rl0g' (Responsible Tourism
Policy) udv
k nf; wm0ef&o
dS rl sm;u aocsmem;vnfxm;&ef
vdktyfonf/
Y wfe,fajrrsm;udk
urmvSnfh c&D;oGm;rsm;twGuf uefo
ajzavQmh&ef vdktyfouJhokdY urmvSnhfc&D;oGm;rsm;\ vHkNcHK
a&;udpudkvnf; pepfwus pDrHxm;NyD;jzpfae&rnf/
zdtm;ay;NyD; vkyfief;&SifBuD;rsm;udk [dkw,fZkefrsm;wGif
[dw
k ,frsm; aqmufvyk af pjcif;ESifh Ekid if jH cm;om; urmvSnfh
c&D;oGm;rsm;udk ulnyD gqkad om qkid ;f bkwrf sm;udk axmifxm;
Hkjzihf tvkyfrjzpfyg/ vl&,fp&mom jzpfaeygonf/
tcef;iSm;c aps;EIe;f rsm; tqrwef,x
l m;onfh [kw
d ,f
rsm;u 0efaqmifrI nHhaejcif;onf a&GO Oay;aom ief;udk
waeYwnf;ESifh tNy;D owfzYdk vkyaf eMujcif; jzpfonf/ oefpY if
cef; qkdaomfvnf; roefYpifEkdifavmufatmif teHYtouf
rsm;u axmif;axmif;xaeonf/ avqdyfrsm;rSmvnf; 0ef
aqmifrIu 19 &mpk acwftwkdif; &SufzG,fvdvd/
apwD ykxkd;rsm; bk&m; twGif; EdkifiHjcm;om;rsm;udk
a':vm aumuf,lHkjzihf jrefrmh urmvSnhfc&D;oGm;vkyfief;
0efaqmifr[
I k rqdEk idk yf g/ urmvSncfh &D;oGm;vkyif ef;qko
d nf
rSm ]]rD;ckd;rxGufaom 0ifaiGtvGefaumif;onfh pufHkBuD;
wck}} qkdonfudk tm;vHk;u em;vnfxm;oihfonf/

- udkpdk;? EdkifpGrf;? Edkifrif;oGif? oGef;ESif;tdrf?


at;oD&dpdef? jrwfpkrGef
tBuD;wef;owif;axmuf - &efydkif? vif;oefY? cifOD;om? ausmfc?
oef;xdkufOD;? paevif;? opfaerdk;?
xufEdkifaZmf? arc? arppfydkif?
eef;qdkifEGrf? olZm? jrwfolatmif?
qvdkif;oefYpif
'DZdkif;

- auxufpH? umBuD;

refae*sm (csif;rdkifHk;csKyf) - 0if;ol


winthu@irrawaddy.org

refae*sm (&efukefHk;)

- NzdK;olxuf

Hk;twGif;a&;rSL;

- td0ifhol

phyo_thu_htet@irrawaddy.org

aMumfjim&SmazGa&; refae*sm - Zmenf0if;


aMumfjimtzGJU
- csKdZif0if;? at;oEm
aMumfjimudp qufoG,f&ef - marketing@irrawaddy.org
09 421142132

xkwfvkyf^jzefYcsda&;tzGJU
jzefYcsda&;qufoG,f&ef

- aZmfxGef;? odef;ausmf?
atmifausmfaZm? &efEdkifxGef;
- 09 420 164393, 09 310 92959,
09 31777370

qufoG,f&e f(csif;rdkifHk;csKyf)-

P.O BOX 242, CMU Post


Office, Chiang Mai, Thailand
(66 53) 223157-59, 223160

qufoG,f&ef (&efukefHk;) - trSwf 197? 'kwd,xyf?


32 vrf; (tay:)?
yef;bJwef;NrdKUe,f? &efukef? jrefrm
01 388521, 01 389762

xkwfa0ol
yHkESdyf

- OD;aomif;0if; (05036)
trSwf 197? 'kwd,xyf?
32 vrf; (tay:)? yef;bJwef;NrdKUe,f?
- a&TEdkifiH (05745)? OD;armifarmifvS
trSwf(90)? urmat;bk&m;vrf;?
q&mpH&yfuGuf? A[ef;NrdKUe,f

jrefrmbmom0ufbfqdkuf
http://burma.irrawaddy.org

t*Fvdyfbmom0ufbfqdkuf
http://irrawaddy.org

tywfpOfxkwfvTifhaeaom 'dwfvdkif;{&m0wD
http://video.irrawaddy.org

jrefrmbavmh*f
http://blog.irrawaddy.org

aA'if? euwf? ,MwmESifh . . .

pm-32

jrefrmpHawmfcsdef b,fawmhajymif;rvJ

pm-36

31

Development

b,fenf;eJYrS jyefrpoifhwJh jrpfqHkpDrHudef;


aoG; (ppfudkif;)
&m0wDjrpfBu;D [m usrwdYk jrefrmEkid if &H UJ toufaoG;aMumjrpfBu;D jzpfovk?d
'DjrpfBuD;ukdtrDSjyKNyD; NrdKUawG xGef;um;cJh? ul;oef;a&mif;0,fa&;awG vkyf
aqmifchMJ uwmyg/ jrpfBuD; tpjyKpD;qif;wJh jrpfqkaH 'o[m om,mvSyovdk? ZD0
rsKd;pdwfawG pHkvifwJha'ovnf; jzpfygw,f/

H ed ;f [m {&m0wD
jrpfqkH a&tm;vQypf pf pDru
&JU toufZmwdudk Ncdrf;ajcmufaewm trSefyg?
e*ku
d rS a&Tusiw
f mawG? &moDOwk azmufjyefwm
awGaMumifh {&m0wDjrpf[m oJaomif jzpfxeG ;f rI
awG ydkrsm;vmNyD; a&aMumif;usyfaewJh tajc
taerSm &Sdaeygw,f/ {&m0wDjrpf[m wEdkifiH
vHk;eJY oufqkdifwJhjrpfjzpfwmaMumifh jrpfaMumif;
xdef;odrf;a&; vkyfief;awGukd pepfwus vkyf
aqmifzdkY vkdtyfaewJhtcsdefrSm China Power
Investment Coorporation (CPI) uae jrpfqkH
pDru
H ed ;f &yfqidk ;f xm;&wJt
h wGuf epfemaeygw,f
vdYk xkwfazmfajymMum;vmwm[m tvGefpk;d &drfzYkd
aumif;wJh ajymMum;csufyg/
jrpfqpkH rD u
H ed ;f ukd t&ifppftpk;d & vufxuf
u csKyfqkdcJhNyD; vQyfppfpGrf;tm; 0efBuD;Xmeu
tcrJh &S,f,m 15 &mcdkifEIef;? at;&Sm;a0gvf
ukrP
u
D vufiif;aiG ig;&mckid Ef eI ;f ? wkwEf idk if H
u CPI u 80 &mckid Ef eI ;f ydik q
f idk x
f m;Ny;D pDru
H ed ;f
umvu ESpf 50 txdjzpfygw,f/ tJ'aD wmhjrpfqkH
pDrHudef;ukd vkyfaqmifchrJ ,f qdk&if jzpfvmEdkifwhJ

tusKd;qufawGukd avhvmMunfh&atmifyg/
jrefrmtpkd;&&JU cGifhjyKcsufeJY jrefrm-wkwf
odyHynm&SifawG yg0ifwJhtzGJU[m obm0 ywf
0ef;usif xdcdkufrIqkdif&m tuJjzwfpdppfrI (Environmental Impact Assessment-Special
Investigation) ukd jyKvy
k cf yhJ gw,f/ tJ'aD vhvm

csufxJrSm azmfjyxm;wm ]]jrefrmEdkifiH\ ZD0


pHv
k ifrI xde;f odr;f apmifah &Smufa&; tquftpyf
vrf;aMumif;ESifh ZD0rsKd;pHkvif&m a'oukd qkd;&Gm;
pGm xdcu
kd rf &I rdS nf/ a'owGi;f atmufajcjynfol
rsm;\ aexdkifrIESifh pm;0wfaea&;udk rsm;pGm
xdcdkufEdkifonf/ aqmufvkyfa&; vkyfief;rsm;
twGuf wkwftvkyform;rsm; tBuD;tus,f
0ifa&mufvmvQif xif;vkt
d yfcsuaf Mumifh qkd;0g;
aom opfawmjyKef;wD;Edkifajc odomxif&Sm;pGm
&Sdaeonf/ ucsifjynfolwkdY\ ,Ofaus;rI
ESvHk;om; xm0&aysmufqHk;rnf}} wJh/
'ghtjyif ]]jrefrmEkdifiHwGif;u tjynfjynf
qkdif&mjrpfrsm;}} pmtkyfrSm OD;0if;ausmf (tNidrf;
pm; TeMf um;a&;rSL;csKy?f a&tm;vQypf pfXme) u

umwGef; - atmifarmf

Cartoon

usrwdkY jynfolawG vdkcsifaewJh


tajzu b,ftpdk;&yJwufwuf?
b,folyJ orwjzpfjzpf jrpfqkHpDrHudef;udk
&moufyef &yfqdkif;ypfzdkY? wenf;tm;jzifh
ESpf 50 oufwrf;twGif; jrpfqkHpDrHudef;
vkH;0rjyKvkyfzdkYqdkwJh tajzyg/
]]obm0tavsmuf pD;qif;aewJh jrpfacsmif;awG
ukd ydwq
f NYkd y;D a&avSmifwrH wnfaqmufjcif;[m
jrpf acsmif;awG&UJ obm0a&pD;a&vmukd ysufpD;
apygw,f/ jrpf0Srf;twGif;rSm a&pD;&JU yrmP?
t&nftaoG;? Eke;f ykcYd srI yHo
k PmefeYJ a&toH;k csrI
yHkpHawG[m ajymif;vJukefygw,f}} vkdY a&;om;
xm;ygw,f/
jrpfqkH pDru
H ed ;f eJY ywfoufNy;D uefu
Y u
G rf aI wG
rsm;jym;aewmaMumifh 2011 ckESpfrSm orw
OD;odef;pdefuae rdrd&JU orw oufwrf;twGif;
&yfqkdif;xm;r,fvkdY aMunmcJhygw,f/ orwu
ae yxrtBudrf jynfolYvTwfawmf 'kwd, yHkrSef
tpnf;ta0;eJY trsK;d om;vTwaf wmf 'kw,
d yHrk eS f
tpnf;ta0;okdY oufqkdif&m vTwfawmf Ou|
vdyrf Nl y;D ay;ydcYk w
hJ hJ o0PfvmT xJrmS ]]rdrw
d Ykd tpk;d
&onf jynfolrS a&G;cs,fwifajrmufxm;onfh
tpdk;&jzpf jynfolrsm;\qEukd tav;xm; &
ygrnf/ jynfolrsm;\ pkd;&drfylyefrIrsm;ukd tav;
xm; ajz&Sif;aqmif&GufoGm;&ef wm0ef&Sdyg
onf/ odkYyg rdrdwdkYtpdk;&vufxufwGif jrpfqHk
qnfwnfaqmufjcif;udk rjyKvkyfapbJ &yfqkdif;
xm;rnfjzpfygonf}}vdYk twdtvif;yg&Syd gw,f/
jrpfqpkH rD u
H ed ;f qk&d mrSm {&m0wDjrpf txuf
ykdif;&Sd jrpfqHk? csDazG? 0laqmuf? zDaqm? acgifvef
zl;? ,Jeh ef? vmqmwdrYk mS pDru
H ed ;f (7) ckeYJ vkyif ef;
oHk; a&tm;vQyfppfpufHk wckyg0ifr,fh pDrHudef;
BuD;jzpfygw,f/ jrpfqHkqnfom wnfaqmuf
cJrh ,fq&kd if &moDOwkazmufjyefraI Mumifh ajrmuf
zsm;&Sd a&cJawmifawG t&nfaysmfjcif;? rkd;onf;
xefpGm&GmoGef;jcif;? tiftm;jyif;xefwJh ivsif
vIyfjcif;awGjzpfay:vmEkdifr,fh tE&m,f&Sdyg
w,f/ {&m0wDjrpf&JU a&pD;a&vmajymif;vJrI
aMumifh {&m0wD jrpf0uRe;f ay:a'otxd ouf

a&mufEikd af jc &So
d vdk pdu
k yf sK;d ajr {uaygif;rsm;pGm
ysufpD;Ekdifygw,f/
txl; owdcsyf&rSmu vlaygif;aomif;csD
aoqkH;cJh&wJh 2008 ckESpfu wkwfEdkifiHrSm
vIycf wfcw
hJ hJ ivsi[
f m Three Gorges Dam qdk
wJh qnfBuD; wnfaqmufrI&UJ tusKd;quftjzpf
zdtm;awGaMumifh ivsiv
f yI cf &hJ w,fvYkd okawoe
awGU&Scd suaf wGu qdyk gw,f/ 'ghtjyif jrpfaMumif;
xde;f odr;f a&; vkyif ef;awG rvkyaf qmifv?Ykd qnf
awGaqmufvdkY aysmufuG,foGm;&wJh jrpf ta&
twGu[
f m wkwEf ikd if t
H wGi;f rSm axmifcsND y;D &Syd g
w,f/
olwYEkd kid fiHrmS awmifrS obm0 ywf0ef;usif
xdcu
kd rf u
I kd xnfrh wGuw
f hJ wkwEf ikd if u
H ukrP
D
awG[m usrwdkY {&m0wDjrpfBuD; ysufpD;oGm;rSm?
obm0ywf0ef;usif xdcku
d frmS udk xnfhwGufpOf;
pm;rSm r[kwfygbl;qdkwm aocsmaeygw,f/
jrpfqkHqnf wnfaqmufvdkY qnfzdtm;aMumifh
ivsiv
f yI cf &hJ if jynfoal wGyJ xdcu
kd ef pfem&rSmyg/
toufaoG;aMumozG,f ta&;ygwJh {&m0wDjrpf
Bu;D wdraf umaysmufq;Hk oGm;rSmudk tawG;eJw
Y ifyJ
b,fvdkrS vufrcHEdkifygbl;/
2015 ckEpS f a&G;aumufyt
JG Ny;D aemufwuf
vmr,fh tpdk;&[m jynfolawG&JUqEukd tav;
xm;? rxm;qdw
k m jrpfqpHk rD u
H ed ;f udk quftaumif
txnfazmf? razmfudpeJYapmifhMunfh tuJjzwf&
rSmyg/ tcktcsdefxd jynfolvlxkuae jywfjywf
om;om; uefYuGufaeayr,fh vlxkacgif;aqmif
a':atmifqef;pkMunf tygt0if twdkuftcH
awG&UJ oabmxm;u jywfjywfom;om; r&Sw
d m
awGU&ygw,f/ t&iftpdk;& tzGUJ xJrmS yg0ifchw
J hJ
Page 35

32

Opinion

Dateline Irrawaddy

aA'if? euwf? ,Mwm ESifh EdkifiHa&;


The Irrawaddy

wywf usaemfwkdYaqG;aEG;r,fh taMumif;t&muawmh jrefrmjynf EdkifiH


a&;rSm aA'ifeuwfynm[m b,favmufxd MoZmvTrf;rdk;rI &SdovJ/
usaemfwdkY tpOftvmt& jrefrmEdkifiH&JU EdkifiHa&;acgif;aqmifawGua&m b,f
avmuftxd tJ'h t
D ay:rSm t,lo;D rI&o
dS vJ/ tJ'v
D rkd sK;d t,lo;D rIawG[m jrefrmh
EdkifiHa&;rSm qdk;usKd;? aumif;usKd;awG b,fvdkrsKd;&SdvJqdkwmudk usaemf zdwfMum;
xm;wJh {nfhonfawGjzpfwJh jrefrmjynf&JU emrnfausmf aA'ifeuwfynm&Sif
q&m pHZmPDbdkeJY jrefrmjynf&JU EdkifiHa&;udk ykHrSefavhvmokH;oyf a&;om;aewJh
a'gufwm &efrsKd;odef;wdkYu 0ifa&mufaqG;aEG;oGm;rSm jzpfygw,fcifAsm/ usaemf
uawmh {&m0wDr*Zif; t*Fvyd yf ikd ;f Edition t,f'w
D m ausmpf mG rd;k jzpfygw,f/

'D

udkausmfpGmrdk;/ / yxrqk;H 2014 ckEpS u


f kd
aA'ifeuwfynmeJYayghav EdkifiHa&;t&? pD;yGm;
a&;t& jrefrmjynfolvlxktwGuf b,fvdkrsKd;
txd BuD;rm;wJh tajymif;tvJrsKd;awG? aumif;
usKd;? qdk;usKd;awG &SdovJqdkwm tusOf;csKyfav;
ajymjyyg/
q&mpHZmPDbdk/ / aumif;wJhtusKd;awG
a&mufr,f/ 'D 2014 rSm tajymif;tvJawG&w
dS ,f/
jrefrmjynftygt0if urmrSm 'D&m[kN*dK[f&,f?
paeN*Kd [&f ,f ESpcf k 'D Libra wnfaewJt
h csed rf mS
vrif;u 10 'D*&D apmif;oGm;w,f/ tJ'Dvdk 10
'D*&D apmif;wJt
h cgrSm vlawG&UJ pdw?f tBut
H pnf
awGtm;vk;H u cgwdik ;f eJrY wlawmhb;l / wzufpeG ;f
awGa&mufw,f/ pdwu
f ;l awGvw
JG ,f/ tJ'u
D ae
wqifh ck'Dvmr,fh Zlvdkifv 2014 Zlvdkif 13
rSm olu Virgo ajymif;oGm;r,f/ tJh'DtcsdefrSm
N*dK[fawGtm;vkH;u wajzmifhwnf; jyefjzpfvmzdkY
&Sdw,f/ tJhawmh 'DNyD;cJhwJh 2012 wckvkH;&JU
obm0eJY 13? 2012 'DZifbmupNyD; 2013
wESpfvkH;udk 'Dtaexm;eJY jzwfcJhwm/ tck 'DrSm
ajymif;NyD;&if aumif;r,f/ 'gayr,fh enf;enf;
owdxm;&rSmu jrefrmjynfu tck 66 ESpfjynfh
vGwfvyfa&;aeY jzpfcJhw,f/ vlwa,muf&JU
toufvakd ygh/ pkEH pS q
f w
kd mraumif;bl;/ 22? 44?
66? 88 awGu pkHESpfawG? pkHESpfu aA'ift&
tnH&h w
dS ,f/ tck 66 jzpfNy;D &if 67 a&mufawmh
'D pkHESpfrSmjzpfwJh aoG;qkH;rIawG? pdwftaESmifh
t,SufjzpfrIawG? 'D 66? 88 rSmjzpfcJhwmudk;/ 'D
66 tausmf 67 u 'gvkH;0vGwfomG ;NyD/ vGwfwhJ
twGuf vmr,fhtem*wf vkH;0aumif;w,f/
'gayr,fhwcku tckvmr,fhN*dK[fu azazmf0g&D
vutp tajymif;tvJawG ydak umif;vmNy;D awmh
{Nyv
D 12 &ufaeYrmS wevFmxJ0ifw,f/ wevFm
xJ 0ifNyDqdk&ifawmh aumif;w,f/ we*FaEGa&m?
wevFma&m tajzmifhaygh/ tck we*FaEGxJrSm/
wevFmvnf; ajzmifw
h ,f/ aemufjyefw,fqw
kd m
r&Sdbl;/ N*dK[fawGtm;vkH;rSm we*FaEG? wevFm
qdw
k m a&SUudo
k mG ;w,f/ tJah wmh aemufjyefw,f
qdkwm r&Sdbl;/ aemufjyefwJhjzpf&yf r&Sdbl;/ a&SU
wnfw
h nfyh o
J mG ;w,f/ 'gayr,fh owdxm;&rSmu
'DwevFmN*Kd [f e*du
k 10 'D*&D apmif;aewJt
h csed f
&m[kN*dK[f&SdaewJh 12 April uaepNyD;awmh
Zlvdkifv 13 aeYtwGif;rSm wtm;aMumufp&m
aumif;wJh taexm;rsKd;awG &Sdw,f/ tJhrSm

tajymif;tvJawG trsm;BuD;&SdEdkifw,f/ vlawG


&JU trsufa'oxGufvmEdkifwmawGudk owd&Sd&
r,f/ NyD;awmh Zlvdkifu 13 &ufaeY ausmfoGm;
NyD;awmh wjznf;jznf; ykHrSefajymif;vJvmNyD;awmh
paeN*dK[fuvnf; a&SUudkwdk;oGm;vdrfhr,f/ tJh'D
tcsdefjzpfwJh Edk0ifbmrSm aumif;aomwdk;wufrI
bufudk pvTJoGm;vdrfhr,f/ 'ghaMumifh 2014 [m
aumif;aom tem*wfwckudk a&mufzkdYtwGuf
OD;wnfaew,f/ 'gayr,fh vlawG&JUpdwf wzuf
pGef; a&mufEdkifwJh obm0awGeJY y#dyuawGu
awmh {NyDvrSm 12 &ufaeY pNyD;awmh Zlvdkif
twGif;rSm 13 &ufaeYtxd enf;enf;owd&Sd&
r,fhoabm awGU&w,f/
udkausmfpGmrdk;/ / tJ'u
D ae pyfqufNy;D awmh
usaemfwdkY wavQmufvkH;ayghaemf OD;EkwdkY vGwf
vyfa&;,l&wJhtcsdefutp aA'ifawG euwf
ynmawGeYJ wGu,
f cl w
hJ ,fvv
Ykd nf; ajymMuw,f/
OD;ae0if;acwf? NyD;awmh 'Dbufu wyfrawmf
tpdk;&acwfawG wavQmufvkH;ayghav/ b,f
avmuftxd jrefrmjynfu acgif;aqmifawGu
'Dtay:rSm ,kMH unfouf0ifr&I v
dS /J b,favmuf
txd vdkufemNyD;vkyfMuvJ/
q&mpHZmPDbdk/ /'Dvdk&Sdw,f/ aA'if
ynmrSm tydkif;okH;ydkif;&Sdw,f/ *edw tydkif;&,f?
zedw tydkif;&,f? oH[dw&,fqdkwm okH;rsKd;&Sd
w,f/ *edw qdw
k m wGuw
f m/ N*Kd [af wGtajymif;
tvJudk b,fN*dK[f? b,fcsdef? b,fae&mrSm &Sd
r,f/ wGufNyD;wJhtcsdefrSmrS zedw qdkwm 'DN*dK[f
'Dae&mrSm&SdwJhtwGuf 'Dvdkjzpfr,f/ a[mudef;
awG&Sdw,f/ 'gqdk&if 'DvdkjzpfcJh&if rjzpfatmif
b,fvu
kd muG,rf vJ/ Remedy b,fvo
kd mG ;rvJ/
tJ'g oH[w
d ,MwmvdYk a,bk,s ac:wJt
h ydik ;f &Sd
w,f/ 'Do;Hk ck[m wNyKd ief ufwnf;zGUH NzKd ;Ny;D wd;k wuf
vmw,f/ wcsKUd Edik if rH mS awGawmif 'Dvkd Remedy
vdYak c:wJh t&mudkoH;k w,f/ oH[dwydkif; aumif;
wJh&ufawGudk wGufppfNyD;awmhrS vlawG&JUjzpf&yf
awG aumif;atmifvyk w
f hJ enf;pepfawGuv
kd nf;
EdkifiHwumrSmokH;w,f/ [kdwavmuyJ &efBuD;
(Dr.&efrsKd;odef;)eJY usaemf pum;pyfrdao;w,f/
&efBuD; [dk tar&duu udp &efBuD; rSwfrd
oavmuf ajymjyygOD;/
Dr.&efrsKd;odef;/ / usaemf rSwfrdwmuawmh
ta&SUEdik if aH wGrmS yJ aA'ifynm? euwyf nmawG
[m acwfpm;w,fvdkY vlawGu yxrem;vnf

w,f/ 'gayr,fh usaemfhtjriftm;jzifh ajymvdkY&Sd


&if usaemfzwfz;l wJah ygh t&iftar&duefEidk if jH cm;
a&; 0efBuD;a[mif; aumfvifyg0Jvfa&;wJh My
American Journey qdkwJh pmtkyfrSmqdkvdkY&Sd&if
'D aumfvifyg0Jvf trsKd;om; vkHNcKHa&;tzGJU0if
wm0ef,lxm;wJhtcsdef? orwa&*if vufxuf
rSm tar&duefjynfaxmifpkeJY qkdAD,uf jynf
axmifpkMum;rSm typftcwf &yfpJa&;aygh/ 'kH;
typftcwf&yfpJa&; vufrSwfxd;k zdYu
k kd tJh'D&uf
udk orwuawmf eefpaD &*ifu ol&UJ yka&m[dwf
uaewqifrh S tJ'h &D uf &wJt
h cgusawmhrS 'D&uf
ud k aumf v if y g0J v f u ae qd k AD , uf b uf ud k
taMumif;Mum;&wJh oabmrsKd;udk awGU&w,f/

a&*ifqdkvdkY&Sd&if tJh'Dppfa&;acwfrSm awmfawmf


udkta&;ygwJh urmhacgif;aqmif/ olwdkYawmifrS
'DvdkykHpH vkyfcJhwJh taetxm;&SdwJh tcgusawmh
usaemfajymcsifwJh oabmuawmh tar&duef
tygt0if taemufEdkifiHawGrSmawmif 'DaA'if
euwq
f ikd &f m wGucf surf yI nmawGukd tpd;k &awG
&JU Decision making process (qkH;jzwfcsuf
cswJhae&mawG) rSm Tool wcktaeeJY okH;wmudk
awGU&w,f/
udkausmfpGmrdk;/ / ckeu udpk ZH mPDbakd jymwJh
tcsuaf wGq&kd if jrefrmjynfu acgif;aqmifawG
OD;ae0if;wd?Yk OD;EkwaYkd um OyrmawG bmawG&v
dS /J
q&mpHZmPDbdk / / jrefrmjynfrSm [dk;a&S;

2014 [m aumif;aom
tem*wfwckudk a&mufzkdYtwGuf
OD;wnfaew,f/ 'gayr,fh vlawG&JUpdwf
wzufpGef;a&mufEdkifwJh obm0awGeJY
y#dyuawGuawmh {NyDvrSm
12 &ufaeY pNyD;awmh ZlvdkiftwGif;rSm
13 &ufaeYtxd enf;enf;owd&Sd&r,fhoabm
awGU&w,f . . .

Opinion 33
Cartoon

umwGef; - Edkifvif;

tpOftqufwkef;u&,f 'DvdktaMumif;t&m
jzpf&yfawG zwfMunfhygvm;/ usaemfwdkY ordkif;
aMumif;awGxrJ mS tukev
f ;Hk udk jyefNy;D awmh Munfh
&if 'Drif;eJY 'Drif; tajymif;tvJrmS 'D jzpf&yfBu;D
jzpfw,f/ 'Dvdkjzpfw,f/ 'Dvdk ivsifvIyfw,f/
'Dvdk wGef;vSJw,f/ tm;vkH;aom jzpf&yfawGu
rif; wyg;eJYwyg; tul;tajymif;wdkif;rSm &Sdw,f
av/
rSefeef;&mZ0ifudk jyefzwf? 'Dtwkdif;yJav?
'Dawmhtm;vkH;[m 'DvkdtaMumif;t&mav;awG
xl;qef;wm awG&w
dS ,f? 'Dvo
dk ;kH oyfw,f? 'Dvedk YJ
'Dbuf vGwfvyfa&; &vmwJhtcgusawmh 15th
f yfa&;ay;rSm aocsmaeNy/D
January 1948 vGwv
15th January u &uf raumif ;bl ;wJh / tJ 'D
twGufusrdkYvdkY 4 January udk vGwfvyfa&;
ay;ygqkdNyD; aA'ifq&mawG wGufNyD;ay;w,f
'gayr,fh tjiif;yGm;aeqJyJ tJ'D&ufu qkd;
ovm;? aumif;ovm;qkw
d maygh? ay;wJt
h csed u
f
vnf; 420 qkad wmh wcsKUd awGu aemufw;D aemuf
wwfEidk o
f m;? uwfo;D uwfzhJ Ekid o
f m;? pNy;D vGwf
vyfa&;&wkef;u aA'if&JU,Mwmt& 'Dtcsdef
'Dumv[m 1 &ufaeYudkay;r,fh[mukd &ufa&GU
vkdufao;w,f aA'ifq&mawGu? ajym&r,fqdk
&if 4 January 'Dxuf &ufaumif;wmawG&adS o;
w,f? aemufusrSmqkd;vkdY 4 January ay;wmjzpf
w,f/ b,fvkdyJajymajymayghav jrefrmjynfu
ppcsif; vGwfvyfa&;,lwmukdu 4 January
aA'ifeJYp,lwm/
udkausmfpGmrdk; / / OD;EkwdkY? OD;ae0if;wdkY
acwfrSmqkd&ifvnf; aiGpuLudpawG &Sdw,f/
vrf;tajymif;tvJ udpawG&Sdw,f/
q&mpHZmPDb/dk / yxrOD;qH;k jrefrmjynfrmS
OD;EkvufxufrSm wkdif;jynfu raumif;bl;?
ZmwmunhHw,fqkdNyD; aA'ifq&mawGu a[m
a&m? [kdbk&ifvufxufuvkd? Oykof&uf&Snf0if
awmh trsK;d om;vTwaf wmf &Sad ewJt
h csed ?f jynfoYl
vTwfawmf &SdaewJhtcsdef vTwfawmfrwwfbl;/
Oyko&f uf&n
S 0f ifw,f? Ny;D awmh jrefrmrSm usaemf
wdYk Oykoaf eYawGyw
d w
f ,f? Ny;D awmhtrJom;rpm;&
bl;qkdNyD; wkdif;jynfrSmvkyfw,fav 'gu ,Mwm

awGaygh? OD;ae0if;wufjyefawmh 9 ESpfjynhfwJh


aeYrSm NrdKUawmfcef;ra&SUu a&awGwufw,f? 9
rkid jf ynfw
h ahJ e&mrSm 9 awmifjynhaf pwDukd ydu
k q
f H
rwfaqh 9 apheJYwnfwm 'DaeYxufxd&Sdw,f/
'DMum;xJrSm jynfwGif;Nidrf;csrf;a&;jzpfwJhtcsdef
rSm pepfukd wpfygwDpepfeYJ oGm;csiw
f t
hJ cgusawmh
wvrf;armif;pepf 1966 ukdoHk;w,f wvrf;
armif;pepf? Ny;D awmh vuf0b
J ufeYJ vuf,mbuf
rSm vuf0b
J ufutkypf ak wGu t&rf;tm;oefvm
wJhtcsdefrSm ArmjynfrSm vuf0J,mOfarmif;pepf
uae vuf,m ,mOfarmif;pepfqNdk y;D tm;vH;k ukd
,mukad jymif;vku
d w
f ,f? 'gawGtm;vH;k [m,Mwm
awGaygh/
udkausmfpGmrkd; / / 'Dawmh 'D[mawG[m
aeYpOfvlrIb0xJrSmvnf; tusKd;oufa&mufrI
awGtrsm; BuD;aygh? qkd;usKd;a&m? aumif;usKd;a&m
tJ'gawGu? udk&efrsKd;odef;a&m tJhvkdvkyfaewm
awG tckxufxdudk awGUae&w,f/ b,fvdkrsKd;
tJh'Dtay:rSmoHk;oyfcsuf cscsifovJ/
Dr.&efrsKd;odef; / / usaemfhtaeeJYuawmh
vuf&Sdtajctaexdvnf; aA'if,Mwm tpD
tpOfawGeYJ wkid ;f jynfukd ajymif;vJwnfaqmufzYdk
twGuf BudK;pm;rIawG&Sdw,f/ urmhEkdifiHtawmf
rsm;rsm;rSmvnf; awGU&w,f? 'gayr,fh usaemfwYkd
wkid ;f jynfvadk ygh tmPm&Sipf epfuae ajymif;vm
wJEh idk if aH wG? tmPm&Sif taiGUtoufawG use&f dS
aeao;wJh Edik if aH wGrsK;d rSm 'DtpDt&ifawG? ynm
awGukd ykNd y;D awmh oH;k wmudak wGU&w,f? 'gayr,fh
tJ'DrSm usaemfhtjrifuav 'DynmawG? 'DtpD
t&ifawGudk oHk;wJhtcgrSm wkdif;jynfeJY jynfol
vlxk aumif;zdkYtwGuf oHk;wmvm;? 'grSr[kwf
&if tmPm&SifawG tmPmwnfNrJa&;twGuf
udo
k ;kH wmvm;? tJ'ED pS cf u
k kd jyefvnfcsed x
f ;dk Munhzf Ykd
vkdr,fvkdY usaemfwdkYjrifw,f/
q&mpHZmPDbkd/ / aA'ifynmrSm pm&dw
aumif;atmif? vlawGaumif;atmif vkyfzkdY

wu,fhynmawG &Sdw,f/ jynfolvlxktwGuf


aumif;wmaygh? 'gayr,fh olwkdYu olwkdYtmPm
wnfNraJ &;twGuf wae&mudak &mufvm&if tJ'D
wae&mrSm wnfNrJzdkYtwGuf enf;pepfawG?
Munhyf gvm; bk&ifpmtkyaf wGukd zwfvu
dk Nf yq
D &dk if
'DxkdifcHkwnfNrJzdkYtwGuf ,Mwmacsyg? 'DxkdifcHk
aemufrSm vdyftkyfuyfygutp? a&tkd;pOfrSm
a&vSLygutqHk; ? 'DzufrSmqkd Munhfygvm;
aejynfawmfrSm olwdkYvkyfoGm;wm kyfwkokH;ck?
kyfwkok;H cku wu,fh,MwmtppfBuD;udk ,lomG ;
wm/ jynfoltwGuf aumif;raumif;udk pOfpm;
oihfw,f? aumif;raumif;ukd pOf;pm;zkdY usaemf
tckcsjyr,f/ yxrkyfu usefppfom;? aemuf
wa,mufu bk&ifah emif? tavmif;bk&m; 'Do;kH
OD;aom olwkdY[m eef;pOft& qif;oufvmwJh
rif;nDrif;om; r[kwfbl;? ppfom;b0uaeNyD;
tqifhqifhwufNyD;rS wkdif;jynftkyfcsKyfwm? wyf
rawmfuae vmwJholawGonfom wkdif;jynfukd
tkyfcsKyf&onfh rif;aejynfawmfukd &&rnfqkdNyD;
tqifq
h if&h UJ obm0ukd edrw
d ,
f Nl y;D awmh ,lvu
dk f
wm/ tJ'o
D bm0udak wGU&w,f? 'DtaMumif;t&m
uawmh pOf;pm;p&mtaMumif;/ tu,f wkdif;
jynfukd tkyfcsKyfwJholawG[m wyfuaevmwJh
vlawG tpOftqufvmwJo
h al wG r[kwb
f ;l qkw
d hJ
oabmrsKd;udk yHkpHt& ,lNyD;awmhxm;wm/
udkausmfpGmrkd; / / 'Dae&mrSm usaemfwck
ar;csiw
f mu ,Mwmyg? tmPmwnfNrzJ t
Ykd wGuf
vnf; vkyfMuw,f? vlawGuvnf; trsm;qHk;
oHk;Muw,f? tJ'DxJrSm ckeajymcJhwmaygh jynfol
twGuf aumif;usKd; vkyfcJhwma&m awGUrdvm;/
awGUzl;vm;/
q&mpHZmPDbkd/ / jynfolvlxktwGufukd
,Mwmwckck vkyw
f ,fqw
dk mawmh b,fov
l yk yf gh
rvJ/ tck olwdkYwkdif;jynfwckudk tkyfcsKyfaewJh
tmPm&SifawG &SdcJh&if olwdkYtmPm&SifawG
twGuf udk;uG,f&m wa,muf? ESpfa,mufxm;

w,f/ rsm;aomtm;jzifh uk;d uG,&f m yk*Kd vaf wGu


ap&ifapovkd olwkdYNrJzdkYtwGuf vmNyD; 'Dvkdvkyf
yg? 'Dvkdajymyg 'Dtwkdif;yJajymrSmaygh/ jynfol
vlxt
k wGuf bmvkt
d yfaeygw,f? bmvkyaf y;yg
vdkY b,fwkef;urS rawGUzl;ygbl; jrefrmjynfrSm/
udkausmfpGmrkd;/ / udk&efrsKd;odef;a&m 'Dbuf
aemufykdif;acgif;aqmifawG&JU vuf&Sdaygh tck
qkd&if 2011 aemufykdif; orwOD;odef;pdef wuf
vmwJh tpk;d &ydik ;f rSma&m 'DvuPmrsK;d awG awGU
ae&ao;vm;/
Dr.&efrsKd;odef;/ / vuf&Sdtcsdefxdawmh
vuf&dt
S pdk;&ykdif;rSmvnf; 'DtpDt&ifydik f;awGudk
pdw0f ifpm;aew,f? vkyaf eao;w,fvjYdk rifw,f?
bmjzpfvdkYvJqkdawmh usaemfhtjriftm;jzifhaygh
wu,fwrf; jynfolvlxkudk tusKd;jyKr,fh? jynf
olvlxk&JU qEtppftrSefudk azmfaqmifr,fh
tpd;k &rsK;d qkv
d &Ydk &dS if usaemft
h jriftm;jzifh jynfol
vlxkudk rsufESmrlr,fh? jynfolvlxktwGuf
tusK;d &Srd ,fv
h yk if ef;awG? tpDt&iftrSeaf wGay:
rSm ykdNyD;awmh tmHkpdkufoihfw,f/ tJhvkd tmHk
rpdkufEdkifbl;qkdvdkY&Sd&if? wenf;tm;jzifh jynfol
vlx&k UJ ,HMk unfru
I dk r&wJt
h pd;k &tzGUJ rsK;d awG[m
usefwJhtpDt&ifawG ,HkMunfrIawGtay:rSm
olw&Ydk UJ tmPmwnfNraJ &;eJY olwt
Ydk m;aumif;a&;
udk wnfaqmufwwfwJh oabmobm0&Sdwm
awGU&w,f/ vuf&SdtajctaerSmvnf; usaemfh
tjrifuawmh tJhvkdwnfaqmufrIawG[m odyf
avsmhenf;oGm;wm rawGU&bl;vdkY usaemfjrif
w,f/
udak usmpf mG rk;d / / 'Dae&mrSm qk;d usK;d ? aumif;
usKd; wGufr,fqdkvkdY&Sd&if? udk&efrsKd;odef; aqG;aEG;
cJhovdk qdk;usKd;bufudk ydkrsm;r,fxifw,f
jynfoleJYywfoufNyD;aygh/
q&mpHZmPDbkd / / qdk;usKd;qkdwm olwkdY
twtwGu?f olwaYdk umif;zkt
dY wGuf oH;k aew,f
qkd&ifawmh olwkdYNrJaerSm? olwkdY[m wkdif;jynf
twGuf aumif;zdv
Yk yk af ewmqk&d ifawmh NraJ ewm
udpr&Sdbl;aygh/ wkdif;jynftwGuf wpkHw&m
aumif;usKd; rvkyfwJhtjyif? raumif;rIawG?
'kpdu
k af wG? 'Dvt
dk usiq
hf ;dk awG &Sw
d mawGukd ukid f
wG,fxm;NyD;awmh tNrJvkyfr,fqdk&ifawmh b,f
aumif;rvJ/
udkausmfpGmrkd; / / q&mpHZmPDbkd? Dr.
&efrsK;d ode;f tckv0dk ifa&mufaqG;aEG;wm aus;Zl;
trsm;BuD;wifygw,f cifAsm/ usaemfwdkY 20142015 rSm Ekid if aH &;t& bmawGjzpfvmrvJqw
dk m
ukd q&m pHZmPDb&dk UJ BuKd wif wGucf su,f csut
f &
qk&d ifawmh taumif;awG trsm;Bu;D jzpfvmr,fvYdk
arQmv
f if&h ygw,fcifAsm/ tm;vH;k yJ aus;Zl;wifyg
w,f/

Dateline Irrawaddy aqG;aEG;0dkif;wGif

'Drdkua&pDa&;? vlYtcGifhta&;?
wdkif;&if;om;a&; ponfhjrefrmhEdkifiHa&;
jzpfay:ajymif;vJrIrsm;udk oHk;oyfaqG;aEG;
aeNyD; DVB kyfoHwGif tywfpOf
wifqufxkwfvTifhvsuf&Sdonf/
,cktpDtpOfrSm 'Drdku&ufwpf jrefrmhtoH
(DVB) uae Zefe0g&Dv 15 &ufaeY
xkwfvTifhcsufudk jyefvnfwifqufjcif;
jzpfonf/

34

Opinion

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

Editorial Cartoon

oufwrf;u EkEk? xdkifckHu jrifhjrifh


umwGef; - pdkif;pdk;Munf

Reform

jrefrmpHawmfcsdef b,fawmhajymif;rvJ
xufatmifausmf
wkdbmv 27 &ufaeY[m Oa&mywkduf&JU aqmif;&moD pHawmf
csdefukd ajymif;wJhaeY jzpfygw,f/ tck&SdaewJhtcsdefukd aemuf 1
em&D jyefqkwfNyD; rwfv 30 &ufusrS a&SUukd 1 em&D jyefwkd; (tck rlvtwkdif;)
rSm jzpfygw,f/

atmuf

ajrmuftar&duwkduf? awmiftar&du
wku
d f eJY MopaMw;vswu
dk af wGrmS vnf; tvm;wl
tcsdefa&SUwkd; aemufqkwfvkyfavh&SdNyD; wwkdufeJY
wwku
d f tcsed af jymif;wJu
h mvrwlygbl;/ tar&d
uefeJY uae'gbufrSm ekd0ifbm 3 &ufaeYus&if
aqmif;&moD em&Dajymif;Ny;D MopaMw;vsrmS awmh
NyD;cJhwJh 6 &ufaeYuwnf;u aEG&moDem&Dudk
ajymif;oGm;NyD jzpfygw,f/ 'Dvkdtcsdefa&SUwkd;
aemufqw
k f vkyw
f mudk DST (Daylight Saving
Time) vkdY ac:Muygw,f/
aqmif;&moD a&mufNyq
D w
kd meJY um;awGtm;
vk H ; aqmif ; wG i f ; oH k ; wm&majymif ; &ygw,f /
pufbD;qkdifawGay: puD; (a&cJjyifavQm pD;ud&d
,m) awGa&mufvmygw,f/ vlawGtm;vk;H taEG;
xnf txl B uD ; 0wf ? ta0;ujrif E k d i f a tmif
a&mifjyef[yfekdifwJh t0ga&miftrSwfom;awG
tusrSmuyfNyD; aea&mifr&wJh vrf;awGay:
avQmuf&ygw,f/ aetdrfawG? Hk;awG? tvkyfHk
awGG tm;vkH;vnf; taEG;ay;pufawGzGihf/ 'DvkdeJY
Oa&my&JU em&DvufwH rdepf 60 aemufjyefqkwf
oGm;cJhwmukd todtrSwfjyKcJhMuayhg/
wcsdefwnf;rSmyJ Oa&myeJY tar&durSm
tajcpdkufwJh BBC,DVB, VOA, RFA a&'D,kd

4 ckpvkH;&JU rDwmvIdif;awGvnf; atmufwkdbm


27 rSm aqmif;&moD vIdif;opfawGqDajymif;&yg
w,f/ 'gayr,fh tDauGwmeJeY ;D wJh tm&Swu
dk x
f u
J
jrefrmEkdifiHrSmawmh aEGeJYaqmif; ae0ifaexGuf
csed o
f yd rf uGmwJt
h wGuf Oa&myrSmvkt
d csed af jymif;
p&mrvdkygbl;/
'gjzihf jrefrmawGeJYrqkdifwJh Oa&myu em&D
ajymif;wJu
h pd u
dk bmaMumihf 'DrmS vmajymaewm
vJqNdk y;D ar;p&m&Syd gw,f/ 'Dvydk g/ tcsed rf rSeb
f J
tNrw
J rf;aemufusNy;D rS vmavh&w
dS ?hJ aemufusNy;D
rS tpnf;a0;pavhh&SdwJh? aemufusNyD;rS tvkyf
pavh&w
dS hJ udpa wGeYJ ywfoufNy;D jrefrmawGMum;
rSm acwfpm;aewJh ]jrefrmpHawmfcsdef} taMumif;
aqG;aEG;csiv
f Ydk tcsed af v;pm;wJ?h tcsed af cRwmwJh
Oa&myom;awG em&Dajymif;csed rf mS ]jrefrmpHawmf
csed }f udpu
adk jym&if aumif;rvm;qkNd y;D pOf;pm;rd
vkdYyg/
t&if aemfa0tajcpkduf DVB ('Drkdu&uf
wpfjrefrmhtoH)rSm wm0efxrf;pOfuqkd&if eH&H
ay:u em&Dukd tNrJwrf; 10 rdepf apmxm;wm
awGU&ygw,f/ bmaMumihf 'Dvkdvkyfxm;wmvJ
qkdNyD;ar;Munhfawmh toHrvTihfcif ]]10rdepf BudK
jyifcsdef&atmiftcsdefckd;xm;wm}} vkdY t,f'Dwm

u ajymygw,f/ 'gayr,fh 'Dvkd 10 rdepfckd;xm;


w,f qkdwmukd owif;orm;tm;vkH;u odae
wJh tcgusawmh ]]10 rdepfawmif vkdao;wmyJ}}
qkdNyD; tcsdefqJGaeMuwJhtwGuf odyfrxl;cJhbl;vkdY
xifygw,f/
'gu puefYykdif;utp aemufusvkdYrjzpfwJh
toHviT v
fh yk if ef;cGiu
f owif;orm;awG&UJ em&D
vufwHeJY eyef;vkH;cJh&wJh tajcaeyg/ 'gayr,fh
tJ'Dvdk toHvTifv
h kyfief;rSty usefwhaJ e&mawG
rSmawmh jrefrmawG[m jrefrmpHawmfcsdeftwkdif;
oGm;aeqJjzpfygw,f/ aemfa0a&muf jrefrmawG
&JU EkdifiHa&;aqG;aEG;yJGjzpfjzpf? bkef;BuD;ausmif;
udpj zpfjzpf? arG;aeYyu
GJ pd j zpfjzpf tNrw
J rf;aemuf
usavh&w
dS mudk usaemf owdxm;rdygw,f/ uk,
d fh
tcsif;csif;Mum; 'DvkdaemufusvkdY]]jrefrmpHawmf
csed af ygh}} qkNd y;D aemufajymifajymqkad ewmk;d aeNyD
jzpfayr,fh EkdifiHjcm;om;awGuyg jrefrmpHawmf
csdefqkdwm 'Dvkdvm;qkdNyD; oabmaygufoGm;
&ifawmh jyem&Sdw,fvdkY xifygw,f/
wavmu aemfa0a&G;aumufyGu
J kd avhvm
zkYd a&mufvmwJh jrefrmuk,
d pf m;vS,af wGeYJ jrefrmh
ta&;pdw0f ifpm;wJh aemfa0Ekid if o
H m;awG awGUqkH
aqG;aEG;Ekid zf Ydk aemfa0-jrefrm aumfrw
D u
D tcrf;
tem;wck vkyaf y;cJyh gw,f/ uHraumif;taMumif;
rvSpGmeJY tpnf;ta0;pr,fvdkY aMunmxm;wJh
tcsdefrSm vl rpkHao;wJhtwGuf rdepf 30 cefY
aemufusNy;D rS pjzpfygw,f/ 'gudk aemfa0-jrefrm
aumfrwD 0efxrf;wOD;u aemufaemufajymif
ajymifeJY ]jrefrmpHawmfcsdefaygh} vkdY ajymvkdufyg
w,f/

wjcm;vlawGpdwfxJ b,fvdk&SdrSef; usaemf


rcefrY eS ;f wwfayr,fh usaemfph w
d x
f rJ mS awmh 'Dvdk
tajymcH&wmudk odyfb0ifrusvS/ enf;enf;
&Sufrdovkdvnf; jzpfoGm;ygw,f/ igwkdY jrefrm
awGtcsdefrav;pm;wmukd ekdifiHjcm;om;awGyg
odoGm;NyDvm;qkdNyD; awG;aerdygw,f/
jynfwGif;u vltawmfrsm;rsm;uvnf;
tcsed u
f dk tav;teuf odyrf xm;Muao;ygbl;/
NyD;cJhwJh arv&efukefc&D;pOftwGif; usaemfawGU
zl;wJhvlawGxJrmS owif;orm;eJY NGO 0efxrf;
uvG&J if usev
f t
l awmfrsm;rsm;csed ;f wJt
h csed u
f u
G f
wda&mufrvmMuygbl;/ owfrw
S cf sed t
f rD ra&muf
EkdifwJhtwGuf zkef;quf taMumif;Mum;wmrsKd;
vnf; vkyfavhr&Sdao;ygbl;/
ykdqkd;wmu trsm;jynfol 0efaqmifrIvkyf
ief;awGjzpfwJh av,mOfcsdef? &xm;csdef? bwfp
um;csdef? oabFmcsdefawGvnf; rrSefao;ygbl;/
&efukef-xm;0,f av,mOfqkd&if owfrSwfcsdef
xufred pf 30 aemufusygw,f/ 'gawmif txl;
av,mOfvkdY qkdygw,f/ omref av,mOfqkd&if
b,ftcsdefudk xGufr,frSef; c&D;onfu BudKod
cGirfh &/ eHeuf 7 em&DrmS uGi;f csed ;f csed q
f Ndk y;D tapm
BuD;uwnf;u av,mOfuGif;qD oGm;apmihfae?
em&Daygif;rsm;pGm apmihNf y;D av,mOfxu
G w
f t
hJ csed f
rSom wufvkdufoGm;ayawmh/
&xm;tcsdefawGvnf; 'DvkdaemufusaeqJ
vdkY xifygw,f/ NyD;cJhwJh c&D;pOftwGif; &efukef
NrdKUywf&xm;avmufyJpD;zl;NyD; ta0;ajy;&xm;
rpD;jzpfcyhJ g/ bwfpum;uawmh tcsed af v;pm;rI
tenf;qkH; ,mOfawGjzpfr,fvdkY xifygw,f/

Opinion 35

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

'DbufuvlawGu tcsdefar;wmukd rBuKdufMubl;/


edrdwfraumif;bl;vkdY xifMuw,f}}qkdNyD; usaemfhudk
um;*dwfvkdufykdYwJh rdwfaqGu0ifajymygw,f/
tcsdefar;wmeJY edrdwfraumif;wm bmqkdifvkdYvJ/
um;xGufcsdefeJY um;qkdufcsdefukdodrS ukd,foGm;r,fh
c&D;pOfukd wGufvkdY&rSmaygh/
yk*Hukd b,ftcsdefa&mufrvJ}}qkdNyD; usaemfu
xyfar;rdygw,f/ olu usaemfukd ]]b,furmu
N*Kd [fom;vJ}} qkdwhJ tMunhfrsKd;eJY wcsufMunhfjyD;
bmrSjyefrajymyg/
]]tJvkd rar;&bl;avq&m/ 'Dbufuvl
awGutcsdefar;wmukd rBuKdufMubl;/ edrdwfr
aumif;bl;vkYd xifMuw,f}}qkNd y;D usaemfu
h kd um;
*dwfvkdufykdYwJh rdwfaqGu0ifajymygw,f/ tcsdef
ar;wmeJY edrw
d rf aumif;wm bmqkid v
f v
Ydk /J um;
xGufcsdefeJY um;qkdufcsdefukdodrS ukd,foGm;r,fh
c&D;pOfukd wGufvkdY&rSmaygh/ 'gu tnmbufrSm
BuHKcJh&wJh ar;cGihfr&wJh ]jrefrmpHawmfcsdef} qkdyg
awmh/
xm;0,fa'ou usaemfw&Ydk mG bufrmS awmh
]jrefrmpHawmfcsed }f uykpH w
H rsK;d ? vli,fawGtawmf
rsm;rsm; tifwmeufygwJh vufukdifzkef;okH;ae
MuNyDjzpfayr,fh tcsdefem&DtwGufawmh &GmOD;
ausmif;u wHk;armif;acgufoHukd em;pGihfae&qJ
yg/ eHeuf 4 em&D0ef;usif wHk;armif;acgufoH
Mum;&if tdy&f mux? tkPw
f ufcsed t
f rD<uvm
r,fh ]]qGrf;awmfAsKdU}} tzGJYtwGuf qGrf;xcsuf?
ta&SUaumif;uifu aea&mifysK;d ptcsed rf mS v,f
xJqif;? aexef;wzsm;a&mufcsed rf mS eHeufpmpm;?
uGr;f w,mnufcef?Y watmihaf vmuftem;,lNy;D
&iftvkycf iG jf yef0if pojzihf a&S;k;d enf;awGecYJ &D;

xufatmifausmfonf
xdkif;-jrefrm e,fpyfwGif tajcpdkufaom
ausmif;om;vufeufudkif ABSDF
tzGJU0ifa[mif;jzpfjyD; DVB \
owif;axmufa[mif;vnf; jzpfonf/
,cktcg aemfa0EdkifiHwGif
aexdkifvsuf&Sdonf/

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

'gayr,fh cufwmu vltrsm;qk;H aeYpOftok;H jyK


aewJ,
h mOf[m bwfpu
f m;jzpfaeygw,f/ jrefrm
EkdifiHu NrdKUwGif;ajy;bwfpfpum;awGrSm tcsdef
Z,m;r&Sad o;yg/ b,ftcsed f bmum;pD;&ifb,f
ae&mukd b,ftcsed af &mufr,fqNdk y;D wGux
f m;vkYd
rjzpfEidk af o;wJh ae&mawGxrJ mS jrefrmEkid if H ygae
qJ jzpfygw,f/
ta0;ajy;um;awGxJrSmawmh emrnfBuD;
taumif;pm;vkid ;f awGu tcsed t
f awmfreS w
f mudk
awGY&ygw,f/ NyD;cJhwJh c&D;pOftwGif;rSmawmh
&efukef-aejynfawmfajy;wJh txl;bwfpfum;eJY
yk*H-&efukef ajy;wJhtxl;bwfpfawG[m tcsdef
tawmfreS Nf y;D 0efaqmifrv
I nf; tawmfaumif;yg
w,f/ 'gayr,fh aejynfawmfuae yk*HtoGm;
vrf;wavQmuf usaemfpD;zl;wJh kd;kd;bwfpfum;
awGuawmh tcsdefar;wmudkawmif rBudKufyg
bl;/
rdwDvmuae yk*HukdjzwfNyD; a&pBudKbuf
oGm;r,fhum;[m owfrSwfcsdefxuf rdepf 50
avmuf aemufusNyD;rS a&mufvmygw,f/ bm
jzpfvkdY 'Davmufawmif aemufusovJqkdNyD;
*dwfwm0efcHukdar;Munhfawmh ]]jrefrmpHawmfcsdef
avq&m}}qdkNyD; ajymygw,f/ olaemufaew,f
xifNy;D olrY suEf mS ukd taocsmMunhaf yr,fh olu
awmh tNyK;H t&,fr&S?d ykrH eS t
f wkid ;f ygyJ/ ]]'gqk&d if

ESifaeMuqJ jzpfygw,f/
tESpfjyefcsKyf&r,fqkd&ifawmh urmBuD;u
tcsdefeJYwajy;nD a&SUokdYcsDwufaepOfrSm jrefrm
trsm;pkuawmh jrefrmhenf; jrefrmh[ef ]jrefrm
pHawmfcsdef}eJY c&D;qufaeqJjzpfygw,f/ av
,mOfawG? &xm;awG? oabmFawG? bwfpfum;
awG aemufusaeqJ jzpfygw,f/ tpnf;a0;awG?
aqG;aEG;yJaG wG? tcsi;f csi;f csed ;f qkw
d mawG aemuf
usaeqJ jzpfygw,f/ 'gaMumihf jrefrmEkid if t
H ckvdk
acwfaemufus useaf ecJw
h mvkYd aumufcsuq
f &GJ
awmhrvm;/
'Dvdk twdtusajymzkaYd wmh cufygvdrrfh ,f/
jyifyurmeJY ESpfaygif; 50 ausmf tqufoG,f
jzwfcHcJh&vkdY 'DvkdjzpfoGm;w,fvkdY xifygw,f/
tck acwfajymif;umvrSmawmh jyifyurmuvl
awG jrefrmEkdifiHtwGif; 0ifvmaeMuNyD jzpfovkd
jrefrmEkdifiHuvlawGvnf; jyifyurmqDxGufcGm
avhvmcGihf &aeMuNyDjzpfygw,f/ 'g[mwkd;wuf
wJh urmBu;D udk trDvu
dk Ef idk zf t
Ykd cGit
fh cg aumif;
wckaygh/
'Dvdk yGihfvif;vGwfvyfvmwJh tcGihftcg
aumif;udk trdt& zrf;qky&f r,ft
h csed rf mS jrefrmh
enf; jrefrmh[ef ]jrefrmpHawmfcsdef} qkdwmukd
&mZ0ifxJrSm csefxm;cJhNyD; wduswJhtcsdefZ,m;
awGeJYa&SUukd csDwufEkdifzkdY usaemfwkdY jrefrmawG
tm;vkH; tpGrf;ukef BudK;pm;zkdYvkdaeNyDjzpfygw,f/

csif;awmifwef;rsm;ay:oGm;rnfh um;*dwfwae&m/

Page 31 - b,fenf;eJYrS

jyefrpoifhwJh jrpfqHkpDrHudef;
orwudk wm0ef,zl Ykd ajymaewJh oabmrSm awGU
&awmh usrwdkYtaeeJYjrpfqkHudpeJY ywfoufvm
&if jynfolawGbufu &yfwnfumuG,fwJh
pum;udk twdkuftcHbufu Mum;csifrdwm
trSefyg/
2015 aemufyikd ;f OD;ode;f pdeyf J 'kw,
d tBurd f
ajrmuf orwoufwrf;udk qufcH qufcH? a':
atmifqef;pkMunfyo
J rw jzpfvmjzpfvm jrpfqHk
pDrHudef;udk jyeftoufoGif;r,fqdk&ifawmh wdkif;
jynftwGuf tvm;tvm aumif;rSmr[kwyf gbl;/
jrpfqpHk rD u
H ed ;f [m Edik if o
H ?l Edik if o
H m;wdik ;f twGuf
xdcdkufqkH;IH; epfemrIawG aocsmayguf&SdaewJh
pDru
H ed ;f rSe;f odygvsuef YJ jyefciG jhf yKc&hJ ift'J t
D pd;k &?
tJ'D orw[m ordik ;f w&m;cH jzpfomG ;ygvdrrhf ,f/
wkwfEdkifiH&JU pDrHudef;awG[m aumif;usKd;
xuf qdk;usKd;rsm;aew,fqdkwm vufyHawmif;
awmif aMu;eDpDrHudef;u oufaojyaeygw,f/
jrpfqkHudp[m vufyHawmif;udpxuf ydkNyD;
us,jf yefyY gw,f/ ESpf 50 qdw
k hJ oufwrf;twGi;f
rSm cP&yfvu
kd ?f jyefpvdu
k f vkyaf e&if aemifvm
r,fh rsKd;qufawG[m {&m0wDjrpfudk jrifawGU&zdkY
awmif cJ,Of;oGm;Edkifygw,f/
wkw[
f m jrefrmEdik if t
H ay: jrpfqpHk rD u
H ed ;f
taMumif;jyKNyD; EdkifiHa&; upm;uGuf zefwD;ae
ovm;qdkwmvnf; (tav;teuf) xnfhoGif;
pOf;pm;&rSmjzpfygw,f/ tckudkyJ ucsifjynfe,f
twGi;f rSm wkwb
f ufuw
dk &m;r0if opfc;dk xkwf
rIawGaMumifh opfawmjyKef;wD;rIawG jzpfay:ae
ygNyD/ wkwftvkyform;awG 0ifa&mufvm&if
jzpfvmEdik rf ,fh vlraI &;tusK;d qufawGyg &Sad eyg
w,f/ 'ghtjyif tpdk;&eJY wdkif;&if;om; vufeuf
udkif tzGJUtpnf;awGMum; wnfaqmufaewJh
]],kMH unfr}I } ysujf ym;oGm;Edik w
f ,f qdw
k myg owd
jyKoifhygw,f/
usrwdkY jynfolawG vdkcsifaewJh tajzu
b,ftpd;k &yJ wufwuf? b,foyl J orwjzpfjzpf
jrpfqkHpDrHudef;udk &moufyef &yfqdkif;ypfzdkY?
wenf;tm;jzifh ESpf 50 oufwrf;twGif; jrpfqHk
pDrHudef; vkH;0rjyKvkyfzdkYqdkwJhtajzyg/ jrpfqkHpDrH
udef; &yfqdkif;cJhvdkY CPI udk avsmfaMu; jyefay;&
r,fqdk&ifvnf; usrtaeeJY wwfEdkifoavmuf
aiGaMu;xnfh0ifrSmyg/ oef; 60 aom jynfol
awGtaeeJY wa,mufudk waxmifyJ xnfh0if?
xnf0h if? pkpnf;nDw
G cf &hJ if usrwdyYk ikd w
f {hJ &m0wD
jrpfBuD;udka&G;,lzdkY tqifoifh&Sdygw,f/
&mZ0ifxu
J ouf&jdS rpfBu;D jrpfrif; {&m0wD
pD;qif;NrJ pD;qif;aeEdik zf Ykd jrpfqpHk rD u
H ed ;f jyefvnf
pwifr,fhta&;udk b,fvdktajctae? b,fvdk
taMumif;jycsufeJYrS vkH;0vufcHEdkifrSm r[kwf
aMumif; wifjyvkduf&ygw,f/ /

aoG;(ppfudkif;)onf uAsm? 0wKwdkESifh


aqmif;yg;rsm;udk pme,fZif;rsm;wGif
a&;om;vsuf&Sdonfh &efukeftajcpdkuf
pma&;q&mrwOD;jzpfonf/

Travel

"mwfyHkrsm; -a*sydkif^The Irrawaddy

Mandalay

ESpfaygif; 135 ESpfxJ 0ifa&mufcJhNyDjzpfwJh rEav;a&Tausmif;awmf/

rEav;u a&S;acwf
a&Tausmif;awmf
&efydkif^rEav;

rEav;

ta&SUjyift&yf&Sd urmhtBuD;qkH;pmtkyfvkdY todtrSwfjyKcH&wJh


ukokdvfawmf avmurm&Zdefbk&m;BuD;ukd ausmfvkduf&ifyJ
a&Teef;awmfausmif; vdkYac:wJha&Tausmif;awmfBuD;udk a&mufygNyD/

ta0;uMunhv
f u
dk &f if aea&mifxrJ mS a&eH
0aewJhrIdif;ndKUndKUa&Tausmif;awmfBuD;[myeH&
aeNyD; teD;tem;rSmawmh jyefvnfwnfaqmuf
xm;wJh twkr&Sdtkwfausmif;awmfBuD;ukd jrifae
&ygw,f/
ausmif;a&SU qkid u
f ,f&yfvu
dk w
f ,fq&dk ifjzihf
vuf u k d i f zk e f ; ygrusef t cG e f a y;aqmif z k d Y
owday; qkdif;bkwfawGu owday;aeovkd
vlBuD;200 usyf? uav; 100 usyf? EdkifiHjcm;
om;qk&d ifusyf waomif;0ifaMu;tjzpf aumuf
cHygw,f/
a&Teef;awmfausmif;BuD;ukdMunhfvkdufwJh
tcgrSmawmh pEkaqmifudk aeausmw
f nfaqmuf
xm;wJh ausmif;OD;pHy,fxyf ,Ge;f aqmif?aZw0ef
aqmif? pjrifywfvrf;wku
d dk uRe;f om;twdex
YJ iG ;f
xkxm;wJh yef;qGJwef;? a0,Hwef;? pdefawmif
wef;? axmihfyef;? rSefuif;? azmif;vkH;wk&if?
pk v pf r G r f ; cRef ? wk d i f a xmuf e ,m;? tajymuf
trGrf;? tjc,ftvS,fawGeJY tHMop&maumif;
avmufatmif xkqpfxm;ygw,f/
oDaygrif;vufxuf o&ufuif;vkdYac:wJh
xkxnfBuD;rm;wJh tkwfavSum; ig;pif;wnf
aqmufcJh&mrSm ta&SUbufjcrf;u avSum;om
rlvvuf&mtwkdif; wnf&Sdawmhw,fvkdY od&yg
w,f/
ausmif;ay:rSma&mufaewJh wkwftrsdK;
orD;ESpOf ;D u jrefrmwk&Yd UJ a&S;vuf&mawGuMdk unhf
um wtHwMoeJY "mwfyHk wzsyzf syf u
dk af eav&JU/

Bu;D rm;wJw
h idk v
f ;Hk aygif; 150 eJY axmufuef
xm;wJh a&Tausmif;BuD;tv,frSmawmh kyfyGm;
awmfwql(rHbk&m;)&SdNyD; jrefrmtrsdK;orD;av;
ESpfOD;u bk&m;0wfjyKaeygw,f/
wcsed u
f awmh a&Tyed ;f csawGeYJ awmufajymif
cJw
h t
h J wGi;f aqmifBu;D [m tcktcgrSmawmh rvif;
wvif;eJY tarSmifbufukdvkaeygNyD/
ta&SUbufukd rsufESmrlxm;wJh xkdifawmfrl
kyfyGm;awmfukd um&Hxm;wJh rm&bifcef;qD;eH&H
wvQmuf r S m awmh Ak ' j rwf p G m bk & m;jzpf p Of
ZmwfawmfBuD; 10 bGJUrS aumif;Ekd;&m&mrsm;ukd
xkqpfxm;ygw,f/
ausmif;tjyifeH&HeJY pBuFefvrf;wavQmuf
tumt&H vufwef;awGrSmawmh aevtxdrf;
trSwf a'gif;? ,keyf rHk sm;? odMum;? jA[m? vlysH yk ?f
aZmf*sDkyf? avmuewfkyf?udE&Dud E&m? bDvl;?
e*g;? e,m;? *VKef? [oFm? Oa'gif;? aus;?jcaoFh?
qifpwJh wd&pmeyf rHk sm;? ola,mifyiG ?fh Mum?anmif?
rk'&uf? yef;EG,fpwJh yef;eJY tyifrsKd;pkH? t0ef;
taxmihf? tacGtvdwf? ckywf? e*g;vdrfpwJh
uEkwfyef; vuf&mawGeJY tEkpdwfykHazmfxm;
ygw,f/
jrefrmrI jrefrmh[efawGMum; taemufwkdif;
[ef vlysHawmfkyfwcsdKUukdvnf; awGUjrif&wJh
twGut
f 'J aD cwfumv,Ofaus;rIEpS cf k aygif;pyf
aeNyDvkdY cefYrSef;Ekdifygw,f/
ysufpD;aewJhtkyfwcsKUd &JU vuf? ajc? acgif;
ykid ;f awGuadk cwfopfvuf&mwcsKUd eJt
Y pm;xd;k xm;

37
oDaygrif;[m crnf;awmfrif;wkef;rif;BuD; eef;wufcsdefupNyD; ewf&GmpHonhfwkdif
aexkdifcJhwJhtaqmifawmfukd zsufodrf;um bkef;BuD;ausmif;tjzpf
aqmufvkyfvSL'gef;cJhwmjzpfygw,f . . .
ayr,hf tEkpdwfxkqpfxm;wJh a&S;vuf&mawG
Mum;rSm Murf;&S&Sacwfvuf&mwcsKdUukd jrifvkduf
wJh twGuf cHpm;rItm;ukd avsmhyg;apw,fvkdY
xifrdygw,f/
1878 ckESpf oDaygrif; wnfaqmufcJhwJh
a&Teef;awmf ausmif;Bu;D [m tckq&dk if oufwrf;
135 ESpfxJ csOf;eif;0if a&mufvmaeygNyD/
'kw,
d urmppftwGi;f rEav;NrKd Uuk*d syefwYdk
Ak;H BuJ wku
d cf u
dk &f mrSmawmh uHaumif;axmufrpGm
AkH;'PfuvGwf ajrmufcJhygw,f/
oDaygrif;[m crnf;awmfrif;wkef;rif;BuD;
eef;wufcsed u
f pNy;D ewf&mG pHonhw
f idk af exkid cf w
hJ hJ
taqmifawmfudk zsuo
f rd ;f um bke;f Bu;D ausmif;
tjzpf aqmufvkyfvSL'gef;cJhwmjzpfygw,f/
rEav;orkdif;ukdavhvmaewJh pma&;q&m
ql;iSuu
f awmh jrefrmh"avhx;Hk pHtwkid ;f aoqk;H
oGm; ol&JUypnf;wpfckukd bkef;awmfBuD;ausmif;
vSL'gef;NyD; aumif;rIukokdvf,lwJh oabmukd
aqmifw,fvkdY qkdygw,f/
'Da&S;a[mif;ausmif;BuD;ukd ,Ofaus;rI
0efBuD;Xmeu jrefrmhenf; jrefrm[ef a&eHacs;
okwu
f m wwfEidk o
f rQxed ;f odr;f aeayr,hv
f nf;
rEav;&JU tyltat;? rkd;? av? ae'PfawG? zkef
oJpwmawGaMumihf wcsKUd tykid ;f rSm&Sw
d hJ uRe;f om;
jym;ay:xGif;xkxm;wJh tkyfawGysufpD;ayguf
NyJaeygNyD/
tJ't
D jyif ausmif;Bu;D &JUatmufajcrSmvnf;
oHuu
l eG u
f &pfwidk af wGeYJ axmufuefNy;D xde;f odr;f
xm; &ygw,f/
NyD;cJhwJh azazmf0g&Dvavmufu &efukef
tajcpkduf tar&duefoHkH; ,Ofaus;rIXmeu
a&Tausmif;BuD;jyKjyifxdef; odrf;a&;ukdulnDzkdY
pwifurf;vSrf;cJhygw,f/
,refESpfu tar&duefot
H rwfBu;D 'J&pf
rpfcsv
J u
f ,
dk w
f id k af &muf&d S vmNy;D tar&duefa':vm
ig;odef;eJY enf;ynmtyg t0ifynm&SifawGyg
tultnDay;r,fvkdY uwd jyK cJhygw,f/
,ckESpf pwiftaumiftxnf azmfr,hf
'DprD u
H ed ;f rSm tar&duefynm&Sirf sm;eJt
Y wl ,Of
aus;rI0efBuD;Xme wm0ef&Sdolrsm;? jrefrmrI
vuf&m dk;&mynm&Sifrsm;jzpfwJh OD;at;jrihf?
wr0wD OD;0if;armifwu
Ydk yl;aygif;vkyaf qmifrmS
jzpfNyD; vmrnhf azazmf0g&DvrSm jyKjyifxdef;odrf;
rIvkyfief;awG pwifrSmjzpfygw,f/
tar&dueftultnDeJY jyifqifwJhae&mrSm
usdK;yJh? ysufpD;? aysmufqkH;oGm;wJh kyfwkawGukd
oDaygrif;acwf vuf&mtwkdif; xm;&SdrSmjzpfwJh
tjyifocH surf sm;tpm; opfom;oyfx;dk jcif;?aqG;
ajrah ygufNyaJ eonhf a&wHavQmufrsm;ukd vJv,
S f
jcif; jyKvkyfrSmjzpfw,fvkdY od&ygw,f/
NrKd Uwnfeef;wnf rif;wke;f rif;Bu;D [m bke;f
Bu;D ausmif;rsm;ukd ta&SUjyif? taemufjyif?ajrmuf
jyif? awmifjyif cGJjcm;um pepfwusae&mcsxm;
ay;cJhaomfvnf; ESpfaygif; 150 ausmfMum
vmwJhtcg ysufpD;,kd,Gif;rIawGaMumihf tenf;
i,f om usefygawmhw,f/
rEav;a'o wpf0kdufrSmawmha&Teef;awmf
ausmif;? 'kwd, a&Ttifyifausmif;? tif;0
Am;u&mausmif;wko
Yd mrlvvuf&mtwkid ;f rysuf
r,Gif; usef&Sdaeygw,f/
a&T e ef ; awmf a usmif ; eJ Y tif ; 0Am;u&m

rEav;NrdKU a&Tausmif;/

a&Tausmif;twGif;rS tEkpdwfjrefrmrIvuf&mrsm;/

jrefrmrI jrefrmh[efawGMum;
taemufwkdif;[ef vlysHawmfkyfwcsdKUukdvnf;
awGUjrif&wJhtwGuf tJ'Dacwfumv
,Ofaus;rIESpfckaygif;pyfaeNyDvkdY
cefYrSef;Ekdifygw,f . . .

ausmif;uko
d m,Ofaus;rI0efBu;D Xmeu xde;f odr;f
Ekdifayr,hf? a&Ttifyif ausmif;uawmhausmif;
xkdif bkef;BuD;ukd,fwkdif xdef;odrf;w,fvkdY od&yg
w,f/
rEav;a'0ef;&yfrmS &Sw
d ahJ &Ttifyifbek ;f Bu;D
ausmif; vnf; oufwrf; 118 ESp&f NdS yD jzpfygw,f?
ausmif;wkdufwckvkH;uRef; xnfrsm;ukdtokH;jyK
wnfaqmufxm; wmyg/ a&S; vuf&mbDvl;?
avmuewfpwJt
h kyaf wGeyYJ aHk zmfxm;wJh uRe;f wH
uJBuD;awGeJY vSypGmaqmufvkyfxm;ygw,f/
'gayr,hf jyKjyif xd ef;odrf;wJh ae&mrSm
vkt
d yfcsuw
f csKUd ukd awGUae&Ny;D opfom;oyfawG
eJY dkufoGif;&r,hftpm; tvG,fwul oHcsufukd
tokH;jyKjcif;? vQyfppfrD;oG,fwef;&mrSm pepf
wusr[kwfbJ tvG,fwul jyKvkyfjcif;aMumihf
rD;ab; tE&m,f tcsed rf a&G;jzpfay:Ekid jf cif;wdu
Yk kd
awGUjrifcJh&ygw,f/
jrefrmhtdrfeD;csif; xkdif;EkdifiHrSmawmhbkef;
awmf B uD ; ausmif ; awG [ m Ek d i f i H j cm;om;awG
um;BuD;um;i,f toG,foG,feJY vma&muf
avhvmrI tifrwefrsm;jym;vSayr,hf? rEav;
a'ow0ku
d f jrefrmrIvuf&mtjynh&f w
dS hJ bke;f Bu;D
ausmif;awGrmS awmh avhvmolenf;Ny;D vlrodol
rodjzpfaeao;w,fqkdwmukd rEav;c&D;pOfrSm
jrifawGUcJh&ygw,f/

&efydkifonf{&m0wDowif;Xme\
tBuD;wef;owif;axmuf wOD;jzpfNyD;
ppfzufa&;&m? pD;yGm;a&;? b@ma&;? ,Ofaus;rIESifh
ordkif;qdkif&mrsm; a&;om;vsuf&Sdonf/

Lifestyle

"mwfyHkrsm; - pdkif;aZmf^The Irrawaddy

Society

]]r[mNrdKifaps;uav;&JU
&o r,fvdk'D}}
rdcsrf;a0

tdrf

&Sifrwa,muftaeeJY eHeufapmapm tdyf&muEdk;wmeJY yxrOD;qHk;


tmHkxJ0ifvmwJh pdwful;u ]]'DaeYbm[if;csuf&ifaumif;rvJ}} qdkwJh
pdwful;yg/ tdrfrSm&SdwJhvlukef vQm&if;jrufapzdkY zG,fzG,f&m&m csufjyKwf&r,fh
wm0ef[m tdrf&SifrawG&JU raorcsif; xrf;aqmif&r,fh wm0efyg/ rdef;rqdkwm
rD;zdak csmif0if&w,fqw
kd hJ yHak oenf;udk b,fou
l csrw
S cf w
hJ mvJ/ usr rMumcP
pOf;pm;rdw,f/ usrtdrfaxmifusawmh tdrfrIudprEdkifwJhusrudk cifyGef;onfu
ulygw,f/ oleHeufa0vDa0vif; aps;oGm;vdkufwm 6 em&Dqdk jyefa&mufNyD/ 0,f
vmwJh om;ig;awG qm;eEGif;e,fNyD;rS oluHk;udkxGufoGm;wmyg/

tJ'Dvdk tyg;cdkae&mu Nrdwfuae &efukef


ajymif;vmawmh usrrjzpfrae a&SUwef;udkwuf
Yl ,forl S
vm&ygawmhw,f/ &efuek rf mS u b,fob
rulEdkifbl;av/ ausmufajrmif;u oDwmaps;
uav;[m usrwdt
Yk m;xm;&wJh aps;uav;aygh/
woufv;kH rde;f ryDyD atmufajcaphaphraecJ&h wJh
usr[m aps;0,fjcif;twwfynmrSm tawmfnhH
ygw,f/ usr[m ypn;f aumif;? raumif;rMunfh
wwfHkomru aps;qpfzdkY? tydktqpf awmif;zdkY
vnf; wGefYqkwfolyg/
'DvdkeJY ausmufajrmif;rSm ESpfawGtMumBuD;
aeNyD;rS b0tvSnfhtajymif;t& '*HkNrdKUopf
ajrmufyikd ;f u ]]r[mNrKd it
f rd &f mpcef;}} qD a&muf
cJh&w,f/ 'Dawmh usr r[mNrKd ifaps;eJY wdk;NyDaygh/
r[mNrKd ief YJ awmf0iftrd &f m ESpcf [
k m &yfuu
G Bf u;D
wckpm vlaexlxyfvSw,f/ 'DuvlawGtm;vHk;
'Daps;uav;udk tm;xm;Mu&w,f/ aeYpOf aps;
oGm;0,f&if; aps;a&mif;aps;0,f &or,fvdk'DxJ
pD;arsmpkefqefaerdw,f/ tdrfrSm a&cJaowm
&Sdayr,fh ESpf&uf? oHk;&uf wywfpm0,frxm;?
aeYpOfaps;oGm;jyD; vwfvwfqwfqwf 0,fpm;
csiw
f hJ tmoDou aps;uav;qD aeYpOfweG ;f ydaYk e
awmhw,f/
aps;uav;qdkayr,fh txifao;vdkY r&yg
bl;/ ydu
k q
f rH sm;&Sv
d u
Ykd awmh vdw
k mtuke&f Edik w
f hJ
aps;uav;yg/
wjcm;rajymeJY acsom;? qwfom;vdk &Sm;yg;
tom;awG &Edkifovdk? urmvdk? ckvdk? cHk;vdk
&Sm;yg;yifv,fpmawGvnf; &Edik w
f ,f/ pm;aomuf
qdkifBuD;awGrSm cHk;okyfwyGJudk av;axmifhig;&m

avmufay;rSpm;&csed f 'Daps;uav;rSm *H;k ig;&mzd;k


0,f&if eHeuf? n pm;rukefbl;/ eHeuf 6 em&D
avmufu &SifoefEdk;xvmwJh aps;uav;[m
aeYcif; 11 em&Davmufqdk uGJygNyD/ aps;ruGJcif
aps;vnf;0,f&if; aps;onfawGeJY pum;pjrnf
ajymMunfah wmh yxrOD;qH;k awGU&olu r0if;0if;
armfyg/
*Erm jzL? 0geJY arNrdKUyef;a&mifpHkMum;rSm
tNyKH ;csKd csdKeJY r0if;0if;armf[m 42 wdk;csUJ &yfuGuf
u vma&mif;olyg/ yef;awGuawmh trSefr&Sd?
ay:wma&mif;wmjzpfNy;D w&uft&if;u ajcmuf
aomif; ckESpfaomif; &SdygowJh/ waeYpm waeY
a&mif;rukef&if bmvkyfovJar;awmh rvSrf;r
urf; oabFmqdyf &yfuGufaps;uav;rSm xyf
a&mif;w,fvdkY qdkygw,f/ oludk,fydkif t&if;
tESD;eJYrdkY um;cEkwfNyD; waeYtjrwfaiG av;ig;axmifqw
kd m r0if;0if;armftwGuf oydw0f if
tdwf0ifygyJ/
{&m0wDwdkif; vyGwmNrdKUu rndKndKrmu
awmh oGuo
f u
G v
f ufvuf csucf sucf smcsmuav;
yg/ olYa&SUrSm uuL&H? ig;uGef;&Syf? uoaygif;
ajcmufawG tyHv
k u
kd jf znfch if;xm;Ny;D toHpmpm
eJY aps;ac:aeygw,f/ ]]ta&mif;t0,fyg;w,f
tpfr&JU a&mif;raumif;bl;/ olrsm;qDu wqifh
,la&mif;&wmvnf; ygw,f/ [dk ajrmufOuvm(2)
aps;uav/ vrf;p&dwef YJ pm;aomufwmeJrY udu
k f
ygbl;tpfr&,f/ b,favmufusefr,f wdwdus
usuawmh ypnf;ukefrSyJ odrSm/ udk,fhrSmvnf;
'DtvkyfyJ&SdvdkY 'gyJqufvkyfae&w,f/ &Sif..
twdk;vm;? twdk;eJYrqGJ&ygbl;? usratmufu
nDru v,fvyk af wmh olq
Y u
D aiGomG ;qGv
J u
kd w
f m
yJ/ nDtpfrcsif;qdkawmh twdk;ray;&ygbl;}}
'Daps;rSm usroabmuswJh uav;rav;
ESpaf ,muf&w
dS ,f/ ESpaf ,mufpvH;k t&G,af wGu
rwdrf;r,drf;yg/ &SdvS touf 21-22 ESpfaygh/
'DESpfa,mufrSm rpef;axG;u toufenf;enf;
ydki,fyHk&w,f/ 0wfvdkuf&if o&D;uGmwm;eJY &Syf
tuseJY/ olu olYudk,fol ukefpdrf;onfav;
rpef;axG;wJh/ uAsmqefvdkufykHu/ pum;ajym
vnf; oGufovm;rar;eJY/ olutoufBuD;wJh
rdef;rBuD;awGudk tefwDvdkYb,fawmhrSrac:bl;/
b,f olYudkrqdk taryJ/
usrwdkYuvnf; olYtarac:oHav; a<u
a<uNyD; olYqdkiftm;ay;&wmav/ 'gaMumifh
olYqdkifuvnf; tNrJvlawGtHkaewmudk;/
]]aewmu aZmf *sD v rf ; rS m / uk ef a wG ud k
ajrmufOuvm(ps) aps;u,la&mif;wm tar&JU/
a&mif;&ygw,f? rqdk;ygbl;/ t&if;vm;? ckepf
aomif;avmuf&Sdw,f/ w&ufudk ajcmufaxmif
avmufawmhjrwfw,f/ yifawmhyifyef;w,f/
eHeuf 1 csufcGJtcsdefBuD;xNyD; aps;BudK&wmav/
waeYwaeY tdrpf &dwaf wmh&w,f/ ausmif;em;ae
wmaygh/ t[D;..q,fwef;H;I vdYk qufraeawmh
bl;/ pmzwf0goemawmhygw,f}}
bmpmtkyaf wGzwfovJ vdYk usruar;awmh
]bk&m;pmtkyf}wJh/
aemuf ukefpdrf;onfav; rOrmuawmh
(47) &yfuu
G u
f atmifr*Fvmvrf;rSmaeygowJ/h

tEkynmwHwm; . . .
vlBuD;vlaumif;pdwf . . .

pm-40
pm-42

cGeftm;jznfh rdi,f. . .

pm-44

olvnf; ajrmufOuvm(ps) aps;u eHeuf (2)


em&DBuD; aps;BudK&olyg/ wdkufqdkifpGm olvnf;
tarac:oefwJh uav;rygyJ/
]]orD;u tdraf xmife?YJ a,mufsm;u aps;BuKd
ay;w,f/ t&ifu rkefYxkyfawG xkyfwJhpufHkrSm
vkyfao;w,f/ bmyJajymajym ukefpdrf;u udk,fh
twGufusefw,fav/ ckepfaomif;cGJavmuf
awmh &if;&wmaygh/ waomif;avmufusew
f &hJ uf
vnf; &Sw
d myJ/ 'gayr,fh p&dwaf xmif;w,ftar
&,f/ om;av;u tckoli,fwef;rSm ausmif;
xm;ae&Ny/D apmapmuawmh ausmif;rSmoifr,f?
waomif;qdv
k Ykd ay;Ny;D om;/ tck ausmif;rSmoif
vdkY r&awmhbl;? tdrfrSm vlpkay;ygqdkvdkY av;
a,mufpkay;xm;wm ESpfaomif;awmif;w,f/
usrwdkYray;Edkifbl;qdkNyD; twif;ajymvdkY tck
oli,fwef;usL&Sifp&dwfu wv waomif;cGJ
tara&/ awmfao;wmaygh? usrwdkYrSm aep&m
ryl&vdkY/ a,murtdrfatmufrSm uyfaewm
av}}
rOrmwa,mufuawmh NyKH ;wH;k wH;k eJY olb
Y 0
ol tweftoifh auseyfaeyHyk gyJ/ usrudk pum;
vSrf;ajymvdkuf? aps;ac:vdkuf? vmyg tpfr&JU
vmyg tar&JUeJY atmfac:aew,f/
cPMumawmh pufbD;uav;eJY OD;xkyf
aqmif;Ny;D (ud&k ;D ,m;rif;orD;vdv
k )kd aumifrav;
wa,muf qdkifa&SUa&mufvmw,f/ vufxJrSm
vnf; [ef;zkef;av;udkifvdkY/ rOrmu abmf'g
bm,lrvJ? ,lygOD;eJY aps;ac:awmh aumifrav;
0,fjzpfomG ;w,f/ ]]b,fvv
kd J 'Daps;rSm aps;0,f
vdkYaumif;&JUvm;}} vdkY ar;vdkufawmh rqdk;ygbl;
tefwDwJh/ olYtoD;t&GufawGu nodyfawG
r[kwfbl;? vwfvwfqwfqwfawG/ 'gaMumifh
olYqDuyJ 0,fjzpfwmygvdkY qdkygw,f/
rOrmqdik ef u
YJ yfaewJh ae&muav;rSm xif;
SL;aowmyHk;uav;csNyD; EGm;EdkY'defcsOfa&mif;wJh
aumifrav;uawmh 0if;olZmjrifw
h /hJ oluav;
u usrjrifoavmuf rsufESmuav; tpOfndK;
aeolyg/ usrpum;pMunfah wmh olrmS tar&SNd y;D
tareJw
Y vSnphf D a&mif;wJt
h aMumif;? yxrwef;
t&G,f nDrav;wa,muf &SdaMumif;? EGm;EdkY
'defcsOf ta&mif;t0,ftwGuf aiG&if;ig;axmif
vdkNyD; tjrwfaiGu axmifhig;&mvdkYqdkygw,f/

]]orD;wdkYu atmifcsrf;om(4)vrf;u ay
40-60 ajray:rSm tdrfaqmufNyD;aeMuwm/
ta&SUutbGm;tdr?f taemufu orD;wdt
Yk rd af ygh/
6 wef;avmuftxd ausmif;aezl;ygw,f/ taz
r&Sdawmhvnf; ausmif;xGufvdkuf&wmaygh}}
aps;&JU tv,fvrf;aMumif;rSm ig;uav;
awG ykpeG u
f av;awG yHNk y;D a&mif;wJh aps;onfav;
awGuawmh rvSrf;rurf; oJuGif;qdkwJh ae&mu
vmwJh uav;awGyg/ irdk;&dyfacsmif;udk trSD
jyKNyD; oJarmfawmfawGqdkufuyf? oJawGyHkxm;&m
ae&mudk oJuGif;vdkYac:ygw,f/ tJ'DrSm tpD
tpOfrus zifvn
S ahf cgif;vSnv
hf al eomHk wJtrd f
uav;awG tvH;k ESpq
f ,favmuf&w
dS ,f/ taz
awG? tarawG jrpfxJu&Smay;oavmuf aps;
uav;rSm vmyHka&mif;wmqdkawmh aps;csdKcsdKeJY
qif;&Jol qif;&Jom;omru vlvwfwef;pm;
awGvnf; tm;ay;Muyg&JU/ pm;aomufqikd af wGrmS
vdu
k af wmif;aewJh uav;awGepYJ m&if 'Duav;
awG 0rf;pm&SmazGrIu ormtmZD0 rusaybl;
vm;/ 'gayr,fhausmif;aet&G,fawG ig;Aef;a&SU
a&mufaewmudk pOf;pm;rdjyefawmh oluav;
awG&JU tem*wfudkarQmfawG;NyD; oufjyif;csrdjyef
a&m/
'Daps;rSm aeYwdkif;aps;0,fNyD; oludk,fwdkif
uawmh puf c sKyf v k y f i ef ; eJ Y touf a rG ; wJ h
oif;oif;u usreJY cifrif&if;pGJ&SdNyD; pum;udk
a[ma[m'dkif;'dkif; ajymwwfolyg/
]]or0g,ru aiGacs;w,f acs;w,fqdkNyD;
twdk;udk tNyD;Ekwfxm;vdkufwm/ NyD;awmhvnf;
pkaiGqNkd y;D ig;axmifujzwfao;/ olwYkd pkaiGjzwf
wmeJY twdk;EkwfwmeJY owfrSwf&uf taMuqyf
&wmeJ?Y q&mrES,.f . ud,
k ahf iGeu
YJ ,
kd u
fh jkd yefvn
S hf
acs;ay;aeovdk rjzpfaebl;vm;/ 'gawmif qif;
&Jol qif;&Jom;wdkif; &wmr[kwfbl;/ olwdkYeJY
yvJeyH oifw
h v
hJ rl /S [dw
k avmu wefaqmifwikd f
rSm wkwfolaX;awGvmNyD; tdrfaxmifpkwpkudk
qef 3 jynf? qDyHk;uav;eJYwyHk;? aiGoHk;axmif
vSLyga&mvm;/ wdkuifa0vdkufwm tdrfaxmifpk
wpkukd wdu
k ifwck r[kwb
f ?J vufoif&h ma0awmh
tdrfaxmifpkwpkwnf;rSm wdkuifESpfckoHk;ck &vdk
&? r&wJh tdraf xmifpu
k vH;k 0r&? apwem&So
d u
l
&Sw
d mawmif ud,
k t
hf &yfuvlBu;D awG aumif;OD;rS/

wmawGvnf; &Sdygw,f/ tm;ay;aemf/ tdrfrSm


orD;av;u 'DESpf 10 wef;qdkawmh usL&Sifp&dwf
wv wodef; &Sm&w,f/ tif;..a,musmf;u
um;ta&mif;t0,fqdkawmh 0ifaiGyHkrSefr&Sdbl;/
um;wpD;yGJjzpf&if av;ig;aomif;awmhpDw,f/
a';vD;0ifaiGr&Sdwm wckygyJ/ 'Dtxnfa[mif;
vkyfief;u rdbtarGqufcHwJh vkyfief;taeeJY
vkyfwmyg}}
orD;OD; 10 wef;a&mufrS 'kwd,udk,f0ef
aqmifxm;wJh reDvmxGe;f u ud,
k yf ikd pf ;D yGm;a&;u
vGwfvyfvdkY Law eJY bGJU&xm;ayr,fh tpdk;&
tvkyfrvkyfwmvdkYvnf; qdkygao;w,f/ aps;
uav;udktrSDjyKNyD; vlawGa&mif;0,fMu? azmuf
um;Mu? aiG&if;r&SdolawG aiGacs;Mu vkyf&awmh
twd;k ay;vdu
k ?f t&if;qyfvu
kd ?f aiGjyefacs;vdu
k f
'DoHo&mu rxGufEdkifolawGu trsm;pkyg/
udk,fhrsufpda&SUrSm jrif&? Mum;&orQudk
pma&;q&myDyD &ifeJYtjynfhcHpm;wwfol usr
tzdkYawmh r[mNrdKifaps;uav;xJuae aps;0,f
&if; b0aygif;rsm;pGmudk zwfIzkdY tcGifhta&;
&aewmyJ jzpfygw,f/
r[mNrKd iaf ps;av;xJutjyefrmS awmh waeY
pm csufjyKwfzG,f&mawGu usr&JU aps;jcif;xJrmS
tjynfjh zpfovd?k usr Mum;cJjh rifc&hJ wJu
h sr&JU&ifx?J
usr&JUem;xJrmS kdwfcwfvYakd eqJyJ jzpfaeygawmh
w,f/

Lifestyle Cartoon

umwGef;-ypfwdkif;axmif

aps;uav;udk trSDjyKNyD;
vlawG a&mif;0,fMu? azmufum;Mu?
aiG&if;r&SdolawG aiGacs;Muvkyf&awmh
twdk;ay;vdkuf? t&if;qyfvdkuf?
aiGjyefacs;vdkuf . . .

vufoif&h m pm;awmfac:wJt
h usiu
hf aysmufukd
raysmufbl;/ q&mra& acwfajymif;NyD xifae
vm; ..rajymif;ao;ygbl;}}
[kwfygh/ oif;oif;pum;u txdkuft
avQmufrSefaevdkY b,fvdktm;ay;&rSef;awmif
rodawmhygbl;/
'Daps;rSm usreJYrsufrSef;wef;rdwJh qdkifw
qdik v
f nf; &Syd gao;w,f/ reDvmxGe;f &JU abxkyf
ta&mif;qdik yf g/ olu olt
Y usa wGvykd J acwfrrD D
vSvSyy aewwfolyg/ urm&GwfoHvrf;uae
vma&mif;wJholaygh/ reDvmxGef;u Law eJY
ausmif;NyD;xm;vdYk usrtHhMordygao;w,f/ usr
wdkYt&ifu em;vnfxm;wmu abxkyfqdkif
qdw
k m Edik if jH cm;uvmwJh txnfa[mif;awGayUg/
tckuawmh a&mukefygNyD/ udk,fhjynfudk,fh&Gmu
qdkifus tdrfus 0,fNyD;r0wfcsifawmhvdkY jyef
a&mif;wJh wywf&pfawGvnf; 'Daps;uGufxJrSm
vnfaeNyDaygh/ tusawG puyfawG vwfvwf
qwfqwf topfe;D yg;qdk aps;wrsKd ;/ ta[mif;yHk
aygufae&if aps;wrsKd;/ tpm;pm;ygyJ/
]]ypn;f awGukd r*Fvmaps;u oGm;0,fwmyg/
wqdkifvHk;ypnf;t&if;csnf; ig;odef;/ ajrBuD;
tiSm; 3 vudk av;aomif;cGJ ay;&ygw,f/
qdik u
f akd wmhu,
kd b
hf momaqmufxm;wmyg/ qdik f
odrf;awmh ypnf;awGaowmyHk;xJ ydwfNyD;odrf;Hk
yJ/ tcku yGiv
hf if;&moDqakd wmh ta&mif;t0,f
rqdk;ygbl;/ tefwDa&mif;csifwm&Sdvnf; ,lvm
aemf/ tusvSvSav;awGvnf; tm;ay;ygOD;/
'Dyq
kH ef;av;qdk tefweD v
YJ u
kd rf mS / vnfyif;r[du
k f

39

40

Lifestyle

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

Art

Nidrf;csrf;a&;twGuf
tEkynmwHwm;
EdkifpGrf;
ukefNrdKU'*HkNrdKUe,f? a,mrif;BuD;vrf;rSm&SdwJh Gallery 65 rSm Diverze
Art Platform tzGJU&JU ]]Nidrf;csrf;a&;twGuf tEkynmwHwm;}} (Art
Bridge For Peace) vdkY&nfTef;xm;wJh yGJwckudk 2014 Zefe0g&D 10 &ufaeY
uae 12 &ufaeYtxd jyocJhygw,f/

&ef

EkEke,fe,f
ESvkH;tdrfav;awGrSm
arQmfvifhcsufawG?
oHa,mZOfawG?
aysmf&TifrIav;awG

"mwfyHkrsm; - pdkif;aZmf^The Irrawaddy

wcPwmay:vmwJhtcsdef . . .

Art Bridge For Peace jycef;wGif

jyoxm;onfh yef;csDESifh "mwfyHkrsm;/

]]'DjyyGJu Social Issue udkwifjywmvdkY ,l


qw,f}}vdkY wa,mufuajymwJhtcg? tjcm;w
a,mufu ]]Nird ;f csr;f pGm twl,OS w
f JG aexdik Ef ikd zf Ykd
qdw
k m wOD;eJw
Y OD;? wzGeYJ w
YJ zG?YJ wtkypf ek w
YJ tkypf k
em;vnfay;&rSmjzpfw,f/ vufcHay;&rSm jzpf
w,f/ 'Doabmudk jyyGJu xif[yfjywmyJ/
aumif;w,fAsm}}vdkY ajymygw,f/
jycef;xJrSmawmh uAsm? 0wKwdk? umwGef;?
"mwfykH? yef;csD pojzifh pkHvifvSygw,f/ xl;jcm;
wmu vuf&mtm;vkH;[m bmoma&;tpGef;
a&mufru
I kd rD;armif;xd;k jyaeygw,f/ bmoma&;
tpGe;f a&mufjcif;ESit
hf Ekynm b,fvq
kd ufpyfjy
ygovJ/
]]usaemfwYkd (Diverze Youth Art Platform
u "mwfykHq&m 1 OD;? yef;csDESifh *Dwq&m 1 OD;?
pma&;q&mr 1 OD;wdo
Yk nf bmoma&;udt
k ajccH
Ny;D jzpfymG ;cJo
h nfh tpGe;f a&muf tMurf;zufrrI sm;
\ om;aumifjzpfc&hJ aom uav;oli,frsm;tm;
cPwm pdwfajzodrfhrIay;&ef &nf&G,fcsufjzifh
'DZifbm 8 &ufrS 10 &ufaeYtxd rdwDvmodkY
oGm;a&mufcJhaMumif;? teD;w0dkuf&Sd ,m,Dpcef;
rsm;rS rGwfpvifrdbrsm;rS arG;zGm;onfh uav;
oli,frsm;? Ak'bmomrdbrsm;rS arG;zGm;onfh
tdrfaysmufol uav;oli,frsm;eJY awGUqkHcJh

aMumif;? uav;rsm;ajymqdo
k nfrsm;udek m;axmif
ay;jcif;? oDcsi;f oifay;jcif;? ykq
H jJG cif;? rkeaYf 0jcif;
rsm; jyKvkyfcJhygonf}} vdkY aus;Zl;wifvTmrSm
azmfjyay;xm;ygw,f/
NyD;awmh]],ckwifjyxm;onfh yef;csDykHav;
rsm;rSm ,m,Dpcef; 8 ckwGif 1 ESpfausmfMum
aexdkifaeMu&aom tdrfaysmufuav;i,frsm;
a&;qGJonfh ykHuav;rsm;jzpfaMumif;? wcsKdU
yef;csyD rHk sm;rSm Ak'b
mompcef;wckrS uav;i,f
rsm;a&;qGJaom ykHrsm;udk wjcm; rGwfpvifpcef;
wcku uav;i,fwOD;u aq;jc,fay;xm;
aMumif;}} azmfjyxm;ygw,f/
wzef ]]EkEke,fe,f ESvkH;tdrfav;awGrSm
arQmv
f ifch suaf wG? oHa,mZOfawG? aysm&f iT rf aI v;
awG wcPwmay:vmwJt
h csed ?f olwaYkd v;awG&UJ
tNyKH;taysmf vIyf&Sm;rIawGu usaemfwdkY vlBuD;
awGudk toHwdwf qkH;raeovdkyJ}} vdkYvnf;
a&;om;xm;ygw,f/
vli,ftEkynm&Sif 8 OD; pvkH;[m 1980
ckESpfaemufydkif; arG;zGm;cJhwJholawGyg/ t&G,f
tBuD;qkH;vdkY qdkEdkifwmu 1982 ckESpfzGm; ucsif
vlrsKd; vli,ftEkynm&Sif ZZDDac:ZGefZefa'gif
'dik yf g/ ti,fq;Hk tEkynm&Siu
f 1990 ckEpS zf mG ;
csif;vlrsKd; vli,ftEkynm&Sif pGrfyD;jzpfygw,f/
vli,ftEkynm&Sif ausmfudkxufu 1984
ckESpfzGm;? pdkif;oD[pdk;eJY umwGef;vdkif;vkPfwdkY u
1986 ckEpS zf mG ;? ZGepf u
D 1987 ckEpS zf mG ;? jrLyg;&feYJ
rif;&nfaoG;wdkYu 1989 ckESpfzGm; awGqdkwm
awGU&ygw,f/
olwdkY&JU Diverze Youth Art Platform
(pkv
H ifujJG ym;aom vli,ftEkynmyvufazmif;)
udk 2013 ckESpf? Zefe0g&DvrSm zGJUpnf;cJhwmvdkY
od&ygw,f/ umwGef;? yef;csDeJY tjrifydkif;qdkif&m
tEkynm? ky&f iS ?f "mwfy?Hk 0wK? uAsm? tifpawmf
av;&Si;f ? ygazmrift
h wf pojzifh tEkynmtvkyf
trsK;d rsK;d udk tcsed jf ynfv
h yk u
f ikd af ewJh vli,fawGeYJ
zGJUpnf;xm;wmyg/
]]Nird ;f csr;f a&; twGuf tEkynmwHwm;}} vdYk
Tef;qdkjyxm;wJh 'Dyef;csDjyyGJ[m vli,fawG&JU
tdyfrufeJY arQmfvifhcsufjzpfw,fvdkY qdk&rSmyg/
wenf;tm;jzifh tem*wfurm? tem*wfavmu?
tem*wf vli,frsm;twGuf Thomas Paine
(1727-1800) &JU My country is the world,
and my religion is to do good. (ighwi
kd ;f jynf
[majrurm? ighbmomw&m;u aumif;wmvkyf
zdyYk g) qdw
k phJ um;udk vufqifu
h rf;ay;vdu
k jf cif;jzpf
aMumif;/

Lifestyle 41

The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Food

I;I;&SJ&SJ &cdkifrkefYwDppfppf csufpm;&atmif


Zl;vl;

ausmaf & &cdik rf ek w


Yf D csuaf uR;ygvm;[,f}} ]]&cdkifrkefYwDrsm;
&efukefrmS b,frmS oGm;0,fpm;0,fpm; &w,fav Zl;vl;&JU?
tqef;rS r[kwfwm}}

]]dk;

awmh qm;enf;enf;? eEGi;f enf;enf;e,f? a&jrKyf


Hk jyKwx
f m;&ygw,f/ ig;jyKwx
f m;wke;f rSm ikwf
oD;pdrf; tnma`cGwm? MuufoGefjzL? eDETmwm?
refusn;f oD;pdr;f udk a&pifatmifaq;xm;wmawG
vkyfxm;vdkY&ygw,f/ MuufoGefeDudk yg;yg;vSD;NyD;
qDcsuv
f nf; csux
f m;&r,f? a&aq;Ny;D om; ref
usn;f oD;pdr;f udak wmh a&eJEY ;l atmif jyKwx
f m;&yg
r,f/ ikwo
f ;D pdr;f eJY MuufoeG jf zLawGukd oyfoyfpD
axmif;xm;&ygOD;r,f/ 'gawGuawmh a,mif
ajcmufq,f Zl;vl;u dk;ausmfTefMum;orQ
vdkufvkyfwJh tvkyfawGaygh/
ig;usuNf y;D tom;El;vm&if tat;cHxm;Ny;D
twH;k Bu;D udo
k yfoyf? twH;k ao;udo
k yfoyf td;k
pifatmif ETi&f ygw,f/ ig;a&Ttom;uenf;enf;
rmwJt
h wGuf ETiNf y;D om;udk qHx
k rJ mS nufatmif
xnfhaxmif;&ygr,f/ ig;jyKwfxm;wJh t&nf
uawmh ig;ydcsuftwGuf csefxm;&rSmyg/
[if;&nfpcsufNyD qdk&ifawmh av;vHk;csuf
0if tkd;xJudk a&oefYav;yHkoHk;yHk avmufxnfh?
ig;ydpdrf;pm;xnfh qlatmifwnfNyD;&ifawmh ig;
twHk;BuD;ETifNyD; axmif;xm;wmawGukd [if;&nf
tk;d xJ xnf&h ygr,f/ [if;&nfq&l if MuufoeG jf zL
axmif;xm;wmeJY ikwfaumif;avSmfrIefY cyfNyD;
tayghtiefjrnf;Hyk gyJ/ ikwaf umif;eJY MuufoeG f
jzLeHYoif;aewJh [if;&nfteHYaMumifh Zl;vl; Akduf
qmvmygNy/D 'gayr,fh rNy;D ao;bl;? ig; ig;ydcsuf
csuf&OD;rSmwJh/
',ft;kd xJ qDenf;enf;xnf?h eEGi;f rIex
Yf nf?h
qDusuv
f m&if axmif;xm;wJh ikwo
f ;D pdr;f xnf?h
ikwo
f ;D pdr;f EGr;f vm&if MuufoeG jf zLxnf?h ig;ydprd ;f
pm;xnfharT? teHYarT;vm&if ig;tao;wHk; ETif
axmif;xm;wmxnfh? ig;jyKwf&nf csefxm;wm

xnf?h refusn;f oD;jyKwNf y;D om; t&nfazsmx


f m;wm
enf;enf;cGJ xnfh&r,f/ ig;ydpdrf;pm; xnfh&if
tpyfudk xdef;w,fvdkY dk;ausmfu qkdygw,f/

&ckdifrkefYwD vl 10 OD;pmtwGuf yg0if&r,fh ypnf;awGuawmh ...


rkefYwDzwf - 2 ydm
ig;a&T
- 40 usyfom; (10 usyfom;wwHk;? 30 usyfom;wwHk;)
ikwfoD;pdrf; - 10 usyfom;
ig;ydpdrf;pm; - 5 usyfom;
MuufoGefeD - 20 usyfom;
MuufoGefjzL - 10 usyfom;
refusn;f oD;pdrf; - 10 usyfom;
ikwfaumif;aph - 2 usyfom;
qD - 10 usyfom;
wGJzufpm;aomuf&ef
bl;oD;ig;aygif;aMumf? yJuyf aMumf? eHeHyif
wkdYyJ jzpfygw,f/

"mwfyHkrsm; -The Irrawaddy

]]tqef;awmh r[kwfbl;aygh? 'gayr,fh


oHwGJol&JUvuf&m &ckdifrkefYwDppfppfudk pm;Munfh
csifvdkYyg}}
]]'gqkd&ifawmh &w,fav? tcktcsdef enf;
enf; jyefat;aewmeJY tawmfyJaygh}}
dk;ausmfajymwmvnf; [kwfom;? tck
&efukefrSm enf;enf; jyefat;aejyefNyDqdkawmh
&ckdifrkefYwD ylylpyfpyfav;eJY t[yfyJaygh/ rcsuf
cifuwnf;u pm;csifaeNyD/
]]&ckdifrkeYw
f DppfppftwGufqd&k ifawmh ig;a&T
u t"duyJaemf Zl;vl;}}
ig;a&Tu t"duyJvaYkd jymwJh ;dk ausmu
f ,
kd w
f idk f
ig;a&Tu&kd atmif&mS 0,fcw
hJ ,f/ Zl;vl;wdaYk ps;av;
rSmu ig;a&TtNrrJ &/ k;d ausm0f ,fcikd ;f xm;wJyh pn;f
awGudkawmh pHkaphatmif Zl;vl;u 0,fay;xm;&
wmaygh/
&cdkifrkefYwDppfppftwGuf vdktyfwJh ypnf;
awGuawmh ig;a&Ttjyif? ikwo
f ;D pdr;f ? refusn;f oD;
pdrf;awmifh? ig;ydpdrf;pm;?ikyfaumif;aph? Muuf
oGefjzL? MuufoGefeD? eHeHyifeJY rkefYwDzwf? NyD;awmh
rkefYwDeJY wGJzufpm;zdkY yJuyfaMumf? bl;oD;aMumf?
ig;z,faMumf BudKufwwf&ifvnf; ig;z,faMumf
av;yg tqifoifh jyifxm;Ekdifygw,f/
Zl;vl; Mum;zl;wmuawmh &ckdifrkefYwDqdk&if
y'Jaum xnfch su&f wmyg/ 'gayr,fh d;k ausmu
f
awmh olwb
Ydk ufrmS ywJaumxnfrh csub
f ?J ikyf
aumif;aphavSmfaxmif;eJY rkefYwD[if;&nf teHYudk
arT;ysUH apr,fvYkd qdyk gw,f/ [kwf r[kwu
f awmh
MunfhMuao;wmaygh/
dk;ausmfuawmh rkefYwDpwif csufaeygNyD/
Zl;vl;uvnf; ulnDcsifa,mifaqmifNyD; a,mif
ajcmufq,f vky&f if; d;k ausmv
f yk o
f rQ vdu
k rf w
S f
aeygNyD/
ig;a&Tudk [if;&nfcsufzdkY twHk;BuD; wwHk;eJY
ig;ydcsucf suzf Ykd twH;k ao;wwH;k ydik ;f &ygr,f/ Ny;D

[if;tkd;qlvdkY tayghtiefjrnf;NyD;&ifawmh ig;yd


csufvnf; usufygNyD/ owdxm;&rSmuawmh
tcsKrd eI Yf vH;k 0roH;k wmygyJ/ 'gayr,fh rcsKrd mS awmh
rylygeJY/ ig;a&T&JU tcsdKav;yifrI &oudk cHpm;
Mu&rSmyg/ ig; ig;ydcsufuawmh tokyfBudKufol
awG twGuw
f /hJ ig;ydcsuu
f rkd ek zYf wfeeYJ ,f? bl;oD;
aMumfny x
f nf?h yJuyfaMumfav; ajcxnf?h eHeyH if
jzL;? MuufoGefeD qDcsufav; enf;enf;qrf;NyD;
avG;ayawmh? ig;Ekdif;csif;eJY [if;&nfylylav;
rIwfaomufzdkYvnf; rarheJYOD;/
rkefYwDt&nfaomufcsif olawGuawmh
yef;uefvHk;xJ rkefYzwfxnfh? bl;oD;aMumf? yJuyf
aMumfawGxnfh? qDcsufqrf;? ig;ydcsuftESpfu
av;eJY refusn;f pdrf;azsmf&nf BudKufoavmuf
xnfhNyD; [if;&nfqrf;pm;Ekdifygw,f/ &moDat;
at;rSm zsm;csifovdkvdk jzpfaeolawGtwGuf
uawmh rkefYwDt&nfqrf; wcGufavmufom
aomufvu
kd ?f 0ifr,ft
h zsm; vefo
Y mG ;atmif acR;
wvHk;vHk;eJY yGifhxGufoGm;ap&r,f/ 'guawmh
dk;ausmf&JU rkefYwDudk udk,fwkdifpm;aomufNyD;
oumvrSm ESr;f jzL;ol Zl;vl;u Te;f ay;vdu
k w
f ,f
vkyYd J rSwyf g/ k;d ausmw
f u
Ykd awmh rkew
Yf cD suw
f ahJ eYqkd
xrif;vGwf 0g;wmqdkyJ/ Zl;vl;vnf; 'DaeYawmh
xrif;vGwyf gyJ/ ppfawGw?Ydk ajrmufO;D wdYk bufrmS
awmh rkew
Yf &D nfxu
J kd 0ufqzD wfny x
f nfph m;w,f
wJh? ausmufjzLbufuawmh MuufoGefeDqDcsuf
tpm;? MuufoGefjzLqDcsufudk oHk;ygowJh? w&Gm
wyk'fqef;ayghav/

42

Lifestyle

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

"mwfyHk - Thet Gyi

Family

uav;wkdYukd i,fi,fuwnf;u vlBuD;vlaumif;pdwfuav;awG &SdvmatmifvdkY arG;jrLay;zdkYvkdygw,f/

uav;oli,feJY
vlBuD;vlaumif;pdwf
acwfbkef;opf
uav;rsm;udk jyKpkysKd;axmifay;jcif;[m tem*wfvlYtzGJUpnf;wckudk
yHkoGif;ysKd;axmifay;jcif;ygyJ/ usrwkdY&JU tem*wfvlYtzGJUpnf;BuD;xJrSm
vlBu;D vlaumif; pdw"f mwfawG vlwidk ;f vlwidk ;f rSm &Sv
d mapzdt
Yk wGuf uav;t&G,f
i,fuwnf;ukduvlBuD;vlaumif;pdwfuav;awG uav;wkdYqDrSmuyfNidae
atmifvdkY vkyfay;Mu&rSmyg/

uav;rsm;udk jyKpkysKd;axmifay;jcif;[m
Y zGUJ pnf;wckukd yHo
k iG ;f ysK;d axmifay;
tem*wf vlt
jcif;ygyJ/ usrwk&Yd UJ tem*wf vlt
Y zGUJ pnf;Bu;D xJrmS
vlBu;D vlaumif; pdw"f mwfawG vlwidk ;f vlwidk ;f rSm
&Sv
d mapzdt
Yk wGuf uav;t&G,f i,fuwnf;uku
d
vlBu;D vlaumif; pdwu
f av;awG uav;wkq
Yd rD mS
uyfNidaeatmifvdkY vkyfay;Mu&rSmyg/
vlBu;D jzpfvmr,f?h vlrt
I zGUJ tpnf;xJudk 0if
&r,fh uav;rsm;udk vlBuD;vlaumif;pdwfawG
0ifvmatmifvYkd rdb?q&mrsm; b,fvx
kd ed ;f ausmif;
jyKpkay;&r,fqdkwmudk usr 'DwywfaqG;aEG;
wifjyoGm;yghr,f/
usrwd&Yk UJ vlrt
I zGUJ tpnf;xJrmS vlawmfawG
rsm;Muygw,f/ 'gayr,fh vlBu;D vlaumif;pdwaf wG
jzpfwJh rQwpGmawG;wwfol? udk,fvkyfwJh tvkyf
udk &J0phH mG wm0ef,w
l wfo?l trSm;ukd 0efcw
H wfol
rsm;uawmh tvGeyf J enf;vSygw,f/ txl;ojzifh
taMumufeJY tkyfcsKyfwJh vlYtzGJUtpnf;rSm?
taMumufeYJ tkycf sKyw
f rhJ o
d m;pkrsm;rSm? taMumuf
eJY tkyfcsKyfwJh pmoifcef;rsm;rSmawmh aMumuf&
jcif;om Bu;D pd;k aewmrdYk vlBu;D vlaumif; pdw"f mwf
&SifoefzkdYqdkwm rvG,fulvSygbl;/
usrtaeeJu
Y awmh uav;ukd jyKpyk sK;d axmif
wJh ae&mrSm wkwu
f ikd Nf y;D awmh? Ncrd ;f ajcmufNy;D awmh

pnf;urf; vdu
k ef mckid ;f wmudk rSeu
f efwhJ qH;k rrIvYkd
r,lqygbl;/ taMumufw&m;eJY rw&m;rIudk
rusL;vGefatmifvYkd wm;jrpfjcif;[m raMumuf&
r,fh ae&m? raMumuf&r,fh tcsed u
f kd a&mufvm
wJh tcgrSmawmh rw&m;rIudk ausauseyfeyfBuD;
usL;vGew
f wf vmygawmhw,f/ taMumufw&m;
aMumifh rw&m;rIudk rusL;vGefwm r[kwfbJeJY?
ukd,fhudk,fukd,f MunfndKav;pm;vdkY? ukd,fhywf
0ef;usifukd rnpfEGrf;apcsifvdkY rusL;vGefwJh
vlrsKd;awGrSmawmhjzifh b,fae&m a&mufa&muf?
b,fuykd J a&mufa&muf? bmtaMumif;eJY jzpfjzpf
rw&m;rIudk vHk;0 rusL;vGefwwfMuygbl;/
ukd,fhudk,fukd,f MunfndKav;pm;wwfwJh?
vlBuD;vlaumif; pdwfuav;awG&SdwJh vlBuD;awG
jzpfvmapzdt
Yk wGuf wkwrf ukid b
f eJ YJ uav;wku
Yd dk
b,fvjkd yKpak pmifah &SmufMurvJqw
kd mudk avhvm
MunfhMu&atmifyg/
usrwkdY&JU jrefrmrdbawmfawmfrsm;rsm;u
awmhjzifh uav;ukd vG,v
f ,
G yf J em;at;atmifvYkd
ajymwwfMuygw,f/
]]azaz rkefY0,fcJh}} qkd&ifvnf; ]]at;at;}}
vdYk vG,v
f ,
G yf J uwday;Ny;D awmh arhaewwfMuyg
w,f/ tJ'DvdkyJ tjyifoGm;&if tkyfrylqmeJY
0,fray;bl;vkYd ajymxm;ayr,fv
h nf; uav;u

tkyfvdkcsifvkdY atmf[pfikd,kdwJh tcgrsKd;rSmawmh


uav;&JU tidk'Pfukd rcHEkdifawmhbJeJY 0,fay;
wwfMuygw,f/
tJ'v
D kd uav;udu
k wday;Ny;D awmh uav;yJ
&,fvkdY vG,fvG,feJY arhypfvdkufMuwmrsKd;[m
uav;wku
Yd dk pum;rwnfatmif? uwday;Ny;D &if
'DvkdyJ vG,fvG,feJY zsufypfvkdY&w,fvkdY xifoGm;
atmifvdkY oifMum;ay;aeovkdygyJ/ tkyfukd
oli,fcsif;eJY a0rQNyD; twlwlupm;&if yef;NcHudk
vku
d yf rYkd ,fvYkd uav;ukd uwday;xm;w,f qkyd g
awmh ]]uk,
d af jymxm;wJh uwdtwkid ;f yJ uav;udk
yef;NcHvkdufydkY ay;&ygr,f/ uav;ukd uwday;
xm;Ny;D &if ay;xm;wJt
h wkid ;f uwdwnfjcif;[m
olwkdYav;awG&JU &ifxJu ,HkMunfrIudkyg &ap
ovkd? uwdwnfwwfwJh vlBuD;vlaumif; pdwf
uav;udyk g zGUH NzKd ;vmatmifvYkd tpjyK ysK;d awmif
ay;&mvnf; a&mufapygw,f/
tJ'DvdkyJ ]]'grvkyfeJY? vkyf&if bmrvkyfay;
bl;vdkY}} ajymxm;w,f qkdygawmh/ uav;udk
ajymxm;rdwJhtwkdif; wdwdususvkyfzdkY vkdyg
w,f/
rdbwa,muf? q&mwa,muf&JU wm0ef
0w&m;awGxrJ mS ta&;tBu;D qH;k 0w&m;wcku
awmh uav;udt
k ouft&G,t
f vdu
k f pnf;urf;
ay;jcif;ygyJ/ uav;wkdY&JU tjyKtrlav;awG
vdrrf m ,Ofaus;vmatmifvYkd xde;f ausmif;jyKjyif
ay;zdkY vkdovdk? vlYavmu twGif;udk 0if&r,hf
vlBuD;av;awGtjzpf uav;b0uwnf;u
b,f[mudkawmh vkyf&r,f? b,ft&mudkawmh
rvkyf&bl;qkdwmudk em;vnfatmifvYkd oifMum;
ay;zdkY vkdygw,f/ tdrfwGif;pnf;urf;rsm;[m
wu,fawmh tdrw
f iG ;f Oya'rsm;ygyJ/ uav;udk
tdrfwGif;pnf;urf;awG taMumif;ajymwJh tcg
rSm b,f[mudkawmh bmaMumifh rvkyfoifhbl;
&,fvkdY uav;odatmif &Sif;&Sif;vif;vif; ajym
jyzdkY vkdygw,f/
uav;wkdYudk pnf;urf;ay;wJh tcgrSm olY
t&G,feJYol vkdufzufwJh pnf;urf;rsKd;yJ jzpf&yg
r,f/ uav;obm0 upm;wm? aqmhwmudk
raqmheJY? NidrfNidrfxkdifaevkdY ajymwmrsKd;? uGif;xJ
rSm abmvH;k uefwmukd uef&aumif;vm; &,fvYdk
ac:kdufwmrsKd;uawmh pnf;urf;r[kwfygbl;/
&ufpufrIvkdYawmifrS ac:vkdY&ygw,f/ NyD;awmh
oH;k av;ESpt
f &G,f qGv
J w
JG wfwhJ uav;tem;rSm
wefzdk;&SdwJhypnf;? uGJEkdifwJhypnf;awG rxm;&yg
bl;/ uav;qkdwmrsKd;uawmh qGJwwfMuwm
csnf;ygyJ/ oHk;ESpfuav;ukd [kdrqGJ&? 'DrqGJ&
qkdNyD;awmh pnf;urf;vkyfvkdY r&ygbl;/
uav;ukd rvky&f bl;&,fvYdk rajymcif uk,
d hf
bmom aocsmpOf;pm; oifhygw,f/ wu,f
rvkyfoifhwhJt&mudk rvkyf&bl;vkdY uav;udk
ajymNyD;&if ajymwJhtwkdif; uav;udk wu,f
rvkyfcdik f;zkYv
d dyk gw,f/ qkdvdck sifwmu udk,fajym
vkdufwJh pum;twkdif; vkdufemzdkYyg/ tJ'DvkdrS
r[kwb
f eJ YJ rvkyef v
YJ Ydk ajymNy;D awmh uav; usu
D s
wkdif; vkdufvkyfay;aer,fqkd&ifjzifh udk,fajym
vdkufwJh rvkyf&bl;qkdwJh pum;[m vkyfaumif;
vkyfvdkY&r,fqkdwJh t"dym,fvdkY uav;wkdY ,lq
oGm;Ekdifygw,f/
vlBuD;vlaumif; pdwf"mwfrSm wm0ef,lrI
[m t"du ae&mu yg0ifygw,f/ uav;wkdYukd
ukd,fhwm0ef ukd,f,lwwfapzdkYtwGuf i,fi,f
uwnf;u avhusiahf y;zkYd vkyd gw,f/ ausmif;ae
wJh uav;t&G,u
f awmh tdrpf maygh/ ausmif;u
ygvmwJh tdrfpmukd b,fawmhrS vlBuD;u vkduf

rvkyaf y;&ygbl;/ olb


Y momol vkycf idk ;f &ygr,f/
usrwkdY EkdifiHu rdbwcsdKUu uav;udk
q&mr rdkufatmif? rqlatmif&,fvkdY q&m?
q&mrukd vufaqmifawG ay;Mu? vkyfwwfMu
ygw,f/ 'g[m uav;wkdY&JU wm0ef,lpdwfeJY
wuk,
d af &oD;jcm; &yfwnfEidk w
f hJ pdwaf wGukd csKUd ,Gi;f
oGm;atmifvkdY vkyfvkdufwmygyJ/ tifrwef
rS m ;,G i f ; wJ h tjyKrl y g/ uav;wa,muf
wm0ef,zl t
Ydk wGuf wm0ef ay;zkv
Yd nf; vkyd gw,f/
uav;EdkifwJh tdrftvkyf av;awGukd uav;ukd
vkycf ikd ;f wmrsK;d / Oyrm-aMumifav;ukt
d pmauR;
cdkif;wmrsKd;utp uav;udk vkyfcdkfif;&ygr,f/
tjypfwif a0zefw,fqkdwm[m wu,f
awmh awmfawmfav;ukrd S tvkyrf jzpfwhJ t&myg/
rdb&JU jypfwifa0zefrIudk tNrJcHae&wJh uav;
[m olYukd,fol odrfi,fpdwf 0ifvmapovkd? ol
[mvnf; olrsm;ukd jypfwifa0zefzdkY 0efrav;
wwfawmhygbl;/
usrwd[
Yk m uav;ukd uk,
d rf BuKd uw
f hJ tjyK
trlawGudkawGUwkdif; jypfwifa0zefr,fhtpm;
uav;jyifqifzdkYtwGuf tcGifhta&;ay;Munhf
r,fq&dk ifjzifh uav;a&mrdbygpdwcf sr;f omap&
rSmyg/ Ny;D awmh trSm;uk0d efcw
H wfw?hJ rSm;&ifcsuf
csif;jyif&JwJh vlBuD;vlaumif; pdwf"mwfav;udk
vnf; oGif;ay;&ma&mufygw,f/ Oyrm-uav;
arSmufvkdufvkdY azsmf&nfzdwfoGm;w,f qkdygpkdY/
uav;udk jypfwifa0zefr,fh tpm;? arSmufomG ;wJh
azsm&f nfudk t0wfav;,lNy;D awmh okwzf Ydk uav;
ukd vkyfckdif;&ygr,f/
vlYtodkif;t0dkif;xJukd 0ifwJhtcgrSm vl
tcsif;csif; taESmifht,Suf rjzpfapzdkYtwGuf
,Ofaus;rIqw
dk m vkyd gw,f/ vltcsi;f csi;f quf
qHMuwJhtcgrSm wa,mufeJYwa,muf av;pm;
wwfzdkY? rapmfum;rdapzdkYtwGuf EIwftrlt&m?
udk,ftrlt&mtm;jzifh ,Ofaus;zG,f&m vkdyg
w,f/ udk,fhudk,fukd,f av;pm;? wefzdk;xm;
wwfolrsm;[m olrsm;udkvnf; rapmfum; wwf
Muygbl;/
uav;wkdYukd ,Ofaus;apvkdol rdbrsm;
taeeJY owdjyK&rSmu uav;qdkwmrsKd;[m
ukd,fhudktNrJyJ twkcdk;aew,f qkdwmudkygyJ/
uav;udk dkif;dkif;pdkif;pdkif; rajymapcsif&ifjzifh
uav;a&SUrSm udk,fuvnf; kdif;dkif;pdkif;pdkif;
rajymrdzv
Ydk ydk gw,f/ pum;ajymwJt
h cgrSm uav;
udk jzwfrajymapcsif&if uav;pum;ajymaewJh
tcgrSmvnf; vlBu;D u jzwfrajymrdzv
Ykd ykd gw,f/
tJ'DvdkyJ ]]aus;Zl;wifygw,f}} qkdwJh pum;ukd
uav; oH;k wwfapzkt
Yd wGuf uav;wckck ud,
k hf
ukd vmNyD;awmh vkyfay;wkdif; aus;Zl;wifygw,f
qkdwJh pum;udk vlBuD;uoHk;ay;zkdY vkdygw,f/
vlBu;D vlaumif;pdwq
f w
kd m vlaY vmutwGuf
tifrwefrS toH;k 0ifwphJ w
d yf g/ vlt
Y odik ;f t0dkif;xJ
rSm r[kww
f m? rrSew
f mukd rvkyb
f ;l qkw
d hJ pdwrf sK;d
&SdwJhvlawG rsm;vmapzdkYtwGuf uav;wkdYukd
i,fi,fuwnf;u vlBu;D vlaumif; pdwu
f av;
awG&v
dS matmifvYkd arG;jrLay;zdv
Yk ydk gw,f/ vlBu;D
vlaumif;pdwfawGrsm;wJh uav;awGrsm;vmr,f
qk&d ifjzifh vlBu;D vlaumif; pdwaf wG&SdwJh vlBuD;awG
rsm;vmrSmygyJ/ uk,
d u
hf ,
kd u
f ,
dk af v;pm;wJ?h uk,
d hf
ukd,fukd,f MunfndKwJh vlBuD;vlaumif;awG rsm;
vmapzkdYtwGuf uav;wkdYukd vlBuD;vlaumif;
pdwfuav;awG oGif;ay;Mu&atmifyg/

Lifestyle 43

The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Health

acgif;udkufwwfolrsm;odkY
a'gufwmoufOD;

3/ pkNyHKacgif;udkufjcif;
tvGejf yif;xef? emusiu
f u
kd cf w
J ahJ cgif;udu
k f
jcif;ygyJ/ wESpfrSm wBudrfjzpfaeus? vwdkif; w
v? 'grSr[kwf ESpfvavmuf qufwdkuf tjyif;
txef udkufcJwmyg/ omrefaq;0g;awGeJY b,f
vdkrSroufombJ txl;ukq&m0efawG? txl;
aq;0g;awGeJYrS oufom&m&EdkifwJh a0'emyg/

rSe&f if acgif;rudu
k zf ;l ol&,fvYkd
r&Sb
d ;l xifyg&JU/ acgif;udu
k w
f m
uvnf; taMumif; trsKd;rsKd;aMumifh
jzpfEdkifawmh tem;,lvdkufwm? t&nf
vHkavmufatmif aomufvdkufwmeJY
oufomoGm;wmrsKd; &SdEdkifovdk? OD;
aESmufxJu tvHk;tusdwfvdk BuD;rm;
wJha&m*gawGvnf; jzpfEdkifwmygyJ/

vl

aemufcH a&m*gwckckaMumifh acgif;udkufwm


tawGU&rsm;wJh taMumif;&if;awGuawmh
t&ufemuswmeJY OD;acgif;'Pf&m&wmawGrSm
jzpfwJh acgif;udkufa0'emygyJ/ omref tat;rd
wm? wkyfauG; zsm;emwm? "mwfrwnfhwm?
ESmacgif;vdkPfawGa&mif&rf;wJh xdwfcwfemawG
rSmvnf; acgif;udkufjcif;u vuPmwckygyJ/

acgif;udkufwmudk . . .
- taMumif;&if;cH r&SdwJh dk;dk;acgif;udkuf
- aemufcHa&m*g wckckaMumifh acgif;udkuf
wmqdkNyD; cGJvdkY&ygw,f/

a&mfbmBuKd ;eJpY nf;xm;ovdk av;vHuu


kd cf J wwf
ygw,f/ trsm;qHk;eJY aeYpOfBuHKawGU&wJh acgif;
udkufa0'emygyJ/

taMumif;&if;cH r&SdwJh dk;dk;acgif;udkufwm


1/ zdtm;eJY yifyef;ylyefjcif;awGaMumifhjzpfwJh
acgif;udkufjcif;
pdwfzdpD;rI? t&ufemusrI? pdwfusa&m*g?
tpm;taomuf eyfausmfpm;wm? a&"mwf cef;
ajcmufwmawGaMumifh jzpfwwfygw,f/ OD;acgif;
wckvHk; ezl;? i,fxdyf? ab;ESpfbufawGrSm

2/ acgif;wjcrf;udkufjcif;
'guvnf; jzpfavhjzpfx&SdwJh a0'emwck
ygyJ/ rMumcP jzpfwwfovdk? tvkyftudkif
ysufavmufatmifvnf; r[kwfwJh a&m*gaygh/
acgif;wjcrf;? wcsKdUvnf; ESpfbufpvHk;rSm wleJY
xkaeovd?k wckcek YJ pl;aeatmifx;kd aeovdu
k u
kd f
wwfwmrsKd;yg/ trsm;tm;jzifh aq;qdkifawGu

wm

omref tudkuftcJaysmufaq;awG avmufeJY


oufomoGm;wwfayr,fh odyfqdk;vm&ifawmh
'Da&m*gtwGuf wwfuRrf;ol q&m0efawGTef;
wJh aq;0g;awGuom tqifajyrSmyg/

1/ aq;aMumifh acgif;udkufjcif;
wcsKUd aq;0g;awG&UJ ab;xGufqk;d usKd ;tjzpf
acgif;udkufygw,f/ ydkNyD;xl;jcm;wmu emusif
udkufcJrI aysmufuif;oufomapwJh aq;0g;awG
udk tvGet
f uRH aomufo;kH wmudu
k acgif;udu
k f
apjcif; taMumif;wck jzpfaewmygyJ/
2/ a[mfrkef;aMumifh acgif;udkufjcif;
trsKd;orD;awGBuHK&wJh acgif;udkufjcif;aygh/
"rwmvmwm? aoG;qHk;wm? udk,f0efaqmifwm
awGrSm qufET,faewJh acgif;udkufa0'emygyJ/

3/ ar;dk;tqpfeJY qufpyf acgif;udkufjcif;


atmufar;dk;eJY em;&Gufaemufem; tdk;
qufwJh tqpfae&mrSm wckcka&mif&rf;wm?
a&m*gwckck jzpfwmawGrSmqdk&ifvnf; acgif;
udkufygw,f/ t&G,fa&mufNyD;olawG&JU acgif;
udkufjcif; 30 &mckdifEIef;avmufu 'DtaMumif;
aMumifhvdkY qdkMuygw,f/
4/ aoG;aMum a&mif&rf;jcif;aMumifh acgif;udkufjcif;
OD;acgif;eJY vnfyif;awGu aoG;aMumawG
a&mif&rf;wmaMumifh acgif;udu
k w
f mjzpfNy;D touf
60 ausmfawGrSm tawGUrsm;ygw,f/ ta&;ay:
tajctaewckvnf; jzpfygw,f/ tjyif;txef
acgif;udkufwmeJYwGJNyD; tpm0g;&if ar;dk;emusif
wm? rsupf t
d jrifawG a00g;rIeu
f ,
G w
f m? OD;acgif;
wjyifvHk; usdef;pyfaewmawG jzpfNyDqdk&ifawmh
tjrefqHk; aq;HkoGm;&r,fh taetxm;qdkwm
owdcsyfxm;&ygr,f/
acgif;udkufjcif;qdkwmu bmrS a&a&&m&m
r&SdbJ ,m,DcHpm;NyD; aysmufuif;oGm;wwfwm
rsKd;jzpfovdk touftE&m,feD;wJh a&m*gawG&JU
tBudKvuPmvnf; jzpfaewwfwmrdkY - acgif;udkufjcif; wBudrfeJYwBudrf tMum;
rSm aeraumif;jzpfae&w,fqdk&if
- acgif;udkufaysmufaq;awG aomufvdkY
roufombl;qdk&if
- acgif;udkufjcif;u cHEdkif&nfxuf ausmf
vGefNyD; vkyftudkifysufatmif jzpfvmNyDqdk&if
q&m0efqDtjrefoGm;NyD; tBuHawmif; ukorI
cH,lzdkY rarhavsmhatmif owday;vdkufygw,f/

aoG;wdk;a&m*gtaMumif; odoifhwmawG
vif;jr&D

aoG;wd;k aepOfrmS vIy&f mS ;rI rvkyo


f ifb
h ;l ? avhusichf ef; r,loifb
h ;l qdw
k m rSm;,Gi;f wJt
h ,ltq
jzpfygw,f/ oifhwifhrQwwJh udk,fvufvIyf&Sm;rIudk yHkrSefjyKvkyfjcif;[m aoG;wdk;usapHkwifru?
udk,fvufBuHhcdkifapNyD; pdwfzdpD;rIavsmhyg;apwJhtjyif udk,ftav;csdefudkvnf; xdef;Edkifwmaygh/
oifrh mS aoG;wd;k &Sad eNyq
D &kd if q&m0efew
YJ ikd yf ifNy;D oifah vsmrf ,fah vhusichf ef; wckcu
k v
kd yk o
f ifyh gw,f/
waeYuekd m&D0ufavmufeJY wywfudk 5 &ufavmuf vrf;avQmufjcif;[m aumif;rGefwJh tavhtx
ygyJ/
pdwzf pd ;D rIaMumifjh zpfwhJ aoG;wd;k jcif;[m ,m,DrQavmufomjzpfygw,f/ pdwzf pd ;D rIcpH m;&csed rf mS
aoG;aygifcsed f tenf;i,f jrifw
h ufwwfayr,fh emwm&Snf aoG;wd;k jcif;eJY pdwzf pd ;D rIqufpyfaMumif;
udkawmh tckxd oufaorjyEdkifao;ygbl;/ aq;vdyfaomufjcif;? t&uftvGeftuRHaomufjcif;?
t0vGejf cif;eJY vIy&f mS ;rIenf;jcif;awGu aoG;wd;k jzpfapzdYk tm;ay;aewJt
h csuaf wGygyJ/ oifrh o
d m;pk
xJrmS aoG;wd;k a&m*ga0'em&Si&f w
dS ,fq&kd ifawmhoifrh mS vnf; aoG;wd;k jzpfEikd w
f hJ tvm;tvmrsm;yg
w,f/
oifu,
kd w
f ikd af wmifrodbJ aoG;wd;k a&m*gu ESpef cYJ sND y;D oifx
h rH mS wdww
f w
d af v; &Sad eEdik yf gw,f/
tJ'v
D o
k d mqd&k if aoG;wd;k a&m*g&JU vuPmawGukd rcHpm;&ayr,fv
h nf; toHww
d af oG;wd;k a&m*guESv;kH eJY
wjcm;udk,fwGif;t*FgawGudk ysufpD;apEdkifygw,f/ 'gaMumifh wESpfrSmwcgavmufawmh aoG;aygif
csdefudk q&m0efeJYjyoppfaq;rI cH,loifhygw,f/
aoG;aygifcsed rf mS atmufaoG;udak zmfjywJh ude*f Pef;uom ta&;Bu;D w,fqw
kd mr[kwyf gbl;/
tay:aoG;a&m? atmufaoG;udkyg *kjyK&rSmyg/ 120^80 qdk&if yHkrSefvdkYqdkEdkifygw,f/ oifhaoG;

aygifcsdef[m tay:aoG; 120 uae 139 eJY atmufaoG; 80 uae 89 txdMum; rSm&Sdaew,f
qdk&ifawmh aoG;wdk;a&m*g jzpfzYkd tvm;tvm pwifaeNyDvYq
kd kEd kid fygw,f/ aoG;aygifcsdef 140^90
txuf jzpfaeNyq
D &kd ifawmh aoG;wd;k a&m*gvdYk ajymEdik yf gNy/D aoG;aygifcsed u
f ed ;f *Pef;awGrsm;avav?
pdk;&drfzG,faumif;avavygyJ/
aoG;wdk;aeNyDqdkwmeJY aq;0g;rSD0JzdkYawmh rvdkao;ygbl;/ enf;enf;yg;yg;avmuf aoG;wdk;
wmuawmh pm;aomufaexdkifwJhyHkpHudk ajymif;vdkuf&if tqifajyoGm;rSmyg/ avhusifhcef;,lwm?
0dwfcswm? aq;vdyfjzwfwm? t&ufudk tcsdeftqeJYaomufwm? tiefavQmhpm;wmawG avmufeJY
xde;f vd&Yk Edik yf gw,f/ tJ'gawGeYJ xde;f vdrYk &bl;qd&k ifawmh q&m0efuoifah vsmw
f hJ aq;0g;ud
k eT ;f yg
vdrrhf ,f/ aq;vnf;aomuf&if; vkyv
f ufp use;f rma&;avhusichf ef;awG? tavhtusiahf wGuv
kd nf;
qufvyk o
f ifyh gw,f/ tJ'grSom aoG;wd;k jcif;&JU aemufqufwjJG zpfwhJ avjzwfjcif;eJw
Y jcm;use;f rma&;
jyemawGudk avQmhcsumuG,fEdkifygvdrfhr,f/
aoG;wd;k a&m*g[m ausmufuyfysupf ;D apwJh a&m*gawGxrJ mS 'kw,
d vdu
k w
f hJ a&m*gjzpfygw,f/
aoG;wdk;aMumifh ausmufuyfawGyifyef;pGm tvkyfvkyfMu&NyD; ausmufuyf&JUvkyfief;awG xdcdkuf
apygw,f/ tJ'gaMumifhyJ aoG;aygifcsdefawG wufapjyefwmrdkY a&m*goHo&mvnfawmhwmygyJ/
oifhrSm emwm&Snfausmufuyfa&m*g &Sdw,fqdk&ifawmh aq;0g;tultnDeJYomru aexdkifpm;
aomufrIyHkpHudk csifhcsdefajymif;vJvdkY aoG;aygifcsdefudk 130^80 xufrydkatmif xdef;xm;oifhygNyD/
aexdkifpm;aomufrIvdkY qdkwJh txJu pm;aomufwJh tydkif;rSmqdk&ifvnf; tdrfu[if;awGxJ
udk qm;ayghayghcsufNyD; pm;HkeJYawmh tiefavQmhpm;jcif;udp vHkavmufNyD&,fvdkY rqdkEdkifygbl;/
aemufNy;D pm;vdu
k &f ifiefaeygrS qm;"mwf (qd'k ,
D rf) trsm;Bu;D ygw,fvYkd ajymvdrYk &ygbl;/ oifpm;
aewJh wm&Sncf aH tmif jyifqifprD x
H m;wJh tpm;taomufawGrmS qm;"mwftrsm;Bu;D ygaeygw,f/
wcsKdUaygifrkefYawG? pGyfjyKwfeJY at;cJxm;wJh yDZmawGeJYat;cJtom;tvTmawGrSm qm;"mwfawG
trsm;BuD;yg/
w&m;xdik jf cif;eJv
Y nf; aoG;aygifcsed u
f kd tenf;i,favQmch sEikd yf gw,f/ w&m;xdik jf cif;u pdwu
f kd
Nidrfoufat;csrf;apwmrdkY oifhrSmaoG;wdk;&Sdaew,fqdk&if w&m;xdkifwJhenf;av;udk prf;Munfhoifh
ygw,f/ w&m;vnf;xdkifNyD; aomufaewJh aq;awGudkvnf; r&yfypfygeJY/

44

Lifestyle

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

Music

xm0&pD;qif;aer,fh
*Dwjrpfrsm;
cifarmifwdk;&JU cGeftm;jznfhrdi,f
udkrsKd; (I.R)
awG? pepfawG pOfqufrjywf ajymif;vJaewmeJYtrQ acwfpepf&JU
umv,E&m;xJrmS vlom;awGzefw;D wJh tEkynm&yfawG[m oHo&m
csm;&[wfvdk tNrJrjywf ajymif;vJvnfywf vsuf&Sdygw,f/ 'gaMumifh vlom;&JU
ESv;kH b0ifukd qGaJ qmifzrf;pm;Edik w
f hJ *DwtEkynm&yf[mvnf; olaY cwfot
Yl csed cf geJY
ol xm0& ajymif;vJvnfywfvQuf&SdaewmrkdY em;qifcHpm;ol&JUpdwfcHpm; rIay:rl
wnfNyD;uGJjym;wJh *DwtrsKd;tpm;awG[mvnf; yHkoPmefrsKd;pHk ay:xGufvQuf
&Sad eygw,f/ xkt
Yd wl tJ'v
D u
dk jJG ym;wJh *DwtrsK;d tpm;awGudk zefw;D yHak zmfaeMuwJh
*DwtEkynm&SifawG[mvnf; olYtcef;u@tvkduf &yfwnfusifvnf vQuf&Sd
Muygw,f/

acwf

tJ'DxJurS 20 &mpkaESmif;ydkif;eJY 21 &mpk


Mum;umvrSm xGufay:vmcJhwJh jrefrmjynfvkyf
Classic Rock *DwtzGUJ vkYd owfrw
S af c:qkv
d &Ykd
r,fh vp0Drsm;wjzpfvJ rZdrvIdif;tzGJU&JU *Dw
rSwfwdkifwckukd atmifjrifpGm pkdufxlay;EkdifcJh
Hkomru Left Tone yg0gtm;aumif;aumif;eJY
]]wnfNidrfcsKdjrwJh toHykdif&Sifcifarmifwdk;}} qdkwJh
emrnf[mvnf; *Dwy&dowf&UJ ESv;kH om;ukd xk;d
azmuf0ifa&mufae&m,lEkdifcJhygw,f/ 'ghtjyif
'eqefwJh taMumif;t&mawGukd kd;&Sif;
aooyfNyD; vGifjrwJhr,fvkd'DeJY aygif;pyfzefwD;
EdkifpGrf;&SdwJh oDcsif;a&;q&mawGjzpfMuwJh udkae
0if;? udak rmifarmif(tv)D ? uk&d v
J iG pf wJh olawG
[mvnf; *DwavmurSm ykdNyD;ae&m& vlodrsm;
xif&Sm;vmcJhygw,f/
'gaMumifh tqkd&Sifcifarmifwkd;eJY rZdrvIdif;
tzGJU[m acwftqufquf *DwavmurSm
vufwn
JG n
D D csw
D ufjzwfoef;cJMh uNy;D aw;oDcsi;f
rsm;eJY aw;t,fvb
f rfaygif; ajrmufjrm;pGmudzk ef
wD;xkwv
f yk cf MhJ u&mrSm olpY cH sed ef o
YJ l atmifjrifrI
twkdif;twmwcktxd &cJhayr,fh tapmydkif;
umvrSmxGuf&SdcJhwJh aw;t,fvfbrfawGu ykdrkd
vlodrsm;xif&Sm;cJhMuNyD; aemufykdif;t,fvfbrf
awGrSmawmh acwfa&pD;&JU ajymif;vJrIaMumifh
cifarmifwkd;&JU trmcHy&dowfavmufom owd
xm;rdvu
dk w
f hJ t,fvb
f rfawGvnf; &Scd yhJ gw,f/
tJ'x
D rJ mS cifarmifw;kd &JU aemufq;kH t,fvb
f rfvYkd
ajymvkdY&r,fh ]]cGeftm;jznfhrdi,f}} t,fvfbrf
vnf; tygt0ifjzpfygw,f/
tJ'Dt,fvfbrf[m wcsdefu vlBudKufrsm;
cJhwJh oDcsif;a[mif;av;awGukd pkpnf;zefwD;NyD;
jzefYcsdxm;wmjzpfygw,f/ 'gaMumifh em;rqif&
ao;olrsm; cHpm;em;qifEkdifzdkYtwGuf cifarmif
wdk;&JU ]]cGeftm;jznfhrdi,f}} t,fvfbrfxJu
oDcsif;wcsKdUukd Tef;zGJU ay;vkdufygw,f/
'Dt,fvfbrfrSm y&dowftBudKufawGUNyD;
om; oDcsi;f awGtjyif y&dowfowdrxm;rdvu
dk f
wJh oDcsif;awGvnf;yg0ifNyD; oDcsif;pkpkaygif; 12
yk'f wdwdyg0ifygw,f/ 'Dt,fvfbrf&JU tzGifh

oDcsi;f u wcsed w
f ek ;f u y&dowfrsm;&JU yg;pyfzsm;
rSm a&yef;pm;cJhwJh ]]cGeftm;jznfhrdi,f}} qdkwJh
Title oDcsif;yJjzpfygw,f/ ,aeYtcsdefxdwkdif
atmif kd;roGm;ao;bJ *E0ifwGif&pfaeao;wJh
tJ'o
D cD si;f ukd Version ajymif;xm;wJrh Zrd vIid ;f &JU
Arrangement ykdif;u dk;dk;&Sif;&Sif;eJY opfvGifrI
&dSwmaMumifh 'DoDcsif;tay: t&omopf wrsKd;
ay;pGrf;EdkifcJhum ykdNyD;*E0ifajrmufapcJhygw,f/
pmom;taMumif;t&mykid ;f uvnf; pdw"f mwfceG f
tm;ukd ay;pGrf;EkdifwJh oDcsif;jzpfaewmrdkY b,f
tcsed yf J em;axmifem;axmif em;qifo&l UJ pdwu
f kd
cGeftm;awG wkd;apcJhwmtrSefygyJ/ 'DoDcsif;&JU
Arrange [m csUJ &ifcsUJ oavmuf us,0
f ef;vSyae
Ekdifayr,fh rZdrvIdif;u oDcsif;&JU Arrange udk
csKHUNyD;vkyfoGm;wJh pdwful;[mvnf; wrsKd;wzHk
xl;jcm;rI&Sdwmukd awGU&ygw,f/ Guitar Solo
ukd tenf;i,favmufom vufpGrf;jyxm;wJh
aZmfrsKd;xG#f (rZdrvIdif;)&JU Guitar Riff awGu
wdkwkdeJYxdrdvSNyD; oDcsif;yHkpHeJYvnf; vkdufzufrI
&SdwmukdawGU&ovkd? cifarmifwdk;uvnf; t&if
wke;f u Mood twkid ;f oDqcdk w
hJ maMumifh oDcsi;f
t&omukd ysufroGm;apcJhvkdY 'Dt,fvfbrf&JU
tzGifhoDcsif;aumif; wyk'ftjzpf cHpm;rdapcJhyg
w,f/
'gaMumifh 'Dt,fvfbrfxJu oDcsif;awGukd
cHpm;em;qifMunfhrdwJhtcg tvDtwGuf *Dw
vD? vGefcJhaomaeY? jrpfeJYrD;vQH? arQmfvifhjcif;
awmifwef;rsm;? *kPm? ra<uwJrh ;D rNird ;f aomrd;k
pwJhoDcsif;awG[m em;qifcHpm;rdol&JU &ifukd
pGJNidEkdifMuvdrfhr,fvkdY ,HkMunfrdygw,f/ tJ'D
oDcsi;f awGxu
J rS udak rmifarmif (tv)D a&;whJ
tvDtwGuf *DwvDeJY *E0if*DwpmqkdBuD;
pE&m;vSxGwfa&;wJh ukPmoDcsif;ESpfyk'fu
ykdNyD; zrf;pm;EkdifpGrf;&Sdwmukd owdxm;rdygw,f/
tvDtwGuf *DwvDoDcsif;[m t&if
uwnf;u vlBuKd urf sm;cJw
h hJ oDcsi;f wyk'jf zpfovkd
xl;jcm;wJh Melody wnfaqmufyekH YJ qef;opfwhJ
Arrangement ydkif;aMumifh tqifhtwef;&SdwJh
oDcsif;wyk'ftjzpf todtrSwfjyK vufcHxm;

oDcsif;pmtkyf rsufESmzHk;/

MuwJh oDcsif;aumif;wyk'fvnf; jzpfygw,f/


oDcsi;f yHpk u
H Classic yHpk b
H ufudk ET,o
f a,mifeYJ
Rock taiGUtoufawG ykdrdkxif[yfaewmukd
awGU&NyD; tJ'Dacwfumvuwnf;u acwfa&SU
a&mufcJhwJh oDcsif;wyk'fjzpfovdk? ,aeYacwf
umvtxd vlBuKd ufrsm;aeao;wJh oDcsif;wyk'f
vnf;jzpfygw,f/ Classical bufukd ykdtm;oef
wJh udkfarmifarmif(tvD)&JU Chord Phrasing
wnfaqmufyHku Melodic jzpfvSNyD; oDcsif;yHkpH
tm;jzifh Arrange ykdif;ukdvnf; Orchestra
Mood qefqef csUJ &ifcsUJ ovkd wDxi
G q
f ef;opfEikd f
wJh oDcsif; Frame rsKd;jzpfaewmrkdY oDcsif;ukd
Arrange vkyfoGm;wJh rZdrvIdif;tzGJU&JU vuf&m
ajrmufrIuvnf; 'DoDcsif;eJYtwl olwkdYtzGJU&JU
zefwD;EkdifrI *DwpGrf;&nfudk rD;armif;xkd;jyEdkifcJh
ygw,f/ oDcsi;f taMumif;t&mu cspo
f u
l dk arQmf
vihfaewJh vlwa,muf&JUcHpm;rIukd a&;zGJUxm;
ovkd xifEkdifayr,fh Ek&GwJh pum;vHk;awG&JU
aemufrmS av;eufwhJ 'eqefraI wGuadk wGU&Ny;D
Left Tone tm;aumif;vSwJh cifarmifwdk;&JU
Vocal eJYvnf; oDcsif;yHkpHu vkdufzufrI&SdvSyg
w,f/ 'ghtjyif Solo ykid ;f rSm wD;cwfomG ;wJh aZmf
rsK;d xG#(f rZrd vIid ;f )&JU Guitar Riff awGu oDcsi;f
yHpk eH YJ Contrast jzpfaeovkx
d if&ayr,fh Guitar
Scale awG&JU qef;opfrIu 'DoDcsif;tay:ykdNyD;
ay:vGifapovkdk jzpfapcJhygw,f/
'Dae&mrSm pum;rpyfajymcsifwmu cif
armifwkd;&JU oDcsif;awGukdwD;cwfay;wJh aZmfrsKd;
xG#f (rZrd vdiI ;f ) &JU *pfwmvufo[
H m oDcsi;f yHpk eH YJ
Contrast jzpfaeovkx
d if&ayr,fh oDcsi;f yHpk w
H ikd ;f
eJY tH0ifcGifusjzpfaewm[m Rock bufudk ydk
tm;oefwhJ udak ZmfrsK;d xG#&f UJ xl;jcm;wJyh g&rDwckvYdk
todtrSwfjyK&rSmyg/ 'DoDcsif;&JU Version udk
vnf; xl;xl;jcm;jcm;tajymif;tvJ vkyrf xm;bJ
t&ifuvkdtyfcJhw,fvkdY ,lq&wJh wcsKdUtykdif;
avmufukdom jyifqifwD;cwf xm;wmuvnf;
rZdrvIdif;tzGJU&JU yg;eyfwJhpdwful;vdkY okH;oyfrd
ygw,f/ 'gaMumifh b,ftcsdefyJ em;axmifem;
axmif b,fawmhrSkd;roGm;EkdifwJh oDcsif;wyk'f
tjzpf *Dworkdif;rSm rSwfwrf;wifxm;&r,fh
oDcsif;aumif;wyk'fyJ jzpfygw,f/
*E0if*DwpmqkdBuD; pE&m;vSxGwf a&;zGJU
xm;wJh ]]ukPm}} oDcsif;av;uawmh rkdEdkyHkpH
pwD&D,kd[ef jzpfatmif Arrange vkyfxm;yHku

'DoDcsif;&JU xl;jcm;rIwckyJjzpfygw,f/ EkdifiHausmf


*DwpmqkdBuD;wOD;&JU vuf&m jzpfwJhtwkdif;
oDcsif;r,fvdk'DeJY pmom;taMumif;t&mu xdrd
tm;aumif;vSNy;D vlawG&UJ pdwrf mS ukPmpdw&f dS
oifh? xm;oifhwJh taMumif;ukd csKdjrwJh Melody
eJaY ygif;pyfNy;D ukPmw&m;rxm;Edik w
f v
hJ w
l csKUd ukd
owdoHa0*&apzkdY q&mpE&m;vSxGwfu ol
wwfpGrf;wJh *DwtEkynmeJY vrf;jyay;xm;yg
w,f/
rZrd vIid ;f tzGUJ rSm Guitar tjyif Keyboard
ydkif;udkyg wm0ef,lwD;cwfay;aewJh aZmfrsKd;xG#f
(rZrd vIid ;f ) &JU Piano Scale awG opfviG v
f yS rIu
vnf; *pfwmtEkynmrSmom vufpGrf;xufol
r[kwf? pE&m;tEkynmrSmyg tazhADZtjynhf&Sd
aMumif;ukd ol&&SdcJhwJh *DwrSL;tu,f'rDqkawG
tjyif? pE,m;udrk sK;d cif r&Sad wmhwahJ emufyidk ;f rSm
tpm;xkd; olwm0ef,l wD;cwfay;cJhwJh oDcsif;
awGeYJ tck'o
D cD si;f rSm wD;cwfomG ;wJh ol&UJ pE&m;
vufpGrf;u oufaoxlaeygw,f/
Mono (jrefrmoH) oDcsi;f awGudk oDq&
dk mrSm
vnf; olY&JUtoHyg0geJY vkdufzufyDjyifpGm oDqkd
EkdifpGrf;&SdwJh cifarmifwkd;u olY&JU Expression eJY
Mood udkwjcm;oDcsif;awGeJYrwlatmifukPm
oHeJYoDqdkxm;wmawGU&vdkY em;qifcHpm;ol & J U
pdwEf v
S ;kH udk ukPmw&m;awG vTr;f NcKH xm;ovkd
cHpm;Ekid Mf urSm rvGyJ gyJ/ 'DocD si;f &JU aemufx;l jcm;
csuw
f ckuawmh 'DocD si;f rSm yg0ifywfoufr&I cdS hJ
MuwJh tEkynm&Sio
f ;kH a,mufpvH;k [m uG,v
f eG f
oGm;cJMh uNy;D rdYk 'Dt,fvb
f rf[m olwo
Ykd ;kH a,muf
&JU qHkpnf;rIrSwfwkdifwckvkdvnf; jzpfaejyefyg
w,f/ 'gaMumifh q&mpE&m;vSxGwf&JU y&dowf
rsm;twGufa&m? udkcifarmifwkd;eJY udkaZmfrsKd;xG#f
(rZdrvIdif;)wdkY&JU y&dowfrsm;taeeJYyg trSwf
w& 0,f,o
l rd ;f qnf;em;qifoifw
h hJ t,fvb
f rf
wcsyfjzpfygaMumif; uG,fvGefoGm;MuNyDjzpfwJh
*E0if*DwpmqkdBuD; tu,f'rDpE&m;vSxGwf?
tu,f'rDukdaZmfrsKd;xG#f (rZdrvIdif;)eJY udkcif
armifwkd;wdkYtm; rSwfrSwf&& av;pm;*kPfjyK
aomtm;jzifh Tef;zGJU azmfjyay;vkduf&ygw,f/

Lifestyle 45

The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Mandalay Sketch

tpdrf;a&mif e,fedrdwfrsOf;yg;yg;
ql;iSuf

pdrf;

vJh&,fwJhndKarSmif? yif0g;Hk av,lwdrf;w,fuG,f pdrf;vJhajrmufawmif? jrLcdk;&,farSmif? [dkawmifaMumhcg;yef;


a&TOa'gif;i,fwdkY aeapmif;&if jrnfoHcsdKvSw,f tdkuG,f 0JcdkwJhvrf;/

usaemf aexdik af om rEav; atmifyifv,f


uefaygif;kd teD;? v,fawmtdraf v; 0ef;usirf mS
onfEpS yf ikd ;f odoo
d mom aus;iSuo
f m&umawG
aygrsm;vmonf/ tdru
f av;\ ta&SUbufjcrf;
rSmu NcH0if;uGufrsm;ESifhtwl o&ufukef; bkef;
awmfBu;D ausmif;0if;ESihf atmifyifv,fawmawG
&So
d nf/ awmifbufrmS u cyfpyd pf yd f vlaetdr0f if;
rsm;/ ajrmufbufrSm oajyNcHawG? opfcGNcHawG
&Sdonf/ taemufbufrSmu {uuGuf tus,f
t0ef;&So
d nfh awmdik ;f NcBH u;D wNc&H o
dS nf/ onfNcH
BuD;xJrSm ig;uefawGvnf;&Sd\? o&ufyifawG
vnf;&Sd\? oajyyifawGvnf; &Sd\/ tapmifh
wJrQyifr&SdbJ 0if;cwfNcH0if;BuD;jzpfonf/
vGecf ahJ om q,fpEk pS af usmf onfae&mav;
odkY usaemfwdkY a&mufptcsdefwGif tdrfuav;\
ta&SUbufrmS ? awmifbufrmS awGu tckvkd 0if;
awGNcHawGr&Sdao;/ ydwfpG,fdkif;yifawG awmx
aeonfh uGi;f jyifBu;D yJ jzpfonf/ tdrahf wmifbuf
acgif;&if;rSmvnf; a&tdkifwtdkif&Sdonf/ Munf
vifaoma&rSm Mumyef;awGvnf; yGifhae\/
naeapmif;vQifjzifh taemufbuf a&uefBuD;
awG&Sdonfh NcHBuD;xJodkY AsKdif;tkyfawG tdyfwef;
vmwufonf/ xdkae&ma&mufrS AsKdif;tkyfudk
awGUzl;jcif;jzpfonf/ AsKdif;awGvdkyJ wjcm;trnf
rod iSufawGvnf; naerSm tkyfvdkuf tdyfwef;
wufMuwm wtHhwMo armhMunfhrdawmh ]]tJ'g
a&bJtkyfawGav? AsKdif;awGa&m? a&bJawGa&m
eHeufvif;&if ta&SUawmif;kd ay:eJY rw&mbuf
u acsmif;ajrmif;awGbuf tpm&SmxGufMurSm}}
[k &GmcH v,form;BuD;wOD;u &Sif;jyonf/
tJ'DvdkNcHBuD;awGxJrSmom r[kwf? acgif;
&if;u a&tdkifuav;rSmvnf; a&Muufwtkyf
a&aomufqif;Mu? a&csK;d Muonf/ xdak e&mav;
rSm eHeufvif;vQif aeYpOfrjywf Mum;ae&wmu
csKd;uloHav;yJjzpfyg\/ atmifyifv,f vrdkif;
v,frsm;\ tarGtESpaf e&mrdYk v,fawmb0u
v,faum jzpfcahJ omfvnf; opf&yd 0f g;&dyf a&&dyf
awGaMumifh aus;iSufom&umwdkY\ aysmf&TifjrL;
wl ; usuf p m;&mae&mjzpf o nf / ,ck u J h o d k Y
aus;iSufom&umwdkY jrL;wl;aysmf&Tifaomae&m
jzpfcJhjcif;rSmvnf; ueOD;tpuwnf;u tpOf
tvm&SdcJhonf/ yk*Hacwf 513 ckESpfuwnf;u
qdkygawmh / onfae&modkY yk*HjynfrS rif;&Sifapm
a&muf&SdcJh\/ zcrnf;awmf ]]oD&dBwdbm0em
'dwsmy0&y@dw ok"r&mZm}} bGJUcH tavmif;
pnforl if;Bu;D \ trsuaf wmf&rS aI Mumifh yk*jH ynf
rS jynfEiS 'f Pf cH&&Smaom rif;&Siaf pmwa,muf
qifjrif;Adkvfyg tvHk;t&if;ESifh (,ck) rEav;
a'o0ef;usio
f Ykd xGucf mG cJ&h jcif;jzpfonf/ yxr
OD;pGm jrpfi,fru&mteD; NrdKUomNrdKU? 'kwd,NrdKU
opfNrKd U? wwd, jrpfi,fjrpf awmifbuf wysuf
omNrKd UoH;k NrKd Uwnfaxmifco
hJ nf/ xdaYk emuf pwkw
NrdKUjzpfaom ylwufNrdKUudkwnfaxmifNyD; tvsm;
teH wmaxmifp&D adS om uefwv
d d (ac:) atmif
yifv,fuefukd qnfawmfrcl jhJ cif;jzpfonf/ ajrmif;
Bu;D oH;k oG,?f v,fy,fo;kH aomif;? oD;xyfo;D nyf
jzifh wESpfvQif oHk;oD;pm; pdkufysKd; vkyfudkifEdkifcJh
onf/
tqdkyg atmifyifv,f uefawmfBuD;udk

ou&mZf 1151 ck? e,kev


f jynfh wevFmaeYwiG f
tr&yl&eef;pH bdk;awmfbk&m;u aemufyg Adkvf
ajcxkESifh xyfrHqnfzdkY jyifqifawmfrljyef\/
bd;k awmfb&k m;\aumif;rI r[mrkeb
d &k m;Bu;D teD;
,m,DpHeef;ESifh pHjref;awmfrlNyD; rif;rdzk&m;?
rif;nDrif;om;? rSL;awmf rwfawmf uawmfp;kd wdEYk iS fh
wuG tr&yl& aejynfawmfrS wtdrfwa,muf
ruaom jynfolrsm;ESifhtwl v,fxGefr*Fvm
qif;awmfrl ausmufpmrsm; a&;xdk;pdkufxlcJh
onf[k rSwo
f m;&onf/ ausmufpmudk zwfMunfh
MuOD;pdkY/
]] tvsm; wmoH;k awmif v,fy,fo;kH aomif;?
ajrmif;oHk;oG,fwdkYjzifh tvGefBuD;us,faom
uefwv
d d trnf&adS om atmifyifv,f uefawmf
Bu;D onf qnfu
kd efyikd f rcdik v
f u
kd iG ;f ysupf ;D onf
ud k azavmif a wmf w d k Y td k u f t &mrysuf
aumifyav[k oAnKwPf\ taqmuftOD;
udk &nfoefawmfrlvsuf jynfoljynfom;wdkY
pD;yGm;csrf;om jzpfapvdk&,f ESpfopftcgrS &uf
oH;k q,f &moDarxkef e,kev
f jynfh weifvmaeY
yifwYkd "rwm v,fxeG rf *Fvm xGuaf wmfr&l ,f}}
[laom ausmufpmyg rl&if;owfykH pmom;rsm;ESihf
twl xl;jcm;aomtjyKtrlwdkYudk bdk;awmfrif;
w&m; udk,fwdkif jyKrlaqmif&GufcJhonfudkvnf;
ausmufpm qufvufa&;xdk;xm;\/
]]uefawmftwGif; erdwf\ av;&yf
owfrSwfonfEdIuf aeaysmfydkufukefaom a&ydk;
a&>rm; om;iSuf wd&pmefwdkYtm; ab;r&Sdap[k
tmPmxm;awmfrlonfum;}}[l wrsKd;/
]]udk;axmif ckepf&m ajcmufq,fav;wm
tjyeftvSefaom edrdwftwGif; aeukefaom
a&ydk;a&>rm; om;iSufwd&pmefwdkYtm; ab;rJhjzpf
ap}} [l wrsKd; bdk;awmfbk&m; ausmufpm
wdwdususcdkifcdkifrmrm yg&SdcJhonf/
qdkvdkonfu tvsm;ckepfrdkifausmf? teH
oHk;rdkifcGJ eD;yg;&Sd atmifyifv,f uefawmfBuD;
e,fedrdwftwGif; a&ydk;a&rTm;rStp ]]aus;iSuf?
wd&pmefrsm;txd ab;rJhay;xm;cJhjcif;udk cdkifrm
apcJjh cif;jzpf\/ xdaYk Mumifv
h nf; rif;wke;f rif;Bu;D
u t&yf ae&m &wemyHak ejynfawmfBu;D
xlaxmifavaomtcg}} ta&SUbuf atmifyif
v,fuef? taemufbuf {&m0wDjrpf? awmif
bufawmiforefEiS hf aZmif;uavmuef? ajrmuf
bufeEmuefESifh rw&mjrpfwdkYtMum; &Sdaom
aMumifh &moDOwk oym,jzpfjcif;ESit
hf wl aeYpOf

ae0ifaexGuf tdyfwef;wuf?
tdyfwef; qif;Muonfh trsK;d
trnfpHk aus;iSufom&umwdkY
um;a&TNrKd UawmfBuD; aumif;uif
,H twGi;f aeajymufx;kd rus&cdS hJ
onf [k q d k M u\/ xd k Y a Mumif h
vnf; r[m*Dwvm rEav;NrKd U
bGJUoDcsif;BuD;rsm; ]]eef;a&TNrdKU
rSm? tP0g a0vQHjzmrnfh? a&
eEm0dik ;f ? wdik ;f Ncrd Nhf crd w
hf ek ?f jrref;
a&Tjynfbo
kH ?Ykd atmifaZ,sKH &wem
vQr;f w,f? pHcef;eJeY ;D }}[l vnf;
aumif;/
]]tdk}}r,farmifoHpmpm? usL;
vmazmfcsif;ETJ? vJa&TuusH? iSufoH
unif;? zvfcdk;i,fpDpDESifh? rdIif;a0&Dcg
aEGqef;i,fudk? xHkyef;uoif;}} [lvnf;
aumif;/
]]aovmawmifa&Tref;? qef;avqef;pHkpGm?
a0,efewfeef;yHkodkYyg? eEma&0ef;&Hc? ywfvnf
um a&Tref;awmifawmfom}} [l vnf;aumif;/
]]a&TMumeD? a&TMumjzL? MuL&li,f avoif;
oif;? eHY&Sif;&Sif;? tdkifrif;tdkifrif;q'ef? wlonfh
wlarm[ef? yHko@efavruGJ? NydKifromavbJ?
ysH0J,SOfETJarmifESH? iSufwnfhiSufaygif;nH? pmESH
awmifyHeDwGwf? ESrenf;onfh armifi,frSm oif
wnfo
h moifwikd ;f 0wf? csncf ifpyG u
f ,f Muifazmf
aoG;zdkYav; MumzufudkoifumaEG;vdkYav;}}[l
vnf;aumif;/
]]wif;usrf;? wif;usrf; jr&nfa&mif? ,Of
abmifa&oDwm? r,farmif? omacgifBuH tnm
avwnfrh ?S ,Ofabmifa&oDwm? oHomzdrk at;?
wGefaMumfusL;&ifhw a<u;}}[lvnf;aumif;
ajrmuf jrm;pGm pyfqdkcJhMuonf/
xdk ]]xdktwdwfudk pdwful;rQyif rSef;q
MunfhMuygbd}}/ rEav;NrdKU\ teD;0ef;usifonf
a&S;a&S;rif;tqufquf\ tajrmftjrif Bu;D rm;
rIESifh a&TNrdKUawmfom;wdkY\ ,Ofaus;aom vlY
usi0hf wfwYkd vdu
k ef mrIrsm;aMumifh awmESiahf wmif
ESi?hf a&ESiMhf umESi?hf aus;iSuEf iS hf om&umESihf tHch s;D
rcef; MunfEl;om,maom obm0ywf0ef;usif
&SdcJhonfrSm aocsmvSonf/
vGecf o
hJ nfh q,fpEk pS af usmf umvuyJ ,ck
rEav; e,ferd w
d \
f rsO;f aMumif;ay: ar;wifae
aom usaemfwdkY v,fawm tdrfav;0ef;usifrSm

aovmawmifa&Tref;? qef;avqef;pHkpGm?
a0,efewfeef;yHkodkYyg? eEma&0ef;&Hc? ywfvnfum
a&Tref;awmifawmfom . . .

a&ESifhMumESifh?
aus;iSufESifh om&umESifh&SdaecJhjcif;rSmvnf;
xdb
k ;kd bGm;tarGtESp\
f vufrwif av;rQaom
vufuseftarGtESpf jzpfacsvdrfhrnf/
Ny;D cJo
h nfh aEG&moDrmS OMoiSuw
f odu
k f usaemf
wdkY0ef;usif a&mufvmonf/ q,fESpfq,frdk;
aysmufq;kH oGm;aom OMoiSuo
f u
H kd eHeufr;kd vif;
rd;k csKyf vGr;f qGwpf zG,Mf um;&\/ tdraf &SUvQypf pf
BuKd ;vdik ;f awGay:rSmvnf; csK;d iSuaf v; awGem;Ny;D
wulul;ul aw;oDMuonf/ q,fESpfausmf0ef;
usifuvdkyJ tdrfa&SUoajyNcHBuD;xJ AsKdif;tkyf
a&aomufqif;onf/ tNrD;&SnfAGwfarmifESHu
tdrw
f cH g;rBu;D ab;u wnfuyk yf ifx&J mS &SmazGazG
todu
k af qmufNy;D AGwo
f m;orD;wdYk arG;zGm;oGm;
onf/
atmifyifv,fonf 1903 ckESpf 0ef;usif
uwnf;uv,fawmjzpfoGm;NyDyJ/ tckawmh]]vl
ae&yfuGufawG? pDrHudef;taqmuftOD;awG?
qnfawmfBu;D vQypf pfwm0g? &J&mG vQypf pfwm0g
awG}}? aygif;pnf;v,f,mawG jzpfuek Nf y/D ta&SU
dk;rtpyf EGm;vbdkYawmif? qdwfonf;awmif?
[oFm*lwq
Ykd D ta&muftaygufrsm;onfh awmrSD
vlolawmf rdwfaqGawGu awmifay:rSmvnf;
,cifuvdk awmBu;D rsurf nf;r[kwv
f Ykd aMumuf
p&mrvdak wmhw/hJ Ny;D awmh olwu
Ykd xl;xl;jcm;jcm;
ajymao;onf/
]]awmifay:uMunfhawmh}} udk&ifwdkY&Gmdk;
NrKd U e,ferd w
d f uvem;ae&mawGrmS om awm&dyf
awmif&dyf? opfyifopfawmwkawG? taemuf
buf waMumuGefu&dawmBuD; [def;xvdkYwJh/
awmrSD vlolawmf rdwfaqGwa,mufu
uAsm"mwfcHav;vnf;&SdvdkY odkYvnf; jrnf
wrf;ao;\/ ]]qHyifjzwfwJhawmif? uGefu&pf
aqmif;wJhNrdKU}} Mum;u tpdrf;a&mif e,fedrdwf
rsOf;yg;yg; wJhav/ usaemfuawmh i,fi,fu
Mum;zl;aom oDcsif;wyk'fudk owd&rd\/
]]a&Tw*d ?kH a&Tw*d b
kH &k m;rSmv}}? usm;wufwm
]]ig;&ufMumorQ}} wJh/ usaemfwdkY v,fawmtdrf
av;0ef;usif rSmawmh onfESpfydkif;aus;iSufom
&umawG pHv
k ifvmonf/ w&Gmrajymif;olaumif;
rjzpfqdkaom jrefrmpum;yHkudk[dk; ]]ta&SUdk;r
qDu aus;iSufom&umwdkY em;vnfoabm
aygufvdkY avvm;rod/

46

Lifestyle

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

Youth

wkdif; acwfwkdif;rSm vli,fqdkwmolwkdY jzwfoef;&wJhacwftajctae?


BuHKawGU&wJh pD;yGm;a&;? EkdifiHa&; b,fvdkyJ uGmjcm;uGmjcm;
arQmfvifhcsufawG? vef;qef;wuf<urIawGeJY aemifwcsdefrSm vlBuD;jzpfzdkY
tm;,laeMuwJholawGcsnf;yg/ vli,fawG avQmufwJhvrf;rSm acwfa&pD;
tajymif;tvJtwuftusawG wygwnf; ygvmwwfpNrJjzpfygw,f/
'gaMumifh vli,fawGajymwJh pum;awGuaewqifh 'DaeYacwf b0aeenf;
yHkpHuGJvGJrI? acwfa&pD;tajymif;tvJ pwmawGudkavhvmNyD; olwdkY&JU toHawGudk
The Irrawaddy u tywfpOfazmfjyoGm;rSm jzpfygw,f/

vli,f eJY acwfa&pD;

oD[wdk;

"mwfyHk -pdkif;aZmf^The Irrawaddy

acwf

]]a&mhcf? atmfNyD;qdk&wJh oDcsif;awG BudKufw,f}}

nDr&JU0goemu oDcsif;qkd&wm? yef;csDqGJwm 0goem


ygw,f/ pmtkyfzwf&wmvnf;t&rf;0goemygw,f/ b,fvkd
pmtkyfawG zwfjzpfvJqkdawmh [mo0wKawGeJY *rD&0wKawG
zwf&wm BudKufw,f/ pma&;q&mawGxJrSm tMunfawmfeJY
a[mhvdkif;udk BudKufw,f/ [mo0wKawGudkBudKuf wmuawmh
[moawGzwfvdkuf&if pdwfnpfwmawGvnf; aysmufoGm;w,f?
&ifxJrSmvnf; ayghoGm;w,f/ tJ'gaMumifhBudKufwm/
nDrtm;wJhtcsdefawGrSm oli,fcsif;awGeJY Hang out vkyf
w,f? cspfoleJYawGUw,f/ rsm;aomtm;jzifh cspfoleJYawGUwm
rsm;w,f/ oli,fcsi;f awGeJY Hang out vkyfwJhtcg kyf&SifMunfh
w,f? rkefYpm;w,f/
*D w trsKd ; tpm; tuk e f B ud K uf w ,f / rsm;aomtm;jzif h
a&mhcfudkydkBudKufw,f/ [pfyfa[mhyfudkvnf; BudKufygw,f/
tukefvHk;udk rQNyD;BudKufw,f/ nDrydktm;oefuawmh a&mhcf?
atmfNyD;qkdwJh oDcsif;awGBudKufw,f/ tckaemufqHk;em;axmif
jzpfaewJh t,fvfbrfuawmh &J&ifhatmifeJY om;om;&JU trkef;
'dkif,m&D oDcsif;acGudk em;axmifxm;w,f/ tJ'DtacGxJu
om;om;qkdxm;wJh aysmfaysmfyg;yg;av;eJY pdwfraumufygeJYqkd wJh
oDcsif;udk BudKufw,f/
tqkdawmfawGxJrSmu a&mhcftqkdawmfqkd&ifav;jzLBudKuf
w,f? [pfa[mhyf tqkdawmfxJrSm &J&ifhatmifBudKufw,f/
EdkifiHwum tqkdawmfawGxJrSmqkd&if Chris Brown eJY Avril
Lavigne udk BudKufw,f/
kyf&Sifum;awGqkd o&Jum;awG Munhf&wm BudKufw,f/
Animation eJYvkyfxm;wJh umwGef;um;av;awG Munfh&wm
BudKufw,f/ aemufqHk;Munhfjzpfxm;wJh kyf&Sifuawmh pmoif
ausmif;rSmdkufxm;wJhxdkif;[moo&Jum; oGm;Munfhxm;w,f/
jrefrmZmwfum;xJrSmqkd&ifawmh nDridk&wJh '&mrmZmwf
vrf;rsKd;awGBudKufw,f/ jrefrmtEkynm&SifxJrSmqkd&if? rdef;u
av;armf',fvfxJrSmpl;,SEdkifeJY eef;olZmBudKufw,f/ a,musfm;
av; armf',fvfxJrSm pdkif;pnfwGrfcrf;udk BudKufw,f/
Facebook oHk;wJhtcg tvStyeJY ywfoufwJh Page
awGMunfhw,f/ zuf&Sifu@av;awG Munfhw,f/
Online Shopping Website av;awGvnf;Munfhjzpf
ygw,f/
zuf&Sifqkd nDrtukefBudKufw,f/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh

ol Y a e&meJ Y o l 0wf & wmav/ t0wf j zpf q H k ; zuf & S i f u awmh


nDruausmif;wufae&awmh jrefrm0wfpHkav;awGyJ trsm;qHk;
0wfjzpfw,f/ jrefrm0wfpu
kH rkd S acwfet
YJ nD 'DZikd ;f qef;qef;av;
awGcsKy0f wfw,f/ usK&iS af wGbmawG oGm;&ifawmh vGwv
f w
G v
f yf
vyf Free style 0wfjzpfw,f/ Cute style *g0efav;awGeYJ puwf
0wf&wmvnf; BudKufw,f/
a&Smyh if;uwvwcg xGujf zpfygw,f/ trsm;qH;k 0,fjzpfwm
uawmh ,kZeyvmZmrSm0,fjzpfw,f/ awmf0ifpifwmrSmvnf;
0,fw,f? Junction Square vnf;oGm;w,f/ tm;vHk;rQNyD;
oGm;ygw,f/ nDru zdeyft&rf;BudKufawmh zdeyfav;awG0,f
pkjzpfw,f/
vli,fb0udk t"dym ,fziG yhf gqk&d if vli,fb0qkw
d m ukeNf y;D
oGm;&if jyefr&awmhbl;/ vli,fb0udk aysmfaysmf&Tif&Tifjzwfoef;
oifw
h ,f/ tyltyifqw
dk mudo
k yd rf xm;oifb
h ;l / tyltyifqw
dk m
awmh vlwkdif;rSm&dSw,f? 'gayr,fh [JAD;jzpfwmawGudk acgif;xJ
rxnfhoifhbl;? vG,fvG,feJYarhvdkufoifhw,f/ udk,fhb0udk udk,f
a&SUqufzkdY &nfrSef;csufvnf;xm;&r,f/
nDr&JU Valentines Day tpDtpOfuawmh eHeufydkif;udk
ausmif;rSm y&ufwu
D ,f&aSd wmh ausmif;oGm;r,f/ aeYv,fbufukd
cspfoleJYtwlwl qifwltus0wfNyD; jynfolY&ifjyifoGm;NyD; wdkuf
um;armif;r,f? rkefYoGm;pm;r,f/
nDr&JUtdyrf ufpw
d u
f ;l uawmhav,mOfr,f wa,muf
jzpfcsifw,f/ nDrtck t*Fvdyfpm t"duvkyfae
w,f/ tm;upm;xJrmS a&ul;&wm BuKd uw
f ,f/
ausmif;ydww
f t
hJ csed af wGqdk wywfwcgavmuf
ul;jzpfw,f/ nDrem;vnfxm;wJh tcspf&JU
t"dym,fuawmh oluvnf; ud,
k u
hf kd
onf;cHEikd &f r,f? ud,
k u
f vnf;olYudk
onf;cHEdkif&r,f/ wa,mufeJY
wa,muf yGiyhf iG v
hf if;vif;aygh/
vQdKxm;wmvnf; nDr
rBudKufbl;/

"mwfyHk -pdkif;aZmf^The Irrawaddy

Ormararmif
18 ESpf
"mwkaA' wwd,ESpf?
&efukefta&SUydkif;wuodkvf

"mwfyHk -pdkif;aZmf^The Irrawaddy

Lifestyle 47

The Irrawaddy
Vol.1, No.4
Trends

pdwfvIyf&Sm;zG,f
wufwl;zuf&Sif
vJaewJh acwfa&pD;aMumif;xJ ajymif;vJjcif;awGet
YJ wl wausmh
jyef vnfywfvmwJh acwfpm;rIawGxJu aq;rifaMumifvdkYac:
wJh cEmudk,fay: aq;rifxdk;jcif; tavhtx[m 'DaeYacwfvli,fawGMum;
rSm wufwl;qkdwJh tac:ta0:eJY jyefvnfqef;opfpGm acwfpm;vmcJhwm
q,fpkESpfwpkeD;yg; &dSawmhr,fvdkY qkd&ygr,f/

ajymif;

[dk;a&S;acwfwkef;uawmh jrefrmtrsKd;om;
awG[m aygifESpfzufrSm xdk;uGif;rifaMumif
tjynfhxdk;jc,fwwfMuNyD; 'gudkvnf; a,musfm;
yDorI&JU t*Fg&yfwcktjzpf *kPf,lwwfcJhMuyg
w,f/ aemufydkif;rSm xdk;uGif;rifaMumifxdk;jcif;
"avhu wdrfaumcJhayr,fh vufarmif;vufzsH
tp&SdwJh cEmudk,f&JU tpdwftydkif; wrsKd;rsKd;rSm
wufw;l a&;xd;k jcif;udak wmh vli,ftcsKd UujyKvyk f
Muygao;w,f/ 2000 jynfEh pS rf sm; rwkid cf ifuawmh
wufwl;xkd;w,fqkd&if vrf;o&Jqefw,f? vl
rdu
k q
f efw,fqNdk y;D trsm;uvufcx
H m;Muayr,fh
'DaeYacwfrmS awmh wufw;l xk;d wm zuf&iS w
f ckvkd
jzpfvmcJyh gNy/D tEkynmtjrifeYJ cHpm;Ny;D Munhrf ,f
qkd&ifvnf; 'g[m udk,fhcEmudk,fay:rSm yef;csD
a&;qGJyHkazmfjcif;wrsdK;yJ r[kwfvm;/
vli,fawGMum;rSm rde;f uav;awG wufw;l
xk;d wmudk t&ifuxuf vufceH m;vnfvmovdk
'g[m tEkynmwcktjzpf cHpm;odjrifru
I vnf;
vGecf w
hJ hJ oH;k av;ESpu
f xufpm&if ydrk sm;vmw,f
vdkYqkd&ygr,f/ wufwl;udk cspfol orD;&nf;pm;
vli,fpHkwGJawGMum; trSwfw& xdk;MuwmawG?
oli,fcsi;f awG tkypf v
k u
kd f wufw;l xk;d MuwmawG?
udk,fav;pm;tm;us&wJhol&JU emrnfpmwrf;?
rsufESmyHkudk xdk;wmawG pojzifh udk,fhcH,lcsufeJY
udk,f? udk,fydkif,HkMunfcsufwckeJY pGJpGJvrf;vrf;

l;oGypf mG xd;k vmMuwmudak wGU&ygw,f/ wufw;l


udk ta&mifwrsK;d wnf;r[kwb
f J ud,
k Ef pS o
f uf&m
ta&mifeJY udk,fESpfoufwJh 'DZdkif;? yef;csD? yHkwl?
pmom;? emrnfpmvH;k tp&dw
S mawGukd a&G;cs,Nf y;D
xdk;avh&SdMuygw,f/
wufwl;wcg xkd;NyD;oGm;&if aq;pGJovdkyJ
xyfwvJvJ aemufxyfwufwl;awG xyfxkd;csif
pdwjf zpfw,fvv
Ykd nf; wufw;l xk;d xm;wJo
h t
l csKUd
uqkdygw,f/ a,musmf;av;? rdef;uav;ra&G;
o&D;'D kyf<uwufwl;? aq;a&mifpHkeJYxdk;xm;wJh

wufwl;yHk'DZdkif;awGudk trSwf 15 (bD)? AdkvfcsKyfatmifqef;aps;ajrmufbuf? plyg0g;vf &wemqdkif


tay:xyfrSm&SdwJh Golden Land Tatto Studio uae &,lxm;ygw,f/

wufwl;'DZdkif;rsKd;pHkudk vljrifomwJh cEmudk,f


ae&mtESHUrSma&m tvG,fwul vlrjrifEdkifwJh
ae&mrSma&m? cEmud,
k fae&mrsKd;rSmyg cH,lcsuf
trsKd;rsKd;eJY xkd;vmMuw,fvdkYvnf; od&ygw,f/
'DaeY wufwl;[m xdk;uGif;rifaMumifuae
wqifh qif;oufu;l ajymif;vmwJh ,Ofaus;rIwck
vdkYqkdMuovdk taemufEdkifiHawGuae kdufcwf
a&TUajymif;vmwJh zuf&SifwckvdkYvnf; ajymMuyg
w,f/ aocsmwmwckuawmh ,aeYacwfrSm
wufwl;udk t&ifacwfaq;rifaMumifawGvdk
tyfwacsmif;wnf;eJY vltrsm;udk xdk;ay;wm
r[kwaf wmhbJ wcgoH;k tyfeYJ ajymif;vJx;dk vmwm
udkawGU&ygw,f/ 'g[mvnf; rvdkvm;tyfwJh
ul;pufa&m*gawG tvG,fwul rjyefYyGm;EdkifwJh
twGuf aumif;aomajymif;vJjcif;wckygyJ/
jrefrmEdik if u
H emrnfBu;D tEkynm&Sif awmf
awmfrsm;rsm;uvnf; wufwl;udk tEkynmwck
vdkaum zuf&Sifwckvdkyg l;oGyfpGm wyfwyfruf
ruf xk;d vmMuwmudk awGUae&wm[mEdik if w
H um
u emrnfBuD; *&rfrDqk& tqkdawmf wufwl;
ca&ZDawGqDuae ul;pufdkufcwfvmwJh tEk
ynm l;oGyfrIwrsKd;vdkYyJ qkd&rvm;ygbJ/
]]tdrfaxmifrI? bk&m;wnf? aq;rif&nf
pkwx
f ;kd ? oH;k rsK;d csurf ydik v
f Qif aemifjyif&efcuf
onft
h rsK;d }} qdw
k hJ qd&k ;kd pum;&daS yr,f'h b
D ufacwf
rSmawmh aemufq;kH ay: avqmpufypn;f ud&,
d m
awGeJY wufwl;udk zsufvdkY&aeygNyD/ 'gayr,fh
aps;rsm;wmu waMumif;? xdk;NyD;om;wufwl;udk
b,fawmhrS jyefrzsufbl;qkdwJh vli,ftcsKdU&JU
cdkifrmwJh qHk;jzwfcsuf? ,HkMunfcsufawGaMumifh
wufw;l yHjk yefzsuw
f m[m ta&twGuef nf;aeyg
ao;w,f/ udk,fxdk;xm;wJhyHk'DZdkif;udk rBudKuf
awmhvdkY? tp&dSwJh taMumif;tcsKdUaMumifhom
jyefzsuaf vh&MSd uygw,f/ wufw;l xd;k wJh aps;EIe;f
awGuawmh aq;trsKd;tpm;eJY 'DZdkif;yHk? t&G,f
tpm;vufreJY xdk;r,fhae&mtay:rSm rlwnfNyD;
aps;EIef; aomif;*Pef;0ef;usifuae odef;ausmf
txd aps;trsKd;rsKd;&dSygw,f/ 'DaeYacwf&JU a&pD;
aMumif;xJrSm wufwl;xdk;wmudk tl;trl;ESpf
oufolawGvnf; &dSovdk? xkd;&rSmBudKufayr,fh
tajctaetrsKd;rsKd;aMumifh rxkd;jzpfwJholawG?
vlwudk,ftBudKufwrsKd;qkdwJhtwdkif; wufwl;
rBudKufwJholawGvnf; &dSjyefygw,f/
'gayr,fh t&ifuxufpm&ifawmh wufw;l
udk vlBu;D aum? vli,faum a,musm;f ?rde;f r ra&G;
tEkynmwck? zuf&iS w
f ckvkd em;vnfvufcv
H m
wJhtwGuf aq;rifaMumifwjzpfvJ wausmhjyef
jyefvnfa&yef;pm;aewJah cwfopf Body Art vdYk
ac:wJh wufw;l udck a&ZDjzpfol vli,fawGtwGuf

udk,fh&JU ,HkMunfcsuf? l;oGyfrI? jrwfEdk;rIawGudk


cEmud,
k af y:rSm 'DZikd ;f qef;wufw;l awGeaYJ &;xd;k
yHkazmfEdkifzdkYtwGuf aemufqHk;ay:wufwl;'DZdkif;
tcsKdUukd azmfjyay;vdkufygw,f/

48

Lifestyle

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

Society

ra[mfzkef;atmifeJY tqdkawmf N udkif&mwdkY&JU vufxyfr*Fvm

wl;wl;&JUa&T&wkarG;aeYId;yGJ rdwfquf
y&dowfawGudk 1980-90 ckESpf ywf0ef;usiftcsdefawG&JU
taiGUtoufawGatmufudk jyefvnfac:aqmifoGm;r,fh tqdk
awmfwl;wl;&JU a&T&wkESpf 50 jynfh arG;aeY dI;yGJudk Zefe0g&D 30
&ufaeY trsKd;om;uZmwfHkrSm usif;yjyKvkyfr,fhtaMumif;
pme,fZif;&Sif;vif;yGJudk Zefe0g&D 20 &ufaeYu ,kZe*g;'if;
[dkw,frSm usif;yjyKvkyfcJhygw,f/

ra[mfzkef;atmifeJY tqdkawmf Nudkif&mwdkY&JU


ucsifdk;&m r*FvmaqmifeJY r*Fvm{nfhcHyGJudk Zefe0g&D
14 &ufaeYrsm;rSmprf;acsmif;? a&Tjynfat;vrf;&Sd ucsif
c&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;eJY Sky Star Hotel wdkYrSm
usif;yjyKvkyfcJhygw,f/

Miss Now How 2014

Miss Now How 2014 NydKifyGJudk Zefe0g&Dv 14 &ufaeYu Sedona


Hotel &JU Ballroom rSm usif;yjyKvkyfcJhNyD; Miss Now How 2014 qkaiG
usyf ode;f 20 udk xufEEk &k edS u
f vnf;aumif;? First Runner Up qkaiGusyf
15 ode;f udk eef;pEmvSxeG ;f eJY Second Runner Up qkaiGusyf 10 ode;f udk

[,fvifrsKd;udkwdkYu toD;oD; &&SdcJhygw,f/

"mwfyHkrsm; -a*sydkif? pdkif;aZmf^The Irrawaddy

tJvufpf? R Zmenf? xGef;td`EmAdkwdkY&JU Trio Show


Zefe0g&Dv 18 &ufaeY &efukeftrsKd;om;uZmwfkHrSm tJvufpf? R Zmenf? xGef;td`EmAdkwdkY&JU Trio Show wifqufcJhygw,f/ {nfhonf
tqdkawmftjzpf arqGdvnf; yg0ifoDqdkcJhygw,f/

ESpfopf&eHY "mwfyHkjyyGJ
Yangon United &JU pme,fZif;&Sif;vif;yGJ
jrefrmae&Sief ,fv*d &f moDtwGuf b,fvjkd yifqifraI wG vkyaf qmif
r,f? vltajymif;ta&TUudp b,fvdkvkyfrvJqdkwmeJY ywfoufNyD;
Yangon United abmvk;H toif;u Zefe0g&Dv 15 &ufaeYu uefawmf
BuD;yJavh[dkw,frSm owif;pm&Sif;vif;yGJ usif;ycJhygw,f/

OD;Zifbvl;eJY aevrif;wd&Yk UJ ESpo


f pf&eHv
Y Ykd trnf&wJ"h mwfyHk
jyyGJudk &efukef? r&rf;ukef;NrdKUe,frSm&SdwJh e0a';tEkynmjyyGJrSm
Zefe0g&D 18 &ufaeYuae 30 &ufaeYtxd usif;yaeygw,f/
'DyGJu "mwfykHawGudka&mif;csNyD; &&SdaiGudk uav;rsm;ynma&;
&efykHaiGtjzpf vSL'gef;oGm;r,fvdkY od&ygw,f/ {nfhonfawmf
"mwfykHynm&Sif Mr.Poul Broman II 2011 ckESpfudkuful;
xm;wJhwdkif;&if;om;dk;&m rSwfwrf;"mwfykHrsm;udkvnf; 'DyGJrSm
jyoxm;ygw,f/

yef;csD? yef;yk vufawGU a&;qGJjcif;ESifh


ukefypnf;rdwfquf

yef;csDausmfrif;ESifh ausmfausmfrif; (yef;yk) wdkYOD;aqmifNyD;


pma&;q&mBuD;rsm; jzpfMuonfh pnfolav;NrdKif? v,fwGif;om;
apmcspf? cspfOD;ndK? a':oef;jrifhatmifwdkY\ ykHwlrsm;udk yef;csD?
yef;ykvufawGU a&;qGJjcif;ESifh ukefypnf;rdwfqufaps;a&mif;yGJ
awmfukd Zefe0g&Dv 17 &ufrS 20 &uftxd &efukefNrdKU jrefrm
uGefAef;&Sif;pifwm MCC wGif jyKvkyfcJhonf/

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

50

Lifestyle

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

Interview

]]EdkifiHa&;vkyfcsifvdkY vlrIa&;vkyfwm r[kwfbl;}}


ema&;ulnDrItoif; Ou| OD;ausmfoleJY tifwmAsL;
arjrefrm
ol[m emrnfausmo
f kyaf qmifwOD;taeeJY y&dowf&UJ vufct
H m;ay;
rIu&kd &Sd atmifjrifaecsed rf mS rdr&d UJ atmifjrifreI aYJ usmMf um;rIuykd &[dw
vkyfief;rsm;twGuf ay;qyfcJholjzpfygw,f/ ema&;ulnDrItoif;udk OD;aqmif
wnfaxmiforl sm;xJrmS wOD;tygt0iftjzpfcNhJ y;D ,ckvuf&dS ema&;ulnrD t
I oif;&JU
Ou|tjzpf wm0ef,lxm;wJh OD;ausmfolu ema&;ulnDrItoif; 13 ESpfjynfhcJhNyD;
csed rf mS awmh olawmxGuf w&m;&Smawmhr,f&,fvYkd *sme,fwapmif&UJ ar;jref;rIrmS
ajzMum;xm;wmawGUcJh&wJhtwGuf {&m0wDu olYudkawGUqHk ar;jref;cJhygw,f/

ausmf

{&m0wD/ /OD;ausmfoltaeeJY ema&;ulnDrI


f &m;&SmawmY
toif;uaetem;,lNyD; awmxGuw
r,fvkdYajymoHMum;w,f/ tJ'g[kwfygovm;/
OD;ausmfol/ / tJ'gu ukd,fhqEukdajym
vkdufwmyg/ 'DvkdjzpfzkdYuvnf; awmfawmfBudK;
pm;&OD;r,f/ vlawGtwGuf trsm;tusKd;ukd
ay;qyfcJhwmyJ tckqkd&if 13ESpf ausmfvmawmY
tMurf;zsif; a,bk,stm;jzifY Munfh&ifawmh
ukokdvfawG&w,f/ ukokdvf&wmawmh&ayr,fY
tukov
dk u
f vnf;&wmyJ? uk,
d u
f 'Dtoif;tzGUJ
ukt
d yk cf sKy&f awmhu,
dk v
f yk o
f avmufu,
dk t
hf aemuf
ukdrvkdufvmEkdifbl;qkd&if a'goxGuf&w,f?
a'goxGufawmh tukokdvfjzpfw,f/ uav;
awG? vli,fawGuu
dk ,
dk v
hf jdk zpfapcsiw
f ,f/ uk,
d hf
xufuadk wmfapcsiw
f ,f/ tJ'q
D EaMumifh toif;
13 ESpjf ynfh Zefe0g&D 1 &ufaeYu tifwmAsL;vm
awmh tJ'v
D pkd w
d ef aYJ jymvku
d w
f myg/ tckuema&;
wck wnf;r[kwfbl;/ ema&;a&m usef;rma&;?
ynma&;? obm0ab;? ppfab;eJY ta&;ay:u,f
q,fa&;awGyg vkyfvmw,f/ ta&;ay:u,f
q,f a&; qk&d ifvnf; t&ifu oDw*lq&mawmf
Bu;D u um;wpD;vSLw,f/ tJ'u
D m;ukt
d ok;H csjzpf
wmut&ifwek ;f uqk&d ifock ukov
dk jf zpfaq;cef;
ukd vmwJt
h a&;ay:vlemawGudk aq;Hv
k u
dk yf &Ydk if;
eJY pvkyfjzpfcJYwm/ aemufNyD;aetdrfuaeajc
axmufusKd;? cg;kd;usKd;xm;wJYvlawGvmNyD;tul
tnDawmif;awmh usaemfwkdYu vkyfay;jzpfcJh
w,f/ vkyaf y;&if;eJY usaemfpOf;pm;rdwmuvlem
wif,mOfqkdwm vlemwifay;HkeJYrNyD;bl;? wcsKdU
tufqD;'ifhjzpfwJh olawGqkd&if ukd,fu oGm;r
vkdufrS cg;kd;usKd;oGm;wmwdkYbmwkdY jzpfEkdifw,f/
rvkdvm;tyfwJhjyemawG jzpfrvmEkdifatmif
enf;pepfreS w
f hJ a&S;OD;olemjyKoifwef;awG wuf
oifw
h ,f/ 'gaMumifh &efuek w
f idk ;f MuufajceDtzGUJ
ukt
d ultnDawmif;Ny;D oifay;w,f/ 'gutoif;
uaetrsm;jynfou
l dk xdxad &mufa&mufun
l ED idk f
atmif vkyfay;jzpfwmyg/ vkyfay;wJYae&mrSm
ud,
k ahf emufuvli,fawGrmS wcsKUd uvku
d Ef idk w
f ,f/
wcsKUd urvku
d b
f ;l / rvku
d w
f hJ vlawGudk pdwyf suf
NyD;pdwfxJrSm vlrIa&;vmvkyfw,fqkdNyD;bmvdkY
xJxJ0if0if xdxda&mufa&mufrvkyfcsifwmvJ?
vlrIa&;toif;tzGJUukdvmw,fqkd&ifyJ *kPf,l
aewmvm;? tJ'gaMumifih gr&Srd S rif;wkjYd zpfcsiw
f m
jzpfqkw
d ho
J abmrsKd;eJY olwYu
dk dak jymwm/ igr&Sdbl;
qk&d ifrif;wku
Yd toif;Ou| taeeJt
Y oif;acgif;
aqmifwa,muftaeeJY vkyf&r,faygh/ vkyfMu

qkNd y;D ajymvku


d w
f m/ 'Dvadk wGvyk v
f mawmhu,
dk u
f
olwu
Ydk dk qlw,fa[mufw,f/ 'gawGutukov
dk f
awGjzpfvmawmh usaemfpOf;pm;rdwmuigYaemuf
ygwJh[mukd vkyfrSjzpfawmhr,f/ igvnf;b,f
tcsed af o&rvJrajymEkid b
f ;l / b,faeYb,fa&m*g
b,fykHb,fenf; b,fae&mrSm aor,fqkdwm
b,folrS rajymEkdifbl;/ raocifukd,fhaemufyg
r,fh'Dw&m;ukdawmh &SmoGm;&r,fqkdNyD;awmh
usaemfh qEt&wae&mrSmoGm;NyD; w&m;tm;
xkwfr,fvkdY ajymwm/
OD;ausmfot
l aeeJY 13 ESpw
f m 'DavmurSm
usifvnfc&hJ awmh&&Sv
d mwJh todawGu b,fvdk
todawG trsm;qkH;vJ/
todawGuawmh vlawG&JU tusifhoDvyJ/
vlawG ukd,fusifhw&m;razmufjyefzdkY ta&;BuD;
w,f/ ukd,fusifYw&m;qkdwm jA[pdk&fw&m;
arwmw&m; 4 yg; azmufjyefrIawG&SdvkdY 'Dvkd
jyemawGrsm;wm/ usaemfww
Ydk idk ;f jynfzcifAv
dk f
csKyfatmifqef; ajymcJhovkdyJ? jA[pdk&fw&m;awG
acgif;yg;&if tJ'w
D idk ;f jynfu uyfab;trsK;d rsK;d BuKH
w,f/ tckuyfab; BuKaH e&wmaygh/ use;f rma&;?
ynma&;? ppfab;tm;vk;H jzpfaeMuwm/ 'gawGu
uk,
d u
f siw
hf &m;awG aqmufwnfr/S jynfojl ynf
om;awGuyJ vkyfvkdYr&bl;/ tpkd;&ykdif;uvnf;
'D[mawGudk vufuidk x
f m;rS wkid ;f jynfNird ;f csr;f rSm/
usaemfwYdk vlraI &;toif;tzGUJ awG tvkyrf sm;ae
w,fqkdwm wkdif;jynftkyfcsKyfwJh tpkd;&tay:rl
wnfw,f/ tpk;d &u jynfov
l x
l u
k dk vkad vao;
r&Sd jznfq
h nf;ay;r,fq&dk ifawmh vlraI &;toif;
tzGJUqkdwm &SdzkdYawmifrvkdawmhbl;/
OD;ausmfot
l aeeJY vlraI &;vkyaf e&if;eJv
Y uf
&So
d mG ;aewJh Ekid if aH &;vrf;aMumif;ukad &m b,fvkd
jrifrdvJ/
EkdifiHa&;vrf;aMumif;uawmY IyfaxG;ae
wmyJ/ twawGygaew,f/ igyJ wkid ;f jynfut
dk yk f
csKyfr,f/ igyJ orwjzpfrS wkdif;jynfaumif;
pm;r,f/ ightzGUJ tpnf; ighwyfrawmfqNdk y;D tw
awGrsm;aew,f/ vlrsKd;a&;qkdvnf; 'Dtwkdif;yJ/
twawG jzKwfrSjzpfr,f/ tm;vkH;jrefrmjynfrSm
aeaewm/ jrefrmjynfom;awGyjJ zpfw,f/ tpk;d &
ykdif;yJjzpfjzpf ygwDydkif;yJjzpfjzpf? vlrsKd;ra&G;bm
omra&G; tm;vkH;unDtpfukd armifESrawGyJ/
ukd,fhtdrfwtdrfrSm arG;zGm;vmwJh rdom;pkawG
pnf;pnf;vkH;vkH; nDnDGwfGwf&SdrS tdrfuom

,mr,f/ pnf;vk;H rIr&S&d if 'Dtrd u


f awmh aecsipf
&mr&Sdawmhbl;/ jrefrmjynfrSmaecsifwJhpdwf
&SdatmifvkyfMuzkdY tm;vkH;rSmwm0ef&Sdw,f/
OD;ausmfolpmaya[majymyGJawGvnf; oGm;
wmawGU&w,faemf/ tJ'DrSm bmawGudkt"du
a[majymwmvJ/
pwmuawmh vlraI &;toif;tzGUJ
awGuae pwmayghaemf/ e,fu
toif;tzGJUawGuvnf; vmNyD ;
tm;ay;pum; ajymay;ygOD;
qdkwmuae pvdkufwm/
]]usaemf o mor w BuD ;
jzpfcJhvQif}} pmtkyfxkwfNyD;awmhrS jrefrmwjynf
vHk;uNrdKUe,f awG&yfuGufawGuae a[majymyGJ
twGuv
f murf;vSr;f w,f/ tJ'gaMumifh vku
d Nf y;D
a[majym&ayr,fh usaemfu pma&;q&mvnf;
r[kwfbl;/ bmynm&SifBuD;rSvnf; r[kwfbl;/
ud,
k u
f vkyw
f m romcswhJ tvkyv
f yk af wmhema&;
eJY use;f rma&;? ynma&;vkyaf wmh tJ'gawG&iS ;f jy
w,f/ b,fvpkd w
d x
f m;wwfzu
Ykd kd ajymjyjzpfw,f/
raocifpyfMum;rSm vlraI &;vkyif ef;? y&[dwvkyf
ief;vkyfzdkY jA[pdk&fw&m;av;yg;udk usifhBuHtm;
xkwfzdkYwdkufwGef;jzpfw,f/ 2013 Edk0ifbmv
xdu pmaya[majymyGaJ wGukd usaemfwa,muf
wnf;ajymjzpfw,f/ usaemfpum;ajymNyD; &ifydk
*suw
f meJv
Y yk w
f mawGjyw,f/ tck 2013 'DZifbm
uaepNy;D Performance yHpk rH sK;d eJY Dancer tzGJU
xnfh NyD; vkyfjzpf cJhw,f / tJ'gxnfhjzpf&wJh
taMumif;uvnf; olwdkYudk tom;vGwfBuD;
pifay:wufNy;D ucdik ;f wmr[kwb
f ;l / usaemfajym
wJhtaMumif; t&meJYudkufnDwJh Performance
awGudkvkyfcdkif;jzpfw,f/ bmaMumifhvkyfovJ
qdk awmh i,f i ,f uumwG ef ; awG rSm zwf &wJh
ZmwfaumifawGvdkaygh/ tjriftmHku pdwfxJydk
pGJapvdkYxnfh jzpfwmayhg/
OD;ausmfot
l aeeJY ud,
k w
f wf ajrmufxm;wJh
tEkynmudka&m vufqifhurf;zdkY&Sdvm;/
tEkynmudk vufqifhurf;zdkY r&Sdygbl;/
ynmay;Zmwfvrf;wdkav;awG kduf&wmawmh&Sd
w,f/ tJ'guawmh ud,
k t
hf oif;ol toif;om;
xJu 0goemygwJh olawGeJYyJvkyfjzpfw,f/ tEk
ynmtaeeJY ajym&ifawmh tcktcsdefu kyf&Sif
avmuuawmfawmfysupf ;D aeNy/D vli,frif;om;
rif;orD;awG? topfav;awG BuKd ;pm;&rSm/ usaemf
wdw
Yk ek ;f uqd&k if rif;om;jzpfzu
Ykd kd tqltyl taiguf
cHNy;D ynmudo
k ifc&hJ wm/ tckouf&x
dS if&mS ;&Sw
d hJ
'gkdufwmOD;atmifjrifhjrwfeJY dkufwkef;uqdk&if
tprf;awG cPcPvky?f vkyNf y;D du
k v
f &Ykd w,fqkd
&ifdkuf? rSm;w,fqdk&if oluvufxJrSm BudrfvHk;
udkifxm;w,f/ BudrfvHk;eJY 0ifdkufwmyJ/ tcku
awmh 'g&dkufwmawGu rif;om;rif;orD;udk jyef
aMumufae&w,f/ Zmwfvrf;udk 'Dvdkae&mvkyf
vdu
k q
f &kd ifvnf; vkyaf y;ae&w,f/ tJ'u
D wnf;
urSm;aeNyD/ tarGay;csifwmawmh &Sdygw,f/
'gayr,fh usaemfhpdwfeJYawmh rjzpfawmhbl;/

tjyifp;D yGm;a&;t& du
k rf ,fq&kd ifrjzpfawmhb;l /
wckyJ.. Documamentry kdufr,fqdk&ifawmh
pOf;pm;&ifpOf;pm;r,f/
eef;cifaZ,smwdeYk YJ OD;ausmfol du
k rf ,fqw
kd hJ
Zmwfvrf; udpua&m../
tJ ' gu rNyD ; ao;bl ; / q&mae0if ; jrif h
ZmwfeT ;f a&;ay;aew,f/ usaemfuvnf; wu,fh
True Story yJvkdcsifwm/ ema&;ulnDrItoif;
&efyakH iGtwGuu
f m;vnf;rjzpfapcsib
f ;l / jrefrm
wjynfvHk;rSm&SdwJh vlrIa&;orm;awG? vlrIa&;
tzGJYawGtwGufudk,fpm;jyK Zmwfum;jzpfapcsif
w,f/ 'gayr,fhudk,fh[mudk,f dkuf&ifvnf;&
w,f/ ud,
k t
hf awGUtBuKH awG trsm;Bu;D &Sad yr,fh
pma&;q&mwa,muf&UJ zefw;D rIuydNk y;D xda&muf
w,f/ 'gaMumifh q&mua&;ay;r,fqakd wmh../
tNyD;awmh owfaeygNyD/
2015 a&G;aumufyGJtwGuf OD;ausmfoludk
ygwDEdkifiHa&;vkyfzdkY urf;vSrf;xm;wmrsKd;awG
&Sdvm;/
awmif;qdkwho
J lawGvnf;&Sdw,f/ 'gayr,fh
usaemf u rvk yf ygbl ;/ Edk if iH a&;vk yf csif vdkY
vlrIa&;vkyfaewmr[kwfbl;/b,ftpdk;&wuf
wufausmfolu romyJcsaer,fvdkY ajymxm;NyD;
om;/ 2015 rSm Nidrf;Nidrf;csrf;csrf;eJY ormtmZD0
ususyJ vkyfapcsifw,f/ b,fygwDb,ftzGJU
tpnf;rqdk a&G;aumufyGJ0ifr,fqdk udk,fEdkifzdkY
twGuyf v
J yk w
f ,f/ Edik zf t
Ykd wGuv
f yk w
f mu wu,fh
udk enf;rSefvrf;rSefeJY ormtmZD0usus? rSefrSef
uefuefyGifhyGifhvif;vif; dk;dk;om;om;vkyfMuzdkY
ta&;Bu;D w,f/ [dv
k t
Yl ykyt
f cs'v
D t
Yl ykycf stzGUJ
tpnf; uGJNyJatmif trsKd;rsKd;owfwmrsKd; rvkyf
oifhbl;/ tcku tJ'D tvm;tvmawGjrifaeNyD?
jzpfvnf;jzpfaeNyD/ 'gawGuraumif;bl;/ udk,f
awGuvnf; jrefrmjynftwGuyf J aumif;atmif
vkyf&rSm/ ukd,faumif;zdkY rvkyfoifhbl;/ jrefrm
jynfaumif;&if ud,
k rhf o
d m;pkaumif;rSmyJ/ jrefrm
jynfjzpfcsiw
f mjzpf? ud,
k rhf o
d m;pkaumif;zdyYk q
J &kd if
ordkif;uawmhvSrSmr[kwfbl;/ b0ed*Hk;uvSrSm
r[kwfbl;/

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

The Irrawaddy
Weekly

Vol.1, No. 4, January 26, 2014

Journal

A
Military

IN BRIEF

AkdvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvdIif
tem;,lawmhrvm;

tJyk*H avaMumif;vkdif;
vHkNcHKrI enf;
urmh avaMumif;vkdif;rsm;udk tqifh
owfrw
S af y;avh&o
dS nfh AirlineRatings.
com u tJyk*HavaMumif;vkdif;udk vkHNcKHrI
tm;enf;aom avaMumif;vkid ;f wcktjzpf
owfrSwf pm&if;oGif;azmfjyaMumif; od&Sd&
onf/ AirlineRatings.com onf Ekid if w
H um
&Sd avaMumif;vkdif; 448 vkdif;ukd vkHNcKH
pdwfcs&rI rSwfwrf;rsm;tvkduf taumif;
qkH;ESifh tqkd;&Gm;qkH; avaMumif;vkdif;rsm;
tjzpf Mu,fyGifhrsm;jzifh tqifhowfrSwf
azmfjyay;onf/ taumif;qkH;aom av
aMumif;vkdif; 10 vkdif;ukd Mu,fyGifh 7 yGifh
ay;owfrw
S af zmfjycJNh y;D jrefrmEkid if rH S tJy*k H
avaMumif;vkdif;onf Mu,fyGifh 2 yGifh
owfrSwfcsufjzifh vkHNcHKrI tenf;qkH;aom
avaMumif;vkid ;f wvkid ;f tjzpf azmfjycHc&hJ
onf/
-The Irrawaddy

arc^avmcD;vm

"mwfyHk - a*sydkif^The Irrawaddy

rkd;ukwfwGif a&Tqkdif 2 ck
wNydKifwnf; "m;jywkduf
cH&rI 1 OD; aoqkH;

AdkvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvdIifudk 68 ESpfajrmuf wyfrawmfaeY ppfa&;jytcrf;tem;wGif awGU&pOf/

wyfrawmf umuG,fa&;OD;pD;csKyf AkdvfcsKyf


rSL;Bu;D rif;atmifviId f &mxl;rS tNird ;f pm;,lawmh
rnf qdkonfhowif; wdkif;&if;om; vufeufukid f
tzGJUrsm;Mum; us,fjyefYpGm xGufay:vsuf &Sdae
onf/
xkdowif;xGufay:rIaMumifh wdkif;&if;om;
rsm; a&;qGJaeonfh wEdkifiHvHk;qdkif&m typf

tcwf&yfpJa&;pmcsKyfwGif umuG,fa&;OD;pD;csKyf
tjyif 'kwd,umuG,fa&;OD;pD;csKyfudkyg yg0if
vufrSwfxdk;Edkif&ef pDpOfxm;aMumif; wdkif;&if;
om; acgif;aqmifrsm;u ajymonf/
]]tcku yxrawmh umcsKyv
f ufrw
S x
f ;kd zdyYk J
vkyfxm;wmyg/ tckawmh 'kumcsKyfudkyg xnfh
r,f/ umcsKyu
f em;rSmud/k 'Dawmh olx;kd Ny;D aemuf

olryg&if olu rodbl;vkyfrSmpdk;vdkY 'kumcsKyfyg


vufrw
S x
f ;kd cdik ;f rvdYk vkyaf ew,f}}[k wEdik if v
H ;kH
typftcwf&yfpJa&;qdkif&m ndEdIif;a&;tzGJU
(NCCT) tzGJU0if OD;cGefOumu ajymonf/
Adv
k cf sKyrf LS ;Bu;D rif;atmifvidI o
f nf vmrnhf
2015 a&G;aumufyGJ tvGef 2016 ckESpfwGif
Page B

rEav;wkdif;a'oBuD; rdk;ukwfNrdKU?
atmifcsrf;om&yfuGuf? ywjrm;aps;wGif
zGifhvSpfxm;aom rDvD,HESifh e*g; a&Tqdkif
2 ckudk vl 10 OD;cefYu tEkMurf;pD; 0if
a&mufvk,uf "m;jywdkufrIwck ,aeY aeY
v,f 2 em&DcefYu jzpfyGm;cJhonf/ ypfcwf
rIaMumifh vlwOD; aoqkH;oGm;aMumif;?
jzpfpOfrSm "m;jy 7 OD;cefYu aoewf 2
vufjzifh a&Tqdkif 2 qdkifukd wNydKifeuf
wnf; 0ifa&mufvk,ufcJhaMumif;? e*g;
a&Tqikd rf S a&Ty
d mcsed f 4 ydmESihf taygif
cHypn;f aiGusyf ode;f 500 zd;k ? rDvsaH &Tqikd rf S
a&T 2 ydmwdkYudkvk,ufNyD; qdkifu,f 3
pD;jzifh aoewfypfazmuf xGufajy;oGm;
onf[k jyefMum;a&;0efBu;D Xmeu owif;
xkwfjyefonf/
-The Irrawaddy

Literature

"mwfyHk - Irrawaddylitfest.com

rEav; Irrawaddy Literary Festival


uefYuGufrIrsm; BuHK
olZm
{&m0wD pmayyGJawmf (Irrawaddy Literary Festival) udk 'kwd,tBudrftjzpf vmrnfh azazmf0g&DvtwGif;
rEav;NrdKUwGif usif;y&ef pDpOfaeaomfvnf; rEav;tajcpdkuf pma&;q&m? umwGef;q&mrsm; tygt0if pmay
tEkynm&Sif 70 &mcdkifEIef;ausmfu yg0ifqifETJrnfr[kwfaMumif; od&onf/
Page C 4

,refESpfu usif;yonfh Irrawaddy Literary Festival yGJawmf/

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

ykodrfNrdKUwGif pdkufxlxm;onfh uav;ppfom; ynmay;qdkif;bkwf/

"mwfyHk - qvdkif;oefYpif^The Irrawaddy

Human Rights

ykodrfwGif uav;ppfom;wOD;
axmif 1 ESpf us
qvkdif;oefYpif^ykodrf
tjynfjynfqidk &f mtvkyo
f rm;tzJUG (ILO)
u oufqikd &f mESihf nEd ikd ;f umuG,af y;xm;onfh
{&m0wDwdkif; ykodrfNrdKUrS uav;ppfom; wOD;udk

Page A -

wyfrawmf tmPmydkifrsm;u wyfajy;rIjzifh


axmif'Pf 1 ESpf csrw
S v
f u
kd af Mumif; od&onf/
taemufawmifwdkif; ppfXmecsKyf (ewc)

vufatmufcH vQypf pfEiS hf tif*sief ,


D m wyf&if;
trSwf (9) u xdk uav; ppfom;udk wyfajy;rIjzifh
zrf;qD;ta&;,lcjhJ cif;jzpfonf[k ykord t
f ajcpdu
k f
vlYtcGifhta&;tzJGUu ajymonf/
toufrjynfrh D ppfwyfx0J ifco
hJ nfh tqdyk g
uav;ppf o m; armif & J j rwf O D ; rS m ILO u
Protection Letter (umuG,p
f m) xkwaf y;xm;ol
wOD; jzpfaomfvnf; if;udk ppfwyfESifh &JwyfzGJU
yl;aygif; zrf;qD;Ny;D aemuf ppfckH ;Hk wGif axmif'Pf
1 ESpfcsrSwfcJhjcif; jzpfaMumif; vlYtcGifhta&;
apmifhMunfhumuG,fa&;uGef&uf (HRWDN)
acgif;aqmif udjk rifEh ikd u
f {&m0wDoYkd ajymonf/
]]ILO kH;u Protection Letter xkwfay;
xm;w,f/ tJ'Dpmudk ppfwyf? &Jpcef;? &yfuGuf
kH;awG tukefvHk;urf;NyD;om;/ 'gayr,fh aumif
av;tzrf;cH&NyD; wyfajy;rIeJY axmif 1 ESpf us
oGm;w,f}} [k olu ajymqdkonf/
ykodrfNrdKUe,f a&Taomif,HNrdKU ILO \
umuG,pf mjzifh tvkyv
f yk af eol armif&jJ rwfO;D udk
Ny;D cJo
h nfh 'DZifbm 'kw,
d ywf twGi;f u ppfwyf
ESihf e,fajrcH&Jpcef;wdYk yl;aygif; zrf;qD;cJhNyD; ,ck
v 7 &ufaeYwiG f wyfajy;rIjzifh axmif'Pfcsrw
S f
cJ&h m vuf&w
dS iG f armif&jJ rwfO;D rSm ykord af xmif
tusOf;uscHae&onf/
armif&jJ rwfO;D ESihf w&yfuu
G w
f nf;om; jzpf
onfh a'ocHwOD;u ]]aumifav;u taza&m?
tara&m qH;k oGm;Ny/D nDtpfukd 2 a,mufwnf;yJ
&Sdw,f/ aewmu OD;av;tdrfrSm ae&w,f/
ae&wm tqifrajyawmh wyfxu
J kd 0ifomG ;wm/
tck olYnDav;u axmif0ifpmoGm;awGUae&
w,f}} [k {&m0wDokdY ajymonf/
armif&jJ rwfO;D tm;zrf;qD;Ny;D wyfxJ tcsKyf
csxm;pOfuvnf; HRWDN rS OD;xGe;f xGe;f OD;ESihf
OD;xGe;f a&TwYkd wyfxo
J v
Ykd u
dk o
f mG ;Ny;D wyfrt
S &m&Sd

rsm;ESifh awGUqHkaqG;aEG;rI jyKvkyfcJhonf[k od&


onf/
]]'Duav;u rESpfuvnf; wyfxJu xGuf
ajy;zl;w,f/ tJ'Dwkef;uwnf;u ppfajy; aMu
nmxm;w,fwJh}}[k OD;xGef;a&Tu ajymonf/
ykodrfNrdKU trSwf 1 &yfuGuf i0efuRef;om
1 vrf;ae armif&JjrwfOD;rSm 1992 ckESpfwGif
arG;zGm;oljzpfNyD; touf 17 ESpft&G,f 2009
ckEpS u
f wyfrawmfoYkd 0ifa&mufcjhJ cif;jzpfaMumif;
od&onf/
2013 ckESpf Mo*kwfv 27 &ufpJGjzifh ILO
k;H u xkwaf y;xm;onfh umuG,pf mwGif ]]armif
&JjrwfO;D rSm toufrjynfrh D wyfrawmfopYkd ak qmif;
cH&rIukd wdik w
f ef;xm;aMumif;? ,if;wdik Mf um;rIukd
jrefrmtpdk;&ESifh ILO XmewdkYrS if;tm; pHkprf;
ppfaq;aeqJ jzpfaMumif;}} a&;om;xm;onf/
wyfrawmfoYkd pkaqmif;cH&Ny;D rS ppfajy;rIjzifh
pGypf cGJ aH e&rItay: taMumif;jyK pkpH rf;ppfaq;
qJ umvtwGif; um,uH&Sif armif&JjrwfOD;udk
aomfvnf;aumif;? rdom;pk0ifrsm;udk aomfvnf;
aumif; aESmif,
h u
S f Ncrd ;f ajcmufjcif;? zrf;qD; csKyf
aESmifjcif;? Oya'aMumif;t& w&m;pJq
G jkd cif; rjyK
vky&f ef Oya't& jyXmef;xm;aMumif; ILO k;H \
pmwGif azmfjyxm;onf/
txufazmfjyouJo
h Ykd wenf;enf;jzift
h a&;
,lrjI yKvyk v
f mygu usL;vGeo
f t
l m;Oya'aMumif;
t& ta&;,lomG ;rnf jzpfaMumif; azmfjyxm;Ny;D
ILO k;H rS qufo,
G n
f Ed iId ;f a&;t&m&Spd wdArf m&S,f
u vufrSwf a&;xkd;xm;onf/
2012 ckEpS f ZGev
f 27 &ufrS pwifumjrefrm
tpdk;&ESifh ukvor*wdkYtMum; uav;ppfom;
yaysmufa&; oabmwlnDcsufudk vufrSwf a&;
xdk;cJhjcif; jzpfonf/

qufvufwnfaqmufrnf[k ajymqdkcJhaMumif;
xkwfazmfa&;om;cJhaomaMumifh EdkifiHa&; apmifh
Munfhavhvmolrsm;? wdkif;&if;om;rsm;ESifh oH
wref todik ;f t0dik ;f Mum; jrefrmhwyfrawmfonf
tmPm&Siaf [mif;\ t&dyaf tmufrS ke;f rvGwf
ao;oavm[k ar;cGe;f xkwpf &mjzpfuek Mf uonf/
,if;owif;wGif 2013 ckESpf Edk0ifbmv
29 &uf umuG,af &;OD;pD;csKyf ;Hk (Munf;) ppfqif
a&; tpnf;ta0;cef;rwGif AdkvfcsKyfrSL;BuD;
rif;atmifvdIifu ]]'Drdkua&pDwdkY? Nidrf;csrf;a&;wdkY
qdkwmu tmPmcGJa0zdkYtwGuf r[kwfygbl;/
ppfrSefwJh 'Drdkua&pDvrf;aMumif;ay: wdkif;jynf
wnfwnfNidrfNidrf at;at;csrf;csrf;eJY wdk;wuf
apzdkYtwGuf Nidrf;csrf;a&;,lwm jzpfygw,f/
aMumufvdkUvnf; r[kwfbl;/ b,faomif;usef;
olukrd S rwdkufEkid fp&mtaMumif;vnf; r&Sdygbl;/
rwdkuf&Jp&m taMumif;vnf;r&Sdygbl;}} [k ajym
qdkaMumif; a&;om;xm;onf/
vuf&SdwGif wdkif;&if;om;rsm;u zuf'&,f
wyfrawmf zGJUpnf;a&;udk awmif;qdkvsuf&SdNyD;
tqdkygtcsufESifh ywfouf wyfrawmfu
vufcHEdkif&ef tvSrf;a0;aeyHk&onf/
]]wdkif;&if;om;awGaygif;wJh zuf'&,f wyf
u wck? wyfrawmfu wckqw
kd mawmh b,fvrkd S
rjzpfEdkifbl;/ xdyfwdkufawGUaerSmyJ/ 'Dawmh wyf
rawmfudk b,fvdkaygif;pnf;rvJ? 'gu pOf;pm;
&ygr,f/ b,fvdkvkyfrvJ? wyfrawmftaeeJY

'Dvdkajymif;vJrSmudk pdk;&drfNyD; raMumufzdkY vdkyg


w,f/ 'Dvdkjzpfwmu EdkifiHwumrSmvnf; &Sdyg
w,f/ vufcHzdkY vdkw,f}} [k NCCT tzGJU0if
a'gufwm qvdkif;vsefrkef;u ajymonf/
zuf'&,f wyfrawmfudpESifhywfouf
rnfonfhrljzifh aygif;pnf;&eftwGufudkrl rpOf;
pm;&ao;aMumif;? odkYaomf jyifqifa&;ESifh ywf
ouf Edik if aH &;rlabmifwiG f xnfo
h iG ;f aqG;aEG;
oGm;rnf jzpfaMumif; wdkif;&if;om;rsm;u ajym
onf/
xdt
Yk jyif NCCT \ wEdik if v
H ;kH typftcwf
&yfpaJ &; pmcsKyrf Ml urf;wGif zuf'&,f wyfrawmf
zGJUpnf;a&;udk xnfhoGif;xm;onfhtay: tpdk;&
bufrS vufrcHbJ jynfaxmifpw
k yfrawmfqikd &f m
udp&yf[kom oHk;pGJ&ef axmufjyxm;aMumif;
od&onf/
]]oabmxm; wif;rmwm? rwif;rmwmxuf
tajymif;tvJrSm usaemfwdkY wdkif;&if;om;awG
repfemzdYk vdyk gw,f/ 'Dawmh ppfa&; wif;rmvGe;f
&ifawmh ppfyGJawG &SnfaerSmyJ/ Nidrf;csrf;rSm
r[kwb
f ;l aygh/ ppfom;qdw
k m ppfukd vdv
k m;w,f
qdkwmu rSefw,f? ppfwdkufcsifwmudk;/ odkYaomf
udk,fhtrsdK;tcsif;csif; owfjzwfrS auseyfol
rjzpfzdkYawmh vdkygw,f}}[k wdkif;&if;om; acgif;

AkdvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvdIif tem;,lawmhrvm;

touf 60 jynh f wyf r awmf r S


tNidrf;pm;,l & rnf jzpf um wyfrawmf om;
vT wf awmf uk d ,f pm; vS ,f rsm; tpk t zGJ U u
a&G ; cs,f w if a jr m uf r nh f 'k w d , or w
jzpfvmEdkifajc&SdaMumif; wyfwGif;
owif;&yfuGufrsm;u ajymqdkaeMuonf/
umcsKyf tajymif;tvJ vkyfrnfqdkaom
owif;aMumifh wdkif;&if;om;vufeufukid fwyfzUJG
wcsKUd \ ppfa&;ydik ;f vkyaf qmifrw
I csKd Uudk jyefvnf
pdppfaeaMumif;vnf; od&onf/
]]olwb
Ykd ufu tajymif;tvJ vkyrf ,fqw
kd hJ
owif;xuf aemufwufvmr,fh umcsKyfu
b,fvv
kd q
J w
kd mrodawmh ppfa&;u b,fvrkd eS ;f
rodbl;/ 'Dawmh jyifqifrIydkif;awGawmh wwfEdkif
oavmuf pOf;pm;Mu&wmaygh}}[k wdkif;&if;om;
vufeufudkif wyfzGJUwzGJUrS wyfr[mrSL; wOD;u
ajymonf/
vuf & S d w G i f tqd k y g tajymif ; tvJ r S m
typftcwf&yfpJa&;tay: dkufcwfrIr&Sdap&ef
wdkif;&if;om;rsm;bufrS aqmif&GufaeMuNyD;
aysmhaysmif;onfh wdkif;jynfcspf wyfrawmfom;
wOD; ae&m&vm&ef arQmrf eS ;f aMumif; OD;cGeOf um
u ajymqdkonf/
vuf&dS umuG,af &; OD;pD;csKyf tem;,lygu
if;ae&mwGif 'k umuG,af &;OD;pD;csKyf 'k Akv
d cf sKyf
rSL;BuD; pdk;0if; wufvm&ef jzpfEdkifajc trsm;qHk;
[laom owif;vnf; wdik ;f &if;om;tzGUJ rsm;Mum;

jzpfay:vsuf&SdaMumif; od&onf/
AdkvfcsKyfrSL;BuD; rif;atmifvdIifonf 2011
ckESpf rwfvrS pwif wyfrawmfumuG,fa&;
OD;pD;csLyf wm0efudk xrf;cJholjzpfonf/ 1956
ckESpfwGif arG;zGm;cJhNyD; ppfwuodkvfAdkvfavmif;
oifwef; trSwf 19 ausmif;qif; jzpfonf/
2016 ckESpfwGif touf 60 jynhf tNidrf;pm;
,l&rnfjzpfonf/
]]tpOfvmuawmh tbpdk;0if;&zdkY rsm;wm
aygh/ odaYk omf bmjzpfrvJ/ ud,
k af wGvnf; b,fvkd
pcef;oGm;&rvJ qdkwmawmh rodbl;/ tb
rif;atmifvdIif em;r,fqdkwmuawmh ajym&&if
[kww
f ,f/ w&m;0if wdwu
d sus rodao;ayr,fh
em;r,fqdkwm rSefw,f/ wcsdKUudpawGudk tb
pd;k 0if;udk vTx
J m;aeNy/D bmawGjzpfrvJawmh rod
ao;bl;/ xkwjf yefzu
Ykd awmh wyfoabmrSm tJ'g
awGr&Sdbl;}} [k trnfrazmfvdkaom ppfbuf
qdkif&m t&m&SdBuD;wOD;u {&m0wDodkY ajymMum;
onf/
,ck jzpfay:aeonfh AkdvfcsKyfrSL;BuD; rif;
atmifvdIif tem;,lrnf[laom owif;ESifh
ywfoufNyD; {&m0wDu oD;jcm; twnfjyKcsuf
&,lEkdifjcif; r&Sdao;yg/
rMumao;rDu &efuek t
f ajcpdu
k f tywfpOf
xkwf True owif;*sme,fwGif wyfrawmf
taejzifh ppftmPm&Sifa[mif; tNidrf;pm; Adkvf
csKyrf LS ;Bu;D oef;a&Tcsrw
S x
f m;onft
h wdik ;f wyfukd

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

C
Media

t,f'DwmcsKyf udkatmifaZmf Shorenstein


Journalism Award qk &&Sd
vif;oefY
(Shorenstein Asia-Pacific Research Center
APARC) u {&m0wDowif;Xme wnfaxmif

olEiS hf t,f'w
D mcsKyf ukad tmifaZmftm; 2013
ckESpftwGuf Shorenstein Journalism Award
qk&Siftjzpf a&G;cs,fvkdufonf/
ta&SUawmiftm&S a'oqkdif&mowif;rsm;
wifjyrIESihf jrefrmEkdifiHqkdif&m owif;ydkYcsufrsm;
wGif vGwfvyfaom owif;rD'D,mtjzpf ol\
OD;aqmifrrI sm;twGuf ,ckuo
hJ Ydk ukad tmifaZmfukd
a&G;cs,fjcif;jzpfaMumif; Shorenstein APARC
\ aMunmcsufwGif azmfjyonf/
udak tmifaZmfu ]]usaemfwu
Ydk awmh usaemf
wkdYtvkyf usaemfwkdYqufvkyfrSmygyJ? jrefrmjynf
rSmawmh wu,f Independent Minded jzpfwJh
Journalist awGukd wu,f Independent jzpfwhJ
Media Body awGu qkawG ay;wmrsKd;awG?
EkdifiHawmfudk,fwkdifu todtrSwfjyKvmwmrsdK;
awG aemufyikd ;f rSm &Sv
d m&ifawmh aumif;wmaygh/
usaemfuawmh qk&zkYt
d wGuf bmrSvkyfchw
J mr&Sd
bl;/ {&m0wD 1993 ckEpS f pwnfaxmifuwnf;u
vkyf aqmifvmcJw
h mrSm qkwq
H yd t
f wGuf txl;
tqef;r[kwfygbl;/ usaemf auseyfygw,f}}[k
udkatmifaZmfu ajymonf/
Shorenstein Journalism Award qkonf

Page A -

tm&Sa'oqkdif&m tifwmeuftajccH owif;


ynmESifh vlrIqkdif&m rD'D,mu@wkdY tygt0if
owif;rD'D,m u@opf wnfaqmufa&;wGif
OD;aqmifaeolrsm;xJrS xif&mS ;olrsm;udk tar&d
uef owif;axmuf rpwm Walter H.Shorenstein tm; *kPfjyKonfhtaejzihf Shorenstein
Journalism Award udk ESpfpOf todtrSwfjyK
a&G;cs,fjcif;jzpfonf/
,cifu tqkyd gqkudk tm&Swu
kd t
f aMumif;
owif;ydkYMuonfh tar&dueftajcpkduf owif;
orm;rsm;tm; cs;D jri chf ahJ omfvnf; aemufyikd ;f wGif
tm&SwkdufrS owif;orm;rsm;udkyg a&G;cs,f
csD;jrihfjcif;jzpfNyD; udkatmifaZmfonf jrefrmwOD;
taejzihf tqdyk gqkukd yxrqH;k &&Sjd cif;jzpfonf/
udak tmifaZmfonf The New York Times,

"mwfyHk - James Mackay

tar&duefjynfaxmifp&k dS pwef;zd'Yk w
f uov
kd f
\ dI&ifpwdef; tm&S - ypdzdwf okawoeXme

Foreign Policy,Time Magazine, Asian Wall


Street Journal, The Guardian, Bangkok
Post ESifh The Nation ponfh owif;pmESihf

r*Zif;rsm;wGif aqmif;yg;rsm;? oH;k oyfcsurf sm;udk


t*Fvyd b
f momjzihaf &;om;cJNh y;D owif;vGwv
f yf
cGiu
fh kd jri w
fh ifaqmif&u
G cf
hJ e,fomvefEikd if u
H
csD;jrihfonfh Prince Clause Fund qkudkvnf;
2010 ckESpfu &cJhonf/
{&m0wD owif;Xmeonf 2013 ckESpf
twGuf zdvpfydkifEdkifiHu csD;jrihfonfh Asian
Publishing Awards 2013 qkrsm;xJrS Content

Development: Expressing editorial


personality across channels u@twGuf

qkukdvnf; &&SdcJhonf/
udak tmifaZmf a&;om;xm;aom The Face
of Resistance pmtkyfudkvnf; tar&duef
jynfaxmifpk&Sd University of Washington

Press u ,refESpftwGif; xkwfa0cJhonf/

{&m0wDowif;Xmeudk 1993 ckESpfwGif


vGwfvyfaom owif;rD'D,mtjzpf pwifwnf
axmifcNhJ y;D t*Fvyd b
f mom? jrefrmbmomwdjYk zifh
a&;om;azmfjyvsuf&Sdonf/

rEav; Irrawaddy Literary Festival uefYuGufrIrsm; BuHK

Irrawaddy Literary Festival udk rEav;


NrdKUwGif usif;yEkdif&ef NyD;cJhonfhESpf Mo*kwfvydkif;
u zGUJ pnf;xm;onfh pmayyGaJ wmf jzpfajrmufa&;
aumfrwD\ tzGJU0iftrsm;pkonf aumfrwDrS
Ekwx
f u
G v
f u
kd Mf uaMumif;? yGaJ wmfvyk if ef; wm0ef
rsm;udk aumfrwDtaejzifh qufvuf aqmif&u
G f
rnf r[kwaf Mumif; aumfrwDtzGUJ 0ifa[mif;wOD;
jzpfonfh rEav;NrdKU tajcpdkuf pma&;q&m?
owif;pmq&m OD;ausmf&ifjrifhu ajymonf/
]]aumfrwDawmh zGJUpnf;xm;NyD; wOD;
wa,mufwnf;u cGJxGufvkyfaqmifaeawmh
aumfrwD0ifawGukd ab;z,fxm;ovdk jzpfw,f/
'gaMumifh aumfrwD&JU wm0ef&Sdol wOD;jzpfwJh
pma&;q&m a'gufwm atmifBu;D uvnf; aumf
rwDu EkwfxGufzkdY pmwifvdkufw,f/ tJ'Dpmudk
NAw
d ed f oHtrwfBu;D *srd ;f u vufcw
H ,f/ usaemf
wkdYvnf; tck EkwfxGufpm wifvdkufNyD/ 'Dtajc
taeudk vufrcHEkdifwJh rEav;u pmaytEk
ynm &Sif 75 &mcdkifEIef;avmufvnf; ryg0if
awmhbl;vdkY od&w,f}} [k if;u ajymonf/
rEav;NrKd UwGif {&m0wD pmayyGaJ wmf aumf
rwDudk zGJUpnf;NyD;aemuf wvwBudrf tpnf;

ta0; vkyfcJhMuNyD; tpnf;ta0; vkyfaepOfwGif


pmayyGaJ wmftwGi;f kyaf o;yG?J rsuv
f n
S yhf pJG onfh
azsmfajza&;yGJ xnfhoGif;&ef tvSLaiG vufcHa&;
aumfrwD0ifwOD;rS tqkw
d ifoiG ;f cJah Mumif;? ,if;
tqdu
k kd aumfrwD0iftcsKd Uu vufrcHEikd af Mumif;
uefYuGufcJhonf[k od&onf/
,if;tjyif pmayyGaJ wmftwGi;f azsmaf jza&;
yGJ xnfhoGif;a&;ESifh ywfoufNyD; vufcHMuol
vlenf;pku aumfrwDtwGi;f rS cGx
J u
G Nf y;D oD;oefY
aqmif&GufrIrsm;udk vkyfaqmifvmonfhtwGuf
rEav;NrdKU tajcpdkuf pmaytEkynm&Sifrsm;u
{&m0wD pmayyGJawmf usif;ya&;udk uefYuGuf
vmaMumif; od&onf/
]]tvSLaiG vufcHNyDqkduwnf;u aiGaMu;
ydkif; ygvmNyD/ aiGaMu; ygvm&if emrnfysufwm
rsm;w,f/ 'gaMumifh vufrcHwm/ azsmfajzyGJ
xnfhNyDqkd &efyHkaiG vdkw,f/ oHtrwfBuD; *sdrf;
ajymqdck sut
f &awmh tJ't
D wGuf &efyakH iGr&Sb
d ;l
vdkY ajymw,f/ usaemfwkdYuawmh aiGaMu;awG
rygvmapcsib
f ;l / 'gaMumifh azsmaf jza&;udk uefY
uGufMuw,f}} [k OD;ausmf&ifjrifhu ajymonf/
aumfrwDtm; rlvwm0ef,l vkyaf qmifae

onfh vlyk*dKvfrsm; EkwfxGufoGm;jcif;aMumifh


rEav; tajcpdu
k f umwGe;f ? okyaf zmf ynm&Sif
30 ausmfu {&m0wD pmayyGJawmfwGif yg0if
awmhrnfr[kwfaMumif; NyD;cJhonfh oDwif;ywf
twGif;u xkwfjyefcJhonf/
,if;xkwjf yefcsuEf iS yhf wfoufNy;D rEav;NrKd U
tajcpdu
k f umwGe;f q&m atmifarmfu ]]usaemf
wkYd av;pm;&wJh q&mawG ryg0ifawmhwt
hJ wGuf
usaemfwkdY oabmqEeJY EkwfxGufwmyg}} [k
ajymonf/
'kw,
d tBurd af jrmuf {&m0wD pmayyGaJ wmf
udk vmrnfh azazmf0g&Dv 14? 15? 16 &ufrsm;
wGif rEav;NrKd U ukov
kd af wmfb&k m; 3 &ufMum
usif;yoGm;rnf jzpfaMumif;? tqdkyg pmay
yGaJ wmfukd jrefrmEdik if q
H ikd &f m NAw
d ed f oHtrwfBu;D
\ ZeD; Jane Heyn OD;aqmifrIjzifh usif;yrnf
jzpfaMumif; od&onf/
'kwd,tBudrf usif;yrnfh {&m0wD pmay
yGJawmfwGif rEav; yef;csDq&mrsm;u yef;csD
jycef;wck yg0ifjyornfjzpfaMumif;? pmayyGaJ wmf
odkY rEav;tajcpdkuf pmaytEkynm&Sif 60 OD;?
&efuek rf S pmaytEkynm&Sif 30 OD;ESihf Ekid if w
H um

pmayynm&Sif 26 OD; yg0ifrnf jzpfaMumif;


vuf&dS pmayyGaJ wmf aumfrwDtzGUJ 0ifwOD;jzpfol
a':rrEdkifu ajymonf/
]]tpDtpOf tao;pdwfudkawmh rqGJ&ao;
bl;/ pma&;q&m? uAsmq&m? yef;csDq&m 60
ausmf avmufawmh ygr,fxifw,f/ oHtrwf
BuD; *sdrf; a&mufvmwJhtcgrS b,fpmwrf;awG
ygr,fqkdwm qHk;jzwfoGm;r,f}} [k if;u ajym
onf/
pmayyGJawmfwGif pmtkyfqdik faygif; 10 cef;
ausmf yg0ifjyo&ef cefrY eS ;f xm;aMumif;? rEav;
wGif usif;yrnfh ,ckESpf {&m0wD pmayyGJawmf
trsdK;om; 'Drkdua&pDtzGJUcsKyf Ou| a':atmif
qef;pkMunftm; wufa&muf&ef zdwfMum;xm;
aMumif; od&onf/
yxrqHk ; tBud rf usif ; yonfh {&m0wD
pmayyGJawmfudk NyD;cJhonfhESpf azazmf0g&Dvu
&efukefNrdKU? tif;,m;vdwf [dkw,fwGif usif;y
cJNh y;D ,ckEpS w
f iG f usi;f yrnfh 'kw,
d tBurd af jrmuf
{&m0wD pmayyGaJ wmfukd rEav;NrKd U usi;f yjcif;
jzpfaMumif; od&onf/

The Irrawaddy

Constitution

wyfrawmf\ tajccHOya'tay:
okH;oyfcsuf rxkwfjyefbJ vQKdU0Sufxm;rnf
ppftpk;d & a&;qGt
J wnfjyKcahJ om 2008 zGUJ
pnf;ykt
H ajccHOya'tay: wyfrawmfu ok;H oyf
xm;aom tajccHOya' okH;oyfcsufrsm;ukd
trsm;jynfol odomap&ef xkwjf yefrnfr[kwb
f J
vQKUd 0Sux
f m;rnfjzpfaMumif; wyfrawmfom;vTwf
awmfu,
dk pf m;vS,rf sm;u {&m0wDowif;XmeokYd
ajymqkdMuonf/
wyfrawmfom;rsm; tygt0if Ekid if aH &;ygwD
rsm;rS vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm; yg0ifonfh
jynfaxmifpk vTwfawmf 2008 zGJUpnf;ykHtajccH
Oya' avhvmokH;oyfa&; yl;aygif;aumfrwDu
tajccHOya'ESifh ywfouf oabmxm;rsm;
pkaqmif;vsu&f adS eNy;D jynfaxmifpBk uchH idk af &;ESihf
zGHUNzKd;a&;ygwD? trsKd;om;'Drkdua&pD tzGJUcsKyf
tygt0if Ekid if aH &;ygwDrsm;? trsm;jynforl sm;u
tajccHOya'ESiyhf wfoufaom oabmxm;rsm;
ukd aumfrwDoYdk w&m;0ifwifjyxkwjf yefajymqkad e
Muaomfvnf; wyfrawmftaejzifhrl tajccH
Oya'tay: ok;H oyfcsuu
f dk rD',
D mrsm;ESijhf ynfol
rsm;okdY xkwfjyefwifjyrnf r[kwfbJ vQKdU0Suf
xm;rnfjzpfaMumif;? vTwfawmfokdY w&m;0if
jyNy;D rSomvQif trsm;jynfou
l od&EdS idk rf nf jzpf
aMumif;? wyfrawmfom; jynfolYvTwfawmf

"mwfyHk -a*sydkif^The Irrawaddy

arppfydkif

vTwfawmfxJrS wyfrawmfom; udk,fpm;vS,frsm;/

uk,
d pf m;vS,f Adv
k rf LS ;csKyf armifarmifu{&m0wD
odkYajymonf/
]]wyfrawmftaeeJY zJGUpnf;ykHtajccHOya'
rSmygwJh tcsuftvufwcsKdUudk awmh jyifqifzdkY
twGuf wifjyxm;wmawGawmh&Sdw,f? vTwf

awmfaumfrwDqkH;jzwfcsufcsNyD;wJh tcsdefa&muf
&ifawmh tm;vkH;od&rSmyg}}[k AdkvfrSL;csKyf armif
armifu &Sif;jyonf/
jynfolUvTwfawmf wyfrawmfom;vTwf
awmfukd,fpm;vS,fwOD;jzpfol AdkvfrSL;csKyfausmf

a&Tuvnf; ]]yl;aygif;aumfrwD&JU owfrSwfcsuf


t& wyfrawmfu jyifqifvdkwJh tcsuftvuf
awGudk vdQKU0Sufxm;&r,f? tjyifudkraygufMum;
&bl;vdYk ajymxm;w,f? zGi[
hf ajymvdYk vk;H 0r&bl;}}
[k qkdonf/
trsKd;om; 'Drkdua&pDtzGJUcsKyfOu| a':
atmifqef;pkMunfu wyfrawmfonf EkdifiHa&;
yg0ifjcif;rjyK&ef? 2008 zGJUpnf;ykHtajccHOya'
jyifqifa&; udpr sm;udk vlxak wGUqkyH rJG sm; usi;f y
awmif;qkdrIrsm; jyKvkyf vsuf&SdNyD; wkdif;&if;om;
vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;uvnf; tajccH
Oya' rjyifvQif 2015 a&G;aumufyGJ r0ifvdk[k
ajymqkad eMucsed f wyfrawmfu tajccHOya'ESihf
ywfouf oabmxm; vQKdU0Sufxm;jcif;rSm
jrefrmhEidk if aH &;twGuf tvm;tvm raumif;[k
qkdMuonf/
]]wyfrawmfbufoabmxm;qdw
k mub,f
wkef;uxkwfjyefzl;vkdYvJ/ 'guwyf&JU obm0vkd
jzpfaeNyD/ wyfrawmfom;vTwfawmfudk,fpm;
vS,fqkdwmuvnf; vTwfawmfrSm tjzLESdyfqkd
tjzLESyd ?f trnf;ESyd q
f kd trnf;ESyd &f wJo
h al wGav/
olwdkYu waoG; woH wrdefYwnf;atmufrSm &Sd
aeMuwm}} [k &Srf;trsKd;om;'Drdu
k a&pD tzGUJ csKyf
Ou| OD;cGefxGef;OD;u qkdonf/
jynfaxmifpkvTwfawmf zJGUpnf;ykHtajccH
Oya' avhvmok;H oyfa&; yl;aygif;rIaumfrwDwiG f
wyfrawmfom; vTwfawmfudk,fpm;vS,f 25 OD;?
jynfaxmifpkBuHUcdkifa&;ESifh zGHUNzdK;rI ygwD rS 52
OD;? trdsK;om;'Drdkua&pD tzJGUcsKyfrS 7 OD; tyg
t0if vTwfawmfukd,fpm;vS,f 109 OD;jzifh zGJU
pnf;xm;NyD; vmrnfhZefe0g&Dv 31 &ufaeY
aemufqkH;xm; tajccHOya'okH;oyfa&; tpD
&ifcpH mukd jynfaxmifpv
k w
T af wmfoYdk wifjy&rnf
jzpfonf/

Peace

avmcD;vmwGif typf&yfa&;? ppfa&; tygt0if tcsuf 5 csuf aqG;aEG;


arc^avmcD;vm
u&ifjynfe,f u&iftrsK;d om; tpnf;tH;k
(KNU) XmecsLyf avmcD;vmwGif usi;f yaeonfh

wdkif;&if;om; nDvmcHwGif tajccHrlrsm;? Mum;


umv apmifhMunfha&; tpDtpOfrsm;? ppfbuf
qdkif&m usifh0wfrsm;? EdkifiHa&;rlabmifESifh typf
tcwf&yfpJa&;qdkif&m ponfhtcsuf 5 csufudk
t"du aqG;aEG;aMumif; od&onf/
avmcD;vm wdik ;f &if;om;nDvmcHukd Zefe0g
&D 20 &ufrS 22 &uftxd oH;k &ufwikd u
f si;f yaeNy;D
,if;nDvmcHrS&&Sdvmonfh oabmwlnDcsufudk
tpdk;&ESifh qufvuf aqG;aEG;rnfjzpfaMumif;
od&onf/
avmcD;vm wdkif;&if;om;nDvmcH zGifhyGJwGif
KNU Ou| rlwl;aq;zdk;u jrefrmEdkifiH\
xdv,
G f &Sv,
G af eaom Edik if aH &;tajctaewGif
atmifjrifonfh Nidrf;csrf;a&; azmfaqmifEdkif&ef
Nird ;f csr;f a&; oabmwlncD surf sm;udk &J&0J 0hH v
hH uf
rSwfxdk;ordkif;rSwfwdkif wifMu&efajymonf/
]]usaemfwYkd wOD;csi;f pDrmS b,ftaESmiftzGUJ
rS rxm;bJ vGwv
f w
G v
f yfvyfawG;ac:Ny;D aumif;
wJh tem*wfukd zefw;D zdv
Yk ykd gw,f/ vufeufuikd f
tzGJUawGtaeeJY EdkifiHa&; jyemajz&Sif;csdefrSm

jywfom;wJh Edik if aH &;OD;aqmifraI tmufrmS emcHrI


aumif;aumif;eJY t"dyg ,f&w
dS ahJ jymif;vJr&I adS tmif
yHhydk;zdkYvdkw,f}}[k if;u wdkufwGef;onf/
KNU Ou| rlwl;aq;zdk;u Nidrf;csrf;a&;
azmfaqmif&m pdwfaumif; apwemaumif;
xm;&efvakd Mumif;? y#dyuukd tMurf;zufajz&Si;f
jcif;Muonfh ordik ;f qd;k udk toufroGi;f &efwu
kd f
wGef;Edk;aqmfNyD; trSm;vkyf&efraMumufbJ vkyf
aqmifMu&ef ajymonf/
]]'Dwacgufuvnf; orw? wyfrawmfeJY
vTwfawmfjyef a&;qGJw,fvdkYajymw,f? olwdkY
tydik ;f u cka&;qGw
J mu wdik ;f &if;om;awGoabm
eJY awmfawmf udu
k n
f v
D mygNy}D }[k wEdik if v
H ;kH qdik f
&mtypfcwf&yfpJa&; ndEIid fa&;tzGUJ rS a'gufwm
qvdkif;vsefrkef;u ajymonf/
wdkif;&if;om; aqG;aEG;yGJrsm;ESifh typfcwf
&yfpaJ &;wdw
Yk iG f tpd;k & ppfwyfyikd ;f rS ,cifuxuf
ydrk ykd g0ifvmaMumif;ndE idI ;f rIrsm;wGif ,cifuxuf
ydrk ykd iG v
hf if;vmaMumif; a'gufwm qvdik ;f vserf ek ;f
u qufajymonf/
]]Nird ;f csr;f a&;jzpfpOfrmS wyfrawmfrygvdrYk &
bl;/ ckjynfaxmifpk tcef;u@wdkYawGrSmvnf;

yg0if aqG;aEG;vmw,f/ olwdkYyg0ifwJh Nidrf;csrf;


a&;&rS a&&SnfwnfNrJr,f/ t"du uawmh ck
aemufqHk;&xm;wJh rlMurf;ESpfckxJu wlnDwmpk
r,f/ rwlnw
D mudk cknMd uwJh oabmygbJ?aemuf
qHk;rSmawmh rlMurf;[m wckyJjzpfvmrSmyg }} [k
if;u ajymonf/
wdkif;&if;om; vufeufudkiftzGJUrsm;xJwGif
&Sr;f jynf jyefvnfxal xmifa&;aumifpD (RCSS)
rS wdkif;&if;om;rsm; vufcHxm;onfh vdkifZm
oabmwlncD suu
f kd vufrw
S af &;xd;k xm;jcif;r&Sd
ao;ouJhodkY wdkif;&if;om;trsm;pk yg0ifzGJUpnf;
xm;aom wEdkifiHvHk;qdkif&m typfcwf&yfpJa&;
ndEdIif;aqmif&Gufa&;tzGJUwGif yg0ifjcif;r&Sdao;
aMumif; awGU&onf/
RCSS taejzifh tpd;k &\ vkyx
f ;kH vkyef nf;
udk vufcHxm;aMumif; tpdk;& ajymMum;onfh
typftcwf&yfpJNyD;rSom EdkifiHa&; oabmwlnD
csufudk qufvufaqG;aEG;vdkaMumif;[k RCSS
rS AdkvfrI;BuD; pdkif;vSuajymonf/ ]]wdkif;&if;om;
awGoabmudk rqefu
Y sib
f ;l / rleYJ &yfwnfcsuu
f
awmh wlwlygbJ/ 'DaqG;aEG;yGJrSm usaemfwdkYbuf
uvnf; twwfEdkifqHk; aqG;aEG;oGm;rSmyg}} [k

if;u qufajymonf/
avmcD;vm wdik ;f &if;om; nDvmcHoYkd ucsif
vGwv
f yfa&; wyfrawmf (KIA^KIO)? &Sr;f jynf
jyefvnfxlaxmifa&; aumifpD(RCSS^SSA)?
watmif; trsK;d om; vGwaf jrmufa&; wyfrawmf
(TNLA)? u&ifeD trsKd;om; wkd;wufa&;ygwD
(KNPP)? rGejf ynfopfygwD (NMSP)? &cki
d t
f rsK;d
om; aumifpD (ANC)? &cdik jf ynf vGwaf jrmufa&;
ygwD (ALP)? ytkdY0f trsKd;om; vGwfajrmufa&;
tzG J U (PNLO)? vm;[l 'D rk d u &uf w pf o r*
(LDU)? ]]0}}trsK;d om;tzGUJ csKyf (WNO)? yavmif
jynfvGwfajrmufa&; wyfOD; (PSLF)? csif;trsKd;
om; wyfO;D (CNF)? &Sr;f jynf wd;k wufa&;ygwD^
&Srf;jynf wyfrawmf ajrmufykdif; (SSPP^SSA)?
wd;k wufaom Ak'b
mom u&iftrsK;d om; wyfr
awmf (DKBA)? u&iftrsK;d om; vGwaf jrmufa&;
wyfrawmf (KNLA)? rGet
f rsK;d om; umuG,af &;
wyfrawmf (MNDA) ESifh &cdkifjynf wyfrawmf
(AA)wdkY wufa&mufcJhNyD; jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m
ausmif;om;rsm;'Dru
kd &ufwpfwyfO;D (ABSDF)
rS avhvmoltjzpf wufa&mufaMumif; od&
onf/

The Irrawaddy
Weekly

Vol.1, No. 4, January 26, 2014

Journal

E
Peace

IN BRIEF

]]awmfvSefa&;}} pum;vkH; rokH;&ef tpkd;&


awmif;qkdrI avmcD;vm nDvmcHwGif tjiif;yGm;

'pf*spfw,f EdkifiHom;pdppfa&;
uwf xkwfay;&ef BudK;yrf;rnf
Ekid if o
H m;rSwyf w
Hk if pdppfa&;uwfjym;rsm;
uku
d eG yf sLwmjzifh ku
d Ef ydS af y;&onfh 'pf*spw
f ,f
EkdifiHom;rSwfykHwif pdppfa&;uwfrsm;tjzpf
ajymif;vJxw
k af y;Ekid &f ef BuK;d yrf;oGm;rnfjzpf
aMumif; vl0ifrBI u;D Muyfa&;ESihf jynfot
Yl iftm;
'kwd,0efBuD; OD;ausmfausmf0if;u Zefe0g&D
v 22 &ufaeY usi;f yjyKvyk o
f nfh jynfov
Yl w
T f
awmftpnf;ta0;wGif ajymqkdonf/ xdkvkyf
ief;taumiftxnfazmf&mwGif wEdkifiHvkH;
wNyKd iw
f nf;aqmifu
G af &; (odrYk [kw)f OD;pm;
ay;e,fajrcGJ tydkif;vkdufaqmifGufa&;
vQyfppfpGrf;tm;? qufoG,fa&;enf;ynm
Network rsm; csw
d q
f ufa&;? uRr;f usi0f efxrf;
rsm; avhusifharG;xkwfay;a&;ponfh vkyfief;
rsm;ESifhyg csdwfqufpOf;pm;aqmif&Gufvsuf&Sd
aMumif; OD;ausmfausmf0if;u ajymonf/

arc^avmcD;vm

-The Irrawaddy

"mwfyHk - pdkif;aZmf^The Irrawaddy

befaumufESifh teD;w0dkuf
ta&;ay:tajctae aMunm

2014 u&ifESpfopful;yGJawmfwGif ppfa&;jycsDwufvmonfh KNU ^ KNLA^ PC wyfzGJU0ifrsm;/

wdik ;f &if;om; vufeufuidk t


f zGUJ trsm;pku
if;wkdYonf ,HkMunfcsufaMumifh vufeufudkif
wdu
k yf 0JG ifaeMujcif;ukd uGu
J jJG ym;jym; odapvdjk cif;
aMumifh awmfveS af &;qkad om pum;vk;H ukjd zKw&f ef
oabmrwlbJ&SdaeonfhtwGuf tjyif;txef
jiif;ckH aqG;aEG;ae&aMumif;? ucsifjynfe,f?
ucsifvGwfvyfa&;wyfrawmf (KIA) XmecsKyf
vdkifZmwkdif;&if;om; nDvmcHwGif rlvcsrSwfcJh
aom Edik if aH &;rlabmifowfrw
S Nf y;D rStypftcwf

&yfpJ&efqkdaom rl0g'ukd ,cktcg typfcwf


&yfpJNyD;rS EdkifiHa&;aqG;aEG;rnfqkdaomrl0g'
ajymif;vJjcif;? vdik Zf mnDvmcHwiG o
f abmwlxm;
cJjh cif;r&Sad om wdik ;f &if;om;aygif;pHo
k abmwlnD
rSom typftcwf&yfpaJ &;udk wNyKd ief ufvufrw
S f
xdk;&rnfqkdaom tcsufrsm;ukdyg nDvmcHwGif
aqG;aEG;vsuf&SdaMumif; od&Sd&onf/
Page F 4

Land Confiscation

ppftpkd;&acwf ajrodrf;qnf;rI ajz&Sif;a&;


orw OD;odef;pdefESifh vTwfawmf xdyfwkdufawGUjyef

"mwfyHk - a*sydkif^The Irrawaddy

u&ifjynfe,f? avmcD;vmwGif usi;f yvsuf


&Sdaom wkdif;&if;om; nDvmcHwGif wkdif;&if;om;
vufeufukdiftzGJUrsm; yg0ifzGJUpnf;xm;aom
wEdkifiHvHk;typftcwf&yfpJ a&;ndEdIif; a&;tzGJU
(NCCT) u a&;qGJxm;onfh typftcwf&yfpJ
a&;pmcsKyfwGif awmfvSefa&;qdkonfh pum;vkH;
rok;H &ef tpd;k &u awmif;qkx
d m;rItay:wkid ;f &if;
om; vufeufuidk f tzGUJ trsm;pku oabmrwlbJ
tjiif;yGm;rIrsm; ay:aygufvsuf&Sdonf/

0efBuD;csKyf ,ifhvwftpdk;& jzKwfcs


a&;twd k u f t cH r sm;\ qE j yaejcif ; ud k
wkHYjyefonfhtaejzifh tpdk;&u befaumuf
ESifhteD;0ef;usif NrdKUrsm;wGif Zefe0g&D 21
&ufaeYrS p &ufaygif; 60 ta&;ay:tajc
tae aMunmvdkufaMumif; owif;rsm;wGif
azmf j yxm;onf / ,if ; aMunmcsuf t &
tpd;k &taejzifh qEjyolrsm;tm; vlpck jJG cif;
zrf;qD;jcif;rsm; vkyfaqmif&ef &JESifhppfwyf
udk 0efBuD;csKyfu tjynfht0 wm0efay;cGifh
&S d a Mumif ; ? nrxG u f & trd e f Y xk w f c G i f h ?
owif;rD'D,mtay: uefYowfcGifhESifh EdkifiH
a&;t& pka0;cGifhrsm;udk uefYowfEdkifrnf
jzpfaMumif; od&onf/
-The Irrawaddy

xufEdkifaZmf
orwOD;ode;f pdeu
f ppftpk;d &vufxuf wEdik if v
H ;kH wGif jzpfymG ;cJah om ajrodr;f qnf; cH&rIrsm;ukd tpd;k &u ajz&Si;f
aqmif&Gufvsuf&Sdonf[k Zefe0g&Dv 21 &ufaeY usif;yonfh jynfaxmifpkvTwfawmf tpnf;ta0;okdY o0PfvTm
ay;ydkY taMumif;Mum;cJhaomfvnf; vTwfawmfudk,fpm;vS,frsm;u orwOD;odef;pdeftpkd;&onf t"rajrodrf;rIrsm;udk
ajyvnfatmifajz&Sif;ay;ao;jcif; r&Sd[kqkdum orw\o0PfvTmudk vufrcHbJ 0kdif;uefYuGufvkdufMuonf/
Page G4

orwOD;odef;pdefudk 2012 ckESpf twGif;u owif;pm&Sif;vif;yGJwckwGif awGU&pOf/

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

F
Poverty

jrefrmEkdifiH txufydkif; a'owcsKdU qif;&JEGrf;yg;rIESifh


pm;eyf&dum rvHkavmufrI BuHKawGUae

jrefrmEdik if t
H xufyikd ;f tylyikd ;f Zkeo
f wfrw
S f
{&d,mtwGi;f yg0ifonfh rEav;wdik ;f ESihf rauG;
wdkif;&Sd tdrfaxmifpkwcsKdUonf vGefpGm qif;&J
EGrf;yg;onfh vlaerIb0wGif&SdaeNyD; pm;eyf&dum
rvHkavmufrIESifhvnf; BuHKawGUae&aMumif;
okawoe ppfwrf;wckt& od&onf/
jrefrmEdkifiH tylydkif;Zkefa'o 16 ck&Sd tdrf
axmifpk 26 'or 1 &mcdkifEIef;onf qif;&J
EGrf;yg;rI rsOf;atmuf a&mufaeNyD; 18 'or 5
&mckdifEIef;onf pm;eyf&dum rvHkavmufrIESifh
BuKH awGUae&aMumif; urmph m;eyf&u
d m tpDtpOf
(WFP)? uav;oli,f apmifha&Smufa&;tzGJU
(Save the Children)? e,fpyfa&;&m 0efBu;D Xme?
arG;jrLa&;? a&vkyfief;ESifh aus;vufa'o zGHUNzdK;
wdk;wufa&;OD;pD;XmewdkY yl;aygif;avhvmonfh
ppfwrf; azmfjyxm;onf/
ppfwrf; avhvmrIrsm;tm; 2013 ckESpf
ZGev
f rS Zlvikd v
f twGi;f tylyikd ;f Zkeaf 'orsm;wGif

Page E -

pwifjyKvyk cf jhJ cif;jzpfNy;D rauG;? rif;bl;? ausmuf


yef;awmif;? a&eHacsmif;? anmifOD;? ewfarmuf
uJhodkYaom a'o 16 ckrS tdrfaxmifpkaygif;
ESpaf xmifausmu
f kd yxrOD;pm;ay;tjzpf xnfo
h iG ;f
avhvmcJhaMumif; od&onf/
jrefrmEdkifiH tylydkif;Zkefa'o pm;eyf&dum
zlvHkrIESifh qif;&JEGrf;yg;rI tajctaewdkYudk od&Sd
Edik &f ef ynm&Sirf sm;u avhvmqef;ppfcjhJ cif; jzpf
aMumif; txufygtzGJUrsm;u qdkonf/
]]t"du uawmh 'Da'oawGrSm aexdkifwJh
tdraf xmifpak wGrmS pm;eyf&u
d m zlvrkH t
I ajctae
eJY tm[m&zGHUNzdK;rIawGudk avhvmcJhwmyg/ bm
aMumihjf zpf&wmvJ qdw
k mudak wmh ravhvmcJb
h ;l /
ZkefawG cGJjcm;owfrSwfNyD; avhvmrIawG vkyfcJh
wmaMumihf a'oawG&JU yx0Dtaetxm;t&
awGU&SdcsufawGu wae&meJYwae&m wlcsifrS wl
ygvdrrhf ,f}} [k ,if;ppfwrf;udk aumuf,cl o
hJ nfh
WFP 0efxrf;wOD;jzpfol Mr.Nicolas Guilltut

]]awmfvSefa&;}} pum;vkH;rokH;&ef . . .

Zefe0g&Dv 22 &ufaeY usi;f yaom avmcD;


vmwdkif;&if;om;nDvmcHwGif tvSnfhus obm
ywdtjzpf aqmif&Gufaom SSPP (&Srf;jynfwdk;
wuf a&;ygwD) rS taxGaxGtwGif;a&;rI; Adkvf
rSL;Bu;D cGepf ikd ;f u wdik ;f &if;om;rsm;taejzifh ud,
k hf
uHMurmudk zefwD;Edkif&efpnf;vHk; nDGwf&ef vdk
tyfaMumif; wdkufwGef;ajymqkdonf/
]]pnf;vH;k nDw
G zf u
Ykd qEwcky&J v
dS rYkd &bl;/
ywdtwdkif;vnf;&SdzdkYvdkw,f/ olwaygufigw
aygufqdkolrsm; toHk;cswmcH&Edkifw,f/ b,f
vdk bJjzpfjzpf ,HMk unfcsuw
f ckaMumifv
h yk af qmif
ae wmwdu
k yf 0JG ifaewmjzpfygw,f/ rNy;D qH;k ao;
wJw
h u
kd yf 0JG ifae&ao;w,f/ rlvnf;&Sad ysmah jymif;
rlvnf;&Sw
d hJ yuwdtajctaeudk taumiftxnf
azmfEdkifzdkYvdkw,f/ pdwful;,SOfNyD; avxJwdkuf
tdrfaqmuf aezdkYvdkYawmhr&ygbl;/ tpdk;&eJY

uEdkifiHa&;ydkif; qufvufwdkufyGJqif&OD;rSmyg/
[dkbuf'DbufrQrQwwvkyf oGm;zdkYvdkygw,f}}[k
AdkvfrSL;BuD;cGefpkdif;u ajymonf/
vwfwavm usi;f yvsu&f adS om avmcD;vm
nDvmcHwGif aqG;aEG;aeaom typftcwf&yfpJ
a&; pmcsKyrf Ml urf;wGif wkid ;f &if;om;tzGUJ rsm;vuf
rSwfa&;xdk;&ef tpkd;&u vkdvm;vsuf&SdNyD;tpkd;&
uvnf; vufrw
S x
f ;kd &ef pdwt
f m;oefvsu&f adS e
aMumif;od&Sd&onf/
]]tpdk;&ydkif;bufuvdkufavsmrIawG &Sdvm
w,f/ aemufwyfrawmfydkif;uvnf; ckaemuf
qH;k awGUwJh jrpfBu;D em; aqG;aEG;yGt
J Ny;D rSmydNk y;D awmh
yl;aygif;aqmif&u
G w
f mrsm;vmygw,f}}[kNCCT
tzGJU0if a'gufwm qvdkif;vsefrIefqmacgif;u
ajymonf/

International Fund for Agricultural


Development (IFAD) ponfh EdkifiHwumtzGUJ

tpnf;rsm;ESifh yl;aygif;um vrf;rsm;azmufvkyf


jcif;? a&&&Sda&;pDrHudef;rsm;aqmif&Gufjcif;? tdrf

&mrsm; aqmufvyk jf cif;? tvkyt


f udik f &SmazGay;
jcif;rsm;udk aqmif&Gufay;vsuf&SdaMumif; olu
qufvufajymonf/
,ck avhvmawGU&Sdaom ppfwrf;rsm;t&
tylydkif;Zkefa'o\ qif;&JEGrf;yg;rI? pm;eyf&dum
rzlvrkH EI iS hf tm[m&csKUd wJrh I tajctaersm;onf
a'owckpD\ yx0Dtaetxm;t& avhvmrI
jyKvkyfxm;jcif;aMumifh EdkifiHwumpHEIef;ESifh EIdif;
,SOfowfrSwf xkwfjyefr&aMumif;vnf; Mr.
Nicolas Guilltut u ajymqdkonf/
olu ]]'DtcsuftvufawGudk EdkifiHwum
pHEeI ;f eJY ajymygqd&k if cufcyJ gw,f/ Oyrm pm;eyf
&dum &&SdwJhyHkpH? cGJa0toHk;csEdkifrIawGu a'o
tay:vdkufNyD; uGmjcm;aewmawG &Sdygw,f/
usaemfh&JU udk,fydkiftjrifeJY ajym&ifawmh xkdif;?
AD,uferfvdk EkdifiHxufawmh edrfhEdkifygw,f}} [k
Mr.Nicolas Guilltut u qdkonf/
&Srf;? ucsif? csif;? ppfukdif; ponfh jynfe,f
ESifh wdkif;a'oBuD;rsm;wGifvnf; ,ckESpf azazmf
0g&DEiS hf rwfvtwGi;f ppfwrf;aumuf,al vhvm
rIrsm; qufvuf jyKvkyfoGm;rnfjzpfaMumif;
Mr.Nicolas Guilltut u qufajymonf/
xdkuJhodkY tylydkif;Zkefa'o\ pm;eyf&dum
zlvkrH I? qif;&JEGrf;yg;rIESihf tm[m&csKUd wJhrI tajc
taersm;udk ppfwrf;aumuf,l avhvmrIrsm;
jyKjcif;tjyif &efuek ?f yJc;l ? {&m0wDwikd ;f a'oBu;D
ponfh jrpf0uRe;f ay:a'orsm;wGiv
f nf; 2013
ckESpf ESpfukefykdif;u avhvmcJhao;aMumif; od&
onf/

Accident

wuodkvfaygif;pHk armif? r,f NydKifyGJ0ifwOD; a&epfaoqHk;


jrwfolatmif

Facebook

rauG;wdkif; aygufNrdKUe,f&Sd oJacsmif;rsm;wGif a&jzef;vrf;jyifay;&if; pm;0wfaea&;ajz&Sif;aeonhf


a'ocHwcsdKUudk 2013 oBuFefumvtwGif; awGU&pOf/

u &Sif;jyonf/
avhvmrIrsm;jyK&mwGif yx0D taetxm;
t& ukef;jrifh? awmifukef;? awmifwef;? ajrjyefY
a'orsm;[l cGJjcm;jcif;? a'o\ rdk;&GmoGef;rI
rdk;a&csdef tenf;trsm;tay: rlwnfjcif;wdkY
aMumihf tqdyk ga'orsm;onf qif;&JErG ;f yg;rIEiS hf
pm;eyf&dum rvHkavmufrI jzpfay:vm&jcif;rsm;
rwlnD&jcif; jzpfonf[kvnf; oluqdkonf/
ppfwrf;aumuf,cl o
hJ nfh avhvmawG&Y cdS suf
rsm;tm; aus;vufa'o zGUHNzKd ;wdk;wufa&; OD;pD;
XmerS OD;pm;ay;tqifrh sm; cGjJ cm;um Edik if w
H um
tzGJUtpnf;rsm;ESifh yl;aygif; ulnDaqmif&Guf
rIrsm; jyKvkyfoGm;rnfjzpfaMumif; od&onf/
e,fpyfa&;&m 0efBuD;Xme? aus;vufa'o
zGYHNzdK;wdk;wufa&; OD;pD;XmerS TefMum;a&;rSL;
OD;ausmfrdk;vIdifu ]]EdkifiHawmfu jrpdrf;a&mif pDrH
udef;qdkwm csrSwfNyD; aus;vufa'o zGHUNzdK;a&;
twGuf aqmif&GufaewmawG &Sdygw,f/ tck
xGufvmwJh avhvmrIppfwrf;awGay: rlwnfNyD;
b,fa'ou b,faus;&GmawGrmS tultnDawG
t&ifqHk; ay;oifhvJqdkwm pDpOfrIawGjyKvkyfNyD;
Edik if w
H umtzGUJ tpnf;awGeYJ yl;aygif;aqmif&u
G f
oGm;ygr,f}}[k ajymonf/
0efBuD;Xmeonf urmhbPf? ukvor*
uav;rsm; &efykHaiGtzGJU (UNICEF) ? United
Nation Population Fund (UNFPA) ES i f h

Mr & Miss University Myanmar 2014 (wuodkvf


aygif;pHk armif? r,f NyKd iyf -JG 2014) rSm aemufq;kH qefcgwif pcef;
oGif;avhusifhwJh tqifhrSm yg0ifcJhwJh armifausmfaZm[def; (c)
aumif;jrwf[def; 20 ESpf [m pcef;oGif;avhusifh&m Yangon
City Golf Resort Hotel &JUa&ul;uefxr
J mS Zefe0g&D 21 &ufaeY
nu aoqHk;aeaMumif; od&ygw,f/
wuov
kd af ygif;pHk armif? r,f NyKd iyf JG -2014 &JU wm0ef&o
dS w
l OD;uawmh armifausmaf Zm[de;f (c)
aumif;jrwf[def; uG,fvGefoGm;jcif;eJYywfoufNyD; ]]um,uH&Sif rdom;pkawmif;qdkvmwJhtay:
rlwnfNyD;ajz&Sif;oGm;zdkY&Sdygw,f/ &Jppfaq;csuf tajzxGufrS b,fvdkaMumifhaoqHk;oGm;w,f
qdkwm od&rSmyg/ 24 &ufaeYrSm vkyfr,fhvla&G;cs,frIudkvnf; wm0ef&Sd vlBuD;awGeJYwkdifyifNyD;
a&TUqkdif;ygr,f}} vdkY {&m0wDudk ajymygw,f/
wuodkvfaygif;pHk armif? r,f NydKifyGJudk August Myanmar Media u wm0ef,lusif;y
jyKvkyfay;wmjzpfNyD; qefcgwiftqifhrSm armifausmfaZm[def; (c) aumif;jrwf[def; tygt0if
usm; 18 OD;? r 18 OD;wkdY pcef;oGif; avhusifhaecJhwm jzpfygw,f/
armifausmfaZm[def; (c) aumif;jrwf[def;[m &efukeftaemufykdif;wuodkvf t*Fvdyfpm
ar*sm ausmif;om;jzpfNyD; NydKifyGJrsm;pGmwGif yg0if,SOfNydKifcJhol? Zmwfum;wcsKdUrSm yg0ifokyf
aqmifxm;ol rsufESmopf armf',fvfokyfaqmifwa,mufvnf; jzpfygw,f/
armifausmfaZm[def; (c) aumif;jrwf[def;[m Zefe0g&D 17 &ufuae 22 &ufaeYtxd
pcef;oGif; avhusifhaepOfrSm uG,fvGefoGm;wmjzpfygw,f/

"mwfyHk - ausmfaZm[def;

"mwfyHk - jrwfpkrGef^The Irrawaddy

rif;Anm;

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

G
Crime

towfcHxm;&onf[k ,lqonfh tavmif; 6 avmif;


refpDNrdKUe,ftwGif; awGU&Sd
Nidrf;Nidrf;
ucsifjynfe,f Aef;armfcdkif refpDNrdKUe,f
rke;f 'deyf g&GmteD; erfv
h if;yg&GmwGijf rK yEf x
HS m;aom
tavmif; 6 avmif;udk awGU&SdcJh&onf[k ucsif
'kuonf ulnDay;a&; tzGJUwzGJUu qdkonf/
vGecf o
hJ nfh 3 vcefu
Y refpND rKd Ue,frek ;f 'deyf g
aus;&GmteD; erfhvif;yg&Gm 0ifa&muf pD;eif;cJh
onfh tpd;k &wyf\ vufcsujf zifh aoqH;k cJ&h onfh
tavmif; 6 avmif; jzpfonf[k ,lq&aMumif;
txufyg ulnDay;a&;tzGJUu ajymonf/
a'owGi;f 'kuo
nf ulnaD y;a&;tzJUG wck
jzpfonfh 0ifabmifeifxGJ ac: ucsifvlrsKd;rsm;
twGuf tvif;a&mif (Wunpawng NinghtoiWPN) trnf&onfh ,if;tzGJUrS erfhvif;yg
tdkif'DyD pcef;odkY oGm;a&mufcJh&mwGif ,if;odkY
jrK yEf x
HS m;onfh tavmif;rsm;udk awGU&Scd jhJ cif; jzpf
aMumif; od&onf/
]]towfcH&wJh txJrSm pdwfrESHYwJh vlawG
ygw,fvYkd usrwdo
Yk &d w,f/ tJ'v
D al wGuwjcm;
vlawG xGuaf jy;wke;f u olwv
Ykd nf; vdu
k Nf y;D ajy;&
r,fqw
kd m rodwv
hJ al wG}} [k WPN tzGUJ rS rar
&Dwrfu {&m0wDodkY ajymonf/
a'ocHrsm;u aoqHk;ol 6 OD;onf tpdk;&
wyfrsm;\ owfjzwfjcif; cHcJh&onf[k ajymqdkcJh
aMumif; if;uqufajymonf/
erfhvif;yg 'kuonf pcef;rS ppfab;a&Smif
'kuo
nf trsm;tjym;onf Ny;D cJo
h nfEh pS af tmuf
wdkbmvu tpdk;&wyfESifh autdkifat wyfrsm;
rke;f 'deyf g&Gm wdu
k yf jJG zpfymG ;pOf teD;tem;&Sd Aef;

Page E -

armfNrKd UESihf wjcm;a'orsm;odYk xGuaf jy;wdr;f a&Smif


cJhMuonf/
tpdk;&wyf&if; 4 &if;cefY tqdkyg ae&modkY
ajymif;a&TUae&m,lcJhNyD; rkef;'defygESifh teD;tem;
aus;&Gmrsm;rS &Gmol&Gmom;rsm;onf ppfab;
a&Smif 'kuo
nf pcef;rsm;odYk xGuaf jy;wdr;f a&Smif
cJh&aMumif; od&onf/
,refEpS f 'DZifbm 28 &ufu tpd;k &wyfrsm;
erfv
h if;yg&GmrS qkwcf mG oGm;Ny[
D k owif;Mum;&Ny;D
aemuf xdkae&modkY tulnDay;a&; tzGJU0ifrsm;
oGm;a&mufEdkifcJhjcif; jzpfaMumif; od&onf/
odkYaomf ppfab;a&Smif 'kuonfrsm;rSm tpdk;&
(odrY k [kw)f ucsiv
f w
G af jrmufa&;wyfrawmf (KIA)
xde;f csKy&f m ae&mrsm;&Sd pcef;rsm;wGif qufvuf
aexdkifaeMu&qJjzpfonf/
KIA xdef;csKyfonfh a'owGif;&Sd tdkif'DyD
pcef; 3 ckkESifh tpdk;& xdef;csKyf&m rdkif;0if;BuD;&Sd
bk&m;ausmif;rsm;wGif erfv
h if;yg&GmESihf rke;f 'de;f yg
&Gm w0dkufrS xGufajy;vmaom 'kuonf 2000
eD;yg; aexdkifaeaMumif; od&onf/
erfv
h if;yg pcef;rS oufBu;D &Gmom;rsm;onf
xGufrajy;EdkifbJ pcef;tjyifbufwGif jzpfovdk
wJxdk; aeaeMu&onf[k rar&Dwrfu qkdonf/
]]usrwdkYtzGJUu vrf;ravQmufEdkifwJh roef
pGrf;vlBuD; 100 avmufudk oGm;awGUwm/ olwdkY
u olrsm;awG ajy;wkef;uvdk vdkufrajy;Edkifwm
&,f? wcsKUd uvnf; olw&Ykd mG uae rpGecYf mG csiw
f m
&,faMumifh &GmtjyifrSmyJ jzpfovdk aeaeMu&

w,f}} [k if;u ajymonf/


aoqH;k oGm;ol 6 a,mufukd tpd;k & ppfom;
rsm;u owfjzwfco
hJ nf qdak Mumif;udk use&f pfae
Muonfh oufBuD; &Gmom;rsm;u ajymqdkojzifh
od&Sd&aMumif; rar&Dwrfu qdkonf/
,if;tjyif erfhvif;yg &GmxJ&Sd tdrfwtdrf
onf vufeufBu;D xdreS u
f sco
hJ nft
h wGuf ysupf ;D
cJhaMumif;? ppfab;a&Smif uav;rsm; aecJhaom
abmf'gaqmifonfvnf; tpdk;&wyfrsm;\ zsuf
qD;jcif;udk cHcJh&aMumif; if;u qufajymonf/
rke;f 'deyf g&GmwGif tpd;k &wyfEiS hf autdik af t
wyfrsm;tMum; wif;rmrIrsm; quf&adS eqJjzpfNy;D
Ny;D cJo
h nfh Zefe0g&D 6 &ufwiG f ESpzf ufypfcwfrrI sm;
&SdcJhaMumif; od&onf/
Aef;armfNrdKU tajcpdkuf ukPmjrefrm vlrI
ulnDa&;tzGJU\ 'gdkufwm udkaemf'if;u 'ku
onfrsm; ae&yfjyefEdkifa&;twGuf vHkNcHKpdwfcs&
onfh taetxm; r&Sdao;aMumif; {&m0wDudk
ajymonf/
]]olwdkY &GmawGudk jyefzdkYtwGufu bmvHkNcHK
a&;rSukd r&Sw
d m/ olww
Ykd awG pdwcf svufcstrd jf yef
Edik zf u
Ykd tck Nird ;f csr;f a&; aqG;aEG;yGaJ wGtay:rSm
rlwnfw,f/ jyefr,fqkd &GmxJa&m? &GmjyifygvHNk cKH
rIr&Sdbl;/ ESpfbufwyfawGu ae&m,lcJhwm qdk
awmh olwdkYu rdkif;axmifxm;avh&Sdwm/ rdkif;
tE&m,f &Sdw,f}} [k if;u qdkonf/
tat;"mwfuJonfh aqmif;&moDwGif ppf
ab;a&Smif 'kuonfrsm;onf ,m,DwJrsm;wGif

cdkvIHaeMu&aMumif;udk udkaemf'if;u ]]Aef;armf?


refpeD YJ rd;k armuf NrKd Uay:u pcef;awGrmS aeaewJh
vlawGtwGuu
f odyaf wmh tajctae rqd;k bl;/
'gayr,fh tpdk;&xdef;csKyfwJhae&mjyify wkwf
e,fpyfwavQmuf pcef;awGrmS qdk tulnaD wGu
ydkvkdrSm/ 'DESpfaqmif;u t&ifESpfawGuxuf
ydkat;awmhav}} [k ajymonf/
Aef;armfcdkiftwGif; 'kuonf 5 aomif;
cefYrSm a'owGif; NGO rsm; tygt0if EdkifiH
wum NGO rsm;\ axmufyrhH u
I &kd &Sad Mumif;od&
onf/ 'kuonfrsm;twGuf tdrfom? a&csKd;&ef
ae&mESifh a&wdkifuDrsm; wnfaqmufay;xm;
aomfvnf; vlOD;a& rsm;jym;vGef;onfhtwGuf
rvHkavmufrIrsm; &SdaeaMumif; WPN tzGJUu
ajymonf/
tajccHvt
kd yfcsurf sm;jzpfonfh xif;?t0wf
txnf? aq;0g;ESifh aep&mrsm; vdktyfaeNyD;
uav;rsm;twGuf ynma&;? pdwfydkif;qdkif&m
taxmuftyHEh iS hf 0ifaiGzefw;D Edik cf iG hf tcGit
hf vrf;
rsm; vdktyfaeaMumif; od&onf/
tpdk;&ESifh KIA tMum; 17 ESpfMum typf
tcwf &yfpJxm;rI ysufjy,fNyD; aemufydkif;wGif
wdkufyJrG sm; tjyif;txef jzpfymG ;cJhonf/ ESpfzuf
pvHk;rS Nidrf;csrf;a&; aqG;aEG;yGJrsm;twGuf rESpf
uwnf;u awGUqHck MhJ uNy;D wdu
k yf rJG sm;avsmu
h s&ef
oabmwlnDxm;aMumif; od&onf/

awmfu,
kd pf m;vS,w
f a,muftaeeJY bmrSvnf;
rod&bl; }} [k a':pEmrif;uajymonf/
orw OD;odef;pdef\ ajr,modrf;qnf;rI
ajz&Sif;NyD;jzpfonfqkdaom o0PfvTmudk a&G;
aumufcH vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;u 0kdif;
0ef;uefYuGufcsdef wyfrawmfom; vTwfawmf
ud,
k pf m;vS,rf sm;rSm 0ifa&mufaqG;aEG;jcif; rjyK
bJ wdwfqdwfNidrfoufaecJhMuaMumif; od&Sd&
onf/
]]wyfub,favmuf odrf;xm;w,f/ Xme
qdkif&mu b,favmufodrf;xm;w,f/ tJ'D
tay:rSm bmvkyaf y;xm;w,fqw
kd hJ ajz&Si;f csuf
rygbl;/ usaemfwYkd vTwaf wmfu awmif;qdx
k m;wJh
twdik ;f vky?f rvkyf tpD&ifcpH m jyefwifay;&rSm/
tJvdkrvkyfbJ tusOf;csKyfNyD;awmh vmajymwJh
oabmyJ/
vTwaf wmfbufuvnf; ajrodr;f cH&rI pkpH rf;
a&;aumfr&Sif Ou| OD;wifxGwfu v,f?ajr
udpawGudktpdk;&qDudk xyfwifjyOD;r,f/ tpdk;&
taeeJv
Y nf; 'DxufyNkd y;D ajz&Si;f ay;zkYd vdw
k ,fqkd
wJh oabmrsK;d ajymw,f}} [k jynfaxmifpk BuchH ikd f
a&;ESifhzGHUNzKd;a&;ygwDrS jynfolYvTwfawmf udk,f
pm;vS,fwOD;u ajymonf/
vTwfawmfrS zGJUpnf;ay;xm;onfh v,f,m

ajr pHpk rf;a&;aumfrSi\


f tpD&ifcpH mt&jynfol
vlxx
k rH S ajr,mrsm;odr;f qnf;&mwGif NrKd Ujyrsm;
wdk;csJU wnfaqmufa&;twGuf odrf;qnf;jcif;?
pufrZI ek rf sm;wk;d csUJ wnfaqmufa&;twGuo
f rd ;f
qnf;jcif;? wyfrawmfwyf&if; wyfzUJG rsm;wd;k csUJ zGUJ
pnf;&mwGif wyfajrtjzpf odrf;qnf;jcif;? EdkifiH
awmfydkif pufHk? tvkyfHkrsm; wnfaqmufa&;
twGuo
f rd ;f qnf; jcif;ESihf pdu
k yf sK;d a&;?arG;jrLa&;
pDrHudef;rsm; aqmifGuf&ef yk*vduukrPDrsm;
odkY ajrae&m csxm;ay; jcif;wkdYtwGuf tmPm
ykdifrsm;? wyfrawmfESifh yk*vdu ukrPDrsm;u
ajrodrf;rIrsm; jyKvkyfMuaMumif; od&Sd&onf/
orw OD;odef;pdefESifh vTwfawmfwdkYtMum;
rMumcPqdo
k vdx
k yd w
f u
dk af wGUrIrsm;&Scd &hJ m,ref
ESpu
f tpk;d &u vTwaf wmfu,
dk pf m;vS,f wm0efrS
kyo
f rd ;f jcif;qkid &f m Oya'Murf; tjref jy|mef;a&;
vTwfawmfokdY wifjyawmif;qkdcJhNyD; vTwfawmfu
qkdif;iHhxm;&ef qkH;jzwfcJh&m tjyeftvSef tacs
twifajymqkrd aI y:aygufcNhJy;D wyfrawmfom;vTwf
awmfu,
dk pf m;vS,rf sm;u orwOD;ode;f pdet
f pk;d &
bufwGif &yfwnfcJhonf/

ppftpdk;& ajrodrf;qnf;rI ajz&Sif;a&; . . .

jynfaxmifpv
k w
T af wmfu xkwjf yefxm;aom
Ekid if w
H 0ef; ajrodr;f rItpD&ifcpH mrsm;ESiyhf wfouf
tpkd;&tzGUJ tqifhtqifhu ta&;,l aqmif
&Gurf EI iS yhf wfoufNy;D orwOD;ode;f pdeu
f o0Pf
vTmwapmif vTwaf wmfoaYdk y;yk&Yd m,if;o0PfvmT
ukd v,f,mpdu
k yf sK;d a&;ESihf qnfajrmif;0efBu;D Xme
'kwd,0efBuD; OD;tkef;oef;u vTwfawmf tpnf;
ta0;wGif vma&mufzwfMum;cJhonf/
orw OD;odef;pdefuay;ykdYaom o0PfvTm
wGif jynfaxmifpv
k w
T af wmfu xkwjf yefxm;aom
tpD&ifcHpmyg ajr,modrf;qnf;rI aygif; 745
rI teuf tpkd;&u ajrodrf;rIaygif; 423 ckukd
ajz&Si;f Ny;D jzpfonf[k azmfjyxm;aomfvnf;vTwf
awmfu,
dk pf m;vS,rf sm;url tpk;d &\ tpD&ifcpH m
onf atmufajcwGif jzpfysuaf eaom vufawGU
tajctaersm;ESihf uGv
J v
JG su&f NdS y;D trSew
f &m;udk
zH;k uG,x
f m;aom wifjyrIjzpfaMumif;? tpk;d & ajz
&Si;f onf[q
k adk omfvnf; ajrodr;f cH&olrsm;vuf
xJokdY odrf;qnf;cHvkduf&aom ajr,mrsm; jyef
vnfa&muf&jdS cif;r&S[
d k vTwaf wmfu,
kd pf m;vS,f
rsm;u qkdMuonf/
]]atmufajcrSmwdik x
f m;wJt
h rIawGutrsm;
BuD;yJ/ wdik w
f t
hJ rIawGu axmifcs&D w
dS ,f/ usaemf
wdkY &cdkifjynfe,frSm 42 rI &Sdw,fvdkY ajymw,f/

wu,fawmh trI&meJcY s&D w


dS ,f/ wrIrS jyefajz&Si;f
ay;wmrsKv
d nf; rawGU&ao;bl; v,form;awG
vufxu
J kd v,fawGjyeftyfwm r[kwb
f ;l / b,f
vd&k iS ;f vdu
k v
f J rodb;l / tJ'gudk ud,
k pf m;vS,af wG
uxNy;D awmfawmfav; uefu
Y u
G Mf uw,f/ ud,
k f
pm;vS,fawG awmfawmf rausreyfjzpfawmh
o0PfvmT ukd vTwaf wmfu vufrcHbJ rSww
f rf;
yJ wifvu
kd w
f ,f/ usaemfwu
Ykd tpd;k &b,fvv
kd yk f
rSmvJqdkwm wdwdususodcsifw,f}} [k &cdkif
jynfe,frS jynfov
Yl w
T af wmf ud,
k pf m;vS,f OD;az
oef;u ajymonf/
aejynfawmfaumifpw
D iG f ajr,modr;f qnf;
rI pkpkaygif; 111 rI jzpfyGm;cJhNyD; tpkd;&u 104
rI ajz&Sif;um ajrodrf;qnf;rI 7 rIom usef&Sd
onf[k tpk;d &u xkwjf yefajymqkrd t
I ay:oabm
rwlbJ uefu
Y u
G cf ahJ Mumif; aejynfawmf ZrLoD&d
NrdKUe,f vTwfawmfudk,fpm;vS,f a':pEmrif;u
{&m0wDodkY ajymonf/
]]usr&JU ZrLoD&D NrdKUwckwnf;wifrSmwif
trIwGJaygif; 100 ausmf&Sdw,f/ aejynfawmf 4
NrKd Ue,frmS qd&k if trIu 400 ausmw
f ,f/ Ny;D awmh
&Sif;vif;w,fqdkwm b,fvdk&Sif;vdkufwmvJ/
v,form;awGudk ac:,lBudrf;armif;NyD;awmh
&Sif;vdkufwmvm;/ oufqdkif&m e,fajru vTwf

The Irrawaddy
Vol.1, No.4

H
Parliament

0efBuD;Xmeykdif AdkvfcsKyfaps;qkdifcef;rsm; yk*vdu a&mif;csrI ajz&Sif;csufay;&ef


vTwfawmf awmif;qkd
oZifNidrf;
&ef u k e f N rd K U\ txif u &
aps;BuD;jzpfaom Adv
k cf sKyaf tmif
qef;aps; (Adv
k cf sKyaf ps;)&Sd or0g
,r0efBuD;Xmeykdifqkdifcef;rsm;ukd
yk*v
u
d okaYd &mif;cscrhJ t
I ay:trsK;d
om;vTwaf wmfoYdk aocsmpGmwifjy
ajz&Sif;csufay;&ef trsKd;om;
vT w f a wmf O u | OD ; cif a tmif
jrifhu awmif;qdkvdkufonf/
Zefe0g&Dv 22 &ufaeYwGif
usif;yaomtrsKd;om;vTwfawmf
tpnf ; ta0;wG i f trsKd ; om;
vTwfawmfukd,fpm;vS,f OD;zkef;jrifhatmifu AdkvfcsKyfatmifqef;aps;BuD;&Sd Super World cef;r(1)
ESihf (2) qkid cf ef;rsm;udk yk*v
u
d odYk vTt
J yfa&mif;csxm;jcif; &S?d r&SEd iS fh pyfvsO;f onfah r;cGe;f ukd or0g,r
0efBuD;Xme 'kwd,0efBuD; OD;oef;xGef;u vma&mufajzqkdpOf&Sif;vif;aom tajzray;onfhtwGuf
trsK;d om;vTwaf wmf Ou| OD;cifatmifjrifu
h &Si;f vif;onfah jz&Si;f csuf tajzrsK;d ay;&ef awmif;qkjd cif;
jzpfonf[k od&Sd&onf/
trsKd;om;vTwfawmf ukd,fpm;vS,f OD;zkef;jrifhatmifu EkdifiHawmfydkif ajrae&may:wGif aqmuf
xm;onfh Adv
k cf sKyaf tmifqef;aps; qkid cf ef;rsm;ukd tpd;k &u a&mif;csjcif;r[kwb
f J or0g,r0efBu;D Xme
vufatmuf&Sd or0g,r trIaqmif tzGJUu vufodyfxdk; a&mif;csrIonf Oya'nDGwfrI &Sd? r&Sd
ar;cGef;ar;jref;&m 0efBuD;Xmeonf jywfom;aom tajzray;Ekid b
f J pmwrf;zwfonfhykHpH vTwfawmfwGif

vma&mufajzqkdaMumif; od&Sd&onf/
]]Ekid if yH ikd yf pn;f awGukd or0g,r trIaqmiftzGUJ u a&mif;cscw
hJ ,f/ 'gaMumifh ar;cGe;f xkwcf w
hJ myg/
vmajzwJh0efBuD;u t&ifvkyfcJhwJh rSwfwrf;xJutwkdif; 'Dqkdifcef;awGu or0g,rydkif? 'gayr,fh
olwu
Ydk tajctaet& a&mif;vku
d w
f mvdYk xajzw,f/ 'gu Ekid if yH ikd yf pn;f awG? or0g,r trIaqmif
awGudk csay;xm;wJhae&myJ/ EkdifiHykdifawGAs/ or0g,r trIaqmifawGydkifwJh ypn;f r[kwb
f ;l }} [k
OD;zke;f jrifah tmifu ajymonf/
,cifacwfu Adv
k cf sKyaf ps;twGi;f zGiv
fh pS x
f m;onfh Super World cef;r (1)? (2) ae&m&Sd qkid cf ef;
rsm;ukd or0g,rtrIaqmiftzGUJ u yk*v
u
d vkyif ef;&Sif OD;armifarmifviG ?f a':IMunfxo
H Ykd a&mif;cs
cJhNyD; ,cktcg qkdifcef; iSm;&rf;olrsm;ESifh yk*vduykdif&SifwkdYtMum; tjiif;yGm;rI jzpfyGm;vsuf&SdaMumif;
od&Sd&onf/
]]usr iSm;zGifhvmwm 1993 ckESpf aemufydkif;uwnf;u iSm;zGifhvmwmyg/ OD;armifarmifvGif
udk qkdifiSm;cay;NyD; iSm;zGifhcJhwm/ NyD;cJhwJh 2013 ckESpf ESpfukefydkif;txd qkdifiSm;cay;NyD;NyD/ 2013 ckESpf
12 ydik ;f w&ufaeYu tJ'aD e&mrSmtBu;D pm;jyifqifrv
I yk rf ,fqNdk y;D OD;armifarmifviG u
f pmuyfw,f/
usrwkdYudk z,fay;zkdY rz,fay;&if twif;ajymif;a&TUcdkif;r,fvdkY ajymw,f/ usrwkdY vufrcHEkdifbl;}}
[k qkdifcef;iSm;&rf;olwOD;rS ajymonf/
OD;zkef;jrifhatmifurl ]]tpuwnf;u EkdifiHydkifukd yk*vduykdiftjzpf a&mif;vdkYukd r&wmAs/ t&if
tpkd;&awGu vkyfxkH;vkyfenf;ausmfNyD; vkycf w
hJ u
hJ pd / tck tBu;D pm;jyifr,fqNdk y;D z,fcidk ;f wmawGjzpfwm
awGu udpwckaygh/ usaemfajym csifwmu EkdifiHydik fypnf;ukd or0g,r0efBuD;Xmeu a&mif;csifovkd
a&mif;vk&Yd ovm;/ tJvo
dk mqk&d if 0efBu;D XmeawGtm;vk;H u Ekid if yH idk yf pn;f awGudk a&mif;ukeMf urSmaygh}}
[k {&m0wDowif;XmeokdY &Sif;jyonf/

Economy

aiGaMu;azmif;yGrI jrihfwufEkdifaMumif; IMF cefYrSef;rI ta&;pkduf&efvkd


opfaerdk;
jrefrmEkid if w
H iG f pD;yGm;a&;zGUH NzKd ;rItm;aumif;
vmaeonht
f ajctaeESifh Ekid if pH pk ak ygif;xkwu
f ek f
wefz;dk (GDP) yrmP jrihw
f ufEidk af jcwkEYd iS t
fh wl
aiGaMu;azmif;yGrEI eI ;f vnf; jrihw
f ufvmEkid o
f nf
[k Edik if w
H um aiGaMu;&efyakH iGtzGUJ (IMF) rScefY
rSef;onhf tajctaeukd ta&;pkduf&efvkdtyf
aMumif; jrefrmpD;yGm;a&;ynm&Sifrsm;u ajym
onf/
IMF ujrefrmEki
d if EH iS fh ywfoufNy;D jynfwiG ;f
tom;wif ukex
f w
k v
f yk rf I pkpak ygif;wefz;dk GDP
rSm ,cifEpS w
f iG f &Scd o
hJ nhf 7 'or 5 &mckid Ef eI ;f rS
,ckESpftwGif; 7 'or 75 &mckdifEIef;txd jrihf
wufvm&ef&SdaMumif; cefYrSef;cJhjcif;ESihftwlaiG
aMu;azmif;yGrIEIef; jrihfwuf&ef tvm;tvm&Sd
aMumif;vnf; Zefe0g&Dv 21 &ufaeYu jyKvkyf
cJhonhf 'kwd,tBudrf qef;ppfjcif; tpD&ifcHpm
owif;pm&Sif;vif;yGJwGif ajymqkdcJhonf/
]]aiGazmif;yGrIEIef; jrihfvm&if wdkif;jynfu
tajccHvw
l ef;pm;awG trsm;qk;H &Sw
d w
hJ idk ;f jynfjzpf
wJhtwGuf tJ'DvlawG&JU0,fvkdEkdifpGrf;tm;ukdus
qif;apwmaygh? 'geJYtwltJ'DvlawG&JU om,m
0ajymrIudk usqif;apw,f/ wenf;ajym&&if'gu
vlaerItqiht
f wef;ukd edru
fh sapwJh qufpyfae
wJhtcsufwcsufaygh/ tJ'Dvkdtaetxm;rsKd;rSm
aiGazmif;yGrIEIef;ukd edrhfEkdiforQ edrhfatmifvkyfzkdY
qkw
d m ta&;tBu;D qk;H wpfcsuaf ygh}}[k pD;yGm;a&;
ynm&Sif a'gufwm atmifukdukdu ajymonf/
IMF taejzih f v nf ; vuf & S d t csd e f w G i f
tqkdygtykdif;ukd t"duxm; axmufjyajymqkd

oGm;jcif;jzpfNy;D jrefrmEkid if w
H iG af iGazmif;yGrEI eI ;f ukd
jzpfapEkid af om taMumif;t&mrsm;ukd ta&;xm;
ajymqkdjcif;rsm;vnf; &Sdonf/
]]IMF uvnf; aiGazmif;yGrIEIef;ukd t"du
xm;ajymwmyJ? qkdvkdwmuawmh tokH;p&dwfukd
aoaocsmcsmpdpdppfppfokH;qkdwJh t"dyg,faygh
Asm}} [k a'gufwmatmifukdukdu ajymonf/
jrefrmEkdifiHwGif vuf&Sdjzpfay:aeaom
tajctaerSm bwf*swfvkdaiGjyrI 2 'or 7
bDv,
D &H adS eNy;D aiGxw
k v
f yk rf I (Money supply)
yrmPrSmvnf;jrihw
f ufvsu&f o
dS nhf tajctae
jzpfonf/
trsdK;om;pDrHudef;ESihfpD;yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;
wufr0I efBu;D XmerS w&m;0ifxw
k jf yefaomtcsuf
tvufrsm;t& 2011-2012 b@mESprf S 2012
-2013 b@mES pf twG if ; Money Supply
yrmPjrif h w uf v mrI r S m 2323 'or 57
bDv,
D u
H syt
f xd&o
dS nf[k if;u axmufjyajym

qkdjcif;jzpfonf/
]]'Dtaetxm;ukMd unhrf ,fq&dk if bwf*swf
vkad iGuadk iGaMu;ku
d x
f w
k w
f ehJ nf;eJY ajz&Si;f zkYd BuKd ;
pm;wmvm; qkdwJh ar;p&mar;cGef;wck &Sdvm
w,f}} [k if;uajymonf/
jynfwiG ;f aiGazmif;yGrEI eI ;f rSm GDPwk;d wuf
EI ef ; ES ih f Money supply wk d ; EI ef ; rnD rQvQif
ykdrkdjzpfay:rnfomjzpfaMumif; od&onf/
aiGazmif;yGrIEIef; wjznf;jznf; jyefvnfus
qif;&efrSm EkdifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHrIrsm; 0ifa&muf
vmEkdifrIESihfvnf; rsm;pGm oufqkdifaeaMumif;
bPfvkyfief; uRrf;usifynm&Sif uarmZbPf
'kOuX OD;oef;vGifu ajymonf/
]]EkdifiHjcm;uae aiGyifaiG&if;awG 0ifzkdYvkd
w,fvYdk ajymxm;w,f? Ekid if jH cm;&if;ES;D jrK yEf rHS aI wG
0ifvmzkdYaygh? EkdifiHjcm;&if;ESD;jrSyfESHrIawG 0ifvm
&if EkdifiHjcm;tokH;aiGawG 0ifvmvdyfr,f? EdkifiH
jcm; okH;aiG0ifvm&if aiGvJvSnfEIef;aps;us

oGm;r,f? jrefrmusyaf iGwefz;dk jyefwufomG ;r,f?


jyefwufvmNy;D txku
d t
f avsmuf jynfyoGi;f ukef
awGvnf; aps;oufomvm&if aiGaMu;azmif;yGrI
wjznf;jznf;jyefNyD; usqif;vmEkdifwmaygh}} [k
4if;u ajymonf/
orw OD;odefpdefu EkdifiH0efxrf;rsm;ukd
vpmwkd;rnhf tpDtpOfukd xkwfazmfajymMum;
xm;aom ,ckvt
dk csed w
f iG f aiGaMu;azmif;yGrEI eI ;f
qufwufaeOD;rnf qkyd gutusKd ;&Srd x
I ifoavmuf
jzpfrnfr[kwf[k pD;yGm;a&;ynm&Sifrsm;u ajym
xm;Muonf/
jrefrmEkdifiH\ aiGaMu;azmif;yGrIEIef;ukd pm;
okH;olaps;pHEIef;jzihf wkdif;wmjcif;jzpfNyD; ,if;okdY
wkdif;wm&mwGif pm;aomufukefypnf; 83 rsdK;
ESihf tpm;taomuf r[kwfaom wjcm;ypnf;
75 rsdK; pkpkaygif; wkdif;wmypnf; 158 rsdK;jzihf
qkH;jzwfwGufcsufjcif;jzpfaMumif; od&onf/

Business

oDv0g txl;pD;yGm;a&;Zkef &S,f,mrsm; bPfrsm;ESifh csdwfquf a&mif;csrnf


rif;Anm;
oDv0g txl;pD;yGm;a&;Zkef zGHYNzdK;wdk;wufa&; ukrPDvDrdwufu tpk&S,f,mrsm;ukd jynfwGif;&Sd yk*vdubPfrsm;ESifh csdwfquf azazmf0g&Dv
'kwd,ywfwGifpwif a&mif;csoGm;rnfjzpfaMumif; jynfaxmifpkorw jrefrmEdkifiHukefonfrsm;ESihf pufrIvufrI vkyfief;&Sifrsm;toif;csKyfOu|
OD;0if;atmif Zefe0g&D 22 &ufaeY &efukefNrdKUwGif usif;yonfh jrefrmhpD;yGm;a&;vkyfief;rsm; tzGJUkH;rsm; EdkifiHw0ef;csdwfquf zGifhvSpfEdkifa&; oabmwl
vufrw
S af &;xd;k jcif; tcrf;tem;wGif ajymMum;onf/ oDv0gtxl;pD;yGm;a&;Zkef tpk&,
S ,
f mrsm;tm; a&mif;csrjI yKvyk &f mwGif &efuek ?f rEav;NrKd UBu;D rsm;rS
pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;tjyif EdkifiHwGif;&Sd pD;yGm;a&; vkyfief;&Sifrsm; yg0ifvmEdkifa&;twGuf bPfrsm;jzifh csdwfqufumus,fjyefYpGm a&mif;csEdkifa&;
aqmif&GufoGm;rnf[k OD;0if;atmifu ajymonf/

S-ar putea să vă placă și