Sunteți pe pagina 1din 50

INVENTARIO DEL DESARROLLO INFANTIL

rea cognitiva
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: Sensoper cepci n
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
& a ' "eses
En (or"a re()e*a reacciona con orientacin e )a ca+e,a -acia e)
)!gar one proviene !n r!io. Esto per"ite ienti(icar /!e s!
siste"a a!itivo se enc!entra en +!en estao.
# %
0re(iere )a "1sica s!ave2 con ar"on3a e tonos re)a*antes2 a )a
"1sica estrepitosa 4 con tonos e tensin
# %
Entre iversos sonios p!ee ienti(icar a/!e))os /!e son
signi(icativos e i"portantes para 5) #por e*e"p)o )a vo, e s! "are%
4 reacciona con "!estras e ent!sias"o.
# %
Reconoce sonios (a"i)iares #ti"+re2 perro2 sonio e )a
"a"i)a a) prepararse2 etc.% 4 reacciona en (or"a i(erenciaa a
e))os. # %
0ro!cto e !n incre"ento en e) proceso e atencin
i(erencia)2 e) ni6o ecie /!e sonios esc!c-ar2 entre )os varios /!e
e$isten en s! "eio #te)evisin2 raio2 )a vo, e !na persona2 e)
)ario e !n perro2 etc.%.
# %
E) siste"a o)(ativo2 esarro))ao ese e) naci"iento2 per"ite a)
ni6o reaccionar a i(erentes o)ores7 por e*e"p)o2 vo)teano )a ca+e,a
o ))orano ante )a presencia e !n o)or esagraa+)e2 4 sonrieno
ante )a presencia e !n o)or (a"i)iar agraa+)e.
# %
E) ni6o2 ese )os pri"eros 3as e nacio2 es capa, e
iscri"inar i(erentes sa+ores2 4 reacciona con "!estras e rec-a,o
o aceptacin a e))os.
# %
Con(or"e e) ni6o tiene )a posi+i)ia e e$peri"entar "a4or
cantia e sa+ores2 co"ien,a a se)eccionar s!s a)i"entos (avoritos
4 )os /!e )e esagraan2 -acieno gestos e apro+acin 4
esapro+acin.
# %
8ti)i,ano )a +oca e) ni6o i(erencia a)g!nas c!a)iaes e )os
o+*etos #por e*e"p)o si son co"esti+)es2 "anip!)a+)es2 o si tienen
c!a)iaes e sa+or 4 te$t!ra esagraa+)es%.
# %
La posi+i)ia e asir vo)!ntaria"ente o+*etos2 posi+i)ita a) ni6o
i(erenciar te$t!ras "eiante e) tacto2 4 "ani(iesta s! agrao o
escontento a trav5s e) acerca"iento o rec-a,o a )os "is"os.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: Sensoper cepci n
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
& a ' "eses
# cont i n!aci n%

E) ni6o2 a) nacer2 no -a esarro))ao e) too )as estr!ct!ras
/!e )e per"iten )a i(erenciacin e )os co)ores2 por )o /!e s!
atencin se centra en o+*etos +)ancos 4 negros /!e tienen
tona)iaes contrastantes.
# %
Discri"ina co)or 4 +ri))o e )os o+*etos2 "ostrano pre(erencia
por o+*etos en co)ores +9sicos 4 +ri))antes2 4 con ise6os si"p)es.
# %
Disting!e )os o+*etos +ii"ensiona)es 4 )os trii"ensiona)es2
pre(irieno estos 1)ti"os.
# %
E) ni6o perci+e )a pro(!nia 4 a) esp)a,arse2 en posicin
prona #+oca a +a*o% evita esnive)es
# %
' a :; "eses

E) ni6o p!ee ienti(icar o)ores (a"i)iares 4 a "!estras e
aceptacin o rec-a,o a e))os
# %
E) ni6o "!estra !na visin ;&<;&2 p!es )as estr!ct!ras e) o*o
-an co"p)etao s! esarro))o.
# %
La percepcin e )a constancia en )a (or"a per"ite a) ni6o
ienti(icar o+*etos a!n si estos no est9n visi+)es en s! tota)ia #por
e*e"p)o o+serva !na parte s! "a"i)a e+a*o e s! a)"o-aa 4 )a
reconoce%.
# %
Se esarro))a )a per"anencia e) o+*eto 4 e) pe/!e6o +!sca
o+*etos /!e -an sio esconios (rente a 5) ! o+*etos "!4 (a"i)iares
/!e no est9n presentes.
# %
: a ; a6os Disting!e e) co)or e )os o+*etos2 ienti(icano os o+*etos e)
"is"o co)or.
# %
Discri"ina i(erentes rit"os #)ento 4 r9pio% e intenta seg!ir)os con
"ovi"ientos.
# %
Discri"ina voces 4 sonios (a"i)iares #por e*e"p)o persona*es e
caricat!ras2 !n gato2 !n p9*aro2 etc.% 4 rea)i,a acciones /!e
co"!nican )o /!e -a perci+io.
# %
8ti)i,a sonios para re(erirse a )os o+*etos #perro2 tren2 gato2 etc.%
# %
Di(erencia te$t!ras2 reconocieno a)g!nos no"+res para e))as2 por
e*e"p)o entiene si se )e ice /!e a) go es s!ave2 /!e r aspa2
et c.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: Sensoper cepci n
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
; a = a6os

La percepcin e) pe/!e6o en esta ea se rige por )as
caracter3sticas e) pensa"iento preoperaciona):
o Concrecin. So)o e$iste )o /!e p!ee ver 4 tocar.
o Rea)is"o. Too es rea)2 inc)!4eno s!e6os2 (antas3as2 c!entos2
etc.
# %
o Ani"is"o. Dota a )as cosas con )as "is"as c!a)iaes /!e 5)
posee co"o persona
# %
o Centracin. S! atencin se (i*a en )as partes o en e) too2 pero )e
es i(3ci) o+servar a) "is"o tie"po )as partes 4 e) too # por e*e"p)o2
ve e) 9r+o) o )as -o*as2 pero se )e i(ic!)ta ver a) 9r+o) co"o !n
con*!nto e tronco2 ra"as 4 -o*as%
# %
Do"inancia percept!a). Las cosas son )o /!e parecen. S! eo es
"a4or /!e !n coc-e por/!e as3 )o perci+e. No consiera )a
e$periencia e -a+er estao too 5) entro e !n coc-e.
# %

Les atrae "9s e) co)or /!e )a (or"a. C!ano e) ni6o o+serva o
escri+e !n o+*eto2 )a c!a)ia e 5ste /!e resa)ta pri"ero es e)
co)or7 en seg!no t5r"ino e) ta"a6o 4 (ina)"ente )a (or"a.
# %
= a > a6os 05ria e) rea)is"o. E) ni6o co"ien,a a c!estionarse so+re )o
/!e es rea) 4 )o /!e no es.
# %
05ria e) ani"is"o. C!estiona )as caracter3sticas esencia)es e)
o+*eto# por e*e"p)o si s!s *!g!etes co"en *!egan o !er"en%
# %
05ria e) egocentris"o Co"ien,a a o+servar varios aspectos e
)as cosas p!ieno atener a) ta"a6o 4 co)or e !n o+*eto o a os
caracter3sticas #es !n perrito 4 es +)anco%
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: Sensoper cepci n
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
> a ? a6os 0ercepcin e )a istancia. E) pe/!e6o p!ee ienti(icar /!e )os
ca"+ios e ta"a6o en )os o+*etos2 se e+e a /!e se enc!entran a
istancias i(erentes.
# %
La posi+i)ia e o+servar i(erentes c!a)iaes e !n o+*eto2 ))eva
a) ni6o a perer e) too2 pri"oria)"ente centr9nose en s!s partes.
0or e*e"p)o !n tri9ng!)o a) /!e se )e -an +orrao )os v5rtices2 4a no
es perci+io co"o ta)2 sino co"o )3neas inepenientes.
# %
Respone a sit!aciones g!iao por !na parte e) too en )a /!e
centra s! atencin. 0or e*e"p)o si con os porciones ig!a)es e
p)asti)ina se -acen os g!sanos e i(erentes i"ensiones2
responer9 /!e -a4 "9s p)asti)ina en e) /!e sea e "a4or ta"a6o.
#Se g!3a por ta"a6o 4 no por cantia%.
# %
Le atrae "as )a (or"a /!e e) n1"ero o ta"a6o a) ig!a)ar con*!ntos
e e)e"entos.
# %
? a' a6os Atencin e$c)!siva /!e )e per"ite i(erenciar e) too 4 s!s partes7 4
en (or"a vo)!ntaria e)egir en /!e centrar s! atencin. Esto )o ap)ica
no so)o a o+*etos sino a ieas2 sensaciones2 etc.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: @e"or i a
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
& a ' "eses 0rincipa)"ente (!nciona )a "e"oria e reconoci"iento. E) ni6o
reconoce o+*etos o personas /!e -a visto con anterioria 4
respone a estos en (or"a i(erenciaa.
# %
S! "e"oria a )argo p)a,o no va "9s a))9 e /!ince 3as.
# %
' a :; "eses Se incre"enta e) tie"po e per"anencia e )a in(or"acin en )a
"e"oria a )argo p)a,o2 rec!perano eventos s!ceios : & ; "eses
antes.
# %
Contin!a preva)ecieno )a "e"oria e reconoci"iento2 pero
aparece ta"+i5n )a "e"oria e evocacin2 en o+*etos o personas
"!4 cercanas a 5) #0or e*e"p)o: s! "a"92 s! pap92 s! )ec-e2 a)g1n
*!g!ete%
# %
: a ; a6os E) ni6o incre"enta s! "e"oria e evocacin2 preg!ntano2
"eiante gestos2 por "a4or n1"ero e personas 4 o+*etos
(a"i)iares #por e*e"p)o s!s *!g!etes pre(erios%.
# %
La in(or"acin en )a "e"oria a )argo p)a,o p!ee per"anecer
-asta por tres o c!atro "eses epenieno e )a e$periencia vivia.
# %
; a = a6os E) ni6o incre"enta s! "e"oria e evocacin2 preg!ntano por
personas2 o+*etos (a"i)iares2 4 sit!aciones signi(icativas #por e*e"p)o
-a+er io a) par/!e o a) circo2 etc.% # %
La "e"ori,acin oc!rre e "anera invo)!ntaria 4 <o por repeticin
constante2 sin !ti)i,ar estrategias e(inias por 5). Las estrategias
"ne"ot5cnicas son proporcionaas por )os a!)tos. # %
La in(or"acin en )a "e"oria a )argo p)a,o p!ee per"anecer
-asta por seis "eses epenieno e )a e$periencia vivia.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: @e"or i a
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
= a > a6os 0reo"ina )a "e"oria e evocacin2 e) ni6o constante"ente
rec!era eventos2 canciones2 no"+res2 co)ores2 c!entos2
caricat!ras2 etc.
# %
La in(or"acin en )a "e"oria a )argo p)a,o p!ee per"anecer
-asta por oce "eses epenieno e )a e$periencia vivia.
# %
> a ? a6os Inician procesos e "e"oria vo)!ntarios. E) ni6o esta+)ece
re)aciones entre )os conceptos para (aci)itar e) a)"acena"iento e )a
in(or"acin.
# %
La in(or"acin en )a "e"oria a )argo p)a,o p!ee per"anecer por
"9s e !n a6o epenieno e )a e$periencia vivia.
# %
? a A a6os Inicia "e"oria e repro!ccin e !na serie e o+*etos2 apo4ao
por )os procesos c)asi(icatorios. 0or e*e"p)o2 en )a sig!iente )ista e
pa)a+ras2 a) repro!cir)a )a p!ee organi,ar por (r!tas2 1ti)es
esco)ares2 no"+res e persona:
# %
o L9pi,
o @an,ana
o Go"a
o @aria
o 0era
o Sonia
o C!aerno
o Sania
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: C) asi ( i caci n
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
' a :; "eses C)asi(icacin +9sica e o+*etos con +ase en )a "anip!)acin /!e e
e))os p!ee -acer #por e*e"p)o si son co"esti+)es2 instr!"entos
"!sica)es2 o+*etos para B*a)arC.
# %
C)asi(ican personas e ac!ero a )a cercan3a e interaccin con
e))as #pares2 ni6eras2 (a"i)iares2 esconocios2 etc.%
# %
: a ; a6os 0or ser e) co)or )a c!a)ia e) o+*eto /!e es perci+ia con "a4or
atencin por e) ni6o2 esarro))a !na c)asi(icacin por co)or no
consciente. Agr!pa )os e)e"entos e !n "is"o co)or2 sin ar
re(erencia e por/!e )o -i,o.
# %
Ienti(ica !n co)or2 genera)"ente a,!) o vere
# %
; a = a6os E) proceso e c)asi(icacin se a con +ase en !na varia+)e /!e
p!ee ser co)or2 ta"a6o2 (or"a o (!ncin.
# %
0!ee ar c!enta e s! siste"a e c)asi(icacin2 si 5ste se re(iere
a !n atri+!to si"p)e #por e*e"p)o e$p)ica /!e )os agr!po por/!e
sirven para co"er2 o por/!e son granes2 o por/!e ))evan gente2
etc.%
# %
Ienti(ica -asta ' co)ores #ro*o2 a,!)2 vere2 a"ari))o2 +)anco 4
negro%
# %
Ienti(ica tres (ig!ras geo"5tricas #c3rc!)o2 tri9ng!)o2 c!aro%
# %
= a > a6os E) ni6o p!ee rea)i,ar c)asi(icaciones por co)or 4 (or"a2
consierano !na varia+)e a )a ve,. 0or e*e"p)o si se )e pie /!e
agr!pe toos )os coc-es ro*os2 pri"ero ienti(icar9 )os coc-es 4
)!ego )os /!e sean e co)or ro*o.
# %
Ienti(ican -asta :; co)ores #' +9sicos "9s rosa2 naran*a2 "orao2
ca(5 4 gris% 4 cinco (or"as geo"5tricas
# %
#= anteriores "9s rect9ng!)o 4 ro"+o%
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: C) asi ( i caci n
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
> a ? a6os C)asi(ica por co)or2 (or"a 4 ta"a6o #tres i"ensiones%. @ane*ano
!na varia+)e a )a ve,. En ocasiones p!ee perer e vista )a
varia+)e en +ase a )a c!a) esta c)asi(icano.
# %
? a ' a6os C)asi(ica por co)or2 (or"a 4 ta"a6o #tres i"ensiones%2 atenieno
os varia+)es a )a ve,. A!n no se a )a s!+orinacin e c)ases. 0or
e*e"p)o si se pie /!e agr!pe )os o+*etos a"ari))os2 esp!5s )os
tri9ng!)os a"ari))os 4 (ina)"ente se )e pie /!e agr!pe )os tri9ng!)os
a"ari))os pe/!e6os2 e) ni6o p!ee o+servar )os tres atri+!tos en )os
o+*etos7 sin e"+argo caa ve, /!e -ace !n gr!po2 o)via e) gr!po
origina)2 sin ienti(icar /!e e) seg!no es !n s!+gr!po e) pri"ero.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: N1"er o
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
' a :; "eses E) n1"ero no tiene signi(icao co"o s3"+o)o partic!)ar7 e) ni6o
consiera a )os n1"eros co"o pa)a+ras.
# %
: a ; a6os La posi+i)ia e representar atri+!tos e )os o+*etos a trav5s e
gestic!)aciones per"ite /!e e) ni6o ienti(i/!e )as c!a)iaes e
)argo 4 corto2 grane 4 pe/!e6o.
# %
E) ni6o ienti(ica e) aver+io BDc!9ntoEC co"o inicaor e
cantia 4 respone a 5) con !n n1"ero o con otro aver+io. 0or
e*e"p)o: Dc!antos a6os tienesE2 e) ni6o respone con s! "ano2 !no.
DC!antos !)ces /!ieresE 4 e) pe/!e6o respone: B"!c-osC
# %
E) ni6o co"prene c!ano )e icen /!e a)go Fse aca+oF2 Fno -a4F.
# %
; a = a6os Ienti(ica entre os con*!ntos2 c!a) es e) /!e tienen "9s
e)e"entos2 apo4ao en caracter3sticas e ta"a6o BDC!9) es e) /!e
tiene "9sEC BE) "9s graneC.
# %
E) ni6o ienti(ica /!e e) n1"ero representa !na cantia2 a!n
c!ano no p!ea precisar /!5 cantia. 0or e*e"p)o sa+e /!e os
es i(erente e cinco2 pero no esta+)ece re)acin entre e))os.
# %
0!ee aprener e "e"oria )a n!"eracin e ? a :& e)e"entos2
o"itieno a)g!no en ocasiones #casi sie"pre e) siete o e) oc-o%.
# %
E) ni6o se6a)a )os o+*etos /!e c!enta2 a )a ve, /!e repite )a
n!"eracin /!e conoce. No -a4 !na concorancia entre )a cantia
e e)e"entos 4 e) n1"ero /!e asigna a e))os.
# %
Ienti(ica ne Bno -a4 e)e"entosC #con*!nto vac3o%.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: N1"er o
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
= a > a6os
0!ee contar re)acionano !n o+*eto con !n n1"ero #!no a !no%
pero e) (ina) e) conteo es e) n1"ero 1)ti"o /!e conoce. En (or"a
circ!)ar repasa varias veces )os o+*etos2 -asta ))egar a) n1"ero /!e
sa+e. 0or e*e"p)o2 si -a4 tres e)e"entos 4 e) sa+e contar -asta
cinco2 )os va se6a)ano !no a !no 4 c!enta B!no2 os2 tres...C 4
v!e)ve a se6a)ar )os /!e 4a cont "ientras contin!a B...c!atro 4
cincoC.
# %
E) va)or e !n o+*eto est9 eter"inao por e) ta"a6o. 8n o+*eto
entre "9s grane es2 tiene "a4or va)or.
# %
Ienti(ica )os s3"+o)os escritos /!e representan )os n1"eros.
Reconoce )os n!"era)es e) : a) ?.
# %
> a ? a6os C!enta !no a !no2 con e$c)!sivia #a !n o+*eto s)o )e toca !n
n1"ero%.
# %
Ienti(ica )os n!"era)es e) cero a) ie,2 a!n c!ano p!ee
con(!nir e) seis 4 e) n!eve.
# %
Ienti(ica e) con*!nto e o+*etos concretos #pieras2 i+!*os2
"oneas2 etc.% con "a4or o "enor n1"ero e e)e"entos2 c!ano
estos no so+repasen )a ecena.
# %
A!n c!ano e) concepto e aicin no es "!4 c)aro2 p!ee iniciar
aiciones senci))as e !no o os e)e"entos con o+*etos concretos.
# %
La percepcin2 en ocasiones2 p!ee estar g!iaa por e) con*!nto a)
/!e (ina)"ente se )e agregaron cosas. 0or e*e"p)o2 os con*!ntos
con i(erente n1"ero e e)e"entos #A tiene = 4 G ? e)e"entos%7 se
)e inica a) ni6o /!e se )e agrega !n e)e"ento "9s a) con*!nto A.
C!ano se )e preg!nta c!9) tiene "9s2 responer9 /!e e) con*!nto
A2 por/!e se )e -an p!esto "9s e)e"entos.
# %
? a ' a6os C!enta correcta"ente e) : a) ;& por )o "enos.
# %
Ienti(ica correcta"ente e) con*!nto con "a4or2 "enor o ig!a)
n1"ero e e)e"entos a!n c!ano estos so+repasen )a ecena.
# %
Apo4ao por o+*etos concretos2 p!ee rea)i,ar operaciones
senci))as e s!"a 4 resta c!4o res!)tao no re+ase )a ecena.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: Ti e"po
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
O a ' "eses No e$iste ienti(icacin e) tie"po7 5ste se ve reg!)ao por cic)os
+io)gicos e a)i"entacin2 e vigi)ia 4 s!e6o2 etc.
# %
' a :; "eses La reg!)acin e) tie"po e*a e estar tan in()!enciaa por cic)os
+io)gicos 4 co"ien,a a reg!)arse por aspectos socia)es2 co"o )as
activiaes propias e) conte$to e) ni6o. 0or e*e"p)o2 )a -ora e)
+a6o2 sa)ir e co"pras2 recoger a s!s -er"anitos en )a esc!e)a2
aco"pa6ar a s! "a"9 "ientras rea)i,a a)g!na activia en e) -ogar2
etc.
# %
: a ; a6os Reconoce )os t5r"inos /!e enotan tie"po# por e*e"p)o: esp!5s2
a) rato2 "a6ana2 etc.%2 pero no tiene !n re(erente concreto e s!
signi(icao. Es )o "is"o ecir Fen !n "in!toF2 /!e Fen !na -oraF.
# %
; a = a6os Ienti(ica )a e$istencia e !n pasao 4 !n (!t!ro2 pero !ti)i,a
inaec!aa"ente )os aver+ios. B0or e*e"p)o "a6ana (!i a) cineC
# %
= a > a6os E) tie"po est9 eter"inao por )as acciones. 0or e*e"p)o2 si se
pone )a pi*a"a es -ora e or"ir. Ta"+i5n p!ee verse in()!io por
)a istancia2 con inepenencia e )a ve)ocia. BSi "e tare "9s en
))egar es por/!e esta+a "9s )e*os2 si ))eg!e "9s r9pio2 es /!e
esta+a "9s cercaC.
# %
Ienti(ica pasao 4 (!t!ro. La te"pora)ia e )os eventos p!ee
ser ienti(icaa2 pero no !ti)i,an e) )eng!a*e aec!aa"ente.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: Ti e"po
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
> a ? a6os E) ni6o p!ee esta+)ecer e) tie"po e ac!ero a )as acciones /!e
"eian !n evento 4 otro. 0or e*e"p)o: 0asar9 )a -ora e )a co"ia2
"i progra"a e te)e 4 regresar9 "i pap9.
# %
Ienti(ica te"pora)ia in"eiata2 4 "eiata. Entiene )a i(erencia
entre !na -ora2 !n 3a2 "!c-os 3as2 !na se"ana. 0!ee -a+er a!n
"ane*o inaec!ao )as con*!gaciones ver+a)es.
# %
Conoci"iento +9sico e )os 3as e )a se"ana. Sa+e c!a)es son2
pero a!n tiene i(ic!)ta para esta+)ecer !n oren entre e))os. De+e
repetir toa )a caena2 para ienti(icar /!e 3a es.
# %
? a ' a6os Tiene !n conoci"iento co"p)eto e )os 3as e )a se"ana2 4
co"ien,a a aprenerse )os "eses.
# %
Conoce )as estaciones e) a6o e ienti(ica )as principa)es
c!a)iaes e e))as.
# %
@ane*o "9s preciso e) tie"po. Co"ien,a a esta+)ecerse e) tie"po
con inepenencia e )as acciones. 0or e*e"p)o2 !na -ora es )a
"is"a cantia e tie"po si )a e"p)ea para *!gar2 -acer tarea o ver
)a te)evisin2 a!n c!ano )a perci+a i(erente.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: So) !ci n e 0r o+) e"as
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
' a :; "eses Representacin por accin. La co"!nicacin /!e e) ni6o tiene con
s! entorno2 para )a so)!cin e s!s pro+)e"as2 es a trav5s e
acciones. 0or e*e"p)o2 si e) ni6o estira s!s +ra,os #accin /!e
rea)i,a c!ano /!iere a)can,ar a)go%2 esta co"!nicano /!e esea
a)g1n o+*eto. @!eve )a +oca para co"!nicar /!e tiene -a"+re.
# %
: a ; a6os Representacin icnica #por i"agen%.H Se re(iere a) es/!e"a
"enta) /!e e) ni6o tiene e !n o+*eto. G!iao por s!s caracter3sticas
sensopercept!a)es 4 e "e"oria2 e) es/!e"a "enta) e) ni6o p!ee
estar eter"inao por !n e)e"ento e) o+*eto #por e*e"p)o )a +ata
+)anca representa a !n "5ico%. Ta"+i5n e) o+*eto p!ee estar
representao en )a tota)ia e s!s partes. La "aestra es "aestra si
tiene e) !ni(or"e 4 e) peinao 4 too )o /!e ))eva a )a esc!e)a. Si a)go
e esto (a)ta2 4a no es "aestra.
# %
E) ni6o res!e)ve )os pro+)e"as por ensa4o 4 error. 0or e*e"p)o2
intenta intro!cir !na (ig!ra por varios ori(icios -asta /!e F)e atinaF.
# %
; a = a6os Co"ien,a )a representacin si"+)ica. Esto se a en vinc!)acin
con )a a/!isicin e) )eng!a*e2 4 con e) conoci"iento e /!e e)
s3"+o)o es ar+itrario o convenciona). E) no"+re e !na cosa es
ar+itrario2 no )o es por e) o+*eto "is"o2 sino por !na convencin2 4
en este sentio otra convencin p!ee ca"+iar e) no"+re. 0or
e*e"p)o s! p!ee ))a"ar coc-e2 a!to"vi)2 carro a) "is"o o+*eto.
Ta"+i5n se co"prene /!e )os o+*etos se no"+ren en (or"a
istinta en i(erentes iio"as.
# %
La so)!cin e pro+)e"as se a en +ase a o+*etos concretos. 0or
e*e"p)o p!ee reso)ver co"o a)can,ar !n o+*eto /!e esta "!4 a)to
para 5)2 !ti)i,ano !na si))a /!e este cercana7 pero no )o -ar9 si )a
si))a no est9 entro e s! ca"po vis!a).
# %
La so)!cin e pro+)e"as e*a e arse por ensa4o 4 error7 e) ni6o
co"ien,a a p)anear co"o so)!cionar e) pro+)e"a.
# %
Ienti(ica )a re)acin e ca!sa)ia /!e se a entre )os e)e"entos
/!e )o roean . 0or e*e"p)o si tira !n *!g!ete2 sa+e /!e se p!ee
ro"per7 si to"a !n p)ato e )o,a 4 )a "a"9 )o esc!+re2 sa+e /!e )o
rega6aran7 si )e a !n +eso a s! -er"ana sa+e /!e )o (e)icitar9n2
etc.
# %
0osicin egoc5ntrica. Se perci+e en e) centro e )os
aconteci"ientos2 e "oo ta) /!e too )o /!e s!cee2 tenr9 !na
re)acin irecta con 5). 0or e*e"p)o si s! "a"9 co"pra a)go2
necesaria"ente tenr3a /!e ser para 5)7 o si ve a !n ni6o ))orar2
piensa /!e e+e ser por )as "is"as ra,ones /!e 5) ))ora.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: So) !ci n e 0r o+) e"as
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
; a = a6os
# cont i n!aci n%
Irreversi+i)ia. La i"posi+i)ia e i"aginar a)go /!e no -a
o+servao2 )e i"pie i"aginar procesos inversos. 0or e*e"p)o2 e)
ni6o o+serva /!e ag!a 4 -arina se convierten en "asa2 4 ese
proceso es c)aro7 pero !na ve, -ec-a )a "asa2 no p!ee pensar en
/!e 5sta se esco"pone en ag!a 4 -arina2 por/!e no )o -a
o+servao.
# %
Se esta+)ece !na e"pat3a +9sica con )as personas e s! entorno.
0or e*e"p)o2 p!ee entener /!e a !n ni6o )e !e)e si )e pegan7 o
/!e est9 triste por/!e no vienen por 5).
# %
= a > a6os Ra,ona"iento trans!ctivo. Este tipo e ra,ona"iento va e )o
partic!)ar a )o partic!)ar. Si a)go s!cee +a*o cierta conicin2
s!ceer9 sie"pre 4 para toos. Si )a ca*a e ga))etas se a+re *a)ano
!na pesta6a2 e) ni6o +!sca en )a ca*a e cerea) )a pesta6a para
a+rir)a.
# %
Inter(erencia e"ociona) en e) ra,ona"iento. E) pensa"iento )atera)
in()!4e so+re e) pensa"iento )gico2 e "oo ta) /!e )as cosas son
ana)i,aas ese )as e"ociones. BNo p!ee ser "a)o /!itar)e )a
pa)eta a @ari por/!e 4o )a /!ieroC
# %
Co"ien,a A p)anear e "anera "!4 senci))a )o /!e va a -acer.
BVo4 a *!gar con )os carritosC2 BVo4 a pintarC. Estas activiaes
p!een ser ca"+iaas "!4 (9ci)"ente2 si e) ni6o enc!entra a)go
))a"ativo en e) ca"ino. 0or e*e"p)o2 e) ni6o ecie /!e /!iere pintar2
as3 /!e se irige -acia )a gaveta e )os "ateria)es2 pero c!ano ))ega
a-3 ve )os +)o/!es e constr!ccin 4 se /!ea *!gano con e))os.
# %
Las -iptesis /!e esta+)ece para )a so)!cin e pro+)e"as est9n
eter"inaas por ensa4o 4 error.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA COGNI TI VA
Aspect o: So) !ci n e 0r o+) e"as
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
> a ? a6os La posi+i)ia e) ni6o e o+servar "9s e !na c!a)ia e )os
o+*etos2 )e per"ite +!scar )as re)aciones entre !na ! otra varia+)e e
os o+*etos. 0or e*e"p)o si se )e preg!nta en /!e se parece !na
vaca 4 !n ca+a))o2 co"en,ar9 a repasar )as caracter3sticas e caa
e)e"ento !na a !na2 -asta encontrar )a si"i)it! #co)or2 (or"a2
ta"a6o2 etc.%. As3 "is"o ienti(ica i(erentes (!nciones para )os
o+*etos.
# %
La capacia e p)aneacin se incre"enta2 e inc)!4e en s!
proceso a)g!nos "ateria)es. A-ora ir9 /!e /!iere pintar con
pint!ras e ag!a2 4 para eso necesitar9 s! +ata2 !nas -o*as2 )as
pint!ras e ag!a 4 e) pince)2 4 !n vasito con ag!a.
# %
? a ' a6os Co"ien,a a pererse )a posicin egoc5ntrica. Esto per"ite /!e e)
ni6o p!ea consierar varios atri+!tos a)a ve,2 a) ig!a) /!e
i(erentes perspectivas e !n o+*eto o sit!acin. 0or e*e"p)o2 en !na
isc!sin entre os co"pa6eros por a)g1n "ateria) i9ctico2 e) ni6o
p!ee interpretar )as e"ociones e caa !no e )os invo)!craos.
# %
Representacin si"+)ica "9s i(erenciaa2 por )o /!e p!ee
innovar sin necesia e pro+ar "eiante ensa4o 4 error /!e
oc!rrir9.
# %
Co"ien,o e) proceso e reversi+i)ia. Esta perspectiva e poer
o+servar i(erentes c!a)iaes e) o+*eto2 4 a) co"ien,o e !na
representacin a+stracta2 *!nto con !n proceso e "e"oria "9s
co"p)e*o2 "arcan e) inicio e )a reversi+i)ia e )os procesos. A-ora
e) pe/!e6o p!ee ecir co"o e)a+oro !n tra+a*o "an!a).
# %
La p)aneacin /!e rea)i,a so+re s!s activiaes )1icas 4
aca5"icas est9 "9s estr!ct!raa2 a-ora inc)!4e en e) proceso
a)g!nos "ateria)es 4 personas en i(erentes ro)es.
# %
rea e )eng!a*e
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA DE LENG8AIE
Aspect o: se"9nt i ca H co"pr ensi n
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
& a ' "eses
Loca)i,a r!i"entaria"ente sonios2 vo)teano -acia one
proviene ic-o sonio.
# %
S!ccionan e) pe,n si es reco"pensaa con sonios e voces o
canciones.
# %
Aprene sonios +9sicos e s! )eng!a. Respone i(erente c!ano
o4e )a vo, e )a "a"9 4 c!ano o4e otra vo, (e"enina2 ante esta
istincin p!ee responer sonrieno2 +!scano estar con )a "a"92
))orano etc.
# %
A esta ea e) pe/!e6o e"pie,a a reconocer e) )eng!a*e.
# %
E) pe/!e6o p!ee isting!ir sonios si"i)ares2 co"o e) e !na
ca"pani))a 4 !na sona*a.
# %
' a :; "eses 8sa gestos convenciona)es2 es ecir2 /!e )e apo4en a e$presar )o
/!e /!iere ecir.
# %
Si se )e ponen sonios con )os /!e no -a tenio contacto2 no )os
reconoce2 es ecir2 no reacciona e ning!na "anera ante e))os .
# %
E"pie,a a entener pa)a+ras co"o BNOC 4 s! propio no"+re.
# %
: a ; a6os Restriccin e !n concepto. E) ni6o ap)ica !n concepto so)o a !n
o+*eto. Si se )e presenta !na sona*a i(erente a )a s!4a no )a conci+e
co"o ta)2 e+io a /!e ca"+ia en e))a )a (or"a2 e) co)or 4 otras
caracter3sticas /!e e) ni6o perci+e so)o en s! sona*a.
# %
E) ni6o entiene /!e )as pa)a+ras -acen re(erencia a o+*etos
concretos.
# %
Se no"+ra a s3 "is"o con s! no"+re 4 repite e) (ina) e )as (rases.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA DE LENG8AIE
Aspect o: se"9nt i ca # co"pr ensi n%
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
:H ; a6os
# cont i n!aci n%
Es capa, e c!"p)ir renes2 por e*e"p)o2 si se se6a)a !n "!6eco
4 se )e ice a) pe/!e6o2 9"e)o e) ni6o entiene )a oren 4 )a
e*ec!ta.
# %
So+regenera)i,acin e !n concepto. C!ano e) pe/!e6o ap)ica !n
so)o concepto a "!c-os o+*etos o personas. 0or e*e"p)o si s! pap9
!sa )entes2 para 5) too -o"+re /!e !se )entes ser9 s! pap9.
# %
A!"enta s! nive) e co"prensin. E) ni6o p!ee entener /!e si
s!e)ta a)g1n o+*eto este se cae.
# %
; a=a6os
; a = a6os

Co"prene i(erentes partes e s! c!erpo2 sa+e para /!e sirve s!
+oca2 "anos2 pies 4 ae"9s one se )oca)i,an.
# %
Co"prene e) ta"a6o2 grane2 pe/!e6o 4 e) !so e a)g!nas
cosas co"o: para /!e sirve !na si))a2 !na p)anc-a etc.
# %
A!"enta s! nive) e co"prensin.
# %
= a > a6os Es capa, e -acer co"paraciones. Si por e*e"p)o )e eci"os
a"e )a "onea /!e va)e "9s. De ac!ero a) concepto /!e 5) tenga
e va)er2 -ar9 !na co"paracin para e"itir s! resp!esta.
# %
8ti)i,a )os t5r"inos "!c-o2 poco 4 ae"9s p!ee co"prener)os.
C!ano a) ni6o se )e preg!nta D/!ieres "!c-a o po/!ita )ec-eE2 e)
pe/!e6o es capa, e responer.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA LENG8AIE
Aspect o: Se"9nt i ca # co"pr ensi n%
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
> a ? a6os

Co"prene /!e )os o+*etos ! cosas p!een tener otro no"+re sin
ca"+iar s! signi(icao. E*e"p)o. Coc-inoH cero. En(aaoH
eno*ao.
# %
Entiene /!e e$isten contrarios en )as pa)a+ras o casa. 0or
e*e"p)o. A)toH +a*o. Goro ()aco.
# %
? a ' a6os e) ni6o es capa, e entener )os conceptos e sentirse triste2
c!)pa+)e2 etc. En este aspecto )o /!e interesa es /!e e) ni6o
entiena e) signi(icao e eter"inaos conceptos por e*e"p)o e) e
ro"per2 castigar etc.
# %
E) ni6o es capa, e entener con "a4or a"p)it! a)g!nos
conceptos 4 )o /!e e))o i"p)ica2 por e*e"p)o p!ee ecir /!e tipo e
ani"a)es p!een vivir en casa2 por /!e entiene e) concepto e
ani"a) 4 ae"9s )as caracter3sticas e caa !no.
# %
a!n c!ano 4a entiene !na gran variea e conceptos2 e) ni6o
p!ee tener i(ic!)taes2 por e*e"p)o con e) concepto e a6o2 por
/!e este pa)a+ra se co"pone ta"+i5n e "eses2 4 3as .
# %
E) ni6o a/!iere conceptos a+stractos re)acionaos con s!
activia aca5"ica.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA LENG8AIE
Aspect o: se"9nt i ca # e$pr esi n%
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
Se"9nt i ca # e$pr esi n%
& a '"eses Tararea "ientras )a gente )e -a+)a o )e canta2 e$presano as3 s!
agrao -acia e))as.
# %
E) pe/!e6o !sa e) ))anto co"o !na (or"a e e$presar /!e necesita
reci+ir atencin.
# %
E$presa "eiante sonrisas2 arr!))os #c-i))ios2 gorgo*eos2 sonios
voc9)icos% co"o se siente ante eter"inaa sit!acin.
# %
Da resp!estas ante !n sonio2 es ecir2 respone e i(erente
"anera si esc!c-a )a vo, e s! "a"9 /!e si esc!c-a e) sonio e
!na sona*a.
# %
Sonr3e c!ano )e -a+)an 4 pro!ce sonios e car9cter voca)
"o!)ao "anteni5no)o e :? a ;& seg!nos 4 *!ega con e))os.
# %
0ro!ce sonios en se6a) e (e)icia2 a+!rri"iento o cansancio.
# %
' a :;"eses trata e i"itar )o /!e esc!c-a2 si por e*e"p)o esc!c-a co"o canta
!n p9*aro2 e) pe/!e6o trata e -acer )o "is"o .
# %
8ti)i,a gestos socia)es convenciona)es para co"!nicarse 4 rea)i,a
*!egos gest!a)es por e*e"p)o a),a )a "ano para ecir ais2 -ace
BcarasC a) ecir)e /!e )e iga a !na persona /!e )a /!iere "!c-o etc.
# %
E"isiones "e,c)aas con sonios e *!ego co"o )os gorgoritos.
# %
Sentio e co"!nicacin intenciona). 0osee se6a)es para
co"!nicarse2 es ecir2 sa+e /!e )os s3"+o)os /!e !ti)i,a tiene !n
re(erente.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA LENG8AIE
Aspect o: se"9nt i ca # e$pr esi n%
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
: a ; a6os

8ti)i,a gestos "9s co"p)icaos para e$presar )o /!e necesita.
# %
8ti)i,a gestic!)acin si"+)ica para peir a)go. Gestos e
representacin e)a+oraos. 0ara poer e$presar )o /!e )os a!)tos
e$presan en (rases co"p)e*as.
# %
Gestos si"+)icos para escri+ir atri+!tos. 0or e*e"p)o a+re )os
+ra,os para escri+ir !na persona gora2 a)ta2 +a*a
# %
; a = a6os
8ti)i,a (rases e os pa)a+ras. J!iere -a+)ar. De+io a /!e inicia )a
a/!isicin e pa)a+ras poco a poco prescine e) +a)+!ceo .
# %
= a > a6os
@eiante )a "3"ica e$presa /!e entiene e) "ensa*e e B$C
cancin. 0or e*e"p)o se to"a )a ca+e,a c!ano )a cancin ice /!e
a )a tort!g!ita e !e)e ca+e,a.
# %
> a? a6os
? a ' a6os e) ni6o a/!iere conceptos a+stractos re)acionaos con s!
activia aca5"ica
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA LENG8AIE
Aspect o: si nt a$i s
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
: a ; a6os
8ti)i,a -o)o(rases2 esto se re(iere a /!e )os pe/!e6os !ti)i,an so)o
!na pa)a+ra para e$presar !na oracin co"p)eta. 0or e*e"p)o
c!ano )os pe/!e6os icen -a))52 re(iri5nose a )a ca))e /!iere ecir2
))5va"e a )a ca))e. La -o)o(rase en este e*e"p)o )a -o)o(rase es
B-a))5C .
# %
Aprene n!evas pa)a+ras a"p)iano as3 s! voca+!)ario
# %
8ti)i,a s!stantivos 4 a*etivos.
# %
; a = a6os Esta+)ece re)aciones entre otros e)e"entos. La ni6a +onita2 !n
pri"er e)e"ento es ni6a 4 e) seg!no es +onita .
# %
Do"ina )a oracin si"p)e. 0or e*e"p)o ni6o "a)o
# %
Constr!4e oraciones e = e)e"entos. 8ti)i,ano s!stantivos2
a*etivos 4 art3c!)os7 esta+)eci5nose en e) pe/!e6o en este oren.
# %
E"p)ea e) !so e) ver+o a!$i)iar BserC.
# %
Las categor3as e s!*eto2 ver+o 4 o+*eto tienen !na e$tensin
re!cia.
# %
So)o !ti)i,a )as tres pri"eras personas e) sing!)ar#4o2 t12 5)%
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA LENG8AIE
Aspect o: si nt a$i s
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
; a = a6os
# cont i n!aci n%
E"p)ea ver+os en tie"po in(initivo #or"ir% i"perativo#a"e%2
presente e inicativo#4o pego% pret5rito.#co"3 paste)%
# %
Tiene errores "or(o)gicos 4 sint9cticos por e*e"p)o ca(eses
# %
Inicia )a (or"acin e )a gra"9tica #nor"as /!e rigen e) )eng!a*e%.
# %
8ti)i,a )as concorancias e g5nero 4 n1"ero Hpe)ota +)ancaH 4
tie"pos ver+a)es.
# %
= a > a6os 8ti)i,a (rases interrogativas 4 e$c)a"ativas.
# %
Es capa, e -acer e(iniciones senci))as si por e*e"p)o se )e
preg!nta /!e es !n 9r+o) e) ni6o por9 ecir2 e ac!ero a s!
concepto e 9r+o)2 )o /!e es. En este sentio e) ni6o ser9 capa, e
e(inir )as cosas /!e )e son "9s (a"i)iares.
# %
Ca"+ia constante"ente s! concepto2 epenieno e )as
caracter3sticas /!e ca"+ian o se "antienen constante en )os o+*etos
/!e se )e pian /!e e(ina.
# %
8ti)i,a e) tie"po pasao#se )asti"% .
# %
Apro$i"acin a) -a+)a in(or"a) e !n a!)to2 es capa, e p)aticar
/!ien )e rega) s! *!g!ete (avorito2 por e*e"p)o.
# %
Constr!cciones "9s acores con e) )eng!a*e a!)to. Kace
preg!ntas co"o: D C!anoE DJ!i5nE DC!9)E DDneE D0or /!5E .
# %
8ti)i,a )os p)!ra)es.#"an,anas2 cone*os%
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA LENG8AIE
Aspect o: si nt a$i s
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
> a ? a6os Ka+)a con ()!ie, .
# %
Kace con*!gaciones e ver+os incorrecta"ente. 0or e*e"p)o2
a+rio2 "orio etc.
# %
A e$cepcin e )a rr tiene toos )os (one"as esta+)ecios 4 no
s!stit!4e consonantes.
# %
Se esarro))a )a co"!nicacin2 !ti)i,ano s!stantivos2 a*etivos2
art3c!)os2 p)!ra)es2 )os ver+os en presente 4 pasao incorrecta"ente
.
# %
E$p)ica -istorias2 -ec-os /!e -an pasao. 0!ee -a+)ar e )o /!e
-i,o a4er en )a tare.
# %
8ti)i,a con*!nciones .
# %
A!sencia e (ronta)i,acin #ta,a HHHLasa%.
# %
Sa+e e$presarse con propiea2 ar"ano oraciones one !ti)i,a
s!stantivos2 a*etivos2 ver+os2 con*!nciones2 etc.
# %
8ti)i,a art3c!)os 4 -ace !so e) p)!ra) incorrecta"ente. Re)o*es2 )a
ag!a2 )a a,1car.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA LENG8AIE
Aspect o: si nt a$i s
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
? a ' a6os 8sa preposiciones. 0or e*e"p)o )a pe)ota est9 e+a*o e )a "esa.
De+a*o es )a preposicin.
# %
Inicia e) !so e art3c!)o #!n2 e)%.
# %
8ti)i,a con*!nciones.
# %
Tiene )a capacia e artic!)ar e ta) "oo )as oraciones !ti)i,ano
)o a/!irio -asta e) "o"ento #con*!nciones2 con*!gaciones e
ver+o2 preposiciones2 art3c!)os2 a*etivos2 p)!ra)es2 sing!)ares% para
inventar !n c!ento /!e contenga principio2 "eio 4 (in .
# %
Ka+)a con oraciones co"p)e*as. A esta ea e) -a+)a es "9s
si"i)ar a )a e !n a!)to por )o /!e se convierten en oraciones "9s
estr!ct!raas.
# %
es capa, e -acer e$p)icaciones para ar a entener )o /!e se )e
preg!nta.
# %
4a no -a4 !na s!presin e consonantes Bta"+orC ta"+o
# %
Esta+)eci"iento e <r<2< rr< en )os pe/!e6os.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA LENG8AIE
Aspect o: ( on5t i ca
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
& a ' "eses
E"ite sonios e car9cter voca) entre"e,c)ao con consonantes2
co"o a--
# %
E) pe/!e6o -ace +a)+!ceos se"e*ante a e"isiones "onosi)9+icas
para tratar e co"!nicarse # "a2 "!2 a2 i%.
# %
Aparecen )as voca)es ae)antaas o posteriores2 es ecir2 e)
pe/!e6o e"pie,a a !sar )a )etra o2 !.
# %
' a :; "eses Las e"isiones "onosi)9+icas son "9s (rec!entes 4 a trav5s e
e))as poe"os isting!ir en e) pe/!e6o estr!ct!ras e entonacin
/!e inican e"ociones2 por e*e"p)o2 ice pa2 pa2 pa a) ver ))egar a
s! pap9.
# %
: a ; a6os Las e"isiones "onosi)9+icas son "9s (rec!entes 4 a trav5s e
e))as poe"os isting!ir en e) pe/!e6o estr!ct!ras e entonacin
/!e inican e"ociones2 por e*e"p)o2 ice pa2 pa2 pa a) ver ))egar a
s! pap9.
# %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA LENG8AIE
Aspect o: Fon5t i ca
Ea e
s!r gi "i e
nt o
# apr o$i "
aa%
Con!ct a Esper aa
; a = a6os Esta+)eci"iento e )a s3)a+a 9tona
# %
0resencia e re!ccin e gr!pos conson9nticos. #p)ato por pato% .
# %
=a > a6os Aparece )a pron!nciacin e consonantes inicia)es #rosa por osa% .
# %
Re!ccin e iptongos a !n e)e"ento#p!ente por pente%
# %
0ron!ncia correcta"ente piera .
# %
La e$presin e )os sonios es correcta #g)o+o por go)o+o%
# %
Esta+)eci"iento e consonantes #)9"para por )apara%
# %
> a ? a6os a!n no p!ee pron!nciar e) (one"a <rr<. 0or )o /!e )a s!stit!4e por
otra consonante .
# %
? a ' a6os e) ni6o es capa, e ienti(icar (one"as 4 e$presar)os. 0or e*e"p)o
si se )e pie /!e iga !na serie e pa)a+ras /!e e"piecen con "a e)
ni6o ser9 capa, e en)istar !na serie e pa)a+ras /!e e(ectiva"ente
inicien con ese (one"a.
# %
Esta+)eci"iento e) (one"a< r<2 <rr<.
# %
rea social afectiva
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA SOCI AL H AFECTI VA
Aspect o: a!t oconcept o
Ea e
s!r gi "i ent o
# apr o$i "aa%
Con!ct a Esper aa
& a ' "eses
E) ni6o rea)i,a "ovi"ientos invo)!ntarios o re()e*os. No -a4 contro)
so+re s!s "ie"+ros. Se enc!entra ini(erenciao e) "eio 4 e s3 "is"o.
E) ni6o se "ira )as "anos 4 s!s pies2 reconocieno estos co"o !na
parte e s3.
Intenta to"ar )os o+*etos /!e se enc!entran a !na istancia "enor e
!n "etro. Tiene intencin e asir o+*etos #inc)!sive !n rostro cercano%2
reconoci5no)os co"o e)e"entos i(erentes a 5).
Se ))eva )as cosas /!e to"a a )a +oca. Se ))eva )os pies a )a +oca.
Levanta )a ca+e,a 4 conte"p)a s!s pies.
Vo)tea a) esc!c-ar a)g1n sonio2 reconocieno /!e procee e !n )!gar
)e*ano a 5).
Reconoce )a vo, e s! "a"9 o e !na persona a))egaa a 5)2 4 )a
isting!e e otras voces o sonios.
E) ni6o "ira atento a) espe*o2 e intenta tocar )a i"agen en e) espe*o.
' a :; "eses V!e)ve a) instante )a ca+e,a c!ano )o ))a"an por s! no"+re o por )as
pa)a+ras con )as /!e co"1n"ente se re(ieren a 5) #+e+e2 c-i/!ito2 nene%.
Sonr3e a )a i"agen e) espe*o2 par)otea 4 )a acaricia.
O+serva s! "ano "ientras )a "!eve so+re )a s!per(icie e) espe*o2
reconocieno one ter"ina s! "ano 4 e"pie,a )a i"agen e) espe*o.
Co)ocao ante e) espe*o2 se sienta 4 o+serva s! i"agen. Invierte "!c-o
tie"po en esta activia. I!ega (rente a) espe*o.
Respone a s! no"+re propio2 vo)teano o sonrieno.
: a ; a6os E$presa c!a) es s! no"+re
Los ni6os reconoce s! i"agen con c)aria. Se reconoce en
(otogra(3as.
Se6a)a o no"+ra a tres personas conocias c!ano se preg!nta por
e))as7 inc)!sive en (otogra(3as.
8ti)i,a e) prono"+re B"3oC o act1a con re(erencia a e))o. Escone )os
*!g!etes c!ano a)g!ien se )os /!iere /!itar.
Se re(iere a otro ni6o co"o BneneC. Ienti(ica a otros ni6os co"o s!*etos
ig!a)es a 5) 4 en este sentio co"parte activiaes con e))os. Reconoce
/!e e) a!)to2 a i(erencia e )os BnenesC 4a no rea)i,an )as "is"as
activiaes7 as32 p!ee co"partir s! "a"i)a con otro ni6o2 pero no )a o(rece
a !n a!)to.
Reconoce istintas partes e s! c!erpo 4 )as se6a)a.
Dicen s! no"+re o s! apcope c!ano se )o preg!ntan.
De ; a = a6os Dice s! no"+re c!ano se )o preg!ntan2 4 ante !na insistencia e s!
no"+re co"p)eto2 p!ee ecir s! no"+re 4 s!s ape))ios2 a!n c!ano s!
)eng!a*e p!ee no ser "!4 c)aro.
8ti)i,a aec!aa"ente e) B4oC7 reconocieno /!e este prono"+re
encierra )as caracter3sticas e s! persona. En este sentio es capa, e
!ti)i,ar e) prono"+re t!2 reconocieno en e))o )a inivi!a)ia e )a otra
persona.
As!"e )as acciones /!e rea)i,a co"o propias2 4 p!ee i(erenciar )as
acciones rea)i,aas por otros. C!ano se )e preg!nta B/!ien tiro )a )ec-eC
p!ee reconocer si )o -i,o o no2 a!n/!e no as!"a )a responsa+i)ia e)
-ec-o.
= a > a6os
A) peir)e a !n ni6o /!e se e(ina )o -ace en +ase a activiaes /!e
rea)i,a. 0or e*e"p)o si se )e preg!nta Dc"o es 0a+)itoE ir9 B0a+)ito corre
r9pio2 es (!erte 4 se co"e toa s! co"iaC
Se reconoce en !na (oto
S! ea es i"portante por/!e )o isting!e e otros ni6os "9s pe/!e6o
o "a4ores /!e 5). 0or e*e"p)o2 BMa no !so pa6a) por/!e 4a tengo tres
a6osC o BN) )o -ace por/!e es pe/!e6oC
En e) i9)ogo espont9neo 4 en e) *!ego2 ienti(ica /!e tiene
caracter3sticas (3sicas i(erentes a otros ni6os. 0or e*e"p)o B"i pe)o es
ri,ao2 es "9s )argoC B@i pie) es "orenaC2 BT! estas "9s goroC. E)
conoci"iento e s3 es (rag"entario a!n.
> a ? a6os
A) e(inirse a s3 "is"o2 ae"9s e -acer)o a partir e a)g!nas
caracter3sticas (3sicas2 inc)!4e cone$iones con otras personas: so4
-er"ana e ..2 so4 a"igo e ...
En s! interaccin con )os e"9s esc!+re caracter3sticas propias
#(3sicas 4 e persona)ia% /!e )o -acen 1nico. 0or e*e"p)o2 /!e reconoce
ser travieso2 *!g!etn2 eno*n2 +!en a"igo.
? a ' a6os E) a!toconcepto se convierte en i(erenciao2 artic!)ao e integraor e
i"ensiones 4 contenios. 0!ee e(inirse consierano varios aspectos
(3sicos 4 e persona)ia. Los ni6os se escri+en co"o personas con
pensa"ientos2 eseos 4 senti"ientos istintos a )os e"9s
La escripcin e s3 "is"o es en (!ncin e) conte$to2 !ti)i,ano
t5r"inos genera)es 4 g)o+a)es7 esto es2 e) concepto !ti)i,ao inc)!4e
"!c-os atri+!tos. 0or e*e"p)o: BSo4 +!ena en )a esc!e)aC. Done B+!enaC
re(iere a (or"as e re)acionarse con )os a"igos2 "aestros7 co"porta"iento
en c)ase2 reni"iento aca5"ico2 etc.
La vera e s3 "is"o epene e c"o se e$presen e 5) )os a!)tos
signi(icativos en s! via. BSo4 g!apo por /!e "i "a"9 )o iceC.
E"pie,a a interesarse por s! estr!ct!ra anat"ica. Esto )e per"ite
reconocerse co"o ser -!"ano i(erente e otros e)e"entos e )a
nat!ra)e,a. Se interesa por sa+er /!e -a4 en tanto en e) interior e s! pie)
#-!esos2 "1sc!)os2 cora,n2 cere+ro%2 co"o en s! e$terior #genita)es%.
Revisado hasta aqu 15 de abril 2004.
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA SOCI AL AFECTI VA
Aspect o: Apego
Ea e
s!r gi "i ent o
# apr o$i "aa%
Con!ct a Esper aa
& a ' "eses
E) ni6o e"pie,a a reconocer )as caras e personas cercanas a 5)2
#"a"92 pap92 nana etc.% +!scano 4 centrano s! "iraa en e))as2
sonrieno2 tenieno "a4or activia "otri,. etc
E) ni6o se siente seg!ro c!ano est9 con s! "a"9 por e*e"p)o si es
cargao por !n e$tra6o "!estra s! inco"oia "eiante e) ))anto2
"ovi"ientos /!e enotan rec-a,o 4 so)o se tran/!i)i,a c!ano )o carga )a
"a"9.
G!sca est3"!)os socia)es2 se siente atra3o por e) rostro2 )a vo,2 e) tacto
4 )a te"perat!ra e )as personas /!e )e roean2 por e*e"p)o vo)tea2 sonr3e
etc.
Acepta c!iaos e personas conocias e (or"a si"i)ar a co"o )os
acepta e s!s progenitores. 0or e*e"p)o per"ite /!e )o a)i"enten2 /!e )o
carg!en2 /!e )e ca"+ien )a ropa2 etc.
E) ni6o se in/!ieta c!ano e*a e perci+ir vis!a) o a!itiva"ente a )a
persona /!e est9 con 5). 0or e*e"p)o c!ano )o e*an en )a c!na.
' a :; "eses
E) ni6o contin!a -acieno !na i(erencia en )a convivencia con
personas conocias 4 esconocias. 0or e*e"p)o2 (rente a !na persona
esconocia escone e) rostro2 ante )os e$tra6os se enc!entra retra3o.
Se ang!stia ante )a a!sencia e )a persona /!e )o c!ia2
En !n a"+iente conocio p!ee esp)a,arse "eiante e) gateo para
rea)i,ar activiaes e inagacin2 en )a "is"a -a+itacin en )a /!e se
enc!entra !na persona /!e )e es (a"i)iar2 esto "!estra e) esarro))o e )a
seg!ria en s3 "is"o 4 a!tocon(ian,a.
En a"+ientes esconocios o sit!aciones n!evas re/!iere /!e )a
"are est5 cerca e 5). 0or e*e"p)o si )o ))evan a !na (iesta in(anti) 4 )a
"a"9 se a)e*a e 5)2 e) pe/!e6o a "!estras e in/!iet! ))orano.
: a ; a6os
E) ni6o acepta /!e s!s necesiaes sean satis(ec-as por !na persona
a!)ta i(erente a /!ien )o c!ia2 a!n c!ano "!estre incon(or"ia en !n
principio2 por e*e"p)o e) ser a)i"entao2 aseao etc.
E) v3nc!)o e apego se conso)ia2 enri/!eci5nose s!s co"ponentes
representaciona)es por e) esarro))o e capaciaes inte)ect!a)es2 es ecir
)as n!evas capaciaes re(!er,an e) v3nc!)o
Se esp)a,a -acia )!gares caa ve, "9s a)e*aos e )as personas /!e
)o c!ia. 0or e*e"p)o2 en !n a"+iente conocio p!ee estar en !na
-a+itacin i(erente a )a /!e esta s! "a"9. En a"+ientes esconocios2
re/!iere a!n )a presencia (3sica e )a "are *!nto a 5).
Co"ien,a a !ti)i,ar o+*etos en s!stit!cin a )a seg!ria /!e )e provee
)a "a"9. 0or e*e"p)o2 ))eva apretao a !n osito a toas partes 4 )o "i"a.
; a = a6os G!sca pre(erente"ente2 a )a persona /!e )o c!ia2 para c!+rir s!s
necesiaes +9sicas. 0or e*e"p)o c!ano pie )ec-e2 ca"+io e pa6a) etc.
En a"+ientes esconocios2 re/!iere a!n )a presencia (3sica e )a
"are en )a "is"a -a+itacin. I!ega (rente a )a "are. Se arriesga a *!gar
en !n to+og9n si est9 s!s "a"9.
Ante )a a!sencia e )a "a"9 se ang!stia +!scano otra (ig!ra e
apego. 0or e*e"p)o c!ano e) ni6o ingresa a) CENDI ))ora por /!e )a "a"9
no est9 4 +!sca en )a "aestra o asistente )a seg!ria /!e necesita. Dese
este "o"ento esta persona ser9 a /!ien +!s/!e para c!+rir s!s
necesiaes.
Inicia )a inepenencia2 +!scano rea)i,ar activiaes por s3 so)o. 0or
e*e"p)o2 a) +a*ar )as esca)eras no acepta a4!a.
Se interpone c!ano )a "are 4 e) pare se acarician.
Sienten eseos e participar e )a inti"ia e )a re)acin /!e viven
s!s pares
= a > a6os
Aun que es capaz de hacer las cosas solo, pide ayuda a conveniencia
buscando atencin, afecto, contacto fsico etc.
Aun cuando puede seguir habiendo un apego emocional fuerte hacia la
madre, es capaz de buscar otras alternativas entre los adultos que lo rodean
para satisfacer sus necesidades
El nio es capaz de tomar decisiones respecto a la realizacin de tareas,
por ejemplo como vestirse, que materiales usar, etc.
> a ? a6os
E) ni6o es capa, e reconocer c!ano p!ee o no rea)i,ar !na tarea 4
pie a4!a a !n a!)to si )a necesita.
? a ' a6os C!ano no p!ee rea)i,ar !na activia +!sca a4!a con s!s
co"pa6eros o a"igos e *!ego2 antes e +!scar)a en !n a!)to.
E) ni6o p!ee separarse e s!s pares por )argos perioos e tie"po2
rea)i,ano activiaes por s3 "is"o. 0or e*e"p)o activiaes esco)ares2
ca"pa"entos2 e$c!rsiones.
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA SOCI AL AFECTI VA
Aspect o: E$pr esi n e s!s a( ect os
Ea e
s!r gi "i ent o
# apr o$i "aa%
Con!ct a Esper aa
& a ' "eses
Di9)ogo tnico. Kace "ovi"ientos +r!scos e piernas 4 +ra,os2 para
e$presar s! estao an3"ico #agrao o esagrao%.
Aparece )a sonrisa re()e*a2 ante )a presencia e) rostro -!"ano2
pre(erente"ente e) rostro e )os pares.
Aparece )a sonrisa socia). E) ni6o sonr3e c!ano a)g!ien interact1a con
5)2 por e*e"p)o2 )e -ace "!ecas2 se sonr3e con 5)2 )e -a+)a2 etc.
R3e 4 voca)i,a c!ano se enc!entra en sit!aciones p)acenteras2 por
e*e"p)o c!ano "anip!)a *!g!etes2 )o esti"!)an tacti)"ente o )e -acen
cos/!i))as.
Re-!4e e c!a)/!ier contacto "o)esto7 por e*e"p)o2 e$teriori,a s!
"a)estar con re(!n(!6os2 se ca)"a a) ca"+iar)o e post!ra o cargar)o 4
apapac-ar)o.
L)ora para e$presar s!s necesiaes: -a"+re2 (r3o2 ca"+io e pa6a)2
co"pa63a etc.
E$presa s!s e"ociones a trav5s e )a "3"ica "ani(estano a)egr3a2
aso"+ro2 eno*o etc2 en s! rostro.
' a :; "eses @ani(iesta s! cari6o a) acariciar 4 < o +esar personas ! o+*etos2 c!ano
)e (este*an s!s gracias. Etc.
@ani(iesta eno*o o "a)estar ante sit!aciones co"o e) pa6a) /!e )e
inco"oa2 c!ano )e /!itan !n *!g!ete o e) +i+ern.
E$presa te"or2 esconi5nose o ))orano. Se as!sta e )os /!e se
acercan e "anera +r!sca2 est3"!)os inesperaos.
C!ano e) ni6o est9 triste )o e$presa ))orano. Aparecen )as )9gri"as en
e) ))anto
@!estra s! a)egr3a a trav5s e risas o "ovi"ientos 4 voca)i,aciones.
: a ; a6os
Denota a)egr3a o eno*o con !na "arcaa a"+iva)encia -acia !na
persona ! o+*eto. 0or e*e"p)o a+ra,a 4 +esa (!erte"ente a s! "!6eco 4
"in!tos esp!5s )o go)pea2 patea etc.
Repite co"1n"ente s!s gracias para so)icitar atencin e) a!)to. 0or
e*e"p)o si se tira a) piso 4 e) a!)to se r3e2 repite esta sit!acin.
Aparece )os ce)os2 grita o ))ora c!ano s!s pap9s acarician a otro ni6o.
Da "!estras e s! cari6o -acia otra persona2 o+*eto o ani"a)2 a trav5s
e a+ra,os2 sonrisas2 caricias2 +esos2 co"partieno a)g!na pertenencia
etc.
Siente sorpresa 4 <o (ascinacin por !na n!eva sit!acin ! o+*eto
noveoso.
Reg!)a )a e$presin e s! eno*o ese protestas corpora)es2 p!c-eros2
gritos -asta go)pes 4 "orias.
De ig!a) "anera2 e) ni6o reg!)a )a e$presin e s! cari6o2 en )as
pri"eras interacciones con !n esconocio2 p!ee ar "!estras e
si"pat3a2 "eiante sonrisas2 co"partieno o+*etos2 etc.
; a = a6os Se "ani(iestan con!ctas e"p9ticas2 por e*e"p)o ))ora c!ano s!
"are ))ora2 c!ano ven !na pe)3c!)a o c!ano esc!c-an !na cancin
triste.
E) ni6o presenta resp!estas i(erentes a )os estaos e"otivos e otros.
0or e*e"p)o se /!ean ca))aos c!ano )a otra persona se eno*a2 pero si )a
o+servan (e)i,2 gritan o )a a+ra,an.
Rea)i,a gestos e a)egr3a2 triste,a2 eno*o 4 ))anto si se )o pien2 a!n
c!ano no )o sienta.
E$presa ce)os2 interponi5nose ante )os pap9s /!e +ai)an o se a+ra,an.
Se a"p)ia )a ga"a e a(ectos2 present9nose vergOen,a por -a+er roto
reg)as o no -a+er poio c!"p)ir con ciertas tareas.
Se "ani(iesta esi)!sin ante !na sit!acin eseaa 4 no c!"p)ia.
Se "!estra agresivo c!ano se )e contrar3a 4 e$presa oraciones
negativas con !n PNOP.
= a > a6os Se en(ati,a )a e$presin ver+a) e )os a(ectos. 0or e*e"p)o e$presa
estar eno*ao2 a)egre2 /!erer a a)g!ien.
S!s "ieos se "ani(iestan a "anera e pesai))as2 creencias2 e )a
e$istencia e "onstr!os o seres i"aginarios /!e )es p!een -acer a)g1n
a6o.
E) cari6o se e$presa con (or"as convenciona)es co"o )os rega)os2
()ores2 cartas2 i+!*os etc.
E$presa s! eno*o !ti)i,ano e) )eng!a*e 4 is"in!45nose )a agresin
(3sica. 0or e*e"p)o a trav5s e ins!)tos.
> a ? a6os E) ni6o se -a4a en !n estao e"ociona) constante. Ca"+ia e a)egr3a
a eno*o2 triste,a epenieno e )as sit!aciones /!e se presentan. 0or
e*e"p)o se pe)ea con !n a"igo2 4 esp!5s est9n *!gano "!4 (e)ices.
? a ' a6os
S!s te"ores son te"pora)es 4 tienen !na re)acin irecta con eventos
rea)es /!e p!een a6ar a) ni6o. 0or e*e"p)o !n castigo2 !n ani"a)2 etc.
La e$presin e s! cari6o est9 reg!)aa por convenciones socia)es. 0or
e*e"p)o2 a!n c!ano esti"a a !na ni6a2 no )e e$presa s! cari6o a trav5s e
!n +eso. Con )a "a"9 p!ee ser "!4 eno*n 4 +errinc-!o2 pero en )a
esc!e)a no.
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA SOCI AL H AFECTI VA
Aspect o: Ro) es e g5ner o
Ea e
s!r gi "i ent o
# apr o$i "aa%
Con!ct a Esper aa
& a ' "eses

Dese e) naci"iento2 e) co)or e )a ropa2 )a ecoracin e )a
-a+itacin van eter"inao e) ro) e) ni6o.
o # %
No se a*!sta a !n progra"a (i*o e activiaes
' a :; "eses
Ma -a4 !na aaptacin a )os p)anes vegetativos 4 post!ra)
o # %
E) ni6o aprene e) contenio socia) e)e"enta) e )os s!cesos
o"5sticos.
o # %
Ka4 !na r!tina e )a via cotiiana.
o # %
Est9 acost!"+rao a )os s)ios 4 acepta otros n!evos2 con tacto.
Co"e ga))etitas por 5) so)o.
o # %
0!ee sostenerse e) +i+ern.
o # %
: a ; a6os
Son so"etios a *!egos "9s +r!scos 4 pesaos
o # %
Se a)i"enta con s!s propios eos
o # %
Ro,a e) p)ato con )a c!c-ara 4 )!ego )e pasa )a )eng!a..
o # %
A4!a a vestirse
; a = a6os

@eiante e) *!ego si"+)ico se -ace eviente e) ro) e caa ni6o
o # %
Los pro+)e"as e) se$o2 no -an a/!irio "a4or co"p)e*ia.
A!toc)asi(icacin en !na e )as os categor3as se$!a)es B4o so4 co"o
"i pap9C2 B4o so4 co"o "i "a"9C.
o # %
E) ni6o entiene /!e -a4 o+*etos se$!a)"ente "arcaos .
o # %
Se c)asi(ican en !n gr!po se$!a).
o # %
Dice s! no"+re co"p)eto.
o # %
Se re(iere a s3 "is"o "9s por e) prono"+re /!e por e) no"+re.
o # %
Sea varn o "!*er e) ni6o se siente inc)inao a ra"ati,ar )a re)acin
"are -i*o2 por "e io e "!6ecas ! oras (or"as.
# %
= a > a6os
8san e) conoci"iento e )a ientia e g5nero 4 se$!a) para e(inir
s!s pre(erencias 4 va)or acciones.
o # %
A"iten /!e s! ientia se$!a) p!ee ca"+iar si ca"+iara s!
apariencia e$terna 4 s!s activiaes.
o # %
Descri+en e) g5nero +a*o c!estiones (3sicas 4 genera)es.
o # %
Ver+a)i,a )as i(erencias e$istentes entre ni6as 4 varones2 icieno /!e
)as ni6as se sientan c!ano van a) +a6o 4 )os varones se /!ean paraos.
o # %
Las ni6as tratan e orinar estano e pie2 i"itano a )os varones.
Dice s! se$o.
Los ni6os 4a tienen c)aro /!e activiaes -acen )os e !n se$o 4 )o
/!e -ace e) otro.
o # %
Los nor"as socia)es se i"ponen so+re )a rea)ia in"eiata /!e
roea a) ni6o.
o # %
Ni6os 4 ni6as +!scan i(erenciarse "!c-o e a"+os.
> a ? a6os
Los ni6os a"iten /!e s! ientia se$!a) p!ee ca"+iar si ca"+iara
s! apariencia e$terna 4 s!s activiaes.
o # %
0reg!nta e one vienen )os ni6os.
A )as ni6as )es g!sta ))evar aornos e$ternos para /!e no )a
con(!nan con !n ni6o
o # %
E"pie,a e) inter5s por )as "!6ecas2 inistinta"ente por ni6os 4
ni6as
? a ' a6os
La constancia e) se$o co"ien,a a ser !na rea)ia
o # %
Los ni6os 4 ni6as se convierten en estereotipaos 4 se$istas
o # %
Se esta+)ece !na tipo)og3a se$!a) en )os *!ego )os ni6os pre(ieren
*!g!etes re)acionaos con )os eportes2 )a "ec9nica2 )as ni6as pre(ieren
o+*etos e cocina o +e+5s
o # %
Las ni6as piensan /!e en !n (!t!ro e))as por9n tener !n +e+5 .
o # %
Tiene conciencia e )os rganos se$!a)es e )os e"9s.
o # %
Tiene a!n a i(erenciar a )os varones 4 a )as ni6as por e) corte e
ca+e))o o por )os no"+res..
o # %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA SOCI AL AFECTI VA
Aspect o: * !ego
Ea e
s!r gi "i ent o
# apr o$i "aa%
Con!ct a Esper aa
& a ' "eses
E) ni6o act1a por e) p)acer e rea)i,ar !na activia. @!eve )as
piernas para /!itarse !na s9+ana /!e )o c!+re. A) conseg!ir)o sig!e
"ovieno )as piernas por p!ro p)acer
o # %
I!ega con )as "anos.
o # %
I!ega con s!s eos.
o # %
Rea)i,a "ovi"ientos e) propio c!erpo para pro!cir !n res!)tao
/!e )e ivierte.
o # %
Go)pea2 e"p!*a 4 )an,a )os o+*etos constit!4eno !n *!ego.
o # %
#> estaio% e) ni6o aprene a e"p!*ar !n o+st9c!)o para a)can,ar
!n o+*eto o)via e) o+*etivo /!e trata e a)can,ar para separar e) o+st9c!)o
con "ani(estaciones e risa. #esp)a,a"iento e) inter5s e )a accin2
o)viano s! o+*etivo.
o # %
I!ega con s! progenitor c!ano es este /!ien propone e) *!ego. E)
ni6o coopera
o # %
' a :; "eses A) B-acer co"oC o Bco"o siC son casi 4a !n s3"+o)o )1ico. 0!ee
B-acer co"oC /!e !er"e o co"o 4 )!ego r3e.
o # %
I!ega con )a presencia a a!sencia e o+*etos
o # %
Interca"+ios con otros ni6os poco constantes2 e -a+er)o es so)o
para /!itarse )os *!g!etes.
o # %
I!ega con ag!a.
o # %
I!ega con arena o tierra2 sentao en e) s!e)o.
o # %
I!ega con otras personas.
o # %
I!ega con otros ni6os.
o # %
I!ega a )a pe)ota.
o # %
: a ; a6os
E) *!ego 4a es si"+)ico2 C!a)/!ier o+*eto p!ee (!ncionar co"o !n
ani"a)2 co"o !na persona.
o # %
Se acerca a otros ni6os para *!gar.
o # %
I"ita con s! *!g!ete )o /!e -a visto -acer a otro ni6o antes.
o # %
Lan,a e) coc-e e *!g!ete -acia )a persona /!e *!ega con 5).
o # %
I!ego sin co"pa63a o conte"p)ativo.
o # %
E) *!ego para)e)o preo"ina c!ano se enc!entra con otros ni6os2
a!n/!e )e g!sta s! co"pa63a.
o # %
Le interesa *!gar con ag!a7 po"pas e *a+n pint!ra con ag!a2
+ar/!itos 4 )avarse )as "anos.
o # %
Le agraa e) *!ego espont9neo 4 ensi"is"ao.
o # %
Le g!stan )as e$c!rsiones )oco"otrices.
o # %
A!n c!ano s! *!ego es inepeniente p!ee ))orar si s! co"pa6ero se
va2 o )o sig!e.
o # %
; a = a6os Los *!egos van a/!irieno "a4or ri/!e,a pasano a )a invencin
e seres i"aginarios.
o # %
I!ega con pa)as 4 c!+os.
o # %
I!ega e$presano agresivia
o # %
Escone 4 esc!+re s! cara a otro
o # %
Da via a )os o+*etos # !n pa)o p!ee ser !n ca+a))o%
o # %
I!ega i"itano a )os "ie"+ros e s! (a"i)ia
o # %
0articipa en )os *!egos gr!pa)es con ni6os e a"+os se$os
o # %
I!ega con )as pieras2 ra"as 4 otros o+*etos nat!ra)es.
o # %
E) ni6o en presencia e )a "are p!ee *!gar so)o
o # %
I!ego con !ti)i,acin e s3"+o)os # (rotar )as "anos /!e
representa e) )avarse )as "anos2 sin -acer)o%.
o # %
To"a s! "!6eco o a)g1n *!g!ete para /!e rea)ice !na activia
/!e a) ni6o no )e g!sta co"o2 co"er. O tiene "ieo e -acer # ir a)g1n sitio%
-a+)a con s! "!6eca 4 )e pie /!e se co"a toa )a co"ia.
o # %
0reo"ina e) *!ego en para)e)o: *!nto con otros ni6os pero sin
co)a+orar
o # %
S! *!ego i"itativo se v!e)ve "9s e)a+orao 4 (rec!ente.
o # %
= a > a6os
Tiene !n a"igo i"aginario c!ano *!ega
o # %
Co)a+ora con otro ni6o en )a constr!ccin e !na torre e o+*etos
cotiianos.
o # %
I!ega con arena 4 constr!4e casti))os.
o # %
E$p)ica e) *!ego co)ectivo con reg)as.
o # %
E"pie,a a entrar en *!ego )a ra"ati,acin 4 )a i"aginacin.
o # %
@!estra inter5s creciente por *!gar con otros ni6os "9s /!e por
*!gar so)o. S!e)e *!gar en gr!pos e os o tres.
o # %
Le g!sta "anip!)ar arci))a2 go)pear)a2 -acer)e ag!*eros con e) eo
4 apretar)a.
o # %
> a ? a6os
I!ego t!r+!)ento: carreras2 sa)tos2 ca3as2 persec!ciones2 -!ias2
)!c-as2 risas.
o # %
Ka4 progresos en )a co"p)e*ia e )os *!egos2 pro!ci5nose !na
representacin e )a rea)ia "9s e$acta.
o # %
Los *!egos son "9s co-erentes 4 son e car9cter "9s co)ectivo.
o # %
Repro!cciones socia)es en )as /!e e) ni6o e*ec!ta g!iones.
I!egan a ser "a"9s2 pap92 "aestro etc.
o # %
Son capaces e repartir )os ro)es /!e caa !no tiene /!e c!+rir en
e) *!ego.. se (i*an p)anes e accin o arg!"entos e )as -istorias.
o # %
0re(iere *!gar en gr!pos e os o tres ni6os. A "en!o pre(iere a
!n co"pa6ero e) "is"o se$o.
o # %
Le g!sta is(ra,arse.
o # %
? a ' a6os
E$isten e) *!ego e e*ercicio
o # %
Est9n presentes )os *!egos si"+)icos
o # %
Da carreras "ontao en !n pa)o si"!)ano !n ca+a))o2
persig!ieno a !n inio
o # %
E) *!ego si"+)ico se -ace "9s co"p)e*o !nio a )a !ti)i,acin e
is(races o representaciones teatra)es.
o # %
E"pie,a a aparecer e) *!ego con reg)as.
o # %
Los ni6os cooperan para rea)i,ar e) *!ego. Toos se aoptan a )as
reg)as 4 tratan e evitar /!e e) oponente gane.
o # %
Rea)i,an e) *!ego e )a "e*or "anera e i"peir /!e )os otros
ganen. Esto i"p)ica ponerse en e) p!nto e vista e) otro para anticipar s!
accin
o # %
I!ega en gr!po e os o cinco. Los )a,os e a"ista se -acen
"9s (!ertes.
o # %
0re(iere e) *!ego asociativo a )os *!egos so)itario 4 para)e)os.
o # %
Las ni6as constr!4en casa para )as "!6ecas 4 )os ni6os a"inos
etc.
o # %
CRONOLOG A DEL DESARROLLO DEL REA SOCI AL AFECTI VA
Aspect o: A!t oc!i ao
Ea e
s!r gi "i ent o
# apr o$i "aa%
Con!ct a Esper aa
& a ' "eses
Se ))eva -a+it!a)"ente )as cosas a )a +oca
o # %
Co"e papi))a con )a c!c-ara.
o # %
' a :; "eses Siente "ieo e caer ese !na "esa a) s!e)o.
o # %
Evita )a ca3a e) s!e)o a) aso"arse ese e) +ore e !na "esa.
o # %
Ge+e e )a ta,a c-!pano e) +ore.
o # %
@!ere para ca)"ar )as "o)estias e )a entincin.
o # %
Traga a)i"entos se"is)ios.
o # %
A+re )a +oca e "oo i(erente a) ver )a c!c-ara.
o # %
Da v!e)ta a) +i+ern para a)can,ar )a teti))a.
o # %
Se /!ita e) +i+ern e )a +oca.
o # %
Se acerca a )a ta,a co"o para +e+er.
o # %
@astica !na ga))eta.
o # %
Coge )a c!c-ara 4 )a irige a )a +oca.
o # %
0one )as "anos a)reeor e) +i+ern.
o # %
: a ; a6os
0!ee co"er so)o con !na c!c-ara
o # %
Sostiene )a ta,a con to"a igita).
o # %
Se ))eva )a ta,a -asta )a +oca 4 +e+e +ien.
o # %
@ane*a +ien )a ta,a2 )evant9no)a2 +e+ieno 4 vo)vi5no)a a
co)ocar.
o # %
Sostiene !n vaso pe/!e6o en !na so)a "ano2 "ientras +e+e.
o # %
To"a )a c!c-ara 4 )a intro!ce en e) p)ato. Le a v!e)ta antes e
"eter)a a )a +oca .
o # %
L)ena )a c!c-ara
o # %
Derra"a "oeraa"ente
o # %
Reacciona ante e) +a6o2 isp!esto a co)a+orar.
o # %
Inica )os panta)ones o pa6a)es2 genera)"ente se6a)9no)os
o # %
E"pie,a a an!nciar )as "o*a!ras e pa6a) esp!5s e) -ec-o.
o # %
Co)a+ora para vestirse e$tenieno e) +ra,o o )a pierna.
o # %
0!ee sacarse )os g!antes2 e) so+rero 4 )as ca)cetas.
o # %
Trata e ponerse )os ,apatos.
o # %
E"pie,a a a/!irir contro) e es(3nteres.
o # %
; a = a6os
A4!a a s! aseo persona)
o # %
G!sca )avarse )as "anos por s3 "is"o
o # %
Respone a )os ca"+ios a"+ienta)esQ
o # %
0ie /!e )e e*en -acer so)o )as cosas a!n/!e no sea capa, e
e))o.
o # %
Se sirve e !na *arra.
o # %
0!ee sacarse )os ,apatos si )os corones est9n esataos
o # %
0!ee a4!ar a vestirse2 enc!entra )as so+a/!eras e intro!ce en
e))as )os +ra,os.
o # %
A4!a a s!+irse o +a*arse )os panta)ones.
o # %
Se )ava 4 seca )as "anos2 tenieno a)g!nas (a))as.
o # %
8ti)i,a )a c!c-ara sin erra"ar e"asiao.
o # %
= a > a6os
0re(iere ir so)o a) +a6o
o # %
Se interesa por poner )a "esa
o # %
Rara ve, necesita a4!a para ter"inar )a co"ia.
o # %
To"a so+re s3 "is"o )a responsa+i)ia e ir a) +a6o2 pero
sie"pre co"!nica a one va.
o # %
0!ee ir a) +a6o so)o pero necesita /!e )o a4!en con )os +otones
posteriores.
o # %
C!ano va a) +a6o trata e )i"piarse trata e )i"piarse 5) "is"o
pero sin "a4or 5$ito.
o # %
Se interesa por esvestirse 4 tiene )a -a+i)ia e -acer)o
o # %
Es capa, e esa+roc-ar )os +otones anteriores 4 posteriores.
o # %
Le c!esta isting!ir entre )o e atr9s 4 )o e ae)ante. 0!ee
ponerse )a ropa a) rev5s
o # %
Intenta en)a,ar )os corones e )os ,apatos pero )o -ace
incorrecta"ente.
o # %
Se )ava 4 seca )as "anos.
o # %
Se cepi))a )os ientes2 +a*o vigi)ancia e )a "are.
o # %
> a ? a6os
0one )a "esa correcta"ente.
o # %
Le g!sta servirse 5) "is"o.
o # %
Va so)o a) +a6o 4 se arreg)a )a ropa sin i(ic!)ta..
o # %
Toav3a p!ee avisar para ir a) +a6o2 pero insiste en ir so)o2 pre(irieno
e*ar )a p!erta e) +a6o cerraa.
o # %
0!ee esvestirse 5) so)o con poca a4!a.
o # %
0!ee isting!ir entre )a parte anterior 4 posterior e )a ropa 4 se )a
pone correcta"ente.
o # %
Se )ava 4 seca "anos 4 cara.
o # %
Se cepi))a )os ientes.
o # %
Ka4 tenencia a !n "e*or apetito
o # %
? a ' a6os
Va a) +a6o por si so)o2 inc)!4eno )a )i"pie,a.
o # %
no ice a )os a!)tos c!ano va a) +a6o.
o # %
Se esviste 4 viste.
o # %
0!ee ser capa, e atarse )os ,apatos.
o # %
0!ee ir so)o a) *ar3n.
o # %
Cr!,a )as ca))es sin ning1n pe)igro.
o # %
0!ee a4!ar a !n ni6o "as pe/!e6o a cr!,ar )a ca))e.
o # %
Go,a e inepenencia 4 (ac!)ta e +astarse a s3 "is"o.
o # %
Ter"ina e co"er too )o /!e )e sirven2 inc)!so ))ega a )i"piar e) p)ato.
o # %
Co"e so)o2 con "!c-a -a+i)ia2 pero "!4 )ento.
o # %
Inicia e) !so e) c!c-i))o para !ntar e) pan2 no para cortar carne.
o # %
E) +a6o es r9pio 4 con participacin e) ni6o.
o # %
E) ni6o p!ee vestirse so)o2 pero no /!iere -acer)o..
o # %
Los ni6os p!een !sar toos )os +otones2 "enos )os e )a espa)a.
o # %
Los ni6os v!e)ven a)i"entarse con )os eos
o # %
Se resiste a) +a6o noct!rno.
o # %
Se )avan )a cara 4 )as "anos2 ra,ona+)e"ente
o # %
No se preoc!pan por )a s!ciea en s! persona.
o # %
Se ata )os ,apatos2 "!4 ()o*a"ente..
o # %
Se esviste r9pia"ente.
o # %

S-ar putea să vă placă și