HN NHN VIT - I MIN TY NAM B

T GC NHN VN HA HC
PHAN TH THU HIN1
DN NHP
Hn nhn xuyn quc gia l mt hin tng bnh thng trong thi i
hi nhp ton cu. Tuy nhin, iu ny c th tr nn bt bnh thng i vi
hn nhn Vit-i trong nhng thi k kh di khi s lng cc cuc hn nhn
t ngt tng mnh n mc to thnh nhng ln sng ln, ko theo cc h
qu x hi, tiu cc hn l tch cc, v nhiu mt, cho c hai pha. Mc d t
nm 2005 n nay cn st ly chng i Loan du xung (s lng cc cuc
hn nhn ch cn khong so vi giai on nh cao), nhng ch cho cn st
ly chng Hn Quc nhng tnh tng cng th hn nhn Vit-i vn dn u
cc hn nhn xuyn quc gia c Vit Nam ln i Loan v cc h qu x hi
th s cn lu di.
Nghin cu hn nhn Vit-i, v th, vn tip tc l vn thi s cp
thit, gip nh hng qun l, pht trin nhiu lnh vc chnh tr, x hi, vn
ha ca mi bn, gp phn tng cng quan h hp tc gia hai bn.
Bo co ny ca chng ti, trn c s k tha nhng hc gi i trc, xin
gp thm hng tip cn vn ha hc, tp trung vo hn nhn Vit-i min
Ty Nam B nh mt trng hp in hnh.
1. C s l lun v thc tin
Min Ty Nam B l vng ng bng sng Cu Long bao gm 12 tnh
(An Giang, Bn Tre, Bc Liu, C Mau, ng Thp, Hu Giang, Kin Giang,
Long An, Sc Trng, Tin Giang, Tr Vinh, Vnh Long) v 1 thnh ph (Cn
Th). n 89% trong s ph n Vit Nam ly chng i Loan l t min Ty
Nam B.
Xem hn nhn Vit - i min Ty Nam B nh mt tiu vn ha (subculture), chng ti phn tch, l gii cc thnh t vn ha ca hin tng v quan
h gia chng.
Trng hp nghin cu c t trong phi cnh so snh. So snh ni
vn ha (gia Nam B v Bc B, gia min Ty Nam B v min ng Nam
B) v so snh xuyn vn ha (gia Vit Nam v i Loan).
2. Hn nhn Vit-i min Ty Nam B nhn t vn ha nhn thc
Nhn thc v hn nhn xuyn quc gia ca ngi Vit v ngi i Loan
trong truyn thng c th hin qua tc ng, thnh ng, ca dao, vn hc ngh
thut, phong tc tp qun lin quan n quan nim v gii, hn nhn v gia nh,
thc v s phn bit bn a v ngoi lai (in-group v out-group). Nhn thc
1

PGS.TS, Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn - i hc Quc gia Tp.H Ch Minh, Vit Nam

v hn nhn xuyn quc gia ca ngi Vit v ngi i Loan hin nay c th
thy qua kt qu iu tra x hi hc, phng vn su cc i tng lin quan cng
nh phn tch d lun x hi v truyn thng.
2.1. Ci nhn ca ngi trong cuc v hn nhn xa x, hn nhn ngoi
tc
a, Vit Nam
nng thn Bc B, vi c im tnh ca nn vn ha nng nghip la
nc, sut truyn thng lu di, c dn mong mun g ci gn nh (C con m
g chng xa / Mt l mt gi, hai l mt con). Thm na, nh kin vi dn ng
c, s phn bit i vi nhng cp kt hn khc lng (phi np cheo cao hn)
khin cho c dn hng ti hn nhn vi ngi cng lng (Tru ta n c ng
ta). n tn gn y nhiu ni vn cm vn gi lng.
Nam B khc hn, lng x khng c t cng ban cp, ai c sc khai
ph th bin t hoang thnh ca ring, khng phn bit dn chnh c v dn ng
c. Tt c u gc lu dn, ly hng. D xem g ci gn vn l la chn tt
hn nhng ngi ta khng qu ngi ngn di chuyn, sn sng ty c chp nhn
kh nng thay i (Ra i gp vt cng la / Gp duyn cng kt, gp cha cng
tu Em yu anh nn nh xa x, xui ghe cho v mit th C Mau...).
Trong khi Bc B i a s l c dn ngi Vit th Nam B li l ni
chung sng a tc ngi: Vit-Hoa-Chm-Khmer. Ha nhp vn ha gia cc
dn tc Nam B c mt qu trnh lu di, gn nh ngay t u lch s khn
hoang. Hn nhn xuyn chng tc ch yu l gia ngi Vit v ngi Hoa, cn
hn nhn Vit-Khmer, Vit-Chm kh t, him, kh ngoi l. Nguyn nhn ca
iu ny khng ch do Vit, Hoa cng nn tng tn gio (Nho gio Pht gio
i tha o gio) khc bit vi Khmer (Pht gio Tiu tha) v Chm (Hi
gio / B La Mn gio) m cn do Vit, Hoa cng truyn thng vn ha gia nh
ph h, khc bit vi Chm (mu h), Khmer (c phn mang c im song h).
Ring v ngi Hoa, h n Nam B t th k XVII, vi nhiu t
sng di c s lng ln. Trong khi ngi Hoa ng Nam B phn ln n t
Qung ng, th ngi Hoa Ty Nam B li ch yu t Triu Chu (Bc Liu
nc chy l / Di sng c cht, trn b Triu Chu), Phc Kin, Khch
gia (Hakka), ngha l, chung ngun ci vi a s ngi i Loan. iu ny chc
hn cng to nn mt trong nhng lc ht khin ph n Ty Nam B, c bit
l ph n ngi Hoa / gc Hoa khu vc ny, kt hn vi ngi i Loan
(hn 40% s ph n Ty Nam B ly chng i Loan l ngi Hoa / gc Hoa).
So vi Bc B, Nam B cng l ni tip xc trc tip sm hn v mt
thit hn sut lch s lu di vi Php v M. Hn nhn c yu t nc ngoi
ni y t lu l mt thc t.
b, i Loan
Tng phn vi tnh tng i a vn ha, a chng tc ca Nam B Vit
Nam, i Loan li c tnh thun nht, thun chng cao.

D gia th k XVII b Ty Ban Nha, B o Nha nhm ng ri tr

thnh thuc a ca H Lan, d cui th k XIX b Nht chim ng 50 nm,
i Loan v c bn vn l mt hn o tng i bit lp. Dn c tuyt i b
phn l ngi Hn, vi s ng t Khch gia, Phc Kin Nhn chung, vn ha
i Loan t thong m, t s chp nhn, s dung hp vi tha nhn, tha tnh
hn Nam B Vit Nam. Hn nhn xuyn quc gia i Loan ch mi c mt
thi gian lch s ngn ngi (t khong gia thp nin 90 ca th k XX tr li
y), do , cha quen thuc, khng trnh khi s nhn nhn tiu cc gn vi
thnh kin phn bit chng tc.
2.2. Ci nhn ca ngi trong cuc v ng c kinh t gn vi ch Hiu
a, Vit Nam
Phn tch kt qu phng vn su ca nhm Trn Th Kim Xuyn i vi
51 ngi ph n Ty Nam B v s hi lng trong hn nhn ca h vi ngi
i Loan2, c th thy 3 trong 4 tiu ch, nhng mc khc nhau, u lin
quan n kinh t (A, B, D), chim ti 71%. a s xem trng ng c kinh t
gn vi ch Hiu.
S thng thn, bc trc, tnh cch thc t, thc dng ca ngi Vit min
Ty Nam B phn no th hin y. Khc vi ca dao, tc ng Bc B thng
din t tm l coi nh ngh bun, khinh thng nhng ngi xem trng ng
tin, Ty Nam B chp nhn, khuyn khch bun bn, c ci nhn tch cc ch
khng tiu cc i vi ng tin (Theo anh, thi cng mun theo / Ti s anh
ngho, anh bn ti i Khn nh tin, khng tin cng di).
Ch Hiu l truyn thng o l ca dn tc Vit ni chung. Song ch
Hiu Nam B cng c sc thi ring. Vi nh hng ca Nho gio thong m
hn, t tng Nht nam vit hu, thp n vit v vo n Nam B khng cn
cng nhc (Mi m chi mt m chi / Sinh ra c ngi c ngh l hn). Trch
nhim nui dng m cha, ph gia nh khng ch ca trng nam m ngi
con gi cng au u lo toan. Nhiu ngi con gi tm gc tnh duyn ring
mnh bo n cha m, nui dng by em (n cha ngha m cha n / Bu
mong m gi cun mn theo ai?).
Min Ty Nam B xa vn l ni c thin nhin u i, lm n d
dng khng my nhc cng, i sng thun li, sung tc hn kh nhiu vng
khc Vit Nam. Nhng gn y, khi ngun li thin nhin ngy cng khng
p ng dn s ng o v tng nhanh, khi sn xut nng nghip li tiu nng
to ra thu nhp thp, cng nghip t pht trin, min Ty Nam B li tr thnh
ni ngho hn c, so vi ng Nam B v Bc B. Trong hon cnh , mt b
phn nhng c gi y t hy vng vo hn nhn vi nhng ngi n ng
cc x s giu c, mong c i i m li c c hi gip gia nh.
b, i Loan
2

[(A) C tin gip gia nh Vit Nam: 50%; (B) Chng ngi i Loan giu c, rng ri: 7,1%; (C) Chng
ngi i Loan thng v tn trng v: 21,4%; (D) Cuc sng tt v thoi mi hn: 14,3%; (E) Khng tr li:
7,1%]

n khai hoang i Loan thi k u (sm nht t th k III, giai on

tng cao l khong 600 nm t nh ng n nh Tng), v c bn, l nhng
lc lng di dn l t, t pht. Nm 1335, nh Nguyn mi chnh thc t
Tun Kim T quan ly dn chi nh cua Banh H va ao ai Loan . Nho gio
nh hng ti i Loan, nh vy, v c bn l Tng Nho vi tn ti x hi nng
n trng nam khinh n.
i Loan c phong tc ngi cha c du ht chn nc theo xe hoa trong
ngy ci vi ngha chn nc ht i ri khng cn ly li c na, con
gi thnh con ngi ta, t y c con du ch ton tm ton phc v gia
nh nh chng. Ch Hiu ca ngi con du Vit Nam vi cha m qu
nh, do vy, khng nhng khng c nhiu cm thng i Loan m cn b
xem l mt gnh nng v l, mt s li dng nh chng. Nhng ngi con du
h phi tn tin ci v b xem thng, c bit khi li l nhng n ngoi
nhn t mt nc ngho.
2.3. Ci nhn ca d lun x hi v truyn thng
a, Vit Nam
Lng Bc B c tnh cng ng v tnh t tr cao (Php vua thua l lng).
Nhiu lng c hng c cht ch, nhiu lng sng tp trung nhng dng h
ln nn li thm nhng tp tc ca dng h. p lc x hi rt ln (Trong h
ngoi lng Ba b bn bn hng xm lng ging Sng v danh v ting, khng
ai sng v c ming n...). Trng hp chp nhn r ngoi quc h tr kinh
t cho gia nh, cha m c du s b d lun cng nh b chnh cc c du ph
phn, trch mc l g bn con (M em tham khc c thu / G em v bin mt
m tm tm ). Chnh cc c du cng chu p lc d lun, ng nh Neil
L.Jamieson, mt ngi M tng nghin cu nhiu nm Vit Nam vit trong
cun sch Understanding Vietnam rt ni ting ca ng: Khi mt c gi Vit
ly mt ngi nc ngoi, c gi y cm thy xu h cho d v th x hi ca
c ta ra sao. Hnh ng ly chng Ty b xem nh mt hnh ng mt gc,
hnh ng lm lc ca mt ngi hy hoi ngun ci ca mnh. C th
thy iu y c th hin rt r qua ging iu chm bim trong phng s K
ngh ly Ty ca V Trng Phng ni v nhng ph n ly chng ngi
Phng Ty nhng nm 30-40 ca th k XX (Nhng cuc phi hp ca mt
s ng ph n nc nh vi nhng ngi Ty phng liu c ng l nhng
cuc hn nhn hn hoi khng? Hay ch l, ch nh, ch hao hao
ging, ch phng pht ng gi l mt th k ngh?).
vng t mi, t tr Nam B, phn nhiu thn p quy m nh ri
rc theo nhng trin sng, ven b kinh rch, t chc cng ng thong m hn
Bc B. Rt nhiu lng khng c hng c, cng khng c thn tch, thn
ph. () Dn lng ni chung khng b nhng quy c, nhng l lng rng
buc, cu thc cht ch nh Bc v Trung [Thch Phng 1992: 55]. y
quan h c nhn l mnh m. nhng ngi ti t Nam B thng l i ring
l tng c nhn, ra i l rt b nhng l tc xa c.. [Ng c Thnh 2004:
267]. p lc x hi Nam B nhn chung khng cng thng nh Bc B.

X l kt qu iu tra x hi hc t ti nghin cu Thc trng ph n

kt hn vi ngi i Loan ti khu vc ng bng sng Cu Long (do V Gia
nh Vin Dn s Gia nh Tr em v Khoa X hi hc, Trng i hc Khoa
hc X hi v Nhn vn phi hp thc hin ti 6 tnh Cn Th, ng Thp, Tin
Giang, Hu Giang, An Giang, Vnh Long Thng 3/2004), Phm Th Thy
Trang ghi nhn: Nu nh cch y 10 nm, vic ly chng i Loan b ph
phn th hin nay cng ng khng cn coi l iu bt thng. D lun
ng bng sng Cu Long hin ang chuyn t ch phn i sang thi cm
thng v dn dn ng tnh 3[Phm Th Thy Trang 2004].
Gp phn lm nn sc hp dn i Loan cn phi k n nh hng
truyn thng. Nhng phim truyn i Loan chinh phc c dn Nam B nhiu
hn Bc B (s gi pht sng trn truyn hnh nhiu hn, nhiu t hn trn
cc tp ch sn khu in nh, mt, thi trang ca cc a phng). Thp nin 90
ca th k XX, dng phim tnh cm lng mn ly nc mt ca khng bit
bao nhiu khn gi n. T nm 2001, dng phim thn tng kt hp sc mnh
nhng kch bn chuyn th t truyn tranh manga n khch ca Nht Bn li c
bit thu ht cc khn gi tui teen. Hnh tng i Loan, qua s th hin ca
vn ha i chng, nh mt con Rng chu kinh t pht trin thnh vng
ng thi nh mt x s tnh yu lng mn, tr thnh gic mng ca nhiu c
gi Ty Nam B.
Phim truyn i Loan khng ch c chiu trn truyn hnh m cn pht
hnh rng ri qua bng a DVD, do , n c vi ng o c dn Ty
Nam B. Trong khi , Ty Nam B, bo ch v phim truyn cng nh phim
ti liu Vit Nam li l nhng phng tin truyn thng hn ch hn. Nhng
kha cnh tiu cc, nhng cu chuyn bi kch trong hn nhn Vit-i c
phn tch qua hng trm bi bo (trong c bit ni bt c tiu thuyt-phng
s nhiu k Chuyn k di n ng ca phng vin Trang H bo Thanh
Nin) hoc c dng thnh phim (in hnh nh phim truyn Nhng cuc tnh
trng en) hu nh c rt t nh hng.
b, i Loan
D lun x hi i Loan c ci nhn tiu cc i vi nhng c du n t
Vit Nam cng nh n t cc nc chu khc.
Gn y, truyn thng i Loan c nhng n lc ci thin tnh th.
Nm 2007, cuc thi vit Ting lng ca c du di dn do ng Dn tin v Hi
ph n Tn Cnh Gii ca i Loan t chc, to c hi cho cc c du ngoi
c ni ln tm t, tnh cm, nguyn vng ca h. Cng nm ny, bn nguyt
san Bn phng (song ng Vit-Hoa) ra mt, nh mt din n gip cc c du
Vit ha nhp vn ha i Loan hiu qu hn. Nm 2008, chng trnh truyn
hnh mang tn C du Vit i Loan chnh thc c pht sng vo ti th
by hng tun. Ni v ngha ca chng trnh, Steve Wu, gim c c quan
3

Trong 635 bc cha m c con ly chng i Loan c hi, 632 ngi cho rng c h hng, hng xm ng
tnh, 630 ngi cho rng c chnh quyn ng tnh. 73,7% trong s 460 thanh nin t 15 n 25 tui cho rng
hin tng ly chng i Loan l bnh thng.

Dch v truyn hnh i Loan nhn mnh: "Chng ta t s thn k v kinh

t, () gi y chng ta bc vo thi k mi, tr thnh mt x s ca nhng
ngi nhp c. Chng ta cho n nhng ngi nhp c vo cc gia nh, s
hin din ca h s khin i Loan thm phong ph. Chng trnh truyn hnh
ny l nhm th hin lng yu mn ca chng ta vi cc c du nhp c".
3. Hn nhn Vit-i min Ty Nam B nhn t vn ha t chc
Cc kha cnh quan trng nht trong t chc hn nhn xuyn quc gia
Vit-i min Ty Nam B, bao gm cch thc t chc mi gii, quy ch
xut nhp cnh c du, nhng bin php h tr qu trnh ha nhp ca c du
trong x hi i Loan. H thng t chc ny c tm v m ln vi m, lin quan
n c ch lp php, hnh php, t php, hot ng ca cc c quan nh nc,
cc lc lng x hi cng nh tng c nhn, gia nh trong cuc.
3.1. Vn mi gii v th trng hn nhn
Mt s nh nghin cu gii thch hn nhn Vit-i t kh nng hnh
phc v phn nhiu l nhng hn nhn qua mi gii. Tht ra, bn thn mi gii
khng c li.
Mai mi hn nhn vn c truyn thng lu di c Vit Nam ln i
Loan. So vi Bc B, trong ca dao tc ng Nam B, nhng cu v mai mi v
vai tr ca n, nhiu hn, a dng hn. Qu cp, l vt biu ng mai b mi
Nam B, do nh hng ca ngi Hoa, cng mang tnh quy chun hn vi
phong tc biu u heo. Khi chu nh hng vn ha Phng Ty, hng ti t
do yu ng, nhng ngi tui tr, c bit cc thnh ph, dn d xem mai
mi nh mt hnh thc c h, lc hu, thm ch nh kin rng nhng ngi km
ci mi cn n ngi mai mi nh kin ny Nam B, tuy nhin, cng
khng su m bng min Bc x hi ch ngha. Mt khc, khi trong thi hin
i m ra nhng hnh thc mi ca mai mi, t cc mc Lm quen trn bo ch,
cc cu lc b Kt bn, cc tour du lch Kt bn, cc s kin giao lu cho n
gp g trn mng online v offline th nhng hnh thc nh vy cng xut
hin Nam B sm hn, nhiu hn, thoi mi, t nhin hn Bc B.
Bn thn mi gii khng gy phn ng tiu cc Ty Nam B. Vn
ch, khc vi mai mi truyn thng vn l hnh thc gip cho c du, ch r v
hai bn thng gia tng lai c iu kin hiu bit nhau th mi gii hn nhn
Vit-i gi y, trong nhiu trng hp, mang r tnh cht bun ngi, xc
phm nhn phm ph n Vit Nam v to nhng tin t hi, khng th cu
cha cho cuc hn nhn v sau. l khi i Loan, trc thi im hot
ng mi gii tri php b nghim cm (thng 1 nm 2008), cc qung co v c
du Vit Nam trn ngp ni ng ph, bn tu xe, ch ba: Khng tn nhiu
tin c, khng mt trinh, khng b trn, Khng 300 c gi cho bn chn
lm v, chng ti s hon li tin!. [Li Vn Long 2008]. l khi Vit
Nam, tc xem mt bin tng thnh vic nhiu c gi b mang ra cho mt vi
ngi n ng i Loan chn la, nhiu trng hp b buc thot y, b s nn
nh mt con vt ngi ta la mua ngoi ch. Nhng cch thc hnh x theo
kiu ch n - n l tnh dc rt man d nh vy khng c ng no khi u

cho mt quan h v chng tng knh nh tn m gia o c Vit Nam ln

i Loan u tn trng.
C Vit Nam ln i Loan c nhng c gng ngn chn, gim thiu
tnh trng ny, nhng c th ni, u khng hiu qu. Pha i Loan tuyn
pht 1 triu i t i vi nhng cng ty mi gii tri php. Cn pha Vit Nam
th chiu theo Ngh nh 150/2005/N- CP, ngi t chc mi gii hn nhn
tri php b x pht t 1.000.000 - 2.000.000 ng4. S tin x pht nh vy
hon ton khng thm thp g so vi li nhun kch x t hot ng mi gii
m mi mt cuc, ngi n ng i Loan phi tr t 250.000 n 400.000 i
t (tng ng 7.400 11.840 USD), trong , gia nh c gi ch c nhn
500 n 1.000 USD, s cn li thuc v mi gii.
Thnh ra, y, c bn khng phi chuyn shock vn ha hn nhn gia
nh Vit Nam v i Loan, m thc s, chng ta ang i mt vi vn th
trng hn nhn xuyn quc gia trong bi cnh hi nhp, vi nhng i hi
cung-cu, nhng quy lut kinh doanh, nhng nguyn tc trao i trong tng tc
x hi.
Theo gii thch ca mt s nh nghin cu, s mt cn bng gii tnh
i Loan dn n hin tng mt s lng ln nhng ngi n ng nng thn
kh kt hn c vi ph n trong nc phi kim tm ra nc ngoi, trong ,
nhiu nht t Vit Nam. Lun im ny ng, song cn c hiu su sc hn.
V t s gii tnh5 khi sinh, nhn chung, b gi lun nhiu hn b trai. Tuy
nhin, theo UNDP, chu l khu vc c s mt cn bng t l gii khi sinh cao
nht th gii do chung sinh con trai dn n tnh trng no ph thai nhi n, git
hi nhi n. i Loan hin nay, ng l c s thiu cn bng v nhn khu, vi
106 ngi nam trn 100 ngi n, song, t s 106 ny vn trong phm vi chun
chp nhn c ca th gii. Chnh Vit Nam, s mt cn bng ang ngy
cng vt chun. Theo iu tra dn s nm 2006, t s ny chm mc cao l
110, nm 2008 ti mc ng bo ng l 112. T s ny min Ty Nam B
cao nht nc (113), tip n l ng Nam B (109). Chn trong s 12 tnh Ty
Nam B c t s gii tnh khi sinh t 110 n 128.
Ln sng ph n Vit Nam ly chng i Loan (hay Hn Quc cng
vy) khng phi xu hng di chuyn t ni tha n ni thiu, m li l t ni
thiu nhiu n ni thiu t, khin s mt cn bng gii tnh Vit Nam, c
bit Ty Nam B, ngy cng trm trng. Ct li ca tnh th khng phi qu
trnh c hc ca t s gii tnh m do nhng vn vn ha gii gn cht khng
tch ri bi cnh v tng quan kinh t-x hi ca hai bn.
Qu trnh pht trin kinh t thnh vng, qu trnh hin i ha, th ha
nhanh chng i Loan tc ng mnh m dn n nhng thay i o ln,
trong c quan h n gii v nam gii. Ngy cng nhiu nhng ngi ph n
c nng cao hc vn, tham gia vo mi trng ngh nghip cng nh hot
4
5

[vietnamnet.vn/xahoi/2009/07/858302/].

Nhng con s thng k trong phn T l gii tnh da theo http://giadinh.net.vn

ng x hi, thc nhn s t ch, quyn bnh ng ca mnh. H mnh m ph

b hnh tng ngi ph n tam tng, t c trong gia nh Tng Nho c xa.
H phn ng quyt nh kt hn mun, sinh t con, i hi cao v hn phu v
c trnh hc vn, kh nng kinh t, a v x hi ln quan nim hin i v
hn nhn v gia nh. Kt qu l s lng ng o nhng ngi n ng lm
lao ng chn tay, thu nhp ngho nn cc vng nng thn i Loan tr nn
khng c c hi kt hn. Nhng ngi n ng i Loan m y b tin ra
mua t cc nc ang pht trin, cc nc chm pht trin nhng ngi v - ti
bc, nhng ngi v nh ci my sinh sn, nhng ngi v vi thn phn thp
hn m ph n i Loan hin i t chi m nhn. Hnh trnh trong khng
gian sang nc ngoi kim v ca h, trong bn cht, chnh l hnh trnh ngc
thi gian, ngc tin ha, tm li ch ngha s vanh nam gii thi trung i. Mi
gii pha i Loan tng cng qung co s nhn nhc, thun phc ca cc c
gi Vit Nam. Trong khi , thc s, ngay c t thi trung i, so vi Nho gio
Trung Hoa, Nho gio i Loan th Nho gio Vit Nam trn c tng vn ha
truyn thng ng Nam , c bit ni thn p Ty Nam B, lun lun dn
ch hn, ngha l tin b hn, trong quan h gii. Gia nh min Ty Nam B,
nhn chung khng cng rn kiu chng cha v ti, v v vy, c gi min Ty
Nam B khng th hnh dung thn phn c ch i ca mnh ni x ngi.
Trong khi , i vi nhiu c gi min Ty Nam B chn ly chng
ngoi, bn cnh hy vng c tin gip gia nh, thm tm h cng mong
mun cuc i i cho bn thn. H hnh dung ngi chng t x s giu sang
hn phi vn ha, vn minh hn so vi nhiu thanh nin ng hng ngho kh,
th kch, khng him ngi cn ru ch, c bc, thng cng chn h cng tay
vi v con Hnh trnh trong khng gian - sang nc ngoi ly chng (hay ly
chng c sang nc ngoi) ca h, trong bn cht, chnh l hnh trnh hy
vng vt thi gian, ti trnh pht trin cao hn m Vit Nam trong tng lai
mi t c. Nm c tm l ny, mi gii pha Vit Nam nh bng cc
ch r i Loan thnh nhng nhn vin cng ty, nhng c dn th giu c
trong khi h ch l nhng nng dn ngho kh, t hc. Theo cng trnh nghin
cu mi nht v cc gia nh i Loan c c du ng Nam ca gio s Ha
Nh Hu (i hc Quc t T Nam), 85% cc gia nh ny c mc thu mt
thng di 2 vn i t, tc l thu nhp thp v rt thp. n 86% ch r i
Loan tuy c cng vic, song ch yu ch l cng vic tay chn 14% tht
nghip hon ton v hn 50% l cng vic khng n nh [Dn li theo Trang
H 2005].
Thnh ra, ni nh mt s nh nghin cu rng nhng trc trc trong hn
nhn Vit-i do rt t cp kt hn do hon ton t nguyn, theo chng ti l
khng chnh xc. Tht s th c hai pha u t nguyn quyt nh tham gia hn
nhn nh mt trao i x hi, trao mt gi tr A nhn c gi tr B, gi tr
ny c th l vt cht hay tinh thn, v iu ny chng c g bt bnh thng, phi
t nhin. L thuyt tng tc trong nhn loi hc vn ha xem hn nhn cng
nh mi quan h gia ngi v ngi, v mt phng din no , thm ch, v
bn cht, u mang ngha trao i x hi.

iu khin hn nhn Vit-i khng t trng hp em tht vng cho c

hai pha l do trong trao i ny, gia gi tr B m mi bn mun nhn vi gi
tr B m i tc thc c trao l mt khong cch qu ln. Khong cch li
b lc lng mi gii chy theo li nhun trn th trng hn nhn lm cho ln
rng nhiu hn na. Qun l lc lng mi gii l bin php cn thit song
khng gii quyt trit tn gc vn .
iu khin hn nhn Vit-i khng t trng hp em tht vng cho c
hai pha, ni cho cng, l do trong trao i ny, nhng gi tr khc thay th
gi tr ca tnh yu. V Trng Phng tng vit trong K ngh ly Ty:
khng cng ni mt th ting, ngi v li ch coi ng chng l ci t bc th
ngi chng d mi lc em tm thn i tnh ra tng v hay sao?. Ca dao tc
ng Vit Nam cng tng cp cch thc t hi m c ngi chng ln gia nh
nh chng c th x s i vi c du m ngi ta phi mt nhiu tin ca mua
v: Mt tin mua mm th m cho thng / Mt tin mua thng th ng cho
tan
3.2. Vn xut nhp cnh c du
a, i Loan
Chnh sch ca pha i Loan vi cc c du nc ngoi, c th tm tt
trong mt quan h th hin nghch l, l ht sc ni lng, d dng, nhanh
chng trong th tc nhp cnh nhng cc k sit cht, kh khn, chm chp
trong th tc nhp tch.
Cng c du Vit ly chng nc ngoi nhng th tc nhp cnh Hoa K
nghim ngt hn rt nhiu, c bit vi nhng cuc phng vn c t chc
khoa hc, cn k xc minh s tht v cuc hn nhn cng nh mc hiu
bit gia hai ngi phi ngu. Trong khi , d dng hn nhiu cuc hn
nhn c c quan i din i Loan Vit Nam ng b hp php v c du
c th thc c tr ti i Loan.
Nhng sang n i Loan th php lut hn ch di dn mi li c tng
tng lp lp nhng nguyn tc quy nh rng buc: trc khi ly c chng
minh th, quyn lu tr ca cc c du nc ngoi khng c m bo, ch cn
mt mnh giy cng c th buc h quay v nc. Php lut nh mt th lc a
tng khin nhiu ngi chng i Loan cng o p, v nhng p bc bt cng
ca ch ph quyn vn c h lc hu li thm mt ch nng trn vai cc c
du nc ngoi. Tt c nhng iu ny tng tr ngi cho qu trnh ha nhp vn
ha, cng kh khn cho vic xy dng tnh ngha v chng vn thiu nn tng
ca yu ng. H c th phi c gng chu ng n c thi im ly
chng minh th nhng khng him trong s h s xem cng l thi im
thanh l hp ng i vi cuc hn nhn m h khng tm thy hnh phc,
lm li cuc i mnh.
Quan h nghch l ny khin trong sut mt thi gian di kt hn Viti tng s lng o t, nhng mang sn nhng tim nng tiu cc, k c to k
h cho nhng cuc hn nhn gi.

Quan h nghch l ny, chiu su chnh l s phn bit, s k th i vi

c du nc ngoi, mt s k th khng ng c nu ngi ta thc nhn c
hn nhn xuyn quc gia khng phi l mt vn x hi tiu cc m l mt
hin tng t nhin ca i Loan v hn th, mt hin tng tch cc cho i
Loan, v i Loan. Theo thng k ca Chnh ph i Loan, nm 2002 c n
40.000 l ci (chim 25% l ci) l vi cc c du nc ngoi; 30.000 a tr
(chim 12% trong s nhng a tr c sinh ra) l con lai. 40.000 trong s
280.000 c du nc ngoi nhp quc tch i Loan l ngi Vit Nam. [Dn
li theo Hong Qu 2003]. Nh phn tch trn, nhng c du nc ngoi l
gii php hn nhn cho s lng ln nam gii nhiu tui, ngho kh nng
thn i Loan. Nhng c du nc ngoi ng thi l cu tinh cho x hi i
Loan ngy cng c nguy c thiu ht ngun b sung nhn lc do ph n i
Loan khng mun sinh con sm v khng mun sinh nhiu con (Theo thng k
thng 8 nm 2003, t l sinh sn tnh theo s con trn mt cp v chng i
Loan ch cn 1,3). Hn nhn xuyn quc gia ko theo h qu nhng a con hai
dng mu tr thnh mt b phn ca tng lai i Loan. Nhng c du nc
ngoi nhp c v nhng tr em lai cn c i Loan hnh x trn lp trng
chng ta thay v i lp chng ta v h.
b, Vit Nam
Chnh sch i vi nhng cuc hn nhn xuyn quc gia, v pha Vit
Nam, c th cm thy dng nh cn thiu nhng quy nh tht s cht ch.
Hy nh trng hp ng Liao Pen-yen, mt ngh s i Loan, tng a
ra yu cu cc c du Vit Nam phi c kim tra sc khe k lng phng
trng hp b di chng cht c da cam thi chin tranh c th sinh con d
dng6. C th min bnh lun kin ng Liao m ch lin h thy rng pha
Vit Nam l ra cng phi sit cht kim sot cp php ngn chn hn nhn
vi nhng ngi n ng nc ngoi qu gi nua hoc bnh tt nghim trng ch
l gnh nng trong cuc sng gia nh v c th sinh a con suy thoi. ch
l v d v mt trong nhng kha cnh ca vn .
Nu kim sot cp php c sit cht hiu qu hn trn tinh thn trch
nhim cao i vi quyn li ca nhng ngi con gi Vit Nam v tng lai ca
nhng a tr lai mang dng mu Vit, chc chn gim c nhiu trng
hp bi kch, gim c s nhng cuc ly hn, s nhng ngi v tht bi mang
con v qu m khin Vit Nam tr thnh thng rc ca hn nhn xuyn quc
gia.
KT LUN
c im tng ng v c bn gia vn ha i Loan v Vit Nam (di
sn Nho gio vi s coi trng gia nh, c hnh ca ngi ph n) l nhng
lc ht khin cho hn nhn Vit-i tr thnh hn nhn xuyn quc gia quan
trng nht i vi c hai nc.
6

[http://tintuc.xalo.vn/00-997564642/nghien_cuu_suc_khoe_cua_co_dau_viet_o_dai_loan.html].

Mt khc, nhng c trng khc bit v mc , cch th c th trong vn

ha truyn thng cng nh qu trnh hin i ha Vit Nam v i Loan cng
to ra nhng tr ngi cho hn nhn Vit - i. Vit Nam, m nht l Nam B,
a dng chng tc (heterogeneity) hn, do , thc a vn ha ci m hn
trong khi i Loan trn nn tng thun chng (homogeneity) lu di, phn bit
cng rn hn gia trong nhm v ngoi nhm, gia vn ha ch lu v cc yu
t ngoi bin. Mt cch tng i, i Loan, x hi mang tnh cht trc tung
hn (vertical society) vi tn ti nghim ngt hn, khong cch quyn lc rng
hn, nam tnh hn, trong khi Vit Nam ni chung, Ty Nam B ni ring, x
hi mang tnh cht trc honh hn (horizontal society) vi tnh dn ch mm
mi hn, khong cch quyn lc hp hn, n tnh hn.
Mc d c gng vn dng vn ha so snh nh cch tip cn c
ngha quan trng, chng ti thc rng nhng so snh Vit-i trong bo co
ny c th thuyt phc, hiu qu hn nu c tng cng nhng hiu bit
phong ph, cn k, thu o hn v lch s, vn ha, x hi i Loan. Hp tc
nghin cu gia cc hc gi Vit Nam v i Loan, theo chng ti, s l gii
php tt nht nng cao cht lng nhng cng trnh nghin cu nh th ny
trong tng lai./.
TI LIU THAM KHO
1. Hong B Thnh: D lun x hi v hn nhn c yu t nc ngoi
http://www.hcmussh.edu.vn/ussh/ImportFile/Magazine/Journal231006044
029.doc
2. Hong Qu 2003: Nhng c du nhp cng i Loan.
http://lenduong.net/spip.php?article5251
3. Li Vn Long 2008: Sang i Loan gp cc c du Vit.
http://cao.congan.com.vn/phong_su_dieu_tra/2008/04/mlnews.2008-0421.9683992648
4. Mai Trang (theo Taipei Times) 2007: Series truyn hnh cho c du Vit
i Loan. http://vietbao.vn/Nguoi-Viet-bon-phuong/Series-truyenhinh-cho-co-dau-Viet-o-Dai-Loan/11018447/283/
5. Ng c Thnh 2004: Vn ha vng v phn vng vn ha Vit Nam.
NXB Tr. Tp. HCM.
6. Phm Th Thy Trang 2004: nh hng d lun x hi ti ng bng
sng Cu Long v vic ly chng i Loan. Tp san Khoa hc X hi v
Nhn vn s 9. Trng HKHXHVNV Tp. HCM.
7. Phan An, Phan Quang Thnh, Nguyn Qui 2005: Hin tng ph n Vit
Nam ly chng i Loan. NXB. Tr.
8. Phan An: Tr li chuyn ph n Vit Nam ly chng ngi i Loan.
Tp san Khoa hc X hi v Nhn vn s 39. Trng HKHXHVNV Tp.
HCM.
9. Thch Phng, H L, Hunh La, Nguyn Quang Vinh 1992: Vn ho
dn gian ngi Vit Nam B. NXB. Khoa hc X hi.

10.Trang H 2005: Ly chng i Loan Con ng chng c hoa hng.

http://vietbao.vn/Xa-hoi/Lay-chong-Dai-Loan-Con-duong-chang-co-hoahong/70020745/157/
11.Trang H 2010: Chuyn k di ngn n ng.
http://www.tienphong.vn/Phong-Su/188371/Chuyen-ke-duoi-ngon-denduong.html
12.Trn Hng Vn 2008: Hin trng v c trng hn nhn xuyn bin gii
vng ng v ng Nam . TC Khoa hc X hi s 10 (122). Vin
Khoa hc X hi Vit Nam Vin Pht trin bn vng vng Nam B.
13.Trn Ngc Thm 2006: Tm v bn sc vn ha Vit Nam. NXB. Tng
hp Thnh ph H Ch Minh.
14.Trn Ngc Thm 2008: Tnh cch vn ha ngi Vit Nam B nh mt
h thng. http://www.vanhoahoc.edu.vn/content/view/408/74/
15.Trn Th Kim Xuyn 2005: Nguyn nhn ca ph n ng bng sng
Cu Long kt hn vi ngi i Loan, Tp ch X hi hc s 1(89) .
16.Trn ThKim Xuyen, thang 8/2004, Tm hieu thc trang phu nket hon
vi ngi ai Loan tai khu vc on bang song Cu Long, e tai khoa
hoc, Trng ai hoc KHXH&NV TP.HCM
17.Trn Vn Giu (ch bin) 1987: a ch vn ha thnh ph H Ch Minh.
NXB TpHCM.
18.T tp qun vn ha hn nhn gia nh Nam B Vit Nam suy ngh v
hn
nhn
xuyn
bin
gii.
http://www.romelaw.com.vn/index.php?option=com_content&view=artic
le&id=386
19.T s gii tnh ca Vit Nam v mt s a phng nhng nm gn y:
Hin trng v bn lun. http://giadinh.net.vn/50263p1054c1060/ty-sogioi-tinh-cua-viet-nam-va-mot-so-dia-phuong-nhung-nam-gan-day-hientrang-va-ban-luan.htm