Sunteți pe pagina 1din 57

LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS

PROFESSOR DCIO TERROR


Aula 2
Ortoepia e prosdia; Ortografia: emprego das letras, acentuao grfica,
diviso silbica.
Ol, pessoal!
Espero que todos estejam se empenhando bastante para ter o mximo
de aproveitamento na prova. Qualquer dvida, contem comigo no frum ou no
e-mail decioterror@pontodosconcursos.com.br
Esses assuntos desta aula necessitam de estratgia para estudar,
porque, do contrrio, ficaro maantes e seu rendimento na aula pode ficar
ruim. Como nesta aula basicamente vamos trabalhar a palavra em si,
praticamente sem contexto, o que vale a "memria fotogrfica". Isso se
trabalha da seguinte forma:
a) Leia a teoria e grife as palavras que voc desconhece e as que geraram
dvida na escrita.
b) Leia em voz alta com a indicao (com "s", "com "z", com "x" etc) e, se
possvel, grave em um MP3 ou celular, de modo que, num momento de
distrao, no nibus, na hora do lanche, voc possa ouvir e "fotografar" as
palavras aos poucos. Isso importante porque, como estamos trabalhando a
parte do crebro que capta a imagem, o som das palavras vo ajudar, mesmo
que voc no perceba. Na hora de fazer a questo, voc vai se lembrar de
suas observaes (com "s", com "z", etc). Isso funciona mesmo!!!!! Agora, por
favor, utilize um fone de ouvido, porque seno vo chamar voc de
maluco!!!!!!
c) Depois grave novamente essas palavras, agora sem observao alguma, e
faa um exerccio de DITADO. isso mesmo: DITADO. Refaa os trabalhos
com aquelas palavras que voc errar. Com certeza, seu estudo render muito
e no vai sobrar palavra que voc no saiba. Divirta-se fazendo isso, no o
estude sem pacincia. De repente, chame a namorada(o), mulher(marido),
para dar uma fora: pea a ela(ele) para tomar de voc o ditado.
Bom, ento vamos ao primeiro assunto:
1. SEPARAO SILBICA
O assunto diviso silbica cai muito pouco em concurso pblico,
principalmente nos cargos de nvel superior. Por isso, vamos dar um passeio
nas normas gramaticais sobre esse assunto apenas para termos uma noo
bsica e vermos como isso pode ser pedido em prova.
A diviso silbica tem por base separar uma vogal em cada slaba. No
existe slaba sem vogal, tambm no existe slaba com duas ou mais vogais.
Para isso, temos de entender alguns conceitos importantes:
a. Vogais: so sons formados sem obstculo para a sada do ar pela cavidade
bucal. Como falamos, as vogais so a base da slaba. No h slaba sem vogal.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 1
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ (TEORIA E EXERCCIOS)
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
So 5 as letras vogais existentes na Lngua Portuguesa: a, e, i, o, u. Elas se
apresentam da seguinte forma:
12 Sons vogais: Vogais abertas: a, ,
Vogais fechadas: , i, , u.
Vogais nasais: , , i, ,
b. Semivogais: So fonemas voclicos, ou seja, fonemas semelhantes s
vogais, por terem som de vogal, mas com durao de som menor que a das
vogais e que nessas se apoiam para constituir slaba.
As semivogais so representadas pelas seguintes letras:
1) e, i, o, u, ao lado de uma vogal, formando slaba com ela. As semivogais e
e i tm som de i. As semivogais o e u tm som de u.
Por exemplo: armrio. A letra i est ao lado da vogal o, formando slaba com
ela, e tem som de i: ar-m-rio
Obs.: As palavras paroxtonas terminadas em ia, ie, io, ua, ue, uo podem
transformar-se em proparoxtonas, ou seja, as terminaes ia, ie, io, ua, ue,
uo podem estar na mesma slaba ou em slabas separadas. Por exemplo, a
palavra drgea pode ter assim suas slabas separadas: dr-gea ou dr-ge-a.
Na separao dr-gea, a letra e uma semivogal, mas na separao dr-ge-a,
uma vogal.
Assim, nesta prova para o MPE RJ, procure resolver a questo sempre
por eliminao.
2. Encontros Voclicos: o agrupamento de vogais e semivogais. H trs
tipos de encontros voclicos:
Hiato: o agrupamento de duas vogais, cada uma em uma slaba
diferente: lu-a-na, a-fi-a-do, pi-a-da, sa--de, l-co-ol
Ditongo: o agrupamento de uma vogal e uma semivogal, em uma mesma
slaba. Quando a vogal estiver antes da semivogal, chamaremos de Ditongo
Decrescente, e, quando a vogal estiver depois da semivogal, de Ditongo
Crescente. Chamaremos ainda de oral e nasal, conforme ocorrer a sada do ar
pelas narinas ou pela boca.
pei-xe = ditongo decrescente oral.
con-se-qun-cia = ditongo crescente nasal.
Tritongo: o agrupamento de uma vogal e duas semivogais, tudo na mesma
slaba. Tambm pode ser oral ou nasal.
a-guei = tritongo oral.
sa-guo = tritongo nasal.
Assim, vamos diviso silbica.
Normas para a diviso silbica
a) No se separam os ditongos e tritongos:
au-las = ditongo decrescente oral.
guar-da = ditongo crescente oral.
a-guei = tritongo oral.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 2
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
b) Separam-se as vogais dos hiatos:
pi-a-da (i/a) ca-ir (a/i) ci--me (i/)
com-pre-en-der (e/e) ca-a-tin-ga (a/a) re-es-tru-tu-rar (e/e)
c) No se separam os dgrafos ch, lh, nh, qu, gu:
cho-ca-lho / ch, lh = dgrafos inseparveis.
qui-nho / qu, nh = dgrafos inseparveis.
gui-sa-do / gu = dgrafo inseparvel.
d) Separam-se os dgrafos rr, ss, sc, s, xc e xs:
ex-ces-so / xc, ss = dgrafos separveis.
flo-res-cer / sc = dgrafo separvel.
car-ro-a / rr = dgrafo separvel.
des-o / s = dgrafo separvel.
e) A consoante inicial no seguida de vogal permanece na slaba que a segue:
cni-do-se dze-ta gno-ma mne-m-ni-co pneu-m-ti-co
f) No interior do vocbulo, sempre se conserva na slaba que a precede a
consoante no seguida de vogal:
ab-di-car ac-ne bet-sa-mi-ta daf-ne drac-ma
t-ni-co nup-ci-al ob-fir-mar op-o sig-ma-tis-mo
sub-por sub-ju-gar in-te-lec-o oc-ci-pi-tal con-vic-o
g) O "s" forma slaba com o prefixo antecedente que precede consoantes (o
"s" no faz parte do prefixo):
abs-tra-ir ads-cre-ver ins-cri-o ins-pe-tor ins-tru-ir
in-ters-t-cio pers-pi-caz subs-cre-ver subs-ta-be-le-cer
h) Prefixos terminados em consoante:
1) Ligados a palavras iniciadas por consoante, cada uma fica em slabas
diferentes.
bis-ne-to cis-pla-ti-no des-Ii-gar dis-tra-o
trans-por-tar des-te-mi-do trans-pa-ren-te hi-per-mer-ca-do
sub-ter-r-neo
2) Ligados a palavras iniciadas por vogal, a consoante do prefixo se liga
vogal da palavra.
bi-sa-v ci-san-di-no de-ses-pe-rar di-sen-t-ri-co
tran-sa-tln-ti-co su-ben-ten-di-do tran-sal-pi-no hi-pe-ra-mi-go
su-bal-ter-no
Questo 1: Correios
Em muitos casos, ocorre a necessidade de separarem-se as slabas de uma
palavra; a alternativa em que todas as palavras apresentam separao correta
de slabas :
a) ex-ce-o, cre-sci-men-to, pro-fes-sor
b) ins-tru-o, ex-ci-tar, eu-ro-pe-u
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 3
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
c) ex-ce-len-te, a-vi-o, me-io
d) pers-pe-cti-va, am-b-guo, trans-por-te
e) rit-mo, dig-no, ap-to.
Comentrio: A correta a (E). Veja a separao das que esto erradas:
a) cres-ci-men-to; b) eu-ro-peu; c) mei-o; d) pers-pec-ti-va.
Gabarito: E
Questo 2: Correios
Assinale a sequncia em que todas as palavras esto partidas corretamente.
a) trans-a-tln-ti-co / fi-el / sub-ro-gar
b) bis-a-v / du-e-lo / fo-ga-ru
c) sub-lin-gual / bis-ne-to / de-ses-pe-rar
d) des-li-gar / sub-ju-gar / sub-scre-ver
e) cis-an-di-no / es-p-cie / a-teu
Comentrio: A alternativa correta a (C). Reescrevendo somente as
erradas, temos: a) tran-sa-tln-ti-co, b) bi-sa-v, d) subs-cre-ver e) ci-san-
di-no.
Gabarito: C
Questo 3: Correios
Segundo as normas do vocabulrio oficial, a separao silbica est
corretamente efetuada em ambos os vocbulos das opes:
a) to-cas-sem, res-pon-dia b) mer-ce-n-rio, co-inci-di-am
c) po-e-me-to, pr-dio d) ru-i-vo, pe-r-o-do
e) do-is, pau-sas
Comentrio: A alternativa correta a (C). Reescrevendo somente as
erradas, temos: a) res-pon-di-a, b) co-in-ci-di-am d) rui-vo, e) dois.
Gabarito: C
Questo 4: IBGE 2000 - Mdio
Assinale a alternativa que no apresenta todas as palavras separadas
corretamente.
a) de-se-nho, po-vo-ou, fan-ta-si-a, mi-lhes
b) di--rio, a-dul-tos, can-tos, pla-ne-ta
c) per-so-na-gens, po-l-cia, ma-gia, i-ni-ci-ou
d) con-se-guir, di-nhei-ro, en-con-trei, ar-gu-men-tou
e) pais, li-ga-o, a-pre-sen-ta-do, au-tn-ti-co
Comentrio: O vocbulo "magia", na alternativa (C), deve ser dividido "ma-
gi-a", pois "ia" forma hiato (duas vogais: slabas diferentes).
Gabarito: C
Questo 5: Aeronutica 2000 - Mdio
Dadas as palavras: 1) des-a-ten-to / 2) sub-es-ti-mar / 3) trans-tor-no,
constatamos que a separao silbica est correta:
a) apenas na n 1 b) apenas na n 2 c) apenas na n 3
d) em todas as palavras e) n. d. a
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 4
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Comentrio: Corrigindo, h "de-sa-ten-to, su-bes-ti-mar".
Gabarito: C
Questo 6: Aeronutica 2000 - Mdio
Dadas as palavras: 1) tung-st-nio / 2) bis-a-v / 3) du-e-lo, constatamos
que a separao silbica est correta:
a) apenas na n 1 b) apenas na n 2 c) apenas na n 3
d) em todas as palavras e) n. d. a.
Comentrio: Corrigindo, h "tungs-t-nio, bi-sa-v".
Gabarito: C
Agora, passemos para o segundo assunto:
2. ACENTUAO GRFICA.
Acentuao tnica
As palavras podem ser tonas ou tnicas. Algumas preposies ("em",
"de", "por"), os artigos, os pronomes oblquos tonos ("o", "me", "nos", se")
etc so palavras tonas.
J as palavras-chave de uma frase, como os substantivos, verbos,
adjetivos, advrbios so tnicas, isto , possuem slaba mais forte em relao
s outras.
Assim, quando a slaba tnica de uma palavra a ltima, chamada de
oxtona (ruim, caf, jil, algum, anzol, condor). Quando a tonicidade recai
na penltima slaba, chamada de paroxtona (dlar, planeta, vrus, capa,
jato, mbar, hfen). Quando a slaba tnica a antepenltima, chamada de
proparoxtona (crrego, cpula, trnsito, xcara, mdico).
Com base na acentuao tnica, possumos a acentuao grfica.
Imagine por que temos as regras de acentuao grfica, vendo esta frase:
Dona Delia, arquejava para o lado, empunhava a citara
1
e fazia um belo som
ao fundo, enquanto o poeta, de renome entre a corte, citara
2
um pequeno
recorte de seus preciosos versos. "Depois dele, quem mais citara
3
coisa to
linda!", exclamou Ambrozina, filha de Galdeco.
1. ctara: instrumento musical;
2. citara: verbo "citar" no pretrito-mais-que-perfeito do indicativo;
3. citar: verbo "citar" no futuro do presente do indicativo.
A Lngua Portuguesa j passou por tempos em que no havia a
acentuao grfica. Pois , isso fazia com que houvesse alguns problemas de
interpretao dos textos da corte, das leis, das ordens.
Houve, portanto, necessidade de padronizar a linguagem de forma a ter
mais clareza, disso resultaram as regras de acentuao grfica.
A acentuao grfica a aplicao de sinais sobre algumas vogais de
forma a representar a tonicidade da palavra. Esses sinais so basicamente os
acentos agudo ( ' ) e circunflexo (*).
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 5
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Alm desses, h ainda o acento grave ("), que o indicador da crase; o
trema ("), o qual foi suprimido das palavras portuguesas ou aportuguesadas
pela Reforma Ortogrfica, exceto nos casos de derivados de nomes prprios:
"mlleriano" (derivado de "Mller"); o til (~), o qual indica nasalizao das
vogais a e o.
As regras bsicas nasceram da necesidade de padronizao:
Vamos estud-las como foram geradas: do mais simples (tonicidade que
possui poucas regras) para o mais trabalhoso (tonicidade que possui mais
regras).
Foi percebido no vocabulrio da poca que a menor quantidade de
vocbulos tnicos se concentrava nas proparoxtonas. Por isso, todas so
acentuadas: lmpada, relmpago, Atlntico, trpego, Jpiter, lcido, timo,
vssemos, flcido.
Assim, ficou mais fcil e prtico.
Depois, foi percebido que os monosslabos tnicos tambm tinham,
dentre o vocabulrio da poca, pouca quantidade de palavras e maior
incidncia das vogais "a", "e", "o", podendo ficar no plural. Ento acharam por
bem acentuar:
a, as: j, gs, p.
e, es: p, ms, trs.
o, os: p, s, ns.
Os monosslabos tnicos terminados em "i", "i", "u" eram acentuados.
Mas, antes da reforma ortogrfica assinada em 2009, esses ditongos abertos e
tnicos tinham acento em qualquer slaba tnica. A partir de janeiro de 2009,
ela passou a ser fixa do monosslabo tnico. Por isso, acrescentamos:
i, u, i: di, mi, cu, vu, mis.
Foi visto, poca - e hoje no diferente -, que a quantidade de
vocbulos paroxtonos muito maior do que os oxtonos. Perceberam,
tambm, que havia muita paroxtona terminada em "a", "e", "o", "em", ens".
Ento criaram a regra justamente das oxtonas, em oposio s paroxitonas,
para evitar que tivssemos que acentuar tanta palavra. Assim:
a, as: crach, caj, ests.
Por isso, no acentuamos as paroxtonas "capa, ata, tapa".
e, es: voc, caf, jacars.
Por isso, no acentuamos as paroxtonas "pele, crepe, tempo".
o, os: palet, jil, retrs.
Por isso, no acentuamos as paroxtonas "rolo, bolo, copo".
em, ens: ningum, tambm, parabns.
Por isso, no acentuamos as paroxtonas "garagem, item, hifens".
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 6
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Como ocorreu nos monosslabos tnicos, as oxtonas terminadas em "i",
"i", "u" j eram acentuadas. Mas, antes da reforma ortogrfica assinada em
2009, esses ditongos abertos e tnicos tinham acento em qualquer slaba
tnica. A partir de janeiro de 2009, ela passou a ser fixa tambm das oxtonas.
Por isso, acrescentamos:
i, u, i: heri, corri, trofu, chapu, ilhu, anis, fiis, papis.
Por esse motivo, deixamos de acentuar as paroxtonas que possuem a
tonicidade nestes ditongos abertos tnicos, como "assembleia, ideia, heroico,
joia".
Restaram, ento, as demais terminaes para as paroxtonas. Perceba
que a acentuao desta regra ocorreu tambm em oposio oxtona.
i, is: txi, beribri, lpis, grtis, jri.
us, um, uns: vrus, bnus, lbum, parablum, lbuns, parabluns.
l, n, r, x, ps; incrvel, til, gil, fcil, amvel, prton, eltron, heron
1
,
den, hfen, plen, dlmen, lmen, lquen, ter, mrtir, blizer,continer,
destrier, giser
2
, Mier, carter, revlver, trax, nix, fnix, bceps, frceps.
, s, o, os: m, rf, ms, rfs, bno, rgo, rfos, stos.
on, ons: eltron, eltrons, prton, prtons.
ditongo oral, crescente ou decrescente, seguido ou no de s:
gua, rduo, pnei, vlei, cries, mgoas, pneis, jqueis.
Por isso, no acentuamos as oxtonas "caqui, jabutis"; "urubu, bambus";
"anel, cateter, ureter, durex"; "irm, irmo" (Perceba que o "til" apenas um
marcador de nasalizao); e "voltei, carregarei".
Como no Direito, a regra geral no abarca tudo. Deve haver algumas
peculiaridades para algumas situaes. No caso da linguagem, h
peculiaridades para algumas palavras. Da se seguem as regras especiais.
Isso decorreu primeiro por causa de vocbulos como:
pais, pas cai, ca, saia, saa
O vocbulo "pais" um monosslabo tnico e no tem acento porque sua
terminao no permite (apenas os monosslabos terminados em "a, e, o",
seguidos ou no de "s", so acentuados). Esse vocbulo formado pela vogal
"a" (som mais forte) e a semivogal "i" (som mais brando). Assim, percebemos
um declnio no som. Chamamos isso de ditongo, pois construdo por uma
vogal e uma semivogal. Mas tambm pode haver o ditongo formado por
semivogal e em seguida uma vogal. Veja as paroxtonas terminadas em
ditongo oral para ficar mais claro:
-gua, r-duo, c-ries, m-goas, p-nei, v-lei, j-queis.
1
Heron: espcie de santurio que era construdo em homenagem aos antigos heris gregos e romanos.
2
Giser: nascente termal que entra em erupo periodicamente, lanando uma coluna de gua quente e vapor
para o ar.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 7
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
As quatro primeiras palavras possuem a sequncia semivogal (u, u, i,
o), seguida de vogal (a, o, e, a). J as trs ltimas possuem a vogal (e)
seguida de semivogal (i).
Veja agora o vocbulo "pas". Ele possui duas slabas (pa-s). H, na
realidade, duas vogais. Assim, obrigatoriamente, devem ficar em slabas
diferentes. Chamamos isso de HIATO.
Houve necessidade de criar a regra do hiato, para evitar confundir a
pronncia das palavras. Veja como ficou:
As regras especiais
a) hiato - as vogais "i" ou "u" recebem acento, quando nas seguintes
condies:
- sejam a segunda vogal do hiato;
- sejam tnicas;
- estejam sozinhas ou com s na mesma slaba;
- no sofram nasalizao.
ex.: sada: sa--da; fasca: fa-s-ca; balastre: ba-la-s-tre; (ns)argumos:
ar-gu--mos; (vs)argus: ar-gu-s; possumos: pos-su--mos; possua: pos-su-
-a.
Observao: as vogais "i" ou "u", aps ditongo nas palavras oxtonas,
recebem acento: Piau, tuiui, tei. Com a reforma ortogrfica, no h mais
acento nas paroxtonas de mesma regra: feiura, baiuca.
b) acento diferencial - utilizado para diferenciar palavras de grafia
semelhante. Usamos o acento diferencial - agudo ou circunflexo - nos
vocbulos da esquerda para diferenciar dos da direita:
pde - pode
(pret. perf. do ind. de "poder") (pres. do ind. de "poder")
pr - por
(verbo) (preposio)
verbos "vir" e "ter" para marcar plural:
ele tem - eles tm
ele vem - eles vm
facultativo o acento circunflexo na palavra "frma" (no sentido de
vasilha) para diferenciar-se de "forma" (timbre aberto), no sentido de modo,
maneira, formato.
Antes de partirmos para as questes, importante trabalharmos a
prosdia, porque ela nos ajuda a pronunciar corretamente algumas palavras e
isso nos facilita muito na resoluo das questes de acentuao grfica.
3. PROSDIA
A prosdia trata da correta pronncia tnica da palavra. Quando h uma
pronncia com deslocamento da slaba tnica, h uma silabada, como por
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 8
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
exemplo, dizer *Nbel em vez de Nobel /bl/, *gratuto /u-/ em vez de
gratuito /i/, *filntropo em lugar de filantropo /tr/.
As trs listas a seguir so encontradas na gramtica de Evanildo
Bechara, a qual a melhor referncia neste assunto. Essas listas indicam a
posio da slaba tnica de palavras sujeitas a silabada.
1) oxtonas:
alos cateter Cister condor hangar harm
Gibraltar Gulbenkian masseter mister negus Nobel
novel recm refm ruim sutil ureter
2) paroxtonas:
acrdo alanos alccer(alcar) Alcmena algaravia
mbar ambrosia Andronico Antioquia arcediago
arrtel avaro avito aziago azimute
barbaria batavo cnon caracteres cartomancia
cenobita ciclope Ciropedia clmax cromossomo
decano dctil edito (lei, decreto) efebo Epifania
Epiteto (epteto) erudito esquilo(squilo) estalido Eufrates
exegese xul filantropo flbil fluido
frceps fortuito Ganimedes grcil glfo
gratuito gmex hissope hosana hmus
Hungria ibero mpar impio (cruel) inaudito
ndex ltex leucemia libido Lombardia
maquinaria mdo matula Mileto misantropo
Mitridates necropsia nctar nenfar Normandia
omicro onagro(nagro) omega opimo
nix orgo oximoro(oximron) Pandora pegada
pletora policromo poliglota Plux Priapo
pudico Quops(Quope) quiromancia refrega
rubrica Salonica Samaria Sardanapalo simulacro
sto Tentgal Tessalonica txtil ttum
Tibulo tulipa
3) proparoxtonas:
acnito dvena aerdromo aerlito gape
lacre lcali lcool alcone alcolatra
libi alvssaras mago amlgama ambrsia
antema ndrocles andrgino anlito anmona
andino antdoto antfona antfrase antstrofe
pode arepago arete arqutipo assdio
autctone vido azfama azmola barbrie
btega bvaro bgamo bmano bomia
blido(blide) brmane cfila cspite cnhama
Crpatos crbero Centnamo ciznia Clepatra
condmino cotildone crstino crisntemo Dmocles
dcada dptero cloga dito(ordem judicial)
feso gide mbolo enxrcia olo
epteto escncaras estratgia etope xodo
fac-smile fagcito farndula frula fbula
grrulo grandloquo hjira hlade hipdromo
homonmia horscopo idlatra mpio(sem f) mprobo
nclito ngreme inquo nterim invlucro
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 9
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Ldoga
prfugo
Mitrdates
quadrmano
sinonmia
zfiro
Lquesis
prdromo
monlito
rquiem
sndrome
znite
polgono
leuccito
priplo
revrber
vndalo
pristino
lvedo
pliade
strapa
vgeto
Variantes prosdicas e ortogrficas
Variantes so vocbulos que apresentam pequenas variaes de forma,
permanecendo o sentido e a correo gramatical. Na lista a seguir, a forma de
maior prestgio a que vem primeiro, a segunda dada como aceita nos
dicionrios.
abdome ou abdmen
aborgine ou aborgene
acrobata ou acrbata
alpata ou alopata
ambrsia ou ambrosia
aterrissar ou aterrizar
autpsia ou autopsia
bipsia ou biopsia ou biopse
bitipo ou biotipo
bomia ou boemia
calidoscpio ou caleidoscpio
catorze ou quatorze
cptico ou ctico
conjecturar ou conjeturar
cota ou quota
cotidiano ou quotidiano
crisntemo e crisantemo
descortino ou descortnio
dignitrio ou dignatrio
espocar ou espoucar
exprobrar ou exprobar
germe ou grmen
hidroeltrica ou hidreltrica
hierglifo ou hieroglifo
homilia ou homlia
infarto ou enfarte ou enfarto
intricado ou intrincado
lvedo ou levedo
louro ou loiro
Madagscar ou Madagascar
monlito ou monoj]to
mouro ou moiro
nefelbata ou nefelibata
Ocenia ou Oceania
ortopia ou ortoepia
parntese ou parntesis
percentagem ou porcentagem
projtil ou projetil
prospeco ou prospeo
questo ou questo
quociente ou cociente
rptil ou reptil
sap ou sap
secionar ou seccionar
senadoria ou senatoria ou senatria
septuagenrio ou setuagenrio
sintaxe (som de /ss ou cs/)
sror ou soror
sublinhar /sub-li ou su-bli/
suscetibilidade ou susceptibilidade
suscetvel ou susceptvel
ttico ou tctico
termeltrico ou termoeltrico
transistor ou transistor
traslado ou translado
xerox ou xrox
zango ou zngo
Agora, vamos s questes de prosdia e de acentuao grfica!!!! Para
explorar tudo que estava previsto no edital, retirei questes tambm de outras
bancas.
Questo 7: Exrcito - 2003 - Superior
As silabadas, ou erros de prosdia, so frequentes no uso da lngua. Assinale
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 10
Leuctoe
prottipo
orqudea
resflego
trnsfuga
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
a alternativa onde no ocorre nenhuma silabada:
a) Eis a um prottipo de rbrica de um homem vaidoso.
b) Para mim a humanidade est dividida em duas metades: a dos filntropos
e a dos misntropos.
c) Os arqutipos de iberos so mais pudicos que se pensa.
d) Nesse nterim chegou o mdico com a contagem de leuccitos e o resultado
da cultura de levdos.
e) varo de informaes, segui todas as pegadas do febo.
Comentrio: A alternativa correta a (C), pois "arqutipos" proparoxtona
e por isso est acentuada. Os vocbulos "ibero" e "pudico" so paroxtonos e
no recebem acento grfico.
Corrigindo as demais alternativas, temos na alternativa (A) "rubrica"
(paroxtona); na (B) "filantropos, misantropos" (paroxtonas); na (D)
"lvedos" (proparoxtona); Na (E) "avaro" (paroxtona), "efebo" (paroxtona).
Obs.: Mesmo sendo menos aceito, algumas gramticas tambm registram
"levedos" (paroxtona).
Gabarito: C
Questo 8: Exrcito - 2003 - Superior
Assinale a alternativa em que todas as palavras so paroxtonas (foram
omitidos os acentos):
a) rubrica - avaro - pegada - acrobata
b) mister - filantropo - misantropo - condor
c) pegaso - prototipo - arquetipo - rubrica
d) necromancia - quiromancia - ibero - nobel
e) nenhuma das anteriores
Comentrio: A alternativa correta a (A). Veja a slaba tnica de cada
palavra das alternativas.
So oxtonas: "mister", "condor", "nobel"; paroxtonas: "rubrica", "avaro",
"pegada", "acrobata", "filantropo", "misantropo", "necromancia",
"quiromancia", "ibero"; proparoxtonas: "pgaso", "prottipo", "arqutipo".
Gabarito: A
Questo 9: Exrcito - 2002 - Superior
A proposio em que todas as palavras so paroxtonas :
Obs.: As palavras no foram acentuadas propositalmente.
a) fluido, creem, misantropo, ureter. b) ruim, nobel, ambar, taxi.
c) pudico, aziago, libido, filantropo. d) omega, textil, rubrica, efebo.
Comentrio: A alternativa (C) a correta. Veja as slabas tnicas de cada
palavra das alternativas.
So oxtonas: "ureter", "ruim", "nobel"; paroxtonas: "fluido", "creem",
"misantropo", "mbar", "txi", "pudico", "aziago", "libido", "filantropo",
"txtil", "rubrica", "efebo"; proparoxtona: "mega".
Gabarito: C
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 11
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Questo 10: Exrcito - 2003 - Superior
Analise as afirmativas abaixo:
I - No vocbulo "ruim" h um hiato.
II - E facultativo pronunciar-se o "u" depois de "g" na palavra "antiguidade".
III - "X" soa "Ks" nas palavras "txico", "asfixia", "intoxicar".
IV - So proparoxtonas "caracteres", "edito"(lei, decreto), "filantropo"
Com base na avaliao das afirmativas, assinale a alternativa correta.
a) Todas as afirmativas so verdadeiras.
b) So verdadeiras as afirmativas I, II e III.
c) So verdadeiras as afirmativas I, II e IV.
d) So verdadeiras as afirmativas I, III e IV.
e) So verdadeiras as afirmativas II, III e IV.
Comentrio: A afirmativa I est correta, pois o vocbulo "ruim" se divide
silabicamente da seguinte forma: "ru-im". Como as letras "u" e "i" encontram-
se em slabas diferentes, temos certeza de que so vogais e teremos o hiato.
A frase II est correta, pois, na palavra "antiguidade", o "u" pode ser
pronunciado, passando a ser uma semivogal. E aceita a pronncia desta slaba
sem o "u", formando o dgrafo (duas letras "gu" com apenas um som "g").
A frase III est correta, pois realmente os vocbulos "txico", "asfixia",
"intoxicar" possuem o "x" como dfono, isto , uma letra ("x") com dois sons
(/ks/).
A frase IV est errada, pois "caracteres", "edito"(lei, decreto),
"filantropo" so todas palavras paroxtonas.
Portanto, a alternativa (B) a correta.
Gabarito: B
Questo 11: Exrcito - 2001 - Superior
De acordo com as normas da pronncia, tonicidade e prosdia, analise as
afirmativas abaixo:
I- No vocbulo "lxico" o "x" soa como /ks/.
II- Na palavra "abrupto", o "r" deve ser pronunciado mltiplo e sem fazer
grupo com a consoante anterior.
III- As palavras "ureter" e "ruim" so oxtonas.
IV- As palavras "couve-flor " e "arco-ris" so paroxtonas.
Com base na anlise, assinale a alternativa correta.
a) Somente I est correta. b) Somente II e IV esto corretas.
c) Somente III e IV esto corretas. d) Somente I, II e III esto corretas.
e) Todas esto corretas.
Comentrio: A frase I est correta, pois o "x" em "lxico" soa /ks/. Isso
ocorre em vocbulos como "txi".
A frase II est correta, pois a palavra "abrupto" encontrada em
dicionrios com a pronncia e diviso silbica diferentes: a-brup-to (o "r" faz
grupo com a consoante anterior) ou ab-rup-to (o "r" no faz grupo com a
consoante anterior). As duas formas so aceitas: a primeira a mais usada na
linguagem informal, coloquial e acabou por ser aceita nos dicionrios. A
segunda forma a cannica, a qual utilizada em linguagem formal. No caso
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 12
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
deste concurso, a banca cobrou a rigidez formal, por isso s admitiu a
pronncia ab-rup-to.
Agora, observemos que, com a reforma ortogrfica de 2009, esta
palavra recebeu hfen (ab-rupto), confirmando a tendncia da diviso silbica
cannica (a segunda forma vista anteriormente). Os dicionrios at admitem
sem hfen, mas prefira a diviso silbica cannica, ok!!!
A frase III est correta, pois as palavras "ureter" e "ruim" so oxtonas.
natural ficarmos na dvida quanto ao vocbulo "ureter" e "cateter", pois
muita gente pronuncia como paroxtona: "ureter", "cateter"; mas isso um
erro, pois, se estes vocbulos pudessem ser pronunciados assim, deveriam
receber acento grfico. Assim, s podemos pronunci-los como oxtona:
"ureter" e "cateter".
A frase IV est errada, porque a palavra "couve-flor" uma oxtona,
pois a ltima slaba da segunda palavra a tnica. J o vocbulo composto
"arco-ris" paroxtona, pois a penltima slaba da segunda palavra a tnica.
Assim, a alternativa correta a (D).
Gabarito: D
Questo 12: Exrcito - 2000 - Superior
Assinale a alternativa que apresenta somente palavras proparoxtonas. Os
acentos, quando existentes, foram propositalmente omitidos.
a) opimo, responsavel, prognostico, impecavel
b) barbarie, condomino, azafama, lampada
c) pudico, politica, amago, interim
d) epoca, zenite, prototipo, enobrece
e) acrobata, avaro, deficiencia, levedo
Comentrio: A alternativa correta a (E). Veja a slaba tnica de cada
palavra nas alternativas.
So paroxtonas: "opimo", "responsvel", "impecvel", "pudico",
"enobrece", "avaro", "deficincia"; so proparoxtonas: "lvedo",
"prognstico", "barbrie"(bar.b.ri.e), "condmino", "azfama", "lmpada",
"poltica", "mago", "nterim", "poca", "znite", "prottipo". O vocbulo
"acrobata" paroxtono, mas tambm pode ser proparoxtono "acrbata".
Gabarito: B
Questo 13: Exrcito - 2001 - Superior
Assinale a alternativa em que ocorre silabada:
a) batavo, pegada, rubrica, edito (lei).
b) fac-smile, Pgaso, sto, tulipa.
c) zfiro, omega, farndula, economia.
d) caracteres, o fluido, batavo, carter.
e) lvedo, rquiem, revrbero, a splica.
Comentrio: A alternativa correta a (C), pois a palavra "omega" deve
receber o acento grfico, por ser proparoxtona (mega). Compare esses
vocbulos com a lista colocada anteriormente. Alm disso, perceba que
"fluido" recebeu o artigo "o" para ser entendido como substantivo, por isso
no tem acento. Se fosse verbo, haveria o acento grfico (A aula tem fludo
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 13
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
bem). O mesmo ocorre com o substantivo "splica". Perceba o artigo antes da
palavra para ningum confundir com o verbo suplicar (Ela suplica por
perdo.).
Gabarito: C
Questo 14: MPE RJ 2007 - Tcnico
As palavras "tambm", excluda" e "renovveis", respectivamente, recebem
acento pelo mesmo motivo que:
(A) den - perodo - ministrio; (B) convm - contedo - anis;
(C) talisms - lusada - petrleo; (D) fregus - aa - jquei;
(E) parabns - balastre - deix-las.
Comentrio: A palavra "tambm" uma oxtona terminada com "em",
"excluda" possui hiato e "renovveis" uma paroxtona terminada em ditongo
oral, seguido de "s". O mesmo ocorre na alternativa (D) fregus (oxtona
terminada em "e", seguida de "s") - aa (hiato) - jquei (paroxtona
terminada em ditongo oral).
Veja as demais: den (paroxtona terminada em "n"), perodo
(proparoxtona), ministrio (paroxtona terminada em ditongo oral); convm
(oxtona terminada com "em": acento diferencial plural), contedo (hiato),
anis (oxtona terminada em ditongo aberto tnico "i", seguido de "s"),
talisms (nasalizao do "a"), lusada (proparoxtona), petrleo (paroxtona
terminada em ditongo oral), parabns (oxtona terminada em "ens"),
balastre (hiato), deix-las (oxtona terminada em "a").
Gabarito: D
Questo 15: TRE 2005 - Tcnico
Palavras do texto que no so acentuadas em funo da mesma regra
ortogrfica so:
a) mnima - alcolica; b) cabars - cafs; c) cafs - ;
d) horrios - frequncia; e) prpria - subsistncia.
Comentrio: Na alternativa (A), "mnima" e "alcolica" so palavras
proparoxtonas e por isso so acentuadas.
Na alternativa (B), "cabar" e "cafs" so oxtonas terminadas em "e",
seguido de "s".
Na alternativa (C), "cafs" acentuada por ser paroxtona termina em
"e" seguido de "s"; mas o verbo "" um monosslabo tnico.
Na alternativa (D), as palavras "horrios" e "frequncia" so acentuadas
por serem paroxtonas terminadas em ditongo oral (io, ia), seguido ou no de
"s".
Na alternativa (E), as palavras "prpria" e "subsistncia" so acentuadas
por serem paroxtonas terminadas em ' ditongo oral (ia).
Gabarito: C
Questo 16: IBGE 2000 - Tcnico
O item em que as palavras do texto se acentuam em funo da mesma regra
:
a) pblica - incumbncias b) auxlio - exerccio
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 14
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
c) atravs - jurdicas d) econmicas - carter
e) j - do
Comentrio: Na alternativa (A), "pblica" uma palavra proparoxtona e
"incumbncias" uma paroxtona terminada em ditongo oral (ia) seguido de
"s".
A alternativa (B) a correta, pois as palavras "auxlio" e "exerccio" so
acentuadas por serem paroxtonas terminadas em ditongo oral (io).
Na alternativa (C), "atravs" uma oxtona terminada em "e", seguido
de "s"; j "jurdicas" uma palavra proparoxtona.
Na alternativa (D), "econmicas" uma palavra proparoxtona e
"carter" uma paroxtona terminada em "r".
Na alternativa (E), "j" e "do" so monosslabos tnicos, mas a regra
de acentuao bem diferente. "j" termina em vogal "a" e "do" apenas
possui o sinal de nasalizao com o til (~), para formar o ditongo nasal (o).
Gabarito: B
Questo 17: IBGE 2001 - Tcnico
Duas palavras do texto que receberam acento grfico em razo de regras
ortogrficas diferentes so:
a) salrio - importncia b) - ms c) difcil - hbil
d) inexistncia - mdio e) diminudo - jurdico
Comentrio: Na alternativa (A), os vocbulos "salrio" e "importncia" so
acentuados por serem paroxtonos terminados em ditongo oral (io, ia).
Na alternativa (B), os vocbulos "" e "ms" so monosslabos tnicos
terminados em "e", seguido ou no de "s".
Na alternativa (C), os vocbulos "difcil" e "hbil" so acentuados por
serem paroxtonos terminados em "l".
Na alternativa (D), os vocbulos "inexistncia" e "mdio" so
acentuados por serem paroxtonos terminados em ditongo oral (ia, io).
Na alternativa (E), o vocbulo "diminudo" possui hiato (u-i) , mas
"jurdico" um proparoxtono.
Gabarito: E
Questo 18: Prefeitura 2002 - Tcnico
O par de palavras que no recebe acento grfico pela mesma razo :
a) consrcio - estratgia b) jornalsticas - informtica
c) sobrevivncia - notcias d) prottipos - veculos
e) tambm - j
Comentrio: Na alternativa (A), os vocbulos "consrcio" e "estratgia" so
acentuados por serem paroxtonos terminados em ditongo oral (io, ia).
Na alternativa (B), os vocbulos "jornalsticas" e "informtica" so
proparoxtonos e por isso so acentuados.
Na alternativa (C), os vocbulos "sobrevivncia" e "notcias" so
acentuados por serem paroxtonos terminados em ditongo oral (ia, seguido ou
no de "s").
Na alternativa (D), os vocbulos "prottipos" e "veculos" so
proparoxtonos e por isso so acentuados.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 15
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Na alternativa (E), o vocbulo "tambm" acentuado por ser oxtono
terminado com "em", mas o vocbulo "j" acentuado por ser monosslabo
tnico terminado em "a".
Gabarito: E
Questo 19: Prefeitura 2001 - Superior
"Estatsticas recentes tm demonstrado..."; o item a seguir em que o verbo
destacado est grafado corretamente, em funo de sua situao no texto, :
a) Os jovens no se detm mais na leitura dos jornais.
b) A informtica mantm a imprensa viva.
c) Espero que as medidas adotadas dm certo.
d) A informtica instrui e entretem os jovens.
Comentrio: A alternativa (A) est errada, pois o verbo "detm" deve
receber o acento circunflexo, para marcar o acento diferencial de plural:
mantm.
A alternativa (B) a correta. O verbo "mantm" deve permanecer na
terceira pessoa do singular, porque se refere expresso "A informtica". Por
ser uma palavra oxtona terminada com "em", possui acento agudo.
A alternativa (C) est errada, pois os verbos "crer", "dar", "ler" e "ver"
dobram o "e" quando esto na terceira pessoa do plural do presente do
indicativo: creem, deem, leem, veem.
A alternativa (D) est errada, porque o verbo "entretem" uma palavra
oxtona terminada com "em"; por isso deve ser acentuada: entretm.
Gabarito: B
Questo 20: Prefeitura - 2006 - Superior
Adaptada com a nova reforma ortogrfica
Assinale a alternativa que completa corretamente as frases:
1-Cada qual faz como melhor lhe
2-O que estes frascos?
3-Neste momento os tericos os conceitos.
4-Ele s a casa do necessrio.
a) convm, contm, reveem, proveem
b) convm, contm, revem, provm
c) convm, contm, revm, provem
d) convm, contm, revem, provem
\ A . /V A A
e) convm, contm, revem, provem.
Comentrio: Na frase 1, o verbo convir, neste contexto, deve se flexionar
no singular. Como este verbo, na terceira pessoa do singular, termina com
"em" e oxtono, deve receber acento agudo: convm.
Na frase 2, conter deve se flexionar na terceira pessoa do plural por se
referir expresso "estes frascos". Assim, esse verbo deve receber o acento
circunflexo: estes frascos contm... (acento diferencial)
Na frase 3, o verbo "rever", na terceira pessoa do plural do presente do
indicativo, possui o "e" dobrado reveem. Antes da reforma ortogrfica, recebia
acento grfico; agora no possui.
Na frase 4, o verbo prover, no presente do indicativo, flexiona-se como
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 16
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
o verbo ver. Por isso se flexiona com o "e" dobrado: proveem.
Gabarito: A
Questo 21: Prefeitura - 2005 - Superior
O item em que nenhuma palavra acentuada graficamente :
Obs.: Os acentos, quando existentes, foram omitidos.
a) bonus, tenis, aquele, virus
b) repolho, cavalo, onix, grau
c) juiz, saudade, assim, flores
d) levedo, carater, condor, ontem
e) caju, virus, niquel, epoca.
Comentrio: Na alternativa (A), "bnus" e "vrus" so acentuadas por serem
paroxtonas terminadas em "us". "tnis" acentuada por ser paroxtona
terminada em "is". O pronome "aquele" no acentuado por ser paroxtona
terminada em "e".
Na alternativa (B), "repolho" e "cavalo" no so acentuadas por serem
paroxtonas terminadas em "o". O vocbulo "nix" acentuado por ser
paroxtona terminada em "x". O monosslabo tnico "grau" no acentuado
por terminar em ditongo oral.
A alternativa (C) a correta, pois nenhum vocbulo desta alternativa
acentuado. No hiato "ui" em "juiz", o "i" seguido da consoante "z" na mesma
slaba. Os substantivos "saudade" e "flores" no possuem acento grfico, por
serem paroxtonas terminadas em "e" ou "es". Alm disso, o advrbio "assim"
oxtona terminada em "im".
Na alternativa (D), "levedo" paroxtona terminada em "o", por isso
no tem acento; "carter" uma paroxtona terminada e "r", por isso tem
acento; "condor" uma oxtona terminada em "or", por isso no tem acento;
"ontem" uma paroxtona terminada em "em", por isso tambm no
acentuada.
Na alternativa (E), "caju" no acentuada por ser oxtona terminada em
"u"; mas "vrus" e "nquel" so paroxtonas terminadas em "us" e "l",
respectivamente. O substantivo "poca" acentuado por ser proparoxtono.
Gabarito: C
Questo 22: BNDES / 2008 / Superior (CESGRANRIO)
As palavras que se acentuam pela mesma regra de "prvia" e "at",
respectivamente, so
(A) razes e s. (B) intil e ba. (C) infindveis e voc.
(D) idia e sof. (E) hfen e sada.
Comentrio: A palavra "prvia" acentuada por ser paroxtona terminada
em ditongo oral e "at" acentuada por ser oxtona terminada em "e". A
mesma regra se encontra na alternativa (C): "infindveis" e "voc".
(A) razes (hiato) e s (monosslabo tnico terminado em "o").
(B) intil (paroxtona terminada em "l") e ba (hiato).
(D) idia (antes da reforma ortogrfica, tinha acento grfico qualquer palavra
com ditongo aberto tnico "i", "u", "i"; a partir de 2009, deixou de ser
acentuada: ideia) e sof (oxtona terminada em "a").
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 17
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
(E) hfen (paroxtona terminada em "n") e sada (hiato).
Resposta: C
Questo 23: BACEN / 2009 / Tcnico (CESGRANRIO)
As palavras que se acentuam pelas mesmas regras de "conferncia",
"razovel", "pases" e "ser", respectivamente, so
(A) trajetria, intil, caf e ba.
(B) exerccio, balastre, nveis e sof.
(C) necessrio, tnel, infindveis e s.
(D) mdio, nvel, razes e voc.
(E) ter, hfen, props e sada.
Comentrio: "conferncia" paroxtona terminada em ditongo oral;
"razovel" paroxtona terminada em "l"; "pases" possui um hiato; "ser"
uma oxtona terminada em "a".
(A) trajetria (paroxtona terminada em ditongo oral); intil (paroxtona
terminada em "l"); caf (oxtona terminada em "e") e ba (hiato).
(B) exerccio (paroxtona terminada em ditongo oral); balastre (hiato);
nveis (paroxtona terminada em ditongo oral seguido de "s") e sof (oxtona
terminada em "a").
(C) necessrio (paroxtona terminada em ditongo oral); tnel (paroxtona
terminada em "l"); infindveis (paroxtona terminada em ditongo oral seguido
de "s") e s (monosslabo tnico terminado em "o").
(D) mdio (paroxtona terminada em ditongo oral), nvel (paroxtona
terminada em "l"), razes (hiato) e voc (oxtona terminada em "e"). Portanto,
esta a alternativa correta.
(E) ter (paroxtona terminada em "r"), hfen (paroxtona terminada em "n"),
props (oxtona terminada em "o" seguido de "s") e sada (hiato).
Resposta: D
Questo 24: Petrobras / 2010 / Superior (CESGRANRIO)
Em relao s regras de acentuao grfica, a frase que NO apresenta erro
:
(A) Ele no pode vir ontem reunio porque fraturou o p .
(B) Encontrei a moeda caida perto do sof da sala.
(C) Algum viu, alm de mim, o helicptero que sobrevoava o local?
(D) Em pssimas condies climaticas voc resolveu viajar para o exterior.
(E) Aqui so eu que estou preocupado com a sade das crianas.
Comentrio: A alternativa (A) est errada, pois o verbo "pode" (sem acento)
o presente do indicativo. Quando se encontra no pretrito perfeito e na
terceira pessoa do singular, a forma correta "pde", com acento circunflexo
diferencial.
A alternativa (B) est errada, pois o hiato constitudo de vogal mais "i"
sozinho ou com "s" (sem sinal de nasalizao) far com que ocorra o acento
grfico; por isso "cada" deve receber acento grfico.
A alternativa (C) a correta, pois "algum" e "alm" so oxtonas
terminadas em "em", "helicptero" uma proparoxtona.
A alternativa (D) est errada, pois a palavra "climticas" deve receber
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 18
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
acento grfico por ser proparoxtona.
A alternativa (E) est errada, pois a palavra "s" deve receber acento
grfico por ser monosslabo tnico terminado em "o".
Resposta: C
Questo 25: Prefeitura / 2005 / Mdio (CESGRANRIO)
No passado a Cincia no combater muitas doenas.
Hoje, ela meios de evit-las.
As formas verbais que completam corretamente as frases so:
(A) pde e possui. (B) pde e possue.
(C) pode e possui. (D) pode e possue.
(E) poude e possui.
Comentrio: O verbo corretamente escrito "pde", pois se encontra no
pretrito perfeito e na terceira pessoa do singular. Assim, recebe o acento
diferencial. O verbo "possuir" da terceira conjugao com vogal temtica "i".
Portanto, na terceira pessoa do presente do indicativo deve preservar esta
vogal: possui.
Resposta: A
Questo 26: Petrobras / 2011 / Mdio (CESGRANRIO)
Qual das palavras destacadas abaixo est grafada de maneira correta?
(A) Sempre levava uma melncia deliciosa para Eunice.
(B) Eunice dizia que era necessrio ter rtmo para os estudos.
(C) O amor de Paulo por Eunice era gratuto.
(D) Eunice gostaria de encontra-l feliz hoje.
(E) Eunice dizia que deveramos ser mais conscientes.
Comentrio: A correta grafia "melancia", "ritmo", "gratuito", "encontr-
lo". O adjetivo "conscientes" est corretamente grafado.
Resposta: E
Questo 27: Petrobras / 2010 / Tcnico (CESGRANRIO)
As palavras que, na sequncia, recebem acento grfico so:
(A) hifens - latex - avaro (B) gratuito - video - recem
(C) beno - egoista - vies (D) martir - item - economia
(E) caracteres - seca - rubrica
Comentrio: Veja a regra de cada palavra:
(A) "hifens" (somente as oxtonas terminadas com "ens" podem ter acento
grfico, portanto, este vocbulo no recebe o acento.) - "ltex" (recebe
acento por ser paroxtona terminada em "x") - "avaro" paroxtona
terminada em "o", por isso no possui acento.
(B) "gratuito" no possui acento, tendo em vista que no h hiato - "vdeo"
recebe acento por ser uma paroxtona terminada em ditongo oral - "recm"
oxtona terminada em "em", por isso recebe acento.
(C) "bno" paroxtona terminada em "o", por isso recebe acento grfico -
"egosta" possui hiato, por isso tem acento - "vis" oxtona terminada em
"e", seguida de "s", por isso tem acento.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 19
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
(D) "mrtir" paroxtona terminada em "r", por isso tem acento - "item"
paroxtona terminada em "em", por isso no leva acento - "economia"
paroxtona terminada em "a", por isso no recebe acento.
(E) "caracteres" paroxtona terminada em "e" seguida de "s", por isso no
recebe acento - "seca" paroxtona terminada em "a", por isso no recebe
acento - "rubrica" no recebe acento por ser uma palavra paroxtona
terminada em "a".
Resposta: C
Questo 28: Petrobras / 2010 / Tcnico (CESGRANRIO)
A frase em que ocorre ERRO quanto acentuao grfica :
(A) Eles tm confiana no colega da equipe.
(B) Visitou as runas do Coliseu em Roma.
(C) O seu sustento provm da aposentadoria.
(D) Descoberta a verdade, ele ficou em maus lenis.
(E) Alguns tens do edital foram retificados.
Comentrio: "tm" possui acento por estar na terceira pessoa do plural;
"runas" possui hiato, por isso acentuada; "provm" est no singular e
uma palavra oxtona terminada em "em", por isso recebe acento. A oxtona
"lenis" termina com o ditongo aberto tnico "i", seguido de "s", por isso
est corretamente acentuada. A palavra "itens" no recebe acento, pois
somente as palavras oxtonas terminadas em "ens" possuem acento grfico,
as paroxtonas no.
Resposta: E
Questo 29: BNDES / 2011 / Superior (CESGRANRIO)
De acordo com a norma-padro da lngua portuguesa, as palavras que
obedecem, respectivamente, s mesmas regras de acentuao grfica de
"algum" e "at" so:
(A) refns - f (B) heri - ba (C) hfen - portugus
(D) m - atravs (E) parabns - clich
Comentrio: A palavra "algum" acentuada por ser uma oxtona terminada
em "em"; "at" tem acento por ser uma oxtona terminada em "e".
(A) refns (oxtona terminada em "ens") - f (monosslabo tnico terminado
em "e").
(B) heri (oxtona terminada em ditongo aberto tnico "i") - ba (hiato).
(C) hfen (paroxtona terminada em "en") - portugus (oxtona terminada em
"e", seguido de "s").
(D) m (paroxtona terminada em "") - atravs (oxtona terminada em "e",
seguido de "s").
(E) parabns (oxtona terminada em "ens") - clich (oxtona terminada em
"e").
O que podemos perceber que a alternativa que segue a mesma regra a
(E), porm a banca preferiu anular, tendo em vista que no houve a mesma
terminao nas oxtonas "algum", "parabns". Mas, se voc marcou a (E)
como correta, estava centrado na questo. A banca quis evitar problemas com
recurso, apenas isso.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 20
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Resposta: ANULADA
Questo 30: Petrobras / 2010 / Tcnico (CESGRANRIO)
Em qual dos seguintes pares de vocbulos a acentuao grfica se justifica
por regras distintas?
(A) At - voc (B) Control-lo - est (C) Flexvel - frgil
(D) Aps - scio (E) Prtica - ltima
Comentrio: Veja que "Aps" uma oxtona terminada em "o", seguido de
"s"; j "scio" uma paroxtona terminada em ditongo oral. Assim, as regras
so bem diferentes. Veja que em "control-lo" existem duas palavras: a
oxtona "control" e o pronome oblquo tono "lo".
Resposta: D
Questo 31: Petrobras / 2010 / Superior (CESGRANRIO)
O par de palavras que NO deve ser acentuado, segundo o registro culto e
formal da lngua,
(A) interim - polen. (B) itens - pudico. (C) juizes - prototipo.
(D) economico - refem. (E) heroi - biceps.
Comentrio:
(A) As palavras nterim e plen devem receber acento grfico, pois a primeira
proparoxtona e a segunda uma paroxtona terminada em "en".
(B) No se devem acentuar paroxtonas terminadas em "ens" ou "o" (itens,
pudico).
(C) juzes (hiato) - prottipo (proparoxtona).
(D) econmico (proparoxtona) - refm (oxtona terminada em "em").
(E) heri (oxtona terminada em ditongo aberto tnico "i") - bceps
(paroxtona terminada em "ps").
Resposta: B
Questo 32: BNDES / 2010 / Superior (CESGRANRIO)
De acordo com o registro culto e formal da lngua, os vocbulos que so
acentuados, respectivamente, pelas mesmas regras de "a" e "at" so
(A) sabi - f. (B) caf - alm. (C) dirio - refns.
(D) egosta - voc. (E) conscincia - trs.
Comentrio: O vocbulo "a" acentuado por possuir um hiato; j a palavra
"at" acentuada por ser oxtona terminada em "e". Veja a regra dos outros:
(A) sabi (oxtona terminada em "a") - f (monosslabo tnico terminado em
"e".
(B) caf (oxtona terminada em "e") - alm (oxtona terminada em "em").
(C) dirio (paroxtona terminada em ditongo oral) - refns (oxtona terminada
em "ens").
(D) egosta (hiato) - voc (oxtona terminada em "e"). Portanto, esta a
alternativa correta.
(E) conscincia (paroxtona terminada em ditongo oral) - trs (monosslabo
tnico terminado em "e", seguido de "s").
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 21
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Resposta: D
Questo 33: PROMINP / 2010 / Superior (CESGRANRIO)
O par de palavras que apresenta ERRO de acentuao grfica
(A) torx e amavl. (B) p e til. (C) voc e jil.
(D) hbil e lbum. (E) lpis e tnis.
Comentrio: S um descuido muito grande na hora da prova para que o
candidato errasse esta. Corrigindo, temos "trax", "amvel" (paroxtonas
terminadas em "x" e "l", respectivamente).
Resposta: A
Questo 34: PROMINP / 2010 / Mdio (CESGRANRIO)
A palavra que NO obedece mesma regra de acentuao de domsticas,
sendo acentuada por motivo distinto do vocbulo em destaque,
(A) plstico. (B) difcil. (C) obstculo. (D) acmulo. (E) prottipo.
Comentrio: "domsticas" uma palavra proparoxtona. A nica palavra que
no acentuada por este motivo "difcil", a qual uma paroxtona
terminada em "l".
Resposta: B
Questo 35: Casa da Moeda / 2005 / Superior (CESGRANRIO)
A palavra que FOGE regra de acentuao que as demais seguem :
(A) substncia. (B) ncleo. (C) idia.
(D) famlia. (E) tendncias.
Comentrio: "substncia", "ncleo", "famlia" e "tendncias" so paroxtonas
terminadas em ditongo oral. J o vocbulo "idia" tinha acento antes da
ltima reforma ortogrfica, por possuir ditongo aberto tnico. Hoje, esse
vocbulo perdeu o acento.
Resposta: C
4. ORTOEPIA
A ortoepia cuida da correta pronncia das palavras. A prpria palavra
"ortoepia" pode variar a pronncia para "ortopia". Na prova do MPE RJ, isso
pode ser cobrado junto das questes de acentuao grfica e de ortografia.
Veja os principais casos:
// OU //?
Neste caso, a principal dvida relaciona-se com a pronncia, no plural, dos
substantivos que tm como vogal tnica o fechado // e so terminados em o.
Enquanto alguns, ao se flexionarem, mudam de timbre para o aberto //,
outros o conservam fechado, havendo ainda alguns que admitem os dois
timbres.
Mudam de timbre no plural, de // para //:
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 22
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Mantm o timbre fechado // no plural:
Admitem os dois timbres / ou / no plural:
estorvo forro toco torno troco
Tratando-se de adjetivos, no h motivo para dvidas, visto haver
regularidade. O adjetivo masculino muda de timbre no plural (de // para //)
somente quando o feminino tem timbre aberto. Exemplos:
// //
grosso grossa, grossos, grossas
morno morna, mornos, mornas
torto torta, tortos, tortas
J quando tanto o masculino como o feminino so de timbre fechado, o
adjetivo no muda o timbre ao passar para o plural.
Exemplos: insosso(s), insossa(s) roto(s), rota(s) tolo(s), tola(s)
Outros casos dignos de nota, entre substantivos e adjetivos:
forro, forra "alforriado" //, forros / ou /, forras //
inodoro(s), inodora(s) //
ioga(s) / ou /
lobo(s) "parte de um rgo" //
molho(s) "feixe pequeno" //
odre(s) "saco feito de pele" //
poa / ou /, poas //
torpe(s) //
// OU //?
No caso dessas vogais tnicas, no ocorre mudana de timbre ao se flexionar a
palavra no plural ou no feminino (exemplos: cepa //, cepas //; obeso //,
obesa //). Ainda assim, pairam dvidas acerca da pronncia de diversos
vocbulos.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 23
abrolho
caroo
corno
coro
corpo
corvo
despojo
destroo
esforo
forno
foro (tb. // no sing.)
fosso
imposto
jogo
miolo
olho
osso
ovo
poo
porco
porto
posto
povo
rebordo
reforo
rogo
socorro
tijolo
moo
molho "condimento"
morro
piolho
rolo
sogro
sopro
estorno
ferrolho
globo
golfo
gosto
gozo
lobo (animal)
logro
consolo
contorno
desgosto
encosto
engodo
esgoto
estofo
estojo
acordo
adorno
almoo
bolo
bolso
cachorro
coco
colosso
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Pronunciam-se com e aberto //:
caterva estratego
coevo ileso
dejeto /j/ indefesso /f/ "no cansado'
enquete leso
longevo
refrega /fr/
sestro "hbito, cacoete'
soquete "meia curta"
Tm o e fechado //:
achega
avesso
cepa "tronco"
cerda "plo, fibra"ledo
esmero (subst.)
espelho, espelhas...
indefeso "sem defesa"
teso "tenso"
obeso
requebro (subst.)
soquete (para lmpadas)
Admitem os dois timbres / ou /:
Letra x entre vogais: /z/ ou /cs/?
O x intervoclico pronunciado de quatro maneiras distintas: /ch/ graxa,
peixe; /ss/ auxlio, prximo; /z/ exame, exato; /cs/ fixo, nexo. Interessa aqui
abordar as duas ltimas pronncias.
So palavras cujo x pronunciado como /z/ ou /cs/:
exantema exodontia exotrico "aberto a todos" exegese exegeta
exgeno exotrmico exoderma exosfera hex(a): hexacampeo
hexagonal hexgono...
J em outras palavras, o x admite apenas a pronncia /z/. Caso de:
exao
exagero
exalar
exaltar
exame, examinar
exarar
exasperao
exaurir, exausto
exequvel
exigvel
exguo
existncia, existir
xito, exitoso
xodo
exorbitar
exrdio
exortar
extico
exuberncia
exumao, exumar
inexaurvel
inexequvel
inexigvel
inexorvel, inexorabilidade
/si/ e no /zi/
Nas palavras a seguir, a slaba si/sis pronunciada como em subsimilar e
subsistema:
subsidiado subsidirio subsistncia
subsidiar subsdio subsistente
subsidiria subsistir
Pronncia do u em gu e qu + a/ e/ i/ o
Nos grupos gua/qua e guo/quo, o u sempre pronunciado, nos grupos
gue/que e gui/qui, pode ser mudo. Quando pronunciado, o u assume um dos
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 24
grumete
pego (part. de pegar)
topete
blefe
cerdo "porco"
colmeia
grelha
acervo
adrede
(ambi)destro
badejo
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
seguintes valores fonticos: semivogal (u tono), vogal subtnica /u/, vogal
tnica //.
Pronncia do u em algumas palavras:
U mudo U tono
equilbrio equestre, equino
equilibrista nicaraguense
equitao quinquagsimo
guepardo quinquenal, quinqunio
inqurito tranquilidade, tranquilo
U subtnico //
Guiana /gi-a/
guianense /gi-a/
guians /gi-a/
Obs.: H uma tendncia em no se pronunciar o u em palavras como quota,
quociente, quotidiano, etc., que tm variantes sem u: cota, cociente... Muitas
so as palavras com formas dplices: u sonoro (equitativo, liquidar) e u mudo
(equitativo, liquidar).
Evitando deformaes de pronncia e de grafia
Deformaes so erros que atentam contra a prpria estrutura das palavras.
So mais comuns na fala e na escrita de pessoas de pouca instruo, mas
aparecem tambm em crculos cultos. Exemplos de verbos sujeitos a
deformaes:
Certo Errado Certo Errado
adivinhar advinhar advogar adevogar
deflagrar deflagar dilapidar delapidar
designar desiguinar designa desiguina
dedetizar
3
detetizar dignar-se diguinar-se
despender dispender incrustar encrustar
intitular entitular esteja esteje
estuprar estrupar frear freiar
frustrar frustar impregnar impreguinar
indignar-se indiguinar-se infligir inflingir
optar opitar perscrutar prescrutar
persignar-se persiguinar-se perturbar pertubar
reivindicar reinvindicar resignar-se resiguinar-se
seja seje abbada abboda
etimologia etmologia advogado adevogado
fratricida fraticida advocacia advogacia
frustrao frustao aforismo aforisma
frustrante frustante alcolatra alclatra
hilaridade hilariedade bandeja bandeija
idoneidade idoniedade bandejo bandeijo
empecilho impecilho basculante basculhante
indenizao idenizao beneficente beneficiente
identidade indentidade interstcio intertcio
bugiganga buginganga cabeleireiro cabelereiro
intrnseco intrseco calcrio calcreo
3
As iniciais deDicloro, Difenil e Tricloroetano resultaram em DDT, que gerou o substantivo
"dedetizar".
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 25
"dedet" e o verbo
25
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
iogurte iorgute candeeiro candieiro
irascvel irrascvel caranguejo carangueijo
irrequieto irriquieto caramancho carramancho
legiferante legisferante cataclismo cataclisma
mendigo mendingo meteorologia metereologia
murmrio mormrio colheita colheta
companhia compania mortadela mortandela
contingente contigente muulmano mulumano
curtume cortume oprbrio oprbio
disenteria desinteria paraleleppedo paraleppedo
dispndio despndio perspectiva pespectiva
deteriorao deteriorizao perspicaz pespicaz
discrio discreo persuaso persuao
desforra disforra perturbao pertubao
destilaria distilaria prazeroso prazeiroso
dissuasivo disuassivo privilgio previlgio
elucubrao elocubrao problema probrema,
invlucro envlucro prprio prpio
entretenimento entertenimento prostrado prostado
espontaneidade espontaniedade verossimilhana verossemelhana
estupro estrupo xifpago xipfago
5. ORTOGRAFIA
Alguns fonemas e algumas letras
Usa-se a letra "X"
a) aps um ditongo: ameixa, caixa, peixe, eixo, frouxo, trouxa, baixo,
encaixar, paixo, rebaixar.
Cuidado com a exceo recauchutar e seus derivados.
b) aps o grupo inicial "en": enxada, enxaqueca, enxerido, enxame,
enxovalho, enxugar, enxurrada.
Cuidado com encher e seus derivados (lembre-se de cheio) e palavras
iniciadas por ch que recebem o prefixo en-: encharcar (de charco), enchapelar
(de chapu), enchumaar (de chumao), enchiqueirar (de chiqueiro).
c) aps o grupo inicial "me": mexer, mexerica, mexerico, mexilho, mexicano.
A nica exceo mecha.
d) nas palavras de origem indgena ou africana e nas palavras inglesas
aportuguesadas: xavante, xingar, xique-xique, xar, xerife, xampu.
Atente para a grafia das seguintes palavras: capixaba, bruxa, caxumba,
faxina, graxa, laxante, muxoxo, praxe, puxar, relaxar, rixa, roxo, xale,
xaxim, xenofobia, xcara.
Atente para o uso de "ch" nas seguintes palavras: arrocho, apetrecho,
bochecha, brecha, broche, chal, chicria, cachimbo, comicho, chope,
chuchu, chute, debochar, fachada, fantoche, fechar, flecha, linchar, mochila,
pechincha, piche, pichar, salsicha, tchau.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 26
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Uma boa dica para fixar a grafia de lixo associ-la a faxina: depois da
faxina, refugos no lixo.
Veremos na prxima aula (semntica) que h vrios casos de palavras cuja
grafia se distingue pelo contraste entre o "x" e o "ch". Adiantemos algumas
delas:
brocha (pequeno prego) e broxa (pincel para caiao de paredes);
ch (planta para preparo de bebida) e x (ttulo do antigo soberano do Ir);
chcara (propriedade rural) e xcara (narrativa popular em versos);
cheque ,(ordem de pagamento) e xeque (jogada do xadrez, risco, contratempo);
cocho (vasilha para alimentar animais) e coxo (capenga, imperfeito);
tacha (mancha, defeito; pequeno prego) e taxa (imposto, tributo); da, tachar
(colocar defeito ou ndoa em algum) e taxar (cobrar impostos).
O FONEMA /g/ (letras "g" e "j")
A letra g somente representa o fonema /g/ diante das letras e e i. Diante das
letras "a", "o" e "u", esse fonema necessariamente representado pela letra j.
Usa-se a letra g:
a) nos substantivos terminados em -agem, -igem, -ugem: agiotagem, aragem,
barragem, contagem, coragem, garagem, malandragem, miragem, viagem;
fuligem, impigem (ou impingem), origem, vertigem; ferrugem, lanugem,
rabugem, salsugem.
Cuidado com as excees pajem e lambujem.
b) nas palavras terminadas em -gio, -gio, -igio, -gio, -gio: adgio,
contgio, estgio, pedgio; colgio, egrgio; litgio, prestgio; necrolgio,
relgio; refgio, subterfgio.
Preste ateno ainda s seguintes palavras grafadas com g: aborgine,
agilidade, algema, apogeu, argila, auge, bege, bugiganga, cogitar, drgea,
faringe, fugir, geada, gengiva, gengibre, gesto, gibi, herege, higiene,
impingir, monge, rabugice, tangerina, tigela, vagem.
Usa-se a letra j:
a) nas formas dos verbos terminados em -jar: arranjar (arranjo, arranje,
arranjem, por exemplo); despejar (despejo, despeje, despejem); enferrujar
(enferruje, enferrujem), viajar (viajo, viaje, viajem).
b) nas palavras de origem tupi, africana, rabe ou extica: j, jiboia, paj,
jirau, caanje, alfanje, alforje, canjica, jerico, manjerico, Moji.
c) nas palavras derivadas de outras que j apresentam j: gorjear, gorjeio,
gorjeta (derivadas de gorja); cerejeira (derivada de cereja); laranjeira (de
laranja); lisonjear, lisonjeiro (de lisonja); lojinha, lojista (de loja); sarjeta (de
sarja); rijeza, enrijecer (de rijo); varejista (de varejo).
Preste ateno ainda s seguintes palavras que se escrevem com j: berinjela,
cafajeste, granja, hoje, intrujice, jeito, jejum, jerimum, jrsei, jil, laje,
majestade, objeo, objeto, ojeriza, projtil (ou projetil), rejeio, traje,
trejeito.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 27
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
O FONEMA /z/ (LETRA "s" e "z")
A letra s representa o fonema /z/ quando intervoclica: asa, mesa, riso.
Usa-se a letra s:
a) nas palavras que derivam de outra em que j existe s:
casa - casinha, casebre, casinhola, casaro, casario;
liso - lisinho, alisar, alisador (no confunda com a grafia de "deslize");
anlise - analisar, analisador, analisante.
b) nos sufixos:
-s, -esa (para indicao de nacionalidade, ttulo, origem): chins, chinesa;
marqus, marquesa; burgus, burguesa; calabrs, calabresa; duquesa;
baronesa;
-ense, -oso, -osa (formadores de adjetivos): paraense, caldense, catarinense,
portense; amoroso, amorosa; deleitoso, deleitosa; gasoso, gasosa;
espalhafatoso, espalhafatosa;
-isa (indicador de ocupao feminina): poetisa, profetisa, papisa, sacerdotisa,
pitonisa.
c) aps ditongos: lousa, coisa, causa, Neusa, ausncia, Eusbio, nusea.
d) nas formas dos verbos pr (e derivados) e querer: pus, pusera, pusesse,
pusssemos; repus, repusera, repusesse, repusssemos; quis, quisera,
quisesse, quisssemos.
Atente para o uso da letra s nas seguintes palavras: abuso, alis, anis, asilo,
atrs, atravs, aviso, bis, brasa, coliso, deciso, Elisabete, evaso,
extravasar, fusvel, hesitar, Isabel, lils, maisena, obsesso (mas obcecado),
ourivesaria, reviso, usura, vaso.
Usa-se a letra z:
a) nas palavras derivadas de outras em que j existe z:
deslize - deslizar (no confunda com a grafia do adjetivo "liso"),
baliza - abalizado;
razo - razovel, arrazoar, arrazoado;
raiz - enraizar
Como batizado deriva do verbo batizar, tambm se grafa com z.
b) nos sufixos:
-ez, -eza (formadores de substantivos abstratos a partir de adjetivos): rijo,
rijeza; rgido, rigidez; nobre, nobreza; surdo, surdez; invlido, invalidez;
intrpido, intrepidez; sisudo, sisudez; avaro, avareza; macio, maciez; singelo,
singeleza.
-izar (formador de verbos) e o (formador de substantivos): civilizar,
civilizao; humanizar, humanizao; colonizar, colonizao; realizar,
realizao; hospitalizar, hospitalizao.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 28
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
No confunda com os casos em que se acrescenta o sufixo -ar a palavras que
j apresentam s: analisar(anlise), pesquisar(pesquisa), avisar(aviso).
Observe o uso da letra z nas seguintes palavras: assaz, batizar (mas
batismo), bissetriz, buzina, catequizar (mas catequese), ciznia, coalizo,
cuscuz, giz, gozo, prazeroso, regozijo, talvez, vazar, vazio, verniz.
H palavras em que se estabelece distino escrita por meio do contraste s/z:
cozer (cozinhar) e coser (costurar);
prezar (ter em considerao) e presar (prender, apreender);
traz (forma do verbo trazer) e trs (parte posterior).
Em muitas palavras, o fonema /z/ representado pela letra x: exagero,
exalar, exaltar, exame, exato, exasperar, exausto, executar, exemplo,
exequvel, exercer, exibir, exlio, exmio, existir, xito, exonerar, exorbitar,
exorcismo, extico, exuberante, inexistente, inexorvel.
O FONEMA /s/ (LETRAS "s", "c", "" e "x" ou DGRAFOS "sc", "sc",
"ss", "xc" e "xs")
Observe os seguintes procedimentos em relao representao grfica desse
fonema:
a) a correlao grfica entre nd e ns na formao de substantivos a partir de
verbos:
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 29
Observe as seguintes palavras em que se usa o dgrafo sc: acrescentar,
acrscimo, adolescncia, adolescente, ascender (subir), ascenso, ascensor,
ascensorista, ascese, ascetismo, asctico, conscincia, crescer, descender,
discente, disciplina, fascculo, fascnio, fascinante, piscina, piscicultura,
imprescindvel, intumescer, irascvel, miscigenao, miscvel, nascer,
obsceno, oscilar, plebiscito, recrudescer, reminiscncia, resciso, ressuscitar,
seiscentos, suscitar, transcender.
Na conjugao dos verbos acima apresentados, surge s: naso, nasa;
creso, cresa.
Cuidado com sucinto, em que no se usa sc.
b) a correlao grfica entre ced e cess em nomes formados a partir de
verbos:
c) a correlao grfica entre ter e teno em nomes formados a partir de
verbos:
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Em algumas palavras, o som /s/ representado pela letra x: auxlio, auxiliar,
contexto, expectativa, expectorar, experincia, experto (conhecedor,
especialista), expiar (pagar), expirar (morrer), expor, expoente,
extravagante, extroverso, extrovertido, sexta, sintaxe, txtil, texto, textual,
trouxe.
Cuidado com esplendor e esplndido.
H casos em que se criam oposies de significado devido ao contraste grfico.
Observe:
acender (iluminar, pr fogo) e ascender (subir);
acento (inflexo de voz ou sinal grfico) e assento (lugar para se sentar);
caar (perseguir a caa) e cassar (anular);
cegar (tornar cego) e segar (ceifar, cortar para colher);
censo (recenseamento, contagem) e senso (juzo);
cesso (ato de ceder), seo ou seco (repartio ou departamento; diviso)
e sesso (encontro, reunio);
concerto (acordo, arranjo, harmonia musical) e conserto (remendo, reparo);
espectador (o que presencia) e expectador (o que est na expectativa);
esperto (gil, rpido, vivaz) e experto (conhecedor, especialista);
espiar (olhar, ver, espreitar) e expiar (pagar uma culpa, sofrer castigo);
espirar (respirar) e expirar (morrer);
incipiente (iniciante, principiante) e insipiente (ignorante);
inteno ou teno (propsito, finalidade) e intenso ou tenso (intensidade,
esforo);
pao (palcio) e passo (passada).
Pode ocorrer ainda xc, e, mais raramente, xs: exceo, excedente, exceder,
excelente, excesso, excntrico, excepcional, excerto, exceto, excitar;
exsicar, exsolver, exsuar, exsudar.
AINDA A LETRA "x"
Esta letra pode representar dois fonemas, soando como "ks": afluxo, amplexo,
anexar, anexo, asfixia, asfixiar, axila, boxe, clmax, complexo, convexo, fixo,
flexo, fluxo, intoxicar, ltex, nexo, ortodoxo, xido, paradoxo, prolixo,
reflexo, reflexo, saxofone, sexagsimo, sexo, txico, toxina.
AS LETRAS "e" E "i"
a) Cuidado com a grafia dos ditongos: os ditongos nasais /j/ e /j/ escrevem-
se e e e: me, mes, ces, pes, cirurgies, capites; pe, pem, depe,
depem;
- s se grafa com i o ditongo /j/, interno: cibra (ou cimbra).
b) Cuidado com a grafia das formas verbais:
- as formas dos verbos com infinitivos terminados em -oar, e -uar so grafadas
com "e": abenoe, perdoe, magoe; atue, continue, efetue;
- as formas dos verbos infinitivos terminados em -air, -oer, e -uir, so
grafadas com "i": cai, sai; di, ri, mi, corri; influi, possui, retribui, atribui.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 30
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
c) Cuidado com as palavras se, seno, sequer, quase e irrequieto.
A oposio e/i responsvel pela diferenciao de vrias palavras:
rea (superfcie) e ria (melodia);
deferir (conceder) e diferir (adiar ou divergir);
delao (denncia) e dilao (adiamento, expanso);
descrio (ato de descrever) e discrio (qualidade de quem discreto);
descriminao (absolvio) e discriminao (separao);
emergir (vir tona) e imergir (mergulhar);
emigrar (sair do pas onde se nasceu) e imigrar (entrar em pas estrangeiro);
eminente (de condio elevada) e iminente (inevitvel, prestes a ocorrer);
vadear (passar a vau) e vadiar (andar toa).
AS LETRAS "o" E "u"
A oposio o/u responsvel pela diferena de significado entre vrias
palavras:
comprimento (extenso) e cumprimento (saudao; realizao);
soar (emitir som) e suar (transpirar);
sortir (abastecer) e surtir (resultar).
A LETRA "h"
uma letra que no representa fonema. Seu uso se limita aos dgrafos ch, lh e
nh, a algumas interjeies (ah, h, hem, hip, hui, hum, oh) e a palavras em
que surge por razes etimolgicas. Observe algumas palavras em que surge o
h inicial: hagiografia, haicai, hlito, halo, hangar, harmonia, harpa, haste,
hediondo, hlice, Hlio, Helosa, hemisfrio, hemorragia, Henrique, herbvoro
(mas erva), hrnia, heri, hesitar, hfen, hilaridade, hipismo, hipocondria,
hipocrisia, hiptese, histeria, homenagem, hquei, horror, Hortnsia, horta,
horto (jardim), hostil, humor, hmus.
Em Bahia, o h sobrevive por tradio histrica. Observe que nos derivados ele
no usado: baiano, baianismo.
USO DO HFEN
1. Com prefixos, usa-se sempre o hfen diante de palavra iniciada por h.
Exemplos: anti-heri, anti-higinico, anti-histrico, macro-histria, mini-hotel,
proto-histria, sobre-humano, super-homem, ultra-humano, extra-humano
2. No se usa o hfen quando o prefixo termina em vogal diferente da vogal
com que se inicia o segundo elemento. Exemplos:
aeroespacial, agroindustrial, anteontem, antiareo, antieducativo,
autoaprendizagem, autoescola, autoestrada, autoinstruo, coautor, coedio,
extraescolar, infraestrutura, plurianual, semiaberto, semianalfabeto,
semiesfrico, semiopaco
Exceo: o prefixo co aglutina-se em geral com o segundo elemento, mesmo
quando este se inicia por o: coobrigar, coobrigao, coordenar, cooperar,
cooperao, cooptar, coocupante etc.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 31
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
3. No se usa o hfen quando o prefixo termina em vogal e o segundo
elemento comea por consoante diferente de r ou s. Exemplos:
anteprojeto, antipedaggico, autopea, autoproteo, coproduo, geopoltica,
microcomputador, pseudoprofessor, semicrculo, semideus, seminovo,
ultramoderno.
Ateno: com o prefixo vice, usa-se sempre o hfen. Exemplos: vice-rei,
vice-almirante etc.
4. No se usa o hfen quando o prefixo termina em vogal e o segundo
elemento comea por r ou s. Nesse caso, duplicam-se essas letras. Exemplos:
antirrbico, antirracismo, antirreligioso, antirrugas, antissocial, biorritmo,
contrarregra, contrassenso, cosseno, infrassom, microssistema, minissaia,
multissecular, neorrealismo, neossimbolista, semirreta, ultrarresistente,
ultrassom
5. Quando o prefixo termina por vogal, usa-se o hfen se o segundo elemento
comear pela mesma vogal. Exemplos:
anti-ibrico, anti-imperialista, anti-inflacionrio, anti-inflamatrio, auto-
observao, contra-almirante, contra-atacar, contra-ataque, micro-ondas,
micro-nibus, semi-internato, semi-interno.
6. Quando o prefixo termina por consoante, usa-se o hfen se o segundo
elemento comear pela mesma consoante. Exemplos:
hiper-requintado, inter-racial, inter-regional, sub-bibliotecrio, super-racista,
super-reacionrio, super-resistente, super-romntico
Ateno:
Nos demais casos no se usa o hfen.
Exemplos: hipermercado, intermunicipal, superinteressante, superproteo.
Com o prefixo sub, usa-se o hfen tambm diante de palavra iniciada por r:
sub-regio, sub-raa etc.
Com os prefixos circum e pan, usa-se o hfen diante de palavra iniciada por
m, n e vogal: circum-navegao, pan-americano etc.
7. Quando o prefixo termina por consoante, no se usa o hfen se o segundo
elemento comear por vogal. Exemplos:
hiperacidez, hiperativo, interescolar, interestadual, interestelar, interestudantil,
superamigo, superaquecimento, supereconmico, superexigente,
superinteressante, superotimismo,
8. Com os prefixos ex, sem, alm, aqum, recm, ps, pr, pr, usa-se
sempre o hfen. Exemplos:
alm-mar, alm-tmulo, aqum-mar, ex-aluno, ex-diretor, ex-hospedeiro, ex-
prefeito, ex-presidente, ps-graduao, pr-histria, pr-vestibular, pr-
europeu, recm-casado, recm-nascido, sem-terra.
9. Deve-se usar o hfen com os sufixos de origem tupi-guarani: au, guau e
mirim. Exemplos: amor-guau, anaj-mirim, capim-au.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 32
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
10. Deve-se usar o hfen para ligar duas ou mais palavras que ocasionalmente
se combinam, formando no propriamente vocbulos, mas encadeamentos
vocabulares. Exemplos: ponte Rio-Niteri, eixo Rio-So Paulo.
11. No se deve usar o hfen em certas palavras que perderam a noo de
composio. Exemplos: girassol, madressilva, mandachuva, paraquedas,
paraquedista, pontap.
Questo 36: Petrobras / 2010 / Mdio (CESGRANRIO)
Os vocbulos "discusso", "atingimos" e "empresa" so grafados,
respectivamente, com ss, g e s.
So grafadas, respectivamente, com essas mesmas letras as seguintes
palavras:
(A) a ambarcar, o eriza, requi ito.
(B) la ido, impin ir, irri rio.
(C) ob ecado, here e, he itar.
(D) re uscitar, gor eta, parali ar.
(E) can ao, la e, morali ar.
Comentrio: Para resolver este tipo de questo, procure as palavras que
voc conhece bem. V eliminando as que no se enquadram no pedido da
questo at chegar alternativa correta. Veja as palavras corretamente
grafadas:
(A) aambarcar, ojeriza, requisito; (B) lassido, impingir, irrisrio; (C)
obcecado, herege, hesitar; (D) ressuscitar, gorjeta, paralisar; (E) cansao,
laje, moralizar.
Resposta: B
Questo 37: Eletrobras 2000 - Superior
A expresso on line normalmente aparece grafada em itlico nos textos
porque se trata de um:
a) neologismo b) tecnicismo c) estrangeirismo
d) barbarismo e) arcasmo
Comentrio: Por ser uma expresso estrangeira, mantida em itlico. Outro
recurso deixar esta expresso entre aspas.
Gabarito: C
Questo 38: Assistente Legislativo TO / 2005 / Mdio (CESGRANRIO)
Marque a opo em que a palavra escrita com s.
(A) Avare a. (B) Apra vel.
(C) Ra o. (D) De ertas.
(E) Cafe al.
Comentrio: O adjetivo "avaro" no possui "z", ento gera o substantivo
"avareza"; o substantivo "prazer" possui "z", por isso o adjetivo derivado dele
tambm vai possuir: aprazvel". O substantivo "razo" no tem nada a ver
com "raso", ok? Por isso, no podemos confundir!!! com "z". Para as
ltimas, no h associao, tem que conhecer a palavra mesmo: "desertas" e
"cafezal".
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 33
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Resposta: D
Questo 39: TCE / 2007 / Tcnico (CESGRANRIO)
Um dos rapazes as mquinas e o outro era de
imprensa.
A opo cuja forma dos vocbulos completa correta e respectivamente a frase
acima :
(A) monitorava - assessor. (B) monitorava - acessor.
(C) moniturava - assesor. (D) moniturava - ascessor.
(E) munitorava - assessor.
Comentrio: O substantivo "monitor" gera o verbo "monitorar". O pretrito
imperfeito deste verbo conserva o mesmo radical: "monitorava". Cuidado com
esta segunda palavra. O adjetivo "assessor" vem do substantivo "assessoria",
por isso a alternativa correta a (A). Existe tambm o vocbulo "acessrio"
(aquilo que secundrio) que costuma confundir, mas o sentido bem
diferente, concorda?
Resposta: A
Questo 40: BNDES / 2009 / Superior (CESGRANRIO)
O substantivo derivado do verbo est grafado INCORRETAMENTE em
(A) ascender: ascenso. (B) proteger: proteo.
(C) catequizar: catequeze. (D) progredir: progresso
(E) paralisar: paralisia.
Comentrio: "Catequizar" gera "catequese". O restante est correto.
Cuidado com as palavras "ascenso", "paralisia" e "catequese". Elas caem
muito em prova.
Resposta: C
Questo 41: SECAD / 2009 / Superior (CESGRANRIO)
A segunda palavra grafada com a(o) mesma(o) letra(dgrafo) que foi
destacada(o) na palavra anterior em
(A) propenso conten o (B) recreao mpecilho
(C) lazer anali ar (D) socializao parali ar
(E) estresse exce o
Comentrio: conter gera "conteno"; o correto "empecilho"; anlise gera
"analisar"; paralisia gera "paralisar"; exceto gera "exceo". Assim, a mesma
letra est na alternativa (B).
Resposta: B
Questo 42: BNDES / 2008 / Superior (CESGRANRIO)
O substantivo abstrato derivado do verbo apresentado NO grafado com o
mesmo fonema consonantal dos demais em
(A) perceber - percep o. (B) conceder - conce o.
(C) satisfazer - satisfa o. (D) interpretar - interpreta o.
(E) aprovar - aprova o.
Comentrio: O verbo "conceder" gera o substantivo "concesso". Este
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 34
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
inclusive o nome da orao adverbial "concessiva" (aquilo que se concede,
contraste). Assim, voc j sabia que esta palavra tinha que ser grafada com
"SS".
Resposta: B
Questo 43: Prefeitura NI / 2005 / Mdio (CESGRANRIO) ^
Marque a opo em que a palavra entre parnteses INACEITAVEL para
completar a frase.
(A) O s vezes pode parecer montono. (quotidiano)
(B) O desta diviso est errado. (cociente)
(C) No trnsito todos tm uma de responsabilidade.
(quota)
(D) J dirige h anos. (cinqenta)
(E) Enguiamos a quilmetros do posto de gasolina
(douze)
Comentrio: Pode-se dizer "quotidiano" ou "cotidiano"; "cociente" ou
"quociente"; "quota" ou "cota"; "cinqenta" com o trema aceitvel at final
de 2012, pois estamos em poca de transio da reforma ortogrfica. O
numeral "12" s possui a forma por extenso "doze".
Resposta: E
Questo 44: Petrobras / 2010 / Tcnico (CESGRANRIO)
Qual dos substantivos abstratos abaixo, derivados do verbo, est grafado
INCORRETAMENTE?
(A) Aceitar - aceitao. (B) Construir - construo.
(C) Expor - exposio. (D) Compreender - compreeno.
(E) Perceber - percepo.
Comentrio: O substantivo gerado do verbo "compreender"
"compreenso".
Resposta: D
Questo 45: BNDES / 2010 / Superior (CESGRANRIO)
Ao redigir respostas para "Por que quero conseguir um trabalho novo?",
cometeu-se, segundo o registro culto e formal da lngua, um erro de
ortografia em
(A) No quero passar a minha vida inteira s cumprindo ordens sem nunca
entender por qu.
(B) Alguns constrangimentos porque venho passando me obrigam a
considerar outras opes.
(C) Para mim, a realizao profissional, no momento presente, importante
porque implica melhoria de vida.
(D) Desse modo, eu poderei saber o motivo por que o sucesso de ontem no
nos garante o de amanh.
(E) Um dia, atingindo o meu objetivo, eu talvez possa contar-lhe o porqu.
Comentrio: Vimos na aula passada o uso dos porqus. Segue abaixo o
motivo do uso em cada alternativa e a correo da errada):
(A) No quero passar a minha vida inteira s cumprindo ordens sem nunca
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 35
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
entender por qu. (final de frase: separado em sem acento)
(B) Alguns constrangimentos por que venho passando me obrigam a
considerar outras opes. ("que" pronome relativo antecipado da preposio
"por"; assim, podem ser substitudos por "pelos quais")
(C) Para mim, a realizao profissional, no momento presente, importante
porque implica melhoria de vida. (conjuno causal: junto e sem acento)
(D) Desse modo, eu poderei saber o motivo por que o sucesso de ontem no
nos garante o de amanh. ("que" pronome relativo antecipado da
preposio "por"; assim, podem ser substitudos por "pelo qual")
(E) Um dia, atingindo o meu objetivo, eu talvez possa contar-lhe o porqu.
(substantivao: o porqu)
Resposta: B
Questo 46: CITEPE / 2011 / Mdio (CESGRANRIO)
Dentre os pares de palavras abaixo, aquele em que a segunda palavra
grafada com a mesma letra ou dgrafo destacada(o) na primeira :
(A) nobreza - qui (B) xcara - en ente
(C) casulo - cateque e (D) bicho - fa ina
(E) imagem - eito
Comentrio: Veja a correo:
(A) nobreza - quis; (B) xcara - enchente: (C) casulo - catequese
(novamente esta palavra est sendo cobrada. Portanto, cuidado.); (D) bicho -
faxina; (E) imagem - jeito
Resposta: C
Questo 47: DNPM / 2006 / Analista (CESGRANRIO)
A do uso de computadores restabeleceu o silncio nas
redaes dos jornais, onde agora a voz do jornalista sem
esforo.
Assinale a opo que apresenta as formas dos vocbulos que completam com
correo a frase acima.
(A) ascenso - sobressai. (B) asceno - sobressai.
(C) asseno - sobressai. (D) asceno - sobressae.
(E) assenso - sobressae.
Comentrio: Vimos que o verbo "ascender" gera o substantivo "ascenso".
Os verbos terminados em "air", "uir" devem permanecer com a vogal "i" na
terceira pessoa do singular do presente do indicativo (sobressai).
Resposta: A
Questo 48: Petrobras / 2011 / Mdio (CESGRANRIO)
Dificuldades no perodo de alfabetizao podem causar problemas ortogrficos
como estes: "ceja bem vindo e esprimente o mixto"
O texto est reescrito segundo a ortografia oficial da lngua portuguesa em:
(A) Ceja bem-vindo e experimente o misto.
(B) Ceja bem-vindo e experimente o mixto.
(C) Seja bem vindo e esprimente o mixto.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 36
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
(D) Seja bem vindo e esprimente o misto.
(E) Seja bem-vindo e experimente o misto.
Comentrio: Questo dada no ? "Seja" (do verbo "ser"); "bem-vindo"
um adjetivo composto e recebe hfen; no se esquea de que "experimente"
se escreve com "x"; e "misto" vem de "mistura", por isso grafado com "s".
Resposta: E
Questo 49: Petrobras / 2010 / Superior (CESGRANRIO)
Qual sequncia completa corretamente a frase abaixo?
Para a de um especialista na rea poder ajud-lo
a superar momentos do cotidiano, com dos criados por
voc mesmo.
(A) mim - intercesso - exceo (B) mim - interseo - exceo
(C) mim- interseco - excesso (D) eu - interseo - excesso
(E) eu - intercesso - exceo.
Comentrio: O pronome pessoal do caso reto "eu" cumpre normalmente a
funo de sujeito e no a de complemento; por isso no cabem as alternativas
(D) e (E).
O ato de interceder gera o substantivo "intercesso". Interseo o
cruzamento de duas retas (esquinas), por isso a alternativa (A) a correta,
mas devemos confirmar isso. O substantivo exceto gera exceo.
Resposta: A
Questo 50: Eletronorte - 2006 - Superior
O item a seguir em que todas as palavras esto corretamente grafadas :
a) pesquisa - anlise - paralisia b) viagem - tijela - vertigem
c) caixa - chcara - colcha d) crnio - lampeo - palito
e) lapisinho - reizinho - raisinha
Comentrio: A alternativa correta a (A). Cuidado com o vocbulo
"paralisia", que se escreve com "s".
Corrigindo as demais, temos (B): tigela; (C): xcara; (D): lampio; (E):
lpis + inho = lapisinho; rei + zinho = reizinho; raiz + inha = raizinha.
Gabarito: A
Questo 51: PROMINP / 2010 / Mdio (CESGRANRIO)
A frase em que todas as palavras esto grafadas segundo o registro formal da
lngua
(A) Tudo era armonia!
(B) Tudo acontecera a tanto tempo!
(C) Mau chegara ao estdio ouviu os gritos alegres da multido.
(D) Desconhecia o porqu de tanta emoo.
(E) Excures visitam todos os anos o estdio.
Comentrio: (A): harmonia; (B) ...h tanto tempo! (C) "Mal" conjuno
temporal, por isso se escreve com "l". (E) "excurses" grafada com "s".
Assim, observamos que a alternativa correta a (D), pois "o porqu" um
substantivo oxtono terminado em "e", por isso se escreve junto e com
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 37
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
acento.
Resposta: D
Questo 52: Petrobras / 2010 / Tcnico (CESGRANRIO)
Substituindo-se o verbo destacado na primeira frase pelo substantivo
correspondente na segunda, qual desses substantivos apresenta ERRO quanto
ortografia?
(A) Cuidado para no exceder o limite de velocidade permitido. / O excesso
de velocidade custou-lhe uma multa.
(B) Os economistas concordam que preciso conter os gastos. / A
conteno dos gastos j se faz por parte de muitos empresrios.
(C) No devemos reprimir os manifestantes sem antes ouvi-los. / A
represso aos manifestantes, sempre que possvel, deve ser evitada.
(D) Ele foi incapaz de catequizar aqueles menores de rua. / Infelizmente, a
catequeze daqueles menores de rua no ocorreu.
(E) Ningum conseguia compreender o comportamento agressivo do colega.
/ Levou horas para a compreenso de tal atitude ofensiva.
Comentrio: Novamente sendo cobrado o substantivo "catequese". O verbo
se escreve com "z", mas o substantivo com "s". Os outros esto corretos.
Resposta: D
Questo 53: SES PA 2006 - Superior
A palavra engajado aparece comumente grafada erradamente com um N a
mais: enganjado; o vocbulo abaixo cuja grafia est correta :
(A) mortandela; (B) mendingo; (C) conteno;
(D) prensena; (E) ingnorante.
Comentrio: Corrigindo, temos: mortadela, mendigo, presena, ignorante
Gabarito: C
Questo 54: MPE RJ 2007 - Superior
O adjetivo que os autores utilizam no ttulo uma das palavras que
costumeiramente geram dvidas ortogrficas.
Nos casos abaixo, a grafia de ambas as palavras s est correta em:
(A) mantegueira / aterrissagem; (B) cataclismo / adivinhar;
(C) mortadela / meretssimo; (D) entitulado / embutido;
(E) prostrao / beneficiente.
Comentrio: Lembre-se das vrias palavras na lista da ortoepia. Veja que
"manteiga" gera "manteigueira"; "mrito" gera "meritssimo"; inserir "ttulo"
"intitulado"; "benfico" gera "beneficente".
Gabarito: B
Questo 55: Eletrobras 2007 - Superior
O verbo xingar grafado com X; o vocbulo abaixo que NO deve ser grafado
com essa mesma letra :
(A) xarope; (B) xereta; (C) xcara; (D) xod; (E) xul.
Comentrio: A grafia correta deve ser "chul".
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 38
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Gabarito: B
Questo 57: BNDES 2005 - Superior
Num relatrio de um segurana sobre um incidente ocorrido na entrada de um
grande centro comercial estava escrito o seguinte:
Tudo aconteceu a partir do momento que chegaram dois homens com
dois altos-falantes e comearam a fazer propaganda de um show na porta do
prdio. Ora, segundo as normas, proibido, aps as 22h, no fazer barulho
neste lugar e, porisso, tivemos que expulsar eles.
H muitos problemas no uso da norma culta por parte do segurana; a
alternativa abaixo que NO indica corretamente um problema :
(A) a forma plural "altos-falantes";
(B) a grafia de "porisso";
(C) a ausncia da preposio "em" antes do pronome relativo "que";
(D) a repetio do numeral cardinal "dois";
(E) o emprego menos adequado de "eles" como objeto direto.
Comentrio: A alternativa (A) informa corretamente o problema da flexo
equivocada do substantivo composto, que deve ser corrigido para "alto-
falantes". Isso porque "alto", neste caso, um advrbio e no pode se
flexionar.
A alternativa (B) informa corretamente outro erro, pois devemos separar
o vocbulo: por isso.
A alternativa (C) informa corretamente a necessidade da preposio
"em" antes do pronome relativo "que" (isso ser visto nas prximas aulas).
Por enquanto, temos apenas que entender que "em que" significa uma locuo
adverbial dentro da orao "em que chegaram dois homens com dois alto-
falantes...), isto , dois homens com dois alto-falantes chegaram naquele
momento...
A alternativa (D) no mostra um erro, pois o cardinal "dois" no est
sendo repetido desnecessariamente, ele quantifica dois seres distintos: dois
homens, dois alto-falantes. Esta a alternativa a ser marcada.
A alternativa (E) informa corretamente outro erro, pois o pronome
"eles", na funo de objeto direto deve ser substitudo por "os". Como h o
vocbulo "que", deve se posicionar antes do verbo: tivemos que os expulsar.
Gabarito: D
Questo 58:
Nesse mesmo texto da QUESTO ANTERIOR h uma incoerncia flagrante no
seguinte segmento:
(A) Tudo aconteceu a partir do momento;
(B) chegaram dois homens com dois altos-falantes;
(C) comearam a fazer propaganda de um show na porta do prdio;
(D) proibido, aps as 22h, no fazer barulho neste lugar;
(E) tivemos que expulsar eles.
Comentrio: J vimos, pela questo anterior, que temos erro gramatical nas
alternativas (B) e (E). Isso no pode ser entendido com incoerncia s porque
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 39
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
est em desacordo com a norma culta, pois a informao entendida. Porm,
a alternativa (D) possui a informao de que " proibido no fazer barulho",
ento significa que, aps as 22h no s podemos como devemos fazer muito
barulho. Isso, sim, est incoerente.
Gabarito: D
Questo 59: SEAGE MT 2006 - Superior
A alternativa que mostra um vocbulo ERRADAMENTE grafado com SC :
(A) fascismo / adolescncia; (B) fosforescente / crescente;
(C) piscina / ascenso; (D) presciso / ascendente;
(E) luminescente / ascese.
Comentrio: A alternativa errada a (D), pois devemos corrigir a primeira
palavra daquela alternativa para "preciso".
Gabarito: D
Questo 60: Arquivo Nacional 2006 - Superior
Anestesia uma palavra grifada com S (e no com Z) e privilgio grafada
com I (e no com E); a alternativa em que ambas as palavras esto corretas
quanto grafia :
(A) atravez / arrepio; (B) atraz / Pirineus; (C) frisa / irrequieto;
(D) anlise / crneo; (E) baroneza / campeo.
Comentrio: Corrigindo, temos: atravs, atrs, crnio, baronesa. Marque a
palavra "irrequieto", pois muita gente se confunde. Relembre-a na lista de
palavras da ortoepia.
Gabarito: C
Questo 61: Jardim Botnico 2002 - Tcnico
Simbolizar verbo derivado de smbolo, e grafado com Z; o verbo abaixo que
tem sua grafia ERRADA :
(A) democratizar; (B) catequizar; (C) deslizar;
(D) pesquizar; (E) civilizar.
Comentrio: O substantivo "pesquisa" gera o verbo "pesquisar" (com "s").
Cuidado, pois o substantivo "catequese" (com "s") gera o verbo "catequizar"
(com "z").
Gabarito: D
Questo 62: CEPEL 2005 - Tcnico
A palavra natureza grafada com Z; a alternativa abaixo em que todas as
palavras esto corretamente grafadas :
(A) atraz - alteza; (B) baroneza - beleza; (C) friza - arrazar;
(D) atrazo - maizena; (E) vizinhana - rezar.
Comentrio: Corrigindo, temos: atrs, baronesa, frisa (tipo de tecido),
arrasar, atraso, maisena. Assim, esto corretas as palavras: alteza, beleza,
vizinhana, rezar.
Gabarito: E
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 40
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Questo 63: Prefeitura 2008 - Tcnico
Infarto um vocbulo que pode tambm ser grafado enfarto; o item abaixo
em que uma das formas apresentadas considerada de grafia ERRADA :
(A) chipanz - chimpanz; (B) bbedo - bbado;
(C) loura - loira; (D) assoviar - assobiar;
(E) assessorar - acessorar.
Comentrio: Este o caso de ortoepia. Existem as palavras "acessrio"
(secundrio, adicional) e "assessrio" (relativa assessoria). Mas o verbo
"acessorar" no reconhecido no vocabulrio oficial da lngua portuguesa.
Portanto, no existe.
Gabarito: E
Questo 64: CRA 2007 - Superior
Histria e humanidade so vocbulos grafados com H inicial; a alternativa em
que um dos vocbulos est ERRADAMENTE grafado :
(A) habilitar - hediondo - halterofilismo;
(B) hlice - harpa - haste;
(C) herbicida - herdar - hstia;
(D) humor - humilhar - humildade;
(E) homoplata - homnimo - homicdio.
Comentrio: A palavra a ser corrigida deve perder o "h". Por isso, a grafia
correta "omoplata".
Gabarito: E
Questo 65: TRE 2001 - Superior
Obscenamente um vocbulo grafado com SC; o item abaixo em que um dos
vocbulos est erroneamente grafado :
(A) ressuscitar / ascenso / piscina
(B) adolescente / discente / indescente
(C) convalescer / crescer / rescindir
(D) abscesso / florescente / transcender
(E) renascena / piscicultura / miscelnea
Comentrio: O nico erro na alternativa (B) e a correo "indecente".
Gabarito: B
Questo 66: CVM 2005 - Tcnico
A relao ERRADA entre verbo e substantivo :
(A) ceder / cesso; (B) estender / extenso;
(C) exceder / exceo; (D) ascender / ascenso;
(E) pretender / pretenso.
Comentrio: "exceder" relaciona-se com "excesso"; j "exceo" relaciona-se
com "exceto"
Gabarito: C
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 41
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Questo 67: Ass Leg 2006 - Superior
Conscientes e fascinantes so vocbulos corretamente grafados com SC; a
alternativa que apresenta um vocbulo ERRADAMENTE grafado :
(A) fascismo - descendncia; (B) adolescncia - tescitura;
(C) piscina - suscitar; (D) fluorescente - miscigenao;
(E) asctico - lascvia.
Comentrio: A nica palavra errada est na alternativa (B) e deve ser
corrigida para "tessitura".
Gabarito: B
Questo 68 : Guarda Municipal RJ 2002 - Mdio
"Polcia"
Vigilncia exercida pela autoridade competente para manter a ordem e o
bem-estar pblicos em todos os ramos dos servios do Estado e em todas as
partes ou localidades; corporao que engloba os rgos e instituies
incumbidos de fazer respeitar essas leis ou regras e de reprimir e perseguir o
crime". (Pequeno dicionrio jurdico)
O significado de Estado, na segunda linha do texto, :
a) modo de ser ou estar, condio;
b) pas soberano;
c) diviso territorial e administrativa de certos pases;
d) conjunto das instituies pblicas de um pas;
e) governo de poderes excepcionais.
Comentrio: A palavra "Estado" identifica o conjunto dos diversos rgos
pblicos direcionados vigilncia exercida pelas autoridades competentes.
Com essa observao, eliminamos as demais alternativas.
Gabarito: D
Questo 69:
Na escrita indispensvel o cuidado com a ortografia; "As questes da prova
eram , de difceis". O item que completa corretamente as
lacunas do segmento :
a) suscintas - apesar b) sucintas - apezar
c) suscintas - apezar d) sucintas - apesar
e) sucintas - apezar.
Comentrio: No confunda "sucintas" (resumida, breve) com suscitar
(provocar, causar). Assim, o correto a alternativa (D): sucintas e apesar.
Gabarito: D
Questo 70: TRT 2005 - Tcnico
j
O menor de 14 anos no pode ser empregado. E absolutamente incapaz para
o trabalho, salvo na condio de aprendiz. Esta a norma (Constituio, art.
7., XXXIII, e Estatuto art. 60). Portanto, o disposto no art. 403 da
Constituio restou revogado. A idade mnima por outro lado, estabelecida
em 18 anos no caso do trabalho noturno (art. 404 da Consolidao, e art. 7.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 42
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
XXXIII, da CF) e, ainda:
a) nos locais e servios perigosos ou insalubres;
b) nos locais ou servios prejudiciais sua moralidade, como em teatro de
revistas, cinemas,cassinos, cabars, dancings, cafs concerto; em funes de
acrobata, saltimbanco, ginasta; que se relacionem com escritos ou quaisquer
objetos ofensivos moralidade do menor; na venda, a varejo, de bebidas
alcolicas ( 405 da Consolidao., e art. 67, III, do Estatuto);
L J
A palavra dancings aparece grafada em itlico porque:
a) se trata de um estrangeirismo;
b) se trata de um vocbulo considerado grosseiro;
c) o texto quer destac-lo;
d) se refere a uma realidade exclusivamente carioca;
e) se refere a um trabalho noturno especial.
Comentrio: A palavra estrangeira ainda no dicionarizada no Portugus fica
entre aspas ou em itlico (quando digitada). Por isso, a alternativa (A) est
correta.
Gabarito: A
Questo 71: DOCAS 2007 - Tcnico
O substantivo entretenimento est ligado ao verbo entreter; o substantivo que
NO se relaciona com o verbo apontado :
(A) manter - manuteno; (B) ter - tenso; (C) deter - deteno;
(D) conter - conteno; (E) reter - reteno.
Comentrio: E importante observar nesta questo que "tenso" foi gerado do
adjetivo "tenso", da se grafar com "s". J o substantivo "teno" est
correlacionado ao verbo "ter".
Gabarito: B
Bom!
Vocs viram como cai na prova. Vocs tambm devem ter percebido que
eu inseri questes de outras bancas (Correios, Exrcito, Aeronutica e
CESGRANRIO). As questes dessas bancas foram identificadas. As questes
que no possuem identificao de banca so da NCE.
Lembre-se do que falamos no incio da aula: realize o estudo seguindo
aqueles passos. Isso ajuda muito.
Qualquer dvida, entre em contato.
Abrao!!!!
Professor Terror
Lista de questes
Questo 1: Correios
Em muitos casos, ocorre a necessidade de separarem-se as slabas de uma
palavra; a alternativa em que todas as palavras apresentam separao correta
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 43
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
de slabas :
a) ex-ce-o, cre-sci-men-to, pro-fes-sor
b) ins-tru-o, ex-ci-tar, eu-ro-pe-u
c) ex-ce-len-te, a-vi-o, me-io
d) pers-pe-cti-va, am-b-guo, trans-por-te
e) rit-mo, dig-no, ap-to.
Questo 2: Correios
Assinale a sequncia em que todas as palavras esto partidas corretamente.
a) trans-a-tln-ti-co / fi-el / sub-ro-gar
b) bis-a-v / du-e-lo / fo-ga-ru
c) sub-lin-gual / bis-ne-to / de-ses-pe-rar
d) des-li-gar / sub-ju-gar / sub-scre-ver
e) cis-an-di-no / es-p-cie / a-teu
Questo 3: Correios
Segundo as normas do vocabulrio oficial, a separao silbica est
corretamente efetuada em ambos os vocbulos das opes:
a) to-cas-sem, res-pon-dia b) mer-ce-n-rio, co-inci-di-am
c) po-e-me-to, pr-dio d) ru-i-vo, pe-r-o-do
e) do-is, pau-sas
Questo 4: IBGE 2000 - Mdio
Assinale a alternativa que no apresenta todas as palavras separadas
corretamente.
a) de-se-nho, po-vo-ou, fan-ta-si-a, mi-lhes
b) di--rio, a-dul-tos, can-tos, pla-ne-ta
c) per-so-na-gens, po-l-cia, ma-gia, i-ni-ci-ou
d) con-se-guir, di-nhei-ro, en-con-trei, ar-gu-men-tou
e) pais, li-ga-o, a-pre-sen-ta-do, au-tn-ti-co
Questo 5: Aeronutica 2000 - Mdio
Dadas as palavras: 1) des-a-ten-to / 2) sub-es-ti-mar / 3) trans-tor-no,
constatamos que a separao silbica est correta:
a) apenas na n 1 b) apenas na n 2 c) apenas na n 3
d) em todas as palavras e) n. d. a
Questo 6: Aeronutica 2000 - Mdio
Dadas as palavras: 1) tung-st-nio / 2) bis-a-v / 3) du-e-lo, constatamos
que a separao silbica est correta:
a) apenas na n 1 b) apenas na n 2 c) apenas na n 3
d) em todas as palavras e) n. d. a.
Questo 7: Exrcito - 2003 - Superior
As silabadas, ou erros de prosdia, so frequentes no uso da lngua. Assinale
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 44
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
a alternativa onde no ocorre nenhuma silabada:
a) Eis a um prottipo de rbrica de um homem vaidoso.
b) Para mim a humanidade est dividida em duas metades: a dos filntropos
e a dos misntropos.
c) Os arqutipos de iberos so mais pudicos que se pensa.
d) Nesse nterim chegou o mdico com a contagem de leuccitos e o resultado
da cultura de levdos.
e) varo de informaes, segui todas as pegadas do febo.
Questo 8: Exrcito - 2003 - Superior
Assinale a alternativa em que todas as palavras so paroxtonas (foram
omitidos os acentos):
a) rubrica - avaro - pegada - acrobata
b) mister - filantropo - misantropo - condor
c) pegaso - prototipo - arquetipo - rubrica
d) necromancia - quiromancia - ibero - nobel
e) nenhuma das anteriores
Questo 9: Exrcito - 2002 - Superior
A proposio em que todas as palavras so paroxtonas :
Obs.: As palavras no foram acentuadas propositalmente.
a) fluido, creem, misantropo, ureter. b) ruim, nobel, ambar, taxi.
c) pudico, aziago, libido, filantropo. d) omega, textil, rubrica, efebo.
Questo 10: Exrcito - 2003 - Superior
Analise as afirmativas abaixo:
I - No vocbulo "ruim" h um hiato.
II - facultativo pronunciar-se o "u" depois de "g" na palavra "antiguidade".
III - "X" soa "Ks" nas palavras "txico", "asfixia", "intoxicar".
IV - So proparoxtonas "caracteres", "edito"(lei, decreto), "filantropo"
Com base na avaliao das afirmativas, assinale a alternativa correta.
a) Todas as afirmativas so verdadeiras.
b) So verdadeiras as afirmativas I, II e III.
c) So verdadeiras as afirmativas I, II e IV.
d) So verdadeiras as afirmativas I, III e IV.
e) So verdadeiras as afirmativas II, III e IV.
Questo 11: Exrcito - 2001 - Superior
De acordo com as normas da pronncia, tonicidade e prosdia, analise as
afirmativas abaixo:
V- No vocbulo "lxico" o "x" soa como /ks/.
VI- Na palavra "abrupto", o "r" deve ser pronunciado mltiplo e sem fazer
grupo com a consoante anterior.
VII- As palavras "ureter" e "ruim" so oxtonas.
VIII- As palavras "couve-flor " e "arco-ris" so paroxtonas.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 45
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Com base na anlise, assinale a alternativa correta.
a) Somente I est correta. b) Somente II e IV esto corretas.
c) Somente III e IV esto corretas. d) Somente I, II e III esto corretas.
e) Todas esto corretas.
Questo 12: Exrcito - 2000 - Superior
Assinale a alternativa que apresenta somente palavras proparoxtonas. Os
acentos, quando existentes, foram propositalmente omitidos.
a) opimo, responsavel, prognostico, impecavel
b) barbarie, condomino, azafama, lampada
c) pudico, politica, amago, interim
d) epoca, zenite, prototipo, enobrece
e) acrobata, avaro, deficiencia, levedo
Questo 13: Exrcito - 2001 - Superior
Assinale a alternativa em que ocorre silabada:
a) batavo, pegada, rubrica, edito (lei).
b) fac-smile, Pgaso, sto, tulipa.
c) zfiro, omega, farndula, economia.
d) caracteres, o fluido, batavo, carter.
e) lvedo, rquiem, revrbero, a splica.
Questo 14: MPE RJ 2007 - Tcnico
As palavras "tambm", excluda" e "renovveis", respectivamente, recebem
acento pelo mesmo motivo que:
(A) den - perodo - ministrio; (B) convm - contedo - anis;
(C) talisms - lusada - petrleo; (D) fregus - aa - jquei;
(E) parabns - balastre - deix-las.
Questo 15: TRE 2005 - Tcnico
Palavras do texto que no so acentuadas em funo da mesma regra
ortogrfica so:
a) mnima - alcolica; b) cabars - cafs; c) cafs - ;
d) horrios - frequncia; e) prpria - subsistncia.
Questo 16: IBGE 2000 - Tcnico
O item em que as palavras do texto se acentuam em funo da mesma regra
:
a) pblica - incumbncias b) auxlio - exerccio
c) atravs - jurdicas d) econmicas - carter
e) j - do
Questo 17: IBGE 2001 - Tcnico
Duas palavras do texto que receberam acento grfico em razo de regras
ortogrficas diferentes so:
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 46
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
a) salrio - importncia b) - ms c) difcil - hbil
d) inexistncia - mdio e) diminudo - jurdico
Questo 18: Prefeitura 2002 - Tcnico
O par de palavras que no recebe acento grfico pela mesma razo :
a) consrcio - estratgia b) jornalsticas - informtica
c) sobrevivncia - notcias d) prottipos - veculos
e) tambm - j
Questo 19: Prefeitura 2001 - Superior
"Estatsticas recentes tm demonstrado..."; o item a seguir em que o verbo
destacado est grafado corretamente, em funo de sua situao no texto, :
a) Os jovens no se detm mais na leitura dos jornais.
b) A informtica mantm a imprensa viva.
c) Espero que as medidas adotadas dm certo.
d) A informtica instrui e entretem os jovens.
Questo 20: Prefeitura - 2006 - Superior
Adaptada com a nova reforma ortogrfica
Assinale a alternativa que completa corretamente as frases:
1-Cada qual faz como melhor lhe
2-O que estes frascos?
3-Neste momento os tericos os conceitos.
4-Ele s a casa do necessrio.
a) convm, contm, reveem, proveem
b) convm, contm, revem, provm
c) convm, contm, revm, provem
d) convm, contm, revem, provem
\ A . /V A /V
e) convm, contm, revem, provem.
Questo 21: Prefeitura - 2005 - Superior
O item em que nenhuma palavra acentuada graficamente :
Obs.: Os acentos, quando existentes, foram omitidos.
a) bonus, tenis, aquele, virus
b) repolho, cavalo, onix, grau
c) juiz, saudade, assim, flores
d) levedo, carater, condor, ontem
e) caju, virus, niquel, epoca.
Questo 22: BNDES / 2008 / Superior (CESGRANRIO)
As palavras que se acentuam pela mesma regra de "prvia" e "at",
respectivamente, so
(A) razes e s. (B) intil e ba. (C) infindveis e voc.
(D) idia e sof. (E) hfen e sada.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 47
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Questo 23: BACEN / 2009 / Tcnico (CESGRANRIO)
As palavras que se acentuam pelas mesmas regras de "conferncia",
"razovel", "pases" e "ser", respectivamente, so
(A) trajetria, intil, caf e ba.
(B) exerccio, balastre, nveis e sof.
(C) necessrio, tnel, infindveis e s.
(D) mdio, nvel, razes e voc.
(E) ter, hfen, props e sada.
Questo 24: Petrobras / 2010 / Superior (CESGRANRIO)
Em relao s regras de acentuao grfica, a frase que NO apresenta erro
:
(A) Ele no pode vir ontem reunio porque fraturou o p .
(B) Encontrei a moeda caida perto do sof da sala.
(C) Algum viu, alm de mim, o helicptero que sobrevoava o local?
(D) Em pssimas condies climaticas voc resolveu viajar para o exterior.
(E) Aqui so eu que estou preocupado com a sade das crianas.
Questo 25: Prefeitura / 2005 / Mdio (CESGRANRIO)
No passado a Cincia no combater muitas doenas.
Hoje, ela meios de evit-las.
As formas verbais que completam corretamente as frases so:
(A) pde e possui. (B) pde e possue.
(C) pode e possui. (D) pode e possue.
(E) poude e possui.
Questo 26: Petrobras / 2011 / Mdio (CESGRANRIO)
Qual das palavras destacadas abaixo est grafada de maneira correta?
(A) Sempre levava uma melncia deliciosa para Eunice.
(B) Eunice dizia que era necessrio ter rtmo para os estudos.
(C) O amor de Paulo por Eunice era gratuito.
(D) Eunice gostaria de encontra-l feliz hoje.
(E) Eunice dizia que deveramos ser mais conscientes.
Questo 27: Petrobras / 2010 / Tcnico (CESGRANRIO)
As palavras que, na sequncia, recebem acento grfico so:
(A) hifens - latex - avaro (B) gratuito - video - recem
(C) beno - egoista - vies (D) martir - item - economia
(E) caracteres - seca - rubrica
Questo 28: Petrobras / 2010 / Tcnico (CESGRANRIO)
A frase em que ocorre ERRO quanto acentuao grfica :
(A) Eles tm confiana no colega da equipe.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 48
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
(B) Visitou as runas do Coliseu em Roma.
(C) O seu sustento provm da aposentadoria.
(D) Descoberta a verdade, ele ficou em maus lenis.
(E) Alguns tens do edital foram retificados.
Questo 29: BNDES / 2011 / Superior (CESGRANRIO)
De acordo com a norma-padro da lngua portuguesa, as palavras que
obedecem, respectivamente, s mesmas regras de acentuao grfica de
"algum" e "at" so:
(A) refns - f (B) heri - ba (C) hfen - portugus
(D) m - atravs (E) parabns - clich
Questo 30: Petrobras / 2010 / Tcnico (CESGRANRIO)
Em qual dos seguintes pares de vocbulos a acentuao grfica se justifica
por regras distintas?
(A) At - voc (B) Control-lo - est (C) Flexvel - frgil
(D) Aps - scio (E) Prtica - ltima
Questo 31: Petrobras / 2010 / Superior (CESGRANRIO)
O par de palavras que NO deve ser acentuado, segundo o registro culto e
formal da lngua,
(A) interim - polen. (B) itens - pudico. (C) juizes - prototipo.
(D) economico - refem. (E) heroi - biceps.
Questo 32: BNDES / 2010 / Superior (CESGRANRIO)
De acordo com o registro culto e formal da lngua, os vocbulos que so
acentuados, respectivamente, pelas mesmas regras de "a" e "at" so
(A) sabi - f. (B) caf - alm. (C) dirio - refns.
(D) egosta - voc. (E) conscincia - trs.
Questo 33: PROMINP / 2010 / Superior (CESGRANRIO)
O par de palavras que apresenta ERRO de acentuao grfica
(A) torx e amavl. (B) p e til. (C) voc e jil.
(D) hbil e lbum. (E) lpis e tnis.
Questo 34: PROMINP / 2010 / Mdio (CESGRANRIO)
A palavra que NO obedece mesma regra de acentuao de domsticas,
sendo acentuada por motivo distinto do vocbulo em destaque,
(A) plstico. (B) difcil. (C) obstculo. (D) acmulo. (E) prottipo.
Questo 35: Casa da Moeda / 2005 / Superior (CESGRANRIO)
A palavra que FOGE regra de acentuao que as demais seguem :
(A) substncia. (B) ncleo. (C) idia.
(D) famlia. (E) tendncias.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 49
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Questo 36: Petrobras / 2010 / Mdio (CESGRANRIO)
Os vocbulos "discusso", "atingimos" e "empresa" so grafados,
respectivamente, com ss, g e s.
So grafadas, respectivamente, com essas mesmas letras as seguintes
palavras:
(A) a ambarcar, o eriza, requi ito.
(B) la ido, impin ir, irri rio.
(C) ob ecado, here e, he itar.
(D) re uscitar, gor eta, parali ar.
(E) can ao, la e, morali ar.
Questo 37: Eletrobras 2000 - Superior
A expresso on line normalmente aparece grafada em itlico nos textos
porque se trata de um:
a) neologismo b) tecnicismo c) estrangeirismo
d) barbarismo e) arcasmo
Questo 38: Assistente Legislativo TO / 2005 / Mdio (CESGRANRIO)
Marque a opo em que a palavra escrita com s.
(A) Avare a. (B) Apra vel.
(C) Ra o. (D) De ertas.
(E) Cafe al.
Questo 39: TCE / 2007 / Tcnico (CESGRANRIO)
Um dos rapazes as mquinas e o outro era de
imprensa.
A opo cuja forma dos vocbulos completa correta e respectivamente a frase
acima :
(A) monitorava - assessor. (B) monitorava - acessor.
(C) moniturava - assesor. (D) moniturava - ascessor.
(E) munitorava - assessor.
Questo 40: BNDES / 2009 / Superior (CESGRANRIO)
O substantivo derivado do verbo est grafado INCORRETAMENTE em
(A) ascender: ascenso. (B) proteger: proteo.
(C) catequizar: catequeze. (D) progredir: progresso
(E) paralisar: paralisia.
Questo 41: SECAD / 2009 / Superior (CESGRANRIO)
A segunda palavra grafada com a(o) mesma(o) letra(dgrafo) que foi
destacada(o) na palavra anterior em
(A) propenso conten o (B) recreao mpecilho
(C) lazer anali ar (D) socializao parali ar
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 50
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
(E) estresse exce o
Questo 42: BNDES / 2008 / Superior (CESGRANRIO)
O substantivo abstrato derivado do verbo apresentado NO grafado com o
mesmo fonema consonantal dos demais em
(A) perceber - percep o. (B) conceder - conce o.
(C) satisfazer - satisfa o. (D) interpretar - interpreta o.
(E) aprovar - aprova o.
Questo 43: Prefeitura NI / 2005 / Mdio (CESGRANRIO) ^
Marque a opo em que a palavra entre parnteses INACEITAVEL para
completar a frase.
(A) O s vezes pode parecer montono. (quotidiano)
(B) O desta diviso est errado. (cociente)
(C) No trnsito todos tm uma de responsabilidade.
(quota)
(D) J dirige h anos. (cinqenta)
(E) Enguiamos a quilmetros do posto de gasolina
(douze)
Questo 44: Petrobras / 2010 / Tcnico (CESGRANRIO)
Qual dos substantivos abstratos abaixo, derivados do verbo, est grafado
INCORRETAMENTE?
(A) Aceitar - aceitao. (B) Construir - construo.
(C) Expor - exposio. (D) Compreender - compreeno.
(E) Perceber - percepo.
Questo 45: BNDES / 2010 / Superior (CESGRANRIO)
Ao redigir respostas para "Por que quero conseguir um trabalho novo?",
cometeu-se, segundo o registro culto e formal da lngua, um erro de
ortografia em
(A) No quero passar a minha vida inteira s cumprindo ordens sem nunca
entender por qu.
(B) Alguns constrangimentos porque venho passando me obrigam a
considerar outras opes.
(C) Para mim, a realizao profissional, no momento presente, importante
porque implica melhoria de vida.
(D) Desse modo, eu poderei saber o motivo por que o sucesso de ontem no
nos garante o de amanh.
(E) Um dia, atingindo o meu objetivo, eu talvez possa contar-lhe o porqu.
Questo 46: CITEPE / 2011 / Mdio (CESGRANRIO)
Dentre os pares de palavras abaixo, aquele em que a segunda palavra
grafada com a mesma letra ou dgrafo destacada(o) na primeira :
(A) nobreza - qui (B) xcara - en ente
(C) casulo - cateque e (D) bicho - fa ina
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 51
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
(E) imagem - eito
Questo 47: DNPM / 2006 / Analista (CESGRANRIO)
A do uso de computadores restabeleceu o silncio nas
redaes dos jornais, onde agora a voz do jornalista sem
esforo.
Assinale a opo que apresenta as formas dos vocbulos que completam com
correo a frase acima.
(A) ascenso - sobressai. (B) asceno - sobressai.
(C) asseno - sobressai. (D) asceno - sobressae.
(E) assenso - sobressae.
Questo 48: Petrobras / 2011 / Mdio (CESGRANRIO)
Dificuldades no perodo de alfabetizao podem causar problemas ortogrficos
como estes: "ceja bem vindo e esprimente o mixto"
O texto est reescrito segundo a ortografia oficial da lngua portuguesa em:
(A) Ceja bem-vindo e experimente o misto.
(B) Ceja bem-vindo e experimente o mixto.
(C) Seja bem vindo e esprimente o mixto.
(D) Seja bem vindo e esprimente o misto.
(E) Seja bem-vindo e experimente o misto.
Questo 49: Petrobras / 2010 / Superior (CESGRANRIO)
Qual sequncia completa corretamente a frase abaixo?
Para a de um especialista na rea poder ajud-lo
a superar momentos do cotidiano, com dos criados por
voc mesmo.
(A) mim - intercesso - exceo (B) mim - interseo - exceo
(C) mim- interseco - excesso (D) eu - interseo - excesso
(E) eu - intercesso - exceo.
Questo 50: Eletronorte - 2006 - Superior
O item a seguir em que todas as palavras esto corretamente grafadas :
a) pesquisa - anlise - paralisia b) viagem - tijela - vertigem
c) caixa - chcara - colcha d) crnio - lampeo - palito
e) lapisinho - reizinho - raisinha
Questo 51: PROMINP / 2010 / Mdio (CESGRANRIO)
A frase em que todas as palavras esto grafadas segundo o registro formal da
lngua
(A) Tudo era armonia!
(B) Tudo acontecera a tanto tempo!
(C) Mau chegara ao estdio ouviu os gritos alegres da multido.
(D) Desconhecia o porqu de tanta emoo.
(E) Excures visitam todos os anos o estdio.
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 52
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
Questo 52: Petrobras / 2010 / Tcnico (CESGRANRIO)
Substituindo-se o verbo destacado na primeira frase pelo substantivo
correspondente na segunda, qual desses substantivos apresenta ERRO quanto
ortografia?
(A) Cuidado para no exceder o limite de velocidade permitido. / O excesso
de velocidade custou-lhe uma multa.
(B) Os economistas concordam que preciso conter os gastos. / A
conteno dos gastos j se faz por parte de muitos empresrios.
(C) No devemos reprimir os manifestantes sem antes ouvi-los. / A
represso aos manifestantes, sempre que possvel, deve ser evitada.
(D) Ele foi incapaz de catequizar aqueles menores de rua. / Infelizmente, a
catequeze daqueles menores de rua no ocorreu.
(E) Ningum conseguia compreender o comportamento agressivo do colega.
/ Levou horas para a compreenso de tal atitude ofensiva.
Questo 53: SES PA 2006 - Superior
A palavra engajado aparece comumente grafada erradamente com um N a
mais: enganjado; o vocbulo abaixo cuja grafia est correta :
(A) mortandela; (B) mendingo; (C) conteno;
(D) prensena; (E) ingnorante.
Questo 54: MPE RJ 2007 - Superior
O adjetivo que os autores utilizam no ttulo uma das palavras que
costumeiramente geram dvidas ortogrficas.
Nos casos abaixo, a grafia de ambas as palavras s est correta em:
(A) mantegueira / aterrissagem; (B) cataclismo / adivinhar;
(C) mortadela / meretssimo; (D) entitulado / embutido;
(E) prostrao / beneficiente.
Questo 55: Eletrobras 2007 - Superior
O verbo xingar grafado com X; o vocbulo abaixo que NO deve ser grafado
com essa mesma letra :
(A) xarope; (B) xereta; (C) xcara; (D) xod; (E) xul.
Questo 57: BNDES 2005 - Superior
Num relatrio de um segurana sobre um incidente ocorrido na entrada de um
grande centro comercial estava escrito o seguinte:
Tudo aconteceu a partir do momento que chegaram dois homens com
dois altos-falantes e comearam a fazer propaganda de um show na porta do
prdio. Ora, segundo as normas, proibido, aps as 22h, no fazer barulho
neste lugar e, porisso, tivemos que expulsar eles.
H muitos problemas no uso da norma culta por parte do segurana; a
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 53
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
alternativa abaixo que NO indica corretamente um problema :
(A) a forma plural "altos-falantes";
(B) a grafia de "porisso";
(C) a ausncia da preposio "em" antes do pronome relativo "que";
(D) a repetio do numeral cardinal "dois";
(E) o emprego menos adequado de "eles" como objeto direto.
Questo 58:
Nesse mesmo texto da QUESTO ANTERIOR h uma incoerncia flagrante no
seguinte segmento:
(A) Tudo aconteceu a partir do momento;
(B) chegaram dois homens com dois altos-falantes;
(C) comearam a fazer propaganda de um show na porta do prdio;
(D) proibido, aps as 22h, no fazer barulho neste lugar;
(E) tivemos que expulsar eles.
Questo 59: SEAGE MT 2006 - Superior
A alternativa que mostra um vocbulo ERRADAMENTE grafado com SC :
(A) fascismo / adolescncia; (B) fosforescente / crescente;
(C) piscina / ascenso; (D) presciso / ascendente;
(E) luminescente / ascese.
Questo 60: Arquivo Nacional 2006 - Superior
Anestesia uma palavra grifada com S (e no com Z) e privilgio grafada
com I (e no com E); a alternativa em que ambas as palavras esto corretas
quanto grafia :
(A) atravez / arrepio; (B) atraz / Pirineus; (C) frisa / irrequieto;
(D) anlise / crneo; (E) baroneza / campeo.
Questo 61: Jardim Botnico 2002 - Tcnico
Simbolizar verbo derivado de smbolo, e grafado com Z; o verbo abaixo que
tem sua grafia ERRADA :
(A) democratizar; (B) catequizar; (C) deslizar;
(D) pesquizar; (E) civilizar.
Questo 62: CEPEL 2005 - Tcnico
A palavra natureza grafada com Z; a alternativa abaixo em que todas as
palavras esto corretamente grafadas :
(A) atraz - alteza; (B) baroneza - beleza; (C) friza - arrazar;
(D) atrazo - maizena; (E) vizinhana - rezar.
Questo 63: Prefeitura 2008 - Tcnico
Infarto um vocbulo que pode tambm ser grafado enfarto; o item abaixo
em que uma das formas apresentadas considerada de grafia ERRADA :
(A) chipanz - chimpanz; (B) bbedo - bbado;
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 54
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
(C) loura - loira; (D) assoviar - assobiar;
(E) assessorar - acessorar.
Questo 64: CRA 2007 - Superior
Histria e humanidade so vocbulos grafados com H inicial; a alternativa em
que um dos vocbulos est ERRADAMENTE grafado :
(A) habilitar - hediondo - halterofilismo;
(B) hlice - harpa - haste;
(C) herbicida - herdar - hstia;
(D) humor - humilhar - humildade;
(E) homoplata - homnimo - homicdio.
Questo 65: TRE 2001 - Superior
Obscenamente um vocbulo grafado com SC; o item abaixo em que um dos
vocbulos est erroneamente grafado :
(A) ressuscitar / ascenso / piscina
(B) adolescente / discente / indescente
(C) convalescer / crescer / rescindir
(D) abscesso / florescente / transcender
(E) renascena / piscicultura / miscelnea
Questo 66: CVM 2005 - Tcnico
A relao ERRADA entre verbo e substantivo :
(A) ceder / cesso; (B) estender / extenso;
(C) exceder / exceo; (D) ascender / ascenso;
(E) pretender / pretenso.
Questo 67: Ass Leg 2006 - Superior
Conscientes e fascinantes so vocbulos corretamente grafados com SC; a
alternativa que apresenta um vocbulo ERRADAMENTE grafado :
(A) fascismo - descendncia; (B) adolescncia - tescitura;
(C) piscina - suscitar; (D) fluorescente - miscigenao;
(E) asctico - lascvia.
Questo 68 : Guarda Municipal RJ 2002 - Mdio
"Polcia"
Vigilncia exercida pela autoridade competente para manter a ordem e o
bem-estar pblicos em todos os ramos dos servios do Estado e em todas as
partes ou localidades; corporao que engloba os rgos e instituies
incumbidos de fazer respeitar essas leis ou regras e de reprimir e perseguir o
crime". (Pequeno dicionrio jurdico)
O significado de Estado, na segunda linha do texto, :
a) modo de ser ou estar, condio;
b) pas soberano;
c) diviso territorial e administrativa de certos pases;
d) conjunto das instituies pblicas de um pas;
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 55
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
e) governo de poderes excepcionais.
Questo 69:
Na escrita indispensvel o cuidado com a ortografia; "As questes da prova
eram , de difceis". O item que completa corretamente as
lacunas do segmento :
a) suscintas - apesar b) sucintas - apezar
c) suscintas - apezar d) sucintas - apesar
e) sucintas - apezar.
Questo 70: TRT 2005 - Tcnico
j
O menor de 14 anos no pode ser empregado. absolutamente incapaz para
o trabalho, salvo na condio de aprendiz. Esta a norma (Constituio, art.
7., XXXIII, e Estatuto art. 60). Portanto, o disposto no art. 403 da
Constituio restou revogado. A idade mnima por outro lado, estabelecida
em 18 anos no caso do trabalho noturno (art. 404 da Consolidao, e art. 7.
XXXIII, da CF) e, ainda:
a) nos locais e servios perigosos ou insalubres;
b) nos locais ou servios prejudiciais sua moralidade, como em teatro de
revistas, cinemas,cassinos, cabars, dancings, cafs concerto; em funes de
acrobata, saltimbanco, ginasta; que se relacionem com escritos ou quaisquer
objetos ofensivos moralidade do menor; na venda, a varejo, de bebidas
alcolicas ( 405 da Consolidao., e art. 67, III, do Estatuto);
L J
A palavra dancings aparece grafada em itlico porque:
a) se trata de um estrangeirismo;
b) se trata de um vocbulo considerado grosseiro;
c) o texto quer destac-lo;
d) se refere a uma realidade exclusivamente carioca;
e) se refere a um trabalho noturno especial.
Questo 71: DOCAS 2007 - Tcnico
O substantivo entretenimento est ligado ao verbo entreter; o substantivo que
NO se relaciona com o verbo apontado :
(A) manter - manuteno; (B) ter - tenso; (C) deter - deteno;
(D) conter - conteno; (E) reter - reteno.
GABARITO
1A 2E 3E 4A 5A 6E 7D 8C 9C 10B
11D 12B 13C 14A 15C 16A 17D 18E 19D 20D
21A 22C 23A 24B 25D 26B 27B 28C 29C 30B
31B 32A 33E 34E 35A 36B 37D 38C 39D 40E
41C 42E 43A 44A 45A/E 46C 47D 48C 49C 50B
51E 52C 53C 54B 55E 56E 57D 58C 59B 60D
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 56
LNGUA PORTUGUESA P/ MPE - RJ - TEORIA E EXERCCIOS
PROFESSOR DCIO TERROR
61D 62A 63E 64E 65B 66D 67D 68C 69B 70D
71D
Prof. Dcio Terror www.pontodosconcursos.com.br 57

S-ar putea să vă placă și