Sunteți pe pagina 1din 392

N

NIKOS IKOS
K
KAZANTZAKIS AZANTZAKIS
***
Vida y hechos de Alexis Zorba
Traduccin de Robert Guibourg
VIDA Y HECHOS DE ALEXIS ZORBA
De NIKOS KAZANTZAKIS
(Canda [hoy Heraklion], Creta, 188 ! "ri#$r%o de &ri'%o#ia, Ale(ania, 1)*+
, Helena Ka-ant-aki'
Idio(a ori%inal. %rie%o
Tt$lo ori%inal. Vios kai politeia tou Alexi Zorba
/0an%elio
Trad$11i2n. 3o#ert 4$i#o$r%
5ri(era edi1i2n. 5ar', 1)6*7 /dition' d$ Ch8ne
5ri(era edi1i2n en %rie%o. Atena', 1)7 Di9ro'
/'ta edi1i2n ele1tr2ni1a. Se:tie(#re, ;<<
Di%itali-a1i2n y di'e=o del li#ro. 5atyta >
PRESENTACIN
Novelista griego, poeta, dramaturgo, crtico, traductor !en especial de
"ante!, ensayista, periodista, via#ero, $ilso$o, poltico, Nikos %a&ant&akis
(188?@1)*+ es una de las $iguras m's poli$ac(ticas de la literatura
contempor'nea) Tambi(n es una de las m's desconcertantes, pues a lo largo
de su obra su pensamiento se mantuvo en cambio constante, y de (l puede
*ui&' decirse *ue sigui todas las corrientes $ilos$icas *ue estuvieron a su
alcance) +n particular $ue importante la in$luencia de ,enri -ergson, *ue $ue
su maestro)
%a&ant&akis tiene un don especialmente $eli& para aprehender la
naturale&a de un pueblo, de un sistema o de una religin, y le bastan unos
cuantos tra&os para trasladarla al papel) Aun*ue se mostr siempre in$luido
por las ideas de .arx y de /enin, e hi&o innumerables es$uer&os por conciliar
el comunismo con otros sistemas polticos, el escritor se mantuvo como
socialista y, aun por encima de ello, como un humanista de corte liberal
preocupado por el bienestar de la ra&a humana) Aun*ue no en el nivel del
pensamiento abstracto sino en el de los hechos0 a $ines de la 1rimera Guerra
.undial, por e#emplo, cuando era director general del .inisterio de Asuntos
2ociales de Grecia, consigui salvar del hambre a 345 mil de sus compa6
triotas, *ue haban sido expulsados del Asia .enor a Rusia)
7unto con la de -ergson, la in$luencia capital *ue decidi la actitud de
?
%a&ant&akis ante el mundo $ue la de Niet&sche, con *uien comparta la
$ascinacin por la $igura de 8risto (Cri'to de n$e0o 1r$1i9i1ado es el ttulo de
una de sus novelas9, as como su $ero& individualismo) Tambi(n son
importantes en su obra m:ltiples ecos de la literatura y la $iloso$a de la
antigua Grecia, sobre todo en cuanto a la exaltacin del hombre como centro
del universo, como e#e de la creacin)
;na de las obras maestras de %a&ant&akis es I Ody''eia7 (Aa Odi'ea+, un
vastsimo poema de ??,??? versos *ue public en 1)?87 +n esta composicin
monumental, el poeta reconstruy y reinterpret la experiencia hom(rica en
la (poca moderna) 1ara ello presenta a <diseo en diversos aspectos0 como un
h(roe, como un vagabundo, como un ladrn, como un existencialista sin meta
$i#a, como un hombre de pro$undo sentimiento religioso, como un robot
nihilista))) +n $in, como %a&ant&akis vea al hombre moderno0 incmodamente
atrapado en la olvidada certe&a de su pasado, y arrastrado al repudio de su
identidad)
/a crtica concuerda en considerar *ue los me#ores libros de %a&ant&akis son
los *ue escribi hacia el $inal de sus das, como Ana9ora 'ton 4re1o (Carta al
4re1o+, *ue apareci pstumamente en 3=>3 y cuyo contenido es enteramente
autobiogr'$ico, y la c(lebre Bio' kai :oliteia to$ AleCi Zor#a (Bida y he1ho'
de AleCi' Zor#a+, de 3=?>) <tra de sus novelas *ue ha alcan&ado enorme
popularidad es /l :o#re1illo de Dio', *ue trata de la vida de 2an @rancisco
de Ass y *ue nuevamente sirve al autor para pro$undi&ar en la problem'tica
del hombre como un ente individualista y rebelde, enemigo de las
convenciones de su tiempo, transido por la necesidad de una aspiracin
meta$sica)
8asi tan importantes como sus novelas, son los numerosos libros de
6
via#es escritos por %a&ant&akis) Tal ve& lo *ue les proporciona un inter(s
mayor es *ue, por encima de los paisa#es y las ciudades cambiantes, el
escritor se mantiene atento a ese otro paisa#e, parad#icamente diverso y
seme#ante a un tiempo, *ue es el o$recido por los seres humanos, en cual*uier
lugar de la Tierra)
Bida y he1ho' de AleCi' Zor#a es una de esas novelas cuya $uer&a radica en
la arrebatadora verdad de su protagonista)
;n desconocido, aparentemente sexagenario, de muy alta estatura,
seco, de o#os desenca#ados, tena pegada la nari& al vidrio y me
miraba) Traa un envoltorio su#eto entre el bra&o y el costado)
/o *ue me caus mayor impresin $ueron sus o#os0 burlones,
'vidos, $ulgurantes) 1or lo menos, as me parecieron)
No bien se cru&aron nuestras miradas !di#(rase *ue con$irmaba la
creencia de *ue yo era precisamente la persona *ue (l buscaba!, el
desconocido alarg con $irme movimiento el bra&o y abri la puerta)
1as por entre las mesas con paso vivo y el'stico y se detuvo ante m)
Tales son las palabras con *ue %a&ant&akis introduce a su persona#e) "e
ah en adelante, como sin *uererlo, a reta&os, la novela va contando la vida
de Alexis Zorba, va presentando sus re$lexiones y sus emociones) Vagabundo,
impulsivo, despre#uiciado, libre, Zorba encarna la $igura ideal del hombre
*ue ha tenido por maestra a la vida misma y *ue resulta superior al hombre
letrado, *ue en la novela es el narrador) +nrai&ado en la madre tierra, Zorba
$ran*uea riendo los lmites impuestos al hombre normal y con$ormista, pasa
por encima de las concepciones enve#ecidas de la vida, de la moral, de la

#usticia y del amor)


+n manos de Zorba la vida cesa de ser una abstraccin y se convierte en
un v(rtigo bendito) Tocado por su e#emplo, medita el escritor0
,e a*u la dicha verdadera0 no tener ambicin alguna y traba#ar
como un condenado, como acosado por todas las ambiciones) Vivir
le#os de los hombres, no tener necesidad de ellos y *uererlos) +star en
Navidad y tras haber comido y bebido a gusto, irse uno solo a salvo de
todas las acechan&as, con las estrellas sobre la cabe&a, la tierra a la
i&*uierda, el mar a la derecha, y advertir, de pronto, *ue en el cora&n
la vida ha reali&ado un postrer milagro0 el de convertirse en un cuento
de hadas)
/a novela, a su ve&, se convierte en un canto lleno de vitalidad a las
$uer&as de la esperan&a, a la permanente renovacin de la vida) 8ambian los
rostros, surgen y vuelven al polvo del *ue brotaron, pero la vida contin:a y es
una misma, inagotable) Tal es la aspiracin de cada hombre, un rel'mpago
en palabras de Zorba0 A.uchas cosas hice en mi vidaB sin embargo, no han
sido bastantes) ,ombres como yo deban vivir mil aCos)D
/os +ditores
D
I
Ee en1ontrF 1on Fl :or 0e- :ri(era en /l 5ireo7 Ha#a #aGado yo al :$erto
:ara e(#ar1ar(e 1on de'tino a Creta7 /ra $n a(ane1er ll$0io'o7 So:la#a
9$erte(ente el 'iro1oH ha'ta el 1a9etn :ort$ario lle%a#an la' 'al:i1ad$ra' del
oleaGe7 Aa' :$erta' 0idriera' e'ta#an 1errada', el lo1al ola a e(ana1ione'
h$(ana' y a in9$'i2n de 'al0ia7 A9$era ha1a 9roH el aliento e(:a=a#a lo'
0idrio'7 Cin1o o 'ei' (arinero', I$e ha#an e'tado en 0ela toda la no1he,
a#ri%ado' 1on #l$'a' de :iel de 1a#ra, #e#an 1a9F o 'al0ia y 1onte(:la#an el
(ar a tra0F' de lo' t$r#io' 1ri'tale'7 Ao' :e1e', at$rdido' :or la 0iolen1ia del
oleaGe, ha#an'e re9$%iado en la' a%$a' tranI$ila' de la' :ro9$ndidade' y
e':era#an I$e arri#a rena1iera la 1al(a7 Ao' :e'1adore' a%lo(erado' en lo'
1a9F' a%$arda#an, ta(#iFn, I$e a(ainara la #orra'1a y I$e lo' :e1e',
tranI$ili-ado', a'o(aran a la '$:er9i1ie y (ordieran lo' an-$elo'7 Ao'
len%$ado', ra1a-o' y raya' re%re'a#an de '$' eC:edi1ione' no1t$rna'7
A(ane1a7
Aa :$erta 0idriera 'e a#ri2 dando :a'o a $n tra#aGador del :$erto,
re1hon1ho, ate-ado, de 1a#e-a de'1$#ierta, de'1al-o, e(#arrado7
!JHola, Ko'tandiK !%rit2 $n 0ieGo lo#o de (ar en0$elto en $na 1a:a
%ri'a-$lada! LI$F e' de t$ 0ida, 0ieGoM
Ko'tandi e'1$:i27
!LN$F I$iere' I$e 'eaM !re':ondi2 O':era(ente!7 5or la (a=ana, a la
*
ta#erna, :or la no1he, a 1a'a7 J5or la (a=ana, a la ta#erna, :or la no1he, a
1a'aK P'a e' (i 0ida7 JTra#aGar, nadaK
Al%$no' 'e rieron, otro' 'e en1o%ieron de ho(#ro' e1hando G$ra(ento' e
i(:re1a1ione'7
!/l ($ndo e' 1Or1el :er:et$a !a9ir(2 $n #i%ot$do I$e e't$diara 9ilo'o9a
en %aragheu&
3
!, ', 'e=or, 1Or1el :er:et$a7 J/l de(onio 'e la lle0eK
Qn '$a0e 9$l%or a-$l 0erdo'o il$(in2 lo' 0idrio' '$1io' y :enetr2 en el
1a9F7 A0an-2 :rendiFndo'e a la' (ano', a la' nari1e', a la' 9rente', 'alt2 al
1in1 del (o'trador y :$'o $na l$1e1ita en la' #otella'7 Aa' #o(#illa' elF1tri1a'
da#an ya $na l$- ($y dF#il, y el ta#ernero, 'o=oliento l$e%o de ha#er :a'ado
e'a no1he en 0ela, alar%2 la (ano y la a:a%27
H$#o $n in'tante de 'ilen1io7 Toda' la' (irada' 'e al-aron :ara o#'er0ar
a9$era la a:ari1i2n del da ne#$lo'o7 OyFron'e la' ola' I$e ro(:an r$%iente'
y, dentro del lo1al, el #or#oteo de al%$no' nar%$ile'7
/l 0ieGo lo#o de (ar '$':ir2.
!JDe1id(eK LN$F ha#rO 'ido del 1a:itOn Ae(oniM JN$e Dio' le ay$deK !
/1h2 $na (irada 'e0era ha1ia el (ar7
R!JH$K JEaldito 1reador de 0i$da'K !eC1la(2 (ordiFndo'e el #i%ote
%ri'7
So e'ta#a 'entado en $n rin12n, 'enta 9ro y :ed 'al0ia :or 'e%$nda 0e-7
Tena de'eo' de dor(ir7 A$1ha#a :or 0en1er el '$e=o, la 9ati%a y la tri'te-a de
e'e a(ane1er7 Eira#a tra' lo' 0idrio' e(:a=ado' el de':ertar del :$erto, 1on
el 1la(or de toda' la' 'irena', lo' %rito' de lo' 1arretero' y #arI$ero'7 S a
9$er-a de 9iGar en Fl la 0i'ta, $na red o1$lta, teGida :or el (ar, la ll$0ia y la
in(inente :artida, (e e'tr$G2 el 1ora-2n 1on '$' a:retada' (alla'7
Ha#a :o'ado la (irada en la :roa ne%ra de $na e(#ar1a1i2n %randeH el
1
Teatro de ttere' %rie%o7
8
re'to del 1a'1o 'e :erda aTn en la 'o(#ra7 Alo0a y yo e'ta#a 0iendo 12(o lo'
hilo' de la ll$0ia $nan el 1ielo 1on el lodo del ($elle7
Conte(:la#a el #ar1o ne%ro, la' 'o(#ra' y la ll$0iaH en tanto, la tri'te-a
de (i Oni(o 'e a1re1enta#a7 A1$dan a ( re1$erdo' de otra' hora'7 /n el aire
hT(edo, he1ho de ll$0ia y de 1on%oGa, 'e i#a re1on'tr$yendo el ro'tro del
a(i%o I$erido7 L"$e el a=o :a'adoM L"$e en otra 0idaM LAyerM LC$Ondo
e't$0e yo en e'te (i'(o :$erto :ara de':edirloM Ta(#iFn llo0a aI$ella
(a=ana, lo re1$erdo, y el 9ro y el a(ane1er (elan12li1o ta(#iFn no'
a1o(:a=a#an7 So, enton1e' 1o(o hoy, 'enta el 1ora-2n an%$'tiado7
JN$F a(ar%$ra la de 'e:arar'e lenta(ente de lo' 'ere' I$e han %anado
n$e'tro a9e1toK EO' 0ale 1ortar :or lo 'ano, I$edar'e $no en '$ 'oledad, I$e
e' el a(#iente nat$ral del ho(#re7 Sin e(#ar%o, aI$ella (a=ana ll$0io'a, yo
no :oda 'e:arar(e de (i a(i%o7 (EO' tarde 1o(:rend Jay, de(a'iado tardeK
la ra-2n de tal re'i'ten1ia7+ Ha#a '$#ido al #ar1o 1on Fl y e'ta#a 'entado en '$
1a(arote, entre 0aliGa' de':arra(ada'7 So lo o#'er0a#a lar%a(ente, 1on
in'i'ten1ia, (ientra' (i a(i%o atenda a 1$alI$ier otra 1o'a, 1o(o 'i (e
h$#iera :ro:$e'to anotar en la (e(oria 1ada $no de '$' ra'%o'. lo' oGo'
l$(ino'o' de 1olor 0erde a-$lado, el Go0en ro'tro 1arno'o, la eC:re'i2n
di'tin%$ida y di'tante, y, :or 'o#re toda' la' 1o'a', la' (ano' ari'to1rOti1a' de
a9ilado' dedo'7
/n 1ierto (o(ento, ad0irti2 12(o lo eCa(ina#a (i (irada, O0ida y
lenta7 Se 0ol0i2 1on la eC:re'i2n #$rlona 1on I$e 'ola di'i($lar '$'
e(o1ione'7 Ee (ir2 a '$ 0e-7 S :ara di'i:ar la tri'te-a de la 'e:ara1i2n.
!LHa'ta 1$OndoM !(e :re%$nt2 'onriendo ir2ni1o7
!LHa'ta 1$ando I$FM
!777LSe%$irO' (ordi'I$eando :a:ele' y (an1hOndote de tintaM Bente
1on(i%o, (i #$en (ae'tro7 AllO, en el CO$1a'o, (ile' de ho(#re' de n$e'tra
)
ra-a :eli%ran7 Baya(o' en '$ ay$da7
3i2 1o(o :ara (o9ar'e de '$ no#le e(:e=o7
!5$ede o1$rrir I$e no lo' 'al0e(o' !a%re%2!7 5ero no' 'al0are(o' a
no'otro' (i'(o' al e'9or-arno' :or 'al0ar a lo' de(O'7 LNo e' F'a la do1trina
I$e :redi1a', (ae'troM UAa Tni1a (anera de 'al0arte re'ide en la l$1ha :or la
'al0a1i2n de lo' de(O'777R A', :$e', Jadelante, (ae'tro, tT I$e :redi1a' tan
#ienK JBente 1on(i%oK
No re':ond7 Tierra 'a%rada de Oriente, an1iana (adre en%endradora de
dio'e', 1la(or or%$llo'o de 5ro(eteo en1adenado a la ro1a7 Cla0ada de n$e0o
a e'a' (i'(a' :e=a', n$e'tra ra-a :eda 'o1orro7 Qna 0e- (O' la a(ena-a#an
:eli%ro'7 S :eda 'o1orro a '$' hiGo'7 S yo la e'1$1ha#a, :a'i0a(ente, 1o(o 'i
el dolor 9$era '2lo $n '$e=o y la 0ida '2lo $na tra%edia 1a$ti0adora, en la I$e
'era dar ($e'tra' de %ro'era y de in%en$idad el arroGar'e a la e'1ena 1on
inten1i2n de to(ar :arte en la a11i2n7
Ei a(i%o, 'in e':erar re':$e'ta, 'e le0ant2 de '$ a'iento7 Aa 'irena
'il#a#a :or ter1era 0e-7 Tendi2(e la (ano, o1$ltando de n$e0o '$ e(o1i2n
tra' la #$rla7
!JHa'ta (O' 0er, rata :a:ir20oraK !(e diGo7
Ae te(#la#a la 0o-7 Sa#a I$e no e' di%no :erder el do(inio del 1ora-2n7
AO%ri(a', :ala#ra' 1on(o0ida', %e'to' arre#atado', 9a(iliaridade' 0$l%are',
todo e'to lo tena :or de#ilidad i(:ro:ia del 0ar2n7 No'otro', I$e no'
I$era(o' tanto, Ga(O' 1a(#ia(o' :ala#ra' a9e1t$o'a'7 V$%O#a(o' y no'
ara=O#a(o' 1o(o 1a1horro' de 9iera'7 Pl, ho(#re 9ino, ir2ni1o, 1i0ili-ado7
So, #Or#aro7 Pl, 1a:a- de do(inar'e, de en1$#rir todo' lo' (o0i(iento' de '$
al(a 1on $na 'onri'a, airo'a(ente7 So, #r$'1o, o1$ltOndolo' 1on $na
1ar1aGada ino:ort$na y 'al0aGe7
N$i'e, a (i 0e-, di'i($lar la t$r#a1i2n I$e (e e(#ar%a#a 1on al%$na
1<
:ala#ra d$ra, :ero (e dio 0er%Wen-a7 No, no (e 'onroGF, 'ino I$e no lo%rF
hallar la :ala#ra o:ort$na7 Ae e'tre1hF la (ano7 Aa 1on'er0F en la (a, 'in
'oltarla7 Pl (e (ir2 1on 'or:re'a7
!LCon(o0idoM !(e diGo tratando de 'onrer7
!S !le re':ond 1al(o'a(ente7
!L5or I$FM L/n I$F ha#a(o' I$edadoM LNo e'tO#a(o' de a1$erdo
de'de ($1ho' a=o' atrO'M LN$F di1en lo' Ga:one'e', t$' :redile1to'M
UJ"$do'hinKR AtaraCia, 1al(a ol(:i1aH el ro'tro. (O'1ara 'onriente e
in(20il7 Ao I$e o1$rre detrO' de la (O'1ara, e' a'$nto n$e'tro7
!S !re:et n$e0a(ente, e'9or-Ondo(e :or no 1o(:ro(eter(e 1on $na
9ra'e lar%a7 No tena la 'e%$ridad de I$e 'a#ra do(inar la 0o-7
Son2 el %on% a #ordo, y '$ 0i#ra1i2n eC:$l'a#a, de 1a(arote en
1a(arote, a lo' 0i'itante'7 Alo0a #landa(ente7 Alen2'e el aire de :atFti1o'
adio'e', de G$ra(ento', de #e'o' :rolon%ado', de re1o(enda1ione'
:re1i:itada' y Gadeante'7 Aa (adre 'e arroGa#a a lo' #ra-o' de '$ hiGo, la ($Ger
a lo' de '$ (arido, el a(i%o a lo' de '$ a(i%o7 Co(o 'i 'e 'e:araran :ara
'ie(:re7 Co(o 'i e'ta #re0e 'e:ara1i2n le' re1ordara la otra, la de9initi0a7 S el
'onido tan '$a0e del %on%, re:er1$ti2, de :ronto, de :o:a o :roa, 1o(o $n
toI$e 9Tne#re7 Ee e'tre(e17
Ei a(i%o 'e in1lin27
!Oye !diGo en 0o- I$eda! Lal%Tn (al :re'a%ioM
!S !re':ond otra 0e-7
!LS tT 1ree' en tale' 9$tile-a'M
!No !a9ir(F re'$elta(ente7
!L/nton1e'M
L5ara I$F :re%$ntar Uenton1e'RM So no 1rea en e'a' 1o'a'H :ero 'enta
(iedo7
11
Ei a(i%o a:oy2 la (ano en (i rodilla, 1o(o 'ola ha1erlo 1$ando 'e
1on9ia#a7 A 0e1e', 'i lo in1ita#a a I$e ado:tara al%$na deter(ina1i2n,
1o(en-a#a Fl :or o:oner'e, ta:Ondo'e lo' odo', ne%Ondo'e o#'tinadoH :ero,
al 9in, a1e:ta#a y enton1e' (e to1a#a la rodilla, 1o(o di1iFndo(e. UHarF lo
I$e I$iere', :or a(i'tad777R
5ar:ade2 do' o tre' 0e1e'7 5o'2 de n$e0o la (irada en (7 Co(:rendi2
(i 1on%oGa y 0a1il2 ante' de e(:lear n$e'tra' ar(a' :redile1ta'. la ri'a, la
'onri'a, la #$rla777
!&ien !diGo!7 Da(e la (ano7 Si $no de no'otro' 'e hallara en :eli%ro de
($erte777
Se interr$(:i2, 1o(o a0er%on-ado7 Tanto' a=o' ha1a I$e no'
(o9O#a(o' de lo' raids (eta9'i1o' y 1on'iderO#a(o' 1on el (i'(o de'dFn a
lo' 0e%etariano', a lo' e':iriti'ta', a lo' te2'o9o' y a lo' e1to:la'(a'777
!LS #ienM !:re%$ntF e'9or-Ondo(e :or adi0inar7
!To(F(o'lo 1o(o $n G$e%o LI$iere'M !diGo :re1i:itada(ente, 1o(o
:ara li#erar'e de la :eli%ro'a 9ra'e en I$e 'e ha#a (etido!7 Si $no de no'otro'
'e hallara en :eli%ro de ($erte, :ondrO '$ :en'a(iento en el otro 1on tal
inten'idad 1o(o :ara 1o($ni1ar'e 1on Fl, hOlle'e donde 'e hallare777
LCon9or(eM
Trat2 de rerH :ero '$' la#io', to(o 'i e't$0ieran 1on%elado', no 'e
(o0ieron.
!Con9or(e' !diGe yo7
Ei a(i%o, te(iendo I$i-O' I$e '$ t$r#a1i2n 'e h$#iera (ani9e'tado 1on
de(a'iada 1laridad, a:re'$r2'e a de1ir.
!5or '$:$e'to, no 1reo en a#'ol$to en tale' 1o($ni1a1ione' tele:Oti1a'
entre la' al(a'777
!No i(:orta !($r($rF!7 Sea 1o(o tT di1e'7
1;
!&ien, enton1e', 'ea7 V$%$e(o'7 LCon9or(e'M
!Con9or(e' !re:et n$e0a(ente7
"$eron F'a' la' Tlti(a' :ala#ra' I$e no' diGi(o'7 No' e'tre1ha(o' la'
(ano' 'in ha#lar, n$e'tro' dedo' 'e $nieron 1al$ro'a(ente, 'e 'e:araron 1on
#r$'I$edad, y (e (ar1hF 1on :a'o rO:ido, 'in 0ol0er la 1a#e-a, 1o(o 'i
al%$ien (e :er'i%$iera7 Sent el i(:$l'o de 0ol0er(e :ara 0er :or Tlti(a 0e- a
(i a(i%oH :ero lo do(inF, di1iFndo(e. JNo (ire' atrO'K JSi%$e andandoK
/l al(a h$(ana e' :e'ada, 'e h$nde en el #arro de la 1arne7 Tiene
antena' %ro'era' 1o(o 1$erno'7 S$' oGo' 'on 'o=oliento' y t$r#io'7 /lla no
lo%ra adi0inar nada 1on 1laridad, 1on 1erte-a7 Si adi0inara J1$On di'tinta
h$#iera 'ido aI$ella 'e:ara1i2nK
Aa l$- del da a$(enta#a :a$latina(ente7 A(#a' (a=ana', la a1t$al y la del
re1$erdo, 'e 1on9$ndieron7 /l ro'tro I$erido de (i a(i%o, I$e 0ea yo 1on
(ayor nitide- ahora, :er(ane1a entre lo' hilo' de la ll$0ia, in(20il,
de'olado, en el aire del :$erto7 A#ri2'e la :$erta del 1a9F, #ra(2 el (ar y $n
(arino entr2. re1hon1ho, de :ierna' 'e:arada', de #i%ote 1ado7 /'tallaron
0o1e' ale%re'.
!JSal$d, 1a:itOn Ae(oniK
Ee a1$rr$I$F en (i rin12n, tratando de 1on1entrar(e n$e0a(ente7 5ero
ya 'e ha#a #orrado en la ll$0ia el ro'tro de (i a(i%o7
Aa l$- del da a$(enta#aH el 1a:itOn Ae(oni eCtraGo $n ro'ario de O(#ar
y 1o(en-2 a :a'ar la' 1$enta', a$'tero y ta1it$rno7 So (e e'9or-a#a :or no
0er, :or no or, :or retener $n in'tante aTn la 0i'i2n I$e 'e e'9$(a#a7 N$era
'entir de n$e0o la irrita1i2n I$e (e 1a$'aran, irrita1i2n y 0er%Wen-a, la'
:ala#ra' de (i a(i%o, Urata :a:ir20oraR7 EO' tarde, #ien lo re1$erdo, en e'a
1?
eC:re'i2n 'e en1arn2 todo el a'1o I$e (e da#a la eCi'ten1ia I$e yo lle0a#a7
So, I$e tanto a(a#a a la 0ida, L12(o :$de deGar(e tra#ar :or e'e 9Orra%o de
li#ro' y :a:el enne%re1idoM AI$el da de n$e'tra de':edida, (i a(i%o (e
ay$d2 a 0er 1laro7 Ee 'ent ali0iado7 Co(o 'a#a ahora el no(#re del (al I$e
(e aI$eGa#a, :odra I$i-O' 0en1erlo (O' 9O1il(ente7 No era ya $n (al
di':er'o e in1or:2reoH ha#a en1arnado en $na :ala#ra, tena 1$er:o 0i'i#leH
era, :$e', :ara ( 1o'a 9O1il ini1iar la l$1ha 1on Fl7
/'a' :ala#ra', 'in d$da, 'e ha#an a#ierto 1a(ino en (i 9$ero nti(o,
1allada(ente, y de'de enton1e' yo ha#a e'tado #$'1ando $n :reteCto :ara
a:artar(e de la :a:elera y entre%ar(e de lleno a la a11i2n7 3e:$%nO#a(e I$e
en (i' ar(a' 9i%$rara e'e ('ero roedor7 S he aI$ I$e $n (e' atrO' 'e (e
:re'ent2 la o:ort$nidad de'eada7 Ha#a arrendado en la ri#era 1reten'e, ha1ia
la :arte del (ar de Ai#ia, $na anti%$a (ina de li%nito a#andonada y en lo
'$1e'i0o 0i0ira G$nto a ho(#re' 'en1illo', o#rero', 1a(:e'ino', leGo' de la
e':e1ie de la' rata' de0oradora' de :a:el7
AiF (i' #Ort$lo' ($y 1on(o0ido, 1o(o 'i el 0iaGe I$e i#a a e(:render
t$0iera al%Tn 'i%ni9i1ado o1$lto7 Tena de1idido 1a(#iar de 0ida7 UHa'ta hoy,
al(a (aR, dGe(e, U'2lo e'ta#a' en :re'en1ia de $n re9leGo y te re%o1iGa#a'H
ahora te lle0arF ha'ta la :re'a7R
Al 9in, e't$0e :ronto7 Aa 0':era de la :artida, re#$'1ando entre (i'
:a:ele', en1ontrF $n (an$'1rito in1on1l$'o7 Ao to(F y lo 1onte(:lF
0a1ilante7 De'de ha1a do' a=o', en la' :ro9$ndidade' de (i 'er :al:ita#a $n
inten'o de'eo, (ad$ra#a $na 'i(iente. &$da7 Sentalo a toda hora en (i'
entra=a', de0orador en '$ %er(ina1i2n7 Cre1a, (ora'e, 1o(en-a#a a dar
%ol:e' en el 'eno 1on el a9On de 'alir a l$-7 Sa no tena el 0alor ne1e'ario :ara
'$:ri(irlo7 Sa no :oda7 /ra de(a'iado tarde :ara :ro1eder a 'e(eGante
a#orto e':irit$al7
16
De :ronto, (ientra' tena en la' (ano' el (an$'1rito, inde1i'o, di#$G2'e
en el aire la 'onri'a de (i a(i%o, toda irona y tern$ra7 UJAo lle0arFR, diGe
o9endido, Ulo lle0arF, no 'onra'KR /n0ol0lo 1$idado'o, 1o(o a $n ni=ito en
lo' :a=ale', y lo traGe 1on(i%o7
Oy2'e la 0o- del 1a:itOn Ae(oni, %ra0e, ron1a7 5re'tF odo7 Ha#la#a de
d$ende1illo' y a'e%$ra#a I$e d$rante la te(:e'tad 'e ha#an tre:ado a lo'
(O'tile' de '$ 1aiI$e y lo' la(an7
!Son #land$-1o' y :e%aGo'o' !de1a!7 C$ando $no lo' to(a 'e le :onen
la' (ano' 1o(o 9$e%o7 So (e ali'F el #i%ote y he aI$ I$e en la no1he
9$l%$ra#a 1o(o $n de(onio7 /nton1e', :$e', el (ar 'e (e entr2 en el 1aiI$e y
la 1ar%a de 1ar#2n 'e (oG27 Ale%2 a :e'ar ($1ho7 /l 1aiI$e 1o(en-2 a
t$(#ar'eH :ero en e'e (o(ento inter0ino la (ano de Dio' y no' en0i2 $n rayo
I$e a#ri2 la' e'1otilla' y 1$#ri2 el (ar de 1ar#2n7 Ali0ianado el 1aiI$e, 'e
endere-2. e'tO#a(o' a 'al0o7 JNo ha#le(o' (O' de e'oK
SaI$F del #ol'illo (i to(ito del Dante, el U1o(:a=ero de 0iaGeR7 /n1end
la :i:a, (e a:oyF de e':alda' a la :ared, en 12(oda :o'i1i2n7 "lot2 $n
in'tante inde1i'o (i de'eo. LN$F 0er'o' ele%iraM LAo' de la :e- ardiente del
In9ierno, lo' de la lla(a re9re'1ante del 5$r%atorio, o (e lan-ara i(:et$o'o
ha1ia la 1a:a (O' alta de la /':eran-a h$(anaM 5oda e'1o%er a (i %$'to7 Con
el (inT'1$lo eGe(:lar de Dante en la (ano, 'a#orea#a yo el :la1er de (i li#re
ar#itrio7 Ao' 0er'o' I$e ahora e'1o%iera daran $n rit(o a toda' la' hora' del
da I$e 1o(en-a#a a 0i0ir7
In1linF la 1a#e-a ante la den'a 0i'i2n del :oeta :ara de1idir I$F Canto
leera. :ero no t$0e tie(:o7 De re:ente, inI$ieto, al1F la 1a#e-a7 No 'F 12(o,
'enta I$e do' a%$Gero' 'e (e a#ran en lo alto del 1rOneoH 0ol0(e
#r$'1a(ente, (irando ha1ia la :$erta 0idriera7 Co(o $n relO(:a%o 1r$-2 :or
(i al(a $na e':eran-a lo1a. UBol0erF a 0er ahora a (i a(i%o7R /'ta#a :ronto
1
:ara a1o%er el (ila%ro7 5ero el (ila%ro no 'e :rod$GoH $n de'1ono1ido,
a:arente(ente 'eCa%enario, de ($y alta e'tat$ra, 'e1o, de oGo' de'en1aGado',
tena :e%ada la nari- al 0idrio y (e (ira#a7 Traa $n en0oltorio '$Geto entre el
#ra-o y el 1o'tado7
Ao I$e (e 1a$'2 (ayor i(:re'i2n 9$eron '$' oGo'. #$rlone', O0ido',
9$l%$rante'7 5or lo (eno', a' (e :are1ieron7
No #ien 'e 1r$-aron n$e'tra' (irada' !diGFra'e I$e 1on9ir(a#a la
1reen1ia de I$e yo era :re1i'a(ente la :er'ona I$e Fl #$'1a#a!, el
de'1ono1ido alar%2 1on 9ir(e (o0i(iento el #ra-o y a#ri2 la :$erta7 5a'2 :or
entre la' (e'a' 1on :a'o 0i0o y elO'ti1o y 'e det$0o ante (7
!LDe 0iaGeM !(e :re%$nt2!7 L5ara d2ndeM LA la 0ent$raM
!Boy a Creta7 L5or I$F tal :re%$ntaM
!LEe lle0a' 1onti%oM
Ao o#'er0F 1on 9iGe-a7 EeGilla' h$ndida', (and#$la 9$erte, :2($lo'
'aliente', 1a#ello' %ri'e' ri-ado', oGo' #rillante' y a0i-ore'7
!L5or I$FM L5ara I$F (e 'er0ira'M
Se en1o%i2 de ho(#ro'7
!J5or I$FK J5or I$FK !diGo de'de=o'o!7 LA1a'o no :$ede el ho(#re, a 9in
de 1$enta', ha1er al%o 'in :or I$FM LS2lo :or %$'toM 5$e' #ien, e(:lFa(e,
di%a(o', 1o(o 1o1inero7 JSF :re:arar ($y #$ena' 'o:a'K
Ee e1hF a rer7 A%radO#an(e '$' (odale' y '$' :ala#ra' 1ortante'7 Aa'
'o:a' ta(#iFn (e %$'ta#an7 No e'tara (al, :en'a#a yo, I$e (e lle0ara a e'te
de'(adeGado ho(#ret2n ha'ta aI$ella leGana 1o'ta 'olitaria7 So:a' y 1harla'777
Da#a la i(:re'i2n de no ha#er rodado :o1o :or e'o' (are' de Dio'. al%o a'
1o(o $n Sin#ad el Earino777 Ee %$'t27
!L/n I$F :ien'a'M !(e diGo 'a1$diendo la 1a#e-ota!7 Ale0a' tT ta(#iFn
$na' #alan-a' LnoM Tiene' I$e :e'ar la' 1o'a', %ra(o :or %ra(o L0erdadM
1D
JBa(o', ho(#re, de1dete, Oni(oK
/'ta#a de :ie, 9rente a (, el 9la1o %i%ant2n, y (e 1an'a#a le0antar la
1a#e-a :ara ha#lar 1on Fl7 CerrF el Dante7
!SiFntate !le diGe!7 LTo(a' $na 'al0iaM
Se 'ent2, :o'ando 1$idado'a(ente el en0oltorio en $na 'illa 1er1ana7
!LSal0iaM !diGo 1on de':re1io!7 J5atr2n, $n ronK
Se #e#i2 el ron a 'or#ito', 1on'er0Ondolo $n tie(:o en la #o1a :ara
'a#orearlo, l$e%o deGOndolo #aGar lenta(ente :ara I$e le 1alentara la'
entra=a'7 Sen'$al, :en'F, :erito re9inado7
!LN$F o9i1io tiene'M !le :re%$ntF7
!C$alI$ier o9i1io. lo' I$e eCi%en el $'o de lo' :ie', o de la' (ano', o de
la 1a#e-a, todo'7 JNo 9altara 'ino I$e $no e'1o%iera o9i1ioK
!LD2nde tra#aGa#a' Tlti(a(enteM
!/n $na (ina7 So 'oy #$en (inero L'a#e'M /ntiendo en (etale', 'F
hallar la' 0eta', a#rir %alera'7 &aGo a lo' :o-o' 'in (iedo7 Tra#aGa#a #ien, (e
de'e(:e=a#a 1o(o 1a:ata-, no :oda I$eGar(e7 5ero el dia#lo hi-o de la'
'$ya' y e1h2 a :erder la' 1o'a'7 /l 'O#ado Tlti(o, :or la no1he, e'tando $n
tanto al$(#rado, no lo :en'F do' 0e1e' y (e :$'e en (ar1haH 9$i en #$'1a del
a(o, lle%ado e'e da en %ira de in':e11i2n, y le en1aGF $na :ali-a7
!LQna :ali-aM L5or I$FM LN$F te ha#a he1hoM
!LA (M JNadaK JA#'ol$ta(ente nada, te lo a'e%$roK /ra la :ri(era 0e-
I$e yo 0ea a e'e ti:o7 Ha'ta no' ha#a o#'eI$iado 1on 1i%arrillo', el :o#re7
!LS enton1e'M
!JOh, (ira I$e ere' :re%$nt2nK Ee dio :or ah, 0ieGo7 TT 1ono1e' la
hi'toria de la (olinera Lno e' 1iertoM J5$e' #ienK LA1a'o el tra'ero de la
(olinera 'a#e orto%ra9aM Ah tiene'. el tra'ero de la (olinera e' la ra-2n
h$(ana7
1*
So ha#a ledo ($1ha' de9ini1ione' de la ra-2n h$(ana7 Nin%$na (e
1a$'2 (ayor e't$:or I$e F'ta7 Ee %$'t27 EirF a (i n$e0o 1o(:a=ero 1on
0i0'i(o interF'7 Tena el ro'tro 1$#ierto de arr$%a', 1ar1o(ido, 1o(o 'i 'e lo
h$#ieran rodo la' #orra'1a' y la' ll$0ia'7 Otro ro'tro, al%$no' a=o' (O' tarde,
(e :rod$Go la (i'(a i(:re'i2n y (e :are1i2, ta(#iFn, tallado en (adera y
doloro'o. el de 5anait I'trati7
!LN$F lle0a' en e'e en0oltorioM LB0ere'M L3o:a'M LHerra(ienta'M
Ei 1o(:a=ero 'e en1o%i2 de ho(#ro', riFndo'e7
!Eira I$e ere' ho(#re ra-ona#le, lo di%o 1on toda li1en1ia7
A1ari1i2 el en0oltorio 1on '$' lar%o' dedo' d$ro'7
!Nada de e'o !a%re%2!7 /' $n 'ant$ri7
;
!LQn 'ant$riM LTo1a' el 'ant$riM
!C$ando ando de (ala' re1orro la' ta#erna' 1on el 'ant$ri7 /ntono 0ieGa'
1an1ione' klF9ti1a'
?
de Ea1edonia7 S tiendo el :latillo7 /l :latillo e' e'ta
%orra, I$e (e llenan de (oneda'7
!LC2(o te lla(a'M
!AleCi' Zor#a7 Ta(#iFn (e lla(an U5ala de :anaderoR, en #ro(a,
:orI$e 'oy tan lar%o y ten%o a1hatado el 1rOneo 1o(o $na %alleta7 JN$e di%an
lo I$e I$ieranK Otro' (e lla(an passa6tempo
?
:orI$e en $n tie(:o 0end
'e(illa' de 1ala#a-a a'ada'7 Ee lla(an, ta(#iFn UEildiTR :orI$e :or donde
I$iera I$e 0aya, 'e%Tn di1en, ha%o de la' (a'7 JAl dia#lo 1on todoK E$1ho'
otro' a:odo' (e :onen, :ero deGF(o'lo :ara otra 0e-777
!LC2(o ha' a:rendido a to1ar el 'ant$riM
!A lo' 0einte a=o'7 /n $na 9ie'ta de (i aldea, allO al :ie del Oli(:o, o
;
In'tr$(ento de 1$erda7
?
De lo' kle9ta', tri#$ %$errera de la 4re1ia 'e:tentrional, I$e de'e(:e=2 i(:ortante :a:el
en la %$erra de la Inde:enden1ia (18;1@18?<+7
6
U5a''a@Te(:oR. 'e(illa' de 1ala#a-a a'ada'7
18
to1ar el 'ant$ri :or :ri(era 0e-7 Ee deG2 :a'(ado7 D$rante tre' da' no :$de
en%$llir #o1ado7 ULN$F te :a'a a tiMR, (e :re%$nt2 (i :adre7 JDio' haya '$
al(aK UN$iero a:render a ta=er el 'ant$ri7R ULNo te da 0er%Wen-aM L/re',
a1a'o, $n %itanoM LTe hara' (T'i1o a(#$lanteMR UAo I$e yo I$iero e'
a:render el 'ant$ri7R Tena ahorrado' $no' '$eldo' :ara 1a'ar(e 1$ando
lle%ara la o:ort$nidad7 Sa 0e' 'i 'era ($1ha1ho toda0a, 'in 'e'o, y de 'an%re
1aliente. JI$era 1a'ar(e, yo, :o#re dia#loK A', :$e', 1on todo lo I$e tena y
al%o (O', (e 1o(:rF $n 'ant$ri7 /'te (i'(o I$e aI$ 0e'7 Con Fl (e (ar1ho
a Sal2ni1a y (e en1a(ino en #$'1a de $n t$r1o, 3et'e: /99endi, $n
1ono1edor, $n (ae'tro de 'ant$ri7 Ee arroGo a '$' :lanta'7 ULN$F I$iere'
Go0en Xr$(iYMR, (e di1e7 UN$iero a:render el 'ant$ri7R U&ien, Ly :or I$F te
e1ha' a (i' :lanta'MR UJ5orI$e no ten%o $n 1Fnti(o 1on I$F :a%arteKR UA'
I$e Lte ha dado la 1hi9lad$ra :or el 'ant$riMR US7R U5$e' #ien, I$Fdate,
enton1e', ($1ha1hoH yo no ten%o ne1e'idad de I$e (e :a%$e'7R Ee I$edF $n
a=o e't$diando en '$ 1a'a7 JDio' lo ten%a en '$ %$ardiaK :orI$e de#e de
ha#er'e ($erto a e'ta' hora'7 Si Dio' :er(ite I$e lo' :erro' entren en el
:ara'o, I$e le a#ra la' :$erta' ta(#iFn a 3et'e: /99endi7 De'de I$e a:rend
el 'ant$ri 'oy otro ho(#re7 C$ando (e entra la ($rria o 1$ando ando de
(ala', to1o el 'ant$ri y (e ali0io7 C$ando e'toy to1ando, nadie :$ede
ha#lar(e, :$e' no oi%o nada, y 'i oi%o, no :$edo re':onder7 J5or (O' I$e
I$iera, nada, no :$edoK
!LS :or I$F e'o, Zor#aM
!J/hK JAa :a'i2nK
A#ri2'e la :$erta7 /l r$(or del (ar entr2 n$e0a(ente en el 1a9FH 'e
hela#an lo' :ie' y la' (ano'7 Ee h$nd $n :o1o (O' en el rin12n, arre#$Gado
en (i %a#On, 'intiendo $na 0ol$:t$o'idad re1on9ortante7
ULAd2nde ira yo ahoraMR, :en'F7 U/'toy #ien aI$7 OGalO d$rara a=o'
1)
e'te (in$to7R
Conte(:lF al rar'i(o indi0id$o I$e e'ta#a delante de (7 Pl (e 1la0a#a
la (irada de $no' oG$elo' redondo', ($y ne%ro', 1on 0enilla' roGa' en lo
#lan1o7 So 'enta I$e (e atra0e'a#a e'a (irada inda%adora, in'a1ia#le7
!LS enton1e'M !diGe!7 LN$F o1$rri2 de':$F'M
Zor#a 'e en1o%i2 de n$e0o de ho(#ro'.
!DeGe(o' e'o !re:li12!7 LEe da' $n 1i%arrilloM
Se lo di7 Sa12 del 1hale1o $n :edernal y $na (e1ha y lo en1endi27
/ntorn2 lo' :Or:ado', 'ati'9e1ho7
!L/'tO' 1a'adoM
!LA1a'o no 'oy $n ho(#reM !1onte't2 1on 9a'tidio! LA1a'o no 'oy $n
ho(#reM N$e e' de1ir. 1ie%o7 So ta(#iFn di de 1a#e-a en el hoyo en I$e
1ayeron lo' I$e (e han :re1edido7 Ee 0ine 1$e'ta a#aGo7 Ee 1on0ert en
:adre de 9a(ilia7 /di9iI$F $na 1a'a7 T$0e hiGo'7 S ($1ho en%orro7 J5ero
#endito 'ea el 'ant$riK
!LTo1a#a' en t$ 1a'a :ara aleGar la' :reo1$:a1ione', no e' a'M
!JAh, 0ieGoK JC2(o 'e nota I$e no to1a' nin%Tn in'tr$(entoK LN$F
de(onio' e'tO' di1iendoM /n 1a'a, $no 'e halla 1on toda '$erte de 9a'tidio'. la
($Ger, lo' ($1ha1ho', lo I$e 'e ha de 1o(er, la ne1e'idad de 0e'tir, el
in9ierno777 No, no, el 'ant$ri eCi%e I$e $no e'tF #ien di':$e'to, en e'tado de
:$re-a7 Si (i ($Ger (e di1e $na :ala#ra de (O' L12(o I$iere' I$e toI$e el
'ant$riM Si lo' 1hi1o' tienen ha(#re y lloriI$ean J:onte a to1arK 5ara ta=er el
'ant$ri, e' :re1i'o I$e la (ente no 'e o1$:e de otra 1o'a (O' I$e del 'ant$ri
L1o(:rende'M
S, ', yo 1o(:renda I$e e'te Zor#a era el ho(#re I$e ha#a e'tado
#$'1ando tanto tie(:o 'in hallarlo7 Qn 1ora-2n 0i0iente, $na #o1a an1ha y
%lotona, $na %ran al(a en #r$to toda0a $nida :or el 1ord2n $(#ili1al a la
;<
(adre Tierra7
/l 'entido de la' :ala#ra' arte, a(or, #elle-a, :$re-a, :a'i2n, (e lo
e'ta#a a1larando e'te o#rero 1on la' 0o1e' h$(ana' (O' 'en1illa'7
EirF la' (ano' I$e 'a#an (aneGar el :i1o y el 'ant$ri, (ano' 1allo'a' y
a%rietada', de9or(ada' y ner0io'a'7 Con la (ayor :re1a$1i2n y 1on tern$ra,
1o(o 'i de'n$daran a $na ($Ger, a#rieron el en0oltorio y eCtraGeron $n 0ieGo
'ant$ri, al I$e lo' a=o' ha#an 'a1ado #rillo, lleno de 1$erda', de adorno' de
1o#re y (ar9il, y 1on $na #orla de 'eda roGa7 Ao' %r$e'o' dedo' lo a1ari1ia#an
de lar%o a lar%o, lenta(ente, a:a'ionada(ente, 1o(o 'i lo hi1ieran a $na
he(#ra7 A$e%o lo en0ol0ieron de n$e0o tan 1$idado'a(ente 1o(o 1$ando 'e
1$#re $n 1$er:o I$erido :ara I$e no to(e 9ro7
!JP'te e' (i 'ant$riK !($r($r2 deGOndolo 1on :re1a$1i2n en la 'illa7
Ahora lo' (arinero' entre1ho1a#an lo' 0a'o', riendo a 1ar1aGada'7 /l
0ieGo le dio $na' a(i'to'a' :al(ada' en la e':alda al 1a:itOn Ae(oni7
!J&$en '$'to :a'a'te, eh, 1a:itOn Ae(oni, di la 0erdadK JSa#e Dio'
1$Onto' 1irio' le ha' :ro(etido a 'an Ni1olO'K
/l Ca:itOn 9r$n1i2 la' e':e'a' 1eGa'7
!JAo G$ro :or el (ar, ($1ha1ho'. 1$ando (e 0i 9rente al Ar1On%el de la
E$erte, no :en'F yo en la Sant'i(a Bir%en ni en 'an Ni1olO'K Bol0 la (irada
ha1ia Sala(ina, re1ordF a (i ($Ger, y eC1la(F. JAh, Catalina de (i al(a, 'i
:$diera ahora e'tar en t$ 1a(aK
Qna 0e- (O', lo' (arinero' e'tallaron en 1ar1aGada' y el 1a:itOn Ae(oni
ri2 1o(o ello'7
!JEira, :$e', I$F (i'terio e' el ho(#reK !diGo!7 /l Ar1On%el tiene
'$':endida '$ e':ada 'o#re la 1a#e-a del ho(#re, :ero F'te tiene el e':rit$
:$e'to all, :re1i'a(ente all y no en otra :arte7 J5$ahK JN$F el dia#lo 'e lo
lle0e al %rand'i(o :$er1oK
;1
Dio $na :al(ada7
!5atr2n !diGo!7 JTrae #e#ida :ara toda la 1o(:a=aK
Zor#a e'1$1ha#a, :arando la' oreGota'7 4ir2 'o#re '$ a'iento, 1onte(:l2
al (arinero, l$e%o (e (ir2 a (7
!LD2nde allM !:re%$nt2!7 LN$F I$iere' de1ir 1on e'oM
5ero de :ronto 1o(:rendi2 y dio $n #rin1o.
!JE$y #ien, 0ieGoK !eC1la(2 1on tono de ad(ira1i2n!7 /'to' (arino'
'a#en (O' I$e el de(onio7 5ro#a#le(ente :orI$e 'e lo :a'an l$1hando da y
no1he 1on la ($erte7
Sa1$di2 en el aire '$ (ana-a.
!J&$enoK P'a e' otra hi'toria7 Bol0a(o' a la n$e'tra7 /n I$F e'ta(o'H
L(e 0oy o (e I$edoM De1dete7
!Zor#a !le diGe, a%$antando el de'eo de e1har(e en '$' #ra-o'!, Zor#a,
e'ta(o' de a1$erdo, te 0iene' 1on(i%o7 Ten%o li%nito en Creta, tT 0i%ilarO' a
lo' o#rero'7 5or la no1he no' e1hare(o' a(#o' en la arena. no ten%o en e'te
($ndo ni ($Ger, ni hiGo', ni :erro'H 1o(ere(o' y #e#ere(o' G$nto'7 A$e%o tT
to1arO' el 'ant$ri7
!Si (e en1$entro en di':o'i1i2n Lentiende'M 'i (e en1$entro en
di':o'i1i2n7 Tra#aGar :ara ti, todo 1$anto I$iera'7 Soy t$ ho(#re7 5ero en lo
I$e 'e re9iere al 'ant$ri, e' 1o'a di9erente7 /' $n #i1ho 'il0e'tre, reI$iere
li#ertad7 Si (e hallo di':$e'to, to1o7 S ha'ta 1anto, ta(#iFn7 S #ailo7 &ailarF
el &eimbekiko, el hasapiko, el pento&ali, 'ie(:re I$e, te lo di%o de 0era', (e
en1$entre di':$e'to :ara ello7 C$enta y ra-2n '$'tentan a(i'tad7 Si I$iere'
9or-ar(e, todo ha#ra ter(inado7 5orI$e, en 1$anto a e'o, ya lo 'a#e', 'oy
todo $n ho(#re7
!LTodo $n ho(#reM LN$F I$iere' de1irM
!5$e' J0ayaK N$e 'oy li#re7
;;
!5atr2n !lla(F!7 JOtro ronK
!JDo'K !eC1la(2 Zor#a!7 Te #e#erO' $no, tT ta(#iFn, :ara I$e
1hoI$e(o' lo' 0a'o'7 Aa 'al0ia y el ron no ha1en li%a7 TT ha' de #e#er ron,
:ara I$e I$ede 1on1ertado n$e'tro a1$erdo7
Cho1a(o' lo' 0a'ito'7 Aa al#orada ya ha#a dado :a'o al da7 Sona#a la
'irena del #$I$e7 /l #arI$ero I$e lle0ara (i' 0aliGa' a #ordo (e hi-o $na
'e=al7
!JN$e Dio' no' a1o(:a=eK !diGe le0antOndo(e!7 /n (ar1ha7
!JDio' y el dia#loK !1o(:let2 tranI$ila(ente Zor#a7
In1lin2'e, e1h2 el 'ant$ri #aGo el #ra-o, a#ri2 la :$erta y 'ali2 delante7
;?
II
Ear, d$l-$ra del oto=o, i'la' #a=ada' en l$-, diO9ano 0elo de %arTa I$e 1$#re
la in(ortal de'n$de- de 4re1ia7 Di1ho'o del ho(#re, i#a yo :en'ando, al I$e
ante' de (orir'e le haya 'ido dado na0e%ar :or la' e%ea' a%$a'7
E$1ho' 'on lo' %o1e' de e'te ($ndo. ($Gere', 9r$ta', idea'7 5ero hender
la' a%$a' de e'te (ar, en el tierno oto=o, ($r($rando el no(#re de 1ada i'la,
'$:era a toda otra ale%ra y a#re en el 1ora-2n del ho(#re $n :ara'o7 /n
nin%$na otra re%i2n :a'a $no tan 'erena, tan 9O1il(ente, de la realidad al
en'$e=o7 Todo l(ite 'e '$tili-a y en lo' (O'tile' de la (O' 0et$'ta
e(#ar1a1i2n #rotan ra(illete' y ra1i(o'7 DiGFra'e I$e aI$, en 4re1ia, el
(ila%ro e' la 9lor de la ne1e'idad7
A (edioda 1e'2 de llo0er, de'%arr2 la' n$#e' el 'ol, I$e 'e (o'tr2
'$a0e, tierno, re1iFn la0adito, al a1ari1iar 1on '$' rayo' a la' a%$a' y a la'
tierra' #ien a(ada'7 So e'ta#a en la :roa, y d$e=o del hori-onte ha'ta en '$
(O' a:artada leGana, (e e(#ria%a#a 1on la 1onte(:la1i2n del (ila%ro7
/n el #ar1o JayK ha#a %rie%o', endia#lada(ente a't$to', de oGo' de a0e
ra:a-, de 'e'o' 1o(o :iano de'te(:lado donde '$enan la' 1$erda'
(er1ante'1a', :olitiI$era' y :leiti'ta', y ha#a hone'ta' y 0eneno'a'
re(il%ada'7 4ana' entra#an de 1o%er el #ar1o :or a(#o' eCtre(o', h$ndirlo
en el (ar, 'a1$dirlo 1on 9$er-a :ara I$e 1ayeran toda' la' ali(a=a' I$e lo
e(:or1a#an !ho(#re', rata', 1hin1he'! y l$e%o 0ol0erlo a 9lote, li(:io y
;6
0a1o7
Sin e(#ar%o, a rato' (e e(#ar%a#a $n 'enti(iento de 1o(:a'i2n7
Co(:a'i2n #Tdi1a, 9ra 1o(o la ded$11i2n de $n 'ilo%i'(o (eta9'i1o7
Co(:a'i2n no '2lo :or lo' ho(#re', 'ino :or el ($ndo entero I$e l$1ha,
1la(a, llora, e':era y no 1o(:rende I$e todo no e' (O' I$e $na
9anta'(a%ora de la nada7 Co(:a'i2n :or lo' %rie%o' y :or el #ar1o, y :or el
(ar, y :or (, y :or la (ina de li%nito, y :or el (an$'1rito de (i U&$daR, :or
toda' e'a' 0anidade' he1ha' de 'o(#ra y de l$- I$e de :ronto a%itan y
(a1$lan el aire :$ro7
Ao (ira#a a Zor#a, (areado, 1ero'o, 'entado en $n rollo de 1$erda' en la
:roa7 Eientra' ola $n li(2n, :ara#a la' oreGota' :ara e'1$1har la' di':$ta' de
lo' :a'aGero', $no' :$e'to' en 9a0or del 3ey, otro' de Beni-elo'7 Sa1$da la
1a#e-a y e'1$:a7
!JA$na1ione' ida'K !($r($ra#a de':e1ti0o!7 JNo le' da 0er%Wen-aK
!LN$F e' e'o de Ul$na1ione' ida'R, Zor#aM
!5$e' todo lo I$e no(#ran. reye', de(o1ra1ia', :le#i'1ito', di:$tado'
J:$ra 9ara(allaK
/n la (ente de Zor#a lo' a1onte1i(iento' 1onte(:orOneo' no eran ya
(O' I$e anti%$alla', tanto lo' ha#a 'o#re:a'ado '$ e':rit$7 Sin d$da al%$na,
'2lo 1on1e#a al telF%ra9o, al #ar1o de 0a:or, al 9erro1arril, a la (oral
1orriente, a la :atria, a la reli%i2n, 1o(o 0ieGa' 1ara#ina' en(ohe1ida'7 S$
al(a a0an-a#a ($1ho (O' li%ero I$e el ($ndo7
/l 1ordaGe 1r$Ga en lo' (O'tile', la' 1o'ta' dan-a#an, la' ($Gere' 'e
ha#an :$e'to (O' a(arilla' I$e el li(2n7 Ha#an a#andonado '$' ar(a'.
a9eite', al9ilere', :eineta'7 Ao' la#io' 'e le' ha#an :$e'to :Olido', la' $=a'
a-$le'7 Aa' 0ieGa' $rra1a' 'e :ela#an, 1aan la' :l$(a' :o'ti-a', 1inta', 1eGa'
:intada', 'i($lado' l$nare', 1or:i=o' a:retado', y, 0iFndola' al #orde del
;
02(ito, 'enta $no re:$%nan1ia y honda 1o(:a'i2n7
Zor#a ta(#iFn 9$e :oniFndo'e a(arillo, 0erde, y 'e le a:a%aron lo' oGo'
9$l%$rante'7 S2lo a la no1he 0ol0i2 a reani(ar'e '$ (irada7 /Ctendi2 el #ra-o,
'e=alando a do' del9ine' I$e da#an #ote' en el a%$a, 'in :erder la 0elo1idad de
'$ a0an1e I$e i%$ala#a a la del #ar1o7
!JDel9ine'K !diGo ale%re(ente7
/nton1e' 9$e 1$ando :or :ri(era 0e- ad0ert I$e tena el ndi1e de la
(ano i-I$ierda 1ortado :or la (itad7 Ee 'o#re'altF, :re'a de 0a%o (ale'tar7
!LN$F o1$rri2 1on t$ dedo, Zor#aM !eC1la(F7
!JNadaK !1onte't2, re'entido :orI$e no (e 0ea '$9i1iente(ente 1ontento
1on el e':e1tO1$lo de lo' del9ine'7
!LTe lo lle02 al%$na (OI$inaM !in'i't7
!LA I$F 0iene ha#lar de (OI$ina'M So (i'(o (e lo 1ortF7
!LTT (i'(oM L5or I$FM
!No :$ede' entenderlo, tT, :atr2n !diGo en1o%iFndo'e de ho(#ro'!7 Sa
te 1ontF I$e tra#aGF en todo' lo' o9i1io'7 A', :$e', en $na o1a'i2n hi1e
ta(#iFn de al9arero7 /' $n o9i1io I$e (e %$'ta#a 1on lo1$ra7 LSa#e' lo I$e
'i%ni9i1a e'o de to(ar $n :$=ado de #arro y ha1er 1on Fl lo I$e 'e te antoGeM
J"rrrK Ha1e' %irar el torno y el #arro %ira enloI$e1ido, (ientra' tT, in1linado
'o#re Fl, te di1e'. harF $n 1Ontaro, harF $n :lato, harF $na lO(:ara JO el
de(onioK /'o e' lo I$e 'e lla(a 'er ho(#re. JAi#ertadK
Se ha#a ol0idado del (ar, no (ordi'I$ea#a el li(2n, la (irada l$1a
1lara7
!L/nton1e' !:re%$ntF!, y el dedoM
!5$e', 0erO'. (e (ole'ta#a en el torno7 Se (e (eta en lo (eGor y
de'1on1erta#a (i' :lane'7 /nton1e', $n da 1o% la ha1heta777
!LS no te doli2M
;D
!LC2(o no i#a a doler(eM No 'oy de le=a, 'oy $n ho(#re7 5ero ya te
di%o, (e (ole'ta#a en el tra#aGo7 S lo 1ortF7
Se :$'o el 'ol, el (ar 'e 1al(2 $n tanto, la' n$#e' 'e di':er'aron7 &rill2
en lo alto el l$1ero 0e':ertino7 Diri% la (irada al (ar, l$e%o al 1ielo, y
(editF777 A(ar 1on tal inten'idad, 1ortar, '$9rir el dolor777 Sin e(#ar%o, o1$ltF
la e(o1i2n I$e (e do(ina#a7
!JEal 'i'te(a F'e, Zor#aK !diGe 'onriendo!7 Ee re1$erda el 1a'o del
1eno#ita I$e, 'e%Tn re9iere la leyenda O$rea, t$0o $n da la 0i'i2n de $na
($Ger I$e lo t$r#a#a, 1o%i2 $n ha1ha777
!JN$e lo' de(onio' 'e lo lle0enK !interr$(:i2 Zor#a, adi0inando la
1ontin$a1i2n del 1$ento!7 JCortar'e e'oK JN$e 'e 0aya al dia#lo, el ($y ne1ioK
Si e'e :o#re1ito ino1ente no e' i(:edi(ento :ara nada7
!JC2(oK !in'i't!7 Si e' el o#'tO1$lo (ayor777
!L5ara I$FM
!5ara %anar el reino de lo' 1ielo'7
Zor#a (e (ir2 de 'o'layo, #$rlona(ente7
!JSi e' F'a, idiota !diGo!, la lla0e del :ara'oK
Al-2 la 1a#e-a, 1onte(:lOndo(e atento, 1o(o 'i tratara de di'1ernir
1$Ole' eran (i' o:inione' al re':e1to. 0ida 9$t$ra, reino de lo' 1ielo', ($Gere'
y 1$ra'7 Ea' no :$do, al :are1er, 'a1ar (ayor 1o'a en li(:io y 'a1$di2 la
1a#e-ota %ri' %ra0e(ente7
!JAo' li'iado' no tienen entrada en el :ara'oK !diGo7 S l$e%o no ha#l2
(O'7
Tendido en (i 1a(arote, to(F $n li#roH &$da o1$:a#a aTn (i' :en'a(iento'7
Ae, :$e', el "i'logo entre -uda y el pastor, I$e en lo' a=o' Tlti(a(ente
;*
tran'1$rrido', (e traa 'ie(:re :a- y 'e%$ridad7
/A 5ASTO37 ! .i cena est' pronta, ordeC( las ove#as) 8orrido est' el
cerro#o de la cabaCa, con lumbre el hogar) EF t:, puedes llover cuanto
*uieras, cieloG
&QDA7 ! Fa no he menester de alimento ni de leche) /os vientos est'n
en mi cabaCa, la lumbre extinguida) EF t:, puedes llover cuanto *uieras,
cieloG
/A 5ASTO37 ! 1oseo bueyes, poseo vacas, poseo los prados *ue $ueron
de mis padres y un toro *ue cubre a mis vacas) EF t:, puedes llover cuanto
*uieras, cieloG
&QDA7 ! No poseo bueyes, ni vacas) No poseo prados) No tengo nada) A
nada temo) EF t:, puedes llover cuanto *uieras, cieloG
/A 5ASTO37 ! Huiero a una pastora dcil y $iel) ACos ha *ue es mi
mu#er y soy $eli& #ugando de noche con ella) EF t:, puedes llover cuanto
*uieras, cieloG
&QDA7 ! Tengo un alma dcil y libre) ACos ha *ue la e#ercito enseC'n6
dole a #ugar conmigo) EF t:, puedes llover cuanto *uieras, cieloG
A(#a' 0o1e' 'e%$an ha#lando toda0a 1$ando (e 0en1i2 el '$e=o7
So:la#a de n$e0o el 0iento y la' ola' 'e I$e#ra#an 1ontra el %r$e'o 0idrio del
tra%al$-7 So 9lota#a 1o(o $na n$#e1illa de h$(o entre el 'o:or y la 0i%ilia7
Qn 0iolento te(:oral e'tall2. lo' :rado' 'e '$(er%ieron, lo' #$eye', la' 0a1a',
el toro, 'e aho%aron7 /l 0entarr2n arran12 el te1ho de la 1a#a=a, la l$(#re 'e
a:a%2H la ($Ger, lan-ando $n alarido, 1ay2 ($erta en el #arro7 S el :a'tor
ini1i2 $n 1anto de la(enta1i2n a %rito', 'in I$e yo lo%rara entender lo I$e
de1a, (ientra' a 1ada in'tante (e h$nda (O' en el '$e=o, de'li-Ondo(e en Fl
;8
1o(o $n :e- en el (ar7
C$ando de':ertF, al al#a, la %ran i'la 'e=orial 'e eCtenda a n$e'tra
dere1ha, alti0a y 'il0e'tre7 Aa' (onta=a' de 1olor de ro'a :Olido 'onrean tra'
la #r$(a, #aGo el 'ol de oto=o7 /n torno de no'otro', el (ar a-$l o'1$ro her0a,
inI$ieto aTn7
Zor#a, en0$elto en $na (anta :arda, (ira#a in'a1ia#le(ente la i'la de
Creta7 S$ 0i'ta 1orra'e de la (onta=a a la llan$ra, l$e%o a lo lar%o de la
ri#era, eC:lorOndola 1o(o 'i toda' aI$ella' tierra' y aI$ella' a%$a' 9$eran
:ara Fl 9a(iliare' y 1o(o 'i 'e re%o1iGara de hollarla' n$e0a(ente en
:en'a(iento7
A1er1Ondo(e, le toI$F la e':alda7
!J5or 1ierto I$e no ha de 'er la :ri(era 0e- I$e lle%a' a Creta, Zor#aK Aa
1onte(:la' 1o(o 'i (irara' a $na 0ieGa a(i%a7
Zor#a #o'te-2 1o(o I$ien 'e a#$rre7 Co(:rend I$e no 'e halla#a en
(odo al%$no di':$e'to a enta#lar 1on0er'a1i2n7
Sonre7
!LTe 9a'tidia ha#lar, Zor#aM
!No e' I$e (e 9a'tidie, :atr2n !(e re':ondi2!, 'ino I$e no :$edo
ha1erlo7
!LNo :$ede'M L5or I$FM
No 1onte't2 en'e%$ida7 Bol0i2 a :a'ear lenta(ente la (irada a lo lar%o
de la ri#era7 Ha#a dor(ido en el :$ente y en '$' 1a#ello' %ri'e' y ri-ado'
#rilla#an %ota' de ro1o7 Toda' la' arr$%a' honda' de '$' (eGilla' I$edaron
il$(inada' ha'ta el 9ondo :or la l$- del 'ol na1iente7
Al 9in, el %r$e'o la#io 1ol%ante, 1o(o el de $n (a1ho 1a#ro, 'e (o0i27
!5or la (a=ana, (e 1$e'ta ($1ho a#rir la #o1a7 E$1ho7 Di'1Tl:a(e7
Call2 y '$' redondo' oG$elo' diri%ieron de n$e0o la (irada ha1ia Creta7
;)
Aa 1a(:ana lla(2 :ara el de'ay$no7 Cara' aGada', de 1olor a(arillo
0erdo'o, 9$eron e(er%iendo de lo' 1a(arote'7 E$Gere' 1on tren-a' de'he1ha'
'e arra'tra#an, 0a1ilante', de (e'a en (e'a7 Olan a 02(ito' y a a%$a de
1olonia, y '$' (irada' eran t$r#ia', a'$'tada', tonta'7
Zor#a, 'entado 9rente a (, 'or#a el 1a9F 1on 0ol$:t$o'idad :or entero
oriental7 Qnta#a el :an 1on (ante1a y (iel y lo 1o(a7 /l ro'tro, :o1o a :o1o,
a1larOndo'ele, a:a1i%$ado, '$a0i-ado7 So lo (ira#a a e'1ondida' (ientra' i#a
'aliendo lenta(ente de '$ 0aina de '$e=o y (ientra' lla(ea#an '$' oGillo' 1on
(ayor inten'idad :a$latina7
/n1endi2 $n 1i%arrillo, a':ir2 deleitado, y la' 9o'a' :el$da' de la nari-
arroGaron n$#e' de h$(o a-$l7 Do#l2 la :ierna dere1ha #aGo el 1$er:o,
a1o(odOndo'e a (odo oriental7 Ahora 'e halla#a en 1ondi1ione' :ara la
1harla7
!LN$e 'i e' F'ta la :ri(era 0e- I$e 0en%o a CretaM !1o(en-2777 (/ntorn2
lo' oGo' y (ir2 a lo leGo' el (onte Ida I$e 'e e'9$(a#a a :o:a+!7 No, no e' la
:ri(era 0e-7 /n 18)D, yo ya era ho(#re (ad$ro7 Tena el #i%ote y lo'
1a#ello' 1on el 1olor 0erdadero, ne%ro' 1o(o ala de 1$er0o7 Ira :or lo' treinta
y do' a=o' de edad y 1$ando ha#a e(:inado el 1odo, (i' tra%adera'
e(:e-a#an :or de0orar lo' entre(e'e' y a1a#a#an :or inGerir el :lato7 S, ', lo
:a'a#a 1o(o el rat2n dentro del I$e'o7 5ero de re:ente el dia#lo h$#o de
(eter la 1$1hara y he aI$ I$e e'talla otra re0ol$1i2n en Creta7
R!/n aI$el tie(:o, yo era #$honero7 3e1orra la Ea1edonia yendo de
$na aldea a otra y 0enda 1o'illa' (en$da'7 /n l$%ar de dinero, a1e:ta#a
I$e'o', lana, (ante1a, 1oneGo', (a-H 0ol0a a 0enderlo' y 'a1a#a do#le
%anan1ia7 Al lle%ar la no1he, yo 'a#a en I$F 1a'a a1o%er(e, 9$era el I$e 9$ere
el l$%ar donde :ara#a7 /n toda aldea eCi'te al%$na 0i$da 1o(:a'i0a JI$e Dio'
la #endi%aK, a I$ien le da#a $n 1arrete de hilo, o $n :eine, o $na :a=oleta,
?<
ne%ra a 1a$'a del di9$nto, y (e a1o'ta#a 1on ella7 JNo (e re'$lta#a 1aroK
R!/n 0erdad, :atr2n, no 'ala 1ara la #$ena 0ida7 5ero he aI$ I$e, 1o(o
te de1a, el dia#lo a'o(a y Creta e(:$=a de n$e0o el 9$'il7 UJ5$ahK JEaldita
'$erteKR, (e diGe7 ULNo a1a#arO :or deGarno' en :a-, a la :o'tre, e'a CretaMR
/1ho a $n lado 1arrete' y :eine', to(o $n 9$'il, (e in1or:oro a lo' re#elde' y
Jen (ar1ha ha1ia CretaK
Zor#a 1all27 5a'O#a(o' en e'e (o(ento a lo lar%o de $na en'enada
redonda, areno'a, tranI$ila7 Aa' ola' 'e (o0an '$a0e(ente, 'in ro(:er, y
deGando '2lo $na e':$(a li0iana en la :laya7 Aa' n$#e' 'e ha#an di':er'ado,
#rilla#a el 'ol y la re1ia Creta 'onrea, a:a1i#le7
Zor#a 0ol0i2 el ro'tro ha1ia ( 1on $na (irada #$rlona7
!5or 1ierto I$e te i(a%ina', :atr2n, I$e ahora (e (eterF en el 1$ento de
la' 1a#e-a' t$r1a' I$e 1ortF y de la' oreGa' I$e :$'e en al1ohol, 1o(o '$ele
ha1er'e en Creta777 JNo dirF nada de e'oK Ee 9a'tidia y (e a0er%Wen-a7 LDe
d2nde '$r%irO e'e i(:$l'o ra#io'o, (e lo :re%$nto ahora 1on lo' 'e'o' $n
:o1o (O' a'entado', de d2nde '$r%irO e'e i(:$l'o I$e no' lle0a a arroGarno'
1ontra otro ho(#re, I$e no no' 1a$'2 da=o al%$no, :ara (orderlo, 1ortarle la
nari-, arran1arle la oreGa y de'tri:arlo, al (i'(o tie(:o I$e in0o1a(o' la
ay$da de Dio'M L5or ay$da entende(o' I$e Pl ta(#iFn 'e :on%a a n$e'tro
lado y 1orte nari1e' y oreGa' y a#ra 0ientre' en 1analM
R!5ero en aI$ella F:o1a, ya lo 0e', (e her0a la 'an%re, L12(o, enton1e',
detener(e a 1on'iderar e'te a'$ntoM 5ara I$e $no :ien'e G$'ta y
honrada(ente, e' (ene'ter la 1al(a, la edad y la 1aren1ia de diente'7 C$ando
te 9altan lo' diente', 9O1il e' de1ir. UJN$F 0er%Wen-a, ($1ha1ho', no (ordOi'KR
5ero 1$ando aTn tiene' treinta y do' diente' 9$erte'777 /l ho(#re e' $na 9iera,
1$ando Go0en7 JS, :atr2n, $n ani(al 1arni1ero, de0orador de ho(#re'K
Eene2 la 1a#e-a7
?1
!Se 1o(e ta(#iFn a lo' 1arnero', a la' %allina', a lo' 1erdo', :ero 'i no
de0ora ho(#re', no, no le I$eda 'ati'9e1ho el a:etito7
S a%re%2, a:la'tando la 1olilla en el :latito de '$ ta-a de 1a9F.
!No, no le I$eda 'ati'9e1ho el a:etito7 LN$F di1e' tT de e'o,
'a:ient'i(oM
S 'in e':erar re':$e'ta.
!LN$F :odra' de1ir tTM !diGo, 1o(o 'i (e 'o:e'ara 1on la (irada!7 A lo
I$e entiendo, t$ 'e=ora n$n1a 'inti2 ha(#re, n$n1a (at2 a nadie, n$n1a ro#2,
n$n1a 1o(eti2 ad$lterio, LI$F :$ede' 'a#er, :$e', del ($ndoM Se'o' de
ino1ente, 1arne I$e no 'a#e del 'ol777 !($r($r2 1on e0idente de'dFn7
S yo 'ent 0er%Wen-a :en'ando en (i' (ano' deli1ada', en (i ro'tro
:Olido y en (i 0ida 'in 'al:i1ad$ra' de 'an%re y lodo7
!JSeaK !diGo Zor#a :a'ando la :e'ada (ano 'o#re la (e'a 1o(o I$ien
#orra 1on $na e':onGa!7 JSeaK Sin e(#ar%o, $na 'ola 1o'a I$erra :re%$ntarte7
TT ha' hoGeado ($1ho' li#ro', I$i-O' lo 'e:a'777
!5re%$nta, Zor#a, Lde I$F 'e trataM
!O1$rre aI$ $na 1o'a (ila%ro'a :atr2n777 Qn 1$rio'o (ila%ro, I$e (e
de'1on1ierta7 5orI$e todo e'o, 1anallada', ra:i=a', (atan-a', I$e 1o(eti(o'
no'otro', lo' re#elde', a1a#2 :or traer al :rn1i:e Vor%e a Creta, e' de1ir Jla
li#ertadK
Ee (ir2 a#riendo ($1ho lo' oGo', 1on e't$:or7
!JP'e e' el (i'terio !($r($r2!, $n hondo (i'terioK A' :$e', :ara I$e
haya li#ertad en el ($ndo, Le' ne1e'ario I$e haya ta(#iFn tanto' a'e'inato',
tanta' 1anallada'M 5orI$e 'i (e diera :or :onerte a la 0i'ta todo 1$anto he(o'
he1ho en (ateria de atro1idade' y 1r(ene', 'e te :ondran de :$nta lo' :elo'7
S, 'in e(#ar%o, el re'$ltado de aI$ello, L1$Ol 9$eM J5$e' la li#ertadK /n l$%ar
de 1on'$(irno' 1on $n rayo del 1ielo, Dio' no' 1on1ede la li#ertad7 JSo no lo
?;
entiendoK
Ee (ir2 1o(o :idiendo 'o1orro7 Co(:renda'e I$e aI$el :ro#le(a lo
ha#a tort$rado 'in hallarle eC:li1a1i2n7
!LTT lo entiende', :atr2nM !:re%$nt2 1on tono an%$'tio'o7
LCo(:render I$FM LDe1irle I$FM O #ien I$e lo I$e lla(a(o' Dio' no
eCi'te, o #ien I$e lo I$e lla(a(o' 1r(ene' y atro1idade' 'on i(:re'1indi#le'
en el 1o(#ate :ara la li#era1i2n del ($ndo7
/'9or1F(e en dar, :ara Zor#a, 1on $na eC:re'i2n (O' 'en1illa7
!LC2(o %er(ina $na :lanta y da 9lore' en el e'tiFr1ol y en la
in($ndi1iaM De#e' de1irte, Zor#a, I$e el e'tiFr1ol y la in($ndi1ia 'on el
ho(#re, y la 9lor, la li#ertad7
!L5ero la 'e(illaM !diGo Zor#a dando $n :$=eta-o en la (e'a!7 5ara I$e
na-1a $na 9lor e' ne1e'aria la 'e(illa7 LN$iFn 'e(#r2 e'a 'e(illa en n$e'tra'
'$1ia' entra=a'M LS :or I$F la 'e(illa no %er(ina y da 9lore' en $n 1a(:o de
#ondad y de honrade-M L5or I$F reI$iere 'an%re e in($ndi1ia'M
Sa1$d la 1a#e-a7
!No lo 'F !diGe7
!LN$iFn lo 'a#eM
!Nadie7
!5$e' enton1e' !%rit2 Zor#a 1on de'e':erado a1ento, e1hando en torno
(irada' 'al0aGe'!, L:ara I$F #ar1o', y (OI$ina', y 1$ello' :o'ti-o'M
Do' o tre' :a'aGero' (altratado' :or el (ar y I$e #e#an 1a9F en la (e'a
1er1ana, 'e reani(aron 'o':e1hando la in(inen1ia de $na di':$ta y :re'taron
odo7
/'o de'a%rad2 a Zor#a7 &aG2 la 0o-.
!DeGF(o'lo !diGo!7 C$ando (edito en ello (e dan %ana' de ro(:er lo
I$e ten%a a (ano, $na 'illa, $na lO(:ara o (i :ro:ia 1a#e-a 1ontra la :ared7
??
LS 1on e'oM LN$F 1on'e%$iraM JA' (e lle0e el dia#loK Tendra I$e :a%ar lo
roto o ir a I$e el 9ar(a1F$ti1o (e 0ende la 1a#e-a7 S 'i Dio' eCi'te, Joh,
enton1e', :eor I$e :eor. 9a'tidiado' e'ta(o'K 5orI$e 'in d$da Pl (e e'tarO
(irando de'de lo alto del 1ielo, riFndo'e a 1ar1aGada'7
Sa1$di2 la (ano #r$'1a(ente 1o(o :ara e':antar $na (o'1a i(:ort$na7
!J/n 9inK !diGo 1on enoGo!, lo I$e I$era de1irte e' e'to. 1$ando la
e(#ar1a1i2n re%ia lle%2 toda e(:a0e'ada y 1o(en-aron lo' 1a=ona-o' de
'al$do y el 5rn1i:e :$'o '$ :lanta en el '$elo de Creta777 LN$n1a 0i'te a $n
:$e#lo entero 'T#ita(ente enloI$e1ido :or la 0i'i2n de '$ li#ertadM LNoM JOh,
enton1e', :o#re a(o (o, 1ie%o na1i'te y 1ie%o (orirO'K So, a$n 1$ando
0i0iera (il a=o', a$n 1$ando no I$ede de ( 'ino $n #o1adito de 1arne
0i0iente, e'o I$e he 0i'to aI$el da no :odrF ol0idarlo7 S 'i a 1ada ho(#re le
9$era dado el ele%ir $n 5ara'o a '$ %$'to en el 1ielo, I$e e' lo I$e hara 9alta,
lo I$e yo lla(o 0erdadero 5ara'o, :$e' #ien, yo le dira a Dio'. Se=or, I$e (i
5ara'o 'ea $na Creta e(:a0e'ada de (irto' y :a#ellone' y I$e d$re 'i%lo' el
(in$to en I$e el :rn1i:e Vor%e holl2 el '$elo de Creta7 Con e'o (e #a'ta7
Call2 otra 0e- Zor#a7 A9il2 el #i%ote, llen2 ha'ta el #orde $n 0a'o de
a%$a helada y la #e#i2 de $n 'or#o7
!LN$F o1$rri2 en Creta, Zor#aM JC$Fnta(eK
!No 0a(o' a :onerno' en di'1$r'o' !(e 1onte't2 9a'tidiado!7 BieGo, lo
I$e yo te di%o e' I$e e'te ($ndo e' $n (i'terio y el ho(#re nada (O' I$e $n
#r$to7
R!Qn 0erdadero #r$to y $n dio'7 Qn 1o1hino re#elde, lle%ado 1on(i%o de
Ea1edonia, Sor%a lo lla(O#a(o', $n ti:o di%no de la hor1a, $n in9e1to 1erdo,
:$e' #ien, llora#a UL5or I$F llora', 1ondenado Sor%aMR, le diGe, y yo ta(#iFn
llora#a a lO%ri(a 0i0a7 UL5or I$F llora', 'o (arranoMR S he aI$ I$e 'e arroGa
en (i' #ra-o', 'ollo-ando 1o(o $n ni=o7 S en'e%$ida, el %rand'i(o a0ariento
?6
'a1a la #ol'a, 0$el1a 'o#re la' rodilla' la' (oneda' de oro 'aI$eada' a lo'
t$r1o' y la' arroGa al aire a (ano' llena'7 LCo(:rende', :atr2nM J/'o e' la
li#ertadK
Ae0antF(e, '$# al :$ente :ara I$e (e a-otara el O':ero 'o:lo (arino y
(editF.
U/'o e' la li#ertad7 Tener $na :a'i2n, a(ontonar (oneda' de oro, y
re:entina(ente do(inar la :a'i2n y arroGar el te'oro a todo' lo' 0iento'7
Ai#erar'e de $na :a'i2n :ara 'o(eter'e a otra, (O' no#le7 5ero, Lno e' F'ta,
ta(#iFn, $na 9or(a de e'1la0it$dM L&rindar'e en ara' de $na idea, de la ra-a,
de Dio'M LO e' I$e 1$anto (O' alto 'e halle el a(o (O' 'e alar%a la 1$erda de
n$e'tra e'1la0it$dM 5odre(o' a' hol%arno' y reto-ar en $na' arena' (O'
a(:lia' y (orir 'in ha#er hallado el eCtre(o de la 1$erda7 LA1a'o 'era e'o lo
I$e lla(a(o' li#ertadMR
Al 1aer la tarde lle%a(o' a la ri#era areno'a7 Qna arena #lan1a, ($y 9inaH
la$rele' ro'a' toda0a en 9lor, hi%$era', al%arro#o', y, (O' allO, a die'tra, $na
1olinita #aGa y %ri', 'e(eGante a $n ro'tro de ($Ger a1o'tada7 S :or de#aGo de
la #ar#illa, en el 1$ello 1orran la' 0ena' :arda' del li%nito7
So:la#a el 0iento de oto=o de'%arrando la' n$#e' I$e :a'a#an lenta' y
'$a0i-a#an la a':ere-a de la tierra 1on la 'o(#ra I$e :roye1ta#an7 Otra'
n$#e' '$#an del hori-onte, a(ena-adora'7 /l 'ol 'e 1$#ra y de'1$#ra a rato'
y la 9a- de la tierra 'e a1lara#a o 'e o'1$re1a 1o(o $n ro'tro 0i0o y t$r#ado7
Ee det$0e $n in'tante en la :laya :ara (irar en torno7 Aa 'anta 'oledad
'e eCtenda ante (, tri'te, 9a'1inadora, 1o(o el de'ierto7 /l :oe(a #Tdi1o 'e
al-2 del '$elo y 'e in9iltr2 ha'ta lo hondo de (i al(a7 ULC$Ondo, :$e', (e
retirarF al 9in a la 'oledad, 'olo, 'in 1o(:a=ero', 'in ale%ra' ni tri'te-a',
a1o(:a=ado 'ola(ente de la 'anta 1ertid$(#re de I$e todo no e' (O' I$e
'$e=oM LC$Ondo, 1on (i' andraGo' !'in de'eo'!, (e retirarF 9eli- a la
?
(onta=aM LC$Ondo, 0iendo (i 1$er:o red$1ido '2lo a en9er(edad y 1ri(en,
0eGe- y ($erte !li#re, 'in te(or, lleno de re%o1iGo!, (e retirarF a la 'el0aM
LC$OndoM LC$OndoM LC$OndoMR
Zor#a 1on el 'ant$ri #aGo el #ra-o 'e a:roCi(2, 0a1ilante aTn en '$ andar7
!JAll e'tO, el li%nitoK !diGe :or di'i($lar (i e(o1i2n7 S tend el #ra-o
ha1ia la 1olina 1on 9or(a de ro'tro 9e(enino7
5ero Zor#a 9r$n1i2 la' 1eGa' 'in (o0er'e.
!EO' tarde, no e' ahora el (o(ento, :atr2n !diGo!7 Ante' tiene I$e
detener '$ 0ai0Fn la tierra7 Se ($e0e toda0a, JoGalO el dia#lo 'e la lle0eK, 'e
($e0e, la ($y -orra, 1o(o el :$ente de $n #ar1o7 Baya(o' :ronto al :$e#lo7
S a' di1iendo, 'e (ar1h2 a -an1ada' re'$elta', e'9or-Ondo'e :or deGar en
'al0o el #$en :are1er7
Do' 1hiI$illo' de'1al-o', #ron1eado' 1o(o 1a(:e'inito' e%i:1io', 'e no'
a1er1aron :ara 1ar%ar 1on la' 0aliGa'7 Qn ad$anero %ordo de oGo' a-$le'
9$(a#a $n nar%$ile en la #arra1a I$e ha1a la' 0e1e' de ad$ana7 No' e1h2 $na
(irada o#li1$a, la de'li-2 l$e%o ne%li%ente(ente ha1ia la' 0aliGa' y (o0i2'e
$n tanto en la 'illa 1o(o 'i e't$0iera :or le0antar'e de ella7 5ero no le al1an-2
el Oni(o :ara tanto7 S2lo al-2 lenta(ente el t$#o del nar%$ile.
!JSed #ien0enido'K !no' diGo, 'o=oliento7
Qno de lo' 1hi1$elo' 'e (e a1er127 4$i=2 lo' oGo' ne%ro' 1o(o oli0a'7
!JNo e' 1reten'eK !diGo %$a'2n!7 JQn :a1horr$do, 0a(o'K
!LA1a'o lo' 1reten'e' no 'on :a1horr$do'M
!Ao 'on777 lo 'on777 :ero de otra (anera777
!LN$eda leGo' el :$e#loM
!JNo, I$FK JA tiro de 9$'ilK Eira, ah, :a'ando lo' h$erto', en la #arran1a7
Aindo :$e#lo, :atr2n7 Tierra de Va$Ga. hay al%arro#a, G$da', %ar#an-o', a1eite,
0ino7 S allO, en la arena, 'alen 1oho(#ro', to(ate', #erenGena', la' (O' :re1o@
?D
1e' 'anda' de Creta7 /l 0iento de Z9ri1a e' el I$e la' hin1ha, :atr2n7 Si :a'a'
de no1he :or la h$erta, la' oye' I$e 1r$Gen J1rrK J1rrK y I$e 1re1en7
Zor#a i#a delante7 Toda0a 1on (areo', e'1$:a a (en$do7
!JZni(o, Zor#aK !le %ritF! J/'ta(o' 9$era de :eli%ro, no ten%a' (iedoK
Ca(inO#a(o' 1on :a'o rO:ido7 Aa tierra e'ta#a (e-1lada 1on arena y
1on1hilla'7 De 1$ando en 1$ando 0ea(o' al%Tn taray, $na hi%$era 'il0e'tre,
$na (ata de G$n1o', $na' (olana' a(ar%a'7 /l tie(:o 'e :ona :e'ado7 Aa'
n$#e' e'ta#an 1ada 0e- (O' #aGa'H el 0iento 1al(a#a7
5a'a(o' :or G$nto a $na %ran hi%$era de tron1o #i9$r1ado, retor1ido, I$e
1o(en-a#a a ah$e1ar'e de 0eGe-7 Qno de lo' ($1ha1ho' 'e det$0o7 Eo0iendo
el (ent2n (e 'e=al2 al 0ieGo Or#ol7
!Aa hi%$era de la Se=orita !diGo7
Ee 'o#re'altF7 /n e'ta tierra de Creta, 1ada :iedra, 1ada Or#ol, tiene '$
trO%i1a hi'toria7
!LDe la Se=oritaM L5or I$F a'M
!/n tie(:o' de (i a#$elo, la hiGa de $n nota#le del :$e#lo 'e ena(or2 de
$n Go0en :a'tor7 5ero el :adre no 1on'entaH la ni=a llora#a, 1la(a#a,
'$:li1a#a, 'in I$e el 0ieGo 1a(#iara de 1an1i2n. no I$era7 5$e' o1$rri2 I$e
$na tarde a(#o' G20ene' de'a:are1ieron7 Ao' #$'1aron d$rante $n da, do',
tre', $na 'e(ana7 JNada lo%ra#an 'a#er de ello'K 5ero 1o(en-aron a heder.
enton1e', yendo ha1ia el l$%ar I$e a:e'ta#a dieron 1on ello' al :ie de e'ta
hi%$era, :odrido' y a#ra-ado'7 LCo(:rende'M Ao' en1ontraron :or el hedor7
/l 1hi1o 'e e1h2 a rer7 Oa'e el r$(or del :$e#lo7 Al%$no' :erro'
ladraron, al%$na' ($Gere' 1hilla#an, lo' %allo' an$n1ia#an 1on '$ 1anto I$e
e'ta#a :or 1a(#iar el tie(:o7 /n el aire 9lota#a el olor del or$Go de $0a' I$e
eChala#an la' 1aldera' donde 'e de'tila#a el raki7
!JAh e'tO el :$e#loK !%ritaron lo' 1hi1o' e1hando a 1orrer7
?*
/n 1$anto do#la(o' la 1olina de arena, el :$e#le1illo 'e no' a:are1i2,
tre:ado al #orde de la #arran1a7 Ca'ita' #aGa' de te1ho' :lano', en1alada',
:e%ada' $na' a otra'7 S 1o(o la' 0entana' a#ierta' eran $na' (an1ha' ne%ra',
:are1an 1rOneo' #lanI$eado', a1$=ado' entre la' :iedra'7
Ee a1erI$F a Zor#a7
!C$ida, Zor#a !le re1o(endF en 0o- #aGa!, de :ortarte 1o(o e' de#ido
1$ando entre(o' en el :$e#lo7 J/' :re1i'o no de':ertar 'o':e1ha', Zor#aK
5ortF(ono' 1o(o :er'ona' 'eria'. yo, el d$e=oH tT, el 1a:ata-7 Ao' 1reten'e',
ha' de 'a#erlo, no ad(iten #ro(a'7 /n 1$anto te e1han la (irada en1i(a, al
:$nto notan :or d2nde 9laI$ea' y te :onen $n (ote, y l$e%o no hallarO' (odo
al%$no de li#rarte del (i'(o7 TendrO' I$e 'e%$ir 1orriendo 1on Fl a 1$e'ta',
1o(o $n 1an al I$e le atan $na 1a1erola al ra#o7
Zor#a 'e to(2 el #i%ote 1on toda la (ano y '$(i2'e en (edita1i2n7
!Oye, :atr2n !(e diGo al 9in!, 'i hay $na 0i$da en el :a%o no tiene' :or
I$F te(er, 'i no la hay777
/n e'e (o(ento, a la entrada del :$e#lo, $na (endi%a 1$#ierta de
andraGo' 'e a1er12 tendiendo la (anoH ate-ada, ($%rienta, 1on $no' :elo'
ne%ro' y d$ro' en el la#io '$:erior7
!J/h, 1o(:adreK !le %rit2 a Zor#a!7 J/h, 1o(:adreK LTiene' tT al(aM
Zor#a 'e det$0o7
!S, la ten%o !1onte't2 1on toda 'e%$ridad7
!/nton1e', da(e 1in1o dra1(a'7
Zor#a eCtraGo del #ol'illo $na 1artera de 1$ero ($y aGada7
!JTo(aK !le diGo7
S $na 'onri'a #orr2 la a(ar%$ra I$e toda0a a:are1a en '$' la#io'7
!5or lo I$e 0eo !1o(ent2!, la' 1o'a' no e'tOn 1ara' a1O. 1in1o dra1(a'
el al(a7
?8
Ao' 1ane' de la aldea 'e arroGaron 1ontra no'otro', la' ($Gere' 'e
a'o(aron a la' a-otea', lo' ni=o' no' 'i%$ieron 1hillando7 Al%$no' i(ita#an el
ladrido de lo' :erro', otro' la' #o1ina' de a$to', otro' 'e no' adelanta#an
(irOndono' 1on oGa-o' eCta'iado'7
Ale%a(o' a la :la-a del :$e#lo. do' in(en'o' Ola(o' #lan1o', rodeado'
de tron1o' %ro'era(ente 1ortado' a e'1$adra, 'er0an de a'iento'H en 9rente, el
1a9F 1on la a(:lia ($e'tra de'1olorida. UCa9F@Carni1era +l 1udorR)
!LDe I$F te re', :atr2nM !(e :re%$nt2 Zor#a7
5ero no (e dieron tie(:o :ara 1onte'tarle7 De la :$erta del 1a9F@
1arni1era '$r%ieron 1in1o o 'ei' 1olo'o', de #ra%a' a-$l o'1$ro y 9aGa roGa7
!J&ien0enido', a(i%o'K !eC1la(aron!7 Ten%an la #ondad de entrar a
#e#er $n raki7 Toda0a e'tO 1aliente, re1iFn 'alido de la 1aldera7
Zor#a 1ha'I$e2 la len%$a.
!LN$F te :are1e, :atr2nM
Ee (ir2, %$i=ando el oGo.
!L&e#e(o' $noM
&e#i(o' $no, I$e no' I$e(2 la' entra=a'7 /l 1a9etero@1arni1ero, $n 0ieGo
9orta1h2n, #ien 1on'er0ado y O%il, no' traGo 'illa'7
So :re%$ntF d2nde :odra(o' hallar aloGa(iento7
!Bean a madame Horten'ia !%rit2 al%$ien7
!LQna 9ran1e'aM !diGe 'or:rendido7
!JBaya $no a 'a#er de d2nde 0ieneK A0ent$ra', la' :a'2 a (ontone'7
De':$F' de 'ortear (il e'1ollo', 'e I$ed2 en%an1hada en el Tlti(o, e'te
:$e#lo, y aI$ ha :$e'to $n (e'2n7
!JBende ta(#iFn 1on9ite'K !eC1la(2 $n ni=o7
!JSe :one harina y 'e :intarraGeaK !1hill2 otro!7 Ale0a $na 1inta en el
1$ello777 ta(#iFn tiene $n loro7
?)
!LBi$daM !:re%$nt2 Zor#a!7 L/' 0i$daM
Nadie re':ondi27
!LBi$daM !0ol0i2 a :re%$ntar, rela(iFndo'e7
/l 1a9etero 'e to(2 la e':e'a #ar#a 1eni1ienta7
!LN$F (O' da e'o, a(i%oM LN$FM 5$e' di%a(o' I$e e' 0i$da de ($1ho'7
LCo(:rende'M
!Co(:rendo !1onte't2 Zor#a, re#o'ante de e':eran-a'7
!5$ede I$e te deGe 0i$do a ti7
!JTen 1$idado, a(i%oK !%rit2 $n 0ieGo y todo' 'e rieron a 1ar1aGada'7
/l 1a9etero 0ol0i2 1on $na #andeGa en la I$e traa lo I$e no' #rinda#a.
:an de 1e#ada, I$e'o de 1a#ra, :era'7
!JBa(o'K DeGen en :a- a e'ta %ente7 JAI$ no hay madame I$e 0al%aK
So lo' aloGarF7
!Se 0endrOn a (i 1a'a, Kondo(anolio !diGo el 0ieGo!7 No ten%o hiGo', la
1a'a e' %rande, 'o#ra l$%ar7
!5erdone, to Ana%no'ti !%rit2 el 1a9etero in1linOndo'e ha1ia el odo del
0ieGo!7 So lo he di1ho ante'7
!5$e' I$Fdate tT 1on $no !diGo el 0ieGo Ana%no'ti!H yo (e lle0arF al
0ieGo7
!LN$F 0ieGoM !diGo Zor#a :i1ado en lo 0i0o7
!No'otro' no no' 'e:ara(o' !diGe, indi1Ondole 1on $n ade(On a Zor#a
I$e no 'e irritara!7 No no' 'e:arare(o'7 Ire(o' a 0er a madame Horten'ia7
!JSed #ien0enido'K JSed #ien0enido'K
Qna ($Ger1illa (en$da, re1hon1ha, re%ordeta, de 1a#ello de'1olorido,
1o(o he#ra' de lino, a:are1i2 entre lo' Ola(o' 1ontoneOndo'e 1on la' :ierna'
6<
t$erta', tendido' lo' #ra-o'7
Qn l$nar eri-ado de 1erda' :or1ina' le adorna#a la #ar#illa7 Ale0a#a 1inta
de ter1io:elo roGo en torno del 1$ello y la' a%o'tada' (eGilla' enye'ada' 1on
:ol0o' (al0a7 Qn (e1hon1ito re#elde #rin1O#ale en la 9rente, dOndole 1ierto
:are1ido 1on Sara &ernhardt, an1iana, en +l Aguilucho)
!JHe tenido %ran :la1er en 1ono1erla, madame Horten'iaK !1onte'tF yo
di':oniFndo(e a #e'arle la (ano, i(:$l'ado :or re:entino #$en h$(or7
Aa 0ida 'e (e :re'ent2 de :ronto 1o(o $n 1$ento, 1o(o $na 1o(edia de
Shake':eare, /a Tempestad) A1a#O#a(o' de de'e(#ar1ar, e(:a:ado' tra' el
'$:$e'to na$9ra%io7 /'tO#a(o' eC:lorando la ri#era 'or:rendente y 'al$dando
1on toda 1ere(onia a lo' ha#itante' del l$%ar7 /'ta do=a Horten'ia 'e (e
antoGa#a la reina de la i'la, al%o a' 1o(o $na 9o1a r$#ia y l$1iente I$e h$#iera
0enido a en1allar, (edio :odrida, en e'ta' :laya'7 DetrO' de ella, 1on '$'
(Tlti:le' 1a#e-a' 1ra'a', :el$da' y :let2ri1a' de #$en h$(or, Cali#On el
:$e#lo, I$e la (ira 1on or%$llo y de':re1io7
Zor#a, el :rn1i:e di'9ra-ado, la 1onte(:la ta(#iFn 1on oGo' ($y
a#ierto', 1o(o a anti%$a 1o(:a=era, 0ieGa 9ra%ata I$e ha#a 1o(#atido en
leGano' (are', a 0e1e' 0i1torio'a, a 0e1e' 0en1ida, 1on la' tronera' h$ndida',
roto' lo' (O'tile', de'%arrado el 0ela(en, y I$e ahora, '$r1ada de 9i'$ra' I$e
1ala9atea#a 1on 1re(a' y :ol0o', 'e ha#a a1o%ido a e'ta 1o'ta y e':era#a7 Sin
d$da, lo e':era#a a Zor#a, el 1a:itOn de la' (il 1i1atri1e'7 S era $n :la1er :ara
( el 0er 12(o 'e en1ontra#an de n$e0o a(#o' 1o(ediante' en e'ta de1ora@
1i2n 1reten'e, 'en1illa(ente (ontada y :intada 1on #ro1ha %orda7
!Do' 1a(a', madame Horten'ia !diGe in1linOndo(e ante la 0ieGa
1o(ediante de a(or!7 Do' 1a(a' 'in 1hin1he'777
!JNo hay 1hin1he', no, no hay 1hin1he'K !eC1la(2 e1hOndo(e $na
(irada :ro0o1ati0a7
61
!JAa' hayK JAa' hayK !%ritaron entre ri'a' la' #o1a' de Cali#On7
!JNo la' hayK JNo la' hayK !in'i'ta ella %ol:eando la' :iedra' 1on el
re%ordete :ie1e1illo, en0$elto en %r$e'a (edia 1ele'te7 Cal-a#a %a'tado'
e'1ar:ine', adornado' 1on $n n$dito ($y :$lido de 'eda7
!JH$K JH$K J/l de(onio 'ea 1onti%o, U:ri(a donnaRK !#$rl2'e Cali#On7
5ero do=a Horten'ia 'e (ar1ha#a ya, ($y di%na(ente, (o'trOndono' el
1a(ino7 Ola a :ol0o' y Ga#2n #arato'7
Zor#a la 'e%$a de0orOndola 1on la (irada7
!Oye, :atr2n, (ira e'o !(e 1on9i2!7 JC2(o 'e (enea la -orra. U:la9R,
U:la9R, lo (i'(o I$e e'a' o0eGa' I$e tienen de :$ra %ra'a el ra#oK
Cayeron do' o tre' %ota' %orda'H el 1ielo 'e 1$#ri27 Al%$no' relO(:a%o'
a-$le' taGearon la (onta=a7 Qna' ni=a', :rote%ida' :or la' 1a:ita' #lan1a' de
:iel de 1a#ra, traan de re%re'o, a:re'$rada(ente, la 1a#rilla y el 1ordero de la
9a(ilia7 Aa' ($Gere', en 1$1lilla' ante el ho%ar, en1endan la l$(#re de la
no1he7
Zor#a (orda ner0io'o el #i%ote 'in deGar de (irar la %r$:a
te(#leI$eante de la da(a7
!JH$(K !($r($r2 '$':irando!7 JDe(onio 1on la 0idaK JNo :ara de
tenderno' la-o', la t$nantonaK
6;
6?
III
Aa' I$e otrora 9$eron 1a'eta' de #a=o, $nida' $na' a otra', 9or(a#an ahora el
al#er%$e de :ro:iedad de do=a Horten'ia7 Aa :ri(era 1a'eta era la tienda7
Ha#a all 1on9ite', 1i%arrillo', 1a1ah$ete', (e1ha' :ara lO(:ara, al9a#eto',
1irio' y #enG$7 C$atro 1a'eta' (O', en 9ila, 'er0an de dor(itorio'7 DetrO', en
el :atio, e'ta#an la 1o1ina, el la0adero, el %allinero y la 1oneGera7 /n torno,
:lantado' en la 9ina arena, %r$:o' de 1a=a' de India' e hi%$era' 1h$(#a'7
Todo el 1onG$nto ola a (ar, a e'tiFr1ol y a orine'7 5ero de tanto en tanto,
1$ando :a'a#a do=a Horten'ia, el aire 0aria#a de olor, 1o(o 'i h$#ieran
0ol1ado ante 0$e'tra' nari1e' la Go9aina de $n :el$I$ero7
/n 1$anto e't$0ieron a:rontada' la' 1a(a' no' a1o'ta(o' y dor(i(o' de
$n tir2n ha'ta la (a=ana7 No re1$erdo 1on I$F 'o=FH :ero al le0antar(e (e
halla#a tan li0iano y #ien di':$e'to 1o(o re1iFn 'alido de $n #a=o en el (ar7
/ra do(in%oH lo' o#rero' ha#an de 0enir al da 'i%$iente de la' aldea'
1er1ana' :ara ini1iar lo' tra#aGo' en la (ina7 N$edO#a(e, :$e', 'o#rado
tie(:o :ara dar $na' 0$elta' y a0eri%$ar en I$F ri#era' (e ha#a arroGado la
'$erte7 A'o(a#a a:ena' el al#a 1$ando 'al7 DeGF atrO' a lo' h$erto', re1orr la
orilla del (ar, tra#ando rO:ida rela1i2n 1on el a%$a, la tierra, el aire de la
re%i2n, re1o%iendo :lanta' 'il0e'tre', de tal (odo, I$e lle0a#a la' :al(a'
:er9$(ada' 1on aGedrea, 'al0ia y (enta7
S$#(e a $na alt$ra y (irF en torno7 Qn :ai'aGe a$'tero de %ranito y de
66
1ali-a ($y d$ra, 1on al%arro#o' o'1$ro', oli0o' ar%entado', hi%$era' y 0i=a'7
/n la' hondonada', al a#ri%o, h$erto' de naranGo', li(onero' y n':ero'H 1er1a
de la orilla, la' h$erta'7 Al '$r, el (ar irritado aTn, in(en'o, 1$ya' a%$a'
r$%iente', 0iniendo de la' 1o'ta' a9ri1ana', 'e arroGa#an 1ontra Creta y la
roan7 E$y 1er1a, $n i'lote #aGo, areno'o, a:are1a :intado de ro'a 0ir%inal :or
lo' :ri(ero' rayo' 'olare'7
/'te :ai'aGe 1reten'e 'e a'e(eGa#a, :en'F enton1e', a la #$ena :ro'a. #ien
1in1elada, 'o#ria, eCenta de '$:er9l$a' riI$e-a', :otente y 1ontenida7
/C:re'a#a lo e'en1ial 1on lo' (O' 'en1illo' (edio'7 No 'e 1han1ea#a,
ne%O#a'e a todo arti9i1io7 De1a 1$anto ha#a de de1ir, 1on 0iril a$'teridad7
5ero entre la' lnea' 'e0era' 'e ad0ertan $na 'en'i#ilidad y $na tern$ra
i(:re0i'ta'H en la' hondonada', lo' li(onero' y lo' naranGo' e(#al'a(a#an el
aire, y, (O' allO, del in9inito (ar e(ana#a ina%ota#le :oe'a7
UCretaR, ($r($rF, UCreta777R, y lata(e el 1ora-2n7
&aGF de la 1olina y 'e%$ :or el #orde del a%$a7 Qna' (o-a' :artera'
a:are1ieron 1on '$' :a=oleta' al#a' 1o(o nie0e, alta' #ota' a(arilla', 'aya'
re1o%ida'H #an'e a (i'a, al (ona'terio I$e 'e 0ea allO a la di'tan1ia,
de'l$(#rante de #lan1$ra, a la orilla del (ar7
Ee det$0e7 /n 1$anto ad0irtieron (i :re'en1ia 1e'aron la' ri'a'7 A la
0i'ta de $n eCtranGero, n$#l2'e h$ra=a la eC:re'i2n de '$' ro'tro'7 De lo' :ie'
a la 1a#e-a, el 1$er:o adI$iri2 de9en'i0a ten'i2n y lo' dedo' 'e 1ontraGeron
ner0io'o' en lo' 1or:i=o' 1errado'7 Alar(O#a'ele' la 'an%re7 /n toda' e'ta'
1o'ta' 1reten'e', 9rontera' de Z9ri1a, d$rante 'i%lo', en 'or:re'i0a' 1orrera',
lo' 1or'ario' 0inieron en #$'1a de o0eGa', de ($Gere', de ni=o'7 Ao' ata#an
1on '$' 9aGa' roGa', lo' arroGa#an en la 1ala y le0a#an an1la' :ara :onerlo'
l$e%o en 0enta en lo' (er1ado' de Ar%el, de AleGandra, de &eir$t7 D$rante
'i%lo', en e'ta ri#era 9e'toneada de tren-a' ne%ra', el (ar re'on2 1on 1la(ore'
6
de'e':erado'7 Eira#a yo 12(o i#an a1er1Ondo'e la' (o-a' h$ra=a', ($y
G$nta' $na' a otra', 9or(ando in9ranI$ea#le #arrera7 Eo0i(iento' 'e%$ro', in@
di':en'a#le' en F:o1a' :a'ada', I$e rena1an hoy al rit(o de $na ne1e'idad
de'a:are1ida7
5ero 1$ando la' G20ene' lle%aron ante (, a:artF(e ($y tranI$ila(ente,
'onriFndole'7 S al in'tante, 1$al 'i 1o(:rendieran de :ronto I$e de'de ha1e
'i%lo' no eCi'te ya el te(ido rie'%o, de':ierta' re:entina(ente en n$e'tra
F:o1a 'e%$ra, 'e le' il$(inaron la' 1ara', la lnea de #atalla en 9ila 1errada 'e
e':a1i2, y toda' G$nta' (e dieron lo' #$eno' da' 1on 0o- ale%re y l(:ida7 /n
el (i'(o (o(ento, la' 1a(:ana' del leGano (ona'terio, 9eli1e', G$%$etona',
llenaron la at(2'9era 1on '$' G$#ilo'o' lla(ado'7
/l 'ol e'ta#a alto, el 1ielo :$ro7 Ee a%a-a:F entre lo' :e=a'1o', anidado
1o(o $na %a0iota en $na 1on1a0idad de la ro1a, :ara '$(ir(e en la
1onte(:la1i2n del (ar7 Senta el 1$er:o re#o'ante de ener%a', 9re'1o, d21il7
S (i e':rit$, (e1ido :or la' ola', 'e ha1a ola y 'o(eta'e, ta(#iFn, 'in
re'i'ten1ia, al rit(o del (ar7
5ero de :ronto 'ent el 1ora-2n an%$'tiado7 Bo1e' o'1$ra' 1la(a#an en
(, i(:erio'a' y '$:li1ante'7 So 'a#a I$iFn lla(a#a7 No #ien (e I$eda#a a
'ola' $n in'tante, '$#a dentro de ( el 1la(or de e'a' 0o1e', a1on%oGado :or
horri#le' :re'enti(iento' y lo1o' te(ore', enaGenado, e':erando I$e yo lo
li#erara7
Sin :Frdida de tie(:o a#r el UDanteR, el U1o(:a=ero de 0iaGeR, :ara no
or y eCor1i-ar al terri#le de(onio7 Ao hoGea#a, i#a leyendo $n 0er'o aI$, otro
allO, ora $n ter1eto, ora otro, re1ordando 1on ello' el 1anto entero7 De la'
ardiente' :O%ina' '$r%an r$%iendo lo' 1ondenado'7 EO' alto, en el 'e%$ndo
1r1$lo, la' al(a' la'ti(ada' intenta#an e'1alar a#r$:to (onte7 EO' alto aTn,
0a%a#an en :radera' de e'(eralda la' al(a' de lo' #iena0ent$rado',
6D
'e(eGante' a l$(ino'a' l$1iFrna%a'7 I#a y 0ena yo de arri#a a#aGo :or el tre@
(endo edi9i1io del de'tino, a(#$lando a (i' an1ha' :or el in9ierno, :or el
:$r%atorio, :or el :ara'o, 1o(o :or (i 1a'a :ro:ia7 S 0i#ra#a :ade1iendo,
e':era#a la #eatit$d o %o-a#a de ella al a-ar de lo' 0er'o' (ara0illo'o'7
De :ronto, 1errF el UDanteR, diri%iendo la (irada a la leGana7 Qna
%a0iota, 1on el 0ientre a:oyado en $na ola, '$#a y #aGa#a 1on ella, 'a#oreando
9eli- la d$l1e 0ol$:t$o'idad del a#andono7 Qn (o-o de #ron1eado ro'tro
a:are1i2 en la orilla, de'1al-o y 1antando 1an1ione' de a(or7 N$i-O' tena
1on1ien1ia del dolor eC:re'ado en ella', :$e' la 0o- 1o(en-a#a a :onFr'ele
ron1a 1o(o la de $n %allo Go0en7
D$rante a=o', 'i%lo', lo' 0er'o' de UDanteR 'e 1anta#an a' en la :atria
del :oeta7 S 1o(o el 1anto de a(or :re:ara :ara el a(or a (o-o' y (o-a', a'
lo' ardoro'o' 0er'o' 9lorentino' :re:ara#an a lo' e9e#o' italiano' :ara la l$1ha
:or la li#era1i2n7 Todo' ello', de %enera1i2n en %enera1i2n, 1o($l%aron 1on el
al(a del :oeta, 1a(#iando '$ e'1la0it$d en li#ertad7
O $na ri'a detrO' de (7 &aGF de $n #rin1o de la' alt$ra' dante'1a', (e 0ol0 y
:$de 0er I$e all e'ta#a Zor#a, de :ie, riFndo'e 1on toda la 1ara7
!LN$F (anera' 'on F'a', :atr2nM !%rit2!7 Ha1e hora' I$e te #$'1o, 'in
dar 1onti%o7
S 1o(o 0iera I$e yo I$eda#a 'ilen1io'o, in(20il.
!Sa :a'2 la hora del (edioda !eC1la(2!, la %allina e'tO :rontaH 'e
:a'arO de 1o1ida, la :o#re1illa7 L/ntiende'M
!/ntiendoH :ero no ten%o a:etito7
!JN$e no tiene a:etitoK !diGo Zor#a %ol:eOndo'e el ($'lo!7 Si no ha'
1o(ido nada de'de e'ta (a=ana7 /l 1$er:o tiene '$ :ro:ia al(ita, ta(#iFn, ten
6*
1o(:a'i2n de ella7 Dale de 1o(er, :atr2n, dale de 1o(erH e' el #orriI$illo I$e
no' lle0a L'a#e'M Si no lo ali(enta', te deGarO :lantado en lo (eGor del
1a(ino7
De'de ha1a a=o' (eno':re1ia#a yo lo' %o1e' de la %$la, y, de ha#er(e
'ido 12(odo, h$#iera 1o(ido a e'1ondida', 1o(o 'i 1o(etiera $na a11i2n
0er%on-o'a7 5ero :ara e0itar lo' re-on%o' de Zor#a, le diGe.
!&$eno, ya 0oy7
No' diri%i(o' G$nto' al :$e#lo7 Aa' hora' tran'1$rrida' entre lo'
:e=a'1o' de la 1o'ta ha#an :a'ado 1o(o hora' de a(or, en $n relO(:a%o7 So
'enta aTn I$e 'e :o'a#a en ( el aliento ardiente del 9lorentino7
!L/'ta#a' :en'ando en el li%nitoM !:re%$nt2 Zor#a 1on al%$na
0a1ila1i2n7
!L/n I$F otra 1o'a ha#a de :en'arM !le re':ond riendo!7 Ea=ana
1o(en-are(o' lo' tra#aGo'7 Tena I$e 1on1l$ir 1on 1ierto' 1Ol1$lo'7
Zor#a (e (ir2 de reoGo y 1all27 N$e0a(ente 1o(:renda yo I$e (e
e'ta#a 'o:e'ando, 'in 'a#er toda0a lo I$e era de 1reer y lo I$e no lo era7
!LS I$F 'a1a'te de e'o' 1Ol1$lo'M !0ol0i2 a :re%$ntar, adelantOndo'e en
la a0eri%$a1i2n 1on :r$den1ia7
!N$e dentro de tre' (e'e' de#e(o' eCtraer die- tonelada' de li%nito
diaria' :ara 1$#rir lo' %a'to'7
Zor#a 0ol0i2 a (irar(e, a$nI$e e'ta 0e- 1on 1ierta inI$iet$d7 A$e%o al
#re0e rato.
!LS :or I$F de(onio' ha' ido a la orilla del (ar :ara tra-ar 1Ol1$lo'M
5erd2na(e, :atr2n, 'i te interro%o a1er1a de e'toH e' I$e no 1o(:rendo7 So,
1$ando ando a tro(:i1one' 1on lo' nT(ero', I$erra h$ndir(e en $n hoyo
:ara no 0er nada7 Si al-o lo' oGo' y 0eo el (ar, o $n Or#ol, o $na ($Ger, :or
0ieGa I$e 'ea LehM, Ja la :orra 1on todoK Ah 'e 0an 1Ol1$lo' y nT(ero' al
68
dia#lo7 Ae' 'alen ala' en'e%$ida Jy F1hale' $n %al%oK777
!Aa 1$l:a e' t$ya, Zor#a !diGe #$rlOndo(e!7 No tiene' 9$er-a' 1o(o
:ara 1on1entrar el :en'a(iento7
!LA1a'o lo 'F yo, :atr2nM De:ende del (odo de 0er la' 1o'a'7 Hay
o1a'ione' en I$e ha'ta el (i'(o 'a#io Salo(2n777 Eira, $n da :a'a#a yo :or
$na aldeh$ela7 Qn 0ieGo a#$elo nona%enario e'ta#a :lantando $n al(endro7
UJ/h, :adre1itoKR, le di%o, UL:lantando $n al(endroMR S Fl, todo do#lado
1o(o e'ta#a, 'e 0$el0e ha1ia ( y (e di1e. USo, hiGo, o#ro 1o(o 'i no h$#iera
de (orir n$n1a7R US yoR, le re':ondo, Uo#ro 1o(o 'i (i ($erte 9$era
in(inente7R LN$iFn de lo' do' a1erta#a, :atr2nM
Ee (ir2 1on eC:re'i2n tri$n9ante.
!JAI$ te I$iero 0erK !diGo7
So 1alla#a7 Do' 'endero' i%$al(ente 1$e'ta arri#a :$eden lle0ar a la
1i(a7 O#rar 1o(o 'i no eCi'tiera la ($erte, o#rar 1on el :en'a(iento :$e'to
'in 1e'ar en la ($erte, I$i-O' 'ea la (i'(a 1o'a7 5ero en el (o(ento en I$e
Zor#a (e le :re%$nt2, yo no lo 'a#a7
!L/nton1e'M !inI$iri2 Zor#a 1on 'orna!7 No te reI$e(e' la 'an%re,
:atr2n, I$e no hay 'ol$1i2n7 Ha#le(o' de otra 1o'a7 So, en e'te (o(ento,
:ien'o en el al($er-o, en la %allina y en el :ila9 1on 1anela e':ol0oreada7
Co(a(o' :ri(ero, la'trF(ono' :ri(ero, de':$F' 0ere(o'7 Cada 1o'a a '$
tie(:o7 5or ahora, ante no'otro' 'e halla el :ila9, :$e' I$e n$e'tro e':rit$ 'e
ha%a :ila97 Ea=ana 'erO el li%nito el I$e e'tF 9rente a no'otro'H :$e' JI$e
(a=ana 'ea li%nito n$e'tro e':rit$K Nada de 1o'a' a (edia', L1o(:rende'M
/ntrO#a(o' en el :$e#lo7 Aa' ($Gere' 'entada' en lo' $(#rale'
1harla#anH lo' an1iano', a:oyado' en #a'tone', :er(ane1an en 'ilen1io7 &aGo
$n %ranado %rO0ido de 9r$ta' $na 0ieGe1illa arr$%ada de':ioGa#a a '$ nieto7
"rente al 1a9F 'e halla#a $n an1iano ($y er%$ido, de 9a11ione' 'e0era' y
6)
eC:re'i2n 1on1entrada, de nari- a%$ile=a, 1on :re'en1ia 'e=orialH era
Ea0randoni, el de1ano de la aldea, el I$e no' ha#a arrendado la (ina7 Aa
0':era 'e ha#a :re'entado en 1a'a de do=a Horten'ia 1on el :ro:2'ito de
lle0arno' 1on'i%o a la '$ya7
!/' 0er%on-o'o I$e lo' deGe(o' en $n al#er%$e, 1o(o 'i no h$#iera
al(a' ho':italaria' en el :$e#lo7
/ra :er'ona %ra0e, de ha#lar :onderado7 No'otro' no a1e:ta(o' '$
in0ita1i2n7 Se 'inti2 o9endido, a$nI$e no in'i'ti27
!C$(:l 1on (i de#er !diGo al retirar'eH $'tede' 'on li#re' y o#ran 1o(o
(eGor le' :are-1a7
5o1o de':$F' no' en0i2 do' #ola' de I$e'o, $n 1e'to de %ranada', $na
Garra de :a'a' de $0a y de hi%o' y $na da(aG$ana de raki7
!Sal$do' de :arte del 1a:itOn Ea0randoni !diGo el 1riado al de'1ar%ar el
#orri1o!H di1e I$e e' :o1a 1o'a, a$nI$e en0iada de todo 1ora-2n7
Sal$da(o' al nota#le de la aldea 1on a#$ndante' :ala#ra' 1ordiale'7
!JAar%a 0ida o' 'ea 1on1edidaK !1onte't2 a:oyando la (ano en el :e1ho7
S 1all27
!No le a%rada ($1ho ha#lar !($r($r2 Zor#a!H e' ho(#re in'o1ia#le7
!Alti0o !1orre% yo!H a ( (e %$'ta7
Ale%O#a(o' ya a 1a'a7 Aa' 0entana' de la nari- le :al:ita#an a Zor#a
ale%re(ente7 Do=a Horten'ia, en 1$anto no' 0io en el $(#ral, lan-2 $n %ritito
y 0ol0i2 a entrar en la 1o1ina7
Zor#a tendi2 la (e'a en el :atio, #aGo la :arra 'in hoGa'7 Cort2 %rande'
re#anada' de :an, traGo el 0ino, :$'o lo' :lato' y lo' 1$#ierto'7 Bol0i2'e ha1ia
( 1on (ali1io'a (irada, 'e=alando la (e'a. Jen ella ha#a tre' 1$#ierto'K
!LCo(:rende', :atr2nM !'$'$rr27
!Co(:rendo !re':ond!, 1o(:rendo, 0ieGo li#ertino7
<
!Aa' %allina' 0ieGa' dan 1aldo %ordo !diGo la(iFndo'e lo' la#io'!7 JSi lo
'a#rF yoK
Corra de $n lado a otro, O%il, 1on oGo' de'tellante', tarareando 1an1ione'
de a(or7
!/'to e' 0ida, :atr2n7 &$ena 0ida, y %allina re%alada7 Eira, en e'to'
(o(ento' e'toy o#rando 1o(o 'i h$#iera de (orir(e dentro de $n (in$to7 S
(e doy :ri'a :ara I$e no (e lle0e .andinga ante' de ha#er(e 1o(ido la
%allina7
!JA la (e'aK !orden2 do=a Horten'ia7
Ae0ant2 la olla y 0ino a :o'arla ante no'otro'7 5ero 'e I$ed2 #oI$ia#ierta
al ad0ertir I$e en la (e'a ha#a tre' 1$#ierto'7 3oGa de :la1er, lo (ir2 a Zor#a,
y '$' oGillo' O1ido', de 1olor a-$l :er0in1a, :ar:adearon 1on re:etido aletear7
!Se le a#ra'an lo' :antalone' !dGo(e Zor#a en 0o- I$eda7
A$e%o, 1on eCtre(ada 1orte'a, 0ol0i2'e ha1ia la da(a.
!Her(o'a nin9a de la' onda' !dGole!, 'o(o' nO$9ra%o' y el (ar no' ha
arroGado a t$ reino7 JD%nate 1o(:artir n$e'tro ali(ento, 'irena (aK
Aa 0ieGa 1antante a#ri2 lo' #ra-o' y 0ol0i2 a e'tre1harlo' 1ontra '$ :e1ho,
1o(o 'i I$i'iera en1errarno' en ello' a lo' do'H 'e (e1i2 %ra1io'a(ente, lo
ro-2 a Zor#a, l$e%o a (, y, 1loI$eando, 1orri2 a '$ ha#ita1i2n7 Al :o1o rato
0ol0a 1ontoneOndo'e y (eneOndo'e, 1on el 0e'tido nT(ero $no de '$ aG$ar.
$n 0ieGo traGe de ter1io:elo 0erde, aGado, 1on la-o' a(arillo' de'hila1hado'7 Aa
#l$'a e'ta#a ho':italaria(ente a#ierta y lle0a#a :rendida en el e'1ote $na ro'a
de :a=o ($y de':le%ada7 Traa en la (ano la Ga$la del loro, I$e 1ol%2 del
:arral7
Hi1i(o' I$e 'e 'entara entre a(#o', Zor#a a '$ dere1ha, yo a '$
i-I$ierda7
No' arroGa(o' lo' tre' 'o#re la 1o(ida7 D$rante lar%o rato nadie diGo $na
1
:ala#ra7 N$tra(o' a la #e'tia, 1al(O#a(o' 1on 0ino '$ 'edH :ronto el
ali(ento 'e tran'9or(a#a en 'an%re, el ($ndo e(#elle1a, la ($Ger 'entada a
n$e'tro lado :are1a a 1ada in'tante (O' Go0en, '$' arr$%a' 'e #orra#an7 /l
loro 1ol%ado 9rente a la (e'a, de li#rea 0erde y 1hale1o a(arillo, 'e in1lina#a
:ara (irarno' y 'e no' a:are1a ya 1o(o $n ho(#re1illo e(#r$Gado, ya 1o(o
el al(a de la 0ieGa 1antante, I$e re:rod$1a '$' 0e'tid$ra' a(arilla' y 0erde'7
S, :or en1i(a de n$e'tra' 1a#e-a', el :arral de'hoGado 'e 1$#ra de :ronto de
%r$e'o' ra1i(o' de $0a' ne%ra'7
Zor#a (ene2 lo' oGo', a#ri2 lo' #ra-o' al-Ondolo' a lo alto, 1o(o 'i
I$i'iera a#ra-ar al ($ndo entero7
!LN$F o1$rre, :atr2nM !eC1la(2 'or:rendido!7 Se #e#e $no $n 0a'ito de
0ino y el ($ndo #aila enloI$e1ido7 JEira, lo I$e e' la 0ida, :atr2nK 5or t$
al(a, di(e L'on $0a' la' I$e :enden 'o#re n$e'tra' 1a#e-a', o 'on On%ele'M
So no lo di'tin%o #ien7 LO, a1a'o, no hay nada all, y nada eCi'te, ni %allina, ni
'irena, ni CretaM JHa#la, :atr2n, ha#la, I$e no I$ede yo t$r$latoK
Zor#a 1o(en-a#a a a1hi':ar'e7 Ha#a dado #$ena 1$enta de '$ :or1i2n
de %allina y 1onte(:la#a ahora a do=a Horten'ia 1on (irada %lotona7 Cierto,
'$ (irada 'e arroGa#a 'o#re ella, '$#a, #aGa#a, 'e de'li-a#a en el :e1ho
hen1hido y lo :al:a#a 1o(o $na (ano7 Ao' oGillo' de la #$ena 'e=ora #ri@
lla#an ta(#iFnH %$'ta#a ella e0idente(ente del 0ino y ha#a'e #e#ido no
:o1o' 0a'o'7 S el t$r#$lento de(onio de la 0id la lle02 de n$e0o a lo' 9eli1e'
tie(:o' de ante'7 /nterne1ida, Go0ial, eC:an'i0a, 'e le0ant2, e1h2 el 1erroGo a
la :$erta I$e da#a a la 1alle, 1on inten1i2n de e0itar la' (irada' de lo'
aldeano' !Ulo' #Or#aro'R, 1o(o lo' lla(a#a!, en1endi2 $n 1i%arrillo y '$
nari1illa re':in%ada a la 9ran1e'a 9$e eC:$l'ando lar%a' 0ol$ta' de h$(o7
/n tale' o1a'ione', toda' la' :$erta' 9e(enina' 'e entrea#ren, lo'
1entinela' 'e d$er(en y $na :ala#ra a(a#le re'$lta tan e9i1a- 1o(o el oro o el
;
a(or7 /n1end, :$e', la :i:a, y diGe la :ala#ra a(a#le7
!Ee re1$erda', do=a Horten'ia, a Sarah &ernhardt777 1$ando era Go0en7
Tanta ele%an1ia, %ra1ia y 1orte'a, tanta #elle-a, no e':era#a yo :or 1ierto
hallarla' en e'te l$%ar 'il0e'tre7 LN$F Shake':eare te ha en0iado, :$e', aI$,
entre lo' #Or#aro'M
!LShake':eareM !diGo ella a#riendo lo' oGillo' de'la0ado'!7 LN$F
Shake':eareM
S$ e':rit$ 0ol2, O%il(ente, ha1ia lo' teatro' I$e ha#a 1ono1ido, en $n
a#rir y 1errar de oGo' re1ord2 lo' 1a9F'@1antante', de 5ar' a &eir$t, de ah a lo
lar%o de la' 1o'ta' de Anatolia, y, #r$'1a(ente, de':ert2 la (e(oria. era en
AleGandra, $na %ran 'ala 1on ara=a' de ($1ha' l$1e', a'iento' de ter1io:elo,
ho(#re' y ($Gere', e':alda' de'n$da', :er9$(e', 9lore'7 De :ronto, el tel2n 'e
al-a y $n ne%ro terri#le a:are1i2777
!LN$F Shake':eareM !diGo otra 0e-, or%$llo'a :or ha#er re1ordado!7 L/l
I$e ta(#iFn lla(an OteloM
!/l (i'(o7 LN$F Shake':eare, Joh 9lor de li'K, te a#andon2 en e'to'
:e=a'1o' 'al0aGe'M
/1h2 $na (irada en torno7 Aa' :$erta' e'ta#an 1errada', el loro dor(a,
lo' 1oneGo' 'e re:rod$1an, e'tO#a(o' 'olo'7 Con(o0ida, e(:e-2 a a#rirno'
'$ 1ora-2n, 1o(o a#ri(o' $n 0ieGo 1o9re lleno de e':e1ia', de 1arta' de a(or
a%o'tada', de anti%$o' 0e'tido'777
Ha#la#a el %rie%o (O' o (eno' #ien, retor1iendo la' :ala#ra',
1on9$ndiendo la' 'la#a'7 Sin e(#ar%o, la entenda(o' :er9e1ta(ente, y a
rato' no' 1o'ta#a 1ontener la ri'a, a rato' !no :o1a' 0e1e' ha#a(o' e(:inado
el 1odo! e'tallO#a(o' en llanto7
!5$e' #ien (e'to e' a:roCi(ada(ente lo I$e no' 1onta#a la 0ieGa 'irena
en '$ :atio :er9$(ado+, :$e' #ien, yo tal 1o(o (e 0ei', no era $na 1antante de
?
1a9F 1on1ierto, no, no7 /ra $na arti'ta reno(#rada y lle0a#a ena%$a' de 'eda
1on :$ntilla' le%ti(a'7 5ero el a(or777
S$':ir2 honda(ente y en1endi2 $n 1i%arrillo 1on el de Zor#a7
!He a(ado a $n al(irante7 H$#o $na n$e0a re0ol$1i2n en Creta y la'
9$er-a' na0ale' de la' %rande' :oten1ia' e1haron an1la' en el :$erto de S$da7
Qno' da' de':$F' yo ta(#iFn an1lF all7 JAhK JN$F (a%ni9i1en1iaK H$#ierai'
0i'to a lo' 1$atro al(irante'. el in%lF', el 9ran1F', el italiano y el r$'o7 Oro :or
toda' :arte', e'1ar:ine' de 1harol l$'trado, y :l$(a' en la 1a#e-a7 Co(o
%allo'7 Qno' %allo' %rande' de o1henta a 1ien kilo' 1ada $no7 JS I$F #ar#a'K
3i-ada', 'edo'a', (orena, r$#ia, %ri', 1a'ta=a, y JI$F #ien olanK Cada $no
$'a#a $n :er9$(e :arti1$lar, y :or e'o yo lo' di'tin%$a de no1he7 In%laterra
ola a a%$a de 1olonia, "ran1ia a 0ioleta', 3$'ia a al(i-1le e Italia, Jah, Italia
'e a:a'iona#a :or el O(#arK JN$F #ar#a', Dio' (o, I$F #ar#a'K
R!Baria' 0e1e', a #ordo del #$I$e al(irante, re$nido' lo' 1$atro Ge9e' y
yo, he(o' 1harlado 'o#re la re0ol$1i2n, ello' 1on la' 1haI$eta' de':rendida',
yo 1on $na 1a(i'a de 'eda I$e 'e (e :e%a#a al 1$er:o, :orI$e (e la
e(:a:a#an 1on 1ha(:a=a7 /ra 0erano, L1o(:rende'M Ha#lO#a(o', :$e', de
la re0ol$1i2n, y eran la' n$e'tra' 1on0er'a1ione' 'eria', y yo le' 1o%a la'
#ar#a' y le' ro%a#a I$e no #o(#ardearan a lo' :o#re' I$erido' 1reten'e'7 Se
le' 0ea 1on lo' 1ataleGo', 'o#re $na ro1a, 1er1a de la Canea7 ChiI$ito',
1hiI$itito', 1o(o hor(i%a', 1on la' #ra%a' a-$le' y la' #ota' a(arilla'7 S
%rita#an, %rita#an, y tenan $na #andera777
Aa' 1a=a' de India' I$e 9or(a#an el 1er1ado del :atio 'e (o0ieron7 Aa
anti%$a 1o(#atiente 'e det$0o, aterrori-ada7 /ntre la' hoGa', #rilla#an $no'
oGillo' (ali1io'o'7 Ao' 1hi1o' del :$e#lo ha#an olido n$e'tra 9ran1a1hela y
no' e':ia#an7
Aa 1antante trat2 de le0antar'e, :ero no :$do. ha#a 1o(ido 1on eC1e'o,
6
ha#a #e#ido ($1ho y h$#o de I$edar'e 'entada, toda '$doro'a7 Zor#a re1o%i2
$na :iedra. lo' ni=o' de'a:are1ieron 1hillando7
!ContinTa, her(o'a (a, 1ontinTa, te'oro !diGo Zor#a, a1er1ando la 'illa
$n :o1o (O'7
!De1ale, :$e', al al(irante italiano, 1on I$ien tena (ayor 1on9ian-aH
de1ale 1o%iFndole la #ar#a. Ei Cana0aro !era F'te '$ no(#re!, (i
Cana0arito, no ha1er J#$(K J#$(K, no ha1er J#$(K J#$(K
R!JC$Onta' 0e1e', yo I$e o' ha#lo, he 'al0ado de la ($erte a lo'
1reten'e'K JC$Onta' 0e1e', e'tando li'to' lo' 1a=one' :ara a#rir el 9$e%o, yo le
1o%a la #ar#a al al(irante y no lo deGa#a I$e hi1iera J#$(K J#$(K 5ero LI$iFn
(e lo t$0o en 1$entaM /n (ateria de 1onde1ora1ione'777
/'ta#a de 0era' di'%$'tada, do=a Horten'ia, :or la in%ratit$d de lo'
ho(#re'7 4ol:e2 la (e'a 1on el :$=o #lando y arr$%ado7 S Zor#a, tendiendo
la (ano eC:erta 'o#re la' rodilla' 'e:arada' de la da(a, la' a:ret2 a i(:$l'o'
de 'i($lada e(o1i2n, eC1la(ando.
!JEi &$#$lina,

:or 9a0or te lo :idoK, no ha%a' J#$(K J#$(K


!JN$ieta' la' (ano'K !1loI$e2 la #$ena 'e=ora!7 L5or I$iFn (e ha'
to(ado, 0ieGoM
S a la 0e- le diri%a $na (irada lOn%$ida7
!Dio' eCi'te !de1ale el :1aro li#ertino!, no te a9liGa', (i &$#$lina7
JC$enta 1on no'otro', I$eridita, no te(a'K
Aa 0ieGa 'irena, al-ando al 1ielo la (irada de '$' oGillo' a-$le' a1d$lo',
0io al loro dor(ido en la Ga$la, en0$elto en '$ 0erde li#rea7
!JEi Cana0aro, (i Cana0aritoK !arr$ll2 1on a(oro'o a1ento7
/l loro al re1ono1er la 0o- a#ri2 lo' oGo' y 1o(en-2 a %ritar 1on la 0o-

&$#$lina. herona de la %$erra de inde:enden1ia (18;1@;8+ I$e 1o(#ati2 0aliente(ente


en el (ar 1o(o Canari' y Ei$li'7

ron1a de $n ho(#re I$e 'e e'tO aho%ando.


!JCana0aroK JCana0aroK
!J5re'enteK !eC1la(2 Zor#a, a:oyando de n$e0o la (ano en la' 0ieGa'
rodilla' I$e tanto ha#an 'er0ido, 1$al 'i I$i'iera to(ar :o'e'i2n de ella'7 Aa
a=o'a 1antante 'e (ene2 en la 'illa y a#ri2 otra 0e- la #oI$ita arr$%ada.
!So ta(#iFn he 1o(#atido, :e1ho a :e1ho, 0aliente(ente777 5ero
lle%aron lo' da' ne9a'to'7 Creta 9$e li#erada y en 1on'e1$en1ia la' na0e' de
%$erra re1i#ieron orden de le0ar an1la'7 ULS yoM LN$F 'erO de (MR, 1la(a#a
:rendiFndo(e de la' 1$atro #ar#a'7 ULD2nde :ien'an $'tede' deGar(eM So (e
he ha#it$ado a e'ta e':lendide-, (e he ha#it$ado al 1ha(:a=a y a lo' :ollo'
a'ado', (e he ha#it$ado a 0er 12(o (e 'al$dan (ilitar(ente lo' lindo'
(arinerito' de a #ordo7 LN$F 'erO de (, 0i$da 1$atro 0e1e', (i' 'e=ore' al(i@
rante'MR
R!/llo' J'e reanK JAh, lo' ho(#re'K Ee 1$#rieron de li#ra' in%le'a', de
li#ra' italiana', de r$#lo' y de na:oleone'7 Ao' :ona yo en la' (edia', en el
1or:i=o, en lo' -a:ato'777 Aa Tlti(a no1he, era yo $n (ar de lO%ri(a' y $n
la(ento 1ontin$o7 /nton1e' lo' al(irante' t$0ieron 1o(:a'i2n de (, llenaron
el #a=o de 1ha(:a=a, (e '$(er%ieron en Fl !ya 0en 1on I$F 9a(iliaridad no'
tratO#a(o'! y en'e%$ida 'e #e#ieron todo el 1ha(:a=a en honor (o7 Se
e(#orra1haron y a:a%aron la' l$1e'777
R!5or la (a=ana yo tena en1i(a $na (e-1la de :er9$(e'. 0ioleta', a%$a
de 1olonia, al(i-1le y O(#ar7 A la' 1$atro %rande' :oten1ia'. In%laterra,
"ran1ia, 3$'ia, Italia, la' tena yo en la' rodilla' y G$%a#a 1on ella', (ira, a'777
Do=a Horten'ia arI$e2 lo' re%ordete' #ra1ito', (o0iFndolo' de arri#a
ha1ia a#aGo, 1o(o 'i t$0iera (ontada a $na 1riat$rita en la' rodilla'7
!LBe'M JA'K JA'K
R!/n 1$anto a(ane1i2, 'e oyeron 'al0a' de 1a=2n, :or (i honor lo G$ro,
D
'e oyeron 'al0a' y $na #ar1a #lan1a 1on do1e re(ero' lle%2 en (i #$'1a y (e
tra'lad2 a tierra7
Sa1ando $n :a=$elito, 'e e1h2 a llorar de'1on'olada(ente7
!Ei &$#$lina !eC1la(2 Zor#a ent$'ia'(ado!, 1ierra lo' oGo'777 Cierra
lo' oGo', te'oro (o7 JSo 'oy Cana0aroK
!JN$ieta' la' (ano', te di%oK !1hill2 de n$e0o n$e'tra #$ena a(i%a
de'atOndo'e en arr$(a1o'!7 JBea $'ted la 1ara #onitaK LS d2nde I$edaron la'
1harretera' de oro, el tri1ornio, la #ar#a :er9$(adaM777 JAhK JAhK
A:ret2le '$a0e(ente la (ano a Zor#a y 0ol0i2 a llorar7 /l tie(:o
re9re'127 No' 1alla(o' $n in'tante7 /l (ar, detrO' de la' 1a=a' de India',
'$':ira#a, al 9in a:a1i#le y tierno7 No 'o:la#a ya el 0iento y el 'ol 'e :$'o7
Do' 1$er0o' no1t$rno' :a'aron :or 'o#re n$e'tra' 1a#e-a' y en el 0$elo la'
ala' 'il#aron 1o(o 'i 'e de'%arrara $na tela de 'eda, la 1a(i'a de 'eda de $na
1antante7
Caa el 1re:T'1$lo 1o(o :ol0illo de oro y ro1ia#a el :atio7 /l #$1le
'$elto de do=a Horten'ia 'e en1endi2 a%itOndo'e 1on la #ri'a 0e':ertina, 1o(o
'i tratara de e0adir'e y lle0ar el in1endio ha'ta la' 1a#e-a' 1er1ana'7 /l :e1ho
'e(ide'1$#ierto, la' rodilla' 'e:arada', end$re1ida' :or la edad, la' arr$%a'
del 1$ello, lo' -a:ato' %a'tado', 'e 1$#rieron de :ol0o de oro7
N$e'tra 0ieGa 'irena tirit27 /ntornando lo' oG$elo' enroGe1ido' :or la'
lO%ri(a' y el 0ino, (ir2(e $n rato a (, (ir2 $n rato a Zor#a, I$e 1on lo'
la#io' 'e1o' e'ta#a '$':en'o de '$ :e1ho7 Eir2no' a a(#o' 1on aire
interro%ador, e'9or-Ondo'e :or a1larar 1$Ol de lo' do' era Cana0aro7
!Ei &$#$lina !arr$lla#a a:a'ionado Zor#a, a:retando la rodilla 1ontra la
rodilla de la ($Ger!7 JNo hay Dio', no hay dia#lo, no te :reo1$:e'K Al-a la
1a#e1ita, :on la (ano en la (eGilla, y 'in (O' ent2nano' $na #onita 1an1i2n, y
I$e re0iente la E$erte7
*
Zor#a arda7 Con la (ano i-I$ierda retor1a'e el #i%ote y 1on la dere1ha
a1ari1ia#a a la 1antante a1hi':ada7 Ha#lO#ale, Gadeante, 1on lOn%$ido (irar7
5or 1ierto, no era e'a 0ieGa (o(i9i1ada y 1$#ierta de a9eite' lo I$e en realidad
0ea ante Fl, 'ino la Ue':e1ie he(#raR, 1o(o 'ola lla(ar a la ($Ger7 Aa
indi0id$alidad de'a:are1a, la 1ara 'e #orra#aH Go0en o de1rF:ita, her(o'a o
9ea, no eran (O' I$e 0ariante' 'in i(:ortan1ia7 DetrO' de 1ada ($Ger 'e
er%$a, a$'tero, 'a%rado, lleno de (i'terio, el ro'tro de A9rodita7
P'e era el ro'tro I$e Zor#a 0eaH a Fl le ha#la#aH '2lo a Fl de'ea#aH do=a
Horten'ia no 'i%ni9i1a#a (O' I$e $na (O'1ara e9(era y tran':arente I$e
Zor#a ra'%a#a :ara #e'ar la #o1a in(ortal7
!Al-a el 1$ello de nie0e, te'oro (o !re:iti2 '$ 0o- '$:li1ante y
anhelo'a!, Jal-a el 1$ello de nie0e, 1anta $na 1an1i2nK
Aa 0ieGa 1antante a:oy2 la (eGilla en la (ano re%ordeta y a%rietada :or la
leGaH '$' (irada' lan%$ide1ieron7 Aan-2 $n %rito la(enta#le y 'al0aGe y
1o(en-2 a 1antar la 1an1i2n I$e :re9era, (il 0e1e' entonada, (irOndole a
Zor#a !ya ha#a de1idido 1$Ol de no'otro' ele%ira! 1on oGo' de'(ayado',
hT(edo'.
Al a&ar de mis das,
I1or *u( hube de encontrarteJ)))
Zor#a de $n #rin1o 1orri2 en #$'1a de '$ 'ant$ri, 'e 'ent2 en el '$elo a la
t$r1a, de'n$d2 el in'tr$(ento, lo a1o't2 en la' rodilla', alar%2 la' (ana-a'7
!JOhFK JOhFK !#erre2!7 J/(:$=a $n 1$1hillo y de%WFlla(e, &$#$lina de
(i al(aK
C$ando e(:e-2 a 1aer la no1he, a #rillar en el 1ielo el l$1ero, a '$r%ir,
li'onGera y 12(:li1e, la 0o- del 'ant$ri, do=a Horten'ia, atra1ada de %allina y
8
arro-, de al(endra' to'tada' y de 0ino, -o-o#r2 :e'ada(ente en el ho(#ro de
Zor#a y '$':ir27 "rot2'e '$a0e(ente 1ontra el h$e'$do 1o'tado del (T'i1o,
#o'te-2, '$':ir2 n$e0a(ente7
Zor#a 1on $n ade(On atraGo (i aten1i2n y #aGando la 0o-.
!Ae arden lo' :antalone', :atr2n !($r($r2!7 JBeteK
)
IV
A(ane1i2 el da, y al de':ertar 0i I$e, 9rente a (, Zor#a, 'entado 1on la'
:ierna' en1o%ida' en el eCtre(o de '$ :e1ho, 9$(a#a a#i'(ado en :ro9$nda
(edita1i2n7 Ao' oGillo' redondo' 'e 9iGa#an en el tra%al$- te=ido de #lan1o
le1ho'o :or la 1laridad :ri(era y a:are1an hin1hado'H tenda'e el 1$ello
de'n$do y de'1arnado, de'(e'$rada(ente lar%o, 1o(o 1$ello de a0e de :re'a7
Aa 0':era yo (e ha#a retirado te(:rano, deGOndolo a 'ola' 1on la 0ieGa
'irena7
!Ee 0oy !le diGe!, di0iFrtete a t$ %$'to, Zor#a, Jy I$e no te 9alte el
Oni(o, 0alero'o 1a(:e2nK
!Ha'ta l$e%o, :atr2n7 DeGa I$e de(o' 9in a n$e'tro a'$nto, #$ena'
no1he'7 JN$e d$er(a' #ien, :atr2nK
5or lo 0i'to, le ha#a dado 9in al a'$nto, :$e' entre '$e=o' (e :are1i2 or
$no' arr$llo' aho%ado' y l$e%o $no' 9$erte' 'a1$done' en la 1a'eta 1onti%$a7
De':$F' (e rindi2 el '$e=o7 Sa ($y :a'ada la (ediano1he, re%re'2 Zor#a
de'1al-o y 'e tendi2 'in r$ido en '$ 1a(a, :ara no de':ertar(e7
Ahora, a la l$- del al#a, 'e halla#a all, 1on la (irada :erdida a lo leGo',
ha1ia la 1laridad del da, 'in #rillo lo' oGo'7 Se le 0ea '$(ido aTn en el
e(#ota(iento, :re'a toda0a del '$e=o7 TranI$ila(ente, a:a'ionada(ente, 'e
a#andona#a a $na 1orriente de :en$(#ra' den'a' 1o(o la (iel7 /l $ni0er'o
h$a !tierra', a%$a', :en'a(iento', ho(#re'! ha1ia $n (ar leGano, y Zor#a
D<
9lota#a 1on ello', 'in re'i'ten1ia, 'in interro%a1ione', 9eli-7
Co(en-a#a el de':ertar del :$e#lo. 1on9$'o r$(or de %allo', de 1erdo',
de a'no', de %ente7 N$i'e 'altar de la 1a(a, eC1la(ar. J/h, Zor#a, hoy no'
e':era el tra#aGoK :ero yo (i'(o eC:eri(enta#a $na %ran di1ha al entre%ar(e
'in :ala#ra', 'in %e'to', a la' in1ierta', a la' #er(eGa' in'in$a1ione' del al#a7
/n e'o' (in$to' (O%i1o', la 0ida entera :are1e li0iana 1o(o :l$(2n7 Co(o
$na n$#e, ondeante y #landa, la tierra 'e (odela y re(odela al 'o:lo del
0iento7
/Ctend el #ra-o, 1on %ana' de 9$(ar yo ta(#iFn, y 1o% la :i:a7 Aa (irF
1on(o0ido. %r$e'a, :re1io'a, made in +ngland) /ra $n re%alo de (i a(i%o,
aI$Fl I$e tena oGo' de 1olor %ri' 0erdo'o y (ano' de dedo' a9ilado'7 Ha1a
a=o' ya, $n (edioda, en tierra' eCtranGera'7 Pl ha#a ter(inado '$' e't$dio' y
'e (ar1ha#a a 4re1ia e'e da7 UDeGa el 1i%arrilloR, (e diGoH Ulo en1iende', lo
9$(a' :or la (itad y lo arroGa'7 /l a(or '2lo te d$ra $n in'tante7 /'
0er%on-o'o7 CO'ate 1on la :i:a7 /lla e' la e':o'a 9iel7 C$ando re%re'e' a 1a'a,
la hallarO' e':erOndote 'in (o0er'e7 S tT la en1enderO', y (irando 12(o '$#e
el h$(o :or el aire, te a1ordarO' de (7R
/ra (ediodaH 'ala(o' de $n ($'eo, en &erln, donde ha#a ido a
de':edir'e de '$ I$erido Guerrero de 3e(#randt, el de yel(o de #ron1e,
(eGilla' de(a1rada', (irada doloro'a y enFr%i1a7 USi al%$na 0e- lle%o a
reali-ar en (i 0ida $na a11i2n di%na de $n ho(#reR, ($r($r2 1onte(:lando
al %$errero i(:la1a#le, Ua Fl 'e lo de#erF7R
/'tO#a(o' en el :atio del ($'eo, re1o'tado' en $na 1ol$(na7 "rente a
no'otro' $na e'tat$a de #ron1e !$na a(a-ona de'n$da! 1a#al%a#a 1on
inde1i#le %ra1ia en $n 1a#allo #ra0o7 Qn :aGarito %ri', $n a%$-anie0e, :o'2'e
$n in'tante en la 1a#e-a de la a(a-ona, 'e 0ol0i2 ha1ia no'otro', (ene2 la
1ola 1on #re0e' 'a1$done' 0i0o', 'il#2 do' o tre' 0e1e' 1on aire 1han1ero y
D1
e(:rendi2 0$elo7
So (e e'tre(e1 y (irF a (i a(i%o7
!LO'te el :OGaroM !le :re%$ntF!7 5are1a I$e intenta#a de1irno' al%o, y
'e 9$e7
Ei a(i%o 'onri27
!/' $n :OGaro, dFGalo I$e 1ante, e' $n :OGaro, dFGalo I$e di%a !
re':ondi2(e 1itando $no' 0er'o' de n$e'tra' ele%a' :o:$lare'7
LC2(o, :$e', en e'te in'tante, al na1er el da en e'ta 1o'ta 1reten'e, e'e
re1$erdo a9lor2 en (i (e(oria G$nto 1on el 0er'o 9Tne#re I$e (e e(#ar%a#a
de a(ar%$raM
AlenF lenta(ente la :i:a y le di l$(#re7 Todo tiene $n 'entido o1$lto en
e'te ($ndo, :en'F7 Ho(#re', ani(ale', Or#ole', e'trella', todo' 'on
Gero%l9i1o'H de'di1hado de aI$el I$e e(:ie-a a de'1i9rarlo' y a entender lo
I$e di1en777 C$ando lo' tenFi' ante la 0i'ta, no lo' 1o(:rendFi'7 5en'Oi' I$e
'on '2lo ho(#re', ani(ale', Or#ole', e'trella'7 Tienen I$e :a'ar ($1ho' a=o'
:ara I$e, de(a'iado tarde, 1o(:rendOi'777
/l %$errero del 1a'1o de #ron1e, (i a(i%o re1o'tado en la 1ol$(na, el
a%$-anie0e y lo I$e no' diGo en '$ 1anto, lo' 0er'o' de la 1an1i2n 9Tne#re,
todo e'o, :ien'o hoy, :$ede tener $n 'i%ni9i1ado o1$lto7 S, L:ero 1$OlM
Se%$a 1on la (irada la' 0ol$ta' de h$(o I$e 'e enro'1a#an y 'e
de'enro'1a#an en el 1laro'1$ro ante' de e'9$(ar'e lenta(ente7 S (i al(a 'e
enla-a#a al h$(o, 'e :erda lenta(ente en e':irale' a-$le'7 Aar%o rato :a'2,
(ientra' yo i#a 1o(:rendiendo, 'in ay$da de la l2%i1a, 1on inde1i#le
1ertid$(#re, el ori%en, el de'arrollo y la de'a:ari1i2n del ($ndo7 Co(o 'i
e't$0iera in(er'o de n$e0o, a$nI$e ahora 'in :ala#ra' 9ala1e' ni G$e%o'
a1ro#Oti1o' y de'1arado' del e':rit$, en el al(a de &$da7 /'te h$(o e' la
e'en1ia de '$ en'e=an-a, e'ta' e':irale' (ori#$nda' 'on la 0ida, I$e
D;
de'e(#o1a i(:a1iente, 9eli-, en el nir0ana a-$l777
S$':irF '$a0e(ente7 S 1o(o 'i el '$':iro (e h$#iera tra'ladado al
(in$to :re'ente, (irF en torno de ( y a:are1i2 a (i 0i'ta la ('era #arra1a
de le=o y, 1ol%ado a la :ared, $n e':eGito 'o#re el I$e 1aa, de'ha1iFndo'e en
1hi':a', el :ri(er rayo del 'ol7 /n9rente, 'o#re el Ger%2n, Zor#a, 'entado, (e
da#a la e':alda y 9$(a#a7
De %ol:e '$r%i2 en (i re1$erdo, 1on toda' '$' :eri:e1ia' tra%i12(i1a', la
Gornada de la 0':era7 Olore' de 0ioleta' a%itada' en el aire !0ioleta', a%$a de
1olonia, al(i-1le y O(#ar!H $n loro, $n 'er 1a'i h$(ano tran'9or(ado en loro,
I$e %ol:ea#a 1on la' ala' lo' ala(#re' de la Ga$la, al tie(:o I$e lla(a#a a $n
anti%$o a(anteH y $na 0ieGa (ahona, %alera de'0en1iGada, Tni1o re'to de
:erdida ar(ada, I$e relata#a re(oto' 1o(#ate' na0ale'777
Zor#a oy2 (i '$':iro, 'a1$di2 la 1a#e-a y 'e 0ol0i2 ha1ia (7
!No he(o' o#rado #ien !($r($r2!H no, no he(o' o#rado #ien, :atr2n7
Te di0erti'te, yo ta(#iFn, y ella no' ha 0i'to, la :o#re1illa7 S e'a (anera de
retirarte, 'in 1orteGarla 'iI$iera $na :i-1a, 1o(o 'i 9$era $na 0ieGa de (il a=o',
JI$F 0er%Wen-aK No e' tener 1orte'a, e'o, :atr2n, no e' a' 1o(o de#e
1o(:ortar'e $n ho(#re, :er(te(e I$e te lo di%a7 Al 9in de 1$enta', ella e'
$na ($Ger, LnoM Qna 1riat$ra dF#il, I$eG$(#ro'a7 Eeno' (al I$e (e I$edF
yo a 1on'olarla7
!LN$F (e e'tO' di1iendo, Zor#aM !re':ond!7 LCree' de 0era' I$e toda'
la' ($Gere' no :ien'an (O' I$e en e'oM
!S, no :ien'an (O' I$e en e'o, :atr2n7 /'1$1ha lo I$e te di%o, yo I$e he
0i'to 1o'a' y la' he he1ho de todo' 1olore'777 Aa ($Ger '2lo :ien'a en e'o, te
a'e%$roH e' $na 1riat$ra en9er(a, (elindro'a7 Si no le di1e' I$e la a(a' y I$e
la de'ea', llora7 5$ede I$e ella, a '$ 0e-, no te de'ee, y ha'ta e' :o'i#le I$e le
a'I$ee', y I$e e'tF de1idida a de1irte I$e no7 5ero F'a e' otra hi'toria7
D?
C$anto' la 0en tienen I$e de'earla7 /' lo I$e I$iere, la :o#re7 /nton1e', LI$F
te 1$e'ta darle %$'toM
R!Eira, yo tena $na a#$ela I$e de#a de andar :or lo' o1henta a=o'7
Qna 0erdadera no0ela la hi'toria de la 0ieGa aI$ella7 5ero, #$eno, e'to ta(#iFn
:ertene1e a otro 1a:t$lo777 A', :$e', 1o(o te di%o, de#a de 1ontar ya '$'
o1henta a=ito', y en9rente de n$e'tra 1a'a 0i0a $na Go0en 9re'1a 1o(o $na
9lor7 Kri'talo era '$ no(#re7 Cada 'O#ado :or la no1he, no'otro', lo'
#oI$irr$#io' del :$e#lo, no' re$na(o' :ara #e#er $na' 1o:a' y el 0ino no'
:ona ale%re'7 No' 1olo1O#a(o' $na ra(ita en la oreGa, $n :ri(o (o traa '$
%$itarra y no' #a(o' a #rindarle 'erenata'7 JN$F ardorK JN$F a:a'iona(ientoK
&erreO#a(o' 1o(o #T9alo' en 1elo7 Todo' la I$era(o' y 1ada 'O#ado :or la
no1he #a(o' en tro:el :ara I$e ella e'1o%iera7
R!5$e' #ien, Llo 1reerO', :atr2nM /' $n (i'terio I$e lo deGa a $no
a-orado. eCi'te en la ($Ger $na lla%a I$e no 1ierra n$n1a7 Toda' la' lla%a'
1i1atri-an, :ero F'a, a :e'ar de lo I$e te a9ir(en t$' li#ra1o', no 1i1atri-a
Ga(O'7 LN$F, a$n 1$ando la ($Ger ten%a o1henta a=o'M 5$e' ', 'e=or, e'a
lla%a I$eda 'ie(:re a#ierta7
R!De (anera, :$e', I$e todo' lo' 'O#ado' la 0ieGa a1er1a#a '$ Ger%2n a la
0entana, to(a#a a o1$lta' '$ e':eGito y, JandaK, 'e :eina#a la' :o1a' 1rine' I$e
le I$eda#an, 'e:arOndola' 1$idado'a(ente 1on $na raya en el (edio7 O#'er@
0a#a de 'o'layo en torno :ara I$e no la 'or:rendieranH 'i al%$ien 'e a1er1a#a
'e a:elotona#a tranI$ila(ente 1o(o $na (o'I$ita ($erta y 'i($la#a e'tar
dor(ida7 J5ero I$F dor(irK Si e'ta#a e':erando la 'erenata777 LA lo' o1henta
a=o'M Sa 0e' I$F (i'terio e' la ($Ger, :atr2n7 A ( ahora e'o (e da %ana' de
llorar7 5ero en aI$el tie(:o era $n atolondrado I$e no 1o(:renda y (e
1a$'a#a ri'a7 Qn da (e irrit2 '$ 1ond$1ta7 Ee re:renda :or (i in1lina1i2n a
la' 9alda', enton1e' yo le 1antF la' 0erdade' I$e le 1$adra#an, 'in lO'ti(a.
D6
UL5ara I$F te 9rota' lo' la#io' 1on hoGa' de no%al todo' lo' 'O#ado' y te :eina'
de raya al (edioM LTe i(a%ina', a1a'o, I$e :ara ti e' la 'erenataM No'otro' a
I$ien I$ere(o' e' a Kri'talo, tT no ere' 'ino $n 1adO0er Ja:e'ta' el aireKR
R!JCrFelo, :atr2nK /'e da 1o(:rend I$F 1o'a e' la ($Ger7 Do' lO%ri(a'
#rillante' (anaron de lo' oGo' de la a#$ela7 Se enro'12 1o(o $na :erra y la
#ar#illa le te(#la#a7 UJKri'taloKR, le %ritF a1er1Ondo(e a ella :ara I$e (e
oyera #ien, UJKri'taloKR /' $na #e'tia 9ero- el Go0en, la G$0ent$d e' inh$(ana
y 1errada a toda 1o(:ren'i2n7 Ei a#$ela al-2 al 1ielo lo' de'1arnado' #ra-o' y
eC1la(2. UJTe (aldi%o de'de lo (O' hondo del 1ora-2nKR S de'de aI$el da
9$e rodando 1$e'ta a#aGo7 Se de#ilit2 0i'i#le(ente y do' (e'e' de':$F'
entre%2 el al(a al de(onio7 /n la hora de '$ a%ona (e 0io 1er1aH 'o:l2 1o(o
$na tort$%a y tendi2 la (ano 'e1a :ara 1o%er(e. UJTT (e di'te el %ol:e
(ortal, AleCi' (alditoK JN$e (i (aldi1i2n 1ai%a 'o#re tiK JN$e :ade-1a' lo
I$e yo he :ade1idoKR
Zor#a 'onri27
!JAhK JNo 9all2 la (aldi1i2n de la 0ieGaK !diGo a1ari1iOndo'e el #i%ote!7
Sa entrF, '$:on%o, en lo' 'e'enta y 1in1o a=o' de (i edad, :ero a$n 1$ando
h$#iera de 0i0ir 1ien, n$n1a 'entara G$i1io7 Sie(:re lle0arF $n e':eGito en el
#ol'illo y no :ararF de :er'e%$ir a la e':e1ie he(#ra7
Sonri2 de n$e0o, arroG2 el 1i%arrillo :or el tra%al$- y 'e de':ere-27
!Ten%o ($1ho' de9e1to' !diGo!H :ero F'e e' el I$e (e (atarO7
Sali2'e de la 1a(a7
!DeGe(o' e'ta' hi'toria', #a'ta de 1harla7 JHoy 'e tra#aGaK
Se 0i'ti2 en $n 'antia(Fn, 1al-2'e y 'ali27
So r$(ia#a la' :ala#ra' de Zor#a, 1on la #ar#a a:oyada en el :e1ho, y de
re:ente a1$di2 a (i (e(oria $na leGana 1i$dad 1$#ierta de nie0e7 Ee ha#a
detenido en la 1onte(:la1i2n de $na enor(e (ano de #ron1e, en $na
D
eC:o'i1i2n de o#ra' de 3odin, la .ano de "ios) Aa :al(a a (edio 1errar
1ontena a $n ho(#re y a $na ($Ger, enla-ado', eCtOti1o', I$e l$1ha#an y
1on9$ndan en $na 'ola (a'a a(#o' 1$er:o'7
Alle%2'e $na Go0en y 'e det$0o a (i lado7 /lla ta(#iFn, (ira#a, t$r#ada,
el inI$ietante y eterno enla1e del ho(#re y la ($Ger7 /ra $na Go0en del%ada,
#ien 0e'tida, de e':e'a 1a#ellera r$#ia, (ent2n 'aliente, la#io' e'tre1ho'7
Ha#a en ella al%o 1o(o de1i'i2n y 0irilidad7 S yo, I$e (e re'i'to a enta#lar
1on0er'a1ione' 9Ttile', no 'F a I$F 9$er-a '$:erior h$#e de 1eder, :$e'
0ol0iFndo(e ha1ia ella, le :re%$ntF.
!LN$F le '$%iere a $'tedM
!JSi $no :$diera li#rar'eK !($r($r2 1on de':e1ho7
!L5ara ir ad2ndeM Aa (ano de Dio' e'tO en todo l$%ar7 No hay 'al0a1i2n7
LAo la(enta $'tedM
!No7 5$ede 'er I$e el a(or re'$lte el %o1e (O' inten'o I$e 'e 'ienta en
e'te ($ndo7 5$ede 'er7 5ero 0iendo e'ta (ano de #ron1e, de'eo e0itarlo7
!L5re9iere $'ted la li#ertadM
!S7
!LS 'i re'$ltara al 9in I$e '2lo 1$ando o#ede1e(o' a la (ano de #ron1e
'o(o' li#re'M LSi la :ala#ra UDio'R no t$0iera el 'entido 12(odo I$e le
atri#$ye el 0$l%oM
Ee (ir2 intranI$ila7 S$' oGo' eran %ri'e', (etOli1o', y '$' la#io' 'e1o' y
a(ar%o'7
!No 1o(:rendo !diGo, y 'e aleG27
A' 1o(o enton1e' de'a:are1i2 de (i 0i'ta, lo (i'(o ha#a de'a:are1ido
de (i' re1$erdo'7 Sin e(#ar%o, 0i0a 'in d$da en (, #aGo la lo'a de (i :e1ho,
y hoy, en e'ta 1o'ta de'ierta, '$r%e de :ronto de'de lo nti(o de (i 'er, :Olida
y dolorida7
DD
S, (e ha#a 1o(:ortado (al, Zor#a e'ta#a en lo 1ierto7 &$en :reteCto
aI$ella (ano de #ron1e7 /l :ri(er 1onta1to ha#a 'ido 9eli-7 5$e'to el 1e#o de
la' :ri(era' :ala#ra' d$l1e', :o1o h$#iera 1o'tado de':$F' I$e no'
enla-Ora(o' y no' $niFra(o' en la (ano de Dio'7 5ero yo (e ha#a lan-ado
i(:et$o'a(ente en $n 0$elo de la tierra al 1ielo, y la ($Ger a'$'tada ha#a
h$ido de (7
/l 0ieGo %allo 1ant2 en el :atio de do=a Horten'ia7 Sa ha#a entrado el
da, todo #lan1$ra, :or la 0entan$1a7 Ee le0antF de $n 'alto7
Co(en-a#an a lle%ar lo' o#rero' 1on :i1o', :alan1a' y a-adone'7 Oa
12(o Zor#a e'ta#a dando 2rdene'7 Pl 'e ha#a entre%ado 'in de(ora a '$
tareaH ad0erta'e en Fl al ho(#re I$e 'a#e (andar y tiene 'entido de '$
re':on'a#ilidad7
A'o(F la 1a#e-a :or el 0entanillo y lo 0i, de :ie, alto y 9ir(e, entre $no'
treinta ho(#re' 9la1o', r$do', ate-ado', de an%o'ta' 1int$ra'7 Tenda el #ra-o
i(:erio'a(ente, la' :ala#ra' '$r%an de '$' la#io' #re0e' y :re1i'a'7 /n 1ierto
(o(ento 1o%i2 del 1$ello a $n (en$do (o1ito I$e e'ta#a ($r($rando y 'e
adelanta#a 0a1ilante.
!LTiene' I$e de1ir al%o, tTM !le %rit2!7 J5$e' dilo en alta 0o-K Ao'
re9$n9$=o' no (e a%radan7 5ara el tra#aGo, e' ne1e'ario e'tar #ien di':$e'to7
Si no lo e'tO', (Or1hate a la ta#erna7
/nton1e' a:are1i2 do=a Horten'ia, de':einada, 1ada' la' (eGilla', 'in
a9eite', lle0ando $na hol%ada 1a(i'a :o1o li(:ia y arra'trando $na'
1han1leta' de tal2n tor1ido7 To'i2 1on e'a to' de la' 0ieGa' 1antante', ron1a
1o(o $n re#$-no, 'e det$0o, lo (ir2 a Zor#a 1on or%$llo7 /nt$r#iOron'ele lo'
oGo'7 To'i2 de n$e0o :ara I$e Fl la oyera y :a'2 (eneOndo'e, 1on (ar1ado
1ontoneo de la' an1a', ($y G$nto a Fl7 5or el e':e'or de $n 1a#ello no lo ro-2
al :a'ar7 5ero Zor#a ni 'iI$iera 'e 0ol0i2 a (irarla7 Ae I$it2 a $no de lo'
D*
o#rero' $n tro-o de %alleta de 1e#ada y $n :$=adito de a1eit$na'7
!JBa(o', ($1ha1ho' !%rit2!, :er'i%nao', en no(#re de Dio'K
S a lar%a' -an1ada' 'e lle02 1on'i%o al eI$i:o dire1ta(ente ha1ia la
(onta=a7
No he de de'1ri#ir aI$ el tra#aGo en la (ina7 5ara e'o 'era ne1e'aria ($1ha
:a1ien1ia y yo 1are-1o de ella7 Ha#a(o' al-ado, 1on 1a=a', (i(#re y lata' de
na9ta 0a1a', $na #arra1a 1er1a del (ar7 Al a(ane1er, Zor#a 'e le0anta#a,
1o%a el a-ad2n, entra#a en la (ina ante' I$e lo' o#rero', 1a0a#a $na %alera,
la a#andona#a, en1ontra#a $na 0eta de li%nito I$e #rilla#a 1o(o h$lla y
:ona'e a #ailar G$#ilo'o7 Al%$no' da' de':$F' la 0eta 'e a%ota#a y Zor#a 'e
e1ha#a al '$elo, de e':alda', y 1on lo' :ie' y la' (ano' en alto le ha1a la hi%a
al 1ielo7
Ha#a to(ado a :e1ho el tra#aGo7 Sa ni (e 1on'$lta#a7 De'de lo'
:ri(ero' da', toda :reo1$:a1i2n, toda re':on'a#ilidad, ha#an :a'ado de (i
:er'ona a la '$ya7 Pl 'e en1ar%a#a de de1idir y de eGe1$tar7 So, de :a%ar lo'
:lato' roto'7 Ao I$e, :or lo de(O', no (e di'%$'ta#a7 5$e', #ien lo ad0erta
yo, e'o' (e'e' ha#ran de I$edar 'e=alado' en (i 0ida entre lo' (O' di1ho'o'7
A', ha#ida 1$enta de todo, tena 1lara 1on1ien1ia de e'tar :a%ando (i
9eli1idad a ($y :o1o :re1io7
Ei a#$elo (aterno 0i0a en $na aldea de Creta7 Cada ano1he1er to(a#a
la linterna y 'e i#a a dar $na 0$elta :or el :$e#lo, :ara 0er 'i a1a'o al%Tn
9ora'tero ha#a lle%adoH 'i a' era, lo lle0a#a 1on'i%o a '$ 1a'a, le 'er0a
a#$ndante 1o(ida y #$ena #e#ida, y, l$e%o, a1o(odOndo'e en el di0On,
en1enda el lar%o 1hi#$I$, y 'e diri%a a '$ h$F':ed !:ara el I$e ha#a
lle%ado el (o(ento de 'ati'9a1er la de$da! di1iFndole i(:erio'a(ente.
D8
!JC$Fnta(eK
!LContarle I$F, to E$'toyoryiM
!Ao I$e ere', I$iFn ere', de d2nde 0iene', I$F 1i$dade' y aldea' 0ieron
t$' oGo', todo, 1$Fnta(elo todo7 JBa(o', ha#laK
S el h$F':ed 1o(en-a#a a 1ontar, re0$elta(ente, 0erdade' y (entira',
(ientra' (i a#$elo 9$(a#a en el 1hi#$I$, lo e'1$1ha#a atento y 0iaGa#a en '$
1o(:a=a, tranI$ila(ente 'entado en el di0On7 S 'i el h$F':ed le a%rada#a,
de1ale.
!Ea=ana te I$eda' 1on(i%o, no te (ar1ha'7 Tiene' toda0a ($1ha'
1o'a' I$e 1ontar7
Ei a#$elo no ha#a 'alido n$n1a de '$ aldea, ni 'iI$iera ha#a'e lle%ado
ha'ta Canda o ha'ta Aa Canea7 L5ara I$F ir allOM, de1a7 Hay 1aniota' y
1andiota' I$e :a'an :or aI$, Canda y Aa Canea 0ienen a (, JI$e la :a- 'ea
1on ella'K L5ara I$F he de ir yo ha'ta allOM
So re:rod$-1o hoy en e'ta ri#era 1reten'e la (ana de (i a#$elo7 So
ta(#iFn he dado 1on $n h$F':ed, 1o(o 'i lo h$#iera #$'1ado a la l$- de la
linterna7 No lo deGo I$e 'e 0aya7 Ee 1$e'ta ($1ho (O' I$e $na 1ena, :ero lo
(ere1e7 No1he a no1he lo e':ero de':$F' del tra#aGo, ha%o I$e 'e 'iente 9rente
a (, 1o(e(o' G$nto', y lle%ado el (o(ento en I$e ha de :a%ar, le di%o.
JC$entaK "$(o en (i :i:a y e'1$1ho7 JC2(o ha eC:lorado la tierra, e'te
h$F':ed (o, 12(o ha eC:lorado el al(a h$(anaK No (e 1an'o ni (e harto
de e'1$1harlo7
!JC$Fnta(e, Zor#a, 1$Fnta(eK
S al in'tante, e0o1ada :or e'a' :ala#ra', toda la Ea1edonia 'e tiende ante
(, 'e in'tala en el #re0e e':a1io I$e (edia entre Zor#a y yo, 1on '$'
(onta=a', '$' #o'I$e' y '$' torrente', '$' comitad#is, '$' ($Gere' in9ati%a#le'
en el tra#aGo, '$' ho(#re' '2lido'7 /l Eonte Ato', ta(#iFn, 1on '$' 0eintiTn
D)
(ona'terio', '$' ar'enale' y '$' hol%a-ane' nal%$do'7 Zor#a (enea el 1$ello
al 9in de '$' 1$ento' de (onGe' y eC1la(a 1on $na 1ar1aGada.
!JDio' te %$arde, :atr2n, del tra'ero de lo' ($lo' y del delantero de lo'
(onGe'K
Cada no1he, Zor#a (e lle0a de :a'eo :or 4re1ia, &$l%aria y
Con'tantino:laH 1ierro lo' oGo' y 0eo7 Ha re1orrido lo' &al1ane' e(#rollado' y
ator(entado', lo ha o#'er0ado todo 1on '$' oGillo' de hal12n, I$e a#re
de'(e'$rada(ente a 1ada in'tante, lleno' de e't$:or7 Aa' 1o'a' a la' I$e
no'otro' no' halla(o' a1o't$(#rado' y ante la' 1$ale' :a'a(o' indi9erente',
'e le :re'entan a Zor#a 1o(o tre(endo' eni%(a'7 Si 0e a $na ($Ger I$e :a'a,
'e detiene e't$:e9a1to.
!LN$F (i'terio e' F'teM !:re%$nta!7 LN$F e' $na ($Ger y :or I$F no'
'or#e el 'e'o tan 9O1il(enteM LN$F 'i%ni9i1a e'o, d(elo tTM
Con idFnti1o e't$:or :lantea el interro%ante en :re'en1ia de $n ho(#re,
de $n Or#ol en 9lor, de $n 0a'o de a%$a 9re'1a7 Zor#a 0e 1ada da a toda' la'
1o'a' :or 0e- :ri(era7
Ayer no' ha#a(o' 'entado ante la #arra1a7 De':$F' de #e#er $n 0a'o de
0ino (e :re%$nt2 alar(ado.
!LN$F 0iene a 'er, en 0erdad, e'ta a%$a enroGe1ida, :atr2nM Dilo7 Qna
0ieGa 1e:a e1ha ra(a', hay en ella' $no' 1o(o adorno' O1ido' 1ol%ado', y
:a'a el tie(:o, y el 'ol lo' (ad$ra. 'e :onen d$l1e' 1o(o (iel y 'e le' lla(a
enton1e' $0a'H 'e la' :i'a, 'e :one el -$(o eCtrado en $no' tonele'H all
9er(enta 'olo, 'e le de'ta:a el da de San Vor%e@#e#edor JS e' 0inoK JN$F
:rodi%ioK &e#e' el -$(o roGo y t$ al(a 'e te a1re1ienta, no 1a#e ya dentro de
t$ :elleGo, 'e 'iente 1on Oni(o' de de'a9iar a Dio' (i'(o a I$e lidie 1onti%o7
LN$F 'i%ni9i1a e'o, :atr2nM /C:l1a(elo tT7
So no ha#la#a7 Senta, al e'1$1harlo, I$e 'e reno0a#a ante ( la
*<
0ir%inidad del ($ndo7 Toda' la' 1o'a' 1otidiana' y de'1olorida' 0ol0an a
adI$irir el #rillo 1on el I$e 'e ha#an :re'entado lo' :ri(ero' da', re1iFn
'alida' de la' (ano' de Dio'7 /l a%$a, la ($Ger, la e'trella, el :an, retorna#an a
la (i'terio'a 9$ente :ri(iti0a y el tor#ellino di0ino 'e de'en1adena#a de
n$e0o en el aire7
S F'ta e' la ra-2n :or la 1$al 1ada no1he, tendido en el %$iGarral de la
ri#era, e':era#a a Zor#a i(:a1iente(ente7 Ao 0ea en 1$anto da#a lo'
:ri(ero' :a'o' lar%o' 1on '$ andar de'(adeGado, 1$#ierto de #arro, (an1hado
de 1ar#2n, a:ena' '$r%a de la' entra=a' de la tierra7 De'de leGo', yo (e ente@
ra#a de 12(o ha#a re'$ltado la tarea del da, y (e entera#a :or la a1tit$d de
'$ 1$er:o, :or la 1a#e-a %a1ha o er%$ida, :or el #alan1eo de '$' #ra-o'
de'(e'$rado'7
Al :rin1i:io, i#a yo 1on FlH o#'er0a#a la la#or de lo' (inero'7 Ee
e'9or-a#a :or en1a(inar(e en $na n$e0a 'enda, :or hallar interF' en la'
o1$:a1ione' :rO1ti1a', :or 1ono1er al (aterial h$(ano I$e (e ha#a 1ado
entre (ano' y en1ari=ar(e 1on Fl, :or 'entir la tanto tie(:o de'eada ale%ra
de a:artar(e de la' :ala#ra' :ara tratar 1on ho(#re' 0i0o'7 S :lanea#a
ro(Onti1o' :roye1to' !'i la eCtra11i2n del li%nito (ar1ha#a #ien! de or%ani-ar
$na '$erte de 1o($na donde tra#aGara(o' todo', donde todo 'era de todo',
donde 1o(era(o' G$nto' lo' (i'(o' ali(ento' y lle0ara(o' i%$ale' ro:a',
1o(o her(ano'7 I#a 1reando en (i e':rit$ $na n$e0a orden reli%io'a, la
le0ad$ra de $na n$e0a 0ida777
5ero no (e ani(a#a aTn a ha#larle a Zor#a de tale' :roye1to'7 Pl (e
(ira#a (ientra' yo i#a y 0ena :or entre lo' tra#aGadore', lo' interro%a#a,
inter0ena en la' di':$ta' in1linOndo(e 'ie(:re a 9a0or del o#rero7
Zor#a 9r$n1a lo' la#io'.
!5atr2n, L:or I$F no da' $na' 0$elta' :or a9$eraM Ah tiene' el 'ol, ah
*1
tiene' el (ar JandaK
5ero yo, en lo' :ri(ero' tie(:o', in'i'ta, no (e i#a7 5re%$nta#a,
1harla#a, (e entera#a de la 0ida de todo' ello'. de 1$Onto' hiGo' ha#an de
ali(entar, de 1$Onta' her(ana' ha#an de 1a'ar, de lo' :adre' in0Olido'H de
'$' :reo1$:a1ione', de '$' en9er(edade', de '$' tor(ento' (orale'7
!No inda%$e' tanto a1er1a de '$' hi'toria', :atr2n !(e de1a Zor#a
en9$rr$=ado!7 Se te irO el 1ora-2n tra' ello', lle%arO' a I$ererlo' (O' de lo I$e
la :r$den1ia a1on'eGa y de lo I$e reI$iere n$e'tro tra#aGo7 Ha%an lo I$e
hi1ieren, le' hallarO' di'1$l:a'777 S enton1e' Jay de no'otro'K, el tra#aGo
(ar1harO a lo' t$(#o'7 S Jay de ello', ta(#iFn, :atr2nK Tiene' I$e 'a#erlo7
C$ando el a(o e' d$ro, lo' o#rero' lo te(en, lo re':etan, tra#aGan7 C$ando el
a(o 'e ($e'tra dF#il, le e1han la #rida al 1$ello y ello' 'e re9o1ilan 1o(o el
rat2n dentro del I$e'o7 LCo(:rende'M
Otra 0e-, al ter(inar la Gornada, arroG2 el a-ad2n ante la #arra1a, 1on
%e'to de 1an'an1io7
!Oye, :atr2n !eC1la(2!, te r$e%o I$e no te (eta' en nada7 So (e lo
:a'o 1on'tr$yendo y tT derri#ando7 LN$F hi'toria' 'on F'a' I$e le' e'ta#a'
1ontando hoyM JSo1iali'(o, hoGara'1aK LA1a'o ere' :redi1ador o ere'
1a:itali'taM Ha#ra I$e e'1o%er entre $na y otra 1o'a7
LC2(o e'1o%erM Si (e de0ora#a el in%en$o de'eo de $nir a(#a' 1o'a',
de hallar $na 'nte'i' donde 9raterni-aran la' o:o'i1ione' irred$1ti#le', y %anar
a la 0e- la 0ida terre'tre y el reino de lo' 1ielo'7 /ra al%o I$e e'ta#a en (
de'de ha1a ($1ho' a=o', de'de (i tierna in9an1ia7 C$ando aTn era e'1olar,
ha#a or%ani-ado 1on (i' a(i%o' (O' nti(o' $na U"raternidad A(i'to'aR !
tal e' el no(#re I$e le ha#a(o' dado!, y ha#a(o' G$rado, en1errado' #aGo
lla0e en (i :ie-a, I$e 1on'a%rara(o' la totalidad de n$e'tra 0ida a 1o(#atir
la inG$'ti1ia7 4rande' la%ri(one' roda#an :or n$e'tra' (eGilla' (ientra'
*;
:re'tO#a(o', :$e'ta la (ano 'o#re el 1ora-2n, 'e(eGante G$ra(ento7
J5$erile' ideale'K Sin e(#ar%o, Jde'di1hado de aI$Fl I$e 'e ra de ello'K
C$ando 0eo en I$F han 0enido a :arar lo' (ie(#ro' de la U"raternidad
A(i'to'aR !(edi1a'tro', a#o%adillo', tendero', :olti1o' tra:a1ero',
:eriodi'ta' de :o1a (onta!, 'e (e en1o%e el 1ora-2n7 Z':ero y r$do e', al
:are1er, el 1li(a de e'ta tierra, 'i la' 'i(iente' (O' 0alio'a' no %er(inan o
:ere1en a%o'tada' entre (ale-a' y orti%a'7 So, #ien lo entiendo hoy, no (e
0eo aho%ado :or la ra-2n, JAoado 'ea Dio'K JToda0a (e 'iento 1on 9$er-a'
1o(o :ara arroGar(e a la' e(:re'a' (O' I$iGote'1a'K
/l do(in%o no' e(:ereGilO#a(o' a(#o' 1o(o no0io'. no' a9eitO#a(o',
no' :ona(o' 1a(i'a #lan1a re1iFn :lan1hada y no' #a(o' al 1aer de la tarde,
a 1a'a de do=a Horten'ia7 /'e da 'a1ri9i1a#a :or no'otro' $na %allina, no'
'entO#a(o' lo' tre' G$nto' n$e0a(ente, 1o(a(o' y #e#a(o'H Zor#a alar%a#a
lo' de'(e'$rado' #ra-o' ha1ia el :e1ho ho':italario de la #$ena 'e=ora y
to(a#a :o'e'i2n de Fl7 C$ando ya entrada la no1he, re%re'O#a(o' a n$e'tra
ri#era, la 0ida no' :are1a 'en1illa y llena de #$eno' :ro:2'ito', 0ieGa ', :ero
($y a%rada#le y a1o%edora, 1o(o lo era do=a Horten'ia7
Qno de e'o' do(in%o', al 0ol0er del 1o:io'o O%a:e, de1id(e a ha#lar y
1on9iarle a Zor#a (i' inten1ione'7 Ee e'1$1h2 #oI$ia#ierto, 9or-ando '$
:a1ien1ia7 De 1$ando en 1$ando, tan '2lo (enea#a irritado la 1a#e-ota7 Aa'
:ri(era' :ala#ra' I$e le diGe al re':e1to le ha#an de':eGado la (ente,
ah$yentando lo' 0a:ore' del 0ino7 C$ando ter(inF de eC:onerle lo I$e
:roye1ta#a, 'e arran12 ner0io'a(ente do' o tre' :elo' del #i%ote7
!Si (e :er(ite', :atr2n !dGo(e!, te dirF I$e no 1reo I$e ten%a' toda0a
lo' 'e'o' ($y (ad$ro'7 LN$F edad tiene'M
!Treinta y 1in1o a=o'7
!JOh, enton1e' no (ad$rarOn n$n1aK !y 'e e1h2 a rer7 Ee (ole't27
*?
!LConI$e tT no 1ree' en el ho(#reM !eC1la(F7
!No te enoGe', :atr2n7 No, no 1reo en nada7 Si h$#iera de 1reer en el
ho(#re, 1reera ta(#iFn en Dio', 1reera ta(#iFn en el dia#lo7 S e'o e' a'$nto
en%orro'o7 Aa' 1o'a' 'e (e e(#rollan, :atr2n, y '2lo 'a1o en li(:io $na
1antidad de di'%$'to'7
Call2, 'e I$it2 la %orra, 'e ra'12 la 1a#e-a 1on 9rene', 'e tirone2 lo'
#i%ote' 1o(o 'i h$#iera re'$elto arran1arlo'7 N$era de1ir al%o, :ero 'e
1ontena7 Ee (ir2 de reoGo, 0ol0i2 a (irar(e, y al 9in 'e de1idi2.
!J/l ho(#re e' $na #e'tiaK !eC1la(2 %ol:eando la' :iedra' 1on el
#a't2n!7 Qna %ran #e'tia7 T$ 'e=ora no lo 'a#e, a lo I$e :are1eH todo te ha
re'$ltado 9O1il, a tiH :ero :re%Tnta(e a (7 JQna #e'tia, te di%oK Si ere' (alo
:ara 1on Fl, te re':eta y te te(e7 Si ere' #$eno :ara 1on Fl, te arran1a lo' oGo'7
R!JCon'er0a la' di'tan1ia', :atr2nK No le' :er(ita' de(a'iado
atre0i(iento a lo' ho(#re', no le' di%a' I$e todo' 'o(o' i%$ale', I$e todo'
tene(o' i%$ale' dere1ho'7 5orI$e al in'tante :atearOn el dere1ho t$yo, te
ro#arOn el :an y deGarOn I$e te ($era' de ha(#re7 J4$arda la' di'tan1ia',
:atr2nH te lo re1o(iendo :or lo #ien I$e te I$ieroK
!L5ero tT no 1ree' en nadaM !eC1la(F eCa':erado7
!No, no 1reo en nada L1$Onta' 0e1e' he de de1rteloM No 1reo en nada ni
en nadieH 'ola(ente en Zor#a7 S no :orI$e Zor#a 'ea (eGor I$e lo' de(O'7
JDe nin%Tn (odoK /' $na #e'tia Fl ta(#iFn7 5ero 1reo en Zor#a :orI$e e' el
Tni1o I$e ten%o en (i :oder, el Tni1o I$e 1ono-1o, todo' lo' de(O' 'on
9anta'(a'7 So 0eo 1on lo' oGo' de Zor#a, e'1$1ho 1on '$' odo', 1on '$'
tri:a' di%iero7 Todo' lo' de(O', te di%o, 'on 9anta'(a'7 C$ando yo ($era,
todo (orirO7 J/l ($ndo -or#e'1o 'e irO a :iI$e :or enteroK
!JBaya e%o'(oK !diGe 'ar1O'ti1o7
!JNo :$edo e0itarlo, :atr2nK /' a' y no de otro (odo. he 1o(ido ha#a',
*6
ha#lo de ha#a'H 'oy Zor#a, ha#lo a la (anera de Zor#a7
No diGe nada7 Senta en la :iel 1o(o lati%a-o' la' :ala#ra' de Zor#a7 Ao
ad(ira#a :or 'er tan 9$erte, :orI$e de':re1ia#a ha'ta e'e eCtre(o a lo'
ho(#re' y al (i'(o tie(:o :oda tener tan inten'o de'eo de 0i0ir y de
tra#aGar 1on ello'7 /n '$ l$%ar, yo (e h$#iera he1ho a'1eta o h$#iera adornado
a lo' ho(#re' 1on :l$(a' :o'ti-a' :ara :oder 'o:ortarlo'7
Zor#a 'e 0ol0i2 :ara (irar(e7 Al 9$l%or de la' e'trella' 0eale la #o1a
eCtendida en $na 'onri'a ha'ta la' oreGa'7
!LTe he o9endido, :atr2nM !diGo deteniFndo'e de %ol:e7 /'tO#a(o'
lle%ando a la #arra1a7 Zor#a (e (ir2 1on tern$ra e inI$iet$d7
No le 1onte'tF7 Co(:renda I$e en e':rit$ e'ta#a de a1$erdo 1on FlH
:ero el 1ora-2n 'e re'i'ta, I$era 0olar, h$ir 9$era de la #e'tia, a#rir'e $na
'enda ha1ia la alt$ra7
!No ten%o '$e=o, ahora, Zor#a7 Be a a1o'tarte tT7
Aa' e'trella' 1entella#an, el (ar '$':ira#a y la(a la :laya, $na
l$1iFrna%a en1endi2 en el a#do(en '$ 9analito er2ti1o7 Ao' 1a#ello' de la
no1he %otea#an ro1o7
Ee tend #o1a a#aGo, '$(er%iFndo(e en el 'ilen1io, 'in :en'ar en nada7
Con9$nd (i 1$er:o en $no 1on la no1he y el (arH 'enta el al(a 1o(o $na
l$1iFrna%a I$e tra' ha#er en1endido '$ 9analito 'e :o'a en la tierra hT(eda y
ne%ra, e':erando7
Aa' e'trella' %ira#an en el 1ieloH la' hora' i#an :a'ando, y 1$ando (e
le0antF tena %ra#ada en (, 'in 'a#er 12(o, la do#le tarea I$e (e e':era#a en
aI$ella' 1o'ta'.
Ai#erar(e de &$da, a:artar G$nta(ente 1on la' :ala#ra' toda' (i'
:reo1$:a1ione' (eta9'i1a' y deGar a 'al0o el al(a de $na 0ana an%$'tia7
/'ta#le1er, de'de e'e in'tante, 1onta1to hondo y dire1to 1on lo' ho(#re'7
*
UN$i-O'R, (e de1a, U(e I$ede aTn tie(:o :ara ha1erlo7R
*D
V
U/l to Ana%no'ti, de1ano de la aldea, lo 'al$da y le :re%$nta 'i le 'era %rato
(ole'tar'e en 0enir ha'ta '$ 1a'a :ara la (erienda7 /l 1a:ador ha de lle%ar
hoy a la aldea :ara 1a:ar lo' 1erdo'H Kyra Ear$lia, la ($Ger del de1ano, a'arO
:ara $'ted la' X:arte'Y7 De :a'o :odrO $'ted 9eli1itar al nieto de Ana%no'ti,
Eina', :$e' hoy e' '$ da7R
/' $n %ran :la1er el de entrar en $na 1a'a de 1a(:e'ino' 1reten'e'7 Todo
lo I$e o' rodea e' :atriar1al. la 1hi(enea, la lO(:ara de a1eite, la' Garra'
alineada' 1ontra la :ared, $na (e'a, al%$na' 'illa' y, a la i-I$ierda de la
entrada, el 1Ontaro de a%$a 9re'1a7 De la' 0i%a' 1$el%an ro'ario' de
(e(#rillo', %ranada', hier#a' aro(Oti1a'. 'al0ia, (enta, :i(iento'777
/n el 9ondo, tre' o 1$atro :elda=o' de (adera lle0an a la al1o#a, donde
e'tO el le1ho (ontado 'o#re 1a#allete' y lo' 'anto' i1ono' 1on la la(:arilla
'ie(:re en1endida7 Aa 1a'a o' i(:re'iona 1o(o 0a1a y, 'in e(#ar%o, hay en
ella 1$anto e' indi':en'a#le. tan 1ierto e' I$e el ho(#re 0erdadero ne1e'ita de
($y :o1a' 1o'a'7
/l da e'ta#a e':lFndido, ti#io el 'ol de oto=o7 No' 'enta(o' 9rente a la
1a'a, en el h$erto, #aGo $n oli0o 1ar%ado de 9r$to'7 5or entre la' hoGa'
ar%entada', a lo leGo', #rilla#a el (ar, tranI$ilo, den'o7 Ba:oro'a' n$#e'
:a'a#an :or 'o#re no'otro'7 I#an 1$#riendo a rato' el 'ol y de'1$#riFndolo
l$e%o, de (odo I$e la tierra, ya ale%re, ya (elan12li1a, :are1a 1o(o 'i
**
re':irara7
Al 9ondo del h$erte1illo, en $n 1orto 1er1ado, el 1erdo 'o(etido a
re1iente o:era1i2n %rita#a dolorido, en'orde1iFndono'7 De'de la 1hi(enea no'
lle%a#a el a:etito'o olor de '$' U:arte'R I$e 'e a'a#an en la' #ra'a'7
CharlO#a(o' de 1o'a' eterna'. de la' (ie'e', de la' 0i=a', de la' ll$0ia'7
No' 0ea(o' 9or-ado' a ha#lar a 0o- en %rito. el 0ieGo nota#le era d$ro de
odo'7 Se%Tn '$ de1ir, tena la oreGa or%$llo'a7 Aa 0ida del an1iano 1reten'e
ha#a tran'1$rrido re1ta y tranI$ila, 1o(o 1re1e $n Or#ol en el #arran1o
a#ri%ado de lo' 0iento'7 Ha#a na1ido, ha#a 1re1ido, 'e ha#a 1a'ado7 T$0o
hiGo' y le 9$e 1on1edido 0er a lo' hiGo' de '$' hiGo'7 Al%$no' ha#an ($erto,
otro' 0i0an, '$ de'1enden1ia I$eda#a a'e%$rada7
/l an1iano 1reten'e re1ord2 lo' tie(:o' ido', la F:o1a de lo' t$r1o'H
0ol0iFronle a la (e(oria la' :ala#ra' de '$ :adre, lo' (ila%ro' I$e 'e da#an
enton1e', :orI$e la' ($Gere' tenan el te(or de Dio' y 1on'er0a#an in12l$(e
la 9e7
!Eire $'ted, yo (i'(o, el I$e ahora le ha#la, yo, el to Ana%no'ti, de#o
(i 0enida al ($ndo a $n (ila%ro7 S, 'e=or, a $n (ila%ro7 S 1$ando le haya
re9erido 12(o a1onte1i2, I$edarO $'ted (ara0illado y no :odrO (eno' I$e
eC1la(ar. JSe=or Ei'eri1ordio'oK, e irO al (ona'terio de la Bir%en a
o9rendarle $n 1irio7
Se :er'i%n2 y 1o(en-2 1al(o'a(ente 1on '$ 0o- '$a0e.
!/n aI$el tie(:o, :$e', ha#a en n$e'tra aldea $na ri1a t$r1a, J'ea el
de(onio 1on ellaK Qn #$en da hela e(#ara-ada, la (aldita, y el (o(ento del
al$(#ra(iento 1ae a:$rOndola7 Aa 1olo1an en el a'iento de la' :art$rienta' y
all 'e e'tO #ra(ando 1o(o $na #e1erra tre' da' y tre' no1he'7 5ero el ni=o no
'ala7 /nton1e' $na a(i%a '$ya J1ondenada 'ea ella ta(#iFnK le dio $n
1on'eGo. UZa9er Han$( Jde#a' lla(ar a la Eadre EeirF en t$ ay$daKR Eadre
*8
EeirF e' el no(#re I$e lo' t$r1o' dan a la Bir%en Jin9inita e' la %ra1ia '$yaK
ULAla(ar a F'aMR, #erre2 la :erra de Za9er, ULa F'aM J5re9iero (orir(eKR Ea'
lo' dolore' 'e :onan intolera#le'7 5a'2, 'in e(#ar%o, $n da, :a'2 otra no1he7
&ra(a#a 'in 1e'ar, :ero no da#a a l$-7 LN$F :oda ha1erM Sa no 'o:orta#a lo'
dolore'7 /nton1e' 1o(en-2 a lla(ar. UJEadre EeirFK JEadre EeirFKR 5ero
:or ($1ho I$e lla(ara lo' dolore' no la a#andona#an ni 0ena el ni=o7 UNo te
oyeR, le diGo la a(i%a, U'in d$da no 'a#rO el t$r1o7 AlO(ala 1on el no(#re
1ri'tiano7R UBir%en de lo' r$('R, %rit2 enton1e' la :erra7 UJBir%en de lo'
r$('K777R JN$e 'i I$iere'K Ao' dolore' 'e :re'entan (O' 9$erte'7 UNo la lla(a'
1o(o 'e de#e, Za9er Han$(R, dGole la a(i%a, Uno la lla(a' 1o(o 'e de#e y
:or e'o no 0iene7R /nton1e' la :erra in9iel, 0iFndo'e en :eli%ro, lan-2 $n %rito
1la(oro'o. UJSant'i(a Bir%enKR S de %ol:e, he aI$ I$e el ni=o 'e de'li-a de
'$ 0ientre 1o(o $na an%$ila7
R!O1$rra e'to $n do(in%o y el 'i%$iente do(in%o (i (adre a '$ 0e- 'e
halla#a en i%$al tran1e7 Senta %ran dolor, ta(#iFn, la :o#re1illa, 'enta %ran
dolor y 1la(a#a, (i :o#re (adre7 4rita#a. UJEara Sant'i(aK JEara
Sant'i(aKR 5ero no 0ea el 9in de '$ :ade1er7 Ei :adre e'ta#a 'entado en el
'$elo, en (edio del :atio, 'in :oder 1o(er ni #e#er, a 1a$'a de la a9li11i2n I$e
lo e(#ar%a#a7 /'ta#a en9adado 1on la Sant'i(a Bir%en7 Aa otra 0e- L0e
$'tedM, aI$ella :erra de Za9er la lla(2 y la Bir%en 'e :re1i:it2 a li#rarla de '$
(al7 Ahora, en 1a(#io777 /l 1$arto da, ya no :$do 1ontener'e (i :adre7 Sin
:en'arlo (O', 1o%i2 el 1ayado y 'e (ar1h2 de1idida(ente ha1ia el (ona'terio
de la Bir%en de la De%olla1i2n, Ja' I$iera /lla 1on1ederno' '$ a(:aroK Ale%a,
entra en la i%le'ia 'in :er'i%nar'e 'iI$iera, tanto era el 9$ror I$e lo a%ita#a7
Corre el :e'tillo de la :$erta y 'e :lanta ante el i1ono. UOye, Sant'i(a
Bir%enR, eC1la(a, U(i ($Ger Krinio, TT la 1ono1e', :$e'to I$e te trae todo'
lo' 'O#ado' el a1eite y en1iende la' lO(:ara', (i ($Ger Krinio e'tO 1on lo'
*)
dolore' del :arto de'de ha1e tre' da' y tre' no1he' y te lla(a Lno la oye',
a1a'oM /' :re1i'o I$e haya' I$edado 'orda, 1reo yo, :ara I$e no lle%$e' a
orla7 Sin d$da, 'i ella 9$era al%$na :erra 1o(o Za9er, al%$na :orI$era de
t$r1a, 0era(o' 12(o te :re1i:ita' :ara a1$dir en '$ ay$da7 5ero :ara 1on (i
($Ger Krinio, la 1ri'tiana, tiene' odo' 'ordo' Jno la oye'K JEira, 'i no 9$era'
la Sant'i(a Bir%en, yo, 1on e'te :alo I$e aI$ 0e', te dara $na le11i2nKR
R!De':$F' de lo 1$al, 'in :o'trar'e, 'e 0$el0e :ara (ar1har'e7 5ero
Jin9inito e' el :oder del Se=orK en el (i'(o (o(ento el i1ono 1r$Ge 1on 9$erte
r$ido 1o(o 'i 'e :artiera en do'7 A' 1r$Gen lo' i1ono', 'F:alo $'ted ahora 'i
ante' no lo 'a#a, 1ada 0e- I$e 'e di':onen a reali-ar $n (ila%ro7 Ei :adre lo
1o(:rendi2 al in'tante7 Se 0$el0e, 'e arrodilla ante la i(a%en, 'e :er'i%na y
eC1la(a. UJ5eI$F, Sant'i(a Bir%en, :on%a(o' I$e todo lo di1ho 'e lo lle02
el 0ientoKR
R!A:ena' lle%2 a la aldea le 1o($ni1aron la #$ena n$e0a. UN$e Dio' te
lo 1on'er0e, Ko'tandi, t$ ($Ger ha tenido $n 0ar2n7R /ra yo, el I$e $'tede'
0en aI$, yo, el 0ieGo Ana%no'ti7 5ero na1 1on la oreGa $n tanto or%$llo'a7 Ei
:adre, 0e $'ted, ha#a #la'9e(ado al tratar de 'orda a la Bir%en7 ULConI$e
F'a' tene(o'MR, de#e de ha#er di1ho la Bir%en7 U5$e' e':era y 0erO' 12(o t$
hiGo te 'ale 'ordo Ja' a:renderO' a no 'er #la'9e(oKR
S el to Ana%no'ti 'e 'anti%$27
!S e'o no tiene i(:ortan1ia !diGo!, Jloado 'ea Dio'K 5orI$e la Bir%en
:$do deGar(e 1ie%o o 1retino, o 1or1o0ado, o 'i no J%$Ordano', Dio' (o, de
todo (alK :$do ha1er I$e yo na1iera ni=a7 Ao (o no e' nada Jy (e :o'tro
ante '$ %ra1ia in9initaK
Alen2 lo' 0a'o'7
!JN$e la Bir%en no' a(:areK !diGo al-ando el '$yo7
!A t$ 'al$d, to Ana%no'ti7 Ha%o 0oto' :orI$e 0i0a' 1ien a=o' y
8<
1ono-1a' a t$' #i'nieto'7
/l an1iano 0a1i2 la 1o:a de $n 'or#o y 'e 'e12 el #i%ote7
!No, hiGo !re:$'o!, 1on e'to #a'ta7 He 1ono1ido a (i' nieto', 1on e'to
#a'ta7 No hay I$e :edir de(a'iado7 Ee ha lle%ado la hora, ya e'toy 0ieGo,
a(i%o', ten%o lo' ri=one' 'e1o', no :$edo ya, y no :orI$e (e 9alten %ana', no
:$edo ya 'e(#rar hiGo'7 /nton1e', L:ara I$F I$iero 0i0ir (O'M
Alen2 de n$e0o lo' 0a'o', de la 9aGa eCtraGo n$e1e' e hi%o' 'e1o'
en0$elto' en hoGa' de la$rel, y lo' re:arti2 entre no'otro'7
!Todo lo I$e :o'ea lo di a (i' hiGo' !1ontin$2 l$e%o!7 He(o' :a'ado
al%$na 0e- :or 'erio' a:rieto', :ero e'o n$n1a (e a9li%i2 (ayor(ente7 /n la'
(ano' de Dio' e'tO lo ne1e'ario7
!/n la' (ano' de Dio' e'tO lo ne1e'ario, to Ana%no'ti !diGo Zor#a
in1linOndo'e ha1ia la oreGa del an1iano!, en la' (ano' de Dio', ', :ero no en
la' n$e'tra'7 No no' da nada, el ($y (e-I$ino7
5ero el an1iano nota#le 9r$n1i2 la' 1eGa'7
!JAlto ah, no lo (altrate', a(i%oK !diGo 1on tono 'e0ero!7 JNo lo trate'
1on a':ere-aK JN$e Pl ta(#iFn 1$enta 1on no'otro', :o#re1illoK
/n aI$el (o(ento, la ta Ana%no'ti, 'ilen1io'a, '$(i'a, traa en $n :lato
de #arro la' U:arte'R del 1erdo y $na %ran Garra de 1o#re llena de 0ino7 DeG2
todo en la (e'a, I$ed2'e de :ie, 1r$-2 la' (ano' y #aG2 lo' oGo'7
Ee re:$%na#a $n tanto e'e (anGar, a$nI$e, :or otra :arte, no (e
ani(a#a a re1ha-arlo7 Zor#a (e (ir2 de reoGo 1on (ali1io'a 'onri'a7
!/' la 1arne (O' 'a#ro'a, :atr2n !a'e%$r2!7 No :on%a' 1ara de a'1o7
/l 0ieGo Ana%no'ti deG2 or $na ri'illa7
!Ao I$e di1e e' 1ierto, lo I$e di1e e' 1ierto, :r$F#alo y 0erO'7 JSe te
derrite en la #o1aK C$ando el :rn1i:e Vor%e Jtoda hora le 'ea %rataK :a'2 :or
n$e'tro (ona'terio, allO en lo alto de la (onta=a, lo' (onGe' #rindaron en '$
81
honor $n 9e'tn re%io y o9re1ieron :lato' de 1arne a todo' lo' :re'ente', (eno'
al :rn1i:e, a I$ien le dieron $n :lato de 'o:a7 /l :rn1i:e to(a la 1$1hara y
e(:ie-a a re(o0er la 'o:a7 ULHa#i1h$ela'MR, :re%$nt2 'or:rendido,
ULha#i1h$ela' #lan1a'MR UCo(e, 5rn1i:e (oR, le di1e el 0ieGo hi%T(eno,
D
U1o(e y de':$F' no' dirO' I$F o:ina'7R /l :rn1i:e :r$e#a $na 1$1harada,
do', tre', deGa el :lato li(:io y 'e rela(e7 ULN$F (ara0illa e' F'taMR, di1e7
UJN$n1a 1o( (O' 'a#ro'a' ha#i1h$ela'K Tan 'a#ro'a' 1o(o 'e'o'7R UNo 'on
ha#i1h$ela', 5rn1i:eR, le di1e riFndo'e el hi%T(eno, Uno 'on ha#i1h$ela'7
JHe(o' (andado I$e 1a'traran a todo' lo' %allo' del 1ontornoKR
S riendo, el an1iano :in1h2 1on el tenedor $n tro1ito de la' U:arte'R del
1erdo7
!JEanGar de :rn1i:eK !diGo!7 J/a, a#re la #o1aK
A#r la #o1a y Fl (e (eti2 en ella la :or1i2n7
Bol0i2 a llenar lo' 0a'o' y #e#i(o' a la 'al$d de '$ nieto7 Ao' oGo' del
a#$elo #rilla#an7
!LN$F I$erra' tT I$e 9$era t$ niete1illo, to Ana%no'tiM !le :re%$ntF!7
Dilo y ele0are(o' n$e'tro' 0oto' :orI$e 'e 1$(:lan t$' de'eo'7
!LN$F :odra yo I$erer, hiGoM 5$e', I$e 'i%a :or el #$en 1a(ino, I$e
lle%$e a 'er $n ho(#re honrado, $n #$en Ge9e de 9a(ilia, I$e 'e 1a'e, y ten%a
1o(o yo hiGo' y nieto', y I$e $no de '$' hiGo' 'e :are-1a a (7 5ara I$e lo'
0ieGo' di%an al 0erlo. UJOye, 12(o 'e :are1e al 0ieGo Ana%no'ti, Dio' haya '$
al(a, I$e era $n ho(#re #$enoKR
!Ear$lia !a%re%2, 'in (irar a la ($Ger!7 Ear$lia, Jllena de n$e0o e'ta
GarraK
/n e'e (o(ento, tra' 9$erte e(:ell2n, la :$erte1illa del 1er1ado 'e a#ri2
y el 1o1hino 'e (eti2 :re1i:itada(ente en el h$erto %r$=endo7
D
,ig:meno o heg:meno0 '$:erior del (ona'terio %rie%o7
8;
!Ae d$ele, :o#re ani(al777 !diGo Zor#a 1o(:a'i0o7
!JClaro e'tO I$e le d$eleK !eC1la(2 el 0ieGo 1reten'e riendo a
1ar1aGada'!7 Si te hi1ieran lo I$e a Fl, Lno te doleraM
Zor#a 'e (ene2 1on #r$'I$edad en la 'illa7
!JN$e 'e te 'eI$e la len%$a, 0ieGo 'ordoK !($r($r2 e':antado7
/l 1erdo i#a y 0ena :or delante de no'otro' (irOndono' 9$ri#$ndo7
!JA 9e (a, :are1e I$e 1o(:rendiera I$e lo e'ta(o' 1o(iendoK !a%re%2
el to Ana%no'ti, a I$ien el :oI$illo de 0ino #e#ido 0ol0a lo1$a-7
/n tanto, no'otro', tranI$ila(ente, ($y 'ati'9e1ho', 1o(a(o' 1$al
1an#ale' #e#iendo el roGo 0ino, y 1onte(:lO#a(o', al tra0F' de la' hoGa'
:lateada' del oli0o, el (ar I$e el 'ol :oniente e'ta#a :intando de ro'a7
C$ando al 1aer la no1he, deGa(o' la 1a'a del de1ano de la aldea, Zor#a,
ta(#iFn lo1$a-, 'enta I$e le hor(i%$ea#a la len%$a7
!L3e1$erda' lo I$e ha#la(o' anteayer, :atr2nM TT de1a' I$e te %$'tara
il$(inar el e':rit$ del :$e#lo, a#rirle lo' oGo'7 5$e' #ien J(iraK 5ara t$ :la1er
no tiene' 'ino I$e a#rirle lo' oGo' al to Ana%no'ti7 LBi'te 12(o '$ ($Ger 'e
e'ta#a delante de Fl, e':erando 2rdene', 1o(o $n :errillo a(ae'tradoM Be tT,
ahora, a :redi1arle I$e la ($Ger tiene i%$ale' dere1ho' I$e el ho(#re y I$e e'
$na 1r$eldad ina$dita el I$e te 1o(a' $n tro-o de la 1arne del 1erdo (ientra'
el 1erdo 0i0o 'e I$eGa de dolor en t$ :re'en1ia, y I$e e' $na %ran idiote- el dar
%ra1ia' a Dio' :or el he1ho de I$e Pl lo :o'ea todo y tT te ($era' de ha(#re7
LN$F 'aldra %anando e'e :o#re dia#lo del to Ana%no'ti 1on toda' t$'
ridi1$le1e' eC:li1ati0a'M S2lo di'%$'to' le traera' 1on ella'7 LS I$F #ene9i1io
:odra o#tener la ta Ana%no'tiM Sera el 1o(ien-o de ri=a' en1onada', la
%allina :retendera 1on0ertir'e en %allo y la :areGa ha#ra de tren-ar'e en l$1ha
a :i1ota-o', de':l$(Ondo'e ($t$a(ente777 DeGa en :a- a la %ente, :atr2n, no
le' a#ra' lo' oGo'7 Si a1a'o 'e lo' a#riera', LI$F 0eranM JAa (i'eria :ro:iaK
8?
DFGa'elo', :$e', #ien 1errado', :ara I$e 'i%an 1on '$' '$e=o'7
Se 1all2 $n (in$to, ra'12'e la 1a#e-a7 Eedita#a7
!A (eno', diGo de':$F', a (eno' I$e777
!Bea(o' ad2nde no' lle0a e'e Ua (eno' I$e777R
!A (eno' I$e 1$ando a#ran lo' oGo' :$eda' (o'trarle' $n ($ndo (eGor
I$e el de la' tinie#la' en I$e ahora 'e :a0onean777 L5$ede' (o'trOr'eloM
So no lo 'a#a7 Sa#a I$F 1o'a' 'e derri#aran, :ero no lo I$e 'e
1on'tr$ira de':$F' 'o#re la' r$ina'7 /'o nadie :$ede 'a#erlo 1on 1erte-a,
:en'F7 /l ($ndo 0ieGo e'tO ah, :al:a#le, '2lido, lo 0i0i(o' y l$1ha(o' 1on Fl
a #ra-o :artido, eCi'te7 /l ($ndo 9$t$ro no ha na1ido toda0a, e' ina'i#le,
9l$ido, 9orGado 1on la l$- 1on I$e 'e teGen lo' '$e=o', n$#e I$e lo' 'o:lo'
0iolento' del aire 'a1$den. el a(or, el odio, la i(a%ina1i2n, la 1a'$alidad,
Dio'777 /l (O' %rande de lo' :ro9eta' '2lo :$ede dar a lo' ho(#re' $na :ala#ra
I$e le' 'ir0a de 'anto y 'e=a y 1$anto (O' 0a%a la :ala#ra, (O' %rande el
:ro9eta7
Zor#a (e o#'er0a#a 'onriendo #$rlona(ente7 Sent enoGo.
!Ten%o $no !re':ond, :i1ado7
!LTiene' $noM LC$OlM
!No :$edo de1rtelo, no 1o(:rendera'7
!J/h, e' :orI$e no lo tiene'K !diGo Zor#a (eneando la 1a#e-a!7 No 1rea'
I$e (e 1h$:o el dedo, :atr2n7 Te en%a=2 I$ien te lo dio a entender7 /' 1ierto
I$e 'oy tan i%norante 1o(o el to Ana%no'ti, :ero no tan tonto, Joh, noK De
(anera :$e', I$e 'i yo no lo entiendo, L12(o '$:one' I$e lo entienda Fl,
:o#re ho(#re, o la #orri1a de '$ ($GerM LNi todo' lo' Ana%no'ti I$e haya en
el ($ndoM Ao I$e le' (o'trara' L'on otra' tinie#la'M /nton1e', dFGale'
aI$Flla' a I$e e'tOn ha#it$ado'7 Ha'ta ahora lo han :a'ado #ien, Lno te
:are1eM Bi0en y 0i0en #ien, tienen hiGo' y ha'ta nieto'7 Dio' lo' 1ra 'ordo',
86
1ie%o', y ello' eC1la(an. JAoado 'ea Dio'K /nton1e', dFGalo' y 1ierra el :i1o7
Ee 1allF7 5a'O#a(o' ante el h$erto de la 0i$da, Zor#a 'e det$0o $n
in'tante, '$':ir2, (a' no diGo nada7 De#a de ha#er llo0ido en al%Tn l$%ar7
Olor a tierra (oGada, lleno de 9re'1$ra, :er9$(a#a el aire7 Aa l$na n$e0a
#rilla#a, tierna, a(arillo@0erdo'aH el 1ielo re#o'a#a '$a0idad7
/'te ho(#re, :en'F, no ha ido a nin%$na e'1$ela y '$ 1ere#ro no 'e le ha
da=ado7 Ha 0i'to la' (O' di0er'a' 1o'a', la inteli%en1ia 'e le ha de':eGado, el
1ora-2n 'e le ha en'an1hado, 'in I$e :erdiera la a$da1ia ori%inal7 C$alI$ier
:ro#le(a 1o(:li1ado, I$e :ara no'otro' e' in'ol$#le, Fl lo re'$el0e 1ortando
el n$do, 1o(o '$ :ai'ano AleGandro Ea%no7 No e' 9O1il t$(#arlo :$e'to I$e
todo el 1$er:o lo tiene a:oyado en la tierra, de :ie' a 1a#e-a7 Ao' 'al0aGe' de
Z9ri1a adoran a la 'er:iente :orI$e to1a 1on todo el 1$er:o a la tierra y 1ono1e
de e'te (odo lo' 'e1reto' del ($ndo. :al:a a la (adre n$tri1ia, 'e 1on9$nde
1on ella, e' $na 'ola $nidad 1on ella7 Ao (i'(o o1$rre 1on Zor#a7 /n 1a(#io,
no'otro', la %ente 1$lta, no 'o(o' 'ino atolondrada' a0e1illa' del aire7
E$lti:li1O#an'e la' e'trella'7 Ari'1a', de'de=o'a', d$ra', de':ro0i'ta' de
toda 1o(:a'i2n :ara 1on lo' ho(#re'7
Sa no ha#lO#a(o'7 EirO#a(o' a(#o' el 1ielo 1on e':anto, 0ea(o'
en1endida' n$e0a' e'trella' en oriente, $na' tra' otra', y el in1endio 1ele'te 'e
eCtenda 1on ra:ide-7
Ale%a(o' a la #arra1a7 No 'enta yo el (enor de'eo de 1o(er y (e 'entF
en $na de la' ro1a' de la orilla7 Zor#a en1endi2 el 9$e%o, 1o(i2, :are1i2 a
:$nto de 0enir'e a (i lado, :ero de'i'ti2 de tal intento y a1o'tOndo'e en '$
1atre 'e I$ed2 dor(ido7
/l (ar e'ta#a I$ieto7 Ta(#iFn in(20il #aGo el tiroteo e'telar 1alla#a la
tierra7 Ni $n :erro ladra#a, ni $n la(ento de a0e no1t$rna7 Silen1io total,
'ola:ado, :eli%ro'o, 1$ya '$'tan1ia eran (ile' de %rito', tan leGano' o tan
8
o1$lto' en n$e'tro 'er, I$e no 'e lo' oa7 S2lo nota#a el latir de la 'an%re en la'
'iene' y en el 1$ello7
UJAa (elan1ola del ti%reR, :en'F e'tre(e1ido7
/n la India, al 1aer de la no1he, lo' ha#itante' 1antan en 0o- I$eda $na
tonada doloro'a y (on2tona, $n 1anto 'al0aGe y lento, 1o(o el leGano #o'te-o
de la 9iera, la (eloda del ti%re7 /l 1ora-2n del ho(#re de'#orda te(#loro'a
eC:e1tati0a7
Eientra' re1orda#a la terri#le (eloda, el 0a1o de (i :e1ho 9$e
llenOndo'e :o1o a :o1o7 Ao' odo' de':erta#an, el 'ilen1io 'e 1on0erta en
1la(or7 H$#iFra'e di1ho I$e el al(a, a(a'ada 1on aI$ella (i'(a (eloda, 'e
'ala del 1$er:o :ara e'1$1har7
In1linOndo(e, llenF la :al(a de a%$a de (ar y (e (oGF la 9rente y la'
'iene'7 Ee 'ent re9re'1ado7 /n lo hondo de (i 'er ret$(#a#an %rito'
a(ena-adore', 1on9$'o', i(:a1iente'H el ti%re e'ta#a en ( y r$%a7
S, de :ronto, o 1lara la 0o-.
!J&$daK J&$daK !eC1la(F le0antOndo(e de $n 'alto7
/1hF a andar rO:ida(ente, :or la orilla del a%$a, 1o(o 9$%iti0o7 Ha1e $n
tie(:o, 1ada 0e- I$e (e hallo 'olo :or la no1he, rodeado de 'ilen1io, oi%o '$
0o-, tri'te al :rin1i:io, '$:li1ante 1o(o ele%a 9$neral, y I$e :o1o a :o1o 'e
irrita, re-on%a, ordena7 S 'e ($e0e en el 'eno 1$al ni=o a :$nto de na1er7
Sera la (ediano1he7 N$#arrone' ne%ro' a(ontonO#an'e en el 1ielo,
%r$e'a' %ota' (e da#an en la' (ano'7 So no (e 1$ida#a de ello7 Eo0a(e en
at(2'9era de 9$e%o, 'intiendo a dere1ha e i-I$ierda, en la' 'iene', do'
ardiente' tena-a'7
UHa lle%ado el (o(entoR, (e diGe e'tre(e1idoH Ula r$eda #Tdi1a (e
arra'traH ha lle%ado el (o(ento de de'1ar%ar el (ara0illo'o :e'o7R
3e%re'F :ronto a la #arra1a y en1end la lO(:ara7 C$ando le dio la l$-,
8D
Zor#a :ar:ade2, a#ri2 lo' oGo', (e (ir2 (ientra' (e in1lina#a 'o#re el :a:el
#lan1o y 1o(en-a#a a e'1ri#ir7 3e-on%2 al%$na' :ala#ra' I$e no entend, y
0ol0iFndo'e #r$'1a(ente 1ara a la :ared h$ndi2'e n$e0a(ente en el '$e=o7
So e'1ri#a 0elo-(ente, 1on toda :ri'a7 U&$daR en '$ totalidad 'e halla#a
li'to en (i e':rit$H yo lo 0ea eCtender'e 9$era de ( 1o(o $na 1inta a-$l
llena de 'i%no'7 Se eCtenda 1on ra:ide- y yo (e a:$ra#a :or al1an-arlo7
/'1ri#a, todo (e re'$lta#a 9O1il, todo era ($y 'en1illo7 /n realidad, no
e'1ri#a, 'ino 1o:ia#a en li(:io7 Qn ($ndo entero 'e #rinda#a a (i 0i'ta,
($ndo he1ho de 1o(:a'i2n, de ren$n1ia(iento, de aireH lo' :ala1io' de &$da,
la' ($Gere' del hare(, la 1arro-a de oro, lo' tre' 9atale' en1$entro'. el del
an1iano, el del en9er(o, el del ($ertoH la 9$%a, la 0ida 1onte(:lati0a, la
li#era1i2n, la 'al0a1i2n7 C$#ra'e la tierra de 9lore' a(arilla', lo' (endi%o' y
lo' reye' 0e'tan ro:aGe' a(arillo'H la' :iedra', la (adera, la' 1arne' adI$iran
le0edad aFrea7 Aa' al(a' 'e 1on0ertan en $n 'o:lo, 'e 0ol0an e':rit$ alado,
el e':rit$ 'e 9$nda en la nada7 Se (e 9ati%aron lo' dedo'H :ero no I$era, no
:oda deGar de e'1ri#ir7 Aa 0i'i2n :a'a#a 0elo-, h$aH era (ene'ter I$e (e
e'9or-ara :ara ir a la :ar de ella7
5or la (a=ana, Zor#a (e en1ontr2 dor(ido, :$e'ta la 1a#e-a 'o#re el
(an$'1rito7
8*
VI
/l 'ol e'ta#a alto 1$ando de':ertF7 Tena anI$ilo'ada la (ano dere1ha de
tanto e'1ri#ir y no :oda G$ntar lo' dedo'7 /l te(:oral #Tdi1o ha#a :a'ado
'o#re (, deGOndo(e a%otado y h$ero7
Ee in1linF :ara re1o%er del '$elo la' hoGa' de':arra(ada'7 No (e
I$eda#an %ana' ni 9$er-a' :ara releerla'7 Co(o 'i la i(:et$o'a in':ira1i2n
'2lo h$#iera 'ido $n '$e=o, no I$era 0er(e a:re'ado :or la' :ala#ra',
en0ile1ido :or ella'7
Alo0a e'a (a=ana, 'in r$ido, #landa(ente7 Ante' de (ar1har'e, Zor#a
deG2 en1endido el #ra'ero y todo el da :er(ane1 'entado, 1on la' :ierna'
en1o%ida', eCtendida' la' (ano' ha1ia el 9$e%o, 'in 1o(er, in(20il, oyendo
12(o 1aa la ll$0ia '$a0e(ente7
No :en'a#a en nada7 /l 1ere#ro, he1ho $na #ola 1o(o $n to:o en '$
(adri%$era, de'1an'a#a7 Ale%a#an ha'ta ( le0e' r$(ore', el roer de la tierra,
la ll$0ia I$e te1lea#a y la' 'i(iente' I$e 'e hin1ha#an7 5er1i#a I$e el 1ielo y
la tierra 1o:$la#an 1o(o en lo' tie(:o' :ri(iti0o', 1$ando $nido' 1o(o
ho(#re y ($Ger en%endra#an hiGo'7 Delante de (, a lo lar%o de la ri#era,
($%a el (ar y la(a la :laya 1o(o 9iera I$e 'a1a la len%$a :ara #e#er7
/ra 9eli- y lo 'a#a7 Eientra' e'ta(o' 0i0iendo $na di1ha, e' raro I$e lo
:er1i#a(o'7 S2lo 1$ando ya :a'2 y 0ol0e(o' atrO' la (irada, 1o(:rende(o'
de :ronto !a 0e1e' 1on 'or:re'a! 1$On 9eli1e' he(o' 'ido7 5ero yo, en e'a
88
1o'ta 1reten'e, 0i0a la di1ha y 'a#a I$e era 9eli-7
Ear a-$l o'1$ro, in(en'o, I$e i#a a #a=ar la' 1o'ta' a9ri1ana'7 A
(en$do, el 0iento del '$r 'o:la#a ($y 1Olido, el livas, 0iniendo de leGano'
arenale' ardoro'o'7 5or la (a=ana el (ar e(#al'a(a#a el aire 1o(o $n (el2n
de a%$aH a (edioda, h$(ea#a, tranI$ilo, 1on le0e' ond$la1ione' 1o(o :e1ho'
de ($Ger a:ena' di#$Gado'H :or la no1he, '$':ira#a, ti=Fndo'e de ro'a, de
1olor de 0ino o de #erenGena, y al 9in de a-$l 'o(#ro7
Ee entretena, a la hora de la 'ie'ta, en llenar(e la (ano de 9ina arena
r$#ia y 'enta 12(o 'e de'li-a#a y h$a, 1Olida y #landa, :or entre lo' dedo'7
Aa (ano, 1le:'idra :or donde la 0ida 'e de'li-a y 'e :ierde7 Se :ierde la 0ida,
y yo (iro el (ar, oi%o la :ala#ra de Zor#a, 'iento I$e la' 'iene' (e 1r$Gen de
9eli1idad7
Qn da, lo re1$erdo, (i 'o#rinita Alka, ni=ita de 1$atro a=o', (ientra'
e'tO#a(o' (irando $n e'1a:arate de G$%$etera, la 0':era de a=o n$e0o,
diri%iFndo'e a ( (e diGo e'ta' 'or:rendente' :ala#ra'. UTo O%ro Je'toy tan
1ontenta de I$e (e hayan 'alido 1$erno'KR N$edF :a'(ado7 JN$F :rodi%io e'
la 0ida y 12(o toda' la' al(a', 1$ando h$nden :ro9$nda(ente '$' ra1e', 'e
en1$entran y no 9or(an (O' I$e $na 'ola al(aK 5$e' in(ediata(ente re1ordF
$na 1a#e-a de &$da, tallada en F#ano, 0i'ta en $n leGano ($'eo7 &$da li#erado
'enta in9inita, '$:re(a ale%ra, de':$F' de ha#er a%oni-ado d$rante 'iete
a=o'7 Aa' 0ena' de '$ 9rente, a dere1ha e i-I$ierda, 'e le ha#an hin1hado al
:$nto I$e ro(:an la :iel y 'e 1on0ertan en 1$erno' 9$erte', enro'1ado' 1o(o
re'orte' de a1ero7
Al ano1he1er la %arTa ha#a :arado, el 1ielo e'ta#a l(:ido7 Senta
a:etito y (e ale%ra#a, :$e' ahora lle%ara Zor#a, en1endera el 9$e%o e
ini1iara el rito 1otidiano de la 1o1ina7
!JP'ta e' otra hi'toria I$e no tiene 9inK !de1a a (en$do Zor#a, (ientra'
8)
:ona la (ar(ita a la l$(#re!7 No '2lo la ($Ger J(aldita 'eaK e' $na hi'toria
I$e no a1a#a n$n1aH ta(#iFn la 1o(ida lo e'7
5or 0e- :ri(era :er1i# en e'ta' ri#era' el en1anto de 'entar(e a 1o(er7
Al lle%ar la no1he, Zor#a :re:ara#a el 9$e%o entre do' :iedra', 1o1ina#a, no'
:ona(o' l$e%o a (and$1ar y #e#er $n 0a'ito de 0ino, la 1on0er'a1i2n 'e ani@
(a#aH al 9in lle%a#a yo a 1o(:render I$e la 1o(ida e' ta(#iFn $na o1$:a1i2n
e':irit$al, :$e' la 1arne, el :an, el 0ino, 'on la (ateria 1on I$e el e':rit$ 'e
1on9i%$ra7
Ante' de 1o(er y #e#er, 1are1a Zor#a, :or la no1he, tra' la' 9ati%a' de la
Gornada la#orio'a, de toda ani(a1i2nH la' :ala#ra' le a'o(a#an tra#aGo'a(ente
a lo' la#io' y 'ona#an O':era'7 S$' (o0i(iento' eran :e'ado' y tor:e'7 Ea'
en 1$anto le e1ha#a 1ar#2n a la 1aldera, 1o(o Fl de1a, la (OI$ina entor:e1ida
y 9ati%ada de '$ 1$er:o re1o#ra#a 0ida, y 1on reno0ado #ro 0ol0a a la
a1ti0idad ha#it$al7 Se le en1endan la' (irada', de':ertO#a'ele la (e(oria,
'$r%an ala' de '$' :ie' y dan-a#a7
!Di(e en I$F 1on0ierte' lo I$e 1o(e' y te dirF I$iFn ere'7 4ente hay
I$e lo tran'9or(an en %ra'a' y eC1re(ento'H otro', en tra#aGo y #$en h$(orH
al%$no', 'e%Tn he odo, en Dio'7 /Ci'ten, :$e', tre' 1la'e' de ho(#re'7 So,
:atr2n, no 1$ento entre lo' :eore', 1o(o ta(:o1o entre lo' (eGore'7 Ee
1on'er0o en el tFr(ino (edio7 Ao I$e 1o(o, lo 1on0ierto en tra#aGo y #$en
h$(or7 S no e'tO (al a'7
Ee (ir2 (ali1io'a(ente, riFndo'e7
!/n lo I$e a ti re':e1ta, :atr2n, '$:on%o I$e te a9ana' :orI$e el ali(ento
te al1e ha'ta Dio'7 5ero no lo 1on'i%$e' y e' $na tort$ra :ara ti7 Te o1$rre lo
I$e al 1$er0o7
!LN$F le o1$rri2 al 1$er0o, Zor#aM
!N$e al :rin1i:io, L'a#e'M, anda#a :or el ($ndo de1ente(ente, tal 1o(o
)<
1on0iene, 1o(o de#e andar $n 1$er0o J0ayaK Ea' $n da 'e le antoG2 'a1ar
:e1ho y (enear'e 1o(o la :erdi-7 S de'de enton1e' el :o#re tiene ol0idada '$
(anera nat$ral de andar, no 'a#e lo I$e 'e ha1e, L0e'M S 1a(ina renI$eando7
Al1F la 1a#e-a7 Oa lo' :a'o' de Zor#a I$e a1a#a#a de 'alir de la (ina7 5o1o
de':$F', 0i I$e 'e a1er1a#a, ho'1o el 'e(#lante, 1eGiG$nto, 'a1$diendo lo'
lar%o' #ra-o'7
!777no1he :atr2n !diGo entre diente'7
!Sal$d, 0ieGo7 LC2(o (ar1h2 la tarea hoyM
No re':ondi27
!5re:ararF la l$(#re !diGo al rato!, y harF la 1o(ida7
To(2 $na #ra-ada de le=a de $n rin12n, 'ali2, 1olo12 hO#il(ente la'
ra(a' 1r$-ada' entre do' :iedra' y la' hi-o arder7 5$'o la olla en el '$elo, le
e1h2 a%$a, 1e#olla', to(ate', arro- y 1o(en-2 a %$i'ar7 So, en tanto, :ona $n
(antel en la (e'a redonda y #aGa, 1orta#a re#anada' %r$e'a' de :an de tri%o y
llena#a de 0ino, 1on la da(aG$ana, la 1ala#a-a 0inatera, de1orada 1on di#$Go',
I$e el to Ana%no'ti no' re%alara en lo' :ri(ero' da' de n$e'tra lle%ada7
Zor#a 'e ha#a arrodillado 9rente a la olla, (ira#a el 9$e%o 1on oGo'
dilatado' y 1alla#a7
!LTiene' hiGo', Zor#aM !le :re%$ntF de :ronto7
Se 0ol0i27
!L5or I$F (e lo :re%$nta'M Ten%o $na hiGa7
!LCa'adaM
Zor#a 'e ri27
!L5or I$F re', Zor#aM
!LA1a'o e' ne1e'ario :re%$ntarloM 5or '$:$e'to, e'tO 1a'ada7 No e' $na
)1
1hi1a idiota7 /'ta#a yo tra#aGando en $na (ina de 1o#re, en 5ra0it'a, en la
Cal1di1a7 Qn da (e lle%a $na 1arta de (i her(ano Sanni7 /' 1ierto I$e
ol0idF de1irte I$e ten%o $n her(ano, ho(#re 1a'ero, 'en'ato, #eat2n, $'$rero,
hi:21rita, $n ho(#re de #ien, :ilar de la 'o1iedad7 Bende 1o(e'ti#le' en
Sal2ni1a7 UAleCi', her(anoR, (e de1a en la 1arta, Ut$ hiGa "ro'o to(2 (al
1a(ino, ha de'honrado n$e'tro no(#re7 Tiene $n a(ante y le ha na1ido $n
hiGo de Fl, n$e'tra re:$ta1i2n ha I$edado :or lo' '$elo'7 5ien'o lle%ar a la
aldea y de%ollarla7R
!LS tT, I$F hi1i'te, Zor#aM
Zor#a 'e en1o%i2 de ho(#ro'7
!UJ5$9, la' ($Gere'KR, (e diGe, y ro(: la 1arta7
3e(o0i2 el arro-, le e1h2 'al y ri2 'ar1O'ti1a(ente7
!/':era, ahora oirO' lo (O' %ra1io'o7 Do' (e'e' (O' tarde, re1i#o del
($y tonto de (i her(ano otra 1arta. UJSal$d y GT#ilo, I$erido her(ano
AleCi'KR, e'1ri#a el i(#F1il7 UHa 'ido re:arada la honra, ahora :$ede' lle0ar
alta la 9rente, el ho(#re de (arra' 'e 1a'2 1on "ro'o7R
Zor#a 'e 0ol0i2 a (irar(e7 Al 9$l%or de '$ 1i%arrillo le 0ea #rillante' lo'
oGo'7 N$e0a(ente 'e en1o%i2 de ho(#ro'7
!J5$9, lo' ho(#re'K !diGo 1on :ro9$ndo de':re1io7
S al rato.
!LN$F 1a#e e':erar de la' ($Gere'M N$e ten%an hiGo' 1on el :ri(er
lle%ado7 LN$F 1a#e e':erar de lo' ho(#re'M N$e 1ai%an en el la-o 1o(o
1horlito'7 JA:Tntalo en la (e(oria, :atr2nK
3etir2 la olla del 9$e%oH 1o(i(o'7
Zor#a 0ol0i2 a '$(ir'e en '$' (edita1ione'7 Al%$na :reo1$:a1i2n lo
ator(enta#a7 Ee (ira#a, entrea#ra la #o1a, la 1erra#a de n$e0o7 A la l$- de la
lO(:ara de a1eite yo le 0ea lo' oGo' inI$ieto', I$e re9leGa#an interior
);
t$r#a1i2n7
No :$de a%$antar7
!Zor#a !le diGe!, tT I$iere' de1ir(e al%o, :$e' d(elo7 J/a, a(i%o,
de'e(#$1haK
Zor#a 1alla#aH 1o%i2 $na :iedre1illa y la arroG2 1on 9$er-a :or la :$erta
a#ierta7
!JDeGa e'a' :iedra' y ha#laK
Zor#a alar%2 el arr$%ado 1$ello7
!LCon9a' en (, :atr2nM !:re%$nt2(e 1on tono an'io'o, 1la0ando la
(irada en (i' oGo'7
!S, Zor#a7 Ha%a' lo I$e hi1iere', no :$ede' eI$i0o1arte7 A$nI$e lo
I$i'iera', no lo :odra'7 /re', di%a(o', 1o(o $n le2n, o 1o(o $n lo#o7 /'ta'
#e'tia' no :ro1eden Ga(O' al (odo de 1arnero' o de a'no', no 'e a:artan
n$n1a de lo' 1arrile' en I$e lo' :$'o '$ nat$ral 1o(:leCi2n7 I%$al(ente tT.
ere' Zor#a ha'ta el eCtre(o de la' $=a'7
Zor#a (ene2 la 1a#e-a7
!&ien, :ero no entiendo ya ad2nde dia#lo' 0a(o'7
!Ao 'F yo, no te :reo1$:e'7 JSi%$e adelanteK
!3e:telo otra 0e-, :atr2n, :ara I$e (e entre 0alor7
!JSi%$e adelanteK
Ao' oGo' le 9$l%$raron7
!Ahora :$edo ha#larte !diGo!7 De'de ha1e da' aliento $n %ran :roye1to,
$na idea de'1a#ellada I$e 'e (e anid2 en la 1a#e-a7 LAa reali-a(o'M
!LS lo :re%$nta'M 5ara e'o e'ta(o' aI$, Zor#a, :ara eGe1$tar idea'7
Zor#a, alar%ando el 1$ello, (e 1onte(:l2 1on ale%ra y 1on te(or a la
0e-.
!JHa#la 1laro, :atr2nK LNo he(o' 0enido aI$ :or la (inaM
)?
!Aa (ina e' $n :reteCto, :ara no intri%ar a la %ente7 5ara I$e no' ten%an
:or 'erio' ind$'triale' y no no' a1ri#illen arroGOndono' to(ate'7 LCo(:rende',
Zor#aM
Zor#a I$ed2 #oI$ia#ierto7 /'9or-O#a'e :or 1o(:render, 'in atre0er'e a
1reer en ta(a=a di1ha7 De :ronto, il$(in2lo la 1o(:ren'i2n y 'e arroG2 ha1ia
(, 1o%iFndo(e de lo' ho(#ro'7
!L&aila'M !(e :re%$nt2 a:a'ionada(ente!7 L&aila'M
!No7
!LNoM
DeG2 lo' #ra-o' 1ado', a'o(#rado7
!&$eno !diGo al rato!7 /nton1e' #ailarF yo, :atr2n7 SiFntate $n :o1o (O'
allO, I$e no te atro:elle7 JOhFK JOhFK
De $n #rin1o 'alt2 a9$era de la #arra1a, 'e I$it2 lo' -a:ato', la 1haI$eta,
el 1hale1o, arre(an%2'e lo' :antalone' ha'ta la' rodilla' y 1o(en-2 a #ailar7
Aa 1ara, aTn '$1ia de 1ar#2n, :are1a ne%ra7 Ao' oGo' #rillante', #lan1o'7
/ntr2 en el tor#ellino de la dan-a dando :al(ada', #rin1ando l$e%o,
%irando 1o(o $na :eon-a en el aire, deGOndo'e 1aer en elO'ti1a' 9leCione' de
la' :ierna', 0ol0iendo a dar #ote' 1on la' :ierna' do#lada', 1o(o 'i 9$era de
%o(a7 Al-O#a'e de re:ente en $n i(:$l'o I$e :are1a de'tinado a I$e#rantar
la' leye' de la nat$rale-a :ara e1har'e a 0olar7 Ad0erta'e en el 1ar1o(ido
1$er:o la l$1ha del al(a :or li#erar a la 1arne y lan-ar'e 1on ella, 1o(o $n
(eteoro, en la' tinie#la'7 Sa1$da 1on 9$er-a el 1$er:o, I$e 0ol0a a 1aer :or
no hallar 12(o 'o'tener'e en lo altoH 'a1$dalo n$e0a(ente, de':iadado, y
1on'e%$a lle0arlo e'ta 0e- $n :o1o (O' arri#aH :ero el :o#re 0ol0a a 1aer,
Gadeante7
Zor#a, 1eGiG$nto, (o'tra#a inI$ietante %ra0edad7 Sa no 'alan %rito' de '$
#o1a7 Con la' (and#$la' a:retada' e(:e=O#a'e en lo%rar lo i(:o'i#le7
)6
!JZor#aK JZor#aK !eC1la(F!7 J&a'ta yaK
Te(a I$e, de re:ente, no re'i'tiendo el %a'tado 1$er:o tal i(:et$o'idad,
'e di'%re%ara en (il tro-o' a lo' 1$atro 0iento'7
5ero era inTtil I$e %ritara7 LC2(o :oda or Zor#a lo' %rito' de la tierraM
S$' entra=a' eran ahora la' de $n :OGaro7
O#'er0F 1on li%era inI$iet$d la :ro'e1$1i2n de aI$ella dan-a 'al0aGe y
de'e':erada7 C$ando ni=o, (i i(a%ina1i2n roda#a 'in 9reno. le' 1onta#a a (i'
a(i%$ito' lo' (ayore' a#'$rdo', 'iendo yo el :ri(ero en 1reerlo'7
!LS t$ a#$elito 12(o ($ri2M !(e :re%$ntaron $n da (i' 1o(:a=erito'
de la e'1$ela 1o($nal7
S yo, al in'tante, i(a%inF $n (ito, y a (edida I$e lo de'arrolla#a, yo
(i'(o 1rea en la 0erdad del relato7
!Ei a#$elito tena -a:ato' de '$ela de %o(a7 Qn da, 1$ando ya la #ar#a
'e le ha#a :$e'to #lan1a, 'alt2 de'de el te1ho de n$e'tra 1a'a7 5ero al to1ar el
'$elo dio $n #ote 1o(o $na :elota y '$#i2 (O' alto I$e la 1a'a, y 'i%$i2 '$@
#iendo (O', ha'ta I$e 'e :erdi2 entre la' n$#e'7 A' ($ri2 (i a#$elito7
De'de el da en I$e in0entF e'e 1$ento, 1ada 0e- I$e 0i'ita#a la 1a:illa
de San Eina' y 0ea en la :arte #aGa del i1ono'ta'io la A'1en'i2n del Se=or,
alar%ando la (ano le' de1a a (i' 1a(arada'.
!Eiren, ah e'tO (i a#$elo 1on lo' -a:ato' de '$ela de %o(a7
/'ta no1he, tanto' a=o' de':$F', 0iFndolo a Zor#a en aI$el #rin1ar y
'altar, re0i0a el 1$ento :$eril 1on an%$'tia, 1o(o 'i (e do(inara el te(or de
I$e Zor#a ta(#iFn 'e :erdiera entre la' n$#e'7
!JZor#aK JZor#aK !eC1la(F!7 J&a'ta yaK
Zor#a 'e halla#a ahora en 1$1lilla', 'in aliento7 &rillO#ale el ro'tro, 9eli-7
Ao' 1a#ello' %ri'e' 'e le :e%a#an a la' 'iene' y le 1orran %ota' de '$dor :or
la' (eGilla' arra'trando 1on'i%o el ne%ro :ol0o7
)
Ee in1linF ha1ia Fl, inI$ieto7
!Ee 'iento ali0iado !diGo al 1a#o de $n in'tante!, 1o(o tra' $na 'an%ra7
Ahora :$edo ha#lar7
/ntr2 de n$e0o en la #arra1a, 'ent2'e G$nto al #ra'ero, (e (ir2 1on ro'tro
radiante7
!LN$F te dio :or (eterte en e'a dan-aM
!LN$F I$era' I$e hi1iera, :atr2nM Ee aho%a#a la ale%ra7 /ra ne1e'ario
I$e le diera eC:an'i2n7 LS 12(o :$ede $no de'aho%ar'eM LCon :ala#ra'M
J599K
!LN$F ale%raM
Se le o'1$re1i2 el 'e(#lante7 Ae te(#l2 el la#io7
!LC2(o I$F ale%raM L/nton1e' lo I$e diGi'te no eran 'ino :ala#ra'
e1hada' al 0ientoM LNi tT (i'(o la' 1o(:renda'M No e'ta(o' aI$, diGi'te,
:or la (ina7 LHa' di1ho e'o, noM He(o' 0enido :ara :a'ar el tie(:o, :ara
di'i($lar n$e'tro' :ro:2'ito' ante la %ente, de (odo I$e no no' to(en :or
1hi9lado' y no no' arroGen to(ate'7 5ero no'otro', 1$ando no' halle(o' a
'ola', 1$ando nadie no' 0ea, no' reire(o' a 1ar1aGada'7 /'o e', :ala#ra de
honor, lo I$e yo ta(#iFn I$era, a$nI$e 'in entenderlo 1lara(ente7 A 0e1e'
:en'a#a en el 1ar#2n, a 0e1e' en la ta &$#$lina, a 0e1e' en ti777 J$n e(#rolloK
C$ando i#a a#riendo al%$na %alera, de1a(e :ara (i 1oleto. JAo I$e yo
I$iero e' 1ar#2nK S de lo' :ie' a la 1a#e-a (e 1on0erta en 1ar#2n7 5ero
de':$F', al 9in de la Gornada, (ientra' reto-a#a 1on la 0ieGa (arrana, J'Fanle
:ro:i1ia' toda' la' hora'K, (anda#a al in9ierno a todo el li%nito y a todo' lo'
:atrone' del ($ndo, y 1on ello' al (i'(o Zor#a7 Se (e i#a a :iI$e el 'e'o7 S
al en1ontrar(e 'olo, 'in nada entre (ano', :en'a#a en ti, :atr2n, y 'e (e
:arta el al(a7 5e'O#a(e el 1ora-2n. JN$F 0er%Wen-a, Zor#a, de1a(e, I$F
0er%Wen-a I$e te (o9e' de e'e #$en ho(#re y le e'tF' 1o(iendo el dineroK
)D
LHa'ta 1$Ondo 'e%$irO' 'iendo $n 1o1hino, :eda-o de Zor#aM JEe 1an'a'K
R!Te lo di%o, :atr2n, 'e (e i#a a :iI$e el 'e'o7 TironeO#a(e el de(onio
:or $n lado, Dio' :or el otro, y entre a(#o' (e :artan :or el (edio7 Ahora
J#endito 'ea', :atr2nK, ha' di1ho la %ran :ala#ra y yo 0eo 1laro7 JHe 0i'toK JHe
1o(:rendidoK /'ta(o' de a1$erdo7 S de'de ahora JI$e(a(o' la' na0e'K
LC$Onto dinero te I$edaM JSO1alo y 1o(O(ono' el 1a:italK
Se12'e el '$dor, (irando en torno7 Ao' re'to' de la 1ena e'ta#an aTn
de':arra(ado' en la (e'ita7 Alar%2 ha1ia ello' el #ra-o7
!Con t$ :er(i'o, :atr2n !diGo!7 Ee ha 0$elto a dar a:etito7
Co%i2 $na re#anada de :an, $na 1e#olla, $n :$=ado de a1eit$na'7
Co(a 1on a0ide-H deGa#a 1aer en la #o1a el 0ino de la 1ala#a-a 'in
to1arla 1on lo' la#io' y el 0ino %or%otea#a r$ido'a(ente7 Zor#a 1ha'I$e2 la
len%$a, 'ati'9e1ho7
!/l :e1ho re1o#r2 la 1al(a !diGo7
Ee %$i=2 $n oGo7
!L5or I$F no te re'M !:re%$nt2(e!7 L5or I$F (e (ira' de e'e (odoM
So 'oy a'7 /Ci'te en ( $n de(onio I$e %rita y yo ha%o lo I$e (e (anda7
Cada 0e- I$e (e en1$entro a :$nto de aho%o, (e ordena. J&ailaK, y yo #ailo7
JS (e 'iento ali0iadoK Qna 0e-, 1$ando (i :eI$e=n Di(itraki 'e (e ($ri2,
en Cal1di1a, (e le0antF y (e :$'e a #ailar7 Ao' :ariente' y a(i%o' I$e (e
0ean I$e dan-a#a ante el 1$er:e1ito ya1ente 'e :re1i:itaron 1on la inten1i2n
de 1ontener(e. UJZor#a 'e ha 0$elto lo1oKR, eC1la(a#an7 UJZor#a 'e ha 0$elto
lo1oKR 5ero 'i no h$#iera #ailado en e'e (o(ento, enton1e' ', h$#iera
enloI$e1ido de dolor7 5orI$e era el :ri(ero de (i' hiGo' y tena tre' a=o' y yo
no :oda 'o:ortar '$ :Frdida7 LCo(:rende' lo I$e te di%o, :atr2n, o e'toy
:redi1ando en de'iertoM
!Co(:rendo, Zor#a, 1o(:rendoH no :redi1a' en de'ierto7
)*
!/n otra o1a'i2n, e'ta#a en 3$'ia, :orI$e ta(#iFn e't$0e all, 'ie(:re a
1a$'a de al%$na (inaH y e'ta 0e- era de 1o#re, 1er1a de No0oro''i'k7 Ha#a
a:rendido 1in1o o 'ei' :ala#ra' en r$'o, lo i(:re'1indi#le :ara (i' ne%o1io'.
Uno, ', :an, a%$a, te I$iero, 0en, L1$OntoMR S he aI$ I$e tra#o a(i'tad 1on
$n r$'o, $n #ol1he0iI$e 9$rio'o7 No' #a(o' toda' la' no1he' a $na ta#erna
del :$erto y e(:inO#a(o' no :o1a' %arra9a' de 0odka, lo I$e no' ani(a#a
#a'tante7 /n 1$anto no' 'enta(o' $n :oI$itn a1hi':ado', 'e no' a#ra el
1ora-2n7 Pl I$era 1ontar(e 1on todo detalle lo I$e le ha#a o1$rrido d$rante
la re0ol$1i2n y yo, :or (i :arte, I$era enterarlo de toda' (i' ha-a=a'7 No'
e(#orra1hO#a(o' G$nto', ya 0e', Fra(o' her(ano'7
R!Eediante %e'to' y ade(ane' no' entenda(o' (O' o (eno' y
ha#a(o' 1on0enido en e'to. Fl ha#lara :ri(eroH 1$ando yo no entendiera lo
I$e (e de1a, le %ritara. EstopG /nton1e' Fl ha#ra de le0antar'e :ara #ailar7
LCo(:rende' :atr2nM 5ara #ailar lo I$e I$era de1ir(e7 S yo, de i%$al
(anera7 Todo lo I$e no :$diFra(o' eC:re'ar 1on la len%$a, lo dira(o' 1on
lo' :ie', 1on la' (ano', 1on el 0ientre o 1on %rito' 'al0aGe'. UJAyK JAyK JAla,
alaK JOhFKR
R!/l r$'o 1o(en-2. (e diGo 12(o ha#an e(:$=ado la' ar(a', 12(o
ha#a e'tallado la l$1ha, 12(o ha#an lle%ado a No0oro''i'k7 C$ando no
lo%ra#a entender lo I$e (e 1onta#a, yo al-a#a la (ano %ritando. EstopG S al
in'tante el r$'o de $n #rin1o, JhalaK JA #ailarK Dan-a#a 1o(o $n :o'e'o7 S yo
le (ira#a la' (ano', lo' :ie', el :e1ho, lo' oGo', y todo lo 1o(:renda. 12(o
entraron en No0oro''i'k, 12(o 'aI$earon la' tienda', 12(o a'altaron la' 1a'a'
y 'e lle0aron a la' ($Gere'7 Al :rin1i:io llora#an, la' ($y -orra', 'e ara=a#an
y ara=a#anH :ero :o1o a :o1o 'e i#an do(e'ti1ando, 1erra#an lo' oGo', y
a1a#a#an :or 1hillar de %$'to777 E$Gere' J0ayaK777
R!A$e%o (e to12 a ( el t$rno7 De'de la' :ri(era' :ala#ra', I$i-O'
)8
:orI$e era $n tanto o#t$'o y no le 9$n1iona#an #ien lo' 'e'o', el r$'o %rita#a.
EstopG So no e':era#a 'ino e'o7 De $n 'alto, tra' a:artar 'illa' y (e'a', (e
:ona a #ailar7 JAh, 0ieGoK JHa'ta I$F eCtre(o han de1ado lo' ho(#re',
:$ahK, JI$e (al rayo lo' :artaK Han deGado I$e 'e le' en($de-1a el 1$er:o y
'2lo 'a#en ha#lar 1on la #o1a7 LS I$F I$iere' I$e di%a la #o1aM LN$F :$ede
de1irM Si lo h$#iera' 0i'to tT, J12(o (e e'1$1ha#a el r$'o de la 1a#e-a a lo'
:ie', y 12(o lo 1o(:renda todoK So le i#a re9iriendo, 1on el #aile, (i'
de'di1ha', (i' 0iaGe', 1$Onta' 0e1e' (e 1a'F, I$F o9i1io' a:rend. 1antero,
(inero, #$honero, al9arero, comitad#i, 'onador de 'ant$ri, 0endedor de passa6
tempo, herrero, 1ontra#andi'taH 1$Onta' 0e1e' (e (etieron :re'o, 12(o h$,
12(o lle%$F a 3$'ia777
R!Todo lo 1o(:renda, todo, a :e'ar de lo o#t$'o I$e era7 Ae ha#la#a
1on lo' :ie', 1on la' (ano', ha'ta 1on lo' 1a#ello' y 1on la' ro:a' I$e 0e'ta7
S $n 1orta:l$(a' I$e 1ol%a#a de la 9aGa, le ha#la#a ta(#iFn7 C$ando
ter(ina#a, el ($y tonto (e e'tre1ha#a entre lo' #ra-o', (e #e'a#a, 0ol0a(o'
a llenar de 0odka lo' 0a'o', riendo y llorando a#ra-ado' $no a otro7 Al al#a,
no' 'e:arO#a(o' e #a(o' a a1o'tarno' 1on 0a1ilante :a'o7 S :or la no1he no'
re$na(o' de n$e0o7
R!LTe re'M LNo 1ree' lo I$e te 1$ento, :atr2nM Te di1e' :ara ti. LN$F
9O#$la' no' e'tO endil%ando e'te Sin#ad el EarinoM LA1a'o :$ede 'er e'o de
ha#lar dan-andoM S, 'in e(#ar%o, yo :ondra la (ano en el 9$e%o, I$e F'ta ha
de 'er, 'in d$da, la (anera I$e tienen de ha#lar entre ' lo' dio'e' y lo'
dia#lo'7
R!5ero ad0ierto I$e te 1ae' de '$e=o7 /re' ($y deli1ado, no hay en ti
re'i'ten1ia7 Ba(o', d$Fr(ete y (a=ana ha#lare(o'7 Ten%o $n :roye1to, $n
:roye1to (a%n9i1o, (a=ana te lo dirF7 So (e I$edarF 9$(ando $n 1i%arrilloH
I$i-O' (e -a(#$lla en el (ar7 Ee 'iento he1ho $n 9$e%o y e' :re1i'o I$e (e
))
a:a%$e7 J&$ena' no1he'K
TardF en 1on1iliar el '$e=o7 /'tO :erdida (i 0ida, :en'F7 Si :$diera :a'ar
$na e':onGa y #orrar todo 1$anto a:rend, todo 1$anto he 0i'to y odo, :ara
entrar en la e'1$ela de Zor#a y 1o(en-ar de n$e0o el a:rendi-aGe del %rande,
del 0erdadero al9a#eto777 JN$F di'tinta 'era enton1e' la 'enda I$e 'e%$iraK
/Ger1itara lo' 1in1o 'entido', la :iel entera, :ara I$e %o1en y 1o(:rendan7
A:rendera a 1orrer, a l$1har, a nadar, a (ontar a 1a#allo, a re(ar, a diri%ir $n
a$to, a tirar 1on 9$'il7 Alenara 1on 1arne (i al(a7 Alenara de al(a a la 1arne7
3e1on1iliara, en 9in, dentro de (, a e'to' do' ene(i%o' 'e1$lare'777
Sentado en la 1a(a, (edita#a 'o#re (i 0ida I$e tran'1$rra a :$ra
:Frdida7 5or la :$erta a#ierta :er1i#a 1on9$'a(ente la 9i%$ra de Zor#a, al
9$l%or de la' e'trella', a1$rr$1ado en $na ro1a 1o(o $n a0e no1t$rna7 Ao
en0idia#a7 JPl ' I$e ha dado 1on la 0erdad, :en'a#a yo, la #$ena 'enda e' la
I$e Fl ha e(:rendidoK
/n otra' F:o1a' :ri(iti0a' y 1readora', Zor#a h$#iera 'ido Ge9e de tri#$7
H$#iera a0an-ado al 9rente de lo' '$yo', a#riendo 1a(ino 1on el ha1ha7 O
#ien, h$#iera 'ido $n tro0ador reno(#rado I$e 0i'itara 1a'tillo' donde todo'
I$edaran 1on el Oni(o '$':en'o de '$' la#io', a' lo' 'e=ore' 1o(o la' no#le'
da(a' y '$' 'er0idore'777 /n n$e'tra in%rata F:o1a, r$eda, ha(#riento, en
torno de lo' 1er1ado', 1o(o $n lo#o, o de1ae al eCtre(o de 1on0ertir'e en
#$92n de 1$alI$ier %arra:ateador de :a:ele'7
De :ronto 0i I$e Zor#a 'e le0anta#a, 'e de'0e'ta arroGando la' ro:a'
'o#re el %$iGarral, y 'e lan-a#a al (ar7 A rato' ad0erta a la l$- de la na1iente
l$na, la 1a#e-ota I$e 'ala del a%$a y 0ol0a l$e%o a de'a:are1er7 De 1$ando
en 1$ando lan-a#a $n %rito, ladra#a, relin1ha#a, 1a1area#a. '$ al(a en la
no1he de'ierta retorna#a ha1ia la 0ida ani(al7
1<<
S$a0e(ente, 'in notarlo, (e 9$i h$ndiendo en el '$e=o7
Al 'i%$iente da, a:ena' a(ane1i2, Zor#a, 'onriente, de'1an'ado, (e
lla(a#a tirOndo(e de lo' :ie'7
!De':ierta, :atr2n, I$e ten%o I$e 1ontarte (i :roye1to7 L/'1$1ha'M
!/'1$1ho7
Se 'ent2 en el '$elo, a la t$r1a, y e(:e-2 a eC:li1ar(e de I$F (anera
#aGara $n 1a#le tele9Fri1o de'de la (onta=a a la 1o'taH no' 0endra :or Fl la
(adera ne1e'aria :ara la' %alera' y :odra(o' 0ender la 'o#rante a lo'
1on'tr$1tore' de 0i0ienda'7 Tena(o' ya de1idido arrendarle al (ona'terio $n
:inar de '$ :ertenen1ia, :ero el tran':orte no' 'ala ($y 1aro y no hallO#a(o'
'$9i1iente' ($lo'7 Zor#a i(a%in2, :$e', la in'tala1i2n de $n 1a#le aFreo 1on
'$' :ilare' y :olea', todo 1o(:leto7
!L/'tO' de a1$erdoM !(e :re%$nt2 al ter(inar la eC:o'i1i2n!7 L"ir(a'M
!"ir(o, Zor#a, de a1$erdo7
Dio l$(#re al #ra'ero, :$'o la 1aldera en Fl, (e :re:ar2 1a9F, (e e1h2
$na (anta 'o#re lo' :ie' :ara I$e no to(ara 9ro y 'e (ar1h2 'ati'9e1ho7
!Hoy !diGo!, a#ri(o' $na %alera n$e0a7 JHe dado 1on $na 0eta
riI$'i(a, 0erdadero dia(ante ne%roK
A#r el (an$'1rito de U&$daR y (e h$nd, ta(#iFn yo, en (i' :ro:ia'
%alera'7 Tra#aGF ha'ta la no1he, y a (edida I$e adelanta#a, (e 'enta
li#erado, eC:eri(enta#a $na e(o1i2n 1o(:leGa. de ali0io, de or%$llo, de
de'a%rado7 5ero (e deGa#a do(inar :or el a9On de tra#aGo, :$e' 'a#a I$e en
1$anto h$#iera dado 9in al (an$'1rito y lo deGara atado y 'ellado, e'tara li#re7
Tena ha(#re7 Co( al%$na' $0a' :a'a', al%$na' al(endra' y $n #o1ado
de :an7 /':era#a I$e 0iniera Zor#a, :ortador de todo' lo' #iene' I$e ale%ran
al ho(#re. la ri'a 1lara, la #$ena :ala#ra, lo' (anGare' 'a#ro'o'7
1<1
Al ano1he1er a:are1i27 5re:ar2 la 1o(ida, 1o(i(o'H :ero '$ Oni(o
e'ta#a di'trado7 Se arrodill2, h$ndi2 $no' :alillo' en la tierra, tendi2 :or ello'
$n hilo, 1ol%2 de (inT'1$la' :olea' $na 1erilla, e'9or-Ondo'e :or dar 1on la
in1lina1i2n I$e de#a tener el hilo :ara I$e no 'e le de'(oronara todo7
!Si la :endiente e' de(a'iado :ron$n1iada lo e(#ro(a a $no7 Si e'
(eno' :ron$n1iada de lo ne1e'ario, lo e(#ro(a ta(#iFn7 Hay I$e hallar la
in1lina1i2n G$'ta, 'in 9allar en $n :elo7 S :ara e'o, :atr2n, 'e ne1e'ita 1ere#ro
y 0ino7
!Bino tene(o' de 'o#ra !diGe riendo!, :ero 1ere#ro777
Zor#a e'tall2 en $na 1ar1aGada7
!Hay 1o'a' I$e tT ta(#iFn :e'1a', :atr2n !diGo (irOndo(e 1on tern$ra7
Sent2'e :ara de'1an'ar y en1endi2 $n 1i%arrillo7 Se halla#a de n$e0o 1on
h$(or Go0ial y 'e le de'at2 la len%$a7
!Si el 1a#le aFreo re'$lta !diGo!, hara(o' #aGar :or Fl el :inar entero7
In'talara(o' $n a'erradero, 1ortara(o' ta#la', :o'te', (adera' de
1on'tr$11i2n y de 1ar:intera, re1o%era(o' dinero a e':$erta', (ontara(o'
$n a'tillero :ara 1on'tr$ir $n #$I$e de tre' (O'tile', y, a 1ontin$a1i2n, to(a@
ra(o' la' de Billadie%o, arroGando $na :iedra :or 'o#re el ho(#ro Jy a 1orrer
($ndoK
Ae #rilla#an lo' oGo', re#o'ando 0i'ione' de ($Gere' leGana', de 1i$dade',
de l$1e', de 1a'a' %i%ante'1a', de (OI$ina', de #ar1o'7
!Ahora lo' 1a#ello' (e #lanI$ean, lo' diente' 'e ($e0en, no (e I$eda
tie(:o I$e :erder7 TT ere' Go0en toda0a, :odra' a%$ardar 1on :a1ien1ia7 So
no7 5ala#ra de honor. 1$anto (O' 0ieGo (e 0oy :oniendo, (O' inten'o' 'on
(i' de'eo'7 JN$e no (e 0en%an a ( 1on I$e la 0eGe- 1al(a al ho(#reK JNi
1on I$e al a1er1ar'e la ($erte tiende el 1$ello di1iFndole. UC2rta(e la 1a#e-a
:ara ir 1$anto ante' al 1ieloRK So, 1ada da I$e :a'a (e 'iento (O' re#elde7
1<;
JNo arro :a#ell2n, I$iero 1onI$i'tar el ($ndoK
Se :$'o de :ie y de'1ol%2 de la :ared el 'ant$ri7
!Ben 1on(i%o $n (o(entito !le diGo!7 LN$F ha1e' all, 1ol%ado, 'in
ha#larM JCOnta(e al%oK
No (e 1an'a#a de 0er 1on 1$Onta' :re1a$1ione', 1on I$F tern$ra,
de'en0ol0a Zor#a el in'tr$(ento de la' tela' I$e lo 1$#ran7 5are1a I$e
e't$0iera (ondando $n hi%o, o de'n$dando a $na ($Ger7
A:oy2 el 'ant$ri en la' rodilla', a1ari1i2 li%era(ente la' 1$erda',
in1lin2'e 'o#re Fl 1o(o 'i lo 1on'$ltara a1er1a de la (eloda I$e ha#a de
'onar, 1o(o 'i le ro%ara I$e de':erta'e, 'oli1itOndolo :or la' #$ena' :ara I$e
'e di%nara a1o(:a=ar a '$ al(a a9li%ida, 9ati%ada de la 'oledad7 Ini1i2 $na
1an1i2n. no le 'alaH la a#andon2H 1o(en-2 otraH la' 1$erda' re1hina#an 1o(o
'i 'intieran $n dolor, 1o(o 'i 'e ne%aran7 Zor#a, a:oyado de e':alda' en la
:ared, enG$%2'e el '$dor I$e de :ronto le #a=a#a la 9rente7
!No I$iere777 !($r($r2, (irando 1on dolorida 'or:re'a al in'tr$(ento!7
No I$iere7
Ao en0ol0i2 de n$e0o 1on todo 1$idado, 1o(o 'i 'e tratara de $n
ani(alito 'al0aGe y I$i'iera e0itar '$ (orded$raH 'e le0ant2 lenta(ente y 9$e a
1ol%arlo otra 0e- en '$ 'itio7
!No I$iere777 !($r($r2 n$e0a(ente!7 No hay I$e 9or-arlo7
Bol0i2 a 'entar'e en el '$elo, :$'o $na' 1a'ta=a' en la' #ra'a', y llen2 lo'
0a'o' de 0ino7 &e#i2, 0ol0i2 a #e#er, I$it2 la 1O'1ara a $na 1a'ta=a y (e la
al1an-27
!LAo entiende' tT, :atr2nM So :ierdo el hilo7 Toda' la' 1o'a' tienen '$
al(a. la le=a, la' :iedra', el 0ino I$e 'e #e#e y la tierra I$e 'e :i'a7 Todo,
todo, :atr2n7
Al-2 el 0a'o7
1<?
!JA t$ 'al$dK
Ao 0a1i2 y lo llen2 de n$e0o7
!JAa :erra de la 0idaK !($r($r2!7 J4rand'i(a :erraK /lla ta(#iFn e'
1o(o la ta &$#$lina7
So (e e1hF a rer7
!/'1$1ha lo I$e te di%o, :atr2n, y no te ra'7 Aa 0ida e' 1o(o la ta
&$#$lina7 /' 0ieGa, LnoM, y 'in e(#ar%o, no 1are1e de atra1ti0o'7 Sa#e 1ierto'
tr$1o' I$e te ha1en :erder el 'e'o7 Cerrando lo' oGo', i(a%ina' a:retar entre
lo' #ra-o' a $na (o1ita de 0einte a=o'7 JS tiene 0einte a=o', te lo a'e%$ro,
0ieGo, 1$ando e'tO' ent$'ia'(ado y a:a%a'te la l$-K
R!Ee dirO' I$e e'tO $n tanto :a'adita, I$e ha 0i0ido $na 0ida ($y
a%itada, I$e 1orri2 la t$na 1on al(irante', (arinero', 'oldado', 1a(:e'ino',
9ora'tero', :o:e', :e'1adore', %endar(e', (ae'tro' de e'1$ela, :redi1adore',
G$e1e' de :a-7 J&ien, y I$FK LN$F i(:orta e'oM Si ella ol0ida :ronto, la
:erdida7 No 'e a1$erda de nin%$no de '$' a(ante', 0$el0e a 'er en 1ada
o1a'i2n, y no lo di%o en #ro(a, L'a#e'M, $na ino1ente :alo(a, $na :alo(ita
#lan1a, $n :i1hon1ito, y 'e r$#ori-a, y tie(#la 1o(o 'i 9$era la :ri(era 0e-7
JN$F (i'terio e' la ($Ger, :atr2nK A$nI$e 1ai%a (il 0e1e', (il 0e1e' 0$el0e a
le0antar'e 0ir%en7 LC2(o a', (e dirO'M 5$e', 'en1illa(ente :orI$e no 'e
a1$erda7
!5ero el loro 'e a1$erda, Zor#a !diGe :or i(:a1ientarlo!7 4rita a 1ada
in'tante $n no(#re I$e no e' el t$yo7 LNo te enoGa I$e en el :re1i'o in'tante
en I$e to1a' el 1ielo 1on la (ano, el loro %rite. JCana0aroK JCana0aroK, no te
dan %ana' de 1o%erlo :or el 1$ello y e'tran%$larloM Al 9in de 1$enta', ya e'
tie(:o de I$e le en'e=e a %ritar. JZor#aK JZor#aK
!JOh, 0aya $na' anti%$alla'K !eC1la(2 Zor#a, 1$#riFndo'e lo' odo' 1on
la' (ana-a'!7 LN$e lo e'tran%$le, di1e'M JSi a ( (e a%rada or I$e %rita el
1<6
no(#re F'eK 5or la no1he, e' 1ierto, la hereGe 1$el%a la Ga$la de la 1a#e1era del
le1ho y el ($y :$er1o del ani(alito tiene $no' oGo' I$e atra0ie'an la
o'1$ridadH y a:ena' no' 0e en tren de eC:li1a1ione', no deGa de %ritar.
JCana0aroK JCana0aroK
R!5$e' #ien, :atr2n, te G$ro I$e en el (i'(o in'tante777 5ero L12(o
:odra' tT entenderlo 1on e'e e':rit$ da=ado :or lo' li#ro'M Te G$ro I$e 'iento
1o(o 'i 1al-aran #ota' l$'trada' (i' :ata', y l$1iera (i 1a#e-a la' :l$(a' del
tri1ornio, y t$0iera $na #ar#a :er9$(ada de O(#ar7 E-uon giornoG E-uona
seraG I.angiate maccheroniJ Ee 1on0ierto en Cana0aro 0i0ito y 1oleando7
Ee 0eo en (i #ar1o al(irante atra0e'ado :or la (etralla y EavantiG777 Je1had
1ar#2n a la' (OI$ina'K J/l 1a=oneo 1o(ien-aK
Zor#a rea a 1ar1aGada'7 Cerr2 el oGo i-I$ierdo y (e (ir27
!Tiene' I$e di'1$l:ar(e, :atr2n7 So (e :are-1o a (i a#$elo, el 1a:itOn
AleGo7 JDio' lo haya en '$ %loriaK A lo' 1ien a=o' de edad, 'entO#a'e al
ano1he1er ante la :$erta de '$ 1a'a :ara e1har el oGo a la' (o1ita' I$e i#an a
la 9$ente7 Aa 0i'ta ya no lo ay$da#a. no di'tin%$a #ien la' 1o'a'7 /nton1e', 'e
la' 1o(:ona lla(ando a la' (o-a'. UDi(e LI$iFn ere' tTMR UAenio, la hiGa de
Ea'trandoni7R UA1Fr1ate, :$e', I$e :$eda to1arte7 JBen, no ten%a' te(orKR
/lla do(ina#a la' %ana' de rer y 'e a1er1a#a7 Ei a#$elo al-a#a la (ano ha'ta
la 1ara de la ni=a y la :al:a#a lenta(ente, %olo'a(ente7 S de '$' oGo'
#rota#an lO%ri(a'7 UL5or I$F llora', a#$eloMR le :re%$ntF $na 0e-7 UJ/hK
LCree' tT I$e no e' 1o(o :ara llorar, hiGo (o, e'to de 'a#er I$e (e e'toy
($riendo y deGo aI$ tanta' her(o'a' 1riat$ra'MR
Zor#a '$':ir27
!JAh, :o#re a#$elo (o, 12(o te 1o(:rendoK A (en$do o1$rre I$e (e
di%o. JEi'eriaK JSi :or lo (eno' toda' la' ($Gere' #onita' ($rieran 1on(i%oK
J5ero e'a' 1o1hina' 'e%$irOn 0i0iendo, 'e%$irOn %o-ando de #$ena 0ida, lo'
1<
ho(#re' la' e'tre1harOn entre '$' #ra-o', la' #e'arOn, y en tanto, Zor#a e'tarO
1on0ertido en :ol0o I$e ella' hollarOnK
Sa12 al%$na' 1a'ta=a' de la' #ra'a', le' I$it2 la 1O'1ara, entre1ho1a(o'
lo' 0a'o'7 D$rante lar%o rato :er(ane1i(o' all, #e#iendo y (a'ti1ando 'in
:ri'a, 1o(o do' %rande' 1oneGo', (ientra' oa(o' a la di'tan1ia lo' #ra(ido'
del (ar7
1<D
VII
5er(ane1i(o' 'ilen1io'o' G$nto al #ra'ero, ha'ta ($y entrada la no1he7
Co(:renda yo n$e0a(ente I$F 'en1illa y 9r$%al e' la 9eli1idad. $n 0a'o de
0ino, $na 1a'ta=a, $n ('ero #ra'erillo, el r$(or del (ar7 Nada (O'7 S '2lo 'e
reI$iere, :ara 1o(:render I$e en e'o 'e halla la 9eli1idad, $n 1ora-2n
i%$al(ente 'en1illo y 9r$%al7
!LC$Onta' 0e1e' te ha' 1a'ado, Zor#aM !:re%$ntF7
A(#o' e'tO#a(o' de #$en h$(or, no tanto :or lo I$e ha#a(o' #e#ido,
'ino en ra-2n de la %ran di1ha inde1i#le I$e alenta#a en no'otro'7 5er1i#a(o'
a(#o', honda(ente, 1ada $no a '$ (anera, I$e Fra(o' do' n9i(o' in'e1to'
de 0ida e9(era #ien a%arrado' a la 1orte-a terre'treH I$e ha#a(o' dado 1on
$n rin12n a1o%edor, 1er1a del (ar, en $n a#ri%o de 1a=a', de ta#la' y de lata',
donde no' a:retO#a(o' $no 1ontra otroH I$e tena(o' a n$e'tro al1an1e 1o'a'
a%rada#le' y 00ere', y dentro de no'otro', la 'erenidad, el a9e1to y la
'e%$ridad7
Zor#a no oy2 (i :re%$nta7 N$iFn 'a#e :or I$F o1Fano', donde no :oda
lle%arle (i 0o-, #o%a#a en e'e (o(ento7 Alar%ando el #ra-o, lo toI$F 1on el
eCtre(o de lo' dedo'.
!LC$Onta' 0e1e' te ha' 1a'ado, Zor#aM !:re%$ntFle :or 'e%$nda 0e-7
Se 'o#re'alt27 Ahora ' ha#a odoH y a%itando la (ana-a 1onte't2.
!JHo(#re, 1on I$F a9On te e1ha' a e'1$dri=ar 0ida' aGena'K LNo 'oy yo
1<*
$n ho(#re, a1a'oM 5$e', 'iendo ho(#re, 12(o no ha#a de 1o(eter la %ran
tor:e-a777 A' lla(o yo al (atri(onio7 N$e (e lo :erdonen lo' 1a'ado'7 S, he
1o(etido la %ran tor:e-a, (e 1a'F7
!LC$Onta' 0e1e'M
Zor#a 'e ra'12 el 1$ello ner0io'a(ente7 Eedit2 $n in'tante7
!LC$Onta' 0e1e'M !diGo al rato!7 Eira. hone'ta(ente, $na 0e-, $na 0e-
:or toda'7 Se(i@hone'ta(ente, do' 0e1e'7 De'hone'ta(ente, (il, do' (il, tre'
(il 0e1e'7 LC2(o I$iere' I$e lle0e la 1$entaM
!JC$Fnta(e, Zor#aK Ea=ana e' do(in%o, no' a9eitare(o', no'
:ondre(o' n$e'tra' (eGore' :renda' e ire(o' a 1a'a de &$#$lina UJ:or la 0ida
y la %allinaKR No ha#rO I$e tra#aGarH :ode(o' :er(ane1er en 0ela $n rato (O'
e'ta no1he7 JC$entaK
!LN$F he de 1ontarM LA1a'o 'e 1$entan tale' 1o'a', :atr2nM Aa' $nione'
hone'ta', no 'a#en a nada, 'on :lato' 'in 1ondi(ento7 LN$F he de 1ontarM
LA1a'o 1a#e lla(ar #e'o al I$e 'e da ante lo' 'anto' del i1ono'ta'io (ientra'
ello' te o#'er0an de reoGo y te #endi1enM /n (i aldea '$ele de1ir la %ente.
US2lo la 1arne ro#ada tiene 'a#or7R T$ ($Ger :ro:ia no e' 1arne ro#ada7
Ahora, en 1$anto a la' $nione' no hone'ta' LI$iFn la' anotaM LBi'te, a1a'o,
I$e el %allo lle0e $n li#ro de 1$enta'M LAo i(a%ina'M L5ara I$F ha#ra de lle@
0arloM H$#o $n (o(ento en I$e yo, en (i G$0ent$d, t$0e la (ana de
1on'er0ar $n (e1h2n del :elo de 1ada ($Ger I$e 1ono1a, ##li1a(ente
ha#lando7 5ara ello, lle0a#a 'ie(:re 1on(i%o $na' tiGera'7 Ha'ta al ir a la
i%le'ia LheM, no 9alta#an la' tiGera' en (i #ol'illo7 Qno e' ho(#re, y no 'a#e lo
I$e :$ede a1onte1er Lno e' 1iertoM
R!A', :$e', i#a 1ole11ionando (e1hone'. lo' tena ne%ro', r$#io',
1a'ta=o', a 0e1e' 1on al%$na' 1ana' en ello'7 A 9$er-a de G$ntarlo', lle%$F a
llenar $na al(ohada7 AlenF $na al(ohada en la I$e de'1an'a#a la 1a#e-a
1<8
d$rante el '$e=oH '2lo en in0ierno, :or '$:$e'to, :orI$e en 0erano (e da#a
1alor7 De':$F', al tie(:o, (e hartF de e'o ta(#iFn. e(:e-a#a a de':edir (al
olor y la I$e(F7
Zor#a 'e e1h2 a rer7
!Ah tiene' (i li#ro de 1$enta', :atr2n7 S la' lla(a' lo 1on'$(ieron7 Ee
hartF7 Cre I$e lo' (e1hone' no lle%aran a tanto', :ero 1$ando ad0ert I$e '$
nT(ero no tena 9in, arroGF la' tiGera'7
!LS aI$ella' $nione' 'e(i@hone'ta', Zor#aM
!JOh, F'a' no deGan de tener '$ en1antoK !re':ondi2 '$':irando!7 JAh, tT,
($Ger e'la0a, Dio' te 1on'er0e (il a=o'K JN$F e':rit$ li#re el '$yoK Nada de
lo' a1o't$(#rado'. ULD2nde e't$0i'teM L5or I$F tarda'teM LD2nde dor(i'teMR
/lla no te :re%$nta nada, tT no le :re%$nta' nada Jla li#ertadK
Tendi2 el #ra-o, 1o%i2 el 0a'o de 0ino, lo 0a1i2 de $n 'or#o, de'1a'1ar2
$na 1a'ta=a7 Aa (a'ti1a#a (ientra' de1a.
!Qna de ella' 'e lla(a#a So9inka, la otra N$''a7 A So9inka la 1ono1 en
$n :$e#lo :o1o di'tante de No0oro''i'k7 /ra en in0ierno, ha#a 1ado ($1ha
nie0e7 I#a yo en #$'1a de tra#aGo a $na (ina, y, al :a'ar :or e'e :$e#lo, (e
det$0e7 5or 'er da de (er1ado, ($Gere' y ho(#re' ha#an 0enido de todo el
1ontorno :ara 1o(:rar y :ara 0ender7 Con aI$el 9ro :olar y de'olada la
re%i2n :or el ha(#re, la %ente 0enda 1$anto :o'ea, ha'ta lo' i1ono', :ara
1o(:rar :an7
R!Ba%a#a yo, :$e', :or la 9eria, 1$ando 0i a $na Go0en 1a(:e'ina I$e
#aGa#a de $n 1arret2n. 0i%oro'a ($1ha1ha de do' (etro' de alt$ra, oGo' a-$le'
1o(o el (ar y JI$F an1a'K777 JQna 0erdadera ye%WitaK N$edF a'o(#rado7
UJAy, :o#re Zor#a (oR, (e diGe, U#$en e(#rollo te ha 1adoKR
R!Aa 'e%$7 C$anto (O' la (ira#a, (O' :rendado7 J/ran de 0er aI$ella'
nal%a' I$e 'e (enea#an 1o(o 1a(:ana en da de 5a'1$aK ULN$F a9On tiene'
1<)
:or ir en #$'1a de (ina', :o#re 0ieGo (oMR, de1a(e :ara (i 1oleto7 ULA
d2nde 0a' a :erderte, 0eleta lo1aM LN$F (eGor (ina I$e F'ta y I$F %alera'
(O' ri1a' :$ede' hallarMR
R!Aa (o-a 'e det$0o, re%ate2, adI$iri2 $na #ra-ada de le=a, la al-2 JI$F
#ra-o', Dio' del 1ieloK, y la e1h2 en el 1arret2n7 Co(:r2 al%o de :an, 1in1o o
'ei' :e'1ado' ah$(ado'777 ULC$Onto e' e'toMR, :re%$nt27 UTanto777R Se I$it2
$no de lo' :endiente' de oro :ara :a%ar7 Co(o no tena dinero, i#a a dar en
:a%o el arete7 A ( (e hir0i2 la 'an%re7 LC2(o :er(itira yo I$e $na ($Ger
entre%ara '$' :endiente', '$' adorno', el Ga#2n :er9$(ado de '$ to1ador o el
9ra'1o de la0andaM777 Si la ($Ger entre%ara todo e'o, el ($ndo 'e 0iene a#aGo7
/' 1o(o 'i de':l$(ara' a $n :a0o real7 LTendra' tT el 0alor de arran1arle la'
:l$(a' a $n :a0o realM JN$n1aK No, no, (ientra' Zor#a e'tF 0i0o, e'o no ha
de o1$rrir7 SaI$F la #ol'a y :a%$F7 /ra $n tie(:o en I$e lo' r$#lo' 'e ha#an
1on0ertido en tra:o' 'in 0alor7 Con 1ien dra1(a' 1o(:ra#a' $n ($loH 1on
die-, $na ($Ger7
R!A', :$e', :a%$F7 Aa don1ella (e o#'er02 de reoGo7 Ee 1o%i2 la (ano
1on inten1i2n de #e'Or(ela7 No 'e lo :er(it7 LEe to(ara :or an1ianoM
AE2passibaG E2passibaGD, eC1la(2, lo I$e I$iere de1ir J%ra1ia'K J4ra1ia'K S de
$n 'alto 'e '$#e al 1arret2nH e(:$=a la' rienda', al-a el lOti%o7 UZor#aR, (e
di%o, U1$idado, hiGo, I$e 'e te 0a7R Ta(#iFn de $n 'alto (e $#i1o al lado de
ella en el :e'1ante7 /lla no diGo nada7 Ni 'iI$iera (o0i2 la 1a#e-a :ara
(irar(e7 Qn lati%a-o al 1a#allo, y en (ar1ha7 5or el 1a(ino 1o(:rendi2 I$e
la I$era :or ($Ger7 A:ena' 'i #ar#$lla#a yo do' o tre' :ala#ra' r$'a'H :ero, en
'e(eGante' tran1e', la' :ala#ra' 'o#ran7 Se ha#la 1on la' (irada', 1on la'
(ano', 1on la' rodilla'7 No hay :or I$F e'tar dil$yendo la 'al'a7 Ale%a(o' a la
aldea, no' detene(o' 9rente a $na i'#a7 &aGa(o'7 De $n e(:ell2n 1on el
ho(#ro, la ($1ha1ha a#re la :$erta y entra(o'7 De'1ar%a(o' la le=a en el
11<
:atio, 1o%e(o' lo' :e'1ado' y el :an y :enetra(o' en la ha#ita1i2n7 Ha#a all
$na 0ieGe1ita 'entada ante la 1hi(enea 'in l$(#re7 Tirita#a7 /'ta#a en0$elta en
'a1o', tra:o', :iele' de 1arnero, y, 'in e(#ar%o, tirita#a7 JSi te di%o I$e ha1a
$n 9ro del de(onio, al eCtre(o de I$e 'e te 1aan la' $=a'K Ee in1linF, e1hF
le=a en la 1hi(enea y le di 9$e%o7 Aa 0ieGe1illa (e (ira#a 'onriente7 Al%o le
ha#a di1ho '$ hiGa al lle%ar, :ero no entend I$F7 Con el 9$e%o en1endido la
0ieGa 9$e entrando en 1alor y re0i0iendo7
R!/ntretanto, la hiGa :ona la (e'a7 TraGo $n :o1o de 0odka, lo #e#i(o',
en1endi2 el 'a(o0ar, :re:ar2 el tF, no' 'enta(o' y 1o(i(o', dOndole '$
:or1i2n a la 0ieGa7 De':$F' de e'o, la (o-a tendi2 la 1a(a, 1a(#i2 la'
'O#ana', dio l$- a la la(:arilla :$e'ta ante el i1ono de la Sant'i(a Bir%en, y
'e :er'i%n2 tre' 0e1e'7 A$e%o (e lla(2 1on $na 'e=a, no' arrodilla(o' a lo'
:ie' de la an1iana y le #e'a(o' la' (ano'7 5o'2la' ella en n$e'tra' 1a#e-a'
($r($rando $na' :ala#ra'7 5ro#a#le(ente no' i(:arta '$ #endi1i2n7
AE2passibaG E2passibaGD, eC1la(F yo, y, de $n #rin1o, heno' la don1ella y yo
(etido' en la 1a(a7
Zor#a 'e interr$(:i27 Al-2 la 1a#e-a 1onte(:lando la leGana del (ar7
!Se lla(a#a So9inka777 !diGo :o1o de':$F', y 0ol0i2 a I$edar 1allado7
!L/nton1e'M !:re%$ntF i(:a1iente!7 L/nton1e'M
!JNo 1a#e nin%Tn Uenton1e'RK JN$F (ana la t$ya de lo' Uenton1e'R y de
lo' U:or I$FR, :atr2nK LA1a'o 'e re9ieren e'a' 1o'a'M JBa(o'777K Aa ($Ger e'
$na 9$ente 9re'1a. 'ediento, te in1lina' ha1ia ella, 0e' el ro'tro re9leGado en '$'
a%$a' y #e#e'H #e#e' y te 1r$Gen lo' h$e'o'7 A$e%o lle%a otro ta(#iFn a1o'ado
de la 'ed. 'e in1lina, 0e '$ ro'tro y #e#e7 A$e%o otro (O'777 Qna 9$ente e' a'7
Qna ($Ger ta(#iFn7
!LS l$e%o te (ar1ha'teM
!LN$F otra 1o'a :oda ha1erM Te di%o I$e e' $na 9$ente, y yo, el
111
1a(inante. 'e%$ (i 1a(ino7 Ee I$edF tre' (e'e' 1on ella7 JDio' la :roteGaK
Nada ten%o I$e re:ro1harle7 5ero al 1a#o de lo' tre' (e'e' re1ordF I$e ha#a
ido en #$'1a de $na (ina7 USo9inkaR, le diGe $na (a=ana, Uyo ten%o I$e tra@
#aGar7 /' :re1i'o I$e (e 0aya7R U&$enoR, diGo So9inka, U0ete7 /':erarF $n
(e'7 Si al (e' no re%re'a', I$edarF en li#ertad7 Ao (i'(o tT7 JSea lo I$e Dio'
I$ieraKR
!S al 1a#o del (e' re%re'a'te777
!JN$F tonto ere', :atr2n, 'ea di1ho 'in 9altarte el re':etoK !eC1la(2
Zor#a!7 LC2(o re%re'arM LA1a'o te lo :er(iten, la' ($y -orra'M Si die- da'
de':$F', en el K$#On, (e en1ontrF 1on N$''a777
!JC$enta, ho(#re, 1$entaK
!Otro da, :atr2n7 JNo ha%a(o' $na en'alada 1on la' :o#re1illa'K JA la
'al$d de So9inkaK
Se #e#i2 el 0ino de $n tra%o7 A$e%o, a:oyado de e':alda' a la :ared.
!J&$eno !diGo!, te 1ontarF ta(#iFn lo de N$''aK Ten%o la 1a#e-a llena de
3$'ia, e'ta no1he7 JA(aina, I$e 0a1ia(o' la' 1ala'K
Se enG$%2 el #i%ote, ati-2 la' #ra'a'7
!A F'ta, 1o(o te de1a, la 1ono1 en $na aldea del K$#On7 /ra 0erano7
Ha#a (onta=a' de (elone' y de 'anda'H yo (e in1lina#a, re1o%a $no y
nadie de1a nada7 Ao 1orta#a :or la (itad y h$nda el ho1i1o en '$ 1arne
G$%o'a7
R!Todo 'e da a#$ndante(ente allO, en 3$'ia, :atr2n, todo en (ont2n.
Jele%id y 1o%edK S no '2lo (elone' y 'anda' LehM 'ino ta(#iFn :e'1ado',
(ante1a, ($Gere'7 Be' al :a'o $na 'anda I$e te a:ete1e. t2(ala7 No 1o(o
aI$ en 4re1ia, donde en 1$anto le I$ita' a al%$ien la (O' :eI$e=a :arte de la
1O'1ara de $n (el2n te arra'tra ante la G$'ti1ia, y en 1$anto to1a' a $na ($Ger
te 'ale de 'or:re'a el her(ano e(:$=ando $n 1$1hillo 1on de'eo' de deGarte la
11;
1arne :i1ada 1o(o :ara 'al1hi1ha7 J5$ahK JAl dia#lo, #anda de :ordio'ero'K
JIdo' $n :o1o a 3$'ia, :ara 0er lo I$e 'on %rande' 'e=ore'K
R!5a'a#a, :$e', :or el K$#On, y 0eo a $na ($Ger en $na h$erta7 Ee
%$'ta7 Ha' de 'a#er, :atr2n, I$e la e'la0a no e' 1o(o e'ta' %rie%a' 1odi1io'a'
I$e te 0enden a(or 1on 1$enta%ota' y I$e 'e e(:e=an en :ro1$rarte (eno' de
lo I$e te 1orre':onde y en ro#arte en 1$anto a la 1alidad de la (er1adera7 Aa
e'la0a, :atr2n, :one lo G$'to en la #alan-a7 Tanto en lo I$e re':e1ta al dor(ir,
1o(o al 1o(er, 1o(o al a(arH e' :ariente 1er1ana de lo' ani(ale' y de la
tierra n$tri1iaH da, da %enero'a(ente Jno e' (e-I$ina 1o(o e'ta' %rie%a'
re%atera'K Ae :re%$nto. ULC2(o te lla(a'MR Sa lo 0e', 1on la' ($Gere' ha#a
a:rendido a $'ar de 1ierta a't$1ia7 UN$''a, Ly tTMR UAleGo7 Ee %$'ta' ($1ho,
N$''a7R /lla (e o#'er0a 1on aten1i2n, 1o(o a $n 1a#allo 1$ya 1o(:ra 'e
de'ea7 UTT ta(#iFnH no :are1e' $n (o1o'$elo 1$alI$ieraH tiene' #$ena
dentad$ra, %rande' #i%ote', e':alda' an1ha', #ra-o' 9$erte'7 Ee %$'ta'777R No
($1ho (O' no' diGi(o', ni ha#a :or I$F7 /n $n 'antia(Fn e't$0i(o' de
a1$erdo7 N$eda(o' en I$e ira a '$ 1a'a, e'a (i'(a no1he, 1on (i' ro:a'
do(in%$era'7 ULTiene' $n a#ri%o 9orrado en :iele'MR, (e :re%$nta N$''a7 US,
:ero 1on e'te 1alor777R UNo i(:orta7 TrOelo, i(:re'iona #ien7R
R!Ee a1i1alo, :$e', e'a no1he, 1o(o :ara $n da de #oda, (eto #aGo el
#ra-o el a#ri%o, lle0o ta(#iFn $n #a't2n de :$=o de :lata I$e tena, y en
(ar1ha7 /ra $n 1a'er2n 1a(:e'ino, 1on :atio', 0a1a', la%are', horno'
en1endido' en el :atio, 1aldero' en lo' horno'7 ULN$F hier0e aI$MR, :re%$nto7
UEo'to de 'anda7R ULS aI$MR UEo'to de (el2n7R JN$F :a'K, (e di%o7 LAo
e'tO' oyendoM Eo'to de 'anda y de (el2n. e' F'ta la tierra :ro(etida7 JAtrO',
(i'eriaK JA t$ 'al$d, Zor#a, I$e ha' 1ado 1on '$erteK Co(o $n rat2n dentro
del I$e'o7
R!S$#o la' e'1alera'7 Qna' enor(e' e'1alera' de (adera I$e 1r$Gan7 /n
11?
el :a'illo, el :adre y la (adre de N$''a7 Ale0a#an :$e'ta' $na' e':e1ie' de
#ra%a' 0erde', 1on 1into roGo del I$e :endan %rande' #orla'. %ente
i(:ortante, LehM A#ren lo' #ra-o' a 0ela' de':le%ada', #e'o', a#ra-o'7 Ee
halla#a #a=ado en 'ali0a7 Ee de1an 1o'a' a todo 0a:or I$e yo no entenda7
L5ero I$F (O' da#aM /n lo' 'e(#lante' le' lea I$e no eran ho'tile'7
R!/ntro en la 'ala y LI$F 0eoM 5$e', (e'a' 'er0ida' a todo tra:o7 Todo'
e'tO#a(o' de :ie. :ariente', ho(#re' y ($Gere', y delante de todo', N$''a,
a1i1alada, 0e'tida de 9ie'ta, 'aliente el :e1ho 1o(o $n (a'1ar2n de :roa7
De'l$(#rante de #elle-a y de G$0ent$d7 Qn :a=$elo roGo atado a la 1a#e-a, y
#ordado' 'o#re el 1ora-2n la ho- y el (artillo7 UJHola, Zor#a, 'o hereGeKR, (e
di%o ha#lando 1on(i%o (i'(o7 UL/' :ara ti e'e #o1adoM L/'e 1$er:e1ito e' el
I$e e'tre1harO' entre t$' #ra-o' e'ta no1heM JN$e Dio' :erdone al :adre y a la
(adre I$e te e1haron al ($ndoKR
R!No' lan-a(o' todo' 1o(o lo#o', tanto la' ($Gere' 1o(o lo' ho(#re',
'o#re lo (and$1a#le7 Co(a(o' 1o(o 1erdo', #e#a(o' 1o(o e':onGa'7
R!ULS el :o:eMR, le :re%$nto al :adre de N$''a, 'entado G$nto a (, y
1$yo 1$er:o h$(ea#a de tanto I$e ha#a 1o(ido7 ULD2nde e'tO el :o:e I$e ha
de #ende1irno'MR UNo hay :o:eR, (e re':onde 'al:i1ando 'ali0a en torno,
Uno hay :o:e7 Aa reli%i2n e' el o:io de lo' :$e#lo'7R
R!Di1ho e'to, 'e le0anta e1hando :e1ho, a9loGa el 1into roGo, al-a lo'
#ra-o' en 'e=al de I$e :eda 'ilen1io7 Tena en la (ano el 0a'o, lleno al ra', y
(e (ira#a a lo' oGo'7 A$e%o 1o(en-2 a ha#lar, y ha#l2 y 'i%$i2 ha#lando. (e
diri%a $n di'1$r'o7 LN$F de1aM JSO#elo Dio'K So e'ta#a ya harto de
(antener(e en :ie, y, ade(O', e(:e-a#a a 'entir(e $n tanti1o al$(#rado7
Ee 'entF, G$ntando la rodilla 1on la de N$''a, I$e e'ta#a a (i dere1ha7
R!No ter(ina#a n$n1a, el 0ieGoH '$da#a :or todo' lo' :oro'7 Todo' 'e
e1haron 'o#re Fl y lo a#ra-aron, :ara I$e 1allara7 Se 1all27 N$''a (e hi-o $na
116
'e=a. UJAnda, ha#la tT, ahoraKR
R!Ee le0anto a (i 0e-, y (e lan-o a di'1$r'ar, (edio en r$'o, (edio en
%rie%o7 Ao I$e le' de1a Ja' (e lle0e el dia#lo 'i lo 'FK 3e1$erdo 'ola(ente
I$e en la :arte 9inal (e ha#a (etido en 1an1ione' klF9ti1a'7 Co(en1F a
re#$-nar.
/os kle$tes han subido la montaCa
para robar caballos)
No haba all caballos
Ey $ue Nussa lo *ue se llevaronG
Sa 0e', :atr2n, I$e introd$1a al%$no' 1a(#io' ada:tado' a la' 1ir1$n'tan1ia'7
F se van, y se van)))
KEVamos, madre, *ue se vanG9
EAy, mi NussaG
EAy, mi NussaG
EVayG
S 1on el re#$-no de EVayG, (e e1ho 'o#re N$''a y la #e'o7
R!/ra lo I$e ha1a 9alta7 Co(o 'i le' h$#iera he1ho la 'e=al I$e
e':era#an, y '2lo e'o era lo I$e e':era#an, al%$no' Gayane' de #ar#a' roGa'
a:re'$rada(ente a:a%aron la' l$1e'7
R!Aa' ($Gere', redo(ada' :1ara', e(:ie-an a 1hillar 1o(o 'i t$0ieran
(iedoH :ero al in'tante oyFron'e en la o'1$ridad $no' JGiK JGiK JGiK777 Sentan
1o'I$illa' y rean7
R!Ao I$e enton1e' o1$rri2, :atr2n, '2lo :$ede 'a#erlo Dio'7 S e'
11
:ro#a#le I$e no lo 'e:a ta(:o1o, :$e' de 'a#erlo, no' 9$l(ina a todo' 1on
$na 1entella7 /l he1ho e' I$e ho(#re' y ($Gere' en (e-1olan-a ya1an en el
'$eloH yo tratF de dar 1on N$''a, J:ero 12(o hallarlaK /n 9in, al al1an1e de la
(ano di 1on otra y arre%lF el a'$nto 1on ella7
R!Al a(ane1er, (e le0anto :ara retirar(e 1on (i ($Ger7 Toda0a reina#a
la o'1$ridad en la 'ala7 No di'tin%$a #ien la' 1o'a'7 CoGo $n :ie, tiro de Fl. no
era el de N$''a7 CoGo otro. ta(:o1o7 CoGo otro. ta(:o1o era7 S al 9in y al
1a#o, de':$F' de #$'1ar tra#aGo'a(ente, doy 1on lo' :ie' de N$''a, la 'a1o de
de#aGo de do' o tre' Ga0ane' I$e la tenan a:la'tada, :o#re1illa, y la de':ierto7
UN$''aR, le di%o, UJno' 0a(o'KR UJNo te ol0ide' el a#ri%oKR, (e 1onte'ta7
UJBa(o'KR y no' 9$i(o'7
!LS de':$F'M !le :re%$ntF 0iendo I$e 'e 1alla#a7
!JOtra 0e- 1on lo' ULde':$F'MRK !diGo Zor#a 1on 9a'tidio7
S$':ir27
!Bi0 'ei' (e'e' 1on ella7 De'de enton1e', Dio' e' te'ti%o, no te(o nada7
JNada, te di%oK Nada (O' I$e $na 1o'a. I$e el dia#lo, o Dio', 'i I$iere',
#orren de (i (e(oria el re1$erdo de aI$ello' 'ei' (e'e'7 LCo(:rende'M
UCo(:rendoR, de#a' 1onte'tar(e7
Zor#a 1err2 lo' oGo'7 5are1a ($y 1on(o0ido7 /ra la :ri(era 0e- I$e lo
0ea tan honda(ente 'a1$dido :or $n re1$erdo leGano7
!LTanto la I$era' a e'a N$''aM !le :re%$ntF al 1a#o de $n in'tante7
Zor#a a#ri2 lo' oGo'7
!/re' Go0en, :atr2n !diGo!, ere' Go0en y :or e'o no 1o(:rende'7 C$ando
'e te :on%a #lan1o el :elo, 0ol0ere(o' a 1on0er'ar a1er1a de e'ta eterna
hi'toria7
!LN$F eterna hi'toriaM
!JAa ($Ger, 1ara(#aK LC$Onta' 0e1e' he de de1rteloM Aa ($Ger e' $na
11D
eterna hi'toria7 5or ahora, tT ere' 1o(o lo' G20ene' %allo' I$e 1$#ren a la'
%allina' en $n :eriI$ete y l$e%o hin1han el #$1he, 'e '$#en a $n (ont2n de
e'tiFr1ol y ro(:en a 1antar 9an9arroneando7 No (iran a la %allina, 'ino a la
1re'ta7 /nton1e' LI$F de(onio' :$eden entender en (ateria de a(orM JEala
1entella lo' :artaK
/'1$:i2 en el '$elo de':e1ti0o7 A$e%o %ir2 la 1a#e-aH no I$era (irar(e7
!LS de':$F', Zor#aM !0ol0 a :re%$ntarle!7 LN$F 9$e de N$''aM
Zor#a, 1on la (irada :erdida a lo leGo', ha1ia el (ar, (e re':ondi2.
!Qna no1he, al 0ol0er a 1a'a, no la en1ontrF7 Se ha#a (ar1hado7 Qn
(ilitar #$en (o-o 0i'it2 el :$e#lo e'o' da', y 'e 9$e 1on Fl7 JTodo ha#a
a1a#adoK Se (e de'tro-2 el 1ora-2n7 5ero :ronto 0ol0i2 a G$ntar lo' :eda-o'
Jel ('eroK LBi'te e'a' 0ela' re(endada' 1on tro-o' roGo', a(arillo', ne%ro',
1o'ido' 1on hilo %r$e'o, y I$e ya no 'e ro(:en ni en lo' (O' 9$erte'
te(:orale'M A' e' (i 1ora-2n7 Treinta y 'ei' (il a%$Gero', treinta y 'ei' (il
re(iendo', Jya a nada te(eK
!LAe %$arda'te ren1or a N$''a, Zor#aM
!L5or I$F ha#a de %$ardOr'eloM Di%a' lo I$e 'e te antoGare, la ($Ger, en
(i o:ini2n, e' 1o'a di'tinta, :atr2n, no e' 1o'a h$(ana7 L5or I$F %$ardarle
ren1orM /' al%o I$e no entra en n$e'tra 1o(:ren'i2n, la ($Ger, y toda' la'
leye' del /'tado y de la reli%i2n 'e eI$i0o1an a '$ re':e1to7 JNo de#an tratar
a' a la ($Ger, noK Son ($y d$ra', :atr2n, e'a' leye', y ($y inG$'ta'7 So, 'i
al%$na 0e- h$#iera de di1tar la' leye', no la' hara i%$ale' :ara lo' ho(#re' y
:ara la' ($Gere'7 Die-, 1ien, (il o#li%a1ione' :ara el ho(#re7 5ara e'o e'
ho(#re, :ara a%$antarla'7 5ero ni $na :ara la ($Ger7 5orI$e L1$Onta' 0e1e'
'erO ne1e'ario I$e te lo di%a, :atr2nM, la ($Ger e' $na 1riat$ra 'in 9$er-a7
R!JA la 'al$d de N$''a, :atr2nK JA la 'al$d de la ($GerK JS :orI$e Dio'
no' a'iente lo' 'e'o' a lo' ho(#re'K
11*
&e#i2H al-2 el #ra-o y lo deG2 1aer 1on 9$er-a 1o(o I$ien (aneGa $n
ha1ha7
!JN$e no' a'iente lo' 'e'o' !re:iti2!, o de lo 1ontrario I$e no' 'o(eta a
$n 1orte I$irTr%i1oK Si no, 1rFe(e lo I$e te di%o, e'ta(o' 9rito'7
118
VIII
Hoy ha 0$elto la ll$0ia y el 1ielo 'e enla-a 1on la tierra 1on in9inita tern$ra7
3e1$erdo $n #aGo relie0e hindT de :iedra %ri' :arda. $n ho(#re a#ra-a a $na
($Ger y 'e $ne a ella 1on tal d$l-$ra y re'i%na1i2n I$e, 1o(o el tie(:o ha
:$lido y rodo 1a'i lo' 1$er:o', el e':e1tador :ien'a I$e 'on do' in'e1to'
enla-ado' 'o#re lo' I$e 0a 1ayendo la ll$0ia y le' e(:a:a la' ala', (ientra' la
tierra lo' a#'or#e 'in :ri'a, %lotona(ente, en '$ a:retado a#ra-o7
/'toy 'entado dentro de la 1a#a=a7 De'de all 0eo 12(o 'e e(:a=a el
'$elo y 12(o rel$(#ra el (ar 1on #rillo de 1eni-a 0erde7 De $n eCtre(o a otro
de la :laya, no 'e di0i'a $n ho(#re, ni $na 0ela, ni $n a0e7 S2lo el olor de la
tierra (oGada :enetra :or la 0entana a#ierta7
Ee le0anto, tiendo la (ano #aGo la ll$0ia 1o(o $n (endi%o7 De :ronto
(e e(#ar%a el de'eo de llorar7 Qna a9li11i2n, no :or (, no (a, (O'
:ro9$nda, (O' o'1$ra, '$r%a de la tierra hT(eda7 /l :Oni1o I$e de#e de 'entir
la #e'tia I$e :a1e, de':reo1$:ada, y I$e, de re:ente, 'in ha#erlo ad0ertido
ante', h$ele en el aire $n 1er1o I$e la a:re'a y del I$e no :$ede 'alir'e7
/'t$0e a :$nto de lan-ar $n %rito, :ara ali0iar(eH :ero (e 1ont$0o la
0er%Wen-a7
/l 1ielo 'e o'1$re1a :a$latina(ente7 EirF :or la 0entanaH el 1ora-2n (e
:al:ita#a 'in 0iolen1ia7
Bol$:t$o'a', e(#ar%ada' en $na 0a%a :ena, :a'an la' hora' del lento
11)
llo0er7 A1$den a la (ente ($1ho' re1$erdo' a(ar%o' en1errado' en el :e1ho.
la :artida de $n a(i%o, la' ($erta' 'onri'a' de al%$na ($Ger, la' e':eran-a' a
la' I$e 'e le' 1ayeron la' ala', 1o(o a (ari:o'a' I$e I$edaran 1on0ertida' de
n$e0o en lar0a'7 S e'a' lar0a' 'e hallan :o'ada' 'o#re la' hoGa' de (i 1ora-2n
y la' roen 'in de'1an'o7
5o1o a :o1o, al tra0F' de lo' hilo' de la ll$0ia y de'de la tierra (oGada,
9$e '$r%iendo n$e0a(ente el re1$erdo de (i a(i%o, I$e 'e halla#a de'terrado
allO leGo', en el CO$1a'o7 Co% la :l$(a, (e in1linF 'o#re el :a:el, y (e :$'e a
1harlar 1on Fl :ara I$e#rar la red de la ll$0ia y re':irar li#re(ente7
UA(i%o I$erido, te e'1ri#o de'de $na ri#era 'olitaria de Creta, donde el
De'tino y yo 1on0ini(o' en I$e (e I$edara $no' (e'e' G$%ando. G$%ando a
I$e 'oy 1a:itali'ta7 Si el G$e%o 'ale #ien, dirF enton1e' I$e no era G$e%o, 'ino
la reali-a1i2n de $n %ran :ro:2'ito, el de 1a(#iar el r$(#o de (i 0ida7
R3e1$erda' I$e al (ar1harte (e lla(a'te Xrata :a:ir20oraY7 /n aI$el
(o(ento el (ote (e hiri2, in':irOndo(e la re'ol$1i2n de a#andonar :or $n
tie(:o, Lo :ara 'ie(:reM, el :a:el %arra:ateado y dedi1ar(e de lleno a la
a11i2n7 He arrendado $na lo(ita en 1$yo '$#'$elo 1orren 0eta' de li%nito, y
1on la ay$da de o#rero', :i1o', :ala', lO(:ara' de a1etileno, 1e'to', 0a%oneta',
a#ro %alera' #aGo la lo(a y (e (eto en ella'7 5ara I$e ra#ie'7 A', de rata
:a:ir20ora, a 9$er-a de 1a0ar y a#rir 1orredore' '$#terrOneo', (e he
1on0ertido en to:o7 Con9o en I$e la (eta(or9o'i' (ere-1a t$ a:ro#a1i2n7
REi' ale%ra' 'on aI$ %rande' :orI$e 'on ($y 'en1illa', 1on9or(ada'
1on ele(ento' eterno'. aire :$ro, 'ol, (ar, :an de tri%o, y, :or la no1he,
'entado a la t$r1a, 9rente a (, $n eCtraordinario Sin#ad el Earino I$e (e
ha#laH y al ha#lar en'an1ha el ($ndo7 A 0e1e', 1$ando no le #a'tan la' :ala@
#ra', 'e le0anta de $n #rin1o y #aila7 S 1$ando la (i'(a dan-a no le e'
1;<
'$9i1iente, a:oya en la' rodilla' '$ 'ant$ri y ta=e. en o1a'ione', $na (eloda
'al0aGe, y tT te 'iente' 'o9o1ado, :orI$e 1o(:rende' de :ronto I$e t$ 0ida
tran'1$rre in':ida y ('era, indi%na de $n ho(#reH en otra', la (eloda e'
doloro'a, enton1e' 'iente' I$e la 0ida :a'a y 'e te de'li-a :or entre lo' dedo'
1o(o arena, y I$e no hallarO' 'al0a1i2n7
REi 1ora-2n 0a y 0iene, de $n lado a otro del :e1ho, 1o(o la lan-adera
del teGedor7 /'tO teGiendo la tela de e'to' (e'e' I$e he de :a'ar en Creta, y,
JI$iFralo Dio'K, 1reo I$e 'oy 9eli-7
RDi1e Con9$1io. XE$1ho' #$'1an la di1ha (O' alto I$e el ho(#reH otro',
(O' #aGo7 Sin e(#ar%o, la 9eli1idad e'tO a la alt$ra del ho(#re7Y /' 0erdad7
/Ci'ten, :$e', tanta' 9eli1idade' 1$anto e'tat$ra'7 Tal e', I$erido al$(no y
(ae'tro, (i di1ha de hoy. la (ido, 0$el0o a (edirla, intranI$ilo, :ara 1ono1er
1$Ol e' ahora (i talla7 5orI$e, 1o(o #ien lo 'a#e', la e'tat$ra de $n ho(#re no
e' 'ie(:re la (i'(a7
RAo' ho(#re', 0i'to' de'de (i 'oledad, aI$, no 'e (e :re'entan 1o(o
hor(i%a', 'ino, :or lo 1ontrario, 1o(o enor(e' (on'tr$o', dino'a$rio' y
:terodO1tilo', I$e 0i0en en $na at(2'9era 'at$rada de O1ido 1ar#2ni1o, entre
$na e':e'a :odred$(#re 1readora7 Qna 'el0a in1o(:ren'i#le, a#'$rda y
la(enta#le7 Aa' no1ione' de X:atriaY y de Xra-aY I$e te 'on 1ara', la' no1ione'
de X'$:er:atriaY y de Xh$(anidadY I$e (e 'ed$Geron, adI$ieren i%$al 0alor
ante el 'o:lo todo:odero'o de la de'tr$11i2n7 No' :are1e 1o(o 'i h$#iFra(o'
e(er%ido :ara :ron$n1iar al%$na' 'la#a' !a 0e1e' ni 'iI$iera 'la#a', 'ino
'onido' inarti1$lado', $n XJahKY o $n XJ'KY! de':$F' de lo 1$al no'
ro(:e(o'7 S la' idea' (O' ele0ada', 'i 'e le' a#re el 0ientre, a:are1en 1$al
($=e1a' rellena' de a'errn, dentro del 1$al lle0an o1$lto $n re'orte de
hoGalata7
RTT 'a#e' I$e e'ta' 1r$ele' 1a0ila1ione', leGo' de o#li%ar(e a 1eder 'on
1;1
en1endedore' indi':en'a#le' :ara (i lla(a interior7 5orI$e 1o(o lo diGo (i
(ae'tro &$da. Xhe 0i'toY7 S :$e' he 0i'to y (e he entendido (ediante $na
%$i=ada 1on el in0i'i#le dire1tor de e'1ena I$e re#o'a #$en h$(or y 9anta'a,
:$edo, en lo '$1e'i0o, de'arrollar ha'ta el 9in, e' de1ir, en 9or(a 1oherente y
'in de'(ayo, el :a:el I$e (e ha to1ado re:re'entar en la tierra7 5$e',
ha#iendo 0i'to, he 1ola#orado yo ta(#iFn en la o#ra I$e e'toy re:re'entando
en el e'1enario de Dio'7
RS a' e' 12(o, al :a'ear la (irada :or la e'1ena $ni0er'al, te 0eo, allO,
en la' le%endaria' %$arida' del CO$1a'o, donde de'e(:e=a' tT ta(#iFn el
:a:el I$e te ha to1adoH te e(:e=a' en 'al0ar a al%$no' (ile' de al(a' de
n$e'tra ra-a del :eli%ro (ortal en I$e 'e en1$entran7 Se$do@5ro(eteo,
:ade1e', 'in e(#ar%o, 0erdadero (artirio al 1o(#atir 1ontra la' 9$er-a'
o'1$ra' del ha(#re, del 9ro, de la en9er(edad y de la ($erte7 5ero tT, de
nat$ral or%$llo'o, de#e' de 'entirte re%o1iGado :or tener ante ti 9$er-a' o'1$ra'
tan n$(ero'a' e in0en1i#le'. :$e' de tal (odo t$ e(:re'a, al 'er 1a'i 'in
e':eran-a 'e ha1e (O' heroi1a y t$ al(a al1an-a $na %rande-a (O' trO%i1a7
RCierta(ente, 1on'idera' la 0ida I$e 0i0e' 1o(o $na di1ha7 S 'i a' la
entiende', a' e'7 TT ta(#iFn ha' 1ortado la 9eli1idad a t$ alt$ra, y la talla t$ya,
Jloado 'ea Dio'K, e' ahora ($1ho (ayor I$e la (a7 /l #$en (ae'tro no de'ea
re1o(:en'a (O' #rillante I$e F'ta. la de 9or(ar $n di'1:$lo I$e lo 'o#re:a'e7
R/n 1$anto a (, te 1on9ie'o I$e a (en$do ol0ido, deni%ro, (e eCtra0o,
I$e (i 9e e' $n (o'ai1o de in1red$lidade'H en o1a'ione' (e entran %ana' de
reali-ar $n tr$eI$e. 1o%er $n (in$tito y dar (i 0ida entera7 /n 1a(#io, tT
tiene' 9$erte(ente e(:$=ado el ti(2n, 'in ol0idar ni en lo' (O' d$l1e' de lo'
in'tante' (ortale', ha1ia d2nde :$'i'te el r$(#o7
RL3e1$erda' el da I$e a(#o' 1r$-O#a(o' Italia :ara re%re'ar a 4re1iaM
1;;
Tena(o' de1idido irno' a la re%i2n del 5onto I$e enton1e' 1orra :eli%ro, Lte
a1$erda'M /n $n :$e#lo, #aGa(o' del tren a:re'$rada(ente7 No' I$eda#a $na
'ola hora de e':era :ara to(ar el tren I$e 1o(#ina#a 1on aI$Fl7 /ntra(o' en
$n 9rondo'o Gardn, 1er1ano de la e'ta1i2n, donde ha#a Or#ole' de an1ha'
hoGa', #anano', 1a=a' de o'1$ro' 1olore' (etOli1o', a#eGa' :rendida' a $na
ra(a llena de 9lore', I$e 0i#ra#a 1ontenta de 0erla' li#ar7
RA0an-O#a(o' 'in ha#lar, 1o(o en $n '$e=o, eCtOti1o'7 De :ronto, en $n
re1odo del :a'eo 9lorido a:are1ieron do' Go0en1illa' I$e 1a(ina#an leyendo7
No re1$erdo ya 'i eran #onita' o 9ea'7 S2lo 'F I$e $na de ella' era r$#ia, la
otra (orena, y I$e a(#a' 0e'tan :ri(a0erale' #l$'a'7
RS 1on el atre0i(iento I$e $no tiene en lo' '$e=o', no' a1er1a(o' a
ella' y tT le' diGi'te riendo. XSea 1$al 9$ere el li#ro I$e $'tede' leen, 0a(o' a
1o(entar '$ 1ontenido7Y Aean a 4orki7 /nton1e', 1on :ri'a, :$e' no' 1orra el
tie(:o, no' :$'i(o' a ha#lar de la 0ida, de la (i'eria, de la re#eli2n de la'
al(a', de a(or777
RN$n1a :odrF ol0idar el :la1er y la :ena I$e no' traGo el in1idente7 Sa
Fra(o', no'otro' do' y a(#a' G20ene' de'1ono1ida', 0ieGo' a(i%o', a(ante'
de'de ($1ho tie(:o atrO'H re':on'a#le' de '$' al(a' y de '$' 1$er:o', no'
a:$rO#a(o'. $no' (in$to' de':$F' tendra(o' I$e 'e:ararno' :ara 'ie(:re7
/n el aire e'tre(e1ido, :al:ita#a el ra:to de la ($erte7
RAle%2 el tren, 'il#ando7 No' 'o#re'alta(o' 1o(o 'i no' de':ertara7 No'
di(o' la' (ano'7 LC2(o :odra ol0idar'e el a:ret2n 9$erte y de'e':erado de
n$e'tra' (ano', de lo' die- dedo' I$e 'e ne%a#an a 'e:arar'eM Qna de la'
G20ene' e'ta#a ($y :Olida, la otra rea y te(#la#a7
RS yo te diGe enton1e', lo re1$erdo. XLN$F 'i%ni9i1ado tienen 4re1ia,
:atria, de#erM JAI$ e'tO la 0erdadKY S tT (e diGi'te. XN$i-O' no 'i%ni9iI$en
nada 4re1ia, :atria, de#er7 Sin e(#ar%o, :or e'a nada no' arroGa(o'
1;?
0ol$ntaria(ente a la ($erte7Y
R5ero, L:ara I$F te e'tarF e'1ri#iendo e'ta' 1o'a'M 5ara de1irte I$e no he
e1hado en ol0ido nada de lo I$e he(o' 0i0ido G$nto'7 5ara a:ro0e1har
ta(#iFn la o:ort$nidad de eC:re'arte lo I$e n$n1a, en ra-2n de n$e'tro hO#ito,
#$eno o (alo, de do(inar la' e(o1ione', (e ha 'ido :o'i#le (ani9e'tarte
1$ando e't$0i(o' $no al lado del otro7
RAhora, :$e' no te halla' a (i lado, :$e' no 0e' el 'e(#lante de t$
a(i%o, y no 1orro el rie'%o de :are1erte rid1$la(ente enterne1ido, te dirF 'in
0a1ilar I$e te I$iero ($1ho7R
A1a#F la 1arta7 Ha#a 1harlado 1on (i a(i%o y (e 'enta ali0iado7 Ala(F
a Zor#a7 A1$rr$1ado #aGo la 'aliente de $n :e=a'1o :ara no (oGar'e, e'ta#a
en'ayando '$ 1a#le tele9Fri1o7
!Ben, Zor#a !le %ritF!7 Ae0Ontate y 0aya(o' de :a'eo ha'ta el :$e#lo7
!Tiene' #$en h$(or, :atr2n7 /'tO llo0iendo7 LNo I$iere' ir 'oloM
!S, e'toy de #$en h$(or y no I$iero :erderlo7 Sendo en t$ 1o(:a=a no
hay rie'%o de I$e lo :ierda7 Ben7
3i27
!Ee ha1e 9eli- !diGo! I$e ten%a' ne1e'idad de (7 JBa(o'K
Se e1h2 en1i(a la 1a:illa 1reten'e de lana y 1a:$1ha :$ntia%$da I$e le
ha#a re%alado y lle%a(o' al 1a(ino 1ha:oteando #arro7
Alo0a7 Aa' 1i(a' de la' (onta=a' e'ta#an o1$lta'H no 'o:la#a 0ientoH la'
:iedra' a:are1an #rillo'a'7 Aa 1olina donde dor(a el li%nito 'e halla#a
'$(ida en la nie#la7 DiGFra'e I$e $na a9li11i2n h$(ana 0ela#a el ro'tro de
($Ger de la 1olina, de'0ane1ida #aGo la ll$0ia7
!/l 1ora-2n del ho(#re :ade1e 1$ando ll$e0e !diGo Zor#a!7 No hay I$e
re:ro1hOr'elo, :atr2n7 JTa(#iFn el :o#re tiene '$ al(aK
1;6
Se in1lin2 ha1ia el :ie de $n 'eto :ara re1o%er lo' :ri(ero' nar1i'o'
'il0e'tre'7 Ao' (ir2 lar%o rato 'in hartar'e, 1o(o 'i 0iera nar1i'o' :or :ri(era
0e-H lo' oli2 1errando lo' oGo', '$':ir2 y (e lo' dio7
!JSi :$diera 'a#er'e, :atr2n, lo I$e di1en la' :iedra', la' 9lore', la ll$0iaK
N$i-O' e'tFn lla(ando, no' e'tFn lla(ando 'in I$e la' oi%a(o'7 LC$Ondo 'e
a#rirOn lo' odo' de la %ente, :atr2nM LC$Ondo tendre(o' a#ierto' lo' oGo'
:ara 0erM LC$Ondo 'e a#rirOn lo' #ra-o' :ara e'tre1har todo. :iedra', 9lore',
ll$0ia, ho(#re'M LN$F di1e' tT, :atr2nM y t$' li#ro', LI$F di1enM
!J/l dia#lo 'e lo' lle0eK !diGe $'ando de la eC:re'i2n 9a0orita de Zor#a!
Jel dia#lo 'e lo' lle0eK /'o di1en, y nada (O'7
Zor#a (e to(2 del #ra-o7
!Te dirF $na idea I$e 'e (e ha o1$rrido, :atr2nH :ero no tiene' I$e
enoGarte. 'era la de (eter en $na :ira todo' t$' li#ro' y darle' 9$e%o7 N$i-O
de':$F' de e'o, 1o(o no ere' tonto y ere' $n #$en ti:o, :odra 'a1ar'e al%o de
ti7
UJTiene ra-2nK JTiene ra-2nKR, eC1la(F en (i interior7 UJTiene ra-2n,
:ero no :$edo ha1erloKR
Zor#a 0a1ila#a, re9leCiona#a7 A$e%o, al 1a#o de $n in'tante, diGo.
!Hay al%$na 1o'illa I$e yo 1o(:rendo777
!LC$OlM JDilaK
!LA1a'o 'a#raM Ee :are1e, a', I$e entiendo 1ierta 1o'a7 5ero 'i intento
eC:re'arla lo e1ho todo a :erder7 Qn da en I$e (e halle #ien di':$e'to te la
#ailarF7
Co(en-2 a llo0er 1on (ayor 9$er-a7 Ale%a(o' a la aldea7 Al%$na'
($1ha1ha' traan la' o0eGa' de lo' l$%are' de :a'toreoH lo' la#radore' ha#an
de'$n1ido a lo' #$eye', a:artOndo'e de lo' 1a(:o' a (edio ararH la' ($Gere'
1orran tra' de '$' hiGo' :or la' 1alleGa'7 Qn ale%re :Oni1o reina#a en la aldea a
1;
1on'e1$en1ia del 1h$#a'1o7 Aa' ($Gere' 1hilla#an a%$da(ente al tie(:o I$e
reanH de la' #ar#a' hir'$ta', de lo' #i%ote' le0antado' de lo' ho(#re' 1aan
%r$e'a' %ota' de ll$0ia7 Qn O':ero aro(a '$#a de la tierra, de la' :iedra', de
la hier#a7
No' (eti(o', 1alado' ha'ta lo' h$e'o', en el 1a9F@1arni1era +l 1udor)
Ha#a all %ran 1antidad de %ente. $no' G$%a#an a la' 1arta', otro' di'1$tan a
%rito' 1o(o 'i 'e inter:elaran de $na (onta=a a otra (onta=a7 /n torno de $na
(e'illa, en el 9ondo del lo1al, 'e halla#an entroni-ada' la' nota#ilidade' de la
aldea. el to Ana%no'ti, 1on '$ #lan1a 1a(i'a de an1ha' (an%a'H Ea0randoni,
'ilen1io'o, 'e0ero, 9$(ando el nar%$ile, :$e'ta' la' (irada' en el '$eloH el
(ae'tro de e'1$ela, ho(#re de edad (ediana, 'e1o, i(:onente, a:oyado en
%r$e'o #a't2n y e'1$1hando 1on 'onri'a 1onde'1endiente lo I$e 1onta#a $n
1olo'o 1a#ell$do re1iFn 0enido de Canda y I$e e'ta#a de'1ri#iendo la'
(ara0illa' de la %ran 1i$dad7 /l 1a9etero, de :ie G$nto al (o'trador, e'1$1ha#a
y rea, (ientra' no I$ita#a oGo de la' 1aldera' :ara el 1a9F, alineada' en la
1o1inilla7
/n 1$anto no' 0io, el to Ana%no'ti 'e al-2 de '$ a'iento.
!Ten%an la #ondad de a:roCi(ar'e, :ai'ano' !diGo!7 AI$,
S9akianonikoli no' 1$enta todo lo I$e 0io y oy2 en Canda7 /' 1$rio'oH ten%an
la #ondad7
Bol0iFndo'e ha1ia el 1a9etero, eC1la(2.
!JOtro' do' raki', EanolakiK
No' 'enta(o'7 /l :a'tor rT'ti1o, al 0er a $no' 9ora'tero', 'e en1o%i2 y
deG2 de ha#lar7
!A', :$e', ta(#iFn e't$0i'te en el teatro, capetan Nikoli !diGo el
(ae'tro 1on el :ro:2'ito de de0ol0erle el $'o de la :ala#ra!7 LN$F te :are1i2
e'oM
1;D
S9akianonikoli adelant2 $na (ano %r$e'a, to(2 $n 0a'o de 0ino, lo #e#i2
de $n tra%o, y to(ando Oni(o eC1la(2.
!JC2(o I$e 'i he idoK 5or 1ierto I$e he ido7 Oa 'ie(:re :or todo' lado'.
Koto:$li
*
:or aI$, Koto:$li :or allO777 /nton1e' $na no1he hi1e la 'e=al de la
1r$- y diGe, di%o. yo 0oy a 0er I$F e' e'o, yo ta(#iFn 0oy a 0er7 LN$F
de(ontre' :$ede 'er 'i lo lla(an Koto:$liM
!LS I$F 0i'te, a(i%oM !:re%$nt2 el to Ana%no'ti!7 JDi lo I$e 0i'te, :or
a(or de Dio'K
!JNada 0i, :or (i al(a, a#'ol$ta(ente nadaK TT oye' de1ir teatro y te
di1e' I$e te 0a' a di0ertir ($1ho7 JAO'ti(a de dinero I$e :a%$FK /ra $n 1a9F,
redondo 1o(o $n 1orral, lleno de 'illa', lleno de 1andela', lleno de %ente7 Sa
ni 'a#a d2nde e'ta#a, 'e (e t$r#a#a la 0i'ta7 UJDe(onio'R, (e diGe, UaI$
dentro (e e'tOn e1hando (al de oGo, ten%o I$e ir(eKR 5ero 'e (e 0iene $na
(o1ita, (o0edi-a 1o(o $n a%$-anie0e, y (e 1o%e de la (ano7 UJDi, tTKR, le
di%o7 ULA d2nde (e lle0a'MR 5ero ella (e arra'tra#a, (e arra'tra#a, y l$e%o
(e (ira y (e di1e. UJSiFntateKR y yo (e 'entF7 S adelante, y atrO', y a la
dere1ha, y a la i-I$ierda, y en el te1ho, ha#a %ente7 Ee aho%o aI$, 'in d$da,
:en'a#a yo, (e ($ero aI$H aI$ no hay aire7 Ee diriGo a $no I$e e'ta#a al
lado. UL5or d2nde e' el l$%ar donde 'alen la' permandonas,
L
a(i%oMR, le
:re%$nto7 UJAh, de'de ah dentroKR, (e di1e 'e=alando $n tel2n7
R!S l$e%o re'$lt2 1ierto7 Son2 $na 1a(:anilla, 'e le0ant2 la tela y all te
0eo a la Koto:$li, 1o(o la lla(an7 5orI$e, a 9e (a, en 1$anto a Koto:$li no
era (O' I$e $na ($Ger7 Qna ($Ger 1on todo lo ne1e'ario7 S e(:e-2 a
1$le#rear, y 'i%$i2 1$le#reando de aI$ :ara allOH de':$F' de todo e'to la %ente
'e hart2, 1o(en-2 a %ol:ear la' (ano' y ella 'e 9$e7
*
A1tri- %rie%a ($y :o:$lar7 /l no(#re 'i%ni9i1a. pollo)
8
De9or(a1i2n de prima6donna)
1;*
Ao' 1a(:e'ino' 'e de'ternilla#an de ri'a7 S9akianonikoli de'1on9iando de
e'a' ri'a', 'e en9$rr$=27 Bol0i2 la (irada ha1ia la :$erta7
!JAl$e0eK !diGo :ara 1a(#iar de te(a7
Toda' la' (irada' 'e diri%ieron ha1ia a9$era7 /n e'e :re1i'o (o(ento,
:a'a#a $na ($Ger 1orriendo, re1o%ida la ne%ra 9alda ha'ta la' rodilla',
9lotante' lo' 1a#ello' 'o#re lo' ho(#ro'7 De #$ena' 1arne', de (o0i(iento'
ond$lante', al :e%Or'ele el 0e'tido al 1$er:o, re0ela#a 9or(a' :ro0o1adora' y
9ir(e'7
Ee 'o#re'altF7 LN$F 9elino e' F'eM, :en'F7 Ee :are1i2 O%il, :eli%ro'a,
de0oradora de ho(#re'7
Aa ($Ger 0ol0i2 $n in'tante la 1a#e-a y lan-2 $na (irada re':lande1iente
y 9$rti0a ha1ia el 1a9F7
!JBir%en SantaK !($r($r2 $n Go0en-$elo de 0ello en la #ar#a, I$e
e'ta#a 'entado G$nto a la 0entana7
!JEaldita 'ea', #$'1onaK !r$%i2 Eanolaka', el %$arda#o'I$e!7 /l 9$e%o
I$e en1iende', no lo a:a%a'7
/l Go0en de la 0entana tarare2, en 0o- #aGa y 0a1ilante al :rin1i:io, 1on
tono (O' 9ir(e de':$F'.
/a almohada de la viuda huele a membrillo,
yo tambi(n la ol y perd el sueCo)
!JCallaK !%rit2 Ea0randoni 'a1$diendo el t$#o del nar%$ile7
/l Go0en 'e 1all27 Qn an1iano 'e in1lin2 ha1ia Eanolaka', el
%$arda#o'I$e.
!T$ to 'e enoGa !le diGo en 0o- I$eda!7 Si la t$0iera entre la' (ano', la
1ortara en re#anada', :o#re1illa7 JDio' la %$ardeK
1;8
!J/h, to Andr$liK !diGo Eanolaka'!7 Se%Tn :are1e, te ha' :rendido tT
ta(#iFn de la' 9alda' de la 0i$da7 LNo te a0er%Wen-a', tT, el :erti%$eroM
!Atiende a lo I$e te di%o, JDio' la 1on'er0e 0i0aK LNo nota'te I$F
ni=ito' na1en en la aldea de'de ha1e al%Tn tie(:oM777 J&endita 'ea la 0i$da, te
di%oK /' ella a (odo de I$erida de toda la aldea. a:a%a' la l$- y te i(a%ina'
I$e no e' t$ ($Ger la I$e tiene' entre lo' #ra-o', 'ino la 0i$da7 S :or e'a
ra-2n, L0e'M na1en tan her(o'a' 1riat$ra' en la aldea7
/l to Andr$li 1all2 $n (o(ento, l$e%o 1ontin$2.
!J"eli1e' lo' ($'lo' I$e la a:rietanK !($r($r2!7 JAh, 0ieGo, 'i t$0iera
yo 0einte a=o' 1o(o 5a0li, el hiGo de Ea0randoniK
!JNo tardarO en a:are1erK !eC1la(2 al%$ien riendo7
Todo' (iraron ha1ia la :$erta7 Alo0a a 1Ontaro'7 /l a%$a :rod$1a
#$r#$Gita' en la' :iedra'H de 1$ando en 1$ando $no' relO(:a%o' a1$1hilla#an
el 1ielo7 Zor#a, :a'(ado :or el :a'o de la 0i$da, no :$do a%$antar ya y (e
hi-o 'e=a' de I$e no' (ar1hOra(o'.
!Sa no ll$e0e, :atr2n7 JBa(o'K
A:are1i2 en la :$erta $n Go0en, de'1al-o, 1on el 1a#ello en de'orden,
ho'1a' la' (irada'7 A' :re'entan lo' :intore' de i1ono' a 'an V$an &a$ti'ta,
1on lo' oGo' de'(e'$rada(ente a#ierto' :or el ha(#re y lo' FCta'i' de la
:le%aria7
!JSal$d, Ei(itoK !eC1la(aron al%$no' entre ri'a'7 Toda aldea 1$enta 1on
$n ino1ente, y 'i no lo tiene a (ano, lo in0enta, :ara :a'ar el rato7 Ei(ito era
el ino1ente de la aldea7
!A(i%o' !%rit2 Ei(ito 1on '$ ha#it$al tarta($deo y tono a9e(inado!,
a(i%o', la 0i$da S$r(elina :erdi2 $na o0eGa7 J/l I$e la en1$entre lle0arO
1in1o litro' de 0ino :or re1o(:en'aK
!JBete de aI$K !%rit2 el 0ieGo Ea0randoni!, J0ete de aI$K
1;)
A'$'tado, Ei(ito 'e a1$rr$12 en el rin12n, G$nto a la :$erta7
!SiFntate, Ei(ito, 0en y #e#e $n raki, no 0aya' a :illar $n re'9riado !
diGo 1o(:a'i0o el to Ana%no'ti!7 LN$F 'era de n$e'tra aldea 'in '$ idiotaM
Otro Go0en, de a':e1to en9er(i-o y oGo' de 1olor a-$l de'la0ado, a:are1i2
en el $(#ral, 'in aliento, :e%ado' lo' 1a#ello' a la 9rente, de lo' I$e %otea#a el
a%$a7
!JSal$d, 5a0liK !eC1la(2 Eanolaka'!7 JSal$d, :ri(itoK Ten la #ondad de
a1er1arte7777
Ea0randoni 'e 0ol0i2, (ir2 a '$ hiGo, 9r$n1i2 el 1e=o7
!LS e'to e' (i hiGoM !diGo :ara '!7 L/'te :edo andanteM LA I$iFn
de(onio' 'aleM J4ana' (e dan de 1o%erlo :or el 1$ello, retor1Fr'elo y
a:la'tarlo en el '$elo 1o(o a $n :$l:oK
Zor#a e'ta#a 'o#re #ra'a'7 Aa 0i$da le ha#a #arrenado lo' 1a'1o' y no 'e
halla#a ya a '$' an1ha' entre aI$ella' :arede'7
!JBayO(ono', :atr2n, 0ayO(ono' !($r($ra#a 'in 1e'ar!, 'e aho%a $no
aI$K
Ae :are1a I$e la' n$#e' ha#an 'ido #arrida' y I$e el 'ol l$1a de n$e0o7
Inter:elF al 1a9etero 1on di'i($lada indi9eren1ia.
!LN$iFn e' e'a 0i$daM
!Qna ye%$a !re':ondi2 Kondo(anolio7
A:oy2 el ndi1e en lo' la#io' e1hando $na (irada de 'o'layo ha1ia
Ea0randoni I$e tena la' '$ya' n$e0a(ente diri%ida' al '$elo7
!Qna ye%$a !re:iti2!, no ha#le(o' de ella :ara no 1ondenarno'7
Ea0randoni 'e le0ant2 de '$ a'iento, enroll2 el t$#o alrededor del 1$ello
del nar%$ile y diGo.
!5erdonen $'tede', (e 0$el0o a 1a'a7 JBen 1on(i%o, 5a0liK
Se lle02 1on'i%o a '$ hiGo, to(2 la delantera y a(#o' de'a:are1ieron al
1?<
in'tante #aGo la ll$0ia7 Eanolaka' ta(#iFn 'e le0ant2 y 'e (ar1h2 tra' ello'7
Kondo(anolio 'e $#i12 en la 'illa I$e o1$:a#a Ea0randoni7
!J5o#re Ea0randoni, el di'%$'to lo (atarOK !diGo en 0o- #aGa :ara I$e no
lo oyeran de'de la' (e'a' 1er1ana'!7 Tre(enda e' la de'%ra1ia I$e 1ay2 en '$
ho%ar7 Ayer le o a 5a0li 1on (i' :ro:io' odo'. UJSi no 1on'ienten I$e 'ea (i
($Ger, (e (atarFKR 5ero ella, la ($y -orra, no I$iere 'a#er nada de Fl7
UJEo1o'illoKR lo lla(a7
!BayO(ono' !in'i'ti2 Zor#a, I$e 1on 1$anto oa de1ir de la 0i$da 'e i#a
a1alorando 1ada 0e- (O'7
Cantaron lo' %allo'H a(en%$2 $n tanto la ll$0ia7
!JBa(o'K !diGe yo al-Ondo(e7
Ei(ito 'ali2 del rin12n y 'e 0ino tra' n$e'tro' :a'o'7
Ao' %$iGarro' #rilla#an, la' :$erta' (oGada' 'e ha#an enne%re1ido, la'
0ieGe1illa' 'alan :ro0i'ta' de 1e'to' :ara 1o%er 1ara1ole'7
Ei(ito 'e (e a:roCi(2 y (e to12 el #ra-o.
!Da(e $n 1i%arrillo, :atr2n, te traerO #$ena '$erte en a(or7
Ae di el 1i%arrillo7 Tendi2 la (ano 9la1a, to'tada :or el 'ol7
!Da(e l$(#re, ta(#iFn7
Se la diH a':ir2 el h$(o ha'ta lo hondo de lo' :$l(one', lo arroG2 :or la'
9o'a' na'ale', entorn2 lo' :Or:ado'7
!J"eli- 1o(o $n #aGOK !($r($r27
!LA d2nde 0a'M
!Al h$erto de la 0i$da7 DiGo I$e (e dara de 1o(er 'i an$n1ia#a lo de la
o0eGa7
Ca(inO#a(o' rO:ida(ente7 Ha#an'e de'%arrado $n tanto la' n$#e' y
a'o(a#a el 'ol7 Toda la aldea 'onrea, re1iFn la0adita7
!LTe %$'ta la 0i$da Ei(itoM !:re%$nt2 Zor#a 1on $n '$':iro7
1?1
Ei(ito 1loI$e2.
!L5or I$F no ha#a de %$'tar(e, a(i%oM LNo 'al yo i%$al(ente de la
1loa1aM
!LDe la 1loa1aM !diGe 'or:rendido!7 LN$F I$iere' de1ir, Ei(itoM
!&$eno, del 0ientre de la (adre, 1o(o 1$alI$ier otro7
N$edF a-orado7 S2lo $n Shake':eare, :en'F, h$#iera :odido dar, en lo'
(in$to' de (ayor in':ira1i2n 1readora, 1on $na eC:re'i2n de reali'(o tan
1r$do :ara de'i%nar el o'1$ro y re:$%nante (i'terio del :arto7
5o'F la (irada en Ei(ito7 Tena lo' oGo' %rande', eCtOti1o', $n tanto
t$r#io'7
!L/n I$F :a'a' lo' da', Ei(itoM
!L/n I$F I$iere' I$e lo' :a'eM JBi0iendo 1o(o $n reyK Ee de':ierto :or
la (a=ana, (e 1o(o $n tro-o de :an7 De':$F' (e o1$:o en al%$no'
tra#aGillo' 1$ale'I$iera, en 1$alI$ier :arte, 1$(:lo al%$no' re1ado', lle0o
e'tiFr1ol, re1oGo #o'ta, ten%o $na 1a=a de :e'1ar y 1on ella :e'1o7 Bi0o 1on (i
ta, la Aenio, la I$e adi0ina :or a%Wero'7 De#e $'ted 1ono1erla, todo' la
1ono1en7 Ha'ta la retrataron7 5or la no1he, (e 0$el0o a 1a'a, to(o $na
e'1$dilla de 'o:a, #e#o $n :o1o de 0ino, 'i lo hay7 Si no lo hay, (e harto de
a%$a :$ra ha'ta I$e 'e (e :one la :an-a ten'a7 JS de':$F', #$ena' no1he'K
!LS no :ien'a' en 1a'arte, Ei(itoM
!LSoM JBaya o1$rren1iaK LDe d2nde 'a1a' e'o, 0ieGoM LN$e (e e1he
en1i(a 9a'tidio'M Aa ($Ger tiene ne1e'idad de 1al-ado Lde d2nde lo
1on'e%$ira yoM Eira, yo ando de'1al-o7
!LNo tiene' $na' #ota'M
!LC2(o I$e no la' ten%oM Qn ti:o 'e ($ri2 el a=o :a'ado, (i ta Aenio
le 'a12 la' #ota' de lo' :ie'7 So la' 1al-o :ara 5a'1$a y 0oy 1on ella' a la
i%le'ia donde (e di0ierto (irando a lo' :o:e'7 A$e%o (e la' I$ito, (e la'
1?;
e1ho al ho(#ro y (e 0$el0o a (i 1a'a7
!LN$F 1o'a :re9iere' tT entre toda', Ei(itoM
!/n :ri(er l$%ar, el :an7 JC2(o (e %$'taK JCalientito, 1r$Giente, 'o#re
todo 'i e' :an de tri%oK A$e%o, el 0ino7 A$e%o, dor(ir7
!LS la' ($Gere'M
!J5$9K Co(e, #e#e y 0ete a dor(ir, (e di%o yo, lo de(O' e' :$ro
9a'tidio7
!LS la 0i$daM
!JDFGa'ela al dia#lo, :or lo #ien I$e te I$ieroK EVade retro 2atan'sG
/'1$:i2 tre' 0e1e' y 'e :er'i%n27
!LSa#e' leerM
!JAnda, :$e'K JNo 'oy tan tontoK C$ando 1hi1o, (e lle0aron :or la
9$er-a a la e'1$elaH :ero t$0e '$erte, (e dio el ti9$' y (e :$'e idiota7 JDe e'ta
(anera (e li#rF de a:renderK
Zor#a e'ta#a harto de tanta' :re%$nta' (a'7 No :en'a#a 'ino en la 0i$da7
!5atr2n777 !(e diGo 1o%iFndo(e del #ra-o7
S diri%iFndo'e a Ei(ito.
!Be adelante !le orden2!, tene(o' I$e ha#lar7
&aG2 la 0o-7 5are1a hallar'e 1on(o0ido7
!5atr2n !diGo!, aI$ e' donde I$iero 0erte7 JNo de'honre' a la e':e1ie
(a'1$linaK /l dio'@dia#lo te en0a e'e (anGar deli1io'o, #$eno' diente' tiene'
Jno lo re1ha1e'K Tiende la (ano y 12%elo7 L5ara I$F no' dio el Creador la'
(ano'M J5ara a'ir 1on ella'K 5$e' #ien, :rFndete7 So he 0i'to ($Gere' en (i
0ida a (ontone'7 5ero :or lo I$e re':e1ta a e'a 0i$dita, te a'e%$ro I$e ante
ella 'e de'(oronara $n 1a(:anario J(aldita :F1oraK
!JNo I$iero (eter(e en hond$ra'K !1onte'tF irritado7 Ee da#a 9a'tidio,
:orI$e en (i 9$ero interno no ha#a deGado de 'entir(e atrado y tentado :or
1??
el 1$er:o o(ni:otente I$e :a'ara ante (i 0i'ta, de'tilando al(i-1le 1o(o $na
9iera en 1elo7
!JConI$e no I$iere' I$e te 9a'tidienK !diGo Zor#a e't$:e9a1to!7 LS I$F
I$iere', enton1e'M
So no 1onte'tF7
!Aa 0ida e' 9a'tidio !1ontin$2 Zor#a!, la ($erte no7 LSa#e' lo I$e
'i%ni9i1a 0i0irM A:retar el 1into y (eter'e en el t$($lto7
So no de1a nada7 Co(:renda I$e Zor#a e'ta#a en lo 1ierto, lo 'a#a 'in
atre0er(e a o#rar en tal 'entido7 Ei 0ida 1orra de'0iada y el 1onta1to I$e yo
tena 1on lo' ho(#re' re'ol0a'e a:ena' en $n (on2lo%o interior7 Tan #aGo
ha#a 1ado I$e de tener I$e ele%ir entre ena(orar(e de $na ($Ger o leer $n
#$en li#ro 'o#re el a(or, h$#iera e'1o%ido el li#ro7
!No e1he' 1Ol1$lo', :atr2n, deGa I$ieta' la' 1i9ra', ro(:e la (aldita
#alan-a, 1ierra la tienda, te di%o7 Ahora e' 1$ando ha' de 'al0ar o :erder el
al(a7 Oye, :atr2n, to(a $n :a=$elo, ata en $na :$nta do' o tre' li#ra',
en0a'elo :or (edio de Ei(ito a la 0i$da, dile t$ (en'aGe. U/l d$e=o de la
(ina te 'al$da y te en0a e'te :a=$elito7 5o1a 1o'a e', di1e, :ero eC:re'a
hondo a(or7 Ta(#iFn te a1on'eGa I$e no te :reo1$:e' :or la o0eGaH 'i 'e te ha
:erdido Jten :a1ien1ia, I$e ya 'e :ro0eerO, no te a9liGa'K Te ha 0i'to 1$ando
:a'a#a' ante el 1a9F, di1e, y ha en9er(ado de a(orH '2lo tT :$ede' re(e@
diarlo7R
R!JA' e'K S :or la no1he, 'in tardan-a, lla(a' a '$ :$erta7 Hay I$e
(a1ha1ar en 1aliente7 Ae dirO' I$e eCtra0ia'te el 1a(ino, I$e e' de no1he y
I$e le :ide' en :rF'ta(o $na linterna7 O #ien, I$e te ha dado re:entino 0Frti%o
y ne1e'ita' de $n 0a'o de a%$a7 O, (eGor aTn, 1o(:ra' $na o0eGa, 'e la lle0a'.
R!UTo(a, her(o'a !le dirO'!, aI$ e'tO la o0eGa :erdida7 JSo la
en1ontrFKR S la 0i$da, oye lo I$e te di%o, :atr2n, te darO la re1o(:en'a
1?6
:ro(etida y entrarO' a', JI$e no :$eda yo (ontar a la %r$:a de t$ 1or1elK,
entrarO' a', te di%o, al trote1ito en el 5ara'o7 No hay (O' :ara'o I$e F'e,
:o#re a(i%o (o, no lo hay7 J/'1$1ha lo I$e todo' lo' :o:e' a9ir(an. otro
5ara'o di'tinto no lo hayK
De#a(o' de hallarno' en la' 1er1ana' del h$erto de la 0i$da, :$e'
Ei(ito '$':ir2 y 1on el ha#it$al tarta($deo 1o(en-2 a 1antar '$ a(atoria
I$eGa.
1ara la castaCa, vinoB para la nue&, mielB
para el mo&o, una mocitaB para la mo&a, un varn)
Zor#a a#ri2 la' lar%a' -an1a', :al:itOronle la' 0entana' de la nari-7 De
:ronto 'e det$0o, re':ir2 hondo y 1la02 en ( la (irada.
!LA', :$e'M777 !diGo7
/':era#a an'io'o7
!JDFGa(eK !le 1onte'tF 1on r$de-a7
S a:re'$rF el :a'o7
Zor#a (ene2 la 1a#e-a y %r$=2 al%o I$e no :$de entender7
C$ando h$#i(o' lle%ado a la 1a#a=a, 'e 'ent2 1on la' :ierna' 1r$-ada', a:oy2
el 'ant$ri en la' rodilla' y #aG2 la 1er0i-, a#i'(ado en :ro9$nda 1a0ila1i2n7
DiGFra'e I$e e'ta#a e'1$1hando, 1on la 1a#e-a in1linada ha1ia el :e1ho,
innT(era' (eloda', tratando de e'1o%er $na de entre ella', la (O' her(o'a, o
la (O' de'e':erada7 Al 9in, 'e de1idi2 y enton2 $na 1an1i2n de'%arradora7 De
tanto en tanto, (e (ira#a 1on el ra#illo del oGo7 So 1o(:renda I$e aI$ello
I$e no al1an-a#a a de1ir(e, o no 'e atre0a a de1ir(e :or (edio de la :ala#ra,
1?
lo eC:re'a#a :or 1ond$1to del 'ant$ri. I$e (al%a'ta#a (i 0ida, I$e la 0i$da y
yo no Fra(o' 'ino do' in'e1to' 1$ya 0ida d$ra $n 'e%$ndo #aGo el 'ol y l$e%o
'e ($eren :ara toda la eternidad7 JN$n1a (O'K JN$n1a (O'K
Se al-2 Zor#a de $n #rin1o7 Ha#a ad0ertido de :ronto I$e 'e %a'ta#a a
:$ra :Frdida7 A:oy2'e en la :ared, en1endi2 $n 1i%arrillo, y al 1a#o de $n
in'tante.
!He de 1on9iarte, :atr2n !diGo!, al%o I$e $n hod#a (e e':et2 $n da en
Sal2ni1aH he de 1on9iOrtelo a$n 1$ando no re'$lte de $tilidad al%$na7
R!So re1orra enton1e' 1o(o #$honero la' tierra' de Ea1edonia7 I#a :or
la' aldea' :ara 0ender 1arrete' de hilo, a%$Ga', 0ida' de 'anto', #enG$,
:i(ienta7 Tena 0o- ade1$ada, 0o- de r$i'e=or7 /' :re1i'o I$e lo 'e:a'. $na de
la' 1o'a' I$e 1onI$i'tan a la' ($Gere' e' la 0o-7 (&$eno, LI$F 1o'a ha#rO I$e
no la' 1onI$i'te a e'a' -orra'M+ JSa#e Dio' lo I$e 'e le' re($e0e en la'
entra=a'K /l he1ho e' I$e a$nI$e 'ea' in0Olido, 1oGo o 1or1o0ado, 'i tiene'
0o- a1ari1iadora y 'a#e' $'arla, la' ($Gere' :ierden el 1o(:O'7
R!Co(o #$honero lle%a#a ha'ta Sal2ni1a ta(#iFn, y ha'ta re1orra lo'
#arrio' t$r1o'7 Al :are1er, :$e', el ti(#re de la 0o- 1on I$e an$n1ia#a (i
(er1adera ha#a 'ed$1ido a $na ri1a ($'$l(ana, hiGa de $n #aGO, ha'ta el
eCtre(o de I$itarle el '$e=o7 Ala(2 ella a $n 0ieGo hod#a, le llen2 la (ano de
med#idi(s.
)
UAm'nR,
1<
le '$:li12, U0e y dile al guiaur #$honero I$e 0en%a7
JAm'n, e' :re1i'o I$e yo lo 0ea, no re'i'to (O'KR
R!Bino en (i #$'1a el hod#a0 UOye, Go0en r$(R, (e di1e, U0ente
1on(i%o7R UNo 0oyR, le 1onte'to7 ULA d2nde intenta' lle0ar(eMR UAa hiGa de
$n #aGO, 9re'1a 1o(o a%$a de la 9$ente, te e':era en '$ al1o#a, Go0en r$(,
J0enKR 5ero 'a#iendo I$e de%olla#an de no1he a lo' 1ri'tiano' I$e 'e atre0an
)
.ed#idi(0 (oneda t$r1a7
1<
Am'n0 interGe11i2n t$r1a I$e eC:re'a 'T:li1a7
1?D
a 0a%ar :or lo' #arrio' t$r1o', le diGe. UNo, no 0oy7R UJC2(oK LNo alienta' en
t$ :e1ho el te(or de Dio', guiaurMR UL5or I$F ha#ra yo de tenerloMR
U5orI$e, Go0en r$(, aI$el I$e :$diendo a1o'tar'e 1on $na ($Ger no lo ha1e,
1o(ete $n %ran :e1ado7 Si $na ($Ger te in0ita a 1o(:artir '$ le1ho, y tT te
nie%a' a 'ati'9a1er '$ de'eo J:ierde' el al(aK /'a ($Ger lan-arO $n '$':iro el
da del %ran G$i1io de Dio', y el '$':iro de e'a ($Ger, 'ea' tT I$ien 9$ere' y
:or (O' I$e a#onen en t$ 9a0or la' a11ione' (O' (eritoria', ' Jel 'o:lo de e'e
'$':iro #a'tarO :ara e1harte de 1a#e-a en el in9iernoKR
Zor#a '$':ir27
!Si el in9ierno eCi'te !diGo!, no (e li#ro de 1aer en Fl y la Tni1a 1a$'a de
(i :erdi1i2n ha#rO 'ido aI$Flla7 JNo :or ha#er ro#ado, a'e'inado, 1o(etido
ad$lterio, no, noK Todo e'to no 'i%ni9i1a nada7 Dio' lo :erdona7 5ero he de
:re1i:itar(e en el in9ierno '2lo :orI$e aI$ella no1he $na ($Ger (e e':era#a
y yo no a1$d777
Se le0ant2, en1endi2 el 9$e%o, %$i'2 la 1o(ida7 Ee (ir2 de reoGo y
'onri2 de'de=o'a(ente.
!No hay :eor 'ordo I$e el I$e no I$iere or !diGo7
/ in1linOndo'e 1o(en-2 a 'o:lar ra#io'a(ente 'o#re la le=a hT(eda7
1?*
1?8
IX
A1ortO#an'e lo' da', la l$- 'olar 'e retira#a :ronto y el 1ora-2n 'e an%$'tia#a
al 1aer de 1ada tarde7 Senta el :ri(iti0o 'o#re1o%i(iento de lo' ante:a'ado'
I$e 0ean en lo' (e'e' de in0ierno la :a$latina di'(in$1i2n de la' 9$er-a' del
'ol, tarde tra' tarde7 UEa=ana 'e a:a%arO del todoR, :en'a#an de'e':erado', y
I$edO#an'e la no1he entera en la' (onta=a', te(#lando de :a0or7
Zor#a eC:eri(enta#a i%$al inI$iet$d, (O' honda y (O' :ri(iti0a(ente
I$e yo7 5ara li#rar'e de ella' :er(ane1a en el interior de la (ina ha'ta I$e la'
e'trella' 9$l%$raran en el 1ielo7
Ha#a de'1$#ierto $n (a%n9i1o 9il2n de li%nito, I$e no deGa#a de(a'iada
1eni-a :or re'id$o, de :o1a h$(edad y ri1o en 1alora', lo I$e lo tena
1ontento7 5$e' al in'tante la' :o'i#le' %anan1ia' lo%ra#an en '$ i(a%ina1i2n
(ara0illo'a' tran'9or(a1ione'. 1on0ertan'e en 0iaGe', en ($Gere', en n$e0a'
a0ent$ra'7 /':era#a 1on i(:a1ien1ia el da en I$e lo' #ene9i1io' 9$eran
'$9i1iente', en I$e la' ala' !lla(a#a ala' al dinero! adI$irieran la' 9$er-a'
ne1e'aria' 1o(o :ara :er(itirle 9O1il 0$elo7 5or e'o, 'e :a'a#a no1he' entera'
en'ayando el (inT'1$lo tele9Fri1o, en #$'1a de la eCa1ta :endiente, :ara I$e
lo' tron1o' #aGaran #landa(ente, #landa(ente, 'e%Tn de1a, 1o(o lle0ado'
:or On%ele'7
Qn da, en $na a(:lia hoGa de :a:el di#$G2 1on lO:i1e' de 1olore' la
(onta=a, el #o'I$e, el 1a#le aFreo, lo' tron1o' I$e #aGa#an 1ol%ando de Fl,
1?)
dotado 1ada $no de ello' de do' %rande' ala' a-$le'7 /n la :eI$e=a #aha
redondeada 9lota#an #ar1o' ne%ro' 1on (arino' 0erde' 1o(o 1otorra' y $na'
(ahona' 1ar%ada' de tron1o' a(arillo'7 Ha#a 1$atro (onGe', $no en 1ada
On%$lo del di#$Go, de 1$ya' #o1a' 'alan $na' 1inta' ro'a' 1on e'ta in'1ri:1i2n
en letra' (ayT'1$la' ne%ra'. UJOh, Se=or, 1$On in9inita e' t$ %rande-a y 1$On
ad(ira#le' t$' o#ra'KR
De'de ha1a $no' da', Zor#a en1enda a toda :ri'a el 9$e%o, %$i'a#a,
1o(a(o' y 'e (ar1ha#a en'e%$ida :or el 1a(ino del :$e#lo7 Qna' hora'
de':$F' re%re'a#a ($y 1eGiG$nto7
!LD2nde e't$0i'te, Zor#aM !le :re%$nta#a7
!No te :reo1$:e', :atr2n !de1a, y #$'1a#a otro te(a de 1on0er'a1i2n7
Qna no1he, al 0ol0er, (e interro%2 an'io'o.
!LHay o no hay Dio'M LN$F di1e' tT, :atr2nM S 'i lo hay, todo :$ede 'er,
L12(o lo i(a%ina'M
So (e en1o% de ho(#ro' 'in re':onder7
!So, no te ra', :atr2n, (e re:re'ento a Dio' ($y 'e(eGante a (7 S2lo
I$e (O' %rande, (O' 9$erte, (O' 1hi9lado7 S :or a=adid$ra, in(ortal7 /'tO
12(oda(ente 'entado en :iele' de 1arnero ($y ($elle' y :or 1a#a=a tiene el
1ielo7 No de hoGalata 1o(o la n$e'tra, 'ino de n$#e'7 Ale0a en la (ano
dere1ha, no $na e':ada ni $na #alan-a, I$e e'to' in'tr$(ento' 'on :ro:io' de
1arni1ero' o e':e1iero'H lle0a Fl $na %ran e':onGa e(#e#ida en a%$a, 1o(o en
ll$0ia $n n$#arr2n7 A '$ dere1ha, el 5ara'oH a '$ i-I$ierda, el In9ierno7 S
1$ando el al(a 'e a1er1a, :o#re1illa, de'n$da, :$e' ha :erdido '$ (anto, el
1$er:o, y tiritando, Dio' la (ira, riFndo'e :ara '$ #ar#a, a$nI$e 1on 'i($lado
a':e1to de e':antaGo, y le di1e. UJBen :ara a1OR, 1on 0o- 'erena, U0en :ara
a1O, (alditaKR y da 1o(ien-o al interro%atorio7 /l al(a 'e :o'tra a lo' :ie' del
Se=or7 UJ5erd2na(eKR, eC1la(a7 UJHe :e1adoKR S ah la 0e' en$(erando lo'
16<
:e1ado' I$e ha 1o(etido7 /' $na retahla I$e no a1a#a n$n1a7 Dio' 'e harta de
orla7 &o'te-a7 UJCalla yaR, le %rita, UI$e (e da' GaI$e1aKR S J-a'K, la e':onGa
de $n %ol:e #orra todo' lo' :e1ado'7 UJHala, (Or1hate, 0ete al 5ara'oR, le
di1e7 U5edrn, deGa I$e entre F'ta ta(#iFn J:o#re1illaKR
R!5$e' de#e' de1irte, :atr2n, I$e Dio' e' $n %ran 'e=or, y la no#le-a
'2lo 'i%ni9i1a :erdonar7
AI$ella no1he, lo re1$erdo, (ientra' Zor#a en'arta#a tanto' di':arate',
no de':ro0i'to' de hond$ra, yo (e rea7 5ero aI$ella Uno#le-aR de Dio', 'e
entra#a en (, (ad$ra#a, en '$ e'en1ia 1o(:a'i0a, %enero'a, o(ni:otente7
Otra no1he ll$0io'a, (ientra' e'tO#a(o' en1errado' en la 1a#a=a,
entretenido' en a'ar 1a'ta=a' en el #ra'ero, Zor#a diri%i2 ha1ia ( la (irada,
(e 1onte(:l2 lar%o rato 1o(o 'i tratara de hallar 'ol$1i2n a $n %ran (i'terio,
y al 9in, 'in :oder 1ontener'e, (e diGo.
!N$erra 'a#er, :atr2n, I$F de(onio' 0e' en ( I$e no (e a%arra' de
$na oreGa y (e arroGa' a la 1alle7 Sa te he di1ho I$e (e a:odan UEildiTR
:orI$e :or dondeI$iera I$e :a'e no deGo :iedra 'o#re :iedra777 T$' a'$nto' 'e
irOn al dia#lo7 JP1ha(e a la 1alle, te di%oK
!Ee a%rada' !le 1onte'tF!7 No #$'I$e' (O' ra-one'7
!/' I$e tT no 1o(:rende', :atr2n, I$e (i' 'e'o' no tienen el :e'o
ne1e'ario7 N$i-O' $n :o1o (O', I$i-O' $n :o1o (eno'H :ero G$'to, no, :or
1ierto7 Eira, :ara I$e entienda'. no1he' y da' ha1e I$e la 0i$da no (e da :a-
ni 'o'ie%o7 No :or (, no, te lo G$ro7 5orI$e yo J(ala 1entella la :artaK, el
he1ho e' 'e%$ro, no he de to1arle n$n1a el :elo7 No e' (anGar :ara (i #o1a777
5ero ta(:o1o I$iero I$e 'e :ierda :ara todo'7 No I$iero I$e d$er(a 'ola7 No
'era G$'to, :atr2n, yo no :$edo :er(itirlo7 5or e'o, toda' la' no1he' doy
0$elta' en torno de '$ h$erto777 y ah e'tO la ra-2n de (i' 'alida' y la re':$e'ta
a t$' in'i'tente' :re%$nta' 'o#re '$ o#Geto777, Ly 'a#e' :or I$F lo ha%oM 5ara
161
'a#er 'i al%$ien la 0i'ita y I$edar(e tranI$ilo :or 9in7
Ee e1hF a rer7
!JNo te ra', :atr2nK N$e $na ($Ger 'e a1$e'te 'ola, 1$l:a e' de todo'
no'otro', lo' ho(#re'7 S a todo' no' to1arO dar 1$enta de ello el da del G$i1io
9inal7 Dio' :erdona 1$alI$ier :e1ado, I$e :ara e'o tiene $na e':onGa en la
(ano, :ero e'te :e1ado no lo :erdona7 JEal haya el ho(#re I$e :$diendo
a1o'tar'e 1on $na ($Ger no lo ha1eK 3e1$erda lo I$e de1a el hod#a7
Call2 $n (o(ento, l$e%o :re%$nt2 de :ronto.
!LC$ando ($ere $n ho(#re, 1ree' I$e :$ede re'$1itarM
!No lo 1reo, Zor#a7
!Ta(:o1o yo7 5ero 'i lo :$diera, lo' ho(#re' de I$iene' ha#la(o', lo'
I$e 'e ne%aron a 'er0ir, lo' de'ertore', 0ol0eran a la Tierra L'a#e' 1on I$F
9i%$raM J5$e' 1o(o ($lo'K
Call2 de n$e0o y (edit27 De re:ente le 9$l%$raron lo' oGo'7
!N$iFn 'a#e !diGo eC1itado :or el halla-%o!, tal 0e- lo' ($lo' I$e andan
:or ah 'on e'a' (i'(a' %ente', lo' e'tro:eado', lo' de'ertore', I$e en 0ida
9$eron ho(#re' y ($Gere' 'in 'erlo y :or tal 1a$'a 'e 1on0irtieron en ($lo'7
A' 'e eC:li1a I$e e'tFn 'ie(:re dando 1o1e'7 LN$F te :are1e a ti, :atr2nM
!N$e t$' 'e'o' :e'an (eno' de lo I$e de#an, Zor#a !re':ond riendo!7
J/aK Ae0Ontate y to1a $n rato el 'ant$ri7
!Hoy no hay 'ant$ri I$e 0al%a, :atr2nH tiene' I$e di'1$l:ar(e7 Ha#lo,
ha#lo, di%o $na 'arta de tontera' L'a#e' :or I$FM 5orI$e ando ($y
:reo1$:ado7 E$y 9a'tidiado7 Aa n$e0a %alera Jel dia#lo 'e la lle0eK, (e te(o
I$e (e dF $n di'%$'to7 S tT (e 'ale' 1on el 'ant$ri777
S a' di1iendo, 'a12 de entre la' 1eni-a' la' 1a'ta=a', (e dio $n :$=ado
de ella', llen2 n$e'tro' 0a'o' de raki7
!JDio' in1line la #alan-a a la dere1haK !diGe al 1ho1ar lo' 0a'o'7
16;
!JA la i-I$ierdaK !1orri%i2 Zor#a!7 JA la i-I$ierdaK Ha'ta ahora, la
dere1ha nada #$eno no' :ro1$r27
Se #e#i2 de $n tra%o el 9$e%o lI$ido y tendi2'e en '$ le1ho7
!Ea=ana tendrF I$e %a'tar ($1ha 9$er-a7 Ee he de 0er en l$1ha 1on (il
de(onio'7 J&$ena' no1he'K
Al da 'i%$iente, ($y te(:rano, Zor#a 'e (eti2 en la (ina7 Sa tenan
($y a0an-ada la %alera en el 'entido de la ri1a 0eta (ineralH %otea#a el a%$a
de'de la #20edaH lo' o#rero' 1ha:otea#an en el #arro ne%ro7
De'de la ante0':era, Zor#a ha#a di':$e'to I$e 'e traGeran tron1o' :ara
1on'olidar la %alera7 5ero '$ inI$iet$d no a(en%$a#a7 Ao' le=o' no eran
'$9i1iente(ente %r$e'o' y, 1on el in'tinto 'e%$ro I$e le lle0a#a a 0i0ir 1o(o la
:ro:ia 0ida de '$ 1$er:o la de aI$el la#erinto '$#terrOneo, 'enta I$e el
(aderaGe :rote1tor no e'ta#a ya 9ir(e, oa lo' le0e', aTn i(:er1e:ti#le' :ara
lo' de(O', 1r$Gi(iento' del 'o'tFn del te1ho, 1o(o 'i %i(iera #aGo $na :re'i2n
eC1e'i0a7
Otra 1ir1$n'tan1ia a1re1enta#a e'e da la intranI$ilidad de Zor#a. 1$ando
'e di':ona a #aGar a la (ina, el :o:e de la aldea, 1a#al%ando en $n ($lo, 'e
diri%a a toda :ri'a ha1ia el 0e1ino 1on0ento :ara '$(ini'trar la eCtre(a$n1i2n
a $na (onGa (ori#$nda7 5or '$erte t$0o tie(:o Zor#a, ante' I$e el :o:e le
ha#lara, de e'1$:ir tre' 0e1e' en el '$elo7
!J&$eno' da', :o:eK !diGo entre diente', 1onte'tando al 'al$do del
'a1erdote7 S en 0o- $n :o1o #aGa!. JT$ (aldi1i2n 'o#re (K
Sin e(#ar%o, no le :are1ieron '$9i1iente' tale' eCor1i'(o' y 'e intern2
1on lo' ner0io' eC1itado' en la n$e0a %alera7
Den'o olor a li%nito y de a1etileno7 Ao' o#rero' ha#an 1o(en-ado a
a9ian-ar lo' :o'te' :ara 'o'tener la %alera7 Zor#a le' dio lo' #$eno' da' 1on
tono #r$'1o, 1on no ha#it$al ho'I$edadH 'e arre(an%2 y 'in (O' de(ora
16?
1o(en-2 a tra#aGar7
Qno' die- o#rero' i#an ata1ando el 9il2n 1on lo' :i1o', a(ontona#an el
1ar#2n a '$' :ie'H otro' lo re1o%an 1on la' :ala' y 1ar%Ondolo en 1arretilla' lo
lle0a#an a9$era7
De :ronto, Zor#a 'e det$0o, 1on $na 'e=a indi12 a lo' o#rero' I$e
:araran el tra#aGo, y :re't2 odo7 A' 1o(o el Ginete 9or(a $n 'olo 1$er:o 1on
'$ 1or1el, a' 1o(o el 1a:itOn 1on '$ na0o, Zor#a y la (ina eran $noH 'enta
1o(o 0ena' de '$' 1arne' la' %alera' '$#terrOnea', y lo I$e no le e'ta#a
1on'entido a la' (a'a' o'1$ra' de 1ar#2n, lo 'enta Fl 1on 1on'1iente l$1ide-
h$(ana7
De':$F' de :arar la 0ell$da oreGa, e':ia#a7 /n e'e (o(ento lle%a#a yo a
la (ina7 Co(o (o0ido :or $n :re'enti(iento, 1o(o i(:elido :or $na 9$er-a
i%nota, (e ha#a de':ertado 'o#re'altado, (e ha#a 0e'tido a toda :ri'a y
ha#a 'altado a9$era, 'in 'a#er :or I$F (e a:$ra#a tanto ni ad2nde tena I$e
irH 'in e(#ar%o, (i 1$er:o, 'in 0a1ilar, to(2 el 1a(ino de la (ina7 Ale%a#a
:re1i'a(ente en el in'tante en I$e Zor#a, inI$ieto, :ara#a la oreGa :ara
e'1$1har7
!Nada777 !diGo al 1a#o de $n rato!7 Ee :are1i2 I$e777 JAl tra#aGo,
($1ha1ho'K
Se 0ol0i2, ad0irti2 (i :re'en1ia, 9r$n1i2 lo' la#io'.
!LS$#e' a to(ar aire 9re'1o, :atr2nM Otro da 0endrO' a dar $na' 0$elta'
:or aI$7
!LN$F o1$rre, Zor#aM
!Nada777 "$eron i(a%ina1ione' (a'777 /'ta (a=ana te(:rano (e he
1r$-ado 1on $n :o:e7 JBeteK
!Si h$#iera :eli%ro, Lno 'era 0er%on-o'o I$e (e retiraraM
!S
166
!LTe ira' tTM
!No7
!L/nton1e'M
!Ao I$e di':on%o I$e ha%a Zor#a !diGo 9a'tidiado!, no tiene nada I$e
0er 1on la 1ond$1ta de lo' de(O'7 5ero :$e'to I$e entiende' I$e 'era
de'doro'o irte, no te 0aya'7 N$Fdate7 JTanto :eorK
Con $n (artillo 'e dio a la tarea de h$ndir $no' %rande' 1la0o' en lo'
(adero' del te1ho, :ara a'e%$rarlo'7 De'1ol%$F de $n :o'te $na lO(:ara de
a1etileno, y yendo de $n lado a otro :or el #arro, o#'er0F el 9il2n :ardo o'1$ro
I$e #rilla#a re9leGando la l$-7 &o'I$e' in(en'o' I$edaron enterrado',
(illone' de a=o' tran'1$rrieron, la tierra r$(ia#a, di%era, tran'9or(a#a, a '$'
1riat$ra'. lo' Or#ole' 'e 1a(#iaron en li%nito, el li%nito en 1ar#2nH ha'ta I$e
lle%2 Zor#a y777
Col%$F de n$e0o la lO(:ara y (irF 12(o tra#aGa#a Zor#a7 Se entre%a#a
:or entero a '$ la#orH nin%$na otra 1o'a 'e i(:ona en '$ e':rit$H era $na
$nidad G$nta(ente 1on la tierra, el :i1o y el 1ar#2n7 /ra $na $nidad 1on el
(artillo y lo' 1la0o', en '$ l$1ha 1ontra la (adera7 S$9ra G$nta(ente 1on el
te1ho I$e 'e 1o(#a#a7 A$1ha#a 1ontra la (onta=a entera :ara a:oderar'e,
(ediante la a't$1ia, (ediante la 0iolen1ia, del 1ar#2n I$e %$arda#a7 Zor#a
:er1i#a la (ateria inOni(e 1on in9ali#le 'e%$ridad y la hera 'in errar all
donde era (O' dF#il, all donde re'$lta#a (O' 9O1il 0en1erla7 S tal 1o(o yo lo
0ea en e'e (o(ento, (an1hado de arri#a a#aGo, 1$#ierto de :ol0o ne%ro,
(a'a o'1$ra en I$e '2lo el #lan1o de lo' oGo' #rilla#a, antoGO#a'e(e
di'9ra-ado de 1ar#2n :ara :oder a1er1ar'e (O' 12(oda(ente a '$ ad0er'ario y
9or-ar '$' de9en'a'7
!JAdelante, (i 0aliente Zor#aK !eC1la(F i(:$l'ado :or in%en$a
ad(ira1i2n7
16
5ero Fl no 'e 0ol0i2 'iI$iera7 LC2(o :odra di'traer'e en 1harlar en e'e
(o(ento 1on $na rata :a:ir20ora I$e, en l$%ar de :i1o, 'o'tena en la (ano el
('ero 1a#o de $n lO:i-M Pl 'e halla#a o1$:ado, no 'e di%na#a 1on0er'ar7 UNo
(e ha#le' 1$ando e'toy tra#aGandoR, (e ha#a di1ho $na tarde, U:orI$e :$ede
re'$ltar I$e (e I$ie#re'7R ULN$e te I$ie#re7 Zor#aM LC2(o a'MR UJOtra 0e-
1on t$' :re%$nta' inTtile'K /re' 1o(o $na 1riat$ra I$e en todo (o(ento
:re%$nta. L:or I$FM LDe I$F (odo te lo eC:li1ara yoM Si e'toy entre%ado a
$na tarea, 1on el e':rit$ tendido, 1o(:leta(ente tie'o de la 1a#e-a a lo' :ie',
:e%ado a la :iedra, al 1ar#2n o al 'ant$ri, y tT 0iene' y #r$'1a(ente (e to1a',
o (e ha#la' de re:ente, y yo :ara atender (e 0$el0o, :$edo ($y #ien
I$e#rar(e7 J/'o e' todoKR
EirF (i reloG :$l'era. la' die-7
!/' hora de to(ar $n #o1ado, a(i%o' !diGe!7 Sa tra#aGaron ($1ho7
Ao' o#rero' deGaron al in'tante la' herra(ienta' en $n rin12n,
enG$%Oron'e la' 1ara' '$doro'a' y 'e di':$'ieron a 'alir de la %alera7 Zor#a,
entre%ado a '$ la#or, no ha#a odo7 S a$nI$e h$#iera odo, no 'e h$#iera
(o0ido de all7 5orI$e ahora 0ol0a a :arar la oreGa, inI$ieto7
!/':eren !diGe a lo' o#rero'!, J$n 1i%arrilloK
Eet la (ano en el #ol'illo, lo' o#rero' e':era#an7
De re:ente, Zor#a (ani9e't2'e 'o#re'altado7 5e%2 el odo a la :ared de la
%alera7 Al 9$l%or de la la(:arilla, yo le 0ea la #o1a 1on0$l'i0a(ente a#ierta7
!LN$F te :a'a, Zor#aM !eC1la(F7
5ero en e'e (o(ento :are1i2 I$e todo el te1ho de la %alera te(#la#a
'o#re n$e'tra' 1a#e-a'7
!JBOyan'eK !%rit2 Zor#a 1on 0o- ron1a!7 JBOyan'eK
No' :re1i:ita(o' ha1ia la 'alidaH (a' no ha#a(o' lle%ado al :ri(er ar1o
de 'o'tFn 1$ando otro 1r$Gido (O' inten'o no' 'or:rendi27 Zor#a, en tanto,
16D
al-a#a $n %r$e'o tron1o 1on el :ro:2'ito de 1al-arlo en a:oyo del ar1o I$e
1eda7 Si al1an-a#a a 1$(:lir '$ intento 1on '$9i1iente ra:ide-, I$i-O' el te1ho
re'i'tiera $no' 'e%$ndo', :er(itiFndono' 'alir de all7
!JBOyan'eK !re:iti2 la 0o- de Zor#a, aho%ada ahora, 1o(o 'i '$r%iera de
la' entra=a' de la tierra7
Todo', 1on la 1o#arda I$e '$elen (o'trar lo' ho(#re' en lo' (o(ento'
de :eli%ro, no' e1ha(o' a9$era, 'in :reo1$:arno' :or la '$erte de Zor#a7 Sin
e(#ar%o, 'e%$ndo' de':$F' rea11iona#a yo y (e lan1F ha1ia Fl7
!JZor#aK !%ritF!7 JZor#aK
Ee :are1i2 I$e %rita#a e'e no(#reH :ero :ronto 1o(:rend I$e no ha#a
'alido el %rito de (i' la#io'. el (iedo aho%a#a (i 0o-7
Ee 'ent a0er%on-ado7 AdelantF $n :a'o, tendiendo lo' #ra-o'7 /n e'e
(o(ento, Zor#a, tra' deGar a9ir(ado el %r$e'o :$ntal, re'#alando en el #arro,
dio $n 'alto ha1ia la 'alida7 /n la :en$(#ra, arra'trado :or el i(:$l'o, 'e e1h2
1ontra (7 Sin I$ererlo no' halla(o' $no en #ra-o' del otro7
!JSal%a(o'K !eC1la(2 1on 0o- aho%ada!7 JSal%a(o' :rontoK
No' e1ha(o' a 1orrer y 'ali(o' a la l$-7 Ao' o#rero' a(ontonado' a la
entrada, e':ia#an, :Olido'777
Se oy2 $n ter1er 1r$Gido, (O' inten'o, 1o(o el de $n Or#ol I$e de'%arra
la te(:e'tad7 3e:entino #ra(ido 1orri2 9or(ida#le 1$al el rodar del tr$eno,
'a1$di2 la (onta=a, y al in'tante la %alera 'e derr$(#27
!JDio' #enditoK !($r($raron lo' o#rero' :er'i%nOndo'e7
!LDeGaron lo' :i1o' a#aGoM !:re%$nt2 Zor#a en1oleri-ado7
Ao' o#rero' 1alla#an7
!L5or I$F no lo' re1o%ieronM !%rit2 de n$e0o, 9$rio'o!7 LSe 1a%aron en
lo' :antalone', eh, 0aliente'M JAO'ti(a de herra(ienta'K
!No e' F'ta la o:ort$nidad de a9li%irno' :or $no' :i1o' (O' o (eno',
16*
Zor#a !diGe inter:oniFndo(e!7 JAle%rF(ono' de I$e todo' lo' ho(#re' e'tFn
'ano' y 'al0o'K J4ra1ia' a ti, Zor#aK JTodo' no'otro' te de#e(o' la 0idaK
!Ten%o ha(#re !diGo Zor#a!7 /'to (e ha a#ierto el a:etito7
Del 'a1o I$e 1ontena el re9ri%erio, to(2 :an, a1eit$na', 1e#olla', $na
:atata her0ida, y $na 1anti(:lora :eI$e=a 1on 0ino7
!J/a, no 0iene (al $n #o1ado, ($1ha1ho'K !diGo 1on la #o1a llena7
Co(a O0ida(ente, de :ri'a, 1o(o 'i h$#iera :erdido de :ronto la'
9$er-a' y I$i'iera re1$:erarla' 'in tardan-a7
Co(a in1linado, 'ilen1io'oH l$e%o, al-ando la 1anti(:lora, e1h2 la
1a#e-a ha1ia atrO' y deG2 I$e 1ayera #$r#$Geante el 0ino en la %ar%anta 'e1a7
Ao' o#rero' ta(#iFn re1o#raron Oni(o', a#rieron lo' 'a1o' re':e1ti0o', y
'e :$'ieron a 1o(er7 Todo' 'e halla#an 'entado', 1on la' :ierna' 1r$-ada', en
torno de Zor#a y lo (ira#an (ientra' 1o(an7 H$#ieran de'eado e1har'e a '$'
:lanta', #e'arle la' (ano'H :ero 1ono1an '$ %enio #r$'1o y h$ra=o y nadie 'e
ani(2 a ini1iar la de(o'tra1i2n de %ratit$d7
Al 9in, Ei1heli', el de (ayor edad, ho(#re de %rande' #i%ote' %ri'e', 'e
de1idi2 y diGo.
!Si no h$#iera' e'tado tT, maese AleCi', a e'ta' hora' n$e'tro' hiGo' eran
h$Fr9ano'7
!JCierra el :i1oK !diGo Zor#a 1on la #o1a llenaH y nadie 'e ani(2 a
1hi'tar7
168
X
ULN$iFn ha 1reado e'e dFdalo de in1ertid$(#re, e'e te(:lo de :re'$n1i2n, e'e
1Ontaro de :e1ado', e'e 1a(:o 'e(#rado de artera', e'a :$erta del In9ierno,
e'e 1e'to de'#ordante de a't$1ia, e'e 0eneno I$e 'e a'e(eGa a la (iel, e'a
1adena I$e '$Geta a lo' (ortale' en la tierra. la ($GerMR
So 1o:ia#a lenta(ente, 'ilen1io'a(ente, e'te 1anto #Tdi1o, 'entado en el
'$elo, G$nto al #ra'ero en1endido7 Ee e'9or-a#a a', a(ontonando 1onG$ro
'o#re 1onG$ro, :or aleGar de (i e':rit$ a $n 1$er:o (oGado :or la ll$0ia, de
ond$lante' 1adera', I$e d$rante toda' la' no1he' de e'e in0ierno ha#a e'tado
:a'ando y 0ol0iendo a :a'ar ante (i' oGo', en el aire hT(edo7 No 'F 12(o,
:o1o de':$F' del derr$(#a(iento de la %alera, en I$e e't$0o a :$nto de
e'1a:Or'e(e la 0ida, la i(a%en de la 0i$da ha#a '$r%ido en (i 'an%reH (e
lla(a#a 1o(o $na 9iera, i(:erio'a, llena de re:ro1he'7 UJBen, 0enK Aa 0ida e'
'2lo $n relO(:a%o7 JBen, :ronto, 0en, 0en ante' I$e 'ea de(a'iado tardeKR
So 'a#a :er9e1ta(ente I$e 'e trata#a de UEaraR, el e':rit$ del UEaloR,
#aGo la a:arien1ia 9ala- de $n 1$er:o 9e(enino, de %r$:a' :otente'7 A$1ha#a7
Ee entre%$F de lleno a la reda11i2n del U&$daRH a' 1o(o lo' 'al0aGe' en '$'
1a0erna' %ra#a#an 1on $na :iedra a%$-ada o :inta#an en roGo y #lan1o la'
9i%$ra' de la' 9iera' ha(#rienta' I$e lo' a1e1ha#an7 /'9or-O#an'e, ta(#iFn
ello', :or deGarla' '$Geta' a la ro1a, (ediante el di#$Go o la :int$raH 'i a' no lo
h$#ieran he1ho, la' 9iera' 'e h$#ieran arroGado 'o#re ello' :ara de0orarlo'7
16)
De'de el da en I$e :or :o1o I$edo a:la'tado en la (ina, la 0i$da 'e
a:are1a en el aire in9la(ado de (i 'oledad y (e lla(a#a 1on el (eneo
0ol$:t$o'o de '$' 1adera'7 D$rante el da, la' 9$er-a' no (e a#andona#an, 'e
(antena 0i%ilante (i e':rit$, lo%ra#a a:artarla de (7 I#a yo de'1ri#iendo la'
9or(a' en I$e el UTentadorR 'e :re'ent2 ante &$da, de I$F (odo, #aGo 9i%$ra
de ($Ger, 0ino a :o'ar en la' rodilla' del a'1eta '$' :e1ho' d$ro', y, en 9in,
12(o &$da, 'o':e1hando el en%a=o, (o0ili-2 la' 9a1$ltade' toda' de '$ al(a
:ara derrotar al UEaloR y e':antarlo7 So ta(#iFn lle%$F a 0en1erlo,
e(:$GOndolo a la 9$%a7
Cada lnea I$e e'1ri#a traa(e ali0io, (e 9ortale1a el Oni(o, (e
:er(ita 0er el retro1e'o del e':rit$ (ali%no, do#le%ado :or el 1onG$ro (O'
:odero'o, el de la :ala#ra7 De da, ', l$1ha#a yo 1on toda' (i' 9$er-a'H :ero
:or la no1he 'e (e 1aan la' ar(a' de la (ano, la' :$erta' interiore' 'e
9ranI$ea#an y la 0i$da no halla#a o#'tO1$lo' I$e la det$0ieran y entra#a7
De':erta#a :or la (a=ana a%otado y rotoH era el (o(ento en I$e la l$1ha
de#a 1o(en-ar de n$e0o7 Ha#a rato', ha1ia el 1aer de la tarde, en I$e
al-ando la 1a#e-a 0ea 12(o la l$- 'e retira#a, :er'e%$ida :or la' tinie#la',
I$e de %ol:e 'e ad$e=a#an del e':a1io7 Ao' da' 'e a1orta#an a:roCi(Ondo'e
la Na0idad, y (ientra' lidia#a yo en1arni-ada(ente, (e de1a. UNo l$1ho
'olo7 Ta(#iFn $na %ran 9$er-a, la l$-, e'tO e(:e=ada en $n 1o(#ate, a rato'
0en1ida, a rato' 0en1edora, :ero 'in de'(ayar en la :or9a7 JSo 1o(#ato y
e':ero, 1o(o ellaKR
5$e' '$:ona, y e'to alenta#a (i 0alor, I$e e'ta#a 1ediendo al i(:$l'o de
$n %ran rit(o $ni0er'al al l$1har 1ontra la o#'e'i2n de la 0i$da7 UAa a't$ta
(ateria ha ado:tado e'a 9i%$ra :ara ir a:a%ando y (atar al 9in la li#re lla(a
I$e arde en (R, :en'a#a7 S (e de1a yo. UDi0ina e' la 9$er-a i(:ere1edera
I$e tran'9or(a la (ateria en e':rit$7 Cada ho(#re lle0a en '$ interior $na
1<
:or1i2n del di0ino tor#ellino y :or o#ra de Fl 1on'i%$e 1on0ertir el :an, el
a%$a y la 1arne en :en'a(iento y en a11i2n7 Di1e #ien Zor#a. JDi(e en I$F
1on0ierte' lo I$e 1o(e' y te dirF I$iFn ere'KR
A' :$e', (e e(:e=a#a, doloro'a(ente, en tran'9or(ar el 0iolento de'eo
de la 1arne en la '$'tan1ia de (i U&$daR7
!LN$F :ien'a'M 5are1e' e'tar 9$era de 1aGa, :atr2n !dGo(e Zor#a $na
no1he, en 0':era' de Na0idad, 'o':e1hando 1ontra I$F de(onio 'e li#ra#a (i
l$1ha7
Si($lF no ha#er odo7 5ero no era ho(#re Zor#a I$e 1ediera 1on
de(a'iada 9a1ilidad7
!/re' Go0en, :atr2n !(e diGo7
S de :ronto '$ 0o- adI$iri2 re'onan1ia a(ar%a e irritada7
!/re' Go0en, ere' 9$erte, 1o(e' #ien, #e#e' #ien, re':ira' aire de (ar I$e
toni9i1a, al(a1ena' ener%a' Ly I$F ha1e' 1on ella'M JAO'ti(a de ener%a', 'i
te a1$e'ta' 'oloK No :ierda' tie(:o, 0e e'ta (i'(a no1he, :atr2n, todo e'
'en1illo en e'te ($ndo7 LC$Onta' 0e1e' he de de1rteloM JNo 1o(:liI$e' la'
1o'a'K
Tena a#ierto ante ( el (an$'1rito del U&$daR y lo hoGea#aH oa en tanto
la' :ala#ra' I$e :ron$n1ia#a Zor#a y 'a#a I$e indi1a#an $n 1a(ino 'e%$ro,
($y h$(ano, 'ed$1torH 1on e'a' :ala#ra' ta(#iFn el e':rit$ de UEaraR, el
ladino al1ah$ete, (e e'ta#a lla(ando7
/'1$1ha#a 'in de1ir nada, re'$elto a re'i'tir(e, y hoGea#a lenta(ente el
(an$'1rito, 'il#ando :ara o1$ltar (i t$r#a1i2n7 5ero Zor#a, ante (i ($de-,
e'tall2.
!/'ta no1he e' No1he#$ena, 0ieGo, date :ri'a, 0e en '$ #$'1a ante' I$e 'e
0aya a la i%le'ia7 P'ta e' la no1he en I$e na1e Cri'to, :atr2n Jha- tT ta(#iFn
$n (ila%roK
11
Ee le0antFH 'e (e e'ta#a a1a#ando la :a1ien1ia7
!&a'ta, Zor#a !diGe!7 Cada 1$al 'i%$e '$ 1a(ino7 /l ho(#re, ha' de
'a#erlo, e' 1o(o el Or#ol. a nadie 'e le o1$rre re=ir a la hi%$era :orI$e no da
1ere-a' L0erdadM J5or lo tanto, 1OllateK Se a1er1a la (ediano1he, 0aya(o' a la
i%le'ia a 1ele#rar no'otro' ta(#iFn el na1i(iento del Sal0ador7
Zor#a en1a'I$et2'e el %r$e'o %orro de in0ierno7
!&ien e'tO !diGo 1on 9a'tidio!, J0a(o'K 5ero I$iero I$e 'e:a' I$e (O' le
a%radara a Dio' I$e h$#iera' 0i'itado e'ta no1he a la 0i$da, 1o(o el ar1On%el
4a#riel7 Si Dio' h$#iera e(:rendido el (i'(o 1a(ino I$e tT 'i%$e', :atr2n,
Ve'T' no h$#iera na1ido7 S 'i (e :re%$nta' 1$Ol e' el 1a(ino de Dio', te dirF
I$e e' el I$e 1ond$1e ha1ia Eara7 Eara :ara ti e' la 0i$da7
Call2, e':erando en 0ano $na re':$e'ta7 A#ri2 de %ol:e la :$erta,
'ali(o'H 1on la :$nta del #a't2n %ol:ea#a i(:a1iente lo' %$iGarro'7
!S, ' !re:eta o#'tinado!, e' la 0i$da7
!JBa(o', en (ar1haK !diGe!7 JS no ($r($re'K
Ca(inO#a(o' 1on :a'o 0i0o en la no1he in0ernalH el 1ielo a:are1a
l(:idoH la' e'trella' #rilla#an, %rande', #aGa', 1o(o #ola' de 9$e%o 1ol%ada'
en el aire7 Aa no1he #ra(a#a, (ientra' a0an-O#a(o' a lo lar%o de la ri#era,
'e(eGante a $na enor(e #e'tia ne%ra tendida a orilla' del (ar7
UDe'de e'ta no1heR, de1a :ara (i' adentro', Ula l$- a1orralada :or el
in0ierno 1o(ien-a a re1o#rar '$' ener%a'7 Co(o 'i la l$- na1iera e'ta no1he,
G$nta(ente 1on el Ni=o7R
Todo' lo' 1a(:e'ino' 'e halla#an a%r$:ado' en la 1ol(ena ti#ia y
:er9$(ada de la i%le'ia7 Adelante, lo' ho(#re'H detrO', 1on la' (ano'
1r$-ada', la' ($Gere'7 /l :o:e StF9ano, alto, eCa1er#ado :or el ay$no de
1$arenta da', re0e'tido de la den'a 1a'$lla de oro, 1orra de aI$ :ara allO, a
lar%a' -an1ada', a%itando el in1en'ario, 1antando a 0o- en %rito, 1on la :ri'a
1;
de I$e na1iera el Ni=o :ara 0ol0er a '$ 1a'a y arroGar'e 'o#re la 'o:a %orda,
lo' 'al1hi1hone' y la' 1arne' ah$(ada'777
Si 'e h$#iera di1ho. UHoy na1e la l$-R, no 'e h$#iera 1on(o0ido el
1ora-2n del ho(#reH la idea no 'e h$#iera he1ho leyenda y no h$#iera
1onI$i'tado el ($ndo7 S2lo ha#ra eC:re'ado $n 9en2(eno 9'i1o nor(al, 'in
tra'tornarno' la i(a%ina1i2n, e' de1ir, el al(a7 5ero la l$- I$e rena1e en el
1ora-2n del in0ierno 'e 1on0ierte en ni=o, el ni=o en Dio', y ha1e 0einte 'i%lo'
I$e n$e'tra al(a lo %$arda en '$ 'eno y lo a(a(anta777
5o1o de':$F' de (ediano1he, I$ed2 1on'$(ada la 1ere(onia ('ti1a7 /l
Sal0ador ha#a na1ido7 Ao' la#radore' 'e diri%an a:re'$rada(ente a '$' 1a'a'
ha(#riento', 9eli1e', :ara re9o1ilar'e en la tradi1ional 9ran1a1hela y 'entir
ha'ta en lo (O' hondo de '$' 0ientre' el (i'terio de la en1arna1i2n7 /l 0ientre
e' #a'e '2lida. :an, 0ino, 1arne, ante todoH '2lo 1on :an, 0ino y 1arne :$ede
1rear'e a Dio'7
Aa' e'trella' 9$l%$ra#an, %rande' 1o(o On%ele', 'o#re la 1T:$la #lan1a de
la i%le'ia7 Aa Ba AO1tea, tal 1o(o $n ro, roda#a de $n eCtre(o al otro del
1ielo7 Qna e'trella 0erde 1entellea#a en lo alto 1$al e'(eralda7 So '$':irF,
:re'a de honda t$r#a1i2n7
Zor#a 'e diri%i2 a (7
!LCree' tT e'o de I$e Dio' 'e ha he1ho ho(#re y na1i2 en $n e'ta#lo,
:atr2nM LAo 1ree' de 0era', o te (o9a' de la %enteM
!/' di91il la re':$e'ta, Zor#a !le 1onte'tF!7 No :$edo de1ir I$e 1reo,
1o(o ta(:o1o I$e no 1reo7 LS tTM
!A 9e (a, ta(:o1o 'F I$F de1ir7 C$ando 'iendo ni=o, le e'1$1ha#a a (i
a#$ela e'ta' hi'toria', no la' 1rea en a#'ol$to7 S, 'in e(#ar%o, te(#la#a de
e(o1i2n, rea y llora#a 1o(o 'i la' 1reyera7 /n 1$anto a'o(2 el :elo en (i
#ar#a, e1hF a $n lado todo e'to y 'i a1a'o lo re1orda#a, (e :ro0o1a#a ri'a7
1?
5ero he aI$ I$e ahora, en lo' da' :o'trero', (e 0oy a#landando, :atr2n, y
0$el0o a 1reer777 JC$rio'o #i1ho el ho(#reK
Ha#a(o' hollado la 'enda I$e lle0a#a a la 1a'a de do=a Horten'ia y 'e
no' alar%a#a el :a'o 1o(o a lo' 1a#allo' ha(#riento' I$e h$elen el :e'e#re7
!JSon en 0erdad a't$to' lo' :adre1ito'K !diGo Zor#a!7 Ao :e'1an a $no
1on el 1e#o del 0ientre, LI$iFn 'e le' e'1a:araM D$rante 1$arenta da', te
di1en, no ha' de 1o(er 1arne ni :ro#ar 0ino. ay$no7 L5or I$FM 5ara I$e 'e te
a1re1iente el de'eo del 0ino y de la 1arne, :$e'7 JAh, e'o' to1ino' andante' 'on
($y 'a#io' en toda '$erte de treta'K
A:re'$r2 el :a'o7
!JSa1$de la' -an1a', :atr2n, I$e la :a0ita ha de e'tar ya a :$ntoK
C$ando :enetra(o' en el 1$artito de n$e'tra #$ena a(i%a, donde 'alta#a a la
0i'ta el a(:lio le1ho tentador, la (e'a l$1a el (antel #lan1o, la :a0ita a'ada
h$(ea#a 1on la' :ata' al aire, 'e:arada', y del #ra'ero '$r%a $n 1alor1illo
($y %rato7
Do=a Horten'ia 'e ha#a ri-ado el 1a#ello, 0e'ta #ata 1olor ro'a
a%o'tadoH de an1ha' (an%a' y 1on :$ntilla' de'hila1hada'7 Qna 1inta de do'
dedo' de an1ho, a(arillo 1anario e'ta no1he, le rodea#a el arr$%ado 1$ello7
Ha#a'e ro1iado lo' 'o#a1o' 1on a%$a de a-ahar7
JC2(o todo e'tO :er9e1ta(ente :ro:or1ionado en el ($ndoK, :en'F7
JC$On ade1$ado el ($ndo al 1ora-2n h$(anoK Bed ah a e'a 0ieGa 1antante
I$e ha ido dando t$(#o' :or toda' :arte'H 0arada ahora en e'ta 1o'ta 'olitaria,
1on1entra en la ('era :ie-a en I$e e'ta(o' toda la 'anta 'oli1it$d y el 1alor
de 1ora-2n de la ($Ger7
Aa 1ena, a#$ndante y 1$idada, el #ra'ero en1endido, el 1$er:o adornado,
16
e(:a0e'ado, el aro(a del a-ahar, todo' lo' (ni(o' %o1e' 1or:orale', tan
h$(ano', J1on I$F 'en1ille- y 1on I$F :rontit$d 'e 1on0ertan en %ran ale%ra
del al(aK
Ei 1ora-2n, de :ronto, dio $n 'alto7 Senta I$e no e'ta#a 'olo, en e'ta
0elada 'ole(ne, no e'ta#a entera(ente 'olo, aI$, a orilla' del (ar de'ierto7
Qna 1riat$ra 9e(enina 0ena a (i en1$entro, llena de a#ne%a1i2n, de tern$ra y
de :a1ien1ia. era la (adre, la her(ana, la ($Ger7 S yo, I$e e'ta#a 1on0en1ido
de I$e no ha#a ne1e'idad de nada, 1o(:rend de re:ente I$e 'enta ne1e'idad
de todo7
Zor#a, :or '$ :arte, de#a de eC:eri(entar :are1ida e(o1i2n, :$e' en
1$anto entra(o' 'e adelant2 y e'tre1h2 entre '$' #ra-o' a la e(:a0e'ada
1antante7
!JNa1i2 Cri'toK !eC1la(2!7 JSo te 'al$do, eGe(:lar 9e(eninoK
Se 0ol0i2 l$e%o ha1ia ( y (e diGo riendo.
!JEira 'i 'erO a't$ta la ($Ger, :atr2nK JHa'ta a Dio' (i'(o ha
en%at$'adoK
No' 'enta(o' a la (e'a, 1o(i(o', #e#i(o', n$e'tro 1$er:o 'e 'inti2
'ati'9e1ho y n$e'tra al(a 'e e'tre(e1i2 de :la1er7 De n$e0o el e':rit$ de
Zor#a ardi2 en $na lla(arada7
!Co(e y #e#e !(e de1a a 1ada rato!, 1o(e y #e#e, :atr2n, alF%rate7
Canta, hiGo, 1anta 1o(o lo' :a'tore'. J4loria a Dio' en la' alt$ra'K777 Na1i2
Cri'toH no e' (o1o de :a0o7 J/ntona t$ 1an1i2n, I$e Dio' te oi%a y le 'ea
%rataK
Ha#a re1$:erado lo' #ro', to(ando i(:$l'o7
!JNa1i2 el Sal0ador, 2yelo, :o#re 'a:ient'i(o, :o#re e'1ritor-$eloK No
te :ierda' en :eI$e=e1e'. Lha na1ido o no ha na1idoM JBieGo, ha na1ido, no
'ea' idiotaK Si 1on $na l$:a eCa(ina' el a%$a I$e 'e #e#e !(e lo diGo $n
1
in%eniero $n da! 0erO', 'e%Tn Fl, I$e el a%$a e'tO llena de %$'anito', ($y
1hiI$ito', tan 1hiI$ito' I$e n$e'tro' oGo' no al1an-an a 0erlo'7 BerO' lo'
%$'anito' y no I$errO' ya #e#er7 No #e#erO' y te (orirO' de 'ed7 J3o(:e la
l$:a, :atr2n, r2(:ela, :ara I$e lo' %$'anito' de'a:are-1an y :$eda' #e#er y
re9re'1arteK
Diri%iFndo'e a n$e'tro (a'1ar2n de :roa :intarraGeado, al-2 el 0a'o lleno
de 0ino.
!JSo, (i ($y 1ara &$#$lina, 0ieGa 1o(:a=era de l$1ha, I$iero #e#er(e
e'te 0a'o a t$ 'al$dK A lo lar%o de (i' da' he 0i'to ($1ho' (a'1arone' de
:roa. 1la0ado' en la :arte delantera del #ar1o 'e '$Getan lo' :e1ho' y tienen la'
(eGilla' y lo' la#io' :intado' de roGo 0i0o7 Han re1orrido todo' lo' (are', han
entrado en todo' lo' :$erto' y 1$ando 'e :$dre el #ar1o, lo' (a'1arone' #aGan
a tierra 9ir(e y :er(ane1en a:oyado' ha'ta el 9in de '$' da' a la :ared de
al%$na ta#erna de :e'1adore', donde 'e alle%an lo' 1a:itane' a #e#er7 Ei
&$#$lina. e'ta no1he en I$e te 0eo en e'ta 1o'ta, ahora I$e (e 'iento 1on el
e't2(a%o 'ati'9e1ho y 1on lo' oGo' a#ierto', ere' :ara ( 1o(o el (a'1ar2n de
$n %ran na0oH y yo 'oy t$ Tlti(o :$erto, :ollita (a, yo 'oy la ta#erna donde
#e#en lo' 1a:itane'7 JBen, a:2yate en (, a(aina la' 0ela'K J&e#o e'te 0a'o de
0ino 1reten'e, 'irena de (i al(a, a t$ 'al$dK
Do=a Horten'ia, 1on(o0ida, tran'tornada, 'e e1h2 a llorar y a:oy2 la
1a#e-a en el ho(#ro de Zor#a7
!Sa 0erO' !(e diGo Zor#a en $n 'o:lo, al odo!, ya 0erO' 12(o 1on tan
her(o'o di'1$r'o (e e1ho en1i(a $n #$en 9a'tidio7 Aa ($y -orra no I$errO
I$e (e 0aya e'ta no1he7 LN$F I$iere', a(i%oM Ee dan lO'ti(a la' :o#re1illa',
J', (e 1o(:ade-1o de ella'K
R!JCri'to na1i2K !le diGo en 0o- ($y alta a '$ 'irena!7 J5or n$e'tra
0ent$raK !a%re%2 al-ando el 0a'o7
1D
5a'2 el #ra-o :or de#aGo del de la #$ena ($Ger y #e#ieron a(#o' de $n
'or#o todo el 0ino de '$' 0a'o' re':e1ti0o', enla-ado', 1onte(:lOndo'e $no a
otro, eCtOti1o'7
No de#a 9altar ($1ho :ara la hora del al#a 1$ando (e aleGF 'olo del
1$artito ti#io, donde 'e 0ea $n a(:lio le1ho a1o%edor7 To(F el 1a(ino de
re%re'o7 Aa aldea, de':$F' de ha#er 1o(ido #ien y #e#ido (eGor, dor(a 1on
la' :$erta' y 0entana' 1errada', (ientra' 0ela#an '$ '$e=o %rande' e'trella'
1entelleante' en el 1ielo in0ernal7
Ha1a 9ro, el (ar #ra(a#aH Ben$' e'ta#a '$':endida en oriente,
dan-arina y #ra0a7 I#a yo a la 0era de la 1o'ta, G$%ando 1on la' ola'. 'i 'e
:re1i:ita#an 1on inten1i2n de (oGar(e, yo (e e'I$i0a#aH (e 'enta 9eli- y
de1a en (i interior.
UHe aI$ la di1ha 0erdadera. no tener a(#i1i2n al%$na y tra#aGar 1o(o
$n 1ondenado, 1o(o a1o'ado :or toda' la' a(#i1ione'7 Bi0ir leGo' de lo'
ho(#re', no tener ne1e'idad de ello' y I$ererlo'7 /'tar en Na0idad y tra'
ha#er 1o(ido y #e#ido a %$'to, ir'e $no 'olo a 'al0o de toda' la' a1e1han-a',
1on la' e'trella' 'o#re la 1a#e-a, la tierra a la i-I$ierda, el (ar a la dere1ha, y
ad0ertir, de :ronto, I$e en el 1ora-2n la 0ida ha reali-ado $n :o'trer (ila%ro.
el de 1on0ertir'e en $n 1$ento de hada'7R
5a'a#an lo' da'7 So alardea#a ante (i' :ro:io' oGo' de 9$erte y de
0aliente7 5ero en lo' (O' o1$lto' re:lie%$e' del 1ora-2n anida#a la tri'te-a7
D$rante la 'e(ana de 9ie'ta', a'altaron (i :e1ho re1$erdo' de (T'i1a leGana y
de 'ere' I$erido'7 Qna 0e- (O' 1o(:ro#a#a la 0erdad de la anti%$a leyenda.
el 1ora-2n del ho(#re e' $n 9o'o lleno de 'an%reH a lo' #orde' a'2(an'e lo'
($erto' ($y I$erido' y de #r$1e' #e#en la 'an%re :ara reani(ar'eH 1$anto
(O' 1aro' o' 'on, (ayor 1antidad de 'an%re o' #e#en7
1*
B':era de A=o N$e0o7 Qna #anda de 1hi1$elo' de la aldea, lle0ando $n %ran
#ar1o de :a:el, lle%aron ha'ta n$e'tra 1a#a=a y entonaron 1on 0o1e' a%$da' y
ale%re' la' kalandas.
11
'an &a'ilio arri#a#a de '$ tierra natal, Ce'Orea7 Ah
e'ta#a, en la :layita 1reten'e a-$l t$rI$ino7 A:oy2'e en '$ #a't2nH al in'tante,
el #a't2n 'e 1$#ri2 de hoGa' y de 9lore' y re'on2 el 1anto de a=o n$e0o. UJ"eli-
a=o, 1ri'tiano'H I$e t$ 1a'a, a(o, 'e 0ea 1ol(ada de tri%o, de a1eite de oli0a y
de 0inoH I$e t$ ($Ger 'o'ten%a, 1$al 1ol$(na de (Or(ol, el teGado de la 1a'aH
I$e t$ hiGa 'e 1a'e y dF a l$- n$e0e hiGo' y $na hiGa, y I$e lo' hiGo' de t$ hiGa
li#eren a Con'tantino:la, la 1i$dad de n$e'tro' reye'KR
Zor#a e'1$1ha#a, en1antadoH ha#a 1o%ido el ta(#oril de lo' ni=o' y le
arran1a#a 9renFti1o' 'one'7 So (ira#a, e'1$1ha#a, 'in ha#lar :ala#ra7 Senta
I$e de (i 1ora-2n 'e e'ta#a de':rendiendo $na n$e0a hoGa, otro a=o7 Qn :a'o
(O' ha1ia la o'1$ra 9o'a7
!LN$F te o1$rre, :atr2n !:re%$nt2 Zor#a en $n inter0alo de '$ 1antar a
0o- en %rito y del 'onar el ta(#oril!7 LN$F te :a'a, ($1ha1hoM Tiene' la :iel
de 1olor %ri', ha' en0eGe1ido re:entina(ente, :atr2n7 So, al 1ontrario, en da'
1o(o F'te 0$el0o a 'er ni=o, rena-1o 1o(o Ve'T'7 LA1a'o no rena1e Pl 1ada
a=oM 5$e' lo (i'(o yo7
Ee tend en el le1ho y 1errF lo' oGo'7 /'ta no1he el 1ora-2n anda#a de
(ala 0$elta y no (e deGa#a %ana' de ha#lar7
Ta(:o1o lo%ra#a dor(ir(e7 Co(o 'i de#iera rendir 1$enta' de (i'
a1to', el tran'1$r'o de toda (i 0ida 'e :re'enta#a en 9or(a rO:ida,
in1oherente, de'di#$Gado' lo' 1ontorno', 1o(o en $n '$e=oH y yo la
1onte(:la#a, de'e':erado7 C$al ($elle n$#e 'a1$dida :or lo' 0iento' en la'
alt$ra', (i 0ida 1a(#ia#a de 9or(a, 'e de'ha1a, 0ol0a a re1on'tr$ir'e, en
11
%alanda0 1anto de A=o N$e0o7
18
:er:et$a (eta(or9o'i' !1i'ne, 1an, de(onio, e'1or:i2n, 'i(io! y 'in 1e'ar la
inI$ieta n$#e 'e de'%arra#a y 'e eCtenda, llena de ar1o iri' y de aire7
A(ane1i2 el da7 No a#r lo' oGo', e(:e=ado en 1on1entrar (i ardiente
de'eo, e(:e=ado en I$e#rar la 1orte-a del 1ere#ro y :enetrar en el o'1$ro y
:eli%ro'o 1anal :or donde 1ada %ota h$(ana 0a a 1on9$ndir'e 1on el in(en'o
o1Fano7 Tena :ri'a :or de'%arrar e'e 0elo y 0er I$F (e traa 1on'i%o el n$e0o
a=o777
!J&$eno' da', :atr2n, 9eli- a=o n$e0oK
Aa 0o- de Zor#a 0ol0i2 a arroGar(e 0iolenta(ente a tierra 9ir(e7 A#r lo'
oGo' y :$de 0er I$e Zor#a lan-a#a 1ontra el $(#ral de la 1a#a=a $na %ranadaH
lo' 9re'1o' r$#e' 'altaron ha'ta la 1a(a, re1o% al%$no', lo' 1o( y la
%ar%anta 'e (e re9re'127
!Ha%o 0oto' :or I$e %ane(o' ($1ho dinero y no' ra:ten her(o'a'
($1ha1ha' !eC1la(a#a Zor#a 1on #$en h$(or7 Se la02, 'e a9eit2, 0i'ti2 '$'
(eGore' :renda', :antalone' de :a=o 0erde, 1haI$eta de 'ayal :arda y
1a'aI$n de :iel de 1arnero a (edio :elar7 C$#ri2'e 1on el %orro r$'o de
a'tra1On y, a9ilando el (o'ta1ho, (e diGo.
!5atr2n, irF a l$1ir(e en la i%le'ia, 1o(o re:re'entante de la Co(:a=a7
No 'era :ro0e1ho'o :ara la (ina I$e no' ten%an :or (a'one'7 Nada 1$e'ta
dar $na 0$elta :or ah, L0erdadM S 'erO $n entreteni(iento7
In1lin2 la 1a#e-a y %$i=2 $n oGo7
!Ade(O', :odra 'er ($y #ien I$e 0iera a la 0i$da !($r($r27
Dio', lo' intere'e' de la Co(:a=a y la 0i$dita 1on'tit$an $na
(e-1olan-a ar(onio'a en el e':rit$ de Zor#a7 O lo' :a'o' I$e 'e aleGa#an y
(e in1or:orF de $n #rin1o7 /l en1anto 'e ha#a I$e#rado, (i al(a 0ol0i2 de
n$e0o a '$ 1Or1el de 1arne7
1)
Ee 0e't y 'al ha1ia la orilla del (ar7 Ca(ina#a li%ero y 1ontento, 1o(o 'i (e
h$#iera li#rado de al%Tn :eli%ro o de al%Tn :e1ado7 /l de'eo indi'1reto I$e
(e a'altara :or la (a=ana de a0eri%$ar lo :or 0enir ante' de I$e 'e reali-ara,
'e (e :re'ent2 de :ronto 1o(o $n 'a1rile%io7
3e1ordF la (a=ana en I$e hallF en la 1orte-a de $n Or#ol $n 1a:$llo, en
el (o(ento en I$e el %$'ano ro(:a lo' hilo' en0ol0ente', :ara 1on0ertir'e en
(ari:o'a7 /':erF lar%o ratoH :ero tarda#a de(a'iado y yo tena :ri'a7
"a'tidiado, (e in1linF y I$i'e ay$darlo 1alentOndolo 1on el aliento7 Ao hi1e
i(:a1iente, y el (ila%ro 1o(en-2 a 1$(:lir'e ante (i' oGo', 1on $n rit(o (O'
:re1i:itado I$e el nor(al7 Aa en0olt$ra 'e a#ri2, el %$'ano 'ali2 arra'trOndo'e
y no he de ol0idar Ga(O' el horror I$e 'ent al 0erlo. la' ala' e'ta#an toda0a
en1o%ida', do#lada'H 1on toda' la' 9$er-a' de '$ 1$er:e1illo el :o#re %$'ano
trata#a de eCtenderla'7 In1linado ha1ia Fl, lo ay$da#a 1on el 1alor de (i
aliento7 /n 0ano7 Qna :a1iente (ad$ra1i2n era ne1e'aria en aI$el 1a'o, el
de':lie%$e de la' ala' de#a :rod$1ir'e lenta(ente al 1alor del 'olH ahora era
tarde7 Ei aliento ha#a 9or-ado al %$'anillo a I$e 'e :re'entara 9$era del
1a:$llo, todo arr$%adito, ante' de tFr(ino7 Se a%it2 de'e':erada(ente y $no'
'e%$ndo' de':$F' e'ta#a ($erto en la :al(a de (i (ano7
/'e 1adO0er :eI$e=ito, 1reo I$e e' el (ayor :e'o I$e %ra0ita 'o#re (i
1on1ien1ia7 5$e', 1o(o lo 1o(:rendo :er9e1ta(ente hoy, e' :e1ado (ortal el
9or-ar la' leye' de la nat$rale-a7 No de#e(o' :re1i:itarno', ni i(:a1ientarno',
'ino 'e%$ir 1on entera 1on9ian-a el rit(o eterno7
Ee 'entF en $na ro1a :ara a'i(ilar 1on total tranI$ilidad e'te
:en'a(iento de a=o n$e0o7 JAh, 'i la (ari:o'illa re0oloteara 1on'tante(ente
ante (i 0i'ta :ara 'e=alar(e el 1a(inoK
1D<
XI
Ee le0antF de all 1ontento 1o(o 'i t$0iera $n a%$inaldo en la' (ano'7 /l
0iento e'ta#a 9ro, :$ro el 1ielo, #rillante el (ar7
To(F el 1a(ino de la aldea7 Aa (i'a de#a de ha#er ter(inado7 Eientra'
a0an-a#a :or el 'endero, :re%$ntO#a(e 1on a#'$rda t$r#a1i2n 1$Ol 'era la
:ri(era :er'ona 1on I$ien (e 1r$-ara, L9a$'taM, La1ia%aM, en e'e 1o(ien-o
del a=o7 JOGalO 9$era $n ni=ito, 1ar%ado' lo' #ra-o' de G$%$ete'H o $n 0i%oro'o
an1iano, de 1a(i'a #lan1a 1on an1ha' (an%a' #ordada', 1ontento y or%$llo'o
:or ha#er 1$(:lido 0aliente(ente, 1on '$ de#er en la tierraK C$anto (O' (e
a1er1a#a a la aldea, (ayor era la a#'$rda t$r#a1i2n I$e (e e(#ar%a#a7 De
:ronto, 'e (e do#laron la' rodilla'. :or el 'endero de la aldea, a la 'o(#ra de
lo' oli0o', 1a(inando 1on :a'o elO'ti1o, roGa al 'ol, :$e'ta la (antilla ne%ra en
la 1a#e-a, e'#elta y ani(o'a, 0ena la 0i$da7
S$ andar 1i(#reante 'e a'e(eGa#a en 0erdad al de $na ti%ra ne%ra y (e
:are1i2 I$e 'e e':ar1a en el aire O':ero olor de al(i-1le7 JSi :$diera h$irK,
:en'F7 Tena la 1erte-a de I$e la 9iera irritada no dara 1$artel, y de I$e la
Tni1a 0i1toria :o'i#le 1on'i'ta en h$ir a tie(:o7 L5ero 12(o ha1erloM Aa
0i$da 'e a:roCi(a#a7 Ee :are1i2 1o(o 'i el 1a'I$iGo del 1a(ino 1r$Giera al
:a'o de $n eGFr1ito en (ar1ha7 Ad0irti2 ella (i :re'en1ia, 'a1$di2 la 1a#e-a,
de'li-2'e 'o#re lo' ho(#ro' la (antilla, a:are1ieron lo' 1a#ello', #rillante', de
ne%ro a-a#a1he7 Ee lan-2 $na (irada lOn%$ida y 'onri27 Ao' oGo' le rel$1an
1D1
1on '$a0idad 9elina7 A :ri'a 0ol0i2 a a1o(odar'e la (antilla, 1$al 'i la
a0er%on-ara el ha#er deGado a la 0i'ta el (O' hondo 'e1reto de la ($Ger, '$
1a#ellera7
N$i'e ha#larle, a$%$rarle 9eli- a=oH :ero 'enta la %ar%anta an$dada,
1o(o el da en I$e 'e derr$(#2 la %alera de la (ina y ha#a I$edado
eC:$e'ta (i 0ida a (ortal :eli%ro7 Aa' 1a=a' del 1er1o de '$ h$erta 'e
a%itaron, el 'ol in0ernal dio 'o#re lo' li(one' de oro y lo' naranGo' de hoGa'
o'1$ra'7 Todo el h$erto re':lande1i2 1o(o $n 5ara'o7
Aa 0i$da 'e det$0o, tendi2 el #ra-o, e(:$G2 1on 9$er-a la :$erta y la
a#ri27 /n e'e (o(ento :a'a#a yo :or delante de ella7 Se 0ol0i2, deGando 1aer
en ( '$ (irada y al-ando la' 1eGa'7
DeG2 la :$erta a#ierta y 0i 12(o de'a:are1a, (eneando la' 1adera', tra'
lo' naranGo'7 5a'ar el $(#ral, 1orrer el 1erroGo de la :$erta, :re1i:itar'e ha1ia
ella, 1o%erla de la 1int$ra y 'in 0ana' :ala#ra' lle0arla en #ra-o' ha'ta '$ le1ho
de 0i$da, e' lo I$e 'e h$#iera lla(ado o#rar 1o(o ho(#re7 /' lo I$e h$#iera
he1ho (i a#$elo, y lo I$e e':ero ha%a (i nieto7 5ero yo (e I$edF ah
:lantado, :en'ando y 1a0ilando777
!J/n otra 0ida !($r($rF 1on a(ar%a 'onri'a!, en otra 0ida (e :ortarF
de (eGor (aneraK
Ee h$nd en la 0erd$ra del 1a(ino lle0ando $n :e'o en el 1ora-2n, 1o(o
'i h$#iera 1o(etido $n :e1ado (ortal7 Ba%$F de aI$ :ara allO, ha1a 9ro,
tirita#a7 5or ($1ho I$e (e e(:e=a#a en e':antar del re1$erdo el 1i(#reo, la
'onri'a, lo' oGo', el :e1ho de la 0i$da, 0ol0an a Fl in1e'ante(ente y yo (e
'enta 'o9o1ado7
Ao' Or#ole' no l$1an aTn '$' hoGa', :ero la' ye(a' 'e hin1ha#an re:leta'
de 'a0ia7 /n 1ada ye(a 'e :re'enta la :re'en1ia de reto=o' G20ene', de 9lore',
de 9$t$ro' 9r$to', e'1ondido', 1on1entrado', :ronto' :ara lan-ar'e ha1ia la l$-7
1D;
&aGo la' 1orte-a' 'e1a', 'in r$ido, a e'1ondida', da y no1he 'e tra(a#a en
:leno 1ora-2n del in0ierno el %ran (ila%ro :ri(a0eral7
De :ronto '$r%i2 de ( $na eC1la(a1i2n G$#ilo'a7 /n $na hondonada
a#ri%ada, $n a$da- al(endro l$1a el en1anto de '$' 9lore', a :e'ar del ri%or
in0ernal, y a#ra el a0an1e de lo' Or#ole' en an$n1io tri$n9al de :ri(a0era7
/C:eri(entF hondo ali0io7 3e':irF :ro9$nda(ente el le0e aro(a a
:i(ienta, (e 'al del 1a(ino y 9$i a :oner(e al a(:aro de la' ra(a'
9lore1ida'7 Ah :er(ane1 lar%o rato, 'in :en'ar en nada, 'in :reo1$:a1i2n
al%$na, 9eli-7 Ee halla#a 'entado, en la eternidad, #aGo $no de lo' Or#ole' del
5ara'o7
!LN$F 0ini'te a ha1er en e'te a%$Gero, :atr2nM Ha1e hora' I$e ando
#$'1Ondote7 Se a1er1a el (edioda7 JBa(o'K
!LA d2ndeM
!LA d2ndeM LS lo :re%$nta'M J5$e' a 0i'itar al le1hon1ito, 1arayK LNo
'iente' a:etitoM /l le1h2n ya ha 'alido del horno7 JN$F olor1illo, 0ieGo (o, 'e
le ha1e a $no a%$a la #o1aK JBa(o'K
Ee le0antF, a1ari1iF el d$ro tron1o del al(endro, lleno de (i'terio, I$e
'$:o reali-ar el (ila%ro 9lorido7 Zor#a (ar1ha#a ya adelante, O%il, i(:$l'ado
:or '$' ener%a' y :or el a:etito7 Aa' ne1e'idade' 9$nda(entale' del ho(#re,
ali(ento, #e#ida, ($Ger, dan-a, 0i0an toda0a 9re'1a' e ina%ota#le' en '$
1$er:o O0ido y ro#$'to7
Ale0a#a en la (ano al%o en0$elto en :a:el ro'a, '$Geto 1on hilo de oro7
!LAl%Tn :re'enteM !:re%$ntFle 'onriendo7
3o'e Zor#a, e'9or-Ondo'e :or o1$ltar '$ e(o1i2n7
!JOh, :ara I$e no 'e I$eGe, la :o#re1illaK !diGo 'in 0ol0er'e!7 5ara I$e
re1$erde la' :a'ada' %rande-a'777 /' ($Ger, y ya 'a#e(o', :$e', I$e e' :or
nat$rale-a $na 1riat$ra I$e 'e I$eGa 'ie(:re7
1D?
!L/' $na 9otoM
!Sa 0erO'777 ya 0erO'777 No 'ea' tan 1$rio'o7 So (i'(o lo hi1e7
A:$rF(ono'7
Qn 'ol (eridiano I$e re%o1iGa#a lo' h$e'o'H el (ar ta(#iFn 'e 1alenta#a
al 'ol, ine9a#le(ente 9eli-7 A lo leGo', la i'lita de'ierta, rodeada :or $na le0e
#r$(a, :are1a ha#er'e in1or:orado en '$ le1ho y e'tar 9lotando en el (ar7
No' a1er1O#a(o' a la aldea7 Zor#a 'e :$'o a (i lado y en 0o- #aGa (e
1on9i2.
!LSa#e', :atr2nM AI$ella :er'ona e'ta#a en la i%le'ia7 Eira, yo (e
halla#a adelante, 1er1a del 'o1hantre, 1$ando 0i I$e lo' 'anto' i1ono'
re':lande1an7 Cri'to, la 'anta Bir%en, lo' do1e a:2'tole', todo 'e il$(in2 1on
l$- inten'a777 LN$F e' e'toM, (e :re%$ntF :er'i%nOndo(e, Lel 'olM Eiro ha1ia
atrO'7 LS I$F eraM JAa 0i$daK
!J&a'ta de 1harla, Zor#aK !diGe a:$rando el :a'o7 5ero Zor#a 1orri2 :ara
al1an-ar(e7
!Aa he 0i'to de 1er1a, :atr2n7 Tiene $n l$nar en la (eGilla I$e I$ita el
aliento7 JAh tiene' otro (i'terio, el de lo' l$nare' en la' (eGilla' de la'
($Gere'K
A#ri2 lo' oGo' 1on %e'to de e't$:e9a11i2n7
!LHa' notado e'o, :atr2nM /l 1$ti' a:are1e li'o y #lan1o y de :ronto
J-a'K, $na (an1hita ne%ra7 J5$e' #ien, e' '$9i1iente :ara I$e :ierda' el 'e'oK
LTT lo entiende', :atr2nM LN$F di1en a1er1a de e'te :$nto t$' li#ro'M
!JN$e el dia#lo 'e lo' lle0eK
Zor#a 'e e1h2 a rer, 1ontento7
!E$y #ien !diGo!, ($y #ien, ($1ha1ho, :ro%re'a', e(:ie-a' a
1o(:render7
5a'a(o' rO:ida(ente :or delante del 1a9F, 'in detenerno'7
1D6
N$e'tra #$ena a(i%a ha#a :$e'to al horno $n le1hon1illo y no'
e':era#a, de :ie en el $(#ral7
N$e0a(ente lle0a#a al 1$ello la 1inta a(arilla 1anario, y al 0erla de
aI$el (odo enharinada den'a(ente 1on :ol0o', e(#ad$rnado' lo' la#io' 1on
e':e'a 1a:a 1ar(e', I$eda#a $no :a'(ado7 L/ra en 0erdad $n (a'1ar2n de
:roaM /n 1$anto no' 0io, toda '$ 1arne entr2 en (o0i(iento, re%o1iGada, lo'
oGo' de':idieron :i1are'1o 9$l%or y 'e 1la0aron en lo' #i%ote' :einado' de
Zor#a7
A:ena' I$ed2 1errada la :$erta, Zor#a la 1o%i2 de la 1int$ra7
!J"eli- a=o, (i &$#$linaK !eC1la(2!7 JEira I$F te trai%oK !y :o'2 $n
#e'o en la n$1a %ordita y arr$%ada7
Aa 0ieGa 'irena 'e e'tre(e1i2 de %o-o, a$nI$e 'in :erder el 1o(:O'7 Aa
(irada no 'e le a:arta#a del re%alo7 Ao to(2, de'at2 el hilo de oro, (ir2 y
lan-2 $n %ritito7
Ee in1linF :ara 0er de I$F 'e trata#a. en $n 1art2n %r$e'o, el #andido de
Zor#a ha#a :intado 1on 1$atro 1olore', r$#io, 1a'ta=o, %ri' y ne%ro, 1$atro
%rande' a1ora-ado' en $n (ar de a=il7 Delante de lo' a1ora-ado', 9lotando
'o#re la' ola', ($y #lan1a, ($y de'n$da, de'atado' lo' 1a#ello', er%$ido el
:e1ho, 1on 1ola de :e- e':iralada y $na 1intita a(arilla en el 1$ello, nada#a
$na 'irena, do=a Horten'ia7 S$Geta#a 1$atro del%ado' 1ordele' :or (edio de
lo' 1$ale' arra'tra#a a lo' 1$atro a1ora-ado' I$e enar#ola#an lo' 1olore'
in%le'e', r$'o', 9ran1e'e' e italiano'7 /n 1ada On%$lo del 1$adro 1ol%a#a $na
#ar#a, la $na r$#ia, la otra 1a'ta=a, la ter1era %ri' y la 1$arta ne%ra7
Aa 0ieGa 1antante 1o(:rendi2 la ale%ora 'in di9i1$ltad7
!JSoK !diGo 'e=alando or%$llo'a a la 'irena7
S '$':ir27
!JAhK !a%re%2 l$e%o!7 So ta(#iFn he 'ido en $n tie(:o $na 4ran
1D
5oten1ia7
De'1ol%2 $n e':eGito redondo I$e e'ta#a a la 1a#e1era de la 1a(a, 1er1a
de la Ga$la del loro, y :$'o en '$ l$%ar la o#ra de Zor#a7 &aGo el e':e'o a9eite
I$e la 1$#ra, 'in d$da, e(:alide1i27
Eientra' tanto, Zor#a 'e ha#a de'li-ado en la 1o1ina7 Senta a:etito7
Bol0i2 1on la 9$ente del le1h2n, :$'o ante ' $na #otella de 0ino y llen2 lo'
tre' 0a'o'7
!J/a, a la (e'aK !eC1la(2 dando $na' :al(ada'!7 Co(en1e(o' :or lo
#O'i1o, el e't2(a%o7 JA$e%o, her(o'a, no' o1$:are(o' de lo I$e 'e halla (O'
arri#aK
5ero el aire 'e a%ita#a 1on lo' '$':iro' de n$e'tra 0ieGa 'irena7
I%$al(ente ella tena, 1ada ini1ia1i2n de a=o, '$ G$i1io 9inal en :eI$e=o,
i%$al(ente ella de#a de :e'ar '$ 0ida y hallarla 9$era de r$ta7 /n la
de':l$(ada 1a#e-a, 'in d$da, re'$1ita#an en lo' da' 'ole(ne' la' %rande'
1i$dade', lo' ho(#re', lo' 0e'tido' de 'eda, la' #otella' de 1ha(:a=a,
'e:$ltado' en la' t$(#a' de '$ 1ora-2n7
!No ten%o a:etito !($r($r2 1on tono (i(o'o!, nada777 nada777
Se arrodill2 ante el #ra'ero, ati-2 lo' 1ar#one' ardiente'H en la' (eGilla'
h$ndida' 'e re9leG2 la l$- del 9$e%o7 Qn (e1h2n 'e de':rendi2 en la 9rente y
ro-2 la' lla(a'7 /n la ha#ita1i2n 'e eC:andi2 el hedor del :elo I$e(ado7
!No 1o(erF777 no 1o(erF777 !($r($r2 l$e%o, ad0irtiendo I$e no no'
:reo1$:O#a(o' :or ella7
Zor#a 1err2 ner0io'a(ente el :$=o7 5er(ane1i2 inde1i'o $n (o(ento7
5oda deGar I$e 'i%$iera ($r($rando 1$anto 'e le antoGara, (ientra' no'otro'
de0orO#a(o' el le1hon1ito a'ado7 5oda, ta(#iFn, arrodillar'e G$nto a ella,
a#ra-arla y 1on $na' :ala#ra' a(a#le' 'o'e%ar '$ Oni(o7 So lo (irF y 0i 12(o
:a'a#an :or la (20il eC:re'i2n de '$ ro'tro to'tado la' oleada'
1DD
1ontradi1toria'7
De re:ente la eC:re'i2n 'e 9iG27 Ha#a de1idido I$F a1tit$d ado:tara7
5oniFndo'e de hinoGo', a:oy2 la' (ano' en la' rodilla' de la 'irena.
!Si tT no 1o(e', :alo(ita !dGole 1on de'%arradora 0o-!, el ($ndo 'e
a1a#a7 JCo(:adF1ete de Fl, her(o'a (a, y 1o(e e'ta :atita de le1h2nK !y le
h$ndi2 en la #o1a la :atita 'a#ro'a I$e 1horrea#a (ante1a7
A$e%o la to(2 en '$' #ra-o', la ay$d2 a le0antar'e, la a1o(od2
'$a0e(ente en $na 'illa, entre no'otro' do'7
!Co(e !le diGo!, 1o(e, te'oro, :ara I$e 'an &a'ilio :$eda entrar en
n$e'tra aldea7 Si no, ya 'a#e', 'e o9ende y no entra7 3e%re'arO a '$ :atria,
Ce'Orea, lle0Ondo'e el :a:el y el tintero, la torta de 3eye', lo' a%$inaldo', lo'
G$%$ete' de lo' ni=o' y ha'ta a e'te (i'(o le1hon1illo7 J/a, :ollita (a, a#re
e'a #oI$ita y 1o(eK
Tendi2 do' dedo' y le hi-o 1o'I$illa' en el 'o#a1o7 Aa 'irena 1loI$e2,
enG$%2'e lo' oGillo' enroGe1ido' y 'e dio a (a'ti1ar 1on %ana' la :ata 1r$Giente
del le1h2n777
/n e'e (o(ento, do' %ato' ena(orado' 1o(en-aron a (a$llar en el
teGado, 'o#re n$e'tra' 1a#e-a'7 Ea$lla#an 1on inde'1ri:ti#le odioH la' 0o1e' de
a(#o' ani(alito' '$#an y #aGa#an 1ar%ada' de a(ena-a'7 &r$'1a(ente
rodaron 1on9$ndido' :or el te1ho, de'%arrOndo'e entre ' 1on $=a' y diente'7
!JEia$K JEia$K777 !diGo Zor#a diri%iFndole $na %$i=ada a la 0ieGa 'irena7
/lla le 'onri2 y le a:ret2 la (ano a e'1ondida', #aGo la (e'a7 Aa %ar%anta
'e le de'an$d2 del todo y :$do dedi1ar'e a 1o(er 1on reno0ado' #ro'7
4ir2 el 'ol y entrando :or la 0entana :o'2 '$' rayo' en lo' :ie' de n$e'tra
#$ena a(i%a7 Aa #otella ya e'ta#a 0a1a7 Zor#a 'e ha#a a1er1ado (O',
a1ari1iando lo' er%$ido' #i%ote' de %ato (ontF', a la Ue':e1ie he(#raR7 S
do=a Horten'ia, a1$rr$1ada, 1on la 1a#e-a h$ndida en lo' ho(#ro', :er1i#a el
1D*
1Olido aliento a0inado7
!/C:l1a(e, 'i :$ede', e'te otro (i'terio, :atr2n !dGo(e Zor#a!7 /n (i
0ida todo anda al re0F'7 /n la in9an1ia, 'e%Tn (e diGeron, (e :are1a a $n
0ieGe1illo. era de (o0i(iento' tor:e', no ha#la#a %ran 1o'a, y la 0o- (e 'ala
ron1a 1o(o la de $n an1iano7 De1an I$e era el retrato de (i a#$elo7 5ero he
aI$ I$e 1$anto' (O' a=o' 0i0o, (O' atolondrado (e :on%o7 A lo' 0einte
1o(et ($1ha' lo1$ra', a$nI$e no (O' de la' I$e '$ele 1o(eter todo el
($ndo a e'a edad7 A lo' 1$arenta, 1o(en1F a 'entir :lena(ente lo' i(:$l'o'
G$0enile' y (e entre%$F a lo1$ra' (ayore'7 S ahora, 1$ando ya 0oy entrando
:or lo' 'e'enta !ten%o 'e'enta y 1in1o a=o', :atr2n, :ero e'to de#e I$edar
entre no'otro'!, ahora, :$e', ya 'eCa%enario, L12(o te dira yo, :atr2nM
J5ala#ra de honor, el ($ndo re'$lta de(a'iado :eI$e=o :ara (K
Al-2 el 0a'o y 0ol0iFndo'e ha1ia la da(a, 1on tono %ra0e.
!JA t$ 'al$d, (i &$#$lina !eC1la(2 'ole(ne!H I$iera Dio' I$e e'te a=o
I$e 'e ini1ia te 1re-1an diente' y $na' her(o'a' 1eGa' del%ada', y I$e 'e te
:on%a la :iel 9re'1a y oloro'a 1o(o la de $n (elo1ot2nK JS I$e (ande' al
dia#lo toda' e'a' :orI$era' de 1intaGo'K N$e haya otra re0ol$1i2n en Creta y
I$e 0$el0an la' 1$atro %rande' :oten1ia', I$erida &$#$lina, 1on '$'
re':e1ti0a' 9lota', y I$e 1ada ar(ada 1$ente 1on $n al(irante y 1ada
al(irante 1on ri-ada #ar#a oloro'a7 JS I$e tT n$e0a(ente e(erGa' de la' ola',
(i 'irena, entonando t$ d$l1e 1an1i2nK JS I$e todo' lo' #$I$e' de %$erra de
la' 1$atro :oten1ia' 'e e'trellen 1ontra e'ta' do' ro1a' redonda' y #ra0a'K
Di1iendo lo 1$al, a:oy2 la %r$e'a :ata en lo' :e1ho' 1ol%ante' y 9loGo' de
la #$ena 'e=ora7
Otra 0e- Zor#a 'e ha#a a1alorado, la 0o- 'e le :$'o ron1a de de'eo7 Ee
dio ri'a el re1ordar I$e en 1ierta o1a'i2n ha#a 0i'to en $na 1inta
1ine(ato%rO9i1a la' a0ent$ra' de $n #aGO t$r1o en $n 1a#aret :ari'ien'e7 5or
1D8
'er ($y %rande el 1on1$r'o de e':e1tadore', h$#o de a1o(odar en '$' rodilla'
a $na r$#ia 1o't$rerita I$e no halla#a d2nde 'entar'eH el #aGO, al :o1o rato, 9$e
'intiFndo'e a1alorado y el 1ord2n 1on #orla de '$ 9e- 1o(en-2 a le0antar'e
lenta(ente a la 0i'ta del :T#li1o, 'e (ant$0o hori-ontal $no' 'e%$ndo', y
l$e%o to(ando i(:$l'o 'e :$'o r%ido en el aire7
!L5or I$F te re', :atr2nM !(e :re%$nt2 Zor#a7 5ero la #$ena 'e=ora oa
aTn en '$ interior la' re1iente' :ala#ra' de Zor#a7
!JAhK !diGo!7 LCree' I$e :$ede 'er tal 1o'a, (i Zor#aM No, la G$0ent$d
'e 0a, 'in re(edio777
Zor#a 'e le a1er12 (O', de (odo I$e a(#a' 'illa' 'e to1aron7
!Oye, :alo(ita !le 1onte't2 (ientra' trata#a de 'oltar el ter1er #ot2n, el
de1i'i0o, del 1or:i=o!H oye, I$e te dirF el (a%n9i1o re%alo I$e te ten%o
re'er0ado. hay a1t$al(ente $n (Fdi1o I$e reali-a (ila%ro'7 Te da $na
(edi1ina, no 'F 'i %ota' o :ol0o', y re1o#ra' de :ronto el a':e1to I$e tena' a
lo' 0einte a=o', o 1$ando (O', a lo' 0einti1in1o7 No llore', her(o'a, I$e yo
harF I$e te trai%an e'e re(edio de /$ro:a777
Aa 0ieGa 'irena 'e e'tre(e1i27 5or entre lo' e'1a'o' 1a#ello' del 1rOneo,
#rillO#ale la :iel roGi-a7 /1h2 lo' rolli-o' #ra-o' al 1$ello de Zor#a7
!Si 'on %ota', I$erido !dGole 1on ronronear de %ata 9rotOndo'e 1ontra
Fl!, 'i 'on %ota' tiene' I$e en1ar%ar $na da(aG$ana7 S 'i 'on :ol0o'777
!JQn 'a1o llenoK !ter(in2 Zor#a, ha1iendo 'altar el ter1er #ot2n7
Ao' %ato' del teGado, I$e ha#an :er(ane1ido $n (o(ento en 'ilen1io,
0ol0ieron a lo' %rito'. $na de la' 0o1e' 'e la(enta#a, '$:li1anteH la otra 'e
irrita#a, a(ena-adora7
N$e'tra #$ena 'e=ora #o'te-2, la' (irada' 'e le :$'ieron lOn%$ida'7
!LOye' a e'o' 1o1hino' %ato'M No le' da 0er%Wen-a777 !($r($r2
(ientra' 'e 'enta#a en la' rodilla' de Zor#a7 3e1o't2 la 1a#e-a en el ho(#ro
1D)
de Fl y '$':ir27 Ha#a #e#ido 1on eC1e'o e'a no1heH lo' oGo' 'e le e(:a=a#an7
!L/n I$F :ien'a', (i %atitaM !diGo Zor#a, 'o'teniFndole lo' :e1ho' 1on
la' (ano'7
!Beo a AleGandra777 !($r($r2 lloriI$eando la 'irena I$e ha#a '$r1ado
($1ho' (are', AleGandra777 &eir$t777 Con'tantino:la777 t$r1o', Ora#e', 'or#ete',
'andalia' dorada', 9e1e' roGo'777
S$':ir2 n$e0a(ente7
!C$ando Al #ey :a'a#a la no1he 1on(i%o777 JI$F #i%ote, I$F 1eGa', I$F
#ra-o'K, lla(a#a a lo' 'onadore' de ta(#oril y de 9la$ta, le' arroGa#a dinero
:or la 0entana, y (anda#a I$e to1aran en el :atio de (i 1a'a ha'ta I$e
a(ane1iera7 S la' 0e1ina' 'e (oran de en0idia. UJOtra 0e- e'tO Al #ey 1on la
'e=oraKR, de1an ra#iando7
R!EO' tarde, en Con'tantino:la, S$lei(On #aGO no :er(ita I$e 'aliera de
:a'eo lo' 0ierne'7 Te(a I$e el S$ltOn, al 0er(e (ientra' 'e diri%a a la
(e-I$ita, de'l$(#rado :or (i #elle-a, en0iara a lo' '$yo' :ara I$e (e
ra:taran7 5or la (a=ana, al 'alir de (i 1a'a, deGa#a a tre' ne%ro' de %$ardia en
la :$erta 1on orden de i(:edir I$e al%Tn ho(#re 'e a1er1ara a (7 JAh, (i
S$lei(anito de (i al(aK777
/CtraGo del 1or:i=o $n %ran :a=$elo a 1$adro' y lo (ordi'I$e2
re'o:lando 1o(o $na tort$%a7
Zor#a 'e li#r2 de '$ :e'o 1olo1Ondola en la 'illa 1er1ana, y 'e le0ant2
irritado7 3e1orri2 la :ie-a do' o tre' 0e1e' a -an1ada', re'o:lando ta(#iFnH 'in
d$da, el 1$arto le :are1i2 de :ronto de(a'iado :eI$e=o, :$e' 1o%i2 el #a't2n
y 'aliendo al :atio a:oy2 $na e'1alera 1ontra la :ared7 Bi I$e '$#a lo'
:elda=o' de do' en do', en9$re1ido7
!LA I$iFn I$iere' -$rrar, Zor#aM !le %ritF!7 LA S$lei(On #aGOM
!JEaldito' %ato'K !%rita#a Fl!7 JNo (e deGarOn en :a-K
1*<
S de $n 'alto 'e (eti2 en el teGado7
Do=a Horten'ia, e#ria, 1on lo' 1a#ello' de':einado', ha#a 1errado lo'
oGo' enroGe1ido' y de '$ de'dentada #o1a '$r%an di'1reto' ronI$ido'7 /l
'$e=o ha#ala al-ado en 0ilo :ara tra'ladarla a la' %rande' 1i$dade' de
Oriente, a lo' Gardine' 1er1ado', a lo' harene' $(#ro', a lo' #ra-o' de #aGae'
ena(orado'7 5er(itale atra0e'ar ($ro'H la hala%a#a 1on 0i'ione' deleito'a'.
0ea'e a ' (i'(a :e'1andoH a1a#a#a de arroGar 1$atro 'edale' y ha#a 1o%ido
1on ello' 1$atro a1ora-ado'7
/ntre ronI$ido' y re'o:lido', #a=ada y re9re'1ada :or el (ar, la 0ieGa
'irena, 'onrea, 9eli-, en el '$e=o7
3e%re'2 Zor#a, a%itando el #a't2n7
!LD$er(eM !:re%$nt2!7 LSe ha dor(ido, la -orraM
!S !le 1onte'tF!, la ha ra:tado el Borono99 I$e reG$0ene1e a lo'
an1iano', Zor#a #aGO, el Tni1o I$e :$ede ha1erlo. el '$e=o7 Ahora tiene de
n$e0o 0einte a=o' y 'e :a'ea :or AleGandra y :or &eir$t777
!JN$e 'e 0aya al dia#lo, 0ieGa :orI$eraK !%r$=2 Zor#a y e'1$:i2 en el
'$elo!7 JErala 12(o 'onreK L5ara I$iFn de'tinarO e'a 'onri'a, la :elleGaM
JBayO(ono' de aI$, :atr2nK
Se en1a'I$et2 el %orro, a#ri2 la :$erta7
!No 'e I$eda 'ola !%rit2 Zor#a!, e'tO 1on S$lei(On #aGO, Lno lo 0e', tTM
JErala en '$' %loria' a la ($y :$er1aK J/a, lar%$F(ono' :rontoK
Sali(o' al aire 9ro7 Aa l$na na0e%a#a en el 1ielo 'ereno7
!JE$Gere'K !diGo Zor#a 1on ($e'tra' de a'1o!7 J5$ahK A$nI$e no 'on
ella' la' 1$l:a#le', 'ino no'otro', lo' 'in 'e'o, lo' de'#aratado', lo'
S$lei(ane', lo' Zor#a777
S al 1a#o de $n in'tante, a%re%2.
!Ni 'iI$iera no'otro' 'o(o' 1$l:a#le'H '2lo hay $no I$e e' el 1a$'ante
1*1
de todo, el U4ran TroneraR y USin V$i1ioR, el 4ran S$lei(On #aGO777 LSa#e'
1$Ol e'M
!Si eCi'te !1onte'tF!7 L5ero 'i no eCi'tieraM
!JTr$eno'K J/nton1e' e'ta(o' 9rito'K
D$rante lar%o rato 1a(ina(o' rO:ida(ente, 'in ha#lar7 Zor#a i#a
r$(iando, 'in d$da, 1a0ila1ione' 1r$ele', :$e' de 1$ando en 1$ando %ol:ea#a
lo' %$iGarro' 1on el #a't2n y e'1$:a enoGado7
De :ronto 'e 0ol0i2 ha1ia (, di1iendo.
!JN$e Dio' %$arde lo' h$e'o' de (i a#$eloK Pl 1ono1a a la' ($Gere', Fl
ta(#iFn la' I$era ($1ho, el de'di1hado, y ha#a tenido I$e :a'arla', :or
1a$'a de ella', ($y a(ar%a'7 U5or lo #ien I$e te I$iero, AleCi', hiGo (oR, (e
de1a, UJ1$date de la' ($Gere'K C$ando Dio' le h$#o eCtrado a AdOn la
1o'tilla 1on I$e :en'a#a dar 9or(a a la ($Ger, J(aldita 'ea la hora aI$ellaK,
lle%2 el dia#lo en 9i%$ra de 'er:iente y 'e la arre#at2 de la' (ano'777 Ao 1orre
Dio', lo al1an-a, lo a%arraH :ero 'e le e'1a:a, deGOndole '2lo lo' 1$erno' :or
donde lo tena '$Geto7 Aa #$ena ($Ger 1a'era hila ha'ta 1on la 1$1hara, 'e diGo
Dio'7 J5$e' #ienK A 9alta de 1o'tilla, harF la ($Ger 1on lo' 1$erno' del dia#lo7
S e'o hi-o, y el dia#lo de'de enton1e' no' do(ina, AleCi', ni=o (o7 /n
1$alI$ier :arte de la ($Ger I$e toI$e', all hallarO' lo' 1$erno' del dia#lo7
JC$date, ($1ha1hoK Eira I$e ella ta(#iFn ro#2 la' (an-ana' del 5ara'o, 'e
la' (eti2 en el 1or:i=o y ahora 0a y 0iene ($y oronda 'a1ando :e1ho7 JAa
:e'te 'ea 1on ellaK Si 1o(iere' de e'a' (an-ana', de'di1hado, e'tO' :erdidoH 'i
no 1o(e' J:erdido lo (i'(oK LN$F 1on'eGo :$edo yo darteM JHa- lo I$e te
0en%a en %ana'KR /'o (e de1a (i di9$nto a#$elo7 5ero, L12(o ha#a yo de
a'entar el 'e'oM JSe%$ la (i'(a 'enda I$e Fl 'i%$i2. dere1hito ha1ia el dia#loK
Cr$-O#a(o' de :ri'a la aldea7 /l 1laro de l$na 'e (o'tra#a inI$ieto,
inI$ietante7 I(a%inad I$e de':$F' de ha#ero' e(#ria%ado 'al' a to(ar aire
1*;
a9$era y o' hallOi' 1on I$e el ($ndo re:entina(ente ha 1a(#iado7 Ao'
1a(ino' 'e 1on0irtieron en ro' de le1he, la' hondonada', la' h$ella' de lo'
1arro', re#o'an 1al, la' (onta=a' e'tOn 1$#ierta' de nie0e total(ente7 TenFi'
la' (ano', el ro'tro, el 1$ello, 9o'9ore'1ente' 1o(o el a#do(en de la
l$1iFrna%a7 S 1$al eC2ti1a (edalla, :ende la l$na de 0$e'tro :e1ho7
Ca(inO#a(o' 1on :a'o 0i0o, 1allado'7 A1hi':ado' :or el 1laro de l$na
tanto 1o(o :or el 0ino #e#ido, no' :are1a I$e no to1a#an el '$elo n$e'tro'
:ie'7 AllO, detrO', en la aldea dor(ida, lo' :erro' '$#ido' a lo' teGado'
ladra#an I$eGo'a(ente, :$e'ta la (irada en la l$na7 4ana' o' da#an, 'in
(oti0o, de tender el 1$ello 1o(o lo' 1ane' y ladrar 1o(o ello' a la l$na777
5a'O#a(o' ahora :or 9rente al h$erto de la 0i$da7 Zor#a 'e det$0o7 /l
0ino, la a#$ndante 1ena, la l$na, le ha#an I$itado el :o1o G$i1io I$e le
I$eda#a7 Tendi2 el 1$ello y 1on 0o- %r$e'a de a'no en 1elo 'e dio a re#$-nar
$n d'ti1o inde1ente, I$e a1a#a#a de i(:ro0i'ar al 'o:lo de la eCalta1i2n I$e
lo do(ina#a.
E8omo me gusta tu cuerpo, hermoso, vibrante y $uerte,
*ue acoge viva a la anguila, y al punto la vuelve inerteG
!JOtro 1$erno del dia#lo, F'taK !diGo!7 JAar%$F(ono', :atr2nK
/ra ya 1er1a del a(ane1er 1$ando lle%a(o' a n$e'tra 1a#a=a7 Ee tend
en la 1a(a, a%otado7 Zor#a 'e la02, en1endi2 la 1o1inilla, :re:ar2 1a9F7
A1$rr$12'e de':$F' ante la :$erta, dio l$(#re a $n 1i%arrillo y 'e I$ed2
9$(ando a:a1i#le(ente, ($y dere1ho el 1$er:o, in(20il, 1onte(:lando el
(ar7 /l 'e(#lante a:are1a %ra0e y 1on1entrado7 Se a'e(eGa#a a $na 9i%$ra
Ga:one'a I$e (e a%rada#a ($1ho. en ella, $n a'1eta 'entado 1on la' :ierna'
1r$-ada', en0$elto en a(:lia #ata de 1olor naranGa, tiene el ro'tro #rillante
1*?
1o(o (adera d$ra 9ina(ente tallada, enne%re1ida :or la' ll$0ia'H y 1on el
1$ello ten'o, 'onriente, 'in (iedo, :ierde ante ' la (irada en la o'1$ridad de
la no1he777
EirO#alo a Zor#a al 9$l%or de la l$na y (e (ara0illa#a la 9e en ' (i'(o,
la 'en1ille- 1on I$e 'e a1o(oda#a al ($ndo 0i0ienteH 12(o '$ al(a y '$
1$er:o 9or(a#an $n todo ar(onio'oH y 12(o toda 1o'a, ($Gere', :an, a%$a,
1arne, '$e=o, 'e 1on9$ndan ale%re(ente 1on '$ 1arne y 'e 1on0ertan en
Zor#a7 N$n1a Ga(O' ha#a :re'en1iado tan a(i'to'o entendi(iento entre $n
ho(#re y el $ni0er'o7
Aa l$na 'e in1lina#a ahora ha1ia el :oniente, redonda, 0erde :Olida7 Qna
ine9a#le d$l-$ra 'e eCtenda 'o#re el (ar7
Zor#a arroG2 el 1i%arrillo, e'tir2 lo' #ra-o', re#$'12 entre la' 1o'a'
1ontenida' en $n 1e'tillo, 'a12 hilo', #o#ina', tro1ito' de (aderaH en1endi2 la
la(:arilla de al1ohol y 'e entret$0o $na 0e- (O' 1on lo' en'ayo' del
:roye1tado 1a#le aFreo7 In1linado 'o#re el G$%$ete r$di(entario, 'e a#i'(a#a
en 1Ol1$lo' ($y di91ile' 'in d$da, :$e' a 1ada rato 'e ra'1a#a 1on 9$ria la
1a#e-a y e1ha#a $na i(:re1a1i2n7 De :ronto, 'e hart27 De $n :$nta:iF derri#2
la 1on'tr$11i2n y el tele9Fri1o I$ed2 he1ho $n (onton1illo in9or(e en el
'$elo7
1*6
XII
Ee 0en1i2 el '$e=o7 C$ando de':ertF, Zor#a ya 'e ha#a (ar1hado7 Ha1a
9roH no tena el (enor de'eo de le0antar(e7 Alar%$F el #ra-o ha1ia $na re:i'a
I$e ha#a a la 1a#e1era y 'aI$F de ella $n li#ro de (i :re9eren1ia y I$e
'ie(:re lle0a#a en (i' 0iaGe', lo' 0er'o' de Eallar(F7 Ae lenta(ente, al a-arH
1errF el li#ro, 0ol0 a a#rirloH lo deGF al 9in7 Todo 1$anto lea a:are1a'e(e, :or
0e- :ri(era en aI$ella (a=ana, eCan%We, de':ro0i'to de olor, de 'a#or y de
'$'tan1ia h$(ana7 5ala#ra', de tono a-$l de'1olorido, 0a1a', '$':en'a' en el
aire7 A%$a de'tilada, :er9e1ta(ente :$ra, 'in (i1ro#io', :ero ta(#iFn 1arente
de '$'tan1ia' n$triti0a'7 Sin 0ida7
A' 1o(o o1$rre I$e en la' reli%ione' 1$yo i(:$l'o 1reador ha ($erto,
lo' dio'e' no 'on 'ino (oti0o' :oFti1o' y adorno' :ro:io' :ara ale%rar la
'oledad de ho(#re' y de :arede', a' o1$rre 1on e'ta :oe'a7 Aa 0ehe(ente
a':ira1i2n de $n 1ora-2n 1ar%ado de h$($' y de 'i(iente' 'e tran'9or(a en
$n G$e%o intele1t$al i(:e1a#le, en $na arI$ite1t$ra aFrea 'a#ia y 1o(:li1ada7
A#r de n$e0o el li#ro y le en Fl7 L5or I$F d$rante tanto' a=o' e'to'
:oe(a' (e 1on(o0ieronM L5oe'a :$raM Aa 0ida 1a(#iada en G$e%o lT1ido,
tran':arente, 'in el :e'o 'iI$iera de $na %ota de 'an%re7 /l ele(ento h$(ano
e' de :or ' %rO0ido de de'eo, de t$r#a1ione', de i(:$re-a' !a(or, 1arne,
%rito! JI$e 'e '$#li(e, :$e', en idea a#'tra1ta, y dentro del horno del e':rit$,
:a'ando de alI$i(ia en alI$i(ia, I$e lle%$e a in(ateriali-ar'e y a de:$rar'eK
1*
Ahora #ienH todo e'to I$e otrora (e tena 9a'1inado, 'e (e :re'ent2 en
aI$ella (a=ana 1o(o :$ra' a1ro#a1ia' 1harlatane'1a'7 Sie(:re e' a'. al
de1linar de la' 1i0ili-a1ione', a1a#a ta(#iFn en G$e%o' de :re'tidi%itadore',
($y hO#ile' !:oe'a :$ra, (T'i1a :$ra, :en'a(iento :$ro!, la an%$'tia del
ho(#re7 /l Tlti(o de lo' ho(#re' 0i0iente' en la tierra, li#erado de toda
1reen1ia y de toda il$'i2n, I$e ya no e':era nada ni te(e nada, 0e 12(o la
ar1illa de I$e e'tO he1ho 'e red$1e a e':rit$, y 12(o el e':rit$ no en1$entra
nada en I$e e1har ra1e' :ara 'or#er y ali(entar'e7 /l Tlti(o de lo' ho(#re'
0i0iente' de la tierra 'e ha 0a1iado. ya no hay en Fl 'i(iente, ni eC1re(ento',
ni 'an%re7 Toda' la' 1o'a' 'e han 1on0ertido en :ala#ra', toda' la' :ala#ra' en
tra':o'i1ione' ($'i1ale' G$%lare'1a'7 /l Tlti(o de lo' ho(#re' lle%a (O' leGo'
aTn. 'e 'ienta en $na :$nta de '$ 'oledad y de'1o(:one la (T'i1a en ($da'
e1$a1ione' (ate(Oti1a'7
Ee 'o#re'altF7 J&$da e' el Tlti(o de lo' ho(#re'K :en'F7 /n e'o e'tO '$
'entido 'e1reto y terri#le7 &$da e' el al(a U:$raR I$e 'e ha 0a1iadoH en Fl no
hay nada, Fl e' la Nada7 JBa1iad 0$e'tra' entra=a', 0a1iad 0$e'tro 1ora-2n,
0a1iad 0$e'tro e':rit$K eC1la(a7 Donde 'e :o'a '$ :ie no '$r%e ya a%$a, no
1re1e $na hier#a, no na1e $n ni=o7
J/' :re1i'o, :en'F, (o0ili-ar a la' :ala#ra' he1hi1era', a:elar a la
1aden1ia (O%i1a, :ara 'itiarlo, e1harle $n 'ortile%io y ha1er I$e 'al%a 9$era de
(i' entra=a'K J/' :re1i'o I$e arroGe la red de la' i(O%ene', de la' (etO9ora',
:ara a'irlo y li#rar(e de FlK
/'1ri#ir (i U&$daR deGa#a de 'er, en 9in, $n G$e%o literario7 /ra $na l$1ha
a ($erte enta#lada 1ontra $na %ran 9$er-a de de'tr$11i2n e(#o'1ada en (, $n
d$elo 1on el %ran No I$e (e 1ar1o(a el 1ora-2n, y de lo' re'$ltado' de tal
d$elo de:enda la 'al0a1i2n de (i al(a7
Contento, de1idido, to(F el (an$'1rito7 JHa#a hallado el #lan1oH ahora
1*D
'a#a ha1ia d2nde tirarK &$da e' el Tlti(o de lo' ho(#re'7 No'otro' '2lo
e'ta(o' al 1o(ien-o, no he(o' 1o(ido, ni #e#ido, ni a(ado #a'tante, no
he(o' 0i0ido toda0a7 No' ha lle%ado de(a'iado :ronto e'e deli1ado an1iano
'in aliento7 JN$e 'e (ar1he 1$anto ante'K
Ee :$'e a la tarea ale%re(ente7 No dirF ya I$e e'1ri#a7 AI$ello no era
e'1ri#ir. era entrar en %$erra, en 1a1era de':iadada, era 'entar $n 'itio y
o:erar $n he1hi-o :ara I$e 'aliera el (on'tr$o de '$ 1$e0a7 JN$F (O%i1o
:oder, en 0erdad, e' el del arteK C$ando o'1$ra' :oten1ia' ho(i1ida' 'e
a%a-a:an en n$e'tra' entra=a', 1o(o 9$ne'ta' in1ita1ione' a (atar, a de'tr$ir,
a odiar, a de'honrar, lle%a el arte y 1on '$ '$a0e 1ara(illo la' e':anta y no'
li#era7
/'1ri#, :er'e%$ y l$1hF todo el da7 Al lle%ar la no1he, (e 'enta
a%otado7 5ero (e re1on9orta#a la 1on0i11i2n de I$e ha#a :ro%re'ado, I$e
ha#a 1onI$i'tado al%$no' :$e'to' a0an-ado' del ene(i%o7 Ee 1orra :ri'a,
ahora, :or I$e 0iniera Zor#a :ara 1o(er, dor(ir, re1o#rar 9$er-a' y rean$dar
el 1o(#ate en 1$anto a(ane1iera7
/ra ya no1he 1$ando re%re'2 Zor#a7 Traa il$(inado el 'e(#lante7 UJPl
ha en1ontrado, ta(#iFn, ha en1ontradoKR, (e diGe y e':erF7
Qno' da' ante', :orI$e e(:e-a#a a 1an'ar(e la e(:re'a, le ha#a di1ho
1on enoGo.
!/l 1a:ital 'e a1a#a, Zor#a7 JAo I$e ha' de ha1er, ha-lo :rontoK
5on%a(o' en (ar1ha el tele9Fri1o. 'i el 1ar#2n ya no rinde, no' re1o#rare(o'
1on la le=a7 Si no, e'ta(o' :erdido'7
Zor#a 'e ra'12 la 1a#e-ota7
!LSe ter(inan lo' 9ondo', :atr2nM J/'o e' (aloK
!Se a1a#anH lo he(o' 1o(ido todo, Zor#a7 JBea(o' 'i ere' 1a:a- de
-a9arte del :eli%roK LC2(o andan la' :r$e#a' del 1a#leM LNo hay nada
1**
:o'iti0o, toda0aM
Zor#a #aG2 la 1a#e-a 'in dar re':$e'ta7 Se ha#a 'entido a0er%on-ado e'a
no1he7 UJCondenado tele9Fri1oR, %r$=2, Ute he de 0en1erKR S ahora 0ol0a 1on
el 'e(#lante il$(inado7
!JDi 1on el I$id, :atr2nK !eC1la(2 de'de leGo'!7 /n1ontrF la in1lina1i2n
a:ro:iada7 Se (e i#a de la' (ano', no I$era entre%ar'e, la :1ara J:ero la
en1ontrFK
!/nton1e' Ja:Trate a :oner en (ar1ha el a:aratoK JCar#2n a la (OI$ina,
Zor#aK LN$F ne1e'ita'M
!Ea=ana te(:rano tendrF I$e ir(e a la 1i$dad a 1o(:rar el (aterial. $n
#$en 1a#le, :olea', 1oGinete', 1la0o', %an1ho'777 JNo te a9liGa', I$e e'tarF de
0$elta ante' I$e haya' notado I$e (e he idoK
/n1endi2 :ronta(ente el 9$e%o, %$i'2 la 1o(ida, 1o(i(o' y #e#i(o'
1on %ana'7 A(#o' ha#a(o' 1$(:lido Ttil tra#aGo e'e da7
Al da 'i%$iente te(:rano a1o(:a=F a Zor#a ha'ta la aldea7
Con0er'a(o' 1o(o %ente G$i1io'a y :rO1ti1a de lo' tra#aGo' de la (ina7 Sendo
1$e'ta a#aGo, Zor#a tro:e-2 1on $na :iedra I$e rod2 $no' (etro'7 Zor#a 'e
det$0o a'o(#rado, 1o(o 'i :or 0e- :ri(era en '$ 0ida :re'en1iara tan
'or:rendente e':e1tO1$lo7 Se 0ol0i2 ha1ia (, (e (ir2 y en '$ (irada ad0ert
al%o 1o(o le0e e':anto7
!LAo ha' notado, :atr2nM /n la' #aGada', la' :iedra' adI$ieren la
ani(a1i2n de $n 'er 0i0iente7
No diGe nada, a$nI$e era %rande (i ale%ra7 UA'R, :en'F, Ulo'
0i'ionario' '$#li(e', lo' :oeta' in':irado' 0en 'ie(:re toda 1o'a :or :ri(era
0e-7 Cada (a=ana 'e a#re a '$ 0i'ta $n ($ndo n$e0oH no 0en 'ino $n ($ndo
n$e0o. lo 1rean7R
/l $ni0er'o era :ara Zor#a, 1o(o :ara lo' ho(#re' :ri(iti0o', $na 0i'i2n
1*8
:e'ada y 1o(:a1taH la' e'trella' 'e de'li-a#an 'o#re Fl, el (ar ro(:a 1ontra
'$' 'iene'H 0i0a, 'in la (edia1i2n de la ra-2n, la tierra, el a%$a, lo' ani(ale',
Dio'7 Do=a Horten'ia, ad0ertida, no' e':era#a a la :$erta de '$ 1a'a7 5intada,
1ala9ateada 1on :ol0o', inI$ieta7 Se ha#a adornado 1o(o $n 'al2n de #aile
:o:$lar $n 'O#ado a la no1he7 Aa ($la e':era#a ta(#iFn ante la 1a'aH Zor#a
(ont2 de $n 'alto y 1o%i2 la' rienda'7
N$e'tra 'irena 'e a:roCi(2 t(ida(ente y a:oy2 la re%ordeta (ano en el
:e1ho de la 1a#allera, 1o(o 'i intentara detener la :artida del #ien a(ado7
!Zor#a777 !arr$ll2 al-Ondo'e en la :$nta de lo' :ie'!7 Zor#a777
Zor#a 0ol0i2 la 1a#e-a ha1ia el lado o:$e'to7 Aa' 1ho1he1e' de
ena(orado', a', en :lena 1alle, no eran ($y de '$ a%rado7 Aa :o#re ($Ger
ad0irti2 el %e'to de Zor#a y 'e e':ant27 5ero la (ano I$ed2 a:oyada, %rO0ida
de tierno r$e%o, en el :e1ho de la #e'tia7
!LN$F I$iere'M !diGo Zor#a 9a'tidiado7
!Zor#a !($r($r2 ella 1on '$:li1ante 0o-!, 'F G$i1io'o777 No (e ol0ide',
Zor#a, 'F G$i1io'o777
Zor#a 'a1$di2 la' rienda' 'in re':onder7 Aa ($la e(:rendi2 la (ar1ha7
!J&$en 0iaGe, Zor#aK !eC1la(F!7 JTre' da' Loye'M no (O'K
Se 0ol0i2 a%itando la (ana-a7 Aa 0ieGa 'irena llora#a y al rodar la'
lO%ri(a' a#ran '$r1o' en lo' :ol0o'7
!Te di (i :ala#ra, :atr2n7 Con e'o #a'ta !diGo Zor#a! JHa'ta :rontoK
S de'a:are1i2 entre lo' oli0o'7 Do=a Horten'ia llora#a y (ira#a 12(o a
rato' #rilla#a y a rato' 'e o1$lta#a a tra0F' de la' ar%entada' hoGa' la ale%re
(anta #er(eGa I$e ha#a :$e'to de (ont$ra, la :o#re1illa, :ara I$e '$ #ien
a(ado 1a#al%ara 12(oda(ente7 5ero al 9in de'a:are1i2 la (anta y do=a
Horten'ia (ir2 1on an%$'tia en torno. el ($ndo 'e ha#a 0a1iado7
1*)
No I$i'e re%re'ar a (i :laya7 Ee 'enta tri'te y '$# a la (onta=a7 /n el
in'tante en I$e lle%a#a al 'endero a'1endente, o el 'onar de $na 1orneta. el
1artero r$ral an$n1ia#a '$ 0enida a la aldea7
!JSe=orK !(e %rit2 'a1$diendo la (ano7
Ao e':erF y (e dio $n :aI$ete de :eri2di1o' y re0i'ta' literaria', y do'
1arta'7 Qna de ella' la %$ardF al in'tante en el #ol'illo :ara leerla al ano1he1er,
a la hora 0e':ertina en I$e, al ter(inar el da, el al(a 'e aI$ieta7 So 'a#a de
I$iFn era, y I$era, :ara I$e d$rara (O' tie(:o, dilatar 1$anto :$diera (i
ale%ra7
S$:e I$iFn (e e'1ri#a la 'e%$nda 1arta :or la letra #r$'1a y 1ortante y
:or lo' 'ello' eC2ti1o'7 /ra de $no de (i' anti%$o' 1a(arada' de e't$dio',
Karayanni'7 Ee la en0ia#a de'de Z9ri1a, de'de $na (onta=a 1er1a del
Tan%anika7
Ti:o raro, 0iolento, (oreno de diente' ($y #lan1o'7 Qno de lo' 1anino'
le 'o#re'ala 1o(o a $n Ga#al7 No ha#la#a n$n1a. %rita#aH no di'1$ta.
di':$ta#a7 Ha#a'e aleGado de '$ :atria, Creta, donde 0i'tiendo hO#ito 'e
de'e(:e=a#a 1o(o Go0en :ro9e'or de teolo%a7 T$0o $n %alanteo 1on $na de
'$' al$(na'. lo' 'or:rendieron #e'Ondo'e en el 1a(:o7 H$#ieron de 'o:ortar
la re1hi9la de la %enteH :ero e'e (i'(o da, el Go0en :ro9e'or 1ol%2 lo' hO#ito'
y 'e e(#ar127 Se i#a a Z9ri1a a 1a'a de $no de '$' to'H en aI$ello' l$%are' 'e
entre%2 ardoro'a(ente al tra#aGo, :$'o $na 9O#ri1a de 1$erda', %an2 ($1ho
dinero7 De 1$ando en 1$ando (e e'1ri#a, in0itOndo(e a I$e lo 0i'itara y (e
e't$0iera 1on Fl $no' 'ei' (e'e'7 Al a#rir 1ada 1arta '$ya, aTn ante' de leerla',
'enta yo I$e de la' a#$ndante' y de'hil0anada' :O%ina' 'e de'ata#a
i(:et$o'o 0iento I$e (e de':eina#a el 1a#ello7 Cada 0e- re'ol0a en (i 9$ero
nti(o I$e (e e(#ar1ara :ara Z9ri1a 1on el 9in de G$ntar(e 1on (i a(i%oH
18<
:ero n$n1a :arta7
Sal(e del 1a(ino, (e 'entF en $na :iedra, de'%arrF el 'o#re y le.
UO'tra adherida a la ro1a helFni1a, L1$Ondo te de1idirO' a 0enirM Te ha'
1on0ertido, tT ta(#iFn, en 0erdadero y '$1io %rie%o, :o'te de ta#erna, I$e te
en1ena%a' en lo' 1a9F'7 5$e' no '$:ondrO' I$e '2lo lo' 1a9F' 'on 1a9F'.
ta(#iFn lo 'on lo' li#ro', lo' hO#ito' 1reado', la' 9a(o'a' ideolo%a'7 Hoy e'
do(in%o, nin%Tn tra#aGo (e a:re(ia, e'toy en (i 1a'a, en (i' do(inio', y
:ien'o en ti7 Arde el 'ol 1o(o $n horno7 No 1a#e e':erar $na %ota de ll$0ia7
AI$, 1$ando ll$e0e, en a#ril, (ayo, G$nio, e' $n 0erdadero dil$0io7
REe en1$entro 'olo y (e a%rada (i 'oledad7 No 9altan '$1io' %rie%o' :or
a1O (Ld2nde no :$l$larOn e'to' a'I$ero'o' in'e1to'M+ :ero yo no I$iero 0erlo'7
Ee dan nO$'ea'7 Ha'ta e'ta' leGana' re%ione' ha lle%ado 0$e'tra le:ra, :o'te'
de ta#erna I$e el dia#lo 'e lle0e 0$e'tra' inno#le' di':$ta' :olti1a'7 /'o, la
:olti1a, e' la :erdi1i2n de lo' %rie%o'7 Ta(#iFn tienen lo' nai:e', :or
'$:$e'to, y ade(O' la i%noran1ia y la l$G$ria7
ROdio a lo' e$ro:eo'H ra-2n :or la 1$al (e hallo 0a%ando :or la'
(onta=a' de Ba''a(#a7 Odio a lo' e$ro:eo'H :ero :or 'o#re toda' la' 1o'a'
odio a lo' '$1io' %rie%o' y a todo lo I$e lle0a 'ello %rie%o7 N$n1a 0ol0erF a
:oner lo' :ie' en 0$e'tra 4re1ia7 AI$ he de re0entarH ya ten%o al-ado el
'e:$l1ro I$e %$ardarO (i' re'to', 9rente a (i 1ho-a, en la (onta=a de'ierta7
Con (i' :ro:ia' (ano' 1oloI$F la lo'a donde %ra#F yo (i'(o e'ta in'1ri:1i2n
en letra' (ayT'1$la'.
SAC/ ANQ[ QN 43I/4O NQ/ D/T/STA A AOS 43I/4OS
REe ro a 1ar1aGada', e'1$:o, #la'9e(o, lloro, 1ada 0e- I$e (e a1$erdo
181
de 4re1ia7 5ara no 0er a lo' %rie%o' ni a nada I$e 1on lo' %rie%o' 'e rela1ione,
a#andonF :ara 'ie(:re a (i :atria7 He 0enido aI$, trayFndo(e 1on(i%o a (i
de'tino !no e' (i de'tino I$ien (e traGo a (. el ho(#re ha1e '$ 0ol$ntad! he
trado aI$ a (i de'tino y he tra#aGado y tra#aGo 1o(o $n e'1la0o7 He
derra(ado y 'i%o derra(ando torrente' de '$dor7 Co(#ato 1ontra la tierra,
1ontra el 0iento, 1ontra la ll$0ia, 1ontra lo' o#rero', (i' e'1la0o', ne%ro' y
roGo'7
RNo :o'eo nin%$na ale%ra7 S, $na. la del tra#aGo7 Con el 1$er:o y 1on el
e':rit$H a$nI$e (O' 0ale 1on el 1$er:o7 Ee %$'ta 9ati%ar(e, tra':irar, or
12(o 1r$Gen (i' h$e'o'7 Aa (itad de lo I$e %ano lo arroGo al aire, lo
de':il9arro, d2nde y 1o(o 'e (e antoGa7 No 'oy e'1la0o del dineroH el dinero
e' e'1la0o (o7 So 'oy, y (e %loro de ello, e'1la0o del tra#aGo7 Derri#o
Or#ole'. ten%o $n 1on0enio 1on lo' in%le'e'7 "a#ri1o 1$erda'H ahora ta(#iFn
1$lti0o al%od2n7 Ano1he, do' tri#$' de lo' ne%ro' I$e (e 'ir0en !lo' Bayai y
lo' Ban%$oni! 'e 9$eron a la' (ano' :or 1a$'a de $na ($Ger, $na ra(era7 /l
a(or :ro:io L0e'M lo (i'(o I$e o1$rre entre 0o'otro' Joh, %rie%o'K H$#o
inG$ria' inter1a(#iada', t$($lto, (a-a-o', 1a#e-a' rota'7 A1$dieron la' ($@
Gere' en :lena no1he a de':ertar(e 1on '$' 1hillido' y a :edir(e I$e G$-%ara
el 1a'o7 Ee enoGF y la' (andF :ri(ero al dia#lo y l$e%o a la :oli1a in%le'a7
5ero ella' 'e I$edaron toda la no1he ante (i :$erta 1on '$' in1e'ante'
alarido'7 Al a(ane1er 'al y 1$(:l (i 9$n1i2n de G$e-7
REa=ana l$ne' ($y te(:rano 'aldrF a e'1alar la' (onta=a' de
Ba''a(#a, l$%ar de #o'I$e' in(en'o', de a%$a' 9re'1a', de 0erdor eterno7
5$e' #ien, L1$Ondo :ien'a' de'li%arte tT, '$1io %rie%o, de &a#ilonia, la %ran
:ro'tit$ta, 1on I$ien todo' lo' reye' 9orni1aron, I$e e' /$ro:aM LC$Ondo
0endrO' :ara e'1alar 1on(i%o e'ta' (onta=a' de'ierta' y :$ra'M
RT$0e $n hiGo 1on $na ne%ra. e' $na 1$alI$iera7 A la (adre la eC:$l'F de
18;
(i 1a'a. (e X:ona 1$erno'Y :T#li1a(ente, en :leno da, #aGo 1ada Or#ol
0erde7 5ero a la ni=ita, la %$ardF 1on(i%oH tiene do' a=o'7 Ca(ina, e(:ie-a a
ha#lar, le en'e=o el %rie%oH la :ri(era 9ra'e I$e le en'e=F e' F'ta. J/'1$:o en
ti, 4re1ia a'I$ero'aK
RSe (e :are1e la #ri#ona7 S2lo la nari- a1hatada e' de la (adre7 Aa
I$iero, :ero 1o(o 'e I$iere a $n %ato o a $n :erro7 Ben, y en%endra $n 0ar2n
en el 'eno de al%$na de n$e'tra' 0a''a(#a' y a', $n da, :ara di0ertirno' y
:ara I$e ello' 'e di0iertan ta(#iFn, lo' 1a'are(o'7 Adi2'7 JN$e el dia#lo 'ea
1onti%o y 1on(i%o, I$erido a(i%oKR
S 9ir(a#a. UKarayanni', Ser0$' dia#oli1$' Dei7R
DeGF la 1arta a#ierta 'o#re (i' rodilla'7 De n$e0o (e a'alt2 ardoro'o
de'eo de :artir7 No :orI$e 'intiera la ne1e'idad de ha1erloH (e halla#a ($y
#ien en la ri#era 1reten'e, e'ta#a en ella a %$'to, 9eli- y li#re7 Nada (e 9alta#a7
5ero 'ie(:re (e do(in2 el 0i0o anhelo de 0er y de to1ar la (ayor eCten'i2n
:o'i#le de tierra y de (ar, ante' de (orir(e7
Ee le0antF y 1a(#iando de :are1er, en l$%ar de tre:ar :or la (onta=a,
#aGF a :a'o a:re'$rado ha1ia (i :laya7 Senta el ro1e, en el #ol'illo '$:erior de
la 1haI$eta, de la 'e%$nda 1arta, y no :oda do(inar la i(:a1ien1ia7 USa ha
d$rado #a'tante la 9r$i1i2n anti1i:ada del :la1erR, (e de1a, Utan d$l1e y tan
an%$'tio'a7R
Ale%$F a la 1a#a=a, en1end 9$e%o, :re:arF tF, 1o( $na re#anada de :an
$ntada 1on (ante1a y (iel, 1o( $na' naranGa'7 Ee de'n$dF, (e a1o'tF y
l$e%o a#r la 1arta.
UA (i (ae'tro y di'1:$lo ne29ito J'al$dK
REe o1$:a aI$ $na tarea inten'a y di91il JXDio'Y 'ea loadoK !:on%o
18?
entre 1o(illa' la :ala#ra :eli%ro'a, 1o(o a $na 9iera entre reGa', :ara I$e no te
9a'tidie' de'de el 1o(ien-o de e'ta 1arta!H re:ito, :$e', $na tarea di91il
JXDio'Y 'ea loadoK Eedio (ill2n de %rie%o' 0i0e :eli%ro'a(ente a(ena-ado
en la 3$'ia (eridional y en el CO$1a'o7 E$1ho' de ello' '2lo 'a#en ha#lar el
t$r1o o el r$'o, :ero '$' 1ora-one' ha#lan 9anOti1a(ente el %rie%o7 Son de
n$e'tra 'an%re7 &a'ta 1on e1harle' $na (irada !y ad0ertir 12(o le' #rillan lo'
oGo' a0i-ore' y ra:a1e', 12(o 'onren '$' la#io' (ali1io'o' y 'en'$ale', 12(o
han lo%rado 1on0ertir'e aI$, en e'ta in(en'a tierra r$'a, en a(o' I$e tienen
'o(etido' 1o(o 'er0idore' a lo' mu#iks ind%ena'! :ara 1o(:render al :$nto
I$e 'on ello' le%ti(o' de'1endiente' de t$ ($y 1aro Qli'e'7 /nton1e' 'e le'
to(a 1ari=o y no 'e le' a#andona a la ($erte7
R5$e' e'tOn en :eli%ro de ($erte7 5erdieron 1$anto :o'ean, :a'an
ha(#re, andan de'n$do'7 5or $na :arte, lo' :er'i%$en lo' #ol1he0iI$e'H :or la
otra, lo' k$rdo'7 De todo' lado' lo' :er'e%$ido' 0inieron a re9$%iar'e en
al%$na' 1i$dade' de 4eor%ia y de Ar(enia7 No tene(o' '$9i1iente' ali(ento',
ni ro:a', ni (edi1ina'7 Se a(ontonan en lo' :$erto', o#'er0ando an%$'tiado'
el hori-onte, a la e':era de $na e(#ar1a1i2n I$e lo' de0$el0a a '$ (adre,
4re1ia7 Qna :or1i2n de n$e'tra ra-aH 0ale de1ir, $na :or1i2n de n$e'tra al(a,
'e halla aI$ :re'a de :Oni1o7
RSi lo' a#andona(o' a '$ '$erte, :ere1erOn7 /' (ene'ter ($1ho a(or y
($1ha 1o(:ren'i2n, ($1ho ent$'ia'(o y ($1ho 'entido :rO1ti1o !1$alidade'
I$e tanto te a%rada 0er G$nta'! :ara lo%rar 'al0arlo' y 0ol0erlo' a n$e'tro li#re
'$elo, all donde 'ea Ttil :ara n$e'tra ra-a, arri#a, en la' 9rontera' de
Ea1edonia, o (O' leGo', en la' 9rontera' de Tra1ia7 S2lo a' 'e 'al0arOn
1entena' de (ile' de %rie%o', y '2lo a' no' 'al0are(o' 1on ello'7 5$e', en el
(i'(o in'tante en I$e hallF e'ta tierra, tra1F en torno de (, de a1$erdo 1on
t$' en'e=an-a', $n a(:lio 1r1$lo, y a di1ho 1r1$lo le di el no(#re de X(i
186
de#erY7 S diGe. XSi lo%ro 'al0ar el 1r1$lo entero, (e ha#rF 'al0adoH 'i no lo
lo%ro, (e ha#rF :erdido7Y 5$e' #ien, en el 1r1$lo 'e en1$entran I$iniento'
(il %rie%o'7
R3e1orro 1i$dade' y :$e#lo', reTno a lo' %rie%o', reda1to in9or(e',
en0o tele%ra(a', (e e(:e=o en 1on'e%$ir I$e n$e'tro' (andarine' de
Atena' no' de'tinen al%$no' #ar1o', 00ere', ro:a', (edi1a(ento', y ha%o
1$anto :$edo :ara lle0ar a e'to' de'di1hado' a 4re1ia7 Si l$1har 1on 9er0or y
:or9a e' $na di1ha, yo 'oy 9eli-7 No 'F 'i, 1o(o tT di1e', he 1ortado (i
9eli1idad a (i alt$ra JoGalO a' 9$eraK :$e' enton1e' 'era yo $n ho(#re alto7
5re9iero I$e la e'tat$ra al1an1e ha'ta lo I$e yo 1on'idero 9eli1idad, e' de1ir,
ha'ta la' 9rontera' (O' a:artada' de 4re1ia7 J5ero #a'ta ya de teora'K TT I$e
te 0e' tendido en la :laya 1reten'e, e'1$1hando el r$(or del (ar y lo' 'one'
del 'ant$ri, tiene' tie(:o de 'o#ra :ara o1$:arte de teora', yo, no7 A ( la
a1ti0idad (e de0ora, y (e ale%ro de I$e a' 'ea7 Aa a11i2n, (ae'tro ina1ti0o,
la a11i2n. no hay otra 'al0a1i2n :o'i#le7
R/l te(a de (i' 1a0ila1ione' e', en 9in, ($y 'en1illo y 'in 0$elta'H (e
di%o. X/'to' ha#itante' a1t$ale' del 5onto y del CO$1a'o, e'to' la#radore' de
Kar', e'to' 1o(er1iante' en %rande o al (en$deo de Ti9li', de &at$(, de
No0oro''i'k, de 3o'to9, de Ode'a, de Cri(ea, 'on, a :e'ar de todo, %ente de
n$e'tra ra-a, 'an%re de n$e'tra 'an%reH :ara ello', 1o(o :ara no'otro', la
1a:ital de 4re1ia e' Con'tantino:la7 Tene(o' el (i'(o Ge9e7 TT lo lla(a'
Qli'e'H otro', Con'tantino 5ale2lo%o, no el I$e 9$e ($erto ante lo' ($ro' de
&i-an1io, 'ino el otro, el de la leyenda, el I$e 1on0ertido en (Or(ol, e':era,
de :ie, la lle%ada del On%el de la li#ertad7 So, 'i (e lo :er(ite', a e'e Ge9e de
n$e'tra ra-a lo lla(ara Akrita'7
1;
Ee %$'ta (O' e'te no(#re, e' (O' a$'tero y
1;
Akritas0 Di%eni' Akrita, hFroe le%endario de $na e:o:eya %rie%a7 Akrites eI$i0ale a
n$e'tra :ala#ra mar*u(s en '$ 'entido eti(ol2%i1o, %o#ernador de la' marcas o -ona'
9ronteri-a'7 "igenis0 de do' ra-a', %rie%a y oriental7
18
(O' %$errero7 /n 1$anto lo oye' 'e yer%$e en t$ al(a, ar(ada 1on toda' '$'
ar(a', la HFlade eterna, la I$e 1o(#ate 'in tre%$a y 'in te(or en la' (ar1a',
en la' 9rontera'7 /n toda' la' 9rontera'. na1ionale', intele1t$ale', e':irit$ale'7
S 'i le a%re%a(o' el e:teto de Di%eni', I$eda :intada (O' ntida la i(a%en de
n$e'tra ra-a, (ara0illo'a 'nte'i' de Oriente y O11idente7
REe hallo en e'to' (o(ento' en Kar', donde 0ine a re1o%er a todo' lo'
%rie%o' del 1ontorno7 /l (i'(o da de (i lle%ada, lo' k$rdo' 'e a:oderaron,
en lo' alrededore' de Kar', de $n :o:e y de $n (ae'tro de e'1$ela %rie%o' y
lo' herraron 1o(o a ($lo'7 /':antado' lo' nota#le' 'e re9$%iaron en la 1a'a en
I$e ha#ito7 O(o', 1ada 0e- (O' 1er1ano, el 1a=oneo de lo' k$rdo' I$e 'e
a1er1an7 Todo' tienen :$e'ta' la' (irada' en (, 1o(o 'i yo 9$era la Tni1a
9$er-a 1a:a- de 'al0arlo'7
R5en'a#a (ar1har(e (a=ana a Ti9li'H :ero ahora, en :re'en1ia del
in(inente :eli%ro, (e da 0er%Wen-a retirar(e7 Ee I$edo, :$e'7 No dirF I$e
no 'iento (iedoH lo 'iento, en 0erdadH :ero ta(#iFn 'iento 0er%Wen-a7 /l
Guerrero de 3e(#randt, (i Guerrero, Lno :ro1edera de i%$al (odoM Se
I$edaraH yo ta(#iFn (e I$edo, enton1e'7 Si lo' k$rdo' entran en la 1i$dad, e'
nat$ral y G$'to I$e (e hierren a ( ante' I$e a nadie7 5or 1ierto I$e no
de'1ontara', (ae'tro, 'e(eGante 9in de ($lo herrado :ara t$ di'1:$lo7
RTra' ina1a#a#le di'1$'i2n, a la (anera %rie%a, he(o' re'$elto I$e todo'
lo' n$e'tro' 'e 1on%re%aran e'ta no1he 1on '$' 1a#allera', '$' #$eye', '$'
o0eGa', '$' ($Gere' y '$' hiGo', :ara :artir al al#a ha1ia el norte7 So irF
adelante, 1o(o el (or$e1o al 9rente de la' o0eGa'7
RJ5atriar1al e(i%ra1i2n de $n :$e#lo a tra0F' de 1ordillera' y llan$ra' de
no(#re' le%endario'K S yo 'erF al%o a' 1o(o $n Eoi'F', 'e$do@Eoi'F', I$e
1ond$1e al :$e#lo ele%ido ha1ia la Tierra 5ro(etida, 1o(o e'to' in%en$o'
lla(an a 4re1ia7 H$#iera 'ido (ene'ter, 'in d$da, :ara I$e e't$0iera a la
18D
alt$ra de tal (i'i2n (o'ai1a y :ara no a0er%on-arte, (ae'tro, I$e (e ani(ara
a '$:ri(ir lo' ele%ante' e'1ar:ine', o#Geto de t$' #$rla', y I$e (e en0ol0iera
la' :ierna' 1on #anda' de :iele' de 1arnero7 A'i(i'(o, I$e l$1iera $na'
#ar#a' ond$lada' y %ra'ienta' y, 1o'a (O' i(:ortante, $n :ar de 1$erno'7 Ea',
tiene' I$e :erdonOr(elo, no :odrF :ro:or1ionarte tal :la1er7 /' (O' 9O1il
9or-ar(e a 1a(#iar de al(a I$e de 0e'ti(enta7 Se%$irF $'ando (i'
e'1ar:ine', (e a9eito 1$idado'a(ente ha'ta deGar la :iel 1o(o tron1ho de 1ol
y no (e he 1a'ado7
RN$erido (ae'tro, e':ero I$e te lle%$e e'ta 1arta, I$i-O' la Tlti(a I$e te
e'1ri#a7 Nadie lo 'a#e7 No ten%o 1on9ian-a al%$na en la' 9$er-a' o1$lta', I$e,
'e%Tn di1en, :rote%en a lo' ho(#re'7 Creo, ', en la eCi'ten1ia de 9$er-a'
1ie%a' I$e hieren a dere1ha e i-I$ierda, 'in (aldad, 'in :ro:2'ito :re@
1on1e#ido, y (atan al I$e 'e :on%a a '$ al1an1e7 Si (e 9$era de la tierra (di%o
X(e 9$eraY :ara no a'$'tarte y :ara no a'$'tar(e yo (i'(o 1on la :ala#ra
a:ro:iada+, 'i (e 9$era, :$e', (i de'eo e' I$e ten%a' 'al$d, I$e 'ea' 9eli-
JI$erido (ae'troK Ee a0er%Wen-a de1irlo, :ero e' :re1i'o I$e lo di%a,
:erd2na(e. yo ta(#iFn te he I$erido ($1ho7R
S de#aGo, e'1rito 1on lO:i- y de :ri'a.
57 D7 ! UNo ol0ido el 1on0enio a I$e arri#a(o' el da de (i :artida, a
#ordo del #ar1o I$e (e ha#a de traer a e'to' l$%are'7 Si X(e 9$eraY, te he de
dar a0i'o, 1ierta(ente, dondeI$iera I$e te halle'H no te a'$'te'7R
18*
XIII
Tre' da', 1$atro da', 1in1o da' tran'1$rrieron. nin%$na noti1ia h$#o de
Zor#a7
/l 'eCto, (e lle%2 de Canda $na 1arta de 0aria' :O%ina', $n 0erdadero
:a'tel7 Bena e'1rita en :a:el ro'a :er9$(ado y o'tenta#a en $n On%$lo $n
1ora-2n atra0e'ado :or $na 9le1ha7
Aa 1on'er0F 1on 1$idado y la 1o:io ahora 'in alterar lo' %iro'
a(anerado' I$e 1ontena en a#$ndan1ia7 S2lo 1orre% la' en1antadora' 9alta'
de orto%ra9a, :$e' Zor#a e(:$=a#a la :l$(a 1o(o 'i 9$era $n :i1o,
%ol:eando 1on 9$er-a, ra-2n :or la 1$al el :a:el a:are1a de'%arrado en 0aria'
:arte' o 1on %rande' #orrone' de tinta7
UN$erido :atr2n, 'e=or 1a:itali'ta.
RTo(o la :l$(a :ara :re%$ntarte 'i %o-a' de #$ena 'al$d7 No'otro',
aI$, ta(#iFn no' halla(o' #ien J%ra1ia' a Dio'K
R/n lo I$e a ( re':e1ta, ha1e tie(:o 1o(:rend I$e no 0ine a e'te
($ndo 1o(o $n 1a#allo o $n #$ey7 Sola(ente a lo' ani(ale' le' e'tO
1on'entido I$e 0i0an :ara 1o(er7 5ara e0itar el '$'odi1ho re:ro1he, yo (e
9orGo da y no1he di9erente' o#li%a1ione', arrie'%o el :an :or $na idea, 0$el0o
del re0F' lo' re9rane' y (e di%o. EO' 0alen 1ien :OGaro' 0olando I$e $no en la
(ano7
188
RE$1ho' 'on :atriota' 'in I$e le' 1$e'te7 So no 'oy :atriota, no lo 'oy
a$n 1$ando (e :erG$diI$e7 E$1ho' 1reen en el 5ara'o y :er(iten I$e '$'
a'no' 'e (etan en lo' 9era1e' 1a(:o' del 1ielo7 So no ten%o a'no, 'oy li#reH
no te(o al in9ierno, donde (i a'no (orira, ni e':ero en el 5ara'o, donde 'e
hartara de trF#ol7 Soy i%norante 1o(o $na o'traH no 'F eC:re'ar la' 1o'a'H
:ero tT, :atr2n, (e entiende'7
RE$1ho' han tenido (iedo de la 0anidad de la' 1o'a'H yo he 0en1ido al
(iedo7 E$1ho' re9leCionanH yo no ten%o ne1e'idad de re9leCionar7 No (e
re%o1iGa el #ien, ni (e a9li%e el (al7 Si (e di1en I$e lo' %rie%o' 1onI$i'taron
a Con'tantino:la, :ara ( e' lo (i'(o I$e 'i (e diGeran I$e lo' t$r1o' 'e
a:oderaron de Atena'7
RSi e'ta' tontera' I$e te e'1ri#o te indi1aran I$e he 1ado en :lena
1ho1hera, d(elo, :or 9a0or, en t$ :r2Ci(a7 5or de :ronto, re1orro la' tienda'
de Canda en #$'1a del 1a#le ade1$ado y (e re%odeo7 XLDe I$F te re',
a(i%oMY, (e :re%$ntan7 5ero L12(o eC:li1Or'eloM So (e ro :orI$e de
re:ente, (ientra' tiendo la (ano :ara 0eri9i1ar 'i e' #$eno el 1a#le, :ien'o en
I$F e' el ho(#re, :ara I$F e'tO en la '$:er9i1ie de la tierra, :ara I$F 'ir0e777
/n (i o:ini2n, :ara nada7 Toda' la' 1o'a' dan lo (i'(o. I$e ten%a ($Ger, o
I$e no la ten%aH I$e 'ea honrado, o I$e no lo 'eaH I$e 'ea #aGO o (o-o de
1ordel7 S2lo hay di9eren1ia entre e'tar 0i0o y e'tar ($erto7 Si el dia#lo o Dio'
(e lla(an a ' (Lte dirF, :atr2n, I$e ($1ho (e te(o I$e Dio' y el dia#lo 'ean
$noM+ re0entarF, (e 1on0ertirF en o'a(enta hedionda, a:e'tarF y la %ente 'e
0erO o#li%ada a 'e:$ltar(e en $n hoyo de 1$atro :ie' de :ro9$ndidad :ara no
I$edar a'9iCiada7
RA :ro:2'ito, ten%o I$e 1on9e'arte, :atr2n, $na 1o'a I$e (e da (iedo, la
Tni1a, y I$e no (e deGa en :a- ni de da ni de no1he. la 1o'a I$e (e da (iedo,
:atr2n, e' la 0eGe- J:re'Fr0eno' el 1ielo de ellaK Aa ($erte no e' nada, $n J:99K
18)
y la 1andela 'e a:a%a7 5ero la 0eGe- e' 0er%on-o'a7
R5ara ( la (ayor 0er%Wen-a e' 1on9e'ar I$e e'toy 0ieGo y ha%o 1$anto
:$edo :or I$e nadie ad0ierta I$e he en0eGe1ido. 'alto, #ailoH a$nI$e (e
d$elan lo' ri=one', #ailo7 &e#o, a$nI$e (e den 0Frti%o' y todo %ire en torno
de (H yo :er(ane-1o i(:O0ido, 1o(o 'i nada o1$rriera7 Si e'toy '$doro'o,
(e -a(#$llo en el (ar y to(o 9ro y (e dan %ana' de to'er :ara ali0iar(e,
:$e' la 0er%Wen-a, :atr2n, (e 'o9o1a la to' en la %ar%anta L(e o'te to'er
al%$na 0e-M Jn$n1aK S e'to no 'ola(ente, 1o(o :odra 1reer'e, 1$ando hay
al%$ien :re'enteH lo (i'(o 1$ando (e hallo a 'ola'7 Ee a0er%Wen-o ante
Zor#a, :atr2n, LI$F te dirFM JEe a0er%Wen-o ante FlK
RQn da, en el (onte Ato', :$e' ta(#iFn all e't$0e y (O' (e h$#iera
0alido I$e (e ro(:iera $na :ata ante', 1ono1 a $n (onGe, el :adre Aa0rentio,
de Chio'7 P'te, :o#re ti:o, 1rea I$e en Fl ha#a $n de(onio y ha'ta le ha#a
dado no(#re. lo lla(a#a HodGa7 XJHodGa I$iere 1o(er 1arne en Bierne'
SantoKY, 1la(a#a el :o#re Aa0rentio dando de 1a#e-a en el $(#ral de la
1a:illa7 XJHodGa I$iere 9orni1arK JHodGa I$iere dar ($erte al hi%T(enoK J/'
HodGa y no yoKY S dale I$e dale 1on la 9rente 1ontra la lo'a7
RA ( (e :a'a lo (i'(o, :atr2n, ten%o en ( $n de(onio y lo lla(o
Zor#a7 /l Zor#a I$e e'tO o1$lto dentro no I$iere en0eGe1er, no I$iere, no, y no
ha en0eGe1ido, ni en0eGe1erO n$n1a7 /' $n o%ro, de 1a#ello' ne%ro' 1o(o ala
de 1$er0o, de treinta y do' (nT(ero ?;+ diente' y 1on $n 1la0el roGo en la
oreGa7 5ero el Zor#a de a9$era ha 1la$di1ado, :o#re in9eli-H le han 'alido
1a#ello' #lan1o', 'e ha arr$%ado, 'e ha en1o%ido, 'e le 1aen lo' diente' y 'e le
ha :o#lado la a(:lia oreGa de #lan1o :elo de 0eGe-, de lar%a' 1rine' a'nale'7
RLN$F 1a#e ha1er, :atr2nM LHa'ta 1$Ondo 1o(#atirOn entre ' a(#o'
Zor#a'M LC$Ol de lo' do' 0en1erO al 9in y al 1a#oM Si re0entara yo :ronto, #ien
e'tO, no (e i(:ortara7 5ero 'i 0i0iera ($1ho, e'toy 9rito7 /'toy 9rito, :atr2n,
1)<
:$e' da lle%arO en I$e (e 'ienta en0ile1ido7 5erderF la li#ertad7 Ei n$era y
(i hiGa (e (andarOn I$e 1$ide de $n (o1o'o, (on'tr$o tre(endo, 0O'ta%o
'$yo, y I$e 0ele :or I$e no 'e I$e(e, no 'e 1ai%a, no 'e en'$1ie7 JS 'i 'e
en'$1iare, (e (eterOn a ( J:$ahK a li(:iarloK
RTT ta(#iFn ha#rO' de '$9rir i%$ale' 0er%Wen-a', :atr2n7 A$nI$e aTn
ere' Go0en Jten 1$idadoK /'1$1ha lo I$e te di%o. 'i%$e la 'enda :or donde 0oy
yo, nin%$na otra lle0a a la 'al0a1i2nH internF(ono' en la (onta=a,
eCtrai%a(o' de ella 1ar#2n, 1o#re, hierro, 1in1H %ane(o' dinero :ara I$e n$e'@
tro' :ariente' no' re':eten, :ara I$e n$e'tro' a(i%o' no' la(an la' #ota', :ara
I$e la %ente di'tin%$ida 'e I$ite el 'o(#rero al 0erno'7 Si no lo%ra(o' #$en
FCito, :atr2n, (O' 0ale I$e no' 1ai%a(o' ($erto', I$e no' de0oren lo' lo#o',
o lo' o'o', o 1$alI$ier #e'tia 9ero- 1on I$e to:e(o', Jy I$e #$en :ro0e1ho
hayaK 5ara e'o 1re2 Dio' a la' #e'tia' 9ero1e'. :ara I$e de0oren a %ente 1o(o
no'otro', de (odo I$e no lle%$en a en0ile1er'e7R
AI$ Zor#a di#$G2 1on lO:i1e' de 1olore' $n ho(#re alto, del%ado, I$e
1orre :or G$nto a $no' Or#ole' 0erde' :er'e%$ido :or 'iete lo#o' roGo', y en la
:arte '$:erior del di#$Go :$'o 1on letra' (ayT'1$la'. UZO3&A S AOS SI/T/
5/CADOS CA5ITAA/S7R
A$e%o 1ontin$a#a.
UEi 1arta te darO a entender 1$On de'di1hado 'oy7 Sola(ente 1onti%o,
1$ando 1on0er'o 1onti%o, :$edo e':erar al%Tn ali0io a (i hi:o1ondra7 5$e' tT
ere' 1o(o yo, a$nI$e no lo 'a#e'7 TT lle0a' ta(#iFn $n de(onio en tiH :ero
no 'a#e' 12(o 'e lla(a y no 'a#iFndolo te a'9iCia'7 J&a$t-alo, :atr2n, :ara
I$e te ali0ie'K
RDe1ate, :$e', 1$On de'di1hado 'oy7 Toda (i inteli%en1ia, #ien 0eo I$e
1)1
no e' (O' I$e e't$:ide-, y no otra 1o'a7 Sin e(#ar%o, (o(ento' hay, da' hay
I$e 1on1i#o :en'a(iento' di%no' de $n %ran ho(#re J'i :$diera reali-ar todo
lo I$e (e ordena el Zor#a interior, I$edara :a'(ado el ($ndoK
RCon'iderando I$e no he 9ir(ado 1ontrato al%$no 1on la 0ida, a9loGo el
9reno 1$ando (e 0eo en :endiente :eli%ro'a7 Aa 0ida del ho(#re e' $na r$ta
I$e 0a a rato' 1$e'ta arri#a y a rato' 1$e'ta a#aGo7 Aa %ente 'en'ata a0an-a :or
ella 1on 9reno'7 5ero yo, y en e'to radi1a (i (Frito, ha1e ($1ho tie(:o I$e
(e de':rend de todo 9reno, :orI$e no (e in':iran (iedo la' 1ara(#ola'7 A
lo' de'1arrila(iento', no'otro', lo' o#rero', lo' lla(a(o' 1ara(#ola'7 JN$e
(e lle0e el dia#lo 'i (e a9liGo :or 1ara(#ola de (O' o de (eno'K De no1he y
de da, a1o(eto 'in te(or, ha%o lo I$e (e :la1eH 'i (e ro(:o el al(a al
1ho1ar y tienen I$e re1o%er(e he1ho :a:illa J:a1ien1iaK LN$F :ierdo ni I$F
%anoM Nada7 LA1a'o 'i (e 1$ido y a0an-o 1on eCtre(ada :r$den1ia, no
a1a#arF al 9in :or ro(:er(e el al(a i%$al(enteM J5or 1ierto I$e 'K /nton1e'
JeaK Jadelante, a toda (OI$inaK
RA e'ta' hora' e'tarO' ($erto de ri'a 1on toda' la' tontera' I$e te
e'1ri#o, :atr2n, 1on (i' ne1edade', o 'i :re9iere', re9leCione' o de#ilidade'777 a
9e I$e no 0eo di9eren1ia entre la' tre'H yo la' e'1ri#o, tT te re' de ella',
'ie(:re I$e no te den enoGo7 So ta(#iFn ro, al 'a#er I$e tT re', y de e'te
(odo la ri'a no tiene 9in7 Cada ho(#re tiene '$ lo1$ra, :ero la (ayor lo1$ra
de toda', a (i :are1er, e' no tener nin%$na7
RA', :$e', aI$ en Canda, anali-o (i lo1$ra y te la de'1ri#o :or lo
(en$do, :orI$e L'a#e'M I$iero :edirte $n 1on'eGo7 /' 1ierto I$e ere' Go0en
toda0a, :atr2nH :ero ha' ledo la' o#ra' de lo' anti%$o' 'a#io' y en e'a le1t$ra
te ha' :$e'to, di1ho 'ea 'in o9en'a, $n Xtanti1oY 0eGeteH de (odo, :$e', I$e
ne1e'ito de t$ 1on'eGo7
RTen%o :en'ado I$e 1ada ho(#re de':ide $n olor :arti1$lar. no lo
1);
di'tin%$i(o' :orI$e 'on tanto' I$e 'e (e-1lan y no :ode(o' 'a#er 1$Ol e' el
t$yo y 1$Ol e' el (o777 Ao I$e no deGa d$da e' I$e hiede, y a tal hedor lo
lla(a(o' Xh$(anidadY, I$iero de1ir, 9etide- h$(ana7 Hay I$iene' la h$elen
1o(o 'i olieran e':lie%o7 A ( (e :ro0o1a 02(ito'7 5ero deGe(o' e'to, I$e e'
:arte de otra hi'toria7
RAo I$e yo I$era de1ir 1$ando lo' 9reno' 'e (e a9loGaron de n$e0o, e'
I$e la' #ella1ona' de la' ($Gere' tienen el ho1i1o hT(edo, 1o(o lo' :erro', y
0entean de'de leGo' al ho(#re I$e la' de'ea y al I$e no 'e 'iente atrado :or
ella'7 5or e'ta ra-2n, en 1$alI$ier 1i$dad donde 'entara la' :lanta' de (i' :ie',
a$n en la F:o1a :re'ente en I$e e'toy 0ieGo, en I$e eChi#o $na 9ealdad
'i(ie'1a, y en I$e (i 0e'tir 1are1e de ele%an1ia, no han 9altado do' o tre'
($Gere' I$e 1orrieron tra' de (7 JEe 'e%$an el ra'tro, la' :erra', I$e Dio'
#endi%aK
RHa' de 'a#er I$e el da I$e a#ordF 0iento en :o:a en el :$erto de
Canda era la hora inde1i'a del ano1he1er7 Corr in(ediata(ente a la' tienda',
(a' ya e'ta#an toda' 1errada'7 "$(e a $na :o'ada, di de 1o(er a la ($la,
1o( yo, (e la0F, en1end $n 1i%arrillo y 'al a dar $n :a'eo7 No 1ono1a a
nadie en la 1i$dad, nadie (e 1ono1a a (, %o-a#a, :$e', de entera li#ertad7
5oda 'il#ar en la 1alle, rer, ha#lar a 'ola'H 1o(:rF $n :$=ado de passa6
tempo, (a'tiI$F la' 'e(illa', la' e'1$:, :a'eOndo(e a (i' an1ha'7 Se
en1endieron lo' 9arole', lo' ho(#re' to(a#an el a:eriti0o, la' ($Gere'
re%re'a#an a '$' 1a'a', en el aire 9lota#a $n olor a :ol0o', a Ga#2n de to1ador,
a suvlakia,
1?
a an'7 So (e de1a. XOye, 0ieGo Zor#a Lha'ta 1$Ondo 1ree' I$e
te d$rarO el 0i0ir y andar 1on la' nari1e' :al:itante'M Sa no te I$eda ($1ho
tie(:o :ara andar oliendo, :o#re 0ieGo (o Jdate :ri'a, :$e', y a':ira ha'ta lo
hondoKY
1?
2uvlakia0 #roI$eta de 1arne a'ada7
1)?
R/'to (e de1a yo, (ientra' a(#$la#a :or la %ran :la-a, I$e tT #ien
1ono1e'7 De :ronto Jloado 'ea Dio'K oi%o %rito', r$(or de dan-a', 'onar de
ta(#orile', 1an1ione' orientale'7 5aro la' oreGa' y e1ho a 1orrer ha1ia el l$%ar
de donde :artan lo' r$(ore', 'one' y %rito'7 /ra $n 1a9F@1on1ierto7 Nada
:oda 'er(e (O' %ratoH entro7 Ee 'iento a $na (e'illa, #ien adelante, L:or I$F
ha#ra de (o'trar(e inti(idadoM Co(o ya te diGe, nadie (e 1ono1a, %o-a#a
de la (ayor li#ertad7
RHa#a all $na ($Gerona I$e dan-a#a en el ta#lado, le0antando y
#aGando la' 9alda'H :ero yo no le :re'tF (ayor aten1i2n7 5ed $na #otella de
1er0e-a, y he aI$ I$e $na :ollita 0iene y 'e 'ienta a (i lado, #onitilla,
(orenita, re0o1ada 1on llana de al#a=il7
RXCon t$ :er(i'o, a#$eloY, (e di1e riFndo'e7
RA ( (e dio $n 0$el1o la 'an%reH (e entraron $na' %ana' lo1a' de
retor1erle el 1$ello Jde'1aradaK 5ero (e 1ont$0e, (o0ido :or la lO'ti(a I$e
(e in':ira la e':e1ie he(#ra, y lla(F al (o-o.
RJDo' #otella' de 1ha(:a=aK
R(J5erd2na(e, :atr2nK Ee 0i en la ne1e'idad de %a'tar $n dinero I$e te
:ertene1aH :ero la a9renta era de tal (a%nit$d I$e 'e i(:ona deGar a 'al0o
n$e'tra honra, la t$ya 1o(o la (aH era (ene'ter I$e la (o1o'a 'e h$(illara y
'e :$'iera de hinoGo' ante no'otro'7 /ra i(:erio'a(ente ne1e'ario7 S 1o(o yo
'a#a I$e no (e h$#iera' a#andonado all, inde9en'o, en el di91il tran1e, :$e'
#ien. XJDo' de 1ha(:a=a, (o-oKY+
RAle%2 el 1ha(:a=a, :ed $no' :a'telillo', l$e%o (O' 1ha(:a=a7 5a'2 $n
ti:o 0endiendo Ga-(ine', le 1o(:rF todo lo I$e ha#a en el 1e'to y lo 0olI$F
en la' rodilla' de la :edorrera I$e 'e ha#a atre0ido a o9enderno'7
R&e#a(o' y 0ol0a(o' a #e#erH 'in e(#ar%o, te G$ro, :atr2n, I$e no le
:$'e la' (ano' en1i(a7 So 1ono-1o el a'$nto7 C$ando Go0en, lo :ri(ero I$e
1)6
ha1a era (ano'earla'H ahora, en la 0eGe-, lo :ri(ero I$e ha%o e' %a'tar,
(o'trar(e li#eral, tirar el dinero a (ano' llena'7 A la' ($Gere' e'to la'
enloI$e1e, y a' 'ea' Goro#ado, o 0ieGo 1ar1a(al, o (O' 9eo I$e $n :ioGo, ni lo
ad0ierten, la' ($y #ri#ona'7 No 0en nada, nada (O' I$e la (ano de la I$e
r$eda el dinero 1o(o de $n #ol'o de'9ondado7 De1a, :$e', I$e yo derro1ha#a
a (O' y (eGor J#endito 'ea', :atr2n, y Dio' te lo de0$el0a 1ent$:li1adoK y la
:1ara all 'e e'ta#a7 A1er1O#a'e(e ($y (i(o'a, a:oya#a la rodillita en (i'
-an1a'H :ero yo, $n tF(:anoH a$nI$e la :ro1e'i2n i#a :or dentro7 S,
:re1i'a(ente, e'o e' lo I$e le' ha1e :erder el tino a la' ($Gere', de#e'
re1ordarlo :ara el 1a'o en I$e te 0ea' en 'e(eGante tran1e, I$e :er1i#an I$e
:or dentro arde' y, no o#'tante, ni te di%na' to1arle' el :elo7
R/n '$(a, lle%2 la (ediano1he y :a'2 ta(#iFn7 A:a%Oron'e la' l$1e'
:o1o a :o1oH el 1a9F 1erra#a la' :$erta'7 SaI$F $n rollo de #illete' de (ilH
:a%$F el %a'to, deGOndole al (o-o %enero'a :ro:ina7 Aa 1hiI$illa 'e :rendi2 de
(i #ra-o7
R!LC2(o te lla(a'M !(e :re%$nt2 1on 0o- de'9alle1ida7
R!JA#$eloK !le 1onte'tF ($y arro%ante7
RAa #ri#ona (e dio $n 9$erte :elli-1o.
R!Ben777 !(e diGo en 0o- #aGa!7 Ben777
RAe 1o% la (ano, 'e la e'tre1hF 1o(o 1on9ir(ando el :a1to y le diGe.
R!Ba(o', 1hiI$illa777 !Aa 0o- (e 'ali2 al%o ron1a7
R/l re'to, ya lo '$:one'7 Arre%la(o' n$e'tro' a'$nto'7 S l$e%o (e I$edF
dor(ido7 De':ertF 1er1a del (edioda7 /1hF $na (irada en torno Ly I$F 0eoM
Qn 1$artito ($y (ono, #ien li(:io, 1on #$ta1a', la0a#o, Ga#one', 9ra'1o'
%rande' y 1hi1o', e':eGo' %rande' y e':eGito' de (ano, 0e'tido' de todo' 1olo@
re' 1ol%ado' a la :ared y $na ($ltit$d de 9oto%ra9a'. de (arino', de o9i1iale',
de 1a:itane', de %endar(e', de #ailarina', de ($Gere' 0e'tida' 'ola(ente 1on
1)
do' 'andalia' roGa'7 S a (i lado, en el le1ho, ti#ia, :er9$(ada, de'(elenada, la
e':e1ie he(#ra7
R!JAh, Zor#a, (e diGe ($y I$edo 1errando lo' oGo', ha' entrado 0i0o en
el 5ara'oH el l$%ar e' deleito'o, no te ($e0a'K
R/n otra' o1a'ione' te lo he di1ho, :atr2n, 1ada 1$al tiene '$ 5ara'o7 /l
t$yo, lleno de li#ro' y da(aG$ana' de tinta7 /l de otro, re:leto de tonele' de
0ino, de ron, de 1o=a17 /l de otro (O', 1on :ila' de li#ra' e'terlina'7 /l (o e'
F'te. $n 1$artito :er9$(ado, 1on 0e'tido' de ($1ho' 1olore', Ga#one' de
to1ador, $na 1a(a a(:lia y ($elle, y, a (i lado, $n eGe(:lar de la e':e1ie
he(#ra7
R5e1ado 1on9e'ado, (edio :erdonado7 No a'o(F la' nari1e' a9$era en
todo el da7 LA d2nde :oda irM L5ara I$FM I(a%nate Je'ta#a tan #ien allK
OrdenF I$e traGeran de la (eGor 9onda :ro0i'ione' de #o1a, eC1l$'i0a(ente
1o'a' 9orti9i1ante'. 1a0iar ne%ro, 1h$leta', :e'1ado, G$%o de li(2n, cadai$7
16
3e:eti(o' n$e'tro' G$e%o', 0ol0i(o' a dor(irno'7 No' de':erta(o' al
ano1he1er, no' 0e'ti(o', y de #ra1ero no' (ar1ha(o' al 1a9F@1on1ierto donde
de#a(o' reali-ar al%$na' dili%en1ia'7
R5ara no in1$rrir en :roliGidad eC1e'i0a y no at$rdirte 1on 0ano :ala#reo,
te dirF I$e el :ro%ra(a 'i%$e de'arrollOndo'e aTn7 5ero no te a9liGa', :$e'
ta(#iFn (e o1$:o de lo n$e'tro7 De 1$ando en 1$ando e1ho $n 0i'ta-o en la'
tienda'7 Co(:rarF el 1a#le y todo lo I$e 'ea (ene'ter, I$Fdate tranI$ilo7 Da
ante' o da o 'e(ana de':$F', a' 9$ere $n (e' LI$F (O' daM Aa :re1i:ita1i2n
a (en$do re'$lta no1i0a7 No no' :re1i:ite(o', :$e'7 Belando :or t$'
intere'e', e':ero a I$e lo' odo' 'e (e de'ta:en, a I$e el Oni(o 'e a'iente, de
(odo I$e no :$edan en%a=ar(e lo' (er1adere'H :orI$e el 1a#le ha de 'er de
:ri(era, o e'ta(o' :erdido'7 A', :$e', ten $n :o1o de :a1ien1ia, :atr2n, y
16
8adai$0 :a'tel oriental7
1)D
1on9a en (7
RSo#re todo, I$e no te :reo1$:e (i 'al$d7 Aa' a0ent$ra' (e 'ientan #ien7
/n :o1o' da' (e he 1on0ertido en $n Go0en-$elo de 0einte a=o'7 He %anado
tanta' 9$er-a', te lo a'e%$ro, I$e (e han de na1er n$e0o' diente'7 Tena $n
tanto dolorido' lo' ri=one'H :$e' ahora, 'oy $n ro#le7 Cada (a=ana, al
(irar(e al e':eGo, (e 'or:rende el he1ho de I$e lo' 1a#ello' toda0a no 'e (e
hayan 0$elto ne%ro' 1o(o el #etTn7
R5ero, dirO' tT La 1$ento de I$F te e'1ri#o todo e'toM /' I$e de#e' 'a#er
I$e :ara ( ere' 1o(o $n 1on9e'or y no (e a0er%Wen-a de1lararte todo' (i'
:e1ado'7 LSa#e' :or I$FM 5orI$e entiendo I$e :ro1eda yo #ien o :ro1eda (al,
tanto te da7 TT ta(#iFn lle0a' $na e':onGa hT(eda, 1o(o Dio', y J:la9K J:la9K
#orra' lo #$eno y lo (alo i%$al(ente7 /'o (e ani(a a 1on9e'Ortelo todo 'in
nin%Tn di'i($lo7 5or lo tanto, e'1T1ha(e.
REe hallo eCtre(ada(ente de'a'o'e%ado y a :$nto de :erder la 1a#e-a7
Te r$e%o I$e en 1$anto re1i#a' la :re'ente, 1oGa' la :l$(a y (e e'1ri#a'7
Ha'ta I$e no (e lle%$e t$ 1arta, e'tarF 'o#re #ra'a'7 5ien'o I$e ha1e ya
($1ho' a=o' he deGado de e'tar in'1ri:to en lo' re%i'tro' de Dio', a' 1o(o en
lo' del dia#lo, :or otra :arte7 S2lo en t$ re%i'tro e'toy in'1ri:to, ra-2n :or la
1$al no ten%o a I$ien diri%ir(e 'ino a t$ 'e=oraH :re'ta aten1i2n, :$e', a lo
I$e he de de1irte7 S e' lo 'i%$iente.
RAyer h$#o $na 9ie'ta en $na aldea, 1er1a de CandaH a' (e lle0e el
dia#lo 'i 'F I$F 'anto 'e 1ele#ra#a7 Aola !ho(#re, ol0idF :re'entOrtela. 'e
lla(a Aola! (e diGo.
R!A#$elo ('i%$e lla(Ondo(e a#$elo, a$nI$e ahora 1on inten1i2n
1ari=o'a+, a#$elo, I$erra ir a la 9ie'ta7
R!5$e' 0e, a#$ela !le diGe!, LI$iFn te lo i(:ideM
R!S, :ero yo I$iero ir 1onti%o7
1)*
R!So no 0oy, no (e %$'tan lo' 'anto'7 Be tT 'ola7
R!5$e' enton1e', no 0oy7
RSo (e I$edF #oI$ia#ierto7
R!LConI$e no 0a'M L5or I$FM LNo I$iere'M
R!Si 0iene' 1on(i%o, I$iero7 Si no 0iene', no I$iero7
R!5ero, L:or I$FM LNo ere' $na :er'ona li#reM
R!No lo 'oy7
R!LNo I$iere' 'er li#reM
R!JNo lo I$ieroK
RA 9e I$e (e :are1a I$e :erda la 1ha0eta7
R!LNo I$iere' 'er li#reM !eC1la(F7
R!JNo, no I$ieroK JNo I$ieroK JNo I$ieroK
R!5atr2n, te e'1ri#o de'de el 1$artito de Aola, en :a:el de AolaH :or a(or
de Dio', te lo r$e%o, :re'ta aten1i2n7 So ten%o la 1on0i11i2n de I$e 'ola(ente
aI$Fl I$e I$iere 'er li#re e' $n 'er h$(ano7 Aa ($Ger no I$iere 'er li#re7
/nton1e' Le' la ($Ger $n 'er h$(anoM
R5or lo I$e (O' I$iera', 1ontF'ta(e :ronto7 Te a#ra-o 1ordial(ente, (i
#$en :atr2n7R
USo, AleCi' Zor#a7R
C$ando h$#e ter(inado la le1t$ra de la 1arta, I$edF #$en rato inde1i'o7
No 'a#a 'i enoGar(e, rer(e o ad(irar a e'te ho(#re :ri(iti0o I$e,
ro(:iendo la 1orte-a de la 0ida !l2%i1a, (oral, honrade-!, a#'or#e la
'$'tan1ia7 Toda' la' 0irt$de' (ni(a', tan Ttile', le 9altan7 No le ha I$edado
'ino $na 0irt$d in12(oda, di91il y :eli%ro'a I$e lo i(:ele irre'i'ti#le(ente
ha1ia el l(ite eCtre(o, ha1ia el a#i'(o7
/'te o#rero i%norante ro(:e, al e'1ri#ir, la' :l$(a', :or 1a$'a de '$
1)8
i(:a1iente ardor7 A' 1o(o a lo' :ri(ero' ho(#re' I$e 'e de':rendieron de
la :iel de (ono, o 1o(o a lo' %rande' 9il2'o9o', lo' :ro#le(a' 9$nda(entale'
'on lo' I$e lo :reo1$:an7 Ao' 0i0e, 1$al in(ediata' y $r%ente' ne1e'idade'7
Se(eGante al ni=o, toda 1o'a 'e :re'enta a '$ 0i'ta 'ie(:re :or :ri(era 0e-7
Sin 1e'ar 'e (ara0illa e interro%a7 Todo le :are1e (ila%ro'o y 1ada (a=ana al
a#rir lo' oGo' I$eda a'o(#rado ante lo' Or#ole', el (ar, la' :iedra', $n :OGaro7
ULN$F :rodi%io e' F'teR, eC1la(a7 ULN$F (i'terio' 'on lo' I$e tienen :or
no(#re. Or#ol, :iedra, (ar, a0eMR
3e1$erdo la o1a'i2n en I$e yendo ha1ia la aldea no' 1r$-a(o' 1on $n
0ieGe1ito 1a#allero en $na ($la7 Zor#a a#ri2 ta(a=o' oGo' ante la #e'tia7 Tan
inten'o de#i2 de 'er el 9$l%or de '$ (irada I$e el 1a(:e'ino a'$'tado
eC1la(2.
!J5or a(or de Dio', 1o(:adre, no le e1he' (al de oGoK
S :re1i:itada(ente 'e :er'i%n27
So le :re%$ntF a Zor#a.
!LN$F le hi1i'te al 0ieGo I$e lo a'$'ta'te a'M
!LSoM LN$F I$iere' I$e le hi1ieraM JS2lo (irF a la ($laK LNo te a'o(#ra
a ti, :atr2nM
!LN$F ha de a'o(#rar(eM
!J5$e' I$e haya ($la' en la tierraK
Otro da, e'ta#a yo leyendo, tendido en la arena de la :laya, 1$ando 0ino
a 'entar'e 9rente a ( Zor#aH :$'o el 'ant$ri a:oyado en la' rodilla' y 1o(en-2
a to1ar7 5o1o a :o1o 9$e 1a(#iando la eC:re'i2n de '$ 'e(#lanteH $na 'al0aGe
ale%ra 'e a:oder2 de Fl y tendiendo el lar%o 1$ello 1ant27 Tonada'
(a1edonia', 1an1ione' klF9ti1a', %rito' de'arti1$lado'. la %ar%anta del ho(#re
retorna#a a lo' tie(:o' :rehi't2ri1o' en I$e el %rito era alta 'nte'i'
1onden'atoria de 1$anto lla(a(o' hoy (T'i1a, :oe'a y :en'a(iento7
1))
UJAaakGK AaakGR, %rita#a Zor#a de'de lo nti(o de '$' entra=a', y la del%ada
1orte-a de lo I$e deno(ina(o' 1i0ili-a1i2n 'e henda :ara dar li#re :a'o a la
9iera in(ortal, al dio' :el$do, al terri#le %orila ori%inario7
Ai%nito, %anan1ia' y :Frdida', do=a Horten'ia, :lane' :ara lo 9$t$ro, todo
de'a:are1a7 /l %rito #arra 1on todo, ya no tena(o' ne1e'idad de nada7
In(20ile' a(#o' en la 1o'ta 'olitaria de Creta, '$GetO#a(o' 1ontra el :e1ho
toda la a(ar%$ra y la d$l-$ra de la 0idaH de :ronto deGa#an de eCi'tir a(ar%$ra
y d$l-$ra, :ona'e el 'ol, 1aa la no1he, la O'a Eayor dan-a#a en torno del eGe
9ir(e del 1ielo, '$#a la l$na y (ira#a 1on e':anto a do' #i1hito' I$e 1anta#an
en la arena y I$e no te(an a nadie7
!J/h, 0ieGo, el ho(#re e' $na ali(a=a (ontF' !diGo Zor#a 'o#reeC1itado
:or el 1anto!, deGa e'o' li#ro'K, Lno te da 0er%Wen-aM /l ho(#re e' $na 9iera, y
la' 9iera' no leen7
Call2 $n (o(ento, l$e%o ro(:i2 a rer.
!LSa#e' 12(o 9a#ri12 Dio' al ho(#reM LTe ha' enterado de 1$Ole' 9$eron
la' :ri(era' :ala#ra' I$e el ani(al del ho(#re le diri%i2 a Dio'M
!No7 LC2(o ha#ra de 'a#erlo, 'i no (e halla#a :re'enteM
!JSo ' e'ta#aK !eC1la(2 Zor#a7 Ae re9$l%an lo' oGo'7
!C$enta, enton1e'7
Do(inado a (edia' :or el FCta'i', a (edia' 1on inten1i2n -$(#ona, 'e
dio a 9orGar el relato 9a#$lo'o de la 1rea1i2n del ho(#re.
!J5$e' #ien, e'1$1ha :atr2nK 3e'$lt2 I$e $na (a=ana Dio' a(ane1i2
#a'tante a#$rrido7 ULN$F dia#lo de Dio' 'oy yo I$e no ten%o 'iI$iera $no'
ho(#re' I$e (e in1ien'en y I$e in0oI$en en 0ano (i 'anto no(#re :ara
entretener(eM Sa e'toy 1an'ado de 0i0ir 'olitario 1o(o $na 0ieGa le1h$-a7R
J5'K, e'1$:e en la' (ano', 'e arre(an%a, 1al-a la' %a9a', 1o%e $n terr2n de
tierra, la en'ali0a, la 1on0ierte en #arro, la a(a'a 1o(o 1orre':onde, (odela
;<<
$n ho(#re1illo y lo :one a 'e1ar al 'ol7 Al 1a#o de 'iete da', lo 'a1a7 /'ta#a
1o1ido7 Dio' lo (ira y e'talla en 1ar1aGada'7
R!UJAlF0a(e el dia#lo 'i e'to no e' $n 1erdo :arado en la' :ata' tra'era'K
No (e 'ali2 lo I$e I$era ha1er7 No hay d$da, (e he eI$i0o1ado7R
R!Ao 1o%e :or la :iel del 1$ello y le alar%a $n :$nta:iF7
R!UJ/a, a 0olar de aI$, (Or1hateK Ahora no te I$eda 'ino ($lti:li1arte
en n$(ero'o' 1erdito' 1o(o tT, la tierra e' t$ya7 JBete, $no, do' marchKR
R!Aa 1$e'ti2n e', (i #$en a(i%o, I$e no 'e trata#a ni ($1ho (eno' de
$n 1erdo 1o(Tn7 P'te lle0a#a 'o(#rero #lan1o, 1haI$eta ne%li%ente(ente
e1hada a la e':alda, :antal2n 1on raya y #a#$1ha' de #orla roGa7 Ade(O', en la
1int$ra ('in d$da el dia#lo 'e lo ha#a dado+ $n :$=al #ien a9ilado I$e l$1a en
la hoGa e'ta in'1ri:1i2n. JTe a#rirF lo' h%ado'K
R!/ra el ho(#re7 Dio' le tiende la (ano :ara I$e 'e la #e'eH :ero el
ho(#re 'e at$'a el (o'ta1ho y le di1e.
R!UJBa(o', a:Ortate, 0ieGo, I$e :$eda :a'arKR
Zor#a 'e interr$(:i2, al 0er I$e (e de'ternilla#a de ri'a7
"r$n1i2 el %e'to7
!No te ra'7 A' eCa1ta(ente o1$rrieron la' 1o'a'7
!5$e', L12(o lo 'a#e'M
!5orI$e a' la' 'iento yo y a' e' 12(o h$#iera yo :ro1edido, de
hallar(e en el :elleGo de AdOn7 5ondra la (ano en el 9$e%o :orI$e AdOn no
o#r2 de otro (odo7 S no te 9e' de lo I$e te di%an lo' li#ro'7 JDe#e' 1reer lo
I$e yo te di%oK
Sin e':erar re':$e'ta, tendi2 la (ana-a 'o#re el 'ant$ri e hi-o 'onar '$'
1$erda'7
;<1
Con'er0a#a en la (ano la :er9$(ada 1arta de Zor#a 1on el 1ora-2n I$e $na
9le1ha atra0e'a#a, y re0i0a en el re1$erdo toda' aI$ella' Gornada', ri1a' de
'$'tan1ia h$(ana, I$e tran'1$rrieron :ara ( a '$ lado7 /l tie(:o ha#a
adI$irido, G$nto a Zor#a, n$e0o 'a#or7 No era ya la (ate(Oti1a '$1e'i2n de
a1onte1i(iento', ni en (i interior, $n :ro#le(a 9ilo'29i1o in'ol$#le7 /ra arena
ti#ia, de %rano 9in'i(o, I$e 'e de'li-a#a '$a0e(ente :or entre lo' dedo'7
UJ&endito 'ea Zor#aKR, ($r($rF7 UPl le' dio $n 1$er:o #ien a(ado y
1Olido a la' no1ione' a#'tra1ta' I$e tirita#an en (7 S 1$ando Fl 'e halla leGo',
tirito yo de n$e0o7R
To(F $na hoGa de :a:el, lla(F a $n o#rero y lo en0iF a I$e :$'iera 'in
:Frdida de tie(:o e'te tele%ra(a.
U3e%re'a in(ediata(ente7R
;<;
XIV
/ra el 'O#ado, :ri(ero de (ar-o, :or la tarde7 A:oyado en $na ro1a, 9rente al
(ar, yo e'1ri#a7 /'e (i'(o da ha#a 0i'to la :ri(era %olondrina, (e 'enta
1ontentoH el eCor1i'(o 1ontra &$da 1orra 'in o#'tO1$lo' en el :a:elH (i l$1ha
1ontra Fl 'e ha#a 'o'e%ado, ya no tena :ri'a, la reden1i2n era 'e%$ra7
De :ronto o $no' :a'o' en el %$iGarral7 Al1F la 1a#e-a y 0i I$e
#alan1eOndo'e a lo lar%o de la ri#era, e(:a0e'ada 1o(o $na 9ra%ata,
a1alorada, Gadeante, n$e'tra 'irena 'e a:roCi(a#a7 5are1a inI$ieta7
!LHay 1artaM !:re%$nt2 an'io'a7
!JSK !le re':ond riendo7 S (e le0antF a '$ en1$entro!7 Te (anda
(e(oria', di1e I$e :ien'a en ti no1he y da, I$e no :$ede 1o(er ni dor(ir,
I$e la 'e:ara1i2n le e' :eno'a7
!LNada (O'M !:re%$nt2 la in9eli-, de'alentada7
Ee dio lO'ti(a7 SaI$F la 1arta del #ol'illo y 'i($lF leerla7 Aa 0ieGa 'irena
a#ra la de'dentada #o1a, le :ar:adea#an lo' oGillo', e'1$1ha#a re':irando
a%itada7
"in% I$e lea, y 1$ando :erda el hilo 'i($la#a hallar(e en di9i1$ltade'
:ara de'1i9rar la letra7 UAyer, :atr2n, 9$i a al(or-ar en $n #ode%2nH tena
ha(#re7 C$ando 0i I$e entra#a $na Go0en ($y #onita, $na 0erdadera dio'a !
JDio' (o, I$F :are1ida a (i &$#$linaK!, 'e (e llenaron de lO%ri(a' lo' oGo',
'e (e an$d2 la %ar%anta y no :$de :a'ar #o1ado7 Ee le0antF, :a%$F y (e 9$i7
;<?
S yo, I$e '2lo :ien'o en lo' 'anto' el treinta y 'ei' de 1ada (e', 'al 1orriendo
y no :arF ha'ta la 1a:illa de San Eina', :ara en1enderle $n 1irio7 San Eina',
le diGe en (i :le%aria, ha- I$e re1i#a #$ena' n$e0a' del On%el I$e adoro7 Ha-
I$e :ronto 'e G$nten, :or 9in, n$e'tra' ala'7R
!JVi, Gi, GiK !ri2 do=a Horten'ia, 1$yo ro'tro 'e il$(in27
!LN$F te 1a$'a ri'a, (i #$ena a(i%aM !:re%$ntFle interr$(:iendo la
le1t$ra :ara re1o#rar el aliento y 1o(#inar n$e0a' (entira'!7 LN$F te 1a$'a
ri'aM A ( (e dan %ana' de llorar7
!/' I$e777 'i '$:iera'777 !1loI$e2 aho%ando la ri'a7
!LN$F 1o'aM
!Aa' ala'777 A' le' lla(a el #andido a lo' :ie'7 A' lo' lla(a 1$ando
e'ta(o' a 'ola'7 S di1e I$e 'e G$nten n$e'tra' ala'\ JVi, Gi, GiK
!/'1$1ha lo I$e 'i%$e y I$edarO' e(#o#ada777
Bol0 la :O%ina y n$e0a(ente 9in% I$e lea.
UHoy al :a'ar :or 9rente a la tienda de $n #ar#ero, 0i I$e F'te 'ala y
arroGa#a al arroyo el a%$a Ga#ono'a de la Go9aina7 5er9$(2 toda la 1alle7 De
n$e0o re1ordF a (i &$#$lina y (e e1hF a llorar7 No :$edo 'e%$ir leGo' de ella,
:atr2n7 /nloI$e-1o7 Ha'ta (e :on%o a ri(ar 0er'o'7 Ante' de ayer, no
:$diendo 1on1iliar el '$e=o, le dediI$F $na #re0e :oe'a7 Te r$e%o I$e 'e la
lea' :ara I$e 1o(:renda 1$On inten'o e' (i :ade1er.
EAh, si nos encontr'ramos t: y yo en un sendero,
tan amplio *ue cupiera en (l nuestro penarG
EAun*ue me rebanaran por entero,
cada trocito de mi cuerpo, $iero
al instante hacia ti *uerra volarGD
;<6
Do=a Horten'ia e'1$1ha#a 9eli-, entornado' lo' lOn%$ido' oGo', :$e'ta el
al(a en la e0o1a1i2n del a$'ente7 Se I$it2 del 1$ello la 1inta I$e 'e lo o:ri(a
y deG2 en li#ertad a la' arr$%a'7 Calla#a, 'onriente7 Bea'e I$e '$ e':rit$
0a%a#a ($y leGo', G$#ilo'o, 9eli-, 'in r$(#o7
Ear-o, hier#a 9re'1a, 9lore1illa' roGa', a(arilla', (al0a', a%$a' l(:ida'
donde #andada' de 1i'ne' #lan1o' y ne%ro' 'e e(:areGa#an 1antando7 &lan1a'
la' he(#ra', ne%ro' lo' (a1ho' de :i1o' :$r:$rino' entrea#ierto'7 Aa'
la(:rea' a-$le' 'alan #rillante' a la '$:er9i1ie y 'e G$nta#an 1on %rande'
'er:iente' a(arilla'7 Do=a Horten'ia tena n$e0a(ente 1ator1e a=o', #aila#a
'o#re al9o(#ra' de Oriente en AleGandra, en &eir$t, en /'(irna, en
Con'tantino:la, y l$e%o en Creta, 'o#re el :i'o en1erado de $no' na0o'777 Sa
no re1orda#a 1on ($1ha :re1i'i2n7 Todo 'e 1on9$nda, er%$a'ele el :e1ho,
1r$Gan la' ri#era'7
S de :ronto, (ientra' dan-a#a, 1$#ri2'e el (ar de na0e' de :roa' de oro,
de :roa' llena' de tienda' ($lti1olore', de ori9la(a' de 'eda7 Sala de ella'
$na 9ila de #aGae' 1on #orla' O$rea' ere1ta' en lo' 9e1e' roGo'H de 0ieGo' #eye'
($y ri1o' 'alido' en :ere%rina1i2n 1on (ano' re:leta' de (a%n9i1a'
o9renda'H de hiGo' de #ey, i(#er#e' y (elan12li1o'7 Salan ta(#iFn al(irante'
de tri1ornio' rel$1iente' y (arinero' de 1$ello' #lan1o' y :antalone'
hol%ado'7 Salan G20ene' 1reten'e' de a(:lia' #ra%a' de :a=o a-$l 1laro, de
#ota' a(arilla', 1on lo' 1a#ello' '$Geto' :or ne%ro :a=$elo7 S el Tlti(o de
todo', 'ala Zor#a, in(en'o, adel%a-ado :or el (al de a(ore', lle0ando en el
an$lar $n %ran anillo de #oda y $na 1orona de a-ahare' en la 1a#e-a 1ano'a7
De lo' na0o' 'alan todo' lo' ho(#re' I$e ella ha#a 1ono1ido en '$
0ida a0ent$rera, 'in 9altar $no, ni 'iI$iera el 0ieGo #arI$ero de'dentado y
1or1o0ado I$e la 'a12 de :a'eo $na no1he :or la' a%$a' del &2'9oro7 JTodo',
todo' 'alanK, y detrO' de ello' JhalaK, 1o:$la#an la' la(:rea' y la' 'er:iente'
;<
y lo' 1i'ne'7
Ao' ho(#re' 'alan y 'e re$nan arra1i(ado', 1o(o la' 'er:iente' en
1elo, ha1ia la F:o1a :ri(a0eral, 1$ando 'e G$ntan 9or(ando ha1e', ere1ta',
'il#ante'7 S en el (edio del ra1i(o, ($y #lan1a, entera(ente de'n$da, #a=ada
en '$dor, (o'trando :or entre lo' la#io' '$' diente1ito' a%$do', in(20il,
in'a1ia#le, 1on lo' :e1ho' 'aliente', 'il#a#a $na do=a Horten'ia de 1ator1e, de
0einte, de treinta, de 1$arenta, de 'e'enta a=o'7
Nada 'e ha#a :erdido, nin%$no de lo' a(ante' ($erto7 /n el a%o'tado
:e1ho rena1an todo' ello', :re'entando ar(a', 1o(o 'i do=a Horten'ia 9$era
$na %ran 9ra%ata de tre' :alo' y todo' '$' a(ante' !lle0a#a ya 1$arenta y
1in1o a=o' de la#or! la e'1alaran :or la #orda, :or lo' o#enI$e', de'de la 1ala,
(ientra' ella na0e%a#a, 1on '$' (Tlti:le' :er9ora1ione' 1ala9ateada', ha1ia el
:$erto :o'trero, lar%a(ente, inten'a(ente de'eado. el (atri(onio7 S Zor#a
adI$ira (il ro'tro'. t$r1o', o11identale', ar(enio', Ora#e', %rie%o', y al
e'tre1harlo entre '$' #ra-o', do=a Horten'ia a#ra-a#a en '$ totalidad la 'anta e
inter(ina#le :ro1e'i2n777
Ad0irti2 de :ronto la 0ieGa 'irena I$e (e ha#a interr$(:idoH #orr2'e
#r$'1a(ente la 0i'i2n7 Al-2 lo' :e'ado' :Or:ado'7
!LNo di1e nada (O'M !($r($r2 1on re:ro1he, :a'ando la len%$a :or lo'
la#io' %olo'a(ente7
!LN$F (O' I$iere', 'e=ora Horten'iaM L5ero no lo 0e'M Toda la 1arta no
ha#la 'ino de ti7 To(a, (ira, 1$atro hoGa'7 S he aI$ $n 1ora-2n, (ira, aI$,
en el On%$lo7 Di1e Zor#a I$e lo di#$G2 Fl, 1on '$ :ro:ia (ano7 Eira 12(o el
a(or lo ha a'aeteado de :arte a :arte7 S de#aGo, (ira, do' :alo(a' I$e 'e
#e'an y en la' ala', 1on letra' :eI$e=ita', do' no(#re' entrela-ado', e'1rito'
1on tinta roGa. Horten'ia @ Zor#a7
5or '$:$e'to, no ha#a tale' :alo(o' ni tal leyendaH (a' lo' oGillo' de la
;<D
0ieGa e(:a=ado', '2lo 0ean lo I$e de'ea#an 0er7
!LNada (O'M LNada (O'M !0ol0i2 a inI$irir, no 'ati'9e1ha7
&ien e'ta#an la' ala', la' a%$a' Ga#ono'a' del #ar#ero, lo' :alo(o'
ena(orado', ($y #onito todo elloH her(o'a' :ala#ra', aire777 5ero '$ 1ere#ro
reali'ta de ($Ger eCi%a al%o (O' tan%i#le, (O' 'e%$ro7 JC$Onta' 0e1e' en '$
0ida t$0o I$e or tale' :atarata'K LN$F :ro0e1ho le traGeronM De':$F' de
tanto' a=o' de d$ro traGn, ah 'e e'ta#a ella, 'olita, en la 1alle7
!LNada (O'M !re:iti2 re:ro#adora!7 LNada (O'M
Ee (ir2 1o(o 1or-a a1orralada7 Sent lO'ti(a de '$ 1on%oGa7
!Di1e al%o (O' ($y, ($y i(:ortante, 'e=ora Horten'ia7 5or e'o lo deGF
:ara lo Tlti(o7
!Bea(o'777 !diGo de'9alle1ida7
!Di1e I$e en 1$anto re%re'e 'e ha de :oner a t$' :lanta' :ara ro%arte
la%ri(eando I$e te 1a'e' 1on Fl7 Sa no lo a%$anta (O'7 N$iere, 'e%Tn di1e,
I$e 'ea' '$ ($Ger1ita, I$e te lla(e' 'e=ora Horten'ia de Zor#a, :ara I$e no
haya ya 'e:ara1i2n entre $'tede', n$n1a (O'7
Ahora ', de lo' oGillo' a1id$lado' (anaron lO%ri(a' 0erdadera'7 JP'a era
la %ran ale%ra, F'e el :$erto de'eado, F'e el la(ento de toda '$ 0idaK JHallar
la tranI$ilidad, tender'e en $n le1ho honrado, nada (O'K
Se 1$#ri2 lo' oGo' 1on la (ano7
!&ien !diGo 1on 1onde'1enden1ia de %ran da(a!, a1e:to7 5ero e'1r#ele,
:or 9a0or, I$e aI$ en la aldea no hay 1orona' de a-ahare'H e' :re1i'o I$e la'
trai%a de Canda, lo (i'(o I$e do' 1irio' #lan1o' 1on 1inta' ro'a', y $no'
1on9ite' 9ino', de al(endra7 Ade(O', I$e (e 1o(:re $n 0e'tido de no0ia,
#lan1o, (edia' de 'eda y e'1ar:ine' de ra'o7 SO#ana', tene(o'H dile I$e no la'
1o(:re7 Ta(#iFn tene(o' la 1a(a7
Ordenando la li'ta de '$' :edido' ya tena 1on0ertido a '$ (arido en $n
;<*
(andadero7 Se le0ant27 De %ol:e ha#a adI$irido el a':e1to di%no, :ro:io de
($Ger 1a'ada7
!N$erra :ro:onerte al%o, al%o ($y 'erio777 !diGo, y 'e interr$(:i2
1on(o0ida7
!Dilo, 'e=ora Horten'ia, e'toy a t$' 2rdene'7
!Zor#a y yo te I$ere(o'7 /re' %enero'o, no no' h$(illarO'7 LN$iere' 'er
n$e'tro te'ti%oM
Ee e'tre(e17 Ha#a en otro' tie(:o' en 1a'a de (i' :adre' $na
'ir0ienta, la 0ieGa Dia(Ond$la, ya (O' I$e 'eCa%enaria, 'olterona, (edio
enloI$e1ida :or la 'oltera 9or-o'a, $n (anoGo de ner0io', en1o%idita, ($y
e'1a'a de :e1ho', #i%ot$da7 Se ena(or2 de Eit'o, (o-o del e':e1iero del
#arrio, Go0en 1a(:e'ino %ra'iento, #ien n$trido e i(#er#e7
!LC$Ondo te 1a'a' 1on(i%oM !le :re%$nta#a 1ada do(in%o!7 JCO'ateK
LC2(o :$ede' re'i'tir tTM JSo no :$edoK
!So ta(:o1o !le re':onda el :1aro (o-o, hala%Ondola 1on :ro(e'a'
9ala1e' '2lo :or a'e%$rar'e la :arroI$iana!, yo ta(:o1o :$edo, (i #$ena
Dia(Ond$la, :ero ten $n :o1o de :a1ien1ia7 /':era a I$e (e 'al%an a (
ta(#iFn #i%ote'777
Ao' a=o' :a'a#an a' y la 0ieGa Dia(Ond$la tena :a1ien1ia7 Ao' ner0io'
'e le 1al(aron, la' GaI$e1a' di'(in$yeron, el a(ar%ado la#io h$Fr9ano de
#e'o' 'onrea7 Aa0a#a 1on (ayor 1$idado la ro:a, ro(:a (enor 1antidad de
:lato' y no deGa#a I$e 'e I$e(aran lo' %$i'o'777
!LN$iere' 'er n$e'tro te'ti%o, a(itoM !(e :re%$nt2 $na no1he a
e'1ondida'7
!Con ($1ho %$'to, Dia(Ond$la !le diGe (ientra' 'e (e an$da#a la
%ar%anta7
AI$el :edido (e ha#a en1o%ido el 1ora-2nH :or e'o oyendo de la#io' de
;<8
do=a Horten'ia i%$ale' :ala#ra', (e e'tre(e17
!Con ($1ho %$'to !re':ondle!7 Ee honro 1on ello, 'e=ora Horten'ia7
Arre%l2 lo' ri-o' I$e 'alan del 'o(#rerito y 'e la(i2 lo' la#io'7
!&$ena' no1he', a(i%o (o7 &$ena' no1he' y I$e lo ten%a(o' :ronto de
re%re'o7
Aa 0i I$e 'e aleGa#a (eneOndo'e, 1on (elindre' de Go0en1illa7 DO#ale
ala' la ale%ra y '$' 0ieGo' -a:ato' de ta12n tor1ido deGa#an en la arena
hoy$elo' :ro9$ndo'7
A:ena' la o1$lt2 el 1a#o de la 1o'ta, oyFron'e en la :laya %rito'
1la(oro'o' y llanto'7 Ee le0antF y 1orr. allO, en el eCtre(o o:$e'to, $na'
($Gere' lan-a#an e'tridente' 1hillido' 1o(o :la=idera' en 1anto (ort$orio7
S$#(e a $na :e=a y o#'er0F. de'de la aldea 0enan 1orriendo ho(#re' y
($Gere', detrO' de ello' ladra#an lo' 1ane', do' o tre' Ginete' 1orran delante y
e':e'a n$#e de :ol0o 'e al-a#a a '$ :a'o7
!Ha o1$rrido $na de'%ra1ia !:en'F, y #aGF a toda :ri'a ha1ia el
:ro(ontorio7
/l r$(or de la %ente al1an-a#a :o1o a :o1o (ayor inten'idad7 Ante el 'ol
I$e 'e i#a :oniendo, do' o tre' n$#e' ro'ada' de :ri(a0era :er(ane1an
in(20ile' en el 1ielo7 Aa hi%$era de la Se=orita e'ta#a 1$#ierta de hoGa' 0erde'
re1iente'7
Sor:re'i0a(ente (e hallF 1on I$e do=a Horten'ia 1orra ha1ia (, de
re%re'o, de':einada, Gadeante, 1on $no de lo' -a:ato', I$e 'e le ha#a 'alido al
1orrer, en la (ano7 Bena llorando7
!JDio' (oK JDio' (oK777 !eC1la(a#a7 Tro:e-2 y 1a'i 1ae 'o#re (7 Aa
'o't$0e7
!L5or I$F llora'M LN$F o1$rreM !le :re%$ntF ay$dOndole a 1al-ar el
tor1ido -a:ato7
;<)
!Ten%o (iedo777 Ten%o (iedo777
!LDe I$FM
!De la ($erte7
Ha#a olido a la ($erte en el aire y la do(ina#a el terror7 Aa to(F del
#lando #ra-o, :ero el 0ieGo 1$er:o 'e re'i'ta te(#loro'o7
!No I$iero777 no I$iero777 !1la(a#a7
Aa in9eli- te(a a1er1ar'e a $na -ona donde la ($erte ha#a a:are1ido7
/ra :re1i'o e0itar I$e UCaronteR la 0iera y 'e a1ordara de ella777 Co(o todo'
lo' an1iano', e'9or-O#a'e n$e'tra :o#re 'irena :or o1$ltar'e en la hier#a de la
tierra to(ando '$ 0erde 1olor, :or e'1onder'e a la' (irada', en la tierra (i'(a
to(ando '$ 1olor :ard$'1o, de (odo I$e en nin%Tn 1a'o UCaronteR la
di0i'ara7 Con la 1a#e-a en1o%ida entre lo' ho(#ro' %ra'o' y en1or0ado' ha1ia
adelante, te(#la#a 'in 1e'ar7
Arra'tr2'e ha'ta el :ie de $n oli0o y (e tendi2 el (anto re(endado.
!CT#re(e, a(i%o, 1T#re(e y 0e a 0er7
!LTiene' 9roM
!Ten%o 9ro, 1T#re(e7
Aa 1$#r lo (eGor I$e :$de, de (odo I$e I$edara di'i($lada en la tierra
y (e 9$i7
A:roCi(Ondo(e al :ro(ontorio oa ya lo' 1anto' 9Tne#re'7 Ei(ito :a'2
1orriendo7
!LN$F o1$rre, Ei(itoM !%ritF7
!JSe ha aho%adoK JSe ha aho%adoK !(e re':ondi2 'in detener'e7
!LN$iFnM
!5a0li, el hiGo de Ea0randoni7
!L5or I$FM
!Aa 0i$da777
;1<
Aa :ala#ra 'e in(o0ili-2 en el aire, de lo alto '$r%i2 la 9i%$ra :eli%ro'a y
e'#elta de la 0i$da7
Ale%a#a yo a lo' :e=a'1o' donde toda la aldea 'e halla#a re$nida7 Ao'
ho(#re' :er(ane1an 1allado', la' ($Gere', 1on lo' (anto' re1o%ido' a la
e':alda, 'e arran1a#an lo' 1a#ello', lan-ando a%$do' %rito'7 A0ido e
hin1hado, ya1a $n 1$er:o en el %$iGarral7 /l 0ieGo Ea0randoni de :ie ante Fl,
in(20il, lo 1onte(:la#a7 Con la dere1ha 'e a:oya#a en el #a't2n, 1on la
i-I$ierda e(:$=a#a la 1ano'a #ar#a ri-ada7
!JEaldita 'ea', 0i$da !diGo de :ronto $na 0o- a%$da! Dio' te :edirO
1$enta' de e'toK
Qna ($Ger 'e al-2 de $n #rin1o y diri%iFndo'e a lo' ho(#re'.
!LNo ha#rO, :$e', $n ho(#re en la aldea I$e la de%Welle '$Geta en '$'
rodilla' 1o(o a $na o0eGaM J5$ahK JCO9ila de 1o#ardone'K
S e'1$:i2 ha1ia donde 'e halla#an lo' ho(#re', I$e la (ira#an 'in de1ir
:ala#ra7
Kondo(anolio, el 1a9etero, re:li12.
!JNo no' h$(ille', Delikaterina, no no' h$(ille', I$e U:alikario'R hay
en n$e'tra aldea, y ya 0erO'K
No :$de 1ontener(e7
!JN$F 0er%Wen-a, a(i%o'K !le' %ritF!7 L5or I$F I$erFi' 1$l:ar a e'a
($GerM /'ta#a e'1rito7 LNo o' 1ontiene, enton1e', el te(or de Dio'M
5ero nadie 1onte't27
Eanolaka', el :ri(o del aho%ado, in1lin2 el %i%ante'1o 1$er:o, al-2 en
'$' #ra-o' el 1adO0er y e(:rendi2 el 1a(ino a la aldea7
Aa' ($Gere' 1hilla#an, 'e ara=a#an, 'e arran1a#an lo' 1a#ello'7 C$ando
0ieron I$e 'e le' lle0a#a el 1adO0er 'e arroGaron :ara a%arrar'e de Fl7 5ero el
0ieGo Ea0randoni a%itando el #a't2n la' a:art2 y 'e :$'o al 9rente del 1orteGo,
;11
'e%$ido de la' ($Gere' I$e entona#an 9Tne#re' 1an1ione'7 DetrO', 1allado',
0enan lo' ho(#re'7
De'a:are1ieron en la :en$(#ra 1re:$'1$lar7 Oy2'e n$e0a(ente el
a:a1i#le re':irar del (ar7 EirF en torno de (7 Ha#a I$edado 'olo7
UBol0erF a la 1a#a=aR, (e diGe7 UJOtra Gornada, loado 'ea Dio', I$e no'
traGo '$ #$ena :or1i2n de a(ar%$raKR
/ntrF :en'ati0o en el 'endero de re%re'o7 Ad(ira#a a aI$ella' %ente' I$e
'a#an 1o(:enetrar'e tan a:retada(ente, tan 1Olida(ente 1on lo'
:ade1i(iento' h$(ano'. do=a Horten'ia, Zor#a, la 0i$da y el :Olido 5a0li I$e
'e ha#a arroGado 0aliente(ente al (ar :ara a:a%ar '$ dolor7 S Delikaterina
I$e 1la(a#a :orI$e 'e de%ollara a la 0i$da 1o(o a $na o0eGa y Ea0randoni
I$e 'e ne%a#a a la' lO%ri(a' y ha'ta a ha#lar delante de lo' de(O'7 S2lo yo era
i(:otente y ra-ona#le, no her0a en ( la 'an%re, no 'a#a a(ar ni odiar 1on
inten'o a:a'iona(iento7 Toda0a de'ea#a arre%lar la' 1o'a' 1ar%Ondolo todo,
1o#arde(ente, a 1$enta del de'tino7
/n la :en$(#ra ad0ert I$e el to Ana%no'ti e'ta#a 'entado en $na
:iedra7 A:oya#a la #ar#a en el lar%o #a't2n y (ira#a al (ar7 Ao lla(F, no (e
oy27 A1erI$F(e7 C$ando not2 (i :re'en1ia, (ene2 la 1a#e-a7
!J5o#re h$(anidadK !($r($r2!7 JQna G$0ent$d tron1hadaK 5ero el
de'di1hado no :oda 'o:ortar '$ :enaH 'e arroG2 al a%$a y 'e aho%27 Ahora 'e
ha 'al0ado7
!LSal0adoM
!Sal0ado, hiGo, '7 LN$F :oda e':erar de la 0idaM Si 'e 1a'a#a 1on la
0i$da, :ronto 'e h$#iera 0i'to enredado en 1ontin$a' ri=a' y 1ado, I$i-O', en
la de'honra7 5orI$e la de'0er%on-ada e' 1o(o $na ye%Wita, en 1$anto 0e a $n
ho(#re, relin1ha7 S 'i no 'e 1a'a#a 1on ella, '$ 0ida 'e h$#iera 1on0ertido en
$n tor(ento, :$e' nadie le I$ita#a de la 1a#e-a I$e ha#a :erdido $na
;1;
in(en'a di1ha7 5or delante, el a#i'(o, el :re1i:i1io :or detrO'7
!No di%a' e'o, to Ana%no'ti, de'ani(ara' al (O' :intado7
!JBa(o', no ten%a' (iedoK Nadie no' oye7 S 'i oyeran, LI$iFn lo
1reeraM Eira, Lh$#o n$n1a al%$ien (O' a9ort$nado I$e yoM Tena 1a(:o',
0i=edo', oli0are' y $na 1a'a de do' :i'o'H era ho(#re ri1o y nota#le de la
aldea7 Ee to12 en '$erte $na ($Ger #$ena y d21il I$e no (e dio (O' I$e hiGo'
0arone'7 Va(O' la he 0i'to 1on lo' oGo' en alto :ara (irar(e a la 1ara, y (i'
hiGo' 'e hi1ieron todo' ($y #$eno' :adre' de 9a(ilia7 No (e I$eGo7 Ha'ta
nieto' t$0e7 LN$F (O' :odra de'earM /1hF ra1e' :ro9$nda'7 5$e', 'in
e(#ar%o, hiGo (o, 'i h$#iera de 1o(en-ar de n$e0o, (e atara $na :iedra al
1$ello, 1o(o 5a0li, y (e arroGara al (ar7 Aa 0ida e' 1r$el, 1ierta(ente, a$n
:ara lo' (O' a9ort$nado' e' 1r$el, J(aldita 'eaK
!L5ero I$F te 9alta, to Ana%no'tiM LDe I$F te I$eGa'M
!JSi te di%o I$e no (e 9alta nadaK J5ero anda tT y e'1$dri=a el 1ora-2n
del ho(#reK
Call2 $n (o(ento, (irando al (ar I$e 1o(en-a#a a o'1$re1er'e7
!JHa' he1ho #ien, 5a0liK !%rit2 a%itando el #a't2n!7 DeGa I$e la' ($Gere'
1hillenH 'on ($Gere', no tienen 'e'o7 TT e'tO' 'al0adoH #ien lo 'a#e t$ :adre, y
:or e'o no di1e nada7
/1h2 $na (irada 1ir1$lar al 1ielo, a la' (onta=a' I$e 'e e'9$(a#an :o1o
a :o1o7
!/'tO 1ayendo la no1he !diGo!, 0ol0O(ono'7
Se det$0o de :ronto, 1o(o 'i la(entara la' :ala#ra' :ron$n1iada', 1o(o
'i 1reyera ha#er re0elado al%Tn 'e1reto y I$i'iera retra1tar'e7
A:oy2 la (ano de'1arnada en (i ho(#ro7
!/re' Go0en !(e diGo 'onriente!, no :re'te' aten1i2n a lo I$e di%an lo'
0ieGo'7 Si la %ente e'1$1hara a lo' 0ieGo' :ronto 'e a1a#ara el ($ndo7 LN$e
;1?
:a'a $na 0i$da :or t$ 1a(inoM 5$e' hiGo, J'$'K, Ja ellaK CO'ate, ten ($1ho'
hiGo', 'in 0a1ilar7 JAo' 9a'tidio' han 'ido 1reado' :ara lo' G20ene' ani(o'o'K
Ale%$F a (i :laya, en1end 9$e%o y :re:arF el tF de la tarde7 Ee 'enta
1an'ado, 1on ($1ho a:etitoH 1o(, :$e', %lotona(ente, entre%Ondo(e :or
entero a e'a 0ol$:t$o'idad ani(al7
De re:ente a'o(2 Ei(ito :or el 0entan$1o la 1hata 1a#e1ita, (e 0io
1o(iendo en 1$1lilla' 1er1a del 9$e%o y 'onri2 (ali1io'o7
!LN$F #$'1a', Ei(itoM
!5atr2n, 0en%o a traerte e'to :or en1ar%o de la 0i$da777 Qn 1e'to de
naranGa'7 Di1e I$e 'on la' Tlti(a' de '$ h$erto7
!L5or en1ar%o de la 0i$daM !diGe yo 1ohi#ido!7 LS :or I$F (e lo en0aM
!5or la' #$ena' :ala#ra' I$e le diGi'te a la %ente de la aldea e'ta tarde,
diGo ella7
!LN$F #$ena' :ala#ra'M
!So no 'F7 Te re:ito lo I$e ella (e ha di1ho, nada (O'7
Bol12 el 1e'to 'o#re la 1a(a7 Toda la #arra1a I$ed2 :er9$(ada7
!Dile I$e le a%rade-1o el o#'eI$io JS I$e 'e 1$ideK N$e e'tF alerta, I$e
no a:are-1a :or la aldea, Lentiende'M N$e 'e I$ede en '$ 1a'a $no' da', ha'ta
I$e 'e haya ol0idado lo o1$rrido7 LEe ha' 1o(:rendido, Ei(itoM
!LNada (O', :atr2nM
!Nada (O'7 Bete, ahora7
Ei(ito %$i=2 $n oGo7
!LNada (O'M777
!JEOr1hateK
Se 9$e7 EondF $na naranGa, G$%o'a, d$l1e 1o(o (iel7 Ee tend y I$edF
dor(ido, y toda la no1he (e 0i :a'eando entre naranGo'H 'o:la#a 1Olido el
0iento, el :e1ho de'n$do 'e (e en'an1ha#a %o-o'a(enteH en la oreGa lle0a#a
;16
1ol%ada $na ra(illa de al#aha1a7 /ra yo $n Go0en 1a(:e'ino de 0einte a=o',
i#a y 0ena :or el h$erto de naranGo' y e':era#a 'il#ando '$a0e(ente7 N$F era
lo I$e e':era#a, no lo 'FH :ero 'enta el 1ora-2n a :$nto de e'tallar :or la
ale%ra I$e lo llena#a7 Ee a9ila#a lo' #i%ote' y e'1$1ha#a d$rante la no1he
entera 12(o '$':ira#a el (ar lo (i'(o I$e $na ($Ger7
;1
XV
So:la#a e'e da 9$erte 0iento del S$r, ardoro'o, 0enido :or 'o#re lo' (are'
de'de lo' arenale' de Z9ri1a7 /n el aire re(olinea#an n$#e' de arena 9ina I$e
'e entra#a en la %ar%anta y en lo' :$l(one'7 3e1hina#an lo' diente', ardan lo'
oGo', 'e ha1a ne1e'ario 1la$'$rar 1on todo 1$idado :$erta' y 0entana' :ara
1o(er $n tro-o de :an I$e no e't$0iera e':ol0oreado de arena7
/l tie(:o e'ta#a :e'ado7 A ( ta(#iFn (e o:ri(a, d$rante e'a'
Gornada' den'a' en I$e la 'a0ia '$#e de la tierra, el (ale'tar :ri(a0eral7 Qna
laCit$d, $na 1on%oGa en el :e1ho, $n hor(i%$eo :or todo el 1$er:o, $n de'eo !
Lde'eo o re1$erdoM! de al%$na 'en1illa y honda di1ha7
A'1end :or el 'endero %$iGarro'o de la (onta=a7 Se (e ha#a o1$rrido
re:entina(ente lle%ar(e ha'ta la' r$ina' de la (inT'1$la 1i$dad ar1ai1a,
'$r%ida del '$elo I$e la o1$lt2 tre' o 1$atro (il a=o', y I$e ahora 0ol0a a
1alentar'e al #ien a(ado 'ol de Creta7 N$i-O', de1a(e, $na (ar1ha de
al%$na' hora' (e ali0ie el de1ai(iento en I$e (e tena la na1iente :ri(a0era7
5iedra' %ri'e' y de'n$da', l$(ino'a de'n$de-, (onta=a O':era y de'ierta,
tal 1o(o (e %$'ta7 Qna le1h$-a, 1e%ada :or el eC1e'o de l$-, 'e ha#a :o'ado
en $na ro1a, a(arillo' lo' redondo' oGo', 'ed$1tora, llena de (i'terio7 So
a0an-a#a 1on li0iano :a'oH :ero ella, toda odo, 'e a'$'t2 y e1h2 a 0olar 'in
r$ido :or entre la' :iedra', de'a:are1iendo7
/l aire ola a to(illo7 Aa' :ri(era' 9lore' a(arilla' y tierna' de la a$la%a
;1D
a#ran'e ya entre e':ino'7
C$ando lle%$F a la' r$ina' de la :eI$e=a 0illa, I$edF 'o#re1o%ido7 De#a
de 'er (edioda, lo' rayo' del 'ol 1aan a :lo(o e in$nda#an lo' e'1o(#ro'7
/n la' 0ieGa' 1i$dade' en r$ina, e' hora :eli%ro'a7 Aa at(2'9era e'tO llena de
%rito' y de e':rit$'7 N$e 1r$Ga $na ra(a, I$e $na la%artiGa 'e de'li1e rO:ida,
I$e :a'e $na n$#e :roye1tando 'o(#ra, y el :Oni1o 'e :o'e'iona de 0$e'tro
Oni(o7 Cada :$l%ada de tierra I$e hallOi' e' $na t$(#a y lo' ($erto' %i(en7
5o1o a :o1o 'e ha#itTa el oGo a la de'l$(#rante l$-7 Ahora i#a
di'tin%$iendo entre lo' (ontone' de :iedra', la a11i2n de la (ano del ho(#re.
do' a(:lia' 1alle' enlo'ada' 1on :$lida' :iedra'H a dere1ha e i-I$ierda de
ella', $na' 1alleGa' e'tre1ha', tort$o'a'7 /n (edio, la :la-a 1ir1$lar, el Z%ora,
y :$e'to a '$ lado, 1on 1onde'1enden1ia ($y de(o1rOti1a, el :ala1io del 3ey,
1on '$' 1ol$(na' do#le', an1ha' e'1alera' de :iedra y n$(ero'a'
de:enden1ia'7
/n el 1ora-2n de la 1i$dad, donde la' lo'a' a:are1an %a'tada' :or el :a'o
de lo' ho(#re', de#a le0antar'e el 'ant$arioH la 4ran Dio'a reina#a all,
de'#ordante' lo' :e1ho' 'e:arado', arrollada' $na' 'er:iente' en '$' #ra-o'7
5or todo' lado', (inT'1$la' tiende1illa' y tallere'. la%are' de a1eite, herrera',
1ar:intera', tienda' de al9arero'7 Qn hor(i%$ero hO#il(ente 1on'tr$ido, #ien
a#ri%ado, :er9e1ta(ente di':$e'to y :ro0i'to, del I$e la' hor(i%a' h$#ieran
de'a:are1ido (ile' de a=o' atrO'7 /n $no de lo' tallere', al%Tn arte'ano
e'1$l:a $n On9ora en $na :iedra 0eteada 1$ando lo 'or:rendi2 la ($erte. el
1in1el ha#a'ele 1ado de la' (ano' al arti'ta y all e'ta#a, (ile' de a=o'
de':$F', G$nto a la o#ra in1on1l$'a7
Aa' eterna' :re%$nta', inTtile', tonta'. L:or I$FM, L:ara I$FM, 0$el0en
$na 0e- (O' a en0enenar el 1ora-2n7 /'a On9ora ina1a#ada, 1ontra la 1$al 'e
ha#a I$e#rado el 0$elo G$#ilo'o y 9ir(e de la in':ira1i2n del arti'ta, o'
;1*
e(#e#e el al(a de a(ar%$ra7
De re:ente, $n :a'tor1illo #ron1eado :or el 'ol, de ne%ra' rodilla', atado
a la 1a#e-a el :a=$elo de li'ta' 1oloreada' I$e le en0ol0a lo' ri-ado' 1a#ello',
a:are1i2 '$#ido a $na :iedra G$nto al :ala1io real derri#ado7
!J/h, a(i%oK !(e %rit27
So :re9era e'tar 'olo, :or lo 1$al hi1e 1o(o I$e no lo oa7 5ero el
:a'tor1illo 'e ri2 #$rlona(ente.
!J/h, no 'i($le' I$e e'tO' 'ordoK J/h, a(i%oK LTiene' 1i%arrillo'M Da(e
$noH en e'te de'ierto (e a#$rro ($1ho7
Car%2 la' Tlti(a' :ala#ra' 1on tal tri'te-a I$e (e dio lO'ti(a7
So no tena 1i%arrillo', I$i'e darle dinero7 5ero 'e di'%$'t27
!JAl de(onio el dineroK !eC1la(2!7 LN$F ha%o 1on FlM Ao I$e (e :a'a
e' I$e (e a#$rro Jda(e $n 1i%arrilloK
!JNo ten%o !le diGe a:enado!, no ten%oK
!JNo tiene'K !%rit2 eCa':erado, %ol:eando 0iolenta(ente el '$elo 1on el
1ayado!7 LN$F lle0a', enton1e', en e'o' #ol'illo' tan hin1hado'M
!Qn li#ro, $n :a=$elo, :a:el, $n lO:i-, $n 1orta:l$(a', !1onte'tF
eCtrayendo $no a $no tale' o#Geto' del #ol'illo!7 LN$iere' I$e te dF el
1orta:l$(a'M
!5o'eo $no7 Ten%o de todo. :an, I$e'o, a1eit$na', $n 1$1hillo, $na le-na,
1$ero :ara ha1er #ota', $na 1anti(:lora de a%$a, de todo, de todo7 Ao I$e (e
9altan 'on 1i%arrillo' Jy e' 1o(o 'i 1are1iera de todoK LS I$F anda' #$'1ando,
tT, en la' r$ina'M
!Conte(:lo la' anti%Wedade'7
!L S I$F %ana' 1on e'oM
!JNadaK
!So ta(:o1o7 P'o' han ($erto, no'otro' 0i0i(o'7 J/a, 0eteK JN$e Dio'
;18
te a1o(:a=eK
DiGFra'e I$e el e':rit$ del l$%ar (e eC:$l'a#a de all7
!Ee 0oy !diGe o#ediente(ente7
Bol0 1on :a'o rO:ido al 'endero, :re'a de le0e an'iedad7
Qn (o(ento de':$F' (irF ha1ia el :a'tor1illo a#$rrido y lo 0i de :ie en
la :iedra7 Ao' 1a#ello' ri-ado' 'e le e'1a:a#an del :a=$elo ne%ro y 9lota#an
a%itado' :or el 0iento del '$r7 De la 1a#e-a a lo' :ie' le da#a :lena(ente la
l$-. 'e(eGa#a $na e'tat$a en #ron1e de e9e#oH ahora ha#a 1r$-ado el 1ayado
en la e':alda y 'il#a#a7
&$'I$F otro 1a(ino y 1o(en1F a #aGar ha1ia la 1o'ta7
De tanto en tanto en0ol0an(e 1Olido' 'o:lo' aro(ado' :or lo' h$erto'
1er1ano'7 Aa tierra e'ta#a e(#al'a(ada, el (ar riente, el 1ielo a-$l, #rillante
1o(o a1ero7
/l in0ierno no' en1o%e el 1$er:o y el al(aH ahora lle%a el 1alor I$e no'
dilata el :e1ho7 Eientra' a0an-a#a, o de re:ente ron1o' %ra-nido' en lo alto7
Al1F la 1a#e-a y 0i el e't$:endo e':e1tO1$lo I$e de'de la in9an1ia (e ha
a'o(#rado 'ie(:re. la' %r$lla', 0olando 1o(o $na 9lota aFrea en orden de
1o(#ate, 0ol0an de la' re%ione' 1Olida' trayendo 1on'i%o, 'e%Tn lo a9ir(a la
leyenda, a la' %olondrina', a(:arada' en '$' ala' y en lo' h$e1o' :ro9$ndo'
de '$' 1$er:o'7
/l rit(o in9ali#le del a=o, la r$eda rodante del ($ndo, la' 1$atro 9a'e' de
la tierra I$e $na tra' otra 'e eC:onen a lo' rayo' del 'ol, la 0ida I$e 'e 0a, todo
ello '$'tenta#a de n$e0o (i 1a0ilar o:re'i0o7 De n$e0o re:er1$ta en (i al(a,
1on el %rito de la' %r$lla', la terri#le ad0erten1ia de I$e e'ta 0ida e' Tni1a,
:ara todo' lo' ho(#re', I$e no eCi'te otra 0ida, I$e todo 1$anto :$ede
%o-ar'e, '2lo aI$ 'e ha de %o-ar7 No 0ol0ere(o' a tener en lo eterno de lo'
tie(:o' otra :ro#a#ilidad 1o(o F'ta7
;1)
/l e':rit$ 1a:a- de e'1$1har la ad0erten1ia i(:la1a#le !y a la 0e- tan
:iado'a! 'e de1ide enFr%i1a(ente a 0en1er la' (e-I$indade' y 9laI$e-a'
:ro:ia', a tri$n9ar de la :ere-a, de la' %rande' e':eran-a' en%a=o'a', y a
:render'e 1on diente' y $=a' a 1ada 'e%$ndo I$e :a'a y 'e 0a :ara no 0ol0er7
N$(ero'o' eGe(:lo' a1$den a la (e(oria, 0ei' 1on (eridiana 1laridad I$e
'2lo 'oi' $n ho(#re :erdido, I$e 0$e'tra 0ida 'e 1on'$(e en (inT'1$la'
'ati'9a11ione' y en a9li11ione' (ni(a', a%otada en la h$e1a 0anidad de la'
:ala#ra'7 JN$F 0er%Wen-aK JN$F i%no(iniaK, eC1la(Oi' (ordiFndoo' lo'
la#io'7
5a'aron la' %r$lla' ra'%ando el 1ieloH ya han de'a:are1ido ha1ia el norteH
'in e(#ar%o, 'i%$en %ra-nando '$' 0o1e' ron1a' y 0$elan 'in de'1an'o de'de
$na de (i' 'iene' a la otra7
Ale%$F al (ar7 Ca(ina#a ($y G$nto al a%$a a :a'o rO:ido7 JC$On
an%$'tio'o e' 1a(inar $no 'olo :or la orilla del (arK Cada ola, 1ada :OGaro del
1ielo o' lla(an :ara re1ordaro' 0$e'tro de#er7 C$ando 0ai' a1o(:a=ado',
riendo y 1harlando, no o' lo I$e di1en ola' y :OGaro'7 5$ede 'er, ta(#iFn, I$e
no di%an nada7 O' (iran (ientra' :a'Oi' en0$elto' en 0ana' 1hO1hara', y
1allan7
Ee tend en la arena 'e1a, 1errF lo' oGo'7 LN$F e' el al(a, :en'F, y I$F
0n1$lo o1$lto hay entre ella y el (ar, la' n$#e', lo' :er9$(e'M Co(o 'i el
al(a 'e 1on0irtiera de re:ente en (ar, n$#e y :er9$(e777
Al rato (e le0antF y rean$dF la (ar1ha de1idido7 LDe1idido a I$FM Ao
i%nora#a7 Qna 0o- (e 'or:rendi2 detrO' de (.
!LA d2nde 0a', %$iado :or Dio', a(itoM LAl (ona'terioM
Bol0 la 1a#e-a7 Qn an1iano ro#$'to, re1hon1ho, 'in #a't2n, 1on el
:a=$elo an$dado en torno de lo' #lan1o' 1a#ello', a%ita#a la (ano, a %$i'a de
'al$do, 'onriente7 Se%$ale $na 0ieGa y detrO' de ella la hiGa de a(#o', $na
;;<
(orenita de oGo' #ra0o', I$e lle0a#a 1$#ierta la 1a#e-a 1on #lan1a (antilla7
!LAl (ona'terioM !:re%$nt2 n$e0a(ente el 0ieGo7
S al in'tante (e di 1$enta de I$e lo I$e tena de1idido 'in 'a#erlo era
:re1i'a(ente en1a(inar(e ha1ia allO7 Ee'e' ha1a I$e de'ea#a 0i'itar el
1on0ento de (onGa', :eI$e=ito, edi9i1ado G$nto al (arH :ero n$n1a (e re'ol0
a 1$(:lir tal :ro:2'ito7 Ahora, (i 1$er:o, 'in inter0en1i2n de la 1on1ien1ia,
ha#a de1idido 1$(:lirlo7
!S !re':ond!, 0oy al (ona'terio a e'1$1har la' letana' de la Bir%en7
!JA' /lla te ten%a en '$ 'anta %ra1iaK
A:$r2 el :a'o :ara G$ntar'e 1on(i%o7
!L/re' tT de la Co(:a=a, I$e di1en, del 1ar#2nM
!So 'oy7
!J5$e' I$e la Sant'i(a Bir%en te 1on1eda %ran :ro0e1hoK Sie(#ra' el
#ien en la aldea, da' de 1o(er a ($1ha' 9a(ilia' :o#re'7 J&endito 'ea'K
S, al 1a#o de $n in'tante, el (ali1io'o an1iano I$e no de#a de i%norar la
:F'i(a (ar1ha de lo' ne%o1io', a%re%2 e'ta' :ala#ra' 1on'oladora'.
!S a$nI$e no 'aI$e' :ro0e1ho al%$no, hiGo, no te a9liGa'7 N$e 'aldrO'
%anando. t$ al(a 0olarO dere1hito al 5ara'o777
!5re1i'a(ente a e'o a':iro, a#$elo7
!So 1are-1o de (ayor in'tr$11i2n, :ero $na 0e- o en la i%le'ia al%o I$e
diGo Cri'to7 Se (e ha I$edado %ra#ado en la 1a#e-a y no lo ol0ido. UBendeR,
diGo el Sal0ador, U0ende 1$anto :o'ea' :ara adI$irir la 4ran 5erla7R LS I$F e'
e'a 4ran 5erlaM Aa 'al0a1i2n del al(a, hiGo7 /n 1$anto a ti, (i a(o, #ien
en1a(inado e'tO' ha1ia la adI$i'i1i2n de la 4ran 5erla7
JAa 4ran 5erlaK JC$Onta' 0e1e' ha#rO #rillado en lo nti(o de (i 'er, en
(edio de la' tinie#la', 'e(eGante a $na %r$e'a lO%ri(aK
Se%$i(o' andando, lo' do' ho(#re' delante, la' ($Gere' detrO', 1on la'
;;1
(ano' 1r$-ada'7 De 1$ando en 1$ando e(ita(o' al%$na o#'er0a1i2n. L'e
'o'tendran a lo' e(#ate' del 0iento la' 9lore' de lo' oli0o'M LA1a#ara :or
llo0er a tie(:o :ara I$e %er(inara el tri%oM A:arente(ente, a(#o' 'enta(o'
a:etito, :$e' la 1on0er'a1i2n 1ay2 'o#re lo' ali(ento' y no no' a:arta(o' ya
del te(a7
!LS I$F :lato :re9iere', a#$eloM
!Todo', todo', hiGo (o7 4ran :e1ado e' de1ir. e'to e' #$eno, e'to, no7
!L5or I$FM LA1a'o no :ode(o' e'1o%er entre $na' 1o'a' y otra'M
!5or 1ierto I$e no, no :ode(o'7
!L5or I$FM
!5orI$e hay %ente I$e en e'e (i'(o (o(ento :ade1e ha(#re7
CallF, a0er%on-ado7 N$n1a (i 1ora-2n ha#a al1an-ado tal alt$ra de
no#le-a y de 1o(:a'i2n7
Aa 1a(:anita del 1on0ento 'on2 ale%re, G$%$etona, 1o(o ri'a de ($Ger7
/l 0ieGo 'e :er'i%n27
!JN$e la Sant'i(a De%ollada no' 'o1orraK !($r($r2!7 Qna 1$1hillada
le 'e11ion2 el 1$ello y le (ana 'an%re7 /n tie(:o' de lo' 1or'ario'777
S el 0ieGo 9$e teGiendo la hi'toria de lo' :ade1i(iento' de la Bir%en,
1o(o 'i 'e tratara de lo' de $na ($Ger de 1arne y h$e'o, de $na Go0en
re9$%iada, 01ti(a de la' :er'e1$1ione' de lo' in9iele', I$iene' la ha#ran
a:$=alado y ella, llorando, h$#iera lle%ado aI$ de'de Oriente, 1on '$ hiGo7
!Qna 0e- 1ada a=o la lla%a (ana 0erdadera 'an%re !:ro'i%$i2 el 0ieGo!7
3e1$erdo I$e en 1ierta o1a'i2n, el da de la Bir%en, en tie(:o' en I$e yo no
tena #i%ote' toda0a, 0ini(o' de todo' lo' :$e#lo' a :o'trarno' ante la
Sant'i(a7 /ra el I$in1e de a%o'to7 No'otro', lo' ho(#re', no' ha#a(o'
a1o'tado en el :atio del (ona'terio :ara :a'ar la no1heH la' ($Gere' en
ha#ita1ione' interiore'7 5$e' o1$rri2 I$e d$rante el '$e=o o $n %rito de la
;;;
Bir%en7 Ee le0antF al in'tante y 1orr ha'ta el i1onoH :T'ele la (ano en el
1$ello y, LI$F 0eoM Ao' dedo' e'ta#an e(:a:ado' en 'an%re777
/l 0ieGo 'e :er'i%n2, l$e%o diri%iFndo'e a la' I$e 0enan detrO' de
no'otro'.
!JBa(o', ($Gere', Oni(o !le' %rit2!, Oni(o I$e ya lle%a(o'K
&aG2 la 0o-.
!/n aI$el enton1e' no e'ta#a 1a'ado7 Ee e1hF de #r$1e', :o'trOndo(e
ante N$e'tra Se=ora, de1idido a deGar el ($ndo de a:arien1ia' y (entira' y a
ha1er(e (onGe777
3iFndo'e interr$(:i2 el relato7
!L5or I$F re', a#$eloM
!LTe :are1e I$e no hay (oti0o de ri'a, hiGoM Ha' de 'a#er I$e e'e
(i'('i(o da, d$rante lo' 9e'teGo' de la 1ele#ra1i2n, el dia#lo en 9i%$ra de
($Ger 0ino a :lantar'e 9rente a (7 J/ra ellaK
S (e indi12, 'in 0ol0er la 1a#e-a, diri%iendo el :$l%ar ha1ia atrO' :or
en1i(a del ho(#ro, a la 0ieGa I$e no' 'e%$a 1allada7
!No la (ire' ahora !diGo!, I$e I$ita el hi:o de 9ea7 /n aI$el tie(:o e'ta
al1a1ho9a 'e (enea#a 1o(o $n :e-7 UAa her(o'a de la' lar%a' :e'ta=a'R la
lla(a#an Jy a 9e I$e no le 'enta#a (al el (ote a la #andidaK Ahora Jay, :o#re'
de no'otro'K LN$F 'e hi1ieron la' :e'ta=a'M J/l dia#lo la' :el2, I$e anda toda
de':l$(adaK
/n e'e (o(ento, detrO' de no'otro' la 0ieGa %r$=2 'orda(ente 1o(o
:erro ari'1o I$e la 1adena '$Geta7 5ero no diGo $na :ala#ra7
!J/a, ah e'tO el (ona'terioK !diGo tendiendo el #ra-o7
A orilla' del (ar, a1$=ado entre do' %rande' :e=a', el (ona'terio,
:eI$e=ito, rel$(#ra#a en '$ #lan1$ra7 /n el 1entro, la 1T:$la de la 1a:illa,
re1iente(ente en1alada, :eI$e=a y redonda 1o(o :e1ho de ($GerH en torno de
;;?
la 1a:illa, 1in1o o 'ei' 1elda' de :$erta' a-$le'H en el :atio, tre' alto' 1i:re'e',
y, a lo lar%o del 1er1ado de 1la$'$ra, %rande' hi%$era' en 9lor7
A:$ra(o' el :a'o7 Eelodio'a' 'al(odia' lle%a#an de'de la' a#ierta'
0entana' del 'ant$arioH el aire 'alino 'e aro(ati-2 de #enG$7 Aa :$erta
:rin1i:al, de ar1o de (edio :$nto, a#ierta de :ar en :ar, da#a al :atio ($y
li(:io, :er9$(ado, 1$#ierto el '$elo :or $na 1a:a de 1anto' rodado' ne%ro' y
#lan1o'7 A dere1ha e i-I$ierda, 1ontra la' :arede', lar%a hilera de (a1eta' de
ro(ero, (eGorana y al#aha1a7
JN$F 'erenidadK JN$F d$l-$raK 5ona'e ya el 'ol, :intando de ro'a la'
#lanI$eada' :arede'7 Aa 1a:illita, ti#ia, :o1o il$(inada, ola a 1era7 Ho(#re'
y ($Gere' (o0an'e entre el h$(o del in1ien'o, y 1in1o o 'ei' reli%io'a',
1e=ida' en lo' ne%ro' hO#ito', entona#an 1on d$l1e' 0o1e' a%$da' el USe=or
O(ni:otenteR7 A 1ada rato 'e arrodilla#an y 'e oa el ro1e de '$' 0e'tid$ra'
1o(o $n latir de ala'7
Ha1a ($1ho' a=o' I$e no e'1$1ha#a la' letana' de la Bir%en7 /n la
F:o1a re#elde de la G$0ent$d, :a'a#a de'de=o'o e irritado ante la' i%le'ia'7
Con el andar del tie(:o (e a:a1i%WF y a'i'ta a 0e1e' a la' 'ole(ne'
1ele#ra1ione' de Na0idad, B':era', 5a'1$a de 3e'$rre11i2n, y (e re%o1iGa#a
el rena1er de (i al(a de ni=o7 /l 9er0or ('ti1o de anta=o ha#a de1ado
ho%a=o en %o1e e'tFti1o7 Ao' 'al0aGe' 1reen I$e 1$ando $n in'tr$(ento
($'i1al deGa de 'er0ir en lo' rito' reli%io'o', :ierde '$ 9$er-a di0ina, :ero 'e le
:$eden arran1ar enton1e' ar(onio'o' 'one'7 De i%$al (odo, la reli%i2n
ha#a'e de%radado en (, :ara 1on0ertir'e en arte7
Ee I$edF en $n rin12n, a:oyado en $na 'illa de 1oro I$e la' (ano' de
lo' 9iele' deGaron li'a 1o(o (ar9il7 /'1$1ha#a, 'ed$1ido, de'de la'
:ro9$ndidade' del tie(:o, la' (elo:ea' #i-antina'. UJSal0e, Ci(a ina11e'i#le
:ara el :en'a(iento h$(anoK JSal0e, Ci(a in0i'i#le ha'ta :ara la' (irada' de
;;6
lo' On%ele'K777 JSal0e, /':o'a 'in /':o'o, oh, 3o'a ('ti1aK777
S la' (onGa' de n$e0o :ro'ternada' to1a#an el '$elo 1on la 9rente,
(ientra' lo' hO#ito' 1r$Gan 1on r$(or de ala'7
Ao' (in$to' :a'a#an 1$al On%ele' :er9$(ado' de #enG$ I$e lle0aran
lirio' 1errado' y 1antaran loa' a Eara7 /l 'ol 'e :$'oH el 1re:T'1$lo 1ay2 1on
#land$ra de :l$(2n, te=ido de a-$l7 No re1$erdo 12(o no' 0i(o' de :ronto
en el :atio, donde I$edF a 'ola' 1on la an1iana Eadre S$:eriora y do' (onGa'
G20ene', al :ie del 1i:rF' (O' alto7 Qna no0i1ia 0ino a traer(e la o9renda de la
1$1harada de d$l1e, a%$a 9re'1a y 1a9F, l$e%o de lo 1$al la a:a1i#le 1harla
1ontin$27 Ha#la(o' de lo' (ila%ro' de la Bir%en, de la (ina de li%nito, de la'
%allina' I$e en e'e 1o(ien-o de :ri(a0era 0ol0an a :oner, de la her(ana
/$doCia en9er(a de hi'teri'(o, I$e 1aa de %ol:e en la' lo'a' de la 1a:illa,
da#a #ote' de :e- 9$era del a%$a, 'e le llena#a de e':$(a la #o1a, y
#la'9e(a#a de'%arrOndo'e lo' hO#ito'7
!Tiene treinta y 1in1o a=o' !a%re%2 '$':irando la S$:eriora!7 J/dad
(aldita, hora' :eno'a'K JN$e le 1on1eda '$ %ra1ia N$e'tra Se=ora De%ollada,
y 1$rarOK Dentro de die- o I$in1e a=o' re1o#rarO la 'al$d7
!JDie- o I$in1e a=o'K777 !($r($rF e':antado7
Aa S$:eriora (e ataG2, 'e0era.
!LN$F 'on die- o I$in1e a=o' ante la eternidadM
No 1onte'tF7 So 'a#a I$e la eternidad e' 1ada $no de lo' (in$to' I$e
:a'an7 &e'Fle la (ano a la S$:eriora, (ano #lan1a y llena, I$e ola a in1ien'o,
y l$e%o (e retirF7
/ra no1he 1errada7 Do' o tre' 1$er0o' re%re'a#an de :ri'a a '$' nido'H la'
le1h$-a' 'alan de entre lo' tron1o' h$e1o' :ara 1o(erH lo' 1ara1ole', la'
or$%a', lo' %$'ano', lo' ($'%a=o', 'alan de la' 1$e0a' :ara I$e 'e lo'
1o(ieran la' le1h$-a'7 Aa (i'terio'a 'er:iente I$e 'e ($erde la 1ola
;;
en1err2(e en '$ 1r1$lo. la tierra da a l$- y de0ora a '$' hiGo', e1ha otro' al
($ndo y lo' de0ora ta(#iFn7
EirF en torno de (H la o'1$ridad era 1o(:leta7 Ao' aldeano' re-a%ado'
ya 'e ha#an (ar1hado a '$ 0e-H la 'oledad reina#a, nadie (e 0ea7 Ee
de'1al1F, h$nd lo' :ie' en la' a%$a' del (ar, (e e1hF a rodar :or la arena7
Senta la ne1e'idad de to1ar 1on el 1$er:o de'n$do la' :iedra', el a%$a, el aire7
Aa :ala#ra UeternidadR I$e diGo la S$:eriora (e eCa':era#a, la 'enta 'o#re (
1o(o el la-o I$e 1a:t$ra en :lena 1arrera a lo' :otro' ind2(ito', y da#a 'alto'
:ara li#rar(e de Fl7 An'ia#a to1ar de':oGado de ro:a', :e1ho 1ontra :e1ho, a
la tierra y al (ar, an'ia#a a'e%$rar(e de I$e e'a' 1o'a' e9(era' y #ien
a(ada' eCi'tan en la realidad7
UJTT, tT 'olaR, eC1la(F en (i 9$ero interno, UtT 'ola eCi'te', oh, TierraK
S yo 'oy t$ hiGo re1iFn na1idoH (a(o a t$' :e1ho' y no I$iero de':render(e
de ello'7 No (e 1on1ede' (O' I$e $n (in$to de 0ida, :ero el (in$to 'e
1on0ierte en :e1ho y yo (a(o7R
Corri2 :or (i 1$er:o $n e'1alo9ro7 Co(o 'i h$#iera e'tado a :$nto de
:re1i:itar(e en el a#i'(o de e'a :ala#ra antro:29a%a, UeternidadR7 3e1ordF
1on I$F a9On en otro tie(:o !L1$OndoM J/l a=o :a'ado, no (O' allOK! (e he
in1linado ardiente(ente ha1ia ella 1on lo' oGo' 1errado' y lo' #ra-o' a#ierto',
de'eando arroGar(e en '$' 9a$1e'7
C$ando 1$r'a#a la :ri(era 1la'e de la e'1$ela 1o($nal, tena(o' $na
le1t$ra en la 'e%$nda :arte del a#e1F I$e 1on'i'ta en $n 1$ento #re0e. $n
ni=ito 'e ha#a 1ado en $n :o-oH all 'e hall2 en $na e':lFndida 1i$dad 1on
Gardine' 9lore1ido', la%o' de (iel, (onta=a' de arro- 1on le1he, e in9inidad de
($lti1olore' G$%$ete'7 A (edida I$e a0an-a#a en el deletreo, i#a entrando
(O' leGo' en la 1i$dad (a%n9i1a7 Ahora #ien, $na tarde, al re%re'ar de la
e'1$ela, entrF 1orriendo en (i 1a'a, (e diri% 'in 0a1ilar ha1ia el #ro1al del
;;D
:o-o I$e ha#a en el :atio, #aGo el e(:arrado, y (irF al$1inado la '$:er9i1ie
li'a y ne%ra del a%$a7 5ronto i(a%inF I$e tena a la 0i'ta la 1i$dad
(ara0illo'a, 1on '$' 1a'a' y '$' 1alle', 1on ni=o' y $n :arral 1ar%ado de
ra1i(o'7 No re'i't a la tenta1i2n. in1linF la 1a#e-a, tend ha1ia adelante lo'
#ra-o' ha1iendo 9$er-a 1on lo' :ie' en el '$elo :ara to(ar i(:$l'o y
arroGar(e en el :o-o7 5or '$erte, (i (adre (e 0io en e'e (o(entoH a1$di2
1orriendo y %ritando, y lle%2 a:ena' a tie(:o :ara a'ir(e de la 1int$ra777
De ni=o, e't$0e a :$nto de 1aer en el :o-o7 Sa 1re1ido, e't$0e a :$nto de
1aer en la :ala#ra UeternidadR, y ta(#iFn en no :o1a' :ala#ra' di'tinta'.
Ua(orR, Ue':eran-aR, U:atriaR, UDio'R7 Sal0ada 1ada $na de ella', :en'a#a
ha#er(e li#rado de $n :eli%ro y ha#er dado $n :a'o ha1ia adelante7 No era a'7
S2lo 1a(#ia#a de :ala#ra, y a e'o lo lla(a#a yo li#era1i2n7 Ahora, he(e,
de'de ha1e do' a=o' entero', '$':endido en el #ro1al del :o-o U&$daR7
Ea' 1ierto e'toy Jy %ra1ia' le 'ean dada' a Zor#aK, de I$e U&$daR ha de
'er el Tlti(o :o-o, la Tlti(a :ala#ra@:re1i:i1io, de la I$e (e 0erF a 'al0o ($y
:ronto y :ara 'ie(:re7 L5ara 'ie(:reM /' lo I$e a9ir(a(o' en 1ada o1a'i2n7
Ee le0antF de $n #rin1o7 De :ie' a 1a#e-a (e 'enta di1ho'o7 Ee
de'n$dF y (e arroGF al (ar7 Ale%re' la' ola' G$%$etea#anH y yo 1on ella'7
C$ando, 1an'ado al 9in, 'al del a%$a, deGF I$e (e 'e1ara el 0iento de la no1heH
l$e%o (e :$'e en (ar1ha a 'alto' li0iano' lle0ando la i(:re'i2n de I$e ha#a
el$dido $n tre(endo :eli%ro y de I$e (e halla#a :rendido 1o(o n$n1a a lo'
:e1ho' de la Eadre7
;;*
XVI
/n 1$anto entr2 dentro de (i 1a(:o 0i'$al la :laya de la (ina, (e det$0e
#r$'1a(ente. ha#a l$- en la 1a#a=a7
UJDe#e de ha#er re%re'ado Zor#aKR, :en'F 1on ale%ra7
A :$nto e't$0e de e1har a 1orrer, :ero no lo hi1e7 U/' (ene'ter I$e
di'i($le (i ale%raR, (e diGe7 UDe#o a:arentar enoGo y 1o(en-ar :or
re:ro1harle '$ 1ond$1ta7 Ao (andF 1on $na (i'i2n $r%ente y 'e I$ed2 allO
do1e da', tirando el dinero :or la 0entana y enredado 1on 1antante' de :o1a
(onta7 /' :re1i'o I$e (e le :re'ente 1on a':e1to en9$re1ido, no hay 0$elta'7R
3ean$dF el a0an1e a :a'o' lento', :ara tener tie(:o de en9$re1er(e7
/n'aya#a la' a:arien1ia' de %ran irrita1i2n, 9r$n1a la' 1eGa', 1erra#a el :$=o,
ado:ta#a lo' %e'to' del ho(#re en1oleri-ado :ara de':ertar en ( enoGo
0erdadero7 Todo en 0ano7 Al 1ontrario, 1$anto (enor era la di'tan1ia I$e (e
'e:ara#a de Fl, tanto (O' ale%rO#a'e(e el al(a7
Ee a1erI$F en :$nta' de :ie y ati'#F :or el 0entan$1o il$(inado7 Zor#a,
arrodillado en el '$elo, tra' ha#er dado l$(#re a la 1o1inilla 'e o1$:a#a en
:re:arar el 1a9F7
Se (e a#land2 el 1ora-2n y eC1la(F.
!JZor#aK
Aa :$erta 'e a#ri2 de %ol:e7 Zor#a, de'1al-o, 'in 1a(i'a, 'ali2
:re1i:itada(enteH alar%2 el 1$ello en la o'1$ridad, (e 0io, a#ri2 lo' #ra-o'H
;;8
:ero al in'tante 'e 1ont$0o y lo' deG2 1aer7
!JEe ale%ro de 0erte, :atr2nK !diGo 0a1ilante, in(20il ante (, y alar%ada
la 1ara7
So (e e'9or1F :or :oner 0o- 'e0era.
!Ee ale%ro de I$e te di%nara' re%re'ar !diGe!7 No te (e a1erI$e',
de'di1hado, I$e a:e'ta' a :er9$(e 0$l%ar de ($Ger-$ela7
!JAh, 'i '$:iera' 12(o (e he la0ado, 'in e(#ar%o, :atr2nK Ee he
al(oha-ado 1o(o a $n 1a#allo, he 1e:illado (i (aldita :iel ante' de
:re'entar(e a t$ 0i'ta7 Eira, ha1e $na hora I$e re9rie%o y I$e ra'1o7 5ero e'te
1ondenado olor777 /n 9in, LI$F :$ede ha1er 'ino ir'e a la :o'treM No e' la :ri@
(era 0e- I$e (e 0eo en lo (i'(o y :or 9$er-a tendrO I$e de'a:are1er I$iera
o no I$iera7
!/ntre(o' !diGe a :$nto de lan-ar $na 1ar1aGada7
/ntra(o'7 Aa 1a#a=a ola 9$erte(ente a :er9$(e, a :ol0o', a Ga#2n
#arato, a ($Ger7
!Oye, LI$F 'on e'o' a:arato', ehM !h$#e de eC1la(ar al 0er a(ontonado'
'o#re $na 1aGa #ol'o' de (ano, #ola' de Ga#2n de olor, (edia', $na 'o(#rillita
roGa, $n (inT'1$lo 9ra'I$ito de :er9$(e7
!O#'eI$io'777 !($r($r2 Zor#a, #aGando la 1a#e-a7
!LO#'eI$io'M !diGe e'9or-Ondo(e :or de(o'trar enoGo!, 1onI$e
Lo#'eI$io'M777
!No te enoGe', :atr2n, 'on :ara la :o#re &$#$lina7 Se a1er1an la' 5a'1$a'
y al 9in y al 1a#o e' $n 'er h$(ano, ella ta(#iFn7
Ao%rF do(inar otra 0e- la' %ana' de rer I$e (e a'alta#an7
!Ao (O' i(:ortante no 'e lo ha' trado777 !diGe7
!LN$FM
!5$e' J0a(o'K JAa 1orona de a-ahare' :ara la no0iaK
;;)
!LC2(oM LN$F hi'toria e' F'aM JNo 1o(:rendoK
Ae re9er enton1e' el 1$ento I$e le ha#a in0entado a la ena(orada
'irena7
Zor#a 'e ra'12 la 1a#e-a y (edit2 $n in'tante7
!No ha' o#rado #ien, :atr2n !diGo al 9in!7 No, no e'tO #ien, e'o, 'in I$e
'ea 9altarte el re':eto7 &ro(a' de tal 1ali#re, :atr2n777 Aa ($Ger e' $na 1riat$ra
dF#il, deli1ada, Lha'ta 1$Ondo tendrF I$e re:etrteloM Qn Garr2n de :or1elana7
Hay I$e (aneGarlo 1on :re1a$1i2n7
Ee 'ent a0er%on-ado7 Sa lo ha#a la(entado ante', a$nI$e de(a'iado
tarde7 Ca(#iF de te(a7
!LS el 1a#leM !:re%$ntF!7 LS la' herra(ienta'M
!Todo lo traGe, todo, no ten%a' 1$idado7 /l :a'tel entero y el :erro harto,
1o(o de1i(o' no'otro'7 Ca#le, Aola, &$#$lina, :atr2n Jtodo e'tO en '$ :$ntoK
3etir2 el briki
34
del 9$e%o, llen2 de 1a9F (i ta-a, (e dio $na' ro'I$illa'
de 'F'a(o I$e ha#a trado de la 1i$dad y halva
3>
1on (iel, la %olo'ina de (i
:re9eren1ia7
!Te traGe $na 1aGa %rande de halva 1o(o re%alo !(e diGo enterne1ido!7
No (e he ol0idado de ti, 1o(o :$ede' 0er7 Eira, 1o(:rF ta(#iFn :ara el loro
$n 'aI$ito de 1a1ah$ete'7 De nadie (e ol0idF7 Si te di%o I$e (i' 'e'o' :e'an
(O' I$e lo 1orriente7
Co( la' ro'I$illa' y la torta y #e# 1a9F, 'entado en el '$elo7 Zor#a
'a#orea#a el '$yo, 9$(ando, (e (ira#a, y '$' (irada' (e 9a'1ina#an 1o(o
la' de $na 'er:iente7
!L3e'ol0i'te el :ro#le(a I$e te ator(enta#a, 0ieGo 1harlatOnM !le
:re%$ntF 1on tono 1ordial7
1
-riki0 re1i:iente :eI$e=o en I$e 'e :re:ara el 1a9F7
1D
,alva0 torta ($y del %$'to de lo' t$r1o', he1ha de harina, (iel, G$%o de 9r$ta', y
e':ol0oreada 1on rallad$ra' de al(endra' o a0ellana'7
;?<
!LN$F :ro#le(a, :atr2nM
!/l de 'i la ($Ger e' o no $n 'er h$(ano7
!J&ahK J&ahK J/'o e'tO ter(inadoK !re':ondi2 Zor#a 'a1$diendo la
1a#e-a!7 /' $n 'er h$(ano, no 1a#e d$da, 1o(o no'otro' Jy :eorK /n 1ierto y
deter(inado (o(ento 0e t$ :orta(oneda' y :ierde la 1a#e-a7 Se te :e%a,
ren$n1ia a la li#ertad, en1antada de ren$n1iar a ella, :orI$e 'a#e I$e detrO' de
e'o L1o(:rende'MH e'tO #rillando el :orta(oneda'7 5ero al #re0e rato777 Jal
dia#lo 1on todo, :atr2nK
Se le0ant2, arroG2 el 1i%arrillo :or la 0entana7
!Ahora, ha#le(o' 1o(o ho(#re' !diGo!7 Aa Se(ana Santa 'e no' 0iene,
tene(o' aI$ el 1a#le, tie(:o e' de '$#ir al (ona'terio en #$'1a de e'o'
to1ino' andante' y 9ir(ar lo' :a:ele' 1on re':e1to al #o'I$e777 Ante' I$e 0ean
el a:arato tele9Fri1o y 'e le' ha%a a%$a la #o1a Lentiende'M /l tie(:o 0$ela,
:atr2n, no e'tO #ien I$e no' lo :a'e(o' hol%a-aneandoH e' :re1i'o re1o%er
ahora al%Tn #ene9i1io, e' :re1i'o I$e 0en%an #ar1o' y 1ar%$en le=a :ara
1o(:en'ar lo' :a'to'777 /l 0iaGe a Canda re'$lt2 ($y onero'o777 /l dia#lo
inter0ino y, ya 0e'777
Call2, (e dio :ena 0erlo a'7 Se (ani9e'ta#a 1o(o $n ni=o I$e ha
1o(etido al%$na dia#l$ra y no 'a#iendo 12(o :onerle re(edio, tie(#la, 1on
el 1ora-2n I$e le #rin1a en el :e1ho7
UJA0er%WFn-ateKR, (e re:ro1hF a ( (i'(o7 ULA1a'o e' de1ente :er(itir
I$e tie(#le de te(or $n al(a 1o(o F'taM JAe0Ontate, ho(#reK LD2nde
:odra' hallar Ga(O' otro Zor#aM JAe0Ontate, to(a la e':onGa y :O'ala :or
todoKR
!JZor#a !eC1la(F!, deGa en :a- al dia#lo, I$e nin%$na ne1e'idad
tene(o' de FlK A lo he1ho :e1ho7 L5ara I$F tiene' ah el 'ant$riM
A#ri2 lo' #ra-o' 1o(o 'i 9$era a e'tre1har(e entre ello'7 Ea' 0ol0i2 a
;?1
1errarlo', 0a1ilante aTn7
De $n tran1o lle%2 a la :aredH 'e al-2 en :$nta' de :ie y de'1ol%2 el
'ant$ri7 /n el (o(ento en I$e 'e :$'o a la l$- del 1andil, le 0i lo' 1a#ello'.
e'ta#an ne%ro' 1o(o #etTn7
!Oye, (arrano, LI$F 1a#ello' 'on e'o'M LDe d2nde lo' 'a1a'teM
Zor#a 'e e1h2 a rer7
!Ee lo' te=, :atr2nH no te a'o(#re', t$0e I$e te=r(elo'777
!L5or I$FM
!5or a(or :ro:io J1arayK Qn da (e :a'ea#a de #ra1ero 1on Aola7 /'
de1ir, de #ra1ero, noH a', (ira, to1Ondola a:ena' 1on la :$nta de lo' dedo'7
5$e', Lno 'e no' 0iene $n (o1o'$elo no (O' alto I$e $n %ato, a (o9ar'e de
no'otro'M UJ/h, 0ieGoKR, %rita el hiGo de (ala (adre, ULa d2nde te lle0a' a la
nietaMR
R!Co(o 1o(:renderO', Aola 'e a0er%on-2, y yo ta(#iFn7 S :ara I$e ella
no 'e a0er%on-ara de (i 1o(:a=a, e'a (i'(a no1he 9$i a I$e el :el$I$ero
(e ti=era la :el$1a7
3e7 Zor#a (e (ir2 'erio7
!LTe :are1e 12(i1o, :atr2nM Sin e(#ar%o, (ira, el ho(#re e' al%o I$e
:a'(a7 De'de aI$el da, he notado en ( $n 1a(#io :ro9$ndo7 So (i'(o
lle%$F a 1reer I$e tena 1a#ello' ne%ro' de 0era' !el ho(#re e1ha 9O1il(ente
en ol0ido todo aI$ello I$e no le 1on0iene re1ordar! y, te lo G$ro, 'ent(e 1on
reno0ada' ener%a'7 Ha'ta Aola ad0irti2 el 1a(#io7 S la :$n-ada I$e (e da#a
aI$ en lo' ri=one' Lre1$erda'M, 'e (e 9$e 1o(o :or en1anto7 Ho(#re, e'ta'
1o'a', 'in d$da, no la' 1$entan t$' li#ra1o'777
Sonri2 ir2ni1a(ente, :ero 'e arre:inti2 al in'tante.
!Ao di%o 'in inten1i2n de o9enderte, :atr2n7 So, el Tni1o li#ro I$e le e'
el 2inbad el .arino, y :ara lo I$e (e 'ir0i2777
;?;
De'1ol%2, :$e', el 'ant$riH lo de'n$d2 lenta(ente, 1on %ran tern$ra7
!Baya(o' a9$era !diGo!7 /n1errado entre 1$atro :arede', el 'ant$ri no 'e
halla 12(odo7 /' $n ani(alito 'il0e'tre, le ha1e 9alta aire li#re7
Sali(o'7 Aa' e'trella' 1hi':ea#an 1o(o :edernale'7 Aa Ba AO1tea roda#a
de $na :arte a la otra del 1ielo7 Her0a el (ar7
No' 'enta(o' en la' :iedra'7 Aa' ola' lle%a#an #landa(ente a la(erno'
lo' :ie'7
!C$ando 'e anda en la (ala hay I$e le0antar el Oni(o !diGo Zor#a!7
JBaya, :$e'K LAa '$erte 'e i(a%inarO I$e tiene 9$er-a' '$9i1iente' 1o(o :ara
o#li%arno' a arriar el :a#ell2nM JBen a1O, 'ant$ri (oK
!Qna 1an1i2n (a1edonia, de t$ tierra, Zor#a !le diGe7
!JNo, $na 1an1i2n 1reten'e, de la t$yaK N$iero entonar $na 1o:la I$e (e
en'e=aron en Canda, y I$e de'de I$e la 1ono-1o ha dado n$e0o r$(#o a (i
0ida7
Eedit2 $n 'e%$ndo.
!No, no e' $n r$(#o di'tinto, 'ino I$e ahora 1o(:rendo I$e tena ra-2n7
A:oy2 lo' %r$e'o' dedo' en la' 1$erda' del in'tr$(entoH tendi2 el 1$ello
y la 0o- ron1a, in1$lta, doloro'a, ini1i2 el 1anto.
E8uando decidas algo, sin miedo, ve adelanteG
E"a riendas sueltas a tu mocedad anhelanteG)))
S al 1onG$ro de la 0o-, 0olaron lo' 1$idado', h$yeron la' (e-I$ina'
:reo1$:a1ione', el al(a 'e ele02 ha'ta '$ :ro:ia 1i(a7 Aola, el 1ar#2n, el
1a#le aFreo, la UeternidadR, la' (en$da' 9ati%a', a' 1o(o la' %rande', todo 'e
1on0irti2 en h$(o a-$l I$e 'e di'i:a#a en el aireH '2lo I$ed2 all $n :OGaro de
a1ero, el al(a h$(ana I$e 1anta#a7
;??
!So te lo re%alo todo, Zor#a !eC1la(F en 1$anto h$#o dado 9in a la
1an1i2n alti0a!, la 1antante, el te=ido del 1a#ello, el dinero I$e derro1ha'te,
todo, todo7 JSi%$e 1antandoK
Alar%2 de n$e0o el 1$ello de'1arnado.
EAtr(vete, no temas, y sea lo *ue $uereG
EHuien #uega, gana o pierdeB *uien ama, vive o muereG
Qna de1ena de o#rero' I$e dor(an 1er1a de la (ina oyeron lo' 1anto'7
Se le0antaron, 'e a1er1aron 9$rti0a(ente y 'e a%a-a:aron en torno de
no'otro'7 /'1$1ha#an la tonada dile1ta y 'entan hor(i%$eo' en la' :ierna'7
S de :ronto, no :$diendo 1ontener'e 'alieron de la 'o(#ra, (edio
de'n$do', de':einado', :$e'ta' la' a(:lia' #ra%a'H 9or(aron r$eda en torno
de Zor#a y '$ 'ant$ri, y 1o(en-aron a #ailar 'o#re el ro1o'o '$elo7
Con(o0ido lo' (ira#a yo, 'in de1ir nada7
!Helo aI$, :en'a#a, el 0erdadero 9il2n I$e yo #$'1a#a7 No (e i(:orta
otro al%$no7
Al da 'i%$iente, ante' de a1larar, re'ona#an la' %alera' 1on lo' %ol:e' de :i1o
y lo' %rito' de Zor#a7 Ao' o#rero' tra#aGa#an 1on a9On7 S2lo Zor#a :oda
darle' tal i(:$l'o7 A '$ lado, el tra#aGo 'e ha1a 0ino, 1anto, a(or y lo'
e(#ria%a#a7 Aa tierra 1o#ra#a 0ida en '$' (ano', la' :iedra', el 1ar#2n, lo'
le=o', lo' o#rero' 'e :onan al rit(o de '$ a1ti0idad, y el 1o(#ate 'e :ro'e%$a
en la' entra=a' de la (ina, a la #lan1a l$- de la' lO(:ara' de a1etileno, donde
Zor#a era 1a$dillo y l$1ha#a 1$er:o a 1$er:o al 9rente de '$' h$e'te'7 A 1ada
%alera le ha#a dado no(#re y en 1ada $na de la' 0eta' dO#ale' ro'tro' a la'
;?6
9$er-a' o1$lta', de (odo I$e ya no :odan di'i($lar'e ante Fl7
!Si yo 'F I$e F'ta !de1a! e' la %alera Cana0aro (a' tena #a$ti-ada a la
:ri(era I$e a#riFra(o'+, LI$F de(onio' :odra ha1er(eM Aa 1ono-1o :or '$
no(#reH no :$ede tener la a$da1ia de en%a=ar(e7 Co(o ta(:o1o la UEadre
S$:erioraR, ni la UT$ertaR, ni la UEeonaR7 Si la' 1ono-1o a toda' :or '$'
no(#re', te di%o7
/'e da yo (e ha#a e'1$rrido en la (ina 'in I$e Fl lo notara7
!JBi0oK JBi0oK !le' %rita#a a lo' o#rero' 1o(o 'ola ha1erlo 1$ando lo
arre#ata#a el ent$'ia'(o!7 JAdelante, ($1ha1ho'K JAa (onta=a e' n$e'traK777
JHo(#re' 'o(o', #e'tia' te(i#le'K Bo'otro', 1reten'e', yo, (a1edonio, he(o'
de do(inar a la (onta=a, no :odrO ella (O' I$e no'otro'7 He(o' 0en1ido a
T$rI$a LnoM JN$F te(or :$ede in':irarno', enton1e', e'ta (onta=ita de (ala
($erteK JAdelanteK
Al%$ien 'e a1er12 1orriendo a Zor#a7 A la l$- del a1etileno di'tin%$ lo'
(orro' e'tre1ho' de Ei(ito7
!Zor#a !le diGo 1on el ha#it$al tarta($deo!, Zor#a777
P'te 0ol0iendo la 1a#e-a 0io a Ei(ito y 1o(:rendi2 de I$F 'e trata#a7
Al-2 la (ana-a7
!JBeteK !le %rit2!7 JA 0olar de aI$K
!Ben%o en0iado :or la 'e=ora777 !1o(en-2 el tonto7
!JN$e te 0aya', te di%oK J/'ta(o' o1$:ado'K
Ei(ito 'e aleG2 a toda :ri'a7 Zor#a e'1$:i2 1on enoGo7
!/l da e' :ara el tra#aGo !diGo!7 /l da e' 0ar2n7 Aa no1he :ara la
di0er'i2n7 Aa no1he e' he(#ra7 JNo hay I$e (e-1lar $na 1o'a 1on la otraK
/n e'e (o(ento, (e adelantF7
!A(i%o' !diGe!, e' (edioda7 Hora e' de deGar la tarea y to(ar $n
#o1ado7
;?
Zor#a 'e 0ol0i2, 0i2(e y 9r$n1i2 el %e'to7
!Con t$ :er(i'o, :atr2n7 DFGano'7 Be tT a al(or-ar7 He(o' :erdido do1e
da', hay I$e re1$:erarlo'7 J&$en :ro0e1hoK
Sal de la (ina y #aGF ha1ia el (ar7 A#r el li#ro I$e lle0a#a en la (ano7
Tena a:etitoH :ero lo ol0idF7 Aa (edita1i2n e' ta(#iFn $na 1antera, :en'F7
JAdelante, :$e'K S (e internF en la' honda' %alera' de la (ente7
Qn li#ro inI$ietante a1er1a de la' (onta=a' 1$#ierta' de nie0e del Ti#et,
a1er1a de '$' (i'terio'o' (ona'terio', '$' (onGe' 1allado' de 0e'tid$ra'
a(arilla', I$e, 1on1entrando '$ 0ol$ntad, 9$er-an al Fter a I$e ado:te la 9or(a
de '$' de'eo'7 Alta' 1i(a', aire :o#lado de e':rit$'7 /l 0ano r$(or del
($ndo no lle%a ha'ta all7 /l %ran a'1eta 1ond$1e a '$' di'1:$lo', Go0en-$elo'
de die1i'Fi' a die1io1ho a=o', al 'onar la (ediano1he, ha'ta $n la%o helado de
la (onta=a7 Se de'n$dan, ro(:en la 1a:a de hielo, h$nden en el a%$a '$'
ro:a', 0$el0en a 0e'tirla' ha'ta I$e 'eI$en al 1alor de '$ :iel, la' '$(er%en
n$e0a(ente en el a%$a helada, y n$e0a(ente la' 0i'ten, 1o'a I$e reiteran
ha'ta 'iete 0e1e' 1on'e1$ti0a'7 De':$F' de lo 1$al re%re'an al (ona'terio :ara
1ele#rar lo' o9i1io' (atinale'7
/'1alan $na 1i(a de 1in1o o 'ei' (il (etro' de alt$raH 'e 'ientan
tranI$ila(ente, re':iran hondo, 1on (o0i(iento' re%$lare', de'n$do el tor'o,
'in 'entir 9ro7 Co%en entre la' (ano' $n 1$#ilete de a%$a helada, la (iran, 'e
1on1entran, :roye1tando toda la 9$er-a de '$ 0ol$ntad en el a%$a, y el a%$a
hier0e7 Con ella :re:aran el tF I$e #e#en7
/l %ran a'1eta reTne en torno de ' a lo' di'1:$lo' y le' di1e.
E"esdichado del *ue no tiene en s mismo la $uente de la dichaG
E"esdichado del *ue *uiere agradar a los dem'sG
E"esdichado del *ue no entiende *ue esta vida y la otra no
;?D
no son sino unaG
Ha#a 1ado la no1he y no 0ea ya la' letra'7 CerrF el li#ro y 1onte(:lF el
(ar7 U/' indi':en'a#leR, :en'F UI$e (e li#ere de todo 9anta'(a. #$da',
dio'e', :atria', idea'777 JDe'di1hado del I$e no lo%ra a:artar de ' a lo' #$da',
a lo' dio'e', a la' :atria', a la' idea'KR
/l (ar 'e ha#a :$e'to ne%ro de re:ente7 Aa l$na Go0en 'e de'1ol%a#a
ha1ia el :oniente7 A lo leGo', en lo' h$erto', ladra#an lo' :erro' tri'te(ente y
toda la #arran1a ladra#a 1on ello'7
A:are1i2 Zor#a, (an1hado, e(#arrado, 1on la 1a(i'a he1ha Girone'7
Se a1$1lill2 G$nto a (
!Aa 1o'a ha (ar1hado #ien, hoy !diGo 'ati'9e1ho!, he(o' 1$(:lido ($y
#$ena tarea7
Oa la' :ala#ra' de Zor#a 'in to(arle' 'entido7 Ei e':rit$ 0a%a#a aTn
:or leGana' y (i'terio'a' (onta=a' a#r$:ta'7
!L/n I$F :ien'a', :atr2nM T$ (ente na0e%a (ar adentro7
Bol0 en ( y (irando a (i 1o(:a=ero (eneF la 1a#e-a7
!Zor#a !le diGe!, 1ree' 'er $n e't$:endo Sin#ad el Earino y te ($e'tra'
($y Ga1tan1io'o :or ha#er #arlo0enteado al%Tn tanto a tra0F' de lo' (are'7
JS, 'in e(#ar%o, no ha' 0i'to nada, nada, nada, in9eli- de tiK So ta(:o1o he
0i'to, :or otra :arte7 /' ($1ho (O' a(:lio el ($ndo de lo I$e i(a%ina(o'7
BiaGa(o', re1orre(o' tierra', '$r1a(o' a%$a', y a la :o'tre no he(o'
a'o(ado la' nari1e' 9$era del $(#ral de n$e'tra 1a'a7
Zor#a 9r$n1i2 lo' la#io', 'in de1ir :ala#ra7 4r$=2, 'ola(ente, 1o(o el
:erro 9iel 1$ando 'e le 1a'ti%a7
!/Ci'ten (onta=a' !:ro'e%$! ($y alta', in(en'a', :o#lada' de
(ona'terio'7 S en lo' (ona'terio' 0i0en (onGe' 0e'tido' de a(arillo7
;?*
5er(ane1en 'entado', 1on la' :ierna' 1r$-ada', $n (e', do' (e'e', 'ei'
(e'e', y d$rante e'e tie(:o '2lo :ien'an en $na y Tni1a 1o'a7 JS2lo $naK
L/ntiende'M JNo do', $naK No :ien'an, 1o(o no'otro', en la ($Ger y en el
1ar#2n, o en lo' li#ro' y en el 1ar#2nH 'ino I$e 1on1entran todo el e':rit$ en
$na 'ola y Tni1a 1o'a, y reali-an (ila%ro'7 A' e' 1o(o 'e reali-an (ila%ro'7
LHa' 0i'to, Zor#a, 1$ando 'e :one $na l$:a a lo' rayo' del 'ol y todo' lo'
rayo' 'e reTnen en $n :$nto y lo in9la(anM L5or I$FM 5orI$e la 9$er-a del 'ol
no 'e de':arra(a, 'ino I$e 'e 1on1entra entera en $n 'olo :$nto7 Ao (i'(o
o1$rre 1on el e':rit$ del ho(#re7 HarO' (ila%ro' 'i 1on1entra' la 0ol$ntad en
$na 'ola y Tni1a 1o'a7 LCo(:rende', Zor#aM
Zor#a re':ira#a a%itada(ente7 /n 1ierto (o(ento 'e 'a1$di2 1o(o 'i
intentara h$ir7 5ero 'e 1ont$0o7
!Si%$e !%r$=2 1on 0o- aho%ada7
5ero al in'tante 'e ir%$i2 de $n 'alto, ($y ere1to el 1$er:o7
!JCOllateK !eC1la(2!7 L5or I$F (e di1e' e'o, :atr2nM L5or I$F (e
en0enena' el 1ora-2nM So (e 'enta 12(odo aI$, L:or I$F (e arrolla'M
Tena ha(#re y Dio' y el dia#lo (a' (e 1ondene 'i e'ta#le-1o di9eren1ia'
entre a(#o'+ (e arroGaron $n h$e'o y yo lo la(a, a%itando la 1ola y %ritando.
UJ4ra1ia', %ra1ia'KR 5$e' ahora777
Dio $n %ol:e 1on el :ie en el '$elo, (e 0ol0i2 la e':alda, ini1i2 $n
(o0i(iento 1o(o :ara diri%ir'e a la 1a#a=aH :ero el Oni(o le her0a aTn7 Se
det$0o7
!J5$9K JEira tT I$F #onito h$e'o e' el I$e (e arroG2 el dio'@dia#loK JQna
1o1hina 1antante 0ieGaK JQna 1o1hina #ar1a-a de'(anteladaK
Co%i2 $n :$=ado de 1anto' y lo' arroG2 al (ar7
!L5ero I$iFn e' F'e !eC1la(2!, I$iFn e' F'e I$e no' arroGa lo' h$e'o'M
/':er2 $n (o(ento y al no re1i#ir re':$e'ta, a%re%2.
;?8
!LNo ha#la', :atr2nM JSi lo 'a#e', d(elo, :ara I$e yo 1ono-1a ta(#iFn
'$ no(#re, y, no te a9liGa', dFGalo a (i 1ar%o, yo 'a#rF 1o(:onFr(ela' 1on FlK
Sin 'a#erlo, Lad2nde ira, a la 0ent$raM Sola(ente a e'trellar(e y ro(:er(e la
1ara7
!Ten%o %ana' de 1o(er !le diGe!7 5re:ara la 1o(ida7 J5ri(ero 1o(a(o'K
!LNo 'e :$ede e'tar $na no1he 'in 1o(er, :atr2nM Qn to (o era (onGe
y en lo' da' de entre'e(ana 'e ali(enta#a 'ola(ente de a%$a y 'alH lo'
do(in%o' y 9ie'ta' de %$ardar a%re%a#a $n :o1o de 'al0ado7 Bi0i2 1iento
0einte a=o'7
!Bi0i2 1iento 0einte a=o', Zor#a, :orI$e tena 9e7 Ha#a dado 1on '$
Dio', no lo aI$eGa#a :reo1$:a1i2n al%$na7 5ero no'otro', Zor#a, no tene(o'
Dio' I$e no' ali(enteH :or lo tanto, en1iende 9$e%o, y 1on e'a' dorada' I$e
1o(:ra(o' a:r2ntano' $na 'o:a #ien 1aliente, e':e'a, 1on a#$ndante'
1e#olla' y 'a-onada 1on :i(ienta, 1o(o no' %$'ta7 De':$F', 0ere(o'777
!LN$F 0ere(o'M !diGo 9a'tidiado!7 Con el e't2(a%o lleno, e1hare(o'
todo en ol0ido7
!J5re1i'a(ente e' lo I$e de'eoK 5ara e'o 'ir0e el ali(ento, Zor#a7 J/a, a
la o#ra, %$'ano' $na 'o:a de :e'1ado, 0ieGo, :ara I$e no no' e'talle la
1a#e-aK
5ero Zor#a no 'e (o0a7 In(20il, 'e%$a (irOndo(e7
!Oye, :atr2n, 1ono-1o lo' :roye1to' I$e alienta'7 Eira. ha1e $n rato
(ientra' ha#la#a', 1o(o a la l$- de $n relO(:a%o lo' he 0i'to7
!LS 1$Ole' 'on (i' :roye1to', Zor#aM !:re%$ntF intri%ado7
!N$iere' edi9i1ar $n (ona'terio, tT ta(#iFn Je'o e' lo I$e :roye1ta'K Qn
(ona'terio en I$e :ondrO', en l$%ar de (onGe', a $no' 1$anto' ra'1a:a:ele'
de t$ e':e1ie, I$e 0i0an %arra:ateando da y no1he7 S al 9in, 1o(o a lo' 'anto'
I$e 'e 0en en la' i(O%ene', o' 'aldrOn de la #o1a $na' 1inta' i(:re'a'7 LHe
;?)
adi0inado, noM
In1linF la 1a#e-a entri'te1ido7 JBieGo' '$e=o' de G$0ent$d, a(:lia' ala'
1$ya' :l$(a' 1ayeronH in%en$o', %enero'o', no#le' i(:$l'o'K777 Dar 0ida a
$na 1o($nidad e':irit$al, en1errarno' $na do1ena de 1a(arada', (T'i1o',
:intore', :oeta'777 tra#aGar todo el da li#re(ente, re$nirno' :or la no1he,
1o(er, 1antar G$nto', leer, :lantearno' lo' %rande' :ro#le(a', derri#ar la'
re':$e'ta' en0eGe1ida', I$e :retenden re'ol0erlo'7 Sa tena yo reda1tado el
re%la(ento de la 1o($nidad7 Ha'ta lo1al le ha#a hallado, en San V$an
Ca-ador, en $n 0alle del Hi(eto777
!JA1ertFK !diGo Zor#a, ($y 1ontento, 0iendo I$e :er(ane1a 1allado7
R!5$e' #ien, en tal 1a'o, he de :edirte $n 9a0or, 'anto Hi%T(eno. I$e (e
de' el 1ar%o de :ortero en t$ 1on0entoH a' :odrF entre%ar(e al 1ontra#ando y
ha1er I$e :a'en de 1$ando en 1$ando 1ierta' (er1adera' eCtra=a'. ($Gere',
(andolina', da(aG$ana' de raki, le1hon1illo' a'ado'777 S2lo :ara I$e no
(al%a'te' la 0ida en :$ra' :a:arr$1ha'7
3i2'e y a :a'o 0i0o (ar1h2 ha1ia la #arra1a7 Ao 'e%$7 Ai(:i2 lo'
:e'1ado' 'in a#rir la #o1a7 So re1o% le=a, en1end 9$e%o7 Qna 0e- li'ta la
'o:a, to(a(o' n$e'tra' 1$1hara' y e(:e-a(o' a 1o(er dire1ta(ente de la
olla7
Nin%$no de lo' do' ha#la#a7 No ha#a(o' :ro#ado #o1ado en todo el da
y 1o(a(o' 1on 0ora1idad7 &e#i(o' 0ino y re1$:era(o' la ale%ra7 Zor#a al
9in a#ri2 la #o1a :ara de1ir.
!Sera 12(i1o, :atr2n, I$e a:are1iera ahora la &$#$lina JI$e toda hora le
'ea %rata y I$e de ella no' :re'er0e el 1ieloK /' lo I$e no' 9alta, L0erdadM Sin
e(#ar%o, te dirF, :atr2n, aI$ inter nos, I$e 'ent '$ a$'en1ia Ja' 'e la lle0e el
dia#loK
!LAhora no :re%$nta' I$iFn te arroGa e'e h$e'oM
;6<
!JN$F i(:orta, :atr2nK /' 1o(o $na :$l%a en $na :ar0a de heno7 3e1o%e
el h$e'o y no te inI$iete' :or la (ano I$e lo arroG27 LTiene 'a#orM LN$eda
al%$na 1arne adheridaM Ah e'tO el I$id7 Ao de(O'777
!JAa 1o(ida 1$(:li2 '$ (ila%roK !diGe dOndole $na :al(ada en la
e':alda!7 LSe ha tranI$ili-ado el 1$er:o ha(#rientoM 5$e' el al(a
:re%$ntona, ta(#iFn7 JTrae el 'ant$riK
5ero al tie(:o en I$e Zor#a 'e al-a#a, oyFron'e (en$do' :a'o'
:re'$ro'o' y 9ir(e' en el 1a(ino de 1anto' rodado'7 Aa' 9o'a' na'ale'
'e(#rada' de :elo le :al:itaron a Zor#a7
!Ha#lando de 3o(a777 !diGo en 0o- #aGa dOndo'e $na :al(ada en el
($'lo!7 JAI$ la tiene'K Aa :erra ol9ate2 olor a Zor#a y a1$de7
!So (e (ar1ho !diGe le0antOndo(e!7 Ee 9a'tidia7 IrF a dar $n :a'eto7
JArre%len $'tede' '$' a'$nto'K
!J&$ena' no1he', :atr2nK
!S no ol0ide', Zor#a. le :ro(eti'te 1a'arte 1on ellaH no (e deGe' :or
(entiro'o7
Zor#a '$':ir27
!LCa'ar(e otra 0e-, :atr2nM JBaya GaleoK
/l :er9$(e de Ga#2n de to1ador 'e a:roCi(a#a7
!JZni(o, Zor#aK
Sal :re1i:itada(ente7 Sa 'e oa a9$era el Gadear de la 0ieGa 'irena7
;61
XVII
Al a(ane1er del da 'i%$iente, la' 0o1e' de Zor#a (e arran1aron del '$e=o7
!LN$F te :a'a tan te(:ranoM L5or I$F %rita'M
!No e' :ortar'e 1on 'eriedad e'to, :atr2n !diGo (ientra' llena#a $n 'a1o
1on 00ere'!7 TraGe do' ($la', le0Ontate, I$e he(o' de ir al (ona'terio :ara
9ir(ar lo' :a:ele' y :oner en (ar1ha el 1a#le aFreo7 S2lo $na 1o'a alar(a al
le2n. el :ioGo7 Si no' de'1$ida(o', lo' :ioGo' no' de0oran, :atr2n7
!L5or I$F trata' de :ioGo a la :o#re &$#$linaM !:re%$ntF riendo7
Zor#a no 'e di%n2 or7
!Ba(o' !diGo! ante' I$e e'tF alto el 'ol7
Senta 0i0o de'eo de :a'ear(e :or la (onta=a, de :er1i#ir el aro(a de
lo' :ino'7 Ca#al%a(o' en n$e'tra' #e'tia' y e(:rendi(o' la a'1en'i2n7 No'
det$0i(o' $n in'tante en la (ina donde deG2 Zor#a al%$na' 2rdene' a lo'
o#rero'. 1a0ar la UEadre S$:erioraRH ahondar la 1analeGa de la UEeonaR :ara
I$e 1orra el a%$aH li(:iar la UCana0aroR de lo' re'to' de 1ar#2n7
3e':lande1a la (a=ana 1o(o $n dia(ante 9ino7 A (edida I$e '$#a(o'
el al(a 'e ele0a#a ta(#iFn, 'intiFndo'e :$ri9i1ada7 /C:eri(enta#a
n$e0a(ente el in9l$Go del aire li#re y :$ro, del re':irar 9O1il, de la a(:lit$d
del hori-onte7 DiGFra'e I$e el al(a e' $n ani(al dotado de :$l(one' y 9o'a'
na'ale' y I$e ne1e'ita de ($1ho oC%eno, :orI$e 'e aho%a en (edio del :ol0o
y del re'$ello I$e e(ana de la %ente a(ontonada7
;6;
/'ta#a alto el 'ol 1$ando no' interna(o' en el :inar7 /l aire ola a (iel7
So:la#a el 0iento :or 'o#re la 9ronda, r$(oro'o 1o(o el (ar7
D$rante la (ar1ha, Zor#a o#'er0a#a la :endiente de la (onta=a7
Eental(ente i#a 1la0ando :o'te' a 1ada tanto' (etro'H al-a#a la (irada y 0ea
ya el 1a#le I$e 9$l%$ra#a al 'ol #aGando dire1ta(ente a la aldea7 Col%ado' del
1a#le, lo' tron1o' derri#ado' 'e de'li-a#an 'il#adore', 1o(o 9le1ha'7 Se
9rota#a la' (ano'7
!J&$en ne%o1ioK !de1a!7 Ne%o1io de oro :$ro7 Ba(o' a re1o%er el
dinero a e':$erta' y l$e%o hare(o' lo :ro(etido7
Ao (irF a'o(#rado7
!J/h, :are1e I$e lo t$0iera' ol0idadoK Ante' de 1rear n$e'tro (ona'terio,
no' ire(o' a la (onta=a %rande7 LC2(o la lla(a'M LTe#a'M
!Ti#et, Zor#a, Ti#et777 5ero no'otro' do' 'ola(ente7 /n e'a re%i2n no
entran ($Gere'7
!LN$iFn te ha#la de ($Gere'M y, al 9in y al 1a#o, no deGan de 'er Ttile' la'
:o#re1illa'H no la' 1al$(nie'7 Son Ttile' 1$ando el ho(#re no tiene a la'
(ano' al%Tn tra#aGo de ho(#re. 'a1ar 1ar#2n de la tierra, 1onI$i'tar 1i$dade'
to(Ondola' :or a'alto, 1on0er'ar 1on Dio'7 LN$F otra 1o'a :$ede o1$:ar '$'
o1io', 'i no I$iere (orir'e de :enaM &e#e 0ino, G$e%a a lo' dado', a1ari1ia a
la' ($Gere'7 S e':era777 /':era I$e '$ene la hora, 'i al%$na 0e- '$ena7
Call2 $n (o(ento7
!Si '$ena al%$na 0e- !re:iti2 irritado! la hora de la a11i2n, :$e' :$ede
o1$rrir I$e no '$ene n$n1a7
S $n in'tante de':$F'.
!No :$ede 1ontin$ar e'to, :atr2n. o la tierra 'e a1hi1a, o yo ten%o I$e
a%i%antar(e7 JSi no, e'toy :erdidoK
A:are1i2 $n (onGe entre lo' :ino', de 1a#ello roGo y te- a(arillenta,
;6?
arre(an%ado, 1on %orro redondo de :a=o7 Con $na 0arilla de hierro en la
(ano i#a %ol:eando el '$elo (ientra' a0an-a#a a lar%o' :a'o'7 C$ando no'
0io 'e det$0o y al-2 la 0arilla.
!LAd2nde 0ai', a(i%o'M !:re%$nt27
!Al (ona'terio !le re':ondi2 Zor#a!, a 1$(:lir 1on n$e'tra' :iado'a'
o#li%a1ione'7
!JBol0eo', 1ri'tiano'K !1la(2 el (onGe (ientra' lo' oGo' de 1olor a-$l
de'ledo 'e enroGe1an!7 JAtrO', re%re'ad a 0$e'tra' 1a'a', :or lo I$e (O'
I$erOi'K No e' el (ona'terio 1ar(en de la Bir%en, 'ino h$erto de SatOn7
5o#re-a, h$(ildad, 1a'tidad, lo I$e lla(an 1orona del (onGe Ld2nde e'tOi'M
JIdo', o' di%oH dinero, or%$llo, e9e#o'. F'ta e' la 'anta Trinidad :ara ello'K
!/' 12(i1o, F'te, :atr2n !(e '$'$rr2 Zor#a al odo7
/ in1linOndo'e ha1ia Fl.
!LC2(o te lla(a', her(ano (onGe, y I$F 0iento te lle0aM
!Ee lla(o Zaharia7 He 1o%ido lo' #Ort$lo' y (e he (ar1hado7 JEe
(ar1ho, (e (ar1ho, no lo 'o:orto $n (in$to (O'K Ha-(e el 9a0or de de1ir(e
1$Ol e' t$ no(#re, :ai'ano7
!Cana0aro7
!5$e' no lo 'o:orto, no, her(ano Cana0aro7 Cri'to %i(e de a9li11i2n
toda la no1he y no (e deGa dor(ir7 S yo %i(o 1on Fl y :or e'o el hi%T(eno
JI$e 'e t$e'te en la' lla(a' del In9iernoK (e lla(a :or la (a=ana te(:rano.
U&$eno, ZahariaR, (e di1e, UL:or I$F no deGa' I$e d$er(an tranI$ilo' t$'
her(ano'M JTendrF I$e eC:$l'arte de aI$KR
R!LSoy yo el I$e le' I$ita el '$e=o, o 'on lo' %e(ido' de Cri'toM JPl e'
I$ien %i(e :or '$' 9alta'K
R!J/nton1e' le0ant2 el #O1$lo, el anti1ri'to, y (iradK
Al-2 el %orro, deGando a la 0i'ta $na (an1ha de 'an%re 1oa%$lada en lo'
;66
1a#ello'7
!5or e'o 'a1$d el :ol0o de (i' 'andalia' y (e (ar1hF7
!B$Fl0ete 1on no'otro' al (ona'terio !diGo Zor#a!, y yo he de
re1on1iliarte 1on el hi%T(eno7 Ben, no' a1o(:a=arO' y no' (o'trarO' el
1a(ino7 /l Cielo te ha en0iado a n$e'tro en1$entro7
/l (onGe (edit2 $n in'tante7 Ae #rill2 la (irada7
!LN$F (e darFi'M
!LN$F I$iere' tTM
!Qn kilo de #a1alao 'alado y $na #otella de 1o=a17
Zor#a 'e in1lin2, 9iGando en Fl la (irada7
!Di(e, tT Lno tendra', :or 1a'$alidad, al%Tn de(onio interior, ZahariaM
/l (onGe 'e 'o#re'alt27
!LC2(o lo ha' adi0inadoM
!Ben%o del Eonte Ato' !re':ondi2 Zor#a!, J1ono-1o ($1ho el a'$ntoK
/l (onGe #aG2 la 1a#e-a7 A:ena' 'e le oa la 0o-.
!S, hay $n de(onio en (7
!LS 'e le antoGa #a1alao y 1o=a1, noM
!JCierto, tre' 0e1e' (aldito 'eaK
!5$e' #ien, 1on9or(e'7 L"$(a, ta(#iFnM
Zor#a le arroG2 $n 1i%arrillo I$e el (onGe 1o%i2 al 0$elo 1on ade(On
ra:a-7
!J"$(a, 9$(a, a' lo aho%$e la :e'teK !diGo7
S eCtraGo del #ol'illo $n :edernal y $na (e1ha, en1endi2 el 1i%arrillo y
a':ir2 el h$(o a :leno :$l(2n7
!J/n el no(#re de Cri'toK !diGo7 Al-2 la 0arilla de hierro, dio (edia
0$elta e ini1i2 la (ar1ha7
!LC2(o 'e lla(a t$ dia#loM !le :re%$nt2 Zor#a, %$i=Ondo(e el oGo7
;6
!JVo'FK !1onte't2 el (onGe 'in 0ol0er'e7
Aa 1o(:a=a del (onGe (edio lo1o no (e 1o(:la1a7 Qn 1ere#ro
en9er(o, 1o(o $n 1$er:o en9er(o, de':iertan en ( lO'ti(a y de'a%rado7 5ero
no diGe nada, deGando I$e Zor#a hi1iera lo I$e le %$'tare7
/l aire :$ro no' a#ri2 el a:etito7 No' a1o(oda(o' al :ie de $n
%i%ante'1o :ino y de'lia(o' el #ol'o de la' :ro0i'ione'7 /l (onGe 'e in1lin2
1$rio'o :ara inda%ar I$F 1ontena7
!J/h, eh !diGo Zor#a!, no te rela(a', ZahariaK /'ta(o' en A$ne' Santo7
No'otro', I$e 'o(o' (a'one', 1o(ere(o' $n :oI$illo de 1arne, $n :ollo
a'ado7 JDio' (e :erdoneK 5ero ta(#iFn tene(o' torta y a1eit$na' :ara t$ 'an@
tidad, Jto(aK
/l (onGe 'e a1ari1i2 la %ra'ienta #ar#a7
!So !diGo 1ontrito!, 1o(erF a1eit$na' y :an y #e#erF a%$a 9re'1a777 5ero
Vo'F, 1o(o de(onio I$e e', 1o(erO $n :o1o de 1arne, her(ano'H 'e ($ere :or
el :ollo a'ado y #e#erO el 0ino de 0$e'tra 1anti(:lora J1ondenadoK
Se :er'i%n2, tra%2 0ora-(ente el :an, la' oli0a', la :or1i2n de tortaH 'e
li(:i2 la #o1a 1on el dor'o de la (ano, #e#i2 a%$aH l$e%o 0ol0i2 a :er'i%nar'e
1o(o 'i h$#iera ter(inado '$ al($er-o7
!Ahora !diGo!, le to1a al tre' 0e1e' (aldito Vo'F777
S 'e arroG2 'o#re el :ollo7
!JCo(e, 1ondenadoK !($r($ra#a 9$rio'o, tra%ando %rande' #o1ado'!7
JCo(eK
!J&ra0o, (onGeK !eC1la(2 ent$'ia'ta(ente Zor#a!7 5or lo I$e 0eo ere'
ho(#re de re1$r'o'777
S diri%iFndo'e a (.
!LN$F te :are1e, :atr2nM
!N$e 'e a'e(eGa a ti 1o(o 'i 9$era her(ano t$yo !le 1onte'tF riendo7
;6D
Zor#a le al1an-2 al (onGe la 1anti(:lora.
!&e#e, Vo'F, $n tra%$ito7
!J&e#e, 1ondenadoK !diGo el (onGe 1o%iendo la 1anti(:lora y :e%Ondo'e
a ella7
/l 'ol I$e(a#aH no' interna(o' (O' a la 'o(#ra7 /l (onGe heda a '$dor
a1re y a in1ien'o (e-1lado'7 Chorrea#a a%$a :or todo' lo' :oro' y Zor#a lo
arra'tr2 ha1ia la 'o(#ra :ara I$e no a:e'tara tanto7
!LC2(o te hi1i'te (onGeM !le :re%$nt2, :$e' ha#a 1o(ido a %$'to y
'enta de'eo' de 1harla7
/l (onGe ri27
!N$i-O' '$:one' I$e :or in1lina1i2n ('ti1a L0erdadM 5$e' no e' a'7 Aa
(i'eria, her(ano, la (i'eria7 Co(o no tena nada a I$e hin1ar el diente, (e
diGe. UNo te I$eda (O' I$e entrar en el (ona'terio :ara no (orirte de
ha(#re7R
!LS e'tO' 1ontentoM
!JDio' 'ea loadoK S$':iro a 0e1e', :ero no :or lo I$e '$:one'7 No
'$':iro :or de'eo' terre'tre', I$e en la tierra yo (e 1a%o, :erdonad I$e lo
di%a777 S$':iro :or el Cielo7 Di%o 1hi'te', ha%o 1a#riola', lo' (onGe' 'e ren de
(H (e di1en :o'e'o y (e inG$rian7 5ero yo :ien'o. No :$ede 'er lo I$e 1reenH
1ierta(ente a Dio' le a%rada rer7 U/ntra, :aya'o (o, dirO $n da7 Ben, ha-
I$e (e ra7R S (e a#rirO la' :$erta' del 5ara'o, 1o(o #$92n7
!JBieGo, o:ino I$e tiene' #ien :$e'ta la 1a#e-a 'o#re lo' ho(#ro'K !diGo
Zor#a le0antOndo'e!7 J/n, (ar1haK No e' 1o'a de I$edarno' aI$ ha'ta la
no1he7
De n$e0o el (onGe ini1i2 la :artida7 Eientra' '$#a(o' :or la (onta=a,
(e :are1a I$e e'1ala#a en (i interior e'1ar:ado' 'endero' :'I$i1o',
:a'ando de 1hato' 1$idado' a otro' (O' alto', de la' 12(oda' 0erdade'
;6*
llanera' a teora' (O' a#r$:ta'7 De :ronto, el (onGe interr$(:i2 '$ (ar1ha7
!N$e'tra Se=ora de la Ben%an-a !diGo 'e=alando $na 1a:illita de %rO1il
1T:$la redonda7
Se :o'tr2 y :er'i%n27 So (e a:eF y entrF en el 9re'1o oratorio7 /n $n
eCtre(o, $n 0ieGo i1ono enne%re1ido :or el h$(o e'ta#a 1ar%ado de eC0oto'.
del%ada' :la1a' de :lata en I$e 'e re:re'enta#an to'1a(ente (ano', :ie', oGo',
1ora-one'777 Ante el i1ono arda $na la(:arilla de :lata :er(anente(ente7
Ee a:roCi(F en 'ilen1io. $na #ra0a madona %$errera, de 1$ello 9ir(e,
de (irada a$'tera y 0i%ilante, 'o'tena, no al Di0ino In9ante, 'ino lar%a lan-a
9$erte(ente e(:$=ada7
!J4$ay de I$ien o'e to1ar el (ona'terioK !diGo el (onGe 1on a'$'tado
tono!7 Aa Bir%en 'e arroGa 1ontra Fl y lo atra0ie'a 1on la lan-a7 /n otro'
tie(:o' 0inieron lo' ar%elino' e in1endiaron el 1on0ento7 5ero oye lo I$e le'
o1$rri2. en el (o(ento en I$e lo' in9iele' :a'a#an ante la 1a:illa, la Sant'i(a
Bir%en, 'in 0a1ilar, 'alt2 del i1ono y 'e e1h2 a9$era7 S Jdale I$e daleK 1on tal
(:et$ arre(eti2 a lan-a-o' 1ontra lo' (aldito' I$e no I$ed2 $no 1on 0ida7
Ei a#$elo re1orda#a ha#er 0i'to la' o'a(enta' de':arra(ada' :or todo el
:inar7 De'de e'a F:o1a la lla(aron N$e'tra Se=ora de la Ben%an-a7 Ante' la
lla(a#an de la Ei'eri1ordia7
!LS :or I$F no reali-2 el (ila%ro ante' I$e I$e(aran el 1on0ento, :adre
ZahariaM !:re%$nt2le Zor#a7
!JTal 9$e la 0ol$ntad del Alt'i(oK !re':ondi2 el (onGe :er'i%nOndo'e
tre' 0e1e'7
!JBaya 1on el Alt'i(oK !($r($r2 Zor#a (ontando a 1a#allo!7 J3alaK
J/n (ar1haK
A :o1o andar 0i(o', en $na (e'eta, rodeado de :e=a' y alto' :ino', el
(ona'terio de la Bir%en7 Sereno, 'onriente, ai'lado de ($ndano' r$(ore',
;68
anidado en alta y 0erde %ar%anta de la 'ierra 1o(o eC:re'i2n de la :ro9$nda
ar(ona entre la no#le-a de la 1i(a y la d$l-$ra del llano, el 1on0ento 'e (e
(o'tr2 1$al (ara0illo'o re9$%io :ara el re1o%i(iento e':irit$al7 UAI$R,
:en'F, U$n al(a 'o#ria y '$a0e :odra darle alt$ra h$(ana a la eCalta1i2n
('ti1a7 Ni 1i(a e'1ar:ada y 'o#reh$(ana, ni 0ol$:t$o'a y hol%a-ana llan$raH
'2lo lo :re1i'o :ara I$e el al(a 'e ele0e 'in :erder el 1alor h$(ano7
Se(eGante 'itio no (odela hFroe' '$#li(e' ni in($ndo' 1erdo'7 Eodela
ho(#re' 1a#ale'7R
!JN$F (ara0illa, I$F 'oledad, I$F di1haK !($r($rF7
No' a:ea(o', 1r$-a(o' la a(:lia :$erta, '$#i(o' al lo1$torio, donde 'e
no' #rind2 la tradi1ional #andeGa 1on raki, d$l1e' y 1a9F7 /l :adre ho':edador
0ino a n$e'tro en1$entroH 0ario' (onGe' no' rodearonH 1o(en-a(o' a 1harlar7
/ra $n 1er1o de (irada' (ali1io'a', de la#io' in'a1ia#le', de t$:ida' #ar#a' y
#i%ote', de 'o#a1o' I$e olan a (a1ho 1a#ro7
!LNo traGi'tei' al%Tn :eri2di1oM !:re%$nt2 an'io'o $no de lo' (onGe'7
!LQn :eri2di1oM !diGe a'o(#rado!7 L5ara I$F lo I$erFi' aI$M
!J5$e', her(ano, :ara 'a#er 12(o anda el ($ndoK !1la(aron al%$no'
(onGe' indi%nado'7
Arra1i(ado' tra' la' reGa' del #al12n ($1ho' de ello' %ra-na#an 1o(o
1$er0o'7 Ha#la#an de In%laterra, de 3$'ia, de Beni-elo', del 3ey,
a:a'ionada(ente7 Si el ($ndo lo' tena 1on9inado', ello' no ha#an a:artado
al ($ndo de '7 /n la retina lle0a#an %ra#ada' 0i0a' i(O%ene' de 1i$dade'
:o:$lo'a', de tienda' ($lti1olore', de ($Gere', de :eri2di1o' 9ala1e'777
Qn (onGe re1hon1ho y :el$do 'e le0ant2 re'o:lando.
!N$iero (o'trarte $na 1o'a !(e diGo!, (e dirO' tT I$F o:ina'7 Boy a
#$'1arla al in'tante7
Se retir2 1on la' 0ell$da' (ano' 'o#re el 0ientre, arra'trando la' 1hinela'
;6)
de :a=o7
Ao' (onGe' rieron #$rlone'7
!/l :adre Do(etio' !diGo el (onGe ho':edador! traerO de n$e0o '$
(onGa de ar1illa7 /l de(onio la tena enterrada :ara Fl, y $n da en I$e
Do(etio' 1a0a#a el h$erto dio 1on ella7 Se la lle02 a '$ 1elda y de'de enton1e'
el :o#re ha :erdido el '$e=o7 No le 9alta ($1ho :ara :erder el 'e'o ta(#iFn7
Zor#a 'e le0ant2. 'enta'e aho%ado7
!He(o' 0enido a 1on0er'ar 1on el 'anto hi%T(eno !diGo!, y :ara 9ir(ar
$no' :a:ele'7
!/l 'anto hi%T(eno !re':ondi2 el ho':edador! no 'e halla aI$H 'ali2
e'ta (a=ana te(:rano. 'e diri%i2 a la aldea7 Ten :a1ien1ia y e':Fralo7
3ea:are1i2 el :adre Do(etio' 1on la' (ano' G$nta' y tendida' ha1ia
adelante, 1$al 'i 9$era :ortador del 1Oli- 1on'a%rado7
!JAI$ e'tOK !diGo entrea#riendo la' (ano' 1on :re1a$1i2n7
Ee a1erI$F a Fl7 Qna e'tat$illa de Tana%ra 'onrea 1oI$eta(ente, (edio
de'n$da, entre la' %orda' :al(a' del (onGe7 Con la Tni1a (ano I$e le
I$eda#a inta1ta 'o'tena'e la 1a#e-a7
!Si 'e=ala la 1a#e-a !diGo Do(etio'!, e' :orI$e tiene en1errada en ella
al%$na :iedra :re1io'a, I$i-O' $n dia(ante o $na :erla7 LN$F o:ina' tTM
!So o:ino !interr$(:i2 $n (onGe atra#iliario! I$e le d$ele la 1a#e-a7
5ero el %ordo Do(etio' (e o#'er0a#a 1on el #el9o 1ol%ante 1o(o el de
$n 1a#r2n, y e':era#a i(:a1iente7
!Ten%o %ana' de ro(:erla :ara 0er777 No :$edo 1on1iliar el '$e=o :or
e'ta d$da7 LSi %$ardara al%Tn dia(anteM
So (ira#a a la %ra1io'a Go0en-$ela de teta' er%$ida', de'terrada en e'te
l$%ar eCtra=o, entre h$(o de in1ien'o y dio'e' 1r$1i9i1ado' I$e a#o(inan de
la 1arne, de la ri'a, del #e'o7 JAh, 'i (e 9$era dado 'al0arlaK
;<
Zor#a to(2 la e'tat$illa de #arro, :al:2 el (en$do 1$er:o de ($Ger,
deteniendo lo' dedo' te(#loro'o' en lo' :e1ho' 9ir(e' y ere1to'7
!LA1a'o no ad0ierte', (onGe !diGo!, I$e F'te e' el dia#loM /' el
(i'('i(o dia#lo en :er'ona, no hay d$da :o'i#le7 JSi lo 1ono1erF yo al
(alditoK Erale el :e1ho, :adre Do(etio', redondo, 9ir(e, 9re'1o7 JA' e' el
:e1ho del dia#lo, yo te lo a'e%$ro :orI$e lo 'F ($y #ienK
Aa 9i%$ra de $n (onGe Go0en 'e di#$G2 en la :$erta7 /l 'ol le al$(#r2 lo'
dorado' 1a#ello' y el ro'tro o0alado de 9ino 0ello7
/l (onGe de len%$a 0i:erina %$i=2 $n oGo al :adre ho':edador7 A(#o'
'onrieron (ali1io'a(ente7
!5adre Do(etio' !diGeron!, t$ no0i1io, 4a0rili7
/l :adre 'e a:oder2 al in'tante de la ($Ger1illa de #arro y 'e diri%i2
rodando 1o(o $n tonel ha1ia la :$erta7 /l her(o'o no0i1io (ar1ha#a
adelante, en 'ilen1io, 1ontoneOndo'e7 De'a:are1ieron a(#o' en el lar%o
1orredor de'(antelado7
Con $n ade(On le indiI$F a Zor#a I$e 'aliFra(o' al :atio7 Ha1a 1alor7
/n (edio del :atio $n naranGo en 9lor :er9$(a#a el aire7 V$nto a Fl, de $na
anti%$a 1a#e-a de 1arnero e'1$l:ida en (Or(ol (ana#a a%$a ($r($llante7
5$'e la 1a#e-a #aGo el 1horro y (e re9re'I$F7
!Di(e, LI$F #i1ho' 'on F'to'M !:re%$nt2 Zor#a 1on %e'to de a'1o!7 Ni
ho(#re', ni ($Gere'7 JE$lo'K J5$ahK JOGalO lo' 1$el%$en a todo'K
Eeti2 la 1a#e-a ta(#iFn Fl en el a%$a 9re'1a y 'e e1h2 a rer7
!JN$e lo' 1$el%$enK !re:iti2!7 Todo' lle0an $n de(onio 1on'i%o7 Qno
I$iere $na ($GerH otro, #a1alaoH otro dineroH el de (O' allO, :eri2di1o' y
:olti1a777 J1O9ila de #e'tia'K L5or I$F no 'e (e-1larOn de $na 0e- 1on la %ente,
:ara hartar'e de todo y :$r%ar el 1ere#roM
/n1endi2 $n 1i%arrillo y 'e 'ent2 en $n #an1o al :ie del naranGo en 9lor7
;1
!C$ando yo de'eo al%o L'a#e' I$F ha%oM Ee lleno ha'ta el %a-nate, :ara
li#rar(e de toda o#'e'i2n y no :en'ar ya en ello7 O 'i (e da :or re1ordarlo,
'erO 1on nO$'ea'7 Qna 0e-, 'iendo :eI$e=ito, (e entr2 la lo1$ra de la' 1ere-a'7
No tena dinero, la' 1o(:ra#a de a :$=adito' :or 0e-, de (odo I$e 1$ando la'
ha#a 1o(ido (e I$eda#a 1on %ana' de 'e%$ir 1o(iendo7 No1he y da no
:en'a#a en otra 1o'a, 'e (e 1aan la' #a#a', J$n 0erdadero tor(entoK 5ero $n
da (e enoGF, o (e a0er%on-2 la in1a:a1idad de 'ati'9a1er el de'eoH 1o(:rend
I$e la' 1ere-a' (e do(ina#an i%no(inio'a(ente, ha'ta el eCtre(o de I$e (e
'enta %rote'1o7 LN$F hi1e, enton1e'M Ee le0antF d$rante la no1heH a :a'o de
lo#o entrF en la al1o#a de (i' :adre', re#$'I$F en lo' #ol'illo', en1ontrF en
ello' $n med#idi( de :lata, y a la (a=ana 'i%$iente, ($y te(:ranito, le 1o(:rF
a $n hortelano $n 1e'to de 1ere-a'7 Ee 'entF al #orde del 1a(ino y e(:e1F a
en%$llir 1ere-a' y 1ontin$F tra%ando 1ere-a' ha'ta I$e 'e (e hin1h2 el 0ientre7
/l e't2(a%o no a%$ant2 el atra12n, y 0o(itF7 Bo(itF, :atr2n, la' entra=a'7
5$e' de'de e'e da, 'e a1a#aron :ara ( la' 1ere-a'H no la' :oda 0er ni en
:int$ra7 De i%$al (odo :ro1ed (O' tarde 1on el 0ino, y lo (i'(o 1on el
ta#a1o7 &e#o y 9$(o toda0aH :ero en 1$anto (e lo :ro:on%o J-a'K 1orto7 No
(e do(ina la :a'i2n7 Co'a 'e(eGante (e o1$rri2 1on la :atria7 De'eF 'er0irlaH
la 'er0 ha'ta a'I$ear(e, 0o(itF y (e li#rF de la :a'i2n :atriotera7
!LS 1on la' ($Gere', Zor#aM !le :re%$ntF7
!JSa le' lle%arO la 0e-, a la' 1ondenada'K JSa le' lle%arOK 5ero 1$ando
ten%a yo 'etenta a=o'7
Eedit2 $n in'tante. le :are1i2 #re0e el :la-o7
!J5on%a(o' o1hentaK !1orri%i2!7 Te 1a$'a ri'a, :atr2nH rete, 'i I$iere'7
Sin e(#ar%o, oye lo I$e te di%o. 'ola(ente a' 'e li#era el ho(#re, hartOndo'e
de todoH no ha1iFndo'e er(ita=o7 LC2(o I$iere', 0ieGo, eC:$l'ar de ti al
dia#lo, 'i no ere' tT dia#lo y (edioM
;;
3e'o:lando a:are1i2 Do(etio' en el :atio, 'e%$ido del (onGe1ito r$#io7
!5are1e $n On%el irritado !($r($r2 Zor#a, I$e ad(ira#a el a':e1to
'il0e'tre y la %ra1ia nat$ral del e9e#o7
Se a1er1aron a la e'1alera de :iedra I$e lle0a a la' 1elda' del :i'o
'$:erior7 Do(etio' le diGo al%o al (onGe1illo7 P'te 'a1$di2 la 1a#e-a 1o(o
ne%Ondo'e7 5ero al in'tante 'e in1lin2, '$(i'o7 A:oy2 el #ra-o en la 1int$ra
del 0ieGo, y a(#o' '$#ieron lenta(ente la e'1alera7
!LBi'teM !(e :re%$nt2 Zor#a!7 JSodo(a y 4o(orraK
Do' (onGe' a'o(aron el ho1i1o, 'e diri%ieron re1:ro1o' %$i=o',
($r($raron $na' :ala#ra' y 'e rieron a 1oro7
!JN$F :er0er'idadK !1o(ent2 %r$=endo Zor#a!7 Ao' lo#o' no 'e 1o(en
entre ', :ero lo' (onGe' lo ha1en7 Eira 12(o 'e ($erden $no a otra7
!Qno a otro !1orre% riendo7
!BieGo, aI$ tanto da, no te ator(ente'7 JE$lo', te di%o, :atr2nK 5$ede'
de1ir a t$ antoGo, 4a0rili o 4a0rila, Do(etio' o Do(eta'7 BayO(ono',
:atr2nH 9ir(e(o' 1$anto ante' lo' :a:ele' y (ar1hF(ono'7 A 9e (a I$e aI$
te a'I$ea' a la 0e- del ho(#re y de la ($Ger7
A$e%o, #aGando la 0o-.
!Ten%o $n :lan777
!Al%$na n$e0a lo1$ra, Zor#a7 LTe :are1e I$e 'on :o1a' la' I$e
1o(eti'te, 0ieGo 1hi9ladoM Ba(o', dino' t$ :lan7
Zor#a 'e en1o%i2 de ho(#ro'7
!JCo(o :ara de1rtelo, :atr2nK TT, 'ea di1ho 'in inten1i2n irre':et$o'a,
ere' $n #$en ti:o7 Qn (o-o I$e trata 1on la (ayor deli1ade-a a 1$alI$iera I$e
'e :re'ente7 Si hallara' $na :$l%a en in0ierno 'o#re la al(ohada, la :ondra'
de#aGo :ara I$e no ten%a 9ro7 LSera' 1a:a- de entender, enton1e', la' treta'
de $n #andido tai(ado 1o(o yoM Si 0eo $na :$l%a, J1ra1K la a:la'to7 Si (e
;?
en1$entro 1on $n 1ordero, le 1orto el 1$ello, lo :on%o a a'ar y (e lo 1o(o 1on
lo' a(i%o'7 TT :rote'tarO'H Je'e 1ordero no e' t$yoK De a1$erdo7 5ero dFGano',
her(ano, I$e lo 1o(a(o', y l$e%o, tranI$ila(ente, di'1$tire(o' a1er1o del
Ut$yoR y del U(oR7 Ha#larO' al re':e1to todo 1$anto I$iera', (ientra' yo $'e
$na 1erilla a (anera de (ondadiente'7
3e:er1$tieron en el :atio '$' 1ar1aGada'7 Zaharia a:are1i2, (o'trando
alar(a7 A:oy2 el ndi1e en lo' la#io' y 'e a:roCi(2 en :$nta' de :ie7
!JChitoK !diGo!, Jno riOi' a'K Eirad, allO arri#a, detrO' de la 0entanita
I$e 'e 0e a#ierta, e'tO tra#aGando el o#i':o7 AI$Flla e' la #i#liote1a7 /'tO
e'1ri#iendo7 Todo el da e'1ri#e el 'anto ho(#re, Jno ha%Oi' r$idoK
!JHo(#re, :re1i'a(ente de'ea#a 0erte, :adre Vo'FK !diGo Zor#a 1o%iendo
del #ra-o al (onGe!7 AlF0a(e a t$ 1elda, I$e he(o' de ha#lar7
S diri%iFndo'e a (.
!Eientra' tanto, :$ede' 0i'itar la 1a:illa y ad(irar lo' 0ieGo' i1ono'7 So
e':erarF al hi%T(eno, I$e no ha de tardar7 So#re todo, no te (eta' en nada,
:$e' e1hara' a :erder la' 1o'a'7 DFGa(e en li#ertad de a11i2n. :ondrF en
:rO1ti1a (i :lan7
S ha#lOndo(e al odo, a%re%2.
!Con'e%$ire(o' el :inar :or la (itad del :re1io777 JNo di%a' nadaK
S 'e (ar1h2 :ronta(ente, del #ra-o del (onGe lo1o7
;6
XVIII
/ntrF en la 1a:illa y (e '$(er% en la :en$(#ra 9re'1a y :er9$(ada7 Nadie
ha#a en ella7 Ao' 1andela#ro' de #ron1e da#an ($y dF#il l$-7 "ina(ente
la#rado, el i1ono'ta'io o1$:a#a todo el 9ondo, 'i($lando $n :arral de oro
1ar%ado de ra1i(o'7 Ao' ($ro' de arri#a a#aGo (o'tra#an 9re'1o' 'e(i@
#orrado', 1on 9i%$ra' de i(:re'ionante' a'1eta', de 5adre' de la I%le'ia, de la'
e'1ena' doloro'a' de la 5a'i2n, de On%ele' ro#$'to' y 'e0ero', 1$yo' 1a#ello'
e'ta#an '$Geto' 1on an1ha' 1inta' 1ele'te' y ro'ada' I$e la h$(edad ha#a
de'te=ido7
Arri#a, en la #20eda, la Bir%en tenda lo' #ra-o', i(:lorante7 "rente a
ella, $na :e'ada lO(:ara de :lata arda, y la l$- te(#loro'a a1ari1ia#a
#landa(ente el lar%o ro'tro ator(entado7 No he de ol0idar en (i 0ida la
(irada tri'te, lo' la#io' 9r$n1ido' y entrea#ierto', la #ar#illa ro#$'ta y
enFr%i1a de aI$ella i(a%en7 UHe aI$R, (e diGe, Ua la Eadre :lena(ente
'ati'9e1ha, :lena(ente 9eli-, a$n en (edio de '$ 1on%oGa tort$radora, :$e'
'a#e I$e de '$' entra=a' :ere1edera' ha '$r%ido al%o I$e ha de 'er in(ortal7R
C$ando 1r$1F de n$e0o el $(#ral de la 1a:illa, ya 'e :ona el 'ol7 Ee
'entF al :ie del naranGo 9lore1ido, 'intiFndo(e 1on Oni(o G$#ilo'o7 Aa 1T:$la
'e te=a de ro'a 1o(o la(ida :or la' :ri(era' l$1e' del al#a7 Ao' (onGe'
retirado' en '$' 1elda', de'1an'a#an7 /'ta no1he no dor(iranH el de'1an'o de
ahora le' dara 9$er-a' :ara la 1er1ana 1ere(onia. dentro de :o1o ini1iara el
;
Sal0ador '$' :a'o' del Cal0ario y ello' ha#an de a1o(:a=arlo ha'ta el
42l%ota7 Do' (arrana' ne%ra' de ro'ada' (a(a' dor(an, e1hada' G$nto a $n
al%arro#o, lo' :alo(o', en lo' teGado', ha1an la r$eda y arr$lla#an7
ULHa'ta 1$OndoR, :en'a#a, U(e 'erO dado 0i0ir y %o-ar de la tierra, del
aire, del 'ilen1io y del :er9$(e del naranGo en 9lorMR Qn i1ono de 'an &a1o,
I$e ha#a 1onte(:lado en la 1a:illa, (e e(#ar%2 el 1ora-2n de inten'a
ale%ra7 Todo aI$ello I$e (O' honda(ente (e 1on($e0e, $nidad de de'eo,
1on'e1$en1ia en el e'9$er-o, lo ha#a hallado de n$e0o en Fl7 J&endito 'ea el
%ra1io'o i1ono del e9e#o 1ri'tiano 1$yo' 1a#ello' ri-ado' 1aen 'o#re la 9rente
1$al ra1i(o' ne%ro'K Dioni'io', el her(o'o dio' del 0ino y del FCta'i', y 'an
&a1o, 'e 1on9$ndan en (i interior y tenan el (i'(o 'e(#lante7 &aGo la'
hoGa' de la :arra o #aGo lo' hO#ito' del (onGe, :al:ita#a el (i'(o 1$er:o
0i#rante, to'tado al 'ol. el de la 4re1ia eterna7
Bol0i2 Zor#a7
!Sa lle%2 el hi%T(eno !(e diGo de :ri'a!, he(o' 1on0er'ado $n :o1o7
Se ha1e ro%arH di1e I$e no I$iere 0ender el #o'I$e :or $n (endr$%oH :one
(O' alto :re1ioH :ero dFGalo en (i' (ano', I$e al :1aro lo harF 1eder yo7
!LA I$F 0iene todo e'oM LNo e'tO#a(o' ya de a1$erdoM
!JNo te (eta' en nada, :atr2n, :or 9a0orK !'$:li12 Zor#a!7 S2lo 'era
:ara '$'1itar in1on0eniente'7 JAo' a1$erdo' de ante', ($erto' y enterrado'
e'tOn a e'ta' hora'K No 9r$n-a' la' 1eGa'. Jenterrado', te di%oK Con'e%$ire(o'
el :inar :or la (itad del :re1io 1on0enido ante'7
!L/n I$F re0oltiGo' anda', Zor#aM
!No te :reo1$:e', I$e e' a'$nto (o7 Qn :o1o de a1eite a la :olea Jy
0erO' 12(o %iraK LHa' 1o(:rendidoM
!No, no 1o(:rendo7 L5or I$F re%atear ahoraM
!5orI$e %a'tF (O' de lo I$e de#a en la 1i$dad7 J5or e'oK 5orI$e Aola
;D
(e ha de0orado, e' de1ir, te ha de0orado no :o1o dinero7 L5en'a'te I$e yo lo
ha#a e1hado en ol0idoM Qno tiene '$ a(or :ro:io, Lo I$F 1ree' tTM JEi
re:$ta1i2n de#e I$edar in(a1$ladaK He %a'tado, :a%o7 Sa ten%o la' 1$enta'
#ien he1ha'. Aola no' 1o't2 'iete (il dra1(a'. :$e' la' de'1ontarF del 0alor
del #o'I$e7 /l hi%T(eno, el (ona'terio, la Bir%en, :a%arOn :or Aola7 P'e e'
(i :lan, Lno te a%radaM
!/n (odo al%$no7 L5or I$F la Bir%en ha#ra de 1ar%ar 1on t$' derro1he'M
!5orI$e e' re':on'a#le y (O' I$e re':on'a#le7 /lla dio 0ida a '$ hiGoH '$
hiGo (e dio 0ida a (, Zor#a, y (e ha dotado de lo' in'tr$(ento' I$e 'a#e'7 S
:or o#ra de e'o' (aldito' in'tr$(ento', dondeI$iera I$e (e en1$entre 1on la
e':e1ie he(#ra ten%o I$e :erder la 1a#e-a y a#rir la #ol'a7 A' :$e', I$e 1ada
1$al :a%$e '$' de$da'7
!No (e a%rada e'to, Zor#a7
!P'a e' harina de otro 1o'tal, :atr2n7 SaI$e(o' a 9lote, :ri(ero, lo' 'iete
#illetito', y l$e%o ha#lare(o'7 L3e1$erda' la 1an1i2n. U&F'a(e, ahora, (i
#ien, I$e l$e%o 0ol0erF a 'er t$ ta777RM
/l %ordo ho':edador 'e :re'ent2, di1iendo 1on (elo'a 0o- e1le'iO'ti1a.
!Tened la #ondad de :a'ar al 1o(edorH la 1ena e'tO :ronta7
/ntra(o' en el re9e1torio, $na %ran 'ala 1on #an1o' y lar%a' (e'a'
an%o'ta'7 "$erte olor a a1eite ran1io 9lota#a en el aire7 /n la :ared 9rontera $n
anti%$o 9re'1o re:rod$1a la Santa Cena. lo' on1e di'1:$lo' 9iele'
a(ontonado' 1o(o o0eGa' en torno de Cri'to y, en 9rente, de e':alda' al
e':e1tador, el roGo, de nari- a%$ile=a y a#$ltada 9rente, V$da', la o0eGa 'arno'a7
S Cri'to '2lo :ara Fl tena (irada'7
/l :adre ho':edador to(2 a'iento, yo (e $#iI$F a '$ dere1ha, Zor#a a '$
i-I$ierda7
!/'ta(o' en C$are'(a !diGo!, tendrFi' I$e :erdonar lo (ode'to de
;*
n$e'tra (e'a. no :ode(o' #rindaro' a1eite ni 0ino, a$n 'iendo 1o(o 'oi'
9ora'tero'7 JSed #ien0enido'K
No' :er'i%na(o'H no' 'er0i(o' 'ilen1io'a(ente al%$na' a1eit$na',
1e#olleta', ha#a' 0erde', halva) Ea'ti1O#a(o' lo' tre' lenta(ente, 1o(o
1oneGo'7
!A' e' la 0ida en e'te ($ndo !diGo el :adre ho':edador!, $na
1r$1i9iCi2n, $na C$are'(a7 5ero ha#ed :a1ien1ia, her(ano', :a1ien1ia, I$e la
3e'$rre11i2n e'tO :r2Ci(a, en 1o(:a=a del Cordero, y el reino de lo' Cielo'
no' 'erO a#ierto7
To'H Zor#a (e to12 $n :ie 1on el '$yo, 1o(o indi1Ondo(e. JCallaK
!/'t$0e 1on el :adre Zaharia777 !diGo Zor#a, 1on :ro:2'ito de 1a(#iar de
te(a7
/l :adre ho':edador 'e 'o#re'alt2.
!LA1a'o te ha di1ho al%o e'e :o'e'oM !:re%$nt2 inI$ieto!7 Ale0a en ' a
lo' 'iete de(onio', Jno le :re'tFi' odo'K Co(o tiene i(:$ra el al(a, '2lo 0e
i(:$re-a' en toda' :arte'7
AT%$#re, la 1a(:ana lla(2 a 0':era'7 /l :adre ho':edador 'e le0ant2
:er'i%nOndo'e7
!So de#o retirar(e !diGo!7 Aa 5a'i2n 1o(ien-a, he de lle0ar la 1r$- en
1o(:a=a del Sal0ador7 /'ta no1he, :odFi' re:o'aro' de la' 9ati%a' del
1a(ino7 5ero (a=ana a (aitine'777
!JCo1hino'K !%r$=2 Zor#a entre diente' a:ena' 'ali2 el (onGe!7 J"al'o'K
JE$lo'K JE$lo'K
!LN$F te o1$rre, Zor#aM LTe diGo al%o ZahariaM
!JDeGa, :atr2nK JAl dia#lo 1on todo y 1on todo'K No te :reo1$:e', I$e 'i
no I$ieren 9ir(ar, tendrOn I$e 0Fr'ela' 1on(i%o7
No' 9$i(o' a la 1elda I$e :ara no'otro' ha#an di':$e'to7 /n $na e'I$ina
;8
ha#a $n i1ono 1on la i(a%en de la Bir%en I$e a:oya#a la (eGilla en la de '$
hiGo7 Ao' oGo', %rande', a:are1an #a=ado' en lO%ri(a'7
Zor#a (ene2 la 1a#e-ota y :re%$nt2.
!LSa#e' :or I$F llora, :atr2nM
!No7
!5orI$e 0e7 Si yo :intara i1ono', a la Bir%en la re:re'entara 'in oGo', 'in
oreGa', 'in nari-7 5orI$e 'iento 1o(:a'i2n :or ella7
No' e1ha(o' en lo' d$ro' 1atre'7 Aa' 0i%a' del te1ho eChala#an olor a
1i:rF'H :or la 0entana a#ierta :enetra#a el '$a0e hOlito de la :ri(a0era
1ar%ado de aro(a' de 9lore'7 De 1$ando en 1$ando lle%a#an del :atio, 1o(o
rO9a%a' de 0iento, la' 9Tne#re' (eloda'7 Cant2 $n r$i'e=or G$nto a la 0entana,
l$e%o, al%o (O' leGo', otro y otro (O'7 Aa no1he de'#orda#a a(or7
No :oda dor(ir7 /l 1anto del r$i'e=or 'e 9$ndi2 en $n 'olo r$(or 1on la'
la(enta1ione' de la Ba Cr$1i' y a ( (e :are1i2 I$e e'ta#a e'1alando, entre
naranGo' 9lore1ido', el 1a(ino del 42l%ota, %$iado :or la' h$ella' I$e deGa#an
en el '$elo %rande' %ota' de 'an%re7 Al 9$l%or de la no1he :ri(a0eral y a-$l,
0ea :erla' de '$dor en todo el 1$er:o :Olido y de'9alle1iente de Cri'toH 0ea
12(o 'e tendan te(#loro'a' la' (ano' del EOrtir, 1o(o en 1on0$l'i0a
'T:li1a, 1o(o :ara (endi%ar7 Aa' :o#re' %ente' de 4alilea 'e a:re'$ra#an
detrO' de Pl, %ritando. E,osannaG E,osannaG S Pl (ira#a a lo' I$e eran tan
1aro' a '$ 1ora-2n. nin%$no de ello' adi0ina#a la (a%nit$d de '$ de'a(:aro7
Pl 'a#a I$e (ar1ha#a a la ($erte7 &aGo la' e'trella', llorando
'ilen1io'a(ente, trata#a de 1on'olar a '$ :o#re 1ora-2n h$(ano, atena1eado
:or el e':anto.
UCo(o $n %rano de tri%o, 1ora-2n (o, de#e' 'oterrarte y (orir7 No
te(a'7 LC2(o :odra', 'i a' no 9$era, 1on0ertirte en e':i%aM LC2(o, de no 'er
a', :odra' 1on0ertirte en :an :ara lo' ho(#re' I$e de ha(#re ($erenMR
;)
5ero, en '$ :e1ho, el 1ora-2n de ho(#re te(#la#a, 'e e'tre(e1a, no
I$era (orir777
5o1o de':$F', el #o'I$e entero, en el 1ontorno del (ona'terio, 'e llen2
de 1anto' de r$i'e=or7 S$#an del hT(edo 9ollaGe, he1ho' a(or y :a'i2n7 S
1on ello', te(#la#a, llora#a, 'e hen1ha el :o#re 1ora-2n h$(ano7
S :o1o a :o1o, 'in ad0ertirlo, entre la(ento' de la 5a'i2n de Cri'to y
1anto' de r$i'e=ore', 9$i entrando en el '$e=o 1o(o ha de entrar el al(a en el
5ara'o7
A:ena' ha#ra dor(ido $na hora, 1$ando de':ertF 'o#re'altado, 1on '$'to.
!Zor#a !eC1la(F!, Lha' odoM JSon2 $n tiroK
Zor#a ya 'e halla#a 'entado en la 1a(a, 9$(ando7
!No te at$rr$lle', :atr2n !diGo e'9or-Ondo'e :or do(inar la irrita1i2n I$e
lo e(#ar%a#a!7 DFGalo' I$e arre%len entre ello' '$' a'$nto', J1o1hino'K
Se oyeron eC1la(a1ione' en el 1orredor, el arra'trar de :ant$9la', r$ido
de :$erta' I$e 'e a#ran y 1erra#an, la(ento' de al%$ien al :are1er, herido7
SaltF del le1ho, a#r la :$erta y en el (i'(o in'tante $n 0ieGe1illo 'e1o
a:are1i2 ante (7 Tendi2 lo' #ra-o' 1o(o :ara ataGar(e el :a'o7 Ale0a#a %orro
de no1he #lan1o, :$ntia%$do, y 1a(i'a ta(#iFn #lan1a, I$e le lle%a#a a la'
rodilla'7
!LN$iFn ere'M
!/l O#i':o777 !re':ondi2 1on te(#loro'a 0o-7
A :$nto e't$0e de lan-ar $na 1ar1aGada7 LQn o#i':oM JN$F 'or:re'aK LS
la 1a'$lla de oro, y la (itra, y el #O1$lo, y la' :iedra' 9al'a' ($lti1olore'M 5or
0e- :ri(era 0ea yo a $n o#i':o en '$ ata0o no1t$rno7
!LN$F 9$e e'e di':aro, Eon'e=orM
;D<
!No lo 'F, no lo 'F777 !#al#$1a e(:$GOndo(e '$a0e(ente ha1ia el
interior de la ha#ita1i2n7
De'de la 1a(a, Zor#a 'olt2 la 1ar1aGada7
!L/'tO' a'$'tado, :adre1itoM J/ntra, :o#re 0ieGo, entraK No'otro' no
'o(o' (onGe', no ten%a' (iedo, :$e'7
!Zor#a !le diGe I$edo!, 'F re':et$o'o. e' el O#i':o7
!J/n 1a(i'a nadie e' o#i':oK /ntra, te di%o7
Se le0ant2, lo to(2 del #ra-o, lo ay$d2 a entrar y 1err2 la :$erta7 Del
'a1o de :ro0i'ione' eCtraGo $na #otella de ron y llen2 $n 0a'ito7
!&e#e, 0ieGo7 Con e'to te 0ol0erO el al(a al 1$er:o7
/l 0ieGe-$elo 0a1i2 el 0a'o. 'e re1o#r2 :ronto7 Sentado en (i 1a(a,
a:oy2 la e':alda en la :ared7
!E$y 3e0erendo 5adre, LI$F 9$e el tiro I$e o(o'M
!No lo 'F, hiGo777 /'t$0e tra#aGando ha'ta (ediano1he y (e retirF a
de'1an'ar, 1$ando de :ronto o en la 1elda 0e1ina, la del :adre Do(etio'777
!JAh, ah, ahK !ri2 Zor#a!7 JC$On 0erdadera' eran t$' :ala#ra', 0ieGo
ZahariaK J5iara de 1erdo'K
/l O#i':o in1lin2 la 1a#e-a7
!De#i2 de 'er al%Tn ladr2n777 !($r($r27
/n el 1orredor todo #$lli1io ha#a 1e'ado, el (ona'terio de n$e0o 'e
'$(a en el 'ilen1io7 /n la #ondado'a (irada del O#i':o, I$e ahora t$r#a#a el
e':anto, ha#a $na 'T:li1a ($da7
!LTiene' '$e=o, hiGoM
Co(:rend I$e no I$era ir'e y hallar'e a 'ola' en '$ 1elda7 Tena (iedo7
!No !re':ond!, no ten%o '$e=o7 N$Fde'e $'ted7
Con0er'a(o'7 Zor#a, a:oyado el 1odo en la al(ohada, arrolla#a $n
1i%arrillo7
;D1
!5are1e' 'er $n Go0en 1$lto !(e diGo el 0ieGe-$elo!7 AI$ no en1$entro
1on I$ien ha#lar7 Ten%o 1on1e#ida' tre' teora' I$e 'on el 1on'$elo de (i
0ida7 Con :la1er te la' 1o($ni1ara, hiGo (o777
S 'in e':erar (i a'enti(iento, 1ontin$2.
!Aa :ri(era de (i' teora' e' F'ta. la' 9or(a' de la' 9lore' in9l$yen en
lo' 1olore' I$e to(anH el 1olor in9l$ye en la' :ro:iedade' de la 9lor7 De tal
(odo, 1ada 9lor eGer1e di'tinta a11i2n en el 1$er:o del ho(#re y, :or lo tanto,
en '$ al(a7 5or e'o he(o' de andar ($y atento' 1$ando 1r$1e(o' :or $n
1a(:o 9lore1ido7
Call2 1o(o a la e':era de lo I$e yo o:inara7 S yo (e i(a%ina#a al 0eGete
0a%ando :or $n 1a(:o en 9lor, :$e'ta la (irada en el '$elo y 1on interior
alar(a :o'arla en 1ada 9lore1illa :ara di'tin%$ir #ien la 9or(a y el 1olor 1on
I$e 'e eChi#ieran a la l$-7 /l :o#re 0ieGo ha#ra de te(#lar 1on ('ti1o :a0or.
en :ri(a0era, :ara Fl el 1a(:o 'e :o#la#a de On%ele' y de de(onio'
($lti1olore'7
!Ei 'e%$nda teora 1on'i'te en lo 'i%$iente. toda idea I$e o#re $na
a11i2n 0erdadera, :o'ee ta(#iFn 0erdadera eCi'ten1ia7 /'tO en la realidad7 No
1ir1$la in0i'i#le en el aire7 Tiene 1$er:o de 0era'. oGo', #o1a, :ie', 0ientre,
0erdadero'7 Tiene 9or(a de ho(#re o de ($GerH :er'i%$e a lo' ho(#re' o a la'
($Gere'7 5or e'o en el /0an%elio e'tO e'1rito. U/l Ber#o 'e hi-o 1arne777R
Ee (ir2 an'io'o n$e0a(ente7
!Aa ter1era de (i' teora' !1ontin$2, de :ri'a :orI$e le :e'a#a (i
'ilen1io!, e' la de I$e hay /ternidad, a$n en n$e'tra 0ida e9(eraH :ero no'
re'$lta di91il de'1$#rirla 'olo'7 Ao' 1$idado' 1otidiano' no' lo i(:iden7 5o1o'
'ere' :ri0ile%iado' al1an-an a 0i0ir en lo e9(ero la /ternidad7 Co(o lo'
de(O' 'e :erdieron, Dio' h$#o 1o(:a'i2n de F'to' y le' en0i2 el 'o1orro de la
reli%i2n7 4ra1ia' a ella la (i'(a ($ltit$d de lo' h$(ano' :odra 0i0ir la
;D;
eternidad7
Ha#a ter(inado y e0idente(ente 'enta ali0io de':$F' de ha#er ha#lado7
Al-2 lo' :Or:ado' 'in :e'ta=a' y (e (ir2 'onriente7 Co(o 'i diGera. UHe aI$
1$anto :o'eo. te lo doy7 JT2(aloKR Ee 1on(o0 ante el 0ieGe1illo I$e a:ena'
(e 1ono1a, (e #rinda#a ya de todo 1ora-2n el 9r$to de toda '$ 0ida7 Ao' oGo'
'e le llena#an de lO%ri(a'7
!LN$F o:ina' de (i' (edita1ione'M !:re%$nt2 to(Ondo(e la (ano entre
la' '$ya' y 1la0ando en ( la (irada7 DiGFra'e I$e (i re':$e'ta le dira 'i '$
0ida ha#a tenido o no al%$na $tilidad7 So 'a#a I$e :or en1i(a de la 0erdad
e'tri1ta hay $n de#er ($1ho (O' i(:ortante, ($1ho (O' h$(ano7
!J/'a' 0erdade' :$eden 'al0ar a tanta' al(a'K !le 1onte'tF7
Se le il$(in2 el 'e(#lante7 S$ 0ida halla#a, :$e', G$'ti9i1a1i2n7
!4ra1ia', hiGo !($r($r2 e'tre1hOndo(e la (ano 1on tern$ra7
Zor#a dio $n #rin1o en '$ 'itio7
!So he 1on1e#ido $na 1$arta teora !eC1la(27
Ao (irF inI$ieto7 /l O#i':o 'e 0ol0i2 ha1ia Fl7
!Ha#la, hiGo, y I$e t$ idea 'ea #endita7 LC$Ol e' t$ teoraM
!JN$e do' y do' 'on 1$atroK !diGo %ra0e(ente7
/l O#i':o lo 1onte(:l2 e't$:e9a1to7
!JS aI$ 0a la I$inta, #$en an1iano. I$e do' y do' n$n1a 'on 1$atroK
JAnda, 0ieGo (o, Oni(o, e'1o%e la I$e (O' te a%radeK
!No 1o(:rendo !#al#$1e2 el O#i':o interro%Ondo(e 1on la (irada7
!J5$e' yo ta(:o1oK !diGo Zor#a e'tallando en $na 1ar1aGada7
Ee diri% al de'1on1ertado an1iano, 1a(#iando el te(a de la
1on0er'a1i2n.
!LA I$F e't$dio' 'e 1on'a%ra $'ted en el (ona'terioM !le :re%$ntF7
!Co:io lo' anti%$o' (an$'1rito' I$e aI$ 'e 1on'er0an, hiGo, y en e'to'
;D?
da' e'toy re1o%iendo lo' 'anto' e:teto' 1on I$e n$e'tra I%le'ia ha 1oronado a
la Bir%en, de'de lo' tie(:o' (O' re(oto'7
S$':ir27
!Soy 0ieGo, no dan (i' 9$er-a' :ara otra 1o'a7 Ee ali0io en$(erando lo'
adorno' de la Bir%en y ol0ido a' la' (i'eria' del ($ndo7
A1od2'e en la al(ohada, entorn2 lo' :Or:ado' y 1o(en-2 a re1itar 1o(o
delirando.
!U3o'a In(a1$lada, Tierra "e1$nda, Bid, "ontana, "$ente de la I$e
(anan (ila%ro', /'1ala del Cielo, "ra%ata :ara nO$9ra%o', Ala0e del 5ara'o,
Al#a, /terna Beladora7 Col$(na Ardiente, Santa A(a-ona, Torre
In1on(o0i#le, "ortale-a IneC:$%na#le, Con'$elo, VT#ilo, A$- de 1ie%o',
Eadre de lo' h$Fr9ano', Sa1ra Ee'a, 5an del al(a, 5a-, Serenidad, Eiel y
Ae1he777R
!De'0ara, el :o#re777 !diGo Zor#a a (edia 0o-!7 Ao 1$#rirF 1on la (anta
:ara I$e no to(e 9ro7
A' lo hi-o y le endere-2 ta(#iFn la al(ohada7
!Hay 'etenta y 'iete 1la'e' de lo1$ra', 'e%Tn he odo de1ir7 P'ta e' la
'e:t$a%F'i(a o1ta0a7
A(ane1a7 Oy2'e el 'on de la simandra7
1*
Ee a'o(F a la 0entana7 A la'
:ri(era' l$1e' del al#a, 0i a $n (onGe del%ado, 1$#ierta la 1a#e-a :or lar%o
0elo ne%ro, I$e re1orra lenta(ente el 1ontorno del :atio %ol:eando 1on $n
(artillito en $na ta#la, (ara0illo'a(ente 'onora7 Alena de d$l-$ra, de ar(ona
y 1$al $n lla(ado, la 0o- de la simandra 'e eC:anda en el aire (a=anero7
Ha#a 1allado el r$i'e=or, y en la ar#oleda 1o(en-a#an a :iar lo' :aGarillo'7
/'1$1ha#a yo, 'ed$1ido, la '$a0e y '$%e'ti0a (eloda de la simandra)
1*
2imandra0 :lan1h$ela de hierro o di'1o de (adera I$e 'e $'a a (odo de 1a(:ana en
1ierto' 1on0ento' %rie%o'7
;D6
UJDe I$F inten'a (aneraR, :en'F, U$n rit(o de 0ida ele0ada, a$n en :lena
de1aden1ia, 1on'er0a nte%ra '$ 9or(a eCterna, i(:onente y no#leK /l al(a
I$e le da#a 0ida h$y2, :ero ha deGado inta1ta la (orada I$e, d$rante ($1ho'
'i%lo', 'e(eGante a $n 1ara1ol, 9$e la#rando, a(:lia, 1o(:leGa, :ara
a1o(odar'e en ella a '$' an1ha'7R UCon1ha' 0a1a'R, :en'F, U'on a'i(i'(o
la' (ara0illo'a' 1atedrale' I$e 'e al-an en la' %rande' 1i$dade' r$(oro'a' y
de'1reda'7 Eon'tr$o' :rehi't2ri1o' de lo' I$e 'e 1on'er0a '2lo el e'I$eleto,
rodo :or la' ll$0ia' y :or el 'ol7R
Ala(aron a la :$erta de la 1elda7 Aa 0o- tartaGeante del :adre ho':edador
'on2 en el 1orredor.
!JAe0antao' :ara a'i'tir a (aitine', her(ano'K
Zor#a dio $n #ote.
!LN$F 9$e el tiro de re02l0erM !:re%$nt2 1on tono airado7
/':er2 $n in'tante7 Silen1io7 Sin e(#ar%o, el (onGe de#a de hallar'e aTn
detrO' de la :$erta, :$e' 'e oa '$ re':irar a'(Oti1o7 Zor#a %ol:e2 en el '$elo
1on el :ie7
!LN$F 9$e e'e tiro de re02l0erM !re:iti2 irritado7
OyFron'e :a'o' I$e 'e aleGa#an rO:ida(ente7 De $n 'alto, Zor#a lle%2 a
la :$erta y la a#ri27
!JCanalla'K JCrO:$la'K !diGo e'1$:iendo ha1ia el (onGe 9$%iti0o!7
J5o:e', (onGe', (onGa', 'a1ri'tane', yo e'1$:o en 0o'otro'K
!No' ire(o' de aI$ !diGe!, e'to h$ele a 'an%re7
!JSi '2lo 9$era 'an%reK !%r$=2 Zor#a!7 TT, a'i'te a (aitine', :atr2n, 'i lo
de'ea'7 So irF a inda%ar :or ah I$F ha '$1edido7
!5re9iero I$e no' 0aya(o' !diGe de n$e0o, a'I$eado!7 S ha-(e el 9a0or
de no (eter la' nari1e' donde no de#e'7
!J5$e' :re1i'a(ente ah e' donde (e %$'ta (eterla'K !eC1la(2 Zor#a7
;D
3e9leCion2 $n (o(entoH l$e%o 'onri2 (ali1io'o.
!/l dia#lo no' ha :re'tado $n (a%n9i1o 'er0i1io7 Creo I$e ha :$e'to la'
1o'a' en '$ :$nto7 LSa#e', :atr2n, a 1$Onto le 'ale al (ona'terio el tiro de
re02l0erM JSiete (il dra1(a'K
&aGa(o' al :atio. aro(a de Or#ole' en 9lor, d$l-$ra (atinal, 9eli1idad
:aradi'a1a7 Zaharia ati'#a#a n$e'tra lle%adaH to(2 del #ra-o a Zor#a,
di1iFndole 1on in'e%$ra 0o-.
!JHer(ano Cana0aro, 0en, 'al%a(o' :ronto de e'te in9iernoK
!LN$F 'i%ni9i1a el di':aroM LHan (atado a al%$ienM JBa(o', (onGe,
ha#la o te e'tran%$loK
Al (onGe le te(#la#a la #ar#illa7 /1h2 $na (irada en torno. en el :atio
no ha#a nadie, la' 1elda' e'ta#an 1errada', de'de la 1a:illa lle%a#an a oleada'
la' (eloda' del 1anto (atinal7
!Se%$id(e !diGo!7 J5eor I$e Sodo(a y 4o(orraK
Sendo :or G$nto a la' :arede' 'ali(o' del :atio y 1r$-a(o' el h$erto7 A
$n 1entenar de (etro' del 1on0ento e'ta#a el 1e(enterio7 /ntra(o' en Fl7
5a'a(o' :or en1i(a de la' t$(#a', Zaharia a#ri2 la :$erta de la 1a:illita y
entra(o' 'i%$iFndolo7 /n el '$elo, 'o#re $na e'tera, ya1a $n 1$er:o, 1on
hO#ito' de (onGe7 Arda $n 1irio 1er1a de la 1a#e-a y otro a lo' :ie'7 Ee
in1linF 'o#re el 1adO0er7
!J/l (onGe1itoK !eC1la(F!7 J/l no0i1io r$#io del :adre Do(etio'K
5or 'o#re la :$erta del 'ant$ario irradia#a el ar1On%el Ei%$el, 1on la'
ala' de':le%ada', de'n$da la e':ada en la (ano, 1al-ado 1on 'andalia' roGa'7
!JAr1On%el Ei%$el !1la(2 el (onGe!, lan-a 9$e%o y lla(a', I$e ardan
todo'K JSal del i1ono, ar1On%el Ei%$el, e(:$=a la e':ada y hiereK LNo o'te el
di':aroM
!LN$iFn lo (at2M LN$iFnM LDo(etio'M JHa#la, #ar#a' de 1a#r2nK
;DD
/l (onGe 'e de':rendi2 de la' (ano' de Zor#a y 1ay2 #o1a a#aGo a la'
:lanta' del Ar1On%el7 5er(ane1i2 lar%o rato in(20il, al-ando la 1a#e-a,
de'or#itado' lo' oGo', a#ierta la #o1a, 1o(o en a1e1ho7
De :ronto 'e le0ant2 G$#ilo'o.
!JAo' I$e(arFK !eC1la(2 1on re'$elto tono!7 J/l Ar1On%el 'e (o0i2, yo
lo he 0i'to, (e ha he1ho $na 'e=alK
A1er12'e al i1ono, :e%2 lo' %r$e'o' la#io' a la e':ada del Ar1On%el.
!JDio' 'ea loadoK !diGo!7 Ahora 'iento %ran ali0io7
Zor#a to(2 n$e0a(ente al (onGe del #ra-o7
!Ben, Zaharia, 0a(o', tT harO' lo I$e te indiI$e7
S diri%iFndo'e a (.
!Da(e el dinero, :atr2n, yo 9ir(arF lo' :a:ele'7 Ah dentro 'on todo'
$no' lo#o'H tT ere' $n 1ordero, te de0oraran7 DFGa(e a (7 No te :reo1$:e',
I$e lo' ten%o #ien a%arrado'7 No 'e (e e'1a:arOn e'o' to1ino' andante'7 A
(edioda no' (ar1ha(o' lle0Ondono' en el #ol'o el :inar7 JBa(o', 0ieGo
ZahariaK
Se de'li-aron 9$rti0a(ente ha1ia el (ona'terio7 So 9$i a :a'ear(e a la
'o(#ra de lo' :ino'7
/l 'ol e'ta#a ya alto, el ro1o #rilla#a en el 9ollaGe7 Qn (irlo 0ol2 delante
de (, 'e :o'2 en la' ra(a' de $n :eral 'il0e'tre, a%it2 la 1ola, a#ri2 el :i1o,
(e (ir2 y 'il#2 do' o tre' 0e1e' 1o(o 1on inten1i2n #$rlona7
Al tra0F' de lo' :ino' entre0ea en el :atio la' 9ila' de (onGe' I$e 'alan
de la 1a:illa 1on la' e':alda' en1or0ada' y 1$#ierta' 1on 0elo' ne%ro'7 Ha#a
ter(inado el o9i1io y ahora 'e diri%an al re9e1torio7
UJAO'ti(a %randeR, :en'F, UI$e tanta a$'teridad y tanta no#le-a 1are-1an
ya de al(aKR
Ee 'enta 1an'ado, no ha#a dor(ido '$9i1iente(enteH (e tend en la
;D*
hier#a. 0ioleta' 'il0e'tre', reta(a', ro(ero', 'al0ia', e(#al'a(a#an el aireH
n$(ero'o' in'e1to' -$(#adore' 'e (etan ha(#riento' :or lo' 1Oli1e' 1o(o
:irata' a'altante' y li#a#an el nF1tar7 A lo leGo' la' (onta=a' de'l$(#ra#an,
tran':arente', 'erena', 1o(o $na nie#la (o0edi-a, a la ardiente l$- del 'ol7
CerrF lo' oGo', a:a1i%$ado7 Qna di'1reta ale%ra, (i'terio'a, 'e a:oder2
de (i Oni(o, 1$al 'i todo el (ila%ro 0erde I$e (e 1ir1$nda#a 9$era el 5ara'o,
1$al 'i toda aI$ella 9re'1$ra, aI$ella le0e e(#ria%$e- de la nat$ra 9$era Dio'
(i'(o7 Dio' 0ara a 1ada in'tante de a:arien1ia7 JDi1ho'o del I$e al1an-a a
di0i'arlo en 1ada $no de lo' 'e(#lante' I$e ado:taK Sa 1o(o 0a'o de a%$a
9re'1a, ya 1o(o $n ni=o I$e 1a#al%a en 0$e'tra' rodilla', ya 1o(o $na ($Ger
'ed$1tora, o ya, 'en1illa(ente, 1o(o $n :a'eto (atinal7
5o1o a :o1o, 1$anto (e rodea#a, 'in 1a(#iar de 9or(a, 'e 1on0irti2 en
en'$e=o7 Ee 'enta 9eli-7 Tierra y 5ara'o eran $na 'ola 1o'a7 Aa 0ida 'e (e
a:are1i2 1$al 9lor de lo' 1a(:o' I$e lle0ara $na %ota de (iel en el 1ora-2n7 S
(i al(a, a#eGa 'il0e'tre, li#a#a e'a %ota7
De :ronto (e 'ent arran1ado #r$'1a(ente de la #eatit$d 1ir1$ndante7 O
1er1ano r$(or de :a'o' y 1$1hi1heo'7 S en 'e%$ida $na 0o- G$#ilo'a.
!J5atr2n, no' 0a(o'K
Zor#a e'ta#a delante de (H en '$' oGillo' ha#a $n 9$l%or dia#2li1o7
!LNo' 0a(o'M !diGe 1on hondo ali0io!7 LTodo e'tO li'toM
!JTodo ter(inadoK !diGo Zor#a, dando $na :al(ada en el #ol'illo
'$:erior de la 1haI$eta!7 AI$ lle0o el :inar7 JOGalO no' trai%a '$erteK S aI$
tiene' la' 'iete (il dra1(a' I$e no' 1o(i2 Aola7
/CtraGo de $n #ol'illo interior $n rollo de #illete'7
!To(a !(e diGo!, I$eda 'aldada la de$da, ya no he de 'onroGar(e ante
ti7 Ah 0an 1o(:rendido', ta(#iFn, #ol'o', (edia', :er9$(e' y 'o(#rilla de la
'e=ora &$#$lina7 JS ha'ta lo' 1a1ah$ete' del loroK JS el halva I$e te traGe a ti,
;D8
:or a=adid$raK
!4$Ordala' 1o(o o#'eI$io (o, Zor#a !le diGe!7 S llF0ale a la Bir%en
I$e o9endi'te $n 1irio %rande 1o(o tT7
Zor#a (ir2 ha1ia atrO'7 Zaharia 'e a1er1a#a, 1on el hO#ito rado y
%ra'iento, rota' la' #ota'7 Zor#a le (o'tr2 el rollo de #illete'7
!5adre Vo'F, 1o(:arta(o'7 5odrO' 1o(:rarte 1ien kilo' de #a1alao y
darte $n atra12n I$e te de'9onde la' tri:a'7 A$e%o 0o(itarO' y I$edarO' li#re
del antoGo7 Ben, da(e la :ata7
/l (onGe arre#at2 lo' #illete', (etiFndo'elo' entre la :e1hera de la
1a(i'a y la :iel7
!Co(:rarF :etr2leo !diGo7
Zor#a, in1linado ha1ia el odo del (onGe, le diGo en 0o- #aGa.
!De#e 'er de no1he, 1$ando d$er(an toda' e'a' #ar#a' de 1a#r2n, y
1$ando 'o:le 9$erte el 0iento7 3e%arO' la' :arede' :or lo' 1$atro rin1one'7
/(:a:arO' #ien en :etr2leo, :a:ele', tra:o', e'to:a, todo lo I$e ten%a' a
(ano y le darO' 9$e%o7 LCo(:rende'M
/l (onGe te(#la#a7
!JNo tie(#le' (onGeK LA1a'o no te lo orden2 el Ar1On%elM JDale
:etr2leo y 'ea lo I$e Dio' I$ieraK JN$e te 1on'er0e' #ienK
Eonta(o'7 /1hF :o'trer (irada al (ona'terio7
!LA0eri%$a'te al%o, Zor#aM
!LCon re':e1to al di':aroM No te :reo1$:e', :atr2n7 Zaharia e'tO en lo
1ierto. JSodo(a y 4o(orraK Do(etio' (at2 al (onGe1ito7 JNada (O'K
!L5or I$FM
!No lo (enee', :atr2n, te lo a1on'eGoH no hallarO' (O' I$e :odred$(#re
y hedor7
Eir2 ha1ia el (ona'terio7 Ao' (onGe' 'alan del re9e1torio, in1linando la
;D)
1a#e-aH 1on la' (ano' 1r$-ada', :ara diri%ir'e a '$' 1elda' re':e1ti0a'7
!JN$e 0$e'tra (aldi1i2n 1ai%a 'o#re (i 1a#e-a, 'anto' 5adre'K !
eC1la(27
;*<
XIX
Aa :ri(era :er'ona 1on I$ien no' en1ontra(o' al :oner la' :lanta' en la :laya
de la (ina 9$e 1on n$e'tra 'irena, a1$rr$1ada ante la :$erta de la 1a#a=a7
C$ando al en1ender la lO(:ara 0i el 'e(#lante I$e tena, I$edF i(:re'ionado7
!LN$F te :a'a, 'e=ora Horten'iaM LTe 'iente' en9er(aM
De'de la hora en I$e al$(#r2 a '$ 0i'ta la %ran e':eran-a, el (atri(onio,
a n$e'tra 0ieGa &$#$lina 'e le 1ay2 de %ol:e la inde9ini#le y 'o':e1ho'a
'ed$11i2n I$e la di'tin%$a7 Ahora 'e a9ana#a :or #orrar la' h$ella' del
:a'ado, :or de'e1har la' :l$(a' 1on I$e 'e adornara a eC:en'a' de #aGae', de
#eye' y de al(irante'H '2lo a':ira#a a 'er $n %raGo 'erio y 1orre1to7 Qna ($Ger
hone'ta7 Sa no $'a#a a9eite', ya no 'e a1i1ala#a, ya 'e (o'tra#a tal 1$al era.
$n 0ieGo :in%aGo I$e I$era 1a'ar'e7
Zor#a no a#ra la #o1a7 3etor1a ner0io'a(ente la' :$nta' del #i%ote
:o1o ha te=ido7 Se a%a1h2 :ara dar l$(#re a la 1o1inilla, :$'o a her0ir a%$a
:ara el 1a9F7
!JCr$elK !diGo de :ronto la 0o- enronI$e1ida de la 0ieGa 1antante7
Zor#a al-2 la 1a#e-a y la (ir27 S$a0i-Oron'ele la' (irada'7 /ra 1o'a
ine0ita#le. no :oda or el la(ento de $na ($Ger 'in I$e 'e le t$r#ara el Oni(o7
/n $na lO%ri(a de ($Ger 'e aho%a#a 'in re(edio7
Sin e(#ar%o, no :ron$n1i2 $na :ala#raH e1h2 a-T1ar al 1a9F, lo re0ol0i27
!L5or I$F a:la-a' tanto la #odaM !arr$ll2 la 0ieGa 'irena!7 Sa no (e
;*1
atre0o a (o'trar(e en la aldea7 J/'toy a0er%on-adaK JDe'honradaK JEe
(atarFK
Can'ado, yo (e ha#a tendido $n rato en la 1a(a7 A1odOndo(e en la
al(ohada, (e 'ola-a#a en el e':e1tO1$lo a la 0e- 12(i1o y a9li%ente I$e (e
#rinda#a la :areGa7
!L5or I$F no traGi'te la' 1orona' de #odaM
Zor#a 'inti2 I$e la (ano %orde-$ela de &$#$lina te(#la#a a:oyada en
'$ rodilla7 /' I$e aI$ella rodilla 'i%ni9i1a#a el Tlti(o l$%ar de la tierra a I$e
le era dado a%arrar'e a la 1riat$ra I$e '$9riera (il y $n na$9ra%io' en el 1$r'o
a%itado de '$ 0ida7
DiGFra'e I$e a' lo entenda Zor#a y :or e'o latale 1o(:a'i0o el 1ora-2n7
5ero 'i%$i2 1alladoH (ientra' 0erta el 1a9F en tre' ta-a'7
!L5or I$F no traGi'te la' 1orona', I$erido (oM !re:iti2 la 0o-
e'tre(e1ida7
!No la' ha#a #onita' en Canda !re':ondi2 Zor#a 'e1a(ente7
Tendi2 a 1ada $no $na ta-a y 'e a1$rr$12 en $n rin12n7
!/'1ri# a Atena' :ara I$e no' en0en $na' her(o'a' 1orona' !a%re%2!7
I%$al(ente en1ar%$F 1irio' #lan1o' y 1on9ite' de 1ho1olate y de al(endra'
a'ada'7
A (edida I$e i#a ha#lando 'e le eCalta#a la i(a%ina1i2n7 &rillO#anle lo'
oGo' y 1$al el :oeta en el in'tante ardoro'o en I$e la in':ira1i2n le a#ra'a el
al(a, Zor#a 0ola#a :or re%ione' donde la 9i11i2n y la realidad 'e 1on9$nden
en 9raterno a#ra-o7 5$e'to en 1$1lilla', re:o'a#a7 A#'or#a r$ido'a(ente el
1a9F, y dio l$(#re al 'e%$ndo 1i%arrillo. la Gornada ha#a re'$ltado
#ene9i1io'a, en el #ol'illo traa $n :inar entero, la' de$da' I$eda#an
liI$idada', 'enta'e 'ati'9e1ho7 Se lan-2, :$e', 'in (editarlo (O'.
!N$e'tro 1a'a(iento, (i &$#$lina, tiene I$e (ar1ar F:o1a7 JSa 0erO'
;*;
I$F traGe de #oda en1ar%$F :ara tiK 5or e'o (e I$edF tanto tie(:o en Canda,
a(or de (i 0ida7 Ala(F a do' 9a(o'a' (odi'ta' de Atena' y le' diGe. UAa
($Ger 1on I$ien (e 1a'o no re1ono1e ri0al ni en Oriente ni en O11idente7 /ra
la reina de 1$atro :oten1ia'H hoy 0i$da :or de9$n1i2n de la' :oten1ia',
1on'iente en a1e:tar(e :or e':o'o7 JN$iero, :or tanto, I$e '$ traGe de #oda no
ten%a :ar ta(:o1o. 'eda, :erla'H e'trella' de oroKR Aa' (odi'ta' 'e
a'o(#raron. UJSerO de(a'iado her(o'oK JAo' in0itado' 'e de'l$(#rarOnKR
UJN$e 'e de'l$(#renR, le' diGe7 UJN$F (e i(:orta a ( del ($ndo entero, 'i
(i #ien a(ada e'tO 1ontentaKR
A:oyada en la :ared, do=a Horten'ia e'1$1ha#a7 Qna 'onri'a e':e'a,
1arno'a, 'e ha#a in(o0ili-ado en el ro'tro #lando, arr$%ado, y la 1inta ro'ada
del 1$ello :are1a a :$nto de de'%arrar'e7
!Te traGe $na 1o'illa e'ta no1he !'$'$rr27
/CtraGo de la #l$'a $n :a=$elo an$dado en $na :$nta y 'e lo dio a Zor#a7
Pl to(2 1on do' dedo' el :a=$elito, lo deG2 'o#re la rodilla y diri%i2 la (irada
al (ar7
!LNo de'ata' el n$do, Zor#aM !diGo ella!7 JN$F :o1a 1$rio'idad tiene'K
!DFGa(e I$e #e#a ante' el 1a9F y ter(ine de 9$(ar el 1i%arrillo7 Sa 'F lo
I$e hay dentro del n$do7
!JDe'OtaloK JDe'OtaloK !'$:li12 la 'irena7
!Ante' I$iero 9$(ar (i 1i%arrillo, te he di1ho7
S (e lan-2 $na (irada llena de re:ro1he, 1o(o di1iFndo(e. UJTodo e'to
e' :or t$ 1$l:aKR
"$(a#a lenta(ente, arroGando el h$(o :or la' 9o'a' na'ale', (ientra'
1onte(:la#a el (ar7
!Ea=ana 'o:larO el 'iro1o !diGo!7 Ha 1a(#iado el tie(:o7 Ao' #rote' 'e
hin1harOn en la' ra(a', lo' :e1ho' de la' G20ene' ta(#iFn J:1ara :ri(a0era,
;*?
in0ento del dia#loK
Call27 A$e%o, al 1a#o de $n rato.
!Todo lo #$eno I$e 'e en1$entra en el ($ndo Lno lo ha' o#'er0ado,
:atr2nM, e' in0ento del dia#lo. la' ($Gere' #onita', la :ri(a0era, el le1hon1ito
a'ado, el 0ino, todo o#ra del dia#lo7 S Dio' ha 1reado a lo' (onGe', al ay$no,
a la' ($Gere' 9ea' J:$ahK
S di1iendo e'to lan-2 $na (irada 1r$el a la :o#re do=a Horten'ia I$e lo
e'1$1ha#a a1$rr$1ada en $n rin12n7
!JZor#aK JZor#aK !le '$:li1a#a a 1ada in'tante7
I(:ertFrrito, Fl en1endi2 otro 1i%arrillo y 'i%$i2 1onte(:lando el (ar7
!/n :ri(a0era !1ontin$2!, I$ien reina e' SatOn7 Se a9loGan la' 1int$ra',
'e de'a#ro1han lo' 1or:i=o', '$':iran la' 0ieGa'777 J/a, do=a &$#$lina, a#aGo
la' :atita'K
!JZor#aK JZor#aK777 !i(:lor2 de n$e0o el la(enta#le andraGo7 Se in1lin2,
to(2 el :a=$elito y lo :$'o :or 9$er-a en la (ano de Zor#a7
ArroG2 Fl enton1e' el 1i%arrillo, de'at2 el n$do, y eCtendiendo el :a=$elo
en la :al(a, o#'er02 el 1ontenido7
!LN$F e' e'to, 'e=ora &$#$linaM !diGo 1on de'dFn7
!Anillo', anillito', te'oro (o7 Alian-a' !($r($r2 la 0ieGa 'irena ($y
te(#loro'a!7 5re'ente 'e halla n$e'tro te'ti%o JI$e Dio' #endi%aK, her(o'a e'
la no1he, anTn1ia'e el 'iro1o, Dio' no' 1onte(:la J'elle(o' n$e'tro'
e':on'ale', Zor#a de (i al(aK
Zor#a :a'ea#a la (irada de do=a Horten'ia a (i :er'ona, l$e%o la #aGa#a
a lo' anillo'7 Qna t$r#a de de(onio' l$1ha#an en '$ Oni(o, 'in lle0ar 0entaGa
nin%$no de ello'7 Aa de'di1hada lo (ira#a a Fl, en an%$'tio'a e':era7
De :ronto 'a1$di2 la 1a#e-a. la '$erte e'ta#a e1hada7 Se le il$(in2 el
'e(#lante7 Dio $na' :al(ada' y 'e le0ant2 de $n 'alto7
;*6
!JSal%a(o' !eC1la(2!, 'ea a la l$- de la' e'trella'H I$e Dio' no' 0eaK
5atr2n, to(a lo' anillo'7 LSa#e' 'al(odiarM
!No !le 1onte'tF, di0ertido!7 J5ero no i(:ortaK
Sa ha#a yo 'altado del le1ho y ay$dado a la #$ena ($Ger a le0antar'e7
!So ' 'F7 Ol0idF 1ontarte I$e he 'ido ta(#iFn (ona%$illo, i#a 1on el
:o:e a la' #oda', a lo' #a$ti'(o', a lo' entierro'H a:rend de (e(oria lo'
1anto' de la I%le'ia7 JBen, (i &$#$lina, 0en, :i1hon1ito (o, a1Fr1ate, (i
9ra%ata de "ran1ia, :onte a (i dere1haK
Qna 0e- (O', de todo' lo' de(onio' interiore' de Zor#a, el de(onio
Go1o'o ha#a 'alido 0en1edor7 Sinti2 lO'ti(a de la 0ieGa 1antante, el 1ora-2n 'e
le de'%arra#a ante la' (irada' tan an'io'a' de aI$ello' a#atido' oGo'
9e(enino'7
!JAl dia#loK !($r($r2 al de1idir'e!7 Toda0a :$edo :ro1$rarle al%Tn
:la1er a la e':e1ie he(#ra7 JNo 0a1ile(o'K
A0an-2 ha1ia la :laya del #ra-o de do=a Horten'iaH (e entre%2 lo'
anillo'H 'e 0ol0i2 ha1ia el (ar y 1o(en-2 a 'al(odiar.
UJ&endito 'ea N$e'tro Se=or :or lo' 'i%lo' de lo' 'i%lo', a(FnKR
A$e%o 'e 0ol0i2 ha1ia (.
!Tiende el an-$elo, :atr2n7
!/'ta no1he no hay :atr2n !le diGe!7 AlO(a(e 1o(:adre7
!Tiende el an-$elo, 1o(:adre, :$e'7 C$ando te di%a. UJOhFKR, tT no'
al1an-a' lo' anillo'7
3ean$d2 la 'al(odia 1on '$ 9$erte 0o- de a'no.
UJ5ara el 'er0idor de Dio', AleCi', y :ara la 'er0idora de Dio', Horten'ia,
de':o'ado' $no 1on la otra, i(:lora(o' al Se=orKR
!E%yrie eleisonG E%yrie eleisonG !1ant$rriF, 1onteniendo 1on di9i1$ltad la
ri'a y la' lO%ri(a'7
;*
!N$edan toda0a $na 1antidad de hi'toria', de la' I$e (aldito 'i (e
a1$erdo777 5ero 0aya(o' al :$nto e'1a#ro'o7
&rin1ando 1o(o $n :e- eC1la(2.
!JOhFK !y tendi2 ha1ia ( la (ana-a7
R!Da(e la (ano, d$e=a de (i 1ora-2n !diGo a la no0ia7
Aa (ano %orde-$ela, a%rietada :or la' leGa' del la0ado, 'e tendi2
te(#loro'a7
So le' :$'e lo' anillo' a $no y otra, (ientra' Zor#a, enaGenado, %rita#a
1o(o $n der0i1he.
UJ/l 'er0idor de Dio', AleCi', I$eda de':o'ado 1on la 'er0idora de Dio',
Horten'ia, en no(#re del 5adre, del HiGo y del /':rit$ Santo, a(FnK JAa
'er0idora de Dio', Horten'ia, I$eda de':o'ada 1on el 'er0idor de Dio',
AleCi'KR
R!JSa e'tO, 'e a1a#2, ha'ta el a=o :r2Ci(oK Ben, :ollita (a, I$e te dF el
:ri(er #e'o honrado I$e haya' re1i#ido en t$ 0ida7
5ero do=a Horten'ia roda#a :or el '$elo7 5rendida a la' :ierna' de Zor#a,
llora#a a lO%ri(a 0i0a7 Zor#a (ene2 la 1a#e-a, 1o(:a'i0o.
!J5o#re' ($Gere' !($r($r2!, I$F #e'tia' 'onK
Do=a Horten'ia 'e le0ant2, 'a1$di2'e la' 9alda' y a#ri2 lo' #ra-o'7
!J/hK J/hK !eC1la(2 Zor#a!7 JN$e e'ta(o' en Earte' Santo, hoyH a#aGo
la' :ata'K JN$e e'ta(o' en :lena C$are'(aK
!JZor#a (oK777 !($r($r2 ella, de'9alle1ida7
!5a1ien1ia, ri1a (aH ha'ta 5a'1$a de 3e'$rre11i2n, ay$no y a#'tinen1ia7
Ahora, ya lle%2 el (o(ento de I$e re%re'e' a t$ 1a'a7 LN$F dirO la %ente 'i
anda' a e'ta' hora' :or la' 1alle'M
&$#$lina le i(:lora#a 1on la (irada7
!JNo, no, noK !diGo Zor#a!7 JHa'ta 5a'1$a'K Ben 1on no'otro',
;*D
1o(:adre7
S al odo (e diGo.
!JNo no' deGe' 'olo', :or a(or de Dio'K N$e no ando 1on %ana' de
#ro(a7
To(a(o' el 'endero de la aldea7 /l 1ielo 1entellea#a, el aro(a del (ar
no' en0ol0a, la' a0e' no1t$rna' $l$la#an7 Aa 0ieGa 'irena, 1ol%ada del #ra-o
de Zor#a, deGO#a'e arra'trar, 9eli- y (elan12li1a7
Ha#a arri#ado al 9in al :$erto tan de'eado7 S$ 0ida entera ha#a 'ido $n
:$ro 1antar, Garana tra' Garana, y (o9a 1ontin$a de la' ($Gere' hone'ta'7 5ero
el 1ora-2n le 'an%ra#a7 Cada 0e- I$e a(#$lando :or la' 1alle' de AleGandra,
de &eir$t o de Con'tantino:la, :er9$(ada, den'a(ente re0o1ada, 1$#ierta de
lla(ati0o' ata0o', 0ea a $na' ($Gere' I$e a(a(anta#an a '$' :eI$e=$elo',
el :e1ho le hor(i%$ea#a, 'e le hen1ha, er%$an'ele lo' :e-one', anhelante' de
la '$11i2n de $na #oI$ita in9antil7 UCa'ar(e, 1a'ar(e, tener $n hiGo777R
S$':ir2 '$ (O' nti(o de'eo a lo lar%o de toda la 0ida, a$nI$e Ga(O' ha#a
1on9iado '$ :ena a nadie7 S ahora Jloado 'ea Dio'K, $n :o1o tarde I$i-O', :ero
(O' 0ale tarde I$e n$n1a, de'(antelada, 1a'ti%ada :or el #atir de la' ola',
entra#a al 9in en el :$erto tan ardiente y :er'i'tente(ente de'eado7
Al-a#a de tanto en tanto lo' oGo' y 9$rti0a(ente o#'er0a#a al ho(#r2n
I$e la lle0a#a de #ra1ero. Sin d$da, no e' F'te, :en'a#a, $n ri1o #aGO de 9e-
1on #orla de oro, ni $n her(o'o hiGo de #eyH :ero (eGor I$e nada e', y JDio'
'ea loadoK, 'erO (i (arido, (i (arido de 0era' J(il 0e1e' loado 'ea Dio'K
Zor#a 'enta el :e'o de la ($Ger en el #ra-o y 'e a:$ra#a :or lle%ar a la
aldea 1$anto ante' y 0er'e li#re de ella7 S la in9eli- tro:e-a#a en la' :iedra',
1a'i 'e le arran1a#an la' $=a' del dedo %ordo de lo' :ie', le dolan lo' 1allo'H
:ero no 'e I$eGa#a7 L5ara I$F ha#larM L5or I$F la(entar'eM JSi todo e'ta#a
#ien, ($y #ien, %ra1ia' a Dio'K
;**
Ha#a(o' deGado atrO' la hi%$era de la Se=orita y el h$erto de la 0i$da7
Aa' :ri(era' 1a'a' de la aldea a:are1ieron7 No' det$0i(o'7
!&$ena' no1he', te'oro !diGo la 0ieGa 'irena, -ala(era, al-Ondo'e en
:$nta' de :ie :ara lle%ar 1on lo' '$yo' a lo' la#io' del no0io7
5ero Zor#a no 'e in1lin27
!LN$iere' I$e (e e1he a t$' :ie' y te lo' #e'e, (i a(orM !diGo la ($Ger a
:$nto de :ro'ternar'e7
!JNo, noK !:rote't2 Zor#a, 1on(o0ido, e'tre1hOndola entre '$' #ra-o'!7
So 'oy I$ien de#a #e'ar lo' t$yo', 1ora-2nH :ero (e 'iento 9ati%ado7 J&$ena'
no1he'K
No' 'e:ara(o' de ella y e(:rendi(o' 1allado' el 1a(ino de re%re'o
re':irando a :leno :$l(2n el aire e(#al'a(ado7 Zor#a (e inter:el2 de
re:ente.
!LN$F 1orre':onde ha1er, :atr2nM L3erM LAlorarM D(elo tT7
No le di re':$e'ta. yo ta(#iFn 'enta an$dada la %ar%anta y no 'a#a :or
I$F7 LSollo-oM L4ana' de rerM
!5atr2n, L12(o lla(a#an a e'e #andolero de dio' anti%$o I$e no deGa#a a
nin%$na he(#ra I$eGo'aM Al%o o 1ontar a '$ re':e1to7 Al :are1er, ta(#iFn Fl
'e te=a la' #ar#a', y lle0a#a tat$ado' en lo' #ra-o' 1ora-one', 9le1ha' y
'irena'H 'e di'9ra-a#a, 'e%Tn di1en. to(a#a 9or(a de toro, de 1i'ne, de 1a#r2n,
de a'no !di1ho 'in o9en'a!, de 1$alI$ier 1o'a I$e de'eara 1ada $na de '$'
:1ara' a(i%a'7 JDi(e '$ no(#reK
!S$:on%o I$e te re9iere' a Ze$'7 LC2(o te a1orda'te de FlM
!JN$e Dio' haya '$ al(aK !eC1la(2 Zor#a al-ando lo' #ra-o'!7 JAa'
ha#rO :a'ado d$ra', el :o#re1illoK JAo I$e ha#rO tenido I$e :ade1erK JQn
0erdadero (Ortir, :atr2n, 1rFelo, I$e lo di1e I$ien lo 'a#eK TT te tra%a' todo lo
I$e te 1$entan lo' li#ro'. detente $n (o(ento a 1on'iderar I$F %ente e' la I$e
;*8
lo' e'1ri#e7 J5edantone'K LN$F 'a#en en (ateria de ($Gere' y de lo' I$e
andan tra' la' ($Gere'M JNada en a#'ol$toK
!L5or I$F no e'1ri#e' tT, Zor#a, y no' eC:li1a' todo' lo' (i'terio' del
($ndoM !diGe 1on inten1i2n #$rlona7
!L5or I$FM 5$e' :or la ra-2n de I$e yo lo' 0i0o, e'o' (i'terio' I$e tT
di1e', y no (e I$eda tie(:o :ara otra 1o'a7 A 0e1e' e' la %$erra, a 0e1e' la
($Ger, a 0e1e' el 'ant$ri. Ld2nde el o1io :ara la :l$(a de'tiladora de
di':arate'M 5or e'o h$#o de 1aer en (ano' de lo' ra'1a:a:ele'7 Todo el I$e
0i0e lo' (i'terio', ya lo 0e', no tiene tie(:o :ara e'1ri#irlo'H lo' I$e lo'
e'1ri#en no tienen tie(:o :ara 0i0irlo'7 LCo(:rende'M
!Bol0a(o' a lo n$e'tro. Lde1a' de Ze$'M
!JAh, :o#re ti:oK !'$':ir2 Zor#a!7 S2lo yo 'F 1$Onto ha :ade1ido7
N$era a la' ($Gere', 1ierta(ente, :ero no al (odo I$e '$:onen $'tede' lo'
e(#orronadore' de :a:ele'7 JNo, :or 1iertoK Pl 'e 1o(:ade1a de ella'7
Co(:renda 1$Ol era '$ :ade1er, 'e 'a1ri9i1a#a :or ella'7 C$ando ad0erta I$e
en $n rin12n :ro0in1iano al%$na 'olterona 'e a%o'ta#a de de'eo y de :e'ar :or
el tie(:o :erdido, o al%$na her(o'a ($Ger1ita !a$nI$e no 9$era her(o'a,
a$nI$e :are1iera $n (on'tr$o! a#andonada :or a$'en1ia de (arido, no :oda
1on1iliar el '$e=o, 'e :er'i%na#a el :o#re, el ho(#re de #$en 1ora-2n,
1a(#ia#a de traGe, ado:ta#a la 9i%$ra I$e i(a%ina#a en e'e in'tante la (ente
de la ($Ger, y 'in 0a1ilar 'e entra#a en '$ al1o#a7
R!No lo (o0a el a9On de a(oro', te lo a'e%$ro7 A (en$do, ha'ta 'e
'enta 'in 9$er-a', y la 1o'a e' 1o(:ren'i#le. J12(o dar 'ati'9a11i2n a tanta'
1a#rilla', :o#re (a1hoK EO' de $na 0e-, la 9ati%a lo a1orrala#a, 'e halla#a
9$era de 1aGa Jde'0ent$rado Ze$'K Al a(ane1er re%re'a#a di1iendo. UJAy,
Dio' (o, 1$Ondo (e 'erO dado a1o'tar(e y dor(ir tranI$iloK JSa no doy
(O'KR 5ero hete I$e oye de :ronto $n '$':iro. en la tierra, $na ($Ger1ita ha
;*)
arroGado de ' la' 'O#ana', 'e ha 'alido a la terra-a 1a'i en 1$ero' 0i0o', y
lan-a $no' '$':iro' 1a:a1e' de (o0er a':a' de (olino777 S ah tiene' a n$e'tro
Ze$' tra'tornado. UJN$F (i'eriaR, eC1la(a, Uten%o I$e #aGar n$e0a(ente a la
tierraH $na ($Ger 'e la(enta y he de 1on'olarlaKR
R!Tanto 9$e el 1Ontaro a la 9$ente777 5$e', 'e=or, al 9in lo deGaron h$ero
la' ($Gere'. 1on lo' ri=one' I$e#rado', 0o(itando, :aralti1o, 'e ($ri27
/nton1e' 9$e 1$ando '$ heredero, Cri'to, lle%27 Bio en I$F la(enta#le e'tado
ha#a I$edado el 0ieGo7 S eC1la(2. UJC$idado 1on la' ($Gere'KR
Ad(ira#a yo la 9re'1$ra de e':rit$ de Zor#a y (e de'ternilla#a de ri'a7
!3ete, :atr2n, rete7 Ea' 'i el dia#lo@dio' ha1e I$e n$e'tro' a'$nto'
(ar1hen #ien !1o'a I$e d$do, J:ero en 9inK! L'a#e' I$F tienda :ien'o a#rirM
JQna a%en1ia (atri(onialK S, 0ieGo (o777 UA%en1ia (atri(onial Ze$'R7 S la'
de'0ent$rada' ($Gere' I$e no :$dieron hallar (arido, 'e (e 0endrOn a
(ontone'. la' 'olterona', la' 9eota', la' t$erta', la' #i'oGa', la' 1oGa', la'
1or1o0ada'H y yo la' re1i#irF en $n #$9ete 1$ya' :arede' e'tarOn 1$#ierta' de
retrato' de G20ene' her(o'o', y le' dirF. U/'1oGan, 'e=ora' (a', eliGan al I$e
(O' le' %$'te y yo (e en1ar%o de la' dili%en1ia' ne1e'aria' :ara I$e e'e
'olterito 'ea $n #$en (arido7R /nton1e', #$'1arF a 1$alI$ier (o-o (O' o
(eno' :are1ido, lo 0e'tirF 1o(o a:are1e en el retrato, le darF dinero y le
indi1arF. UTal 1alle, tal nT(ero7 All hallarO' a $na 9$lana, le arra'trarO' el alaH
no te ($e'tre' a'I$eado. yo :a%o7 A1$F'tate 1on ella7 Dile toda' la' terne-a'
I$e lo' ho(#re' '$elen de1irle' a la' ($Gere' y I$e ella no ha odo en '$ 0ida,
:o#re 1riat$ra7 VTrale I$e te 1a'arO' 1on ella7 5ro1Trale $n :oI$illo de :la1er a
la in9ort$nada, de e'e :la1er I$e i%nora y I$e 1$alI$ier 1a#ra, y ha'ta
1$alI$ier tort$%a o 1$alI$ier (o'1a ha %o-ado7R
R!S 'i o1$rriere I$e al%$na 0ieGa 1hi0a, 1o(o n$e'tra &$#$lina JI$e
Dio' #endi%aK, no hallara a nadie, :or ($1ho I$e 'e le :a%are, di':$e'to a
;8<
1on'olarla, :$e' #ien, de':$F' de :er'i%nar(e, yo (i'(o, el dire1tor de la
A%en1ia, lo to(arF a (i 1ar%o7 S a$nI$e todo' lo' tonto' del ($ndo di%an.
UJBea $'ted e'oK JBieGo li#ertinoK LA1a'o no tiene oGo' :ara 0er ni nari1e'
:ara olerMR So le' retr$1arF al in'tante. US tal, 1O9ila de #$rro', ten%o oGo'H ',
%ente 'in 1ora-2n, ten%o nari1e'H J:ero ta(#iFn ten%o 1o(:a'i0a el al(aK S
1$ando late el 1ora-2n en el :e1ho, no hay oGo' ni nari1e' I$e 0al%an7R
R!EO' tarde, 1$ando (e 0en-an la' 1ala0erada' y (e 0ea i(:otente y (e
lle%$e la hora, 5edro, el de la' lla0e', (e a#rirO la' :$erta' del 5ara'o,
di1iendo. UJ/ntra, :o#re Zor#a, entra, (Ortir Zor#a, a1$F'tate ah, al lado de t$
1ole%a Ze$'K JDe'1an'a, 0aliente, I$e ha' traGinado #a'tante en la tierra, yo te
#endi%oKR
Zor#a 1harla#a7 S$ i(a%ina1i2n le tenda la-o' en I$e 1aa 'in ad0ertirlo7
5o1o a :o1o i#a 1reyendo en lo' 1$ento' I$e in0enta#a, di0ertido y 0i#rante
de e(o1i2n a la 0e-7 C$ando :a'a(o' :or delante de la hi%$era de la Se=orita,
'$':ir2 honda(ente y tendi2 el #ra-o 1o(o :ara :re'tar G$ra(ento.
!No te a9liGa', (i &$#$lina, (i 0ieGa #ar1a-a 1ar1o(ida y r$ino'a7 JNo te
a9liGa', I$e no he de deGarte in1on'olada, noK JAa' 1$atro %rande' :oten1ia' te
a#andonaron, la G$0ent$d te a#andon2, Dio' (i'(o te ha a#andonado, :ero
yo, Zor#a, no te a#andonarFK
/ra (O' de (ediano1he 1$ando lle%a(o' a n$e'tra :laya7 Se le0ant2
0iento7 De'de allO leGo', de'de Z9ri1a, 0ena el a$'tro, el 0iento 1Olido I$e
hin1ha de 0ida a lo' Or#ole', a lo' 0i=edo', a lo' :e1ho' $#Frri(o' de Creta7
Aa i'la entera, a1o'tada en el (ar, re1i#e e'tre(e1ida el 'o:lo ti#io del 0iento
a 1$yo lla(ado de':ierta la 'a0ia7 Ze$', Zor#a y el 0iento del '$r 'e
1on9$ndan en (i (ente y yo di0i'a#a ($y ntido, en la 'o(#ra no1t$rna, el
ro'tro (a1i-o de $n ho(#re de ne%ra' #ar#a', de a1eitado' 1a#ello' ne%ro',
I$e 'e in1lina#a :ara :o'ar lo' la#io' roGo' y ardiente' en lo' de do=a
;81
Horten'ia, la Tierra7
;8;
XX
/n 1$anto lle%a(o', no' a1o'ta(o'7 Zor#a 'e 9rota#a la' (ano', 'ati'9e1ho7
!J&$ena Gornada la de hoy, :atr2nK LN$F entiende' :or #$enaM,
:re%$ntarO'7 JN$e ha 'ido #ien llenadaK 3e1$erda y (edita. :or la (a=ana en
lo' I$into' in9ierno', allO en el (ona'terio, donde no' #$rla(o' #ien del
hi%T(eno J'ea '$ (aldi1i2n 'o#re no'otro'K De':$F', el re%re'o a n$e'tra 0i@
0ienda, donde no' en1ontra(o' 1on do=a &$#$lina y reali-a(o' la 1ere(onia
de e':on'ale'7 Eira el anillo7 Oro :$ro7 Ae I$eda#an aTn do' li#ra' in%le'a',
de la' I$e le ha#a dado, a 9ine' del otro 'i%lo, el al(irante de S$ EaGe'tad
&ritOni1a7 Aa' 1on'er0a#a, 'e%Tn di1e, :ara :a%ar '$ entierro y Jla hora le 'ea
9a0ora#leK, hete aI$ I$e 'e la' entre%a a $n or9e#re :ara I$e la' 1on0ierta en
anillo'7 JC$rio'o (i'terio h$(anoK
!D$er(e, Zor#a7 JCOl(ateK 5or hoy e' '$9i1iente7 Ea=ana tene(o' $na
1ere(onia 'ole(ne. 1olo1are(o' el :ri(er :ilar del tele9Fri1o7 Ae :ed al :o:e
StF9ano I$e 0iniera7
!Hi1i'te #ien, :atr2n7 JNo e' :ro1eder de tontoK N$e 0en%a el :o:e
#ar#a'@de@1a#r2n, I$e 0en%an a'i(i'(o lo' nota#le' de la aldeaH le'
di'tri#$ire(o' 'endo' 1irio' y lo' en1enderOn7 Tale' a1to' i(:re'ionan a la
%ente. ay$dan a 1on'olidar lo' ne%o1io'7 No de#e' to(ar en 1$enta lo I$e yo
ha%o o di%oH :orI$e yo ten%o $n Dio' :ara (i $'o y $n dia#lo :arti1$larH :ero
la %ente777
;8?
Se e1h2 a rerH no :oda dor(ir'e, her0ale el 1ere#ro7
!JBaya 1on (i 0ieGo a#$elo, I$e Dio' ten%a en la %loriaK /ra $n li#ertino
tal 1o(o yoH y, 'in e(#ar%o, el 0ieGo #andido 'e 9$e en :ere%rina1i2n al Santo
Se:$l1ro, de donde 0ol0i2 1on el tt$lo de ,ach
3L
J0aya $no a 'a#er :or I$FK
C$ando e't$0o de re%re'o en '$ :$e#lo, $no de '$' 1o(:adre', in0eterado
ladr2n de 1a#ra', I$e en la 0ida eGe1$tara $na a11i2n de1ente, le diGo. ULA'
I$e, 1o(:adre, no 'e te o1$rri2 traer(e $n 9ra%(ento de la Cr$- de'de el
Santo Se:$l1roMR ULC2(o I$e no la he trado, 1o(:adreMR, le 1onte'ta el :illo
de (i a#$elo7 ULI#a yo a ol0idar :re1i'a(ente e'oM Ben e'ta no1he a 1a'a y
trae 1onti%o al :o:e :ara la #endi1i2n, I$e te la entre%arF7 TrOete, ta(#iFn, $n
le1hon1illo a'ado y 0ino, :ara I$e no' a1o(:a=e la #$ena '$erte7R
R!5or la no1he, de 0$elta a '$ 1a'a, (i a#$elo 'a12 de la :$erta
a:olillada $n tro1ito de (adera no (ayor I$e $n %rano de arro-, lo en0ol0i2
en $n :o1o de al%od2n, le e1h2 $na %ota de a1eite y e':er27 Al 1a#o de $n rato
lle%a el 1o(:adre 1on el :o:e, el le1h2n y el 0ino7 /l :o:e 'e 1olo1a la e'tola
y #endi1e7 Se :ro1ede a la entre%a del :re1io'o tro1ito y l$e%o 'e ata1a de
9ir(e al le1h2n7 J5$e' #ien, lo 1reerO' 'i te :are1e, :atr2n. el 1o(:adre 'e
hin12 ante el tro1ito de (adera, 'e lo 1ol%2 al 1$ello, y de'de e'e da 'e
1on0irti2 en otro ho(#reK Ca(#i2 :or 1o(:leto7 Se 9$e a la' (onta=a',
a9iliado a lo' ar(atolo' y kle9ta' %$errero', :ara in1endiar la' aldea' t$r1a'
d$rante la %$erra de inde:enden1ia7 A0an-a#a 'ie(:re intrF:ido en (edio de
la' #ala'7 L5or I$F ha#ra de 'entir (iedoM Ale0ando 1on'i%o $n :eda-o de la
Santa Cr$-, no ha#a :lo(o I$e :$diera al1an-arlo7
Zor#a lan-2 $na 1ar1aGada7
!Aa idea lo e' todo !diGo!7 LTiene' 9eM 5$e' $na a'tillita de :$erta
18
,ach0 1ali9i1ati0o I$e 'e da a lo' indi0id$o' I$e han he1ho la :ere%rina1i2n a la Ee1a7
/' 1on'iderado 1o(o tt$lo honor9i1o7
;86
1ar1o(ida 'e te 1on0ierte en 'anta reliI$ia7 LNo tiene' 9eM 5$e' la (i'('i(a
Santa Cr$- e' :ara ti '2lo $n (adero 1ar1o(ido7
Ad(ira#a yo a e'e ho(#re 1$yo 1ere#ro 9$n1iona#a 1on tal a%ilidad y tal
a$da1ia, y 1$ya al(a dondeI$iera 'e la to1are e1ha#a 1hi':a'7
!L/'t$0i'te en otro tie(:o en la %$erra, Zor#aM
!JN$F 'e yoK !re':ondi2 1e=$do!7 No (e a1$erdo7 LN$F %$erraM
!5$e', lo I$e I$iero de1ir e' 'i ha' l$1hado :or la :atria7
!Ha#le(o' de otra 1o'a Lno te :are1eM Aa' tontera' :a'ada', 0ale (O'
e1harla' en ol0ido7
!LTontera', di1e'M LS no te 'onroGa'M LA' ha#la' tT de la :atriaM
Zor#a ir%$i2 la 1a#e-a y (e (ir27 So (e halla#a tendido en la 1a(aH a la
1a#e1era arda la lO(:ara de a1eite7 Ee (ir2 'e0era(ente d$rante lar%o rato,
l$e%o, retor1iFndo'e el #i%ote a :lena (ano, eC1la(2.
!J5o#re ino1enteK JCarne de 'a1ri'tOn, 'e'o' de :edanteK Todo 1$anto yo
te di%o e' 1o(o 'o:lo de aire, 'in I$e 'ea 9alta de re':eto, :atr2n7
!LC2(oM !:rote'tF!7 JSo entiendo lo I$e (e di1en, Zor#aK
!S, 1o(:rende' 1on la 1a#e-a I$e tiene'7 Di1e'. U/'o e' 1iertoH e'o no
e' 1iertoH e'o e' a'H e'o no e' a'H tiene' ra-2nH e'tO' en $n error7R L5ero a I$F
1on1l$'i2n lle%a(o'M Eientra' tT o:ina', yo o#'er0o t$' #ra-o', t$ :e1ho7 LS
I$F 0eo en ello'M N$e 'e I$edan ($do'7 N$e no di1en nada7 Co(o 'i no lo'
ani(ara $na %ota de 'an%re7 /nton1e' LI$F e' lo I$e 1o(:rendi'teM LAo I$e
'$:one t$ 1a#e-aM J599K
!JAnda, Zor#aK JConte'ta y no trate' de e'1$rrir el #$ltoK !le diGe 1on
inten1i2n de eC1itarlo!7 JCreo I$e no te a9ana' ($1ho :or la :atria, %and$lK
Se enoG2 y dio $n :$=eta-o en la :ared I$e hi-o 'onar la' 0ieGa' lata' 1on
I$e e'ta#a 1on'tr$ida7
!AI$ donde (e 0e' !0o1i9er2!, yo (i'(o #ordF 1on (i' :ro:io'
;8
1a#ello' la i%le'ia de Santa So9a en $n tro-o de tela y la lle0a#a 1on(i%o, al
1$ello, 1o(o $n a($leto7 A' 1o(o te lo di%o, 0ieGo, 1on e'ta' (ana-a' la he
#ordado y $'ando e'ta' 1rine', I$e enton1e' eran ne%ra' 1o(o a-a#a1he7 So,
en :er'ona, to(F :arte en la' 1orrera' I$e en la' (onta=a' de Ea1edonia
a1a$dilla#a 5a#lo Eela'7
1)
/ra yo (o-o atre0ido, $n 1olo'o (O' alto I$e e'ta
1a#a=a, I$e l$1a $ustanela,
;<
9e- roGo, diGe' de :lata, a($leto', yata%On,
1art$1hera', :i'tola'7 I#a 9orrado en hierro, en :lata, en 1la0o'7 JS 1$ando
1a(ina#a, re'ona#a 1o(o $n eGFr1ito en (ar1haK JBen y (ira aI$, y aI$, y
aI$K
A#ri2'e la 1a(i'a y #aG2 lo' :antalone'7
!JA1er1a la l$-K !orden27
A:roCi(F la lO(:ara al 1$er:o 9la1o y 1$rtido. honda' 1i1atri1e',
re1$erdo' de 'a#la-o', de #ala', tenanle he1ha la :iel $n 1olador7
!JS ahora (ira atrO'K
Se 0ol0i2 y (e (o'tr2 la e':alda7
!JNi $n ra'%$=oK L/ntiende' lo I$e e'o 'i%ni9i1aM AlF0ate la lO(:ara7
R!JTontera'K !eC1la(2 $n in'tante de':$F', 1on tono 9$rio'o!7 JQna
0er%Wen-aK LC$Ondo el ho(#re 'erO ho(#re de 0era'M 5or (O' I$e 'e e1hen
en1i(a :antalone', 1$ello' :o'ti-o', 'o(#rero', lo' ho(#re' no deGan de 'er
($lo', lo#o', -orro', 1erdo'7 Di1en I$e he(o' 'ido he1ho' a 'e(eGan-a de
Dio'. LI$iFne'M LNo'otro'M J5$ahK777
/ra e0idente I$e le a1$dan a la (e(oria re1$erdo' e':anto'o' I$e lo
eCa':era#anH :or entre lo' diente' (o0edi-o' y h$e1o' 'alan :ala#ra'
ininteli%i#le'7 Se le0ant2, e(:$=2 la Garra de a%$a, #e#i2 de ella a %rande'
'or#o'H de':$F' de lo 1$al :are1i2 al%o (O' 1al(ado7
1)
5a#lo Eela'. o9i1ial %rie%o I$e 'e di'tin%$i2 en la l$1ha 1ontra lo' #Tl%aro'7
;<
@ustanela0 e':e1ie de 1al-one' an1ho' y 9ollado' en :lie%$e'7
;8D
!DondeI$iera I$e (e toI$e', %rito7 Soy $na lla%a 0i0a7 LHa#lO#a(o' de
($Gere'M 5$e', en 1$anto 1o(:rend I$e ha#a lle%ado a la edad de ho(#re
1a#al, ni 'iI$iera 0ol0a la 1a#e-a :ara (irarla'7 Aa' to1a#a $n rato, al :a'ar,
1o(o %allo, y (e (ar1ha#a7 UAa' (arrana'R, (e de1a a ( (i'(o, UI$erran
'or#er(e toda' la' 9$er-a' JI$e 'e la' lle0e el dia#loKR De'1ol%$F, enton1e', el
9$'il y Jen (ar1haK A la (onta=a, 1o(o %$errillero7 Qn da, a la 1ada de la
no1he, (e e'1$rro en $na aldea #Tl%ara y (e e'1ondo en $n e'ta#lo7 /ra la
:ro:ia 1a'a del :o:e #Tl%aro, 9ero- comitad#i, #e#edor de 'an%re7 De no1he 'e
I$ita#a la 'otana, 0e'ta de :a'tor, 1o%a la' ar(a' e in1$r'iona#a en la' aldea'
%rie%a'7 5or la (a=ana re%re'a#a ante' I$e a1larara, e(#arrado y 1$#ierto de
'an%re, y 'e i#a a 1antar (i'a7 Qno' da' ante', ha#a a'e'inado a $n (ae'tro
de e'1$ela %rie%o, (ientra' F'te dor(a en '$ 1a(a7 A', :$e', (e (eto en el
e'ta#lo del :o:e y e':ero7 Ee a1$e'to de e':alda' en el e'tiFr1ol, detrO' de lo'
do' #$eye' y a%$ardo7 A la no1he, 0iene el :o:e a darle' de 1o(er a la'
#e'tia'7 Ee lan-o 1ontra Fl y lo de%Wello 1o(o a $n 1ordero7 Ae 1orto la'
oreGa' y (e la' (eto en el #ol'illo7 Cole11iona#a, enton1e', oreGa' #Tl%ara',
1o(o 0e'H (e (eto la' oreGa' del :o:e en el #ol'illo y h$yo7
R!A lo' :o1o' da', he(e de 0$elta en el (i'(o :$e#le1illo7 /n :leno
(edioda7 Bena 1o(o #$honero7 Ha#a deGado la' ar(a' en la (onta=a y
ha#a #aGado a la aldea :ara 1o(:rar :an, 'al y -a:ato' :ara lo' 1o(:a=ero'7
5$e' #ien, delante de $na 1a'a 0eo a 1in1o 1hiI$illo' 0e'tido' de ne%ro,
de'1al-o', I$e 1o%ido' de la (ano, (endi%a#an7 Tre' ni=a' y do' 0arone'7 /l
(ayor a:ena' tendra die- a=o', el (enor era aTn $na 1riat$ra7 Aa ($Ger1ita
(ayor lo lle0a#a en #ra-o' y lo a1ari1ia#a y #e'a#a :ara I$e deGara de llorar7
No 'F 12(o, in':ira1i2n di0ina, I$i-O', 'e (e o1$rri2 a1er1ar(e a ello'7
R!ULDe I$iFn 'oi' hiGo', 1hiI$illo'MR, le' :re%$nto en #Tl%aro7
R!/l (ayor de lo' ni=o' al-2 la 1a#e1ita.
;8*
R!UDel :o:e I$e de%ollaron la otra no1he en el e'ta#loR, (e re':ondi27
R!Se (e llenaron de lO%ri(a' lo' oGo'7 /l '$elo e(:e-2 a %irar 1o(o
r$eda de (olino7 Ee a:oyF en la :ared, deG2 de %irar7
R!UA1er1ao', ni=o'R, le' diGe, U0enid G$nto a (7R
R!SaI$F la #ol'a de la 1int$ra, la tena re:leta de li#ra' t$r1a' y de
med#idi(s) 5oniFndo(e de rodilla', la 0a1iF en el '$elo7
R!UJ/a, to(adR, le' %ritF, Uto(ad, to(adKR
R!Aa' 1riat$ra' 'e e1han al '$elo :ara re1o%er li#ra' y med#idi(s)
R!UJ/' 0$e'tro, e' 0$e'tro, to(adlo todoKR
R!S ade(O' le' deGF el 1e'to de 1h$1hera' y #aratiGa'7 UJ/'to ta(#iFn e'
0$e'tro, to(adloKR
R!S al in'tante to(F yo la' de Billadie%o7 Sal de la aldea, a#r la 1a(i'a,
arranI$F la 9i%$ra de Santa So9a I$e ha#a #ordado, la de'%arrF, la arroGF al
aire, y e'1a:F a todo 1orrer7
R!Toda0a no he :arado de aI$ella 1arrera777
Zor#a 'e re1o't2 en la :ared y 0ol0iFndo'e ha1ia ( (e diGo.
!De tal (odo (e he li#erado7
!LAi#erado de la :atriaM
!S, de la :atria !a9ir(2 1on 0o- 'e%$ra y tranI$ila7 A$e%o, al 1a#o de $n
rato.
R!Ai#erado de la :atria, li#erado de lo' :o:e', li#erado del dinero7 Boy
1ri#ando7 S 1$anto (O' 0i0o, (O' 1$idado'a(ente :a'o la' 1o'a' :or la 1ri#a7
/1ho la'tre7 LC2(o te dirFM Ee li#ero, (e 1on0ierto en ho(#re7
&rillO#anle lo' oGo', la a(:lia #o1a 'e a#ra en 'onri'a de 'ati'9a11i2n7
De':$F' de #re0e :a$'a, rean$d2 el di'1$r'oH el 1ora-2n le de'#orda#a y
no :oda do(inarlo7
!Eo(ento h$#o en I$e 'ola de1ir. U/'te e' t$r1oH F'te otro, #Tl%aroH el
;88
de aI$, %rie%o7R So 1o(et en ara' de la :atria ha-a=a' I$e te :ondran lo'
:elo' de :$nta, :atr2n7 De%ollF, ro#F, in1endiF :$e#lo', 0iolF ($Gere',
eCter(inF 9a(ilia'7 L5or I$F (oti0oM 5or la 'en1illa ra-2n de I$e eran
#Tl%aro' o t$r1o'7 JN$F a'1oK Bete al in9ierno, :$er1o, (e di%o a (en$do a (
(i'(o re:ro1hOndo(e todo aI$ello J:$ahK, 0ete al dia#lo, 'o #r$to, Ja'n'i(o
a'noK Ahora, en 1a(#io, '2lo di%o. U/'te e' $na #$ena :er'ona, el de (O' allO
$n 'in0er%Wen-a7R A' 'ea #Tl%aro o %rie%o, tanto (e da7 L/' #$enoM L/'
(aloM /'to e' lo Tni1o I$e :re%$nto hoy en da7 S a (edida I$e en0eGe-1o, te
lo G$ro :or el :an I$e 1o(o, (e :are1e I$e 1o(en-arF a no :re%$ntar 'iI$iera
e'o7 JSea #$eno, 'ea (alo, a todo' lo' 1o(:ade-1o, 'e (e de'%arran la'
entra=a' 'i 0eo a $n ho(#re, a$nI$e en a:arien1ia' (e intere'e tanto 1o(o el
U5re'te V$an de la' India'RK Ao I$e :ien'o, te lo dirF :atr2n. e'te :o#re dia#lo,
ta(#iFn tiene I$e 1o(er, #e#er, y a(ar, y (orir'e de (iedoH ta(#iFn Fl tiene
$n dio' y $n dia#lo I$e 'e ha 1reado, Fl ta(#iFn ha de (orir y lo :ondrOn
r%ido #aGo tierra donde 'e lo 1o(an lo' %$'ano'7 J5o#re, :o#reK Todo' 'o(o'
her(ano'7 Todo' :a'to de %$'ano'7 S 'i 'e tratare de $na ($Ger Joh, lo I$e e',
enton1e', (e entran $no' de'eo' lo1o' de llorarK T$ 'e=ora (e ho'ti%a
1ontin$a(ente re:ro1hOndo(e I$e (e en1ari=o de(a'iado 1on la' ($Gere'7
LC2(o no ha#ra de I$ererla', a(i%oM Si toda' ella' 'on dF#ile' 1riat$ra' I$e
no 'a#en lo I$e ha1en y 'i tT le' to(a' el :e1ho, 'e rinden a di'1re1i2n777
R!A ( (e o1$rri2 en otra o1a'i2n I$e al entrar(e en $na aldea #Tl%ara,
$n 0ieGo 1o1hino I$e (e 1ono1a, $no de lo' nota#le' del :$e#lo, (e
den$n1i27 3odearon la 1a'a en I$e (e ha#a re9$%iado7 So (e e'1$rr :or la
terra-a y 'altando de teGado en teGado 1o(o %ato tratF de h$ir7 Al$(#ra#a la
l$na, (e 0ieron, :er'i%$iFron(e a tiro' de 9$'il7 LN$F hi1e, enton1e'M Ee deGF
1aer al :atio interior de $na 1a'a, donde $na ($Ger #Tl%ara e'ta#a d$r(iendo7
Se ir%$i2 en 1a(i'a al notar (i :re'en1ia y a#ri2 la #o1a :ara %ritarH :ero yo
;8)
tend lo' #ra-o' di1iFndole en 0o- #aGa. UJ5or 9a0or, :or 9a0or, 1allaKR, y le
:$'e la' (ano' en el :e1ho7 Aa ($Ger e(:alide1i2, de'9alle1ida7
R!U/ntraR, (e diGo I$eda(ente, Uentra, I$e no no' 0ean777R
R!/ntrF, (e e'tre1h2 la (ano y (e diGo. UL/re' %rie%oMR USoy %rie%o,
no (e delate'7R Aa to(F de la 1int$raH ella no o:$'o re'i'ten1ia7 Ee I$edF y el
1ora-2n 'e (e hen1ha de tern$ra. UAI$ tiene'R, (e de1a, UaI$ :$ede'
1onte(:lar, #endito Zor#a, a $na 0erdadera ($Ger, a $n 0erdadero 'er
h$(ano7 LA I$F :$e#lo :ertene1eM L/' #Tl%ara, %rie%a, :a:TM JN$F i(:orta,
0ieGoK /' $n 'er h$(ano, $n 'er h$(ano I$e tiene #o1a, I$e tiene :e1ho', I$e
a(a7 LNo te llena de 0er%Wen-a, a ti, 'er a'e'ino de t$' her(ano', in($ndo
:$er1oMR
R!Tale' :ala#ra' (e de1a yo, (ientra' (e halla#a G$nto a ella, en
1onta1to 1on la ti#ie-a de '$ 1$er:o7 5ero la :atria, 1o(o :erra en 1elo, no
1e'a#a de in1itar(e7 Ear1hF(e :or la (a=ana 0i'tiendo ro:a' I$e (e diera la
#Tl%ara7 /ra ella 0i$da y ha#a 'a1ado del ar1a ro:a' de '$ di9$nto e':o'o :ara
0e'tir(e de (odo I$e #$rlara a (i' :er'e%$idore'7 S (e a#ra-a#a la' rodilla',
al de':edir(e, '$:li1Ondo(e I$e 0ol0iera7
R!S yo 0ol0, ', ', 0ol0a la no1he 'i%$iente7 /ra :atriota L1o(:rende'M,
e' de1ir, $na #e'tia 9ero-, y 0ol0 1on $na lata de :etr2leo e in1endiF la aldea7
Aa de'di1hada ($Ger de#i2 de :ere1er en el in1endio7 Se lla(a#a A$d(illa7
Zor#a '$':ir27 /n1endi2 $n 1i%arrillo, a':ir2 do' o tre' #o1anada', y lo
arroG2 leGo' de '7
!S tT (e ha#la' de la :atria777 Co($l%a' 1on la' r$eda' de (olino I$e
en1$entra' en lo' li#ro'7 J5o#re ino1enteK A ( de#e' 1reer(e7 Eientra'
eCi'tan :atria' 'e%$irO el ho(#re 'iendo $na #e'tia 9ero-777 5ero yo J%ra1ia' a
Dio'K ya (e he li#erado Je'o ter(in2K LS tTM
No le re':ond7 Senta en0idia de aI$el ho(#re I$e 0ea delante de (,
;)<
ho(#re I$e ha#a 0i0ido 1on '$ 1arne y 1on '$ 'an%re, 1o(#atiendo, (atando,
#e'ando, todo 1$anto yo (e e'9or-a#a :or 1ono1er (ediante el :a:el y la
tinta7 C$anto' :ro#le(a' trata#a yo de de'liar, n$do tra' n$do, aI$el ho(#re
lo' tena re'$elto' en :lena (onta=a, al aire li#re, donde lo' ha#a taGado 1on
'$ 'a#le7
CerrF lo' oGo', de'1on'olado7
!LD$er(e', :atr2nM !:re%$nt2 Zor#a 1on di'%$'to!7 TT d$er(e', y yo
Je'tT:ido de (K, 1harla I$e 1harla7
Se a1o't2 re-on%ando y al #re0e rato o '$' ronI$ido'7
/n toda la no1he no :$de :e%ar lo' :Or:ado'7 Qn r$i'e=or 1$yo 1anto
'$r%a :or :ri(era 0e- en e'to' :araGe', :$'o en n$e'tra 'oledad $na tri'te-a
in'o:orta#le y, de :ronto, 'ent I$e roda#an lO%ri(a' :or (i' (eGilla'7
Aho%O#a(e7 Al a(ane1er (e le0antF y, de'de la :$erta, 1onte(:lF el
(ar y la tierra 1ir1$ndante'7 Ee :are1i2 I$e el ($ndo 'e ha#a tran'9or(ado
d$rante la no1he7 "rente a (, en la arena, $na (atita e':ino'a, ayer ('era y
tri'te, ha#a'e 1on0ertido en $n ra(illete de 9lore1illa' #lan1a'7 /n el aire
0a%a#a el '$a0e y leGano aro(a de lo' li(onero' y de lo' naranGo' en 9lor7
AdelantF $no' :a'o'7 No (e harta#a de 1onte(:lar el (ila%ro eterna(ente
reno0ado7
De re:ente o detrO' de ( $n %rito G$#ilo'o7 Se(ide'n$do Zor#a 'e
a'o(a#a a la :$erta y ad(ira#a, 1o(o yo, 'ed$1ido, el 1$adro :ri(a0eral7
!LN$F e' aI$elloM !eC1la(2 e't$:e9a1to!7 /'e (ila%ro, :atr2n, e'e a-$l
e'tre(e1ido I$e 'e 0e allO L12(o lo lla(anM LEarM LEarM S e'to otro, I$e
0i'ti2 delantal 0erde 1on 9lore' #ordada' LtierraM LN$F arti'ta ha reali-ado tal
(ara0illaM Te lo G$ro, :atr2n, e' la :ri(era 0e- I$e 0eo e'to7
Tena e(:a=ado' lo' oGo'7
!JBa(o', Zor#aK LTe ha' 0$elto lo1oM
;)1
!L5or I$F re'M LNo 0e' todo e'oM J/' 1o'a de (a%ia, :atr2nK
Se lan-2 a9$era, ini1i2 $no' :a'o' de dan-a, 'e re0ol12 en la hier#a,
1o(o $n :otrillo en :ri(a0era7
A:are1i2 el 'ol7 Tend la' :al(a' :ara enti#iarla' 1on '$' rayo'7 Aa 'a0ia
a'1enda, lo' :e1ho' 'e hen1han, el al(a 9lore1a 1o(o lo' Or#ole'H :er1i#a'e
I$e la (i'(a '$'tan1ia 1on'tit$ye lo' 1$er:o' y la' al(a'7
Zor#a 'e le0ant2 del '$elo 1on lo' 1a#ello' (oGado' :or el ro1o y
(an1hado' de tierra7
!J5ronto, :atr2nK A 0e'tirno', a a1i1alarno'7 Hoy e' el da de la
#endi1i2n7 No tardarOn ya el :o:e y lo' nota#le'7 JSi no' 0ieran re0ol1Ondono'
:or el '$elo, I$F 0er%Wen-a re1aera en la So1iedadK J/a, a l$1ir 1$ello'
:o'ti-o' y 1or#ata'K JEo'trF(ono' 1on 1arOt$la de 'eriedadK No i(:orta I$e
no ten%a' 1a#e-a, #a'ta I$e te :re'ente' 1on 'o(#rero777 JAh, ($ndo, ($ndo,
I$F a'1oK
No' 0e'ti(o', lle%aron lo' o#rero', a:are1ieron lo' nota#le' de la aldea7
!3e'%nate, :atr2nH a%$anta la' %ana' de rer I$e te 0en%an, :$e' no
de#e(o' eC:onerno' a :are1er rid1$lo'7
Adelante a0an-a#a el :o:e StF9ano, 1on la %ra'ienta 'otana de a(:lio'
#ol'illo'7 C$ando a1$da a al%$na #endi1i2n, entierro, #oda o #a$ti'(o, a ello'
i#a a :arar, a#i'(o 'in 9ondo, todo 1$anto le o9re1ieren. :a'a' de $0a,
ro'I$illa', :a'tel de I$e'o, :e:ino', al#ondi%$illa', 1on9ite', y, :or la no1he,
la an1iana 5a:adia, '$ ($Ger, 1alOndo'e la' %a9a', le0anta#a in0entario del
1ontenido, (ientra' :elli-1a#a de $na y otra 1o'a7
DetrO' del :o:e, lo' nota#le'. Kondo(anolio, el 1a9etero, I$e 1ono1a
($ndo, :$e' ha#a e'tado ha'ta en Canda, donde 0iera al :rn1i:e Vor%eH el
to Ana%no'ti, 1on '$ 1a(i'a de a(:lia' (an%a' rel$1iente de #lan1a, 'ie(:re
1al(o'o y 'onrienteH %ra0e, 'ole(ne, el (ae'tre'1$ela, 1on '$ 0ara, y, :or
;);
Tlti(o, 1on :a'o lento y :e'ado, a0an-a#a Ea0randoni7 Ale0a#a :a=$elo
ne%ro en la 1a#e-a, 1a(i'a ne%ra, #ota' ne%ra'7 Sal$d2 indi9erente, 1on %e'to
a(ar%o y ho'1o, y 'e (ant$0o a:artado, de e':alda' al (ar7
!J/n el no(#re de N$e'tro Se=or Ve'$1ri'toK !diGo Zor#a 'ole(ne(ente7
To(2 la %$a del 1orteGo y todo' lo 'i%$ieron en reli%io'o re1o%i(iento7
Se1$lare' re1$erdo' de 1ele#ra1ione' (O%i1a' rena1an en lo' e':rit$' de
aI$ello' 1a(:e'ino'7 Todo' 9iGa#an la (irada en el :o:e, 1$al 'i e':eraran
0erle en el tran1e de a9rontar :oten1ia' in0i'i#le' y 1onG$rarla'7 Eile' de a=o'
ha, el (a%o al-a#a el #ra-o, hi'o:ea#a el aire, ($r($ra#a (i'terio'a' :ala#ra'
todo:odero'a' y lo' (alo' e':rit$' e(:rendan la 9$%a, en tanto I$e lo'
e':rit$' #enF9i1o' 'aliendo del a%$a, de la tierra, del aire, a1$dan en ay$da
del ho(#re7
Ale%a(o' al hoyo a#ierto 1er1a del (ar, donde 'e :lantara el :ri(er
:ilar del tele9Fri1o7 Ao' o#rero' al-aron $n %ran tron1o de :ino y lo (etieron
0erti1al(ente en el hoyo7 /l :o:e 0i'ti2 la e'tola, to(2 el i'o:o y (irando al
:o'te :ron$n1i2 la' :ala#ra' del eCor1i'(o. UJN$F I$ede 9iGo en la ro1a de
(odo I$e ni el 0iento ni el a%$a lo%ren 1on(o0erloK777 JA(FnKR
!JA(FnK !atron2 Zor#a, :er'i%nOndo'e7
!JA(FnK !($r($raron lo' nota#le'7
!JA(FnK !diGeron lo' o#rero', de':$F'7
!JN$e Dio' #endi%a 0$e'tro tra#aGo y o' 1on1eda lo' #iene' de A#raha(
y de I'aa1K !a$%$r2 el :o:eH Zor#a, en el (i'(o in'tante, le (eta en la (ano
$n #illete de 1ien dra1(a'7
!JSo te #endi%o, hiGoK !a%re%2 el :o:e, 'ati'9e1ho7
3e%re'a(o' a la 1a#a=a donde Zor#a #rind2 a lo' in0itado' 0ino y
(anGare' li%ero' de C$are'(a, :$l:o a'ado, 1ala(are' 9rito', ha#a' her0ida',
a1eit$na'7 De':$F' de ha#erlo en%l$tido todo, lo' nota#le' 'e 9$eron a '$'
;)?
1a'a'. la 1ere(onia (O%i1a e'ta#a ter(inada7
!JNo lo hi1i(o' (alK !1o(ent2 Zor#a 9rotOndo'e la' (ano'7
Se I$it2 la' ro:a' do(in%$era' :ara 0e'tir la' de tra#aGo, e(:$=2 $n :i1o
y diri%iFndo'e a lo' o#rero', eC1la(2.
!JBa(o', ($1ha1ho'K 5re0ia la 'e=al de la 1r$- JadelanteK
/n toda la Gornada, Zor#a no :ar27 Tra#aGa#a 9renFti1a(ente7 Cada
1in1$enta (etro' lo' o#rero' a#ran $n hoyo, :lanta#an :o'te' orientando la
hilera ha1ia la 1i(a de la (onta=a7 Zor#a (eda, 1al1$la#a, da#a 2rdene'7 No
1o(i2, ni 9$(2, ni re'o:l2 en todo el da7 /'ta#a entre%ado de lleno a la tarea7
!No 'on 1o'a' I$e 'e ha%an a (edia' !(e de1a a 0e1e'!7 /l de1ir la'
1o'a' a (edia', 'er #$eno a (edia', e' 1a$'a de I$e el ($ndo ande a t$(#o'
hoy en da7 Ear1ha dere1ho ha'ta la (eta, ('ero ho(#re, :e%a 9$erte, 'in
(iedo, y 0en1erO'7 JDio' dete'ta (il 0e1e' (O' al 'e(i@dia#lo I$e al ar1hi@
dia#loK
Al ano1he1er, de 0$elta del tra#aGo, 'e e1h2 en la arena, derren%ado7
!AI$ (e d$er(o !diGo!7 AI$ e':erarF el da :ara rean$dar el traGn7
5ondrF $n t$rno de o#rero' a tra#aGar d$rante la no1he7
!L5ero :or I$F tanta :ri'a, Zor#aM
Ba1il2 $n in'tante7
!L5or I$FM J5$e' :orI$e I$iero a0eri%$ar 'i he dado 1on la in1lina1i2n
ade1$adaK Si 9alla(o', e'ta(o' 9rito', :atr2n7 C$anto ante' (e entere de I$e
e'ta(o' 9rito', tanto (eGor7
Co(i2 :re1i:itada(ente, %lotona(ente, y :o1o de':$F' re'ona#an en la
ri#era '$' ronI$ido'7 /n 1$anto a (, (e I$edF de':ierto lar%o rato,
1onte(:lando la' e'trella'7 Bea 12(o el 1ielo %ira#a lenta(ente 1on el
(o0i(iento de toda' '$' 1on'tela1ione', y la #20eda de (i 1rOneo, 1$al
1T:$la de o#'er0atorio, %ira#a al (i'(o 1o(:O' I$e la' e'trella'7 UO#'er0a el
;)6
(o0er'e de lo' a'tro' 1o(o 'i 1on ello' te (o0iera'777R /'te :en'a(iento de
Ear1o A$relio (e llena#a el 1ora-2n de ar(ona7
;)
XXI
/ra la 5a'1$a de 3e'$rre11i2n7 Zor#a, ($y a1i1alado, 1al-ando %r$e'a'
(edia' de lana a#erenGenada, I$e 'e%Tn de1a teGiera $na de '$' 1o(adre' de
Ea1edonia, i#a y 0ena a%itada(ente :or $n otero 1er1ano a la :laya7
Colo1O#a'e la (ano a (odo de 0i'era 'o#re la' e':e'a' 1eGa' y 0i%ila#a el
'endero I$e 1ond$1e a la aldea7
!De(ora ya, la 9o1a 0ieGa, tarda en 0enir, la %orrina, 'e de(ora
de(a'iado, el :a#ell2n he1ho Girone'777
Qna (ari:o'illa re1iFn na1ida al-2 el 0$elo y I$i'o :o'ar'e en lo' #i%ote'
de Zor#a7 5ero al :er1i#ir el 1o'I$illeo, re'oll2 Fl, 9$erte(ente, :or la' 9o'a'
na'ale', y la (ari:o'a, 1on toda 1al(a, 'e (ar1h2 y de'a:are1i2 en el aire
l$(ino'o7
/':erO#a(o' e'e da la 0i'ita de do=a Horten'ia, :ara 1ele#rar la 5a'1$a
en '$ 1o(:a=a7 A'a(o' $n 1ordero, tendi(o' $na 'O#ana a %$i'a de (antel
en la arena, te=i(o' de roGo lo' h$e0o' tradi1ionale'7 5en'O#a(o', (edio en
#ro(a, (edio en 'erio, tri#$tarle en aI$ella o1a'i2n ent$'ia'ta a1o%ida7 5$e'
en la de'ierta :laya en I$e (orO#a(o', la 'irena re%ordeta, :er9$(ada y $n
tanti1o e1hada ya a :erder, tena :ara no'otro' 'in%$lar atra1ti0o7 Si no 'e
halla#a :re'ente, tena(o' la 0a%a i(:re'i2n de I$e al%o no' 9alta#a, y era el
olor, 1o(o de a%$a de 1olonia, $na (an1ha roGa a la l$- del da, el (eneo
-an%oloteante, el andar de :ato, la 0o- li%era(ente ron1a y lo' oGillo' a%rio' y
;)D
de'la0ado', lo I$e a' e1hO#a(o' de (eno'7
Ha#a(o', :$e', 1ortado ra(a' de arrayOn y de la$rel y eri%ido $n ar1o
#aGo el 1$al ha#ra de :a'ar ella7 /n lo alto del ar1o enar#ola(o' lo' 1$atro
:a#ellone', in%lF', 9ran1F', italiano y r$'o, y en (edio de ello' lar%o :a=o
#lan1o 1on #anda' a-$le'7 Co(o no Fra(o' al(irante' no tena(o' 1a=one' a
n$e'tra di':o'i1i2n :ara la' 'al0a'H :ero no' :ro1$ra(o' do' 9$'ile' y
de1idi(o' I$edarno' en lo alto de la 1olina ha'ta I$e ad0irtiFra(o' el rodar
-an%oloteante de n$e'tra 9o1a :or la :laya y 'al$dar 1on di':aro' '$ lle%ada7
Todo ello 1on intento de re'$1itar en la de'ierta :laya %rande-a' ida', al darle
la il$'i2n, a la :o#re1illa, de I$e :or $n in'tante re'$r%a la ($Ger Go0en de
:e1ho' 9ir(e', e'1ar:ine' 1harolado' y (edia' de 'eda, de otro' tie(:o' ($y
leGano'7 LN$F 0alor tendra e'ta 9ie'ta de la 3e'$rre11i2n de Ve'T', 'i no
1onG$rara el rena1i(iento en no'otro' de la G$0ent$d y de la ale%raM LO no
de':ertara en $na en0eGe1ida ($Ger-$ela la e0o1a1i2n de '$' 0einte a=o'
9lorido'M
!/'tO de(orOndo'e, la 0ieGa 9o1a, e'tO de(orOndo'e de(a'iado !%r$=a a
1ada in'tante Zor#a, in1linOndo'e :ara le0antar la' (edia' de 1olor de
#erenGena, I$e 'e le 1aan7
!Ben y 'iFntate, Zor#a7 Ben y 9$(a $n 1i%arrillo a la 'o(#ra del
al%arro#o7 N$e ya no ha de tardar7
/1h2 $na :o'trer (irada inda%adora al 'endero de la aldea y 0ino a
'entar'e al :ie del al%arro#o7 Se a:roCi(a#a el (edioda y ha1a 1alor7 A lo
leGo', 'ona#an ale%re', 0i0a1e', la' 1a(:ana' de 5a'1$a7 De 1$ando en 1$ando
la #ri'a traa el e1o de 'one' de lira 1reten'eH la aldea toda -$(#a#a 1o(o $na
1ol(ena en :ri(a0era7
Zor#a (ene2 la 1a#e-a7
!Se ha a1a#ado :ara ( la F:o1a en I$e re'$1ita#a (i al(a en 1ada
;)*
1ele#ra1i2n :a'1$al, al (i'(o tie(:o I$e re'$1ita#a Cri'to7 Ahora '2lo la
1arne re'$r%eH :$e' 1$ando al%$ien te in0ita, y l$e%o otro, y te di1en. UTo(a
e'te #o1adillo, y F'te (O'R, y $no 'e harta de ali(ento a#$ndante, 'a#ro'o,
I$e no 'e 1on0ierte :or entero en eC1re(ento', al%o I$eda, al%o 'e 'al0a, al%o
a1a#a :or 'er #$en h$(or, dan-a, 1an1i2n, :enden1ia, y a e'o lo lla(o yo
3e'$rre11i2n7
5oniFndo'e en :ie, o#'er02 la leGana y 9r$n1i2 el %e'to7
!Se a1er1a 1orriendo $n ($1ha1ho !diGo7 S 'e lan-2 al en1$entro del
(en'aGero7
/l 1hi1o, al-Ondo'e en :$nta' de :ie, le '$'$rr2 al%o a Zor#a, al odo, I$e
le hi-o dar $n 'alto, 1on e0idente enoGo7
!L/n9er(aM !eC1la(2!, Len9er(aM JBete al in'tante, o te a:orreoK
A$e%o, diri%iFndo'e a (.
!5atr2n, doy $n 'alto ha'ta la aldea :ara a0eri%$ar I$F le '$1ede a la
0ieGa777 No te i(:a1iente'7 Al1On-a(e $no' h$e0o' roGo', I$e lo' 1ho1arF 1on
ella 'e%Tn e' 1o't$(#re en e'ta 9ie'ta7 JB$el0o al in'tanteK
Eeti2'e en el #ol'illo lo' h$e0o' roGo', al-2 la' (edia' de 1olor de
#erenGena I$e 'e le 1aan y 'ali27
So #aGF de la 1olina y 9$i a tender(e en la arena 9re'1a7 Ae0e #ri'a
'o:la#a, el (ar 'e ri-a#a, do' %a0iota' 'e :o'aron 'o#re la 1re'ta de la' ola'
:eI$e=a' y 'e deGaron (e1er :or ella', a#o(#ando la :e1h$%a y li#rada' al
rit(o del (ar7 ConGet$ra#a yo la 'ati'9a11i2n y el 9re'1or I$e le' :ro1$ra#a el
deGar'e e'tar7 Eientra' la' o#'er0a#a i#a di1iendo :ara (. UP'a e' la r$ta.
#$'1ar el rit(o nat$ral y entre%ar'e a Fl 1on entera 1on9ian-a7R
Al 1a#o de $na hora, re%re'2 Zor#aH 'e at$'a#a el #i%ote 1on 'e(#lante
'ati'9e1ho7
!5ill2 $n en9ria(iento, la :o#re1illa7 No e' nada7 /'to' da' :a'ado' de
;)8
Se(ana Santa a'i'ti2 a la' 0i%ilia', a$n 'iendo $na hereGota 1o(o lo e', en
honor (o7 S 'e en9ri27 Ae :$'e $na' 0ento'a', le di 9ri11ione' de a1eite, le di
a #e#er $na 1o:ita de ron, y (a=ana la tendre(o' en :ie7 JBaya 1on la
:indon%aK JHa#a I$e or lo' arr$llo' de :alo(ita I$e eChala#a (ientra' le
da#a 9rie%a', 'o :reteCto de I$e le ha1a 1o'I$illa'K
No' 'enta(o' a la (e'aH Zor#a llen2 lo' 0a'o'.
!J&rinde(o' :or ella, y I$e el dia#lo 1ar%$e 1on '$ al(a lo (O' tarde
I$e 'ea :o'i#leK !diGo enterne1ido7
Co(a(o' y #e#a(o' 'in ha#lar7 Aa #ri'a no' traa, 1$al el -$(#ar de
$na a#eGa, lo' 'one' leGano' y a:a'ionado' de la lira 1a(:e'ina7 Cele#rO#a'e
aTn en la' terra-a' la re'$rre11i2n del Se=orH el 1ordero :a'1$al y la' ro'1a' de
5a'1$a' 'e tran'9or(a#an en 1an1ione' de a(or7
De':$F' I$e h$#o 1o(ido y #e#ido a '$ %$'to, Zor#a tendi2 al aire la
oreGota :el$da7
!Oye la lira777 !($r($r2!7 /'tOn #ailando en la aldea7
Se le0ant2 de re:ente7 /l 0ino 'e le '$#a a la 1a#e-a7
!JHo(#reK LN$F de(onio' ha1e(o' aI$, 'olito' lo' do', 1o(o
1$1lillo'M JBaya(o' a #ailarK LO I$iere' I$e la 9ie'ta 'e 0$el0a a%$a de
#orraGa'M JAnda, 0enK JN$e 'e 1on0ierta en dan-a y 1an1i2nK JZor#a ha
re'$1itadoK
!Detente, 1ondenado Zor#a7 LHa' :erdido el 'entidoM
!5ala#ra de honor, :or lo I$e a ( re':e1ta, tanto (e da, :atr2n7 5ero (e
1o(:ade-1o del 1ordero, de lo' h$e0o' roGo', de la torta :a'1$al, y de la
1re(a de I$e'o7 Te G$ro I$e 'i no h$#iera 1o(ido (O' I$e :an y a1eit$na',
dira ahora. UJA dor(irK LN$F ne1e'idad hay de 9ie'ta'MR 5an y a1eit$na' LI$F
(O' :$eden dar, no e' a'M 5ero ahora 'era :e1ado, te lo a'e%$ro, I$e
'e(eGante 1o(ilona h$#iera 'ido en 0ano7 JBaya(o' a 1ele#rar la
;))
3e'$rre11i2n, a(i%o (oK
!No (e hallo di':$e'to hoy7 JBe tT y #aila :or (K
Zor#a (e to(2 del #ra-o y (e le0ant27
!J3e'$1it2 Ve'T', ($1ha1hoK JAh, 'i yo 9$era Go0en 1o(o tTK JN$F :la1er
lan-ar'e de 1a#e-a a lo I$e 0iniereK JAl tra#aGo, al 0ino, al a(or, 'in te(er a
Dio' ni al dia#loK J/'o e' G$0ent$dK
!/l 1ordero I$e 1o(i'te ha#la :or t$ #o1a, Zor#a7 5ero la 0erdad e' I$e
el 1ordero I$e 1o(i'te 'e te ha 1a(#iado en lo#o7
!JBieGo, el 1ordero I$e 1o( 'e 1a(#i2 en Zor#a, y el I$e te ha#la e'
Zor#a, e'1$1ha lo I$e te e'tO di1iendoK De':$F' e1harO' 1$anta' :e'te' I$iera'
a (i 1$enta7 So 'oy $n Sin#ad el EarinoH no :orI$e haya 1orrido ($1ho
($ndo, no, en (odo al%$no7 Sino :orI$e ro#F, (atF, (ent, tratF a in9inidad
de ($Gere' y 0iolF lo' (anda(iento'7 LC$Onto' 'onM LDie-M J5or I$F no,
0einte, 1in1$enta, 1ien, :ara 9altar a todo' ello'K S, 'in e(#ar%o, 'i Dio'
eCi'te, no tendrF (iedo 1$ando (e toI$e :re'entar(e ante Pl7 No 'F 12(o
de1rtelo :ara I$e lo entienda'7 5ara (, 1reo I$e todo e'o no tiene nin%$na
i(:ortan1ia7 LA1a'o 'e di%nara Dio' :re'tar aten1i2n a $no' %$'ano' y lle0ar
1$enta de lo I$e hi1ierenM LS 'e enoGara, tronara, re0ol0iFndo'e la #ili' '2lo
:orI$e $no de ello' dio $n tra':iF, o a1ari1i2 a la he(#ra del %$'ano 0e1ino, o
tra%2 $n #o1ado el Bierne' SantoM J&ahK JC$ento' de :o:e', ahto' de 'o:aK
!&ien e'tO, Zor#a !le diGe :or eC1itarlo!, #ien e'tOH no te :re%$nta Dio'
I$F ha' 1o(ido, 'ino 12(o te ha' :ortado7
!J5$e' yo te di%o I$e ni e'o :re%$ntaK LC2(o lo 'a#e', %rand'i(o #$rro
de Zor#aM, dirO' tT7 Ao 'F, e'toy 1on0en1ido, :orI$e yo (i'(o :ro1edera de
i%$al (anera. 'i t$0iera do' hiGo', $no G$i1io'o, 9or(al, ahorrati0o, :iado'o, y
el otro :1aro, 1o(il2n, 1ala0era, 'in ley, yo lo' a1o%era a a(#o' a (i (e'a,
'in d$daH :ero :or 1ierto ta(#iFn I$e (ayor a9i1i2n le tendra al 'e%$ndo7
?<<
LN$i-O' :orI$e 'e :are1era a (M 5$e' LI$iFn te di1e I$e no (e :are-1o yo
(O' a Dio' I$e el :o:e StF9ano, 1$yo Tni1o a9On e' :a'ar'e lo' da' y la'
no1he' en %en$9leCione' y a:a=ando dineroM Dio' 'e re%ala, (ata, 1o(ete
inG$'ti1ia', tra#aGa, e(:rende 1o'a' i(:o'i#le', lo (i'(o I$e yo7 Co(e lo I$e
le a%rada, 'e lle0a la' ($Gere' I$e I$iereH tT 0e' a $na ($Ger 9re'1a 1o(o $na
ro'a I$e anda :or el ($ndo re%o1iGOndote el 1ora-2nH de re:ente, la tierra 'e
a#re y la ($Ger de'a:are1e7 LA d2nde ha idoM LN$iFn 'e la lle02M Si era
hone'ta, la %ente di1e. UDio' 'e la lle027R Si era $na 1$alI$iera, di1en. U/l
dia#lo 1ar%2 1on ella7R 5ero yo, :atr2n, te di%o y te re:ito. JDio' y dia#lo,
todo e' $noK
To(2 Zor#a '$ #a't2nH 1al-2 el %orro al%o in1linado, %allarda(enteH (e
(ir2 1on lO'ti(a y 'e le (o0ieron lo' la#io' 1o(o 'i I$i'iera de1ir al%oH (a'
nada diGo y 'e (ar1h2 a :a'o 0i0o, alta la 9rente, ha1ia la aldea7
So 0ea, a la l$- 1re:$'1$lar, 12(o 'e (o0a 'o#re el %$iGarral '$ 'o(#ra
%i%ante'1a I$e re(olinea#a el #a't2n7 Toda la :laya 'e ani(a#a al :a'o de
Zor#a7 &a'tante rato e't$0e e'1$1hando el r$(or de '$' :a'o' I$e a(en%$a#a
:o1o a :o1o7 S de :ronto, en 1$anto (e 'ent 'olo, (e al1F de $n #rin1o7 L5or
I$FM L5ara ir a d2ndeM No lo 'a#a7 /n (i e':rit$ nada 'e ha#a de1idido7
S2lo (i 1$er:o 'e (o0a7 Pl, '2lo Fl, re'ol0a 'in 1on'$ltar(e7
!JAdelanteK !diGe 1on tono enFr%i1o, 1o(o 'i diera $na orden7
Ee en1a(inF ha1ia la aldea 1on :a'o de1idido y rO:ido7 De 1$ando en
1$ando (e detena :ara a':irar el hOlito :ri(a0eral7 Aa tierra ola a (an-anilla
y al a:roCi(ar(e a lo' h$erto' lle%O#an(e a 'o:lo' lo' aro(a' de li(onero',
de naranGo', de la$rele' en 9lor7 /n o11idente, la e'trella 0e':ertina 1o(en-2
'$ dan-a G$#ilo'a7
UJEar, ($Ger, 0ino, tra#aGo a9ano'oKR, ($r($ra#a yo, re:itiendo a :e'ar
(o la' :ala#ra' de Zor#a, (ientra' 1a(ina#a7 UJEar, ($Ger, 0ino, tra#aGo
?<1
a9ano'oK JAan-ar'e de 1a#e-a en el tra#aGo, en el 0ino, en el a(or, 'in te(or
de Dio' ni del dia#lo, tal e' la G$0ent$dKR De1a entre ( y (e lo re:eta, 1$al
'i tratara de dar(e Oni(o', (ientra' 'e%$a a0an-ando7
De :ronto I$edF :lantado7 Co(o 'i h$#iera lle%ado a de'tino7 LA 1$OlM
EirF. (e halla#a 9rente al h$erto de la 0i$da7 DetrO' del 1er1o de G$n1o' y de
hi%$era de t$na, '$a0e 0o- 9e(enina tararea#a $na 1an1i2n7 A1erI$F(e, 'e@
:arF lo' G$n1o'. G$nto a $n naranGo, $na ($Ger 0e'tida de ne%ro, de :e1ho'
a#$ndante', 1orta#a ra(a' 9lore1ida' y 1anta#a7 /n el 1re:T'1$lo, le #rilla#a la
:arte alta del :e1ho, de'1$#ierta7
Se (e 1ort2 el aliento7 /' $n 9elino, :en'F, e' $n 9elino y 'a#e I$e lo e'.
JI$F in'i%ni9i1ante' 1riat$ra', de(ente', eCtra0a%ante', 'in 9$er-a' de
re'i'ten1ia, han de 'er lo' ho(#re' :ara ellaK Se(eGante a al%$no' in'e1to', la
(anta reli%io'a, la 'altona, la ara=a, F'ta ta(#iFn, a la 0e- harta e in'a1iada,
de#e de de0orar al (a1ho 1$ando a'o(e la hora del al#a7
LSinti2 la 0i$da el :e'o de (i (iradaM Interr$(:i2 de :ronto '$ 1antar y
0ol0i2 la 1a#e-a ha1ia (7 /n $n relO(:a%o 'e 1r$-aron n$e'tra' (irada'7 Se
(e do#laron la' rodilla', 1$al 'i entre0iera al tra0F' de lo' G$n1o' a $n ti%re en
a1e1ho7
!LN$iFn anda ahM !:re%$nt2 1on 0o- aho%ada, (ientra' 'e 1$#ra el
:e1ho 1on el (anto7 Se le o'1$re1i2 el ro'tro7
A :$nto e't$0e de e1har a 1orrer7 5ero la' :ala#ra' de Zor#a
re:er1$tieron en (i 1ora-2n, a9ir(Ondolo y dOndole 9$er-a'. Ear, ($Ger,
0ino777
!Soy yo !re':ond!, 'oy yo, a#re7
No #ien lo diGe (e do(in2 el terror7 Sent n$e0a(ente %ana' de h$ir de
all, :ero la' 1ont$0e, a0er%on-ado7
!LS I$iFn ere' tTM
?<;
Dio $n :a'o adelante, lento, :r$dente, 'ilen1io'oH alar%2 el 1$ello,
entorn2 lo' oGo' :ara 0er (eGorH dio otro :a'o, in1linando al%o el 1$er:o, a la
e':era7
De :ronto 'e le il$(in2 el ro'tro7 A'o(2 la :$nta de la len%$a y 'e la
:a'2 :or lo' la#io'7
!L/l d$e=o de la (inaM !diGo, y lo diGo ya 1on 0o- (O' 9ir(e7
Adelant2 otro :a'o, en1o%ida, 1o(o :ronta :ara dar $n 'alto7
!L/l d$e=oM !re:iti2 1on 0o- 'orda7
!S7
!JBenK
/ra da 1laro ya7 Zor#a e'ta#a de re%re'o, 'entado ante la 1a#a=a7 Al
:are1er, (e e':era#a, 9$(ando y 1onte(:lando el (ar7
/n 1$anto (e 0io, al-2 la 1a#e-a y a:oy2 en ( la (irada7 Ae :al:itaron
la' 9o'a' na'ale' 1o(o a $n le#relH tendi2 el 1$ello, a':ir2 :ro9$nda(ente,
1o(o 'i (e ol9ateara7 S, re:entina(ente, la 'ati'9a11i2n le re':lande1i2 en el
'e(#lante. ha#a :er1i#ido en ( la h$ella de la 0i$da7
Se le0ant2 ($y de':a1io, 'onri2 1on todo '$ 'er y tendi2 lo' #ra-o'.
!JSo te #endi%oK !diGo7
Ee a1o'tFH 1errF lo' oGo'7 Oa el re':irar tranI$ilo del (ar, 1on rit(o
(e1edor y :are1a(e I$e '$#a y #aGa#a 9lotando en la 1re'ta de $na ola 1o(o
la' %a0iota'7 S$a0e(ente (e1ido :or aI$el r$(or, (e ador(e1 y 'o=F. 0i en
'$e=o' al%o a' 1o(o a $na ne%ra %i%ante'1a en 1$1lilla', ante lo I$e (e
:are1i2 anti%$o te(:lo 1i1l2:eo de %ranito ne%ro7 So da#a 0$elta' en torno de
ella :ara de'1$#rir la entrada, an%$'tiadoH a:ena' 'i 1on toda (i e'tat$ra
al-a#a (O' I$e el dedo %ordo de '$ :ie7 De :ronto, al dar la 0$elta al tal2n de
la ne%ra, di0i'F $na :$erta tene#ro'a 'e(eGante a $na %r$taH $na 0o- tonante
(e orden2. J/ntraK
?<?
S entrF7
Cer1a de (edioda de':ertF7 /l 'ol, 1olOndo'e :or el 0entan$1o, da#a en
la' 'O#ana' de la 1a(a y hera 1on tal inten'idad el 1ri'tal de $n e':eGito
1ol%ado a la :ared I$e :are1a I$e#rarlo en (il :eda-o'7
Bol0i2(e a la (e(oria el '$e=o de la ne%raH el (ar ron1a#aH 1errF lo'
oGo', 'intiFndo(e 9eli-7 /l 1$er:o li0iano y 'ati'9e1ho, re:o'a#a 1$al la 9iera
I$e 'ali2 de 1a-a, atra:2 la :re'a, la de0or2 y tendida al 'ol 'e rela(e7 /l
al(a, 1o(o otro 1$er:o, de'1an'a#a ta(#iFn en '$ 'a1iedad7 DiGFra'e I$e :ara
1ada $no de lo' :ro#le(a' 0i#rante' y 1o(:leGo' I$e la ator(enta#an ha#a
hallado (ara0illo'a y 'en1illa 'ol$1i2n7
Toda la ale%ra de la no1he anterior re'$r%a de'de lo nti(o de (i 'er,
ra(i9i1Ondo'e e irri%ando a#$ndante(ente la tierra de I$e e'toy he1ho7
Tendido a', 1on lo' oGo' 1errado', :are1a(e e'1$1har el 1r$Gido del
1re1i(iento de (i 'er7 5or 0e- :ri(era :er1i# tan ntida(ente e'a no1he I$e
el al(a e' 1arne, (O' (20il, I$i-O', (O' diO9ana, (O' li#re, :ero 1arne7 S I$e
la 1arne e' al(a, $n tanto 'o=olienta, 9ati%ada :or el lar%o andar, a%o#iada :or
:e'ada' 1ar%a' hereditaria'7
Sent el :a'o de $na 'o(#ra 'o#re (H a#r lo' oGo'. Zor#a e'ta#a en el
$(#ral y (e (ira#a 1ontento7
!JNo de':ierte' toda0a, ($1ha1ho, no de':ierte'K !(e diGo I$eda(ente
1on tern$ra ($y (aternal!7 Hoy e' da 9e'ti0o, d$Fr(ete7
!&a'tante he dor(ido !diGe in1or:orOndo(e7
!Te :re:arF $n h$e0o #atido !diGo 'onriendo!H re1on9orta7
Sin 1onte'tarle, 1orr ha1ia la :laya, (e '$(er% en el (ar y (e 'eI$F
tendido al 'ol7 5ero toda0a :er1i#a 1ierto olor '$a0e y :er'i'tente en la' 9o'a'
na'ale', en lo' la#io', en la :$nta de lo' dedo'7 Olor a a%$a de a-ahar, o de
a1eite de la$rel, 1on I$e 'e $ntan lo' 1a#ello' la' ($Gere' de Creta7
?<6
Ayer e't$0o ella 1ortando $na #ra-ada de ra(a' 9lore1ida' de naranGo,
:ara o9rendOr'ela' e'ta no1he a Ve'T', a la hora en I$e lo' la#radore' dan-an
#aGo lo' Ola(o' #lan1o' de la :la-a y e'tO de'ierta la i%le'ia7 /l i1ono'ta'io de
la 1a#e1era de '$ 1a(a 1$#ierto de 9lore' de li(onero, (o'tra#a entre la'
9lore' el ro'tro a9li%ido de la Bir%en de %rande' oGo' ra'%ado'7
Zor#a 'e a1er12 :ara deGar G$nto a ( la ta-a 1on el h$e0o #atido, do'
naranGa' y $n #ollo :a'1$al7 Ser0a 'in r$ido, di1ho'o 1o(o $na (adre 1$yo
hiGo h$#iera re%re'ado de la %$erra7 Ee diri%i2 $na (irada a1ari1iadora y 'e
(ar1h27
!Boy a :lantar al%$no' :o'te' !diGo7
So (a'ti1a#a tranI$ila(ente al 'ol y eC:eri(enta#a $n #iene'tar 9'i1o
1o(o 'i nadara en el (ar 9re'1o y 0erde7 No le :er(ita a (i al(a I$e 'e
a:ro:iara de la ale%ra 1arnal y la a(a'ara a '$ (odo :ara 1on0ertirla en
:en'a(iento7 DeGa#a I$e el 1$er:o 'e 'intiera G$#ilo'o de la 1a#e-a a lo' :ie',
1o(o $n ani(al 'ati'9e1ho7 A 0e1e', '2lo 1on1eda al FCta'i' I$e e1hara $na
(irada en torno de (, dentro de (, :ara 1onte(:lar el (ila%ro del ($ndo.
LN$F o1$rreM, de1a :ara (7 LC2(o :$do 'er I$e el ($ndo 'e ada:te tan #ien
a n$e'tro' :ie', a n$e'tra' (ano', a n$e'tro 0ientreM Cerra#a de n$e0o lo' oGo'
y 1alla#a7
/n 1ierto (o(ento (e le0antF, entrF en la 1a#a=a, to(F el (an$'1rito
del U&$daR y lo a#r7 Ha#a lle%ado a la' :O%ina' 9inale'7 &$da, a1o'tado a la
'o(#ra del Or#ol 9lor, al-a#a la (ano y ordena#a a lo' 1in1o ele(ento' I$e lo
inte%ra#an !tierra, a%$a, 9$e%o, aire, e':rit$! I$e 'e di'ol0ieran al in'tante7
Sa no tena yo ne1e'idad de aI$ella 9a- de (i :ro:ia an%$'tiaH la ha#a
'o#re:a'adoH ha#a 1$(:lido (i 'er0i1io G$nto a &$daH al1F yo ta(#iFn la
(ano, :$e', y le ordenF a &$da I$e 'e di'ol0iera en (7
A toda :ri'a, (ediante el e(:leo de 1onG$ro' todo:odero'o', la'
?<
:ala#ra', i#a de'(en$-ando '$ 1$er:o, '$ al(a, '$ e':rit$7 Sin 1o(:a'i2n,
tra1F la' Tlti(a' :ala#ra' del e'1rito, lan1F el :o'trer %rito de ali0io, :$'e 1on
lO:i- (i no(#re al :ie7 AI$ello e'ta#a ter(inado7
&$'I$F $n #ra(ante %r$e'o y 1on Fl atF 9$erte(ente el (an$'1rito7
/C:eri(entF 1$rio'a ale%ra, 1o(o 'i li%ara de :ie' y (ano' a $n ene(i%o
te(i#le, o lo '$Getara 1$al ha1en lo' 'al0aGe' 1on '$' ($erto' I$erido' :ara
e0itar I$e 'e 'al%an de '$' 'e:$l1ro' y 'e 1on0iertan en a:are1ido'7
Qna ni=ita de'1al-a lle%2 1orriendo7 Be'ta ro:a' a(arilla' y e'tre1ha#a
en la (ano $n h$e0o roGo7 Se det$0o y (e (ir2 1on oGo' e':antado'7
!&ien !le diGe 'onriendo :ara ani(arla!, L#$'1a' al%oM
3e'o:l2 y (e 1onte't2 1on 0o1e1illa Gadeante.
!Di1e la 'e=ora I$e 0aya'7 /'tO en 1a(a7 L/re' tT el I$e lla(an Zor#aM
!&ien, %ra1ia', irF7
Ae :$'e en la otra (anita $n h$e0o roGoH lo a:ret2 1ontra ' y 'ali2 a todo
1orrer7
Ee le0antF y e(:rend el 1a(ino7 Ao' r$(ore' de la aldea 'e
a:roCi(a#an. d$l1e 'on de la lira, %rito', di':aro' de 9$'il, 1an1ione' ale%re'7
C$ando lle%$F a la :la-a, 'e halla#an re$nido' (o-o' y (o-a' al :ie de lo'
Ola(o' de 9ollaGe n$e0e1ito y 'e a:ronta#an :ara la dan-a7 Alrededor, 'entado'
en #an1o', lo' 0ieGo' a:oya#an la #ar#a en el :$=o del #a't2n y (ira#an7 EO'
atrO', la' 0ieGa', de :ie7 /n (edio de lo' #ailarine' do(ina#a el 1Fle#re
to1ador de lira, "an$rio, :$e'ta $na ro'a de a#ril en la oreGa7 Con la (ano
i-I$ierda '$Geta#a la lira a:oyada en la rodilla, 1on la dere1ha :ro#a#a el ar1o
adornado 1on r$(oro'o' 1a'1a#ele'7
!JCri'to re'$1it2K !le' %ritF al :a'ar7
!J/n 0erdad, ha re'$1itadoK !re':ondi2 $n 1oro Go0ial7
/1hF rO:ida (irada al 1onG$nto. (o-o' #ien :lantado', de an%o'ta
?<D
1int$ra, 0e'tan a(:lia' #ra%a' y lle0a#an atado a la 1a#e-a el :a=$elo, 1$ya'
:$nta' le' 1aan 'o#re la 9rente y la' 'iene' 1o(o (e1hone' ri-ado'H (o1ita',
de 1ollare' he1ho' 1on (oneda' y 1e=ida' 1on :a=oleta' #ordada', I$e
e':era#an :al:itante', :$e'ta' la' (irada' en el '$elo7
!LNo te di%narO' I$edarte 1on no'otro', a(oM !:re%$ntaron al%$no'7
So :a'F de lar%o7
Do=a Horten'ia e'ta#a en '$ %ran 1a(a, Tni1o ($e#le I$e le
:er(ane1iera 9iel7 Ae ardan de 9ie#re la' (eGilla' y to'a7
No #ien (e 0io '$':ir2 I$eGo'a.
!LS Zor#a, 1o(:adre, y Zor#aM777
!No anda #ien7 De'de el da en I$e en9er(a'te, 1ay2 en9er(o Fl ta(#iFn7
Tiene 1ontin$a(ente en la (ano t$ retrato y no a:arta lo' oGo' de Fl,
'$':irando 'in 1e'ar7
!HO#la(e, hO#la(e aTn777 !($r($r2 la :o#re 'irena, 1errando lo' oGo',
1ontenta7
!Ee en0a a :re%$ntarte 'i de'ea' al%o7 Pl 0endrO e'ta no1he, (e lo
a'e%$r2, a$nI$e a:ena' :$ede tener'e en :ie7 No 'o:orta el e'tar 'e:arado de
ti7
!Ha#la, ha#la, ha#la aTn777
!3e1i#i2 tele%ra(a' de Atena'7 Ao' 0e'tido' de #oda' e'tOn ter(inado',
la' 1orona' :ronta', 0ienen ya :or (ar777 G$nto 1on lo' 1irio' #lan1o' de 1inta'
ro'ada'777
!Si%$e, 'i%$e777
/l '$e=o la 0en1i2H la re':ira1i2n to(2 di9erente rit(oH :o1o de':$F'
delira#a7 Aa ha#ita1i2n ola a a%$a de 1olonia, a a(ona1o y a '$dor7 5or la
0entana a#ierta lle%a#a el a1re olor de la %allina-a y de la' 1a%arr$ta' de
1oneGo e':ar1ida' :or el :atio7
?<*
Ee de'li1F 9$era de la :ie-a7 /n la :$erta di 1on Ei(ito I$e e'e da
lle0a#a :$e'ta' la' #ota' y #ra%a' n$e0a'H de la oreGa le 1ol%a#a $na ra(ita de
al#aha1a7
!Ei(ito !le diGe!, 1orre ha'ta el :$e#lo de Kalo y trOete al (Fdi1o7
Ei(ito ya 'e ha#a I$itado la' #ota' :ara no %a'tarla' 1on la (ar1ha, y
la' tena #aGo el #ra-o7
!&$'1a al (Fdi1o, 'alTdalo en (i no(#re, dile I$e (onte '$ ($la 'in
tardan-a y I$e 0en%a 1$anto ante'7 Aa 'e=ora, 'e lo dirO', e'tO ($y en9er(a7
To(2 9ro, la :o#re1illaH tiene 9ie#re alta, 'e ($ere7 Dile todo e'o7 JCorreK
!JHo:K JHo:K Boy7
Se e'1$:i2 en la' (ano', la' 9rot2 ale%re(ente $na 1on otra, :ero no 'e
(o0i27 Ee (ira#a 1on %e'to 1ontento7
!JAnda, te di%oK
No 'e (o0a7 Ee %$i=2 $n oGo y 1on 'atOni1a 'onri'a (e diGo.
!5atr2n, lle0F a t$ 1a'a $na #otella de a%$a de a-ahare', 1o(o re%alo7
Se interr$(:i2, e':erando I$e le :re%$nta'e I$iFn (e la en0ia#a7 5ero
yo 1allF7
!LNo (e :re%$nta' I$iFn te la en0aM Di1e I$e e' :ara lo' 1a#ello', :ara
I$e lo' ten%a' :er9$(ado'7
!JHalaK JBete :rontoK JS 1OllateK
3i2, e'1$:i2 de n$e0o en la' (ano'.
!JHo:K JHo:K !eC1la(2!7 JCri'to ha re'$1itadoK777
S de'a:are1i27
?<8
XXII
&aGo lo' Ola(o', la dan-a :a'1$al 'e de'arrolla#a 1on todo ent$'ia'(o7
Diri%ala $n ro#$'to e9e#o (oreno, de $no' 0einte a=o' de edad, 1$ya'
(eGilla' 1$#ierta' de e':e'o 0ello no 1ono1an aTn la na0aGa7 5or la a#ert$ra
de la 1a(i'a, el :elo en'ortiGado del :e1ho (o'trO#a'e 1o(o $na (an1ha
o'1$ra7 /1hada ha1ia atrO' la 1a#e-a, (o0a lo' :ie' en el '$elo 1on tal
a%ilidad I$e :are1an alado', y de 0e- en 1$ando diri%ale $na (irada a al%$na
(o-aH #rillO#ale, enton1e', lo #lan1o de lo' oGo', in(20il, inI$ietante, en
1ontra'te 1on lo (oreno de la 1ara7
Ee en1ant2 y (e t$r#2 el e':e1tO1$lo7 A1a#a#a de 'e:arar(e de do=a
Horten'ia, l$e%o de ha#er lla(ado a $na ($Ger :ara I$e 1$idara de ella, y
I$i'e :re'en1iar el #aile de lo' 1a(:e'ino' 1reten'e'7 Ee a1erI$F al to
Ana%no'ti y (e 'entF a '$ lado en el #an1o7
!LN$iFn e' el #$en (o-o I$e %$a la dan-aM !le :re%$ntF al odo7
/l to Ana%no'ti (e 1onte't2 riendo.
!JCierto, her(o'o 1o(o el ar1On%el I$e 'e lle0a la' al(a', el ($y :1aro
ta(#iFn la' arre#ataK /' Si9aka', el :a'tor7 D$rante todo el a=o 1$ida re#a=o'
en la (onta=a, y '2lo :ara la' 5a'1$a' #aGa, 1on %ana' de 0er %ente y de #ailar7
S$':ir27
!JAh, 'i yo 9$era Go0en 1o(o FlK !($r($r2!7 JSi 9$era 1o(o Fl, a 9e I$e
to(a#a :or a'alto a Con'tantino:laK
?<)
/n tanto, el (o-o 'a1$di2 la 1a#e-a y lan-2 $n %rito, no h$(ano, $n
:rolon%ado #alido 1o(o de (or$e1o en 1elo7
!JS$ena, "an$rioK !eC1la(2!, JS$ena, I$e ($era la E$erteK
Aa E$erte 'e ($ere a 1ada in'tante, rena1e a 1ada in'tante, lo (i'(o I$e
la 0ida7 De'de ha1e (illare' de a=o', (o-o' y (o-a' #ailan #aGo lo' Or#ole'
de reno0ado 9ollaGe, Ola(o', :ino', ro#le', :lOtano' y e'#elta' :al(era'H y
'e%$irOn #ailando dentro de (illare' de a=o', 1on ro'tro an'io'o de de'eo7
Ca(#ian la' 1ara', I$e 'e a%o'tan y 0$el0en al :ol0o de donde 'alieronH otra'
ree(:la-an a la' :ri(era' y 'on ree(:la-ada' a '$ 0e-7 Qn #ailarn Tni1o, de
inn$(era#le' 'e(#lante', dan-a al 1orrer de lo' 'i%lo', en la 9lor de '$' 0einte
a=o', in(ortal7
!JS$enaK !0ol0i2 a eC1la(ar el Go0en!7 JS$ena, "an$rio, a(i%o (o, I$e
'i no, e'talloK
/l to1ador de lira (o0i2 el #ra-oH 'on2 la liraH lo' 1a'1a#ele' del ar1o
0i#raron en r$(oro'o 1a(:anilleo, y el Go0en dio $n 'alto, 1ho12 en el aire
tre' 0e1e' $n :ie 1on el otro, a la alt$ra de $n ho(#re, y 1on la :$nta de la
#ota le I$it2 el :a=$elo de la 1a#e-a a '$ 0e1ino, el %$arda#o'I$e Eanolaka'7
!J&ra0o, Si9aka'K !'e oy2 :or todo' lado'H la' (o-a', e'tre(e1ida',
#aGaron lo' oGo'7
5ero el Go0en, 'ilen1io'oH 'in :oner en nadie la (irada, 'il0e'tre y
di'1i:linado, 'e%$a #ailando, 1on el dor'o de la (ano i-I$ierda a:oyado en la
del%ada 1int$ra y t(ida(ente #aGo', lo' :Or:ado'7
De i(:ro0i'o, la dan-a h$#o de interr$(:ir'e. el 0ieGo #edel Andr$lio 'e
a1er1a#a 1on lo' #ra-o' en alto7
!JAa 0i$daK JAa 0i$daK JAa 0i$daK !%rita#a de'a9orada(ente7
/l %$arda#o'I$e Eanolaka' 'e lan-2 adelante, ante' I$e nadie, 1ortando
la hilera de lo' #ailarine'7 De'de la :la-a 'e 0ea la i%le'ia, adornada 1on
?1<
ra(a' de arrayOn y de la$rel7 Ao' #ailarine' 'e det$0ieron, a1alorado', lo'
0ieGo' 'e le0antaron de lo' #an1o'H "an$rio re1o't2 la lira en la' rodilla', 'e
I$it2 de la oreGa la ro'a y a':ir2 '$ aro(a7
!LD2nde, 0ieGo Andr$lio !:re%$ntaron trF($lo' de ira!, d2nde e'tOM
!All, en la i%le'iaH ha entrado ahora, la (aldita, 1on $na #ra-ada de
9lore' de li(onero7
!JS$', a ella, ($1ha1ho'K !eC1la(2 el %$arda#o'I$e, e1hando a 1orrer al
9rente del %r$:o7
/n e'e (o(ento 'e :re'enta#a la 0i$da en el $(#ral de la i%le'ia,
1$#ierta la 1a#e-a 1on el ne%ro :a=ol2n7 Se :er'i%n27
!JEi'era#leK J&ri#onaK JA'e'inaK !le %ritaron lo' de la :la-a!7 JTiene la
o'ada de (o'trar'eK JS$', a ella, I$e de'honr2 a la aldeaK
Al%$no' 1orrieron ha1ia la i%le'ia, en :o' del %$arda#o'I$eH otro', de'de
donde e'ta#an le arroGa#an :iedra'7 Qna :iedra le dio en el ho(#roH la ($Ger
lan-2 enton1e' $n %rito, 'e 1$#ri2 el ro'tro 1on la' (ano', y I$i'o e1har a
1orrer, in1linada ha1ia adelante7 5ero ya ha#an lle%ado lo' (o-o' a la :$erta
de la i%le'ia y Eanolaka' e(:$=a#a $n 1$1hillo7
Aa 0i$da retro1edi2 lan-ando a%$do' 1hillido' y 1on 0a1ilante i(:$l'o
trat2 de entrar en la i%le'ia7 All 'e en1ontr2 1on el 0ieGo Ea0randoni, I$e 1on
lo' #ra-o' eCtendido' 1o(o $n 1r$1i9i1ado, en el $(#ral de la i%le'ia to1a#a
1on la :$nta de lo' dedo' la' do' hoGa' de la :$erta a#ierta, 1errOndole el :a'o7
Aa ($Ger dio $n 'alto de lado y 'e a#ra-2 al 1i:rF' del atrio7 Cort2 el aire
el 'il#ar de $na :iedra I$e la hiri2 en la 1a#e-a ha1iFndole 1aer el :a=ol2n7
Ao' 1a#ello' 'e le de'ataron y 1ayFronle 'o#re lo' ho(#ro'7
!J/n no(#re de Cri'toK J/n no(#re de Cri'toK !1la(a#a la in9eli-,
e'tre1ha(ente a#ra-ada al 1i:rF'7
5$e'ta' en 9ila, allO en la :la-a, la' (o-a' (ordi'I$ea#an la' :$nta' de
?11
la' #lan1a' :a=oleta' y (ira#an 1on O0ida' (irada'7 Aa' 0ieGa', a%arrada' de
lo' 1er1o', a$lla#an7
!JEatadla, ($1ha1ho', (atadlaK
Do' (o-o' 'e e1haron 'o#re ella, la a%arraron y al ha1erlo a' 'e le
de'%arr2 la #l$'a ne%ra y #rill2 a la l$- el :e1ho, #lan1o 1o(o (Or(ol7
Corrale la 'an%re :or la 9rente, :or la' (eGilla', :or el 1$ello7
!J/n no(#re de Cri'toK J/n no(#re de Cri'toK !1la(a#a Gadeante la
0i$da7
Aa 0i'ta de la 'an%re, del :e1ho rel$1iente, eC1it2 a lo' (o-o'7 Ao'
1$1hillo' 'altaron de la' 1int$ra'7
!JDeteneo'K !%rit2 Ea0randoni!7 JEe :ertene1eK
Ea0randoni, I$e :er(ane1a de :ie en el $(#ral de la i%le'ia, le0ant2 la
(ano7 Todo' 'e det$0ieron7
!Eanolaka' !diGo 1on 0o- %ra0e!, la 'an%re de t$ :ri(o e'tO 1la(ando7
JA:a1%$alaK
So (e arroGF de'de el 1er1o en I$e (e ha#a '$#ido, (e lan1F ha1ia la
i%le'iaH :ero tro:e1F en $na :iedra y 1a de #r$1e'7 /n e'e (o(ento :a'a#a
G$nto a ( Si9aka', I$e 'e in1lin2, (e to(2 :or la :iel de la e':alda 1o(o a $n
%ato y (e deG2 en :ie7
!LN$F anda' #$'1ando :or aI$, 'o 1$rr$ta1oM !(e diGo!7 JBeteK
!LNo te 1o(:ade1e' de ella, Si9aka'M !le diGe!7 JTen 1o(:a'i2nK
/l (onta=F' ri2 e(#ra0e1ido.
!LSoy a1a'o al%$na ($Ger1ita, :ara 'entir 1o(:a'i2nM JSo 'oy ho(#reK
S de $n #rin1o 'e hall2 en el atrio7 So ta(#iFn lle%$F 'i%$iFndole de
1er1a de'alentado7 Todo' e'ta#an ahora en torno de la 0i$da7 3eina#a :e'ado
'ilen1io7 S2lo 'e oa el Gadear aho%ado de la 01ti(a7
Eanolaka' 'e :er'i%n2, adelant2 $n :a'o, al-2 el 1$1hilloH la' 0ieGa', :or
?1;
'o#re el 1er1o, 1hilla#an 1ontenta'7 Aa' (o-a' 'e 1$#ran el ro'tro 1on la'
:a=oleta'7
Al-2 la 0i$da la (irada, 0io el 1$1hillo y #ra(2 1o(o $na #e1erra7 Cay2
de hinoGo' G$nto al 1i:rF', h$ndiendo la 1a#e-a entre lo' ho(#ro'7 Aa 1a#ellera
I$e le 1$#ra la 1ara, 'e eCtendi2 en el '$eloH la n$1a #rill2 1on #lan1$ra re'@
:lande1iente7
!JIn0o1o a la G$'ti1ia de Dio'K !eC1la(2 el 0ieGo Ea0randoni,
:er'i%nOndo'e a '$ 0e-7
5ero en e'e :re1i'o in'tante, $na 0o- 'onora ret$(#2 detrO' de no'otro'.
!J&aGa el 1$1hillo, a'e'inoK
Toda' la' 1a#e-a' 'e 0ol0ieron, 1on %e'to de e't$:or7 Eanolaka' al-2 la
'$ya. Zor#a e'ta#a 9rente a Fl, a%itando lo' #ra-o', 9renFti1o7
!JA(i%o'K !%rit2!7 LNo o' a0er%on-Oi'M JBaliente 9aena, :or 1iertoK
JToda $na aldea :ara (atar a $na ($GerK JC$idao', I$e 'erFi' la de'honra de
Creta enteraK
!JO1T:ate de lo t$yo, Zor#aK JNo te (eta' en n$e'tro' a'$nto'K !r$%i2
Ea0randoni7
S diri%iFndo'e a '$ 'o#rino.
!JEanolaka', en no(#re de Cri'to y de la Bir%en, hiereK
Eanolaka' 'alt2, to(2 a la ($Ger, la e1h2 al '$elo, a:oy2 $na rodilla en
el 0ientre de ella y le0ant2 el 1$1hillo7 5ero 1$al $n relO(:a%o, Zor#a 'e
:rendi2 del #ra-o de Eanolaka' y 1on la (ano en0$elta en el :a=$elo :$Ga#a
:or arran1arle el ar(a7
Aa 0i$da 'e :$'o de rodilla', #$'1ando an'io'a en torno $n 'itio :or
donde h$irH (a' lo' 1a(:e'ino' tenan o#'tr$ida la :$erta de la i%le'ia y
1ir1$nda#an todo el atrioH al ad0ertir la inten1i2n de la ($Ger, a0an-aron $n
:a'o y 1erraron el 1er1o7
?1?
/n tanto, Zor#a l$1ha#a 'in ha#lar, O%il, re'$elto, 1on entera 'erenidad7
De :ie, G$nto a la :$erta, yo 'e%$a an%$'tiado la' :eri:e1ia' de la lid7 /l
'e(#lante 'e le ha#a a-$lado a Eanolaka' a 1a$'a de la ira I$e lo do(ina#a7
Si9aka' y otro 1olo'o 'e a1er1aron 1on inten1i2n de :re'tarle ay$da7 5ero
Eanolaka', 9$era de ', %rit2.
!JAtrO'K JAtrO'K JNadie 'e a1erI$eK
S 'e arroG2 'a=$do 1ontra Zor#a, dOndole $n 1a#e-a-o en el :e1ho 1o(o
$n toro 9$rio'o7
Zor#a 'e (ordi2 lo' la#io' 'in de1ir nada7 S$Geta#a 1o(o en $n torno el
#ra-o dere1ho del %$arda#o'I$e y e'I$i0a#a a dere1ha e i-I$ierda lo'
to:etone' del (o1et2n7 /nloI$e1ido de 9$ror, F'te :rendi2'e 1on lo' diente'
de $na oreGa y dio $n tir2n 1on toda' '$' 9$er-a'7 Corra la 'an%re7
!JZor#aK !%ritF e':antado, (ientra' a1$da en '$ 'o1orro7
!JBete, :atr2nK !(e diGo!7 JNo te (eta' en nadaK
Cerr2 el :$=o y de'1ar%2 tre(endo %ol:e en el 0ientre de '$ ad0er'ario7
Al in'tante, aI$ella #e'tia 9ero- 'olt2 :re'aH a9loGaron lo' diente' deGando li#re
la oreGa (edio 1ortada ya y el ro'tro a-$lado 'e le :$'o (ortal(ente :Olido7
De $n e(:ell2n, Zor#a lo derri#2, le arran12 de la' (ano' el 1$1hillo y lo
lan-2 :or 'o#re el 1er1ado de la i%le'ia7 Con el :a=$elo 'e enG$%2 la 'an%re
I$e (ana#a de la oreGa, el ro'tro #a=ado en '$dor, la en'an%rentada 1ara7
Ir%$iFndo'e e1h2 $na (irada en tornoH lo' oGo' 'e le 0ean inye1tado'7
!JAe0Ontate, 0en 1on(i%oK !le diGo a la 0i$da7
S 'e en1a(in2 ha1ia la 'alida del atrio7
In1or:or2'e la 0i$da, de':ertando '$' de'9alle1ida' ener%a' :ara
lan-ar'e :or la 0a de 'al0a1i2n I$e ante ' 0ea a#ierta7 Ea' 1o(o $n hal12n
1ay2 'o#re ella Ea0randoni. la e1h2 de e':alda', enroll2 tre' 0e1e' en '$
#ra-o lo' lar%o' 1a#ello' de la de'di1hada y de $n taGo le 1ort2 la 1a#e-a7
?16
!J5on%o 'o#re (i 1on1ien1ia el :e1ado !eC1la(27 S arroG2 la 1a#e-a al
'$elo, a la entrada de la i%le'ia7 A$e%o 'e :er'i%n27
Bol0i2'e Zor#a y 0io el horroro'o e':e1tO1$lo7 Arran12'e $n :$=ado de
:elo' del #i%ote7 So (e a1erI$F y lo to(F del #ra-o7 Se in1lin2 a $n lado, (e
(ir2. do' la%ri(one' :endan de '$' :e'ta=a'7
!JBa(o', :atr2nK !(e diGo 1on 0o- aho%ada7
/'a no1he no I$i'o :ro#ar #o1ado7 Ten%o la %ar%anta an$dada, de1a, no
:a'o 1o'a7 Se la02 la oreGa 1on a%$a 9ra, e(#e#i2 en raki $n :o1o de al%od2n
y 'e 0end27 Sentado en la 1a(a, 1on la 1a#e-a entre la' (ano', (edita#a7
So, tendido en el '$elo G$nto a la :ared, a1odado, 'enta I$e (e 1orran
ti#ia' y lenta' :or la (eGilla la' lO%ri(a'7 /l 1ere#ro no 9$n1iona#a en nin%$na
(aneraH no :en'a#a a#'ol$ta(ente en nada7 Co(o 'i (e e(#ar%ara $na honda
:ena de ni=o, llora#a 'ilen1io'a(ente7
De re:ente, Zor#a al-2 la 1ada 1a#e-a y e'tall2H a %rito' :ro'e%$a ahora
el #ra0o (on2lo%o interior de ante'.
!JTe lo di%o, :atr2n, todo 1$anto o1$rre en el ($ndo e' inG$'to, inG$'to,
inG$'toK JSo no lo ad(ito, yo, el %$'ano, yo la #a#o'a I$e 'e lla(a Zor#aK
L5or I$F han de (orir lo' G20ene' y I$edar en 0ida tanta 0ieGa r$inaM L5or I$F
'e ($eren lo' ni=ito'M So tena $no, (i Di(itri :eI$e=n, y lo :erd a lo' tre'
a=o', y Jn$n1a, n$n1a Ga(O', L(e entiende'M, 'e lo :erdonarF a Dio'K C$ando
yo ($era, 'i o'a :oner'e en (i :re'en1ia, y e' de 0era' $n dio', tendrO I$e
'onroGar'e7 JS, ', tendrO I$e 'onroGar'e ante e'ta in'i%ni9i1ante #a#o'a de
Zor#aK
Hi-o $na ($e1a 1o(o 'i 'intiera al%Tn dolor7 Bol0i2 a (anar 'an%re la
herida7 Eordi2'e lo' la#io' :ara I$e no 'e e'1a:ara $n %rito7
!/':era, Zor#a, I$e te 1a(#iarF la 0enda7
Ae la0F de n$e0o la oreGa 1on raki y 1on el a%$a de a-ahar I$e (e ha#a
?1
en0iado la 0i$da e(#e# el al%od2n I$e :$'e 'o#re la herida7
!JA%$a de a-aharK !diGo Zor#a oliendo 1on a0ide- el lI$ido!7 J5on(e en
lo' 1a#ello'H a', ($y #ienK JS en la' (ano', e1ha 'in (iedoK
3e1$:era#a el Oni(o7 So lo 1onte(:lF a'o(#rado7
!Ee :are1e e'tar en el h$erto de la 0i$da !diGo7
S al in'tante rean$d2 la' la(enta1ione'.
!LC$Onto' a=o' 9$eron ne1e'ario' !($r($r2!, 1$Onto' a=o' :ara I$e la
tierra lo%rara $n 1$er:o 1o(o el '$yoM TT la (ira#a' y de1a'. JAh, 'i t$0iera
0einte a=o' yo y de'a:are1iera de la '$:er9i1ie terre'tre la ra-a de lo' ho(#re',
I$edando tan '2lo en ella e'ta ($Ger y yoK JN$F hiGo' tendra(o'H 12(o
0ol0era(o' a :o#lar la tierra de 1riat$ra', ahora ', di0ina'K S ya lo 0e'777
Dio $n 'altoH lo' oGo' 'e le n$#la#an7
!JNo :$edo (O', :atr2nK /' ne1e'ario I$e 'al%a, I$e '$#a do' o tre'
0e1e' la (onta=a, I$e (e rinda de 9ati%a, :ara hallar al%$na :a-777
Se lan-2 ha1ia a9$era, en dire11i2n a la (onta=a y de'a:are1i2 en la
o'1$ridad7
So (e tend en la 1a(a, a:a%$F la l$- y otra 0e- (e di a hilar, 'e%Tn (i
tri'te e inh$(ana 1o't$(#re, $na tran':o'i1i2n de la realidad, a I$itarle
'an%re, 1arne y h$e'o', y red$1irla a idea a#'tra1ta, li%Ondola 1on la' leye'
%enerale' del $ni0er'o, ha'ta lle%ar a la horrenda 1on1l$'i2n de I$e todo lo
I$e o1$rre e' ne1e'ario7 EO' aTn, I$e e' Ttil :ara la $ni0er'al ar(ona7 Bena
a :arar en e'te :o'trer y a#o(ina#le 1on'$elo. I$e era G$'to I$e lo '$1edido
'$1ediera7
/l a'e'inato de la 0i$da entr2 en (i (ente, 1ol(ena donde de'de ha1a
al%$no' a=o' todo 0eneno 'e 1a(#ia#a en (iel, y la tra'torn27 5ero al 1orto
rato (i 9ilo'o9a 'e a:oder2 de la tre(enda ad0erten1ia, la en0ol0i2 en
i(O%ene', en arti9i1io', deGOndola ino9en'i0a7 A' la' a#eGa' en0$el0en en 1era
?1D
al -On%ano ha(#riento I$e 'e atre0e a ro#arle' (iel7
Al 1a#o de $na' hora', la 0i$da re:o'a#a en (i (e(oria, tranI$ila,
'onriente, 1on0ertida en '(#olo7 Sa 0i0a en (i 1ora-2n en0$elta en 1era, ya
no :oda ha1er I$e '$r%iera el :Oni1o en (i al(a, ya no :oda entrar a 'a1o en
(i 1ere#ro7 /l horri#le a1onte1i(iento de $n da 'e a(:lia#a, 'e eCtenda en el
tie(:o y en el e':a1io, 'e identi9i1a#a 1on la' 1i0ili-a1ione' de'a:are1ida'H
F'ta', a '$ 0e-, 'e 1on9$ndan 1on el 'ino de la tierraH la tierra 1on el '$:re(o
9in del $ni0er'oH y a', 0ol0iendo de n$e0o la (irada ha1ia la 0i$da, la halla#a
'$Geta a la' leye' in($ta#le', re1on1iliada 1on '$' 0erd$%o', in(20il y 'erena7
/l tie(:o halla#a en (i (ente '$ 0erdadero 'entido. la 0i$da ha#a
($erto (ile' de a=o' ante', en F:o1a de la 1i0ili-a1i2n e%eaH en 1a(#io, la'
don1ella' de Co', de ri-ada' (elena', ha#an ($erto e'ta (a=ana, a orilla' de
F'te n$e'tro (ar riente7
/l '$e=o 'e a:oder2 de (, 1o(o $n da 1ierta(ente !nada hay (O'
1ierto! ha de a:oderar'e la ($erte, y (e de'li1F #landa(ente en la' tinie#la'7
No '$:e 1$Ondo re%re'2 Zor#a, ni 'i re%re'2 e'a no1he7 5or la (a=ana lo hallF
en la (onta=a re:rendiendo a %rito' a lo' o#rero'7
Nada de lo I$e ha1an lo deGa#a 'ati'9e1ho7 De':idi2 a tre' o#rero' I$e
'e atre0ieron a ha1erle 9renteH e(:$=2 el :i1o y 1on '$' :ro:ia' (ano' 9$e
a#riendo 1a(ino en la (ale-a y en el ro1o'o terreno, en la lnea I$e Fl ha#a
'e=alado :ara 1olo1ar :o'te'7 /'1al2 la (onta=a, 'e en1ontr2 1on lo' le=adore'
a I$iene' tena ordenado I$e derri#aran :ino' y e1h2 rayo' y 1entella' 1ontra
ello'7 Ha'ta 'e lan-2 1ontra $no I$e t$0o la o'ada de 'onrer'e y re9$n9$=ar
al%$na' :ala#ra'7
A la 1ada de la tarde #aG2 rendido, he1ho andraGo', y 'e 'ent2 G$nto a (,
en la :laya7 Ae 1o'ta#a a#rir la #o1a, y 1$ando 'e de1ida a ha#lar '2lo 'e
re9era a (adero' de 1on'tr$11i2n, 1a#le', li%nito, 1o(o lo hara 1$alI$ier
?1*
1ontrati'ta 1odi1io'o 1$yo Tni1o :ro:2'ito 9$era entrar a 'a1o en el l$%ar,
retirar de Fl todo el :roye1to I$e 1$:iere y (ar1har'e de all in(ediata(ente
de':$F'7
/n al%Tn (o(ento, in1itado :or el 1on'$elo interior I$e (e :rodi%aran
(i' (edita1ione', e't$0e a :$nto de re1ordar a la 0i$daH :ero Zor#a tendi2 la
(ana-a, y el ade(On #a't2 :ara 1errar(e la #o1a7
!JNo la (en1ione'K !diGo 1on 0o- 'orda7
CallF, a0er%on-ado7 /'to e' 'er ho(#re de 0erdad, (e diGe, en0idiOndole
a Zor#a la e':ontaneidad de '$ a9li11i2n7 Qn ho(#re de 'an%re 1aliente y
h$e'o' '2lido', I$e 1$ando :ade1e no di'i($la lo' la%ri(one' de '$' oGo', y
1$ando e'tO 1ontento no a0ienta '$ ale%ra de':$F' de :a'arla :or 9ino ta(i-
(eta9'i1o7
Tre', 1$atro da' tran'1$rrieron de tal (anera7 Zor#a tra#aGa#a de $n
tir2n, 'in re':iro, 'in 1o(er, 'in #e#er7 5erda 1arne' y 9$er-a'7 Qna no1he le
diGe I$e do=a &$#$lina 'e%$a en9er(aH no ha#a 0enido a 0erla el (Fdi1o, y
ella en el delirio lla(a#a 1ontin$a(ente a Zor#a7
Cerr2 lo' :$=o'7
!&ien !diGo7
5or la (a=ana, al a(ane1er, 'e (ar1h2 a la aldea y re%re'2 al :o1o rato7
!LAa 0i'teM !le :re%$ntF!7 LC2(o 'i%$eM
!No tiene nada !diGo!, 'ino I$e 'e ($ere7
S a %rande' -an1ada' 'e diri%i2 a la (onta=a7
5or la tarde, 'in detener'e a 1enar, 1o%i2 el #a't2n y 'ali27
!LAd2nde 0a', Zor#aM LA la aldeaM
!No7 Sal%o a dar $n :a'eto, y 0$el0o7
To(2 el 1a(ino de la aldea 1on re'$elto :a'o7
So (e 'enta 1an'ado y (e a1o'tF7 De n$e0o la i(a%ina1i2n (e lle02 en
?18
'$ 0$elo :or todo el or#eH re'$r%ieron :a'ada' de'a-one', 'e de'li-2 el
re1$erdo :or G$nto a la' leGana' idea' y :or Tlti(o 0ol0i2 a :o'ar'e en Zor#a7
USi al%$na 0e- 'e en1$entra en el 1a(ino 1on Eanolaka', :en'F, no 1a#e
d$da de I$e el 1olo'o 1reten'e lo a1o(eterO 1on 'a=a7 Di1en I$e e'to' da'
:a'ado' no 'ali2 de '$ 1a'a, I$e r$%e 'in :arar, I$e no 'e ani(a a :re'entar'e
en la aldea y I$e G$ra I$e 'i da 1on Zor#a Xlo de'%arra a dentellada' 1o(o a
$na 'ardinaY7 Ano1he, $no de lo' o#rero' lo 0io (ientra' ronda#a ar(ado
alrededor de la 1a#a=a7 Si 'e en1$entran e'ta no1he, o1$rrirO $na de'%ra1ia7R
Ee le0antF de $n 'alto, 0e't(e y a toda :ri'a (e diri% ha1ia la aldea7 Aa
no1he '$a0e, hT(eda, tena el aro(a del alel 'il0e'tre7 Al 1a#o de $n in'tante
di0i'F en la 'o(#ra la 9i%$ra de Zor#a, I$e 1a(ina#a lenta(ente, 1o(o 'i
e't$0iera 1an'ado7 De tanto en tanto, detena la (ar1ha :ara 1onte(:lar la'
e'trella' y e'1$1har lo' r$(ore' no1t$rno'H l$e%o rean$da#a el andar 1on :a'o
al%o (O' 0i0oH yo oa el %ol:ear del #a't2n en la' :iedra' del 1a(ino7
[#a'e a1er1ando al h$erto de la 0i$da7 /(#al'a(a#an el aire la' 9lore' del
li(onero y de la (adre'el0a7 /n e'e (o(ento de'de lo' naranGo' del h$erto
lle%2, 1o(o 1laro (anar de a%$a 1antarina, la (eloda 1on(o0edora del
r$i'e=or7 Canta#a, de'%rana#a '$' trino' en la' tinie#la', y el 1ora-2n 'e le
en1o%a a $no en el :e1ho7 Zor#a 'e det$0o de re:ente, i(:re'ionado :or la
d$l-$ra de aI$el 1anto7
Sor:re'i0a(ente, lo' G$n1o' I$e 9or(a#an el 1er1o 'e 'e:araronH la'
a9ilada' hoGa' :rod$Geron el r$(or de a1ero' I$e 1ho1an7
!J/h, 1o(:adreK !diGo $na 0o- d$ra y a%re'i0a!H Jeh, 0ieGo 1ho1ho, al 9in
te 0eoK
Se (e hel2 la 'an%re en la' 0ena'7 Sa#a I$iFn ha#la#a a'7
Dio $n :a'o Zor#a, al-2 el #a't2n y 'e det$0o de n$e0o7 Al 9$l%or de la'
e'trella', yo 0ea '$' (o0i(iento'7
?1)
De $n #rin1o, el %i%ante'1o (o-o e't$0o 9$era del 1er1o7
!LN$iFn anda ahM !:re%$nt2 Zor#a alar%ando el 1$ello7
!Soy yo, Eanolaka'7
!JSi%$e t$ 1a(ino, 0eteK
!L5or I$F (e ha' h$(illadoM
!No he 'ido yo I$ien te ha h$(illado, Eanolaka'7 Bete, te di%o7 /re'
0alienteH :ero la '$erte te 9$e ad0er'aH la '$erte e' 1ie%a Lno lo 'a#e'M
!N$e 'ea la '$erte o I$e no lo 'ea, I$e 'ea 1ie%a o no !diGo Eanolaka', y
yo le oa re1hinar lo' diente'!, I$iero la0ar la a9renta7 Ahora (i'(o7 LTiene'
1$1hilloM
!No !re':ondi2 Zor#a!, '2lo el #a't2n7
!Be a #$'1ar $n 1$1hillo7 Te e':ero aI$7 JBeK
Zor#a no 'e (o0i27
!LTiene' (iedoM !diGo 1on irritada #$rla Eanolaka' JBe, te di%oK
!L5ara I$F el 1$1hilloM !le 1onte't2 Zor#a I$e 1o(en-a#a a a1alorar'e!7
LN$F ha%o 1on $n 1$1hillo, 0ieGo, diM 3e1ordarO' I$e en la i%le'ia I$ien tena
1$1hillo era' tT y no yo L0erdadM S, a :e'ar de todo, no (e 9$e tan (al I$e
di%a(o'7
!LCon I$e te (o9a', ade(O', ehM J&$en (o(ento ele%i'te :ara #$rla',
ahora I$e ten%o $n ar(a en la (ano y tT no la tiene'K Trae t$ 1$1hillo, :$er1o
(a1edonio, y no' (edire(o'7
!ArroGa el 1$1hillo 1o(o arroGo yo el #a't2n y no' (edire(o' 'i I$iere'7
JAnda, ha-lo, :$er1o 1reten'eK
S tal 1o(o lo de1a, arroG2 el #a't2n :or en1i(a de lo' G$n1o'7
!JArr2GaloK !%rit2 otra 0e- Zor#a7
/n :$nta' de :ie, I$eda(ente, (e ha#a a1er1ado a ello'7
A la l$- de la' e'trella', :$de 0er el #rillo de la hoGa I$e 1aa entre lo'
?;<
G$n1o'7
Zor#a 'e e'1$:i2 la' (ano'7
!JAdelanteK !eC1la(2, y dio $n 'alto ha1ia el ad0er'ario7
5ero ante' I$e a(#o' 0aliente' t$0ieran tie(:o de a'ir'e ($t$a(ente,
(e inter:$'e entre ello'7
!JDeteneo'K !le' %ritF!7 Ben a1O, Eanolaka', 0en tT ta(#iFn, Zor#a7 LNo
o' 'onroGa e'ta 1ond$1taM
A(#o' 1ontendiente' 'e a1er1aron 1on lentit$d7 Ae' to(F la (ano
dere1ha a $no y a otro7
!Dao' la' (ano' !diGe!7 A(#o' 'oi' #$eno' y 0aliente' ($1ha1ho',
de#Fi' re1on1iliaro'7
!Ee ha h$(illado777 !diGo Eanolaka' tratando de retirar la (ano7
!No e' 1o'a tan 9O1il h$(illarte a ti, Eanolaka'7 Toda la aldea 'a#e lo
0aliente I$e ere'7 No re1$erde' lo I$e o1$rri2 en la i%le'ia da' :a'ado'7 "$e
aI$Fl $n (o(ento o(ino'o7 Sa :a'2, ol0dalo7 Ten en 1$enta, ade(O', I$e
Zor#a e' 9ora'tero, I$e lle%2 aI$ de Ea1edonia, y 'era ($y a9rento'o :ara
no'otro', 1reten'e', a%redir a $n h$F':ed de n$e'tra tierra777 J/aK, dale la
(ano, I$e F'a e' 0erdadera :r$e#a de 0alor, y 0ente 1on no'otro' a la 1a#a=a7
&e#ere(o' $n 0a'o de 0ino y a'are(o' $n (etro de 'al1hi1h2n, :ara 1on@
9ir(ar la' :a1e', Eanolaka'7
Ao to(F de la 1int$ra y a:artOndolo $n tanto del l$%ar, le diGe en 0o-
#aGa.
!/' $n an1iano, el :o#re ho(#re7 N$e $n Go0en 9$erte 1o(o tT lo ataI$e,
no e' honro'o7
Eanolaka' 'e 1al(27
!Sea !diGo!, :or darte %$'to7
Dio $n :a'o ha1ia Zor#a, tendi2 la %ran (ano :e'ada y diGo.
?;1
!&$eno, 1o(:adre Zor#a, ol0de'e lo :a'ado, da(e la (ano7
!Ee ha' 1o(ido $na oreGa !1onte't2 Zor#a!, I$e te a:ro0e1heH to(a,
aI$ tiene' (i (ano7
Se la' e'tre1haron 1on 9$er-a, lar%o rato7 Se la' e'tre1ha#an 1ada 0e- 1on
(ayor 9$er-a y 'e (ira#an7 Te( I$e de n$e0o ri=eran7
!A:rieta' 9$erte !diGo Zor#a!, ere' ro#$'to, Eanolaka'7
!TT ta(#iFn a:rieta'7 JAnda, a:rieta (O', 'i :$ede'K
!J&a'ta yaK !eC1la(F!7 Baya(o' a e1har $n tra%o en :r$e#a de a(i'tad7
Ee 1oloI$e entre a(#o', lle0ando a Zor#a a (i dere1ha a Eanolaka' a la
i-I$ierda, y 1o(o #$eno' 1a(arada' lle%a(o' lo' tre' a la :laya7
!Alo0i2 #a'tante e'ta :ri(a0era, tendre(o' (a%n9i1a 1o'e1ha !diGe :or
0ariar lo' :en'a(iento'7
5ero en nin%$no de ello' hallaron e1o (i' :ala#ra'7 Tenan aTn en1o%ido
el 1ora-2n7 Toda e':eran-a I$eda#a 1i9rada ahora en lo' #$eno' e9e1to' del
0ino7 Ale%a(o' a la #arra1a7
!JSF #ien0enido a n$e'tra 1a'a, Eanolaka'K !diGe!7 Zor#a, :on a a'ar el
'al1hi1h2n y :re:ara la' 1o'a'7
Eanolaka' 'e 'ent2 en $na :iedra, 9rente a la 1a#a=aH Zor#a dio l$(#re a
$na' ra(illa', a'2 el 'al1hi1h2n, y llen2 tre' 0a'o'7
!JA t$ 'al$d, Eanolaka'K JA t$ 'al$d, Zor#aK J&rindad G$nto'K
&rindaronH Eanolaka' deG2 1aer $na' %ota' de 0ino en el '$elo.
!N$e 1orra 1o(o e'te 0ino (i 'an%re !diGo!, 'i le0anto la (ano en t$
da=o, Zor#a7
!N$e la 'an%re de (i' 0ena' 1orra 1o(o e'te 0ino !re:li12 Zor#a!, 'i no
e' 1ierto I$e ol0idF I$e (e ha' 1o(ido $na oreGa, Eanolaka'\
?;;
XXIII
Al de':$ntar del n$e0o da, Zor#a, 'entado en la 1a(a, (e de':ert27
!LD$er(e', :atr2nM
!LN$F o1$rre, Zor#aM
!He tenido $n '$e=o7 Qn '$e=o ($y raro7 Creo I$e no tardare(o' en
e(:render $n 0iaGe7 /'1$1haH I$e te harO %ra1ia7 /ra, :$e', aI$ en el :$erto,
$n #ar1o %rande 1o(o $na 1i$dad7 Sona#a la #o1ina, an$n1iando la in(inente
:artida7 S yo lle%a#a a todo 1orrer de la aldea :ara e(#ar1ar(e y lle0a#a $n
loro en la (ano7 Ale%o, (e tre:o a #ordo, a1$de el 1a:itOn. UJS$ :a'aGeKR, (e
%rita7 ULC$Onto 1$e'taMR, le :re%$ntF yo, eCtrayendo $n :$=ado de #illete' del
#ol'illo7 UEil dra1(a'7R UJHo(#reKR, le di%o, ULno :odra', :or 9a0or,
deGOr(elo en o1ho1ienta'MR UNo, 'on (il7R UTen%o o1ho1ienta', t2(ala'7R
UEil, ni $n 1Fnti(o (eno'7 Si no :$ede' :a%arla', (Or1hate al in'tante7R
/nton1e', (e enoGF. UOye, 1a:itOnR, le diGe, U:or t$ al(a te lo di%o, to(a la'
o1ho1ienta' I$e te doy, 'i no (e de':ertarF, :o#re a(i%o (o, y lo :erderO'
todo7R
Zor#a lan-2 $na 1ar1aGada7
!JN$F (OI$ina 1$rio'a, el ho(#reK Ae e1ha' :an, 0ino, :e'1ado',
rO#ano', y te :rod$1e '$':iro', ri'a' y '$e=o'7 J/' $na $'inaK /n la 1a#e-a
lle0a(o' $n 1ine 'onoro 1o(o e'o' I$e te dan 1inta' :arlante'7
De i(:ro0i'o, Zor#a 'alt2 del le1ho.
?;?
!L5ero a I$F 0ena el loroM !eC1la(2 intranI$ilo! LN$F 'i%ni9i1a#a el
loro I$e e(#ar1a#a 1on(i%oM JAyK, ($1ho (e te(o777
No t$0o tie(:o de ter(inar el :en'a(iento7 Qn (en'aGero, re1hon1ho y
de 1a#ello' roGo', 1on a':e1to de 0erdadero de(onio, entra#a Gadeante7
!J5or a(or de Dio'K Aa :o#re 'e=ora 1la(a :or el (Fdi1o7 Di1e I$e 'e
e'tO ($riendo, ', I$e 'e ($ere y I$e $'tede' ha#rOn de 'entir re(ordi(iento'
:or el a#andono en I$e la deGan7
Ee 'onroGF. en el tra'torno :ro0o1ado :or la tri'te '$erte de la 0i$da,
tena(o' ol0idada :or 1o(:leto a n$e'tra 0ieGa a(i%a7
!JE$y (ala e'tO la in9eli- !:ro'i%$i2 :arlero el roGo!, to'e de (anera tal
I$e tie(#la toda la 1a'aK S, ', 0ieGo, to'e 1o(o $n a'no, en toda la aldea 'e la
oye7
!JNo te #$rle' !le %ritF!, 1OllateK
/'1ri# $na' letra' en $n :a:el.
!To(a, llF0ale e'to al (Fdi1o y no 0$el0a' ha'ta I$e lo haya' 0i'to 1on
t$' :ro:io' oGo' (ontado en la ($la7 L/ntiende'M JEOr1hate, ahoraK
To(2 la 1arta, 'e la (eti2 en la 1int$ra y 'e 9$e7
Zor#a, ya le0antado, 'e 0e'ta a toda :ri'a, 'in de1ir :ala#ra7
!/':Fra(e, 0oy 1onti%o7
!Ten%o :ri'a, ($1ha :ri'a !diGo!, y 'ali27
5o1o de':$F' e(:renda yo ta(#iFn el 1a(ino de la aldea7 /l h$erto de
la 0i$da, a#andonado, e(#al'a(a#a el aire7 Delante de Fl, Ei(ito e'ta#a
a1$rr$1ado, eri-ado 1o(o 1an I$e '$9ri2 $n 1a'ti%oH 'e ha#a :$e'to (O' 9la1o
aTn, lo' oGo' 'e le h$ndan en la' 2r#ita' y ardan a9ie#rado'7 Al 0er(e,
re1o%i2 $na :iedra 1on :ro:2'ito ho'til7
!LN$F ha1e' aI$, Ei(itoM !le :re%$ntF (ientra' e1ha#a $na (irada
tri'te al h$erto. 'enta en el 1$ello la ti#ie-a de do' #ra-o' 9$erte' y
?;6
a1ari1iante'H ola $n :er9$(e de 9lore' de li(onero y de a1eite de la$rel777 no
ha#lO#a(o'H '2lo 0ea a la l$- del 1re:T'1$lo lo' oGo' ardiente', ($y ne%ro'H
la dentad$ra, 9rotada 1on hoGa' de no%al, rel$1a, #lanI$'i(a777
!L5or I$F lo :re%$nta'M !%r$=2 Ei(ito!7 Anda, (Ftete en lo t$yo7
!LN$iere' $n 1i%arrilloM
!Sa no 9$(o7 Todo' 'on $no' :$er1o'7 JTodo', todo', todo'K
Call2, Gadeante, 1o(o 'i #$'1ara $na :ala#ra 'in hallarla7
!5$er1o'777 (i'era#le'777 9al'o'777 a'e'ino'777
Ahora, ', tena la :ala#ra I$e #$'1a#aH 1on ali0io dio $na' :al(ada'7
!JA'e'ino'K JA'e'ino'K JA'e'ino'K !%rit2 1on 0o- a%$da, y 'e e1h2 a rer7
Se (e en1o%i2 el 1ora-2n7
!Tiene' ra-2n, Ei(ito, tiene' ra-2n !($r($rF aleGOndo(e 1on :a'o
rO:ido7
A la entrada de la aldea 0i al 0ieGo Ana%no'ti, in1linado 'o#re el #a't2n,
I$e (ira#a 1on 1$rio'idad, 'onriendo, el 0$elo de do' (ari:o'a' a(arilla' I$e
'e :er'e%$an en la' 9re'1a' hier#a' :ri(a0erale'7 /n la 0eGe-, li#re ya de todo
1$idado a1er1a del 1a(:o, de '$ ($Ger, de '$' hiGo', I$edO#ale al%Tn
(o(ento :ara :a'ear :or el ($ndo $na (irada de'intere'ada7 Ad0irti2 (i
'o(#ra en el '$elo y le0ant2 la 1a#e-a7
!LN$F #$en 0iento te trae tan te(:ranoM !(e :re%$nt27
Sin d$da, 0io re9leGada en (i 'e(#lante la inI$iet$d de (i Oni(o, :$e'
'in e':erar re':$e'ta 1ontin$2.
!Be :ronto, hiGo7 N$iFn 'a#e 'i la hallarO' 1on 0ida777 J5o#re1illaK
/l a(:lio le1ho I$e tanto' 'er0i1io' :re'tara, 1o(:a=ero 9iel, ha#a 'ido
1orrido ha1ia el (edio de la ha#ita1i2n, tan red$1ida, I$e 1a'i la llena#a7 A la
1a#e1era, 'e in1lina#a intranI$ilo y :en'ati0o el leal 1on'eGero :ri0ado, 1on el
#ra-o 0erde, el #onete a(arillo, el oGo redondo y (ali%no, el loro7
?;
Conte(:la#a de'de la Ga$la a '$ a(a tendida y %e(e#$nda e in1lina#a $n
tanto a $n lado la 1a#e-a 1a'i h$(ana :ara e'1$1har7
No, no, no eran ya aho%ado' '$':iro' de :la1er a(oro'o tanta' 0e1e'
odo', ni tierno' arr$llo' de :alo(a, ni ri'a' 1o'I$illo'a'7 5or 0e- :ri(era 0ea
aI$el '$dor I$e roda#a en %otita' helada' :or el ro'tro de '$ a(a, aI$ella
1a#ellera de':einada I$e 'e :e%a#a a la' 'iene', aI$ella' 1ontor'ione' de
dolor, y lo inI$ieta#a la no0edad del e':e1tO1$lo7 N$era %ritar. JCana0aroK
JCana0aroK :ero no le o#ede1a la 0o-7
S$ de'di1hada d$e=a %e(a doloridaH lo' #ra-o' r$%o'o' y #land$-1o'
al-a#an y deGa#an 1aer la 'O#anaH :are1a I$e 'e aho%a#a7 Sin a9eite',
a#ota%ada, ola a '$dor a1re y a 1arne I$e e(:ie-a a e1har'e a :erder7 Ao'
-a:ato' de'1ala=ado', de9or(e', a'o(a#an #aGo el le1ho, y a '$ 0i'ta 'e
o:ri(a el 1ora-2n7 EO' tri'te i(:re'i2n 1a$'a#an lo' -a:ato' I$e el e'tado de
I$ien lo' $'a#a7
Zor#a, 'entado a la 1a#e1era de la en9er(a, 1onte(:la#a el :ar de
-a:ato' 'in :oder a:artar de ello' la (irada7 A:reta#a lo' la#io' :ara e0itar lo'
'ollo-o' I$e :$%na#an :or #rotar7 /ntrF, (e 'entF detrO' de Fl, 'in I$e (e
oyera7
Aa in9eli- re':ira#a 1on di9i1$ltad, 'o9o1ada, Zor#a de'1ol%2 $n
'o(#rero adornado 1on ro'a' #ordada' :ara a#ani1arla7 A%ita#a la (ana-a
($y rO:ida y de'(a=ada(ente, 1o(o 'i a:antallara $no' 1ar#one' hT(edo'
:ara darle' l$(#re7
A#ri2 ella e':antado' oGo' y (ir2 en torno de '7 Todo e'ta#a o'1$re1ido,
no di'tin%$a 1o'a al%$na, ni 'iI$iera a Zor#a I$e la a#ani1a#a 1on el 9lorido
'o(#rero7
Todo era inI$ietante y 'o(#roH $no' 0a:ore' a-$le' '$r%an del '$elo y
0aria#an de 9or(a', 1on0irtiFndo'e en #o1a' reidora', en :ie' %an1h$do', en
?;D
ala' ne%ra'7 Cla02 la' $=a' en la al(ohada h$(ede1ida 1on lO%ri(a', 'ali0a y
'$dor, y lan-2 $n %rito 1la(oro'o.
!JNo I$iero (orir(eK JNo I$ieroK
Aa' do' :la=idera' de la aldea, noti1io'a' del e'tado en I$e 'e halla#a,
a1$dieronH 'e de'li-aron en la ha#ita1i2n y :er(ane1ieron 'entada' en el
'$elo, de e':alda' a la :ared7
/l loro 9iG2 en ella' el redondo oGo, irrit2'e, tendi2 el 1$ello y %rit2.
UJCana0777R, :ero Zor#a al-2 la (ano 1on enoGo ha1ia la Ga$la y el loro 1all27
De n$e0o oy2'e el 1la(or de'e':erado.
!JNo I$iero (orir(eK JNo I$ieroK
Do' G20ene' i(#er#e' y ate-ado' a'o(aron la' nari1e', (iraron 1on
aten1i2n a la en9er(a, 1r$-aron 'ati'9e1ho' entre ' $na 'e=al de 1on9or(idad
y de'a:are1ieron l$e%o7 Al in'tante 'e oyeron en el :atio 1a1areo' a'$'tado' y
#atir de ala'. al%$ien da#a 1a-a a la' %allina'7
Qna de la' :la=idera', la ta Eala(atenia, 'e diri%i2 a '$ 1o(:a=era.
!LAo' 0i'te, ta Aenio, lo' 0i'teM JN$F :ri'a lle0an, lo' ($erto' de
ha(#reH le' 0an a retor1er el 1$ello a la' %allina' y a 1o(erla' toda'K C$anto
hol%a-On hay en la aldea 'e e'tO ahora en el :atio entrando a 'a1o 1on lo I$e a
(ano en1$entren7
A$e%o 0ol0iFndo'e ha1ia el le1ho de la (ori#$nda.
!E$Frete de $na 0e-, 0ieGe1illa, a:Trate a entre%ar el al(a, I$e :oda(o'
no'otra' ta(#iFn lle0arno' al%o7
!5ara I$e 'e:a' la 0erdadera 0erdad de Dio' !diGo la ta Aenio
9r$n1iendo la de'dentada #oI$ita!, :ara I$e 'e:a' la 0erdadera 0erdad de
Dio', ta Eala(atenia, e'o' (o-o' o#ran #ien777 USi I$iere' 1o(er, h$rtaH 'i
I$iere' :o'eer al%o, r2#aloR, (e a1on'eGa#a (i 9inada (adre7 /n 1$anto a
no'otra', 1on 1$(:lir de :ri'a 1on la' la(enta1ione' 9Tne#re', tie(:o no'
?;*
I$edarO :ara 1o%er $n :$=ado de arro-, $n :o1o de a-T1ar, al%$na 1a1erola, y
1ol(ar de #endi1ione' la (e(oria de e'ta :o#re777 No tena hiGo' ni :adre'
0i0o', ni de$do' LI$iFn 'e 1o(era, :$e', la' %allina' y lo' 1oneGo'M LN$iFn 'e
#e#era el 0inoM LN$iFn hereda lo' 1arrete' de hilo, lo' :eine' y lo' d$l1e'M
J/h, ta Eala(ateniaK LN$F te dirF yoM JDio' (e :erdone, 'iento $na' %ana'
($y 0i0a' de hin1ar ya la $=a en lo I$e :$edaK
!J/':era, ($Ger, no te a:re'$re' de(a'iadoK So :ien'o lo (i'(oH :ero
e':ere(o' a I$e entre%$e el al(a ante'7
/ntretanto, la (ori#$nda 9ar9$lla#a ner0io'a en la al(ohada7 Ha#a
retirado del 1o9re, en 1$anto 'e 0io en tran1e de ($erte, $n 1r$1i9iGo de h$e'o
:$lido y lo tena #aGo la al(ohada7 De'de a=o' atrO' lo tena ol0idado en el
1o9re, entre 1a(i'a' de'hila1hada' y andraGo' de ter1io:elo7 Co(o 'i Ve'T'
9$era $n re(edio I$e '2lo 'e $'a en la' en9er(edade' %ra0e', y (ientra' d$re
la #$ena 'al$d y 'e 1o(a #ien, 'e #e#a #ien y 'e a(e 'in 1$idado', :ara nada
'ir0iera7
To(2 a tienta' el 1r$1i9iGo, lo a:ret2 1ontra el :e1ho #a=ado en '$dor7
!JEi Ve'T'K JVe'T' (o de (i al(a777K !($r($ra#a 9er0oro'a(ente,
e'tre1hando 1ontra ' al Tlti(o de '$' a(ante'7
Aa' :ala#ra', a (edia' 9ran1e'a', a (edia' %rie%a', 'e le 1on9$ndan en la
eC:re'i2n de '$ tern$ra a:a'ionada7 /l loro la oy27 5er1i#i2 I$e el tono de la
0o- ha#a 1a(#iado, re1ord2 la' no1he' en 0ela de otrora y 'e ir%$i2 G$#ilo'o.
!JCana0aroK JCana0aroK !%rit2 1on 0o- ron1a, tal 1o(o $n %allo I$e
an$n1ia la 'alida del 'ol7
Zor#a no t$0o 9$er-a' :ara i(:onerle 'ilen1io7 Conte(:l2 a la ($Ger I$e
llora#a y #e'a#a al Cr$1i9i1ado, (ientra' ine':erada d$l-$ra le il$(ina#a el
ro'tro 1on'$(ido7
A#ri2'e la :$erta y entr2 el to Ana%no'ti I$eda(ente, 1on el %orro en la
?;8
(ano7 Se a1er12 al le1ho de la en9er(a, 'e in1lin2 e hin12 la' rodilla'7
!J5erd2na(e, #$ena ($Ger, y Dio' te :erdone a tiK JSi en al%$na o1a'i2n
o'te $na :ala#ra d$ra de (i' la#io', 9la1o' ho(#re' 'o(o', :erd2na(elaK
5ero la #$ena ($Ger 'e halla#a ahora tendida ($y tranI$ila, '$(ida en
ine9a#le' deli1ia', y no oa la 0o- del 0ieGo Ana%no'ti7 Todo' lo' tor(ento' de
'$ al(a ha#an'e #orrado. 0eGe- ('era, #$rla' de la %ente, tri'te' 0elada'
'olitaria', 1$ando 'entada a la :$erta 'in 1o(:a=a al%$na teGa (edia'
%ro'era' de 1a(:e'ina, 1$al otra 1$alI$iera honrada ($Ger 'in i(:ortan1ia del
:$e#lo7 S ha#a 'ido $na :ari'ien'e ele%ante, irre'i'ti#le, in1itadora, I$e ha#a
(e1ido en '$' rodilla' a la' 1$atro %rande' :oten1ia' y ha#a re1i#ido el
'al$do de 1$atro %rande' e'1$adra'777 Ear a-$l o'1$ro, ola' e':$(o'a',
9ortale-a' 9lotante' I$e la' ola' (e1en, :a#ellone' I$e ondean en lo' (O'tile'7
Se :er1i#e el olor de la' :erdi1e' I$e 'e a'an y de lo' 'al(onete' en la
:arrillaH lle%an la' 9r$ta' re9re'1ada' en :lato' de 1ri'tal talladoH el 1or1ho del
1ha(:a=a 'alta ha'ta el te1ho7 &ar#a' ne%ra', 1a'ta=a', %ri'e' y ($y r$#ia',
:er9$(e' di0er'o', a%$a de 1olonia, 0ioleta, al(i-1le, O(#arH la' :$erta' del
1a(arote (etOli1o 'e 1ierran, la' :e'ada' 1ol%ad$ra' 1aen, 'e en1ienden la'
l$1e'7 Do=a Horten'ia 1ierra lo' oGo'. toda '$ 0ida de a(or, toda '$ 0ida de
tor(ento Jay, Se=orK a:ena' ha#a d$rado $n 'e%$ndo777 Ba :a'ando de
rodilla' en rodilla', e'tre1ha entre '$' #ra-o' tTni1a' #ordada' de oro, h$nde
lo' dedo' en e':e'a' #ar#a' :er9$(ada'7 Ao' no(#re', no lo' re1$erda, 1o(o
no lo' re1$erda '$ loro7 S2lo re1$erda el de Cana0aro, :orI$e era el (O' Go0en
y :orI$e el no(#re era el Tni1o I$e el loro :oda de1irH lo' otro' eran
e(#rollado', di91ile', y 'e :erdieron7
Do=a Horten'ia '$':ir2 :ro9$nda(ente y a:ret2 1on $n1i2n el 1r$1i9iGo
1ontra el :e1ho7
!Ei Cana0aro, (i Cana0arito777 !($r($ra#a delirante7
?;)
!Sa no 'a#e lo I$e di1e !($r($r2 la ta Aenio!7 De#e de ha#er 0i'to a
'$ On%el de la %$arda y 'e a'$'t2777 De'ate(o' la' :a=oleta' y a1erI$F(ono'7
!Oye Lno tiene' te(or de Dio'M !diGo la ta Eala(atenia!7 LN$erra' dar
1o(ien-o a la' la(enta1ione' 1$ando aTn no ha ($ertoM
!J/a, ta Eala(atenia !%r$=2 'orda(ente la otra!, en l$%ar de :en'ar en
lo' 1o9re' y en la' ro:a' I$e 1ontienen, y a9$era, en la' %allina' y 1oneGo' y
otro' #iene', (e di1e' I$e ante' ha de entre%ar el al(aK JTo(a lo I$e :$eda
I$ien 'e atre0aK
S di1iendo e'to 'e le0ant2 y la otra la 'i%$i2 1on de'%ano7 De'atOron'e
la' ne%ra' :a=oleta', de':einOron'e la' e'1a'a' 1ana', a%arrOndo'e de lo'
#orde' del le1ho7 Aa ta Aenio dio 1o(ien-o a la 1ere(onia lan-ando $n %rito
a%$do I$e e'tre(e1a de e':anto.
!JIiiiiiiK777
Zor#a de $n #rin1o to(2 a la' 0ieGa' de lo' 1a#ello' y la' e(:$G2 ha1ia
atrO'7
!JCallad, 0ieGa' le1h$-a'K !eC1la(2!7 LNo 0ei' I$e 0i0e aTnM J/l dia#lo
o' lle0eK
!JBieGo 1ho1ho !%r$=2 la ta Eala(atenia!, I$F tendrO I$e (eter'e en lo
aGeno, e'te 9ora'teroK
Do=a Horten'ia, la 0ieGa 'irena tan 'a1$dida de lo' te(:orale', oy2 el
e'tridente %rito y '$ %rata 0i'i2n 'e de'0ane1i2H la na0e al(irante na$9ra%2H la'
1arne' a'ada', el 1ha(:a=a, la' :er9$(ada' #ar#a', de'a:are1ieron y ella
0ol0i2 a 0er'e de n$e0o en '$ le1ho de ($erte, I$e heda, all en $n a:artado
rin12n del ($ndo7 Hi-o $n (o0i(iento 1o(o :ara le0antar'e, 1o(o :ara h$irH
:ero 1ay2 'in 9$er-a' y 1la(2 otra 0e-, (O' I$eda(ente, 1on tono la(ento'o.
!JNo I$iero (orir(eK JNo I$ieroK777
Zor#a 'e in1lin2 ha1ia ella, to12le 1on la 1allo'a (ana-a la 9rente I$e
??<
arda, 'e:ar2 lo' 1a#ello' :e%ado' al ro'tro y 1on lo' oGo' de :OGaro lleno' de
lO%ri(a', ($r($r2.
!Calla, 1alla, I$erida, aI$ e'toy yo, Zor#a, no ten%a' (iedo777
S de rond2n lo' ($erto' re1$erdo' 0ol0ieron 1o(o enor(e (ari:o'a de
1olor del (ar y re1$#rieron la 1a(a :or 1o(:leto7 Aa (ori#$nda to(2 la
r$%o'a (ano de Zor#a, e'tir2 lenta(ente el #ra-o y lo e1h2 en torno de '$
1$ello in1linado ha1ia ella7 Ao' la#io' 'e (o0ieron.
!Ei Cana0aro, (i Cana0arito777
/l 1r$1i9iGo 1ay2 de la al(ohada, rod2 :or el '$elo y 'e I$e#r27 Qna 0o-
de ho(#re lle%2 de'de el :atio.
!J/h, 1o(:a=ero, :on la %allina, I$e el a%$a hier0eK
So e'ta#a 'entado en $n rin12n de la :ie-aH de 1$ando en 1$ando 'e (e
llena#an de lO%ri(a' lo' oGo'7 /'to e' la 0ida, de1a entre (, a#i%arrada,
in1oherente, indi9erente, :er0er'a7 De':iadada7 /'to' :ri(iti0o' 1a(:e'ino'
1reten'e' rodean a $na 0ieGa 1antante 0enida del eCtre(o del ($ndo y
1onte(:lan el e':e1tO1$lo de '$ ($erte 1on ale%ra 1r$el, 1o(o 'i no 9$era la
:o#re $n 'er h$(ano 1o(o ello'7 Co(o 'i $n :OGaro eC2ti1o de :l$(aGe de
0ariado' 1olore', 1on la' ala' rota', h$#iera 1ado en la 1o'ta, y ello' 'e
1on%re%aran :ara 1onte(:larlo7 O tal 1o(o 'i 'e e't$0iera ($riendo a 0i'ta de
todo' ello' $n 0ieGo :a0o real, $na 0ieGa %ata de an%ora, $na 9o1a en9er(a777
De':rendi2 '$a0e(ente Zor#a el #ra-o I$e le '$Geta#a el 1$ello y 'e
le0ant2 :Olido7 Con el dor'o de la (ano 'e enG$%2 lo' oGo'7 Eir2 a la en9er(a,
'in di'tin%$ir nada7 No 0ea7 /nG$%2'e n$e0a(ente lo' oGo' y 0io enton1e' I$e
a%ita#a lo' :ie' hin1hado' y I$e tor1a la #o1a 1on e':anto7 Sa1$di2 el 1$er:o
$na 0e-, do' 0e1e'H la 'O#ana 'e de'li-2 al '$elo y 'e la 0io 1a'i de'n$da,
#a=ada en '$dor, hin1hada, (o'trando la :iel $n 1olor a(arillo 0erdo'o7
Aan-2 $n %ritito a%$do, e'tridente, de a0e de 1orral de%ollada, y l$e%o 'e
??1
I$ed2 in(20il, 1on lo' oGo' ($y a#ierto', horrori-ado', 0idrio'o'7
/l loro 'alt2 al '$elo de la Ga$la, 'e a%arr2 de lo' ala(#re' y o#'er02
1$rio'o 12(o Zor#a alar%a#a la :e'ada (ano :or 'o#re '$ a(a, y 1on
inde1i#le tern$ra le 1erra#a lo' oGo'7
!J5ronto, ay$dad 0o'otra'K N$e ya ha 9inado !1hillaron la' :la=idera'
arroGOndo'e ha1ia el le1ho7 Aan-aron lar%o %rito (e1iendo el #$'to de adelante
ha1ia atrO', 1errando lo' :$=o' y dOndo'e %ol:e' 1on ello' en el :e1ho7 5o1o a
:o1o la lT%$#re y (on2tona o'1ila1i2n la' lle0a#a a le0e e'tado de hi:no'i'H
anti%$a' a9li11ione' la' in0adan 1o(o $n 0eneno, la 1orte-a del 1ora-2n 'e
ra'%a#a y el 1anto 9Tne#re '$r%a 1la(oro'o de '$' la#io'7
UNo era tie(:o aTn de I$e te o1$ltaran #aGo tierra777R
Zor#a 'ali2 al :atio7 Senta %ana' de llorar, :ero 'e a0er%on-a#a ante la'
($Gere'7 3e1$erdo I$e $n da (e diGo. UNo (e 'onroGa llorar, no, 'ie(:re I$e
'ea '2lo en :re'en1ia de ho(#re'7 /ntre ho(#re' eCi'te 1ierta 9raternidad7 S
$no no 'e a0er%Wen-a Lno e' 1iertoM 5ero en :re'en1ia de ($Gere' e' ne1e'ario
1on'er0ar la entere-a de Oni(o7 5orI$e 'i da(o' no'otro' ta(#iFn rienda
'$elta al llanto LI$F 'era de la' :o#re' in9eli1e'M J/l 9in del ($ndoKR
Aa0Oronle el 1$er:o 1on 0inoH la 0ieGa a(ortaGadora a#ri2 el 1o9reH 'a12
de Fl ro:a li(:ia, :ara 1a(#iarlaH le e1h2 en1i(a $n 9ra'I$ito de a%$a de
1olonia7 De'de lo' 1er1ano' h$erto' a1$dieron la' (o'1arda' a de:o'itar '$'
h$e0o' en la' 9o'a' na'ale', en lo' :Or:ado' y en la' 1o(i'$ra' de la #o1a7
Caa la tarde7 /l 1ielo, ha1ia o11idente, irradia#a in9inita 1al(a7
N$#e1illa' roGa', al%odono'a', ni(#ada' de oro, 9lota#an lenta' en el 0ioleta
o'1$ro del atarde1er, 1a(#iando 1ontin$a(ente de 9or(a. na0o', 1i'ne',
(on'tr$o' 9antO'ti1o' de al%od2n y de 'eda de'%arrada7 5or entre lo' G$n1o'
del 1er1o 'e 0ea a lo leGo' la #r$=ida '$:er9i1ie del (ar7
Do' 1$er0o' #ien n$trido' #aGaron de $na hi%$era y e1haron a andar :or
??;
el :atio7 Zor#a, irritado, 1o%i2 $na :iedra y lo' e':ant27
/n el otro eCtre(o del :atio lo' (erodeadore' de la aldea tenan
a:rontada $na 1o(ilona 1o:io'a7 De la 1o1ina 'a1aron la (e'a %rande,
re#$'1aron :or toda' :arte' y hallaron :an, :lato', 1$#ierto', $na da(aG$ana
de 0inoH hir0ieron 0aria' %allina', y ahora, 1ontento' y ha(#riento', 1o(an y
#e#an entre1ho1ando lo' 0a'o'7
!JN$e Dio' haya '$ al(aK JS I$e 'e #orren de la 1$enta toda' la'
a11ione' I$e :$edan 1ondenarlaK
!JS I$e todo' '$' a(ante', ($1ha1ho', 1on0ertido' en On%ele' 'e lle0en
'$ al(aK
!JAndaK !diGo Eanolaka'!7 JAh e'tO el 0ieGo Zor#a arroGOndole' :iedra'
a lo' 1$er0o'K Se ha I$edado 0i$do, in0itF(o'lo a #e#er $na 1o:a en (e(oria
de '$ :ollita7 J/h, 0ieGo Zor#a, eh, :ai'anoK
Zor#a 'e 0ol0i2 ha1ia ello'7 Bio la (e'a 'er0ida, la' %allina' h$(eante'
en la' 9$ente', el 0ino 1entelleante en lo' 0a'o', lo' ro#$'to' (o-o'
#ron1eado' :or el 'ol 1on lo' :a=$elo' atado' a la 1a#e-a, re#o'ante' de
G$0ent$d de':reo1$:ada7
!JZor#aK JZor#aK !($r($r2 :ara '!7 JZni(oK JAI$ I$iero 0erteK
Se a1er12, #e#i2 $n 0a'o de 0ino, l$e%o otro, y $n ter1ero, de $n tra%oH
1o(i2 $n ($'lo de :ollo7 Ae ha#la#an y no 1onte'ta#a7 Co(a y #e#a de
:ri'a, %lotona(ente, a %rande' #o1ado', a %rande' tra%o', 'ilen1io'a(ente7
Eira#a ha1ia la :ie-a donde ya1a in(20il '$ 0ieGa a(i%a y e'1$1ha#a el 1anto
9Tne#re I$e lle%a#a de'de la 0entana a#ierta7 De tanto en tanto 'e
interr$(:an la' (el2di1a' la(enta1ione' :ara dar :a'o a $n r$(or de %rito',
de di':$ta', de :$erta' de ar(ario' I$e 'e a#ran y 1erra#an, de :ataleo'
:re1i:itado' 1o(o de %ente I$e ri=era7 S, de n$e0o, el la'ti(ero 1anto
re'$r%a (on2tono, de'e':erado, '$a0e, 1o(o el -$(#ido de $na a#eGa7
???
Aa' :la=idera' 1orran de aI$ :ara allO :or la 1O(ara (ort$oria,
1antando la' la(enta1ione' rt(i1a' a la 0e- I$e re%i'tra#an 9renFti1a' todo
rin12n7 A#rieron $n ar(arito, hallaron en Fl 1in1o o 'ei' 1$1harilla', $n :o1o
de a-T1ar, $n :ote 1on 1a9F en %rano, otro :ote 1on #ollo'7 Aa ta Aenio 'in
0a1ilar 'e a:oder2 del 1a9F y de lo' #ollo', la 0ieGa Eala(atenia del a-T1ar y
de la' 1$1harilla'7 Co%i2 ta(#iFn do' #ollo', 'e lo' (eti2 en la #o1a y de e'te
(odo el 1anto 9$nerario '$r%i2 aho%ado al tra0F' de la' a-$1arada' :a'ta'7
UN$e ll$e0an 9lore' :ara ti, y (an-ana' en t$ delantal777R
Do' 0ieGa' 'e e'1$rrieron en la :ie-a, 'e arroGaron 'o#re el 1o9re,
h$ndieron en Fl la' (ano', 'a1aron al%$no' :a=$elito', do' o tre' 'er0illeta',
tre' :are' de (edia', $na' li%a', 'e lo' (etieron en el 1or:i=o, 0ol0ieron el
ro'tro ha1ia la ($erta y 'e :er'i%naron7
Aa ta Eala(atenia 0iendo el :illaGe del 1o9re (ont2 en 12lera.
!JSi%$e tT, 0ieGa, I$e 0$el0o al in'tanteK !le %rit2 a la ta Aenio7 S 'e
e1h2 a '$ 0e- de 1a#e-a en el 1o9re7 4$i=a:o' de ra'o, $na %a'tada #ata de
1olor de #erenGena, 0ieGa' 'andalia' roGa', $n a#ani1o roto, $na 'o(#rilla
e'1arlata n$e0e1ita y allO en el 9ondo $n tri1ornio 0ieGo de al(irante, 9$e el
(ir9i1o #otn7 /l tri1ornio era $n o#'eI$io de (eGore' tie(:o'. 1$ando 'e
halla#a a 'ola' lo 1al-a#a 9rente al e':eGo y 1on %ra0edad (elan12li1a
ad(ira#a '$ :ro:ia 9i%$ra7
Al%$ien lle%2 a la :$erta7 Aa' 0ieGa' 'e retiraronH la ta Aenio a%arr2'e de
n$e0o al le1ho (ort$orio y 1o(en-2 a dar'e de %ol:e' en el :e1ho %ritando.
U777JS lo' 1la0ele' de 1olor de %rana en torno de t$ 1$ello777KR
Zor#a entr2, (ir2 a la di9$nta, tranI$ila, a:a1i%$ada, 1ero'a, 1$#ierta de
(o'1a', ya1ente 1on la' (ano' 1r$-ada' y en el 1$ello la 1intilla de ter1io:elo7
UQn :$=adito de tierraR, :en'2, U$n :$=adito de tierra I$e 'enta ha(#re,
I$e rea y #e'a#a7 Qn terr2n de lodo I$e llora#a7 LS ahoraM LN$iFn de(onio'
??6
no' trae a e'ta tierra y I$iFn de(onio' no' lle0a de ellaMR
/'1$:i2 y 'e 'ent27
A9$era, en el :atio, lo' (o-o' 'e ha#an a%r$:ado :ara #ailar7 /l hO#il
'onador de lira, "an$rio, a1$di2H a:artaron la (e'a, la' lata' de :etr2leo, la
1$#a de la0ar, la 1e'ta :ara ro:a '$1ia, y $na 0e- de':eGado el 'itio ini1iaron la
dan-a7
Ale%aron lo' nota#le'. el to Ana%no'ti 1on '$ lar%o #a't2n %an1h$do, y
la a(:lia 1a(i'a #lan1aH Kondo(anolio, redondito y %ra'ientoH el (ae'tro,
1on re1ado de e'1ri#ir '$Geto a la 1int$ra y $na :l$(a en la oreGa7 /l 0ieGo
Ea0randoni no e'ta#a :re'ente7 Ha#a h$ido a la (onta=a, el$diendo la
:er'e1$1i2n :oli1ial7
!Ee a%rada 0ero' re$nido', ($1ha1ho' !diGo el to Ana%no'ti al-ando
$na (ano!7 JEe ale%ra I$e o' di0irtOi'K JCo(ed y #e#ed y I$e Dio' o'
#endi%aK 5ero no al#orotFi'7 No de#Fi' ha1erlo7 J/l ($erto oyeH oye,
($1ha1ho'K
Kondo(anolio eC:li12.
!He(o' 0enido a le0antar in0entario de lo' #iene' de la di9$nta, :ara
di'tri#$irlo' entre lo' :o#re' de la aldea7 Ha#Fi' 1o(ido y #e#ido ha'ta
hartaro'7 J&a'ta 1on elloK JNo arre#atFi' nada (O', 'i no, oGo 1on e'to,
de'di1hado'K
S di1iFndolo, a%ita#a el #a't2n a(ena-adora(ente7
Tra' lo' antedi1ho', :re'entOron'e $na do1ena de ($Gere' de'%re=ada',
de'1al-a', hara:ienta'7 Cada $na de ella' lle0a#a $n 'a1o 0a1o #aGo el #ra-o y
$n 1e'to de (i(#re al ho(#ro7 Se a:roCi(aron 9$rti0a(ente, :a'o a :a'o, 'in
ha#lar7
Al 0erla', el to Ana%no'ti e'tall2.
!J/h, atrO', (orena'K LC2(oM LBini'tei' al a'altoM AI$ 'e han de anotar
??
la' 1o'a' $na :or $na en $n :a:el y l$e%o 'e re:artirOn eI$itati0a(ente entre
lo' :o#re'7 JAtrO', o' di%oK
/l (ae'tro di':$'o :ara la' anota1ione' la e'1ri#ana de 1o#re I$e le
:enda de la 1int$ra, de'enroll2 $na hoGa de :a:el y 'e en1a(in2 ha1ia el
interior :ara dar 1o(ien-o al in0entario7
5ero en el (i'(o (o(ento, oy2'e en'orde1edor al#oroto, 1o(o %ol:ear
de 1aGa' de hierro, 0oltereta' de 1arrete' rodante', de'tro-o de 0aGilla7 S en la
1o1ina tre(enda #atahola de 1a1harro', de :lato', de 1$#ierto'7
Corri2 el 0ieGo Kondo(anolio 'a1$diendo el %arrote7 L5ero d2nde 'entar
:ieM BieGa', ho(#re', ni=o', 'alan :or la' :$erta', 'alta#an :or la' 0entana',
:or en1i(a del 1er1o, lle0ando 1on'i%o 1ada 1$al lo I$e h$#iera :odido
a:a=ar. olla', 1a1erola', 1ol1hone', 1oneGo'777 Al%$no' I$itaron de '$'
I$i1iale' la' :$erta' y la' 0entana' y la' 1ar%aron al ho(#ro7 Ha'ta Ei(ito, el
tonto, arre#at2 lo' -a:ato' de la di9$nta y lo' lle0a#a atado' de $n 1ord2n al
1$ello, de (odo I$e :are1a I$e do=a Horten'ia 'ala a hor1aGada', in0i'i#le,
deGando a la 0i'ta '2lo lo' -a:ato'777
"r$n1i2 la' 1eGa' el (ae'tro, 0ol0i2 a '$ :ri(iti0a :o't$ra la e'1ri#ana,
enroll2 la hoGa de :a:el 0ir%en y 'in :ron$n1iar $na :ala#ra 1r$-2 el $(#ral y
'e (ar1h27
/l :o#re to Ana%no'ti 1la(a#a, '$:li1a#a, 'a1$da en el aire el #a't2n7
!J/' 0er%on-o'o, ($1ha1ho', e' 0er%on-o'o, la ($erta o' oyeK
!L/' ne1e'ario lla(ar al :o:eM !:re%$nt2 Ei(ito7
!LN$F 5o:eM JIdiotaK JSi F'a era $na 9ran1h$taK LNo 0i'te 12(o ha1a la
'e=al de la 1r$-M JCon 1$atro dedo', la eC1o($l%adaK JBa(o', (etO(o'la
#aGo tierra, I$e no a:e'te y no in9e1te a la aldeaK
!/(:ie-a a llenar'e de %$'ano'7 JEira, all, 'o#re la 1r$-K !diGo Ei(ito
:er'i%nOndo'e7
??D
/l to Ana%no'ti 'a1$di2 la 1a#e-a de %ran 'e=or aldeano.
!LS e'o te (ara0illaM J4a-nO:iroK /n 0erdad, el ho(#re e'tO lleno de
%$'ano' de'de I$e na1eH :ero no 'e le' 0e7 JS2lo 1$ando ad0ierten I$e $no
1o(ien-a a heder, 'e a'o(an #lan1o', ($y #lan1o', 1o(o lo' del I$e'oK
A$1ieron la' :ri(era' e'trella' '$':endida' en el aire, 1o(o 1a(:anilla'
de :lata7 S la no1he toda 9$e ale%re 1a(:anilleo7
Zor#a de'1ol%2 la Ga$la del loroH el :OGaro h$Fr9ano e'ta#a a%a-a:ado,
(edro'o, en $n rin12n7 Eira#a 1on lo' oGo' ($y a#ierto', 'in 1o(:render7
/nton1e' o1$lt2 la 1a#e-a de#aGo del ala y 'e a1$rr$127
C$ando Zor#a de'1ol%2 la Ga$la, el loro 0ol0i2 a er%$ir'e7 N$i'o ha#larH
:ero Zor#a lo a1all2 1on $n (o0i(iento de la (ano7
!JCOllate !le diGo 1on 0o- a1ari1iadora!, 1Ollate y 0en 1on(i%oK
Zor#a 'e in1lin2 y (ir2 a la ($erta7 Aa (ir2 lar%o rato, 'intiendo $n
n$do en la %ar%anta7 Ini1i2 $n (o0i(iento 1o(o :ara #e'arla, :ero 'e
1ont$0o7
!J/a, a la %ra1ia de Dio'K !($r($r27 Al-2 la Ga$la y 'ali2 al :atio7
C$ando (e 0io 'e a1er12 a (.
!BayO(ono'777 !diGo en 0o- #aGa to(Ondo(e del #ra-o7
5are1a 'erenoH :ero le te(#la#an lo' la#io'7
!Todo' he(o' de 'e%$ir el (i'(o 1a(ino777 !diGe a (odo de 1on'$elo7
!JBaya $n ali0ioK !eC1la(2 'ar1O'ti1o!7 J/n (ar1ha :$e'K
!/':era !le diGe!7 Sa la lle0arOn7 N$edF(ono' :ara 0er777 LNo a%$antarO'
ha'ta enton1e'M
!A%$antarF !re':ondi2 1on 0o- aho%ada7 5$'o la Ga$la en el '$elo y 'e
1r$-2 de #ra-o'7
De la 1O(ara (ort$oria 'alieron, 1on la 1a#e-a de'1$#ierta, el to
Ana%no'ti y Kondo(anolio, I$e 'e :er'i%naron7 DetrO' de ello', 1$atro de lo'
??*
#ailarine', lle0ando aTn la ro'a de a#ril en la oreGa, ale%re', (edio a1hi':ado',
'o'tenan 1ada $no de $na :$nta la hoGa de :$erta 'o#re la I$e ya1a el
1adO0er7 De':$F' 0enan el 'onador de lira 1on '$ in'tr$(ento, $na do1ena de
ho(#re' $n tanto e#rio' I$e 'e%$an (a'ti1ando, y 1in1o o 'ei' ($Gere' I$e
1ar%a#an 1ada $na $na 1a1erola o $na 'illa7 Ei(ito 0ena 1errando el 1orteGo
1on lo' -a:ato' de'1al1a=ado' :endiente' del 1$ello7
!JA'e'ino'K JA'e'ino'K JA'e'ino'K !%rita#a entre ri'a'7
Biento 1Olido y hT(edo 'o:la#a y el (ar 'e a%it27 /l 'onador de lira al-2
el ar1o7 "re'1a, G$#ilo'a, 'ar1O'ti1a, '$r%i2 '$ 0o- en la no1he ti#ia.
USol (o, 1on I$F :ri'a te ha' o1$ltado777R
!JBa(o'K !diGo Zor#a!7 J/'to 'e a1a#2K
??8
XXIV
[#a(o' 1allado' :or la' e'tre1ha' 1alleGa' de la aldea7 Aa' 1a'a' 'in l$- eran
(an1ha' ne%ra'H en al%$na :arte ladra#a $n :erro, re'o:la#a $n #$ey7 De tanto
en tanto no' lle%a#an, trado' :or el 0iento, lo' ale%re' 'one' de lo' 1a'1a#ele'
de la lira, de'%ranado' 1o(o a%$a de '$rtidor7
!Zor#a !diGe :ara I$e#rar el :e'ado 'ilen1io!, LI$F 0iento e' F'teM L/l
a$'troM
Zor#a (ar1ha#a adelante lle0ando 1o(o $n 9anal la Ga$la del loro, y no
(e dio re':$e'ta7 C$ando h$#i(o' lle%ado a la :laya, (e :re%$nt2.
!LTiene' ha(#re, :atr2nM
!No, no ten%o ha(#re, Zor#a7
!LS '$e=oM
!No7
!So ta(:o1o7 SentF(ono' $n rato en la' :iedra'7 N$erra :re%$ntarte
al%o7
A(#o' e'tO#a(o' 1an'ado', :ero no I$era(o' dor(ir7 No I$era(o'
:erder el 0eneno de la Gornada7 /l '$e=o 'e no' antoGa#a 1o(o $na 9$%a en la
hora de la :r$e#a, y no' da#a 0er%Wen-a a1o'tarno'7 No' 'enta(o', :$e', a
orilla del (ar7 Zor#a 1olo12 la Ga$la entre la' rodilla' y :er(ane1i2 $n
(o(ento en 'ilen1io7 Qna inI$ietante 1on'tela1i2n a'o(2 detrO' de la
(onta=a, (on'tr$o de (Tlti:le' oGo' y 1ola e':iralada7 Tal 1$al 0e-, $na
??)
e'trella de':renda'e y 1aa7
Zor#a 1onte(:la#a el 1ielo, eCta'iado, 1on la #o1a a#ierta, 1o(o 'i :or
:ri(era 0e- lo 0iera7
!JN$iFn 'a#e I$F :a'a allO arri#aK !($r($r2
Al 1a#o de $n in'tante 'e de1idi2 a ha#lar.
!L5odra' tT de1ir(e, :atr2n !diGo y '$ 0o- re'on2 'ole(ne, 1on(o0ida,
en la no1he 1al$ro'a!, :odra' tT de1ir(e I$F 'i%ni9i1ado tienen toda' e'ta'
1o'a'M LN$iFn la' hi-oM L5or I$F la' hi-oM S, 'o#re todo, e'to (la 0o- le 0i#r2
de 12lera y de te(or+. L:or I$F (ori(o'M
!JNo lo 'F, Zor#aK !le re':ond t(ida(ente, 1o(o 'i (e :re%$nta'e lo
(O' 'en1illo, lo (O' e0idente y yo no '$:iera darle ra-2n de ello7
!JNo 'a#e'K !diGo Zor#a7 A#ri2 lo' oGo' (ani9e'tando i%$al 'or:re'a I$e
aI$ella no1he en I$e h$#e de 1on9e'arle I$e no 'a#a #ailar7
4$ard2 'ilen1io $n (o(ento y de i(:ro0i'o e'tall2.
!L5ara I$F 'ir0en, enton1e', todo' lo' li#ro' I$e lee', ehM L5ara I$F lo'
lee'M LS 'i no di1en e'o, I$F di1enM
!Di1en de la :er:leGidad del ho(#re I$e no halla re':$e'ta a lo I$e
:re%$nta', Zor#a7
!JA ( no (e i(:orta $n 1o(ino la :er:leGidad del ho(#reK !eC1la(2
di'%$'tado, %ol:eando el '$elo 1on el :ie7
/l loro, oyendo la 0o- eCa':erada de Zor#a, 'e 'o#re'alt2.
!JCana0aroK JCana0aroK !%rit2 1o(o :idiendo 'o1orro7
!JCalla, tTK !le diGo Zor#a, dando $na :al(ada en la Ga$la7
A$e%o 1ontin$2.
!Ao I$e yo I$iero e' I$e (e di%a' de d2nde 0eni(o' y ad2nde 0a(o'7
Tanto' a=o' 1on'$(ido' en la le1t$ra de (a(otreto' te ha#rOn dado el G$%o de
do' o tre' (il kilo' de :a:el i(:re'o7 LN$F 'a1a'te de ello' en de9initi0aM
?6<
Ha#a tal an%$'tia en '$ 0o- I$e (e 'ent t$r#ado7 JAh, 12(o h$#iera
de'eado darle la re':$e'ta 1lara I$e de ( e':era#aK
So tena la 1on0i11i2n de I$e el :$nto (O' alto a I$e :$ede al1an-ar el
ho(#re no e' el del Sa#er, ni el de la Birt$d ni el de la &ondad, ni el de la
Bi1toria, 'ino al%o ($1ho (O' 0alio'o, (O' heroi1o y de'e':eradoH el 'a%rado
Sentir de lo :oFti1o7
!LNo (e di1e' nadaM !:re%$nt2 1on an'iedad Zor#a7
TratF de I$e (i 1o(:a=ero 1o(:rendiera I$F e' e'e Sentir I$e a%i%anta
al ho(#re.
!No'otro' 'o(o' $no' %$'anillo', Zor#a, $no' %$'anillo' ($y, ($y
:eI$e=ito', I$e no' arra'tra(o' :or $na hoGita de $n Or#ol enor(e7 Aa hoGita
e' la Tierra I$e ha#ita(o'7 Otra' hoGa' 'on la' e'trella' I$e tT 0e' %irar
d$rante la no1he7 Ca(ina(o' a lo lar%o de n$e'tra hoGita y la eCa(ina(o'
an'io'a(ente7 Aa ole(o' y no' h$ele #ien o (al7 Aa :ro#a(o' y no' re'$lta
1o(e'ti#le7 Da(o' %ol:e' en ella, y '$ena y 1la(a 1o(o $n 'er 0i0iente7
R!Al%$no' ho(#re', lo' (O' intrF:ido', 'e a1er1an a lo' #orde' de la
hoGa7 De'de all, 'e a'o(an, a#ren lo' oGo', tienden el odo ha1ia el 1ao'7 Ao'
I$e all lle%a(o' 'enti(o' hondo e'tre(e1i(iento7 Int$i(o' el (edro'o
:re1i:i1io a#ierto ante no'otro', o(o' de tarde en tarde el ro1e de la' otra'
hoGa' del Or#ol %i%ante'1o, ad0erti(o' I$e la 'a0ia '$#e de'de la' ra1e'
:ro9$nda' y I$e n$e'tro 1ora-2n 'e en'an1ha al 1o(:O' de e'e i(:$l'o7
A'o(ado' de tal (odo al a#i'(o, todo n$e'tro 1$er:o, el al(a toda, 'e no'
e'tre(e1en de terror7 5$e' #ien, a :artir de enton1e' e(:ie-a777
Ee interr$(:7 N$era de1ir. a :artir de enton1e' 1o(ien-a la :oe'aH
:ero Zor#a no lo h$#iera entendido7 CallF7
!LN$F e(:ie-aM !:re%$nt2 Zor#a 1on an'io'o tono!7 L5or I$F te
detiene'M
?61
!777/(:ie-a el %ran :eli%ro, Zor#a7 Ao' $no' 'ienten 0Frti%o' y deliranH
lo' otro' 'ienten (iedo, 'e e'9$er-an :or hallar al%$na eC:li1a1i2n I$e le'
de0$el0a el Oni(o, y di1en. UDio'R7 Otro', en 9in, de'de el #orde de la hoGa
1onte(:lan el :re1i:i1io tranI$ilo', 0aliente(ente, y 'e di1en. UEe %$'taR7
Zor#a (edit2 lar%o rato7 Se a9ana#a :or 1o(:render7
!So !diGo al 1a#o!, ten%o :re'ente a 1ada in'tante a la ($erte7 Aa (iro
de 9rente y no (e a'$'ta7 Sin e(#ar%o, Ga(O' he di1ho. Ee %$'ta7 JNo, no (e
%$'ta a#'ol$ta(ente nadaK No e'toy de a1$erdo7
H$#o $na :a$'a, :ero :ronto eC1la(2 de n$e0o.
!JNo, no 'oy yo de lo' I$e le #rindan el 1$ello a Caronte, di1iFndole.
JDe%WFlla(e 1o(o a $n 1ordero, 'e=or Caronte, :ara I$e :$eda ir(e 1$anto
ante' al 5ara'oK
Ao e'1$1ha#a :er:leGo. LI$iFn era el 'a#io I$e 'e e'9or-a#a :or en'e=ar a
'$' di'1:$lo' a 1$(:lir 0ol$ntaria(ente lo I$e la ley i(:oneM LN$e le'
en'e=a#a a de1ir USR a la ne1e'idad, a tran'9or(ar lo ine0ita#le en eC:re'i2n
de li#re 0ol$ntadM Ah e'tO, 'in d$da, la Tni1a 'enda ha1ia la li#era1i2n7 Tri'te
'endaH :ero no hay otra7 /n 1a'o 1ontrario Lla re#eli2nM L/l arro%ante i(:$l'o
I$iGote'1o I$e lle0a al ho(#re a l$1har 1ontra la Ne1e'idad, :ara 'o(eter la
ley eCterior al do(inio de la ley interior de '$ al(a, :ara ne%ar todo lo I$e e',
y 1rear de a1$erdo 1on la' leye' de '$ 1ora-2n, I$e 'e o:onen a la' leye'
inh$(ana' de la nat$rale-a, $n ($ndo n$e0o, (O' :$ro, (O' (oral, (eGorM
Zor#a (e (ir2, 1o(:rendi2 I$e no (e I$eda#a 1o'a I$e de1irle, al-2
1on 1$idado la Ga$la :ara no de':ertar al loro, la 1olo12 1er1a de '$ 1a#e-a y
'e tendi2 a lo lar%o7
!&$ena' no1he', :atr2n7 Sa e' '$9i1iente7
So:la#a 9$erte el 0iento del '$r, 0enido de allO leGo', del Z9ri1a ardoro'a7
Bena a (ad$rar la' le%$(#re', lo' 9r$to', y lo' :e1ho' de Creta7 Ao 'enta en
?6;
la 9rente, en lo' la#io', en el 1$ello, y lo (i'(o I$e $na 9r$ta el 1ora-2n 1r$Ga
y 'e hin1ha#a7
No :oda, ni I$era dor(ir7 No :en'a#a en nada7 S2lo :er1i#a I$e en la
1Olida no1he, al%$na 1o'a, al%$ien, (ad$ra#a en (7 Bea 1lara(ente el
:rodi%io'o e':e1tO1$lo. el del 1a(#io I$e en ( 'e :rod$1a7 Ao I$e o1$rre de
ordinario en lo (O' o1$lto de la' entra=a', 0ealo yo ahora (ani9ie'ta(ente, a
la l$-, ante (i' oGo'7 A%a-a:ado a la orilla del (ar, 1onte(:la#a el (ila%ro7
Aa' e'trella' 9$eron :erdiendo #rillo, el 1ielo 'e a1lar2 y 'o#re el 9ondo
l$(ino'o, 1o(o deli1ado di#$Go a :l$(a, a:are1ieron la' (onta=a', lo'
Or#ole', la' %a0iota'7
Na1a el da7
Bario' da' :a'aron7 Aa' (ie'e' (ad$raron e in1lina#an la' e':i%a' %rO0ida'
de %rano'7 &aGo lo' oli0o', la' 1i%arra' a'erra#an el aireH in'e1to' l$(ino'o'
-$(#a#an, en lo' rayo' de ardiente l$-7 N$#e' de 0a:or al-O#an'e de la
'$:er9i1ie del (ar7
Zor#a, 1allado, 'ala al al#a :ara la (onta=a7 Aa in'tala1i2n del 1a#le
aFreo :ronto I$edara ter(inada7 Ao' :ilare' :$e'to' en '$' 'itio', tendido el
1a#le, 1ol%ada' la' :olea', Zor#a re%re'a#a al 1aer la no1he, rendido de 9ati%a7
/n1enda la l$(#re, %$i'a#a, 1o(a(o'7 TratO#a(o' de no de':ertar a
n$e'tro' terri#le' de(onio' interiore', a(or, ($erte, te(or7 /0itO#a(o' en
n$e'tra' 1harla' (en1ionar a la 0i$da, a do=a Horten'ia o a Dio'7 Aa' (O' de
la' 0e1e', en 'ilen1io, 1onte(:lO#a(o' a lo leGo' el (ar7
"rente a la in$'itada ($de- de Zor#a, la' eterna' y 0ana' 0o1e' interiore'
ha#la#an en (7 De n$e0o a1on%oGO#a'e el :e1ho7 LN$F e' e'te ($ndoM, (e
interro%a#a7 LC$Ol e' '$ o#Geto y ha'ta I$F :$nto n$e'tra' 0ida' e9(era'
?6?
1ontri#$yen a al1an-arloM L/' la (i'i2n del ho(#re tran'9or(ar la (ateria en
ale%ra, 1o(o a9ir(a Zor#aH en e':rit$, 1o(o 'o'tienen otro', lo I$e 0iene a
'i%ni9i1ar lo (i'(o en di'tinto :lanoM L5ero :or I$FM LCon I$F 9inM S 1$ando
el 1$er:o 0$el0e a 'er :ol0o LI$eda al%o de lo I$e ha#a(o' lla(ado al(aM
LO nada I$eda y aI$ella ineCtin%$i#le 'ed n$e'tra de in(ortalidad no 'e
ori%ina en I$e 'ea(o' in(ortale', 'ino en I$e d$rante el #re0e in'tante en I$e
alenta(o' '2lo e't$0i(o' al 'er0i1io de al%o i%noto I$e e' in(ortalM
Qn da (e le0antF y (e la0F7 DiGFra'e I$e la tierra ta(#iFn a1a#a#a de
le0antar'e y la0ar'e. re':lande1a, n$e0e1ita7 To(F el 1a(ino de la aldea7 A la
i-I$ierda, el (ar a=il e'ta#a in(20il7 A la dere1ha, a la di'tan1ia, 1o(o
eGFr1ito' ar(ado' de lan-a' de oro, lo' tri%ale' (ad$ro'7 5a'F 1er1a de la
hi%$era de la Se=orita, I$e l$1a 0erde' hoGa' y 9r$to' :eI$e=ito'H :a'F a lo
lar%o del h$erto de la 0i$da, a :ri'a y 'in 0ol0er la 1a#e-a, y entrF en la aldea7
Aa 1a'ita de do=a Horten'ia, a#andonada, 'in :$erta' ni 0entana', era re9$%io
de :erro' I$e entra#an y 'alan 0a%ando :or la' ha#ita1ione' de'ierta'7 /n la
I$e 9$era 1O(ara (ort$oria no I$eda#a 1a(a, ni 1o9re, ni 'illa'7 S2lo en $n
rin12n $na 1hinela andraGo'a, 1on $na #orla roGa, 1on'er0a#a 9iel la 9or(a del
:ie de '$ d$e=a7 /'a ('era 1hinela, (O' 1o(:a'i0a I$e el al(a h$(ana, no
ha#a ol0idado al :ie I$erido y tan :eno'a(ente aGetreado7
TardF en re%re'ar7 Zor#a tena ya en1endida la l$(#re y 'e di':ona a
%$i'ar la 1o(ida7 /n 1$anto al-2 la 1a#e-a 1o(:rendi2 de d2nde 0ena yo7
"r$n1i2 la' 1eGa'7 De':$F' de tanto' da' de 1allar, I$it2 lo' 1erroGo' de '$
1ora-2n y ha#l2.
!Aa' :ena', :atr2n !(e diGo 1o(o G$'ti9i1Ondo'e! (e :arten el 1ora-2n7
5ero e'te 0eterano, 1$#ierto de 1i1atri1e', 1ierra al in'tante la herida y ya no 'e
?66
la 0e7 /'toy a1ri#illado de herida' 1i1atri-ada', :atr2n, y :or e'o re'i'to7
!J5ronto e1ha'te al ol0ido, Zor#a, a la :o#re &$#$linaK !le diGe 1on tono
I$e, :e'e a (, 'on2 0iolento7
Di'%$'t2'e 1on ello Zor#a y al-2 la 0o-.
!JN$e0a r$ta, :roye1to' n$e0o'K He deGado de a1ordar(e de lo I$e ayer
o1$rri2 y de :re%$ntar(e I$F o1$rrirO (a=ana7 Ao I$e o1$rre hoy, en el
(in$to :re'ente, e' lo I$e (e intere'a7 So di%o. LN$F ha1e' Zor#a en e'te
(o(entoM D$er(o7 J5$e', enton1e', d$Fr(ete #ienK LN$F ha1e' en e'te
(o(ento, Zor#aM Tra#aGo7 J5$e' enton1e', tra#aGa #ienK LS ahora I$F ha1e',
Zor#aM /'toy #e'ando a $na ($Ger7 J5$e' enton1e', #F'ala #ien, Zor#a,
ol0date de todo, I$e en el ($ndo '2lo eCi't' ella y tT, halaK
S $n rato de':$F'.
!Eientra' 0i0i2 la &$#$lina, 1o(o tT la lla(a#a', nin%Tn Cana0aro le
:ro1$r2 el :la1er I$e yo le di, yo el andraGo'o, el 0ieGo Zor#a7 LSa#e' :or I$FM
5orI$e todo' lo' Cana0aro del ($ndo, en el :re1i'o (o(ento en I$e la #e@
'a#an e'ta#an :en'ando en '$' na0o', en Creta, en '$ rey re':e1ti0o, en '$'
%alone', en '$' e':o'a'7 5ero yo (e ol0ida#a de todo, de todo, y ella, la -orra,
#ien I$e lo 1o(:rendaH y ha' de 'a#er e'to, 'a:ient'i(o. :ara la ($Ger no
eCi'te :la1er (O' inten'oH la ($Ger 0erdadera, an2talo :ara t$ %o#ierno, %o-a
(O' 1on el :la1er I$e da I$e 1on el I$e re1i#e7
In1lin2'e :ara e1har le=a al 9$e%o y 1all27
So lo (ira#a y (i ale%ra era %rande7 5er1i#a I$e e'o' (in$to',
tra'1$rrido' en la de'ierta :laya, de'#orda#an de riI$e-a', en '$ 'en1illa, en '$
:ro9$nda e'en1ia h$(ana7 S n$e'tra' 1o(ida' de 1ada no1he 'e a'e(eGa#an a
lo' %$i'o' I$e lo' (arino' adere-an al de'e(#ar1ar en al%$na 1o'ta de'ierta,
1on :e'1ado', o'tra', 1e#olla' y a#$ndante :i(ienta, (O' 'a#ro'o' I$e otro
(anGar al%$no y 'in :ar :ara ali(ento del al(a7 AI$, en $n a:artado l$%ar del
?6
($ndo, a(#o' Fra(o' 1o(o nO$9ra%o'7
!5a'ado (a=ana ina$%$ra(o' el tele9Fri1o !diGo Zor#a, 'i%$iendo el hilo
de '$' :en'a(iento'!7 Sa no ando 'o#re la tierra, 'oy $n 'er aFreo, (e
'o'tienen :olea' de lo' ho(#ro'7
!L3e1$erda', Zor#a, el 1e#o I$e (e e1ha'te en el 1a9F de /l 5ireoM Ee
diGi'te I$e 'a#a' :re:arar 'o:a' '$1$lenta' y e' F'e el :lato I$e (O' (e %$'ta7
LC2(o lo adi0ina'teM
Zor#a (ene2 la 1a#e-a 1on 1ierto de'dFn7
!JN$F 'F yo, :atr2nK Se (e o1$rri2 a'777 Te 0ea 'entado en $n rin12n del
1a9F, ($y tranI$ilo, re'er0ado, leyendo $n li#rito de 1anto' dorado', y no 'F
:or I$F, :ero (e diGe I$e de#an de %$'tarte la' 'o:a'7 Se (e o1$rri2 a', te
di%o J0aya $no a entenderloK
Call2 :re'tando odo a al%Tn r$(or de a9$era7
!Calla !diGo!, al%$ien 0iene7
OyFron'e :a'o' :re1i:itado' y el 9ati%o'o re':irar de al%$ien I$e 1orra7
S al in'tante 'e no' :re'ent2, il$(inado :or lo' re9leGo' de la lla(a, $n (onGe
1on el hO#ito he1ho Girone', de'1$#ierta la 1a#e-a, a1hi1harrada' la' #ar#a' y
(edio I$e(ado el #i%ote7 /Chala#a 9$erte olor a :etr2leo7
!J/a, #ien0enido, :adre ZahariaK !eC1la(2 Zor#a!7 LN$iFn te ha :$e'to
de tal (aneraM
/l (onGe 'e de':lo(2 G$nto al 9$e%o7 Ae te(#la#a la #ar#a7
Zor#a 'e in1lin2 y le %$i=2 $n oGo7
!S !re':ondi2 el (onGe7
!J&ra0o, (onGeK !eC1la(2!7 Ahora ' I$e 0a' dere1ho al 5ara'o, y 1on
$na lata de :etr2leo en la (ano7
!JA(FnK !($r($r2 el (onGe, :er'i%nOndo'e7
!LC2(o 9$e e'oM LC$OndoM JC$Fntano'K
?6D
!Bi al ar1On%el 'an Ei%$el, her(ano Cana0aro7 Ee orden2 I$e lo
hi1iera7 /'1T1ha(e. (e halla#a en la 1o1ina de'0ainando %$i'ante', 'olo, 1on
la :$erta 1errada, (ientra' lo' :adre' 1anta#an 0':era', en la (ayor
tranI$ilidad7 Oa lo' 1anto' de lo' :OGaro' y (e :are1a I$e eran On%ele'7 Ee
'enta ($y 'erenoH todo lo tena li'to y e':era#a7 Ha#a 1o(:rado $na lata de
:etr2leo y la tena o1$lta en la 1a:illa del 1e(enterio, #aGo la (e'a del altar,
:ara I$e el ar1On%el Ei%$el la #endiGera7
R!A', :$e', ayer de':$F' de (edioda, de'0aina#a %$i'ante' y :en'a#a
en el 5ara'o, di1iendo. JVe'T' (o, 1on1Fde(e I$e entre en el reino de lo'
Cielo' y 1on'iento en de'0ainar %$i'ante' d$rante toda la eternidad en la'
1o1ina' del 5ara'oK /n e'o :en'a#a yo y (e roda#an la' lO%ri(a'7 De :ronto
o 'o#re (i 1a#e-a el #atir de ala'7 Co(:rend7 In1linF la 1a#e-a te(#loro'o7
S enton1e' e'1$1hF $na 0o-. UZaharia, al-a la (irada, no te(a'7R 5ero yo
te(#la#a y (e e1hF al '$elo. UJAl-a la (irada, ZahariaKR, orden2 la 0o-7
Ae0antF la (irada y 0i. la :$erta 'e ha#a a#ierto y en el $(#ral a:are1a el
ar1On%el Ei%$el tal 1o(o e'tO :intado en la :ared, 'o#re la :$erta del
'ant$ario, idFnti1o. ala' ne%ra', 'andalia' roGa', a$reola de oro7 S2lo I$e en
l$%ar de e':ada lle0a#a en la (ano $na tea en1endida7
R!UJSal0e, ZahariaKR, (e diGo7 UJSoy el 'er0idor de Dio'R, 1onte'tFle,
UordenaKR
R!UJTo(a e'ta tea y I$e el Se=or 'ea 1onti%oKR Tend la (ano y 'ent
I$e la :al(a (e I$e(a#a7 5ero el ar1On%el ha#a de'a:are1ido7 He 0i'to
'ola(ente $na lnea de 9$e%o en el 1ielo, 1o(o la I$e deGa $na e'trella 9$%a-7
/l (onGe 'e enG$%2 el '$dor del ro'tro7 Se ha#a :$e'to :Olido7 Ae
1a'ta=ea#an lo' diente' 1o(o 'i ardiera en 9ie#re7
!LS de':$F'M !diGo Zor#a!7 JZni(o (onGeK
!/n e'e (o(ento 'alan lo' :adre' de la i%le'ia y entra#an en el
?6*
re9e1torio7 Al :a'ar, el hi%T(eno (e dio $n :$nta:iF 1o(o a $n :erro7 3ieron
la %ra1ia lo' otro' :adre'7 So, 1alladito7 De'de el :a'o del ar1On%el I$eda#a en
el aire 1o(o $n olor a a-$9re, a$nI$e nadie lo ad0erta7 SentOron'e a la (e'a7
UZahariaR (e diGo el :adre en1ar%ado de la (e'a, ULno 0iene' a 1o(erMR So,
'ie(:re 1on la #o1a 1errada7 U/l :an de lo' On%ele' le #a'taR, diGo Do(etio' el
'odo(ita7 Ao' :adre' rieron de n$e0o7 /nton1e' (e le0antF y (e 9$i al
1e(enterio7 Ee arroGF de #r$1e' a la' :lanta' del ar1On%el7 D$rante hora' y
hora' 'ent la :re'i2n de '$ :ie en la n$1a7 S el tie(:o tran'1$rri2 1o(o $n
relO(:a%o7 A' han de :a'ar la' hora' y lo' 'i%lo' en el 5ara'o7 Ale%2 la
(ediano1he7 Todo e'ta#a en 1al(a7 Ao' (onGe' a1o'tado'7 So (e le0antF,
hi1e la 'e=al de la 'anta 1r$- y #e'F lo' :ie' del ar1On%el. UJCT(:la'e t$
0ol$ntadKR, le diGe7 To(F la lata de :etr2leo, la de'ta:F7 Ale0a#a ati#orrado el
hO#ito de tra:o'7 Sal7
R!Aa no1he 1o(o tinta7 Aa l$na no 'e ha#a le0antado aTn7 /l (ona'terio
ne%ro 1o(o el in9ierno7 /ntrF en el :atio, '$# la e'1alera, lle%$F ha'ta la 1elda
del hi%T(eno, re%$F de :etr2leo :$erta, 0entana', ($ro'7 Corr(e a la de Do@
(etio' y de'de all e(:e1F a e1har :etr2leo a la' 1elda' y a la lar%a %alera de
(adera, tal 1o(o (e lo indi1a'te7 S l$e%o entrF en la i%le'ia, :$'e $n 1irio
ante la i(a%en de Cri'to y di 9$e%o a todo7
So9o1ado, 1all2 el (onGe7 Ae e1ha#an 1hi':a' lo' oGo'7
!JAoado 'ea Dio'K !eC1la(2, :er'i%nOndo'e!7 JAoado 'ea Dio'K De %ol:e
'e en0ol0i2 en lla(a' el (ona'terio7 UJ"$e%o de in9iernoKR, %ritF 1on toda'
(i' 9$er-a' y h$7 Corr 1$anto :$de, (ientra' oa 'onar la' 1a(:ana' y lo'
%rito' de lo' (onGe', y no :arF de 1orrer y 1orrer777 A(ane1i2 el da7 Ee o1$ltF
en el #o'I$e7 Tirita#a7 /l 'ol 'ali2H o I$e lo' (onGe' eC:lora#an el #o'I$e
#$'1Ondo(e7 Ea' el Se=or tena tendida $na nie#la 'o#re ( y no (e 0ean7
Ha1ia el ano1he1er, e'1$1hF $na 0o-. UJBete ha1ia el (ar, h$yeKR UJ4$a(e,
?68
tT, ar1On%elKR, eC1la(F, y e(:rend de n$e0o el 1a(ino7 No 'a#a ad2nde i#a,
'ino I$e el ar1On%el (e %$ia#a, a 0e1e' en 9or(a de relO(:a%o, a 0e1e' 1o(o
$n :OGaro ne%ro de'de la 1o:a de lo' Or#ole', a 0e1e' 1o(o 'endero 1$e'ta
a#aGo7 S yo 1orra 1$anto :oda tra' Fl, 1on entera 1on9ian-a7 JS he aI$ I$e
en '$ in9inita #ondad (e traGo ha'ta ti, I$erido her(ano Cana0aroK Ahora (e
hallo en 'al0o7
Zor#a no de1a nada, :ero el ro'tro 'e le dilata#a en $na ri'a ($da,
a(:lia, 1arnal, I$e le 1orra de'de la' 1o(i'$ra' de la #o1a ha'ta la' :el$da'
oreGa' de a'no7
Aa 1o(ida e'ta#a en '$ :$nto. la retir2 del 9$e%o7
!Zaharia !:re%$nt2!, LI$F e' e'o del U:an de lo' On%ele'RM
!/l e':rit$ !diGo el (onGe :er'i%nOndo'e7
!L/l e':rit$M LO 'ea, di1ho de otro (odo, aireM /'o no ali(enta, 0ieGoH
0en y 1o(e :an, 'o:a de :e'1ado y $n #o1ado de 1arne :ara re1o#rar 9$er-a'7
JHa' tra#aGado #ien, (onGe, 1o(e ahoraK
!No ten%o a:etito !diGo el (onGe7
!Zaharia no tiene a:etito, L:ero Vo'FM LTa(:o1o tiene a:etito Vo'FM
!Vo'F !diGo en 0o- #aGa el (onGe 1o(o 1on9iando $n 'e1reto!, Vo'F el
(aldito, ardi2 J%ra1ia' a Dio'K
!LArdi2M !eC1la(2 Zor#a riendo!7 LC2(o a'M LC$OndoM LAo 0i'te tTM
!Her(ano Cana0aro, ardi2 en el (i'(o (o(ento en I$e le en1enda el
1irio a Ve'T'7 So lo 0i 1on (i' :ro:io' oGo' 1$ando 'e 'ali2 de (i #o1a 1o(o
$na 1inta ne%ra 1on letra' de 9$e%o7 Aa lla(a del 1irio 'e in1lin2 ha1ia Fl y re@
tor1iFndo'e 1o(o $na 'er:iente I$ed2 red$1ido a 1eni-a'7 JN$F ali0ioK J4loria
a Dio'K JEe :are1e I$e ya entrF en el 5ara'oK
Se le0ant2 de G$nto al 9$e%o, donde ha#a :er(ane1ido enro'1ado7
!IrF a a1o'tar(e a la orilla del (ar, tal 1o(o (e ha 'ido ordenado7
?6)
Dio $no' :a'o' ha1ia la ri#era y de'a:are1i2 en la o'1$ridad7
!5e'a 'o#re ti la re':on'a#ilidad de lo I$e le o1$rra a e'te ho(#re,
Zor#aH 'i lo' (onGe' dan 1on Fl, e'tO :erdido7
!No darOn, te lo a'e%$ro, :atr2n7 So entiendo en 1ontra#ando de e'ta
ndole. (a=ana te(:rano, lo a9eito, le :on%o $n traGe h$(ano y lo e(#ar1o7
No te 1ar1o(a' la 'an%re, :atr2n, I$e no 0ale la :ena7 L/'tO #$ena la 'o:aM
C2(ete 1on #$en a:etito el :an de lo' ho(#re' y deGa I$e la' 1o'a' 'i%an '$
1$r'o 'in :reo1$:arte7
Zor#a 1en2 1on %ana', #e#i2, 'e enG$%2 el #i%ote7 Ahora tena de n$e0o
de'eo' de 1harlar7
!Bi'te !diGo! I$e 'e le ($ri2 el de(onio7 S a' a e'ta' hora' el in9eli- 'e
halla h$ero, 1o(:leta(ente 0a1o, :erdido 'in re(edio7 Ha 0$elto a 'er $n
ho(#re 1o(o lo' de(O'7
Eedit2 $n in'tante7
!LCree', :atr2n, I$e e'e de(onio era777M
!5or 1ierto !interr$(:!7 Aa idea de I$e(ar el (ona'terio 'e ha#a
a:oderado de '$ Oni(oH lo I$e(2H I$ed2 ali0iado7 /'a idea I$era 1o(er
1arne, #e#er 0ino, (ad$rar, 1on0ertir'e en a11i2n7 /l otro Zaharia no ha#a
(ene'ter de 1arne' ni 0ino'7 Ead$ra#a en el ay$no7
Zor#a dio 0$elta' y 0$elta' en '$ i(a%ina1i2n a e'ta' :ala#ra' (a'7
!JClaro e'tOK Creo I$e tiene' ra-2n, :atr2n, 1o(o 1reo I$e hay en (
1in1o o 'ei' de(onio' atareado'7
!Todo' lo' tene(o', Zor#a, no te e':ante7 S 1$anto' (O' tene(o', (eGor
e'7 &a'ta 1on I$e todo' ello' tiendan ha1ia el (i'(o 9in :or di9erente'
1a(ino'7
/'te :en'a(iento lo 1on(o0i2. (eti2'e la 1a#e-a entre la' rodilla',
(editando7
?<
!LS 1$Ol e' el 9inM !:re%$nt2 al rato le0antando la (irada7
!LA1a'o lo 'F yo, Zor#aM Ee :re%$nta' 1o'a' ($y di91ile', no 'F 12(o
eC:li1Ortela'7
!Dilo lo (O' 'en1illa(ente, :ara I$e lo entienda7 Ha'ta la hora :re'ente
yo he deGado a (i' de(onio' en li#ertad de o#rar 1o(o 'e le' antoGara, de
en1a(inar'e ha1ia donde I$i'ieran, y :or e'o al%$no' (e ta1han de
de'hone'to, $no' (e 1reen ($y honrado, otro' (e di1en lo1o, y lo' de (O'
allO (e 1reen tan 'a#io 1o(o Salo(2n7 S yo 'oy todo e'o y ($1ha' 1o'a' (O'
toda0a, $na 0erdadera en'alada r$'a7 A', :$e', il$(ina (i (ente, di(e L1$Ol
e' el 9in a I$e han de tenderM
!Creo, Zor#a, a$nI$e #ien :$edo e'tar errado, I$e hay tre' di'tinta'
ndole' de ho(#re'. lo' I$e 9iGan 1o(o o#Geto de '$ 0ida el 0i0ir la 0ida, 1o(o
di1en, 1on lo I$e entienden 1o(er, #e#er, a(ar, enriI$e1er'e, 1o#rar 9a(a7
A$e%o, lo' I$e tienen :or 9in no '$ :ro:ia 0ida, 'ino la de todo' lo' ho(#re'H
lo' I$e 1on'ideran I$e lo' ho(#re' todo' 'on 1o(o $no 'olo, y 'e e'9$er-an
:or il$'trarlo', :or a(arlo' tanto 1o(o :$edan, :or #rindarle' todo el #ien de
I$e 'on 1a:a1e'7 5or Tlti(o, hay aI$ello' 1$yo 9in e' el de 0i0ir la 0ida del
$ni0er'o entero. ho(#re', ani(ale', :lanta', a'tro', :ara ello' 'o(o' $na 'ola
1o'a, la (i'(a '$'tan1ia I$e e'tO e(:e=ada en el (i'(o terri#le 1o(#ate7
LN$F 1o(#ateM 5$e' el de tran'9or(ar la (ateria en e':rit$7
Zor#a 'e ra'12 la 1a#e-a7
!Ten%o el 1rOneo d$ro, no (e re'$lta 9O1il entender 1ierta' 1o'a'777 JAh,
:atr2n, 'i :$diera' #ailar todo lo I$e di1e', :ara I$e yo entiendaK
Ee (ord lo' la#io', 1on'ternado7 JSi :$diera trad$1ir en dan-a toda'
e'ta' (edita1ione' de'e':erada'K 5ero no lo :odaH (i 0ida e'ta#a (alo%rada7
!O, :or lo (eno', 'i :$diera' de1r(elo 1o(o $n 1$ento7 Co(o lo ha1a
H$''ein A%O7 /ra F'te $n 0ieGo t$r1o, n$e'tro 0e1inoH ($y 0ieGo, ($y :o#re,
?1
'in ($Ger ni hiGo', 1o(:leta(ente 'olo7 S$' ro:a' %a'tada' eran $n 'ol de
li(:ia', Fl (i'(o la' la0a#a7 Co1ina#a, da#a #rillo al :i'o y al ano1he1er 'e
0ena a 1a'a7 SentO#a'e en el :atio a la 0era de (i a#$ela y otra' 0ieGa', y teGa
(edia'7
R!A' :$e', 1o(o te de1a, e'te H$''ein A%O era $n 'anto 0ar2n7 Qn da
(e :$'o a hor1aGada' en la' rodilla' y :o'ando la (ano en (i 1a#e-a 1o(o
:ara #ende1ir(e, (e diGo. UHiGo, I$iero 1on9iarte al%o7 /re' ($y :eI$e=o aTn
:ara 1o(:renderlo, AleCi', :ero lo 1o(:renderO' 1$ando haya' 1re1ido7
/'1$1ha, hiGito. tT 'a#e' I$e ni lo' 'iete 1r1$lo' del 1ielo ni lo' 'iete 1r1$lo'
de la tierra #a'tan :ara 1ontener a Dio'7 S el 1ora-2n del ho(#re lo 1ontiene7
JTen ($1ho 1$idado, AleCi', I$e (i #endi1i2n te a1o(:a=e, de herir n$n1a el
1ora-2n del ho(#reK
/'1$1ha#a yo 1allado a Zor#a7 JSi (e 9$era dado, :en'a#a, no a#rir la
#o1a 'ino 1$ando el :en'a(iento a#'tra1to h$#iera al1an-ado '$ :$nto (O'
alto, 1$ando 'e :re'entara en 9a(a de 1$entoK 5ero e'o '2lo lo lo%ra $n %ran
:oeta, o #ien, $n :$e#lo, tra' lar%o' 'i%lo' de e'9$er-o' 'ilen1io'o'7 Zor#a 'e
le0ant27
!IrF a 0er I$F e'tO ha1iendo n$e'tro in1endiario y le e1harF $na (anta
:ara I$e no to(e 9ro7 Ale0arF la' tiGera', I$e no e'tarOn de (O'7
5ro0i'to de a(#a' 1o'a', 'ali2, riFndo'e, ha1ia la orilla del (ar7 A1a#a#a
de a'o(ar'e la l$na7 ArroGa#a 'o#re la tierra $na l$- l0ida, en9er(i-a7
Solo, 1er1a del 9$e%o, i#a yo :e'ando la' :ala#ra' de Zor#a, tan :lena' de
'entido y I$e eChala#an 1o(o $n 1Olido olor a tierra7 Ad0erta'e I$e '$r%an
de la ra- de '$' entra=a' y traan 1on'i%o toda0a la ti#ie-a de la h$(ana
te(:erat$ra7 Aa' :ala#ra' (a' eran de :a:el7 &aGa#an de la 1a#e-a a:ena'
re%ada' 1on $na %ota de 'an%re7 S 'i al%Tn 0alor tenan era el I$e e'a %ota de
'an%re le' da#a7
?;
De #r$1e' en el '$elo, e'ta#a re(o0iendo la' 1eni-a' 1aliente', 1$ando
entr2 Zor#a 'or:re'i0a(ente, 1ado' lo' #ra-o', at$rdido7
!5atr2n, no te a'$'te'777
Ee le0antF de $n #rin1o7
!/l (onGe ha ($erto !diGo7
!LHa ($ertoM
!Ao 0i a1o'tado en $na ro1a7 Ao il$(ina#a la l$na7 Ee arrodillF a '$ lado
y 1o(en1F a 1ortarle la' #ar#a' y lo I$e I$eda#a del #i%ote7 Eientra' yo
1orta#a, Fl :er(ane1a I$ieto7 Ale0ado del ent$'ia'(o le 1ortF ta(#iFn lo'
(e1hone' de :eloH :or lo (eno' $na li#ra de :elo le I$itF7 Al 0erlo a'
e'I$ilado 1o(o $na o0eGa, 'oltF la ri'a. UJOye, 'e=or ZahariaR, le diGe,
Ude':ierta y (ira I$F (ila%ro hi-o la Bir%enKR JN$e 'i I$iere'K JNo 'e (o0aK
Ao 'a1$do de n$e0o Jy nadaK ULNo ha#rO liado lo' :etate' el :o#re 0ieGoMR,
(e :re%$nto7 Ae a#ro el hO#ito, de'n$do el :e1ho, le :on%o la (ano en el
1ora-2n7 LTa1, ta1, ta1M JNadaK Aa (OI$ina e'ta#a :arada7
Al :a'o I$e ha#la#a, 0ol0ale la Go0ialidad a Zor#a7 Aa ($erte :or $n
in'tante lo deG2 '$':en'oH :ero :ronto la 1olo12 en el 'itio I$e le 1orre':onda7
!LS I$F ha1e(o' ahora, :atr2nM Ei :are1er e' I$e le :renda(o' 9$e%o7
N$ien a :etr2leo (ata, a :etr2leo ($ere, Lno lo di1e a' el /0an%elioM S 1on
el hO#ito end$re1ido :or la %ra'a a(ontonada en tanto tie(:o de $'o, y,
ade(O', i(:re%nado de :etr2leo, arderO 1o(o $n V$da' de V$e0e' Santo7
!Ha- lo I$e I$iera' !diGe in12(odo7
Zor#a 'e '$(i2 en inten'a (edita1i2n7
!JN$F 9a'tidioK !diGo :or 9in!7 JN$F %ran 9a'tidioK Aa ro:a, ', arderO
1o(o $na antor1haH :ero Fl, :o#re ti:o, I$e no tiene (O' I$e :iel y h$e'o'777
Tan del%ado e'tO I$e tardara ($1ho en red$1ir'e a 1eni-a'7 Ni 'iI$iera $na
on-a de %ra'a hay en Fl :ara ay$dar al 9$e%o7
??
Eeneando la 1a#e-a, a%re%2.
!Si eCi'tiera Dio', Lno ha#ra :re0i'to el 1a'o y no lo h$#iera he1ho #ien
%ordito, 1on %ra'a en a#$ndan1ia, :ara li#rarno' de 9ati%a'M LN$F :ien'a' tTM
!No (e enrede' en e'ta hi'toria, te he di1ho7 Ha- lo I$e te :are-1a, y
:ronto7
!Ao (eGor 'era I$e de todo e'te e(#rollo 'aliera al%Tn (ila%ro7 N$e lo'
(onGe' 'e 1on0en1ieran de I$e Dio' (i'(o 'e hi-o #ar#ero y I$e de':$F' de
a9eitarlo le dio ($erte en 1a'ti%o de ha#er da=ado al (ona'terio7
Se ra'12 el 1$ero 1a#ell$do7
!S, L:ero I$F (ila%roM LN$F (ila%roM AI$ I$iero 0erte, Zor#a7
Aa l$na en 1$arto 1re1iente, a :$nto de o1$ltar'e, 'e halla#a al #orde del
hori-onte, de 1olor de 1o#re en i%ni1i2n7
Can'ado, (e a1o'tF7 C$ando de':ertF al al#a, 0i G$nto a ( a Zor#a I$e
:re:ara#a 1a9F7 /'ta#a :Olido y 1on lo' oGo' enroGe1ido' e hin1hado' :or ha#er
:a'ado en 0ela toda la no1he7 5ero lo' %r$e'o' la#io' de (a1ho 1a#ro
'onrean 1on (ali1ia7
!No dor( en toda la no1he, :atr2nH t$0e ($1ho I$e ha1er7
!LN$F tena' I$e ha1er, de'al(adoM
!/l (ila%ro7
3i2'e y a:oy2 $n dedo en lo' la#io'7
!No te lo dirF7 Ea=ana ina$%$ra(o' el tele9Fri1o7 Ao' to1ino' andante'
han de 0enir a #ende1ir la' o#ra' y enton1e' 'e re0elarO el n$e0o (ila%ro de la
Bir%en de la Ben%an-a Jin9inita e' '$ 4ra1iaK
Sir0i2 el 1a9F7
!BieGo, #ien :odra 'er yo hi%T(eno7 Si a#riera $n (ona'terio, 1erraran
todo' lo' de(O' :or 9alta de :arroI$ia7 LN$erFi' lO%ri(a'M 5$e' 1on $na
e':onGita detrO' de lo' i1ono' hara llorar a todo' lo' 'anto'7 LTr$eno' I$erFi'M
?6
Con $n a:arato de e'tr$endo #aGo la Santa Ee'a, 'ati'9a%o a lo' (O'
eCi%ente'7 L"anta'(a' de'eOi'M Con do' (onGe' de 1on9ian-a erra#$ndo' :or
la no1he en lo' teGado' del (ona'terio en0$elto' en 'O#ana' Ja#$rK S 1ada a=o
a:rontara :ara la 9e'ti0idad del 'anto :atrono $na 1O9ila de 1oGo', 1ie%o' y
:aralti1o' I$e re1o#raran la 0i'ta y 'e e1haran a #ailar 1on 9rene'7 L5or I$F
re', :atr2nM Qn to (o en1ontr2 $na 0e- $n :o#re ($lo 0ieGo en tran1e de
($erte7 A#andonado en la (onta=a :ara I$e re0entara en :a-7 Ei to 'e lo
lle027 Toda' la' (a=ana' lo deGa#a en $n :rado y re1o%alo :or la no1he7
UJ/hK, to Harala(#o'R, le de1a la %ente, ULI$F :ien'a' 'a1ar de e'a r$ina
andanteMR UEe 'ir0e 1o(o 9O#ri1a de e'tiFr1olR, re':onda (i to7 J5$e' #ien,
a (, :atr2n, el (ona'terio (e 'er0ira 1o(o 9O#ri1a de (ila%ro'K
?
XXV
AI$ella 0':era del 1) de (ayo no he de ol0idarla en lo' da' de (i 0ida7 /l
a:arato tele9Fri1o e'ta#a :ronto 1on todo' '$' :ilare', 1a#le y :olea' I$e
#rilla#an al 'ol (a=anero7 /nor(e' tron1o' de :ino, a:ilado' en la 1i(a de la
(onta=a, y $n 1onG$nto de o#rero' e':era#an allO arri#a el (o(ento de 1ol%ar
lo' tron1o' del 1a#le :ara lan-arlo' ha1ia el (ar7
Qna %ran #andera %rie%a ondea#a en el :ilar de :artida, en la (onta=a, y
otra en el :ilar de lle%ada, en la orilla7 "rente a la #arra1a, Zor#a tena li'to $n
#arrilito de 0ino y :or all 1er1a $n 1ordero #ien %ordo 'e 1o1a al a'ador7
De':$F' de la #endi1i2n y de la ina$%$ra1i2n del a:arato, lo' in0itado'
#e#eran $n 0a'o de 0ino, #rindando :or n$e'tra :ro':eridad7
Zor#a ha#a de'1ol%ado la Ga$la del loro y la ha#a 1olo1ado en $na alta
ro1a, G$nto al :ri(ero de lo' :ilare'7
!Co(o 'i e't$0iera :re'ente '$ d$e=a !($r($r2, y le dio $n :$=ado de
1a1ah$ete'7
Be'ta ro:a' do(in%$era', 1a(i'a #lan1a de'a#ro1hada, :antalone'
%ri'e' y '$' (eGore' #ota' de :ala elO'ti1a7 Ade(O', ha#a'e $ntado el #i%ote,
I$e 1o(en-a#a a de'te=ir'e, 1on $na '$'tan1ia 1o'(Fti1a7
3e1i#i2, 1on la 1orte'a de $n %ran 'e=or rendida a otro' %rande' 'e=ore',
a lo' nota#le', y le' eC:li1a#a I$F era el tele9Fri1o y la' 0entaGa' I$e
'i%ni9i1ara :ara la -ona, a%re%ando I$e la Sant'i(a Bir%en, en '$ in9inita
?D
(i'eri1ordia, le ha#a 1on1edido la' l$1e' ne1e'aria' :ara lle0ar a tFr(ino
o#ra tan :er9e1ta 1o(o aI$Flla7
!/' o#ra de i(:ortan1ia !le' de1a!7 S di91il. hay I$e hallar la
:endiente eCa1ta Jtoda $na 1ien1iaK, :ara lo 1$al (e e'tr$GF lo' 'e'o' d$rante
(e'e' 'in re'$ltado7 5ara lo' tra#aGo' de %ran al1an1e, no #a'ta la inteli%en1ia
del ho(#reH e' (ene'ter I$e la il$(ine el aliento de Dio'7 A' :$e', 0iendo lo
I$e yo :ena#a, la Sant'i(a Bir%en 'e 1o(:ade1i2 y diGo. U/'te :o#re Zor#a
e' $n #$en ti:oH lo I$e reali-a e' en #ene9i1io de la aldeaH ay$dF(o'lo $n
:oI$illo777R JS, oh, (ila%ro777K
Zor#a 'e interr$(:i2, :er'i%n2'e tre' 0e1e' y 1ontin$2 l$e%o.
!JOh, (ila%roK Qna no1he 'e (e :re'ent2 en '$e=o' $na ($Ger 0e'tida de
ne%ro. era N$e'tra Se=ora7 Ale0a#a en la (ano $n (inT'1$lo tran':ortador
aFreo, no (ayor I$e e'to7 UZor#aR, (e diGo, Udel 1ielo te trai%o el :roye1to
reali-ado7 To(a, :onle e'ta in1lina1i2n al 1a#le y 'ea 1onti%o (i #endi1i2n7R
Di1ho lo 1$al de'a:are1i2 de :ronto7 /nton1e' de':ertF 'o#re'altadoH 1orr
ha1ia el l$%ar en I$e en'aya#a (i in0ento Ly I$F 0eo allM J5$e' I$e el hilo
ha#a to(ado :or ' la in1lina1i2n eCa1ta y ola aTn a #enG$, lo I$e :r$e#a
I$e la Bir%en lo ha#a tenido en '$' (ano'K
Kondo(anolio a#ra la #o1a :ara :re%$ntar al%o, 1$ando del 'endero
:edre%o'o 'alieron 1in1o (onGe' (ontado' en 'enda' ($la'7 Otro (onGe
1orra delante de ello' 1on $na %ran 1r$- de le=a al ho(#ro, y %rita#a7 LN$F
%rita#aM No :oda(o' toda0a di'tin%$ir '$' :ala#ra'7
Oan'e 'al(o'H lo' (onGe' a%ita#an lo' #ra-o', 'e :er'i%na#anH lo' 1a'1o'
de la' ($la' arran1a#an 1hi':a' de la' :iedra'7
/l (onGe I$e i#a a :ie lle%2 G$nto a no'otro', #a=ado en '$dor7 Al-2 ($y
alta la 1r$- y eC1la(2.
!JCri'tiano', (ila%roK JEila%ro, 1ri'tiano'K Ao' :adre' o' traen a la
?*
Sant'i(a Bir%en Eara7 JDe rodilla', adoradlaK
Ao' aldeano' a1$dieron 1on(o0ido' !nota#le' y o#rero'! y rodearon al
(onGe :er'i%nOndo'e7 So (e (antena a:artado7 Zor#a (e e1h2 $na (irada
rO:ida y 1entelleante7
!A1Fr1ate, :atr2n7 J/ntFrate del (ila%ro de la Sant'i(a Bir%enK
/l (onGe, de :ri'a, 'o9o1ado, 1o(en-2 el relato.
!JDe rodilla', 1ri'tiano'K J/'1$1had el (ila%ro di0inoK J/'1$1hadlo,
1ri'tiano'K /l dia#lo 'e a:oder2 del al(a del (aldito Zaharia y ante' de ayer
lo in1it2 a in1endiar el 'anto (ona'terio7 A (ediano1he no' 'or:rendieron la'
lla(a' I$e ha1an :a'to de Fl7 No' le0anta(o' a:re'$rada(ente. el :riorato, la
%alera, la' 1elda', ardan en (odo e':anto'o7 To1a(o' a re#ato la' 1a(:ana'
y 1la(a(o'. UJSo12rreno', Bir%en de la Ben%an-aKR S a1$di(o' todo' 1on
Garra' y #alde' de a%$a7 Al a(ane1er, ha#a(o' do(inado el 9$e%o 1on ay$da
de la Sant'i(a J(il y (il 0e1e' loada 'eaK
R!"$i(o' a :o'trarno' ante el i1ono (ila%ro'o I$e ($e'tra '$ i(a%en en
la 1a:illa y le :edi(o' 1on hondo 9er0or. UJBir%en de la /':eran-a, #lande la
lan-a y hiere al 1$l:a#leKR A$e%o no' 1on%re%a(o' en el :atio y all he(o'
ad0ertido la a$'en1ia de Zaharia, el V$da'7 UJPl e' el in1endiarioKR,
eC1la(a(o', y al in'tante (ar1ha(o' todo' en '$ #$'1a7 Todo el da
eC:lora(o' el 1ontorno inTtil(ente, toda la no1he 'e%$i(o' eC:lorando en
0ano7 S 'a#ed ahora I$e e'ta (a=ana, al rayar el da, 1$ando 0ol0i(o' a la
1a:illa 0i(o' Joh, her(ano'K Joh, terri#le (ila%ro eGe(:larK, al entrar en la
1a:illa 0i(o' I$e el 1r$el Zaharia ya1a ($erto al :ie del 'anto i1ono y I$e la
lan-a de la Bir%en tena aTn en la :$nta $na %ota de 'an%re del hereGe traidorK
!E%yrie eleisonG E%yrie eleisonG !($r($ra#an lo' e':antado' aldeano'7
!JS al%o (O' ha#Fi' de 'a#er, oh, her(ano', al%o I$e :one :a0or en el
Oni(o !1ontin$2 el (onGe tra%ando 'ali0a!7 C$ando no' in1lina(o' :ara
?8
retirar el 1$er:o del rF:ro#o Zaharia, tre(enda 'or:re'a no' lle0a(o'. la
Bir%en le ha#a a9eitado 1a#ello', #i%ote' y #ar#a' Jtal 1o(o a $n 1$ra
1at2li1o, oh her(ano'K
Cont$0e 1on e'9$er-o la' %ana' de rer y le diGe a Zor#a en 0o- #aGa.
!J5Fr9ido 9ar'anteK
5ero Fl 1onte(:la#a al (onGe 1on lo' oGo' eCtre(ada(ente a#ierto' y
($y 1o(:$n%ido 'e :er'i%na#a 'in 1e'ar, en (ani9e'ta1i2n del (O' hondo
a'o(#ro. UJ4rande ere', Se=orH %rande ere', Se=or, y ad(ira#le' 'on t$'
o#ra'R, ($r($ra#a7
/ntretanto, lo' de(O' (onGe' ha#an lle%ado y de'(ontado de '$'
1a#allera'7 /l :adre ho':italario 1ond$1a el i1onoH 'e '$#i2 1on Fl a $na ro1a
y todo' lo' :re'ente' 'e h$(illaron ante la i(a%en de la Bir%en (ila%ro'a7
DetrO', el %ordo Do(etio' re1o%a la li(o'na en $n :latillo e hi'o:ea#a 1on
a%$a de ro'a' la' d$ra' 9rente' 1a(:e'ina'7 Tre' (onGe', G$nto a Fl, 1on la'
(ano' 1r$-ada' en el a#$ltado 0ientre, '$da#an a (are' y entona#an 1Onti1o'7
!3e1orrere(o' todo' lo' :$e#lo' de Creta !diGo Do(etio'!, :ara I$e lo'
1reyente' 'e hinI$en ante la Bir%en y no' trai%an '$' o9renda'7 De#e(o'
re1a$dar ($1ho dinero :ara re'ta$rar el (ona'terio777
!JTo1ino'K !%r$=2 Zor#a!7 J5o1o :ro0e1ho e':eran de e'te tran1eK
Se a:roCi(2 al hi%T(eno.
!Santo hi%T(eno, todo e'tO :ronto ya :ara la 1ere(onia7 J&endi%a la
Bir%en n$e'tra o#raK
/l 'ol re9$l%a en la alt$raH ni la (O' le0e #ri'a (o0a la' hoGa' de lo'
Or#ole'H a:reta#a el 1alor7 Ao' (onGe' 'e $#i1aron al :ie del :ilar en I$e 'e
ha#a i-ado la #andera7 Se enG$%aron la' 9rente' '$doro'a' 1on la' a(:lia'
(an%a' de lo' hO#ito' y entonaron la :le%aria de'tinada a in0o1ar la
:rote11i2n di0ina :ara lo' 1i(iento' de la' 1a'a'.
?)
UJSe=or, Se=or, I$e 'ea el 9$nda(ento de e'ta 9O#ri1a '2lida ro1a,
re'i'tente a lo' e(#ate' del 0iento y de la ll$0ia777R
H$(ede1ieron el hi'o:o en el :latillo de 1o#re y ro1iaron 1on Fl a %ente'
y 1o'a', :ilare', 1a#le, :olea', a Zor#a, a (, a lo' aldeano', a lo' o#rero', al
(ar7
A$e%o 1on in9inita' :re1a$1ione', 1o(o 'i 1ond$Geran a $na ($Ger
en9er(a, al-aron el i1onoH lo 1olo1aron en la ro1a, 1er1a de donde e'ta#a el
loro y lo rodearon7 A $n lado 'e $#i1aron lo' nota#le', y en (edio de ello'
Zor#a7 So (e ha#a retirado ha1ia la orilla del (ar y e':era#a7
Aa' :r$e#a' ha#ran de reali-ar'e 1on tre' tron1o', en ho(enaGe a la
Sant'i(a Trinidad7 A Tlti(a hora 'e :en'2 en a%re%arle' $n 1$arto tron1o,
1o(o eC:re'i2n de %ratit$d a la Bir%en de la Ben%an-a7
EonGe', aldeano' y o#rero' 'e :er'i%naron7
!J/n no(#re de la Sant'i(a Trinidad y de la Bir%enK !($r($raron
todo'7
De $na -an1ada, Zor#a lle%2 al :ie del :ri(er :ilar7 Tir2 de la 1$erda
:ara arriar la #andera, 'e=al I$e e':era#an lo' o#rero' en lo alto de la
(onta=a7 Todo' lo' :re'ente' retro1edieron 1la0ando la' (irada' en la 1i(a7
!J/n no(#re del 5adreK !eC1la(2 el hi%T(eno7
Di91il de relatar lo I$e enton1e' o1$rri27 Aa 1atO'tro9e 'e de'at2 1on la
ra:ide- del rayo7 A:ena' t$0i(o' tie(:o :ara #$'1ar d2nde a(:ararno'7 /l
:ino I$e lo' o#rero' ha#an 1ol%ado del 1a#le 'e lan-2 al e':a1io 1on (:et$
de(ona1o7 /l a:arato tran':ortador te(#l2 de $na :$nta a otra7 S$r%ieron
($ltit$d de 1hi':a', %rande' tro-o' de le=a 0olaron :or lo' aire' y 1$ando el
tron1o lle%2 a la :arte #aGa, 'e%$ndo' de':$F' de lan-ado, e'ta#a 1on0ertido en
$n (adero a#ra'ado y (edio 1on'$(ido ya7
Zor#a (e diri%i2 $na (irada de 1an 1a'ti%ado7 3etirOron'e :r$dente' a
?D<
1ierta di'tan1ia (onGe' y 1a(:e'ino'7 Aa' ($la', atada', 1o1ea#an a-$-ada'
:or el te(or7 /l %ordo Do(etio' 'e de':lo(2 Gadeante.
!JSe=or, ten :iedad de (K !($r($ra#a a'$'tad'i(o7
Zor#a al-2 lo' #ra-o'7
!No e' nada !diGo!7 Sie(:re '$1ede 'e(eGante 1o'a al lan-ar el :ri(er
tron1o7 Ahora 'e a'entarO la (OI$ina7 JEiradK
I-2 de n$e0o la #andera, la #aG2 1o(o 'e=al :ara lo' de arri#a, y 'e a:art2
del l$%ar a toda :ri'a7
!JS del HiGoK !eC1la(2 1on 0o- al%o te(#loro'a el hi%T(eno7
Sali2 el 'e%$ndo tron1o7 Ao' :ilare' 'e 'a1$dan7 /l le=o to(2 i(:$l'o y
#rin1ando 1o(o $n del9n 'e lan-2 ha1ia no'otro'7 5ero no lle%2 ($y leGo',
:$e' I$ed2 :$l0eri-ado a (edia alt$ra del (onte7
!J/l dia#lo 'e lo lle0eK !($'it2 Zor#a (ordi'I$eOndo'e el #i%ote!7
JCondenada in1lina1i2nK JToda0a no e'tO en '$ :$ntoK
De $n 'alto lle%2 al :ilar y 1on ra#io'o ade(On dio la 'e=al :ara la
ter1era 'alida7 Ao' (onGe' atrin1herado' detrO' de la' ($la' 'e :er'i%naron7
Ao' nota#le' e':era#an 1on $n :ie en alto, li'to' :ara e(:render la 9$%a7
!JS del /':rit$ SantoK !($r($r2 el hi%T(eno, (ientra' 'e le0anta#a el
hO#ito ha'ta la' rodilla'7
/l ter1ero era $n tron1o enor(e7 A:ena' lo lar%aron, oy2'e $n e'tr$endo
aterrador7
!J/1hao' de #r$1e', de'di1hado'K !%rit2 Zor#a (ientra' h$a7
Ao' (onGe' 1ayeron de :an-a al '$eloH lo' aldeano' 'e a:artaron
:re1i:itada(ente7
Dio $n 'alto el tron1oH 0ol0i2 a 1aer 'o#re el 1a#leH rode2lo $n ha- de
1hi':a', y ante' de I$e al1an-Ora(o' a 0er lo I$e o1$rra, ha#a deGado atrO'
(onta=a y ri#era :ara h$ndir'e a lo leGo' en el (ar, entre in(en'o '$rtidor de
?D1
e':$(a7
Ao' :ilare' 0i#ra#an de (odo inI$ietante7 Bario' 'e in1lina#an ya7 Aa'
($la' ro(:ieron la' 1$erda' I$e la' '$Geta#an y h$yeron7
!JNo e' nadaK JNo e' nadaK !%rita#a enaGenado Zor#a!7 JAhora e'tO
a'entado el a:aratoK JAdelanteK
Otra 0e- al-2 la #andera7 Se le 0ea :re'a de la de'e':era1i2n y 1on
tre(endo a9On :orI$e todo aI$ello ter(inara7
!JS de la Bir%en de la Ben%an-aK !9ar9$ll2 el hi%T(eno e1hando a
1orrer7
De':rendi2'e el 1$arto tron1o7 Qn J1ra1K terror9i1o ret$(#2 en el
e':a1ioH l$e%o otro J1ra1K y todo' lo' :ilare', $no tra' otro 'e derr$(#aron
1o(o $na 1on'tr$11i2n he1ha 1on nai:e'7
!E%yrie eleisonG E%yrie eleisonG !1hillaron o#rero', aldeano' y (onGe',
h$yendo t$($lt$o'a(ente7
Qna a'tilla 'e le 1la02 a Do(etio' en el ($'lo7 5or $n :elillo otra le 'a1a
$n oGo al hi%T(eno7 Ao' aldeano' ha#an de'a:are1ido7 S2lo la Bir%en
:er(ane1a I$ieta en la ro1a e(:$=ando la lan-a y o#'er0ando a lo' ho(#re'
1on 'e0era (irada7 A '$ lado, 1on la' 0erde' :l$(a' eri-ada', el :o#re loro
te(#la#a (O' ($erto I$e 0i0o7
Ao' (onGe' 'e lle0aron a la Bir%en, re1o%ieron al la'ti(ado Do(etio'
entre aye' de dolor, 0ol0ieron a re$nir la' ($la', (ontaron en ella' y to1aron
retirada7 /l o#rero en1ar%ado del a'ador ha#a de'a:are1ido y el 1ordero 'e
I$e(a#a entre la' #ra'a'7
!JSe no' 1ar#oni-aK !%rit2 Zor#a 1on %ran inI$iet$d a1$diendo a 'al0arlo
del de'a'tre7
Ee 'entF a '$ lado7 Nadie I$eda#a en la :laya, e'tO#a(o' 'olo'7 Ee
diri%i2 $na (irada in'e%$ra, 0a1ilante. no 'a#a 12(o to(ara yo la' 1o'a' ni
?D;
en I$F a1a#ara la a0ent$ra7
Cort2 $na :or1i2n del 1ordero, la :ro#2, retir2 en 'e%$ida del 9$e%o al
ani(al y a:oy2 el a'ador 1ontra $n Or#ol7
!J/'tO en '$ :$nto, :atr2nK LN$iere' :ro#arloM
!Trae 0ino y :an !le diGe!, I$e ten%o a:etito7
Zor#a 'alt2 O%il(ente, arri(2 el #arrilito 1er1a del 1ordero, traGo :an
#lan1o y do' 0a'o'7
To(a(o' $n 1$1hillo 1ada $no, 1orta(o' $na taGada de a'ado, $na'
re#anada' de :an y no' dedi1a(o' a (a'ti1ar 1on a0ide-7
!LBe' I$F #$eno e'tO, :atr2nM JSe derrite en la #o1aK /n e'ta re%i2n no
hay %rande' :a't$ra' y la' #e'tia' :a1en hier#a' 'e1a'H de ah I$e la 1arne 'ea
tan 'a#ro'a7 3e1$erdo I$e '2lo en 1ierta o1a'i2n he 1o(ido 1arne de tanto
'a#or 1o(o F'ta7 /ra en lo' tie(:o', I$e tT 'a#e', en I$e lle0a#a #ordada 1on
(i' 1a#ello' $na i(a%en de Santa So9a777 JHi'toria' 0ieGa'K
!JC$entaK JC$entaK
!JBieGa' hi'toria', te di%o, :atr2nK JCa:ri1ho' de %rie%o, eCtra0a%an1ia'
de lo1oK
!JAnda, 1$enta Zor#a, I$e (e a%radaK
!5$e' #ien, 'ea enton1e'7 Ao' #Tl%aro' no' tenan rodeado'7 Ao' 0ea(o'
en torno de no'otro', I$e en1endan 9$e%o' en la (onta=a7 5ara a'$'tarno',
'ona#an 9$rio'a(ente lo' :latillo' y a$lla#an 1o(o lo#o'7 Seran $no'
tre'1iento'7 S no'otro', 0eintio1ho, (O' el 1a:itOn 3$0a', JI$e Dio' haya '$
al(a, 'i ha ($erto, :$e' era $n #$en ($1ha1hoK, n$e'tro Ge9e7 UJ/h, Zor#aKR,
(e di1e7 U5on $n 1ordero al a'ador7R U3e'$lta ($1ho (eGor 'i 'e le 1$e1e en
$n hoyo, 1a:itOnR, le 1onte'to. UHa-lo 1o(o I$iera', :ero de :ri'a, I$e hay
a:etito7R Ca0a(o' $n hoyo, lo 9orro 1on la :iel del 1ordero, le 1olo1o en1i(a
$na 1a:a de #ra'a', 'a1a(o' :an de la' (o1hila' y no' 'enta(o' alrededor del
?D?
9$e%o7 UJN$i-O' 'ea el Tlti(o I$e 1o(a(o'R, di1e el 1a:itOn 3$0a'7 ULAl%$no
de $'tede' 'iente (iedoMR Todo' rieron, 'in di%nar'e 1onte'tar a la :re%$nta7
Al-a(o' la 1anti(:lora. UJA t$ 'al$d, Ca:itOn, y I$e $na #ala (i'eri1ordio'a
dF 1on no'otro'KR &e#e(o' $n tra%o, #e#e(o' do', 'a1a(o' del hoyo el
1ordero7 JAh, I$F 1orderillo, :atr2nK JC$ando lo re1$erdo 'e (e ha1e a%$a la
#o1aK Con #$en diente, di(o' todo' 1$enta de Fl7 U/n la 0ida :ro#F 1arne (O'
'a#ro'aR, diGo el Ca:itOn7 UJA' no' a(:are Dio'KR S 'e e1h2 al 1oleto, de $n
tra%o, el 1ontenido del 0a'o, Fl I$e n$n1a #e#a7 UCantad al%$na 1an1i2n
klF9ti1a, ($1ha1ho'R, orden27 UAI$ello' de allO aTllan 1o(o lo#o'H no'otro'
1antare(o' 1o(o ho(#re'7R /ntona(o' el Vie#o "imos7 Co(e(o' de :ri'a,
#e#e(o' otro tra%o y '$r%e el 1anto de':ertando e1o' en la' #arran1a'. UHe
en0eGe1ido, (o-o', tra' 1$arenta a=o' de kle9te777R Qn ent$'ia'(o
eCtraordinario no' i(:ele7
R!UJ/h, eh, Dio' no' ay$de, I$F ale%raK Di(e, AleCi', L:or I$F no
eCa(ina' la :iel del 1ordero :ara 'a#er I$F no' an$n1iaMR Con la na0aGa ra'1o
la :iel, la a1er1o al 9$e%o.
R!UJNo 0eo an$n1io de t$(#a', Ca:itOnKR, eC1la(o7 UJNo' li#rare(o' de
F'ta ta(#iFn, ($1ha1ho'KR UDio' te oi%aR, diGo n$e'tro Ge9e I$e 'e ha#a
1a'ado :o1o ante'7 UJOGalO al1an1e a tener $n hiGo y 'ea de':$F' lo I$e
0iniereKR
Zor#a 1ort2 $n tro-o, alrededor de lo' ri=one'7
!&$eno e'ta#a aI$el 1ordero !diGo!, :ero F'te no le 0a en -a%a7
!Alena lo' 0a'o', Zor#a, y deGF(o'lo' li(:io'7
De':$F' del #rindi', a:$ra(o' el 0ino, eCI$i'ito 0ino 1reten'e, :Tr:$ra
1o(o 'an%re de lie#re7 C$ando lo #e#Fi' e' 1o(o 'i 1o($l%arai' 1on la 'an%re
de la tierra y o' 'ent' 1on0ertido' en o%ro'7 Aa' 0ena' o' de'#ordan de
ener%a, el 1ora-2n de #ondad7 A' 9$e'ei' $n 1ordero, o' 0ol0Fi' le2n7
?D6
Ol0idOi' al in'tante la' (e-I$indade' de la 0ida y toda '$Ge1i2n e'tre1ha 'e
de'%arra7 /n 1o($ni2n 1on lo' ho(#re', 1on la' #e'tia', 1on Dio', o' 'ent'
1on9$ndido' 1on la 0ida del $ni0er'o7
!Bea(o' ta(#iFn no'otro', Zor#a, lo I$e an$n1ia la :iel del 1ordero7
JAnda, eCa(nalaK
Con 1$idado ra'12 el dor'o, lo a1er12 a la l$-, lo (ir2 1on aten1i2n7
!Todo 0a #ien !diGo!7 Bi0ire(o' (il a=o', :atr2n7 JCora-2n de a1eroK
Se in1lin2 :ara eCa(inar de n$e0o la :iel del 1ordero7
!Beo $n 0iaGe !diGo!H $n %ran 0iaGe7 Al 1a#o ad0ierto $na %ran 1a'a, 1on
n$(ero'a' :$erta'7 N$i-O' la 1a:ital de $n reino, :atr2n7 O #ien el (ona'terio
donde (e :ondrO' de :ortero :ara el 1ontra#ando I$e diGi(o' en otra o1a'i2n7
!Sr0eno' #e#ida, Zor#a, y dFGate de :ro9e1a'7 So te dirF I$F 1a'a e' F'a
de la' innT(era' :$erta'. e' la tierra 1on la' t$(#a', Zor#a, 9in y (eta del
0iaGe7 JA t$ 'al$d, #andidoK
!JA t$ 'al$d, :atr2nK Di1en I$e la '$erte e' 1ie%a7 No 'a#e :or d2nde 0a,
1ho1a 1on lo' tran'eTnte', y a lo' I$e re1i#en el 1hoI$e lo' lla(a a9ort$nado'7
JAl dia#lo, 1on 'e(eGante 9ort$naK No'otro' no I$ere(o' 'a#er de ella
L0erdad :atr2nM
!No lo I$ere(o', Zor#a7 JA t$ 'al$dK
&e#i(o'H ter(ina(o' el 1orderoH el ($ndo 'e :ona (O' le0eH rea el
(arH la tierra dan-a#a 1o(o el :$ente de $n na0oH do' %a0iota' 1a(ina#an
:or el %$iGarral, 1harlando 1o(o :er'ona'7
Ee le0antF7
!Ben, Zor#a, en'F=a(e a #ailar7
Zor#a dio $n 'altoH le 1entellea#a el ro'tro7
!L&ailar, :atr2nM L&ailarM JAndaK JBenK
!JBa(o', Zor#a, (i 0ida ha 1a(#iado, Oni(oK
?D
!Te en'e=arF, :ara e(:e-ar, el &eimbekiko) Qna dan-a 'al0aGe, (ar1ial7
Aa #ailO#a(o' no'otro', lo' comitad#is, ante' del 1o(#ate7
Se I$it2 lo' -a:ato', la' (edia' de 1olor de #erenGena, I$edando '2lo en
1a(i'a7 5ero 1o(o aTn le da#a 1alor, no tard2 en I$itOr'ela ta(#iFn7
!Era(e el :ie, :atr2n7 J"GateK
Tendi2 el :ie, to12 a:ena' 1on Fl el '$eloH tendi2 l$e%o el otroH a(#o' 'e
1on9$ndieron 0iolenta(ente, ale%re(enteH el '$elo ret$(#2 1o(o $n ta(#or7
Ee to(2 del ho(#ro.
!Ben 1on(i%o, Go0en. lo' do' a la 0e-7
No' lan-a(o' a #ailar a(#o' G$nto'7 Zor#a 1orre%a (i' :a'o', 'erio,
:a1iente, 1on 1ari=o7 So 1o#ra#a Oni(o' y 'enta li#re el 1ora-2n 1o(o $na
a0e1illa7
!J&ra0oK JNo tiene' :arK !eC1la(2 Zor#a en tanto da#a :al(ada' :ara
lle0ar el 1o(:O'!7 JE$y #ien, Go0en1itoK JAlF0e'e ahora el dia#lo :a:el$1ho'
y e'1ri#ana'K JAl dia#lo 1on lo' #iene' y '$' intere'e'K JAl dia#lo 1on la'
(ina', lo' o#rero' y lo' (ona'terio'K J/h, ($1ha1ho (o, ahora tT #aila'
ta(#iFn y a:rende' a 1on0er'ar en (i len%$aK LN$F no he(o' de de1irno' en
lo '$1e'i0oM
A:i'on2 lo' %$iGarro' de la :laya 1on lo' :ie' de'1al-o', dio :al(ada'
in9ati%a#le'7
!5atr2n, ($1ha' 1o'a' ten%o I$e de1irte. a nadie I$i'e 1o(o a ti, :ero (i
len%$a no halla la eC:re'i2n G$'ta7 JTe la' dan-arF, enton1e'K JA:Ortate I$e no
te :i'eK JAdelanteK J&o:K J&o:K
Dio $n 'alto y 9$e 1o(o 'i le 'alie'en ala' en lo' :ie' y en la' (ano'7 Al
#rin1ar, ($y er%$ido, 'e:arado del '$elo, 'o#re el 9ondo del 1ielo y (ar,
a'e(eGO#a'e a $n ar1On%el re#elde7 5$e' la dan-a de Zor#a era todo de'a9o,
o#'tina1i2n y re#elda7 CreyFra'e I$e eC1la(a#a al #ailar. ULN$F :$edo te(er
?DD
de Ti, oh O(ni:otenteM Nada, 'al0o I$e (e (ate'7 JEOta(e, 'i I$iere'K Sa
he de'1ar%ado el al(a de lo I$e la o:ri(a, ya lo he di1ho todo. Jt$0e la
li#ertad de #ailar y no ne1e'ito ya de TiKR
Biendo 1o(o Zor#a #aila#a, 1o(:rend :or 0e- :ri(era el e'9$er-o
I$i(Fri1o del ho(#re :or li#erar'e de la %ra0edad, de la :e'ade-7 Ad(ira#a la
9$er-a, la re'i'ten1ia, la a%ilidad, el or%$llo I$e (o'tra#a '$ 1$er:o en el
(o0i(iento7 /n el %$iGarral, lo' :a'o' de Zor#a, i(:et$o'o' y hO#ile', i#an
tra-ando la hi'toria de(ona1a del ho(#re7
Se det$0oH 1onte(:l2 el a:arato aFreo derri#ado en $na 'erie de
(ontone'7 /l 'ol o1$ltO#a'e en :oniente, la' 'o(#ra' 'e alar%a#an7 Zor#a 'e
0ol0i2 ha1ia ( 1on el ade(On I$e le era ha#it$al de 1$#rir'e la #o1a 1on la
:al(a de la (ano7
!JOh, oh, :atr2nK LBi'te el derro1he de 1hi':a' I$e 'e %a't2 el
1ondenadoM
/'talla(o' en 1ar1aGada'7 Zor#a 'e arroG2 1ontra (, (e e'tre1h2 entre
'$' #ra-o' y (e #e'27
!LTT ta(#iFn te re'M !eC1la(2 enterne1ido!7 LTT ta(#iFn te re',
:atr2nM J&ra0o, ($1ha1hito (oK
De'ternillOndono' de ri'a, l$1ha(o' lar%o rato 'o#re lo' %$iGarro' de la
:laya7 A$e%o :er(ane1i(o' tendido' y no' dor(ido', al 9in, a#ra-ado'7
Al rayar el da (e le0antF y e1hF a andar 1on :a'o rO:ido, a lo lar%o de la
orilla, ha1ia la aldeaH el 1ora-2n (e lata 9$erte(ente en el :e1ho7 Va(O' ha#a
eC:eri(entado 'e(eGante GT#ilo en (i 0ida7 No era '2lo ale%raH era $n
'$#li(e, a#'$rdo e inG$'ti9i1ado 1ontenta(iento del al(a7 No 'ola(ente
inG$'ti9i1ado, 'ino 1ontrario a toda G$'ti9i1a1i2n7 5orI$e tena :erdido en la
?D*
e(:re'a todo (i dinero, lo' Gornale' de lo' o#rero', el (aterial del 1a#le
aFreo, la' 0a%oneta'H ha#a(o' 1on'tr$ido $n :$erte1ito :ara eC:ortar el
1ar#2n, y ahora no no' I$eda#a nada I$e eC:ortar7 Todo 'e ha#a :erdido
de9initi0a(ente7
5$e' #ien, tal era el in'tante en I$e eC:eri(enta#a i(:re0i'to
'enti(iento de li#era1i2n7 Co(o 'i en al%$no de lo' d$ro' y 'o(#ro'
re:lie%$e' de la ne1e'idad h$#iera 'or:rendido a la li#ertad G$%$etona o1$lta,
y yo (e :ona a G$%ar 1on la li#ertad7
C$ando la' 1o'a' andan (al JI$F :la1er da el :oner a :r$e#a el al(a :ara
'a#er 'i tiene re'i'ten1ia y 0alorK DiGFra'e I$e $n ene(i%o in0i'i#le y
todo:odero'o !I$e $no' lla(an Dio', y otro' dia#lo! 'e e(:e=ara en
derri#arno'H :ero no'otro' no' (antene(o' en :ie7 Cada 0e- I$e interior@
(ente 'ali(o' 0i1torio'o', a$nI$e :or 9$era no' hayan -$rrado de lo lindo, el
0erdadero ho(#re 'iente or%$llo y ale%ra inde1i#le'7 Aa 1ala(idad eCterna 'e
1on0ierte en '$:re(a y d$ra 9eli1idad interior7
3e1$erdo a e'te re':e1to lo I$e (e 1onta#a Zor#a en 1ierta o1a'i2n.
!Qna no1he, en $na (onta=a de Ea1edonia, 1$#ierta de nie0e, (e
'or:rendi2 tre(endo 0enda0al7 Sa1$da 1on eCtre(a 0iolen1ia la #arraI$illa
en I$e yo (e re9$%iara, e(:e=ado en derri#arla7 5ero yo la ha#a a9ir(ado
#ien7 Sentado a 'ola' ante el ho%ar en1endido, rea(e y de'a9ia#a al 0entarr2n
a %rito'. UJNo ha' de entrar en (i 1a#a=a, no te he de a#rir la :$erta, no (e
a:a%arO' el 9$e%o, no lo%rarO' n$n1a derri#ar(eKR
/'ta' :ala#ra' de Zor#a (e en'e=aron 12(o de#e :ortar'e el ho(#re y
I$F de#e de1ir 9rente a la ne1e'idad :otente y 1ie%a7
Ca(ina#a, :$e', a toda :ri'a, :or la orilla y de'a9ia#a yo ta(#iFn al
ene(i%o in0i'i#le, %ritOndole. UJNo ha' de entrar en (i al(a, no te a#rirF la'
:$erta', no lo%rarO' a:a%ar la lla(a I$e arde en ella ni (e derri#arO' n$n1aKR
?D8
No ha#a a'o(ado aTn la' nari1e' el 'ol :or en1i(a de la (onta=aH
(ati-a#an G$%$etone' 1olore' al 1ielo y al (ar. 0erde', ro'a', na1arado'H (O'
allO, en lo' oli0are', lo' :aGarillo' de':erta#an y :ia#an e#rio' de l$-7
I#a yo :or la orilla del a%$a, :ara de':edir(e de la 'olitaria ri#era, :ara
%ra#ar '$ i(a%en en (i e':rit$ y lle0Or(ela :or 'ie(:re 1on(i%o7
E$1ha' ale%ra' (e :ro1$r2 e'ta a:artada 1o'taH el ha#er 0i0ido en ella
1on Zor#a en'an1hOndo(e el 1ora-2nH al%$na' de la' :ala#ra' I$e le oyera
9$eron #Ol'a(o de :a- y 'o'ie%o :ara el al(a7 /'e ho(#re, de in9ali#le
in'tinto, de :ri(iti0a (irada 1o(o de oGo de O%$ila, 1orta#a 1a(ino :or ataGo'
'e%$ro' y lle%a#a, 'in :erder el aliento, a la 1i(a del e'9$er-oH (O' allO del
e'9$er-o7
5a'2 $n %r$:o de ho(#re' y ($Gere', 1ar%ado' de 1e'to' lleno' y de
#otella' de 0ino7 [#an'e a lo' h$erto', a 1ele#rar el 1] de (ayo7 Qna 0o- de
(o-a '$r%i2 1o(o a%$a de '$rtidor de'%ranando $na 1an1i2n7 Qna ni=a, de
:e1ho :re1o-(ente hen1hido, :a'2 ante (, Gadeante, y 'e re9$%i2 en lo alto de
$na :e=a7 5er'e%$ala $n ho(#re de #ar#a' ne%ra', :Olido, irritado7
!J&aGa, #aGa777K !eC1la(a#a 1on 0o- ron1a7
5ero la ni=a, 1on la' (eGilla' en1endida', al-2 lo' #ra-o', lo' 1r$-2 :or
detrO' de la 1a#e-a y (e1iendo lenta(ente el 1$er:o '$doro'o, 1ontin$2 1on la
1an1i2n.
"melo en broma, con arrumacos dilo,
"i *ue no me *uieres, *ue a m tanto me da)))
!J&aGa, #aGa777K !eC1la(a#a el ho(#re de la' #ar#a', y la 0o- ron1a
'$:li1a#a y a(ena-a#a a la 0e-7 De :ronto, dando $n 'alto le 1o%i2 $n :ie, lo
a:ret2 1on 9$er-a, y la ni=a, 1o(o 'i no e':erara (O' I$e e'e ade(On #r$tal
?D)
:ara ali0iar'e, e'tall2 en 'ollo-o'7
Ca(ina#a yo 1on :a'o rO:ido7 AI$ella' ale%ra' (e irrita#an el 1ora-2n7
/0oI$F a la 0ieGa 'irena, re1hon1ha y :er9$(ada, harta de #e'o', tendida #aGo
tierra7 Sa e'tara hin1hada y 0erde, hendida la :iel de'#ordante de h$(ore'H ya
e'taran a:are1iendo lo' %$'ano'7 Sa1$d la 1a#e-a 1on a'1o y horror7 A 0e1e'
la tierra 'e ha1e tran':arente y di'tin%$i(o' al a(o 0erdadero, el %$'ano, en
'$ la#or in1e'ante, da y no1he 1ontin$ada en '$' tallere' '$#terrOneo'7 5ero
no' a:re'$ra(o' a 0ol0er la (irada, :$e' el ho(#re :$ede 'o:ortarlo todo,
'al0o la 0i'ta del (inT'1$lo %$'anillo #lan1o7
A la entrada de la aldea, (e 1r$1F 1on el 1artero I$e 'e :re:ara#a :ara
'onar '$ 1orneta7
!Qna 1arta, (i a(o !diGo al1an-Ondo(e $n 'o#re a-$l7
Sent %rat'i(a e(o1i2n al re1ono1er la 9ina e'1rit$ra7 5a'F de :ri'a :or
la aldea, 'al a $n oli0ar, a#r la 1arta 1on i(:a1ien1ia7 /ra #re0e y 1on1i'aH la
le de $n tir2n.
UAle%ado' a la' 9rontera' de 4eor%ia, no' 0e(o' a 'al0o de lo' k$rdo',
todo 0a #ien, I$erido (ae'tro7 Al 9in 'F I$F e' la di1ha, :$e' '2lo ahora
re0e't de 1arne y 'an%re la antiI$'i(a 'enten1ia. la di1ha re'ide en 1$(:lir
1on el de#er7 S 1$anto (O' di91il 9$ere el de#er, (ayor 'erO la di1ha7
RDentro de :o1o' da', e'ta' 1riat$ra' :er'e%$ida' y de'9alle1iente' 'e
hallarOn en &at$(, de donde re1i# $n tele%ra(a. X5ri(ero' #ar1o' a la 0i'ta7Y
R/'to' (illare' de %rie%o' inteli%ente' y la#orio'o', 1on '$' ($Gere' de
a(:lia' 1adera' y '$' hiGo' de oGo' lla(eante', 'e 0erOn tran':lantado' en
Ea1edonia y en Tra1ia7 Hare(o' $na tran'9$'i2n de 'an%re n$e0a y ri1a en la'
0ieGa' 0ena' de 4re1ia7
RAl%o (e 9ati%$FH :ero no i(:orta7 He(o' 1o(#atido, (ae'tro, he(o'
?*<
0en1ido. (e 'iento honda(ente 9eli-7R
4$ardF la 1arta, a:re'$rF el :a'o7 Ta(#iFn yo (e 'enta 9eli-7 Se%$ el
e'1ar:ado 'endero de la (onta=a e'tr$Gando entre lo' dedo' $na ra(ita de
to(illo en 9lor7 5o1o 9alta#a :ara el (ediodaH la 'o(#ra 'e e'tre1ha#a a (i'
:lanta'H $n %a0ilOn 'e de'li-a#a ($y alto, 1on tan rO:ido (o0i(iento de ala'
I$e :are1a in(20il7 Oyendo el r$(or de (i' :a'o', 'ali2 de entre la (ale-a
$na :erdi- y '$ 0$elo (etOli1o ra'%2 el aire7
/'ta#a ($y 1ontentoH (e h$#iera e1hado a 1antar, de ha#erlo :odido,
:ero '2lo 'alan de la %ar%anta %rito' inarti1$lado'7 ULN$F te o1$rreMR, de1a
entre (, (o9Ondo(e de ( (i'(o7 ULTan :atriota era', 'in 'a#erloM LO e' el
%ran 1ari=o I$e 'iente' :or t$ a(i%oM JHo(#reK LNo te 'onroGa'M JDo(nate,
re1o#ra la 1al(aKR
/n tanto, 1on Oni(o G$#ilo'o, halla#a, 1hillando, el O':ero 'endero de la
(onta=a7 Qn 1a(:anilleo (e an$n1i2 la :re'en1ia de $n hato de 1a#ra',
ne%ra', :arda', %ri'e', entre la' :e=a', #a=ada' de 'ol7 Adelante a0an-a#a el
(a1ho, enhie'ta la 1er0i-, a:e'tando el aire 1on '$ hedor7
!J/h, 1o(:adreK LA d2nde 0a'M LN$F #$'1a'M
Qn :a'tor, '$#ido a $na ro1a, 'il#ando 1on lo' dedo' entre lo' la#io', (e
lla(a#a7
!JAle0o :ri'aK !1onte'tF, y 'e%$ e'1alando la ladera7
!JDetente y 0en a re9re'1arte 1on $n tra%o de le1heK !eC1la(2 el :a'tor
#rin1ando de :e=a en :e=a7
!JAle0o :ri'aK !re:etH no I$era interr$(:ir 1on la 1harla la eC:an'i2n
de (i GT#ilo interior7
!JHola, 1o(:adre, 1onI$e de'de=a' la le1he I$e te #rindoK !diGo
o9endido el :a'tor!7 JBete, :$e', y I$e ten%a' #$en 0iaGeK
?*1
Con lo' dedo' en la #o1a 'il#2 :ara G$ntar el re#a=o y todo', 1a#ra',
:erro' y :a'tor de'a:are1ieron detrO' de la' ro1a'7
5ronto h$#e lle%ado a la 1i(a7 Al in'tante, 1o(o 'i aI$ella 9$era la (eta
de (i (ar1ha, (e 'ent 1al(ado7 Ee tend a la 'o(#ra de $n :e=a'1o y
1onte(:lF la llan$ra y el (ar I$e 'e eCtendan a la di'tan1ia7 3e':irF
honda(enteH el aire ola a 'al0ia y a to(illo7
Ee le0antF, 1o% $na #ra-ada de 'al0ia, la 1oloI$F a %$i'a de al(ohada y
(e tend de n$e0o7 /'ta#a 9ati%adoH 1errF lo' oGo'7
5or $n (o(ento 0ol2 (i e':rit$ ($y leGo', ha1ia lo' alti:lano' 1$#ierto'
de nie0e, e'9or-Ondo'e :or e0o1ar $n re#a=o de ho(#re', ($Gere', ni=o' y
#$eye' I$e 'e en1a(ina#an ha1ia el norte, %$iado' :or (i a(i%o 1o(o el hato
:or el (a1ho 1a#ro7 5ero al in'tante 'e (e o'1$re1i2 el 1ere#ro, do(inado
:or inten'o de'eo de dor(ir7
N$i'e re'i'tir(e, no :er(itir I$e (e en%$llera el '$e=o y a#r lo' oGo'7
5o'ado 9rente a ( en la 'aliente de la ro1a 'e halla#a $n 1$er0o, 1$ya' :l$(a'
de 1olor ne%ro a-$lado #rilla#an al 'olH yo 0ea 1on nitide- la 1$r0a del %ran
:i1o a(arillo7 Ee di'%$'t2 '$ :re'en1ia, :$e' lo t$0e a (al a%WeroH to(F $na
:iedra y 'e la arroGF. el 1$er0o, tranI$ila(ente, 1on lentit$d, de':le%2 la' ala'7
CerrF de n$e0o lo' oGo', 0en1ido, y de %ol:e 1a en '$e=o :ro9$ndo7
No de#a de ha#er dor(ido (O' de $no' 'e%$ndo', 1$ando (e in1or:orF
lan-ando $n %rito7 /l 1$er0o :a'a#a en e'e (o(ento 'o#re (i 1a#e-a7
Te(#loro'o (e a1odF a la ro1a7 Qna 0i'i2n 0iolenta ha#a 1r$-ado (i '$e=o
1o(o $n taGo de 'a#le7
Bea(e en Atena', 1a(inando 'olo :or la 1alle de Her(e'7 Arda el 'olH
la 1alle 'e (o'tra#a de'iertaH la' tienda' 1errada'H la 'oledad a#'ol$ta7 Al :a'ar
:or 9rente a la i%le'ia de Ka:nikarea, 0i I$e de'de la :la-a de la Con'tit$1i2n
0ena (i a(i%o, :Olido y 'o9o1adoH i#a detrO' de $n ho(#re ($y alto, ($y
?*;
del%ado, I$e a :a'o' de %i%ante re%re'a#a a '$ 1a'a7 Ei a(i%o lle0a#a el
$ni9or(e de %ala de lo' di:lo(Oti1o'H al ad0ertir (i :re'en1ia (e %rit2 de'de
leGo', Gadeante7
!JHola, (ae'troK LN$F e' de tiM Ha1e $n 'i%lo I$e no te 0eoH 0en e'ta
tarde y 1on0er'are(o'7
!LA d2ndeM !%ritF ta(#iFn ($y 9$erte, 1o(o 'i (i a(i%o e't$0iera ($y
leGo' y h$#iera yo de al-ar al eCtre(o (i 0o- :ara I$e (e oyera7
!/n la :la-a de la Con1ordia, e'ta tarde, a la' 'ei'7 /n el 1a9F UAa "$ente
del 5ara'oR7
!&ien !re':ond! irF7
!Ao di1e' !a%re%2 1on tono de re:ro1he!, lo di1e', :ero no irO'7
!JIrF, :or 1iertoK JDa(e la (anoK !%ritF7
!Ten%o :ri'a7
!L5or I$F tanta :ri'aM Da(e la (ano7
Tendi2 el #ra-o ha1ia (, y, de re:ente, el #ra-o 'e le de':rendi2 del
ho(#ro y 1r$-ando el e':a1io 0ino a 1o%er(e de la (ano7
Ee e':ant2 el helado 1onta1to, di $n %rito y de':ertF 'o#re'altado7
/l 1$er0o 0ola#a :or 'o#re (i 1a#e-a7 De (i' la#io' (ana#a 0eneno7
Bol0(e ha1ia el e'te, :o'ando la (irada en el hori-onte, 1$al 'i I$i'iera
horadar 1on ella la di'tan1ia y 0er777 Ei a(i%o e'ta#a en :eli%ro, no (e
I$eda#a d$da7 Tre' 0e1e' %ritF '$ no(#re.
UJSta0ridakiK JSta0ridakiK JSta0ridakiKR, 1o(o :ara darle Oni(oH :ero (i
0o- 'e :erdi2 a la' :o1a' #ra-a', en el aire7
/(:rend el 1a(ino del de'1en'o7 3oda#a :or la ladera, tratando de I$e
la 9ati%a de'aloGara al dolor7 Aa (ente intenta#a en 0ano re1o%er lo'
(i'terio'o' (en'aGe' I$e a 0e1e' lo%ran a#rir'e :a'o :or lo' 1$er:o' y lle%ar
al al(a7 /n lo nti(o de (i 'er, la 1ertid$(#re ineC:li1a#le, (O' honda I$e la
?*?
ra-2n, entera(ente ani(al, (e e(#ar%a#a de terror7 Aa (i'(a 1ertid$(#re
I$e ($e0e a 1ierto' ani(ale', o0eGa', rata', ante' I$e 'e de'en1adene $n
terre(oto7 /n ( de':erta#a el al(a de lo' ho(#re' :ri(iti0o', tal 1o(o era
ante' I$e 'e a:artaran entera(ente de la 0ida $ni0er'al, 1$ando :er1i#an aTn
dire1ta(ente, 'in la' de9or(a1ione' de la ra-2n, la 0erdad7
UJSe halla en :eli%roK Se halla en :eli%ro777R, ($r($ra#a7 UN$i-O' Fl no
lo 'e:a toda0a7 So lo 'F, e'toy 'e%$ro de ello777R
&aGF 1orriendo :or la (onta=aH tro:e-a#a en (ontone' de :iedra' y
roda#a arra'trando en la 1ada 1antidad de %$iGarro'7 Ee le0anta#a, 'an%rante'
(ano' y :ierna', de'ollado :or toda' :arte'7
UJSe ($ere, 'e ($ereKR, de1a(e, y 'e (e an$da#a la %ar%anta7
/l ho(#re, eterno (iedo'o, al-2 en torno de '$ ('era eCi'ten1ia $na
9ortale-a I$e '$:one ineC:$%na#leH re9T%ia'e en ella y trata de darle 1ierto
orden y al%$na 'e%$ridad7 Qn :o1o de di1ha7 Todo ha de 'e%$ir lo' 1a(ino'
trillado', la 'a1ro'anta r$tina, o#ede1er a leye' 'en1illa' y 9ir(e'7 /n e'e
1la$'tro 9orti9i1ado, al a#ri%o de la' 0iolenta' in1$r'ione' del (i'terio, 'e
arra'tran, todo:odero'a', la' :eI$e=a' 1erte-a' de (il :ata'7 S2lo eCi'te $n
ene(i%o 9or(ida#le, te(ido y odiado a ($erte. la %ran 1ertid$(#re7 Ahora
#ien, :re1i'a(ente e'a %ran 1ertid$(#re, tra' a'altar la' ($ralla', 'e arroGa#a
1on in1onteni#le (:et$ 'o#re (i al(a7
C$ando lle%$F a la :laya, re':irF $n (o(ento7 UTodo' e'o' (en'aGe'R,
:en'F, Una1en de n$e'tra :ro:ia intranI$ilidad y d$rante el '$e=o to(an la'
0e'tid$ra' del '(#olo7 5ero no'otro' (i'(o' le' da(o' 0idaH no 0ienen de
a9$era7R S tal :en'a(iento a:a1i%$2(e $n tanto7 Aa ra-2n re'ta$ra#a el orden
en (i 1ora-2n, le 1orta#a la' ala' al eCtra=o ($r1iFla%o, lo taGa#a, lo
1er1ena#a, ha'ta deGarlo 1on0ertido en raton1illo do(F'ti1o7
Al entrar en la 1a#a=a, 'onrea ante (i in%en$idadH (e a0er%on-a#a de
?*6
ha#er :er(itido I$e el :Oni1o (e do(inara de tal (odo7 Bol0 a 1aer en
r$tinaria realidadH 'enta ha(#re, 'ed, e'1o1an(e la' de'ollad$ra'7 Se (e
1al(a#a el 1ora-2n. el terri#le ene(i%o I$e 'al0ara la' ($ralla' eCteriore' 'e
0ea 1ontenido en la 'e%$nda lnea 9orti9i1ada de (i al(a7
?*
XXVI
AI$ello ha#a ter(inado, Zor#a G$nt2 herra(ienta', 1a#le, 0a%oneta', hierro
0ieGo, (adero', y 9$e a:ilOndolo' en la :laya, de donde lo' lle0ara $n 1aiI$e
:o1o de':$F'7
!Todo e'o e' t$yo, Zor#aH yo te lo doy7 J&$ena '$erteK
Zor#a 'e lle02 la (ano al 1$ello, 1o(o :ara aho%ar $n 'ollo-o7
!LNo' 'e:ara(o'M !($r($r2!7 LA d2nde :ien'a' irte, :atr2nM
!IrF a :a'e' eCtranGero', Zor#a7 Toda0a le I$edan ($1ho' :a:el$1ho'
:or roer a la 1a#ra I$e alienta en (7
!LNo te ha' en(endado, :atr2nM
!S, Zor#a, %ra1ia' a tiH :ero I$iero ha1er 1on lo' li#ro' lo I$e tT 1on la'
1ere-a'H dar(e tal atra12n I$e (e :ro0oI$e 02(ito' y (e I$ite la' %ana'7
!LS I$F 'erO de ( 1$ando te 0aya', :atr2nM
!No te a9liGa', Zor#a, 0ol0ere(o' a en1ontrarno', y JI$iFn 'a#eK, tan
9$erte e' la 0ol$ntad del ho(#re I$e, 'in d$da, $n da reali-are(o' n$e'tro
%randio'o :roye1to. edi9i1are(o' $n (ona'terio :ro:io, 'in dio' ni dia#lo,
'2lo :ara ho(#re' li#re'H y en Fl tT %$ardarO' la :$erta, Zor#aH de t$ 1int$ra
:enderOn la' %rande' lla0e' I$e lo a#ran y lo 1ierren, 1o(o la' de 'an 5edro777
Sentado en el '$elo, Zor#a, a:oyada la e':alda a la #arra1a, llena#a 0a'o
tra' 0a'o y #e#a 'in de1ir :ala#ra7
Ha#a 1ado la no1heH ter(inada n$e'tra 1ena 1on0er'O#a(o' :or Tlti(a
?*D
0e-, e1hando tra%o'7 Al da 'i%$iente, ($y te(:rano, ha#ra(o' de
'e:ararno'7
!S, '777 !de1a Zor#a, (ientra' 'e tironea#a del #i%ote y #e#a!7 S, '777
/l 1ielo 1ol(ado de e'trella'H la no1he #a=ada de a-$lH el 1ora-2n,
tratando de 1i1atri-ar'e, 'e 1ontena7
UDe':dete de Fl :ara 'ie(:reR, :en'a#a yo, UJn$n1a ya, n$n1a Ga(O'
0ol0erOn t$' oGo' a 0erloKR
A :$nto e't$0e de e1har(e 1ontra el 1$rtido :e1ho y dar rienda '$elta a
la' lO%ri(a'H :ero (e a0er%on1F de tal i(:$l'o y re :ara di'i($lar la
e(o1i2n I$e (e e(#ar%a#a7 No lo 1on'e%$H 'e (e ha#a 1errado la %ar%anta7
EirF 12(o tenda Zor#a el 1$ello de a0e ra:a- (ientra' #e#a 1allado7 Ao
(ira#a y 'e (e e(:a=a#an lo' oGo'7 LN$F (i'terio atro- e' el de la 0idaM Ao'
ho(#re' 'e $nen y 'e 'e:aran 1o(o la' hoGa' I$e arra'tra el 0ientoH en 0ano
I$iere la retina %$ardar $na i(a%en del ro'tro, del 1$er:o, de lo' %e'to' del 'er
I$erido. a lo' :o1o' a=o' no re1ordarFi' ya 'i eran a-$le' o ne%ro' '$' oGo'7
UJDe #ron1e ha#ra de 'er, de a1ero te(:lado, el al(a h$(anaR,
eC1la(a#a yo dentro de (, Uy no de 0ientoKR
Zor#a #e#a, in(20il, 1on la 1a#e-a er%$ida7 5en'Ora'e I$e e'1$1ha#a
r$(or de :a'o' I$e 'e a:roCi(a#an en la no1he, o I$e 'e aleGa#an en la'
:ro9$nda' inti(idade' de '$ 'er7
!L/n I$F :ien'a', Zor#aM
!L/n I$F ha#a de :en'ar, :atr2nM /n nada7 /n nada7 JTe di%o I$e no
:ien'o en nadaK
Al 1a#o de $n in'tante, al-ando el 0a'o lleno de n$e0o.
!J5or ti, :atr2nK
&rinda(o'7 Co(:renda(o' a(#o' I$e tal O':era tri'te-a no :oda d$rar
inde9inida(ente7 O e'tallO#a(o' en 'ollo-o', o no' e(#ria%O#a(o', o no'
?**
entre%O#a(o' a $na dan-a 9renFti1a7
!To1a al%o, Zor#a7
!/l 'ant$ri, ya lo 'a#e', :atr2n, eCi%e 1ora-2n 1ontento7 Dentro de $n
(e' to1arFH de do' (e'e', de do' a=o' JI$F 'F yoK CantarF, enton1e', la
'e:ara1i2n, :ara 'ie(:re Ga(O', de do' 'ere'7
!J5ara 'ie(:reK !eC1la(F a1on%oGado7 /n (i interior :ron$n1ia#a, ', la'
:ala#ra' irre:ara#le'H :ero el al(a 'e 'or:rendi2 al orla' de otro' la#io'7 Ee
e':antaron7
!J5ara 'ie(:reK !re:iti2 Zor#a, tra%ando 'ali0a 1on di9i1$ltad!7 S, :ara
'ie(:re7 5$e' e'o I$e (e di1e' de I$e 0ol0ere(o' a en1ontrarno', de I$e
9or(are(o' $n (ona'terio, 'on :aliati0o' indi%no' y no lo' a1e:to7 JNo lo'
I$ieroK LSo(o', a1a'o, $na' ($Ger1illa', I$e ten%a(o' ne1e'idad de
1on'$eloM No tene(o' ne1e'idad de 1on'$elo'7 JS e' :ara 'ie(:reK
!N$i-O' (e I$ede aI$ 1onti%o, Zor#a777 !diGe, alar(ado :or el
de'e':erado enterne1i(iento de Zor#a!7 N$i-O' 0$el0a aI$ 1onti%o7 JTen%o
entera li#ertad de (i' a1to'K
Zor#a (ene2 la 1a#e-a7
!No, :atr2n, no la tiene'7 Aa 1$erda I$e te '$Geta e' $n tanto (O' lar%a
I$e la de lo' de(O'7 No hay otra 1o'a7 T$ 1$erda, :atr2n, e' lar%aH 0a' y
0iene', 1ree' I$e li#re(enteH :ero no 1orta' la 1$erda7 S (ientra' no 'e la
haya 1ortado777
!JAa 1ortarF al%Tn daK !diGe de'a9iante, :$e' la' :ala#ra' de Zor#a
heran en ( $na lla%a a#ierta y (e e'1o1an7
!Di91il e', :atr2n, ($y di91il7 5ara ello e' (ene'ter $na :i-1a de lo1$ra,
de lo1$ra Loye'M JS arrie'%arlo todoK /n 1a(#io, tT tiene' ($y 'ano el
1ere#ro y Fl :odrO (O' I$e tT7 /l 1ere#ro e' #$en tendero I$e lle0a 1orre1to
re%i'tro de %a'to', de entrada', de #ene9i1io' lo%rado' y de :Frdida'7 /' $n
?*8
:r$dente tenderillo I$e no arrie'%a todo, 'ino I$e a:arta re'er0a' :ara la'
1ontin%en1ia' ine':erada'7 No 1orta la 1$erdaH al 1ontrario, la tiene #ien '$Geta
en la (ano, el ($y :illoH :orI$e 'i 'e le e'1a:a e'tO :erdido7 J5erdido 'in
re(edioK 5ero, di(e tT. 'i no 1orta' la 1$erda, LI$F 'a#or tiene la 0idaM JA
in9$'i2n de (an-anilla, a in':ida in9$'i2n de (an-anilla, no a ron I$e te
:er(ite 0er el ($ndo del re0F'K
Call2 y llen2 otro 0a'oH :ero lo deG2 'in #e#erlo7
!Tiene' I$e di'1$l:ar(e, :atr2n !diGo!, yo '2lo 'oy $n ne1io7 Aa'
:ala#ra' 'e (e :e%an a lo' diente' 1o(o el #arro a lo' :ie'7 No lo%ro tren-ar
#onita' 9ra'e' y %a'tar 1$(:lido'7 No lo :$edo7 5ero tT (e entiende'7
Ba1i2 el 0a'o y (e (ir27
!JTT entiende'K !eC1la(2 1o(o 'i de :ronto lo do(inara la ira!7 JTT
entiende' y :or e'o no hallarO' n$n1a :a-K Si no entendiera' 'era' di1ho'o7
LN$F te 9altaM /re' Go0en, tiene' dinero, %o-a' de #$ena 'al$d, ere' inteli%ente,
de #$ena ndole7 JNada te 9alta, rayo'K A no 'er $na 1o'illa Tni1a. $n %rano de
lo1$ra7 S 1$ando e'o 9alta, :atr2n777
Eene2 la 1a#e-ota y 1all2 de n$e0o7
5or :o1o (e e1ho a llorar, :$e' 1$anto de1a Zor#a era eCa1to7 De ni=o
'enta yo i(:$l'o' de'atinado', de'eo' :or 'o#re lo 9a1ti#leH el ($ndo no
#a'ta#a :ara 1ontener (i' an'ia'7
Con el 1orrer del tie(:o, :o1o a :o1o, 9$i a'entando el G$i1io7 Tra-a#a
l(ite', e'ta#le1a 'e:ara1i2n entre lo :o'i#le y lo i(:o'i#leH entre lo h$(ano
y lo di0inoH '$Geta#a 1on 9$er-a (i 1o(eta :ara I$e no 'e (e 9$era7
Qna %ran e'trella 9$%a- ray2 el 1ieloH Zor#a 'e 'or:rendi2 y a#ri2 lo' oGo'
1o(o 'i :or 0e- :ri(era 1onte(:lara tal 9en2(eno7
!LBi'te e'a e'trellaM !(e :re%$nt27
!S7
?*)
Calla(o'7
De i(:ro0i'o, Zor#a alar%2 de'(e'$rada(ente el del%ado 1$ello, hin1h2
el :e1ho y lan-2 $n %rito 'al0aGe y de'e':erado7 S al in'tante el %rito 1anali-2
en h$(ana' :ala#ra' y de la' entra=a' de Zor#a '$r%i2 $n 0ieGo 1anto
(on2tono, i(:re%nado de tri'te-a y de 'oledad7 Co(o 'i 'e hendiera el
1ora-2n de la tierra, 'e derra(2 el '$til'i(o 0eneno oriental y yo 'ent I$e 'e
de'(en$-a#an en ( toda' la' 9i#ra' I$e (e li%a#an aTn a la 0irt$d y a la
e':eran-a.
Mki kiklik bir tepend( otiyor
<tme d(, kiklik, benim dertim yetiyor)
am'nG am'nG
/l de'iertoH 9ina' arena' ha'ta el hori-onteH aire 0i#rador, ro'ado, a-$l,
a(arilloH la' 'iene' a#ierta', dolorida'H el al(a lan-a $n %rito enloI$e1ido y 'e
re%o1iGa :orI$e nin%Tn otro %rito ha1e e1o al I$e ella lan-a7 Se (e llenaron
lo' oGo' de lO%ri(a'7
+n la colina cantan dos perdicesB
ENo cantes, oh, perdi&B mi propia pena basta,
am'n, am'nG
Call2 Zor#aH 1on rO:ido ade(On 'e :a'2 $n dedo :or la 9rente :ara
enG$%ar'e el '$dor7 A$e%o 'e in1lin2 y 1la02 la (irada en el '$elo7
!LN$F 1anto t$r1o e' F'e, Zor#aM !le :re%$ntF al 1a#o de lar%o rato7
!/' el 1anto del 1a(ellero7 Ao entona el 1a(ellero al 1r$-ar el de'ierto7
A=o' ha1a I$e lo tena ol0idado y e'ta no1he777
?8<
Al-2 la 1a#e-aH la 0o- le 'ala O':era. tena la %ar%anta 'e1a7
!5atr2n, e' hora de I$e te a1$e'te'7 Ea=ana ha' de le0antarte 1on el al#a,
'i te :ro:one' e(#ar1arte en Canda7 J&$ena' no1he'K
!No ten%o '$e=o !le re':ond!7 Ee I$edarF 1onti%o7 /' la Tlti(a 0elada
I$e :a'a(o' G$nto'7
!5re1i'a(ente :or e'o e' :re1i'o darle :ronto tFr(ino !eC1la(2 y :$'o
#o1a a#aGo el 0a'o 0a1o, lo I$e indi1a#a I$e no I$era #e#er (O'7 A',
de1idido, 1o(o lo' 0aliente' a:artan de ' el ta#a1o, el 0ino, el G$e%o7 Con
ener%a y re'ol$1i2n de palicario7
;1
!Ei :adre, ', te lo a'e%$ro, era $n palicario de lo' #$eno'7 No (e (ire'
a (H yo no 'oy nada, 1o(:arado 1on Fl, ni a la '$ela de lo' -a:ato' le lle%o7
Pl era de aI$ello' 0ieGo' %rie%o' I$e deGaron (e(oria de '$' ha-a=a'7 Si te
a:reta#a la (ano, te trit$ra#a lo' h$e'o'7 So ha#lo a 0e1e', ($y de 1$ando en
1$andoH (i :adre no ha#la#a. r$%a, relin1ha#a y 1anta#a. en rara o1a'i2n 'ala
de '$' la#io' $na :ala#ra 0erdadera(ente h$(ana7 5$e' #ien. Fl '$9ra el
e(#ate de toda' la' :a'ione', :ero la' taGa#a a 'a#la-o'7 4$'tO#ale e1har h$(o
1o(o $na 1hi(eneaH $n da 'e le0anta y 'e diri%e a la#rar '$ 1a(:oH lle%a, 'e
re1$e'ta en el 1er1o, (ete (ano a la 9aGa :ara 'a1ar la ta#aI$era y ar(ar $n
1i%arrillo ante' de dar 1o(ien-o a la la#or. 'a1a la ta#aI$era, :ero la halla
0a1aH ha#a ol0idado llenarla ante' de 'alir de 1a'a7 /l de':e1ho lo irrita
'o#re(aneraH #ra(aH 1orre ha1ia el :$e#lo (1o(o ad0ierte', la :a'i2n le
t$r#a#a el 'e'o+H :ero de re:ente, (ientra' 1orra, J'i te di%o yo I$e el ho(#re
e' $n (i'terioK, 'e a0er%Wen-a de la de#ilidad I$e (o'tra#a, 'e detiene,
de'%arra en (il :eda-o' 1on lo' diente' la ta#aI$era, la :atea, la e'1$:e.
UJCo1hinaK JCo1hinaKR, #ra(a#a7 UJ&a'$raKR S de'de e'e in'tante ha'ta el 9in
de '$' da' no 0ol0i2 a lle0ar Ga(O' $n 1i%arrillo a la #o1a7 JA' :ro1eden lo'
;1
1alicario0 'oldado de la (ili1ia %rie%a I$e en 18;1 1o(#ata :or la inde:enden1ia7
?81
ho(#re' I$e 'on ho(#re', :atr2nH #$ena' no1he'K
Se le0ant2, 1r$-2 la :laya a lar%a' -an1ada', 'in 0ol0er $na 0e- la 1a#e-a7
Ale%2 a' al #orde del (ar y 'e tendi2 en la arena7
No 0ol0 a 0erlo7 Ante' I$e 1antaran lo' %allo' lle%2 el arriero7 EontF en $na
($la y :art7 So':e1ho, a$nI$e de ello no ten%a 1erte-a, I$e I$i-O' 'e halla#a
o1$lto en al%Tn l$%ar e'a (a=ana :ara :re'en1iar (i :artidaH :ero no a1$di2 a
de1ir la' 1on'a#ida' :ala#ra' de adi2', a :ro0o1ar enterne1i(iento y
lloriI$eo', a 'a1$dir la' (ano' y el :a=$elo y a 1r$-ar 0ana' :ro(e'a'7 Aa
'e:ara1i2n 'e :rod$Go 1o(o :or $n taGo de 'a#le7
/n Canda (e entre%aron $n tele%ra(a7 Ao to(F en la' (ano'
te(#loro'a' y lo (irF lar%o rato7 Sa#a lo I$e (e an$n1ia#aH 0ea 1on
tre(enda 1ertid$(#re la' :ala#ra' I$e en Fl ha#a e'1rita', letra :or letra7 Ee
a'alt2 el de'eo de ra'%arlo 'in a#rirlo7 L5ara I$F leer lo I$e yo ya 'a#aM 5ero
JayK :o1a 1on9ian-a :one(o' en n$e'tra al(a7 Aa ra-2n, :rO1ti1a tendera, 'e
(o9a del al(a 1o(o no' (o9a(o' de la' 0ieGa' a%orera' y de la' #r$Ga'7 S
ta(#iFn de la' an1iana' da(a' de al1$rnia $n tanto 1hi9lada'7 A#r, :$e', el
tele%ra(a7 Bena(e de'de Ti9li'7 5or $n (o(ento #ailaron la' letra' ante (i
0i'ta, 'in I$e :$diera 0er la' :ala#ra' I$e 9or(a#an7 5o1o a :o1o re1o#raron
la in(o0ilidad y le.
+n la tarde de ayer, a consecuencia de una pulmona, $alleci 2tavridaki)
Tran'1$rrieron 1in1o a=o', 1in1o lar%o' a=o' de terror, d$rante lo' 1$ale' el
tie(:o 1orri2 de'en9renado. la' 9rontera' %eo%rO9i1a' entra#an en dan-a, lo'
?8;
/'tado' 'e de':le%a#an y 'e 1ontraan 1o(o a1ordeone'7 Zor#a y yo no'
0i(o' arra'trado' :or la #orra'1aH de tanto en tanto, lo' :ri(ero' a=o', re1i#a
$na e'I$elita '$ya7
Qna 0e-, de'de el Eonte Ato', (e en0i2 $na tarGeta :o'tal 1on la i(a%en
de la Bir%en, 4$ardiana de la 5$erta, de %rande' oGo' tri'te' y #ar#illa
enFr%i1aH de#aGo de la Bir%en, Zor#a ha#a e'1rito 1on '$ :e'ada y %r$e'a
:l$(a I$e ro(:a el :a:el. UAI$ no hay (edio de reali-ar ne%o1io', :atr2n7
Si ha'ta a la' :$l%a' tienen herrada' lo' (onGe'7 JEe lar%arF de aI$ :rontoKR
Qno' da' de':$F', otra :o'tal. UNo :$edo ir de (ona'terio en (ona'terio 1on
el loro a 1$e'ta', 1o(o 0endedor de 9eriaH 'e lo re%alF a $n 1$rio'o ti:o de
(onGe I$e le en'e=2 a $n (irlo a 1antar el %yrie +leison) JCanta el ($y :illo
1o(o $n 0erdadero (onGe, deGOndote #oI$ia#iertoK Ae en'e=arO a 1antar a
n$e'tro :o#re loro7 JAa' 1o'a' I$e lle0arO 0i'ta' en '$ 0ida e'te :1aroK J5or el
(o(ento, aI$ lo tiene' 1on0ertido en 1ater /oroK Te a#ra-a 1ordial(ente
5ater AleCi', 'anto ana1oreta7R
Sei' o 'iete (e'e' (O' tarde, re1i# de'de 3$(ania $na tarGeta :o'tal en
I$e 'e 0ea a $na rolli-a da(a de a(:lio e'1ote. UToda0a 0i0oH 1o(o
(a(ali%a, #e#o 0odka, tra#aGo en :o-o' :etrol9ero', '$1io, hediondo, 1$al
rata de al#a=al7 JNo i(:ortaK /n e'to' l$%are' 'e halla 1$anto el 1ora-2n y el
e't2(a%o :$edan eCi%ir7 Qn 0erdadero :ara'o :ara $n ho(#re de (i ndole7
Sa (e entiende', :atr2n. #$ena 0ida, %allina en el :$1hero, $na :ollita,
ade(O'7 JDio' 'ea loadoK Te a#ra-a 1ordial(ente AleCi' Zor#e'1o, rata de
al#a=al7R
Corrieron do' a=o'H re1i# otra e'I$ela, :ro1edente de Ser0ia e'ta 0e-.
UBi0o aTnH ha1e $n 9ro de (il de(onio', :or lo I$e (e he 0i'to 9or-ado a
1a'ar(e7 Eira a la 0$elta y 0erO' '$' (orro'H $na real (o-a7 Se le ha hin1hado
al%o el 0ientre, :$e' L'a#e'M anda :re:arOndo(e $n Zor#ita7 A '$ lado, yo,
?8?
1on el traGe I$e (e re%ala'teH la 'ortiGa I$e 0e' en el dedo e' la de la :o#re1illa
&$#$lina, Jtodo o1$rre en e'te ($ndoK JHaya :a- '$ al(aK P'ta I$e aI$ 0e'
'e lla(a Ai$#a7 Aa 1a:a de 1$ello de -orro I$e l$-1o e' :arte de la dote de (i
($Ger, I$e (e traGo, ade(O', $na ye%$a y 'iete (arrano'7 S do' ni=o' de '$'
:ri(era' n$:1ia', :$e' ol0idF de1irte I$e e' 0i$da7 De'1$#r en la (onta=a,
($y 1er1a de aI$, $na (ina de 1o#re7 Sa lo%rF en%at$'ar a $n 1a:itali'ta7
5a'o ($y #$ena 0ida, 1o(o $n #aGO7 Te a#ra-a 1ordial(ente AleCi' Zor#iet1h,
eC 0i$do7R
Al dor'o, la tarGeta traa $na 9oto%ra9a de Zor#a, 9lore1iente, 1on traGe de
re1iFn 1a'ado, %orro de :iele', #a'ton1illo de #ar#ilindo, a(:lia 1a:a
9la(ante7 To(ada de '$ #ra-o $na #onita e'la0a de no (O' de 0einti1in1o
a=o', ye%Wita #rio'a de an1a' a(:lia', de oGo' :ro0o1adore', re0olto'a,
1al-ada 1on alta' #ota' y :ro0i'ta de a#$ndante :e1h$%a7 Al :ie de la
9oto%ra9a, otra' %rande' letra' :$e'ta' :or Zor#a a %ol:e de a-ada. USo,
Zor#a, y el a'$nto inter(ina#le. la ($GerH F'ta 'e lla(a Ai$#a7R
D$rante todo' e'o' a=o' e't$0e 0iaGando :or tierra' eCtranGera'7 Ale0a#a
ta(#iFn yo $n a'$nto inter(ina#leH :ero no l$1a el (o o:$lento' :e1ho', ni
(e traa en dote 1a:a' de :iele' ni (arrano'7
Qn da, en &erln, re1i# $n tele%ra(a. U/n1ontrF (a%n9i1a :iedra 0erde7
Ben in(ediata(ente7 Zor#a7R
/ra en tie(:o en I$e Ale(ania :ade1a ha(#re7 Ha#a 1ado tan #aGo el
(ar1o I$e :ara 1o(:rar lo (O' in'i%ni9i1ante !$n 'ello de 1orreo', :or
eGe(:lo! o' 0eai' o#li%ado' a lle0ar (illone' en 0aliGa'7 Ha(#re, 9ro, ro:a'
hara:ienta', -a:ato' roto', ($y e(:alide1ida' la' ante' r$#i1$nda' (eGilla'
%er(ana'H al 'o:lo de la #ri'a, 1$al hoGa' 'e1a', 1aan lo' ho(#re' en la'
1alle'7 A lo' ni=ito' le' da#an $n tro-o de %o(a :ara I$e lo 1h$:aran y
1e'aran en '$' llanto'7 5or la no1he, la :oli1a (onta#a %$ardia en lo' :$ente'
?86
del ro, :ara e0itar I$e la' (adre' 'e arroGaran al a%$a 1on '$' :eI$e=$elo'7
/ra :leno in0iernoH ne0a#a7 /n la ha#ita1i2n 1onti%$a a la I$e yo
o1$:a#a, $n :ro9e'or ale(On, orientali'ta, :ara entrar en 1alor to(a#a el lar%o
:in1el, al (odo tra#aGo'o I$e 'e $'a en eCtre(o Oriente, y e'9or-O#a'e :or
1o:iar en 1hino al%$no' 0ieGo' :oe(a' de aI$el :a', o al%$na 'enten1ia de
Con9$1io7 Aa :$nta del :in1el, el 1odo al-ado y el 1ora-2n del 'a#io ha#an de
9or(ar $n triOn%$lo7 UAl 1a#o de $no' (in$to'R, (e de1a 'ati'9e1ho, U(e
'$dan lo' 'o#a1o' y entro en 1alor7R
/n tale' da' de a(ar%$ra, lle%O#a(e el tele%ra(a de Zor#a7 /n $n
:rin1i:io (e irritF. (illone' de ho(#re' 'e en0ile1en y 9laI$ean :orI$e no
tienen 'iI$iera $n (endr$%o :ara 'o'tFn de '$ al(a y de '$' h$e'o', y he aI$
$n tele%ra(a I$e te in0ita a re1orrer (ile' de kil2(etro' :ara 0er $na her(o'a
:iedra 0erde777 JEaldita 'ea la #elle-aK eC1la(F7 5$e' 1are1e de 1ora-2n y no
la a9li%e el dolor h$(ano7
5ero en'e%$ida I$edF :a'(ado. la indi%na1i2n 'e a0enta#a y ad0erta yo
I$e al lla(ado inh$(ano de Zor#a ha1ale e1o otro inh$(ano lla(ado en (i
interior7 Ta(#iFn dentro de ( $n :OGaro 'il0e'tre tenda la' ala', di':$e'to a
al-ar el 0$elo7
Sin e(#ar%o, no 'al7 De n$e0o 9alt2(e el Oni(o7 No I$i'e e'1$1har el
di0ino y 9ero- 1la(or I$e en ( 'e le0anta#aH no e(:rend la a11i2n %enero'a
e in'en'ata7 5re'tF odo' a la 0o- :r$dente, h$(ana, de la l2%i1a, y to(F la
:l$(a :ara eC:li1arle a Zor#a la ra-2n de (i 1ond$1ta7
Ee 1onte't2.
USin I$e 'ea 9altarte al re':eto, :atr2n, te dirF I$e tiene' al(a de
1a%atinta7 JDe'di1hado, 'e te #rinda la o:ort$nidad de 0er $na 0e- en t$ 0ida
$na her(o'a :iedra 0erde y la de'de=a'K A 9e I$e al%$na' 0e1e', 1$ando no
?8
tena 1o'a (eGor I$e ha1er, he 1a0ilado a1er1a de 'i ha#rO o no ha#rO in9ierno7
5$e' ayer, en 1$anto re1i# t$ 1arta, eC1la(F. JNo 1a#e d$da de I$e eCi'te $n
in9ierno adonde 0an a :arar lo' 1a%atinta' 1o(o tTKR
De'de enton1e' no 0ol0i2 a e'1ri#ir7 N$e0a(ente, a1onte1i(iento'
terri#le' 'e inter:$'ieron entre no'otro'H el ($ndo 'e%$a ta(#aleOndo'e 1o(o
$n e#rio, la tierra 'e de'%arr2, la' a(i'tade' y :reo1$:a1ione' :er'onale'
1ayeron al a#i'(o7
A (en$do ha#lO#ale' a (i' a(i%o' de aI$ella al(a '$:eriorH
ad(irO#a(o' el andar 9ir(e y alti0o, de':reo1$:ado de la ra-2n, de aI$el
ho(#re in1$lto7 Aa' alt$ra' e':irit$ale' I$e no' 1$e'tan a=o' y 9ati%a'
al1an-ar, la' e'1ala#a Zor#a de $n #rin1o7 De1a(o', enton1e'. UZor#a e' $na
%ran al(a7R A 0e1e' el #rin1o lo lle0a#a (O' alto I$e aI$ella' alt$ra' y
enton1e' de1a(o'. UZor#a e'tO lo1o7R
A' tran'1$rra el tie(:o, '$a0e(ente en0enenado :or lo' re1$erdo'7
5e'a#a ta(#iFn en (i al(a la otra 'o(#ra, la de (i a(i%oH no 'e a:arta#a de
(, :$e' yo no (e a:arta#a de ella7
5ero 1on nadie ha#la#a de e'a 'o(#ra7 Con0er'a#a 1on ella a e'1ondida',
y %ra1ia' a ella (e 'enta re1on1iliado 1on la ($erte7 /ra $n :$ente o1$lto I$e
(e $na 1on la otra orilla7 C$ando el al(a de (i a(i%o 1r$-a#a el :$ente,
0eala a%otada y :OlidaH 'in 9$er-a' :ara e'tre1har(e la (ano7
A 0e1e' :en'a#a 1on e':anto I$e I$i-O' a (i a(i%o no le haya al1an-ado
el tie(:o en la tierra :ara '$#li(ar en li#ertad la e'1la0it$d del 1$er:o, :ara
:re:arar y 9ortale1er el al(a de (odo I$e en el in'tante :o'trero no la
do(inara el :Oni1o de la ($erte y I$edara aniI$ilada7 N$i-O', :en'a#a, 9alt2le
tie(:o :ara in(ortali-ar lo I$e en Fl :oda 'er in(ortali-ado7
5ero de 1$ando en 1$ando re1o#ra#a 9$er-a' !LFl la' re1o#ra#a o 'e la'
?8D
da#a yo al re1ordarlo 1on inten'i9i1ada tern$raM! y a1$da enton1e'
reG$0ene1ido y eCi%ente y ha'ta (e :are1a or el r$(or de '$' :a'o' en la
e'1alera7
/'e in0ierno ha#a 1$(:lido yo 'olo $na :ere%rina1i2n a la' alta'
(onta=a' de /n%adina, donde al%$na 0e- en 1o(:a=a de (i a(i%o y de $na
($Ger ($y I$erida, ha#a(o' 0i0ido hora' deleita#le'7
Dor(a en el (i'(o hotel en I$e enton1e' no' aloGa(o'7 Aa l$- de la
l$na :enetra#a :or la a#ierta 0entana y 'enta en el '$e=o I$e 1on ella
entra#an la' (onta=a', lo' :ino' 1$#ierto' de nie0e y la :lO1ida no1he a-$l7
/C:eri(enta#a inde1i#le 1ontenta(iento, 1o(o 'i el '$e=o 9$era
:ro9$ndo (ar, tranI$ilo y tran':arente, y yo e't$0iera a1o'tado en '$ 'eno,
in(20il y 9eli-, 1on tan deli1ada 'en'i#ilidad I$e 'i $na #ar1a '$r1ara la
'$:er9i1ie a (ile' de #ra-ada' :or en1i(a de (, (e h$#iera 1ortado el
1$er:o7 De :ronto, 1ay2 $na 'o(#ra 'o#re (i '$e=o7 Co(:rend I$ien era7
3e'on2 '$ a1ento, 1ar%ado de re:ro1he.
!LD$er(e'M
So le 1onte'tF 1on i%$al tono.
!E$1ho te hi1i'te e':erarH ha1e (e'e' I$e no oi%o el 'onido de t$ 0o-7
L5or d2nde 0a%a#a'M
!/'toy in1e'ante(ente a t$ ladoH ere' tT I$ien (e ol0ida7 No 'ie(:re
hallo 9$er-a' :ara lla(arte y tT trata' de a#andonar(e7 J&ien e'tO el 1laro de
l$na y lo' Or#ole' 1$#ierto' de nie0e y la 0ida en la '$:er9i1ie de la tierraH
:ero, :or 9a0or, no te ol0ide' de (K
!N$n1a (e ol0ido de ti, #ien lo 'a#e'7 /n lo' :ri(ero' da' I$e 'i%$ieron
al de t$ :artida, 1orra :or a#r$:ta' (onta=a' 9ati%ando (i 1$er:o ha'ta
rendirloH :a'a#a no1he' entera' en 0ela :en'ando en ti7 Ha'ta 1o(:$'e $no'
:oe(a' :ara de'aho%ar la :ena de (i al(aH :ero eran (e-I$ina' :oe'a' I$e
?8*
no (e traan ali0io al%$no7 Qna de e'a' :oe'a' 1o(ien-a a'.
.ientras te ibas, al lado de 8aronte, yo admiraba su estatura y la
tuya, el paso 'gil de ambos al hollar el 'spero sendero)
+ran como dos patos salva#es *ue al rayar el alba despiertan y
al&an el vuelo)
Otra :oe'a, ta(#iFn in1on1l$'a, era :ara de1irte.
EAprieta los dientes, oh, amigo muy *uerido,
para *ue no pueda huir de ti el almaG
Sonri2 a(ar%a(ente7 In1lin2 el ro'tro ha1ia ( y (e e'tre(e1i2 la
:alide- de '$ 'e(#lante7 Eir2(e lar%a(ente 1on la' 2r#ita' h$e1a', donde
9alta#an lo' oGo'7 Sola(ente ha#a en ella' do' :i-I$ita' de tierra7
!L/n I$F :ien'a'M !($r($rF!7 L5or I$F 1alla'M
S de n$e0o 'on2 '$ 0o- 1o(o leGano '$':iro.
!LN$F I$eda JayK de $n al(a :ara la I$e el ($ndo re'$lta#a de(a'iado
:eI$e=oM Al%$no' 0er'o' de otro, di':er'o' y ($tilado' Jni 'iI$iera $na
e'tro9a 1o(:letaK Boy y 0en%o :or la tierra, 0i'ito a lo' I$e (e eran 1aro',
:ero hallo 1errado' lo' 1ora-one'7 L5or d2nde entrarM LC2(o reani(ar(eM
4iro en 1r1$lo 1o(o el :erro de la 1a'a 9rente a la :$erta a la I$e e1haron el
1erroGo7 JAh, 'i :$diera yo 0i0ir li#re(ente, 'in tener I$e a9errar(e, 1o(o $n
nO$9ra%o, a 0$e'tro' 1$er:o' ti#io' y 0i0iente'K
Eanaron lO%ri(a' de '$' 2r#ita'H la tierra I$e ha#a en ella' 'e hi-o
#arro7
5ero :ronto la 0o- 'e le a9ir(2.
?88
!Aa (ayor ale%ra I$e (e di'te 9$e aI$el da de 9ie'ta, en Z$ri1h
Lre1$erda'M 1$ando al-a'te la 1o:a :ara #rindar :or (i 'al$d7 LAo tiene'
:re'enteM Al%$ien e'ta#a 1on no'otro'777
!Ao re1$erdo !diGe!7 /ra la I$e no'otro' lla(O#a(o' U'e=ora de n$e'tro'
:en'a(iento'R777
Calla(o'7 JC$Onto' 'i%lo' tran'1$rrido' de'de enton1e'K Z$ri1hH ne0a#a
a9$eraH en la (e'a, 9lore'H y Fra(o' tre'777
!L/n I$F :ien'a', (i #$en (ae'troM !:re%$nt2 la 'o(#ra 1on le0e irona7
!/n ($1ha' 1o'a', en todo777
!So, en la' Tlti(a' :ala#ra' I$e diGi'te aI$ella no1he. al-a'te la 1o:a y
:ron$n1ia'te e'ta' :ala#ra' 1on 0o- te(#loro'a. UA(i%o, 1$ando era' $n
ni=ito, t$ a#$elo te '$#a a $na de '$' rodilla' y a:oya#a en la otra la lira
1reten'e y arran1a#a de ella (eloda' :alikaria'7 J&rindo e'ta no1he :or t$
'al$d. y I$iera el 'ino I$e te halle' 'entado 1o(o enton1e' en la' rodilla' de
Dio'KR
R!JE$y :ronto Dio' 'ati'9i-o t$ de'eoK
!JNo i(:ortaK !eC1la(F!7 /l a(or tri$n9a de la ($erte7
Sonri2 1on a(ar%$raH :ero no diGo nada7 So nota#a 12(o 'e dil$a '$
1$er:o en la o'1$ridad, 1on0irtiFndo'e en 'ollo-o, '$':iro, 1han-a ir2ni1a7
D$rante ($1ho' da' 1on'er0aron (i' la#io' el 'a#or de la ($erte7 5ero
el 1ora-2n 'e 'inti2 ali0iado7 /ntra#a la ($erte en (i 0ida 1on $n 'e(#lante
1ono1ido y dile1to, tal 1o(o $n a(i%o I$e 0iene en #$'1a de n$e'tra
1o(:a=a y e':era en $n rin12n I$e haya(o' ter(inado la tarea, 'in
i(:a1ien1ia7
Sin e(#ar%o, la 'o(#ra de Zor#a roda#a en torno de (, 1elo'a7
Qna no1he (e halla#a 'olo en (i 1a'a, a orilla' del (ar, en la i'la de
/%ina, y (e 'enta di1ho'o7 5or la 0entana a#ierta al (ar, :enetra#a la l$- de
?8)
la l$naH '$':ira#a el (arH (i 1$er:o, en el 1an'an1io 0ol$:t$o'o de ha#er
nadado lar%o rato, dor(a :ro9$nda(ente7
S he aI$ I$e en (edio de tal di1ha, ha1ia el al#a, 'e (e a:are1i2 Zor#a
en '$e=o'7 No re1$erdo lo I$e diGo, ni :ara I$F ha#a 0enido7 S2lo 'F I$e al
de':ertar tena hen1hido el 1ora-2n y 'in 'a#er :or I$F lleno' de lO%ri(a' lo'
oGo'7 A'alt2(e i(:erio'a(ente el de'eo de e0o1ar la' hora' I$e G$nto'
ha#a(o' 0i0ido en la 1o'ta de Creta, de 9or-ar la (e(oria a re1ordarlo todo,
a re$nir lo' di1ho', lo' %rito', lo' %e'to', la' ri'a', lo' lloro', la' dan-a' de
Zor#a, e':ar1ido' en el tie(:o y en el e':a1io, :ara 'al0arlo' del ol0ido7
Tan inten'o 9$e el de'eo I$e te( 9$era el an$n1io de I$e en al%Tn rin12n
de la tierra Zor#a 'e halla#a a%oni-ando7 5$e' (e :are1a I$e $n 0n1$lo tan
9$erte li%a#a n$e'tra' al(a' I$e no :oda 'er I$e $na de ella' ($riera 'in I$e
la otra 'e I$e#rantara y 1la(ara de dolor7
Ba1ilF $n (o(ento en a%r$:ar todo' lo' re1$erdo' I$e (e I$eda#an de
Zor#a y eC:re'arlo' en :ala#ra'7 Qn te(or in9antil (e do(ina#a7 De1a entre
'. USi a' lo hi1iere, 'i%ni9i1ara e'to I$e en 0erdad 'e halla Zor#a en tran1e
de ($erte7 He de re'i'tir(e a la (ano I$e :retende %$iar a la (a7R
3e'i't(e do' da', tre' da', $na 'e(ana7 S$((e en otra' tarea'
literaria', reali1F eC1$r'ione', le ($1ho7 Con 'e(eGante' ardide' trata#a de
el$dir la in0i'i#le :re'en1ia7 5ero (i e':rit$ :or entero 'e 1on1entra#a en
Zor#a 1on den'a inI$iet$d7
Qn da (e halla#a 'entado en la terra-a de (i 1a'a, 9rente al (ar7 Arda
el 'ol (eridiano y yo 1onte(:la#a a la di'tan1ia la' 1o'ta' de'n$da' y airo'a'
de Sala(ina7 De :ronto, (o0ido :or la (ano in0i'i#le, to(F :a:el, (e tend
de #r$1e' en la' lo'a' ardiente' de la terra-a y 1o(en1F el relato de la' :roe-a'
de Zor#a7
/'1ri# 1on ardor, tratF de re0i0ir a:re'$rada(ente lo :a'ado, de re1ordar
?)<
y re'$1itar de 1$er:o entero al Zor#a I$e yo ha#a 1ono1ido7 DiGFra'e I$e 'i
lle%a#a a de'a:are1er '$ re1$erdo la re':on'a#ilidad de la :Frdida re1aera
'o#re (H tra#aGa#a, :$e', da y no1he, en el a9On de deGar re:rod$1ido tal 1$al
era el ro'tro de (i Gerontas7
;;
Tra#aGa#a 1o(o lo' #r$Go' de la' tri#$' 'al0aGe' I$e di#$Gan en la' %r$ta'
la i(a%en del ante:a'ado I$e 'e le' a:are1i2 en '$e=o', y 'e e(:e=an en
re:rod$1irla 1on la (ayor 9idelidad :ara I$e el al(a del ante:a'ado :$eda
re1ono1er '$ 1$er:o y :enetrar en Fl7
/n al%$na' 'e(ana' la leyenda O$rea de Zor#a I$ed2 ter(inada7
/l da I$e la 1on1l$, (e halla#a i%$al(ente 'entado en la terra-a, al 1aer
de la tarde, 1onte(:lando el (ar7 /l (an$'1rito de'1an'a#a en (i' rodilla'7
Senta :la1er y ali0io, 1o(o 'i (e h$#iera I$itado $n :e'o de en1i(a7 Ee
a'e(eGa#a a $na ($Ger I$e (e1e en lo' #ra-o' al re1iFn na1ido7
Tra' la' (onta=a' del 5elo:one'o, :ona'e el 'ol, di'1o de 9$e%o7
S$la, la aldeanita I$e (e trae la 1orre':onden1ia de'de el :$e#lo, '$#i2 a
la terra-a7 Ee entre%2 $na 1arta y 'e aleG2 1orriendo7 Co(:rend al in'tante7 O
:or lo (eno', (e :are1i2 I$e ha#a 1o(:rendido, :$e' al ter(inar la le1t$ra
de la 1arta no lan1F %rito al%$no, ni (e 'o#re1o%i2 el e':anto7 /'ta#a 'e%$roH
'a#a 1on toda 1erte-a I$e en el :re1i'o (in$to en I$e de'1an'ara en (i'
rodilla' el (an$'1rito ter(inado y e't$0iera 1onte(:lando la :$e'ta del 'ol,
ha#ra de re1i#ir e'a 1arta7
TranI$ilo, 'in :ri'a, la le7 Bena de $na aldea 1er1ana de Sko:liGe, en
Ser0ia, e'1rita (al I$e #ien en ale(On7 Aa trad$-1o.
USoy (ae'tro de e'1$ela en la aldea y o' e'1ri#o :ara an$n1iaro' la tri'te
n$e0a de I$e AleCi' Zor#a, d$e=o de $na (ina de 1o#re en e'ta re%i2n,
;;
Gerontas0 en %rie%o, 0ieGo, an1iano, (entor7
?)1
9alle1i2 el do(in%o Tlti(o, a la' 'ei' de la tarde7 /n la a%ona (e lla(2 y (e
diGo. XBen aI$, (ae'tro de e'1$elaH ten%o en 4re1ia $n a(i%o, "$lanoH
1$ando (e ($era e'1r#ele y dile I$e ha'ta el :o'trer in'tante 1on'er0F todo'
(i' 'entido' y I$e :en'F en Fl7 N$e todo 1$anto hi1e, no lo la(ento7 N$e
de'eo I$e %o1e de #$ena 'al$d, y dile, ta(#iFn, I$e hora e' I$e a'iente el
G$i1io7 /'1$1ha, ade(O'. 'i 0iniere $n :o:e 1on inten1i2n de 1on9e'ar(e y
ad(ini'trar(e lo' 'a1ra(ento', ordFnale I$e 'e (ar1he al :$nto7 E$1ha'
1o'a' hi1e en (i 0idaH 'in e(#ar%o, no han 'ido #a'tante'7 Ho(#re' 1o(o yo
de#an 0i0ir (il a=o'7 J&$ena' No1he'KY
RTale' 9$eron la' Tlti(a' :ala#ra' I$e diGo, y en'e%$ida 'e in1or:or2,
'e:ar2 la' 'O#ana', I$i'o le0antar'e7 A1$di(o' a 1ontenerlo, '$ ($Ger Ai$#a,
yo y al%$no' 0e1ino' de ro#$'to' :$=o'7 Sin e(#ar%o, no' a:art2
0iolenta(ente, 'alt2 del le1ho y lle%2 ha'ta la 0entana7 All, :rendido del
(ar1o, 1onte(:l2 a lo leGo' la' (onta=a', a#ri2 de'(e'$rada(ente lo' oGo',
lan-2 $na 1ar1aGada y l$e%o relin1h2 1o(o $n :otro7 De tal (odo, en :ie, 1on
la' $=a' h$ndida' en el (ar1o de la 0entana, lo 'or:rendi2 la ($erte7
RAa e':o'a de Zor#a, Ai$#a, (e en1ar%a I$e o' 'al$de en '$ no(#re y
I$e o' di%a I$e el di9$nto le ha#la#a a (en$do de 0o', y I$e le ha ordenado
I$e o' 'ea entre%ado $n 'ant$ri de '$ :ro:iedad, 1o(o re1$erdo '$yo7
R3$F%ao', :or lo tanto, la 0i$da, I$e 1$ando ten%Oi' o:ort$nidad de
:a'ar :or n$e'tra aldea o' di%nFi' aloGaro' en '$ 1a'a y al retiraro' o' lle0Fi' el
'ant$ri I$e o' :ertene1e7R
?);

S-ar putea să vă placă și