'>

'

v.

"->:**

;*-''

"

~rS#*^

Minivers U^ of Ch

Uubrarics

:>

i.i^S^
'

y^j^ff^^^^f^^^^^^^M^i^^!^^^
"./H'':K-':
''
:

':^y

ir

^
:
'

^ .^;3^$i3^
'
:

''
:

','.'
;'.

..'

--

^^X*^':
;

'7-~ '-'3:
'

,."'

"j." .';"-'

'""-

'v'-'i^

-"

r "'.'''..

^"'''..

v-T-

-^OPON^^'^^
"
1

ib;

-.*

-.i'-

v'-'.-V

..''.

..!/-;,!,. >v. .-','.',

::>..;

'.'

I'i-.-'/'Si.;,;

-V..

./.;>;.

J^,;.-..^

\lifilf

^^^KiS^^^ISS||^^
''

'
:

*"

>

-^ ',-;

-'V'"--'
"i

*"*"

"

'

-y

5.'*.-'-.;

A'TVTT?/TP AAlJJib'ol A-

CTT"Mfl^'' ATTZE'TVA TV.f i3Url:4.. i 'f^U^uJJAJil

'''

U'fTTlTtt* -WI-QTWPT Jli 't AT)T*TPHi' '.UUJ .Uo-./JuLlQ JLUiti/b -;>O.U* JL*VH.
1

^ T^ :-.

'

^ -"*"''
-

^' J
c

'

"

' :

--

/<

.^.,

--,''

'<,'-'*"*'-".'. **.^. {

"

|:;i|l|^ffi;p|g

.:
:

,^ v t:v/V^^

.-''^- ! '''V/,^

*-

HISTORIA LAUSIACA
QTIENAM
SIT

HUJUS AD MONACHORUM .EGYPTIORUM HISTORIAM SCRIBENDAM UTILITAS

THESIM EACULTATI LITTERARTJM IN ACADEMIA PARISIENSI

PBOPONEBAT

E.

ADJBCTA SUNT QU^IDAM

HTJJTJS

HISTOKLE COPTICA

ERACMENTA INEDITA.

PAEISIIS

APUD ERNESTUM LEROUX BIBLIOPOLAM

28

VIA DICTA BONAPAKTE

WDCCCLXXXTII.

28

AAA

Typis dcscripsit Adolplnts Holzliauson, Yindoboncc.

VIRO DOCTISSIMO

GASTON MASPERO
HANG DISSEETATIONEM
BENEFICII

MEMOE DISCIPULUS MAGISTEO

D.

D.

D.

DE HISTOEIA LAUSIACA.

Res
cletur

inter

mirandas quse ex

religionis sensu

per inunduin

in luceni prodiere, nulla quideni naihi rectius niiranda vi-

quani eorimi liominuni agendi ratio qui, spretis, ut

a\m\t,mundi illecelebris,-corTpns suuni omnis generis afflictationibus tradiderunt nt liberius Deo inservirent ac animse
suse utilitati sortique futurse providerent.

Per omnes

orbis

terrarumpartes liujuscemodi liomines exstiterunt quip quum in Eviropa; tuni in Asia et Africa, et antiquis et nostris temporibus, vitani
illis

piam egerunt, ex veterum

cultibus vel

ex

qui adhuc florent, variis appellationibus, originem du-

centes',

reapse vero omnino pares inter se iisdeni votis

opinionibusqne ducebantm-, qiuini onines

citati

eadem

niente in-

idem liaberent proposition. Quid enini refert illis nomen fuisse, vel etiamnunc esse, veclus, moines, anachoretes,
fakirs, bonzes, brahmanes, marabouts,
etc.,

nt gallicis utar

appellationibus? Nanaque

prsesentia specie saltern/ spernentes futurseque vitae bona, vel etiam in hoc jam sevo intimani cum Deo unionem qnserentes, diverse itinere ad

omnes

eamdeni vitse metani tetenderunt. Sed quaiiquarn nulla terrarum regio liujuscemodi pietatis
demonstratione caruit, baud tanien scio an aliqua orbis
1

ter-

2>

HISTORIA LAUSIACA.

rarum pars

-<?Egyptuni unquain iis rebus anteierit. Quurn eniin j9Egyptii sui etiam juris esse viderentur, viri quidain solitariani, ut diis patriis excellentissinios cultus peragerent,

vitani agebant. Ptoleniseorum teinpestate, antequam .ZEgyptus in ronianam. ditionern. venisset, notissimus fuit homo

quidain asceta, gallice dictus Le reclus du Serapeum, cujus scripta etiam. nunc exstant in illo Musseo quod Musee du Louvre gallice vocaiit. l Neque liic Serapidi devotus solus
fuit
:

niultis aliis pariter

eodeni tenipore viventibus, juxta

Therapeutarum congregatio propere Itaque, qiium cliristiana religio diocletianani post persecutioneni fere totani ^Egyptuin occupaverit, lion est
effloruit.

Nili ripas notissinia

rnirandum quod
vitam solitariam

niulti

^Egyptii paterna instituta haud ab-

jurantes, alacri aninio corporis afflictationibus se dederint,

et cceiiobitaruni agentes ut

Deo placerent

coelorunique regnum violenter raperent. Jam tertio post Cliristmn natum sseculo ad fineni vergente, multi per .ZEgyptum erant monaclii quil, ad Nili ripas aut prope vicos ur-

besque casula
sibi victuni

sedificata, solitarii victitabant,

manuum opera

necessariuni comparantes ; vel ex fraterna Chri-

stiaiiorum cliaritate paneni accipientes. Atque etiam quidam in deserta loca penetraverant atque ab omnibus ignoti
vitani

perduram obscure agebant. Quibus ex monachis magnani partem, iinperante Diocletiano, vitani cum sanguine fudisse in libro qui Cynaxarium inscribitur videri
;

potest

longe autern abest ut illorum iiumerus sequiparari

imperio romano ad-

possit niultitudini anaclioretaruni vel coenobitarum qui; Dio.cletiani persecutionis fine facto, toti

mirationi fuer.e.

1. Utriusque sexus erant hi xaro^oi, tit grsece dicitur, quorum vilam semulatus est Johannes Lycopolitanus. Cf. Leemans Papyri greed, et Letroune passim.
:

HISTOKIA LAUSIACA.

autem Constantimis imperio potitus esset, intra paucos annos, per totarn JEgyptum ab Alexandria usque ad Syenem, ex oinni parte, in Lybise hand secus atque Arabise deserto, monachi mirando quodam modo niultipli-

Quum

cati sunt.

Tune

exsurgit Antonius, tune Macarius et Paille

chomius, tune et
sit

Sinutliius

quern omnes scriptores

per JEgyptuni superiorem niafamani Hi onines sseculo post Christum gnam adeptus. natum quarto floruere illorumque fama per totius romani
silentio prseterierunt, etsi

partes ita percrebuit, ut ingens hominuni concursus in j?Egyptuin fieret ad illos invisendos ipsique imperatores,
sit adhibenda, horumce monacliorum Cseterum maximum eorum numerum preces postularent. fuisse omnino constat apud Paehomiuni septem ccenobisi

scriptoribus fides

taruni millia congregata fuere,

Natronis lacus, prope

apudque Macarium, ad montem coptice Pernoudj vocatum; saltern quindecim millia monacliorum vitani piarn degebant quse non tantummodo admirationi, sed etiani imitagrseci et etiani latini ;
tutes, ut aiebant,

tioni fdit in

Occidentis partibus, Viatores scriptoresque, et per totuni romanse ditionis orb em vir-

ac stupeiidam.

vitse

normam vulgaverunt

ac hujus vitse irnitandse veliementem in corda injecerunt eupiditatem. Hinc ilia monaclialis ratio vitse quse multis rebus
certe mutatis,

usque ad nostra tempora viguit;

etiani

nunc

viget, posthac vigebit.

ut ex

Merito igitur horumce rnonachorum historiis studetur; illis quasdam humani ingenii species luce clariore

disquirere queamus. Si vero hujuscemodi historiarum monumenta computantur, perpauca esse facile invenimus. Quse inter pei*pauca numero rnonumenta notissimum qui-

opus quod vulgo nuncupatur Historia lausiaca, cui gerniana est Historia monacliorum a Rufhio,, ut perhibeest
tur, conscripta.

dem

Quum auteni Historia monacliorum fere

1*

in-

4
"tegra in Historia

HISTORIA LAUSIACA.

lausiaca a Palladio transcripta sit ac translata, sequitur ut fere oinnes nostrse de segyptiis monacliis cognitionis fontes in Palladii op ere coalescant. Ac
'

niihi quidem hsec Historia lausiaca digna videtur quani sunimo opere scrutenmr ut quanto usui ad veritateni cog-

iioscendam scriptori sit, discernanius. Et usque adliuc quidem a doctissiniis viris hsec Palladii ac Rufini, sou grseca
alia,

existirnata sunt; solus

sen latina de nionacliis segyptiis opera genuina esse Dr. Lucius qui nuperrinie huic quse-

stioni studuit, 2 lioruni scriptoriun auctores

quodam opere

priore usos esse suspicatus est. Milii quideni per sex abhinc annos mei ingenii vires in historian! .ZEgypti christianse
conferenti, quuni

jam opera
fuit,

historia ediderim, scripta ilia

vel opuscula qusedam de hac legenda fuerunt illorunique

studio opera

danda

nain quanti sint ad hanc historiani

:

scribendani pendere debebani quo ex studio niultas res collectas hac thesi confirmare probareque niihi proposui, nenipe ab ipsis nionachis segyptiis libros, et quideni niultos,
exaratos fuisse, unde quidquid scripserint, vel salteni pleraque, ab auctoribus grsecis ac latinis sint hausta. Quum

autem hujus thesis vastitas terminis certis definienda niihi sit, tantum de Palladio disserere et quanti sit illius liber ad segyptioruni monachoruni scribendani historiani demonstrare
constitui.

Sed

si

gerit, facile illain

quis Historiam lausiacam, quanivis breviter, leduabus partibus constare persuasum

1. Hie Palladius Helenopolitanus episcopus vitam egit vagam de qua fere nihil accepimus. Multum ambigitur utrum hie Palladius idem sit ac Palladius De Joannis Clirysostomi vita dialogi auetor.

Cf. Tillemont, Memoires pour servir Vhisloire ecclesiastique. Historia Lausiaca sic nuncupata est a preposito Lausio cui scripta est.
it,

2.

Zeitsclirift fiir Kircliengescliiclit.e

von Th. Brieger, VII,

2,

1885, p.

169198.

HISTOBIA LATTSIACA.
liabebit

in priore ; de yEgypti monachis, sive anachoretis,

sive ccenobitis disserit Palladins; in altera parte de Palsestinse regionis monachis. Sed ; tit supra dixi titulusque huic
dissertationi inscriptus lector eni docuerit, niese indagationi earn tanttim historise partem quse de segyptiis monachis

tractat termintim posui, et

multum habui cur hanc agendi

rationeni elegerim; prinmm quod ea Historice lausiacce pars in ttmnn coit distincteque ab alia discernitur-, deinde

quod sunima ope enitor ttt quain. apprime historian! nionachorum segyptiorum, non autem Palsestinse et Syrise nioladitts

nasteriorttm cellularumque, discam; tuni quod, etianisi Palad alterani stii operis partem conficiendam iisdem
artibus atque ad priorem usus sit; non satis syriacse linguae studui ut ilia uti facile possini, quum ad copticam cogno-

contulerim;
perlustravi,

scendani deceni per annos omneni curam atque operarn postrenio quod Syriam ac Palsestinam non
l

^Egyptum autem
qua

tribtts

annis incolui

jet

pera-

gravi, nionasteria qttse ea

adivi,

vivinitts

tempestate exstant

monachos

invisi interrogavique,

tos sive coptica, sive arabica lingua scriptos

denique libros niulex quibus

multa ad nieuni proposition pertinentia addiscere potuerim, assidue collegi. Sed mihi per deserta monasteriaque peregrinanti ssepe in mentern veniebaiit quse de antiquis JE,gypti nionachis, sive anachoretis, sive coenobitis narrata

stmt et utruni

ilia

copticis libris congruant, prorsus exainivi.

niinandi consilium

Quum vero
visa ;

nempe

in duas partes natura ipsa -ZEgyptus sit diin inferiorein ac superiorem, Palladiusque
sit;

hanc division em in suo opere secutus

1.

eadem

etiani hie

sparsa,

Sunt multa opera syriace scripta per bibliothecas Europae ad historiam christiante per Syriam religionis spectantia. Qusedam edita sunt; pleraque autem inedita. Cf. Catalogue des ma-

nuscrits syriaques de la Bibliothbque natianale.

HISTOEIA LAUSIACA.

assmnpta, primum quideni de inferioris ./Egypti monachis, turn de superioris -ZEgypti seu Thebai'dos anaclioretis ac crenobitis disseram. In utraque parte an quse Palladius scripserit inter se cohsereant scriptisque copticis, sen in
'

ipsa regione exaratis, congruant perpendam, sicque facile vidcbitur quibus ex fontibus hauserit Palladius quse scripsent,

necnon quse

fides sit ei tribuenda.

CAPUT
Si quis triginta

I.

septem priora Historice lausiaccB

ca-

pita legerit, facile his capitibus omnes quos noverit monaclios inferioris ^Egypti ac Scythiacse regionis a Palladio

enumerates fuisse aniniadvertet, quorum vel

affecta, vel virtutes laudibus sunt elatse. Si aiictori quidam fides est adhibenda,

vitia

probro

haud dubium

niihi videtur quin Palladius ex narratis pleraque suis oculig ipse perspexerit, quse non viderit ab aliis qui viderant ac-

ceperit.

Unde lianc operis sui partem suoniet ingenio ilium exaravisse milii colligere licet, quanquain ibidem qusedam scripta inveniuntur quse apud Rufinum quoque legimus, Cujus vero mere sententise mine offerenda sunt argunienta,

In priore Historice lausiacte parte multa scripta sunl 2 quse Palladium ipsum spectant. Auctor enim ipse suas

1. Hie notandum quo facilius intelligatur ordo a Palladio oper: iuipositus Jilgypti partes fere semper, tit ita dicain, variasse-, lectoi autern niihi concedat ut sub inferioris JEgypti nomine omnem pla

nitiern

vulgo Delta du Nil nuncupatam

comprehendam

subqut

mediae JEgypti appellatione

;

omnem regionem a Pyramidibus

usque

ad Lycopolim ^gyptus autem superior a Lycopoli usque ad Syeneir in longitudinem excrescit. 2. Hunc auctorem esse Palladiun
ouiiies affirinaut, et quidein recte fecisse

mihi videritur; neque ta

men

niea qiiidquam refert ilium auctorem Palladium revera esse

HISTOEIA LAUSIACA.

7
inali ingenii

peregrinationes,

suam agendi rationem,

ad

'peccatum
scribit,

sollicitationes
ilia

neque

quas tentationes mine voeant, derespuenda mini esse videntur. Sic ut

exenipla proferam, se Alexandrian! ad monastics yitse disciplinas discendas Theodosio magno iteruni consule
appulisse narrat, et initio severiore disciplina usum; viribus incepto inferioribus repertis apud quemdam monachuin, a monacho secessisse ac tres annos in Alexandria finibus
1

confecisse;
set. 2

postea se Nitriam contulisse ubi per

novem
es-

annos, nisi forte in codices

menda

irrepsit,

commoratus

Sed Palladium hos noveni annos Nitrise totos consumpsisse non satis constat; nam quicumque opera coptica legerit^ perssepe monachos alium alios visitasse et, nullius esse pretii tempus existimantes, hand raro longa itinera
extremasque ^Egypti oras; sive Orientem, sive Occidentem atque etiam Meridiem versus attigisse, non ignorabit. Et Palladius in proo3mio reapse se Syenem adiisse
obiisse

nos nionet atque in opere ipso Scythiacani regionem peragrat7 et Lycopolim Panopolimque ascendit.

Qnibus ex dictis, duodecim annos in ^Egypto Palladium donee ex stomacho laborans ^Egyptmn reliquedocemur. Tune Palsestinarn peragravit Bithyniamque rit,
confecisse,

ingressus episcopus electus creatusque est. Si vero recte Palladius scripsit se in ^Egypto duodecim annos vixisse,
in constantinopolitano concilio, anno 400, 3 subscriptione ab ipso facta censendum non apparet. Equidem fateor ex hac scriptorum discrepantia magnam oriri

quid de

illius

difficultatem,

nee unde solvatur

facile inveniri.

Hie

dixerit

quis Palladium eo loco quo se novem annos Nitrise comaut alium

1.
:

de Hstoria lausiaca, non de Palladii vita disserturus sum.

IV. Edit. Migne, Patrol, graze, torn. LXXIII-, nulla alia milii occurrit editio. et XX. 3. Baronii, Annales ad ann. 400.
lot.

Hist, laus., I

XXXIX,
2.

vel Patrol,
laus.

Hist,

XIX

HISTORIA LATJSIACA.

moratum

esse mernorat, de se non esse locution; inio d< se ipse loqui inihi videtur quum dicit : Dico autein sane turn Macariuni Alexandrinmn qui erat presbyter eorun quse dicuntur Cellarum. In quibus .cellis ego noveni annoi
liabitans,

ex quibus

tres

annos mecuni vixit

ille

Macarius

in quiete sedens, ejus quidem optinue vivendi rationis ali; quidem vidi opera et signa, alia vero didici ab iis qui cun eo vixerunt. 1 His igitur verbis difndendum esse non censeo

prsesertim

quum

alio

Palladius loco se

Didyinum coecun

prinia vice, deinde secunda deceni annoruni interjecto in tervallo 2 vidisse affirniat. Quss quum ita sint, una tantun
illius

nempe ho re JEgyptum quum mense deceni vel undecini liquerit Palladius, intraque Palsestinani Bithyniamque ac tandem Constantinopolhn ir visisse. Quse ratio si doctis hand repugnat, fatenduni ipsi est Palladium non iter, sed cursuni perPalfestinaniBitnyn:
solvendse difficnltatis
niilii

arridet ratio,

novem annos noridmn

exactos fuisse

amque confecisse. Sed quid cuique

libuerit credat

quantum temporis

Palladio in -<Egypto, sive Alexaudrias, sive Nitrise cor sumption sit paruni interesse videtur, dummodo revera i

^gypto

diutius

eum conimoratum hanc

terrain ab Ale

xandria urbe usque ad primani Nili cataracten negari no

possit. Q,use

quum ita sint,

nihil in illius scriptis inveni

;

quo

ab aliorum scriptorum

dictis discrepet

niulta autern sur

quse ? nisi vidisset, tarn accurate describere nequivisse

Qusedam enim apud

tiones quibus

illuni

inveniimtur locorum descrij

visa fuisse ipsa loca dernonstratiu rei ut exenipla referam, accuratisshne arenosa loc Cujus
illo
3

ab

Alexandrise circumjecta,

et iter
:

Alexandria ad
inquit,

Nitrii

montem perducens
1.

describit

Cum ergo,
2. Ibid.

cum mu
II.

Hist. laus.

XIX

et

XX.

IV.

3.

Ibid.

HISTORIA LATJSIACA.

tis

sanctis essera congressus et versatus tres annos in

mo-

nasteriis quse siuit circa

Alexandriam

et

mansissera

cum

magnis studiosissimisque et optiniis viris circiter bis mille, omni virtute ornatis, illinc secedens veni in montem Nitrise. Inter hunc niontem auteni et Alexandriam positus est lacus
qui dicitur Maria (scilicet lacus hodie Mariout nuncupatus, id est Marseotis) : is auteni continet ad niillia septuaginta.

Quse
in

cum

montem ad

transmisissem per diem unum et dimidium veni parteni meridionalem. In quo rnonte sita est

ingens solitude quse pertinet usque ad ^Ethiopian! et

zicos et Mauritaniam.*
1

Made-

Et quse ad ^Ethiopian! spectant

ductis, sic profecto res se habet;

est nostra

aniniadvertendum auteni

setate ./Ethiopian nomine regionem desirubro mari adjacet, Palladii vero ternporibus gnari quse onmes desertoram locorum incolas qui, Syene post tergum

quidem

relicta,

ad Meridiem spectant, ab omnibus fere doctioribus sub ^Ethiopian nomine significatos, seniperque ^JEthiopes
a veteribus ^Egypti incolis eos nominatos esse. Atque op-

time Palladius inter diversas nujus regionis partes quse a geograpnis Scythiaca regie nuncupata est, discrimen facit,

quod

scribit

habebat diversas
et

Hic sanctus (Macarius Alexandrinus) cellas, unam. quidem in Scete, quse est

interior in solitudine, et

unam
2

in Lybia, et

unam in Celliis,
:

unam

in nionte Nitrise.

Denique
/.Wjj.ay.oq

alio loco Nitrise par-

tern asperriinani
initio

sub nomine

indicat

Habitavit

(Ptolemseus) ultra

id est scala.

Est autem

in ea quse dicitur xXC[/.a!:; locus qui sic dicitur in quo nemo

Scetem

potest habitare prppterea quod puteus aquarum distet decenietoctomilliaribus. 3 Itaque Palladius quod oninia loca,

ut supra dixi, accuratissime describit,

non debet dubitari

quin omnia suis ipse oculis perspexerit.

1.

Hist. Laus. VII.

2.

Ibid.

XIX

et

XX.

3.

Ibid.

XXXIII.

10

HISTOKIA LAUSIACA.

Sunt etiam Histories lausiaccB loca quse ab auctore ipsb esse excogitata apparet, nemo enini, nisi ille talia scribere potuit. Itinera quse fecerit non soluni recte indicat ami1

2 cosqite noininibus suis designat, sed etiam intimas mentis cogitationes adultique corporis concupiscentias confitetur.

Accidit autein, inquit, ut ego vexatus ab affectione feminese cupiditatis, cogitationibusque et visis nocturnis, ferreni difficiliter. Cunique parum adesset quin propter hanc

tentationem exirem e solitudine, quod me hsec animi perturbatio ageret vehenientissnne, vicinis quidem rneis rem non exposui, sed neque nieo niagistro Evagrio^ sed latenter

veniens in solitudinem quindecim diebus versatus sum cum patribus senescentibus in solitudine, qui erant in Scete.
Inter quos incidi etiam in sanctum virum Pachoneni. Cum ergo invenissem euni sinceriorem et inagis versatum in

Paexercitatione, ausus sum ei meuni animum aperire. clion auteni consolatus sui ipse animi in maluni impetus
narravit; turn Palladius
:

His verbis,

inquit,

tam adversus Satanani me

confirinasset et

cum ad lucad belluni in-

struxisset, dimisit, jiibcns ut forti anirno me gerereni in omnibus.* 3 Quse nemo, nisi ille qui fuerit expertus scribere

potuisse, neque fuisse videtur.

ad hsec scribenda

ullo alio scripto

opus

At in hac sui operis parte quosdam nionachos memorat Palladius quos et ipse rnernoravit Rufinus contendique posset a Rufino quse scripsit ilium sunipsisse, quuni Rufini
Historia monachorum^longe ante Palladii-J?is^orzam lau1.

Hist. laus.
4.
:

XLH

et passim.

2.

IMd.

XXXIX.

3. Ibid.

XXXIII.

Hie non affirmo Historiam monacliorum a Eufino

:

scriptam esse magnse sunt de hac qusestione difficultates. Certe Kufinus iter non fecit quod describit magis mihi arridet sententia
quae Eufinurn tantum scriptorem fuisse, non autem actorem itineris affirmat. Sed de his postea. Mihi solummodo cura habenda est de
dictis,

non autein de

scriptoribus.

HfSTOBIA LATJSIACA.

11

siacam in vulgus

sit

egressa.

Sed

lector de scriptis judi-

candi qnisque brevi tenipore in hac Hilausiacce nihil a Rufino Palladium sumpsisse stories parte
artis peritissimus

persuasion habebit Quse quo magis perspicua sint, satis erit capita Historice monachorum cum Historice lausiacce
capitibus respondentibus conferre. Hujuscemodi capita, in quibus Palladitis Rufinusque conveniunt, tredecim sunt J 2 numero, et in illis numerantur Anmionius, Didymus,
4 5 3 Cronius, Origenes, Evagrius, duo Macarii,

nempe .ZEgyp7

tius et

monachus, Paulus Simples:, Piamnion presbyter, Joannes. 10 Sed de Didymo, Cronio, Origene, Joanne fere nihil scripsit Rufinus, et apud Palladium nihil omnino de Origene et Didymo invenitur, neque enim is B-ufini' Didymus idem fuit ac Didymus coecus; eadem autem nisi forte paulo arnAlexandrinus,
8 9

Arnmon primus

Nitrise

pliora

de Cronio 11 et Joanne. Sed quse apud utrumque leguntur de Ammonio, Evagrio, Ammone, Patdo Simplice, Piamnion presbytero inter se coniparatis, niulta inveniuntur diversa apud Palladium apudque Rufinum. Ex his igitur

jam

inferre licet Rufini libro

prsesertim
serit

quum

non usmn esse Palladium, a Rufino qusedain prsetermissa scripsi

Helenopolitanus episcopus. Etenim

Palladio fides

adliibetur,

Ammonio
in

tres fratres

duasque sorores fuisse

credendum-, tres vero

Ammonium
1.

tantummodo fratres, si Rufino; ilium Thebaide inonasterium sedificasse, ex PalHist.

3.

Hist.

laus.

LXX.
deest.

mm.
laus.

XXIJI.

2. Hist. laus.

IV.

Hist. man.
4.

XXIV.
Hist. man.

Hist.

Hist.

laus.

Hist.

XXV. man. XXVI.

6. Hist.

Hist.
5.

man.
et

XXV.

Hist. laus.

LXXXVI.
Hist.

mon.

XXVIH
8. Hist.

et

XXVII. XXIX.
XXVIII.
11.

laus.

XIX

XX.
9. Hist,

7.

Hist. laus. VIII.

Hist. mon.
10.

Hist. man.

XXX.
laus.

laus.

XXXI.
laus.

LXXII.

Hist.

man. XXXII.

Hist.

LXXIH.
Hist.

Hist. mon.

XXXIII.

Duo habentur

Croiiii

apud

Laus.

XXV

et

LXXXIX.

12

HISTOEIA LAUSIACA.

ladio, inNitrise nionte

liunc

Ammonium

ex Rufirio cognoscitur; neuter autem ununi ex tribus Lougis (ut dicitur) fraUterque vero de
fratre qui

tribus fuisse dicit.

salvari volens

apud eum
di-

venerat ; consentimit, sed eadem tarn

narrantur, ut de duobus Ammoniis apud Palladium iuveniatur quod de uno narrat Ruiinus. Evagrii

verso

modo

diaconi vitani; abstmentiam illiusque a beato Macario institutioneni breviter narrat Rutinus, fuse vero Palladius qui

Evagrii

fuit discipulus.

De Animone,

prinio Nitrise

mo-

nadic, ut refert Rufinus; uterque scriptor eadem narravit miracula, sed quartum miraculum addit Palladius quod,
inquitj narravit

in vita Antonii

beatus Athanasius Alexandria episcopus sed a Palladio relata rursus ampliora sunt

quse retulit Rufinus. Simili modo de Paulo siniplice tria fuse narrat Palladius ex quibus duo tantum apud

quam

ilia

Rufinuni inveniimtur, sed breviora

alia

vero narrat aquiille sit

leiensis presbyter quse omisit Palladius prsesertimque quani-

dani Pauli responsionem unde apparet cur

cognoiniuatus.

simplex

Sed quanquaui ex his rebus Ruiini opere non usuni esse Palladium concludere non dubito, attamen comparatione
earuni

rerum

faeta quse

apud

utr unique

de duobus Maaperto fore

cariis inveniuntur,

magis quare

ita sentiani in

puto.

Macarium ^Egyptiuni seu seniorem neuter quideni

a duobus scriptoribus relata a patribus Ninarrata fucre. Brevior quideni est Rufini de Maca-

vidit oniniaque
trise illis

^Egyptio narratio; fusior vero Palladii; sed hoc ununi tantum miraculum pariter apud utrumque invenitur, niurio

lierem magicaj artis vi in

formam equinam conversam. Sed de Macario Alcxandrino seu juniore qusedam sunt apud Rufinuni qua?, non apud Palladium narrata, inter quse hanc Scytliiacse regionis descriptioneni Locus auteni in.
:

quo habitabat ipse sanctus Macarius, Scithiuni appellatur.

HISTOBJA LATJSIACA.

13

Est autem in eremo vastissima positus, diei et noctis iter habens de Nitrise nionasteriis et hoc iiulla semita neque
:

terrenis aliquibus colligitur vel monstrattir incliciis, sed stellaruni signis et cursibus pergitur. Aqua raro invenitur,
et sicubi inventa fuerit, odoris quideni dirissimi est, et quasi Hsec est illius cellse quani bitmninea, sed saporis innoxii. a Macario in Scete liabitatam nos docuit supra Palladius 2
'

descriptio accurata.

inon nocte
siniul

Item solus narratRufinus quoniodo dsequadam ad cellulse Macarii ostium pulsaverit ut ad collectam progrederentur. Multa contra nairat de

Macario juniore Palladius quse frustra apud Rufinum qusereres. In Ids vero quae apud utrumque referimtur, eadem
fini

scribendi ratione, fiisiorem Palladii narratioiieni quani Ruinvenies. Quse quo magis perspicua sint, libet hie tran-

scribere quse anibo de Jamiie et Manibre 3 sepulcro narraverunt. Ferebant tanien; inquit Rufinus, eum aniatoreni
.

fuisse erenii

super omnes ceteros,

ita

ut etiam ultima et

inaccessibilia deserti perscrutatus sit loca ;

usquequo

in-

veniret

locum quemdam in
:

ultimis erenii constitutmn, di-

versis pomiferis arboribus

consitum

et

omnibus bonis

re-

pletum ubi etiani duos fratres invenisse ferebatur; quos cum rogaret ut paterentiu' ad se deduci illuc nionachos; ut
ibi habitarent,

quoniam quidem locus ille et amo3nus esset, abundans in omnibus necessariis, responderunt noil posse adduci illuc phu-es, ne forte venientes per eremum a dsenionibus deciperentur. Multos eiiim aiebant esse demones in deserto, ac monstra, quorum niolestias et callidiet

tates ferre multitudo insueta

non

posset.

Regressus tanien

ad

indicasset de opportunitate loci, nmltoruni inflammati sunt animi ut pergerent illuc cum eo. Sed ubi
fratres,

cum

patres reliqui senserunt animos jurenuin concitatos, re1.

Hist.

mon. Patr.
et

lat.

XXI,
cf.

col.

453.

2.

Cf.

snpra

p. 9.

3-

De Jamne

Mambre,

II

Ep. ad. Timoth.

Ill, 8.

14

HISTOBIA LATJSIACA.

presserunt eos salubriore consilio, dicentes locus iste si vere, ut jactatur, a Jamne et Mainbre consitus est ; non
:

aliud de eo credenduni

est, nisi

quod

ceptioneni nostraui prseparatus sit. hibent, deliciosus est et abundans, quid sperabinms in future sseculo, si hie deliciis fruinmr? Et hsec atque alia
liujusceniodi dicentes, juvenuni ferventes aninios represserunt. l

diaboli opere ad deSi enim vere, ut per-

Hsec quidein Rufinus

Palladium nunc adeanms.

Is

cupiit (nempe Macarius), inquit Palladius, ut ipse nobis narravit, quod in liortis erat aliquando ingredi moninien-

tum quod

dicitur

-/.YjzoTct^tov

Janine et Manibre, magorran

qvd erant tenipore Pliaraonis, ut id videret, vel etiam ut conveniret eos qui illic sunt daeniones. Dicebatur enini
plurinios,

eosque ferocissimos, in eo loco ab illis collocatos esse dseniones per infaniis artis eoruin excellentiain. Hoc auteni nioninientuni factuni est a Janine et Manibre fratenipore apud Pharaoneni. Ut qui ergo illo tenipore niaxiniani in ^Egypto haberent potestaillo

tribus, qui propter niagicae artis excellentiam prinias partes

liabebant
vitse suse

teni,

suuni

construxerunt illud opus ex lapidibus quadratis et illic fecerunt nioninientuni et cuni multum illic auri
:

deposuissent et

omne genus arbores

(sic) plantassent,
:

ma-

ximum quoque puteum

aquae foderunt est enim locus huniidus. Hsec auteni omnia fecerunt, sperantes post suuni

hinc discessuni frui delieiis in

illo paradise. Tandem ergo viani nesciebat quoniam quse ad eum ducit liortuni Dei servus Macarius, conjectura quadam sequebatur astra et

sicut nautse qui transinittuiit niaria;

totam pervasit sanctus

solitudineni; et

cum

unani

statuit in

aliquot etiam accepisset arundines, unoquoque rnilliari, ut per ea signa re453.

1.

Hist, mon., loc.

cit.,

col.

HISTORIA LAUSIACA.

15

mearet.

Cum ergo intra novem dies totam illam pervasisset

prope
illuin

solitudiiieni et esset

hortum, suecedente nocte

Lnmanis vero daemon qui semper adverparum satur Christ! athletis, cum. collegisset omnes illas arundines, dormiente Macario, et circiter ad unum lapidem a monimento ad ejus caput posuisset, recessit; postquam ergo
dormiit.

surrexit invenit colligatas arundines quas ipse fixerat signi

causa. Fortasse

inajorem ejus exercitationena, ut

bus, sed in

autem hoc quoque fait Dei permissio ad non speraret in arundiniDei gratia, quse per eolumnam nubis deduxit

Israel quadraginta annis in terribili ilia solikidine. Dicebat autem Macarius : propius accessi ad illud monimen-

Cum

tum, ex eo egressi mihi occurerunt ad septuaginta mones variis formis prsediti alii quidein clainantes,
:

dsealii

vero exsilientes;

alii

vero

cum magno

fremitu in

me

stri-

bant
tatio

dentes dentibus, alii vero tanquam corvi volantes, audemeo vultui insultare, dicentes : Quid vis ; Macari, ten-

monachomni? quid ad nos

accessisti?

annon nos quo-

que aliquern ex nionachis vexavimus? Quae nostra sunt7 tu cum tuis similibus illic habes, nempe solitudineni, et
illinc

cognates fugavistis. Nihil est nobis tecum commune. Quid loca nostra invadis? Tanquam anachoreta, contentus esto solitudine. Qui hunc locum sedificarunt, eum nobis assignarunt non potes hie manere. Quid quseris ingredi in hanc possessionem, in quam nullus ex vivis hominibus est ingressus, ex quo fratribus qui hoc condiderunt sunt a nobis hie factse exsequise. Et cum multa adhuc tur:

barent et insultarent dsemones, dixit eis sanctus Macarius: Ingrediar tantum, et videbo, et hinc recedam. Dixerunt

autem dsemones Hoc nobis promitte in tua conscientia. Dicit autem Christi servus Hoc faciam. Dsemones autem evanuerunt. Ingrediente autem eo in paraclisum, ei occur: :

rit

diabolus cuni stricta romphsea, ei minitans.

Ad

quern

16

IIISTOBIA LAUSIACA.

hanc vocem respondit sanctus Macarius

Tu

venis ad

me

in stricta rompliaea, et ego contra te ingrediar in nomine Dei sabaoth, in acie Dei Israel. Ingressus auteni, contem-

platns

sum oinnia, in quibus inveiii etiani cadum seneum catena ferrea pendentem ex puteo, jam tenipore consunip-

tum, et friictimi malormn punicornin quse nihil intus -habebant, fnerant enim arefacta a sole, et plnrima aurea
donaria.

Cum

sanctiis ergo illinc recessisset

absque

tu-

niultu et citra illani perturbationem ; reversus est per vil ginti dies in stiain cellam.

Ex

his igitnr pro manifesto

habendmn

est in

hoc sui

operis parte Palladium ex Rufini

narrat. Prseterea

apud Rufmuni rerum ac sententiariun dispositionem, quasdani transitiones videmus qnse nusquani apud Palladium invenimitur. Aiitequam rerum narrationem aggrediatul* Rufinus, loca describit
caiitiu-

hausisse quse ita dicain, ut quamdain,

scriptis 11011

homiiiumque inhabitantium mores, posteaque expliquse ab auctore visa ant illi narrata fuere. Palladins
illi

vero, qnnin
satis
ille

ab ipso non compertse narrandse sunt; habet ; nt apud copticos scriptores ; dicer e Hie aut
res
:

niihi narravit

quemdam

ftiisse etc. ftiisse

ita

ut iiulla

illi

narhsec

ratioiiis

atque orationis

cura

videatur.

Sed

narrandi ab utroque adhibita ratio dilucidius apparebit; si amboruni de Paulo siniplice priora verba contulerimus. Fuit quidain, mquitB,ufiiius ? inter discipulos sanctiAiitonii,

Paulus nomine 7 cognominatus Simplex. Hie initium conversionis suse hitjusmodi habnit. 2 Palladins anteni sic incipitiiarrare : Narravit auteni sanctus Christi servus Hierax

Cronius et phu'es alii ex fratribus ea qua3 sum dicturus, quod quidam Paulus agrestis agricola, insigniter innocens
et et

moribus simplex, uxoreni duxerat mulierem formosissi1.

Hist. Laus.

XIX

et

XX.

2. Hist.

man.

XXXI.

HISTORIA LAUSIACA.

17

main, sed inoribtis ' cans euin latuit.

improbam

quse longissiino tempore pec-

igitur? in liac sui operis parte in Palladium Rufini nullo inodo jiis esse nianifestmn nonne videtur? Uterque

Quid

visa sibi aut

alii

narraverunt, et quse nulli visa ab alio fonte

Et quideni Palladium ex externo fonte hausisse a nionacbis quibusdam quos nopatet qumn ipse narranda audivisse nimatini designat fatetur, vel tantummodo scrihausere.
bit

narravit quidani etc. Ex alia parte lise narrationes ita sunt portentosse ut omnem fidem excedant omninoque in:

genimn segyptiuni redoleant, 11011 autem grsecum, quamvis credulissiinuni. Quis enim saiio ingenio prseditus ac litteris etiani parumper instructus (idemque dicenduin de Rufino) naiTatione adduceret quamdam mulierem in formain equinani magicarum qua-rmndam artium vi conversam qtimn ilia libidinem amantis recusaret. Sunt et nralta alia liujusceniodi niiracula quse ad iios, Palladio Rufinoque nan'antibus, pervenere nosque monent ut illis auctoribus fidem nostrani diffidenter prsebeamus, quia avidissime etiam incredibilia quse mente excogitare nequivissent credidere.

Eodem
illis

stitionis

niodo, quiun ad omiiia aiiimiun religiosse superplenum attenderent Palladius et ejus amici; saepe quse viderant. miracula adjecerunt quse nullo modo

nienti rationis ladio, niagis

baud

quam Rufino

experti fidem incntere queitnt. Et Palarridere videntur, , portentosa

neque ullum apnd ilium invenitur verbimi quod scriptori vel levissimam dnbitationem de miraculis quse narrat adductam fuisse demonstret. Res etiam vulgares rerumque
naturae consentaiieas ita aniplificat,

neque cognosci? neque agnosci jam queant, perinde ac si niliil nisi prodigiosuni ac prope divinum nionacho evenire possit. Itaque
tit
1.

Hist. laua.

XXVIII.

18

HISTOEIA LAUSIACA.
si

ut exenipluni afferani,

nionachus quidam hydropisi laboillo

rat; corpus adeo intiunescere ait; ut}

sit liineii

niortuo, sublatuin

ostii ac postes et ipsa porta ut e cella corpus efferripossit.iMulta alia liujuscemodi inHistoria lausiaca, si legeris, invenies.

Inde apparetPalladii dicta maxima prudentia scriptori adliibenda esse, quum ad rniracula pertinent; quotiescunique
vero regiones depingit, monachos nominat, eortun mores,
jejunia, crucifixiones, ut aiebant lii inonachi, commeniorat, cui fideni prsebeanius dignus est. Equidem nieam senten-

tiam

si

tantummodo enuntiarem.
ilia

et

tit

confirmaretur

11011

curarem,

jure negari posset; sed hanc confinnare

et

possum

et volo rationibus quse in

dierunt, quia in nullius scriptoris lausiacam cum copticis libris conferre.

lucem adliuc 11011 promentem venit Historiam

prseteribit

Quicuinque quanivis panlum rebus segyptiis studuit non Coptos non alios esse ac veterum ^Egyptoruni

progenieni, neque
litteris

eorum linguain

aliani esse

ac patriam

grsecis,

nee jam

liieroglypliicis, hieraticis aut de-

Quse lingua multum quidem a vetere 2 lingua segyptiaca dijffert, sed vere genuina niatris filia est. in libri ad nos hoc niulti fuere Atque lingua conscripti qui
moticis scriptam.
in niembranis, sive integri, sive trimci pervenerunt.
libri, si illos
tui- ;

Hi

qui Cliristianorum scripturas sacras, ut dicivel precuni in Ecclesiis recitandarum ordinem con-

tinent exenieris ; nobis acta niartyruni, monacliorum vel patriarcharum vitas, vel omnino fabulosas narrationes, vel

qusedam
1.

alia,

nt orationes et orationum
2.

quasdam

transla-

Hist. laus. XIII.

Coptica lingua est ipsa lingua segyp-

tiaca a Clmstianis usurpata. Nullus invenitur liber copticus qui a Clmstianis et de Christianis rebus non sit scriptus. Sciunt omnes

insuper verbum ipsum Copticus, vel Coptita, vel Coptus idem esse ac verbum ^Egyptus de quo prima syllaba amputata est.

HISTORIA LAUSIACA.

19

tiones grsece vel syriace habitarum, nobis tradiderunt, ante orania auteni nionachoriun historias. Permulti quideni hi
libri olini fuere,

nunc vero multi periere ex quibus aliquot arabice translati res narratas nobis satis accurate servaverunt.

Sed usque ad hoc tenipus illorum librorum

ina-

joreni partem sive lingua coptica exaratormn, sive arabice translatomm legere fere iiulli in mentem venit : per biblio-

thecas jaceiit, neque ullius manus ilia volumina explicat7 neque oculus legit, neque illis iiigenium operam dat. Cujus
incurise

duplex esse causa mihi videtur

5

lingua fere omnibus ignota est

carum

scriptores

prima quod quod rertun historiopera grseca habentes grsecumque in:

altera

genium inaximi facientes, opera coptice scripta parvi duxerunt. Attamen setate nostra quidani doctissimi viri animum ad coptica attenderunt, sed paucissimi, atque illa;
ut ita dicam, contenti ftierimt delibare. Gerte
illis quideni venia tribuenda est; nain coptici codices per omnes Europse bibliothecas sparsi difficillime a cupidissimo quoque illis

studendi adeuntur. Mihi autem

et

illos

Londini; et

Parisiis, et Rornse et

etin^Egypto 7 et.Oxonii; Neapoli et etiam Ve-

netiis colligere

transcribereque, ut

jam

dixi ; licuit; quos

cum

transcriBerem, multa a

me

intellecta sunt

ex quibus

inferre poterani
storia nobis

quo niodo segyptioriim nionachoruni hia grsecis vel latinis auctoribus sit narrata, Triplici igitur niodo instituti sunt per j9Egyptum monaclii, et quideni eodeni tenipore. Prinium, si quis se ad
religiosam vitani dare, sen monachus fieri cuperet, sibi casulani quamdam extra vicum luto sedificabat solusque nianebat, victum manuum. labore sibi parans, aut ab amicis vel religiosis hominibus accipiens. Quum auteni horum

vere nionachoruni aliquis virtutibus exiniiis famani consecutus essetj multi illius agendi rationem videre imitarique
cupientes ilium adibant. Inde factuni est ut
ille

Antonius

2*

20
quo neino nobilior

HISTOPJA LAUSIACA.

fuit et qui nionachorum imnierito pater lioininmn ac monachoruni frequentiam fugiens, habetur, mare Rubruni sibi sedificaverit cellam 7 vel potius prope

foderit.

Atque

initio

quidem

latuit,
fuit

cainelorum ductoribus notus

sed brevi quibusdain neque multuni post tem-

poris major apud ilium in deserto fuit hominum frequentia quam in ^Egypto. Illius permulti fuere discipuli et paula-

tim

alise prope illius cellse sedificatse vel effossse sunt; monachi tamen vitam agebant neniini, ne Antonio quideni

inancipatam, nianentes, abeuntes, redeuntes, prout quenique suum ferebat ingenium aut sua libido. Hos inter Antonii discipulos

quadam die adfuit Macarius qui cella quam suuni vieum prope prinio incoluerat relicta ; liaud secus
atque Antonius vicinorum et cognatorum frequentiam ac reverentiam fugiens, in aliam -(Egypti partem se transtu-

lerat in

qua

ignobili aflfectus supplicio

multa perpessus
eremitis

est

iret.

antequam Scytliiacam regioneni jam Audita Antonii fania, ad mare Rubrum profectus

plenam adest,

Antoniique consuetudine frui potuit atque exeniplis. Quod iter denuo etiam iniit antequam ad Nitrise lacus multos
monaclios ad nionaclialem religionem institueret illisque
certas leges constituent. Ex his legibus raonacliis prinmni in diversa loca dispersis et nulli addictis commune quod-

innexuni est vinculum quo illi certis horis ad Deum preces fundere, vel nianibus laborare, vel vigilare, vel

dam

dormii'e, vel edere poterant;

nee tanien

in

uno loco con-

gregati, si cynaxeos lioram et diem exceperis. Pessima enini niagistra visa erat Macario solitudo expertusque ille
erat liominibus cseteruni rudibus ac natura

ad voluptatem

propensis et lege

rectiorem viam tem venit omnes

opus esse stabili et inonitore qui illos per duceret. Neque tanien unquam illi in nienvitse religiosse

ac monachicse studiosos atque

congregare,

illos

ad

vitse

bene

et ratione dispositse

HISTOBJA LATJSIACA.

21

unius nioris

ad omnium

redigere et uniuscujusque labores utilitatem promovendam convertere.

normam

Sed

'hsec vitse

commimis sen

ccenobiticse ratio

non

in-

feriore,

sed ex JEgypto superiore oritura erat. Velut enim ad niare Rubruin Macariitin docuerat Antonius, ita Pachomiiun eodein tempore docebat quidam senex monachus,

nomine Palamon, ad vicmn qui graece dicitur Chenoboscion rero Schenesit. Hie Pachomius quran, (y;r,vo(36<r/.'.ov) ? coptice

Palamone etiani vivente, nionachos congregare et cum illis eodem loco eodemque modo vivere in mentem venisset, magistro mortuo quam tautmmuodo, ut ita dicam, in animo
gestarat institutionem; actu perficere incepit. Itaque brevi tempore ingenti monachorum ap.ud se numero congregato,
illos

sua instituta ita edoctiit ut ilia rudis ingenii homines accipere atque intelligere possent. Neque vero in medium ctTrsum tune processerat quartum post Christum natum
ssBculuni.

Sed hanc

esse inonachicse vitse rationem atque explicolligi

si

cationem recte niihi ex operibus copticis quam monachicse religioiiis explicationenij

rationi

videtur;

tantum rerum humanse convenientem habebis-, attenderis, naturae

illiu's

attanien

vitee ultima,

ut ita dicain, evolutio,

quum

sit

eodem tempore effecta, necessario ex illis duobus institutis revera non pependit. Ut autem Antonii tempestate vivebat Macarius, ita Pachomius quoque, qui cum numquam Antoniuni vidisset, Macarium conspexit, nam audita novi instituti fama; Macarius ad Chenoboscion se contulerat.
;

Hanc
ticis

frustra apud auctores et grsecos et latinos et etiam apud copticos progressionem quaereres, sed ex libris cop-

tatus

quicumque hos libros studiosissime et plurime voluquantum hsec naturae et factis consentanea sint facile
multi quidem sunt libri a Coptis de Antonio exarati;

intelliget.

Ac

22
et potissinium

HISTOKIA LAUSIACA.

de Macario Nitriseque monachis

et

de Pa-

chomio coenobitisque. Nihil inajori curse erat sive raonachiSj sive cosnobitis, quam religiosa Patruru ac Fratruin, lit aiebaiit, faciiiora scribere ut quotieseumque suo indulgere ingenio quidain

Hinc tanta

vellet, ilia legere atque imitari posset. libroruin sive in Nitrise nionasteriis, sive in JEgypti superioris coenobiis conscriptoruni multitudo. Vix clarissimi inter nionachos Patres ; Antonius, Paulus Ere-

mita, Macarius., Paclioniius ? Sinuthius vita functi erant qunm illormn discipuli qusecunique facta; qusecnmque dicta.,

qusBcuinque visa, audita aut nienioria retenta scribenda curaveruut. Itaque, nani exempla proferam; Visa discipulus, uno tantum forsan anno .post magistri mortem, Sinuthii

vitam diligentissiuie

persecutus est, et Pachomii gesta ex Tlieodori discipuli narratione quindecini tantum elapsis annis post ejus obituni; a fratribus ccenobitis in vico
"litteris

Phboou nuncupato

conscripta sunt. Postquani autem hi Patres vitseque nionachicse conditores dieni supreniagni muni obierunt; si quis deinde virtutibus exiniiis vel proprise
carnis macerationibus aut prodigiis clarus evadebat; statini

post mortem historian! scribebant sequales. Atque interdnni ne mors quideni expectabatnr : ex Patribus quidani
illius

sive narrationes, sive orationes scribebant iinde illoruni acta vel dicta pendere possnmus. Quin etiani brevi exeni-

ploruin ratio miraculorum appetentibus nionachis non satis fuit, sed certatim suuni ingenium ad fabulosas ac prodigiosas

quasdani

conliciendas

narrationes

adjunxerunt.

Namque jam. a puero Coptitse fabulas audierant quas olim

Pharaonum
scribse poetseque animi oblectandi gratia fin-

xerant; illoruni enim inentes niinime a diis antiquis u3Egypti abhorrentes novse religionis tantum extiniain formani acce-

perant semperque Osiridi et Isidi atque omnibus patrum diis addictse erant. Eteniin ante oninia scribendi arte ve-

HISTORIA LAI7SIACA.

23
:

teres ^Egyptii gavisi earn

summis laudibus affecerant idem

lausiacam
et -Nitriae

studiuni nepotes tenebat. Sed ut ad Historiam

revertar, ab

monachos

his multos libros scriptos esse dicendum niihi videtur: Adhuc exstaiit qusedam opera, sive integra, ut

Macarii magni vita, Johannis Colobi et Danielis hegouineni historia; sive manca, ut Antonii, Pauli eremitse,
Macarii Alexandrini
vitse. Siinul atque Nitrii montis et a inonachis Macarii institutionem seScythiacse regioiiis fama illis inonachis res niopervulgata est, quentibus

nachicas scribere sumniee

illas

ctu'se fuit.

Et

initio

quidem

res

voce viva narrare

chomio ejusque

habuerunt, ut de Paccenobitis Iegimus 7 sed brevi tempore,

satis

sibi

sernionis fugacitate perspecta ;

ad

seriptionis stabilitatem

confagerunt. Multse quidem sunt monachorum vitee quse, vel a barbaris, vel a monachis ipsis vastatse ac deperditse;

enimMtrium montem.barbarorum Rentes depopnlatse sunt futurumque erat tempus quo monachi suos libros non intellecturi, sed neglecturi aut
teniporis lapsu perierunt; ssepe

etiam contempturi erant.

dam
ad
ut

Ex his operibus deperditis quseprincipio memphitica linguae copticse dialecto scripta nos translatione sive sahidica; sive arabica pervenerunt,

Patrum Apophthegmata, Monachorum Paradisus, etc. Sed quum in^Egypto superiore monachi ejusdem linguae alia
dialecto uterentur, libros

gypti inferioris dialecto, et vice versa, necesse fait. Cujus rei vitse Sinuthii compendium mihi argumento est, nunc memphitice apud Vatica-

memphitice scriptos, id est in ^Ein Sahidicam superioris transferri,

num codicem LXVI

servatum; nam Visam Sinuthii discivitam pulum rnagistri scripsisse lingua qua in sua regione, sen in Panopolitano nomo utebantur pro certo habendmn
est.

Prseterea multi codices seu codicum fragmenta in Si-

nuthii monasterio,

Deir anba Schnoudi, seu

J)eir el-abiat

24

mSTOEIA LAUSIACA.
patris, vel

(monasterium Sinuthii

nionasterium album) vul-

go nuncupate), aut antiquitus, aut nuperrinie inventa sunt,

neque

ulla codicis

pagina menipliitice scripta fuerat. Quse

priniuni in meniphitica dialecto exarata; in sahidicani transferebantur, ut nionachi qui tantuin

opera contra,

qimm

./Egypti superioris dialectura intelligebant, sent ac nieditari.

ilia

legere pos-

Hue
bantur

monachos qui

accedit quod nios fuit in Nitrise nionasteriis omnes sancti ac maxiniis virtutibus prsediti habeiioniinatiin libro qui libei\ scytliiacce regionis

mo-

nachorum nuncupari posset, inscribere. De hujus enim modi libro aperte loquitur auctor qui vitain Johannis Colobi memphitice scripsit, dicens Accuratius autem disce:

mus ea

quse qusermms ex

libro

sanctorum seniorum quo

res eoriun enaiTantur seque ac ejus sancti cujus festum liodie celebranius', liber auteni alio nomine dicitur Para-

ex scribendi ratione convenienternomine appellaverunt, nam 'sanctorum que himc libruni tali et animarum in hoc Paradise enumeratione inipletus omnidisus, et quideni nierito

modo

est niagnus Isetitiaj Paradisus, et hie hujusmodi unicus liber mine exstat et usque ad sseculorimi consunima-

tionem perdurabit, aniuias parans quse Deo offerri dignae sint, quse bonam vitani agent ita ut ex hoc scientiam suniant
vero judicio fiantque Spiritus sancti templa, hsereditatem vitse, seternse mereantur ex nieditatione factorum et
salutarium laborum ab his luniinaribus de quibus in eo l agitm- toleratorum. Sunt autem abba Paulus Magnus et

cum

abba Antonius, abba Palanaon et abba Pachomius, abba Ursinus et abba Petronius, abba Theodorus et abba Mona, abba Anrnion et abba Matoi, abba Macarius magnus et alter abba Macarius Alexandrians, abba Isidorus et abba
1.

Hanc

oratioiiis

iiguram in

me non

recipio.

HISTORIA LATJSIACA."

25

abba Djidjoi et abba Amoi, abba Mose et abba E,omanus, abba Joseph et abba Chronius, abba Besarion et abba Poimen, abba Arsenius et abba Paphnuti, abba Hilarion et abba Ephreni Syrus ; abba Evagrius et abba Sylvanus, abba Zenon et abba Senuthi, abba Isaias et abba Petrus discipulus ejus. abba Lucius et abba Longinus, et
Paino,

festum hodie celepater noster sanctus presbyter cujus abba Johannes Colobi.* 1 sanctus bramus, prsepositus
1.

H.O_OITO

s^e

JvitiuveAvi

eTARpifeiak.

AV^>K

eTejiRto

ivcwq

OTTOO_
oirsi

JWAVOTT

epoq ems.ip.ii
H2C.G

RG. x^d>.p

Sen

TOHOAv<s.ei<s.

OTTOO_ GTI
qn.es.RHn

on

ujk.

^noTsJIH

IIGAV

ujCk.

eTrn.Te.JA. IVTG

JS.K

nac.e itdwiatoj
A\.q>"^

on

ivoir2s.a>port

UOTTGAVI SCK. OTTC^IA-RpKCIC AVAVHI

-epOTyUJOJni

HI<:|)6JCTHp

GTCSKOTTT

O_I6JTq

&

(sic)

OH
n.AV. A.fefiev A.A\.OI
A.fifcjs.

AVOUCH

neA\.

TIOIAV.HH evfidw

ivceni

H.CAV

26

'HISTORIA LATJSIACA.

Hunc
statur

Kbruin Nitrise inonachis quasi proprium foisse temajor in illo enmneratoruin pars inonachorum qui
:

Nitrium monteni Scythiacamque regionem incoluerunt de aliis, ut de Paulo magno, de Antonio, de Palamone, Pacho-

mio huj usque discipulis, TJrsino, Petronio, Theodoro, Mona 1 Nitrienses monachi, sive a viatoribus accepta sive ex illorum vitis cognita tradiderunt, hand secus ac de Ephrem Syro ac Hilarione qui Palsestinain incoluerunt. ^gyptii monachi quamvis vestituin peculiarem religiosanique vitam simul induissent, veterum .ZEgyptorum itinera longa ineundi propensionein, quod postea fusius disseremus ; non
amiserant semperque (postea abundantius dicendi mihi locus erit) regiones sive ^Egypti ; sive externas peragrabant, servos Christi, ut aiebant, videndi cupiditate allecti
illorumque virtutes mirandi. Posteaquam ad suas contubernales revenerant, nihil antiquius habebant quam ut visa

quorum Monachorum paradisus, arabice JBoustan er-roheban, et Apophthegmata Patrum speciem nobis ipsam prsebent. Sed de his vero Patrum apophthegmatibus mihi dicendum est
quid sentiarn.

fratribus narrarent interdunique scriberent. igitm' hujuscemodi elenientis conflati sunt libri

Ex

diversis

Quod opus notissimum

est

apud monachorum

historise

nee non apud ethicse rei christianse scriptores; seu asceticos, ut aiunt, auctores, ex hoc fonte omnibus illis mirandse virexemplis haustis quibus laudem ac gloriam in hos monachos certatim cunmlaverunt. Sed si Rosweydio 2 illi
tutis

viro doctissinio fides adhiberi potest, triplex est hie verba Seniorum complectens liber et ex his tribus partibus una

quideni a
1.

Ruimo

scripta,

sed altera et

tertia

pars grsece

De hoc Mona non

laL,
torn.

agitur in libris copticis de Paehomio, sed

de Mina et de Mauo.
Patrol

2. Cf.

Rosweyd

Vitse Patruui,

apud Migne,

LXXIII.

'

HISTOKIA LAUSIACA.

27

a grseco

quodam

rei testeni affert

Photimn sed
;

incerto auctore conscriptse fuissent, nam nil nostra refert hujiis testis

auctoritas

qumn

dice

nsmn

tantiunniodo nobis se grseco quodain cofiiisse testari possit. Utcunque res se habet,

hunc librmn coptice et quideni memphitica dialecto a Nitrise monachis scriptmn primmn fuisse. Hunc enini
constat

librmn coptice scriptmn fuisse fidem facit inagna ejus pars libri quam apud Zoegani invenire est editam ac in bibliothecse

lationem redolet.

Neapoleos conservatani codieibus, in quibns niltransEx alia parte si ad hos codices animiim

attenderis nullins nionachi qui superiorem

vEgyptum

in-

coluerit, Lycopoli superata, nonien invenies, inultoriunvero nomina monachorum qni Scythiacani regionein Nitriosque

montes incoluerimt sicque persuasuni habebis hujus libri auctorem sen potius scriptoreni qui hunc librmn diversis
ex partibus "composuit,
niliil

de monachis ultra Lycopolim

vitam degentibus cognovisse, omnia vero et quideni optime de monachis intra Lycopolim Nitriosque montes commorantibns et prsesertun de his qui in Scythiaca regione vitam religiosam iniverant.

Quse quuni

ita sint, nulli veritatis

indagatori

mirandum

videbitur Palladium

qumn

se noveni annos inter Nitrienses

nionachos confecisse fateatur, horitm librormn haud ignarum- fuisse. Se ipsmn etiam prontetur ardenti cupiditate
flagravisse

sanctorum vitam imitandi illorumque gressus prosequendi, nullamque esse aptiorem rationem virtute excellentium hominuni iniitandorum quani illoriun vitam le-

gere. Si igitur
his

hormn virorum

historias legit Palladius, cur

non usus

esset ad Historiam

lausiacam scribendarn non

apparet. Rationi ergo"

legerat

usum

esse.

consentaneum est illimi operibus quse Revera multa inveniuntur monachorum

nomina quee inveniuntur etiam apud copticos codices illaque hie enumerare prorsus operse pretiuin est, Si frag-

20
nienta igitur a

EISTORIA LAUSTACA.

Zoega

edita

cum

Palladii opere contuleris

in priori hujus operis parte undeciin noinina invenies quse

apud ApophtJiegmata Patrum ac Historiam lausiacam 1 2 3 leguntur nenipe Horsiesi, Hori, Pauibo, Paesii/ Macarii

Agyptii,
I0

et Elise.

5 7 8 9 Marci, Moysis, Antonii, Pavdi simplicis Plura quideni sine dubio essent hsec noniina, nisi
;

major pars codicis a Zoega editi desideraretur hsec tamen nomina, quanivis numero pauca, magni momenti esse mini
videntur, iiani quse a Palladio narrata eodeni sunt genere ac quse ab auctore coptico, et ssepe omiiino eadem. Si,

exempli gratia, quse narrantur de Macario ^Egyptio sen senior! perpenderis, eadem esse apud Palladium ac apud

Apophthegmata Patrum atque Macarii vitam diiplieein nimc etiam Vaticaiia in bibliotlieca asservatam ac a me
lionise transcript-am

persuasum habebis. Sunt quideni

et

inulta alia quse inter se conferri possunt; sed alias afferre queo rationes quse Palladio hand ignota fuisse opera coptica denionstrant.

Ante .omnia

nil

apud Palladium quod

:

in-

genio segyptio repugnet, invenitur res etiam stupendse ac mirabiles onmein supra modum apud copticos scriptores
11 leguntur. Abbatis Anionis erga muliereni ageiidi ratio apud cynaxariuni invenitur idem dicendum de Panibonis
:

ad Melaniam responsione quam

in fragnientis huic dissertatione adjimctis invenies. Natlianaelis liistoria 12 ac institutum nuiiquani e cella egrediendi 13 de aliis monacliis
1

narrantiu

simplicis vita

hand secus ac Moysis furis liistoria Paulique 14 apud Cynaxariuni. De monacho etiam qui
CLXX.
4.

1.

p.

Zoeg. op. dL, p. 204 operis coptici n 192 et 202. 3. Ibid. p. 202 et 289.
6.

2.

Ibid.
5.

Ibid. p.

16.

Ibid. p. 197, 270, '242 etc.

8.

Ibid. p. 244.
9. Ib'id. p.

7. Ibid.

p. 249.

Ibid. p. 209, 245,

279

etc.

245 et 274.
12. Ibid.

10.

Ibid. p.
13. Ibid.

314 et 368.

11. Hist, laus. VIII.

XVIIL

XVIIL

14. Of. mss. arabes

de la Bibliotheque nationale.

mSTORIA
virilia

LATJSIACA.

29

novacnla amputat narratur perssepe apud coptica in hujusmodi nionachos agendi rationem Sinuthiique opera
operibus legere quivis potest copticse linguae peri-

in illius
tus.

Cujusdani nionachi libidine narrata, sic suam senHsec auteni narravi ne videatur tentiam aperit Palladius
:

nobis alienuni quaiido videriuius aliquos sanctos incidisse in tales calainitates. * lisdeni fere verbis legitur in Pisentii,
Si qnis audiens nie urbis Keft (sen Coptos) episcopi vita interrogare velit; dicens : Quomodo servi Christi segrotant?
:

huic liber justi

teruni
si

Job legendus

est.

Nil igitur distant. Cseest,

mnlta etiani sunt quse hie enrnitiare longuni

quod

vellem, et ultra

moduni

dissertatio niea amplificanda

qusedani quse apud nionachos hodierni temporis ipse ego vidi aclhuc vigentia. Sunt enim qusedam Palladii verba ingeniuni pure segyptium ita redolentia, ut
esset ac

memoranda

nusquam

nisi in .ZEgypto intelligi queant. Ex alia parte sunt qusedani sententiarum conforniationes quse omnino copticum sernionem detegunt ac vere e coptica lingua in

grsecam translatse sunt. Sic 7 tit exenipla offeram, ssepe narratio his verbis incepit Narravit niihi quidani frater, etc. ;
:

ut in copticis libris. 3 Verba : bus; 4 ad verbuni e coptico

etiani hsec
:

-Nolo

nobis pedes tuos attingentisermone translata sunt; sie occidere camelum neque ei dolium im5

ponere

tit

inoriatur.

Ntmquam

eo

mo do loctitus

esset grse-

cus auctor; coptici vero semper scriptores quuni actus actui succedit posteriorem in priore loco enuntiant nee di-

ctmt

Iter feci ut videreni; sed

ivi;

vidi et iter feci; nee

cubitum
1.

sed

cubui

et ivi.

Et multa hujusmodi.
cop. vat. LXIII. Coptice evpe-

Hist. laus.
oirevi

ujjvii

a!!e

XXX. 2. Cod. ^en mekRpo

inefiift.ni

eeujtom
4.

Mate
lam.

H.TG
3.

Coptice &.cpc.oe nac.e OITCOH.

VIII.

Hist.

XV

et

XVI.

5. Hist. laus.

30

HISTORIA LATJSIACA.

Deiiique apud coptica fragmenta Bibliothecse vaticanse

qusedarn ad Historiam lausiacam pertinentia,
si

Zoegse

fidem adhibueris inveniuntur.

Hsec fragmenta

tria simt

numero ac

Palladii

ad Lausium prseposituni epistolam ac

et

Evagrio narrationes continent. Ad calcem hujus dissertationis textum ac translationem Imjus epistolse narrationumque transcribam liic tantumniodo quse
de abbatibus

Pambo

ac fragmenta coptica inter se conferre operse pretiuni erit. Hsec Palladius Humonti fuit etiani abbas fuit accola Pambo, qui jus magister
:

de abbate

Pamo apud Palladium

Dioscuri episcopi
et Origenis
filii

Ammonii

et

Eusebii et Eutliymii fratrran,

illustris et adniirabilis.
:

fratris

Dracontii viri

Hie Pambo

niulta

quidem habebat

et varia privilegia

inter

csetera auteni quse recte et ex virtute ab eo gerebantur, hoc liabebat quo erat reliquis superior, quod scilicet aururn

argentum despiciebat, quantum postulat ratio dominica. milii narravit beata Melania quod cum ab initio Roma venisset Alexandrian! et de ejvis virtute audiisset a
et

Unde

beato Isidoro presbytero et xenodoclio ; qui de eo mihi narravit, et ad ipsuni deduxit in solitudinem. Ad emu, aiebat,
attuli

vasa argentea trecentarum librarum argenti, rogans

eum

ut reruni niearum esset particeps. Hie auteni, inquit,

operans, et ramos texens mihi benedixit,- voce rnagna dicens : Deus det tibi mercedem. Et dixit suo oaconomo

Origeni

(cd.

Theodoro)

Accipe

et

ea dispensa universae

fraternitati quse est in

Lybia

et in insulis.

Htec enim mo-

nasteria magis indigent; ei prsecipiens ut ex eo nihil claret iis qui erant in ^gypto, propterea quod sit regio ditior et abundantior. Ego autem, inquit, stans exspectabani ut vel

benedictionibus ab eo honorarer, vel verbo saltern laudarer ob tantum donum. Cum vero nihil omnino ab eo audiissem,
129.

1.

Zoega, op.

cit.,

p.

HISTORIA LAUSIACA.

31

Doniine, ut scias quantum sit, sunt trecentse librae Is autem rursus cum ad hoc ne omnino quidem argenti. annuisset et nee ad vasis quidem thecarn attendisset reei

dixi

spondit
et

Is cui hsec attulisti, o

filia,

non opus habet ut a

te discat

quantitatem ponderis. Qui enini moiites appendit saltus statera, l multo magis scit quantitatem tui argenti.

Si enini hsec
si

Deo ea

mihi dares, recte mihi pondus dixisses; sed obtulisti, qui ne duos quidem obolos despexit,
Sic ergo, in-

sed eos plus quarn onmia sestimavit, 2 tace.

dum ingressa sum in hunc quit, dispensavit gratia Domini, inontem. Brevi autem post tempore dormiit homo Dei, nee
segrotans,

nee in ulla parte corporis dolorem sentiens, sed

et
:

sportam contexens me accersiit, tremus stimulus (sic), dicit mihi

cum

adesset

jam

ex-

Cape hanc sportam a ineis nianibus, ut mei memineris. Nihil enim habeo aliud quod tibi relinquam. Et cum hoc dixisset, excedit sine febre, cum esset annorum septuaginta, Domino conmieiidans spiritum. Quern cum ego curassem et linteis sancti
corpus involvissern et deposuissem, recedi a solitudine, usque ad diem mortis habens mecum illam sportam. Hie

Panibo

esset moriturus, in ipsa hora excessus, eum circunistantibus Origene presbytero et oeconomo et Ani-

cum

monio
xisse
:

-ydris

inclytis,

et reliquis fratribus, dicitur

hoc

di-

Ex

quo veni in hiuic locum

solitudinis et

meam

sedificavi

cellam et hie habitavi, nullus fuit dies quo non aliquid operis fecerim nieis nianibus nee memini me ab
:

aliquo panem gratis comedisse; nee

me

in

hanc horam

po3iiitet alicujus sernionis queni dixerim; et sic ad recedo ut qui nee pius quidem ac rehgiosus esse coeperim. Hoc quoque ferebant de eo testinaonium Christi servi Ori-

Deum

genes et Ammonius^ quod

1.

nunquam de

re aliqua inter-

IsaL

XL,

12.

2.

Marc. XII, 42.

32
rogatus, quse vel

ITISTOMA LAUSIACA.

ve aliquod

ad actionem negotiumresponderet, dicens Nonduin Tani considerate comprehendi. quideni ex Deo dabat reut a Deo cum omni nietu omnes acciperent. Dicesponsa, ad
scripturani, vel
pertineret, statini
:

batur enini hanc virtutem etiam supra

et

magnum Antoniuni,

super omnes sanctos exercuisse, nempe ut esset in loquendo accuratus et perfectus. Fertur auteni prseter alia
hsec

quoque

actio sancti

Pambon, quod Pior qui

se in vita

exercebat monastica, ad ejus cellam aliquando accedens,

proprium paneni
hendisset, dicens

detulit.
:

Cum eum

auteni

Pambon
:

repre-

Cm.'

hoc

fecisti? respondit Pior

Ne

te

gravarem. Itaque tacitus eum diniisit. Post aliquantum auteni temporis accedens niagnus Pambon ad cellam. Pior,
paneni suuni secum madefactum attulit. Ab eo auteni gatus quanam de causa paneni attulisset niadefactuni,
spondit
rore-

Pambon Ideo
: *

niadefeci, ne ego quoque

te gra-

varem.

sere nonien Copti.

Hsec Palladius de Paniboiie, seu potius dePamo ut scripNunc vero qusenani invenire sit de illo

apud coptica fragmenta inquiramus. Quidani visus est in nionte Pernoud/j queni apa Panio vocabant. Hie abbati Antonio successit illunique vocant apa Panio aXvjOtvov id est veridicmn, de cujus virtutibus omnes bonum afferunt fratres testinionium. Illuni
niihi

de

illo

narrarunt

meo tempore non inveni, sed fratres liunc hominem nunquani

ego
illius

nientituni esse,

nee jusjurandmn, nee nialedictmn ex

ore processisse, nee ab illo ullum verbuni prolatum esse, nisi iiecessarium. Illi niulier erat duoque filii qui monachi
fieri

noluerunt.
:

Quuni ad

fratres venisset, seiieni adivit

Me psalniuni doceas-, iiamlitteraruni oninino eique dixit rudis erat. Senex vero ilium docere incepit liunc psalniuni
:

1.

Hist. laus.

et XI.

HISTORIA LAUSIACA.

33

dixi
1

vias rneas custodiam ne lingua niea

et

peccatum ad-

inittam;

quuni senex priora verba protulisset ; ilium

:

coercuit dicens
rini;

Mi

secundo non studebo.

pater, nisi prinimn versiculuni didiceEt quum in suani cellulani pro-

esset apa Panio, octo consuinpsit annos ut verbmn gressus actibus efficeret, nani neniineni adibat, dididicerat quod cens : Nisi prius linguani meam doniuerim, nullum hoini-

neni adibo ne forte lingua mea cadam. Octo consmnptis annis ad seneni ex quo prinium versiculuni didicerat iter
suscepit

senexque

illi

dixit

Pamo, cur

te

non viderhn
Respondit

hucusque?
:

Num

psalmum non

didicisti?

Pamo Quuni primuni versiculuni non didicerini, ad te non sum regressus ut secundmn addiscereni, nani liucusque non concedit milii Deus illuni discere, et ne te, pater, contemnere viderer ad te non veni;
didicero,

ad

te

veniam

rursus.

quum autem hunc prinium Et quum in cellam abiisset

in lioc

deceni alios annos consumpsit, nee ilium adivit. Fuit igitur monte abbas Panic qui abbatem Dioscorum docuit
episcopuni, nee non abbatem Ammonem, abbatem Joanneni abbatis Dracontii episcopi in vico Hor nepotem. Hie igitur

abba Paino vir quideni erat qui admirationem moveret, nani illius virtutes ac ihstituta maxima sunt noc autem niaxirne mirandus fuit quod auruni argentunique despiceret7 sicut scriptum est. Hsec mihi quondam de illo narravit
:

beata Melania
niihi enaiTavit
:

Quuni primum Alexandriam Roma ivissem

abbas Isidorus presbyter abbatis Pamo virtutes ego vero ilium meis precibus prosecuta sum ut mihi viam demonstraret ad desertum locumque quern incolebat abbas Pamo, ut illuni viderem. Quuni ad montem me duxisset, ilium,

duxit.

sum meque in illius abbatis locum dead illius Quuni pedes me obvolvissem illumque adoprecata

1.

Psalm.

XXXVin,

1.

34
rassem,

HISTORIA LAUSIACA.

me sedere jussit ipseque sedebat nianibus ramos contexens. Tune illi vasa inea indixi illique vas arpalinse dedi in genteum quo trecentse erant librae argenti, illuni deprecans ut facultatiun inearum particeps fieret. Hie vero sedebat palnias contexens, operi nianimm suaruni intentus

nee oculos ad
voce 1 dixit
es
:

me

ut videret sustulit, sed niihi submissa

tibi benedicat secunduni ilia quse passa Mihi dixit mercedeni in coelis condonet! tuamque etiam Hoc vas in fenestra deponas. Theodoruni tune oeconomuni vocavit ac illi: Hsec mulier, inquit, ista ad Dei servitium advexit accipe igitur ilia, abi, hsec eroga
tibi
:
:

Deus

ac inter cellarani vel Lybise senes dispensa, interque fratres qui in cavernis vel in insulis vitam degunt, nam lisec
Illi vero mannionasteria ante oninia pauperrinia suut. davit : Ne hsec monasteriis ^Egypti impertiaris narn ilia
;

regio, inquit, rebus corporalibus

magis quani

lisec indiget.

Ego

vero, inquit Melania ; stabani

:

ac dicens

Forte mihi benedicet ac

illo

mecum hsec reputans me laudabit! nullum

dixi
:

vero verbuni ex
pio, ut scias, te
Ille

audivi.

Tune

illi

Mi

pater, culibras.

monere hie toecentas esse argenti

:

vero ne caput quideni sustulit, duni palnias intexeret, sed mihi firnia voce Ille, inquit, "cui hsec donasti illarum

numeruni cognoscit; non opus est ut ilium hanc aliquis edoceat quantitatem qui enhn rnontes ac colles statera appendit non argenti quantitatem ignorat. Si mihi hsec de:

pulchre quideni me monuisses, nam ego homo sum; vero ilia Deo dederis quodnani opus est ut me rnoquuni neas? nani Deus qui viduse duo minuta accepit etiam tuam
disses,

oblationem accipiet tu vero taceas, ne te glorieris. Sic illo. mihi mentis dedit ac ab Deus ergo traiiquillitatern
:

egressa sum.

Mihi

et hssc dixit

Melania

Nihil hurnani

1.

Palladius scripsit

magna

voce

textus copticus reclior.

HISTOKIA LAUSIACA.

35

apud ilium vidi. Tune ex illo loco Scetense desertum adivit ecclesiainque abbati Isidore presbytero sedificavit. Paucos vero post dies dormivit abba Paino vir Dei, septiiaginta natus annos, nenioque ilium esse moriturum prsesentiit nee
ipse febri laboravit sedebat vero sportam contexens. vero spiritum extremuni in eo esset ut ageret, 1 hue venit
:

Quum
Hane

Melania ad ilium rursus videnduui. Eli dixit Panio

sportam ex manuum mearum laboribus confectam accipe ut mei recorderis; nam aliud nihil meum est quod tibi reliuquam. Extemplo spiritum in Dei manus reddidit; ilia
vero discipulos precata est ut corpus curare permitteretur corpus igitur in linteaminibus niundis honestisque curavit,
:

e deserto egressa est et in illius

manibus usque ad diem

suprenium Nobis enaiTavit Isidorus Scetse presbyter abbatis Panio virtutes. Ilium precatus sum ut inihi ad desertum in locum
abbatis

sporta reinansit.

Et

hi sunt viri qui, ilium mil-antes,

esset,

Pamo viarn demonstraret utque ilium ego viderem. quum e corpore disces-

apud ilium stabant nenipe abba Macarius presabbas byter ; Animon, abbas Theodoras et alii multi ex fratribus electi; ac illi dixerunt Pater ; verbum die. nobis ut ex illo vivamus. Ac illis sic locutus est senex Ex quo
sui'iis
:

sum mihique cellam sedificavi ac sum me non recordor unius verbi quod dixerini sine utilitate poenituisse nam non locutus sum unquam nisi prius meum verbum appendissem utrum mortis an vitse esset, nee niihi conscius sum unquam panem
desertum. hoc ingressus
;

in ilia cominoratus

manducavisse

Nee
et

ex rnanuum niearum laboribus. meum cor adduxi me vitam monasticam egisse, sed nunc niundo egressurus non dico vobis me vitam egisse
gratis, nisi

in

3. Patet verbum spiritum pro verbo stimulum grsece 7.EVTrjp.aTo; opportuniorem hie locum habere qiiam vox ab Historia lausiaca usur-

pata.

Sed liec vox

scribse

menda

fuit sine dubio.

3*

36

HISTORIA LAUSIACA.
inilii

Deo piam;
tateni

vero accusationem infero quod Dei volunIlli

non sun consecutus.

fratres dixerunt :

Pater,

nonne tuos labores ac tua opera Dei

Illis

existirnas esse?

respondit : Hucusque secundmn meas vires enixussura ut prsecepta Dei iniplerem sed unde sciam quod mihi eveniet in liora qua Demn adibo : aliud est Dei judi-

cimn, aliud hominum. Ulius est niisericordia si me benigne vult habere, inihi gratiain ac charitatem donabit-, si vero
:

vult inecurn rationes conferre, non ante ilium ininranis ero. De illo hsec Nescio an ante ilium veniani consequar. et abbas Jaabbas abbas Theodorus perhibuerunt Ainnion,
tus esset,

de Scriptura vel de quavis alia re interrogarespondebat, sed inquiebat Antequani hujus verbi vim apprehendani, niilii duos dies vel tres permittite, ut de isto verbo mediter vobisque responsum aflferam. Duobus vel tribus diebus elapsis ; vel etiam hebdomade Integra, nequideni teniere respondebat sed dicebat Nisi sciain utrum vitse an mortis fructum producat hoc
cobus
:

Si

ille

11011 illico

verbuni,
tur, ilia

illiid

nonproferam.
j&*atres

Quse autem. verba loqueba-

hand secus ac si ex ore Dei proaccipiebant cessissent. Dims discipulus Jacobus qui ad illius imaginem
conformatus est omnenique agendi rationem suscepit, his
exceptis quse ad linguani pertinebant, testatus est quodani ad ilium venisse hispanicuni quenidam hominem nomine Anatoliuni qui primum Albini romani notarius fuerat
die

mundumque
in

reliquerat

qua

quatuor millia

des abbatis

Pamo

quum crunienam auro implevisset denariorum aureorum. Hlam ad pedeposuit sperans, inquit, se laudes ab illo
manibus ope-

accepturuin vel adniirationem ac divitiarum dispensationi

prseficienduni esse. Silens ve^o abbas Panio

rabatur, nee ad
protulit.

ilia

animuni attendit, nee ulluni verbum

:

Tune

Anatolius

Mi

pater, inquit, hsec ad pau:

perum

nainisteriuni attuli.

Dixit senex

Hoe

equideni

HISTORIA LAUSIACA.

37

scio,

mi

fili.

Ele vero Anatolius

Quantum
scire.

sit

in

illis

te scire cupio.

Respondit senex

Hle cui hsec donasti

non necesse habet illorum quantitatem

ex
illis

Et quum ilia

deposuisset, abiit Anatolius et sacerdotibus inquit:

attuli divitiis tarn profecit

Non

quas ex hujus senis agendi ratione abstinentiaque, nam me habuit quasi tantum unum denarium illi obtulissem. Abbas vero Pamo ex bonis operibus ac humilitatis magnitudine

anima mea quam

omnibus fratribus erat admirationi. De illo etiam narrant quodam die ab Athanasio abbate accersitmn ilium Alexandriam ingressum esse. Quum vero ingressus esset, mulierem vidit scenicis ludis addictam quse magnifice ornata erat
:

extemplo lacrymas fuderunt illius oculi. Quum has vidissent fratres qui ilium comitabantur illi dixerunt Pater,
:

te

deprecamur, nobis has lacrymas edissere quanam de causa defluant. Ule vero respondit Duobus causis
:

commovear; primum, quam nunc video perdisecundum vero anima tione; quia ingrata mea non hujus meretricis similitudinem ac ornatum sumpsit, nee virtuillius

animse

nee Deo et angelis placere studuit. discipulo vero qui valde in pecunia fidelis fuit; illi revelatum est hunc inaledictione Griezi; Elissei discipuli; delectari. Tune apa Pamo divitias quas attulerat Anatolius prsefectus
turn ornatu se vestivit,

De

accepit illasque adolescenti

geni, qui hucusque data se impendit ; nempe

cuidam

tradidit ;

nomine Oriilli

vixit et huic operaj quse

a sene

Domino sibi ssepe congratulatus est, nobis dicens Nec ego, nee mei filii panem alienum comedisse conscii sumus nihil nisi quod nostro labore comparaveramus, usi sumus. Hoc etiani egit nulli inter homines juniores aliquid ex dispensatione dedit, sed solummodo senibus pauperibus ac infirmis quibus panem sibi comparare hand possibile; monasterii vero sui hominibus niliil ex divitiis quse apud ilium
dispensation!. Hie in
: : :

rerum

38

HISTORIA LAUSIACA.

erant dedit; sed sibi

decem homines

elegit fideles

quos

quotannis in insulas et
/.eXa'jpwv

Lybiain mittebat et ad loca -wv Alexandria qui naves granis ac pane onerarent ac

indigentibus dispensarent nee non et regionis ecelesiis quse his indigebant ac ecelesiis deserti interioris in barbarormn regione, ut ilium niliil sui monasterii accolis dedisse
ilia

intelliganins.

Quseras ergo et scies ilium fratribus qui loca ac JEgypti Pernoudj monteni incolunt consuetudinem hanc attulisse, nenipe constituisse ut quotannis unicuique
honiini artaba frunienti daretur quae indigentibus dispensanda ad l-svcv TWV KeXd-pwv nee non et viduas orphanosque.
frunienti in
bat.

Sic unusquisque inter nionachos per totum annum artabam eleemosynam ex sibi necessariis dare satage-

Hsec consuetudo usque ad hoc temptis inter illos viget. Etiam hoc mirandum de nostro sancto patre abbate Pamo

nempe ascetam apa Pihor, abbatis Antonii disciad ilium quondam venire cupientern securn panem puliinij ac duos alios quos apud ilium manducaret ; attulisse. Uli Illi dixit abba Pamo Quse sunt hsec, Pihor? apa PiPer unum diem, in quit, apud te manere constitui ac hor hsec pauca necessaria mecuni attuli. Senex vero in mente sua se intellexit Pihor se voto obstrinxisse ne panem alienum
narrant,
:
:

comederet. Post aliquantum vero temporis, ilium docere cupiens ne qumn apud seniores iret voluntatem propriam ex-

vero

sequeretur, surrexit Pamo et ad apa Pihor processit; ante quam ilium adiisset, panem suum madefecit duasque

Quse aquse hydrias secmn portavit. Illi dixit apa Pihor sunt h*ec7 Panio? Pamo Ecce mecum Respondit pa: :

nem meuni et aquam adsportavi-, ne tibi laborem inferrem,

panem meuni madefeci, antequarn ad te venu*em. fecit apa Pamo ut ilium tacitus doceret.
'

Hsec

1.

Cf.

ad calcem secundi fi'agmenti texttim.

HISTORIA LAUSIACA.

39

bit has

Hsec apud coptica bibliothecse vaticana3 fraginenta. Pateduas dePamo narrationesinultitni inter se discrepare,

multa apud Palladium deesse quse in fragmentis copticis inveniuntur, atque unam de Melanise dono narrationem iisdem fere verbis apud utrumque referri. Quse dissimilitude unde
ladii

veniat hand facile discernitur. Mihi quidem libet dicere Palopus ab auctore fragmentorum vaticanorum transla-

turn esse, sed etiam

quo ipse

hunc auctorem alio opere usum esse antea usus sit Palladius. Huic sententise fidein facit
clariora
est

quod qusedam obscura apud Palladium

ticum sunt. Prseterea animadvertenduni
minari, ex
aliis

apud copapud Palladium

cecononmm primo Theodorum ex quibusdani codicibus novero Origeneni, nee facile videtur intellectu quomodo hujus nominis pro alio usurpatio accident; ex cop-

ticis

autem fragmentis facile intelligitur, nani duse sunt ejus:

dem modi narrationes, altera de Melania, altera de Anatolio

quarum in
priore osconomus

Theodorus appellatur,

in poste-

riore Origenes; inde

nominum confusio ac transpositio. Inde

in

etiam colligere liquet sive Palladium opera quibus utebatur breve coegisse, et ne ingeniose quidem^ quum multa ad-

juncta reliquerit quse mores monacliorum illustrabant, sire illius opus ad nos mancum et trunciun pervenisse. Sic igitur

ad nos Palladii opus integrum non pervenisse fatendum est, multaque ex tempore aut scribarum imperitia perdita. Sedut Historiam lausiacam in qiubusdani partibus truncatam fuisse hand incredibile est ita; illam auctam esse in aliis constat. Etenim e priore parte colligere licet hanc Palladii operis partem interpolatam fuisse. Alexandra enim virgo 7 de qua agitiu' capite quinto, Melamse de vitse instituto interroganti respondet A mane usque ad horam nonam oro, per horam nens linumj reliquis autem horis revolvo vitam sanctorum Patrum et Patriarcharum et certamina beatormn apostolorum et prophetarum et martyruni. Quod
;
:

40
si

HISTOKIA LAUSIACA.

fideni Palladio adhibueris , liuic Melanise ita interroganti

Christum natuin 392, persuasion habebis, quo anno Melania ^Egyptum peragraverit moriburidusque fuerit Athanasius arcliiepiscopus ac patriarcha. Atqui hoc quidem tempore de
sic

Alexandram respondisse anno

circiter post

martyribus narrationes ac apocryphas fabulas jam segyptii scripserant auctores; nonduni vero Patrum ac monacho-

rum

nisi forte excipis

prgesertimque alexandrinorum Patriarcharum vitas, Petruni archiepiscopum , martyrum ulti-

muni. 1 In sequenti capite auctor, ex scriptura, inquit, esse extra controversial!! fraude diabolum et prsetextu amoris
in cognates efficere ut nascatnr avaritia
?

sententiamque

suani sic confirmat

Sed tibi videatur nonnullis curam non hoc facit quod illis bene velit, cognatoruni inserere, sed ut eorum qui ei parent aniniam aperte exerceat ad in:

justitiani cuni ipse sciat

totam

seiitentiain quse dicit

In-

justi

2 regnum Dei non possidebunt. Potest autem

aliquis,

et spiritali niotus intelligentia, et divino desiderio,

neque

suam negligere
defuerit.

aniniani, et cognatis openi ferre, si quid eis Quando autem quis ita totarn suani iustituit ani-

niani, ut ea despiciatur et obruatur pro cura cognatorum, is incidit in legem, ut qui suam pro vano sestimet aniuiam.

Canit autem David quoque sacer psalmographus de iis qui animas curani gerant, in tiniore Dei dicens Quis ascen:

det in nionteni Domini! pro eo quod est ? rarus. Aut quis stabit in loco sancto ejus ? Innocens rnanibus et mundo

corde qui non accepit in vano animam suani. 3 Illi enim aniniam suam in vano accipiunt, qui existimant earn dis-

una cum hac caruncula, qui 4 Has sententise flaccidse, ad gunt.

solvi
1
.

virtutes spiritales negli-

reni

non pertinentes ac

posset, sed

Forsan aliquis hoc de patriarchis veteris Testament! intelligere eorum vitas nescio ac ex contextu de archiepiscopis loqui
2. 1 Cor. VI.
3.

videtur auctor.

Psalm. XVIII.

4. Hist.

laus.VI.

"

HISTOKIA LATJSIACA.

41

nullam vim argumentandi prsebentes mihi a Palladii opere

aliense videntur,

nusquam

eniin talis argumentatio per opus

invenitur;

nam si Johannes Lycopolitanus

5

orationem quam-

dam

adstantibus monachis habet ; sententise ad

in

rem

perti-

nent postularique videntur

hac vero operis parte nee nee ad rem pertinent. Exisnee reni probant, postulantur, timo autem Palladium tantuni forsan hsec verba seripsisse Scriptura est extra controversiam, scribamque mona:

chum suam

Scripturse scientiam manifestare cupientem

hujuscemodi argumenta ex Scriptura congessisse. Denique ut de Lac Palladii operis priore parte sententiam

meam proferam, Palladium vere .ZEgyptum etNitrium

adiisse,

montem

ex

his quse narrat

quibusdam

interfnisse,
'

alia audivis'se, alia legisse censeo.

in Scythiaca regione erant vidit, his operibus nunc qusedam exstant xus est.

Certe opera coptica quse legit ac breviter comple-

Ex

in

lucem prodibunt;

alia nobis invisit

brevique fatum; sed ex his

fuisse.

quse exstant inferri potest etiam alia satis fideliter contracta Quse vidit Palladius pro suo ingenio narravit; inillius

genium vero
pensum,

quum

sit

ssepe incredibilia

creduluni et ad mirabilia proabsurdaque narravit. Quse vero

ilia non alius momenti sunt atque opera de ipsa qnibus sumpta sunt. De illorum autem operum pon-

audivit vel legit,

dere hie fuse non

sum

disserturus

quodnam enim

sit

hoc pondus

in operibus pro meis viribus ostendere et in altera sategij hujusce dissertationis parte breviter osaliis
ilia opera ssepissime rebus sed rebus ipsis semper ac veritati niulta nemo fidem adhibere potest nisi adjuncta fuisse quibus omnia rationis ac intelligentise jura abmu't. Necessario igi:

tendam

hie"

dicere satis habeo

niti ;

ac veritate

tur est habenda

maxima cura si quis monachorum historian!

hac priore parte; attamen utUissimum
erit

scribendani ceperit sive ex operibus copticis; sive ex Histories lausiacce

42
hoc opus

HISTORIA LAUSIACA.

Paladii, nani

multa ex

copticis scriptis deperdita

desiderantur

que apud Palladium

inveniuntur, prseter ea

quse vidit solusque narravit. Nune JEgypto inferiore ac Nitriis

montibus

relictis,

ad

Thebai'den convertamur ac celeb errimiim Nilum, adverse flumine usque ad priinam cataracten ; cyinba superemus.

CAPUT
De

II.

Palladii operis parte quce ad jEgyptum superiorem

attinet.

Hsec pars Palladii operis posterior fere per omnia cum Historia monachorum a Rufino scripta ad verbum consenIn priore enim parte qusedam tantum ab utroque, in posteriore auteni omnia de iisdem monachis narrantur si
tit.

qusedam Palladio propria vel pauca de Pachomio ejusque

ccenobitis dempseris capitula.

Ipse nos docet Palladius se Thebaidis regionem peragravisse et usque ad Syenem Nilum navigasse attamen pauca tantummodo de monachis qui inter Lycopolim et Syenern vitam egerunt refert, quamvis hsec regio illius temporibus monachis plena fuit. Paucis enim rebus quse de Pachomio ccenobitisque scripsit omissis, nihil de Thebai'dos proprie dictse monachis invenitur, sive anachoretis, sive cosnobitis. Regionem vero quas a Lycopoli in Nitrium montem descendit maxime quidem et optime describit, quam
5

etiam Thebaidem vocat

ille,

rectius vero

mediam jEgypest;

tum

noniinare debuit.

Neque tamen mirandum

quum,

ut supra dixi, ssepissime in duas tantum partes ^JEgyptus

distribui soleat,

nempe

inferioreni ac superiorem.

Sed

in Palladii capitibus quse

hanc posteriorem parteni

quinque sunt tantum de monachis qui regionem ultra Lycopolim incoluere capita, e quibus quatuor de
efficiunt,

HISTOKIA LATJSIACA.

43
cce-

Pachomio ejusque
ilia

rnonasteriis.

Tabennesiotas quoque
clictis

nobitas Palladium invisisse ex

suis colligere licet, et

fere

quse de Pachomio, capite tricesimo octavo, memorat, ad verbum e Pachomii vita coptice scripta translata
1

Item coenobitarum monasterium apud Panopolim fuisse commemorat, in quod" ingressum se esse dicit/2 et hsec omnia recte. Kevera enini Pachomius Tabennisi vitain
sunt.
sedifi cavit,

coenobiticani instittdt inonasteriaque octo per Thebai'dem inter quse Panopoleos monasterium. Sed Palladii

dicta omnes in errorem indiixerunt, quum ex ejus verbis Tabennense monasterium idem esse crediderunt atque primum ac magnum monasterium in quo habitavit beatus Pa-

chomius, quod alia peperit monasteria, continens nmnerum circiter quadringentorum virorum5 3 sed illud primum ac

magnum monasterium non

Coptis Phboou olim
latur,
sinio

Tabennisi, sed in loco qui a

situm

est.

dictus, nunc ab Arabibus Fau appelEodem modo, ex illius capite quadrage-

virginem illam de qua falsum ftierat dictum testimonium Panopoleos incoluisse monasterio credideris illud
5

autem feminarum monasterium de quo Palladius loquitur

Unde inferri posse mihi videtur Palladium quas refert res a Tabennesiotis monachis partim verbo accepisse, partim in illorum libris legisse,
Tabennisi exstructum fuerat. 4
sed in quibusdam rebus quse ut se habuerint nos etiam nunc docent opera coptica, memoria eum falsum esse. Sed

omnibus rebus bene consideratis fere

siotis cosnobitis

nihil

de Tabenne-

novisse Palladium persuasion habebimus, de alteris monachis vel notissimis qui a Lyconeque plura
poli

usque ad Syenern vitam,

et

bant. Hsec vero ignorantia

1.

illi

quidem clarissirnam, agecrimini verti nequit, nam

Cf.
4.

Haec vita Pachomii in Cod. Copt.Vat. 63 continetur.

op. cit. p. 71.

- 2. Hist

Zoega,
est.

laws.

XXXIX.

3. Ibid.

XXXVIII.

Vita Pa-

chom. Hsec vita brevi in lucem prodibit, nain

jam

typis

mandata

44

HISTOBIA LAUSIACA.

ex his nionachis qui notissiini postea evaserunt adhuc viventes neque notitiam neque famam turn erant adepti. Quum eniin Palladius intra annos 388 et 397 ^Egyptum
superiorem peragraret, Sinuthius sexagesimiun annum agebat; Pachoinius vero jam triginta annis antea vita excesserat. Parvi igitur momenti sunt hsec quinque Palladii capita

ad inonachorum jEgypti superioris enarrandam historiam, et fere omnia in liis capitibus ex operibns copticis sumpsit Palladius. Longe vero aliter dicendum est de cseteris. Sed ex hujus secundse partis verbis, Palladium iter quoddam ex JEgypto superiore ad Nitrios montes describere ac
per
iter visa

naxrare patet. Pars autem. quse

iter

a Lycoilia

poli incipiens exponit niulto majoris pretii est

qiise iter

quam

de

ilia

a Syene ad Lycopolim narrare putatur. Idcirco fusius et exqnisitius disserendum mihi videtur nesit

que dubito quin operas pretium

tionis parte

illam

cum Rufini

narra-

congruenti comparare.

hsec cornparatio optime -instituatur, quinam sint monaclii vel eremitse a Rufino vel Palladio qusesiti et quo

Ut vero

ordine

illos

inviserint inquirere et

ex dictorum
sit

collatione

illustrare

necesse mihi videtur utri

potius fides adhi-

benda, Rufino an Palladio, presbytero an episcopo. Uterque quidem auctor ex urbe Lycopoli et Johanne Lycopolitano
narrationis

exordium faciunt paulatimque ad

^gyptum

inferiorem descendentes Mtriarn remeant.

Ac

principio

quidem Rufinus

Primum

igitur, inquit,

tanquam vere fundamentum nostri operis ad exemplum bonorum omnium smnamus Joannem Hunc etiam
vidimus in Thebaidis partibus, in ererno quse adjacet civitati Post Lyco, in rupe quadani mentis ardui commanentem.
'

hunc Joliannem qui adeuntibus per fenestram

1. Hist,

se

videndum

monach^

I,

loc. cit., col. 391.

HISTOKIA LAUSIACA.

"45

prsebebat, Rufinus vidit et alium apud Theba'idem venerabilein virum, Hor nomine qui multoruni monasteriorum erat pater et in adjacentibus habitationis suze locis diversi

generis arborum sylvas (quas) ipse per se plantaria ponendo conseruit, in quibus ut nobis a plurimis sanctis patribus affirmatum est ante illius adventuni nnllum omnino virgultuni
fuit.
l

Tertio loco se

ait vidisse

in Thebai'de etiam

alium virum nomine

Annnon patrem trimn milliuni cireiter

2

monaclioruni qui Tabennensii appellantur.

Quern Ainmoneni monasterium Shmoun incoluisse coptici libri affirmant, neque enim ullum aliud erat in hac regione ccenobitarum monasterium. Postea vidimus, inquit, et alium senem niansuetudine omnes homines prsecellentem, Renum nomine. Hie hippopotanmm et erocodilum totam regionem vastantes verbo fugaverat. 3 Quum vero liunc mansuetum Renran reliquerint viatores septem/ venerunt ad civitatem quamdam Theba'idis, Oxyrrinchum nomine in qua
1

tanta religionis se invenisse ait ut nemo mortalis dignus existimari posset qui ea narraret. Hac.urbe peragrata; ubi

nee portse

ipsse, ait,

nee turres

civitatis

aut ullus omnino

angulus ejus monachorum habitationibus vacabat et in qua nullus inveniebatur hsereticus, aut paganus, sed omnes
cives christiani, omnes catholici, ut nihil omnino differret 5 si Episcopus in platea orationem aut in Ecclesia faceret

inviserunt quse mittit

sit

alium non longe ab urbe ad earn partern ad eremum, nomine Theonem; sed qusenam
et
fi

hsec urbsjuxta

quamTheon intra

cellulani

suam

clausus

perhibetur triginta annos silentium sibi imperasse auctor non aperit. Quum vero superiore capite de Oxyrrincha civitate disseruerit quse fuerit infeire

possumus;

et

quidem
IV.

1.

Hist, monach.

U,

col.

405.

2. Ibid. III.

3. Ibid.

4. Ibid. I, col.

394.

5. Ibid.

V,

col. 409.

Ibid. VI.

46

HISTOKIA LAUSIACA.

capituni operisque dispositioiie bene consideratailluinTheonein juxta Oxyrrincliuni vitain solitariain degisse raanifestum videtur. At nostra inductio nescio an falsa sit, quoniain liunc etiain
.

Tlieonem vel Theonara memorat ipse

:

Palladius, omissa Oxyrrinclio civitate. Sed Rufinus Theonis illius raentione habita
inquit, et aliuni

Vidimus,

sanctum virum nomine Apolloniuni apud in finibus Theba'idam, Hermopolis, ad quani civitatem Salvatorem cum Maria et Joseplio de Judsese finibus venisse
tradunt.
l

Digressi a beato Apollonio viatores processerunt

partem quse ad Meridiem spectat et a fratribus deducti ad cellam pervenerunt quamdam qua vir sanctus, nomine Ammon utebatur, per quem plurimas virtutes fecit Dominus et de quo multa mirabilia narrantur. 2 Deinceps
deserti

ad

in eadeni erenio, ut videtur,

presbyterum

quemdam

invi-

sunt, nomine Copren, annos

circiter octoginta

natum qui

inviatorum conspectu nonnulla effecit miracula. 3 Hie multa de Patremuti, syro abbate, Isaia, Paulo, Anuph fuse enarde Heleno quodam. 5 Postquarn autem viatores, ut dicitur, cedificavit atque, illis in hortulum suuna
4

rat,

necnon

et

introductis arbores

palmas atque
illis

alias

pomiferas quas ipse

plantaverat, ostendit, in Hermopoleos finibus invisunt

valedixit. 6 Relicta vero

et

hac ereino

alium seneni venera-

bilem, Eliani nomine, in finibus civitatis Antinoo (quse est metropolis Thebai'dis) centum fere jam et decent (ut dice-

batur) annorum. vident nionteni

Deinde e Theba'ide ad Nitriam redeuntes

fluvio

quemdam prsertiptum

iniminentem

elatione roinacis saxi,

aspectu erant per ipsa prsecipitia speluncae

his

etiani terribilem, in
difficilis

quo
:

adscensus

in

monachoruni plurimi corninanebant, quorum pater erat nomine Pitliyrior. s Accidit quidem per incommode quod
1. Hist,

mmacli. VII.
XI.
G. Ibid.

2. Ibid.

VIII.

3. Ibid.

IX.

4. Ibid.

X.

5. Ibid.

XI.

7. Ibid.

XII.

8. Ibid.

XHI.

HISTORIA LAUSIACA.

47

Rufinus liujus mentis

illius

suo operi non inseruit, sed descriptio tain est accurata ut quicumque ^Egyptum

nomen

peragraverit facile montem recognoscat quippe qui nunc etiam prseruptus et fluvio imminens speluncis lateri appo-

semper a monachis incolitur; nostris autem temporibus el Ataka hunc montem vocant. Sed viatores nostri, postquani secundo fhrmme devecti Imnc montem prseteriere, viderunt viatores alimn sancsitis

Gebel

'

tum

Eulogium nomine, adeuntque et alium nomine in vicina regione Apellen virum jupresbyterum stum qui illis de fratre quodam in proxirna eremo conimorantem narrationem facit. 3 Postea vident et monasteriuni sancti Paphnutii hominis Dei qui nominatissimns in his locis
Patrein,
:

anachoretes et ultimns Iiabitator fiierat deserti in regioni-

bus Heracleos, splendidse apu'd Thebaidam tirbis 4 Cujus monasteriuni baud procul a fluvio situm fuisse ex narra.

tione apparet. 5 Deinceps mspiciunt et apud Tbebaidem 'etiam Isidori nominatissimum monasteriuni amplissimis spatiis cu'cumseptum. muroque circunidatmn in quo babi-

tantibus viris larga prsebebantur babitacula. Intrinsecus putei plures, horti irrigui, omnium quoque pomorum arbo-

runique paradisi, et qusecunique necessaria usibus erant ;

sufficienter inio et abundanter provisa ab hoc nulli monachorum habitantium intrinsecus necessitas ulla fieret exeundi foras ad aliquid requirendum. G Prseterea in regione
:

Serapionem quenidam presbyterum vidimus multorum monasteriorum patrem, sub cujus

Arsenoi'tse, inquit Rufinus,

cura plura et diversa monasteria quasi

decem millium ha-

bebantur nionachorum qui laboribus propriis quos prsecipue

1.

Cf.

Itineraire descriptif,

Tiistorique

et

archeologique de V Orient

par le

Emile Isambert, 2 e part. Egypte, p. 468. Paris 1882. 2. Hist, monach. XIY. 3. Hid. XV. 4. Ibid. XVI. 5. Ibid. XVI. - 6. Ibid. XVII.

Dr

48

HISTOEIA LAUSIACA.

messis tenipore, inercede inanuum. conquirebant, partem pluriinain ad supradictuni patrein conferentes in usus pauperuin destinabant, 1 sicque indigentibus non liujus tantuin re
gionis sed et Alexandria opitulabantur. Lrveniuntur etiain in regionibus Meinplieos Babylonisque immmerse nmltitu-

dines monaclioruin. 3 Post

clio et

lisec

qusedam de Appolonio inona-

3 niartyre tradita narrat Rufinus postremuinque ineniorat Dioscuruni presbyterum quem. in Tlieba'ide vidit

habenteni in suo nionasterio centum -fere monaehos, 4 absolutoque itinere ad uionaclios in Nitria coininorantes accedit. 5

Ex his quid colligendum? Geographicam ^Jgypti-descriptionem adeas persuasum liabebis, ut jam. supra dixi ; Rufiiiuni ita suurn iter narrasse ut ab urbe quam ultimam
Meridiem versus
invisit; inciperet

legisse doiiecNitriam perveniret.

eoque modo vestigia reUtrum vero semper urbes

'

juxta ordiiieni geograpliicuni disposuerit; an non; ex eadeni descriptione judicabis, nam e Lycopoli discedens Oxyrrinchiun memorat ante Hermopolim, quuni Oxyrrinchus ad

Septentrionem vergenti occurrat post Hermopolim Antinoique urbem. Cujus ui'bis inentione facta montis G-ebel el

Ataka quam apprime

sitiun et

naturam

describit, antequani

Heracleopolim Arseno'itenique nomum, id est regioneni quse nuiic dieitur Fayoum, seu notissimani illani regioneni in

qua Oxyrrinclius
et

civitas indicit.

Inde petit viator Mempliim

Babyloneni, postrenioque, itinere confecto, Scythiacam

regioneni. Sin auteni eodeni niodo iter a Palladio confectuni inquiris, ilium eanideni viani omnino non percumsse invenies.

Palladius enim ipse quse de ^Egypto superiore scribit,

si

capita de quibus jam disserui denipseris ; ab urbe Lycopoli

1.

Hist, monacli.

XVIII.
Ibid.

2.

Ibid.

XVIII.

3. Ibid.

XIX.

4.

Ibid.

XX.

5.

XXI.

HISTORIA LAUSIACA.

49

Eramus 7 inquit, septein fratres peregrin! omnes in solitudine Nitrise, ego et beatus Evagrius, et Albinus, et Amnionius. Quserebamus autem scire accurate qiisenani
incipiens. xit

esset hujus viri (neinpe Joliannis Lycopolitani) virtus. Diautem magnus Evagrius : Lubenter scirein ab aliquo

qui norit examinare et mentein et orationem, cujusnam

modi
vitse

cam

sit vir; si autem ego noil potuero videre, ejus autem institutum accimite audire potuero alio narrante, disut euin convenianr, quod si non didicero non ibo us-

que ad montern.

Cum hoc audiissern et nemini quidquam Cum

eo autem

dixissem, quievi unum diem, alio autem occlusi cellani et cum. me et ipsam Deo commendassem, profectus sum us-

que ad Thebai'dem.

decem

et octo

dierum

spatio pervenisseni, partim navigando in fluniine, (erat

quidem pedibus, partim vero autem tempus ascensus in quo inulti aegrotant, quod quoque mihi accidit); cum venissem autem inveni clausum ejus vestibulum.* 1 Ex liis igitur verbis constat

hoc iter absque coniite confecisse Palladium. Cuni vero a sancto recessissem, inquit, venit in solitudiin loco consueto, hsec

nem

omnia narrans beatis

fratribus,

qui post duos menses venerunt et sunt cum eo collocuti, 2 Quas quidem proxima verba iique hsec nobis narrarunt. Palladium iter rursus non confecisse demonstrant idcirco
:

quse fusius narrat de Joanne, a fratribus audivit. Sed narrationeni exorsus ? hand secus ac Rufinus ; incipit : Vidi-

mus autem, inquit, ahum quoque virum in Theba'ide, nomine Amrnonam, Patrem ter mille monachoruni, quos etiam
, qui habebant magnum vitse et ovillas pelles ferrent et vultu institutum et agendse qui tecto comederent et se deorsum. inclinantes, ne quis proxi-

nominabat Tabennesiotas

mum
1.

comedentem

adspiceret.
col. 1149.

Post
2.

Amnionam
XLIH,
col.

invisunt
1145.

Hist. laus.

XLin,

Ibid.

3.

Ibid.

XL VIII.
4

50
aliuin

HISTORIA LAUSIACA.

quoque senein iiomiiie Re de quo eodem ac Rufinus cominemorat; etnonprocul a civitate in solitudine vident alimn, nomine Theona, virum sanctum in domuiicula se1

orsuni inclusum, qui tenipore triginta annoriun silentiuni exercuerat. 2 Qumn vero nonduni Lycopoli recessisse vi-

dentur viatores, hsec civitas juxta quam Theonas vitam inclusus degebat, baud alia esse ac Lycopolis videtur ex
:

quo Rufini dictis lumen affertur. Lycopoli auteni relicta, Antinoi

nostri, quse est Thebai'dis

urbem adeunt

viatores

urbs metropolis, et in solitudine

huic urbi adjacente senem vident Eliani nomine, centum et decein annos natiun; 3 in finibus vero Hermopoleos, in solitudine inveniunt virum sanctum, nomine Apollo qui

monasteria liabebat super nionteni. Erat enim pater inonachorum circiter quingentoruni, qui erat valde clarus et celebratus in Thebaide.

Ab hoc claro viro tres accipiunt comites qui viatores ad fratres alios inviseiidos deducunt quo in itinere magno iiivento dracone a fratre ad quoddam
4
:

monasterium ununi
viatoribus

circiter niilliare reniotuni se ipsos refi-

ciendi causa ducuntur. 5

Hie vero frater mirabilia niulta memorat de Amun, Copre presbytero, Suri,

Isaia, Paula,

6 Anupli et de quo dam alio fratre qui abbas 7 Hellen vocabatur. In partibus superioris regionis, id est? ut reor, Thebai'dis vident et aliuni presbyterum Apellen nomine s si vero Rufinum adieris, hunc Apellen hand pro;
:

ab hoc innnani nionte quern descripsit aquileiensis presbyter commoratum esse invenies. Apelle auteni, qui de Joanne alio qusedani narravit, relicto, ad Paphnutii monasterium eunt qui hand ita inulto abhinc tenipore consunicul

niatus est in regione quse est circa Heracleotas Thebai'dis,

1.

Hist. laus.

XLIX.

2. Ibid.

L.

3. Ibid.

LI.

4. Ibid.

LII.

LII ad finem col. 1162. 6. Ibid. LIII, LIV, LV, LVI, 7. Ibid. LIX. 8. Ibid. LX, LXL LVII, LVIII.
5. Ibid.

HISTOEIA LATJSIACA.

51

de quo multa fuse narrantur. 1 Postrenio Apollonio viso, atque-etiain Dioscuro, centuni nionachoruni patre, ad Nitriam deveniunt. 2

Quse

si

perpenderis, a Palladio recte regionum ordinem

descriptuin esse, sed neque Oxyrrinchuin civitatera, nee Arseiioitem iionmni, nee monasteria regionis Fayoum nuncupates
sio
illi

visa fuisse

unde veniat non

difficultatein

persuasum habebis. Quse prseternrisfacile videtur; sed antequam hanc solvere possim, stint quse dicam de temporiiter

bus quibus Rufinus Palladitisque

cisse verisiniile
sit.

per JEgyptuin confe-

Nenio
viserit

igitur dubitare potest quin Rufinus ^Egyptuni inatque in his regionibus conimoratus sit. Oinnes ec-

clesiastici scriptores qui

de Rufino vel Melania scripserunt

hoc

iter coninieniorant

cissimo fides
scribit
:

fidesque Hieronymo Rufini inimihaud abneganda est quum ad Rufinum ipsum Audio te ^iEgypti secreta penetrare, monachorum

invisere choros et ccelestem in terra circumire familiam*; 3 et rursus : Rufinum Nitrise esse et ad beatum perrexisse

Macariuin crebra commeantium multitude referebat.

Eo-

deni niodo a Rufino de nionachis segyptiis librum scriptum fuisse testatur verbis a dilectione Christiana valde alienis :

quoque scripsit quasi de nionachis nraltosque enmnerat qui nunquam fuerunt et quos fuisse Origenistas et ab Episcopis damnatos esse noil dubium est, Am-

Qui

libruni

in eo

monium
merare

videlicet, et Eusebiuni, et
et Isidoruni, et
5

Euthymium

et

ipsum

Evagriuni, Or quoque
tsediuni est.

Ac

multos alios quos enuPalladius ipse nos docet Rufinum

cum Melania, quum ingruente hieme anno 371, ex Ostiensi portu solvisset, incipiente anno 372 Alexandriam appulisse,
1. Hist. laus. LXII. 2. Rid. LXVI, LXVHI, LXIX. 4. Ibid. ronym. Ep. III. Pair. lat. Tom. XXI, col. 86. 5. Hieronym. Ep. XLIII (ad. Ctesiph.). Ibid. col. 235. 4*

3.

Hie-

col. 87.

52
Valeiite

HISTORIA LAUSIACA.

1 Augusto imperium tenente. Ibi Melania quuni res suas vendidisset, ingressa est in niontem Nitrise sanctos Patres conveniens Pambo et Christi servum Arsisium, et

Serapionem magnum, et Paphnutrain Sceteoteni, et Isidoruni Herniopolis episcopnm et Dioscurum ; et versata est apnd eos circiter annum dimidium, obiens solitudinem et
videns omnes sanctos.
2

Quum vero Alexandrian! appulisquinque elapsis mensibus, ex urbe

set Rufinus, quatuor vel

aufugere coactus est; nani, Athanasio archiepiscopo postridie kalendas Maias mortuo ejusque successore Petro a Lucio arianse sectse fugato, tota

urbs fuga civiuin

exsiliis 7 cse-

3 dibus, tormentis? flammis turbata est; Theodoreto naiTante. Rufinus vero quum in Nitrium monteni Alexandria aufu-

gisset,

monachis in deserto interfuit ipseque hoc testatur Per id tenipus, inquit, patres monachorum vitse et anti:

Macarius, Isidorus ; aliusque Macarius, atet Heraclides Panibus, Antonii discipuli per ^Egyptuin, que
quitatis merito ;
et niaxinie in Nitrise deserti partibus

habebantur

viri, qui

consortium

vitse et

actuuni, non cmn

cseteris niortalibus,

sed cum supremis Angelis liabere credebantur. Quse prsesens vidi loquor et eorum gesta refero,' quorum in passionibus socius esse promerui. 4 Et ut verbis ipsius Rufini

absolvam de illius per -<?Egyptum itinere, sunt et alia Florebat igitur, inquit^ qusedam hie inserenda verba ea non soluni eruditis in Clu-istiana uEgyptus tempestate viris etiam veruni his ; philosophia qui per vastani erenium
hsec
:

conimeaiites signa et prodigia7 apostolica simplicitate et cordis sinceritate faciebant : ex quibus interim quos ipsi vidi-

mus

et

quorum benedici nianibus nieruimus

hi sunt

Maca-

rius de superiori erenio; alius Macarius de inferiori? Isidorus in Scyti, Pambus in cellulis ; Moyses et Beniamin in Nitria,
1.

Hist. laus.

CX VII.
4.

2. Ibid.

CXVIL
eccl.,

3.

Theodos. Hist,
cap. IV.

eccl,

lib.

IV, cap. XXII.

Ruf. Hist,

lib. II,

HISTORIA LAUSIACA.

53

Scyrion et Elias et Paulus in Apetiote, alius in Focis, Poe1 Joseph in Pispiri, qui appellabatur mons Antonii.* in Historia ecclesiastica Rufinus de monachis Hsec quidem

men

et

quos in Apologia tanquam prseceptores suos commemorat, ac dicit Ego qui sex annis Dei causa commoratus sum
:

et

iterum post intervallum aliquot

aliis

diebus.

Quid

multa? Kufinum octo annos in JEgypto consumpsisse conper quos tota regione peragrata, videlicet polim et montem Antonii vidit.
stat

et

Hermo-

Sed antequani de Rufini opere amplius tractemus, ad Palladii iter parumper nos convertamus. Si igitur Palladio fides tribuenda, ipse prior aNitria ad Lycopolim iter confecit Evagrioque de Joanne Lycopolitano quserenti quse
vidisset nuntiavit comitibusque suis ipsius Joannis videndi
iter quonam anno susceperit de sestivo qusedam tempore tantum dicit, Nili ascensu et de morbo quo per commemorat, necnon de iter laboraverit; qutun vero rediisset; alii quidam viam iniverunt. Scimus aliunde et jam diximus Palladium usque ad Syenem ^Egyptum peragravisse. An vero Rufinus turn

cupiditatem

injecit.

Quod

PaEadius non

Nitrise

haud

tempus egerit quum Palladius Lycopolim adierit, quidem indicari potest, nam ipse Helenopolis Alexandriam se episcopus appulisse Theodosio magno imid iterum est anno Christi 388; quum consule, peratore autem R-ufinus ^Egyptum non reversus sit postquamTheophili archiepiscopus creatus est, id est anno 385, duos auctores una simulque iter segyptium conficere nequivisse colligere debemus. Quse omniaut breviter complectar nullo modo in dubium adduci potest Rufinum Palladiumque reapse iter de quo
difficile

uterque loquitur confecisse

1.

verbis utique claris utuntur,

IV.
2.

3.

Ruf. Hist. eccL, lib. Ibid., cap. XII.

II, cap.

Ruf. Apol. II, passim.

54

HISTOKIA LAUSIACA.

vidi, ivi etc., aliique auctores

ita sint,

hoc

iter

omnes confirmant.

Quse quum. magna exsurgit difficultas, nam quianinnim ad indagatioiiern veri applicaverit, statim cumqiie his duobus scriptoribus res easdein eisdem fere verbis, ab ab illo latine, ab hoc grsece narrari perspiciet. Quibus rebus adnotatis facile in mente assurgit dubium statimque
iiascitur hsec cogitatio, vel posteriorem prioris opere, vel

utrumque eodem ac prius vnlgato

opere,,

usum

esse.

Hanc

duplicem sententiam illustrabimus exemplo. Nam si quse de Joanne Lycopolitano a Kufino Palladioinvenies

apnd utrumque eadem et eodem ordine exposita, videlicet victorias ad mortem Theodosii imperatoris prsedictas, victoriam in barbaros romano duci promissam, Joannis agendi rationem in militum tribunum illiusque uxorem in mulieris quse
legeris,
;

que narrantur

qusedam

et priora,

parturierat

quotidie, pariter narratis, quse sibi propria describunt Rufinus Pal-

sponsum ; in peregrines qui ilium conveniebant necnon in senatoris cujusdam uxorem. Quibus

ladiusque illorumque diversa est narratio; brevi vero ad eadem redeunt. Quse res ut rnagis perspicua sit; mihi operas pretium esse videtur, verba Rufini Palladiique inter se

eadem pagina conferre. Hsec apud Rufinum legimus

Septemroimus simul coniitantes, qui
:

Ea vero apud Palladium

Curn ergo ab eo recessissem, veni in solitudinem

in loco consueto, hsec

ad eum venimus cunique salutassemus eum omnique nos laetitia ex?

omnia

cepisset,

unumquemque nos-

narrans beatis Patribus qui post duos menses venerunt

et sunt

trum

gratifice alloquitui' et

cum

eo collocuti,

ii-.

rogatus est a nobis ? ut orationem simul et benedictio-

que ha3c nobis narrarunt. Cum ad eum venissemus/

omnes in

1. Supra legitur : eramus enim septem fratres peregrin! solitudine Nitrise. Hist. laus. ibid, col. 1143.

HISTORIA LAUSIACA.

00

nem

daret (hie enim mos est apud .ZEgyptum, ut ubi ad-

Iseto

vultu nos excepit et sa-

lutavit; se hilarem unicuique

venerint fratres, statim per orationem sibi invicem confoederentur).

si

ostendens.

Rogabamus

au-

tem eum ut

statim pro nobis

Interrogabat

quis in nobis esset ergo clericus? Et ut omnes nega-

perageret orationem ; est enim hie mos Patribus qui

sunt in ^Egypto. Is autem nos interrogavit num. inter nos esset clericus aliquis.

vimus, nos quemdam qui hujus erat ordinis, sed latere cupiebat;
erat

intellexit esse inter

enim diacomis

et

hoc

Postquam autem omnes non esse diximus, nos omnes circumspiciens ;

agnovit
:

prseter mium solum, qui ei fidus erat, etiam ipsi itineris

eum
di-

qui erat occultus

erat au-

comites ignorabant. Visurus enim tales ac tantos viros humilitatis gratia celare voluit

tem unus ex nobis qui

gnus fuerat habitus diaconatu, cum esset unus frater

ejus rei conscius ; cui etiam prsecepit ut nemini diceret. Qui causa humilitatis , et in

gradus sui honorem, ut

his quibus se inferiorem
ritis

in-

ferior inveniretur in ordine

me-

judicabat. Sanctus ergo Joannes ut eum vidit, et qui-

talium Patrum comparatione ; vix se clignum censebat

Christiani appellatione; tanturn abest ut alicujus dig-

dem cum
eum
est.
:

esset adolescen-

tior cseteris, digito

ostendens

Hie, inquit, diaconus

Et cum adhuc negare

apprehendens

Manu ergo eum ostendens, dicebat omnibus :

nitatis.

tentaret,

eum

manu sua

osculatur, et dixit:

Hie est diaconus. Cum is autem assidue negaret et latere

conaretur, e fenestra ejus

Noli, fili, negare gratiamDei, ne incmras pro bono malum; pro humilitate mendacium. Cavendum namque est om-

manum apprehensam
latus est, et

oscu-

admonens eum
dicens
:

hortatus

est,

Ne

irri-

nimodis mendacium sive pro

tam

malo, sive etiam pro bono

Dei; fili, ne mentiaris donum Dei infacias gratiam

56
5

HISTORIA LAUSIACA.
ficiens.

proferri videatur quia oinne niendaciuin noil est a Deo,

Mendacium enim

a-

lienum

est a Christianis, et

sed ; sicut Salvator

dieit,

sive sit in re

malo

est.

'

At

ille

his auditis

parva, non
bile ;

est

magna, sive in tamen lauda:

acquievit,

blandamque

ejus

cum

dicat Servator
est
1

correptioneni
tulit
:

sequaniniiter

Mendacium

a malo. Is

et

cmn

orationem Do-

vero convictus tacuit, accipiens paternam ejus reprehensionem. Cum preces au-

mino obtulissenms, post finem unus ex fratribus nostris tertiano

typo gravissiet

me

vexabatur,

rogabat
:

hominem Dei
retur; qui ait
tibi

ut ab eo eura-

tem complevissemus, unus frater ex nobis quern jam tertiana febris vehemens te;

ad eiun

Hem

nebat; rogabat ut curaretur.

necessariani eupis abjicere; ut enim corpora nitro

Cum autem dixisset frater ei

conferre afflictionempropter

vel
tis

hujusmodi lenimenabluuntur a sordibus ita

aliis
:

exiguam quse

ei inest

tidem;

tradens tamen oleum jussit

animee languoribus aliisque

hujusmodi

castigationibtis

purificantur. Etpostea quain de his nobis per doctrinani

eum inungi. is autem se unxisset, quidquid intus habebat per os emisit et a

febre omnino liberatus, propriis pedibus recessit ad hospitium. Licebat

Cum

mysticam disseruit, benedicens tamen oleum dedit ei ;

quo perunctus continuo abundatiam
ditus pedibus suis

autem

vi-

seger omnem
fellis

dere

hominem nonagenari-

um toto corpore ita afflictum,

ut prse exercitatione ne barba quidem nota esset in facie.
Nihil enim aliud

evomuit, et sanissimus red-

ad

diver-

sariumrediit! Posthsecjubet officia erga nos humam'tatis

atque hospitalitatis expleri,

et corporis

comedebat arborum quam fructus, idsolis occasum in que post

curam

geri

et

summa

senectute,

cum

se

1.

I Joh. HI, 85 Joan. VIII, 14.

HISTORIA LAUSIACA.

57
;

ipse vero sui negligens, nostri sollicitus erat.

prius

multum exercuisset

et

Jam enim

neque panem smnpsisset, neque aliquid ex iis quse igni admota veniunt in usum. Cum ipse autem nos jussisset sedere,
tias

continuo usu et jugi consuetudine recipere cibum nisi

in vespera poterat, et hunc exiguum erat enim attenua:

Deo egimus

tus,

et aridi corporis, prse

:

abstinentia

capilli ejus et

ejus congressione. Is

quod

grafruerenrar

autem cum

barba quasi ex languore nimio rara et tennis, utpote

tanquam

dilectos filios suos

quam

nullus sufficiens cibus

longo tempore accepisset, ridenti vultu hsec nobis est lo-

enutriret,

nee

Isetior aliquis

humor infunderet. Observabat enim etiam time, cum jam nonagenariam; ut supra

Undenam, o filii, et ex quanam regione ad hominem abjectum et humi:

cutus

diximus, ageret setatem, ut

nullum per ignem paratum sumeret cibum. Igitur post

hospitalitatis officia, regres-

lem accessistis? Postquam autem diximus patriam, et adjecimus Pro utilitate animarum nostrarum ad te venimus ab Jerusalem, ut quod
:

tune
nos

sus adsedere nos jubet, et demum unde vel cur

auditione

acceperamus, id cerneremus oculis; sunt enim

advenerimus

inquirit,

jam

Isetos et onini

cum cum

aures minus fideles oculis; et auditionem ssepe consesse

gaudio tanquam
prios suscepisset

riatos pro:

cumque
utilitatis

quitur oblivio, rei autem vinon deletur memoria, sed

respondissemus quod de Jerosolymis ad

et profectus

eum

mitur

menti quodammodo iniprihistoria. Ad nos ergo

dixit beatus Joannes : Et quid

animse nostrse
qiise

causa venerimus, ut ea

mirandum
rissimi,

visuri, o

filii

cba-

oKm ad auditum nostrum fa-

tantum

itineris et la-

ma pertulerat, ipsi mine oculis

boris tolerantes

hue
et

venisfis,

cerneremus(quoniamquidemtenacius solentinhserere

homines abjectos

humiles

videre cupientes, qui nihil

58

HISTOKIA LAUSIACA.
vi-

memorise ea quse oculus

derit, quani quse aims audietune beatus Johannes rit),

habent spectatu dignum nee admiratu? Ubique autem

sunt admh'andi et laude
gni Dei prophetse
di-

vultu placidissirao, et quasi subridens, exabundantialsetitise

et apostoli

quileguntur in ecclesiis, quos

oportet imitari. Valde

hoc rnodo respondit ad

:

autem
tot

nos

dum

Miror, inquit, adinodulcissimi filii, labotanti itineris suscenihil

miror, inquit, vestrum stu-

dium,

quemadmodum

rem vos
pisse,

cum

ad hsec

dig:

conteniptis periculis, venistis propter utilitatern,

ad nos

num in nobis videre possitis

cum nos prse socordia ne ex

quidem spelunca velimus progredi. Sed age nunc,
ipsa
;

homines enim sunius humiles, nihil habentes in nobis quod expeti debeat vel mirari. Et tamen etiamsi in no-

inquit, etiamsi res vestra sit

secundum opinionem vestram, numquid tale quale legitis in prophetis Dei et

bis
apostolis.

laude digna, ne tanquam re aliqua prseclare gesta, vobis

sufHcere putetis, sed imite-

mini virtutes, quas patres

vestri persequuntur.

in

Qui utique ab hoc omnibus Dei ecclesiis re-

Quod si

etiam

omnes

possederitis,

exemplo vitse hominibus, nDn de longmquis

et peregi'inis locis quseran-

citantur, ut

tur, sed
et

domi unusquisque
se habeat o^uid de-

quod quidem est rarum, ne sic quidem vobis ipsis credideritis. Quidam enim qui sic confiderunt et ad ipsum
virtutum fastigium pervenerunt, tandem derunt.* 1

apud

beat

imitari.

Unde

pluri-

ex

alto ceci-

nium miror
stri

intentioneni ve-

laboris ac studii, quod profectus animse vestrss cau-

sa tantas superare regiones, tantasque labores adire vo-

1.

Hist, laus., loc.

cit.,

col.

11451146.

HISTOEIA LAUSIACA.

59

luistis,

cum

nos eo usque

pi-

gritia

desidiaque

constrin-

gat ; ut nee cellulas nostras

progredi audeamus. Verum-

tamen quoniam putatis in nobis esse aliquid, ex quo proficere debeatis hoc primuni vobis indicandum est; ut hoc ipsum quod venistis ad nos et tantum laborem videndi nos suscepistis, ne jactantise
alicujus habeat prospectum, ut non tarn proficere animi

virtutem
.et

quam

prseferre se

strmn

jactare unusquisque vevelit, pro eo quod vi-

olent eos qui apud alios ex auditu solo cogniti videantur.* 1

verbis

Primo res easdem fere iisdem Rufinum Palladiumque narr'are, apud unumquemque tamen inveniri quse apud alterum desiderantur. Quum ex Rufino non comperimus quinam sint ii septem monachi qui viam susceperint; apud Palladium tamen, hi viatohoc non suscepit; quum jam primus ad Lycopolim progressus fuerit. De eodem igitur itinere apud utrumque agitur, etnisi forte mentis insanse fuit Palladius hoc iter anno 395
quo Theodosius imperator diem supremum obiit effectum esse constat, quoniam viatores de imperatoris morte ipso die quo Alexandriam pervenerat nuntius, certiores facit.
1.

Ex his quid colligendmn?

res narratoresque sui sunt contubernales, Palladius vero

iter

Hist, monach., loc.

eit.,

col.

394

395.

60

HISTORIA LAUSIACA.

Quum vero in JEgypto non remanserit Rufinus, elapso anno 385, ilium inter septem comites non fuisse, proindeque ilium itineris narrati auctorem non esse fatendum est. Cseterum quamvis apud utrumque eadem inveniantur, sunt
tamen qusedam res
dissimilimae
:

nam postquam

hsec quse

supra transcripsiabsolvit Rufinus, Joannem Lycopolitanum de jactantise vitio de prsecipua cordi et cogitationibus ad-

hibenda
ditis

diligentia,

de his qui

hoc tantum student

et qui,

tit

vi-

deant aliquem sanctorum Patrum

ab

his aliquot au-

verbis, continuo doctores videri cupiunt cseterosque

spermmt, disserentem exhibet; quse omnia apud Palladium desiderantur, ille enim prsecepta tantummodo qusedam, ut ita dicam, summatim tradit ad omnes spectantia; csetera
vero apud utrumque haud discrepant. Sed quod nunc de se ipso scripsit itineris narrator apud

Historiammonachorum hsec ad Rufinum spectare non posse persuasum habebis. Jam ilium in ^Egypto anno 394 vel 395 degisse demonstravi. Prseterea,utnotavitVallarsi, Qui ad eumdem sanctum viruni Joannem Lycopolitanum aecesserant septem numerabantur,

quorum unus,

cseteris

ado-

lescentior, erat dignitate diaconus, cseteri laici.

Hie et diaco-

nus adolescens quern prse modestia latere volentem sanctus Joannes detexit, ab eo qui loquitur in Historia mihi diversus non est

Rufinus certe anno Domini 394 ne-

que adolescens neque diaconus dici poterat, quern Epiphanius in epistola ad Joannem Hierosolymitanum hoc eodem

anno Domini 394 scripta, non diu post Pascha, semel atque iterum presbyteri nomine appellat. Quod ad alios pios viros in Historia memoratos attinet, itinerum auctor duobus
sociis stipatus

beatum Appollonium ab

se

visum

ait,

anno-

rum

quinquaginta quinque annos natum dicit Juliano Augusto qui anno Domini 361 imperare coepit periitque anno Domini 363. Quare itinerum
fere octoginta.

Eumdem

HISTOBIA LAUSIACA.

61

auctor Apollonium allocutus est circa

annum Domini 388

Rufino procul in Palsestina niorante. Idem itineruni auctor,

XXTTT, quo tempore Ammonium, Eusebium et Euthymium invisit, Dioscurum illorum fratrem Hermopoleos episcopum vocat. Atqui anno Domini 390 is nondum erat episcopus ex Tillemontio in Tneophilurn Alexandrinuni, adeo ut itinerant auctor ante hunc annum 390 Ammonium convenisse dicendus non sit. Idem porro Dioscurus anno Domini 394 erat episcopus tune eniin die vicesimo nono 2 septembris subscripsit concilio Constantinopolitano. Rursus auctor capite XXV Hi, de Evagrio tanquain de monacho tune fama notissimo sermonem instituit Evagrius tamen JEgyptiam solitudinem ante annum Domini 382 haudquaquam intravit obiitque anno Domini 399. Ait etiam auccapite
l 5

tor

Evagrium pane penitus

ejus discipulo capite num Domini 397. Denique de

capite pote extinctis

LXXXVI non

abstinuisse queni, teste Palladio comedit nisi post an-

duobus Macariis loquitur

visis, ut-

XXVm,

sed ut de nionacliis ab se minime

antequam ipse in Nitriam veniret. Prior obierat circa annum Domini 390, alter circa annum 395. Rufinus contra semel, iteruni
novisse testatur, libro
lib.

et tertium se

n
3

in

utrumque Macariurn Hieronynium et in Historia,

H,

cap.

IV

et

VHI.

monachorum non auctorem

His omnibus acutissime perspectis, Rufinurn Historice esse pro certo habendum puto, quamvis, Hieronymo teste, de nionachis segyptiis librum quemdam scripsisse videtur. Quisnam vero sit hujus HisRosvoeydius in Prolegomenis ad vitas Patrum diversisque de sententiis disceptavit, at-

ioricB auctor fuse disseruit

que iterPetroniocuidarnBononiensi, orationem vero Rufino

1.

Cf.

Tillemont,
1151.

torn.
3.

XI,

art.
lot.,

3, p. 447.
torn.

2.

Labbe

Condi.,

torn. II, p.

Pair,

XXI,

col. 238.

62

HISTORIA LAUSIACA.

attribuit. Istiusinodi autein

conclusionera nulli arridere posse

jam incipiam. denionstrare. Ex his eiiim quse de Vallarsio excerpsi

onmes nionaehos

apud Historiam lausiacam et apud Historiam monachorum memoratos, non oinnes eodein anno eodenique itinere invisos fuisse quuni qusedain narrentur quse ad monachmn istum laudatum ante certuni temptis spectare nequeant, apparet.

Sed

ris liujus initio

Palladii verbis quse supra transcripsi de itineperpensis onmique narratione continue leeta;

oninino non dubitabis quin lioc iter eodeni anno sine interniissione a septeni confeetum sit, et, ut jam dixi, anno 395.

Dictorum vero perscrutatio hujuscemodi narration iter fieri non potuisse demonstrat, proinde nee confeetum. Ex alia parte iieque Historiam monachorum a Palladio integre transcriptani esse, neque Historiam lausiacam ab Historian

monachorum

unumquemque

auctore, dicere pbssunius, quum inveniantur, ut dixi, qusedani quse

apud apud

aliuni desiderantur.

Quid

igitur

concludenduni? Ut

mea

quidem sententia refert, nee Palladium, nee Historice monachorum auctorem iter vere suseeptum narravisse constat;

sed in suo queinque opere sub itineris narrandi specie qusedani de rnonachis, sive visa, sive audita, sive lectione
cognita collegisse. Facile vero quse uterque per se viderit dignoscuntur, pauca enim sunt apud Palladium in hac sui
operis parte, nulla autem apud alteruni auctorem. Quid autem de auditu nuntiaverint jam difficilius est intellectu; difncillimuni autem, si non impossible, niilii videtur hos

auctores easdeni res suse memorise quasi tenaci modo adeo credidisse ut post multoruni annorum intervallmn uterque
diversis in regionibus ac diversa lingua scribentes eadem iisdem verbis atque eodeni fere ordine naiTavisse. Magis ad veri speciem mihi videretur appropinquasse qui uti'unique eodein opere usuin esse contenderet. Hoc opus etiam

HISTORIA LATJSIACA.

63

coptice scriptiun verisimile est, quamvis nullum

ad hanc

sententiam confirmandum argumentum affere possem; sed felicius mihi evenit quod inter libros copticos a me transscriptos istiusmodi

quemdam librum

inveni.

Tria suntliujuscemodi opera quse railii licuit transcribere transferreque, e quibus uniun public! juris feci. Ut auteui aptius judicimn lectioris ferre liceat ; de hoc mihi disserere
placet.

anno 1883, inense Novembri, Roinse degerem, 1 mihi typis contigit mandare opusculum a Vaticanse biblio-

Quum

thecse codice depromptum, cui in catalogo hujus bibliothecse titulus inscriptus fuerat Vita Onuphrii, atque in

codice ipso Vita Benoferi. Quum ex hoc opuscule qusedarn quse mihi arridebant gallice transferre statuissem, pauca tanturn de Benofero narratione disseri inveni, sed plurima

de

aliis

rnonachis vel anachoretis , auctoremque ut nan*ainferret,

itineris

tioni

quamdam. rationem

speciem delele desert.

gisse.

Quamobrem
:

aliter

meam

translationem inscripsi,

nempe Voyage d'un moine

egyptien dans

Sed me hanc narrationem copticanitransferentem, quum Rosweydii opus deVitis Patrum in manibus non haberem,
hujus narrationis magnam parteni latine, et sine dubio grsece, versain vitamque Onuphrii nuncupatam esse effugit.'2 At-

tamen quiun recte

operis coptici narrationem intellexissem,

novus quern inscripseram titulus errori haud innitebatur ac reapse multa alia haud latine versa apud copticum. opus
inveniebantur.

Ne

auteni

me

erroris insimulare liceat, hie

hujus narrationis verba qusedam transcribere libet, (non vero ex antiqua translatione qu& niulta auctor vel auxit vel
minuit), ac csetera breviter : Fuit anachoreta quidam nornine Paphnutius. Quodani die Patribus Dei amantibus ea
1.

Recueil de trav. relat.

p. 1G6.

11

la pliil. et

a Farch.

egypt. et assyr.,
col.

VI annde,

2. Patrol, lat., torn.

LXXIII,

211

221.

64

HISTORIA LAUSIACA.

locutus est verba atque illis dixit : Ego Paphmitius aliquando in mente mea consiliuin inivi ut interiora deserti intrareni

atque utrunique Jesu Christi ibi quidani servus esset, annon, viderem. Quatuor diebus iter feci, nee nianducavi, nee
bibi.

Die quarta speluncam adivi et, antequani in illam incedereni ; ex fratrum more ostium pulsavi ut frater exiret

vero usque ad meillunique niihi aniplecti liceret. diani noctem pnlsans perseverasseni mihique nenio responsuni dedisset, tune intra me dixi : Forsan nvdlus est in hoc

Quum

loco frater. Ingressus vero

sum in-hanc speluncam,

alta

voce, quuni procederem ? exclamans : Mihi benedic, frater. Quum ingressus essem et cii'ca me oinnia oculis perlustra-

vissem, fratrem. sedenteni ac tacentem adspexi : statim rnaiium meam admo^sd atque illius bracliiuni comprehend! quod
in

piuVerem in nianu mea coiiA*ersum est. Totum illius corpus palpavi illumqvie in hujuscemodi statu ex mortis teniintellexi. Oculis circa

pore remansisse

me

loca lustravi ac

suspensam
lani

vidi psenulam quse apprehensa in

:

manibus meis
sto-

cinis facta est

tune surrexi stetique preces ejaculans,

qua indutus eram apprehensain cadaveri circumdedi,

speluncam

terrain fodi? corpus abscondi hincque discessi. In deserta loca iteriun penetravi aliamque
inveni.

ante spelimcae ingressuni huniana vestigia ad os ineuin exsultavit cor ac paululum conadspexisseni sedi. Tune egressus sum ac dixi : Quonani tempore hue

Quum

adveniet servus Dei? et ante

lis

januam remansi usque ad someridiem versus adscensum, super pedes meos steti ac diu memoriter preces effudi. Postea quum sol occasurus
?

esset ; circunispexi et e longinquo bubaloruni arnientuni vidi, inter quos incedebat frater. Quuni appropinquasset,

ilium esse

nudum

animadverti

virilia capillis

latebant tan-

quam

vestitu.

Quum

ad me pervenisset, nietu captus

:

phantasnia esse credidit gressus

fixit

ac precatus

est,

me nam

HISTORIA LAUSIACA.
ssepe, ut postea confessus est ;

65

hocce modo inimici insidias

expertus erat. Quum ilium perterritum animadvertissem, illi dixi Ne timeas Inspice, ego etiam caro sum et sanguis.
: !

Hie vero, manibus ad ccelum elevatis, evangelii orationem

recitavit atque

amen

dixit.

Ulum hortatus sum ut me secum

;

in

speluncam introduceret
inquit, in

quumque me
venisti?

introduxisset

Quomodo,

hunc locum

Et respondi

Christi famulos qui sunt in deserto videre cupiebam Deusque querentem me non in errorem induxit. Tune ego il-

ium etiam interrogavi Quomodo et tu hue adrenisti , et quam pridem? cur nudus es ac nullis vestibus indutus? Tune ad me sic loqui incepit Ego Quo cibo vesceris? monachus qui monasterium meridiem versus incolebam. 1 Anachoreti narrationem omittam breviterque dicam ilium ut solus viveret ac suam artem in texendis palmse ramis exerceret, e suo monasterio egressum, non post multum temporis multis stipatum fuisse discipulis inter quos
: :

qusedam mulier quse

disciplinse

causa

cum

illo

consuetudi-

nem
tum

Brevi, ut ipse ait, iniquitatem conceperunt ac dolorem pepererunt. Tandem poenitentia captus in deserinivit.

aufugit ubi per triginta annos se doloribus morbis afflictum esse mernoravit.

maximis ac

tius labori

Sed hoc anachoreta, Tirnotheo nomine, relicto, Paphnunon pepercit, sed ad montes regionis quam incolebant barbari progressus est. Primo per quatuor dies ambulavit secum aquam et panes portans post diem autem quartum, aqua panibusque consumptis, se ad mortem acces:

sisse credidit;

sedbrevi, animo collectus, per quatuor alios dies processit, fame ac siti laborans donee in mortem se in-

gressum putaret. Tune angelus ad os illi spongiam quamdam admovit illumque ita refocillavit ut rursum quatuor
1. Cf.

Voyage d"un moine 6gypt. dans

le desert, loc.

laud. p. 4

(du tirage a part).

62
attribuit.

HISTORIA LAUSIACA.

jam

Istiusmodi auteni conclusioneni nulli arridere posse incipiam demonstrare. Ex his enini quse deVallarsio excerpsi oinnes nionaclios apud Historiam lausiacam et apud Historiam monaclio-

rum

meinoratos, non oinnes

eodem anno eodenique itinere

invisos fuisse qiium qusedani narrentur quse ad monaclium istuni laudatum ante certuni tempus spectare nequeant, apparet.
ris

Sed

Palladii verbis quse supra transcripsi de itine-

hujus perpensis omnique narratione continue lecta, oninino non dubitabis quin hoc iter eodeni anno sine interinissione a septem confectuni sit, et, ut jani dixi, anno 395.
iiiitio

Dictorum vero perscrutatio hujuscemodi naiTatmn iter fieri non potuisse demonstrat, proinde nee confectuni. Ex alia parte neque Historiam monachorum a Palladio integre transcriptam esse, neque Historiam lausiacam ab Historice monacliorum auctore, dicere possumus, quum apud

unumquenique inveniantur, ut dixi 7 qusedani quse apud aliuni desiderantur. Quid igitur concludendum? Ut mea quidem sententia refert, nee Palladiunij nee Historian monacliorum auctorem
iter vere susceptuni narra^sse consed in suo stat, quemque opere sub itineris narrandi specie qusedam de nionachis, sive visa, sive audita, sive lectione

cognita collegisse. Facile vero quse uterque per se viderit dignoscuntur, pauca enim stint apud Palladium in hac sui
operis parte, luilla auteni apud alterum auctorem. Quid autem de auditu iiuntiaverint jam difficilius est intellectu;

non impossibile , niihi videtur hos auctores easdem res sue memorise quasi tenaci modo adeo
difficilliniuni auteni, si

credidisse ut post niultorum annoruni intervallum uterque diversis in regionibus ac diversa lingua scribentes eadem

iisdem verbis atque

eodem fere ordine narravisse. Magis ad veri speciem niihi videretur appropinquasse qui utrunique eodem opere usuni esse contenderet. Hoc opus etiani

HISTORIA LATTSIACA.

63

coptice scriptum verisimile est ; quamvis nullum ad hanc sententiain confirnianduin argumentum affere possem; sed
felicius

scriptos istiusmodi

mini evenit quod inter libros copticos a quemdani librum inveni.

me

trans-

Tria sunthujuscemodi opera quse mihi liciiit transcribere transferreque, e quibus unuin public! juris feci. Ut autem
aptius jiidiciiun lectioris ferre liceat , de
placet.

hoc mihi disserere

Quuni anno 1883 , mense Novembri, Romse degerein,

1 typis inihi contigit mandare opusculum a Vaticanse bibliothecse codice depromptum, cui in catalogo hujus biblio-

thecse titulus inscriptus fuerat Vita Onuphrii,

atque in

codice ipsoVita Benoferi.

quse nlihi

Quum

ex hoc opusculo qusedani

amdebant

tankim de Benofero de aliis nioiiachis vel anachoretis, auctoremque ut nan*ationi quamdam rationeni inferret, itineris speciem delegisse. Quaniobrem aliter meant translationem inscripsi, nenipe Voyage d'un moine egyptien dans le desert.
:

gallice transferre statuissem ; paxica narratione disseri inveni, sed plurima

Sed me hanc narrationem copticanitransferentem, quum Rosweydii opus deVitis Patrum in nianibus non habereni;
hujus narrationis niagnani parteni latine, et sine dubio grsece, versam vitamque Onuphrii nuncupatam esse effugit. 2 At-

tamen quum recte

novus quern inscripserani titulus

operis coptici narrationem intellexissem, errori haud innitebatur ac

reapse niulta alia haud latine versa apud copticuni opus inveniebantur. Ne auteni me erroris insinralare liceat; hie
hujus narrationis verba qusedam transcribere libet, (non vero ex antiqua translatione qua niulta auctor vel auxit vel
niinuit),

ac csetera breviter

mine Paphnutius. Quodani

1.

die Pati'ibus
et

Fuit anachoreta quidani noDei amantibus ea

a
Farcli. egypt. el assyr.,
col.

Becueil de trav. relat. a la phil.

p. 1G6.

VI annSe,

2. Patrol, lat., torn.

LXXIII,

211221.

64

HISTORIA LAUSIACA.

locutus est verba atque illis dixit

in

Ego Paphnutius aliquando

mente mea cousilium inivi ut interiora deserti intrareni atque utriunque Jesu Christi ibi quidam servus esset, annee 11011, viderem. Quatuor diebus iter feci ; nee manducavi, bibi. Die quarta speluncain adivi et, antequani in illani incederem, ex fratrum more ostium pulsavi ut frater exiret illunique xnihi amplecti liceret. Q.uuin vero usque ad niediani nocteni pulsans perseverassein miliique nemo responsuni dedisset, tune intra me dixi : Forsaii iiullus est in hoc

loco frater. Ingressus vero

hanc speluncani, alta voce ; qiiuni procedereni, exclanians Mini benedic, frater. Quuni ingressus essem et circa me omnia oculis peiiustravissem, fratrem sedenteni ac tacentem adspexi statim nianuin meam admori atque illius bracliiuni compreliendi quod
in
: :

sum

in pulvereni in

manu mea
intellexi.

conversuni

est.

Totum illius
ex mortis

corteni-

pus pore remansisse

:

palpavi illunique in

hujuscemodi

statu

Oculis circa

me

loca lustravi ac

suspensani vidi psenulam. quaj apprehensa in nianibus nieis cinis facta est tune surrexi stetique preces ejaculans ? sto-

lam qua indutus erani apprehensam cadaveri circumdedi,

terrain fodi? corpus abscoiidi liincque discessi. In deserta loca iteriun penetravi aliamque speluncam inveni. Quuni ante speluncae ingressum liumana vestigia

adspexisseni ad os niemii exsultavit cor ac paululuni consedi. Tune egressus sum ac dixi Quonani tempore hue
:

adveniet servus Dei? et ante januarn remansi usque ad solis meridiem versus adscensuni, super pedes meos steti ac
cliu

memoriter preces

effudi.

Postea ;

quum

sol

occasurus

longinquo bubal orum armentum vidi 7 inter quos incedebat frater. Quuni appropinquasset; ilium esse nudum animadverti virilia capillis latebant tanesset, circunispexi et e
:

pervenisset ? metu captus me phantasnia esse credidit gressus fixit ac precatus est, nam

quani vestitu. Quuni ad

me

HISTOKIA LAUSIACA.
ssepe, ut postea confessus est ;

65

hocce modo inimici insidias

expertus erat. Quum ilium perterritmn aniniadvertisseni, illi dixi Ne timeas Inspice; ego etiam caro sum et sanguis. Hie vero, manibus ad ccelmn elevatis, evangelii orationem
:
!

recitavit atque amen dixit. Blum hortatus sum ut secum in speluncam introduceret ; quumque me introduxisset :

me

Quomodo,

inquit, in

hunc locum venisti?

Christi famulos qui sunt in que querentem me non in errorem induxit.

Et respondi deserto videre cupiebam Deus:

Tune ego

il-

ium etiam

interrogavi

Quomodo

et tu

hue advenisti ,
:

et

quam Quo cibo

pridem? cur nudus es ac nullis vestibus indutus?

vesceris?

Tune ad me

sic loqui incepit

Ego

monachus qui monasterium meridiem versus incolebam. 1 Anachoreti narrationem omittam breviterque dicam il-

ium

ut solus viveret ac suam artern in texendis palmse ramis exerceret, e suo monasterio egressum, non post mul-

t^lm temporis multis stipatum fttisse discipulis inter quos

qusedam mulier quse

disciplinse

causa

cum

illo

consuetudi-

nem
tum

Brevi, ut ipse ait, iniquitatem concepertmt ac dolorem pepererunt. Tandem posnitentia captus in deserinivit.

aufugit ubi per triginta annos se doloribus maximis ac morbis afflictum esse mernoravit.

tius labori

Sed hoc anachoreta, Tirnotheo nomine, relicto, Paphnunon pepercit, sed ad rnontes regionis quam inest.

colebant barbari progressus

ambulavit secum
sisse credidit;

Prinio per quatuor dies aquam panes portans post diem auteni quartum, aqua panibusque consumptis, se ad mortem acceset
:

dies processit,

sedbrevi, animo collectus, per quatuor alios fame ac siti laborans donee in mortem se in-

gressum putaret. Tune angelus ad os illi spongiam quamdam admovit illumque ita refocillavit ut rursum quatuor
1. Cf. Voyage ffun moine egypt. dans (du tirage a pai't).
le desert, loe.

laud. p.

66

HISTOBIA

LATJSIA.CA.

dierum iter per moiites confecerit. Trnic vero viribus denuo defectus, iteruin refocillatus alb eodem angelo est atque ultimuni septem dieruni iter confecit. Ita postquam undeviginti dies ambulavit, denmin honiini cuidam occurrit no-

mine Benofero qui ilium

docuit.

vitse

cursuni ac agendi rationem

Hac narratione valde delectatus Paphnutius cum sene Benofero manere cupiebat, sed ipsa nocte vita defmictus est senex ac postero die mane senis tugiirium corruit, viator que

monachus ab angelo
est.

tertio confortatus iter

iiiccepturn prosecutus

Quatuor diebus totidemque noctibus, inquit, ambidavi parvulamque cellam in monte sedificatani adivi, quam ingressus nemiiiem inveni. Paululum sedi mecnm cogitans de hac cellula in quam me Deus duxerat. Qumn hsec meditarer,

me

adivit

homo

sanctus pulchra canitie ornatus

palniseque rarnis vestitus.

Me viso

Tu,

inquit, es ille

Paph-

mitius qui corpus Sancti Benoferi curavisti.

Tune
:

prseceps

ad illius pedes prov.olutus sum, ac niihi dixit Surge, fili; Dominus enim te in servitio rnilii socium dedit et me te liodie venturum docuit. Jam abninc septem annos lisec loca incolens neminem honiinum vidi prseter fratres qui rnecum sunt. Quuni hsee diceret, ti-es sunt alii homines ingress! qui mini dixermit Tu es Paplinutius in Domini servitio noster commilito te nos docuit Dominus hodie venturum. Abhinc
: :

septem amios hsec loca incolimus neminenique prseter te vidimus. Deinde dixermit Tuuni cor refocilla panemque manduca, magnum enim iter confecisti. Dominus hodie nos una sessuros, frater, constituit. Duni sic loqueremur,
:

quinque panes calidos ac

rnolles, haiid

secus ac

si

modo in

furno cocti essent, atkderunt nee non aliquid cibi ex eorum consuetudine. Una sedinms ac coniedimus. Ex quo hsec
loca incolimus, inquiunt, id est abhinc septem annis, quoticlie nobis Deus quatuor panes seposuit acmisit; hodie quum

HISTOETA. LATJSIACA.

67

veneris,

etiani misit iiunquani uncle essent hi panes sed illos scivimus, sepositos invenimus. Quiun finem comedendi fecissemus , nocteni integram precantes consumpsi:

tuum

mus

et

quum mane
:

factuni esset,

illos

precibus ut
est

me

se-

cuni usque ad diem sed mihi dixerunt

meum supremum
frater,

retinerent tentavi;

tuum non

hoc opus a Deo

reposition; surge ? ./Egyptum adi ac fratribus quse videris narra, ut nostri suis in precibus meminerint. Hlos rogavi

ut sua

me

docerent nomina;

illi

vero renurunt ac dixe-

runt: Qui noinen cuique dedit, nostra noscit; nunc ; o frater, nostri memento donee nos in domo Domini iterum videa-

mus. Festina, ne locum mundo prsebeas ut te in error em inducat, nani multos seduxit. His dictis, mihi benedixerunt
et illos reliqui lsetus ;

mihi enim

alia quse

ventura essent

prsedixerant.

Quum ab illis aliquantum discessissem fontem inveni atque,. ut me paulum reficerem sedi.. Juxta hunc fontem con;

sitse

erant arbores, et fructus quos ferebant considerans dixi Quisnam illas hie consevit? nam palmas videre erat?
:

punicas malos; ficus ? malos ; vites, persicas arbores ? zyzyphos ac multas ahas quarum fructus ad instar mellis
citreas,

suaves. His arboribus et

viter fragrantia.

aliis

myrteta etiam consita, sua-

Aquam ad illas rigandas fons emittebat meam mentem venit hunc locum Dei esse paradisurn. inque

Quum vero
cincti.

has arbores considerans sedereni quatuor ado-

lescentuli progressi sunt ; facie decori, mellotis vestiti ac

Quum

ad

me

frater noster Paphnuti.

appropinquassent ; dixerunt Ave; Ego vero mutuam illis salutationem

:

reddidi unaque sedimus de infinita Dei virtute colloquentes, illique gaudio elati erant hand secus ac si vitse ratio-

nem

commutavissent , tanta de

exsultatio.

Dum
et ;

admoverunt,

me erat gaudium atque sederent fructus collegerunt orique meo quum hsec facerent 7 cor meum maxime
5*

68
Isetabatur.

HISTOBIA LAUSIACA.

Septem diebus cum

:

illis

inansi fructusque co-

medi. Ulos interrogavi dicens

advenistis et

imde

estis ?

Quoniodo in hunc locum Responderuiit Quum te hue

:

Deus
mus.

niiserit, tibi totuni nostrse vitse

CTuricnlum narrabi-

Ab

tres nostri urbis senatores.

urbe Pemdje (Oxyrriiicho) oriundi siunus ac paLi scholam. ut litteras addisce-

remus nos miserunt smiulque in eadeni scliola quatuor versabanmr. Quum. vero mundi scientiani edocti evasissenius , rein una perpendinius ac dixinms Nuiic quidem mundi sapientiam edocti, divinam. edoceri debenius. Quo:

dam igitur die ; quuni simul de hoc institute colloqueremur, in interior! homine bona operata est cogitatio ; surreximus
ac desertum ingressi siunus, nobiscum aliquot panes ac

paululum aquse adsportantes, prout quatuor dierum itineri satis erat. Quum in monteni longe incederemus, repente
nobis rnanifestata est visio divina
:

super nos

stetit

homo

lucidus ac, iiostris apprehensis manibus, nos hue adduxit. Jam. hie est sextus annus ex quo hue adveninius. Hunc

vero locum ingressi, honiineni seneni cui nos cornmendavit angelus inveninius. Per totuni anni cuiTiculum cum. illo manin

nosque docuit opus Dei quo rnodo iieret. Anno elapso, requiem suain ingressus est beatus senex solique in hoc loco remansimus tibique, o dilecte frater, fatemur apud nos abhinc his sex amiis ne panis frustulum quidem inventum esse sed harum arborum fructibus vesciinur. Post hebdoniadem congregamur ut mutuo adspecki, sabbato et die Tune illis dixi Unde, sabbato ac die doininica, fruamur.
sirnus
; :

dominica, oblationem sumitis? Responderunt Ad hanc oblationem faciendain congregamui', nani sabbato dieque
:

dominica ad nos ut cynaxim faciamus descendit Dei angelus.

Septem

dies

cum

his sanctis consmnpsi; atqui,

niilii
:

quuni

sabbatuni esset dies septima,

dixerunt Tibi necessaria

"

HISTORIA LAUSIACA.

69

compara, dilecte frater, nam liodie ad nos ut cynaxim faciamus veniet angelus Dei et qui illam ab illius manibus
accipit

ab omni peccato mundus

exiinium odorem

sum

loquerentur odoratus quo magis eximium nun-

est.

Dmn

hymmrm

Tune surreximus stetimusque ac Jesu Christi regis nostri honorem cecininms. Deinde adftiit angelus, cynaxim per corpus et sanguinem Jesu Christi nobis prsebuit, nobis benedixit ac pacem dedit

quam

odoratus eram.
in

gloria quam pone ilium adspectaDie dommica; mane rursus idem eximius odor ad nos pervenit ac cor nostrum, baud secus ac

et in C03lum;

magna cum
est.

bamus, elevatus
si coeli incolse

fuissenius,

gavisum

est.

Tune angelus

adfuit,

nobis cynaxim prsebuit ac

dixisset,

omnes Amen

quum unicuique nostrum benerespondinius. Deinde ad me conver-

sus

Deum
nem

Surge, inquit, in ./Egyptian progredere, fratribus qui diligunt lisec enarra ut hanc Deo inserviendi ratioemulentur',

Deus enim

te elegit interque sanctos con-

quum inultis eum precibus ut cum haberem oravissem? responnianendi licentiani juvenibus dit Omnes agendi seque bonse sunt rationes ac brevi ad
numeravit. Mihi vero ,
:

coelum hominem perducunt,

gredere.

nam

unicuique Deus juxta

suum placitum dat prsecepta. Sm-ge igitur, in ^Egytum proTune niihi benedixit atque in coelum cum gloMultos fructus attulerunt adolescenkdi unaque
et

ria ascendit.

comedimus,

mihi

circiter

sunt comitati,

dum

decederem.

sex aut septem millia passuum Ab iis qusenam sua essent

nomina
tertio

petii atque primo Joannem, secundo Andrseam, Raklamo quartoque Theophiluni nonien esse didici. Mihi negotium dederunt ut sua fratres nomina docerem et ego rursus ut mei meminerint illos rogavi. Quum vero in-

vicem recessissemus, magno dolore de iis quse audieram affectus progressus sum; sed una magno gaudio cor meum impletum erat, nam mihi hi sancti benedixerant.

'

70

HISTOKIA LA.TJSIACA.

Tribus itinere consuniptis diebus in .^Egyptum perveni,

quumque ad
illis

fratres

Dei amantes appropinquassem, cum

:

per decent dies quiete fruitus quaecumque videram ac passus erain narravi. Mini dixerunt Vere ; frater, dignus
es qui
eiiiin

magnos ac perfectos Dei servos videas charitate erant pleni ac toto corde dui'aque disciplina Deo ser:

viebant.

festiiiaruiit

Qusecumque a sancto Benofero audieram. scribere ac libruin ad Scythiacam regionem missum in ecclesia deposuerunt ut ex illo utilitateni caperet quicumque ilium legeret vel legi audiret in honorem Domini nostri

Jesu Christi cui honor

1

et gloria in sseculorum ssecula.

Amen.*
Hsec

est hujus libri quern scripsit

Paphnutius descriptio.

quinam esset hie nunc Macarii senioris vero Paphnutius penitus ignorabam
:

Quum

auteni prinium hoc iter ederem,

sociuni quarto sseculo post Christum fuisse scio illique laudi versurn esse quod multos libros de monachis ad monacho-

rum utilitatem scripserit. Non

modi
libros scripserunt

mirum

igitur quod alii alios hujusceest ? et reapse alios duos

iter

novi quidem quorum prior niirandurn

naiTat monachi

cujusdarn qui usque ad JEthiopiam pervenit ut anachoretse suprema redderet officia ; et posterior breviter in Cynaxario
contractus
est.

sentaneum

est illos itinera

^Egyptioruni igitur monachorum ingenio conad diversas regiones a monachis

nunc deperdita, novit ac legit Palladius, nam quod jam pridem descripsi jam antequani Palladii in Scythiacam regionem venisset, scriptum fuerat. Mihi quidem fatenduni est ex hoc, quod mo do dixi,
habitatas scripsisse. Quse opera ?

vero rei ratio inventu non

itinere nullani narrationeni Palladium sumpsisse; hujus difficilis est 5 Palladio enim non

opus erant
1.

libri in

quibus itinera quse

igypt., loc. cit., p.

nunquam
25.

confecerat

Voyage cFun moine

19

HISTORIA LAUSIACA.

71

narrabantur. Optime vero concipi potest librum fuisse qui monachornm intra Lycopolim ac Scythiacam regionem

commorantiuni praeclara facinora describebat. Eodem quidem modo ante se omiiein veri rationem prsebet iter de
ita

Scythiaca regione ad Palsestinam, quum ssepissime et, ut dicam; quotidie ; nrnic ut olim; segyptii monachi fratres

paleestinianos invisitabant et invisitant. Cujus itmeris narrationem conscriptam fuisse testatur epilogus qui ad calcem
Histories,

monachorum

et Historice lausiacce positus est.

Hunc

ad verbum uterque pseudo-Bufinus ac Palladius transcripserant. Nee miranda est hujuscemodi transcriptio, nam certe ad verbum transcripsit Palladius
ergo libruni fere
quse de Pachomio ejusque regula scripsit. Quod si lisec non omnibus arridet sententia, saltern utrumque auctorem iisdeni libris copticis usos esse dicendum est; sed undenam
oriatur illorum similitudo, quiini
rent, ita

qusedam

dissimilia enar-

non explanatur.

CONCLUDITUE.
Quse

quum

ita sint,

Historia lausiaca nullo

modo

fons

primarius, ex quo monachorum segyptiorum historia narrari

possit; haberi posse mihi videtur. Quasdam enini res quasi a se visas narrat Palladius, pleraque vero audivit atque

in priore operis sui parte narin altera parte suis oculis perspexit. In quam de monachis superioris ^Egypti fere posteriore potissimum omnia audivit ac legit 7 totamque itineris naiTationem ex
legit.

Sed earum rerum quas

rat; plures

opere coptico deprompsit. Quo opere cum Historia monachorum collate colligere mihi licuit Rufinum hujus operis non foisse auctorem Historiamque, monachorum ipsam ex eodem opere coptico depromptam esse. Hanc historiam Palladio ad opus scribendum solam inservire non potuisse

72
patet,

HISTOKIA LATJSIACA.

quum a Palladio qusedain sint narrata quse non apud Historiam monachorum mvemuntur. Certe jamdiidum Rur fino hsec historia abnegata fuerat, ac nupemme D Lucius opus quoddam prius scriptum ad Historiam lausiacam et
ad Historiam monachorum seribendain inservisse censuit; sed illud opus grsece scriptura putavit. Ex his autem quse disserui non uniun tantiun opus Palladio inservisse certum est, sed opera multa et quideni coptica quorum untun fait ille notissimus Paradisus monachomm in Nitrise monasteriis
exaratus, et aliud sub itineris specie conscriptum. Tandem ex pluribus locis qtie notavi opus Palladii ad nos integrum

non pervenisse denionstravi;

tieis

et, si fides liujus nistorise

cop-

fragmentis de

Pamo

et

Evagrio adhibenda, nralta in

grseco textu periisse. Quse quuni ita sint facillime doctissinius quisque qui monachorum segyptiorurn historiam nar-

randam

suscipiet, qusenani sit Histories lausiaccB ad hanc historiam scribendam utilitas judicabit. Li his quse ad Pal-

ladium vel ad Palladii amices contubernalesque spectant multum valet hsec historia; in his vero quse ex libris copticis

hausit auctor, illius narratio prudenter pensanda est, quuni res humanas ccelesti quodam vestitu ornaverint scrip-

tores coptici rnultique inter illoruni libros

ex ingenio

tan-

tummodo ad

niirabilia

fabulasque propenso; pauci vero ex

sint confecti.

rerum sana cognitione

Historise lausiacse coptica fragmenta quse

1

siipersimt.

I.

nAtvircioc

nmpenoeiTOc

nre ivx c * eit

o-u-^ipiuiK nr.e

npo^epecie ce.w.mgA. ^e^p ate OTHi T?kp cpe otrott. ititen den niM.eT6<:|>AHOi5" OTO^ n^iceROjT n^es.. HI
n<oov n^oiv
fs.e
-JIOTC

UOJOIT K.H

GRRCO

ate

eqoi
I.

In pace Dei
:

Epistola quse scripta est Lausio prseposito Christi servo. amen. quam felix tumn proposition! Di:

gnum enim est ut epistolam incipiam (te) felicem prsedicando 2 omnium enim ora ad vana aperta sunt, sibi sedificant domos quibus non fruuntur; tu vero mine ut sanctos
tui patris

enim

est qui

vere justi sermones edocearis exoptas. Nemo non edoctus sit; nisi ille solus rerum omnium
n

1. Vat.

cod. copt.,
V.M.ek.

LXIV. In
:

fronts paginse
:

legitur

e H.TG

Tii^-M.; id est

Quintum sabbatum Quadrage-

simae.

2.

Ad verbum

incipiam a beatificatione.

74

HISTOEIA LAUSIACA.

menTHpq
eujcm
AVAven.-yA.TC

ere

-Tpi^c ex>Tr>.fc KOAVooTreioe Te

?V.i

AVAVOH

3&.2c.6ic itTeuAve-^noir'

AveTOirpco noiroiT lURe^coiOTTH.! THpo-y

noioir e-

JTG ncv T<^>e

(fi)

iTe

iu2s.H

^VK

COJUT

ncooir efio^V.o^iTOTC
nek.

n^TpicvC e^oirevfi OTTO^ not5

^-T^gic AVAVCV^ cno-s*^ ^A.-yff'i cfio> efioA..c.

OITOTOTJ*

njii^p^rev^ OTTO^

^TeK^ie AVAVK^

^evTJ-o'i

cfcoi

cfio?V.OITOTC n^AVCk.^ fi^ OTJ-O^ TtA.IpH^ OTTOli

CA.

OTfOll R*.Tdk

revgic UJC^TGRI enisSevetr. UK x^e^p GTOI nniuj^- den. neAV TO^evpeTH re^foOTr ne euje.Tr-\- c66i HUH eroi

HOTAVI
.ROTrac.i

Sen nievpeTH neAV

<

HICAVI AVAVHI OTTOII T5&.p nifien

eTfjc.tii

AVAVOC

^^

npe^

AV

nn evY

c6co HOJOTT ne.i

c^w oiro^ epe TTOTOHT eTeAVAVi\Tr e-^ujoini den

eT^TeAvi ere *Ave\T Te ii^Avev^ek.ci ^HT -& nn eTevTree^TfOTOTT enTe.RO i eaten tgopn ere
K01OTT
.OTS'A\.eT(5'wCI

HT

AVnOTTOTFOiUJ etfltt

2C.OiO-iT nni2C-OA\.

Deus

id est Trinitas sancta (et) consubstantialis;

nam sola

est nihilque prsestantius

hac unica deitate, hoc unico regno. 1

Omnia

alia,

sive coelestia, sive terrestria edoceri necesse

liabent, siquidem creata creaturseque Dei stint. Primus ordo, id est Angeli, a sancta et consubstantiali Trinitate

docentur; qui secundi sunt ordinis ab

tur; qui
tertii

illis

qui primi docen-

ordinis a secundo institutionem accipiunt;

eodemque niodo omnes juxta suum ordinem donee ad extremos perveneris. Qui enini scientia et virtute sua prsestant
illos

Omnes
tise

decent qui virtutibus et vera scientia inferiores sunt. autern qui dicunt Non necesse doceri liabemus,
:

vel qui corde docentibus

non acquiescunt, niorbo ignoran-

laboraiit quse superbise niater est, quam (superbiam) dilexerunt qui ab initio ad perditionem parati sunt, qui e
1.

Scilicet divino.

HISTORIA LAUSIACA.
H.TOTOTP imipeq-

75
e&6> ersSen nie^CS&&.I
A\.A\.<OO1T

OK *C. OVReV^ tqpHC

JtTOTOIT

ItH

tie iticfieoOTri ovf2k_e niCTrA.eO&K (sic)

H.TG
2C.OJ1VT ItCAI.
H.6AIV.

AVeTdwTUJ^OpTep

JVGAV

^IX>.ppHCIk. A\.lieAVO AlCp^

.pK

ttlen.

-e-H 6.TAVICI

Sen
ene
cpa>.i

JII^HT

-H

GTOI AMippHeqo-vcoAv

KTe cp^ OT^cptoAV

x^&p
a^n.

ne

Re^TCk.

ncew2c.i Avndk.vA.oe

ne mcdwati

.k.qH.aw2c.oc a.it

ne

iusc.e

itipeq^"

nnw erenov

AVAi.ev*HTHC ac.e &pieA\.i efioA. AIAIOI Sere IT&.OHT

envo?V.H mfieit
Auve>.o_

no_HT no.i

efiK^V.

nre enn G^AVOC-

Ainica>.ac.i AVAV.ek.u--

coelo prsecipites sunt dati,

nam

sui cordis stiperbia deducti

sua virtutibus superioribus capita non subegerunt, sed a

coelestibus magistris aiifugerunt. Mente vigilans illis qnse scribo attendas; non enim snnt scientise verba neque sjllabse; nam. ilia etiam
est

apnd homines improbos

;

autem vera

scientia;

invenis. Hsec bonas cogitationes ac htonilitatem

intelligere conservareque,
quse. mala sunt

bertate (frui) coruscantis instar

baud irasci baud turbari, non omnimodo in conspectu Dei liverbum in corde gignit, quse ad ignis quse
cogitare et
est,

nam ignis
:

devorans

est Verbum Dei,

ut ait Paulus. Si enim Verbum

non fuisset, non hsec

suis di-

xisset discipulis Magister bonus Discite a me quia mitis sum et humilis corde. Non verba philosophico more ornavit ad

suos sanctos apostolos, sed servitio Dei, intelligentia acuta atque omni veritatis prsecepto, neminem volens contristari,

76
eit^e
eptootr
1

HISTORIC LATISIACA.

oja&.K.

epoe ne

n.Tees'i

efco>

Sen. OTJ-KA.^ etiH CTG-

cpojo-s-

cenrecs'i cfiw
.ujton

faze)

ir&oq ettn eTivcoTPOi

Sen

OTTA.2c.po

eotreavg

An eep

OTF-A.I

eti

epoq otcf^e nTequ}TeA\.ep

-

otofi

epoq

OTTOO_ (^po AIAVOR OTTOO_

ITOC IHC ny^e. (e) IVA.^

.OTO_JA.OT

jwx.jv

Sen

TIICAVI

Sen noc
n\a.-ycioc

itmpenociTOc mfifOR nre

o_iMt J,\.HUJ

me

n^c.

&.

OTTJXHUI

o_i

TOTOTT c.c5e
IUROCJW.OC

nico'\ R&.TH. CHOTT OTTOO_ A.-!r^a.7

eac-oiOTf
e^ii

eirac-HiTOTrujo^ujOT
.d.TT

&AA&.
AV.C1

ate

H.TG HIROCAV.OC

JA.&OA.

.SHTOTT. OJvn O1TO11

irre ITIO_A^OT

RIH. M.AV.OOTT efio^V-g^iTen niiiiqi

era.

q>^ niqi

AVJA.OJOTT

nSKTOir

te

eTCs. HUJGJI

CJK

OTTROIT neAv OTCTA.2c.po

prseter eos qui

stros.

Verbnm odio liabuerunt oderuntque magiAnimam enim qiise Christo ascesim exercet quse ne-

scit cuni intelligentia edoceri oportet ac docere quse modo firmiter didicerit. Si vero alterutrum facere nolit; illam in-

sarda laborare scito.

principiuin., si

homo

Deo enini apostaseos hoc est cor (suuin) verbo Dei ; nee illud cumens autem illitis qui usque ad extremum spiritmn
viriliter age, et
tibi

piens ; nee illud operans, impleverit;

Deum

diligit

omni ternpore

Verbuni

esurit.

Confortare igitur ac

Doroi-

nus Jesus Christus gratiam in scientia bona Vale in Domino amen.

:

concedet.

Sanctorum hominuni
nes
s crib ere

vita

quse Lausio prseposito, Jesu

Christi servo ? seripta est. Multi per tenipora niulta sexplicatio-

sategerunt,

non ut de

illis

gloriani acciperent;

mundus externa videret; alii quideni superna inspiratione quam Deus illis inspiravit ilia ad sedincationem
sed ut ex
illis
;

HISTORIA LAUSIACA.

77

nn
ivre.

TicncaiTH

me
Reoiron a.e on
HpCOJW.1

eTTCwRHOTT
ucc>.

H.H.H e-e-A.o6i

HH.H
OI

feTUJOTTUJOTT

A\.AVO>OTT

--H

OTPOO_
neRAV.eij'i
e.Tc.A\.OR

uj*.

noTp e.iep

docuerunt ac consolidationem
nostri
Christi, quitur, fide inmiutabiles

liunianitatis quse Salvatoris

Jesu

filii

Dei
;

patris jussa ac inandata exse-

vero ex proposito hominibus inateriam placendi corrupto dilexerunt, verbo explicationein reliquerunt, illis solatia prsebentes qui voluptatem atalii

que iram concupiscimt, imperia

tes 7 qui sunt schisinatici

ac

diligentes, divitias cupienhseretici omnes qui feliceni et

catliolicam ecclesiain labis per

suam totam vitamimmunem

inquinaverunt, verba philosophise mala hominiun cordibus absque intelligentia injicientes ; ut illormn vitain longe a puritate perderent.

mihi pauperi atque humili, qui tuse pietatis mandaturn, tui in Deuni servitii ac cogitationuni tuarum progressionein revereor, hsec te docere, scilicet me a mea
Placuit
etiarn.

pueritia

usque ad hoc tempus

5

triginta tres

annos in

vitse
illis

fratrum regimine confecisse

factus (enim

sum) cum

78

HISTORIA LA.USIAGA.
eioi AVAv.on<v)coe
OJOTT Sen -cvcRTr-cie OTPO^ ic Sen ^Av.eTeiuCROnoe oiro^ (5) ^nov icac.e nSHTOir eiepenreTAun

npoAvni eki\iTOtr

-&AV.e^ nOJOTF
Se?V.?V.OI

K.CAV.

eOTPf\fi

HH

eTdklltdwTT'

epOJOTT
10^-

Sen:

na>.A\.ekUj2c.

eBoA^iTeit

.\it

e-riigpT

ne<M
neA\.

KI^XM^T
epe

6AV

nn

eTA.Tru}toni

Sen Sen Av.jx.pnc

AVA^ivu*

niAViv

nipeAV.

T\fiennnci
neA\.

ujon

neAv.

neAv ^CTJ-piA.

p6)AV.H iteAV TR\fi\n;i\. (sic)

neAV
1

^njvAecTHHK nn eTeakSou-n:

KCAV.

KIAV&.

AVA\.<J>OIT.

OTrac.6jq n^HT Te^p^K nm^HOTVi nre

Sen

e^

opnoc nTeqv^wm HJVR

CAV.OT

nSHTq CRipi

AvneqAveiri
najoTJ"

nTeRvyir^H eqAV.e^

neAV. (H) q><v.Spi

n^efegji ate <jin. niRe^niAV. nTe qevpOR neAv ^AveT^HT fi. neAV. ni<Knoni

inonachus in ascesibus ; et abhinc his viginti

scopatu
fui.

aniiis in

Epi-

quinque annis te docere cupio opera pura ac gloriosa ornnesque seniorum virkites
his

Nunc autem ex

quse oculis perspexi, aiiribus audivi

ex

fidelibus Patribus

in uEgypti deserto atque in Lybia ; et ex his qui in superiore ^Egypto ac Syene ftierunt atque in locis quse incolunt

Tabennesiotse ; atque in Mesopotamia, in Syria, in Palsestina

et in

ribus.

Occidente, Romse, in Campania regionibusque interioOmni cordis ardore enixus sum ut animuni attende-

ad hunc tibi scribendum librum ex initio operum monachismi qui in deserto factus est, ut tibi in quo forrnam tuam videas sit speculum, (ut) illius (libri) nocte ac die rereni
ita est glorise
tise

cordationem ad saluteni aninise tuse habeas plenus (enim) ac divini medicanienti ut etiani concupiscen;

dominationeni ex te ejecturus

sit,

necnon

et cordis du-

plicitateni,

ex hujus mundi

divitiaruni supereffluentia inol-

HISTORIA LAUSIACA.
HJX.IROCAVOC nejA. jw.eTO'eime n.iieii nejw.

79
HIAVRC^ n.HT
H.CAV

AV.On.1

niA.eu*i

ftTOTq OU*O^ HTCRU}Omi JICAV irre c"

1

eRtt.HO15*

e.T$H

3 fell

K.H

ne

mjx.

nceinc AVMOJOTP
efeoA.

.ac.e

UK eroi

ncHOir

ivifeen Sa*.

TH -M.iri2c.mi
ft6Al

e6o7V.Sen

cojjw.dk

ate ne^nec KHI

(-e)

TA.iCA.p5

ety 65111

n DC c

O15

"

itakAiit

ate

OTOU

AK
epe
neqAveiri TOAVI

CpAI

O15MI

ecp^

n.dL-!r rtifien

qn&.ep OTJW.HUI

litiem, oinnenipigritiain;

omnem cordis afflictionein, omnem

perturbationein, pusillanimitatera, iram quse subigi nequit; {ut) ille fias qui in cogitatione Dei pietateqtie sincera proficias ; ut tibi fias ipse dux illisque qiii tecum sunt ; et nis

qui ad te venient piisque regibus, ut ex horum ascetarum; id est sanctorum seniorum. institutionibus sennonibusque

ad se Deo uniendos properent qui Christum

diligunt, se-

cundum

virtutes

amoremque

simul. indivisibilem, ut oinni

tempore anime ex corpore exituni exspectent cum illo (Deo) Bonum est mini dissolvi futuri, juxta quod scriptum est ex hac carne ut sim cum Christo; et rursus Vestra opera propter anintse ex corpore exitum parate. Quicumque enim omni hora suam mortem ante suos oculos ponit, ne:
:
'

cesse est autein ut nos, etiamsi nolunius, capiat (mors) ignorantes; hie hujusniodi igitur cujus Deo adhserent cogitationes
1.

omni tempore, multa peccata non admittet, non

:

Ad verbum

juxta ilium point.

80
miofii evn qsiekGjfiig

HISTORIA. LAUSIACA.

r^p
.H

c\.n

eni^oitoen
A.U

neAv.

nienToA.n nre

qne>.epReKT&.5:pponin

n^AveTROirac.!
evn

nre

nre niA.eic
>.n

eren cea'opn e&oA.

nopvo

Sen

ev.it

ne

eeoAeeft.

.cfio> e-eOTrc.fi

me.

nifieit (i) CKUJ x^evp

o^iren o\i

ere

cp^-

nujmi nivmeon e^n ixe eco7V.ceA. ne (pH eTeoAeeft. nHeqcoi.T

nre
IX&.IROCM.OC
&.A.

Sen

o-ycfiw

H^HT

ttttipoAu

Sett ^cfeo) e-ftoveJi

eniitiqi

HTe (p^ Sen

niA.e^ic. irre
e^n

ecu}6>Ai enac-iiwteKTr
itoc.

eTSen
.Te

HICSA.I i?&.p

qSTefi e^ton TenRei^

ptOR

^>H eTco^Ttoit
HCJV2C.I
JW.Cp'V

eTCSHOTTT

SSC.e

dwOTS-tolt

Sen

enim mandata ac prsecepta Dei obliviscetur, nee nostrse parvitatera contemnet orationis qu.se non satis perspicua est
nee hujus mundi seientia ornata; nos enim homines nius idiotse nee seientiam hujus mundi accepinius,
tanto melius
')
;

su(et

non enim incornprehensibilis

divinitatis at-

que

infinitse glorias

scientise philosophia turpitudinis

seientiam sanctani polluta hujus nrandi atque onmis niali plena ex-

est. Quomodo enim justiim est ilium qui id est Deuni, aliquoniodo exornare hujus nequit ornari, mundi scientia; qutun omnes suas creaturas exornet? Sed

ornare justum

nmlto magis

hominum corda persuadeamus

in seientia Dei,

in iiitelligentia subtili ut ilium qui veritatis verbis inest

Domini spiritum videant; scriptura enim,

occidit, spiritus vero vivificat, si recto

nisi intelligitur,

modo verba

vides,
et

juxta quod scriptum est

1.

Aperi

os tuuni

verbo Dei,

Ad verbum

et

ne

fiat,

absit.

HISTORTA LAUSIACA.
OTTOO_ A\.{\C<0 OTCO9
irre
OH.

81

^p&.C^H

22.04

AVAVOC

niSeAA.!

ac.e 11*01015* O_OJOTT

eT5e<2c.ajOTr &.HOR oco o> nipcoAii irre

nc&. ttio_ono_eti

iiTe ttiSeA.ft.oi

ewiepek.TTA.it.TA.tt

nve nn
k

e^-o^eKfe

neTAiipi

epwoTs- Att Seit

SCtt OUV5C.6jq ttOHT. AIAVOUJI

Ott A.IROITOTJ* eiAVOUJI ttttikCpAT (iCv)

pa)A\.H e\iA\.enpe ITITOCAVRO

nre

nic6)Ave>.

AVAVAI nOTT
Ckts*

!2C.e

ttTA2C.eA\. O_HOTT

enw

ettJs.Tren.TOT jvn

epoi
ieac.en.

Te^pc
tteA\.

ico^HttHC

OTj%

i ujois ujOTr og_ne\.ci

AVAtoq Tre

Sen

OT

CTUJOTT

AVAVOC ac.e A.IUJC KHI eiA.HA\.

ediscere.

Rurstis Scriptiu*a ait

illis

Ne
;

seniormn verbis

sis

incredidus, nara ipsi ex

edocti sunt.

qui antea vixerunt Patribus

scientise ainator, qiii

Ego

etiain; o

homo Dei

juxta seniorum prsecepta ainbulavi, innltos obvios habtii seniores non vero hoc ex desidia, sed ex cordis ardore
:

feci, triginta dies

ambulavi, et rursus illos iteravi pedibus donee totam romanam. regionern. lustravisseiQ ; ambiilans afflietiones corporis ac itineris dolores dilexi, hand quidem inanes, ut pios homines adirem et ex illorum contemplatione quse nondum haberem lucrifacerem. Si enim qiiidam niulto me prsestaiitior, cujus immutabile fait propositum, e Tarso usque ad Judaeam anibulavit ut Petrum ; Jacobum,

Joannemque

adiret, suisque afflictationibus gloriatus est

pigris zeluni injiciens (ac) dicens
;
:

omnibus desidibus aut

Ivi Hierosolymani ut

runi externas virtutes audire

Petrum yiderem nam ille apostonon satis habuit, sed etiani

6

82
tvre

HISTOKIA LAUSIACA.
nidkiiocToV.oc
sieAv

&&,

&.q(yi

UJUJCOOTP

e^peqA.TP on
te &.OTTHP
OTPA.-

neAVOpc\>H
(ifi)

noTrcAvoTr ncAV noTrac.1 iuon.> neAV

e-e^e C$>AI

AqepAfomi^ec^e uj&.Tequew eneTpoe.

ere pTTon
OTT^fiA. ttCA/eepi
eTex.inA.Tr
A.II.

<rt.OK cpA. <;|)H

epoq
epoioir

HHI O6J ne expiate HH

e-aoTTA.fi eiatoi IV^AVHI

HT

.^a^e

Ave-Jics.Trac.

eioi

2c.e

ei^ OAVOT

imisSeA.A.oi

6.AA&.

ei^ OHOTT
Ke2c.6)A\.

envik.e(OTeAv enoTrSici H.CAV noirno-

Re x5Ap UK eTATcSe
iC2c.cn A^-AAV

nTe nenio^

too^r

H.IIH

\gA &&p&evAV IICAV nn OTrn ecpoOTr eTA.ircSA.1 ev.n see o^inA. .^\ev oc.e n.TOTT2c.eAV ^HOTT note eTATreSis.1

nn

ei\.&.<ouj AVAVOJOTT ATr^An-^coo^enoTrac.! iwon

i.

<o

niCTOc

OTTOO^

H.&.K

neeAuioc oiro^ AV&COK sire AVAVATATR Sen ^A\.eA.eTH

illoruin foruiani,
vit; idcirco

faniam ; vitam ; institutionein viclere cupi-

est; quanto inainille decera taleiitormn sum debitor necesse non gis ego qui liabeo qua3 vidi de nostris sanctis Patribus narrare. Veri

donee videret Peti'iim luctatus

tatem dico, non mentior, lion quasi Patribus utilitatem conferens ; sed aninise niese solius utilitati consulens et cujusaudiet.

cunique qui illorum afflictationes exercitiaque ab illis facta Nam qui libros de nostris Patribus qui ab Adaino

usque ad Abraham, de illis qui post hunc usque ad liunc diem ex Scripturis fuere conscripserunt, illos non scripserunt ut bis de quibus scribebant gioriam tribuerent, sed ut illoruni qui lecturi erant utilitatem providerent ut vitam
illorum semularentur.

Cum igitiu- lisec scias,

Lausie, te ipsuni in

o fidelis ac ve-

ncrande

Cliristi serve,

sanctorum libro-

runi meditatione confortare, meamque loquacitatem, quas ante te liabetur, ut cogitationes sanctas serves, accipias.

Motus vero

pravitatis qui taiiquani fluctus sunt maris spu-

HISTORTA LAUSJACA.
e-e-fee
2C.I

83
ivi-

e^ncoAUf neTreefeHC tgcme epOR OTOO URIAl nTe ^RdwRiaw 6TOI AVCppH^ IiniOCiilAVI me. (IpIOAV
(\v) nexpeo^
A\.AVCOOTP

neA\.

6.JpKJ eSSLCOn Hiqi pcooTFUj tire

epon OTO

ou*AVHig nati noinS jrre

KH

OT6T n^6)6

Aicp&i otTCT notofi

.TGp ^tofi nSHTOTT

KOTTCOT JIGAV OTTHniV UOTTtoT

THpOT

epe. OTTOK

GTTCIO AVAVOJOT THpOTT

OTTGT.

q>d.I

TIG
OTflk.1

Td^peTH

AVqj&.J OTJ*eT

TA.pTH Ain^I^eT
Sen
OTrs'neisc.toq

Sell OTT-

Sen

oiT2c.o>A. efioft. ReoTra.1

^"^

js.nA.cisc

tti&en

nre
neAV.

"\-A\.eTetree&He eir^o-ir^oir (ia.) AVAVCOOU*

Sen Sen

Hinv^

ewep^A.pin
ac.i

A\.ncevoe.i AVt

neAi O&.H

ntfoati

AVA^COOTT Sen -e-AV.eA.eTH Sen "ev^iMiH eTCOTn

inescentes atque adversus nos surgentes ; oratione ac pmdentia ad nos intenta longe projiciamus. Midtse sunt horum

sanctorum ac piortmi fratrum vitse quorum alius aliud opus exercuit omnium vero fuit una fides unusque spiritus in
:

omnibus operantes. Nam ut in horto multse sunt arbores quarum alia alios fert fructus, onines vero eadem aqua irrigantur ; ita hi seniores sancti
alii alia

virtute decori ftierunt,

hie misericordia,

ille

ascesibus, alter corporis afflictationi-

bus 7

alter sui abnegatione, alter etiam submissione ;

ad sum-

mam

oxnni virtutis opere ; sibi ipsis suarn agendi rationem suamque fidem glorise vertentes, se ipsos ad sermonis di-

vini meditationem charitatemque eximiam concursu incitantes. Alii quidem ad has virtutes tetenderunt, sed judicii

non sunt assecuti, quoniam illas ut hominibus placerent fratresque incusarent exercebant ad opera bona ex operum quse non erant bona seniulatione currentes, sicque opera bona ex superbia ignorantise inatre corruperunt.
expertes
illos
;
"

G*

SO

IIISTOBIA LAUSIACA.
x^evp A,n

eni^onoen
e^n

neA\.

menToAn nTe
nTe
nopTro
it&.iiw>eA\.oe
a>.n

in
niAegic.

n^AveTROTrati
efroA

nn eTen eetfopn
la^iojTHC np<OA\.i
A\.AV.OH

ceceAe<oA

a>.n

Sen

OTFC&OJ AYAveT^piAococpoe
>.:

nrc

e^noti X5&.p e.K.OH.

jw.nett.cn cfito tire HA.I

ROCJW.OC OT5*a^e nnecujoiTii

ne
nre HB.JROCAVOC
ni&ett
ceA.
(i)

ec<s'a>.aeAV

-&H e-e-A^e^ nujini ne*t ner-

a.uj

x>.p n^^iReon ivn

1

ne eco^ceA.

oiTen ^Ai ere

<^)'

\ ire ^>H e/reoAceA nncqctotiT

>

itttipo)Avi

Sere

cfioj

e-e-oir&.fi

Te

c|>

Sen

enss.mn.ft.-5-

emniqi eT*en niAegit

eujtoti

nre noc. nicSa.i ^ivp qSoiTefe

ate
&.OTT6>re

ojR

Sen

eniin inandata ac prsecepta Dei obliviscetur, nee nostrss parvitatem contemnet orationis quae non satis perspicua est*

nee hujus nmndi scientia ornata; nos enim homines mus idiotse nee scientiam hujus mundi accepimus,
tanto melius
');

su(et

non enim incomprehensibilis

divinitatis at-

scientiam sanctam polluta hujus rnundi scientisephilosophiaturpitudinis atque omnis mali plena ex-

que

infinitse glorise

est. Quoinodo enim justum est ilium qui id ornari est Deuni, aliquomodo exornare hujus ; nequit niundi scientia, quurn omnes suas creaturas exornet? Sed

ornare justum

niulto

magis honiinum corda persuadeamus in

spiriturn videant; scriptura

scientia

Dei;

in intelligentia subtili ut ilium qui veritatis verbis inest

Domini

enim,

nisi intelligitur,

occidit, spiritus vero vivificat, si recto modo verba vides, juxta quod scriptuni est : Aperi os tuum verbo Dei, et
1.

Ad verbum

et

ne

fiat,

absit.

EISTOKTA LAUSIACA.
OTTOO_

81
Avnepep

AI&C&U

015*09

on ^x^pak^H

ac.<o

AVAVOC ate

o_<o

niojanojen n.Te
COTJ-AVHUJ

HTG nn

6-e-ov>.6

ncTivnpi
.OHT.

epwo-y
e.iAvouji

JS.IY.

Sen

OTTAve.r-

Sen. ovosuoq

Av.'A.

neopoir

on dkiRonoTf
nTe p6>AVH

GJAVOUJI nnev<5>CwT (uv)

eviAv.enpe

niTOtAVRO
a^e
1

nre

niA\.6>iT AIAVOUJI ne^TV-HOTj*

o_&.n po)A\.i

e>.n

AIAVM

noij "^

nA-ircnTOT

ate nTdk^tCAV OHOTT noj\n k.n icace

epoi nkOTTHp neAt ^npooepecic nek.^ou*6>Te6

icac.e.n

Tivpcoc

u|ev ^OTcaL.eis.

ujA.Teqepa.na.nTa.n eiterpoc
ttA.qujOTrigo-ir AVAioq lie

5en neqene-

erjoit Sett OTpAveTa,A\.eft.ec n6AV

AVAV.OC ac.e c^ioje

nni

eiA.KAv. ig&.n&.-!r

ediscere. Rursus Scriptura ait : Ne seniormn verbis sis incrednlus, nani ipsi ex ilKs qui antea vixerunt Patribus edocti sunt. Ego etiara; o horao Dei, scientise amator, qid

juxta seniorum prsecepta ambidavi, niidtos obvios habui seniores non vero hoc ex desidia, sed ex cordis ardore
:

feci, triginta dies

ambulavi,

et rursns illos iteravi

pedibus

anibulans donee totani roinanain regionem lustravissem, afflictiones corporis ac itineris dolores dilexi, baud qiiidem inanes, ut pios honiines adirein et ex illorum contemplatione quse nondura baberem lucrifacerem. Si enim quidam multo nie prsestantior, cujus imniutabile fuit propositmn, e

Tarso usque ad Judseam ambulavit ut Petrum, Jacobum,

Joanneinque adk'et, suisque afflictationibus gloriatus est omnibus desidibus aut pigris zelum injiciens (ac) dicens
:

Ivi

Hierosolymam

ut

rum

externas virtutes

Petrnm yiderem, nam ille apostoaudire non satis habuit, sed etiani
6

82
ivre

HISTORIA LAUSIACA.

H.iknoeTo.oe

&.v.\.ev.

a^s"!
ttCAV.

ujujfoou*

e^peqn>.ir
ttCAV.

on.

ReA\.Opq>K JtCAV HOTCAVOTT

(ifi)

HOTF2C.I JUOttiS

e-fr&e

q>aa evqepiv^ton^ec^e uj^TequJvir eiteTpoe. ie dittOR cpA. qiK ere otTon OTT^fe^. itc^-&epi epoq
OTTH.

ou*e<-

UHI OOi HG
IV&.M.HI

.^pI3C.

KH

.T&.IH.e
A.K.

n^2c.e AveitA.T2c.
is.A.A.es.

eioi

is5e\A.oi
IICAV.

ei^ OHOT
enoTrSici
R2c.<OAV
HCAV.
tire.

OTPOJI nifieit e^.k.co>TeAv

noirno-

UH eTA.TcSe

n.H
nn
ei\&.j. o>

eTek.Tr-c3>.i

^..w
OTTO

IXLG tt.TOTrac.eAV O_HOIP

e^na>.a>uj AVAVOJOTT ewTruj^tt-^oo^enOTrac-i tttottd ^toc, OTVK.

HICTOC OTTOO neeAvnoc

AVOJR

sire

ujconi

eR^"

illoriim formain, fainaui, vitani, institutionem videre cupivit,

idcirco donee videret Peti'um luctatus est; quanto inagis ego qiii decein niille talentorum sum debitor necesse non habeo quse vidi de nostris sanctis Patribus narrare. Veri

tatem dico, non nientior, non quasi Patribus utilitateni conferens, sed aninise mese solius utilitati consulens et cujus-

cmnque qui

illoruni afflictationes exercitiaque

audiet. Nani qiii libros de nostris usque ad Abraham, de illis qui post liunc usque ad Kunc diem ex Scripturis fuere conscripserunt, illos non scripserunt tit his de quibus scribebant gloriani tribuerent, sed
tit

ab illis facta Patribus qui ab Adaino

illoruni qui lecturi erant utilitateni providerent ut vitani illorum semularentiir. Cum igitur hsec scias ; o fidelis ac ve-

nerande Christi serve, Lausie, te ipsuni in sanctorum libroruni nieditatione confortare, nieamque loquacitatem, quse ante te habetur, ut cogitationes sanctas serves, accipias.

Motus vero

pravitatis qui tanquani fluctus stint maris spu-

HISTORTA LAUS1A.CA.
(IT?)
2C.I

83
ivi-

TT*>.pe.o_

e^rnwjW-H neu-cefiHC UJOTTC epoR OTFOO

AVAVtoOTT

HRIAl nTe ^RakRICk. CTOI AVCppH^ nniOffilAlI HT.

eTTtoOTrnO-a-

(ipIOAV. eiJ*OI

C^HI^

eOJpHI

CDC-OiK

e&oX^iTett. -\-npocei53C H fteAV ni?i 1

epon OVOH

O1TJW.HUJ nati ivtonS

AVAldil IVOTT^

OTTGT 1X^(0 &

A\.C\>6.J

pwovuj ore re IIH 6o-jr OTGT H^Olfe

^tofe

A\.Trtek. I

^feT

erep
noiviiaipJk.aL.icoc
_

HTOU* THpOTS*.

ept ovon

OTTAVHUJ

.a^Hn nSHTq over

OTTGT
AVAV6)OT5
.

6TTCIO
OTTGT.

TA.p6TH Al(p&I OTTeT T<S.peTH AtTiekl^feT OTTft.1 Afeft OTTSen OT^ICI nC6>A\.dk. OTre>.i
efioA. ReoTra.1 Sere OTS'nesc.axj d^itjs.^

^TiAoJC

o_6ii ttifieu

nre ^AveTeiPcefiHC

eirujOTruioir (ia_) AVAVOOU*

AVAVCOOTT

den Sen

Sen

Sen
inescentes atque adversus nos surgentes, oratione ac prudentia ad nos intenta longe projiciamus. Mtiltse sunt hormn

sanctorum ac piorum fratrmn vitse quorum alius aliud opus exercuit omnium vero fuit ima fides unusque spiritus in
:

rum

omnibus operantes. Nam ut in horto multse sunt arbores quaalia alios fert fructus, omnes vero eadem aqua irrigantur; ita
lii

seniores sancti
ille

alii alia

virtute decori fuerunt,

hie misericordia,

ascesibus, alter corporis afflictationi-

bus, alter sui abnegatione, alter etiam submissione, ad sum-

mam

omni

virtutis opere, sibi ipsis

suam agendi rationem

suamque fidem glorise rertentes, se ipsos ad sermonis divini meditationem charitatenique eximiam concursu incitantes. Alii quidem ad lias virtutes tetendemnt; sed judicii

non sunt assecuti, quoniam illas ut hominibus placerent fratresque incusarent exercebant ad opera bona ex operum quae non .erant bona semulatione currentes, sicque opera bona ex superbia ignorantise matre corruperunt.
expertes
illos
;
*

G*

84
.

HISTOBIA LAUSIACA.
Aveit iv-y^i

TOTOTP ^OJOTT enivi &.peTK

ie (sic) te-fee
sc.e.

npciAvi HCAV OTTAverpeq^ UJ-&OTTIT irre KICKHOTT

fiHOTPi ene>.jteTr efioA.jT6it

QT&(&A me.

enOTTOTT

dwlt JIG

OTTOO^ IT&.IpH'^ CeTflwKO lUlI^fiH

.CI

^HT

-e-Ava.T

n^AieT&.T6Av.i.

me

OTJ-K.

AVAVOR. H&.COAV eTd*.^OR

RtS.TA.

epea-R noTrepi^ei
(ippH^
Clt^KIpI
AVAVOC

KOTCHOU'

ttTOTR, H2C.e ^AVeTAViS.1 OJVT

OCOK

UTeRAVOTfllR

UTOTC

A\.k.p6CAVOTCllR

UTOTR

K2C.e

eiga^ccp 90^.1 ac.^)O 2.e II<R K-&H eT6Avire.pe

mcoiu
J>vA.TJs.A.e

epoc

tfoc efioA.

eni^HRi

HCA\.

IIH

erep 3CP Iev

npcoAvi
n.

eTTOwRHOirT -Avuepcton^ UTGRSest OTrewJtawUj AVAIGT-

OTTAveTjy.TCoa'iu

KT

2c.e "HCk.ou'OJAV A.n ^iiex.cai

ojfi

Avna^ipH^

^Trpek.OTrto

AH Avcppir^ ii^cvit OTTOK Sen Mt new-eoc me. iti-

T01AVT H.GAV

Propera'igitur,
noli

mi

frater, te ipsuru

Deo teinplum prasbeas

ex

divitiis,

ut oliin

fecisti, aliani tibi

doinuin sedificare,

sed potius te deserat argent! cupiditas, tuque illam desere; a te recedat marsupium quod tinea roditur, tibi vero acquiras
ilia

quse fares

non perfodiunt,

ilia

pauperibus ex-

pendas atque minunique sequere, hocce enim inodo onines tibi virtutes acquires et te a corruptibili in homines complacentia custodies.

indigentibus, tibi

cruceni

tuam iniponas Do-

Ne

dentia vincias, dicens

tuain libertatem superbi jurisjurandi impru: Non bibam, non coniedam ut

quidani homines qui tali agendi ratione usi stint; hi enini in passiones hsesitationis (?) et voluptates inciderunt donee suum jusjurandum. solverent. Tu igitur si comedis, juxta
beneplacittim tutim comedas
;

si

nianum tuam a cibo con-

HISTOEFA LAUSIACA.

85

THKJ. iveoR ^.e ire GROTOJAV OVOAC Sen neROvftJUj ire

AIOKI irroTR CAfioX Aui
e>.n&.uj

OTO^
Te

ujon

iiiiHTerc eq^- OTffie

nsvcRep nofci eree^ OTHOTJ"^ X5fe.p ne HIRA.^ erHIRIAV. ivrc mimfe. eTO6>outie.

iviAveTi
1

eqo^iOTri efeoA.
IIA.H

nnu ercp

fioui

n.H er ^
x?&.p

OKOTC

ni-e-MHi x^e^p AIAVOII IIOA\.OC

A.q.

^H

01-

e.^^ noc ne &TOI IUVOA^OC

ece

npn
A.CI

^eti oirco^ni

(i

7*)

enevtteq

e^pre ece
Tev.Tte

HT

A\.C>.

^-&HR

OTTJl 6tt.H&AV.HI H.H

npn

Seii ovcotyni est&neq ou*o^ Avuep^" OH&HR enipo>Avi UC.M.OT HH erce Mtooir en OTTAvetri eqcAVOiiT A.H eiM.<5>pH^

e ei^ oevn fyn

x^a-p e-eoircoAV A.qo7ro)Ai -M.HOC

HTGH
OAVOT
ujconi 5eit
ctofii

tj)-^-

qiH on
AIHICOC'SII AVHUOJC itTeq^ei

nA.pe^

eov-

tines^

mamun tuam juxta

potentiam tuam sine jurejurando

contineas et ne tmqtiaiii peccattim admittas. Dens enim est intelligentia quse nobis inest 7 adversos motus spiritns mail

contra nos pugnantis, id est cogitationtim (nostrarum) dimicans, ilia expellens qnse sunt nociva, ilia antem introdu-

cens qnse nobis prosunt. Jnsto enim non est lex posita,

nam

Deo

se conjunxit illiqne

Melius igitur est

Dominus bibere vinmn

est lex.

in

bono

consilio,

qnam

aquam cnm

superbia bibere. Inspice igitur hos jtistos qui

vinum cuni bono consilio biberunt, et ne nomines qui aquani in cogitatione baud congrua bibunt, dsemonnm imagines,

sum qui vituperem aut judicem, nam qui manducat Domino manducat, et Domino gratias agit; qui vero non manducat Domino non manducat et gratias agit Deo sed multum interest ut hominis afflictatio juxta
consideres.

Non

is

rationalem inodum

fiat,

ne in dsemonum lubibrium incidat.

illos

Non

cibos vitupero,

neque

laudibus

eflfero,

sed potius

86
C2C.6JOTP

HfSTORIA LATJS1ACA.

&. on

A...A.

AV&vAou
2>en.

ujOTrujOTr escen.

OTTCOCTIU JIR&.AOJC IIH CTO'I efio2v5e.

K.2.6i& OTPOQ_ ttfiwTeAVi

npn
ne
uj2c.eAvac.OAv. ivep
JV.

Sen. OTTCOO'IU Sen.

H.ac.e

neqoHT OTTO^

AV- (15)

nec-

nac.e

reqoc eiKTOJ^ nic|>jA.ocoqjoc ere ni^iv^oivc ite

AVAVoq nac.e

HT6

npn
JHC

OJOTT

neA. netioc

n^c

K2c.e n<v

HHI Avneroe niis.nocToA.oc

THC THpoir
cfito
eirac-to

o_<oC2^e

nce^pAvpeA\. note niiovas.^! nce^

AVAVOC ne.q ace

ev&e

OTT

CTeTrin.
coo_i

em AvqipH^ nniAve%^HTHC

jive

ueRjM.<s.HTHC ceepniti<oe.n.HC OTTOO_ A. noc

n.TOTTAveTa>.TO_HT

eqatoi AVAVOC oc.e AVAVOU uj2c.oAv

nre m-

illam quse bono consilio cibos accipit sententiam. Qui bonos cibos accipitint, illos infii'inos ac ignorantes existimo. Vide
: consilio in terra segyptiaca raens lion mutata est nee illius disciplina bibit, sed ejus corrupta; nam illius cor stabilitum erat, nee illius domina ilium ad contamiiiationem decipere voluit. Biberunt autem

beatum Josephum vinuin cum

ipsi philosophi, neinpe Pythagoras, et Diogenes ; et et ipsi Manichsei qui ab illis originem. duxerunt, oniPlato, falsorum sapientiuin coetus qui maximis hujuscenisque

aquam

modi peccatis operani ita dederunt ut Deum ignorarent idolaque impura adorarent. Biberunt etiam vinuni cum Domino nostro Jesu Christo qui Petri domus erant omnesque illius discipuli, ita ut adversus Magistrum murmurarent JuCur tui discipuli non jejunant, sicut Joannis dsei dicentes Dominus autem illis suam insipientiam indiscipuli?
:

crepavit, dicens

Non

possunt

filii

sponsi

dum

sponsus

HISTORIA. LATJSIACA.

87
peon epc
OTPR.*^ neAv

nmeTje?V.eT

(sic)

epnHCTetfMn

neAUooTP ere ^noiv ne erujon

Sen

^n&neq. n&A.m on
QTF

a^u-ateA*.

<\piKi

eneqAiceHTH
qeo> neAv H.IT&A.H

neren-

(IH)

peq'V

cfito qoircoAv OTTOO_

jiA.TT2c.ejvv

nipeqep no6i
nac.e

evpini

ni2t&.i (sic)

Sen OTTJ.e^AVHi A.qotr6>Av OTTOO nenoc me n^c oc.e Ck.qi ojN.pa>Teii note
A.II

COJM.C ncjoiyojAv

oipf^e nqcto
(sic)

e^it

neatforeu ate
ne^qoireAV
<oiui

OTTOII

jM.6>n

neAVi\.q

eqatto
a.n

AVAVOC

sc.e

<s.q

iwvqce

Hpn

ne

AVA\.o.e^

(^szcj

otrpcaAii

ne Sen

OTPOO_ eqcoi

neijc-coren

see ic

otrpfijAii

npeqcoi eqoi nipeqep nace ^coq^ia. efeoA.Sen necofino-yi. CkCis.Avew^i

n.ig<^>Hp eniTeA.con.HC neA\.

HTenep

OTT

ac.e

&noii oiraw.e

nu

eTUioirujOTr

estajn OT2w.e

nu
OTT-

neAV i(o&.nnHC

me

CDA\.C

nrenenHCTeTPin

neAvek.

Sen

ciun

illis

est jejunare
consilio.

id est ego qui

sum in illoriun

inente

bonoque
centes
:

Rursus

illius discipiilos

Quare

niagister vester

cum

increpaverunt dipublicanis comedit

peccatoribus? quia revera nianducabat et bibebat. Ulis responditDominus noster Jesus Christus Joannes Baptista ad vos venit,
bibitque
nisi
:

cum

Salvatorem non increpabant

nee manducans, nee bibens,

(scilicet

et dixistis

Dsemonium habet

non manducans carneni; neque vinum bib ens, nam non potest homo in corpore vivere nulluni cibum manducans, nee aquam bibens); venitFilius hominis manducans Ecce homo qui comedit et bibit, qui et bibens, et dicitis publicanorum peccatorumque amicus est. Sicque ex suis
:

operibus adimpleta est Sapientia. Quid nobis igitur faciendum esse existimas? Nee nlos qui nos laudibus cumulant,

nee

illos

mur,

cum illo intelligenter jejunemus quamvis

qui nos vituperant, sed Joanneni Baptistam sequadicant Dse:

88

HISTOB1A LATJSIACA.

pen.ee (i-) Hpit ivrenoireAV

TC&T

neA\. irj^c

Sen o-yujen

eujom epe Tene&.pg

OjVl Tie
rt.TOTfe.
(sic)
&.2V.A.&.

.6Av

ecep 3pj^ nittiV^ feTCOTTOiH. life nid>.pc^ JITS nien.TO?V.H enekiTOV 5cit OTnifcen
C.-JTOI

ujcoju le

e&o2V.

IITC niofiHOir
otofc

AU>H
ire

iie&.

mew

ITG Keoiofi Ke^G>6 eireui<oni O^ eTCOTTtoit. oo>t a^e

ne

(^zc^.

&.AA.&.

enia^H
eTT2c.<o

H.H

Sen

OTrnis.-eoe IVCAV. ois'^Trs^onH

eJV.Aa>.

AVAVOC ac.e HOTPOJAV

ew^.^.&.

Sen
Sen.

OTCIIA.^

ceo^6)A\.

en.it

Sen OTT^I eqpojuji

OTTAV.eTA.TCI IVTe OT5*^TT2s.On.H TlCOC TenndkeAV.! epfOOTT. TCIUIA.CAVI

AV.AVOC
.Dc.e

neitcoiTHp n^c ate OTTT^O^ eve iiTtitH eTepekt^con.!-

(R)

Sen

OTTA\.e-AVHi c>e\i

ne

R<vTe\

11

eTe^atoc nate

monium

liabent; viiiuin bibainus, pisces comedanms cum Christo in gratiarmn actione (bono)que consiliOj si nostra caro infirina est vel indiget? quainvis dicant Ecce homines qui (carnem) inanducant ac vinuin bibunt; nam manducare
:

vobis quseritur et

aut non manducare non est aliquid, sed fides recta quse a mandatorum observantia, quse bonis

operibus perspicua

Deo

fiunt. Si igitur onini operi bono quod facienius, fides comitata fuerit, sive manducare 7 sive

alii cuivis operi, ilia propter fidem rectani 11011 condemnari opera; onine vero opus extra fidem possunt factum peccatum. est. Sed quoniain alii sunt qui passione ac voluptate mandticant; dicentes Manducamus cum fide; et non inanducant juxta mensurain sufficientise, sed in

bibere ; sive

voluptatis insatietate, quoniodo illos

illos

dignoscemus? Utique
:

cognoscemus, nani

Cliristus, noster Salvator, ait

fructibus eorurn cognoscetis eos. Fructus autem illorum qui in justitia pugnant, lii sunt, quernadmodum ait apostolus:

HISTORIA LATJSIACA.

89
^AVCTpeqajotr
IIO_HT

ToA.cc

2c.e

Td^eom
itre

q>p&.tgi

^ipmK
:^_e

ne.

ttOTPTk.

mim&. OTJ
.q

ate

ie cce

Hn

Sen

A ere

ou\M.eT&T3OT;SeT oirak.6

uifeest eujcon OTT.

epe Teace^pg
oa>.n.

^H

civfcoA.

JI^OMVI

ivroTq

Sen

<ofe

ni&en. eujcon epe.

Sen.

ujtosn le
OTJ*OO_

ec^H

\\

le eqoi HAVRJS.O

qnowCto

e.qoi

qn&.&Aioni itTOTq otoq

eckfeoA.

HHK crep

&oiti

ere ni2c.o>.T nc

.GA\.

mqj-e-onoe

O_HT

eo

Avqj

.eA\.

neqiw^eoe
A\.OT

OTTO^

en

JUUJOMU HTe HICOJAVA.

qreA.igeii

nreit q>^ H.CHOTS-

charitas,
fides,

gaudium, pax, longanimitas, benignitas, bonitas; mansuetudo, continentia. Hi sunt Spiritus fructus.

Qui vero hos concupiscit carnein niandticare aut vinmn bibere iinprudenter non concupiscet, vel inconsideranter, nee sibi in mala conscientia coinplacebit. Illuni vituperat Qui pugnat ab omnibus abstinet. Si igitur Paulus, dicens illius caro extra morbum est, ab omni re abstinet; si vero illius corpus morbo laborat ant dolet, vel si tristis est, ita manducabit et bibet ut esca potnsqne niorbi ac dolornm qui in^eo sunt tristitise medicamenta sint, tit corporis morbum ferre valeat; abstinebit atiteni ab his quse animse nocent; id est ira, invidia, vana gloria, odio, semulatione, contumelia, superbia in Dei ejusque angelorum conspectu; et dtim erit in hoc corporis morbo gratias omni tempore agat Deo. Nunc finem faciam tecum de his rebus loquens
:
:

90

HISTORIA LATJSIACA.

ujomi

'op

OTTO. eTeRA\.erAVi\.J

e&6> Sen.

cptoT C&.&OA. Amiss.! itepJvn&.itTA.ii lire mpcoAii

ere AIAIOK
GTTOI

H.SH-

TOTT &6H. HICAVOT AVtt

e-rcoA.ce?V.

JtTG
itre

HOTP2C.I

lUOrtS

H.6AV.

r^p Avmui&p
COTTOJSI

cewfio^V. AVAie^TpewTq

n&. nina>.^\epoiOTj" (R&)

2C.I

GTCOTTTOIH.

ne

eujom

fx.e

CTOI iv^epecic
Rdk.ll

e^^

oci

gSeit

HOTT-

nA.TT

KGAV.

TOTTAVTigOJ&I
ne.qac.1

eUJ(OTT

CTTpHT
eujo>n

epe noTrop
lire

01

Seit ^AveT56A.A.o
&.n
e.pi

c^^ ujon USHTOTT

ne>.p6Tic-e
c<i

eptooTT

Re<n awRujiMt.2c.oc ac.e cen^cpfiA-ivnTiit AVAIOI

IIICAVOT IITG TeRAteTeTrce^HC 5X.6 ceitdwuj&toA. AvneTtftoAinv.tr'&.c

Resc-tooir

le itTGRCfofii
OTj-ec^ac.!

AVAVWOTT

RCTPUHcs^HCic Sen.
OTTOO_ C6

iiate

satis est.

Hoc

etiaui tuuni scientise

amorein rogo, ut ne

cum

hominibus congrediaris caveas ex quibus non

iiec

est utilitas,

teriora tantum,

Si

ex illoriun vitas vel regiminis forma-, pellem enim ut exnon autem interiora, munda. sint; exornant. enini dicunt Fides -nqstra recta est ; sique illos ex tua
:

intelligentia ita inspicias

ut fructus fidei rectse

illis

inesse

videas, tune cum illis congredere; si vero sunt hseretici, suoniet visu suaque hypocrisi damnum offerunt, quamvis cani sint Hlormnque vultus sit in senectute provectus : si

apud
tatis

illos

non

est fructus

etiamsi dicas : Mihi

formam, ne

conspectum fuge, offerent; propter tuse pietiram fervorem solvant, vel ne forte in

Dei ;

illoruni

damnum non

illos te

superbuni prsebeas, ne

illos irrideas;

sedtuamver-

bis quse dicunt blaspheniis conscientiam aggredientur tuamque aniinam in verba mala, blasphemise plena, perdent. Tu

ergo nunc ? ore et animo lucido

(illos)

considera, c\un ho-

HISTOKIA LATJSIACA.
(sic),

91

oirptoc
anewtiTA.il

(sic)

neAV.

neoR oirn ^-.OTT ujoom eRac-ou-ujT OTHOTTC eqep oiromi QTFQQ_ ek.pi
ne

enip<OAU ex> nni$M.OT are TeniiyTr^H

9jTe.it.

ink. efioA^iTOTOTj- Avq^pir^

OT2C.COAV

n<i>uj

nTeR2c.ejsvac.OAt
1

nn&.TT

.CHCHQHT ate

qeAvonT le eqoi

.RepH^ (RV )

fjc.e

^IHA.

efio3V.o_iTOTC

nTe nn e-eovdk& nej.

niekOTTCwn itTe

nRtoX^
HOTT2C.I ncek.ac.1 n.TA\.eT<3'd>.ci
neA\.

n.Te no-a-fitoc

den

OHT

den
neAV

neAV nineqT
R&.Tek,

p<q

ncco&i nTe ninw2c.j ceoirton^ AvniptoAvi efioA.

;

^PH"^ eTCSHOTT Sen ^i? pek.<5>H ej<on ^luj^nep ^HTC nTe iienio^ ^nck^dk OTTTOIXOC eAoA. A.H. A\.c|>ipi eiriati n6>n nTAUjTeAiTCkAVOR epoq epoq ITC nn eTden edk.io_oi?l
JTC IIH eTden ni^Aii ITC nn CTdeii nuj&qe iTe nK niTonoc &.n ne noTCROTati ate OTTHI r'&.

minibus sanctis congredere, illos requiras, animse tuse gratiam ab illis accipias lit ex illis } tanquam ex libris, videre
possis

utrum cor tuuin

stabilituni sit;

annon, ut ex sancto-

rum hominum conspectu^ ex

que canitie, ex illorum amictu humilique superbia expertibus verbis, ex illorum

illorum vultus colore gratiosa vestitu, ex illorum

pietatis

plena lec-

tione ac gratia quse illorum intellectui inest, fortitudinem, etiamsi socors fueris. Amictus

multam sumas

dam hominis vestitus,

hominem hunc
turn est.

enim ac cujusillius pedum gressus ac dentium risus

sit)

(qualis

Quum vero

tibi vitani

ostendunt, ut in Scriptura scripnostrorum Patrum narran-

dam incipiam mdlum locum in quem ingressus sum omittam

ad
docendum, neque hos (homines) qui urbes incolunt, neque qui vicos, neque qui deserta loca, neque qui inter homines paululum (vivimt); nam loca vel homines qui ilia
te

92
H.H

HISTOKIA LATJSIACA.

Tomrcpo^epeeic esoim

otre^i

oironoq Sen
e.i

TtiTtooir
>.qep

ivre nepnoisvx. eTTAvou"

itjs.&&dk
.

epoq
OTTU

2^.e

A\.e>.

<\.nT6>ai

<^>ix.i

epoq
ere*.

2c.e

js.ns.

n&.AV<a

iA.?V.H-frHiioc

n-e-AVHi

^e^i

^A\.eTCon.

THpc ep

A\.e-&pe e-&fie neqe>.pCTH. (^)<vi 2i.e jw.ni-

Tie

on.

Auieqep

n.o&.\

Sen

neqA.&.c

enTHpq
cckfio^.

icaten. eTek.qep
efio
ite

.nevuj

OTra^e OTrcev.op^i AVUOTI

o^cek.fssj.1

ene^

it^^pnv.

ne

OT5*ek.TCSdwi T?awp

ne. OTTOO^ iiiSe7V.^.o ep

^HTC

n.^

eroTq Sen.

incolunt

non quserimus, iUoriun vero mores et in electionem quserimus.

II.

Deum

DE ABBATE

PAMO.

Quidam visus
cabant.

est in inonte

Pernoudj quern apa Pamo vo-

successit illiimque vocant apa Panio aXvjOivov id est veridicmn, de cujus virtutibus onines

Hie abbati Antonio

bonuni afferunt fratres testimoniiun. Ulnni ego ineo tempore non inveni, sed mihi de illo narrarunt jfratres hunc hominem

nunquam mentitum esse, nee jusjurandum, nee nialedictiim ex illius ore processisse, nee ab illo ullmn verbum prolatum
esse, nisi necessaritun. Uli mulier erat
clii fieri

noluerunt.
:

eique dixit rudis erat.

duoque filii quinionaQumn venisset, senem adivit Me psalnium doceas nam litterarum omnino Senex vero. ilium docere incepit hunc psalmum

ad fratres
;

HISTOEIA LAUSIACA.

93
evi6.AV.6J

ate Aiatoe
HTA.ttjveM.ep
iiofii

ate ^-nAApeo_

IT (Re)

Sen

JIAA.A.C. OTFOO_ CTA, ni3eA.?V.o

ate ate

nvq
ou-oo_

.AqTAO_n.o

AVA\.oq
1

ne eqatw

AIAIOC

.TA<TI efeca

f^^our^

nft-egie ^n.a.o'i

IT^A\.AO_ enois"^ A.H.

eTAquje
A.H

Aq eTeqpi nae.e es.6 enic&aci eTe^q^i cfio> epoq ite eq!sc.6> AiAioe ate efcn'A.
'

.e*.qepk.ira.K.T&.ii

ttojopn n^n>.epJVTiakH.Te.it epWAV.i

A.

H npOAvni
otr
JW.OC.
ujCk.

&.quje

n.k.

qiooir Auiemus.-!!*
KCk,q

eTOTq. neac.e Tti3eA.Ao mvq ate epoR IKOC jw.iteR.1 etfi AI.II i ate
eitiak.H Avnc^'^cfeoj (sic)
fi

neate

eorcv n&AV6>

-M.iUTA.CdOi
H.HI
1

epon e^i AIHIAVAO_

enio.H
oiroo_
I\JS.IOJT

UJA

^ROT e^piCA^o epoq

HO_O1TIT

ate eiepRA.TA.q>po.m AVAVOR AII uj&pOR

ettJCOTt

VAp AIUJAtVCA^O eHICTTT^OC

:

^HAI

OJS.pOR OK.

Ego

mea peccatum adsenex verta mittam; qimm priora protulisset, ilium Mi pater, nisi primmn versicnlum didicecoercuit dicens
dixi
1

vias ineas custodiain ne lingua

et

rinij

Et quum in suam. cellidani proocto esset apa Pamo, consumpsit annos ut verbnm gressus quod didicerat actibus efficeret, nam neminem adibat, disecundo non studebo.
cens
:

Nisi prius linguani

meani domuerim, nulluni homi-

neni adibo ne forte lingua mea cadam. Octo consmnptis annis ad senem ex quo primum versiculiun didicerat iter
'suscepit

senexque

illi

dixit

Panio ; cur te non viderim

didicisti?

hucusque? Nuni psalniuni non

:

Respondit

Pamo Quum primum versiculum non didicerim, ad te non sum regressus ut secundum addiscerem, nam hucusque non
concedit mihi

Deus

ilium discere, et ne te? pater, contem-

nere viderer ad te veni; quum autem hunc prininni didicero, ad te veniani rursus. Et quum in cellani abiisset
1.

Psalm. XXXVIII,

1.

94
(R")
oiroo_ eTevqotoA.

HISTOKIA LATJSIACA.

on eTeqpi

*>.qep

Re

npOAvm Auieqep.

Sen
HCAV &.&&&. Ktt&ttllKC ITUJHpI

TiieniCROnoc itve UTIAVI

tve

itojop.

mvi

^fifia.

n&.A\.6>

OTp<oj.i

ne
tie

^cpnpi n HIUJ^ tie

eqAvoe^
>.ctpipi

n<ri

Jw.JA.oq
'

jA.ninoi

neAuti U.OTTCOTI
M.M.OI (sic}

den TA.p^H

mnpec-.
o_o

epoq

ate nreqej'i AVCOIT dkac.aij

e^OT

epoq
A\,Avoq

OTTOO_ eT&.qo^V.T eniTOJOt!* a>.qcc.ac.i (sic)

eSoirn eneqAva.. eT>.io_iTT OTTO. enecHT e.q-pio_eAvci n^oq a^e ite.qo_eAi.ci ne eqep

decem. alios annos consmnpsit, iiec illmn adivit. Fuit igitur

in

hoc inonte abbas Pamo qui abbatem Dioscorum docuit episcopum, nee non abbatem Ammonem, abbatem Joannem

abbatis Dracontii episcopi in vico Hor nepotem. Hie igitur abba Pamo vir quideni erat qui admirationem moveret7

nam
;

maxima sunt noc autem aurum quod argentumque despieeret sicut scriptum est. Hsec mihi quondam de illo narravit beata Melania Quum prhnmn Alexandriam Roma ivissein
illius

virtutes ac instituta
fuit

maxime mirandus
:

milii enarravit

abbas Isidorus presbyter abbatis Pamo virego vero ilium meis precibus prosecuta sum ut milii viam demonstraret ad desertum locumque quern incolebat
tutes
:

abbas Pamo, utillunividerem.

Quum ad niontem me duxis-

set, ilium precata sum rneque in illius abbatis locum deduxit. Quum ad illius pedes me obvolvissem illumque ado-

rassein ;

me

sedere jussit ipseque sedebat manibus ramos

HISTORIA LAUSIACA.
(sic)

95
nA-TTTpC*. (sic)

n*k.T

COTOn T

ewioo epoq
n-eoq
o_tofi

ac.e

in^ nTe.qac.6Av \n\

ooq

ak.6

n&qoeAvei ne eqnoir6T n^&n &HT eq^

n^nq

eiteq-

Sen

natiat OTra^e AvueqcoAve epoi eney-ir O^KOTPOC.! ncAVH :sc.e noc eqecAvo-5* epo

&.A.A.es.

neata.q nni

nc

oim
on
jw.is.uje

na.R tfoq efeoA.

copq eaten niSeA.\oi nre

nipi neAi nitpivia>.T ne*t nicnHOTP ertgon *en nmeTpJ*. ne^v niAiOnH T5&p eTejM.JM.ettr ceoi n^HRi n;s.pw OTTOH ni&ett
ac.e

TJR6JC ttTAe e^OTe nvi (RH)

AUOR a^e

neac-e^c nekio^i
o>ou* H.HJ OTPO

epe.T

ne

eicoJM.c

ate &.pHOir qnc.TA.ioi le rtreq^

neac.ni nc^

ate

palmse contexens. Tune illi vasa mea indixi illique vas argenteuin dedi in quo trecentse erant librae argenti, ilium de-

precans ut facultatum mearuni particeps fieret. Ele vero sedebat palmas contexens, operi manuum suarmn intentus,

nee oculos ad nie ut videret sustulit, sed mihi submissa voce dixit Deus tibi benedicat secunduni ilia quse passa
:

es

tuamque
:

tibi

niercedeni in
in fenestra

coelis

condonet!

Mini

dixit

etiam

Hoc vas

deponas. Tneodorum tune

oeconomum vocavit ac illi: Hsec niulier, inquit, ista ad Dei servitiuni advexit accipe igitur ilia, abi, hsec eroga
:

ac inter cellarum vel Lybise senes dispensa, interque

tres qui in cavernis vel in insulis vitani

fra-

degunt,
Illi

nam

hsec

monasteria ante omnia pauperrima sunt.

davit
:

vero man-

hsec rnonasteriis ^Egypti inipertiaris; nam ilia regio, inquit, rebus corporalibus magis quain hsec indiget. Ego vero, inquit Melania, stabam mecum hsec reputans

Ne

ac dicens

Forte mihi benedicet ac

me

laudabit!

nullum

96

HISTORIA. LATJSIACA.
OTTOH.

K\T5"rpk.

Sen

iti-

eqep ow&
TOTTHTU qep iv)cpi&.
iiA.TeAvi
a^re

JvA.Aev ite-

OTFCAVK eeeeAvunoTFT see q>H eT&.peTHiTOir na^q

^me*.
.re OTS"^! UJITOTS* nek.q

Sere OTTUJI ncA\. niK&.A.ivAvq)O

u|i

Sen

OTTA\.{S.

qoi

a.K.

envy i HTG
AVAVOI

ne^T.

en<x.pe^

T5i\.p

AVAUOOIT K.HI
icac.e oir.

ooic e&.HOR o-rpcoAvi

iek

eT&.qujojTt

AIAIOI tp^ ^^CP HTefii JITC epoq cno^^^tX"?^ ^K^lH^n epoq

-

OTTTG

2c e TeT&.Avo

po> iv&o Avnepujoirujo-y AVAVO.

a.

dk.i-

tp^- ^AVTon HHI

a.ii

e&oA.oiTOTq. OTTOO^

neate
(R.-&)

A\.e-

HHI ate

AvitiateAV ^A.i

AVAverpWAVi

ujon n-

Tepoc.

Avettencek. oc<n Rotrsti

o^e ne^ooT &.qejiROT

vero verbum ex

illo

audivi.

Tune

illi

dixi

Mi

pater, cu-

pio, ut scias, te inonere hie trecentas esse argenti libras.

Hie vero ne caput quidein sustulit, dmn palnias intexeret, sed nrn'hi firina voce Ille, inquit, cui lisec donasti illaritm
:

nmnerum

cognoscit; non opus est ut ilium hanc aliquis edoceat quantitateni qui enira rnontes ac colles statera ap:

pendit non argenti quantitatem

ignorat. Si

niilii lisec

de-

disses, pulchre quideni me monuisses, nam ego homo sum; quuni vero ilia Deo dederis quodnam opus est ut me rno-

neas? narn Deus qui viduse duo minuta accepit etiam tuani oblationein accipiet tu vero taceas, ne te glorieris. Sic
:

ergo

Deus

niihi

egressa sum. apud ilium vidi.

mentis dedit tranquillitateni ac ab illo Mini et hsec dixit Melania Niliil Imniani
:

Tune ex illo

loco Scetense desertion adivit

ecclesiamque abbati Isidore presbytero sedificavit. Paucos vero post dies dormivit abba Pamo vir Dei ; septuaginta
natus annos,

nemoque

ilium esse nioriturum prsesentiit nee

niSTORIA LAUSIACA.

97
AineqSAiOAV
sx.e

ate
iteoq
Sdse

qnasAio-s*

isAAcs.

no>qojAvei

Sen meo_ooir ne equ}oA.ft

AVA\.<vir
o_<oc.

feTeM.AV.ek.Ts*

fiip. OTPOO_

eTsqS6mT

eiieq-

muqi

esCpasOTm

n2c.e Aie?V.&.nK eT&.co_i

OTTKOT
ois*oo_

epoq

n.K.eton ^qirtopeAv.

epoc

e-pecanT

eSoirn epoq

tire ua.2c.i2t

^JUA.

nTeep

nawA\.eTj*i

ac_e OTTHI AVAVOSI

V.i

HTKI
n-eoc

en.en.2fi.iac. AVIIOC.

Sen
epe

o\iv ^fctoc

mek.-5-

eTj-TeaHOTrr A.cuie

^fiev.ipi eTeAiAVivtf

HTOTC

u|Ck.

neooT\- AVHCCAVOTP.

irre tgiHT e-fie ni<vperK

nre &&&&.

TXO.AVOJ

e^iop epoq
ujqjitpi AVAvoq
CWAVCK. ne>.TOO_i

epoq ou*oo_ qjCk.i ne OTrp<oA\.i ne n<ri ere Sen ^OTnOTr nre neq2c.i ni e&oAden
e<\ niycoj

AiAioq ns.e

evfifisv

Aves.ues.pi

ipsefebrilaboravit : sedebat vero sportam contexens. Quum vero spmtuin extremum in eo esset ut ageret, line venit

Melania ad sportam ex
ut inei

illiun

rursus videnduna. Uli dixit Parno

Hanc

manuum niearum laboribus confectam accipe recorderis; nam aliud nihil meuin est quod tibi re:

linquam. Extemplo spmtuin in Dei rnanus reddidit; ilia vero discipulos precata est ut corpus curare permitteretur corpus igitur in linteaminibus mundis honestisque curavit,
e deserto egressa est et in illius manibus usque ad diem supremum sporta remansit.

virkites

Nobis enaiTavit Isidorus Scetse presbyter abbatis Pamo Ulum precatus sum ut mini ad desertum in locum abbatis Pamo viam demonstraret utque ilium ego viderem.
:

Et

In sunt viri qui, ilium rnirantes; quiun e corpore disces-

suras esset, apud ilium stabant,

nempe abba Macarius preset alii multi

7

byter, abbas Anmion, abbas Theodorus

ex

98

HISTORIA LAUSIACA.
neAV. JS.&&. -eeo:s.<apoc

new. KCAVHUJ neoTit

7j-oo_ne2c.a>ow n\.q

neai <ma>. it/renams* epoq. OTTOO_

i\i3eA?v.o
sc.e

iC2c.en

meopoir

erek.ii

endtiuj&qe AiAioq

(sic)

^&.p e&H^V.

.TdwCA.^Avi

eaten
ie^

mcd>.2c.i

nujopn

nTakna*.^

epoq

ne
H.TG
nA.2C.I2C.

uje^ii

jconS

ne
2C.G

OTTO^ AVTlI^dwC Sen TlCwOHT noir on "\-n:d>.uje nHi ^2t<o

nui^Aiuje nou"^
aw?V.^La>.

AVAV

eioi

^ac.eA\. a>.piHi

epoi
AVH

ncooir 2c.e

n^ojn 2ce
(sic}

oir

ne end>cujconi
Avq>^ OTTGT

AVAVOI
qidk.

Sen

OT^er

n^it

mptoAV.1

fratribus eleeti; ac

illi

dixerunt
illis

Pater,

verbum
senex

die nobis
:

ut ex

illo

vivainus.

Ac

sic locutus est

Ex

quo

desertum
in
ilia

lioc ingressus

sum mihique

cellam sedificavi ac

commoratus sum,

dixerim sine

utilitate pcenituisse ;

me non recorder unius verbi quod nam non locutus sum un-

quam, nisi prius meum verbum appendisseni utrum moran vitse esset, nee milii conscius sum iinquani paneni manducavisse gratis, nisi ex manuuni niearum laboribus. Nee in meum cor adduxi me vitam. nionasticam egisse, sed et nunc niundo egressurus non dico vobis me vitam egisse Deo piani; milii vero accusationem infero quod Dei voluntatem non sim consecutus. Uli fratres dixerunt Pater, uonne tuos labores ac tua opera Dei existiinas esse?
tis
:

Illis

sum

respondit Hucusque secunduni ineas vires enixus ut preecepta Dei iniplerem-, sed unde sciam quod
:

milii eveniet in liora

qua Deuni adibo ?

aliucl est

Dei

judi-

HISTORIA LATJSIACA.
A\.it <$><oq

99
OAV.OT AVAioq

ne

evquje.HA.iq neAiiu le

eqep

HHI

on eqi ton
ace
A\.e-pe n<vn e-fiKrq state

iteAuti iv^nckUjep &.T&PIIU

.Te.uje.q
AVAVOC

eoT5*CA.2c.i itrt

no^oi^ie*. nek.n tak.TOTq e.. ne.

ne ate AtnekTdw^e
tireqep e^pou*
fi

ea&OAi AVHICA.OSLI ^dk. e^pois*

fe

16

x?

^k^cek^A\.i eatfeu mee^ac.!

le

QVQ_ ^vte>^
eujfon

ewiioA.o^iak. nco-

t?

le OTPCTrnek^ie

Tnpc

A\.Tik.-

AV.AIOC 3c_e
ac.i
A.SI

&.io|TetteAvi eiricevqj&.

ac.6

ov

Tie TXIOTPTA.^ eTeqtt&AV&.cq

ate

e>..

qjojnS

nc

le

qj A.

q>G>n^

nc. '^itdwac.oq jvn. mcft.ac.1

oim

eTeqn.d>.ac.o

ujonq epwo-y

n.ac.e niCftKOTs*

^wc ac.e

erc^qi e&oAden. pcoq

it

HI

nate
ciuin, aliud hoininuin. Ulius est misericordia

si

me benigne

vult habere, inihi gratiam ac cliaritatem donabit; si vero vult mecum rationes confeiTe, non ante ilium immunis ero.

Nescio an ante ilium veniam consequar. perhibuerunt abbas Ammoiij abbas Theodorus

De
et

illo licec

abbas Ja-

cobus

Si

ille

de Scriptura vel de

qua-sns alia re interroga:

non illico respondebat, sed inquiebat Anteqnani verbi vim apprehendani, mini duos dies vel tres perliujus niittite ; ut de isto verbo mediter vobisque responsum affetus esset,

ram.

made Msi

Duobus vel tribus diebus elapsis, vel etiam hebdointegra, nequidem teniere respondebat sed dicebat : sciani utrum vitse an mortis fructuni producat hoc
illud

verbum,
tur, ilia

non proferani.

accipiebant fratres

cessisseiit. Uliirs

Quse autem verba loquebabaud secus ac si ex ore Dei prodiscipulus Jacobus qui ad illius imaginem

conformatus est oninemque agendi rationem suscepit ; his

exceptis quse ad linguam pertinebant, testatus est

quodam

100

HISTOKJA LATJSIACA.
H.TC

nujopn eOTPCim^e.nHC ne

eAfime

(sic}

q>H JITC poiAUt

AVTIIKOCAVOC e.qAvoo noTPA.coTi imoirfi

epe

nujo n^OTTROac-i n.KTC c^q^c^

TV.x'O Tiek.Av.oj

eqAve-yi nek.q
le

ne

ac.e qua*.

UJOTS-UJOTT

cdpiu euc-wq
ivek,qipi

n.Teqc'&.cq e^fi

Avneqofofc nac-iac.

ne Sen OTT^JV ptoq

(sic)

nc.q

ac.e TtSvifuT iievi^pic*. (sic}

ace ev.cv

itiev

IITCRCAM ate

OTon
qep
efeoA.

Avoq eTOTTiini. eTeKq^evir

'OTPII

eSpni

e^qi

nac.e
ac.6

ate AUIC Td4\yir^K

^ge^ic me. mSe.V.o Cvq^a-T n-TOTq Avqjpn^ otoc

JICAV TH&.AVOH.I
ac.6

die

ad

illuin

inine Anatoliuni qui

venisse hispanicuin quemdain hominem noprimum Albini romani notarius fuerat

niillia

mundmnque
in

reliquerat

qua quatuor des abbatis Panic deposuit sperans, inquit; se laudes ab illo accepturum vel adinirationeni ac divitiarura dispensation!
prseficiendiun esse. Silens vero abbas

qumn crumenam auro iinplevisset denariorum aureorum. Dlam ad pe-

Pamo

inanibus ope-

rabatur, nee ad ilia aninmni attendit, nee ullum verbuni Tune Anatolius : Mi pater, inquit ; lisec ad pauprotiilit. ministeriuni attuli. Dixit senex : Hoc equidem peruni
scio ;

mi

fili.

Hie vero Anatolius

Quantum
Hle cui
scire.

sit

in

illis

te scire cupio.

Respondit senex

lisec

donasti
ilia

non necesse habet illorum quantitateni

Et quuin
:

Noil deposuisset, abiit Anatolius et sacerdotibus inquit ex illis quas attuli divitiis tam profecit aninia inea quani ex liujus senis agendi ratione abstinentiaque, nam me habuit quasi tantuni

unum denarium

illi

obtulissem.

Abbas

HISTOEIA LAUSIACA.

101

(A.Qs.)

en 'jAveTeon rnpc e-e&e neqoJ&HOTri e^ukneir neAv itTt neqe6io. ^.tratoc on e&HTq ate CTJX. &.&&&.
Jx.qo?V.q

cioc OTPfopn nco>q noireon

eSoirn ep^-RO^. Sen natineo^eojAVi

&.qn&.Tr

nTe m^e^Tpon
OTTII

epAVH eTA.irn&.ir epoq nate nicnHOir e^neA\.e>.q iteattooir n&.q ate nen.ift>T 50 epOK AV6.Te.Avon endwiepAvwo^i ate na. OTP no_o>6 nc.
>.

^e

neqfecwA.

2k.e ne-5c.en.q H.OJOTP ac.6 o_to&

Aven
q3>.

fe ne er&.TpRiAV eppi nT&.RO nToa-vJnr^cK ne e^na.^ epoc .A.ru}en O_AVOT ate ova^e TA.\y7j^K o_oi ne e-roi

q>e>.

es'i

Avmni UCAV ncoAceA. nTek.mopnH

neAV ^ac.1 np&n&.q AVHOC ne^v

den nco\ceA. neqek.^^eA.oc. ne ovon

e^n

OTS-

THC nr&.q eqeno_OT eni^pja.

efioTvojren q>^-

CAV^UJOJ

<5>6.i

eT&.ira'topi

e^fiHTq ate ^.qAvenpe

&.

i\icc*.o_OTri

nre

nre eAiceoc ninpoqjHTHC.

eat

ex.

IX^AVCO

vero Panio ex bonis operibus ac humilitatis magnitudine omnibus fratribus erat admirationi. De illo etiam narrant

quodam

die

ab Athanasio abbate accersitum ilium Alexan-

driam ingressum esse. Quum vero ingressus esset ; mulierein vidit scenicis ludis addictara quse magnifice ornata erat : extemplo lacrymas fuderunt illius oculi. Quum has vidiste

sent fratres qui ilium coniitabantiir, illi dixervint : Pater? deprecamnr, nobis lias lacrymas edissere quanam de

causa defluant.
.;

Hie vero respondit

Duobus

causis

tione;

commoveor primum, illius aninise quam mine video perdisecundum vero qtiia anima ingrata mea non hujus

meretricis similitudinem ac ornatum sumpsit, nee virtutum ornatu se vestivit, nee Deo et angelis placere studuit.

De discipulo vero qui valde in pecunia fidelis fuit, illi revelatum est hunc maledictione Giezi, Elissei discipuli, delectari.
Tune apa Panio
quas attulerat Anatolius prsefectus cuidam tradidit, nomine Oriadolescenti accepit illasque
divitias

102

HISTOBIA LAUSIACA.

AVOC.

epoq ate fopix^enn <$>&! eronS ujak. ^HOTF ecjep 0506 nep oo>& eTA niSeAAo THIC eTOTq nve ^A.eTOiROnoAV.AVOC S&.TOqje.i a*.e ft.qujOTUjOTr AVAvoq Sen noe eqatto
TTAVHUj

neon ate

OTra*.e

AnoR OTa.e

nakeJvoJOTri

ren-

AVAVOH. A.n edwno-ytoAv

nOTtoiR n*kA.\OTpion
eac.<on

nujeA\,Avo

efin

e6o.en
Sen

TtenSici. n<s.iKeo_o>&

on

MO_HRI nac.6>
ttipeAV
efio?V.Sen

ere
neAvrtA.q^eJ\.A.ek.

nTonoc o^e on

ntooT

lie

eirmpq
ni neon

ni^pia.

eT^H

iiTOTq

e*.qco>Tn ne.q
IVGAN.

eu"eno_OT

e^OTOipn

AVAVOJOTT

enmneoe

i<^evie.T

RkT*v

pOAvni neAV HIAVA. nre niueA.ek.^>oe nre p^RO^ eij*o>nT nnieaten (A^) nn erepe 3C.OI ntgfim neAV COIR etretop AVAVOJOTT
n.^Cpie. (sic) neAV nieRHAHCie^.

nTe

ni^-Avi

on eTep
evn.

iueRRA.HCiiv nre niu|A.qeTr

o_inev

nn eTe&.Sovn Sen nTereneAVi ate q^ o_Ai nnipeAv nTonoe

ate &.qini
noT5*RekO_e

ujnii ss.e

eaten nicnHOir erujon Sen

geni ? qui hucusque vixit et huic opera3 quse illi a sene data se irnpendit, nempe reruni dispensationi. Die in Do-

mino sibi ssepe congratulatus est? nobis dicens Nec ego, nee mei filii panem alienuni comedisse conscii sumus nihil
: :

nisi

quod

nostro labore coniparaveramus, usi sumus.

:

Hoc
infir-

etiam. egit

nulli inter

homines juniores aliquid ex dispen-

satioiie dedit,

sed solunmiodo senibus pauperibus ac

mis quibus panem sibi comparare hand possibile; nionasterii yero sui hominibus nihil ex divitiis quse apud ilium erant dedit; sed sibi decem homines elegit fideles quos
quotannis in insulas et
-y.sXac/wv
ilia

Lybiam

mittebat et ad loca TWV

Alexandrise, qui naves granis ac pane onerarent ac

indigentibus dispensarent nee non et regionis ecclesiis quse his indigebant ac ecclesiis deserti interioris in barbarorum regione, ut ilium nihil sui monasterii accolis dedisse

HISTORIA LATJSIACA.

103

neovo

ncpnovac. ac.e o_m&. K^TA, e<Jpoirek.i (pov&.i PCOJW.I nre-M. poj.m UK e^fie e^a^i>.Roni*>. erep K^piA. eTPOTTtopn A\.A\.COOTP

nre niKcA&.q>oc
JA.itiepTo6 ncou-o

ne-M.

iti^HpA. ne^v niopcp&.n.oc.

4

moirck.i HIOIPA.! itfe

niAionak^oc qi ptoou

JITSAV pOM.ni

ep R^^C
OH.

HtoOir

^d

iveoq nettioiT e-&OTP^fe IWTHC mjw.A.-emTHC tire 6.6fi.

&i&

ncLAVto

ace
&.qoT<oo|
AV ottoi
see. OTT tte
eo_i

e>.n.TOj.ioc

OITROT

cpoq nOTCon
itcssc.6

&.qoA. (sic)

neqoiiK

n6A\.&.q

U|A.poq.

nC2c.e

e.n<s.

IIA.AVOJ

n&q

6-mv nJO6>p

ne.q

ac.e

oireojao-y

HOTO

e-pioo_i dCkTOTR efie qi^i JMini nT^RO^asM n^pia. CAM Sen neqn^^ 2c.e ^.qAvopq nuc.e niojcop
nek.A.A.OTpJOn

OTOO_ AveneitCA. OTCHOTT OTTM

Quseras ergo et scies ilium fratribus qui loca ac ..Egypti Pernoudj montem incolunt consuetudinein hanc attulisse, nempe constituisse ut quotannis tinicmque
intelligamus.

hoinini ai-taba frumenti claretm* quse incligentibus dispensanda ad ^svov TWV -/.sXflecwv nee lion et viduas orphanosque.

Sic umisqmsque inter monachos per totmn annum artabam frumenti in eleemosynam ex sibi necessariis dare satagebat. Hsec consuetude usque ad hoc tenipus inter illos viget. Etiam hoc miranduni.de nostro sancto patre abbatePamo

nempe ascetarn apa Pihor, abbatis Antonii disciad ilium quondam venire cupientem secuni panem pulum, ac duas olivas quas apud ilium manducaret, attuhsse. Uli Uli apa Pidixit abba Pamo Quse sunt hsec; Pihor? Per unum diem, inquit, apud te nianere constitui ac hor hsec pauca necessaria mecum attnli. Senex vero in mente sua intellexit Pihor se voto obstrinxisse ne panem alienum
narrant,
: :

comederet. Post aliquantum vero temporis, ilium docere cu-

104

HISTORIA LATJSIACA.
nac.e

AVAV<OOIT

Otr lie

ue

ptoq

HE.

ee&e
cpn CTk. ^pn^opioc Re r^p ceAvnujo
UJOTUJOTT eotcoq
OTr^tofi ^a^
neA\. neqac.1
.i

lire R<oeT&.iiTiiiOTrnoA.ie

m-

eujCROnoc

3^^. otiac.

esc.toq (RH)

neqe^peTK cpn eTc< o^on

iiifeen

Sen ^2c.inojnS MTe

.id>.noeTo^.oc.
(sic)

ne

UTeji^e*.

pwn

eneq^noiri

uujesiop

piens ne qtium apud seniores iret volmitateni propriam exsequeretur, surrexit Pamo et ad apaPihor processit; ante vero quani illuni adiisset, panem. siuim madefecit duasque

aquae hydrias secum portavit. Illi dixit apa Pilior : Quse sunt Ii8sc ; Pamo? Respondit Pamo : Ecce niecuni pa-

nem meuni
fecit

et

aquam

adsportavi; ne tibi laborem inferrem;

te venirem.

panem meuni madefeci, antequam ad

apa

Haac

Pamo

ut illiim tacitus doceret.

III.

DE EVAGEIO

DIACONO.

Nunc incipiaui et de apa Evagrio Constantinopolitano diacono, cui nianus imposuit Gregorius episcopus, loquai" 93qiuun enini est ut illius cui omnes gloriam tribuerunt virtutes iiarrenms, nam apostolicam vitani egit. Non enim veritatis opus esset si illius opera mirabilia (?) ac progres1

1.

Ad verbum Apostolorum
:

vita vixit.

HISTORIA LAUSIACA.
AV.dA.Aon eeAVitujcv

105
neAV. OTT-

nTenc^HTOU* e^fie OTTROJT

nen-

HHI e
e^o'iraife nitCkTiKtoc

oiro^ e^qTCkAVOi 6tiiu|fio> ate QTT tie RA.T&. ?|>pH^ eTCdno-yT ate ma. .TeqOT<o H.ac.e qjJto&i ate eqoi upeqep nofei TIICHTT ^is.p rnpq era.qA.iq
ia>.iq

^<

eiujon

nSHTq
nre

neAVivq epe IUOTT&.I

A\.A\.OH.

sSikpoq

Sen

nseac.<op^

nc^fefiekTOM. neA\. itie^po-y

Aveu*i

^e^iekiTOTS*

S^TOTq. om&. jiTeigTCAV OVJM

(<V

epoi

2c.e

ei^OTtgoT
epoi ate

eatoiq ie

A\.AV.e-epe

5HTOTJ- tuoTeii eOTp^HOu*

TeAV.

npiro n.Te nnH e-.js.tovg

Ain^c cpw
en.ek.iigi

AVAVWOTT

iteAV.

JIH

eptoov

iice^- OJOTP

eT-^- atoAv.

imeqe&i&.iK

ipi A\.ne-epjs..ek.q &.K.OR oj

ittoc

wj^Teqi

nxa-ep iteAviiuj<s. .Ts.A\.coTen sc.e icacett neAv nA.iniu|'\' ndLCRTeic ujis.Teq-

sus silentio prseterireiniis', sed potius quse ad sedificationem iitiKtatenique illorum qui stint lecturi scribantur digna simt;
tit

Deo

tur.

qui lioimnibus lisec faciendi vim dedit latts tribttaIpse eniui me vitam. qttae est in Cliristo, ipse me Scrip-

turartimintelligentianispiritttaleni senioriunque qui fuemnt sermones docuit, sicut scriptuin est Ut manifesteku* pec:

cattun ; qtioniam peccator

est.

Toto enim tempore quo in

monte mansit ille> mansi ego qtioque cum illo, unoqttoque nostrum se solum includente noctem vero sabbati dominicamque diem apud ilium agebam. Sed ne aliqttis a me illi
:

gloriam tribui aut gratias agi existimet, Cliristum milii testem invoco quod plerasque illius virtutes meis oculis per-

nee non ab illo patrata miracula quse vobis scribam ad illorum utilitatem qui ea lecturi vel audituri sunt ut Christum lattdent qui suis servis vim tribuit ut voluntatem ejus
spexi,
faciant.

(Utinam) ego

etiani

sim dignus qui

illius initio

lisec

vos do-

ceam,

(scilicet)

quomodo ab

usque ad hanc per-

106
2C.eR g npOAVIU SHOTPT ac.e Sen

HISTOKIA LATJSIACA.

OTO^

IieklpH

>.qAVTOH AVAVOq RewTftk

qjpH" CTC-

neHoir qoe.(OR nOTPAVHuj npOAvm e&oA. rn evenq>ipi epoq neoirpeAv. HOIVTOC ne Sea i\eqOTTROTrac.!

*>.qep

wjHpi no-ynpeefevTepoe tvre ^TrfcepuN. <5>.i even, nimeniCROnoc H.TC RCvnn^cvORie^ ewiq Avnpece^eRR?V.iici&. -&K e-rSen niewpRe-yc OTO^ Avenenciv
&.ciAioc

eqac-HR

ncfiioj (AV)

ne

e.qu|ojni

T^a^p

ne
s.e

ecjAVOU]!

niuje H.T6.TCI nre HHVTMOC 6<v.ciAioc

cpivi

ivqTOAv

meniCROnoc
ne

H.T& ROiCTe>.n.TinoTriioAic

OTTO^

eTA.qitis.Tr

oirpajAvi ne ncocpoc eqkA\.o.i itTOTq c*kp\ nnino-eoc eqoi na^nvRtoji na.r&.piRi ne <vqi ^&.p ocoq ne TinoTrnoA.ic neAi nenio^" nenicivonoc Sen HCHOTJ* n

Sen R<ocTi\nTinOTnoA.ie OTTO^ n^oq

A.q<rpo eni-

neA\.

fectionem 1

inagnasque asceses pervenerit sexagintaque annos coinpleverit, et tune quievit, sicut scriptiim est Brevi tempore mnltos annos explevit. Hie igitur homo cle quo lo:

qmmur, genere Ponticus erat. Iberiaj presbyteri films erat, queni sanctus Basilius Cappadocise episcopus presbyterum
super civitatem quse est apud Arlceus, constituit. Beato auteni Basilio inortuo episcopo, nee noil patre suo secun-

dum Deuni
scientise

presbytero ; Constaiitinopolim adivit Evagrius, plenus; vestigia enini sancti Basilii sequebatm*. Hie

igitur

Gregorio Constaiitinopoleos episcopo adhsesit qui illius scientia atque intelligentia quod bonse essent perspectis,

illuni creavit

diaconmn; vere enim sapiens erat homo, passionibus abstinens irrepreliensibilisque diaconus. Ille Constantinopolini adierat cum nostris patribus Episcopis, temest.

pore quo ConstantinopoK sy nodus liabita

1.

Ille

omnes

Ad verbum

Tisque

acl

has mensuras.

HISTOBJA LATJSIACA.

107

nieiiiCRonoc evojoi

H.CAV

neKqpHC ne
ujtoni

en.

mi^peoipK

nOTrepHOTr no_o oirfic o_o oc_e OTHI eAv.fc.vyco OTTOO nevpe

ne ecooj nmo_epeTiROc THpou- Sen Teqcoq>is oim eqoi ncOTrm Sen RtocriMiTio.OTrnoA.ic ac.e
nioepCTiROC Stvi
OTrjw.eT2c.topi
^- tooTp

ne.sv

OJMI ck2ti G
(AI

cpe

^fea^Ri

THpc

n&.q eA\.^ujo>.

(sic)

c^fee ^j\ve.TC".ci O_HT

CKOTT o_OTe
o_toe Tie.
5

eT^qTAAioit n^oq CT^qep peAvo_e efeoA.o_A. Tiina^oc.

R\.T&. qipH'eAva-ujco
itofii

e<ipek.i

Avenenc*.

OTT-

n.e

AvenpiTq

TO_H Avqj

^ Aineqep
OTS-OO_

n&.qep o_o^- r<vp nc HCAV&C DCC OTTHI x^a^p ^C^IAVI

OTPCO_IAVI

.oq

o_toq

AVT\IU}ini JICAV

oiroo_ ate cend.pes.uji AiAvoq nate n.io^epecic

o_o

(.fie)

THpo^r

epoq
2c.toq

ate OTPHI

x'asp

neas

^cmAvi

igtoiu CCAV.HH

epoq ne Sen

hsereticos superavit. Hie igitnr Evagrius Nectariusque Episcopus in se invicem disputabant facie ad faciem, nam valde

in Scripturis vigilans erat et ad onines sna ipsius sapientia redarguendos hsereticos parata erat ejus intelligentia. No-

tuni fuit igitnr in tota nrbe Constantinopoli ab illo fortiter verbis splendidis hsereticos dimicatos esse, omnisqiie civitas miiltam
illi

laudern tribnebat. Post hanc

omnem

scien-

tiani ; propter snperbiani

qnam

habnit, dsenionis feminese

concnpiscentiss in nianns incidit cogitatione, qneniadmodmn ipse posteaquam a passionibns liber evasit; hsec nos docnit.

Nani

ninlier

qnsedam illnm qnoqne valde amavit. Qrnirn

vero Denni timeret Evagrins, cmn ilia non peccavit, nam sub viro mulier erat et ipse snani conscientiam custodivit,

quoniam

vir (ejns feminse)

magni

et honestissinii generis

108

HISTOEIA LATJSIACA.

cpoo_ ne^qoTTfouj e.q>o>T UTOTC tie ne (-M.fi) ate OTPHI ne.pe neqAveTri corco_ ne. e^ojs'avonK ojac dJ\oir. Avneqtoeiv a^t nate mn&s H.T&
na>.q2c.JAvi

A\.meis.K

&,.

op
tt.AV

IIGAV

Teqro>fio_

s.qi

T6.O_Oq

C^IAVI.

A.

HOC

OJS.K

c&to 6.Trqjcpicoow AVUICAVOT no_<\n AVA.TOI trre

evTco_o'\Aveq
o_<oc
ac.e

OTTOO_ A.-!TT.o_oq

A\.ni2^ijv&.CTHc
ocvn.
eipe*.

iN.Trcon.o_q

Avqjpir^ ate eTj-toAi UGAV ojx.tv iveeinoiOTri

Sett
GTJ-OI

ee^Tr^

RoAA.k.pion

eSHTq UGAV

o_A.n

nea^nc

GTTH
Ipse vero (Evagrius) secum de prolari immunitate, de peccato, de judicio et de gaudio quo hseretici a se confutati gauderent, cogitabat. Oravit ergo Deum, illura incessanerat.

ter deprecans ut sibi ipsi suas adversus passiones auxiliare-

tur in bellp sibi imposito.

tia;

Quuni vero

ei inulier

donee vinceret, adhsereret,

;

illani

concupiscenfugere volebat; sed

vim noil inveniebat iiam illius vinciebantur cogitationes ad voluptatem, ut pueri. Non autem niorata est niisericordia
divina ut ilium apprehenderet, sed illius precum orationumque gratia cito venit ad ilium eique robur visione dedit.
illi cuni feniina aliquid aecidisset mail, illi in visione nocturna Dominus misit angelos ; splendidis vestibus

Antequam
vestitos

tanquam

eparclii milites. IJluni apprelienderunt ra-

pueruntque liaud secus ac si ad judiceni ducerent, sicque eum cum aliis furibus in carcere vinxerunt, illi collariiim
ac conipedes dantes 7 tamquain si ilium qusesivissent, nee ilium quasnani esset causa, aut cur ilium arripuissent, docuerunt. Ille vero se illos liac de causa prosecutes esse secum reputabat, illius (feniinse) viriun ante eparcliuni stetisse cogi-

HISTOEIA LATJSIACA.

109

eT6.nccpcoj.vi CCAU epoq eiuenekp^coe. A.omo. Aqujomi eqTOAVT efioft. eAv.&,uj6J Tii&.v^e'A.oe a. e ooq q~m

AqvyonTq e^epefi AUieqA\/eo e&qcp AV<5>pH e&.qi eaten, nequjmi e^noAi^ n&q (AVT*) neac-iyq KA.q KieituaoTTi ate e-r^Avoiti AVAVOK e^&e OTF
epoc
KHI
ac.e

eqcoito_

&.n

nivc|>Av&.n
KIA\.

npcoAvi

e^qeeAvs

epoi

epoq -^ep op^ otrn AVKIKOC

Sen
cep noqpi
rteate cira^pi nk.q ate
ne^iv
js.n.

OTTO"!

ac.e

eujoini Sett

CUJWTV jire

q^

COTT efeoA^eit

OTTOO_ nTeRHex.Tr epoi

ac.e

Sen

Ta.ifiA.Ri

R&.A<ae

A.RCS'I

nT&.ia^iA\.fopi
trr&.q
ev

eqoi

AvqipH^ ito^ujCpHp
ac.e
>

ate ate

ni\.ujo>ni

tans. His

ad summtim valde obstupefactus erat. Angelus vero

qm

illi

factus est

apparuerat figuram mutavit atque in illius conspectu tanquam unus ex illius amicis qui ad ilium invi-

seiidum confortandumque venisset. Eli

dixit
: :

cum

furibus vincto

Hie Cur apprehenstis es, domine mi diacone? Revera nescio mens autem mea hunc respondit quemdarn lioininem, zelotypia motum, me accusasse dicit. Timeo igitur ne argentum judici dederit ut hie me violentia Dli dixit angelus Si me, tuum amicum, propere perdat. audieris, certe non tibi bonuni est in hac urbe manere. Dixit Evagrius Si Deus me ex hac neccessitate liberaverit meque in hac civitate Constantinopoli videris, dicito Jure hoc supplicium accepisti. Dixit autem angelus
;

qui sub amici forma

jm*es
:

Tibi Evangelium afferam; tu mihi

Non

in

hac

civitate
et

manebo ?

et

quod

anirnse tuse sa-

lutem providebis,

ego te ex hac necessitate liberabo.

110
AVC.R

HISTORIA LAUSIACA.

ace

en.

AV.CS-

eoire>. QTT&I

neopow
ckTOTC

nnekOJkoe eniatoi

nawuje nni e&oA. nSiiTC.

eve eTek.q<opR

e>.qneo_ei enujcoi

Sen

^ac.i nnekT erekqnakir epoe

Sen

meac-topo^ OTTOO^ Hesc-a^q ac.e RCkJi eujtoix CT&.i<opR

5e.

oir-

OO>T
A.cujoiiq epoc o^p^uji nate ^A\.aki\kTie.'\jn on a* ni2^ia>.to7V.oc ^pojAveoe. ^ nu|OT eneqOHT Avq>pH-\- Avq)&.pes.(o AVUICHOTT ovoo_ k neq^HT <f\ c&nic
AVAVftvir

den.

ecfiepfiep ne.\v

nio_6<i>c eTcekifooir

noTTo npn

equii^

neon

fi

A\.A\.Hni

Teqoei eSpni

eoirAveTff'A.ci

OHT neM

OTvojrfs.onH

nre

nifeen dwqini noirixLOceAV. n5AVOA\. n&.pouj eo^pni eatoiq

nidJEii

ujek.re (AVC)

Teqcckpg

UJAV.JV

Post unimi diem super Evangelium juravit ut meas vestes navi imponain consumam, ex hac quein urbe exibo. Statim atque juravit, ex visione quain per noctera viderat expergefactus est ac dixit : Etsi per soinille sic
:

Turn

niuni juravi ; juravi

tamen jusjurandum. Surrexit auteni vasa sua ac vestes navi iniposuit atque ad Hieextemplo, rosolyinam navigavit. dun gaudio ilium suscepit beata
Melania romana. Rursus diabolus
Pharaonis, induravit;
est
illius illius cor,

cor anceps

fuit,

tanquarn olim duplex factum

ex juveiitute in illo luxuriante, ex niajore verborum scientia vestiumque pulchrarum mutatione ac multiforiniuni, illas enim bis per diem mutabat, donee in superbiarn voluptatenique corporis incideret.
suis liomiiiibus

Deus

auteni qui a

omni temporc perditioneni prohibet, illi febrem misit adeo ut longurn morbuni susceperit illiusque
caro tenuis sicut filum facta fuerit, omnesque hi dolores

HISTOKIA LAUSIACA.
irre.

Ill

CTA.

niCHHU

CpCItRdtRln.

AU\O7TUJ2C.6A\.2C.OA\.
e-!p&.i5pi

HTdkA.C'O

ace n&.ujHpi
AVAVOI eat

ate.

eT&.u&6i GTOCR.

Ainep^ftm

AUieRAveiri epoi

&2e.e neRAveTvi

nni ^e
AVAVOR
wii

^.ff'ne <>''.

TOTG

EoA. n-eoc

HHI

ac.c

OC 11 *-^ Jw.nic^HAie< KTG

nofci

Avencncev

5^.0. OTTROu-ac.!

reeopov A.qoTrac.M e.qTConq

e.qAve>.uji

3c.o>q

^qi efio\

6.quje

n.e>.q

em

lire

nepnoTJvsc.
CIVOTT"^

q>K GT^H Sen ^HAVI

oiTO^ Sen. ^Ave.^ x^^

OTJ*O^ &.q^<oni

npOAvni

sipoAv.ni a.qi efioA.

n>.q cniuj^- (AV^)

qe nre npi
AVAV^TS*

("sic)

e^qujcdni
AK.HU]

A^AVivTS"

eqepnoA.iT6-a*ec-&e
vqA\.TOiv AK.Avew

Se.H.

5>..

AVHO-

eq^H

^en. ^ npoAtiti
l

susceperant ut medici morbmn nescientes ilium curare non possint. HI! dixit sancta Melania Mi
ita occulte
:

eum
fill

Evagri, hie morbus qui

:

tibi

longus

est

mihi

discipli-

tuas cogitationes ne rnihi occultes ; forsan te curabo. Mihi cum. sinceritate tuas cogitationes dicito, alioquiii hoc Tune oumes suas tibi non absque Deo accidisse videbo.
cet
cogitationes
illi

manifestavit;

ilia

vero

ei dixit

Promitte

mihi te habitum. nionachalem induturum, et quamvis ego sini peccatrix Deurn meum ut tibi gratis det salutem precabor. Hie vero ei promissmn dedit paucisque post diebus salvus factus est ; surrexit, habitum (monachalem) induit,

egressus est; ambulavit; monteni Pernoudj qui in jEgypto

adivit ; ibi
est.

Tune cellarum
Ad verbum

duos annos habitavit tertioque anno egressus desertuni intravit, sedecim annos ha-

bitavit ibi ; se multis exercitationibus exercens ibique sexa1.

:

de raorbo dxibitantes.

112
nre

HISTOKIA LAUSIACA.

-AveTSeo nTe

nietoAVis. ois*oo_
2C.e Sell

TOn

AVAVOq

R&.TJ*.

q>pK^ eTCSHOTPT

OTFROTT2C.I
&.

HCHOTJ"

noc

&.qujen Tienifivr Av^ucvpi notrcon ate neaojT utoc

Sen

OT^p6>A\..
OTT52C.I

ne ovpajAvi 2^e ne

IKTI

tycpnpi

AVJW.OCJ

efcoAseit
ost ire

uconsS ecAveo^ AVAVO^JICC new. oiririAve. n^iv

a^.e

e^pencpipi eneqAveTJvis>.c HTC. itujopn n&qipi

AVAvntti

ne

up neir^K

eqoj n^pek-cpe-irc irre^cniTiiC

ej,\.e<uja)

eac-CR

npojw.ni etO<\.

eq^H Sen
ito_A.n

<oni

Sen AVOW nqien AVOJO^ efioA. no_ej.ci eiroi A\.<^PH nate neqSpHOTTi. jv niSeAAoi -e-pequjifr^
<OIR

ginta aunos natus quievit. Non senectutis corporisque ainaritudines vidit et ita quievit sicut scriptiun est:Breviterapore
inultos
est

annos explevit citoque ad Dominmn transportatus ne malitia ejus inutaret intellectiim. Quadam die nostrum patreni Macariuni interrogavit di:

depugnare nianduces in tenipore, neque olera, neque quidquid igne coctuni. Hie vir erat
Pater,

cens

quomodo spiritum
ei

fornicationis

potero ?

Dixit

senex

Niliil

admirabilis e vita quietis deliciarumque plena egressus.

.ZEquuni vero quideni non esset si prius non illius senectutem narraverirnus. Quotidie centum orationes faciebat, elegans-

que scriba erat. Quuni auteni in eo fuit ut irremittenter octo annos in ascesi continua complevisset, tandem suis visceribus consuluit., ex loco quo aquani eniittebat dolens, nam illius cibi tanquam lapides "erant; senioresque ilium ut ascesini

paiieni

suam niutaret coegerunt. Usque ad mortis suse tempus non manducavit sed paiica olera, pauca CICA.IU (?)

HISTOBIA LATJSIACA.
KCIC&.IU
it&.pROtt ujA.Teqer'o *vneqRoip3c.i

113

ncnou*

efioA.

Re^Ai

eq-e-fe.ju.ie

^tcsvonH AUUCCO.M.&, A\.neqovojw.q oira^e

a.,6

nevq^HUj

n.q ne Sen

OTS-OJI

eqenROT

ne

tie OTTOII

ou-on^

.TA.q

nc

eqipi n^<s.nk.JA.epi

TKpc

q&opfiep M.III^HIM. e6o\ o<\poq Sen Hiatin HA.TP GTCAIOIVT Se

RHtt eqetiROT

M.mpe

x?

^a^qc'e. (AVK)

nco>ac.n

eftoA.

eqAiouji
AIIII^MIAI

HIOH.O

eqcp

A\.6\eTH

ovo^_ cqujA.H^.

eqcoip

oe^poq

eq^po A\.neqRL^ eA.oir}T

JITG.

Hn.ise.iit K&.-IT

nre

m-

oircojick.

ncA\. OTPCAVI

.T. M.i2s.eA\.oi

ne

den. nii^p&.cpH t^o^dvfc

eM.6.uj6i

nejw.

nme.p<\-

Re t^^p ceep
cocta, ex cibis ..... donee breve suum tempus expleverit. Fruetum vero aut aliud quid voluptatem corpori prsebens, neque comedit neque discipulos eomedere permisit. Hsec est ejus comestionis ascesis. Somnium vero ex mensura
.

partitus erat

tertiam noctis partem dormiebat ;

nunquam

vero per diem dormivit. Habebat septum in quo per oninem

mediam mentem

diei partem ambulabat sopore oppressus ; suam ut visiones constitutas adspectaret cogens; nocte vero, quum jam tertiam noctis partem dormiisset, totam

reliquam noctis partem per septum ambulando consumebat, meditans atque orans, somnium a se expellens, suam

mentem

ut visiones scripturarum constitutas adspiceret comentis purissimse factus est ac sapientise, scientise Sic gens. discretionisque gratia dignus habitus est; opera dsemonum
in sanctis Scripturis ortnodoxisque Ecclesiae catliolicse ti-aditionibus erat disertus ; namillius scien-

discernens.

Atque

114

HISTORIA LATJSIACA.
K.CJW.

neRJV

HCOTH

noc.e

tt.i2c.WAv

iiiAvosie>/)C oc

njk.ott-AHT JICAV

ROTPA.I e/e&e juAuma/xoe GTUJOU

nix?

ea ne.quj>.qe
epcooTT

Sen

IUAV&. teovaJi.

epc

^ cfcoi
TCA\.O.T H.CAV

n.oqpi

H.GA\.

^2c.i nRek.^

mnk.pa>.2^ocic lire 'yeRRA.HCiA. nt

KGAV TR-yiA-RH

evioi

imoirAve.iri

ne
AV.AV.OC

ntooir ac.6 na.c-

eujcoTi

OTTO. o^rAveTri

equ|HR

nicnHOir

Sen

OTrcev.R cdw neck. OTTTto

neAVHi

tiaru,

cognitionein. atque electain mentem testantur quos scripsit libri. Tres igitur libros scripsit, unuin de monaste-

riorum monachis ; alterum de inonachis qui cellas sui deserti iiicolebant, alteruni de presbyteris Dei, ut illos in loco
sancto vigilantes efficeret. Hi tres libri omnes vitam bonani ? intelligentiani dispositam visionemque secundum Ecclesise traditiones

orthodoxani docebant.

Ea enim erat illius

consuetude

apud ilium sabbato doniinicaque die conveniebant, per totam noctem suas cogitationes illi mani:

fratres

festantes illiusque fortia

verba donee illucesceret audientes,

talique

modo ab

illo

discedebant

Deo gloriam

tribuentes ;

nam

valde dulcis erat

illius disciplina.

Si vero venerant ad.

ilium, illos deprecabatur dicens : Fratres niei, si alicui vestrum venerit cogitatio profunda aut gravis, taceat donee fratres discederint, et tune seorsim in secreto inter me
et inter ilium

me

interroget;

ne ante

fratres loquatur

ne

HISTOEIA LATJSIACA.
ac.oc3ak.Teit nicitHOT
Aieiri

115
TA.RO

AVimoTe

ivre niROirac.!

Sen neq-

OTO^

irre niAUvew.o_ HOJIT OAVRq eircon.

ott AVAiak.i

nek.qoi

^.e

Teqpi

ceit e le

ujeAVAVO AvnevipH^ o_cac^_e trrequjTeAi. E" itujeAVAvo c&oA AVAUUII cannon* efcoAsSeit

wfio^V.

eCWTGAV T6qcfio>

M.GAV

HfeqRdw^ K6A1 TC.qA.Cac.e OTTKI

eiti2.K it&pe ni^pidw JiTOrq

ne

nevpe OITOH.

OTcwpn

rt&.q lie

neujek.R2c.CM (n) ^p-g-o c n^piek. UTivq

ne eu-^H

tiTOTq JA.neqoiROrtOw.oe eTUfejM.u}i

Sen neqni

M.CHOTF

nitett. OTTAVHUJ ^dk.p

neon

ek.

ek.nA.

-e-eoq>iA.oc

TA.$pq nTeqk.iq neniCROnoc e^A

n.TOTq eujre^ep
nevio_o>fi.
dk.

nio^eAVCon a^e
&.IIOH;

r
ek.A-A.Ck.

nojMi ep^OT ne^q &.K.co>Tej.

epoioir ek.u^ioiri
ak.rtitek.tf

eTcqcj.H

epoq

it2c.copo_

j\.o_*k..

em

epSOT

mtenfievA. eTPD^K Seit neqc6>Aie>.

H.OR 2.e

icate ^OTrciuj eeAvi entnipek.

forsan sua cogitatione parvnlmn perdat simiilque cordis dolore invadatur.

Peregrines ita diligebat ut in cella quotidie quinque vel sex peregrines admitteret qui e regionibus externis veniebantutillius scientiam, intelligentiam ascesimque audirent; nani TOC? xpei'aq possidebat, ad ilium enim omnes (aliquid) mittebant adeo ut plus quam ducentas ygdctc naberet : omnia

penes oeconomuni qui omni teinpore in

illius cella servie-

bat, erant. Ssepe apa Theopliilus ilium apprehendere episcopumque Thmoui creare voluit, sed aufugit ne hoc fieret. Quodam die dsemones ad ilium venerunt illique plagas de-

derunt; illius vocem audivimus, nemineni autem vidimus. Ulum per noctem taureis caedenint, nostrisque oculis in ejus corpore plagas conspeximus Deus nobis testis est.
:

Tu vero
lege,

si

tentationes quas a dsernonibus accepit scire cu-

pis ; lib rum quern scripsit

ad dsemonibus contradicendtun illius vim diversasque tentationes videbis. omnemque

8*

116
H.TG
iu:x.eA\.<ii

HISTORIA LATJSIACA.
3cAiux.ir eT6.q2c.OAi.
i\&.io_<o6 T^e^p

Tnpc neAV
JAJW.Bi.-yek.TOir

neqmpa>.eA\.oc.

eruje&iHOTFT e^&e
AVAV6JO1T
.TOTT2C.eAV

e^qcdHTOTJ* o_me*. H.H

HOAV^
Sere

DC-G

H^OJOTT

AVAUOOTT

AI

ou*oo_ e*.qT&.A\.OK.
C.UJ. TTA.IpOiAV.1

_IT6f JVUJ ttpH^ HCAV

OTTK

Sen Teq^p^n

(it>.

HOTCOH
ueuja^qep itie2c.<opo_
AVAUOOIT eqfinu}

Tnpq ite eqo^i epe^rq Sen e&oAsen ^qjpfo equj^V.H\ tge/re Te.qc*.p^ i. RGCOH on jv mnnek. nTe iuac.e OTaw vneqi eSoim de^. &QTT&.Q coi
AVOO_

cfeoAScn OJMI

cm

oiroo_

THC

en.6O_ TIC.

ivcigfoni

x'ai.p

neata.q eio_eAvci Sew

Propterea ilium scripsit ut roborarentur lecturi,

soli noil
talis

nam

ipsi

sunt qui tentati sunt; et quanam ratione talis vel cogitatio vinceretur nos docuit. Hujusmodi vir initio fuit

occultus.

Quadam die super ilium fornicationem ita multiplicaverunt dsernones ut in corde suo (Lane cogitationem) po:

suerit

Deus mei

oblitus est ;

quemadmodum hoc

nobis

dixit, totamque iioctem nudus per liiemem orans consumpsit donee illius caro ut saxuni aruerit. Ali'quando autem

rursus

niolestiam exhibuit blasphenaise spiritus et per quadraginta dies sub cellse tectum non intravit, adeo ut
ei

totuni illius corpus, ut jumenti irrationabilis, ricinis impleretur, paucisque post diebus nos visiones quas viderat docuit illasque discipulis
:

non

occultavit

unquam.

(Hoc)

fuit

igitur, inquit ego per nocteni in mea cellula sedebam lampasque ardebat. Unum ex proplietis meditabar. Media

iiocte in

sonmuni

mentis excessu fui nieque inveni tanquarn.si per soiiiiiiareni; me in aere -sddi suspensum usque ad

HISTORIA LATJSIACA.

117

meat<opa_ epe nidtfe j.oo_ epoi eiepAveeTe^n H.OT&I nre mnpocpKTHC Sen T<pkUji .M.nieat<ttpo_ Aiujomi Sen OU*T<OA\.T
ou-oo_ eviatew/r
A\.<3>pir\-

epoi oojc ei&uji

i

otrpakcoiri Sen 5en me^Hp u}& nis'H eaten ^oiROiPAvenK Tnpc (fi) OTTO^

ate

ei^k Sen

neuc.e

ne vy&. nHfnm eina^tr enjROCAvot Ti\pq eircon. ate ee. nescevq HHI ^ft^"V noTyeiiToA-H erOTR eujtoit 3cnA.ujomi n^p^toii eaten nvi THpotc
ate qa*\ c^pi ne^HT n-efeie ovo

A.R-

j\p^wn. 6^pHi eaten WHI nn&i akinewT epoi eic>.THpov. OTCO^ eT&.qRHn eqatoj jA.ni2cw.sv on epe nicoA. M.Q<$_ OTTO^ A\.mejM.i ate moe

e(p^

^n&ep

den

"^ee>.pg

^eAii

d^

Sen HIR^^ ne
.

-^eAvi

A.n on. O-JTOO_

eaten TCk.iwpeTH cnoTs*^ o_ojc eq&Aioni nni&perH ty^qatoc ate m^efcio uja.qu'i A\.OJIT AiniRA.^- eSovn
eTCOTPTton eqetoR AVAvoq ei\jcoi.
CCSHOTJ-T
T?A.p

ate

nubes totamque terrain considerantem. Atque mihi dixit Num hsec omnia quidam cujtis ex manibus pendebam vides? namque me usque ad nubes sustulerat omnemque Mihi dimundum simul videbain. Uli dixi Utique. xit Tibi mandatum dabo quod si exsecutus foeris te faciam super hsec omnia quse vides principem. Mibi dixit
:
: :

Abi ; esto misericors et humilis; tuam cogitationem recte Et in Domino ponas et super hsec omnia princeps eris.

quum jam
tem
tus
vidi,

hsec mihi locutus esset, rursus

me librum tenen-

ellychnium ardebat quomodoque ad nubes rap-

essem nesciebam, sive in carne, nescio ; Deus scit; sive in spiritu? nescio, Deus scit. Itaque ad has duas virtutes
(assequendas) eontendebat, perinde ac si omnes alias teAd scientiam rectam humilitas ducit innuisset 7 dicens
:

tellectum ad alta tendentem;

nam

scriptum est

Humiles

118

HISTORIA LATJSIACA.

eqeTee\Jie H.H eT^e&iHOtrr eueqAvoiiT T6. e^&e niTOTr&o ac.e

AVAVft.Trek.TOir e*.n

Re
(ni?)

nre mc6>Ave.

H.IAVO-

epe

Tevi

evpeTK

neAV n.me*.p-&enoe eTe*.AVOiti A\Avoq OTFOO^ M.TOTOTT ev\A.ek. neAV nmeROCAViRon o. oiron

OTVAVHUJ

n^HTOTT GT^pCO^ GniTOTrlO

THpOTT eniTOTvfio

em
ff'oac.i

AVAVOH. (sic)

nT

i\ic<oAV.

2C.I

(sic)

nee*.

^ipiuiH nAV
Ai
ftTe
.*,nes.ip

OTTOJI iiificn. HCAV niTOirfio

cpH
.TeR-

AVAVOH
oireevac.!

enoc. OTAveTek.T2c.OAV Te
poicj
jvevne*.

ojnen.

IUROCAVOC 5e.

eTrevUpi le OTP-

n.u|epu|i oir2w.e Avue^qo^ojuj

eeo^A

on

es.iieo^Aveq

e-&HTq

ac.e

iAoe eqoTTtoty ee^iq neniCROnoc e-AVOTri

ne<q e^ne.?vecTinH oiroo_ ewqpevou-to eo^co_iAVi eoTron OTrnnev .e^RA.-e\pTOit ns^eAvton neAve.c

OTOO_

ney.cac.eAV

^ni ne

no^-i n.Te m(c)ton.T

THpq

e.n
2c.e

ne

oiroo

Avne\io<o&

CTOTC ococ

t&.i

ne

ni2c.i u- nsw.)

<onS n/re nie.i?^evoe ov2v.e on

eTe^q
AVC*

esiROT iiTe necoe.i nou*AVH^ npOAvni.

epoc

n.2c.e

vias suas docebit.

tate vero (dixit)
:

Et

lisec virtus

Angelorum

est.

Depuri-

s:Non illam tantum possident monaclii et virgines, sed etiam ex la'icis niulti puritatem servant;

nani non omnes (inonaclii?) corporis puritatem possident. Paceni igitur cum omnibus, inquit, et puritatem requiratis

Nemo,
fuit

nisi

immaculatus,

Dominum
in ore

videbit.

Impossibile

apa Evagrii invenire, vel contentionis sermoneni', sed iieque ab alio voluit audire. Audivimus etiam de illo hoc miraculum. Quuni apa Theo-

niundanum verbum

episcopum Tlinioui creare cupientem fugeret, in Palsestinani se contulit mulieremque tribuni aufugiens in qua spiritus inimimdus erat invenit; niliil ex creatis gupliiluni ipsuni

stabat

ilia,

nam

illud hie

daemon

ei

tanquam Angelorum

vitani proposuerat-, sed neque per multos annos unquam cum marito recubuit. Quuni vero apa Evagrius homo Dei

HISTOBIA LATJSIACA.

119

An. ate AC2C.CO AVAVOC ac.e OTF

nReac.OTOTr. Aq^pecoTTSK-^i Sen.

HAI ere ov^^Hpi ne eep noc otro^ A.qpeconT cnee^poq

sios.e

Sen. ovrnpnitH.

A.qi

a.e

OTrjSe'X?V.o

notpcon

eq<3^HT ^ire

RH.
H.OTTHI

neom

(ne)

OTTC-&OI

UT6

&JV COIR

eiTS8HAV

HA.lt

OTPO

6TAITO>.T

illi

convenisset; cor mnlieris ad Deum convertit imico verbo ;

illius

illam atque Tina

maritmn philosophise enim

;

exterioris
ita

utebatur

ilia

sermonibus ; quid locuta erat nesciens,

ut

alioim ilia loqui mirabile fuisset ; salva facta est ilia in

Do-

mino

et

cum rnarito per ilium reconciliata. Aliquando

etiam

eum

adivit senex sacerdotiuni fugiens qui in deserto habi-

dum iter faceret, defecerunt panes illiusque disciin eo fuit ut fame decideret, atque in via defecit. pulus
tabat; et;

Angelus vero paneni ante ilium attulit quern supra montem posuit. Quuni vero senex locum apa Evagrii adiisset, illi dixit Dum ad te venirem, ego et puer rneus, in via esuriimus panemque ad manducandum non invenimus puer in eo fuit ut prse fame deficeret, et. quuni pellem extendissemus 7 genua flexinras. Dum autem super terram dejecti essemus, panum calidorum ad nos pervenit odor, et quum sur:
;

rexissem duos panes calidos inveni. Quiim vero unusquisque nostrum paneni accepissemus 7 comedimus, roborati

120
it CO

HISTORIA LATJSIACA.
IK
feTVSSHJW.

<jl

TOK
noAV^
0>

AVAIOI

Ck.nsc.eAv

COIAVOUJI

OTFO^ eT^nX?! tOTVOJIR enu \pOR. e^itOR

ecpc.to
n.tt&.ic<vx.i

x^e^p ite

AVA^T

ne

ei$eA\.ci

neAV ^ujrpHpi eT&eujojni AVAvoq. A\.e>.TdwAVOi OTTJI eoi OTron ^2.OA\. uoTv^-eAvajn. eep ou*6>fi AiiWkipH^
A.q ate OTT^oife AvudkipK^

ne

ere^n.^ AVA.^-

epoq

ite eac-CAv nujitii

epe OTTOH xy^

nA.OTTROT2c.i
i

niHTC eTMep
nc<oou*

OTre^poir eiisc.e

Avne OTOJI

ecjRoy^

AVHIA\.I
oc.e

k.ma>.-

effort sc.e OTPHI

ud.se AVI A.H

ne

n^

HIAV ne.

e^i-

iTiAVi (sic) eTsSoiivr

epoi

ac.e e^it

OTTOH

TwRe

kCOis*e

Sen nAie^ooT ereAui 122.1 AVI *.i^ uj>.poc enoiROftOAVoc JITHI eoA. en.iigeAVAvcoo'tr' ITG oim OTra^ir^eA.oc ne ITG OTne A.itcr'tooTr efcoA. eni^HpA. ne. oim &.KOR ITC n^o^
JOTT

Av(p^ na^i
efcn'X.

o>& r^.p Avn&.ipH^ Avnak.-yep

noqpi

n^Tvi

eiteCTOtcfco nA.Hn ^-^ COOTT IWVR ate A.RS'I

siunus, iter feciraus et

ad

te

venimus.

Et ego quoque

ibi

diceret prodigiumque factiim apa Evagrio narraret, sedebam. Mihi indica igitur? inqiiit, an hsec dsemones patrare possiiit. Dixit apa Evagrius :
lisec

convenerani diunque

nam

est quain ambo ; ego et tu, expert! sumus; abhinc diebus ego quoque ad fratres invisenpaucis dos profectus eram, perque viani prsetergrediens crumenani in qua tres nuninii aurei inveni. Quum uno die sedis-

Eadein res

illam quserendam venit, quunique quo illam niittereni ignorareni, nesciebam enim cujusnani esset ali?
;

sem nemo ad

invenisseni, nieo oeconomo jussuni dedi dixique : Hlos inter peregrines dispertire, sive ex angelis, sive ex diabolo sunt; illosque viduis dispertiti sumus. Etego igitur et tu laudemDeo tribua-

queni ad vicos vicinos misi dicens quis crumenani ainisit? Quum vero

Num

his diebus

ali-

neminem

mus nam liujuscemodi opera non anirnse, nisi ad illam puri;

HISTORIA LAUSJACA.
noivsipe ^iren

121

OTvck^feoc ovon
torn eenoir
ev'X'Xjs.

HJCS-OAV Aven

eRfofoi

n<Mt

ci n*. ni2v.eAvcon ^>.p ceA\.pou|T oiro_

ceoi.ndpe Avmcoma. Ait eneujam ?|>>. ttia.eA\.<m ne

^"ty^X 11 -e^S^tos*
ne.

ewCujA.nnA.-3*

\tyiryzH -&eS-etoa &.H

{S.A.A.&.

epoq eujcon GC^CH Se

PHIIH

AMiin.A.Tr ereAUAe^Ts* fyw. ou-n. eT*k.qep neA^nwaA.no'i

ape

M.TO-

ntyopn
GTatop

AVCH.

uj&pe ou-a-iwRpic.ic

(115)

cpoq
peqqxovytiv nre ^eRRA.HCiev. den
-

kipK^
eptooir
Av.enen.cek.

n.ek TT'\

CA.R eptooir

ne

sc.e

^n
AiAvon

2v.AVCoit ne.

-epou*^e nwoTv ou*o^ nTeqateAv nipc

ac.e
ek.n

e.qeA\.i

a.eA\.ojn.

ne
tibi

AUieqeAVi

quod cibum ex Angelo suseeperis congratulor; possunt enim etiam dsemones panes furari adfeiTeque; sed hi panes non ad satiandum corpus cibus sunt; nam dsemonum panes fcetent, et si panis ex diabolo est; quum ilium videt anima turbatur si vero panis ex angelo est anima non turbatur, sed in tranquillitate manet atque in pace. In ilia hora qua (aliquis) dignus e manibus Angelorum
ficandam,
stint utilia.
;

Attamen

panem accipere
tur ratio,
si

habitus est, primum illi inest qua discernaverba Apostoli reminiscitur dicentis Cibus soli:

dus perfectorum est qui propter suam perfectionem suos sensus exercent ut quid sit malum, quid bonum cognoscant. Rursus tres ilium aliquando dsernones adierunt media die, per calorem, sub trium ecclesise ministrorum forma, et eoque modo se ipsos exhibuerunt ut illos esse dsemones ignoPropterea postquam abierunt januamque invenit stabilem eos dsemones esse scivit, sed primum nescivit; et se
ipsos exhibuerunt ut homines de fide
raret.

ex Scriptura

122

HISTORIA LATJSIACA.
etroioi
iotr&i

n.eA\.e>.q

moirfc.i

A\.neqnpo&A.HA\.a<

OTTO^

n.A.TT2c.<o

AVAVOC

Aq ne

ate

ivnc<oTeA\.

K.TOTH.

H
eirAvenioc
2C.6
(sic)

TOC

(sic) Ti

AUCI A<.ne.cege e(pipi e-&iHTe

ac.e oir AVICI

Te

Te. eT&. IXI^OVIT CAVI sc.e j^.qo'po

epoq a^qce
R&.R(OC.
>.RUJJJII

A\.iujopn ate

OO>K.
eiu]in.i e^fie

nmndL nation
sc.e

neA\.

neate

nifik^ioc e-yek.vi na^

tantes.

Hlorum autem unusquisque

:

illi

qusestionem dixit

audivimus quod pulchre de fide ortliodoxa loqueris; propterea ut nostrum cor in his de quibus te interrogamus persnadeas ad te venimus. Ble
eique dixerunt
te

De

vero

eis

respondit

Quse

vultis dicite.

Primus
ei

ait

Ego sum Eunornianus

ingenitus,

et ut

me

doceres utrum Pater

Dixit

sit
:

apa Evagrius Tibinonrespondebo quia pessime interrogavisti, non enim de natura ingenita quod genita aut ingenita sit dicendum est. Quum primus se ab illo superatum vidisset, comiteni Pessime progredi jussit; ille vero progressus primo dixit
:

an genitus, ad te

veni.

interrogavisti.

Dixit

Ego

arianus.

Dixit apa Evagrius Et tu, quis es tu? Dixit apa Evagrius Et tu

:

Doquid quseris? mini corpore qusero an illud vere est quod Maria genuit.
Die dixit
:

De

Spiritu sancto et de

HISTOKIA LAUSIACA.
OTJM.ICI
i\n

123
ctoitT
n.iften

ne

OTC<OH.T

A.H

ne

cei\A\.oiu

AVAVtoov

at)e

q>H CTCOTH epojov (.-) (neate ate 2&.H .......... ov

)q
ac.6

eatoq
ate ARUJOITUIOU* AVAVOR
&.H.OR AV.en

OTT itc

^epekA

ace

JAAVOH

nre
efeoA.5eK.
^

OIOTPI

efioX

n.Tecj<ypo

epoq Re
neac.e

npo>AVi

^|>'\'.

ate ene
on.

ne
e-eoTTA.fi

ne

le ate OTT(

le

pw)j,vi

on

(sic)

eqatHR
AiAven.vjy.Tq

mfien.

nre

n.Te

Uli dixit sanctus Evagrius : Spiritus sanctus neque creatus omnis enim creatura compreest; genitus, neque
hensibilis est; mutabilis est et
ficatur.

ab

illo

qui illam elegit sancti-

Tertius
:

ait

Hos

superasti

......... Re-

spondit senex

Quid

quseris, tu qui ante

:

pugnam te ipsiun

gloriaris? logiaui affero ,

Respondit daemon
sed cor

Ego nullam amphibopersuadetur nee pro

meum non

Christum intelligentiam numanam accepisse, sed e contra intelligentiani divinam in eo fuisse (credo); non enim fieri potest ut ex hominibus dsemones imperantes
certo habet
ejiciat spiritus

humanus illosque superet, attamen in corpore

est spiritus

cum Deo non

:

humanus.

Dixit apa Eva-

Nisi spiritum humamim accepisset, carnem humagrius nam ex sancta Maria virgine non accepisset homoque factus

cum aninia humana, in omni absque peccato. Non enirn fieri potest ut
non
esset

opere humano,
sit

corpus sine

124

HISTOKIA LAUSIACA.
JV"
epocj
iC2c_e
co<^

e^>HOTr
neAV
Ren.-^-

2C 6
-

*MX e (%

Ss^O

itoi?oe OTTK
CIOAV&.

nujnpi nre
Av&pecpcouii AVAVOH
H.TG
n<s..

(|>ICOT

A.qff'i

ncAv o>fi ni&en. nre ^AveTpcoAU

OTPH; ^noTP nate nidkHOCToAoc eqatw

?|>H.OII.

o^A.k.o-cci
JW.AV.OC

AVAVGT

nek.ir'Xoc

H.CAI

AvniiiA.^ eo^AtonJvc H.OTJ-OJT neAi OTfAVGTO^pO nOTTOJT 2tG ^pIwC tlOAVOOTPCIOC OTqac.co

TG
A\.eciTHC nre.
itinne*.

^^p

AVAVOC ate OTT&.I

ne

^^

OTJ-&.I

ne

ni-

neAV niptoAvi IHC n^c mujKpi <$> nation novtoT ou-Raw-eoAiRH

HICHOTJ*

II&.XMOH.
tteAx.

niC6)AV.&.

UTe

n^c .....

fsic exit

codex.)

anima ac

spiritii; nam nisi ilia accepisset, frustra Christus vocaretur. "Verbiun igitur iminutabile, Films Patris unige-

nitus corpus

hiunanum sumpsit, necnon animain, spiritum et omniahumana absque peccato. Snffieiat autem nobis nunc
Paiili

solum afferre

festimonkim dicentis

utnos congreget
:

in divinitateni unicam, in regniun Trinitas immutabilis Unus est; dixit enim nnicnan, quia

tide in nnitatem

unicam;

Deus unusque mediator

stus FiliusDei Patris,
tholica,

inter

Deum et homines, Jesus Chri....

unus Spiritus sanctus, una Ecclesia ca-

una mortuorum resurrectio in tempore

quemad1

nioduni dixit Paulus .... vos totum sanctse Trinitatis negastis

alter

mysterium; unus inter vos Verbum creaturam dixit, Spiritum sanctum ac Christi corpus creaturam dixit,
aniinam corpusque Christi FINIS.
:

alter autern

interfecit

....

1.

Ad verbum

creaturam

fecit.

Vidi ac perlegi.
Lutetia Parisiorum in Sorbona
a. d.

XIV

kal. april.

anno

MDCCCLXXXYH.

Facultatis litterarnm in Aca.demia Parisiensi decanus

A. HlMLY.

Typis mandetur.
Academiae Parisiensis rector

GrREARD.

CORRIGENDA.
Pag.
3,
lin.

9; lege

per totius romani imperil partes.

10,

16; lege
17; lege
3; lege
19;. lege

37,

40, 49, 51,

53,

Pachon autem ilium consolatus. commoveor, non commovear. 372, non autem 392.
veni in solitudinem.
fides.

16;

delendum verbum
: :

25; lege
27; lege
28; lege
>

Theophilus archiepiscopus.
diversorium.

56,
61, 63,

Rosvveydius.
lecturis,

7; lege

68,

32; lege

atque,

non autem lectioris. non autem atqui.

7f 5*3

Jul

23'3i