1001 Shunu

ÌßÍÃÀ ÍÝÃÝÍ ØªÍÈÉÍ ¯ËÃÝÐ
ªã¿¿ëýõ èíó: Ýðò óðüä öàãò Ýíýòõýã áà õÿòàäûí àðàë äýýð, àìü ñàõèõ öýðýãòýé , àëáàò îëîí
çàðöòàé , ýðòíèé Ñàñàí õààíû óäìûí íýãýí õààí áàéæýý . Òýð õààí õî¸ð õ¿¿òýé þìñàíæýý . íýã íü ýð áèå
ã¿éöñýí íºãºº íü èäýð çàëóó áºãººä õî¸óëàà èõýä áààòàð çîðèãòîé àòàë àõ íü ä¿¿ãýý àëäàð ãàâúÿàãààð
àðàé èë¿¿ áàéæýý . Àõ íü óëñ ã¿ðíýý ýçýãíýæ , àëáàò èðãýäýý çàõèðàí íóòàã õîøóó, óëñ ã¿ðíýý èõ ë
õ¿íäòýé á¿ëãýý . Àõû íü Øàõðèÿð õààí, ä¿¿ãèé íü Øàõçåìàí õààí ãýäýãá àéæýý . Øàõçåìàí õààí Ïåðñ
ãàçðûí Ñàìàðêàíäûã çàõèðàõ á¿ëãýý . Àõ ä¿¿ õî¸ð òóñ òóñûíõàà íóòàã õîøóóíä ñóóðèí ñóæ, àëáàò
èðãýäýý èâýýëòýé ñàéí ãýãýäýæ, àìàð æàðãàí ñóóñààð õîðèí æèë áîëîâ. Àõ õààí íýã ºäºî ä¿¿òýéãýý
óóëçúÿ ãýæ áîäîîä,ÿ ßâæ ä¿¿ãèé ìèíü àâ÷èð ãýæ øàäàð ñàéääàà çàðëèã áóóëãàæýý . Øàäàð ñàéä íü
ýçýí õààíûõàà çàðëèãèéã ¸ñîîð áîëãîí ÿâæ Ñìàðêàíä áàëãàä ýñýí ìýíä õ¿ð÷ Øàõçåìàí õààíä àìãàëàí
àéëòãààä , àõ ÷èíü ÷àìàéã èõýä ñàíàæ, íýã õ¿ð÷ èðæ óóëàíà óó ãýæ áàéíà ãýñýíä Øàõçåìàí äàðóé
çºâøººð÷ àÿí çàìäàà áýëäëýý . Àñàð ìàéõàíäàà à÷èæ, òýìýý ìàëàà õºëëºæ, çàðö ñàõèóëàà áàðàà áîëãîîä
øàäàð ñàéääàà óëñ ã¿ðíýý çàõè¦ ¿ëäýýãýýä àõûí íóòàã óñ ðóó èõ àÿíä ìîðäëîî. Øºíº äóíäûí ¿åä , ø¿ëýã
íîéðíû ýõýíä , íýã½í ÷óõàë þì ãýðòýý ìàðòñàíàà ñàíàí áóöàæ îðäîí ºðãººíäºº îðâîë, àâààëü ãýðãèé íü ººðèéí
àëáàò íýãýí õàð àðüñ áîîë çàðäñàí ëóãàà òýâðýëäýí íîéðñîæ áàéõûã õàðààä ¤îòîð íü õàðàíõóéëàí “Íàìàéã
äºíãºæ áºãñ ºíäèéõºä èíãýæ áàéã à þì, õýðýâ óðò óäààí àÿíä ÿâáàë ýíý ìóó ºëºã÷èí ÿìàð ø¿¿ áàéõ íü âý”
õýìýýí áîäîîä ñýëìýý ñóãàëàí õî¸óëíû íü òîëãîéã òàñ öàâ÷èí àë àä äàðóé ìîðäîæ õºñºã äýýðýý èðæ,
àõûíõàà íóòàã õ¿ðýõ àÿí çàìäàà îðæýý .
Àõûí õîòíîî îéðòìîãö ýë÷ èëãýýæ “Áè î÷èæ ÿâíà” ãýæ õýë¿¿ëñýíä Øàõðèÿð õààí
óðüäààñ íü òîñîæ, àìàð ìýíäèéã ìýäýæ íýí èõ áàÿðëàæýý. Ä¿¿ãýý èðëýý ãýæ õîò îðíîî
ãî¸æ ÷èìýýä , çýðýãöýí ñóóæ ýíý òýðèéã õ¿¿ðíýëäýí áàÿñàõ àòàë, Øõàçåìàí õààí
ãýðãèéýý àëñíàà äóðñàí ñàíàæ, èõ óé ãàøóóíä àâòàãäààä , öàðàé íü íýã ë öîíõèãîð, áèå íü
íýã ë ñóë áàéæýý . Îðîí íóòãààñàà õîëäîîä ñàíàà ñýòãýë çîâèóðòàé áàéãàà áàéëã¿é
ãýæ àõ íü áîäîîä þó ÷ õýëñýíã¿é . Ñ¿¿ëä íü íýã ºäºð “Ìèíèé ä¿¿ãèéí áè? íýã ë ñóë ,
öàðàé íü íýã ë ìóó õàðàãäàõ þì” ãýõýä, Øàõçåìàí õààí: “Äîòîð õîðñîîä áàéíà” ãýñýí
àòàë ãýðãèéãýý àëñíàà ÿðüñàíã¿é ºíãºð÷ýý . Òýãýõýä íü Øõàðèÿð õààí: “ªíººäºð ÷è
íàäòàé àí ãºðººíä ÿâ ë äàà , ñýòãýë ÷èíü ñýðãýæ þó ìàãàä” ãýñýíä ä¿¿ íü ÿâñàíã¿é , àõ
íü àíä ãàíöààðàà ìîðäæýý . Õààíû îðäîíä ãàäàãø öýöýðëäýã òèéø õàðñàí íýãýí öîíõ
áàéäàã àæýý . Øàõçåìàí õààí òýð óîíõîîð þì õàðæ áàéòàë îðäíû ¿¿ä íýýãäýæ õðîèí çàðö
õîðèí áîîë ãàð÷ èðñíèé äàðàà íü àõûí ãýðãèé ,- õîìã¿é ¿çýñãýëýíò àâõàé áàéæýý . Òýä
óñàí îðãèëóóðûí òýíä î÷èæ , öºì õóâàñ õóíàðàà òàé÷ààä, áîîë÷óóäòàé çýðãýëäýí ñóóñàíä
àõûí íü ãýðãèé “Àé Ìàñóä àà!” ãýæ äóóäñàíä íýãýí õàð àðüñò áîîë î÷èæ , àâõàéã òýâðýí
àâñàíä àõàé íü ÷ äóðòàéÿà òýâðýëäýí õî¸óë õýâòýí õýâòýí æàðãàõ áºãººä áóñàä
áîîë÷óóóä ÷ òèéíõ¿¿ ¿éëäýí, íàðàí õýëáèéòýë òýâðýëäýí îçîëäîí áàéæýý . ¯¿íèéã õàðñàí
ä¿¿ õààí:
“Àÿà Àëëàõ! Ìèíèé çîâëîí ¿¿íèéã áîäâîë þó ÷ áèø” õýìýýí ñàíààä õàìàã õîð øàð àòàà
õîðñîëä íýãìºñºí àðèëæ í¿¿ð ó÷ðàõàä ä¿¿ãèéí öàðàé òóÿàðàí ãýðýëòýýä õóó÷èí çàíäàà
îðñíûã ¿çýýä: “Àÿà ä¿¿ ìèíü ýý! ×èíèé öàðàé áàçàõã¿éû áèëýý . Îäîî ñàéõàí áîëæýý .
Þóíû ó÷èð áèëýý” ãýõýä Øàõçåìàí õààí ºã¿¿ëð¿¿í: “Áè õýðõýí öàðàé àëäñàíàà òàíä
ÿðüñóãàé. Õàðèí ÿàãààä ìèíèé öàðàé ñàéõàí áîëñíûã ÿ ÿðèõã¿é ø¿¿” ãýõýä íü “Òýãâýë
ýõëýýä þóíû ó÷èð öàðàé àëäàæ , áèå ñóëàõðñàí òóõàéãàà ÿðèà÷, áè äóóëúÿ” ãýæ
Øàõðèÿð õààí ºã¿¿ëýâ. Øàõçåìàí õààí ºã¿¿ëð¿¿í:
“Àé àõ ìèíü ìýäýãò¿í! Òà íàìàéã èðæ óóëç ãýæ øàäàð ñàéä ÿâóóëñàíä áè àÿí çàìä
òºõººð÷ íààø ãàðòàë, òàíä áýëýã áîëãîí ºãºõ ãýñýí ýðäýíý ñóâäàà ãýðòýý ìàðòñàíàà
ãýíýò ñàíààä , áóöàí î÷îîä îðäîíäîî îðâîë ìàíà ãýðãèé ìèíèé îðîí äýýð íýãýí õàð àðüñò áîîë
ëóãàà óíòàæ áàéõóé äîð õî¸óëàíãèé í¼ àëààä íààø ãàðñàí þì . òýãýä òýð ÿâäëûã
ñàíõààñ ñýòãýä òàâã¿é, áèå àÿã¿é áàéëàà . õàðèí ÿàãààä öàðàé çàñàðñíûã ÿðèõààñ
õýëòð¿¿ëýí ñî¸ðõíî óó” ãýæýý .
Ä¿¿ãèéí ýíý ¿ãèéã ñîñîîä, Øõàðèÿð õààí äóó àëäàí, “Áóðõàí àìëàÿ! Òýãýýä ÿàãààä ãýíýò
öàðàé îðîâ ÿðèà÷ äýý” ãýñýí Øàõçåìàí õààí ºäðèéí ¿çýæ õà°ñíàà öºìèéã íýãä íýãã¿é
ÿðèëàà . “Òýãâýë òý° ÿâäëûã áè í¿äýýðýý ¿çíý ” ãýæ àõ íü õýëýýä: “Àí ãºðººíë ÿâñàí
áîëîîä ìèíèé äýðãýä íóóãä. Òýãâýë ººðèéí í¿äýýð ¿çýæ øíýìøèõ áîëí” ãýæ ä¿¿ íü õýëæýý
.
Õààí äàðóé àÿíû á¿ðýý òàòóóëæ , öýðýã öóóõàà àñàð ìàéõàíòàé õîòûí ãàäíà ãàðãààä,
ººðºº áàñ íýã ìàéõàí øààëãàæ ñóóãààä “Ýíä þóã áîëîâ÷ ýñ ðîóóëæ ” ãýæ çàðöäàà
çàðëèã áóóëãàëàà . òýãýýä ç¿ñýý õóâèëãàæ ñýì îðãîí ãàð÷ îðäîíäîî , ä¿¿ äýýðýý èðýýä
öýöýðëýã òèéø õàðñàí öîíõîîð õàðæ õýñýã ñóóòàë õàòàí íü øèâýã÷èí ýìñèéí õàìò
ãàð÷ èðýýä áîë÷óóä ëóãàà íèéëýí ìºíººõ Øõàçåìàí õààíû ÿðòñàí÷ëýàí ¿äèéí ìºðãºë
áîëòîë öýíãýë ¿éëäæýý . ¿¿íèéã í¿äýýð ¿ñçýí Øõàðèÿð õààí óõààí àëäòàë
õèëýãíýí :”Îäîî õî¸óë ÿâæ ¿çüå . õýðýâ ººð íýã õ¿íä èéì ÿâäàë òîõèîëääîãèéã ýñ îëæ
¿çâýë áèäýíä õààí øèðýý ÷ õýðýãã¿é . èíãýæ àìüä ÿüñíààñ ¿õñýí íü äýýð!” ãýëýý .
Òýãýýë õî¸óë øºíº íóóö õààëãààð ñýì ãàð÷ íýãýí ºäºð íýãýí øºíº ÿâòàë íîãîîí ç¿ëýãíèé
äóíä ãàíö ìîä äàéðàëäàâ. Äàíñò äàëàéí ýðýã äýýð íýãýí ãîðõè õîðæèãíîí óðñàíà. Õî¸óë
ãîðõèéí óñíààñ óóæ àìðàí áàéòàë ºäºð áîëæ, ãýíýò äàëàéí äóíä òýíãýðò òóëàì ãîçãîð
õàð þì ¿çýãäýí íààø àéñóé . Àõ ä¿¿ õî¸ð èõýä àéæ ìîäîíä (òýð èõ ºíäºð ìîä áàéâ) àâèðàí
ãàðààä õàðâàë íýãýí òîì òîëãîéòîé, ºðãºí öýýæòýé áèðèä òîëãîé äýýðýý íýãýí àâäàð
ºðãºñººð ãàð¸÷ èðýýä, ìºíººõºí òîäíû ¸ðîîëä ñóóæ, àâäðàà îíãîéëãîí , äîðîîñ íü áàñ íýã
õàéðöàã ãàðãàæ íýýâýë, íàðàí ëóãàà ç¿éðëýâ÷ ¿çýñãýëýí ãîî, ñàéõàí íóðóóòàé ,
çàëóóõàí õ¿¿õýí ãàð÷ èðýâ. Ò¿¿íèé ¿çýñãýëýí ãîî íü ÿðóó íàéðàã÷ Àòûéí áè÷ñýíýýð :
Òàñ õàðàíõóéí äóíä áîëîâ÷ ºäºð ìýò ãýðýëòýí.
Òàâàí ºíãèéí ñîëîíãî òýíãýð ººä öàöðààíàì.
Ãýãýýí òóíãàëàã öàðàé íü ãýðýëò íàðàí ìàíäàõ øèã
Ã¿í øºíèéí îäîä áîëîâ÷ ò¿¿íèé äýðãýä ºíãºã¿é
Õóâöàñ þóãàà îðõèæ, áèå öîãöñîî ãàðãàâààñ
Õàìàã ãàéõàìøèãò á¿õýí ò¿¿íèé ¿çýñãýëýíò áóëààãäíàì.
Õàðèí àòàà õîðñëûí äóíä öàõèëãààí ìýò ãÿëàëçâàë
Õàëóóí íóëèìñ ãàð÷ áîðîî ìýò àñãàðàõ àæýý .
Ìºíººõ áèðèä òýð õ¿¿õíèéã õàðààä, “Ýðõìèéí äýýäèéã ýçýìäýã÷ ÷è þóòàé ¿çýñãýëýí
áý? èéì ãîî àâõàéã õóðèìáí øºíº áè õóëãàéëæ æîîõîí óíòúÿ” ãýýä, õ¿¿õíèé ºâäºã
äýðëýí äîðîî óíòæýý . Õ¿¿õýí ãýíýò òýðã¿¿íýý ºðãºí ìîäíû îðîéä õî¸ð õààí ñóóæ áàéõûã
õàðààä, áèðèäèéí òîëãîéã ºâäºã äýýðýýñ ñýì ºðãºæ ãàçàð òàâèí áîñîîä”¯¿íýýñ àéõ
õýðýãã¿é áóóæ èðýãò¿í!” ãýæ äîõèî ºãºõä íü : “Àÿà Àëëàõ ºðøºº, áèä ÷àäàõã¿é íü”
ãýñýíä “Áóóæ èðýõã¿é áîë áèðèäèéã ñýðýýæ ¿õëèéí ìóóãààð àëíà äàà” ãýæýý . Àõ ä¿¿
õî¸ð ìîäíîîñ áóóæ èðâýë õ¿¿õýí ºìíº íü õýâòýýä: “Íàìàéã ÷àíãà òýâýð÷ õ¿ñëèéã
õàíãàãòóí , ñý òýãâýë áèðèäèéã ñýðýýíý ” ãýñýí¤Øàõðèÿð õààí èõõýä ýìýýæ, ººðèéí
ä¿¿ Øàõçåìàí õààíä: “Àÿà ä¿¿ ìèíü ýíý õ¿¿õíèé òóøààñàí ¸ñîîð ÷è ¿éëä” ãýõýä íü “Áè
÷àäàõãø¿é , òà óðüäààð ¿éëä ýý” ãýýä áèå áèåð¿¿ãýý çîâîõ áàéäàë ¿ç¿¿ëñýíä õ¿¿õýí:
“Þó áîëîâ:. Òà õî¸ðûí íøäýý èðìýõèéã áè ¿çýæ áàéíà. Õýðýâ òà õî¸ð íàäòàé ìèíèé
õ¿ñëèéã ýýëæëýí õàíàãæ ñàÿ ã¿éöâýýñ “¯¿íèéã õàðàãòóí” ãýæ õ¿¿õýí ºâðººñ íýãýí
õýòýâ÷ ãàðãàí ¿ç¿¿ëýýä “Ýíý þó áºãæ áîëîõûã òà õî¸ð ìýäíý ¿¿” ãýõýä íü àõ ä¿¿ õî¸ð
“Ìýäýõã¿é ” ãýñýíä “ÝÍý á¿õíèéã áè, ýíý áèðèäèéí ºâºð äýýðýýñ áóñàä ëóãàà öýíãýë
¿éëäýí àâñàí þì äàà , òà õî¸ð áàñ íýã íýã áºãæ ºã” ãýëýý . Àõ ä¿¿ õî¸ð ãàðòàà áàéñàí
õî¸ð áºãæèéã ñóãàîæ ºãñºíä “Ýíý áèðèä íàìàéã, ìèíèé õóðèìûí øºíº õóëãàéëæ ýíý
õàéðöàãò õèéãýýä áàñ àâäàðò õèéæ äîëîîí öîîóîîð öîîæëîí ýíý äàâàëãààëàã÷ ûäàëàéí
¸ðîîîëëä õàÿñàí àòàë ýìýãèýé õ¿í þ¿ õ¿ñâýë , ò¿¿íèéã õýí ÷ õîðüæ ÷àääàãã¿éã
ìýäýõã¿é àæýý . Ýì õ¿íèé òóõàé íýã ÿðóó íàéðàã:
Ýì õ¿í áèòãèé èòãý
Ýëäýâ ¿ãýíä íü á¿¿ õóóðò
Çàÿàíààñ òýä ãàíöõ¿¿
Çàëèëàõ, õîðñîõ òàâèëàíòàé,
Õóóðàì÷ äóð ñýòãýëýý
Õóâöàñ þóãààð õàëõàëìóé
Èîñèôèéí àìüäðàëààñ ñóðâàë
Ýäíèé õóóðìàãèéã ìýäì¿é
Ýöýã Àäàì ÷èíü ¿¿íýýñ áîëæ
¯¿ðä çàéëàõ áîëñîí àæãóó”
ãýñýí þì .
ªºð íýã ÿðóó íàéðàã÷:
Õàéðò õ¿íèé õàðààëààñ äîð çàÿàã¿é ÷è ìèíü.
Õàðèí ìèíèé ÿâäàë ÷èíèé ñàíàñàíä ýñ õ¿ðüþ¿
Ýì õ¿íë ñýòãýëýý ºãºõäºº áè.
Ýð õ¿íèé ýðòíýýñ ñóðñíûã ¿éëäíýì.
Ýìñèéí öàðàéä àâòààã¿é õ¿í ë
Ýíýíèéã íýí ãàéõàõ áóé çàà
Ãýñýí þì óãýëýý .
Ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä àõ ë¿¿ õî¸ð õààí íýí ãàéõàæ , “Àé çàéëóóë ýíý áèðèä áèä õî¸ðîîð á¿ð
äîð çàëèëóóëæýý . èéì ÿâäàë ººð õýíä ÷ òîõèîëäîîã¿é áèç” ãýëöýâ.
Òýãýýä àäðóé ýðãýæ , Øàõðèÿð õààíû îðäîíä èðñýíä Øõàðèÿð õààí, ººðèéí ãýðãèé,
áîîë øèâýã÷èí íàðûí öºìèéí òîëãîéãèé íü òàñ öàâ÷èâ.
Òýãýýä äàðóé ýãæ, Øõàðèÿð õààí øºíº áîëãîí ãýíýí áàãà îõèäûã àâàà÷èæ
ýäëýí öýíãýæ õîíîîë ìàðãààø íü àëäïàã áîëñîîð ãóðâàí æèë áîëîõîä àìüòàí õ¿í îõèí
õ¿¿õäýý àâ÷ çóãòñààð ¸ ñ¿¿ëäýý òýð õîòîä íàñ áèå ã¿éöñýí íýãýýõýí áýýð÷ çàëóó
õîèä áàðàã ýñ ¿ëäæýý . ãýâ÷ õààí ìºíººõºí çàíøëààðàà íýã õ¿¿õýí àâ÷èð ãýæ øàäàð
ñàéääàà òóøààñàíä ºäºðæèí ÿâààä îëñîíã¿é , îðîé íü èõ ë óðóó öàðàéòàé ãýðòýý õàðüæýý
. Ýíý øàäàð ñàéäûíõ õî¸ð õîèíòîé áºãººä ýã÷èé íü Øõàðçàäà , ä¿¿ãèé íü Äóíüÿçàäà
ãýäýãá àéæýý . Ýã÷ íü ò¿¿õ øàñäèð ýðòíèé õààäûí ÿâàäë , àðäûí ¿ëãýð òóóëü èõ ¿çýæ
, ýðòíèé õ¿í àðäûí óðüäûí õààä ÿðóó íàéðàã÷äûí òóõàé ìÿíãàí äýâòýð öóãëóóëñàí
áàéæýý . Òýð îõèí ýöýãòýý: “Òà íýã ë ñàíàà çîâóóðüòàé , óðóó öàðàéòàé áàéõ ÷èíü
þóíû ó÷èð áèëýý . Óðüä íýã ø¿ëýã÷ :
Ãóíèã çîâëîí ìºíõ áèø ãýæ
Ãóíüñàí õ¿í ¿¿íèéã ìýäò¿ãýé
Õºõ¿¿í áàÿ÷ð äóóñàõûí ñàöóó
Õ¿íä áîäîë äàðóé àðèìóé
Ãýñýí þì ø¿¿ ãýõýä òýð ñàéä óã ÿâäëàà íýãä íýãã¿é ÿðüñàíä îõèí íü øóóä äóóí
àëäàæ: “Àé ýöýã ìèíü Àëëàõ òýíãýð ìýäò¿ãýé. Òýð õààíäàà íàìàéã àâàà÷èæ ºã . íýã áîë
áè àìüä ãàðíà, íýã áîë ëàëûí øàæèíò á¿õ îõèäûã òºëººëºí , òýäíèéã õààíû õàðãèñ
öààçíààñ àâàðíà. ¯¿íýýñ ººð ÿìàð ÷ àðãà áàéõã¿é” ãýñýíä “Íýãýí ãàçðûí ýäíèé ¿õýð
èëæèã õî¸ðûí ¿ëãýð øèã þì áîëîõ áèé ãýæ áè èõ ë ýìýýæ áàéíà äýý” ãýëýý . “Òýð ÿàñàí
þì áý?” ãýæ Øàõðàçàäà àñóóæýý .
¯ÕÝÐ, ÈËÆÈÃ ÕÎ¨ÐÛÍ ¯ËÃÝÐ.
“Îõèí ìèíü ìýäò¿ãýé! Óðüä ºíºð èõ á¿ëòýé, ºòãºí ñ¿ðýã ìàîòàé, íýã áàÿí õóäàëäàà÷èí
áàéæýý . Áàñ Àëëàõ òýíãýðèéí ºðøººëººð àäãóóñàí àìüòàí, æèã¿¿ðòýí øóâóóíû õýë
ìýääýã àæýý . õºäºº òîñãîíä ñóóäàã àòëàà ãýðòýý íýã ¿õýð, èëæèã õî¸ð òýæýýäýã
þìñàíæýý . Íýã ºäºð ¿õýð, èëæèãíèé áàðàíä îðæ ¿çâýë æèãòýéõýí ñàõàí öýâýðõýí
áºãººä ýçýí õààÿà þìàíä ÿâáàë óíàõ áîëîâ÷ îíö óäààí ÿâäàãã¿é àæýý . íýã ºäºð ýçýãè
äóóëæ áàéâàë ¿õýð:
“×è ñàéõàí áàéíà! Áè èõ ÿäàð÷ áàéõàä ÷è àìàð÷ õýâòýõ þì . ×àìä øèãøñýí òàðèà ºã÷ ,
ñàéõàí àñàð÷, ýçýí õààÿà ò¿ðãýí çóóð þìàíä ÿâáàë óíàõ þìàà . Òýãýõä áè äàíäàà
ãàçàð õàãàëæ òýýðýì ýðã¿¿ëýõ þì äàà” ãýæ èëæèãýíä õýëýõýä: “×àìàéã òàðèàëàí
äýýð àâàà÷èæ, õ¿ç¿¿íä ÷èíü áóóëãà óãëàõòàé çýðýã õýâò÷èõ. Òýãýýä çîäñîí ÷ áèòãèé
áîñ, áîññîí ÷ äàõèàä õýâ÷èõ. Òýãýõðýýð ÷àìàéã áóöààæ àâ÷ðààä ò¿ðýã øîø òàâüæ ºãºõ
áèé . ªâ÷èí õ¿ðñýí áàéäàë ãàðãàæ áèòãèéèäýýðýé. Òýãýýä õî¸, ãóðàâ õîíîã þì èäýõã¿é ,
óñ óóõã¿é áàéæ õ¿íä ÷ àæèë ÷ õèõéã¿ àìàð÷ îðõèõã¿é þó” ãýæ èëæèã õýëæýý . èíãýæ
ÿðèëöàõûã íü õ õóäàëäàà÷èí ñàéí ñîíñîæýý . ìàðãààø îðîé íü à àèë÷èí ¿õýðòýý
òýæýýë òàâü¦ ºãñºíä òóí áàãà èäñýí àãààä ºãëºº áîëæ ¿õðýý õºäºëºõ õýìýýí èðâýý±
ºâ÷èí òóññàíûã ¿çýýä èõýä ãàøóóäàí”àé çàëóóë , ýíý ¿õýð º÷èãäºð äààí÷ àæèë õèéæ
÷àäàõã¿é áàéñàí þì! ¯õýð ìààíü àæèëä ãàð÷ àäàõã¿é áîëæýý . ª÷èãäºð îðîéíîîñ õ®éø
õýëýí äýýðýý þó ÷ òàâüñàíã¿é ãýæ õýëæýý .
Ýçýí óã ÿâäëûã ìýäýõ òóë “¯õðèéí îðîíë òýð èëæèãèéíã õºëëººä ºäºðæèí ãàçàð õàãàë”
ãýæýý . èëæèã ºäºðæèí óãàçàð õàãàëæ îðîé èðýõýä íü òýð ºäºð õ¿íä àæëààñ
àíãèæðóóëëàà ãýæ ¿õýð òàë ºãºõºä èëæèã þó ÷ õýëñýíã¿é . ìàðãààø íü áàñ ºïºðæèí
ãàçàð õàãàëñàí èëæèã îðîé íü õ¿ç¿¿ íü õîëãîãäîîä, ¿õòýë ÿäàðñàí áàéæýý . ¯õýð ìºíººõºí
èëæãèéã õààðààä ìàãòàí òàë çàññàíä èëæèí “Áè òýðèéòýë àìàð÷ õýâòäýãñýí. Óðò
õîøóóíààñàà áîëëîî äîî” ãýýä “Õàðíè ÷àìä áè þì íóóëã¿é õýëäýã ø¿¿ . õýðýü ¿õýð áîñîæ
ºãºõã¿é áàéâàë ÿðãà÷èíë ºã÷ îðõè. ßðãàñàí àëæ, àðüñ øèðèé íü ç¿ñýæ îðõèíî áèç ãýæ
ýçýí ÿðüæ áàéíà áèëýý . ×àìàéã õàéðëàñàíäàà áè õýëëýý äýý” ãýæýý .
¿õýð èëæèãíèé ýíý ¿ãèéûã ñîíñîîä “Òýãâýë ìàðãààø áè àæèëä ãàðíà” ãýæ õýëýýä òàâüæ
ºãñºíí òýæýýëèé ýíü öºìèé íü èäýæ òýâøèéã äîëîîæýý . Òýãæ ÿðèàëöàõû íü ýçýí áàñ
äóóëñàí áàéæýý . Ìàðãààø ºãäºº õóäàëäàà÷èí õàðààä èíýýä àëäæýý . Òýãýõýýð íü
ýõíýð íü “×è þóíä èíýýâ?” ãýõýä íü “Áè íýã íóóö þì äóóëààä èíýýä õ¿ýð.â Ãýâ÷ õ¿íä
õýëýõ þì áîë áè ººðºº ¿õýõ þì” ãýõýä “¯õñýí ÷ õàìààã¿é òèéíõ¿¿ èíýýñýí ó÷ðàà çààâàë
ÿðüæ àëü!” ãýõýä íü “Áè òýð íóóöûã õýëæ ÷àäàõã¿é , ¿õýõýýñ àéæ áàéíà” ãýëýý .
Òýãòýë ýõíýð íü á¿ð ñ¿éä áîëæ “×è òýãâýë íàìàéã øîîëñíîîñ çàéëàõã¿é” ãýýä íîéòîí
õàìóó øèã øàëà ä ñàëõã¿é á áîëîõîîð íü àðãà£¿é ÿðèõ áîëæ , óðüäààð õ¿¿õä¿¿äýý
äóóäàæ, àéëûíõàà óëñûã öóãëóóëæ , ãýðýýñ çàõèàãàà çàõèàä ìºíººõºí íóóöàà
ýõíýðòýý õýëýýä ¿õýõýýð øèéäæýý . Òýð õóäàëäàà÷èí óóë íü ýõíýðòýý òóéëûí
õàéðòàéû áºãººä ººðºº çóóí õîðèí íàñ íàñàëæýý . Òýãýýä õóäàëàà÷èí ñàäàíãèéíõàà óëñ,
ãóäàìæíûõàà õ¿ì¿¿ñèéã öóãèé íü äóóäàæ àâ÷ðààä óã áîëñîí õýðãèéã ÿðèàä “Õýðýâ
òýð íóóöàà õýëáýë áè ººðºº ¿õýõ þì” ãýõýä íü
“Àÿ áóðõàí òýíãýð ìèíü ! Ò¿¿íèéã õýë¿¿ëæ ýð íºõðºº , ¿ð õ¿¿õä¿¿äèéíõýý ýöãèéã ¿õ¿¿ëæ
þó õèéíý ” ãýæ öóãëàðñàí óëñ öºì íýãýí çýðýã ºã¿¿ëýõýä “Áè õýë¿¿ëýõýýñ íààø
ñàëàõã¿é, ¿õñýí ÷ õàìààã¿é! ãýæ ýõíýð íü ºã¿¿ëæýý . Òýãýõýýð íü õóäàëäàà÷èí ãàð÷
òýíãýî áóðõàíä ìºðãºæ èðýýä íóóöàà ÿðüæ ¿õýõýýð áîëæ ãàäà ãàð÷ýý . Òýäíèéõ òàâèí
ýì òàõèà, íýã àçàðãàí òàõèà áàñ íýã íîõîé òýæýýäýã áàéæýý .
Òýãòýë íîõîé íü àçàðãàí òàõèàíä óóðëàí õóöàæ “Ýçýí ìààíü ºíãºðºõ ãýæ áàéõàä ÷è
áàÿðëàñàí þì øèã áàðõèð÷ áàéíà ãýëýý!” ãýñýíä “ßàãààä ¿õýõ ãýæ áàéãàà þì áý?” ãýæ
àçàðãàí òàõèà àñóóàñàíä íîõîé èéì èéì õýðýã áîëñîí ãýæ öóãèé íü ÿðüñàíä “Àÿà Àëëàõ!
Ìàíàé ýçýí þóòàé óõààí ìóóòàé áèëýý . Áè òàâèí ýõíýðòýé íýã²ýý íü ìóóäâàë íºãººòýé íü
íààëäàæ îðõèíî. Ìàíàé ýçýí ãàíö ýõíýðòýé àòëàà ò¿¿íòýé ÿàæ áàéâàë òààðàõûã
ìýäýõã¿é þì äàà? ßëìàí ìîäíû ìº÷èð õóãàëæ àâààä ýõíýðýý èë¿¿ ãýðò îðóóëæ äàõèàä
þì àñóóõã¿é áîëòîë íü ¿õòýë íü îðîîëãîæ îëðîîëãîæ îðõèõã¿é þó” ãýæýý .
Õóäàëäàà÷èí àçàðãàí òàõèàíû ¿ãèéã ñîíñîîä, ýõíýðýý õýðõñýí øèã áè ÷àìàéã òýãíý äýý
ãýæ õààíû øàäàð ñàéä Øàðõðàçàäà îõèíäîî ÿðüòàë, “Òýð õóäàëäàà÷èí òýãýýä ÿàñàí áý?
” ãýæ Øàðõðàçàäàã àñóóõàä õààíû øàäàð ñàéä ºíãºð¿¿ëýí:
- Òýð ÿëìàí ìîäíû ìº÷èð õóãàëæ èë¿¿ ãýðòýý íóóãààä ýõíýðýý äóóäàæ: “Ýíä ÿðúÿ,
ìèíèé ¿õýõèéã õýí ÷ á¿¿ õàðàã” ãýýä ýõíýðýý îðóóëæ ¿¿äèéã íü ò¿ãæèæ áàéãààä
áàëáàæ ãàðñàíä ýõíýð íü àðàéë óõààí ýñ àëäñàí áºãººä “Áè õàøèðëàà!” ãýæ
áàéäãààðàà õàøãàðàí ýð íºõðèéí õºë ãàðûã ¿íýñýæ ãóéñàí þì ãýíý. Òýãýýä òýð
õî¸ðûã ãàð÷ èðýõýä òºðºë, ñàäàí , àéë õóíàðûí óëñ èõýä áàÿðëàëëäñàýí àãààä òýð
õî¸ð ÷ íàñàí òóðø èõ ýâòýé áîëñîí þì ãýäýã ãýëýý .
- Îõèí ýöãèéíõýý ¿ãèéã ñîíñîîä “Áè ÿìàð ÷ ãýñýí ñàíàñàíàà õèéíý” ãýæýý .
- Õààíû øàäàð ñàéä îõèíîî ãî¸æ, Øõàðèÿð õààíä àâàà÷èõ áîëîâ. Øõàðàçàäà ä¿¿äýý
ñóðãàí: “Áè õààíûë î÷îîä ÷àì ðóó õ¿í ÿâóóëíà . ×è îðîîä , õààí íàäààð çóãààãàà
ãàðãàæ ã¿éöñýí øèã áàéâàë “Àé ýã÷ ìèíü ýý , ýíý øºíèéí óðòàä áèäýíä ñîíèí ¿ëãýð
ÿðüæ ºã ãýýðýé. Òýãýõëýýð á ÿìàð íýã þì ÿðüæ Àëëàõ òýíãýðèéí õèøãýýð áèä
õî¸ð àìü íàñ ãàðàõ áîëíî” ãýæýý .
- Õààíû øàäàð ñàéä îõèíîî äàãóóëæ õààíûä îðâîë õààí áàÿðëàí óãòàæ “ìèíèé
õýëñíèéã îëîâ óó? ” ãýñýíä øàäàð ñàéä “Îëëîî!” ãýæýý .
- Øõàðèÿð õààí Øàõðàçàäà îõèíûã àâ÷ îðîõ ãýòýë îõèí óéëñàíä “Þó áîëîâ” õýìýýí
õààí àñóóæýý . “Àÿà õààí ìèíü, áè íýã áÿöõàí îõèí ä¿¿òýé áèëýý . Ò¿¿íòýéãýý
ýöñèéí óäàà óóëçàõ þìñàí” £ýñýíä õààí Äóíüÿçàäà ðóó õ¿í ÿâóóëæ àâ÷ðóóëñàíä
Øàõðàçàäà ä¿¿ãýý òýâðýí õààíû ò¿øëýãèéí äýðãýä øàëàí äýýð ñóóëãàæýý . Õààí
Øàõðàçàäàòàé öýíãýë ¿éëäýýä ÿðèëöàæ ñóóõàä ä¿¿ íü ýã÷äýý: “×àìàéã áóðõàí
ºðøººõ áîëòóãàé! Ýã÷ ìèíü ýíý øºíèéí óðòàä íîéð õðýõã¿é õýö¿¿ òóë ¿ëãýð ÿðüæ
ºãºº÷” ãýâ.
- “Õààí çºâøººðâºë áè äóðòàéÿà ÿðèõàä áýëýí áàéíà” ãýñýíä õààí íîéð íü õ¿ðýëã¿é
ÿäàæ áàéñàí òóë ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä áàÿðëàí ¿ëãýð ÿðü ÿðü ãýëýý .
ÀÍÕÍÛ ØªÍª
Øàõðàçàäà ºã¿¿ëð¿¿í:
“Àÿà æàðãàëòàéõàí õààí ìèíü ýý! Óðüä ýðò öàãò åðòºíöèéí îëîí îðíîîð ÿâæ õóäàëäàà
íàìàà õèéäýã òóéëûí áàÿí íýãýí õóäàëäàà÷èí áàéæýý . Íýã ºäºð ººð óëñ ã¿ðýíä î÷èæ ºð
íýõýõýýð ãàð÷, õàëóóí íàðàíä ÿäðààä íýãýí ìîäíû ñ¿¿äýðò áóóæ, áîãöîî óóäëàí áîîâ
áîîðöîã, õàñàðâààíèéí æèìñ ãàðãàæ òàìøààëàí èëäýæ ñóóæýý . Õàñàðâààíèéí æèìñ
èäýæ ÿñû íü õàÿàä õàðâàë ºìíº íü èëä äàëàéñàí íýã èõ ºíäºðáèðèä ãàð÷ èðýýä “×è
õ¿¿ãèé ìèíü àëàü. Áè ÷àìàéã àëíà äàà!” ãýñýíä: “Áè õ¿¿ãèé ÷èíü ÷àæ àëàâ?” ãýõýä “×è
õàñàðâààíèéí æèìñ èäýõäýý ÿñû íü ÷óëóóäàõäïàà ìèíèé õ¿¿ãèéí öýýæèíä îíîæ äîð íü
àëàâ” ãýëýý Õóäàëäàà÷èí äóó àëäàæ : “×èí ¿íýíýýñ áèä õ¿÷èí òºãñ Àëëàõ òýíãýðèéí
äîð ø¿¿! Õýðýâ áè õ¿¿ãèé ÷¨íü àëñàí áîë ñàíàìñàðã¿é õýðý£ ìºí” ãýñýíä: “ßìàð ÷ ãýñýí
÷àìàéã çààâàë àëíà ” ãýýä áèðèä õóäàëäàà÷èíã ãóä òàòàæ ãàçàð óíàãààä , èëäýý
äàëàéñàíä õóëàäàà÷èí óéëæ “Àëëàõ òýíãýð ºðøººõ áîëòóãàé!” ãýýä íýãýí ø¿ëýã
õýëñýí íü:
Õóâü çîõèîëä àþóëòàé ºäºð ÷ áèé , àìãàëàí ºäºð÷ áèé,
Õçíèé àìüäðàëä áàÿð ÷ áèé, ãóíèã ÷ áèé,
Ýíä¿¿ òàøàà ÿâäëààð áèä á¿õíèéã çýìëýã÷
Ýðõòýí ÿìáàòàí õ¿íä èíãýæ õýëáýë òààðíà.
Õóé ñàëõèí äýãäýí ýð÷ëýõèéí öàãò
Õ¿÷èðõýã òîì ìîä áîëîâ÷ ýðõ áèø áºõèéäºã áèø ¿¿.
Èõ äàëàé äýýã¿¿ð ¿õäýë õ¿¿ð õºâæ õàðàãäàþ÷
Ýðäýíý ñóâä íàíäèí íü ¸ðîîëäîî áàéäàã áèø ¿¿ !
ÕÓâü çàÿàãààð ìèíü òîãëîæ
Õîé÷èéí çîâëîíä óíàãàõ ãýâýë ÷è
Õóðìàñò òýíãýðò ò¿ã ò¿ìýí îä ìè÷èä áàéòàë
¯íýíäýý íàðàí ñàðàí õî¸ð ë õèòýäãèéã ìýäò¿ãýé.
¯õñýí àìüä ¿é ò¿ìýí óðãàìàë íîãîî áàéòàë
¯ð øèìòýéãèé íü îëæ õºíººäãèéã ìýäýãò¿í
Õóâüòà òºðñíèé ýðõýýð ÷è, ìóó õºíººëèéã ¿çýëã¿é
Õîðâîîãèéí îëîí õîíîãèéã àìãàëàí ñàéí ºíãºðººæýý .
Ãæý ø¿ëýãëýí , áèðèä “Îëîí þì á¿¿ ÿðü! ßìàð ÷ ãýñýí ÷àìàéã çààâàë àëíà ” ãýñýíä
õóäàëäàà÷èí, “Àé áèðèä ÷è ñîíñ! íàäàä ýä ìºíãº, ýõíýð õ¿¿õýä, ºð øèð, ºãëºã àâëàãà öºì
áèé. Áè õàðüæ ºð øèðýý ºãººä îí æèëèéí àäãààð èðüå. Çààâàë ýãæ èðíý ãýæ ÷àìä
Àëëàõ òýíãýðèéã áàðüæ àì ºãñ¿ãýé. Òýãýýä ÷è ÿàâàë ÷ ÿàãààðàé . Àëëàõ òýíãýð ãýð÷
ø¿¿” ãýëýý .
Áèðèä õóäàëäàà÷íû ýíý òàíãàðãèéí ñîíñîîä, ò¿¿íèéã òàâèëàà . õóäàëäàà÷èí íóòàãòàà
èðæ ºð øèðýý ºãÿ, õýðýã ÿâëàà äóóñãàæ ýíý á¿õí½ý ýõíýð õ¿¿õýääýý õýëæ çàõèà
çàíàà áîëæ æèë äóóñòàë õàìò áàéãààä ãýð îðîí àéë ñààõàëò òºðºë ñàäàíãèéí
óëñòàéãàà ñàëàõ ¸ñ ã¿éöýòãýýä , ä¿¿ðñýí õýðýã ÿâàõàä íü òýä óéëæ õàéëàí
õîöîð÷ýý . Õóäàëäàà÷èí ìºíººõºí ìîäíû äýðãýä î÷èæ óéëàí ñóóòàë íýã øàðãà÷èí õºòºëñºí
ºâãºí èðæ àìàð ìýíäèé íü àñóóãààä “Áèðèäýýñ ººð àìüòàíã¿é ýíý ãàçàð ÷è ãàíöààð
þóíä ñóóíàì?” ãýñýíä óã ÿâäëàà öºìèéã òîî÷âîë “Àÿà òýíãýð ìèíü, ÷è õîé÷ õîé÷èéí ¿åä
ñóðãààë áîëìîîð þóòàé ¿íýí÷ õ¿í áèëýý . òýð áèðèä ÿàìàéã ÿàõûã ¿çýõýýñ íààø áè
ýíäýýñ ÿâàõã¿é” ãýæ ºâãºí õýëýâ. Òýð õî¸ð õ¿¿ðíýëäýí ñóóæ õóäàëäàà÷èí ýìýí
÷è÷ðýí èõ ë ãàñëàí ñóóòàë, õî¸ð õàð íîõîé õºòºëñºí áàñ íýã ºâãºí èðæ “Áèðèäýýñ ººð
àìüòàíã¿é ýíý ãàçàð òà õî¸ð þó õèéæ ñóóíàì? ” ãýñýíä óã ÿâäëûã ýõíýýñ íü àâààä
àäàã õ¿ðòýë öºìèéã ÿðüòàë áàñ íýãýí àëàã èëæèãòýé ºâãºí èðæ, òýäíèéã þóíä ýíý
ãàçàð áàíàì ãýõýä íâ ó÷èð ÿâäëûã öºìèéã íü õýëæýý . Ãýòýë ãýíýò òýíãýðò òóëñàí õóé
ýðãýëäýí èðæ çàìõàðòàë ìºíººõºí áèðèä í¿äíýýñ íü î÷ ìàíàðóóëàí èëäýý ñóíãàí ãàð÷
èðýýä õóäàëäàà÷íû ãàðààñ ø¿¿ðýí àâ÷ “Áîñ! ×è ãîëò ç¿ðõíèé õàéðò õ¿¿ãèé ìèíü
àëñàí÷ëàí ÷àìàéã áè îäîî àëíà äàà!”ãýñýíä õóäàëäàà÷èí , ãóðâàí ºâãºí öºì óéëæ, õàëæ
ñì¿éä áîëëîî .
Ìºíººõºí øàðãà÷èí õºòºëæ èðñýí ºâãºí áîñîæ áèðèäèéí ãàðûã ¿íñýýä , “Áè ýíý øàðãà÷èí
ëóãàà íýí ñîíèí ó÷èð ÿâäàë áîëñíû£ ÿðüæ ºãâºë ÷è ýíý õóäàëäàà÷û õàëóóí öóñíû
ãóðàâíû íýãõóâèéã õýëòýð¿¿ëýõ ¿¿?” ãýñýíä “Õýðýâ ÷èíèé ÿðèõ ç¿éë ¿íýõýýð
ãàéõàëòàé ñîíèí ñàíàãäâààñ ºãíº” ãýæýý .
ÍÝÃÄ¯ÃÝÝÐ ªÂÃªÍ ªÃ¯¯ËÐ¯¯Í:

”Ýíý øàðãà÷èí áîë ìèíèé íàãàöûí îõèí áèëýý . Çàëóó àõóéä íü áè ãýðãèé áîëãîæ àâààä
ãó÷èí æèë ñóóñàí àòàë ¿ð çàÿàñàíã¿é . òýãýõýýð íü íýãýí òàòâàð ýì àâñàíä íàðàí
ñàðàí ëóãàà àäèëòãàâààñ çîõèëòîé ñàéõí õ¿¿ òºð¿¿ëæ , òýð õ¿¿ ìààíü òîðíèñîîð àðâàí
òàâàí íàñ õ¿ðýõèéí öàãò áè ýëäýâ ñàéõàí ýä áàðàà àâ¸ ººð íýã õîë îðîõîîð ÿâëàà . ìèíèé
íàãàöûí îõèí , îäîî ýíý øàðãà÷èí èëáý øèä ñóðààä ìèíèé õºâã¿¿íèéã òóãàë, ìºíººõºí òàòâàð
ýìèéã ¿íãýý áîëãîîä ìàë÷èíä ºã÷ýý . Îëîí æèë àÿí ÿâäàë õèéæ áóöàæ èðýõýä ìèíü ìàíàé
àâààëü ãýðãèé : “Ýõíýð ÷èíü ¿õýæ, õºâã¿¿í ÷èíü îðãîîä ÿâñàí, õààíà ÿâñíûã ìýäýõã¿é”
ãýæýý .
Îëîí ñàð ýíýëýí ñàíàæ ÿâòàë Àëëàõ òýíãýðèéí èõ áàÿðûíã ºäºð áîëæ , áè ìàë÷èí õ¿íä ,
íýãýí òàðãàí ¿íýý àâààä èð, àëæ èäú¸ ãýñýíä íýãýí òàðãà ¿íýý àâ÷èðñàíä òýð íü
ìèíèéìºíººõºí òàòâàð ýì áàéæýý . Áè õîðìîé øóóæ õóòãà áàðüñààð î÷èõîä ìèíü èõ ë
çîâëîíòîéãîîð ýíýëýí øàíàëàí ìººðºõººð íü ºðºâäººä òàâüæ “ªºð ¿íýý àâ÷èð! ” ãýæ ìàë÷èí
õ¿íä õýëñýíä ìèíèé ýíý ãýðãèé “Çààâàë ¿¿íèéã àë, ººð òàðãàí þì áàéõã¿é” ãýëýý .
Òýãýõýýð íü àëúÿ õýìýýí î÷òîë áàñ ë ó÷èðã¿é ýíýëýí ìººðºõººð íü ¿¿íèéã ÷è àëæ ºâ÷
ãýæ ìàë÷èíäàà òóøààëàà . Ìàë÷èí Ìàë÷èí òýð ¿íýýã àë÷ ºâ÷ñºíèéã ¿çâýë ¸ñòîé ÿñ àðüñ
áàéñàíä èõýä ãýìøèí ìºíººõºí ìàë÷èíä ºãººä “Íýã òàðãàí òóãàë àâ÷èð” ãýëýý . Ìàë÷èí íýã
òóãàë àâ÷èðñàíä õ¿ç¿¿â÷ýý ìóëüëàí ìèíèé äýðãýä ã¿éæ èðýýä íàä ýðõëýí øºðãººñºíä
áè íýí óÿð÷ ºðºâäººä “ªºð òóãàë àâ÷èð!” ãýæ õý«ñýí áîëîâ÷ ìèíèé íàãàöûí îõèí , îäîî ýíý
øàðã ÷èí “Ýíý òóãàëûã çààâàë ºíººäºð àëæ èäüå. Áóðõíû ñàéí ºäºð õàìãèéí òàðãàí ñàéíû
íü àëæ èäýõ ¸ñòîé àòàë ¿¿íýýñ ººð èë¿¿ òàðãàí òóãàë õààíà áàéõ áèëýý” ãýâ.
“×èíèé àë àë íãýýä áàéñàí ¿íýý ÿìàð áàéëàà äàà, ÿìàð ÷¿ð àøèã ãàðààã¿é íü ãýìøèâ÷
áàðøã¿é õýðýã áîëñîí ø¿¿ . Ýíý òóãàëûáã ÿàñí ÷ àëàõã¿é ” ãýñýíä “Àÿà òýíãýð ìèíü
áóðõíû ýíý àðèóí ºäºð ýíý òóãàëûã çààâàë àëæ èäýõ áèëýý . Ýñ òýãâýë ÷è áèä õî¸ð
ñàëíà” ãýýä ñàëàõã¿é òóë áè ò¿¿íèé äàëä ñàíààã ÿàõèí ìýäýõ áèëýý . Õóòãàà áàðèàä
î÷òîë..” ãýýä Øàõðàçàäàãèéí õóâüä íýã øºíº ºíãºð÷ ¿ëãýðýý òàñëàí çîãñòîë ä¿¿ íü äóó
àëäàí, “Þóòàé ñàéõàí ñîíèí ¿ëãýð âý? ” ãýñýíä Øàõðàçàäà :
“ÀÕýðýâ õààí òààëæ íàìàéã ºðøººí ñî¸ðõîâîë ñîíèí ¿ëãýð ÿðèíà!” ãýëýý .
Õààí “Ýíý ¿ëãýðèéã ã¿éöýä äóóëàõààñ íààø, Øàõðàçêàäàã õîðîîõã¿é ” ãýæ îõèí ëóãàà
ºãëºº áîëòîë æàðãàí æàðãàí óíòààë, ºãëºº òºðèéí õóðàëä ìîðèëîí îðîõä øàäàð ñàéä íü
áýëáýðñðýëèéí öàãààí õóâöñà ñóãàâ÷èëàí èðñýí áàéæýý . Õààí, òºðèéí õýðýã
øèéòãýñýýð ¿äýø áîæ ººð þì õýëñýíã¿é ãýðòýý õàðèõàä øàäàð ñàéä èõýä ãàéõæýý .
ÕÎ¨Ð ÄÀÕÜ ØªÍª

Äóíüÿçàäà “Àÿà ýã÷ ìèíü ýý!” Õóäàëäàà÷èí áèðèä õî¸ðûí ¿ëãýðýý ÿðüæ ºãºº÷!” ãýõýä
Øàõðàçàäà : “Õààí ñî¸ðõîí àéëäâààñ äóðòàéÿà ÿðüñóãàé” ãýñýíä Õààí “ßðü ÿðü ”
ãýë½ý .
Øàõðàçàäà ¿ðãýëæë¿¿ëýí º£¿¿ëð¿¿í:
“ªâãºí òýð òóãàëûã àäàõ ãýòýë ñýòãýë ò¿âäñýíã¿é. “Áóöààæ òàâü , åð íü ÷è àâ ãýæ
ìàë÷èíä ºã÷ýý. Ìàðãààø íü òýð ìàë÷èí èðæ, “Íî¸í ìèíü, áè òàíä ãàéõàëòàé õà÷èí þì
ÿðèâàë òà ëàâ òààëæ º÷¿¿õýí íàä õèøèã õ¿ðòýýõ áóé çà” ãýõýýð áè çà ÿðü ãýñýíä
“Àÿà íî¸í ìèíü ýý, áè õàð áàãààñàà èä øèëä ñóðñàí íýãýí îõèíòîé áèëýý . ª÷èãäºð òàíû
ºãñºí òàãàëûã àâ÷ õàðüñàíä ìèíèé îõèí õàðààä í¿¿ð àìàà äàðàí öóðõèðòàë óéëñíàà
ó÷èðã¿é èíýýæ ýöýã ìèíü ýý, òà àéëûí õàð õ¿í íàä àâ÷èð÷ ºãäºã íü þó áèëýý? ” ãýõýä
íü þóíû ÷èíü àéëûí õàð õ¿í õààíà áàéíà, ÷è þóíä óéëæ èíýýâ? ãýõýä ìèíü ýíý òóãàë áîë
ìàíàé ýçýí õóäàëäàà÷èíû õ¿¿ áàéíà. Èä øèäýýð ýí¿¿íèéã òóãàë áîë ìàíàé ýçýí
õóäàëäàà÷íû õ¿¿ áàéíà. Ýõ ¿íýýã ýíý õ¿¿ãèéí ýöýã íü àëæýý õýìýýñýíä áè íýí ãàéõàæ
ºãëºº íàðàí ìàíäìàãö ÿàðàí ã¿éí èðæ òàíä àéëòãàæ áàéãàà ìèíü ýíý áèëýý ãýâ.
Áè ìàë÷íû ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä òýñãýëã¿é áàÿðëàí ò¿¿íèé ãýðò î÷èõîä ìàë÷íû îõèí
ãàðû ìèíü ¿íýñýýä, áàñ íºãºº òóãàë èðæ íàìàéã èõë òààëàìæòàé øºðãººâ. “Ýíý òóãàëûí
òóõàé ÷èíèé õýëäýã ¿íýí þì óó? ” ãýæ àñóóñàíä “Àÿà ýçýí ìèíü , ýíý òàíû õ¿¿ ÿàõ
àðãàã¿é ìºí” ãýõýä íü “Àÿà îõèí ä¿¿ ìèíü , õýðýâ ÷è ýíý òóãàëûã õóó÷èí çàíä íü
îðóóëæ ºãâººñ áàéäàã ìàë õºðºíãº çººðºº ÷àì¤ ºãüå” ãýëýý . Îõèí èíýýìñýãëýí , àÿà íî¸í
ìèíü áè ìºíãºíä øóíàäàã õ¿í áèø, õàðèí íýãä õ¿¿ãýý íàäòàé ñóóëãàâàë , õî¸ðò ýíý õàðõ¿¿ã
òàðíèäàæ ìàë áîëãîñîí õ¿íèéã áàñ òàðíèäàæ ººð àìüòàí áîëãîõûã ñî¸ðõâîîñ ýíý õ¿¿ã äîð íü
õ¿í áîëãîæ ÷àäíà ãýâ.
Ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä”Ýíý þó÷ áèø , ìèíèé ìàë õºðºíãèéã öóãèé íü àâààä ÷ áàãàäíà.
Ìèíèé ãýðãèéã ÿàñàí ÷ õàìààã¿é” ãýñýíä îõèí íýãýí àÿãàíä óñ õèéæ, øèâøèí òóãàëä
öàöàààä, “Àÿà òóãàë ÷è èõ Àëëàõ òýíãýðèéí çàÿàñíààð óãààñ èéì ä¿ðñòýé áàéñàí àâààñ
òýð, õýðýâ ººð áàéãààä èéì áîëñîí áîë õóó÷èí çàíäàà îð!”ãýòýë òóãàë áèåý íýãýíòýý
ñýãñðýýä õð¿í ä¿ðñýý îëñîíä áè òýâðýí àâààä”Àÿà Àëëàõ òýíãýð ìèíü , ìèíèé íàãàöûí
îõèí ãýðãèé òà õî¸ðûã ñ¿éä áîëãîæýý . Àÿà Àëëàõ òýíãýð ºðøººæ õ¿¿ãèé ìèíü õóó÷èí
çàíä íü îðóóëæ õ¿í áîëãîëîî äîî!”ãýëýý .
Òýãýýä ìºíººõºí ìàë÷íû îõèíûã ýõíýî áîëãîí àâ÷ ºãñºíä áýð ìààíü ìèíèé íàãàöûí
îõèíûã ýíý øàðãà÷èí áîëãîîä ”Ýíý áîë òèéì ÷ çýðëýã ìóóõàé ä¿ðñ áèø” ãýæ áèëýý .
Òýð îõèí ìàíàé áýð áîëæ îëîí æèë æàðãàëòàé ñóóãààä íàñàí ýöýñ áîñîíä ìèíèé
õ¿¿ îäîî ýíý õóäàëäàà÷íû íóòàã Ýíýòõýã îðîíä îäñîí áºãººä áè ýíý òºðºë àðèëæñàí
øàðãà÷èíòàéãàà îðîí îðîí õýñýæ ÿâñààð ýíä èðòýë , ýíý õóäàîëäàà÷èí óéëàí õàéëàí
ñóóæ áàéãàà íü ýíý áóþó ãýñýíä Áèðèä “Ýíý ¿íýõýýð íýí ñîíèí ÿâäàë áàéíà. ×èíèé òºëºº
ýíý õóäàëäàà÷íû ìàõ öóñíû ãóðàâíû íýã õóâèéã ÷àìä ºãüå” ãýëýý .
Ãýòýë ìºíººõºí õî¸ð íîõîé äàãóóëñàí õî¸ð äàõü ºâãºí õýðýâ , áè ìèíèé àõ áîëîõ ýíý
õî¸ð íîõîéí òóõàé èë¿¿ õà÷èí ãàõàëòàé ¿ëãýð õýëáýë ÿè ýíý õóäà«äàà÷íû ãóðàâíû íýã
õóâèéã õýë²ð¿¿ëýõ áèç” ãýñýíä áèðèä çºâøººð÷ ÷èíèé ÿðèõ ¿ëãýð ¿íýõýýð õà÷èí ñîíèí
áîëáîë ºãíº ãýâ.
ÕÎ¨ÐÄÓÃÀÀÐ ªÂÃªÍ ªÃ¯¯ËÐ¯¯Í:
“Ýíý õî¸ð íîõîé áîë ìèíèé õî¸ð àõ áèëýý . ìàíàé ýöýã ¿õýõäýý áèä ãóðàâü
ãóðâàí ìÿíãàí äèíàð ¿ëäýýñýíä áèä íýã íýã ï¿íç ãàðãàæ íàéìàà õèéëýý . ãýòýë ìàíàé íýã
àõ îäîî ýíý íîõîé , áàéäàã þìàà íýãýí ìÿíãàí äèíàðààð çàðààä ýä áàðàà, ýëäýâ çººð àâ÷
àëñ ãàçàð àðèëæàà íàéìàà õèéõýýð ãàðñàí áèëýý . Æèë áîëñíû õîéíî ìàíàé ï¿¿ñýíä
íýãýí ãóéëàã÷èí îðæ èðñýíä áè ò¿¿íèéã èõýä ºðºâäººä , “Òýíãýð ÷àìàéã òàíèõã¿é áàéíà
óó?” ãýõýä íü ñàéòàð àæèãëàí õàðâàë àõ ìèíü áàéëàà . Áè èõýä áàÿðëàí àìàð ìýíäèéã
àñóóæ , ï¿¿ñýíäýý àøèã õîæîîã áîäîæ ¿çâýë õî¸ð ìÿíãàí äèíàð áîëñîí áàéõàä, íýãýí
ìÿíãûã àõäàà ºã÷ “Çà ¿¿íèéã àâ, õàðü îðîíä áèòãèé ÿâààðàé!” ãýñýíä òýð òýñãýëã¿é
áàÿ÷ðëàæ , áàñ íýãýí ï¿¿ç ãàðãàëàà .
Ãýòýë òýð àõ îäîî ýíý íîõîé íü áàñ “Õàìàã þìàà õóäàëäààä èõ àÿí çàìä ÿâíà”
ãýõýä íü áèä õî¸ð “õýðýãã¿é” ãýæ õè÷íýýí õýëýýä áîëñîíã¿é ýä áàðàà õóäàëäàí àâ÷
à÷ààä, àÿí ÿâäàë õèéõýýð ÿâëàà . Íýã æèë áîëîîä áàñ ë íºãºº àõûí àäèë ãóéëàã÷èí áîëîîä
áóöàæ èðýõýä íâ “ßâæ õýðýãã¿é ãýæ ýñ õýëýâ ¿¿” ãýñýíä “àÿà ä¿¿ íàð ìèíü áè òèéì
çàÿà ìóóòàé áàæýý . Îäîî ñîõîð çîîñ ÷ ¿ã¿é , ºìñºõ öàìö ÷ ¿ã¿é ãóéëàã÷èí áîëëîî” £ýæ
èõýä óéëàâ. Áè áèåèé íü óãààæ õóâöàñ ºãººëä ãàðòàà àâàà÷èæ ñàéí õîîë èä¿¿ëýâ. Áè
æèëäýý íýãýí óäàà äàíñàà áîääîã áèëýý . “Ýíý óäààãèéí îëç õè÷íýýí áîëñîí àðâààñ
õî¸öóë õóâààæ àâíà” ãýýä äàíñàà áîäñîíä õî¸ð ìÿíãàí äèíàð çîîñíû îëç îëæýý . íýãýí ìÿíãàí
äèíàð êîîñûã àõäàà ºãñºíä òýð áàñ íýãýí ä¿¿ç ãàðãàæ õî¸ð óäòàë àìâäðàí ñóóëàà .
Ãýòýë íýãýí ºäºð õî¸ð àõ îðæ èðýýä “Õî¸óë àÿíä ÿâúÿ” ãýõýä íü “×è ò¿ð¿¿íä
ÿâààä ÿìàð îëç àøèã îëñîí áèëýý? Áè ÿâàõã¿û ” ãýýä ÿâñàíã¿é , ãýòýë õî¸ð àõ íàìàéã
æèë áîëãîí “àÿíä ÿâúÿ” ãýñýýð çóðãààí æèëèéí í¿¿ð ¿çýõýä , ñ¿¿ëäýý áè “ÿâáàë ÷ ÿâúÿ”
ãýýä, “õàðèí áèäýíä õè÷íýýí õºðºíãº áàéãààã òîîëæ ¿çüå” ãýëýý òýãñýí ÷èíü õî¸ð àõàä
íýã ÷ çîîñíû îëç ãàðñàíã¿é. Áè þì õýëñýíã¿é, èðæ ººðèéí ï¿¿çíèé äàíñãû áîäâîë íèéò
çóðãààí ìÿíãàí äèíàð çîîñíû îëç àøèã îëñîí áàéëàà . Áè íýí èõ áàÿðëàæ , òýí õóâààæ
ãóðâàí ìÿíãàí äèíàð çîîñûã , õýðýâ àÿíä ÿâààä ” îëç àøèã îëñîí áàéâ. Áè íýí èõ
áàÿðëàæ , òýí õóâààæ ãóðâàí ìÿíãàí äèíàð çîñûã , õýðýâ àÿíä îëç îìîãã¿é áàëðàí
èðâýýñ áèäàõèí ï¿¿ç ãàðãàõ áîëíî ãýæ ãàçàð áóëààä, ¿ëäýõ ãóðâàí ìÿíãàí äèíàð
çîîñûã ¿ç¿¿ëýí ýíý áîë áèäíèé àÿíä õýðýãëýõ õºðºíãº õýìýýí ìÿíãà ìÿíãààî íü õóâààí
àâ÷ ýä áàðàà àâ÷ , äàëàéí îíãîö õºëñëºí èõ àÿíä õºäëºâ. Ñàð õèðòýé ÿâæ íýãýí õîòíîî
õðñýíä íýãýí çîîñûã àðâàí çîîñ áîëòîë îëç àøèã îëæ áóöàõ õýìýýòýë äàëàéí ýðýã äýýð
óðàíõàé õóâöàñòàé çàëóó á¿ñã¿é äàéðàîëäàí “Àÿà íî¸íòîí òàíä òàë ºãâººñ íàä õèøèã
áóÿí õ¿ðòýýõ ¿¿?” ãýñýíä áè “Õ¿íä ºãëºã áóÿí ºãºõ äóðòàé õ¿í , ÷è òàë ýñ ºãñºí ÷
õàìààã¿é” ãýõýä ìèíü “Òýãâýë òà íàìàéã ãýðãèé áîëãîí àâ÷ íóòàãòàà àâàà÷, áè á¿õ àìü
áèåý òàíä çîðèóëíà . Áè ñàéí ñàíààíû ¿¿äíýýñ õàíèëàí òàíûã õýðõýâ÷ õóóðàí
ìýõëýõã¿é” ãýëýý .
Çàëóó õ¿¿õíèé ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä ìèíèé ñýòãýë èõýä óÿð÷, Àëëàõ òýíãýðèéí
ºðøººñíººð ò¿¿íèéã àâ÷ ñàéõàí õóâöàñëààä õºëºã îíãîöîíä íýãýí ñàéí áàéð ãàðãàí ºã÷
öààø õºäºëëºº . Ñ¿¿ëäýý áè ò¿¿íä èõ õàéðòàé áîëæ ºäºð øºíº áîëîâ÷ öóã áàäàã áîñîí
òóë ìèòíèé õî÷ð ºäº øºíº áîëîâ÷ öóã áàéäàã áîëñîí òóë ìèíèé õî¸ð àõ íàä æºòººðõºí ýä
ìºíãºíëä ìèíü øóíààä íàìàéãø àëæ ìºíãèé ìèíü àâàõààð ñýò ÿâöãààæý . òýä
èéíõ¿¿ ÷ºòãºðèéí ìóó ñàíàà ºâºðëºí íàìàéã ãýðãèéí õàìò óíòàæ áàéõ ¿åä ñýì îðæ èðýýä
áèä õî¸ðûã äàëàéä õàÿæýý . Ìèíèé ãýðãèéãã ñýðæ , íýãýíòýý õºðâººãººä àéøõè ýì áîëîí
õóâèð÷ íàìàéã íýãýí àðàë äýýð ãàðãàâ. Òýãýýä íýãýí õýñýã àëãà áîëæ ºãäºº áîëñîí õîéíî
ýðãýæ èðýýä “Áè íýãýíë ÷èíèé ãýðãèé òóë Àëëàõ òýíãýðèéí ºðøººëººð àìèé ÷èíü
àâàðëàà . Áè õýäèéãýýð àéøõè ýì áîëîâ÷ ÷àìàéã àíõ ¿çýýä õàéðòàé ñýòãýëòýé áîëñîí
àãààä àóãàà èõ õ¿÷èò Àëëàõ òýíãýðò èõ ñ¿æèãòýé áèëýý . Õàðèí ãàãöõ¿¿ ÷èíèé õî¸ð
àõàä èõýä ºøèõ òóë çààâàë àìèé íü õîðîîíî” ãýõýä ìèíèé àìèéã àâñàíä ÷èíü áàÿðëàâ÷
áàðøã¿é , õàðèí ìèíèé õî¸ð àõûã áèòãèé àëààðàé ãýýä õî¸ð àõûíõàà ÿâäëûã íýãä íýãã¿é
ÿðòñàíä òýð áýýð “Áè ýíý øºíº íèñýí î÷èæ õºëºã îíãîöûã æèâ¿¿ëýí, òýð õî¸ðûã õºíººíº”
ãýõýä íü áè, “Õýðýãã¿é áèòãèé òýã , ¿éë ìóóòûí çàÿà ìóó ãýæ áàéõ áîëîâ÷, òýð õî¸ð
ÿìàð ÿ ãýñýí ìèíèé òºðñºí àõ ø¿¿ äýý” ãýëýý . òýãýýä ºðøººí õýëòð¿¿ëýõèéã ãóéñààð
áàéòàë íýã ìýäýõýä íàìàéã áàéøèíãèéí ìèíü äýýâýð äýýð àâ÷èðààä òàâü÷èõñàí áàëàà .
Ãýðò îðæ ìºíººõºí áóëñàí ìºíãºº ãàãàæ äàõèí ï¿¿ç ãàðãààä, àìàð ñàéõàí æàðãàæ áàéõäàà
íýã îðîé ãýðòýý áóöàæ èðýõýä ìèíü ìàíàé õàøààíä ýíý õî¸ð íîõîé óÿàòàé , íàìàéã
õàðàíãóóò ãèíãýíýí ãàñëàí ýðõýëæ áèëýý . Ãýòýë ìàíàé ãýðãèé ãàð÷ èðýýä ýíý õî¸ð
íîõîé áîë ÷èíèé õî¸ð àõ ìºí ãýõýä íü “Õýí èíãýâ?” ãýâýýñ “Áè ýã÷ýý èð¿¿ëæ ,
èéíõ¿¿ ¿éëäýâ. Àðâàí æèë áîëîõîîñ íààø ýíý õî¸ð õ¿í òºðºõäºº áóöàæ îðîõã¿é ” ãýëýý .
Òýãýýä áè òýõ¿¿ ýã÷èé íü îëæ ýíý õî¸ðîî áóöààæ õ¿í òºðºëä íü îðóóëàõààð ÿâòàë ýíý
õóäàëäàà÷èí äàéðàëäààï , “Áèðèä ÷ºìàéã ÿàõû íü ¿çýõ ãýñýí ìèíü ýíý á¿ëãýý ãýñýíä
áèðèä “Ýíý òóí õà÷èí ÿâäàë áàéíà. ¿¿íèé òóë õóäàëäàà÷íû àìèíû õóâèéã õýòð¿¿ëüå”
ãýñýíä ìºíººõºí èëæèã õºòºëñºí ºâãºíèé ýýëæ áîëæ “Áè ýíý õî¸ðûí ¿ëãýðýýñ óëàì ñîíèí
ÿâäàë ÿðèâàë ÷è ýíý õóäàîëäàà÷íû ¿ëäñýí àìèéã õýëòð¿¿ëýõ ¿¿” ãýñýíä “òýãíý”
ãýæýý .
ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀÐ ªÂÃªÍ ªÃ¯¯ËÐ¯¯Í:

“Ýíý èëæèã áîë ìèíèé ãýðãèé áèëýý . Áè óðüäààñ àëñ õîëûí àÿíä ÿâààä æèë áîëæ
, íýãýí øºíº áóöàæ õàðüñàíä ýõíýð ìèíü õàð àðüñò áîîë ëóãàà íýãýí ºâºðò èõ ë
òààëàìæòàé îçîëäîí õýâòñýí àãààä íàìàéã îðæ èðýõèéã õàðàíãóóò øàíàãòàé óñ à¢÷
“íîõîé áîë” ãýýä íàä äýýð öà¶ñàíä áè òýð äîðîî íîõîé áîëëîî . Òýãýýëä íàìàéã ãýðýýñ
õººæ ãàãàñàíä áè òýíýñýýð íýãýí ìàõíû õóäàëäàà÷íû ãàäóóð î÷èæ, ÿñ ìýðæ áàéòàë
òýð õóäàëäàà÷èí õàðæ, íàìàéã ãýðòýý îðóóëñàíä õóäàëäààñíû îõèí í¿¿ðýý òàãëàí äóó
àëäàæ “Àÿà òà þóíä ýð õ¿í äàãóóëæ íàä äýýð îðíìî?” ãýõýä íü ýóýã íü “Þóí ýð õ¿í?”
ãýæ õàðèó àñóóæýý . îõèí “Ýíý íîõîé áîë ýð õ¿í áºãººä ýõíýð íü èëáýäïýí èéíõ¿¿ íîõîé
áîëãîæýý . Áè äàõèí õ¿í òºðºëä íü îðóóëæ ÷àäíà” õýìýýâýýñ ýöýã íü îõèíûõîî ýíý ¿ãèéã
ñîíñîîä äóóí àëäàí ºã¿¿ëð¿¿í “Àÿà îõèí ìèíü ÷àìàéã Àëëàõ òýíãýð òààëàõ áîëòóãàé, ýíý
õ¿íèéã äàõèí õ¿í òºðºëä íü îðóóëàà÷” ãýëýý . Îõèí øàíàãòàé óñ àâ÷ðàí õóó÷èí òºðºëäº îð
õýìýýí íîõîé äýýðýýñ öàöñàíä áè äàðóé õóó÷èí çàíäàà îðîîä “Ìèíèé ýõíýðèéã øèâøèí
òºðºë àðèëææóë ºãíº ¿¿ õýìýýí îõèíîîñ ãóéâààñ îõèí íàä æààõàí óñ ºãºº÷ , ýõíýðèéíõýý
óíòàæ áàéõ çóóð ¿¿íèéã äýýðýýñ íü öàöàæ , þó áîëãîõ ãýñíýý õýëýãò¿í . Òýãâýë
¸ñîîð áîëíî ãýëýý . Áè óñ àâ÷èð÷ ýõíýðýý óíòàæ áàéõàä íü “Èëæèã áîë!” õýìýýí öàöñàíä
îäîî èëæèã áîëñîí íü ýíý áóþó õýìýýñýíä áèðèä “¯íýí ¿¿?” ãýæ èëæèãíýýñ àñóóâ.
Èëæèã ¿íýí ãýæ òîëãîé äîõèâ. Ãóðàâ äàõü ºâãºíèé ýíý ÿâäëûã ñîíñîîä
“õóäàëäàà÷íû àìèéã õýëòð¿¿ëüå” ãýæýý… ãýýä Øàõðàçàäà ýíý øºíèéí ÿðèõ ¿ëãýðèéã
äóóñãàñàíä îõèí ä¿¿ íü “Àÿà ýã÷ ìèíü òàíû ýíý ¿ëãýð þóòàé ñàéõàí áèëýý” ãýñýíä
“Õýðýâ õààíòàí àìèéã ìèíü ºðøººí õýëòð¿¿ëýõ àâààñ øºíº áè ¿¿íýýñ èë¿¿ ñàéõí ¿ëãýð
ÿðüæ ºãºõñºí” ãýõýä íüâ õààí òýð ñàéõàí ¿ëãýðèé íü äóóëàõààñ íààø öààçààð
õîðîîõã¿é ãýæýý .
Òýãýýä õààí îõèíòîé øºíºæèí òýâðýëäýí õîíîîä ºãëºº òºäèé õýýã øèéäýë , çàðëèã
òóøààë áóóëãàñàààð ¿äýø õàðèàä îõèí ëóãàà àæðãàí æàðãàí ñýòãýë õàíàâ.
ÃÓÐÀÂ ÄÀÕÜ ØªÍª

Äóíüÿçàäà îõèí “àÿà ýã÷ ìèíü ò¿ð¿¿÷èûí ¿ëãýðèéí ñ¿¿ë÷èéí íü ÿðòüæ ºãíº ¿¿” ãýâ.
Áèðèä, ºâãºíèé ÿâäëûã ñîíñîîä èõýëä ñîíèðõîæ òºëººñíºº õóäàëäàà÷íû àìèéã ºðøººæýý .
Õóäàëäàà÷èí ãóðâàí ºâãºíä òàë ºãººä íóòàã óëñäàà ÿâöãààæýý . Ãýâ÷ çàãàñ÷íû ¿ëãýð
¿¿íýýñ èë¿¿ ñîíèí äîî, ãýõýä õààí
“Òýð ÿìàð ó÷èðòàé þì áý?” ãýâ.
Óðüä ýðò öàãò íýã ÿäóó çàãàñ÷èí ãóðâàí õ¿¿õäèéí õàìò àìüäðàí ñóóõ á¿ëãýý .
ªäºð áîëãîí äàëàéí çàõàä î÷èæ äºðâºí óäàà ºãººø òîð òàâèíà . íýãö ºäºð äàëäàéí ýðýãò
î÷èæ òîðîî óñàíä òàâèàä õ¿ëýýí ñóóòàë òîðîíëä ìþ îðñîí áîëîëòîé õ¿íäýð÷ ÷àíãààãààä
÷àíãààãààä äèéëñýíã¿é , ãàäàñ øààæ ºãººø òîðíû íýã ¿ç¿¿ðèéã óÿàä óñíàà øóìáàí îðæ
íîöîëäñîîð àðàéõàí ãàðãàæ èõýä áàÿðëàí ¿çâýë íýãýí ¿õñýí èëæèã áàéñàíä èõýä ãóòðàí
Àëëàõûã äóðñààä:
Àÿà , øºíèéí õàðàíõóé ¿õäèéí äóíä øóìáàã÷ àà!
Àæèë àõóéãààð õóâü çîõèîë áîëäîãã¿éã ÷è ìýäì¿é
Õîîñîí øºíèéí ã¿í õàðàíõóéãààð çàãàñ÷èí áè
Õîäîîä òýæýýõèéûí ýðõýýð, äàëàé òèéø èðíýì áèø ¿¿?
Äàâàëãààíä áàëáóóëàí , îéëîí øóìáàã÷ áè.
Äàíçàí ºãººøººñ í¿äýí ýñ ñàëãàíàì
Àëãóóð òºìºð õîîëîéä çîîæ íýã íü îëñíûã
Àìãàëàí íîéðñîã÷ íºãºº íü öàäòàë èäüþ!
Àÿà, íýã íü ç¿äðýí áàðñíûã íºãºº íü
Æàðãàí èäýõ ¸ñ Àëëàõ òýíãýðýýñ çàÿàñàí òàâèàë.
Òººðºã äàðóé ìºí àæãóó .
Ãýýä ¿õñýí èëæãèéã ºãººø òîðíîîñ ñàëãàæ õàÿàëä , óðàãäñàíûã ñýëáýí äàõèí
òàâèëàà . íýã õýñýã áàéòàë òîð íü áàñ ë õ¿íäðýýä ëàâ çàãàñ îðñîí áîëîëòîé . Èõ äàëàéä
øóìáàí íîöîëñîîð àðàé õýìýýí ÷èð÷ ãàðãàâààñ ýëñ, øàâàð ä¿¿ðñýí íýãýí ìóó äîìáî
ãàðñàíä ¿ çàãàñ÷èí èõýä ãóíèãëàí, èéí ºã¿¿ëð¿¿í.
Àÿà, äîãøèí çàÿà ÷è áîëèî÷!
Àðàé áàãàäñàí áîë çººëºí áàéãàà÷!
Ãýäýñ òýæýýõ ãýæ èðë¿ãýý áè
Ãýòýë çàÿà ìèíü äóññàí àæãóó .
Ïëåÿäàä òýíýã õ¿í îëîí ãýâ÷
Áóëøàà öýóýí íü áàñ îëîí õýìýýì¿¿.
Ãýýä ìºíººõ øàâàðòàé âààðûã ñàëãàæ õàÿàä äýýä òýíãýðò çàëáèðàí ºãººø òîðîî äàõèí
óñíàà òàâüæýý . ãýòýë áàñ íýã ÿñò ìýäõèé ãàð÷ èðñýíä:
Àÿà, ¿éëèéí ¿ðèéã òîãîîõ ýðõ
÷àìä áàéõãé á¿ëãýý
ªíãº ç¿ñ , ýðäýì íîì ÷ ÷àìä
õóâü çàÿàñàíã¿é!
Ýíý õîðâîîãèéí õ¿í áîëãîíä
Æàðãàë çîâëîí õóâààõàä
Ýðõáèø íýãýíä íü èõ, íºãººä íü
áàãà íîîãäæýý .
Õóóäàì íýã íü ÷àäàëòàéãàà ýëáýí áºõèéëãººæ
Õóóðàì÷ áîëãîí ºíäºðò ìàíäàí æèãø¿¿¿ðò õ¿ðì¿é
¯õýë ÷è íàìàéã àâàà÷, àìüäðàõàä áýðõ áîëîâàé .
¯íýíäýý, øîíõîð äîð íü ãàëóó äýýð íü íèñýõ àæãóó .
Õîðò ìóó íü á¿õíèéã çàõèðàõ áàéõóé äîð
Õîîñîí ÿäóóã ¿çýýä ãàéõàõ õýðýã þóí!
Æèã¿¿ðòýí áîëîâ÷ ãàíöõ¿¿ äîðíî ºðíººñ ýðãýëäýõýä
Æè÷ áóñàä íü íýãýí äîð õýâòýæ õàìãèéã ýäýëì¿é.
’ýíãýðò õàíäàæ, Àÿà áóðõàí ìèíü , áè ºäºð äºðâºíòºº ºãººø òîð òàâüäàã áèëýý . îäîîíýãýíò
ãóðâàíòàà òàâèàä þó ÷ áàðüñàíã¿é , ýíý óäàà íàä èðýõ þì õàéðëàà÷ ãýýä ºãººø òîðîî
äàëàéä õàÿæ õýýã áîëîîä òàòâàë áàñõ¿¿ äàëàéí ¸ðîîîëä þìíààñ îðîîöîëäâîîñ Àëëàõûã
äóóäàí äóóäàí èéí ºã¿¿ëð¿¿í.
Àÿ çîëèã , àìüäðàë ãýæ þóíä äàíäàà èéì àæààì.
Àëèâàà ãóíèã õîîñîí õî¸ðîîñ ººðèéã ýñ ¿çëýý .
¯¿ðèéí ãýãýýíä ýðèéí àõóé òóíãàëàã á¿ëãýý .
¿õëèéí àÿãàíààñ øºíº çààâàë óóõ ó÷èðòàé àæààì.
Õàðèí ¿¿íèé óðüä áîëáîîñ
Õàìãààñ óæàðãàëòàé õ¿í áè àãñàí àæãóó .
Äàëàéä øóìáàí îðæ ºãººø òîðîî àðàé õýìýýí ãàðãàæ èðâýýñ öàãèéã ýçýëñýí èõ õààí Èáí
Äàóäûí õ¿¿ Ñóëåéìàíû* áºãæèí òàìãàé òóãàëãàí áºãëºº á¿õèé íýã òîì çýñ äîìáî ºãººøèíä
íâ áàéæýý . ¯¿íèéã ¿çýýä çàãàñÿèí èõýäá àÿðëàí , çýýëèéí ãàçàð àâàà÷èæ çàðâàë ëàâ
àðâàí äèíàð çîîñ õðíý õýìýýí ºã¿¿ëýýä ºðãºæ ¿çâýýñ íýíý õ¿íä áºãººä áàñ ÷ ñàéàð
òàãñàíûã ¿çýæ, óðüäààð äîòîð âó áóéã íýýæ ¿çýõ ñýòãýë òºðæýý. Õóòãà ãàðãàæ
òóãàëãàí áºãëººã õàíçëààä , ãàçàð áººðººð òàâüæ ñýãñýðýí çàéëáààñ òèéíõ¿¿ õ¿íä
àòàë äîòð íü õîîñîí áàéõàä çàãàñ÷èí ºâãºí èõýä àãéõàþ. Ãýòýë äîìáîíîîñ èõ óòàà
ñóóíàãëàí , òýíãýðò óëàì õººðººëä õóéëàð÷ áººãíºðñººð òîëãîé íü ¿¿ëýíä òóëñàí íýãýí
ºíäºð áèðèäï áîëîí õóâèð÷ýý . ¨Ñàòàð àæèãëàáààñ óóë øèã òîëãîéòîé ñàâõ øèã ãàð
õºëòýé , àãóé øèã àìòàé, àñãà õàë øèã ø¿äòýé , ÿíäàí øã õàìàðòàé , öîã øèã í¿äýé àþóëò
õàð áèðèä áîëñíûã çàãàñ÷ ìóó ºâãºí èõýä ýìýýí õàìàã áèå äàãæèí , õîîëîé õàòààä ÿàõ
ó÷ðàà îëîõã¿é áîëæýý .
Áèðèä “àÿà Àëëàõ òýíãýðèéí èâýýëò Ñóëåéìàíûí ¿ã þóòàé ¿íýí áý? Àëëàõ òýíãýð íààéã
áèòãèé àëààðàé äàõèí òàíû çàðëèãààñ õýðõýâ÷ ãàðàõã¿é” ãýõýä íü çàãàñ÷èí ºâãºí
“Àÿà áèðèä ÷è Ñóëåéìàíûí ¿ã þóòàé áýëýãòýé âý ãýâ ¿¿? Ñóëåéìàí õààí åðòºíöººñ
õàëèàä íýãýí ìÿíãàí íàéìàí çóóí æèë áîëñîí áèø ¿¿? Åð íü ÷è ÿàãààëä ýíý äîìáîíä îðñîí
õýðýã áèëýý? ” ãýñýíä “Àÿà Àëëàõ òýíãýòð þóòàé ¿íýí áý, îäîî áè ÷àìàéûã äîð íü àëíà
äàà ãýæ áèðèä õýëæýý . ªâãºí àéõ ãàéõàõ çýðýãöýí , áè ÷àìàéã äàëàéí åðîîëîîñ òàòàæ,
äîìáîí äîòðîîñ ãàðãàñàí àòàë ÿàãààä ÷è íàìàéã àëàõ áèëýý . Ìèíèé óòñàí ÷èíýý óëààí
àìü ÷àìä ÿìàð õýðýãòýé þì . Áè ÿìàð í¿ãýë õèéñýí þì ãýõýä , “ßìàð ÷ áîëîâ ÿìàð ¿õýë
ñîíãîí àâàõàà ¿òýð ò¿ðãýí õýë” ãýýä “ìèíèé íàìòðûã ñîíñîãòóí, áè Ñèð ãàçðûí Äàóäûí
õ¿¿ Ñóëåéìàíû ¿ãèéã ýñ äàãàäàã Ñàõð íýðò áèðèä áèëýý . Ñóëåéìàíû øàäàð ñàéäàà
ÿâóóëæ íàìàéø ýëäâýýð õ¿÷ëýí áàðüæ àâàà÷ààä, ¿íýí ñ¿æèãòýé áîë ìèíèé áîîë áîë
ãýõýä íü áè áîëîîã¿é þì . Òýãýõýýð íàìàéã ýíý äîìîáíä õèéãýýä òóãàëàã õàéëàí áºãëºæ ,Èõ
Àëëàõûí íýð òàâüæ áèò¿¿ìæèëæ äàëàéí ¸ðîîëä õàÿóëæýý . Áè äàëàéí ¸ðîîëä çóóí æèë
áîëæ íýã ºäºð èíãýæ áîäëîî. Õýðýâ îäîî íàìàéã õýí íýã ýòãýýä ãàðãàæ òàâèõ àâ àñ
¿¿ðä áàÿí òàíñàã áîëãîíî äîî ãýæ áîäîâ. Òýãýýä çóóí æèë áîëîõîä íàìàéã õýí¸ ãàðãàæ
òàâüñàíã¿é . Òýãýõýýð íü õýð½â îäîî õýí íýã õ¿í íàìàéã ñóëëàí òàâèõ àâààñ äýëõèéí
áàÿí ñàíã íýýæ ò¿¿íä ºãíº äºº ãýæ áîäîâ. Ãýòýë áàñ çóóí æèë áîëîõîä õýí ÷ èðñýíã¿é .
Òýãñýýð áàéòàð áàñ äºðâºí çóóí æèë áîëîâ . Îäîî íàìàéã ãàãàæ òàâüñàí õ¿íèé ãóðâàí
õ¿íèé õ¿ñëèéã áèåë¿¿ëëíý äýý ãýæ áîäîâ. Ãýèýë õýí ÷ éíàìàéã òàâüñàíã¿é . Òýãýõýýð
íü óóð õèëýí íü õ¿ð÷ áàäðààä, îäîî õýí áëîâ÷ íàìàéã ãàðãàæ òàâèõ àâààñ äîð íü àëíà
ãýæ øèéäñýí þì . Ãýòýë ÷è îäîî íàìàéã ãàðãàæ òàâèëàà . ×àìàéã àëíà äàà” ãýæýý .
Çàãàñ÷ ºâãºí ýíý ¿ãèéã äóóëààä “Àÿà, Àëëàõ! Þóòàé æèãòýé õýðýã áèëýý . ª÷¿¿õýí
íàìàéã ºðøººí ñî¸ðõîíî óó. ×èíèé àìü íàñûã Àëëàõ òýíãýð ºðøººõ áîëòóãàé” ãýñýíä,
Áèðèä “ßìàð÷ áîëîâ ÷àìàéã ¿ã äóóã¿é àëíà” ãýõýä çàãàñ÷ ºâãºí “Áè ÷àìä ñàéí ¿éë
õèéæ áàéõàä ÷è íàä õàìãèéí ìóó ñàíàæýý” ãýýä.
Òóñ áîëîõûí öàãò, óñààð õàðèóëäàã.
Òóí ãýíýí ¸ñ áàéäãèéã íàñàí ¿¿ðä ñàíàìóó.
ªºäã¿é ìó àìüòàä ñàéí ¿éë á¿òýýñýí ÷
¯íýíäýý àðààòíû àìàíä ººðºº îðîõ ¸ñ áèé .
ãýäýã ñóðãààë þóòàé ¿íýí áèëýý” ãýñýíä áèðèä “Áèòãèé îëîí þì ÿðü , ÷èíèé ¿õýë
çàéëøã¿é èðíý” ãýëýý . Òýãýõýýð íü çàãàñ÷ ºâãºí , ýíý ìóó áîë áèðèä , áè áîë Àëëàõ
òýíãýðýýñ îþóí óõààí çàÿàñàí õ¿í ø¿¿ äýý . Ýíý õ¿éòýí ñýòãýëýýð íàìàéã àëàõ ãýæ
áààà áîë áè÷ þóí óõààíààð ¿¿íèéã çàëèëàí õºíººå õýìýýí áîäîîä “Õýðýâ ìèíèé ¿õýë
çàéëøã¿é áîëñîí àâààñ ÷àìààñ íýãýí þì àñóóÿ. ×è ÿã ¿íýí ìºíººð õýëýýðýé” ãýñýíä áèðèä
çºâøººð÷ , õàðèí ¿òýð àñóóñóãàé ãýõýä íü : “×è åð íü ýíý äîìáîíä íàìàéã áàãòàíà ãýæ
“×è ¿íýìøèõã¿é áàéíà óó?” ãýõýä íâ í¿äýýð ¿çýõýýñ íààø ÿàñàí ÷ ¿íýìøèõã¿é á ãýòýë
áèðèä áèåèéã ñýãñýðýí èõ óòàà áîëîîä äîìáîíä øèíãýí øèíãýñýýð àëãà áîìîãö çàãàñ÷
ºâãºí ìºíººõºí Ñóëåéìàí õààíû òàìãà á¿õèé òóãàëãàíáºãëººã àâ÷ äàðóé òàãëààä ÿìàð
¿õýë øèëæ àâàõàà õýë! ×àìàéã äàëàéí ¸ðîîëä áóöààí õàÿæ , ýíä ñàõèí ñóóãààä õ¿í
èðâýýñ “Ýíä áèðèä áèé. Ãàðãàñàí õ¿íèéã ÿìàð ¿õýë ñîíãîí àâàõ âý?” ãýäýã þì ãýæ
õýëíý ãýæýý .
Áèðèä ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä àìàà áàðüæ äîìáîíîîñ ãàðàõ õýìýýí õè÷íýýí îðîëäîâ÷ Ñóëåéìàíû
òàìãàòàé òóñ ýñ ÷àäæýý . Òýãýõýýð íü àðãà áàðààä áè òîãîñëîí þì õýìýýâýë çàãàñ÷èí
ºã¿¿ëð¿¿í: “Áèðèäèéí äîðîîñ õàìãèéí àäãèéí áóçàð àìüòàí ÷è áàñ õóäàë õýëíý áèé ” ãýýä
äîìáûã äàëàéí ýðãèéí òèéø ÷èðòýë áèðèä”×è íàìàéã ÿàõ ãýæ áàíà äàà” ãýõýä íü
çàãàñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í:
“×àìàéã òýíãèñ äàëàéä õàÿñóãàé . ×è äàëàéí åðîîë ìÿíãà íàéìàí çóóí æèë áîëñîí àâààñ
ýíõ öàã èðòýë áàéñóãàé . Íàìàéã õàéðëà òýãâýë Àëëàõ ÷àìàéã õàéðëàõ áîëíî . Íàìàéã
á¿¿ àëàãò¿í , òýãâýë Àëëàõ ÷àìàéã ¿ë àëìóé” ãýæ áè õýëñýýð áàéòàë ÷è ¿ãýíä îðîõã¿é
õàðèí ÷è ãàíöõ¿¿ õóóðàõ ìýõëýõèéã õ¿ññýí òóë Àëëàõ ÷àìàéã ìèíèé ìýäýëä ºã÷ýý “
ãýâ.
Áèðèä: “Íàìàéã ãàðãàæ òàâèáàë ÷èíü áè õèøèã õ¿ðòýýíý ø¿¿” ãýõýä íü çàãàñ÷èí :
“àÿà áóçàð àìüòàí ÷è õóäàë õýëíý. ×è áèä õî¸ð Þíàí õààíû øàäàð ñàéä îòî÷ Äóáîíû
¿ëãýð ëóãàà àäèë áîëæýý ” ãýñýíä
“Þíàí õààíû øàäàð ñàéä îòî÷ Äóáàí ãýæõýíá ý? ßìàð íàìòàð ò¿¿õòýé óëñ áý? ” ãýæ
áèðèä àñóóæýý .
ÞÍÀÍ ÕÀÀÍÛ ØÀÄÀÐ ÑÀÉÄÛÍ ÒÓÓÆ

Çàã ñ×èí ºã¿¿ëð¿¿í: Óðüä ýðò öàã² Ïåðñèéí õîò, ðóì*/ ãàçàð Þíàí ãýäýã íýãýí õààí
áàéæýýý. Öýðãèéí îëîí æàíæèíòàé , àìü ñàõèóë íàðòàé èõ áàÿí õààí àòàë óÿìàí ºâ÷òýé
àæãóó . õààí ý«äâèéí ýì òàí óóæ òîñ òýðã¿¿òýí ò¿ðõýâ÷ îãò ¿ë ýäãýõ àãààä íýãýýõýí
áýýð îòî÷ ýñ àíàãæýý . Òýð õîòîä îòî÷ Äóáàí íýðòýé íýã ñ¿ðõèé îòî÷ áàéæýý . Òýð
áýýð Ãðåê, Ïåðñ, Âàçèàíò, Àðàûá, Ñèð, òàâàí õýë ìýäýõ àãààä àíàãààõ óõààí, îäîí
ìè÷äèéí îðíû ¿íäñèéã ìýäýõ á¿ëãýý . Áàñ àìüä áà õàòñàí òóñòàé áà õîðòîé á¿õèé ë ºâñ
óðãàìàë öºìèéã òàíèíà . Áàñ ã¿í óõààí ìýäíý.
Òýð õîòîä èðæ õýä õîíîòîë òýð ãàçðûí õààí óÿìàí ºâ÷òýé àãààä íýãýýõýí áýýð îòî÷ ,
ìýðãýä àíàãààæ ýñ ÷àäàâ ãýæ äóóëààä ìàðãààø ºãëºº õàìãèéí ñàéí õóâöàñ þóãàà øèëýí
ºìñººä Þíàí õààíä áàðààëõàæ ºëìèéí äîð ñºãäºí àìðûã ýðýä “àÿà õààí, ¸è ìóó ºâ÷èíòýé
àãààä íýãýýõýí áýýð îòî÷ äîì÷ óëñ ýñ ýäãýýí ÷àäæýý . õýìýýí äóóëàâ. Áè íýã ÷ ýì
òàí ºãºëã¿é , íýã ÷ óäàà òîñ ýñ õ¿ãýí àíàãààñóãàé õýìýýâýýñ õààí ºã¿¿ëð¿¿í:
“×è õýðõýí àíàãààõ âý?Õýðýâ ÷è íàìàéã ýäãýýõ àâààñ ÷àìàéã ¿ð õ¿¿õäèé ÷èíü ºíºð áàÿí
áîëãîæ þó õ¿ññýí åñºí õ¿ñëèé ÷èíü õàíãàæ õàìò çîîã áàðüäàã õ¿íäýò çî÷èí áîëãîíî” ãýýä
ÿìáíû õóâöñààð * øàãíàâ. Òýãýýä “Àé îòî÷ ìèíü, ÿìàð ºäºð , ÿìàð öàãò íàìàéã ýìíýõ âý?
ßàð÷ ¿§ýýðýé” ãýõýä íü îòî÷ ìàðãààø àíàãààìóé ãýæýý .
Îòî÷ òýíäýýñ õîò îðæ íýãýí áàéøèí õºëñëºí àâààä íîì ñóäàð ýì òàí ºâñ óðãàìàë çººæ
õóðààãààä ºâñ íóõàæ ýì áîëãîí íýãýí ìîäîí àëõíû èøèíë ñàéòàð ò¿ðõýæ áàñ íýã áºìáºã
çýõëýý . Ìàðãààø ºãëºº íü õààíä áàðààëõàæ “ãàäàà óðàëäàõ òàëáàéä ãàðñóãàé” ãýýä
èéí ºã¿¿ëð¿¿í: “Ýíýõ¿¿ ìîäîí àëõíû èøíýýñ ñàéòàð àòãàæ, ýíýõ¿¿ àðüñàí áºìáºëºãèéí
öîõèæ ýëäñ¿ãýé . Á¿õ áèåèéí õºëñ ãàð÷ àëõíûá èøèíëä øèíãýýñýí ýì áèåä òàðàõûí
ñàöóó äàðóé õàëóóí óñààð áèåèéã ñàéòàð óãààãààä ñàéí õóè÷æ óíòâàë ýë ìóó ºâ÷èí
íýãìºñºí àðèëìóé” ãýæýý .
Þíàí õààí çîãñîîãîîðîî àëõ áà áºìáºëºãèéã àâ÷ ìîðèíä ìîðäîîä ýëäýæ ãàðòàë õàìàã áèåä
õºëñ öóèãàæ àëõíû èøèíä ò¿ðõñýí ýì á¿õ áèåä òàðàõûí õýð õàëóóí óñààð áèåèéã
ñàéòàð óãààãààä, õàðüæ òàã óíòæýý .
äóáàí îòî÷ ìàðãààø ºãëºº õààíä áàðààëõàí ºëìèéí äîð ñºãäºí ¸ñëîîä èéí ø¿ëýãð¿¿í:
Ñàéí á¿õíèéã ÷è ºðãºæ ýöãýý ãýæ íýðëýâ÷
Ñààðã¿é áàñ ¿ë íýðëýõ õ¿í áóé àæààì.
ÃÝðýë øàòñàí ñàéõàí öàðàéãààð ÷è îäîî
Ãýíý ìóóãèéí õàðàíõóéã çàÿàíû ìàãíàéíààñ òîíèëãîþó
Öàãèéí í¿¿ð ÿìàãò õ¿éòýí êýâ¿¿í àòóãàé ÷
×èíèé öàðàé ¿ðãýëæ ãýãýýí òóíãàëàã áîëîé!
Ýëáýã áàÿí ºãººìºð óóëñ óóë òîëãîäûã äýâòýýõèéí àäèë
Ýíã¿é èõ õèøèã áóÿíàà ÷è íàä õàéðëàæýý .
Áàÿí òàíñãèéí õÿçãààðã¿é èõ îéëä ÷è ºãëººã¿¿ð
Äýýäèéíã õ¿ññýí ¸ñîîð áîëãîäîã àæààì.
Ãýæ áèò¿¿õýí ºã¿¿ëýâ.
Õààí óãòàí òîñîæ õàæóóäàà çàëæ ñóóëãàà¤ ¿íýò õóâöñààð øàãíàü. Þíàí õààí º÷èãäºð
õàëóóí óñààð áèåý óãààñíû äàðàà ìºíººõºí óÿìàí ÿð àëãà áîëæ, áèå íü öàëèí øèã
öàãààõàí áîëñîíä ñýòãýë ñýðãýæ , áèå èõýëä àìàðñàí áàéæýý . Òýãýýä ñàéõàí øèðýý
çàñàæ Þíàí õààí Äóáàí îòî÷ ýíý õî¸ð ýíý òýðèéã õ¿¿ðíýëäñýýð ºäðèéã áàðààä ¿äýø
îðîé áîëñîí õîéíî õî¸ð ìÿíãàí äèíàð çîîñ øàãíàæ ,, ìîðèîð ãýðò íü õ¿ðã¿¿ëæýý . Þíàí õààí
îò÷èéí óðàí ìýðãýí, àðãàòàéã íýí ìàãòæýý . “Ýíý îòî÷ ìèíèé ºâ÷íèéã ãàäíààñ æèãòýéõýí
ìýðãýí àíàãààâ. Èéì õ¿íèéã èõýä òàõèí õ¿íäýëæ , íàñàí òóðø õàìò çîîã áàðüæ áàéõ
õýðýãòýé” ãýæ ºã¿¿ëæýý . õàýàí äàðàà íü øºíº áèå ºâ÷èíã¿é òóéëûí àìàð æàðãàëòàé
íîéðñîîä ìàðãààø íü áàñ ë Äóáàí îò÷èéã äóóäàí èð¿¿ëæ ñàéõí øèðýý çàñóóëàí ºâºðæèí
æàðãààä, ¿äýø îðîé áîëñîí õîéíî ÿìáûí òàâàí õóâöàñ ìÿíãàí äèíàð çîîñ øàãíààä
õàðèóëæýý .
Þíàí õààíû íýãèøàäàð ñàéä òóéëûí õàðàì÷ õîðò ìóóõàé ñàíààòàí íýí àòàà÷
ººäã¿é õ¿í áàéæýý .
Õààí äóáàí îò÷èéã ìàøèä äîòíî÷ëîí àñàð èõ õèøèã õ¿ðòýýõèéã ¿çýýä àòààðõàí
ñýòãýë, òºðæ äîòðîî ñìóó ñàíñàí õ¿íèé ÷àäàë íü èë äîðîé íü íóóö ÿâäàã ã ãýæ ¿ã
áàéäàã áèëýý . ÒÝðõ¿¿ øàäàð ñàéä Þíàí õààíä áàðààëõàæ , ºîìèéí òóñ ãàçàð ¿íýñýýä ,
“Àÿà öàãèéã ýçýëñýí õààí ìèíü, ÷èíèé èâýýëýýð áè ºäèé çýðýãò õ¿ðëýý . Îäîî ÷àìä íýã
ç¿éë çºâëºõèéã õ¿ñíýì. ×àìàéã õýë õýìýýâýýñ ýõëì¿é, á¿¿ õýë õýìýýâýýñ ýñ õýëñ¿ãýé
ãýõýä íü õààí ýíý ¿ãýíä íü ñýòãýë çîâíèí”×è õýëýõèéã õ¿ñíý ¿¿?” ãýñýíä óðüäûí ¿ãýíä
“Õýðýã ÿâäëûí ¿¿ñã¿¿ðèéã ýñ áîäîõ õ¿í õóâü çàÿàíû íºõºð áèø” ãýäýã áèëýý . ×èíèéîòî÷
áîë ÷èíèé õààí áàéõ õóãàöààã õîðîîõ ãýýä áàéõàä ¸÷èíèé õèøèã õ¿ðòýýäýãø íü áóðóó
ìýò ñàíàãäàíà. Ò¿¿íèéã õýò ºðãºìæëºâºë áèåäýý èõýä òàòàõ íü áè õàæóóíààñ èõ ëàéíà
Ãýæýý .
õààíû öàðàé áàðñõèéæ , “×è õýíèéã õýëýýä áàéíàì?” ãýñýíï “Àé õààí òà óíòàæ áàéâàë
ñýðýãò¿í! Áè îòî÷ Äóáàíûã õýëíýì” ãýõýä íü Õààí ºã¿¿ëð¿¿í.
“Àé ìóó çàÿàò òýðáýýð ìèíèé á¿õíýýñ äîòíî÷ëîí ¿çýõ íºõºð äàðóé ìºí. ªºð ÿìàð ÷ îòî÷
ýäãýýæ ýñ ÷àäàõ ºâ÷èí íàäàä òóññàíûã ãàãöõ¿¿ òýð õ¿í àíàãààñàí áèëýý . Îäîî öàãò
òèéì ýðõýì õ¿í äîðíî õèéãýýëä ºðíºäèéí ã¿ðýíä õààíà ¸÷ áàéõã¿é . ×è äýìèé þì ÿðèíà .
ªíººäðýýñ ýõëýí áè ò¿¿íä ñàð áçðèûí ìÿíãàí äèíàð çîîñíû öàëèí ºãì¿é . Åð íü áè ò¿¿íòýé
õààí øèðýýãýý õóâààí ýçýëñýí ÷ áàãàäìóé . Áè àñ Ñèíäáàä õààíû òóõàé ìýäýõ òóë
÷àìàéã ëàâ àòààðõñíû óëìààñ èéíõ¿¿ ÿðüæ áàéíà ãýæ áîäîæ áàéíà...” ãýæýý ãýýä
Øàõðàçàäà ¿ëãýðýý òàñëàâ.
Òàâ äàõü øºíº ýõëýõýä Äóíüÿçàäà , “Àé ýã÷ ìèíü íîéð ÷èíü ýñ õ¿ðýõ àâààñ ¿ëãýðýý
ã¿éöýýí ÿðüìóó” ãýñýíä Øàõðàçàäà ºã¿¿ëð¿¿í:
“Þíàí õààí , àé øàäàð ñàéäàà, ÷è ýíýõ¿¿ îòî÷ õ¿íä àòààðõàí ò¿¿íèéã àëàõûã õ¿ñæýý .
Õýðýâ òýãâýë , Àñ Ñèíäáàä õààí øîíõîðûã àëààä õîæèì õýðõýí ãýìøñýí ë¿ãýý àëèë
áîëüþó” õýìýýâýýñ “Àé Öàãèéã ýçýëñýí õààí ìèíü, íàìàéã ºðøººãººðýé! Òýð ÿàñàí þì
áîë ?” ãýæ øàäàð ñàéä àñóóæýý .
ÀÑ – ÑÈÍÄÁÀÄ ÕÀÀÛ ¯ËÃÝÐ.

Þíàí õààí ºã¿¿ëð¿¿í: Óðüä ýðò öàãò ïåðñ ãàçàð íààäàì çóãàà, àí ãºðºº èõ äóðòàé
íýãýí õààíáàéæýý . Íýã øîíõîð òýæýýæ,ò¿¿íäýý èõ õàéðòàéí ó÷èð ºäºð øºíºã¿é äýðãýä
áàéëãàõ àãààä àíä ÿâàõäàà àâ÷ ÿâíà. Õ¿ç¿¿íä íü àëòàí àÿãà ç¿¿æ , ò¿¿íä õîîë õèéæ
ºãäºã áàéæ . Õààí íýã ºäºð àíä ÿâæ íýãýí èõ õºíäèé õ¿ðýýä ºãººø òîð òàâüñàíä íýã
øàðãà÷èí îðæýý . Õààí “¯¿íèéã òîëãîé äýýã¿¿ðýý õàðàéëãààä àëäñàí õ¿íèéã àëíà”
ãýæýý . “Àí÷èä òîðûã õóèìñààð áàéòàë ìºíººõºí øàðãà÷èí õààíû óðäààñ èðæ óðä õî¸ð
õºëºº íóãàëàí ÿã ë ìýõèéí ñºãäºõ àäèë áîëæ õààí äîõèòîë òîëãîé äýýã¿¿ð íü õàðàéí
ãàðààä àëãà áîëîâ. íºãºº àí÷èíãóóä ººð õîîðîíäîî í¿ä èðìýýä ÿðèëöàí áàõûã õààí õàðæ,
“Àÿà øàäàð ñàéä ýä þó ÿðèëöíàì áý?” õýìýýâýýñ “Øàðãà÷èííã òîëãîé äýýã¿¿ðýý
õàðàéëãàí àëäñàí õ¿íèé òîëãîéã àâíà” ãýæ õààí õëýñí ãýëöýí áàéíà ãýñýíä , Õààí, ”Áè
çààâàë òýð øàðãà÷èíã íàìíàí àëìîé” ãýýä ìºðäºí õººæ îäæýý . Øðàã÷èí íýãýí õîíõîðò äàëä
îðîõûí äàâààí äýýð á¿ðãýäèéã òàâüñàíä ã¿éöýí î÷èæ äàëàâ÷ààðàà í¿äèéã ñîõ öîõèòîë
õààí õ¿÷ð î÷îîä áîðîîõîéãîîð öîõèæ àëààä äîð íü ºâ÷èæ ãàíçàãëàâ.
Æèí ¿äèéí àëäàä òýðõ¿¿ èõ öºë ãàçàð óñã¿é ó÷èð õààí÷ öàíãàæ , ìîðü ÷ èõýëä
öàíãàæýý . Ýðãýí òîéðîí õàðòàëä íýãýí ºíäºð ìîäíîîñ òîñ ìýò ºòãºí óñ ãîîæèí áóé äîð
á¿ðãýäèéí õ¿ç¿¿íýýñ àëòàí àÿãà àâ÷ òîñîîä óóõ ãýòýë á¿ðãýä äàëàâ÷ààðàà àÿãûã
öîõèæ õºìð¿¿ëýâ. Á¿ðãýäèéí àì áàñ öàíãàæýý ãýæ áîäîî¤ äàõèí òîñîí ä¿¿ðãýæ ºìíº íü
òàâèòàë äàëàâ÷ààðàà öîõèæ õºìð¿¿ëýâ. Õààí áààõàí õèëýãíý, äàõèí òîñîæ ä¿¿ðãýýä
ìîðèíû àìàíä òàâüòàë á¿ðãýä ààíàé ë äàëàâ÷ààðàà ööîõèæ õºìð¿¿ëæýý . Õààí àÿà ìóó
çàÿàò æèã¿¿ðòýí ÷àìàéã Àëëàõ çàëõààõ áîëòóãàé! ×è íàäàä ìèíèé ìîðèíëä ººðòºº þóíä
óíä ýñ óóëãàíà! Ãýæ õèëýãíýí ñýëìýý ñóãàëàí ä ëàâ÷èéã íü òàñ öàâ÷èâ.
Á¿ðãýä äýýø çààõ ìàÿãòàé ºëèéñíèé äàãóó õàðâààñ ìîäíû îðîéä õî¸ð õîðò ìîãîé çóëçàãà
õîðîî ãîîæóóëæ áàéæýý .
Õààí òýíäýý ìîðäîæ ìàéõàíäàà î÷îîä óëàìààð õîòäîî áóôöàâ. Õàðüæ ìºíººõºí àëñàí
øàðãà÷èíã òîãîî÷èä ºãººä îðäîíäîî èðæ ñóóòàë á¿ðãýä íü íýã óäàà àìóóõàé õàøèãðààä
¿õæýý . Õààí àìèíä îðñîí á¿ðãýäýý àëàâ ãýæ èõýä ãàøóóäñàí ãýäýã.
Þíàí õààíû ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä øàäàð ñàéä ºã¿¿ëð¿¿í: “Ýðõýì äýýäèéí õààí ìèíóó îòî÷ ÷àìä
ÿìàð÷ ãýì õèéñýí þì ãýíý Íàäàä õîðò ìóó þì ýñ õèéñýí àòàë ãàíöõ¿¿ òàíûãàà áîäîõ þì
äàà . ìèí é¿ãèéí ¿íýíã ýñ ìýäýõ àâààñ íýãýí õààíû øàäàð ñàéä õààíû õºâã¿¿íèé ýñðýã
ìóó ¿éë ¿éëäýýä õýðõýí ¿õñýíèé àäèë òà ¿õýõ áîëíî äîî” ãýñýíä “Òýð þó áîëñîí þì áý?”
ãýæ þíàí õààí àñóóæýý .
ÌÓÓ ÑÀÍÀÀÒ ØÀÄÀÐ ÑÀÉÄÛÍ ¯ËÃÝÐ.
Øàäàð ñàéä ºã¿¿ëð¿¿í:
“Àé õààí ìèíóó, óðüä öàãò íýãýí õààíá àéæýý . Àí ãºðººíä èõ äóðòàé íýã õºâã¿¿íòýé
þìñàíæýý . Õààí øàäàð ñàéäûãàà ìèíèé õ¿¿ãèéí õààíà ÿâñàí ãàçàð öóã ÿâæ áàé ãýæ
çàðëèã áóóëãàñàí áàéæýý . íýã ºäºð õºâã¿¿í õààíû øàäàð ñàéäûí õàìò àíä ÿâæ øàäàð
ñàéä íýãýí òîì ãºðººñ õàðààä “Çà ÷è òýð ãºðººñèéã ýëäýæ àëààä èð!” ãýñýíä õºâã¿¿í
ãºðººñ õººñººð áàðàà òàñàðòàë ãºðººñ÷ ã¿éöýãäñýíã¿é àëãà áîëæýý. Õààí õ¿¿ òýíäýýñ
òººð÷ õàà÷èõûã ìýäýã¿éû ÿâòàë çàìûí õàæóóä íýã õ¿¿õýí óéëæ ñóóæ áóéã ¿çýýä “×è
õýí áý? ãýñýíä, “Áè Æàãàð õààíû îõèí áèëýý . Ýíý öºë ãàçàð ÿâòàë ¿¿ðýãëýí ìîðèíîîñîî
îé÷îîää õàìò ÿâñàí óëñààñ ãýýãäýâ” ãýæýý . Õààí õºâã¿¿í ºðºâäºæ , ñóíäàëäààä öààø
ÿâæ íýãýí ýâäýðõèé áàëãàñûí õàæóóãààð ºíãºðòºë îõèí, “Áè áóóæ ìîðü õàðààä èðüå”
ãýæýý .Îõèí ýâäýðõèé áàëãàñàíä îðîîä ãàð÷ èðýõã¿é áîëîõîîð íü õ¿ëýýæ ÿäààä õîéíîîñ
íü ñýì îðòîë ìºíººõ õ¿¿õýí ìàõ÷èí àâãàé àãààä õ¿¿õä¿¿äýýñýý “Çà õ¿¿õýä ìèíü , áè íýã
òàðãàí õàðõ¿¿ àâ÷èðëàà ” ãýõýä íü öààäóóë íü “Ýýæýý, ò¿¿íèéãýý òºõººð÷ ºãºº÷!”
ãýöãýýõèéûã õààí õºâã¿¿í ñîíñîîä îäîî ºíãºð÷ýý õýìýýí òóéëûí ýìýýí ºâäºã ÷è÷èð÷
àòàë ìàõ÷èí ãàð÷ èðýýä , ”×è þóíààñ èéíõ¿¿ àéâ. ” ãýýä . “Ìèí éäàéñàí áàéíà, áè ò¿¿íýýñ
àéíàì” ãýñýíä, “×è òýãâýë èõ ìºíãº ºãººä ò¿¿íèé ñýòãýëèéã çàñ÷èõ¿é þó ãýõýä íü òýð
ìèíèé äàéñàí, ìºíãº òîîõã¿é ãàãöõ¿¿¿ ìèíèé òîëãîéã àâ÷ áàéæ ñàÿ ñýòãýë íü õàíàíà” ãýæýý
. ìàõ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: “Òýãâýë ÷è ºíäºð Àëëàõò àéëäàãòóí!Àëëàõ ÷àìàéã ºñòºí àéäñíààñ
÷èíü àâàð÷ , ÷èíèé àéæ áàéãàà çàíàëààñ àíãèæðóóëàõ áîëí” ãýõýä õààí õºâã¿¿í òýíãýðò
çàëáèðàí “Àÿà Àëëàõ òýíãýðìèíü çîâëîíä óíàñàí õ¿í ÷àìàéã äóóäàõàä ÷è õîðò ìóóã
çàéëóóëæ àâàðäàã áèø ¿¿? Íàìàéã äàéñíààñ ºìãººëæ ýíý äàéñíûã çàéëóóëààä ºãºº·!
¯íýíäýý ÷àìä äéèëýõã¿é þì ¿ã¿é áèëýý! Ãýòýë ìàõ÷èí ñîíñîîä çóãòàí àëãà áîëæýý .
õºâã¿¿í ãýðòýý õàðüæ , øàäàð ñàéäûã äàðóé äóóäàæ òîëãîéãèé íü àâ÷ýý .
“Õààí òà ¿íýõýýð ýíý îò÷èä èòãýæ áàéãàà áîë òàíûã àëü ìóóãààð àëàõ áèç. Òà õ¿íä
õè÷íýýí ñàéí áàéæ ºãëºã áóÿí ºãºõ íü ººðèéãºº àëàõ õ¿íèéã áýëäýæ áàéãàà íü òýð!
Òýðõ¿¿ îòî÷ çºâõºí ãàðò ÷èíü þì áàðèóëàõûí òºäèé àíàãààñàí áîë õýðýâ àëàõ ãýâýë
ãàðò ÷èìíü õ¿ðýõã¿é õºíººæ ÷àäíà” ãýæýý .
Þíàí õààí ºã¿¿ëð¿¿í: “Àÿà øàäàð ñàéä ÷èíèû õýëäýã òóéëûí ¿ýíýí! Òýð îòî÷
íàìàéã àëàõ ãýæ çàíøëàí òàãíàõààð èðñýí àæýý . ¯íýõýýð òýð ìèíèé ãàðò ýì àòãóóëàõûí
òºäèé ýäãýýñýí áîëîõîîð íàìàéã õºíººå ãýâýë ýì ¿íýðò¿¿ëýõèéí òºäèéãººð ÷àäàõ áóé çàà”
ãýýä “Àÿ øàäàð ñàéä òýãýýä ò¿¿íèéã îäîî ÿàõàâ? ” ãýñýíä “ßàõ þó áàéõàâ äóóäàæ
àâ÷ðààä òîëãîéãèé íü àâàãòóí. Ò¿¿íèéã õóóðàõûí óðä õóóð¸ àìæâàë ¿õëèéí àþóëààñ
ìóëòðàõ áîëíî” ãýæ øàäàð ñàéä ºã¿¿ëæýý . Þíàí õààí øàäàð ñàéäûí õýëäýã ¿íýí áàéíà
ãýýä îò÷èéûã äóóäóóëñàíä Äóáàí îòî÷ ÿàõ ãýæ áóéã ¿ë ìýäýõ òóë.
Àÿà, íàéð òàâüñàí õýíä áîëîâ÷ ÷è õóâü çàÿàãàà äààëãààä
Íàñàí òóðø ñ¿ðäýõ çîâëîíã¿é àìàð áîëæýý ÷è!
Àëëàõûí òîãòîîëò ¿éëèéí ¿ð çàéëøã¿é íîîãäîõ òàâèëàíòàé
Àëèäàà øóäðàãà áóñààñ ÷è íàìàéã àíãèæðóóëàõñàí ø¿¿
ýçýí ìèíü ãýñýí ìýò ìàø áàÿðòàé áàðààëàõàí èéí ºã¿¿ëð¿¿í.
ßð³ó ýãøèã çîõèîëûã õýíèéû òóë á¿òýýâ áè.
ßìàð èõ õàðèó áîäîæ ÷àìàéã áè ºðãºíºì?
ªãëºã áà õèøèã õàéðëàõäàà òà ÿìàãò
ªðøººë áà õóãàöàà õî¸ðûã ýñ ìýäýõ àæãóó .
Ýë ó÷èð ýðõýì õ¿íèéã õýðõýí ýñ àëäàðøóóëæ
Èë áà äàëä ìàãäàõã¿é áàéæ õýðõýí ÷àäàõ áèëýý áè
ªãñºí áóÿí õèøèãèé ÷èíü ñàíàõàä
¯¿ðýã ìèíü õ¿íä ÷ ñàíàà àìàð áîëîõ àæãóó .
ãýýä áàñõ¿¿ èéì ñàíààãààð íýìæ õýëñýí íâ:
Çîâîõ ñýòãýëä í¿¿ðýý áóðóóëàãòóí
Çîë çàÿàíä áóÿíààð öýíãýí æàðãàâààñ
ªíãºðñºí ÿâäëàà öºìèéã äàðóé ìàðòüþó!
¯éëýý ¿çñýí ºäºð íàä îëîí áèø
¯íýõýýð õàíàõ öàã áàñ èðì¿é!
Òýíãýð Àëëàõ ñàíàñíàà á¿òýýæ ÷àäüþó
Ò¿¿íèé ¿ãíýýñ áè õýðõýâ÷ ¿ë çºðüþ¿
ãýýä áàñ :
“Öýöýí ìýðãýí, áóÿíò àíä ¿éëñýý äààòãàâààñ
Ñàíàà ñýòãýë íàñàí ¿¿ðä àìàð ÿâüþó
Ìèíèé áèå ñàíààíû çîðãîîð ¿éëäýæ ýñ ÷àäüþó “
ãýýä áàñ:
Îëíûã áîäâîîñ öýöýí ç¿ðõýíä áîëîâ÷ ãóíèã òîãòìóé
Îãò àìãàëàí çîë íàðãèàíòàé áàéâààñ çîõèëòîé
Õàðö áîîë áè ó÷ðûã îëîõ ãýæ ñàíàâààñ òàëààð áóé
Õàðèí öýíãýëòýé àâààñ íàñàí òóðø æàðãàõ áèé
ãýñýíä
Õààí ºã¿¿ëð¿¿í: “×àìàéã þóíû ó÷èð äóóäñàíûã ìýäýæ áàéíà óó? ãýõýä íü “Àé õààí áè
ÿìàð í¿ãýë õèéñýí áèëýý?” ãýñýíä õààí , “×è íàìàéã çàíøëàí òàãíàõààð èðæýý ãýæ õ¿í
õýëýâ. Ýë ó÷èð ÷è íàìàéã àëàõààñ óðüä áè ÷àìàéã àëàõ õýðýãòýé áîëîâ” ãýýä
çàíäàë÷èí õ¿íèéã äóóäàæ , “Ýíý çàëüò õàðûí òîëãîéã àâ÷ áèëíèéû ñýòãýëèéã àìðààãààä
àëü!” ãýæýý .
Îòî÷ ºã¿¿ëð¿¿í: “×è íàìàéã ºðøººõ àâààñ Àëëàõ ÷àìàéã ºðøººõ áîëíî. Õýðýâ ÷è íàìàéã
àëáààñ Àëëàõ ÷àìàéã àëàõ áîëíî” ãýæýý . Áèðèä ÷è òýð õààí ëóãàà àäèë ñàÿ íàìàéã
çààâàë àëíà ãýýä áàéñàí äàà . Òýãýõýýð õààí õýëæýý : ×ìààéã àìüä àãñàí öàãò ìèíèé
àìü íàñàíä àþóëòàé áîëîä áàéíà.ßàãààä ãýâýë ÷è ìèíèé ºâ÷íèéã ýäãýýõäýý ãàðò ìèíü íýã
þì áàðèóëñàí áîë íàäàä íýã þì ¿íýðò¿¿ëýõèéí òºäèé íàìàéã àëàõ áèç
Ãýõýä îòî÷ “Àé õààí ìèíü, áè ÷àìëä à÷ áîëñíû ó÷èð õîðò ìóóãààð àëàãäàõ áîëæýý”
ãýñýíä Õààí:
“×àìàéã îëîí òàâàí ¿ã¿é çààâàë àëíà” ãýæýý . Õààí íàìàéã çààâàë àëàõð àæãóó ãýæ
ìýäýýä îòî÷ Äóáàí èéì ø¿ëýã õýëð¿¿í:
Ìåéìóí ìóíõàã õ¿í àòàë.
Ýöýã íü óõààíòàé õ¿í ãýòýë
Õóóðàé, íîéòîí ÿìàðâàà çàìààð àçíàæ ÿâààã¿é öàãò
Õàëüòàð÷ îé÷èõ íü àðãàã¿é íýãýí ¸ñ áèëýý .
ãýæýý
ýíý ¿åýñ çàíäàë÷èí èðæ îòî÷ Äóáàíá í¿äèéã áîîãîîä õîðîîõ çºâøººðºë àñóóòàë Äóáàí
ºã¿¿ëð¿¿í: ×è íàìàéã àëáààñ Àëëàõ ÷àìàéã àëàõ áèé . ×è íààéûã ºíãºðººâººñ Àëëàõ
÷àìàéã ºíãºðººõ áèé ãýýä èéí ø¿ëýãð¿¿í:
¯íýí÷ íü çîëã¿éû , õóóðàì÷ íü àçòàé àæãóó .
¯íýíýýð ÿâñààð áè ãóíèãèéí õ¿ëýýñýíä àâòàâ.
ªíººäºð çõýâ÷ áè õýçýýä ¿íýí ÿâàõã¿é
ªºð õýëèéí óëñàä ¿¿íèéã çººâºë äóóëãàñóãàé .
ãýýä îòî÷ Äóáàí õààíäàà ºã¿¿ëð¿¿í:. “Àÿà õààí , ÷è íàìàéã èéíõ¿¿ øàãíàíà óó? Ýíý
áîëáîîñ ã¿ìáýð ìàòðûí ¿ëãýð ë¿ãýý àäèë áîëæýý .” ãýñýíäï õààí, òýð ã¿ìáýðìàòàð
÷àñàí þì áý% ãýæýý . Îòî÷ ºã¿¿ëð¿¿í: “Áè ººðºº èé áàäàëòàé áàéæ õýðõýí ÿðèõ áèëýý
. Õàðèí ÷è íàìàéã àëàõ àâààñ Àëëàõ ÷àìàéã çààâàë àëìóé” ãýýä öóðõèðòàë óéëòàë
õààíû øàäàð äîòíûí íýãýí õ¿í ºã¿¿ëæýý. “Àé õààí ìèíü ýíý õ¿íèéã ºðøººí ñî¸ðõîíî óó? Ýíý
õ¿í ãýì õèéñíèéã áèä ¿çýýã¿é . Õàðèí ÿìàð÷ ýì÷ äîì÷èûí ýäãýýæ ÷àäààã¿é ºâ÷íèéã ýíý
õ¿í àíàãààñíûã áèä õàðñàí” ãýñýíä õààí ºã¿¿ëð¿¿í: “Ýíý îò÷èéûã ÿàãààä àëàõ ãýæ
áàéãààã òàíóóñ ìýäýýã¿é õýðýã ¿¿? ¯¿íèéã ºðøººõ àâàà÷ áè ººðºº õºíººãäºíº. ßàãààä
ãýâýë ýíý õ¿í ìèíèé ºâ÷íèéã ãàðòìèíü þì ò¿¿ëýõìéí òºäèé àíàãààñàí áîë íàäàä íýã þì
¿íýðò¿¿ëýõèéí òºäèé õºíººæ ÷àäíà. Ýíý õ¿í íàìàéã õîðîîõ ãýæ çàíøëàí òàãíàõààð èðñýí
õ¿í áîëîõ òóë íàìàéã çààâàë àëàõ áàéõ ãýæ áè àéæ áàéíà.Õýðýâ ýíý îò÷èéí òîëãîéã
àâñàí öàãò ìèíèé ñàíàà àìðàõ áîëíî” ãýæýý .
Îòî÷ Äóáàí “×è íàìàéã àëáààñ Àëëàõ ÷àìàéã àëàõ áîëíî. Õýðýâ ÷è íàìàéã ºðøººõ àâàà¸÷
Àëëàõ ÷àìàéã ºðøººõ áîëíî” ãýæ ãóéæ ÿâààâ èéí ºã¿¿ëð¿¿í. “ìèíèé ¿õýë çàéëøã¿é áîëñîí
àâààñ íàäàä ò¿ð ÷ºëºº õàéðëà. Áè õàðüæ ººðèéí áèåèéã õýðõýí îðøóóëàõûã àéëûí
õ¿ì¿¿ñò õýëæ ñýòãýëýý ç¿øð¿¿ëýýä èðñ¿ãýé. Áàñ íàëäàä ýì äîìûí õîâîð ñóäàð íýí èõ
òóë çàðèìûã òàðààæ, îíö ÷óõàë òàíä áàðüñóãàé .
Òà “ýðäýíèéí ñàíäàà õàäãàëààðàé ” õýìýýâýýñ Õààí: “Òýðõ¿¿ ñóàäðò þó áè÷ñýí
áàéäàã âý? ” ãýñýíä “Òýð ñóäàðò òîî òîîìøã¿é ñîíèí þì áàéõ àãààä òîëãîé äàõèí àìèòëæ
òàíòàé ÿðèõ áîëíî ãýñýíä õààí íýí ãàéõàæ ÷èíèé òîëãîé àâñàí õîéíî ÷ áàñ íàäòàé ÿðèíà
ãýæ ¿¿? Æèãòýé õýðýã áàéíà äýý ! ãýæýý .
Îòî÷ Äóáàíûã õóÿãààð õàðãàëçóóëàí ãýðò íü õàðèóëñàíä òýð ºäºðòºº çàõ¨à çàíààãàà
çàõèàä ìàðãààø íü õààíû õóðàëä î÷âîîñ á¿õèé ë øàäà ñàéä ò¿øìýë¿¿ä , Ýìèð íî¸í öºì
öóãëàñàí íü ýðýýí àëàã öýöýãñ øèã õàðàãäæýý . Îòî÷ Äóáàí íýãýí õóó÷èí ñóäàð, áàñ
áÿöõàí äîáìîòîé íóíòàã ýì àâ÷ î÷îîä òàâàã àâ÷ðóóëàí ºã÷ý½ .
“Àÿà, õààí, íààä ñóäðàà ñºõºãò¿í!” ãýæýý . Õààí ñóëäðûã ñºõº ãýòýë öààñ íü íààëäñàí
òóë õóðóóãàà ø¿ëñýýðýý ñàéòàð íîðãîæ õóóäñûã ñºõºæ ¿çâýýñ áè÷èã ãàðñàíã¿é
Äóáàíû òîëãîéã öààø ýðã¿¿ëýãò¿í!”
ãýæýý . õààí áàñ õî¸ð ãóðâàí õóóäàñ ýðã¿¿ëòýë õîð ñàÿ áèå áèåä òàðæ õààí: “Àÿà
áèå õîðäëîî!” õýìýí äóó àëäâààñ Äóáàíû òîëãîé ºã¿¿ëð¿¿í.
Õàòóó çàðëèãààð òýä ãàçàð îðíûã çàõèðìóé
Õàðèí ýöýñò õààí ýçýí íü óíàâàé .
¯íýí ¸ñûã áàðüñàí áîë õààíààñ òèéì áàéõ áèëýý?
¯íýíäýý õîðò ìóó ¿éëýýð ãàñëàí çîâëîíä ó÷èðâàé!
Îäîî õààíà áîëîâ÷ öàãèéí ýðõèéã äàãàëã¿é
Îëîí õýë äýýð ýíý ÿâäàë äàìæèõ áîëúþó!”
ãýýä îòî÷ Äóáàí äóóãé áîëìîãö Þíàí õààíá àñ õîðäîæ ¿õæýý .
“Òýãýõýýð àé áèðèä ÷è ìýäò¿ãýé” ãýæ çàãàñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: Þíàí õààí õýëýâ. Äóáàí
îò÷èéã àìüä ¿ëäýýñýí áîë Àëëàõ ò¿¿íèéã ºðøººõ áàéæýý . Ýñòýãñíèé ó÷èð Àëëàõ áàñ
õààíûã õºíººæýý . Áèðèä ÷è íàìàéø ºðøººõ ãýñýí áîë Àëëàõ ÷àìàéã ºðøººõ áàéæ …
ãýæ ÿðüæ áàéòàë ºãëºº áîëæ Øàõðàçàäà îõèí ¿ëãýðèéã òàñëàâ.
Çóðãàà äàõü øºíº ýõëýõýä Äóíüÿçàäà ºã¿¿ëð¿¿í:
“Àé ýã÷ ìèíü ìºíººõºí ¿ëãýðýý öààø ÿðèõ óó” ãýñýíä Øàõðàçàäà “Õààí ñî¸ðõâîîñ
ÿðüñóãàé” ãýñýíä õààí “ÿðèãòóí!” ãýëýý .
Øàõðàçàäà ¿ëãýðèéã ¿ðãýëæëýí ÿðü±àí íü: ìºíººõºí çàãàñ÷èí áèðèäýä õýëñýí íü
“Áèðèä ÷è íàìàéø ºðøººñºí áîë áè ÷àìàéã ºðøººõ áàéñàí . ×è ãàíöààðàà íàìàéã çààâàë
àëíà ãýñýí òóë îäîî ÷àìàéã äîûìáîí äîòîð õèéæ äàëàéä õàÿñóãàé!” ãýñýíä Áèðèä Àëëàõ
òýíãýðèéã äóóäàí , “Àé çàãàñ÷èí ìèíèé õýëñýí ¿ãýíä ºñ ñàíàæ áèòãèé íàìàéã äàëàéä
õèé. Õýðýâ áè õîðòîí áîë ÷è à÷òàí àãààä “Õîðòîí, à÷òàí õ¿í õýçýýä ¿éëýýðýý äéèëíý”
ãýæ ýðòíèé ñóðãààë áàäàã áèëýý . õýðýâ ÷è íàìàéã äàëàéä õàÿâààñ Óìàìà Àòèêà õî¸ðûí
¿ëãýðèéí àäèë áîëíî” ãýõýä íü: “Òýð õî¸ð ÿàñàí þì ãýñýíä “àé ýíý ãÿíäàí øèã þìàí äîòîð
áàéæ ÿàæ ÿðèõ áèëýý .
Íàìàéã ãàðãàæ îðõèâîë ÿðüñóãàé” ãýæýý .
Çàãàñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: “èéì ¿ã õýëýýä äýìèé . ×éàìàéã çààâàë õàÿõ òóë òýíäýýñýý
õýí íýã õ¿í ÷àìàéã ãàðãàõ ÿìàð ÷ íàéäëàãà áàéõã¿é ãýæ ìýäñ¿ãýé! Áè ÷àìààñ º÷¿¿õýí
àìèà õè÷íýýí ãóéæ ìºðãºí ñºãäñºí áèëýý . Áè õàðèí ÷àìàéã ãÿíäàí øèã þìíààñ ãàðãààä
ÿàìä ÿìàð ÷ ìóó þì õèéãýýã¿é àòàë ÷è íàìàéã çààâàë àëíà ãýñýí ø¿¿ äýý . Òýãýõëýýð
÷èíü áè ÷àìàéã òóéëûí õîðò ìóó ñàíààòàé àìüòàí ãýæ ìýäëýý . ×àìàéã äàëàéä õàÿæ
äàõèí ãàðãàæ èðýõ õ¿í áàéâàë íààäàõ ÷èíü ãàðãàñàí õ¿íèéã àëíà ãýæ ÿðèíà.
Òýãýõëýýð ÷è äàëàéí ¸ðîîëä îí æèë óäñààð ¿õýõ áîëíî.” ãýæýý .
Áèðèä ºã¿¿ëð¿¿í: “×è íàìàéã ñóëëàí ãàðãàñóãàé . Áè ÷èíèé ¿ãýíä ÿìàãò îðæ ÷àìàéã
áàÿæèõàä ÷èíü òóñ áºîëíî ãýæ àì àëäñóãàé” ãýæýý .
Ãàðãàæ òàâüñàí õîéíî ÿìàð ÷ õîð õèéõã¿é , ÿìàãò ñàéí ñàíàæ ÿâíà ãýæ áèðèä Àëëàõ
òýíãýðèéã äóðäàí äïóðäàí àì ø¿ä ëäâààñ çàãàñ÷èí ñàÿ äîìáûí òàãëààã àâòàë äýýø áººí
õàð óòàà îëãîéäñîîð ñàÿ áàðàãäààä ºìíº íü áèðèä áèåýð áîëæ ìºíººõºí õîîñîí äîìáûã
ºøèãëºí õàÿæýý . Òèéíõ¿¿ äîìáî ºøèãëºí äàëàéä õàÿõûã çàãàñ÷èí õàðààä “Ýíý ëàâ ìóó
¸ðûí øèíæ òýìäýã!” ãýæ ç¿ðõèéã ÷àíãàëàí èéí ºã¿¿ëð¿¿í: Àé áèðèä, “àìëàñíàà
áèåë¿¿ëýãò¿í” ãýæ Àëëàõ õýëñýí þì . ×è íàìàéã õóóð¸ ìóó þì õèéõã¿é ãýæ ìºðãºí ìºðãºí
àì àëäñàí áºãººä ¿¿íèé òóëä ÷àìàéã Àëëàõ òýíãýð áîëîâ÷ îãò ºðøººõã¿é ø¿¿ !” “×è íàìàéã
ºðøººâººñ Àëëàõ ÷àìàéã ºðøººõ áîëíî” ãýæ Äóáàí îòî÷ Þíàí õààíä õýëñýí þì ãýæ áè ñàÿ
ÿðüñàí þì äàà ãýõýä íü áèðèä èíýýæ, “Íàìàéã äàãààâ ÿâ!” ãýæýý .
Çàãàñ÷èí áèðèäèéã äàãàæ õîòûí çàõàë õðýýä òýíäýýñ íýã óóë äàâæ öààø áóóòàë èõ
òàëûí äóíä óñ èõòýé öººðºì äàéðàëäàâ Áèðèäèéã äàãàæ öººðìèéí òýõèé äóíä íâ õ¿ð÷
õàðâààñ öàãààí, óëààí öýíõýð , øàð äºðâºí ºíãèéí çàãàñ áàéõ àæýý . Áèðèä “Çà ýíä ºãººø
òîðîî òàâü áàðèãòóí!” õýìýýñýíä çàãàñÿ÷èí òîð òàâüæ òàòàí ãàðãàòàë äºðâºí ºíãèéí
çàãàñ îðñîí áàéæýý . Áèðèä ºã¿¿ëð¿¿í: “Çà ÷è ýäãýýð çàãàñûã Ñóëòàí õààíä
áàðèãòóí . ×àìä ìóíäàõ¿û õèøèã õàéðëàõ áèç” ãýýä áè òýíãýèñ äàëàí ¸ðîîëä íàéìàí çóóí
æèë áîëîîä äºíãºæ ñàÿ ãàðñàí òóë ç¿ã ÷èãýý ñàéí ¿ë ìýäíý. Ãýâ÷ èíãýýä áè çàìààðàà
ÿâëàà . ×è ýíý öººðìººñ ºäºðò íýã óäààãààñ èë¿ çàãàñ áàðüæ ¿ë áîëíî. ×àìàéã ìºðººäºí
ñàíàõ áàéõàà äàà .
Ãýýä ãàçàð äýâñòýë èõ àíãàë ãàð÷ áèðèä îðòîë õàãàðñàí ãàçàð äàõèí íèéëæýý .
Òýíäýýñ àãàñ÷èí ãýðòýý õàðüæ ìîäîí ñàâàíä óñ ä¿¿ðãýí çàãàñûíã õèéãýýä õààíä
àâàà÷òàë õààí óðüä õîæèä òèéì æèãòýé ñîíèí çàãàñ ¿çýýã¿é òóë íýýí ãàéõàæ “Îäîîõîí
òîãîî÷ õ¿¿õýíä àâàà÷èæ òóøààãòóí! Ãýæýý . Òýð òîãîî÷ õ¿¿õíèéã Ðóì ãàçðûí õààí
ãóðàâ õîíîãèéí ºìíº ýíý õààíä áýëãýýð èð¿¿ëñýí àãààä èðñíýýñ õîéø õîîë õèéæý
¿ç¿¿ëýýã¿é þì áàéæýý . Õààíû øàäàð ñàéä òîãîî÷ õ¿¿õýíä , Ìàé ýíý õýäýí çàãàñûã
øàðàãòóí! Ãýýä “Àé íî¸íòîí í¿äýò ìèíü ÷àìàéã øàëãàæ ¿çüå . ªíººäºð Ñóëòàí õààíä áýëýã
õ¿ðãýæ õ¿í èðñýí òóë õýðõýí ñàéõàí õîîë õèéäãýý ãàðàà ãàðãàæ ¿ç¿¿ëýãò¿í” ãýæ õààí
õýëæ áàéíà ãýæýý .
Õààí çàãàñ÷èíä äºðâºí çóóí äèíàð çîîñ ºãñºíä çàãàñ÷èí òýñãýëã¿é áàÿðëàí ãýðèéí ç¿ã
óõààí æîëîîã¿é óíàíòóñàí ã¿éõäýý áè àðàé ç¿¿äëýýã¿é áàéãàà ãýæ áîäîæ ÿâæýý . Òýð
ºäºð ãýðèéíõýíäýý èõ þì õóäàëäàí àâ÷ íýí áàÿðòàé ýõíýðòýý àâàà÷èâ.
Ýíý ¿åýñ ìºíººõ òîãîî÷èí õ¿¿õýí çàãàñûã öýâýðëýýä õàëäóóí òîãîøí õàéð÷ ºðººñºí òàëûã
íü äºíãºæ áîðëóóëàí ýðã¿¿ëòýë òîãîîíû áàéøèíãèéí òóóðãà äóíäóóð ñàëààä íýãýíìàø ãîî
¿çýñãýëýíòýé çàëóõàí õàòàãòàé ãàð÷ èðñýí íü ãîîëèã ñàéõí áèåòýé , ãîíçãîé çóóâàí
öàðàòàé , òîì äàâõàðòààòàé í¿äòýé òóí ÷ öýâýðõýí õ¿¿õýíá ºãººä òîðãî äýýëòýé , öýíõýð
õàíòààçòàé , áàñ ÷èõýíäýý òîì àëòàí ýýìýãòýé , õºëèéí øèëáýíä á¿ä¿¿í ìºíãºí áóãóéâ÷òàé
õóðóóíäàà ýðæäýíèéí ÷óëóóí øèãòãýýòýé àëòàí áºãæ, áàñ õóëñàí òàÿã òóëæýý .
Õàòàãòàé òàÿãààð òîãîî ðóó ÷è÷èëæ “Àé çàãàñíóóäàà , óðüä ÿðèëöñàíàà ñàíàãäóí!”
ãýõýä íü òîãîî÷ õ¿¿õýí óõàí¿é àéæ , ìºíººõºí äºðâºí çàãà¸ òîãîîí äîòðîîñ òîëãîé ºíäèéëãºæ .
“×è èðâýýñ áè èðíý. ×è ¿íýí áîë áèä ¿íýí÷,
×è áèäíèéã õàÿâààñ áèä ÷àìàéã áàñ õàÿíà…”
ãýæýý .
Ìºíººõºí õàòàãòàé òàÿãààð òîãîîã õºìð¿¿ëæ îðõèîä ãàðñíû õîéíî òîãîîíû áàéøèíãèéí
òóóðãà õóó÷èí ÿíçààðàà íèéëýâ.
Òîãîî÷ õ¿¿õýí óõààí îðæ çàãàñûã ¿çòýë ãàëä öºì øàòàæ í¿¿ðñ áîëñîíä “Àíõíû
áàéäëààíä æàäàà õóãàëàâ” ãýæ ãàñàëæýý .
Õààíûá øàäàð ñàéä õîîë þó áîë áàéíà ãýæ îðæ èðòýë òîãîî÷ õ¿¿õýí ìýë ãàéõàæ öýë
õºõºðñºí , ºäºð õîíîãèéí ¿ë ÿëãàõ òºäèé õºãøèí ÷àâãàíö áîëñíûã ¿çýýä íýãýíòýý
ºøèãëººä àâòàë ñàÿ óõààí îðæ ñàÿûý áîëñîí õýðãèéã ÿðèâààñ øàäàð ñàéä “¯ã¿é áà
æèãòýé þì!” ãýæ íýí ãàéõàààä çàãàñ÷èíã äóóäàí èð¿¿ëæ , “ààé çàãàñ÷èí ÷è ñàÿí
àâ÷èðäàãèéí ÿã àäèë çàãàñ àâ÷èðñóãàé!” ãýæýý . Çàãàñ÷èí ìºíººõ öººðºìä î÷èæ ºãººø
òîð òàâüòàë ò¿ð¿¿÷èéí ÿã èæèë äºðâºí êàãàñ îðñíûã õààíû øàäàð ñàäàä àâàà÷èæ
áàðèâààñ µààíû øàäàð ñàéä òîãîî÷ õ¿¿õýíä ìàé ýíý äºðâºí çàãàñûã íàìàéã õàðæ áàéõàä
øàðàãòóí!
Ãýæýý . Òîãîî÷ õ¿¿õýí çàãàñûã öýâýðëýýä õàëóóí òîãîîíä õèéòýë òîãîîíû áàéøèíãèéí
òóóðãà ÿðàãäàæ ìºíººõí õàòàãòàé ÿã õýâýð òàÿã òüóëàí ãàð¸ èðýýä, òàÿãààð òîãîî ðóó
õàòãàæ . “Àé çàãàñíóóä ìèíü , óðüäûí ÿðèëöñàí ¿ãèéã òàíóóñ ñàíàíà óó?” ãýñýíä
òýäãýýð äºðâºí çàãàñ òîãîîíû äîòðîîñ òîëãîé ºíäèéëãºí :
“×è áóöâààñ, áèä áóöíà ×è ¿íýí áîë áèä ¿íýí÷,
×è áèäíèéã õàÿâààñ áèä ÷àìàéã îðõèíî”
ãýòýë
Õàòàãòàé òàÿãààð òîãîîã õºìð¿¿ëýýä ãàð÷ îäñîíû äàðàà áàéøèíãèéí õàíà á¿òýí áîëæýý .
Äîëîî äàõâ øºíº ýõëýõýä Øàõðàçàäà ¿ðãýëæë¿¿ëýí ÿðüñàí íü :
“Àé öàãèûã ýçýëñýí õààí ìèíü, òýíäýýñ õàòàãòàé òàÿãààð òîãîîã õºìð¿¿ëýýä ãàð÷ îäñîíû
äàðàà áàéøèíãèéí õàíà á¿òýí áîëæýý . Øàäàð ñàéä ¿íýõýýð ãàéõàæ, “èéì õýðãèéã õààíä
ýñ àéëòãàæ ¿ë áîëí” ãýæ ¿çñ¿ãýé!” ãýæýý . Øàäàð ñàéä çàãàñ÷íûã äóóäàí ò¿ð¿¿÷èéí
àäèë çàãàñ àâ÷èðñóãàé õýìýýí ãóðâàí õ¿íýýð õàðãàëçóóëàí ÿâóóëñàíä çàãàñ÷èí
òºäºëã¿é äºðâºí ºíãèéí çàãàñ àâ÷èðñàíä õààí çàãàñ÷èíä äºðâºí çóóí äèíàð çîîñ øàãíàæýý .
Òýãýýä , õààí “Ýíý äºðâºí çàãàñûã íàìàéã õàðæ áàéõàä ÷è ººðºº øàðàãòóí!” ãýæ
ñàéääàà çàðëèã áîëîâ. Øàäàð ñàéä “Çà” ãýýä õàëóóí òîãîîíä òîñ õèéæ äýýðýýñ íü
çàãàñàà õèéòýë òîãîîíû áàéøèíãèéí õàíà òóóðãà ÿðàãäàí , Àä îìãèéí õ¿í ëóãàà àäèë íýãýí
õàð àðüñò áîîë íîãîîí ìîäíû ìº÷èð áàðèí ãàð¸ èðýýä “Àé çàãàñíóóä àà, óðüäûí
ÿðèëöñàíûã ìàðòàâ óó?” ãýñýíä äºðâºí çàãàñ òîãîîã äîòðîîñ ºíäèéæ
“×è áóöâààñ, áèä áóöíà ×è ¿íýí áîë áèä ¿íýí÷,
×è áèäíèéã õàÿâààñ áèä ÷àìàéã îðõèíî”
ãýæýý .
Áîë ìîäíû ìº÷ðººð òîãîîã õºìð¿¿ëæ îðõèîä äàëä îðîü. Õààí øàäàð ñàéä õî¸ð ìºíºõºí äºðâºí
çàãàñûã ¿çâýýñ õàð í¿¿ðñ áîëñîí áàéæýý . Õààí ºã¿¿ëð¿¿í: “Èéì ¾ì ¿çñýí õ¿í äóóã¿éû
áàéæ ¿ë çîõèëäîíî. Ýíý äºðâºí çàãàñàíä ëàâ ó÷èð áèé!” ãýýä çàãàñ÷íûã äóóäóóëàí “×è
ýíý çàãàñûã õààíààñ áàðèâ?” õýìýýñýíä “Õîòûí çàõàä áàéõ äºðâºí óóëûáí äóíäàõ
öººðìººñ áàðèâ” ãýñýíä “Õýð õîë ãàçàð áý?” ãýòýë “Õî¸ðõîí ìº÷ ÿâàõ ãàçàð äàà” ãýõýä
íü õààí áàðàà áîëîã÷äîî äàãóóëæ çàãàñ÷íààð ãàçàð÷óóëæ òèéø ÿâàõàä çàãàñ÷èí ãàéòà
áèðèäýýñ áîëæ èéì õýðýã ãàðàü ãýæ áîäîæ ÿâæýý . Ñóëòàí õààí òýäíèé áàðàà áîëîã÷èä
íýãýí óóë äàâæ , öààø òîíãîéòîë äºðâºí óóëûí õîîðîíä óðüä õîæèä ¿çýýã¿é íýýí öººðºì
áàéõ áºãººä äîòðîî óëàà, öàãààí% øàð, öýíõýð äºðâºí ºíãèéí çàãàñòàé àæýý .
Õààí èõýä ãàéõàæ, òà íàðûí õýí íýã íü óðüä ýíý öººðºì ¿çñýí ¿¿? Ãýñýí “Àé öàãèéã
ýçýëñýí õààíòàí ìèíü áèä åðººñºº ¿çñýíã¿é” ãýæýý . Íóòãèéí íýí ºíºäð íàñòàí óëñààñ
àñóñàíä áàñ ë ýñ ¿çæýý . õààí ºã¿¿ëð¿¿í : Áè ýíý öººðºì áà çàãàñíû ó÷ðûã îîõîîñ íààø
õîò îðæ õààí øèðýýíäýý ñóóõã¿é ãýæ Àëëàõ òýíãýðèéã äóðäàí ºã¿¿ëýâ.
Õààí áàðàà áîëîã÷äûã òýð äºðâºí óóëûáíäºðâºí òàëä §îãñîîãîä øàäà ñàéäàà äóóäàæ
“Õààíû ñàéä èéì þìàíä èõ äàäëàãòàé , óõààíòàé õ¿í àæýý” ºã¿¿ëð¿¿í: “Áè áýýð íýãýí
¿éë õèéõèéã õ¿ñ÷ áàéíà. Áè ýíý øºíº ýíýõ¿¿ æèãòýé çàãàñ á¿õèé öººðìèûã ãàíöààðî
èðæ àæèãëàíà. ×è ìèíèé ìàéõíû àìàíä ¸óóæ, àëèâàà ñàéí Ýìèð íî¸í õýí áîëîâ÷ ýñ
îðóóëñóãàé ãýñýí ãýýðýé . Ìèíèé ýíý ÿâäëûã õýíä ÷ õýëæ ¿ë áîëíî. ãýýä õóâöà¸ûã
ñîëüæ èëä á¿ñëýýäï íýã óóëûí îðîéä ãàð¸ íýãýí øºíº, íýãýí ºäºð õàðóóëäâààñ íýãýýõýí ÷
àìüòàí ýñ ¿çýãäýí áºãººä äàðà íýãýí ºíäºð õîð þìíû áàðàà õýðýýä: “Ýíýõ¿¿ öººðºì áà
çàãàñûí ó÷èð ñàÿ òàéëäàíà” áèç ãýæ ûîäîîä îéðòîí î÷âîîñ íýãýí ãàõàìøèãò ÷óëààí îðä
õàðø áàéæ ò¿¿íèé õî¸ð õààëãàíû íýã íü îíãîðõîé , íºãºº íü ò¿ãæýýòýé áàéâ. õààí
ò¿ãæýýòýé õààëãûã îëîíòàà äýëäâýýñì õàðèó ¿ë ãàðàõ òóë ýíý îðä õàðæ õîîñîí þì
áàéíà” ãýæ ñàíààä ç¿ðõëýí äîòîãø îðæ, “Àÿà ýíý îðä õàðøãèéí ýçýí áàéíà óó? Áè õàðü
ãàçðûí àÿí÷èí áèëýý . Èäýõ þì ýðíýì!” ãýæ õàøãàðòàë áàñ ë ààíàé õàðèó àëãà. Õààí
ç¿ðõ ãàðãàí îðäíû á¿ð òýã äóíä õ¿ðòýë ÿâòàë ºíãèéí òîðãîí îäòîé õèâñýýð ÷èìæ ñàõàí
õºøèã áóóëãààòàé àòàë ýçýí õ¿íã¿é àæýý . Îðäíû äóíä õýñýãò áàñõ¿¿ äºðâºí ºíºäð
áàãàíà, äºðâºí âàíäàí áàéâ. âàíäàí òóñ á¿ðä äºðâºí õàð àëòàí àðñëàí ººä ºëèéæ àìíààñ
íü óñ îðãèëðí áóé íü ÿã ñóâä ýðäýíý î÷èð àëìàñààð öàöðàõ ìýò àæýý . Áàñ õýäýí
æèã¿¿ðòýí øóâóó ýðãýëäýí íààäàõ àòàë äýýâýðò òîð òàòààã¿é íèñýí îäîõûí àððàã¿é .
Ýíýõ¿¿ æèãòýé äºðâºí óóë, öººðº¬ , äºðâºí çàãàñ îðä õàðøèéí òóõàé àñóóæ ìýäýõ
õ¿íã¿é àðãà òàñðààä ãóíèãëàí ñóóòàë íýãýí õ¿í àðãà áóþ³ ãóíèãò ñýòãýëèéí óãààñ
¸îëîí äóóí ãàð÷ èéí ø¿ëýãëð¿¿í:
Àÿà ç¿¿äýíä ¿çýãäýõ ñýòãýëä èë á¿õíèéã áè íóóöàëäàã áèëýý .
Àìòòàéÿà ç¿¿äèéã ýä¿ãýý íîéðã¿é øºíº îðëîäîã áèëýý .
Õóâü çîõèîë ìèíü ýñ ýíõðèéëíý.Ýñ õàéðëàíà íàìàéã
Õ¿ñëýíò ñýòãýë çîâëîí àþóëûí äóíä áàíàì.
ßíàãèéí çàìààð ÿâæ, ÿäóóãèéí çîâëîíä ó÷ðàâ.
ßìáàòûí ýðõýì òà ìèíóó ºðøººí õàéðëàõ áóé çà .
Òàëûí ñàëõèíàà áîëîâ÷ òàíûã æºòººðõäºã áèëýý .
Òàâèëàí õóâü óíàõàä , òàã ñîõîð áîëîõ àæýý .
Àòààò äàéñààí òóëãàð¸ ñóìàà îíèëîõûí öàãò
Àëàã íóì íü àëãà áîë õýðõýí õàðâàõ áèëýý?
Çàëóó íàñ ò¿ìýí ãóíèðõàëä íýãýí óíàâààñ
Çàÿà çîë , ¿éëèéí ¿ðýýñ õýðõýí çàéëàõ áèëýý?
Õààíäó ãàñðàí òèéø î÷èæ àìãàëàíãèéí õààëãàíàà ä¿¿æëýýñòýé õºøèãò òóëæ ¿çâýýñ
ãàçðààñ íýãýí òîõîû ºíäºð ñóóðü òàâèóð äýýð í¿¿ðýíäýý ãàëòàé í¿äýíäýý öîãòîé ,
õàöàðòàé ýíãýñýãòýé, õàæóóä íü ìýíãýòýé íýã ãîë øèã öýâýðõýí õàðõ¿¿ ñóóæ áàéâ.
Òèéì ñàéõàí õºâã¿¿íèéã ø¿ëýãò:
Ìàãíàé ¿ñ íü ãýðýëòñýí þóòàé ñàéõàí òºðºº âý?
Ìàãàä á¿õ õ¿íèé ãýãýýíèéã áèåäýý øèíãýýæýý .
Õàöàð äýýðýý ìýíãýòýé ãýæ ò¿¿íèéã á¿¿ áàñàìæèë
Õàð öýã á¿õíèéã ÿðãóé öýöýã òýìäýãëýæýý ãýäýã áèëýý .
Òýð õºâã¿¿í Ìèñèð ãàçðûí àëòàí õàòãàìàë á¿õèé õàíòààçòàé áºãººä ýðäýíèéí ÷óëóóí
ýìæýýðòýé òèòýì ºìñ÷ýý . õààí àìðûã ýðâýýñ õºâã¿¿í ºã¿¿ëð¿¿í: “Àé íî¸í ìèíü òà òîñîí
áîñîæ õ¿íäýòãýëòýé ýõýñ ìºí àòàë º÷¿¿õýí íàì éã ºðøººãººðýé” ãýõýä íü õààí:
“Õºâã¿¿í ÷àìàéã áè õýäèé íü ºðøººâ. íýí ÷óõàë õýðýãòýé àéë÷ëàí èðñýí ìèíü ãýâýë,
ýíý íóóð ò¿¿íèé äºðâºí çàãàñ , ýíý îðä õàðø ÿìàð ó÷èðòàé þì ûý? ×è ººðºº þóíû ó÷èð
ãàíöààðàà ýíä óéëàí ñóóíà âý? Ýë á¿ãäèéí ó÷èð øàëòãààíûã ÿðüæ ºãíº ¿¿? ” ãýñýíä
õºâã¿¿íèé íóëèìñ ººðèéí ýðõã¿é õàöðûã äàãàí óðñàæ õîîëîé çàíãèðàí èéí ø¿ëýãëýð¿¿:
¯éëèéí ¿ðä ºðòºõ õ¿í îëîí, ºíäèéõ õ¿í îëîí
¯íýíäýý õ¿íèé òàâèëàíã ãàéõàõ õýðýã þóí!
Õýí ÿìàãò ãýãýýí áý, õýäèé óðò íàñòàé âý? ãýæ
Àëëàõ òýíãýð í¿ä àíèëã¿é õàðäãèéã óíòàã÷ õ¿í ÿàõèí
ìýäýõ áèëýý
ãýýä õºâã¿¿í áàñ óðòààð ñàíàà àëäààä:
Ñýäýõ ¿éëèé ÷èíü õàìãèéã ìýäýã÷ òýíãýð ìýäì¿é,
Ñýòýãëèéí çîâëîíã îðõèæ ýëäýâ áîäëûã ìàðò!
ßàãààä þó áîëñíûã ìýäýõèéã á¿¿ îðîëä!
ßìàðâàà þì ãàãöõ¿¿ ¿éë çîõèîëîîð áîëäîã áèëýý .
ãýæýý .
Õààí: “Õºâã¿¿í ÷è óíû ó÷èð èéíõ¿¿ øàíàëàí óéëíàì” ãýñýíä “Õààíààñ áè èéì áàéæ ýñ
óéëàõ áèëýý” ãýýä õºâã¿¿í õîðìîéã ñºõòºë öýýæèí áèå íü õ¿í áºãñºí áèå íü ÷óëóó áàæýý
. Õààí ¿çýýä òóéëûí èõ ºðºâäºí , ñýòãýë ç¿ðõ øèìøðýýä äóóí àëäàí ºã¿¿ëð¿¿í:
“×àìàéã ¿çýýä ìèíèé ºðºâäºí ãóíèõ ñýòãýë óëàì èõ íýìýãäýâ. Òýð äºðâºí çàãàñ õààíààñ
õýðõýí áèé áîëñíûã ìýäýõ ãýñýí àòàë îäîî áîëîõîä ÷è ÿÿàãààä èéì áîëîâ , òýä ÿàãààä
òèéì áîëîâ ãýæ ìýäýõèéã õ¿ñíý. Àóãàà Àëëàõààñ èë¿¿ õ¿÷òýé þì ¿ã¿é áèëýý . Àÿà,
õºâã¿¿í ÷è, ýíý ¿ëãýð ò¿¿õýý ÿðüæ ºãºº÷ !” ãýñýíä õºâã¿¿í: “Òà òýãâ½ë õàðàõ í¿ä ,
ñîíñîõ ÷èõèéã õàéðëà!ãýýä ìèíèé í¿ä , ÷èõ ýíä áýëõíýý áàéíà. ” ãýõýä íü õºâã¿¿í
ºã¿ëð¿¿í: “¯íýíäýý ýíý äºðâºí çàãàñ áèäýíä ãàéõàëòàé õà÷èí ÿâäàë òîõèîëñîíûã õ¿íèé
í¿äíèé áóëàíä ç¿¿ãýýð áè÷èæ ¿ëäýýâýýñ õîæèì ñóðãàìæ õ¿ì¿¿í äîð ñóãààë áîëíî
ãýæýý .
¯¯Í ÕÝÐÕÝÍ ×ÓËÓÓÍ ÁªÃÑÒÝÉ ÁÎËÑÎÍ ¯ËÃÝÐ. ”

Õºâã¿¿í ºã¿¿ëð¿¿í:
“Àÿà íî¸í ìèíü , ìèíèé ýöýã ýíý õîòûí õààí á¿ëãýý Ò¿¿íèéã Ìóõàìóä õýìýýõ áºãººä õàð
àðëûã ýçýãíýí ñóóäàã áàéâ. Ýíý äºðâºí óóëûã çàõèðàí äàëàí æèë õààí øèðýýíýý ñóóòàë
íàñàí ººä áîëæ áè ñóëòàí õààí áîëîâ. Áè íàãàöûí îõèíûã ãýðãèé áîëãîí àâòàë íàäàäíýýí
õàéðòà íàìàéã ýñ áàéâàë õîîë óíä ÷ ýñ óóæ èäýõ á¿ëãýý . èéíõ¿¿ òàâàí æèë áîëòîë íýã
ºäºð ãýðãèé õàëóóí óñàíä áèåý óãààõààð îðñîíä áè òîãîî÷ íàðûã çàõèðàí ñàéõàí õîîë
õèéëãýýä àìãàëàíãèéí ºðãººíä îðæ õî¸ð øèâýã÷èí äóóäàæ íýãèéã òîëãîéí òóøàà íºãººã
õºëèéí òóøàà ñóóëãààä óíòàõûã çàâäâààñ ãýðãèéí ýçã¿éä íîéð õóëæèæ äýìèé ë í¿ä
àíüæ õýâòòýë òîëãîéí òóøàà ñóóãàà îõèí íºãººäºº ÿðèõ íü :
“Ìàñóä àà, ìàíàé íî¸í õàéðàí çàëóó! Çàÿà ìóóòàé õàòàí íü äààí÷ çàâõàé àìüòàí äàà! ”
ãýõýä íü “Òèéì ýý, õàòàí íýí õóóðàì¸ ñàäàð ñàìóóí ýì àæýý . øºíº áîëãîí ãàäóóð ÷âæ
õîíîäîã òýð ñàäàð ñàìóóíã ýì ìàíàé íî¸í øèã ñàéõàí çàëóóä ýñ òààðàõ àæýý” ãýæ íºãºº
òîëãîéä ñóóãàà îõèí: “ìàíàé íî¸í òýíýã áîëîîä õààø ÿâäãèéã àñóóõã¿é þì” ãýõýä íü íºãºº
îõèí íü “Àé ÷è þ¿ õýëíýì . ìàíàé íî¸í ìýäñýýð ìºðòºº ýñ òîîíî ãýæ ÷è áîäíî óó. Òèûì áèø
Ìóó çàÿàò õàòàí ¿äýø áîëãîí óíòàõûí ºìíº äàð¸ñ óóëãàõ íýðèéäëýýð áàíè* õîëüæ ñîãòîîí
îðõèîä õóâöñûã ºìñººä ñýì ãàð¸ ºãëºº áîëòîë àëãà áîëîõ á¿ëãýý. ªãëºº èðýýä íýãýí ç¿éë
¿íýðò¿¿ëýýä íî¸íûã ñýðýýäýã þì ãýæýý .
Ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä äîòîð õàðàíõó©ëààä øºíº áîëñûíø ýñ ñýäýâ. Ãýðãèéã õàëóóí óñíààñ
èëýõèéí õàìò õî¸óë îðîéí çîîã áàðüòàë íü ýíý òýðèéã æààõàí õ¿¿ðíýëäýæ àãààä óíòàõûí
áîëæ ýíãýðèéí öààãóóæð õºíäºð÷ äàðóé ñîãòñîí áîëæ ¿õýòõèéí óíàæ óíòàã÷ áîëæ
õýâòòýë ìèíèé ãýðãèé ãàíöààðàà ÿðèõ íü: “Èíãýýä øºíºæèí áîëñîã¿é óíòàæ õýâòâýë
òààðàí! Àÿà, Àëëàõ ìèíü ÷àìàéã õàðàõààñ í¿äýí õîðñîæ , ÷àìòàé óíòàõàä ñýòãýëä
òàâã¿é ãóíèã òºðºõ àæýý . Àëëàõ õýçýý íýã ÷èíèé ñ¿íñèéã çàéëóóëæ íàìàéã àìðààõ
áîë!” ãýýä õàìãèéí ãî¸ õóâöàñàà øèëæ ºìñººä ¿íýðòýí õ¿æèñ áèåäýý àíõèëóóëàí , ìèíèé
õóòãûã àâ÷ á¿ñýíäýý ç¿¿ãýýä ãàð÷ îäëîî. Áè óõàñõèéí áîñîæ äàãàí ãàðòàë ìèíèé ãýðãèé
õîòûí çýýëèéã ºíãºðºí õýðìèéí õààëãàä õ¿ðýýä íýãýí ¿ã õýëòýë õààëãà íýýãäñýí
ò¿¿ãýýð íýâòýð÷ ÿäóó õîñîí õ¿¿¿ñèéí ñóóõ ýâäýðõèé áàëãàñ õ¿ðýâ. Òýíä áóðãàñàí
ñ¿ëæìýë õàøààòàé íýãýí ìóó óðä äîð îðîõòîé íü çýðýã áè äýýâýðò ñýì àâèðàí õàðâàë
äîòîðíü íýã óðóóë íü ãóòàë øèã , íºãºº íü õºíæèë øèã áºãººä áàñ óÿìàí ºâ÷òýé àæýý .
Òóéëûí ÿäóó, óðàíõàé íîîðõîé õóâöàñíû òàìòàã íºìºð÷ íèøèíãèéí èøýýð ñ¿ëæñýí
äýâñãýð äýýð õýâæýý .
Ìèíèéãýðãèé ºìíº íü ºëìèéí äîð ñºãäºí õàð àðüñò áîîë ºã¿¿ëð¿¿í: “×è ºäèé îðîé áîëòîë þóíä
ýñ èðýâ? Ìèíèé õàìààòíóóä õàð àðüñò çî¸èòä èðæ äàðñ óóæ áàéãààä ñàÿ ýõíýð¿¿äèéí
õàìò õàðèâ. ×àìàéã èðýýã¿é áîëîõîîð áè óóñàíã¿é” õýìýýâýýñ ìèíèé ãýðãèé ºã¿¿ëð¿¿í:
- Àéí íî¸í ìèíü ñýòãýëèéã áóëààñàí õàéðò ìèíü, áè ººðèéí íàãàöûí õºâã¿¿í ëóãàà íýãýíò
ðàã áàðèëäñàíûã ÷è ìýäýõ áèëýý . Ò¿¿í ë¿ãýý óíòàõ ãýõýýñ äðã¿é ìèíü õ¿ðýõ àòàë
áàñõ¿¿ ÷èíèéõýý àìèéã õàéðëàõ á¿ëãýý .
- ×àìàéã ¿íýõýýð ýñ õàéðëàäàãñàí áîë ýíý ãàçàð äàíäàà øºíº áàëãàæ . Ýíý õîòûã
óóëü, õýðýý ¿íýã ÷îíîíû ¿¿ð ýâäýðõèé áàëãàñ áîëãîæ ÷óëóóãèé íü Êàô óóëûí öààíà
õàÿõ ñàí ” ãýëýý .
- õàð àðüñò áîîë ºã¿¿ëð¿¿í: “Àé ìóó çàÿàò ýì ÷è õóäàë õýëæíý. Áèä õî¸ðûí ¿éëäýõ
ýð ýìèéí ¸ñîí áîëáîîñ öàãààí àðüñòàí ëóãàà àäèëã¿é ãýæìýäýãò¿í. Õýðýâ ÷è äàõèí
ºäèé îðîé áîëòîë èðýõã¿é áàéâààñ òýð ºäðººñ õîéø àìðàãèéí õîëáîãîî òàñàëæ äàõèí
õýçýý ¸ ÷àì äýýð ìîðäîõã¿é ” õýìýýí õàð àðüñòíû áàðäàì çàíãààð àì àëäñóãàé . Àÿà,
öàãàà àðüñòíû ¿ààð, ºìõèé ãè÷èé ÷è çºâõºí ººðèéí äóð õ¿ñëèéã õàíãàõûí ¿¿äíýýñ
íàäààð òîãëîîì õèéíý ¿¿ ! ãýæýý .
- Òýð ¿ãèéã ñîíñîîä äîòîð õàðàíõóéëààä õààíà áàãààãàà ÷ ìýäýõã¿é áîëîâ. Ìèíèé
íàãàöûí îõèí ìºíººõºí áîîëûí ºìíº çîãñîí óéëñààð “Ç¿ðõíèé ìèíü ¿ð, õàéðò ìèíü ÷è íàä
óóðëàâààñ ººð õýí íàìàéã ºðºâäºõ áèëýý? ×è íàìàéã õººõ àâààñ õýí íàìàéã àâ÷ áàéõ
áèëýý” õýìýýí óéëàí óéëàí ¿ãëýñýýð ºðøººë òàë îëæ , õóâöàñ þóãàà òàé÷èí, “Äîðä
çàðäñàí íàä óóæ èäýõ þì àëãà óó” ãýñýíä áîîë “Òýð àÿãàíäè ÷àíàñàí æèìñ áà
õóëãàíû ÿñ áàéãàà Äîìáîíä äàðñíû øàâõðóó áèé óóë äàà” ãýëýý . Òýãýýä çààñíûã íü
óóæ èäýýä, ÷àðìàé í¿öýãëýí íîîðõîé òààðàí õºíæèë ñºõºæ ºâºðò íü îðîâ. Ò¿¿íèéã
õàðààä áè óõààíàà îëîõûã áàæ äýýâðýýì ñóì áóóãààä õ¿¿õíèé ç¿¿æ èðñýí ººðèéí
õóòãûã àâ÷ õî¸óëàíãèé íü àëúÿ ãýæ áîäîîä ýõëýýä õàð áîîëûí õîîëîéã îãòîëæýý .
- ªãëºº áîëæ Øàõðàçàäà ¿ëãýðýý çîãñîâ.
- Íàéì äàõü øºíº áîëîõîä Øàõðàçàäà ¿ðãýëæëýí ÿðüñàí íü “Àÿà æàðãàëòà õààí ìèíü óó
ãýýä ÷óëóóí áºãñòýé õºâã¿¿í õààíä ÿðüñàí íü “Áè ìºíººõºí áîîëéûí õîîëîéã îãòëîâ
ãýýä äóòóóëæ ìºãººðñºí õîîëîéí íààãóóð òàñ îãòîëñîí áàéæýý . Áîîë ó÷èðã¿é
ÿíöãààãààä ìèíèé íàãàöûí îõèí õºâäºëºõººð íü õóòãûã òàâèàä òýäíäýýñ ñýì ãàð÷
îðäîíäîî èðæ îðîíäîî îðîâ. ªãëºº ìàíàé ãýðãèé èðæ íàìàéã ñýðýýñýíä õàðâààñ ¿ñèéã íü
òàéð÷ áýëáýðñýëèéí õóâöàñ ºìñººä “Ìèíèé íàãàöûí õºâã¿¿í ÷è íàäàä ñààä õèéõ
õýðýãã¿é ø¿¿ Ìèíèé ýõ íàñ ººä áîëæ ýöýã àðèóí äàéíä àìü ¿ðýãäýýä õî¸ð àõûí íýã íü
õèëýíöýò õîðõîéä õàòãóóëæ , íºãºº íü í¿õýíä óíàæýý . ãýæ äóóëàâ. Òýãýõëýýð íü áè
èõ ãàøóó áîëæ öóéëàõ áèé! ” ãýõýä íü “×è äóðààðà áîë áè ñààä áîëîõã¿é” ãýëýý .
Íýã æèë óé ãàøóóíä óíàæ, ýöýñò íü èéí ºã¿¿ëð¿¿í. Áè îðäîíä ÷èíü íýã áóíõàí
áàðèóëæ ”Óé ãàøóóäëûí îðîí ãýæ íýðëýýä ìºíººõº ¿õýãñäèéã îðøóóëàõûáã õ¿ñíýì.”
- Ãýõýä íü áè “Äóðààðàà áîëîãòóí!” õýìýýâýýñ ìèíèé íàãàöûí îõèí ººðòºº òóñãàé
ºðãºº áàðèóëæ äóíä íü á¿ðõ¿¿ë á¿õèé áóíõàí õèéæ íºãºº áîîëûã îðóóëñàí àòàë
òýðõ¿¿õàð áîîë äàðñ óóõààñ ººð ÿìàð ÷ àøèãã¿é áàéæýý . Ìèíèé àõ õóòãàëñàíààñ
õîéø òýðõ¿¿ áîîë ¿ã ÷ äóóãàðàõ òýíõýýã¿é ¿õñýí àìüäûí õîîðîíä àãñààð æèë áîëñîí
áàéâ. Îõèí ºãëºº ¿äýø áîëãîí øºë ºã÷ äýðãýä íü óéëàí óéòãàðëàí ñóóõ áºãººä
áàñõ¿¿ äàðñ ºãíº. Èíãýñýýð áàñ íýã æèë áîëîõîä íâ áè èõýä òýâ÷èí ìýäýã¿é þì øèã
áàéëàà . Òýãýýä íýã ºäºð ñàíàìñàðã¿é îðòîë ìèíèé íàãàöûí îõèí ó÷èðã¿é óéëæ áîîëä
ºã¿¿ëýõ íü: “Àÿà, ç¿ðõíèé ìèíü áàë áóðàì ÷è þóíä íàäààñ áóðóó õàðíàì? Àé, õàéðò
ìèíü íàäòàé þì ÿðèà÷!” ãýýä.
×è íàìàéã îãîîð÷, ÿíàã àìðàãèéí òýâ÷ýýð àëäàâ÷
×óõàìõ¿¿ ç¿ðõ ñýòãýë ìèíü ººð õýíä ÷ ýñ äóðëàþ?
Õààíà îäîâ÷ ÷è ñ¿íñ áî öîãöñû ìèíü àâ÷ ÿâààä
Õàìàã á¿ãäýýð çîãñîæ, íàìàéã ãàçàð òóøààãòóí.
Òýãýýä íýðèé ìèíü õýëýãò¿í, ñîíññîí õ¿í áîëãîí
Òýñãýëã¿é ¸îëîõ ÿñíû ìèíü äóó õàðèóëàõ áîëúþó
×àì ëóãàà ÿíàãëàõ ºäºð íàäàëä æàðãàëûí äýýä áèëýý .
×èíèé ñàëàí îäîõ ºäºð íàäàä ¿õëèéí öàã áèëýý .
Àÿà, áè ø¿õëèéã äàëàéëãàí ÷àääàã áîëîñîé!
Àìðàãòàéãàà , àìòòàéÿà æàðãàõ áèìëýý .
Õîòîë æàðãàëûã ýäýëäýã áîëîñîé!
Õîðâîîã ýçëýí õîñðîé õààíûãø çàõèðàõ áèëýý .
Ýðõýì ÷àìàéã õàðæ ñóóõ ºíãºõ þì áîë
Ýë á¿õýí øóìóóëûí äàâàëâ÷íû ¿íýã¿é áóþó .
Ãýýä öóðõèðòàë óéëàõäà íü “Àÿà ìèíèé íàãàöûí îõèí ÷è èéõ¿¿ øàíàëàí ãóíüæ ñóóãààä
þó õèéíý . ßìàð÷ òóñ áîëîõã¿é äýý” ãýõýä ìèíü , íàìàéã ÿàæ áàéâààñ áèòãèé ñààä õèé!
Ñàäàà áîëáîë áè ººðºº ¿õíý . Áè äóóã¿é áîëæ, ò¿¿íýýñ õîéø áàñ íýã æèë áîëîâ. ãýðýâ
äàõü æèëèéí í¿¿ðýí äýýð áè íýã ºäºð óóð èõýä õ¿ð÷ òýíä îðòîë “Àÿ íî¸í ìèíü ÷è þóíä ýñ
äóóãàðíàì?” ãýæ áàñ ë óñàí í¿äëýýä:
Àÿà , áóëø ò¿¿íèé ãî¸ ñàéõíûã ÷è áèåäýý øèíãýýâ ¿¿?
Òýðã¿¿íèé íü òóÿàðóóäàã÷ ãýãýý ÷èíü óíòàðàâ óó?
Àÿà, áóëø ÷è ýãýíò îãòîðãóéí ìàíäàë , ãàçðûí ò¿âøèí áèø àòàë
Àëèìàí ñàðàí àëòàí íàðàí ÷àìä þóíä øèíãýíýì?
Ãýæ ø¿ëýãëýõýä íü ìèíèé õèëýí óëàì áàäðààä õýäèé áîëòîë èéíõ¿¿ óé ãàøóó áîëîí
ñóóõ áèëýý! õýìýýãýýä áè èéíõ¿¿ ø¿ëýãëýëýý .
Àÿà, áóëø ò¿¿íèé õàð öàðàé ÷àìä øèíãýâ ¿¿?
Òýðã¿¿íèé íü áàðàà áîëîâ÷ ãýãýý ÷èíü óíòðàà þó?
Àÿà, áóëø ÷èíü íýãýíò òîãòìîë öººðºì, òîãîî áèø¿ àòàë
Íîãîîí çàìàã, õàð õºº íü ÷àìä þóíä øèíãýíýì..
Ãýñýíä ìèíèé íàãàöûí îõèí ýíý ¿ãèé ìèíü ñîíñîîä áîñîí õàðàéæ “Àé ìóó íîõîé, ìèíèé
ç¿ðõíèé äóðëàëò õ¿íèéã ÷è øàðõëóóëæ ò¿¿íèé õàéðàí çàëóó íàñ õèéãýýä ìèíèé
õàéðûí ñýòãýëèéã ÷è ãóíèãò óíàãàñàí óó! Ãóðâàí æèë ¿õñýíã¿é , ñýõñýíã¿é!” ãýõýä íü
áè , “Àé , çàâõàé ÿâäàëä áóçàð àìüòà, ìóó ¸ðûí ñàäàð ñàìóóí ýì ! Ò¿¿íèé ÷èýü áè
èíãýæ” ãýýä èëäýý ñóãàëàí ãýðãèéãýý àëàõ õýìýýí äàâøèëòàë òýð íýãýíòýý èíýýãýýä
ºíäºð äóóãààð ºã¿¿ëñýí íü “Àé ìóó, íîõîé çàéë!” ªíãºðñºí þì ýãäýãã¿éû , ¿õñýí þì
ñýõäýãã¿é! Ìèíèé ñýòãýëä óíòðàøã¿é ãàë áºõºøã¿é äºë áàäðààñàí õ¿íèéã çàëõààõ
ýðõãèéã Àëëàõ òýíãýð íàäàä õàéðëàæýý
Ãýýä àìàíäàà ¿ë ìýäýãäýõ õýäýí ¿ã ¿ãëýýä “Òàë áèå íü ÷óëóó, òàë áèå íü õ¿í
áîëòóãàé!” ãýõýä íü áè èéì áîë÷èõñîí þì . Îäîî áîñîæ ¿ë ÷àäíà , ñóóæ ¿ë ÷àäíà. ¯õýæ ýñ
÷àäíà. Ñýõýæ ýñ ÷àäíà. Íàìàéã èéì áîëãîîä çîãññîíã¿é , ìàíàé õîò áàëãàä , çàõ çýýë ,
öýöýðëýã ìîäûã áàñ òàðíèäàí õóâèëãàæýý . Óðüä ìàíàé õîòîä ëàò õèñòîñ , åðåé ìàãóó¸
äºðâºí îìãèéí èðãýí îðøèí ñóóäàã áèëýý . Ìèíèé íàãàöûí îõèí òýäãýýðèéã çàãàñ áîëãîñîí
àãààä öàãààí íü ëàë , óëààí íü ìàãóóñ , õºõ íü õðèñòîñ , åâðåé ìàãóóñ äºðâºí îìãèéí îìãèéí
èðãýí îðøèí ñóóäàã áèëýý . Ò¿¿ãýýð¸ ¿ë áàðàì íàìàéã èõýä òðàð÷èëãàí çîâîîõ áºãººä
ºäºð á¿ð íàìàéã çóóíòàà òàøóðäàí äàë ìºð óëààí íÿëãà áîëæ öóñ óðñàõûí öàãò ìèíèé
áèåä á¿ä¿¿í òààð ºìñãºæ äýýðýñ ãî¸ õóâöàñ íºìºðãºíº ãýýä õºâã¿¿í óéëæ
Àÿà áóðõíû ø¿¿ëò , ¿éëèéí ¿ðä òýñâýðòýéåÿ áè
Áóðõàí ÷àìä òààòàé àâààñ õîéøèä õ¿ëöýí ÷àäíà áè.
¯éë ëàé íàäàä èéíõ¿¿ äîãøèí áàðäàì áàéâ÷
¯íýíäýý , äèâààæèíãèéí îðîíä áè î÷èæ þóíû ìàãàä
Øàíàëàõ ëàí÷èã òóëèõ çîâëîí ìèíü õýäèé äààãäàøã¿é áîëîâ÷
Ñàéí íºõºð , ºðøººëò õ¿íä õýçýýä áè î÷íî.
Ãýæýý . Õºâã¿¿íèé ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä ìºíººõºí õààí ºã¿¿ëð¿¿í : Àé õºâã¿¿í ÷è ¿ãýýð ýë
ìèéíèé ãóíèãèéã õºíãºð¿¿ëñýí àòàë ñàíààãèé ìèíü óëàì çîâîîâ. Òýðõ¿¿ øàðõòàé áîîëûí
õýâòýõ áóëø îäîî õàà áàéíà?
Ãýñýíë õºâã¿¿í ºã¿¿ëð¿¿í: Òýðõ¿¿ áîîë áóëøèí äîòîðõè á¿ðõ¿¿ëèéí äîð õýâòýíý . Ìèíèé
íàãàöûí îõèí óðäààñ õàðñàí õààëãàíàä ñóóæ ºãëºº íàðíààð áîñîæ ìèíèé õóâöàñûã òàé÷èí
íýâøèðòýë çàí÷èí ºøººã àâààä ìºíººõºí àðàáäàà øºë äàðñ õèéæ ºãíº. Îäîî ìàðãààø ºãëººíººñ
íààø èðýõã¿é ãýõýä íü õààí , Ñóäàðò áè÷èãò ¿ëëäýæ ìèíèé íýðèéã äóóðñàõ òèéì ñàéí
¿éë õºâã¿¿í ¸èíèé òºëºº á¿òýýñ¿ãýé ãýæ Àëëàõûã àì àëäàí ºã¿¿ëñ¿ãýé ãýæýý .
Õààí òýíäýý õºâã¿¿í ë¿ãýý ÿðèëöàí õîíîîä ìàðãààø ºãëºº ¿¿ðýýð õóâöàñûã íü òàé÷èí,
èëäèéã áàðüñààð áîîëûí õ áîîëûí õýâòýõ ãàçðûã î÷èâîîñ ëàà äýíë¿¿ õ¿æ òýð¿¿òýí
àñààñàí, áàñ ñàâòàé òîñ áàéíà. õààí òýð áîîëéûã àëæ õóòàãò õàÿàä áîîëûí õóâöàñûã
íºìðºí áóëøèíä èëäýý ñóíãàí õýâòòýë õ¿¿õýí áîñîæ õºâã¿¿íèéã íýâ¿øèðòýë òàøóóðäààä
“Àé íàãàöûí ìèíò îõèí îäîî íàìàéã çîâîîõûã áîëèî÷! Íàìàéã ºðøººãºº÷ !” ãýõýä íü “Àé ÷è
íàìàéã ìèíèé ñýòãýëòýé õ¿íèéã ºðºâäñºí ¿¿? ” ãýæ îðéîîëãîí öóñ íºæ íü ø¿¿ðñýí õîéíî ñàÿ
áîëüæ øèð¿¿í òààð ºìñãºæ õóâöàñû íü íºìºðãººä äîîø áóóæ áóëø äîð î÷îîä Àÿà íî¸íòîí
ìèíü íàäòàé ãàíö óäàà áîëîâ÷ ÿðèà÷ ãýæ àðãàäààä
Àëü áîëîõ ÷è íàäàä èéíõ¿¿ øèð¿¿í áàéõ þì áý?
Àñãàðóóëàõ íóëèìñû ìèíü õýìææý ã¿éöñýí áèø¿¿?
Àëü áîëòîë ÷è íàäààñ çîðèóä õàãàöàõ þì áý?
Àòààðõàã÷ õ¿íäýý ñàéíûã õ¿ññýíýýð òýð ýäãýð÷ýý .
Ãýýä óéëàí ºã¿¿ëýõýä íü õààí äóóãàà çîðèóë ººð áîëãîæ, õàð áîîë õ¿íèé äóóãààð : “Àÿà
àóãàà èàõ Àëëàõààñ ºð õ¿÷òýé þì ¿ã¿é áèëýý” ãýñýíä õ¿¿õýí áàÿðëàí , “àÿà íî¸íòîí
ìèíü, ýíý ÷è ÿðüæ áàéíà óó” ãýõýä íü “Àé ìóó çàÿàò ýì ÷è õýíòýéû áîëîâ÷ ÿðèõ
ºã¿¿ëýõ ýðõã¿©” ãýñýíä “ßàãààä òýð áèëýý” ãýõýä íü “×è ýð íºõðºº ºäºðæèí çîääîã
òóë òýð áýýð Àëëàõ òýíãýðýýñ õàðàæ, ýñ óíòóóëíà . ¯¿íýýñ áîëîä ìèíèé áèå ¿ë
òýíõðýíý” ãýñýíä “àÿà , òýãâýë ÷è òýð õºâã¿¿íèéã çîâëîíãîîñ àíãèæðóóë ãýæ áàéí óó?”
ãýõýä íü “Äàðóé ñóëëàí ñàíàà ñýòãýë àìðààãààëä ºãºº÷!” ãýæýý . Õ¿¿õýí “Çà” ãýýä
ºðãººíäºº îðæ íýã àÿãàíä óñ õèéãýýä àìàíäàà òàðèíà óíøòàë àÿãàòàé óñ àÿíëàà
îðãèëîí , òîãîîòîé óñ àäèë áóðãèëàí áóöàëñàíä õºâã¿¿í äýýð öàöàæ “Ìèíèé õàðààëààð èéì
áîëñîí àâààñ áóöàæ õóó÷èí çàíäàà îðîãòóí!” ãýñýíä õºâã¿¿í áèåèéã ñýãñýðýí áîñîæ
èðýýä Àëëàõ òýíãýð áà ò¿¿¿íèéã òºëººë÷ã Ìóõàìåä õàìãààñ èë¿¿ õ¿÷òýé îäî áè ¿çýâ.
Àëëàõ ºðøººõ áîëòóãàé õýìýýâýýñ õ¿¿õýí “Îäîî ÷è ýíçäýýñ çàéë!” Ýðãýæ èðâýë ÷àìàã
àëíà
Ãýæýý . Õ¿¿õýí òýíäýýñ íºãºº áóíõàíä î÷èæ, “àÿà íî¸í ìèíü íýã ãàðààä èðýý÷, ãýãýýí
öàðàéãèé ÷èíü íýãýíòýý áîëîâ÷ õàðúÿ” ãýõýä íâ õààí, äóóãàà íàì áîëãîí ºã¿¿ëð¿¿í:
“×è ñàÿ òýð õºâã¿¿íèéã ñóëëàñíààñ ìèíèé çîâëîíã ºþõºí ìº÷ðººñ íü àíãèæðóóëæýý . Áè
á¿ð ¿íäýñíýýñýý àíãèæðàõûã õ¿ñíýì” ãýñýíä . “Àÿà íî¸í ìèíü ¿íäýñ íü ýíý õîòûí èðãýä
äºðâºí àðàë áèëýý . Òýð îëîí çàãàñ øºíº òóòàì óñíààñ òîëãîé ºíäèéëãºí Àëëàõ òýíãýðýýñ
ºðøººë ýð÷ ÷è áèä õî¸ðûã õàðààõ òóë áèå îãò òýíõðýõã¿é áàéíà. ×è îäîîõîí î÷èæ
òýäãýýðèéã õóó÷èí ¸ñîîð íü ûáîëãîîä ìèíèé ãàðààñ òàòàæ áîñãîãòóí . Áè ¿çòýë èëààðü
áîëæ áàéíà ãýæýý .
Õ¿¿õýí ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä, ¿íýõýýð õàð àðñüò áîîë ÿðüæ áàéíà ãýæ ¿íýìøýýä èõýä
áàÿðëàí “Àÿà íî¸í ìèíüâ ÷èíèé çàðëèã íàä àäèñ ìºí. Àëëàõûí òºëººíººñ öºìèéã
ã¿éöýòãýñ¿ãýé!” ãýýä íóóðò î÷èæ óñíààñ íýã àÿãàíëä õèéæ ¿ë ìýäýõ ¿ã àìàíäàà ¿ãäëýí
öàöàòàë õóó¸èí õîò áàëãàä õýâýýð áèé áîëæ àðä èðãýä íü öºì õºäëºí õóäàëäàà÷èíãóóä
àðèëæàà íàéìààãàà õèéæ õóó÷èí àðàä õýâýýð áîëîâ.
Õ¿¿õýí òýíäýýì áóöàæ èðýýä “Àÿà õàéðò àìðàã ìèíü ýðõýì ñàéõàí ãààð àëü, áè òàòàæ
áîñãîãòóí” ãýòýë õààí, “×è íàä á¿ð îéð áîëîãòóí!” ãýýä èëäèéûã ãàðãàí õ¿¿õíèéã òàñ
öàâ÷èí õî¸ð áîëãîâ.
Õààí áóíõíààñ ãàð÷ èðòýë õºâã¿¿í õ¿ëýýí çîãñîõ áºãººä àìü àâàñðíà ãýæ òóéëûí
áàÿðëàí òàë ºâãººñ õààí: “×è ýë õîòäîî ¿ëäýõ äóðòàé þó? Ìèíèé õîòîä î÷èõ äóðòàé ó?”
ãýñýíä Õºâã¿¿í
“àÿà öàãèéã ýçýëñýí èõ õààí ìèíü ýíäýýñ õýäèé õýðèéí ãàçàð ãýæ òà ñàíà ?” ãýõýä íü
“Ýíäýýñ õî¸ð õîíîãèéí ãàçàð äàà”ãýæýý . õºâã¿¿í ºã¿¿ëð¿¿í: òàíàé èõ õîò õ¿ýðýõýä
ñààäã¿é ÿâàõàä æèëèéí ãàçàð áîëîé. Ýíý õîò èëáèéí õ¿÷èíä àâòàãäñàí áàéñíààñ òà õî¸ð
õîíîãèéí äîòîð õ¿ðýëöýí èðñýí áîëîé. Òýãýâ÷ áè òàíààñ õîðìûí òºäèé ÷ ñàëàõã¿é
õýìýýâýýñ õààí áàÿðëàí äóóí àëäàæ, “àÿà Àëëàõ òýíãýð ÷àìàéã íàäàâ çàÿàæýý . Áè ¿ð
õ¿¿õýäã¿é ó÷èð ÷è ìèíèé ãàíö õ¿¿ áîëñóãàé” ãýæýý
Õî¸óë òýñãýëã¿é áàÿðëàëäàí îðäîíä ìîðèëîí îðöãîîâîë çàëóó Ñóëòàí õóó÷èí ñàéä
ò¿øìýë õýâýýð áèé áîëñîí áàéõ òóë òýäíèéã çàõèèðàí èõ àÿíä àðâàí µîíîã çýõ¿¿ëýýä èõ
áýëýã àâ÷ , òàâèí çàðö äàãóóëàí çàìä õºäëººä ºäºð øºíºã¿é äîâòîëãîñîîð íýã æèë àÿîëæ
Àëëàõûí ºðøººëººð õààíûã ýñýí ìýíä ýãæ èðýâ õýìýýí áàÿðëàëäàí ñºãäºí ìýõèéæ àìðûã
ýðñýíä õààí òýð õºâã¿¿í ë¿ãýý ó÷èðñàí íàìòðàà ÿðüæ öºì ñàíàà ñýòãýë àìàðöãààëàà .
Ñóëòàí õààí îëîí õ¿íä øàí ºãººä ìºíººõºí äºðâºí çàãàñ÷èíûã äóóäàæ , èõ õèøèã
õ¿ðòýýãýýä ðäðð õýí õýíòýé õýðõýí àìü çóóõ áóéã àñóóâààñ õî¸ð îõèí íýã õ¿¿òýé
ãýñýíä õî¸ð îõèíû íü àâ÷ðóóëæ íýãèéã ººðºº ãýðãèé áîëãîæ íºãºã õºâã¿¿íä ºãººä
çàãàñ÷èíéû õ¿¿¿ã õààíû ñàíãûí íÿðàâ áîëãîæýý . Òýãýýä øàäàð ñàéäàà ìºíººõºí õºâã¿¿íèé
õóó÷èí õîòûí Ñóëòàíààð òîìèëîí , áàðàà áîëæ èðñýí òàþâèí çàðöûí õàìò òèéø èëãýýãýýä
õºâã¿¿íèéã äýðãýäýý àâ÷ ¿ëäýâ. Çàãàñ÷èí õàìãèéûí áàÿí õ¿í áîëæ , õî¸ð îõèí íü õààíû
õàòàí áîëîîä ¿õëèéã èðòýë àìàð ñàéõàí æàðãàõ íü òýð á¿ëãýý .
Õàðóí Ðàøèä Õàëèô íýã ºäºð øàäàð ñàéä Æàôàðûã äóóäàæ èéí ºã¿¿ëð¿¿í: Áè õîòîîð
çàñàã íî¸äûã àðä èðãýä õýðõýí ¿çäýãèéã àñóóæ ìýäýõèéã õ¿ñíý. Ìóó ãýãäýñíèéã íü
îãöðóóëæ ñàéí ãýãäýñíèéã íü øàãíàÿ ãýñýíä øàäàð ñàéä íü çà ãýæ Õàëèô , Æàôàð,
Ìàñðóð ãóðàâ õîòûí ãóäàìæ çýýëýýð õý÷æýý . Íýãýí ãóäàìæíàà íàñàí ãóéëûí ºíäºð
áîëñîí ºâãºí òîëãîé äýýðýý ºãººø ñàãñ òàâüæ òàÿã òóëàí ÿâíà.
Òýð ºâãºí ø¿ëýãëýõ íü:
“Ñàðòàé øºíº ëóãàà àäèë ñàðóóë íîìòîé õ¿í áàéíà” ãýæ
Ñàéøààí òýä íàìàéã ºã¿¿ëýõ íü áóé .
Ýðäýì íîìûã ãàãöõ¿¿ ýðõ áàðèã÷èä ìýäíý.
Ýíý äýìèé ¿ã ãýæ áè òýäýíëä õýëíý.
Áýµ, öààñ ýðäìýýð ìèíü äýí÷èí òàâüñàí ÷ òýð ,
Áè íýãýí ºäðèéí èäýõ õîîë ¿àñàí ÷ îëæ ýñ ÷àäíà.
Çîëã¿é õîîñîí ÿäóó õ¿íèé
Çîâëîí èõ, àìüäðàë á¿ðõýã àæýý .
Çóíû öàã õîîë îëæ ¿ë èäíý.
Çºâõºí õîîâîí þóãààð ºâºë áèåèéã ýýíý.
Çîëáèí íîõîé õàðàí äàéðàí
Äàìûí õ¿í æèãøèí õàðààíà.
ßäóó çîâëîíãîî ãîìäîí ìýä¿¿ëáýë
ßìàð àìüòàí ýñ òîîíî.
ßäóó õ¿íèéû çîâëîí äàíäàà èéì àâààñ
ßñ àìàð àâñàíä õýâòâýë äýýð áóþó .
ãýæ ø¿ëýãëýõèéí Õàëôè ñîíñîîä, ºâãºí äýýð îë÷èæ ÷è ÿìàð àæèë õèéäýã õ¿í áý ? ãýñýíä ºâãºí ºã¿¿ëð¿¿í:
“Àéíî¸í ìèíü áè çàãàñ÷èí õ¿í áèëýý . Ãýð á¿ëýý òýæýýõ õýìýýí ºäºð á¿ð ãàðòàë ºäèé áîëòîë Àëëàõ
áèäýíä èäýõ þì õàéðëàñàíã¿é çàÿàíäàà õîðìîí ãîìäîæ ¿õâýýñ äýýð ãýæ áîäîæ áàéíà ãýñýíä Õàëèô: Çà ÷è
áèäýí ëóãàà áóöàæ õàìò î÷! Òèãð ìºðíèé ýðýã äýð î÷îîä ºãººø òîðîî òàâèãò¿í. ×èíèé ºãººøèíä þó ãàð÷ èðâýýñ
íýã çóóí äèíàð çîîñîîð áè àâñóãàé ãýæýý . ªâãºí çà ãýýä òýäíèé õàìò î÷èæ ºãººø òîðîî óñàíä òàâèàä
ãàðãàòàë íýí õ¿íä öîîæòîé àâäàð ãàð÷ýý . ªâãºííýãýí çóóí äèíàð çîîñ ºã÷ áóöààãààä , ìºíººõºí àâäðûã îðäîíä
àâ÷ðààä Æàôàð, Ìàñðóð õî¸ð ýâäëýí ¿çâýë äîòîð íü äàë ìîäíû íàâ÷ààð ñ¿ëæèí õèéñýí ñàãñ áàéõ áºãººä
óëààí ìÿíäñààðð õàìãàìàëäñàí àæýý . Ñàãñûã àäëàí ¿çâýýñ íýã æèæèãõýí õèâñ, ò¿¿íèéã ñºõòºð öàëèí
ìºíãºí àäèë öàâ öàãààí çàëóó ýìèéí õýð÷èí àëæ îðõèìæîíä áîîñîí áàéæýý .
Õàëèô èõýä ãóíèãëàí õàöðûã äàãàí íóë¨ìñ àñãàðóóëààä , Æàôàðò ºã¿¿ëð¿¿í: Àé ìóó íîõîé ÷è! Ìèíèé¿åä
õ¿í àëæ óñàíä õàÿäàãø õ¿í áèé õýðýã ¿¿ ! Ýíý áîëáîîñ õîèæì õîéíî ìèíèé íýðèéã õººäºõ òóë ýíý ýìèéã
èéíõ¿¿ àëü ìóóãààð òàìëàí àëñàí õ¿íèéã áè çààâàë îëæ çîõèõ öýýðëýë ¿ç¿¿ëýõ ¸ñòîé ãýýä Õàëèô íýí
õèëýãíýí , ýíý ýìèéã àëñàí õ¿íèéã ÷è çààâàë îëæ èðýãýò¿í! Ýñ îëæ èðâýë ÷àìàéã, ÷èíèé ñàäàíãèéí äº÷èí
õ¿íèé õàìò îðäíû õààëãàí äýýð ä¿¿æëýí àëíà ãýæ àëü- Àáààñûí õºâã¿¿ä á¿õ Õàëôèèéí íýðèéã áàðüæ àì
àëäñ¿ãàé ” ãýæýý .
Æàöàð òýíäýýñ ãàð÷ èõýä ãóòðàí “Ýíý ýìèéã àëñàí õ¿íèéã áè õààíààñ õýðõýí îëîõ áèëýý. ªºð õ¿í
àâàà÷âàë õîæèì õîéíî íýðä ìóó áîëíî. Îäîî ÿàäàã áèëýý” ãýæ áîäñîîð õàðüæ ãóðâàí õîíîã ãýðýýñ
ãàðñàíã¿é . Äºðºâ äýõ ºäºð Õàëèô äóóäóóëæ “Çà òýð ýìèéã àëñàí õ¿í õàà áàéíà” ãýõýä íü Æàôàð “Òýð
ýìèéã àëàõûã áè õàðæ áàéñàí áèø õýðõýí ìýäýõ áèëýý?” ãýñýíä Õàëèô èõýä õèëýãíýí Æàôàðûã
ä¿¿æèëñ¿ãýé õýìýýí çàðëèã áóóëãààä ýíý òóõàé õîòûí èðãýäýä çàðëà ãýñýíä çàðëàã÷ õ¿í Áàãäàä õîòûí
ãóäàìæíàà ãàð÷ ºíäºð äóóãààð: “Õàëèôèéí òýðã¿¿í øàäàð ñàéä Æàôàð Áàðìàêàäûã, Áàðìàêèäïèéí óäìûí
äº÷èí õ¿íèéã õàìü Õàëèôèéí îðäíû ¿¿äýíä ä¿¿æëýí àëàõûã ¿çýõ õ¿í áàéâàë î÷èæ ¿çýãò¿í” ãýæ çàðëàí
òóíõàãëàñàíä õîòûí èðãýäë ó÷ðûã ýñ ìýäýð÷ öºì öóãëàæýý. Îðäíû ¿¿äýíä ä¿¿æë¿¿ð çàñàæ äîð íü
Æàôàðûí òºðºë ñàäàíãèéí àâàà÷ààä ãàíöõ¿¿ Õàëèôûí àë÷óóð äîõèõûã õ¿ëýýõ¿åñ óëñ àìüòàí òýäíèéã
ºðºâäºí óéëöãààíà.
Ýíý ¿åýð àðâàí òàâíû ñàð ìýò öýâýðõýí öàðàéòàé ãî¸ ñàéõàí õóâöàñòàé, ºðãºí ìàãíàéòàé , ÿãààí
õàöàðòàé ñàðíàé öýöýãèéíã áàãëàà àäèë çàëóó õóðàí öóãëàðñàí õ¿ì¿¿ñèéí äóíäóóð ÷èõýëäýí ãàð÷
èðýýä “Àÿà á¿õ ýìèð íî¸äûí íî¸í ÿäóó áèäíèéã òýòãý÷ ÷è ýíý ëàéíààñ ìóëòàð÷ýý . Òýðõ¿¿ àâäàðò
õýâòñýí ýìèéã áè àëñàí õ¿í áèèáèåýð áàéíà. Íàìàéã ä¿¿æëýãò¿í” ãýñýíä Æàôàð ººðèéí áèå ñóëëàãäàõ
áîëñîíä áàÿðëàí ºðººë õàéðàí çàëóó ä¿¿æëýãäýõ áîëñîí ãîìäîí áàñ íýã íàñàí äýýð ãàðñàí õàðèóã¿é ºâãºí
ãàð÷ èðýýä Æàôàðò ºã¿¿ëð¿¿í :”Õààíû øàäàð ñàéä ýðõýì íî¸í ìèíü , ýíý õºâã¿í õóäàë õýëæ áàéíà .
òýðõ¿¿ ýìèéã æèíõýíý àëñàí õ¿í áè ýíý çîãñîæ áàéíà . Íàìàéã äàðóé ä¿¿æëýí , òýð ýìèéí õàðèóã àâàãò¿í
ãýæ Àëëàõûã äóðäàí äóðäàí ºã¿¿ëüå” ãýñýíä õºâã¿¿í “Àé õààíû øàäàð ñàéä àà, ýíý ìóó çººíºã ºâãºí áèëíèé
ÿðüæ áàéãààã þó ìýäýõ áèëýý . Íàìàéã ä¿¿æëýí öýýðë¿¿ëýãò¿í” ãýõýä íü ºâãºí: “Àé õ¿¿ ìèíü ÷è áîë
àìüäûí æàðãàëûã äºíãºæ àìñàæ ÿâàà ñàéõàí çàëóó õ¿í áàéíà. Áè áîë ºòºëæ ¿õýõ áîëæýý . ×èíèé àìü ,
øàäàð ñàéäûí ñàäàíãèéí ýíý îëîí õ¿íèé àìèíû òºëººíººñ áè ¿õñ¿ãýé. Òýð ýìèéã ÷óõàì àëñàí õ¿í áè
çîãñîîãîîðîî áàéíà. Íàìàéã øàëàâõàí ä¿¿æëýýä àëü!” ãýæýý .
Æàôàð õî¸óëàíãèé íü äàãóóëàí Õàëèôò áàðààëàõàä ºëìèéí äîð ñºãäºí “Àÿà ¿íýí øàæèíòíû èõ õààí
ìºíººõºí ýìèéã àëñàí õ¿íèéã àâ÷ðàâ ” ãýýä “Ýíý õºâã¿¿í òýð ýìèéã áè àëñàí õýìýýí áèåýð º÷èõ àòàë ýíý
ºâãºí õºâã¿¿íèéã õóäàë õýëæ áóé , ÷óõàìõ¿¿ àëñàí õ¿í íü áè áàéíà ãýæ áàòëàí ºã¿¿ëýõ àæãóó ” ãýæýý .
Õàëèô, “Òà õî¸ðûí õýí íü òýð ýìèéã àëàâ? Ãýñýíä õºâã¿¿í “Áè àëñàí ” ãýòýë ºâãºí “Áè àëñàí” ãýæýý .
Õàëèô , “Õî¸óëàíã ä¿¿æëýí õîðîîñóãàé” ãýñýíä Æàôàð ºã¿¿ëð¿¿í “Õýðýâ ýíý õî¸ðûí íýã íü àëñàí áàéòàë
íºãººã ä¿¿æëýõ íü ç¿éä ¿ë íèéöíý” õýìýýâýýñ, õºâã¿¿í “òýð ýìèéã áè àëñàí ãýæ ” ãýýä ìºíººõºí ñàãñ äîòîð
õèéæ îðõèñîí áàéäëûã íýãä íýãã¿é òîî÷èí ºã¿¿ëáýýñ “Ëàâ ýõý õºâã¿¿í àëñàí àæýý” ãýæ Õàëèô èòãýýä
ó÷èð øàëòãààíûã ñëíèðõîí , “×è ÿìàð ó÷ðààñ òýð ýìèéã äóðààð àëààäàäàã ñ¿¿ëä íò ÿìàð
ø¿¿ëòã¿éãýýð ººðèéí àëààä àäàã ñ¿¿ëä íü ÿìàð ÷ ø¿¿ëòã¿éãýýð ººðèéí àëñíûã õ¿ëýýí º÷èâ?” ãýæ
õºâã¿¿íýýñ àñóóâ. Õºâã¿í ºã¿¿¿ëð¿¿í: “Àÿà ¿íýí øàæèíòíû èõ õààí ìýäò¿ãýé! Òýð ýì áîë ìèíèé ãýðãèéã
ìàíàé íàãàöûí îõèí áèëýý . Ýíý ºâãºí áîë îõèíû ýöýã ìèíèé íàãàö á¿öëãýý . Áèä õî¸ð õàíèëàí ñóóòàë Àëëàõ
òýíãýð ºðøººæ ãóðâàí õºâã¿¿í çàÿàñàí àãààò òýð ìèíü íàäàä õàéðòàé, áè ÷ ò¿¿íââëä õàéðòàé áàéëàà .
õàðèí ýíý ñàðûí ýõýýð ñ¿ðõèé àéõòàð ºâ÷ëºí îòî÷ äîì÷ íàð àíãààí àðàé ãýæ èëýýðü áîëòîë, áè ò¿¿íèéã
õàëóóí óñàíä îðóóëæ áèåèéã óãààõûã õ¿ñâýýñ èéí ºã¿¿ëð¿¿í. Áè õàëóóí óñàíä îðîõûí ºìíº æààõàí àëèìíû
¿íýð àâ÷ íýã õî¸ð õàçàõ þìñàí ãýëýý .
Ìàðãààø ºãëºº íü áè àëèì ýðæ õîòéí á¿õ öýöýðëýãýýð ÿâààä îëñîíã¿é . Íýãýí æèìñ÷èí ºâãºíòýé óóëçàæ
ñóðàãëàâààñ: “Àé õ¿¿ ìèýíü îäîî àëèì îëäîõîä òóí áýðõ . ãàãöõ¿¿ Áàñð õîò õ¿ðâýë òýíä ¿íýí øàøèíòíû
èõ õààíä òàââüæ õàäãàëàñàí öººí àëèì áàéäàã” ãýëýý . Áè ãýðãèéäýý èõ õàéðòàé ó÷èð òèéøýý ÿâàõààð
øèéäýýä Áàñð áàëãàä îðæ òýíäýõèéí öýöýðëýã÷ýýñ ãóðâàí àëèì ãóðâàí äèíàð çîîñîîð õóäàëäàí àâ÷
èðýõ î÷èõûí àðâàí òàâàí õîíîã ÿâæ àâ÷ðààä ãýðãèéäýý ºãâººñ èõýä áàÿðëàí õàæóóäàà àâ÷ òàâèëàà .
Áè çýýëèéí ãàçàð ìóõëàãèéí íýýæ àðèëæàà íàéìààãàà õéæ áàéòàë , íýãýí õàð àðüñò áîîë ìºíººõºí ãóðâàí
àëèìòàé àäèë íýãèéã áàðüæ ÿâàõûã ¿çýýä , “Àé ñàéí ñàíààò áîîë , ÷è ýíý àëèì õààíààñ îëîâ? Íàä áàñ îëîõ
æõýðýãòýé áàéíà” ãýñýíä áîîë ºã¿ç¿ëð¿¿í . “Áè ñýòãýëòýé õ¿¿õíýýñýý àâëàà . ñàÿ õýäýí õîíîã þìàíä ÿâààä
èðòýë òýð ìèíü ºâ÷òýé áàéíà. Õàæóóäàà ãóðâàí àëèì òàâüæ “Ìèíèé ýð íºõºã _ Áàðñ áàëãàä îðæ ãóðâàí
àëèì ãóðâàí äèíàð çîîñîîð õóäàëäàí àâ÷ðàâ” ãýæ áàéíà.
“Íàä íýãèéã ºãëºº” ãýâ.
Áîîëûí ¿ãèéã ñîíñîîä äîòîð õàðàíõóéëààä ÿàðàí ìóõëàãèéã õààæ, ãýðòýý õàðèâààñ õî¸ð àëèì ¿ëäñýí
áàéëàà . ìèíèé õèëýí íýíý áàäàð÷ “Íýã àëèì ÿàñàí áý” ãýñýíä “Áè ìýäýõã¿é õàðààã¿é” ãýëýý . õàð àðüñò
áîîëûí õýëñýí ¿íýí áîëîõéã ìýäýýä áè ãýðãèé þóãàà ¿ã äóóã¿é õîîëîéã òàñ õýð÷èí òîëãîéã ñàëãàí
îðõèìæîîð îðîîãîîä æèæèã õèâñýýð á¿òýýí ñàãñàíä õèéæ àâäàðò õàäààä Òèãð ìºðºíäº àâàà÷èæ õàÿü
ãýýä õºâã¿¿í ¿ðãýëæë¿¿ëýí ºã¿¿ëñýí íü:
“Àÿà , ¿íýí øàøèíòíû èõ õààí , íàìàéã øàëàâ÷õàí ä¿¿æëýýä ºãºº÷! Áîäîõîîñ àéäàñ õ¿ðíý . Ãýðãèé õ¿¿ðèéã
ñýì òèãð ìºðºíä õàÿàä èðýõýä ìèíèé òîì õ¿¿ óéë÷èõñàí çîãñîæ áàéâ. Ýõèéãýý òèéì áîëñîí ãýæ îãò ìýäýý£
¿é àòàë ÿìàð ó÷èðòàéã ãàéõàí “Ìèíèé õ¿¿ ÿàâ?” ãýñýíä ìèíèé õ¿¿ õýëëýý .”Àé áè ýõèûí äýðãýä áàéñàí
ãóðâàí àëèìíû íýãèéã àâ÷ ãàäààä ãóäàìæèíä òîãëîæ áàéòàë íýãý ºíäºð õàð áîîë èðæ ø¿¿ðýí àâààä “×è
¿¿íèéã õààíààñ îëîâ? Ãýõýä íü “Ìèíèé ýýæ ºâäºõºä ààâ Áàñð áàëãàä îðæ ãóðâàí àëèì ãóðâàí äèíàð çîîñîîð
õóäàëäàí àâ÷ ýýæèä àâ÷èð÷ ºãñºí þì õýìýýñýíä íàìàéã òîîëã¿é êîîæ îðõèîä àëèìûã àâààä ÿâ÷èõëàà . Áè
ýõýýì àéãààä õî¸ð ä¿¿ãèéí õàìò õîòûí çàõàä ãàðòàë îðîé áîëæ áàñ àéãààä áóöàæ èðñýí. Ààâàà , ýýæèä
áèòãèé õýëýýðýé . ªâ÷èí íü èëààðü áîëñîí àòàë äàõèí ëäîðäîæ ìýäíý” ãýëýý .
Õ¿¿ãèéí ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä òýðõ¿¿ õàð áîîë ñàíààíààñ çîõèîí õóäàë ÿðüæýý ãýæ ìýäìýãö áè èõýä
ãàøóóäàí óéëæ ñóóòàë ýíý ìèíèé íàãàö ºâãºí îðæ èðñýí þì . Áè ó÷ðûã íóóëã¿é ÿðüñàíä õî¸óëàà óéëæ
ãàøóóäàë ¿éëäýýä ÿã òàâàí õîíîã áîëîâ. Áè ãýðãèéäýý ÿìàð ÷ ãýìã¿é áàéõàä àëñàí ìèíü ¿íýí, ýíý ÿâäàë
ãàíöõ¿¿ òýð õàð àðüñò áîîëîîñ áîëëîî. Èíãýõëýýðýý îäîî íàìàéã äàðóé àëàãò¿í! Áè íýãýíò ãýðãèéäýý
àëñàí õîéíî íàäàä àìüä ÿâààä ÷ ÿìàð õýðýã áàéõ áèëýý ãýæýý .
Õàëèô ¿¿íèéã ñîíñîîä íýíý ãàéõàæ , “Òýð ìóó ¸ðûí áîîëûã îëæ ä¿¿æèëñ¿ãýé!” ãýýä øàäàð ñàéä Æàôàðòàà
èéí ºã¿¿ëð¿¿í: “×è ÿâæ òýð ìóóã çàÿàò áîîëûã îëæ èðñ¿ãýé Ýñ îëæ èðâýë ÷àìàéã îðîíä íü ä¿¿æèëíý”
ãýæýý .
Æàôàð “Áè çààâàë ¿õýõ òàâèëàíòàé àæý . Âààð äîìáî íýã óíàõàä òýñýõ áîëîâÿ äàõèí óíàãàâààñ ¿éàõèí
òýñýõ áèìëýý . Õýðõýõèé£ Àëëàõ òýíãýð ìýäò¿ãýé. ßìàð ÷ áîëîâ÷ ãóðàâ õîíîã ãýðýýñ ¿ë ãàðñóãàé” ãýæ
áîäñîîð õàðüæýý .
Äºðºâ äýõ ºäðèéí ºãººë ø¿¿ã÷ ãýð÷èéã äóóäàæ ãýðèéíõýòýéãýý ñàëàõ ¸ñ õèéæ áàéòàë Õàëèôèûí
çàðëàãà èðæ ìàø èõ õèëýíòýé , òàíûã äóóäàæ , ºíººäðººñ õýòð¿¿ëýõã¿é ä¿¿æëýíý !” ãýæ áàéíà ãýëýý .
Ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä Æàôàð áà Æàôàðûí áîëîí õ¿¿õýä áîîë çàðäñàí íàð öºì óéëàâ. Æàôàð õàìãèéí áàãà
îõèíäîî èõ õàéðòàé áàéæýý . Áàãà îõèíîî ÿàæ îðõèí îäíî ãýõýýñ ç¿ðõ øèìøðýí óéëæ òýâðýí òýâðýí
¿íýñòýë ºâºðò íü íýýí õàòóó áººðºíõèé þì áàéõûã ìýäýýä “ªäºðò ÷èíü þó áàéíàì?” ãýñýíä “Àé ààâ àà, ýíý
áîë õàüñàí äýýð íü ìàíàé Õàëèôèéí íýð áè÷æýýñòýé àëèì áàéãàà þì ãýæýý . Æàôàð ºâðººñ àëèì ãàðãàæ
èõýë áàÿðëàí “Àé áóðõàí ìèíü ÿìàð à à÷òàé âý?- ãýæ äóóí àëäààä áîîë Ðåéõàíûã äàðóé äóóäàæ “Àé ÷è
ýíý àëèì õààíààñ îëîâ?” ãýñýíä Ðåéõàí ºã¿¿ëð¿¿í: “Àÿà íî¸íòîí ìèíü õóäàë ¿ã íýã óëäàà àâðàõ áîëîâ÷ ¿íýí
¿ã ¿¿ðë àâðàõ á¿ëãýý . Ýíý àëèìûã áè ÷èíèé øèëòãýýí ýðõýìñýã õààí èõ Õàëèôèéí øèëãýýíýýñ
õóëãàéëñàí áóñ ¿¿íýý ñ òàâàí õîíîãèéí ºìíº õîòûí íýã ãóäàìæíàà ÿâæ áàéòàë õýäýí õ¿¿õýä òîãëîæ áàéñíû
íýã íü àëèì áàðüæ áàéõûã ¿çýýä áè áóëààí àâñàíä òýð õ¿¿õýëä óéëæ:”Àé ñàéí ýð, ÷è ñîíñ! Ìèíèé ýõ
ºâ÷òýé õ¿í, Ààâ Áàñð áàëãàä îðæ ýýæèä ãóðâàí àëèì, ãóðâàí äèíàð çîîñîîð àâ÷èð÷ ºãñíèé íýãèéã áè
õóëãàéëàí òîãëîæ áàéíà” ãýõýä íü áè òîîñîíã¿é àëãàäàæ îðõèîä àëèìûã àâ÷èðñàíä ìàíàé õàìãèéí áàãà
õàòàãòàé õî¸ð äèíàð çîîñ®îð àâñàí þì äýý” ãýæýý .
Æàôàð ººðèéí íü áîîëîîñ áîëæ òýð ýìèéã àëñíûã ìýäýæ õýä, ãàéõàæ, áàñ ãóíèãëàâ÷ ººðèéí òîëãîé ìýíä
¿ëäýõ áîëñîíä èõýä áàÿðëàí èéí ø¿ëýãðëýð¿¿í:
Çîëã¿é ÿâäàë ÷àìä òîõèîëäîõûí öàãò ÷è .
Çîëèîñîíä áîîë çàðäñàí íàðààñ ãàðãàãò¿í
Îëîí çàðö îëú¸ ãýâýë ÷è ÷àäíà
Îíäîî ññýòãýë îëú¸ ãýâýë ÷è ýñ ÷àäíà
Ãýýä ìºíººõºí áðîîëéûã õºòºëñººð Õàëèôò áàðààëõàí ýë áîëñîí íàìòðûã ÿðüñàíä Õàëèô èõýä ñîíèðõîí òàñ
ãýäðýã õºõðõºí óíàæ ýíý ¿ëãýð ò¿¿õèéã áè÷èæ óëñ èðãýäýä òàðààãò¿í” ãýõýä íü Æàôàð ºã¿¿ëð¿¿í:
“Àÿà, ¿íýí, øàøèíòíû èõ õààí ìèíü òà á¿¿ ãàéõàãò¿í! Ýíý áîë Ìèñèð ãàçðûí øàäàð ñàéä Íóð-àä-Äèí Àëü áà
Øàìñ-Àä Äèí Ìóõàììåä, ò¿¿íèé ä¿¿ãèéí ¿ëãýðèéã ýñ ã¿éöýíý ” õýìýýâýýñ Õàëèô , “Òýð ãàéõàëòàé ñîíèí
¿ëãýðýýñ ÿðü” ãýõýä íâ “Àÿà èõ Õàëèö àà, õýðýâ ÷è ìèíèé áîîëûã ôààçààð àâàõààñ õýëòð¿¿ëíý ãýâýë
ÿðèíà” ãýñýíä “Òýð ¿ëãýð ÷èíü íýí ñîíèí àâààñ ÷èíèé áîîëûí àìèéã õýëòð¿¿ëíý òèéìã¿é áîë òîëãîéãèé íü
çààâàë àâíà” ãýæýý .
ÍÝÃÄ¯ÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ.
ªã¿¿ëýõíü : Ýðò óðüä öàãò õÿòàäûí íýãýí õîòíîî íàéð íààäàìä ìàø äóðòàé íýãýí ¿éë÷èí õ¿í ñóóäàã áàéæýý
. Òýð ¿éë÷èýí ýõíýðýý äàãóóëæ çóãààëàõààð ÿâíàì áèëýý . Íýãýí ºäºð õî¸óë ºãëºº ýðò ãàäàãø ãàðààä,
îðîé íàðàí øèíãýõýä ãýðòýý õàðüæ ÿâòàë çàìä íü óéäñàí õ¿íèéã ñýðãýýõ, ãàøóóäñàí õ¿íèéã èíýýëãýõ
òèéì ñîíèí ááàéäàëòàé íýãýí íóðóóã¿é õ¿í òîõèîëäñîíä ¿éë÷èí ýð ýì õî¸ð ò¿¿íèéã ¿çýýä ìàíàé ãýðò î÷èæ
õîîë èäüå õýìýýí ãýðòýý àâàà÷ñàíä ¿éë÷èí çýýëèéí ãàçðààñ øàðñàí çàãàñ, áîîâ íèìáýã , ýýçãèé
õóäàëäàí àâ÷ èðýýä øèðýý çàñàæ ãóðâóóëàí õîîë èäòýë ¿éë÷èí ýì çàãàñíû ìàõíààñ à÷â÷ òýð íóðóóã¿é
õ¿íèé àìàíä ÷èõýýä àìûã ãàðààð áºãëºæ ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ÷àìä çàæëàõ ÷ºëºº ºãºõã¿é , ÷è ¿¿íèéã íýãýí
àìüñãààãààð çàëãèã òóí õýìýýñýíä òýð íóðóóã¿é õ¿í çàãèÿ ãýòýë ÿñàíä íü õàõààä íàñíû õýìæýý
ã¿éöñýí òóë ¿õýâ.
¿éë÷èí õ¿í ¿¿íèéã ¿çýýä èõýä àéñàíä ýì íü ñóðãàí ºã¿¿ëð¿¿í: ×è ¿òýð áîñîæ ìèíèé òîðãîí àë÷óóð
àâ÷ðàãòóí: ¯¿íèéã ÿñûíí àë÷óóðò îðîîæ ìèíèé õîéíîîñ òýâðýí ÿâñóãàé . Õýðýâ çàìä õ¿í òîõèîëäâîë ìèíèé
õºâã¿¿ä ãýíýò ºâ÷èí òóññàí òóë áèä õî¸ð õ¿¿õäçèéã ýì÷èä àâàà÷èæ ÿâíà õýìýýñ¿ãýé õýìýýí àðãà
çààñàíä ¿éë÷èí ÿàðàí áîñîæ òýð íóðóóã¿é õ¿íèéã ãàðòàà òýâðýí ÿâñàíä ýì íòçàìä õ¿í óóëçâààñ àé õ¿¿õýý
÷èíèé áèå õàà ºâäºíº. Öàãààí áóðõàí ÷èíèé õààíà ãàðàâ õýìýýí àñóóñààð ÿâàõàä ¿çñýí õ¿í á¿õýí ýíý
õî¸ð ºâ÷òýé õ¿¿õäèéã àâ÷ ÿüíà ãýæ áîäîõ àæýý . èíãýæ ÿâñààð çàì ãóäìûí õ¿íýýñ ýì÷èã ñóðàãëàí
àñóóæ, , íýãýí åâõðåé ýì÷èéí ãýðò î÷èæ õààëãûã òîãøñîíä íýãýí õàð öàðàéò øèâýã÷èí õààäãà öíýýæ, òà
íàð þóí õ¿í á? Õýìýýí àñóóñàíä, áèä õî¸ð ýíý ºâñ÷òýé õ¿¿õäèéã ýì÷èä ¿ç¿¿ëýõýýð èðýâ òà ýíý
õàðàìæèéí çîîñûã ýì÷èä áàðèãòóí õýìýýí àëòàí äèíàðûí äºðâºí õóâèéí íýãèéã áàðüñàíä òýð øèâýã÷èí ãýðò
îðñîí çàâñàð_, ¿éë÷íèé ýì ÿàðàí äîüîãø îðóóëæ íºõºðòºº ºã¿¿ëð¿¿í: “Òýð íóðóóã¿é õ¿íèéã ýíä ò¿ø¿¿«ýýä
çàéëñóãàé õýìýýñýíä ¿éë÷èí òýð ¿õäý«èéã îò÷èéí áàéøèíãèéí òóóðãàíä ò¿ø¿¿ëýí ñýì çàéëàâ. Òýð
çàâ±àð øèâýã÷èí ýì , ýì÷èéí äýðãýä î÷èæ ìàíà õààëãàíû ãàäíà íýãýí ºâ÷òýé õ¿¿õýäòýé ýð ýì õî¸ð èðýýä
ýì çàëàõ ãýæ ýíý àëòûã ºãºâ õýìýýñýíä åâðåé òýð àëòûã ¿çýýä òýñãýëã¿é áàÿðëàæ ÿàðàí ñàíäðàí
äîðîãø áóóòàë õàðàíõóéä òýð íóðóóã¿é õ¿íèéã äàéðàí óíàãàæ öî÷èí ºã¿¿ëð¿¿í:
Àé èõ Áîãä ìèíü ! àé Ìîèññè ìèíü, àé Àðâàí çàðëèã ìèíü , àé Ààðîí ìèíü , àé Íóéí õºâã¿¿í Èèñóñ ìèíü , áè ýíý
ºâ÷òºí õ¿íèìéã äàéðàí óíàãàæ àëñàí áàéíàì. Îäî ÿàäàã áèëýý õýìýýí òýð íóðóóã¿é õ¿íèéã ãýðòýý òýâðýí
îðóóëæ ýõíýðòýý õýëáýýñ ýõíýð íü ñóðãàí ºõãã¿¿ëð¿¿í: Èéì õýðýã ãàðñàí àòàë ÷è þóíä ëàãëàéí ñóóíà.
Õýðýâ ÷è ºãëºº áîëòî èíãýæ ñóóûààñ ÷è áèä õî¸ðûí àìü ¿ðýãäýíý. Ýíý õ¿¿ðèéã àâ÷ ãýð äýýð ãàðãààä
ìàíàé õàìàð õàøààíû ëàë àéëä îðè¸ õýìýýâ. Ñóëòàíû äîãîîíû ãýðýýñ òîñ ººõ ãýðòýý àâ÷èðäàã ºàæýý .
Òýð àâ÷èðñíûã õóëãàíà ìóóð áàéëãàäàãã¿é òàñ èäíýì áºãººä ñàéí òàðãàí õîíèíÿû ñ¿¿ë áàéâààñ íîõîé
õóëãàéëó èõ ë çàëõààäàã á¿ëãýý . Åâð?åé ýì÷ ýõíýðòýéãýý , òýð íóðóóã¿é õ¿íèéã ¿¿ð÷, ìºíºº àéëûí
áàéøèíãèéí òóóðãàíä ñýìõíýý ò¿ø¿¿ëæ ÿàðàí çº çàéëòàë òýð ãýðèéí ýçýí áóöàæ èðýýä çöë áàðüæ
ãýðòýý îðòîë áóëàíä íýãýí õ¿í áóéã ¿çýýä àÿà ìèíèé õ¿ñíèéã ýíý õ¿í õóëãàéëäàã àæ. Ìèíèé ìàõ øºëèéã
íîõîé ìèãóé õóëãàéëíàõýìýí ñýòãýæ £óäàìæíû îëîí íîõîé , ìèãóé àë¦ õè÷íýýí õèëýíö õóðààñàí áèëýý .
¯çâýýñ õóëãàé÷ íü ýíý áàéíà õýìýýí òîì àëõà áàðüæ òýð íóðóóã¿é õ¿íèéã íýãýíòýý äýëìýãö óíàñàíä èõ
àéí ýìýýæ àé òýíãýðî ýý, ýíý ìóó ñàéí ººõ ñ¿¿ëèéí òºëºº áè õ¿íèé àìèíëä õ¿ðýâ õýìýýí íàðèéâ÷ëàí ¿çâýýñ
òýð ¿õñýí õ¿í íóðóóã¿é àæýý .
¿¿íä òýð òîãîî÷ íàðûí äàðãà õàðààí ºã¿¿ëð¿¿í:
×è íóðóó áýðòýíý áîëîîä áàñ õóëãàé¸ áîëæ áóñäûí ìàõ òîñ õóëãàéëíà óó? Àé òýíãýð ìèíü íààíàà íààíà ãýæ
íóðóóã¿é õ¿íèéã ¿¿ðýí ãàð÷ çýýëèéí ãàçàð õ¿ð÷ íýãýí äýëã¿¿ðèéí õàæóóä ò¿ø¿¿ëýí çîãñîîæ , çàéëñàíä
íü Ñóëòàí õààíä áàðàà íèéë¿¿ëýõ íýãýí ñîãòóó ýðõ¿¿ä (Õðèñòîñûí øàøàèíòàé õ¿í) ºãëººíèé ìºðãºëèéí öàã
îéðòîâ. Õàëóóí óñàíä î÷æ îñðóãàé ãýæ íàãàëçàí àëõñààð òýð íóðóóã¿é õ¿íèé òóøàà õ¿ð÷ èðýýä øýýæ
ñóóòàë ãýíýò äýðãýäýý íýãýí õ¿í ¿çýýä óðüä ¿äýø ìàëãàéãàà õóëãàéä àëäñàí òóë ýíý õ¿í áàñ ìèíèé
ìàëãàéã õóëãàéëàõ ãýæ áàéíà õýìýýí íóäðàãàà çàíãèäàæ òýð õ¿íèé õ¿ç¿¿í òóñ ãàçàð íýãýíòýý õ¿÷ëýí
äýëñìýãö , óíàñàíäï òýð ñîãòóó ýðõ¿¿ä çýýëèéí ìàíàà÷èéã õàøãèðàí äóöäàæ , òýð íóðóóã¿é õ¿íèéã
íóäðàãàäàí çàí÷òàë ìàíàà÷ èðæ ¿çâýýñ íýãýí ýðõ¿¿äï õýí íýãýí ëàë õ¿íèéã ºâäºãëºí çàí÷èæ áóéã ¿çýýä
ýíý þó áîëîâ õýìýýñýíë ýðõ¿¿ä ºã¿¿ëð¿¿í. Ýíý õ¿í ìèíèé ìàëãàéã õóëãàéëñóãàé õýìýýñýí á¿ëãýý ãýñýíä
ìàíàà÷ áîñ õýìýýí çàíäðàí áîñãîæ òýð íóðóóã¿é õ¿íèéã ¿çâýýñ õýäèéí ¿õñýí óòë àé àëëàõ , ýíý ìóó ýðõ¿¿ä
ìàíàé ëàë õ¿íèéã àëæ áàéíàì õýìýýãýýä òýð ýðõ¿¿äèéí ãàðûã õ¿ëæ çàðã÷èéí ãýðò õ¿ðãýñýíä ýðõ¿¿ä,
àé òýíãýð ìèíü, àé òýíãýð ìèíü áè àõèí ò¿¿íèéã ñàíàìñàðã¿é àëàâ. Òýð ìèíèé ãàíö øààõûã äààõã¿é þóòàé
õÿëáàð ¿õýâ õýìýýí ãàñàëæ ñîãòóó íü ãàðàâ.
ªãëºº áîëñîíä òýð ÿëò ýðõ¿¿äèéã ä¿¿æëýí àëñóãàé õýìýýí òóøààí çàðëàñàíä çàíäàë÷èí õ¿í òýð ýðõ¿¿äèéí
õ¿ç¿¿íä îëñ îðõèæ ä¿¿æëýí àëñóãàé õýìýýòýë, îëíû äîòðîîñ òîãîî÷ íàðûí äàðãà ãàð÷ èðýýä ýíý õ¿íèéã
á¿¿ àëàãäòóí . Òýð áýðòýíãý íóðóóòûã áè àëñàí þì . ª÷èãäºð îðîé áè ãýðòýý õàðüæ èðâýýñ ýíý
íóðóóã¿é õ¿í ìèíèé ãýðò ºðõººð äàâæ îðîîä õîîë õ¿íñ õóëãàéëñàíëä áè òýâ÷èæ ÿäàí õîðñîæ àëàõààð
íýãýíòýý õ¿÷ëýí ºâ÷¿¿íèé òóñ äýëññýíä óíàæ ¿õñýí òóë õ¿¿ðèéã çýýëèéí ãàçàð àâàà÷èæ , òèéì òèéì
ãàçàðò ò¿ø¿¿ëýí îðõèñîí áèëýý .
Ýä¿ãýý áè íýãýí ëàëûã àëààä áàñ ÿìàð ñýãýëýýð íýãýí ýðõ¿¿äèéã ¿õ¿¿ëýýëýõýä õ¿ð¿¿ëýõ âý?. Àëáàë
íàìàéã àëòóãàé ãýñýíä çàðãà÷ òýð ýðõ¿¿äèéã ñóëëàí òàâüæ, ÿëàà íýãýíò õ¿ëýñýí ýíý õ¿íèéãø öààçààð
àâàà÷èãòóí ãýñýíä çàíäàë÷èí , îëñûã òýð ýðõ¿¿äèéí õ¿ç¿¿íýýñ ìóëòàëæ òîãîî÷èéí äàðãáí õ¿ç¿¿íä
îðõèòîë ãýíýò îëíû äîòðîîñ åâðåé ýì÷ ò¿ëõýëäýí ãàð÷ èðæ õàøãèðàí ºã¿¿ëð¿¿í: Òýð íóðóó ìóóòûã
º÷èãäºð ¿äýø áè ¿õ¿¿ëñýí áèëýý . Îðîî íýã ýð ýì õî¸ð ýíý íóðóó ìóóòûã àâ÷ èðýýä ìàíàé øèâýã÷èíä ìºíãº
ºã÷ íàäààì ýì ãóéæ ºâ÷òýé õ¿íèéã ìèíèé øàòàí äýýð ¿ëäýýí ÿâñàíä , áè õàðàíõóéä ò¿¿íä òîðæ øàòàí
äýýðýýñ óíàãàæ ¿õ¿¿ëýýä ýì ë¿ãýý õî¸óëàí õ¿¿ðèéã àâ÷ ýíý òîãîî¸ íàðûí äàðãûí ãýðèéí ºðõººð
îðóóëñàíä ãýðèéí ýçýí óäàëã¿é èðýýä òýð õ¿¿ðèéã õóëãàé÷ õýìýýí àëàõààð äý«ñýí óíàãàæ, ò¿¿íèéã
öîõèæ àëàâ õýìýýí ñàíàñàí á¿ëãýý . Áè íýãýí ëàëûí ñàíàìñàðã¿é àëñàí àòàë , áàñ íýãèéã ÿìàð àéìø¨ããã¿é
ìýäñýýð ¿õ¿¿ëíý ãýñýíä çàðãà¸ çàíäàë÷èíä òóøààæ , óðüòàõ õ¿íèéã ñóëëàí , ýíý åâðåé öààçààð
àâàà÷èãò¿í õýìýýñýíä, çàíäàë÷èí åâðåéã áàðüæ îëñûã õ¿ç¿¿íä ºëãºòºë îëíû äîòðîîñ ¿éë÷èí óðãàø
äàâø¿èí ãàð÷ èðýýä õàøãèðàí ºã¿¿ëð¿¿í:
Àÿà ýíý õ¿íèéã òàâèãòóí . Òýð áýðòýíãý íóðóóòàé õ¿íèéã áè ¿õ¿¿ëñýí áèëýý . ª÷èãïºð ¿äýø òýð
áýðòýíãý íóðóóòûã çýýëèéí ãàçàð ñîãòóó ÿâàõûã ¿çýýä ãýðòýý àâàà÷èæ çî÷èëáîë , ìèíèé ýì çàãàñíû
ìàõíààñ àâ÷ áýðòýíãý íóðóóòûí àìàíä ÷èõñýíä õàõàæ ¿õñýí á¿ëãýý . Õ¿¿ðèéã ýì áèä õî¸ð ýíý ýì÷èéí
ãýðò àâàà÷èæ îðõèñîí áèëýý . Ýíý ýì÷ õàðàíõóéäï õ¿¿ðýíä òîðæ óíàñíàà ºâ÷òýé õ¿íèéã äàéð÷ àëàâ
ãýæ ñàíàæýý . Ìèíèé ýíý ¿íýí ¿¿ ãýæ ýì÷ýý àñóóñàíä ýì÷ ºâ çºâ ãýíý.
Òºäèé òýð ¿éë÷èí çàðãà÷èí ç¿ã ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý åâðåéã òàâüæ íàìàéã àëàãòóí ãýñýíä, çàðãà÷ èõ ë
ãàéõàæ , èéì ñîíèí õýðãèéã ¿íýõýýð äàíñàíä òýìäýãëýëòýé õýìýýãýýä çàíäàë÷èíä òóøààæ ýíý åâðåéã
òàâüæ ¿éë÷íèéã ä¿¿æëýãò¿í õýìýýñýíä çàíäàë÷èí , ¿éë÷èí õ¿ç¿¿íä îëñ îðõèæ áèä àëàõ ãýòýë, íýãèéã
áàðüæ íýãèéã òàýâèí õè÷íýýí öàã ºíãºðººæ äýìèé ë çîâîâ õýìýýñíèéã ¿ë ºã¿¿ëýõ íü : Òýð íóðóóã¿é õ¿í
Ñóëòàí õààíû øàäàð àëèà õ¿í á¿ëãýý .
Óðüä ºäºð àðõè óóæ ¿ã¿é áîëñîíä õààíà î÷ñîí áèëýý . ãýæ àñóóâààñ òýð íóðóóã¿é ì³óòèûí õ¿¿ðèéã
õààíààñ õýðõýí îëñîí áà çàðãà¸÷ ¿õ¿¿ëñýí õ¿íä ¿õ¿¿ëýõ ÿë îíîîæ öààçààð àâàà÷èõ õýìýýòýë , õî¸ð
ãóðâàí õ¿í ãàð÷ èðýýä öºì áè àëñàí õýìýýí ìýä¿¿ëñíèéã Ñóëòàíä àéëãàâàë , Ñóëòàí õààëãà÷èéã äóóäàæ
òýð á¿ãäèéã àâ÷ èðýãò¿í õýìýýí òóøààñàíä á¿ãäèéã Ñóëòàíû ºìíº àâ÷ èðñíèé õîéíî , Ñóëüàí õààí,
çàðãà÷ààñ õýðãèéí ó÷ðûã èõýä ãàéõàí ñîíñîæ àëòàí áýõýýð òýìäýãë¿ëýí áè÷¿¿ëýýä îëíû ç¿ã ýíý
íóðóóã¿é õ¿íèé ÿâäëààñ èë¿¿ ãàéõàìøèãòàé ñîíèí ò¿¿õ ñîíññîí õ¿í áàéíà óó õýìýýí àñóóñàíä òýð ýðõ¿¿ä
óðãøà äàâøèí ãàð÷ àéëòãàðóóí:
Àéöàãèéí ýçýëñýí õààíàà. Ìèíèé ÿâäàë áîë ýíý íóðóó ìóóòûí ÿâäëààñ èë¿¿ ñîíèí ãàéõàìøèãòàé ãýæ
àéëãàñàíàä õààí ÿâäëàà ºã¿¿ëò¿ãýé õýìýýâ.
Ýíý ýðõ¿¿äèéí ãàõàìøèãò ÿâäëûø ìýäü¿ãýé õýìýýã÷èçä äàðààõ á¿ëýãò ¿çò¿ãýé.
ÕÎ¨ÐÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ.
ªã¿¿ëýõ íü: Õààð òýð ýðõ¿¿äýä ÿâäëàà ºã¿¿ëò¿ãýé õýìýýñýíä òðýð ýðõ¿¿ä àéëòãàí ºã¿¿ëð¿¿í: Àé
öàãèéã ýçýëñýí õààíàà ! Áè ýíý ãàçàð ýëäýâ ç¿éëèéí áàðàà àâ÷èð÷ ýðòíèé õóâü çîõèîëîîð òà á¿õýíòýé
ó÷ðàí çîëãîñîí áîëîâ÷ ìèíèé òºðñºí ãàçàð Êèàðò á¿ëãýý . Áè òýð ãàçðûí Êîïòà óãñààòíû õ¿í . Ìèíèé ýöýã
õóäàëäààíû çóó÷ áèëýý . Ýöãèéã íàñ íºã÷èñºíä ìºí áè çóó÷ áîæ íýãýí ºäºð õóäàëäààíû ãàçàð ñóóòàë ,
åðòºíö õîñã¿é ñàéõàí öàðàéòàé , ãî¸ìñîã õóâöàñòàé íýãýí çàëóó õ¿í èëæèã óíàæ ìèíèé ºìíº èðýýä íýãýí
àë÷óóðòàé õ¿íæäèéí ¿ð ¿ç¿¿ëæ ¿¿íèé íýãýí àðäèâ ÿìàð ¿íý õ¿ðíý õýìýýí àñóóñàíä çóóí äèíàð õðíý
ãýñýíë òýð çàëóó õ¿í àë÷óóðòàé õ¿íæäèéã ºã÷ ßëãóóñàí õààëãûí Àëüæáàëèéí äýí à÷èõ õýìæèõ õ¿íèéã
äàãóóëàí î÷èãòóí. È òýíä áóóâ õýìýýãýýä ÿâ¸ñàíä áè òýð àë÷óóðòàé õ¿íæëèéã àâ÷ îëîí õóäàëäààíá
õ¿íä ¿ç¿¿ëýí àðäèâ á¿ðèéã íýãýí çóóí õîðèí äèðõýìýýð õýëýëöýí òîãòîæ, à÷èõ õ¿í äºðâèéã äàãóóëàí
î÷èæ õ¿íäæèéã õýìæèí ¿çâýë òàâàí ìÿíãàí äýðõýìèéí ¿íý õ¿ðýõ òàâèí àðäèâ õ¿íæèä áàéñàí òýð çàëóó
õ¿í ºã¿¿ëð¿¿í: ×èíèé çóó÷èëñàíä íýãýí àðäèâààñ àðâèí äèðõýì ÷àìä èä¿¿ëüå. Òýð ìºíãèéã áîäîæ àâààä,
äºðâºí ìÿíãàí òàâàí çóóí äèðõýìèéã õàäàãëàãò¿í. Áè íàéìàà õèéæ äóóñìàãö ñ¿ë¿ä íýã ìºñºí àâíà ãýñýíä áè
òýðö ºäðèéí íàéìààíààñ íýãýí ìÿíãàí äèðõýì îëîâ. Òýð çàëóó íýãýí ñàðûí ýöýñò èðæ ìèíèé ìºíãº õààíà
áàéíà õýìýýñýíäï ýíä áàéíà õýìýýí ãàðãàæ ºãñ¿ãýé ãýâýë, òýð çàëóó áè ò¿ð çóóð ãàð÷ èðýýä àþêúÿ
õýìýýí ãàð÷ ÿâñàíä õè÷íýýí õ¿ëýýâ÷ èðñýíã¿é . Íýãýí ñàð ºíãºðñºíä íýãýí ºäºð ìàø ñàéõàí õóâöàñ
ºìñºæ, àðâàíòàâíû ñàðàí ìýò ãÿëáààí íýãýí ñàéõàí ëóóñ óíàæ èðñýíä óãòàí ñî¸ðõîæ ÷è ìºíãºº àâíà óó
õýìýýâýë íàäàä ìºíãº ÿàðàëã¿é , õîéíî õýðýã äóóñìàãö íýãìºñºí àâúÿà ãýæ áóöñàíä áè ãàéõàí ºã¿¿ëð¿¿í:
- Àé Àëëàõ þóòàé ñàéí õ¿í áèëýý . Áè ò¿¿íèé ìºíãººð íàéìàà õèéæ ýíý çàâñàð èõ àøèã îëñîí òóë äàðàà
èðýõýä íü ýðõã¿é øèðýý çàñàæ çî÷èëñóãàé õýìýýñýí á¿ëãýý . Òýð çàëó æèëèéí ýóýñò óðüäûíõààñàà
íýýí èë¿¿ ñàéõàí õóâöàñ ºìñºæ èðñýíä çî÷èëñóãàé ãýâýë öà ðãàëàí ìàðãàñàíä äàõèí äàõèí ãóéâàë òýð
çàëóó ºã¿¿ëð¿¿í:
Íàäàä èä¿¿ëýõ áóäàà çóóøèéí ñ¿òéãýëèéí ÷àìä õàäãàëàí áóé ìèõíèé ìºíãºíººñ ãàðàõ áîë áè ñàÿ õ¿ëýýíý
ãýñýíä, ç¿éë á¿ðèéí èäýý óíäààíû áýëòãýë çàñàæ õóðèìëàí ñóóõàä òýð çàëóó ñîëãîé ãàðààð èäñýíèéã
äîòðîî èõ ãàéõàæ õóðèìëàæ áàéñàí õîéíî òýð ó÷ðûã àñóóâàë çàëóó õàíöóí äîòðîîñ áàðóóí ãàðûã ñóãàëæ
¿ç¿¿ëýí ºã¿¿ëð¿¿í: ×è íàìàéã èõ çàí ãàðãàæ ñîëãîé ãàðààð èäñýí ãýæ û¿¿ áîäîîðîé . Ìèíèé ýí ãàðûã
öàðâóóãààð íü òàñ öàâ÷ñàí òóë áè àðãà áóþó ñîëãîé ãàðààð èäíý ãýñýíä, ÷èíèé ãàð òèéì áîëñíû ó÷èð
áóé õýìýýí àñóâàë.
-Ìèíèé ãàðûã öàâ÷ñàíä íýãýí ãàéõàìøèãòàé ó÷èð áóé . Áè áîë Áàãäàä õîòûí íýãýí óðâàëæèò ãýðèéí õ¿í
á¿ëãýý . Îëîí àÿí÷èí æóóë÷èí , áàäàð÷èí õóäàëäàà÷ëäèä äîòðîîñ èõ ë õ¿ñýõ òóë ýöýã íàñ íºãöñºí õîéíî
Áàãäàä Ìîñóëûí ýëäýâ áàðàà , ìºíãº çîîñ àâ÷ òàíû ýíý Êèàð õîòíîî õ¿ð÷ ôèðýõýä Ìàñðóðûí äýíä áóóæ
õîíîîä, çàõ çýýëèéí íýãýí õýñãèéã çàðöàä áàðèóëæ , Æèðæèñèéí çýýëä õ¿ðñýíä õóäàëäààíû îëîí çóó÷
íàìàéã èðñýí ãýæ ñîíññîí òóë óãòàí òîñîæ ìèíèé áàðààã çàðëàí õóäàëäâàë ¿íý äóóäàõ õ¿í íýã ÷
ãàðñàíã¿é . ¿¿íä ñàíàà çîâæ ñóóèàë çóó÷ íàðûí äàðãà èðæ ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ÷àìä ñàéí ñàíàæ ýíãýí ýðõýì
àðãà çààæ ºãüå. ×è ººðèéí àâ÷èðñàí ýäèéã áóñàä çî÷äûí íýãýí àäèë áè÷ýý÷, ãýð÷ õýäýí õ¿íèé í¿¿ðèéí ºìíº
õýäýí ñàðûíô çý½ë òàâüæ õóäàëäàãòóí. ×èíãýâýë äîëîî õîíîã á¿ð àäúÿà, áàðõ ñáàäü òóòàì ìºíãº õóðààæ
íýãý äèðõýì õî¸ð äèðõýì îëîõîîñ ãàäíà, Ìàíàé Êèàð õîò áîëîî Íèë ìºðíèé ñàéõàí ¿çýñãýëýíò ¿çýæ ÷àäíà
ãýñýíâ ÷èíèé òýð àðãà ìàø çºâ àðãà õýìýí îëîí çóó÷, áè÷ýý÷, ãýð÷ íàðûí äýíãèéí ãàçàð äàãóóëàí
àâàà÷èæ áàðààã çýýëýýð õóäàëäñàí áè÷èã õèé ºäºð á¿ð õóðãàíû ìàõ, àìòòàí æèìñ èäýæ äàð¸ óóí
óóñààðî ìºíãº àâàõ ñàðáîëñîíä àäúÿà áàðõàñáàäè ãàðèã á¿õýíä çýýëèéí ãàçàð î÷èæ ãýðýýíèé ¸ñîð àâàõ
ìºíãèéã õóðààõ á¿ëãýý . Íýãýí ºäðèéí àäúÿà ãàðèãò õàëóóí óñàíä îðæ èðýýä íýãýí õóíäàãà äàðæ óóæ ,
õîîîë èäýýä óíòàæ áîññîíû ñ¿¿ëä íýãýí òàõèàíû ìàõ èëýæ ýëäýâ ¿íýðòíèéã ø¿ðøèæ Áåäð-àä-äèí Àëü
á¿ñòàíûí õýìýýõ íãýí õäàëäààíû õ¿íèé äýëã¿¿ðò î÷èæ ýíý òýð õýìýýí õýëýëöýí ñóóòàë ãýíýò íýãýí
ñàéõàí áèåòýé ýì , òýðã¿¿íèéã ìàí ñàéõàí àë÷óóðààð á¿òýýæ ñàéõàí ¿íýðòíèéã àíõèëóóëàí õýéâýðèñ
àëõàí èðýýä í¿¿ðèéí á¿òýýëãèéã ñºõºæ Áåäõ-Àä-äèíã ¸ñëîí òàë ºã÷ õýëýëöýí çîãñîõîä áè òýð ýìèéí õàð
í¿äèéã äîòðîî èõë õ¿ñýâ. Òýð ýì, Áåäð-Àä-äèíã ãýýñ,
×àìä àëòàí ñààòàé òîðãî áèé þó? õýìýýí àñóñàíä íàäààñ õóäàëäàí àâààí òîðãîíû äîòðîîñ íýãèéã ¿ç¿¿ëæ,
íýã ìÿíãà õî¸ð çóóí äèðõýìýýð õýëýëóýí òîãòñîíä òýð ýì ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ýíý òîðãûã îäîî àâòóãàé ìºíãèéã
äàðà õ¿ðã¿¿üå ãýñýíä õóäàëäàà÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: Áîëîõã¿é, òîðãîíû ýçýí õ¿í ýíý ñóóíà . Áè ò¿¿íä ìºíãº
èóøààõ áîëçîîòîé òóë çýýëäýí ºã÷ ÷àäàõã¿é ãýñýíä ýì ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ÷àìààñ ¿¿íèé óðüä õè÷íýýí þìûã
¿íýýð àâ÷ ìºíãèéã ýñ õ¿ðã¿¿ëñýí óäàà ¿ã¿é, ×èíãýòýë ýíý íýãýí çàõ òîðãîíû ¿íèéã ÿìàð í¿¿ðýýð
õ¿ëýýõã¿é õýìýýíý ãýñýíä õóäàëäàà÷èõí ºã¿¿ëð¿¿í: Àâõàéí ¿ã ò¿ìýí çºâ áîëîâ÷ ýíý ºäºð öàâ õýìýýí ìºíãº
òºëºõ áîëçîîíû ºäºð ìºí òóë ýíý óäàà ¿íýõýý ÷àäàõã¿é ãýñýíòä òýð ýì òîðãûã Áåäð-Àä-äèíã ºìíººñ, õàÿæ
òàíû õóäàëäààíû õ¿í ¿íýõýýð ¸ñ ìýäýõã¿é õýìýýí õàðààí ãàð÷ ÿâëàà ìèíèé ñ¿íñ òýð ýìèéí õîéíîîñ äàãàëäàí
ãàðàõ ìýò áîëñîíä ÿàðàí áîñîæ àé àâõàé ºðøººí íèã¿¿ñëýã÷ ýãæ, ÷èíèé í¿¿ðèéã áîäîæ äàõèí èðýâ
õýìýýñýíä Áåäð-Àä-äèíã ýýñ òýð òîðãûã àâÿ ¿íèéã õîé÷ ºäºð ºãíº ¿¿. Õýðýâ ýñ ºãâºë áè ÷àìä áýëýã
áàðüñàí áîëòóãàé õýìýýñýíä òýð ýì åðººí ºã¿¿ëð¿¿í.
Ýíý òîðãîíû ¿íèéã õýëýëöýõýý áîëú¸. Õýðýâ ÷è á¿ðõ¿¿ëèéã ñºõºí íø¿¿ðèéã ¿ç¿ëýí ãèéã¿¿ëáýë áàñ íýãýí
çàõ èéì òîðãî áàðèíà õýìýýí òýð ýìèéí ¿çýñãýíýëò öàðàéã ãàéõàí ¿çýæ èõ ë õ¿ññýíä òýð ýì òîðããûã àâ÷
í¿¿ðèéã á¿ðõ¿¿ëýýð äàðæ , àÿàíàìàéãø áèòãèé ãóíäààãòóí: õýìýýãýýä ãàð÷ ÿâñàí õîéíî òýð ýìèéã
õ¿ñýìæëýí ñàíàñààð óõààí áàëàð÷ çýýëèéí ãàçàð ¿ä ºíãºðòºë ñóóâ.
Áåäð-àä- äèíãýýñ òýð ýìèéíó÷èð àñóóâàë èéí ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý èõ áàÿëàã õ¿í á¿ëãýý . Ò¿¿íèé ýöýã íýãýí
ýìèð ñàéä àãñàí áãººä íàñ íºãöñºíä ýíý õ¿¿õýí ò¿¿íèé õàìàã ºâ õºðºíãºãèéã ýçëýí ñóóíà ãýñýíä áè äýíä
áóöàæ èðýýä òýð îõèíûã õ¿ñýí íîéð õîîëã¿é õîíîæ, ºãëºº áîñîõîä ººð ç¿éëèéí õóâöàñ ñî«üæ ºìñººä íýãýí
õóíäàãà àðõè ³óæ ºãëººíèé õîîëíîîñ ÿàðàí àìñàæ ñóòàë òýð õîèí óðüäàõààñ èë¿¿ ñàéõàí õóâöàñûã ºìñºæ,
íýãýí øèâýã÷íèéã äàãóóëàí èðýýä íàìàéã ¸ñëîí ºã¿¿ëð¿¿í: Áè òîðãîíû ¿íý íýã ìÿíãà õî¸ð çóóí äèðõýìèéã
òóøààí ºãüå. Òà íýãýí õ¿íèéã íàéìàéã äàãóóëàí ÿâóóëíà óó õýìýýñýíä íàäàä ìºíãºíèé ÿàðàëã¿é ãýæ òýð
îõèíòîé ¿ã õýëýëöýí ñóóõûí çàâñàð ò¿¿íèéã èõ ë õ¿ñýæ áóé ñàíààã ñýìõýí äîõèîãîîð íýâòð¿¿ëñýíä îõèí
ò¿¿íèé ìýäìýãö öî÷èí áîñîæ ÿàðàíçàéëñàíä õîéíîîñ íýõýæ ãàðòàë ãýíýò íýãýí îõèí ìèíèé ºìíº èðæ
ºã¿¿ëð¿¿í:
Ìàíàé àâõàé ýðõýì õ¿íòýé óóëçàõûã õ¿ñíý ãýñýíä èõ ë ãàéõàæ ýíý ãàçàð íàìàéã òàíèõ õ¿íã¿é ãýòýë
îõèí ºã¿¿ëð¿¿í: Ýðõýì õ¿í, õ¿íèéã óìàðòóóëàõàä þóòàé õÿëáàð . ìèíèé à àâõàé íàäàä òèéì, òèéì
õóäàëäàà÷íû ï¿¿ñýíäï îðñîí áèëýý . õýìýýñýíä òýð îõèíû õîéíîîñ äàãàæ ìºíãº àðèëæàõ ï¿¿ñíèé
ãóäàìæèíëä î÷âîë òýð àâõàé íàìàã õàðààä ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ÷àìàéã ¿çýýä ñýòãýë ñàíààíä èõýä õ¿ñýæ íîéð
õîîë àëäàâ ãýñýíä áè ººðèéí ñýòãýëèéã èëòãýæ õàðèëöàí ÿíàã àìðàãèéí ¿ã õýëýëýõýä îõèí àñóóðààí:
Àÿà ÿíàã ìèíò ÷è, áèä õî¸ð õààíà áîëçîíî. Áè ÷àìä î÷èõ óó . ×è èðýõ ¿¿ ãýñýíä áè ãàçðûí õ¿í áèø òóë
íàäàä íýãýí áóóäëûí äýíãýýñ ººð òîõèðîìæòîé ãàçàð ¿ã¿é, òèéìèéí òóë ýðõìèéí ãýðò î÷èõûã õ¿ñíý ãýñýíä
îõèí ºã¿¿ëð¿¿í: Òýð áîëíî. Ãàíöõ¿¿ ýíý ºäð ñóãàð ãàðèãèéí ìºðãºëèéí ºìíºõ ºäºð áîëîõ òóë ýíý ñ¿òýõã¿é
õàðèí ìàðãààø ìºðãºëèéí ñ¿¿ëýýð áîëíî. ×è ìºðãºæ äóóñì ãö èëæãýý óíàæ Àëü-õàâ-áàíèéã ñóðãàëàí î÷èæ,
Àáó Øàìà öîëòîé Áàðàêàò íî¸íû ãýðãèéã àñóóãò¿í. Áè òýíä ñóóíà. Áèòãèé îñîëäîãò¿í õýìýýãýýä ñàëàõ
¸ñ ã¿éöýòãýýä ÿâñàíä áè òýñãýëã¿é áàÿðëàæ äýãä áóöàæ èðýýä òýð øºíº íîéðã¿é õîíîæ, ºãëºº û áîëìîãö
áèåä ñàéã ¿íýðòíèéã ò¿ðõýæ øèíý õóâöàñ ºìñººä, òàâèí àëòàí äèíàð çîîñûã àë÷óóðò áîîæ, Ìàñðóðûí
äýíãýýñ ãàð÷ Ç¿âåéëèéí õààëãàíä õ¿ð÷ èëæèã õºëñëºí óíàæ, Àëü-õàâáàíèä õ¿ð÷ ÀëüÌóíêàðèéí õîðîîíû
õààëãàíû ºìíº çîãñîæ èëæãèéí ýçíèéã ÿâóóëàí òýð õîîðîíä áóé íî¸èîí ãýðèéã àñóóâàë , èëèæãíèé ýçýí
óäàëã¿é áóöàæ èðýýä ìèíèé àñóóñàí ãàçàð õ¿ðãýñýíäï èëæèãíýýð áóóæ òýð èëæèã÷èíä ºëãºº ýðò èðæ
íàìàéãø ìèíèé ãýðò õ¿ðãýãò¿í ãýæ àëòàí äèíàð çîîñíû äºðºâíèé íýãèéã øàãíàí ºã÷ õààëãûã òîãøèñîíä
ñàðàí àäèë ¿çýñãýëýí , ºíäºð öýýæòýé õî¸ð çàëóó îõèí óãòàí ãàð¸ ºã¿¿ëð¿¿í: Îðòóãàé , ìàíàé àâõàé ÷àìàéã
õ¿ñýíõ¿ëýýæ íîéðã¿é õîíîâ ãýñýíä áè äîòîãø îðæ äîëîîí ¿¿äýò íýãýí äàâõàð áàéøèíãèéí äýýð ãàðàâ. Òýð
áàéøèíãèéí îëîí öîíõ ¿çýñãýëýíò öýöýðëýãèéí ç¿ã õàíäæýý .
Òýð öýöýðëýãýò áÿëõàì ä¿¿ðýí ñóâàã òàòààëààð óñ óðñ ç¿éë á¿ðèéí öýöýã æèìñ äýëãýðýí, ñàéõàí
äóóò øóâóóä äîíãîäîíî.
Áàéøèíãèéí äîòîð ñóëòàí øîõîéãîîð áóäñàí íü õíèé í¿¿ð ¿çýãäýíý.
Äýýâðèéã àëòààð á¿ðõýæ, õºõ áóäãààð åðººë ìàãòààë áè÷ñýí íü ¿çýã÷äèéí ºìíº £ÿëáàí ãèéíý . Øàëûã
ýðýýí öàñàí äóñàë ÷óëóóãààð õèéæ òºâ äóíä ýíü óñàí öººðºì ¿éëäýæ çàõààð íü àëòààð öóòãàñàí
øóâóó áîñãîñîí íü àìíààñàà óñûã öººðºìä îëãîéäóóëàí ãàðãàíà. Áàéøèíãèéí äîòîð ç¿éë á¿ðèéí ºíãºò òîðãîí
õèâñ äýâñýæ îëáîã çàñæýý .
Òýð ñàõàí áàéøèíä îðæ ñóóìàãö ãýðèéí òýð ýçýí àâõàé òýðã¿¿íä ñóâä ýðäýíýñèéí ÷èìýã ç¿¿æ í¿¿ðò
îî ýíãýñýã òàâèí ãàð÷ èðýýä ÷è ¿íýõýýð èðýâ ¿¿ õýìýýí íàìàéã òýâðýí àìààð ìèíèé õýëèéã øèìñýíä áè
ò¿¿íèé õýëèéã øèìæ :
- Çà áè áîîë èðëýý ãýñýíä îõèí ºã¿¿ëð¿¿í: Èðñýí ÷èíü þóòàé ñàéí. Áè ÷àìàéã ¿çñýíýýñ õîéø íîéð õîîëûã
ö ºì ãýýâ ãýñýíä áè è÷èíã¿éðýí òýðã¿¿íèéã äîðîãø äàðæ ýíý çîâëîí íàäàä áàñ òîõèîëäîâ õýìýýí õýëýëöýí
ñóóòàë óäàëã¿é øèðýý çàñàæ ç¿éë á¿ðèéí àìòòàí ñàéõàí õîîë àâ÷èð÷ öàäòàë èðýýä óãààëãûí ãàçàðò
ãàðàà óãàààæ , áèåä òýðã¿¿ëýã÷ öýöãèéí çààðò óñ ø¿ðøèæ õàðèëöàí ìºðººäñºíèéã õýëýëóýí ñóóõàä
ìèíèé õàìàã ìºíãº õºðºíãº öºì º÷¿¿õýí ìýò ñàíàãäàæ ãàãö îõèíûã ÿíàãäàí õ¿ñíý .
Òèéíõ¿¿ ¿íñýëöýí íààäñààð øºíº áîëñîíä øèâýã÷èí îõèä àðõè çóóø àâ÷èð÷ øèðýý çàñààíä øºíº äóíä áîëòîë
õóðèìëàí öýíãýëäýæ òýð îõèí ëóãàà õîíîâ. Õ¿í áîëñîí óðüä õîæèä òèéì øºíèéã áè ¿íýõýýð ¿çñýíã¿é
Òýíäýýñ ºãëºº áîëñîíä äèíàðûã îðîîñîí àë÷óóðûã îõèíû äýâñãýðèéí äîð îðõèæ ñàëàõ ¸ñ õèéæ ãàðàõàä
îõèí óéëàí àñóóðóóí:
×èíèé ýíý õàéðòàé óëààí í¿¿ðèéã äàõèí õýçýý îëæ ¿çíý õýìýýí àñóóñàíä áè ýíý îðîé èðíý íãýæ ãàäàãø
ãàð÷ º÷èãäïºðèéí èëæèã÷ , õààëãàíû ºìíº öíàìàéø õ¿ëýýí áóéã ¿çýýä èëæèéã óíàæ ìàñðóðûí äýíä õ¿ð÷
òýð èëæèã÷èä íàðàí øèíãýõèéí ¿å±ò àìàéã ýíä õ¿ëýýãò¿í ãýýä õàãàñ äèíàð øàãíàí ºãºâ.
Òýíäýýñ îëîí õóäàëäàà÷èí çýýëäýí õóäàëäààñëàí áàðààíû ¿íèéã àâ÷ îõèíä õ¿ðãýõ àìòòàí æèìñ çóóø
õóäàëäàí àâ÷ ûíýãýí ¿¿ðýã÷ õ¿íèéã õºëñëºí õ¿ðã¿¿ëæ , èëæèã÷èí õ¿í õ¿ð÷ èðñýíä òàâèí äèíàðáã íýãýí
àë÷óóðò áîîæ àâõàéí ãýðò î÷âîë , öàñàí äóñàë ÷óëóóã õýäèéíèé àð÷èæ çýñèéã ºíãº îðòîë ç¿ëãýýä îëîí
äýí çóë, øàòààæ ç¿éë á¿ðèéí àðõè äàðñ , èäýý çóøèéã çàñæýý .
Ìèíèé òýðñòãýë ç¿ðõíèé ÿíàã õ¿í íàìàéã ¿çìýãö íàìàéã èõ ë ìºðººä¿¿ëýâ õýìýýí òýâýð÷ õàìò ñóóí õîîë
èäýæ áàðìàãö æàðãàõ òàíõèìä îðæ óíòñàíä ºãëºº áîëîõîäð óðüä ¸ñîîð òàâèí äèíàðûã ¿ëäýýí ãàð÷,
èëæèã óíàí äýíä èðæ áààõàí àìàð÷ óíòààä ç¿éë á¿ðèéí öýöýã, æèìñ , àìòòàé èëäýý çóóø õóäàëäàí àâ÷
îõèíû ãýðò õ¿ðã¿¿ëýýä òàâèí äèíàðûã àë÷óóðò áîîæ óðüä àäèë èëæèã÷íýýð õ¿ðã¿¿ëýí îõèíû ãýðò
î÷èæ èäýý óíäààíûã öýíãýëäýí óóæ èäýýä óíòàæ ºãëºº áîëñîíä äèíàðòàé çîîñûã îðõèæ èëæèã÷íèé
èëæãèéã óíàæ äýíä áóöàâ. Ýíý ìýòýýð öýíãýí æàðãàæ ñóóòàë íýãýí ºãëºº áîñâîë õàðèí íýã ÷ çîîñã¿é
áîëñîí àæýý . ¯¿íä ãàñëàí ãàøóóäàæ äýíãýýñ ãàðààä Áåéí- àëü- Êàñðåéí ãóäàìæààð ÿâæ Ç¿âåéëèéí
õààëãàíä õ¿ðâýë ìàø îëîí õ¿í ÷èõöýëäýí çîãñîíî. Òýíä õ¿ð÷ îëíû äóíä øàõöàëäàí îðîõîä ýðòíèé õóâü
çîõèîëîîð ýíãýí öýðãèéí õ¿íòýé òîõèîëäîæ ãàðààð ñàíàìñàðãé íýãýí öýðãèéí õ¿íòýé òîõèîëäîæ ãàðààð
ñàíàìñàðã¿é ò¿¿íèé ºâºðò õ¿ðâýë ìºíãºíèé ñàâ ìèíèé ãàðò áàðèãäñàí òóëñýìõýí ñóãàëæ àâñàíä òýð
öýðãèéí õ¿í ºâºðò ãýíýò õºíãºí áîëñîíä ñýæèãëýæ ãàðààð òýìòðýí ¿çâýë ìºíãº ¿ã¿é áîëñîíä ìèíèéç¿í
ýðãýæ áÿëãóóãààð òýðã¿¿íèéã óîõèæ óíàãñàíä îëîí õ¿ øóóãèëäàí òýðã öýðãèéí õ¿íèé æîëîî öóëáóóðààñ
áàðüæ ÷è è ýíý çàëóóã ÷èõöýëäýí ò¿ëõýíý ãýæ çàí÷èíà óó õýìýýí øóóãèëäñàíä òýð öýðãèéí õ¿í õàðààí :
Ýíý õàð õóëãàé÷ ìèíèé ìºíãèéã õóëãàëàâ õýìýýòýë áè áààõàí ñýõýý îðæ ñîíñâîë õ¿í íàìàéø ýíý çàëóó
ñàéõàí öàðàéòàé ñàéí õ¿í , þì õóëãàéëàõ ¸ñã¿é ãýíý. Çàðèì íü ìºí ìºí õýìýýí èòãýíý. Çàðèì íü áèø áèø
õýìýýí ñýæèãëýí ìàðãàëöàæ íàìàéã òýð öýðãèéí ãàðààñ àâàí ñàëãàñóãàé õýìýýí ýðòíèé õóâü çîõèîëîîð
Âàëè çýðãýã÷ äàðãà öýðãèéí äàãóóëñàí òýð õààëãààð îðæ èðýýä îëîí õ¿íèé øóóãèîëäàí áóéã ¿çý ýíý þó
áîëîâ õýìýýñýíä òýð öýðãèéí õ¿í ºã¿¿ð¿¿í:
Áè ýíý íýãýí õóëãàé÷èéã áàðèâ. Ìèíèé ºâºðò õîðèí äèíàðòàé õºõ õýòýâ÷ áàéñíûã ýíý õ¿í ñýì õóëãàéëàí
àâàâ ãýñýíä Âàëè çàðãà÷ ¿¿íãèéã íýãæèãò¿í õýìýýí õóÿã öýðãýý òóøààæ íýãæ¿¿ëñýíä òýð öýðãèéí
àëäñàí ýä ìýä¿¿ëñýí òîîíû ¸ñîîð ãàðñàíä çàðãàã÷ èõ ä õèëýãíýí óóðëàæ ÷è ýíý ìºíãº õóëãàéëñàíààà
õ¿ëýýíý ¿¿ õýìýýí çàíäðàí àñóñàíä áè òýðã¿¿íèé è÷èíã¿éðýí äàðæ ¿¿íèéã õóëãàéëààã¿é ãýâýë íýãýíò
òýð ìºíãºíèé ìèíèé õóâöñàí äîòðîîñ ãàðñàí òóë õ¿í èòãýõã¿é áèçýý . Õóëãàéëñàí ¿íýí õýìýýñýíä çàðãà÷,
çàíäàë÷èíä òóøààæ ýíý õ³ëãàé÷èéã òîãòñîí öààçûí ¸ñîîð áàðóí ãàðûã öàâ÷ õýìýýí èòóøààñààð ìèíèé
áàðóóí ãàðûã öàâ÷ñàíä òýð öýðãèéí õ¿í ºðºâäºæ íàìàéã çàðãà÷ààñ ãóéí àâñàíä çººëºí ñýòãýëòýé õ¿ì¿¿ñ
íàäàä äàðñ óóëãàæ òýíõð¿¿ëý .
’ýð öýðãèéí õ¿í, ÷è ñàéõàí öàðàéòà çàëóó õ¿í áàéíàì. ¯¿íýýñ õîéø áèòãèé õóëãàé õèéãò¿í õýìýýí
õýòýâ÷ , ìºíãèéã íàä ºã÷ ÿâñàíä áè èàñ öàâ÷ñàí ãàðàà áºñººð îðîîæ ºâºðëººä àâõàéí ãýðò î÷èæ ìóóæðàí
õýâòñýíä àâõàé, ìèíèé ç¿ñ öàðàé øàðëàí ìóóäñàíûã ¿çýýä ÷àìä ÿìàð ºâ÷èí òóñàâ. ×èíèé öàðàé èõ ë ìóó
áàéíàì õýìýýñýíä ìèíèé òîëãîé ºâäºæ äîòîð ìóó áàéíà ãýâýë òýð àâõàé ºã¿¿ëð¿¿í ×è ¿íýíèéã õýëýãü¿í:
×èíèé öàðàéã ¿çâýë ººð íýãýí ó÷èð áóé . Áè ÷èíèé òºëºº èõ ë ñàíàà êîâíî ãýñýíë, ìèíèé áèå ìóó áàéíà. îëîí
¿ã õýëýëýõýýñ õýëòðã¿¿ëíý ¿¿ ãýñýíä óóõèëàí áã¿¿ëð¿¿í.
×èíèé çàí ààø íàäàä íýãìºñºí õóâüñàâ. ×è íàìàéã ãýýíý ¿¿ õýìýýí áàéí áàéí ìèíèé ºâ÷íèé ó÷ðûã àñóóñàíä
áè îãò õàðèó ºãñºíã¿é øºíº áîëñîíä îðîéí õîîëä àâ÷èðâàë áè ãàðã¿é áîëñíûã ìýäýãäýõýñ çîâæ, áè ýíý ºäºð
õîîë èäýõýýñ õýìýýñýíëä àâõàé àñóóðóóí: ×è ýíý ºäºð ÿìàð íýãýí õýðýã òàðüæ áèåñýòãýëýý çîâîîâ.
Íàäàä ò¿¿íèé ó÷ðûã íýãä íýãýíã¿é õýëæ ºãíº ¿¿ ãýñýíä ÿàðàëã¿é õýëüå ãýòýë äàðñ àâ÷èð÷ ºã¿¿ðë¿¿í:
¯¿íèéã óóâàë ÷èíèé äîòîð óóæèì áîëîõ áóé çà . ×è ýðõã¿é ýíý äàðñíààñ àìñàæ ÿìàð õýõðýã ãàðñíûã
íàäàä õýë¿¿ëýãò¿í ãýõýä ÷è ìèíèé ýíý ÿâäëûã çààâàë õýë¿¿ëüå ãýâýë áè èõ ë ñîíñîõûã õ¿ñíý ãýñýíä ÷è
ìèíèé ÿâäëûã ¿íýõýýð ñîí±îõûã õ¿ñâýë íàäàä ººðèéí ãàðàà àðõè õèéæ óóëãàãòóí õýìýýñýíä íýãýí õóíäàãà
óóëãàæ äàõèí íýã õóíäàãà áàðüñàíä ñîëãîé ãàðààð òîñîí àâ÷ óéëàõàä àâõàé èõ äóóí àëäàæ ºã¿¿ëð¿¿í:
- ×è þóíä óéëíà . ×èíèé ãàñëàõ ãàøóóäàõûã ¿çýýä ìèíèé ýëýã ç¿ðõ ýìòýðýíý ãýñýíä ìèíèé ãàðò õàòèã
ãàðàâ õýìýýñýíä îäîî øàõàõ öàã õàðààõàí áîëîîã¿é òóë ¿ç¿¿ëýýä ÿàõàâ õýìýýí õóíäàãàòàé àðõè óóñàíä
àâõàé áàéí áàéí àðõè õèéý øààðäàí óóëãàñààð íàìàéã ñîãòîîí óíàãàí íýãæèí ¿çýõýä ìèíèé ºâðººñ òýð
öýðãèéí õ¿íèé ºãñºí àäòòàé õýòýâ÷èéø îëæ ãàðã¿é áîëñûíã ¿çýýä ó÷ðûã ìýäýæ ìèíèé òºëºº ñýòãýë ñàíàà
çîâñîîð íîéðã¿é õîíîó ºãëºº íàìàéø áîññîíä äºðâºí òàõèàíû øºëä ÷àíàæ èä¿¿ëýí íýãýí õóíäàãà àðõè
óóëãàñàíä º÷èãäðèéí àëòûã ¿ëäýýæ ÿâñóãàé õýìýýòýë àâõàé õîðèãëîí ñóóëãàæ ºã¿¿ëð¿¿í:
×è íàäà õàëóóí ñýòãýëòýé áîëæ àëòü ìºíãèéã áàðààä ãàðã¿é áîëîõîä õ¿ðãñýí àæý . Áè ÷àìààñ õàãàööàí
ñàäàõûã ¿íýõýýð ò¿âäýõã¿é õýìýýí îëîí ãýð÷èéã äóóäàí èð¿¿ëæ ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ýíý çàëóó õ¿íòýé
õàíèëàí ñóóõûã ñàíàà ýíãýíò òîãòîâ. Ýíý àâäðàíàä áóé ìèíèé àëò ìºíãº áîëîîä îðîí ñàâ , áîîë øèâýã÷èí öºì
ýíý çàëóó õ¿íèé õºðºíãº áîëñíûã ãýð÷ëýí òýìäýãëýãò¿í õýìýýí áàòëàí òýìäýãëýõ áè÷èã õèéæ íàäàä
òóøààí ºãººä ãàðààñ õºòëºí äàãóóëæ ñàíãèéí áàéøèíä àâàà÷èí íýãýí èõ àâäðûã íýýí ¿ç¿¿ëæ ò¿¿íèé
äîòîðõèéã òàíèõ óó õýìýýí àâäàð ä¿¿ðýí àâ÷óóðòàé þìûã çààæ ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý öºì ÷èíèé àâ÷èðñàí àëò
áîëîé. Áè ò¿¿íèéã ýíä õóðààí õàäãàëñààð íýãýí àâäàî ä¿¿ðýâ. Ýä¿ãýý ýíý àëòûã àâ¸÷ äàõèí áàÿí
áîëòóãàé . ×è ìèíèé òºëºº çîâëîíä óíàæ áàðóóí ãàðûã àëäñàí àòàë áè ÿìàð àéìøèãã¿é ÷èíèé ýíý èõ à÷èéã
¿ë õàðèóëíà õýìýýí õàìàã ýä ýðäýíýñèéí ç¿éëèéã á¿ðíýý íàäàä òóøààí ºã÷ ìèíèé òºëºº ñýòãýë çîâæ
õîíîñîíä áè òýð øºíº õàìàã ÿâäëàà òîî÷èæ õîõñíûã ¿ë ºã¿¿ëýõ íü:
Ìèíèé ýì óäàëã¿é õ¿íä ºü÷èí òóñàæ òàâèí õîíîãèéí äîòîð íàñ íºã÷ñºíä Êîðàí íîì óíøóóëàí ºãëºã
áöóÿí ¿éäëýæ îðøóóëààä ºâ õºðºíãèéã á¿ðòãýí ¿çâýë ãàöàà, õóé îðîí ñàâ, ýä ýðäýíýñèéí ñàí õºìðºã
ìà¿ àðâèí àæýý .
×àìä õóäàëäñàí õ¿íæèä áîë òýð îëîí ñàíãèéí äîòîðõè íýãýí õ¿íæäèéí ñàíãààñ ãàðñàí íü áèëýý . Áóñàä îëîí
ñàíä õàäàãëàãäñàí þìûã õóäàëäñààð ¿íèéã ýä¿ãýý õ¿ðòýë á¿ðíýý õóðààí àâ÷ çàâäààã¿é òóë ÷àìààñ
òýð õ¿íæäèéí ìºíãèéã øààðäñàíãé áèëýý . Ýä¿ãýý áè íýãýíò ÷èíèé èäýýã àìññàí òóë òýð ìºíãèéã ÷àìä áýëýã
áîëãîí áàðúÿ .
Ìèíèé ñîëãîé ãàðààð õîîë èäýæ, áàðóóí ãàðã¿é áîëñîí ó÷èð ýíý áèëýý õýìýýãýýä ÷è íàìàéø äàãàæ ìàíàé
ãàçàð î÷èõ ¿ã¿é þó . Áè òàíàé Êèàð Àëåêñàíäðèÿ ãàçðûí ýä áàðààã õóäàëäàí àâÿ÷ íóòàãòàà áóöàõûã
çàâäàí áóé õýìýñýíä ãàðàõ ñàðûí øèíýäýýð áîëçîî òîãòîæ áóé á¿õèé õºðºíãº õîãøëûã õóäàîäàí ç¿éë
á¿ðèéí áàðàà àâ÷ ìèñèð ãàçàð õóäàëäàà õèéõýýð îäñîíä áè ýíä ¿ëäýæ õîíòîä èéì õýðýã ãàð÷ýý . Àé
öàãèéã ýçýëñýí õààí àà ! Ìèíèé ýíý ò¿¿õýíä íóðóóã¿é õ¿íèé ÿâäëààñ èë¿¿ ñîíèí áèø ¿¿ õýìýýñýíä õÿòàäûí
õààí ºã¿¿ëð¿¿í: Òà íàðûã öºì öààçààð àâàà÷èëòàé õýìýýñýíä òîãîî÷ íàðûí äàðãà óðãàø äýâøèí
àéëòãàðóóí: Õààí çºâøººðîí ñî¸ðõâîë áè ýíý íóðóóã¿é õ¿íèéã îëîõûí ºìíº ãàðñàí ÿâäëàà õýëñ¿ãýé. Õýðýâ
ìèíèé ýíý ò¿¿õ íóðóó ìóóòûí ò¿¿õýýñ èë¿¿ ñîíèí áîë õààí ìèíèé àìèéã õýëòð¿¿ëíý ¿¿ õýìýýñýíä õààí
çºâøèí õýëýâ.
¯¿íýýñ õîéø ÿìàð ñîíèí ò¿¿õ ãàðàõûã äàðàà á¿ëýãò ¿çñ¿ãýé.
ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ.
ªã¿¿ëýõ íü : Òîãîî÷ íàðûí äàðãà îëíû äóíäóóð äàâøèí ãàð÷ ºã¿¿ëð¿¿í: Áè º÷èãäºð ¿äýø íýãýí àéëä îÿâîë
òýð ãýðèéí ýçýí îëîí õóóâü÷ íàðûí óðüæ Êîðàí íîìûã óíøóóëàí òºãññºíä øèðýý çàñàæ õóðàãñäûã çî÷ëîõîä
îëîí çóóøèéí äîòîð öóóíä äàðñàí ÷èõýðòýé á¿éëñ òàâüñíûã îëîí õ¿í èäòýë íýãýí çàëóó òýð á¿éëñèéã
¿çìýãö ÿàðàí çàéëñàíä îëîí ò¿¿íèéã ýíý á¿éëñýýñ àìñàãò¿í õýìýýí áààëàõàä áè ¿¿íèé óðüä á¿éëñ èäýæ
çàëãèñàí òóë îäîî õýðõýâ÷ èäýõã¿é õýìýýí àì àëäàõàä îëîí ò¿¿íèéã èäýãò¿í õýìýýí äàõèí äàõèí øààðäñàíä
òýð çàëóó ºã¿¿ëð¿¿í: Õýðýâ áè ýíý á¿éëñèéã èäýõ àëáàòàé áîë ãàðûã äº÷èí óäàà ñàâàí, äº÷èí óäàà ñîò,
äº÷èí óäàà ø¿ëòýýð ûá¿ãä çóóí õîðèí óäàà óãààæ, øèðýýíèé ºìíº èõ î çýâ¿¿öýí î÷èæ ãàð íü ÷è÷ðýí , ýìýýí
ñàðâàéæ õàð õ¿÷ýýð çàëãèí èäñýíä îëîí öºì ãàéõàí ¿çüýë òýð çàëóóãèéí ãàð ýðõèé õóðóóã¿é àæýý .
¯¿íèéã ¿çýýä Àëëàõ ÷àìàéã èéì çàÿàâ óó, õîéíî èéì áîëîâ óó õýìýýñýíä òýð çàëóó ºã¿¿ëð¿¿í: Ìèíèé ãàíö
ýðõèé áóñ, íºãºº ãàð áàñ èéì . õî¸ð õºë ìºí ¿¿íèé àäèë õýìýýí ¿ç¿ëñýíä áèä á¿ãä ãàéõàí àñóóðóóí: ×è
ÿàõèí õóðóóã¿é áîëîâ. ¯¿íä ëàâ íýãýí ñîíèí ó÷èð áèé áèç äýý Áàñ ãàðûã çóóí õîðèí óäàà óãààñàí íü
þó áèëýý . ¿¿íèé ó÷ðûã ñîíñîõûã õ¿ñíý õýìýýñýíä òýð çàëóó ºã¿¿ëð¿¿í:
Ìèíèé ýöýã Õàðóí ð Ðàøèäà- ãèéí ¿åèéí Áàãäàä õîòûí íýãýí èõ áàÿëàã õóäàëäààíû õ¿í á¿ëãýý . Àðµè
äàðñ, äóó õºãæèìä èõ äóðòàé òóë ýöãèéã íàñàí ýöýñ áîëñîíä õ¿¿ðèéã îðøóóëàí íîì óíøóóëæ ï¿¿ñèéã íýýí
îëñîí àøãèéí ºð íýõýã÷èä õýñýã õýñãýýð òºëñººð ýöãèéí òàâüñàí ºð øèðèéã áçðíýý äàðæ ºäºð øºíºã¿é
õè÷ýýí îðîëäîæ ñóóòàë íýã ºäºð ãýíýò íýãýí ìàø ñàéõàí çàëóó àâõàé ºìíº õîéíîî íèæãýýä áîîë äàãóóëàí
ëóóñ óíàæ èðýýä îëîí ï¿¿ñ õàðààõàí íýýãäýýã¿é òóë ìèíèé ï¿¿¿ñèéí ºìíº ëóóñíààñàà áóóæ “Àé çàëóó
òðàíàé ýíý ä¿¿ñýíä ñàéí òîðãî áèé þó” õýìýýí í¿¿¿ðèéí á¿ðõ¿¿ëèéã îðõèñîíä òýð àâõàé ñàðàí ìýò ñàéõàí
öàðàéã ¿çýýä òýñãýëã¿é ÿíàãäàí õ¿ñýæ- àÿà áîîë áè ÿäóó òóë ìàíàé ¿ãýýã¿¿ ï¿¿ñýíä ýðõìèéí ñàíààíä
òîõèðîõ ñàéí òîðãî ¿ã¿é áîëîâ óó áààõàí õ¿ëóýí õ¿ëýýâýë îëîí ï¿¿ñ íýýñýí àãò àëü äóðòàé òîðãûã
àâ÷èð÷ ºãüå õýìýýí òýð àâõàéí ãýðýëòýé ñàéõàí öàðàéã èõ ë õ¿ñýæ ¿çýæ õýëýëöýí ñóóòàë îëîí ï¿¿ñ
íýýãäñýíä òýð àâõàéí çàõèñàí ç¿éëèéã á¿ðíýý àâ÷èð ºãâºë äàãàëü áîîëä òóøààí ºã÷ ëóóñûã óíàí ¿ã
äóóã¿é ÿâñàíäï áè òîðãîíû ¿íèéã íýõýæ ÷àäñàíã¿é , òàâàí ìÿíãàí äèðõýìèéí ¿íèéã áèåäýý õ¿ëýýâ.
Òýíäýýñ ãýðòýý áóöàæ èðýýä òàýð àâãàéí ãîî ñàéõûíã ñàíàõ á¿ð óëàì íîéð àëäñàíä àâõàéã õ¿ëýýâýë
îãò ¿çýãäýõã¿é , ÷èíãýòýë îëîí ä¿¿ñèéíõýí óðüäûí àâñàí òîðãîûí ¿íý òàâàí ìÿíãàí äèðõýìèéã áàéí áàéí
øààðäàí íýõñýíä àðàéõàí õýìýýí äîëî õîíîãèéí áîëçîî ãóéæ õ¿ëýýæ ñóóòàë àâõàé ëóóñ óíàæ õî÷ð áîîë íýã
òàéãàíã äàãóóëàí èðæ ¸ñëîí ºã¿¿ëð¿¿í.
Àÿà áèä ýðõýìèéí òîðãîíû ¿íèéã óäòàë õ¿ëýýëýãëýý õýìýýí ìºíãèéã òóøààíºã÷ áàñ òèéì òèéì ç¿éëèéí ýä
àâíà õýìýýñíèéã îëîí ä¿ñýýñ íèéë¿¿ëýí ºãâºë á¿ãä ¿íý íýãýí ìÿíãàí äèíàð áîëæýý . Òýð àâõàé çàõèñàí
ç¿éëèéã õóðààí àâ÷ óðüä àäèë ¿ã äóóã¿é ÿâñàíä áè èõ ë ãàøóóäàæ íàäàä òàâàí ìÿíãàí äèðõýì ºã÷ íýãýí
ìÿíãàí äèíàðûí ýä àâàõ ÿìàð ñ ýòãýëòýé õ¿í áèëýý . Áè ýíý èõ ¿íèéã þóãààð òºëæ äóóñãàíà. Îëîí ä¿¿ñíèé
õ¿í íàìàéã òàíèõààñ áèø ò¿¿íèéã ìýäýõã¿é áóé çàà . Ýíý àâõàé ä ëâà íàìàéã ººðèéí ñàéõàí ºíãº ç¿ñýýð
áà÷ëàí ìýõýëæ äàðëà±àí áàéõ íü Áè ò¿¿íä ìóíõãàäàæ íýð ¿ñ, ãýð õîðîîã àñóóñàíãø¿é áà÷ëàãäà õýìýýí
ñààíàà çîâæ èë¿¿ õ¿ëýýâýë îëîí ï¿¿ñèéí õ¿í ýäíèé ¿íèéã áàéí áàéí øààðäàí íýõýæ èõ ë õàâ÷ñàíä îäîî
áàëðàí ìºõºâ õýìýýí õýìýã ã çàð óñ, ýä õºðºíãºº õóäàëäàõààð òîãòîæ ãàøóäàí ñóóòàë íýãýí ºäºðòýð àâõàé
ãýíýò îðæ èðñýíä óðüäàõ çîâëîíã öºì óìàðòà ò¿¿íèé ñàéõàí ¿ãèéã ñîíññîí òýñãýëã¿é áàÿðëàí æàðãàñàíä
àðàéõàí ýñ ¿õýâ.
Òýð àâõàé óðüäàõ ìºíãèéã èë¿¿òýé ºã÷ ÷ àìä ýì áèé þó õýìýýâýë ¿ã¿é õýìýýãýýä óéëñàí ÷è þóíä óéëàâ
ãýõýä íü ãàéã¿é ãàéã¿é ìèíèé óéëàõ áàãà õýðýã õýìýýí õýäýí äèíàð àâ÷ ìèíèé ýíý õýðýãò çóó÷ëàí òóñëàíà
óó õýìýýí òàéãàíä ñýì ºã÷ ãóéâàí äàéâàí èíýýí ºã¿¿ëð¿¿í:
Ìèíèé òóñëàõ õýðýã º÷¿¿õýí áóé çàà . òýð ÷àìàéã õ¿ñýõ íü ÷èíèé ò¿¿íèéã õ¿ñýõýýñ õýäýí õóâ èë¿¿ áîëîé.
×àìààñ áàéûíãà òîðãî õóäàëäàí àâàõ íü óãòàà òîðãî õýðýãëýõ íü áóñ òóñãàéëàí ÷àìàéã îëæ ¿çñ¿ãýé
õýìýýñýí íâ áóþó . ×àìä õýëýõ ¿ã áóé áîë øóóä õýëýãò¿í. Òýð ¿ë õ¿ëýýõ ¸ñîí áóþó õýìýýí õýëýëöýæ
äèíàð ºãñíèéã òýð àâõàé ñýìõýí ¿çñýí á¿ëãýý . ò¿¿íèé ºìíº î÷èæ ñýòãýëèéí ¿ãèéã èëòãýí õýëáýë çºâøèí
õ¿ëýýæ ÷è ýíý òàéãàíû ¿ãýýð ÿâàãòóí õýìýýãýýä òàéãàíä ÷è ìèíèé çàõèäëûã ýíý õ¿íä õ¿ðãýãò¿í õýìýýí
òóøààæ îäñîíä óðüä àâñàí òîðãîíû ¿íèéã îëîí ï¿¿ñýíä òóøààí ºã÷ àâõàéã õ¿ëýýí ìºðººäñººð õýä õîíñîíä
íýãýí ºäºð òàéãàí èðæ àâõàéã áèå ºâ÷òýé ãýñýíä øààðäàí àñóóâàë ºã¿¿ëð¿¿í.
- ×èíèé òýð àâõàé Õàðóí àð –Ðà-øèä- Õàëèôèéí õàòàí Ñèòò Çóáåéäàãèéí òýæýýí õ¿ì¿¿æ¿¿ëñýí íýãýí
äîòíî øèâýã÷èí á¿ëãýý. Îðäíîîñ ººðèéí äóðààð îðîõ ãàðàµ çºâøººðºë õàòíààñ ãóéí îëæ óäàëã¿é õàðøèéí
òýðã¿¿ëýã÷ áîëîîä õàòàíä ÷àìòàé ñýòãýëòýé áîëñíûã ãàðãàí õýëæ íèéë¿¿ëýõèéã ãóéñàíï Ñèòò õàòàí ,
áè òýð çàëóó õ¿íèéã ¿çýýã¿é àòàë ýíý õýðãèéã õýðõýí õ¿ëýýíý. Õýðýâ òýð õ¿í ¿íýõýýð ÷àìòàé àäèë áîë
÷àìàéã ò¿¿íä ñàÿ áîãòîëæ áîëîí ãýñýí òóë áèä ÷àìàéã ñýìõýí îðäîíä îðóóëñóãàé õýìýýæýý . Õýðýâ ÷è
îðäîíä îðâîë ÷èíèé õýðýã á¿òýõ íü àëãà óðâóóëàõ àäèë õÿëáàð Ãàãöõ¿¿ îðäîíä îðòîë áàðèãäâàë ÷è
òîëãîéã¿é áîëíî Ýíý õýðýã ÷èíèé ñàíààíä ÿìàð õýìýýñýíä þó ÷ áîëñîí áóöàõã¿é . ¯õýõ ñýõýõèéã ÷àìàéã
äàãàæ ÿëãàí ¿çíý ãýñýíä òàéãàí ºã¿¿ëð¿¿í:
×è Ñèòò õàòíû Òèãð ìºðíèé õºâººíä áàéãóóëñàí ñ¿ìä ýíý ¿äýø ìºðãººð î÷èæ õîíîòóí õýìýýñýíä ýðõìèéí
çàõèàã õè÷ýýíã¿éëýí äàãàñóãàé õýìýýí ¿äýø áîëñîíä òýð ñ¿ìä î÷èæ ìºðãºí õîíîñîíä ºãëäºº ãýãýýðõèéí
¿åñò ãýíýò õî¸ð òàéãàí õýäýí õîîñîí àâäàð àâ÷èð÷ ñ¿ìä îðóóëàí íýã òàéãàí àâäðûã ñàõèí ¿ëäñýíä ¿çâýë
íàäà çóó÷ áîëñîí òàéãàí õ¿í ìºí áàéæýý .
Óäàëã¿é ìèíèé ñýòãýë ¿çðõíèé ÿíàã õ¿í èðæ óÿðàí óéëæ òýâðýí çîëãîñîíä ÿíàã àìðàãèéí ¿ãèéã õýëýëýí
íàìàéã íýãýí àâäàðò õèéæ áóñàä àâäàðò ýëäýâ þì õóðààí ä¿¿ðãýæ îëîí àâääðûã îíãîöíîî à÷èæ Ñèòò õàòíû
îðäíû ç¿ã îäñîíä áè àâäðàí äîòîð õýâòñýýð ñýòãýë çîâæ àÿà ìèíèé ñàíàñàí õýðýã á¿òíý ¿¿ ¿ã¿é þó õýìýýí
òýíãýðò çàëáèðàí óéëáàë îíãîö óñ÷ëàí ÿâñààð Õàëèôûí îðäíû òóøàà õ¿ð÷ àâäðûã îðäîíä îðóóëàí õààíû
õàòíû ¿éë÷ëýõ òàéãà÷äûí õ æóóãààð ºíãºðºí ãàðòàë íýãýí ºâãºí òàéãàí íîéðíîîñ ñýð÷ îõèíûã äóóäàí
àñóóðóóí:
×èíèé ýíý àâáäàð äîòîð ÿìàð þì áóé ãýâýë õàòíû þì ãýñýíï òàéãàí ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý àâðûã äàðààëàí íýýæ
äîòîðõèéã íàäàä ¿ç¿¿ëýãò¿í: õýìýýñýíä ÷è ¿çýýä þó õèéíý ãýñýíï îëîí ¿ã á¿¿ íóðøèãòóí , õóðäàí ¿ç¿¿ë
õýýýñýíä ìèíèé õýâòñýí àâäðûã íýýí çàäàëìàãö ñ¿íñ çàéëòàë àéí, øýýñ àëäñàíä îõèí ºã¿¿ëð¿¿í:
Àé äàðãà ÷è áîëãîîìæã¿é õºäºëæ ýíý àâäðàí áóé íýãýí ò¿ìýí äèíàðûí þìûã ýâäýýä íàìàéã ÷èðãýä¿¿ëýí,
ººðèéí áèåèéã ÿëä óíàãàâ. Ýíý àâäàð äîòîð ç¿éë á¿ðèéí òîðãîí õóâöàñ õèéæ , äýýð íü äºðâºí ìàíí çåìçåìûí
óñ òàâüñàíûã ÷è á¿ä¿¿ëãýýð õºäºëæ àñãàñàí óä àâäàð äîòîðõè ñàéõàí òîðãîí õóâöàñíû ºíãº áóäàã öºì
ýâäýðñýí áóé çàà .
×è ýíý ãîîæèí ãàðàõ óñûã ¿çýãò¿í õýìýýñýíä òàéãàí ñàíäðàí ìýãäýæ çàà êàà áóøóó ÿâàãòóí. Áè ÷èíèé
ýíý àâäàð ¿çýõèéã áàéâà áàðàâ õýìýýí ºíãºðººí òàâüñàíä îëîí çàðäàñ àâäàð ºðãºæ öààø ÿâüàë ãýíýò àé
õàëàã õàëàã Õàëèôö ýçýí èðëýý õýìýýí øóóãèëäàõûã ñîíñîæ ñ¿ã ñ¿íñã¿é àéæ îäîî íàäààñ Àëëàõààñ ººð
àâðàõ áîëîìæã¿é . Ýíý öºì íàäààñ ãàðñàí çîâëîí ìèíèé òîëãîé äýýð èðýâ õýìýýí ãàñëàí õýâòòýë ñîíñõóë
Õàëèô ìèíèé ÿíàã õ¿íýýñ àñóóðóóí: ×è ýíý àâäàðàíä ÿìàð þì õèéæ àéìøèãã¿é îðäîíä îðóóëíà îðóóëíà
õýìýýâýë îõèí ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý îëîí àâäàð äîòîð öºì Ñèòò õàòíû ãî¸ëûí õóâöàñ áèé ãýñýíä Õàëèô àâäðûã
íàäàä íýýí ¿ç¿¿ëýãò¿í õýìýýí ºã¿¿ëñíèéã ñîíñîîä ¿õ²ýë àéæ çà îäîî ìèíèé íàñíû òîî ã¿éöýâ. Õýðýâ áè ýíý
óäàà á¿òýí ãàðâàë ¿ã äóóã¿é ýíý îõèíûã áîãòëîí àâñóãàé . õýðýã îäîî çàäàðâàë áè òîëãîéã¿é áîëîâ çàà .
Àÿà, Àëëàõààñ ººð òýíãýð ¿ã¿é áóþó Ìóõàììåä ãýã÷ Àëëàõûí çàÿàñàí èõ áîãä ìºí áóþó õýìýýí èòãýë
óíøòàë îõèí ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý àâäðóóäàä íàäàä èòãýìæëýãäýí çàõèñàí Ñèòò õàòíû õóâöàñ õýðýãëýë áóé
áîëîëòîé . ÕÀòíààñ áóñàä õ¿íä õýðõýâ÷ ¿ç¿¿ëæ áîëîõã¿é õýìýýí çàõèñàí á¿ëãýý õýìýýñýíä Õàëèô áè
ýíý àâäðûã çààâàë ¿çíý õýìýýí îëîí òàéãà÷äéã äóóäàæ ýíý àâäðóóäûã àâ÷èð÷ íýýãò¿í õýìýýí ÿèÿðýí
äàãæèí õýâòòýë îëîí òàéãàí àâäðûã Õàëèôèéí ºìíº äàìæëàí àâ÷èð÷ íýýñýíä ç¿éë á¿ðèéí òîðãî, ¿íýðòýí
òàíñàã ýä õóâöàñ òýðã¿¿òýí ãàðñàíä äàðààëàí ¿çñýýð ìèíèé àâäàðíä õ¿ðñýíä òàéã÷èä ãàðûã ñàðâàéæ
ºãñ¿ãýé õýìýýòýë îõèí ÿàðàí Õàëèôûí ºìíº î÷èæ àéëòãàðóóí:
Ýíý àâäðûã õýðõýâ÷ ýíä íýýæ ¿ë áîëíî . Õýðýâ òà ¿çññ¿ãýé õýìýýâýë ò¿¿íèé äîòîð õàòíû íóóö ç¿éëñ
áóé òóë áèä ãàãöõ¿¿ Ñèòò õàòíû ºìíº íýýæ ¿ç¿¿ëíý ãýñýíä Õàëèô ñàÿ îõèíû ¿ãèéã äàãàæ òàâüñàíë îëîí
òàéãàí àâäðûã ºðãºæ äîòîãø îðóóëàí íýãýí ãàçàð òàâüñàíä ìèíèé ÿíàã õ¿í àâäðûã íýýæ ºã¿¿ëð¿¿í: Îäîî
õî¸óë íýãýíò ºíãºðñºí òóë öýýæýý òýíèéëãýæ ñýòãýëèéã òàâèóí áîëãîãòóí . Ñèòò õàòàí ýíä èðæ ÷àìàéã
¿çíý. Õóâü áóé áîë ÷è áèä õî¸ðûí õýðýã á¿òýõ íü þóíû ìàãàä ¿çýñãýëýí ñàéõàí øèâýã÷èí ýìñ èðýýä òýâ
òýâýðýý ýñýðãýëäýí çîãññîíä ºíäºð öýýæèò õîðèí øèâýã÷èí ýì± Ñèòò õàòíûã äóíäàà õàâ÷èí ãàð÷
èðýýä ìèíèé ºìíº õ¿ð÷ õàòíûã òîéðîí çîãññîíä ¿çâýýñ õàòàíä ç¿¿ñýí ÷éèìýã, ºìññºí õóâöàñ ìàø îëîí òóë
àðàé ãæý õºäºëæ ÿâíà. Õàòíû ºìíº ¸ñëîí ìºðãºñºíäï ñóó õýìýýí äîõèæ ìèíèé ãýð ñóðâàëæèéã íàðèéâ÷ëàí
àñóóñàíä öºì õàðèóëáàë áàÿðëàí ºã¿¿ëð¿¿í:
Ìàíàé ñóðãàí õ¿ì¿¿æ¿¿ëñýí ýíý îõèí ñîíãîõîä òàøààðñàíãø¿é õýìýýãýýä ìèíèé ç¿ã ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ýíý
õ¿¿õíèéã ººðèéí õ¿¿õíèé àäèë òýæýýñýí á¿ëãýý . Ýä¿ãýý Àëëàõ ÷àìä çàÿàâ õýìýýí òýð îõèí áèä õî¸ðûí
ýð ýì áîëîõûã çºâøèí õ¿ëýýñýíä õèøèãò ìºðãºí ¸ñîëáîë õàòàí ºã¿¿ëð¿¿í:
×è ìàíàé ýíý ãàçàðò àðàâ õîíîãòóí. Áè Õàëèô ëóãàà õýëýëöýí ýíý õýðãèéã íýãýí òèéø áîëñóãàé ãýñýíä
õàòíû îðäîíä îõèíûã ¿çýëã¿é àðàâ õîíñîíä íýãýí øèâýã÷èí ºãëºº ¿äøèéí õîîëûã àâ÷èð÷ ºãíº. Õàëèô ìèíèé
õ¿ñýõ õýðãèéã çºâøèí òîãîîæ îõèíä èíæ áîëãîí ñàíãààñ íýãýí ò¿ìýí äèíàð øàãíàí îëãîñîíä àðàâ õîíîãèéí
ýöýñò Ñèòò õàòàí îëîí ãýã÷ çóó÷ çàðãà÷ íàðûã äàãóóëàí èðæ îõèí áèä õî¸ðûí õîëáîõ áè÷èã çîõèîí
òîãòîîæ õîðèí õîíîãèéí èõ íàéð õèéñíèé ýöýñò îõèí õàëóóí óñàíä îðæ èðñýíä øàðñàí òàõèà , öóóíä
äàðñàí ÷èõýðòýé á¿éëñèéã òýðã¿¿ëýã÷ öýöãèéí çààðòàé óñààð ø¿ðøñýí õîîëí çýðýã ç¿éë á¿ðèéí çóóø
áýëòãýæ øèðýý çàññàíä áè á¿éëñèéã àìòàðõàí öàäòàë èäýýä ãàð óãààõûã ìàðòàí ñóóòàë õàðàíõóé
áîëñîíä îëîí äóó÷ ýìñèéí ãýö áàðüæ öàðãèë äýëäýí èðýýä îõèíûã îðäíû äîòîð äàãóóëàí ¿âæ àëò
áýëýãëýñýýð îðäíûã ýðãýæ ã¿éöìýãö îõèíãû äàãóóëàí èðæ õóâöñûã òàéëàí õºíãëæ á¿ãäýýð çàéëñàíä
òýñãýëã¿é áàÿðëàæ îõèíûã òýâýðòýë ìèíèé ãàðààñ àíõèëàõ á¿éëñíèé ¿íýðèéã ìýäìýãö èõ äóó òàâüñàí îëîí
øèâýã÷èí ÿàðàí ñàíäðàí ã¿éí îðæ èðæ þó áîëîâ õýìýýí îõèí íàìàéã çààæ ºã¿¿ëð¿¿í:
¯¿íèéã çàéëóóëàãò¿í : Áè ¿¿íèéã óõààíòàé õ¿í ãýæ ñàíàñàí áèëýý . ¯çâýë ãàëçóó òýíýã õ¿í áàéíàì ãýñýíä
áè ÿàõèí ãàëçóó òýíýã áîëíîì õýìýýí àñóóâàë ºã¿¿ëð¿¿í: ×è á¿éëñ èäýýä ãàðûã óãààñàíã¿é íü
ãàëçóóòýíýã áóñ óó? ×àìààñ ¿¿íèé õàðèóã çààâàë àâíà. ×àì øèã õ¿í íàìàéã ýäëýõ õóâüã¿é õýìýýí ìóøãèìàë
òàøóóð àâ÷ íóðóó áºãñã¿é òàøóóðäàí ñ ìóóæðóóëæ îëîí øèâýã÷èä òóøààí ºã¿¿ëð¿¿í:
Ýíý ìóóã àâàà÷èæ õîòûí ìýäý÷ íî¸íä òóøààí á¿éëñ èäýýä ýñ óãààñàí ãàðûã öàâ÷óóëàãò¿í ãýñýä áè
ãàøóóäàí ºã¿¿ëð¿¿í: Àÿà áè óãààõûã îðîëäñîíä ãàðûã öàâ÷èõ íü þóòàé ãàøóóí õèëñ âý õýìýýí ãàñàëñààíä
îëîí øèâýã÷èí ãóéí ºã¿¿ëð¿¿í: Ýã÷ òà ýíý íýãýí óäàà ò¿¿íèé îñîëäñîíûã õýëòð¿¿ëýí ºðøººæ õèëýíã
òàéòãàðóóëíà óó ãýæ ãóéñàíä òèéì áîë òýíãýð ìýäò¿ãýé. Áè ¿¿íèé áèåýñ ýðõã¿é íýã þì îãòîëæ õîðñäûãø
òàéëíà õýìýýí óóðñàí áîñîæ îäîîä àðâàí õîíîãèéí ýöýñò èðæ çàíäðàí ºã¿¿ëð¿¿í:
Àÿà õàð öàðàéò áè ÷àìàéã çàëõààí öýýðë¿¿ëæ õàøðààíà. ×è ¿¿íýýñ õîéø á¿éëñ èäýýä ãàðàà óãààõûã
îñîëäîíî óó ãýæ îëîí øèâýã÷èíèéã çàíäðàí òóøààæ, ìèíèé ãàðûã õ¿ë¿¿ëýýä õóðö õóòãà àâ÷ ãàð õºëèéí
ýðõèé õóðààã îãòîëñîíä áè ìóóæðàí ³íàæ ñýõý îðâîë îõèí øàðõàíä ý¬ òàâüæ öóñûã çîãñîîñîíä áè àì àëäàí
ºã¿¿ëð¿¿í:
Àÿà áè ¿¿íýýñ õîéø á¿éëñ èäâýë ãà°ûã äº÷èí óäàà ñîä, äº÷èí óä à ñàâàí, äº÷èí óäàà ø¿ëòýýð óãààõààñ
íààø èäýõã¿é õýìýýñýíä îõèí ìèíèé àì òàíãàðãèéã àâ÷ òàâüñàí á¿ëãýý . Ýíý õóðèìò á¿éëñ áàçààñíûã
¿çýýä ¿¿íýýñ áîëæ áè ýðõèé õóðóóã¿é áîëñîí áèëýý õýìýýí öàðàéã õóâèîãàæ çàéëñàíä òà íàð íàìàéã
àëáàäàí øàõñàíä àðãà áóþó àì àëäñàí ¸ñîîð ãàðûã óãààñàí áèëýý ãýñýíä îëîí àñóóðóóí . ×èíèé òýð
õóðóó îãòîëñîí õîéíî þó áîëñîí áèëýý ãýñýíä òýð çàëóó ºã¿¿ëð¿¿í: Ìèíèé àì àëñäàí õîéíî îõèíû óóð
òàéãàð÷ òýð øºíº õàì ò õîíîæ õààíû îðäîíä õýä õîíîòîë ìèíèé ýì ºã¿¿ëð¿¿í:
×è áèä õî¸ð îäîî õ¿ðòýë Õàëèôûí îðäîíä íü ¸ñîíä íèéëýõã¿é . Ýíä ãàäíûí õ¿í îðæ áîëîõã¿é á¿ëãýý . ×èíèé
îðæ èðñýí íü ãàãöõ¿¿ Ñèòò õàòíû à÷ áèëýý ãýæ ¿¿ãýýð íýãýí óóäàì ñàéõàí áàéøèí õóäàëäàí àâàãòóí
õýìýýí òàâàí ò¿ìýí äèíàð ºãñºíä íýãýí óóäàì áàãòààìæòàé ¿çýñãýëýíò ñàéõàí áàéøèí õóäàëäàí àâ÷,
õàìàã ýä ýðäýíýñèéí ç¿éëèéã çººí àâàà÷èæ í¿¿í îðñîí á¿ãýý .
Ìèíèé ýðõèé õóðóóã¿é áîëñîí ó÷èð ýíý áîëîé õýìýýñýíä îëîí á¿ãäýýð õóðèìëàí íàéðëàæ òàðààä ãýð
ãýðòýý õàðüòàë áè ýíý íóðóóã¿é õ¿íòýé òîõèîëäîæ ýíý õýðýãò õîëáîãäïñîí áèëýý . Ìèíèé õýëýõ ¿ã îäîî
äóóñàâ õýìýýñýíä õààí ºã¿¿ëð¿¿í:
×èíèé ýí ý¿ã íóðóóã¿é õ¿íèé ÿâäëààñ èë¿¿ ñîíèí ¿ã¿é õàðèí áýðòýíãý íóðóóòûí ÿâäàë èë¿¿ ñîíèí
ãàéõàìøèãòàé òóë òà á¿ãäèéã ä¿¿æëýí àëòóãàé õýìýýñýíä åâðåé óðãàø äàâøèí ãàð÷ àéëòãàí
ºã¿¿ëð¿¿í:
Àé öàãèéã ýçýëñýí õààí àà! Áè ýíý íóðóóã¿é õ¿íèé ÿâäëààñ èë¿¿ ñîíèí ãàéõàìøèãòàé ÿâäëûã õýëñ¿ãýé
õýìýýñýíä õÿòàäûí õààí ¿ã áóé áîë º÷èò¿ãýé õýìýýí çºâøèí õ¿ëýýâ.
Ýíý åâðåéí ãàéõàìøèãò ÿâäëûã ìýäñ¿ãýé äàðàà á¿ëýãò ¿çò¿ãýé.
ÄªÐªÂÄ¯ÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ.
ªã¿¿ëýõ íü : Åâðåé îòî÷ îëíû äîòðîîñ óðãàø äàüøèí ãàð÷ õààíä àéëòãàí ºã¿¿ëð¿¿í: Ìèíèé çàëóó öàãò
¿çñýí íýãýí ñîíèí õýðãèéã ºã¿¿ëáýýñ, áè óðüä Ñèðèéí Äàìàñêà õîòíîî ñóðãóóëü õèéæ á¿õèéä íýãýí ºäºð
Äàìàñêèéí ýçíèé íýãýí áîîë èðæ ìàíàé íî¸í ÷àìàéã äóóäëàà ãýæ îðäîíä äàãóóëàí àâàà÷èæ çóðâàñ àëòààð
÷èìñýí àðö ìîäîí îðîí äýýð õýâòýõ íýãýí ãîî ñàéõàí çàëóóã ¿ç¿¿ëýí, ãàðûí ñóäñûã áàðüæ ¿çñ¿ãýé
õýìýýâýë òýð çàëóó ñîëãîé ãàðûã ¿ç¿¿ëñýíä èéì ñóðâàëèæò ãýðèéí ñàéõàí çàëóó õ¿í àòàë ¸ñ ìýäýõã¿é
íü ãàéõàëòàé ãýæ äîòðîî ãàéõàæ ñóäñûã áàðèàä ýì ºã÷ àðâàí ºäðèéí äîòîð ýì÷ëýí ñóâèëñàíä ºâ÷èí èëýýðü
áîëæ òýð çàëóó õàëóóí óñàíä îðæ áèåèéã óãààí ãàðñàíä íî¸í èõ øàí õèøèã õ¿ðòýýæ Äàìàñê õîòûí
ºâ÷òºíèé ãàçðûí äààìàë áîëãîæýý . ¯¿íèé ¿ë ºã¿¿ëð¿¿í ºã¿¿ëýõ íü: Òýð çàëóó õ¿íèéã äàãàëäàí õàëóóí
óñàíä îðîõä îëîí çàðö íàð ò¿¿íèé õóâöàñ õóíàðûã òàéëñàí õîéíî ¿çâýë òýð çàëóóãèéí áàðóóí ãàðûã
ñàÿõàí òàñ öàâ÷ñàí ñîðüè á¿õèé áºãººä ºâ÷èí îëñîí íü ò¿¿íýýñ áîëñîí áîëîé. ¿¿íä ãàéõàí ¿çòýë áàñ
íóðóóíä íü üàøóóðäñà ñîðâè áèû òóë ò¿¿íèéã çàñàõ òîñîí ýì õýðý£ëýñýí àæýý . ¯¿íèéã ãàéõàí ¿çòýë
òýð çàëóó õ¿í ºã¿¿ëð¿¿í:
Àé èõ ýì÷ òà á¿¿ ãàé : Áèä ýíý õàëóóí óñíààñ ãàðñàí õîíîé õýëæ ºãüå õýìýýí ãýðòýý õàðüæ èäýý
óìäààíû èäýæ óóãààä äàâõàðëàã áàéøíãèéã äýýð ãàð÷, æèìñ çóóøèéã öýíãýëäýí èäýæ ñóóõàä òýð
çàëóó ÿâäëàà õýëæ ºãíº ¿¿ õýìýýñýýä ºã¿¿ëð¿¿í:
Ýì÷ýý! áè áîë Ìîñóëûí õ¿í á¿ëãýý . Ìèíèé ýöãèéí ýöýãò àðâàí õºâã¿í áóéí äîòîð àõìàä íü ìèíèé ýöýã
á¿ëãýý . Àðâóóëàà ýðèéí öýýíä õ¿ð÷ ýì àâñàíä áè ãàðñàí á¿ëãýý . ìèíèé åñºí àâãà íàð öºì õ¿¿õýäã¿é òóë
íàìàéø èõ ë ýíõðèéëýí ºðøººíº. õîéíî ýðèéí íàñàíä õ¿ðñýí íýãýí öàãò áè ýöýã àâãûí õàìò ìîñóë õîòûí
öîã÷èí äóãàíä ñóãàðûí ìºðãºë õèéæ , îëíûã òàðñàíä ýöýã àâãà íàð õîöðîí ¿ëäýæ îëîí ãàçàð îðîí õîò
áàëãàäûí ãàéõàìøèã ñîíèíûã õýëýëöýí ñóóòàë Êðàé õîòûã äóðäñàíä ìèíèé àâãà ºã¿¿ëð¿¿í:
Îëîí æèóóë÷íû õýëýëöýõèéã ñîíñâîë äýëõèé äýýð Êèàð õîò Íèë ìºðºí õî¸ððîñ ñàéõàí ãàçàð ¿ã¿é ãýíý ãýæ
õýëýëöýí ¿ãèéã ñîíñîää Êèàðûã ¿çýýñýé õýìýýí õ¿ñòýë ýöýã ºã¿¿ëð¿¿í: Êèàðûã ¿çýýã¿é õ¿í þó ÷
¿çýýã¿é õ¿í ãýæ áîëíî. Êèàðûí øîðîî àëòò ìýò áºãººä ò¿¿íèé îð÷èí äàõü Íèë õýìýýã¸ ¿íýõýýð
ãàéõàìøèãòàé ìºðºí áîëîé. Òýð ãàçàð îëîí ýì¸ òýíãýðèéí äàãèíàñ ìýò ñàõàí áºãººä îðîí áàéøèí íü îðä õàðø
ìýò ¿çýñãýëýíòýé áóþó, Áàñ óóð àìüñãàë íü íàéðòàé áºãººä àãàð çàíäàíãéí àäèë ñàéõàí ¿íýð àíõèëíà . Òà
íàð Êèàðûí îëîí ñàéõàí öýöýðëýãèéã íàðàí õýëáèéõ öàãò ¿çâýë þóòàé ãàéõàõ áèëýý õýì½ýí Êèàð Íèë
õî¸ðûã ò¿ìýí ç¿éëýýð ìàãòàí õýõýëöýæ ãýð ãýðòýý õàðüñàíä áè òýð øºíº Êèàðûã õ¿ññýýð íîéð àëäàí
õîíîæ, èäýý óíäààíààñ ãàðàâ.
Óäàëã¿é ìèíèé àâãà íàð ìèñèðèéí ç¿ãã îäîõûã çàâäñàíä áè äàãàëäàí ÿâñóãàé õýìýýíýöãýýñ óóõèëàí
ãóéñàíä ¿¿íèéã äàãóóëàí àâàà÷âàë Äàìàñàê ¿ëäýýí , Êèàðò á¿¿ àâàà÷èãò¿í õýìýýí íàìàéø àâãà íàðò
çàõèæ ÿâóóëñàíä Ìîñóëààñ ãàð÷ Õàëèô õ¿ðýýä òýíäýýñ Äàìàñê õ¿ðâýë òýíãýðèñèéí öýöýðëýã ìýò
ñàéõàí õîò àæýý.Ìºí õîòûí íýãýí äýíä áóóæ àâ÷èðñàí áàðààã õóäàëäñàíä íýãýí äèðõýì á¿ðä òàâàí
äèðõýìèéí àøèã îëæ ìèíèé àâãà íàð Ìèñèðèéí ç¿ã îäñîíä áè íýãýí ñàéõàí áàéøèíã ñàðûí õî¸ð äèíàðààð
õºëñëºí ñóóæ, èäýõ óóõààð öàãèéã íºõöººæ æàðãàí ñóóèàë íýãýí ºäºð õààëãàíû ãàäíà ãàðñàíä òàíñàã õóâöàñ
ºìññºí íýãýí ãîî ñàéõàí àâõàéã ¿çýæ í¿çýýð äîõèìîãö äîòîãø îðñîíä õààëãûã äàðæ àâõàéã ¿çâýë í¿¿ðèéí
á¿ðõ¿¿ëèéã îðõèæ ãýãýýí öàðàéã ¿ç¿¿ëñýí íü åðòºíöºä õîñã¿é çàñààä àðõè äàðñ óóí ñîãòîí öýíãýëäýí
õîíîîä ºã¿¿ëð¿¿í:
- Òàíàé Ìîñóëûí õ¿í, ¸ñ ìýäýõã¿é àæýý . Íàìàéã ÷èíèé ìºíãºíä øóíàæ èðýâ õýìýýíý ¿¿ ÷è, ¿¿íèéã àâàõã¿é áîë
Àëëàõ ìýäò¿ãýé . Áè äàõèí áóöàæ èðýõã¿é õýìýýí ºâºð äîòðîîñ àðâàí òàâàí äèíàð ãàðãàæ ÷è ¿¿ãýýð
èäýõ óóõ þì áàçààãò¿í. Áè ãóðâàí õîíîãèéí ýöýñò íàðàí øèíãýõ ¿åñ èðíý õýìýýí çàõèæ ñàëàõ ¸ñ ¸ñëîí
ãàðñàíä ãóðâà õîíîãèéí ýöýñò óðüäàõààñ óëàì ñàéõàí õóâöàñ ºìñºæ èðýýä áè ñàéõàí áàéí óó õýìýýñýíä
Àëëàõ ìýäò¿ãýé . ×è ¿íýõýýð ñàéõàí áàéíàì ãýñýíä îõèí º£¿¿ëð¿í:
Áè äàðàà ººð íýãýí õ¿íèéã äàãóóëàí èðæ ãóðâóóëàí öýíãýëäñ¿ãýé . Òýð õ¿í õýäèéíýý óéòãàðäàí ñóóõ òóë
íàìàéã íýãýí øºíº äàãóóëñàí ãàð÷ óéòãàðëàí ñóóõ òóëíàìàø ýíãýí øºíº äàãóóëàíã ãàð÷ óéòãàðûã ñýðãýýíý
¿¿ õýìýýí ãóéñàí á¿ëãýý . Ç¿ñ öàðàé íàäààñ èë¿¿ , íàñ áàñ ä¿¿ òèéì õ¿í á¿ëãýý õýìýýñýíä ÷èíãýñ¿ãýé
õýìýýí òîãòîæ, íàéðäàí öýíãýëäýæ õîíîñîíä ºãëººã¿¿ð àðâàí òàâàí äèíàðä ºã÷, ¿¿íýýñ õóðèìûí çóóøèéã
áýëòãýãò¿í õýìýýí îäñîíä óðüä ¸ñîîð áýëòãýí ñóóòàë, îõèí áîëçîîíû öàãò íýãýí õ¿íèéã äàãóóëàí èðñýíä
äýí íîöîîæ áàÿðëàí ¿çâýë áàãà îõèíû öàðàé àðâàí òàâíû ñàðàí ìýò ¿çýñãýëýíòýé ñàéõàí òóë áàõäýí
õ¿ñýæ ÿäàí øèðýý çàñààä õàìò ñóóæ , õóíäàãà ºðãºí äàðñ óóñàíä óðüäàõ îõèí áèò¿¿ãýýð õîðñîí
æºòººðõºæ àé Àëëàõ ìýäò¿ãýé ýíý îõèí íàäààñ èë¿¿ ñàéõàí áèø ¿¿ õýìýýñýíä Àëëàõ ìýäýã, ýíý îõèí
¿íýõýýð ñàéõàí áàéíàì õýìýýñýí ºã¿¿ëð¿¿í:
×è ýíý øºíº ò¿¿í ë¿ãýý õîíîí óó ãýñýíä áàÿðëàí õ¿ëýâýë îõèí áèäýíä îð äýâñãýð çàñàæ óíòóóëñàíä ºãëºº
ñýðâýë á¿õ áèå íîéòîí áîëñîíä õºëñ ãàðñàí áèç ãýæ ºíäèéí áîñîæ îõèíûã ìºðíººñ ò¿ëõýí ñýðýýòýë òîëãîé
íü òýýð äýýðýýñ ºíõðºí óíàñàíä ñàíäðàí ìýíäýí áîñîæ óðüäàõ îõèíûã ¿çâýë îãò ººð ¿çýãäýõã¿é òóë
õ¿¿õíèéã íàäàä õàðàìñàí æºòººðõºæ àëñíûã ìýäýýä îëæ Àëëàõ îäîî õýðõýí õýìýýí áîäòîë íýãýí àðãà îëý
áàéøèíãèéí äî²îð ã¿í í¿õ óõàæ îõèíû õ¿¿ðèéã áóëààä, öàñààí äóñàë ÷óëóóí øàëûã óðüä õýâýýð çàñàæ
áèåèéã óãààí øèíý õóâöàñ ºìñººä ¿ëäñýí ìºíãºº àâ÷ ãýðèéí ýçýíä òýð áàéøèíãèéí íýãýí æèëèéí õºëñèéã
õóðààëãàæ, áè Êèàð õîòíîî àâãà íàð ëóãàà çîëãîîð î÷íî õýìýýí Êèàðò î÷èæ àâãà íàð ëóãàà ýíýãýí æèë
ñóóòàë íóòàãò áóöàõ öàã îéðòñîíä ñýìõýí çóãòàí çàéëáàë ìèíèé àâãà íàð íàìàéã ýðæ îëñîíã¿é òóë
Äàìàñê õîòíîî áóöñàí áóé çà õýìýýí ýãñýíä áè á¿ãäýí ãàçðààñ ãàð÷ Äàìàñê õîò äàõü òýð ãýðèéí ýçýíä
áàéøèíãèéí õºëñèéã æèë á¿ð ÿâóóëñààð ãóðâàí æèë Êèàð õîòîíä ñóóòàë ìºíãº çîîñ áàðàãäñàíä Äàìàñê
õîòíîî ýðãý ìºíººõ áàøèíä áóóâàë äîòîðõè þì íü óðüä áèò¿¿ñæèëñýí õýâýýð áàéñàí òóë çàñàæ õºäºëãºòºë
äýâñãýðèéí äîðîîñ òýð øºíº àëàãäñàí îõèíû ýðäýíèéí ÷óëóó øèãòãýñìýí õ¿ç¿¿íèé àëòàí ÷èìýã ãàðñàíä
íààëäñàí öóñûã àðèëãàæ îõèíûã ºðºâäºí áààõàí óéëààä íýãýíò ìºíãº çòîñ áàðàãäñàí òóë íýãýí ºäºð çóó÷èä
ºãâºë òýð ÷èìãèéã íàäààñ íóóæ áóñäàä ñýìõýí ¿ç¿¿ëñýíä õî¸ð ìÿíãàí äèíàðûí ¿íý õ¿ðýõ ýðäýíèéí ÷èìýã
õýìýýí îëæ ìýäýýä õóóðìàãààð ºã¿¿îëð¿¿í.
×èíèé ýíý ÷èìýãó áîë Ôðàíêóóäûí õèéñýí õóóðàì÷ õýðýãëýë àæýý . Çýñýýð õèéñýí òóë ìÿíãàí
äèðõýìýýñ õýðõýâ÷ õýòðýí ÷àäàõã¿é õýìýýñýíä áèä ¿¿ãýýð íýãýí ýìèéã áà÷ëàí ýëýãëýñ¿ãýé ãýæ
õýëñýí áèëýý . Ò¿¿íèéã îäîî ìèíèé ýõíýð îëæ àâààä õóäàëäñóãàé ãýõ òóë òýð ìÿíãàí ä èðõýìèéí ¿íýýð
ºãñ¿ãýé. Ìºíãèéã àâ÷ðàãòóí õýìýýñýíä òýð çóó÷ äîòðîî ñýæèãâëýæ òýð ÷èìãèéã çýýëèéí äàðãàä ºãñºíäï
çýýëè©í äàðãà Âàëò çàðãà÷èíä î÷èæ ìýä¿¿ëð¿¿í:
Áè ýíý ÷èìãèéã õóëãàéä àëäñàí á¿ëãýý . Ýä¿ãýý õóëãàé÷èéã îëáîë õóäàëäàà÷èí õ¿íèéû ä¿ðýýð ÿâíàì
õýìýýñýíä Âàëè çàðãà÷ àëáàíû õóÿã öýðãèéã òîìèëîí ãàðãàæ íàìàéã áàðèàä áàéöààí àñóóñàíä çóó÷èä
õýëñýí ¿ãèéã õýëáýë Âàëè õ¿éòíýýð èíýýæ ÷èíèé ýíý ¿ãèéã õóäàë õýìýýí òàøóóðäàí çàí÷óóëñàíä ýíý
÷èìãèéí ýçíèéã ìèíèé ãýðò àëñàí õýìýýí ¿íýíèéã õýëáýë íàìàéã áàñ àëíà áóé çàõà õýìýýí áîäîîä
õóëãàéëñàí õýìýýí ìýä¿¿ëáýë º÷ãèéã äàíñàíä òýìäýãëýæ òîãòîîñîí öààçûí ¸ñîîð áàðóóí ãàðûã òàñ
öàâ÷èæ áóöàëñàí òîñíîî ä¿ðñýíä ìóóæðàí óíààä äàðñ óóëãàæ òýíõð¿¿ëýí òàñ öàâ÷èñàí ãàðûã àâ÷
ãýðòýý õàðèâàë ãýðèéí ýçýí ÷è íýãýíò õóëãàéí õýðýãò õîëáîãäñîí òóë ìàíàé ãýðýýñ ãàðãàòóí õýìýýí
õººõºä ººð ãýð îðîí îëäòîë ò¿ð çóóð ñóóõ çºâøººðºë îëæ áè íýãýíò ãàðã¿é áîëñîí òóë ÿìàð í¿¿ðýýðýý
ãýðòýý õàðüæ òºðºë ñàäíû õ¿ì¿¿ñòýé çîëãîíî. Ýä íàìàûã ëàâ õóëãàé÷ ãýíý áèç õýìýýí ãàóóäàí óéëñààð
ºâ÷èí îëæ õî¸ð õðîíîã õýâòñýíä îëîí õóÿã öýðýã, ãýðèéí ýçýí çýýëèéí äàðãà íàðûí õàìò èðæ ÷èíèé òýð
õóëãàéëñàí ÷èìãè éã Äàìàñêèéí ýçýí Âåçèð , çàðãà÷ íàðò õ¿ðãýâýë Äàìàñêèéíé ýçýí òýð ÷èìãèéã ººðèéí
õ¿¿õíèé õàìò àëäñíààð ãóðâàí æèë áîëñîí õýìýýí ãýñýíä , öºñ õýìõýðòýë àéæ, îäîî ¿õýõ öàã èðñýí áóé çàà .
Àëëàõ ìýä , Äàìàñêèéí ýçýíä ¿íýíèéã º÷ñ¿ãýé. Òýð íàìàéã àëáàë àëæ , àâàðâàë àâàðòóãàé õýìýýí ñýòãýë
õ¿ç¿¿íä ãèíæ îðõèæ ãàðûã õ¿ëýýä Äàìàñê¨éí ýçíèé ºìíº õ¿ðãýñýíä íàìàéã í¿äíèé áóëàíãààð ¿çýæ îëíû
ç¿ã ºã¿¿ëð¿¿í:
Ýíý õººðõèé õ¿í îãò ÿëã¿é á¿ëãýý. Òà íàð ÿàõèí ò¿¿íèé ãàðûã õèëñ öàâ÷èâ õýìýýñýíä ìèíèé äîòîð îíãîéæ
íî¸í ìèíü, Àëëàõ ìýä, áè õóëãàé÷ áèø á¿ëãýý . Çýýëèéí ãàçàð îëíû äóíä íàìàéã òàøóóðäàí çàí÷èõàä
òýñâýðëýí ýñ ÷àäàæ õèëñýýð õóëãàéí õýðýã õ¿ëýýñýí áèëýý õýìýýñýíï ÷àìä ÿë çýìëýëã¿é õýìýãýýä
çýýëèéí äàðãàä ÷è ýíý õ¿íèé ãàðûã õèëñýýð öàâ÷óóëñàí òóë òºëæ ºãºò¿í. Õýðýâ ýñ òºëáºë ÷àìàéã
ä¿¿æëýí àëæ õºðºíãèéã ñàíä õóðààíà õýìýýí õóÿã öýðãèéã çàíäðàí äóóäñàíä çýýëèéí äàðãûã ¿õñýí íîõîé
àäèë ÷èð÷ ãàðààä ãÿíäàíä õîðüæ , ìèíèé õ¿ç¿¿íèé ãèíæèéã àâ÷, ãàðûí õ¿ëýýñèéã òàéëààä Äàìàñêèéí
ýçýí ºã¿¿ëð¿¿í:
Àé õ¿¿õäýý ÷è íàäà ¿íýíèéã õýëýãò¿í ýíý ÷èìãèéã õýðýõýí îëñíûã íýãä íýãíýýð õýëýãò¿í õýìýýñýíä
¿íýíèéã òîî÷èí ìýä¿¿ëáýë óéëàí ºã¿¿ëð¿¿í:
Àé õ¿¿õäýý òýð íàñ ýã÷ìýä îõèí íü ìèíèé òºðñºí õ¿¿õýí á¿ëãýý . Êèàð õîòíîî î÷èæ ýðèéã ¿õñýíä ãýðòýý
áóöàæ èðñýí á¿ëýý . Óðüä Êèàð õîòíîî á¿õèéä áóçàð þì ñóðñàí òóë ÷àìä äºðâºí óäàà î÷èæ , äàðàà
ä¿¿ãýý äàãóóëàí àâàà÷ñàí á¿ëãýý . Íýãýí ºäºð ãàøóóäàí óóõèëæ ä¿¿ãýý õýðýõýí àëñíûã ýõäýý ñýì
õýëñýíä áè äýðãýä íü áàéñàí òóë ñîíññîí á¿ëãýý .
Ýä¿ãýý áè ÷àìàéã õºâ¿¿íèé àäèë ¿çýæ ººð ýõýýñ ãàðñàí áàãà îõèíîî áîãòëîí ºã÷, òýæýýë òàâèí
îëãîñóãàé. ×è ìèíèé ¿ãèéã õ¿ëýýãò¿í õýìýýñýíä äàðóé çºâøººðºí õ¿ëýýâýë çàðãà÷, ýòãýýäèéã çàðëàí
èð¿¿ëæ , õ¿ðãýí îðîõ áè÷ãèéã ãýð÷ëýí áè÷¿¿ëæ çýýëèéí äàðãààñ ìèíèé ãàðûí òºëáºðò º÷íººí òº÷íººí ìºíãº
àâñàíä áè íýã ìºñºí áàÿí ýðõýì îëýæ æàðãàí ñóóòàë òýð æèë ìèíèé ýöýã ¿õñýíä Äàìàñêèéí ýçýí ýë÷
äîâòîëãîæ ìèíèé ýöãèéí ¿ëäñýí ýä õºðºíãèéã Äàìàñê õîòíîî òàòàæ èð¿¿ëñýíäï áè æàðãàë öýíãýëýýð àæ
òºðºí ñóóõ áîëîâ. Ìèíèé áàðóóí ãàðã¿é áîëñîí ó÷èð èì á¿ëãýý õýìýýñýíä áè ìàø èõ ãàéõàæ òýð çàëóó
õ¿íèé ãýðò ãóðàâ õîíîñîíä íàäàä èõ ìºíãº ºãñíèéã àâ÷ òàíàé ýíý õîòîä èðýýä æàðãàí ñóóòàë ýíý íóðóóã¿é
õ¿íèé õýðýãò õîëáîãäæýý õýìýýñýíä Õßòàäûí õààí ºã¿¿ëð¿¿í:
×èíèé ýíý ¿ã òýð íóðóóã¿é õ¿íèé ÿâäëààñ èë¿¿ ñîíèí ãàéõàìøèã ¿ã¿é òóë òà á¿ãäèéã ä¿¿æëýí àëáàë
çîõèõ á¿ëãýý . ãàãöõ¿¿ õàìàã õýðãèéã ºä¿¿ëñýí ¿éë÷íèû ¿ãèéã ñîíñîîã¿é òóë ò¿¿íèé ¿ãèéã ñîíññîãàé .
õýðýâ ýíý ¿éë÷íèé ¿ã òýð íóðóóã¿é õ¿íèé ÿâäëààñ èë¿¿ ãàéõàìøèãòàé áîë òà á¿ãëäèéã ÷ëûã
õýëòð¿¿ëñ¿ãýé õýìýýñýíä òýð õýðãèéã ºä¿¿ëñýí ãàéõàä ¿éë÷èí ÿìàð ñîíèí ¿ã õýëýõèã äàðàà ¿çò¿ãýé.
ÒÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ.
ªã¿¿ëýõ íü: ¿éë÷èí õ¿í îëíû äîòðîîñ óðãøà äàâøèí ãàð÷ àéëòãàí ºã¿¿ëð¿¿í: Àé öàãèéã ýçýëñýí õààí àà!
Áè º÷èãäºð íýãýí ñîíèí ãàéõàìøèãò ¿ã ñîíññîí íü ýíý áýðòýíãý ë¿ãýý óóëçàõûí ºìíº ºãäºº ýðò íýãýí àéëä
õóðèìëààð î÷ñîí á¿ëãýý . Òýð àéëä ¿éë÷èí, ¸ðîã÷èí , ìîäî÷íû çýðýã ýíý õîòûí õîðèîä õ¿í õóðàëäàí
öóãëàæ íàðàí ìàíäàõàä øèðýý çàñàæ õóðèìëàí ñóóòàë ãýðèûí ýçýí íýãýí ñàéõàí õóâöàñ ºìññºí
¿çýñãýëýíò öàðàéò çàëóó äàãóóëàí èðñýíäï òýð çàëóó îëíû ç¿ã ìýõýñõèéí ¸ñîëæ ñóóñóãàé õýìýýòýë
¿ñ÷íèéã ¿çýæ çàéëñàíä ÷è íýãýí èðýýä çàéëõèéí ÿâàõ ÷èíü þó âý õýìýýí áàðüæ ¿ëäýýñýíä òýð çàëóó
ºã¿¿ëð¿¿í:
- Àÿ , íàìàéã òàâèãòóí Áè ýíý ìóó ¿ñ÷íèéã ¿çýýä ýíä ñóóæ áîëîõã¿é áîëëîî ãýñýíä ãýðèûí ýçýí ãàéõàí
ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý Áàãäàä õîòûí çàëóóñ íýãýí ¿ñ÷íèéã ¿çýýä èéì áîëîõ íü þó áèëýý õýìýñýíä îëîí òýð
çàëóóãèéí ç¿ã ºã¿¿ëð¿¿í: ×è ýíý ¿ñ÷íèéã ¿çýýä óóðëàí õîðñîõ íü ÿìàð ó÷èðòàé âý õýìýýñýíï çàëóó
ºã¿¿ëð¿¿í. Áè Áàãäàä õîòîíä ýíý ìóóãààñ áîëæ õºëºº õóãàëæ äîãîëîí áîñîí òóë ¿¿íèìé ÿâñàí ñóóñàí ãàçàð
õýðýõýâ÷ õàìò áàéõ¿é õýìýýí àì àëäàæ ýíä õ¿ð÷ èðñýí á¿ëãýý .
Ýíý ¿ñ÷èí ýä¿ãýý ìºí ýíä èðñýí òóë ýíý øºíº áè õîòîîñ ãàð àÿëàí õîíîí ãýýíä îëîí òýð çàëóó õýðõýí
äîãîëîí áîëñîí ó÷ðûã õýëæ ºãíº ¿¿ õýìýýí ãóéñàíä ¿ñ÷íèé í¿¿ð øàðëàæ ¿ã äóóã¿é ñóóíà. Òýð çàëóó îëîí
õ¿ñëèéã äàãàæ ºã¿¿¿ëð¿¿í:
- Ìèíèé ýöýã Áàãäàä õîòûí íýãýí èõ áàÿëàã õóäàëäààíûá õ¿í á¿ëãýý . Ýöýñò íàäààñ ººð ¿ð õ¿¿õýäã¿é òóë
ýðèéí íàñàíä õ¿ð÷ ýöãèéí èõ ºâ õºðºíãèéã ýöýí áîëîîä õóâöàñíû ñàéíûã ºìñºæ , èäýýíèé ñàéíûã èäýæ
æàðãàí ñóóõ á¿ëãýý . ÍÝãýí ºäºð Áàãäàä õîòûí îëîí çýýëä õýñýí ÿâòàë çàìä íýãýí ñ¿ðýã ýìñèûã ¿çýæ,
ÿçãóóðààññ ýìñò äóðã¿é òóë íýãýí ãóäàìæíû ìóõàðò çàéëàí îðæ àéëûí ãàäíàõ áàíäàíä ñóóòàë , íýòýã
òýð àéëûí áàéøèíãèéí öîíõ íýýãäýæ àðâíû òàâíû ñàðàí ìýò ñàéõàí çàëóó îõèí ¿çýãäýí èðæ öîíõîí äýýðõ
öýöãèéã óñàëæ , áè óðüä õîæèä òèéì ñàéõàí õ¿íèéã ¿çñýíã¿é òóë ýìñèéí æèãøèí ¿çýõ ñýòãýë õýäèéí
¿ã¿é áîëæ òýð îõèíûã äîòðîî õ¿ñýí ñàíàãëàçàæ íàðàí øèíãýòýë õ¿ëýýí ñóóâàë ìàíàé õîòûí Êàäè ºìíº îëîí
áîîë, õîéíîî îëîí çàðäàñûã äàãóóëàí èðæ òýð ãýðò îðñîíä ìèíèé õ¿ñýõ òýð îõèíû ýöýã ëàâ ýíý Êàäè ìºí
õýìýýí îõèíûã ìºðººäñººð ãýðòýý áóöàæ öàðàé áàðàéëãàí õýâòñýíï ìèíèé îëîí øèâýã÷èí ýìñ îðæ èðýýä
íàìàéã ãàéõàí òîéð÷ óóõèëàí ñóóõàä íýãýí ýìãýí îðæ èðýýä íàìàéã ¿çìýãö ó÷ðûã ìýäýæ ÿòãàí
Õ¿¿õýý ÷è íàäàä ó÷ðûã íýãä íýãýíã¿é õýëæ ºãºãò¿í: Áè ÿèíèé òºëºº çóó÷èëæ ºãüå ãýñýí òýð ºäðèéí
õýðãèéã õýëáýë ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í: ×èíèé òýð ¿çñýí õ¿í ìàíàé Áàãäàä õîòûí Êàäèéí îõèí áàéíàì. Ýöýã íü
òýð áàéøèíãèéí äîð ñóóíà . Áè òýð Êàäèéí ãýðò îðäðîã òóë ÷èíèé õ¿ñëèéã áè õàíãàæ ÷àäíà. Ñàíàà
á¿¿ çîâîãòóí õýìýýñýíä äîòîð îíãîéæ áàÿðëàíã ñóóòàë òýð ýìãýí íýãýí ºäºð öàðàé õóâüñàãíàí èðæ
ºã¿¿ëð¿¿í:
Çà õýðýã áèø áîëîâ. ×è íàäààñ îëîí ¿ã á¿¿ àñóóãò¿í. Áè òýð îõèíä ÷èíèé ¿ãøèéã ñýì íýâòð¿¿ëýí , ñìóó
çàÿàò ÷àâãàíö ÷è íàäïàä äàõèí èéì ¿ã õýëáýë áè ÷àìàéã çàëõààí öýýðë¿¿ëíý õýìýýí çàíäðàí õàðàæ õººí
ãàðãàâ. Ýíý óäàà õýðýã á¿òñýíã¿é áîëîâ äàðàà áàñ íýã ¿çíý õýìýýí îäñîíä áè ñýòãýëèéí ºâ÷òýé áîëæ
óîõèíûã ìºðººäºí õýâòòýë íýãýí ºäºð ýìãýí èðæ, çà õ¿¿õýý ÷è íàäàä áýëýã øàãíàãò¿í õýìýýí ºã¿¿ëð¿¿í:
ª÷èãäºðî áè òýð îõèíû í ãýðò öàðàéä çîâíèõ áàéäàë ãàðãàæ óéëàí î÷ñîãä îõèí àñóóðóóí:
Àâãàé ÷àìä ÿìàð çîâëîí áàéãààä èéíõ¿¿ óóõèëàí ãàøóóäíà õýìýýñýíä ÷àìààñ áîëæ íýãýí çàëóó õ¿í àìèíààñ
õàãàöàõàä îéðòîâ ãýñýíä îõðèí óÿðàí àñóóðóóí: Òýð àëü ãàçðûí õ¿í áý ãýñýíä òýð çàëóó ìèíèé õºâã¿¿í
áèëýý . Õýäýí ºäðèéí ºìíº öîíõîíä ÷àìàéãø öýöýã óñëàõûã ¿çýæ òýñãýëã¿é ÿíàãëàí õ¿ññýíä ÷èíèé óðüä
ºäºðèéí ¿ãèéã õýëáýë ñýòãýëèéí ºâ÷èí îëæ äý äýýðýñ áîñîõã¿é áîëîâ. Îäîî ëàâ øõíý õýýýñýíä îõèíû
öàðàé øàðëàæ ýíý öºì íàäààñ áîëîâ óó õýìýýâýë öºì ÷àìààñ ãàðñàí õýðýã õýìýñýíä îõèí ºã¿¿ëð¿¿í:
×è òýð õ¿íèé àìðûã ìèíü òºëººíºº àñóóæ íàìàéã ò¿¿íýýñ õýäýí õóâü çîâæ áóé õýìýýãò¿í! Ñóãàð ãàðèãèéí
ìºðãºëèéí ºìíº èðâýë áè õààëãà íýýæ, ýöãèéã ìºðãºëºº áóöàæ èðýõèéí ºìíº óóëçúÿ õýìýýí çàõèñíûã
ºã¿¿ëñýíä áè òýñãýëã¿é áàÿðëàæ, ýìãýíä ºìññºí äýýë õóâöàñûã òàéëæ øàãíàí ºãñíèéã ¿ë¿ ºã¿¿ëýí
ºã¿¿ëýõ íü:
Ñóãàð ãàðèãò ñàéí õóâöàñ ºìñºæ, ñàéí ¿íýðòèéã áèåäýý ø¿ðøýýä îëîí õ¿í ìºðãºëèéí ãàçàð î÷èõ öàãèéã
õ¿ëýýæ ñóóòàë ýìãýí èðæ ºã¿¿ëð¿¿í: Öàã áàñ áîëîîã¿é, ÷è õàëóóí óñàíä îðæ ¿ñýý êàñàãòóí õýìýýñýíä,
÷èíèé ¿ã çºâ , áè óðüäààð ¿ñèéã çàñóóëæ , äàðàà óñàí îðñóãàé õýìýýí ãýðèéí õ¿íä òóøààë ÷è çýýëèéí
ãàçàð îð÷èæ äýìèé ¿ã ÷àëèí õ¿íèé òîëãîé ºâòãºõã¿é òèéì íýã òîìîîòîé ¿ñ÷èí îëæ èðýò¿í õýìýýñýíä ýíý ìóó
õàð ºâãºíèéã äàãóæóëàí èðñýí á¿ëãýý . Ýíý ºâãºí èðìýãö ÷èíèé ¿ñèéã çàñàõ óó, ýñâýë öóñ õàíàõ óó ãýâ.
Ýðòíèé áîãäûí ºã¿¿ëñýí íü: Ñóãàð ãàðèãò ¿ñ àâñàí õ¿í äàëàí ºâ÷íººñ òîíèëíî . Öóñ õàíóóëñàí õ¿í í¿äíèé
õàðàà ìóóäàõ òýðã¿¿òüýé îëîí ºâ÷íèé àþóëã¿é áîëíî ãýñèéã Èáè Àááàñ óëàìæèëñàí á¿ëãýý õýìýýñýíä áèò
áèå ìóóòàé õ¿í áîëîé. Ýíý îëîí ¿ãýýð ÿàíà. ¯òýð áîñîæ ìèíèé òîëãîéí ¿ñèéã çàñàãò¿í õýìýýñýíä ºâãºí
ºâðººñ ãàðèã öàã ¿çýõ õ¿ðäèéã ãàðãàæ íàðûã øèíæëýí ºã¿¿ëð¿¿í :
Ýíý ºäðèéí îäîí ãàðèã íàðûã øèíæëýí ¿çâýë ¿ñ àâàõ ñàéí öàã äàðóé ìºí áºãººä áàñ ¿çâýë ÷è íýãýí õ¿íòýé
óóëçàõûã èõ ë õ¿ñýæ áóé íü öºì ÷èíèé ñàíñàí ¸ñîîð á¿òýõ áîëîâ÷ ýýñò ýëäýâòýé áîëîõûã áè ýíä
èëòãýí õýëýõã¿é õýìýñýíä , ÷è ÿìàð ìóó ¸ðò õ¿í áèëýý . Áè ÷ ÷àìàéã èð¿¿ëñýí íü ¿ñýý çàñóóëüúÿ
õýìýýõýýñ áóñ ÷àìààñ ¿ã àñóóÿ õýìýýñýíã¿é . Îëîí ¿ã õýë¿¿ëæ ÿàõ þì , ìèíèé ¿ñèéã çàñàãòóí ýìýýñýíä
¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í:
Àé Àëëàõ ìýäýã. Õýðýâ ÷è ýíý õýðãèéí ýöýñò þó áîëîõûã óðüäààñ ìýäýõ àâààñ , ÷è ýíý àäàð ÿàõèí
ãýðýýñ ãàðàõ áèëýý . Ìèíèé ¿ãèéã ñîíñ, îäîí ãàðèãèéí òîõèîë òîîã äàãàæ ÿâàãòóí. Áè ¿¿íèéã ÷àìäñ àéí
ñàíàæ õýëíý õýìýýñýíä áè óðüä ÷àìààñ ººð çóðõàéä ñàéí ¿ñ÷íèéã ¿çýñíã¿é áîëîâ÷ ýíý óäàà ÷àìàéã
èð¿¿ëñýí íü ÷èíèé çóðõàéã õýðýãõ íü áóñ, òóñãàéëàí ¿ñýý çàñóóëààñòàé õýìýýñýí á¿ëãýý . ×è äààí÷
èë¿¿ çãòýé õ¿í áàéíàìì õýìýýñýíä ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í:
Àëëàõ íàìàéã ¸àìä ÿâóóëñàí íü çóðõàé÷ áºãººä õâèëõûí óõààí öàãààí èëáý, äóóí óõààí ó÷èð øàëòãààíû
óõààí , òýí£ýðèéí óòãà , õýìæèõ óõààí, ö àç õóóëü , Êîðàí íîìûí äèë¿â òýðã¿¿òíèéã ñóäàëñàí ¿ñ÷íèéã
ÿâóóëñàí íü ÷àìä çàâøààí áèø ¿¿. ×èíèé ýöýã ÷àìàéã ÷àë÷ààã¿é õýìýýí èõ ë äîòíî ¿çýõ á¿ëãýý. Òèéìèéí
òóëä ÷àìàéã ¿éë÷ëýõ íü ìèíèé¿¿ðýã áóþó . Áè ÿçãóóðààñ çã öººí òóë íàìàéø öººí ¿ãò òîìîîòîé ãýäýã. Áè
÷àìä ñàéí ñàíààãààð ¿éë÷ëýí òóñàëæ ýíý æèë çàðàãäàõûã õ¿ñýõ òóë ç¿é íü ÷è Àëëàõûã ìàãòàí åðººæ
ìèíèé ¿ãíýýñ çºð÷èõã¿é ÿâáàë çîõèõ á¿ëãýý ãýñýíä àé ÷è ýíý îëîí ¿ã ÷àë÷èëæ íàìàéã àëíà óó õýìýýâýë
¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: Îëîí íàìàéã ìèíèé çóðãààí àõ íàðààñ ÿëãàõûí òóëä öººí ¿ã ãýæ äóóäíà. Ìèíèé àõûã
Àëü-Áàêáóê ãýíý.×àë÷àà ãýæýý . Õî¸ðäóãààð àõûã àëü-Õàääàð ãýíý. Îâîðãîí õýìýýæýý. Ãóðàâäóãààð
àõûã Ôàêèê ãýäýã. Îëîí ¿ãò õýìýýíý. Äºðºâä¿ãýýð àõûãÀë Êóç Àñâàíè õýìýýíý. Àñâàíèéí äîìáî õýìýýñýí
¿ã, àì íü äîìáîíû àìñàð ìýò àíãàéí áóéã õýëæýý . Òàâäóãààð àõûã àëü Øàêàøèê õýìýýíý . Äàëàí õóäàë÷
õýìýýæýý . Äîëäóãààð àñ-Ñàìèò áóþó öººí ¿ãò õýìýýã÷ íü áè á¿ëãýý õýìýýñýíä , áè çàðöûã äóóäàæ
¿¿íä íýã õýäýí çîîñ ºã÷ ìèíèé í¿äýí äàëä îðóóëàãòóí õýìýýí òà÷úÿàäàí ºã¿¿ëñýíä ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í:
×è ÿìàð ¿ã ºã¿¿ëíý . Áè ÿèíèé ¿ñ çàñàõààñ ºìíº ìºíãº àâàõã¿é . ×è íàìàéã ìýäýõã¿é áîëîâ÷ áè ÷àìàéã
ìýäíý . ×èíèé ýöýã èõ óóäàì ñýòãýëòýé õ¿í á¿ëãýý . Óðüä íàìàéã íýãýí ºäºð äóóäàæ ìèíèé öóñ õàíàãòóí
ãýñýíä , áè îäîí ãàðèã ¿çýõ õ¿ðäèéã àâ÷ ¿çâýë òýð öàãò öóñ õàíàæ áîëîõã¿é òóë ñàéí öàãèéí òîõèîëûã
õ¿ëýýñ¿ãýé ãýñýíä ÷èíèé ýöýã èýñãýëã¿é áàÿðëàæ ¿¿íä ãóðâàí çóóí äèíàð õóâöàñíá õàìò øàãíàãòóí
õýìýýí øàãíàí ºã÷ ñàéí öàãèéã õ¿ëýýí õàíóóëñàíä , ÷è íàäàä ãóðâàí çóóí äèíàð øàãíàñàí íü þó áèëýý
õýìýýí àñóóâàë íýãýí äèíàðûã ÷àìàé ¿ã õýëýëöýõýä ñàéí õýìýýí øàãíàâ. Íýãýí äèíàðûã öóñ õàíàñíû øàí
áîëîâ. Áóñàä çóóí äèíàðûã õóâöàñíû õàìòààð íàìàéã ìàãòàñíû øàãíàë áîëãîâ õýìýýí øàõàí ºãñºí á¿ëãýý
õýìýýñýíä ÷èíèé ìýò õ¿íèéã áèåäýý îéðòóóëñàí ìèíèé ýöãèéã Àëëàõ ¿ë ºðøººõ áîëòóãàé õýìýýñýíä ¿ñ÷èí
ºã¿¿ëð¿¿í:
Áè ÷àìàéã öýöýí õ¿í õýìýýñýí á¿ëãýý . ¯çâýë ºâ÷íºº¸ õîéø ÷èíèé óõààí ìóóäàæ äýìèé ¿ã ºã¿¿ëíý. Áè
÷àìàéã ¿éë÷ëýí ýíä çîãñîõîä ÷àìààñ óéäàõã¿é àòàë ÷è íàäààñ óéäàõ íü þó áèëýý . Áè ÷èíèé ýöãèéí
í¿¿ð áîäîæ òýñâýðëýí õ¿ëöüå õýìýýñýíä ÷è þóòàé îëîí ¿ã ÷àë÷èõ èëæèãíèé ñ¿¿ë áèëýý . Ìèíèé ¿ñèéã
õóðäàí àâ÷ ýíäýýñ çàéëàãòóí õýìýýñýíä ¿ñ÷èí ìèíèé ¿ñèéã íîðãîæ ºã¿¿ëð¿¿í:
×è íàäààñ óéäñàí áîëîâ÷ áè ÷àìààã áóðóóøààõã¿é . ×è îþóí ìºõºñ õ¿¿ áèø ¿¿. Áè ÷àìàéã ñàÿõàí àðäàà
¿¿ð÷ ñóðãóóëèéí òàíõèìä õ¿ðãýæ ÿâñàí áóñ óó õýìýýí õóòãà àâ÷ õè÷íýýí áîëòîë áèë¿¿äýýä ñàÿ ìèíèé
¿ñ àâ÷ ýõýëòýë ãàðûã àâ÷ ýõýëòýë ãàðûã ºðãºó ÿàðàõ õýìýýã÷ øóëìàñààñ ãàð÷ýý, àëãóóð õýìýýõ
ºðøººë èõòýýñ ãàð÷ýý . ×è ÿàðíà óó õýìýýâýë òèéì òèéì áè ÿàðíà õýìýýí õà¸ãèðàí ºã¿¿ëñýíä ÿàðëààñ
ãàøóóäàë ãýìøèë òºðíº. Àëãóóðààð õºäºëáºë ýðõýì. Áè ñàíàâàë ÷èíèé ýíý õýðýãò ñý¦èãëýëòýé ç¿éë îëîí
òóë íàäàä òàéëáàðëàí õýëæ ñýæèãëýëèéã òàñëàíà óó. Ìºðãºëä ýõýëòýë ëàâ ãóðâàí öàãèéí çàé áàéíàì
õýìýýí õóòãûã õîéø òàâüæ íàðíûã ¿çñ¿ãýé õýìýýí ãàð÷ õè÷íýýí áîëîîä îäîî ìºðãºë ýõýëòýë èë¿¿ ÷ ¿ã¿é ,
äóòóó ÷ ¿ã¿é ÿã ãóðâàí öàãèéí çàé áàéíàì õýìýýñýíä , àé Àëëàõ ÷è ìèíèé ýëãèéã ýâäýâ. ¯ãýý òàò
ãýñýí õóòãà àâ÷ óðüä àäèë èõ ë óäòàë áèë¿¿äýí íèéëæ íýã áààõàí ¿ñ àâààä ºã¿¿ëð¿¿í:
Áè ÷èíèé ÿàðàõàä ñàíàà èõ ë çîâíî. Óðüä ÷èíèé ýöýã ºâºã àëèâ õýðýãò öºì ìèíèé ñàíààã óðüäààð àâíà. ×è
ÿàðàõ óðûã íàäà õýëáýë ÷àìä òóñòàé áèç õýìýýñýíä áè òýð ¿ñ÷íèé ãàðààñ ìóëòðàí êàéëàõ àðãàã¿é
áîëñíûã óõàæ íýãýíò ìºðãºëèéí öàã áîëñîí òóë îñîëäîí ñààòâàë ñýòãýë ç¿ðõíèé õ¿íòýé ó÷ðàí çîëãîõ
àðãàã¿é áîëíî çàà õýìýýí ãàñëàí çîâæ ¿ãýý òîâ÷ëîí õóðààæ, á¿¿ õýðýãã¿é ÷àë÷èãòóí. Áè ýíý ºäºð íýãýí
íºõðèéí ãýðò õóðèìëàí î÷íî ãýñýíä ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í:
Óðüä ºäºð áè áàñ õýäýí íºõðèéã óðüñàí àòàë èëýý çóóø áýëòãýõèéã îãò óìàðòàâ. Îäîî ÷àìààñ õóðèì
õýìýýí ñîíñîæ ñàÿ îëæ ñàíàëàà . àÿà áè îëîí íºõäèéí ºìíº í¿¿ð àëäàõàä õ¿ðñýí àæ õýìýýñýíä ÷è ìèíèé
¿ñèéûã õóðäàí àâáàë ýíý õýðýãò á¿¿ çîâîãòóí. Ìèíèé ãýðò áóé èäýý óíäààíû ç¿éëýýñ ãàðãàæ ºãñ¿ãýé
ãýñýíä ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: ×èíèé ýíý èõ à÷èéã Àëëàõ õóðèàëòóãàé . ×èíèé ãýðýýñ ÿìàð ç¿éëèéí èäýý
çóóø àâ÷ áîëîõûã íàäàä õýëýãò¿í õýìýñýíä øàðñàí òàõèà , õóðãàíû ìàõ çýðýã òàâàí §¿éëèéí õîîë áóé
ãýñýíâä ¿ñ÷è ò¿%¿íèéã ¿çñ¿ãýé õýìýýâýë ç ðöàä òóøààí àâ÷ðóóëæ ¿ç¿¿ëñýíä áàñ óíäààíûá ç¿éë
äóòóó ãýñýíä ìºí àâ÷èð÷ ¿ç¿¿ëáýë ºã¿¿ëð¿¿í:
Àÿà ÿè þóòàé ñàéõàí ñýòãýëòýé õ¿í áèëýý . Ýä¿ãýý ãàíö ¿íýðòýí óòëàãûí ç¿éë äóòóó áàéíà ãýñýíä
òàâèí äèíàðûí ¿íý õ¿ðýõ àðãà çàíäàí , çààðûí çýðýã ¿íýðòíèé ç¿éë áóé íýãýí áîîäëûã ºã÷ ýíý á¿ãäèéã
àâààä ìèíèé ¿ñèéã õóðäëàí àâ÷ ºãò¿ãýé ãýñýíä ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: Àëëàõ ìýäëýã, áè ýíý áîîëûã äîòîðõèéã
¿çýõýýñ íààø àâàõã¿é ãýñýíä êàðöàä òóøààæ òýð áîîäëûí äîòîðõèéã ãàðãàñàõíä ¿ñ÷èí ãàðòàà áàðüñàí
îäîí ãàðèãèéí õ¿ðäèéã àëäàæ òýð áîîäëû äîòîðõè àãàð çàíäàí ¿íýðò óòãàãûáã óäòàë ãàéõàí ¿çñýí ìèíèé
äîòîð èõ ë öóõàëäàí ñóóòàë ¿ñ÷èí õóòãûã áàðüæ ìèíèé ¿ñíýýñ áàñ íýã áàãàõàíûã àâààä ìîä ¿íäýñíýýñ íü
óðãàíà, õºâã¿¿í ýöãèéã äóóðèàí ºñíº. Ìèíèé ýíý ºäðèéí õóðèì öºì ÷èíèé õèøèã òóë ýöýã õºâã¿¿í òà õî¸ðûí
àëèíä ç¿ñëýí áèøèð÷ òàë ºãâºë çîõèõ áèçýý . Ìèíèé õóðèìä ñóóõ çî÷èä öºì òîìîîòîé ñàéí õ¿ì¿¿ñ á¿ëãýý .
Íýãèé íü õàëóóí óñíû ýçýí Çåíãóò ãýíý. Íýãèé íü àìóó õóäàëäàõ Ñàëèÿ ãýíý. Íýãèé íü áóóðöàã
õóäàëäàõ Ñàëèò ãýíý . íýãèé íü íîãîî õóäàëäàõ Èêðèéø ãýíý. Íýãèé íü õîã÷ Õîìàéä ãýíý. Íýãèé íü òýìýýí
ñóàéä ãýíý. Íýãèé íò ¿¿ðýã¸ Ñóâåéä ãýíý. Íýãèé íü õàëóóí óñíû óãààã÷ Àáóìóò Êàðèø ãýíý. Íýãèé íü
ìàíàà÷ Ê ñèì , íýãèé íü àñóóã÷ Êàðèì ãýíý.
Ýäãýýðèéí äîòîð ÷àë¸àà àãñàí áóþó áóñäûã õàøðóóëàí óéäóóëàõ õ¿í íýã÷ ¿ã¿é áºãººä õ¿í á¿ðä ººðèéí
á¿æèãëýõ á¿æèã ø¿ëýã áèé . Öºì ìèíèé àäèë öººí ¿ãòýé òîìîîòîé õ¿ì¿¿ñ áèëýý . Õàëóóí óñíû ýçýí ãýö
äýëäýæ , ýýæ áè î÷èæ äîáî þóãàà ä¿¿ðãýíý ãýæ á¿æèãëýí äóóëíà. Àìóó õóäàëäàã¸ íü áóñäààñ
èë¿¿ ÷àäàë ¿ç¿¿ëæ àé óóõèëàã÷, àé õàòàí ìèíü ÷è þó ÷ äóòààñàíã¿é õýìýýí äóóëàõàä ñîíññîí á¿õýí
ýëãýý õºøòºë èíýýëäýíý . õîã÷ çóãààòàé íàðèàíòàé ¿çýñãýëýí áºãººä äóóëàõàä ìèíü ìàø ñàéí òóë øóâóó
áîëîâ÷ ò¿¿íèé ñîíñâîë çîãñîíî. Ìèíèé ýäãýýð íºõºä õ¿íèé óõààí îþóíûã èíýýäýìòýé íàðãèàíòàé ç¿éëýýð
ñýðæãýëýí öýíãýëäýõýä ìàø ÷àäìàãàéã ýíä òîî÷èâ ÷ áàðàõã¿é ×è òýäíèé ÷àäàë ýðäìèéã á¿ðíýý
ìýäñ¿ãýé õýìýýâýë ºðºº î÷è æ ¿çñ¿ãýé . Áè ¿çâýë ÷èíèé áèå òýíõýë ºâ÷éíºº¸ õîéø òºäèé ë ñàéæèð÷
¸àäààã¿é òóë òýð î÷èõ àéëä èë¿¿ ¿ãòýé ÷àë÷àà õ¿í áàéõ áîë ÷èíèé òîëãîé ºâä¿¿æèí. Ìàíàéä î÷èãòóí
ãýñýàíä áè äîòðîî óóðëàâ÷ èíýýìñýãëýí áàéäëààð ºã¿¿ëð¿¿í:
Áè õîæèì î÷ú¸, òà õàðèí ìèíèé ¿ñèéã ò¿ðãýí àâàãòóí Íàäàä õýðýã áóé òóë áè áàñ ÿàðíà. Áîäâîë ÷èíèé
îëîí íºõºä ÷àìàéã ìºí íýãýí àäèë õ¿ëýýæ áóé çà ãýñýíä ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: Àé ýðõýì ìèíü áè ÷àìàéã òýð
ñàéí ÿçãóóðòíû õºâ¿¿ä öººí ¿ãòýíòýé ó÷ðóóëàí çîëãóóëñóãàé õýìýýí õ¿ñýõ á¿ëãýý . Áè ºñºõ íàñíààñ
ýä¿ãýý õ¿ðòýë èë¿¿ ¿ãòýé õ¿íòýé íºõºðëºñºí óäàà íýã÷ ¿ã¿é ãàãöõ¿¿ áèå ë¿ãýý àäèë öººí ¿ãòýé
õ¿íòýé õàíèëíà. Õýðýâ ÷è ìèíèé íºõºäòýé íýãýíò çîëãîâîë ººðèéí õóó÷èí íºõäèéã öºì íýãìºñºí òýâ÷èõ áóé
çà ãýñýíä áè õîæèì íýãýí ºäºð ýðõã¿é ÷èíèé íºõºäòýé î÷èæ òàíèëö õýìýýâýë ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í:
Áè ÷àìàéã ýíý ºäºð äàãóóëàí àâàà÷èõûã õ¿ñíý . õýðýâ ÷è ¿íýõýýð ìàíàé ãýðò î÷èõ áîëáîë ÷èíèé
øàãíàñàí þìûã íºõºääºº õ¿ðãýæ ºãñ¿ãýé . õýðýâ ÷è íàäàä ýðõã¿é óðüä áîëçñîí íºõºääºº î÷ñóãàé ãýâýë
÷èíèé ýíý õèøãèéã íºõä¤ºº õ¿ðã¿¿ëýýä áè ÷àéìàã äàãàñóãàé . ìèíèé íºõºä íàìàéã õ¿ëýýëã¿é èäýæ óóâàë
áîëíî ãýñýíä ìèíèé íºõºä ýä¿ãýý íàìàéã õ¿ëýýí áóé òóë ýñ î÷âîë áîëîõã¿é
×è íºõºääºº î÷èæ íºõºäòýéãýý õóðèìëàãòóí ãýñýíä ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ÿìàð àéìøèãòàé ÷àìàéã ãàíöààð
ÿâóóëíà ãýñýíä ìèíèé òýð î÷èõ ãàçàð íàäààñ áóñ õ¿í î÷èæ áîëîõã¿é ãýâýë ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: ×è ëàâ
íýãýí ýìòýé áîëçñîí áóé çàà . Áóñ ÿìàð ó÷ðààñ ÷è íàìàéã äàãóóëàõã¿é õýìýýíý. Áè ÷àìàéã áóñäûí ýìä
ýçã¿é÷ëýí î÷èæ õýðýã ãàðãàóóçàé ãýæ ýìýýõ òóë ÷èíèé ýíý õýðýãò òóñëààð äàãàëäàí ÿâàõûã õ¿ñíý
ìàíàé ýíý Áàãäàä õîòîä èéì õýðãèéã ÿëàíãóÿà èéì ºíäºð õèéõýä èõ ë õýö¿¿ , áàñ ýíý Áàãäàäûí Âàëè
ò¿øìýë ìàø ÷àíãà öààçòàé õ¿í áèø ¿¿ ãýñýíä ýíý ìóó ºâãºí ÿìàð àéìøèããã¿é íàäàä èéì ¿ã õýëíý ýíäýý
çàéëàãòóí ãýâýë ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í:
Áè ÷èíèé äýëä ñàíààã á¿ðíýý ìýäýâ. íàäààñ íóóõ íüäýìèé ãýñýíä òýð ¿ñ÷íèé ¿ãèéã ìèíèé àéë àõ
ä¿¿ãèéí õ¿í ñîíñóóæèí õýìýýí àéí ýìýýí óäòàë ¿ã äóóã¿é ñóóòàë ìºðãºë íîìûí öàã áîñîí òóë ¿ñ÷Íèé ¿ñ
àâ÷ äóó±ìàãö ò¿¿íä èäýý çóóø ºã÷ ¿¿íèéã íºõºääºº õ¿ðãýãò¿í . Áè ÷àìàéã ýíä õ¿ëýýæ õàìò ÿâñóãàé
õýìýýí ýëäâýýð àðãàäâàë ýíý ìóó ºã¿¿ëð¿¿í:
Áè ÷èíèé ñàíààã ìýäýâ. ×è íàìàéã ìýõëýí çàéëóóëæ ãàíöààð ÿâààä ãàéä óíàõû£ õñ¿ýæ áàéíà. ×è íàìàéã
èðòýë õè÷ýýæ õ¿ëýý ãýñýíï ýíý ìóó ìèíèé ºãñºí èäýý çóóøèéã ¿¿ðýã÷ õíýýð õ¿ðã¿¿ëæ ººðºº ñýì
ãóäàìæèíä íóóãäñàí àæýý . Áè ÿàðàí ãàäàãø ãà°÷ òýð îõèíû ãýðèéí ç¿ã î÷âîë çóó÷ ýìãýí õýäèéíýý
íàìàéã õ¿ëýýí áóé òóë äîòîãø óäèðäàí îðóóëñàíä ãýíýò ãýðèéí ýçýí ìºðãºëººñ èðýýä õààëãûã äàðñàíä
öîíõîîð äîîø ¿çâýë ýíý ìóó ¿ñ÷èí õààëãàíû ãàäíà õ¿ëýýí ñóóæ áóéã ãàéõàí ¿çýæ, ýíý çîëèã íàìàéã ýíä áóé
ãýæ ÿàõèí ìýäýâ õýìýýí ãàéõàí áîäâîë Àëëàõ ìèíèé íóóöûã èëð¿¿ëýõ ãýñýí òóë ãýðèéí ýçýí íýãýí
øèâýã÷íèé îñîëäñîíûã ìýäýæ çàí÷èí çîäñîíä òýð ãýðèéí íýãýã áîîë èðæ øèâýã÷íèéã çàí÷èõààñ
õýëòð¿¿ëñ¿ãýé ãýñýíä áàñ çàí÷óóëæ ºíºäð äóóãààð áàðõèðñàíä ýíý ìóó ¿ñ÷èí òýð ãýðèéí ýçýí íàìàéã
çàí÷èæ áàéíà õýìýýí ñàíàæ ºìññºí õóöàñàà óðæ , òîëãîéä øîðîî öàöàí ãàñàëæ ýíý Êàäèéí ãýðò ìèíèé
ýçíèéã àëëàà õýìýýí ºíäºð äóóãààð ãàøóóäàí äóóäàæ ìèíèé ãýðèéí îëîíä ñîíñãîí äóóëãàý èðñýíäï á¿ãäýýð
àÿà òýð õººðõèé òàñäàæ , çñýý ñýãñèéëãýæ èðñýíä ãýðèéí ýçýí òýð ÷èìýýã ñîíñîæ ãàäíà þó áîëîâ
õýìýýí íýãýí çàðöûã ÿâóóëáàë óäàëã¿é ñàíäðàí ìýãäýí ã¿éí èðæ ìýä¿¿ëð¿¿í:
Ìàíàé õààëãàíû ãàäíà ò¿ì èë¿¿ ýð ýì õ¿í õóðàëäàí öóãëàæ, àÿà òýð õººðõèé àëàãäàâ õýìýýí ìàíàé
ãýðèéã ÷èãëýí çààæ øóóãèëäàíà ãýñýíä Êàäè õèëýãíýæ õààëãûã öýëè©òýë íýýí ãàðìàãö îëîí õ¿íèéã
¿çýýä ñ¿ðäýí ýìýýæ þó á®ëîâ õýìýýí àñóóâàë ìèíèé çàðö íàð õàðààí ºã¿¿ëð¿¿í: Àé ìóó çàÿàò , àé
íîõîé , àé ãàõàé ÷è ìàíàé ýçíèéã àëàâ ãýñýíä Êàäè ºã¿¿ëð¿¿í:
- Áè òàíàé ýçíèéã ÿàëàà ãýæ àäàõ áèëýý . ìèíèé ãýð ýíý áàéíà, îðæ ¿çüå ãýâýë îðæ ¿çýãò¿í ãýñýíþ ¿ñ÷èí
ºã¿¿ëð¿¿í: ×è ò¿¿íèéã òàøóóðäàí çàí÷ñàí áèø ¿¿ . Áè ò¿¿íèé áàõèðàõûã ñîíññîí á¿ëãý. Êàäè àñóóðóóí
Ò¿¿íèéã ìèíèé ãýðò õýí õààíààñ õýðõýí îðóóëñàí áèëýý . Áè ò¿¿íèéã ÿàëàà ãýæ àëàõ áèëýý ãýâýë
ãýâýë ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: ×è ýíý õýðãèéã áèòãèé íóóãòóí. Áè ò¿¿íèéã òîâ òîäîðõîé ìýäíý . ×èíèé îõèí òýð
õ¿í õî¸ð õàðèëöàí àìðàã ñýòãýëòýé áîëñîíä ÷è ò¿¿íèéã ãýðò îðîâ ãýæ ìýäýýä îëîí çàðö íàðò òóøààæ
ò¿¿íèéã çàí÷óóëñàí áèø¿¿. ×è ìàíàé ýçíèéã ãàðãàæ ºãºõã¿é áîë áè áèåýð äîòîãø îðæ ýçíýý îëîîä ýíý
õóðñàí îëíû ºìíº ÷àìàéã è÷ýýíý ãýñýíä , Êàäè îëíîîñ è÷èæ ºã¿¿ëð¿¿í: ×èíèé ¿ã ¿íýí áîë ìèíèé ãýðò îðæ
¿çò¿ãýé ãýñýíä ýíý ¿ñ÷èí ÿàðàí äîòîãø ã¿éí îðñíûã ¿çýýä çàéëñóãàé õýìýýòýë çàâäñóãàé , ñàíäðàí
ìýãäýí íýãýí èõ àâäðûí äîòîð îðæ àìüñãàëàà äàðàí õýâòòýë ¿ñ÷èí èðæ íàìàéã ýðýëõèéëýí öààø íààø
¿çüýë àâäðûí õàæóóä î÷èæ ãýíýò àâäðûã òîëãîé äýýð ºðãºí ãàðñààíä ýíý ìóó íàäààñ ñàëàõã¿é àæ õýìýýí
ÿàðàí àâäðûã íýýæ ¿ñðýí ¡óóõàä õºëºº õóãàëæ õààëãàíä õ¿ðòýë ìàø îëîí õ¿í öóãëàðñíûã ¿çýýä õàíöóéí
äîòîð áýëòãýí àâ÷ ÿâñàí àëòûã öàôñàíä îëîí õ¿í òýìöýëäýí ò¿¿õ ÷ºëººíä ñýìõýí ãàäàãø ãàð÷
çóãòààñàíä ýíý ìó ¿ñ÷èí ìèíèé õîéíîîñ ñàëàëã¿é äàãàëäàí ÿâæ ºã¿¿ëð¿¿í:
Òýð ìóóñàéí ìèíèé ýçíèéã õîðëîæ íàìàéã ñºíººõ ãýñýí áèëýý . Àëëàõûí ºðøººëººð áè ýçíýý òýäíèé ãàðààñ
ìóëòëàâ. Àÿà ÷è ººðèéí áîëãîîæã¿éãýýð èéì õýðýãò îðñîí áèø ¿¿. Àëëàõ íàìàéã ýñ ÿâóóëáàë ÷è ýíý
çîâëîíãîîñ ÿàõèí ãàðàõ áèëýý . Ãàíöààð ÿâíà õýìýýí íàìàéã àëàí àëäàâ ø¿¿. ×èíèé íàñ áàãà, òîìîîæîîã¿é
òóë ýíý íýãýí óäààãèéí ìóíõãèéã àâ¸ õýëýëöýõã¿é áîëãî¸ ãýñýíä áè òà÷úÿàäàí õîðñîæ, áè ÷àìààñ áîëæ
èéì õýðýãò îðñíûã ÷è áàñ áàãà õýìýýí ìèíèé õîéíîîñ ã¿éæ çàõ çýýëèéí ãàçàð îëíû ºìíº èéì ¿ã õýëíý
¿¿ õýìýýí çýýëèéí ãàçàð íýãýí äýíä îðæ , íàìàéã ýíý ìóó ¿ñ÷íýýñ ñàëãàæ àìü àâàð õýìýýí äýíãèéí ýçíèéã
ãóéñàíä òýð ¿ñ÷íèéã äîòîãø îðóóëñàíã¿é àìñõèéæ ñóóæ, àÿà ýíý ìóó ¿ñ÷íýýñ ºäºð ÷ øºíº ÷ õàãàöàõûí
çàÿàã¿é áîëîâ ãýæ ãýð÷ íàðûã äóóäàí èð¿¿ëæ ººðèéí ºâ õºðºíãèéã òºðºë ñàäàí õ¿ì¿¿ñò õóâààí òóøààæ ,
îðîí ñóóöûã õóäàëäàõ , èõ áàãûã òýæýýí òýòãýõ , çàõèà çààâàð ºã÷ ãðýýý áè÷èã áàòëàí áè÷ýýä ýíý
ìóóãèéí í¿¿ðíýýñ çàéëñóãàé õýìýýí òàíàé ýíý õîòîíä èðæ ñóóñàí á¿ëãýý .
Òàíû óðüñíûã õ¿ëýæ ýíä èðâýë ýíý ìóó õàðèí õîéìîðò ÿìáàòàé , õ¿íäòýé ñóóæ áàéíà. Ýíý ìóóãèéí
óðøãààð ìèíèé õýðýã èéì áîëæ, õºëºº õóãàëñàí àòàë, áè ÿàõèí ¿¿íèé õàìò ýíä ñóóíà ãýñýíä áèä èõ ë
ãàéõàæ òýð ¿ñ÷íýýñ ýíý õ¿íèé ¿ã ¿íýí ¿¿ ãýæ àñóóâàë ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í:
Àëëàõ ìýëýã! Áè óõààí ìýäýë çîðèã èõòýéí òóë ÷èíãýñýí á¿ëãýý . íàìàéã ¿ã¿é áîë ýíý ëàâ ¿õñýí áèç .
¿¿íèé àìüä ãàðñàí íü ãàãöõ¿¿ ìèíèé ãàâúÿà áîëîé. Àëàãäñàíã¿é õºë õóãàðñàí íü áàñ çàâøààí áèø ¿¿ . Áè îëîí
¿ãòýé áîë ¿¿íä ÿàõèí òóñëàæ ÷àäàõ áèëýý . Áè òà íàðò ººðèéí ÿâäëààñ õýëæ ºãñ¿ãýé . Ò¿¿íèéã ñîíñâîë
íàìàéã ¿íýõýýð áóñàä çóðãààí àõ íàðààñ öººí ¿ãòýé ãý ìýäíý
Ýíý ¿ñ÷íèé ÷àë÷àà ìºí áóñûã õîéä á¿ëýãò ¿çò¿ãýé .
ÇÓÐÃÀÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ.
ªã¿¿ëýõ íü: òý ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: Áè àëü- ìóñòàäè Áèëëàõûí õºâ¿¿í àëü- Ìóñòàíñèð Áèëëàõ õààíû ¿åä
Áàãäàä õîòíîî ñóóñàí á¿ëãýý . Íýãýí ºäºð õààí , èõ çàìä õóëãàé õèéñýí àðâàí õ¿íä õèëýãíýí óóðëàæ,
Áàãäàäûí íî¸íä õóëãàéã áàðèãòóí õýìýýí òóøààñàíä çàðëèãèéí ¸ñîîð áàðüæ îíãîöîíä ñóóëãàí õ¿ðãýæ
ÿâñíûã ¿çýýä ýíý õóðèìàíä î÷èæ ÿâàà õ¿ì¿¿ñ áîëîâ óó , áè õàìò î÷èëöúÿ õýìýýí òýð îëíû äîòîð õóòãàëäàí
îðæ ìºðíèéã ãàòëàí ãàðìàãö ãýíýò îëîí õóÿã èðæ òýð õóëãàéí õ¿ç¿¿íä ãèíæ îðõèæ õààíû ºìíº õ¿ðãýõýä
íàìàéã áóñäûí õàìò ãèíæèëñýíä áè ¿ã öººí, ç¿ðõ èõ òóë ¿ã äóóí ãàðñàíã¿é àëü- Ìóñòàíñèò Áèëëàõ ýçíèé
ºìíº ñºãäñºíä , ýíä àðâàí òîëãîéã àâ õýìýýí õèâñýí äýýð ñºãòãºí ñóóëãàæ ñýëýì äàëàéí àðâàí õ¿íèé òîëãîéã
àâñàíä ãàíö áè ¿ëäýâ.
Õàëèô ¿¿íèéã ¿çýýä ÷è þóíä åñºí õ¿íèé òîëãîé àâàâ õýìýýâýë çàíäàë÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ÿìàð àéìøèãã¿é
ýçíèé çàðëèãèéã çºð÷èæ àðàâ ãýõýä åñºí õ¿íèé òîëãîé àâàõ áèëýý õýìýñýíä Õàëèô ýçýí ºã¿¿ëð¿¿í: Áè
áîäâîë ÷è åñºí õ¿íèé òîëãîé àâñàí áóé çàà . Àðàâäóãààð íü ÷èíèé ºìíº ñóóíàì áóñ óó õýìýýñýíä çàíäàë÷èí
áè àðâàí õ¿íèé òîëãîé àâñàí áèëýý õýìýýí òîîëæ ¿çâýë ¿íýµýýð àðâàí õ¿íèé òîëãîé àâñàí òóë Õàëèô
íàìàéã ãàéõàí ¿çýæ àñóóðóóí:
- ×è ýíý ÿëòíû äîòîð ÿàõèí îðîâ. ¯ã äóóã¿é ñóóõ ÷èíü þó áèëýý . ×è íàñ èõ áîëîâ÷ ¿íýõýýð òýíýã õ¿í
àæýý õýìýýñýíä áè ºã¿¿ëð¿¿í: Àÿà ¿íýí øàøèíòíû ýçýí ìèíü, áè áîë íýãýí öººí ¿ãòýé öýöýí óõààíòàé ºâãºí
áèëýý . ¯ñ àâ÷ àìü çóóíà. Ýíý àðâûã îíãîöíîî ñóñíûã ¿çýýä õóðèì íàéðò î÷èõ õ¿ì¿¿ñ õýìýýí òýäíèé äóíä
õóòãàëäàí îðòîë ãýíýò îëîí õóÿã öýðýã èðæ áàðüñàíä ÿçãóóðààñ èõ ç¿ðõòýé õ¿í òóë îãò äóóí
äóóãàðñàíã¿é . ÷èíèé ºìíº èðæ áóñäûí õàìò ñºãä¸ºíä ÷è àðâàí õ¿íèé òîëãîé àâ õýìýýñýíä áîëîâ÷ áè îãò äóóí
ãàðàãàñàíã¿é íü ¿íýí èõ ç¿ðõòýé áóñ óó ãýñýíä Õàëèô ìèíèé¿ãèéã ñîíñîæ ¿íýõýýð ç¿ðõ èõòýé, öººí
¿ãòýé õ¿í àæ ãý ìýäæýý. ×èíãýòýë ìèíèé à÷ààð º÷íººí òº÷íººí çîâëîíãîîñ ãàðñàí ýíý çàëóó õ¿í íàìàã
÷àë÷àà ãýíý .
õàëèô ýçýí, ìèíèé ¿ãèéãñîíñîîä ãýäðýã óíàòàë èíýýæ, àñóóðóóí: Àé öººí ¿ãò ýý! ×èíèé áóñàä çóðãààí àõ
íàð ìºí àäèë öººí ¿ãòýé , íîì ýðäýìòýé þó õýìýýí àñóóñàíä òýð ìóóñàéíóóäûã ÿàõèí íàäòàé àäèëøààæ áîëíî.
òýä á¿ãä ç¿ðõã¿é ÷àë÷ààãààñ áîëæ íýã íü ºðººñºí í¿äã¿é ëàëàð, íýã íü õî¸ð í¿äã¿é ñîõîð, íýã ãü ñàëãà
õàçãàð, íýã íü õàìàð ÷èõã¿é , íýã íü óðóóëã¿é , íýã íü íóðóóã¿é èéì çóðãàà á¿ëãýý . Í¿ä àìã¿» ñîõîð äîãîëîí
áîëñîí íü öºì ó÷èðòàé òóë áè òýäãýýðèéí ÿâäëûã íýãä íýãíýýð òàéëáàðëàí õýëñ¿ãýé.
Íàìàéã ÷àë÷àà õýìýýí á¿¿ ñàíàãò¿í ãýâ.
¯ñ÷íèé ÿìàð ñîíèí ç¿éë õýëýõèéã äàðàà á¿ëýãò ¿çñ¿ãýé.
ÄÎËÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ.
ªã¿¿ëýõ íü: ¯ñ÷èí ºâãºí ëàë øàøèíòíû ýçýí Õàëèôò àéëòãàí ºã¿¿ëð¿¿í: Ìèíèé àõ íóðóóã¿é õ¿í á¿ëãýý
Áàãäàä õîòûí íýãýí áàÿëàã ãýðèéí ýçíèé áàéøèíãèéí äîîä äàâõàðëàãèéã õºëñëºí ñóóæ, ¿éë î¸æ àìüäàðàí .
Íýãýí ºäºð òîëãøîé ºðãºæ äýýø ¿çâýë óðãàõ ñàðàí ìýò ñàéõàí öàðàéòàé íýãýí ýì , áàéøèíãèéí öîíõíû ºìíº
áóéã ¿çýæ î¸õûã óìàòðàí ¿äýø áîëòîë í¿ä øèëæèëã¿é øèðòýí ¿çýæ äîòðî èõë õ¿ñýâ.
×èíãýñýýð õî¸ð ãóðàâ ºäºð òýð ýìèéã øèðòýí ¿çýñíä ãýíýò òýð ýì èíýýìñýãëýí äàëä îðñîíä íýãýí
øèâýã÷èí èðæ ºã¿¿ëð¿¿í: Ìàíàé õàòàí òóñãàëàí íàìàéã ÿâóóëæ ÷èíèé àìðàã àñóóõûí ÿëäàì ãóéñàí íâ ýíý
õýäýí çàõ òîðãîîð õàòàíä õýäýí öàìö î¸æ ºãíº ¿¿ ãýæ íàìàéã ÿâóóëàâ ãýñýíþ ìèíèé àõ ÿàðàí õ¿ëýýí
àâ÷ ìºí ºäºð î¸æ äóóññàíä ºãëºº íü øèâýã÷èí äàõèí èðæ ºã¿¿ëð¿¿í: Ìèíèé õàòàí ÷èíèé àìðûã ýðæ ÷àìàéã
ýíý øºíº ñàéí õîíîâ óó õýìýýí àñóóâ. Ìàíàé àõààéòàí ÷àìàéã ñàíñààð íîéðã¿é õîîíâ õýìýýí øàð õîðãîé
ºã÷, ¿¿ãýýð õî¸ð õîñ ºìä î¸æ ºãºãò¿í õýìýýí ºãºâ. ¯¿íãèéã ýíý ºäºð çààâàë î¸æ äóóñãàãòóí ýìýýñýíä
ìèíèé àõ òýð õîðãîéã àâ÷ ºã¿¿ëð¿¿í: ×è ìèíèé òºëºº õàòíû ò¿ìýí àìãàëàíã ýðæ, áîîë áè õàòíû çàðëèãèéã
õè÷ýýíãø¿éëýí äàãàñó£àé õýìýýíý õýìýýí óëàìæëàãò¿í ãýæ òýð ñàõàí ýì ¿çýãäýæ ýëäâýî ñýðòýíäýí
ºäººñºíä ìèíèé àõ òýð ýìèéã òýñíãýëã¿é õ¿ñýæ, ºìäèéã óäàëã¿é î¸æ ã¿éöñýíä øèâýã÷èí èðæ ºìäèéã
àâàà÷âºàë òýð ýìèéã õ¿ëýýí ñóóõàä øèâýã¸÷èí èðæ ìàíàé ýçýí ÷àìàéã äóóäàâ ãýñýíâä ìèíèé àõ
òýñãýëã¿é àéâ. Øèâýã÷èí ò¿¿íèé öî÷ñîíä áàéäëûã ¿çýýä ºã¿¿ëð¿¿í:
- ×è á¿¿ àéãòóí. ×àìä îãò ãýìã¿é áîëîõã¿é ìàíàé õàòàí ÷àìàéã ãýðèéí ýçýíòýé òàíèëöóóëàõ ãýíý ãýæ
äàãóóëàí àâàà÷ñàíä òýð ñàéõàí ýìèéí ýð º÷íººí òº÷íººí òîãðãî ºã÷ ¿¿ãýýð íàäàä öàìö î¸ãòóí ãýñýíä
õ¿ëýýí àâ÷ , õîîë èäýëã¿é î¸ñîîð õîðèí äèðõýì õýìýýñýíä øèâýã÷èéã äóóäàæ ¿¿íä õîðèí äèðõýì ºãºãò¿í
ãýñýíäâ òýð ýì ìºíãº á¿¿ àâàãò¿í õýìýýí äîõèîãîîð ñýì íýâòð¿ëñýíä ìèíèé àõ ìºíãº àâàõã¿é õýìýýí áàñ þì
àâ÷ ãàðààä ãóðâàí ºäðèéí ýöýñò ñàÿ î¸æ ã¿éöñýíä øèâýã÷èí èðæ øààðäàí àâàà÷ñàíä ãýðèéí ýçýí áàñ
òàâàí äýýëèéã î¸óëæ ìèíèé àõàä çîðèìîã ìºíãº ºãñ¿ãýé ãýõýä òýð ýì ýðèéí áèòãèé àâòàãò¿í õýìýýí
òýäíèé ¿ëé î¸ñîîð ìºðºíä ºìûñºõ , ãýäñýíä èäýõ þìã¿é áîëæ áà÷ëàãäàí ìýõëýãäýýä ºäèé òºäèé çîâëîí ¿çñýí
íü òýð ãýðèéí ýçýí ýð ýì õî¸ð ìèíé àõàä øèâýã÷íýý áîãòëîí ºã÷ äýð íèéëýõ øºíº ìèíèé àõûã íýãýí òýýðýìäï
àâàà÷èæ ÷è ýíý øºíèéã ýíä õîíîâîë ìàø ñàéí õýìýýí ¿ëäýýæ òýýðìèéí ýçýíä èéì òèéì õýìýýí çàõèæ ÿâñàíä
òýð õ¿í øºíº äóíä ìèíèé àõûí ºìíº î÷èæ ýíý ìóó ¿õýð òýýðýì ýðã¿¿ë½õã¿é äýìèéë çîãñîõ íü þó âý?
¯Çâýë ýíý ¿õýð èäýõ óóõ , áààõ øýýõýýñ ººð àæèëã¿é áàéíàì õýìýýí ìèíèé àõûã òýýðýìä îðóóëæ
òàøóóðàí çàí÷ñàíä óóõèëàí ãàñëàâ÷ îãò àìæðàõã¿é, ýíý ìóó ¿õýð þó áîëîâ õýìýýí í¿¿ð í¿äã¿é çàí÷èõ
òóë àðãà áóþó òýýðìèéã ýðã¿¿ëýí ãóðèë òàòñààð õîíîâ. ªãëºº áîëñîíä ãýðèéíýçýí èðæ ìèíèé àõûã ¿çýýä
¿ã äóóíã¿é ÿâñàíä øèâýã÷èí èðæ áè ÷èíèé òºëºº èõ ºðºâäºíº ãýâýî ìèíèé àõ çàí÷óóëàí çîâñîíäîî ¿ã õýëæ
÷àäàõã¿é áîëæ äýìèé ë çîãñîõîä òýýðýì÷èí èðæ òàâüñàíä ãýðòýý õàðüòàëä óðüä ºäºð õîëáîõ áè÷èã
õèéñýí áè÷ýý÷ èðæ ºã¿¿ëð¿¿í:
×èíèé íàñàí õóòàã óðòñàõ áîëòóãàé . ¿äýýø ºãëºº áîëòîë ÿíàãëàí àìðàãëàæ àæðãàí öýíãýëäñýí õ¿íèé
öàðàé èéì áàéäàã àæ ãýñýíä àÿà ìÿíãàí äàâõàð ìàëãàéò ìèíü þóíû æàðãàëûí öàðàé ãýíý. Áè ýíý øºíº ¿õýð
îðëîæ òýýðìèéí ÷óëóó ýðã¿¿ëýâ õýìýýí òýð øºíèéí ÿâäëûã òîî÷èí õýëáýë , òà õî¸ðûí îäí ãàðèã íèéëýõã¿é
áàéæýý . Áè ÷èíèé áè÷ãèéã çàñºæ ºãüå ãýñýíä , áàñ àðãà áóþó þó áàéíà õýìýýí àìüæðàõ àèëæ ýðæ
ñóóòàë ãýíýò òýð øèâýã÷èí èðæ, ìàíàé õàòàí ÷àìàéø äóóäíà ãýâýë ÿâàãòóãàé, ÿâòóãàé , ÷èíèé õàòàí áèä
õî¸ðò îäîî õýëýëöýõ õýðýãã¿é áîëñîí áèëýý õýìýýí óóõèëàí äóóäàæ òýð òýýðýìä ãàðñàí õýðýã íàäàä îãò
õîëáîãäîëã¿é õýìýýí òàíãàðãàëàí àì àëñäàíä ìèíèé àõ ò¿¿íèé óðàí ñàéõàí ¿ãýíä àâòàãäàæ òýñãýëã¿é
áàÿðëàñàíä øâýã÷èí èðæ ºã¿¿ëð¿¿í:
Ìèíèé õàòíû çàõèõ ¿ã ãýðèéí ýçýí ýíý øºíº àéëä õîíîõ òóë ÷è ìàíàé ãýðò î÷èæ íýãýí øºíº æàðãàí
óíòàíà óó õýìýýí ¿äýø áîëñîíä áàñ èðæ ìèíèé àõûã äàãóóëàí îðóóëñàíä ãýðèéí ýçíèé ýì çîðèìãîîð àÿà
ÿíàã ìèíü áè ÷àìàéã òýñãýëã¿é õ¿ñýí ìºðººäºâ ãýñýíä ìèíèé àõ áàÿðëàæ þóíû óðüä íàìàéã ¿òýð íýã ñàéí
¿íýñýãò¿í õýìýýãýýä õýëæ áàðàõûí ºìíº òýð ãýðèéí ýçýí íóóãäñàí ãàçðààñ ÿàðàí ãàð÷ áè ÷àìàéã öàãäàí
ñýðãèéëýõèéí äàðãàä òóøààõààñ íààø ñàëàõã¿é õýìýýí øóóãèëäàõàä ìèíèé àõ õè÷íýýí ãóéâ÷ ¿ãèéã îãò
àâàõã¿é øóóä Âàëè ò¿øìýëä òóøààâ. Âàëè ò¿øìýë ìèíèé àõûã òàøóóðäàí çàí÷èæ òýìýýíä óíóóëàí çàõ
çýýëèéí ãàçàð õýñ¿¿ëñíèéã îëîí õ¿í ¿çýýä áóñäûí äîòîîä ãýðò õóëãàéãààð îðîãñäûã öýýðë¿¿ëýõ ÿë ýíý
ûöþö õýìýýí õýëýëöýâ.
Òýíäýýñ ìèíèé àõ ÿë ýäýëæ õîòîîñ õººãäºí ãàðààä õààø î÷èõûã ¿ë ìýäýí äýìèéë ÿâòàë áè ºðºâäºí çîâæ
ãýðòýý äàãóóëàí àâàà÷èæ ýä¿ãýý õ¿ðòýë òýæýýñýýð áóé õýìýýñýíä Õàëèö ýçýí èõ ë èíýýæ çà öººí
¿ãò ìèíü ñàéí ñàéí õýìýýí íàìàéã ÿâòóãàé ãýæ øàí ºãñºíä áè áóñàä àõ íàðûí ÿâäëûã õýëæ äóóñàõààñ
íààø ÷àìààñ þì àâàõã¿é, ÷è õàðèí íàìàéã îëîí ¿ãòýé ãýæ á¿¿ ñàíà.
Ýíý ¿ñ÷èí ºâãºí áàñ þó õýëýõèéã äàðàà á¿ëýãò ¿çñ¿ãýé.
ÍÀÉÌÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ.
ªã¿¿ëýõ íü : ¯ñ÷èí ºâãºí : Ëàë ýçýí Õàëèôò àéëòãàðóóí : ìèíèé õî¸ðäàõü àõ ñàëãà õ¿í á¿ëãýý . Íýã Áàêáàê
ãýíý. Íýãýí ºäºð çýýëèéí ãàçàð ÿâòàë íýãýí ýìãýí óóëçàæ ºã¿¿ëð¿¿í: ×è òçð çîãñîãòóí! Íàäàä íýã õýðýã
áóé . Õýðýâ ÷èíèé ñàíààíä íèéëýëöýõã¿é áîë íàäàä í¿¿òðð øàãíàæ ò½ð õýðãèéã áèåä õ¿ëýýí àâàõ
àæààìóó ãýñýíä ýðõìèéí ñóðãààëûã õ¿ñíý ãýñýíä ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í:
Óðñãàë, óñòàé , àíõèëàì ¿íýðòýéöýöýðëýã, ¿ç½ñãýëýí ñàéõàí áàéøèíã ÿìàð ãýíý Æèìñ äàðñ áîëîîä ºãëºº
áîëòîë àìðàãëàí òýâðýõ ñàéõàí õ¿íèé ¿çýñãýëýíò öàðàéã ÿìàð ãýíý. Ìèíèé ¿ãèéã äàãàâàë ÷è äâèø ñàéíûã
¿çíý ãýñýíä ìèíèé àõ àñóóðóóí:
ª÷íººí îëîí õ¿íèé äîòðîîñ ãàíö íàìàéûã ñîíãîõ íü þó áèëýý . Íìàéã ÿìàð õýìýýí ñîíãîâ ãýæ àñóóñàíä
ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í: ×è äýìèé îëîí ¿ã á¿¿ àñóóãòóí. Õàðèí äóóí ¿ã¿é íàìàéã äàãà õýìýýí ìèíèé àõûã äàãóóëàí
àâàà÷ñàíä íýãýí ñàéõàí îðäîí õàðøèéí äîòîð îðóóëæ ñàéõàí òàíõèìä ñóóîãàñàíä îëîí ýìñ óãòàí ¸ñîëæ
çýðýãöýí ñóóòàë ãýýíò èõ ÷èìýý ãàð÷ , îëîí øèâýã÷èí ýìñ àðâàí òàâíû ñàðàí ìýò íýãýí ãîî ñàéõàí îõèíûã
òàíõèìä óäèðäàí îðóóëñàíä îõèí, ìèíèé àõààñ àñóóðóóí:
Àëëàõ ÷àìàéã ºðãºìæèëò¿ãýé. ×àìä ñàéí þì áóé þó ãýñýíä àé àâõàé ìèíü, ìèíèé ñàéí öºì íàäàä áóé ãýñýíä
îõèí îëîí øèâýã÷èíä òóøààæ øèðýý çàñóóëààä ç¿éë á¿ðèéí ñàéõàí èäýý óíäààíûã àâ÷ðàâ. Õóðèì èäýæ
áàðñàíä àðâàí ñàéõàí øèâýã÷èí ãàðòàà õóóð áàðüæ äóó õºãæèì ºðãºñºíä ìèíèé àõ òýñãýëã¿é áàÿðëàí
îõèíû ãàðààñ õóíäàãûã òîñîí àâ÷ õý õýäýí óäàà óóñàíä îõèí ìèíèé àõûí øèëýí õ¿ç¿¿ã íýãýí óäàà àëàãäàæ
îëîí øèâýã÷èíä çýðãýýð àëãàäàãòóí õýìýýñýíä îëîí øèâýã÷èí àëãàäàí àëãàäñààð ìóóæðóóëàí óíàãààâ.
Òýíäýýñ ìèíèé àõ áîñîæ ãàäàãø ãàðòóãàé õýìýýñýíä áè øèëýí õ¿ç¿¿ãýý àëãàäóóëñààð ìó³æðàí óíàâ.
Îäîî áàñ áàñ õýäèé áîëòîë õ¿ëýýõ áèëýý ãýñýíä ýìãýí ÿòãàí ºã¿¿ëð¿¿í:
×è îõèíûã ñîãòîõûã áààõàí õ¿ëýýãò¿í . ’ýð öàãò ÷èíèé õýðýã ëàâ á¿òíý ãýñýíä ìèíèé àõ ýãæ
óðüä ñóóñàí ãàçàðòàà äàõèí ñóóñàíä òýð îõèí ìèíèé àõûí áèåèéã ¿íýðòíýýð óòóóëæ , í¿¿ðò òýðã¿¿ëýã¸
öýöãèéí óñ ø¿ðøèæ ºã¿¿ëð¿¿í:
Àëëàõ ÷àìàéã òýòãýò¿ãýé. ×è ìèíèé ãýðò îðæ ìèíèé ¿ãèéã äàãàâ. Óðüä ìèíèé ¿ã çºð÷ñºí öºì õººãäºí
çàéëàõ òóë ãàãöõ¿¿ õ¿ëöýíã¿é íü õ¿ññýíäýý õ¿ðíýý ãýñýíä ìèíèé àõ ºã¿¿ëð¿¿í: Àé àâõàé ìèíü , áè ÷èíèé
áîîë áºãººä ÷èíèé ãàðò õýìýýñýíä îõèí ºã¿¿ëð¿¿í: Áè íàéð íàðãèàíä äóðòàé õ¿í á¿ëãýý . Ìèíèé ¿ãèéã
äàãàãñàíä öºì õ¿ññýíýý îëíî õýìýýí íýãýí øèâýã÷èíä òóøààí ºã¿¿ëð¿¿í:
×è ýíý íî¸íîî äàãóóëàí àâàà÷èóæ çàñëûí ç¿éëèéã áýëòãýæ äàõèí ìèíèé ºìíº õ¿ðãýæ èðýãò¿í õýìýýñýíä
òýð øèâýã÷èí ìèíèé àõûí õºìñãèéã áóäàæ ñàõëûã øèðõýã øèðõýãýýð çóëãààñàíä ìèíèé àõ îõèíûã èõýä
õ¿ñýõ òóë òýñâýðëýí õ¿ëöýæ í¿¿ð õºìñãèéã áóäóóëàí , ñàõàëã¿é áîëæ òàíõèìä äàõèí îðñîíä îõèí àíõíà
öî÷òîë ãýäðýã óíàæ èíýýí ºã¿¿ëð¿¿í: Àÿà , ýçýí ìèíü, áè ÷èíèé ýíý ñàéõàí öàðàéä àâòàãäàí äàãàâ. ×è
ýä¿ãýý á¿æèãëýãò¿í õýìýýí ãóñàíä áîñîæ äýâõöýí á¿æèãëýâýë îõèí ìèíèé àõûã îëáîã äýðýð öîõèëîí
íààäñàíä îëîí øèâýã÷èí àìòòàéõ¿÷òýé æ¿ðæ íèìáýã òýðã¿¿òíýýð öîõèëîí äýëäñýíä ìóóæðàí óíàâ. Òºäèé
ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í:
Îäîî ÷èíèé õ¿ñýë õàíàõ öàã îéðòîâ. Çàí÷èãäàõ çîâëîí íýãýí ¿¿ãýýð ºíãºðºâ. Îäîî áàñ íýãýí ç¿éë ¿éëäñýí íü
îõèí ñîãòâîë ºìä öàìöûã òàé÷èæ á¿ð í¿ö£ýí áîëñîí òýð öàãò ñàÿ áóñäûí õ¿ñëèéã äàãàíà ×è òýð öàãò
îõèíû ¿ãèéã äàãàæ í¿öýãëýýä ºíººõèéã áîñòîë ¿ëäýí õººâºë îõèí ÷àñàéã äàãàíà. ¯òýð ò¿ðãýí í¿öýãëýãò¿í
ãýñýíä ìèíèé àõ õóâöàñ òàéëæ ÷àðìàé í¿öãýí áîëñîíä îõèí õóâöàñàà òàéëæ ÷àìä õ¿ñýë áóé àõóë íàìàéø
äàãàòóãàé õýìýýí çóãòààí ã¿éñýíä ìèíèé àõ îõèíû õîéíîîñ ã¿éñýýð íýãýí áàéøèíãààñ íãýí áàéøèíä äàìæèí
îðæ ã¿éòýë îõèí íýãýí õàðàíõóé ãàçàð îðñîíä ìèíèé àõ õîéíîîñ íü õººí ã¿éæ íèìãýí ãàçàð ãèøãýñýíä ãýíýò
áàéøèíãèéí øàë öºìºð÷ ýëä¿¿ð÷íèé çýýëèéí äóíä óíàñàíä îëîí ýëä¿¿ð÷èí , àðüñ÷èí, íýãýí ÷àðìàé í¿öãýí
ñàõàë õºìñºãã¿é , óëààí í¿¿ðòýé õ¿í óíàñíûã ¿çýæ õàøãèðàí øóãèëäàí àëãàà òàøèöãààæ àðüñ øèðýýð
çàí÷èí óíàãààæ èëæèãýíä à÷ààä Âàëè ò¿øìýëä õ¿ðãýâýë ò¿øìýë àñóóðóóí: Ýíý ÿìàð õ¿í õààíààñ ãàðàâ
ãýõýä îëîí ýëä¿¿ð÷èí . Ýíý õ¿í Âèçèð ñàéäûí ãýðýýñ ìàíà çýýëèéí ãàçàð óíàâ ãýñýíä Âàëè ò¿øìýë ýíý
õ¿íèé õ¿ç¿¿ã çóó òàøóóðäàí çàí÷ Áàãäàäààñ õººí çàéëóóëàãòóí õýìýýí òóøààñàíä áè õîòîîñ ãàð÷ àõ
þóãàà ã¿éöýýä ñýìõýí õîò îðóóëæ ýä¿ãýý õ¿ðòýë òýæýýí áóé íü ìèíèé ñýòãýë óóäìûã èëýðõèéëæýý .
Ìèíèé ãóðàâäóãààð àõûí íýð Ôàêèê ãýíý. Í¿ä ñîõîð õ¿í á¿ëãýý . Ýðòíéè õóâü çîõèîëîîð íýãýí èõ ãýðèéí ºìíº
èðæ õààëãûã òîãøâîë ãýðèéí ýçýí äîòðîîñ ýíý õýí áóé õýìýýí àñóóñàíä õàðèó ºãñºíã¿é òóë äàõèí
àñóóâàë ìèíèé àõ áàñ º÷ñºíã¿é , òºäèé ãýðèéí ýçýí õààëãûã íýýæ ÷è þóã õ¿ñíý ãýñýíä ìèíèé àõ ºã¿¿ëð¿¿í:
Àé ãýðèéí ýçýí íàäàä íýãýí þì õàéðëà ãýñýíä ÷è ñîõîð µ¿í ¿¿ õýìýýí ìèíèé àõûí ãàðààñ õºòëºí äàãóóëæ
îëîí øàò äàâàí äàìæñààð áàéøèíãèéí õàìãèéí äýýð ãàð÷ àñóóðóóí:
Ñîõîð õ¿í ÷è þóíû õñíý ãýñýíä ìèíèé àõ ºã¿¿ëð¿¿í: Àé ãýðèéí ýçýí èõ Àëëàõûã áîäîæ íàäàä íýãýí þì
õàéðëà ãýæ ºã¿¿ëñýíä Àëëàõ ÷àìä õàéðëàí ºãì¿é çà õýìýýñýíä ìèíèé àõ ºã¿¿ëð¿¿í: Òèéì áîë ÷è ¿¿íèéã
íàäàä äîð õýëýõã¿é ÿàâ ãýñýíä ãýðèéí ýçýí ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ÷àìàéãø ýíý äàâõàðëàã ãýðèéí äýýðýñ õýä õýä
äóóäàõàä ÷è õàðèó ºãºõã¿é áàñ ÿàü ãýñýíä ÷è íàäàä þì ºãíº ¿¿ ãýâýë ãýðèéí ýçýí ºã¿¿ëð¿¿í: ×àìä ºãºõ
þì íàäàä áàéõã¿é ãýñýíä ìèíèé àõ îëîí øàò äàìæèí áóóñààð õààëãà õ¿ðòýë õîðèí ãèøã¿¿ð ¿ëäñýíä
õàëüòðàí óíàæ òîëãîéã õàãàëààä ãàäãàø ãàð÷ äýìèé ë ãàéõàí ÿâòàë ò¿¿¿íèé íºõºð õàíü áîëîõ õýäýí ñîõîð
õ¿í ã¿éýí èðæ ýíý ºäðèéí àøèã ñàéí óó ãýñýíä ÿâäëàà òîî÷èæ ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ýíý ºäºð õóâèéí ìºíãºíººñ
ãàðãàæ õýðýãëýõèéã õ¿ñíý ãýñýíä ãýðèéí ýçýí ñýìõýí òýäíèé õîéíîîñ äàãàëäàí ÿâñàí òóë ýíý ¿ãèéã
ñîíñîæ õàìò ÿâàëöàí , òýäíèé ãýðò î÷ñîí ìèíèé àõ íºõäºä ºã¿¿ëð¿¿í:
Áèäíèé õîéíîîñ ººð õ¿í äàãàëäàí îðóóçàé . õààëãûã äàðæ ãýðèéí äîòîð ñàéòàð íýãæèãò¿í ãýñíèéã òýð õí¿í
ñîíñîîä áàéøèíãèéí íóðóóíààñ óíæèí äýýñíýýñ àâèðàí óíæñàíä òýð õýäýí ñîõîð õ¿í áàéøèíãèéí äîòîð
íýãæèí ýðæ õ¿í îëñîíã¿é òóë ìèíèé àõûí äýðãýä èðæ ìºíãºº òîîëáîë íãýí ò¿ì , õî¸ð ìÿíãàí äèðõýì çîîñ
áàéæýý . Ò¿¿íýýñ õ¿í á¿ð õýðýãëýõèéã àâ÷ ¿ëäñýíèéã íýãýí áóëàíä ãàçàð õàÿæ ºìíºº áàãà ñàãà èäýõ
óóõ þì òàâüæ õîîë èäýæ ñóóõàä ìèíèé àõ äýðãýäýý íýãýí ººð õ¿íèé çàæëàõ ÷èìýýã ñîíñîîä ìàíàé ýíä
ãàäíûí õ¿í áàéàì õýìýýí ãàðûã ñàðâàéí òýð çàæëàõ ÷èìýý ñîíñäîõ ãàçàð íýãýíò ø¿¿ðìýãö íýãýí õ¿íèé ãàð
áàðèãäñàíä îëîí ñîõîð õàìò õ¿÷íýýð íèéëæ òýð õ¿íèéã õàíòàë çàí÷ààä àé ëàë àà ìàíàé ýíä íýãýí õóëãàé
îðæ ìàíàé õýäýí ñîõîð õ¿íèéã õîõèðóóëñàíã¿é ãýíý õýìýýí õàøãèðàí äóäñàíä îëîíõ¿í öóãëàðàí îðæ òà íàð
þó áîëîâ ãýñýíä òýð áà÷èò õ¿í í¿äýý õóóðìàãààð àíüæ áóñàä ñîõîð õ¿ì¿¿ñèéí àäèë õàøãèðàí øóóãèëäàæ
àé ëàë àà, íàäàä Âàëè ò¿øìýëä ìýä¿¿ëýõ ÷óõàë õýðýã áóé ãýñýíä îëîí õ¿í ò¿¿íèéã òîéðîí á¿ñýëæ Âàëè
ò¿øìýëèéí ºìíº àâàà÷ñàíä áà÷èò õ¿í ìýä¿¿ëð¿¿í:
Ò¿øìýë ÷è ýð¿¿ õºäºëãºõã¿é áîë áèäíèé ýíý õýðãèéã ÿëãàí òàñëàõ íü òóí áýðõ. Òèéìèéí òóë íàäààñ ýõëýí
ìèíèé äàðàà, ìèíèé ýíý õºò÷èä ýð¿¿ òóëãàãòóí õýìýýí ìèíèé àõûã çààñàíä Âàëè ò¿øìýë òýð õ¿íèéã äºðâºí
çóóí áàíç çàí÷ñàíä ñàÿ íýã í¿äèéã íýýâ. Áàñ çàí÷òàë íºãºº í¿äèéã íýýòýë ò¿øìýë àñóóðóóí. ×è ¿íýí º÷ãºº
ìýä¿¿ëýõã¿é àëü öàãèéã õ¿ëýýíý ãýñýíä òýð õ¿í º÷ð¿¿í: Àÿà íî¸í ºðøºº íèã¿¿ëñýí ¿¿ . Áèäíèé äºðâºí õ¿í
ñîõîð õ¿íèé ä¿ðýýð îëíûã áà÷ëàí ìýõýëæ õ¿íèé äîòîîä ãýðò îðæ ýìñ îõèäûã áóçàðëàí àæ òºðíº. Áèäíèé
îëñîí áóçàð àøèã íýã ò¿ìýí õî¸ð ÿìàíã äèðõýì áîëñîí áè õóâü íîãäîõ ãóðâàí ìÿíãàí äèðõý¬èéã àâñóãàé ãýñíèé
óëìààñ ýíý ãóðàâ ìèíèé ìºíãèéãø áóëààí àâ÷ íàìàéø çàí÷ñàí òóë áè àðãà áóþó ýíý õýðãèéã àëáàíû ãàç°àà
ìýä¿¿ëæ íîãäñîí õóâèéã õóâààí îëãîõûã ãóéíà . Ìèíèé º÷ãèéí ¿íýíèéã ìýäñ¿ãýé õýìýýâýë ýíý ãóðâàí õ¿íèéã
íàìàéã çàí÷ñàíààñ èë¿¿ çàí÷èæ ºãºãò¿í: Öºì í¿äýý íýýíý ¿¿ õýìýýñýíä Âàëè ò¿øìýë ýíý ìóó õóëãàé ÿìàð
àéìøèããã¿é ñîõîð áîëæ õ¿íèéã áà÷èëíà ãýâýë ìèíèé àõ ºã¿¿ëð¿¿í:
Àÿà òýíãýð, ìýäò¿ãýé. Áèä ¿íýõýýð ñîõîð õ¿ì¿¿ñ á¿ëãýý ãýñýíä âàëè òøìýë õèëýãíýí óóðëàæ òýð
ãóðâàí õ¿íèéã õýä õýäýí ìîä çàí÷èæ í¿äýý íýýãò¿í õýìýýâýë òýð ãóðàâ ¿íýõýýð ñîõîð òóë þóíû í¿ä
íýýõ àæ . ¯¿íä òýð çàëò õ¿í ºã¿¿ëð¿¿í: ìàíàé ãóðâàí íºõºð îëíû ºìíº í¿¿ðã¿é áîëîõîîñ ýìýýæ ¿õýâ÷ í¿ä
íýýõã¿é áàéõ íâ. Áè íýãýí àëáàíá õ¿íòýé ÿâæ òýð çîîñûã òîî ¸ñîîð õ¿ðãýæ èðñ¿ãýé ãýñýíä âàëè ò¿øìýë
àëáàíû õ¿íèéã ÿâóóëæ òýð çàëüò õ¿íä ãóðâàí ìÿíãàí äèðõýì òàâüæ îëãîîä ¿ëäñýí çîîñûã ñàíä õóðààæ ,
ãóðâàí ñîõîð õ¿íèéã õîòîîñ õººæ ãàðãàñàíä áè ñýìõýí àõûí õîéíîîñ î÷èæ õîòîä õóëãàéãààð îðóóëàí ãýðòýý
íóóí òýæýýñýí á¿ëãýý ãýñýíä. Õàëèô õààí èõ ë èíýýæ ¿¿íä øàí ºã÷ ÿâóóëàãòóí õýìýãýýä ãýñýíä òýíãýð
ìýäò¿ãýé. Ìèíèé áóñàä àõ íàðûí ÿâäëûã õýëýõýýñ íààø øàí àâ÷ ÷àäàõã¿é . Áè ÿçãóóðààñ öººí ¿ãòýé õ¿í
á¿ëãýý õýìýýí äºðºâä¿ãýýð àõûí ÿâäëûã ºã¿¿ëñýí íü:
Ìèíèéäºðºâë¿ãýýð àõ ºðººñºí í¿ä ñîõîð áîëîé Áàãäàä õîòîíä ÿðãà õèéæ àìüäðàíà . Ñàéä ò¿øìýë áàÿëàã
ãýðèéí õ¿ì¿¿ñ ò¿¿íýýñ ìàµ õóäàëäàí ÿâàõ òóë ÿðãà õèéæ àøèã îëîîä îðîí áàéøèí,è à÷ëàãà óíàëàãòàé
áàéæýý . Íýãýí ºäºð ò¿¿íèé äýëã¿¿ðò óðò öàãààí ñàõàëòàé íýãýí ºâãºí èðæ ìàõ õóäàëäàí àâñàíä ñèíèé àõ
òýð ºâãºíèé ºãñºí äèðõýìèéã ¿çüýë ìàø öàãààí ãÿëàëçñàí ìºíãºí çîîñ òóë òóñãàé õàäãàëæ òýð ºâãºíèé
ìºíãèéãø òàâàí ñàð õóðààæ íýãýí ºäºð õîíü õóäàëäàí àâñóãàé õýìýýí àâäðûã íýýí ¿çâýë àâäàð ä¿¿ðýí
õýð÷èñýí öàãààí öààñ áàéñíûã ¿çýýä í¿¿ðèéã ìààæèæ öîõèëîí èõ äóóãàà° ãàñàëñàíä îëîí õ¿í öóãëàæ
ó÷ðûã ìýäýýä èõ ãàéõñàíä ìèíèé àõ óðüä àäèë íýãýí õîíü àëààä ìàõûã äýëã¿¿ðèéí ºìíº ºëãºæ, àé òýíãýð
òýð ìóó ºâãºí èðýõ áîëîîñîé õýìýýòýë òýð ºâãºí ºíººõ ìºíãºº áàðüñààð èðñýíä ìèíèé àõ ò¿¿íèéã íîöîæ, àé
ëàë íºõºä íààø èðýãò¿í: Ýíýõ¿¿ ¸ñîí ¿ã¿é õ¿íèé ÿâäëûã ñîíñîãòóí õýìýýñýíä òýð ºâãºí ºã¿¿ëð¿¿í:
×è îëíû ºìíº íàäààñ è÷èíã¿¿ðëèéã õ¿ëýýõèéã õ¿ñíý ¿¿. Í¿¿ð á¿òýí, äóóíã¿é ñàëàõûã õ¿ñíý ¿¿ ãýñýíä ÷è
íàìàéã ÿàõèí è÷ýýõ áèëýý ãýâýë ÷àìàéã îëîíä õ¿íèé ìàõû õîíèíû ìàõ ãýæ í¿ä õóóð÷ õóäàëäìóé õýìýýâýë
÷èíèé í¿¿ð ýâäðýõã¿é ÿàõ áóé ãýñýíä ýíý ìóó õóäàë÷èéã ¿çýãò¿í õýìýýâýë ìóó õóäàë÷ õýìýýã÷ õ¿íèé
ìàõ äýëã¿¿ðòýý ºñãºæ õóäàëäàã÷àà ÷è ìºí áóé çàà ãýñýíä ìèíèé àõ ºã¿¿ëð¿¿í:
Õýðýâ òèéì áîë áè ÷àìààñ ìºíãº íýõýõ áàéòóãàé ÷è ìèíèé öóñûã àñãàâ÷ íàäàä ãîìäîõ ãàçàðã¿é ãýñýíä ºâãºí
äóóäàí ºã¿¿ëð¿¿í: Àÿà õ¿íèé ÷óóëãàí ìèíèé ¿ãèéã ¿íýíèéã ¿çñ¿ãýé ãýâýë ýíý ÿðã÷íû äýëã¿¿ðò îðæ
¿çýãò¿í õýìýýñýíä ýíý ÿðãà÷íû äýëã¿¿ðò èîðæ ¿çýãò¿í õýìýýñýíä îëîí øóóãèëäàí îðæ ¿çâýë ìèíèé àõûí
àëñàí òýð õîíèíû ìàõ íýãø½íò ä¿¿æèëñýí õ¿í áîëñíûã ¿çýýä ÷è áèäíèéã õ¿íèé ìàõààð òýæýýíý ¿¿ õýìýýí
í¿¿ð í¿äã¿é çàí÷èñàíä òýð ºâãºí ìèíèé àõûí ºðººñºí í¿äèéã ñîõ öîõèâ. Îëîí õ¿í òýð ä¿¿æèëñýí õ¿¿ðèéã
öàãäàí õàìãàëàõ ò¿øìýëä õ¿ðãýæ òóøààñàíä òýð ºâãºí ì½ä¿¿ëð¿¿í:
Ýíý çàëüò õ¿í, õ¿íèéã àëæ õîíèíû ìàõ ãýæ õóäàëäààëñíûã áèä áàðüæ öýýðëýã øèéòã¿¿ëýõýýð õ¿ðãýæ
èðýâ ãýñýíä òýð ò¿øìýë ìèíèé àõûí ¿ãèéã ñîíñîõã¿é òàâàí çóóí áàíç æàí÷ õýìýýí çàíäðàí òóøààãààä ,
ìèíèé àõõàìàã ìºíãº çîîñûã ãàðºãàæ ºãñíººð àðàé õýìýýí àìü ìýíä ãàð÷ òîëãîé õàçàéñàí òèéø ÿâñààð íãýí
èõ õîòîä èðæ ãóòàë÷èí áîëáîë ñàéí áîëîëòîé õýìýýí äýëã¿¿ð íýýæ ãóòàë î¸æ ñóóòàë íãýí ºäºð ãàäãàø
ãàð¸ çýýëèéí ãàçàð îëîí ìîðèí äîâòëîõ ÷èìýýã ñîíñîîä ýíý þóí áèëýý õýìýýâýë õààí àâëààð ìîðèëîâ ãýñýíä
õààíáã ¿çýº ºëçèé áóñûã õàðèóëàõ ñî¸ðõ ãýæ ìîðèíû æîëîîí òàòàæ ãýäðýã áóöñàíä îëîí áàðàà áîëîã÷äîä
ìèíèé àõûã íýâøèðòýë æàí÷èñàíä àðàé ãîëòîé ãýðòýý õàðüæ õîéíî õààíûá íýãýí çàðöààñ àñóóâàë òýð õ¿í
ìèíèé àõûã ¿çýýä èõë èíýýæ ºã¿¿ëð¿¿í:
Ìàíàé õààí ºðººñºí í¿ä ñîõîð õ¿íýýñ èõ ë çýâ¿¿öýõ áîëîé. ßëàíãóÿà ÷èíèé àäèë áàðóóí í¿ä ñîõîð õ¿íèéã
¿çâýë õýðõýâ¸ àëàõààñ íààø òàâèõã¿é ãýñýíä ìèíèé àõ èõýä àéæ , òýð õîòîî¸ çóãòñàí ãàð÷ ò¿¿íèéã
õ¿í òàíèõã¿é ººð íýãýí ãàçàð î÷èæ óäòàë ñàíàà àìàð ìóóæ íýãýí ºäºð ãàäãøà çóãààöàõààð ãàðñàíä îëîí õ¿í
ìðîèíû äîâëîõ ÷èìýý ñîíñîæ, óð¼ä çîâëîí îëñíûã ñàíàí àéí ý¬ýýæ çóãòààí çàéëñóãàé õýìýýí îðîõ ãàðàõ
ãàçðûã îëæ ÿäòàë ãýíýò íýãýí õààëãà ¿çýýä ÿàðàí îðòîë õî¸ð õ¿í ø¿¿ðýí íîöîæ èõ äóóãààð õàøãèðàí
ºã¿¿ëð¿¿í: Àé Àëëàõ áèäíèéã ãóðâàí õîíîã íîéðã¿é çîâîîñîí õ¿í áàðèãäàâ ãýñýíä ìèíèé àõ òà íàð þó ãýíý
ãýæ ãàéõàí àñóóñàíä ÷è áàñ áèäíýýñ ýíý ¿ãèéã àñóóíà óó. ×è ýëäýâ àðãà çàíàæ ýíý ãýðèéí ýçíèéã àëàõ
õýìýýñýí õ¿í áèø ¿¿ . Áèäíèéã øºíº á¿ð ò¿éâýýí çàíàõ õóòãàà ò ò¿ðãýí ãàðãà õýìýýí íýãæèí ¿çýæ
á¿ñíýýñ ç¿¿ñýí õóòãûã îëñîíä ìèíèé àõ ºã¿¿ëð¿¿í:
Àÿà òà íàð Àëëàõáã áîäîæ ìèíèé ýíý ãàéõàøèãò ÿâäëûã ñîíñîõóé ãýñýíä ÷èíèé ÿâàëä þó áèëýý õýìýýí
àñóóñàíä íàìàéã òàâèõ ÷ ìàãàäã¿é áóé çàà õýìýýí ÿâäëàà òîî÷âîë àõûí ¿ãèéã àâñàíã¿é æàí÷èæ, õóâöàñ
õóíàðûã óðòàë àõûí áèåä òàøóóðäñàí ñîðâèéã ¿çýýä, ýíý ìóóã òàøóóðäñàíûã ¿çýý÷ õýìýýí Âàëè
ò¿øìýëèéí ãàçàð õ¿ðãýñýíä ò¿øìýë àñóðóóí: ßè ÿìàð ñàíààãààð ýíý õýðãèéã ¿¿ñãýâ. Áóñäûí ãýðò
îðñíûã ¿çâýë ÷è ëàâ õ¿íèé àìü áóñèíóóëàõ õýìýýñýí áóé çàà ãýõýä ìèíèé àõ ýíýãí ó÷ðûã ìýä¿¿ëñ¿ãýé .
Áè õýðýãò îãò õîëáîãäîëã¿é áèëýýãýñýíä ò¿øìýë õèëýãíýí óóðëàæ õ¿íèé ýä õºðºíãèéã áóñèíóóëñààí
õóëãàéí ¿ãèéã ¿çâýë ëàâ õèëýíöòýé ìóó õýðýã ºä¿¿ëñýí õ¿í áóéçàà õýìýýí õî¸ð çóóí ìîä çàí÷óóëæ ,
òýìýýíä óíóóëàí áóñäûí ãýðò õóëãàéãààð îðîãñäûã çàëõààí ãýñãýýõ öýýðëýëè©ã õàìãèéí áàãà íü ýíý
áóþó õýìýýí äóóäóóëæ õîòîîñ ãàäàãø õººí ãàðãàñàíä , áè õîéíîîñ íü íýõýí ãàð÷ ñýìýð õîòíîî îðóóëæ íóóí
òýæýýâ õýìýýâ. ªâãºí áàñ þó õýëýõèéã äàðàà á¿ëýãò ¿çò¿ãýé.
ÅÑÄ¯ÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ.
ªã¿¿ëýõ íü : ¯ñ÷èí ºâãºí ëàë ýçýí Õàëèôò òàâäóãààð àõûí ÿâäëûã òîî÷èí ºã¿¿ëð¿¿í. Ìèíèé òàâóãààð àõ
÷èõã¿é áîëñîí áèëýý . Óãààñ õºðºíãº íèìãýí ÿäóó òóë ¿äýø ãóéëàí÷ëàí îëñîí ýäèéã ñ¿éòãýõ á¿ëãýý .
ìàíàé ýöýã íàñàí ç¿ã áîëñîí õ¿í òóë ìàíàé äîëîîí õ¿íä á¿ãä äîëîîí çóóí äèðõýìýýð õóâààæ àâñàí á¿ëãýý .
ìèíèé òàâäóãààð àõ õóâüä íîîãäñîí ìºíãèéãø àâààä òàðõèà ýðãýòýë áàÿðëàæ ýíý èõ ìºíãººð þó õèéæ
áèëýý ãýæ áàãòààí ÿäòàë ãýíýò íýãýí àðãà îëæ òýð ìºíãººð ýëäýí øèë ñàâ õóäàëäàí àâ÷ ò¿¿íýýñ
äàâõàð èõ àøèã îëñóãàé õýìýýí çóóí äèðõýìèéí øèë àâ÷ íýãýí òîì òîñãóóð äýýð òàâèàä çýýëèéí ãàçàð
îäîæ õýðìèéí ¸ðîîëä íóðóóãààð ò¿øèí ñóóæ ñýòãýð¿¿í:
Ìèíèé ¿íäñýí õºðºíãº ýíý çóóí äèðõýìèéí øèë áîëîé. ¿¿íèéã õ õî¸ð çóóí äèðõýìýýð õóäàëäàæ òýð îëñîí
ìºíãººð äàõèí øèë õóäàëäàí àâ÷ äºðâºí çóóí äèðõýìèéí ¿íý õ¿ðãýýä ÷èíãýæ íàéìàà õèéñýýð èõ àøèã îëæ
ýëäýâ ýä áàðàà, òàíñàã ýðäýíý ¿íýðòýí çààðòàíûã õóäàëäàí àâ÷ ò¿¿íýýñ óëàì èõ àøèã îëîîä ñàéõàí îðîí
áàéøèí áîîë øèâýã÷èí , õóðäàí ìîðü , àëòàí ýìýýë õóäàäàí àâ÷ õîòûí äîòîðõè äóó÷ õóóð÷ íàðûã ýð ýì
õýìýýí ÿëãàõã¿é ãýðòýý äóóäàí èð¿¿ëíý . Èõ Àëëàõ ºðøººâºë çóóí ìÿíãàí äèðõýìèéí õºðºíãºòýé áîëíî ãýæ
áîäîîä øèëòýé òîñãóóð íü ò¿¿íèé õºëèéí ¿ç¿¿ðò áàéæýý . Çóóí ìÿíãàí äèðõýìèéí õºðºíãºòýé áîëñîí öàãò
õààíä òøìýäèéí õ¿¿õýíä çóó÷èûã ÿâóóëæ , èõ ò¿øìýëèéí õ¿¿õýí ºíãº ç¿ñ ìàø ¿çýñãýëýí ãýõ òóë ò¿¿íä
ñ¿é õýëýëöýõýýð òîãòîæ ìÿíãàí äèíàð ºãëºº . Ò¿¿íèé ýöýã õ¿ëýýâýë òºäèé ë áóé çàà . Ýñ õ¿ëýýâýë õàð
õ¿÷ýýð áóëààí àâ÷ ãýðòýý àâàà÷ààä àðâàí áÿöõàí òàéãà÷èíã õóäàëäàí àâ÷ õààä ñàëòàíóóäûí ºìñºõ
õóâöàñíû ñàéíààñ øèëýí àâ÷ ºìñººä ¿íý-èõò ýðäýíèéí ÷óëóó øèãòýãñýí àëòàí ýìýýë òîõîæ, ºìíº õîéíîî
îëîí áîîë õºò÷èûã äàãóóëàí ãàð÷ õ¿¿õíèé ýöãèéí ãýðò àð ºâºð ç¿¿í áàðóíã¿é îëîí äàãàëòààð õ¿ðýýë¿¿ëýí
ýðõýì ñóóäàëä ñóóëãàí_, ººðºº ìèíèé äîð ñóóíà.
Õî¸ð òàéãàí íèæãýýä ìÿíãàí äèíàð àâ÷ ìèíèé õàæóóä çîãñîíî. Áè òýð àëòíààñ íýýí ìÿíãàí äèíàð àüâ÷
õ¿¿õíèé ç¿é õýìýýí ºãíº. íºãºº íýãýí ìÿíãàí äèíàðûã áýëýã áîëãîí ºã÷ åðòºíöèûí âìûã òîîõã¿é , ºðøººë
íèã¿¿ëñýí èõòýé, óó÷ ºãººìºð ñýòãýëèéã èëýðõèéëíý. Õàäàì ýöýã íàäàä àðâàí àðâàí ¿ã õýëáýë áè õî¸ð
íýãýí ¿ãýýð õóðèàëæ ãýðòýý áóöíà. Ìèíèé ýõíýðèéí òºðõìººñ õ¿ èðâýë ìºíãº õóâöàñ øàãíàæ õàðèóëíà .
õàäàì ýöýã áýëýã õ¿ðãýæ èðâýë áè ñýòãýëèéí èõýìñãèéã ¿ç¿¿ëæ áýëãèéã àâàõã¿é ãýðèéí äîòîð ýëäýâ
÷èìãýýð çàñàæ ìàãíàã äýýë ºìñãººä òàøàà òóëæ õýòýðõèé óõààíòàé òîìîîòîéí òóëä ç¿¿í áàðóóí òèéø
õàðàõã¿é òºâ èõýìñãýýð ñóóíà.
Ìèíèé ýì ýðäýíèéí õóöàñ ÷èìýã ºìñºæ ìèíèé ºìíº õ¿ëýýí çîãñîõîä áè èõ çàí ãàãàæ îãò ¿çýõã¿é ñóóíà.
Õàæóóãèéí õ¿, àÿà ýçýí ìèíü , ÷èíèé äîðä øèâýã÷èí ýì óäòàë õ¿ëýýí çîãñîæ èõë ç¿äðýíý. ¯çýí ñî¸ðõ
õýìýýí ãóéæ ìèíèé ºìíºõ ãàçðûã õè÷íýýí óäàà ¿íýññýíä áè ñàÿ íýãýí óäàà òýðã¿¿íèéã ºðãºæ íãýí ¿çìýãö
òýðã¿¿íèéã äàõèí äàõèí äàðàõàä îëîí ìèíèé ýìèéø óíòàõ ãýðò õ¿ðãýíý.
Áè õóâöñûã õàëüò ºìñººä õ¿íä èõýìñýã õýìýýí ãàéõóóëàõûí òóëä îãò ¿ã õýëýëöýõã¿é , ¿çýõã¿é
ñóóíà . Îõèíû ýõ ÷èíèé ºìíº èðæ àÿà ýçýí ìèíü ÷àìàéã õ¿ñýí õ¿ëýýõ øèâýã÷èéã íèã¿¿ëñýí ¿çýæ ò¿¿íèé
ñýòãýëèéã çàñíà óó õýìýýí ìèíèé ãàð, òýðã¿¿íèéã ¿íýñýõýä áè îãò äóóãàðàõã¿é , òºäèé áîñîæ ìèíèé
õºëèéã õýäýíòýý ¿íýñýæ ìèíèé îõèí ãýã÷ ýð õ¿íèéã ¿çýýã¿é ãîë ñàéõàí õ¿í á¿ëãýý . ×èíèé ñýòãýë èéì
õàòóóã ¿çýýä ò¿¿íèé ç¿ðõ õàãàðàí õýìýýí îõèíëä õóíäàãà äàðñ ºã÷ íàäàä áàðèóëàõäàà áè õàòãàìàëä
äýðèéã ò¿øèí ñóóæ ñýòãýë ìàø èõýìñýã òóë îõèíûã îãò ¿çýãäýõã¿é ºìíºº çîãñîõîä àÿà ºíãäºð èõ àëäàðò
ýçýí ìèíèé øèâýã÷íèé ãàðààñ ýíý õóíäàãûã òîãòîîíî óó õýìýýí äàõèí äàõèí ãóéõàä áè îãò äóóãàðàõã¿é, áàñ
äàõèí øààðäàí øàâäàæ ýíý õóíäãûã ýðõã¿é òîãòîî õýìýýí ìèíèé àìàíä òóëãàâààñ áè õ¿¿õíèé í¿¿ðèéã ãàðààð
èíãýæ ò¿ëõýýä, õºëººð èíãýæ ºø èãëºíº õýìýýí ºøèãëºìºãö øèëòýé òîñãóóð äàéðàëïàæ õýìõýðí óíàñàõä
ìèíèé àõ ãàøóóäàí ãàñàëæ, àÿà ìèíèé ñýòãýë ñàíàà èõýìñýãýýñ èéì áîëæýý õýìýýí í¿¿ðèéã ìààæëàí
õóâöàñ õóíàðûã óðæ óéëàõàä çàðèì õ¿í ºðºâäºí µàéðëàíà. Çàðèì õ¿í îãò àæèãã¿é õàæóóãààð ºíãºðºí
ÿâíà. Èíãýæ ñæóòàë íýãýí ãîî ¿çýñãýëýíò ýì çààðûí ¿íýð àíõèëàí , àëòàí ýìýýëòýé ëóóñ óíàæ õýäýí
çàðäàñ äàãóóëàí èðýýä ìèíèé àõûãø ýâäýðõèé øèëýí äýýð óóõèëàí ñóóõûã ºðºâäºí ¿çýæ ó÷ðûã
àñóóñàíä ýíý õ¿í íýãýí òîñãóóð øèë ñàâûã õóäàëäàæ àðàé ÷àìàé àìü çóóäàã áèëýý . Ýíý ºäºð øèëèéã
õýìõýëæ èéìä õ¿ðýâ ãýñýíä íýãýí çàðäàñûã äóóäàæ ÷àìä ìºíãº áàéâàë ýíý õººðõèé àìüòàíä ºã ãýñýíä íýãýí
õàâèãàé ä¿¿ðýí àëò ºãñíèéã ¿çâýýñ òàâàí çóóí äèíàð áàéñàí òóë ç¿ðõ õàãàðàí àëäòàë áàÿðëàæ òýð
ýìèéã åðººí, ãýðòýý õàðüæ èõ ë áàÿí áîëæ ñóóòàë ãýíýò õààëãà òîãøñîíä íýýí ¿çâýë íýãýí ¿ë òàíèõ ýìãýí
îçãñîæ ãóí ºã¿¿ëð¿¿í:
Àé õ¿¿õýí îäîî íýãýíò ìºðãºëèéí öàã îéðòñîí òóëë áè óãààë õèéõ õýðýãòýé áîëîâ. ×è íàìàéã ãýðòýý îðóóëíà
óó õýìýýñýí çà ãýæ óãààëãûí õóìõ ºãñºíä ýìãýí óãààë ¿éëäýæ ìºðãºõºä ìèíèé àõûí òºëºº ñàéíààðî
çàëáèðñàíä áàÿðëàæ õî¸ð äèíàð ºãâººñ ÷àìààñ ñàéí ñàíàõ õ¿íèéã ÷è ãóéëàí÷èí õýìýýí ¿çíý ¿¿. ×èíèé àëò
íàäàä õýðýãã¿é, õýðýâ ÷è ýíý àëò ºãñºí õ¿íèéã äàõè îëæ ¿çñ¿ãýé õýìýýâýë áè òà µî¸ðûã íèéë¿¿ëæ ÷àäà.
Òýð ìèíèé íºõºð áîëîé õýìýýñýíä àÿà ýýæ ìèíü òýð õ¿í ë¿ãýý óóëçàõ àðãà òàë þó áàéíà ãýñýíä òýð áàÿí
õ¿íä äóðòàé òóë ÷è àòëàà àâ÷ ìèí_èé õîéíîîñ ÿâàãòóí. Í¿¿ð çîëãîñîí öàãò ýåëäýã ñàéõíààð ààøèëáààñ
÷èíèé õàìàã õ¿ñýë õàíàõ öàã áèé ãýñýíä àëòàí äèíàðûã àâ÷ ýìãýíèéã äàãàñààð ýãýí èõ õààëãàíû ºìíº õ¿ðýí
òîãøòîë Ýëëèí øèâýã÷èý ãàð÷ õààëãûã íýýñýíä ýìãýí ìèíèé àõûã íýãýí ñàéõàí áàéøèíë óäèðäàí îðóóëæ
ñóóëãàñàíä àëòûã ºìíºº òàâüæ , ìàëãàéã ººâºð äýýðýý òàâèí ñóóòàë åðòºíö õîñã¿é íýãýí ãîî ñàéõàí îõèí
èðæ ìèíèé àõûí ãàðààñ õºòëºí äýâññýí íýãýí àãëàã òàñàëãààíä àâàà÷èæ àð ëóãàà õàìò ñóóæ áààõàí
íààäòàë áè ò¿ð ãàëàãø ãàðíà ÷è íàìàéø èðòýëä áèòãèé õºäºë õýìýýí çàõèæ ãàðñàíä ãýíýò íýãýí ìàø èõ
áèåòýé õàð àðüñò áîîë ãàðòàà þëä áàðèí èðýýä ÷àìàéø ýíä õýí äàãóóëàí èðýâ. ×è ýíä þó õèéíý þó õèéíý
õýìýýí çàíäðàí àñóóñàíä ìèíèé àõ àéæ ¿ã º÷èæ ÷àäàõãø¿é áîëñîíä õóâöñûã õóó òàòàæ èëäèéí
õàâòãàéãààð çàí÷ñàíä ¿õòõèéí óíàñíûã òýð ìóó áîîë ¿çýýä àìü òàñàðñàí õýìýýí äàâñ÷ ýì õàà áàéíà
ãýñýíä íýãýí òýâø äàâñ áàðñüàí îõèí èðñýíä òýð áîîë ìèíèé àõûí øàðõûã äàâñàëñàíä ºâäºõèéã
òýñâýðëýí ¿õñýí ìýò õýâòñýíä çîîðü÷ ýì õààíà áóé õýìýýí äóóäàõàä ýìãýí óðãøà äàâøèí ãàð÷ ìèíèé àõûã
õºëººñ ÷èðýí àâàà÷èæ çîîðèíä îëîí ¿õñýí õíèé äýýð îðõèñîíä øàðõíààñ öóâðàõ öóñ äàñâàíä òîãòîîä
¿õñýíã¿é òóë õî¸ð õîíîãèéí ýöýñò íýãýí çàâñàð ÷ºëººã îëæ çîîðèéí ÷óëóóã ºðãºæ ñýìõýí ºãëººã¿¿ð ººð
õ¿íèéã àãíààð îðîõ äàøðàìò õîéíîîñ ñýìõýí äàãàëäàí ãàð÷ ãýðòýý õàðèàä áèåèéã ýì÷ë¿¿ëýí ñóâèîæ òýð
ýìãýíèéã àæèãëàâààñ º÷íººí òº÷íººí õ¿íèéã ãýðòýý àâàà÷èæ õîðëîûõã ¿çýýä ýë ó÷ðûã áóñäàä
õýëñýíã¿é , ººðèéí áèåíèé òýíõýë òàìèð ñàéæèðñàí õîéíî ç¿ñ áóðóëæ èðàí õ¿íèé õóâöàñ ºìñººä ìºíãºíèé
ñàâàíä øèë ä¿¿ðãýæ á¿ñíýýñ ºëãºí õîðìîé äîòîð ñýëýì íóóæ ýìãýíèé ºìíº î÷èæ èðàí õýëýýð ºã¿¿ëð¿¿í:
- Áè ººð óëñûí õ¿í á¿ëãýý . Ýíý õîòîä èðýýä òàíèõ õ¿í íýã ÷ áàéõã¿é òóë ýìãýí ÷àìààñ ãóéÿà íàäàä åñºí
çóóí äèíàðûí øèæèð àëòûã äýíñëýõ ñàéí äýíñ îëæ ºãíº ¿¿ . Áè à÷èéã õàðèóëæ øàãíàíà õýìýýñýíä ýìãýí
òñýãýëã¿é áàÿðëàæ ÷è íàäààñ àñóóñàí íü ñàéí áîëîâ. ìèíèé õºâ¿¿í äýíñíèé ï¿¿ñòýé òóë ò¿¿íä ç¿éë á¿ðèéí
äýíñ áóé . Òýð ãàäãàø ãàð÷ ÿâàõ ìàãàäã¿é , õóðäàí î÷èæ ÷èíèé àëòòûã äýíñëýå ãýñýíä òèéì áîë ìèíèé
ºìíº óäèðäàí ÿâàãòóí õýìýýí òýð ýìãýíèé õîéíî äàãàæ èõ õààëãàíû ºìíº õ¿ðýýä ýìãýí õààëãûã òîãøñîíä
óðüäàõ õ¿¿õýí õààëãûã íýýñýíä ýìãýí èíýýñýíä ºã¿¿ëð¿¿í:
- Áè ýíý òàðãàí ìàõ õ¿ðãýæ èðýâ ãýñýíä òýð õ¿¿õýí ìèíèé àõûí ãàðààñ õºòºëæ ºíººõ áàéøèíä îðóóëàí
õàæóóä áààõàí ñóóòàëã, ÷è ò¿ð ñóóæ áàé . ×è óäàëã¿é áóöàæ èðíý õýìýýí ãàðñàíä ºíººõ áîîë ñýëìèéã
äàëàéñààð èðýýä ÷è ñìóó áîñ õýìýýí çàíäðàí äóóäàæ ºìíº çàì óäèðäàí, ÿâàõàëä ìèíèé àõ õîðìîû äîòðîîñ
ñýëìèûã ñýìõýí ãàðãàæ òýð áîîëûí òîëãîéã öàâ÷èí óíàãàæ, õ¿¿ðèéã çîîðèéí ç¿ã ÷èðýí àâàà÷èæ,
äàâñëàã÷ ýì õààíà áóé õýìýýí äóóäàõàä òýâøòýé äàâñ áàðüñàí õ¿¿õýí îðæ èðýýä ìèíèé àõûã ¿çýýä
öî÷èí çóãòààñàíä õîéíîîñì íü íýõýí ã¿éæ , òýðã¿¿íèéã óíàãàæ , çîîðü¸ ýìãýí õààíà áàéíà ãýñýíä ýìãýí îðæ
èðýâ. Àõ àñóóðóóí: Ìóó ýìæãýí ÷è íàìàã òàíèõ óó ãýñýíâ àÿà íî¸í ìèíü , áè ÷àìàéã ÿàõèí òàíèõ áèëýý
ãýñýíä ÷è óðüä ìèíèé ãýðò óãààë ìºðãºë õèéõýýð øàëòàãëàí îðæ íààéã ýíä àâ÷èðñàí áèø ¿¿ ãýõýä ,
Àëëàõ òýíãýðèéã áîäîæ ìèíèé àìèéãø ºðøºº õýìýýí ãóéñàíä àõ, òýð ýìãýíèé ¿ãèéã àâñàíã¿é íýãýíò
öàâ÷ìàãö äºðâºí àíãè áîëãîæ õ¿¿õíèéã ýðñýýð îëñîíä òýñãýëã¿é õ¿ñýìæèëæ , àëæ ò¿âäñýíã¿é , ÷è ýíý
õàð áîëòîé þó ¿éëäýíý ãýñýíä õ¿¿õýí ºã¿¿ëð¿¿í:
Áè óðüä íýãýí õóäàëäààíû õ¿íèé øèâýã¸èí á¿ëãý . Ýíý ìýãýí ¿ðãýæë ìàíàé ãýðò îðîõ òóë íàäòàé
õàíèëæ íýãýí ºäºð ºã¿¿ëð¿¿í: Ìàíàé ãýðò í¿ãýëò õ¿í ¿çýýã¿é èõ íàéð õóðèì áîëíî. ×è î÷èæ ¿çýãò¿í
õýìýýñýíä , ñàéí õóâöàñ ÷èãýý ç¿¿æ , íýãýí çóóí äèíàð àëò àâ÷ ýíý ãàçàð èðâýë ìóó õàð àðüñò àãøèí
çóóð íàìàéã äàðæ àâààä ýíä õîðüñîîð ãóðâàí æèë áîëîâ ãýñýíä àõ àñóóðóóí: Ýíý àéëä þì áóé þó ãýñýíä
ýíý àéëûí õºðºíãº ìàø èõ . ×è àâàõ áîë àâòóãàé õýìýýí àâäàð ñàâûã íýýæ ¿¿¿ëýõýä ìèíèé àõûí òîëãîé
ýðãýæ äýìèé ë ãàéõàí çîãñîõîä õ¿¿õýí ºã¿¿ëð¿¿í:
- ×è îäîî î÷èæ ýíý èõ àëò ìºíãº, ýä õºðºíãèéã çººõ õ¿íèéã îëæ èðýãò¿í ãýñýíä ãàäíààñ àðâàí õ¿íèéãø
õºëñëºí ¨ðâýýñ õààëãûã öýëèéòýë íýýæ, õ¿¿õýí ÷ ¿ã¿é àâàäð ñàâ ÷ ¿ã¿é áîëñíûã ¿çýýä õ¿¿õíèé
àðãàä óíàñûã ñàÿ ìýäýæ ¿ëäñýí áàãà ñàãà ýä ìºíãèéã õîãã¿é ø¿¿ðýí àâ÷ áàÿðëàí õîíîìîíä ºãëººã¿¿ð õîðèí
öýðãèéí õ¿í òýð áàéøèíãèéí õààëãûí ºìº ìèíèé àõûã òîñîí áàðüæ ÷àìàéã Âàëè ò¿øìýë äóóäíà ãýñýí¤
º÷íººí òºÿ÷íººí ìºíãº ºã÷ ãý°òýý õàðèõ ò¿ð ÷ºëºº ãóéâààñ îãò õ¿ëýýõã¿é, áàãëàí õ¿ëæ ò¿øìýëèéí ÿàìíàà
õ¿ðãýõýä ¿àì ãóäàñ ìèíèé àõûã òàíèõ íýã õ¿í òîõèîëäñîíä ò¿¿íèé õîðìîéã íîöîæ , òýíõð¿¿ë õýìýýí ãóéñàíä
òýð õ¿í àëáàíû õóÿã öýðãýýñ ó÷ðûã àñóóâàë áèä íàðèéí ó÷ðûã ìýäýõã¿é, Âàëè ò¿øìýëèéí òóøààëûã
äàãàæ ÿâíà ãýñýíä , òà íàð ýíý õ¿íèéã òàâüæ Âàëè ò¿øìýëä îëñîíã¿é ãýæ ìýä¿¿ëáýë ÿìàð áóé . Òà íàðò
òàâàí çóóí äèíàð àëò ºãüå ãýñýíä õ¿ëýýñýíã¿é ìèíèé àõûãø ¿õñýí íîõîé ìýò ÷èìñýýð Âàëè ò¿øìýëèéí ºìíº
õ¿ðãýñýíä òøìýë àñóóðóóí:
×è ýíý ýä þìñûã õààíààñ îëîâ õýìýýñýíä òýð ýìãýí ë¿ãýý àíõàí óóëçàñàíààñ ýõëýí õ¿¿õíèé îðãîñîí
õ¿ðòýë íýãä íýãã¿é òîî÷èí õýîæ ãóéí ºã¿¿ëð¿¿í: Ìèíèé îëñîí ýíý ýäýýñ àâàõ íü ÷è ººðèéí äóðààð
àâòóãàé. Íàä ãàíö òýæýýëèéí òºäèéõíèéø ¿ëäýýíý ¿¿ ãýñýíä Âàëè ò¿øìýë ìèíèé àõûã õàìàã ýäèéã õóðààí
àâ÷ Ñóëòàí õààí ìýä¿¿çýý õýìýýí ìèíèé àõûã ÷è ýíý õîòîîñ çàéëàõã¿é áîë áè ÷àìàéãø ä¿¿æëýí àëíà ãýñýíä
ìèíèé àõ àéí ýìýýí ººð õîòíîî î÷ñóãàé õýìýýí ÿâòàë çàìä îëîí õóëãàé òîõèîëäîæ í¿öýãëýí çàí÷ààä ÷èõèéãø
îãòîëñîíä áè àõûí ñóðãèéã îëæ õîòîä íóóí îðóóëæ ñóâèëàí òýæýýâ.
Ìèíèé ç³ðãàäóãààð àõ óðóóëàà îãòëóóëñà á¿ëãýý . Óðüä èõ ÿäóóãèéí òóëä õ¿ð÷ àì¼ çóóõ àòãà ýðýí
ÿâòàë íýãýí ñàéõàí îðä õàðøèéã ¿çýýä õààëãàí» ºìíº çîãñîõ îîí çàðäàñíààñ ýíä õýí ñóóíà ãýæ àñóóâààñ ýíä
Áàðìàãèä îâîãòîé íýãýí õ¿í ñóóíà ãýæ õààëãà÷ààñ þì ãóéâàë ÷àìä ýðýë õ¿ñýë áóé àâààñ ìàíàé ýçíèé ºìíº
î÷ñóãàé ãýñýíä äîòîãø îðæ ãàéõàìøèãòàé ñàéõàí îðä õàðø öýöýðëýãèéí ºìíº õ¿ðýýä õààø îðõîûã ìýäýõã¿é
ãàéõàí ÿâòàë íýãýí ¿çýñãýëýíò áºãººä ñàõàëòàé õ¿íèéã ¿çýæ ò¿¿íèé öóã î÷èõîä òýð õ¿í àõûã ¿çýýä óãòàí
î÷èæ ¸ñëîí çîëãîñîíä ìèíèé àõ ãà÷èãäëàà òîî÷èâ. Òýð õ¿í ìèíèé àõûí ¿ãèéã ñîíñîæ, èõ ë ºðºâäºí ä¿ðýõ
¿ç¿¿ëæ ººðèéí ºìññºí õóâöñûã õàãà òàòàí ºã¿¿ëð¿í:
Áè ýíý õîòîä ñóóõ àòàë ÷è ýíä ºëìºõ àæýý . Áè ¿¿íèé ÿàõèí òñâýðëýõ áèëýý õýíýýí ýëäâýýð òóñëàõ
ìÿíãàí ýõò ò¿ìýí ¿ã õýëñýíä àÿà íî¸í ìèíü ìèíèé áèå èõ ºëñºóæ õ¿ëýýí òýñâýðëýõ àðãàã¿é áîëîâ ãýñýíä
ãýðèéí ýçýí óãààëãûí ãàçàð õóìõ àâàãò¿í õýìýýãýýä ìèíèé àõàä ãàðûã óãààãòóí ãýâýë õóñõ, îãò ¿ã¿é
òóë àõ èõ ë ãàéõàæ, ãýðèéí ýçíèéã ¿çâýë õîîñîí ãàçàð ãàð óãààõ ä¿ðýì ¿ç¿¿ëýí , øèðýý çàñàãòóí
õýìýýí äóóäàæ ìèíèé àõûã õîîñîí ãàçàð ñóóëãàæ , ýíý òýð õîîë èäýãò¿í õýìýýí çî÷ëäîí õ¿íäýëæ õîîñíûã
çààí ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý áîîâíîîñ èäýãò¿í:. Èõ ñàéõàí öàãààí áîîâ áîëîé ãý ýýä ìèíèé àõ, ýíý õ¿í , õ¿íèéã
äàðëàõàä äóðòàé àæ õýìýí ñýòãýæ, áîîä èäýõ ä¿ðýì ¿ç¿¿ëýí , áè õ¿í áîëñîîð èé¬ ñàéõàí áîîâ èäñýíã¿é
ãýñýíä ýíãý áîîâûã çóðãààí çóóí äèíàðààð õóäàäàí àâ÷ñàí øèâýã÷èí õèéñýí áèëýý ãýýä ìàõòàé áîîðöîã
àâ÷èðàãòóí . Áàñ öóóíä äàðñàí òàðãàí àäóóíû ìàõ àâ÷èð õýìýýñýíä ìèíèé àõûã õ¿íäëýõ ä¿ðýì ¿ç¿¿ëæ ç¿éë
á¿ðèéí àìòòàé çóóø èäýýã íýðëýí äóóäàæ, èä èä ãýæ øàõàëä, ìèíèé àõ çîðèìîãîîð èäýõ ä¿ð ¿ç¿¿ëýí èõ
çàæèëíà. Ãýðèéí ýçýí áàñ äóóäàí ºã¿¿ëð¿¿í:
Õàñàðâààíü ÷àâãààð øàõñàí òàõèàíû çóëçàãûí ìàõ àâ÷èðñàí ãýæ ç¿éë á¿ðèéí õîîë çàõèæ , àìòûã
øàãøèí ìàãòàõàä ìèíèé àõ ºëºí ø¿ëñýý õàçàæ ºëñºõ íü óëàì íýìýãäýýä áè öàäàâ ãýñýýä ÷èíãýâýë ¿¿íèéã
õóààæ ýëäýâ àìòàò æèìñ àâ÷ðàãòóí õýìýýí ìèíèé õàãé ¿¿íèéã ò¿¿íèéã èäýãò¿í õýìýýí õîîñíû ã ÷è÷èã
çààõàä í àõ äîòðîî èõ õîðñîæ èäýõ àðãàã¿é áîëîâ ãýýä ëîòðîî áè ¿¿íèéã õýðõýâ÷ ºíãºð¿¿ëýõã¿é , ýðõáèø
õàðèó àâíà õýìýýí ñýòãýãäýë ãýðèéí ýçýíä çàðöàä äàðñ àâ÷ðàãò¿í ãýæ òóøààõàä îëîí çàðäàñ äàðñ
àâ÷èð÷ áàéäàë ¿ç¿¿ëæ ãàðûã ñàðâàéí ºðãºõºä ãýðèéí ýçýí íýãýí õîîñîí õóíäàãà áàðüæ ýí äàðñíààñ àìñàí
÷èíèé ñàíààíä íèéëýëöâýë íàäàä õýëýãò¿í ãýñýíä ìèíèé àõ ºã¿¿ëð¿¿í:
¯¿íèé ¿íýð ñàéõàí áîëîâ÷ áè õîðèí æèë äàðñàí õóóèí ñàéí äàðñ óóäàã áèëýý ãýñýíä ãýðèéí ýçýí õîîñíû
ç¿ã çààí ºã¿¿ëð¿¿í: Òèéì áîë ¿¿íýýñ àìñàã òóí ãýñýíä ìèíèé àõ óóñàí áàéäàë ¿ç¿¿ëñýíä ãýðèéí ýçýí áàñ
íýãýí õóíäàãà áàðèâàë ìèíèé àõ óáæ ñîãòñîí ä¿ðý¬ ¿ç¿¿ëýí ñóãàíû öàãààíûã ¿çýãäòýë ãàðûáã ººðáãºí
äàëàéæ ãýðèéí äîòîð õàíãèíàòàë àëãàäàæ ,áàñ íýãýíò äýëäñýíä ãýðèéí ýçýí ýíý ìóó þó áîëîâ õýìýýí
äóóäñàíä àõ ºã¿¿ëð¿¿í: Àÿà íî¸í ìèíü, ÷è äîðä áîîëûã ºðøººí íèéã¿¿ëñýí , ãýð ºðãººíäºº îðóóëàí õèøèã
õ¿ðòýýæ óóõ èäýõèéã øàãíàí , õóó÷èí ñàéí äàðñ ñîãòòîë óóëãàñàí áîîë áè ººðèéí ¿ãã¿é ñîãòîæ
àãñàãíàâ. ×è óóäàì ñýòãýëòýé òóë ìèíèé íýãýí óäààãèéí ìóíõàãëàñíûã ºðøººí õýëòð¿¿ëíý ¿¿ õýìýýñýíä
ãýðèéí ýçýí èõ ë èíýýí ºã¿¿ëð¿¿í:
Áè õ¿íèéã ýëýãëýæ , íºõºð õàíèéã øîãëîñîîð èõ ë óäàâ÷ ÷èíèé àäèë õ¿ëöýí òýñâýðëýæ õàðèöó àâàõ
ñýðãýëýí õ¿íèéã íýã ÷ ¿çýýã¿é . Íàäàä ÷àìàéñ ìóó ñàíàõ ç¿éëã¿é . ¯¿íýýñ õîéø ìèíèé õàìò ñóóæ, õîîë
áóäààíààñ èäýëöýí , õàãàöàëã¿é õàíèëàõ íºõºð áîëîãòóí õýìýýí àíõàíääóðäñàí îëîí ç¿éëèéí àìòòàí èäýýã
àâ÷ðóóëæ õóðèìëàí õîðèí æèë áîëñíû ýöýñò ãýðãèéí íàñíààñ íºõ÷èñºíâ Ñóëòàí, òýð ãýðèéí ýçíèé õàìàã
õºðºíãèéã õóðààí àâ÷ õîîñîí áîëãîñîíä àìü ãàðàõûã áîäîæ çóãòàí çàéëòàë , çàìä í¿¿äýë àéìãèéí õ¿ì¿¿ñ
îëçëîí àâ÷, àìèéã çîëèõ ìºíãº íýõñýíä ìèíèé àõ óéëàí ºã¿¿ëð¿¿í: Àëëàõ ìýäò¿ãýé . Áè õîîñîí õ¿í . Ýä¿ãýý
áè òàíû îëç áîëñîí òóë íàìàéã õýðõâýýñ õýðõýãò¿í õýìýýñýíä í¿¿äëèéí õ¿í õèëýãíýí óóðëàæ, õóòãà
ø¿¿ðýí äàâøèëæ ìèíèé àõûí óðóóëûáã îòãëîîä áàéí áàéí çîëèõ ìºíãº íýõíý. Òýð í¿¿äëèéí õ¿íä íýãýí
¿çýñãýòýíòýé ýì áóé áèëýý . Ýðèéã ãàäàãø ãàðàõ á¿ð ìèíèé àõàä ñýðòýãíýí íààëäàõàä àõ îã ò
õ¿ëýýõã¿é á¿ëãýý . Íýãýí ºäºð òýñãýëã¿é àâòàãäàæ òýð ýìèéã ºâäºã äýýðýý ñóóëãàí íààäàõàä ãýíýò
ãýðèéí ýçýí èðæ ýíý ìóó ìèíèé ýìèé áóçàðëàíà óó õýìýýí çàíäðàí õàðààæ, õóòãà ñóãàëàí ãàðãàæ ìèíèé
àõûã áýëãèéã îãòëîîä , áèåèé íü òýìýýíä à÷ààä óóëàíä àâàà÷èæ îðõèñîíâ çàâøààíàà òàíèõ àÿí÷è
òîõèîëäîõîä èäýõ óóõûã ºã÷ íàäàä ìýäýý õ¿ðãýñýíä ÿàðàí î÷èæ àõûã õîòîä àþâ÷ðàí òýæýýñýí á¿ëãýý .
Ýä¿ãýý áè ýíä èðýýä ýçýíä ýñ àéëòãàâààñ àëäàñ áîëúþó õýìýýí çóðãààí àõûí ÿâäëûã íýãøä íýãíýýð
õýëýâ ãýñýíäÕàëèô ýçýí ìèíèé ¿ãèéã ñîíñîîä èíýýæ öººí ¿ãò ÷è ¿íýõýýð ÷àë÷àà àéâàð÷ õ¿í áóñ áîëîëâ÷
ýíý õîòîî¸ çàéëæ ººð õîòîä ñóóãòóí õýìýýí õóÿãò òóøààæ ¿ëäýí õººëãºñºíä îëîí õîò ìóæ ýðãýñýýð íýãýí
ºäºð Õàëèôûã íàñ íºãö÷ºíä ººð Õàëèö øèðýýíä ñóóñíûã îëæ ñîíñîîä ýíý õîòîä ýãæ èðýýä ìèíèé àõ íàð
õýäèéí ¿õñýí àæýý . ×èíãýòýë áè ýíý çàëóóòàé óóëçàæ ñàéí õýðýã õèéëöýí áèëýý .
Íàìàéã ¿ã¿é áîë ýíý ëàâ àëàãäàõ áàéæýý . ×èíãýòýë ýíý õ¿í íàìàéãø ýëäâýýð ã¿òãýæ ÷àë÷àà àéâàð÷
ãýñýí í öºì õóäàë áîëîõûã òà á¿õýíä ñîíñãî¸. Ýíý çàëóóãèéí òºäºº áè ºäèé òºäèé îëîí óëìûã ýðãýí
õýñýæ ñàÿ òàíû ýíý ãàçàðò ã¿éöýæ çîëãîñîí ìèíü ìèíèé ñýòæãýëèéí óó÷èéã ¿ç¿¿ëíýì áóñóó ãýñýíä áè
ýíý ¿ñ÷íèé ÿâäàë áîëîîä ò¿¿íèé îëîí äýìèé ÷àë÷àà ¿ãèéã ñîíñîæ, ýíý çàëóóã õîõèðóóëñàíûãø ìýäýýä
áàðüæ äàëä õîðèîä ü ¿äýýø õîéø ìºðãºëèéí óðèà õ¿ðòýë íàéðëàí öýíãýëäýæ òàðñàíä ìèíèé ýì öàðàé
áàðàéëãàí ºã¿¿ëð¿¿í : ×àìàéã öýíãýëäýí æàðãàõàä áè ãàãöààð ãýðòýý ñóóæ óéäíà . Ýíý äºðèéí ýöýñò ÷è
íàìàéã ãàäàãø ãàðãàæ óéòãàðûã ñýðãý½í ÿâàõã¿é áîë áè õýëõýýã òàñëàæ õàãàöóóëñàí øàëòãààí ÷àìàñ
ãàðíà ãýñýíä , ýñì þóãàà äàãóóëàí ãàð÷ çóãààëäàí ÿâòàë áóöàõ çàìä íýãýí íóðóóã¿é õ¿íèéã ¿çýæ ãýðòýý
àâàà÷ñàí áèëýý . Ìèíèé ýì ò¿¿íèé àìàíä çàãàñ ÷èõýýä õàõàæ ¿õñýíä õ¿¿ðèéã ýíý îò÷èûí ãðò ñýìõýí
àâàà÷èæ îðõèñîíä îòî÷ ò¿¿íèéã òîãîî÷èéí äàðãûí ãýðò õàÿæýý . Òýð íü ýíý ýðõ¿¿äèéí çàìä îðõèâ. Ìèíèé
º÷èãäðèéí ¿çñýí ºíãºð¿¿ëñýí ñîíèí ç¿éë ýíý á¿ëãýý . ¯¿íèéã ýíý íóðóó ìóóòûí ÿâäëààñ èë¿¿ ñîíèí
õýìýýâýë ¿ë áîëíî óó õýìýâýýñ õÿòàûí õààí ¿¿íèéã ñîíñîîä òîëãîé ñýãñýðýí áàÿðëàæ ãàéõàí ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý
÷àë÷àà ¿ñ÷èí çàëóó õî¸ðûí õîîðîíäîîñ ãàðñàí ÿâäàë íóðóóã¿é õóäàîë÷èéí ÿâäëààñ èë¿¿ ñàéõàí àæ
õýìýýãýä øàäàð íýãýí õ¿íä òóøààæ áã¿¿ëð¿¿í: Ýíý ¿éë÷íèé õàìò î÷èæ ¿ñ÷íèéã õîðüñîí ãàçðààñ ãàðãàæ
èðýãò¿í. Áè ò¿¿íèé ¿ãèéã ñîíñîîä òà íàðûã ñóëëàí òàâüñóãàé . íóðóóã¿é õ¿íèé õ¿¿ðèéã áè ýíäýýñ
îðøóóëíà ãýñýíä ¿ñ÷íèéã õààíû ºìíº õ¿ðãýæ èèðýâ. ¯Çâýë åð ãàðñàí íàñòàé ìóó ºâãºí àæýý . Í¿¿ð õàð,
ñàõàë õºìñºã öàãààí , ÷èõ õóëãàð , õàìàð óðò áºãººä öýýæ ä¿¿ðýí, çºíºã ìóíõàã òóë õààí ò¿¿íèéã ¿çýýä
èíýýæ ºã¿¿ëð¿¿í.
Àÿà öººí ¿ãò ººðèéí îëîí ò¿¿õèéí íýãèéã õýëæ ºãíº ¿¿ ãýñýíä ºâãºí àñóóðóóí : Àé öàãèéã ýçýëñýí õààí àà,
ýíý ýðõ¿¿ä , åâðåé , äàä ¿õñýí íóðóó ìóóò ýíý äºðâèéí ò¿¿õ ÿâäàë þó áèëýý . Òà á¿ãäèéí ýíä öó£ëàðñàí
ó÷èð þó áèëýý ãýñýíä Õÿòàäûí õààí àñóðóóí . ×è ýíý û¿ãäèéã àñóóæ þó õèéíý ãýâýë ¿ñ÷èí ºã¿¿ëð¿¿í:
Ýä íàìàéø ÷àë÷ààà õýìýýí ã¿òãýõ òóë õààí íàìàéã òèéì áóñ õýìýí ìýäò¿ãýé ãýæ àñóóñàí áèëýý . Ìèíèé íýð
öººí ¿ãü ãýñýíä õààí ºã¿¿ëð¿¿í:
Ýíý ¿ñ÷èíëä ýä á¿ãäèéí ÿâäëûã õýëæ ºãºãò¿í : ãýñýíä ¿ñ÷èí òýäãýýðèéí ÿâäëûã ñîíñîæ ºã¿¿ëð¿¿í: Àëëàõ
ìýäò¿ãýé . Ýíý ¿íýõýýð ãàéõàëòàé æèãòýé õýðýã àæýý . Íàäàä ýíý íóðóó ìóóòûã ¿ç¿ëýãò¿í õýìýí
ò¿¿íèé òîëãîé ºäºð äýýðýý òàâèí ¿çýýä, ãýäðýã óíàòàë èíýýæ ºã¿¿ëð¿¿í: Çõýë áîë ñîíèí áîëîâ÷ ýíý íóðóó
ìóóòûí ¿õëèéã àëàí ¿ñãýýð òýìäýãëýëòýé õýìýýñýíä õóðñàí á¿õýí ãàéõàæ , õààí àñóðóóí: Öººí ¿ãò ÷è
þ¿ õýëýâ ãýñýíä ¿ñ÷èí ýíý íóðóó ìóóò õóäàë÷èéí ãîë íü àðàé òàñðààã¿é áàéíà ãýýä ºâðººñ íýãýí
õàéðöàã ãàðãàæ ò¿¿íãèé äîòðîîñ ñàâòàé òîñ àâ÷ , íóðóó ìóóòûí õ¿ç¿¿ õîîëîéíä ò¿ðõýæ õî¸ð òºìºð
äýãýýã àìàíä ÷èõýýä íóðóó ìóóòûí õîîëîé äîòðîîñ öóñ áîëñîí çàãàñíû ìàõ ÿñ ãàðñàíä íóðóóã¿é õ¿í
íàéòààí áîñîæ, í¿¿ðèéã èëáýí ºã¿¿ëð¿¿í:
Àëëàõààñ ººð òýíãýðã¿é áºãººä Ìóõàììåä íü Àëëàõûí ýë÷ ìºí õýìýí çàëáèðàí áîññîíä õóðñàí á¿õýí èõ
ãàéõàâ.
Õÿòàäûí õààí ìóóæðàí óíàòàë èíýýæ, ¿õñýí õ¿í äàõèí àìüäðàõûã òà íàð ¿çýâ ¿¿ õýìýýí ýíý ñîíò ÿâäëûã
àëòàí ¿ñãýýð áè÷¿¿ëæ õààí ñàíäàà õàäãàëààä åâðåé , ýðõ¿¿ä òîãîî÷èéûí äàðãà ãóðàâò ¿íý èõò õóâöàñ
øàãíàí ºã÷ ¿éë÷èíä áàñ õóâöàñ øàãíàæ öàëèí ï¿íë¿¿ òîãòîîí õààíû ¿éë÷èí áîëãîæ, íóðóó ìóóò ëóãàà
ýâë¿¿ëýâ. Íóðóó ìóóòàä áàñ õâöàñ øàãíàæ , öàëèí ä¿íë¿¿ òîãòîîí õààíû èäýíýýñ èäýëöýõ õ¨øèã
õ¿ðòýýâ. ¯ñ÷íèéã õààí ëäóãàà õàìò àðõè óóëöàõ ,óëñûí ¿ñ÷èí áîëãîæ á¿ãäýýð æàãàëûã ýâäýã÷ , õóðàë
÷óóëãàíûã ö¿¿ëñä¿¿ëýã÷ ¿õëèéã èðýí èðòýë íàéð íàéäìààð öýíãýëäýí æàðãàæýý .
Òàæ-àëü-Ìóëóê íýã ºäºð îëîí äàãóóëàà äàãóóëæ àâä ìîðäîîä äºðºâ õîíîã ÿâæ íýã èõ ñàéõàí óðãàìàë, óñòàé ,
àí ãºðºº ýëáýã ãàçàð èðýýä “Çà ýíä ñààë òîð òàüâæ õîëóóð ä¿ãðýí õóìüñàãóé” ãýõý íü áàðàà áîëîã÷èä
íü çà ãýæ ¸ñîîð ¿éëäâýýñ çºíäºº îëîí çýýð ãºðººñ áóæèãíàëäàí íîõîé, èðâýñ, øîíõîð çýðýã òàâüæ ººðñäºº
áàñõ¿¿ õàðâàæ ¿é àéã¿é íàìíàí ÿàõ èèéõèéí çóóðã¿é ºäèé òºäèé ãºðººñì àëæ, îëç îìîã èõòýé áîëëîî .
Òàæ-àëü-Ìóëóê óñàí äýýð î÷èæ áàðàà áîëîã÷èä àíãèéí îëçûã õóâààæ àëü, ñàéíûã ýöýã Ñóëåéìàí –øàõ
õààíä èëãýýæ ¿ëäñýíèéã íü áóñäàä õóâààí ºãººä òýð øºíº ìºíººõºí óñàí äýýð õîíîâ. ªãëºº áîëòîë òýðõ¿¿ óñàí
äýýð îëîí àÿí÷èí áóóñàí áàéæýý . Òàæ-àë ü- ìóëóê ýíý õààíàõûí þóí óëñ èðñíèéã ìýäýýä èð ! ãýæ õ¿í
çàðñàíä ìºíººõºí áóóäàëëñàíà àÿí÷èä èéí ºã¿¿ëð¿¿í: “Áèäíèé àÿí÷èä õîë ãàçðààñ ÿâàà áºãººä Ñóëåéìàí
øàõ õààí , ò¿¿íèé õºâã¿íä èëòãýõ òóë ýíý ñàéõàí óðãàìàë óñòàé ãàçàð äàéðàëäàæ áóóäàëëàâ . Íýð á¿õèé
õààíû îéðîëöîî íóòàã ãàçàð áèäíèé àìü íàñàíä àþóëã¿é ãýæ áèë ìýäýõ áºãººä áàñõ¿¿ õààí õºâã¿¿í Òàæ-
àëüÌóëóê çîðèóä èõ ¿íòýýé ýä áºñ òýýæ ÿâíàì ” ãýæýý .
Çàðäñàí õ¿í áóöàæ õààí õ¿¿ä ýë ó÷ðûã àéëòãàâààñ Òàæ-àëü Ìóëóê, “Õýðýâ íàäàä ñàéí ýä áºñ áàðàà àâ÷
ÿâàà áîë áè çààâàë áèåýð î÷èæ ¿çíý” õýìýýí ìîðäîí áàðàà áîëîã÷äîî äàãóóëàí î÷âîë õóäàëäàà÷èí òîñîæ
ìàðûã àéëòãààä ñàéíûã åðººâ. Òýíä áýëõíýý ñóâä ýðäýíèéí ÷óëóó õàòãàìàë øèãòãñýíý óëààí òîðãîí àñàð
øààæ, ãîëä íü áàñõ¿¿ ìàðãàä øèãòãýýòýé òîðãîí õèâñýí äýýð õààí øèðýý òàâüæýý . Òàæ-àëü-Ìóëóê õààí
øèðýýíäýý çàëðààä õóäàëäàà·èíä àâ÷ ÿâàà áàðààãàà ¿ç¿¿ëñýíä Òàæ-àëü-ÌÓëóê äóðòàéãàà øèëæ àâààä
àðâàí òàëíû ñàðàí ìýò ºðãºí ìàãíàéòàé , öýâýðõýí öàðàéòàé ãî¸ õóâöàñòàé , ãîëøèã íýã çàëóó ýð í¿äýíä
òóñ÷ýý . Ëàâëàí õàðþàë èéì ñàéõàí ýð áàéæ, àìðàãààñ õàãöàñàí áîëëîòîé öàðàé öîíõèãîð õî¸ð í¿äíãèé
íóëèìñ àñãàðóóëñàí ãàñëàí ¸îëæ ø¿ëýãëýõ íü:
Õîëûí ºíãº õàãàöàñàí áàéüàëä ãóíèã àéäàñ òºãñãºëã¿é

Õî¸ð í¿äíèé íóëèìñ ãîðõè àäèë øîæèãíîíî
Áèä õî¸ð ñàëàõûí öàãò ñýòãýë ç¿ðõ õàëóóí áèëýý .
Áèå ãàíöààðî áîëîõûí öàãò èòãýä ÷ àëãà ñýòãýë ÷ àëãà
Àÿà áàéçààðàà òà ìèíü, àìðàãòàéãàà ñàëààäàõúÿ
Àëèâàà ¿ã íü ºâ÷èí áà ýìãýãò ýì áîëäîäã þì àà .
Ãýýä öóðõèðòàë óéëàí íýãýí ¿å öóõààí àëäàæ, íýãýí ¿å ñýõýæ áàéõûã Òààæ-Àëü—Ìóëóê ¿çýýä èõýä
ãàéõàí õºâã¿¿í íýãýíòýý ñýõýý àâ÷ õààí õ¿¿ãèéí ºìíº ñºõðºí óíàõà Òàæ-àëü-Ìóëóê “×è ýíä áàðààãàà
þóíä ýñ ¿ç¿¿ëíýâ?” ãýñýíä çàëóó õºâã¿¿í ºã¿¿ëð¿¿í: “Àÿà ýçýí ìèíü, æàðãàëòàé ÷èíèé ñýòãýëä íèéöýõ ýä
áàðàà íàä ¿ã¿é áèëýý” ãýõýä íü Òàæ-àëü-Ìóëóê ºã¿¿ëð¿¿í: ×èíèé ÿìàð ýä àâ¸ ÿâààã çààâàë ¿çíý . Áàñ
÷èíèé öàðàéã õàðàõàä ñýòãýë ñàíàà èõýä çîâóóðüòàé íü èë áàéíà. Ýë ó÷ðûã ÿðèãòóí . Õýðýâ ÷àìàéã õ¿í
ãîìäîîñîí áîë òýðõ¿¿ øóäðàãà áóñ ¸ñûã òàñëàí áàðàãäóóëíà. Õýðýâ ÷àìä ºð àâëàãà áàéâààë áèäá
àñõ¿¿ áàðàãäóóëàí òºëíº. ×àìàéã õàðààï ºðºâäºæ áàéíà ãýæýý .
Òàæ-àëü-Ìóëóê çàõèðàí õî¸ð âàíäàí òàâèóëæ ººðºº íýã äýýð íü ñóóæ, àëò áà òîðãîîòðð ÷èìñýí çààíû
ÿñàí âàíäàí äýýð õºâã¿¿íèéã ñóóëãààä “Çà ýä áàðààãàà ãàðãàæ ¿ç¿¿ë” ãýñýíä õóäàëäàà÷èí õºâã¿¿í
ºã¿¿ëð¿¿í: “¯¿í é òóõàé áèòãèé äóðñàãòóí. Ýðõýì òàíû ñýòãýë òààëàãäàõ ýä íàäàä áàéõã¿é” ãýìýí àòàë
Òàæ-àëü-Ìóëóê çààâàë ¿çíý ãýæ çàðö áîîë÷óóäûã çàõèðàí ýä áàðààã çàäëàíàó ãýæýý . ìºíººõºí õºâã¿¿í
íýã ¿å óðòààð ñàíàà àëäààä íýã ¿å õýíãýíòýë óéëàí áàéæ àðãà áóþó áàðààãàà çàäëàí àì õóé òîðãî áºñ
ãàðãàæ ¿ç¿¿ëñíèé äîòîð àëòààð î¸ñîí ï¿¿ñ¿¿ ïýýë ãàðñàí íü õî¸ð ìÿíãà äèíàð ¿íýòýé àæýý .
Òýðõ¿¿ äýýëèéã äýëãýòýë äîòðîîñ íü íýã àì äºðâºëæèí áºñ óíàñàíä ø¿¿ðýí àâ÷ ñàëòààíäàà õàâ÷óóëàí
íóóãààä èéí ø¿ëýãëýð¿¿í:
¯éëèéí ¿ðòýé ñýòãýëèéí ìèíü õýçýý ÷è íýã àìðààõ þì áý

¯íýíäýý ÷èíèé õàéðààñ Ïëåÿï õîðâîî îéðõîí áàéíàì.
Õàãàöàë , óéòãàð, õàéð äóðëàë õèéãýýä
Õ¿ëýýæ öºõðºõºº áîëæ õ¿í ¿õýõ çîâëîí áèé !
Õàéðëàí äóðëààä ñýõñýíã¿é, õàãàöàæ îäîîä ¿õñýíã¿é áè .
Õàìãèéí õîë îéðõîí áàéíà. õàðèí ÷è ìèíü õîëõîí áàéíà
Ýðñ çàí ÷àìä õàðø, ýíãèéí ºðøººë ÷àìä ¿ã¿é
Ýãýë íàä òóì áîëñîí ýíý áèå õààø îäîõ áèëýý .
Õàéðûí ñýòãýë ÷àìä õ¿ðãýõ á¿õ çàì ÿâöóó àæààì.
Õààøàà îäîæ þó õèéõèéã ººðºº ¿ë ìýäíýì.
Ãýõýä íü Òàæ- Àëü-Ìóëóê íýíãàéõàí àòàë ó÷èð øàëòãààíûã ÿàõèí ìýäýõ áèëýý . Çàëóó õºâã¿¿íèé
ñ ëòààíäàà íóóñàí áºñ þó þì áý? ãýñýíä õºâíã¿¿í ºã¿¿ëð¿¿í: Ãàãöõ¿¿ ýíý àì äºðâºëæèí áºñ õàðóóëàõã¿é
ãýæ áèä ýä áàðààãàà ¿ç¿¿ëýõã¿é ãýñýí á¿ëãýý ãýõýä íü Òàæ –àëü –Ìóëóê äºðâºëæèí áºñèéã çààâàë ¿çíý
ãýñýíä õºâã¿¿í àðãà áóþó ãàðãààä íýãýí ¿å óéëæ íýãýí ¿å ¸îëæ íýãýí ¿å ñàíàà àëäñààð ø¿ëýãëýñýí íâ:
Õàéðòû ìèíü ç¿õýýä ÿàõàâ, õàðààëààñ èõ çîâäîã þì
Õàðèóä áè ãàíö ¿íýíèéã õýëñýíä õàðèí òýð äóóëààã¿é þì .
Àÿíû áóóäëààñ ñàðûã áè õýýð àâàà÷èæ Àëëàõàä äààòãàâ
Àãààð òýíãýðèéí öýëãýð çàé, ò¿¿íèé ìàíäàõ ãàçàð áîîé.
Àìðàãààñ õàãàöñàíààñ àìèíààñ õàãàöñàí íü äýýð áàéæ
Àëü ýñã¿¿ë îãò ñàëàõã¿é õàìò áàéâàë ñàéõàí áàéæ
ÕÀãàöàí ñàëàõ ºäºð íàìàéø ¿¿ðèéí ãýãýý õàðæ áàéãàà
Õàöðûã äàãàæ áèä õî¸ðûí íóëèìñ óðñàæ áàéãàà
Õàãàöàíñ àëñíààñ õàìàã øàëòãààí òàñ ¿ñðýâ÷
Õàðèí áè ò¿¿íèéã ýä¿ãýý íýõýí ñóóíàì.
Õîëûí òýðòýý íýã ºäºð õàãàöàí ñàëñíààñ õîéø
Õî¸ áèåä àìàð çàÿà îãò èñýíã¿é
¯éëèéí ¿ðýýð áèäýí õî¸ð ãàøóóí çîâëîíä óíàâ.
¯íýíäýý íàä ÷ ò¿¿íä ÷ ÿìàð æàðãàë àëãà
¯éëèéí ëàé ººðèéí àÿãàíä õîëüöã¿é çîâëîí áàéæýý
¯çòýë áèä õî¸ðûí õýí õýí íü ò¿¿íýýñ óóõ áàéæýý .
Ýíý ø¿ëãýý õýëæ ã¿éöýõýä íü Òàæ-àëü –Ìóëóê ºã¿¿ëð¿¿í: “Õàðâà ñ ÷èíèé ñýòãýë çîâóóðüòàé áàéíà.
ßàãààä ýíý àì áºñ ¿çýõäýý ãóíèãò àâòàõ áîëñíîî ÿðüæ ºãíº ¿¿!” ãýñýä çàëóó õºâã¿¿í ø¿¿ðñýí àëäààä
“Àÿà ýçýí ìèíü, ìèíèé ÿâäàë æèãòýé áºãººä ýíý àì áºñ ò¿¿í äýýð õàòãàìàëàñàí çóðãèéí ó÷èð ÿâäëûã
ãàéõàëòàé ãýæ ìýäò¿ãýé” ãýýä ìºíººõºí àì áºñèéã äýëãýí õàðóóëáààñ äîðãîîð î¸æ øèæýð àëòààð ãî¸ñîí
øàðãà÷èíãèéí çóðàã áàéíà . Óðäààñ íü áàñ íýã øàðãà÷èí ìºíãººð î¸æ õ¿ç¿¿íä íü øèæèð àëòàí ÷èìýã ãóðâàí
óðòõàí ìîëîð ç¿¿ñíýýð óðëàæýý .
Òàæ-àëü-Ìóëóê õàðààä íýí ñîíèðõîæ , ýäíèé ó÷èð õîëáîãäëûã äóóëàõ þìñàí ãýäýã õ¿ñýë íü áàäðààä “àÿà
ýíý õî¸ð øàðãà÷èí óðëñàí õ¿íòýé ÷è ÿìàð ó÷èð õîëáîîòîéãîî ÿðüæ ºãíº ¿¿?” ãýñýíä õºâã¿¿í ºã¿¿ëð¿¿í:
“Ìèíèé ýöýã õóäàëäàà÷èí õ¿í, ãàíö õ¿¿òýé òýð íü áè áèëýý . Ìèíèé ¿åýë ä¿¿ îõèí ýöýã ýðò ¿õñýíèé ó÷èð
ìèíèé ýöãèéí ãàð äýýð ºñæýý . Ýöýã íü íàñ áàðàõûí ºìíº ìèíèé ýöýãòýé ÿðèëöàæ áèäíèéã íàñ áèå
ã¿éöýõèéí öàãò ãýðë¿¿ëýõ áîëñîí áàéæýý . Íýã ºäºð ìèíèé ýöýã ýõ õî¸ð Àçèçà Àçèç õî¸ðîî ýíý æèë
ãýðë¿¿ëüå õýìýýí ÿðèëöàí òîõèðîîä õóðèìûí þì áýëäýæ ýõýëëýý . ÒÝãýõýä áè ìºíººõºí ¿åýë îõèíòîé íýã
ºâºðò óíòàõ àòàë þìíû ó÷èð ñàí ìýäýõã¿é , õàðèí òýð îõèí íàäààñ èë¿¿ þìíû ó÷èð íà÷èð ìýääýãáàéæýý .
Ìèíèé ýöýã óðàã áàðèëäàõûí õîëáîãäîëòîé á¿õèéë þì áàçààãààä ãàãöõ¿¿ óðàã ûàðèëäàõûí áè÷èã ¿éëäóýæ
õóðèì ¸ñ õèéõ àæèë ¿éëëäýæ ºäºð ñóäðûã òîõîîæ áààñàí ãàðèãèéí ìºðãºëèéí äàðàà õóðèì õèéõýýð áýëõýí
áîëæ, ìèíèé ýõ ÿâæ ¿åðõäýã ýìñ, ñàäàíãèéí óë±àä öºìä äóóëãàæýý . Òýð ºäºð ìàíàé áàéøèíãèéí ãàíòèã
÷óëóóí øàëûã ãÿëàëçòàë óãààæ, èõ õèâ÷ äýâñýýä áàñ òóóðãûã àëòààð õàòãàìàëñàí áºñººð õºøèãëºâ .
Èíãýýä áààñàí ãàðèãèéí ìºðãºëèéí äàðàà ìàíàéä óëñ öóãëàõ áîëæ ìèíèé ýöýã àìòòà ñàéõàí áîîâ çóóø
õèéñýýð áàéëàà .
Ìèíèé ýõ íàä æèãòýé ãî¸ õóâöàñ ãàðãàæ ºãººä õàëóóí óñàíä î÷èæ áèåý óãàà ãýæ ÿâóóëàâ. Áèåèéã
ñàéòàð óãààí ìºíººõºí øèíý õóâöàñ ºìñòºë áèåä õà÷èí ýâã¿é àòàë àðèóõàí ñàéõàí ¿íýðòýé áàéëàà .
Òýíäýýñ áè ñ¿ìä î÷èõ ãýñíýý íýãýí ñàéí òàíèë õºâã¿¿íèéã õóðèìàíäàà óðüñóãàé ãýæ öààø ýðãýæ “ìºðãºë
òàðòàë ÿâààä èðòå áàéç!” ãýæ áîäëîî . Íýãýí ¿ë òàíèõ ãóäàìæíàà îðòî ìàø õàëóóöàõ òóë çàõûã ýìæñýí
òîì àë÷óóð ãàðãàæ äýâñýýð ñýð¿¿öýàí ñóóòàë óëàì ÷ õºëñ àñãàðàí ÿàõ àðãàã¿é áîëîâ. ìàëãàéã àâ÷
äóõíû õºëñèéûã àð÷èõ óãýòýë äýýðýýñ íýãýí öàãààí àë÷óóð óíàæ èðýâ. Òýð àë÷óóð ñàëõèíààñ ýåëäýã
áºâ÷òýé õ¿íèéã áîëîâ÷ ýäãýýìýýð òèéì ÿëäàì àæýý . Àë÷óóð óíà àí ç¿ã äýýø õàðâàë ýíýõ¿¿ øàðãà÷èíã
óðëàí î¸÷ñîí ýìòýé õàðö òóëãàðëàà . Çýñ ñàðààëæòàé öîíõîîð øàãàéõ òýð ýìèéí ¿çýñãýëýí ãîî ºã¿¿ëýâ÷
áàðøã¿é áºãººä íàìàéø õàðìàãö íýãýí õóðóóãàà ¿íõñýíýý äóíä äîëîîâîð õ¸ðîî ýëæãýíäýý òýâðýí äîõèî
¿ç¿ëëýýä öààø äàëä îîðæ öîíõûã õàìõèâ. Ìèíèé ç¿ðõýí øàòàæ ãàë áàäðàõ ìýò áîëîîä ìÿíãàíòàà ñàíàà àëäàí
ñóóòàë ñýòãýë èõýä ¿éìðýýä íýã ìýäýõíýý òýð ýì þó õýëñýí , þó ãýæ äîõèñíûã óõààðààã¿é áèëýý .
Òýðõ¿¿ ¿çýñãýëýíü ãîî ýìèéãø äàõèí íýã õàðàõ ñýòãýë ýçýìä¿¿ëýí íàðàí æàðãàëòàë õ¿ëýýòýë îãò
öóõóéñàíã¿é. Àðãà öºõðººä ìºíººõºí ºãñºí àë÷óóðûã ¿çâýýñ çààðûí ¿íýð àíõèëàõ òóë äèâààæèíãèéí îðîíä
î÷ñî ñàíàãäàõ áºãººä àë÷óóðûã äýëãýòýë äîòðîîñ íü íýã íèìãýí ¶ààñ ãàðñàí íü áàñõ¿¿ àðèóõàí ñàéõàí
¿íýð øèíãýñýí àæýý . Òýðõóóäàñ öààñàí äýð ø¿ëýã áè÷ñýí íü :
Òà÷úÿàíãóé ñýòãýëýý çýìëýí áàéæ
ò¿¿íä áè çàõèäàë èëãýýâ
Òýðõýí áè÷èã ìèíü äààí÷ òóðüã¿é
ÿâöóóõàí áàéæýý
“Õàéðò ìèíü áè÷èã ÷èíü ÿàãààä
èéì òóðüã¿é áîëîî âý?
Õàðàãäàõ òºäèé çóðãààð ¿ñýã ãàðñàí áàéíà?
ãýõýä ìèíü ”
¯ñýã ìèíü áàéòóãàé, áèå ìèíü
ºäèé èõ øàâõàð÷ýý .
¯íýíäýý äóðëàñàí õ¿í èíãýæ íàðèéõàí
áè÷äýã þì ãýëýý áè.
ãýæýý .
Ýíýõ¿¿ ø¿ëãèéã óíøààä ìèíèé ç¿ðõýí ãàëààð øàòàæ, äóðëàë òà÷úÿàíãóéí äóíä óìáàí äýìèé ë òýð ýìòýé
õýðõýí íýã óäàà ó÷ðàõ àðãàà ìýäýõã¿é àë÷óóð áà çóðâàñûã àâ÷ õàðèõàä íýãýíò øºíº äºë áîëñîí àãààä
ìèíèé íàãàóûí îõèí íàìàéã õ¿ëýýæ óéëàí ñóóæýý .Íàìàéã îðòîë íóëèìñûã àð÷ààä ìèíèé õóâöñûã òàéëàí
ÿðüñàí íâ “Ìàíàéä îëîí óëñ öóãëàæ , ø¿¿ã÷ ãýð÷èéí õ¿ì¿¿ñ èðæ èõýä áóäóóëààä , óðàã áàðèëäàõûí ¸ñ
áè÷èã ¿éëäýõ õýìýýí ÷àìàéûø õ¿ëýýæ ÿäààä ñàÿ òàðöãààâ. ×èíèé ýöýã ýíý ¸ñëîëä õàìàã ìºíãº áàðàâ
õýìýýí ìàø èõ õèëýãíýí óóðëàæ ÷è áèä õî¸ðûí óðàã áàðèëäàõûãø õîéòîí áîëòîë õîéøëóóëëàà . ×è ÿàãààä
èéíõ¿¿ îðîé áîëòîë ñààòàâ?” ãýõýä íü “Àÿà ¿åýë ìèíü , èòéì þì áèòãèé àñóóæ íàìàéã çîâîîãòóí!” ãýýä ìºíººõºí
áîëñîí ÿâäëûã íýãä íýãã¿é òîî÷èí ÿðüæ àë÷óóð áà çóðâàñûã ãàðãàæ ¿ç¿¿ëòýë ø¿ëãèéã óíøààä õààöàð
äýýã¿¿ðýý í¿äíèé íóëèìñûã àñãàðóëàí èéí ø¿ëýãëýð¿¿í:
Òà÷úÿàíãóéí ñýòãýä àíõàíäàà äóðààð áàéäàã ãýâýë
Òýð , õóäëàà àëáààð òºð¿¿ëäýã ãýæ õýëýýðýé
Òýãýýä òýð ýì ÷àìä þó ãýæ õýëýþâ, ÿìàð äîõèî ¿ç¿¿ëýâ? Ãýõýä íâ òýðáýýð ãàíö ÷ ¿ã äóóãàðñàíã¿é
ãàãöõ¿¿ õóðóóãàà àìàíäàà õèéãýýä áàñ äóíä äîëîîâîð õóðóó õî¸ðëë íèéë¿¿ëýí ýëãýíäýý òýâðýí íýãýíòýý
ãàçàð çààãààä äàëä îðñíîîñ õîéø äàõèí öóõóéñàíã¿é . Íýã ìýäýõíýýìèíèé ç¿ðõèéø ñóãàëàí àâñàí
òýðõ¿¿ ¿çýñãýëýí ãîî ýìèéã äàõèí íýã õàðàõñàí ãýæ íàðàí óæàðãàòàë õ¿ëýýæ öºõðººä ñàÿ ýãýæ èðñýí
ìèíü ýíý . ×è õàðèí íàä ýíý òàëààð òóñàëáààñ ñàéíñàí ãýñýíä Àçèçà òîëãîéã ºíäèéëãºí “Àÿà, ìèíèé àâãûí
õºâã¿¿í ìèíü ýý, õýðýâ ÷è ìèíèé í¿äèéã áîëîâ÷ àâúÿà ãýâýë áè óõàæ ºãºõºäáýëýí áàéíà. Ýíý ¿åñ áè ÷àìä
áà òýðõ¿¿ ýìä òóñ áîëîëã¿é ÿàõàâ. ßàãààä ãýâýä òýð ýì ¸÷àìä , ÷è òýðýíä äóðëàæýý” ãýõýä íü áè
“Ò¿¿íèé äîõèîã þó õýìýýí ìýäâýë çîõèëòîé áý?” ãýñýíä Àçèçà õýëýâ. Õóðóóã àìàíäàà õèéäýã íü ÷è
ò¿¿íä îíö òîîãäîîä ÷àìòàé íàðãèæ áàéìààð çàëóó áàéíà ãýñýí ¿ã . Àë÷óóð ºãäºã íü ÷àìä ñýòãýëòýé áîëîîä
áàÿðûí ìýíä èëãýýæýý . Çóðâàñ ºãäºã íü ÷àì ëóãàà îéðòñóãàé ãýæýý . Õî¸ð õóðóóãàà ýëãýíäýý íààäàã íü
õî¸ð õîíîîä äàõèí ¿çýãäýæ ñýòãýëèé ìèíü àìðààíà óó ãýñýí ¿ã àæýý . òýð ÷ ÷àìä äóðëàæ, ÷àìàéã èòãýæ
áóé ãýæ ÷è ìýäò¿ãýé . õýðýâ áè ãàð÷ îðäîãñîí áîë ÷àìàéã íýýí äàðóé óóëçóóëæ õîðìîéãîîð áîëîâ÷ õàëõëàí
äàëäëàõ þìñàí ãýæýý .
Àçèçûí ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä áè ò¿¿íä òàë º£÷ “Áóøóóõàí õî¸ð õîíîãáîëîîñîé” õýìýýí áîäîîä òýð õî¸ð õîíîã ãàäàãø
÷ ãàðñàíã¿é , óíä õîîë ÷ èäñýíã¿é , ãàãöõ¿¿ ¿åýë ä¿¿ãèéí ºâäãºí äýýð òîëãîé òàâèí õýâòýõýä òýð ìèíü ìèíèé
òîëãîéã èëáýí ñýòãýëýý ÷àíãà áàðüæ ç¿ðõýý òàéâàí áàéëãà! Áîëçñîí õîíîã ã¿éöýõýä î÷îîðîé ãàéã¿é!
ãýæ íàìàéã òàéòãàðóóëàõ á¿ëãýý .
Òýãýýä àðàéõèéí õî¸ð õîíîãèéí í¿¿ð ¿çýñýíä ¿åýë ä¿¿ íàìàéã ñàéòàð õóâöàñëàí ãàðãàâààñ áè øóóä íºãºº
ãóäàìæíàà õ¿ðýýä õýñýã õ¿ëýýí ñóóòàë öîíõ íýýãäýæ õ¿¿õýí ãýíýò õàðàãäñàíä ìèíèé äîòîð áàëìàãäàí
õàðàíõóéëààä ò¿ð óõààí àëäàõ ìýò áîëëîî .Àðàéõàí ç¿ðõìéø ÷àíãàëàí îíîæ õàðâààñ òýð íýãýí óëààí àë÷óóð ,
òîëü õî¸ð ¿ç¿¿ëýýä ãàðûí àëãààð ýëãýíäýý íýãýíòýý äàðæ àë÷óóðûã öîíõîîð ãóðâàíòàà äîîø äýýø áîëãîí
õàðóóëààä öîíõîîð òîëãîéãîî íýã öóõóéëãààä äàëä îðæ öîíõûã õààâ. Ìèíèé ñýòãýë íýýí èõ õºäëººä þó
ãýñýí äîõîè áîëîõûã ýñ ìýäýõ òóë äîòîð àÿã¿é áîëîâ. Ìºí òýíäýý ¿äýø îðîé áîëòîë õ¿ëýýí ñóóãààä ÷èìýý
¿ë ãàðãàí òóë øºíº äºë áîñîí õîéíî ñàÿ õàðèâààñ , ìèíèé íàãàöûí îõèí õî¸ð í¿äíèé íóëèìñ àñãàðóóëàí øàíàà
òóëààä èéí ºã¿¿ëð¿¿í:
×àìààñ áîëæ ìóóãèéí õàðààë èäýõ ÿìàð ëàéòàé þý áè?
×àìàéãàà õàðàõàä òóÿõàí ìº÷èð øèã àãààä ñàíàà àìðàõ
àðãàã¿éå!
Ñàíàà ñýòãýëèéã ìèíü áóëààãààï ñýìõýí àðèëñàí àëáèí
ìèí¼
Ñàéõàí õ¿¿õíýýñ ñàëàõ ¸ñ , Àçàð õ¿íä ¿ã¿é áèëýý .
Õàâ õàð í¿ä íü õàéðûí ç¿ðõèéã ç¿ñýõ íü
Õàìãèéí õóðö ñùìýñíýýñ áîëîâ÷ èë¿¿ àæúÿàì
×àìàéãàà õàéðëààä ¿éëèéí ¿ðä õàðàãäàõ õýðýã ¿¿ áè?
×àäàë ìèíü àëäðààä öàìöàà áîëîâ÷ ýñ äààí ÿäàðíàì áè?
“Õàéðëàñàí õ¿íèé ÷èíü í¿äýí , õàòãàõ ìýñ áîëíî” ãýæ
Õàðààë÷èéí ¿ãèéã ñîíñîîä öóñààð óéëíàì áè.
Äîðîé áóóðàé öîãöñîîðîî ë áè ÷àìòàé àäèë ãýõýýñ áóñ
Äîòîð ñýòãýë ìèíü ÷èíèéõäýý õ¿ðäýã ÷ áîëîîñîé äîî!
¯çýõ í¿ä ÷èíü áîøãî, õºìñºã ÷èíü ñàõèóë áèëýý íî¸í
ìèíü
¯çýìæ ãîîä ¿íýí øóäðàãûã ìýäýõ õ¿ñëýí, ¿ã¿é àæààìóó .
×óõàì ñàõàíä ò¿ìýí Þñóô ÷ ýñ õ¿ðýõ àæúÿàì
Õîðòíîîñ ýìýýí, õîíãîð ÷àìààñ õîëäú¸ ãýâ÷
Õîéøèä õýäèé áîëòîë èéíõ¿¿ òóëèõ áèëýý áè ÷èíü
Ýíýõ¿¿ ø¿ëãèéã ñîíñîîä ñýòãýë óëàì õ¿íä äîòîð àÿã¿é áîëîîä ºðººíèé íýãýí áóëàíä àëäëàí óíàâààñ Àçèçà
óõàñõèéí áîñîæ ìèíèé õóâöñûã òàéëæ, í¿¿ðèéã óãààãààä “Çà þó áîëîâ ” ãýõýä í áè ñàÿûí áîëñíûã öºìèéã
ÿðèâ. Àçèçà ºã¿¿ëð¿¿í “Àÿà õàéðò ìèíü , òàâàí õóðóóãàà ýëãýý òýâýðäýã íü òàâàí õîíîãèéí äàðàà
èðñ¿ãýé ãýæýý . Òîëü ãàðãàæ óëààí àë÷óóð ãóðâàíòàà äîõèîä öîíõîîð òîëãîéãîî öóõóéëãàäàã íü ” Íàìàéã
õ¿í èëãýýòýë ýíý ãóäàìæíéû áóäàã÷íû ¿¿äýíä ñóóæ õ¿ëýýñ¿ãýé
Ãýñýí äîõèî áàéíà ãýõýä í ìèíèé ç¿ðõýí áóëèãëàí “Àÿà ìèíèé íàãàöûí îõèí ÷èíèé õýëäýã ÿàõ àðãàã¿é çºâ
àæýý . ßàãààä ã ãýâýë òýð ãóäàìæíàà íýãýí åâðåé áóäàã÷èí áàéõûã áè ¿çñýí áèëýý” ãýâ.
Ñýòãýë èõýä õºäëººä íóîèìñ ººðèéí ýðõã¿é àñãàð÷ ìèíèé íàãàöûí îõèí íàìàéã òàéãàðóóëàí èéí ºã¿¿ëð¿¿í:
“Ñýòãýëýý òàéâàí ç¿ðõýý ÷àíãà áàðèãòóí! Áóñàä îõèí ÿíàãèéí õàëóóíä õýäýí æèë òýñâýðòýé áàéäàã
àòàë ÿè íýãýí ýìä òàâõàí õîíîã äóðëààä èéíõ¿¿ òýñýæ ýñ ÷àäàõ íü þó áèëýý?” õýìýýí ýëäýâ ¿ãýýð
íàìàéã òàéòãàðóóëàí òàéòãàðóóëàí õîîë àâ÷èð÷ ºãâººñ áè èäüå õýìýýí áîäòîë ýñ ÷àäàâ. Èéíõ¿¿ íîéð
õîîëíîîñ ãàð÷ , í¿ä õîíõîéí öàðàé àëäààä . Äóðëàëûí õàëóóí ãýäãèéã óðüä àìñàæ ¿çñýíã¿é àíõ óäàà
¿çâýýñ òóéëûí àéõòàð þì áèëýý . ìèíèé íàãàöûí îõèí Àçèçà áèå áàñ ñóëüëäñàí àòàë ñýòãýëòýé áîëñîí ýð
ýì õî¸ðûí ¿ëãýð ÿðüæ íàìàéø óíòàí óíòòàë ñàõèí ñóóæ çàðèìäàà ñýðýõýä ìºí ë óíòààã¿é õî¸ð í¿äíèé
íóëèìñ àñãàðóóëàí ñóóäàã.
Àðàé õýìýýí òàâàí õîíîã áîëñîíä Àçèçà íàìàéø õàëóóí óñàíä ñàéòàð óãààãààä øèíý õóâöàñ ºìñãººä “Çà îäîî
î÷! Àëëàõ ÷àìàéã ºðøººõ áîëòóãàé ñýòãýëòýé áîñîí õ¿í ëóãàà î÷èæ õ¿ñëýý õàíãàãòóí!” ãýëýý . Áè
ãýðýýñ ãàð÷ øóóä ìºíººõºí áóäàã÷íû ¿¿äýãä î÷âîë õààëòòðàé áàéëàà . òýíä ñóóõààð àòàë íàð æàðãàõ
äºõºæ îðîéí ìºðãºëèéí õàðàíãà äýëäýæ áè áàñõ¿¿ øºíº áîëòîë õ¿ëýýí ñóóãààä ñîãòóó ìýò ãóéâàëäñààð
ãýðòýý èðâýýñ Àçèçà òóóðãûí õàäààñíààñ íýã ãàðààð áàðüæ íºãºº ãàðààð ýëãèéã òýâðýí ãàíöààð óéëàí
èéí ø¿ëýãëýõ íü:
Àðàáûí èõ öºëä óäûí äîòîð õàÿãäñàí
Àðàá í¿¿äýë÷íèé îõèí òà÷úÿàíãóé ñýòãýë çàÿàæýý .
Àìðàã ñýòãýëèéí ãàëààð çàìûí õ¿íèéã õàíãàæ
Àñãàðàõ í¿äíèé íóëèìñààð õºõ¿¿ð þóãèé íü ä¿¿ðãýíý.
Õàéðûí õàëóóí ñýòãýëýý áè, ãàíöõàí õ¿íä ºãòºë
Õàðèí ÿíàã äóðëàëû ìèíü í¿ãýë ãýæ òîîöúþó
Õýìýýí ø¿ëýãëýí áàéñíàà íàìàéã ¿çýýä íóëèìñàà àð÷èí èíýýæ, “Àëëàõ ÷àìàéã ºðøººí ñî¸ðõñîîð àòàë,
àìðàãòàéãàà õàìò óíòàæ õ¿ñýë þóãàà þóíä ýñ õàíãàâ?” ãýõýä íü áè ýëýã ð¿¿ íü ºøèãëºòºë õààëãûí òîòãî
ìºðãººä óíàõäàà õàäààñàíä äóõàà øàëáàëàí ó÷èðã¿é èõ öóñ ãîîæóóëñàí àòàë íýã ÷ ¿ã äóóãàðñàíã¿é íýãýí
áºñèéí ººäºñ àâ÷ äóõûã áîîãîîä õèâñýí äýýð àñãàðñàí öóñûã àð÷èæ îãò þì áîëîã¿é ìýò èíýýæ,
ýåëäýãõýí äóóãààð èíãýæ ºã¿¿ëð¿¿í: “Àëëàõ òýíãýî ºðøºº! Áè ÷àìààñ òéèíõ¿¿ àñóóõäàà äîîãëîí øîîëñîí
íü îãò áóñ ìèíèé òîëãîé ºâäººä æààõàí öóñ õàíàæ àâúÿà ãýæ áàéòàë àøã¿é íýëýýä öóñ àñãàðààä îäîî
íàìäàæ òààòàé áîëîâ . ×è þó þó áîëñíîîñ ÿðèà÷!” ãýëýý .
Òýð ºäºð þó áîëñíûã ôöºìèéã õî¸óë áààõàí óéëòàë Àçèçà ºã¿¿ëð¿¿í“ ×èíèé ñýòãýë÷ëýí á¿òýõ íü ãýæ
áàÿðëàæ ÿâàãòóí . ªíººäºð ÷àìä ýñ õàðàãäñàí íü ÷àìààñ çîðèóëä íóóãàí , íàä ¿íýõýýð äóðëàæ óó ¿ã¿é þó
åð íü õýð ¿íýí¸ òóóøòàé ýñýõèéø øàëãàõ ãýæýý . Ìàðãààø õóó÷èí çààñàí ãàçàðò î÷èõîä ÷èíü áèåýð
õàðàãäàæ ÷èíèé ãóíèñàí ñýòãýëèéã àìðààõ áèç!” ãýæýý .
Òýãýýä Àçèçà íàìàéã àëü áîëîõîîð òàéòãàðóóëàõ ãý ýëäýâ óðàí ñàéõàí ¿ã õýëæ, îðîéí çîîã áàðèõàä íü
ýìñò ñýòãýëýýð óíàñàí õ¿í àìòàò õîîë èäýæ , òàâòàé íîéðñîõã¿é ãýýä áè ºøèãëºí óíàãñàíä õàìàã òàâàã
õàãà ¿çñýðëýý . Àçèçà “Ýíý ¿íýõýýð ýìñò äóðëëàñàí õ¿íèé øèíæ ìºí!” ãýýä òàâãèéã õàãàðõàé öóãëóóëàí
õàÿàä , íàä àìðàãèéí òóõàé ñàéõàí ¿ëãýð ÿðüñààð ìàðãààø ºãäºº áîëãîâ. Áè øóóï ÿâæ ìºíººõºí ýìèéí öîíõíû
äýðãýä õ¿ëýýí ñóóòàë ìèíèé äóðëàñàí õ¿¿õýí öîíõîîð öóõóéæ íýãýíòýý èíýýãýýä äàëä îðñíîî íýã òîëü óóò,
äîìáî, íîãîîí ºâñ, äýíë¿¿ àâ÷ðààä òîëèéã õàðóóëàí óóòàíä õèéæ öààø õàÿàä ¿ñýý çàäëàí í¿¿ð ð¿¿ óíæóóëæ
äýíë¿¿ãýýð íîãîîí ºâñ ãýðýëò¿¿ëýýä õàðæ áóé áàéäàë ¿ç¿¿ëýýä äàëä îðæ öîíõûã õààâ.
Ýíýõ¿¿ áèò¿¿ òààâàð äîõèî þó ãýæ áàãàà áîë ãýõýýñ çóðõýí áóëèãëàí õºäëººä ò¿¿íýýñ íýã ÷ ¿ã
ñîíñîîã¿é àòàë äóðëàõ ñýòãýë ìèíü æîëîîã¿é áîëîâ.
Òýíäýýñ ñýòãýë ìàø ãóíèãòàé óéëàí õàéëàí õàðèõàä ìèíèé íàãàöûí îõèí Àçèçà áóðóó õàðàí ñóóæýý .
Æºòººðõºõ ñýòãýëä öýýæèíä íü áàãòàæ ÿäàí ìàø óéòãàð ãóíèãòàé àâ÷ íàìàéã ººð õ¿¿õýíä óõààíã¿é
äóðëàñíûã ìýäýý, ººðèéí õàéð äóðëàëûã íàä ç¿ðõëýí õýëæ ÷àäàõã¿é . Òîëãîéãîî õî¸ð äàâõàð áîîñîí íü
íýãíü º÷èãäºðèéí äóõàà øàëáàëñàí øàðõ íºãºº íü óéëñààð áàéãààä í¿ä íü ºâäººä áàñ áîîæýý . Öàðàé íü
èèõýä àëäààä óéëàí õàéëàí áàéæ èéí ø¿ëýãëýð¿¿í:
Îõèí Ëåéëàä* Àëëàõûí çààñàí õàðõ¿¿ã

Îðü áè ýçýìäýí ýñ ÷àäúþó
Áóðõàí, Ëåéëàä áóñäûã çàÿàãààä õàéðûã íàä èëãýýæýý
Áóñäûã íàä, òà÷úÿàíãóéã Ëåéëàä þóíä ýñ çàÿàâ äàà?
Ãýæ ø¿ëýãëýýä íàìàéã õàðæ íóëèìñûã àð÷ñàí àòàë ñýòãýë íü íýýí õºäºëñíãººñ ¿ã õýëæ ýñ ÷àäààä
íýëýýä äóóã¿é áàéñíû õîéíî “Çà ºíººäºð þó áîëîâ?” ãýõýä ü áè öºìèéã òîî÷èí ÿðèâàà: ßíàãòàéãàà ó÷ðàí
ÿâäàë õ¿ñëýý õàíãàõ öàã ÷èíü ãàäàà èðæýý . ãàãöð¿¿ ºäðèéí õóãàñ òýñýæ ¿çýãò¿í! Ò®ëü ãàðãàæ
óóòàíä õèéäýã íü íàðàí æàðãàõààð èðýýðýé ãýæýý . ¯ñýý í¿¿ð ð¿¿ çàäëàí óíæóóëñàí íü øºíèéí
õàðàíõóéãààð ó÷ðúÿ ãýæýý . Íîãîîí óðãàìàë õàðóóëñàí íü öýöýðëýãò î÷! ãýñýí ¿ã . Äýíë¿¿ õàðóóëñàí íü
íýãýí õó°ö ãýðýëòýé áàéøèí áèé ò¿íèé õàæóóä î÷îîä íàìàéã õ¿ëýýãò¿í ìèíèé õàéð äóðëàëä õÿçãààð àëäàâ
Ãýæ õýìýýíý .
Àçèçûí ýíý ¿ãèéã ñîíñîî áè òýñâýð àëäàí: “òýðõ¿¿ ñýòãýëèéí àìðàãòàé óóëçóóëíà ãýæ ÷è õè÷íýýí ãî¸ ¿ã
õýëíýì?” ×èíèé òàéëàí ºã¿¿ëýõ íü ¿ãýíä çºâ þì àëãà! ãýâ.
Ìèíèé íàãàöíû îõèí ºã¿¿ëð¿¿í: “×è ãàíöõàí ºäðèéí õóãàñ òýâ÷èí ¿ç Íàðàí æàðãàæ õàðàíõóé áîëîõûí òºäèé
÷è ñýòãýëèéí õ¿íòýé ó÷ðàí çîëãîæ , àìòòàéÿà æàðãàõ áîëíî . Ýíý áîë õóäàë áèø õàìãèéí ¿íýí ¿ã ãýæ
ìýäò¿ãýé!” ãýýä.
ªäðèéí íóãàëàà òºäèéõíèéã õ¿ëýýãýý÷!
ªäºðæèí ãýðò ñàíààøðàí ñóóõ þóí!
Àëèâàà ¿éë á¿òýýõýä õÿëáàð áèø àòàë
Àãøíû äîòîð æàãàë èðýõ íü àìàðõàí ãýäýã.
Ãýýä óÿí çººëºí ¿ãýýð ìèíèé ñýòãýëèéã çàñàõ àâ÷ õîîë èäñ¿ãýé ãýâýë íàìàéø áàñõ¿¿ óóðëàõ áèé ãýæ
ýìýýãýýä ãàãöõ¿¿ õóâöñûã ìèíü òàéëæ, ºäðèéã òîâ÷ëîõûí òóëä ÷àìä ñàéõàí ¿ëãýð ÿðüæ ºãüå. ªäºð
ºíãºð÷ , øºíº áîëîõûí òºäèé ÷è ñýòãýëèéíõýý ÿíàãèéí õàæóóä èéíõ¿¿ ñóóõ áîëíî ! ãýõ çýðãýýð ÿòãàñààð
àâàé .
Áè ò¿¿íèéã õàðàõ ÷ äóðã¿é õ¿ðýýä ãàãöõ¿¿ “Ýíý øºíº áóøóó ò¿ðãýí ºíãºðººñýé!” õýìýýí áîäîí áîäîí
ñóóòàë àøã¿é íàðàí æàðãàâ. Íàìàéãø ãàð· ÿâàõààð çàâäòàë ìèíèé ¿åýë ä¿¿ íýãýí øèðõýã çààðûí ¿ð ºã÷
“Ñýòãýëèéí ÿíàãòàéãàà ó÷ðàí æàðãàëûí äýýäèéã ýäëýõèéí öàãò ýíý º÷¿¿õýí ¿ðèéã àìàíäàà õèéãò¿í.
Òýãýýä àìðàãòàà ýíý õî¸ð ìºð ø¿ëýã ºã¿¿ëñ¿ãýé” ãýýä çààæ ºãñºí íü:
Àìðàã õ¿¿õýíä äóðëàñàí ýðèéí ààø íü ÿìàð áàéëàã âý?
Àìðàãëàí õàíèëñàí íºõºä ìèíü àðãà áóþó õýëæ ºãíº ¿¿
Ãýýðýé ãýõýä íü áè çà ãýýä ãàð÷ îäëîî . òýíäýýñ èõ öýöýðëýãò õ¿ð÷ î÷âîîñ õààëãà ¿¿¿ä íü íýýëòòýé
àæýý . Äîòîð îðæ õàðòàä öààíà íýãýí èõ óãýðýë öàöàðàõ ç¿ãò õ¿ð÷ î÷âîîñ òîì ãóëäàí õààëãàòàé , çààíû
ÿñ, çàíäàí ìîäîîð ç¿éæ õèéñýí áóíõàí á¿õèé ñàéõàí áàéøèí áàéíà . Äîòîð íü îðîõîä àëòàí ìºíãºí ýìæýýðòýé
òîðãîí õèâñ äýâñýýï ºðººíèé äóíä àëòàí õàòãóóðòàé çóë áàäàð÷ áàéíà. Áàñ ãîë äóíä íü ç¿éë á¿ðèéí
àìüòíûã ä¿ðñýëñýí óñàí îðãèëóóð öàöàð÷ , õàæóóä íü íýãýí èõ øèðýý çàñàæ , òîðãîîð á¿òýýãýýä äýðãýä
íü òîì âààðòàé äàðñ àëòàí øèãòãýýòýé áîëîð õóíäàãà òýðã¿¿òýí òàâüæýý . Õàæóóä íü áóé íýãøýí
ìºíãºí èõ öàð ñºõºí õàðòàë: Èíæèð àíàð óñàí ¿çýì, æ¿ðæ, íèìáýã, ç¿éë á¿ðèéí æèìñ ºðæ , çàâñàð çàâñàðò
íü : ñàðíàé ìýëðýã_ íîõîé õîøóó ç¿ñýí ç¿éëèéí ñàéõàí ¿íýð àíõèëàõ öýöýã òàðüæýý . Ýë á¿ãäèéã ¿çýýä
òýñãýëã¿é áàÿðëàõ àòàë àãóó èõ Àëëàõûí çàÿàñàí àìüòàí õ¿í ýñ ¿çýãäýõã¿é äîð ãàéõàõ á¿ëãýý . òýíä
õ¿íèé óðìàíä òýð ñàéõàí áàéøèí, òýð ñàéõàí ýä çóóø òýðã¿¿òíèéø õàðàõ õàìãààëàõ íýãýýõýí ÷ áîîë
øèâýã÷èí ýñ ¿çýãäýíý. Áè àìðàã õîíãîð á¿ñã¿éã õ¿ëýýí øºíº ä¿ë ºíãºðòºë ñóóâààñ õýí ÷ èðñýíã¿éä
ñýòãýä áýðäýâ÷ , àìðàãèéí ñýãýëýýñ áîëîî õýäýí õîíîã õîîë àìñààã¿é òóë ãý¤ý¸ ìàø èõ ºëññºíºº ñàÿ
óõààðëàà . Ýíý ñàéõàí áàéðàíä àìðàãòàéãàà õî¸óë æàðãàõ àæýý ãýæ áîäîõîîñ ñýãýë ñàíàà íýãìºñºí
àìðààä áàñõ¿¿ îëîí ñàéõàí çóóøíû ¿íýð ãàðàõ òóë õîðõîé õ¿ð÷ çàññàã øèðýýíýý òóõëàí ñóóãààä íýãýí
øààçàí òàâàãò áóé òàõèàíû ø¿¿ðõèé ìàõíààñ îãòüëîí èäýýä àíàðûí ¿ðòýé áîîâ àìòàò áàë áóðàì
òýðã¿¿òíýýñ öºìººñ èäýí àìòàò áà èñãýëýí óíäàà ýýëæ óóñààð ãýäýã öàäààä ãýíýò òýíõýý àëäðàí
èðëýý . Áîñîæ ãàðûã óãààãààä áÿöõàí õàæóóëòàë îëîí õîíîã íîéûð ìóóòàé õîíîñíû óðøãààð òàã óíòæýý .
Íàðàí ó÷èðã¿é øàðæ ñàÿ ñýðâýýñ äýâñãýð ÷ ¿ã¿é ãàíòèã ÷óëóóí øàëàí äýýð òàñ ãýäðýã õàðàí óíòñàí
áàéæ , ìèíèé ãýäñýí äýýð äàâñ í¿¿ðñ õî¸ð îðõèñîí áàéæýý . Áîñîí õàðàéæ õóâöàñàà ã¿âýýä èéø òèéø
õàðâààñ íýãýýõýí áýýð õ¿í ýñ ¿çýãäýõýä òóë è÷èõèéí èõýýð è÷èæ çîâñîíä í¿äíèé íóëèìñ ººðèéí ýðõã¿é
õî¸ð õàöàð äàãàí óðñàâ. Òýíäýýñ ãýðòýý õàðèâààñ ìèíèé íàãàöûí îõèí õî¸ð ãàðààð öýýæèéã äýëäýí
õóðìàñòààñ áóóõ ýëáýã áîðîîí àäèë íóëèìñ àñãàðóóëàí ø¿ëýãëýõ íü:
“Íóòãèéí ñàëõè ÿàñààð èëáýí ¿ëýýõ¿éå
Íóóöãàé àìðàãèéí ñýòãýëèéã õºíäºí õºäºëãºíºì
Äîðíîäûí ñàëõèí ÷è! Áèäýíä ò¿ðãýí èðýý÷!
Äîòíî ÿíàã á¿õýí õóâüòàé çîõèîëòîé áèëýý
Àÿà, áè ÷àìàéã òýâðýí àäèë òýâðýõ áèëýý
Àõûí öàðàéã õàðæ íýãýíò ñóóõã¿éãýýñ õîéø
Àìüäðàë áàÿñãàëàíã öºì Àëëàõ òýíãýð àâòóãàé
Àëàã ç¿ðõ íü õàðèí , ìèíèé àäèë õàéëæ :
Àìðàãèéí ãàëààð ä¿ðý«çýí áóéã ìýäýõ þìñàí!
Ãýýä í ìàéã õàðàíãóóò íóëèìñûã àð÷à ä ýåëäýã çººëºí ¿ãýýð èéí ºã¿¿ëð¿¿í: Àÿà ìèíèé àâãûí õºâã¿¿í,
àìðàãèéí ñýòãýëýð ä¿ðýëçýí áàéõàä ÷àìàéãø Àëëàõ òýíãýð ºðøººæ õàéðòòàé ÷èíü ÿíàãëóóëàõ àæýý.
Òýãýõä áè ÷àìàéø ¿ã¿éä íóëèìñ áà ãóíèãèéã äîòîð õºâºí ñóóíàì, õýí íàìàéø çýìëýí , õýí í ìàéø àðãàäàõ
áèëýý? Ãýâ÷ ìèíèé òºëººíºº Àëëàõ ÷àìàéã á¿¿ ÿëëàõ áîëòóãàé” ãýæ äàðóé èíýýìñýãëýí ìèíèé õóþöñûã
òàéëààä, “×àìä ÷èíèé ÿíàã õ¿íèé ¿íýð øèíãýñýí ìýò áàéíàì! Þó áîëñíûã íàä ÿðüæ ºãíº ¿¿!” ãýëýý . Áè óðüä
øºíº áîëñîí ÿâäëàà íýãä íýãã¿é òîî÷èí ÿðèâààñ Àçèçà õîðñîëòîéãîîð èíýýâõèéëýí, "¯íýíäýý ìèíèé ç¿ðõ
øèìøðýí ºâäºíº. ×àìàéø èéíõ¿¿ ñýòãýëèéí çîâëîíä óíàãàñàí õ¿í ¿õâýýñ çîõèëòîé . òýð ýì ÷àìä äóðëàæýý .
¯¿íýýñ áîëæ ÷èíèé áèåä ìóó þì áîëîõ áèé ãýæ áè àéíà. ×è íîéðîíä äàðàãäàí óíàñàí íü äóð ãóòàì ìóó õîîë
ëóãàà àäèë óòãàòàé áîëæýý . Íýãýíò èäñýí õîîëûã áóöààí áººëæèõã¿éí òóë äàâñëàõ õýðýãòýé áóéçàà!
×èíèé áèå äýýð äàâñ ¿ðñýí íü èéì ó÷èðòàé ãýæ ìýäò¿ãýé . ×è ò¿¿íäï ýðõýì äýýä ñýòãýëýýð äóðëàñàí
ãýõ àòàë íîéðûã èë¿¿ä ¿çñýí íü õóóðìàã òºäèé ñýãýëòýé àæýý . Òýð ýì ÷àìä ¿íýõýýð õàéðëàí äóðëàñàí
àâààñ ÷àìàéã óíòàæ áóéä ñýðýýõ ¸ñòîé àòàë ýñ ñýðýýñýí íü áàñõ¿¿ õóóðìàã äóðëàëûã èëòãýñýí áàéíàì:
Í¿¿ðñ òàâüñàí íü ÿìàð ó÷èðòàé âý ãýâýî ÷è ò¿¿íä ¿íýí ñýòãýëòýé ãýñýí ìºðòºº áàãà õºâã¿¿äèéí çàí
ãàðãàæ çºâõºí èäýõ óóõ, óíòàõûí ýðõýìëýñýí òóë Àëëàõ ÷ ìàéø çàëõààæ íýðèé ÷èíü ¿¿íèé àäèë
õàðóóëñóãàé ãýæýý . Ãýâ÷ Àëëàõ ÷àìàéã ºðøººõ áîëòóãàé!” ãýæýý .
Ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä áè öýýæèéã óðæ, “Àÿà Àëëàõ òýíãýð ìèíü ýíý òóéëûí ¿íýí ¿ã àæãóó : Àìðàã
ñýòãýëòýé õî¸ð ÿíàã íîéðûã ýñ òîîõ áàéòàë áè óíòàæ õîöðîîä ººðèéí áèåèéã ººðºº ãîìäîîâ. Îäîî áè ÿàõ
áèëýý? Ãàãöõ¿¿ ÷è ë àðãà çàì çààæ ºãñ¿ãýé ãýæ Àëëàõûã àì àëäàí óéëàí ãóéõàä ìèíü Àçèçà íàä ö
àãëàøã¿é õàéðòàé áîëîîä èéí ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ÷àìä çààâàë òóñ áîëñóãàé . õýðýâ áè ãàð÷ îðæ áîëääîãñîí áîë
òà õî¸ðûã äóð õ¿ñëèéã õàíãóóëàõ áèëýý ãýæ ¿¿íèé óðüä îëîíòîî ºã¿¿ëñýí äýý . Ýíý áîë ãàãöõ¿¿ ¸÷èíèé
õ¿ñëèéã õàíãàõûã òóë áîëíî. Àëëàõ ºðøººõ àâààñ îäîî ÷ òà õî¸ðûã äóðòàéÿà ó÷ðóóëíà. Ãàãöõ¿¿ ÷è
ìèíèé ¿ãèéã øóóä äàãàõ ¸ñòîé . Þó ãýâýë ÷è ýíý ¿äýø î÷äîã ãàçðàà õýâýýð î÷ . Õðàèí àìòàò çóóø áîë
áèå àëäðóóëàí íîéðñóóëäàã òóë áèòãèé çîîãëî! Ãàãöõ¿¿ òýâ÷ýýðòýé õ¿ëýýí ñóóâàë ÷èíü øºíèéí õóãàñ
òºäèé ºíãºðºõºä òýð ýì ÷àì äýýð áýëõíýý î÷èõ òóë Àëëàõ ÷àìàéã ñýòãýëèéí çîâëîíãîîñ ãýòýëãýõ áîëíî
ãýæýý .
Ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä èõýä áàÿðëàí Àëëàõò çàëáèðàí øºíèéã áàðààä ìàðãààø îðîé òýðõýí öýöýðëýãò î÷èõîîð
ãàðàõàä Àçèçà , “Çà ÷è õýðýü òýð ýìòýé ó÷èðâàë ìèíèé çàõèñàí õî¸ð øàä ø¿ëãèéã çààâàë óíøààðàé”
ãýõýä íüâ áè “Çà” ãýýä ãàð÷ îäëîî. Òºäºëã¿é òýðõ¿¿ öýöýðëýãèéí áàéøèíä î÷âîîñ óðüäûí àäèë àìòòàí
çóóø äàðñ, ¿íýðòýí öýöýã òýðã¿¿òíèéã öºìèéã ºðæýý . õîîëíû ñàéõàí ¿íýðò õîðõîé õ¿ðýõ áîëîâ÷
àíõàíäàà èäñýíã¿é àòàë ñ¿¿ëäýý òýñýõý½ áàéæ øèðýýíèé á¿òýýëãèéã ñºµºæ ¿çâýýñ òàõèàíû øàðñàí
ìàõ, ýëäâèéí ñàéõàí àìòòàò áîîâ áîîðöîã áàéõ òóë öàäòàë èäýýä áàñ ã¿ðãýìèéí ø¿¿ñ õàíàòàë óóòàë þó
þóã¿é í¿ä àíèëäàí èðýâ. Íýãýí äýð àâ÷ õýñýã õàæóóëäòàë òàã óíòæýý . Íàðàí ãàðñàí õîéíî ñàÿ ñýðâýë
õàæóóä ÿñàí äààëóó òîãëîîìûí òàÿã, õàñàðâààíèéí ÷àâãûí ÿñ, õºõ òàðèàíû àìòàò ñàìàð òàâüñàí áàéëàà .
Ýðãýí òîéðîí àæâààñ õ¿í èðñýí øèíæ àëãà àæãóó . Òýíäýýñ ãýðòý õàðèâàë ìèíèé íàãàöûí îõèí óðò
óðòààð ø¿¿ðñ àëäàæ .
Õàìàã áèå ñóëàð÷, õàëóóí ç¿ðõ ìèíü øàðõàäæýý .
Õàéðûã äàãààä í¿äíèé íóëèìñ ãîðõè ìýò óðñàíà.
Õàéðò ìèíü íàìàéã õàòóóõàí ÿëëàâ÷
Õàðèí ñàéíûã ¿éëäâýýñ ñàéõàí õýðýã òýð ìèíü !
Ãààðàõ õ¿ñëýýð ç¿ðõèéã ïèã ä¿¿ðãýëýý ÷è
Ãàøóóí íóëèìñààð í¿ä ìèíü ºâ÷ëºâ.
Ãýæ ø¿ëýãëýí áè àìü ìóóãààð õàðààñàíä Àçèçà í¿äíèé íóëèìñûã àð÷ààä , íàìàéãø ¿íñýæ ýëãýíäýý
òýâðýõ ãýõýä íü áè çàâäàí çàéëàâ.
Àçèçà, “×è ýíý øºíº áàñ óíòàí õîöðîâ óó?” ãýõýä íü áè , òýãæýý ºãëºº ñýðâýýñ íýãýí äààëó, òîãëîîìûí
òàÿã, õàñàðâààíèéí ÷àâãûí ÿñ, õàð áóäààíû àìòàò ñàìàð òàâüñàí áàéíà. Ýíý þó ãýñýí óòãàòàé äîõèîé
òýìäý áîëîõûã íàä ñàéûòàð òàéëàí õýëæ òóñ áîëíî óó?! ãýñýíä òîãëîîìûí ìîäîí òàÿã îðõèñîí íü ÷èíèé áèå
õýäèéãýýð èðñýí áîëîâ÷ ñýòãýë ÷èíü èðñýíã¿é . ßíàãèéí ñýòãýë òèéì áàéäàãã¿é þì ãýæýý . õàðñàâààíèéí
÷àâãûí ÿñ îðõèñîí íü õýðýâ ÷è ¿íýíõ¿¿ ñýòãýëýýñ íàäàä äóðëàñàí áîë ÿíàã äóðëàë õàñàð¢ààíèéí ÷àâàãàíààñ
èë¿¿ àìòòàé áàéäàã òóë ÷èíèé ç¿ðõ ÿíàãèéí ãàëààð áàäàð¸ óíòàõ íîéðûã ýñ òîîõ áàéñàí ãýæýý . Õàð
áóäààíû ñàìàð îðõèñîí íü àìðàãèéí ç¿ðõýí àëæ àâ. ÷è Èîí õýðõýí òýñâýðëýñíèéí àäèë íýãýí ºäºð òýñýæ
¿çýãò¿í!ãýñýí ¿ã ãýëýý .
Ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä ñýèãýä ãàë áàäðààä ç¿ðõýíä ãóíèã ä¿¿ð¸ “Áè çàÿàã¿é áîëîõîîð Àëëàõ íàìàéã óíòóóëæýý .
àÿà ìèíèé íàãàöûí îõèí Àçèçà íàìàéã ò¿¿íòýé óóëçóóëàõ ÿìàð íýãýí àðãà çàëü áîäîæ ¿çýý÷! “ ãýñýíä Àçèçà
ºã¿¿ëð¿¿í: Ìèíèé áîäîë ñýòãýë áàãòàí ÿäà áîëîâ÷ ãàãöõ¿¿ ãàðãàí ºã¿¿ëæ ýñ ÷àäíà. ßìàð ÷ áîëîâ ÷è ýíý
¿äýø äàõèí ìºíººõºí öýöýðëýãò î÷. Õýðýâ ÷è óíòàõã¿é áàéæ ÷àäâàë õ¿ñýë þóãàà áèåë¿¿ëíý. Ãýõýä íü
Àëëàõ òýòãýõ þì áîë óíòàëã¿é ÷èíèé çààñàí ¸ñîîð ¿éëäñ¿ãýé ãýñýíä Àçèçà îëîí ñàéõàí õîîë àþâ÷èð÷
“×è ýíä ñàéí õîîë öàäòàë èäâýýñ òýíä î÷îîä þì èäýõã¿é áîëíî”ãýõýä íü áè àâ÷èðñàí õîîëûã öàäòàë èäýýä
Àçèçûí ãàðãàæ çýõñýí ãî¸ õóâöàñ ºìñºæ îäîõûã çàâäòàë ìèíèéçààñàí ø¿ëãèéã çààâàë õýëýýðýé ãýæ
çàõèëàà. Öýöýðëýãò î÷îîä øºíº óíòàõã¿éã õè÷ýýí í¿äýý õóðóóãààð òýâõòýí áàéòàë ñ¿¿ëäýý ÿäàð÷
ãýäýãñ ºëñºõººð íü ìºíººõºí îëîí òàâàãòàé õîîëíîîñ èäýýä, àðâàí àÿãà äàðñ óóãààä ñàëõèíä öîõèóëààä
¿õñýí ìýò óíòæýý . ªíëºº ñýðýýä áè öýöýðëýãèéí ãàäíà õýâòýæ áàéâ. Ìèíèé ýëãýí äýýð íýãýí õóðö õóòãà ,
òºìºð çîîñ õî¸ð òàâüñàí áàéõûã ¿çýýä õèðäõèéí öî÷èæ òýð ÷èãýýðýý ã¿éñýýð ãýðòýý îðîíãóóò áàãòðàí
óíàñàí àæýý . À°àéõèéí ñýðãýýä, “Áèñàíñàíäàà ýñ õ¿ðýâ” ãýæ Àçèçàä ÿðüñàíä “×àìàéã óíòàæ áîëîõã¿é
ãýæ áè ýñ õýëë¿ýý . ×è ìèíèé ¿ãýíä îðîõã¿é õîéíî îäîî ÿàÿ ãýõýâ ” ãýõýä íü áè , “Ýíý õóòãà òºìºð çîîñ
õî¸ð îðõèäîã íü ÿìàð ó÷èðòàéã õýëæ ºãºº÷!” ãýñýíä Àçèçà ìèíèé òºëºº èõýä ñàíàà çîâæ èéí ºã¿¿ëð¿¿í: Òºìºð
çîîñ îðõèñîí íü ººðèéí áàðóóí í¿äèéã çààæý . Äõàèí èðýõýä íü ÷àìàéã óíòàæ áàéâàë ýíý õóòãààð ä¿ðæ
àëëíà õýìýýí Àëëàõ òýíãýð áîëîí ºðººñºí í¿äèéã àì àëäàí ºã¿¿ëñ¿ãýé ãýñýíõ ¿ã àæýý . òýð ýìèéí ýíý õîðîí
ñàíààíààñ áè ÷èíèé òºëººíºº àéíàì. Îäîî ÷è ò¿¿íèéã èðýõýä óíòàõã¿é õ¿ëýýæ ÷àäâàë õ¿ñýë þóãàà õàíãàíà.
Õýðýâ ò¿¿íèéã èðýõýä ÷è óíòüàæ áàéâàî òýð ýì ÷àìàéã îãòëîí àëàõ áîëíî ãýëýý .
Òýãýä îäîî ÷è ÿàõ áèëýý ? Ýíý øºíº ÷è ë íýã òóñ áîëæ ¿ç! ãýñýíä Àçèçà ºã¿¿ëð¿¿í: Çààâàë òóñ
áîëñóãàé . õàðèí ÷è ìèíèé ¿ãýíä îðæ þó õýëñíèéã ÿãøòàë äàãàâàë ÿíàãòàéãàà æàðãàëûã ýäýëíý.
Õýðõýâýë çîõèõûã ÷èíèé ÿã ÿâàõàä õýëæ ºãíº ãýýä îð çàñºàæ íàìàéø õýâò¿¿ëýí ìèíèé õºëèéã èëáýí
óíòóóëààä òîëãîéí õàæóóä ñóóí , äýâ¿¿ðýýð ñýâýí ñýâýí ºíææýý . ¯äýø áîëñîí õîéíî ñýðýýæ, äýüâ¿¿ð
áàðèí óéëàí ñóóñíàà íàìàéã áîñîõîä í¿äíèé íóëèìñûã àð÷ààä çîîã áàðèâ. Áè èäýõã¿é ãýñýíä, ÷è ìèíèé
õýëñýí ¿ãýíä çààâàë îðíî ãýñýí ø¿¿ äýý ãýæ íàä àëáàäàí õîîë èä¿¿ëýýä æèìñíèé ÷èõýðòýé õàíä óóëãàí
ãàðû ìèíü óãààæ ñàðíàé ¶ýöãèéí óóñìàë öàöàæ ºãñºíä áèå ñýðãýýä á¿ðèé áîëìîãó õóâöàñëàí ÿâàõûã
çàâäòàë “Àÿà ìèíèé àâãûí õºâã¿¿í Àçèç ìèíü ýíý øºíº ñýòãýëèéã ñýðãýýí á¿¿ óíòàãò¿í Òýð ýì ¿¿ð öàéõûí
ºìíºõºí èðýõ áèé . Àëëàõ ºðøººæ ÷è ò¿¿íòýé ýíý øºíº ó÷ðàõ áîëíî . ìèíèé çàõèñíûã áèòãèé ìàðòààðàé ãýõýä
íü ÷è þó çàõèëàà äààãýñýíä ò¿¿íòýé ó÷ðààä ñàëàõäàà ìèíèé çààñàí øàä ø¿ëãèéã çààâàë õýëý½ðýé
ãýõýä íü áè çà ãýýä íýýí áàÿðòàé õ¿ð÷ î÷ëîî. Áèå õýäèé ñýðãýëýí àòàë òýð øºíº æèë ìýò óäàõ áºãººä
¿¿ð öàéõûí ºìíº ãýäý¸ ìàø ºëñºõ òóë ìºíººõºí øèðýýíýý ñóóæ áààõàí õîîë èäòýë áèå ñóëðààä íîûð õ¿ð÷
ýõëýâ. Ýíý ¿åñ àøã¿é õîëîîñ íýãýí äýíë¿¿ãèéí ãýðýë ãàð÷ ñàéõàí ýì àðâàí øèâýã÷èí äàãóóëàí ãàð÷
èðýõ íü îäääûãäóíä ñàðàí ìàíäàõ àäèë ¿çýñãýëýí ãîî àæýý . Øèæèð àëòàí õàòãàìàëûí íîãîîí ï¿¿ñ¿¿ äýýë
ºìññºí íü :
Çààì çàäãàé , ¿ñ áóæãàð, íîãîîí äýýëò õ¿¿õýí
Çàëóó àìðàãóóäàà èõ ë áàðäàìíàí ãàéõóóëàõ àæýý .
“Àëäàð íýð õýí áý?” ãýæ áè ò¿¿íýýñ àñóóëàà .
Àìðàã÷ëàã÷ á¿õíèé ç¿ðõèéã øàòààäàã íü áè áàéíà ãýëýý .
Õàéðûí ñýòãýëä àâòàãäàíà ãýæ áè ò¿¿íä º÷ëºº .
Õàä ÷óëóó áîëîâ÷ óéëäàã ¸ñûã ÷è ìýäýõ ¿¿? Ãýëýý òýð!
Õàä ÷óëóó - ÷èíèé ñýòãýë áàéæýý ãýæ áè õýëëýý .
Õàðèí àëëàõ, ÷óëóóíààñ óñ ãîîæóóëæ áàéñ ÷àäíà
Ãýæíýãýí ÿðóó íàéðàã÷èéí ø¿ëýãëýñýíòýé òóéëûí àäèëõàí õàðàãäàõ àæýý .
Òýð ýì íàìàéã õàðààä èíýýæ, “×è ýíý øºíº ÿàæ ýñ óíòàâ? Ÿíàãëàí àìðàãëàã÷ íàð øºíèéí íîéðûã þìàí ÷èíýý
ýñ òîîõ ó÷ðààñ ýíý øºíº óíòààã¿é ñýðãýëýí áàéõûã õàðààä ¿íýõýýð àìðàãëàí äóðëàñíûá ÷¨íü ìýäýâ ãýýä
ìºíººõºí àðâàí ¸èâýãèíã í¿äýýð èðìýí ÿâóóëæ ¡èä õî¸ð ÿíàãëàí ¿íýñýëöóýâ. Èéì æàðãàëòàé øºíèéí òóõàé
íýã ø¿ëýã÷èéí ºã¿¿ëñýí íü:
Õóíäàãà òàâèëã¿é íàðãèí õîíîõ èéì øºíèéã
Õóâüä áè çóóí æèëä ýñ ¿çëýý .
Øºíèéí òóðø õ¿íèé óðìàíä öóðàì õèéëã¿é ºíãºðºõä
Øèëáýíä ç¿¿ñýí ÷èìýã íü çýìãèéí òóñ ãàçàð íèéëñýýð áàéâ
Ãýæýý . Áèä õî¸ð ºãëºº áîëòîë æàðãàí æàðãàí õýâòýýä áîñîæ õàðèõ ãýòýë òýð ýì íàìàéã óãçàð÷ ,
áàéçààðàé ÿðèõ õýëýõ þì áèé ãýýä íýãýí àì ºñ ºãñíèéã äýëãýí ¿çâýë ýíý õî¸ð øàðãà÷èí ãºðººñ
õàòãàìàëñàí àæýý . Áèä õî¸ð øºíº áîëãîí òýðõ¿¿ öýöýðëýãò ó÷ðàí áàéõààð áîëçîîä õà÷èí áàÿðëàæ
ñýòãýë õººðººä ìºíººõºí ìèíèé íàãàöûí îõèí Àçèçûí õýëýýðýé ãýæ çàõèñàí î¿ø¿ëãèéã õýëýõèéã ìàðòæýý .
Õàðèí òýð ýì õî÷ð øàðãà÷èí ãºðººñíèé çóðàãòàé àì áºñ ºãºõäºº , ¿¿íèéã ìèíèé ýã÷ Íóð-Àëü Õóäà óðëàñàí
þì . Ñàéòàð õàäãàëæ ÿâààðàé ãýëýý . Òýíãäýýñ ãýðòýý õàðüòàë ìèíèé íàãàöûí îõèí áîñîæ, ã¿éí èðæ íàìàéã
¿íñýýä çà ÷è ìèíèé õýëýýðýé ãýñýí ø¿ëãèéã õýëýâ ¿¿ ãýõýä íü Àé õàðëàà ýíý ãàéõàëòàé óðàí çóðãèéã
õàðààä ìàðòæýý ãýýä ìºíººõºí àì äºðâºëæèí áºñ ¿ç¿¿ëýí Àçèçà í¿äíèé íóëèìñ àñãàðóóëàí èéí ºã¿¿ëð¿¿í:
Õàãàöàë Òèéø òýì¿¿ëýõ ãàéã¿é ø¿¿!
Õàëóóí ºâºðò áèòãèé õóóðòààðàé
¯éëèéí ¿ð ÿìàãò õóäàë õóóðìàã áàéäàã þì
¯íýí íàéðàìäàë òàñàðàðâàë ¿¿ðä õàãàöàë èðäýã þì .
ãýëýý .
Àçèçà ýíý ø¿ëãèéã õýëýýä òýðõ¿¿ àì äºðâºëæèí áºñèéã áýëýã áîëãîõûã ãóéñàíä áè ºã÷ îðõèëîî. ¿äýø
áîëîõîä áè ÿâàõûãø çàâäòàë Àçèçà, ñàéõàí æàðãààðàé . ìàðãààø º£ëºº ìèíèé çàõèñàí ø¿ëãèéã
á¿¿ ìàðòààðàé ãýõýä íü áè çà ãýæ àì ºãººä ìºíººõºí öýöýðëýãò èðâýýñ òýð ýì èðýýä íàìàéø õ¿ëýýæ áàéâ.
Íàìàéã ¿çýýä áàÿñàí èíýýæ, áèä õî¸ð ºâºð äýýðýý ñóóæ àìòàò çóóø äàðñ óóí íàðãèæ áàñõ¿¿ óðüä àäèë
åðòºíöèéí æàðãàë ýäëýí õîíîâ. Áè ºãëºº ÿâàõäàà
Àìðàã õ¿¿õýíä íýíýí äóðëàñàí ýðèéí ààø íü ÿìàð áîëäîã
þì?
Àìðàãëàí õàíèëñàí íºõºä ìèíü àðãàã¿é õýëæ õàéðëàíà óó
ãýñýíä òýð ýì í¿äíèé íóëèìñûã ñàãàðóóëàí áàéæ:
Òà÷úÿàíãóé äóð ñýòãýëèéí íóóöûã ÿìàãò õàäãàëæ
Òýñâýðëýõ ¿éëýíä ÿìàãò õ¿ëöýíã¿é áàò àæýý
ãýëýý .
Áè òýð õî¸ð øàä ø¿ëãèéã òîãòîî àâààä íàãàöûí îõèíû çàõèñíûã áèåë¿¿ëýâ ãýæ èõë áàÿðòàé õàðüòàë
Àçèçà õýâòýæ ìèíèé ýõ ñàõèí ñóóæ, íàìàéã ¿çýýä àé , ¿åýë ä¿¿ãèéí áèå ìóó áàéõàä ãàíöààðû íü îðõèí
ÿâäàãø þóòàé ìóó õ¿í áý ãýëý .
Àçèçà áàñ ºíäèéæ , ÷è ìèíèé êàõèñíûã õýëýâ ¿¿? Ãýõýä íü õýëñýí . Òýð ñîíñîîä óéëæ ººäººñ
èéíõ¿¿ ø¿ëýãëýâ ãýæ ìºíººõºí ýìèéí ºã¿¿ëñýíä øàä ø¿ëýã õýëáýýñ Àçèçà ãàøóóíààð óéëæ :
Òà÷úÿàíãóé ñýòãýë íü ¿õýëä àâàà÷èæ ç¿ðõòíü óðàãäàí
áàéõàä
Òèéì õ¿í ÿàõèí íóóöûã õàäãàëæ ÷àäàõ áèëýý .
Àìðàãèéí ñýòãýë õ¿ëöýíã¿é áàéõûã òýð õ¿ñýâ÷
Àëæààñàí äóðëàë ñýòãýë þóãèé íü ºâòºãäºã áèç!
Ãýýä çà ÷è äàõèí î÷îîä ýíý õî¸ð øàä ø¿ëãèéã õýëýðýé ãýõýä íâ áè çà ãý øºíº äàõ¨í î÷èæ ò¿¿íòýé
æàðãàëûã õýðõýí ýäýëñíèéãø ºã¿¿ëýõ þóí! Ìàðãààø ºãëºº ìºíººõºí õî¸ð øàä ø¿ëãèéã ºã¿¿ëòýë , õ¿¿õýí
íóëèìñûã àñãàðóóëàí èéí ºã¿¿ëð¿¿í:
Òýâ÷ýýð àëäàæ íóóöûã çàäëàõ àâààñ òýð,
Òýð äàðóé ¿õâýë òààðíà ãýæ áè áîäíîì
Ãýæýý.
Ýíýµ¿¿ øàä ø¿ëãèéã ñàéòàð òîãòîîí àâààä ãýðòýý õàðüòàë Àçèçà óõààí àëäààä ìèíèé ýõ ñàõèæ áàéâ.
Àçèçà íýãýí ¿å óõààí îðæ, õýëñíèéã õýëýâ ¿¿? Ýõýä íü áè õýëýâ ãýýä “Òýâ÷ýýð àëäàæ…”ãýæ áàéíà
õýìýýí ìºíººõºí õ¿¿õíèé ø¿ëýãëýñíèéã ºã¿¿ëòýë Àçèçà äàõèí óõààí àëäñàíàà áàñ ñýðãýýä.
“Ìýäëýý ñîíñëîî! Îäîî áè íýãýíò ¿õýæ áîëîâ

Ìèíèé æàðãàëûã òàñàëñàí õ¿íä áàÿð äàìæóóëààðàé!
Çîë æàðãàëòàé íýã íü ýíõ òóíõ áàéõ áîëòóãàé
Çîâëîíä õàòñàí íýã íü ãàøóóíûã çàëãèõ ó÷èðòàé àæýý .
ãýëýý. ¯äýø áîëìîãö áè ààíàé öýöýðëýãò î÷èæ íàìàéø õ¿ëýýí ñóóñàí ò¿¿íòýé æàðãàëûã ýäëýí õîíîî
ìàðãààø ºãëºº Àçèçà õýëñýí ø¿ëãèéã õýëòýë òýð ýì ìóóõàé îðèëîí: Àÿà ýíý ø¿ëãèéã õýëñýí ýì îäîî
íýãýíò íàñ ººä áîëæýý . òýðõ¿¿ ñ¿¿ë÷èéí õî¸ð øàä ø¿ëýã õýëýã÷ õ¿íòýé ÷è ÿìàð õàìààòàé õ¿í áý? ãýõýä
íü òýð áîëáîîñ ìèíèé íàãàöûí îõèí áîëîé ãýòýë , Àé Àëëàõ òýíãýð ìèíü ÷è þóòàé õóäàë õýëíýì. Õýðýâ òýð
ýì ÷èíèé íàãàöûí îõèí áàéñàí áîë ÷è ò¿¿íä , ò¿¿íèé íýã àäèë ñýòãýëòýé áàéõ ¸ñòîé áèëýý . Ò¿¿íéã ãàãöõ¿¿
÷è ¿õëäèéí çîâëîíä óíàãæýý . Îäîî Àëëàõ ÷àìàéã ¿õëèéí çîâëîíä óíàãàâààñ çîõèëòîé !
õýðýâ ÷è ¿åýë ä¿¿òýéãýý õýëñýí áîë áè ÷àìä õýðõýâ÷ ýñ îéðòîõ áèëýý ãýõýä íü Àé ÷èíèé áèò¿¿ãýýð
õýëñýí äîõèîã ãàãöõ¿¿ òýð ìèíü òàéëæ , ÷àìä õýðõýí îéðòîõ ÿàæ ó÷ðàõ àðãà çàìûã íàä çààæ ºãñºí
áèëýý . òýðã¿é áîë áè ÷àìòàé èéíõ¿¿ æàðãàæ ÷àäàõã¿é áàéëà àãýæ áè õýëñýíä , ÷è áèä õî¸ðûí ýë ÿâäëûã
òýð ìýääýã áàéæýý ãýõýä íü , áè òèéìýý ìýäýæ áàéñàí þì ãýëýý . ìºíººõºí õ¿¿õýí äóó àëäàí ºã¿¿ëñýí íü ÷è
ò¿¿íèé çàëóó íàñûáã õºíººñºí áîëîõîîð Àëëàõ òýíãýðî ÷èíèé èäýð íàñûã õºíººõ áîëòóãàé . îäîî ãýðòýý
õàðüæ ¿ç! ãýëýý . Òýíäýýñ áè ººðèéí ñóóäàã ãóäàìæíàà õ¿ðòýë óëñ àìüòàí óéëàëäàí áàéõûáã ¿çýýä þó
áîëîâ ãýñýí Àçèçà õààëãàíû àðä ¿õñýíèéã îëîââ ãýöãýýæýý . Ãýðòýý îðòîë ìèíèé ýõ ààøèëæ: “Àÿà èõ
í¿ãýë ÷èíèé òîëãîé äýýð áóóõ áîëîîñîé!”ãýëýý .
Ìèíèé ýöýã èðæ áèä Àçìçàã õóâöàñëààä äàìíàí îðøóóëæ , áóëøèí äýýð íü êàðîí ñóäðààñ óíøèí òýíäç ãóðâàí
õîíîã ãàøóóäàë ¿éëäýí áóöàæ õàðüöãààëàà . Áè Àçèçàã ñàíàí ãóíèãëàæ ñóóòàë ìèíèé ýõ îðæ èðýýä, çà
÷è òýð îõèíû öºñèéã ãàðãàõ ÿìàð õýðýã ¿éëäñýí þì áý? Áè ò¿¿íèéãñýð¿¿íòóíãàëàã àõóéä , ÷è þóíààñ
áîëæ òèéíõ¿¿ ºâ÷ëºâ ãýæ àñóóí ÿäñàí áîëîâ÷ íàä íýã÷ ¿ã õýëñýíã¿é áàéñààð íàñàí ýöýñëëýý. Îäîî ÷è íàäàä
ÿðüæ ºã! ãýõýä íü áè þó ÷ õèéãýýã¿é ãýæ õàðèóëàâ. Àçèçûí íàñ ýöýñëýñíèé õàðèóã Àëëàõø òýíãýð
÷àìààñ àâàõ áîëíî. Òýð íýãýí þì íóóöëàí á àéñàí áîëîâ÷ íàäàä õýëýëã¿é ºíãºðñºí. õàðèí ¿õýõèéí ºìíº ÷àìàéø
óó÷ëààä íàäàä õýëñýí: Àÿà ìèíèé àâãûí ýõíýð ìèíü ýý, íàìàéø íàñ ýöýñëýõýä ÷èíèé õºâã¿¿í ÿìàð ÷ãýì
õèéãýýã¿é áîëîâ. Ìèíèé àìèíû òºëººíººñ ýëäâèéí õàðèó áîëîõ õýðýãã¿é . Àëëàõ õàðèí íàìàéø ýíý õîðâîîãîîñ
õóãàöààò àìüäðàëààñ õîæìûí åðòºíöèéí ìºíõ àìüòàí áîëãî ãýñýí ø¿¿¿. Òýãýõëýýð íü áè , ÷è þóíàà áîëîä èéí
ºâ÷ëºâ ? ãýæ õè÷íýýí äàõèí àñóóñàí ûîëîâ÷ íýã ÷ ¿ã õýëñýíã¿é õàðèí èíýýìñýãäýí , çà òà õ¿¿äýý èíãýæ
õýëýýðýé . Ìºíººõºí î÷äîã ãàçðàà î÷âîë “¯íýí÷ ñàéõàí , óðâàã÷ ìóóõàé” ãýæ õýëýýðýé ãýâýë ÷èíèé
õºâã¿¿íèéã àìüä áàéõäàà ºìãººëºí áàéñàí ¿õñýí õîéíîî ÷ ºìãººëºõ û áîëíî ãýäãèéã íàä íýãýí ç¿éë ºã÷ , çà
õýðýâ õ¿¿ ÷èíü ó÷èðã¿é óéëæ óíæààä áàéâàë ¿¿íèéã ãàðãàæ ºãººðýé ãýñýí äýý . õýðýâ ÷àìàéã ýõýð
òàòàí óéëáàë òýð íýãýí ç¿éëèéã ÷àìä ºãíº ãýæ ýõ õýëëýý .
Òýð íýãýí ç¿éë þó áàéñíûã ¿ç¿¿ëíý ¿¿ ãýæ áè ýõýýñýý õè÷íýýí ãóéâ÷ ¿ç¿¿ëñýíã¿é , óäàëã¿é áè Àçèçûã
ìàðòàæ îðõèëîî . Þó ãýâýë áè äààí÷ ãýíýí õîíãîð áàéñàí áîëîîä ººð õ¿¿õýíä óõààíã¿é ñýòãýëòýé áîëñíîîñ
òýð áàéæýý . Àðàéõèéí ¿äýø áîëãîîä ìºíººõºí öýöýðëýãò õ¿ðýëöýí î÷âîîñ íºãºº ýì íàìàéã õ¿ëýýæ ç¿¿í
äýýð ñóóñàí ìýò òîãòîæ ÿäàí áàéæýý .
Íàìàéã î÷èíãóóò õ¿ç¿¿äýí òýâðýýä, ÷èíèé íàãàöûí îõèí ÿàñàí áý? ãýõýä íü áè “Òýð íàñàí ýöýñ áîëîîä
ºíººäºðòýé òàâàí õîíîã áîëîâ. Áèä îðøóóëàí ¸ñëîë ¿éëäýýä Êîðàí ñóäðààñ óíøèæ ¸ñûã ã¿éöýòãýâ”
Ãýñýíä òýð ýì îðèëîí ÷àðëàæ “×è ò¿¿íèéã àëàâ” ãýæ ÷àìä áè ýñ õýëë¿¿? Õýðýâ ÷è ýë ó÷ðûáã ò¿¿íèé
íàñ ýöýñëýõýýñ ºìíº õýëñýí áîë òýð íàä òóñ áîëñíû àäèë áè ò¿¿íä òóñ áîëîõ áàéëàà . òýð íàä òóñ áîëñíû
ó·èð ÷è áèë õî¸ð èéíõ¿¿ ó÷èð÷ýý . ×è íýãýíò í¿ãýë ¿éëäñýí áîëîõîîð ÷àìä çîëã¿é ÿâàäë òîõèîëäîëõ áèé
ãýæ áè àéæ áàéíà ãýõýä íü áè. “Òýð ¿õýõèéí ºìíº ìèíèé í¿ãëèéã íàìèí÷èëñàí áàéíà” áèëýý ãýýä ýõèéí
ÿðüñíûã õýëòýë òýð ýì ºã¿¿ëð¿¿í: “Çà òýð ýì ÿìàð ýä ç¿éë ºãñºí áîëîõûã Àëëàõûã áîäîæ, ýõýýñ îëæ
ìýäñ¿ãýé!” ãýõýä íü áàñ íàìàéã î÷äîã ãàçðàà î÷èõäîî “¯íýí÷ ñàéõàí , óðâàã÷ ìóóõàé!” ãýæ õýëýýðýé ãýñýí
áàéíà áèëýý ãýâ. Ýíý ¿ãèéã ñîí±îîä òýð ýì äóó àëäàæ : Òýð ÷èíèé àìèíä îðæýý . ×àìä áè õîð õ¿ðãýõ
õýìýýí áîäîæ ÿâñàí îäîî õîð õ¿ðãýõèéã áîëîèâ ãýõýä íü áè èõýä ãàéõàí “×è áèä õî¸ð íýãýíò ÿíàã ñýòãýëòýé
áàéòàë íàä þóíû ó÷èð õîð õ¿ðãýõ ãýæ áîäîæ áàéâ” ãýñýíä “×è íàä õýäèéãýýð ÿíàã ñýòãýëòýé áîëîâ÷ íàñ
÷èíü áàãà , õàð õîð ãýæ áàéõã¿é, áèäíèé ýìñ îõèä ÿìàð õîðîí ñàíàà àãóóëæ õ¿íèéã äàëäóóð õºíººõèéã
áîäîæ ÿâäãèéã ÷è ¿ë ìýäíý. Õýðýâ òýð ÷èíü àìüä áàéñàí áîë ÷àìä èõ òóñ áîëæ ÷àìàéã ÿìàð ÷ãñýýí ¿õëýýñ
àâðàõ áàéñàí äàà . Õàðèí îäîî ÷àìä íýã ç¿éë õýëýõýä, ýë ó÷ðûã çàëóó õºãøèí õýíä ÷ á¿¿ ÿðü. ×è ãýíýí
çàëóó ó÷ðààñ ýìñèéí , õ¿íèéã äàëäóóð õºíººõ õîðîí ñàíààã ýñ ìýäíý. ×èíèé íàãàöûí îõèí íýãýíò íàñàí ýöýñ
áîëñîí áîëîõîîð ÷àìàéã ÷àìàéã çîëã¿é ëàé ¿éëýíä îðâîë ººð õýí àâðàõ áèëýý . ×èíèé íàãàöûí îõèí íýãýíò
íàñàí ýöýñ áîëñîí áîëîõîîð ÷àìàéã çîëã¿é ëàé ¿éëýíä îðâîë ººð õýí àâðàõ áèëýý . ×èíèé íàãàöûí îõèíûã áè
èõýä õàéðëàíàì. Õýðýâ ÷è ò¿¿íèéã àìüä àõóéä õýëñýí áîë òýð íàä èõ òóñ áîëñíûã íýã àäèë, áè ò¿¿íä
ñàéíûã á¿òýýõ áàéëàà . Áè áóëøèí äýýð íü î÷èæ Àëëàõ òýíãýðò ìºðãºõ áîëíî. Òýð ººðèéí äàëä ñýòãýëèéã
ñàéòàð õàäãàëàí ººðèéí ìýäñýíèéø áîëîâ÷ ãàðãàæ õýëäýãã¿é áàéñíààñ ÷è áèä õî¸ð èéíõ¿¿ ó÷ðàí
çîëãîæýý . Îäîî áè íýãýí ç¿éëñ õ¿ñíý ãýõýä íü áè “ßìàð ç¿éë?” õýìýýâýýñ ò¿¿íèé áóëøèí äýýð íàìàéø
äàãóóëàí î÷òóãàé . Áè òîëãîé äýýð íü õýäýí õýäýí øàä ø¿ëýã ñèéëýí ¿ëäýýñ¿ãýé ãýõýä íü èõ Àëëàõûí
ºðøººëººð ìàðãààø õî¸óë î÷ú¸ ãýëýý . Òýð øºíº áàéí áàéí ºã¿¿ëýõ íü ×è ýë ó÷ðûã ¿õýõèéí ºìíº õýëýõ ÷èíü
äààí÷ ÿàâ äàà ãýíý. –“¯íýí÷ ñàéõàí óðâàã÷ ìóóõàé! Ãýñýí þó ãýñýí ¿ã âý? ãýæ áè îëîí äàõèí àñóóñàí
áîëîâ÷ îãòõîí ÷ õàðèó õýëñýíã¿é . Òýð ýì ìàðãààø ºãëºº áîñîæ óóò ä¿¿ðýí äèíàð çîîñ õèéãýýä çà áè
ò¿¿íèé áóëøèí äýýð áóíõ áîñãîæ ºãëºã÷ áóÿí ¿éëäñ¿ãýé ãýëýý . Òýãýýä ãóäàìæíàà ãàð÷ “ßíàãèéí äàëä
ñýòãýëýý ¿õëèéí àÿãíààñ óóí óóòàë õýëýýã¿é õàäãàëñààð àãñàí Àçèçà õ¿¿õíèé òºëºº áóÿí ¿éëäýæ
áàéíà!” ãýæ ¿ãëýí äèíàð çîîñûã óëñ àìüòàíä òàðààí ºã÷ áàðààä áóëøèí äýýð î÷òîë ìºíººõºí õ¿¿õýí óéëàí
õàéëàí ñóóñíàà ãàí áîëä ö¿¿ö áÿöõàí àëõ ãàðãàæ Àçèçûí òîëãîéí òóñ ãàçàð òàâüñàí ÷óëóóí äýýð
æèðèéòýî ø¿ëýã ñèéëñýí íü:
Äîðîéõîí ÿäóó öýöýðëýãèéí äóíä íýãýí áóëø áàéíà
Äîëîîí øèðõýã ÿðãóé öýöýã ò¿¿íèé äýýð óðãàæýý .
“Ýíý õýíèé áóëø âý?” ãýæ áè ãàçðààñ àñóóëàà .
“Ýðõýì ñýòãýëò õ¿í íîéðñîæ áóé, ýåëäýã áàéõã¿é”
ãýæ ãàçàð õýëëýý”
“Äóðëàëûí çîëèîñîíä î÷ñîí ÷ûàìàéã Àëàõ ºðøººæ
Äèâààæèíãèéí îðîíä ºíäºð óóëàíä òºð¿¿ëò¿ãýé!”
Àìàðãèéí ñýòãýëä í¼ àâòñàí òàìèíü çîëã¿éÿà!
Àëü õýäèéí íü èàðòàãäñàí øàðèë òàíü äîîð áóëààñòàé
áèé
Áîëäîãñí áîë ÷èíèé òîéðîíä ãî¸ìñîã öýöóýðëýã òàðüæ
Áîëîâñðîõ ¿ðèé íü ýëáýã íóëèìñààðà óñëàõ ñàí!
Ãýæ ñèéëýýä óéëñààð ÿâàõàä íü áè õàìò ÿâëàà . ìºíººõºí öýöýðëýãò î÷îîä “Àëëàõ òýíãýðèéã áîäîæ
íàìàéã á¿¿ îðõèîðîî” ãýõýä íü áè çà ãýëýý .
Ò¿¿íýýñ õîéø áè äàíäàà òýð õ¿¿õíèé õàìò õîíîæ òýðíàä íýí ýåëäýã áèëýý . õàðèí ÷èíèé íàãàöûí îõèí ¿õýõèéí
ºìíº ýõýä ÷èíü þó ãýæ õýëñýí ãýëýý ãýæ àñóóõ á¿ðèéä áè äàâòàí ºã¿¿ëäýã áèëýý . õóâöàñíû ñàéíûã
øèëýí ºìñºæ , õîîëûí ñàéíûã ñîíãîæ èäýæ, ÿíàãëàí òýâðýëäñýýð áàéòàë áè óëàì òàðãàëàí á¿ä¿¿ð÷ ãóíèõ
çîâîõ þìã¿é òóë ¿åýë ä¿¿ îõèíîî õýäèé íü èàðòæýý .
Èéíõ¿¿ æèë òîðé÷ æèë æèëèéí ýõýýð íýã ºäºð õàëóóí óñàíä îðîîä , äàðàà íü íýãýí öîì äàðñ óóñàíä á¿õèé ë
õóâöàñíààñ ìèíü ÿíàãèéí ñàéõàí ¿íýð àíõèëàä ñýèãýë ìàø òýí¿¿í òóë öàãèéí ýðõýýð àç çàÿà ýðãýõèéã
ÿàõèí ìýäýõ áèëýý . ¿äýø áîëñîí õîéíî ìºíººõºí õ¿õýí äýýð î÷ú¸ õýìýýí ãàðòàë ñîãòîîä õààøàà ÿâààãàà ýñ
ìýäýí àòàë íýã ìýäýõíýý Äàðãûí ãóäàìæ õýìýýõ ãóäàìæíàà õ¿ð÷ýý . õàðâààñ ìèíèé óðäààñ íýãýí ýìãýí
èðæ ÿâàõ áºãºä íýã ãàðòàà áàìáàð, íºãººãàðòàà íóãàëààñòàé çàõèäàë áàðüæýý . îéðòîí èðýõèéã àæèãëàí
í¿äíèé íóëèìñûã àñãàðóóëàí èéíõ¿¿ ø¿ëýãëýõ íü:
Ýë÷ýýð èðñýí ÷è òàâòàé ìîðèëîõ áîëòóãàé !
Ýíã¿¿í ¿ãèé ÷èíü äóóëàõàä íàäç íýí òààòàéÿà!
Àÿà ÷è ýíã¿é õàéðòààñ ìèíü áàÿð ¤àìæóóëñàíä
Ñàëõèí ¿ëýýæ áàéñ í öàãò Àëëàõ ÷àìàéã ºðøººã!
ãýæ ø¿ëýãëýýä íàìàéãõàðæ, Àé õ¿¿ìèíü ÷è áè÷èã äóóäàã óó? ãýõýä íü ÷àäíàà ýìýý ìèíü õýìýýòýëä
ºâðººñ íýãýí çàõèäàë áè÷èã ãàðãàæ ýíý çàõèàã äóóäààä ºãºº÷! õýìýýëýý . Áè÷ãèéã àâ÷ óíøòàë àëñ õîëûí
ã¿ðíýýñ õàéðò íü áè÷ñýí çàõèäàë áàéëàà .
Ýìãýí òýñãýëã¿é áàÿðëàí ìèíèé ñýòãýëèéã ãàíö àìðààâ! Ãýæ åðººæ áè íýãýí ãàçàð îðæ øýýãýýä õîðìîé
áóóëãàí ãàð÷ èðòýë ìºíººõºí ýìãýí äàõèí ãàð÷ èðæ ìýõèéí ¸ñîëæ ãàðû ìíü ¿íýñýýä Àé íî¸í ìèíü , ñàõàí çàëóó
íàñíû òýòãýõ áîëòóãàé ! Òýð õààëãà õ¿ðòýëä õýäõýí àëõàì ãàçàð î÷îîä àëü! ×èíèé ñàÿíû óíøäàãèéã
ãýðèéíõýíäýý õýëýõýýð òýä ¿íýìøèõã¿é áàéõ. ×è î÷îîä õààëãàíû íààíààñ ýíý çàõèàã äóóäààä ºãâºë ÷àìä
òóéëûí áàÿðëàõ áèëýý ãýõýä íü “Ýíý þóí çàõèäàëä áîëîé?” ãýñýíä ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í: Àÿà õ¿¿ ìèíü, ýíý
çàõèäàë àÿíä ÿâààä àðâàí æèë áîñîí õ¿¿ãýýñ ìèíü èðæýý . Òýð àíõ ºäèé òºäèé áàðàà àâ÷ õàðèéí îðîíä
ÿâààä ñóðàãã¿é áîëæ ëàâ ¿õæýý ãýæ áîäîí àòàë ñàÿ ýíýõ¿¿ çàõèäàë èðæýý . îõèí ä¿¿ íü ò¿¿íèéãýý
ñàíàæ ºäºð øºíºã¿é óéëàõ íü áýðõ áîëîâ. “Àõ íü ñàéí ÿâàà þì áàéíà ø¿¿ äýý” ãýñýíä ¿ã¿é çààâàë ýíý
çàõèäàë äóäàõ õ¿í îëæ èð ãýëýý . ªºðèéí ÷èõýýð äóóëàõààñ íààø ñàíàà àìðàõã¿é ãýýä áàéãàà þì . Õ¿¿ ìèíü
õàéðòàé õ¿í çààâàë õàéðòàé ãýäãèéã ÷è ýñ àíäàõ áèëýý . Ìèíèéîõèíä ýíý çàõèäëûã õààëãàíû öààíààñ
áîëîâ÷ äóóäàæ ºãâºë èõ áóÿí áîëîõ áèëýý Õîðâîîãèéí îëîí çîâëîíãèéí íýã çîâëîíãîîñ ãýòý«ãýñýí õ¿íèéã
Àëëàõ çóóí çîâë®íãîîñ ãýòýëãýäýã , ýñâýë õîðâîîãèéí îëîí çîâëîíãèéí íýãíýýñ ººðèéí àõ ä¿¿ ãýòýëãýñýí
õ¿íèéã Àëëàõ íÿì ãàðèãèéí îëîí çîâëîíãîîñ äàëàí õî¸ðîîñ ãýòýëãýí ºãäºã ãýæ Àëëàõûí ñóäàðò áàäàã þì . Áè
÷àìä íàéäàæ èðñýí òóë ÷è ìèíé íàéâëàðûã õºñºðä¿¿ëýõã¿é áèçýý! Ãýõýä íü áè çà ãýæ äàãàí ÿâòàë íýãýí
òîì óëààí áàéøèíãèéí èõ õààëãàíû èðæ, ýìãýí õàðü ã¿ðíèé ãàæ áóðóó íýðýýð õàøãèðàí äóóäâààñ íýãýí
çàëóó ýì õºíãºíººð ã¿éí ãàð÷ îãîòîð õîðìîé íü äýðâýí äýðâýí õî¸ð õºëºº ãÿëàëçàõóé äîð ìèíèé ñýòãýë õà÷èí
áîëîä ÿâ÷èõëàà . Õî¸ð õºë íü ¿íýíäýý öàãààí ãàíòèã àäèë áºãººä ýðäýíèéí ÷óëóóí øèãòãýýòýé àëòàí ÷èìýã
õî¸ð øèëáýíäýý õèéæýý . Õàíöóéí òîõîéä õ¿ðòýë øàìëàñàí íü áóãóéû öàðâóó íü áàñõ¿¿ öàãààõàí òîì òîì
ñóâäòàé õî¸ð áóãóéâ÷ õèéæ, õ¿ç¿¿íäýý î÷èð àëìààñàí ÷èìýã ç¿¿æýý . ×èõýíä íü õîñ ñóâäàí ýýìýã
áàéíà. Áàñ ýðäýíèéí ÷óëóóãààð ãî¸í ýìæñýí ñóäàëòàé õîðãîé àë÷óóð çàíãèäààä , ñàÿ ãýðèéí àæèë õèéæ
áàéñàí áîëîëòîé öàìöíû õîðìîéã á¿ñýíäýý õàâ÷óóëñàí áàéæýý íýãýí ¿ãýýð õýëáýë íàðàí ìýò ñàéõàí ýì òóë
áè õèðäõèéí ãàéõàæ çîãîñæ ÿëäàì çººëºí äóóãààð “Ýýæýý, ýíý õ¿í çàõèäàë äóóäàæ ºãºõ ãýæ èðýâ ¿¿?”
ãýõýä ýìãýí “òèéì ýý!” ãýëýý . Õ¿¿õýí ¿¿äíèé öààíààñ ãàð ñóíãàí çàõèäëûã íàä ºã÷ áè õààëãàíû
çàâñàðààð òîëãîé öýýæèéã îðóóëæ ìºíººõºí ºãñºí çàõèäàë áè÷ãèéã äóóäàõûã çàâäòàë ýìãýí ãýíýò ìèíèé
àðàñ òîëãîéãîîð ò¿ëõýýä íýã ìýäýõíýý áè òîì áàéøèíä îð÷èõñîí ýãýí ¿¿äèéã ò¿ãæèõ ãýæ ñàíäðàí ã¿éæ
õàðàãäëàà .
Õ¿¿õýí íàìàéã òýâðýí àâ÷ ãàíöõàí ýãæ óíàãàí ãýäñýí äýýð ìîðäîæ õî¸ð ñóãàðóó ãàðàà îðóóëæ òýþðýí
äýýðýýñ äàðàõ òóë áè ÿàæ ÷ ÷àäàõã¿é áàéëàà . Òýãñíýý íàìàéã õºòëºí ÿâàõàä ýìãýí ëàà áàðüæ ºìíº
çàì ãýðýëò¿¿ëíý. Äîëîîí í¿õ äàìæèí íýãýí òîì ºðººíºº îðâîîñ ìîðüòîé õ¿í áºìáºã òîãëîæ áîëîõóéö óóäàì
àæýý . òýð èõ îðäíûã äàí ãàíòèã ÷óëóóãààð áàðòæ äîòîð íü äàí òîðãî õîðãîé äýâñæýý . Áàñ ò¿øëýã ,
æèíò¿¿ òýðã¿¿òýí áàéíà. õî¸ð çýñ âàíäàí , ýäýíèéí ÷óëóó øèãòãýæ , ñóâäààð ÷èìñýí àëòàí ð÷ áàéíà .
Åð íü ÷àì øèã õààí õ¿í ë ñóóæ áàéìààð òèéì ýðõýì äýýä îðäîí àæýý .
“àÿà, Àçèå ìèíü , ÷è ¿õýõ äóðòàé þó, àìüä ÿâàõ äóðòàé âó?” ãýæ õ¿¿õýí àñóóæ áè àìüä ÿâàõ äóðòàé
ãýëýý . Òýãâýë ÷è íàäòàé ãýðëýãò¿í ãýõýä íü ÷àì øèã þìòàé ãýðëýõèéã æèãøèíýì ãýñýíä õ¿¿õýí äóó
àëäàí ºã¿¿ëð¿¿í: Õýðýâ ÷è íàäòàé ãýðëýâýä “ìýõò Äàëèëà ýìãýíèé îõèíû ãàðààñ àâðàãäàõ áîëíî ãýõýä íü
ìýõò Äàëèëà ýìãýíèé îõèí ãýæ ÿìàð õ¿í áý?” ãýñýíä “Òýð áîë ÷èíèé ºíººäðèéí ºäºð õ¿ðòýë ýã æèë äºðâºí
ñàð ÿâñàí õ¿¿õýí äàðóé ìºí . Ò¿¿íýýñ èë¿¿ õîðîí ñàíààò ýì õîðâîîä ¿ã¿é ãýæ Àëëàõûãø àì àëäàí
ºã¿¿ëñ¿ãýé! ×àìààñ ºìíº õè÷íýýí õ¿í àëæ, õè÷íýýíèé£ ¿éëèé íü ¿çýâ äýý! Õàðèí ºäèé óäààí ÿâàõàä
÷àìàéã ÿàãààä ýñ õºíººæ ÿàãààë ÷àìàéã çîâëîíä ýñ óíàãàâ. Æèãòýé þì áàéíà” ãýëýý .
Ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä áèíýíãàéõàæ “àÿà õàòàãòàé , ÷è ¿¿íèéã õààíààñ îëæ ìýäýâ?” ãýñýíä “Ýðãýõ öàã, ¿çýõ
çîâëîíã ñàéí ìýäýõèéí àäèë áè ò¿¿íèéã ñàéí ìýäíý. Õàðèí ÷àìàéã ÿàãààä àìüä áàéëãààä áàéãààã ìýäüå.
Õýðýã ÿâäëàà öºìèéã ÿðüæ ºãºº÷! ãýëýý .
Áè òýð õ¿¿õýíòýé õýðõýí ó÷èðñàí õèéãýýä Àçèçà õýðõýí ¿õñýí òóõàé íýãä íýãã¿é ÿðüñàíä , ìèíèé ¿åýë
îõèí ä¿¿ Àçèçà õ¿¿õí é ¿õñýíèéø äóóëààä í¿äíèé íóëèìñ ãàðãàæ “Ò¿¿íèé ñàéõàí çàëóó íàñûã çàìûí ò äóíä
õºíººæýý! Ò¿¿íèé òºëººíºº Àëëàõ ÷àìàéã ºðøººí òýòãýõ áîëòóãàé . ×èíèé ¿åýë Àçèçà õ¿¿õýí Äàëèëà ýìãýíèé
îõèíûãàðààñ ÷èíèé àìü íàñûã àâàð÷ýý . Òýðã¿é áîë ÷è ºäèéä ¿õñýí áàéõ áèëýý . Ò¿¿íèé õîðò ìóó
ñàíààíààñ ÷è àìüä ãàð÷ ÷àäàõã¿é áàéõ ãýæ áè ýìýýõ áîëîâ÷ ýíý òàëààð ¿ã õýëæ ýñ ÷àäíàì” ãýõýä íü áè
“Èéì ë ÿâäàë áîëñîí þì äàà, Àëëàõ ìèíü!” ãýñýíä õ¿¿õýí òîëãîé ñýãñýð÷ “Àçèçà øèã õ¿¿õýí îäî õààíààñ ÷
îëîõã¿é äýý!” ãýõýä íü Àçèçà ÿã ¿õýõèéí ºìíº “¯íýí÷ ñàéõàí óðâàã¸ ìóóõàé!” ãýæ òýð õ¿¿õýíä õýëýðýé
ãýæ íàä ãýðýýñëýí çàõèæ áèëýý ãýæ áè ÿðèëàà .
Õ¿¿õýí ìèíèé ýí ¿ãèéã ñîàñîîä “àÿà Àëëàõ òýíãýð ìèíü , ýë ó÷ðààñ ÷è òýð ýìèéí ãàðò îäîî õ¿ðòýë ýñ
õºíººãäºí áàéíà ø¿¿. îäîî ñàÿ ìèíèé ñàíàà àìðàâ. ×èíèé ¿åýë Àçèçà àìüä ¿õñýíèé àëèíä áîëîâ÷ ÷èíèé àìü
íàñûã äààñàí ó÷èð îäîî òýð ýìä ÷è õºíºãäºõã¿é àæýý . ×àìàéã áè àíõ õàðñàí ºäðººñ îëæ àâàõûã íýýí
õ¿ññ½ýð àòàë ºíººäºð ñàÿ íýã àðãà çîõèîí ãýðòýý îðóóëæ àâëàà . ×è ýì õ¿íèé õî°îí ñàíààã , ýìãýí õ¿íèé
ìýõèéãìýäýõã¿é äààí÷ áàë÷èð áàéíà äàà . ¯õñýíèé õîõü àìüäûí çîë ãýæ áàéäàã òóë ÷è îäîî ñýòãýë ñàíààãàà
ò¿âøèí áàéëãàæ . ×è òóéëûí õýýíöýð ãî¸ çàëóó áàéíà. Àëëàõûáí øóäðàãà òîãòîîëîîð áè ÷àìàéã ýçýìäýõ
áîëíî. íàä ìºíãº áà ýä áºñ þó ë áîë öºì áýëõíýý áàéíà. èäýõ áîîâ òàâàãò óóõ óñ äîìáîíä ÿìàãò áýëõíýý áàéõ
òóë ÷è ãàãöõ¿¿ àçàðãàí òàõèàíû ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõ áîëíî” ãýõýä íü Àçàðãàí òàõèà þó õèéäýã þì áý?!
õýìýýâýýñ ìºíººõºí õ¿¿õýí óíàí òóñàí èíýýæ ãýäðýã õàðààä “Àé ÷è àçàðãàí òàõèà ÿìàð ¿éë õèéäãèéã ýñ
ìýäíý ãýæ ¿¿ ?” ãýýä àçàðãàí òàõèà áîë ñàéòàð óóãààä ýìèéø ãèøãýý ë áàéäàã þì äàà!! ãýñýíä “Òèéì ýý!
ÎÄîî ÷è á¿ñèéã ÷àíãàëàí ÷èí çîðèãèéã áàðüæ íàä ¿íýí äóðëàñóãàé . ªºð þì õýðýãã¿é” ãýýä ýõèéã äóóäàí ,
ìºíººõºí óëñàà îðóóëààä èð!! ãýëýý . Ýìãýí áçðýí ýðõèéí äºðâºí ãýð÷èéí ýòãýä àì äºðâºëæèí òîðãî àâ÷ðàâ.
Òýãýýä äºðâºí ëàà íîöîîæ, õ¿¿õíèé í¿¿ðèéã áèò¿¿ëýí ããýð÷èéí ýòãýýä áèäíèé óðàã áàð¨ëäàõ ¸ñëîëûã
íîìûí ¸ñîîð ¿éëäñýíä õ¿¿õýí ºìíºõ õèéãýýä õîé÷èéí èíæ áýëãè éã öºìèéã àâñà ãýæ áàòëààä ýíý õºâã¿¿íèé
ò¿ìýí ìºíãºí çîîñûã õàðèóöàí õëýýí àâëàà ãýæ ãýð÷èéí ºìíº õ¿ëýýæ òýäýíä çîõèõ øàí õºëñèéã îëãîæ
ãàðãàâ. ×èíãýýä õàìàã õóâöñàà òàé÷èí íàìàéã õºòëºí ìºíººõºí øèæèð àëòàí îðîí äýýð ãàð÷ öóã óíòëàà .
Ìàðãààø ºãëºº áîñîæ áè ÿâàõûã çàâäòàë õ¿¿õýí õîéíîîñ èðæ ó÷èðã¿é èíýýãýýä “Óãààëãûí ãàçàð îðñîí õ¿í
ãàäàãèé àäèë ñàíàâ óó? ×è íàìàéã áàñõ¿¿ Äàëèëà îõèíû ýìãýíòýý àäèë áîäíî óó? ×è îäîî ìèíèé íîìûí ¸ñîîð
¿éëäñýí ýð íºõºð áîëîâ. Óõààí ÷èíü ñîãòóó áîë ýð¿¿ë áîëæ ¿ç! Ýíý áàéøèíãèéí èõ õààëãà æèëäýý ãàíö óäàà
íýýãääýã ãýæ ìýäò¿ãýé” ãýýä òîì õààëãûã çààñíûã ø¿çâýë òîì òîì õàäààñààð áýõëýí õàäñàí áàéëàà .
Õ¿¿õýí ºã¿¿ëð¿¿í: Àé Àçèç ìèíü áèäýíä ãóðèë áóäàà èíæèð æèìñ, ÷èõýð áîîâ , õîíü òàõèàíû ìàõ
òýðã¿¿òýí öºì áýëõíýý áèé . Ýíý áàéøèíãèéí èõ õààëãà æèëäýý ãàíöö óäàà íýýãääýã ãýñýí áèëýý. Îäîî
õîéòîíãèéí ÿã ºäèéä íýýãäýíý ãýõýä íü áè àÿà, Àëëàõ òýíãýð! Áè îäîî ÿàäàã áèëýý ! ãýñýíä “Ìèíèé ÿðüñàí
¸ñîîð ÷è àçàðãàí òàõèàíû ¿¿ðýã ã¿éöýòãýí õýâòýõýä ýíä ó íü ìóó áàéõ áèëýý” ãýëýý .
Áèä õî¸ð çýðýã èíýýæ õ¿¿õíèé õýëñýí ¸ñîîð ã¿éöýòãýí ºãºâ. òýð ºäðººñ õîéø ãàãöõ¿¿ óóæ èäýí
àìðàãëàæ áè àçàðãàí òàõèà àäèë ò¿¿íèéã ãèøèãñýýð àòàë íýã æèë áîëîõîä òýð õ¿¿õýí õºâã¿¿í òºð¿¿ëýâ.
Æèë ãàð÷ ìºíººõºí òîì õààëãà íýýãäýýä ãà¤íààñ óëñ òàðèà áóäàà, ÷èõýð îðóóëæ áàéíà. Áè ãàð÷ ÿâàõûã
çàâäòàë “×è ýíä íýãýíò ¿äýø îðæ èðñýí òóë ¿äýø áîëñîí õîéíî ãàðàãòóí” ãýýä àðàéõàí ¿äýø áîëáîîñ “Ýíý
øºèéí äîòîð èõ õààëãà ò¿ãæèõèéí ºìíº ýãýæ èðñ¿ãýé õýìýýí Àëëàõûãø äóðäà àì àëäàõààñ íààø ÷àìàéã
ãàðãàõã¿é” õýìýýñýíä á àðãà áóþó çºâøººð÷ ýñ èðâýýñ óðãèéí áàðèëäëàãàà ñàëñóãàé* ãýæ òàíãàðãàëàâ.
Òýíäýýñ ìºíººõºí öýöýðëýãò î÷þîîñ õààëãà ¿¿ä íü öýëèéòýë íýýãäýí õ¿ëýýí áóéã õàðààä “Àÿà ýíä íãýí
æèë ýñ èðñýí àòàë îäîî õ¿ðòýë õààëãà íü íýýëòòýé àæýý . îäîî íýãýíò ¿äýø áîëñîí òóë ýõäýý î÷èæ
óóëçàõûí ºìíº ¿¿ãýýð çààâàë îðæ èðüå ” ãýæ äîòðîî áîäîîä öýöýðëýãò îðæ, ìºíººõºí òóñãàé çàññàí áàéøèíä
îðâîë ìýõò Äàâèëà ýìãýíèé îõèí , øàíàà òóëæ ºâäºã äýðëýí øàíàëàí õ¿ëýýí ñóóõ àæýý . Àæèãëàâààñ öàðàé
èõýä àëäààä í¿äýí íü õîíõîéæýý . íàìàéã ¿çýýä “Àëëàõ òýíãýð ÷àìàéã àâàð÷ ºðøººâ ¿¿” ãýýä óõàñõèéí
áîñîõ ãýýä ÷àäñàíã¿é ¿õýäõèéí óíàõàä íü áè òîñîí àâ¸ ¿íýñýýä “íàìàéã ºíºº îðîé èðíý ãýäãèéã ÷è ÿàæ ìýäýâ
” ãýñýíä “×àìàéãø ºíººäºð èðíý ãýæ ìýäýýã¿é, áè ÷àìä øèíý ñàéõàí õóâöàñ ãàðãàæ ºãººä ÷è õàëóóí óñàíä
áèåý óãààæ èðíý ãýæ ãàðñàí òýðíýãýí ¿äøýýñ õîéø áè øºíº áîëãîí ÷àìàéã õ¿ëýýñýýð îäîî áîëîâ. Ýíý
çàâñàð èäýõ õîîë, óòàõ íîéðûã àëäàí ñóóíàì. Ýíý áîëáîîñ ñýòãýë á¿õèé õ¿íèé çàí òºðõ äàðóé ìºí. ×è þóíû
ó÷èð èéíõ¿¿ æèë òîéðîí àëãà áîëñíîî ÿðèà÷ ! ãýëýý .
Áè ó÷èð ÿâäëàà íýãä íýãã¿é ÿð¼ñàíä íàìàéã ººð õ¿íòýé ãýðëýñíèéã ìýäýýä öàðàé íü õà÷èí áîëæýý . “Áè
ºíººäºð ÷àì äýýð èðýâ. ªãëºº áîëîõûí ºìíº çààâàë ÿâàõ ¸ñòîé” ãýñýíä ìýõò Äàëèëà ýìãýíèé îõèí äóó àëäàí
ºã¿¿ëð¿¿í: “Òýðáýýð ÷àìàéã ìýõëýí ÷àìèàé ãýðëýýä æèë òîéðîí òàëõèëñàí àòàë ýñ õàíàæ óó? ªãëºº áîëîõûí
ºìíº ½ñ èðâýýñ ñàëñóãàé ãýæ àì òàí£àðàã àâñàí íü ÷àìàéã òºðñºí ýõòýéãýý áóþó íàäòàé íýãýí øºíº áîëîâ÷
õàìò óæ ðãóóëàõ ñýòãýëã¿é àæýý . ¨ñûã äàãàæ ÷àìàéã áè ò¿¿íýýñ ºìíº îëæ ìýäñýí àòàë, òýð ÷àìàéã
äýðãýäýý á¿òýí æèë áàéëãààä ãàíö øºíº áèíýýñ õàðàìëàõ àæýý . Õàðèí ÷èíèé íàãàöûí îõèí Àçèçàã Àëëàõ
òýíãýð òýòãýõ áîëòóãàé! Àçèçà õ¿¿õýí á¿õíýýñ èë¿¿ ñýòãýëèéí çîâëîí ýäëýí ÷àìä èõýä ãîìäîí ¿õñýí áèëýý
. Òýð íàäààñ ÷èíèé àìèéã àâàðñàí áèëýý . ×àìàéã íàä ñýòãýëòýé ãýæ áîäîîä òýð íýãýí ¿äýø ÿâóóëñàíààñ
áèø îãò ãàðãàëã¿é òàëõèëæ òàëõèëæ ýöýñò íü õºíººæ áè áàñ ÷àäàõ áàéñàí äàà ãýýä ãàøóóäàí õîðìîí
óéëæ , íàìàéã èõýä æèã¿èí õàðàõàä õîðìîé íü ÷è÷èðýýä ìàõ÷èí àäèë àéìààð áè ÷ ãàëä îðñîí øîø àäèë
áîëëîî. Äàëèëà ýãýíèé îõèí äàõèí õîðñîí ãîìäîí ºã¿¿ëð¿¿í: “×è íýãýíò ººð ýìòýé ãýðëýýä õ¿¿õýäòýé áîëñíîñ
õîéø íàä õýðýãã¿é áîëæýý . Ýõíýðòýé ý áèäýíä íýìýðã¿é , ãàãöõ¿¿ ãîîíü ýðèéã õýðýãëýõ ãýñýí áîëíî. ×è
íàìàéã ýíý õýäýí ºìõèé öýöýãíýýñ õóäàëäæýý . ×àìàéø íàä ÷ ¿ã¿é , òýð ìóó ñàäàð ýìä ÷ ¿ã¿é áîëãîæ îðõú¸”
ãýæ õîðñîí çàíàæ íýãýíòýý ÷àíãà äóó ãàðòàë àðâàí øèâýã÷èí ã¿éí èðæ íàìàéã äàðàí àâòàë Äàëèëà ýìãýíèé
îõèí õóòãà ãàðãàæ , “Ìóó õóâõàéã ÿìàà ìýò àëúÿ. Ýíý áîë íàìàéã ãîìäîîñîí õèéãýýä, ººðèéí íàãàöûí îõèíûã
ãîìäîîñíû ÿèíü õóâüä õàìãè©í íààä çàëõààëò ” ãýæ ºã¿¿ëýýä õöóòãà áèë¿¿äýæ ãàðëàà .
Áè îäîî ºíãºð÷ýý ãýæ ìýäýýä àìü àâðàà÷ ãýæ õè÷íýýí ãóéâ÷ óëàì äîãøèð÷ íààä ìóóãàà õ¿ëýã²¿í ãýæ
çàõèðàí çàíäàðòàë øèâýã÷èíã¿¿ä íàìàéø õ¿ëæ ãýäñýí äýýð ìîðäîîä ãàð õºëèéã äàðæ áàéãààä íýâøèðòýë
áàëáàí çàí÷èõ òóë “èíãýæ çàí÷óóëñàíààñ ¿õñýí íü äýýð!” ãýæ áîäîä “àÿà Àëëàõ òýíãýð ìèíü ºðøººãºº÷!
ãýæ áàðõèðñààð àòàë ýöýñò õîîëîé òàã áîëæ äóóãàð÷ ÷àäàõã¿é áîëëîî. “íààäàõàà í¿öýãëýãò¿í!” ãýõ
¿ãèéã ñîíñîîä àðãàà áàðààä øàíàëàí õýâòýæ áàéòàë ìºíººõºí ìèíèé íàãàöûí õýëñýí ¿ã ñàíààíä îðæ, “àÿà,
õàòàãòàé ìèíü! ¯íýí÷ ñàéõàí, óðâàã÷ ìóóõàé ø¿¿!” ãýñýíä òýð ìèíèé ¿ãèéã ñîíñîîä “àÿà Àçèç ÷àìàéã Àëëàõ
ºðøººæ äèâààæèíãèéí îðîíä òºð¿¿ëýõ áîëòóãàé! Àçèçà õ¿¿õýí ¸àìä àìüä àõóéäàà ÷ ¿õñýí õîéíîî ÷ òóñ áîëæ
ìèíèé ãàðààñ ÷èíèé àëòàí àìèéã îëîíòàà àâðàõ àæýý . Ãýâ÷ ÷àìàéø ÿàñàí÷ ç¿ãýýð îðõèõã¿é, ÷àìàéã
íàäààñ íóóñàí òýð ýìèéí òºëºº çààâàë çîâëîíä ó÷ðóëíà! Ãýýä ìèíèé õî¸ð õºëèéã õ¿ë¿¿ëýýä “Ãýäñýí äýýð íü
ìîðäîîä áàé!” õýìýýí çàõèðàí ºã¿¿ëýýä öààø îðæ ãàë äýýð áàéñàí çýñ òîãîîíä òîñ õèéæ áÿñëàã øàðæ
èðýýä, ìèíèé áýëýã ýðõòíèéã óòñààð îîñîðëîí òàòàæ õóðö òîíãîðãîîð îãòëîí çàñàæ íàìàéã ÿã ýì õ¿í áîëãîí
òýðõýí ¿åñ áè íýãýíòýý óõààí áàëàðòæýý . Ìèíèé áýëýã ýðõòíèéã îãòîëñíûã óãèéã ìºíººõºí áÿñëàãààð
øàðæ íóíòàã ýì õèéñíèé õîéíî ñàÿ óõààí îðâîë öóñ íü òîãòñîí áàéëàà .
Ìèíèé õ¿ëãèéã òàéëæ àÿãà äàðñ óóëãààä èéí ºã¿¿ëð¿¿í: Ç ÷è îäî ÿâ. íàäààñ ãàíöõàí øºíº áîëîâ÷
õàðàìëàñàí ìºíººõí õ¿ç¿¿õýíäýý î÷ äîî. Íóóöûã ýñ çàäëàí ÷èíèé àìèéã îëîíòîî àâàðñàí ÷èíèé íàãàöûí îõèíûã
Àë«àõ òýíãýî òýòýãýõ áîëòóãàé ! õýðýâ ÷è ñàÿ ò¿¿íèé õýëñýí ¿ãèéã õýëýýã¿é áîë ÷àìàéã áè ìàãàä àëàõ
áàéæýý . Ñàÿ îãòîëñîí õàÿñàí ãàíö þì íàä õýðýãòýé áàéñàí áëä îäîî íàä õýðýãòýé áàéñ í þì ÷àìä àëäãà
áîëñîí òóë äóðòà ç¿ãòýý ÿâ. ! ãýýäíàìàéã ºøèãëºí õàÿâ. Áè áîñîæ ÿâàõàä òºâºãòýé òóë àÿàðõàí õºëèéã
çººñººð õàðüòàë àøèã¿é ìºíººõºí òîì õààëãà îíãîðõîé áàéæ îðîíãóóò óõààí áàëàðòàí óíàæýý . ìèíèé ãýðã é
¿çýýä ºðãºí áàéøèíä îóóëäæ íàìàéã ÿã ýì õ¿í ë¿ãýý àëèëõàí áîëñíûã ¿çýýä ìºíººõºí èõ öýöýðëýãèéí
õààëãàíûí òóñ ãàçàð àâàà÷èæ õàÿñàí áàéæýý . òýíäýýñ àðàéõàí ìºëõñººð òºðñºí ãýðòýý õàðèâààñ ìèíèé
ýõ “Õ¿¿ ìèíü àëü ãàçàð ÿâàà áîë äîî?” ãýæ íàìàéã ìºðººäºí ñàíàæ óéëàí ñóóõ àæýý . íàìàéã î÷ñîí õîéî ñàÿ
òàíüæ, áèå ìóó öàðàé ìóóõàé áîëñíûø ¿çýýä ñ¿éä ìàéä áîëîâ.
Ìèíèé íàãàöûí îõèí ¿íýõýýð íàä ñýòãýëòýé äóðëàí ÿìàãò ñàéí ñàíàæ áàéñíûã ñàÿ ÷èí ñýòãýëýýñ ìýäýýä
èõýä ãàøóóäàí óéëòàë ìèíèé ýõ áàñ õàíãèíàòàë óéëæ ìèíèé ýöãèéã íàñ áàðñàí ó÷ðûãõýëýýä ìèíèé äîòîð á¿ð
÷ àÿã¿é áîëæ íýãýí ¿å óõààí áàëàðòàâ.
Áè øºíº äºë áîëòîë ãàøóóäàí óëéæ, ìèíèé ýõ: Ýôöýã ÷èíü ºíãºðººä ºíººäºð ÿã àðàâ õîíîâ ãýõýä íü áè:
íà£àöûí îõèíîîñ ººð õýíèéã ÷ áîäîõ çàâíàä àëãà. Òýð íàä õàéðòàé áàéòàë áè õàéðëàõã¿é áàéñààð èéì ãàé
çîâëîíä ó÷ðàâ ãýñýíä ÷è ÿìàð ãàéä ó÷ðàâ? Ãýæ ýõ ìèíü íàäààñ àñóóëàà . Áè ººðò òîõèîëñîí ¿éë ëàéã íýãä
íýãã¿é ÿðèâ. Ìèíèé ýõ ñàéõàí õîîë öàé õèéæ íàìàé òýíõðî¿¿ëýýþ áàñ ýì òàí óóëãàæ àñðàí àñàðñààð
áàéòàë ìèíèé áèå èëýðõèé ñàéí áîëëîî. Òýãýýä ýõ ìèí íýãºäºð çà õ¿¿ ìèíü , ¿åýë ä¿¿ãèé ÷èíü íàä
õàäãàëóóëñàí þìûã îäîî áè ÷àìä ãàðãàæ ºãüå. ×àìàéã ººð áóñàä õ¿¿õí¿¿äýýñ àðàãèéí õîëáîîã òàñëààä ìóó
¿åýë ä¿¿ãýýñ ÷èíü ¿íýí÷ âìã¿é áîëæ äóðñàí ñàíàõûí öàãò ºãººðýé ãýæ íàäààñ àì ø¿ä àâñàí áèëýý . Òèéì
öàã íýãýíò áîëñîí áàéíà ãýýä àâðûã óóäëàí àì äºðâºëæèí áºñ ãàðãàæ èðñýí íü ìºíººõºí ìèíèé áýëýãëýñýí õî¸ð
øàðîãà÷èíãèéí çóðàãòàé àë÷óóð àæýý . Àâ÷ ¿çòýë äýýð íü èéì ø¿ëýã áè÷ñýí áàéíà.
Õýí áèäíèéã õàÿ ãýâ ¿çýñãýëýí ãîî ìèíü
Õýò õàéðòàé ó÷èð øàëàíñàí íýã íü àëàãäæýý .
Õàãàöñàí ºäðººñ õîéø ÷è íàìàéã ìàðòñàí áîë
Õàðèí áè õýçýý ÷ ìàðòààã¿é ø¿¿ Àëëàõ ìýäíý .
Õàòóó ñýòãýëýýð íàìàéã òàìëàâ÷ õàðèí íàä òààòàé áàëàà .
Õàéðëàæ õýçýý ÷è íýã íàäòàé ó÷ðàõ âý?
Òà÷úÿàíãóéí ñýòãýë áèäíèéã çîâîîíî ãýæ óðüä áè ìýäñýíã¿é
Òýðõ¿¿ øàíàëàë èðíý ãýæ äóðëàõûí ºìíº ñàíàñàíãé¿.
Õàéðûí ñýòãýë ç¿ðõèéãø ýçýìäýí òýð öàãàñ õîéø
Õàëóóí õ¿ñýë ìèíü ÿíàãèéí îëç áîëëîî .
Õàéð äóðëàëûã ìèíü õàðààä ìóó óëñ ºðºâäºíº.
Õàðèí õýíä ÷è íàìàéøàà ýñ õàéðëàíà óó!
ßìàð ÷ áîëîâ áè Àëëàõûã ìºðººâºä÷ òàéòãàðóóëàõã¿é íü
ßíàãèéí õàëóóíààð ¿õñýí ÷ ÷àìàéãàà áè óìàðòàõã¿é
Ýíý ø¿ëãèéã óíøààä í¿¿ð àìàà óðæ áè £àøóóäïàã óéëæ áàéòàë ìºíººõºí ë÷óóð äîòðîñ áàñ íýã çóðâàñ
áè÷èã óíàñíûã ¿çâýë : Àÿà ìèíèé àâãûí õ¿¿ Àçèç ìèíü ìýäýãò¿í! Ìèíèé º÷¿¿õýí àìèíû òºëººíººñ Àëëàõ
÷àìàéã õýëòð¿¿ëýí ÿíàã ñýòãýëòýé õ¿íòýéãýý íèéëýõäýý òýòãýõ áîëòóãàé! Ãýâ÷ ìýõò Äàëèëà ýìãýíèé
îõèíîîñ áîëæ ÷àìä ÿìàð íýã ãàé òîòãîð òîõèîëäâîîñ ò¿¿íòýé þìóó ººð õ¿¿õýíòýé áèòãèé õàâüòààðàé . ×èíèé
çàÿàíû íàñ ÷èíèéõýýñ áîãèíîõîí çêàÿàæýý . ×àìä áàÿðûã óëàìæèëüÿ! Ýíý àë÷óóðûã áè ÷èíèé ýçã¿éä äàíäàà
õàðæ ñóóäàã áàéñà áîëîõîîð ìèíèéñýòãýë øèíãýæýý . Ýë ó÷èð ÷è ýíý àë¸óóðûã áèåýñ ÿìàãò ñàëãàëã¿é
õàëãàëæ ÿâààðàé . Õýðýâ ÷è ýíý øàðãà÷èíã õàòãàìàëàí óðëàñàí õ¿¿õýíòýé äàéðàëäâààñ ñýòãýëýý ºã÷
á¿¿ ãýðëýýðýé :. Òýð ýì æèë áîëãîí èéì õî¸ð àäèëõàí øàðãà÷èí î¸îä àëñ õîëûí óëñ ã¿ðýíä ãàðãàæ, ººðèéí
àëäðûã áà õîðâîîãèéí õ¿íä õîâîð çààäàã óðíàà ò¿ãýýí ìýä¿¿ëýõ á¿ëãýý . ×èíèé ñýòãýëýýð óíàñàí õ¿¿õýíä
íýã íü îëäñîíîîð áóñäàä ÿìàãò ¿ç¿¿ëæ ãàéõóóëàõ àæýý . “Ýíý àë÷óóðûã ìèíèé ýã÷ î¸æýý” ãýñýí üí îãò
õóäàë áºãººä ýë ó÷èð ò¿¿íèéã Àëëàõ çàëõààõ áîëòóãàé!
×àìä ìèíèé çàõèõ ç¿éë ýíý! Àë÷óóðûã ÷àìë ¿ëäýýñíèé ó÷èð þó áý ãýâýë íàìàéã ¿õñýíèé õîéíî õîðâîî
óóæèì áîëîâ÷ ÷àìä äàâ÷óó áîëîõ áèé ¿¿íýýñ áîëæ ÷è õàðèéí îðíîîð áÿäàíã ÿâæ áàéòàë ìàãàäã¿é ýíý
÷óóð î¸ñîí õ¿íèéã îëæ ñîíñîîä ¿çýõ þìñàí ãýñýí ñýòãýë òºðæ áîëõèéì. Òýãâýë ÷è ìèíèé õýëñíèéãäóðñàí
ñàíàõ áèçýý . ìèíèé ñàéõàí ñýòãýëòýéã ÷è ¿õñýí õîéî ìèíò ìýäýõ áîëíî ãýæ ìýäñ¿ãýé!” ãýæýý .
òýð õóóäàñ áè÷ãèéí ó÷ðûã ìýäýýä áè èõýä ãèíøèí óéëàõàä ìèíèé ýýæ õàìò óéëñààð øºíº äºë áîëîâ.
èéíõ¿¿ æèë òîéðîí áîëòîë ìàíàé íóòãèéí (îäîî ýíý ÿâàà) õóäàëäàà÷èíãóóä õàðü ãàçàð àÿíä ìîðäîõ áîëòîë
ìèíèé ýõ : “Õ¿¿ ìèíü ÷è ýäýíòýé àëñ ã¿ðýíä àÿíþï ÿâáààñ íààä çàõ íü õî¸ð ãóðâàí æèë áîëîõ òóë ýíý
çàâñàð ñýòãýë ÷èíü îíãîéæ óõààí ÷èíü ñàðóóä áîëîõ áèø ¿¿!” õýìýýí ÿòãàñààð áàéãààä èéíõ¿¿ ÿâóóëñàí
áèëýý .
òýãýâ÷ ýíý çàâñàð ìèíèé íóëèìñ õàòñàí íü ¿ã¿é áºãººä áóóäàëëàõàä áîëãîíä áè ýíý àë÷óóðûã ãàðãàæ, ò¿¿í
äýýð çóðñàí õî¸ð øàðãà÷èíã ¿çýõ á¿ðèéä íàãàöûíõàà îõèíûã èõýä ñàíàõ èéíõ¿¿ óéëàõû ìèíü ÷è í¿äýýð
¿çíýì áèø ¿¿. Òýð îõèí íàä ¿íýíõ¿¿ ñýòãýëòýé áàéòàë íàäààñ áîëæ íàñ áàðæýý . íàä ñàéí ¿éë õèéñýýð
àòàë , áè ò¿¿íä ìóó ¿éë õèéæýý. Ýä õóäàëäàà÷èíãèéí õàìò õàðò ã¿ðýí îðîîä õàìò áóöàõ ñàíààòàé ÿâíàì.
Òýðõ¿¿ ýðõýì õ¿íýýñ õàãàöñàíààñ õîéø îäîî íýã æèë áîëîõ íü! Ñàÿ Êàìáàð àðàë äàéðàí ãàðàõûí öàãò
áàñõ¿¿ èõãóíèãò äàðàãäààä áàéíàì. Áîëîð õýðýì õèéãýýä òýðõ¿¿ äîëîîíã àðëûã Øàõðàìàí õààí çàõèðàõ
áºãººä Äóíèÿ ãýäýã îõèíòîé àæýý . Ýíý îõèí øàðãà÷èí óðëàí î¸äîã áºãººä ÷èíèé àë÷óó äýýðá àéãàà õî¸ð
øàðãà÷èíã ýíý îõèí óðëàñàí þì ãýæ óëñ õýëýëöýíý. Ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä áè ãàëààð áàäðàõ ìºðººäëèéí èõ
òýíãèñò ººðèéí ýðõã¿é óìáàí íýýí èõ ãàøóäàí óéëàâ. Èéì ñàéõàí ýìèéø õ¿ñýõ ñýòãýë íàä áàéâ÷ ýð õ¿íä
çàÿàñàí áýëýã ýðõòíýý ñàíàõàä ÿìàð ÷ àðãà áàéõã¿é ìàø áýðõ àæýý . Êàìáàð àðëààñ íààø ãàðñàíààñ õîéø
õî¸ð í¿äíèé íóëèìñ òóâò àñãàðààä ç¿ðõýíä øèì¿èðýí ºâäºõ òóë õàðòæ õºãøèí ýõèéíõýý õàæóóä õ¿ð÷
¿õýæ ÷àäàõ íü óó , ¿ã¿é þó ãýæ çîâ¦ ÿâíà. Àìüäðàëä áè èéì çîâëîí àìñàæ ÿâíà” ãýýä ìºíººõºí àë÷óóðûã
õàðàí õàðàí ýõýð òàòàí óéëæ :
Áèäýí õî¸ðûí õàãàöñàí öàãààñ õîéø Àëëàõ ìýäíý
Áèøã¿é èõ ãàøóóäàí óéëæ, áè íóëèìñûã îðëîâ.
“Òýñýæ ¿ç! Ñàíàñàíäàà õ¿ðíý ÷è” ãýæ ìóóä äóðëàã÷èä õýëíý
“Òýð òýñâýð õààíà áàéíà?” ãýæ áè òýíäýýñ àñóóõ á¿ëãýý
ãýæ ýðòíèé ø¿ëãýýñ ºã¿¿ëýýä Àé õààí ìèíèé ÿâäàë ýíý äýý. Èë¿¿ æèãòýé ¿ëãýð äóóëü ÷è ñîíñîæ
ñóóõäàà Ñèòò Äóíüÿ îõèí ò¿¿íèé ¿çýñãýëýí ãîîã ñýòãýë÷ëýí áîäîõäîî ñýòãýë ç¿ðõ íü õººð÷ áèëýý .
Ýðò óðüä öàãò Êèàð õýìýõ õîòíîî Øàìàñ àë-äèí ãýäýã õóäàëäàà÷èí áàéæýý . Àëáàò çàðôö îëîíòîé , ýä
àãóóðñ ýëáýãòýé òóéëûí ¿íýí÷ õ¿í òóë Êèàð áàëãàäûí á¿õ õóäàëäàà÷äûí òýðã¿¿í íü á¿ëãýý .
Õóäàëäàà÷èí ãýðãèéäýý, ýðäýý õýäèé èõ õàéðòàé áîëîâ÷ äº÷èí æèî õàíèëàí ñóóõàä ãýðãèé íü íýãýýõýí
áýýð ÷ ¿ð õ¿¿õýä çàÿàñàíã¿é àæýý . ìºíººõºí õóäàëäàà÷èí íýã ºäºð íàéìààíûõàà ãàçàð ñóóãààä õàðæ
áàéòàë áóñàä õóäàëäàà÷èí áîëãîí íýã þì ó õî¸ð õ¿¿òýé , òýä íàð íü ýöýãòýéãýý çýðýãöýí íàéìàà õóäàëäàà
õèéæ áàéõ àæýý . Òýð ºäºð ñóãàð ãàðèã áàéñàí òóë øàøíû ¸ñîîð óãààë õèéæ íýã ¿ñ÷íèé òîëèíä öàðàéã
àæèãëàí õàðòàë ñàõàää öàãààí ¿ñ áàéõûã ¿çýýä ¿ñ áóóðàëòàíà ãýäýã ¿õýõ áîëñíû øèíæ ãýæ ººðèéí
ýðõã¿é òýíãýð áóðõàíä çàëáèð÷ýý .
Ãýðòýý õàðèõàä íü íýðãèé íü ìºí óãààë õèéæ áèåèéã çýõýýä “Òàâòàé ñàéí óó?” ãýæ ìýíäèéã àñóóõàä
õóäàëäàà÷èí òàâã¿é áàéíà ãýæýý . Òýãýõýýð ãýðãèé íü çàðö øèâýã÷èí íàðûã çàõèðàí ñàéõàí õîîë
àâ÷ðóóëààä íî¸òîí õîîëîî çîîãëî ãýñýíä áè õîîë èäýõã¿é ãýýä øèðýýã ºøèãëºí ºíõð¿¿ëæ áóðóó õàðæýý . “×è
ýíý ºäºð þóíû ó÷èð èéíõ¿¿ ãóíèãòàé áîëîâ?” ãýñýíä ÷àìààñ áîëæ óéòãàðò îðîâ ãýýä þóíû ó÷èð áèëýý?
ãýñýíä áè ºíººäºð äýëã¿¿ðýý íýýãýýä àæèãëàæ áàéâàë õóäàëäàà÷èý áîëãîí íýã þìóó õî¸ð ò¿¿íýýñ îëîí
õ¿¿òýéû, òýä íàð ýöãèéí àäèë õóäàëäàà íàéìàà õéõèéã õàðààï íàä ¿ëäýõ ¿ð ñàä áàéõã¿é àæýý ãýæ
áîäîõîîñ èõýä ãóíèãëàâ. Áè àíõ ÷àìòàé õàíèëàí ñóóõäàà ÷àìààñ ººð õ¿íòýé õàâüñàõã¿é òàòâàð ýì
øèâýã¸èí àâàõã¿é ãàãöõ¿¿ ÷àìòàéãàà öóíòàæ áàéíà ãýæ àì òàíãàðàã ºãñºí áèç ýý. òýãâýë ÷è ÿìàð ÷ ¿ðã¿é
ÿã õàä ÷óëóó øèã àæýý ãýñýíä ãýðãèé íü Àëëàõ òýíãýðèéã àì àëäàí äóðñààä: ×èíèé ¿ð äóñàë äààí÷ óñ
øèã òóíãàëàã áèëýý ãýõýä íü òèéì òóíãàëàã áîë ÿàäàã þì? ãýñýíä òèéì òóíãàëàã ýì õ¿íèéã ûáèå äàâõàð
áîëãîæ ýñ ÷àäíà ãýæýý . òýãâýë þóãààð òèéì òóíãàëàã áèø öýãýýí áîëãîõ áèëýý ãýõýä íì íü áóäãèéí
õóäàëäàà÷èíä î÷èæ ñóðâàë áîëíî ãýæ ãýðãèé íü ºã¿¿ëæýý .
Òýð øºíº õóäàëäàà÷èí ãýðãèéãýý äýìèé çýìëýâ ãýæ ìºí ãýðãèé íü ýðèéãýý äýìèé çýâìýë ãýæ õî¸óë
ãýìøèí õîíîæ ìàðãààø íü õóäàëäàà÷èí ýð áóäàã çýðãè éã çàðäàã õ¿í äýýð î÷èæ àìãàëàí àéëòãà ä ýð
õ¿íèé ¿ðèéí äóñëûã öýãýýí áîëãîäîã þì áàéíà óó ãýæ ñóðãàëàñàíä óóë íü áàéñàí þìñàí îäîî íýãýí äóóñ÷ýý
ãýñýí áºãººä ìºí íýëýýä õýäýí õ¿íýýñ èéì õàðèó äóóëæýý .
Òýð çýýëèéí ãàçàð õàð òèàõè èäýí ñîãòóóð÷ Ìóõàììåä Ñèìñèì ãýãý÷ íýã ÿäóó õ¿í áàéäàã áºãººä ëýíñèé
ýäèéí íàéìàà÷äûí äàðãà íýðòýé àæýý . Òýð õ¿í ºãëºº áîëãîí ìºíººõºí õóäàëäàà÷íû äýëã¿¿ðò èðæ àìãàëàí
àéëòãàäàã áèëýý . Ýíý ºãäºº ìºí èðæ àìãàëàíã áàéí óó? ãýñýíä õóäàîäàà÷èí èõýä óóðòàé áàéõ òóë Àÿà
íî¸íòîí òà ýíý ºãëºº þóíû ó÷èð èéíõ¿¿ óóðòàé áàíà? Ãýñýíä õóäàëäàà÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ãýðëýýä äº÷èí
æèë áîëñîí áàéòàë íàäààñ áîëîä ìèíèé ãýðããèé íýã ÷õ¿¿õýä ãàãàñàíã¿é , òýãýýä ìèíèé ¿ðèéí äóñàë õýò
øèíãýí òóíãàëàã ó÷èð ¿ð òîãòîæ ýñ ÷àäíà ãýæ ìèíèé ãýðãèé ºã¿¿ëýõýâ áè òèéì ¿ð òîãòîîæ ýñ ÷àïíà ãýæ
ìèíèé ãýðãèé ºã¿¿ëýõýä áè òèéì äóñàë öýãýýí áîëãîõ ýä ýðýýä îëñîíã¿é ãýñýíä Ìóõàììåä “àÿà íî¸íòîí ìèíü
ýý, òà ãýðëýýä äº÷èí æèë áîëñîí áîëîâ÷ õýðýâ áè òàíûã ¿ð òîãòîîõ ÷àäàëòàé áîëãîâîë òà ÿàõ âý” ãýõýä
íü òýãâýë ÿàìä òóéëààñ áèøðýí èõ õèøèã õ¿ðòýýíý ãýæýý .
Òýãâýë íàä äèíàð çîîñ ºãºãò¿í ãýñýíä õóäàëäàà÷èí õî¸ð äèíàð çîîñ ºãñíèéã àâààä áàñ íýã øààçàí òàâàã
àâ÷ ÿâæýý . ìóõàììåä ºâ¸ öýöýã õóäàëääàã ãàçàð î÷èæ , õî¸ð ëàí õÿòàë êóáåéáûí õàíä, íýã ëàí Èîí
ãàçðûí îëñíû òîñëîí õàíäë, íýã ëàí øèíý ëèø, íýã ëàí Ñåðåíäèá ãàçðáí óëààí ýëà , òàâàí öýí ýíýòõýã ãàà,
òàâàí öýí ïîâàðè , òàâàí öýí Àðàëûí ÷èíæ¿¿ , íýã ëàí ýíýòõýã ãîèíä , òàâàí öýí óóëûí òèìèàí õóäàëäàí
àâààä òýäãýýðèéã ÷àäàìãàé õîëòæ øèãøýýä öýâýð áàë õîëüæ òàâàí øèðõýã çààð , íýã ëàí çàãàñíû í¿äñýí
òºìñ ñàðíàé öýöýãéã øèíãýí ø¿¿ñ õîëüæ òàâãàíä õèéãýýä àâ÷èð÷ :
Ýíý áîë ýð õ¿íèé ¿ðèéí äóñëáã öýãýýí áîëãîã÷ ýð äàðóé ìºí. õîíü , òàãòàà , øóâóóíû ìàõ, õàëóí ÷¸àíàðûí
íîãîîòîé ñàéòàð õîëüæ öºìèéø èäýýä ÷èõýðòýé õàíäààð äàðóóëûàë áîëíî ãýæýý .
Õóäàëäàà÷èí , íºãºº áýëòãýñíèéã õîíèíû ìàõ, òàãòàà øóâóóíû õàìò ãýðãèéäýý ÿâóóëæ ñàéõàí õîîë áýëäýýä
áàé ãýæ õýë¿¿ëæýý .
Õóäàëäàà÷íèéã õàðèõàä ãýðãèé íü ñàéõàí õîîë áýëäñýí áàéñàíä óðüäààð ìàõûã èäýýä äóñëûã öýãýýí
áîëãîã÷èéã àìñàæ ¿çâýë èõ ë àìüüàé òóë öºìèéã èäñýíä àâààëü ãýðãèé íü òýð øºíº áèå øàëòãààíòàé
áîæýý .
Òýð øºíººñ õîéø ãýðãèé íü õºä õ¿íäýð÷ , ñàðûí õýð ñààòààä õîíîãèéí õîíîãèéí òîî ã¿éöýõýä íÿðàéëàõààð
ºâäºæ îðü äóó áîëñîíä íýãýí ýìãýí õ¿¿õäèéã áîîæ àâëàà . Ãóðàâ õîíîã äýýð, èñãýñýí ãóðèëàí áîîðöîã
õèéæ, äîëîî õîíîã äýýð ò¿ãýýæ ¸ñûã ã¿éöýòãýýä ýöýã íü èðæ Àëëàõ òýíãýðèéí õèøèã õàà áàéíà ãýæ
õ¿¿ãýý ¿çñýíä õîñã¿é öýâýðõýí áàéñàí áºãººä äîëîî õîíîã áîëñîí ãýõýä îéíäîî õ¿ðñýí þì øèã òèéì òîìñàéõàí
õ¿¿õýä áàéæýý .
Õî¸ð õàöàðòàà ìýíãýòýé ñàðàí ìýò ñàéõàí õ¿¿ãýý ¿çýí áàÿñàæ ýöýã “×è õ¿¿äýý õýí ãýæ íýð ºãºõ âý?”
ãýñýíä îõèí õ¿¿õýä ãàðñàí áîë áè íýð ºãºõ áèëýý . Õ¿¿ ãàðñàí ó·ðààñ çààâàë ýöýã íü íýð ºãºõ ¸ñòîé
ø¿¿ äýý ãýæ ýõ íü õýëæýý .
Äýðãýä íü áàéñàí íºõºð íü “Àÿà , Àëà-àä-äèí ìèíü” ãýæ äóó àëäñàíààð ýöýã íü õ¿¿äýý ìýíãýò Àëà-àä-äèí
ãýäýã íýð õàéðëààä àñðàõ õ¿í ãàðãàí, õî¸ð æèë áîëîõîä õàà ÷ ÿâäàã áîëîâ. Äîëîîí íàñ õðýõýä íü ýöýã íü
ýëäýâ ìóó í¿äíýýñ äàëääëàí “Ýð¿¿íäýý áàâãàð ñàõàëòàé áîëòîë íü á¿¿ ãàðãà!” ãýæ áàéøèíã¨éí çîîðèíîä
îðóóëààä õ¿íñ çººõ áîîë, òýãýýä õîîë õèéæ øèâýã÷èí ãàðãàæýý .
Òýãýýä ¿ñ àâàõ íàéð õèéãýýä , áè÷èã ñóð¸ íîì ñóäàð óíøäàã ýðäýìòýé õ¿í áîëãîõ ãýæ áàãø ãàðãàæ
ºã÷ýý .
Íýã ºäºð áîîë÷óóä õ¿¿ä õîîëä çºõèéí öàã õààëãûã îíãîðõîé îðõèñîíäï Àëà-àä-äèàí ñýì ãàð÷ ýõèéí ºðººíä
îðâîë ýõ íü äýýäñèéí îëîí ýõíýðòýé õàìò ñóóæ áàéæýý . Íýãýí òóéëûí õººðõºí æààë îðæ èðýõèéø òýä
¿çýýä í¿¿ðèéã äàðæ îðü äóó òàâèõàä “Àÿà, Àëëàõ òýíãýî ÷àìä èéì ñàéõàí ¿ð çàÿàäàã áîëîîñîé ÷è
ÿàãààä èéíõ¿¿ õ¿íèé æààëûã îðóóëæ èðýâ? Ñ¿çãýýñ è÷ã¿¿ð òºðäãèéã ÷è ýñ ìýäýõ ¿¿? Ãýöãýýõýä “àÿà
Àëëàõ ìèíü ýíý áîë ¿íýõýýî ìèíèé òºð¿¿ëñýí õ¿¿, õóäàëäàà÷èí íàðûí òýðã¿¿í ìàíàé Øàìàñ-àä-äèíû ¿ð
áèëýý” øýñýíä áèä ÷àìàéã ¿íýõýýð èéì ¿ðòýé ãýæ ìýäýõã¿é áèëýý ãýöãýýõýä íü Àëà-àä-äèíû ýõ
ºã¿¿ëð¿¿í: Ýöýã íü ìóó þìíû í¿äýíä ºðòºõ áèé ãýæ ãàçàð äîð çîîðèíä òýæýýæý áàéãàà þì . Òàéãàí íàð
¿¿äèéã ñóë îðõèñîí ó÷èð ãàðààä èðñýí áîëîëòîé . Óã íü áèä ñàõëû íü óðãàõààñ íààø ãàðãàõã¿é ãýñýí þì
ãýñýíä ìºíººõºí îëîí ýõíýð Àëà-àä-äèíû ýõýä òàë ºãºöãººí.
Àëà-àä-äèí òýíäýýñ ãàð÷ öýöýðëýãèéí ñ¿¿äýðò ñöóóòàë íýãýí áîîë ýöãèéí íü èëæãèéã àâ÷ðàõûã õàðààä
ýíý èëæãèéã õààíààññ àâ÷ðàâ ? ãýñýíä ÷èíèé ýöãèéí äýëã¿¿ðò áàðàà çººãººä àâ÷èðëàà ãýõýä íü “Ìèíèé
ýöýã ÿìàð àæèë õèéäýã âý? ãýñýíä_ ÷èíèé ýöýã áîë ìèñèð ãàçðûí õóäàëäàà÷èí íàðûáí òýðã¿¿í ñóóðüøñàí
àðàá íàðûí ñóëòàí áèëýý ” ãýëýý .
Àëà-àä-äèí ãýðò îðæ ìèíèé ààâ ÿìàð àæèë õèéäýã áý? ãýæ ýýæýýñ àñóóñàíä ÷èíèé ýöýã áîë ìèñèð ãàçðûí
õóäàëäàà÷èí íàðûí òýðã¿¿í, á¿õ ñóóðèí àðàá íàðûí ñóëòàí õ¿í . Ò¿¿íèé çàðö íàð ìÿíãà þìóó, ò¿¿íýýñ
äýýø äèíàð çîîñíû ¿íýòýé áàðààã ÷èíèé ýöãýýý¸ àñóó õóäàëäàõààñ áèø , äîîãóóð ¿íýòýé áàðààã ººðñäºº
ìýäýí õóäàëääàã þì .Õàðèéã îðíîîñ èðýõ áçõ áàðàà, õàðèéí îðîí ÿâàõ á¿õ áàðàà ãàãöõ¿¿ ÷èíèé ýöãèéí
ãàðààð îðíî. Àëëàõ òýíãýð ÷èíèé ýöýãò òîîëîâ÷ áàðøã¿é èõ ìºíãº çàÿàæýý ãýñýíä õ¿¿ íü Àÿà ýõ ìèíü ýý,
ìèíèé ýöýã á¿õ ñóóðèí ñóëòàí, õóäàëäàà÷èí íàðûí òýðã¿¿í áàéòëàà íàìàéã þóíä ãàçàð äîð çîðèíë öîîæòîé
ñóóëãàíà âý? ãýñýíä ìóó í¿äýíä ºðòºõ áèé ãýæ àéõäàà êîîðèíä ñóóëãàâ. 0Åð íü íàñ ýöýñëýñýí õ¿íèé
îëîíõè íü ìóó í¿äýíä ºðòñºíººñ áîëæýý ãýõýä Àëà-àä-äèí ºã¿¿ëð¿¿í:
“Àÿà õ¿í íýãýíò çàÿàñàí òàâèëàíãààñ õààøàà çàéëàõ áèëýý áîëãîîìæòîé ò¿¿íýýñ ãàðàõã¿é îø¿¿ äýý .
Öàãèéí ýðõýýð ýöýñò íàñàí ýöýñ áîëîõûí öàãò “Áè õóäàëäàà÷èí Øàìàñ àä-äèíû õ¿¿ áàéíàà” £ýæ
õýëýõýä óëñ àìüòàí ¿íýìøèõã¿é “Áèä Øàìàñ-àä-äèíûã õ¿¿òýé ÷ ãýæ ìýäýõã¿é , îõèíòîé ÷ ãýæ ìýäýõã¿é ”
ãýýä ±àí õºìðºãººñ ýöãèéí õºðºíãèéã äóðààð àâàõ áîíî. “Ýð íºõºð íü ¿õýõèéí öàãò ýä õºðºíãº íü
¿ðýãäýæ , æèãøèëòýé ýìñèéí îëç áîëäîã ãýæ Àëëàõ ñóòðãàñàí áèø ¿¿. Àÿà ýýæ ìèíü ì ðãàà¿ íàìàéã
äàãóóëàí çýýëèéí ãàçàð î÷èæ äýëã¿¿ð íýýæ õóäàëäàà íàéìààíä ñóðãàíà óó ãýæ ýöýãò õýëæ ºãººðýé
ãýñýíä ýõ íü çàà òýãüå ãýæýý .
õóäàëäàà÷èí ãýðòýý èðâýë ìýíãýò Àëà-àä-äèí ýõèéí äýðãýä áàéõûã õàðààä ×è ò¿¿íèéã þóíû ó÷èð çîîðèíîîñ
ãàðãàâ?” ãýñýíä áè ãàðãñàíã¿é , çàðö íàð çîîðèíû ¿¿ä õààõûø ìàðòæýý . íàìàéã àéëûí ýõíýð¿¿äòýé ñóóæ
áàéõàä îððîîä èðñýí þì ãýýä õ¿¿ãèé õýäñíèéø öºìèéø ÿðüñàíä Øàìàñ-àä-äèí ºã¿¿ëð¿¿í: Àÿà, õîíãîð
õ¿¿ ìèíü ýý, ìàðãààø ÷àìàéã çýýëèéí ãàçàð àâ÷ î÷ú¸ õàðèí ÷è þì áîëãîí äýýð òîìîîòîé, áóóðüòàé
áàéãààðàà ãýæýý .
Àëà-àä-äèí ýöãèéí ¿ãýíä èõýäá àÿðëàí õîíîä ºãëºº ûá áîëñîíä Øàìàñ-àä-äèí õ¿¿äýý óãààë õèéæ, ãî¸ ¿íýòýé
õóâöàñ ºìãºæ , ºãëººíèé õîîë èäýýä ººðºº íýã ëóóñ óíàæ õ¿¿äýý íýã ëóóñ óíóóëæ õºòëººä çýýëèéí ãàçàð
î÷èí
Çýýëèéí ãàçàð î÷èõîä õóäàëäàà÷äûí òýðã¿¿í òèéíõ¿¿ ãýíýò àðâàã òàâíû ñàð øèã ñàéõàí õ¿¿ õºòëººä
ÿâàõûã óëñ õàðæ “Ýíý õºâã¿¿íèéãõàðàâ óó . ìàíàé òýðã¿¿í õóäàëäàà÷èí õºãøèí õ¿í àòëàà ÿàñàí ìóóõàé
äîòîðòîé òóñã¿é õ¿í áèëýý” ãýëöýâ.
Äýýð ºã¿¿ëñýí ìóõàììåä Ìèìñèìèéí ºã¿¿ëýõ íü “Òà ìèíü áèäíèé õóäàëäàà÷èä èéì õ¿íýýð õîéøèä òýðã¿¿í
áàéëãàõ ¸ñã¿é ” ãýíý.
Óã íü õóäàëäàà÷èí íàðûí òýðã¿¿í çýýëèéí ãàçðûí ìîðèëîí èðýõýä áóñ ä õóäàëäàà÷èí áàðààëõàæ,
òýí£ýðèéí ñóäðûí íýã á¿ëãèéã óíøààä òýðã¿¿í õóäàëäàà÷èíä åðººë õýëñíèé äàðàà òóñ òóñûí äýëã¿¿ðò
òàðõàí íàéìààãàà õèéäýã ¸ñòîé áàéæýý . Òýãòýë ýíý ºäºð õóäàëäàà÷íûã òýðã¿¿í äýëã¿¿ðòýý èðñýí õîéíî
íýã ÷ õóäàëäàà÷èí áàðààëõàæ èðñýíã¿éä çýýëèéí äýðãý áîëîõ ìºíººõºí ìóõàììåäèéã äóóäàæ ”Õóäàëäàà÷èí
þóíû ó÷èð öóãëàæ èðýõã¿é áàéíà?” ãñýíä “Áè õýäèéãýýð õîâ õýëýõ äóðã¿é áîëîâ÷ ¿íýíèéø õýëýõä òýä
òàíûãø òýðã¿¿íýýñ áóóëãàíà. Òàíä òýíãýðèéí ñóäðààñ óíøèõã¿é ãýæ áàéíà áèëýý” ø ãýõýä íü “Þóíû
ó÷èð òýð áèëýý?” ãýñýíä “Ýíý þóí õºâã¿¿í áèëýý? ×èíèé àëáàò çàðö áóþó ÷èíèé ãýðã éí òºð¿¿ëñýí
õ¿¿õýä àëèí áîëîõûã ìýäýõã¿é áàéíà. Õàðâàë ÷è èõ ë àõéð àé á¿ëãýý” ãýæýý .
Øàìàñ-àä-äèí ºã¿¿ëð¿¿í: ×è Àëëàõ òýíãýðèéã áîäîæ äóóã¿é áàéâàë áàðàâ. Ýíý áîë ìèíèé òºðñºí õºâã¿¿ý
áèëýý ãýñýíä áèä ÷èíèé õ¿¿ã ¿çýýã¿é ø¿¿ äýý ãýõýä íü “×è òýð æèë íàäàä ýð õ¿íèé ¿ð äóñëûã öýãýýí
áîëãîäîã þì àâ÷èð÷ ºãñºí ø¿¿ äýý . Áè ò¿¿íèéã õýðýãëýñíýýð ìèíèé ãýðãèé õ õ¿¿õýä îëæ ýíý õºâã¿¿í
òºð¿¿ëñýí þì . Òýãýýä ìóóñàéí àìüòíû í¿äíýýñ äàëä çîîðèíä ºãñºæ, áàðèì ñàõàëòàé áîëòîë íü
ãàðãàõã¿é ãýæ øèéäñýíýý ýõ íü ýíý õºâã¿¿ííèéã çýýëèéí ãàçàð àâàà÷èæ , äýëã¿¿ð ãàðãàæ íàéìààíä ñóðãà
ãýæ ãóéñààð ºíººäºð àâ÷ðàâ ãýâ.
Çýýëèéí äàðãà ýë ó÷ðûã áóñàä õóäàëäàà÷äàä àéëòãàñàíä òýä öºì öóãëàí èðæ òýíãýð¨éí ñóäðààñ óíøààä
ñàéõàí õ¿¿òýé áîëñîíä öºì òààòàé áàéíà ãýýä áèäíèé ¿ð ¿íäñèéã áóðõàí ñàõèõ áîëòóãàé : ßäóó àéë ÷
ãýñýí õ¿¿õýä ãàðãàõààð àõ ä¿¿ñ , àéëûí õ¿íýý óðüæ îîã áàðòäàã áèø ¿¿. Òýãâýë ÷è åð òýãýõã¿é þì
ãýñýíä òýãýëã¿é ÿàõ âý? ìàðãààø öýöýðëýãèéí äîòîð öàéëàõ áîëíî ãýæýý .
Ìàðãààø ºãëºº íü çàðö íàðàà çàõèðàí öýöýðëýãèéí äîòîð õî¸ð ãàçàð õèâñ äýâññýí èõ øèðýý çàñóëæ
õîíèíû ìàõ, òîñ òýðã¿¿òýí ñàéõàí õîîë áýëòã¿¿ëæýý .
Òýãýýä Øàìàñ-àä-äèí õ¿¿ãýý õýëñýí íü : Àé ìèíèé õ¿¿ áóóðàë íàñòàé óëñûã áè òîñîæ áàéøèíä çàñààí
øèðýýíýý óðèíà . Ñàõëàã¿é áàãà÷óóäûã ÷è óðüæ àñàðò êàññàí øèðýýíýý ñóóëãààðàé ãýñýíþä “Àÿà
ýöýã ìèíü ýý, ÷è þóíû ó÷èð òîì õ¿íä íýã ÿíç õ¿øõýä áàãà óëñàä áàñ íýã ÿíç õî¸ð øèðýý çàñíàì? Ãýõýä íü
“”Àÿà õ¿¿ ìèíü , òîì÷óóëûí äýðãýä ñóóõàà áàãà÷óóë è÷èíã¿éðäýã þì” ãýñýíä õºâã¿¿íã ñàéøààí
çºüâøººð÷ýý .
Õóäàëäàà÷èí èðãýï öóãëàí ýõëýõýä Øàìàûñ-àä-äèí íàéñòàé÷óóëûã áàéãèíä óðüæ, Àëà-àä-òèí
áàãà÷óóäûã àñàðò óðüæ ñóóëãàñàíä çî÷èä õîîë çîîãëîæ , äàðñ óóöãààæ , ºâãøºä õºãøèä íü õººð÷ ãàðëàà .
Òýð ãàçàð, õàðàõàä ëàë õ¿í àòàë ìóó ìàãóó÷ óäàìòàé Ìàõìóä àëü-Áàëüõè õýìýýã÷ íýã õ¿í áóé á¿ëãýý .
òýðáýýýð ìóó ñàíààòàé áºãººä õ¿¿õäýä äóðëàäàã õà÷èí çàíòàé àæãóó . Ìàõìóä àëü- Áàëüõè Àëà-àä-äèíû
ø¿ð ìýò òóíãàëàã öàðàéã õàðààä èõýä äóðëàí áàéí áàéí ñàíàà àëäàí ñýòãýëèéí òà÷úÿàäàí àâòàãäààä
àÿñûã õàðæ áàéãààä Àëà-àä-äèí øýýõýýð ãàðàõä õ¿¿õäýä õàíäàæ ºã¿¿ëð¿¿í: õýðýâ òà íàð Àëà-àä-äèí»ã
íàäòà àíä ÿâ ãýæ ÿòãàæ ÷àäâàë öºìä ÷èíü ãî¸ õóâöàñ àâ÷ ºãíº ãýæ õýëýýä ÿâæýý . Àëà-àä-äèíûã ãàð÷
øý½ãýýä îðæ èðýõýä õ¿¿õä¿¿ä äóíäàà ºíäºð øèðýýíýý ñóóëãàæ íýã õºâã¿¿í íýã íºõºðòºº ºã¿¿ëð¿í: Àÿà
Ñèäè Õàñàí ÷è õààíààñ ìºíãº îëæ íàéìàà õèéõ áàðàà çýõýæ ºãºº÷ ãýñýíä , àé õ¿¿ ìèíü íàä áýë áàéõã¿é , ÷è
ººðºº íýãýí õóäàëäàà÷èí õ¿íýýñ ìºíãº çýõýæ àâààä áàðàà àâàä òýäãèé õàìò Äàìàñê îðæ õóäàëäàæ õî¸ð
äàõèí èõ îëç îëîî öààø Áàãäàä áàëãàä îðæ íàéìàà õèéñýýð îäîî ìèíèé ìºíãº íýã ò¿ìýí äèíàð çîîñ áîëîâ. ãýæ
ÿðüæýý . Õ¿¿õä¿¿ä öºì èéìýðõ¿¿ þì ÿðüæ Àëà-àä-äèíû ýýëæ áîëîõîä áè ãàçûí äîð çîîðèíä ºññºí ñàÿ
áààñàí ãàðèãò ãàð÷ èðýâ. Îäîîãîîð äýëã¿¿ð ãýð õî¸ðîîñ ººð ãàçàð ìýäýäõã¿é áàéíà äàà ãýõýä íü ÷è ãýðò
ñóóñààð áàéãààä àÿíä ÿâàõûí àìòûã ¿çýýã¿é àæýý . Ýð õ¿í çààâàë àÿíä ÿâàõ õýðýãòýé ãýñýãä áè àÿíä
ÿâàõã¿é , òèéì õºðºíãº ÷ áàéõã¿é ãýõýä íü ýíý õ¿¿ ÿã çàãàñ øèã óñíààñàà ãàðâàë ¿õýõ þì áàíà ãýæ
íýãýí õºâã¿¿í ýëýãëýí ºã¿¿ëñýíä áàñ íýã íü : ”Àÿà Àëà-àä-äèí ìèíü ýý, áàÿæèõûí òóë àÿí õèéõã¿é þì áîë
õóäàëäàà÷èí õ¿íèé õ¿¿õýä ãýæ áàéñíû õýðýãã¿é” ãýñýíä Àëà-àä-äèí èõýä õîðñîí ãîìäîæ óéëñààð
ëóóñàà óíààä õàðüæýý .
Ýõ íü õ¿¿ãýý óéëñûíã ¿ýýä , àÿà õ¿¿ ìèíü ÷è þóíû ó÷èð óéëàâ? Ãýñýíä áàÿæèõ ãýæ àÿíâ ÿâàõã¿é þì áîë
õóäàëäàà÷íû õ¿¿õýä ãýæ áàéñíû õýðýãã¿é ãýæ õ¿õä¿¿ä õýëæ áàéíà ãýõýä íü àÿà ìèíèé õ¿¿ ÷è àÿí õèé
äóðòàé áàéíà óó? ãýñýíä äóðòàé ãýæýý . òýãâýë ìèíèé õ¿¿ àëü õîò ðîîõ ñàíàà áàéíà ãýõýä íü Áàãäàä
áàëãàä îðíî, òýíä õ¿ðñýí õ¿í õî¸ð äàõèí èõ îëç îëîã ãýíý ãýõýä íü Àëà-àä-äèíû ýõ ºã¿¿ëð¿¿í:
- “Ìèíèé õ¿¿ ýöýãò ÷èíü èõ ìºíãº áèé . Õýðýâ ýöýã ÷èíü ÷àìä áàðàà àâ÷ ºãºõã¿é áîë áè ÷àìä áàðàà àâ÷
ºãíº” ãýæ ñéàí ¿éëèéã ñààðã¿é ûáá¿òýýâýë äýýð ãýäýã õýðýâ òèéì áîë îäîî ¿òýð ò¿ðãýí çýõýæ ºãºº÷
ãýñýíä ýõ íü áîîë çàðäàñíûã äóóäàæ çýýë ð¿¿ ÿâóóëæ àðâàí áîîäëä áàðàà áîîëãîæ çýõæýý .
Ýöýã íü íýã õàðñàí ÿ÷èíü öýöýðëýãèí äîòîð õ¿¿ ýñ ¿çýãäñýíï ñóðàãëàâàë Àëà-àä-äèí õàðüñàí
áàéæýý . õóäàëäàà÷èí õàðüæ èðýýä áîîäîëòîé áàðàà çýõñýíèéã ¿çýýä ó÷ðûã àñóóâàë ýõ íü ñàÿíû áîëñîí
ÿâäëûã íýãä íýãã¿é ºã¿¿ëñýí , ýöýã íü ºã¿¿ëð¿¿í: “Õàðèéí îðîíä î÷ñîí õ¿íèéã Àëëàõ òààëäàãã¿é , íóòàãòàà
áàéæ, çàÿàãàà äýëãýñýí ýð õ¿í æàðãàëòàé ãýæ Àëëàõ ºðøººäºã! Óðüäûí öàãò áîë íýã áýýð ãàçàð áîëîâ÷
áèòãèé ÿâ! ãýñýí áàéäàã þì . ×è àÿíä çààâàë ÿâàõààð õàòóó øèéäýâ ¿¿? Ãýñýíä áè Áàãäàä áàëãàä
çààâàë áàðàà àâ÷ ÿâíà . Ýñ òýãâýë áàäàð÷èíãèéí íºìðºã ºìñººä åðòºíöèéã õýñýæ, áàäàð÷èëíà ãýõýä íü áè
÷àìàéø áàäàð÷ëóóëàõûã òýâ÷èõã¿é , õàðèí ÷ íàä ìºíãº õºðîºíãº èõ áèé ãýýä áàðàà òàâààð õºðºíãº õîãøëîî
¿ç¿¿ëýýä áàñ òóñãàéëàí äº÷èí áîîäîë áàðàà ¿ç¿¿ëñíèé òóñ á¿ð äýýð íü “ìÿíãàí äèíàð çîîñíû ¿íýòýé” ãýæ
áè÷ñýí áàéæýý . Ýöýã íòü õóäàëäàà÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý äº÷èí áîîäîë áàðààã ýõèéí áýëòãýñýí àðâàí
áîîäëûí õàìò àâààä ÿâ äàà .Õàðèí ÷ ìä ÷èíü àðñëàíãèéí íýðò øóãóé, íîõîéí õºíäèé íýðòýé õîîëîé õî¸ð
àéõòàð ãàçàð áèé . Òýíä õ¿íèéã ºðøººëøçé õºíººäºã þì . ãàíöõàí ò¿¿íýýñ ë àéõ þì äàà ãýõýë íâ “ßàãààä
òýð áèëýý, ýöýã ìèíü” ãýñýíä òýíä çàì òîññîí Àæëàí õýìýýõ í¿¿äýë÷èí àðàá áèé þì ãýõýä íü õýðýâ çàÿà
áàéâàë Àëëàõ òýíãýðèéí ºðøººëººð ãàé çîâëîí òîõèîëäîõã¿é áèç ãýæ õ¿¿ íü õýëæýý .
Òýãýýä ýöãèéûí õàìò àæëûí ìàëûí çýýë äýýð î÷òîë íýãýí òýìýýòýé õ¿í áóóí õàðàéûæ, òýðã¿¿í
õóäàäàëäàà÷íû íàðûã ¿íñýýä “Àé íî¸íòîí ìèíü òà õóäàëäààíû õýðýãò áèäíèéã õºëñëºõã¿é áóþó?” ãýñýíä
Øàìàñ-àä-äèí áè ººðèéí ìýäýëòýé , ººð èéí çàðöòàé äàà .
ªâäãºº ø¿ðãýñýí öàãààí ñàõàëòàé
ªâãºí òýí¿¿ë÷ õýñ¿¿÷ëýèëæ ÿâíà
ßàãààä íóðóó ÷èíü áºãòèéâ? ãýæ
ßðèàíû äàëèìä áè àñóóâ
Çàëóó íàñàà õîðâîîä ãýý÷ýýä
Çàéæ õàéñààð áºãòèéâ ãýëýý ”
ãýæ óðüä íýãýí õ¿íèé õýëñíèéã Àëëàõ èõýä òààøààæýý ãýýä îäî ìèíèé õ¿¿ èéì àÿí õèéõèéã õ¿ñíý ãýñýíä
òýìýýòýé õ¿í “¯éëñ íü á¿òýõ áîëòóãàé” ãýæýý .
òýãýýä òýðã¿¿í õóäàëäàà÷èí òýìýýòýé õ¿íòýé õýëýëöýý õèéæ ÷è ¿¿íýýñ õîéø ìèíèé õ¿¿ãèéí ýöýã áîëíî
ãýýä õ¿¿ãèé ìèíü ñàéí àâ÷ ÿâààðàé ãýæ çóóí äèíàð çîîñ ºã÷ýý .
òýðã¿¿í õóäàëäàà÷èí æàðàí ëóóñ, áàìáàð , áàñ Àáäàëü Çàäèð Ãèëåíû øåéõèéí øàðèëä òàâèõ á¿òýýëýã
àâ÷ ºãººä õ¿¿äýý “Çà õ¿¿ ìèíü ìèíèé ¿ã¿éä ýíý õ¿í ÷èíèé ýöýã áîëíî , ¿ãýíä íü îðæ ÿâààðàé!” ãýæýý
Òýð ¿äýø Àáäàëü ÊàäèðÃèëÿíû øåéõ «àìûã õ¿íäýòãýí áóðõàí ñóäðààñ óíøèæ ìàðãààø
ºãëºº íü òýðã¿¿í õóäàëäàà÷èí õ¿¿äýý ò¿ìýí äèíàð çîîñ ºãººä “Áàãäàä áàëãàäàä íàéìàà ñàéí áàéâàë þìàà
çàðààðàé, íàéìàà ã¿éõã¿é áàéâàë ýíæý ìºíãºº çàðààðàé”ãýæýý .
Òýãýýä Àëà-àä-äèí ëóóñàà à÷óóëæ , õàíü íºõºäòýé ñàëàõ ¸ñ õèéæ àÿíä õºäºëæýý .
Áàñ ìàõìóä –àë-Áàëõè ìºí Áàãäàä îðîõîîð õºãñºº à÷ààëæ õîòûí çàõàä àñàð ìàéõíàà øààãààä "Òýð õîë
ãàçàð õîâ õýëýõ, óë øàãàéõ õ¿íã¿é òóë ýíý æààë õ¿¿òýé íèéëýí æàðãàõ öàã èðæýý" ãýæ áîäæýý .
Õ¿¿ãèéí ýöýã ìàõìóä-àëü-Áàëüõèòàé äàíñ áîäîæ , íàéìààíû ¿ëäýãäýë ìÿíãàí äèíàð çîîñûã , ìèíèé õ¿¿ Àëà-àä-
äèíä ºãººðýé ãýýä ìèíèé õ¿¿ã ººðèéí õ¿¿ øèã ñàéí õàðæ ÿâààðàé ãýæýý.
Àëà-àä-äèí ìàõìóä – àëü- Áàëüõèòàé óóëçñàíä òýð áýýð õºâã¿¿íèé àÿíû íü óëñû íü õàìò äàéëààä öààø
çàìä õºäëºâ.
Ìàõìóä-àëü-Áàëüõè Êèàð, Äàìàñê, Õàëåá, Áàãäàä áàëãàäàä òóñ á¿ð äºðâºí ãýðòýý áºãººä òýä èõ öºëèéã
òóóëæ Äàìàñê õ¿ðýõèéí õàìò Ìàõìóä –àëü-Áàëüõè , Àëà-àä-äèí õ¿¿ä õ¿í ÿüâóóëæ, ìîðèëîí èðæ çîîã
áàðèõûã óðüñàíä Àëà-àä-äèí î÷èõ ýñýõèéø òýìýýò Êåìàëü-àäèíààñ àñóóâààñ “î÷èæ õýðýãã¿é” ãýæýý.
Ëàðàà Äàìàñêààñ Õàëåá îðîõ áîëæ Ìàõìóä-àëü-Áàëüõè áàñ íàéð õèéý Àëà-àä-äèíûã óðüñàíä äààìàë
ýöýãòýéãýý ÿðèàä áàñ î÷ñîíã¿é .
Õàëåáàññ ãàð÷ Áàãäàä õ¿ðýõ çàìä ìàõìóä-àëü-Áàëüõè áàñ íàéð õèéæ Àëà-àä-äèíûã óðüñàíä Àëà-àä-äèí
ìºíººõºí æèíãèéí äààìàë òýìýýò ºâãºíèé õîðüñîîð àòàë çààâàë î÷íî ãýæ õóâöñàí äîòðîî þëä á¿ñëýý õ¿ðýýä
î÷æýý . Ìàõìóä-àëü-Áàëüõè áîñîí õàðàéæ àìðûã àéëòãààä ñàéõàí øèðýý çàñàæ íàéðëàñíû õîéíî ãàðûã
óãààãààä Àëà-àä-äèíûã ¿íýñýí òààëàí ñ¿éä áîëîõóé äîð”×è ÿàõ ãýýä áàãàà þì?” ãýõýä íü ýíý ãàçàð
÷àìòàé õ¿ñëèéã õàíãàõ ãýæ äóóäñàí áèëýý ãýýä.
ªíäºã øàðæ , ÿìàà ñààõûí çóóð
ªºð ÷è áèäýíòýé óóëçààä
Òàëõ òàðèàã îëäîõûí õýðýýð èäýæ
Òºãðºã ìºíãèéã ÷àäàõûí õýðýýð àâ÷ áîëîõ óó?
×èìõ÷ áàé, àòãà ÷ áàé õàìààã¿é
×è õ¿ñâýë õýäèéã ÷ àâàà÷ñàí áýðõ áèø
ãýæ þó ãýñýí ¿ã áîëîõûã ÿðèëöàíà äàà ãýæ õºâã¿¿íèéã õ¿÷èðõèéëýõ ãýñýíä Àëà-àä-äèí þëä ãàðãàí
äàëàéæ, “Áóóðàë òîëãîéäîî ãøýìø áóðõàí òýíãýðî õàòóó çàëõààäãèéã ÷è ýñ ìýäýõ ¿¿!
Öàãààí þì õàð àâàõäàà àìàðõàí áàäàã áèëýý
Öàë áóóðàä òîëãîéãîî áóçàðëàõààñ ýñ àéíà óó ÷è
Ãýæ áàéäàã þì ø¿¿ ãýýä ¿íýíäýý ãýõýä ìèíèé ýíý áîë Àëëàõ òýíãýðèéí çàÿàñàí çàðäàãã¿é áàðàà . õýðýâ
çàðäàãñàí áîë ººð õ¿íä àëòàí çîîñîîð õóäàëäàõ þì ãýõýä ÷àìä áëä ìºíãºí çîîñîîð õóäàëäàõ áàéëàà . ìóó
ñàíààè ìèíü îäî áèä õî¸ð õýçýý÷ íºõºð áèø ãýæ õýëýýä ýðãýæ èðýýä Êàìåëü-àä-äèí ºã¿¿ëð¿¿í: Òýã õ¿í
áîë ÿàõ àðãàã¿é ñàäàð ñàìóóí õ¿í áàéíà. Áè õýçýý÷ íºõºðëºõã¿é : Öóã ÷ ÿâàõã¿é ãýëýý . Êàìåëü-àä-äèí,
áèòãèé î÷ ãýæ õýëýýã¿é þó äàà ãýýä õàðèí îäîî ñàëæ ÿâàõàä áèäýíä ¿õäèéí àþóëä ó÷ðàõ òóë íýã
æèíãýýð õàìò ÿâúÿ ë äàà ãýõýä íü ò¿¿íòýé ÿàñàí ÷ çàì íèéëýõã¿é ãýýä à÷ààëæ öààø õºäºëæýý .
ßâñààð íýãýí õºíäèéä èðýõýä Àëà-àä-äèí ýíä õîíîãëîíî ãýñýíä Êàèìåëü-àä-äèí ýíä õîíîõ õýðýãã¿é øàëàâõàí
ÿâæ ÷àäâàë Áàãäàäûí õýðìèéûí õààëãà õààõàà± óðüä õ¿ðüå ãýëýý . Òýð ¿åñ Áàãäàä áàëãàäàäûíõàí
Ðàôèäèòóóäààñ (Ìóñóëüìàí øàøíû) ýñðýã íýã àéæ õýðìèûí õààëãûã ºãëººíèé íàðíààð íýýæ ¿äýø íàðàí
æàðãàäàõä õààäàãáàéæýý . Àé ýöýã ìèíü ýý, áèä òýð ãàçðààñ ýíý õîòîä èðýõäýý íàìàà õèéõ ãýæ èðíýýñ
õàðèéí îðîí ¿çýõ ãýæ èðýýã¿é ãýõýä íü ÷èíèé àìü íàñ, ÷èíèé ýä õºðºíãºíä í¿¿äýë÷èí àðàáóóä ãàé áîëíî
ø¿¿ äýý ãýñýíä Áàãäàäûí çàëóóñò ãàéõóóëæ çààâàë ºãëºº áîëñîí õîéíî îðíî ãýõýä íü çà ÿàõàâ ººðº ìýä áè
õàðèí ñàíóóëñàí ãø¿¿ ãæý Êàìåëü-àä-äèí öºõðºí ºã¿¿ëæýý . Òýãýýä à÷ààãàà áóóëãàæ õóðààãààä àñàð
ìàéõíàà øààæ õîíîõ áîëæýý .
Øºíº äóíä Àëà-àä-äèí ãàð÷ øýýõäýý àëñàä þì ãÿëàëçàõûã õàðààä àé òýð þó ãÿëàëçààä áàéíà? ãýñýíä
Êåìàëü-àä-äèí ãàð÷ õàðààä òºìºð æàäíû ¿ç¿¿ð áàéíà. Í¿¿äýë÷èí àðàáóóä îéðòîæ èðæ à÷àà áàðàà õóðààà
áàéõûã õàðààä “Ýíý øºíº îëçòîé” ãýæ ººð õîîðîíäîî ÿðèëöàõàä àæýý .
Êåìàëü-àä-äèí ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä “ººäã¿é àðàáóóä òîíèë!” ãýæ õàøãèðñàíä Àáó Íàíá æàäààî íýâò
ñ¿ëáýñýíä Êåìàëü-àä-äèí ìàéõûí àìàíä ¿õýäõèéí óíàõûã Àëà-àä-äèí õàðñààð áàéæýý .
äýýð÷ì÷èä áóñàä õ¿¿¿ìñèéí íü õ¿éñ òýìòðýí àëààä áàðààãèé íü àà÷ààëæ ÿâààä ºãñºíä Àëà-àä-äèí áè ýíý
ëóóñ, ýíý õóâöàñíààñ àìü àëäàõ íü ãýæ àõàìã õóâöñàà òàé÷èí õàÿàä ìàéõíû àìàíä àëàãäñàí õ¿íèé öóñàíä
õóòãàæ ¿õñýí ìýò áîëæ õýâòëýý .
Íºãºº Àæëàí öààø ÿâæ áàéòàë “Ýíý æèí Áàãäàäààñ Êèàð îðæ ÿâàà þì óó? ” ãýæ áóñäààñàà à±óóõàä
“¿ã¿é Êèàðààñ Áàãäàä îðîõ ãýæ ÿâàà áîëîëòîé ãýõýä íü áóöàæ, ¿õñýí óëñ äýð î÷èãòóí , æèíãèéí ýçýí
àìüä áàéæ ìàãàäã¿é ãýñýíä õýäýí àðàá áóöàæ î÷îîä ¿õñýí óëñûã äàõèí ñýëýì æàäààð õàòãàëñààð Àëà-àä-
äèíä õ¿ðýýä “×è õóäëàà ¿õñýí áîëæ õýâòýíý ¿¿ ã¿éöýýæ îðõèíî äîî!” ãýýä æàä ñóíãàñàíä Àëà-àä-äèí Àé
Àáäàëü Êàäèð Ãèëÿí áóðõàí ºðøºº ãýæ çàëáèðòàë íýã ãàð æàäíû ¿ç¿¿ðèéã òàòñàíä Êåìàëü –àä äèíû
öýýæèíä äàõèí øààæ òýä ÿâààä ºã÷ýý .
Àëà-àä-äèí õàðñààð áàéòàë ëóóñ äýýð à÷ààëàë õýýðèéí øóâóó îëçîî àâààä íèñýí îäîõûí àäèë öààø ÿâòàë
äýýðýì÷äèéí òýðã¿¿í Àáó Íàíá ãýíýò, “Òýð íýã öàãààí þì þó âý” ãýñýíä áóñàä íü Àëà-àä-äèíû îðãîæ
ÿâààã áàñ õàðààä “×è áèäíèé ãàðààñ àìü ãàðàõã¿é” ãýëöýí ìîðüäûã äàâèð÷ íýõýí õººñºíä Àëà-àä-äèí
çóãòààñààð íýã öººðºìä òóëæ, óñíû õààëòûí èõ òºìºð ñàðààëæèíä àâèðàí ãàðààä óíòàã÷ áîëæ õýâòýýä
“Õóòàãò Íàôèñ ìèíü ºðøºº” ãýæ çàëáèðàí íýã àðàá õ¿í òîðîí äýýð ãàð÷ ãàð ñóíãàí õèëýíöýò õîðõîéä
õàòãóóëàí îðüäóó òàâèí ìîðèíîîñ îé÷ñîíä áóñàä íü äàõèí ìîðäóóëààä ÷è ÿàñàí ? ãýñýíä õèëýíöýò õîðõîéä
õàòãóóëàâ ãýõýä íü ¿ã äóóã¿é õºòëºí ÿâààä ºã÷ýý . íºãºº Ìàõìóä àëü-Áàëüõè ìºíººõºí ãàçðààñ à÷ààëàí
õºäºëæ Àðñëàíãèéí òîãîî õýìýýõ ãàçàð õ¿ðýýä Àëà-àä-äèíû á¿õ çàðö íàð àëàãäàí áàéõûã ¿çýýä äîòðîî
áàÿðëàí öààø õóðäàâ÷ëàí ÿâñààð ìºíººõºí öººðºì äýýð èðæ óñíû õààëòûí òýíä ëóóñàà óñëàõ ãýñýíä ëóóñ
íü Àëà-àä-äèíû óñàíä òóññàí ä¿ðñèéã õàðààä ¿ðãýñýíä Ìàõìóä-àëü-Áàëüõè òýðã¿¿íýý ºðãºí Àëà-àä-äèí
ñàðààëæ òºìºð äïýýð ãàãöõ¿¿ äîòóóð õóâöàñòàéãàà í¿öãýí áàéõû îëæ õàðààä ÷àìàéø õýí èíãýæ ìóóãèé
íü ¿çýâ? Ãýñýíä “Í¿¿äýë÷èí àðàáóóä èíãýâ” ãýõýä íü “Àé õ¿¿ ìèíü ýý , ÷èíèé ëóóñ, à÷ààã öóãèé íü
àâñàí óó. ãýâ÷
Ýð õ¿í òîëãîé ìýíä ãàðñàí öàãò
Ýä àãóóðñ õóìñûí õàðûí òºäèé ãýæ áàéäàã þì õ¿¿
ìèíü àéëòã¿é áóóãààä èð”
ãýæýý .
Òýíäýýñ Ìàõìóä Àëü-Áàëüõãèéí ëóóñûí óíàæ Áàãäàä áàëãàäàä èðâýë òýð áèåèéã óãààãààä “Àé õ¿¿ ìèíü
÷è àëäñàí þìàà ýðã¿¿ëýí îëîõîä õÿëáàð, õýðýâ ÷è ìèíèé ¿ãýíä îðâîë ýä ìºíãèé ÷èíü õî¸ð äàõèí èõ áîëãîæ
ºãíº” ãýæýý .
Àëà-àä-äèí óãààë õèéæ ã¿éöñýíä ãî¸ õóâöàñ ºìñãººä àëòàí äîòîðòîé òàñàëãààíä îðóóëæ øèðýý, çàñàæ
ñàéõàí õîîë ºãººä ìàõìóä àëü-Áàëüõè õºâã¿¿íä íààëäàí ãàðûã ¿íýññýíä “×è îäîî áàñ ë íàìàéø ìóíõðóóëàõ
ãýæ áàéíà óó? Áè ýíý áàðààã õýðýâ õóäàëääàãñàí áîë áóñàä õ¿íä àëòàí çîîñîîð ÷àìä áîë ìºíãºí çîîñîîð ºãíº
ãýñýí áèø ¿¿? Ãýõýä áè ÷àìä ýíý ëóóñ õóâöàñ õóíàðûã , ìºíãº ºãºõäºº ãàãöõ¿¿ òà÷üÿíãóéãààí ýðõýýð ºãñºí
áèëýý” ãýýä
Õàéðëàæ äóðëàñàí ñýüãýëèéã
Õàâüòàí îéðòîõã¿éãýýð õàíãàäàãã¿é .
Ãýæ íýãýí ìýðãýí õ¿í õýëæýý ãýñýíä Àë-àä-äèí ãàð÷ ÿâàõàä íîõîé íü õîéíîîñ íü õóöàæ õîöîð÷ýý .
Õàðàíõóé ãóäàìæààð îðæ íýã ñ¿ìèéí ¿¿äýíä òóëààä äîòîãø îðæ íóóãäâàë òºäºëã¿é õî¸ð áîîë áàìáàð áàðüæ
õîíéîîñ íü óëààí í¿¿ðòýé ºâãºí áàñ íýã çàëóó , õî¸ð õóäàëäàà÷èí äàãàõ áºãººä ñîíñâîë çàëóó íü “Àëëàõ
òýíãýðèéã áîäîæ íàãàö àõûí îõèíûã íàä ýðãø¿¿ëýí ºãºº÷!” ãýõýä íâ ºâãºí “Áè ÷àìä îîí õýëñýí áîëîâ÷ ÷è
àðèóí íîìîîñ áîëîîä ýíý ø¿¿ äýý“ ãýæý½ .
Òýãýýä ºâãºí õóäàëäàà÷èí ñàðàí ìýò ñàéõàí çàëóó ã ãýíýò õàðæ “Àìãàëàíã ýðüå” ãýæ ìýíäëýýä Àëà-àä-
äèíû õàðèó ìýíäýëñýíä “Õ¿¿ ìèíü ÷è õýí ãýäýã âý?” ãýõýä íü Áè Êèàð õîòíîî òýðã¿¿í õóäàëäàà÷èí Øàìàñ-
Àäèò-äèíû õ¿¿ Àëà-àä-äèí ãýäýã áàéíà. Ýöýã ýõýýñ òàâèí áîîäîë à÷àà áàðàà, àâ÷ ò¿ìýí äèíàð çîñòîé
íààø àÿíä ãàðòàä ýí¿¿õýí Àðñëàíãèéí òîãîî ãýäýã ãàçêàð í¿¿äëèéí àðàáóóä äàéðàí äýýðýìäýæ à÷àà, áàðàà
ìºíãèéã öóãèé íü àâëàà . Òýãýýä ýíý õîòîä èðýýä õîíîõ ãàçàðã¿é ãàéõàí ÿüòëàà ýíä îðæ íóóãäàâ ãýñýíä
“ÀÀé õ¿¿ ìèíü áè ÷àìä ìÿíãàí äèíàð çîîñ, ìÿíãàí çîîñíû õóâöàñ , ìíãàí çîîñíû ëóóñ çýðãèéã ç¿ãýýð ºãâºë ÷è
ÿàõ âý? ” ãýñýíä íü “ßàëàà ãýæ òýð áèëýý” ãýñýíä ºâãàí ºã¿¿ëð¿¿í: “Ýíý íàäòàé ÿâàà õ¿¿ áîë ìèíèé
ä¿¿ãèéíõ ãàíö õ¿¿ áèëýý . Áè ÿòãà÷èí Çóáåéäà íýðòýé òóéëûí ¿çýñãýëýíü ãàíö îõèíòîé þì . Áè îõèíîî ýíý
õàðõ¿¿ä ãýðãèé áîëãîí ºãñºíä ýíýõ¿¿ ìèíèé îõèíä õàéðòàé àòàë îõèí ¿¿íèéã ¿çýæ ÷àäàõã¿é þì . Òýãýýä
ýíý õàðõ¿¿ ãóðâàíòàà ñàëæýý . Îäîî äàõèí ñóóëãàæ ºãºº÷ ãýæ ñàëàõã¿é òóë áè íýã óàà îðëîã÷* õ¿í îëîõ
óõýðýãòýé ãýæ áàéãàà þì . Áèä ºíººäºð ÿìàð íýãø õàðèéí õ¿íýýð îðëîã÷ õèéå ãýæ ÿðèëöñàí áàéñàí . ×è
íýãýíò õàðü ãàçðûí õ¿í áîëîõ òóë îäîî õàìò ÿâúÿ . ×è îõèíòîé ìèíü ãýðý õèéæ , ýíý øºíº õîíîîä ìàðãààø ºãëºº
ñàëáàë ÷èíü ÷àìä äýýð àìàëñíûã ºãüå ” ãýæýý .
Àëà-àä-äèí Ãóäàìæèíä óíòàñíààñ áàéøèíä äîòîð îðî äýýð çàëóó õ¿¿õýíòýé õîíîõ üäýýð
Ãýæ áîäîîä çºüøººðëºº . ø¿¿õèéí ò¿øìýë äýýð î÷èõîä òýð ò¿øìýë Àëà-àä-äèíûã õàðààï äóðëàõ ñýòãýë
ººðèéí ýðõã¿é òºðñºí áºãººä “ßìàð õýðýãòýé èðýâ?” ãýæ îõèíû ýöãýýñ àñóóõàä “Áè ýíý çàëóóã îõèíòîéãîî
îðëîí ñóóëãàõ ãýñýí þì . Ñ¿ÿ áýëýãò íü ò¿ìýí äèíàð çî®ñ àâàõ ãýðýý õèéãýýä õýðýâ ýíý øºíº ìèíèé
îõèíòîé õîíîîä ìàðãààø ºðëºº ñàëàõ þì áîë áè ýí¿¿íä õóâöàñ õóíàð, ìÿíãàí äèíàð çîîñ ºãºõ õýðýâ ñàëàõã¿é
ãýâýë ýíý íàä ò¿ìýí äèíàð çîîñ ºãºõ ó÷èðòàé ” ãýæýý .
ªüãºí èíãýæ ãýðýý õèéãýýä õºâã¿¿ç¿íèéã õóâöàñëàí äàãóóëæ îõèíû ãýðèéí ¿¿äýíä õ¿ëýýãýýä äîòîãø îðæ
îõèíäîî ºã¿¿ëð¿¿í: “Áè Àëà-àä-äèí íýðòýé íýãýí ãîëøèã çàëóó ñóóëãàõ ãýðýý õèéâ. Ñàéõàí áàéãààðàé
ãýýä áè÷ãèéã ºã÷ ãýðòýý õàðüæýý .
Íºãºº ä¿¿ãèé íü õ¿¿ çóó÷ëàã÷ ýìãýíä õèøèã õ¿ðòýýäýã òóë èéì ºã¿¿ëð¿¿í:
“Àé ýìãýí ýì ìèíü ýý, ìèíèé íàãàöûí îõèí õýðýâ ýíý ãîëøèã çàëóóã ¿çýõ þì áîë äàõèí íàäòàé ñóóõã¿é áîëíî.
Òýãýõðýý ÿìàð íýã àðãà ñààì õèéæ ýíý øºíº îéðòóóëàõã¿é áàéãààðàé” ãýæýý . Òýãýýä ýãýí Àëà-àä-äèí
äýýð èðæ “ÀÉ õ¿¿ ìèíü , áè èõ Àëëàõ òýíãýðèéã íýðëýí ÷àìä íýã þì çàõúÿ. Ýíý øºíº îõèíòîé õàâüòàëã¿é
óíòâàë òóñòàé äýýðñýí , ìèíèé ¿ãýíä îðíî áèç äýý ãýõýä íâ “ßàãààä òýð áèëýý?” ãýñýíä “Îõèíû á¿õ áèå íü
óÿìàí ºâ÷òýé òóë ÷àìä õàëäàõ áèé ãýæ àéíà” ãýõýä íü “Áè ò¿¿íòýé îéðòîõã¿é ” ãýëýý . Ýìãýí îõèíä
î÷èæ ýíý ¿ãèéã õýëñýíä îõèí ÷ “Áè õàüòàõã¿é ” ãýëýý .
Çóáåéäà øèâýã÷èí íàðû£ äóóäàæ õàðõ¿¿ä øèðýý çàñàæ õîîë ºã ãñýñýíä Àëà-àä-äèí òàâüñàí õîîëíîîñ
öàäòàë èäýýä , áóðõíû ñóäðûí íýã á¿ëãýýñ óÿíãàëóóëàí ëàëûí øàøèí Äàâèä ëóãàà òóéëûí àäèëõàí íýýí
ñàéõàí óíøèõûã çóáåéäà ñîíñîîä, ýíý çàëóó óÿìàí ºâ÷òýé ãýæ ýìãýíèé õýäñýí íü þó áèëýý . Õýðýâ òèéì
áîë õîîëîé íü ÿàñàí ÷ èíãýæ ãàðàõã¿é . Òýð õóäàë ¿ã ãýæ áîäîä Ýíýòõýã ãàçàð õèéñýí ÿòãà õºãæìèéã
àâ÷ õºãëºí ñàéõàí äóóäàëàõä íü îãòîðãóéä ÿâàà øóâóó áîëîâ÷ çîãñîæ ÷àäàõã¿é ñàéõàí áàéëàà . Çóáåéäà
äóóëñàí íü:
Õàâ õàðàíõóé í¿äýò ÿíçàãàõàí ÷àìä ñýòãýëòýé áè
Õàðàãäàõ á¿ðèéä ÷èíü óäûí ìº÷èð áîëîâ÷ àòààðõàíà çà
ªºðèé ìèíü ãîëîî¸ , ºðººë íü ò¿¿íä õýìýýõ
ªãëºãèéí òààëñàíäàà õ¿ðòýýäýã äýýðõèéí õèøèã àæààì.
Àëà-àä-äèí ¿¿íèéã ñîíñîîä õàðèó äóóëñàí íü:
Ñàðàí øèã ìàíäàí óäûí àäòë òóÿëçàíàì
Ñîãîî øèã òîëüäîí õ¿æñèéí àäèë àíõèëíàì
Õàðøèë çîâëîíä ç¿ðõ ìèíü äóðëàäàã àäèë
Õàãàöñàí öàãò ë õàìò áîëäîãò ãàéõíà.
ãýýä
Îõèí íýíý ¿çýñãýëýíòýé õàñûã õàâ÷èí íàõèëçàí ºíãºðºõä õî¸óë áèå áèåñèûã øèðòýí ìÿíãàíòàà
ñàíàà àëäàí îõèíû õàðö çàëóóãèéí ç¿ðõýíä íýâò øààõ òóë õºâã¿¿í èéíõ¿¿ ø¿ëýãëýñýí íü:
Òýíãýðò ìàíäñàí ñàðûã õàààä áè .

Òýð íýãýí øºíº ÷àìòàé öóã áàéñíàà ñàíàíàì
Òýãýõýäáèä õî¸ð ñàðûã õàðàõäàà
Òýð ìèíèé í¿äýýð, áè ò¿¿íèéõýýð õàðæ áèëýý .
ãýýä îõèí óëàì îéðòîí õî¸ð àëõàì ¿ëýõýä õºâã¿¿í:
Õàð ¿ñýý ãóðàñàëæ çàäë àä òýðýýð
Õàðàíõóé øºíº äºðºâ äýõ øºíèéã çàëàâ.
Òýðãýë ñàð ðóó á¿ñã¿éã øèðòýí áîëãîîõóéä
Òýíãýðèéí ñàðàí õî¸ð áîëîí íàä õàðàãäàâ.
ãýâ.
Òýãýýä îõèíû îéðòîí òóëæ èðýõýä Àëëà-àä-äèí “Áèòãèé îéðòîãòóí, ÷èíèé ºâ÷èí õàëäàíà!” ãýñýíä õî¸ð
ãàðûã òýíèéëãý õàðóóëñàí íü öàëõí öàãààí ìºíãºí àäèë îíö ¿çýìæòýé àæý . Îõèí íü áàñ “×è íàä áèòãèé
îéðò ÷èíèé óÿìàí ºâ÷èí íàä õàëäàíà!” ãýñýíä õºâã¿¿í : “Íàìàéã òèéì ºâ÷òýé ãýæ õýí ÷àìä õýëýâ?” ãýñýíä
îõèí, “Ýìãýí õýëýâ” ãýñýíä õºâã¿¿í “Íàä áàñ ýìãýí õýëýâ” ãýæýý .
Õî¸óë ãàð áà áèåèéã èë ãàãàñàíä õºâã¿¿íèé áèå öàëèí öàãààí ìºíãºíººñ öàãààí áàéñàí òóë õî¸óë ÿã
òýâðýëäýí îçîëäâîîñ õºâ¿¿íèé áýëýã ãàíòàéòàë áîñîîä ÿëàëòûí õààëãààð çàëæ õî¸ð áèåèéí õàëóóí
ÿíàãèéí ãàë íîöîæ ýõ ýöãèéã áîëîâ÷ óìàðòààò åðòºíöèéí æàðãàëûã ýäëýí ýäëýí àìðàâ.
Ìàðãààø ºãäºº íü Àëà-àä-äèí áîñîæ”æàðãàë õàíàñàíã¿é. Ò¿¿íèéã íýãýí õýðýý ø¿¿ðýí àâààä íèñýí îäæýý ”
ãýñýíä “Ýíý ÷èíü þó ãýñýí ¿ã âý?” ãýõýä íü “àÿ, õàòàí ìèíü ýý , áè ÷àìòàé ãàíöõàí öàã ñóóõ õóãàöàà
¿ëäæýý” ãýñýíä “Õýí õýëýâ?” ãýõýä íü “òàíàé ýöýã ÷èíèé ñ¿é áýëýãò ò¿ìýí äèíàð çîîñ àâíà” ãýæ áè÷èã
¿éëäñýí áèëýý . õýðýâ òýð çîîñûã îëæ ºãºõã¿é áîë áè ºíººäðèéí äîòîð ãÿíäàíä îðîõ áºãººä îäîîãèéí õóâüä
íàä òàë çîîñ ãàðãàõ áýë àëãà ãýñýíä “Àé íî¸íòîí ìèíü îäîî ÷è ìèíèé ýð íºõºð ¿¿, àëü ººð õ¿í ¿¿?” ãýõýä íü
“Îäîî áè ÷èíèé ýð íºõºð ìºí” ãýæ “Àëà-àä-äèí õàðèóëæýý . Çóáåéäà ºã¿¿ëð¿¿í: “Ýíý òóí õÿëáàð õýðýã
ñàíàà çîâîõ õýðýãã¿© . Ìàé ýíý íýãýí çóóí äèíàð çîîñûã ÷è àâ. Íàä ººð çîîñ àëãà ý Ìèíèé ýöýã çýý õ¿¿äýý
õàéðòàé ó÷èð õàìàã ìºíãèéã ò¿¿íèé ãàðò àâàà÷æýý . Òýð áàéòóãàé ìèíèé õàìàã ãî¸ëûã õóðààí àâ÷ýý .
Ìàðãààø ÷àìàéã äóóäàí àâàà÷ààä “Ñàëàãòóí!” ãýâýë”Ýíý ¿äýø ãýðëýýä ìàðãààø ºãëºº ñàëäàã õààíàõûí ¸ñ
âý?” ãýýä ø¿¿õèéí ò¿øìýäèéí ãàðûã ¿íýñýæ áýëýã áàðèàä áàñ ãýð÷èéí õ¿ì¿¿ñèéí ãàðûã ¿íýñýýä àðâàí
àðâàí äèíàð çîîñ áàðèàðàé : Òýãâýë òýä öºì ÷èíèé òàëä îðíî. “×è ÿàãààä ñàëæ , óðüä õýëýëöñýí ¸ñîîð
ìÿíãàí äèíàð çîîñ õóâöàñ òýðã¿¿òíèéã àâàõã¿é áàéíà?” ãýâýë “Ò¿¿íèé øèðõýã ¿ñ áîëãîí íàä ìÿíàí äèíàð
çîîñíû ¿íýòýé þì. Áè ÿàñàí ÷ ñàëàõã¿é , ìºíãº , õóâöàñ ººð þó ÷ àâàõã¿é” ãýýðýé . Õýðýâ òýãâýë “Ñ¿ì
áýëãèéã ºã” ãýâýë “Îäîîãîîð áè èõ õýö¿¿ áàéíà. Æààõàí àçíàòàë àðãà áàéíà ãýýðýô . Òýãâýë òýä ÷èíü
÷àìàéã õàéðëàæ õóãàöàà ñóíãàõ áîëíî” ãýæýý .
Èíãýæ ÿðèëöàæ áàéòàë õààëãà äýëäýí òàõàð çàðëàãà èðýýä ø¿¿õèéí òîì ò¿øìýë äýýð õàäàì ýýöýã
÷èíü äóóäàæ áàéíà ãýæýý .
Àëà-àä-äèí òýð òàõàðò òàâàí äèíàð çîîñ ºãººä “Àé ò¿øìýë ýý, îðîé íü íèéëýýä ºãëºº íü ñàëäàã ¸ñîí
õààíàõûí ¸ñîí áý?” ãýñýíä “ìàíàé íî¸íä òèéì ¸ñã¿é áèëýý . Õýðýâ ÷è õóóëü ¸ñ ìýäýõã¿é áîë áè òóñ áîëíî ”
ãýëýý .
Òýíäýýñ ø¿¿õýä î÷òîë ø¿¿õèéí ò¿øìýë ºã¿¿ëð¿¿í:
“×è þóíû ó÷èð òîãòñîí ¸ñîîð ýíý ºâãºíèé îõèíîîñ ñàëæ õýëöñýí þìàà àâàõã¿é áàíàà áèëýý?” ãýõýä íü
Àëà-àä-äèí ã¿éí î÷èæ ãàðûã ¿íýñýýä òàâèí äèíàð çîîñ áàðüæ “ é õàìãèéã ýçýëñýí ò¿øìýë ýý, îðîé íü
íèéëýýä ºãëºº íü ñàëäàã ÿìàð ñóðãààë áàéíà?” ãýñýíä àëáàäàí ñàëãàõ ¸ñ ìàíàé ëàë øàøèíä áàéõã¿é
äýýãýõýä íü îõèíû ýöýã õàæóóãààñ “Òýãâýë ÷è îõèíû ìèíü èíæ áýëýãò òàâèí ò¿ìýí äèíàð çîîñ ºãºõ áîíî
äîî” ãýõýä íü Àëà-àä-äèí , “Ãóðâàí õîíîãèéí õóãàöàà îëãîíî óó ” ãýñýíä ø¿¿õèéí ò¿ìýë ãóðàâ õîíîãèéí
õóãàöàà áàãàäàíà. Àðàâ õîíîãèéí õóãàöàà òàâèíà áèç ãýæýý .
Èíãýýä íýã áîë àðàâ õîíîãèéí äîòîð èíæ ûááýëýã áàðèõ, íýã áîë ñàëàõààð õýëýëöýýä òýíäýýñ ç çýýëèéí
ãàçàð î÷èæ ìàõ, öàãààí áóäàà, õàøóèí òîñ òýð¿¿òýí àâ÷ ºãäºº õ¿¿õíèéä èðýýä ñàÿí áîëñîí ÿâäëûã öºìèéã
ºã¿¿ëòýë , íýã ºäðèéí äîòîð ãàéõàëòàé ¿éë ÿâäàë áîëíî ø¿¿ ãýýä.
Çîâëîíãèéí ò¿ðãýí, æàðãàëûí óäààí ãýæ
Çîëã¿é ÿâàëä îðâîë òýâ÷ýýðòýé áàé!
Ìàíàé íàñàíä àìüäðàëûí øºíº æèðýìñýëæ
Ìàø õà÷èí þì òºðºõèéã ¿çýõ áèé ãýæýý .
Çóáåéäà áîñîí õàðàéæ õîîë õèéæ, õî¸óëàà ñóóãààä èäýæ óóóæ æàðãàí öýíãýæ áàéòàë Àëà-àä-äèí íýã
ñàéõàí õºãæèì äàðæ ºãºº÷ ãýæ õ¿¿õíýýñ ãóéñàãä Çóáåéäàà ÿòãà õºãæèì àâ÷ äàðñàíä íü ÷óëóí õàíà
òóóðãà áîëîâ÷ áàÿñàõààð õºã àÿëãóó íü “Àÿà, õàéðò ìèíü ýý!”ãýæ õýëýõ àäèë áàéâ.
Òèéíõ¿¿ íàðãèæ æàðãà æàðãàí áàòàë õ¿í õààëãûã äýëäñýíä “Õýí èðýâ, õàð!” ãýæ õ¿¿õýí
õýëæýý . Àëà-àä-äèí î÷èæ õààëãûã íýýâýý¸ äºðâºí áàäàð÷èí áàéëàà . “Òàíóóñ ÿìàð õðýãòýíé ÿâíàì?”
ãýõýä áàäàð÷èíãóóä “Àéà íî¸íòîí ìèíü , áèä õàðü îðíû áàäàð÷èí óëñ áèëýý . Áèäýíä ÿðóó àÿ, ÿëäàì
ø¿ëýã õîîë áîëäîã þìàà .Òàíàéä àìàð÷ õîíîîä ºãëºº çàìààðàà ÿâöãààÿ . Áèä õºãæìèéí ñàéõàí àÿíä èõ
äóðòàé , áàñ ø¿ëýã ìýäíý ãýñýíä Àëà-àä-äèí îðóóëàõ ýñýõèéã õ¿¿õíýýñ àñóóõàä “îðóóë” ãýæýý .
Àëà-àä-äèí õààëãûã òàéëæ è “ ìîðèëîí îðîãòóí” ãýýä õîîë óíä ºãñºíä “Àÿà íî¸íòîí ìèíü, Àëëàõ òýíãýðèéã
ç¿ðõýíäýý ñààíàæ ñàõàí äóó ÷èõýýð ñîíñâîë áèäíèé õîîë òýð! ãýýä.
Àÿà ÷àìòàé ó÷ðàõûã áèäíèé ãàãö áîääîã ìààíü
Àäãóóñàíä áîëîâ÷ áàéäàã îíöëîãèéí íýã ìºí áèëýý .
Áèä ñàÿ ÿëäàì õºãæèì ñîíññîí àòàë îðîîä èðýõèéí öàãò äóóã¿é áîëäîã þóí áèëýý . Ñàÿûí õºãæèì äàðäàã
õ¿í ÷èíèé øèâýã÷èí áóþó õàìààòàíãèéí ÷èíü îõèí óó? ãýõýä íü Àëà-àä-äèí “Ýíý áîë ìèíèé ãýðãèé” ãýýä óã
áîëñîí ÿâäëûã öºìèéã ÿðèàä “ìèíèé õàäàì ýöýã ò¿ìýí äèíàð çîîñíûö èíæ íýõýæ, àðàâ õîíîãèéí õóãàöàà îëãîâ
ãýñýíä íýã áàäàð÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: “Ñàíàà áèòãèé çîâ. Ìóó þì áîäîõ õýðýãã¿é. Áè áîë äº÷èý áàäàð÷èíãèí
àõìàä íü þì . Áèä òýíäýýì ò¿ìýí äèíàð çîîñ áàäàðëàæ ºãüå. ÕÀðèí ãýðãèéãýý ñàéõàí äóó äàðóóëæ
áèäíèé ñýòãýëèéã ñýðãýýí ñî¸ðõîíî óó . Õºãæèì ãýäýã àðèì õ¿íä õîîë, çàðèì õ¿íä ýì áèëýý” ãýæýý
Òýð äºðºâ áàäàð÷òí áîë Õàðóí-Ðàøèä Õàëèô, ò¿¿íèé øàäàð ñàéä Æàôàð –àëü Áàðìàê,Àáó-Íîâàñ*
öààçíû àëóóð÷ Ìàñðóð íàð áàéæýý . Õàëèôûí äîòîð íü áà÷èìäààä “Àé òýðã¿¿í ñàéä àà , äîòîð áà÷èìäààä
áàéíà ñàëõèíä õîòîîð ÿâúÿ” ãýýä öºì áàäàð÷èí äýâøèéí õóâöàñ ºìñºæ ÿâòàë, ýíä ñàéõàí õºãæèì äàðàõûã
ñîíñîî¤ èðñýíá àéæýý .
Äºðâºí áàäàð÷èí øºíºæèí íàðãèæ õîíîîä ìºðãºëèéí õèâñýí øèðäýã äîð çóóí äèíàð çîîñ áàéíà. Áàäàð÷èí íàð
áèäýíä ìýäýãäýëã¿é õèâñýí äîð õèéæýý ” ãýñýíä Àëà-àä-äèí àâ÷ çýýëèéí ãàçàð î÷èæ ìàõ öàãààí áóäàà,
õàøèí òîñ òýðã¿¿òíèéã àâ÷ðàâ. Ìàðãààø îðîé íü ìºíººõºí áàäàð÷èíãóóä ºãíº ãýñýí çîñîî àâ÷èð÷ ºãñºíã¿é .
Ãóéëàí÷èí óëñ øèâäýý ãýæ ãýðãèéäýý ÿðüæ áàéòàë ¿¿äèéã òàéëæ îðóóë ãýæýý . Àëà-àä-äèí ¿¿äèéã
òàéëæ, áàäàð÷èíãóóä îðæ èðýõýä “Àâ÷èð÷ ºãíº ãýñýí ìºíãºº àâ÷ðàâ óó? ” ãýñýíï Àÿà, áèä îëñîíã¿é. Ãýâ÷
áèòãèé ýìýýãò¿í . Õýðýâ áîëîõã¿é áîë Àëëàõ òýíãýðèéí ºðøººëººð ÷àìä èä øèäýýð êîîñ õèéæ ºãíº áèç.
Õàðèí ýõíýðýý õºãæèì äàðóóëàà÷ è. Áèä õºãæèìä íýí äóðòàé òóë ñýòãýë ñýèãýäýã þì ãýæýý .
Çóáåéäà ÿòãà õºãæìºº àâ÷ äàðñàíä óðãàà ÷óëóó áîëîâ÷ õºäëºõ øèã áîëñîí áºàãººä òýä õºõºëäºí íàðãèæ
ººð õîîðîíäîî ¿ëãýð ò¿¿õ ÿðüæ õîíîîä ºãëºº áîëîõîä øèðäýã äîð çóóí äèíàð çîîñ õèéæ , Àëà-àä-äèíèíòàé
ñàëàõ ¸ñ ã¿éöýòãýæ ãàð÷ îäëîî
Øºíº áîëãîí èðæ, çóóí äèíàð çîîñ îðõèñîîð íàéìàí õîíîã ºíãºð÷ åñ äýõ õîíîãòîî òýð áàäàð÷èíãóóä
èðñýíã¿é . Þó ãýâýë ìºíººõºí õàëôè íýãýí òîì õóäàëäàà÷èíä õ¿í èëãýýæ "Êèàð õîòîîñ èðäýã áàðàà òàâèí
áîîäëûã áýëòãý. Áîîäîë òóñ á¿ð íü ìÿíãàí äèíàð çîîñíû ¿íýòýé áîñîí íü õàìààã¿é . Áàñ íýã áîîë èð¿¿ëýýðýé“
ãýæ çàðëèã áóóëãàæýý . õóäàëäàà÷èí çàõèñàí çàâúÿà, çàìûí õ¿íñ ºã÷ Êèàðûí òýðã¿¿í õóäàëäàà÷èí
Øàìàñ–àä-äèíû ºìíººñ çàõèà áè÷èæ íºãºº áîîëä ºã¿¿ëð¿¿í: “Çà ÷è ýíý òàâèí õºñºã à÷ààã àâààä òýðã¿¿í
õóäàëäàà÷ëäûí î÷îîä òÀëà-àä-äèí ãýäýã õ¿í õààíà áàéäãèéã ñóðàãëàæ î÷” ãýæ ÿâóóëæýý .
ßã ýíý íºãºº õóó÷èí ñóóæ áàéñàí õàðõ¿¿ îõèíû ýöýã äýýð î÷èæ , õ¿¿õíèéø Àëà-àä-äèíààñ ñàëãàæ
àâàõààð õî¸óë ãàðëàà .
Îõèíû áàéøèíãèéí òýãä íýã àðàá òàâèí ëóóñ à÷ààòàé ñóóæ áàéõûã ¿çýýä “Ýíý õýíèé áàðàà âý? ” ãýñýíä
ìàíàé íî¸í Àëà-àä-äèíûõ . Ýöýã íü à÷àà áàðàà ºã÷ Áàãäàä áàëãàä ÿâóóëñàíä çàìä í¿¿äýë÷èí àðàáóóä
äàéð÷ à÷àà áàðàà ìºíãº çîîìûã äýýðýìäñýí ñóðàã äóóëààä ýöýã íü äàõèàä à÷àà áàðàà áýëäýæ áàñ
âààäàíòàé , èõ ¿íýòýé õóâöàñ, áóëãàí äýýë , àëòàí çàâúÿà íàäààð ÿâóóëàâ ãýñýíä ëîõèíû ýöýã äóó àëäàí
“Òýð ÷èíü ìèíèé õ¿ðãýí õ¿¿ áîëñîí . Áè ÷àìä ãýðèé íü çààæ ºãüå” ãýæýý .
Ýíý ¿åýñ Àëà-àä-äèí ñýòãýë èõýä çîâíèí ñóóæ áàéòàë, õààëãûã õ¿í äýëäñýíä “Àé Çóáåéäà ìèíü ýý, ýíý
ëàâ òàíàé ýöýã òàõàð èëãýýæ ãø¿¿õèéí ãàçàð äóóäàæ áºàéãàà áîëîëòîé” ãýñýíä õ¿¿õýí íü ãàð÷ õàð
ãýæýý . Àëà-àä-äèí õààëãáã íýýæ õàðààä Çóáåéäàãèéí ýöýã,è òýðã¿¿í õóäàëäàà÷èí áàñ íýã í¿äýíä
äóëààõàí àáèññûí áîîë õî¸ðá àéæýý . ìºíººõºí áîîë ÿàðàí Àëà-àä-äèíû ãàðûãö í¿ñýýä “×è ÿìàð õýðýãòýé
ÿâíàì!” ãýñýíä “Áè áîë Ìèñèð ãàçðûí õóäàëäàà÷èí íàðûí òýðã¿¿í Øàìàñ-àä-äèíû õºâã¿¿í ìýíãýò Àëà-àä-äèíû
çàðö áîîë áèëýý . Ýöýã ÷èíü íàìàéã èëãýýâ ” ãýýä çàõèà áàðüñíûã ¿çâýë.
Àÿà ýíä ÷è õàéðò õ¿¿òýé ìèíü óóëçààä
ªëìèé äîð ñºäºí ãóòàë þóãèé íü ¿íýñýýðýé
Ñàíàõ ñýòãýë, ñ ðâàéõ ãàðû ìèíü ÷èëýýñýí
Ñàéõü õ¿íòýé ÷è ñààäã¿é òóõòàé ÷ðèàðàé .
ãýæýý .
Òýð çàõèàíä ýöýã Øàìàñ-àä-äèí õ¿¿ Àëà-àä-äèíû àìàð ìýíäèéã ýðýýä: Àÿà õ¿¿, ìèíü ìýäýãò¿í! ×èíèé
àâ÷ ÿâñàí õ¿ì¿¿ñèéã àëæ ýä àãóóðñûã äýýðýìäñíèéã äóóëààä ÷àìä òàâèí ëóóñ à÷àà, õóâöàñ , áóëãàí
äýýë, àëòàí çàâúÿà òýðã¿¿òíèéã ÿâóóëàâ. Ãàé áîëíî ãý áèòãèé ýìýýãò¿í . Õ¿¿ ìèíü ÷àìàéã àâðàõ ìºíãº
ÿâóóëñàí ø¿¿ . Ýõ ÷èíü òºðºë ñàäàíãèéí õ¿ì¿¿ñ öºì ñàéí . ÕÀðèí ÷àìàéã ñàéí ñóóãààðàé ãýæ åðººæ áóé.
ßòãàñà÷èí õ¿¿õýíòýé ÷àìàéã ñóóõ áîëñîí ãýæ äóóëàâ. èíæ áýëýãò ºãºõ òàâèí ò?ìýí çîîñûã Ñåëèì áîîëîîð
õàìò õ¿ðã¿¿ëëýý ãýæýý .
Àëà-àä-äèí çàõèàã óíøààä à÷ààã õ¿ëýýí àâ÷, õàäàñ ýöýãòýý “”Àé ýöýã ìèíü ýý, Çóáåéäà îõèíû èíæ
áëýãýò òàâàí ò¿ìýí äèíàð çîîñ àâàãò¿í ! Áàñ ýíý à÷àà áàðààã àâ÷ íàéìààë. Àøèã õîíæîîã òà ººðºº àâ.
Õàðèí ¿ëäñýíã áýë õºðºíãèéã íàä ºãíº ø¿¿” ãýñýíä “¯ã¿é áè þó ÷ àâàõã¿é èíæèéí òóõàé ãýâýë îõèíòîé ººðºº
ÿðü ” ãýõýä íü õî¸óë à÷àà áàðààã äîòîãø îðóóëàâ. Çóáåéäà õàðæ “Ààâàà ýíý õýíèé à÷àà âý?” ãýõýä íü
ýöýã íü “Ýíý ÷èíèé ýð íºõºð Àëà-àä-äèíûõ, í¿¿äýë÷èí àðàáóóäàä äýýðýìä¿¿ëñýí þìû íü îðîíä ýöýã íü òàâàí
ò¿ìýí äèíàð çîîñ , âààäûí õóâöàñ , áóëãàí äýýë , ëóóñ , àëòàí çàâúÿà ÿâóóëæýý. Èíæ áýëýãò þó àâàõàà ÷è
ººðºº ìýä” ãýæýý .
Àëà-àä-äèí àâëðûã íýýæ Çóáåäàä èíæèéã ºãºõºä íºãºº õóó÷èí õàð õ¿í õºâã¿¿í , àé ýöýã ìèíü ýý, ìèíèé
õ¿¿õíèéã Àëà-àä-äèíààñ ñàëãàæ ºãíº ¿¿ ãýñýíä “Òýð íýãýíò ñ¿éû áýëýãò ýð íü áîëîõ òóë ÿìàð ÷ àðãàã¿é
” ãýæýý . Òýãýõýýð íü ìºíººõºí õóó÷èí õàðõ¿¿ íü èõýëä ãóòàð÷ ºâ÷ëºí õýâòñýýð íàñ áàðæýý .
Àëà-àä-äèí çýýëèéí ãàçàð î÷èæ óðòàé çóóø õóäàëäàí àâ÷ éíàéðëàâ ¯äýø áîëîõî “íºãºº õóäàë÷
áàäàð÷èí íàðûã õàðàâ óó . ªãíº ãýñíýý àâ÷èðñàíã¿é” ãýæ Àëà-àä-äèí ºã¿¿ëòýë “×è òýðã¿¿í çýðãèéí
õóäàëäàà÷íû õ¿¿ àòàë ìºíãºã¿é ÿäàæ áàéñàí ø¿¿ . òýð õýäýí áàäàð÷èí àðãàã¿é áèç äýý? ””¯íýí , òýãýâ÷
áèäíèéã Àëëàõ òýòãýí çîâëîíãîîñ ãýòýëøýæýý . Îäîî òýäíèéã èðâýë õààëãûã íýýæ ºãºõã¿é” ãýõýä íü
“Òýäíèé èðæ áàéñíû à÷ààð áèäýíä çîëòîé ÿâäàë òîõèîëñîí ø¿¿. Òýä íààä çàõ íü ìàíàé øèðäýã äîîãóóð
çóóí äèíàð çîîñ õèéæ áàéñàí äàà . Òýäíèéã èðâýë íü áèä çýýâýë õààëãûã òàéëæ ºãºõ ¸ñòîé , ãýæýý .
¯äýø áîëæ, äýí áàðèõûí àëäàä Àëà-àä-äèí “Àé Çáóåéäà ìèíü ýý , ñàéõàí õºãæèì äàðæ ºãºº÷” ãýòýë
õààëãûã õ¿í äýëäýæ òàëæ ºãâººñ ìºíººõºí õýäýí áàäàð÷èí äýðâèø áàéæýý . Àëà-àä-äèí , “Àÿà õóäàë÷
áàäàð÷èíãóóä ìîðèëîí îðîãòóí!” ãýæ ñàéõàí õîîë óíä òàâüæ ºãñºíä òýä íàðãèí áàéòàë èéí ºã¿¿ëð¿¿í:
“Àé íî¸íòîí ìèíü ýý, ÷àìàéã ÿàæ áàéãàà áîë ãýæ áèäíèé ñýòãýë èõýä çîâíèí áàéëàà” ãýõýä íü “Àëëàõ òýíãýð
áèäíèé õ¿ñëèéã ¸ñîîð áîëãîâ” ãýæ Àëà-àä-äèí ºã¿¿ëýâ.
Áàäàð÷èíãóóä ºã¿¿ëð¿¿í: “Áèä íàð ÷èíèé òºëº õè÷íýýí ýìýýâ÷ ìºíãº îëäñîíã¿é” ãýõýä íü “Ìèíèé ýöýã
òàâàí òçìýí äèíàð çîîñ òàâèí ëóóñ à÷àà, àëòàí çàâúÿà ÿâóóëæýý . õàäàì ýöýã áèä õî¸ð ýâëýð÷ õ¿¿õýí
ìèíèéõ áîñîí äîî””
Ãýæ Àëà-àä-äèí ºã¿¿ëýâ.
Ìºíººõºí Õàëèô ãàäààëàõààð ãàðàõàä øàäàð ñàéä Æàôàð Àëà-àä-äèíëä áºõèéæ “¿íýí øàøèíòíû èõ õ¿í
áàéõàä áèòãèé òîìîîã¿é ààøëààä áàé” ãýñýíä “Áè ÿàãàà âý? Òà íàðûí õýí òàíü òéèíõ¿¿ ¿íýí øàøèíòíû èõ
õ¿í þì áý? ” ãýõýä Æàôàð ºã¿¿ëð¿¿í: “Ñàÿûí ÷àìòàé ÿðèëöàæ áàéãàà ãàðäàã áîë èõ Õàðóí-Ðàøèä Õàëèô
¡è áîë øàäàð ñàéä Æàôàð , ýíý áîë öààçûí ìàñðóð , ýíý Àáó-íîâàñ ãýäýã óëñ áàéíà. Àëà-àä-äèí ÷è áîäîîä
¿ç. Êèàðààñ Áàãäàä õè÷íýýí õîíîæ èðýõ âý” ãýõýä íü Àëà-àä-äèí “Äº÷èí òàâàí õîíîã áîëíî” ãýñýíä
“Òýãâýë ÷è à÷àà áàðààãà àëäààä äºíãºæ àðàâ õîíîãèéí áàéõàä õýäèéäýý ÷èíèé ýöýã äóóëæ õýäèéäýý
ºäèé îëîí ëóóñ à÷àà áàðàà ÿâóóëàõ áèëýý? ” ãýõýä íü “Òýãâýë íî¸íòîí ìèíü ýíý þì õààíààñ èðýâ” ãýñýíä
“¯íýí øàøèíòíû èõ õ¿í Õàëèô ÷àìä õàéðòàéí ó÷èð èëãýýâ” ãýæ Æàôàð õýëæýý .
Èéíõ¿¿ ÿðèëöàæ áàéòàë Õàëèô îðæ èðýõýä Àëà-àä-äèí áîñîí õàðàéæ ºìíº íü ñºãïºí ìºðãºæ “Àé ¿íýí
øàøèíòíû èõ õ¿í òàíûã Àëëàõ òýíãýð ºðøººõ áîëòóãàé?” ãýñýíä Õàëèô “Àëà-“àä-äèí ìèíü ýý, ÷èíèé ¿éëñ
á¿òñýíèé ó÷èð Çóáåéäààð ñàéõàí õºãæèì äàðóóëæ ñî¸ðõ” ãýæýý . Çóáåéäà ÿòãà àâ÷ äàðñàíä ÷óëóóí
õàíà òóóðãà áîëîâ÷ áàÿðëàí ìèøýýæ , ÿòãûí ÿðóó àÿëãóó “àÿà , õàéðò ìèíü !” ãýæ äóóãàð÷ áàéæýý .
Ìàðãààø ºãäºº íü Õàëèô Àëà-àä-äèí “ìàðãààø¿ èõñèéí õóðàëä î÷îîðîé!” ãýõýä íü “Àÿà ¿íýí øàøèíòíû èõ
õ¿í ê çðàèëãèéã ¸ñîîð äàãàÿ . Èõ Àëëàõ ÷àìä ýð¿¿ë ýíõèéã ñî¸ðõîõ áîëòóãàé!” ãýýä ìàðãààø í¼ àðâàí èõ
öàðàíä áýëýã õèéæ î÷âîîñ Õàëèô õààí øèðýýíýý çëðàí ñóóõûã ¿çýýä Àëà-àä-äèí
Àòààòàí ÷àìä õè÷íýýí õîðñîõ àòóãàé
Àæèë ÷èíü ÿìàãò á¿òýõ áîëòóãàé!
Äàéñíû õóâüä ºäºð áîëãîí áàðààí
Òàíû õóâüä ºäºð áîëãîí ãýãýýí áàéã!
Ãýñýíä Õàëèô “Àé Àëà-àä-äèí òàâòàé ìîðèëîãòóí!” ãýõýä íü àâ÷èðñàí áýëãýý áàðèâààñ àâààä
õ¿íäýòãýëèéí õóâöàñ ºìñãººä á¿õ õóäàëäàà÷èí íàðûí òýðã¿¿í áîëãîæ , õóðàëä ñóóëãàòàë Çóáåéäàãèéí
ýöýã îðæ èðýýä ,”Àÿà öàãèéã ýçýëñýí èõ õààí ìèíü ýíý çàëóó þóíû ó÷èð ìèíèé ñóóäàëä ñóóâ?” ãýõýä íü
“Áè ¿¿íèéãõóäàëäàà÷èäûí òýðã¿¿í áîëãîâ õààíû àëáà õàëààòàé ãýæ ÷àìàéã îãöðóóëàâ. ” ãýõýä íü
“Áèäýíä ñàéí õýýðã áîëæýý . Áèäíèé äîòðîîñ àëü ñàéíûã òýðã¿¿í áîëãîþîîñ áèäíèé ¿éëÿ á¿òýìæòýé áàéõ
áèëýý . Õè÷íýýí õ¿í áàãààñàà àóãàà èõ õ¿í áîëîâ äàà” ãæýýý . Òýãýýä õàëèô Àëà-àä-äèí áè÷èã øèéòãýí
îëãîæ ò¿øìýë ãàðãàæ ºãñºíä òýð ò¿øìýë áàìáàð áàðè÷ã ãàðãàæ , òýð “Ìýíãýò Àëà-àä-äèíààñ ººð òýðã¿¿í
áàéõã¿é . Ò¿¿íèé õýëñíèéãø ¿ã äóóã¿é äàãàæ õ¿íäëýí ºðãºìæëºãò¿í!” ãýæ õóðàëä çàëàí òóíõàãëàâ.
Õóðàâ òàðìàãö íýãýí êàðëàí òóíõàãëàã÷ õ¿í Àëà-àä-äèíû ºìíº ÿâæ “ìýíãýò Àëà-àä-äèíààñ ººð òýðã¿¿í
áàéõã¿é. Ò¿¿íèé õýëñíèéã ¿ã äóóã¿é äàãàæ õ¿íäëýí º ºðãºìæëºãò¿í!” ãýæ õóðàëä çàðëàí òóíõàãëàâ.
Õóðàë òàðìàãö íýãýí çàðëàí òóíàõàãëàã÷ õ¿í Àëà-àä-äèíû ºìíº ÿâæ “Ìýíãýò Àëà-àä-äèíààñ ººð òýðã¿¿í
¿ã¿é!” ãýæ á¿õ Áàãäàä áàëãàäààð çàðëàí òóíõàãëàâ.
Àëà-àä-äèí ìàðãààø ºãëºº íü íýã äýëã¿¿ð ãàðãàæ ìºíººõºí áîîëûã ñóóëãàâ. ªºðºº ºäºð áîëãîí ìîðü
óíàæ ÿàì õóðàëä ñóóäàã áîëëîî .
Íýãýí ºäºð ÿàì õóðàëä ñóóæ áàéòàë íýã õ¿í îðæ èðýýä Õàëèôò ñºãäºí “Àÿà, ¿íýí øàøèíòíû èõ õí ìèíü ,
òàíàé õàìò çîîã áàðüäàã õ¿í Àëëàõûí òààëààð íàñ áàðæýý .” ãýñýíä Õàëèô Àëà-àä-äèí õààíà áàéíà?
ãýæ äóóäààä äýýä ¸ñëîëûí õóâöàñ ºìñãºæ , ñàðä ìÿíãàí äèíàð çîîñíû ï¿íë¿¿ ºã÷ áàéõ çêàðëèã áóóëãàæ
ººðèéí õàìò ñóóæ çîîã áàðüäàã õ¿í áîëãîæýý .
Áàñ íýã ºäºð çàðö èðæ Õàëèôò ºã¿¿ëð¿¿í: “Àÿà, ¿íýí øàøèíòíû èõ õ¿í ìèíü, òàíû æàðàí öýðãèéí äàðãà
ºíººäºð íàñ áàðàâ” ãýñýíä Õàëèöò Àëà-àä-äèí ÿìáûí õóâöàñ ºìñãºæ æàðàí öýðãèéí äàðãà áîëãîâ.
Õàëèô àë÷óóðûã ãàðãàæ ñýãñðýí äîõèñíîîð ÿàì õ¿ðýë òàðàõ áîëæ Àëààä-äèí ãàðâàë ò¿¿íèé äºðººíèé
äýðãýä Õàëèôûí áàðóóí æèã¿¿ðèéí äàðãà Àõìåä àä-Äàíàô äàãóóë äº÷èí ýðèéí õàìò íºãºº òàëä íü
Õàëèôûí ç¿¿í æèã¿¿ðèéí äàðãà Õàñàí Øóìàí äàãóóë äº÷èí ýðèéí õàìò ¸ñëîí çîãñîæ áàéæýý .
Àëà-àä-äèí Õàñàí Øóìàí, ò¿¿íèé äàãóóë ýð÷¿¿äýä ºã¿¿ëð¿¿í: “Òàíóóñ Àõìåä-àä-Äàíàôûã ãóéæ
¿çýý÷. Íàìàéã à÷ëàõûí èâãýýëýýð ¿ð÷ëýí àâ÷ ìàãàä” ãýæýý . Àõìåä-àä-Äàíàô, äóðòàéÿ çºâøººð÷ , Áè
äº÷èí äàãóëòàéãàà ºäºð áîëãîí ¸÷èíèé ºìíº î÷èæ àìü ñàõèíà
Ãýæýý .
Àëà-àä-äèí Õàëèôûí àëáàíàà ç¿òýæ õýä õîíîã íýã ¿äýø õóðàë òàðààä Àõìåä-àä-Äàíàô, ò¿¿íèé íºõèéã
ÿâóóëæ ãýðòýý õàðèàä áàéòàë îðîé áîëæýý . Çóáåéäà õ¿¿õýí ãýãýý áàðèàä øýýõýýð ãàð±íû äàðàà ,
ãàäàà õ¿í ìóóõàé ÷àðëàõ äóó ãàñðàíä Àëà-àä-äèí ã¿éí ãàðâààñ ÿãàñ÷èí Çóáåéäà õºñºð óíàñàíä î÷èæ
¿çâýë ¿õñýí áàéæýý .
Çóáåéäà õ¿¿õíèé ýöýã îéðõîí ñóóäàã òóë õ¿í îðèëîõûã äóóëààä ã¿éí ãàð÷ “Àÿà, Àëà-àä-äèí ìèíü , þó
áîëîâ?” ãýõýä íü “Àÿà ýöýã ìèíü , þó áîëîâ?” ãýõýä íü “Àÿà ýöýã ìèíü òà îõèíîîñîî õîöðîõ ó÷èðòà© àæýý.
Çóáåéäà õ¿¿õýí ¿õæýý” ãýæýý . ìàðãààø ºãëºº Çóáåéäàã ãàçàðò áóëæ , ýöýã õ¿¿ õî¸ð áèå áèåíýý
òàéòãàðóóëàâ.
Àëà-àä-èí áýëáýñðýëèéí õóâöàñ ºìñºæ , ÿàì õóðàëä î÷ñîíã¿é , óéëàí ãàøóóäàí ñóóòàë Õàëèô ó÷ðûã
ñóðàãëàâàë , øàäàð ñàéä íü ºã¿¿ëð¿¿í: Çóáåéäûí õîéíîîñ óé ãàøóó áîëîí ñ¿éä áîëæýý ãýñýíä “Àé çàéëóë
áèä öóãààð î÷èæ ýìãýíýõýýñ äýý” ãýæýý Õàëèö øàäàð ñàéäàà , áàñ õýäýí çàðäñàí àâ÷ Àëà-àä-äèíèéä
î÷ëîî .
Àëà-àä-äèí õàðàä òîñîí î÷èæ ãàçàð õ¿ðòýë ìýõèéí ìºðãºñºíä ÕÀëèô õààí Àëà-àä-äèí õî¸ð õàðèëöàí
Àëëàõ ìºíãºðéã äóðäàí ìýíäýëñýíï Õàëèô, ×è þóíû ó÷èð ÿàì õóðàëä ¿ë î÷íîì? Ãýõýä ìèíèé ýõíýð
Çóáåéäàà íàñ áàðæ íàìàéã óé ãàøóóä óíàãàâãýõýä íü ÷èíèé ýõíýð Àëëàõ òýíãýðèéí òààëëààð íàñ áàðæýý
. Ãàøóóäàõ íü íýìýð áîëõã¿é ãýñýíä áè øõýæ ãàçàðò õàìò áóëàãäñàí öàãò ñàÿ óé ãàøóóíàà àíãèæðàíà
ãýõýä õàëèô ºã¿¿ëð¿¿í: Õàìàã àìüòíûã ãàãöõ¿¿ Àëëàõ òýíãýð ìýäýõ òóë àðãà , çàëü àëò ìºíãººð ¿õëèéã
òàéòãàðóóëàõ ó÷èð áàéõã¿é ãýýä
Ýõíýð áîëæ òºðººä èõ æàðãàûã ýõëýâ÷
Ýöýñò õýçýýä áºãòãºð äàìíóóðãàíä õýâòýõ áîëíî
ãýñýí áàéäàã ãýæýý
•àëèôûí èéíõ¿¿ Àëà-àä-äèí òàé²ãàðóóëààä , ÿàì õóðàëä î÷èæ áàéñóãàé ãýýä ÿâëàà . Àëà-àä-
äèí ÷ ìàðãààø íü ìîðèéã óíàæ ÿàì õóðàëä ÷óóëàõààð î÷èæ Õàëèôûí ºëìè éäîð ìºðãºâººñ Õàëèô òàâòàé
ìîðèëîãòóí! ãýýä ÷è ºíºº îðîé ìàíàéä àéë÷ëààðàé ãýæýý :.
Òýíäýýñ èõ îðîíäîî äàãóóëàí î÷îîä Êóò-àëü-Êóëóá íýðòýé íýã øèâýã÷èí äóóäàæ: Ýíý Àëà-àä-äèíä
Çóáåéäà íýðòýé ñàéõàí õ¿¿õýí áàéñàí ýü îðõèí îäîîä ýíý çàëóóã èõ óé ãàøóóäàëä óíàãàæýý . òýð õ¿¿õýí
áóðõíû òààëëààð íàñ ýöýñëýâ. ×è îðîíä íü ÿòãà õºãæèìä õ¿íèé óé ãàøóó àðèëíàì ñàéõàí äóó äàðæ ºã
ãýæýý .
Øèâýã÷èí ãàéõàìøèãòàé ñàéõàí õºãæèìäºõºä Õàëèô “Çà ÿìàðõàí õîîëîéòîé á¿ñã¿é áàéíà äàà?” ãýýä,
“Õîîëîé íü Çóáåéäûí õîîëîéíä õ¿ðýõã¿é àòàë, ÿòãà õºãæèì òóí óðàí äàðàõ òóë ÷óëóóí òóóðãà áîëîâ÷
áàÿðëàõ ìýò áîëíîì ãýõýä íü “Ýíý á¿ñã¿é ÷èíèé ñýòãýëä òààëàãäàæ áàéíà óó?” ãýæ ÕÀëèôö àñóóæýý .
“Àé ¿íýí øàøàèíòíû èõ õ¿í, òààëàãäàæ áàéíà ãýñýíä áè ÷àìä ýíý á¿ñã¿éã øèâýã÷èýí àÿãà÷íû õàìò ººðèéí
òîëãîé, ýöýã äýýäèéí áóëøèéã àì àëäàí áýëýã áàðüñóãàé”ãýæýý .
Àëà-àä-äèí àíõàíäàà òîãëîîì õèéæ áàéíà ãýæ áîëòë Õàëèô Êóò-àëü-Êóëóá äýýð î÷èæ “Áè ÷àìàéã Àëà-
àä-äèí áýëýãëýâ” ãýñýíä öààäàõè íü õºâã¿¿íèéã ¿çýýä äóðëàæ áàéñàí òóë õõýä áàðëàæýý.
Õàëèô õààí îðäíîîñ ÿàì õóðàëäàà î÷îîä ¿¿ðýã÷ íàðûã äóóäàæ: Êóò-àëü”Êóëóáèéã øèâýã÷èí íàðáí
æóóçàíä ñóóëãàæ Àëà-àä-äèíä àâàà÷èæ ºã ãýýä ººðºº õýðýã ÿëãàõ ºðãººíä ñóóæ îðîé áîëñîí õîéíî ñàÿ
òàðæ õàðüæýý .
Êóò-àëü-Êóëóá ýä àãóóð¸ , äº÷èí øèâýã÷íèé õàìò Àëàë-àä-äèíèé ºðãººíä èðýýä õî¸ð òàéãàíä “Òà õî¸ð
îðäíû õààãàíû áàðóóí ç¿¿í õî¸ð õàòàâ÷èíä çîãñî¦ Àëà-àä-äèíûã èðýõýä ãàðû íü ¿íýñýýä , “Õàòàí Êóò-
àëü-Êóëóá òàíûã óðüæ áàéíà. Õàëèô ò¿¿íèéã øèâýã÷èí íàðûí õàìò òàíä áýëýãëýæýý” ãýæ õýëýýðýé
ãýæýý .
Àëà-àä-äèí ºðãººíºº èðòýë Õàëèôûí õî¸ð òàéãàí áàéõûã õàðààä “Ýíý ìèíèé ºðãºº ìºí ¿¿å ªºð ÿìàð ãàçàð
áàéäàã áèëýý ? ãýæ ãàéõààä õî¸ð òàéãàí ãàðû íü ¿íýñýýä “Áèä õî¸ð Êóò-àëü-Êóëóèéí çàðö íàð áèëýý .
ÕÀòàãòàé òàíû àìãàëàíã àéëòãàæ óðüæ áàéíà” ãýõýä íü “Òà ºººðºº òàâòàé ìîðèëîãòóí ” ãýæ õýë , áè
î÷èõã¿é ÿàãààä ãýâýë íî¸äûí þì õàðöûíä çîõèõã¿éãýæ õ¿¿õýíä î÷èæ õýë. Õàðèí Õàëèôòàé áàéõàä ºäºðò
õè÷íýýí çîîñ çàðäàã áàéñàí áý? ãýæ àñóãààðàé ãýæ, õî¸ð òàéãàí ÿâæ àñóóãààä “ªäºðò çóóí äèíàð êîîñ
õýðýãëýæ áàéñàí ãýõýä íü Àëà-àä-äèí : “Õàëèô íàäàä Êóò-àë-Êóëóáûã áýëýã áîëãîæ , áè ºäºð çóóí äèíàð
çîîñ çàðæ áàéõ ÿìàð õýðýã áàéûíà äàà , ãýâ÷ ÿàÿ ãýõýâ äýý” ãýæ áîäîîä , ºäºðò áîëãîí çóóí äèíàð çîîñ ºã÷
õýä õîíîã áîëîâ. Íýã ºäºð Àëà-àä-äèí ÿàìëàõ õóðàëä î÷ñîíã¿éä Õàëèô , “Øàäàð ñàéä àà, áè Àëà-àä-äèíû
ñýòãýëèéã òàéòãàðóóëàõ ãýæ Êóò-àëü-Êóëóá ºãñºí áèëýý . òýð ÿàãààä èðýõã¿é áàéíà? ” ãýõýä íü
“Ñýòãýëòýé õíòýéãýý óè÷èðñàí õ¿í íºõðºº ìºðòäºã ” ãýäýã èõ ¿íýí ¿ã ø¿¿ ãýñýíä “Èðýõã¿é áàéãàà íü
ó÷èð øàëòãààíòàé áàéæ ìýäíý. Þó áîëîâ÷ î÷èæ ¿çüå” ãýæýý.
¯¿íýýñ õýä õîíîãèéí ºìíº Àëà-àä-äèí “Áè ÿòãàñàí Çóáåéäàãèéí áîäîõîîñ óéòãàðëàíàì ãýæ Õàëèôò õýëñýíä
Êóò-àëü-Êóëóáèéã íàä áýëýã áîëãîí ºãñºí þìàà” ãýæ Õàëèôûí øàäàð ñàéä ÿðèõàä “Õàëèô ÷àìä äààí÷
õàéðòà òóë áýëýãëýæýý . ×è òýãýýä õàâüòàæ áàéíà óó? ” ãýõýä íâ ¿ã¿é ãýýä “ÿàãààä òýð áèëýý?”
ãýõýä íü “Íî¸äûí þì õàðöàä çîõèõã¿é ø¿¿ äýý” ãýæ Àëà-àä-äèí õýëñýíá àéæýý .
Òýãýýä îäîî Õàëèô, Æàôàð õî¸ðûã èðýõèéã Àëà-àä-äèí ¿çýýä áîñîí î÷èæ ãàðûã ¿íýñýõýä Àëà-àä-äèíû
öàðàé íü ìºíººõºí óéòãàðòàé õýâýýðá àé òóë "Àé , Àëà-àä-äèí ÷è þóíû óÿèð èéíõ¿¿ óéòãàðòàé áàéíà?
Êóò-àëü-Êóëóáòýé îäîî õ¿ðòýë õàâüòààã¿é áàéíà óó? " ãýõýä íü “Àÿà , ¿íýí øàøèíòíû èõ õ¿í ìèíü, íî¸äûí
þì õàðöàä òààðàõã¿é þì . Áè ýíý òàëààð õâüòàõ íü áàéòóãàé óðò ºðãºí õî¸ðûã ÿëãàæ ÷àäààã¿é áàéíà.
Íàìàéã àíãèæðóóëæ ñî¸ðõîíî óó” ãýñýíä Õàëèô áè Êóò-àëü-Êóëóáòýé ººðºº óóëçúÿ ãýýä õ¿¿õýí äýýð îðîâ
. Êóò-àëü-Êóëóá ãàçàð ¿íýñýâ.
“Àëà-àä-äèí ÷àìòàé õàâüòààã¿é þó?” ãýñýíä “¯ã¿é, áè öóðüñàí áîëîâ÷ èðýýã¿é” ãýæýý . Õàëèô õ¿¿õíèéã
îðäîíäîî áóö ãýæ Àëà-àä-äèíûã “Áèäíýýñ áèòãèé õºíäèéðºãò¿í ” ãýæýý . Ìàðãààø íü Àëà-àä-äèí, Õàëèôûí
ÿàìõóðàëä î÷èæ æàðàí öýðãèéí äàðãûí ñóóäàëäàà õýâýýð ñóóæýý .
Õàðèí Õàëèô òý ºäºð øàäàð ñàéä Æàôàðûã äóóäàí ò¿ìýí äèíàî çîîñ ãàðãàæ ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý ò¿ìýí çîîñûã
àâ÷ çýýëèéí ãàçàð î÷èæ Àëà-àä-äèí äîð íýãýí øèâýã÷èí äàãóóëàí øèâýã÷äèéã õóäàëäààëàõ ãàçàð î÷èâ.
Òýð ºäºð áà Áàãäàäûí õýðýã ÿëãàã÷ ò¿øìýë ýìèð íî¸í Õàëèä ãýã õ¿¿äýý øèâýã÷èí ýì õóäàëäàí àâàõààð
çýýëèéí ãàçàð î÷èææýý . Ò¿¿íèé ýõæíýð Õàòóí íýã õ¿¿ òºð¿¿ëñýí íü òóéëûí öàðàé ìóóòàé áºãººä
Õàáàçëàì Áàçàç íýðòýé áèëýý . õîðèí íàñ õ¿ðýõýä ìîðü óíàæ ÷àäàõã¿é äîðîé áàéõàä ýöýã íü äàëàéä
ìîðüòîé îðæ øºíº òóëàëääàã èõ çîðèãòîé õ¿í áàéæýý .
Íýã ºøºí Áàçàçà óíòàí ç¿¿äëýýä ýõäýý ÿðüñàíä ýõ íü áàÿðëàæ ýöýãòýý ºã¿¿ëð¿¿í: “Õ¿¿ ãýðëýõ íàñ
áîëæýý, ãýðë¿¿ëüå ãýñýíä “Ýíý õºâã¿¿í çýðëýã õ¿í øèã öàðàé ìóóòàé õóëìàñòàé ó÷èð íýã õ¿¿õýí
òîîõã¿é ãýñýíä “Òýãâýë øèâýã÷èí õóäàëäàí àâ÷ ºãòå ” ãýæýý .
Òýð ºäºð Õàëèôûí øàäàð ñàéä , Àëà-àä-äèí çýýëèéí ãàçàð î÷èõîä Ýìèð íî¸í áàñ õ¿¿ãýý äàãóóëàí î÷ñîí
áºãººä ÿã ýíý ¿åñ íýãýí ãîö õººðõºí, ãîîëèã øèâýã÷èí õàðàãäñàíä øàäà ñàéä “Ýíý øèäýã÷èíã ìÿíãàí äèíàð
çîîñîîð àâúÿ
Òýð çóó÷ëàã÷ õ¿¿õíèéã äàãóóëàí ýìèð íî¸íû äýðãýä¿¿ð ºíãºðºõºä Õàáàçëàì Áàçàçà õàðàà ìÿíãàíòàà
ñàíàà àëäààä ñýòëýã íü íýãìºñºí òàòàãäàí “Àé Ààâàà ýíý øèâýã÷íèéã íàäàä àâ÷ àëü” ãýæýý . Ýìèð íî¸í
“Ýíý õ¿¿õíèé íýð õýíá ý?” ãýñýíä “Ìèíèé íýð ßñìèí ” ãýæ õ¿¿õýí õàðèóëæýý . “Ýíý ÿìàð ¿íýòýé áý?” ãýõýä
“Ìÿíãàí äèíàð çîîñ ” ãýñýíä Ýìèð íî¸í ìÿíãà íýãýí äèíàð çîîñ ãýýä Àëà-àä-äèíûã ¿íý õàÿëöóóëàõð ýýëæ
áîëîõîä õî¸ð ìÿíãàí äèíàð çîîñ ºã÷ýý . õýðýã ÿëãàõ ò¿øìýëèéí õ¿¿ íýã íýã äèíàðààðàà ¿íý íýìýõýä Àëà-àä-
äèí ÿìíãà ìÿíãàààð íýìýõ òóë Áàçàçà óóðñàí, õýí èéíõ¿¿ ìèíèé ýñðýã ¿íý íýìíýì ãýñýíä “Õàëèôûí øàäàð
ñàéä Æàôàð, ìýíãýò Àëà-àä-äèíä àâ÷ ºãºõ ãýæ áàíà” ãýëöýâ.
Àëà-àä-äèí ò¿ìýí äèíàð çîîñîîð àâúÿ ãýñýíä çóó÷ëàã÷ àðãàã¿é ºãñºíä Àëà-àä-äèí øèâýã÷èíä “Èõ Àëëàõ
òýíãýðèéí ºðøººëººð ÷àìàéã áè ýðõ ÷ºëººò õ¿í áîëãî¸” õýìýýí ºã¿¿ëýýä óðãèéí áàðèëäëàãà õèéæ ãýðòýý
àâàà÷èâ.
Çóó÷ëàã÷èéí ìºíãºº àâààä èðýõýä çàðãà ÿëãàõ ò¿øìýëèéí õ¿¿ “ìºíººõºí øèâýã÷èí ÿàñàí áý?” ãýæ àñóóíà.
“Àëà-àä-äèí ò¿ìýí äèíàð çîîñîîð àâààä ýðõ ÷ºëººòýé áîëãîîä óðàã áàðèëäàâ” ãýñýõä òýð çàëóó üóéëûí
èõ ãóíèã óéòãàðëàæ , òýðíýýñýý áîëîîä ºâ÷èí òóñ÷ óíòàõ íîéð , èäýõ õîîëíîñ ãàð÷ýý .
Ýõ íü ¿çýýä , “Àé õ¿¿ ìèíü ÷è ÿàãààä ºâäºâ?” ãýñýíä “Àÿà ýýæ ìèíü ýý íàä ßñìèí àâ÷ àëü! ãýõýä íü
“Öýöýã õóäàëäàõ õ¿í äàéðàëäâàë ÷àìä ñàãñ ä¿¿ðýí ìýëðýã àâ÷ ºãºìç” ãýëýý . “¯ã¿é òèéì ìýëðýã öýöýã
áèø , ßñìèí íýðòýé øèâýã÷èí õ¿¿õýí áàéñíûã ààâ ýñ àâëàà” ãýñýíä õ¿¿ãèéí ýöýã Ýìèð íî¸í õàëèäààñ : ×è
òýð øèâýã÷èí ýèéã þóíä ýñ àâàâ ãýñýíä “Íî¸äûí þì õàðöàä çîõèµã¿é . Ò¿¿íèéã æàðàí öýðãèéí äàðãà Àëà-
àä-äèí àâàâ” ãýæýý .
Ìºíººõºí õºâã¿¿íèé èëààðü áîëîõã¿é á¿ð äîðäîîä óíòàõ íîéð, èäýõð õîîëíîîñ á¿ð õàãàöñàíä ýõ íü èõ ñýòãýë
íýí çîâîõ áîëîâ.
Íýãýí ºäºð õ¿¿ãèéí òºëºº ãàéõàø òàñðàí ñóóæ áàéòàë “Õóëãàé÷ Àõìåä Êàìàêàìèéí ýõ” íýðòýé íýãýí ýìãýí
îðæ èðæýý . Ýíý ýìãýíèé õ¿¿ áàéøèíãèéí òóóðãà öîîëæ, áàéøèíãèéí òóóðãà ººä àâèð÷ ãàðààä õ¿íèé
í¿äíýýñ þì õóëãàé õèéæ ÷àääàã ñóó çàíòàé àãààä õàðóóëûí äàðãà õèéæ áàéãàä þì õóëãàéëæ çàðãà
ÿëëàã÷ ò¿øìýëä áàðèãäàæ Õàëèôò õ¿ðãýãäñýí áàéæýý .
Õàëèô öààçààð õîðîîõ çàðëèã áóóëãàñàíä Àõìåä Õàëèôûí øàäàð ñàéäàä ã¿éæ î÷ñîíä øàäàð ñàéä ºìãººëñºí
àæýý ÷è Õàëèôò Õ¿ì¿¿ñò õîð õèéäýã ýíý õººðõèé àìüòíûã ÷è þóíû ó÷èð ºìðººíº ãýñýíä “àé ¿íýí øàøèíòíû
èõ õ¿í ìèíü ýý, òà ò¿¿íèéã ãÿíäàíä õèéæ îðõè. Ãÿíäàí áîë àìüä õ¿íä àâñ, äàéñàí ýòãýýäýä áàÿð ó÷ðààñ
èõ óõààíòàé õ¿í ãÿíäàíã ãàðãàæýý . ” ãýõýä íü Õàëèô Àõìåäèéã ãèíæëýí , ãèíæèí äýýð íü “Íàñíû òóðø
ÿðãàíû øèðýýíýñ õàäàæ îðõâ” ãýæ áè÷ýýä ãÿíäàä õèé ãýæ çàðëèã áóóëãàí áàéæýý .
Òýð ýìãýí ýìèð íî¸í Õàëèäûíä î÷äîã áàéñàí áà ãÿíäàíä áóé õ¿¿ äýýðýý î÷èæ “×è èíãýæ õîðèãäîõîîñ
ãàðààñàé” ãýõýä íü “Àëëàõ òýíãýð õ¿ðòýë èíãýæ õýëíý. Ýýæ ìèíü òà ýìèð íî¸í Õàëèäûí ãýðãèéä î÷èæ
ãóéõã¿é þó” ãýñýí áàéæýý.
Ýìãýíèéã îðæ èðýõýä çàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýäèéí ãýðãèé ìàø óéòãàð ãóíèãòàé áàéõûã õàðàà¤ “×è þóíû
ó÷èð ãóíèãëàâ?” ãýñýíä “Ìèíèé õ¿¿ Õàáàçëàì Áàçàçà ¿õýõ ãýæ áàéíàà” ãýõýä íü “ ßàãààâ” ãýæ àñóóñàíä
ìºíººõºí ãýðãèé óã áîëñîí ÿâäëûã íýãä íýãã¿é ýìãýíä ÿðüæýý . ýìãýí äóóëààä “Õ¿¿ãèé ÷èíü àâàðâàë ÷è
ÿàõàâ?” ãýýä “Íàä õóëãàé÷ Àõìåä Êàìàêèí íýðòýé, íýãýí õ¿¿ áèé áèëýý . Îäîîãîîð ¿¿ðä õàäàâ ãýñýí ãèíæòýé
ãÿíäàíãàà ñóóæ áàéãàà. Òýãýõëýýð ÷è õàìãèéí ãî¸ õóâöàñàà ºìñººä õàìàã ãî¸ëîî ç¿¿ãýýä òóéëûí ÿëäàì
çàíãààð ýíý îðîé ýð íºõðºº óãòàãòóí. Ýð íºõºð ÷èíü ÷èíèé ñàéíûã õàðààä äóð õ¿ñýë íü õºäºëý ÷àìòàé
óíòàõ ãýýë ò¿¿íèé õ¿ñëèéã õàíãàõûí ºìíº èíãýæ õýëýãò¿ “Àé Àëëàõ ìèíü, þì þóòàé õà÷èí þì áý? Ýð õ¿í
ýìèéã õ¿ñâýë , õ¿ñëèéã äàðóé õàíãàæ ÷àäíà. Õàðèí ýìèéí ãóéñíûã ýð õ¿í õàíãàõ íü åð ¿ã¿é ” ãýõýä ÷èíü
÷è þó õ¿ñíýì?” ãýæ àñóóõ áèé. Òýãýõëýýð íü ÷è ºìíºº ñºãä¿¿ëæ , õýðýâ ìèíèé ãóéñíûã ýñ áèåë¿¿ëáýë
ñàëíà ãýäýã àì º÷èã àâàãò¿í. Òèéì àì àâààä : “×èíèé ãÿíäàíä Àõìåä Êàìàêèí ãýäýã õ¿í áèé . Ýõ íü èðæ
ãàçàð ìºðãºí “×àìàéã õàëèôöò ãóéæ, õ¿¿ãèé ìèíü ãàðãóóëæ ºãºº÷ ãýæ ãóéâ ãýýðýé” ãýæýý .
Øºíº îðîé çàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýë ýõíýðòýý îðâîë ýìãýíèé çàõèñíààð ¿éëäýæ àì àâñíû äàðà ññàÿ æàðãàí
æàðãàí õîíîâ. Êàðãà ÿëãàã÷ ìàðãààø ºãäºº íü óãààë õèéæ ìºðãºëèéí ¿éëäýýä ãÿíäàäíä î÷èæ: Àé õóëäãàé÷
Àõìåä ÷è îäîî ãýìøèí õàøðàâ óó? ò ãýñýíä “Áè Àëëàõ òýíãýðèéí ºìíº çàëõààãäàâ. Àëëàõûí ºðøººëèéã ¿íýí
ñýòãýëýýñ õ¿ñíýì” ãýõýä íü ãÿíàäàíãààñ ãàðãàí Õàëèôûí ÿàì õóðàîëä äàãóóëàí îðæ ãàçàð ¿íýññýíä
Õàëèô “Àé ýìèð íî¸í õàëèä ÷è þó õ¿ñíýì?” ãýõýä Õàëèä Àõìåäèéã õºòëºí îðóóëáàë Õàëèô ¿çýýä “Àé,
Êàìàêèí ÷è îäîî õ¿ðòýë àìüä áàéãàà þì óó ” ãýñýíä Àõìåä “çîâëîíòûí íàñàí áàðàãääàãã¿é ãýäýã áèëýý . ”
ãýâ. Õàëèô çàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýëä õàíäàæ : Àÿà ýìèð íî¸í ÷è ¿¿íèéã þóíû ó÷èð àâ÷ðàâ?” ãýñýíä “Àé
¿¿íýí øàøàíòíû èõ õààí ìèíü ýý, ýíý õ¿¿ä õººðõèé ÿäóó ãàíö áèå ýìãýí áèé . òýð õ¿í ÷èíèé áîëûí ºìíº
ãàçàð ìºðãºí , õ¿¿ãèé ìèüí ãèíæíýýñ ñàëãàæ ºãíº ¿¿ ãýæ ãóéæ ºãºº÷ ãýñýí þì àà. Ýíý õºâã¿¿í ÷ îäîî
çàëõëàà ãýõ òóë òà ºðøººí ñî¸ðõîæ , óðüäûí àäèë õàðóóëáí äàðãà áîëãîæ õàéðëà!” ãýñýíä Õàëèô
Àõìåäàä õàíäàæ, “×è îäîî õàøðàâ óó? ” ãýñýä Õà “Áè Àëëàõûí ºìíº çàëõëàà ” ãýõýä íü äàðõíûã äóóäàæ
Àõìåäûí ãèíæèéã àâàãòóí ãýæ çàðëèã áóóëãàâ.
Òýãýýä Õàëèô äàõèí áèòãèé õýðýã òºâºã ãàðãà ãýæ Àõìåäàä òóøààãààä õàðóóëûí äàðãà áîëãîñîíä
Àõìåä õàëèôûí ãàðûã ¿íýñýýä õàðóóëûáí äàðãûí õóâöàñ ºìñºæ òýíäýýñ ãàðàõàä çàðëàã÷ õ¿ì¿¿ñ
ò¿¿íèéã õàðóóëàõûí äàðãà áîëîâ ãýæ õàøãèðàí çàðëàâ. Õýä õîíîîä ýõ íü çàðãà ÿëãàã÷èéíä èðòýë ãýðãèé
íü “Àëëàõ òýíãýðèéí àâðàëààð õ¿¿ ÷èíü ãÿíäàíãààñ ìýíä ãàðñàí áèëýý . ßñìèíûã ìèíèé õ¿¿ä àâ÷èð÷ ºãºõ
òàëààð àðãà áîä ãýæ ò¿¿íä îäîî õ¿ðòýë þóíä ýñ õýëíýì?” ãýõýä íü Ýìãýí áè “Îäîî õýëüå” ãýýä õ¿¿ äýýðýý
èðýýä ãàãöõ¿¿ êàðãà ÿëãàã÷èéí ãýðãèéí õ¿÷ýýð ÷ìàéã ãÿíäàíãààñ ãàðãàñàí áèëýý . Îäîî ÷è îðîíä íü
ìýíãýò Àëà-àä-äèíûã àëæ, øèâýã÷èí ßñìèíûã Õàáàçëàì Áàçàçàä àâàà÷èæ ºãºõ áîëæ äýý ãýõýä íü “Ýíý áîë
òóéëûí àìàðõàí . Áè ýíý îðîé ÿâæ ãéöýòãýå ” ãýæ Àõìåä õýëæýý .
Ýíý øºíº øèíèéí íýãíèé øºíº òóë Õàëèô øèâýã÷èí þìóó áîîë çàðäàñ õ¿íèéã ÷ºëººëæ Çóáåéäà* õàòàíòàé
óíòäàãø áºãººä õààí õóþöñàà òàéëæ, ÷è÷ë¿¿ð õóòãà ýðèõ áºãæ , òýðã¿¿òíèéã öºìèéã çî÷äûí ºñðººíèé
çàëàðäàã øèðýýíýý òàâüæ îðõèäîã çàíøèëòàé áàéæýý .
Õàëèôò áàñ àëòàí ãèíæòýé ýðäýíèéí ÷óëóó øèãòãýýòýé , çóëûí àëòàí õîðãòîé , ò¿¿íäýý èõ õàéðòàé
àæýý . Ò¿¿íèéã áóñàä á¿õ þìòàéãàà òàéãíààð ìàíóóëààä Çóáåéäà õàòàí äýýðýý î÷ñîí áàéæýý
Õóëãàé÷ Àõìåä Êàìàêèì øºíº äºë áîëîõûã õ¿ëýýæ, ìè÷èä ìàðàë ãàðàõûí öàãò àìüòàí õ¿í òàãóíòñàí ¿åýð
áàðóóí ãàðòàà èëä áàðüæ íºãººãàðòàà òºìºî äýãýýòýé îëñîí øàò àâ÷ Õàëèôûí çî÷íû ºðººíä ãýòýæ îðîä
îëñîí øàòààð òóóðãûã äàâæ îðîîä óíòàæ áàéãàà òàéãàíûã ñîãòóóðóóëàí óõààí àëäóóëààä Õàëèôûí ýðõè,
õóòãà, àë÷óóð, áºãæ , ÷óëóóí øèãòãýýòýé õîðãî òýðã¿¿òíèéã àâ÷ îðñîí ãàçðààð, ãàð÷ Àëà-àä-äèíûã ðóó
ÿâëàà . Ýíý øºíº ìýíãýò Àëà-àä-äèí ìºíººõºí õ¿¿õýíòýé õóðèì õèéãýä äàðàà íü æèðýìñýí áîëãîñîí áàéæýý .
Àõìåä Çàìàêèì Àëà-àä-äèíû ºðººíä îðæ ãàíòèø ÷óëóóí øàëûã õîâõëîí í¿õ ìàëòààä Õàëèôûí ýä âìíû
çàðèìûã õèéæ îðõèîä ãàíòèã ÷óëóóã õýâýýð á¿ðõýæ îðñîí ãàçðààð ãàð÷ “Ýíý ñàéõàí äýíãèéí õîðãûã ºìíº
òàâüæ ãýðýëä ñàéõàí öàé óóíà äàà” ãýæ áîäñîîð õàðüæýý .
Ìàðãààø ºãëºº íü õàëèô çî÷íû ºðººíä îðâîë òàéãàí íü ñ®ãòóóðàí óíòàñíûã ñýðýýñýí àòàë õóâöàñ, ýðõè ,
ûáºãæ, õóòãà, àë÷óóð, äýíë¿¿, öºì àëãà áîëñîí áàéõàä Õàëèô ìàø èõ õèëýãíýí , õèëýíãèéí óëààí õóâöàñ
ºìñºæ, ÿàìëàõ õóðàëä î÷ñîíä øàäàð ñàéä íü èðæ ºëìèéí äîð ãàçàð ¿íýñýæ, “¯íýí øàøèíòíé èõ õààí òàíû
õèëýíã Àëëàõ ñàðíèàõ áîëòóãàé!” ãýñýíä “Áè èõ óóðòàé áàéíà” ãýýä þó áîëñîýí ó÷ðûã àñóóâàë õàëèô
öºìèéã äóðäàí ÿðüæýý . Ãýòýë êàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýë èðæ, äýðãýä íü Àõìåä áàñ áàéâ.
Õàëèô èõ óóðòàé Áàãäàä áàëãàäûã áàéäàë òàéâàí óóó? Ãýõýä íâ öºì àìãàëàí òàâàí ãýñýíä “Õóäëàà!”
ãýýä “ßàãààä òýð áèëýý?” ãýõýä íü óã áîëñîí ÿâäëûã ÿðèàä “Òýð á¿ãäèéã îëæ èð!” ãýæýý “Àÿà ¿íýí
øàøèíòíû èõ õààí öóóãä îðñîí ºò ãàð÷ ÷àäàõã¿é ãýäýã Ëàâ ãàäíààñ õ¿í îðîîã¿é íü ëàâ áèç ýý” ãýæ
Õàëèäûí õýëýõýä Õàëèô Ìèíèé ýä þìûã îëæ èðýõã¿é áîë òîëãîéãèé ÷èíü àâíà ãýñýíä Õàìèä “Ýíý Àõìåä
Êàìàêèì õóëãàé÷, ëóéâàð÷èí óëñûã àíäàõã¿é òóë, õýðýü îëîõã¿é áîë íàäààñ óðüäààð ¿¿íèé òîëãîéã
àâààðàé” ãýëýý .
Àõìåä áîñîæ “Õýí õóëãàéëñàíûã îëîõûã áè õàðèóöíà. Óë ìºðèéã çààâàë îëíî. Õàðèí íàä õî¸ð ø¿¿ã÷, õî¸ð
ãýð÷ ãàðãàæ ºãíº ¿¿. Òýð àâñàí õ¿í õýíýýñ àéõûã ºíãºðñºí õýðýã. ” ãýõýä íü “×èíèé õ¿ññýíèéã ¸ñîîð
áîëãîíî. Õàðèí ýõëýýä ìèíèé îðäîíä äàðàà íü øàäàð ñàéäûí îðäîíä , äàðàà íü æàðàí öýðãèéí äàðãûí îðäîíä
íýãýæýýðýýé” ãýñýíä “Àÿà ¿íýí¸ øàøèíòû èõ õààí òàíû çºâó. Òýð àâñàí õ¿í èõ õààíû îðäîíä èðýýä õ¿íèé
çýðýãò õðñýí þì óóó , àìü ñàõèóëûí õýí íàã ÷ áàéæ ìàãàäã¿é” ãýæ Àõìåä õýëëýý . Õàëèô “Òýð ýä þìûã
àâñàí õ¿íèé ìèíèé õ¿¿÷ áàéñàí õàìààã¿é çààâàë àëíà ãýæ Àëëàõûí íýðèéã áàðüæ àì àëäúÿ” ãýæýý .
òýãýýä Àõìåä Êàìàêèí àéëä îðæ íýãæèõ ýðõèéí áè÷èã øèéòã¿¿ëýí äºðâºí õ¿íèé õàò ãàðëàà .
Àõìåä Êàìàêèì , ãóðâàíûá íýã íü òºìºð òàÿã áàðüæ ýõëýýä, Õàëèôûí îðäíûã äàðà íü øàäàð ñàéä Æàôàðûí
îðäíûã íýæãýýä Àëà-àä-äèíûä î÷èõîîð ÿâëàà .
Àëà-àä-äèíû õ¿íèé õºëèé ÷èìýý ñîíñîæ, òîñîí ãàð÷ õààëãûã íýýòýë çàðãà ÿëãàã¸÷ èõ ë óóðòàé àæýý .
“Àÿà , ýìèð íî¸í Õàëèä ÿìàð õýðýãýýð èðýâ?” ãýñýíä Õàëèä ¿ã áîëñîí ÿââäëûã ÿðèàä Àëà-àä-äèí “Ìèíèé
ãýðò îðæ íýãæèí ¿çýãò¿í” ãýõýä íü “ªðøººãººðýé íî¸íòîí ìèíü , ÷è íýãýíò ¿íýí÷ õ¿í òóë òèéì ìóóõàé þì
¿éëäýõ ¸ñã¿é áèçýý” ãýñýíä “¯ã¿é , çààâàë íýãæèí ¿çýãò¿í” ãýæºýý . ÇÊàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýë ø¿¿ã÷, õî¸ð
ãýð÷èéí õàìò îðæ íýãæèõ çóóð Àõìåä Êàìàêèì ìºíººõºí í¿õ ìàëòàæ þì íóóñàí ãàçàð çîðèóä òàÿãèéã
àëñàíä ÷óëóóí øàë íÿö ¿ñýð÷ äîð þì ãÿëòàãíàõàä “Àÿà Àëëàõ òýíãýðèéí àâðàëààð ÿã áèäíèé èðýõýýð
ýíä èõ ºâ õºðºíãº íýýãäýâ” ãýæ äóó àëàâ, þó áàéíà îðæ ¿çüå ãýëýý .
Ø¿¿ã÷ ãýð÷ íàð ¿çýýä Õàëèôûí àëñäàí ýä þìñûã ýíäýýñ öóãèé íü îëæ, äàíëààä òàìãà äàðæ õàâñàðãàâ.
Àëà-àä-äèíûã áàðòæ àüààä õýðãýìèéí ìàëãàéã ìóëòëàí àâñàíä Àõìåä Êàìàêèì øèþýã÷èí ßñìèíûã ø¿¿ðýí
áàðüæ “Çàðãà ÿëãàã÷èéí ýõíýð õàòóíä âàà÷èæ ºã” ãýæ ýõ ýìãýíä ºã÷ýý . Ýìãýí ßñìèíû õ¿¿õíèéã òýäíèéä
àâ÷èðñàíä Õàáàçëàì Áàçàçà ¿çýýä äàðóé áèå èëýýðü áîëæ èõýä áàÿðëàí õ¿¿õýíä îéðòîõ ãýñýíä ßñìèí
á¿ñíèé öààíààñ õóòãà ñóãàëàí “Çàéë!” Ýñâýë ÷àìàéã , ýñâýë ººðèéãºº àëíà ãýñýíä Õàòóí ýõ “Ñàäàð ýì ÷è
ìèíèé õ¿¿ãèéí õ¿ñëèéã õàíãàãòóí!” ãýõýä íâ”Àé ºëºã÷èí ÷è ÿìàð ¸ñîíä íýã ýì õî¸ð ýðòýé áàéõ áèëýý?.
Àðñëàíãèéí áàéðàíä íîõîé îðóóëæ áîëîõ óó?” ãýæýý .
Íºãºº çàëóó ñýòãýë èõýä õºëºñíººñ áèå öóëàì ìóóäàæ õýâòýðò îðîõä ýõ íü ßñìèíä ºã¿¿ëð¿¿í: “Àé ñàäàð
ñàìóóí ýì ÷è, íàìàéã þóíä èéíõ¿¿ óòãàðò îðóóëíàì? ×àìàéã ¿ðãýëæ òàìëàí çîâîîæ Àëà-àä-äèíûã çààâàë
ä¿¿æë¿¿ëíý äýý ” ãýæ çàíàõàä “Áè ¿õýâ÷ ò¿¿íä õàéðòàé õýâýýð ¿õíý ” ãýæýý . Áàçàçûí ýõ ßñìèíààñ
òîðãîí äýýëèéã òàéëæ , ýðäýíý ÷èìãèéã ìóëòàëæ àâààä çîòîí ºìä , òàðàí öàìö ºìñãºæ àÿãà÷èí çàðöàà
áîëãîîä
“×àìàéã ò¿ëýý õàãàëóóëæ , íîãîî àðèëãóóëö , ãàë ò¿ë¿¿ëæ çîâîîíî äîî” ãýõýä íü “Áè ÿìàð õàòóó àæèë
õèéæ çîâñîí ÷ ãàãöõ¿¿ ÷èíèé õ¿¿ã íýã í¿äýýð õàðàõã¿é” ãýæýý .
íºãºº Àëà-àä-äèíûã Õàëèôûí àëäñàí þìíû õàìò ßàìëäàõ õóðàëä õ¿ðãýæ èðýõýä Õàëèô õààí øèðýýíýý
çàëðàí áàéòàë ãýíýò õàðààä “Ìèíèé þì õààíààñ ãàðàâ?” ãýõýä íü “Ýíý ìýíãýò Àëà-àä-äèíèé áàéøèíãààñ
ãàðàâ” ãýñýíï Õàëèô õààí ìàø õèëýãíýí ýä þìàà ¿çâýë àëòàí äýíë¿¿ íü àëãà áàéæýý . “Àé, Àëà-àä-äèí ÷è
äýíë¿¿ ÿàñàí áý? ãýõýä íâ “Áè õóëãàé õèéãýýã¿é, ìýäýõã¿é , ¿çýýã¿é , äóóëààã¿é” ãýñýíä Õàëèô õ,
“Ëóéâàð÷èí! Õ¿í ñàéíá àéõàä ÷è þóíû ó÷èð çóãòàíà âý, õ¿í èòãýýä áàéõàä ÷è þóû ó÷èð ìýõëýíý âý?”
ãýýä ä¿¿æèë ãýæ çàðëèã áóóëãàæýý .
Ãàäàãø çàðäàí òóíõàãëàã÷ “ “×èí øóäðàãà Õàëèôûã ìýõýëñýí õ¿íèéã õýðõýí öýýðë¿¿ëäýãèéã ¿çýãò¿í”
ãýæ õàøãèðàõàä óëñ ä¿¿æë¿¿ëðèéí äýðãýä öóãëàâ.
Ýíý ¿åñ Àëà-àä-äèíû ¿ð÷èëñýí ýöýã öýöýðëýãò íàðãèæ áàéòàë íýã óñ çººã÷ ºâãºí èðæ “Àé Àõìåä –àëü-
äàíàô ÷è ýíä íàðãèæ áàéõàä öààíà ÷èíü ãàéòàé þì áîëîîä áàéíà ø¿¿!” ãýõýä íü “Þó áîëîâ ? ãýñýíä Àëëàõûí
¸ñîîð ÷èíèé ¿ð÷èëñýí õ¿¿ã ä¿¿æë¿¿ðèéí ãàçàðò õ¿ãýæýý” ãýæýý. Äàíàô ýðãýí Õàñàí Øóìàíä õàíäàæ
“Àÿà Øóìàí õàñàí ÷àìä ÿìàð àðãà áàéíà” ãýñýíä “Àëà-àä-äèí ýíý õýðýãò ÿìàð÷ õàìààã¿é áóé çàà ,
ãàãöõ¿¿ äàéñíû õèéñýí çàëüò àðãà ìºí ” ãýõýä íü “×è ÿàæ àâðàÿ éãýæ áàéíà” ãýñýíä Õàñàí Øóìàí: “Áèä
àâðàõààñ ë ººð àðãàã¿é ” ãýýä ãÿíäàíä î÷èæ “Õ¿íèé àìèíû çîëèîíä ãàðãàõ íýã õ¿í àëü” ãýñýíä ìýíãýò Àëü-
àä-äèíòàé ÿàõ àðãàã¿é à àäèëõàí íýã õ¿í ãàðãàæ ºãìºãö òîëãîéãèé íü á¿òýýæ , Àõìåä-àä-Äàíàô , Êèàðûí
Àëè Çåéáàê Àëà-àä-äèíûã Äàíàôèéíä àâàà÷èæ . Òýäíèéã îðæ èðýõýä Àëà-àä-äèí “Àé áóðõàí ìèíü ÷è ÿàæ
áàéãàà ÷èýíü ýíý áý? Õýðýâ ÷è ëóéâàð÷èí áàéëàà ÷ ãýñýí õ¿í ÷àìä èòãýâýë ò¿¿íèéã áèòãèé õóóð ãýæ
áàéäàã þì . Õàëèô ÷àìä ýðõ ÿìáà îëãîæ õàìãèéí èòãýìæòýé õ¿í ãýæ òîîöîæ áàéõàä ÷è þóíä ýä âìû íü
àâàâ?” ãýñýíä “Àÿà, ºâãºí ààâàà , Èõ Àëëàõûí ºìíº òàíãàðãàëàÿ: Áè òèéì õýðýã ¿éëäñýí íü îãò ¿ã¿é òèéì
õýðýã ¿éëäñýíèéã ÷ áè ìýäýõã¿é ” ãýõýä íü “ßìàð ÷ íýãýí èëò äàéñíààñ çàéëàõã¿é òýð õ¿í ÿìàð ÷ãýñýí
òýíãýðèéí çàëõààí ¿çýõ áîëíî. Õàðèí ÷è ÿìàð ÷ ãýñýí ýíý Áàãäàä áàëãàäàä áàéæ áîëîõã¿é. Õààä èõñýòýé
äàéñàãíàæ áîëäîãã¿éí ó÷èð èõ õýö¿¿äíý” õýìýýõýä “Áè òýãýýä õàé÷èàõ áèëýý” ãýñýíä “Áè ÷àìàéã Àëü-
Èñêàíäðè** áàëãàä õ¿ãýæ ºãíº. Ýíý áàëãàä áîë àæ òºðºõºä èõ áóÿí õèøèãòýé ãàçàð äàðóé ìºí ãýæýý .
Òýãýýä Äàíàô Õàñàí Øóìàíä õàíäàæ “×è ñýðýìæòýé áàéãààðàé, Õàëèô íàìàéã àñóóâàë äýëõèé òîéðîõîîð
ÿâñàíö ãýýðýé” ãýæýý
Òýíäýýñ Àõì¥ä-àä-äàíàô àìü ñàõèóëñûí òàòâàð íýõýýä , “Áèä õî¸ð ÷àìä þóí òàòâàð òºëºõ ¸ñòîé áèëýý ?”
ãýõýä íü “Áè ýíý õºíäèéí ìàíàà÷ áàéíà” ãýæýý . Òýð õî¸ð çóó çóóí äèíàð çîîñ ãàðãàæ ºãìºãö äîð íü àëæ
îðõèîä õî¸ð ëóóñûã íýã íýãýýð íü óíààä öààø ÿâëàà .
Òýíäýýñ Àéÿñ áàëãàä õ¿ð÷ õî¸ð ëóóñàà íýãýí õàøààíä õèéæ òýíä , õîíîîä ìàðãàà¿ ºãëºº íü Àëà-àë-ëèíû
ëóóñûã çàðæ, ººðèéíõºº õ¿íä çàõèæ îðõèîä Àéÿñûí óñàí áîîìòîîîñ õºëºã îíãîöíîî ñóóæ Àëè-Èñêàíäàðèí
îðæýý .
Õî¸óë çýýëèéí ãàçàð î÷èõîä íýãýí ºðºº á¿õèé äýëã¿¿ð åñºí çóóí òàâèí äèíàð çîîñîîð çàðíà ãýõýä íü
ìÿíãàí çîîñîîð õóäàëäàí àâ÷ äîòîð íü îðæ ¿çâýë õèâñ äýð äýâñýæ çîîðèíä íü õºëºã îíãîöíû äàëáàà , øóðàã
ìîä, îëñ, àðãàìæ , àâäàî òàìïóóòàé äóí õàëüñ , îëîì , ñ¿õ, ìóíà, õóòãà, õàé÷ òýðã¿¿òýí áàéæýý .
Ìýíãýò Àëà-àä-äèí òýð ºðººíèé ýçýí áîëîí ñóóñàíä äàíàô “Àé õ¿¿ ìèíü ÷è ýíý äýëã¿¿ðèéã ýçýãíýæ
ñóóæ, íàéì à õèéñ¿ãýé!Àëëàõ ÷àìàéã ºðøººõ òóë ñàíàà çîâîõ ÿâäàëã¿é” ãýæýý .
Äàíàô òýíä ãóðàâ õîíîîä ÿâàõ áîëæýý : “Çà ÷è ýíä èíãýýä àìüäàð÷ áàé. Áè ÿâæ õýí òèéì õýðýã
¿éëäñýíèéø ó÷ðûã îëîîä Õàëèô ºðøººí ñî¸ðõñ®í òýð öàãò ýðãýæ èðíýì” ãýæýý .
Òýíäýýñ Äàíàô áóöàæ Àéÿ áàëãàä äàéð÷ ëóóñàà àâààä Áàãàääàà èðæ õàñàíààñ : “Àÿà , Õàëèô íàìàéø
ñóðàãëàâ óó?” ãýñýíä “îãò àñóóñàíã¿é” ãýõýä íü õýâýýð àäáàíäàà îðæ øèíý ñîíèí þì ñóðàãëàí àâàé .
Àæèãëàí áàéâàë õàëèô íýãýí ºäºð øàþàð ñàéä Æàôàðò: “Øàäàð ñàéä ààà, Àëà-àä-äèí òóí ìóóõàé õýðýã
¿éëäñýí äýý” ãýõýä íü “Òà ò¿¿íèéã ä¿¿æëýí àëñàí íü çîõèõ çàëõààëûã¿ç¿¿ëæýý . ” ãýýä “Áè
òèéíõ¿¿ ä¿¿æëýãäýí áàéãààã î÷èæ õàðìààð áàéíà” ãýõýä íü “ªºðºº ë ìýä” ãýæýý . Òýãýä õî¸óë öààçûí
ãàçàð î÷òîë õàëèô, “Ýíý Àëà-àë-ëèí áèø áàéõ ÷èíü ” ãýñýíä “ßàãàä òà , áèø ãýæ áàéíà” ãýõýä íü “Àëà-
àëä-äèí áîë áîãèíî , ýíý óðò õ¿í áàéíà” ãýñýíä “Ä¿¿æëýãäñýí õ¿í áîëãîí ñóíàäàã ãýõýä íü Õàëèô: “Àëà-
àä-äèíû öàðàé öàãààí àòàë ýíý õ¿íèéõ õàð àæýý .” ãýæ, ”¯õñýí õíèé í¿¿ð õàðëàäàã ãýæ òàð àðàé ¿ë
ìýäíý ãýæ ¿¿?” ãýñýíï õàëèô òýð õ¿íèéã ä¿¿æ¿¿ðýýñ áóóëãóóëñàíä õî¸ð õºëèéí ºñãèéä ººð õî¸ð õààíû íýð
áè÷ýýñòýé àæýý . Ò¿¿íèéã ¿çýýä õàëèô: Àëà-àä-äèí ñóííè àòàëó ýíý õ¿í ðàôèä àæýý . “ ãýõýä íü ø øàäàð
ñàéä: “Àëà-àä-äèí ýíý ìºí áèøèéã Àëëàõ ìýäíý” ãýæýý . õàëèô Àëà-àä-äèíèéã ãàçàðò áóëóëñàíààñ õîéø
ò¿¿íèéã ìàðòàæ îðõèæýýý .
Íºãºº çàðãà ÿëãàã÷èéí õ¿¿ Õàáçàëàì Áà§àçàç ñýòãýëèéã äààñàíã¿é íàñ áàðæýý . õàðèí øèâýã÷èí ßñìèí
íü õºä õ¿íäýðñýýð íÿðàéëæ à àðâàí òàâíû ñàðàí ìýò ãýðýëòýé ñàéõàí õºâã¿¿í òºð¿¿ëæýý .
“×è õýíãýæ íýð ºãºõ âý?” ãýæ áóñàä íü àñóóõàä “Ýöýã íü ìýíä ñàéí áàéñàí áîë íýð ºãºõ áàéæýý . Áè
Àñëàí ãýæ íýð ºãüå” ãýæýý .
Ýõèéí öàãàà ñ¿¿ õºõºæ õî¸ð æèë áîëîõîä õºëä îðæ íýã ºäºð ýõèéíõýý ãàë òîãîîíä áàéõ õîéãóóð
õ¿¿ øàòààð äýýø ãàð÷ ýìèð íî¸íû õàëèäûí ºðººíä îðâîë Õàëèä õ¿¿ã áýëýãøýýí òýâýð÷ ºâäºã äýýðýý
ñóóëãàí ýðõë¿¿ëýõ çóóð àæèãëàâàë ìýíãýò Àëà-àä-äèíòàé òóéëûí àäèë õ¿¿õýä áàéæýý .
ßñìèí õ¿¿ã ýðõæ äýýø ãàðâàë ýìèð íî¸í Õàëèäûí ºâäºã äýýð ñóóæ áàéòëàà ýõýý õàðæ ñàðâàëçàõàä
íî¸íòîãí ý ßñìèíûã äóóäàæ “Ýíý õýíèé õ¿¿ âý?” ãýñýíä “Ìèíèé õ¿¿ , ìèíèé äóð ñýòãýëèéí ¿ð” ãýñýíä íü
“Ýöýã íü ìýíãýò Àëà-àä-äèí áàéòàë îäîî òàíû õ¿¿ áîëæýý” ãýâ. “Àëà-àä-äèí çàëüò ëóéâàð÷èí áàéñàí äàà ”
ãýõýä “Àëëàõ òýíãýð ìèíü, ¿íýí÷ øóäðàãà õ¿í õýçýý ÷ ëóéâàð÷èí áàéæ òààðàõã¿é áèëýý” ãýæ ßñìèí
äóó àëäàí ºã¿ëæý . “Ýíý õ¿¿ã òîì áîëîîä ýöýã ìèíü õýí áý?” ãýæ àñóóâàë: “×è ýìèð íî¸í Õàëèäûí
õ¿¿ ø¿¿ äýý” ãýæõýëæ áàéãààðàé ãýõýä ßñìèí çà ãýæýý .
Ò¿íýýñ õîéø ýìèð íî¸í õàëèä õ¿¿ã ñàéõàí àñàð÷, áàãø àâ÷ðàí íîì çààëãàñàíä óäàëã¿é Êîðàí ñóäàð
ááàãø àâ÷ðàí óíøäàã áîëæ, õàëèäûã “ààâ” ãýäýã áîæýý .
Äàðàà íü Àñëàíä æàäààð, ñýëìýýð õýðõýí áàéëäàõ àðãûã àðâàí äºðâºí íàñ õðýõýä ìîðèíä ñàéí , çýâñýãò
ìýðãý áîëæ ýìèð íî¸íû çèíäààíä õ¿ð÷ýý .
Àñëàí íýã ºäºð õóëãàé÷ Àõìåä Êàìàêèìòàé äàéðàëäàæ, íàéçëààä íýãýí óóøíû ãàçàð îðñîí Êàìàêèì ºâðººñ
ýðäýíè©í ÷óëóó á¿õèé äýíë¿¿ ãàðãàæ òàâèàäãýðýëä íü þì óóæ áàéõ òóë Àñëàí: “Äàðãà ìèíü ýíý äýíë¿¿ø
íàä ºãºº÷!” ãýñýíä “¯¿íèéã ÷àìä ºã÷ áîëîõã¿é ” ãýâ. “Þóíû ó÷èð òýð áèëýý” ãýñýíä “Ýíý áîë õ¿íèé àìèíû
õýðýãò õîëáîòîé þì” ãýýä “õýíèé àìèíä òºëºº òîíèëñîí áý?” ãýõýä Àõìåä: “Ìýíãýò Àëà-àä-äè õýìýýõ íýãýí
ìàíàé ýíä èðæ æàðàí öýðãèéí äàðãà áºãººä ýíý äýíë¿¿íýýñ áîëæ ¿õñýí þì” ãýñýíä “ßìàð ò¿¿õò íàìòàðòàé
õ¿í áý? ßìàð ö÷èð øàëòãààíòàé ¿õñýí þì áý? ” ãýæ Àñëàí àñóñàíä Àõìåä: “×èíèé àõ Õàáàçëàì Áàçàçà
ãýãý ÷ àðâàí çóðãààí íàñ õ¿ð÷ ãýðëýõ áîëîîä çýýëèéí ãàçðààñ íýãýí øèâýã÷èí ýì õóäàëäàí àâàõûã
ýöãýýñýý íýõäýã á àéæýý . ” ãýýä ¿ã áîëñîí ÿâäëûã ýõíýýñ íü àäàã õ¿ðòýëä íýãä íýãã¿é ÿðèõäàà Áàçàç
ºâ÷èëæ Àëà-àä-äèí õèëñ øèéòã¿¿ëñíèéã õ¿ðòýë ÿðüæýý . Àñëàí: “òýð ßñìèí ãýäýã ìèíèé ýõ ìýíãýè Àëà-
àä-äèí ãýäýã ìèíèé ýöýã áîëîõîîñ çàéëàõã¿é” ãýæ äîòðîî áîäæýý . Àñëàí òýíäýýñ èõýä ãóíèãòàé ÿâòàë
Àõìåä-àëü-Äàíàô äàéðàëäàæ “Áàñ õà÷èí þì äàà!” ãø ãýõýä íü Õàñàí Øóìàí: “Àé òà þó õàðæ ãàéõàâ?”
ãýõýä Äàíàô : “Ýíý Àñëàí ãýäýã õ¿¿õýä ìýíãýò Àëà-àä-äèíòàé æèãòýé àäèë þì” ãýýï Àñëàíã äóóäàæ:
“×èíèé ýõèéã õýí ãýäýã âý? ”ãñýñýíä “Øèâýã÷èí ßñìèí ” ãýõýä íü “Àñëàí ìèíü ýëãýý äýâòýýæ í¿äýý íýý:
×èíèé ýöýã ìýíãýò Àëà-àä-äèí áîëîõîîñ çàéëàõã¿é ” ãýæ äóó àëäàâ.
Ýõ íü óéëæ : “Õ¿¿ ìèíü , ýí½ òóõàé õýí ¸àèä õýëýü?” ãýõýä íü “Íàä Àõìåä-àëü-Äàíàô äàðãà ÿðèëàà”
ãýñýíä ýõ íü “àÿà õ¿¿ ìèíü ¿íýí ó÷èð íü èë áîëæýý ìýíãýò Àëà-àä-äèí ÷èíèé ýöýã ìºí áîëîâ÷ ýìèð íî¸í
Õàëèä ÷àìàã ºñãºæ õ¿í áîãîñîíä ãýæ ìýäò¿ãýé . õàðèí ÷è Àõìåä –àä-Äàíàô äàðãàòàé äàõèí äàéðàëäâàë :
“Ìèíèé ýöãèéã àëñàí õ¿í½ýñ ºøºº àâ÷ ºãºò¿í!” ãýýðýé ” ãýæýý . Àñëàí òýíäýýñ Àõìåä-äà-Äàíàô äàðãà
äýýð î÷èæ ãàðûã ¿íýñýíä : “Àñëàí÷àìä þó õýðýãòýé?” ãýõýä íü “Ìèíèé òºðñºí ýöýã ìýíãýò Àëà-àä-äèí áîëîõ
íü èëýðõèé áîëëîî . Õàðèí òà ìèíèé îðîíä òýð ÿðãàã÷èéí ýöãèéí ºøººã àâ÷ ºãíº ¿¿” ãýñýí “×èíèé ýöãèéã
õýí àëñàí þì?” ãýõýä “Õóëãàé÷ Àõìåä Êàìàêèì!” ãýõýä íü “¯¿íèéã ÷àìä õýí õýëýâ?” ãýæýý . Àñëàí
ºã¿¿ëð¿¿í:
“Õàëèôûí ýä þìòàé õàìò àëãà áîëñîí ýðäýíèéí ÷óëóóòàé äýíë¿¿ Àõìåä Êàìàêèìä áàéõûã ¿çýýä : “Íàä
àëü! Ãýñýíä “Ýíý äýíë¿¿íýýñ áîëæ íýã õ¿íèé àìü õîðñîí þì” ãýýä òýð ýä þìñûã õóëãàéëæ, ìèíèé ýöãèéíä
íóóñàí þì” ãýæ òýð ÿðèâ ãýæýý .
Àõìåä –àä-Äàíàô ºã¿¿ëð¿¿í: “ÇÀ ÷è , ýìèð íî¸íû öýðãèéí õóâöàñ ºìñºõºäï íüí íàä áàñ àäèëõàí õóâöàñ
ºìñãº! Ãýæ ãóéãààä ¸ñîîð ºìñºí , Õàëèôûí ºìíº î÷èæ áàéëäààíû íýã ãàéõàìøèãòàé ñóðãóóëü õèéæ
¿ç¿ëýãò¿í. ÒýãýõýýðÕàëèô ñàéøààæ: “×è íàäààñ þó àâàõ âý?” ãýíý. “Ìèíèé îðëíä ýöãèéí ìèíü àëñíà
õ¿íýýñ ºøººã àâ÷ ºãºõèéã õ¿ñíý” ãýýðýé. “×èíèé ýöýã àìüä, ýíý ýìèð íî¸í ø¿¿ äýý” ãýâýë íü “Ìèíèé ýöýã áîë
ìýíãýò Àëà-àä-äèý ìºí, õàðèí ýíý ýìèð íî¸í Õàëèäûí à÷ààð ºññºí þì” ãýýï õóëãàé÷ Êàìàêèìèé òóõàé öºìèéã
ÿðèàä”¯íýí øàøèíòíû èõ õààí , ò¿¿íèéã íýãæèõ çàðëèã áóóëãàíà ³ó?” ãýýðýé. Òýãýõýä íü Êàìàêèìèéí ºâðººñ
äýíë¿¿ ãàðãàæ èðíý” ãýñýíä Àñëàí çà ãýæýý .
Ýìèð î¸í Õàëèôûí ÿàì õóðàëä î÷èõ ãýæ áàéãààã Àñëàí õàðààï “íàìàéã èéì õóâöàñ ºìñ¿¿ëæ äàãóóëæ ÿâàà÷”
ãýæ ãóé¸ñàíä ýìèð íî¸í àäèë õóâöàñëàí äàãóóëæ ÿâëàà .
Õàëèô öýðãèéí õàìò õîòûí çàõàä ãàð÷ àñàð ìàéõàí øààæ àëõààð áºìáºìã öîõèõ öýðãèéí ñóðãóóë
õèéëãýæ áàéæýý .
Öýðããèéí äîòîð Õàëèôûã àäàõ ãýñýí íýã òàãíóóë áàéæ , èðñýí ûááºìáºãèéã óðäààñ àëõààð öîõèõäîî ÿã
Õàëèôûã ÷èãë¿¿ëñýíä Àñëàí çàâäàí òîñîæ õàðèó öîõèñîíä ìºíººõºí õ¿íèé öýýæèíä îíîæ ò¿¿íèéã àëàâ.
Õàëèô: “Àñëàí ÷àìàéã Àëëàõ ºðøººõ áîëòóãàé Ìîðèíîîñ áóöóãààí íºãºº áºìáºãººð Õàëèôûã îíîõ ãýñýí õ¿íèéã
àâ÷èð ! ãýæ Õàëèô òóøàà. Òýãýýä “×àìä èíãý ãýæ õýí õýëýâ. ×è ìàíàé õ¿íò ¿¿ äàéñàíû õ¿í ¿¿?” ãýõýä íü
íºãºº õ¿í “Áè äàéñàí ÷àìàéã àëàõûã çàâäàâ” ãýõýä íü “ßìàð ó÷èðòàé áèëýý? ×è ëàë õ¿í áàæ” ãýñýíä “¯ã¿é
áè Ðàôèä ” ãýæýý . Õàëèô ò¿¿íèéã àëàãò¿í ãýæ çàðëèãäàí Àñëàíä õàíäàæ “Àñëàí ÷è íàäààñ þó õø¿ñíýì?”
ãýñýíä Àñëàí “Ìèíèé îðîíä ýöãèé ìèíü õàðèóã àâ÷ ºãºõèéã õ¿ñíýì” ãýõýä íü “×èíèé ýööýã ýíý àìüä çîãñîæ
áàéíà” ãýñýíä , “Ìèíèé ýöýã õýí þì?”ãýýä “Ýìèð íî¸í Õàëèä ” ãýõýä íü Àñëàí “¯íýí øàøàèíòíû èõ õààí ýíý áîë
íàìàéã ºñãºñºí ýöýã äàðóé ìºí. Ìèíèé òºðñºí ýöýã áîë ìýíãýò Àëà-àä-äèí ìºí” ãýæýý . “×èíèé ýöýã çàëüò
ëóéâàð÷èí áàéñàí äàà” ãýõýä Àñëàí: “¯íýí÷” õ¿í ëóéâàð÷èí áîëîõ ¸ñã¿é. òàíûãø ÿàæ ìýõëýâ?” ãýñýí¤
Õàëèô: “Ìèíèé õóâöñûã õóëãà©ëñàí þì” ã ãýõý¤ íüÀñëàí “Àÿà íî¸íîòîí ìèíü òà õóâöàñàà àëäààä îëîõîä
äýë¿¿ãýý îëñîí óó?” ãýñýíä “Îëîîã¿é áèëýý” ãýæýý . Àñëàí ºã¿¿ëð¿¿í: “Òýð äýíë¿¿ã õóâëãàé÷ Àõìåä
Êàìàêèìä áàéõûã áè ¿çñýí “Íàä ºãºº÷ ” ãýæ ãóéõàï “Ýíý äýíë¿¿íýýñ áîëæ íýã õ¿íèû àìü àëäñàí þì” ãýýä
ýèìð ýìèð íî¸í Õàáàëà Áàçàçà øèâýã÷èí õ¿¿õýíä äóðëàæ õýðõýíºâ÷èëñºí , ººðºº áàñ ãèíæíýýñ õýðõýí
ìóëòàðñàí çýðãèéã öºìèéãíàä ÿðèâ. Òýãýõëýýð òà ýíý ÿðãà÷èíààñ ýöãèéí ìèíü ºøººã àâ÷ ºãíº ¿¿” ãýñýíä
“Àõìåä Êàìàêèìûã áàðèãòóí” ãýýä “¯¿íèéã íýãæèí ¿çýãò¿í!” ãýæ Äàíàôò òóøààâ . Äàíàô, õóëãàé÷èéí
ºâðèéã óóäàëæ äýíë¿¿ ãàðãàñàíä Õàëèô:
“Ëóéâàð÷èí ÷è íààø èð ! Ýíý äýíë¿¿ õààíààñ àâàâ?” ãýñýíä “¯íýí÷ øàøèíòíû èõ õààí , áè õ¿íýýñ õóäàëäàí
àâàâ” ãýñýíä “Ìèíèé àäèë äýíë¿¿òýé àäèëûã çàðàõ õ¿í õýí áºàéõ áèëýý?” ãýýä Êàìàêèìèéã íýâøèðòýë
çîâñîíä Õàëèôûí õóâöàñ äýíë¿¿ã àâñíàà õ¿ëýýæýý . Õàëèô: “Ëóéâàð÷èí ÷è þóíä èéì áóçàð õýðýã ¿éëäýæ
¿íýí÷ øóäðàãà ìýíãýò Àëà-àä-äèíûã õºíººâ” ãýæ èõýä õèëýãíýí Àõìåä Êàìàêèì , çàðãà ÿëãàã÷ õî¸ðûã
ûáàðèãòóí ãýõýä Õàëèä ºã¿¿ëð¿¿í: “Àÿà ¿íýí øàøèíòíû èõ õààí ìèíü , áè ýíý ÿâäëûã ìýäýëã¿é òàíû
çêàðëèãèéã ¸ñîîð ò¿¿íèéã ä¿¿æèëñýí áèëýý . Ýíý õýðãèéã Àõìåä Êàìàêèìûí ýõ-ýìãýí , ìèíèé ãýðãèé õî¸ð
çîõèîí ¿éëäñýíèéã áè ìýäñýíã¿é. Àëà-àä-äèí ÷è íàìàéã ºìãººëºí ÿâíà óó!” ãýñýíäÀñëàí ò¿¿íèéã ºðøººõèéã
õàëèôò ãóéâ.
Õàëèô ýìèð íî¸íä õàíäàæ “Ýíý õ¿¿ãèéí ýõèéã ÿàñàí áý?” ãýõýä íü “ìàíàéä áèé” ãýõýä íâ “×è ãýðãèéäýý
õýëæ ýíý õ¿¿ããèéí ýõèéí ãî¸ õóâöàñ, ÷èìýã ç¿¿ëòèéã óðüäûí àäèë õýðýãë¿¿ëæ , õîòíû çýðýãò
îðóóëàãò¿í!” Àëà-àä-äèí ãýðýýñ òèéç üàìãûã àâ÷ ìºíãº ýä àãóóðñûã õºâã¿¿íä íü øèëæ¿¿ëýãò¿í ãýñýíä
Õàëèä çà ãýýä òýð õàðüæ ýõíýðòýý òóøààë ºã÷ ßñìèíûã õóó÷èí ¸ñîîð íü õóâöàñëóóëæ , Àëà-àä-äèíû
ãýðèéí òèéç òàìãûã àâ÷ ò¿ëõ¿¿ðèéã Àñëàíää ºãºâ.
Õàëèô í¿äíèé íóëèìñ ãàðãàæ: “×èíèé æýöýã ä¿¿æëýãäýí àìü àëäñàí íü ëàâòàé áîëëîî. Ãýâ÷ õýðýâ Àëà-àä-
äèí àìâä ìýíä ãýñýí ñàéõàí ìýäýý äóóëãàæ íàìàéã áàÿðëóóëàõ õ¿í ãàðâàë áè þó õ¿ñýíèé íü ºãíº” ãýñýíï
Äàíàô: “Àÿà ¿íýí øàøèíòíû èõ õààí, íàìàéø àëàõã¿é ãýæ àì àëäàãò¿í!” ãýýä “×èíèé àìü íàñàíä àþóëã¿é ”
ãýõýä íü Àëà-àä-äèí àìüä ìýíä áóé ãýæ õýëëýý . õàëèô “×è þó õýëíýì?” ãýæ äóó àëñàíä , Äàíàô : ” Ìèíèé
¿ã ¿íýí! Áè ò¿¿íèéã çàéë¿ã¿é öààçààð àâõóóëàõ òàâèëàíòàéû íýã õ¿íýýð ñîëüæ àâààä Àëè- Èñêàíäàðè
áàëãàä ðóó ÿâóóëëàà .
Àñëàíãèéí ýöæã ìºíººõºí ìýíãýò Àëà-àä-äèí õàìàã þìûã çàðààä ãàíöõàí òàìïóó þì ¿ëäñýíèéã òàéëæ ¿çâýë
àëòàí ãèíæ á¿õèé àòãûí ÷èíýý òàâàí òàëòàé ÷óëóó áàéñíû òàë áîëãîí äýýð íýð áè÷èæ ìºëõºæ áóé
øîðãîîëæ øèã çàíãèà çóðñàí òèéì ÷óëóó áàéæýý .
Àëà-àä-äèí òàâàí òàë áîëãîíûã ¿ðóæ ¿çýýä “ìàãàäã¿é ýíý ÷óëóó ýíãèéí ìºðòºº ¿íýòýé ýä áàéæ ìàãàäã¿é”
ãýæ áîäîîä äýëã¿¿¿ðòýý ä¿¿æëýí òàâüæýý .
Íýãýí ýë÷èí* õ¿í ÿâæ ûáàéòàë òýð ÷óëóóã ãýíýò õàðæ, “Íî¸íòîí , ýíý ÷óëóóã çàðàõ óó” ãýýä, “Ìèíèé ãàíö
çàðàõ þì ýíý äýý” ýõýä “ÍÀäàä ò¿ìýí äèíàð çîîñîîð º£ºõ ¿¿? ” ãýñýíä “Àëëàõûí ºðøººëººð àðàé òèéìä
õ¿ðýýã¿é áàéíàäàà” ãýñýíä íü “ûáóìàí äèíàð çîîñîîð àâ” ãýñýíä “Òàíû ýíý Àëü Èñçàíäðèä õóëãàé÷
èõòýé ó÷èð ìºíãº àâ÷ ÿâæ áîëîõã¿é þì . Íàäòàé õàìò õºëºã îíãîöîîð î÷âîë ÷èíü ìºíãºí äýýð ÷èíü áîîäîë óíãàñ,
òîëãîé òîðãî , òîëãîé õèëýí, òîëãîé öýìáý íýìýí ºãüå ãýõýä íü Àëà-àä-äèí , ìºíººõºí ÷óëóóã ýë÷èí äîð ºã÷,
äýëã¿¿ð¿¿äèéã õààãààä ò¿ëõ¿¿ðèéã àéëäàà òàüâæ
“Áè ýíý ýë÷èíãèéí õàìò õºëºã îíãîöîîð ÿâæ ìºíãº àâ÷èðíà . õýðýâ áè ñààòàæ , ýçã¿é õîéãóð íàìàéã ýíä
áóóëãàñàí Àõìåä –àëü Äàíàô ãýäýã õ¿í èðâýë ýíý ò¿ëõ¿¿ðèéã ºãººä ýë ó÷ðûã õýëýýðýé” ãýýä ìºíººõºí
ýë÷èíãèéí õàìò õºëºã îíãîöíä íü î÷èæ ñóóòàë , íãýí ñàíäàë òàâüæ ºãººä “õºëñèéã òºëºãò¿í!” ãýõýä íü ººðèéí
àìëñàí òàâàí òîëãîé äààâóóã ºãíº ãýæýý . “Àé íî¸íòîí ìèíü , òà íýã ç¿ñýì þì èäýæ áàëãà óñ óóíà óó?” ãýõýä
íüâ Àëà-àä-äèí , “Óñ áàéâàë óóÿ ë äàà” ãýñýíä ýë÷èí óñ àâ÷ðóóëæ ºãñºí íü ñîãòóóðóóëàõ ýìòýé áàéñàí
òóë Àëà-àä-äèí óõààí àëäààä òàñ ãýäðýã óíàæýý .
Òýä õºëºã îíãîöíû àðãàæèéã òàéëæ äàëáààã òàòñàíä ñàëõèí õºäºí èõ äàëàéí äóíä îðîâ. Õºëºã îíãîöûí àõìàä
øîðîíãîîñ Àëàë-àä-äèíûã ãàðãàæ èð ãýæ òóøààñàíä Àëà-àä-äèíä ýì ¿íýðò¿¿ëýí ñýðãýýæ àâ÷èðâààñ: “Áè
õààíà áàéíà?” ãýæ ãàéõàí àñóóòàë, “×è ìèíèé õàìãààëëûí äîð ÿâíàì áèø ¿¿!” Õýðýâ ÷è òýð ÷óëóóã äàõèí
¿íý àñóóõàï “Àëëàõûí ºðøººëººð áîëíî” ãýñýí áîë áè áàñ ë ¿íý íýìýõ áàéñàí ãýæýý.
Òýãýõýýð íü Àëà-àä-äèí “×è åðð íü ÿìàð ¿éë ýðõýëäýã õ¿í áý” ãýõýë íü “Áè õºëºã îíãîöíû àõìàä ÷àìàéã
ìèíèé ñýòãýëèéã äàëëàñàí ãàçàðò àâàà·íà” ãýæýý .
Èéíõ¿¿ ÿðèëöàí áàéòàë ººð íýãõºëºã îíãîö ¿çýãäñýíä àõìàä îíãîöûã òèéø çàëæ î÷îîä òºìºð äýãýýãýýð
ãîõäîí çêîãñîîãîîä äýýð ãàð÷ , òýð îíãîöîíä ñóóæÿâñàí äº÷èí ëàë õóäàëäàà÷íûã äýýðýìäýí îëçëîîä Ãåíóÿ
áàëãàä ÿèãëýí öààø ÿâæýý .
Àõìàä òýíãýñ äàëàé ðóó õàðñàí íãýí èõ îðäí õààëãûã ÷èãëýí õ¿ðòýë, òîëãîéãîî á¿òýýñýã õ¿¿õýí õàìò
àâ÷ðàâ óó? ãýõýäó íâ íºãºº àõìàä “Àâ÷èðñààí” ãýýä õààíà áàéíà%
Ãýõýä íü ìºíººõºí ýäùðäýíýèéã àâ÷ ºãëºº . òýãýýä õºëºã îíãîöûã ãàðàìä çààæ ýíý àõìàäï ñàéí ÿâæ
èðñíèéã òýð ãàçðûí õààíä ìýäýãäýí ¿õýð áóóãààð õýäýíòýý áóóäàâ.
Õààí óãòàí ãàð¸÷ èðýàä “Çà ÿìàð øèã îëçòîé ßâæ èðýâ?” ãýõýä íü àõìàä: “Äº÷èí íýãýí ëàë õóäàëäàà÷èí
á¿õèé íýã õºëºã îíãîöó àâ÷èðëàà äàà” ãýñýíä “Ãàðãààä èð!” ãýæ õààí òóøààâ. Öºì ãèíæòíé
õóäàëäàà÷èíãóóûí äîòîð Àëà-àä-äèí áàñ áàéëàà . Õààí, àõìàä õî¸ð ìîðü óíàæ ìºíººõºí õóäàäàà÷ëäûã
òóóñààð õààíû îðäîíä èðýýä õî¸óë çýðýãöýí ñóóæ , õóäàëäàà÷èí íàðûã íýãíýãýýð íü äóóäàí îðóóëæ
“Ìóó ëàë ÷è àëü ãàçðûí õ¿í áý?” ãýýä “Àëè-Èñêàíäðèéíõ ” ãýõýä “Àé , çàíäàî÷èí ¿¿íèéã àëàãòóí” ãýõýä
ìºíººõºí çàíäàë÷èí õ¿í ñýëìèéã äàëàéí òîëãîéãèé íü òàñ öàâ÷ñààð äº÷èí õóäàëäàà÷íû òîëãîéã àâàâ.
Õàìãèéí ñ¿¿ëä Àëà-àä-äèí ýýëæ áîëñîíä çàÿàíãïàà èõýä ãóíüæ “Àÿà Àëëàõ òýíãýð ºðøººõ áîë®îñîé.
Àëäà-àä-äèí ÷èíèé àìü ºíãºð÷ýý” ãýæ äîòðîî çàëáèðàí áàéòàë: “×è ëü îðíû õ¿í áý?” ãýõýä íü Áè Àëè-
èñêàíäðèéíõ õ¿í õýìýýñýíï “Àé çàíäàë÷èí ýíý õ¿íèéã àë!” ãýæ ìºíººõºí çàíäàë÷èí ñýëìèéã ¤àëàéòàë íýãýí
ýðõýìñýã ýìãýí ãýíýò îðæ èðâýýñ õààí áîñîí õ¿íäýòãýí àæýý . Ýìãýí: “Àé õààí õ¿¿, ÷è àõìàäûã ÿâæ îëçíû
õ¿í îëæ èðýõýï õî¸ð õ¿í ñ¿ìèéí àæèë õèéëãýõýýð , ºãíº ãýñýí ÷èíüÿàñàí áèëýý” ãýñýíä Õààí: “Àé ýýæ
ìèíü æààõàí ò¿ð¿¿í èðýõ ÷èíâ ÿàâ? Ýíý ¿ëäñýí ãàíö îëçíû õ¿íèéã àâààä ÿâ!” ãýæýý .
Ýìãýí ýðãýæ Àëà-àä-äèíûã õàðààä: “×è ñ¿ìä çàðö õèéõ ¿¿, ýñâýë òîëãîéãîî àâàõóóëàõ óó?” ãýõýëä “Áè
çàðö õèéíý” ãýñýíä ýìãýí õºâã¿¿íèéã äàãóóëàí ñ¿ìèéí ãàçàð î÷þâîîñ Àëà-àä-äèí :”Áè ÿìàð àæèë õèéõ
âý?” ãýñýíä ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í: Çà ÷è ºãëºº áîëãîí ýðò áîñîîä òàâàí ëóóñ àâ÷ îéä î÷èæ õóóðàé ò¿ëýý
õºðººäºæ õàãàëààä ñ¿ìèéí ãàë òîãîîíû ãàçàð îðóóëààä ñ¿ìèéí õèâñèéã õóéëæ ø¿¿ðäýýä ÷óëóóí áà ãàíòèã
øàëûã óãààæ ,äàõèí õèâñèéã äýâñýíý. Òýãýýä õî¸ð ë¿¿ óëààí áóóäàéí ãóðèë øèãøèæ ãàð òýýðìýýð
òýýðýìäýæ ÷àíàí. Òýãýýä äºðâºí ãàí óñ çººæ ãóðâàí çóóí æàðàí ãóðâàí òàâàãò õèéæ , ìºíººõºí áîîâûã
äýâòýýæ çàðàì á¿ðæ ëàì áîëãîíä ºãºõ õýðýãòýé . Òýãýä áàñ…” ãýõýä íü Àëà-àä-äèí: “Òýãâýî íàìàéã
õààíäàà àâàà÷èæ ºã! Èéì èõ àæèë õèéñíýýñ ¿¿õñýí íü äýýð!” ãýñýíä ýìãýí “Õýðýâ ÷è õèé ãý ýí àæèë
õèéãý½ä ë áàéõ þì áîë ¿õëýýñ àâðàãºäàíà. Õèéõã¿é áîë õààíäàà àâàà÷èæ àëóóëíà. ” ãýæýý . Àëà-àä-äè
ìºíººõºí ñóóëãûã çººæ ºãñºíä äîòîð íü áààæ , “Ìàé áààñ àâàà÷èæ õàÿ!”ãýõýä íü áààñûã àâàà÷èæ õàÿâààñ
òýð ëàì : “Àé õºâã¿¿í ÷è, èõ íèã¿¿ëñýíã¿é áîëòóãàé!” ãýæýý .
Ãýòýë íºãºº ýìãýí Àëà-àä-äèíûã õàðæ “×è þóíä ñ¿ìèéí àæèë õèéõã¿é áàéíà?” ãýõýä íü “Áè èéì îëîí àæèë
ÿàõèí êýðýã õèéæ ÷àäàõ áèëýý?” ãýñýíä ýìãýí “Óõààí ìóóò ÷àìàéã ãàãöõ¿¿ àæèë õèéëãýõèéí òóë
àâ÷èðñàí áèëýý” ãýýä àé õºâã¿¿í ÷è ýíý òòàÿãèéã àâ÷ ãàäãàø ãàðÿ ýíý õîòûí êàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýäèéí
äàéðàëäàõààð “Çîâëîí òîíèëãîã÷ èõñèéí òóñûí òóë ñ¿ìä î÷èæ àæèë õèéãò¿í!” ãýýä ¿ã çºðºõã¿é áîë íü
óëààí áóóäàé øèãø¿¿ëæ , çààðóóëæ áîîâ õèéëãýãò¿í, òýð õ¿í ýñýðã¿¿âýë íü õýíèé ÷ õàìààã¿é
çàí÷èãòóí!” ãýæýý . Àëà-àä-äèí çà ãýæ ò¿¿íýýñ õîéø àðâàí äîëîîí æèë èõ áà áàãà õ¿íèéã èéíõ¿¿ àëáàäàí
àæèë õèéëãýõ áîëæýý .
Íýã ºäºð ñ¿ìä î÷èæ áàéòàë ýìãýí îðæ èðýýä “×è ýíý ñ¿ìýýñ îäîî çàéëàãòóí” ãýõýä íü “õààøàà ” ãýñýíä
“Öàéûíûá ãàçàð áóþó òàíüäàã àéëäàà î÷èæ õîíîãòóí!” ãýñýíä “Þóíû ó÷èð ÷è íàìàéí èéíõ¿¿ ñçìýýñ
õººíºì!” ãýõýï “Ýíý õîòûí õààí Þõàííûí îõèí Õóñõ ìàðèàí ñ¿ìä ìîðèëîí èðýõ òóë çàìä íü áîëîâ÷ ñààä áîëîí
ñóóæ áàéæ áîëîõã¿é ” ãýæýý .
Àëà-àä-äèí áîñîæ, òýíäýýñ ãàð÷ ÿâàõ ãýæ áàéãàà õ¿íèé ä¿ð ¿ç¿¿ëýâ÷ äîòðîî: “Ýíäõèéí õààíû îõèí ìàíàé
ãàçðûí õ¿¿õí¿¿äýñ ñàéõàíþì áîë óó? Áè ¿çýõýýñ íàà¿ ýíäýýñ ÿâàõã¿é ” ãýæ áîäîîä ñ¿ì ðóó õàðñàí öîíõ
ý á¿õèé íýã ºðººíï îðæ íóóãäàâ. Ãýíýò õàðâààñ ¿¿ëíèé öààíààñ áóëòààõ ñàðàí ìýò ñàéõàí õ¿¿õýí
õàðàãâàõ òóë Àëà-àä-äèí õàðààä ººðèéí ýðõã¿é ìÿíãàíòàà ñàíàà àëäàâ. Áàñ õààíû îõèí ëóãàà õàìü íýãýí
õ¿¿õýí áàéâ. Õààíû îõèí íºãºº õ¿¿õýíä õàíäàæ: “Àé Çóáåéäà ÷è ìèíèé ñýòãýëèéã õºãæººæ ºãíº ¿¿?” ãýõýä
íü õàðâààñ ººðèéí íü ýõíýð, ìºíººõºí ¿õñýí ÿòãà÷èí Çóáåéäà ìºí àæýý .
Õààíû îõèí: “Çà áèäýíä ÿòãàäàæ ºãºº÷!” ãýñýíä Çóáåéäà : “×è àìëàñíàà áèåë¿¿ëæ _ ìèíèé õ¿ññýíèéã
ã¿éöýòãýõýýñ íààø áè ÿòãàäàõã¿é” ãýõýä íü “Áè þó àìëàñàí áèëýý?”ãýñýíä “Ìèíèé ýð íºõºð õàìãèéí ¿íýí÷
øóäðàãà ìýíãýò Àëà-àä-äèíòàé íàìàéø óóëçóóíà ãýñýí ø¿¿ äýý” ãýæýý . Õààíû îõèí : “Àé Çóáåéäà , ýð
íºõºð Àëà-àä-äèíòàéíààã àìòòàéõàí ó÷ðàõûí òóë ñàéõàí õºãæèì äàðæ ºãíº ¿¿! ” ãýõýä íü “Òýð îäîî õààíà
áàéíà” ãýñýíä “Ýíý õàæóóãèéí ºðººíä áèäíèé ÿðèàã ÷àãíàæ áàéãàà áèç ýý” ãýæýý .
Çóáåéäà ÿòãà õºãæèì òàðñàíä ÷óëààí õàíà òóóðãà áîëîâ÷ á¿æèãäýõ ìýò áîëñîýí áºãººä Àëà-äàäèíû
ñýòãýëèéã ó÷ðàí ìºíººõºí ºðººíººñ óõàñõèéí ãàð÷ èðýýä ýõíýð ÿòãàñíè Çóáåéäàã òýâðýí àâëàà .
Çóáåéäà ýð íºõðºº õî¸óë óõààí àëäàí óíñàíä Õóñã Ìàðèàí ñàðíàé öýöãèéí óñ ø¿ðøèæ ñýðãýýãýýä “Àëëàõ
òýíãýð òà õî¸ðã íèéë¿¿ëæýý” ãýñýíä Àëà-àä-äèí “Õàòàãòàé òàíû õàéðûí ñýòãýèéí à÷” ãýæ õýëýýä
Çóáåéäàä : “Çóáåéäà ÷è íàñ áàðààä , áèä ÷àìàéã ãàçàðò áóëñàí áèø áèë¿¿?” ãýñýíä “Àÿà , íð¸íòîí ìèíü áè
¿õñýí áèø , áè°èäèéí òºðëèéí íýã õèé þì áíàìàéø õóëãàéëñàí áºãººä òýð îðøóóëäàã ÷èíü ìèíé ä¿ðèéã
øèíãýýñýí õèé þì áºãººä ìºíººõºí áóëøíààñ ñóãàðàí ãàð÷ ýíä èðæ Õóñí ìàðèàí õàòàãòàéä çàðöëàãäàõààð
ýãýæ èðæýý .
Òýãýõýä áè ÷èõ ä¿ëèéðýì èõ äóó ñîíñîæ , í¿äýý íýýòýë õààíû îõèí õóñí Ìàðèíû äýðãýä èðñýí áàéæýý .
“×è íàìàéãø þóíû ó÷èð àâ÷ðàâ ãýñýíä “Áè ÷èíèé ýð íºõºðò ìýíãýò Àëà-àä-äèíòàé íèéëýõèéí ó÷èð ÷àìàéã
àâ÷ðóóëàâ. Àé Çóáåéäà ìèíü ýý, áè ò¿¿íèé ººð íýã ýõíýð áîëîõûã õ¿ñíýì” ãýñýíä “Õàòàãòàé ìèíü ýý,
òýãâýë ìèíèé ýð íºõºð õàà áàéí .” ãæý àñóóòàë:
Õóñí Ìàðèàí ºã¿¿ëð¿¿í:”Àëà-àä-äèíä Àëëàõòýíãýðýýñ çàÿàñàí òóñãà íýãýí õóâü òàâèëàíòàé . Òýð
õóâü òàâèëàí íü áèåýð ýäýëæ ã¿éöýòãýõèéí öàãò ººðèéí áèåýð ýíý ãàçàð çàéëøã¿é èðýõ òóë òýð öàãò
áèä ãóðàâ íýãýí äîð öóãëàí àÿëãóóò ñàéõàí õºãæèì äóóíû ýãøèãò àìðàí æàðãàõ áîëíî” ãýñýí áèëýý .
Òýãýýä “ áèä ãóðàâ ýíý ñ¿ì äîð í¿¿ð ó÷ðàõ öàãèéã õ¿ëýýñýýõ ýä¿ãýý áîëñîí ìèíü ýíý áèëýý” ãýæýý .
Õóñí Ìàðèàí , Àëà-àä-äèíä õàíäàæ Àÿà-íî¸í Àëà-àä-äèí àà! Áè ÷èíèé ãýðãèé áîëîõûã õ¿ñâýýñ ÷è çºâøººðºõ ¿¿
Õýìýýñýíä “Àé õàòàãòàé ìèíü ýý, ëàë õ¿í á¿ëãýý . òà áîëáîîñ Õðèñòîñ øàøèíòàé àæýý . Òýãýõýýð áèä
ÿ÷àõèí íèéëýõ áèëýýý . ªè àðâàí íàéìàí æèë ëàëûí øàæèí ø¿òñýí ëàëûí ýñðýã ÿìàð ÷ øàæèíä îðîîã¿é õ¿í”
ãýõýä íü “Àÿ õàòàãòà ìèíü áè ÿìàð ÷ ãýñýí íöóòàã ãààð ÿâàõûã õ¿ñíý ” ãýñýíä Õóñí Ìàðèàí ºã¿¿ëð¿¿í:
“×è ÿìàðö íýãýí ¿éë á¿òýýõ òàâèëàíòàéãèé ÷èí áè õàðààä ìýäñýí þì . Àëëàõ òýíãýð ÷àìàéã èâãýýõ
áîëòãàé! ×èíèé õ¿¿ Àñëàí íýðä £àðààä îäîî õàëèôûí äýðãýä ÷èíèé ñóóäàëä ñóóæ áóéý Òýð õºâã¿¿í îäîî
íýãýíò àðþàí íàéìàí íàñ õ¿ð÷ýý . ¯íýí þì õóäàë õóóðìàãûã ÿëæ Õàëèôûí ýä þìñûã ÷óõàì õýí àâñíûã
òýíãýðî á³ðõàí ÿëãàí ºã÷ýý . òýð ýä þìñéûã àâñàí õóëãàé÷ Àõìåä Êàìàêèì îäî ãÿíäàíä ãàâ ãèíæòýé ñóóæ
áóé ãýæ ìýäò¿ãýé. Òýð òàìïóóòàé ýðäýíèéí ÷óëóóã áè èëãýýæ ÷èíèé äýëã¿¿ðò òàâüñààí òýð õºëºã îíãîöíû
àõìàäûã áè èëãýýñýí ãýæ àìýäò¿ãýé! Òýð àõìàä íàä ñýòãýëòýé áîëîîä õ¿ñëèéã õàíãàõ ãý èðñýíä “Çà
òýãâýë ÷è, ìºíººõºí ýðäýíèéã ÷óëóóã îëæ ýçíèé õàìò àâ÷èð÷ ºãñºí öàãò íàäòàé õ¿ñëèéã õàíãàõ áîëíî”
ãýæ áè õýëñýí ãýæ ìýäò¿ãýé! Áè ò¿¿íä çóóí òàìïóó ìºíãº ºã÷ õóäàëäàà÷èí ä¿ðòýé áîëãîæ ÿþâóóëñàí
ãýæ ìýäò¿ãýé! ×èíèé õàìò èðñýí äº÷èí õóäàëäàà÷íû òîëãîéã à÷ ÷èíèé ýýëæ áîëîõîä áè òýð ýìãýíèéã
ÿâóóëñàí ãýæ ìýäò¿ãýé! Ãýõýä íü Àëà-àä-äèí “×èíèé ýíý ¿éäëñýí áîë¿ãîíûã Àëëàõ òýíãýð èâãýýõ
áîëòóãàé!” ãýæýý .
Õóñí Ìàðèàí Àëà-àä-äèíû ºðøººëººð äàõèí ëàëûí øàøèíäï îðæ ò¿¿íèé õýëñýí ¿íýí áîëîõûã Àëà-àä-äèí
ìýäýýä “Òýð ýðäýíèéí ÷óëó ÿìàð èä øèäòýé õèéãýýä õààíàñ îëñíûã ÿðüæ ºãíº ¿¿?” ãýñýíä õóñí ìàðèí
ºã¿¿ëð¿¿í: “Ýíý ÷óóóã íýã çîîðèíîîñ àâñàí áºãººä òàâàí òàëä íü òóñ á¿ðä íü íýã íýã èä øèäòýé íãýøýí
öàãò áèäýíä õýðýã áîëíî! Ìèíèé ýãýí ýõ àëèâàà äàëä çîîðèíîîñ ýä àãóóð¸ àâ÷ ÷ àääàã øèäòýé òºëºã÷èí
ýìãýí áàéñàí áºãººä ýíý ÷óëóóã íýãýí áóëãøíààñ àâ÷ýý . Áè áèå ºñºæ àðâàí äºðâºí íàñ õ¿ðñýíä åâàíãåëèéí
ñóäàð, ëàëûí ñóäàð, íýã ç¿éë Êîðàí ñóäàð ìýò äºðþºí ñóäàð óíøèæ Ìóõàììåëä õýìýýí íýã íýðýíä îíö
ø¿òýæ ëàëûí øàèæíä îðîîä èõ Àëëàõààñ ººð òýíãýð áóðõàíä õ¿í ìºðãºõ ¸ñã¿é . Ñàéí õ¿ì¿¿ñò ëàëûí
øàøèíààñ ººð ÿìàð ÷ øàæèí õýðýãã¿é ãýæ áè áàò èòãýñýí áèëýý . Ìèíèé ýìýã ýõ ºâ÷ëººä ýðäýíèéí ÷óëóóã
íàä áýëýã áîëãîí ºãºõäºº ýíý áîë òàâàí ÿíçûí èä øèäòýé ÷óëóó ø¿¿ ãýæ õýëæ ºãñºí þì Ýìýã ýõèéí íàñ
áàðàõûí ºìºí ìàíàé ýöýã : “Çà ÷è, ýëñýí ñàìáàðò çóðæ ìèíèé ¿éëñ õýð á¿òýõ íü âý, íàä ÿìàð òîòãîð
òîõèîëäîõûã ìýðãýëýãò¿í!” ãýõýä íü ýìýã ýõ : “Àÿà ÷è Àëü-Èñêàíäàðè áàëãàäûí àëàãäñàí îëçíû õ¿íèé
ãàðò ¿õýõ òàâèëàíòàé þì” áàéíà ãýæ ìýðãýëæýý . òýãýõëýýð íü ìèíèé ýöýã òýð ãàçêðààñ èðñýí îëçíû
õ¿í áîëãîíûã àëàõààð øèéäýýä, ýíý òóàé ìºíººõºí õºëºã îíãîöíû àõìàäàä äóóëãàæ: “×è çàì çóóðòàà ëàëûí
øàæèíòíû õºëºã îíãîö äàéðàëäâàë óóëãàëàí îðæ, Àëü-Èñêàíäàðè áàëãàäûí õ¿í áàéâàë ýñâýë àëæ , ýñâýë
íààø àâ÷èð÷ áàé!” ãýñýíä òýð àõìàï ýöãèéí çàðëãèéã ìºðäºæ ¿ñíýýñýý îëîí õ¿íèéã àëñàí äàà”
Õîæèì ýìýã ýõ íàñàí ººä áîëæ, áè õóâü çàÿàãàà ýëñýí ñàìáàðòàà êóðæ õýí ÿìàð õ¿íòýé ãýðëýõèéã
ìýëãýâýëýýñ “Ìýíãýò Àë-àä-äèí íýðòýé íýãýí ¿íýí÷ øóäðàãà õ¿íòýé íèéëýõ õóâüòàé áàéæýý .
Òýãýýä ÷àìòàé ó÷ðàí çîëãîõ ýíý ìº÷èéã õ¿ðòýë õ¿ñýí õ¿ëýýæ áàéñàí ìèíü ýíý áèëýý” ãýæýý .
Àëà-àä-äèí õààíû îõèíò®é ãýðëýýä ò¿¿íä: “Áè îäîî îðîí íóòàãòàà î÷ìîîð áàéíà” ãýõýä íü õóñí Ìàðèàí “Çà
òýãâýë íààø èð!” ãýæ õºòëºí íãýí ºðººíä íóóæ îðõèîä ýöýã äýýðýý î÷âîë “ÎÕèí ìèíü áè ºíººäºð íýã ë ñýòãýë
òàâã¿é áàéíà . Ààüòàéãàà ñóóæ äàð¸ óó” ãýñýíä îõèí ñóóæ äàðñ àâ÷ðóóëààä àÿãàëàí ñîãòîîãîîä àÿãà
äîð óíòóóëàõ ýì õèéæ á¿ðìºñºã óõààíã¿é áîëãîîä , Àëà-àä-äèíä ã¿éí î÷èæ “×èíèé äàéñàí öóõààíã¿é õýâòýæ
áàéíà. Îäîî ÷è ÿàâààñ ÿàòóãàé” ãýæ õºòëº î÷âîîñ Àëà-àä-äèí õààíû ãàðûã õ¿ëæ îðõèîä ñîãòóóã ãàðãàõ ýì
ºãñºíä õààí ñýðæ õàðâàë Àëà-àä-äèí , Õóñí Ìàðèàí õî¸ð öýýæèí äýýð íü ñóóñàíûã ìýäýýä : “Îõèíûã ìèíü ÿàæ
áàéãàà ÷èíü ýíý âý?” ãýõýëä íü Õóñí ìàðèàí : “×è ìèíèé ýöýã ¿íýõýýð ìºí áîë ëàëûí øèæèíä äàãààð
îðîãòóí . Áè ëàë ìºðãºëòýé áîëîâ. õóäàë õóóðìàã ¸ñîîð îãîîð÷ ¿íýí ìºíèéí ¸ñîíë îðæ, åðòºíöèéí ýçëýã÷
Àëëàõ òýíãýðèéã á¿ðýí áèøðýí îäîî áà õîéøèä ëàëûí øàæèíû ýñðýã ÿìàð÷ øàèæíä äýãýýð îðîõã¿é áîëîâ.
õýðýâ ÷è äàãàüâàë äóðààðàà áàéõ áºãººä ýñ äàãàâàë àìüä ãàðàõã¿é áîëíî” ãýëýý .
Àëà-àä-äèí ÷ áàñ ÿòãàñàíä õààí ýñ äàãàñàíä Àëà-àä-äèí õóòãà ãàðãàæ õîîëîéã îãòëîîä ýíý áîëñîí
õýðãèéã áè÷èæ äóõàí äýýð íü íààæ îðõèí ¿íýòýé öýíýòýé ýä þìñû àâ÷ øèëòãýýíýýñ ãàð÷ ñ¿ìä îðîâ.
Õóñí ìàðèàí ìºíººõºí ýðäýíèéí ÷óëóóã ãàðãàæ ìîäîí õóé çóðñàí íýã òàëûã òàðíèäàæ øèâøñýíä ãýíýò ìîäîí
õóé òýäíèé ºìíº ãàð÷ èðýâ.
Õààíû îõèí: Àëà-àä-äèí , Çóáåéäà ãóðàâ ò¿¿íä ñóóæ, “Áèäíèéã àâààä íèñýãò¿í” ãýñýíä äýý¿ õººðºõí
íèñæýý . ßâàí ÿâñààð íýãýí óðãàìàë àìüòàíã¿é õºíäèéä èðýýä ìºíººõºí ìîäîí õóé çóðãèéã äîîø õàðóóëàí
ãàçàðò áóëæ èðëýý .
Õóñí ìàðèàí ýðäýíèéí ÷óëóóíû àñðûí çóðàãòàé òàëûã øðæ “Ýíý õºíäèéä àñàð ºðãºº áîñãîãòóí” ãýñýíä
àñàð ìàéõàí áîñîæ òýä îðæ ñóóâ.
Òýð õºíäèé óðãàìàë ¿ñã¿é öºë ãàçàð áàéæýý . Õóñí ìàðèàí ýðäýíèéí ÷óëóóíû äºðâºí òàëûã òýíãýð ººä
õàðóóëæ “Ýíý ãàêàð íîãîîí ìîä óðãàæ òýíãýèñ äàëàé óðñ!” ãýæ øèâøñýíä ìîä óðãàæ òýíãèñ äàëàé
äàâàëãààëñàíä öàíãàñàí ãàçàð óñààðî óíäààëàâ. Õààíû îõèí áàñ ýðäýíèéí ÷óëóóíûõàà õîîëíû çóðàãòàé
áàñ ãóðâàí òàëûã òýíãýðò õàðóóëæ ñàéõàí õîîë óíä áè é áîëãîãòóí!
Ãýñýíä ñàéõàí õîîë óíä áèé áîëæ, òýð ãóðàâ èäýæ óóæ áàÿñàí íàðãèâ.
Ýíý ¿åñ ìºíººõºí õààíû õºâã¿¿í õóàíòàéç áýýð õààí ýöãýý ñýðýýõýýð îðñîíä àëàãäàæ äóõàí äýýð íü
íààñàí áè÷ãýýñ ó÷ðûã ìýäýä Õóñí Ìàðèàíûã ýðýýä îëñîíã¿é ñ¿ìèéí ýìãýíýýñ àñóóâàë º÷èãäºð ÿâñàí
ãýæýý . õóàíòüàéç öýðã¿¿ä äýýð ÿàðàí î÷èæ: “Ìîðèíäîî ìîðäîãòóí” ãýýä óã áîñîí ó÷ðûã çàðëàí ìýäýãäýýä
òýäíãèé õîéíîîñ íýõýí õººæ íýã èõ õºíäèéä áàðüñàí òýäíèé àñàð áìàéõàíä îéðòîí î÷îîä Õóñí Ìàðèàí áîñîæ
õàðâààñ òýíãýðèéí õàÿàíä óëààí òîîñ òàòàæ îéðòîí îéðòñîîð ãýíýò õààí õ¿¿ õóàíòàéç öýðãèéí õàìò
äàâõèëäàí “Áèäíèéã íýõýí õººæ ÿâàõàä ÷è õààøàà ãàðàõ þì áý?” ãýæ õàøãèðàí ÿâëàà .
Õààíû îõèí Àëà-àä-äèíààñ “×è áàéëäàõäàà õýð áý?” ãýñýíä Àëà-àä-äèí “Àé áè èëä æàä ýäýëæ ìýäýõã¿é
äàðõè øèã õ¿í äýý” ãýæýý .
Õóñí ìàðèàí ýðäýíèéí ÷óëóóã ãàðãàí ìîðèí óöýðãèéí çóðàãòà© òàëûã øèâñýíä öºë ºäèé òºäèé ìîðèí öýýã
áèé áîëæ áàéëäààä íýõñýí õóàíòàéçûí öýðãèéã ¿é öîõèæ ¿ëäñýíèéã çóãòààëãàâ.
Òýíäýýñ õóñí ìàðèàí Àëà-àä-äèíûã Êèàð îðîõ óó, Àëü- Èñêàíäàðè îðîõ óó?
Ãýñýíä Àëà-àä-äèí Ëàü-Èñêàíäàðè îðíî ãýñýíä ãóðâóë ìîäîí õóé äîòîð ñóóæ øèâøýýä
íèñýí õººð÷ í¿ä èðìýõèéí çóóð Àëü- Èñêàíäàðèä áàëãàä îðâ.
Àëà-àä-äèí õààíû îõèíûã àãóéä õèéæ ÿâóæ õöâàñ îëæ èðæ ºìñººä äàãóóëàí ìºíººõºí íàéìàà
õèéæ áàéñàí ºðººíä àâàà÷èæ, õîî óíä àâ÷ðàõààð ãàðòàä Áàãäàäûí Àõìåä-àä-Äàíàô
ëóãàà óóëçñàíä Äàíàô áàÿðëàí çîëãîæ òýâðýýä “Ìîðèëîí îðîãòóí ” ãýýä ò¿¿íèé
õ¿¿ Àñëàí ìýíä ñàéõàí ºñººä îîî õîðèí íàñ õ¿ðñýí ãýæ áàÿðòàé ìýäýý äóóëãàâ.
Àëà-àä-äèí áàñ ººðèéí íàìòðûã ýõíýýñ íü àäàãò õ¿ðòýëä íýã íýãã¿é ÿðüñàíä Äàíàô èõýä
ãàéõàâ.
Òýð øºíº òýíäýý õîíîæ ìàðãààø ºãäºº íü Àëà-àä-äèí ìºíººõºí íàéìààíû ãàçðàà çàðààä
¿ëäñýí þìàà äàéæ ºãâººñ Äàíàô, “Çà îäîî Õàëèô èðæ óóëç” ãýñýí ãýõýä íü “Àîëà-àä-
äèí : “Áè óðüäààð Êèàð îðæ ààüâ ýýæèéí àìàð ìýíäèéã ìýäüå” ãýæýý .
Òýíäýýñ öºì ìîäîí õóéä îðæ Êèàð îðîîä ººðèéí ãýð áàéäàã Øàð ãóäàìæèíä áóóãààä
õàøààíûõàà ¿¿äèéã äýëäñýíä ýõ íü “Õàéðò õ¿¿ãýý ñóðàãã¿é àëñäàí àòàë õýí õààëãà
äýëäýâ?” ãýõýä íü “Àëà-àä-äèí áàéíà!0” ãýñýíä ýöýã ýõ íü ãàð÷ èðýýä óõààíã¿é òýâðýí
àâëàà . Àëà-àä-äèí ýõíýðýý þìòàéãàà àâ÷èð÷ îðóóëààä áàñ „àíàôûáã äàãóóëàí èðýâ.
Òýä ãóðàâ õîíîã àìðààä Àëà-àä-äèí “Îäîî Áàãäàä áàëãàä îðíî ãýñýíä ýöýã íü “Õ¿¿ ìèíü
îäîî ÿâààä þó õèéõýâ” ãýõýä íü “Áè Àñëàí õ¿¿òýéãýý çààâàë óóëçàíà” ãýýä ýöýã
ýõýý àâ÷ öºì Áàãäàä áàëãàä îðëîî . Àõìåä –àä-Äàíàô Õàëèôò áàðààëõàí Àëà-àä-äèí
èðñíèéã äóóëãààä ò¿¿íèé íàìòàð ò¿¿õèéã ÿðüñàíä Õàëèô èõýä áàÿðëàí Àñëàíãèéí
õàìò òîñîæ àâàõààð ãàðëàà .
Õàëèô , Àëà-àä-äèíûã òýâðýí çîëãîîä õóëãàé÷ Àõìåä Êàìàêèìèã àâ÷ðààä “àÿà Àëà-àä-äèí
ìèíü ÷àìàéø õººäñºí õ¿í ýíý äýý” ãýõýä íü Àëà-àä-äèí ñýëýì ãàðãàæ õóëãàé÷ Êàìàêèìèéí
òîëãîéã àâàâ.
Õàëèô òýð äîðîî Àëà-àä-äèíû õóðèì íàéð õèéæ ø¿¿õèéí õèéãýýä ãýð÷èéí ýòãýýä¿¿òýé
õóñíã Ìàðèàíòàé óðàã áàðèëäàâ. Àëà-àä-äèí õààíû îõíèûä îðæ ¿çâýë í¿õëýýã¿é ñóâä
áàéëàà .
Õàëèô Àñëàíã æàðàí öýðãèéí òýðã¿¿í áîëãîæ , ¿ëýãñäèéã öºìèéã ãî¸ õóâöàñ
òýðã¿¿òíýýð õèøèã õ¿ðòýýñýí áºãººä òýð æàðãàëûã õàñëàã÷ õóðàë ÷óóëãàíûã
ö¿¿ëä¿¿ëýã÷ , îðä õàðøèéã õîîñðóóëàã÷ , áóîø áóìáã ä¿¿ðãýã÷ ¿õëèéã èðòýë ñàéõàí
æàðãàí ñóóæýý .
ªã¿¿ëýõ íü : Óðüä ýðò öàãò àòàð ãàçðûí öýóýã øèã ãóðâàí îõèíòîé, àðâàí òàâíû ñàð
øèã õ¿¿òýé íýã èõ õààí áàéæýý . Íýãýí ºäºð õààíû øèðýíäýý çàëðàí ñóóâàë ãóðâàí ºâãºí
îðæ èðñíèé íýã íü àëòàí òîãîñ, íºãºº ýü çýñ ãóóðñ, íýã íü õàð çàíäàí ñèéëáýð ìîðü
áàðüæýý . õààí: “Çà íààäóóë ÷èíü ÿàäàã þó þì?” ãýæ àñóóõàä òîãîñ áàðüñàí õ¿í
ºã¿¿ëð¿¿í: “Ìèíèé òîãîñ ÿã øºíº äóíä, ÿã ¿ä äóíä áîëîõîä äàëàâ÷àà äýëãýí äîíãîääîã þì”
ãýæýý. Çýñ ãóóðñ àâ÷èðñàí õ¿í “Ýíý ãóóðñûã õýðìèéí õ àëãàí äýýð òàâüæ îðõèâîîñ
õóä£àé÷ îðæ èðýõý ººðºº õàøãèòðÿ ãàðàà íü áàðèàä àâäàã þì” ãýæýý . Õààí “Çà áè
øàëãàæ ¿çýæ áàéæ ë øàãíàíà äàà” ãýýä ¿çâýýñ òîãîñ íü õýëñýí ¸ñîîð äîíãîäîæ , ãóóð÷
íü ìºí õýëñýí ¸ñîîð õ¿íãýíýõ àæýý .õààí, çà òà õî¸ð íàäààñ þó õ¿ñíýì? Ãýñýíä áèä õî¸ðò
íýã íýã îõèíîî ãýðãèé áîëãîí õàéðëà! Ãýæýý .
Íºãºº õàð çàíäàí ìîðèíû ýçýí : “Àé öàãèéã ýçýëñýí õààí, ìèíèé õî¸ð íºõðèéã øàãíàñíû àäèë
íàìàéø øàãíàíà óó?” ãýñýíä ÷èíèé àâ÷èðñàí íü ÿìàð èä øèäòýé áîëîõûã óðüäààð ¿çíý
ãýñýíä õààí õºâã¿¿í èðæ : “Ààâ àà, áè ýíý ìîðèéã óíàæ ¿çüå ã ãýõýä íü õààí àé
õ¿¿ ìèíü òýã òýã!” ãýæýý . Õàààí õºâã¿¿í ìîðèíë ìîðäîæ àÿðàõàí ïàâèðñàíä ýñ õºäëºõ
òóë àé ºâãºí, ÷èíèé õýëäýã àëü âý?ãýõýä ºâãºí î÷èæ íýãýí ñýíñ áàéõûã çààæ, ¿¿íèéã
ýðã¿¿ëýãò¿í! ãýæýý Õààí õºâã¿¿íèéã – ìºíººõºí ñýíñèéã ýðã¿¿ëáýýñ ìîðèí ¿¿ë ººä íèñýí
äàëä îðëîî . õààí õºâã¿¿í èõýä ñàíäàð÷ àé òýð ìóó ºâãºí íàìàéã àëàõ ñàíààòàé çàëèëàñàí
áàéæýý . Èõ Àëëàõààñ ººð õ¿÷òýé ¿ã¿é áèëýý ãýæ ãàñëàí ãàñëàí áàéëàà .
Õààí õºâã¿øí ãàéõñàí äýìèé ë ìîðèíû õ¿ç¿¿ã èëæ ¿çòýë çºâ òàëûí äîð íýã òàõèàí òîëãîé
ìýä áººðºíõèé þì áàéõûã àæâààñ áàñ áóðóó òàëûí õààí äîð áàéõ àæýý . Çºâ òàëûã
ýðãèéí òîëãîéã ýðã¿¿ëæ ¿çüâýë ìîðèíû óëàì õóðäëàí äýýø íèñýõ òóë îðõèæ áóðóó
òàëûíõíûãø ºðã¿¿ëáýýñ ìîðèí àæìààð äîðîãøëîëîî …
Õààí õºâã¿¿í ¿¿íèéã ¿çýýä òóéëûí áàÿðëàæ èéì ñàéõàí õèøèã õ¿ðòýýæ ¿õëèéí àþóëààñ
àâðàâ ãýæ Àëëàõà¤ çàëáèðàí ãàçàðò áóóõûã õ¿ññýíãçé ìîðèíû æîëîîã äóðòàé òèéø
çàëæ äîð æèðýëçýí ºíãºðºõ ãàçàð äýëõèéã ñîíèðõîí ÿâæýý . Òèéíõ¿¿ óðü¤ õîæèä
äóóëààã¿é, ¿çýýã¿é îð®í ãàçàð , õîò áàëãàäóóä äýýã¿¿ð õà÷èðõàí ÿâòàë íîãîîí
öýöýðëýã ìîä, øóóäóó ñóüãèéí äóíä ¿çýãäýõ íýãýí òàíñàã ñàéõàí áàëãàäûã õàðààäï :
Ýíý ÿìàð óëèðàëòàé , ÿìàð õîò ì áîë? ãýæ ò¿¿íèé äýýã¿¿ð áàðóóíààññ ç¿¿í , ç¿¿íýýñ
áàðóóí óìðààñ ºìíº õýðýí õýðýí íèññýýð áàéòàë ºäºð ºíãºð÷ íàðàí æàðãàõ äºõæýý .
“Ýíäýýñ ººð õîíîõ ñéàí ãàçàð ¿ã¿é áóé çàà. Áè ýíý õîòîä õîíîîä ìàðãààø ºãëºº ýð áîñîí
íóòàãòàà õàðüæ ýíý ¿çñýíýýñ ýöýã ýõäýý ÿðüÿ” ãýæ áîäîîä ìîðü , áèåäýý àþöóëã¿é
ãàçàð õàéâààñ çóçààí õýðìýí õàøààòàé , òýíãýð òóëàì ºíäºð ñàéõàí îðä õàðø áàéõ òóë
ýíý õàìãèéí ñàéíãàçàð ãýæ øèéäýýä ìîðèíû ýðãèéí òîëãîéã ýðã¿¿ëæ ÿã îðäíû äýýâýð äýýð
áóóâ.
Õààí õºâã¿¿í ìîðèíîîñ áóóæ òîéð÷ õàðààä Àëëàõûã ìàãòàí “Àÿà ¿íýõýýð ¿¿íèéã õèéñýí
õ¿í òóéëûí óðàí õ¿í àæýý . Àëëàõ ºðøººæ , ìàðãààø íóòàãòàà ýñýí ìýíä õ¿ð÷ ààâ
ýýæòýéãýý àìàð ñàéí çîëãîõ àâààñ ýíý óðàí õ¿íä ìàø èõ õèøèã õ¿ðîòýýíý äýý” èãýæ
áîäîîä óëñ àìüòàí óíòòàë õ¿ëýýí ñóóâààñ íýã ìýäýõíýý , ºãëººíººñ õîéø þì èäýýã¿é òóë
íýíý èõ ºëñºæ öàíãàñàí áàéëàà.
Òýãýõýýð íü èéì ñàéõàí îðäîíä çààâàë èäýõ þì áàéõ ¸ñòîé ãýæ áîäîîä ìîðèî îðõèîä íýãýí
øàòààð áóóâààñ ãàíòèã ÷óëóóí øàëòàé îðä õàðøèéíä îðæ õèéöèéí ñàéõíûã øàãøèí
ìàãòòàë, ÿìàð ÷ ÷èìýý àíèðã¿é àìüä àìüòàíã¿é ýñ ¿çýãäýõ òóë èõýä ãàéõëàà .
Àéõ ãàéõàõ çýðýãöýí õààø ÿâàõûã ¿ë ìýäýõ èéø òèéø õàðæ áàéñíà “Ìîðèíû äýðãýä î÷èæ
óíòààä ìàðãààø ºãëºº ýðò áîñîæ ÿâàõààñ äýýð þìã¿é” ãýæ áîäîæ áàéòàë íýãýí ãýðýë
ãàð÷ îéðòîæ èðëýý . Ñàòàð àæèãäàí áººí îëîí øèâýã÷èéíãèéí äóíä ñàðàí ìýò ñàéõàí íýã
îõèí ÿâæ õàðàãäñàíä íü:
Ã¿í õàðõàí îãòîðãóéä ñàðàí ìàíäàõ àäèë
Ãýíýòõýí òýð ìèíü õàðàíõóé øºíººð õ¿ðýýä èðëýý .
¯çýãñýëýã òóíàìàë ºíãº æàâõààãèéí õóâüä
¯íýíäýý òýíöýõ õ¿í õ¿íèé äîòîð ¿ã¿é ø¿¿, õîíãîð ìèíü !
Ò¿¿íèé ¿çýñãýäýí îîä í¿äýí ãÿëáààä áè
Ò¿ìýí áîäèñû äýýäèéã á¿òýýã÷èéã ìàãòíàì ãýæ õàøãàðëàà
Óëñûí í¿äíýýñ òýðíèéãýý õàéðëàõäàà áè
“Óëñ õèéãýýä ãýãýýí íî¸í ºðøºº!”
ãýæ õýëæ ºãëºº .
Ýíý îõèí òýð õîòûí õààíû ãàíö õàéðòàé îõèí áàéæýý .Õàí ýíý îäíûã îõèíäîî çîðèóëàí
áàðüñàíà áºãºä îõèí íü áîîë øèâýã÷èí íàðûã äàãóóëàí ýíä íýã õî¸ð õîíîãëîæ äóó øóó áîëîí
íàðãèæ íàðãèæ õàðüäàã áàéæýý . Ýíý ¿äíø òéèíõ¿¿ íàðãèõààð èðýõýä íü áààõàí
øèâýã÷èí áàñ þëä áàðüñàí íýã òàéãàí õàìò áàéñàí áºãººä òýä îðäîíä îðæ õèâñ äýëãýí ,
õ¿æ çóë áàðüæ äóó õóóð áîëæ ýõëýõòýé íü çýðýã ìºíººõºí õààí õºâã¿¿í ãýíýò äàéð¸
òàéãàíûã öîõèæ óíàãààä þëäèéã áàðüæ øèâýã÷èí íàðûã òàë òàë òèéø áóòðààí ýëñýíä
òýð õîòûí õààíû îõèí, õººí õºâã¿¿íèé ¿çýñãýëýí ñàéõàíûã õàðààä : “Íàäòàé ãýðëýõ ãýæ
º÷èãäºð ìèíèé ýöãýýñ ãóéñàí õ¿¿ ÷è ìºí ¿¿? ×àìàéã ²óéëûí ìóóõàé öàðàéòàé õºâã¿¿í
ó÷èð çâøººðººã¿é ãý ìèíèé ýöýã õóäàë õýëæýý . ×è áîë ¿íýí ¿çýñãýëýí òºãºëäºð áàéíàì
ãýæýý .
Óã íü àº÷èãäºð Ýíýòõýãò Æàãàðûí õààí õºâã¿¿í òèéíõ¿¿ èðñýí àòàë òóéëûáí öàðàé
ìóóòàé ãýæ ýôýã íü ãîëñîí áàéæýý . Îõèí òýð õºâðã¿¿í ýíý ìºí ãýæ áîäñîí àæýý . Õààíû
îõèí õààí õºâã¿¿íä äàðóé îéðòîí òýâðýí àâààä õàöðûã ¿íãýñýæ õàìò õýâòýõ¿é äïîð
øèâýã÷èí íàð Àé õàòàãòàé ìèíü ýý, º÷èãäºðèéí õ¿í ýíý áèø òýð óòéëûí ìóóõàé
öàðàéòàé , ýíý õºâã¿¿íèé çàðöàä ãîëîãäîõ õ¿í áàéñàí ãýòýë òýð ýíý ¿íýõýýðî äýýä
çýðãèéí ¿çýñãýëýí òºãºëäºð õºâã¿¿í áàéíàì ãýöãýýâ.
Øèâýã÷èí íàð òàéãàíûã ñýðãýýæ áîñãîñíîä òàéãàí èõýä ñàíäðàí áàðüæ áàéñàí þëäèéã
ýðýýä îëñîíã¿éä øèâýã÷èí íàð ºã¿¿ëð¿¿í: ×àìàéã óíàãàæ þëäèé ÷èíü àâñàí õ¿í îäîî õààíû
îõèíòîé õàìò ñóóæ áóé ãýæýý .
Òàéãàí ã¿éí î÷èæ õºøãèéã ñºõºæ ¿çâýýñ õºâã¿¿í îõèí õî¸ð õ¿¿ðíýëäýí ñóóæ áàéõ òóë
òàéãàí : “Àÿà , íî¸íòîí ¸÷è õ¿í ¿¿ ÷ºèãºð ¿¿” ãýõýä íü õààí õºâã¿¿í “Àé ìóó áîîë ÷è þó
õýëíýì Õîñðàé õààíá õºâã¿¿íèéã ýëäýâ ÷ºòãºð ãýæ ¿çýæ áîëíî óó?” ãýýä þëäèéã
áàðüæ : “Áè ýíý õààíû õ¿ðãýí õ¿¿ áèëýý . õààí íàìàéã îõèí ëóãàà ãýðë¿¿ëýýä ýíä
îðóóëñàí þì” ãýñýíä òàéãàí ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä ºã¿¿ëð¿¿í: Õýðýâ ÷è ¿íýõýýð õ¿íèé
òºðºëòºí áîë ýíý îõèíä ¿íýõýýð òýíöýõ ñàéõàí ýð áàéíà ãýæ õýëýýä òýíäýýñ ãàð÷
õóâöñûã çîðèóä óðæ , òîëãîéãîî øîðîîíä õóòãààä îðü äóó áîëñîîð õààíä î÷ñîíä õààí
ñîíñîîä “Þó áîëîâ?” ãýñýíä òàéãàí: Àé õààí ìèíü , õààí õ¿¿ áîëæ õ¿í ä¿ðñýíä ø¿ãýëñýã
íýãýí ÷ºòãºð îõèíûã ÷èíü ýçýìäæýý . òà î÷èæ ¿çíý ¿¿ ãýõýä íü õààí ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä
ò¿¿íèéõ àëàõààð çàâäàí áîñîæ : “Àé ÷è ìèíèé îõèíûã ñàéí õàðæ áàéãààã¿é ó÷ðààñ òèéì
ýëäâèéí þì äàéðàí îðæýý ãýýä îõèíûõîî áàéãàà îðäîíä î÷èæ ÿâòàë øèâýã÷èí íàð
äàéðàëäñàíä “Ìèíèé îõèí ÿàæ áàíà” õýìýýâýýñ øèâýã÷èä ºã¿¿ëð¿¿í: Àé õààí ìèíü
áèäíèéã ýíý îðäîíä õàìò áàéòàë àðâàí òàâû ñàðàí ìýò ñàéõàí õºâã¿¿í (Áèä òèéì ñàéõàí
õºâã¿¿í íàñàíäàà ¿çñýíã¿é) ãýíýò þëä áàðüñààð îðæ èðñýíä , ÷è þóíõ¿í áèëýý ãýâýë
õààí íàìàéã îõèíòîéãîî ãýðë¿¿ëýâ ãýýä òàíàé îõèíä íààëäàâ. Õ¿í áóó ÷ºòãºð áîëîõûã
ìýäýõã¿é àòàë îõèíûã èõ ëýíõðèéëýí ãýöãýýâ.
Õààí ýíý ¿ãéã ñîíñîîä ìýë ãàéõàæ õºøãèéã àÿðõàí ñºõºæ ¿çâýë àðâàí òàâíû ñàðàí ìýò
ñàéõàí õºâã¿¿í îõèíòîé ýü õ¿ðíýëäýí áàéõûã ¿çýýä õàð õîð íü áóöàëæ þëäèéã ñóãàëàí
äàéðàí îðâîîñ õºâã¿¿í îõèíîîñ : “Ýíý ÷èíèé ýöýã ìºí ¿¿?” ãýõýä íü “ìºí” ãýæýý . õààí
õºâã¿¿í óõàñõèéí áîñîæ þëä ø¿¿ðýí áàðèàä ìóóõàé õàøãèðàí äàéðàõûã çàâäñàíä õààí
áààõàí ýìýýæ þëäýý õóéíä íü áóöààí øóðãóóëæ : “Àé õºâã¿¿í ÷è ¿íýõýýð õ¿í ¿¿?
÷ºòãºð ¿¿?” ãýæ ýåëäýã àñóóñàíä” õýðýâ ¿íýõýýð áè ÷àìàéã ÷èíèéîõèíûã õ¿íäýòãýí
¿çýýã¿éñýí áîë ÷èíèöóñûã óðñãàõ áàéëàà . Áè Õîñðàé õààíû íýã õ¿¿ àòàë ÷è þóíä
íàäààñ ÷ºòãºð ¿¿? Ýæ àñóóðíà âý? Òýð ÷ áàéòóãàé ÷èíèé õààíò óëñûã ýçýãíýí àâúÿ
ãýâýë ÷ìàéø äîíñîëãîñîí ÷èíèé ýõ îðîíä áàéãàà á¿õíèéã áè îëçëîí àâ÷ àäíà ãýõýä õààí
äîòðîî áààõàí ýìýýæ , õý°ýâ ÷è õààí õ¿íèé ¿ð þì áîë õýðõýí íàäàä áàðààëõàëã¿é ìèíèé
îëðäîíä îðæ, îõèí õ¿¿õäýä è÷ã¿¿ðòã¿é õàëäàâ? ×è íàìàéø îõèíòîé ãýë¿¿ëñýí ãýíý.
Ãýòýë áè òèéì ñàíàà ºâºðëºñºí õààí áà õààíõºâã¿¿í íàðûã àëæ áàéñàí óäààòàé . õýðýâ
ìèíèé óóðõ¿ðýë ÷è ìèíèé ãàðààñ õýðõýí ãàðàõ áèëýý . á áîë çàðö íàðàà öóãëóóëæ
÷àìàéø àëòóãàé ãýæ çàðëèã áóóëãàâàë òýä ÷àìàéàø äîð íü àëíà. ×è ìèíèé ãàðààñ
õýðõýí ãàðàõ áý? ãýñýíä õààí õºäã¿¿í ¿íýíäýý÷èíèé ãýíýí õîíãîð ÿðõàä ãàéõíà. ×è
îõèíäîî íàäààñ äýýð õ¿í îëíî ãýæ ¿¿? ×è íàäàñ èë¿¿ ñàéõàí ñýòãýëòýé , íàäààñ èë¿¿ ýðõ ,
ÿìáà , ýð ýðýãòýý õ¿í ¿çñýí ¿¿? Ãýõýä íü õààí ºã¿¿ëð¿¿í: “¯ã¿é íü ¿íýí áèëýý . Ãýâ÷
÷è òºðèéí ¸ñîîð õ¿í õàðæ áàéõàä ìèíèé îõèíûã ãóéæ óðàã áàðèëäàæ áîëíî. è÷íýý
äàëäóóð ¿éëäýõ íü ìèíèé íýðèéã áóçàðëàñàí ” ãýñýíä õºâã¿¿í : Õààí ÷è ¿íýí õýëæ áàéíà.
õýðýâ ÷è õýëñýí ¸ñîîð áîîð çàðäàñ íàðûã àâ÷èð÷ íàìàéã àëàõ àâààñ õ¿ì¿ñ ÷àìä ¿ë
èòãýõ òóë ÷è ººðèéí íýðèéã ãóòààíà. Òýãýõëýýð ÷è ìèíèé ¿ãýíä îðâîë òààðíà ãýõýä íü
õààí: Òýãâýë ÷è þó õýëíýì ? ãýñýíä õààí õºã¿¿í : “Çà èíãýæ ÿðèëöúÿ. Íýã áîë ÿã
õî¸óëàà õýí íü õýíèéãýý äèéëýõèéã ¿çüå . Íýã áîë ìàðãàà¿ ºãëºº á¿õ öýðãýý çàðöàà
ãàðãààä èð. ×èíèé öýðýã õýä ý? Ãýñýíä õààí: äºðâºí ò¿ìýí ìîðèí öýðýã ìºí òýð õýðòýé
áîîëä êàðäàñ áèé äýý ãýæ µýëñýíä õààí õºâã¿¿í : Çà ìàðãààø ºãëºº òýäíèéãýý
æàãñààãààä ýíý õ¿¿ òà íàðòàé öóãààðàíòàé íü ¿çýëöýæ öºìèéã äèéëýýä ìèíèé îõèíòîé
ãýðëýõ ãýíý ãýæ õýëýãò¿í. õýðýâ òýä íàìàéã äéèëæ àâáàë ÷èíèé ñ¿ëä ñàéí áîëíî.
õýðýâ áè äèéëáýë îõèíû ÷èíü àâíà äàà ãýñýí õààí: “Ýíý òóí ãàéõìààð õà÷èí õýðýã þ¬
äàà ãýæ áîäîõ áîëîâ÷ àðãàã¿é çºüøººð÷ýý .
Õààí èéíõ¿¿ ÿðèëöýí ñóóõ çóóðàà òàéãàíûã äóóäàæ , á¿õ óýðãèéã îäîî ìîðèíä ñîðäóóëàí
çýð çýâñãèéã àãñóóëæ áýëýí áîëãîãòóí ãýæ ìèíèé øàäàð ñàéäàä î÷èæ õýëýãò¿í ãýæ
ÿâóóëñàíä òýð òàéãàí øàäàð ñàéäàä, øàäàð ñàéä íü öýðãèé äàðãà òýðã¿¿íä õýë õ¿ðãýæ
ºã÷ çýâñýãòýé á¿õ óýðãèéã áýëýí áîëãîæýý . õààí õºâã¿¿íèé ¿ã ööýöýí õóðö óõààíòàé
áèøðýí ÿðèëöñààð øºíºæèí ñóóæ ìàðãààø ºãëºº íü õààí øèðýýíýý çàëàðàí ñàéõàí ýìýýë
, õàçààðòàé õàìãèéíõàà ñàéõàí ìîðèéã àâ÷ðóóëæ ò¿¿íä ºãñºí : Áè ÷èíèé öýðãèéã î÷èæ
õàðàõààñ íààø ìîðèíä ìîðäîõã¿é ãýýä õààíû õàìò ÿâæ õîòûí òàëáàä ãàðâàë ºäèé òºäèé
öýðýã æàãññàí áàéõàä õààí òýäãýýð õóðàíöóãëàðñàí ºíäºð äóóãààð ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíæ
õºâã¿¿í ìèíèé îõèíòîé ãýðëýõýýð èðñýíþì . ãýòýë áè èéì ñàéõàí öàðàéòààé, èéì ÷óëóó
ìýò çîðèãòîé èéì õîðíî ¿ãòýé õ¿íèéã ¿çýýã¿é áèëýý . Ãàíöààðàà òà íàðòàé òóëàëäàæ
òàíóóñûø àðâàí ò¿ìýíã õ¿í áàéñàí ÷ õàìààã¿é äèéëíý ãýæ àì ãàð÷ áàéíà. Òàíóóñ æàäíû
¿ç¿¿ðò ºëãºæ, ñýëìèéí óãò òóëãàâààñ èõõýðýã á¿òýõ íü òýð! ãýýä õààí õºâã¿¿íä
õàíäàæ” Çà õºâã¿¿í ìèíü îäîî äóðààð ¿éëäýãò¿í ãýñýíä õºâã¿¿í: Àé õààí þóòàé
øóäðàãà áèø áèëýý . Ýä öºì ìîðüòîé áè ÿâãàí ÿàæ áàéëäàõ áèëýý ãýõýä íü ÷àìä ìîðü
óíààã¿é ø¿¿ äý ãýñýíä ÷èíèé ìîðüäîîñ íýãèéã ÷ áè óíàõã¿é ãàãöõ¿¿ óíàæ èðñýí ìîðèî
óíàíà ãýõýä íü ìîðü ÷èíü õààíà áàéãàà þì? ãýýæ ààí àñóóâ. ×èíèé îðäîí äýýð
òýãýõäýý á¿ð äýýâýð äýýð íü áèé ãýõýä íü õààí ãàéõàæ : ×èíèé óõààí ñîëèîòîé ÷èíü
ýõëýýä ãàð÷ áàéõ øèâ! Áàéøèíãèéí äýýâýð äýýð ìîðü õýðõýí òîãòîõ áèëýý? ×èíèé ¿íýí
õóäàë÷ áîëîõûã àëèéã îäîîä ÿëãààä ºãüå ãýýäï áîîë çàðäàñ íàðûã äóóäàæ : Ìèíèé îðäíû
äýýâýð äýýð þì áàéâàë àâààä èð ãýæýý . Ìºíººõºí çàðö íàð õºâã¿¿íèé õýëñíèéã èõýä
ãàéõàæ : òýð ìîðèéã øàòààð õýðõýí áóóëãàè áèëýý? Äóóëààã¿é þìàà äóóëàâ ãýæ ººð
õîîðîíäïîî ÿðèëöñààð õààíû îðäíû äýýâýð äýýð ãàðâààñ ¿íýõýýî ¿íýõýð íýãýí ñàéõàí ìîðü
áàéõ òóë î÷èæ òîéð÷ ¿çâýýñ õàð çàíàí çààíû ÿñààð ñèéëýí õèéæýý. Èéì ìîðüòîé ÿàæ
áàëäàõ áèëýý? Òýð õºâã¿¿í ñîëèîðñíîîñ çàéëàõã¿é . Îäîî ó÷èð íü îëäíî ãàéã¿é . Ýñâýë
òóéëûí èõ èäòýé ÷ áàéæ áîëíî ãýæòýä ÿðèëöàí ìºíººõºí ìîðèéã ºðãºæ õààíû ºìíº àâàà÷èæ
òàâèáàë õ¿¿ì òîéð÷ þóòàé ñàéõàí ýìýýë õàçààðòàé þóòàé ñàõàéí ìîðü áý? ãýæ ãàõàí
øàãèøàöãààâ . Õààí áàñ èòóéëûí èõ ãàéõàæ Àé õºâã¿¿í , ìºíººõºí ÷èíèé ìîðü ãýäýã ýíý
¿¿? Ãýñýíä õààíä õºäã¿¿í: Ýíý ìèíèé ìîðèí ìºí. Òà óäàõã¿é á¿ð ãàéõàõ áîëíî ãýõýä íü çà
õºº ÷è ìîðäîîä! Ãýñýíä ýíý óëñàà õîëäóóëæ çàéëóóëàõààñ íààø áè ìîðèî ìîðäîõã¿é ãýýä
õààí öýðã¿¿äýý ãó÷èí òàâàí íóì ãàçàð õîëäóóëòàä õºâã¿¿í ºã¿¿ëð¿¿í:
Àé õààí, çà áè îäîî ìîðèíäîî ìîðäîæ öýðã¿¿äèéã ÷èíü áàðóóí ç¿¿íã¿é ýëäýâëýí òýäíèé
¿íýõëööýã õàãàðàõ áèé! ãýñýíä Õààí: Òýã òýã! ×è ÷ ýäíèéã áèòãèé õàéðëàã!
ãýæýý .Õààí õºâã¿¿í ìîðèíäîî ìîðäîõîîð çàâäòàë öýðã¿¿ä ýíý õºâã¿¿íèé ñàéõàí äàéðààä
èðýõýýð íü æàäíû ¿ç¿¿ð ñýëýìèéí èðýíä ºëãºæ îðõèíî äîî ! ¯ã¿é òèéì ñàéõàí ç¿ñ
öàðàéòàé , èéì ñàéõàí áèå áÿëäàðòàé õºâã¿¿íèéã ÿàæ àëàõ áèëýý . õàðàí áàéíà ãýëöýâ.
Ãýòýë íýã öýðýã àé òàìèíâ äèéëñýí õîéíî ë áîëü¸ . Ýíý õºâã¿¿í çîðèã áààòàðëàãààð ëàâ
èë¿¿ áîëîîä èéì õýðýã ¿¿ñãýñýí áàéëã¿é ãýæýý .
Õºâã¿¿í ìîðèíäîî ñýíñèéã ýðã¿¿ëñýíä ¿íýõýýð àìüä ìîðü øèã õà÷èý àñãàìíàæ èðñíýý
ààæìààð äýýø õººðºí íèñýí îäòîë õààí öýðã¿¿äý “Àé ÷ààâààñ çàéëóóë! Áàðèàä àâàà÷! ”
ãýñýíä øàäàð ñàéä , àìáàí õ¿ì¿¿ñ àé õààí ìèíü íèñýí îäñîí øóâóóõàé õýðõýí áàðèõ
áèëýý? Ýíý õºâã¿¿í èõ èëáýò õ¿í áàéæýý Õàðèí Àëëàõ òýíãýð ÷àìàéã ò¿¿íèé èä
øèäýýñ àâàð÷ýý” ãýöãýýæýý .
Õààí õàðüæ èðýýä ñàÿí áîëñîí ÿâäëûã îõíèäîî ÿðüòàë õºâã¿¿íèé îðõèí îäñîíûã äóóëààä
îõèí ãóíèí ºâ÷èëæ õýâòýðò îðæýý . Õààí îõèíû äóõàí äýýð ¿íýàñ÷, àé îõèí ìèíü òýð
õºâã¿¿íèé îðõò ìóó õàðààëààñ õàðèí èõ Àëëàõ áèäíèéã àíãèæðóóëæýý ãýñýíä îõèí
ýöãèéí ¿ãèéã îãò õàéõðàõã¿é óëàì èõ óéëæ: Àëëàõ òýíãýð áèä õî¸ðûã äàõèí
ó÷ðóóëàõààñ íààø õîîë ÷ ¿ë èäíý , óíä ÷ ¿ë óóíà ãýæýý . Õààí îõèíîî èõýä ºðºâäºí ,
ò¿¿íèé ýíõð¨éëýõ á¿ðèé ìºíººõºí õààí õºâã¿¿íèéã óëàì á¿ð õàðëàõ áîëîâ. õààí õºâã¿¿í
òýíäýýñ íèñýí îäîæ ãàíöààð áîëñíû õîéíî Õààíû îõèíû ¿çýñãýëýí ñàéõûíãø äóðñàí ñàíàæ
ÿâæý . Õààí õºâã¿¿í. Òýäíèé çàðö íàðààñ ãýð áºàëãàäûí íýð õèéãýýä õààíû àëäàð,
îõèíûã àñóóæ ìýäñýí áºãººä òýð õîòûã Ñàíà* áàëãàä ãýäýã àæýý .
Õààí õºâã¿¿í ýöãèéí õîòîä èðæ íýãýíòýý ýðãýí îðäíû õàøààíä íýãýí áàøèíãèéí äýýâýðò
áóóæ, ãýðòýý îðâîë ýöýã ýõ íü õºâã¿¿íýý ýðãýæ èðýõã¿é áîëîâ ãýæ òóéëûí ãàøóóäàí
áàéæýý . Õààí õºâã¿¿íèé èðýõèéã õàðààä òóéëûí áàÿðëàí áîñîí õàðàéæ õ¿¿ãýý òýâðýí
àâñàíä õààí õºâã¿¿í ìîðèéã õèéñýí ýíý õ¿í ÿàñàí áý? ãýæ ñóðàãëàí àñóóâààñ : òýð
õ¿íèéã Àëëàõ òààëàõã¿é áîëòóãàé! Òýð áèíèéã õàãöàë çîâëîíä óíàãàñàí áîëîõîîð äîòðíü
òîðíû öààíà õîðèâ ãýòýë õ¿¿í ò¿¿íèéã ãÿíäàíãààñ äàðóé ñóëëàí àâ÷èð ãýæ òóøààãààä
ºâãºíèéã èðýõýä ñàéõàí õóâöàñ ºìñãºí èõ ë õèøèã õ¿ðòýýñýí àòàë õààí ò¿¿íä îõèíîî
ºãñºíã¿é áèëýý . ¯¿íä Õàéðàí ìîðèî äýìèé àëäàâ. Òýð ìîðèéã íóóöûã õààí õºâã¿¿í ìýäýâ
ãýæ ºâãºí èõýä õîðñîí ãîìäîâ.
Òýãýýä õààí õºâã¿¿í äîð ºã¿¿ëð¿¿í: “Ýíý ìîäîí ìîðèíû äàëä õóóðàì÷ áààøèéã
÷èíýãýíò ¿ë ìýäýõ òóë ºíººäðººñ õîéø ò¿¿íä îéðòîæ , äàõèí ìîðäñîíû õýðýãã¿é ” ãýæýý .
¿¿íä õààí õ¿¿ ìºíººõºí ººð õîòûí õààíû îõèíòîé ó÷èð÷ òýíä áîëñîí ÿâäëààñ öºìèéã ÿðüñàíä
õààí: Òýð õààí, ÷àìàéø àëúÿ ãýñýí äîð íü àëý ÷àäàõ áàéæýý . ãàãöõ¿¿ Àëëàõûí ºðøººëºð
÷èíèé ¿õýõ öàã àðàé áîëîîã¿é áàéæýý ãýâ.
Òýíäýýñ õààí õºþâã¿¿í Ñíà áàëãàäûí õààíû îõèíä ÿàõ àðãàã¿é ñýòãòýé áîëîîä òýññýíã¿é
ìºíººõºí ìîäîí ìîðèíä ìîðäîîä îãòîðãóéä õººðºí ¿¿ëýä õ¿ðòýë íèñýí îäæýý . ìàðãàà ºãäºº íü
õàí õ¿¿¿ãýý ýðæ áàéøèíãèéí äýýâýð äýýð ãàðâàë íèñýí îäñíûã õàðààä õ¿¿ãýýñ õàãàöàâ
ãýæ ìàøèä ãóíèãëàí òýð ìîðèéã àâ÷ íóóöûã äàëäëàõ ìèíü ÿàëàà ãýýæ ãýìøýýä “Àÿà
Àëëàõ ìèíü! ìèíèé õ¿¿ îäîî ýðãýæ èðâýë òýð ìîðèéã çààâàë ¿ã¿é õèéæ ñýòãýëèéí
çîâëîíãîîñ àíãèæðóóëúÿ” ãýæ óéëàí ãîìäñîîð ãýðòýý îðæýý .
Ìºíººõºí õààí õºâã¿¿í îãòîðãóéä íèññýýð Ñàíà áîëãîûí õ¿ðýýä óðüäûí áóóñàí ãàçàð áóóæ
îõèíû ºðººíä ñýì îðâîë íýã ÷ áýýð øèâýã÷èí áîîë , òàéãàí ¿çýãäñýíã¿é ñýòãýë òàâã¿é áîëæ
îðäíîîð öààø ÿâæ ¿çâýë îõè ººð íýã ºðººíä õýâòýðò îðæ îëîí àñðàã÷ øèâýã÷èí íàð òîéðîí
áàéâ. Øóóä îðæ àìðûã àéëòãàâààñ òýâðýí àâñàíä àé õàòàãòà ìèíü , ýíý çàâñàð ÷àìàéã
èõýä ñàíàæ õ¿ð÷ èðëýý ãñýíä îõèí: “ Áè áàñ ÷àìàéãø òóéëûí ñàíàæ õýðýâ ÷è õ¿ðýëöýí
èèðýëã¿é æààõàí óäñàí áîë áè ¿õýõ áàéëàà ãýõýä íü : ×è ýöýãòýéãýý ìèíèé ¿éëäñýí
õýðãèéã þó ãýæ ¿çýõ âý? Õýðýâ áè ÷àìòàé ñýòãýëòý áîëîîã¿é ñàí áîë ò¿¿íèéã çààâàë
àëæ áóñäàä ñóðãàèæ áîëãîõ áàéæýý . ãàãöõ¿¿ áè ÷àìä õàéðòàé í ó÷èð ÷èíèé ýöãèéã
õàéðëàâ” ãýñýíä îõèí: ×è íàìàéã þóíû ó÷èð îðõèí îäîâ? Áè ÷àìã¿é õýðõýí àÿòàé áàéõ
áèëýý? ãýõýä íü ÷è òýãâýë ìèíèé ¿ãýíä îðæ þó õèé ãýñíèéã õèéõ ¿¿? Ãýýä ÷è
þ¿ ãýæ õýëáýë áè õýçýýä ÷èíèé ¿ãýíä îðíî ãýõýä íü “Çà òýãâýë õî¸óë ýíäýýñ ÿâæ
ìèíèé íóòàãò, ìèíèé õààíò óëñàä î÷èæ àìüäðàÿ” ãýñýíä îõèí äóðòàéÿà çºâøººðíº” ãýëýý
.
Õààí õºâã¿¿í ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä íýí èõ áàÿðëàí îõèíûã õºòëºí Àëëàõ òýíãýðèéã äóðäàí
ýíý ¿ãýý õýëò¿ãýé ãýæ õýë¿¿ëýýä áàéøèíãèéí äýýâýðò ãàð÷ , îõèíûã ìîðèíäîî ñóíäëàõ
áºõ ãýã÷ äàðóóëààä ñýíñèéã ýðã¿¿ëæ õî¸óë òýíãýðò íèñýí îäæýý . Øèâýã÷èí õ¿¿õí¿¿ä
õàøãèðàëäàí õààíä äóóëãàæ , îõèíû ýöýã ýõ õî¸ð áàéøèíãèéí äýýâýðò ãàðòàë òýíãýðîò
òýð õî¸ðûí óíàñàí õàð çàíäàí ìîðèíû äºíãºæ áàðàà õýðýãäýýä õààí ñýòãýë èõýä çîâèíîí
õîöðîõëîî , Àé õààí õ¿¿ ÷è Àëëàõûã áîäîæ , ýõíýð áèä õî¸ðûã áîäîæ îõèíû ìèíü áèòãèé
õàãàöààãàà÷! Ãýæ õàøãèðñàíã áîëîâ÷ õààí õºâã¿¿í õàðèó äóóãàðñàí¿é õàðèí ÷ ýíý îõèí
ýöýã ýõýýñ õàãàöàõ äóðòàé þì áîë óó ãýæ áîäîîä , àé äóðûã áóëààñàí îõèí ìèíü ÷è ýöýã
ýõäýý áóöàæ î÷íî óó äàà ãýñýíä áè áóöàæ î÷èõã¿é , ÷àìàéã õàà ÿâñàí ãàçàð õàìò ÿâíà .
Áè ÷àìä äààí÷ õàéðòà òóë ýöýã ýõ þó ÷ áèø ãýõýä íü õ¿¿ ìàø èõ áàÿðëàæýý . òýíäýýñ
ìîðèíû ÿâäëûã ààæóó áîëãîîä öààø íèññýýð íýã íîãîîí ç¿ëýã, òóíãàëàã ãîðõè á¿õèé
ãàçàð áóóæ þì õóì èäýæ óóæ àâààä öààø õºäëºí íèñýæ ýöãèéí õîòíîî õ¿ð÷ õààí õ¿¿ èõ
ë áàÿðòàé õººðòýé áàéæýý . ªºðèé ýöãèéí çàõèðñàí óëñûã îõèíä õàðóóëàõ ýöãèéí óëñ,
îõèíû ýöãèéí çàõèðàõ óëñààñ òîì ãýäãèéã ìýä¿¿ëýõ õ¿ñëýí õ¿¿ä òºðæ ýöãèéí
çóãààöäàã íýãýí öýöýðëýãò áóóæ , õºâã¿¿í äîð çîðèóëñàí áàðüñàí í½ãýí ñàðàâ÷íàà
îõèíûã õºòëºí î÷èæ ¿¿äýíä íü õàð çàíäàí ìîðèî óÿàä : “Çà ÷è õ¿í èëãýýòýë ýíä ñóóæ
áàé. Áè ýöýãòýý áàðààëõààä , ÷àìä îðä õàðø çýõ¿¿ëæ ººðèéí óëñûí ñ¿ðèéã ÷àìä
¿ç¿¿ëíý ãýñýí îõèí èõýä áàÿðëàæ íàä øèã õ¿¿õýí ýíý õîòîä òèéì ñ¿ð æàâõëàíòàé
îðîëã¿é ÿàõàâ ãýæ áîäæýý .
Õààí õºâã¿¿í îõèíûã îðõèæ ãýðòýý õàðèâàë ýöýã ýõ íü áàÿñàí òîñîæ òàâòàé
ìîðèëîãòóí! ãýñýíä õ¿¿ ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ÷àìä ÿðüäàã ìºíººõºí õààíû îõèíûã àâ÷èð÷ õîòûí
çàõàä öýöýðäýãò îðõèâ ãýæ ìýäò¿ãýé. ×è äîòíûí óëñàà öóãëóóëààä òîñîæ öýðýã àìü
ñàõèõ àëáàò íàðàà ¿ç¿ëýãò¿í ãýñýíä õààí äóðòàéÿà òîñú¸ ãýýä õàøàà áàéøèíãàà ÷èìæ
ãî¸æ òàíñàã áîëãîõûã èðãýäý çàðëààä õààíû îõèíû îðîõ õàðøèéã àëòààð ÷èìæ óëààí
øàð õîðãîéãîîð äîòîðëîí Ýíýòõýãò æàãàð, ðîì , àááèñèí ãàçðûí øèâýã÷èí íàðûã
ñóóëãàæýý .
Òýíäýýñ õààí õºâã¿¿í ÿàðàí ò¿ð¿¿ëæ öýöýðëýãò èðýýä ìºíººõºí àñàðò î÷òîë îõèí ÷
àëãà , ìîðü ÷ àëãà áàéæýý . ÃÀñëàí ãîìäîæ ï¿¿ð áà õóâöàñûã óðàí òàñ÷èæ , óõààí
õóãàñ öýöýðëýãèéí äîòóóð äýìèé ë ã¿éæ ñàÿ ñýõýý îðîîä: Ìèíèé õýäýýã¿é àòàë îõèí
ìîðèíû íóóöûã õýðõýí ìýäýâ? Ýñâýë ºíººõ ïåðñ ºâãºí äàéðàëäàæ ýöãèéí ¿éëäñýí ¿éëýíä
õîðñîí îõèíûã óóëãàëàí àâ÷ÿâàâ óó?
Ãýæ áîäîîä öýöýðëýãèéí ñàõèóëûã äóóäàæ: “Ýíý öýýðëýãò õ¿í îðîõûã õàðàâ óó?
ãýñýíä ïåðñ ºâãºí ýìèéí ºâñ ò¿¿õ ãýæ îðñîí, ººð õ¿í îðñîíã¿é ãýõýä íü òýð ºâãºí îõèíûã
õóëãàéëàí àâ÷ýý ãýæ õºâã¿¿í áàò áîäëîî .
Õÿíàâààñ: Îõèíûã öýýðëýãò îðõèæ õààí õºâã¿¿í õàðèõ ¿åä ïåðñ ºâãºí ýìèéí ºâñ ò¿¿õýýð
ýíý öýöýðëýãò îðòîë õ¿äðèéí çààðûí ñàéõàí ¿íýð àíõèëæýý . Ýíý áîë õààíû îõèíû ñàéõàí
¿íýð þì . ªâãºí ýíý ¿íýðýýð ìºíºõºí àñàðò õ¿ðýýä ººðèéí íü õèéñýí ìîðèí óÿàòàé áàõûã
õàðæýý . ìîðèî õ¿íä àëäàâ ãýæ ñýòãýë íýí ãîíñãîð ÿâñàí áâãáí ìîðèéã îëæ ¿çýýä î÷èæ
¿çâæë á¿ðýí á¿òýí áàéæýý . ìîðèéã óíàæ íèñýí îäîõ ãýñíýý: “Õààí õ¿¿ ýíý ìîðèîð ÿâæ
ëàâ íýã þì îëæ èðýýä ýíä îðõèñîí áàéæ ìàãàä” ãýæ áîäîîä àñàðò îðñîíä öýëìýã îãòîðãóéä
¬àíäñàí íàðàí ìýò ñàéõàí îõèí ñóóæ áàéæ . Ýíý ëàâ äýýð ÿçãóóðòíû îõèí áàéíà. õààí õ¿¿
ýí¿¿íèéã àâ÷èð÷ îðõèîä õîò îðæ øàäàð äîòíû óëñàà àâ÷èð÷ ýðõýì õ¿íäýòãýëòýéãýýð
òîñîí àâàõ ãýæýý ãýæ ìýäýýä îõèíû ºìíº ãàçàð ìºðãººä , îõèí ò¿¿íèéã õàðâàë ìóóõàé
õóâöàñòàé çýâ¿¿í öàðàéòàé õ¿í áàéõàä : ×è þóí õ¿í áý? ãýñýíä ºâãºí : Àé õàòàãòàé ìèíü
, ÷àìàéã ýíý õîòûí îéð ººð íýãöýöýðëýãò àâààä èð ãýæ õààí õºâã¿¿í íàìàéø èëãýýâ
ãýõýä íü îõèí: Õààí õºâã¿¿í ººðºº õààíà áàéíà?” ãýñýíä ãýðòýý áàéíà, îäîîõîí îëîí õ¿í
äàãóóëàí èðíý ãýæýý . îõèí ºâãºíèéã äàõèí ñàéòàð õàðæ, “Õààí õºâã¿¿í ýë÷ çàðäàñàà
÷àìààñ ººð õ¿í îëñîíã¿é ãýæ ¿¿?” ãýõýä íü “àé õàòàãòàé ìèíü ìèíèé ìóóõàé öàðàé,
çýüâ¿¿í áàéäàë ÷àìàéã áèòãèé õóóðàõ áîëòóãàé . õýðýâ ÷è õààí õºâã¿¿íòýé ¿éëäñýíèé
àäèë íàäòàé ¿éëäâýë þóòàé õºõºí áàõäàõ áèëýý . õààí õºâã¿¿í ÷àìä õàéðòàé áºãººä
õàéðòàéí ó÷èð çîðèóë íàìàéã èéíõ¿¿ àéìøèãòàé ìóóõàé öàðàéòàé áîëîõîîð ýëãýýæýý .
Ò¿¿íèé òîîëîã÷ áàðøã¿é îëîí áîîë çàðäñàí òàéãàí íàð áèé ë äýý ãýõýä íü îõèí ¿íýìøèí
áîñîæ ãàðûã áàðèàä Àé ýöýã ìèíü òà ÿìàð óíàà àâ÷ðàâ? Ãýñýíä àé õàòàãòà ìèíü , óíàæ
èðñýí ìðîèéã óíààä ÿâààðàé ãýõýä í áèãàíöààðàà óíàæ ÷àäàõã¿é ãýæýý . ªÂãºí ýíý
¿ãèéã ñîíñîîä äîòðî èíýýæ àëäàæ ýíý îõèí ìèíèéõ áîëæýý ãýæ áîäîîä : Áè ñóíäëààä
ÿâúÿ õýìýýí îõèíûã àðäàà óíóóëæ , îîñðîîñ äàðóóëæ ñýíñèéã ýðã¿¿ëñýíä ìîäîí ìîðèíû
äîòîð õèé ä¿¿ð÷ äýýø õººðºí íèññýýð õîò ¿çýãäýõãé áîëëîî .
Îõèí: Àé õààí õºâã¿¿í ÷àìàé íàä èãýýüâ õýìýýñýí ÷èíü ÿÿàñàí áý? ãýñýíä ºüãºí: õààíû
õ¿¿ã Àëëàõû çàëõààõ áîëòóãàé . Òýð áîë õîðò ìóó õ¿í ! ãýõýä íü ÷è ÿìàð ó÷èð
íî¸íòíûõîî çàõèðàìæèéã ýñ òîîíî? Ãýñýíä ºâãºí : “òýð ìèíèé íî¸íòîí áèø , íàìàéã õýí áîëîõûã
÷è ìýäýõ ¿¿? ” ãýæ àñóóãààä :×èíèé ñàÿûí ÿðüäàãààñ ººð ìýäýõã¿é ãýõýä íü ºâãºí
ºã¿¿ëð¿¿í: Ìèíèé ñàÿûí ÿðüñàí áîë õààí õ¿¿ òà õ¸ðûí çàëèëàñàí þì . Áè ýíý ¬îðèéã
õîéíîîñ èõýä ãóòàð÷ ÿâæýý . Ýíý ìîðèéã áè õèéñýí àòàë õààíû õ¿¿ àâñàí áºãººä îäîî
õàðèí áè ýíý ìîðèéã ÷èíèé õàìò áóëààí àâ÷ õààíû õ¿¿ ìèíèé ç¿ðõèé õýðõýí øàíàëãàñíû
àäèë áè ò¿¿íèé §¿ðõèéã øàíàëãàõ áîëíî. îäîî õààíû õ¿¿ ýíý ìîðèéã õýçýý ÷ àâ÷ ÷àäàõã¿é
. ×è ÷ ãýñýí ñàíàà çîâîõ õýðýãã¿é áè ÷àìä õààíû õ¿¿ãýýñ èë¿¿ òóñ áîëíî ø¿¿ ãýæýý .
Õààíû îõèí ýíý ¿ãèéã ñîíñîî: Àÿà þóòàé èõ çëâëîíä ó÷ðàâ áè, õàéðòàé õ¿íýýñýý , ààâ
ýýæýýñýý õàãàöàâ ãýæ óéëàí õàéëàâ÷ òóñûã ¿çñýíã¿é . ªâãºí öààø íèññýýð íýãýí õîòûí
îéðîëöîî íîãîîí ìîä ç¿ëýãòýé òóíãàëàã ãîðõè á¿õèé ãàçàð èðæ áóóëàà . ïòýð õîòûí õààí
ýíý ºäºð àí ãºðºº õèéõ, çóãààöàõààð ÿâòàë íýãýí ìîðüòîé ºâãºí á¿ñã¿éí õàìò áàéõûã
õàðæýý . õààíû áîîë÷óóä ºâãºíèé ñàíàà ñýäýâ àâàõûí çóóð äàâõèí èðæ òýð ãóðâûã
áàðèí àâ¸ õààíäàà õ¿ðãýâýýñ íýãýí ãàæ ìóóõàé öàðàéòàé çýâ¿¿í ºâãºí íýãýí òóéëûí
òýãøõýí ãîîëèã, ¿çýñãýëýí ãîî îõèí áàéõ òóë õààí îõèíä õàíäàæ : Ýíý ÷èíèé þó âý? ãýâýë
ïåðñ ºâãºí ÿàðàí: Ýíý ìèíèé ýõíýð ãýõýä îõèí õóäëàà ãýýä:
Àé õààí ìèíü, áè ýíý õ¿íèéã ¿ë òàíèõ áîëîâ÷ íàìàéã àýõëýí õ¿÷ýýð áóëààæ ÿþâàà þì
ãýñýíä õààí á ºâãýíèéã íýâøèðòýë çîëäîæ õîòîä àâàà÷èæ ãÿíäàíä õàÿ ãýæ òóøààãààä
îõèíûã ìîðèíûõàìò áàñ àâ÷ ÿâàõ áîëæ çàâäòàë ìîðèéãõºäºëãºõ îíüñèéã ìýäñýíã¿é àæýý .
Òýð ¿åýñ ìºíººõºí õààí õºã¿¿í áýýð èõ àÿíû õóâöàñ ºìñººä áààõàí ìºíãº çîîñ áàçààæ ÿâààä
èõ ë óðóó öàðàéòàé õààíû îõèíû ýðýëä ìîðäîí ýðæ íýã óëñààñ íºãºº , íýã õîòîîñ íºãººä
õàð çàíäàí ìîðèíû ñóðàã òàâèí ÿâàõàä õ¿í áîëãîí èõýë ãàéõàõ àæýý . Õè÷íýýí ýðýë
ñóðàã òàâüæ èéíõ¿¿ òýíýâ÷ îõèí áà ìîðèíû ìºðèéã îëñîíã¿é .
Òýíäýýñ îõèíû ýöãèéí õîòîä î÷èæ ñóðàãëàâààñ îãò ñóðàã ÷èìýýã¿é îõèíû ýöýã
ò¿¿íèéã ñóðàãã¿é áîëñîíä èõ ë óéòãàðëàí áàéæýý .õààí õºâã¿¿í òýíäýýñ ýãýæ ðîì
ãàçðààð îõèí áà ìîðèéã ñóðàãëàí ÿâëàà .
Íýã õààíü ã¿ðýíä î÷òîë îëîí õóäàëäàà÷èí öóãëàí ñóæ ººð õîîðîíäîî ÿðèëöàí áóöéã
÷èãíàâààñ íýã íü : Àé áè íýí õà÷èí þì ¿çýâ ãýõýä ýü ÿìàð õà÷èí þì áý? ãýæ áóñàä íüâ
àì àìíäàà àñóóñàíä áè íýã õîòîä (Îõèíû áàéãàà õîòûã íýðëýæýý) ñàÿ î÷òîë òýíäõèé óëñ
àìüòàí íýãø íýí õà÷èí þì ÿðèëöàõûã äóóëáàë:
Òýð ãàçðûí õààí íýã ºäºð øàäàð äîòíî îëîí õ¿í äàãóóëàí àí ãºðºº õèéæ ÿâòàë íîãîîí ç¿ëãýí
äýýî íýã õ¿í çîãñîæ áàéõûã àæâààñ äýðãýä íü áàñ íýã ýì íýã õàð ìîðü õî¸ð áàéâ ãýíý.
Ýð íü àéìààð ìóóõàé öàðàéèàé àòàë , ýì íü òýãø ãîîëèã ¿çýñãýëýí òºãºëäºð àæý . Ìîðèí
õàð çàíäàí ñèéëæ õèéñýí õîñã¿é ñàéõàí àìüòàí ãýíý äýý ãýõýä íü õààí òýãýýä ÿàñàí
áý? ãýöãýýõýä ìºíººõºí ìóóõàé õ¿í îõèíûã ýõíýðýý ãýñýíä îõèí õóäëàà ãýæýý .
Òýãýõëýýð íü õààí òýð õ¿íèéã íýâøèðòýë çîäîæ ãÿíäàíä õàÿàä îõèíûã ººðºº àâ÷ýý .
õàð çàíäàí ìîðü ÿàñíûã ìýäýõã¿é ãýæýý .
Õààí õºâã¿¿í ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä õóäàëäàà÷íû òýð ãàçðéûí áà õààíû àëäðûã ñýì ìýäýýä
òýð øºíº èõýä áàÿðëàæ õîíîæ ìàðãààø ºãëºº íü ýðò ãàðààä ºã÷ýý . ßâ ßâñààð ìºíººõºí õîò
õ¿ðòýë õàðóóëûí óëñ áàðüæ àâààä õààíàñ ÿìàð õýðãýýð ÿâàà, ÿìàð ¿éëäâýð
ýðõýëäýã âý? Õààíä õ¿ðãýæ ºãíº ãýæýý .
Ãýòýë íýãýíò ¿äýø îðîé áîëæ õààíûä îðîõ áóþó þì àñóóõ öàã ºíãºðñºíä õàðóóëûíõàí
ò¿¿íèéã øîðîíä àâàà÷èæ ºã÷ýý . ãÿíïàíãèéí õóÿãóóä õºâã¿¿íèé áèå öîãöîñ ¿çýñãýëýí
òºãºëäºðèéã ¿çýýä øîðîíä õèéõ ñýòãýë ò¿âäñýíã¿é äýðãýäýý àâ÷ õîîë óíä àâ÷èð÷
ºãñíèé öàäòàë èäýýä õóó÷ õººðºí íýã õóÿã àñóóðóóí: ×è àë ãàçðûí õ¿í áý ãýõýä áè
Ôàðñ* ã¿ðýí áóþó Õîñðàéíóóäûí ãàçðûí õ¿í ãýõýä õóÿãóóä õºõðºëäºæ íýã õóÿã
ºã¿¿ëð¿¿í: Àé õîñðàé õ¿íýý, áè îëîí õ¿íòýé í¿¿ð ó÷èð÷ èõ þì äóóëñàí àòàë ìàíà ýíä
áóé Õîñðàé øèã õóäàë÷ õ¿íèéã îãò ¿çñýíã¿é ãýñýíä áàñ òèéì ìóóõàé öàðàéòàé àéìààð
õ¿í ¿çýýã¿é ãýæýý . òýð õ¿íèéã õóäàë÷ ãýæ òàíóóñ ÿàæ ìýäýâ? ãýæ õààí õºâã¿¿í
àñóóñàíä , òýð ººðèéãææ ìýðãýí óõààíü õ¿í ãýëýý . ìàíàé õààí íýã ºäºð ãºðººëæ ÿâòàë
õàðààä î÷âîîñ íýãýí òýãøõýí àðãàã¿é ãîîëèã ¿çýñãýëýí á¿ðäñýã îõèí áàæ ãýíý. Áàñ íýã
õàð çàíäàí ìîðü áàíà áèëýý . Áè áàñ òèéì ñàéõàí ìîðü ¿çñýíã¿é . õààí îõèûíã ººðºº àâñàí
áºãººä õàðèí òýð ýì áààõàí óõààí ñîëèî áîëîëòîé . õýðýâ òýð õ¿í ¿íýõýýî òèéì ìýðãýí
óõààíòàé þì áîë îõèíûã ýäãýýõ áàéñàíá àéëã¿é , ÿàõõâ. Õàðèí ìàíàé õààí îõèíãû ç¿ãýýð
áîëãîõ ãýæ õè÷ýýíã¿éëýí îðîëäîæ áóé íºãºº ìîðèéã ñàíä õóðààæýý . íºãºº ìóóõàé ºâãºí íü
ìàíàé ýíä øîð®íä áóé Øºíº áîëîõîîð óéëæ îðèëîîä àìàð çàÿà ¿ç¿ëýõã¿é þì ãýõýä õààí
õºâã¿¿í äîòðî àðãà áîäæýý .
Õóÿãóóä óíòàõ áîëæ õºâã¿¿íèéã øîðîíä õèéæ ò¿ãæñýíä ÷àãíàâàë ìºíººõºí ìóóõàé ºâãºí
ãýíãýíýí óéëæ áºãººä ººðòºº ãîìäîí ïåðñ õýëýýð ¿£ëýõ íü : Áè ýíý îõèíûã òýíä íü
îðõèëã¿é íààø àâ÷èð÷ ÿâñààð ººðòºº áà õààí õ¿¿ä ãàé òàðüæýý . Áè ººðèéí õýðýýì
ºíãºð¿¿ èõ øàë òýíýã þìáîäîæ ÿâæýý . ªºðèéí õýðýýñ õóâü çîõèîëîîñ ºíãºð¿¿ èõ þì
ñàíàñàí õ¿í èéì þìàíä îðäîã àæýý“ ãýõýä íü õààí õºâã¿¿í Ïåðñ õýëýýð: ×è õýäèé áîëòîë
óéëæ ¿ãëýõ áèëýý . ººð õ¿íä çàÿàãààã¿éã ÷è åð ¿çýõ þì ûáîëîâ óó? ãýýý . Ïåðñ ºâãºí èõ
ë õ¿íëä áýðõ áàéíà ãýæ õºâã¿¿íä øºíºæèí ãîìäîë ìýä¿¿ëæ ºãëºº õàðóóëûí õ¿ì¿¿ñ õààí
õºâã¿¿íèéã ãàðãàí õààíä àâàà÷èæ ýíý õºâã¿¿í º÷èãºð îðîé òàíä ìýäýãäýõ öàãààñ
õîöîð÷ õîòðîä îðîõ ãýæèðñýí áèëýý ãýæýý .
Õààí: Õºâã¿¿íýýñ ×è àëüãàçðûí , þó õèéäýã õýí ãýã÷ õ¿ á ý? ßìàð õýðýãýýð ìàíà ýíä
õîòîä èðýâ? Ãýõýä íü: Ìèíèé àëäàð Ïåðñýýñ òàðæ , íóòàã ãýâýë Ôàðñ ã¿ðýí , ýðäýì íîì
¿çýýä ÿëàíãóÿà ºâ÷èí àíàãààõ óõààíûã ñàéí ìýäíýý. Îëîí ãàçàð îðíîîð ÿâæ óõààíä óëàì
ñóð÷ ÿâäàã õ¿í äýý ãýõýä íü õààí èõýä áàÿðëàí: Àé ìýðãýí óõààíò õ¿í ÷è ÿã õýðýãòýé
¿åä èðæýý . ãýýä ìºíººõºí îõèíû òóõàé ÿðèàä õýðýâ ÷è îõèíû óõààí ñîëèî ºâ÷íèéã
ýâãýýõ þì áîë íàäààñ äóðòàé þìàà àâààðàé ãýñýíä õààí õºâã¿¿í: Àëëàõ ÷èíèé àëäàð
ñ¿ðèéã ìàíäóóëàí áîëòóãàé . Òà òýäíèéã õýäèé õààíà áàðüæ àâàâ Îõèí óõààí ñîëèîðîîä
õýä õîíîæ áàéíà òýðã¿¿òíèéã ñàéõàí ÿðüæ ºãíº ¿¿? Ãýñýíä õààí ýõíýýñ íü àäàãò õ¿ðòýë
ÿðèàä “ªâãºí îäîî ãÿíäàíä áèé” ãýýä Àé æàðãàëòàé õààí ìºíººõºí ìîðèé íü ÿàñàí áý?
ãýñýíä àé õºâã¿¿, òýð ìîðèéã îäîî áîëòîë íýã ºðººíä õàäãàëàí áóé ãýæýý . õóàíòàéç ýíý
¿ãèéã ñîíñîä : “Þöó ÷ ãýñýí òýð ìîðèéã ¿çüå. Õýðýâ á¿òýí áàéâàë ìèííèé õýðýã á¿òýõ
íü òýð , õýðýâ íèñýõã¿é áîëãîñîí ¡àéâàë çàëü ìýõ õèéæ ººðèéí òîëãîéã á¿òýí ìýíä àâ÷
ãàðàõûã áîäú¸” ãæý áîäîîä : Õààí ìèíü ýý, áóè óðüä òýð ìîðèéã ¿çüå . Îõèíûã ñýðãýýõ
õýðýãòýé þñ áàéæ þó ìàãàä ãýñýí õààí: “Äóðòàéÿà ¿çýãò¿í!” ãýýä õºâã¿¿íèéã õºòëºí
àâàà÷ñàíä ìºíººõºí ìîðèí á¿ä á¿òýí áàéæýý . Õºâã¿¿í èõýä áàÿðëàí Àëëàõ ÷àìàéã
ìàíäóóëàõ áîëòóãàé! Îäîî îõèíûã î÷èæ ¿çüå Àëëàõûí ºðøººëººð áè ò¿¿íèéã ýíý ìîðèíû
òóñëàìæòàéãààð ýâãýýæ ÷àäàõ áèé ãýæ ñàíààä áàéíà ãýýä òýð ìîðèéã ñàéí õàäãàëæ
áàé ãýæýý . Îõèíû ºðãººíä îðâîë îõèí ãàð õºëèéã ñàâ÷èí óíàæ òóñàí õàðàõàí óõààí
ñîëèîðîîã¿é áîëîâ÷ õ¿í îéðòóóëàõã¿é ãýæ çîðèóä òýãäýã áàéæýý . ¿¿íèéã ¿çýýä õºâã¿¿í
àé äóðáã áóëààñàí îõèí ñìíèü, òàíä ÿìàð ÷ ãàé àëãà ãýýä ººðèéãºº òàíèóëàõ ãýæ èõë
ýíõðèéëýí ÿðüñàíä îõèí òàíèàä ìóóõàé õàøãàð÷ áàÿðëàñàíäàà óõààí àëäàâ. Ýíý
õºâã¿¿íýýñ àéãààä óõààí àëäæýý ãýæ õààí áîäòîë õºâã¿¿í îõèíû ÷èõýíä ñýìõýí
ºã¿¿ëð¿¿í: àé äóðûã áóëààñàí îõèí ìèíü ººðèéí áà ºðººë ìèíèé àìèéã àâðàõûí ¿¿äíýýñ
÷óõàì ýíýõ¿¿ ¿åä òóéëûáí òýñâýðòýé áàéãòóí Îäîî õî¸óë àðãàìýõ õèéæ ýíý õàòóó
õààíû ãàðààñ ìóëòðàõû áîäú¸. Þó ãýæ ìýõëýõ âý? ãýâýë “Ýíý îõèí ëóñûí õîðëî áîëæýý .
ãàðûí ãèíæèéã àâáàë õ¿í áóñ õèé þì ò¿¿íèéã òàâüæ îõèíû ºâ÷èí á¿ð èëýýðü áîëíî
ãýæ” áè õààíä õýëü. Òýãýýä õààíûø îðæ èðýõýýð ÷è èõ ñàéõàí ÿðèâàë ÷àìàéã íàìàéã
ýäãýýâ ãýæ õààí áîäíî. Òýãâýë áèä õî¸ðûí õàìàã õýðýã á¿òýõ íü òýð ! ” ãýñ½íä îõèí çà
ãýæýý . Õààí õºâã¿¿í õààíä î÷èæ : Àé æàðãàëòàé õààí, òàíû àçààð îõèí áèå èëýýðü
áîëîâ. îäîî òà î÷èæ ñàéõàí ¿ãýý õýëæ ñàíàà ñýòãýëèé íü ñààòóóëáàë òàíûõàìàã õýðýã
á¿òíý ãýæýý .
Õààí îõèíû ºðººíä îðâîë îõèí áîñîæ ñºãäºí ãàçàð ìºðãººä “Òàâòàé ìîðèëîãòóí!” ãýñýíä
õààí ó÷èðã¿é áàÿðëàí, òàéãàí øèâýã÷èí íàðûã äóóäàæ , îõèíä óãààë õèéæ ñàéõàí õóâàñ
ºìñãº! Ãýæýý . ØØèâýã÷èí íàð ìºíººõºí îõèí äýýð îðâîë íýí ñàéí ñàéõàí ¿ãýýð ýåëäýãõýí
ìýíýäëñýíä òýä îõèíä õàòíû õóöâàñ ºìñãºí ýðäýíèéí ÷óëóóí ãî¸ë ÷èìýãëýë ç¿¿ëò çýõýæ
óãààë ¿éëäâýýñ îõèí àðâàí òàâíû ñàðàí ìýò õººðõºí õ¿¿õýí áîëæý . îõèí òýíäýýñ õààíä
áàðààëàõñàíï õààí ó÷èðã¿é èõ áà÷ðëàæ õºâã¿¿íä ºã¿¿ëð¿¿í: “Ýíý áîë ÷èíèé áóÿí áèëýý
. Áèäíèé òóñûí òóëä Àëëàõ ÷àìàé ºðøºõ áîëòóãàé” ãýõýä íü “õýðýâ õààí ÷è á¿õ àìü
ñàõèóë öýðãýý àâ÷ ýíý îõèíûã àíõ îëñîí ãàçàðòàà î÷èæ òýð ìîäîí ìîðèéã òýíä íü
àâàà÷èæ òàâèáàë áè òýðõ¿¿ îõèíä ø¿ãýëñýí õèé þìûã ãàçàð äýýð íü ¿ëäýýãýýä
òîíèëãîâîë îõèíû áèå á¿ð ìºñºí ñàéí áîëíî” ãýæýý . õààí: “Äóðòàéÿà ã¿éöýòãýå! Ãýýä òýð
õàð ±óìàí ìîðèéã ç¿ëãýí äýýð àâàà·óóëæ ººðºº îõèíûã àâ÷ öýðãýý äàãóóëæ ìîðäëîî .
Òýðõ¿¿ íóãàä õ¿ðýýä õàà õºâã¿¿í ìýðãýäèéí ä¿ð ¿ç¿ëýí îõèíûã ìîðèíû õàìò õ¿íèé
õàðàà õðýõ õîë ãàçàð áàéëãààä õààíä ºã¿¿ëð¿¿í: Òàíûã àéëäâààñ áè îäîî ñîð çàëæ
îõèíä ø¿ãýëñýí òýðõ¿¿ õèé þìûã òîíèëãîîä õàð çàíïàí ìîðèíä îõèíûãñóíäëàí òàíü äýýð
äàüâõèí èðâýë óã õýðýã ç¿éë äóóñàõ áîëíî. òýãýýä òà ýíý îõèíòîé þó õ¿ññýíý
¿éëäýãò¿í! ãýñýíä õààí ó÷èðã¿é áà÷ðëäàæ , õºâã¿¿í ìîäîí ìîðèíä ìîðäóóëæ îõèíûã àðäàà
ñóóëãààä îëñîîð ñàéòàð äàðóóëæ , ìîðèíû ñýíñèé ýðã¿¿ëñýíä ìîðèí õºäëºí õººð÷ õààí áà
öýðã¿¿äèéí õàðñààð áàéòàë í¿äíýý ¿çýãäýõãø¿é áîëæýý .
Òýðãõ¿¿ õîòûí õààí ¿ä áîëòîë õ¿ëýýæ õºâã¿¿í îõèí õî¸ð ýðãýæ èðñýíã¿éä ñàéõàí
îõèíûã àëäàâ ãýæ èõýä ãýìøèí öýðã¿¿äýý äàãóóëàí õîòäîî áóöæýý .
Õààí õºâã¿¿í íèññýðýýñ ýöãèéí õîòîä õ¿ð÷ îðäíû äýýð áóóãààä îõèíûã îðäîíäîî îðóóëæ
ñàíàà àìðààä ýöýãòýý áàðààëõàæ ýë á¿õíèéã àéëäñàíä õààí ýöýã òóéëûí áàéðëàæýý .
Íºãºº Ðîì ãàçðûí õààí õàðüæ ººðèéí îðäîíä èõýä óéüãàðëàí ñóóòàë øàäàð ñàéä îðæ
èðýýâ: òýð îõèíûã àâàí îääîã õºâã¿¿í áóçàð èëáýòýé áºãººä õàðèí òà Àëëàõûáí
àâðàëààð ò¿¿íèé èëáèéí õîðëîëîîñ àìüä ãàð÷ýý ” ãýñýíä Õààí ñ¿¿ëäýý îõèíûã ìàðüæýý .
Õààí õºâã¿¿í äàðóé èõ õóðèì õèéæ íýãýí ñàð íàéðëààä îõèíòîé æàðãàí ñóóõ áîëîâ. õàðèí
ýóýã íü ìºíººõºí õàð çàíäàí ìîðèéã ýâäëýí õàÿæýý .
Õààí õºâã¿¿í õîæèì õàäàì ýöýãòýý çàõèà áè÷èæ õîâîð ¿íýòýé áýëýã áàðüæ ýëñ
çàðñàíä ìºíººõºí ýë÷ Éåìåíèé Ñàíà áàëãàä ýñýí ìýíä õ¿ð÷ çàõèà áà áýëãèéã õààíä
áàðèâààñ Ñàíà áàëãàäûí õààí çàõèàã óíøèæ òóéëààñ áàÿðëàí áýëãèéã àâ÷, ýë÷èéã
õ¿íäëýí äàéëààä ìºí ýë÷ýýð õàðèó èõ áýëýã áàðüæýý . ýë÷ ýãýë èðæ îõèíûã ýýã
îõèíûõîî ñóðàã äóóëààä íýí èõ áàÿðëàâ ãýæ õýëæýý .
Õààí õ¿ðãýíäýý æèë áîëãîí çàõèà áè÷äýã áîëñîí áºãººä õºâã¿¿íèé ýöýã íü íàñàí ººä áîëæ
õºâã¿¿í õààí øèðýýíýý çàëàð÷ Àëëàëàõä ¿íýí÷ ã øóäðàãà , àëáàò áîîë÷óóäàä àñàð
èâãýýëòýé àãñààð àìòòàé ñàéõàí æàðãàæýý .
ªã¿¿ëýõ íü: Õàðóí-Ðàøèä Õàëèôûí ¿åñ Àõìåä-ä-Äàíàô , Õàñàí Øóìàí íýðòýé õî¸ð õ¿í
áàéæýý . òýð õî¸ð, õ¿íèéã äàëäóóð õºíººäºã èõ ìýõòýéí ó÷èð Õàëèôò òîîãäîí õýðãýì
îëîîä Äàíàô íü õàëèôûí áàðóóí æèãóóðèéí äàðãà íºãºº Øóìàã íü ç¿¿í æèãóóðèéí äàðãà
áîëæ ñàð á¿ð íèæãýýä ìÿíãàí äèíàð çîîñíû ï¿íë¿¿ àâàõ áîëæýý .
Áàñ òóñ á¿ðä äº÷ äº÷èí ãàâøã¿é ýð ºã÷ Àõìåä-àä-Äàíàô õóóðàé çàìûã õàðóóëäàõ
àëáàòàé áîëîâ.
¿¿íèé òóë òýð õî¸ðûã õàðúÿ÷à õ¿ì¿¿ñèéí õàìü æàãñààæ õîòûí õýðýã ÿëãàã¸ ò¿øìýë
õàìò äàãàëäàí ãóäàìæíàà ãàðààä õààíûá çàðö õàëèôûí çàðëèãààð Àõìåä-àä-Äàíàô
Áàãäàä áàëãàäûí áàðóóí æèã¿¿ðèéí äàðãà, Õàñàí Øóìàíã ç¿¿í æèã¿¿ðèéí äàðãà,
Õàñàí Øóìàí ç¿¿í æèã¿¿ðèéí äàðãà áîëñîí òóë òîõèîëäîõ èðãýä ýðõáèø õ¿íäëýí , ¿ãèéã
äóóëæ áàéñóãàé! Ãýæ çàðëàí òóíõàãëàæýý .
òýð õîòíîî ìýõò Äàëèëà ýìãýí, ëóéâàð÷èí Çåéíàá õýìýýõ îõèíòîéãîî ñóóäàã áá àéæýý .
ãóäàìæíàà çàð÷èéí äóóã ñîíñîîä Çåéíàá ýõäýý ºã¿¿ëð¿¿í: Ýýæýý, õàðàà÷ ýíý Àõìåä-àä-
äàíàô Êèàð áàëãàäààñ õººãäºæ èðýýä Áàãäàää ýëäýâ õýðýã òàðüñàí àòàë îäîî áàðóóí
æèã¿¿ðèéí äàðãà áîëæýý . Òýð õàìóóòàé õ¿¿ Õàñóí øóìàí ç¿¿¿í æèã¿¿ðèéí äàðãà
áîëæýý . ªäºð áîëãîí ñàéõàí ñàéõàí õîîë èäýæ ñàð á¿ðèé ìÿíãàí äèíàð çîîñíû õàðàìæ
àâäàã. Òýãýõýä áè õî¸ð ç¿ãýýð ñóóõ òóë ÿìàð ÷ ÿìáà õ¿íäã¿é , áèäíèéã ãóéæ õýí ÷
èðýõã¿é þì äàà ãýæýý .
äàëèëà ýìãýíèé ýð íºõºð óðüä Áàãäàä áàëãàäûí äàðãà áàéæ õàëèôààñ ñàð á¿ðèé ìÿíãàí
äèíàð çîñíû õàðàìæ àâäàãá àéñàí áºãººä õî¸ð îõèí òºð¿¿ëñíèé íýã íü ýðä ãàð¸ Àõìåä-àä-
Ëàêèò íýðòýé õºâã¿¿í á¿ëãýý . íºãºº îõèí ëóéâàð÷èí Çåéíàá íâ íºõºðã¿é áàéæýý . Äàëèëà
ýìãýí õ¿íèéã õóóð÷ ìýõýëæ, àðààð íü òàâüæ ÷àäàõ áºãººä ìîãîéã áîëîâ÷ õóóðàí í¿õíýýñ
íü ãàðãàæ ÷àäíà ãýæ àëäàðøóóëààä Èáëèñèéã àðãà ìýõýä áàñ ñóðãàæýý . Ò¿¿íèé
ýöýã íü áàñ õàëôèûí àëáàíàà ¿çòãýæ ñàð á¿ðèé ìÿíãàí äèíàð çîîñíû õóðààìæ àâ÷
Õàëèôûí áè÷èã çàõèà çººäºã øóóäàí÷èéí òàãòàà òýæýýäýã áàéñàí íüõàëèô òýäãýýð
òýãòýýíä õºâã¿¿äýýñýý èë¿¿ õàéðòàé áàéæýý .
Çåéíàá îõèí ýìãýí áîëìîí ýõäýý: ýýæ ÷è ÿâæ ëóéâàð çàëü õèé . òýãâýë Áàãäàä áèäíèé
íýð ñ¿ðèéã àëäàðøèæ ýöãèéí õàðàìæèéã ÷ áèäýíä îëãîæ þóíû ìàãàä ãýõýä íâ äàëèëà
ýìãýí : Àé îõèí ìèíü áè Áàãäàä áàëãàäàä ýëäýâ õýðýã òàðèõäàà Àõìåä-àä-Äàíàô ,
Õàñàí Øóìàí õî¸ðîîñ ÿàâ÷ äîðã¿é ãýýä í¿¿ðèéã àë÷óóðààð áèò¿¿ëýí % ñ¿ñýãòíèé
¶àãààí õóâöàñíû äîòóóð ºñãèé ø¿¿ðñýí óðò äýýë ºìñºæ, óíãàñàí íºìðºã íºìºð÷, ºðãºí
á¿ñ á¿ñëýâ. Áà± íýã äîìáîíä ä¿¿ðýí óñ õèéãýýä õîîëîéä ãóðâàí äèíàð çîîñ õèéæ àìûã
äàë ìîíû äîëîíãîîð òàãëàæ áàðèàä õ¿ç¿¿íäýý òîì ìîäîí ýðèõ ç¿¿æ , óëààí øàð õàäàã
á¿õèé òà¿ã òóëæ “Àÿà Àëëàõ òýíãýð ìèíü” ãýñýýð ãàð¸ ºãëºº
Çà áàéç, ÿìàð ø¿¿ õýðýã ãàãàÿ õýìýýí áîäñîîð ãóäàìæ õýñýæ ÿâòàë áóðòèéã ø¿¿ðäýæ
óñ àñãàí öàðäñàíä íýã ãóäàìæèíä îðâîîñ ãàíòèã ÷óëóóí áñãî á¿õèé òîì ãóëäàí õààëãàíû
äýðãýä íýã ìàãðèá õààëãà÷ çîãñîæ áàéæýý . Ýíý áîë Õàëèôûí õàðóóëûí äàðãûí áàéøèí
àæýý . Çàìûí ãàé íýðòýé ýìèð íî¸í õàñàí òàðèàíû ãàçàðòàé áºãººä èõ õàðàìæ àâäàã õ¿í
áàéæýý . Íýãýí ñàéõàí ýõíýðòýé áºãºä òðý íü ×è áèòãèé ººð ýõæíýð àâààðàé , áèòãèé
ãàëóóð õîíîîðîé “ ãýæ èõýä çàõèäàã áàéæýý .Íýã ºäºð Õàëèôûí õóðàëä ñóóæ áàéõäàà
õàðâàë áóñàä ýìèð íî¸ä íýã áóþó õî¸ð õ¿¿õýäòýé àæýý .Òýíäýýñ ãàð÷ óãààë õèéãýýä
òîëèíä õàðâààñ ñàõàëäàà áóóðàë îðñíûã ¿çýýä ºäèé õ¿ðòýä ¿ð õ¿¿õýäã¿é ýð õ¿í ãýæ
ÿ÷âàõ õýðýãá àéíà ó ? ãýæ áîäîîä èõ ë óóðòàé õàðüæýý . Ýõíýð íü óãòàæ àìàð ìîðèëîí
èðýâ ?ãýõýä íü : ×è ýíäýýñ çàéë ×àìòàé õàíèëàí ñóóñààð íýã ÷ ñàéíûã¿çñýíã¿é ãýñýíä
ýõíýð íü : ßàãààä? ãýõýä íü ÷è íàìàéã óíòàõ áîëãîíä ººð ýõíýð ºèòãèé àâààðàé ãýæ àì
üàíãàðàã àüäàã áèëýý . ªíººäºð õàðâàë ýìèð íî¸í á¿ðèé íýã íü íýã , õîð¸ íü õî¸ð
õ¿¿õýäòýé áàéíà. Îäîî ¿õýõ öàã îéðòñîí àòàë íýã ÷ õ¿¿ þìóó îõèíã¿é ãýæ áîäîîä óó°
õ¿ðýâ . ×è ë ¿ðã¿é áîëîîîä õ¿¿õýä îëîõã¿é áàéíà ãýñýíä ýõíýð íü : Àé Àëëàõ ìèíü áè
áàéäãààðàà ç¿òãýí õºäºëäºã áèëýý . õàâòãàéû õàìàðò ëóóñ ÷èíèé óóðàã äçààí÷ øèíãýí
ó÷èð ýì õ¿íèéã õ¿¿õýäòýé áîãîæ ÷àäàõã¿é àæýý ãýõýä íü ýèìð íî¸í, Áè îäîî þìàíä
ÿâëàà . Ýãæ èðýýä ººð ýõíýð àâíà ãýýä îäñîí àòàë õî¸óë áèå áèåèéã äýìèé çýìëýâ ãýæ
ãýìøæýý .
Ø¿ð ñóâä áîëñîí ýèìðî íî¸íû ýõíýðèéã äàëèëà ýìãýí öîíõîîð õàðààä ãýíýò çîãòóñàí “Ýíý
õýíýðèéã ýð íºõðººñ íü õóëãàéëó ñàõàí õóâöàñ, ÷ ÷èìýã ç¿¿ëò ñýëòèéã àâ÷
í¿öýãëäýæ îðõèõîîñ ñàéí þìã¿é ” ãýæ áîäîîä öîíõíû äîð î÷èæ, “Àÿà Àëëàõ ìèíü! ”
ãýñýíä ýèìð íî¸íû ýõíýð öîíõîîð õàðâààñ õóòàãò ñ¿ìèéí îðîé ìýò öàãààí õóâöàñòàé
äàëäûã ø¿òýã÷ áàðûí ýìãýí çîãñîæ, “Àëëàõ òýíãýðèéí íàéç íºõºä áàéâàë ãàðààä
èðýãò¿í” ãýæ áàéõ òöë òýð ãóäàìæíû ýìñ öîíõîîð øàãàéæ “Àëëàõûí õèøèã õ¿ððýõ õ¿í
ýíý áàéíà. ýíý ýìãýíèé í¿¿ðíýýñ ãýðýë áàäàð¸ áàéíàì” ãýëöýâ. Ýìèð íî¸íû ýõíýð õàòóí
óéëàí õàéëàí øèâýã÷èéã äóóäàæ:
“×è äîîø áóóæ , õààëãà÷ ºâãºíä î÷èæ, ýíý ýìãýíèéã îðóóëàà¸÷ áèä õèøèã õ¿ðòüå” ãýæ
õýëýãò¿í ãýñýíä øèâýã÷èí õààëãà÷èä î÷èæ ãàðûã ¿íýñýýä : “Ýíý ýìãýíèéã îðóóëàà÷,
õèøèã õ¿ðòüå ” ãýæ õàòàãòàé õýëæ áàéíà Áèäýíä ÷ áàñ õèøãýýñ îëäîæ þó ìàãàä
ãýñýíä õààëãà÷ Äàëèëà ýìãýíä î÷èæ ãàðûã ìèíü áèòãèé áóçàðëà ×è ÷ ãýñýí Àëëàõ
òýíãýðò ¿íýí¸÷ ñ¿ñýãòýé . Àëëàõ äîð ìºðãºäºã áóé çàà .
Ýìèð íî¸íû ýíý õàà«ãàèéí ãóðâàí ñàðûí øàí õàðàìæèéã ºãººã¿é òóë ò¿¿íèéã õýðõýí
ñàëãàæ àâàõ áèëýý ãýæ áîääîã áàéæýý. Õààëãà÷: Àé ýìãýí ýõ ìèíü ýý, äîìáîòîéãîîñîî
õàéðëàæ íàäàä áóÿí õèøèã õ¿ðòýýãýý÷ ãýñýíä ýìãýí äîìáûã ìºðíººñ áóóëãàæ õ¿÷òýé
çàéëáààñ äîëîí áºãëºº ìóëò ¿ñýð÷ ãóðâàí äèíàð çîîñ ãàçàðò óíàñàíä õààëãà÷ äóó
àëäàæ : Àÿà Àëëàõûí õèøèã ýíý áóé çàà. Ýíý ýìãýí õóòàãò íàðûí íýãíýýñ çàéëàõã¿é
Íàìàéã ìºíãº çîîñîîð ãà÷èãäàí áóéã ìàäàãã¿é ìýäýýä òýíãýðýýñ ãóðâàí äèíàð çîîñ
áóóëãàæýý ãýýä ãàçàð óíàñàí çîîñûã àâ÷ Äàëèëä ºãºõ ãýòýë “Áè íàéìàà÷èí ïàíç÷èí áèø,
ýìèð íî¸í ºãººã¿é øàí õàðàìæèéí îðîíä ººðºº àâ÷ çàð äàà” ãýõýä õààëãà÷ : Àëëàõ èíãýæ
òýòãýäýã àæýý ãýâ. Øèâýã÷èí ýìãýíèé ãàðûã ¿íñýæ , äàãóóëàí õàòàãòàé äýýð îðëîî.
Ýìèð íî¸í ýõíýð Õàòóí çàíãèàã øèã õàðàãäñàí áºãººä ýìãýíèé àìðûã ýðñýíä ýìãýí : Àé
îõèí ìèíü áè ãàãöõ¿¿ çºâëºí ÿðèëöõààð îðæ èðëýý ø¿¿ ãýõýä íü õàòóí õîîë òàâüæ
ºãñºíä “Àé îõèí ìèýíü áè ãàãöõ¿¿ äèâààæèíãèéí õîîë èäíý. Áè æèëä çºâõºí òàâàí óäàà
ìàöàã áàðüäàã áèëýý ãýýä îõèí þóíû ó÷èð ãóíèãòàé áàéíà âý? íàä ÿðèà÷ ãýñýíä
Õàòóí:Àé ýìãýí ýõ ìèíü , áè ýð íºõðººñºº ººð ýðòýé óíòàõã¿é ãýñýí àì òàíãàðàã àâñàí
áèëýý . Ìèíèé ýð íºõºð , õ¿íèé ¿ð õ¿¿õäèéã õàðààä õ¿¿õýäòýé áîëîõûã õ¿ñýæ íàìàéø ÷è
¿ðã¿é ýì! Ãýõýë í áè: ×è ëóóñ ìýò, ýìä õ¿¿õýä áèé áîëãîæ ¿ë ÷àäíà ãýñýíä óóðëàí ,
îäîî ÿàíä ÿâæ èðýýä ººð ýõíýð àâíà ãýëýý . ¯íýõýýð òýãýõ áèé ãýæ àéíàì. Òýð îëîí
õàøàà áàéøèí, òàðèàíû ãàçàðòàéí äýýð õàðàìæ ìàø èõ âàí.à Õýðýâ ººð ýõíýð àâ¸÷
õ¿¿õýäòýé áîëáîë òýä íàð íü ìèíèé îðîíä õºðºíãèéã ºâëºí ñóóõ áîëíî ãýñýíä ýìãýí, àé îõèí
÷è, ìàíàé øåéõ ëàì Àáó-àëü-Õàìàëàòèéã* ýñ ìýäíý ¿¿ .Ò¿¿ýíä î÷ñîí ºðòýé õ¿ý ºðººñ
õàãöàæ ò¿¿íä î÷ñîí ¿ðã¿é ýì ãýäñýíä õ¿¿õýäòýé áîëäîã ãýõýä íü õàòóí Áè ýðä
ãàðñíààñ õîéø å ãàäãàø ãàð÷ ¿çýýã¿é áèëýý ãýñýíä ýìãýí: Àé îõèí ìèíü , ÷àìàéã Àáó-
àëü õàìàëàòèàä áè áèåýð õ¿ðãýæ ºãíº. ¿ðòýé áîëîõûã ýðæ íàìàí÷ëâààñ ýð íºõºð ÷èíü
àÿíààñ ÿâæ èðýõýä ÷àìòàé óíòàñíààð íýã õ¿¿ þì óó, îõèíòîé áîëíî. Õ¿¿, îõèí õýí ÷
áàéëàà ÷ ãýñýí Àáó-àëü Õàìàëàò øéåõ-ëàìûí áàäàð÷èí áîëíî ãýæýý .
Õàòóí áàäàã ãî¸ õóâöñà ºìñºæ áàéäàã ãî¸ë ÷èìãýý ç¿¿ãýýä øèâýã÷èí íàðò ãýðèéã
çàõèæ ãàð÷ îäëîî .
Ãàäàà õààëãà¸ Àáó-Àëè òîñîæ : õàòàãòàé õààø íü ìîðèëîõ íü âý? ãýñýíä øåéõ ëàìûíä
áàðààëõúÿ ãýõýä íü íàä æèëä íýã ìàöàã òàéëàõûáã ìýäýýðýé . Ýíý ìýãýí õóòàòíû
òºðëèéí õ¿í áìç ýý . íàìàéã ìºíãº çîîñîîð ãà÷èãäàí áóéã àñóóëã¿éÿà ìýäýýä ãöðâàí äèíàð
çîîñ õàéðëàñàí ø¿¿ ãýæýý .
Äàëèàë ýìãýí õàòóí õî¸ð ãàð÷ ÿâòàë ìýõò ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í: Àëëàõ òýíãýð çàÿàõ àâààñ
Àáó-àëü Õàìàëàò áàðààëàõñíààð ÷èíèé ñýòãýëèéí ºâ÷èí àðèëàõ áèé . òýãâýë ÷èíèé ýð
íºõºð ýìèð íî¸í Õàñàí ÷àìä õàéðòàé áîëæ ñýòãýë ç¿ðõèéã ãîìäîîõ ¿ãèéã ÷è õîéøèä ñî-
ñîõã¿é áîëíî ãýìýíä õàòöóí ëàì äîð çààâàë áàðààëõàíà ãýõýä ýìãýí: Ýíä îëîí õ¿í íààø
öààø õºëõºõ òóë îõèíûã õààíà àâàà÷èæ í¿öýãäýæ îðõè¸ ãýæ áîäîæ ÿâæýý .
Ìýõò ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í: Àé îõèí ÷è îäîî ÿã ìèíèé áàðàà õàðàõ ãàçàð çàéòàé äàãàæ ÿâàãòóí
ãýæ õî¸óë çýýëèéí ãàçàð î÷âîë ñóâä ýðäýí ãÿëàëçàæ , àëòàí çîîñ õàíãèíàæ áàéæýý .
Ñèäè õàñàí íýðòýé ñàéõàí ç¿ñ öàðàéòàé íýãýí õóäàëäàà÷èí õºâã¿¿íèé äýëã¿¿ðèéí äýðãýä¿¿ð ãàðòàëä
õºâã¿¿í ìºíººõºí õ¿¿õíèéã èõ àæèæ áàéäëûã ýìãýí ìýäýýä õàòóíáã í¿äýýð èðìýæ, “Íàìàéã èðòýë ýíý
äýëã¿¿ðèéí ¿¿äýíä ñóóæ áàé” ãýæýý . Õàòóí õ¿¿õýí äýëã¿¿ðèéí ¿¿äýíä ñóóòàë õóäàëäàà÷èí õºâã¿¿í
ò¿¿íèéã õàðàí ìÿíãàíòàà ñàíàà àëäàí áàéòàë ýìãýí èðæ, õóäàëäàà÷èí õºâã¿¿íèé àìðûã ýðýýä : ÷è
õóäàëäàà÷èí Ìóõñèíû õ¿¿ Ñèäè-Õàñàí ìºí ¿¿? Ãýñýíä ìºí. ×àìä õýí õýëýâ? Ãýõýä íü ñàéí õ¿ì¿¿ñ íàä
çààæ ºãëºº . Ýíý ìèíèé îõèí ãýæ ìýäò¿ãýé Ýöýã íü òîì õóäàîëäàà÷èí áàéãàä íàñàí ººä áîëîõäîî èõ ìºíãº çîîñ
¿ëäýýæ áèëýý . Äàõèí îäîî íýãýíò íàñ áèå ã¿éöñýí òóë óõààíèàé õ¿ì¿¿ñ : ×è îäîî îõèíîî ãýðë¿¿ëýõ áîëæýý .
Ãýõäýý ººðèéí õºâã¿¿íòýé áèòãèé ãýðë¿¿ë ãýëöýíý. Îõèí ºíººäðéã õ¿ðòýë ãýðýýñ ãàð÷ ¿çýýã¿é þì.
Áýëõíýý õàðñààð áàéòàë ÷àìòàé ãýðë¿¿ëìýýð ÷ ñàíàãïàõ þì. õýðýâ ÷è ÿäóó õ¿í àâààñ
÷àìä õºðºíãº ºã÷ ýíý äýëã¿¿ðèéí ÷èíü îðîíä ººð õî¸ð äýëã¿¿ð íýýæ ºãíº õýìýýñýíä õºâã¿¿í:
“àÿà Àëëàõ íàäàä õ¿¿õýí, ìºíãº õóâöàñ ãóðâà çýðýã çàÿàäàã áàéæýý” ãýæ áîäîîä: Àé
ýìãýí ýõ ìèíü ,òà íàäàä þóòàé ñàéõàí ¿ã õýëýâ. Ìèíèé ýõ íàìàéã îäîî ãýðëýãò¿í ãýñýä áè
áîëçîîò õ¿¿¿õíèéã í¿äýýð õàðàõààñ* íààø ãýðëýõã¿é ãýäýã þìàà ãýõýä íü ìýõò
ýìãýí:”Çà òýãâýë ÿâúÿ , áè îõèíîî í¿öýãëýí ¿ç¿¿ëüå” ãýñýíä õºâã¿¿í õýðýã áîëæ
ìàãàäã¿é ãýæ ìÿíãàí äèíàð çîîñ ºâºðòëººä ýìãýíèéã äàãàæ ÿâëàà . ýìãýí: Çà ÷è ýíý îõèíû
õîéíîîñ áàðàà òàñðàõã¿é ãàçàð äàãààä ÿâààðàé ãýýä “Ýíý õî¸ðûã õààíà àâàà÷èæ
í¿öýãëýæ îðõè¸ äîî ” ãýæ áîäîæ ÿâòàë õàæ Ìöóõàììåä ãýäýã íýã áóäàã÷íé ãàçàð
äàéðàëäæýý . Òýíä ºíãº áóäàã õóäàëäàõ, òóë àíàð , èíæèð æèìñýíäï äóðëàõ àäèë ýð
ýìã¿é òýð ãàçàðò äóðòàé áàéýý .
Õºëä ç¿¿ñýí áóãóéâ÷èéí ÷èìýýãýýð áóäàã÷èý ºíäèéæ ãî¸ ñàéõàí ýð ýì õî¸ðûã àæèæ
õàðàõûã ýìãýí ìýäýä ò¿¿íä î÷èæ àìðûã àéëòãàí áóäàã÷èí õàæ Ìóõàììåä ãýäýã ÷è ìºí ¿¿ ?
ãýõýä íü ñàéí óëñ ÷àìàéã çààæ ºãëºº . ýíý õººðõºí îõèí áîë ìèíèé, îõèí òýð ãîîëèã öýâýð
çàëóó ìèíèé õºâã¿¿í áèëýý . íàä íýãýí òîì ÿéæèã áàéøèí áèé . Ò¿¿íèé íóðóóã ìîäîîð
õèéñýí èóë áàðèëàã÷èí óëñ : “Ýíý áàéøèí äàðæ ìàãàäã¿é áàéíà. ªºð ãàçàð ò¿ð î÷èæ
ñóóãààä äàõèí êàññàíû äàðàà îðâîë äýýð ” õýìýýñýí áèëýý . Áè îðîí ñóóö ýðæ ãàðòàë
ñàéí óëñ ÷àìàéã çààæ ºãºâ. òàíàéä îõèí õºâã¿¿í õî¸ððî ò¿ð ñóóëãàÿ ãýñýíä áóäàã÷èí
“Øàð òîñòîé áîîâ äàéðàëäàâ” ãýæ áîäîîä : Íàä íýã áàéøèí áèé . ãýâ÷ òýð õî¸ð ºðººòýé
òóë çî÷èíä èðâýë çàé ìóóòàé þì äàà ãýõýä íâ Àé õºâã¿¿í ìèíü, òýä ñàéí áîë íýã õî¸ð ñàð
áîëíî. Áèä õàðèéí îðíû óëñ çî÷äûã õ¿ëýýõ ºðººíäºº õàìò áàéëãàà¸ , õýðýâ çî÷èä
ãèé÷èä èðâýýñ õàìò õ¿ëýýí àâààä öóã õîîë èäýæ , ¶óã óíòàæ áàéæ áîëíî ãýñýä
áóä ã÷èí òîì, æèæèã , ìóðóé ãóðâàí ò¿ëõ¿¿ð ãàðãàæ ºãººä: Ýíý òîì íü ãàäààõ , ýíý æèæã
í çî÷íû ºðººíèéõ , ýíý ìóðóé íü äýýä ºðººíèéã ãýæýý . äàëèëà ýìãýí ò¿ëõ¿¿ðèéã àâ÷ íºãºº
õî¸ðîî öóâóóëàí äàãóóëñààð áóäàã÷íû áàéøèíã îíãîéëãîí : àé îõèí ìèíü , ýíý áîë ìºíººõºí
Àáó-àëüÕàìàëàò øåéõ ëàìûíõ äàðóé ìºí. ×è äýýä ºðººíä ãàð÷ áàé, áè îäîîõîí èðíý ãýýä
ãàð÷ õóäàëëäàà÷èí õºâã¿¿íèéã òîñîæ, çî÷íû ºðººíä îðóëààä: Çà ÷è ýíä ñóóæ áàé , áè
îõèíûã îðóóëëààä èðüå ãýæ äýýø ãàðòàë õàòóí: “Îäîî õ¿í àìüòàí èðýõýýñ ºìíº ëàìä
áàðààëàõûã õ¿ñíýì ” ãýõýä íü ýìãøýí : àé îõèí ìèíü áè íýã ë àéãààä áàéíà ãýñýíä þóíààñ ?
ãýæ õàòóí àñóóëàà Ýíý ìèíèé íýãýí òýíýã æààë õ¿¿¿ øåéõ ëàìûí òóñëàõààð áàéäàã þì .
ªâºë çóíã¿é ÿëãàõã¿é òóâò øàëäàí áàéäàã , ÷èíèé ìýòèéí õ¿¿õýí ëàìä áàðààëàõí îðîõä
ýýìýãíýýñ ÷èíü çóóð÷ ÷èõèéã ñýòëýõ áóþó òîðãîí äýýëèéã óðæ îðõèíî. Ýðäýíèéí
÷óëóóí ç¿¿ë òýðã¿¿òíýý öºìèéã ìóëòàëæ àâ õóâöàñûã òàéëæ íàä îðõèãòóí . Ëàìä
áàðààëõààä ãàð÷ èðòýë áè àâ÷ áàéÿ ãýõýä íü õ¿¿õýí õàìàã þìàà òàéëæ ºãñºíä áè
õóþâöàñ þìû ÷èíü ÷ ëàìûí äààòãàëä õàäãàëæ áàéÿ ÷àìä áóÿí õ¿ðòýýíý ãýýä þìûã àâ÷
îõèíûã í¿öãýí ¿ëäýýãýýä ãàð÷ øàòàí äîîãóóð õèéæ õóäàëäàà÷èí õºâã¿¿íä äýýð îðòîë :
Íºãºº îõèí ÷èíü ÿàâ ãýæ óðäààñ íü àñóóèàë ýìãýí öýýæèí áèåñèéã äýëäñýíä þó áîëîâ?
õýìýýâýýñ Àòàà÷ ìóóñàéí àéëòàé áàéõ øàë äýìèé þì . ×àìàéã äàãóóëæ èðýõèéø òýä
õàðààï þóí õ¿í áý? ãýõýä íü áè “ Ìèíèé îõ¨í ýíý õºâã¿¿íòæé ãýðëýõèéã õ¿ñíý ãýñýíä
òýä ìèíèé îõèíä õàíäàæ: àé ÷èíèé ýõ ÷ìàéã òýæýýæ ÷àäàõã¿é áîëîîï èéì óÿìàí ºâ÷òýé
õ¿íòýé ãýðë¿¿ëýõ áîëîâ óó? ãýëöýâ . òýãýõýýð íü áè îõèíäîî
Òýðõºâã¿¿íèéã ÷àìä çààâàë í¿öãýí ¿ç¿¿ëíý ãýæ àì ºãºâ ãýñýí õóäàëäàà÷èý õºâã¿¿í:
Àÿà, Àëëàõ ìýäò¿ãýé ãýýä ãàðûã ãàðãàæ õàðóóëñàíä öàëèí ìºíãº øèã ñàéõàí öàãààí
ãàðá àéæýý .
Ýìãýí: ×è áèòãèé çîâ, îõèí òà õî¸ðûã àëü àëèé íü í¿öãýí ¿ç¿¿ëíý ãýñýíä õºâã¿¿í: õ¿ð÷
èðýýä ¿ç ãýýðýé ãýýä áóëãàí äýýëýý òàéëæ , ò¿ð¿¿â÷ , õóòãà òýðã¿¿òíýý ìºíººõºí ìÿíãàí
äèíàðûí õàìò öºìèéã òàâüñàíä ýìãýí: Áè õàäãàëæ áàéÿ ãýýä àâ¸ ãàðààä õ¿¿õíèé
õóâöàñòàé íèéë¿¿ëýí áîîæ ¿¿ðýýä õààëãûã ãàäíààñ öîîæëäîí ÿâààä ºã÷ýý . çàìäàà íýãýí
ýì áóäàã õóäàäààëàõ äýëã¿¿ðò ¿¿ð÷ ÿâñàí þìàà òàâèàä ìºíººõºí áóäàã÷èí äýýð î÷âîë:
Çà áàéøèí ñàíààíä òààðàâ óó? ãýõýä íü áóÿíòàé ñàéõàí ãàçàð áàéíà. Áè îäîî þìàà àâà÷èõ
ãýæ ¿¿ðýã÷ õ¿í ýðæ ÿâíà. Ìèíèé õî¸ð õ¿¿õýä òîñòîé áîîä èäýõèéã õ¿ñýõ òóë ÷è ýíý
äíàð êîîñ àâààä òîñòîé áîîâ àâàà÷èæ ãóðâóóë õóâààæ èäýãò¿í: ãýñýíä: Ýíý èõ õ¿íèé
þìûã õýí õàðæ áàéõ áèëýý ãýõýä íü Äàëèëà ýìãýí: ÿàãààä ÷èíèé ýíý æààë õ¿¿ áàéíà
ø¿¿ äýý ãýõýä íü çà òýãüå ãýýä áóäàã÷èí áîîâ àâàõààð ÿâààä ºã÷ýý . Òýãýõýýð íü
ýìãøýíã ìºíººõºí ýì áóäàã õóäàëäààëàõ ãàçðààñ òàâüñ í þìàà àâààä æààë õºâã¿¿íäýý çà
÷è áóäàã÷íû õîéíîîñ ÿâààä ®ëîîä èð! Áè òà õî¸ðûã èðòýë ýíý þìû ÷èíü õàðæ áàéÿ
ãýñýíä æàë õºâã¿¿í çà ãýýä ÿâààä ºã÷ýý .
Äàëèëà ýìãýí áóäàã÷íû õàìàãø áàðààã õóðààãààä áàéòàë íýãýí èëæèã õºòºëñºíã õàð
òàìõè èäýí ñîãòóóðàã÷ õ¿í èðýâ. Ýíý õ¿í äîëî õîíîã àæèë îëîõã¿é ÿâæýý . äàëèëà
ýìãýí èëæèãòýé õ¿íèéã äóóäàæ ÷è ìèíèé õ¿¿ áóäàã÷èíã ìýäýõã¿é áèç ãýñýíä ìýäíýý
ãýõýä íü ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í: Õººðõèé èõ ºðºíä îðæ ãÿíäàíä ñóóõ áîëîîä áàéíà. Ýíý áàéãàà
ýä þìñûã ýçäýä íü òàðààí ºã÷ õººðõèéã èõ ÿäóó þì ãýæ áàòëàí õýëýõ ãýæ áàéãàà þì .
×èíèé èëæèãýýð ýíý þìûã çººãººä ºãüå Õºëñºíä íü ìàé ÷è ýíý äèíàð çîñ àâ Íàìàéã
ÿâàõààð ýíý á¿õ ñàâòàé äîìáîòîé þìñûã öîõèæ ¿çýýðýé : Ø¿¿õèéí áàéöààã¸ èðæ ¿çýõýä
äîòðîîñ íü þì ãàðàõ áèé ãýñýííï “Ýçíèé õèøèã íàä õ¿ðòæýý . Àëëàõûãø áîäîæ, õýëñíèé
÷èíü ¸ñîîð ã¿éöýòãýå ” ãýõýä íü Äàîëèà ýìãýí èìëæèãò á¿õ îëñîí þìàà à÷ààä ãýðòýý
õàðüæýý .
Çåéíàá îõèí: Àé ýõ ìèíü ÿìàð ÿìàð õýðýã òàðèâ? Ìèíèé ñýòãýë èõýä çîâæ áàéíàãýõýä íü
ìýøýí : Áè äºðâºí õ¿íèéã ìýõëýí ëóéâàðäàâ ãýýä òîî÷èí ÿðüñàíä îõèí : Àé ìèíèé ýýæ:
õàðóóëáí äàðãûí ýõíýðèéí ýäèéã àâ÷, õóäàëäàà÷èí õºâã¿¿íèéã í¿öýãëýí , áóàã÷íû á¿õ
âìûãø õóðààí àâ÷ , õ¿íèé èëæèã ëóéâàðäñàí áîëîõîîð îäîî ãàäãàø ãàð÷ îãò áîëîõã¿é
áîëæýý ãýõýä íü Ýìãýí : ÛÁè ãàãöõ¿¿ èëæèãòýé õ¿íýýñ çîâíî , òýð íàìàéã òàíèíà
ãýæýý .
Ýíý ¿åñ ìºíººõºí áóäàã÷èí áîîâ , òîñ õóäàëäàí àâ÷ çàðöûí òîëãîé äýýð òýãíýí, áóäãèéí
ãàçðûí äýðãýä¿¿ð ºíãºðòºë íýã õ¿í á¿õèéë âààð ñàâûã õýìõ öîõèæ áàéõ áºãººä õ¿íèé
áóäóóëàõ ãýæ ºãñºí á¿õ áàðàà àëãà áîëñíûã ¿çýýä: Àé èëæèãò ãàðàà ºðãº! Ã½æ
çàíäàðñàí ìºíººõºí èëæèãò õ¿í ãàðûã ºðãøº¦: Àé ýçýí ÷àìàéã Àëëàõ ºðøººãººñýé äºº! Áè
÷èíèé òºëºº èõ ëñ àíàà çîâíî ãýõýä íü ìèíèé òóõàé ÿìàð õýðýã ãàðàâ? Ãýñýíä àÿà ÷è
ñ¿éð÷ýý . ×èíèé á¿õ þìûã õóðààíà ãýíý ãýñýíä áóäàã÷èí : õýí õýëýâ? Ãýõýä íü
èëæèãíèé ýçýí: ×èíèé ýõ õýëýâ. Òýãýýä ýíý á¿õ äîìáî ñàâûã ýâäýæ ¿ç . ãØ¿¿õèéí õ¿í
èðýõýä ýëäýâ þì ãýðýõ áèé ãýäýý ãýñýíï , àé Àëëàõ ìèíü ÷àìàéø ìýõýëæýý ãýýä ýëãýý
òýâðýí ìèíèé ýõ äýýð íàñàí ººä áîñîí áèëýý ãýýä áèåèéã ñàìàðäàí Àé ìèíèé þè, õ¿íèé þì
öºì àëãà áîëæýý ãýñýíä èëæèãíèé ýçýí áàñ äóó àëäàæ “Áè áàñ èëæèãã¿é áîëîâ” ã ãýýä
÷è åð íü ýõýýñýý èëæãèé ìèíü àâ÷èð÷ àëü! Ãýæ áóäàã÷íûã çààìäàâ: Ýõýý îëæ èð!
õýìýýí íóäðàãà çàíãèäàí äýëäýõ ãýæ “Èëæãèé ìèíü àëü!” ãýæ øóóãèëäòàë óëñ
áººãíºðòºë öóãëàæ, àé áóäàã÷èí þó áîëîâ? ãýñýíä èëæãíèéí ýçýí óã áîëñîí õýðãèéã íýãä
íýããçé ºã¿¿ëýýä: “Áè òýð ýõýä áóÿí ¿éëäëýý” ãýæ áîäòîë ýíý ìààíâ ýëãýý òýâýð÷
“Ìèíèé ýõ äýýð ¿åâ øõñýí” ãýæ áàéíà.
“Ýíý ìèíèé èëæãèéã ñàëãàõ ãýæ àðãà õèéñýí áîëîõîîð ¿¿íýýñ ë èëæãýý íýõíý” ãýæýý .
Õ¿ì¿¿ñ: Ìóõàììåä ÷è õàìàã þìàà òýð ýìãýíä íàéäàæ ðîðõèñîí áîëîõîîð ÷è ëàâ ìýäýõ þì áàéíà
äàà ãýõýä íü áè òýð ýìãýíèéã òàíèõã¿é , ºíººäºð ë õºâã¿¿í , îõèí õî¸ðîî äàãóóëæ èðñýí þì
ãýñýíä , þì ¿íýíýýð áîë ¿¿íèé èëæèãèéã áóäàã÷èí ë îëæ ºãºõ ¸ñòîé äîî ãýæ íýã õ¿íèé
ºã¿¿ëýõýä , ÿàãàà òýð áèëýý ãýõýä íü ýíý áóäàã÷èí õàìàø þìàà ýìãýíï èòãýæ îðõèñîí
áîëîõîîð ýíý õ¿ í ñàíàà çîâîõ þìã¿é èëæãýý ½ìãýíä ºã÷ýý ãýñýíä áàñ íýã õ¿í: Áóäàã÷èí
÷è òýäíèéã ãýðòýý îðóóëñàíààðàà ýíý õ¿íèé èëæãèéã îëæ ºã ãýæýý .
Òýãäýýñ òýð áóäàã÷èí ãýðò î÷èõîîð ÿâëàà .
ìºíººõºí õóäàëäàà÷èí õºâã¿¿í, ½ìãýíèé îõèíûã àâ÷ðàõûã õ¿ëýýæ îõèí øåéõ ëàèä
îðóóëàõûã õ¿ëýýæ ÿäààä Õàòóí áîñîæ øåéõ ëàì Àáó-àëü- Õàìàëàòàä áàðààëõàõààð
ºðººíººñ ãàðòàä õóäàëäàà÷èí õºâã¿¿í äóóäàæ: ×èíèé ýõ íàìàéã ÷àìòàé ãýðë¿¿ëíý ãýä
ÿàñàí áý? ãýñýíä õ¿¿õýí: Õàðèí ÷è øåéõ ëàìûí òóñëàã÷ ìºíººõºí ýìãýíèé õ¿¿ ìºí ¿¿?
Ãýõýä íü òýð ìèíèé ýõ áèø , ìýõè ýìãýí áàéíà. íàìàéã õóóð÷ õóâöñû ìèíü ìÿíãàí äèíàð
çîîñíû õàìò àâ÷ îäæýý ãýñýíä õ¿¿õýí, “Íàìàéã áàñ øåéõ ëàì Àóáó-àëü-Õàìàëàòàä
àâ÷ðàâ ãýæ õóóð÷, íàìàéã í¿öãýëýí îðõèæýý” ãýõýä íü õóäàëäàà÷èí õºâã¿¿í: Áè
õóöàñ áà ìÿíãàí çîîñûã ÷àìààñ ë àâíà äàà ãýñýíä îõèí : Á¿õ õóâöàñ ýðäýíèéí ÷óëóóí
ç¿¿ëò ÷èìãèéã ÷àìààñ ë îëæ àâíà äàà ãýæýý .
Ãýàíààñ áóäàã÷èí îðæ èðòýë í¿öãýí ýð ýì õî¸ð áàéõ òóë : òàíàé ýõ ýìãýí õàà÷ñàí áý?
ãýñýíä õ¿¿õýí õºâã¿¿í õî¸ð óã áîëñîí õýðãèéã íýãä íýãã¿é òîî÷èí ÿðüñàíä áóäàã÷èí:
ªºðèéí áîëîí õíèé þìûã öºìèéã àëäæýý . õàéðàí þì! ãýõýä íü èëæèãò: õàéðàí èëæèã ãýæ
ãàñëàí . Áóäàã÷èí : òýð ýìãýí ¸ñòîé ëóéâàð÷èí ãýýä òà õî¸ð ÿâöãàà áè ¿¿äèéã öîîæëî¸
ãýñýíä õóäàëàà÷èí õºâã¿¿í . òàíàéä èðýõäýý õóâöàñòàé áàéñàí Îäîî í¿öãýí ÿâàõ óó? ×è
è÷èõã¿é áàéíà óó? ãýõýä íü áóäàã÷èí òýð ýð ýì õî¸ðò õóâöàñ ºìñãºæ õ¿¿õíèé
ÿâóóëàâ.
Áóäàã÷èí ¿¿äèéã öîîæëîîä õóäàëäàà÷èí õºâã¿¿íä ºã¿¿ëð¿¿í: çà õî¸óë ÿ¢æ òýð ìóó
ýìãýíèéã áàðüæ àðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýëä õ¿ðãýæ ºãüå ãýä õàìò ÿâàõàä èëèæãò
áàñäàãàæýý . òýä çàðãà÷ ÿëãàã÷ ò¿øìýäýä î÷ñîíä çà òàíóóñ þó õèéæ ÿâíà? Ãýýä
ó÷ðûã àéëòãàâààñ ò¿øìýäèéí ºã¿¿ëñýí íü: ªºðñíºº ÿâààä îëîîä èðâýë áè øèéòãýýä ºãüå
ãýæýý . Òýð ãóðâàí äàëèëà ýìãíèéã ýðæ ãàðëàà .
Ýíý ¿åñ Äàëèëà ýãýí îõèí Çåéíàáä ºã¿¿ëð¿¿í: àé îõèí ìèíü áè ÿþæ áààõàí õýðýã òàðüæ
ÿâààä èðüå ãýõýä íü îõèí : àé ýýæ ìèíü , áè ÷èíèé òºëºº àéæ áàéíà ãýñýíä , Àÿà îõèí
øîøèéí õàëüñ àäèë óñàíä æèâýõã¿é ãàëä áîëîâ÷ øàòàõã¿é ø¿¿ ãýýä êàðö øèýã÷íèé
õóâ öàñ ñîëüæ ºìñººï ÿìàð ø¿¿ òºâºã äýãäýýå äýý ãýæ áîäñîîð àëõàæ ÿâòàë íãýí
àéëûí ¿¿äýíä áºñ äýâñýæ , äýíë¿¿ ºëãºæýý . äîîð óëñ ðóó äóóäóóëæ õýö õýíãýðýã
äýëäýæ áàéâ. ¿¿äýíä íýãýí øèâýã÷èí æààõàí õ¿õýä ¿¿ðñíèéã õàðâààñ : òýð õ¿¿õýä
ìºíãº ñààòàé öàìö, óëààí äýýë , ñóâäàí õ¿ðýýòýé òîîðöîí ºìñºæ õ¿ç¿¿íä ýðäýíèéí
÷óëóóí øèãòãýýòýé àëòàí ÷èìýã ç¿¿æ õèëýí íºìðºã íºìºð÷ýý .
Ýíý áîë Áàãäàä áàëãàäûí òýðã¿¿í õóäàëäàà÷íûõ áºãººä îõèíîî ýðäºã÷ õóðèì õèéæ
áàéñàí õýðýã áàéæýý . Òýäí éä îëîí ýìñ äóóèí èðæ ýõ, ãýðèéí äîòîð ñ íäàðí ã¿éæ
æààä õ¿¿ íü õîðìîéíîîñ íü ÷àðãóóöàëäàí òóë íýãýí øèâýã÷èí ýìèéã äóóäàæ óëñ òàðòàë
ýíý õ¿¿ã àâ÷ áàé ãýñýíá éæýý . äàëèëà ýìãýí òýð õ¿¿õýä òýâýðñýí øèâýã÷èýòýé
óóëëçàæ, òàíàé õàòàãòàé ºíººäºð ÿìàð áàÿð õèéæ áàéíà âý ãýñýíä îõèíîî ãýðë¿¿ëýý íàéð
õèéæ áàéíà. Îëîí äóó èä èðñýí ãýõýä íü “Øèýâýã÷èíýýñ ýíý õ¿¿ã ñàëãàæ àâàõààñ
èë¿¿ þìã¿é ãýæ áîäîîä, “Àé ÿàñàí ìóóõàé þìáý” ãýæ äóó àëäàí ºâðººñ íýã äèíàð çîîñíû
õýðòýé çýñ äàðóóëãà ãàðãàæ “Ìàé ýíý çîîñûã àâààä õàòàãòàéäàà î÷èæ õýë” , “Óì-àëü-
Õàéðò ÷àìä áàÿðëàæ áàéíà. äàðàà öóãëàõ ºäºð îõèíòîéãîî èðæ áýëýã ñýëò áàðèíà” ãýæ
áàéíà. ãýæ õýë õýìýýâýýñ òýð øèâýã÷èí áààõàí òýíýãä¿¿: “Àé ýìãýí ìèíü ýíý æààëûã
ÿàõ áèëýý . Ýõýý ¿çâýë ñàëàõã¿é” ãýõýä íü ÷àìàéã îðîîä èðòýë áè àâ÷ áàéÿ ãýýä
øâýã÷èéíã îðîíãóóï ãóäàìæ îðîîæ õ¿¿ãèéí ç¿¿ëò ÷èìýã, ãî¸ õóâöàñ, òýðã¿¿òíèéã àâ÷
ºâºðëºí “Çà áàéç ýíý æààëûã ìÿíãàí äèíàð çîîñíû äýí÷èíä òàâúÿ” ãýæ áîäîâ.
Òýíäýýñ Äàëèà ýìãýí, àëò ñóüä çàðäàã åâðåé èíæààí äýýð îðâîë ñàãñ ä¿¿ðýí ñóâä,
ýðäýíèéí ÷óëóó òàâèàñòàé àæýý . “Ýíý åâðåé çàëèëæ , ìÿíãà äèíàð çîñíû þì àüâ÷ îðîíä
íü ýíý æààëûã òàâúÿ” ãýæ áîäæýý .
Òýð åâðåé ýìãýí õ¿¿ã õî¸ðûã õàðààï òýðã¿¿í õóäàëäàà÷íû æààë ãýæòàíèâ. Òýð åâðåé
ìºíãº èõòýé áàñ, èõ àòàà÷ òóëë õàæóóãèéí õóäàëäàà÷èí þìàà çàðâàë òýð çàðäàãã¿é
àæýý .
Âðåé õóäàëàà÷èí ýìãýíä : “Çà þó àâàõ âý? ãýõýä í ýìãýí: ÷èåâð?åé äàðõàí Àçàð ãýäýã
ìºí ¿¿? Ãýñýíï ìºí ãýæýý . Ýíý õ¿¿ãèéí ýã÷, òýðã¿¿í õóäàëäàà÷èí îõèí ãýëýõ áîëæ
ºíººäºð íàéð õèéæ áàéãàà áèëýý. Õºëèéí õîñ àëòàí øèëáýâ÷ , õî± àëòàí á óãóéâ÷ ,ñýâäýí
ýýìýã õóòãà, áºãæ àâúÿ ãýæ ìÿíãàí äèíàð çîîñíû ýä àâààä : Áè ÿâæ òýäíèé ñýòãýë
òààðàõ ýñýõèéã àñóóãààä èðüå . õýðýâ òààëáàë ìºíãèéø àâ÷èð÷ ºãüå ÷è ýíý æààëûã
àâ÷ áàé õýìýýñýíä åâðåé òýã òýã ãýæýý .
Äàëèëà ýìãýí ìºíººõºí ¿íýò ýäëýë¿¿äèéã àâ÷ ãýðòýý õàðñüàíä Çåéíàá îõèí: àé òà áàñ
ÿìàð òºâºã òàðèâ? Ãýñýíä ýìãýí . òýðã¿¿í õóäàëäàà÷íû æààëûã àâ÷ àëòíû äýëã¿¿ðò
ìÿíãàíäèíàð çîîñû þì àâààä æààëààð äýí÷èí òàâü÷èõààä èðëýý ãýñýíä îõèí: “”òà
îäîîäàõèí õîòîîð ÿâæ áîëîõã¿é ø¿¿” ãýæýý .
Ýí ý¿åñ íºãºº øèâýã÷èí õàòàãòàéä î÷èæ, Óì –àëü-Õàéðòàíä àìãàëàí àéëòãàæ äàðàà
îõèíòîéãîî èðæ áýëýã áàðèíà ãýæ áàéíà ãýýä íºãºº õ¿¿ ÿàâ ãýõýä íâ øèâýã÷èí Õ¿¿ òàíûø
õàðàä áàñ çóóðàëäàõ ûèé ãýæ ýìýýãýýä ýìãýíòýé îðõèâ. Áàñ ýíý áýëãèéã äóó÷èíä ºã÷
áàéíà õýìýýâýýñ òýä áýëãèéã àâ÷ ¿çâýýñ ìóó çýñ äàðóóëãà áàéæýý .
Ðõàòàãòàé øèâýã÷íèéã çàãíàæ: Ìóó çàâõóóë àìüòàí ÷è ãàð÷ õ¿¿ã õàð õýýýñýíä
øèâýã÷èí ã¿éí ãàð÷ èðâýýñì ýìãýí ÷ àëãà õ¿õýä ÷ àëãà òóë í¿¿ðýýð ãàçàð óíàæ ýõýð
òàòàí óéëæýý . Óäàëã¿é òýð¿¿í õóäàëäàà÷èí èðæ õ¿¿ àëãà áîëñíûã äóóëààä ãàð÷
ýðâýýñ õ¿¿ íü ìºíººõºí åâðåé õóäàëäàà÷íá ãàäíà í¿öãýí çîãñîæ áàéæýý . ýíý ìèíèé õ¿¿ ìºí
¿¿ ãýõýä åâðåé ìºíãýñýíä ýóýã íü òóéëûí ÿâàõ ãýñýíä åâðåé õîðìîéíîîñ íü çóóðñàíä “Þó
áîëîâ” ãýâýë åâðåé õóäàëäàà÷èí õîéð ó÷ðàà ÷ðèâàë òýð ãóðàâ: òýð ýìãýí áîë
ëóéâàð÷èí ìºí . òà õî¸ðîîñ óðüä áä ãóðâûã õóóðààä ÿâ÷èõñàí þì ãýñýíä òýðã¿¿í
õóäàëäàà÷èí : õàðèí òýð ýìãýíòýé äàéðàëäàõ àâààñ õóâöàñàà íýõýæ àâíà áèç äýý
ãýýä õ¿¿ãýý àâààä õàðüñàíä ýõ íü òóéëûí èõ áàÿðëàæýý .
Åâðåé õóäàëäàà÷èí òýð ãóðâûí õîéíîîñ, òàíóóñ õàà÷èõ íü âý? ãýñýíä áèä ýìãýíèéã
ýðíý ãýõýä íü áè áè õàìò ÿâúÿ ãýýä òà íàðûí äîòîð ýìãýíèéã òàíèõ õ¿í áèé þó ãýõýä íò
áè òàíèíà ãý èëæèãíèé ýçýí ºã¿¿ëæýý . Åâðåé ºã¿¿ëð¿¿í: òóñ òóñäàà ÿâæ ìàãðèá ñ÷èí
ìàñóëûí òýíä óóëçúÿ ãýñýíä òýä òóñ òóñäàà ñàëæ ÿâëàà .
Ýíý ¿åñ äàëèëà áàñ áóäëèàí òàðõèààð ãàð÷ ÿþòõë èëæèãòòýé äàéðàëäàæ õîðìîéäîí: Àé
ìóó çîëèã , õýäèéíýýñ èéì õýðýã ò¿éâýýäýã âý? ãýõýä íü ýìãýí “×è þó áîëîâ” ãýýä “Ìèíèé
èëæèã ºãººä îðõè!” ãýõýä ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í: Àé õ¿¿ ìèíü Àëëàõûí íóóäàã þìûã íóóæ ÿâ.
×è ãàíö ººðèéí èëæèãèéã íýõýæ áàéíà óó, õ¿íèé þìñûã áàñ íýõýæ áàéíà óó? ãýñýíä áè
ãàíö ººðèéíõºº èëæãèéã íýõýæ áàéíà ãýõýä íü ýìãýí : Áè ÷àìàéã çàéëóóë ÿäóó þì ãýæ
áîäîîä ÷èíèé èëæãèéã ìàãðèá ¿ñ÷èíä îðõèâ. ×è õîëõîí çîãîñ áàé . Áè î÷îîä àÿòàéûõàí
õýëýýä àüààä ºãüå ãýýä ýìãýí ¿ñ÷èíä î÷èæ ãàðûã íü ¿íýñýýä ó÷èðã¿é óéëñàíä ¿ñ÷èí :
×è ÿàâ? Ãýõýä ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í: òýð çîãñîæ áàéãàà ìíèé õ¿¿ þìàà, Ñàëõèíä öîõèóëàí
ºâ÷èíä íýðâýãäýæ óõààí íü áààõàí ãàèæã ñýæèã ñóóæýý . òýð ÿâæ ÷ áàéñàí
“Ìèíèéèëæèã ” ñóóæ ÷ áàéñàí “Ìèíèé èëæèã” ãýæ õàøãèðäàã áîëæýý . íýãýí îò÷èä
¿ç¿¿ëñýíä óõààí íü æààõàí ãýì ñóóæýý . õî¸ð ø¿äèéã ñóãà òàòààä õî¸ð ñàí÷èã äýýð íü
õîøîîä òººíºæ îðõèâîë ýäãýíý ãýñýí þì . ìàé ýíý äèíàð çîîñ àâ! òýãýýä “Íààø èð! Èëæèã
÷èíü íàä áàéíà” ãýñýíä ¿ñ÷èí: Çºâ! Áè èëæãèé íü ÿã ãàðò íü áàðèóëààä ºãüå ãýæýý .
Òýð ¿ñ÷èí äàðõûáíõàà íýãéã äóóäàæ, “Õî¸ð õàäàñ óëàéñãàæ áàé” ãýýä èëæèãòèéã
äóóäñàíä ýìãýí ÷ ÿâààä ºã÷ýý .
¯ñ÷èí , èëæèãýíä ºã¿¿ëð¿¿í: àé çàéëóóë èëæèã ÷èíü ìàíàéä áèé. Ãàéã¿é áè ÿã ãàðò
÷èíü áàðèóëààä ºãüå ãýýä íýãýí õàðàíõóé ºðººíä äàãóëàí îðóóëààä ãýíýò íóäàðãààð
õ¿÷üíé äýëññýíï äîð íü õ¿ëæ õî¸ð ø¿äèé íü ñóãà öîõèæ ñàí÷èã äýýð íü õîøîîä òººíºæ
òàâüæýý .
èëæèãò áîñîæ: àé ìàãðèá õ¿í ÷è, íàìàéã þóíû ó÷èð èíãýâ ãýõýâ íü ¿ñ÷èí : ×è ñàëõèíä
öîõèóëñàíààð áààõàí ýëèé áºàëàé áîëæ áîññîí ÷”Ìèíèé èëæèã” ñóóñàí ÷ “Ìèíèé èëæèã”
ãýæ õàøãèðäàã áîëñîí ãýæ ýõ ÷èíü ñàß íàä ÿðèâ ãýñýíä “ìèíèé ø¿äèéã ñóãàë÷íû
çàëõààëòûã Àëëàõ ÷àìä ¿ç¿¿ëíý äýý?” ãýæ èëæèãò õàøãèðñàíä “×èíèé ýõ ñàÿë ÿðüñàí
äàà” ãýýä á¿õ ó÷ðûã ÿðüæ ºãºõºä èëæèãò ¿ñ÷èí õîÿð èéíõ¿¿ ÿðèëöàí ãàð÷ èðýõèéí
õîîðîíä ìýõò äàëèàë ýìãýí ¿ñ÷íèé äýëã¿¿¿ðò îðæ áàéäàã þìû íü õàìæ õàðèàä ëîõèíäîî
ýíý áîëñîí ÿâäëàà ÿðüæýý .
õàðèí íºãºº ¿ñ÷èí äýëã¿¿ðè õîîñîðñíûáã ¿çýýä èëæèãòèéã áàðüæ àâàà: Ýõèéãýý îëæ èð!
ãýñýíä öààäàõè íü òýð áîë ìèíèé ýõáèø , îëîí õ¿íèéã ëóéâàðäàæ , ìèíèé èëæãèéã àâ÷èõñàí
ëóéâàð÷èí áàéãàà þì ãýæýý :
ãýòýë ìºíººõºí áóäàã÷èí , åâðåé õóäàëäàà÷íû õ¿¿ èðæ øñ÷èí õ¿í ºíººõ èëæèãòèéã
çóóðñàí áàéõûã ¿çýýä òàíóóñ þó áîëîâ? õýìýýöãýýñýíä ìºí ÷ Äàíèëà ýìæãýíä
¸àäóóëñàíàà ÿðèëöàí öºì ó÷ðàà îëîâ.
Ìàãðèá ¿ñ÷èí äýëã¿¿ððéã öîîæèëæ òýäíèé õàìò çàðãà ÿëãàã¸ ò¿øìýë äýýð î÷èæ,
Áèäíèé àëäñàí ýä õºðºíãèéã îëæ àëü! Ãýñýíä ò¿øìýë : Ýíý õîòîä õè÷íýýí òèéì õ¿í
áàéãààã àëèéã òýð ãýõ áèëýý . òàíóóñûí äîòîð ¿çâýë òàíèõ õ¿í áèé þó? ãýñýíä Áè
òàíèíà ãàãöõ¿¿ ÷è ººðèéí äîòíî øàäàð õ¿ì¿¿ñýýð áèäýíä àðâàí õ¿í ãàðãàæ ºãºãò¿í!
ãýýä èëæèãò àðâàí õ¿í äàãóóëàí ãàðñàíä íºãººä¿¿ë íü ìºí äàãàæ ÿâæýý .
Òýä õîòûã òîéðîí ñàìíàæ ÿâòàä äàíèëà ýìãýí äàéðàëäñàíä èëæèãò ìºíººõºí ò¿øìýëèéí
øàäàð õ¿ì¿ñèéí õàìò áàðüæ àâààä ò¿øìýëèéí ãàäàà àâ÷ðàí ò¿¿íèé ãàð÷ èðýõèéãø
õ¿ëýýæ ÿäæýý .
Çàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýäèéí øàäàð õ¿ì¿¿ñ îëîí õîíîã íîéðã¿é õîíîñîí òóë ç¿¿ðìýãëýæ äàðàà
íü èëóæèãò áà ò¿¿íèé íºõºä ç¿¿ðìýãëýí óíòàöãààâ. Äàíèëà ýìãýí óíòàã÷ áîëîí õýâòýæ
áàéñíàà ñýì áîñîæ õàòíû íü ºðãººí îðîîä, õàòàãòàéí ãàðûã ¿íýñýýä çàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýë
áèé þó? ãýñýíä Óíòàæ áàéíà . ßàõ ãýñýí þþì? Ãýõýä íü ýìøýíã : ìèíèé ýð íºõºð
áîîëõóäàëääàã þì òàâàí áîîë õóäàëäàæ îðõèîðîîé ãýýä þìàíä ÿâààä ºãñºí. çêàðãà ÿëãàã÷
ò¿øìýä ºäºð íàäòàé óóëçààä òýð ò òàâàí áîîëûã ìÿíãà õî¸ð çóóí äèíàð çîîñîîð àâíà .
Àâààä èðýýðýé ãýñýí òóë àâ÷ðàâ ãýëýý .
Òýð ò¿øìýë ìÿíãàí äèíàð çîîñ áèé áºãººä ¿¿ãýýð áîîë õóäàëäàí àâàõ þì ø¿¿ ãýæ
½õíýðòýý õýëñýí áàéæýý .Èéì ó÷èð ýõíýð íü ýìãýíèé ¿ãèéã ñîíñîîä ¿íýìøèæýý . òýä
÷èíü õààíàá àéíà ãýñýíä – àé õàòàãòà ì¨íü òàíàé îðäíû öîíîõîí òóøàà óíòàóãààæ áàéãàà
ãýõýä íü öîíõîîð øàãàéæ õàðâààñ ¿ñ÷èí, õóäàîëäàà÷èí, áóäàã÷èí, èëæèãò, åâåðé òàâóóë
¿íýõýýð áîîëóóä ìàÿãòàé àòàë òóñ á¿ð ìÿíãàí äèíàð çîîñ õ¿ðìýýð õàðàãäñàí òóë
ò¿øìýäèéí ýõíýð àüäðûã íýýæ ìÿíãàí äèíàð çîîñ ñàðãàæ ºãººä “òà ¿¿íèéã àâààä ÿâæ áàé.
Ò¿øìýëèéã ñýðýõýýð õî¸ð çóóí äèíàðûã çîîñ àâ÷ ºãüå. ” ãýõýä íü ýìãýí “íýãýí çóóí
äèíàðûã ÿ÷è óóñàã äîìáîòîé óíäàíäàà ÿâ, ¿ëäýõ çóóã áè õîæèì èðæ àâúÿ. ºàé õàòàãòàé
ìèíü íàìàéã àðûí õààëãààð ãàðãà ºãíº ¿¿? ” ãýæýý .Ýìãýí àðûí õààëãààð ãàð÷ õàðüñàíä
îõèí Çåéíàá : àé ýýæ òà áàñ þó õèéãýýä èðýâ ãýñýíä “Àé îõèí ìèíü áè ñàÿ ãàðààä íºãºº
èëæèãò ,, ¿ñ÷èí, áóäàã÷èí ,åâðåé , õóäàëäàà÷íû õ¿ç òàâûã áîîë áîëãîí çàðãÿ ÿëãàã÷èéíä
ìÿíãàí äèíàð çîîñîîð õóäàëäàà÷èõààä èðëýý ãýñýíä îõèí Àé ýýæ, îäîî áîëíî. îëî õàâàð
íýãýíòýý ãýæ áèé ø¿¿ ãýæýý . Ýíý ¿åñ çàðãà ÿëãàã÷ ñýðñýíä ýõíýð íü “Ýìãýíýýñ ÷è
òàâàí áîîë õóäàëäàí àâ÷àí ÷èíü ñàéí áàéíà ãýñýíä ÿìàð áîîë òýð âý?” ãýõýä íü ýõíýð íü
“×è þóíä íàäààñ íóóíà âý? Àëëàõ ºðøººõ àâààñ òýä ÷àìøèã ºíäºð àëáàíä õ¿ðíý” ãýñýíä
“Àé Àëëàõ áè õýçýý ÷ áîîë õóäàëäàæ àâààã¿é áèëýý . õýí õýëýâ? ãÝæ çàðãà ÿëãàã÷
àñóóâààñ ýõíýð íü : ìÿíãàí õî¸ð çóóí äèíàð àâíà ãýæ ÷èíèé ÿðèëöñàí ýìãýíýýñ äóóëàâ
ãýñýíä òýãýýä ÷è ìºíãèéã ºãñºí ¿¿? Ãýõýä íü ýõíýð íü : ªãñºí , òýð÷ áàéòóãàé áè
òýäãýýð áîîëûã í¿äýýð õàðààä òóñ á¿ðèéí õóâöàñ íü ì¿íãàí äèíàð çîîñ áîëíî ãýýæ
¿çýâ. Òýãýýä áè õàðóóëûí äàðãûã ÿâææëó ìàíóóëààä áàéíà ãýæýý .
Çàðãà ÿëãàã¸÷ î÷èæ ¿çâýë ìºíººõºí ¿ñ÷èí, áóäàã÷èí, õóäàëäàà÷íû õ¿¿,åâðåé èëæèãò òàâ
áàéõáã õàðààä õàðóóëûí äàðãààñ Ýìãýíýýñ ìÿíãàí äèíàð çîîñîîð ÿâñàí òàâàí áîîë õààíà
áàéíà ãýñýíä áèä ýìãýíèéã áºàðüæ èðñýí ýíý òàâàí õ¿íýýñ ººð áîîë ¿çýýã¿é . Áèä öºì
òàã óíòñàìàí õîéãóóð ýìãýí ñýì áîñîæ õàòàãòàé íàðûí ºðãººíä îðñîí áàéæýý . íýã øèâýã÷èí
èðæ: Ýìãýíèé õàìò èðñýí òàâàí õ¿í ýíý ìºí ¿¿? Ãýõýä íü ìºí ãýýä ÿâóóëñàí ãýñýíä çàðãà
ÿëãàã¸ äóóí àëäàæ “¯¿íýýñ èë¿¿ òîì õýðýã áºàéíà ãýæ ¿¿” ãýñýíä íºãºº òàâ : Áèä àëñàí
þìàà ÷àìààñ ë àâíà äàà ãýæýý Çàðãà ÿëãàã÷ : òýð ýìãýíòà íàðûã íàäàä ìÿíãàí Äèíàð
çîîñîîð õóäàëäàñàí äàà ãýõýä íü ìºíººõºí òàâ “Àëëàõûí ¸ñîíä òèéì ¸ñ áàéõã¿é. Áèä ýðõ
÷ºëººò èðãýä ÷àìòàé õàëèôò çàðãàëäàíà” ãýöãýýñýíä çàðãà ÿëãàã÷ Òà íàð ë ýìãýí ìàíàé
ãýðèéãçààæ ìýä¿¿ëñýí . Òýãâýë òà íàðûáã õëºã îíãîöîíä òóñ á¿ðèéã õî¸ð çóóí äèíàðààð
çîîñîîð õóäàëäàíà ãýæýý .
òýð ¿åýñ ýìèð íî¸í Õàñàí ãýíýò àÿíààñ ýãýæ èðòýë ýõíýð íü í¿öãýí áàéõàä ó÷ðûã
àñóóâààñ óã áîëñîí õýðãèéã öºìèé ÿðüæýý . ýìèð íî¸í, “¯¿íèéã çàðãà ÿëãàã÷ààñ ººð õýí
÷ õàðèóöàõ ¸ñã¿é” ãýæ ºã¿¿ëýýä ò¿¿íä î÷èæ, “íýãýí ýìãýí õîòîîð òýíýæ óëñ àìüòíûã
õóóðàí ýä õºðºíãèéã àâ÷ ÿâàõàä ÷è õýðõýí ç¿ãýýð ñóóíà . Ýíý áîë ÷èíèé õàðèóöàõ àæèë
. Áè ýõíýðèéíõýý õóöâàñûã ãàãöõ¿¿ ÷àìààñ ë íýõíý” ãýæýý .
Òýãýýä íºãºº òàâààñ : “Òà íàð ÿìàð õýðýã õèéñýí óëñ âý? ãýñýíä öºì áîëñîí ÿâäëûã àì
àìàíäàà ÿðüñàíä Òà íàðûã áàñ ÷àäæýý“ ãýýä çàðãà ÿëãàã÷èä õàíäàæ :
“×è ýäíèé þìûã þóíä õîðüæ áàéãàà áèëýý :” ãýñýíä “Ýä òýð ìýãýíä ìàíàéãýðèéã çààñàí
òóë òýð ýìãýí ýäíèéã ìàíàé õàòàãòàéä õóäàëäà÷í íàäààñ ìÿíãàí äèíàð çîîñ àâààä
ÿüâ÷èõñàí þì” ãýæýý .
ìºíººõºí òàâ ýèìð íî¸í Õàñàíä ºã¿¿ëð¿¿í: “Ýíý õýðãèéí òàëààð áèëíèé ¿íýí÷ õ¿í áîë
ýèìð íî¸í òà ë ìºí” ãýöãýýñýíä çàðãà ÿëãàã¸ ýìèð íî¸íä ºã¿¿ëð¿¿í: ‘Áè òýð ýìãíèéã
çààâàë áàðüæ ýõíýðèéí ìèíü þìûã îëæ ºãíº . Òà íàðáí õýí íü òýð ìýãíýèéã òàíèõ âý?
’ãýñýíä “Áèä öºìººðºº òàíèíà. Áèäýíä õàðóóëáí àðâàí äàðãà ãàðãàæ ºãºãò¿í. Áèä
ÿâààä áàðèàä èðüå” ãýöãýýâ. Çàðãà ÿëãàã÷ òýäýíä àðâàíã õ¿í ãàðãàæ ºãñºíëä èëæèãò
òóøààí: Íàìàéã äàãàí ÿâàãòóí áè ò¿¿íèéã öýíõýð í¿äýýð* íü òàíèíà ãýæýý .
òýíäýýñ äàëèà ýìãýíèéã íýãýí ãóäàìæèíâ ÿâæ áàéõàä í äàéðàëäàæ çàðãà ÿëãàã¸èä
õ¿ðãýæ èðñýíä çàãà ÿëãàã÷ : “Ýíý óëñûí þì õààíà áàéíà?” ãýæ ýìãýíýýñ àñóóâààñ :
“Áè àâààã¿é , õàðààã¿é” ãýñýíä øîðîíãèéí õàðãàëçàã÷èéã äóóäàæ “Ýíý ýìãýíèéã ìàðãààî¿
áîëòîë ãÿíäàíä õèé” ãýâ “¯ã¿é áè ¿¿íèéã øîðîíä õèéõã¿é , áàñ íýã õýðýã òºâºã òàðüæ
õîæèì áè òºëºíºº õýðýãò îðîõ áîëíî” ãýõýäí íü çàðãà ÿëãàã÷ ìîðèíäîî ìîðäîæ ìýãýíèéã àâ÷
ìºíººõºí àðâàí õ¿íèéã äàãóóëàí òèãð ìºðíèé ýðýãò î÷îîä áàìáàð÷íèéã äóóäàæ ýíý
ýìãýíèéã çàãàëìàéä ¿ñýýð íü õ¿ëæ îðõè ãýæ òóøààãààä òýð àðâàíã õ¿íýýð ìàíóóëààä
õàîüæ íòñàí, õîéãóóð íºãºº àðâàí ìàíàà ìàí¸óóð÷ , íîéðîíäîî äéèëäæýý .
Ýíý ¿åñ í¿¿äýë÷èí õî¸ð àðàá õîîðîíäîî ÿðèëöàí íýã íü : Àé Àëëàõ ºðøººõ áîëòóãàé! ×è
÷èíü õààõ¿ðýýä èð½â ýý. íºãºº íü Áàãäàä îðæ ¿çýâ. Áàñ çºãèé áàëòàé áÿëóó èä
ãýõèéã ººð íýã àðáà ñîíñîîä çààâàë Áàãäàä îðæ çºãèéí áàëòàé áÿëóó èäýæ ¿çüå ãýæ
áîäæýý . Ýíý àðàá íàñàíäàà Áàãäàä îðæ ¿çýýã¿é õ¿í áàéæýý Òýð áýýð ìîðèíäîî ìîðäîæ
“Áÿëóó èäýõ ñàéõàí äýý! Àðàá õ¿íä íýð áèé õîð ÷ áèé çààâàë çºãèéí áàëòàé áÿëóó
èäíý äýý!” ãýæ àìàíäàà ¿ãëýí äàâõèæ ÿâòàë äàëèëà ýìãýíä òóëæ “Ýíý þó âý? ” ãýñýíä
ýìãýí. Àé àðàá õ¿í ÷è íàìàéã àâðàãò¿í ãýõýä íü Àëàõ ÷àìàéã àâðàõ áóé. ×àìàéã þóíû
ó÷èð ýíä òýëýâ? Ãýñýíä Äàëèëà ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í: Íàðèéí áîîâ õèéäýã íýã ºâãºí íàä
äàéñàí áîëîîä áàéíàà . Áè áîîâ àâàõààð î÷îîä íóñºº õèéñýí áÿëóó äýýð íü ¿ñýð÷ , òýð
íàìàéãõýðýã ø¿¿õ ò¿øìýëä òäý¿¿ëñýíä òýð íàìàéø ýíä áàðüæ õ¿ëýýä ìàðãààø àðâà æèí
çºãèé áàëòàé áÿëóó àâ÷èð÷ ºãºõ áºãººä õýðýâ íýã ìºñºí èäýæ ÷àäâàëä òàâèõ , ýñ
÷àäâàë õ¿ëýýòýé áàéëãàíà ãýñýí áèëýý . Ãýòýë áè àìòòàé þì èäýõ äóðã¿é þìàà ãýõýäï
íü íºãºº àðàá äóó àëäàæ: Àé òàëûí àðàáûí íýðèéã áîäîæ áè ãàãöõ¿¿ çºãèéí áàëòàé áÿëóó
èäýõ ãýæ èðñýí áèëýý . Òýãâýë áè öºìèéã íýã ìºñºí èäüå ãýæ èðñýí áèëýý . Òýãâæî áè
öºìèéã íýãìºñºí èäüå ãýñýíä òýð áÿëóóã ãàãöõ¿¿ ýíý ìîäîíä õ¿ëýýòýé õ¿íä ºãºõ þì
ãýõýä íü í¿¿äýë÷èí àðàûá õóóðòàæ ýìãýíèé õ¿ëãøèéã òàéëñàíä ýìãýí íºãºº õ¿íèéã îëðîíä
õ¿ëæ îðõèîï õóâöñû íü ºìñºóæ , ìîðèéã óíàæ õàðèàä îõèí Çåéíàáèéã àñóóõàä ,á àðèãäàæ
õ¿ëýãäýæ áàéãààä íýã àðàáûã îðîíäòî õ¿ëýýä èðëýý ãýæýý .
Äàëèëûã ìàíàæ õîíñîí ìàíàà÷óóäûí íýã íü ñý°æ áóñäûãàà ñýðýýõýä ºãäºº áîëñîí áàéæýý .
Íýã ìàíàà “Àé Äàëèëà àà!” ãýæ äóóäñàíï ìºíººõºí àðàá “Àé áè ººð áîîâ èäýõã¿é ãàãöõ¿¿
çºãèéí áàëòàé áÿëóó èäíý ø¿¿ “ ãýõýä íü íýã íò “Õ¿¿å òàìèíü ýíý ÷èíü í¿¿äýë÷èí àðàá
áàéíà ãýñýíä íýã ìàíàà÷ : “Àé àðàû , äàëèë ýìãýí ÿàñàí áý? ãýâýë òýð ýìãýí àìòòàé þì
èäýõã¿é òóë òèéì èõ áÿëóó õýðõýí èäýõ áèëýý ãýæýý .
Äàëèà ýìãýí òýð ìóó àðàáûã ÷àäàæ îðîíäîî õ¿ëæ ÿâæýý ãýäãèéã òýä ìýäýýä “Îäîî ÿàäàã
áèëýý?. Àëëàõ òýíãýðèéí ãýñãýýä ¿çýõ áîëëîî. Îðãîöãîîõ óó ÿàõàâ? ãýæ ÿðèëöàí
áàéòàë çàðãà ÿëãàã÷ , ìºíººõºí Äàëèëà ýìãýíèéã òàéëààä èð!”ãýñýíä í¿¿äýë÷èí àðàá “Àé
áè ººð áîîâ èäýõã¿é áÿëóó àâ÷èð!” ãýæ õàøèãðààä õàðâàë Äàëèëà ýìãýíèé îðîíä íýãýí
àðàá áàéõ òóë “Ýíý þó áîëîâ” ãýñýíä: Íî¸íòîí ºðøººæ ¿ç. Áèä ëãò öóðàì õèéãýýã¿é
áèëýý . äàëèëà ýìãýí çàãàëìàéä õ¿ëýýòýé áèé ãýæ áîäñîîð ºãëºº áîëñîí õîéíî õàðâàë ýíý
àðàá õ¿ëýýòýé áàéëàà ãýæýý . Çàðãà ÿëãàã÷û: Íýãýíò òýð ýìãýí òàíóóñûã ìýõýëñýí
áîëîõîîð Àëëàõ òà íàðûã ºðøººíº ãýýä í¿¿äíë÷èí àðàáéí õ¿ëãèéã òàéëáààñ òýð àðàá :
Õóâöàñ áà ìîðèéã ýõñýíä çàðãàÿ ÿëãàã¸÷ : ×è òýãâýë þóíëä õ¿ëýýñèéã íü òàéëñàí þì
áý? ãýñýíä áè ò¿¿íèé òèéì ëóéâàð÷èí ãýæ õýðõýí ìýäýõ áèëýý . ìºíººõºí öóãëàðñàí óëñ
öºì çàðãà ÿëãàã÷ààñ þìàà íýõýæ “Àé ÷è áèäíèé àëñäàí þìûã îëæ àëü. Îäîî ÷àìàéã
õàëèôò ìýä¿¿ëíý ãýöãýýâ.
Óäàëã¿é òàëûí àðàá òàâàí õ¿íèé õàìò Õàëèôûí îðäîíä áàðààëõàæ, “Áèä ãîìäîë ìýä¿¿ëæ
ÿâíàà ãýöãýýâ . õàëèô .: “õýí òà íàðûã ãîìäîîâ?” ãýñýíä òýð äîð á¿çðäýý òîõèîîëäñîí
ÿâäëûã íýã íýãã¿é ÿðüæ, çàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýë ºã¿¿ëð¿¿í: Àé ¿íýí ñ¿ñýãòíèé õ õààí,
òýð ýìãýí íàìàéã áîëîâ÷ õóóð÷, ýðõ ÷ºëººò èðãýä ýíý òàâûã íàä ìÿíãàí äèíàð çîîñîîð
õóäàëäààä ÿâæýý ãýõýä í õàëèô : “òà á¿õíèé àëäñàí þìûã îëæ ºãíº. çàðãà ÿëãàã÷ , ÷è,
òýð ýìãýíèéã áàðüæ èð! ” ãýæ òóøààâ.
Çàðãà ÿëãàã¸ òîëãî ñýãñýð÷ ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ò¿¿íèéã çàãàëìàéä õ¿ëæ îðõèñîíä ýíý
í¿¿äëèéí àðàáéûã îîíäîî õ¿ëæ îðõèñîíä , ìîðü õóâöñûã àâ÷ àëãà áîëæýý . òèéì ìýõò õ¿íèéã
áè ÿàõèí áàðüæ èðýõ áèëýý õýìýýñýíä ÷àìààñ ººð õýí áàðüæ èðýõ áèëýý ãýõýä Àõìåä-
àä-äàíàô òóøààãò¿í. Òýð ñàð á¿ð ìÿíãàí äèíàð êîîñíû õàðàìæ þóíû òóëä àâäàø þì áý,
ò¿íèé õàðúÿàò äº÷èí íýãýí õ¿í òóñ á¿ð íèæãýýä çóóí äèíàð þóíû òóëä ºãäºã áèëýý
ãýñýíä Õàëèô õààí Àõìåä-àä-Äàíàôèéã ä äóóäàæ , ÷è òýð ìýãíèéã îëæ èýãò¿í ãýñýíä
çàà ãýæýý .
Àõìåä-àä-Äàíàô äº÷èí íýãýí öýðãèéí õóàðàíä èðæ ýìãýíèéã õýðõýí îëæ áàðèõ òóõàé
çºâëºëäºí ÿðèâààñ Àëè Æàìàëü íýðò íýã íü , àé Àõìåä-àä-Äàíàô ÷è Õàñàí Øóñìàíààñ
þóíä àñóóâ ? òýð òèéì ñ¿ðõèé õ¿í þì óó? ãýñýíä Õàñàí Øóìàí : Àé Àëè Æàìàëü ÷è
íàìàéã äîðîìæëîâ . Áè ýíý óäàà ²à íàðòàé íºõºðëºõã¿é ãýä óóðëàí ÿâæýý . Àõìåä-àä-
Äàíàô ºã¿¿ðë¿¿í: Çà îäîî äàðãà á¿ðèé àðâà àðâàí õ¿í àâ÷ äàëèëà ìýãýíèéã ýðöãýýå
ãýñýíä óóëçàõ ãàçðàà áîëçîí òàë òàë òèéø òàðæ ÿâöãààâ.
Õàëèôûí çàðëèãààð ÀõìåäÄàíàô ìýõò äàëèëà ýìãýíèéã ýðæ ãàðàâ ãýñýí ñóðàã õîòîîð
òàðñàíä Çåéíàá îõíè : Àé ýýæ ýý, ×è òèéì ñ¿ðõèé þì áîë Äàíàôûã äº÷èí íýãýí ýðèéí
õàìò ÷àäàæ îðõèî÷! Ãýõýä íü àé îõèí ìèíü , áè õàñàí øóìàíààñ ººð õýíýýñ ÷ àéõã¿é
ãýñýíä àé ýýæ ýý! Áè ÷àìä òýð äº÷èí íýãýí ýðèéí õóâöñûã ìóëçëààä ºãüå ãýæýý .
Çåéíáà îõèí õóâöñàëàí õóäàëäàã÷ õ¿í äýýð î÷èæ àìðûã ýðýí íýãýí äèíàð çîîñ ãàðãàí
ºã÷ , ýíý ºðººãºº íýã ºäºð õýðýãë¿¿ëíý ¿¿ ãýýä ò¿ëõ¿¿ðèéã àâ÷, ìºíººõºí èëæèãòíèé
èëæãýýð ãýðýýñ õèâñ äýâñýæ îëîí øèðýý çààæ äàðñ òàâèàä í¿¿ðýí òàëûí ¿¿äýíä
ãàð÷ çîãøñîîä Àëè Æàìàëü õýäýí ýð äàãóóëàí ãàð÷ èðýõýä Çåéíàá î÷èæ ãàðû íü
¿íýñâýýñì ãî¸ çàëóó õ¿¿õíèéã õàðààä äóð íü õ¿ð÷: ×è âöó õ¿ñíý âý? ãýõýä çàëóó
õ¿¿õýí : ×è Àõìåä –àä-Äàíàô ìºí ¿¿? Ãýñýíä áèø , ãýâ÷ òýäíèé íýã õýñýø ÿâæ áàéíà .
Ìèíèé íýðèéã Àëè Æàìàëü ãýäýã ãýõýä íüÇåéíàá : ×è õààíà õ¿ðíý? Ãýñýíä : Áèä îëîí
õ¿íèéã ìýõëýí àâñàí íýã ýãýíèéã ýðæ ÿâíà . ×àìàéã õýí ãýäýã âý? ßìàð àæèë ýðõýëäýã
ûáý? Ãýõýä íü “Ìèíèé ýöýã ìàñóëä äàðñ õóäàëääàã õ¿í áàéëàà . Îäîî íýãýíò íàñ áàðæ
èõ ìºíãº õºðºíãº ¿ëäýýñýíã þìñàí, õðýã ø¿¿õýýñ àéñ ýíý õîòíîîî èðýâ. ªìãººëºí õàìãààëàõ
ñàéí õ¿í ñóðâààñ Àõìåä äàíàô ãýæ ñàéí õ¿í áèé ãýæ äóóëàâ ãýõýä íü Àëè Æàìàëèéí
öýðã¿¿ä : ×è ºíººäðèéí äîòîð ò¿¿íèé èâãýýëä îðæ ÷àäíà ãýñýíä Çåéíàá: Àé òàíóóñ ò¿ð
áîëîâ÷ ñààòàí îðæ öàé óó ãýæýý .
Çåéíàá òýäíèéã äàãóóëàí îðæ õîîë ºãºõèéí çóóð ñîãòóóðóóëàí ýì õîëüæ óõààí àëäóëààä
õóöñûã òàé÷èí àâààä õîéî õîéíîîñ íü èðýãñäèéã íýã àäèë ã¿éöýòãýæýý .
Àõìåä äàíàô , äàëèëà ýìãýíèéã ýðæ öºõðºí ÿâæ áàéòàë Çåéíàá õ¿¿õýí äàéðàëäàæ
ãàðûã ¿íýñýí : ×è Àõìåä äàíàô ãýäýã ìºí ¿¿? Ãýõýä íü ìºí , þ¿ ãýýâ? ãýñýíï áè Ìàñóëààñ
èðñýí õàðü ãàçðûí õ¿í á¿ëýý . Äàðñ íýðæ çàðäàã ýöýã ìèíü íàñàí ººä áîë íàä èõ ìºíãº
õºðºíãº ¿ëäýñýí áºãººä ò òýíäõèéí õýðýã ø¿¿ã÷äýýñ àéæ , ýíý ãàçàð èðýýä äàðñíû
ãàçàð ãàðãàæ çàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýä àëáàí òàòâàð íîîãäóóëàâ. Áè ÷àìààð
ºìãººë¿¿ëýõèéã õ¿ñíý . ò¿¿íä õóðààëãàõ òàòâàðûã ÷àìä ºã÷ áàéâàë äýýèð áàéíà ãýõýä
ëàíàô òàòâàðûã áèòãèé òºëñ¿ãýé ãýõýä íü , àé ñàéí õ¿í îðæ öàé óóãòóí ãýæýý .
Àõìåä äàíàô îðæ äàðñ óóñààð ñîãòîí óíñàíä óõààí àëäöóóëàõ ýì íýìæ ºãººä õóâöñûã
òàé÷èí àâ÷ öºìèéí õóâöñûã áººãíºð¿¿ëýí èëæèãòèéí èëæèã, í¿¿äýë÷èí àðàáûí ìîðèíä
à÷èæ ÿâàõäàà , Àëè Æàìàëèéí ñýðýýæýý .
Àëè Æàìàëü í¿äèéã íýýâýë í¿öãýí õýâòýõ áºãººä Àõìåä Äàíàô ò¿¿íèé õ¿¿¿ìñ öºì óõààí
àëëäñàí áàéõ òóë ñîãòóóã ãàðºãàõ ýì õýðýãëýí öºìèéã ñýðãýýâýýñ Àõìåä äàíàô
ºã¿¿ëð¿¿í: àé òàìèíü âó áîæ áàéíà âý? Ýìãýíèéã óðõèäàí áàðèõ ãýä ººðñíºº óðõèíä
îðæýý . Õàñàí øóìàí ¿çâýë àÿã¿é þì áîëæýý. Çà ÿàõà õàðàíõóé áîëîõûã õ¿ëýýæ áàãààä
ÿâàõààñ äàà ãýæýý .
Õàñàí øóìàí õóàðàíä èðæ ìàíàà÷ààñ “Ýíý öëñ õàà÷èâ” ãýòýë ãàäíààñ òýä öºì í¿öãýí
îðæ èðýõèéã õàñàí øóìàí õàðààä ø¿ëýãëýñýí íü:
Àíõ ãàðàõàà õ¿ý áîëãîí àäèë õèéãèéã ñàíàäàã áèëýý .
Àäàã ñ¿¿ëä íü ÿìàð áîëîõîä õàìàã ÿëãàà îðøèíî
Îëîí õ¿íìé äóíäààñ ýðýëõãèé íü îëíî õýìýýã÷
Îäîí ãàðèãèéí ïóíïààñ ãýðýëòýéãèé ýü îëîõ ëóãàà àäèë áóþó
Ãýýä òàíóóñûã õýí èíãýæ äàìøèãëàâ? Ãýñýíä áèä íýã ýãýíèéã îëæ áàðèõ ãýæ ÿâààä
íãýí ãî¸ õ¿¿õýí í¿öýãë¿¿ëýâ ãýõýþä íü õàñàí: òýð õ¿¿õýí ñàéõàí ÷àäàæ áàéãàà áèç
äýý! ãýæýý . àé Õàñàí ÷è ò¿¿íèéã òàíèõ óó? ãýñýíä áè àëü àëèé íü òàíèíà ÷è îäîî
õàëèôò þó ýæ õýëýõ áý? ãýýä ¿ã çààæ õýðýâ õàëèô ÷àìààñ: ×è ÿàãààä ýìãýíèéã ýñ
áàðòèâ ãýâýë áè ò¿¿íèéã òàíèõã¿é ó÷èð ýñ îëîâ. Àé õàëèô Õàñàí øóìàíààð áàðèóëíà óó
ãýýðýé . Õàëèô çºâøººðâºë áè ÿâæ îæ èðíý.
Ìàðãààø ºãëºº íü Àõìåä Äàíàô Õàëèôò áàðààëõàæ ºëìèéä íü ñºãäºæ : àé Äàíàô ÷è
ýìãýíèéã àâ÷ðàâ óó? ãýõýä íü øìëýý øºðãººâ* “ßàãààä” ãýõýä íü áè ò¿¿íèéã òàíèõã¿é .
Õàðèí ýíý Õàñàí Øóìàí òàíèõ áºãººä ò¿¿íèé ºã¿¿ëýõ íü äàëèëà ýìãýí , îõèíòîéãîî õî¸óë
õ¿íèé þìàíä øóíàñàíäàà òéèíõ¿¿ óëñ àìüòíû äàìøèãëàæ áàãàà áèø, óðàí àðãà
ìýõòýéãýý èëð¿¿ëýí ìýäýãäýæ íàñ áàðñàí ºâãºíèéõºº øàí õàðàìæèéã õýâýýð àâàõ , îõèíäîî
ìºí òºäèé ¿çýðãèéí øàíã õàðàìæ îëîõûí ¿¿äíýýñ òèéíõ¿¿ ¿éëäýæ áàéíà ãýâ ýãæýý .
Õàñàí ºã¿¿ëð¿¿í: Äàëèëà ýìãýíèéã àâààä èðâýë àëàõã¿é ãýæ àì ºãºãò¿í ãýñýíä õàëèôò:
Ýìãýí õýðýâ õ¿íèé þìñûã áóöààí ºãâºë õàñàí ÷èíèé ãóéñíààð áîëñóãàé ãýõýä íü õàñàí
òýãâýë ºðøººëèéí àë÷óóð ºãºãò¿í ãýæýý .
Õàñàí õàëèôààñ ºðøººëèéí àë÷óóð àâ÷ äàëèëûíä î÷èæ çåéíàá îõèíîîñ: “Ýõ ÷èíü áàéíà
óó? ãýýä õ¿íýýñ àâñàí þìàà áóöààæ ºã! Õî¸óëàà õàëèôò áàðààëõàÿ ãýæ õýëýãò¿í !
Áè Õàëèôààñ ºðøººëèéí àë÷óóð àâ÷ðàâ. Õýðýâ ñàéí ìºðººð ÿâàõã¿é áîë ººðòºº ãîìäîîðîé
ãýñýíä äàëèëà ýìãýí àë÷óóðûã àâ÷ ìºðºí äýýã¿¿ð òîõîîä áóñäûí þìûã èëæèãò ìîðü õî¸ð
à÷èâ.
Õàñàí: ìèíèé äàðãà õèéãýýï ò¿¿íèé õàðúÿà õ¿ì¿¿ñèéí õóâöàñ á àéæ áàéã! ãýñýíä ýìãýí :
Áè òýäíèé õóâöñûã òàéëæ àâààã¿éñýí áèëýý ãýõýä ãýõýä íü Õàñàí : òýð ¿íýí . ãýâ÷ îõèí
÷èíèé òóñûí òóëä ¿éëäñýí õýðýã äàðóé ìºí ãýæýý .
Òýíäýýñ õàñàí øóìàí ýìãýíèéã àâ õàëèôò î÷âîîñ õàëèô, ýìãíýèé öóñû íü õîëèãòóí
õýìýýâýýñ ýìãýí: Àé øöóìàí ìèíü àâàð÷ ¿çýýðýé ãýñýíä õàñàí Õàëèôûí ãàðûã ¿íýñýæ ,
÷è ýíý ýìãýíä ºðøººë õàéðëñàíà áèëýý ãýæýý . Õàëèô ýìãýíèéã äóóäàæ “×èíèé íýð õýí
áý? ” ãýñýíä “Ìèíèé íýð äàëèëà” ãýõýä íü ÷è ¿íýõýýî èõ ìýõò õ¿í äàðóé ìºí áàéíà. ×è
þóíû ó÷èð ºäèé îëîí óäà õýðýã òàðüæ áèäíèéã áîëîâ÷ ç¿ãýýð ñóóëãàõã¿é áàéíà
ãýñýíïè ýìãýí: Áè õ¿íèé þìàíä øóíàñàíäàà ýäãýýðèéã ¿éëäñýí õýðýã îãò áóñ, Áàãäàä
Àõìåä äàíàôèéí ¿éëäñýí õýðýã , õàñàí øóìàíû ¿éëäñýí õýðãèéã äóóëààä “Áè ýäíèé àäèë
áîëú¸” ãýæ áîäñîí þì . Áè àâñàí þìàà öóã¨é íü ýã¿¿ëýí ºãºâ ãýæýý .
Èëæèãò áîñîæ õýëñýí íü: Ýíý ýìãýí ìèíèé èëæãèé£ àâààä çîãññîíã¿é . Ìàãðèá ¿ñ÷íèéä
îðóóëæ , ìèíèé õî¸ð ø¿çèéã ñóãà òàòóóë¦ , õî¸ð ñàí÷ãèéã òººíºâ ãýñýíä õàëèô: Èëæèãò
áà áóäàã÷èí íýæãýýä çóóí äèíàð çîîñ ºãñºíä òýð áàÿðëàí ÿâæýý . Í¿¿äýë÷èí àðàá
õóâöàñ áà ìîðèéã àâ÷ çºãèéí áàîòàé áÿëóó èäýõ ãýæ äàõèí Áàãàäàä ÿàñàí ÷ èðýõã¿é
ãýýä ÿâæýý .
Òýäíèé ÿâñàí õîéíî Õàëèô : Àé Äàëèëà ýìãýí ÷è íàäààñ þó õ¿ñíýì? Ãýñýí ýìãýí : ìèíèé
ýöýã ÷èíèé áè÷èã çàõèàã ýðõëýí áè ÷èíèé øóóäàíãèéí òàãòààã òýæýýäýã á¿ëãýý .
Ìèíèé ýð íºõºë Áàãäàä õîòûí äàðãà áàéñàí þì . Áè ýõ íºðõèéí ìèíèé îõèí ýöãèéí îðîíä øàí
õàðàìæèéã àâ÷ áàéõûã õ¿ñíýì ãýñýíä Õàëèô ¸ñîîð áîëãîñíû ýöýñò ýìãýí áè áà òàíàé
õóäàëäàà÷íû õàðøèéí õààëãà÷ áîëîõûã õ¿ñíý ãýæýý Õàëèô ãóðâàí áàéøèí á¿õèé íýãýí
õàðø áàðèóëæ Ñóëåéìàí õààíû ¿åèéí äº÷èí áîîë , äº÷èí íîõîéä õ¿ç¿¿â÷ õèéæ òýíä
áàéëãàäàã áºãººä íýãýí òîãîî÷ áîîë, òýäãýýð áîîë õèéãýýä íîõäûã ìàõàí õîîëîîð
òýæýýäýã àæýý . Õàëèô: Àé äàëèëà ýìãýí ÷àìàéã õàðøèéí ñàõèóë û áîëãîâ. òýíäýýñ
þì àëãà áîëáîë ÷àìààñ íýõíý ø¿¿ ãýñýíä ýìãýí çºâøººð÷ ãàãöõ¿¿ õàðøèéí èõ õààëãàíû
äýýä äàâõàðò ìèíèé îõèíûã ñóóëãàæ ºãººðýé . òýíä íýãýí æèæèã, òàëáàð áóé òóë
òàãòàà òýæýýõýä èõ çîõèöòîé þì ãýæýý .
Õàëèô ¸ñîîð §ºâøººðñºí òóë îõèí íü õàðøèéí õààëãàíû äýýä äàâõàðò þìàà çººæ îðîâ.
Äàëèëà ýìãýí áè÷èã õ¿ðãýäýã äº÷èí òàãòàà àâ÷ òàýæýýâ. Õàðèí ‡åéíàá îõèí ìºíººõºí
äºè÷í öýðãèéí õèéãýýä Àõìåä äàíàôèéí õóâöñûã òýð áàéðàíäàà ºëãºæýý .
Äàëèëà ýìãýí äº÷èí áîîëûí äàðãà áîæ, õàðøèéí ãàäàà îðîãíîîä ºäºð áîëãîí õàëèôûí
ÿàìëàõ õóðàëä ñóóõ áîëæ àëü îðîíä òàãòààãààð áè÷èã õ¿ðã¿¿ëýõ çàðëèãèéã
õ¿ëýýñýýî ºäðèéã áàðäàã áàéæýý . Ýíý ¿åýñ ºäºð íü õàðøèéí äº÷èí áîîë õàðàõ áºãººä
øºíº íü äº÷èí íîõîé òàâüæ ìàíóóëíà.
Áàãäàä áàëãàäûí ìýõò ýìãýí Äàëèëà ýìãýí ãýæ èéì õ¿í áàéñàí àæýý .
***** *****
Áàñ Ìèñèðèéí Àëè-àç-Çåéáàê íýðòýé íýãýí óðàí àðãàò õ¿í Êèàð áàëãàäàä ñóóõ
á¿ëãýý Áàñ õ¿¿ Ìèñèðèéí Ñàëàõ íýðòýé õ¿í ÿàìëàõ õóðäûí äàðãà á¿ëãýý . Ñàëàõ äº÷èí
øàäàð äîòíî õ¿íòýé áºãººä Àëè Çåéáàêèéã óðíààð áàðèõ ãýòýë Àëè ìºíãºí óñ ìýò
áóëòàõ òóë Êèàðûí “ìºíãºí óñ” õî÷òîé áîëæýý .
Íýã ºäºð àðãàò Àëè õóàðàíä ñóóæ áàéòàë ñýãýë òàâã¿é áîë óðóó öàðàéëàí áàéõàä
õóàðàíãèéí äàðãà: Àé Àëè ÷è þóíä óðóó öàðàé áàðàéëãàí óéòãàðëàí ñóóíàì. Êèàð
áàëãàäûí çýýëèéí ãàçðààð íýã óäàà ÿ ÿâààä èðâýýñ ñýòãýë ÷èíü óóæðàí áèø ¿¿ ãýõýä
íü Àëè Êèàð õîòîð áààõàíòýíýòýë óëàì ãóíèã òºðæýý .
Íýãýíäàðñíû äýëã¿¿ðèéí äýðãýä¿¿ð ãàðàõäàà “Ýíä îðæ äàðñ óóÿ” ãýæ áîäîîä îðòîë
äîëîîí ¿å õ¿í çýýãëýí ñóóñàí áàéæýý . Àëè –Àé äàðñ õóäàîäàã÷ , áè åðäºº ãàíöààð
ñóóæ óóõûã õ¿ñíý ãýñýíä íýã ºðººí îðóóëæ áààõàí äàðñ ºãñºíä èõýä ñîãòóóðàí òýäýýñ
ãàð÷, óëààí ãóäàìæíàà õ¿ðòýë õ¿í áîëãîí ýìýýæ çàì òàâüæ ºãºõ àæýý . Õàðâààñ íýãýí
óñ÷èí äîìáîîð õ¿ì¿¿ñò óñ ºã÷ “àÿà, àëëàõ! ¿çýìíýýñ àìòàò óíäààã¿é , àìðàãààñ
èë¿¿ äîòíîã¿é , õ¿íäýò ñóóäà«ä ãàãöõ¿¿ óõààíòàí ñóóäàã áèëýý! ” ãýæ õàøèã°àí
áàéëàà . Àëè î÷èæ “óíä óó÷” ãýñýíä äîìáîòîé óñ ºãâººñ ãàçàðò àñãàâ. „àõèàä “óíä
óóÿ” ãýõýä íü ×è óóâàë óóòóãàé, ýñâýë áè ÿâëàà” ãýñýíä óñ÷èí äîìáî ä¿¿ðýí óíä
ºãñíèéû öºìèéã óóãààä íýãýí äèíàð çîîñ ºãñºíä óñ÷èí ñ¿ðõèé õàðæ, “Äîðä õ¿í áóñäàä
äýýä õ¿í áîëíî ãýñýíä Àëè óñ÷íûã çààìäàí àâ÷ ñàéõàí õóòãà ñóãàëàí äàëàéâààñ
Ýðýëõýãýýð ÷àíãà àòãà ÷èíæààëàà , ýíý
åðòºíöèéí õýíýýñ ÷
Ýðõýì ÷è á¿¿ àé, õàðèí ýçýí äýýäýñ ë
àþóëòàé
¯éëèéí ¿ðã¿é ãóòàìøãèéã õîë òàÿãäàí
õàÿãòóí!
¯íýíèéã òóíãààõ õàðààã¿é áîë çóóíû õ¿í
ýëýýõã¿é àæààì!”
ãýæ ø¿ëýãò áàäàãòàé òóéëûí àäèîë àæýý . Àëè ºã¿¿ëð¿í: “×è áèòãèé òýíýã þì ÿðèàä
áàé ! ×èíèé íýã õºõ¿¿ð óíäààí õýäèé ¿íýòýé ãýõýä õî¸ð óëààí çîîñíîîñ ¿ë õýòðýíý .
ìèíèé ãàçàðò àñãàñàí ýíý íèéëýýä íýã ÿíäàà áîëîõ áàéõ! Òýãýõä áè ÷àìä íýã àëòàí
äèíàð çîîñ ºãñººð áàéõàä íàìàéã þóíû ó÷èð äîðîìæëîâ? Íàäààñ èë¿¿ ýðõýì áààòàðëàã
õ¿íèéã ÷è ¿çñýí ¿¿? Ãýñýíä “×àìààñ ýðõýì áààòàðëàã õ¿íèéã ¿çñýýí . Ýì õ¿í íîéøèä
õ¿¿õýä òºð¿¿ëýõ áîëîâ÷ òèéì ýðõýì áààòàðëàã õ¿íèéã ýíý åðòºíöºä îëîõîä ûáýðõ
áèçýý” õýìýýâýýñÍàäààñ òèéì ýðýëõýã áààòàðëàã õ¿íèé£ ÷è ¿çýâ ¿¿å ãýæ óñ÷èí
ºã¿¿ëð¿¿í: “íàä íýã ãàéõàëòàé ÿâäà« òîõèîëäñîí õýìýýí ìýäò¿ãýé! Ìèíèé ýöýã ýðò
äýýð¿åýñ Êèàð áàëãàäàä áàëãà áàëãààð óíäàà çàðäàã õ¿í áèëýý . Íàñàí ûááàðàõûí ºìíº
íàä òàâàí òýìý, íýã ëóóñ , æèæèã äýëã¿¿ð áàéøèí ¿ëäýýæýý . ßäóó õ¿í õýçýý ÷
ñýòãýë õàíàõ ãýæ áàéäàãã¿é áèëýý . Áè õàòà* îðæ ìºðãºë ýðãýë õèéõýýð øèéäýæ
òýìýýí õºñºã öóãëóóëæ õ¿íýýñ ìºíãøº çýýëñýýð àðàé õýìýýí òàâàí çóóí ¤èíàð çîîñ
áîëãîâ. Õàæòà îðîîä õàìàã ìºíãºº áàðààä , Êèàðò ýãýæ î÷âîîñ óëñ ºð íýõýæ øîðîíä
õèéëãýõ íü ìàãàä ãýæ ýìýýí òýíäýýñ ñèðèéí àÿí÷èí äàãàæ Õëåá áàëãàäààð äàéðàí
Áàãäàäàä èðëýý . Áàãäàäûí ºâãºí óñ÷íûã ñóðàãëàí î÷èæ “òýíãýðèéí ñóäðààñ óíøâàë ,
íàäààñ ìèíèé ûáàéäëûã àñóóæ ìýäýýä íàìàéã äàãóóëàí àâàà÷èæ õºõ¿¿ð òýðã¿¿òýí ºã÷
áè Àëëàõ òýíãýðèéí õààëãûã àëõàæ ýë õîòûí äîòóóð òýíýõ áîëëîî . Íýã õ¿íä äîìáîòîé
óíäàà ºãâººñ, “”
Áè ºãëººíººñ õîéø þó ÷ èäýýã¿é òóë õýðõýí óíäàà óóõ áèëýý ãýýä óñ÷èí ÷è ÿâæ áàé!
Áè óðäààð èäýõ þì îëæ èðýýä äàðàà íü óíä óóìç ãýëýý . Áàñ íýã ººð õ¿í äýýð î÷âîîñ :
Àÿà Àëëàõ , íàä óñ õýðýãã¿é ãýëýý . èíãýæ ¿ä áîëòîë íàä õ¿í øèã ýñ õ¿ðòýýõ òóë
“”Ýíý Áàãäàä áàëãàäàä äýìèé èðëýý ãýæ áîääîã áàéæýý . ãýíýò çàðèì íü òîîðöîãòîé ,
çàðèì íü òîëãîéõí öàãààí îðîîëòòîé ýñãèé õ¿ðýì ºìññºí õî¸ð ýãíýý îëîí ñàéõàí ýð ÿâæ
áóéã õàðààä ýíý õýíèé áàðàà áîëîãä¸èä âý? ãýæ íýã õ¿íýýñ àñóóâààñ Àõìåä –àä-
Äàíàôûí áàðàà áîëãîã÷èä ãýæ òýðõ¿í õàðèóëààä òý áîë Áàãäàä õîòûí äàðãà áîëîîä
õóóðàé çàìûí õàðóóëûã õàðèóöäàã . Õàëèô ò¿¿íä ñàð á¿ð ìÿíãàí äèíà çîîñ øàí õàðàìæ
ºãºõ áºãººää äîòíî øàäàð ýð÷¿¿äýä ñàð á¿ð çóóí äèíàðáí õàðàìæ îëãîíî £ýëýý .
Òýãòýë Àõìä Äàíàô áèåýð èðæ “óíä óóíà” ãýõýä íü õèéæ ºãâºë ãàçàðò ãóðâàíòàà
àñãààä äºðºâ äýõ äîìáîòîéã ÷èíèé àäèë àìñààä : ×è õààíàõûí õ¿í á? Ãýõýä íü áè “Êèàð
áàëãàäûí” ãýòýë, Àëëàõ òýíãýð Êèàð áàëãàäûã , ò¿¿íèé àðï èðãýäèéã òýòãýõ áîëòóãàé!
×è ÿìàð ó÷èð øàëòãààíààð ýíý õîòîä èðýâ? Ãýõýä íü áè íàìòàð ò¿¿õýý ÿðüæ ºðºíä
îðîîä ýíä èðýâ ãýâýë , íàìàéã åðººæ òàâèí äèíàð çîîñ õàéðëààä “Àëëàõûã ñàíàæ ýíýõ¿íä
ºãºã õàéðëàãòóí” ãýæ áóñàääàà õýëáýë òýä öºì íèæãýýä äèíàð çîîñ õàéðëàñàí áºãººä
Àõìåä äàíàô “àé ºâãºí ÷è Áàãäàäàä áàéõ öàãòàà áèäýíòýé îéð áàæ óíä, ºã÷ áàãààðàé”
ãýñýí áèëýý .
Ò¿¿íýýñ õîéø òýä íàð õèøèã õàéðëàñààð íýã óäàà òîîëæ ¿çâýë ìÿíãàí äèíàð çîîñ áîëñîí
òóë “Îäîî òºðñºí íóòàãòàà õàðèõàä áîëîâ” ãýæ áîäîîä òýäí¿¿ñèéí õóàðàíä î÷èæ, Àõìåä
Äàíàôèéí ãàðûã ¿íýñâýë ÷è þó õ¿ñíý ? ãýõýä íò áè – Áè íóòàã ÿâàõ ñàíààòàé áàéíà
ãýýä:
Ýëäýâ ãîðèëîîð õàðü îðîíä çîð÷ñîí õ¿íèéã
Ýëñýýð áàðüñàí îðä õàðøòàé ç¿éðëýâýýñ çîõèëòîé
Òýð áàðèëãûí ñàëõèí íýã ë ìýäýõä íóðààíà
Òýð öàãò ãèé÷èéí áóöàõ ñàíàà øóëóóäàõ á¿ëãýý.
Ãýæ õî¸ð áàäàã ø¿ëýã õýëýýä, Êèàð îðîõ àÿí÷èí äàãàæ ãýð îðîíäîî õàðèõûí õ¿ñýâ
ãýõýä ìèíü , Àõìåä äàíàö “àé ÷è Êèàðò îðøèí ñóóã÷èäûã òàíèõ óó? Áèä ÷àìààð çàõèà
ÿâóóëíà” ãýýä íýã çàõè ºã÷ ýíý çàõèäëûã Êèàðûí À«è Çåéáàê ãýã÷ õ¿íä õ¿ðãýæ
ºãººä
“Äàðãà ÷èíü ÷èíèéàìðûã ýðæ áàéíà áèëýý . Òýð îäîî õàëèôûí äýðãýä àëáàí õààæ
áàéãàà” ãýæ õýëýýðýé ãýñýí þì . òýíäýýñ áè Êèàð áàë£àäàäûí èðæ ºð øèðýý äàðààä
äàõèàä óñ÷èí áîëñîí àòàë ìºíººõºí êèàðûí Àëè çåéáàê ãýã÷èéí õóàðàíã ¿ë ìýäýõ òóë
çàõèàã îäîî õ¿ðòýë õ¿ðãýæ ÷àäñàíã¿é ãýñýíä Àëè Çåéáàê
“Àé ºâãºí ñýòãýë áèòãèé çîâîãòóí Êèàðûí Àëè Çåéáàê ãýã÷ áè áèåýð áàéíà. Á Àõìåä
äàíàôèéí àíõíû ñàéí ýðèéí íýã áèëýý . Àëèâ òýð çàõèàã ! ãýýä çàõèàã àâ÷ óíøòàë:
Ñàðàíãóà ¿çýñãýëýí ãîîãèéí òóõàé
÷àìäàà áè
Ñàëõèàð õ¿ëýãëýí íèñýõ õóóëàñíàà
áè÷ëýý .
Ãýíýõýí òà÷úÿàëààðàà áîë áè íèñýí
îäîõ áèëýý .
Ãýòýë äàëü æèã¿¿ð ìèíü õóãàðõàé õîéíî
áè õýðõýõ áèëýý .
ãýæ ø¿ëýãëýýä : Àõìåä Äàíàô äàãà ÷èíü ýðòíèé ñàéí ýð Êèàðûí Àëè Çåéáàê
÷èíèé àìðàã ýðæ áàéíà . Áè Ìèñèð ãàçðûí Ñàëàõ-àä-äèí õýìýýí íýãýí õ¿íèéã äàìøèãëàí
òàð÷èëãàæ àìüäààð áóëøëààä ò¿¿íèé õàðúÿà Àëè Æàìàëü òýðã¿¿òýí ñàéí ýðñèéã
òàëäàà àâààä Áàãäàä áàëãàäûí äàðãà áîëîâ. Óðüä ÿðèëöñàí àì ¸ñîîð ÷è íààø èðíý ¿¿.
Áàãäàä áàëãàä õ¿ð÷ èðýýä ñàéí ýð áîëîõîî ¿ç¿¿ëæ ÷àäâààñ õàëèôûí àëáàíä îðæ øàí
õàðàìæ àâàõûí äýýð ÷àìäï áàñ õóàðàí ºãíº . ¯¿íèé òóë ¸ñëîâ
ãýæýý
Àëè Çåéáàê çàõèàã óíøèæ àðâàí äèíàð çîñ ºã÷ õóàðàíä èðæ ººðñäèéí ñàéí ýðñýä ýë
ó÷ðûã ìýäýãäýí “”òàíóóñ áèå áèåèéã ìýäýæ áàéãòóí ãýæ çàõèàä íºðºãèéí äîòóóð
áààòðáí õºº õó÷ã ºìñºæ õîðèí äºðâºí òîõîé óðò æàäíû ¿ç¿¿ðò õèéäýã õàíóóð õóòãà
õóéä õèéæ àâààä èõ çàìä ãàðàõààð çýõýõýä íü íºãººä¿¿ë íü “Áèäíèé ñàí õºìðºã õîîñîí
àòàë ÷è èéíõ¿¿ îðõèí ÿâàõ áîëîâ óó? ãýõýä íü “Áè Ñèðè ãàçàð õ¿ñðýí öàãò òà íàðò
õ¿ðýëöýõ¿éö þì ÿâóóëíàì” ãýýä ãàð÷ îäëîî .
Àëè ÿâñààð íýãýí àÿí÷èíã ã¿éöýæ àæèãëàâààñ íýã äàðãàòàé äº÷èí õóäàëäàà÷èí ÿâæ,
òýä ººðñäèé íü à÷ààã àìèí÷ëàí à÷èæ, ãàãöõ¿¿ æèíãèéí äààìàë à÷àà ãàçàðò õýâýýð
õýâòýõ àæýý . Ýíý õ¿íèéã àæèãëàâàë Ñèðè ãàçðûí õ¿í áàéëàà . òýð õ¿í à÷àà
à÷ààëëàõàä òóñëàà÷ ãýæ ëóóñ òóóã÷ õ¿íèéã ãóéõàä íºãººõ íü óðäààñ íü óóðëàí
õàðààæ á àéõ ñîíñîãäîâ. Àëè Çåéáàê “ãàãöõ¿¿¿ ýíý õ¿íòýé àÿí íèéëáýë ñàéíñà” ãýæ
áîäîîä î÷èæ àìðûã ýðýí õºâã¿¿íèé çàëóó ñàéõàí öàðàéã àæèãëàí õàðèó ìýíäëýâ. Àëè:
Àé ºâãºí àõ àà, òà ãàíöààð äº÷èí ëóóñ à÷àà áàðààòàé àòàë ÿàãààä òóñëàõ õ¿í æñ
äàãóóëíà âý? ãýñýíä - Àé õ¿¿ ìèíü õî¸ð çàëóó ýðèéã õºëñëºí õóâöàñëàæ, òóñ á¿ðä
õîðøîîä çóóí äèíàð ºâºòðë¿¿ëñýí àòàë ýíý ñóì õ¿ðòýë îâîî ÿâñíàà ýöýñò îðãîí îäæýý ”
ãýõýä íü “òàíóóñ àëü îðæ ÿâíà?” ãýâýýñ õëåá îðíî ãýñýíä Àëè- áè ÷àìä òóñëàíà ãýæýý.
Òýä à÷ààëàí öààø õºäºëæ , õóäàäàà÷äûí äàðãà ìºí ëóóñ óíàæ õºäëºâ. Ñèðè
äààìàë Àëèä èà ë äîòíî áîëîâ. øºíº áîëæ àÿí÷èí áóóäàëëààä õîîë óíäûã èäýæ,
óíòàöãààõàä Àëè óíòàã÷ ûáîëîí õýâòýæ ûááàéãààä Ñèðè õ¿í õàæóóãà ð íü îðæ
õýâòìýãö ñýì áîñîæ õóäàëääàà÷íû ìàéõíû àìàíä ñóóæ, íºãºº Ñèðè õ¿í Àëèéã ýðãýæ
òýâðýõ ãýõýä íü àëãà áàéñàíä ýíý õºâã¿¿í õóäàëäàà÷äûí íýðòýé áàñ ÿðèëöàæ àìææýý .
ìàðãààø á¿ð ìàéõàíäàà õîðüæ àâíà ãýæ áîäîæ ãýíý. Àëè õóäàëäàà÷äûí ìàéõíû àìàíä
¿¿ð ãýãýýðòýë ñóóãààä ñàÿ ñèðè õ¿íèé õàæóóãààð îðæ õýâòýõýä äààìàë ñýðæ “×è
õàà÷ààä èðýâ?” ãýâýë ìàðãààø¿ õàÿàä ÿâ÷èõäàã áîëîâ óó ãýæ ñàíàæýý .
Àëè èíãýæ çàëèëñààð ÿâààä íýãýí àãóé á¿õèé ãàçàð îéðòîí èðæýý . òýð àãóéä íýã
àðñäàí áàéäïàã áºãººï àÿí÷èíãóóä ò¿¿ãýýð ãàðàõäàà ñóãàëà õèéæ õýí òààðñíûã
àðñëàíä õàÿæ ºãººä ãàðäàø áàéíà.
Ýíý óäàà õóäàëäàà÷íû äàðãàä ñóãàëàà òààð÷ , àðñëàí÷ õºíäºëöàí õýíèéø õàÿæ ºãºõèéã
õàðæ áàéâ.
Õóäàëäàà÷íû äàðãà èõýä ãàñëàí : Àé Àëëàõ àç æàðãàëûí ìèíü õóóðàí àâ÷ýý . äààìàë
÷è Áàãäàä îðîîä ìèíèé à÷ààã õ¿¿ä ìèíü õðãýæ ºãººðýé ãýõýä íü Àëè : ýíý ÿìàð ó÷èðòàé
þì áýå ãýñýíä æèíãèéí äààìàë Àëè õºâã¿¿íä ó÷ðûã ÿðüæ ºãñºíä Àëè: Àé òàíóóñ òàëûí
ìóóðíààñ þóíä èéíõ¿¿ çóãòàíà âý? òà íàðûã õàðæ áàéõàä áè àëààä ºãüå ãýñýíä
õóäàëäàà÷íû äàðãà: õýðýâ ÷è àðñëàí àëáàë ÷èíü ìÿíãàí äèíàð êîîñ ºãíº ãýõýä íü áóñàä
õóäàëäàà÷èí : Áè ìºíãº ºãíº, áè÷ áàñ ìºíãº ºãíº ãýöãýýæýý .
Àëè íºìðºãèéã òàéëàí ãàí áîëä õºº õóÿã , áîëä æàä ãàðãà àðñëàíãèéí óðäààñ î¸÷èæ
õàøãèðòàë àðñëàí äàéðàí èðýõýä öîõéû íü öºì õàòãàæ õî¸ð õóâààæ îðõèñîíä æèíãèéí
äààìàë áà õóäàëäàà÷èä õºâã¿¿íýýñ èõýä àéæýý . àëè òýäíèé ñýòãýëèéã òàéòãàðóóëàí
çàñòàë õóäàëäàà÷íû äàðãà Àëè Àëè õºâã¿¿íèé äóõûã ¿íýñýæ ìÿíãàí äèíàð çîîñ ºãâºë
áóñàä íâ öºì õîðèí äòíýð ºãñíèéã ìºíõ¿¿ äàðãàä õàäãàëóóëàâ. Àÿí÷èä òýíäýý õîíîîëä
ìàðãààø íü Àðëàãèéí àãóé, Íîõîéí õºíäèé ºíãºðòºë íýãýí í¿¿äýë÷íèé àðàá çàì õºíäºëäºí
çîãñîæ öààíà íü òýð îìãèéí íýã áàã õ¿í õàðàãäàâ.
Òýä àÿí÷èä ðóó äàéðñàíä õóäàëäàà÷èä “Îäîî ìºíãºº àëäæýý . ãýæ ãàñëàí áàòàë Àëè
õîíõòîé àðüñàí äýýë ºìñºó , õàíóóð õóòãà ãàðãàæ ò¿ð¿¿íäýý õíèéëýýä íýã àðàáûí ìîðèéã
áóëààí ìîðäîæ “òàíóóñ þëäèéã ñóíãàí õ¿ð÷ èýãò¿í” ãýæ õàøèãðàí áèåèéã ÷è÷ð¿¿ëýí
õîíõûã õîðæèãíóóëàõàä îìãîëîí ìîðèí ¿ðãýæ Àëè äàéðàí îðîîäìºíººõºí àðàáéã õàíóóð
æàäààð ñ¿ëýæ òîëãîé íü ºíõºð¿¿ëýâ.
Í¿¿äýë÷èí àðàáéí òàëûíõàí Àëè ðóó áººíººð äàéðâààñ õáâã¿¿í “Èõ Àëëàõ ìýäò¿ãýé ”
ãýæ õàøèãðààä îðîîä áóñíèóëàí çóãòààâ.
Òýãýýä òýð àëàãäñàí àðàáéûí òîëãîéã æàäíàà ºëãºí èðýõýä õóäàëäàà÷èí íàð ò¿¿íä áàñ
èõ õèøèã õ¿ðòýýæ, òýä Áàãäàä áàëãàä ýñýí ìýíä îðîîä õàòãàëóóëñàí ìºíãºº àâ÷ æèíãèéí
äààìàëä ºã÷, “Çà ÷è áóöàæ Êèàð îðîõäîî ìèíèé õóàðàíã ñóðãàëàí îëîîä õóðàíãèéí
äàðãàä ýíý ìºíãèéø ºãººðýé” ãýæýý .
Àëè ìàðãààø ºãëºº íü õîò îðæ Àõìåä –Ä íàôèéí õóàðàíã ñóðàãëàâààñ õýí ÷ ýñ ìýäæýý .
Äîíñîëãîîíû òàëáàéä î÷âîë õýäýí õ¿¿õýä òîãëîí áóéí äîòîð Àõìåä àëü-Ëàêèò íýðòýé íýã
æààë áàéñàí áºãººä Àëè: Ýíý õ¿¿õä¿¿äýýñ ººð òýäíèéã õ õýëæ ºãºõ õ¿í ýñ îëäîõ áèç
ãýæ áîäîîä íýãýí äýëã¿¿ðýýñ ÷èõýð àâ÷ õ¿¿õä¿¿èéã äóóäñàíä Àõìåä –àä-Ëàêèò áóñäûã
õººæ ÿâóóëààä “×è ÿàõ íü âý? ” ãñýíä Àëè: íàä íýã õ¿¿õýä áàéãààä ¿õñýí þì . Ýíý øºíº
òýð õ¿¿ ìààíâ ÷èõýð íýõýæ ç¿¿äëýý äýëã¿¿ðýýñ ÷èõýð àâñàí þì . îäîî òàíóóñò
æààõàí æààõàí ºãºõèé õ¿ñíý ãýõýä õýäýí ÷èõýð äýýð äíàð çîñ òàâüæ ºãñºíä æààëõ¿¿:
“Àé ãàçàð àìüòàí çàéë! Íàìàéã óëñààñ àñóóãààðàé” ãýõýä Àëè-Àé õ¿¿ ìèýü ,
ãàãöõ¿¿ àðãàò õ¿í õºëñ ºã÷, àðãàò õ¿í àâäàã ¸ñòîé . Áè ýíý õîòîîð õýäýíòýý òîé÷
Àõìåä –àä-äàíàôûí õóàðàíã ñóðàãëàâààñ íýãýýõýí ÷ õ¿í çààæ ºãñºíã¿é . õýðýâ ÷è çààæ
ºãâºë ýíý äèíàð çîîñ àâ ãýñýíä çà áè ÷èíèé óðä ã¿éãýýä áàéíà. ßã äàíàôèéí õóàðàíãèéí
õààëãà õ¿ðýõýýë áè ÷óëóó ºøèãëýæ àâààä õààëãà ðóó ÷óëóóäíà . òýð õààëãà ãýæ
ìýäò¿ãýé ãýæýý . æààë õ¿¿ ÿâñààð òýð õààëãûí òóøàà õ¿ðýýä ÷óëóó àâ÷ øèäñýíýýð
Àëè ìýäýýä , íºãºº æààëéûã ø¿¿ðýí áàðüæ ºãñºí äèíàð çîîñîî áóöààæ àâàõ ãýýä
äèéëäñýíã¿é òóë, àé æààë ÷è ñ¿ðõèé õóðö ñýðãýëýí , áààòàð çîðèãòîé õºâã¿¿í áàéíà .
Áè Àëëàõûí ºðøººëººð õàëèôûí àëáàíä îðâîë ÷àìàéø õàæóóäàà àâíà öãýæýý .
òýíãäýýì Êèàðûí Àëè çåéáàê õóàðàíãèéí õààëãûã äýëäñýíä Àõìåä Äàíàô Àé ìàíàà÷àà
ýíý Êèàðûí Àëè Çåéáàêèéí äóó ìºí áàéíà . õààëãûã òàéëàãòóí! Ãýæýý . Àë îðæ èðýõýï
Àõìåä äàíàô æãòàí òîñîæ èõýä áàÿðëàí òýâýð÷,Àëè ò¿¿íèé õàðúÿà äº÷èí õ¿íòýé
ìýíäëýýä Àõìåä äàíàô Àëèä ãî¸ õóâöàñ ºìñãººä ºã¿¿ëð¿¿í: õàëèô íàìàéø äàðãà áîëãîæ
ìàíèé äº÷èí õ¿íèéã õóâöàñëàõàä áè ÷àìä àâ÷ òàâüñàí þì áãýæýý . òýä Àëèéã õ¿íäýò
ñóóäàëä ñóóëãàæ öºì õîîë èðäýæ , äàðñ óóñààð ºãëºº áîëãîîä äàíàô ºã¿¿ëð¿¿í: Àé Àëè
÷è Áàãäàäààð èõòýíýñýí õýðýãã¿é, ýíý õóàðàíä ñóóæ áàéâàä òààðíà ãýñýíï Àëè:
ßàãààä òýð áèëýý . Áè öîîæòîé ñóóõûí òóëä ýíä èðñýí ¿¿? Òèéì áèø áè çóãààëàõûí òóë
èðñýí áèëýý ãýõýä íü õ¿¿ ìèíü Áàãäàä áàëãàä áîë Êèàðòàé àäèëã¿é ãýæ ìýäò¿ãýé .
Ýíý ãàçàð èõ õàëèô çàëðàí ñóóõ áºãººä àðãàòàé óëñ îëîí õýýð òàëä íîãîî óðãàõûí
àäèë òýäíèé àðãà çàëü óðãàæ áàéíà ãýæýý .
Àëè òýð õóàðàíä ãóðàâ õîíîîä Àõìåä Äàíàô íýã ºäºð: “Áè ÷àìàéã Õàëèôò îéð äîòíî
áîëãîæ øàí õàðàìæ îëãóóëàõûã õ¿ñíý ” ãýõýä íü öàãàà áîëîõîîð òýãýðýé ãýæýý .
Àëè íýã ºäºð íýí èõ óéòãàðëààä “Áàãäàäààð ÿâæ óéòãàðûã ñýððãýýå ” ãýæ áîäîîä
ãóäàìæ õýñýí ÿâòàë çýýëèéí ãàçàð õ¿ðýýä íýã ãàçàð îðæ õîîë èäýýä ãàðàà óãààõààð
ãàðòàë ãàí áîëä æàä áàðüæ ýñãèé õ¿ðýì íºìºðñºí äº÷èí áîîë õ¸ð õî¸ðîîðîî öóâðàí õîéíîîñ
íü ìýõò äàëèëà ýìãýí ëóóñòàé ÿüæ áàéõûã õàðæýý . Ýìãýí áîëä áºìáºëºãòýé àëòàí
äóóëãà ñàéõàí õóÿã òýðã¿¿òíèéã ýäýëæýý .
Ýíý íü äàëèëà ýãýí õàëèôûí ÿàëàõ õóðëààñ õàðøèä õàðüæ ÿâñàí õýðýã. Áàñ Êèàðûí
Àëè Çåéáàêèéã õàðâàë Àõìåä äàíàôòàé ºíäºð íàì àëü ÷ òàäààð òóéëûí àäèëõàí áºãººä
ãàíáîëä äóóëãà òýðã¿¿òýí ºìññºí íü í¿¿ðýíäýý ãàëäòàé, í¿äýíäýý öîãòîé ñàéõàí ýð
õàðàãäæýý .
Äàëèëà õàðüæ îõèíòîé õî¸óë ýëñýí ñàìáàðò õóâü çîõèîëû í çóðæ ¿çâýýñ èàðûí ªÀëè
Çåéáàê õýìýýõ õºâã¿¿í áàéñàí áºãººä õîéøäèéí õóâü çàÿà ü ýìãýí, îõèí õî¸ðûí àëü
àëèíààñ èë¿¿ ãÿëàëçàæ áàéëàà .
Àé ýýæ, ÷è ýëñýí ñàìáàðò õýíèé çàÿàã çóðàâ? Ãýñýíä ýìãýí “Îõèí ìèíü ºíººäºð áè Àõìåä
äàíàôòàé òóéëûí àäèëõàí íýã ãîë øèã çàëóóã õàðàâ. Àõìåä Äàíàô ûáîë ò¿¿íèé ñàéí
ýðñèéã í¿öýãëýñíèé ÷èíü ìýäýýä òýäíèé ºñãèéã àâàõ ãýæ áèäíèéã äàìøèãëàâàë ÿàíà ãýæ
àéíàì. Òýð, Àõìåä äàíàôèéí õóàðàíä áàéäàã áîëîëòîé ãøýõýä íü òýãýä ÿàõàâ äýý , ÷è
ò¿¿íèé òóõàé äàíäàà áîäîõ ìýò ñàíàãäàíà ãýæýý .
Çåéíàá õ¿¿õýí õàìãèéí ãî¸ õóâöñàà ºìñºæ õîòîîð ÿâáààñ õàðñàí ¿çñýí õ¿í áîëãîí ñýòãýë
òàòàãäàí ã¿éõ òóë ºíºº ìàðãààø ãýæ àì ºã÷ õóóðñààð çýýëýýñ çýýë äàìæèí ÿâòàë
Êèàðûã Àëèéã îëæ õàðààä äýðãýä¿¿ð íü ãàðàõäàà ìºðººð íóäðàí “Àëëàõ óõààíòàé õ¿íèé
àìü íàñûã âãýýõ áîëòóãàé ×è þóòàé ñàéõàí ýð áèëýý” ãýõýä íü Àëè: “×è õýí áý?”
ãýìýíä, áè ÷èíèé èæèë ãàíãàí õ¿¿õýí áàéíà äàà ãýõýä íü ÷è ýð íºõºðòýé þó ? õýìýýâýýñ
ýð íºõºðòýé ãýýä íàä óó , ÷àìä óó? ãýñýíä îõèí ºã¿¿ëð¿¿í: “Á¨ õóäàëäàà÷íé õ¿¿õýä ,
ìèíèé ýð íºõºð áàñ õóäàëäàà÷èí áèëýý . Áè ºíººäðèéí ºäðèéã õ¿ðòýë ãýðýýñ îãò ãàð÷
¿çýýã¿é áºãººä ñàÿ õîîë õèéãýýä èäýõ ãýòýë äóðã¿é õ¿ðýýä ãàðòàë ÷àìàéø õàðààä
÷àìä äóðëàæ ñýòãýë ìèíü èõýä õºäëºâ. ×è íàäòàé õàìò æààõàí õîîë èäýæ ìèíèé
ñýòãýëèéã àìðààæ ºãíº ¿¿? ãýñýíä : Õ¿í óðüæ áàéõàä î÷èëã¿é ÿàõàâ ãýëýý . Çåéíàá
îõèí õºâã¿¿íèéã äàãóóëàí îëîí ãóëäàìæ ºíãºðþâººñ Àëè äîòðîî : ×è õàðü ãàçðûí õ¿í àòàë
èíãýæ ÿâæ áîëíî óó? õàðèéí õ¿íèéã òººð¿¿ëýí ìýõëýõýä õÿëáàð ãýæ ¿ã áàäàã . Ýíý
õ¿¿õíèéã ººðººñ çàéëóóëáàë äýýð! ” ãýæ áîäîîä íýã äèíàð çêîîñ áàðüæ “äàðàà íýãýí ºäºð
óóëçúÿ!” ãýñýíä îõèí Àé Àëëàõ òýíãýðî ìýäò¿ãýé. Áè çààâàë ºíººäºð ÷àì ëóãàà óóëçàíà.
Áè ÷àìä íºõðèéí õóâèàð òóñëàíà ãýñýíä Àëè àðãà áóþó äàãàæ ÿâòàë íýã òîì ãóëäàí
õààëãàíàà èðæ, öîîæèéã òàéëàãòóí ! ãýõýä íü Àëè “Ò¿ëõ¿¿ðèéã õààíà áàéíà ãýñýíä
îõèí : Áè ò¿ëõ¿¿ðèéã ãýýæýý ãýõýä íü Àëè ºã¿¿ëð¿¿í: Àëèâàà öîîæûã ò¿ëõ¿¿ðã¿é
îíãîéëãîñîí õ¿íèéã ãýìò õýðýãòýí ãýæ ø¿¿õýä ºãäºã áèëýý . Áè ò¿ëõ¿¿ðã¿é õýðõýí íýýíý
ãýâýë îõèí í¿¿ðèéí á¿òýýëãèéã àâáààñ öàðàé ìàø ¿çýñãýëýí ãîî òóë Àëè ìÿíãàíòàà ñàíàà
àëäàí õàðæ áàéòàë Çåéíàá îõèí ìºíººõºí í¿¿ðèéí á¿òòýýëãèéã öîîæèí äýýð òàâüæ ìóñà
ýõèéí íýðèéã äóðäâààñ öîîæ íýýãäýí òýð õî¸ð äîòîãøîî îðîõîä ãàí ¡îëä ñýëýì òýðã¿¿òýí
õàðàãäàæ àâàé .
Çåéíàá í¿¿ðèéí á¿òýýëãèéã ÀÂ× ÕÀßÀÄ Àëèòàé çýðýãöýí ñóóòàë Àëè : “Àëëàõûí
áóÿíãàà° îëñîí õèøèãèéã õ¿ðòýõ õýðýãòýé” ãýæ áîäîîä îõèíä íààëäàí ¿íýñýõ ãýñýíä
óðóóëûã ãàðààð òàãëàí “äóð õ¿ñëèéã øºíº õàíãàäàã áèëýý .” ãýæýý .
Çåéíàá øèðýý çàñàæ õîîë óíä, äàðñ òàâüñàíä õî¸óë öàäòàë óóæ èäýýä îõèí õóâãààñ óñ
òàòàæ äîìáîòîé àâ÷èð÷ õî¸óë í¿¿ð ãàðàà óãààòàë Çåéíàá îõèí õýíõäýã öýýæè©ã óðæ
ºã¿¿ëð¿¿í: Ìèíèé ýð íºõºð òàâàí çóóí äèíàðûí ¿íýòýé áàäìààðàã øèãòãýý á¿õèé áºãæ
àâ÷ ºãñºí áèëýý . òýð áºãæ áààõàí õîëõèäîã áàéñàí òóë ëàâààð æèéðýãëýí õóðóóíäàà
õèéñýí þì, ãýòýë ñàÿ õóâãààñ óñ òàòàõ ãýæ áàéãààä óíàãàæýý ãýýä ÷è öààøàà õàðæ
áàé . Áè í¿öýãëýí õóäàãò îðæ îëæ àâ÷èðñóãàé ãýñýíä Àëè: Áè ººðºº áàéñàí ìºðòºº
÷àìàéã õóäàãò îðóóëàõ è÷ãýâòýð áàéíà. Áè îðæ îëæ èðñ¿ãýé ãýýä õóâöñûã òàé÷èí ,
õîâîîíû îëñîîð áèåèéã óÿæ õóäàãò îðîâ. Äýýðýýñ Çåéíàá îõèí: Îëñ õ¿ðýõã¿é áîëëîî. ×è
óÿàã òàéëæ ººðºº äîîø îðíî áèç ãýñýíä Àëè îëñûã òàéëæ õºëã¿é àæýý . Ýíý çàâñàð
Çåéíàá õ¿¿õýí çàëóóãèéí õóâöñûã áîîæ àâààä á¿òýýëãèéã íºìðºí õàðèõààð ÿâààä
ºã÷ýý .
Ãýðòýý èðæ ýõäýý ÿðüñàíä : Áè Êèàðûí Àëèéã í¿öýãëýæ ýìèð íî¸í õàñàíû õóäàãò
õèéæ îðõèîä èðëýý . Òýð ëàâ ãàðàõã¿é áèç! ãýæýý ”””
Ýíý ¿åñ áàéøèíãèéí ýçýí ýìèð íî¸í õàñàí ãýðòýý èðæ õàøààíû õààëãà îíãîðõîé áàéõûã
¿çýýä àäó÷èíã äóóäàæ, ÷è þóíä õàøààã ýñ öîîæëîâ? Ãýñýíâ áè áèåýð öîîæèëñîí áèëýý
ãýõýä íü àé àëëàõ òýãâýë ìèíèé ãýðò õóëãàé îðæýý! Ãýâ.
Ýìèð íî÷í ãýð îðæ ¿çâýë õýí ÷ áàéñàíã¿é òóë àäóó÷èíã äóóäàí äîìáîíä óñ õèéãýýä èð,
áè óãààë ¿éëäýíý ãýñýíä àäóó÷èí õóâãààñ óñ òàòòàë õîâîîíîîñ þì ÷àíãààõàä ºíãèéý
õàðâàë õîâîîíä íýã õ¿í ¸ ñóóæ áàéõûã ¿çâýë , àé íî¸íòîí õóäàãò áèðèä îðæýý ãýæ
õàøãèðëàà . Ýìèð íî¸í àäóó÷íûã çàõèðàí: ßâààä äºðâºí äàÿýàí÷ àâ÷èð òýíãýð éí ñóäàð
óíøóóëæ áèðèäèéã äàðàãòóí ãýæýý .
Äºðâºí äàÿí÷ èðæ, ýìèð íî¸í ºã¿¿ëð¿¿í õóäãèéí äºðâºí òàëä çîãñîæ íîì óíøèãòóí! Ãýæ
áàñ àäóó÷èí áîîë÷óóä àâ÷èð÷ õóâãèéí õîâîîã òàòóóëñàíä Àëè õîâîîíä íóóãäàí
ä¿¿æëýãäñýýð îéðõîí ãàð÷ èðýýä ¿ñðýí ãàð÷ èðâýýñ äàÿàí÷ íàð “Áèðèä, áèðèä ”
õýìýýëäýí õàøãèðñàíä àòàë ýìèð íî¸í õ¿í áàéõûã ¿çýæ: ×è õóëãàé÷ àìºí ¿¿? Ãýýä
“áèø” ãýõýä íü òýãâýë þóíä õóäàãò îðîâ? Õýìýýñýíä Àë ºã¿¿ëð¿í: Áè èõýä óíòàóæ
òîëãîé ìàíñóóðààä , òèãð ìºðºíä óñàíä øóìáàòàë öààøòàòàãäàí îðîîä ýíý õóäàãò íèéëýâ
ãýñýíä ýìèð íî¸í, ÷è ¿íýíýý ÿðü ãýñýíä Àëè óã áîëñîí ÿâäëûã ÿðèâààñ ýìèð íî¸¸í
õóó÷èí õóâöàñ ºìñãºæ ÿâóóëëàà .
Àëè òýíäýýñ Àõìåä äàíàôèéí õóàðàíä î÷èæ, óã áîëñîí ÿâéäëûã ÿðèâààñ, äàíàô
Áàãäàäàä ýð õ¿íèéã äàìøèãëàäàð ýìñ áèé ãýæ áè ýñ õýë ë¿¿? ãýñýíä Àëè Æàìàëü:
Êèàðûí ñàéí ýðö¿¿äèéí òîëãîéãî÷ áàéæ ÿàãààä ýì õ¿íä í¿öýãë¿¿ëýâ? ãýæ àñóóõàä Àëè
è÷ñýíã áîëîâ÷ àðãàã¿é ÿðüæýý . Àõìåä Äàíàô ò¿¿íä áàñ ººð õóâöàñ ºãºâ. Ýíäá àéñàí
õàñàí øóìàí : ×è òýð õ¿¿õíèéã òàíèõ óó? ãýýä Àëè “¿ã¿é” ãøýõýä íü , òýð áîë õàëèôûí
õàðøèéí õààëãà÷ ìýõò äàëèëàãèéí îõèí Çåéíàá ø¿¿äýý . ×è òýãýýä òýð¿¿íä î÷èæ
í¿öýãë¿¿ëñýí þì áèç äýý ãýõýä íü “òèéì” ãýñýíä Õàñàí: “Òýð ÷èíü , ÷èíèé õóó÷èí
òîëãîéëî÷ã , ò¿¿íèé õàðêúÿà äº÷èí ñàéí ýðèéã í¿öýãëýäýã õ¿¿õýí äýý ãýõýä íü Àëè”
è÷ãýâòýð þì ãýýä , ÷è áîë ñàéí ñàíààòàé áàéíà ? ãýâýë áè ò¿¿íòýé ãýðëýõèéã õ¿ñíýì
ãýæýý . Õ ñàí Øóìàí äóóí àëäàí: Õýðýãã¿é ä¿¿ ìèíü òýð£¿éãýýð ñýòãýðýý çàñàãòóí!
Ãýñýíä Àëè : ¯ã¿é çààâàë ãýðëýíý. Õàðèí ò¿¿íòýé ãýðëýõèéí òóë ÿìàð çàëü çîõèîâîë
òààðàõûã õýëæ ºãíº ¿¿? Ãýõýä íü õàñàí : òýãâýë ÷è ìèíèé ãàðààñ óóæ , ìèíèé òóãèéí
äîð ÿâáàë ñàíàñàíäàà õ¿ðíý ãýýä íààä õóâöñàà òàéëàãöòóí ãýõýä íü Àëè õóâöñàà
òàéëàâ. Õàñàí ÿìàð íýã äàâèðõàé øèã þì ÷àíàæ Àëèéí áèåèéã áóäñàíä õàð àðüñò
áîîëòîé òóéëûí àäèëõàí áîëñîí õèéãýýä áàñ ò¿¿íèé óðóóë áà í¿äèéã óëààí çîîñîîð áóäàæ
çàðöûí õóâöàñ ºìñãººä , õîîë áà äàðñ àâ÷èð÷ òàâèàä õàñàí ºã¿¿ëð¿¿í: õàëèôûí õàðøèä
íýãýí õàð àðüñò òîãîî÷ áèé . ×è ò¿¿íòýé èõ àäèë áîëëîî . òýð, çýýë îðæ ãàãöõ¿¿ ìàõ íîãîî
àâàõ áºãººä ÷è èðæ óóëçààä “×è áèä õî¸ð îéðäîî íýðìýë þì óóñàíã¿é ” ãýæ àÿòàéõàí
õýëýãò¿í.Òýãýõëýýð öààäõè ÷èíü”Áè çàâã¿é . Äº÷èí ºîîëûí ºäðèéí áà îðîéí õîîë õèéíý
ãýõ áèé . “çà ÿàõàâ , ýíä îðîîä æààõàí íýðìýë þì óóÿ ãý ýíý õóàðàíä äàãóóëàí ÿâ÷èð÷,
áààõàí óóëãààä , õýäýí ÿíçûí õîîë õèéäýã çîîðèíû ò¿ëõ¿¿ð õààíà áàéäàã çýðã éã ñàéòàð
àñóóæ àâàãò¿í! Öààäõè ÷èíü ýð¿¿ëäýý õýëäýãã¿éãýý ñîãòñîí õîéíî õýëíý Òýãýµýýð
íü ñîãòóóðóóëàõ ýì õîëüæ óíàãààä õóâöñû íü ºìñæ, á¿ñýíäýý õóòãà õàâ÷óóëàí ñàãñ
áàðüæ çýýëèéí ãàçàð î÷èí íîãîî ìàõ àâààä î÷èæ õîîë õèéãýýä äàëèà ýãýíä àâàà÷èæ
áàðèãòí. Òýãýõäýý õîîëîíäîî óõààí àëäóëàõ ýì õèéæ íîõîä áà áîîë÷óóäàä õèéãýýä
äàëèëà ýìãýí , ò¿¿íèé îõèí Çåéíàá öºìèéã óíàãàæ îðõèîä òýäíèéä áóé á¿õ õóâöñûã
õóðààæ èðýãò¿í. õýðýâ ÷è Çåéíàá õ¿¿õýíòýé ãýðëýõèéã õ¿ñâýë øóóäàíãèéí äº÷èí
òàãòààã õàìò àâ÷ðàãòóí ãýæýý .
Àëè ìºíººõºí õàð àðüñò òîãîî÷òîé óóëçàæ ìýíäëýýä, “Áèä õýëäèéíýýñ õîéø öóã íýðìýë
óóñàíã¿éÿà” ãýñýíë òîãîî÷: Áè áîîë÷óóä áà íîõîéí õîîë õèéõ òóë çàâã¿é ãýõýä íü Àëè
ÿüãàí àâ÷èð÷ äàðñ ºãâººñ : õýäýí ÿíçûí ÿìàð õîîë õèéäãèéã àñóóâààñ: ªäðèéí õîîíëîä
òàâàí ÿíçûí ÿìàð õîîë õèéäãèéã àñóóâààñ : ªäðèéí õîîíëîä òàâàí ÿíçûí , îðîéí õîîëîíä
òàâàí ÿíçûí õîîëä õèéäýã àòàë º÷èãäºð ¿äýø çóðãàà äàõü õîîë çºãèéí áàëòàé òóòðàãà ,
äîëîî äàõü- èíæðèéí ¿ðèéí õàíä íýõñýíèéã áàñ ºã¿¿ëæýý . òýãýýä ýõëýýä çåéíàá õ¿¿õýí
äàðàà íü Äàëèëà ýìãýíä çîîã áºàðèàä áîîë÷óóäàä îðîéí õîîë ºã÷, íîõñîò öàäòàë ìàõ õàÿæ
ºãºõ áºãººä íààä çàõ íü íèæãýýä æèí ìàõ ºãäºã ãýëýý .
Àëò òîãîî÷èéã óíàãàæ õóâöñûã ºìñººä , õóòãûã á¿ñýíäýý õàâ÷óóëàí ñàãñ áàðüæ
çýýëèéí ãàçàð î÷èæ íîãîî ìàõ àâàõààð ãàðàõäàà ãàé áîëæ èòîãîîíû áàéøèí áà çîîðèíû
ò¿ëõ¿¿ðèéã àñóóõûã ìàðòæýý . çýýëèéí ãàçðààñ ìàõ íîãîî àâààä Õàëèôûí áîîë÷óóäûí
õàðøèä î÷òîë äàëèëà ýìãýí , îðîõ ãàðàõ õ¿ì¿¿ñèéã àæèãëàæ ãàäàà ñóóõ áºãººä áîîë÷óóä
íü á¿ðýí ¿ýâñýãòýé àæýý .
Àëè ç¿ðõèéã ÷àíãàëàí îðâîë òäàëèëà ýìãýí àæèãëàí õàðààä , “àé õóëãàé÷ íàðûí äàðãà ÷è
, ýíä èðæ áèäíèéã äàìøèãëàõ ñàíààòàé ÿâíà óó? Áóöàãòóí” ãýõýä íü Àëè ¿íýõýýî õàð
àðüñò õ¿í ìýò ýðãýæ õàðààä : àé õààëãà÷ ÷è þó õýëíýì ãýñýíä ýìãýí: ×è ìàíàé õàð
àðüñò òîãîî÷èéã ÿàâ? Àëæ îðõèâ óó? ãýõýä íü ÿìàð òîãîî÷ òýð âý? íàäààñ ººð õàð
àðüñò òîãîî÷ áèé þó äýý? ãýñýíä ýìãýí: ×è õóäàë õýëæ áàéíà. ×è áîë Êèàðûí Àëè
ãýäýã äàðóé ìºí ãýæýý ý . Àëè óëàì á¿ð áîîëûí áàéäàëòéà ÿðüæ : ºàé õààëãà÷ , Êèàð
õîòîä öàãààí àðüñòàí áàéäàã óó? Õàð àðüñòàí áàéäàã óó? Áèò òýãâýë ýíä òîãîî÷
õèéõèéã áîëèëîî ãýñýíä áîîë÷óóä ºã¿¿ëð¿¿í: ìàíàé íàãàöûí õºâã¿¿í ÷è ÿàâ? Ãýõýä íü
ýìãýí: ýíý áîë òàíàé íàãàöûí õºâã¿¿í áèø, Êèàðûí Àëè Çåéáàê ãýëäýã õ¿í . òàíàé
íàãàöûí õ¿¿ã ñîãòîîãîîä þì óó, àëààä èðæýý ãýñýíä ìºíººõ áîîë : Ýíý ìàíàé íàãàöûí
õ¿¿ òîãîî÷ Ñàä –Àëëàõ ìºí áàéíà ãýæýý . ýìãýí: Áèø äýý áèø íààäàõ ÷èíü áèåèéã
áóäààä èðæýý ãýõýä íâ Àëè , “ºÀëè ãýæ õýí áý? Áè Ñàä –Àëëàõ áàéíàà ãýñýíä Äàëèëà
áîñîæ, íàä àðüñíû èáóïàã øàëãàäàã þì áèé ãýýä íýãýí ç¿éë ýä àüâ÷èð÷ àðüñàíä
ò¿ðõýõýä ç¿ëãýæ ¿çâýýñ õàð íü àðèëñàíã¿éä áîîë÷óóä. Òîãîî÷ îðæ áèäíèé õîîëûã õèéã
ë äýý ãýæýý . Ýìóãýí ºã¿¿ëð¿¿í: ýíý õýðýâ òàíàé íàãàöûí õ¿¿ ìºí áîë áºäºð áîëãîí
õýäýí ÿíçûí õîîë õèéäýã , º÷èãäºð îðîé òàíóóñ þó íýìæ èäñýíèéã ìýäýõ ë áîëíî äîî ãýýä
àñóóâààñ Àëè: Øîø, òóòðàãà , øºë, á¿õýë ìàõ% ñàðíàé öýöãèéí õàíä ºãäºã ø¿¿ äýý .
ª÷èãäºð îðîé íýìæ çºãèéí áàëòàé òóòðàãà , áàñ èíæðèéí ¿ðèéí õàíä óóñàí áèòç äýý
ãýñýíä áîîë÷óóä “Çºàâ õýëýâ” ãýæýý . Ýìãýí ºã¿¿ëð¿¿í: Çà òàíöóóñ àâààä îð. Õýðýâ
òîãîîíû ãàçàð çîîðü õààíà áîîõûã ìýäýæ áàéâàëä ÿàõâ. Ýñ ìýäâýë íü õººãººä ãàðãà ”
ãýæýý.
Òýðõ¿¿ òîãîî÷ íýã ìóóð òýæýýäýã áàéæýý . òîãîî÷èéã ãàäíààñ èðýõýä ìóóð óðüä íü
îðæ òîãîîíû áàéøèíãèéí ¿¿äýãä õ¿ëýýí çîãñîæ ñóðñàí òóë Àëèéã îðæ èðýíã¿¿ä ìºíººõºí
ìóóð ìºðºí äýýð íü ýðõëýí ãàð÷ ãàçàð áóóëãàâààñ ò¿ð¿¿ëýí ã¿éæ íýã áàéøèíãèéí ¿¿äýíä
î÷èæ õ¿ëýýõýä íü ýíý òîãîîíû áàéøèí ìºí ããýæ ìýäýâ. î÷òîë õî¸ð ò¿ëõ¿¿ð áàéñàí áºãººä
íýãýíä íü ºä íààëäñàí áàéõ òóë òîãîîíû áàéøèíãèéí ãýæ ìýäæýý . îðæ íîãîî ìàõûã òàâèàä
ãàðòàë ìóóð ò¿ð¿¿ëýí íýã áàéøèíãèéí ¿¿äýãä î÷ñîíä ýíý çîîðü ìºí ãýæ ìýäýþâ. Íºãºº íýã
ò¿ëõ¿¿ðò ººõíèé ç¿éë íààëäñíûã ¿çýýä çîîðèíû ò¿ëõ¿¿ð ìºí ãýæ ìýäæýý .
Áîîë÷óóëä ºã¿¿ëð¿¿í: Àé äàëèëà , ýíý õýðýâ îíäîî õ¿í àâààñ ãàë òîãîî áà çîîðèé õýðõýí
ìýäýæ , ò¿ëõ¿¿ðèéã õýðõýí ÿëãàõ áèëýý . ìàíàé íàãàöûí õ¿¿ Ñàä-Àëëàõ äàðóé ìºí
ãýñýíä äàëèëà- Ãàë òîãîî, çîîðèéã ìóóðóóð ìýäæýý . Ò¿ëõ¿¿ðèéã ãàäíàõ áàéäëààñ ìýäñýí
áèç ãýæýý .
Àëè õîîë õèéæ Çåéíàá õ¿¿õíèé ºðººíä îðóóëáààññ ººðèéí íü õóâöàñ ºëãººòýé áàéëàà .
äàðàà íü äàëèëà ýìãýíèé õîîëûã ¿çººæ ºãººä áîîë÷óóäûã õîîëëîí , íîõëûã áàñ òýæýýâ.
Õàðøèéí õààëãûãã íàðàí ìàíäàõàä íýýæ, íàðàí æàðãàõàä õààäàãá àéíà. Àëè ãàð÷ : “àÿà
ýíä ñóóã÷èä ºàà áîîë÷óóä óíòàëã¿é ìàíàæ áóé , íîõîä òàâüñàí õîéíî îðæ èðñýí õ¿íèé
õîõü ø¿¿” ãýæ õàøèãðàâ.
Àëè íîõäûí õîîëûã çîðèóä ñààòóóëæ õîð õîëüæ ºãñºíä öºì íàì áîëæ áàñ áîîë÷óóä
õèéãýýä äàëèëà ýìãýí çåéíàá õ¿¿õíèéã öºìèéã óõ àí àëóóëààä á¿õ õóâöìûã áàãëàæ áàñ
øóóäàíã¨éí òàãòààíóóäûã àâ÷, õðàøèéí õààëãûã çàäãàé îðõèîä õóàðàíäàà èðâýýñ Õàñàí
Øóìàí: çà þó áîëîâ ãýñýíä Àëè áîëñîí ÿâäëûã öºìèéã ÿðüñàíä õàñàí Øóìàíã ñàéøààæ ,
íýã ºâñ áóöàëãàí Àëèéã óãààâààñ óðüäûí àäèë öàâ öàãààí áîëîâ.
Àëè ìºíººõºí òîãîî÷èéûí õóâöñûã ºìñíºæ, ñýðýýñýíä òýíäýýñ ãàð÷, íîãîî áà ìàõûã àâààä
õàðøèíäàà áóöëàà .
Ìàðãààø ºãëºº ìºíººõºí õàðøèíä ñóóäàã õóäàëäàà÷èí ¿¿ðýýð áîñîæ õàðâààñ õàðøèéí
õààëãà äýëãýýòýé , áîë÷óóä ìóóæðàí óíàæ, íîõîä ¿õñýí áàéõàä Äàëèëà ýìãýíèéä îðñîíä
ìºí óõààíã¿é áàéæýý . Òîëãîéí àõæóóä íýã õóóäàñ öààñ , áàñ ñîãòóóã ãàðãàõ ýì á¿õèé
ãóóðñ áàéõ òóë ò¿¿íèéã ýãýíë ø¿íýðò¿¿ëýí ñýðýýâýýñ "Áè õààíà áàéíà“ãýõýä íü
õóäàëäàà÷èí: “Ýíý ºãëºº ýðò áîñîæ õàðºâààñ õàðøèéí õààëãà çàäãàé, á¿õ áîîë ìóóæðàí
óíàæ íîõîä öºì ¿õñýí áàéâ ãýæýý .
Äàëèëà ýìãýí áè÷èãòýé öààñûã ¿çâýý . Ýíý á¿õíèéã Êèàðûí Àëè áè ¿éëäýâ ãýæýý .
Äàëèëà ýìãýí , áîîë÷óóä áà Çåéíàáäàä ìºíõºí ýì ¿íýðò¿¿ëýí ñýðýýæýý, “òýð áîë Êèàðûí
Àëè ãýæ ½ñ õýëë¿¿” ãýýä ýíý õýðãèéã õýíä ÷ õýëæ áîîõã¿é ãýæýý . äàëèëà ýìãýí
îõèíäîî ºã¿¿ëð¿í: “Êèàðûí Àëè ÷àìààñ õàðèó àâàõ áîëíî ãýæ áè ÷àìä õè÷íýýí õýëñýí
áèëýý. Òýð ¿¿íýýñ èë¿¿ äàìøèãëàæ ÷àäàõ àòàë ãàãöõ¿¿ Õàëèôûí õèøèã õ¿ðòýõ ,áàñ
÷àìä ñýòãýëòýéí ó·èð õàðèí ãàéã¿é ûáàãàà þì” ãýæýý .
Äàëèàë ýìãýí ýð õ¿íèé õóâöñìûã òàéëæ, ýì õ¿íèé õóâöàñ ºìñºó , àë÷óóð áîîãîîä Àõìåä
Äàíàôèéí õóàðàí ðóó ÿâæýý . Àëè òýäíèé òàãòààã àâààä èðýõýäÕàñàí øóìàí ìàíàà÷èéã
äóóäàæ ìºíãº ºãººä çýýëèéí ãàçðààñ äº÷èí òàãòàà àâ÷èð÷ àëààä ýíý õ¿ì¿¿ñò ÷àíàæ
ºããýæñýí áàéæýý .
Äàëèëà ýìãýí Àõìåä Äàíàôèéí õóàðàíãèéí õààëãûí äýëäñýíä äàíàô “àé ìàíàà÷ ! ýíý
Äàëèëà ýìãýí , ìºí áàéíà. õààëãûã íýýæ ºãºãò¿í ãýæýý . äàëèëûã îðæ èðýõýä øóìàí :
“àé ìóó çàÿÿàò ýìãýí ÷è þóíä èðýâ? Çóðåéê çàãàñ÷èí òà õî¸ð ÷ òààð÷ äýý” ãýõýä íòü
ìèíèé õ¿ç¿¿ ÷èíèé þëäèéí äîð áýëõýíýý áèëýý . õàðèí óòà íàðûí õýí ÷èíü íàìàéã
äàìøèãëàâ? Ãýñýíä Õàñàí øóìàí : ìèíèé ñàéí ýð¿¿äèéí òîëãîé ýü ¿éëäñýí þì äàà ãýõýä íü
ýìãýí : ãàãöõ¿¿ ìèíèé áè÷èã çººäºø òàãòààã áóöààæ à ºãâºë ò¿¿íýýñ èë¿¿ áóÿí ãýæ
¿ã¿é õýìýýñýíä ãøóìàí : Àé Àëëàõ, Àëè ÷è: þóíä òýð òàãòààíóóäûã àëæ ÷àíóóëñàí þì
áý? ãýõýä íü Àëè : Áè òýäíèéã áè÷èã çººäºã ãý õýðõýí ìäýõ áèëýý . Øóìàí ìàíàà÷èéã
äóóäààä ìºíººõºí ÷àíàñàí òàãòààíû ìàõ àâ÷ðóóëñàíä Äàëèëà ýìãýí àìñàæ ¿çýýä
ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý ìèíèé áè÷èã çººâºã òàãòààíû ìàõ áèø áàéíà . áè òýäãýýðèéã çààðûí ¿ðýýð
òýæºýýõ òóë ìàõ íü ÿã çààð øèã áàéäàã ãýæýý . õàñàí øóìàí ýìãýíä : õýðýâ ÷è
òàãòààãàà ýðã¿¿ëýí àâàõûã õ¿ñâýë Êèàðûí Àëèéí õ¿ññýíèéãáèåë¿¿ë ãýñýíä ýìãýí :
êèàðûí Àëè þó õ¿ñíýì ãýõýä íü òàíàé îõèí Çåéíàáòàé ãýðëýõèéã òýð õ¿ñíý õýìýýâýýñ
áè îõèíûã èõ õàéðäàõ áºãººä ººðººñ íü àñóóû ãýæýý . Õàñàí ýìãýíèé òàãòààã ºã¿¿ëýýä çà
÷è çààâàë òààëàìæòàé õàðèó ºãíº ø¿¿ ãýñýíä ýìýí ºã¿¿ëð¿¿í: õýðýâ òýð, ìèíèé îõèíòîé
ãýðëýõèéã õ¿ñýæ áàéãàà áîë ñàÿûí ¿ç¿¿ëñýí àðãà çàëü í þó ÷ áèø òèéì ñ¿ðõèé þì áîë
îõèíû íàãàö Çóðåéê ºâãºíèé äýãýä îõèíû ãóéâàë áàðàâ. Îõèí ìèíü ò¿¿íèé àñðàìæèíä
áàéäàã. Òýð õýäèéãýýð íýã æèí çàãàñ õýäýí óëààí çîîñîîð õóäàëäàõ àâ÷, õî¸ð ìÿíãàí
àëòàí çîîñ á¿õèé óóò ºëãºñºí áàéäàã þì äàà ãýõýä íâ äàíàôèéíõàí öºì çýâ¿¿öýí : Àé
çàâõ¿óóë àìüòàí ÷è áèäíèé ää¿¿ Êèàðûí Àëèéã õºíººõ ãýæ áàéí óó? ” ãýöãýýæýý .
Äàëèëà õàðüæ îõíäîî Êèàðûí Àëè õºâã¿¿í ÷àìòàé ãýðëýõ ñàíààòàé ãýíý ãýñýíä îõèí
ò¿¿íä èõýä ñýòãýëòýé òóë äîòðîî áàÿðëí, ÷è òýãýýä ÿàâ? ×è ãýñýíä íàãàö àõàä íü ººðºº
î÷èæ ãóé! ãýëýý. Çóðåéê ò¿¿íèéã öààø íü õàðóóëæ äºíãºõ áèé ãýæýý .
Àëè òýð íºõäººñºº òýð Çóðåéê ãýäýã íü õýí áîëîõûã àñóóâàë íºõºä íü ºã¿¿ëð¿¿í: “Èðàê
ãàçðûí ñàéí ýðö¿¿ëèéí äàðãà óóëûã áîëîâ÷ í¿õýëí îäîí ãàðèãèéí áîëîâ÷ õóëãàéëó õ¿íèé
í¿äíýýñ þì ìýäýãäýëã¿é àâ÷ ÷àäàõ õîñã¿é ñàéí ýð àòàë ýíý ÿâäàëäàà ãýìøèí îäîî íýãýí
çàãà¸ñíû äýëã¿¿ðò çàãàñ õóäàëäàí õî¸ð ìÿíãàí äèíàð çîîñ õóðààãààä ò¿ð¿¿â÷èíäýý
õèéæ äýëã¿¿ðò ºëãººä òîðãîí óòñààð õîíõ õèéæ ºëãººä íºãº ¿ç¿¿ðèéã íýãýí øóóäàéòàé
õîëáîæý. Òýãýýä äýëã¿¿ðèéã íýýõ á¿ðèéäýý : “Ê¨àðûí àðãàòàí, Èðàêèéí ñàéí ýð Ïåðñ
ãàçðûí óðàí óõààíòàí áàéíà óó? çóðåéê çàãàñ÷èí õ¿¿äèéä õî¸ð ìÿíãàí äèíàð çîîñ õèéæ
äýëã¿¿ðò ºëãºæýý . ×àäàëòàé ààâûí õ¿¿ áàéâàë àâ÷ áîëîõ þì” ãýæ õàøèãðàí áºãººä
çàãàñ øàðæ ñóóõäàà õºëèéí äîð òóãàëãàí ìóíà òàâüæ áàãààä àëèâàà õîâäîã ýòãýýä
òýð ò¿ð¿¿â÷èéã àâàõ ãýæ ñàíààðõâàë ºíºõ ìóíààð äýëäýí íýã áîë ýðýìäýã áîëãîäîã, íýã
áüîë àëäàã áàéæýý . Àëè ÷è ò¿¿íòýé òýìöâýë íýãàìýäýõä àâñàíä áàéõ áîëíî. Òýð
Òæéëûí àéìøèãòíé õ¿í òóë ¸àìä òèéì õ¿÷ ÷àäàë áàéõã¿é . Òýãýõýä õ¿ðòýë Çåéíàá
õ¿¿õýíòýé ãýðëõýèíé õýðýãã¿é, ìºðººðºº ÿâáàë òààðíà ãýõýä íü Àëè: Òàíóóì þóòàé
øèâøèãòýé óëñ âý! Áè òýð õ¿¿äèéòýé ìºíãèéã çààâàë àâíà. Íàä íýãýí ýì õ¿íèé õóâöàñ
ºãºãò¿í! ãýæýý .
Àëè ýì õ¿íèé õóâöàñ ºìñºæ öýöãèéí òîñîîð ãàðûã áóäààä õîíü àëæ, îëãîéä öóñûã
õèéæ ñàëòààíäàà óÿæýý . Áàñ øóâóóíû áàõóóä ñ¿¿ èéæ õºõ äýëýí áîëãîîä äààâóó
öàðäàæ , õºâºí ÷èõýæ ãýäñýíä äàâõàðëàí áîîòîë õàðñàí õ¿í , ýíý þóòàé àÿòàéõàí
áºãñòýé õ¿¿õýí ãýæ õàðàõààð áîëæýý .
Íýãýí õèæýýë õ¿í äàéðàëäñíàä äèíàð çîîñîð õºëñëºí ÿâòàë çàãàñ÷èí Çóðåéãèéí øàðàõ
çàãàñíû ¿íýð áîëîé ãýõýä : Àé áè æèðýìñýí òóë ýíý ¿íýð àü÷ áèå àÿã¿é áîëîâ. ×è îðîîä
õýñýø øàðñàí çàéäàñ àâ÷èð ãýñýíä èëæèãò îðæ : Àé ÷è ýíý øàðñàí çàãàáûí ¿íýðýýð
æèðýìñýí ýìèéí áèå àÿã¿é áîëîâ. íàäòàé õàìò ýìèð íî¸í õàñàíû ýõíýð õàìò ÿâàà þì .
Ãýäñýí äîòîðõè õ¿¿õýä íü õ¿÷òýé õºäºëæýý . íýãýí õýñýãø çàãà÷ ºãíº ãýæýý .
Çóðåéê õýñýã çàãàñ øàðàõ ãýòýë ãàëä óíòàð÷ , àñààõ çóóð íü Àëè ñàëòààí äàõü
îëãîéòîé öóñûã øàõàæ õàãàëáààñ õî¸ð õºëèéã äàãàæ ó÷èðã¿é èõ öóñ ãàðñàíä : Àé
áººð íóðóó! ãýæ ãæý ìóóõàé îðèëæýý . Èëæèãò ã¿éí èðæ : Àé õàòàãòàé þó áîëîâ ?
ãýñýíä “Áè õ¿¿õäèéã çóëáàâ” ãýõýä íü èëæèãò çàãàñ÷èíä ã¿éí î÷èæ “Àëëàõ ÷àìàéã
á¿¿ èâýýò¿ãøýé ýíý ýì õ¿¿õäýý çóëáàæýý . ×è ýð íºõºð íü þó õýëýõ áèëýý? þóíä ÷è
ìóó, ¿íýð ¿íýðò¿¿ëñýí ìºðòºº õýñýø çàãàñ ýñ ºãºâ?” ãýæýý . Èëæèãòèéã ÿâààä ãºõººð
çàãà÷èí ýìýýí öààø îðîõ õîéãóóð Êèàðûí Àëè ìºíººõºí õ¿¿õäèéí ãàð øóðãóóëàí àëòàíä
õ¿ðýõèéí äàâààí äýýð îëîí õîíõ òýðã¿¿òýí õàíãèíàí æèíãýíýõýä Çóðåéê Àé ÷è áóçàð
àìüòàí ýì õ¿í áîëæ ìýõëýõ ñàíààòàé þó? ìàé òààñðàí øèéòãýëýý àâ! õýìýýí òóãàëãàí
ìóíàà ÷óëóóäàæ îðõèñîí íü ººð õ¿íèéã íîíñîíï óëñ øóóãèëäàí øàâæ: Àé ÷è õóäàëäàà÷èí þì
óó , àëóóð÷èí þì óó? ×è ¿íýõýýð õóäàëäàà íàéìàà àõóë íààä õ¿¿äèéòýý ìºíãèéã ááèòãèé
èë òàâüæ îëîí õ¿íèéã õîðò ìóó þìàíä òàò! Ãýñýíä Çóðåéê çà ãýæýý .
Àëè õàðüæ ñàÿ áîëñîí ÿâäëûáã ÿðèàä “àé õàñàí, àäóó÷íû õóâöàñ àâ÷èð÷ ºãíº ¿¿? ”
ãýýä àâóó÷íû õóâöàñ ñîëüæ ºìñººä íýã òàâàã òàâàí óëäààí çîîñûã õàìò àâ÷ çàãàñ÷èí
çóðåéê äýýð î÷èæ , àé íî¸íòîí þó àâàõ ãýý âý? ãýýä òàâàí óëà í çîîñ ¿ç¿¿ëýõýä íýã
çàãàñ òàâàãò íü õèéõ ãýòýë , ¿ã¿é çààâàë õàëóóíûã èäíý ãýæýý .
Çóðåéê çàãàñ øàðàõ ãýòýë ãà« óíòàð÷ àñààõ õýìýýí öààø îð®õûí õîîðîíä ìºíººõºí
õ¿¿äèéã ñóéëàõ ãýñýíä ýëäýâ ç¿¿ñýí õîíõ òýðã¿¿òýí íü õàíãèð æèíãýð õèéæ Çóðåéê
ãàð÷ èðýýä : ”×è ò¿ð¿¿ íàìàéã äàìøèãëàõ ãýýä ÷àäààã¿é , îäîî áàñ àäóó÷èí áîëæ èðíý ¿¿?
×àìàéã òàâàã áà ìºíãº áàðüæ èðýõýýð ÷èíü òàíüñàí þì ãýýä òóãàëãàí ìóíààð
÷óëóóäàñàíâä Àëè òîñîæ àâààä ýðã¿¿ëýí øèäâýë õàëóóí òîñòîé õàéðóóëä îíîæ , òîãîî
õàãà ¿ñ÷èí õàëóóí òîñ ¿ñ÷èæ ãóäàìæèíä ÿâñàí íýãýí ü¿øìýëèéí õóâöñûã áóçàðëàñàíàä
ò¿øìýë óíäóóöàí: Àé òîìîîã¿é áàãà õ¿¿õýä ÷óëóó øèäýæ òîãîîíþä îíîæýý ãýæõýëöòýë ,
Çóðåéê çàãà÷íû òóãàëãàí ìóíà áàéõûã îëæ ¿çýýä Çóðåéê ÷óëóóäæýý ãýõýä ò¿øìýë, àé
Çóðåéê ÷è ýíý õ¿¿äèéòýé ìºíãº àâ÷ öààø õèéâýë òààðíà ø¿¿! ãýñýíä Çóðåéê çà ãýæýý .
Êèàðûí Àëèéã õóàðàíä èðýõýä, çà ÷è õ¿¿äèéòýé ìºíãº àâ÷ðàâ óó? ãýñýíä Àëè ñàÿ
áîëñîí ÿâäëûã áóñàä íüâ ÷è óðàí àðãûíõàà ãóðàâíû õî¸ðûã äýìèé áàðæýý ãýöãýýâ.
Àëè õóäàëäàà÷íû õóâöàñ ñîëüæ ºìñººä ãàðòàë ìîãîé òýæýýäýã õ¿í äàéðàëäàæ òýð íýã
óóò ìîãîéòîé àæýý . ªÀëè, ÷è ìàíéä î÷èæ õ¿¿õýä ñààòóóëæ àëü, øàí ºãíº ø¿¿ ãýæ
õóàðàíä àâà÷èæ, ñîãòîîí óíàãààãààä óóò ìîãîéã àâ÷ çàãàñ÷èí çóðåéêèéíäï î÷èâ.
Àëè áèøã¿¿ð äàðæ áàéãààâ îëîí ìîãîéã çýðýã ãàðãàæòàâñüàíä çàãàñèí ñìîãîéûíîîñ àéäàã
áàéæýý . Öààø ¿ñðýí îðîõ õîéãóóð ìºíººõºí óóòòàé ìºíãºíä ãàð øóðãóóë¡àë ç¿¿ñýí õîíõ
õàíãèð ÿíãèð õèéæ Çóðåéê ÷è áàñ õ¿í ìàëëàõ ãýæ áàéíà óó ãýýä òóãàëíà ìóíà
÷óëóóäñàíä ãóäàìæèíä ÿâñàí íýã öóöýðãèé äàðãûã õºëºã÷èéí òîëãîéä óíàæóõàààíã¿é
óíàæýý . Óëñ öóãëàæ äýýâðýýñ ÷óëóó óíàâ ãýëöòýë Çóðåéêèéí òóãàëãàí ìóíà áàéõûã
¿çýýä , Çóðåéêò î÷èæ, ýíý õ¿¿äèéòýé ìºíãèéã öààø äàëä õèé ãýñýíä Çóðåéê ºíºº îðîé
äàëä õèéíý ãýæýý
Àëè èéíõ¿¿ äîëîîí óäàà îðîëäîîä ìºíãèéãø ýñ àâ÷ ÷ àäàâ. Õàðüæ ìîãîé÷èéã ñýðýýæ øàí
ºãººä áóöàæ î÷âîë Çóðåéê: Åð íü óóòòàé ìºíãèéã äýëã¿¿ðò îðõèâîë àè àðãàò õ¿¿¿ñ
õàíà í¿õýëýí àâ÷ áîíî . ªâºðëòºëæ õàðúÿ ãýæ ÿ÷ÿðüæ áàéõûø ñîíñæýý .
Çóðåéê õ¿¿äèéòýé ìºíãºº ºâºðòëººä ÿâàõàä Àëè äàãàæ ÿâòàë àéë íü íàéð õèéæ áàéæýý .
Çóðåéê, “õàðüæ ìºíãºº òàâèàä õóâöàñ ñîëüæ ýíý àéëûí íàéðàíä îðú¸” ãýæ áîäîîä öààø
ÿâòàë Àëè äàãàñààð ÿâëàà.
Çóðåéê íýãýí õàð àðüñò øèâýã÷èíòýé ãýðëýí íýãýí õºâã¿¿í òºð¿¿ëñíèéã Àáä Àëëàõ ãýæ
íýðëýíý. Òýä õ¿äéèòýé ìºíãèéã õ¿¿ãýý ãýðëýõýä õóðèì íàéðàíä õýðýãëýõýð ÿðèäöñàíá
àéæýý . Çóðåéê ãýðòýý èõ ëóóðòàé îðâîë ýõíýð íü : ×è ÿàãààäèéíõ¿¿ óóðòàé èðýâ?
Ãýñýíä íýã àðãàò õºâã¿¿í ìèíèé ýíý õ¿¿äèéòýé ìºíãèéø àâàõ ãýæ äîëîîí óäàà ìýëýõýä
ýñ ÷àäâàë ãýõýä íü Àëèé íààø ºã. Áè õàäãàëàÿ, õ¿¿ãèéí õóðèìä õýðýãòýé ãýæý. Ýíý
¿åñ Àëè äàëä íóóãäàæ öºìèéã ìýäýæ áàéæýý .
Çóðåéê õóâöñûã ñîëüæ ºìñººä ýõíýðòýý : “” Çà ÷è õ¿¿äèéòýé ìºíãº ñàéí õàäãàëæ
áàéãàà àé . Áè àéëûí íàéðàíä î÷ëîî ãýõýä íü ýõíýð íü ò¿ðãýí ¨ðýýðýé ãýæýý . ßâñàí
õîéãóóð Àëè ñýì áîñîæ õ¿¿äèéòýé ìºíãèéã àâààä ìºíººõºí íàéð õèéñýí àéëä î÷èâ. Çóðåéê
èðæ óíòñàí õîéíîî õ¿¿äèéòýé ìºíãèéã íýãýíøóâóó àâ÷ áàéãà ãýæº ç¿¿äëýýä ñýðæ,
ýõíýðòýý ìàíàé õ¿¿äèéòýé ìºíãº áàíà óó, áîñîæ ¿çýãò¿í ãýõýä ýõíýð íü áîñîæ ¿çýýä
àëãà áîëñíûã ìýäýæ: Àé Óì –Àáä Àëëàõ ÷èíèé çàÿà þóòàé òäîðîé âý! Õ¿¿äèé òýé
ìºíãº íºãºº àðãàò ýð àâ÷ýý ãýñýíä Çóðåéê : Àãàò Àëè àâñíààñ çàéëñàíã¿é , áè ÿâæ
çàâàë îëæ èðíý ãýñýíä ýõíýð íü “ ×àìàéã òýðìºíãº îëæ èðýõã¿é áîë ãàäàà õîíóóëíà
ø¿¿ ãýæýý .
Çóðåéê õóðèì õèéñýí àéëûí ãàäàà î÷âîë Àëè õàðæ ááàéõ òóë “Çà ÷è ìèíèé ìºíãèéã
àâñíààñ çàéëàõã¿é . ×è Àõìåä äàíàôèéí õóàðàíä ñóóäàã äàà” ãýæ áîäîîä ìºíõ¿¿ õóàðàíä
óðüäààð î÷èæ, õàøààã äàðæ î÷âîë èýä öºì óíòàöãààæ áàæýý. Òýãòýë Àëè èðæ
õààëãà äýëäâýýñ Çóðåéê: ×è õýí áý? ãýýä Êèàðûí Àëè áàéíà ãýõýä íü íºãºº õ¿¿äèéòýé
ìºíãº àâ÷ðàâ óó? ãýõýä íü ýíý øóìàí ìºí ãýæ áîäîîä “Àâ÷èðñààí! Íààä õààëãàà òàéë!”
ãýõýä íü Çóðåéê : ¯çýõõýýñ íààø òàéëàõã¿é , ÿàãààä ãýâýë ÷èíèé õóó÷èí äàðãà áèä
õî¸ð ìºðèé òàâüñàí þìàà ãýñýíä Àëè”Ìàé ýíý çàâñðààð àâ! ” ãýýä ºãºõºä íü Çóðåéê
øàëàâõàí àâààä îðñîí ãàçðààð äàâààä ÿâ÷æýý.
Àëè õààëãà òàéëàõûã õ¿ëýýæ ÿäààä ýöýñò íü àéìààð ÷àíãà áàëáàñàíä Àõìåä Äàíàôèéí
íºõºä ñàÿ íîéðîîñ ñýðæ õààëãûã òàëààä ÷è àâ÷èð÷ ÷àäàâ óó? ãýõýä íü Àëè ºã¿¿ëð¿¿í:
Øóìàí ÷è áèòãèé òîãëîîì õèé ! òýð ìºíãèéã áè ÷àìä õààëãàíû çàâñðààð ºãñºí áèø ¿¿? Òýð
ìºíãèã ¿çýõýýñ íààø õààëãà òàéëàõã¿é ãýæ ÷è õýëñýí áèç äýý? ãýñýíä “Àé Àëëàõ áè,
àâàã¿û , òýãâýë ëà Çóðåéê àâ÷ýý” ãýâ. Àëè “Òýãâýë áè ÿâæ çààâàë àâ÷èðíà” ãýýä
ãàð÷ íºãºº íàéðàí äýýð î÷âîîñ Çóðåéê áàéõ òóë ýçã¿é õîéãóóð íü ãýðò íü îðæ õàøààã
äàâæ îðòîë Çóðåéêèéí øèâýã÷èí ýõíýð óíòàæ áàéõàä ýìýýð ñîãòóóðóóëàí óíàãàæ
õóâöñûã ºìáñººä , õ¿¿õäèéã òýâýð÷ ãýð îíîãèé íü íýãæèí ¿çâýë , Çóðåéêèéí íàðèéí
õàðàì÷èûí ó÷èð ¿ëäñýí íýã ñàãñ áîîâ îëîâ.
Ýíý ¿åñ Çóðåéê ãýðòýý õàðüæ õààëãûã äýëäâýýñ Àëè øèâýã÷èí ýì øèã äóóãààð õýí
áý?“ ãýñýíï “Àáó-Àáä Àëëàõ áàéíà ãýýä õ¿¿äèéòýé ìºíã àâ÷ðàõààñ íààø îðóóëàõã¿û
ãýñýí ø¿¿ äýý áè” ãýñýíä Çóðåéê : “Áè ¸ñîîð àâ÷ðàâ” ãýõýä íü òýãâýë óðüäààð íààø
íü ºã ãýâýä “ñàãñàà óíæóóëàãòóí , áè äîòîð íü õèéæ ºãüå ” ãýæýý.
Àëè, ñàãñûã ãàäãàø óíæóóëàí ºã÷ ìºíãèéã àâààä æààë õ¿¿ã áàñ ñîãòîîí óíàãàæ ýõèé
íü ñýðýýæ îðõèîä îðñîí ãàçðààð ãàð÷ õàðâààñ , íºõºä íü ìºíãº áà õ¿¿õäèéã ìýõëýí
àâ÷ðàâ ãýæ èõ ë ìàãòæýý . Àëè ñàãñòàé áîîâûã òýäýíä òàðààí ºãººä, “Àé Øóìàí , ýíý áîë
Çóðåéêèéí õºâã¿¿í áîëíî. ×è ñàéòàð íóóãòóí! ” ãýæýý .
Øóìàí õ¿¿õäèéã íóóæ, íýãýí õîíü àëóóëæ á¿õëýýð íü øàðóóëààä áýëáýñðýëèéí
õóâöñàíä îðîîæ ÿã ¿øõñýí õ¿í øèã áîëãîæýý .
Çåðåéê õààëãà òàéëàûã õ¿ëýýæ ÿäààä ýöýñò íü àéìøèãòàé ÷àíãà áàëáàñàíä øèâýã÷èí
ýõíýð íü “×è ìºíãº àâ÷ðàâ óó? ” ãýñýíä “×è ñàãñàíä õèéæ ñàÿ àâñàí áèø ¿¿” ãýõýä íü
àé €ëëàõ áè ñààãñ ãàäãàø óíæóóëæ ºãººã¿é ìºíãº àâàã¿é ãýæýý .
Çóðåéê : Àé òýíãýð àðãàò Àëè íàäààñ ºðñæýý ãýýä äóóí àëäààä , ãýðò îðæ èðâýýñ
õºâã¿¿í áà áîîâûã áàñ àâñàí áàéæýý .
Çóðåéê : “Àÿà, õàéðàí ñàéõàí ¿ð þìñàí!” ãýñýíä ýõíýð íü : Îäîî õî¸óëàà , õàëèôûí øàäàð
ñàéäàä î÷èæ §àðãàëäàíà! Ìèíèé õ¿¿ ÷àìàéã äàìøèãëàäàã , Êèàðûí Àëè àëñàí áàéæ
òààðíà . Ýíý áîë ÷àìààñ áîëñîí ãýäýã! àæýý .
Çóðåéê õºâã¿¿íèéã îëæ èðíý ãýæ àì ºã÷, öàãààí äààâóóãààð õ¿ç¿¿ã îðîîæ , Àõìåä –àä
Äàíàôèéí õóàðàíä î÷âîîñ: Çà ÷è þóíä èðýâ? ãýñýíä Çóðåéê øóìàíä ãóéñàí íâ :
“Àëèãààñ õºâã¿¿íèé ìèíü àâ÷ û ºãºº÷ . Îðîíä íü íºãºº õ¿¿äèéòýé ìºíãèéã àâàã ãýõýä íü
Àé Àëè ÷àìàéã Àëëàõ çàëõààòóãàé! ×è òýð õºâã¿¿íèéã Çóðåéêèéí õ¿¿ ãýæ þó þì áý?
ãýõýä íü áèä çºíäºº ¿çýì ºãñºíä ãýäýã íü òèéð÷ ¿õýâ ãýñýíä Çóðåéê , Àÿà õàéðàí
õ¿¿ ìèíü , îäîî ýõýíä þó ãýæ õýëäýã áèëýý ãýýä áýëáýñðýëèéí îðîîëòûã ñºõºæ ¿çâýë
øàðñàí õîíü áàéñàíä , Àëè ÷è íàìàéã þóíä èéíõ¿¿ àéëòãàâ äàà ãýæýý . Ò¿¿íèé
õºâã¿¿íèéã ºãººä Àõìåä Äàíàô ºã¿¿ëð¿¿í: ×è õ¿¿äèéòýé ìºíãèéã ºëãºæ õýí àðãà
÷àäàëòàé õ¿íèéã àâàãòóí ãýñýí áèëýý . Òýð ìºíãº îäîî Êèàðûí Àëèéíõ áîëæ äýý ãýñýíä
Çóðåéê “Áýëýãëýí áàðüñóãàé” ãýæýý . Àëè ºã¿¿ëð¿¿í: ×èíèé çýý õ¿¿õýí Çåéíàáûã
áîäîæ ÷àìä ìºíãèé ÷èíü áóöààí ºãüå ãýñýíï ò¿¿íèé íºõºä íü “Çåéíàá õ¿¿õíèéã áèä
ÊÈÀÐÛÍ Àëèä ýõíýð áîëãîí àâ÷ ºãºõèéã õ¿ñíý” õýìýýâýý± çóðåéê ºã¿¿ëð¿¿í: Ò¿¿íèé
èíæèéã îëæ ÷àäàõ õ¿í ä ëä Çåéíàáûã ºãíº äºº ãýõýä íü “ßìàð èíæ àâàõ þì?” ãýñýíä
Àçàð õýìýýõ åâðåéí îõèí Êàìàðûí õóâöàñ ÷èìýã, àëòàíøààõàé , á¿ñ òýðã¿¿òíèé£ àâ÷
ºãñºí õ¿í ë ìèíèé äýýð ãàðíà ãýäýã þì ãýæýý .
Êèàðûí Àëè: ªíºº îðîéí äîòîð òýð õóâöñûã îëæ èðýõã¿é áîë áè Çåéíàáûã àâàõã¿é ãýñýíä
íºãººä¿¿ë íü: Àé Àëè ÷è ò¿¿íèéã äàìøèãëàõ ãýâýë ¿õíý ø¿¿ ãýõýä íü Àëè: ßàãààä òýð
áèëýý ãýñýíä Àçàð åâðåé áîë èëáý÷èí õ¿í áºãººä áàñ ÷ºòãºð¿¿äèéã çàõèð÷ õ¿í
õîðäóóëäàã ìýõò ëóéâàð÷èí äàðóé ìºí . õîòûí ãàäíà àëòàí áà ìºíãºí òîîñãî ñàëààâ÷ëàí
áàðüñàí õýðýí äîòîð íýãýí îðäîíä ñóóõ áºãººä Àçàðûã ººðèéí íü áàéõàä íü òýð îðäîí
õ¿íèé í¿çäýíä õàðàãääàã , ýçã¿é áîë àëãà áîëäîã þì . Àçàð Åâðåé Êàìàð íýðòýé íýãýí
îõèíòîé áîëñîí íüâ îõèíäîî òýðõ¿¿ òàíñàã õóâöàñ àâ÷èð÷, òýð õóâöñûã àëòàí òàâàãò
òàâèàëä îðäíû öîíõûã íýýãýýä : àÿà ,Ìèñèð ãàçðûí óðàí àðãàòàí, Èðàêèéí ñàéí ýðñ,
Ïåðñèéí çàëü ìýõèýí áàéíà óó? Ýíý ñàéõàí õóâöñûã õóëãàéëàí àâ÷ ÷àäñàí õ¿íä îõèíîî
ºãíº! ãýæ õàøãèðäàã á¿ëãýý . Á¿õ ñàéí ýð÷¿¿ä îðîëäîîä òýð õóâöñûã àâ÷ àäààã¿é ,
òéèíõ¿¿ îðîëäñîí õíèéã èëáýýð ìè÷, èëæèã áîëãîäîãþì ãýæýý .
“Áè òýð õóâöñûã çààâàë àâ÷ Çåéíàá õ¿¿õýíä ºìñºãºí ” ãýæ Àëè ººã¿¿ëýýä ìºíººõºí åâðåéí
äýëã¿¿ðò îðâîë åâðåé ìàø óóðòàé áàëàà . Ò¿¿íèé äýëã¿¿ðò ýëäýâ, æèíë¿¿ð ëýíñ, àëò
ìºíãº, àâäàð , òýðã¿¿òýí áàéõ áºãººä ãàäíà íü íýãýí èëæèã óÿàòàé áàéâ.
Åâðåé äýëã¿¿ðèéã õààæ, àëò ìºíãèéã õî¸ð áîãöîíä õèéæ áàñ õ¿¿äèéä õèéãýýä ÿâëàà .
òýãòýë åâðåé ºâðºº±ºº àòãà øîðîî ãàðãàæ, àìàíäàà øèâøèí öàöâààñ õîñã¿é ñàéõàí îðä
õàø áèé áîëîâ. Åâðåé èëæãèéã õºòºëñºº° î÷èæ, àëòûã áóóëãàæ îðäîíîëäîî îðîîä àëòàí ò
òàÿãò, àëòàí ãèíæ á¿õèé àëòàí òàâàã ºëãºæ ò¿¿í äîòîð õóâöñàà õèéæ òàâèàä “Ìèñèð
ãàçðûí àðãàòàí , èðàêèéí ñàéí ýðñ , Ïåðñèéí óðàí õóëãàé÷ õ¿í áàéâààñ ýíý õóâöñûã
õóëãàéëæ àâáàë îõèíîî ºãëºº ! ” ãýæ õàøãèðààä , èëáèéí àðãààð ñàéõàí õîîë ãàðãàæ,
öàäòàë èäýõýä òýð øèðýý ººðºº àëãà áîæ îðîíä íü äàðñ ºðñºí øèðýý ãàð÷ èðýõèéã Àëè
õàðñààð áàéâ. Àëè “Ýíý âðåé äàðñûã óóæ ã¿éöñýí öàãò èòàâàãòàé õóâöñûã àâíà
äàà” ãýæ ººðòºº ºã¿¿ëýýä àðààñ íü ñýì î÷èæ ñýëìýý ñóãàëàí äàëàéòàë åâðåé ýðãýí
õàðæ ñýëýì îçãñ ãýñýíä Àëèéí ñýëýñ äàëàéñàí ãàð õèéä ººðèéí ýðõãé çîãñîâ. Ñîëãîé
ãàðûã õºäºëãºõ ãýòýë áàñ õºäëºõã¿é áîëæ, ºðººñºí õºë íü áàñ õºäëºõã¿é áîëæýý .
Åâðåé ýëñýí ñàìáàð àâ÷ Àëèéí õóâèéí çîõèîëûã çöóðæ ãàðãàâààñ Êèàðûí Àëè ãýäýã
õ¿¿ áàéõ òóë ÷è íààø èðñ¿ãýé . õýò íóòàã õààíà âý? õýðýã çîðèã õýíä âý? ãýñýíï Àëè
õýëñýí íü Áè áîë Àõìåä –àä-äàíàôèéí ñàéí ýð Êèàðûí Àëè ãýäýã áàíà. Ìýõò äàëèëà
ýìãýíèéã îõèí Çåéíàáòàé óðàã áàðèëäàõ ãýæ èíæèíä íâ ÷èíèé îõèíû õóâöàñ îëæ ºã
õýìýýâ. Òýð õóâöñûã íàä ºãººä ººðºº àìüä ìýíä ãàðúÿ ãýâýë ëàëûí øàæèíä äàãààð
îðîãòóí! Ãýñýíä åâðåé “Ìèíèé ¿õñýí õîéíî àâààðàé. Òýð õóöâñûã ÷è áàéòóãàé îëîí õí
àâàõ ãýæ îðîëäîîä ÷àäààã¿é þì äàà . ×àìä ñàéí ñàíàæ õýëýõýä àìèà õàìãààë äàà . ×àìàã
õºíººõ ãýñýí óëñ òýð õóâöñûã ÷àìààñ íýõýæ áàéãàà õýðýã. Áè ÷èíèé õóâü çîõèîëûã
çóðæ ¿çâýë íàäààñ èë¿¿ õóâüòàé õ¿í àæýý . Ýë ó÷èð ÷èíèé òîëãîéã àâàõûã ò¿äãýëçý
ãýõýä íü Àëè òýð åâðåéãýýñ èë¿¿ õóâüòàé õ¿í ãýäãýý äóóëæ áàÿðëààä Áè ýíý
õóâöàñíû ÷èíü çààâàë àâ÷ ÷àìàéã ëàëûí øàæèíä îðóóëíà ãýñýíä , “×è ¿íýõýýð
òéèíõ¿¿ õ¿ñíý ¿¿? Ãýýä Àëèéã “Òèéì ” ãýõýä íü àÿãàíä óñ õèéæ øèâøèí òàðíèäàæ :
“Õ¿í òºðëººñ ãàð÷ , èëæèã áîëòóãàé” õýìýýí öàöâààñ Àëè óðò ÷èõòýé èëæèã áîëæ
ìóóõàé îðèëîâ. Åâðåé èëáèéí àðãààð õàøàà áàðüæ õîíîîä ìàðãààø ºãëºº áîëãîõîä “Ýíý
èëæãèéã ºíººäºð àìðààæ ÷àìàéã óíàæ ÿâíà äàà” ãýæýý . òýãýýä õóâöàñ òàÿã, òàâàã,
ãèæíèéã ø¿¿ãýýíä õèéæ Àëèéí íóðóóíä øóóäàéòàé àëò ìºíãºº òýãíýí óíàæ ÿâòàë ìºíºõºí
îðäîí íü àëãà áîëîâ.
Äýëã¿¿ðò èðæ, õ¿¿äèéíýýñ àëò ìºíãºº íýãýí õàéðöàãò þóëæ , èëæèã Àëèéã øîíãîîì óÿæ
îðõèâ.
Ýíý ¿åñ àðãàà áàðæ óñ÷èí áîëîõîîð øèéäñýí íýã õóäàëäàà÷èí , ýõíýðèéí áóãóéâ÷èéã
àâ÷èð÷ åâðåéä ¿ç¿ëýí “¿¿íèéã àüààä íýã èëæèãíèé ¿íý ºãò¿ãýé” ãýýä áè õºõ¿¿ð
òýãíýæ óñ çººõ ãýýñí þì ãýñýíä åâðåé : òýãâýë ìèíèé ýíý èëæãèéã àüàãòóí! Ãýæýý .
õóäàëäàà÷èí áóãóéâ÷èéã ò¿¿íä õóäàëäàí õàãàñ ¿íýýð èëæèã ä¿ðñýíä îðñîí Êèàðûí
Àëèéã õóäàëäàí àâààä õºòëºí õàðüæýý .
“Àé ýíý õ¿í íºä õºõ¿¿ð òýãíýæ ºäºðò àðâàí õýäý óäàà óñ çººñººð áàéãààä òóðààæ àëàõ
áèé äýý” ãýæ Àëè ãóòðàí áîäîæ ÿâæýý .
Óñ÷èíãèéí ýõíýð èëæèãýíä ºâñ òàâüæ ºãºõ ãýòýë ºøèãëºæ òàñ ãýäðýã õàðóóëàí
óíàãàæ , äýýð íü î÷èæ ìîðäîîä õóðüöàë ¿éëäýõ ãýòýë óñ÷íû ýõíýð ó÷èðã¿é ÷àðëàâààñ
àéëûí óëñ èðæ ñàëãàæýý .
¯äýø õóäàëäàà÷èí ãýðòý ý õàðüòàë ýõíýð íü “íýã áîë áè ÷àìààñ õîëäú¸, íýã áîë ýíý
èëæãýý ýçýíä íü áóöààæ ºã !” ãýñýíä “Þó áîëîâ” ãýõýä íü ýõíýð íü ºã¿¿ëð¿í: òýð èëæèã
äóðñò îðîîëîí íàä äýýð õàðàéæ, íàä äýýð õàðàéæ, àéëûí óëñ èðæ ñàëãààã¿é áîë òýíýã
ÿâäàë áîëîõ áàéëàà ãýñýíä ìºíººõºí óñ÷èí áîëîõ ãýñýí õóäàëäàà÷èí Àëèéã åâðåéä áóöààí
àâ÷èðâàë “×è ÿàãààä èëæèã áóöààæ èðýâ?” ãýñýíä íü ýíý èëæèã ìèíèé ýõíýðòýé
õóðüöàë ¿éëäýõ ãýâ áóöààæ ºãººä, Àëèä “Àé ìóó ¸ðûí ÷è õ¿íòýé ÿâàëäàõ ãýýä
áóöààæ õ¿ðã¿¿ëýâ ¿¿, Èëèæøá àéõûã ýñ õ¿ñâýë ÷àìàéã èõ áàãà óëñûí ýëýã äîîã áîëãîíî
äýý!” ãýæýý .
òýãýýä åâðåé èëæãèéã óíàæ õîòûí çàõàä õ¿ðýýä ºâðººñ ¿íñ ãàðãàæ ¿ëýýñýíä ìºíººõºí
îðä õàðø áèé áîëîâ.
èëæèãýíä òýãíýñýí õ¿¿äèéòýé ìºíãèéã àâ÷ îðîîë îõèíû õóâöñûã àëòàí òàâàãò õèéæ
òàÿãíààñ ºëãººä ààíàé: “Ã¿ðýí á¿ðèéí ñàéí ýð÷¿¿ä ýý, ìèíèé îõèíû õóâöñûã àâ÷ àäàõ
óó? ” ãýæ õàøèãðààä èëáýýð õîîë áîëãîæ èëýæ óóñíû äàðàà àÿãàíä óñ õèéæ “Õ¿í
òºðºëäºº îðîãòóí” ãýæ èëæèã ð¿¿ öàöñàíä Àëè õóó÷èí áàéäàëäàà îðñîíâ åâðåé
ºã¿¿ëð¿¿í: “Àé Àëè ÷è ìèíèé ¿ãýíä îðæ èíãýæ çîâîõîî áîëü. Ìèíèé îõèíû õóâöñûã àâ÷
Çåéíàá îõèíòîé ãýðëýõ õýðýã âó áèëýý . Õîâäî£ øóíàõàé ñýòãýëýý òàòâàë äýýð ýñ
òýãâýë áè ÷àìàéã áààâãàé þìóó, ìè÷ áîëãîõ áóé ýñâýë õ¿í áóñûí ýðõýíä ºãâºë òýð
÷àìàéã Êàôó óóëûí öààíà àâàà÷èæ õàÿõ áîëíî” ãõýä íü Àëè “Àé Àçàð, áè òýð õóâöñûã
çààâàë õóëãàëàí àâ÷ , áàñ ÷àìàéã ëàëûí øàæèíä äàãààð îðîõã¿é áîë àëíà” ãýñýíä Àé Àëè
÷è ÿñûã õàãàëàëã¿éãýýð äîòîð èäýýã àâ÷ èäýæ ýñ áîëäîã ñàìàðòàé òóéëûí àäèë õ¿í
áàíà ãýýä àÿãàíäç óñ õèéæ òàðíèäààä “Áààâãàé òºðºëòºí áîëîãòóí!” ãýýä öàöñàíä Àëè
òýð äàðóé õ¿ðýí áààâãàé áîëîâ. åâðåé ò¿¿íä õ¿ç¿¿â÷ õèéæ àìûã áîîæ òºìºð ãàäñààð
äºðëººâ èäñýí óóñíûõàà øàâõðóóã õàÿæ ºãíº .
Ìàðãààø ºãëºº íü òýð òàâàãòàé õóâöñûã äàëä õèéãýýä äýëã¿¿ðò èðæ , àëò ìºíãºº õàðöàãò
þóëæ òàâèàä áààâãàéí õ¿ç¿¿íãèé ãèíæ àü÷ , ñàéòàð óÿõ òýðã¿¿òíèéã Àëè ìýäñýýð
àòàë ãàãöõ¿¿ õýëã¿é ó÷èð ÿðüæ ýñ ÷àäíà.
Òºäºëã¿é íýã õóäàëäàà÷èí èðæ , Àé äàðõàí , ÷è ýíý áààâãàéã íàä çàðàõã¿é þó? Ìèíèé
ýõíýðò ºâ÷èí õ¿ðýýä áààâãàéí ìàõ èäýæ, ººõººð òîñîëáîë ýäãýðýíý ãýñýí áèëýý ãýñýíä
åâðåé áàÿðëàí: “Ýíý õóäàëäàà÷èíä ºãâººñ àëæ ¿¿íèéã íàäààñ ñàëãàõ àæýý” ãýæ áîäîîä :
×àìä ç¿ãýýð áýëýã áîëãîí ºãüå ãýñýíä íü Àëè “Àé ýíý õóäàëäàà÷èí íàìàéã àâàà÷èæ
àëàõûã õ¿ñíý . Àëàãäàõ àâðàãäàõûã ãàãóõ¿¿ Àëëàõ ìýäì¿é çà ãýæ ãóíèãëàí áîäîæ
àâàé . õóäàëäàà÷èí áààâãàéã õºòºëæ, íýãýí ÿðãà÷íû õàæóóãààð ãàðàõäàà , õóòãàà àâààä
ìèíèé õîéíîîñ î÷èãòóí! Ãýñýíä ÿðãà÷èí äàãàæ ÿâëàà . Àðãà÷èí õ¿í Àëèéã óÿæ õóòãàà
áèë¿¿äýæ áîñîæ èðâýýñ áààâãàé çóãòààæ , ¿¿ëòýé òýí£ýðýýñ äîîãóóð ¿çê¿¿ðòýé ìîäíîñ
äýýã¿¿ð àëãà áîë Åâðåéí îðäîíä áóóæýý .
Ó÷èð þó ãýâýë åâðåé íºãºº áàéâãààã õóäàëäààä îðäîíäîî èðñýí îõèí íü ºã¿¿ëð¿¿í:
×àìàéã äàìøèãëàãõèéã õ¿ñýã÷ õ¿í Êèàðûí Àëè áóþó ýñõ¿ë ººð àøí áîëîõûã õèé þì
èëãýýæ ¿ç¿¿ëýãò¿í ãýñýí áàéæýý . Åâðåé, îõèíû õýëñýí ¸ñîîð õèé þìûã äóóäàæ
“íàìàéø äàìøèãëàõûã õ¿ñýã÷ õ¿í Çèàðûí Àëè áóþó ýñõçë ººð õ¿í áîëîõûã î÷èæ
¿çýãò¿í” ãýñýíä òýð íü î÷èæ Àëèéã áóëààí àâ÷ðààä ºã¿¿ëð¿í: íü “Ýíý áîë Êèàðûí Àëè
áèåýðýý áàéí . ßðãà¸÷èí ÿã àëàõûí çàâäàí áàéòàë áóëààí àâ÷ðàâ” ãýæýý .
Åâðåé “Õ¿í òºðºëäºº îðîãòóí! ” ãýýä áàéâãàé ðóó àÿãòàé óñ öàöñàíä óðüäûí õýâýýð
áîëîâ. ò¿¿íèé îõèí Êàìàð Àëèéã ¿çâýýñ ìàø ñàõàí õºâã¿¿í èòóëë , äóðëàí õºâã¿¿í ÷
îõèíä ñýòãýë òàòàãäàæ Êàìàð ºã¿¿ëð¿¿í: “àé çàÿàò ìóóò , ÷è þóíû ó÷èð ìèíèé
õóâöñûã àâàõ ãýýä ìóóãàà ¿çýæ áóé áèëýý? ãýñýíä Àëè, Áè Çàéíàá õ¿¿õýíä ÷èíèé
õóâöñûã îëæ ºã÷ èò¿¿íòýé ãýðëýõ ãýñýí þì ãýõýä íü Êàìàð ºã¿¿ëð¿¿í: ×àìààñ ººð óëñ
áàñ ìèíèé õöâñûã àâàõ ãýæ ìèíèé ýöýã ë¿ãýý îðîëäîîä ¸÷àäààã¿é þì . òýð õîâäîã
ø¿óíàõàé ñýòãýëý îãîîðîãòóí! Ãýñýí Àëè: Áè ÷èíèé õóþöñûã çààâàë àâíà. Áàñ ÷èíèé
ýöãèéã ëàëûí ìºðãºëä îðîõã¿é áîë àëíà ãýæýý . Çàìàðûí ýöýã äóóí àëäàæ: ºàé îõèí ìèíü ,
ýíý çàÿà ìóóò, ¿õëèéí ýðæ áóéã õàðàâ óó! ãýýä áè ÷àìàéã îäîî íîõîé áîëãîíî ýãæ
àÿãòàé óñ àâ÷ Àëè äýýð íîõîé áîëîãòöí ãýæ öàöâàë Àëè òýð äîðîî íîõîé áîëîí õóèðàâ.
Ìàðãààø ºãëºº íü åâðåé èëáýýð äàãóóëàí ÿâòàë Àëèéã àéëûí íîõîä áîîðëîæ , íýãýí õóó÷èí
íîüø çàðäàã äýëã¿¿ðèéí ºâãºí ãàð÷ íîõäûã õººñºíä Àëè ò¿¿íèé ºìíº ýðõëýí õýâòýæ îðîé
õàðèõàä íü äàãàæ î÷èâîîñ îõèí íü ¿çýýä èõýä è÷èí í¿¿ðèéã áèò¿¿ëýí Àé ýöýã ìèíü , ÷è
þóíä ýð õ¿í áèäýíä äàãóëàí èðýâ? ãýñýíä ºâãºí: Ýíý õ¿í áèø íîõîé ø¿¿ äýý ãýõýä íü îõèí
: Ýíý áîë Êèàðûí Àëè ãýäýã áºãººä åâðåé èëáýýð íîõîé áîëãîæýý . õýìýýâýýñ îõèí : Ýíý
ò¿¿íè îõèíû õöâñûã àâàõ ãýýä èéì áîëîâ ãýýä áè äàõèí õ¿í ä¿ðñýíä íü îðóóëæ ÷àäíà
ãýñýíä ºüãºí: ×è òèéì ñàéí áóÿí ¿éëäâýë îäîî ¿éëäýãò¿í ãýñýíä îõèí: õýðýâ ýíý íàäòàé
ãýðëýâýë áè áóöààæ õ¿í áîëãîíî ãýýä Àëèéã õàðâàë íîõîé òîëãîé äîõèõ òóë îõèí íýãýí
áè÷èã á¿õèé øààçàíä óñ õèéæ òàðíèäàòàë èõ ÷èìýý ãàð÷ øààçàí îõíû ãàðà ìóëòðàí
óíàâ. Òýä ýðãýí õàðâàë îõèíû íýãýí øèâýã÷èí èðæ Àé õàòàãòàé ìèíü, áè ÷àìä ýíý
ýðäìèéã àíõ çààæ ºãºõäºº , íàäòàé çºâøèí ÿðèëöàõã¿éãýýð õýíä ÷ ¿éëäýæ áîëîõã¿é .
×àìòàé ãýðëýõ õ¿íòüýé áàñ óðàã áàðèëäàí òýð õ¿í ÷è áèä õî¸óëàíòàé øºíº áîëãîí
æàðàíà ãýæ õýëýëöñýí áèø ¿¿” ãýõýä íü ºâãºí : Ýíý øèâýã÷èíä ýíý èëáèéã õýí çààæ ºãºâ
ãýñýíä îõèí ºã¿¿ëð¿¿í: Ýíý èëáèéã íàä ýíý øèâýã÷èí êààñàí, õàðèí ò¿¿íä õýí çààñíûø
ººðººñ íü àñóóãòóí ãýæýý .
Øèýâã÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: Àé íî¸íòîí ìèíü, áèá ýýð Àçàð åâðåéä áàéõàä òàðíèäàõ óíøëàãûã
äóóëààä ò¿¿èé ýçã¿é õîéãóóð ñóäðûã íýýæ ¿çýýä õ¿í áóñûí óõààíûã ñóðñàí ãýæ
ìýäò¿ãýé. Íýã ºäºð åâðåé íàìàéø äóóäàæ õýðýãëýõ õýìýýñýíä áè: “×àìàéã ëàëûí ìºðãºëä
äàãààð îðîîã¿é öàãò ÷àìòàé õ¿ñëèéã ýñ õàíãàíà ” ãýñýíä åâðåé ëàëûí ìºðãºëä îðîõã¿é
ãýõýä íü “òýãâýë íàìàéã ñóëòàí õààíû çýýë äýýð ãàðãàæ õóäàëäàíà ” ãýñíýý íàìàéã
òàíä õóäàëäñàí áèëýý . Òýãýýä ýíý ãýðò èðæ ýçýãòýéä òýð ýðäìèéã çààãààä íàäòàé
çºâøèëöºëã¿éãýýð ýíý ýðäìèéã ¿ë õýðýãëýõ àì, àâ÷ áàñ õî÷óëàà íýã ýðòýé óðàã
áàðèëäàõààð ÿðèëöàí òîõèðñîí þì ãýýä ìºíººõºí øèâýã÷èí àÿãàòàé óñûã àâ÷ íîõîé äýýð
öààæ õ¿í ä¿ðäýý ýãæ îðîãòóí ! ãýñýíä Àëè äàðóé õóóÿ÷èí áàéðàíäàà îðóæýý . ªâãºí:
òýð åâðåé ÷àìàéã þóíû ó÷èð èéíõ¿¿ íîõîû áîëãîâ ãýñýíä Àëè á¿õ áîëñîí íàìòûð íýãä
íýãã¿é ÿðüæ ºã÷ýý . ìèíèé îõí áà øèâýã÷èíòýé óðàã áàðèëäâàë áàðàâ ãýñýíä Àëè: Áè
çààâàë Çàéíàá îõèíòîé ãýðëýõèéã õ¿ñíý ãýæ õýëýõ ýíý ¿åä íýãýí õ¿í õààëãà äýëäýæ ,
êàìàð îõèí èðýýä Êèàðûí Àëè òàíàéä áàéíà óó ? ãýõýä ºâãºí . Àé åâðåé îõèí Êèàðûí Àëè
ìàíàéë áàéíà, ÷àìä ÿìàð õýðýã áîëîâ? Àé øèâýã¸èí õààëãà òàéëæ ºãñ¿ãýé ãýòýë Êìàðà
îõèí îðæ èðñýíä Àëè äóóí àëäàæ . Àé íîõîéí îèí ÷è þóíä èðýâ? ãýñýíä Êàìàð ºã¿¿ëð¿¿í:
Àÿà, Àëëàõààñ ººð áóðõàí áàéõã¿é , àëëàõûí ýë÷ ìóõàìååäààñ ººð ýðõýì õ¿í ¿ã¿é ãýæ
áè ìýäýâ ãýýä ëàëûí ìºðãºëä äàãààð îðæ ëàëûí ¸ñîíä ýð íü ýìë èíæ áàðüäàã óó? Ýì íü
ýðä áàðüäàã óó? ãýõýä íü Àëè : Ýð íü ýìä èíæ ºãíº ãýâýë Êàìàð ºã¿¿ëð¿¿í: Áè ÷àìä
èíæ áîëãîæ ººðèéí õóâ¶àñ òàÿã , ãèíæ õèéãýýä ÷èíèé á Àëëàõûí äàéñàí ýöãèéí òîëãîéã
àâ÷ðàâ ãýýä ýöãèéí òîëãîéã ºìíº íü õàÿâ.
Îõèí ÿàãààä ýöãèéã àëàâ? Ãýâýë Àëèéã íîõîé áîëãîí õóâèëãàñàí òýð øºíº êàìàð “ëàëûí
ìºðãºëä îð!” ãýæ íýã õ¿í ºã¿¿ëýâ ãýæ ç¿¿äëýýä ëàëûí ìºðãºëä îðæ ýöãèéã ÿòãàâààñ ýñ
äàãñàíä ñîãòóóðóóëààä óõààíã¿é áîëãîîä àëàí áàéæýý .
Àëè õóâöàñ òýðã¿¿òíèéã àâ÷ ºâãºíä : ìàðãààø Õàëèôûíäï óóëçàæ, ÷èí éîõèí áà
øèâýã÷íèéã ýõíýð áîëãîí àâíà ãýýä òýíäýýñ èõýä áàÿðëàí ãàð÷ Àõìåä Äàíàôèéí õóàðàíä
î÷èæ ÿþòàë ÷èõýð íàéìààëàõ íýãýí õºâã¿¿í àÿà àóãàà èõ Àëëàõààñ èë¿¿ õ¿÷èí
áàéõã¿é áèëýý . Îäî öàã õ¿íèé õèéõ àæèë õàìààã¿é áîëæ . õàðèí ìèíèé õèéñýí ÷èõýðòýé
áîîâûã Àëëàõûã áîäîæ àìñàæ ¿çýãò¿í! ãýæ õàøãèðàí áàéõàä Àëè õýñãèéã àü÷ èäòýë
äîòîð íü ñîãòóóðóóëàõ ýì ûáàéæýý . òýð õºâã¿¿í Àëèéã óõààí àëäóóëæ îðõèîä ìºíººõºí
ãî¸ õóâöàñ , àëòàí òàâàã, òàÿã òýðã¿¿òíèéã àâ÷ ÷èõðèéí àâäàðò õèéæ öààø ÿâòàë
íýãýí ò¿øìýë äàéðàëäàæ äóóäààä, ÷è þó çàíà âý õýìýýâýñ àìòàò áîîâ ÷èõýð êàðîíà
ãýñýíä íýã õýñãèéã àâ÷ ¿çýýä “Ýíý ÷èíü þì õîëüñîí áàéíà ” ãýýä ºâðººñ íýãýí áîîâ
ãàðãàæ , õàðèí ýíý áîîâûã íýýí ñàéõàí õèéæýý . ×è àìñàæ ¿çýýä ¿¿íòýé àäèë áîîâ íàä
õèéæ àëü! Ãýæýý .
Õºâã¿¿í áîîâûã àìñòàë ñîãòóóðóóëàõ ýìòýé áàéñàí òóë äàðóé óõààí àëäàâ. Ò¿øìýë
òàâèóð, àâäàð, íºãºº õóâöàñ òýðã¿¿òíèéã àâ÷ õºâã¿¿íèéã òàâèóðò õèéãýýä öºìèéã ¿¿ð÷
Àõìåä Äàíàôèéí õóàðàíä èðæýý .
Ýíý ò¿ø¿ìýë áîë õàñàí Øóìàí áàéñàí áºãººä Àëè ìºíººõº Àçàðûí îõèíû õóâöñûã îëæ èðíý
ãýæ ãàðààä ñóðàãã¿é áîñîí òóë Àõìåä Äàíàô: “àé ìèíèé ñàéí ýð¿¿ä ÿâæ Êèàðûí Àëèéã
ý°æ îëîãòóí!” ãýñýí áàéëàà.
¿¿íä Õàñàí Øóìàí áàñ ýðýõýýð ò¿øìýäèéí õóâöàñ ºìñºæ ããàðòàë òýð ÷èõýð
õóäàëäààëàõ õºâã¿¿íèéûã õàðààä Àõìåä àëü- Ëàêèò ìºí ãýæ òàíüñàí áèëýý . òýãýýä
áºâðººñ ñîãòóóðóóëàõ ýì á¿õèé áîîâ ãàðãàæ óõààí àëäóëààä ìºíººõºí õóâöàñíû õàìò ¿¿ð÷
õóàðíäàà õàðèõàä íºãººä¿¿ë íü õîòîîð íýã ýðñýí áàéæýý .
Àëè Æàìàëü íºõäººñ ñàëæ ãàãöààð ýðæ ÿâòàë îëîí õí áººãíºðñíèéã ¿çýýä î÷âîë ýäíèé
äóíä Êèàðûí Àëè óõààíã¿é öóàíñàí áàéæýý . Àëè æàìàëü , Êèàðûí Àëèéã ñýðãýýâýë
Àëè í¿äèéã íýýæ òîéðîí çîãñîõ îëîí õ¿íèéã õàðæ: “Áè õààíà áàéíà?” ãýñýíä Àëè Æàìàëü
ºã¿¿ëð¿¿í: ×àìàéã ýíä óõààíã¿é óíàñàí áàéõûã îëæ ¿çýâ. Õýí ÷àìàéã è èéíõ¿¿ óõààíã¿é
áîëãîâ õýìýýâýýñ Àëè : íàìàéã ÷èõýð õóäàëäààëàõ íýãýí õºâã¿¿í óõààíã¿é óíàãàâ? Òýð
îäîî õààø îäîâ? Ãýõýä íü áèä îãò õàðñàíã¿é ãýýä Àëè Æàìàëü Êèàðûí Àëè äàãóóëàí
õóàðàíäàà õàðèâ.
Àõìåä Äàíàô àìàð ìýíäèéã ýðæ “¯Çà Àëè íºãºº õöâñûã îëæ èðýâ ¿¿?” ãýõýä íü Àëè
ºã¿¿ëð¿¿í: Áè òýðõ¿¿ öóóò õóâöñûã Àçàð åâðåéí òîëãîéí õàìò àâ÷èð÷ ÿâòàë ÷èõýð
õóäàëäààëàõ õºâã¿¿í äàðàëäàæ íàìàéã ñîãòóóðóóëàí óíàãàæ á¿ãäèéã àâààä ÿâæýý .
ãýýä óã áîëñîí ÿâäëàà öºìèéã ÿðèàä “òýð ÷èõýð õóäàëäààëàõ ýðèéã îëáîë õàðèóã
çààâàë àâíà!” ãæýýý .
õàñàí øóìàí ººð íýã ºðººíººñ ãàð÷ èðýýä , Àëè ÷è íºãºº þì îëæ èðýâ ¿¿? Ãýõýä íü Àë¨ : Áè
òýðõ¿¿ õóâöñûã áàñÀçàð åâðåéí òîëãîéí õàìò àâ÷èð÷ ÿâòàë ÷èõýð õóäàëäààëàõ
íýõºâã¿¿í äàéðàëäàæ íàìàéã óõààíã¿é áîëãîîä öºìèéã àâ÷ýý . Ò¿¿íèé õààíà áàéäãèéã
ìýääýãñýí áî öóñû íü õîëèõ áàéíà ãýõýä íü õàñàí øóìàí ºðººíèé õààëãûã íýýæ õàðóóëáàë
ìºíººõºí ÷èõýð õóäàëäààîëàõ õºâã¿¿í ìºí óõààíã¿é õýâòýæ áàéëàà . Àëè íºãºº õ¿¿ã
ñýðýýâýë òýð õ¿í Êèàðûí Àëè , Àõìåä-àä Äàíàô ò¿¿íèé äº÷èí ñàéí ýð áàéõûã ¿çýýä
ãàéõàæ: “Áè õààíà áàéíà . íàìàéã õýí èéíõ¿¿ àâ÷ðàâ ãõýä íü õàñàí : “Áè ÷àìàéã àâ÷ðàâ”
ãýæýý . Àëè: “àé ìóó ¸ðûí àìüòàí áàñ èéì õýðýã ¿éëäýíý ¿¿?” ãýýä àëàõûã çàâäàí õóòãà
äàëàéòàë õàñàí Øóìàí õîðüæ: ìýñ äàëàéõ õýðýãã¿é . Ýíý õ¿¿ îäî ÷èíèé õàìàòàí áîëæýý!
Ãýõýäó íü Àëè Ìèíèé õàìààòàí ãýíýý . õààíààñ ãàð÷ èðýâ? ãýâýë ýíý áîë Çåéíàáûí
ýã÷èéí õ¿¿ Àõõìåä Àëü-Ëàêèò ìºí ãýæýý . Àé ëàêèò ÷è íàìàéã þóíû ó÷èð óõààíã¿é
áîëãîæ þì àâàâ? Ãýæ Àëèéã àñóóõàä õºâã¿¿í ºã¿¿ëð¿¿í: ¯¿íèéã ¿éëäýõèéã ìèíèé ýìýã ýõ
ìýõò äàëèëà íàä òóøààâ. Óã íü çàãàñ÷èí Çóðåéê ìýõò Äàëèëàòàé óöóëçàæ Êèàðûí Àëè
áîë åð áóñûí àðãà çàëüòàé õ¿í þì òýð ëàâ åâðåéã àëæ îõèíé õóâöñûã àâ÷ðàõ áîëíî "
ãýñýí áàéæýý . ìýõò äàëèëà íàìàéã äóóäàæ, “×è Êèàðûí Àëèéã òàíèõ óó? ” ãýõýä íü áè
òàíèíà, ò¿¿íèéã áè Àõìåä Äàíàôûí õóàðàíä õ¿ðãýæ ºãñºí þì ãýõýä ìèíü , ÷è õîéíîîñ íü
ÿâ. õýð½ òýð òýðõ¿¿ õóâöñûã îëæ àâñàí áàéâàë õóóð÷ àâ!” ãõýä íü áè õîòîîð òýíýæ
íýãýí áîîâíû íàéìàà÷èíä î÷èæ àðâàí äèíàð çîîñ ºã÷ àâäàðò é áîîâ ¿¿ð÷ ãàðààä ë òýð äýý
ãýæýý .
Êèàðûí Àëè Àõìåä –àëü Ëàêèòàä ºã¿¿ëð¿¿í: Êàìàðûí õóâöàñ á à åâðåéí òîëãîéã Àëè àâñàí
áàéíà ãýæ ýìýã ýõ çàãàñ÷èí Çóðåéêò î÷èæ ìýäýãäýýä “Ìàðãààø ºãëºº Êèàðûí Àëè íºãºº
õóâöàñ , àëòàí òàâàã, òàÿã õèéãýýä Àçàðûí òîëãîéã àâ÷ Àõìåä äàíàô àõûãàà ñàé
ýðñèéí õàìò äàãóóëàí Õ ëèôûí îðäîíä î÷æ èõ Õàëèôò ñºãäâººñ Õàëèô òýðõ¿¿ çîðèãò
áààòàð çàëóóã õàðààä õýí áîëîõéûã àñóóâàë Àõìåä äàíàô ºã¿¿ëð¿¿í: “àÿà ¿íýí øàæèíòíé
èõ õ¿í ìèíü ýíý áîë ìèñèð ãàçðûí ñàéí ýðñèéí òýðã¿¿í , Êèàðûí Àëè Çåéáàê ìºí” ãýñýíä
í¿¿ðýíäýý ãàëòàé í¿äýíòäýý öîãòîé òýð çàëóóä ñýòãýë ýðõáèø òàòàãäàí èõýä òààëàâ.
Àëè Àçàð åâðåéí òîëãîéãÕàëèôûí ºìíº õàÿæ “Àÿà ¿íýí øàæèíòíû èõ õààí, ÷èí éäàéñàí
ýíý õ¿í áàéæýý” ãýýä ýíý õýíèé òîëãîé âý ãýõýä íü Àçàð åâðåéí òîëãîé, ò¿¿íèéã áè
àëàâ ãýýä Àëè óã áîëñîí õýðãèéã ýõíýýñ íü ýöýñò õ¿ðòýë íýã íýãã¿é òîî÷èí ÿðüñàíä
õàëèô: “òýð àéõòàð èëáýòýé õí ó÷èð , ÷àìàéã àëàâ ãøýæ áîëîõã¿é áàéñàí” ãýñýí Àëè,
Àé Õàëèô ìèíèé íî¸íòîí ò¿¿íèéã àäàõ ýðõ íàä îëãîñîí þì ø¿¿ ãýæýý .
Õàëèô íýãýí ò¿øìýë ÿâóóëæ ¿ç¿¿ëáýýñ Àçàð åâðåéí òîëãîé ¿íýõýý àëãà áàéæýý , áèåèéã
àâ÷èð÷ Õàëèôò ¿ç¿¿ëáýýñ äàðóé øàòààãòóí ãýæýý .
ýíý ¿åñ êàìàð îõèí èðæ õàëèôûí ãàðûã ¿íýñýýä Àêàð åâðåéí îõèí áè îäî íýãýíò ëàëûûí
ìºðãºòýé áîëîâ ãýýä “íàìàéø Êèàðûí àðãàò Àëè Çåéáàêèéí ýõíýð áîëãîí ñî¸ðõîíî óó ”
ãýæýý .
õàëèö îõèíûã Àëèòàé óðàã áàðè«äàõûã çºüâøººðººä åâðåéí îðäíûã á¿õ õîãøëûã õàìò
Àëèä áýëýã á áîëãîí áàðèàä, “àé Àëè íàäààñ þó õ¿ñíýì ” ãýñýíä “Áè ÷èíèé õèâñýí
äýýðõàìò áàéæ ÷èíèé øèðýýíä õàìò ñóóæ õîîë èäýõèéã õ¿ñíý” ãýõýä íü õàëèô , “×àìä ñàéí
ýð¿¿ä áèé þó ?” ãýæñ àñóóãààä “äº÷èí ñàéí ýð áèé àòàë öºì Êèàðò áèé .” ãýæ Àëèéã
ºã¿¿ëýõýä õ¿í èëãýýí òýäíèéã àâ÷éðóóëàãòóí ãýýä ¸÷àìòàé õóàðàí îðä áèé þó? ãýñýíä
Àëè “Áàéõã¿é” ãýâ. Àñàí Øóìàí ºã¿¿ëð¿¿í : Àé ¿íýí øàæèíòíé èõ õ¿í ìèíü , áè ººðèéí
õóàðàíã á¿õ õîãøëûí õàìò Àëèä áýëýã áîëãîñóãàé! Ãýñýíä õàëèô: àé Õàñàí , ÷èíèé
õóàðàí ÷àìäàà áàéã! ãýýä “áàðèëàã÷èí õ¿ì¿ñèûã ò¿ìýí äèíàð çîîñîîð õºëñëºí äº÷èí ñàéí
ýð ñóóõ äº÷èí èë¿¿ ºðººòýé , äºðâºí ãóëäàí õààëãàòàé èõ õóàðàí áàðèóëàãòóí” ãýæ
õàëèô íÿðàâò çàðëèã áóóëãààä “ªºð õ¿ñýõ âì áèé þó?” ãýæ Àëèíãààñ àñóóñàãä Êèàðûí
Àëè ºã¿¿ëð¿¿í: Àÿà öàãèéã ýçýëñýí õààíòàí ìèíü , ìýõò Äàëèëà ýìãýíèé îõèí Çàéíáàûã
ýõíýð áîëãîí àâàõûã õ¿ñíýì. Áè ò¿¿íä åâðåéí îõèíû õóâöàñ òýðã¿¿òíèéã èæí áîëãîí
áàðèíà õýìýýñýíä äàëèëà ýìãýí äóðòàéÿà çºâøººð÷ àëòàí òàâàãòàé õóâöàñ, àëòàí ãèíæ
õèéãýýä òàÿã ñýëòèéã àâààä Àëè Çàéíàá õî¸ðûã ãýðë¿¿ëýõ áîëîâ.
Àëè áàñ õóó÷èí þìñ õóäàëäààëàõ ºâãºíèé îõèí áà øèâýã÷èí õèéãýýä åâðåéí îõèí
Êàìàðûã ýõíýð áîëãîí àâàõ áîëîâ
Õàëèô áàñ Àëèä øàí õàðàìæ ºã÷ áàéõ áîëæ ºäºð áà ¿äøèéí çîîã ñàíãààñ áàðèõ áîëãîæ,
íàðãèõ öýíãýõ ýðõ ÿìáà ýäëýõ áîëæýý .
Êèàðûí Àëè ãó÷èí õîíîã õóðèì áýëäýõ áîëæ Êèàðûí ñàéí ýð·¿¿ëä çàõèà áè÷èæ, Õàëèôûí
äýðãýä õ¿íäòýé ñóóäàë ýçýëñýí ó÷ðûã ºã¿¿ëýýä: “äºðâºí îõèíòîé ìèíèé ãýðëýõ õóðèìä
çààâàë èðýãò¿í!” ãýæýý .
Óäàëã¿é Êèàð áàëãàäààñ äº÷èí ñàéí ýð íü èðæ õóðèì íàéð áóâ. Äàðàà íü Àëè òýäíèéã
õóàðàíäàà îðóóëàí èõýä õ¿íäëýýä Õàëèôò áàðààëóóëàõàä Õàëèô èõýä øàí õ¿ðòýýæýý .
Çàðö øèâýã÷èý Çàéíàá îõèíä ìºíººõºí ãî¸ õöóâöàñ ºìãºæ , Àëè òààëàí ó÷èðüâààñ Çåéíàá
¿íýõýýð ýõýýñ òºðñºí õýâýýð í¿õëýýã¿é ø¿ð , óíóóëààã¿é ã¿¿ áàéæýý . Àëè áàñ íºãºº
ãóðàâ õ¿¿õýíä ó÷ðàí çîëãîâîë ýõýýñ òºðñºí áèå öîãöîñ íü ¿çýñãýëýí ãîî òºãñ àæýý .
Õîæèì Àëè íýãýí øºíº Õàëèôòàé íàðãàæ íàìòðàà ÿðüñàíä “Àé Àëè ÷è, ýíý ÿâëäàà á¿ð
ýõíýýñ íü àäàãò õ¿ðòýë ÿðèãòóí!” ãýýä Àëè ìýõò äàëèëà ýìãýí ëóéâàð÷èí Çåéíàá
îõèíòîé õýðõýí ó÷ðàëäñàí õèéãýýä çàãàñ÷èí Çóðåéêòýé õýðõýí õºãëºñíºº ÿðüñàíä
õàëèô ò¿¿õ ñóäàðò áè÷¿¿ëæ õààíû ñàíä õàäãàëóóëàâ. Áàñõ¿¿ ñóäàðò áè÷èæ àâñàí
õóâèéã ýðõýì ñàéí õ¿ì¿¿ñèéí ¿ëãýðò áàñ îðóóëñàí àæýý .
Ýðò óðüä öàãò õàðóí Ðàøèä Õàëèô õààíû ¿åä Áàãäàä õîòíîî Ñèíäáàä ¿¿ðýã÷
ãýæ íýãýí õ¿í áàéæýý . Óãààñàà õºðºíãººð ÿäóó ó÷ðààñ áóñäûí þìûã õºëñººð ¿¿ð÷
àìüäðàíà. Íýãýí ºäºð õ¿íä ¿¿ðýâ÷ ¿¿ð÷ ìàø õàëóóí íàðàíä õºëñ àñãàðàí ÿäàð÷ ÿâòàë
íýãýí áàÿí õóäàëäàà÷èí õààëëãàíû õàæóóä ºðãºí áàíäàí áàéæýý . Ò¿¿í ëäýýð òýðàìàð÷
ñóóòàë õààëãàíààñ íàéðòàé ñàéõàí ñàëõè ñàëõèëæ , ñàéõàí ¿íýð ¿íýðòýâ.
Òýíä õóóð õºãæèì äóó ø¿ëýãëýëèéí ÷èìýý ñîíñîãäîí òàãòà , àëòàí ãóðãàëäàé çýðýã
îëîí øóâóó ç¿éë á¿ðýýð äîíãîäîíî. Ñèíäûáàä ¿¿ðýã¸ äîòðîî èõýä ãàéõàæ õ àëãàíä
îéðòîæ ¿çâýë äïîòîð íü íýã èõ öýöýðëýã ûáàéõ áà òýð öýöýðëýãò ãàíö õààí Ñàëòàí
áàéäàã òàíñàã ýä, áîîë, çàðö íàð áàéíà. ìºí ç¿éë á¿ðèéí ñàéõàí èäý óíäíû ¿íýð ¿íýðòýíý.
-Ýý òýíãýð , ÷èíè ºðøººñíººð ýíý ãýðèéí ýçýí æàðãàëûí òóéëä õ¿ð÷ ç¿éë û¿ðèéí
ãàéõàìøãèéã óíäààã , äàð¸ àìòòàí, íàðèéí ñàõàí ¿íýðòýíã ñàíààíû äóðààð ýäëýí ÷èíèé
çàÿñàíààð çàðèì íü ýöýóæ ÿäðàí çàðèì íü àìàð òàéâàí ñóóæ , çàðèì íü æàðãàí
çàüâøèæ çàðèì íü ìèíèé àäèë äîðîéòîí ÿâíà ãýýä ø¿ëýãëýí õýëñýí íü:
Àÿà ýíý ñàéõàí öýöýðëýã ìîäíû ñ¿¿äýðò
Àìàð æàðãàëààð õýâòýõ õóâüã¿é õ¿í îëîí áàéíà
Àÿ ¿éë ìèíü þóòàé õà÷èí, ¿¿ðýâ÷ ìèíü þóòàé õ¿íë áàéíà.
¯çòýë ýöýæ ÿäðàõ ìèíü óëàì óëàì íýìýãäëýý .
Àÿà æàðãàë öýíãýëýýð àìòòàíûã óóæ èäýí
Æàâõëàí ñ¿ðäýý öýíãýëäýí òàøóóðàí ñóóæ
Àÿà ìèíèé íýã ºäðèéí çîâîí ¿¿ðýõ ¿¿ðãèéã
Íýã íàñàíäàà ¿¿ðýõã¿é õ¿í áàñ áàéíà.
Àÿà íýãýí äóñëààñ ¿¿ññýí õ¿í òºðëºõòºí áèä
Íèéãýì äàÿàð íýãýí àäèë áàéìààð áàéòàë
Àÿà õàðèëöàí ÿëãàâàðòàé áîëñîí íü
Àìòòàí äàðñ èñãýëýí öóóãèéí àäèë áîëëîî .
Àÿà ¿¿íä áè õîðñîí ãîìäîæ áàãàà õýðýã áèø
Àëëàõ øóäðàãà òîãòîîëäîî ìýðãýí ÿëãàà÷
ãýæ ø¿ëãýý ø¿ëýãëýí õýëæ äóóñààä ¿¿ðãýý ¿¿ðýýä ÿ÷âàõ ãýòýë, õààëãàíû öààíàñ
ãýíýò íàñ çàëóó , öàðàé ¿çýñãýëýí , áèå òýãø ñàµàí õóâöàñòàé ãî¸ìñîã ÿíçòàé íýã çàðö
ãàð¸ èðýýä:
Ìèíèé ýçýí ÷àìàéã äóóäàæ á¸àéíà ãýæ ãàðààñ íü õºòºëæ íýã ñàéõàí îðä õàðøíû äîòîð
îðóóëëàà . òýð õàðøèéí çî÷äûã õ¿ëýýõ òàíõèìä îëîí ÿçãóóðòàí íî¸ä, ñàéä ãî¸
¿çýñãýëýíòýé øèâýã÷èí äýñ äàðààãàð ñóóöãààæýý .
Äóíä íü ¿ñ áóóðàëòñàí , áàéäàë ä¿ð èõýìñýã æàâõëàíòàé õí áàéõ íü ãýðèéí ýçýí àæýý .
Òàíõèìä ç¿éë á¿ðèéí öýöýã, ¿íýðòýí óðãàìàë , æèìñ çóóø, ÿíç á¿¿ðèéí ñàéõàí õîîë , òºðºë
á¿ðèéí àðõè, íàéð öýíãýëèéí õóóð õºãæèì çýðã¿¿ä áàéíà. Ñèíäáàä ¿¿ðýã÷ ¿¿íèéã ¿çýýä
èõ ãàéõàæ, ýíý òýíãýðèéíã îðîí þì óó? õààí Ñàëòàíû îðä õàðø þìóó ãýæ äîòðîî áîäîæ
ýåëäýã íàéðòàé ¿ãñýýð îëíûã åðººí ¸ñîëæ , èõýñ íî¸äûí ºìíº ãàçðûã ¿íýñýýä òîëãîéãîî
áºõèéëãºí çîãñòîë ãýðèéí ýçýí
Íààø ìîðèëîí ñóó ãýæ ººðèéíõºº õàæóóä ñóóëãàæ, àìòòàé ñàéõàí èäýý óíäûã áàðèóëàâ.
Ñèíäáàä ¿¿ðýã÷ Àëëàõ òýíãýðèéí íýðãèéã äóóäàæ öàäòàëàà èäýýä, Àëëàõ òýíãýðèéã
ìàãòàí, ãàðàà óãààæ îëíû ç¿ã õàíäàæ èíýýâ. ãýðèéí ýçýí:
×èíé èðñýí ºäºð èõ ñàéí ºäºð þì . ×èíèé íýð õýí áý? ßìàð àæèë õèéäýã âý? ãýæ àñóóãààä
Ñèíäáàä õàðèóëñàí íü:
Àé, íî¸í ìèíü! Ìèíèéíýð Ñèíäáàä ¿¿ðýã÷ ãýäýã, õ¿íèé ìûã íóðóóí äýýðýý ¿¿ð÷ àìü
òýæýýæ ÿâäàã þì ãýñýíä ãýðèéí çýíý èíýýñýãëýâ.
×è áèä õî¸ð íýã íýðòýé þì áàéíà. íàìàéã Ñèíäáàä äàëàé÷èí ãýäýã. ×è íàäàä õààëãàíû
äýðãýä ø¿ëýãëýñýí ø¿ëãýý äàõèí íýã õýëæ ºíãº ¿¿ ãýñýíä ¿ðýã÷ àéæ õýëñýí íü:
Òýíãýð ºðøºº ! íàìàéã áèòãèé áóðóóøààãààðàé õºðºíãºð ÿäóó, ýöýæ ÿäàð¸ñàí, õ¿íèé ¸ûã
ìýäýõ½ý áîëüñîí ãýýä ÿðüòàë ãýðèéí ýçýí.
Áèòãèé àé! ×è îäîî ìèíèé ä¿¿ áîëëîî . ×èíèé òýð ø¿ëýã, ìèíèé ñàíààíä èõ ë íèéëýìæòýé
áàéãàà òóë äýõèí ñîíñîõûã õ¿ñíý ãýæýý .
¿¿ðýã÷ òýð ø¿ëãèéã àðãàã¿é äàõèí õýëýâ. Ãýðèéí ýçýí èõýä áàõàðõàí ñîíñ÷ õýëñýí
íâ:
¯¿ðýã÷ ìèíü ñîíñ! Ìèíèé¿éë ÿâäàë áîë ìàø ñîíèí áºãººä ýëáýã áàÿí àìüäðàëûã ÿàæ îëæ
àâñàí ýíý ºäðèéí ñóóäàëä ÿàæ õ¿ñðíèéãýý ýíýýñ íü àâààä äóóñòàë õýëüå . Áàñ
îäîîãèéí ýíý æàðãàëûã õèÿíýýí çîâæ ç¿äýð÷ , àéæ ñàíäàð÷ îëñîí ãýæ ñàíàí ÷è , Óðä ýöý
ÿäàðòëàà àæèë õèéæ ÿâñíàà òîî÷âîë áàðàãäàøã¿é . Áè óðüä äîëîîí óäàà àÿíä ÿâñàí áà
ÿâäàë áð¿äýý ë ñîíèí õà÷èí þì òîõèîëäñîûíã ñîíññîí õ¿í á¿õýí ìàãòàí ãàéõäàã þì . ìèíèé ýí
ÿâäàë á¿õýíä öºìä íâ òîãòîîñîí òîî áàéäàã þì . ò¿¿íýýñ çàéëàí îðãîâ÷ ãàðàõ ãàçàðã¿é
áàéñàí þì ãýýä àíõ óäààãèéí àÿíûõàà òóõàé ÿðüæ ýõýëñýí íü :
ýðõì¿¿ä ìèíü, ìèíèé ýöýã áîë õºðºíãº ÷èíýýãýð áàÿí, íýãýí õóäàëàà÷èí, õ¿í áàéëàà .
íàìàéã áàãà áàë÷èð áàéõàä ýöýã ìèíü íàñ íºãöñºí ýöãèéí ºâ õºðºíãºä ýçýí áîëæ, ýðèéí
öýýíä õðñýí òýð ¿åä áè îëîí çàëóóñòàé õàíèëàí òàíèëöàæ , ç¿éë á¿ðèéí ñàéõàí õóöâàñ
ºìñºæ, ñàíààíûõàà äóðààð æàðãàí öýíãýæ , ¿¿ðä èéì ÷èíýýëýã àìüäðàíà äàà ãýæ áîäîæ
ÿâòàë, ýöãèé ìèíü ¿ëäýýñýí õºðºíã áàðàãäàæ, “ãýíýò òºðñºí ºäðººñ ¿õñýí ºäïºð äýýð,
¿õñýí àðñëàíãààñ àìüä íîõîé äýýð, ÿäàðñíààñ ¿õñýí ü äýýð” ãýæ Äàóäûí
õ¿¿ Ñóîëåéìàíû õýëñýí ¿ãèéã ýãý½ñýý óðüä ñîíññîíîî ñàíàæ, á¿õ þì õóâöàñ õóíàðàà
õóäàëäàæ ãóðâàí ìÿíãàí çîîñ îëîîä ãàäààä óëñàä ÿâàõààð ñàíàà øóëóóäàæ , àÿí çàìä
õýðýãëýõ ýëäýâ ýâ áàðààã õóäàëäàí àâ÷ îíãîöîíä ñóóæ, îëîí õóäàëàà÷íû õàìòààð
Áàñàð õîòîä õ¿ð÷, òýíäýýñ äàëàãààð ºäºð øºíºã¿é ÿâæ îëîí àðëûã ºíãºðººí íýã
äàëàéãààñ íºãºº äàëàéä îðæ, íýã ãàçðààñ íºãºº ãàçàðò øèëæèí áóóäàëëàñààð ÿâñàí ãàçàð
á¿õýíä àðèëæàà õóäàëäàà õèéæ íýãýí àðàëä õ¿ðýâ. Òýð àðàë òýíãýðèéí îðíû öýöýðëýã
øèã ñàéõàí àðàë áàéæýý . õºëºã îíãîöíû ýçýí îíãîöîî çîãñîîæ áýõëýýä øàò òàâüñàíä îëîí
õ¿ì¿¿ñ á¿ãäýýðýý áóóæ ãàë ò¿ëæ õîîëîî õèéõ íü õèéæ, çóãààöàí ÿâàõ íü çóãààöàâ.
Áè çóãààöàí ÿâàã÷äûí òîîíä îðëîî . Îëîí æóóë÷èí àÿí÷èí öóãëàð÷ èäýæ, óóæ , íààäàí
öýíãýæ áàéòàë ãýíýò îíãîöíû ýçýí äóóäàæ õýëñýí íü:
Îëîí àÿí÷èí íàðàà ! Îäîîõîí îíãîöîíäîî ãàð÷ èðöãýý. Âìàà îðõèæ àìü ãàðàõûã áîäú¸. Ýíý áîë
àðàë áèø çàãàñ áàéíà . íóðóóí äýýð íü øîðîî òîâðîã òîãòîæ , ýðòíýýñ ìîä óðãàæ àðàë
áîëñîí áàéíà. òà íàðûí ò¿ëñýí îëîí ãàëä áèå íü ò¿ëýãäýæ õºäºëæ áàéíà. äàëàéä øóìáàí
îðîõîîñ íü ºìíº þìóó õàÿæ áóøóó ò¿ðãýí îíãîöîíä àâèðàí , àìü ãàðàõûí áîä ãýæ äóóäñàíäï
îëîí àÿí÷èíä ÿàðàí ñàíäàð÷ îíãîöíû ç¿ã ýä õîãøèë àäóó ìàëàà , òîãîî øàíàãàà õàÿæ ã¿éòýë
ãýíýò àðàë íü õºäºëæ , çàðèì íüîíãîöîíäîî ñóóæ àìæñàí áà çàðèì íü á¿õ þìíûõàà õàìò
äàëàéí ¸ðîîëä øèíãýñýíä èõ äîëãèîí äàâàëãàà õºäºëëºº . Áè àðàë äýýð õîöðîí ¿ëäýãñäèéí
òîîíä îðæ áóñäûí õàìòà ð æèâòýë èõ Àëëàõ òýíãýðèéí ºðøººë àâàðëààð àÿí÷íû þì
óãààäàã ìîäíû òýâøèéã ø¿¿ðýí óíàæ, ìðîäîîä õºëººð ñýëæ äîëãèîíä öîõèãäîí áàðóóí, ç¿¿í
òèéø ò¿ëõýãäýí ÿâæ ûááàéòàë , îíãîöíû ýçýí äàëáààãàà õèéñãýæ óñàíä óíàñàí
õ¿ì¿¿ñèéã õàéðàõã¿é ÿâñàíä áè òýâøýý óíàñààð íýã õîíîæ ñàëõèí , äîëãèîíä öîõèãäñîîð
íýãýí ºäºð àðëûí äýðãýä èðâýë àìñõèéæ áàéòàë õºë ìèíü ÷èíýð½í ºâäëºº . Çàãàñ
õºëíººñºº çóóëãàñíûáã ñýòãýë çîâñîíäîî ìýäñýíã¿é ÿâñàí áàéæýý .
Àðàë äýýð àâèðàí ãàð÷ èðñíèé äàðàà ¿õýõ øàõàæ õýäýí õîíîã õýâòýýä òýíõýý ñýõýý
îðõîîä õºëèéí õàâäàð óëàì èõ áîëëîî . òýíäýýñ ìºëõñººð ìàöñààð ãîðõèíû óñíààñ óóæ ,
ìîäíîîñ æèìñ, èäñýýð õýä õîíîæ áàéòàë áèå ýð¿¿ë ûîëæ ñýòãýë ñýðãýí àðëûí õºººíä íààø
öààø ÿâæ ìîäíû ãèøã¿¿ð òàÿã õèéý àðëûã ¿çýæ õýñäýã áîëëîîý .
Íýãýí ºäºð àðäûí çàõàä î÷òîë õîëîîñ íýã àìüòàí ¿çýãëäëýý . Çýðëýã àðààòàí þìóó äàëàéí
àìüòàí áîëîâ óó ãýæ îéðòîí î÷âîë íýã ìàø òîì ìîðèéã äàëàéí çàõàä óÿñàíá àëàà .
Ìîðèíû äýðãýä öóëàì îéðòñîí ñèíü, òýð èõ äóóãààð ÿíöãààñàíä àéí çîâæ çàéëúÿ ãýòýë
ãàçàð äîðîî ñíýýí õ¿í ãàð÷ èýýä
×è ÿìàð õ¿í áý? Õààíààñ ãàð÷èðýâ? ãýæ õîéíîîñ äàãàñàíä
Íî¸í ìèíü , áè õàðü õîëûí õ¿í áèëýý . îíãîöîîð ÿâæ áàéãààä îíãîö óñàíä æèâæ , õýäýí
õ¿íòýé óñàíï îðæ ¿õýõ ãýæ ¡àéòàë Àëëàõ òýíãýð, ìîäîí òýâø õàéðëàí ìèíèé àìèéã
àâàðñàíä áè òýð òýâøèéã óíàæ ìîðäîîä äàëàéí äîëãèîíä öîõèãäñîîð ýíä õ¿ð÷ èðñýí
áèëýý ãýâ. òýÐ õ¿í:
Íàìàéã äàãààâ ÿâ ãýæ ìèíèé ãàðàñ áàðèí ãàçàðò óõñàí íýãýí çîîðüò îðóóëæ èäýõ óóõ þì
ºãñºíä öàäòàëàà èäýæ, ñýòãýë òàéâàí áîëëîî . òýð õ¿í ìèíèé áàéäëûã àñóóñàíä ýõíýýñ
íü àâààä äóóñòàë íü á¿õ ¿éë ÿâäëàà òîî÷èí õýëäñýä ìèíü èõ ãàéõàæ áèëýý . òýãýä áè
òýð õ¿íä :
Íî¸í ìèíü íàìàéã áèòãèé áóðóóøààãààðà . Áè ÷àìä á¿õ ¿íýí áàéäëàà õýëæ àéëòãàâ. Îïîî ÷è
íàäàä ýíý ãàçêàð äîîðõè çîîðèíä ñóóäàã ó÷ðàà õýëíý ¿¿. Àðëûí õºâººíä ýíý îëîí ìîðü
óÿñàí õýðýã þó áèäýý ãýñýíä òýð õ¿í:
Áèä ýíä îëóóëàà ýíý àðàëä ýíää òýíäã¿é òàðæ ñóóäàã. Ìàõðèàíç õààíû àäóó÷èí íàð
áºãººä õààíû àãò àäóóã íü öºì ìàíàé ìýäýëä áàéäàã þì . Ñàð á¿ðèéí øíýäýýð áèä ñàéí
óãñààíû óäàà àâ÷èð÷ àçàðãàíä ãèøã¿¿ëýýã¿é ã¿¿ã óÿàä ýíý çîîðèíä õîðãîäîí ñóóíà.
Äàëàéí àçðàãà ã¿¿íèé ¿íýðèéã àâ÷ îð÷èí òîéðîíä õ¿íã¿é áîë ã¿¿ã ãèøãýýä äàëàéä
àâààä ÿâàõ ãýõýä íü ã¿¿ã óÿàòàé áîëîõîîð àçðàãà íü ºøèãëºí õàçàæ óíãàëäàíà. Òýð
÷èìýýãýýð áèä çîîðèíîîñîî ãàð÷ èõ ÷èìýý ãàðãàí àçàðãûã öî÷îîæ äàëàéä õººíº . Òýð îëîí
ã¿¿íýýñ ãàðà óíàãà íü äýëõèéä èëæèëã¿é õóðäàí ìîðü áîëíî. íýã óíàãûã ¿íý, òóëàì
ä¿¿ðýí ìºíãº õ¿ðíý. Îäîî äàëàéí àçðàãà èðýõ îéðòëîî .
Àëëàõ òýíãýðèéí òààëëààð áîë áè ÷àìàéã ìàðàíç õààíä õ¿ðãýæ áàðààëõóóëúÿ. ×è
áèäýíòýé óóëçààã¿é áîë ýíý àðàë äýýð ãàíöààðàà óéòãàðëàí ¿õýõ áàéñàí õàðèí íàäòàé
ó÷èðñíààð áè ÷àìàéø òýíõð¿ëýí òóñäëàæ íóòàãò ÷èíü õðã¿¿ëüå ãýñýíä áè òýð
àäóó÷èíä ¿íýõýýð èõ áàÿðëàæ ÿðèëöàí ñóóòàë ãýíýò äàëàí àçðàãà óñíààñ ãàð÷ èõ
äóóãààð óíãàëäàæ ã¿¿ã ãèøãèæ äóóñààä äàëàéä ã¿¿íèé õàìò îîõ ãýæ èõ äóó ÷èìýý
ãàðñàíä àäóó÷ ãàðòàà øèðýí áàìáàé , èëä áàðüæ íºõäèéã äóóäàí àçðàãáã õººå ãýñýíä îëîí
õ¿í áàìáàé æàä èëä áàðèí ãàð¸ èõ äóóãààð õàøãèðàí øóóãèëäààä àçðàãà öî÷èí àéæ
äàëàéä óñíû ¿õýð ìýò øèíãýí îðëîî .
òýíäýýñ àäóó÷èí õ¿í á¿ð íýã ã¿¿ õºòºëæ èðýýä:
Íàìàéã, ýíý ÿìàð õ¿í áý? ãýæ àñóóñàíä ìèíèé ò¿ð¿¿÷èé ¿ãñèéã ºíºº õ¿í õýëýâ. Òýð
àäààó÷èí ìèíèé îéð ñóóæ , õîîë õ¿íñýý ãàðãàæ õàìò èëýýë íàäàä íýã óíàãà ºã÷ , îëîí ìîðü
àâ÷ îäîîä ìàõðàíç õààíû õîòîä õð÷ èðýýä, àäó÷èí õààíä ìèíèé òóõàé àéëòãàñàíä õààí
íàìàéã äóóäóóëæýý . õààíä áàðààëõàæ ¸ñîëáîë ,õàðèó ¸ñîëæ:
Ñàéí ÿâæ èðýâ ¿¿? Ãýæ ìèíèé ÿâäëûã àñóóãààä ýõíýýñ íü ýöñèéã õ¿ðòýë öºìèéã
õýëëýý . õààí èõýä ãàéõàæ íàìàéã äàëàéí áîîìòîûí äàðãà áîëãîæ, ãî¸ìñîã ñàéõàí
õóöâàñààð øàãíàæ, øàäàð ñàéä áîëîâ. òýíäýýñ äàëàéí áîîìòîíä èðýõ îëîí õóäàëäàà÷èí
,èäàëàé÷äààñ Áàñàð õîò àëü ç¿ãò áàéãàà áîëîõûã àñóóæ Áàãäàäàä áóöàõûã áîäîâö
ìýäýõ õ¿í íýã÷ ¿ã¿é áàéëàà . õàðü ãàçàð óäààí õóãàöààãààð ñóóñàíäàà óéòãàðäàí
ãàñàëæ, íýã ºäºð ìàõðàíç õààíûä î÷ñîí ÷èíü îëîí ýíýòõýã÷¿¿ä áàéëàà . Àìàð ìýíäèéã
àñóóæ , ýíýòõýã ãàçðûí áàéëäûã óðàãëàâààñ ýíýòõýã èðãýíèé äîòîð îëîí àíãè ÿçãóóð
áèé ãýëýý . ¿¿íèé ýðõýì ü øàõðèä þì . õ¿íä õîð õèéõã¿é _, õ¿íèéã àëáàäàõ áàãëàõã¿é
¡àñ áÿðìàí ãýäýã õ¿í áèé . Àðõè óóõã¿é äóó õºãæèì ñîíñîæ æàðãàí ñóóíà. Òýìýý àäóó
áèé . Ýíýòõýãèéí èðãýíèé äîòîð 72 àíãè ÿçãóóð áèé ãýñýíä ãàéõàõûí èõýýð ãàéõñàí
áèëýý . Áè ìàõðàíç õààíû óëñàä áà õàøèä ãýäýã íàãàí àðëûã ¿çëýý . ªäºð øºíºã¿é õýö
õýíãýðãèéí äóó ñîíñäîíî.
Ìýäýõ õ¿ì¿¿ñ áà æóóë÷èí íàðààñ àñóóâàë , òýð àðëéûí õ¿ì¿¿ñ çºâ ¿çýëòýé , òîìîîòîé
óëñ ãýíý. Ìºí äàëàéä õî¸ð çóóí òîõîé óðò çàãà¸ , øàð øóâóóí òîëãîéòîé çàãàñ çýðýã ñîíèí
ãàéõàìøèãòàé ç¿éëèéã ýíý àÿíä ìàø îëîí ¿çñýí áîëîâÿ òýð á¿ãäèéã òîî÷èõîä èõ ë íóðøèõ
òóë òýð á¿ðèéã õýëýõã¿é . îëîí àðëóóäûã ¿çýæ íýã ºäºð äàëàéí õºâººíä òàÿãàà áàðüæ
çîãñîæ áàéòàë îëîí õóäàëäàà÷èíòàé íýã èõ õºëºã îíãîö èðæ áîîìòîíä îðîîä äàëáààãàà
õóðààæ øàò òàâüæ îîí îíãöîí ýä áàðààã áóóëãàëàà . Áè ò¿¿íèéã äàíñààíä àâ÷ õºëãèéí
ýçíýýñ:
Îíäîî þì áàéíà óó? ãýæ àñóóñàíä:
Íî¸í ìèíü ìèíèé õºëºã äýýð áàñ áàðàà áèé áîëîâ÷ ýçýí íü äàëàéä ¿õñýí áèëýý . òýð áàðààã
áèä îäîî ¿íý õàíøèìéí íü ìýäýæ õóäàëäààä Áàãäàä õîòîä áàéãàà ò¿¿íèé òºðºë õàìààòíû
õ¿íä ºãºõ ñàíààòàé ãýñýíä:
Òýð áàðààíû ýçíèé íýð õýí ãýã÷ âý? ãýæ áè àñóóñàíä
Òýð õ¿íèé íýð Ñèíäáàä äàëàé÷ ãýäýã . äàëàéä æèâñýí áèëýý ãýñýíä òýð îíîãöíû ýçíèé
öàðàéã íàðèéâ÷ëàí ¿çýýä ÷àíãà äóóãààð:
Òýð ýä áàðààíû ýçýí ÷èíü áè áàéíà . Ñèíäáàä äàëàé÷ ãý¤ýã áè ìºí. Òýð çàãàñíû àðàë
äýýî õîöîðñîí , íºõºä ìèíü öºì óñàíä ¿õýæ ãàíö áè Àëëàõ òýíãýðèéí àâðàëààð àìüä ãàð¸
àÿí÷û þì óãààñàí ìîäîí òýâøèí ñóóæ õºëººðºº ñýëýõ ñàëõè äîëãèîíä ò¿ëõýãäñýýð íýãýí
àðàëä õ¿ð÷ èðýýä Àëëàõ òýíãýðèéí àâðàëààð Ìàõðàíç õààíû àäóó÷èíòàé ó÷èð÷, ýíý
õîòîä èðýýä Ìàõðàíç õààíä áàðààëàõñàíä çýðýã ÿâäëàà õýëñýíä õààí ºðøººí óó÷èëæ ýíý
õîòûí áîîìòûí äàðãà áîëãîñîí áèëýý . ×èíèé àâ÷èðñàí ýíý áàðàà áîë ìèíèé õºðºíãº þì
ãýñýíä õºëãèéí ýçýí õàøèãðàí õýëñýí íü:
Òýíãýð ìèíü ýý, ýíý åðòºíö ïýýð õí àìüòàíä øóäðàãà ¸ ãýã÷ ¿ã¿é áîëñîí þì áàéæýý ãýâ.
Áè ÷àìä ÿâäëàà ýñ õýëë¿¿ ãýâýë îíãîöíû ýçýí ,
×è ìèíèé ¿ãèéã ñîíñîæ ýçýíã¿é áîëñîí ýä áàðààã îëæ ìýäýýä áóñäûí ìàíä õîðñîí øóíàæ
áàéãàà þì áèø ¿¿. Òýð ýäèéí ýçýí áóñàä àÿí÷íû õàìò óñàíþ óíàæ á¿ãäýýðýý ¿õñýíèéã
áèä ¿çñýí áàéòàë ÷è òýð ýäèéí ýçýí ãàõ ÷èíü þó âý ? ãýñýíä
õºëäãèéí ýçýí ìèíü õóäàë áè õýëýõã¿é ãýýä, Áàãäàä õîòîîñ ãàðààä òýð óñàíä îðñîí àðàë
õ¿ðòýë ÿàæ ÿâñàí çýðýã íàðèéí ó÷èð áàéäëûã òîäîðõîé ãàðãàæ õýëñýíä õºëãèéí ýçýí áà
îëîí õóäàëäàà÷èí íàð ìèíèé ¿ãèéã ¿íýí áîëîõûã îéëãîæ àìü ìýíä ãàðñãàíä ìèíü áàÿð õðãýæ
õýëñýí íü: Òýíãýð ìèíü ýý, áèä ÷àìàéã óñàíä ¿õñýíí ãýæ ñàíàëàà . õàðèí Àëëàõ
òýíãýðèéí àâðàëààð äàõèí àìüäàðñàí áàéæýý ãýýä ìèíèé ýä áàðààã òîî ¸ñîîð òóøààñàíä
èõ ¿íýòýé , ºíãº ñàéòàé ýäýýñ íýã õýñãèéã øèëýí àâ÷ òýð õºëãèéí îíãîö÷äîîð äàìæóóëàí
õààíä áýëýã áàðüæ ººðèéí ÿâñàí õºëºã îíãîö èðæ, ýä áàðààãàà îëñîí ó÷èð ÿâäëûã
õýëáýë õààí èõýä ãàéõàæ , ìèíèé ¿íýí øóäàðãà ¿ãòýéã ìýäýýä ìàø èõ õàéðëàí ºðøººæ
õàðèó áýëýã ºãëºº . òýíäýýñ ýä áàðààãàà õóäàëäàæ èõ àøèã îëîä òýð õààíû õîòîîñ
ýëäýâ ýä õîãøëûã õóäàäàí àâ÷ õºëºãòºº à÷ààä õààíä áàðààëõàæ õèøèã õ¿ðòýí ìºðãºí
¸ñîëæ îðîí íóòàã àõ ä¿¿ãýý áóöàõ ÷ºëºº àéëòãàæ ìýä¿¿ëñýíä , õààí ¿ëýìæ èäýýð
øàãíàæ ñàëàõ ¸ñ ã¿éöýòãýýä õîöðîâ. Òýíäýýñ ºëçèéòýé ñàéí ÿâæ ºäºð øºíºã¿éû
àÿëñààð Áàñàð õîòîä õ¿ð÷ áóóãààä àìü ìýíä áóàæ èðñýäýý Áàãäàä õîòûí çã àÿëàí
ÿâæ ãýð îðîíäîî õð÷ àõ ä¿¿, àéë íºõºäòýéãýý çîëãîëîî . õàðü ãàçàð çîâñîí ç¿äýðñýí , àÿí
çàìäàà ýöýí öóöñàí , àéñàí öî÷ñîíûãî ìàðòàæ, áîîë øèâýã÷èí , îðä õàðø çýðãèéã
õóäàëäàí àâ÷ ýöãèí ¿åýñ èë¿¿ ýëáýã áîëîîä îëîí íºõºäòýé óðüäûíõààñàà èë¿¿ õàíèëæ ,
ñàéõàí èäýý, ¿íýòýé õîâîð óíäàà äàðñ óóæ íàéð íààäàì , áàÿð öýíãýëýýð æàðãàí ñóóõ
áîëîâ.
Àëëàõ òýíãýðèéí òààëàëä íèéëýëöâýë:
Äîëîîí àÿí ÿâäëûí õî¸ðäóãààðûã ÷àìä ìàðãààø áè õýëæ ºãòå ãýýä äàëàé÷ Ñèíäáàä
ÿâãàí Ñèíäáàäàä îðîéí õîîîë ºã÷ øèæèð àëò øàãíàæ :
×è ýíý ºäºð áèäíèé óéòãàðûã ñýðãýýëýý ãýñýíä ¿¿ðýã÷ Ñèíäáàä ìàø èõ áàÿðëàí ¸ñëîîä
øàãíàñàí áýëãèéã àâ÷ õ¿íèé ÿâäàë ãýæ áàñ õà÷èí þì äàà ãýæ ãàéõàõûí õýõýýð ãàéõàæ
ãýðòýý áóöàæ õîíîîä ºãëºº áîññîíû äàðàà :
Ñèíäáàä äàëàé÷èéí ãýðò î÷ñîí ÷èíüâ ñàéí áîëîâ ãýä áóöàæ ÿâàâ. Áóñàä îëîí íºõäèí
èðñýíï èäýý çàñàæ íàéð öýíãýëýýð öàãèéã ºíãºðººí ñóóõ çàâñàð Ñèíäáàä äàëàé÷
õýëñýí íü:
ª÷èãäºð áè èõ ñàéõàí æàðãàæ ñóóñíàà òà á¿õýíäýý õýëñýí áèëýý . Òýãýýä ¿ëãýðýý
öààø ¿ðãýëæ¿¿ëñýí íü :
Õàðü óëñûã ¿çýæ àðèëæàà íàéìàà õèéæ , àìü çóóõ àøèã îëú¸ ãýæ áîäëîî . Òýãýýä
óäàëã¿é æä îõãøëîî ¿ëýìæõýíèéã õóäàëäàí àâ÷ áàãëàí õ¿ëýä ñàéõàí ýäýýð õèéñýí
äàëáààòàé óñ÷èí õ¿ý îëîíòîé , íýã ñàéõàí øèíý õºëºã îíãîöûã àâààä îëîí õóäàëäàà÷èíû
õàìòààð à÷àà áàðààãàà òýýæ àÿíä äàõèí ìîðäñîí áèëýý
Àÿí ºëçèéòýé ñàéí ÿâæ íýãýí äàëàéãààñ íºãºº äàëäàéä îðæ íýãýí àðëààñ íºãºº àðàëä
øèäæèí áóóñàí ãàçàð á¿õýíäýý óëñûí ñàéä ò¿øìýë, õóäàëäàà÷èí íàéìàà÷èí äàíç÷èíòàé
óóëçàæ, àðèëæàà íàéìàà õèéñýýð íýã ñàõàí àðàëä õ¿ðòýä óðãàìàë ìîä , áîëîâñîðñîí
æèìñ, ¿íýðòýí öýöýã , äóóòàí øóâóó, òóíãàëàã óñ áàéâ÷ ãýð îðîí óòàà ãàðãàõ õ¿í
àìüòàí ¿ã¿é áàéæýý . Õºëãºº òýíä çîëãñîæ àÿí÷èí õóäàëäàà÷èí áóóæ óóë óñ, ìîä
øóâóóã ¿çýæ ãàéõàí ÿâàõàä íü áì áàñ áûóñäûã äàãàëäàí ãàð÷ ìîäíî äàíäàõè íýãýí
òóíãàëàã óñíû ýðýãò ñóóãààä , àâ÷ ÿâñàí õ¿íñýý èäýæ áàéòàë ñàëõè íü íàéðòàé,
ñýòãýëä §îõèñòîé ñàéõàí òóë ñóóñààð ¿¿ðýãëýæ óíòààä áîññîí ÷èíü þó ÷ ¿çýãäýõã¿é
áàéâ.
Îíãîö÷èä íàìàéã ìàðòààä ÿâñàí áàéæýý . Ç¿¿í áàðóóí òèéø õàðæ ¿çñýíä íàäààñ ººð
õ¿íã¿é òóë èõ ãóíèõðàí ñàíàà çîâñîíä ÿñ ìèíü àðàéë õýìõýðñýíã¿é . Ýíý ãàçàð èäýæ
óóõ þì ÷ þó ÷¿ã¿é , öºõºæ ÿäàæ àíõ óäàà àìüä ãàðñàí áîë ýíý óäàà äàõèí õ¿íèé í¿¿ð
¿çýõýýñ ººíãºðñºí áàéæýý ãýæ óéëàí ãàñàëæ , ãýð îðîíäîî ñàíàà àìàð ñàéí õóâöàñ
ºìñºæ , ñàéõàí èäýý óíä óóæ èäýæ, ýä ìºíãººð äóòàõã¿é áàéòàë àÿíä ÿâºõ ãý óðüä
ç¿äýðñýí çêîâñíûã áîäîëã¿é ÿâñàíäàà èõ ãýìøèæ øàíàëæ ñóóæ áàéæ ÷àëäàõã¿é áîëîä
öààø íààø ÿâàí íýãýí ºíäºð ìîäîí äýýð ãàð÷ ¿çâýë õ¿í àìüòàí îãò¿ã¿é ãàãö, òýíýð, óñ,
ìîä, øóâóó, àðàë õîéã, ýëñ øîðîî, òºäèéõºí ¿çýãäýíý. Òýãýýä áàñ öààø íü àíõààðàí
¿çâýë àðàäë íýã òîì öàãààí þì ¿çýãäýíý . ìîäíîîñ áóóæ òýð þìíû ç¿ã î÷èæ ¿çâýë íýã òîì
öàãààí ïàìáàãàð þì áàéíà. òîéðîí õàðâàë ¿¿ä õààëãà áàéõã¿é, àâèðàí ãàðúÿ ãýòýë ìàø
ãºëãºð òóë ãàð÷ áîëõã¿é áàéâ. Òîéðîí ÿâæ àëõàè õýìæâýë òàâèí òîì àëõàì áàéâ. Ýíý
ïàìáàãàð þìíû äîòîð ÿàæ îðîõ áèëýý ãýæ ãàéõàæ áàéòàë íàð øèíãýõ áîëëîî . ãýòýë ãýíýò
íàð õàëõëàãäàæ õàðàíõóé ûáîëîâ. ¿¿ë õàëõàëàâóó ãýæ äýýø õàðòàë íýã òîì øóâóó
íàðûã õàëõëàí íèññýí áàéæýý. ¿¿íèéã ¿çýýä èõ ë ãàéõàæ áàéòàë ãýíýò ñàíààíä îðñîí íü
àÿí çàìä îëîí óäàà ÿâñàí õàøèð õóóö÷óóë äàëàéí àðàëä Àðèàã ãýäýã ãàðüä øóâóó
áèé, çóëçàãûã çààíààð òýæýýäýã ãýæ õýëýëöäýã . Ìèíèé ¿çñýí òýð ïàìáàãàð þì áîë
ãàðüäûí ºíäºã áàéõàà ãýæ ãàéõòàë òýð øóâóó áóóæ èðòýë õºëººæèéæ ºíäãºº
æèã¿¿ðýýðýý òýâð½í óíòñàíä ñýìõýí î÷èæ òîëãîéãîî îðîîñîí á¿ñèéã àâ÷ áèåý òýð
øóâóóíû õºëººñ õ¿ëýýä , ýíý øóâóó íàìàéãø õ¿íòýé ãàçàð àâàà÷âàë ýíä õýâòñýíýýñ
äýýð áèç ãýæ áîäîîä øºíº íîéðã¿é õíîîëîî . ªãëºº óäààí íàðíààð òýð øóâóó ºíäãºí äýýðýýñ
áîñîæ, ÷àíãà äóóãààð äýãäýã íèññýýð äýýð ãàðñàíä îãòîðãóéí ¿¿ëýíä õ¿ðýâ
¿¿ ãýñìýýð ñàíàãäëàà . òýíäýýñ äîîø áóóí áóóñààð íýãýí ãàçàð õ¿ð÷ ºíäºð ã¿äãýð
äýýð ñóóñàíä áè ÿàðàí ñàíäðàí óÿãàà òàéëæ øóâóóíààñ àéí ÷è÷ð÷ òàãæèíæ çàéëòàë
õàðèí ãàçðààñ íýýí þì ø¿¿ð÷ äýãäýí íèññýíèéã ¿çâýë íýãýí òîì àâðàãà ìîãîé áàéâ. òýð
ã¿äãýð ãàçðààð íààø öààø ÿâæ ¿çâýë ýðãýí òîéîí òîì àãóé , ã¿íçãèé õàâöàë àì áàéâ.
òýð àìûí çàõàä òýíãýð òóëñàí ºíäºð óóë áàãàà íü õ¿í ò¿¿íèé îðãèëûã ¿çýæ ÷àäìààðãé ,
àâèðâàë äýýð íü ãàð÷ ÷àäàõã¿é òèéì ºíäºð óóë áàéñàíä òýð àðàëäàà áàéõ ìèíü ÿàâ äàà ,
æèìñ èäýæ, óñ óóæ àìüäðààä àìü çóóõ áîëîëöîîòîé áàéëàà . Ýíý õíèé áóéä ãàçàð ìîä
æèìñ ÷ ¿ã¿é þì . Á ãýã÷ íýã çîâëîíãîîñ ãàðààä óëàì õ¿íä èõ çîâëîíä ó÷ðàõ þóëòàé
¿éëòýé õ¿í áèëýý . ãýæ íààø öààø òýð óóëûí àìàð ÿâæ ¿çâýë òýð ãàçðûí øîðîî, ÷óëóó
íü öºì î÷èð àëìàñ áàéâ. Ýíý ÷óëóó áîë ìàø õàòóó , òºìºð öàõèóð õ¿ðòýä äààõã¿é,
ò¿¿íýýñ õýìõýëüå ãýæ îðîëäâî« ìàø æèæãýýð õýìõýðýíý. Òýð ³óëûí àìààð ä¿¿ðýí õîðò
ìîãîé áàéõ áà á¿ä¿¿í íü äàë ìîäíû ÷èíýý,òîì íü çààíûã ÷ çàëãèæ ÷àäíà . ãàîüä øóâóóíààñ
àæ ìîãîé ºäºð íóóãäàæ øºíº ãàðíà. Òýð îëîí ìîãîé ¿çýýä, òýíãýð ìèíü ýý:
ªºðèéí ¿õýõ öàãèéã áè ººðºº îéðòóóëñàí áàéíà ãýæ ìîãîéíîîñ àéí èäýõ óóõûã ìàðòàæ íàð
õýëáèéõýä õîíîõ ãàçàð ýðæ íýãýí àãóé îëîîä àìñðûã ¿çâýë ìàø íàðèéí ÿâöóó áºãººä ºìíº
íü òîì ÷óëóó áàéíà . Àãóé äîòîð îðæ òýð ÷óëóóãààð àìñðûã õàëõëàí áºãëºæ îäîî àâóëãé
áîëëîî ãýòýë àãóé äîòîð íýãýí àéìøèãòàé àâðàãà ìîãîé ºäãºí äýýðýýõýâòýõèéã ¿çýýä
õºâ÷èí áèåèéí øàð ¿ñ ñýðâèéæ çàÿà ìèíü ìýäýã ãýæ øºíº íîéðã¿é õîíîæ ºãëºº áîëìîãö ,
àãóéí àìñðûí ÷óëóóã çàéëóóëæ ãàäãàø ãàðàä íîéð õîîëã¿é, àéñàí çîâñîíäîî òîëãîé ýðãýæ
ñîãòóó õ¿í ìýò áîëîîä òýð àìààð íààø öààø ÿâòàë ãýíýò äýýðýýñ íýãýí èõ ìàõ óíàñàíä
öî÷èí àéæ ýíý âó áèëýý ãýòýë óðüä õóäàëäàà÷èí àÿí÷èí, æóóë÷èí íàðààñ î÷èð-àëìàñ
óóëàíä àþóë ãàìøèã ¿ëýìæõýí áàéñàí ó÷èð õ¿í îéðòîí î÷èæ ÷÷àäàõã¿é áîëîâ÷ àðãàòàé
õóäàëäàà÷èí, õîíü ¿õýð, àëæ ìàõû íü õýñýãëýí ö àâ÷ààä òýð àëìàñûí óóëûí àìàíä îðõèæ
¿ä áîëòîë õ¿ëýýâýë õàøèð á¿ðãýä íèñýí èðæ òýð ìàõûã íü ø¿¿ðýí óóëàíäàà ãàðãàõàä
õóäàëäàà÷èä èõ äóóãààð õàøãèð÷ øóâóóã öî÷îîí õººâºë øóâóóíóóä çóæ ÿâñàí ìàõàà
óíàãàäàã áàéëàà . Óíàñàí ìàõàíä íààëäñàí èðñýí î÷èð-àëìàñûã àð ºâºð, ãóòàë
õóâöàñã¿é ä¿¿ðãýæ íýã õýñýã èõ ìàõ îæ , ºâ÷¿¿í äýýðýý òàâèí, ò¿ð¿¿÷èéí ãàðüäûí
õºëíººñ óÿæ áàéñàí á¿ñýýðýý áè¥ý òýð ìàõòàé ñàéòàð õ¿ëæ õýâòòýë ãýíýò íýãýí
á¿ðãýä èðæ ìàõû ø¿¿ðýí îðãèë äýýð ãàð÷ ñóóëàà . òºäèé óäàëã¿é èõ äóó ÷èìýý
ãàðëàà . Á¿ðãýä ìàõûã ãýýæ öî÷èí íèññýíä óÿàã òàéëóóæ ìàõàí äîòðîîñ áîñòîë
á¿ðãýäèéã õººñºí õóäàëäàà÷èí õ¿í èðæ öóñ ãààëäñàí ìèíèé õóâöñûã ¿ýýä èõ àéí öî÷èæ:
Àëëàõ òýíãýð ìèíü ýý, ýíä øóëàì áàéíà óó ãýæ ãàñëàí äóóäàæ:
×è ÿìàð àìüòàí áý? Ýíä ÿìàð ðõýðãýýð èðñýí áèëýý ãýñýíä áè,
íàäàñ áèòãèé àé . Áè ñàéí õ¿í áèëýý . ìèíèé ýíä èðñýí ó÷èð ÿâäàë ìàø ãàéõàëòàé . ¿¿íèé
òóëä áè õóäàëäàà÷èí ÿâñàí áèëýý . íàäààñ àéõ çîâîõ õýðýãã¿é , áè ÷èíèé ñýòãýëèéã
áàÿñãàíà ìèíèé àâ÷ ãàðñàí î÷èð-àëìàñ , ÷èíèé õàÿñàí ìàõàíäï íààëäñàí àëìàñààñ
èë¿¿ ñàéí òóë îçâîõ õýðýãã¿é ãýñýíä òýð õ¿í áàÿðëàí åðººæ ¿ã ÿðèëöàæ áàéòàë ìàõ
îðõèñîí áóñàä îëîí õäàëäàà÷èí èðæ :
Àìü ãàðñàí ÷èíü ñàéí áàéíà ãýæ ¸ñîëæ íàìàéã àâ÷ ÿâñàíä ýíý àëìàñò óóëûí àìàíä ÿàæ
èðñýí , àÿí çàìä þó þó ¿çñýí çýðãèéã íýãä íýãã¿é õýëæ, íàìàéã àâàðñàí òýð ìàõíû
ýçýíä àâ÷ ãàðñàí àëìàñíààñàà ºãñºíä òýñãýëã¿é áàÿðëàæ èõýä åðººæ. Îëîí
õöóäàëäàà÷èí õýëýñí íü:
Àëëàõ òýíãýð ìýäýã, ÷è áàñ õóâüòàé õ¿í áàéíà. ýíý ãàçêðààñ ÷èíèé àäèë àìüä ãàðñàí
õ¿í óðüä ¿ã¿é áàéñàí þì ãýâ. Àþóëã¿é òýð ãàçðàà íýã øºíº õîíîæ ìîãîéí àìíààñ àìü
á¿òýí ãàð÷ àéë àìüòàíòàé ãàçàð õðýõ õóâü çàÿàòàé áàéíà ãýæ òýñãýëã¿é áàÿðëàí
õîæîí, îëîí õóäàëäàà÷íû õàìò àÿëàí ÿâñààð íýãýí ñàéõàí àðëûí öýöýðëýãò õ¿ð÷ èðëýý .
òýð öýöýðëýãò çóóí õ¿íèéã õàëõëàõ ñ¿¿äýðòýé ãàâàðûí èõ ìîä óðãàäàã áºãºä àãàâð
àüàõ õ¿í ìîäíû îðîéã ºðºìäºí í¿õýëáýë ãàâûð óñ óðñàí öàâóó ìýò öàðöàí õàòòà¿ . òýð íü
ãàâàî ìºí þì . òýð í¿õýëñýí ìîä íü õàòóó òóë ò¿ëæ áîëíî. ìºí àðàëä ìàíàé ¿õýð ñàðëàã
ãýõ ìýò áýë÷èí ÿâàõ íýãýí ç¿éëèéí àìüòàí áàéõ áºãººä áèå íü òýìýýíýýñ òîì, ºâñººð
õîîëëîíî. Òîëãîéí äóíä íü íýã á¿ä¿¿í ýâýð áèé. Áèåèéí óðò íü àðâàí òîõîé áà åðºíõèé
ä¿ðñ íü õíòýé òºñòýé , òýð àìüòíûã õèðñ ãýíý. Áàñ ¿õðýýñ íàìõàí íýãýí àìüòàí áèé ãýíý.
Àÿí÷èí æóóë÷èí, äàëàé÷èí , áàäàð÷èí íàðààñ ñîíñâîë õèðñ íü çààíûã ìºðãºí ýâýðòýý
õàòãàæ áèë÷èí ÿâàõàä íü çààíû òîñ õàëóí íàðíû èë÷èíä õàéëæ õèðñèéí òîëãîéã
òîñîëñîîð õèñðèéí í¿ä ñîõðîîä ýðýã äýýð õýâòýæ áàéæ ãýíý áèëýý . ãàðüä øóâóó
¿¿íèéã ¿çýýä õèñðèéã ø¿¿ðýí àâ÷ ò¿¿íèé õàìàð äýýðõ àìüòíûã õàìòààð àâà÷èæ
çóëçàãàà òýæýýíý. Òýð àðàëä ñàðëàãèéí òºðºë îëîí àìüòíûáã áè í¿äýýð ø¿çñýí íü öºì
ìàíà ýíä áàéõã¿é àìüòàí áîëíî.
Àëìàñ ÷óëóó óóëûí àìíààñ àëìàñ àâ÷ ºâðºº ä¿¿ðãýí õóðààæ õóäàëäàà÷èíä ºã÷ ýä
áàðàà çîîñ òýðã¿òíèéã àâ÷ îëîí õóäàëäàà÷íû õàìò ÿâæ îëîí õóâü óëñ áîëîîä Àëëàõ èõ
òýíãýðèéí çîõèîí çàÿàñàí á¿õíèéã ¿çýæ íýã ãîëîñ íºãºº íãîëä íýãýí íýã õîòîîñ ººð õîòûã
äàìæèí õóäàëäàà íàéìàà õèéñýýð Áàñàð õîòîä õ¿ð÷ õýä õîíîîä Áàãäàä õîòîä áóöàæ
î÷èõ àëìàñ òàíñàã ýä , ìºíãº çîîñ îëîíòîé èðæ ãýð îîíäîî îðæ, àõ ä¿¿ õàìààòàí ñàäàíòàéãàà
çîëãîæ áýëýã çýëýã ºã÷ , ºãäºã õèøèã ò¿ãýýæ , óíäíû ñàéíû óóó, èäýýíèé ñàéíûã
èäýæ , õóâöàñíû ñàéíûã ºìñºãºæ , õíòýé õàíèëæ çîâñîí ç¿äýðñíýý öºìèéã ìàðòàæ öýýæ
òýíýãýð, óõààí òóíãàëàã, íàéð íààäìààð æàðãàí ñóóëàà . Ñèíäáàäûí èðñíèéã ñîíññîí
á¿õýí çîëãîã óóëçàæ õàðü óëäñûí áàéäàë, àÿí çàìä ¿çñýí ñîíññîûíã àñóóâàë Ñèíäáàä
òýâ÷èæ ÷àäñàíã¿é á¿ãäèéã òîî÷èí õýëñýí ºãººä ñîíññîí á¿õýí ãàéõàæ, àìüä ìýíä ÿüæ
èðñíèé áàÿð õ¿ðãýíý. Ñèíäáàäûí õî¸ðäóãààð àÿíû ÿâäëûã òºãñãºë èéì áàéíà Ñèíäáàä
öààø íü :
Àëëàõ òýíãýðèéí òààëëàä õàðøëàõã¿é áîë ãóðàâäóãààð àÿíàà õýëæ ºãüå . Ñèýäáàäàä
õýëñýí íü: Öóãëàðñàí á¿ãäýýðýý ñîíññîíäîî èõýä ãàéõàæ, îðîéí õîîëûã èäýâ. ßâãàí
Ñèíäáàäàä ìàø èõ øèæèð àëò øàãíàñàíä àäëàé÷ Ñèíäáàäûí ¿çñýí ºíãºð¿¿ëñíèéã ãàéõàæ
øàãíàëàà àâ÷ áóöààä ãýðòýý ìàãòàí ìºðãºæ ìàðãààøò ºãëºº ãýãýýí ãýðýëòýé áîëñîíä
ñèíäáàä ¿¿ðýã÷ áîñîæ, ºãëººíèé ìºðãºë õèéæ äàëàé÷ Ñèíäáàäûí çàõèñàí ¸ñîîð ò¿¿íèé
ãýðò î÷èæ àìãàëàíã àñóóñàíä äàëàé÷ Ñèíäáàä:
Èðñýí ÷èíü ñàéíáîëëîî ãýæ õàìò ñóóòàë îëîí íºõºä íü õàíü íü ñ¿ðýãëýí èðæ èäýæ óóæ,
íàðãèæ öýíãýñíèé ýöýñò äàëàé÷ Ñèíäáàä ãóðàâäóãààð àÿíûõàà òóõàé õýëñýí íü:
Ìèíèé ýíý ãóðàâäóãààð àÿí áîë òàíàé óðüä ñîíññîí àÿí ÿâäëààñ óëàì ñîíèí ãàéõàëòàé þì .
õî¸ðäóãààð àÿíààñ áóöàæ èðýýä áàÿðëàæ , òóéëûí æàðãàë öýíãýëòýéãýýð ñóóæ
áàéòàë áè. èõ àøèã îëæ Àëëàõ òýíãýðèéí ºðøººëººð àëäñàíàà íºõºæ, ÁÁàãäàä õîòîä
áàÿðöýíãýëèéí òóéëààð æàðãàí ñóóòàë áàñ àðèëæàà íàéìàà õèéæ àÿí çàìä ÿâàõ ñàíàà
èºðæ äàëàéí àÿíä çîõèõ ýä áàðàà ¿ëýìæèéã àâ÷ á àãëàí õ¿ëýýä Áàãäàä õîòîîñ ãàð÷
Áàñàð õîòíîî ìºðíèé õºâººíä î÷òèæ èõ õºëãèéã ¿çâýë îëîí àÿí÷èí , õóäàëäàà÷èí áàéãàà íü
öºì ñàéí ñàíààòàé ñàéõàí óëñ , øàøèíòàé íîìòîé , ºøººëòýé , øóäðàãà íîìõîí èðãýí
áàéæýý . Òýäýíòýé õàìò õºëºãò ñóóæ Àëëàõ òýíãýðèéí çàëáàèðàí àÿí çàìäàà ÿâæ íýãýí
äàëàéãààñ íºãºº äàëàéä îðæ, íýãýí àðëààñ íºãºº àðàä øèëæèí íýã õîðîîñ íºãºº àõõîòûã
äàìæèí ÿâñàí ãàçàð á¿õýíä íàéð öýíãýë íàéìàà àðèëæàà õèéæ, íýãýí ºäºð äîëãèîëîí
õ¿ðõðýõ äàëàéí äóíä ÿâòàë õºëãèéí ýçýí îíãîöíû ýçýí îíãîöíû çàõàä çîãñîí äàëàéã ¿çüýë
ãýíýò äàëáààã ýâõýæ í¿¿ðýý ìààæëàí öîõèëîí, ñàõëàà çóëãààí õóâöñàà óðæ èõ äóóí
àëàâ.
Îíãîöíû ýçýí ìèíüþó áîëîâ ãýæ àñóóâààñ, àé íîñõîí àÿí÷íóóä àà! áèä ñàëõèíä àâòàãäàí
çàìààñ ãàæààï õóâü çîõèîë äîðîéòîæ ¿ñòíèé óóëàíä îéðòëîî : òýð óóëàíãä ññàðìàã÷èí
ìýò àìüòàí áàéõ áà ýí ãàçàð õ¿ðñýí õ¿í àìüòíààñ àìüä ãàð÷ áàéñàí óäààã¿é þì . Áèä
á¿ãäýýðýý ¿õýõ áèçýý ãýæ õýëæ äóóñàõûí õàìò îëîí ñàðìàã÷èí èðæ õºëºã îíãîöûã òàë
òàëààñ íü òîéðîí á¿ñýëñýí íü í¿ãýëò öàðöààõàé ìýò ìàø îëîí, åðð íü îëîí áààòàðààñ ÷
õ¿÷òýé áàéäàã òóë ñàðìàã÷íûã àëàõ,çîâîõ , õººõ þì áîë áèäíèéã îëíîîðîî äàðæ, ýä
õºðºíãèéã ñ¿éòãýõ áîëîâ óó ãýæ èõýä àéâ. Ýäãýýð ñà°ìàã÷íû áàéäàîë íü ìàø
æèãø¿¿ðòýé , ¿ñ íü õàð ýñãèéí àäèë, ý¿ä íü ¿àð, í¿¿ð íü õàð , áèå áàãà ºíäºð íü äºðâºí
ñººì , õýëèé íü õ¿í ìýäýõã¿é òèéì àìüòàí áàéëàà .Õºëºã äýýð àâèðàí ãàð÷, îëñ òàòëàãûã
öºìèéã òàñ òàòñàíä , ñàëõè õºëãèéã õººñººî óóëàíä òóëëàà . òýãòýë îëîí ñàðìàã÷èí ,
õóäàëäàà÷èí àÿí÷èíã àâ÷ îíãîöîíï ñóóæ äàëä îðñîíä õààøàà ÿâñíûã õýäñýíã¿é . òýð
àðàë äàõü æèìñ íîãîîã èäýõ , óñ óóæ ñóóòàë àðëûí äóíä íýãýí áàéøèí áàéõûã ¿çýýä
ò¿¿íèé ç¿ã îðòîë áýõ áàãàíàò ºíäºð õýðýìò íýãýí îðä õàðø áàéñàí áàéæýý . Äîòîð íü
îðâîë ìàø óóäàì ÷ºëººòýé , îð÷èí òîéðîíä ºíäºð ¿¿ä õààëãà ìàø îëîí, òºâ äóíä íü íýãýí
ºíäºð òîì áàíäàí õàðàãäàõ áà õàæóóä íü îîí òîãîî øàíàãà ¿çýãäýæ , ÿñ îâîîëãîîñòîé áàéâ.
õ¿í îãò ¿ã¿é áàéñàí èõýä ãàéõàæ áààõàí ñóóãààä , ºãëººíººñ îðîé áîëòîë óíòàæ áàéòàë
ãàçàð äîðãèæ àãààðò õ¿íãýíýõ äóó ñîíñîæ , õ¿íèé áàéäàëòàé íýãýí àéìøèãòàé àìüòàí
ãýýã ãàäíààñ èðñýí áà ò¿¿íèé ºíãº íüõàð , áèå íü èõ, äàë ìîä øèã ºíäºð , í¿ä íü ãàëòàé
öóöàë ìýò , ñî¸î íü áîäîí ãàõàéí ñî¸î øèã , àì íü õóäãèéí àìñàð ìýò, óðóóë íü òýìýýíèé
óðóóëòàé àäèë áºãººä ºâ÷¿¿ ð¿¿ãýý óíææýý . ×èõ íü òîì ÷óëóó ìýò ìºðë¿¿ãýý
óíææýý .Ãàðûí õóìñ íâ àðñëàíãèéí ñàâàð øèã, òèéì íýã àéìøèãòàé àìüòàí ãàð÷ èðñýíä
ñ¿íñã¿é àéæ ÷è÷ðýí äàãæèæ áàéòàë òýð õ¿í áàíäàí äýýð ñóóæ ºíäèéí áîñîîä áèäíèé
ºìíº èðæ íàìàéã ø¿¿ðýí àü÷ ãàíö ãàíöààðàà ãàðààðàà ºðãººä áÿöõàí þì ¿çýæ áàéãàà þì
øèã ýðã¿¿ëýí õºðâ¿¿ëýí ¿çýæ òýìòðýõ ýü ÿðãà÷èí , àëàõ õîíèéã áàéãàà ìýò ñàíàãäæýý.
Ìèíèé áèå àéñàí çîâñîí , ÿäàðñàí ç¿äýðñýíäýý ìàõ èõ ýöýíõèé áîëñíûã ¿çýýä òàâüæ
îðõèîä áóñàä íºõäèéí ìèíèé òýìòðýí ¿çñýýð õºëãèéí ýçýíä õ¿ðýýä ò¿¿íèé áè? òàðãàí
òýíõë¿¿í , ìàõòàé ìÿðààòàé , á¿ä¿¿í ÷èéðýãõ¿í áàéñàí òóë ñàíààíä íü òàâòàé íèéëæ ,
ÿðãà÷èí àëàõ ìàõûø ø¿¿ðýõ ìýò áîëæ óíàãààä õ¿ç¿¿ãøèé íü õóãà äàðàí àëæ, óðò
ñýðýýíèé ¿ç¿¿ðèéã çóëàéãààð íü ãàðòàëä õàòãàæ èõ ãàë ò¿ëýýä õºëãèéí ýçíèéã òàë
òàëààñ íü ýðã¿¿ëñýýð øàðæ áîëãîîä, ãàë äýýðýýñ àâ÷ ºìíºº òàâòàä , òàõèàíû çóëçàãûã
ýâäýæ áàéãàà þì øèã õýñýãëýí ýâäýæ , ìàõûã õóìñààð ÷èìõëýí èäýóæ, ÿñûã íü ìºëæèæ
áàðààä áóëàíä õàÿæ áààõàí ñóóãààä áàíäàí äýýð õýâòýæ óíòàí õóðõèðàõ íü õàòèðñàí
õîíü ìýò õîîëîéãîî îãòëóóëñàí ìàìë øèã äóóãàð÷ áàéëàà . Òýð ºãëºº, áîëñîí õîéíî, áîñ÷
ÿâëàà . Áèä ò¿¿íèéã íýëýýä õîë çàéëñàíä äàðàà ãàñëàí ãàøóóäàæ ýíý ãàëä
øàðàãäñàíààñ äàëàéä øóìáàæ ñàðìàã÷èíä èäýãäñýí íü äýýð áèëýý ãýæ áîäëîî.
Èíãýæ ¿õëèéí ìóóãààð ¿õýõ ãýæ áàéõ óó Ýíäýýñ àìüä ãàðàõ àðãàã¿é áèäíèé èíãýæ
çîâæ ¿õñýíèéã õýí ìýäýõ âý? ãýæ ãàñàëæ ãàøóóäàí ìàõàà ãàëä øàðóóëàõã¿é ¿õâýë
þóòàé àìàð áèëý ãýæ îðîõè ãàðàõ, íóóãäàõ õîðãîäîõ ãàçàð ýðæ ãàäàãøàà ãàð÷ ¿çâýë
îðîõ ãàçàð, îðîí îãò îëäîñîíã¿é îðîé áîëãîæ , àéñàí öî÷ñîíäîî àðãàã¿é ºíººõ îðä õàðøäàà
áóöàæ èðýýä áààõàí ñóòàë, ãýíýò ãàçàð äîíñîëãîñîí õºäºëæ ºíººõ àéìøèãò õàð õ¿í
èðýýä, óðüä ºäðèéí àäèë áèäíèéø óðüóóëàí õºðâ¿¿ë½í ¿çñýýð íýã õ¿íèéã øèëæ àâ àä
õºëãèéí ýçíèé íýãýí àäèë áîëãîæ èäýýä õîîëîéãîî îãòóóëñàí ìàë øèã õóðõèðàí óíòàæ
íàð ãàð÷ ºäºð áîëñîíä óðüäûí àäèë áîñîæ ÿâñàíä áèä á¿ãäýýð öóãëàð÷ , Àëëàõ òýíãý
ìýäýã, èíãýæ ¿õñíýýñ äàëàéä èîðæ ¿õñýí íü äýýð ãýæ õýëýëöòýë ìàíàé íýã íºõðèéí
õýëñýí íü:
Íºõäºº ìèíèé ¿ãèéã ñîíñîîðîé áàãà àðãà çîõèîæ ýíý õ¿íèéã àëààä ìóñóëüìàí øàøèíòíé
çîâëîíãîîñ àíãèæðóóëúÿ ãýñýíä áè èíãýæ õýëëýý .
Íºõäºº ñîíñîîðîé , ýíý õ¿íèéã àëúÿ ãýâýë óðäóóð ýíý á¿ä¿¿í ìîä ò¿ëýýã çººæ , îíãîö õèéñýí
õîéíî àðãà õàéæ àëààä îíãîöîä ñóóæ àëü õ¿ññýí ãàçðàà õ¿ðüå ,òýãýõã¿é áîë îíãîö
õ¿ëýæ äýìèé ñóóõ áîëíî . Õýðýâ áèä ýíý õ¿íèéã àë÷àäàõãé áîë õèéñýí îíãîöîíäîî ñóóæ
äàëàéä ÿâáàë áîëíî. Òýð öàãò äàëàéä öóìáàæ ¿õýâ÷ ýíý õ¿íèé ãàðò ¿õýæ ãàëä
øàðóóëæ èä¿¿ëñýíýýñ äýýð áèç, ýíý àðãààð àìüä ãàð÷ áîëîõ áà óñàíä îðæ ¿õýõä
ãîìäîëã¿é ãýõýä íü:
Òýíãýð ìýäýã , ÷èíèé ñàíàà çºâ ãýæ á¿ãä ñàíàà øóëóóäàí îðäíîîñ á¿ä¿¿í ìîä ãàðãàæ îíãîö
õèéæ äàëàí ýðýãò áýõëýí óÿæ , áàãà ñàãà õ¿íñ õîîë çººæ õàäãàëààä îðäîíä áóöàæ
îðîé áîëãîñîíä ãýíýò ãàçàð äîíñîëãîí õºäºëæ, çóóìõàé íîõîé ìýò ºíººõ õàð õ¿í õ¿íèéã
èðýýä áèäíèéã óðüä àäèë ò½ìòðýí ¿çýæ íýã õ¿íèéã øèëæ èäýýä áàíäàí äýýð õýâòýæ
óíòàí õóðõèðàõ íü àÿíãà øèã áàéâ. Áèä ñýìõýí áîñ÷ îëîí ñýðýýíèé äîòðîñ õî¸ð òºìºð
ñýðýý àâ÷ èõ ãàëä óëàéñãàæ ãàðòàà àòãààä òýð õóðõèðàí óíòàæ áàéãàà õ¿íèé
äýðãýä î÷èæ õ¿÷ëýí ò¿ëõýæ ñýðýýã í¿ä èð¿¿ íü õàòãàñàíä í¿ä íü öààøàà øèðòýí
îðñîíä òýð õ¿í óóë íóðæ,äàëàé áÿëõàìààð èõ äóóí õàøãèðñàíä áèäíèé ñ¿íñ ñ¿ëä
çàéëæ, ç¿ðõ õàãàðòëàà àéíëàà .òðý õ¿í áîñ÷ áèäíèéã ýðýõýä áèä ¿õýõ öàã èðëýý ãýæ
àéí ñàíãäàð÷ ÷è÷ðýí äàãæèæ, çýãýòýí ã¿éòýë, òýð ¿¿äèéã òýìòýðñýýð ãàäãàø ãàð÷
÷àíãà äóóãààð õàøãðàí ÿâñàíä ò¿¿íèé äóóíä ãàçàð îäðãèí õºäºëëºº . Áèä ìàø èõ àéæ,
ò¿¿íèé õîéíîîñ äàãàëäàí ãàð÷ îíãîöíû ç¿ã ÷èãëýñýíä òýð õ¿í ìàø ñ¿ðõèé äëãøèí
àéìøèãòàé íýãýí ýìèéãø äàãóóëàã òýð õî¸ð áèäíèéã ¿çýæ ãàðòàà òîì ¿õýð ÷óëóó áàðüæ
áèäíèéø ÷óëóóäñààð áèäíèé íºõäèéã àëæ, àðàé ãýæ ãóðâàí õ¿í àìüä ãàðàâ. Òýíäýýñ
àìüä ãàðàí áèä ãóðâóóë îíãîöûí ýðãèéí ç¿ã çààæ , íàã ãàçàð áóóãààä õàðàíõóé áîëòîë
÷âæ øºíèéí áîëñîíä áààõàí óíòààä ñýðòýë ãýíýò ìàø òîì íýãýí ëóó çàìûã õºíºäëëºí èðæ,
ìàíàé íýã íºõðèéã çàëãèñàíä ëóóãèéí õýâëèéä ò¿¿èé õàâèðàãíû ÿñ òàð÷èãíàí õýìõýõ
ñîíñîãäëîî . ëóóã ÿâñíû õîéíî áèä ìàø èõ àéæ èíãýæ õýëýëöëýý .
Àëëàõ òýíãýð ýý, óðüä óðüäûíõààñàà óëàì æèãø¿¿ðòýé ìóóõàé ¿õäýã ÿìàð æèãòýé
¿éë áèëýý . òýðõàð õ¿íèé ãàðààñ ìóëòðàí ãàðëàà ãýæ áàÿðëàæ áàéòàë, áàÿð íü ã¿éöýä
áîëîîã¿é áàéæýý . Àëëàõ òýíãýðî ýý, òýð õàð õ¿íýýñ çàéëæ óñàíä ¿õýõ àþóëòàé
ãàðòàë, ýíý õàð ãàé çîâ«îíãîîñ ÿàæ ãàðúÿ ãýæ öààø íààø ÿâæ, ìîäíû æèìñ èäýæ ãîëûí
óñ óóæ îðîé áîëîõîä íýã ºíäºð ìîäûã ¿çýýä àâèðàí ãàð÷ óíòñàí áà áè õàìãèéí äýýð
ãàðëàà . Øºíº áîëæ õàðàíõóé áîëñîíä óóë èðæ, ç¿¿í áàðóóí òèéø õàðæ ¿çýýä áèíèé
íóóãäñàí ìîäíû ç¿ã èðæ ìèíèé íºõðèéã çàëãèàä ìîûã îðîîñîíä ëóóãèéí ãýäñýíä ìèíèé íºõðèéí
õàâðàãíû ÿñ õýìõýðýõ íü ñîíñîãäîëîî. Ëóó ìîäíîîñ áóóæ ÿâñàíä áè àéí ñàíäàð÷ õîíîîä ºäºð
áîëîõä ìîäíîîñ äîîø áóóæ, äàëàéä îðæ ¿õüå ãýòýë àìèíäàà áàñ õàéðòàé òóë õºëäºº
ýãýíºðãºí õàâòãàé ìîä õºíäëºí óÿàä õî¸ð àõæóó, õýâýë òîëãîé äýýðýý õýä õýäýí òîì
õàâòãàé ìîä óÿæ õýâòñýí áà òîðîíä îðñîí þì øèã ñàíàãäëà . Øºíº ºíººõ ëóó èðýýä íàìàéø
çàëãèõ ãýòýë òàë òàëààñ ìîäîîð õàøñàí òóë ýðãýí òîéðîí ÿâæ õàëäàæ ÷àäñàíã¿é , íýã
ÿâæ , íýã áóöàæ , íàð øèíãýõýýñ , ¿¿ð öàéæ íàð ãàðòàë îðîëäñîîð èõ ë óóð íü õ¿ð÷ íàð
ãàðàõàä çàéëëàà . áè ãàðàà ñàðâàéæ òýð óÿñàí ìîäîî òàéëààä íààø öààø ÿâæ àðëûí
çàõàä õ¿ð÷ äàëàéí ç¿ãò õàðâàë íýëýýä õîëõîí íýã õºëºã îíãîö ÿâàõûã ¿çýýä ìîäíû
ìº÷ðàººð äàëëàí äóóäñàíä , òðý õºëºã îíãîöíû õ¿ì¿¿ñ, ýíý þó áèëýý . î÷èæ ¿çüå õ¿í
áàéæ ìàãàäã¿é ãýæ îéðòîí èðæ, ìèíèé äóóëàõûã ñîíñ÷, õºëºã äýýðý ãàð÷:
ßìàð õ¿í áý? ãýæ àñóóñàí ç¿äýðñýí çîâñîí ¿çñýíýý ýõíýýñ íü àäãèé íü õðòýë íýãä
íýãã¿é òîî÷èí õýëñýíä îëîí õóäàëäàà÷èí èõýä ãàéõàæ ºìñºõ õóâöàñ ºã÷ ìèíèé í¿öãýí
áèåèéã õàîõëàí , ñýíãýíýñýí óñ óóëãàæ õîîë èä¿¿ëñýíä ãýä½ñ ìèíü öàäàæ, äîòîð ìèíü
îíãîéí ¿õýõ øàõààä àìüäàðñàíäàà çîðèã îðæ Àëëàõ òýíãýðèéã ìàãòàí íàéðò ñàëõèéã
äàãàæ ÿâñààð íýã ãàçàð õ¿ðýë õºëãèéí ýçýí õºëãèéã çîãñîîí , îîí õóäàëäààèí , àÿí÷èí ,
áóóæ àðèëæàà íàéìàà õèéõ ãýñýí ýä áàðààãàà äýëãýñýí õºëãèéí ýçýí íü íàäàä õýëñýí
íü:
×è áîë ÿäóó õîîñîí õàðü õ¿í þì . Ñîíñâîë çîâëîí èõ ¿çñýí áàíà, áè ÷àìä òó¸ñ áîæ , íóòàãò
÷èíü õàðèõ çàì àãà çààæ ºãü?. ×è ìèíè éõîíîîñ çàëáèðàí ìºðãºõ áèç ãýñýíä:
çà ìèíèé çàëáèðàõ ÷èíèé òºëºº áîëòóãàé! Ãýñýíä òýòð õýëñýí íü:
Áèäýíòýé õàìò ÿâñàí íýãýí æóóë÷íûáã àëäààä îäîî ¿õñýí , àìüäûã ìýäýõã¿é áàéíà. ×è
òýð õ¿íèé à÷àà áàðààã ýíä õóäàëäâàë áèä ÷àìä õºëñ ºã÷ ¿ëäñýí áàðàà ýäèéã Áàãäàä
õîòíîî áóöàõàä ÷èíü òýð õ¿íèé òºðºë ñàäíéû õ¿ì¿¿ñò òóøààæ ºãíº . ×è òýð õ¿íèé à÷àà
áàðààã àüâ÷ îëîí õóäàëäàà÷íû õàìò õóäàëäàõ óó ãýñýíä:
Íî¸í ìèýíü ÷èíèé ºðøººëò ã¿èéã äàãàÿ ãýñýíä óñ÷èí ¿¿ðýã÷èíä òóøààæ òýð ýä áàðààã
õºëãººñ ãàðãàæ íàäàä òóøààñàíä õºëãèéí áè÷ýýóæ àñóóñàí íü:
Äàðãà àà! Ýíý ÿìàð ýä áèëýý , õýíèé äàíñàíä òýìäýãëýõ âý? ãýñýíä áèäýíòýé õàìò ÿâààä
äàäàéã íýãý àðàëä óñàíä öóíààä ìýäýý ÷èìýýã¿é áîëñîí Ñèíäáàä äàëàé÷èéí íýðèéí äîð
òýìäýãëý . Ýíý õ¿íä ºã÷ õóäàëäóóëñàíû äàðàà õºëñèéã ýü ãàðãàæ ºãººä ¿ëñýíèéãø ýü
Áàãäàä õîòíîî àâàà÷èæ ýçíèé íü îëáîë ýçýíä íü ºã ý îëáîë òºðºë ñàäàíä íü òóøààõ
õýðýãòýé ãýæ ¤àíñàíä òýìäýãëýñýíä :
¿ã ÷èíü ñàéõàí, ñàíà ÷èíü ç¿éòýé áàéíà. Àëëàõ òýíãýðî ìýäýã, Ñèíäáàä äàëàé÷ ãýäýã áè
ø¿¿ äýý . òýð àðëûí äýðãýä æèâñýí óëñóóäòàé õàìò áè æèâñýí áèëýý . ãýæ áîäîîä
áèåèéã õ¿ëöýí áàðüæ îëîí õóäàëäàà÷èíä õëãººñ áóóæ àðèëæàà íàéìààíû
õýðããèéãõýëýëöýí öóãëàðàõä áè õºëãèéí ýçíèé ºìíº î÷èæ
Íî¸í ìèíü , ÷èíèé íàäàä òóøààí ºãñºí à÷àà áàðààíû ýçýí õýí ãýäýã áèëýý ãýñýíä.
Ò¿¿íèé õºðºíãº ÷àäëûã áè ìýäýõã¿é, Áàãäàä õîòûí Ñèíäáàä äàëàé÷ ãýäýã áèëýý . íýãýí
äàëàéí àðàëä áóóñàíä îëîí õ¿í óñàíä ãýìüýæ ¿ã¿é áîëñíû òîîíä îðæ îäîî áòîëòîë ,
÷èìýýãé ãýñýíä , áè èõ ÷àíãà äóóãààð èíãýæ õýëëýý :
Íîìõîí äàðãà àà! ªíººõ Ñèíäáàä äàëàé÷ ãýäýã ÷èíü áè áàíà . Áè óñàíä ýäýýã¿é ø¿¿ äýý .
×èí éòýð àðàëä áóóõàä îëîí õóäàëäàà÷èí àÿí÷íû õàìò ãàðààä àâ÷ ÿâñàí èäýý õ¿íñýý
èäýæ ñóóòàë íîéð õ¿ð÷ õýâòýýä óíòàæ áîñîîä õàðâàë îíãîöíû àÿí÷í æóóë÷èí íàð
õýäèéí ÿâ÷èõñàí áàéëàà . Ýíý ýä áîë öºì ìèíèé ýä þì . î÷èð àëìàñûí óóëàíä ¿çñýí àëìàñ
ýðäýíèéã õóäàëäàõ õ¿ì¿¿ñ íàìàéã òýíäýýñ îëæ ìèíèé ÿâäëûã ñîíññîí òóë ìèíèé áèå
÷óõàì Ñèíäáàä äàëàé÷ ìºí ãýæ áàéòàë ãýð÷ëýõ áîëíî. ãýòýë îëîí õóäàëäàà÷èí æóë÷èí
ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä íàìàéã òîéðîí çîãñîæ çàðèì íü ýíý õ¿íèé ¿ã ¿íýí áàéõ, çàðèì íü õóäàë
õýëæ áºàûíà ãýâ. Òýãâýë íýã õóäàëäàà÷èí ÷èð-àëìàñûí õàâöàë àìíû òóõàé ÿðüñíûã
ñîíñîîä ìèíèé ºìíº èðæ áóñàä õóäàëäàà÷íû ç¿ã õàíäàæ :
Òà íàð ìèíèé ¿ãèéã ñîíñîîðîé, óðüä áè òà íàðò î÷èð àëìàñûí àõìàë ìàõ õàÿñàíä ìèíèé
õàÿñàí ìàõíû õàìò íýã õ¿í ãàð÷ ¨ðëýý ãýñíèéã òà íàð äýìèé õó¤àë þì ÷àë÷èæ áàéíà
ãýñýí áèç äýý ãýñýíä îëîí õóäàëäàà÷èí õýëñýí íâ:
Ìºí, ìºí áèä ÷èíèé òýð ¿ãèé ÷èíü èòãýýã¿é áèëýý ãýâ. Õóäàëäàà÷èí õýëñýí íü:
Ìèíèé õàÿñàí ìàõòàé õàìò ãàðñàí õ¿í ýíý áàéíà, ò¿¿íèé ºãñºí î÷èð àëìàñûí ¿íý ìàø èõ
äýëõèé äýýð èæèëã¿é àëìàñ ÷óëóó þì . Ìèíéè õàÿñàí ìàõàíä óðüä õîæèä åð òèéì ñàéí
÷óëóó íààëäàæ ãàðñàíã¿é þì ãýæ öààø íü áàñ , òýíäýýñ áè íýã õ¿íèéã äàãóóëàí ÿâæ
Áàñàð õîòíîî õ¿ðñýí õîéíî õàðèëöàí þì ñîëèëöîæ òóñ òóñûí íóòàãò áóöñàí þì . Õàìò
ÿâæ áàéõ çàìäàà ººðèéí ÿâäëûã õàëæ ÿàæ àðàëä õîöîð÷ îíãîöíîîñ ãýýãäýýä ýëäýâ
çîâëîí ç¿äã¿¿ð ¿çñýíýý õýëæ ººðèéí íýðèéã Ñèíäáàä äàëàé÷ ãýñýí áèëýý . ýíý õ¿í îäîîí
ýíä èðñýí íü ìèíèé òàíä óðüä õýëñýí ¿ãèéí ¿íýí ýñýõèéãø áàðèìòòàé áàòàëæ áàéíà. Ýíý
áàðàà áîë öºì ò¿¿íèé õºðºíãº , óðüä áèäýíòýé õàìò ÿâàäàà íàäàä òèéì òèéì ýä áèé ãýæ
õýëñýí íü ¿íýí áàéíà ãýñýíä õºëãèéí ýçýí ºíäèéí áîñ÷ ìèíèé ºìíº èðýýä øèðòýí ¿çýæ ÷èíèé
ýäýä ÿìàð òýìäýã áèé : áèëýýãýõýä ìèííèé áàðààíä òèé ç¿éëèéí òýìäýã áèé ãýæ òîî÷èí
õýëýýä áàñ Áàñàð õîòíîî îíãîöîíä ñóóð ¿åä õºëãèéí ýçýíòýé õýëýëöñýí íýã õýðãèéã
äóðäñàíä : Ñàÿ íàìàéã Ñèíäáàä äàëàé÷ ìºí ãýæ èòãýæ àìü ÷èíü ãàðñàí íü þóòàé ñàéí
õýýã âý? ãýæ òýâðýí õýëñýí íü:
Íî¸í ìèíü , òýíãýð ìýäýã. ×èí ¿éëñ ÿâäàë ¿íýõýýð ãàõàìøèãòàé áàéíà ûãýæ ìèíèé ýä
õºðºíãèéã òîî ¸ñîîð òóøààí ºãñºíä àðèëæàà íàéìàà õèéæ èõ àøèã îëîîä àìü íàñ ìýíä ãàð÷ ,
àëäñàí ýä õºðºíãºº îëæ õîõèðîëãé áîëñîí òýñãýëã¿é èõ áàÿðëàâ.
Òýíäýýñ îîí àðëóóäààð àðèëæàà íàéìàà õèéæ õýñýí ÿâñààð Ýíýòõýã ãàçàð õ¿ð÷ íàìàà
àðèëæàà õèéæ òýð ãàçðûí äàëàéä ìàø îëîí ãàõàìøèãòõé æèãòýé þì ¿çñýíèéã òîîëæ
áàðàøã¿é: Àëëàõ òýíãýðèéí ºðøººëººð íàéðò ñàëõèéã äàãàæ àÿíçàìä àþóë ãàìøèãã¿é
ÿâñààð Áàñàð õîòíîî õ¿ðýýä Áàãäàä õîòîíä áóöàæ ãýðòýý èðæ, àéë àõ ä¿¿, õàíü
íºõºäòýéãýý çîëãîæ, òºðñºí ãàçàð íóòàãòàà àìü íàñ ìýíä áóöàæ óðàã, ýëãýíòýíòýéãýý
çîëãîñîíäîî òýñãýëã¿é áà÷ðëàæ ºí÷èí ,áýëáýñýíä ºãëºã õèøèã èò¿ãýýí ºã÷ àìðàã íºõºä
ñàäàíòàéãàà àìòàò èäýý óíäààûã èäýæ óóæ íàéð öýíãýëýýð æàðãàí ñóóõàí àÿí çàìä
àéñàí , öî÷ñîí çêîâñîí ç¿ëäã¿¿ðèéã á¿ãäèéã ìàðòëàà . Ýíý ÿâäàëä îëññîí àøãèéã òîîáëî
áàðàõã¿é ãýýä ÿâãàí ÿâãàí Ñèíäáàäàä öààø õýëñýí íü :
Àëëàõ òýíãýðèéí òààëàëä õàðøã¿é áîë ÷è ìàðãààø èð. Äºðºâä¿ãýýð àÿí ÿâäëûã ¿íýõýýð
ãàéõàìøèãòàé áîëíî ãýýä ÿâãàí Ñèíäáàäàä óðüä ¸ñîîð çóóí øèæèð àëòûã øàãíàí ºãººä
øèðýý çàñ÷ á¿ãäýýðýý õóðèì õèéæ òýä Ñèíäáàäûã ÿâäëûã èõýä ãàéõàâ. Òýíäýýñ
öóãëàðñàí îëîí öºì ãýð ãýðòýý òàðëàà . Ñèíäáàä ¿¿ðýã÷ øàãíàñàí àëòûã àâ÷ ãýðòýý
áóöààä Ñèíäáàä äàëàé÷ààñ ñîíññîí ¿ãñèéã èõýä ãàéõàí õîíîî , ºãëºº áîñ÷ ìºðãºë
çàëáèðàë ¿éëäýýä, Ñèíäáàä äàëàé÷èéí ãýðò î÷âîë, äýðãýäýý ñóóëãààä áóñàä îëîí
íºõäèéã èðñýí õîéíî èäýý óíä»ã áàðüæ íàéðëàí õóðèì õèéãýýä , Ñèíäáàä äàëàé÷ ººðèéí
äºðºâä¿ãýýð àÿí ÿâäëûã õýëñýí íü:
Àé íºõºä ìèíü, ìèíèé Á ãäàä õîòíîî ýðæãýí èðýýä àõ ä¿¿ õàìààòàí ñàäàí, àìðàã
íºõºäòýéãýý ó÷ðàí çîëãîæ àøèã èõ îëñîíäîî àÿí çàìäàà ç¿äýðëèéã á¿ðìºñºí ìàðòà,
æàðãàëöýíãýëèéí òóéëààð æàðãàæ íàéð íààäàñ àìüäðàí, àìðàã íºõºäòýéãýý ýðòíèé áà
îäîîãèéí ÿâäëûã ø¿¿ìæëýí õýëýëöýæ ñóóòàë, òîìîîã¿é ìóó ñýòãýë äàõèí õºäºëæ, õàðüü
ãàçàð õýñýí ÿâàõ ñàíàà òºðººä, àðèëæàà íàéìàà õèéæ îëîí õýëíèé õ¿íòýé çîë£îí
òàíèëöàõ äóð õ¿ñðýíä ñýòãýë çîðèã øóëóóäàæ, äàëàéí àÿíï çîõèñòîé, ýëäýâ ñàéõàí ýä
áàðààã õóäàëäàí àâ÷ áàãëààä Áàãäàä õîòîîñ ãàð÷ Áàñàð õîëòîä õðëýý . Òýíäýýñ áàñ
Áàñàðûí áàëãàñûí îëîí ñàé÷óóëòàé íèéëæ ÿâñààð íýã àðëààñ íºãºº àðàëä øèëæèæ , íýã
äàëàãààñ íºãºº äàëàéä îðæ, àÿëàí ÿâòàë ãýíýò äºðâºí ç¿ãýýñ íü ñàëõè ñàëõèëñàíä õºëãèéí
ýçýí÷àãò àâ÷ õºëãèéã çîãñîîòîë ãýíýò äîãøèí ñàëõè èðæ õºëãèéí äýðâ¿¿ëèéã òàñ
òàòàæ îíãîöûã æèâ¿¿ëñýíä îëîí õ¿ öºì óñàíä öàöàæ ¿õýâ. Ìèíèé áèå áàñ óñàíä öàöòàë
èõ Àëëàõ îíãîöíû íýãýí ìîäûã ºðøººí õàéðëàñàíä õýäýí õóäàëäàà÷íû õàìò òýð ìîäîí äýýð
àâèðàí ãàð÷ õºäººð àëààä ñàëõè äîëãîèí òóóãäàí ÿâæ äàëàéä õîíîòîë ¿¿ðýýð ñàëõè
äàõèí èõñýæ óñíû äîëãèîíä öîîõèãäîí íýãýí àðàëä àðàé ÷àìàé ãîëòîé ãàðàâ.
ªëñºí óíäààñàæ, àéñàí ñàíäàðñàí, íîéð àëäàæ äààðñàíäàà, òýñãýëã¿é èõ çîâæ
íàà¿ öàà¿ ÿâæ ¿çâýë òýð àðàë äííð ç¿éë á¿ðèé íîãîî óðãàñàí áàéíà. Òýð íîãîîíîîñ èäýæ
áààõàí ºë çàëãààä àðëûí õºâººíä íýã øºíº õîîîä ºãëºº áîëæ íàð ãàðñàíä öààø íààø ÿâæ
¿çâýë õî«õîí íýãýí áàéøí ¿çýãäýíý. Ò¿¿íèé ºìíº î÷èæ õààëãûí ºìíº çîãññîíä ãýíò äîòðîñ
íü ìàø îëîí í¿öãýí õ¿í ãàð÷ áèäíèéã ¿ã äóóã¿é ø¿¿ðýí áàðèàä õààíû ºìºí àâàà÷èæ
ñºãä¿¿ëýí ñóóëãààä áèäíèé óðüä õîæèä èäýæ ¿çýýã¿é õîîë àâ÷èð÷ èä¿¿ëñýíä èõ Àëëàõ
òýíãýðèéí ºðøººëººð áè òýð õîîëûã èäñýíã¿é . Ìèíèé áóñàä íºõºä òýð õîîëíîîñ àìñìàãö
óõàí îþóí íü ñàìóð÷ ãàäçóóðñàí ìýò îâîð ä¿ðñ íü õóâüñààä íàðãèëûí òîñûã óóëãàñàíä
í¿ä íü óðâàæ, õîîë èäýõ áàéäàë íü óðüäàõààñ óëàì èõ áîëñîíä áè èõ àéæ öî÷èí ñàíàà
ñýòãýëä çîâëîíòîé áîëîîä òýð îëîí í¿öãýí õ¿ì¿¿ñèéã íàðèéâ÷ëàí ¿çâýë öºì àéøõè íàð þì .
Ýíý õîòûí õààí íü ìàíãàñ þì . Òýð, àéøõè íàð õ¿íòýé çîëãîâîë òýð ìàíãàñ õààíû ºìíº
àâàà÷èæ õîðò èäýýã èä¿¿ëýí, õîðò òîñûã ò¿ðõýõýä óõààíã¿é áîëæ, ãýäýñ õýâýë íü
ñóíàæ èäýõ íü íýìýãäýíý. Àéøõè íàð ýíý èäýý òîñûã èä¿¿ëýí øàõñààð òàðãàí áîëñíû äàðàà
àëæ, õààíä èä¿¿ëíý. ººðñäºº õ¿íèé ìàõûã ÷àíàæ øàðàëã¿é ò¿¿õèéãýýð íü èäíý. ¯¿íèéã
¿çýýä áè òýñãýëã¿é àéæ ººðèéí áèå áà íºõäèéí õîéíîîñ ñàíàà ñýòãýë çîâîõ áà òýä íºõäèéí
õîéíîîñ ñàíàà ñýòãýë çîâîõ áîëîâ÷ òýä íºäèéí óõàí îþóí áàëàðñàí òóë õàðèí ÷ àæèãã¿é
áàéíà. òíäýýñ áèäíèéã íýã ìàë÷èä ºã÷ ºäºð á¿ð ìàë àäóóñíû àäèë áýë÷ýýðë¿¿ëñýíä áè
ñàíàà ñýòãýä çîâæ ºëñ÷ ºëáºð÷ àéñàí öî÷ñîíäîî óõààí ìýäðýë äîðîéòîæ òýíõýý òàìèð
èõ ë äîðîéòîí ìóóæðàíà Àéøõè íàð ¿¿íèéã ¿çýýä íàìàéø îãò õàéõðàõ£¿é áîëæýý . Íýãýí
ºäºð ñýìõýí ãàäãàø ãàð÷ ÿâòàë äàëàéí äóíä íýãýí ºíºäð þìàí äýýð ñóóñàí õí¿íèéã ¿çýýä
íàðèéâ÷ëàí õÿíàâàë ìèíèé íºõäèéã õàðèóëæ áàéãàà ìàë÷èí áàéæýý . Òýð õ¿í íàìàéã ¿çýýä,
óõààí ýâäðýýã¿é ýð¿¿ë õ¿í áàéíà ãýäãèéã ìýäýæ, õîëîîñ äàõèí, èíãýæ õýëñýí íü:
×è ãýäýðãýý áóöàæ íºãºº ýòãýýäýä áàéãàà õààíû çàìä îðæ ÿâ ãýñýíä òýð õ¿íèé ¿ãèéã
äàãàæ ÿâñààð èõ çàìä îðîîä çàðèìäàà àéí ã¿éæ, çàðèìäàà ÿàðëàã¿é àëõñààð íàð øèíãýæ
õàðàíõóé áîëñîíä àìñõèéæ óíòàõ ãýõ áîëîâ÷ àéñàí ºëññºí áà ÿäàðñàí íü ¿ëýìæ òóë íîéð
õ¿ðñýíã¿é, øºíº äóíä áîñ÷ íààø öààø ÿâñàààð ºãëºº áîëñîíä ºëñºí öàíãàæ áèå ÿäðààä
àðàë äàõü ºâñ íîãîîíîîñ èäýæ ºë õîîë çàëãààä äàõèí öààø ÿâæ äîëîî õîíîã òýíýñýýð
íàéìäóãààð ºäðèéí ¿¿ðýýð õàð öàãààíû ãàçðàà íýãýí þì ¿çýýä íàðàí øèíãýõèéí ¿åä ñàÿ
¿çýýä òàë òàëààñ òîéðîí çîãñ÷,
×è þóí õ¿í áý? Õààíààñ èðýâ ãýæ àñóóñàíä , àÿà áè ãýäýã íýã çîâëîíòîé õ¿í áàéíà ãýýä
àéñàí öî÷ñîí çîâëîíãîî òîî÷âîë èõ ë ãàéõàí óóëçñàõ òýð õàð àðüñòíû ãàðààñ àìüä áàéñàí
õ¿í îãò ¿ã¿é áèëýý . ×è èõ õóâü çàÿàòàé õ¿í áàéíà ãýæ èäýý óíäûã ºãñºíä öàäòàë èäýæ
áè àìñõèéâ. Òýíäýýñ îíãîöíîä ñóóæ òýð õ¿ì¿¿ñèéí ñóóõ àðàëä õàìò î÷èëöñîíä òýð ãàçðûí
õààíä áàðààëõóóëàâ. Õààíû àìðûã ýðñýíä:
Ñàéí ÿâæ èðýâ ¿¿? Ãýæ ìèíèé ÿâäëûã àñóñàíï Áàñàð õîòîîñ ãàðñàí òýð öàãààñ ýíý
õààíä áàðààëõñàí õ¿ðòýë ÿâäëàà òîî÷èí õýëñýíä, õààí áà òàíõèìä áàéñàã îëíîîñ
ãàéõàõã¿é õ¿íã¿é. Òýíäýýñ ãàäãàø ãàð÷ õîò áàëãàñûã ¿çâýë ìàø ñàõàí áºãººä ýä
þìñààð ýëáýã, õ¿í îëîíòîé õîò þì . Àðèëöæàà íàéìàà õèéã÷èï, çàõ çýýëýýî ä¿¿ðýí, èäýý
óíä ýëáýãèéã ¿çýýä ýíý õîòîä õ¿ð÷ èðýñíä ñàéí áîëëîî ãýæ áàÿðëàæ ñýòãýë ñàíàà àìðààï
òý õîòûí õ¿ì¿¿ñò äàñ÷ õààí áà îëîíä, óëñûã îëîí ñàéä ò¿øìýë èëùðãýíýýñ èë¿¿ õ¿íäòýé
áîëîâ. òýð ãàçðûí õ¿ì¿¿ñ ñàéõàí ìîðü óíàõàä öºì ýìýýä òîõîõã¿é çàéäàí ÿâàõûã ¿çýýä:
Ýçýí ìèíü ÷è, ìîðü óíàõàä ýìýýë òîõîã¿é ÿþàõ íü þó âý? ãýâýë õààí àñóóñàíä:
Ýìýýë ãýã÷ þó âý? Áèä îãò ò¿¿íèéã ìýäýõã¿é áàéíà ãýñýíï:
Ýìýýë ãýã÷ íü ìîðü óíàõàä ìàø òààòàé þìíû íýã áîëíî. õààí çºâøººðâºë áè íýã ýìýýë õèéå
ãýæ ìîä÷èí, òºìºð÷íèéã äóóäàæ óäèðäàí çààñíààð íýã ýìý õèéæ õààíû àäóóíààñ íýãýí
ñàéõàí ìîðèéã ñîíãîí ºâ÷ òýð ýìýýëèéã òîõîîä õààíû ºìíº àâ÷èðñàíäòýñãýëã¿é èõ áàÿðëàæ,
èõ ìºíãº çîîñîîð øàãíàâ.
Òýíäýýñ õààíû èõ ò¿øìýë áà òºðèéí îëîí ñàéä, ÿìáºàòàí êýðãýýñ ýìýýë õèéæ ºãíº ¿¿ ãøýæ
òýìöýëäýí ãóéñàíä ìîä÷èí ýìýýë õèéõ àðãûã çààí ñóðãàæ èõ àøèã îëîîäîîíä õ¿íäòýé
íýðòýé áîëëîî .Íýã ºäºð õààíû ºìíº ñ¿ð æýâõëàíòàé öýíãýæ ñóóòàë õààí ãýíýò õýëñýí íü:
Ñèíäáàä ÷è ìàã ýðõýì õ¿íäòíé õ¿í áîëæ ìàíàé õ¿í áîñîí òóë ÷ºàìààñ õàãàöàí ñàëàõàä
õ¿ðâýë áèä ¿íýõýýð òýñýõã¿é, òèéìèéí òóë ÷àìààñ ãóéõ íýãýí õýðýã áàéíà ãýñýíä:
Õààíû ñàíààã áè ñîíñîõûã õ¿ñíýãýëýý . õààí õýëñýí íâ:
Áè ÷àìä íýãýí ñóðâàëæèò áàÿëàã ãýðèéí ãî¸ ¿çýñãýëýíò îõðèíûã ãýðãèé áîëãîæ ºõèéã
õ¿ñíý . Áè ÷àìàéã îðä õàðøäàà ñóóëãàæ, áàéõ áà ¿¿ðä ìàíàé õ¿ý áîë ãýñýíä áè èõ è÷èæ
õàðèó õýëýýã¿ä õààí àñóóñàí íü:
Õ¿¿õýý, ÷è ¾ì õýëýõã¿é ÿàâ ãýõýä:
Öàãèéí ýçýëñýí õààí ìèíü ýý, Çàðëèã áóóëãàõ íü ÷àìààñ áîîõ áîíî ãýñýíä, õààí çîãñîîãîîð
ãýð÷, çàðãà÷ íàðûã äóóäàæ íàäàä ñàéí ÿçãóóðò ãàéõàìøèãò ¿çýñãýëýí ãî¸ ñàéõàí,
¿ëýìæ ýä õºðºíãºòýé íýãýí ãýðãèé àâ÷ ºãººä öàëèí ï¿íë¿¿ òîãòîîæ ñàéõàí õàðø îðä, áîîë
çàðöààð øàãíàñàíä óðüäûí çîâëîí ç¿äã¿¿ðèéã ìàðòàæ èõ æàãàë öýíãýëòýé ñóóâ. Íýãýí
ºäºð ìàíãàé àéëûí íýãýí õ¿íèé ãýðãèé ¿õýõýä:
Ýð íºõðèéí ñàíàà çàñàõ ãýæ ýìèéí õîéíîîñ äýìèé çîâîí ãàñàëæ ÿàõ þì áý? Èõ Àëëàõ òýíãýî
ºðøººæ íàñ ÷èíü óðò áîëáîë ýíý ýìýýñ èë¿¿ ñàéõàí ýì îëäîõ áèëýý ãýæ íàìàéã õýëýõýä òýð
ãýðèéí õ¿í ìàø èõ óéëàí õýëñýí íü:
Àé íºõºð ìèíü, ìèíèé íàñíû õýìæýý íýã ºäðèéí òºäèéõºí áàéòëàà ¿õíý ãýäýã ÷èíü þó áèëýý.
Äýìèé ¿ã áèòãèé õýë ãýñýíä:
Àÿà ìàðãààø ÷è ìèíèé í¿¿ðèéã äàõèíîëæ ¿çýõã¿é áîëíî. Ìàíàé ýíý ãàçàð ýð ýì õî¸ðîîñ ýì íü
óðüäààð ¿õâýë ýðèé íü õàìò îðøóóäàã, ýð íü óðäààð ¿õâýë ýìèé íü áàñ àìüäààð
îðøóóëæ,íýãýý ¿õýõýä íºãººäºõ íü òºâøèí æàðãàõã¿é áîëãîõ çàíøèëòàé áîëíî. Ìèíèé ýìèéí
õ¿¿ðèéã ºíººäºð îðøóóëàõ òóë ìèíèé áèåèéã ìºí ºäºð õàìò îðøóóëíà ãýñýíä:
Àÿà ýíý ÿìàð ìóóõàé çàíøèë áý? ãýæ õýëýëöòýë õîòûí îëîí õ¿í èðæ ìèíèé òýð íºõðèéí
ñàíààã òýæýýí òàéòãàðóóëàõàä íü òàéòãàðóóëæ, ¿õñýí ýìèéã òýð ãàçðûí çàíøëûã äàãàæ
÷èìýãëýí çàñààä õàéðöàãò àãóóëæ äàëàéí õºâººí äýõ íýãýí óóëàíä àâàà÷èæ íýã òîì
÷óëóóã ºðãºí ç éëóóëñàíä õóäãèéí àìñàð ìýò èõ í¿õ ãàðàâ. Òýð ýìèéí õ¿¿ðèéã í¿õýíä
îðõèæ, ýðèé íü äàë ìîäíû äºëººð ìóøèãñ í àðãàìæààð í¿õýíä îðóóëààä íýãýí òîì äîìáîòîé
óñ,äîëîîí ìàíòóó ºãëºº . Òýð õ¿íèéã í¿õýíä îóóëñàí õîéíî àðãàìæèéã ñóãà òàòàæ àâààä
í¿õèéã ÷óëóóãààð äàðæ áóöñàíä:
Àé Àëëàõ ìèíü, ýíý áàñ ìóóõàé ¿õýë áàéíà ãýæ áîäîîä õààíä î÷èæ òàíàé ýíý óëñàä àìüä
õ¿íèéã ¿õñýíòýé íü õàìò îðøóóëàõ ÿìàð ¸ñ âý? ãýõýä õààí:
Ýð ýì õî¸ð ¿õýâ÷, àìüäðàâ÷ õàìò ¸ñ íü ìàíàé äýýäñýýñ óëàìæëàí èðñýí ¸ñ áîëíî ãýñýíä áè,
Ãàäààä óëñûí õ¿íèé ýì ¿õâýë ìºí ýíý ¸ñîîð áîëãîäîã þìóó ãýñýíä õààí:
×èíèé ñàÿíû ¿çäýãòýé íýãýí àäèë áîëíî ãýñýíä áè ìàø èõ àéí çîâæ ìèíèé ýì íàäàà óðüä
¿õâýë íàìàéã áàñ àìüäààð îðøóóëàõ þì áàéíà ãýæ ñýòýëä çîâëîíòîé áîëëîî . Óäàëã¿é
ýõíýð íü ºâäºæ õýäýí õîíîãèéí äîòîð ¿õýâ. Òýð ãàçðûí ñìîîð õààí áà îëî õ¿í èðæ,
áýëýðñðýëèéí ¸ñûã ã¿éöýòãýí ìèíèé ýìèéí õ¿¿ðèéã ÷èìýã ýðäíýñèéí ñàíààð ÷èìýýä
õàéðöàãò àãóóëàí ºíººõ óóëàíä àâàà÷èí õóäãèéí àìñðûí ÷óëóóã ºðãºæ õ¿¿ðèéã îðõèîä
îëîí á¿ãä ìèíèé ºìíº èðæ õàãàöàí ñàëàõ ¸ñîîð ¸ñîëñîíä áè:
Áè áîë ãàäààä óëñûí õ¿í. Òàíàé ýíý çýðäýã ñóðòëûã äàãàæ ÿàñàí ÷ ÷àäàõã¿é ãýñýíä
ìèíèé ¿ãèéã õ¿ëýýæ àâñàíã¿é, õàðõ¿÷ýýð áàðüæ õ¿ëýýä îðøóóëäàõ ä¿ðìèéí ¸ñîîð äîëîîí
ìàíòóó, äîìáîòîé óñíýãèéã ìèíèé áèåýñ ºëãºæ í¿õýíä îðóóëàâ. ¯çòýë íýãýí èõ àãóé áàíà.
Äýýðýýñ :
Àðãàìæààã òàé ãýæ õàøãèðñàíä:
×àäàõãé ãýñýíä õàðèí àðãàìæààã õóäãèéí àìñðûã ºíººõ òîì ÷óëóóãààð äàðààä
ÿâöãààæýý. Òýð àãóéí äîòîðõè îëîí õ¿¿ðýýñ ìàø ìóóõàé ¿ìõèé ¿íýð ãàðíà. Îëîí õ¿¿ðèéã
¿çýýä:
Àé Àëëàõ òýíãýð!Ýíä îðñîí ìèíü ¿íýõýýð ìèíèé õîõü áîëîâ. ßìàð õàð ãàéãààð ýíý õîòîä èðæ
ýì àâëàà. Íýãýí ãàéãààñ ãàð÷ íýãýí ãàéä îðäîã áè þóòàé çîâëîíòîé àìüàí áèëýý . èíãýæ
¿õëèéí ìóóãààð ¿õñýíýýñ äàëàéä æèâæ ¿õýõ ìèíü ÿàëàà, óóëàíä ¿õýõ ìèíò ÿàëàà äàà
ãýæ áè? çýìëýí ãàñàëæ ºäºð øºíèéã ÿëãàõã¿é áîëîâ. Èäýý óíäûã íàðèéëæ ¿õýõýýñíààãóóð
ºëñâºë ñàÿ áààõàí óóæ èäíý. Óíòàõ áîë õ¿¿ðèéí ÿñàí äýýð óíòàíà. Òýíäýýñ àãóéí äîòîð
íààø öààø òýìòðýí ÿâæ ¿çâýë äîòîð íü ìàø óóäàèõ áºãººä ýðòíýýñ îðõèñîîð èðñýí
õ¿¿ðèéí ÿñ ìàø îëîí áàíà òýãæ òýìòðýí ÿâñààð àãóéí çàõàä øèíý õ¿¿ðýýñ õîë íýãýí ãàçàð
õýâòýø çàñàæ õîîë ìèíü áºáàðàãäàõ áîëîâ óó ãýæ ºäºðò íýã óäàà óóæ, íýãýýñ îîíã¿é èäýæ,
õ¿íñ áàðàãäâàë ÿàõ áèëýý ãýæ áîäîæ ñóóòàë ãýíýò ºãººõ ÷óëóöóã õºäºëãºæ äýýðýýñ
ãýðýë òóñàâ. Ýíý þó áèëýý ãýæ îéðòîí î÷âîë: Óéëàí ãàñëàõ íýãýí ýìèéã áóóëãàæ èäýø
óóø îðõèîä ÷óëóóã óðüäûí õýâýýð áºãëºæ ÿâñàí íýãýí ¿õñýí ýð õ¿íèé ÷ºìãèéã áàðüæ òýð
ýìèéí àðààñ ñýìõýí î÷îîä òîëãîé äóíäóóð íü íýã áóóëãààä óõààíã¿é óíàâ. Äàõèí õýä õýä
öîõèæ àëààä òýð ýìèéí óñ õîîëûã àâ÷ ººðèéí õýâòýõ ãàçðàà èðýýä àðâèëàí ÷èìõëýí
èäñýýð õ¿¿ð îðøóóëàõ á¿ðèéä õàìò îðøóóëñàí õ¿íèéã öîõèí àëæ, ò¿¿íèé õ¿íñ õîîëîîð àìü
çóóäàã áîëëîî . íýãýí ºäºð óíòàæ õýâòòýë íýãýí þìíû ÷èìýý àíèð ãàðñàíä ýíý þó áèëýý ãýæ
¿õñýí ýð õ¿íèé äóíä ÷ºìºã áàðüæ òýð ÷èìýý ãàðñàí ç¿ã î÷âîë íãýí àðààòàí áîñîæ çóãäàâ.
Ò¿¿íèé õîéíîîñ äàãàëäàí ÿâòàë íýã áÿöõàí ãàâààñ ãýðýë ¿çýãäñýíä î÷èæ ¿çâýë õ¿íèé
õ¿¿ðèéã èäýõ àðààòàí òýð óóëûí õÿðä í¿õ óõàæ, ¿õäëèéí àãóéä îðäîã áàéæýý . ¿¿íèéã
¿çýýä îäîî äàõèí àìüäðàâ ãýæ ñýòãýë ñàíà àìàð÷, äîòîð îíãîéí ñýðãýæ, òýð í¿õèéã
îðîëïñîîð èõñýãýæ ãàäãàø ãàð÷ õàðâàë íýãýíèõ óóëäûí îðãèë áàæýý . Òýíäýýñ èõ
Àëëàõûã ìàãòàí çàëáèð÷ òýñãýëãé áàÿðëàí äàõèí àãóéäàà îðæ îçëîí õóðààñàí óñ õîîëûã
ãàäãàø ãàðãàä, õ¿¿ðèéã ÷èìñýí àëòàí ìºíãºí ñóâä, òàíà, ñèéõ ýýìýã, áýëçýã, áóãóéâ÷,
òàíñàã ýä òýðã¿¿òíèéã àâ÷ óóëûí ïýýð ãàðãàæ õºäºãëººä ºäºð á¿ð àãóéä îðæ õ¿ð
îðøóóëàõ á¿ð àìüä õ¿íèéã ýð ýì ãýæ ÿëãàõã¿éãýýð öîõèí àëæ èäýý, óíä, ýä ýðäýíèéãø
õóðààí àâààä äàëàéí ýðýã äýýð ãàð÷ îíãîö ¿çýãäñýíä ¿õñýí õ¿íèé õóâöàñíààñ ýíýãí
öàãààíûã àâ÷ ìîäîíä ºëãººä äàëëàæ äóóäñàíä òýðõºëãººð ä¿¿ðýí õ¿í ñóóæ èðýýä
×è þóí õ¿í áý? ßàãààä ýíýä èðýâ? Ýíý óóëàíä õ¿í óðüä õîæèä îéðòîí èðñíèéã áèä îãò
¿çýýã¿é áèëýý . ×è ýíä ÿàæ õ¿ð÷ èðýâ ãýñýíä:
Áè õóäàëäàà÷èý õ¿í áèëýý . Ìàíàé õºëºã îíãîö äàëàéä æèâñýíä Àëëàõûí ºðøººëººð ýäþìàà
àâ÷ íýãýí áàíç òýâðýí óñ÷èëñààð ýíä àìüä ãàðñàí áèëýý ãýñýíä ¿õýýðèéí àãóéãààñ
ãàðãàñàí ýä ýðäýíýñèéã îíãîöîíä à÷èæ íàìàéã õºëºãò, ãàðãàí ñóóëãààä õºëãèéí ýçýí
àñóóñàí íü:
Ýíý äàëàéí ýðýã áîë íýãýí ºíäºð óóë þì . Ò¿¿íèé öààä ýòãýýäýä íýãýí èõ õîò áàëãàñ áàãàà
þì . ýíý äàëàéä áè, íýãýí íàñààð óñ÷ëàí ÿâàõäàà ýíý óóëàíä æèã¿¿ðòýí àðààòíààñ ººð
àìüòàí ¿çýýã¿é . õàðèí ÷è ÿàæ ýíä ãàðàâ? Ãýñýíä áè òýð õîòîä õýðõý ñóóñàí, òýð
óóëûí àãóéâä ÿàæ áàéñàí çýðãýý õýëáýë õºëºãò ÿâàã÷äûí äîòîð òýð õîòûí õí áàéæ
ìàãàäã¿é ãýæ áîëãîîìæëîí òýð á¿ãäèéã õýëñýíã¿é, õàðèí áè áîë õóäàëäàà÷èí õí áèëýý . èõ
îíãîö ýâä½ðñýíä ýíý ýä ýðäýíýñèéí õàìòààð óñàíä øóìáàí õºëºãíèé íýã òîì áàíç
òààðàëäñàíä àâèðàí ãàð÷ ýíý óóëàíä õ¿ðýýä àìüä ãàð÷, ºíãºðºí ÿâàõ õºëºã îíãîöûã
õ¿ëýýñýýð áàñàí áèëýý. ×è ìèíèé àìèéã àâàðñàí òóë ¿¿íèéã òîãòîîí àâíà óó ãýæ
¿õýýðèéí àãóéãààñ àâ÷ ãàðñàí òýð ýðäýíýñýýñ ºãñºíä õºëãèéí ýçýí õýëñýí íü:
Ìàíàé óñ÷èí õ¿í äàëàéä õºëºã ýâäýð÷ äàëàéí àðàë þìóó, õºâººíä àìüä ãàðñàí õ¿íèéã
í¿öãýí áîë õóâöàñ ºã÷ òýæýýí àñðàõ áºãººä äàëàéä áîîìòîíä áóóâàë èõ Àëëàõûã ñàíàæ
áýëýã øàãíë ºã÷ òàâèõààñ áèø õíýýñ þì àâàõ ¸ñã¿é þìàà ãýñýíä :
Áè íàñàí õóòãà ÷èíü àðâèí áîëòóãàé! Ãýæ åðººæ ë äàëàéä îðæ ÿâàõäàà àìò á¿òýí
ãàðñàíäàà òýñãýëã¿é áàÿðëàí ÿâàõ áîëîâ÷ òýð ¿õýýðèéí ãàçàð ýìòýéãýý îñíûã ñàíàõàä
á¿ð óõààí áàëðàí ¿¿íèéãýý õýëýëãéãýýð Àëëàõûí ºðøººëººð òýãæ àþóëã¿é ÿâñààð
Áàñàð õîòîä õ¿ð÷ òýíäýýñ áàãäàä õîòíîî áóöàæ õîðîîíäîî õð÷ ãýðòýý õàèàä àõ
ä¿¿ õàìààòàí ñàäàíòàéãàà ó÷ðàí çîëãîæ àâ÷èðñàí ýä ìàëàà ñàí õºìðºãò õóðààæ ºí÷èý
áýëáýñýíä ºãëºã ò¿ãýýí õ¿ðòýýæý õóóèí íºõºð ñàäàí õàíüòàéãàà õóðèì íàéðûí
æàðãàëààð öýíãýëäýí æàðãàæ ñóóâ. Ìèíèé äºðºâä¿ãýýð àÿíû ãàõàìøèã èéì áàéíà Ñèíäáàä
ä¿¿ ìèíü ÷è îäîî îðîéí õîîëîîñ èäýæ àâäãàà àâààä õàðü. Ìàðãàà äàõèí èðâýë óðüä óðüäûí
ÿâäëààñ èë¿¿ ãàõàìøèãòàé òàâäóãààð àÿí ÿâäëûã ÷àìä õýëæ ºãºõ áîëíî ãýýä ¿¿ðýã÷èä
èõ øèæèð àëòûã øàãíàæ øèðýý çàñóóëàí õóðèìëàí èäýñíèé ýöýñò á¿ãäýýðýý òóñ
òóñûí ãýð îðíîä õàðüöãààâ. ßâãàí Ñèíäáàä òýñãýëã¿é áàÿðëàí õîíîæ ìàðãààø ºãëººíèé
íàðíààð ìºðãºë çàëáèðàë õèéæ äóóñààä äàëàé÷ Ñèíäáàäûí ãýðò î÷èæ àìðûã ýðñýíä,
õàðèó ¸ñîëæ äýðãýäý ñóóãààä áóñàä îëîí íºõäèéã èðñýí õîéíî øèðýý çàñàæ õóðèìëààä
ýðò áà îäîîã ø¿¿ìæëýí õýëýëöýõýä äàëàéí Ñèíäáàä ººðèéí òàâäóãààð àÿí ÿäëàà õýëñýí
íü:
Àÿà íºõºä ìèíü ñîíñîãòóíã, äºðºâä¿ãýýð àÿíààñ áóöàæ èðýýä îëç àøèã èõ îëñíäïîî
òýñãýëã¿é áàÿðëàæ íàéð æàãàë, çóãàà íààäàìä øóíàí ñóóòàë äàõèí õàðü îëîí óëñûã
õýñýí ç¿éë á¿ðèéí ñàéõàí áàðààã õóäàëäàí àâ÷ áàãëàí õ¿ëýýä Áàãäàä õîòîîñ ãàð÷
Áàñàð õîòíîî õ¿ðýý äàëàéí ýðãýýð íààø öààø õýñýí ÿüòàë íýãýí ºíäºð ñàéõàí õºëºã
îíãîöûã ¿çýýä ñýòãýë èõýä õºäºëæ òààëàìæòàé ñàãàäñàíä õàìàã õýðýãòýéãèé íü
õóäàëäàí àâ÷ óñ÷ íàðûã îëîîä ýä áàðààãàà à÷ñàíä îëîí õóäàëäàà÷èý èðæ õºëñ ò¿ðýýñ
õóðààëãàí îíãîöîíä ñóóãààä àøèã õîíóæîîíä ãîðüäîæ èõ áàÿðòàé ìîðäîîä íýãýí àëààñíºãºº
àðàëä øèëæèæ, íýãýí äàëàéãààñ íºãºº äàëàéä îðæ ãàçàð îðíûã ¿çýí àðèëæàà íàéìàà
õèéñýýð íýã àðàëä õ¿ðâýë îãò õ¿íã¿é áóéä ãàçàð áàéæýý . Ò¿¿íèé äóíä õýðï íýãýí ìàø
òîì ºíäºð öàãààí ïàìáàãàð þì áàéãààã îëîí áçãäýýðýý õàðæ ¿çòýë ãàðüäûí ºíäºã õýìõýð÷
èõ óñ àñãàðàí ãàð÷ ãàðüäûí çóëçàãà ¿çýãäñýíä ºíäºãíººñ íü ñóãà òàòàæ ãàðãàà¤
õóòãàëàí àëæ, ìàõûø íü øóëæ àâñíû áè ìýäñýíã¿é . ¿¿íèé òóõàé áóñàä íºõäººñ ñîíñîîä,
òà íàð ÿàâ äàà, ãàðüä èðâýë áèäíèéã àëàõ áîëíî ãýòýë, ãýíýò íàð õàëõàëæ õàðàíõóé
áîëëîî .¯çâýë ãàðüä íèñýí èðñýí áàæýý. ªíäãºº õàãàðñíûã ýð ãàüä ¿çýýä èõ äóóãààð
äóóäñàíä ýì ãàðüä èðæ õî¸óëàà îíãîöîí äýýã¿¿ð ýðãýí õàëèí àÿíãà ìýò äóóãààð
õàøãèðñàíä ¿õýõýýñ óðòä ýíäýýñ çàéëæ àìü ãà°àõûã áîäú¸, îäîîõîí ÿâãààÿ ãýæ îëíûã
îíãîöíîî ãàðãàæ ÿàðàí ñàíäàðí çàéëòàë ãàðüä ò¿ð ¿çýãäýõã¿é áîëîâ. Ýíý ÷ºëººíä àìüä
ãàðúÿ ãýæ ÿàðàí çóãàäàí çàéëòàë ãàðüä äàõèí ¿çýãäýæ óóëíààñ íýãýí òîì ÷óëóó
ñàâàðòàà ø¿¿ðýí èðýýä îíãîöíû äýýð õàÿñàíä óñ÷èä îíãîöûã õàæóó òèéø çàéëóóëàí
ãàðñàíä òýð ÷óëóó äàëàéí ¸ðîîëûã ¿çýãäòýä óñûã ÿðæ óíàâ. Ýì ãàðüä áàñ íýã óõýð
÷óëóó îðõèâ. Òýð ÷óëóó îíãîöíû áºãñºíä óíàæ çàëóóðûã õî¸ð õýñýã áîãîñîíä îëîí õ¿ì¿¿ñ
öºì äàëàéä æèâæ ¿õýýä, áè ãàíó íýã ìîä òîõèîëäñîíä ø¿¿ðýí àâ÷ ìîðäîîä õºëººð ñýëñýýð,
ñàëõè äîëãèîíä òóóãäàí ÿüæ îíãî ýâäýðñýí ãàçðûí îéð áàéñàí íýã àðàëä ãàðààä ýöñýí
öóöñàí öàíãàñàí ºëññºíäºº ìóóæðàí óíààä íýã õýýã õýâòòýë áèå àìñõèéæ ñýõýý îðîîä
òýð àðëûã ¿çýõýýð î÷âîë òýíãýðèéí îðíû öýöýðëäýã ìýò ñàõàí àðàë áàéæýý . Ç¿éë
á¿ðèéí öýöýã íàâ÷ äýëãýðýí, ÿíç á¿ðèéí æèìñò ìîä óðãàæ, ºíãºí á¿ðèéí øóâóó áÿëçóóõàé
æèðãýí äîíãîäîíî. Àðàëä ¿äý¸ áîëòîë ñóóæ ãîë ãîðõèíîîñ óñ óóãààä, ìîäíîîñ æèìñ èäýýä
íýã øºíº ºíãºð¿¿ëæ ìàðãààø íü ìîäíû çàâñàð ÷ºëººãººð õýñýí ²ýíýæ ÿâààä íàâ÷ íºìºðñºí
íãýí ãî¸ îíãîö ýâäýð÷ ýíä ãàðñàí õ¿í áîëîâ óó ãýæ ºìíº íü î÷èæ ¸ñîëñîíä õàðèó ¸ñëîí
äîõèâ.
Àé ºâãºí ÷èíèé ýíä ñóóõ ÷èíü þó áèëýý ãýæ àñóóâàë òîëãîéãîî ãàñäàí õºäºëãºæ íàìàéãø
õóäãèéí öààíàà ãàðãàíà óó ãýæ çàíãàí äîõèñîíä õººðõèé ýíý ºâãºíä òóñ áîëú¸ ãýæ òýð
ºâãºíèéã õ¿ç¿¿í äýýîýý óíóóëàí ¿¿ð÷ õóâãèéí öààíà ãàðãààä ýâòýéõíýýð:
Áóó ãýâýë õàðèí ìèíèé õîîëîéã õºëººð òàñ õàâ÷èâ. Õºëèé ýü ¿çâýë õàâ õàð áºãººä
ñàðëàãèéí õºë ìýò øèð¿¿í ¿ñòýé áàéñíûã ¿çýýä òýñãýëã¿é àéæ ºâãºíèéã áóóñóãàé
ãýñýíä õºëººð ìèíèé õ¿ç¿¿ã òàñ õàâ÷ñàíä í¿ä ýðýëæëýí äîòîð õàðàèíõóéëààä õºñºð
¿õýõ øõàí óíàñàíä òýð ºâãºí íàìàéø íóðóó ñýýðã¿é óäòàë áàëáàñàíä òýñãýëã¿é ºâäñºíä
àðàé÷óó ãýæ áîñîæ ºíäèéâºë æèìñò ìîäíû äîð î÷ ãýæ òóøààíà. ¯ãèé íò äàãàõã¿é áîë
õºëººð öîõèõ íü òàøóóðäñàíààñ íýí÷ èë¿¿ Àðãàã¿é ò¿¿íèé ñàíààíû äóðààð àëü äîõèñîí ,
õ¿ññýí ãàçêàðò íü õ¿ðãýæ ÿâòàë òýð ºâãºí ºäºð øºíºã¿é ìèíèé àðàñû áóóõã¿é øýýâ÷,
áààâ÷ öºì ìèíèé ìºðºí äýýð øýýñ áààñ àëäàíà. Õ¿íä òóñ õèéõ ãýòýë, õàðèí áèåäýý çîâëîí
îëäîã áàéëàà . Àëëàõ òýíãýð ìýäýã. ¿¿íýýñ õîéø áè õ¿íä òóñ õéõã¿é ãýæ ãàñëàí ÿâòàë
íýãýí ºäºð ìàø îëîí ãóà ¿çýâ. Çàðèì íü õàòñààí òóë õºíäèé õîîñîí áàéæýý . Òýíäýñ íýãýí
õàòñàí òîì ãóà àâ÷ äîòðõèéã íü öýâýðëýýä ¿çìèé íü çýýëýýñ ¿çìèéí ø¿¿ñ ä¿¿ðòýë
øàõàæ àìñðûã íü òàãëààä íàðàíä òàâüæ õýä õîíóóëàí ñàéõàí äàðñ áîëãîîä áèåèéã
àæëààñûã ãàðãàæ áàãà áàãààð óóõàä ñàíàà çîðèã îðæ õ¿÷ òýíõýë íýìýãäýíý. Òýð øóëàì,
ºâãºí íýã ºäºð ò¿¿íèéã ¿çýýä ãàðààðàà äîõèæ:
Ýíý þó âý? ãýæ àñóóñàíä:
Ýíý áîë õ¿íèé ñýòãýë ñàíààã çàñàõ, òýíõýë òàìèð íýìýãä¿¿ëýõ ñàõàí þì áàéãàà þì ãýæ
äàðñ óóæ ñîãòñîíäîî àëãàà òàøèæ, ºâãºíèéã ¿¿ðñýýð á¿æèãëýí íààäñàíä ºâãºí
Õóëàà ºã ãýæ äîõèñîíä òýð ºâãºíººñ àéð òóë àðãàã¿é ºãºâ. ªâãºí òýð õóëàí äîòîðõè
äàðñûã óóãààä ñîãòîæ ¿å ìº÷ íü ñóëàð÷ íàéãàæ ãàíõñàíä ºâãºíèéã ò¿ëõýí óíàãààæ
çóãàäàã çàëàõ ãýòýë àðõèíààñ ñýðãýâýë äàõèí íàìàéø øîãëîõ áàéõ ãýæ àéæ ºâãºíèéã
óíàãààä íýãýí èõ òîì ÷óëóóãààð òîëãîéãèé íü íÿö öîõèæ àëàâ. ¯¿íèé òóõàé ÿðèõàà
áîëüæ öààø õýëýõ íü:
Íýãýí ºäºð àðëûí çàõàä ñóóæ äàëàéí ç¿ã î÷èæ ¿çâýë íýãýí õºëºã îíãîö õ¿ð÷ èðýýä îîí
àÿí÷èí áóóæ ÿàðàí ìèíèé ºìíº èðæ:
×è ÿàñàí õ¿í áý? Ýíä ÿâæ èðýâ ãýæ àñóóñàíï ÿâäëàà íýãä íýãã¿é õýëáýë îëîí á¿ãä èõë
ãàéõàæ õýëñýí íü:
×àìàéã çàéäëàí ìîðäñîí òýð õí áîë äàëàéí øàéõ þì . ×è õóüâòàé õ¿í þì . Ò¿¿íèé ñàëòààíç
îðñîí õ¿íýýñ àìüä ãàðñàí íü ãàíö ÷ ¿ã¿é þì ãýæ èäýõ ºìñºõèéã ºã÷ õºëãºíäºº ñóóëãàæ
òýíäýýñ ºäºð øºíºãçé ÿâñààð íýãýí ºäºð áàéøèíòàé õîòîä õ¿ð÷ýý . Òýð õîòûí îëîí áàéøèí
õîðîî íü öº äàëàéí ç¿ã ÷èãýëñýí áà ñàðìàã÷íû õîòãýíý. Õîòûí õ¿í øºíº áîëîõîä îíãîöîíä
ñóóæ äàëàéä õîíîõ þì . Áè òýð õîòûã ¿çüå ãýæ ãàðòàë ìèíèé ñóóñàí òýð õºëºã îíãîö
õýäèéí ÿâ÷èõñàí áàéæýý . ¯¿íä èõýä ãàñëàí øàíàëæ óðüä ñàðìàãÿ÷èíòàé òîõèîëäîæ ÿ
¢ñíàà ñàíàí ñàíàí àéí ýìýýæ óéëæ ñóóòàë òýð ãàçðûí íýã õ¿í èðæ àñóóñàí íü:
Àé Íî¸í îî! ×è õàðü ãàçðûí õ¿í ¿¿ ãýñýíä:
Áè òàíàé õîòûã ¿çýõ ãýæ òýð õ¿ý îíãîöíîîñ áóóãààä ãýýãäñýí õîöîðñîí õ¿í áèëýý
ãýõýä òýð õ¿í õýëñýí íü
Ìàíàé ýíý õîòîä õ¿í øºíº õîíîâîë ñàðìàã÷èíä õîðëîãäîíî. Ýíäýýñ çàéëàõ õýðýãòýé ãýñýíä
ò¿¿íèé îíãöîíä ñóóãààä õîòîîñ ãàð÷ äàëàéä íýãýí áýýðèéí òºäèé ãàçàð çàéëæ î÷îîä
ºãëºº áîëîõîä õîòíîî áóöàí èðæ ººð ººðèéí õýðãýýð äºðâí ç¿ãòýý òàðõàí îäîâ. Òýð õîò
íü õàð àðüñòíû çàõ, õÿçãààðûí íýãýí õîò áàéæýý . Îëîí ñàðìàã÷èí ºäºð óóëàíä õîðãîäîæ ,
îðîéí ñýð¿¿íä õîòîäîðæ èðýõ òóë õ¿í äàéðàëäâàë àëäàã áàéæýý . Ýíý òóõàé ÿðèõàà
áîëèîä öààø ºã¿¿ëýõ íü :
Íàìàéã îíãîöîíäîî õîíóóëñàí òýð õ¿í, íî¸í ìèíü ÷è ººð ãàçðûí õ¿í áàéíà. ×àìä àìü çóóõ
ýðäýì ÷àäàë þó áàéíàà ãýõýä
Íàäàä ñóðñàí óðàí àðãà ýðäýì ÷àäàë áàéõã¿é, áè óãààñàà áàÿëàã õóäàëäàà÷èí õ¿í
áèëýý . Ñàÿõàí õºëºã îíãöîíäï ¿ëýìæõýí ýä áàðàà à÷èæ ÿâòàë îíãîö ýâäðýýä õàìàã âìàà
óñàí àëäààä òýð èõ ýä õºðºíãíººñ ãàíöõàí áàíç òýâðýí àìü ãàðñàí áèëýý ãýñýíä òýð õ¿í
íàäàä íýãýí òààð òóëàì ºã÷ õýëñýí íü: Ýíý òóëìûã ÷óëóóãààð ä¿¿ðãýæ, õîòûí îëíûã
äàãàëäàí ãàð÷, òýäíèéã äóóðèàæ ÿâñóãàé, õóâü áàéâàë áàãà ñàãà àøèã îëæ íóòàãòàà
áóöàõ ÷ þóíû ìàãàä. Áè ÷àìàéã ìàíàé ýíäõèéí õ¿ì¿¿ñò äààòãàí çàõèæ ºãíº ãýæ íàìàéã
äàãóóëàí õîòéûí ãàäíà ãàðñàíä ÷óëóó ò¿¿æ òóëìûã ä¿¿ðýãòýë õîòîîñ ìàø îëîí õ¿í
ãàðñàíä íàìàéã äàãóóëàí èðñýí õ¿í òýäíèé ºìíº î÷èæ õýëñýí íü:
Òà íàð ýíý õàðü ãàçðûí õ¿íèéã äàãóóëàí àâ÷, àñðàí òóñëàãòóí ãýñýíä îëîí õ¿í õ¿ëýýí
àâ÷ á¿ãäýýðýý òóä¬àà ÷óëóóãààð ä¿¿ðãýí ¿¿ðýýä íýã èõ ºíäºð ìîäòîé àìàíï îðâîë îëîí
ñàðìàã÷èí õ¿íèéã ¿çýýä ìîä ººä àâèðàí çóãàòààñàíä á¿ãäýýðýý ñàðìàã÷íûã ÷óëóóäàâ.
Ñàðìàã÷èí, õ¿íèéã ìîäíû æèìñýýð ÷óëóóäàâ. Ò¿¿íèéã ¿çâýë ýíýòõýãò ñàìàð áàéæýý .
Òºäèé, áè áóñäûã äóóðèàæ îëîí ñàðìàã÷èíòàé íýãýí òîì ìîäûã ñîíãîí øèëæ, ñàðìàã÷èíã
÷óëóóäñààð ÷óëóóãàà áàðàõààñ óðüä òóëàìàà ä¿¿ðãýâ. Òýíäýýñ îëîí õ¿í, îëñîí ñàìðàà
òóëàìëàæ áóöñàíä áè îëñîí ñàìðàà íàäàä òóñàëñàí òýð õ¿íä ºãñºíä íàäàä íýãýí
áàéøèíãèéí ò¿ëõ¿¿ð ºã÷ õýëñýí íü:
×è ýíý ñàìðûã ººðºº àâ÷, àøèã îë, ò¿¿ñýí ñàìðûã ýíý ýíý áàøéèíä õóðààí àãóóëæ, ñàéíû
¿ëäýýí, ìóóã õóäàëäàí íóòàãòàà áóöàõ çîîñ áîëãî ãýñýíä èõýä áàÿðëàæ ¸ñëîîä ºäºð á¿ð
õîòîîñ ãàð÷ ñàðìàã÷èíã ÷óëóóäàí ñàìàð ò¿¿ñýýð èõ àøèã îëæ ñóóòàë íýã ºäºð
äàëàéãààñ îîí õóäàëäàà÷èí èðýýä àðèëæàà íàéìàà õèéæ ýíýòõýã ñàìàð õóäàëäàí àâñàíä
ãýðèéí ýçäýä î÷èæ íóòàãòàà áóöàõ ñàíààãàà èëòãýâýýñ
×èíèé äóðààð áîëú¸ ãýñýíä ñàëàõ ¸ñ ¸ñëîí, õàãàöàæ ñàìàð ýä çîîñîî îíãîöîíä õºëñëºí
à÷èæ äàëàéãààð æóóë÷èëæ ÿâñààð íýãýí àðëààñ íºãºº àðàëä õ¿ð÷, íýãýí äàëàéãààñ
íºãºº äàëàéä î÷èæ ñàìðûí íàéìàà õèéñýýð àëäñàíààñàà èë¿¿ àøèã îëñî òóõàéã ÿðèõàà
áîëüæ öààø ºã¿¿ëð¿¿í:
Òýíäýýñ õóà æóó, øèíöàà, àãàð òýðã¿¿òýí ³ðãàõ Àñïèðèä çýðýã õýä õýäýí àëààñ õóà
æóó, øèíöàà çýðãèéã ñàìðààð àðèëæàí àâ÷ íýãýí ºäºð òàíà ø¿¿äýã ãàçàð õ¿ð÷ îëîí
ñóâä÷èíä ìèíèé àç ¿çýæ øóìáàãòóí ãýæ õýäýí ýíýòõýã ñàìàð ºãñºíä òýð ñóâä÷èí óñàíä
øóìáààä ºäèé òºäèé ñàéõàí ñóâä òàíà ãàðãàæ,
×è þóòàé àçòàé õ¿í áý? ãýæ ãàéõàí ºã¿¿ëñýíä òýð òàíà ýðäýíýñèéã õóðààí àâ÷ öààø
ÿâñààð Áàñàð õîòíîî õ¿ð÷ òýíäýýñ Áàãäàä õîòíîî áóöàæ õîðîîíäîî õ¿ð÷ ãýðòýý õàðèàä
àõ ä¿¿, õàìààòàí ñàäàíòàéãàà ó÷ðàí çîëãîæ, àâ÷èðñàí ýä ìàëàà ñàí õºìðºãò õóðààæ ºí÷èí
áýëáýñýíä ºãëºã õèøèã ò¿ãýýí õ¿ðòýýæ, òºðºë õàìààòàí, íºõºð ñàäàíäàà áýëýã çýðýã
áºàðüæ óðüäûí àëäèëààð ñóóâ. Àëäñàíààñàà àøèã íü äºðâºí õóâèàð èë¿¿ áîñîí ó÷èð çîâñîí
ç¿äýðñíèéã á¿ðìºñºí ìàðòàâ. Ìèíèé òàâäóãààð àÿí ÿâäàë èéì áàéíà. Îäîî îðîéí õîîë èäüå
ãýæ øèðýý çàñóóëæ õîîë èäýæ áàðààä ÿâãàí Ñèíäáàäàä èõ øèæèð àëò øàãíàñàíä ÿâãàí
Ñèíäáàä äàéí àÿí ÿâäëûí ñîíèí æèãòýéã äîòðîî èõ ë ãàéõàí áóöàæ ãýðòýý õîíîîä ºãëºº
áîëñîíä ºãëººíèé çàëáèðàëûã õèéæ óðüäûí ¸ñîîð äàëàéí Ñèíäáàäûí ãýðò î÷èæ àìðûã
ýðñýíä äýðãýäýý ñóóëãàæ ¿ã õýëýëöòýë áóñàä íºõºä èðñýíï øèðýý çàñóóëæ ç¿éë
á¿ðèéí èõäýý óíäàà õóðèìëàí èäñýíèé ýöýñò äàëàé÷ Ñèíäáàä, ººðèéí çóðãàäóãààð àÿí
ÿâäëûã ºã¿¿ëñýí íü:
àÿà ÿíàã àìðàã íºõºä ìèíü, áè òàâäóãààð àÿí ÿâäëààñ íóòàãòà áóöàæ èðýýä ç¿äýðñýí
çîâñíûã ìàðòàæ òóéëûí áàÿð öýíãýëýýð æàãàí ñ ñóóòàë, íýãýí ºäºð àÿí çàìààñ áóöàæ
ÿâñàí õýðýã õóäàëäàà÷èíã ¿çýýä ººðèéí áèåèéã àÿí ÿâäëààñ áóóæ àõ, ä¿¿ òºðºä
ñàäàíòàéãàà ó÷ðàí áàÿðëàñíûã ñàíààä ñýòãýë õºäºëæ, õàðü ãàçàð õýñýí ÿâàõ ñàíàà
øóëóóäàæ, äàëàéí àÿíï çîõèñòîé ýëäýâ ñàéõàí ýä áàðàà õóäàëäàí àâ÷ áàãëàí à÷ààä
Áàãäàä õîòîîñ ãàð÷ Áàñàð õîòíîî õ¿ðëýý . Òýð õîòûí äàëàéí àìàíä íýãýí èõ õºëãèéã
¿çýýä îîí õóäàëäàà÷èí ò¿øìýäèéí õàìòààð õºëãºíä ñóóæ íýã ãàçðààñ íºãºº ãàçàðò äàìæèí
íýã õîòîîñ íºãºº õîòîä øèëæñýýð àÿí çàìä àçòàé àøèã õîíæèë èõòýé æóóë÷èí ÿâòàë íýã
ºäºð õºëãèéí ýçýí èõ äóó àëäàæ, óéëàí ãàñëàí òîëãîéãîî îðîîí ºìññºí ä¿ðáýí ìàëãàéã õîâõ
òàòàæ í¿¿ðýý ìààæëàí ñàõëàà çóëãààí óíàñàíä îëîí àÿí÷èí õóäàëäàà÷èí á¿ãäýýðýý
öóãëàðàí èðæ äàðãà ìèíü þó áîëîâ ãýæ àñóñàíä
Àÿà ìàíàé õºëºã çàìààñ ãàæèæ íýãýí ¿ë òàíèõ äàëàéä îðñîí òóë Àëëàõ òýíãýð ýñ
òóñàëáàë áèä á¿ãäýýðýý ¿õýõ áîëîâ. Àëàëàõä çàëáèàðãòóí! ãýæ áîñ÷ øóðãààã ìîäîí ººä
àâèðàí äàðâóóëûã äýëãýå ãýòýë èõ ñàëõè õºäºëæ õóòãûã ºìíº õàíäóóëñàíä çàëóóð íü
íýãýí ºäºð óóëûí îðîé ýâäðýýä õºëãèéí ýçýí øóðãààã ìîäíîîñ áóóæ ãàñëàí õýëñýí íü:
Àé Àëëàõ ìèíü, ìèíèé ¿õýõ öàã áîëñîí áàéíà ãýæ îëîí æóóë÷èí á¿ãä àìü íàñíààñàà
õàãàöàõ öàã áîëëîî ãýæ óéëàí øàíàëàí õàðèëöàí õàãàöàõ ¸ñ ¸ñëîí ã¿éöýòãýòýë õºëºã
îíãîö ÿâñààð èõ óóëûã ìºðãºæ õýìõýðñýíä õºëãºí äýõ þì öºì äàëàéä ¦èâæ îëîí
õóäàîàà÷èí óñàíä óíààä ¿õýõ íü ¿õýæ, àìüäç ãàðàõ íü òýð óóëûí ÷óëóóíààñ áàðèëöàæ
àìüä ãàðñàíä áè òýäíèé òîîíä îðæ óóëàíä àâèðàí ãàð÷ ¿çâýë òýð óóëûí íýãýí èõ àðëûí
óóë áàéæýý . äàëàéí õºâººíä ýâäýðñýí îíãîöíîîñ ãàðñàí ºã¿¿ëøã¿é èõ áàðàà áàéíà.
òýíë½ýñ íààø öààø ÿâæ ¿çâæë óóëûí õîðìîéíîîñ òóíãàîëàã óñòàé íýã áóëàã ãàð÷
óóëûã òîéðîí óðñàõ áºãººä ò¿¿¿íèé óñíû äîòîð íü àëòàí ìºíãºí ñóâä, òàíà, ýðäýíý
òýðã¿¿²ýí òàíñàã ýðäýíýñ, õàéð ÷óëóó ìýòèéã ¿çýýä àìüä ãàðñàí àÿí÷èí õóäàëäàà÷èí
á¿ãä èõýä ãàéõàâ. Ìºí àðàëä áàñ ìàø äýýä ýðõýì õÿòàä áà ãàäðûí àãàðóó óðãàõ áºãººä
íýãýí ç¿éë ñàéí õèâàí íàðíû èë¸èíëä õàéëàí óðñ÷ äàëàéä öóòãàí îðíî. Ò¿¿íèéã äàëàéí
àìüòàí óñíààñ äàëàéä õºâæ äîëãèîíä òýëýãäñýýð ýðýã õºâººíä ãàðñíûã àÿí÷èí, æóóë÷èí
ò¿¿æ õóäàëäàíà.
Àðàëä äàõü ò¿¿õèé õèâàí áîë ãîðõèíû óñòàé õàìò óðñàí íàð øèíãýõýä öàðöàí, íàð
ãàðàõàä, äàõèí õàëàí çààðûí ¿íýð õàíõëàíà. Àðëûã óóëñ õ¿ðýýëýí òîãòñîí òóë òýð
õèâàí ãàðàõ ãàçàð íýâòðýí î÷èæ ÷àäàõã¿é áîëíî. ìàíàé õýäýí õ¿í òýð àðàëä ãàðñààð
õîîë õ¿íñýýð èõ ãà÷èãäàæ, èäýõ óóõûã õè÷íýýí õýìíýâ÷ äàëàéí óñ óóñàí ó÷èð äîîø
ñóóëãàæ ãýäý¸ òýñãýëã¿é ºâäñººð òýíõýý òàìèð äîðîéòîí ìóóäàæ öóâðàí ø¿õñýýð
ãàí÷ áè ¿ëäýæ áèåý áóðóóøààí çýìëýæ ãàøóóäàí çîâñíûã õýëýõèéí õýðýãã¿é ãýëä
öààø ºã¿¿ëñýí íü:
Òýð àðëûí àãîðóó ìîäíîîñ ò¿¿æ, ýâäýðñýí îíãîöíû àðãàìæ òàòëàãààð õ¿ëæ íàðèéí ãîëä
óñ÷ëàí ÿâæ áîëîõ íýãýí ñàë ¿éëäýýä àðàë äàõü ãîëûí óñíû ýðýã õºâººíä õàéð ÷óëóó
ìýò õýâòýõ àëòàí ìºíãºí ñóâä òàíà òýðã¿¿òýí ýðäýí½ýñ ýðõýì ñàéí õèâàí ýðäýíèéã
à÷ààä õîîë õ¿íýýñ ¿ëäñýíèéã àâ÷ òýð ñàëàíäàà ñóóíààä óðñãàëûã äàãàí óóëûí õîðìîé
äàõ íýãýí àãóéä îðæ ÿâñààð íýãýí õàâöàë ãàêàð õ¿ðñýíä ñàëûí õî¸ð õàæóó íü òýð
ãîëûí õºâººã õàâèð÷ ìèíèé òîëãîéã àãóéí ÷óëóóíä õ¿ðãýñýíä áóöúÿ ãýâ÷ áîëñîíã¿é òóë,
îäîî ¿õüå ãýæ óðóó õàðæ õýâòýýä, àãóéí õàðàíõóéï ºäºð øºíèéã ÿëãàí ÷àäàõã¿é,
òýñãýëã¿é àéí ýìýýæ ÿâòàë íîéð õ¿ð÷ óíòààä õè÷íýýí áîëñíûã ìýäýõã¿é, íîéðîîñ
ñýðâýë îëîí ýíýòõýã õ¿í ìèíèé îíãîöûã íýãýí àðëûí õºâººíä óÿñàí áàéæýý . í¿äýý íýýñýíä
ìèíèé ºìíº íýã õ¿í èðæ ¿ã àñóñàíä õýëèé íü ìýäñýíã¿é, ç¿¿ä þìóó ãýæ ñàíàòàë áàñ íýãýí
õ¿í èðæ ìàíàé àðàá ¿ãýýð õýëñýí íü:
Ýðõýì àõûí àìðûã ýðüå, ìàíàé ýíý ãàçàð õíàíààñ ÿàæ èðýâ, ýíý óóëûí öààíààñ õ¿í óðüä
óäàà èðýýã¿é þì . ×è ÿàæ ýíý óñàð óðñàí èðýâ, ãýñýíä òà íàð
ßìàð óëñ âý ãýæ àñóóâàë.
Áèä ýíý ìîä, òàðèàëàí ãàçðûí ýçýä þì . Ìîä òàðèàãàà óñëàõààð èðýýä ÷èíèé ñàëûã
¿çýýä ÷àìàéã áîñîõûã õ¿ëýýí óÿñàí áèëýý Ýíä èðñýí øàëòãààíûã õýëæ ºãíº ¿¿ ãýñýíä áè:
Íî¸í ìèíü, áè òýñãýëã¿é èõ ºëñëºº. Èäýõ óóõûã óðüäààð ºãíº ¿¿ ãýòýë, òýä óóõ èäýõ þì
ºãëºº . òýäíèé ºãñºí èäýý óíäûã öàäòàëàà èäýýä àìüä ãàðñàíäàà òýñãýëã¿é áàÿðëàæ òýð
íàðèéí ãîëä õýðõýí ÿàæ çîâñíûã íýãä íýãýíã¿é òîî÷èæ ººðèéí ÿÿâäëûã ýõíýýñ àäãèé íü
õ¿ðòýë õýëñýíä, îëîí èõýä ãàéõàæ:
Ýíý õ¿íèéã õààíä õ¿ðãýæ ¿ç¿¿ëüå ãýæ ìèíèé òýð ñàë îíãîö, à÷ñàí ýä ýðäýíñèéã àâ÷
õààíû ºìíº µ¿ðãýñýíä ººðèéí ÿâäëûã íýãä íýãýíã¿é õýëæ, àâ÷ èðñýí àëò ìºíãº ýðäýíèéí
÷óëóó àãàð, õèâàíãààñ áýëýã áàðüñàíä õààí ¸ñëîí õ¿ëýýíàâ÷ îðäîíäîî ñóóëãàñàíä óëñûí
èõýñ ñàéäòàé íºõºðëºæ, èõýä ºðºãìæëºãäñºí òóõàéãàà ÿðèàä ÿàõ áèëýý ãýýä öààø
ºã¿¿ëýõ íü:
Íýãýí ºäºð ñîíñâîë òýð óëñûí õýäýí õ¿ì¿¿ñ Áàñàð õîòíîî î÷èõîîð õºëäºã îíãîö çàñàæ
áàéãààã ñîíñîîä îðîí íóòàã áóöàõ çàâøààí òîõèîëäëîî ãýæ áîäîîä òýñãýëã¿é áà÷ðëàæ
õààíààñ ÷ºëºº ãóéñàíä áýëýã çýîëýø ýä ýðäýíèéã èõýýð øàãíàæ Áàãäàäûí õàðèóí ðàøèä
Õàëèôò èõ áýëýã õ¿ðýã ãýýä îíãö÷èí, õóäàëäàà÷èíã äóóäàí ýíý õ¿íèéã ñàéí àñàð÷
ÿâààðàé ãýæ çàõèæ, îíãîöîíä ñóóõ õºëñèéã òºëºëºí ºãñºíä õààí áà îëîí íºõºäòýé ñàëàõ
¸ñûã ã¿éöýòãýæ òý îíãîöîíä ñóóãààä íýãýí äàëàéãààñ íºãºº äàëàéä îðæ, íýãýí àðëààñ
íºãºº àðàëä øèëæñýýð Áàñàð õîòíîî õðñýíä òýíäýýñ Áàãäà õîòíîî î÷èæ õààíû
õ¿ðã¿¿ëñýí áýëãèéã õàðóí Ðàøèä Õàëèôò ºðãººä ãýðòýý áóöàæ ýä îëçîî ñàí õºìðºãòºº
õóðààæ, àõ ä¿¿, õàìààòàí ñàäàíòàéãàà çîëãîí ó÷èð÷ ºãëºã õèøèã, áýëýã øàãíàë ò¿ãýýâ.
òýíäýýñ íºãºí ºäºð Õàëèôò ýçýí ìèíèé áèåèéã äóóäàí èð¿¿ëæ, õààíû ºãñºí áýëãèéí
ó÷ðûã àñóóñàíä ººðèéí òýð àÿí ÿâäëûã íýãä íýãã¿é õýëáýë õàëèô èõýä ãàéõàí ìèíèé
òýð ¿ãèéã,
Õîéä ºäðèéí õ¿ì¿¿ñò ñóðãààë áîëòóãàé! ãýæ ñóäðûí õ¿ì¿¿ñò òóøààë áè÷¿¿ëæ ñàíä
õàäãàëóóëàâ. Ìèíèé çóðãàäóãààð àÿí ÿâäëûí ºã¿¿ëýë ýíý áèëýý .
Èõ Àëëàõûí òààëàëä õàðøã¿é áîë óðüäàõ ¿âäëààñ íýí èë¿¿ ãàéõàìøèãòàé äîëäóãààð
àÿí ÿâäëûã òà íàðò ìàðãààø ºãëºº õýëæ ºãüå ãýýä øèðýý çàñóóëæ , îðîéí õîîë èäñýíèé
ñ¿¿ëä ¿âãàí Ñèíäáàäàä óðüäûí ¸ñîîð èõ øèæèð àëòûã øàãíàâ.
Òýíäýýñ îëîí çî÷èä öºì òóñ òóñûí ãýð îîíäîî áóöñàíä Ñèíäáàä ¿¿ðýã÷ àëòàà àâ÷
ãýðòýý áóöààä ìàðãààø íü ºãëººíèé ìºðãºëèéã õèéæ Ñèíäáàä äàëàé÷èí ãýðò î÷èõîä îëîí
çî÷èí çýðýã èðöãýýí óðüäûí ÷¸îîð íàðàëñàíä äàëàé÷ Ñèíäáàä ººðèéí äîëäóãààð àÿí
ÿâäëûã ºã¿¿ëñýí íü:
Àé íºõºä ìèíü, çóðãàäóãààð àÿí ÿâäëààñ áóöàæ èðñíèéã àíõàíäàà îëç àøèã õõýä îëæ
èðñýíäýý òýñãýëã¿é áàÿðëàæ à ºäºð øºíºã¿é æàðãàí ñóóòàë, äàõèí ãàäààä óëñûã ¿çýæ,
äàëàéä æóóë÷ëàí îëîí õóäàëäàà÷íû ñîíèí ¿ã ñîíñîõûã äîòðîî çàãàòíàà õ¿ñýõ òóë óðüä
¸ñîîð ç¿éë á¿ðèéí ñàéí ýä õóäàëäàí àâ÷ Áàãäàäààñ Áàñàð õîòíîî õ¿ðýýä òýíäýýñ
õºëºãò ñóóí àÿëæ íàéð ö öýíãýëýýð æàãàí, íàéìàà àðèëæààíû õýðãèéã õýëýëöýí
ÿâòàë ãýíýò øèð¿¿í ñàëõè õ¿é õ¿é ñàëõèëæ èõ õóð îðñîíä áîðîîíä íýâò öîõèóëæ ýä
þìàà ýñãèé çýðãýýð õó÷ààä, áîðîî àðèëààñàé ãýæ ñóóòàë õºëãèéí ýçýí ãàð÷ èðýýä
á¿ñýý ÷àíãàëæ, õîðìîéãîî øóóãààä õºëãèéí øóðãààã ìîäîí äýýð àâèðàí ãàð÷ ç¿¿í áàðóóí
áàñ äîîðõè õºëãºí äýõ õ¿ì¿¿ñèéã ¿çýýä í¿¿ðýý ìààæëàí öîõèëæ , ñàõëàà çóëãààñàíä:
Äàðãà ìèíü þó áîëîîâ ãýâýë, óéëàí ãàñëàí:
Áèä ñàëõèòàé öàãò àâòàãäàæ ýíý åðòºíöèéí õàìãèéí çàõ äàëàéä îðñîí áàéëàà . îäîî áèä
¿õýõ öàã èðñýí òóë õàðèöëàí ñàëàõ ¸ñ ã¿éöýòãýõýýñ ººð àðãàã¿é áîëëîî ãýæ
øóðãààã ìîäíîîñ áóóæ àâààä íýýí óóäàëæ íãýí óóòòàé ¿íñ øèã þì ãàðãàí óñ äóñààæ
øèíãýýãýýä àâðààñàà áàñ íýã æèæèã íîì ãàðãàæ ¿çýýä õýëñýí íü:
Ìèíèé ýíý íîì áîë ìàø ãàéõàìøèãòàé íîì áîëíî. Ò¿¿íä ¿çâýë ýíý ãàçàð õ¿í àìüäï ãàðàõ íü
òóí áýðõòýé àæýý . Ýíý ãàçðûí íýð Õàòûí óóð àìüñãàä ãýã÷ ãàçàð áºãººä ìàíàé ýçýí
Äàóäûí õ¿¿ Ñóëåéìàíû àëòàí õ¿¿ð ýíä áèé . Ýíý ãàçàð áàñ àéìøèãò àâðàãà ìîãîé
áàéäàã, ýíý ãàçàð èðñýí îíãîöûã äàëàéãààñ àéìøèãò çàãàñ ãàð÷ çàëãèí èäíý ãýæ õýëæ
äóóñàõûí ºìíºõºí àÿíãà ìýò õ¿ðõýõ äóó ñîíñîãäîí ìàíàé õºëºã îíãîö õºâºëçºí îâîëçñîíä
ñ¿íñã¿é àéæ îäî ¿õýõ áèç ýý ãýæ ñàíàòàë äàëàéãààñ ãýíýò íýãýí èõ óóëûí ÷èíýý òîì
çêàãàñ ãàð÷ èðýñýíä ò¿¿íèéã ¿çýýä àéí ñ¿ðäýæ óéëàí ãàñàëòàë, áàñ íýã àéìøèãò çàãàñ
ãàð÷ èðñýí íü óðäàõèàñ íýíý òîì áºãººä àéìøèãòàé òóë îäîî ¿õýõ öàã áîëëîî ãýæ óéëàí
ãàñëàí, õàðèëöàí õàãàöàõ ¸ñûã ¸ñîëòîë óðäàõü õî¸ð çàãàñíààñ óëàì àéìøèãòàé íýã
çàãàñ õ¿ð÷ èðñýíä àéàí öî÷ñîíäîî óõààí ñàìóóðàí áàëàðòàâ. Òýð çàãàñ îíãîöûã òîéðîí
àìàà àíãàéí çàëãèõ ãýòýë ãýíýò èõ ñàëõè õºäëººä îíãîöûã äàëàéí èõ äàâàëãààíä íýã óóëíàà
ìºðã¿¿ëñýíä õýìõýðýí ýâäýð÷ îëîí àÿí÷èí õóäàëäàà÷èí öºì óñàíä æèâ÷ ¿õñýíä ãàíö áè
íýãýí áàíçàí äýýð àâèðàí ãàð÷:
- Àé Àëëàõ òýíãýð ýý, ìèíèé ýíý çîâëîí öºì ìèíèé õîâëîã ñýòãýëýýñ ãàð÷ýý . îäîî àìüä
ãàðâàë ¿¿íýýñ õîéø àÿí çàìä ÿâàõûã àìààð äóðäàõ áàéòóãàé ñýòãýëäýý ñààíàõûãø
áàéÿ ãøýæ àì òàíãàðàí àëäàæ, ìîä æèìñ, ò¿¿í, óñ óóæ çîðèã îðîîä öýýæ òýíýãýð áîëîâ.
Òýíäýýñ àðëààð õýñýí ¿ç¢ýë íýã òóíãàëà óñòàé ãîë ó÷èðñàíä ñàë îíãîö õèéæ àìü
ãàðñàí áèëýý . Îäîî áàñ îíãîö õèéæ íàäàä àìò ãàðàõ õóâü çàÿà áèé áîëáîë äàõèí àÿíä
ÿâàõã¿é, õýðýâ ýíý óäàà ¿õâýë õàðèí ÷ ýíý çîâëîíãîîñ õàãàöàõ áèçýý ãýæ ìîäíû
ãèø¿¿ ò¿¿æ ºâñ íàéëçóóðààð áàãëàí íýãýí ñàë õèéæ ñàëä ñóóí, òýð ãîëîîð ãóðþàí ºäºð
óðññàíä ãîëûí óðñàë íýãýí ºíäºð óóëûí ¸ðîîîëä öóòãàí îðñíûã ¿çýýä èõýä àéí ýìýýæ
ñàëûáã çîãñîîí óóëàíä àâèðàõ ãýòýë óñíû óðñãàëä àâòàãäàæ óóë äîòðîî øóðãàí îðñîíä:
Àé Àëëàõ ãýæ àéí ýìýýí ÿâòàë òý ãîë íýãýí èõ ìºðºí áîëîä àÿíãà ìýò èõ äóó ãàð÷,
ñàëõè øèã õóðäàí óðñàíà. ¿¿íä èõ ë àéí ýìýýæ ñàëûã ãàðààðàà òýâðýí óñíû äîëãèîíä
ç¿¿í áàðóóí òèéø äýëñýãäñýýð íýã èõ áàëãàñûí ºìíº èðñýíä îëîí õ¿í èðæ ñàëûã òàòàí
ãàðãàñàíä íîéð õîîëã¿é àéí öî÷èæ ÿÿâñàíäàà ìóóæðàí óíàñàíä õºãøèí áîëñîí íýã õ¿í îëíû
äîòðîîñ ãàð÷ èðýýä:
Ñàéí ÿâæ èðýâ ¿¿? Ãýæ ñàéõàí õóâöàñ ºã÷ ìèíèé íø¿öãýí áèåèéã õàëõàí óñàíä îðóóëàí
òàìèð òýíõýý îðóóëàõ óíä, ñàéõàí óíýðòíèéã ºã÷ ãýðòýý äàãóóëàí àâàà÷ààä ºíäºð
ñóóäàë çàñàæ, àìòàò èëýýã èä¿¿ëýí ñóâèëñàíä ãóðþâàí õîíîã ñàéí èëäýæ, ñàéí óóæ,
ñàéí ¿íýðòíèéã ¿íýðëýñ’íýýð ñýòãýë ñàíàà àìàð áîëæ àéñàí öî÷ñîí íü äàðàãäàí, äîòîð
îíãîéñîíä òýð ºâãºí õ¿í èðæ:
×è ººðèéí áàðààã õóäàëäàõ óó ãýæ àñóóñàíä: Íàäàä ýä áàðà îãò ¿ã¿é áàéòàë ýíý ¿ãèéã
þóíä õýëæ áàéíà ãýæ äîòðîî ãàéõñàíûã òýð ºâãºí ¿çýýä õýëñýí íü :
×è áèòãèé çîâ, íàìàéã äàãàæ çýýëèéí ãàçàð î÷, ¸÷èíèé ýäýä õ¿í ñàéí ¿íý ºãâºë õóäàëä,
õýðýâ ¿íý íü ÷èíèé ñàíààíä õ¿ðýõã¿é áîë öàãèéã õ¿ëýýæ ò¿ð õàäãàëáàë áîëíî ãýñýíä
ìèíèé òýð ñàëûáã çàäëàí íýãýí æ³ó÷ õ¿íèéã îëæ:
Äýýä çýðãèéí ñàéí çàíäàí ìîäûã àâàõ õ¿í áàéíà óó ãýæ äóóä³óëñàíä ñàÿ òýð ñàëûí
ìîäûã çàíäàí ìîä ãýæ òàíèâ. Òýð æóó÷èéã äóóäàõàä îëîí õóäàëäàà÷èí èðæ ¿íý ºðòãèéã
íýýí, õýëýëöñýýî íãýí ìÿíãà äèíàðò õ¿ð÷ çîãññîíä òýð ºâãºí íàäàä õýëñýí íü:
Õ¿¿õýý, ÷èíèé ýäèéí ºíººäðèéí õàíø èéì áàéíà. õóäàëäàõ óó, áàéõ óó, ãýñýíä:
Àé íî¸í ìèíü, ×è ººðºº ìýä ãýñýíä:
Áè ýíý õóäàëäàà÷íû ºãñºí ¿íý äýýð áàñ íýãýí çóóí äèíàð àëòûáã íýìæ ÷àìààñ õóäàëàí
àâáàë ÿìàð âý? ãýñýíä , òýð ñàëûã ºâãºíä õóäàëäààä õýä õîíîñîíä, ºâãºí áàñ õýëñýí íü:
Õ¿¿õýý, áè ÷àìä áàñ íýã ¿ã õýëüå, ÷è ìèíé ¿ãèéã äàãàõ óó ãýñýíä
Áè ñîíñîõûã õ¿ñíý ãýñýíä:
Áè íàñ ºíäºð áîëæ, òýð ãîëîìäûã çàëãàìæëàõ ¿ð õ¿¿õýäã¿é áèëýý . Íàäàä íýãýí ¿çýñãýëýíò
ãî¸ îõèí áèé òóë áè ÷àìàéã õ¿ðãýí îðóóëæ õ¿¿ áîëãî¸. Ìèíèé í¿ä àíüñàí õîéíî ìèíèé ºâ
õºðºíãèéí ýçýí áîëæ ýíä öýíãýí ñóóõ áóþó àðèëæàà íàéìàà õèéæ îðîí íóòàãòàà áóöàõ
òýð öàãò ñààä, õîð õèéõ õ¿íã¿é öºì ÷èíèé äóðààð áîëíî áèç. Ìèíèé ¿ãèéã äàãàõ ýñýõèéã
ººðºº ìýä ãýñýíä áè:
Çîâëîí ç¿ä¿¿ðèéã èõýä ¿çýæ óõààí ýâäðýí ìóóäñàí òóë ìýäýõ, õýëýõ ¿ã áàéõã¿é, ºâãºí
÷è íàäàä ýöýã ìýò à÷òàé õ¿í áîëñîí òóë õýðõýèéã ººðº ìýäò¿ãýé ãýñýíýä ºâãºí, îõèíîî,
íàäàä ãýðãèé áîëãîí ºã÷ èõ íàéð õóðèì õèéñýí áèëýý . ñýòãýë ñàíàà íü áàñ ñàéõàí òóë
õàðèëöàí ÿíàã àìðàã áîëæ æàðãàë öýíãýëýýð ñóóñàíä, ºâãºí íýãýí àãò íàñ íºãöñºíä
õ¿¿ðèéã ¸ñëîí îðøóóëæ ò¿¿íèé õàìàã çàðö, øèâýã÷èí, ýä õºðºíãèéã ýçýí áîëæ ºâãºíèé
îðûã çàëãàìæëàí ñóóâ. ªâãºíèé òóõàé ºã¿¿ëýõýý áîëüæ öààøàà ºã¿¿ëýõ íü.
Òýð õîòûí õ¿ì¿¿ñèéí ç¿ñ öàðàé ñàð á¿ð õóâüñ÷ æèã¿¿ð óðãàí îãòîðãóé äýãäýí
ãàðàõàä, õîòîä ýìñ õ¿¿õýä ¿ëäýõ áîëîâ. ¯¿íèéã ¿çýýä ñàðûáí øèíýýð áè ýäíèéã äàãàæ
¿çüå ãýæ õîòûí îëîí ýð÷¿¿äèéí ç¿ñ öàðàé õóâèðàõ öàã áîëñîíä íýãýí òàíèõ õíèéã õ¿÷ëýí
ãóéæ ò¿¿íèéã òýâðýí íèññýíä, äýýð îãòîðãóéä îëîí òýíãýð íàðûí ýãøèãëýí äóóëàõûã
ñîíñîîä:
Àé Àëëàõ òýíãýðèéí ìàãòúÿ ãýæ äóóëìàãö òýíãýðýýñ ãàë áóóæ òýð õ¿ì¿ñèéã õóéõëàí
àëààä íàäàä õîðñîí õèëýãíýæ íýãýí óóëàíä îðõèîä ÿâñàíä áèåý áóðóóøààí çýìëýæ íýãýí
çîâëîíãîîì àðàéõèéæ ãàðòàëä óëàì õýö¿¿ çîâëîíä íýðâýãäýõ ÿìàð ¿éëòýé õ¿í áèëýý ãýæ
ãàñëàí ñóóòàë ñàð ìýò ñàéõàí öàðàéòàé õî¸ð çàëóó àëòàí òàÿã òóëæ èðýýä íàäàä
øèæèð àëòàí òàÿãèéã ºãëºº . òýãýýä óóëûí îðãèä ãàéõàí ñóóæ áàéòàë íýãýí èõ àâðàãà
ìîãîé, íýã õ¿íèéã õ¿éñýíä íü õ¿ðòýë çàëãèí ãàð÷ èðñýíä òýð õ¿í ìîãîéí àìàí äîòðîîñ:
Íàìàéã àâàðñàí õ¿íèéã Àëëàõ òýíãýî, ãàé çîâëîíãîîñ àâàðíà áèç ýý ãýæ äóóäñàíä ìîãîé
ìîãîéí ºìíº î÷èæ àëòàí òàÿãààðàà íýãýí óäàà äàëàéñàíä àâðàãà ìîãîé òýð õ¿íèéã áººëæèí
ãàðãàâ. Òýð õ¿í:
×è íàìàéã ýíý ìîãîéí àìíààñ ãàðãà àâàðñàí òóë áè ÷àìààñ õàãàöàõã¿é íºõºðëºíº ãýýä õàìò
öààø ÿâñàíä ãýíýò õýäýí õ¿íòýé óóëçàæ øèðòýí ¿çâýë íýã íü íàìàéã ¿¿ðýí íèññýí õ¿í
áàéæýý . Ò¿¿íèé ºìíº î÷èæ,
Õàíèëñàí íºõðºº èíãýæ õàÿäàã ¸ñ áèé þó ãýñýíä:
Áè õàÿõ ãýæ õàÿñàí áèø, ÷è ººðºº Àëëàõûí íýðèéã äóóäàæ áèäíèéã àëàõ øàõñàí ø¿¿ äýý
ãýõýä íü:
Áè ìýäñýíã¿é, ñàíàìñàðã¿é äóóäñàí áèëýý . Îäîî õýðõýâ÷ òýãýõã¿é ãýñýíä òýð õ¿í
íàäààñ :
Òýð õýö¿¿ íýðèéã áèãèé äóðä ãýæ àì àâ÷ àðäà ¿¿ðýí íèñýýä ìèíèé ãýðò õ¿ðñýíä, ìèíèé
ýì óãòàí ãàð÷:
Àìü á¿òýí èðñýí ÷èíü ñàéí áàéíà ãýæ ¸ñëîîä õýëñýí íü:
×è ýä íàðòàé áèòãèé õàíèë, ýä íàð áîë Àëëàõûí íýðèéã ìýäýõã¿é øóëìûí àéìàã áîëíî
ãýñýíä áè:
×èíèé ýöýã óðüä ýäýíòýé ÿàæ ñóóñàí áèëýý ãýâýë:
Ìèíèé ýöýã ýäíèé ¸ñûã äàãàõã¿é õ¿í áèëýý . Îäîî íýãýíò ýöýã ýõã¿é áîëñîí òóë ÷è áèä,
ýíä ñóóõ õýðýãã¿éû ýä õºðºíãº äîòðîîñ õóäàëäàõû íü õóäàëäàæ àâàõû íü àèààä ÷èíèé
íóòàãò õ¿ðüå ãýñýíä, õóäàëäàõ ýäèé íü õóäàëäàæ, ¿ëäýýæ àüàõû íü àü÷ îíãîö õºëñëºí
ñóóæ íýãýí àðëààñ íºãºº àðàëä íºãºº àðëààñ øèëæèí, íýãýí äàëàãààñ íºãºº äàëàéä äàìæèí
ÿâñààð Áàñàð õîòîíä õ¿ð÷, òýíäýýñ íýãýí îíãîö õºëñëºí Áàãäàä õîòíîî áóöàæ àõ ä¿¿,
àéë ñàäàíòàéãàà çîëãîæ, àâ÷ èðñýí ýä ýðäýíýñèéã ñàí õºìðºãò õºäãºëºâ. Àõ ä¿¿ íàð
íàìàéã ýíýäîëäóãààð àÿíä ÿâñíû õîðèí á¿ãäýýðýý òýñãýëã¿é áàÿðëàæýý. Òýíäýýñ á àìü
íàñ á¿òýí, òºðñºí îðîí íóòàãòàà áóöàæ èðñýíä Àëëàõàä çàëáèð÷ äàõèí àÿí çàìäàà
ÿâàõã¿é ãýæ àì òàíãàðàã àëäàæ ñóóñàí ìèíü ýíý áèëýý . Àé ÿâãàí Ñèíäáàä àà, ìèíèé
ÿâäàë ¿éëñ, ºíãºð¿¿ñýí òýñâýðëýñýí íü èéì áàéíà ãýñýíä ÿâãàí Ñèíäáàä áè ¿¿íèéã ýñ
ìýäñýýð ÷àìàéã ìóó õýëñýí áàéâàë áèòãèé ìóó ñàíà ãýæýý . Òýãýýä æàðãàëûã
òàñëàã÷, õóðàë ÷óóëãàíû ö¿¿ñä¿¿ëýã÷,îðä õàðøèéã õîîñðóóëàã÷ áóëø áóìáéûã
ä¿¿ðãýã÷, ¿õëèéã èðòýë àìàð ñàéõíààð æàðãàæ ñóóæýý .
Ýðò óðüä öàãò Èñêàíäàðèéí õîòîä áóäàã÷èí Àáó-Êèð, ¿ñ÷èí Àáó-Ñèð

Íýðòýé õî¸ð õ¿í áàéæýý . Ýíý õî¸ð àéë ñóóäàã, áàñ ë çýýëèéí ãàçàð÷ ãýñýí ûáóäàãÿèí
¿ñ÷íèé ãàçàðè ÷ ¿ç çýðýãöýí îðøèíî. Õàðèí áóäàã÷èí íò çàëüõàé, òóéëûí õîðò ìóó õ¿í
áºãººä ÷àìàðõàé íü õàä ÷óëóóãààð ñèéëñýí þì øèã áóþó åâðåéí ìºðãºëèéí ãàçðûí áîñãî
øèã ºíãºòýé. Òýð, õ¿íä áóçàð ìóó þì ¿éëäýõäýý è÷ã¿¿ð ñîíæóóðûã àëäàæ, áºñ
áóäóóëàõààð õ¿í èðýõýä áóäàã àâàõ ìºíãºã¿é ãý õºëñèéûã óðüäààð íýõýæ àâààä õîîë
óíä àâàõ áà áàñõ¿¿ òýð õ¿íèéã ÿâààä ºãºõººð óíä áîëãîõ òóë õàìãèéí ñàéõàí õîîë èäýæ,
õàìãèéí ñàéí óíä óóõ àæýý .
Áºñèéí ýçýí èðýõýä: “Çà ìàðãààø ºãäºº ìàíäàõûí óëààí íàðíààð èðýýðýé. Áè ñàéõàí
áóäààä òàâèíà” ãýõ àòàë ìàðãààø íü áºñèéí ýçýí èðýõýä “Çà ìàðãààø èðýãò¿í:. ª÷èãäºð
ìàíàéä àéë÷èí èðýýä èéø òèéø ã¿éñýýð áóäàæ ýñ ÷àäàâ” ãýíý.
Áàñ ìàðãààø èðýõýä “ª÷èãäºð äààí÷ àìæñàíã¿é. ßàãààä ãýâýë ýõíýð àìàðæààë ãýðèéí
á¿õ àæèë õèéæ ºíæèâ. Çà ìàðãààø çààâàë áóäàæ òàâèíà” ãýäýã áàéæýý . Èéíõ¿¿ ºäºð
áîëãîí ìóóõàé ìýõëýõ òóë áºñèí ýçýí öºõºð÷ “×è õè÷íýýí óäààí ìàðãààø “ìàðãààø” ãýõýâ
äýý . Åð íü áóäóóëàõûã áîëüæ áºñºº àâ õ ìèíü!” ãýõýä íü Àáó-Êèð, “Àÿà, Àëëàõ! Àõ ìèíü,
áè ÷èíèé ºìíº ¿íýíýý º÷èæ, è÷ã¿¿ð õ¿ëýýñý¿ãýé ” ãýõ òóë, þó áîëîâ ÿðèãòóí ãýõýä
“×èíèé áºñèéã õîñã¿é ñàéõàí ºíãººð áóäààä ãàäàà ñàëõèíä òàâèòàë õ¿í õóëãàëæýý. Õýí
àâñàí íü ýñ ìýäíý” ãýäýã áà©æýý.
Áºñèéí ýçýí áîë òîìîîòîé õ¿í : “Çà ÿàõàâ. Àëëàõûí ºðøººëººð äàõèí íàä îëîíî áèç” ãýíý.
Õýðýâ óóðòàé õ¿í áàéâàë Àáó-Êèðòýé õýðýëäýæ øèâøèã òàðèõ àòàë ìºíººõºí
áóäóóëàõààð ºãñºíá ºñèéã ýðã¿¿ëýí àâ÷÷àääàãã¿é áèëýý. Ýë áàéäëààð óëñ àìüòàí
ìýäýýä ýëäýâ ¿ã ÿðèà òàðæ Àáó-Êèðò áºñ áóäóóëàõààð ºãºõ õ¿í îëäîõã¿é áîëæ õààÿà
íýã ìýäýõã¿é õ¿í èðýõýä Àáó-Êèð áàñ ë ìýõëýí èõ Àëëàõûí íýðèéã ãóòààõ òóë ¿éëñ íü
á¿òýëã¿é áîëæýý . Àáó-Êèð ñ¿¿ëäýý Àáó-Ñèðèéí ¿ñ÷íû ãàçàð îðæ á¿õýë á¿òýí ºäºðæèí
ñóóæ ñýìõýí õàðóóëäàõ áºãººä áóäàã÷íû ãàäàà áºñ áàðüñàí ÿìàð íýãýí õ¿í õàðàãäàâë
“Ýíý ë ëàâ ó÷èð ìýäýõã¿é õ¿í áàéà” ãýæ áîäîí òýíäýýñ ãàð÷èðýýä “ßìàð õýðãýýð çîðüæ
èðýâ?” ãýýä “Áº¸ áóäóóëàõààð èðëýý” õýìýýâýýñ, ÿìàð ºíãººð áóäàõ þì ãýýä óðüäààñ
õºëñèéûã àâ÷ ìàðãààø èðýãò¿í ãýæ ÿâóóëíà.
Àáó-Êèð òýð äàðóé çýýëèéí ãàçàð î÷èæ ìºíººõºí õ¿íèé áºñèéã çàðæ, ìàõ íîãîî, æèìñ
òýðã¿¿òýí õóäàëäàí àâààä, ìàðãààø íü õ¿í áóäóóëàõààð ºãñºí áºñºº àâàõààð èðýõýä íü
Àáó-Ñèð ¿ñ÷íèéä íóóãäàí ãàðäàãã¿é áîëæýý .
Èéíõ¿¿ õýäýí æèë áîëòîë íýã õàòóó ñýòãýëòýé õ¿í äàéðàëäæýý . òýð õ¿í áºñ
áóäóóëàõààð ºã÷ õýäýí ºäºð ýðãýëäýýä Àáó-Êèðèéã ýñ îëæ çàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýëä
ìýä¿¿ëýí òºëººíèé õ¿í äàãóóëæ èðýýä îëîí ëàë õàðæ áàéõàä áóäàã÷íû ãàçàð îðæ
íýãæâýë íýãýí õàðàãõàé òýâøíýýñ ººð þó ÷ ýñ áàéñàíä ìºíººõºí èºëººíèé õ¿í áóäàã÷íû
ãàçðûí ãàäàà õààëãûã äàíãèíàòàë ò¿ãæýýä ò¿ëõ¿¿ðèéã àâààä”Ýíý õ¿íèé áóäóóëàõàð
ºãñºí áºñèaã ýðã¿¿ëýí ºãººä ò¿ëõ¿¿ðèéã àâààðàé!”ãýæ õàæóóãèéí õ¿íýýð õýë¿¿ëýí ÿâààä
ºã÷ýý .
Àáó-Ñèð Àáó-Êèðò ºã¿¿ëð¿¿í: “×è þóòàé çàÿàã¿é õ¿í áý? õ¿íèé àâ÷èðñàí áºñèéã
÷èäàíäàà ¿ã¿é õèéíý . Ýíý óóðòàé õ¿íèé ºãñºí áºñèéã ÷è åð íü ÿàñàí þì áý? ãýñýíä Àáó-
Êèð “Õóëãàéä àëñäàí þì äàà?” ãýõýä íò “Õ¿í áîãîíû þìûã äàíãäàà õóëãàéä àëäàõ þóâòàé
õà÷èí áý! Õóëãàé÷èûí ¿¿ð þìóó? ×àìàéã õöóäàë õýëæ áàéãààã áè ìýäíý. ¯íýíýý
ÿðèãòóí! ” ãýñýíýä Àáó-Êèð:”Õóëãàéä àëäñàí ç¿éëèéí öºìèéã çàðæ èäíý!” ãýæýý .
Àëëàõûí ¸ñîíä òèéì ¸ñ áèé þó ãýõýä íü Àáó-Êèð”Áè óóëûí ÿäóó õõ¿í , ò¿¿í äýýð ìèíèé
àæèë ¿éë îðëîãîîð äààí÷ ìóóòàé!” ãýæýý:
Òýãýýï ò¿¿íèé ýðõëýõ àæèë äààí÷ îðëîãî ìóóòàé ãýæ èòã¿¿ëýí ÿðèõ òóë Àáó-Ñèð ÷
áàñ ýðãýëçýí: “Ýíý õîòîä àäòàé òýíöýõ ¿ñ÷èí áàéõã¿é àòàë íàìàéø ÿäóó õí áîëîõîîð íýã
÷ õ¿í èðæ ¿ñèéã ýñ õóñóóëíà. Ýíý ó÷èð, ýíý àæèë ýðõýë äóðã¿é õðíý” ãýõýä íü Àáó-
Êèð òîñîí àâ÷, áè ÷ èéì àæèë ýðõýë äóðã¿é áàéíà. òýãýõëýýð ýíý õîðîî÷ ÿâñàí íü äýýð
áèø ¿¿? Õî¸óë õàðèéí ã¿ðíýýð ÿâæ ¿çüå . Áèäíèéã ýðõýë àæèë óëñ ã¿ðýí áîëãîäí
çààâàë àéõ òóë áóñäûí àãààð ¿íýðòýæ ÿâáàë ñýòãýë ñàíàà àìðàõ áèø ¿¿! Ãýæ Àáó-
Ñèðèéã ÿòãàñààð õàìò èõ àÿíä ÿâàõààð ÿðèëöàí òîõèðîâ.
Àáó-Ñèð ¿ãýíä íü îðæ ÿâàõ áîëñîíä Àáó-Êèð áàÿðëàí ø¿ëýãëýñýí íü:
Ñ¿ð æàâõëàí áýäýð÷, ýõ íóòãàà îãîîðîãòóí!
Ñ¿ëä õèéìîðèéã ñýðãýýõ òàâàí ýðäýíý ºâºðòëºíº
Àìü çóóõ, ñýòãýë çîãîõ àðàâ òàâàí çîîñ ÷ áàéòóãàé
Àëäàð íýð, ÿìáà ÷ ýí¿¿õýíä äàéðàëäàíà.
“Àÿí çàìä ÿäóóðàõ ãóíèãòàé
Àìðàã ñàäíààñ õàãàöàõ îñîëòîé” ãýõ àòàë
Õîâ æèâ àòàà,
Õîðñëûí äóíä èõýä àìüä ÿâñíààñ
Õîíõîðã¿é çàëóó íàñàíäàà àìü ãýýâýë äýýð ãýæ ìýäñ¿ãýé
ãýæýý .
Òèéíõ¿¿ õî¸æë àÿíä ãàðàõààð øèéäìýãö Àáó-Êèð ºã¿¿ëð¿¿í: “Àÿà ÷è áèä õî¸ð
àõàí ä¿¿ áîëîâ. Àæèë îëæ õèéñýí íü àæèë õèéãýýã¿é òýæýýõ àì òàíãàðàã áàðüæ îëñîí
þìàà íýã àâäàðò õàäãàëàí õîæèì Èñêàíäàðèé áàëãàäàä èðýõèéí öàãò àäèë òýãø øóäðàãà
õóâààæ àâñóãàé ãýæýý.
Àáó-Ñèð çºâøººð÷, ¿ñ÷íèé ãàçðûã öîîæèëæ ò¿ëõ¿¿ðèéã àéëä òàâüñàíä Àáó-Êèð
áóäàã÷íû ãàçðûã òéèçòýé õýâýýð îðõèæ õî¸óë àÿí çàìäàà ìîðäõ áîëæ, äàâñò òýíãèñò
õºâºõ õºëºã îíãîöíû äàðãà, äàëàé÷äààñ ãàäíà íýãýí çóóí õîðèí õ¿í áàéñíû äîòîð ¿ñ÷íèé àç
òààðàõàä íýã ÷ ñàõàë õóñäàã õí áàé±àíã¿é .
Äàëáààà áóóëãàæ õºëº£ îíãîö õºäëºõºä ñ÷èí íü áóäàã÷èíä ºã¿¿ëð¿¿í: Àé
ä¿¿ ìèíü, èèõ ýíý äàëàéä ÿâàõàä èäýæ óóõ õýðýãòýé áîëíî. Áèäíèé õ¿íñ áàãà òóë áè ýíý
óëñ äîòîð ÿâæ ¿ñ ñàõàë õóñóóëàõ õí áàéæ þóíû ìàãàä, òýãâýë õºëñºíä íü íýã áîîâ
áóþó óëààí ìºíãº ýñâýë áàëãà óñ àâ÷ õî¸óë õýðýãëýíý ãýæýý .
Àáó-Êèð”Òýãýë ç¿ãýýð ë áàéíà” ãýýä áàíçàí äýýð óíòààä ºã÷ýý . ¯ñ÷èí òîíãîðîã áà íýã àÿãà áàðüæ
àë÷óóðî ìºðºí äýýã¿¿ð òîõîæ îëíû äóíäóóð àëõòàë íýã õ¿í äóóäàæ ñàõàë õóñóóëààä õýäýí óëààí ìºíãº
ºãñºíï Àáó-Ñèð ºã¿¿ëð¿¿í: Àé ä¿ ìèíü, áè íýã ìºíãººð þó õèéõ áèóëýý? Áè íýã õ¿íòýé ÷âàà áºãººä õíñ
áàãà, õýñýã áîîâ ºãüºë èõ ëáóÿí áîëîõ áèø ¿¿ ãýñýíä íýã áîîâ, ç¿ñýì áÿñëàã ºã÷, àÿãàíä íü öýâýð óñ
ä¿¿ðãýæ ºã÷ýý. îëñíûãîî Àáó-Êèðò àâ÷èð÷ ºãººä áºàñ ë ñàõëûí òîíãîðîã áàðüæ ìºðºíä àë÷óóð òîõîæ,
õ¿íèé ñàõëûã õîøîîä áîîâ* ç¿ñýì áÿñëàãààð õóñäàã áàéòàë õ¿í îëîí áîëæ õîøîîä áîîâ, íýã ìºíãºí çîîñîîð
õó¸äà áîëîîä íàðàí æàðãàõàä ãó÷èí áîîâ, ãó÷èí ìºíãºí çîîñòîé áîëæýý . Áàñ áÿñëà, òîñ öóóòàé ñ¿¿ çºíäºº
èõòýé áîëæýý .
Îíãîöíû äàðãûí ñàõëûã óñ÷, çàìûí õ¿íñ ìóóòàé ÿâàà óð÷àà ÿðüñàíä “Áèäýíòýé ÿâàà
öàãò ñàíàà çîâîõ õýðýãã¿é, Îðîé áîëãîí öóã ÿâàà õ¿íèé õàìò ýíä èðæ õîîë èäýæ áàéãòóí”
ãýæýý .
Àáó-Ñèðíºãºº íºõºð äýýðýý èðòýë óíòàæ, áàéõ áºãººä ñýðýýâýýñ Àáó-Ñèð çºíäºº áîîâ,
áÿñëàã òîñ öóóòàé ñ¿¿ àâ÷èðñíûã ¿çýýä, ÷è õààíààñ èéì èõ þì îëîâ? Ãýõý íâ “Èõ
Àëëàõ èéì õèøèã õàéðëàâ” ãýýä Àáó-Êèð èäýõèéã çàâäàõàä, “¯¿íèéã îäîî èäýõã¿é,
äàðàà íü õýðýã áîëíî. Áè îíãîöíû äàðãûí ñàõëûã õóñ÷, çàìûí õ¿íñ ìóóòàé ÿþàà ó÷ðàà
ÿðüñàíä “Àé ÷è öóã ÿâàà õ¿íèé õàìò îðîé áîëãîí ìàíàéä õîîë èäýæ áàé” ãýâ. “ªíºº îðîéíîîñ
ýõëýýä áèä õî¸ð òýíä õîîë èäýæ áàéõ áîëíî ” ãýñýíä Àáó-Êèð: Ìèíèé òîëãîé ýðæãýýä
áîñîæ ¿ë ÷àäíà. Áè ¿¿íýýñ èäüå. ×è ãàíöààð î÷èæ õîîë èä ãýæýý . òýãòýë Àáó-Êèð
àâ÷èðñàí õíñèéã óóëíààñ ÷óëóó áóóëãàõ àäèë õóãà÷èæ õýä õîíîã þó ÷ èäýýã¿é çààí øèã
ã¿ä ã¿ä çàëãèæ àìæààã¿é áàéòëàà äàðààõèéã àì ðóó ÷èõýæ,í¿äèéã ãÿëàëçóóëàí, ºëññºí
áóõ ñ¿ðýë øîø èäýæ áóé ëóãàà òóéëûí àäèë àæãóó .
Íýãýí äàëàé÷èí èðæ òà õî¸ûã èðæ õîîë èä ãýæ áàéíà! ãýñýíä Àáó-Ñèð: “Àé Àáó-Êèð ÷è
ýñ ÿâíà óó?”ãýõýä íü “ßâàõã¿é” ãýæýý .
Àáó-Ñèð î÷âîîñ õîðü ãàðóé òàâàã òàâüæ, Àáó-Ñèð, Àáó-Êèð õî¸ðûã õ¿ëýýæ á ºàéæýýý.
Àáó-Ñèðèéã ãàíöààð èðýõèûã õàðààä: íºãºº íºõºð ÷èíü ÿàñàí áý?
Ãýõýä íü Àé íî¸íòîí ìèíü òýíãýñèéûí äàâàëãààíä òîëãîé íü ýðãýæýý” ãýñýíä “Çàÿ ÿàõàâ
ãàéã¿é áîíî áèç. Çà õîîë èäýãò¿í!” ãýæýý .
Îíãîöíû äàðãà ¿ñ÷èí õî¸ð òàäãèéã àüâ÷, áàéãàà õîîë áîëãîíîîñ öàäòàë èäâýë “Ýí½ õîîëûã
íºõºðòýé àâàà÷èæ ºãºãò¿í!” ãýñíèéã àâ÷èðòàë íºãºº Àáó-Êèð áàñ ë òýìýý øèã áººí áººíººð
÷èõñýýî àæýý .
“Ýíý õ¿íñèéã áèòãèé èä ãýæ áè ýñ õýëë¿¿×àìàéã òîëãîé ýðãýýä ááàéíà ãýñíèéã õýëñýíä
îíãîöíû ýçýí ýíý õîîë èëãýýâ” ãýñýíä Àáó-Êèð, “Àëèâ íààø íü!” ãýýä ãºëãºí íîõîé áóþó
äîãøèí àðñëàí àäèë ø¿äýý ÿðççàéëãàí ýñâýë òàãòàà áàðüñàí ìàõ÷èí àìüòàí áóþó ºëñºæ
¿õýõèéí äàâààíä òóëñàí õ¿í ñàÿ õîîë õàðñàí àäèë ¿ìõýëñýýð áàéëàà .
Àáó-Ñèð îíãîöíû äàðãàä áóöàæ, öàé óóãààä èðýõýä Àáó-Êèð îëæ àâ·èðñàíûã íü öºìèéã
èäýæ áàðñàí áàéæýý .
Ìàðãààø íü Àáó-Ñèð áàñ ë õ¿íèé ñàõàë õóñ÷ çºíäºº þì îëæ èðñýíä Àáó-Êèð öºìèéã
èäýæ Àáó-Ñèðîíãîöíû äàðãûí õàìò îðîéí çîîã áàðüñààð õîðèí õîíîã ÿâòàë îíãîö íýãýí õîòûí
áîîìòîíä òóëæ èðëýý .
Õî¸óë îíãîöíãîîñ áóóæ õîòûí íýãýí áàéøèí õºëñëºí ñóóæ Àáó-Ñèð ñèéðñ äýâñýí òîãîî
øàíàãà õóäàëäàí àâààä ìàõ àâ÷èð÷ ÷àíàòàë Àáó-Êèð óíòñààð àæýý . Àáó-Ñèð ÷è,
íàäààñ íýìýð á¿¿ ãîðèëîãòóí. Ìèíèé òîëãîé ýðãýýä ìóó áàéíà!
Ãýýä óíòààä ºã÷ýý .
èéì ìàÿãòàé äº÷èí õîíîã ááîëîõîä ¿ñ÷èí, ºäºð áîëãîí çýýëèéí ãàçàð î÷èæ, õ¿íèé ¿ñ ñàõàë
õóñ÷, õºëñººð íü õîîë îëæ èðýõýä Àáó-Êèð óíòàæ áàéõ áºãººä õîîë õèéæ ñýðýýõý íü
àâ÷èðñàíûã õîîñîðòîë èäýýä ìºí ë óíòààä ºãíº .
Äàõèí äº÷èí õîíîõîä Àáó-Ñèð: “×è íýã óäàà áîëîâ÷ õîòîîð ãàð÷ þì ¿çýý÷ Ýíý õîò õîñã¿é
áàÿí òàíñàã àæýý ãýæ ºäºð áîëãîí øàõàñ ºã¿¿ëýõýä Àáó-Êèð: “Íàäààñ õîîëíû íýìýð
á¿¿ ãîðèëîãòóí, ìèíèé òîëãîé ýðãýý¤ ìóó áàéíà” ãýäýã áàéâ. Òýãýõýä íü Àáó-Ñèð íºõðèéã
ãîìïîîãîîä ÿàõàâ äýý ãýæ áîäñîîð ºíãºðäºã áàéæýý . Íýã ºäºð Àáó-Ñèð áèå ºâ÷ëºí ãàð÷
÷àäàõã¿é áîëîîä õààëãà÷èéã õºëñëºí õîîë óíä àâ÷ðóóëñàíä Àáó-Êèð ìºí èäýýä óóãààä
óíòààä ºã÷ýý .
Äºðºâ äýõ õîíîã äýýð Àáó-Ñèðèéí ºâ÷èí º¿ð õ¿íäýð÷ óõàíã¿é áîëõîä Àáó-Êèð ºëñºõèéí
ýðõýíä áîñîæ Àáó-Ñèðèéí õóâöñàíä ¿çâýýñ öººí ìºíãº áàéñíûã ºâºðòëºí ¿¿äèéã ãàäíààñ
öîîæëîîä ÿâààä ºã÷ýý .
Àáó-Êèð òýíäýýñ çýýëèéí ãàçàð î÷âîë õîò õîòîîñ ñàéõàí õîñã¿é òàíñàã àòàë õ¿í
áîëãîí õºõ öàãààí õî¸ðîîîñ ººð ºíãèéí õóâöàñ ¿ë ºìñºõ àæãóó . Íºãºº áóäàã÷èíä îðâîë áºñ
áîëãîíûã ãàãöõ¿¿ õºõººð áóäñàíûã ¿çýýä íóñíû àë÷óóðûã ãàðãàæ : “Àé áóäàã÷èí, ýíý
àë÷óóðûã áóäàæ ºãºº÷ ãýñýíä, “Ýíý àë÷óóðûã õîðèí äèðõýìýýð áóääàã þì ãýñýíä
“Ìàíàé òýíä õî¸ð äèðõýìýýð áóäàæ ºãäºã þì ” ãýõýä íü “×è òýãâýë òýð ãàçðàà î÷èæ
áóäóóë. Áè õîðèí äèðõýìýýñ äîîø ¿íýýð áóäàõã¿é” ãýæýý . Àáó-Êèð “Òýãýýä ÷è ÿìàð
ºíãººð áóäàõ âý? ” ãýñýíä “õºõººð áóäíà” ãýõýä íü “¯ã¿é óëààíààð áóäñóãàé” ãýþýë
“Óëààí ãýæ ÿìàð ºíãº áàéäãèéã áè ìýäýõã¿é” ãýæýý . “Òýãâýë íîãîîíîîð áóäàæ àëü” ãýñýíä
“Áè íîãîîí ºíãº ãýæ ìýäýõã¿é” ãýæýý . “òýãâýë øàðààð ” ãýñýíä ”Øàð ” ãýæ ìýäýõã¿é
ãýæýý .
Àáó-Êèð ÿíç ÿíçûí ºíãº õýëýõýä, òýð áóäàã÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: “ìàíà ýíä ÿã äº÷èí áóäàã÷èý
áàéäàã. Õýðýâ íýã áóäàã÷èí íàñàí ýöýñ áîëáîë õ¿¿äýý çààæ ºãíº. õýðýâ çààæ àìæèëã¿é
íàñàí ýöýñ áîëáîë íýã áóäàã÷èí õîðîãäîõ íü òýð. õýðýâ íýã áóäàã÷èí õî¸ð õ¿¿òýé áîë
ýöãèéí íàñàí ýöýñ áîëîõîä íýãä íü çààõ áºãººä ò¿¿íèéã íàñàí ýöýñ áîëîõîä íºãºº ä¿¿ä
çààäàã þì . Ìàíàé ýíý ¿éëäâýð õàòóó äýãëýìòýé òóë áèä ãàãöõ¿¿ õºõººñ ººð ºíãººð ¿ë
áóäíà” ãýæýý .
Áóäàã÷èí Àáó-Êèð ºã¿¿ëð¿¿í: “Áè áóäàã÷èí õ¿í òóë ÿíç ÿíçûí ºíãººð áóäàæ ÷àäíà.
Õýðýâ ÷è íàìàéã ºäðèéí õºëñººð àâàõ àõóë, áè ÷àìä ºíãº ºíãèéí áóäãààð áóäàõ àðãûáã
çààæ ºãºõ òóë ÷è áóñäûí ºíãèéí áóäãààð áóäàõ áîëíî” ãýñýíï “Áèä õàðü ãàçðûí õ¿íèéã
¿éëäâýðò îðóóëäàãã¿é” ãýæýý . “Õýðýâ áè ãàíöààðàà áóäàã÷íû ãàçàð ãàðãàâàë ÿàíà?”
ãýñýíä “Òýð îãò áîëîõã¿é” ãýæýý. Àáó-Êèð äýñ äàðààëàí ÿâæ äº÷èí áóäàã÷íààñ öºìººñ
íü àñóóâàë íýã íü ÷ õºëñíèé àæèë÷íààð àâñàíã¿é .
Áóäàã÷èí íàðûí òýðã¿¿íýýñ î÷èæ àñóóâàë: “Áèä õàðü ãàçðûí õ¿íèéã ¿éëäâýðòýý
îðóóëäàãã¿é” ãýæýý.
Àáó-Êèðèéí õîð øàð èõýä áóöàëæ: òýð õîòûí õààíä áàðààëõàí: “Àÿà öàãèéã ýçýëñýí
õààí ìèíü, áè õàðü ãàçðûí õ¿í áºãººä áóäàã÷íû àæèë ýðõýëäýã. Áè áºñèéã ñàðíàé öýöýã,
æèìñíèé õèéãýýä òîòü øóâóóíû äàëàâ÷ àäèë öýë íîãîîí ºíãººð áóäàæ ÷àäíà. Õàð
í¿¿ðñýýð õàð, æ¿ðæ íèìáýãíèé ºíãººñ ç¿ñèéã íýðëýýä, “Àÿà öàãèéã ýçýëñýí õààí ìèíü
òàíàé ýíý õîòûí áóäàã÷èíãóóä ýíý á¿õ ºíãèéí äîòðîîñ ãàãöõ¿¿ õºõèéã ìýäýõ àæýà.
Òýãñýí àòëàà íàìàéã áàãøààð áóþó õºëñíèé õ¿íýýð ÷ ýñ àâíà” ãýñýíä õààí: “×èíèé çºâ!
Áè ÷àìä áóäàã÷íû ãàçàð áàðèóëæ, õºðºíãº ºãñ¿ãýé. Õýí ÷èíèé àæèëä òîòãîð õèéíý,
ò¿¿íèéã îäð íü ºëãºæ àëíà!” ãýæýý .
Õààí áàðèëãà÷èíãóóäûã äóóäàæ: “Ýíý õ¿íòýé õîòîîð ÿâæ, ñàíààíä íü òààðñàí ãàçàð
òààðàëäâàë òýð áóäàã÷íû ñàíààíä òààðñàí áàéøèí áàðüæ ºãºãò¿í” ãýæ çàðëèã
áóóëãàæýý.
Õààí, Àáó-Êèðò ãî¸ õóâöàñ ºìñãºæ “Áàéøèí áàðüæ äóóñòàë õýðýãëýæ áàéñóãàé” ãýæ
ìÿíãàí äèíàð çîîñ øàãíàæýý .
Áàñ õî¸ð çàðö òîõîîí ãàðãàæ, óíàà ìîðü ºãºâ. Àáó-Êèð ìîðèéã óíàæ ýìèð íî¸í øèã õîòîîð
ÿâäàã áîëæ, õààí áºàñ ñóóõáàéøèí ãàðãàæ õèâñ äýâñýæ ºã÷ýý .
Ìàðãààø íü Àáó-Êèð áàðèëãà÷èí óëñûã äàãóóëàí ãàçàð ¿çýæ, “Ýíý àÿòàéõàí ãàçàð
áàéíà” ãýñýíä ýçíèé íü õººæ õààíä ÿâóóëáààñ õààí ò¿¿íä áàéøèíãàà áóóëãàæ çººëãºõ
è¿ë¿¿ ìºíãº ºã÷ýý .
Òýð ãàçàð Àáó-Êèðèéí çààñíààð íýãýí õîñã¿é ñàéõàí áàéøèí ãàêàð áàéãóóëæ, Àáó-
Êèðõààíë áàðààëõààä áàðèëãà äóóññàí òóë áóäàã õóäàëäàí àâ÷ àæëàà ýõëýõ ìºíãº
õýðýãòýé ãýæýý .
Õààí äºðâºí ìÿíãàí äíàð çîîñ ºã÷ àæëûí ÷èíü ¿ð ä¿íã øàëãàæ ø¿çíý ãýæýý . Àáó-Êèð
çýýëèéí ãàçàð î÷âîë ýìèéí ç¿éë ìàø èõ, ¿íý ãýæ õàðèóã¿é þì áàéâ. Áóäãèéí á¿õèé ë
õýðýãñýë õóäàëäàí àâòàë õààí òàâèí øèðõýã áºñ èëãýýæ áóäñóãàé ãýñýíä Àáó-Êèð ºíãº
ºíãººð áóäàæ ãàäàà õàòààõààð ä¿¿æèëòýë ºíãºðñºí õ¿í á¿õýí èéì îëîí ºíãº áàéäàã àæýý áàñ
ãýæ øàãøèí ãàéõàöãààæýý .
Áóäàã÷íû ¿¿äýãä õ¿ì¿¿ñ øàüààðàëäñàí ýíýíèéã ÿìàð ºíãº ãýäýã âý? Òýðíèéã ÿìàð ºíãº
ãýõ âý? ãýöãýýõýä Àáó-Êèð: Óëààí, øàð, íîãîîí ãýæ á¿õèé ë ºíãº íýðëýíý. Òýãýõýä íü óëñ
áº¸ àâ÷èð÷ äóðòàé ºíãººð áóäóóëæ õýò èõ øàí ºãºõ áîëîâ.
Àáó-Êèð õààíû òàâèí áºñèéã áóäàæ ã¿éöýýä àâàà÷èí ºãüººñ õààí ¿çýýä èõýä ãàéõàæ
ºíäºð èõ õèøèã õ¿ðòýýâ. Öýðãèûí á¿õ äàðãà íàð áºñ áóäóóëæ èõ øàí ºãäºã áîëæ àëò
ìºíãº îâîîð÷ èõ öóó äýãäýýä “Ñóëòàí õààíû áóäàã÷íû ãàçàð” íýðòýé áîëæýý .
Õîòûí õóóèí áóäàã÷èí ¿ã äóóãàð÷ ÷àäàõã¿é áîëæ óó÷ëëàë ýðæ ãàðû íü ¿íýñýõ áºãººä
“Áèäíèéã õºëñëºí àâ÷ ñóðãàíà óó” ãýõýä íü Àáó-Êèðîãò çºâøººðºõã¿é áàâ.
Èíãýýä Àáó-Êèð èõ áàÿí áîëæ îëîí áîîë, øèâýã÷èíòýé áîëæýý .
Íºãºº Àáó-Ñèð ãýðòýý öîîæòîé ãóðàâ õîíîæ òýð õî¸ðûí íýã ÷ ¿çýãäýõã¿é òóë áàéøèíãèéí
õààëãà÷:”Ýíý õî¸ áàéøèíãèéí õºëñ òºëºõã¿é, îðãîí ÿâ÷èõàâ óó? ¯õ÷èõýâ ¿¿? ” ãýæ áîäîîä
î÷èæ ¿çâýë öîîæòîé àòàë äîòîð íü ¿ñ÷èí ¸îëîõ òóë ò¿ëõ¿¿ðèéã îëæ îðîîä, “×àìä ãàé
áîëîõã¿é!”Íºãºº íºõºð ÷èíü ÿàñàí áý? ãýñýíä Àé Àëëàõ! Áè ºâ÷èí òóñ÷ ºíººäºð àðàéõèéí
óõààí îðòîë õí àëãà áàéëàà . Àõ ìèíü äýðýí äîð õ¿¿äèéòýé ìºíãº áèé . òàâàí ìºíãºí çîîñ àâ÷
èäýõ óóõ þì àâ÷èð÷ ºãíº ¿¿ . ªëñºæ ¿õýõ íü ãýæýý .
Õààëãà÷ äýðýí äîð ¿çâýë ìºíãº áàéñàíã¿é . Àáó-Êèð ìºíãº àâ÷ îðãîí îäñîíûã Àáó-Ñèð ñàÿ
ìýäæýý, ìèíèé íºãºº õ¿íèéã ÷è ¿çýâ ¿¿? Ãýõýä íü ãóðàâ õîíîã ¿çñýíã¿é. õàðèí òà íàðûã
õî¸óëàà ÿâààä ºã÷ýý ãýæ áîäîæ áàéëàà ãýñýíï: “Òèéì áèø: õàðèí òýð íºõºð ìèíèé ìºíãèéã
àâ÷ íàìàéãø ºâ÷òýé áàéõàä õàÿàä ÿâæýý ãýýä ãèíøè ¿éëàõàä õààëãà÷ ºðºâäºí “Óéëààä
ÿàíà, òýð õ¿í Àëëàõààñ õýçýýä çàëõààë ¿çýõ áîëíî” ãýæýý .
Õààëãà÷ òýð äàðóé õîîë õèéæ àâ÷èð÷ ºãñºí áºãººä Àëëàõûí àâðàëààð Àáó-Ñèðèéí
ºâ÷èí èëààðâ áîëòîë õîñð ñàð ººðèéí ìºíãººð ñàéõàí àñàð÷ýý .
Àáó-Ñèðõºë äýýðýý áîñîæ “èõ Àëëàõûí èâãýýëýýð öààøèëä àìüä ìýíä áàéâàë à÷èé
÷èíü çààâàë õàðèóëíà ” ãýñýíä, “Áèå ÷èíü á¿ð ñàéí áîëòóãàé. Áè áàñ èõ Àëëàõûã áîîæ
÷àìàéã òýòãýñýí áèëýý” ãýæýý .
Òýíäýýñ Àáó-Ñèð çýýëèéí ãàçàð î÷òîë àçààð Àáó-Êèðèéí áóäãèéí ãàçàð äàéðàëñàí íü:
íýã áóäàã÷èí îëîí áºñ áàðàà ýëäýâ ºíãººð áóäàæ ¿¿äýíäýý ä¿¿æèëæ íýí îëîíõ¿í
øàâààðàëäàí áàéõ òóë íýã õ¿íýýñ, “Ýíý þóí ãàçàð âý? ßìàð ó÷èð èéíõ¿¿ îëîí õ¿í áàéíà?”
ãýõýä íü “Ýíý áîë Ñóëòàí õààíû áóäãèéí ãàçàð áºãººä ñàÿõàí Àáó-Êèð íýðò õàðü
ãàçðûí íýã õ¿í íýýæýý . ìàíàé ýíý ãàçàð èéì îëîí ºíãººð áº¸ áóäàõ õ¿í ¿ã¿é òóë áèä
¿çýõ ãýæ ñîíèðõîí öóãëàðäàã þì” ãýæýý . òýð õ¿íèé ðÿüñàí íü: Àáó-Êèð ýíý õîûí
áóäàã÷äàä õºëñíèé àæèë õèéõ ãýýä àâàõã¿é áîëîõîîð Ñóëòàí õààíä çàðãàëäàæ õààí ýíý
áàéð áàéðèóëàí èõ ìºíãº ºãñºí þì ãýæýý . Àáó-Ñèð ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä èõ áàÿðëàí: “Àëëàõ
ºðøººæ, íºõðèéí ìèíü óðàí äàðõàí áîëãîæýý . Àæèîëòàé áîëîîä íàìàéã ìàðòñà ÷ áàéæ
áîëíî. : ãýâ÷ ò¿¿íèéã àæèëã¿é áàéõàä áè èõýä õ¿íäýòãýí õèøèã õ¿ðòýýæ áàéñàí áîëîõîîð
íàìàéã ¿çýýä ëàâ èõýä áàÿëðàí òóñ õ¿ðãýõ áèç” ãýæ áîäæýý .
Áóäàã÷íû ¿¿äýíä î÷èæ ¿çâýë Àáó-Êèð ýðõýì äýýäñèéí õóâöàñ ºìñºæ ºíäºð øèðýýíýý
êàëðààä ºìíº íü äºðâºí áîîë äºðâºí öàãààí àðüò çàðó á àéõ áºãººä öºì ãî¸ õóâöàñòàé
àæýý. Àáó-Êèð õºëñëºí àâ÷ áóäãèéí ¿éëýíä óðãàñàí ÿíçòàé. Àðâàí áîîë áºñ áóäàõ áºãººä
Àáó-Êèð äóíä íü õààíû øàäàð ñàéä áóþó àëäàð öóóò õààíòàé òóéëûí àäèë èðõýìñýã
ñóóãààä ººðºº þó ÷ õéõã¿é ã ãöõ¿¿ “èíãýæ õèé, òýãæ õèé!” ãýæ çààõ àæýý .
Àáó-Ñèð , “Àáó-Êèð íàìàéã ¿çýýä èõýä áàÿðëàí ýåëäýã ñàéíààð óãòàõ áèé ãýæáîäîæ
óðüä íü î÷òîë Àáó-Êèð: “Àé ìóóõàé àìüòàí, ýíý áóäàã÷íû ¿¿äýíãä áèòãèé çîãñ ãýæ ÷àìä
õè÷íýýí õýëñýí áèëýý. Ìóó äýýðýì÷èí ÷è ìèíèé íýðèéã îëíû ºìíº áóçàðëàõ ñàíààòàé þó?
íààäõàà áàðèàä àâ!” ãýòýë áîîë÷óóä óõàñõèéí áàðèâààñ “Ò¿ð¿¿ëãýí õàðóóëæ áàé!” ãýýä
øèéäýì àâ÷ íóðóó ðóó ýü çóó öîõèîä ýðã¿¿ëæ ãýäýñ ð¿¿ íü øèéäýì çóó áàëáàæ “à ìóó
ëóéâàð÷èí ÷è, ¿¿íýýñ õîéø ýíý áóäãèéí ãàçðéí ¿¿äýíä äàõèàä ¿çýãäâýë õààíä àéòëãàæ
òîëãîéãèé ÷èíü àâàõóóëíà ø¿¿. Àëëàõ ÷àìàéã á¿¿ ºðøººò¿ãýé” ãýæýý .
Àáó-Ñèð çîäóóëñàíàà èõýä ãîìäîí çàéëáààñ, òýíä áàéñàí óëñ Àáó-Êèðýýñ: “Ñàÿíû õ¿í
ÿàñàí áý?” ãýõýä íü Îëîí óäàà ýíäýýñ áºñ õóëãàéëàõàäö íü “Çàéëóóë ÿäóó þì . ªÀëëàõ
ºðøººõ áîëòóãàé!” ãýæ áîäîîä äóóã¿é ºíãºð÷, àëäñàí áºñèéí ¿íèéã áè ººðººñ òºëæ
îðõðèäîã þì . òýð ¿¿ãýýð äàõèí èðýõ þì áîë õààíä ìýä¿¿ëæ, òîëãîéãèé íü àâàõóóëáàë ,
óëñ àìüòàí ÷ àìðàõ áàéãàà äàà” ãýæýý .
Óëñ Àáó-Ñèðèéí õîéíîî¸ õàðàí õîöîð÷ýý .
Àáó-Ñèð òýíäýýñ çýýëèéí ãàçàð õýñýæ ÿâòàë õàëóóí óñàíï îðìîîð ñàíàãäààä, íýã õíýýñ
“”òàíàé ýíä õàëóóí óñ õààíà áàéíà ãýñýíä, “Õàëóóí óñ ãýæ þó áàéäàã þì?” ãýõýä íü
“Óëñ îðæ áèåèéã óãààí áóðòãèéã àðèëãàäàã ãàçðûã õýëíý. Ýíý ãàçàð á éâàë õàìãèéí
ñàéíñàí” ãýñýíä, “×è ýíý èõ äàéëàã ¿çýõã¿é áàéíà óó ?” ãýæýý . “¿ã¿é õàëóóí óñàíä
îðìîîð þìñàí” ãýõýä íü “èä õàëóóí óñ ãýæ ìýäýõã¿é . Áèä öºì äàëàéí óñàíä áèåèéã
óãààíà. Õààí áîëîâ÷ äàëàéä óãààäàã þì” ãýæýý .
Ýíý ãàçðûí óëñ õàëóóí óñ ìýääýãã¿é þì áàéíà ø¿¿ ãýæ áîäîîä Àáó-Ñèð õààíä áàðààëõàí
ºëìèé äîð ìýõèéí ñºãäºæ: “Áè õàðèéí ã¿ðíèé õ¿íáºãººä õàëóóí óñíû àæèë ýðõýëäýã. Ýíý
õîòîä èðýýä õàëóóí óñàíä îðîõ ãýòýë íýã ÷ àëãà, Èéì òàíñàã áàëãàäàä åðòºíöèí ñàéõàí
þìíû íýã áàéõã¿é áàæ ÿàõèí áîëîõ áèëýý” ãýñýíä Õààí : “õàëóóí óñ ãýæ þó áàéäàã þì?”
ãýõýä íü ó÷ðû ñàéòàð ºã¿¿ëýä “òàíàé õîò õàëóóí óñòàé áîëáîë ãàíö ñàéõàí õîò áîëíî”
ãýæýý . Õààí: “òàâòàé ìîðèëîãòóí!” ãýý Àáó-Ñèðò õîñã¿é ãî¸ õóâöàñ ºìñãººä, äºðâºí
øèâýã÷èí, öàãààí àðüñò õî¸ð çàðäñàí ãàðãàæ ºãººä õèâñ äýâññýí íýãýí ñàéõàíá àéøèíä
îðóóëæýý . òýãýýä ìºíººõºí áóäàã÷èíãààñ èë¿¿ä õ¿íäëýí, áàðèëàãà÷èíãóóäûã äóóäàæ:
“Ýíý õ¿íèé ñýòãýëä òààëàìæòàé ãàçàð òýðõ¿¿ õàëóóí óñíû áûàéøèí áàðèãòóí!” ãýæýý .
Àáó-Ñèð áàðèëàãà÷èíãóóäûã äàãóóëàí õîòûí òºâä ñàíààíï çîõèñ ãàçàð áàéøèí çààæ
áàðèóëààä ãàäíà òàëä õàðñàí õ¿íéè áàÿðûí ñýòãýëèéã õºõ¿¿ëýõ çóðàã çóðóóëàâ.
Èíãýýä Àáó-Ñèð õààíä áàðààëõàí,è áàðèëãà äóóñ÷ çóðàã çóðóóëñàíûã ÿðèàä “Ãàãöõ¿¿
õèâñ äóäòàæ áàéíà“ ãýñýíä õààí ò¿ìýí äèíàð çîîñ ºãººä Àáó-Ñèð õèâñ àâ÷ äýâñýýä îîëñîí
äýýã¿¿ð îëîí àë÷óóð òîõîæ áýëýí áîëãîþîîñ óëñ äýýã¿¿ð íü ãàðàõäàà òóóðãûí çóðãèéã
õàðààä èõýä ãàéõàöãààíà.
Íàñàíäàà èéì áàéøèí ¿çýýã¿é óëñ, “íý þóí áàéøèí áý?” ãýöãýýõýä íü Àáó-Ñèð : “ýíý õàëóóí óñ” ãýõýä íü
òýä èõýä ãàéõàõ áîëæýý .
Àáó-Ñèð óñ õàëààæ, óñàí îðãèëóóð õèéñýíä õîòûí õ¿ì¿¿ñ á¿ð÷ ãàéõæýý . Àáó-Ñèð
õààíä àéëòãàí àðâàí ñàõàí çàëóó õºâã¿¿ä ãóéæ àâ÷ð àä õ¿íèé áè? èëýõ ýðäýìä
ñóðãàâ.
Èéíõ¿¿ ÿã áýëýí áîëñîí õîéíî çàðëàí òóíõàãëàã÷: “Àé áóÿíòàí Õàëóóí óñàíä îðîãòóí!
Ñóëòàí õààíû õàëóóí óñ íýýãäýâ” ãýæ ãóäàìæààð çàðëàí òóíõàãëàâ.
Îðñîí õ¿íèé áèåèéã çàðö áîîë÷óóä ñàéòàð óãààæ, äàðàà íü ¿å ìº÷èéã èëæ, ÿìàð ÷ õºëñ
àâàëã¿é ãàðãààä áàéæýý . Óëñ àìüòàí ãóðàâ õîíîã èéíõ¿¿ õàëóóí óñàíä îðæ äºðºâ äýõ
ºäºð õààíûã óðüñàíä õààí ìîðü óíàæ, ýðõòýí äàðõòàí íàðà äàãóóëàí èðæýý . õààí
õóâöñûã òàéëæ õàëóóí óñàíä îðõîä Àáó-Ñèð öóã îðæ ç¿ëã¿¿ðýýð áèåèéã ñàéòàð
ç¿ëãýâýë òîãîîíû õºº àäèë õèð ãàð÷ áèåä ãàð õ¿ðýõýä íü íóãèñýí çººëºí áîëæýý .
Àáó-Ñèð õààíû áèåèéã óãààãààä ñàðíàé öýöãèéí óñààð áóëõàæ, çàðö áîîë÷óóäààð
áèåèéã èë¿¿ñýíä õààíû áè? óõààí ñýðãýæ õ¿æèéí àíõèëàì ¿íýðò ñýòãýë ìàø òààòàé
áîëæýý Ýíý ñàéõàí ¿éë áèåýð ¿çñýí õààí: “ìºíººõºí õàëóóí óñ ãýäýã ÷èíü ýíý ¿¿?” ãýýä
“Àé, ìàíàé õîò ýíý õàëóóí óñòàé áîñíîð äýýäèéí òàíñàã àõîò áîëíî” ãýýä “×è îðñîí
õ¿íýýñ ÿìàð õàðàìæ àâ÷ áàéíà?” ãýõýä íü Àáó-Ñèð, “Òà õýäèé øàí õàðàìæ àâ÷ áàéÿ
ãýâýë òºäèé àâíà” õýìýýñýíä “Ýíä èðæ áèåèéã óãààñàí õ¿í á¿ðýýñ ìÿíãàí äèíàð çîîñ àâ÷
áàéãòóí!” ãýõýä íü Àáó-Ñèð ºã¿¿ëð¿¿í: “Àé öàãèéã ýçýëñýí õààí ìèíü õ¿í áîëãîí
ºàäèëã¿é áàÿí õ¿í ÷ áèé, ÿäóó õí ÷ áèé òóë õí áîëãîíîîñ ìÿíãàí ä¨íàð çîîñ àüáàë õàëóóí
óñíû ãàçàð õààãäàõàä õ¿ðíý . ßäóó õ¿í ìÿíãàí äèíàð çîîñ ãàðãàæ ÷àäàõã¿é ø¿¿ äýý!”
ãýñýíä Õààí: “×è áîë ÿìàð ¿íý õºëñ àâú¸ ãýæ áîäîæ áàéíà. Áàÿí õ¿í áîë áýëèéíõýý
õýðýýð, ÿäóó õ¿í áîë áàñ ººðèéí ¿çýìæýýð ºãºõèéã òýäíèé ñýòãýë ñàíààíä çàõèðóóëæ
îðèâîë ìàíàé àæèë ¿éë áòýìæòýé îëîí èðãýäýä õ¿íäòýé áîëíî. ìÿíãàí äèíàð çîîñûã õààí õ¿í
ºã÷ ÷àäíà. Õ¿í áîëãîí ºã÷ ÷àäàõã¿é ø¿¿” ãýæýý . õààíû ýðõòýí äàðõòàí Àáó-Ñèðèéã
ñàéøààæ
“àé öàãèéã ýçýëñýí õààí àà , ýíý õ¿íèé õýëäýã òóéëûí çºâ. Àé àëäàðò õààí òà õ¿í
áîëãîíûã ººðòýéãºº àäèë áîäîæ áàíà óó” ãýæýý .
Õààí ºã¿¿ëð¿¿í: “òà íàðûã õýëäýã çºâ áîëîâ÷, ýíý õ¿í õàðü ã¿ðíèé ÿäóó õí òóë áèä òóñ
áîëîõ ¸ñòîé . Ýíý õ¿í áèäíèé íàñàíäàà ¿çýýã¿é ñàéõàí óãààëãûí ãàçàð áèé áîëãîæ, ìàíàéû
àõîòûã ¿ëýìæ àðèóí òàíñàã áîëãîâ. Ýíý õ¿íèé ñýòãýëèéã õ¿íäýòãýñýí õè÷íýýí þì ºãñºí ÷
èõäýõã¿é äýý!”ãýõýä íü “õýðýâ òà ýíý õ¿íèéã òéèéíõ¿¿ õ¿íäýòãýæ ººðèéí ìºíãºíººñ ºãâºë
÷èíèé òºëºº ýíý õ¿í Àëëàõàä çàëáàèðàõ áîëíî. Áèäíèé õóâüä ãýâýë, áèä òóñ á¿ð ìÿíãàí
äèíàð çîîñ ºã÷ áàéõ ç¿ðõ õðýõã¿é áàéíà. ßëàíãóÿà ÿäóó óëñ áîë ÿàæ ºãºõ þì áý?”
ãýöãýýõýä í õààí : “àé ÿìáàèàí ìèíü òàíóóñ ÿìàð ÷ãýñýí ýíý óäàà òóñ á¿ð çóóí äòíàð
çîîñ íèæãýýä áîîë, íèæãýýä çàðö íèæãýýä øèâýã÷èí ºãºãò¿í!”
Ãýõýä íü “Ýíý óäàà òàíû õýëñíèéã ºãöãºå. Õîéøèä áèåèéã óãààñàí õ¿í ººðèéí ¿çýìæýýð
ºã÷ áàéõ áèç” ãýæýý . Õààíû ýðõòýí äàðõòàí öºì Àáó-Ñèðò çóóí äèíàð çîîñ íèæãýýä
áîîë, çàðö, øèâýã÷èí ºãºâ. òýð ºäºð õààíû õàìò äºðâºí çóóí ÿìáàòàí áèå óãààñà áîëîõîîð
äºðâºí ä¿ìýí äèíàð çîîñ, äºðâºí çóóí áîîë, äºðâºí çóóí çàð÷, äºðâºí ¿óóí øèâýã÷èí ºã÷ýý .
Àáó-Ñèð õààíû ºëìèéä ñºãäºæ: “Àé æàðãàëûã ýäýëñýí õààí ìèíü, áè ºäèé îëîí áîîë çàðö,
øèâýã÷èíã õýðõýí àâ÷ áàéõ áèëýý?” ãýñýíä õààí ºã¿¿ëð¿¿í: “Áè ÷àìä èõ ìºíãº
öóãëàðàõûí òóë òèéíõ¿¿ õýëñýí áèëýý . ×è õýçýý íýã öàãò íóòàã ã¿ðíý ñàíàæ, îðîí
ãýðòýý õàðèõûí öàãò áàçààëòòàé ìºíãº õºðºíãòýé ÿâáàë ýõ îðîíäîî î÷îîä àìü çóóõàä
÷èíü àìàð áàéõ áèëýý” ãýõýä íü “Àé öàãèéã ýçýëñýí õààí àà, òèéì áîë íàä áîîë, çàðö,
øèâýã÷èí öºì õîîë èäýæ, õóâöàñ ºìñºõ òóë íàä õè÷íýýí õºðºíãº öóãëàðñàí ÷
ýíýõ¿¿ öýðýã àäèë îëîí õ¿íèéã òýæýý ÿàõèí ÷àäàõ áèëýý” ãýñýíä õààí èíýýæ” “Àÿà
Àëëàõ! ×èíèé õýëäýã çºâ áóé çàà. Òýä ¿íýõýýð öýðýã àäèë îëîí áîë ÷è ÿàõèí àâ÷ áàéõ
áèëýý . ×è íàä òóñ á¿ðèéã çóóí äèíàð çîîñîîð õóäàëäàíà óó?” ãýõýä íü Àáó-Ñèð
çºâøººðòºë õààí èõ ñàíãèéí íÿðâûã äóóäàæ,ìºíººõºí îëîí áîîë øèâýã÷èíã ¿íèéã òºëººä
áîîë÷óóäûí ýçäýä ºã¿¿ëð¿¿í: áîîë, çàðö, øèâýã÷èí íàðàà òàíüæ àâöãààãòóí. Áè òàíóóñò
áýëýã áîëãîí ºãüå ãýæýý. Õààíû ýðõòýí äàðõòàíãóóä Àáó-Ñèð ºãñºí áîîë øèâýã÷èíãýý
òàíüæ àâìàãö Àáó-Ñèð: “Ãàãöõ¿¿ Àëëàõààñ ººð õ¿í òýæýý äèéëýõã¿é ýíý îëîí õ¿íèã
àíãèæðóóëæ ºãñºíä ÷èíü ãÿëààëàà” ãýõýä õààí ïºã ïºã èíýýñýýð îðäîíäîî áóöàâ.
Àáó-Ñèðòýð øºíº àëòàí çîîñûã òîîëæ óóòàíä õèéâ. Àáó-Ñèðò õîðèí áîîë, õîðèí çàðö,
äºðâºí øèâýã÷èí ¿ëäñýí áàéâ. Ìàðãàà¸ ºãëºº õàëóóí óñàíä ãàçðûã íýýæ: “Õàëóóí óñàíä
îðæ áèåèéã óãààõ óëñ õºëñèéø ººðñäèéí ñýòãýëýýð òºëºãò¿í!” ãýæ çàðëàí òóíõàãëñàí
äýðãýä íýãýí àâäàî òàâüâàë óñàíä îðñîí õ¿í áîëãîí ò¿¿íä ìºíãº çîîñ õèéñýýð óäýø áîëîõîä
äèã ä¿¿ðñýí àæýý .
Õààíû õàòàí õàëóóí óñàí îðíî ãýñýíä Àáó-Ñèð õóüèàð õèéæ, ¿ä õ¿ðòýë ýð óëñ, ¿äýýñ
õîéø ýìñ îðóóëàõ áîëãîæ, äºðâºí øèüâýã÷èí áèå óãààõ ¸ñûã ñàéòàð çààí ñóðãàæýý .
Õàòàí õààí õàëóóí óñàíä áèåèéã óãààæ, áèå ñýòãýë íýí õºíãºðººä ìÿíãàí äèíàð çîîñ ºã÷
õàðüæýý . Àáó-Ñèðèéí àëäàð õîò ä¿¿ðýí ò¿ãæ, áàÿí õîîñîíã¿é èõ õèøèã õ¿ðòýýõ
á¿ëãýý . õààíû øàäàð äîòíî õ¿ì¿¿ñ öºì ñàéí òàíèë áîëñîí áºãººä õààí ººðºº äîëîî õîíîãò
íýãýí óäàà õàëóóí óñàíä îðæ ìÿíãàí äèíàð çîîñ áýëýãëýõ áîëæýý .
Íýã ºäºð õààíû õºëºã îíãîöíû äàðãà èðæ óñàíä îðîõîë íü Àáó-Ñèð õàìò îðæ áèåèéã
ñàéòàð óãààæ òóéëáí ñàéõàí çàíòàé õ¿íäëýí áàñ óíäàà áà öàé áàðèâ. Õºëºã îíãîöíû
äàðãà øàí õàðàìæ áàðèõ ãýñýíä Àáó-Ñèð ýññ àâñàíä òéèíõ¿¿ ýåëäýã ñàéõàí õ¿íäýòãýí
¸ñîëñíû õàðèóä øàãíàõ þì îëäõã¿é èõýä è÷èíã¿éðýí ãàð÷ îäæýý .
Ýíý ¿åñ õîòûí èðãýä õàëóóí óñ ãýæ ÿðèëöàí ýíý ãàçàð äýëõèé õàëóóí óñàíä áèåéèã
óãààõ øèã à÷òàé þì àëãà. Ìàðãàà íü î÷èæ îðöãîî¸ ãýæ õýëýëöýõèéã Àáó-Êèð ñîíñîîä,
òýð õ¿íèé óõààí ñàíààãø ýçýìäñýí õàëóóí óñíû ãàçðûã î÷èæ ¿çüå ãýæ áîäîîä õàìàã ãî¸
õóâöñàà ºìñºí ëóóñ óíàæ àð ºâºðòºº äºðâºí áîîë äºðâºí çàðö äàãàëäóóäàí î÷âîîñ ¿¿äíèé
äýðãýä õ¿ðýõýä õ¿æèéí ¿íýð àíõèëàí, òîì æèæèã îëîí õ¿í óðò áàíäàí äýýð çýýãëýí
ñóóæ õàðàãäàõ àæýý. Äîòîð îðâîë Àáó-Ñèð õàðæ áàÿðëàí òîñòîë Àáó-Êèð: “¯íýí÷
ñýòãýëòýé õ¿í ÷àì øèã áàéäàã óó? Áè ýíý õîòîä áóäãèéí ãàçàð ãàðãààä õààíòàé
òàíèëöààä æàãàëòàé èõýìñýã àæ òºðºõ àòàë ÷è, íàìàéã äóðñàæ þóíä ýñ î÷èâ. Áè áîë
÷èíèé õîéíîîñ áîîë çýðäýñ ÿâóóëæ õè÷íýýí ýðæ ñóðàãëàâ÷ ñóðàã ãàðàõã¿é áàéõààð
èõýä öºõðºâ” ãýõýä íü Àáó-Ñèð: “Áè ÷àì äýýð î÷îîã¿é ãýæ ?” ãýñýíä: Íàìàéã ÷è
õóëãàé÷ ãýæ çàðëàí îëíû äóíä çîäîæ íýð ãóòààñàí áèø áèë ¿¿?
Ãýñýíä “Áè ÷àìàéã çîäñîí ãýæ ¿¿? Áè ÷àìàéã òàíüñàíã¿é” ãýæ ìÿíãàíòàà ãýìøèí ºã¿¿ëæ,
“×àìòàé òóéëûí àäèëõàí íýã õ¿í ºäºð áîëãîí õ¿íèé áºñ õóëãàéëààä áàéñà þì . Áè ò¿¿íèéã
ë ãýæ áîäîâ ãýæýý . Àáó-Êèð íýí ÷ ãàñëàí, “Àóãàà èõ Àëëàõààñ ÷¿¸òýé þì ¿ã¿é áèëýý .
Áè ÷àìàéã èõýä ãîìäîîæýý . × þóíä áè áàíà ãýæ ººðºº ýñ õýëýâ. ×èíèé ýñ õýëñýã íü
áàñõ¿¿ è÷ã¿¿ðòýé_ Áè îëîí àæèëä ñàìãàðäàí ìóíãèíààä òàíüñàíã¿é àæýý” ãýõýä íü
“Àé Àëëàõ ÷àìàéø óó÷ëàõ áîëòóãàé” ãýæ õóâñöãû òàéëæ, áèåèéã óãààæ àìðàãòóí! ”
ãýñýíä Àáó-Êèð “Àé Àëëàõûã áîäîæ, íàìàéã óó÷ëààðàé!” ãýæýý . Àáó-Ñèð: Ýíý í¿ãëýýñ
Àëëàõ ÷àìàéã àâðàíà áóé çàà . Ìèíèé òàâèëàíãààñ áîëñîí áèç! ãýñýíä Àáó—Êèð : “Õýí
÷àìàéã èéíõ¿¿ èõ õ¿í áîëãîâ?” ãýõýä íü, “×àìä òóñ áîëñîí õ¿í íàäàä òóñ áîëæýý . Áè
õààíä áàðààëõàæ õàëóóí óñ ãýæ þó áàéäàã ó÷ðûã ÿðüñàíä õºðºíãº ãàðãàæ íàä ýíý
áàéøèí áàðèóëàâ” õýìýýâýýñ “Ýíý õààíûã ÷èáàñ òàíüäàã óó?” Áè áàñ òàíèíà. Àëëàõ
èâãýýâýë áè õààíä àéëòãàæ ÷àìä èë¿¿ èõõ¿íäýòãýë ¿éëä¿¿ëíý. Àáó-Ñèð áîë ìèíèé àíä
íºõºð òóë ò¿¿íä èë¿¿ èõ õèøèã õ¿ðòýý ãýæ õýëñ¿ãýé ãýæýý . Àáó-Ñèð ºã¿¿ëð¿¿í:
“Òèéíõ¿¿ õýëýõõýðýãã¿é . òýðòýé òýðã¿é ýð õààí áè ò¿¿íèé ýðõòýí äàðõòàí íàìàéã
ñàéíààð ¿çýæ òèéì òèéì þì õàéðàëñàí ãýýä óã áîëñîí ÿâäëûã öºìèéã ÿðèàä, “Îäîî ÷è
õóâöñûã òàëæ õàëóóí óñàíä îðòóãàé. Áè õàìò îðæ áèåèé ÷èíü ñàéòàð ç¿ëãýæ óãààíà”
ãýñýíä Àáó-Êèðõóâöñûã òàéëæ îðâîîñ Àáó-Ñèð õàìò îðæ áèåèéã óãààí, óãààí àð÷èí,
àð÷èí èõýä õ¿íäýòãýõèéã õàæóóãèéí óëñ ¿çýýä èõýä ãàéõæýý .
Àáó-Êèð ãàð÷ øàí õàðàìæ ºãºõ ãýñýíä Àáó-Ñèð àñâàíã¿é, “àÿà ÷è áèä õî¸ð àõ ä¿¿ óëñ
ÿìàð ÿëãàà áàéõ áèëýý” ãýæýý .
Àáó-Êèð Àáó-Ñèðò ºã¿¿ëñýí íü: “Àé íºõºð ìèíü, ÷èíèé ýíý õàëóóí óñíû ãàçàð òóí ñàéõà
áîëæ, ãàíöõàí þì äóòæýý ãýõýä íü “Þó äóòàâ ” ãýñýíä “Íýãýí ç¿éëèéí ýì áóþó ººðººð
õýëáýë õ¿íöýë áà øîõîéí èñãýìýë õèéâýë õ¿íèé àëèâàà ¿ñèéã àðèëãàíà . Òýãýýä
õààíûã óñàíä îðõîîä õýðýãë¿¿ëáºýë õààí òóñãàé áîëîõûã ¿çýýä ÷óõàì óëàì èõ õèøèã
õ¿ðòýýõ áîëýî” ãýõýä íü Àáó-Ñèð “Ç¯éòýé áè òèéì ýì õèéíý” ãýæýý .
Àáó-Êèð òýíäýýñ õààíä áàðààëõàí “Àé öàãèéã ýçýëñýí õààí% áè ÷èíèé ¿íýí÷ çºâëºã÷
áèëýý” ãýýä “Çà þó õýëýõ âý?” ãýõýä íü “×è íýãýí õàëóóí óñíû ãàçàð áàðèóëñàí óðàã
äóëëàà” ãýñýíä õààí ºã¿¿ëð¿í:
“Òèéì ýý! íýðýí õàðü ã¿ðíèé õí èðñýíä áè ÷àìä ò áóäàã÷íû ãàçàð áàðèóëæ ºãñºíòýé
íýãýí àäèë õàëóóí óñíû ãàçêàð áàðèóëàâ. Òýð õàäóóí óñ ¿íýíäýý ìàíàé õîòûí ÷èìýã
áîëîâ” ãýõýä íü òà îðæ ¿çýü ¿¿? Ãýýä “¿çýâ” ãýñýíä Àáó-Êèð, “Àé, òýðõ¿¿ áóðóó íîìò,
óñ÷íû ãàðààñ Àëëàõ÷ àìàéã àâàð÷ýý” ãýýä ÿàãààä òýðã áèëýý. þó áîëîâ? ãýõýä íò
“¿¿íýýñ õîéø òõ òýð õàëóóí óñàíä îðâîë ¿õíý ãýæ ìýä” ãýæýý. Òýð õàëóóí óñíû ãàçàð
áàðèóëäàã íü ãàãöõ¿¿ ÷àìàéã õîðëîõûí òóë áîëíî. îäîî àõèàä î÷èæ õàëóóí óñàíä áèåèéã
óãààõàä ÷èíü íýã ýì àâ÷èð÷ : “Ýíý ýì áîë õ¿íèé õýðýãòýé ¿ñèéã àìàðõàí àðèëãàäàã ýì
ãýõ áèé! Òýð áîë ýì áèø, õ¿íèéã ¿õ¿¿ëýõ õîð ãýæ ìýäò¿ãýé. Ò¿¿íèé ýõíýð õ¿¿õäèéã
Õðèñòîñ ìºðãºëòíèé Ñóëòàí õààí áàðüæ àâààä õýðýü ÷àìàéã àëàõ þì áîë ýõíýð õ¿¿õäèé
íü ýã¿¿ëýí ºãíº ãýñýí áàéæýý . Áè áàñ ò¿¿íèé õàìò òýð ã¿ðýíä îëçëîãäîí áàéñàí àòàë
ìºíõ¿¿ áóäàã÷íû ãàçàð íýýæ áàñ áàðààã ýëäýâ ºíãººð áóäãèéí áóäàæ ºãñºíä õààíû ñýòãýë
óÿð÷ “×è íàäààñ þó õ¿ñíý” ãýõýä íü ãàãóõ¿¿ ñóëëàí òàâèõûã õ¿ñíý ãýýä òýíäýýñ
ìóëòàð÷ ýíä èðñýí áèëýý .
Ñàÿ òýð õ¿íèéã õàëóóí óñíû ãàçàð áàéõûã ¿çýýä “×è ÿàæ ãàð÷ èðýâ?Ýõíýð õ¿¿õäýý
ÿàæ àâðàâ?” ãýõýä ìèíü, òýð ºã¿¿ëð¿¿í: “Ìèíèé ýõíýð õ¿õýä îäîî õ¿ðòýë îëçîíä õýâýýð
áèé . Õðèñòîñ ìºðãºëòèéí õààí íýã ºäºð øàäàð ñàéä ò¿øìýëä íàðàà á¿ãäèéã öóãëóóëàí
ýëäýâ îëîí ò¿¿õýí íàìòàî ÿðèëöàí áàéòàë ýíý õîòûí õààí íýã ãàðàõàï õðèñòîñ ãàçðûí
õààí ñàíàà àëäàæ, òýð íýã õîòûí õààíààñ ººð íàìàéø äéèëýõ õ¿í åðòºíöºä ¿ã¿é áèëýý .
Ò¿¿íèéã ýëäýâ àðãààð àëäñàí õ¿íèéã áè ñóëëàí òàâüæ þó õ¿ññýíèéí íü ºãºõ áèëýý ”
ãýõýäíü õýðýâ áè òýð õààíû ÿìàð íýã àðãààð àëáºàë íàìàéø áîëîí ìèíèé ýõíýð õ¿¿õäèéã
ñóëëàõ óó” ãýñýíä “Ñóëëàí òàâèõààð ¿ë áàðàì þó õ¿ññýíèé ÷èíü ºãíº” ãýæýý . Áè
èíãýæ ÿÿðèëöàí òîõèðòîë íàìàéã õºëºã îíãîöîíä ñóóëãàæ ýíý õîò ðóó ÿâóóëñàí þì . Áè
ýíäõèéí õààí áàðààëõàæ íýã õàëóóí óñíû ãàçàð áàéðèóëæ àâëàà . Îäîî ãàãöõ¿¿ ò¿¿íèéã
àëàõ ¿ëäýýä áàéíà. òýãýýä ÷õðèñòîñ ãàçðûí õààíçä î÷èæ ýõíýð õ¿¿õäýý àâíà äàà”
ãýæ ÿðüæ áàéíà.
“ßìàð àðãààð õààíû àëàõ ñàíààèàé áàéíà?” ãýæ ìèíèé àñóóñàãä “òýð òóéëûí àìàðõàí
íýãýí ñàéí õîð áýëäýä õààíûã õàëóóíóñàíä îðîõîä íü “Ýíý ýìèéã èë¿¿ö ¿ñòýé ãàçàð
ò¿ðõâýýñ ¿ñ íü àðèëâàã” ãýæ õýëýýä, òýð ýìèéã õýðýãëýâýë íýã ºäºð íýã øºíèéí äîòîð
õîð áè ýíä íü òàðæ çç¿ðõýíä õàðâàõûí öàãò çàéëøã¿é ¿õ¿¿ëíý” ãýæ áàéíà ø¿¿ ãýæýý .
Õààí ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä èõýä õèëýãíýæ”Àé áóäàã÷èí ÷è ýíý íóóöûã õýíä ÷ á¿¿ õýë!”
ãýýä òóðøèí ¿çýõýýð õàëóóí óñàíä î÷èâ.
Àáó-Ñèð óðüäûí àäèë í¿öýãëýí áèåèéã ñàéòàð ç¿ëãýí óãààæ ºãººä, “Àé öàãéã ýçýëñýí
õààí, áè õ¿íèé áèåèéí èë¿¿ö õýðýãã¿é ãàçðûí ¿ñèéã àðèëãàäàã íýãýí ç¿éë ýì õèéâ”
ãýñýãï õààí, àâààä èð!” ãýýä ¿íýõýýð ìóóõàé ¿íýð õàíõëàõ òóë íýýðýí õîð ãýæ èòãýæ
èõýä õèëýãíýí øàäàð äîòíî õ¿ì¿¿ñýý äóóäàæ”Íààäàõàà áàðèàä àâ!” ãýæýý . Õààí ìàøèä
õèëýíòýé áàéñàí òóë þóíû ó÷èð õèëýãíýñíèéã õýí ÷ ç¿ðõëýí àñóóñàíã¿é àæýý. Õààí,
õóâöñëàí ÿàìëàõ õóðàëä î÷âîîñ Àáó-Ñèðèéã õî¸ð ãàðû íü õ¿ëæ îðóóëàí èðâýýñ, õààí
õºëºã îíãîöíû äàðãûã äóóäàæ, ºã¿¿ëð¿¿í: “×è ýíý áóçàð àìüòíûã ò¿¿õèé øîõîéòîé öóã íýã
øóóäàéä õèéæ àìûã áîîãîîä çàâèíä òàâèàä ìèíèé îðäíû öîíõîí òóøàà àâààä èð! Òýãýýä
“Óñàíä õàÿõã¿é óó?” ãýæ íàäààñ àñóóãààä íìàéã “Õàÿãòóí” ãýõýýð óñàíï
÷öóëóóäàãòóí. Óñàíä îðìîãö ò¿¿¿íèé øîõîé øàòàæ, Àáó-Ñèð ò¿ëýãäýí ¿õýæ óñàíä
æèâýõ áîëíî ” ãýæýý .
Õºëºã îíãîöíû ïäàðãà “Çà” ãýæ ãàðààä Àáó-Ñèð èéã õààíû îðäíû öààä àðàë äýýð
àâàà÷èæ “Àé ýðõýì õ¿í, áè íýã óäàà ÷èíèé õàëóóí óñàíä îðõîä ÷è íàìàéã èõýä õ¿íäýëýí
íàäààñ øàí õàðàìæ õ¿ðòýë àâààã¿éä ÷èí áè ÷àìä òóéëààñ áàÿðëàæ , ÷àìä õàéðòàé áîëñîí
áèëýý . ×è õààíä ÿìàð ìóó þì õèéñíýýñ õààí èéíõ¿¿ ìàøèä õèëýãíýí ÷àìàéã ýíý ìóóõàé
¿õýëä îíîãäóóëæ áàéãààãèéí ó÷ðûã ÿðüæ ºãíº ¿¿?” ãýñýíä Àáó-Ñèð ºã¿¿ëð¿¿í: “Àëëàõàä
àì àëäñóãàé Áè èíãýæ àëóóëàõ ÿìàð í¿ãýë õèéñíýý ººðºº áîëîâ÷ ýñ ìýäíý ” ãýõýä íü
äàðãà: “×è ìàíàé õààíûû äýðãýä õýíä ÷ îëäîîã¿é ýðõýì ñóóäàë õ¿ð÷, àëèàà æàðãàëòàé
õ¿í àòààðàõìààð áîëæýý . Ìàãàäã¿é õýí íýã õýí ÷èíèé æàðãàëòàéä àòààðõàæ õààíä ÿìàð
íýã ìóó ¿ã õ¿ðãýñýíä õààí òèéíõ¿¿ õèëýãíýí áàéæ ìýäíý. Ãýâ÷ áè ÷àìä ÿìàð ÿìàð÷ ìóó
þì õèéõã¿é. Àíõ òàíèõã¿é áàéõäàà, ÷è íàìàéã èõýä õ¿íäýëñíèéã áîäîæ ÷àìàéã áè ÿìàð ÷
ãýñýí ñóëëàíà. Õàðèí ÷è ìèíèé õàìò ýíý àðàë äýýî áàéæ íýãýí öàãò òàíàé ã¿ðýí
ð¿¿ äàëáààò îíãîö ÿâàõàä ÷àìàéã íóòàã ÿâóóëíà ãýæýý .
Àáó-Ñèð ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä õºëºã îíãîöíû äàðãàä òóéëûí áàÿðëàí ãàðûã ¿íýñýæ òàë ºãñºíä
äàðãà íýã øóóäàéä ò¿¿õèé øîõîé õèéæ õ¿íèé äàéòàé ÷óëóó õèéæ “Àëëàõ ìýäò¿ãýé!”
ãýýä ÿâàõäàà. “Çà ÷è, ýíý ºãººø òîðûã óñàíä òàâüæ §àãàñ áàðüæ áàéñóãàé. Áè ºäºð
áîëãîí õààíû õîîëíû çàãàñ áàðèõ àòàë ºíººäºð áè ÿâæ ÷àäàõã¿é áîëîâ. õààíû òîãîî÷ çàãàñ
ãýýä èðâýë ÿàíà, ÷è õýäýí çàãàñ áàðüñàí áàéâàë áîëîõ íü òýð. Áè ÿâæ õààíû îðäíû
öîíõîí òóøàà î÷èæ ÷àìàéã óñàíä õàÿñàí áîëú¸” ãýæý .
Ìºíººõºí äàðãà øóóäàéòàé øîõîé ÷óëóóã çàâèíä à÷èæ õààíû öîíõíû òóøàà î÷èæ õàðâàë
õààí ñóóæ áàéõ òóë “Îäîî óñàíä õàÿõ óó?” ãýõýä “Õàÿãòóí!” ãýýä ãàðààð äîõèõîä íü íýã
þì ãÿëàñõèéí äàëàéä óíàæýý. Ýíý íü õààíû áºãæ äàëàéä óíàñàí õýðýã áàéæýý .
Òýð áºãæ èëáý øèíãýýñýí ó÷èð õóðóóãààð äîõèõûí òºäèé ìºíººõºí áºãæíººñ ¿ë ¿çýãäýõ
öàõèëãààí ãàð÷ íºãºº õ¿íèé òîëäãîé ºíõðºí óíàõ á¿ëãýý . õààí ãàãöõ¿¿ ýíý áºãæèéí õ¿÷ýýð
èõ öýðýã çàõèðàí áàéñàí þì . Õààí áºãæèéã óñàíä àëäààä õ¿íä õýëæ ÷àäñàíã¿é . Ó÷èð íü
èõ öýðýã ìýäâýë óðäààñ íü áîñîí õºäºîæ õààíûã àëàõ áàéæýý .
Ýíý ¿åýñ Àáó-Ñèð ºãººø òîðûã äàëàéä äàõèí äàõèí òàâüæ çºíäºº èõ çàãàñ áàðèàä,
îéðäîî çàãàñ èäýýã¿éãýý ñàíàæ, íýã òîì òàðãàíûã øèëýýä “Îíãîöíû äàðãûã èðýõýýð ýíý
çàãàñûã øàðóóëæ ¿äèéí õîîëîíä èäüå” ãýæ áîäæýý .
Ìºíººõºí çàãàñíû çàãàëìàéã õàãàëòàë õóòãà òýýãëýõèéã ¿çâýýñ õààíû áºãæ áàéæýý .
Õààíû áºãæ óñàíä óíàìàãö çàãàñ çàëãèæ àçààð ýíý òîõîäé èðæ òîðîíä îðñîí áàéæ.
Àáó-Ñèð áºãæèéã óâèäñûã ýñ ìýäýí ÷èã÷èé õóðóóíäàà ç¿¿òýë òîãîî÷èéí ÿâóóëñàí õî¸ð
õ¿í èðæ, “Îíãî¶íû äàðãà õààíà áàéíà?”ãýõýä íòü “Ìýäýõã¿é” ãýýä áºãæòýé ãàðà ºðãºòºë
òýð õî¸ð õ¿íèé òîëãîé ºíõðºí óíàæýý. Àáó-Ñèð, “Ýíý õî¸ð õ¿ííèéã õý àë÷èõàâ” ãýæ
ãàéõàæ òàãíààä ó÷ðûã îëñîíã¿é.
Îíãîöíû äàðãà èðâýë Àáó-Ñèð çºíäºº çàãàñ áàðüæ õî¸ð õ¿í àëààä õààíûá áºãæ ç¿¿ñýí
áàéõûã ¿çýýä, “Àé àõ ìèíü, áºãæòýé ãàðàà áèòãèé õºäºëãººðýé. Õºäºëãºâºë áè ¿¿õíý
ø¿¿!” ãýõýä íü Àáó-Ñèð èõýä ãàéõæýý . Ýíý õî¸ð õ¿íèéã õýí àëàü? Ãýýä,, Àé Àëëàõ áè
îãò ìýäñýíã¿é ãýõýä íò îíãîöíû äàðãà: “×èíèé ìýäýõã¿é ãýäýã ÷èíü çºâ. Ãýâ÷ ýíý áºãæ
õààíààñ îëñíîî ÿðèãòóí! Õýìýýâýë: “Ýíý çàãàñíû çàãàëìàéä áàéâ” ãýæýý . Îíãîöíûá äàðãà
“×èíèé õýëñýí çºâ. Õààí ÷àìàéã óñàíä “Õàÿãòóí” ãýæ äîõèõîä íü öîíõîîð íýã ãÿëãàð þì
¿ñðýí äàëàéä óíàõûã áè í¿äýýðýý ¿çñýí áèëýý . òýð íü õààíû áºãæ ñóãàðàí äàëàéä
óíàñíûã çàãàñ ø¿¿ðýí çàëãèæ, Àëëàõ ÷àìàéã èâãýýñíýýð ýíä èðæ òîðîíä îðæýý . Ýíý
áºãæèéí óâèäñûã ÷è ìýäýõ ¿¿?” ãýõýä íü Àáó-Ñèð”Ìýäýõã¿é” ãýñýíä îíãîöíû äàðãà
ºã¿¿ëð¿í: Ýíý áºãæ äàëäûí èëáýòýé áºãººä ìàíàé õààí ãàãöõ¿¿ ýíý áºãæèéí õ¿÷ýýð èõ
öýðýã çàõèðàõ àæýý . Õààí ÿìàð íýã õ¿íä óóðëàí àëàõûã õ¿ñâýë ýíý áºãæòýé ãàðûã
ääîõèõîä íºãºº õ¿íèé òîëãîé òàñðàí óíàíà. Ó÷èð íü íü ýíý áºãæ öàõèëãààí õ¿÷èí ãàð÷ èõ
õîð óóð áîëîí õ¿íèéã àëäàã þì ãýæýý .
Àáó-Ñèð ¿ãèéã ñîíñîîä ìàø áàÿðëàí, “Íàìàéã õîòîä áóöààæ õ¿ðãýãò¿í!” ãýõýä íü îíãîöíû
äàðãà ºã¿¿ëð¿¿í: “Õààí ÷àìä, îëäîî ìóó þì õèéæ ÷àäàõã¿é ó÷èð áè ÷àìàéã áóöààæ
õ¿ðãýñ¿ãýé. Ó÷èð íü õýðýâ ÷è õààíûã àëàÿ ãýâýë íýãýí õóðóóãààð çàíãàõ òºäèé õààíû
òîëãîé ìºðºí äýýðýýñ ºíõðºí óíàõ áºãººä ÿè ººðºº òºäèé ñóóÿ ãýñýí ÷ ò¿¿íèé á¿õ öýðãèéã
íýãýí çàíãàõ òºäèé öºìèéã óñòãàõ òóë íàä àéõ þì àëãà ” ãýæýý .
Îíãîöíû äàðãà Àáó-Ñèðèéã çàâüä ¸ñóóëãàæ, õîò ðóó õ¿ðãýñýíä Àáó-Ñèð øóóä õààíû
îðäîíä îðëîî. Õààí, ò¿¿íèô äàé÷èý ýðñ öºì ¸ ñóóõ àòàë õààí áºãæºº àëãà áîëãîñíîî õýëæ
÷àäàõã¿é èõ ë ãóíèãëàí áàéëàà .
Õààí, Àáó-Ñèðèé îðæ èðýõèéã ¿çýýä: “×àìàéã áèä äàëàéä õàÿñàí áèø ¿¿? Ÿ×è ÿàãààä
ãàðààä èðýâ?” ãýõýä íü Àáó-Ñèð ºã¿¿ëð¿¿í: “àé öàãèéã ýçýëñýí õààíã ìèíü, ÷è íàìàéã
äàëàéä õàÿ ãýæ òóøààãààä , òàíàé îíãîöíû äàðãà íàìàéã òýðòýý àðàë äýýð àâàà÷ààä “×è
ìàíàé õààíä ÿìàð ìóó þì õèéâ õààí ÷àìàéã ÿìàð ó÷èð àëàõ áîëîâ?” ãýõýä íü áè: “Àëëàõûã
àì àëäàí, áè ÿìàð ìó þì õèéñíýý ººðºº áîëîâ÷ ¿ë ìýäíý” ãýõýä ìèíü, îëíãîöíû äàðãà “×è
ìàíàé õààíû äýðãýä îíöãîé õ¿íäýò ñóóäàëä ýçëýõ òóë ÿìàð íýã õ¿í ÷àìä õîðñîí àòàðõàæ,
õààíä ÿìàð íýã õîâ õ¿ðãýñíýýñ õààí èõýä õèëýãíýñýí àæýý. Õàðèí ÷èíèé õàëóóí óñàíä
ìèíèé íýã óäàà îðõîä ÷è íàìàéã ìàøèä õ¿íäýòãýñýíä òóë ÷àìàéã ñóëä òàâüæ íóòàãò ÷èíü
áóöààñóãàé” ãýýä ìèíèé îðîíä øóóäàéä ÷óëóó õèéñýíä ÷è íàìàéã óñ ðóó õàÿñóãàé ãýæ
äîõèõäîî áºãæèéã äàëàéä óíàãàñíûã çàãàñ çàëãèæýý . Ýíý ¿åñ áè òýðòýý àðàë äýýð îëîí
çàãàñ áàðüæ íýãèéã øàðæ èäüå ãýæ ãýäñèéã õàãàëòàë ýíý áºãæ áàéñàí òóë àâ÷
ç¿¿ëýý .
Òýãòýë òàíàé òîãîî÷èéí èëãýýñýí õî¸ð õ¿í çàãàñ àâÿ ãýæ î÷èõîä íü ýë áºãæèéí óâèäñûã
ýñ ìýäýí õóðóóãààð àíãàòàë ò òîëãîé íü ºíõðºí óíàñàí áºãººä äàðóé îíãîöíû äàðãà î÷èæ
áºãæèéí äàëä óâèäàñòàéã ÿðèõàä íü ÷àìàéã íàä òóéëûí èõ áóÿí õèøèã õ¿ðòýýñýãèéã
áîäîæ àâ÷ðàâ. ×è áºãæºº àâ! õàðèí ûáè ÷àìä àëàãïàõ ÿìàð ìóó ¿éë õèéñíèé ìèíü ÿðüæ
ºãíº ¿¿ . ¿íýõýýð ÷àìä òèéì ìóó ¿éë ñàíàñàí áàéâàë íàìàéã àëàãòóí!” ãýýä áºãæèéã
áàðèâààñ, õààí áºãæèéã àâ÷ õóðóóíä õèéãýýä ñàÿ ñàíàà àìàð÷ Àáó-Ñèðèéã òýâðýí:
Àé ÷è, Àëëàõûí øèëäýã õºâã¿¿äèéí íýã äàðóé ìºí ×àìàéã äàëàéä õàÿóëñíû ìèíü óó÷èëíà
óó. ×àìààñ ººð õ¿í ýíý áºãæèéã îëñîí áîë ºãºõã¿é áàéñàí ãýõýä íü Àáó-Ñèð: “Àé öàãèéã
ýçýëñýí õààí, áè ÿìàð í¿ãýë õèñíèé ó÷èð õèëýãíýí íàìàéã àëàõ ãýñýí ó÷ðàà õýëáýë áè
÷àìàéã áàñ óó÷ëàíà” ãýñýíä õààí: “àé Àëëàõ! ×è íàä èéíõ¿¿ èõ áóÿí ¿éëäñýí òóë ÿìàð
÷ áóðóó, ÿìàð ÷ í¿ãýë áàéõã¿é ãýæ áàò ºã¿¿ëð¿¿í: ãýýä áóäàã÷èí Àáó-Êèðèéí ÿðüñíûã
öºìèéã ÿðüóæýý .
Àáó-Ñèð ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä “àé öàãèéã ýçýëñýí õààí, Àëëàõûã àì àëäàí ºã¿¿ëñ¿ãýé. Áè
íàñàíäàà õðèñòîñ ìºðãºëòíèé ãàçàð î÷èæ, õðèñòîñûí ã¿ðíèé õààíûã ýñ ¿çýâ. ×àìàéã
àëàõ ñàíàà òðºðñºí íü îãò ¿ãé¿ . áºãººä òýðõ¿¿ áóäàã÷èí áèä õî¸ð Èñêàãºäàðè áàëãàäàä
àéë ñóóäàã àòàë àæ àìüäðàëàà áààõàí õàâ÷èãäààä õýí àæèë õèéñýí ìààíü íºãººã òýæýýõ
àì òàíãàð ã òàâüæ ýíý ãàçàð èðñýí áèëý½ ãýýä áóäàã÷èí Àáó-Êèð õýðõýí ìºíãèéã àâ÷
öîîæëîí ÿâñàí áàéøèíãèéí ýçý õýðõýí àñàð÷ áèåèéã ýð¿¿ë áîãîñîí, òýíäýýñ çýýëèéí
ãàçàð ¿âòàë õýðõýí Àáó-Êèðòýé äàéðàëäàæ, áóäàã÷íû ¿¿äýíä î÷òîë Àáó-Êèð ò¿¿íèéã
õýðõýíõóëãàé÷ ã¿òãýæ äîðîìæëîí íýâøèðòýë çîäñîí çýðãèéã öºìèéã ÿðèàä, “àé öàãèéã
ýçýëñýí õààí, Àáó-Êèð ìèíèé õàëóóí óñíû ãàçðûã ¿çýýä òóí ñàéõàí áîëñîí àòàë
ãàãöõ¿¿ õ¿íèé õýðýãã¿é ¿ñ àðèëãàõ ýì äóòæýý ãýæ òýð ººðºº õýëñýí áèëýý ¯íýõýýð
ìàíàé ã¿ðýíä õàëóóí óñíû ãàçàð òèéì ýì áàéäàã áºãººä ýíý áîë õ¿íèé áèåä õîðòîé áèø ãýæ
ìýäò¿ãýé! Õàðèí áè ò¿¿íèéã ìàðòñàí áàéòàë áóäàã÷èí Àáó-Êèð èðæ ººðºº ñàíóóëñàí
õýðýã þì . òà îäîî ìèíèé ñóóæ áàéñàí áàéøèíãèéí ýçýí õèéãýýä áóäàã÷íû á¿õ óëñûã
àâ÷ðàí ìèíèé ñàÿûí ÿðüñàí ¿íýí õóäàë àëèí áîëîõûã àñóóÿ” ãýæýý .
Õààí òýäãýýð õ¿ì¿¿ñèéã äóóäàæ àñóóâàë òýä óã áîëñîí ÿäëûã ÿðüñàíä õààí “Áóäàã÷èí
Àáó-Êèðèéã ãàðûã õ¿ëýýä ìàëãàéã¿é, õº í¿öãýí àâ÷èðñóãàé!” ãýæ çàðëèã áóóëãàæýý .
Áóäàã÷èí ýíý ¿åñ Àáó-Ñèðèéã àëóóëàâ ãýæ ãýðòýý èõ ë ìààäãàð õýâòýæ áàéòàë õààíû
äîòíû ýðñ äàéðàí îðæ øèë ð¿¿ íü öîõèæ óíàãààä ãàðûã ñóøãèæ õààíä õ¿ðãýæ èðâýë
Àáó-Ñèð õààí ëóãàà ñóóäàî çýðýãöýí ñóóæ, ìºíººõºí áàéøèíãèéí ýçýí, áóäàã÷íû ãàçðûí
àæèë÷èä áàñ áàéæýý . Àáó-Êèðèéã õààíû ºìíº àâà÷èæ ñºãä¿¿ëýýä áàéøèíãèéí ýçýí
ìºíãèéã õóëãàéëààä ìàíàé áàéøèíä ºâ÷òýé îðõèäîã íºõºð ÷èíü ýíý áèø ¿¿? Ãýæ àñóóõàä
áóäàã÷íû àæèë÷èä: “×è ýíý õ¿íèéã áèäíýýð áºàðèóëæ çîäóóëñàí áèø ¿¿?” ãýöãýýâ.
Õààí, Àáó-Êèðèéí áóçàð áóëàéã íýãìºñºí ìýäýæ, ÌóíêàðÍàêèð õî¸ðîîñ èë¿¿ òàìàëâàë
òààðàõ õ¿í ãýæ ¿çýýä “¿¿íèéã õîòûí çýýëýýð õýñ¿¿ëæ îëîíä ¿ç¿¿ëýýä øóóäàéä õèéæ
äàëàéä õàÿãòóí!” ãýõýä íü Àáó-Ñèð: “Àÿà õààí ìèíü ýý, ýíý õ¿íèéã ºðøººãò¿í: Ò¿¿íèé
á¿õ ¿éëäñýí õ½ðãèéã áè óó÷èëíà” ãýñýíä õààí: “×è ººðèéí òóë óó÷ëàõ áîëîâ÷ áè ÷èíèé
òºëºº óó÷èëæ ýñ ÷àäíà. Àâààä ãàð!” ãýæýý .
Òýãýýä Àáó-Êèðèéã øîõîéòîé øóóäàéíä õèéæ äàëàéä õàÿñàíä ò¿ëýãäýí ¿õýæ èõ
äàëàéä æèâæýý .
“Àé Àáó-Ñèð ÷è íàäààñ þó õ¿ñíý âý” ãýæ õààí àñóóñàíä Àáó-Ñèð: “Ýíý ãàçàð ñóóð
õ¿ñýë íàä àëãàà. Íàìàéã îðîí íóòàãò ìèíü áóöààíà óó?” ãýñýíä õààí: “×è ìèíèé øàäàð ñàéä
áîëîãòóí!” ãýýä Àáó-Ñèðèéã ýñ çºâøººðñºíä, óðüäûõààñ èë¿¿ èõ õºðºíãº ìºíãº øàãíààä
òóñãàé õºëºã îíãîö ãàðãàæ íóòàãò íü áóöààõ áîëîâ.
Àáó-Ñèð õààíòàé ñàëàõ ¸ñ õèéæ, ººðèéí õºëºã îíãîöòîé, ººðèéí äàëàé÷èäòàé ãàð÷
ÿâñàààð èñêàíäàðè èõ áàëãàäàä ýñýí ìýíä õ¿ð÷ èðæýý .
Èñêàíäàðèéí áîîìòîä õºëãèéã òàòàæ, õóóðàé ãàçàð äýýð ãàðòàë ýðãèéí çàõàí íýãýí
øóóäàéòàé þì áàéõûã äàëàé÷èí ¿çýýä: “àé íî¸í ìèíü ýíý ýðýãò íýãýí èõ õ¿íä øóóäàéòàé
þì áàéíà. Äîòîð íü þó áàéãààã ýñ ìýäíý” ãýõýä íü Àáó-Ñèð î÷èæ àìíû áîîëòûã òàéëæ
¿çâýýñ Àáó-Êèðèéí õ¿¿ð äàëàéí äàâàëãààíä òóóãäàí èðñý áàéæýý . Àáó-Êèðèéã
Èñêàíäàðèéí îð÷èì ãàçàð ìàëòàæ õºðºíãº ãàðãàæ áóëæ îðøóóëààä áóëø àâñíû òàã äýýð:
Ýðõýì ñàéí ýðèéã ¿éë ÿâäëààð íü ÿëãàí òàíèíà
Ýäíèé ¿éëèéí çàà ÿìàãò ñ¿ð æàâõëàíòàé àæýý .
ªºð áóñäûã á¿¿ áóðóóøààãòóí
ªã¿¿ëñýí ÿðèà òýð ÷èãýýð áàéõ íü õîâîð ø¿¿!
Õàâ íîõîéã õ¿íä ýðõýì ãýæ áèä ãýðòýý áàéëãàäà£
Õàðèí äîãøèí àðñëàí óõààí ìóíõàãèéí ó÷èð ÿìàãò
ãèíæòýé õýâòäýã.
¯õäýë õ¿¿ð äàëàéí äýýð äîëãèîíîî óðñàí õºâºõºä
¯íýíäýý ýðäýíý ñóâä íü ã¿í ýëñýí äîð íóóãäàíà.
Áîð øóâóó õ÷èò õàðöàãàòàé òýìöýëäâýë
Áîäëîãîã¿é òýíýãèéí õàðãàé äàðóé ìºí áîëíî
“Ýðõýì ñàéí ¿éë á¿òýýñýí õ¿í ýðõìèéã îëíî” ãýæ
Ýðò òýíãýðèéí õóäàñíàà áè÷ýýñòýé áàéäàã áèëýý .
Àíàðûí ìîäíîîñ ÷èõýð ãàðãàõ ãýæ á¿¿ îðîëäîãòóí
Àìüòíû õóâüä íýãýí òºðºëä õî¸ëóó áàãòàíà
ãýæ ñèéëæýý .
Õýäýí æèëèéí äàðàà Àáó-Ñèð íàñàí ººä áîëîõîä ò¿¿íèé íºõºð Àáó-êèðèéí õàæóä
îðøóóëñàíààð Àáó-Êèð, Àáó-Ñèð íýðò ãàçàð áèé áîëñîí àòàë îäîî Àáó-Êèð ãýæ
àëäàðøñàí áèëýý. òýð õî¸ðûí íàìòàð èéì á¿ëãýý . Ãýâ÷ ºäºð áà øºíèéã ãàãöõ¿¿ ¿íýí ìºí
ÿëãàõ áîëòóãàé!
Ýðò óðüä öàãò õýðýìò Ìèñð õîòíîî ãóòàë÷èí Ìàðóô ãýã÷ íýãýí õ¿í àìüäàðäàã áàéæýý .
Ò¿¿íèé ãýðãèé àéøõè ýì Ôàòèìà òóéëûí ÿðäàã õýð¿¿ë÷ õ¿í àæýý .
Ôàòèìà ýð íºõðèéã äèéëýí çîâîîæ ºäºðò ìÿíãàíòàà õàðààí çàãíàõ àòàë Ìàðóô óãààñ íýð
ñ¿ðèéã áîäîõ ñàðóóë óõààíòàé õ¿í òóë ýìýýí ñ¿ðäñýýð ñóóäàã áàéâ. ìàðóô óóëûí
ÿäóó õîîñîí õ¿í, îëñíûã ýõíýð íü ¿ðýí òàðàí õèéõèéí õàìò áàñ øºíº áîëãîí õàðèó àâàõ
ìýò áèåèéã çîâîîõ íü èõ òóë ¿ðãýëæ èõ ë çîâëîíòîé õîíîõ á¿îãýý. ªºðººð õýëáýë Ôàòèìà áîë:
Àìðàã ãýðãèéí ºâºðò îëîí øºíº óíòëàà
Àìàð çàÿà ¿çñýí óäàà îãò ¿ãé¿ áè«ýý .
ªâºðò íü îðîõäîî áîëäîãñîí áîë õîð àü÷ îðîîä,
ªºðèéí ýðõã¿é àìü þóãèé íü õîëîõ áèëýý
ãýæ ø¿ëýã÷èéí õýëñýíòýé òóéëûí àäèëõàí ýì áèëýý . Íýã ºãëºº Ôàòèìà ºã¿¿ëð¿¿í: “Àé
ìóó ìàðóô ÷è, îðîé èðýõäýý çºãèé áîëòàé áîîâ àâ÷èðòóãàé” ãýõýä íü Ìàðóô “Àëëàõ
÷àìàéã õàðæ áîîâíû ìºíãº õàéðëàõ àâààñ àâ÷èðñóãàé. Áóðõàí ºðøººí õýëòð¿¿ëýõ áèé!”
ãýñýíä Ôàòèìà: “Òýðõ¿¿ õýëòð¿¿ëýõ ýñ õýëòð¿¿ëýõ ãýäãèé ÷èíü áè ìýäýõã¿é. ßìàð ÷
ãýñýí îðîé çºãèéí áàëòàé áîîâ ýñ àâ÷èðâàë ýíý øºíº óíòàõã¿é ãýæ ìýäýýðýé” ãýæýý .
Ìàðóô ãóòàë÷èí, Àëëàõûí íýðèéã äóðäàæ ãýðýýñ ãàðààä ñàÿ ññýòãýë àìàð÷, ºãëººíèé
ìºðãºë ¿éëäýýä ìóõëàãèéã íýýæ, “Àÿà ýíý ìèíü ºíººäºð áîîâíû ¿íý îëæ, èðýõ øºíèéí
çîâëîíãîîñ àíãèæðàõ þìñàí” ãýæ çàëáèðàí ¿ä ºíãºðòºë ñóóòàë íýã ÷ õ¿í èðæãóòàë
çàãíóóëñàíã¿é. Ìàðóô ýõíýðýýñ ýìýýõèéí ýðõýíä ìóõëàãèéã õààæ íýãýí áîîâíû
äýëã¿¿ðèéí äýðãýä¿¿ð äîãîëîí íóëèìñòàé, óðóó öàðàéòàé ãàðòàë, áîîíû íàìàà÷èí: Àé
Ìàðóô ÷è þóíä óéëàâ? Ãýõýä íü ýõíýðèéí õýëñíèéã ÿðèàä “ìèíèé ýõíýð òóéëéûí õàòóó
ñýòãýëòýé õí òóë îðîé çààâàë áîîâ àâ÷ðààðàé ãýñýí àòàë ¿ä ºíãºðòºë íýã ÷õ¿í ãóòàë
çàãíóóëàõààð ýñ èðñýíä, îäîî áè ýõíýðò àâàà÷èõ þìã¿é ÿàíà!”ãýæýý . Õóäàëäàà÷èí ÷è
õè÷íýýí æèí áîîâ àâàõ ãýñýí þì? ãýýä “òàâàí æèí” ãýõýä íü “Íàä øàð òîñ áèé áîëîâ÷ çºãèéí
áàë áàéõã¿é. ãýâ÷ íèøèíãèéí áàë ò¿ðõñýí òóë çºãèéí áàëààñ õýðõýâ÷ äîðã¿é” ãýæýý .
Ìàðóô áýëõíýý òºëºõ ìºíãºã¿é ñàíàà çîâîõ áîëîâ÷ “Çà ÿàõàõâ íèøèíãèéí áàëòà áîîä àâúÿ”
ãýñýíä çàõèñààí áîîâ äîð íü õàéð÷ íèøèíãèéí áàë ò¿ðõñýí íü ýðõýì õààäûí çîîãîëäîãîîñ
äîðã¿é ñàéõàí áîîâ áàéæýý .
Áàñ “Áîîðöîã, áÿñëàã àâàõ óó?” ãýõýä íü àâúÿ õýìýýâýýñ ìºí æèíëýýä “Äºðâºí òàë ìºíãºí
çîîñíû áîîðöîã, íýã òàë ìºíãºí çîîñíû áÿñëàã, àðâàí òàë ìºíºí çîîñíû áîîâ á¿ãä àðâàí òàäàí
òàë ìºíãºí çîîñ áîëîâ. Ýõíýðòýý àâàà÷èæ ñàíààãèé íü àìðààæ ¿ç. õî¸ð ãóðàâ õîíîãèéí
äàðà ìºíãºòýé áîëñîí öàãòàà ¿íèéã ºãººðýé” ãýæýý .
Ìàðóô ñààà àìàð÷, “Ýíý ÿàñàí áóÿíòàé õ¿í áý?” ãý çàëáèðàí õàðüòàë ýõíýð íü çà ÷è
àâ÷ðàâ óó? ãýñýíä àâ÷ðàâ ãýä ºìíº íü òàâüüàë íèøèíãèéí áàëòàé áîîâ áàéõû ¿çýýä “Áè
çºãèéí áàëòàé áîîâ àâ÷èð ãýñýí áèø áèë ¿¿? ×è ìèíèé ¿ãèéã ýñ òîîæ, íèøèíãèéí áàëòàé áîîâ
àâ÷èðàâ óó?” ãýæýý .
Ìàðóô óó÷ëàëûã ýðæ, “Áè áàñ çààë àâëàà ø¿¿ äýý” ãýñýíä Ôàòèìà , “Íàä ÿìàð õàìàà
áàéíà. Áè çààâàë çºãèéí áàëòàéã èäíý!” ãýæ èõýä óóðëàí Ìàðóôèéí õàöðûã òàñõèéòýë
àëãàäààä “Ìóó çææ÷ ÷è îäîî ÿâæ ººðèéã àâ÷èð!” ãýýä áàñ ýð¿¿ ð¿¿ íü íóäàðãàëàí õî¸ð
ø¿äèéã áóëãà öîõèæ, èõ öóñ àñãàðóóëñàíä Ìàðóô óóð õ¿ð÷, àÿàðõàí ñºðã¿¿ëòýë
ñàõëààñ çóóðàí, Àé ëàëûí øàæèíòàí àìüòàí àõ ä¿¿ íàðàà! ãýæ ó÷èðã¿é áàðõèðâààñ
àéëûí óëñ ã¿éëäýí èðæ ñàëãààä Ôàòèìà õ¿¿õíèéã çýìëýí “Õ¿í áîëãîí íèøèíãèéí áàëòàé áîîâ
äóðòàéÿ èääýã áàéõàä ÷è ýíý ìóó ÿäóó ýðèéã þóíä èéíõ¿¿ ñ¿ðõèé çàãíàíà âý? ×è ÿàñàí
áóëàé ýì áý?” ãýæ ¿ãëýñýýð ýâëýð¿¿ëýí ÿâòàä Ôàòèìà òýð áîîâûã àÿñàí ÷ èäýõã¿é
ãýæýý .
Ìàðóô èõýä ºëñºõ òóë, çà ÿàõàâ ÷àìàéã ýñ èäâýýñ áè èäñ¿ãýé ãýýä èäýæ ãàðñàíäï
Ôàòèìà ¿çýýä “Íààä áîîâîíäîî õîðäîæ è¿õíý äýý!” ãýæýý . ×è íýãýíò ÿàñàí ÷ èäýõã¿é £ýñýí
òóë ÿàÿ ãýõýâ. Àëëàõ ºðøººõ þì áîë ìàðãààø ÷àìä çºãèéí áàëòàé áîîâ àâ÷èð÷ ºãüå ×è
ãàíöààðàà èäýýðýé ãýæýý .
Ôàòèìàä øºíºæèí õàðààëãàæ õîíîîä ìàðãààø ºãëºº íü áîëîõîä Ôàòèìà Ìàðóôèéã çîäîõ ãýæ
õàíöóé øàìàëñààð áàéâ. Ìàðóô ñ¿ìä î÷èæ ìºðãºë ¿éëäýýä ìóõëàãèéã íýýæ äºíãº ñóóòàë
çàðãà ÿëãàã÷èéí èëãýýñýí õî¸ð õ¿í èðæ “Çàðãà ÿëãàãõ ò¿øìýë äóóäàæ áàéíà. ×èíèé ýõíýî
çàðãà ìýä¿¿ëæýý” ãýõýä íü î÷âîë Ôàòèìûí õî¸ð ãàð áîîëòòîé, òîëãîéí á¿òýýëýã äàí öóñ
áîëñîí ýõýð òàòàí óéëæ ûááàéæýý . Çàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýë “Àé ÷è Àëëàõ òýíãýðýýñ ý
àéäàãã¿é þì óó! ×è þóíä ýíý ýìèéí õî¸ð ãàðûã õóãàëæ ø¿äèéã áóëãà öîõèâ?” ãýõýä íü
Ìàðóô ºã¿¿ëð¿¿í: “õýðýâ áè ýí¿¿íèéã çîäîæ ø¿äèéã íü áóëãà öîõèñîí áîë íàìàéã äóðààð
çàëõààòóãàé . Õàðèí ýíý íàìàéã çîäñîíä àéëûí õ¿ì¿¿ñ èðæ ñàëãàæ áèëýý” ãýýä óã áîëñîí
õýðãèéã ýõíýýñ íü àäàã õ¿ðòýë ÿðèâàë çàðãà ÿëãàã÷ èõ ñàéí òóë äºðâºí äèíàð çîîñ ºã÷
“¯¿ãýýð çºãèéí áàëòàé áîîâ àâ÷ ºãººä òà õî¸ð ýâëýðò¿ãýé” ãýñýíä Ìàðóô, “¯¿íä ºãºò¿í!”
ãýæýý . Ôàòèìà ìºíãèéã àâàâ. Çàðãÿ ÿëãàã÷ ºã¿¿ëð¿¿í: “×è ÷ ýð íºõðèéíõºº ¿ãýíä îðæ,
÷è ÷ ýì õ¿íèéã àÿòàé áàéëãàõ õýðýãòýé” ãýæýý .
Òýíäýýñ Ìàðóô Ôàòèìà õî¸ð ãàðò òóñ òóñûí çàìààð îðîîä Ìàðóô ìóõëàãòàà èðòýë çàðãà
ÿëãàã÷èéí õî¸ð ýë÷ èðæ õºëñ íýõñýíä Ìàðóô: “Çàðãà ÿëéãàã÷ íàäààñ õºëñ
àâààã¿éãýýð áàðàõã¿é íàä äºðâºí äèíàð çîîñ ºãñºí ø¿¿ äýý” ãýõýä íü òýð õî¸ð “Çàðãà
ÿëãàã÷ ìºíãº àâñàí áóþó ºãñºí íü áèäýíä õàìààã¿é . ×àìàéã ºãºõã¿é áîë áóëààæ àâíà äàà”
ãýýä ÷èðýõ òóë Ìàðóô àðãà áóþó áàãàæàà õóäàëäàí òàë äèíàð çîîñ ºãºâ. Òýãýýä àæèë
õèéå ãýòýë áàãàæã¿é áîëæ øàíàà òóëæ ãóíèãòàé ñóóæ áàéòàë ººð õî¸ð ýë÷ èðæ:
“×àìàéã çàðãà ÿëãàã÷ äóóäàæ áàéíà. Ýõíýð ÷èíü ìàíàé ò¿øìýëä çàðãà ìýä¿¿ëæýý. ”
ãýñýíä Ìàðóô: “Çàðãà ÿëãàã÷ ñàÿõàí áèä õî¸ðûã ýâëýð¿¿ëñýí áèëýý” ãýâýë ¯ã¿é ººð
ò¿øìýë äóóäàæ áàéíà ãýæýý .
Àðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýä äýýð î÷âîîñ Ôàòèìà áàéõ òóë Ìàðóô”Àé ÷è ¿íýí÷ õ¿íèé îõèí áîë ñàÿ
÷è áèä õî¸ðûã ýâëýðñýí áèëýý” ãýñýíä Ôàòèìà, ÷è áèä õî¸ð õýçýý ÷ ýâëýðýõã¿é ãýæýý .
Ìàðóô çàðãà ÿëãàã÷ ò¿øìýëä õàìàã ó÷ðàà òîî÷âîë “Ñàÿõàí íýãýí ò¿øìýë áèäíèéã
ýâëýð¿¿ëñýí áèëýý” ãýñýíä” ò¿øìýë Ôàòèìàä ºã¿¿ëð¿¿í: “Àé ñàäàð ñàìóóí ýì” ÷è íýãýíò
ýâëýðñýí àòàë äàõèí âóíä çàðãàëäàíà? Ãýñýíä Ôàòèìà “Ýíý áàñ äàõèí íàìàéã çîäîâ”
ãýæýý .
Çàðãà ÿëãàã÷: “Çà òà õî¸ð ýâëýðò¿ãýé. ×è ÷ äàõèí ¿¿íèéã áèòãèé çîä, ÷è ÷ ýð
íºõðèéíýëäâýýð á¿¿ ºä” ãýýä õî¸ð ýë÷èéí õºëñèéí òºëñ¿ãýé ãýñýíä Ìàðóô áàéäàã ìºíãºº
øàâõàí ºãºä ìàíñóóðòàë ãàøóóäàí ãóòàë÷íû ãàçàð î÷âîë äàðóé íýãýí õ¿í èðæ: “Àé Ìàðóô
÷è ÿâæ íóóãäàãòóí! Ýõíýð ÷èíü á¿ð äýýä ø¿¿õýä çàðãà ìýä¿¿ëæýý “ ãýñýíä Ìàðóô ÿàðàí
ãàð÷ ßëàëòûí õààëãàíû ç¿ã ñàíä ìýíä çóãàòæýý . Ìàðóôò áàãàæàà õóäàëäñàíààñ ¿ëäñýí
òàâõàí ìºíãºí çîîñ áàéñàíä äºðâºí çîîñíû áîîðöîã, íýã çîîñíû áÿñëàã àâààä Ôàòèìààñ îðãîí
çàéëàâ. Ýíý ¿å áîë òýð íóòãèéí ºâëèéí ºäºð èä ºíãºð÷ áàéëàà .
Ìàðóô íýãýí èõ õîã äýýð î÷òîë áîðîî õóâèíãààð þóëýõ àäèë àñãàæ øàëáà öîõèóëààä
Êèàðûí ñ¿ìä îðòîë õààëãàã¿é õóó÷èý çîðèíä îðæ ¿åð áîðîîíîîñ õîðãîäæýý .
“Àÿà ýíý ñàì³óí ýìýýñ áè õààøàà çóãòààäàã áèëýý . Òýíãýð òààëæ íàìàéã ¿« ã¿éöýãäýõ
õàðü îðîíä àâà÷äàã áîëîîñîé!” ãýæ çàëáèðòàë ººðèéí ýðõã¿é í¿äíèé íóëèìñ àñãàðíà Èéíõ¿¿
ãàøóóí óéëæ áàéòàë õýðìèéí òóóðãà õàãà ¿ñýð÷ äîòðîîñ íü ¿ñ íü õºëèéí ºëìèéä õ¿ðñýí
ºíäºð õèé þì ãàð÷ èðýýä “Àé ÷è ýíý îðîé áîëñîí õîéíî íàìàéã þóíä ¿éì¿¿ëíý . Áè ýíä
õî¸ð çóóí æèë îðøèí ñóóõàä ÷ õ¿í èðýýã¿é áèëýý . Áè ÷àìàéã èõýä ºðºâäºõ òóë ÷è þó
õ¿ñâýë äóðòàéÿà áèåë¿¿ëüå” ãýõýä íü ÷è õýí áîëîõûã áè ¿ë ìýäíý õýìýýâýë, áè ýíý
ãàçðûí ýçýí ãýæýý . Ìàðóô ¿íýí ó÷ðàà ò¿¿íä íýãä íýãã¿é ÿðüñàíä “Àÿà ÷àìàéã õ¿ñýõ
àâààñ ýõíýðèé ÷èíü ÿàãààä ÷ ýñ îëîõ ã¿ðýíä õðãýå” ãýõýäó íü çà òýãüå ãýæýý . Òýð
õ¿í ä¿ðñò õèé þì . çà ÷è ìèíèé íóðóóí äýýð ìîðä! ãýæýý . Ìºíººõºí õèé þì Ìàðóôèéã
óíóóëæ ¿äøýýñ ºãëººíèé ¿¿ð øºíº õàãàöòàë íèñýýä íýãýí ºäºð óóëûí îðîéä áóóæ, çà ÷è
ýíäýýñ íýãýí ºíäºð óóëûí îðîéä áóóæ, çà ÷è ýíäýýñ äîîø áóóòàë áýëä íýýí èõ õîòûí
ä¿¿ðýã çàëãàíà. Òýð õîòîä îðâîë ýõíýð ÷èíü õýðõýâ÷ ýñ îëíî ãýýä àëãà áîëæýý .
Ìàðóô íàðàí ìàíäòàë ñýòãýë çîâíèí ñóóãààä, “Ýíä äýìèé ñóóæ þó õèéíý” ãýæ áîäîîä
óóëíààñ áóóòàë ºíºäð õàíà õýðýìòýé, îðä õàðø, ëîí ãî¸ áàðèëãàòàé òàíñàã ñàéõàí õîò
áàéæýý .
Ìàðóô õýðìèûí õààëãààð îðòîë ñýòãýë ñýðãýæ, ãóäàìæààð îðòîë óëñ àìüòàí øàâæ ,
õóâöàñ õóíàðû íü ìàøèä ãàéõàöãààõ àæýý . íýã õ¿í, Àé ÷è õàðèéí õ¿í ¿¿? Àëü ã¿ðíýýñ
èðñýí áý? ãýõýä íü æàãàëòàé Ìèñð áàëãàäààñ èðäýý ãýýä íóòãààñ ãàðààä óäàæ áàéíà
óó? ãýõýä íü º÷èãäºð ¿äýýñ õîéø ãàðëàà ãýñýíä òýð èõýä èíýýæ:”Àé òàìèíü íààø èð,
¿¿íèé ÿðèõûã ñîíñîî÷!” ãýæýý .Íºãºº õ¿í ºã¿¿ëð¿¿í: “Ýíý õ¿í º÷èãäºð ¿äýýñ õîéø Ìèñð
áàëãàäààñ ãàðëàà” ãýõ þìàà ãýõýä íü óëñ àìüòàí èíýýëäýæ, Àé õ¿í ÷è, áààõàí óõààí
ñîëèîòîé àæýý . “Ýíäýýñ Ìèñð áàëãàä îðõîä æèë ÿâäàã àòàë ÷è º÷èãäàð îðîé ãàðààä
èðëýý ãýíý. ” ãýöãýýõýä íü õàðèí òà íàð óõààí ñîëèðîòîé àæýý . Õóäëàà ãýâýë º÷èãäºð
àâ÷ ãàðñàí áîîâ õàòààã¿é áàéíà ¿ç¿¿ëòýë ¿íýõýýð õàðü ã¿ðíèé áîîâ áàéõûã ¿çýýä íýí
ãàõæýý .
Ëóóñ õºëëºæ, õî¸ð áîîë äàãàëäóóëñàí íýãýí õóäàëäàà÷èí èðæ: “òà íàð õàðèéí õ¿íèéã
øàâæ äîîãëîí èíýýëäýæ áàéõààñàà è÷èõã¿é þó!” ãýæ öºìèé íü ààøëàí õººæ òàðààãààä ,
“àé ä¿¿ ìèíü íààø èð!” ãýæ äàãóóëàí óóäàì ñàðóóë áºàéøèíä îðæ õààíû àäèë ò¿øëýãòýé
ñàíäàëä ñóóëãàí àâäðûã óóäëàí òýð ãàçðûí õóäàëäàà÷íû ñàéõàí õóâöàñ ãàðãàæ
ºìñãºâºë Ìàðóô ¿íýõýýð òýðã¿¿í õóäàëäàà÷èí áàéðòà áîæýý .
Ìºíººõºí õóäàëäàà÷èí øèðýý çàñàæ ñàéõàí õîîë óíä òàâüñàíä Ìàðóô öàäòàë èäýæ óóëàà .
Òýãýýä õóäàëäàà÷èí àñóóðóóí: “×èíèé íýð õýí áý?”,“Ìèíèé íýð Ìàðóô õ¿íèé õóó÷èí
õóâöàñ ãóòàë çàãíàæ àìüäàðäàã” ãýõýä íü ÷è àëü ã¿ðíèé õ¿í áý? ãýñýíä, áè Ìèñð
áàëãàäûíõ ãýýä, ÿìàð õîðîîíä ñóóäàã âý? ãýõýä íü ÷è áàñ Ìèñð áàëãàäûã ìýääýã þì óó.
Óëààí ãóäàìæíàà ñóóäàã ãýñýíä : Õóäàëäàà÷èí : Àé áè òýíç òºðñºí õ¿í ÎäîîÓëààí
ãóäàìæíàà ÿìàð àéë ñóóäàã áîë? ãýõýä íü Ìàðóô òèéì òèéì àéë ñóóäàã ãýæ òîî÷ëîî. “×è
ýì, áóäãèéí íàéìàà÷èí øåéõ ëàì, Àõìåäèéã òàíèõ óó? ãýõýä íü ìàíàéõ àéë ñóóäàã þì ãýýä
òýëíèéõ ñàéí óó? Õýäýí õ¿¿äýòýé âý? Õ¿¿õä¿¿ä íü ÿìàðøóó áàéíà ãýõýä íü ñàéí.
Ìóñòàô, ìóõàììåä, Àëè õýìýýõ ãóðâàí õ¿¿õýäòýé áèëýý . Ìóñòàô íü ”ýðäýìòýí áàãø áîëñîí:
Ìóõàììåä õ¿¿ íü ýì áóäãèéí íàéìàà÷èí áîëîîä ýöãèéí õàæóóä áàñ íýã äýëã¿¿ð ãàðãàæýý .
Ãýðëýñíèé äàðàà Õàñàí íýðòýé ñàéõàí õ¿¿òýé áîëñîí äîî ãýõýä íü õóäàëäàà÷èí: Àëëàõ
÷àìàéã òààëàõ áîëòóãàé! ×è èõ ñàéí àìòàé õ¿í áàéíà ãýõýä íü Ìàðóô ºã¿¿ëð¿¿í: Áè áàãàäàà
òýð Àëèòàé ¿åðõýí òîãëîäîã áèëýý . Áèä õðèñòîñ ìºðãºëèéí õóâöàñ ºìñºæ, ñ¿ìä îðîîä
õðèñòðîñûí íîì õóëãàéëàí çàðæ ÷èõýð àâ÷ èääýã áàæ: íýã ºäºð áèä áàðèãäàæ, Àëèéã
ýöýãò íü ÷èð÷ àâàà÷ààä “Ýíý õ¿¿õäýý çàõèðõã¿é áîë õààíä ìýä¿¿ëíý” ãýõýä í ýöýã íü
õ¿¿ãýý íýâøèðòýë ççîäñîíä Àëè òýð ÷èãýýðýý îðãîæ ñóðàãã¿é àëãà áîëñîí þì . òýð
öàãààñ õîéø õîðèí æèë áîëæ áàéíà ãýõýä íü õóäàëäàà÷èí äóó àëäàí “Øåéõ ëàì Àõìåäèéí
õ¿¿ Àëè áè ìºí áàéíà ×è ìèíèé íºõºð Ìàðóô àæýý ” ãýñýíä õî¸óë òýñãýëã¿é áàÿðàëäàí
òýâðýëöýýä õóäàëäàà÷èí àñóóðóóí: “Àé Ìàðóô ÷è ÿìàð ó÷ðààñ Ìèñð áàëãàäûã îðõèí ýíä
èðýâ?” ãýñýíä Ìàðóô, ººðèéí ýõíýð àéøõè ýìòýíé õýðýëäñýí ó÷ðàà ÿðèàä
“Òèéíõ¿¿ òýñõ¿éå áýðõ áîëìîãö áè ç¿ãàòààæ ÿëàëòûí õààëãàíû ç¿ã îäâîîñ ó÷èðã¿é èõ
áîðîî àñãàðààä íýãýí ýâäýðõèé çîîðèíä îðæ óéëàí ñóóòàë òýð ãàçðûí íýã áèðèä èðæ
ó÷ðûã àñóóâàë áè öºìèéã ÿðüñàíä íàìàéø è óíóóëæ øºíºæèí íèññýýð íýãýí ºíäºð óóëûí
îðîéä áóóëãààä ýíý õîòûã çààæ ºãñºí þì . Òýíäýýñ ýíý õîòîä îðæ èðýõýä îëîí õ¿í øàâæ
àñóóãààä áàéõààð íâ “Áè Ìèñð áàëãàäààñ º÷èãäºð ãàðàâ ãýõýä òýä ¿íýìøèõã¿é áàéòàë
÷è èðæ õººæ òàðààãààä ãýðòýý àâ÷èðëàà . Ìèñð áàëãàäûã ìèíü îðõèñîí ó÷èð íü . Õàðèí
÷è ÿàãààä èðñýí áý?”ãýæýý .
Õóäàëäàà÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: “Áè íàéìàí íàñòàé áàë÷ðûí õàðãààãààð íóòãèéã îãîîð÷, àéëààñ
àéë, õîòîîñ õîòûã äàìæèí õýññýýð ýíýõ¿¿ Èõòèÿí àëü Õàòàí õýìýýãäýõ õîòîä èðñýí
áèëýý . Ýíý ãàçðûíõàí ýðõýì áóÿíòàé óëñ, ÿäóó õ¿íèéã ºðºâäºí èòãýæ çýýë ìºíãº ºãäºã.
“Áè õóäàëäàà÷èí õ¿í àòàë õñìãººñ ò¿ð¿¿ëýí èðýâ. Àÿíàà õóðààõ ãàçàð áàéíà óó?”
ãýõýä ìèíü ýä òèéì áàéð ãàðãàæ ºãºâ. “Íàä íýãýí ìÿíãàí äèíàð çîîñ çýýë ºãºõ õ¿í áàéíà óó.
Áè õºëºã èðýõýýñ ºìíº æààõàí þì àâàõààð áàéíà”” ãýõýä íºä ìÿíãàí äèíàð çîîñ ºãñºíä áè
çýýëýýñ ýä áºàðàà àâ÷ äàìëààä òàâàí çóóí äèíàð çîîñ õîæèæ áàñ ýä àâ÷ çàðñààð
áàÿæòàë áè ÷ òýäíèéã õ¿íäýëäýã, òýä ÷ íàäàä ñàéí áîëëîî . “Ìàãòàõ ìýõëýõ õî¸ð áîë ýíý
åðòºíöèéí àìüäðàë þì . Õ¿í òàíèõã¿é ãàçàð þó ñàíàñíàà õèéæ áîëíî” ãýæ ìýðãýí ¿ã áèé
ãýæ ìýäò¿ãýé. Õýðýâ ÷è “Áè ãóòàë çàãíàäàã ÿäóó õîîñîí õ¿í, ýõíýðò½ý õººãäººä
º÷èãäºð Ìèñð áàëãàäààñ èðëýý” ãýæ ÿðèàä áàéâàë õýí ÷ ¿íýìøèõã¿é.Áèðèä óíàæ èðëýý
ãýâýë ÷èíü “Áèðèäòýé íºõºöñºí õ¿íòýé îéðòâîë ãàé áîëíî” ãýæ àéãààä óëñ ÷àìààñ á¿ð
çàéëàõ áîëíî. Òýãâýë òýä íàìàéã Ìèñðèéí õ¿í ãýæ ìýäýõ òóë áèä õî¸ðûí õýí õýíë àìààíü
ìóó þì áîëíî ãýæýý .
“Òýãâýë ÷è ÿàâàë òàðàõ âý?” ãýæ Ìàðóôèéí àñóóñàõ Àëè ºã¿¿ëð¿¿í: “ßàõûã áè ÷àìä
çààæ ºãüå. Áè ÷àìä ìÿíãàí äèíàð çðîîñ, óíàõ ëóóñ, áàðàà áîëîõ áîîë ºãíº. Ìàðãààø îëîí
õóäàëäàà÷íû áàéäàã çýýëèéí ãàçàð î÷èõîä ÷èíü áè òîñîí î÷èæ àìðûã ýðýýä, ãàðû ÷èíü
¿íñýæ õýðãýì öîëû ÷èíü ºðãºìæëºí “Çà òà òèéì ýâ àâ÷ðàâ óó” ãýæ àñóóõ á¿ðèé “çºíäºº
ãýýä áàéãààðàé”, Òýä íàäààñ àñóóâàë áè ÷àìàéã ìàãòàí àðãàìæèëæ, “Ýíý õ¿íä äýëã¿¿ð
ýä õóðààõ ãàçàð õºëñëºãò¿í!”ãýíý. õýðýâ ãóéëàí÷èí õ¿í èðâýë ºãëºã èõ ºãººðýé.
Òýãâýë ìèíèé ¿ãèéã ¿íýìøèæ , ÷àìàéã èõ ºãººìºð áàÿí õ¿í ãæ ýðõýìëýí õ¿íäëýõ áîëíî.
Òýãýýä ÷àìàéã òýäíèéã áè ãýðòýý óðüæ òàíèëöóóëàõ òóë ÷è òýäýíòýé íàéìàà
ÿðèëöàí óäàõã¿é èõ áàÿæèõ áîëíî ãýæýý .
Ìàðãààø ºãëºº íü Àëè Ìàðóôò ìÿíãàí äèíàð çîîñ, ºã÷ ëóóñ , áàðàà áîëîõ áîîë ãàðãààä: “×è
íýãýíò ìèíé ñàéí íºõºð ó÷èð áè ÷àìä èõ òóñ áîîõ ¸ñòîé. ×è ñýòãýëýý òàëèáóí áàéëãàæ
ýõíýðòýý õººãäºâ ãýæ õýíä ÷ á¿¿ ÿðèàðàé” ãýñýíä Ìàðóô : “×àìàéã Àëëàõ ºðøººõ
áîëèóãàé!” ãýýä ëóóñûã óíàæ, áîîîëîîð õºòë¿¿ëýí çýýëèéí ãàçàð îðâîë á¿õ õóäàëäàà÷èí
áàéõ áà Àëè ÷ áàñ òýíä èð÷èõñýí áàéëàà .
Àëè óãòàí áîñîæ èðýýä: àé áàÿí õóäàëäàà÷èí Ìàðóô èðäýã ºíººäºð þóòàé åðººëò ºäºð
áèëýý ãýýä ãàðûã ¿íýñýæ_ “àé ýðõýì õóäàëäàà÷èíãóóä àà! Õóäàëäàà÷èí Ìàðóôò èðñýí
íü áèäýíä áàÿðòàé õýðýã áîëæýý!” ãýñýíä çýýëèéí îëîí õóäàëäàà÷èí Ìàðóôèéã èõ õ¿í
õýìýýí áîäîæ öºì ìýíäýëæ èõýä õ¿íäðýë ãàðëàà.
“Ýíý õóäàëäàà÷èí õ¿í ¿¿?” ãýöãýýõýä íü Àëè ºã¿¿ëð¿¿í: ¯íýõýýð ýíý õ¿í õ ìãèéí òîì
õóäàäà÷èí áºãººä ìèñð áàëãàäàä íýðòýé ãóðâàí ¿åèéí áàÿí õ¿í áèëýý . Ýíý õ¿í
Ýíòõýã,Æàãàð Éåìåí ãàçàð áîëîâ÷ îëîí òàíèëòàé, àñàð ºãëºã÷ áèëýý. Ýðõì¿¿ä ýë ó÷ðûã
ìýäýæ õ¿íäëýãò¿í! Õóäàëàà÷èí ìàðóô ýíý õîòîä èðýõäýý íàéìàà õèéõ ãýñýí íü îãò áóñ
ãàãöõ¿¿ õàðèéí õîò áàëãàäûã ¿çýõ ãýæ èðñýí áèç. ßàãààä ãýâýë ýíý õ¿í àõðü ãàçàð
èðæ íàéìàà õóäàëäàà õèéõèéí õýðýãöýýã¿é èõ ìºíãºòýé àæýý. Áè áîë ýíý õ¿íèé íýã çàðö
áèëýý ãýæ Ìàðóôèéã äàéëæ, õîòûí òýðã¿¿í õóäàëäàà÷èí áîëîâ÷ áèåýð ìîðèëîí èðëýý .
Èéíõ¿¿ îëîí õóäàëàäà÷íû í¿¿ðýí äýýð Àëè àñóóðóóí: “Àé Ìàðóô ÷è òèéì áàðàà àâ÷ðàâ
óó?” ãýõýä íü Ìàðóô”Çºíäºº”ãýæýý. (Àëè ò¿¿íä ýëäýâ ¿íýò õÿìä ýä áàðàà áºñèéí íýð
çýðãèéã õýäèé íü çààæ ºãñºí áàéæýý ) Íýãýí õóäàëäàà÷èí: Àé íî¸í ìèíü ìèíü øàð ëèáý
àâ÷ðàâ óó? ãýõýä íü Ìàðóô “Çºíäºº” ãýæýý: “Çýýðèéí öóñ ìýò óëààí ºíãèéã àâ÷ðàâ óó?”
ãýõýä íü “Çºíäºº” ãýæ åð íü áºñ àñóóõ á¿ðèéä “Çºíäºº” ãýýä áàéæýý.
Òýãýõýä íýã õóäàëäàà÷èí ºã¿¿ëð¿¿í: Àÿà Àëè òàíàé íóòãèéí ýíý õ¿í ìÿíãàí áîîâîëä ñàéí
ýä àâ÷èðúÿ ãýâýë àâ÷ðàõ õ¿í øèâ äýý? ãýõýä íü “ªºðèéí îëîí çîîðèíû íýãýýñ íü
ãàðãàõàä öààíà îãò õîðãîäîõ øèíæã¿é ¿ëäýíý” ãýæýý .
Òýãòýë íýã ãóéëàí÷èí èðñýíä çàðèì íü íýã ìºíãºí çîîñ õàÿõ áºãººä èõýíõ íü þó ÷ ºãºõã¿é
áàéòàë Ìàðóô àòãà àëòàí çîîñ ºãñºíä áóäàã õóäàëäàà÷èí íàð õàðààä, “Õààí õ¿í ë èéì
èõèéã òîîëîõã¿é õàéðëàäàã áèëýý . Ãóéëàí÷èíãóóäàä èéíõ¿¿ àòãà àòãààð àëòàí çîîñ
õàéðëàæ áàéõûã ¿çýõýäý öààíàà ëàâ èõ þìòàé õ¿í” ãýæ ýðõáèø áîäæýý
Íýã ÿäóó ýì èðæ, Ìàðóô ò¿¿íä àòãà àëòàí çîîñ ºãâººñ òýð ýì áóÿí åðººæ áóñàääàà, î÷èæ
õýëæýý . Öààäóóë íü öóâðàí èðòýë Ìàðóô àòãà òàãààð ºãñººð ìÿíãàí äèíàð çîîñûã
äóóñ÷ àëãûã ã¿âýýä ýíý õîòûí àðäûí îëîíõè íü ÿäóó ãóéëàí÷èí óëñàä ò¿ãýýí ºãºõ
áàéæýý . Áè ÿäóó õ¿íä ºãëºã ýñö ºã÷ ¿ë ÷àäíà. Îäîî àâ÷ ÿâñàí àëòàí çîîñûã áàðàâ. ßäóó
õ¿í õ¿ðýýä èðâýë þó õýëäýã áèëýý” ãýõýä íü “Àëëàõ õàéðëàà áóé çàà!” ãýõã¿é þó
ãýæ òýðã¿¿í õóäàëäààèí ºã¿¿ëáýýñ Ìàðóô: “Áè òýãæ ñóðààã¿é þì . ìèíèé à÷àà õºñºã
èðòýë íàä ìÿíãàí äèíàð çîîñ çýýëñ¿ãýé” ãýõýä íü òýðã¿¿í õóäàëäàà÷èí çàðöûã äóóäàæ
ìÿíãàí äèíàð çîîñ àâ÷ðóóëààä ºãºâ. Ìàðóô äýðãýä¿¿ð ºíãºðñºí ÿäóó áîëãîíä ºãñººð
áàéòàë ¿äèéí ìºðãºëèéí õàðíãà äýëäýâ. Õ¿ì¿¿ñ ñ¿ìä îðöãîîí ¿äèéí ìºðãºë ¿éëäýõýä Ìàðóô
¿ëäñýí çîîñûã òýäíèé òîëãîé äýýð òàðààí öàöñàíä õóðàí óãëàðñàí Ìàðóôèéã åðººí, õàðæ
áàéñàí õóäàëäàà÷èíãóóä ò¿¿íèé ºãëºã÷ áóÿíòàéã èõýä ãàéõæýý .
Ìàðóô áàñ ººð íýãýí õóäàëäàà÷èíààñ ìÿíãàí äíàð çîîñ àâ÷ ÿäóó õ¿ì¿¿¸ò òàðààí ºãºõºä Àëè
þó ÷ õýëæ ÷àäñàíã¿é . Ìàðóô ¿äøèéí ìºðãºä áîëòîë çîîñ òàðààãààä ¿ëäñýíèéã íü ¿äøèéí
ìºãºëä èðýãäýä öàöàí ºã÷ýý . èéíõ¿¿ çýýë òàðòàë òàâàí ìÿíãàí äèíàð êîîñ òàðààñàí áºãººä
õóäàëäàà÷èíãóóäàä “Ìèíèé à÷àà õºñºã èðýõýýð àëò áîë àëò, ýä áîë ýä àâààðàé” ãýñýýð
áàéæýý .
Îðîé áîëñîí õîéíî Àëè Ìàðóô áà áóñàä õóäàëäàà÷èí íàðûã ãýðòýý óðüæ õ¿íäýò ñóóäàëä
çàëæ äàéëñàíä òýä ýä áàðàà ýðäýíèéí ÷óëó ÿðèõàä Ìàðóô “Íàä çºíäºº áèé!” ãýõ àæýý .
Ìàðãààø ºãëºº ýü áàñ ë çýýëèéí ÿäóó õ¿ì¿¿ñò òàðààí ºãñººð õîðü õîíîõîä çóðãààí òçìýí äèíàð çîîñ çýýëñýí
àòàë ò¿¿íä à÷àà áàðàà ÷ ýñ èðíý. Õàëóóóí õèæèã ÷ ýñ òóñíà. Èíãýòýë õóäàëäààèíãóóä ºâºð õîîðîíäîî
ÿðèëöàí “Ìàðóôèéí õºñºã ýñ èðýõ àòàë ýíý õ¿í õýäèé áîëòîë áèäíèé ìºíãèéã ÿäóó ãóéëàí÷èí òàðààõ þì
áý? ãýöãýýõýä íýã íü “Íóòãèéí íü Àëè õóäàëäàà÷èíòàé ÿðèëöâàë äýýð áèç” ãýõýä íü òýä î÷èæ “Àÿà,
õóäàëäàà÷èí Àëè, ìºíººõºí Ìàðóô þó áîëæ áàéíà Áè ÷àìä ºíãèéã áîëãî ãýñíýýñ áèø á¿ð ò¿ë÷èõ! Ãýñýí ¿¿?”
×è òýäãýýð õóäàëäàà÷èí íàðààñ çóðãààí ò¿ìýí äèíàð çîîñ çýýë àâ÷ ãóéëàí÷íóóäàä òàðààí ºã÷ýý . Ãýòýë
÷è íýã ÷ íàéìàà õèéõã¿é òóë ÿàæ òºëºõ âý? ãýñýíâ Ìàðóô ºã¿¿ëð¿¿í: “Çóðãààí ò¿ìýí äèíàð çîîñ àâëàà
ãýýä þó áîëîâ? Ìèíèé õºñºã èðýõýýð ýä áîë ýä. Àëò áîë àëò ìºíãº áîë ìºíãº àâíà áèç” ãýõýä íü “×àìä òèéì
à÷àà õºñºã áèé þì óó?” ãýñýíä “Çºíäºº ” ãýæýý . Àëèè äóóí àëäàæ: “×èíèé ýíý ìóó çàíãèé ÷èíü Àëëàõ
àëõààõ áîëòóãàé ãýñýí ¿ãèéã íàä õýëýýðýé ãýæ áè ÷àìä çààæ ºãñºí ¿¿?! Òýãâýë ¿íýíèéí ÷èíâ ýíý óëñàä
ÿðèíà ø¿¿! ãýñýíä Ìàðóô “Îëîí þì ÿðèëã¿é ÿâ. Áè ÿäóó õí þì óó? Ìèíèé à÷àà, áàðàà èðýõýýð òýä íýã äèíàð
çîîñîî õî¸ð áîãîæ àâíà áèç íàä ìºíãº õýðýãã¿é” ãýæýý . Àëè óóðëàí : “Àé òýíýã ìèíü íàä õóäàë õýëáýë
ÿàäãèéã ÷àìä ¿ç¿¿ëíý äýý!” ãýñýíä Ìàðóô, “×è ÿàâàë ÿàòóãàé. Õàðèí òýð õóäàëäàà÷èí í ð ìèíèé õºñãèéã
èðýõýýð àëäàãäàëã¿é áîëíî áèç” ãýæýý .
Òýíäýýñ Àëè óóðëàí îäîõäîî, “Áè ò¿¿íèéã çºíäºº ìàãòàí áèëýý . îäîî ýðãýæ ìóóëàõ þì áîë
áè õóäàë÷ áîëæ õ¿íèéã ìàãòààä ìóóëáàë õî¸ð óäàà õóäàë õýëñýíòýé ÷àíàð íýã áîëíî”
ãýæ áîäæýý .
Ãýòýë õóäàëäàà÷èí íàð èðæ Àëèãààñ èéí àñóóðóóí: “Àé ÷è ò¿¿¿íòýé ÿðèëöàâ óó?”
ãýöãýýõýä íü Àëè “Áè ò¿¿íèé ºìíº è÷ã¿¿ð õ¿ëýýâ . Áè áàñ ìÿíãàí äèíàð çîîñ ºãººä àâúÿ
ãýæ õýëæ ÷àäàõã¿é áàéíà. òàíóóñ ò¿¿íä ìºíãº ºãºõäºº íàäààñ àñóóóæ ºãñºí áèø
ººðñäºº íýõýãò¿í. Ýñ ºãâºë ýíý õîòûí õààíä ìýä¿¿ò¿ãýé” ãýæýý :.
Ìºíººõºí õóäàëäàà÷èí íàð õààíä áàðààëõàæ: Ìàðóôèéí òóõàé ÿðèàä: “Àé öàãèéã ýçýëñýí õààí íü, òèéì ºãººìð
áàÿí õóäàëäàà÷èíã ÿàõûã áèä ýñ ìýäíý. Òýð áèäíýýñ çºíäº ìºíãº àâÿ ÿäóó óëñàä àòãà àòãàð òàðààí ºãñºí
. õýðýþâ òýð õ¿í õºðºíãº íèìãýíòýé áîë òèéíõ¿¿ àòãà àòãààð àëòàí êîîñ ºãºõºï ñýòãýë ¿ë ò¿âäýõ áèç ýý,
¿íýõýýî èõ áàÿí áîë ò¿¿íèé õºñºã èðýõýýð ìýäýãäýõ áèç. çà òýð ººðºº à÷àà õºñãººñ ò¿ð¿¿ëýí èðýâ
õîéíîîñ óäàõã¿é èðíý ãýõ àòàë îäîî õ¿ðòýë àëãà áºãººä àëèâàà ýä áºñèéã òóõàé ÿðèõàäï “íàä çºíäºº áèé”
ãýõ þì . òý áèäíýýñ çóðãààí ò¿ìýí äèíàð êîîñ çýýë àâ÷ öºìèéã ÿäóó õîîñîí óëñàä òàðààæýý ãýöãýýãýýä
Ìàðóôèéí ºãººìðèéã èõýä ìàãòàöãààæýý .
Òýð õîòûí õààí Àøàáààñ* èë¿¿ õîâäîã øóíàõàé õ¿í áàéæýý . Ìàðóôèéí áàÿí ºãëºã÷èéã
ñîíñîîä õîþâäîã ñýòãýë íü õºäºëæ, ºã¿¿ëð¿¿í: “õýðýâ ñàéõü õóäàëäàà÷èí áàãà
õºðºíãºòýé áîë òèéì èõ ºãëºã÷ áàéæ ýñ ÷àäíà. Õºñºã íü ãàðöààã¿é èðíý áèé . Òýð öàãò
ýíýõ¿¿ õóäàëäàà÷èí íàðò ëàâ èõ ìºíãº ºãºõ áàéõ. Áè áàñ ýíý õóäàëäàà÷èäààñ èë¿¿ èõ
ìºíãº àâ÷ àäàõ áºãººä þó ãýâýë, õºñãèéã èðýõýñ óðüä áè äîòíî÷èëîí íºõºðëºæ,
îõèíòüîéãîî óðàã áàðèëäóóëàã ººðèéí ñàíã ò¿¿íèé ñàíòàé íéë¿¿ëíý ãýõýä íü øàäàî ñàéä
íü ºã¿¿ëð¿¿í: àé öàãèéã ýçýëñýí õààí, òýð ëàâ ëóéâàð÷èí õ¿í áàéõ, ëóéâàð÷èí õ¿í,
õîâäîã õ¿íèéã ÿìàãò ÷àääàã áèëýý” ãýñýíä”Àé øàäàð ñàä àà, òýð ¿íýõýýî ëóéâàð÷èí
ýñýõ, ¿íýõýýð áàÿí ýñõèéã áè øàëãààä îðè¸ ãýõýä íüâ òà ÿàæ øàëãàõ áý? ãýõýä õààí
ºã¿¿ëð¿¿í:
“Íàä íýã ýðäýíèéí ÷óëó áèé . òýð õóäàëäàà÷èíã äóóäàæ ÷óëóóã ¿ç¿¿ëýõýä õýðýâ
òàíüæ ¿íý öýíèéã àíäàõã¿é áàéâàë ¿íýõýýð áàÿí õ¿í, õýðýâ òàíèõã¿é áàéâàë ëóéâàð÷èí
õ¿í ãýæ ìýäýæ õàìãèéí ìóóãààð àëíà” ãýæýý.
Õààí Ìàðóôòõ¿í ÿâóóëæ äàãóóëààä ýåëäýã ñàéõíààð àìðûã ýðæ ýðõýì õ¿íäýò ñóóäàë
²àâüæ ºãººä çýðýãöýí ñóóãààä “×è õóäàëäàà÷èí Ìàðóô óó?” ãýýä “Ìàíàé ýíäõèéí
õóäàëäàà÷èíãóóäààñ çóðãààí ò¿ìýí äèíàð çîîñ §ýýë àâñàí ãýæ ¿íýí ¿¿? ßìàð ó÷°ààñ
ýã¿ëýí ºãºõã¿é áàéà” ãýñýíä Ìàðóô ºã¿¿ëð¿¿í: : Ìèíèé à÷àà õºñºã èðýõèéã õ¿ëýýõ áèç.
Áè íýã äèíàð çîîñûã õî¸ð áîëãîæ, àëò áîë àëò ýä áîë ýä òýä þó òààëáààñ äóðòàéÿà
ºãºõ áºãººä ÿäóó ãóéëàí÷èí óëñûí äóíä ìèíèé íý° ñ¿ðèéã ñàéòàð õàìãààëñàí ó÷ðààñ
ìÿíãàí äèíàð çîîñ çýýëñýí õ¿íä õî¸ð ìÿíãàí ºãºõ áîëíî” ãýæýý .
Õààí ìºíººõºí ÷óëóã ãàðãàæ “Àé õóäàëäàà÷èí ýíý ÿìàð òºðëèé ÷óëóó âý?”(Ìÿíãàí äèíàð
çîîñîîð àâñàí õàìãèéí ýðõýì ýðäýíèéí ÷óëó áàæýý) ãýñýíä Ìàðóô ÷óëóóã àâ÷ ýðõèé
õóðóóãààð èìýðñýíä ¿éð÷ýý . õààí: “Õàéðàí ñàéí ýðäýíý þóíãä ¿éðýâ” ãýñýíä Ìàðóô
òà÷èãíàòàë èíýýæ, “Àé öàãèéã ýçýëñýíã õàà ýíý áîë ýäýíèéí ÷óëóó áèø, õýñýã
òºìºðëºã áîëîé . ¯¿íèé ¿íý ìÿíãàí äèíàð õ¿ðíý. ¨ñòîé ýðäýíèéí ÷óëóó äîëîîí ò¿ìýí çîñ
õðýõ áîëîâ÷ õóøãàíààñ æèæèã î÷èð àëìàñûã áè ¿ë òîîíî. Òýãýõýä ÷è õààí õ¿í áàéæ
ãàíö ìÿ÷íãàí äèíàð ¿íýòýé òºìºðëºãèéã ýðäýíèéí ÷óëóó ãýäýã. ¯íýò ýäèéí ñàí õºìðºã
áàéäàãã¿é ÿäóóõàí õààí áàéíà äàà” ãýæýý . Õààí: “×èíèé ñàÿ ÿðüäàã î÷èð àëìàñ
õýìýýõ ýäýíèéí ÷óëóó ÷àìä èõ áèé þó?” ãýõýä íü “õºñºã èðýõýýð, ÷àìàéã ãóéñàí
ãóéãààã¿é, çºíäººíèéã ç¿ãýýð ºãíº” ãýæýý . Õààí áàÿðëàí îëîí õóäàëäàà÷èíä “Çà òàíóóñ
ÿâöãàà ýíý õ¿íèé õºñºã èðýõèéã õ¿ëýýãò¿í: Èðýõýýð íü ìºíãºº íàäààñ àâààðàé!” ãýæýý .
Óäàëã¿é õààí øàäàð ñàéäàà ºã¿¿ëð¿¿í: “óäàëäàà÷èí Ìàðóôèéã àðãàäàæ, ìèíèé îõèíòîé
ãýðë¿¿ëýõ àðãà õèéãò¿í! Òýãâýë áèä ò¿¿íèé á¿õèé ë õºðºíãèéã îëæ àâíà” ãýõýä íü
øàäàð ñàéä “àé öàãèéã ýçýëñýí õààí ìèíü ò¿¿íèé çàí òºðõ íýã ë áèø ëàâ õóäàë÷
ëóéâàð÷èí áóé çàà . Îõèíîî äýìèé àëàõ áîëíî” ãæýýý .
Óã íü øàäàð ñàéä õààíû îõèíûã ãóéõàï õààí çºâøººðòºë îõèí íü ýñ çºâøººð÷ýý . Õààí
ºã¿¿ëð¿¿í: àé ÷è áàñ íàìàéã ìýõëýõ ñàíààòàé þó! Óðüä ÷è ìèíèé îõèíûã ãóéñà àòàë îõèí
çºüøººðñºíã¿é , ººð õ¿íòýé ãýðëýõ çàìû íü õààæ, ýäýëãýýã¿é òàðèàíû ãàçàð àäèë áîëãîîä
ýöýñò íü ººðºº àâàõ ñàíàààé áàéíà óó? Ýíý õýðýã ÷àìä ïàäã¿é òýð õóäàëäàà÷èí ýíý
ýðäýíèéí ÷óëóóã íýãýíò òàíüñàí áàéõàä ÷è ò¿¿íä äóðã¿é ãýíý ¿¿! Ò¿¿íä ýðäýíèéí ÷óëó
èõ, ìèíèé îõèíûã í¿äýýð ¿çýýä ñýüãýä ç¿ðõíýýñ äóðëàõ íü ëàâ. òýãýõýýð ìàãàä èõ
õºðºíãº î÷èð àëìàñ òýðã¿¿òýí ááèäíèéõ áîëîõ áèø ¿¿. Îõèí áèä õî¸ðò òèéì èõ áóÿí õèøèã
îëäîõûã ÷è ýñ õ¿ñíý ¿¿?” ãýæýý .
Øàäàð ñàéäï íü õààíûã õèëýãíýõýýñ ýìýýí äîòðîî “¯õýðò íîõîé òóðõèðàõ àäèë ãýæýý”
ãýæ áîäîîä Ìàðóôò î÷èæ : Ýðõýìñýã õààí ÷àìàéã òààëæýý . ººðèéíõºº õîñã¿é õººðõºí
îõèíòîé ÷àìàéã ãýðë¿¿ëýõèéã òýð õ¿ñíý . “×è äóðòàé áàéíà óó?” ãýñýíä Ìàðóô
ºã¿¿ëð¿¿í:
“Ñàéõàí ¿ã áàéíà. ãàãöõ¿¿ õºñºã èðýõèéã õ¿ëýýíý. Þó ãýâýë õààí õ¿íèé îõèíûã àâàõàä
àñàð èõ èíæ õýðýãòýé ûáàéòàë îäîîõîíäîî íàä þó ÷ àëãà . íààä çàõ íü áîëçîîü õ¿¿õíèé
“õèøèã 0 ãýæ óëñ àìüòàí òàâà ìÿíãàí øóóäàé ìºíãº òàðààõ ¸¸ñòîé . Ýõíýðòýéãýý óíòàõ
îðîé ÿäóó ãóéëàã÷èíãóóäà¤ ìÿíãàí øóóäàé ìºíãº, öýðãèéí óëñûã äàéëàõàä ìÿíãàí
øóóäàé ìºíãº îðíî. Áàñ õóðèìàà õèéãýýä ýõíýðòýý áýëýãëýõ çóóí î÷èð àëìàñ,
øèâýã÷èí òàéãàí íàðò ºãºõ çóóí î÷èð àëìàñ õýðýãòýé áàéíà. Áàñ õóâöàñã¿é í¿öãýí
ìÿíãàí õ¿íèéã õ¿ðýýä èðâýë ýíý á¿õýí âó ÷ áèìø ” ãýæýý .
øàäàð ñàéä Ìàðóô èíãýæ èíãý áàéíà ãýæ õààí ÿðüñàíä õààí: “òèéì ñàõàí þì õ¿ñýæ
áàéãàà õ¿íèéã ÷è õóäàë÷ ëóéâàð÷èí ãýíý ¿¿?”ãýõýä íü øàäàð ñàéä “ßìàð ÷ ãýñýí òýð
ëóéâàð÷èí õ¿í ìºí” ãýñýíä õààí óóðñàí: “Äàõèàä èéì ¿ã õýëáýë òîëãîéãèé ÷èíü àâíà.
Áóöàæ î÷îîä äóóäàæ èð áè ººðºº ó÷ðûã îëíî” ãýæýý .
Øàäàð ñàéä Ìàðóôèéã äóóäàæ èðñýíï, õààí: “àé ýðõýì õóäàëäàà÷èí íýðýëõýõ ÿâäàëã¿é,
ìèíèé ñàíä õºìðºãèéí ò¿ëõ¿¿ðèéã àâààä äóðààð çàðãàòóí! ßäóó õ¿ì¿¿ñèéã õóâöàñëàí
ìèíèé îõèí áà øèâýã÷äèéí õóâüä ñàíàà çîâîõ õýðýãã¿é à÷àà õºñãºº èðýõýýð äóðàòéÿà
ºãººðýé ãýæ ÷è áèë õî¸ð îäî ýí ñàöóó áîëëîî ø¿¿” ãýæýý .
Õààí äàðóé øåéõ ëàì äóóäàæ îõèûã õóäàëäàà÷èí Ìàðóôòàé ãýðëýõ íîìûí áè÷èã ¿éëäýýä
õóðèìä áýëòãýâ. Õîèòûã ÷èìæ, áºìáºìð äýëäýí, àëèà õîøèí èëáý÷èí á¿æèã÷èí íàðûã
èð¿¿ëæ , Ìàðóôò ñàéõàí òîãëîîñ ¿¿¿ëýýä áààõàí àëò ìºíãºí ðàãàæ ºãñºíä Ìàðóô àòãà
àòãààð òàðààí, ÿäóó ãóéëàí÷èí óëñûã õóâöàñëàí èõ ë íàðãèàí øóóãèàíòàé õóðèì
áîëæýý .
Õààíû íÿðàâ ñàíãààñ ¿ðãýëæ ìºíãº çººõ òóë øàäàð ñàéä ç¿ðõ ø¿èìøðýõ áëîâ÷ þó ÷
õýëæ ¿ë ÷àäíà. Ìàðóôèéí òèéì èõ ìºíãº õàéð íàéðã¿é çàðæ áàéãààã ¿çýýä Àëè èõýä
ãàéõàæ, “Àëëàõ ÷àìàéã çàëõààõ áîëòóãàé ! Õóäàëäàà÷äûí ìºíãèéã ¿ðñýí ÷èíü áàãàäààä
áàñ õààíû èºíãèéã ¿ðíý ¿¿!” ãýõýä íü “×àìä ïàäã¿é, õºñºã èðýõýýð öºìèéã ýã¿¿ëýí ºãíº”
ãýæýý .
Äº÷èí õîíîã íàéðëààä ìàãààø íü ãýëýõ ¸ñ ã¿éöýòãýõ ýìèð, íî¸í öýðãèéí äàðõòàí ºìíº íü
ÿâæ Ìàðóô àëòàí çîîñ àòãà àòãààð óëñûí òîëãîé äýýã¿¿ð öàöàæ ìàø èõ ìºíãº ¿ðýíòàðàí
õèéæýý Ãýðëýõ ¸ñ õèéæ ã¿éöæýýä Ìàðóôèéã õààíû îõèíòîé íýãýí òàñàëãàà õºøèãíèé
öààíà ¿ëäýýñýíä Ìàðóô àëãà ã¿âæ “Àóãàà èõ Àëëàõààñ ººð õ¿÷òýé ¿ã¿é áèëýý?” ãæý
òýíãýðò çàëûáèðòàë “×è þóíä ñýòãýë çîâíî âý?”ãýæ îõèí àñóõàä “Ìèíné ýöýã ÷àìàéã
õýðõýâ? Ãýëýý . Ìàðóô ºã¿¿ëð¿¿í: “Áè äààí÷ õºñãººñ ºìíº ãàð÷ýý . ßäàõíàà íýãýí çóóí
î÷èð àëìàñ øèâýã÷èí íàðò ò¿ãýýí ºãâººñ “ìàíàé íî¸í õàòàãòàéãàà àíõ óíòàõ øºíºº áýëýã
áîëãîñîí þì ãýæ äóðñàõ á¿ëãýý òýãñýí áîë ÷èíèé íýð ñ¿ðä àøòàé þó” ãýæýý .
Õààíû îõèí ºã¿¿ëð¿¿í:”¯¿íä ñàíà çîâæ ãóíèõ õýðýã þóí. ×èíèé à÷àà õºñºã èðýõèéã
õ¿ëýýõýä áèä ÷àìä ìóó þì îãòõîí ÷ õèéõã¿é . õîæèì èðñýí íýãýí öàãò òýðõ¿¿ ýðäýíèéí
÷óëóó òýðã¿¿òíèéã àâ÷ áîëíî áèç. õàðèí îäîî ÷è õóâöñûã òàé÷èí ìàãàëàí æàðãàâàë
çîõèíî” ãýæýý .
Ìàðóô õóâöñûã íýã ìºñºí òàéëæ õàÿàä ýõíýðèéã ºâäºã äýýðýý ñóóëãàí òýâðýýä óðóóëûã
òàñ øèìáýýñ áàë áóðàì àìòàãäàí èðýõèéí ¿åñ è÷èõ çîâîõ àëèâàà ¸ñ àëü õýäèíýý
ìàðòàãäàí, àóäàëäàà÷èí Ìàðóôò ýöãèéí çààñàí áèå ìàõáîä ãàíäàéòàë ºíäèéæ õîñ áýëãýñ
ó÷ðàëûã ýðýí ýðýí òýì¿¿ëýõ íü ¿íýõýýð ó÷èð àñóóõûí øàëòãààíã¿é áèëýý . Ýíý ¿åñ
Ìàðóô òýð ýìèéí õî¸ð õºëèéã áýëõ¿¿ñýýð îðîîí ñàéòàð òýâýðñýýð õî¸ð áýëãýñ
çàÿàãààð ÿâ öàâ çîëãîòîë îõèíû áýëãèéí àèóí íü öî÷ìîã õºíäºãäºí ¸îëîõ äóóí àëäàí òýð øºíº
õ¿íèé àìüäðàëûí òîîíä ýñ îðîõ òóë îõèí ñàéõàíòàé ó÷ðààä ºãëº áîëòîë òýâðýëäýí îçîëäîí
íààäñàí, íîîëîëäîí áàéæýý .
Ìàðóô ìàðãààø ºãëºº íü óãààë ¿éëäýýä õààíû õóâöàñ ºìñºæ õààíû õóðàëä î÷âîîñ
ó÷èðñàí õ¿í áîëãîí õýò èõ õ¿íäëýí àìðûã ìýõèéí ìýõèéí ýðýõ áá¿ëãýý .
Ìàðóô õààíòàé ñóóäàë çýðýãöýí ñóóãààä õààíû ñàíãèéí íÿðâûã äóóäàæ, á¿õ øàäàð
ñàéä ýìèð íî¸äîä ¿íýò õóâöàñ ãàðãàæ ºìñ¿¿ëýâ. Áàñ õààíû ñàíãààñ èõ ìºíãºí àâ÷,
õàðàãäñàí ¿çýãäñýí õ¿í áîëãîíä ò¿ãýýí ºãñººð õîðèí õîíîã ºíãºðòºë ìºíºõºí à÷àà õºñºã íü
ýìñ èðýõ òóë ñàíãèéí íÿðàâ èõýä ñýòãýë ºâäºæ ýõýëýæýý .
Íýãýí ºäºð Ìàðóôèéí ýçã¿é õîéãóóð õààíëä, áàðààëõàí ºãø¿¿ëð¿¿í: “Àé öàãèéûã ýçýëñýí
õààí, ìèíèé õýëýõõ ¿ãèéã òà ç½ìëýõ áîëîâ÷ àðãà áóþó íýãýí ç¿éë õýëüå. õààíû ñàí
áàðàã õîîñðîâ. Îäîî äàõèí àðâàí õîíîã èë¿¿ ¿ðâýë òàã õîîñðîíî ãýæ ìýäò¿ãýé_” ãýñýíä
õààí, “Àé òýðã¿¿í ñàéäàà, ìèíèé õ¿ðãýíèé õºñºã þóíû ó÷èð ñóðàã¿é ñààòàâ” ãýõýä íü
øàäàð ñàéä òà÷èãíàòàë èíýýæ, “Àëëàõ ÷àìàéã ºðøººõ áîëòóãàé. ×è òóéäûí ãýíýí õîíãîð õ¿í
àæýý. Òýðõ¿¿ õóäàë÷ ëóéâàð÷èíä ÿìàð ÷ à÷àà õºñºã áàéõã¿é, õàðèí ÷àìàéã ìýõëýí
ëóéâàðäàæ, õºðºíãèé ÷èíü áàðæ, îõèíû ÷èíü àâ÷ýý” ãýñýíä õààí: “¯íýõýýð ¿íýí õóäàë
àëèí áîëîõûã ìýäýõ ÿìàð àðãà áàéõ áèëýý? ” ãýõýä íü øàäàð ñàéä ºã¿¿ëð¿¿í: “àÿà
öàãèéã ýçýëñýí õààí ìèíü ýð õ¿íèé íóóöûã ãàãöõ¿¿ ýõíýðýýñ íü ººð õ¿í ìýäýæ ýñ ÷àäíà.
Îõèíûãîî äóóäàí õºøãèéí óààíà èð¿¿ëáýë áè ¿íýí ó÷ðû íü àñóóí ìýäñ¿ãýé” ãýæýý . õààí:
“Ýíý ìóó þó áàéõ áèëýý. õýðýâ òýð ¿íýõýýð õóäàë÷ ëóéâàð÷èí áîë áè àëü ìóóãààð
àëñóãàé ãýæ Àëëàõûã äóðäàí àì àëäñóãàé” ãýæýý .
õààí øàäàð ñàéäûí õàìò îõèíû çî÷íû ºðººíä î÷èæ ä äóóäâààñ îõèí õºøèãíèé öààíà èðæ,
“àé ýöýã ìèíü þó ãýýâ? ãýõýä íü “Øàäàð ñàéäòàé ÿðèëö!” ãýæý . øàäàð ñàéä ºã¿¿ëð¿¿í:
Àé õàòàãòàé ìèíü , ÷èíèé ýð íºõºð ýöãèéí ÷èíü õºðºíãèéã ñ¿éòãýýä ÷àì ëóãàà èðæ
áýëýãã¿é ãýðýëæýý . Îëîíòàà àì àëäàõ áîëîâ÷ íýã ÷ óäàà àìàíäàà ýñ õ¿ðýõ áºãººä à÷àà
õºñºã èðæ ÿâàà ñóðàã ìýäýý àëãà ÷àìä ìýäýõ þì áàéâàë ýöýãòýý ÿðü ãýñýíä õààíû
îõèí ºã¿¿ëð¿¿í: “òýð îðîé èðýõ áîãîíäîî ýðäýíéí ÷óëóó, ¿íýò ýðäýíý ýä áºñ áàðàà
àìëàõ áîëîâ÷ áè îäîî õ¿ðòýë áàñ îëæ ¿çñýíã¿é” ãýõýä íü øàäàð ñàéä: “Àé õàòàãòà ÷è
ýíý øºíº ñàéòàð ÿðèëöààäï ýìýýõ, ÿâäàëã¿é, ¿íýí ó÷ðàà ºã¿¿ëñ¿ãýé! ×è íýãýíò ìèíèé ýð
íºõºð òóë ÷àìä ìóó þì ¿ë õ¿ðíý. × àìàéã ¿íýíýý õýëáýë àìèé ÷èíü àâðàõ àðãà áîäú¸” ãýæ
èõ ë íàëèã çººëºí à àðãàäàí õýë¿¿ëýýä áèäýíä äàìæóóëàí õýëíý ¿¿” ãýñýíä îõèí: “àé
ýöýã ìèíü õýðõýí øàëãàõàï áè ººðº ìýäíý” ãýæýý .
Ìàðóô îðîéí õîîë èäñýíèé õîéíî ýõíýðòýý î÷òîë õààíû îõèí èõ ë íàëèãíàí òîñîæ, áàë áóðìûí
àäèë ¿ãýýð õóóðàí ýðõë¿ëýýñî ýðõýíäýý íýãýí îðóóëààä ºã¿¿ëð¿¿í: “õàðàõ í¿äíèé ìèü
÷èìýã, õàéðòàé ç¿ðõíèé ìèíü øèì ÷àìàéã Àëëàõ ºðøººæ áèòãèé õàãàöóóëàõ áîëòóãàé .
×àìààñ õàãàöàõ áóé ãýæ áîäîõîîì ÿíàãèéí ñýòãýëýýð ç¿ðõýí ìèíü áóëèãëàí, òàÿúÿàíãóéí
ãàë ýëãèé ìèíü òººíºíº. õóäàë õýëñíýýë íýãýí íàñáã áàðæ ýñ ÷àäàõ ó÷èð ÷è íàä ¿íýí
¿ãýý õýëáýë çîèëòîé . Þó ãýâýë ÷è ìèíèé ýöãèéã õýäèé áîëòîë õóóð÷ ìýõëýõ âý . ìèíèé
àéõ íü õýðýã ÿâäàë èëðýõèéí öàãò ÿàõ èéõèéí çàâäàëã¿é ÷àìàéã áàèàä àâáàë ÿàíà! ×è
¿íýíýý íàä õýëëýý ãýýä ìóó þì þó áîëîõ áèëýý .×è “Ìèíèé õºñºã èðíý” ãýæ ÿìàãò
áã¿¿ëýõ àòàë îäîî áîëòîë ñóðàã àëãà. õýðýâ ÷è õóäàë õýëæ áàéãàà áîë ¿íýíýý õëýãò¿í.
òýãâýë áèä õî¸ð íýãýí ìýðãýí àðãà áîäîæ áîëíî. ¯íýí ¿ã áîë àìü àâðàõ õºñºã, õóäàë ¿ã
áîë òîëãîé öóñäàõ òîòãîð ãýäýã ãýýä
Àñàõ ãàëûí äóíä ¿íýí ÷àìàéã õàÿâ÷
Àðèóí øóäðàãà ¸ñûã õýçýý áîëîâ÷ õè÷ýý .
Áîîë õíèé òóñûí òóë áóðõàíûã æèãøèõ á¿õýí.
Áóçàð òýíýã õðýã ó÷èð Àëëàõààñ ºðøººë ýðñ¿ãýé .
ãýñýí õ¿íèéã Àëëàõ èõýä òààëæ áèëýý ãýæýý .
Ìàðóô ºã¿¿ëð¿¿í: “àé õàòàãòàé íàä à÷àà õºñºã àâðàõ ¿õýë àëü íü áàéõã¿é õ¿í ãýæ
ìýäò¿ãýé. Íóòàã ã¿ðýíäýý áà©õäàà ººðèéí ýõíýð Ôàòèìà íýðò àéøõè ýìòýé õýðýëäýýä
òýãýýä òýãýýä èðñýí ãýæ á¿õèé ë íàìòàð ÿâäëàà õýíýýñ íü àäàã õ¿ð²ýë ÿðüñàíä õààíû
îõèí “àé ÷è õóäàë õýëýõ àðãàä íýí óðàí õ¿í áàéíà” ãýæýý . Ìàðóô, Àëëàõ òýíãýðò
çàëáèðòàë õààíû îõèí ºã¿¿ëð¿¿í: : “×è èõ õ¿í áîëæ ìèíèé ýöãèéã ñàéòàð õóóðàí
ìýõýëñíèé ó÷èð ýöýã íü õîâäîã øóíàõàéí ýðõýýð íàìàéã ÷àìä ºã÷ýý . ×è ìèíèé ýöãèéí
õºðºíãèéã ò¿éìýð ìýü ñ¿éòãýýä øàäàð ñàéä õàðäàæ, “×àìàéã õóäàîë÷ ëóéâàð÷èí õ¿í
äàðóé ìºí” ãýæ ÿìàãò ºã¿¿ëýõ á¿ëãýý .
Ýöýã õ¿íèé ¿ãýíä ÿàãààä ýñ ¿íýìøèíý ãýâýë øàäàð ñàéä ¿¿íèé óðüä íàìàéã ýõíýðýý
áîëãîñóãàé õýìýýí ãóéñàíä áè ýñ çºâøººðñíèé ó÷èð õîðññîí õýðýã ãýæ áîäîä øàäàð
ñàéäûã ¿ãèéã ýöýã ýñ òîîõ àæýý . òýãòýë ýíý ÿâäàë õýðýã óäõ òóë ýýã ñ¿¿ëäýý
áàñõ¿¿ ýðãýëçýõ áîëæ, “íàìàéã ñàéòàð àñóóí ìýäñ¿ãýé” ãýâ. Áè ÷èíèé íóóæ ÿâñíû ÷èíü
ìýäíý. Ìèíèé ýöýã ¿¿íèé ó÷èð ÷àìàéã õºíººõººð õàòóó øèéäñýíèéã áè ìýäýõ áîëîâ÷ ÷è
áèä õî¸ð íýøýíò ãýðýëñýí òóë, õýðýâ áè ÷àìàéã ýöýãòýý õýëáýë ÷èíèé ¿éëäñýí í¿ãäèéã
¿ë ºðøººí ÷àìàéã öààçààð àâàõ íü ìýäýýæ. Ò¿¿íý óëàìæëààä íàìàéã õóäàë÷ ëóéâàð÷èí
õ¿íèé ýõíýð áîëñîí ãýäýã ¿ã òàðæ ìèíèé íýð ñ¿ðèéã õîðëîõ áèç. Áàñ ÷èíèé òîëãîéã àâààä
íàìàéã àëáàäàí ººð õ¿íä ºãºõèéã áè ¿õýâ÷ ýñ çºâøººðºõ áèëýý . Òýãýõë½ýð ÷è îäîî çàðö
õ¿íèé õóâöàñ ºìñººä íàäààñ òàâàí òç¿ìýí äèíàð çîîñ àâ÷ íýãýí ñàéí ìîðü óíàæ ìèíèé
ýöãèéí íóòàã ã¿ðíýýñ çàéëáàë çîõèíî. Õîæèì íóóöààð ýë÷ çàðæ íàä çàõèà èëãýýâýýñ
÷àìàéã àëü óëñ ã¿ðýíä áàãààã ìýäýæ ÷àäëûí õýðýýð ÷àìä ìºíãº èëãýýæ áàéâàë ÷è
áèäíèé õºðºíãº àðâèæèæ áàéõ áîëíî. õîæèì ýöãèéí íàñàí ººä áîëîõûí öàãò ÷è àëäàð
õíäòýé èðæ áîîõ âì . õýðýâ ÷è áèä õî¸ðûí àëü íýã íü íàñàí ººä áîëáîë Àëëàõ ºðøººí
ñî¸ðõîæ ¿õñíèé ìààíü àìèëóóëàí áèä õ¸ðûã íèéë¿¿ëýí áîëòóãàé . Ýíý áîë õàìãèéí ñàéí àãà
ìºí. ×è áèä õî¸ðûí õýí õý íü ýð¿¿ë ñàðóóë áàéñàí öàãò áè ÷àìàéã ìºíãº çàõèà õî¸ðîîð
òàñëàõã¿é ø¿¿. Çà èíãýýä ÷è ýíý øºíºº¸ ìîðä. Ýñ òýãâýë ÷àìàéã ¿õëèéí àþóë òîéðîí
íºìðºõ áîëíî” ãýæýý .
Ìàðóô “Àé õàòàãòàé ìèíü, áè ÷èíèé èâãýýëèéí äîð áèëýý . Ñàëàõûí ºìíº ÷àìòàé íýãýí óäàà
õ¿ñëèéã õàíãàñóãàé” ãýñýíä õààíû îõèí äóðòàéÿà çºâøººðºâ. Ìàðóô òýíäýýñ óãààë
¿éëäýýä çàðöûí õóâàñ ºìñºæ, íãýí ñàé ìîðü ýìýýëæ óíààä ¿¿ð öàéõûí ºìíº õîòîîñ ãàð÷
îäòîë òîõèîëäîõ õ¿ì¿¿¿ñ ñóëòàíû àëáàí ã¿éöýòãýæ ÿâàà çàðäàí ãýæ ¿çñýí áèëýý .
Ìàðãàà ºãëºº íü øàäàð ñàéäûí õàìò îõèíû ºðãººíä î÷èæ “Çà îõèí ìèíü , þó ãýæ áàéíà?”
õýìýýâýë îõèí ºã¿¿ëðî¿í: “àé ÷èíèé øàäàð ñàéä ìèíèé íýðèéã ýð íºõðèéí ìèíü ºìíº ãóòààõ
ñàíàà ºâºðëºí àæýý” ãõýä íü “ßàãààä òýð âý?” ãýñýíä îõèí ºã¿¿ëð¿¿í: “ª÷èãäºð ¿ëýø èðæ
ìèíèé ýð íºõºð èðæ, áè òàíóóñûí ¿ãèéã õýëæ àìæàà£¿é àòàë ìàíàé òàéãàí ãàäíààñ íýã
çàõèäàë áàðèí îðæ èðýýä “Ãàäàà îðäíû îíõîí äîð àðâàí çàðö õ¿í èðýýä ìàíàé íî¸í
õóäàëäàà÷èí Ñèäè Ìàðóôò ýíý çàõèäàë äàìæóóëíà óó. Áèäíèé õ¿ì¿¿ñ ò¿¿íèé à÷àà
õºñãèéí õàìò ÿâòàë íî¸í ìààíâ õààíû îõèíòîé ãýðëýñíèéã äóóëààä çàìä òîõèîëäñîí õýðýã
ÿâäëûã àéëòãàõààð îäâòîëãîí èðýâ” ãýæ áàéíà ãýýä ýíý çàõèà ºãºâ. çàõèàã àâ÷ ¿çüýë:
“Ýðõýìñýã íî¸í, õóäàëäàà÷èí Ìàðóô ÷èíèé õàðúÿà òàâàí êàðö íàðàñ ÷èíü èëãýýâ. Òàíûã
áèäíýýñ ò¿¿ð¿¿ëýí ÿâòàë îîí í¿¿äíýë÷èí àðàá õ¿í äàðàëäàâ óóëàãëàí äîâòëîîä òýð õî¸ð
ìÿíãàí õ¿í áèä òàâàí çóóí õ¿í õîîðîíäîî èõýä áàéëäàæ, á¿òýí ãó÷èí õîíîã ñààòàâ. Òýä
áèíýýñ õî¸ð çóóí áîîäîë ýä áàðàà áóëààí àâ÷ òàâèí õ¿íèé ìààíü àëàü ” ãýæýý .
Ìàðóô ýíý ¿ãéã äóóëààä “Àé Àëëàõ òàíóóñûã çàëõààòóãàé. Õî¸ð çóóõàí áàðààíû òºëºº
òýäãýýð í¿¿äýë÷èí óëñòàé áàëäààä þó õèéíý? ¿¿íèé ó÷èð ºäèé ñààòàõ ãýæ áàéõ óó?
õî¸ çóóí áîîäîë áºñ áàðàà äîëîîõîí ìÿíãàí äèíàð çîîñ ø¿¿ äý! Áè áèåýð ÿâæ ò¿ðãýí
àâ÷èðñóãàé. Í¿¿äýë÷èí àðàáóóäûí áóëààí àâñàí æààõàí þìààð þóíû õºðºíãº íèìãýðýõ
áàéòóãàé òýäýíä áýëýã áîëãîí ºãâºë òààðíà” ãýýä ýä áàðàà àëäñàí, õýäýí çàðö
àëàãäñàíûã º÷¿¿õýí ÷ òîîëãøé ãàðààä ÿâëàà . Áè öîíðîîð õàðâààñ ìºíººõºí çàõèà õ¿ðãýæ
èðñýí çàðö õ¿ì¿¿ñ ñàðàí ìýò õóâöàñ ºìñºæ íü ìàíàé ýöãèéí õ¿ì¿ñýýñ õîñã¿é
èë¿¿ àæýý .
Òýãäýýä òýäãýýð çà°ö íàðûíõàà õàìò îäîâ. Àëëàõûí èâãýýëýýð ÷èíèé õýîñýí ¿ãèéã
õýëæ ýñ çàâäàâ. Õýðýâ õýëñýí áîë òà áèä õî¸ð ò¿¿íèéã þóòàé ìóóõàé ãîìäîîæ, ýðíºõºð
ìèíü íàìàéã õýðõýí ¿çýí ÿäàõ áàéñàí áîë! Ìèíèé ñàéí ýð íºõðèéã òýãæ õýëñýí ÷èéíè øàäà
ñàéä áîë õàìãèéí æèãø¿¿ðò õ¿í ìºí!” ãýæýý .
Ýíý ¿ãèéã ñîíñîîä õààí ºã¿¿ëð¿¿í: “àé îõèí ìèíü ÷èíèé ýð íºõºð ¿çíýõýýð ºãººìºð áàÿí õ¿í
àæýý . ×àìòàé ãýðëýñýí öàãààñ õîéø õîîñîí ÿäóó õ¿íä õè÷íýýí èõ ºãëºã ºãºâ äºº! Àëëàõ
ºðøººí ñî¸ðõîæ óäàõã¿é õºãñèéã àâ÷èðñàí öàãò áèäýíä àñàð èõ õèøèã õàéëàõ áèçýý!”
ãýýä îõèíûã òàéòãàðóóëäàí øàäàð ñàéäûã èõýä õàðààí çàãíàæýý .
Ýíý ¿åñ õóäàëäàà÷èí Ìàðóô ÿâñààð õ¿íã¿é öºë ãàçàð õ¿ð÷ õààøàà ÿâàõûã ýñ ìýäýí
õàéðò ýõíýðýýñ õàãàöñàíäàà ãóíèãëàí óéëæ èéí ø¿ëýãëýð¿¿í:
Õàíèëàõ öàãò õóóðòàí áèäýí õî¸ð õàãàöàâ.
Õàòóóí ¿ãíýýñ õàéëæ ñýòãýë ç¿ðõýí øàòàâ.
Àìðàãàà îðõèñîí õ¿íèé í¿äýí íóëèìñàíä õîðìäîã
Àÿº, áèäýí õàãàöàâ÷ àõèàä õýçýý ÷ ó÷ðàõ áîë
Àÿà, àëèìàí ñàðàí ìèíü!
Àëæààñàí ç¿ðõýý òà÷úÿàíãóéí ýðõýýð ÷àìä îðõèëîî.
Àÿà, ÷èíèéõýý öàðàéã ìº÷èéí òºäèé õàðààã¿é áîë
Íèéëýí æàðãààä óéòãàð ãóíèãèéã àìñëàà .
Ìàðóô õýìýýí íýãýí áýýð Äóíúÿ õ¿¿õýíä äóðëàëàà .
Ìàãàä ñýòãýëýýð ¿õýâ÷, õàðèóí äóðëàë íü ìºíõ áèëýý .
Àìðàãèéí íàðàí èâãýýí ñî¸ðõîæ õàéðëàíà óó?
Ýðãýæ áèäýíä íèéëýõ öàã áèé áîë óó?
Ýíã¿é áàÿðûã ó÷ðàí çîëãîæ îëîõ áîë óó?
Àìðàãèéí îðäí áèä õî¸ðûã áàÿðëóóëàõ áîë óó?
Àÿà, àëèìàí ñàðàí ìèíü ÷è íàðàí ìýò
Àðèóõàí íîòî ¿çýñãýëýíãýýðýý áèäíèéã ÿìàãò èâýýãýýðýé!
ßíàãèéí æàðãàë õàìãèéí çîëã¿é íü ¿íýí áîëîâ÷
ßàõèâ÷ áè ãóíèã õèéãýýä ÿíàãèéã òýâ÷èí ÷àäíà!
Èéíõ¿¿ ø¿ëýãëýæ ã¿éöýýä õîðñîý óéëæ õààø ÿâàõûã ¿ë ìýäýõ òóë ¿õñýí íü äýýð ìýò
ñàíàãäàõ àæýý .
Òýíäýýñ óõààíòàé óõààíã¿é ÿâñààð æèí ¿äèéí àëäàä íýãýí æèæèã ñóóðèí
ãàçàð õ¿ðòýë õîë áóñ íýã õ¿í ãàçàð õàãàëæ áàéíà.
Ìàðóô ìàø èõ ºëñºõ òóë òýð õ¿í äýýð î÷èæ àìðûã ýðâýýñ õàðèó ìýíäëýýä “àé íî¸í
òàâòàé ìîðèëîãòóí! ×è Ñóëòàí õààíû çàðö õ¿í ìºí ¿¿? ” ãýõýä íü ìºí ãýòýë “àé áè,
÷àìàéã õîîë óíäààð äàéñóãàé” ãýõýä í ýíý ëàâ èõ áóÿíòàé õ¿í ãýæ áîäîîä “õàðâààñ
÷èíèé ýíä õîîë ¿ã¿é áàéíà ãýòýë ÷è þóãààð äàéëàõð ãýæ íàìàéã óðèâ?” ãýñýíä “Àé íî¸í
ìèíü, òýð àìàðõàí îëäîíî. ×è ìîðèíîîñ áóóæ ýíä õ¿ëýýæ áàéí. Áè ýí¿¿õýí ñóóèí îðæ èäýõ
þì àâ÷ðúÿ” ãýõýä íü “Ýíý ñóóðèí íýãýíò îéðõîí òóë áè ººðºº ÿâæ çýýëèéã ãàçàð î÷èæ,
þì õóäàëäàí àâ÷ èäâýë ò¿ðãýí áèø ¿¿?” ãýõýä “àé íî¸í ìèíü, ýíý ñóóðèí áîë äààí÷ áàãà
òîãîí òóë çýýë ãýæ áàéõã¿é áèëýý . Èõ Àëëàõûã áîäîæ ò¿ð ñààòíà óó? Áè íýí õóðäàí
èðíý” ãýæýý .
Ìàðóô ìîðèíîîñ áóóæ õ¿ëýýí ñóóõ çóóð “Áè ýíý õ¿¿ õîîñîí ÿâóó õ¿íèé àæëûã
àëäóóëæýý . ãàðç õîõèðîë ýñ ó÷ðóóëàõûí ¿¿äíýýñ îðîíä íü ãàçàð õàãàëæ áàéñóãàé”
ãýæ áîäîîä õýäýí øàð òóóæ ãàçàð õàãàëàí õýñýí ÿâòàë àíæèñ íýãýí áàò þìàíä òýýãëýí
ÿã çîññîíä . ¿çâýýñ òîì àëòàí öàãèðàãò òýýãýëñýí áàéëàà .
Àëòàí öàãèðàãèéã àâ÷ ¿çâýýñ äîð íü òýýðìèéí ÷óëóóíèé õèðòýé òîì ãàíòèã áàéíà. Ìàðóô
õ¿¸÷ëýí îðîëäîæ ãàíòèãèéã õîâõîëòîë ëäîîø îðñîí øàò áàéõ òóë îðæ ¿çâýýñ
äºðâºíòàñàëãààíû íýãä íü ä¿¿ðýí àëò, íýãä íü ä¿¿ðýí ìàðãàä, ñóâä, ø¿ð, íýãä íü ä¿¿ðýí
áàäìààðàã, áàäàõøàí ãàçðûí îþó, íýãä íü ä¿¿ðýí î÷èð àëìàñ áàñ áóñ íýð ¿ë ìýä½õ
ýðäýíý ÷èõýýòýé àæýý . äóíä í òóíãàëàã òàëñò àâäà äîòîð õóãøãàíû õýðòýé òîì òîì
ýðäýíèéí ÷ëóó ä¿¿ðýí , áàñ íèìáýãíèé õýðòýé íýýí àëòàí õàéðöàã áàéæýý .
Ìàðóô íýí ãàéõàæ ¿ëýìæ áàÿðëàí “”Ýíý æèæèã õàéðöàãò þó áàéäãèéã ¿çñ¿ãýé!” ãýýä
íýýòýë äîòîð íü øîðãîîëæûí ìºð øèã æèæèã áè÷èã áà çàíãèàíû çóðàãòàé àëòàí áºãæ
áàéæýý . Áºãæèéã àâàä ç¿ëãýí ¿çüýë, “Àé î¸í áè ýíä áàéíà. ×è þó õ¿ñíýì? Òîñãîí ñóóðèí
áàðèõ óó õîò áàëãàä íóðààõ óó? ×è þó õ¿ñâýýñ á¿õíèéã çàõèðàã÷ óâèäñûí õ¿÷èíä ýñ
ã¿éöýòãýõ þì íýã ¿ã¿é áèëýý ãýæ õ¿í äóóãàðàõ øèã áîëîõîä Ìàðóô “Íàìàéã íî¸í áîëãîã÷
õýí áý?” ãýñýíä ìºíººõºí äóóãàð÷ äóó ºã¿¿ëð¿¿í: “Áè áîë ýíý áºãæèéí õýí ç¿¿ñýíä õ¿íä
çàðàãäàíà. ×è þó õ¿ñýæ çàõèðàí òóøààíà áè ¿ã äóóã¿é ã¿éöýòãýíý. Áè õ¿í ä¿ðñè õèé
þìñû àìü ñàõèõ èõ öýðãèéã çàõèðäàã þì . Ìèíèé ìýäýëä äàëàí õî¸ð îìãèéí äîëîîí ò¿ìýí,
õî¸ð ìÿíãàíö ýðýã áèé . íýã öýðýã ìÿíãàí ìàðèäûã çàõèðíà . íýã ìàðèä ÿìíãàí òóñëàõ íàðûã
çàõèðíà. Íýã òóñëàãÿ ìÿíãàí ÷ àùºòãºð çàõèðíà. Íýã ÷ºòãºð ÿìÿíãàí õèé þìûã çàõèðíà.
Òýä á¿ãäèéã áè çàõèðäàã. Íàìàéã ýíý áºãæèíä ø¿ãýëñýí ó÷èð õýí ýíý áºãæèéã ç¿¿âýýñ
áè ò¿¿íä óã äóóã¿é çàðàãäàõ áîëíî. íýãýíò ÷è ýíý áºãæèéã ýçýí òóë ãàçàð äýýð äàëàé
äýýð õààíà ÷ ÿâñàí áºãæèéã íýãýíòýý ç¿ëãýâýë áè õýçýýä ÷èíèé äýðãýä î÷èõ òóë
äóðòàéãà çàõèðàí òóøààæ áîëíî. Õàðèí õî¸ óäàà àð÷èí ç¿ëãýâýë áºãèæ í äýýð
áè÷ýýñòýé íýðýýð íàìàéã ò¿ëæ àëàõ òóë õàðàìñàâ÷ áàðàõã¿é õàéðàí þì áîëíî. Ìàðóô
“×èíè© íýð õýí áý?” ãýýä “Àáó Ñààäàò”ãýõýä íü “àé Àáó Ñààäàò, ýíý õíèé ýðäýíèéí
ñàí áý” ãýñýíä Àáó ñààäàò ºã¿¿ëð¿¿í: “Ýíý áîëáîîñ Àäûí õ¿¿ Øåäàëëûí ýðäýíèéí ñàí,
Èðåì áàðüæýý . åðòºíöºä ººð èéì ýðäýíèéí ñàí áàéõã¿é. Áè Øåäàëëûã ñýð¿¿í òóíãàëàã
àõóéä íü çàðö íü áàéñàí áºãººä ýíý áîë ò¿¿íèé áºãæ ìºí. òýð õ¿¿ ýíý áºãæèéûã ýíý
ýðäýíèéí ñàíä òàâüñàí íü îäîî ÷èíèéõ áîëæýý .” ãýõýä íü “×è ýíý ýðäýíèéí ñàíä áàéãàà
á¿õíèéã ãàçàð äýýð ãàðãàæ ÷àäàõ óó?” ãýñýíä “õàìãèéí àìàðõàí” ãýõýä íü “òýãâýë þó
÷ ¿ëäýýëã¿é öºìèéã ãàäãàø çººæ ãàðãàÿ” ãýæýý .
Àáó – Ñààäàò ãàçàð ðóó çààòàî ãàçàð õàãà ¿ñýð÷ Àáó- Ñààäàò äîîø îðæ àëãà áîëîâ.
Óäàëã¿é ñàéõàí öàðàéòàé îîí ãî¸ çàëóó÷óóä ñàãñòàé àëò çºººæ òºäõºí ã¿éãýýä “Öààíà
þó ÷ ¿ëäñýíã¿é ” ãýöãýýõýä Àáó –Ñààäàò Ìàðóôò ìýäýãäýâ. “Ýíý îëîí ñàéõàí þóí óëñ
âý? ” ãýñýíä “Ýä ìèíèé õ¿¿õýä ýíý çýðãèéí áàãà àæèëä òóñëàã÷äûã äóóäàõ ÿâäàëã¿é
ìèíèé õºâã¿¿ä õèéæ ÷àäíà . îäî þó õèéõýâ” ãýæýý . Îëîí ëóóñ àâäàð àâ÷èð÷, ýäãýý
ýðäýíýñèéã àâäàðëàí à÷ààëæ ÷àäàõ óó?” ãýñýíä Àáó-Ñààäàò : “Ýíý òóéëûí àìàðõàí ”
ãýýä íýãýí óäàà òîì õàøãèðòàë íàéìàí çóóí õ¿¿õýä íü öóãëàâ.
“Òààíóóñûí çàðèì íü ëóóñ áîë, çàðèì íü ÿìàðâàà ã¿ðíèé õààíä áàéõã¿é ñàéõàí çàðö
áîëãòóí. Áàñ íýã íü õºñºø òóóã÷ çàðö áîëñóãàé!” ãýòýë äîëîîí çóó íü ëóóñ íýãýí çóó
íü çàðö áîëîí õóâèðàâ.
Àáó- Ñààäàò áàñ ²óñëàã÷ íàðàà äóóäàæ çàðèìûã ýðäýíèéí ÷èìýãòýé àëòàí ýìýëòýé
ñàéõàí ìîðü áîëãîæ óÿâ.
Ìàðóô “Àëò áà ýðäýíèéí ÷óëóóã òóñ á¿ðä íü ÿëãàæ
Àâäàðò õèéãò¿í!” ãýñýíä òºäºëã¿é àâäàîðëàæ à÷ààëæýý .
Ìàðóô áàñ ºã¿¿ëð¿¿í: “àé Àáó ñààäàò, ÷è ¿íýòýé ¿íýòýé ýä áºñ àâ÷èð÷ ÷àäàõ óó? ”
ãýñýíä “Ìèñèð, Ñèðè, Ïåðñ, Æàãàð Ðîì àëü ãàçðûí áºñ áàðàà õýðýãòýé âý?” ãýõýä íü
“Àëü àëèíààñ íü çóó çóóí áîîäîë àâ÷ðàãòóí” ãýæýý .
Àá ñààäàò “Áè òóñëàã÷ íàðààã¿ðýí òóñ á¿ðä òîìèëîí èëãýýâýýñ òýýæ èðýõ áîëíî.
ãàãöõ¿¿ º÷¿¿õýí õóãàöàà õýðýãòýé ãýõýä íü “èõ õóãàöàà õýðýãòýé þó?” ãýñýíä
“ãàíöõàí øºíº, ìàðãààø ºãëºº áîñîõîä ÷èíü õ¿ññýþì ÷èíü ¸ñîîð á¿òñýí áàéíà” ãýæýý .
Ìàðóô ýë õýðãèéãòóøààãààä áàñ òýíä çàõèðàí àñàð ìàéõàí øààëãàæ, ñàéõàí ñàéõàí õîîë
óíä òàâèóëæ Àáó ñààäàòûí õºâã¿¿äèéã çàðö çàðäñàí áîëãîîä õîîë çîîãëîí áàéòàë ìºíººõºí
òàðèà÷èí òàâàã ñýâýã çàðàì, øóóäàé àðâàé àâ÷ðààä õàðâààñ èðñýí õ¿í àñàðò çëðàí,
çàðö õ¿ì¿¿ñ ýëýã òýâðýí ñóóõûã ¿çýýä Ñóëòàí õààí áèåýð çàëðàí èðñýí ãýæ áîäæýý .
Òàðèà÷èí ÿäó õîîë àâ÷èðàíä ñýòãýë çîâæ ”òàõèàíû õî¸ð äýãäýýõýé àëæ ø¿¿ðõèé ìàõààð
ºíãèéã õóâèëíãàí áàðüäàã áàéæýý ” ãýæ áîäîîä òèéíõ¿¿ øèéäýí ýðãýòýë Ìàðóô äóóäàæ,
“Ýíý ÷èíü þó âý?” ãýñýä òà°èà÷èí “òàíä õîîë, ìîðèíä òýæ½ýë àü÷èðëàà . òàíûã ñóëòàí
õ à ãýæ ìýäñýí áîë òàõèàíû õî¸ð äýãäýýõýé àëæ äàéëàõ áàéæýý” ãýõýä íü Ìàðóô
ºã¿¿ëð¿¿í:
“Áè ñóëòàí õààí áèø áîëîâ÷ ò¿¿íèé õ¿ðãýí áèëýý . Áè ò¿¿íä óóðëàí ÿâòàë õîéíîîñ îîí
çàðö íàðûã èëãýýæýý . Îäîî õîòîñ áóöíà. ×èíèé áýëäñýí õîîë õýäèéãýýð ñýðýì çàðàì
áîëîâ÷ òààëàìæòàé òóë áè èäíý. ” ãýýä òàðèà÷èí õèéñýí õîîëíîîñ öàäòàë èäýýä
òàðèà÷íûã ìºíººõºí îëîí ñàéõàí õõîîë óíäààð õàðèó äàéëñàíï òàðèà÷èí áàñ öàäòàë
èäæýý . Ìàðóô ãàðûã óãààãààä ¿ëäñýí õîîëûã çàðö íàðò ºãººä òàðèà÷íû òàâãàíä ä¿¿ðýí
àëò õèéæ “ìàé àâààä õàðü, õîæèì õîò îðîõîä ÷èíü áàñ õ¿íäëýí äàéëàìç!” ãýæýý .
òýð ¿äýø ýðäýíèéí ñàíãèéí èëáèéí îõèí á¿æèãëýí Ìàðóô èõ ë çóãààòà æàðãàëòàé
õîíîæýý .
Ìàðóô ìàðãààø ºãëºº áîñòîë òýíãýðèé õàÿàíààà óëààí òîîñ áîñîæ óäàëã¿é äîëîîí çóóí ëóóñ
à÷àà õºñºã, çàðö áîîëóóä òóóæ õºòºëñººð ãàð÷èðýõýä Àáó Ñààäàò æèíãèéí äààìàë
àäèë ëóóñ óíàæ õàæóóä íü õàðàãäàâ. Æèíãèéí ò¿ð¿¿íä ýðäýíèéí ÷óëóóí ÷èìýãòýé,
äºðâºí øèæèð àëòàí ïàéçòàé æóóç äàìíàæýý .
Àáó Ñààäàò ºã¿¿ëð¿¿í: “àÿà íî¸í ìèíü, çàõèðñíûã ñîîð ã¿éöýýëýý . Ýíý æóóç äîòîð
õààä õààäàä ¿ã¿é ãî¸ õóâöàñ áèé . òà ºìñºæ ýíý æóóçàíä çàëðààðàé . Îäîî þó
õ¿ñíýì?” ãýõýä íü Ìàðóô ºã¿¿ëð¿¿í: ”Àé Àáó Ñààäàò áè Õèòàí-àëü õàòàí õîòîä áàéäàã
õàäàì õààí ààâä çàõèà ºãºõèéã õ¿ñíý : ×è ñàéõàí öàðàé ç¿ñòýé ýë÷èéí ìàÿãòàé î÷èõ
áîëíî“ ãýñýíä Àáó ñààäàò çà ãýýä Ìàðóôèéí áèò¿¿ìæ á¿õèé çàõèà àâàí îäîâ.
Ýíý ¿åñ ìºíººõºí õààí øàäàð ñàéäòàé õî¸óë ÿðèëöñàíä õààí: “Àÿà øàäàð ñàéäàà,
í¿¿äýë÷èí àðàáóóä õ¿ðãýíèéã ìèíü àëààã¿é áàéãàà ãýæ ñýòãýë èõýä çîâíîì . õààøàà
îäñîíûã ìýäñý áîë öýðýã ÿâóóëàõ áèëýý . Äààí÷ õýëñýíã¿é ÿâààä ºã÷ýý” ãýñýíä øàäàð
ñàéä “àÿà ÷è äààí÷ ãýíýí õ¿í áèëýý . òýð áîë ãàíöõ¿¿ õóäàë÷, ëóéâàð÷èí, áèäíèé
ñýðäýæ èðýõýð øèâøèã áîëîõîîñ ýìýýí îðãîæýý ” ãýæýý .
Ãýíýò íýãýí ýë÷ îðæ, èðýýä õààíä ñºãäºí ìºðãºæ, “¿¿ðä àç æàðãàëòàé áàéõûã” åðººòºë
õààí, “×è õààíààñ ÿâàà õýí áý?” ãýñýíä “×èíèé õ¿ðãýí íàìàã ýë÷ áîëãîí çàðàâ. ªºðºº
à÷àà õºñãèéã õàìò ýí¿¿õýíä èðæ ÿâàà” ãýýä çàõèäëûã áàðèâ. Õààí çàõèàã çàäëà ¿çüýë
õààíû àìðûã õ¿íäýòãýí ýðýýä “Áè à÷àà õºñãèéí õàìò î÷èæ ÿâíà. Öýðýã æàãñààæ
òîñîãòóí!” ãýæýý .
“àÿà øàäàð ñàéä ÷èíèé íýð ñ¿ð Àëëàõûí ºìíº áóçàðòæýý . ìèíèé õ¿ðãýíèéã ÷è õóäàë÷
ëóéâàð÷èí ãýæ îëîíòàà ºã¿¿ëòýë, îäîî à÷àà õºñãèéã àâààä èðæ ÿâíà ø¿¿ õàðèí ÷è ìýõò
õ¿í áîëîõîî¸ çàéëàõã¿é” ãýæ õààíûáã ºã¿¿ëýõýä øàäàð ñàéä “àÿà öàãèéã ýçýëñýí õààí
ìèíü ò¿¿íèéã èðýõã¿é óäààä áàéõààð íü áààõàí ìºíãº ¿ðýýä àîãà áîëæýý ãýæ ýìýýñíýýñ
õýëñìýí áèëýý ” ãýõýä íü õààí : “Àé çàëüò íîõîé íýãýíò ò¿¿íèé õºñºã èðñíýýñ õîéø ò¿¿íèé
òýð ¿ðñýí ìºíãº þó ÷ áèø ø¿¿!” ãýæýý .
Õààí õîò î÷èæ ñîíñîãòóí! ×èíèé ýð íºõºð à÷àà õºñãèéí õàìü èðæ ÿâíà ãýæ ýíý çàõèà
èî¿¿ëæýý . îäîî áè óãòàõààð ÿâëàà
Ãýõýä íü îõèí ÿìàð æèãòýéþì áý? ßäóó õîîñîí õ¿í ãý¦ õóäàë õýëæ íàäààð òîãëîæ øàëãàæ
¿çñýí õýðýã ¿¿? ßìàð áîëîâ· áè ò¿¿íèé íýð ñ¿ðèéã àðèóíààð ñàõèæýý ãýæ áîäîâ.
Ýíý ¿åñ ìºíººõºí Êèàðûí Àëè õîò îðíûã èõðýä ÷èìýãëýõèéãø ¿çýýä õ¿íýýñ ó÷ðûã
àñóóâàë “õààíû õ¿ðãýí èõ õºñãèéí õàìò èðæ ÿâàà” ãýõýä íü íýí ãàéõæýý .
“Àëëàõ àãóó èõ áèëýý” ßäóó õîîñîí ó÷èð ýõíýðýýñ çóãòààí èðëýý ãýñýí àòàë õààíààñ
òèéì èõ à÷àà îëîâ? Õààû îõèí øèâøãýýñ ýìýýí àðãà çîõèîæ ìàãàä! Àëëàõ ò¿¿íèéã ºðøººí
ñî¸ðõîæ áîëòóãàé! Ãýæ áîäñîí áºãººä áóñà õóäàëäàà÷èíãóóäï ìºíãèéãø ýðã¿¿ëýí àâàõ
áîëîâ ãýæ èõýä áàÿðàëöãààæýý .
õààí öýãèéã æàãñààí òîñîí ìîðäòîë Àáó Ñààäàò Ìàðóôò î÷èæ á¿õ ¿çñýí äóóëñàíàà
àéëòãàâ.
Òýíäýýñ õºñºã õºäëºõºä Ìàðóô ãî¸ õóâöàñ ºìñºæ æóóçàíä àëèäàà õààäààñ ìÿíãàíòàà
ÿìáàòàé çàëàð÷ýý .
Çàìûí òàëä õààí èõ öýðãèéí õàìò òîñîæ, Ìàðóô èõ ñóëòàí õààíû õóâàñòàé æóóçàíä
çàëðàí ÿâàõûã ¿çýýä ã¿éí èðæ àìðûã ýðñýíä õààíû øàäàð àëáàíû ñàéäóóä íýã àäèë
óõàñõèéí àìðûã àéëòãàí, Ìàðóô õóóðàì÷ áèø ¿íýõýýð áàÿí õ¿í áîëîõûã í¿äýýð ¿çýæýý .
Àðñëàíãèéí áîëîâ÷ ñ¿íñ çàéëìààð ñ¿ðòýé æàãñààë õîòîä îðæ èðýõýä ìºíººõºí îëîí
õóäàäàà÷èí òîñîæ, Ìàðóôèéí àìðûã ýðæ, õóäàëäàà÷èí Àëè ò¿¿íä áã¿¿ëñýí íü: “×è
õýðýýñýý èë¿¿ õýðýã ¿éäñýí àòàë õàðèí ÷ ñàéõàí ºíãºðëºº . Àëëàõ ÷àìàéã óëàì èâýýõ
áîëòóãàé!” ãýñýíä Ìàðóô èíýýæ, õààíû îðäîíä çàëðààëä, “Àëò á¿õèé à÷ààã ìèíèé õàäìûí
ñàíä áóóëãàñóãàé. Ýä áàðààã ýíä àâ÷èð÷ çàðëàãòóí! ” ãýýä äîëîîîí çóóí ëóóñ à÷àà
ìºíºº çàäëóóëæ, àëü ñàéíûã øèëæ, íýã àâäàðò àëò áà ýðäýíèéí ÷óëóóíû õàìò ýõíýðò
õ¿ðã¿¿ëýí, “Øèâýã÷èí òàãàí íàðò òàðààí ºã!” ãýæýý .
Ìàðóô óðüä íýã ìÿíãàí äèíàð çîîñ çýýëñýí óëñàä õî¸ð ìÿíãà, ò¿¿íýýñ èë¿¿ çîîñíû çýýëñýí
óëñàä ýä áºñ áàðàà òàðààí ºãººä ìºíõ¿¿ ÿäóó õîîñîí õ¿ì¿¿ñò ¿ëäñýíèéã ò¿ãýýõ òóë
õààíä õàéðàí ñàíàøäàâ÷ ÿàæ ÷ ýñ ÷àäíà.
Ìàðóô àâ÷èðñàí ýä áàðààã öºìèéã òàðààæ ºãººä õààíû èõ öýðãèéí óëñàä ø¿ð ñóâä,
îþó , ìàðãàä , áàäìààðàã , ýðäýíèéí ÷óëó àòãà àòãààð òàðàñàíä õààí òýñãýëã¿é “àÿà õ¿¿
ìèíü îäî áîëîõ þì áèø ¿¿ . Öààíà íü áàãà ¿ëäæýý . ” ãýñýíä Ìàðóô “íàä çºíäºº áèé” ãýæýý .
Õààíû ñàíãèéí íÿðàâ èðæ, “Àÿà öàãèéã ýçýëñýí õààí, õààíûñàí àëò áà ýðäýíýýð
äï¿¿ðýâ. ¿ëñýíèéã ýü õààíà õèéõ âý?” ãýñýíä õààí : “ªºð ãàçàð õèéñ¿ãýé” ãýæýý . õààíû
îõèí ýíý á¿õíèéã ¿çýýä ãàéõàõ áàÿðëàõ çýðýãöýí, “Ýíý èõ þì õààíààñ îëñíûã ìýäýõ
þìñàí!” ãýæ áîäæýý . ìºíººõºí îëîí õóäàëäàà÷èí Ìàðóôò èõýä áàÿðëàöãààí àç æàðãàë
åðººñººð áàéëàà .
Õóäàëäà÷èí Àëè, “Ýíý èõ ñàí õºìðºã õààíàñ õóäàë õýëæ îëîâ? Õààíû îõèíû þì áàéñàí áîë
õààíààñ èéíõ¿¿ ÿäóó õîîñîí õ¿ì¿¿ñò öºìèéã òàðààõ áèëýý? ãýæ ÿìàð ÷ ãýñýí :
Õààí ÷àìä, õààí øèðýýãýý õàéðëàâààñ
Õààíàñ òðý áèëýý? ãýæ ó÷ðûã á¿¿ àñóó
Àëëàõ ìýäýýä õèøèã õ¿ðòýýñíýýñ õîéø
Àìãàëàí õ¿ëöýíã¿é ¸ñûã äóóã¿é ñàõü’
ãýæ ñàéõàí õýëñýí ¿í áèé” ãýæ áîäæýý
Òýíäýýñ Ìàðóô ýõíýð äýýðýý èðâýë õààíû îõèí ýåëäýã ñàéõàí èíýýñýãëýí óãòà¦,
“Áè ýõíýðýýñ õººãäñºí ÿäóó õîîñîí õ¿í ãýæ ÷è íàìàéãø øàëãàõûã õ¿ññýí ¿¿? Àëëàõûã
áîäîæ áè ÷èíèé íýð ñ¿ðèéã ãóòààãààã¿é ø¿¿. ×è áàÿí ÷ àòóãàé, ÿäóó õîîñîí àòóãàé
ÿëãààã¿é áè ÷àìä òóéëûí õàéðòàé áèëýý . ×è þóíä òýãæ õýëñýí þì áý? ” ãýñýíä Ìàðóô
ºã¿¿ëð¿¿í: “×è ¿íýõýýð íàä ñýòãýëòýé þì óó? Ýä ìºíãºíèé øóíàëààñ áîëîâ óó? ãýæ áè
øàëãàõ ãýñýí þìàà . ×è ¿íýíõ¿¿ ñýòãýëòýé, õ¿íèé ñàéí ÷àíàð õàäãàëñàí õ¿ áîëîõûã îäîî
áèåýð ¿çýæ ìýäýâ” ãýýä ìºíººõºí áºãæº íýãýíòýý ç¿ëãýâýýñ Àáó ñààäàò õýäèé íü
äýðãýä ýü èðæ “àé íî¸í þó õ¿ñíýì” ãýõýä “ìèíèé ýõíýðò ýðäýíèéí ñàíãààñ õîñã¿é ãî¸
õóþâöàñ àâ÷èðñóãàé. Áàñ èæèëã¿é äº÷èí ýðäýíèéí ÷óëóóí õ¿ç¿¿íèé ÷èìýã àâ÷ðààðàé”
ãýñýíä Àáó Ñààäàò í¿ä èðýìõèéí çóóð àâ÷èðñíûã ¿çâýë õºë ãàðûí õî¸ àëòàí áóãóéâ÷,
ýðäýíèéí ÷óëóóí ç¿¿ëò, ýýìýã, á¿ñ òýðã¿¿òýí ¿íèéã ìºíãººð ÿðèâ÷ ã¿éöýõã¿é ñàéõàí þì
áàéð òóõ, “àé íî¸íòîí ìèíü, ýíý ñàéõûí þìûã áè íàéð íààäìààð õýðýãëýñ¿ãýé!” ãýõýä íü
Ìàðóô “¿ðãýëæ ºìñºæ áàéãòóí! Íàä áàñ çºíäºº áèé” ãýæýý .
Áàñ ãî¸ë á¿õèé îëîí ñàéõàí õóâöàñ àâ÷ðóóëæ øèâýãèí íàðò ºìñãººä òýíãýðèéí
äàãèíàñ ìýò ¿çýãäýýï õààíû îõèí òýäíèé äóíä áàéõ ýü îääûí äóíä ñàðàí ìàíäàõ àæýý .
õààí ýíý á¿õíèéã ¿çýýä òóéëûí èõ ãàéõàæ, øàäàð ñàéääàà “Àé øàäàð ñàéäàà, ýíý åð
íü þó áîëæ áàéíà?” ãýñýíä øàäàð ñàéä ºã¿¿ëð¿¿í: “àÿà öàãèéã ýçýëñýí õààí íìèíü ¿íýõýýî
õóëäàëäàà÷èí õ¿í áîë øèðõýã îëñûã áîëîâ÷ æèëýýð äàðæ çààâàë ¿íý õðãýæ ºãäºã
ó÷èðòàé Õààí õ¿íä áîëîâ÷ õîâîð òîõèîëäîõ ýíý èõ ìºí£º ýðäýíèéí ÷óëóó, ýäá àðàà
õààíàñ îëæ áàéíà ãý ÷è áîäîæ áàíà . ëàâ íýã ó÷èð øàëòãààí áèé . õýðýâ òà ìèíèé ¿ãýíä
îðîõ þì áîë áè ¿¿íèé ¿íýíèéø èë áîëãîú¸” ãýñýíä õààí: “×èíèé ¿ãýíä îðíî ” ãýæýý .
Òýãâýë ÷è Ìàðóôèéã äóóäàæ, “àÿà õ¿ðãýí ìèíü, áè ãàãöõ¿¿ øàäàð ñàéä òà õî¸ðòîî
íàðãèõûã õ¿ñíýì” ãýæ àÿòàéõàí óðèãòóí! Öýöýðëýãò øèðýý çàñàæ èõýýõýíäàðñ
áýëòãýæ ñîãòòîë óóëãàâàà± óõààí àëäààä áèäíèé àñóóõàï óí íóóöûã çààâàë õýëýõ
áîëíî. äàðñàíä õ¿í áèéã õóäàëäàíà.
Äàðñ óóæ áèä èõýä öýíãýí íàðãèëà .
Äàðóé íóóöàíä õ¿ðýõýä “çîãñ” ãýæ áè õàøãèðëàà!
Àìòàò äàðñàíä áèå ñýòãýëèéã ýçýìä¿¿ëýí
Àðèóí íàíäèíàà îëîíä äýëãýõýýñ ýìýýíý!
Ãýñýí íü ó÷èðòàé ¿ã áèëýý .
Òèéíõ¿¿ íóóöàà áèäýíä ÿðèâààñ õàðèó ÿàñàí ÷ áèäíèé äó áîëíî. ìèíèé ýìýýõ íü õýðýâ
òýð, õààí øèðýýíä äóðëàâàë ìºíãº õàéëàõã¿é ÷óëóóäàæ èõ öýðãèéã ýçýìäýæ àâààä
÷àìàéã ò¿îõýí óíàãààæ þóíû ìàãàä ãýñýíä, Õààí “×èíèé çºâ” ãýæýý .
Ìàðãààø ãëºº íü õààíû çàðö àäóó÷èä èõ ë ãóíèãòàé îðæ èðýýä “àÿà öàãèé ýçýëñýíõààí
ìèíòü, áèä º÷èãäºð ¿äýø Ìàðóôèéí à÷àà òýýæ èðñýí ìîðüä áà ëóóñàíä òýæýýë òàâüæ
ºãñºíä ºãëºº áîñòîë íýã ÷ ìîðü íýã ÷ ëóóñ áàéñíã¿éä ìºíººõºí çàðö íàð íü õóëãàéëæýý ãýæ
î÷èæ ¿çâýýñ àäãóóñàí õèéãýýëä çàðö íàðûí àëü àëèí íü àëãà . Õýðõýí îðãîí îäñîíûã
ãàéõàâ÷ áàðøã¿é ãýæýý .
Òýäãýýð ìîðüä, ëóóñ õèéãýýä çàðö íàð Àáó Ñààäàò òóñëàã÷ õèé äàëäûí þìñ áîë°õûã
õýýí ÿàõèí ìýäý áèëýý .
Õààí óóðëàæ “ìÿíãàí àäãóóñ, òàâàí áîîë áººí à«ãà áîëîõûã ýñ ìýääýã ÿàñàí óëñ âý?
ßâöãàà! ªºðñäèéí íî¸í Ìàðóôèéã áîñîõîä ýë ó÷ðàà ÿðèãòóí” ãýæýý .
¿àðö õ¿ì¿¿ñ ãàäà óðóó öàðàéëàí ñóóöãààæ áàéòàë Ìàðóô ãýðýýñ ãàð÷ “òàíóóñ þóíä
èéíõ¿¿ ãóíèãòàé áàéíàì? Ãýæ àñóóõàä öºì àëãà áîëñîí ó÷ðûã ºã¿¿ëáýýñ “Òèéì ÿëüã¿é
áàãà ìíû òºëºº èéíõ¿¿ ãóíèãëàõ þóí! Ç¿ãýýð ñàíàà çîâîõ þìã¿é ÿâöãàà” ãýæýý .
õààí ûîðäîíä Ìàðóô èðæ ìºíººõºí ãàðçûã òîîõ øèíæã¿é èíýýí ñóóõàä “õºðºíãº ìºíãº îãò
òîîõã¿é ÿìàð æèãòýé õ¿í áý?” ãýæ áîäîæ áàéæýý.
Ìàðóôòàé íèëýýä ÿðèëöàí áàéòàë “àÿà õ¿ðãýí ìèíü, áè øàäàð ñàéä òà õî¸ðòîé öýöýðëýãò
æààõàí öýíãýí íàðãèõûã õ¿ñíý” ãýñýíä “Áîëîõã¿é ÿàõàâ” ãýæýý . òýíäýýñ ãóðâóóë
öýöýðëýãò î÷âîë ìº÷èð áîëãîíîîñ õîñ æèìñ áºíæèéæ ñóâãèéí óñàí óðñàí æèã¿¿ðòýí
øóâóä äîíãîäîí èõ ë ñàéõàí àæýý .
Öýöýðëýãèéí äóãä ñýòãýë ñýðãýì ñàéõàí ºðãººíä îðîîä ñóóòàä õààíû øàäàð ñàéä óðüäûí
ñîíèí íàìòàðî ò¿¿õ, øîã õîøèííàðãèàíä ¿ãñ õ¿¿ðíýí áàéòàë çîîã áýëýí áîëæ, çàðö
øèâýã÷èä ç¿ñýí ç¿éëèéí ñàéõàí õîë àìòàò äàðñ, àâ÷ðàí òàâüæýý . ãóðâóóë õîîëä èäýæ
ãàðûã óãààòàë øàäàð ñàéä äàðñ õóíäàãëàí Ìàðóôò áàðèàä “Ýíý áîë ýðä ãàð÷ ¿çýýã¿é
ýìíýã îíãîý ýì áèëýý . ¯¿íèé óóâààñ ñýòãýë ç¿ðõýí áàÿð áàÿñãàëäàí ä¿¿ðíý” ãýýä ýðõýì
ÿðóó íàéðàã÷äûí ø¿ëãýýñ èø òàòàí ºã¿¿ëñýí íü :
Íàðàí àäèë ñàéõàí õàðõ¿¿ íàéðûí ñºí áàðèâ.
Íàíäèí ñàâòàé äàðñ áè áàðèëàà .
Ñàðõäûí îíãîä ñàéõàí ãýã÷ á¿æèãëýýä
Ñàðàí, èõýð õî¸ð îä õàöàð äýýð íü ìÿëààâ.
Äàðñí» àìò ñàéõàí, õèéó íàðèéí áèëýý .
Äàðóé áèåä ñýòãýëèéã óðñààí òàðààäàã ãýäýã áèëýý .
Áàñ ÿðóó íàéðàã÷èä:
Àëèìàí ñàðàíòàé òýâðýëäýí øºíèéã áàðàâ
Àÿãàíû àìñàðò íàðàí ýñ äàëä îðîâ ãýæ ìýäò¿ãýé!
Ìóó á¿õýí ãàëä ìºðãºõèã áè í¿äýýð ¿çýâ
Ìèíèé àÿãàíààñ äàðñíûá ò¿ñýðãýýí íàä ìºðãºíº
Àáó-Íîâàñûí õýëñíèéã ÿàíà:
Íàìàéã ºäººí çýìëýõèéã áîëèî÷
Íàä õ¿ðñýí ºâ÷íººð ìèíèé áèåèéã àíàãààãòóí
Àÿà, øàðõàí ºíãºòýé äàðñ ìèíü! ×è ýìýãíýëòýéåý
Àìñàõûí òºäèé õºõ¿¿í áîëîõûã òýð ìýäýõñýí äýý
Òàñ õàðàíõóé øºíº äîìáîíï äàðñ õººðíº
Òàñëàãààí äîòîð ñóâäûí íü òóÿº ñàöðàíà
¯éëàíä àâòñàí ýð äàðñ ¿íýðòëýý
¯íýí õ¿ñëèé íü òýð ò¿¿íä èëãýýæýý .
Ãîëøèã çàëóó ýðèéí õóâöàñòàé îõèä äàðñûã áàðèíà
Ëîòûí õºâã¿¿í òýí¿¿ë÷èí áîëîâ÷ ò¿¿íä äóðëàæýý .
“Òàíóóñ þó ÷ ñàíñàíã¿é àòàë îëñíûã áàñ ìýäýõã¿é ø¿¿
Òàíèí ìýäýõèéã õ¿ñýã÷èäýä ºã¿¿ñ¿ãýé
Ãýñýí áàéäàã áèëýý . Èáí-àëü-Ìóòàçç* ¿¿íýýñ ñàéõàí ºã¿¿ëñýí íü
Ìîääûí ºòãºí ñ¿¿äýðò Æåçèðûã óíäààëàãòóí.
Äåéð Àáäóí øààãèñàí áîðîîíä äýâòýã!
ªãëºº óíäààíûã óó ãýæ íàìàéã ñýðýýõýä
¯¿ð øóâóóõàé íèñýí îäîîã¿é ýðò áàéäàã áèëýý .
Õèéäèéí ëàì íàðûí ìºðãºëèéí äóó óÿíãàëàí
Õàð õóâöàñòàé óëñ ¿¿ðýýð ãàøóóäàí óéëíà.
¯çýñãýëýíò öàðàéòàé õ¿í òýäíèé äóíä îëîí àæýý
Áóðàíãóéí öàìöààð õàëõ áàðüæ òýä íàð îéðòîíî.
Áîëãîîõ ñýðýìæýýð ýìýýöãýýí óëàì õóðäàí àëõàíà.
Õàðãóé çàìä õàðöãàà áè òýíäýíä äýâñýíý
Õàð ìºðººðºº äîðîìæëîãäîí àìü çóóíà áè
Ñàðàí ãèéí áèä õî¸ðûã àðàéõàí ýñ õàðóóëæ
Ñàéõü õóìñíû òàéðàíõàéä ýñ áàðüæ ºãºâ
Òýãýýä ÿàñàí, þó áîëñíûã áè îãò ÿðèõã¿é
Òýíäýýñ ÿàñàí þì ãýæ áóÿíûã áîäîæ á¿¿ àñóóãòóí.
Ãýñýí áàéäàã áèëýý . Áàñ ººð íýã ø¿ëýã÷èéí õýëñýí íü:
Á¿õíýýñ áàÿíé áîëîîä á¿ð æàðãàëûã õ¿ëýýíý
Øèíãýí àëòûã îëîîä øèëýí àÿãààð õýìæèíý
ãýñýí áàéäàã áèëýý .
Áàñ ººð íýã ø¿ëýãò:
Àÿãà äàðñ õî¸ðò íýãýí èõ ¸ñ áèé
Àëü íýãèéã ýñ ìàðòàõ íü íýãýí ¸ñ äàðóé ìºí.
Íàìàéã ¿õýõèéí öàãò ¿çìèéí ¸ðîîëä áóëààðàé
Íàì äóãæðàõ ÿñ ìèíü äàðñààð óíäààëæ áàéã!
¯íýíäýý öºë ãàçàð íàìàéã á¿¿ îðøóóëààðàé
¯õñýí õîéíî äàðñ ýñ àìñàõààñ ýìýýíýì ãýñýí ÷
áàñ áàéäàã.
Øàäàð ñàéä, Ìàðóôò äàðñ óóëãàõ õýìýýí èéíõ¿¿ õè÷ýýíã¿éëýí ÿòãàæ, çàâñàðò ø¿ëýã
çîõèîëîîñ ÷èìæ, ñàéõàí ñàéõàí íýð äóðäàí ºã¿¿ëòýë Ìàðóô àðãà áóþó íýãýí àÿàã óóâààñ
áèå àìàð ñýòãýë çóãààòàé áîëîîä ¿íýí ìºí àëäðàí, þìíû çºâ áóðóóã ÿëãàõã¿é áîëîâ.
øàäàð ñàéä, Ìàðóôèéã ñîãòëîî ãýæ ìýäýä “àÿà õóäàëäàà÷èí Ìàðóô àà, íýãýí ç¿éëä áè èõýä
ãàéõäàã. Õîñðàé õààíû ñàíãààñ ÷ ãàðààã¿é òèéì èõ ¿íýò ýäëýë ÷è õààíàñ àâ÷ðàâ àà?
Áèä ÷àìààñ áàÿí èõ ìºíãºòýé õóäàëäàà÷íû õ¿í áèø, õààí õ¿í áîëîëòîé, ó÷ðûã ÿðüæ ºãíº ¿¿
ãýæ Àëëàûã äóðäàí ãóéñóãàé” ãýñýíä Ìàðóô äàðñíû àìòàíä îðæ óóñàà óõààí æîëîîã¿é
ñîãòñîí òóë èéí ºã¿¿ëð¿¿í: “Áè õóäàëäàà÷èí ÷ áèø õààí õ¿í ÷ áèø ” ãýä íàìòàð ò¿¿õýý
ýõíýýñ íü àäàã õ¿ðýë ÿðüñàíä øàäàð ñàéä “àÿà Ìàðóô íî¸í, þó²à æèãòýé ñîíèí õýðýã
âý? Àëèâ òýð áºãæ ÷èíü ÿìàð øóó õèéöòýéã ¿çüå” ãýñýíä Ìàðóô “¯çýãò¿í” ãýýä
áºãæèéûã ñóãàëàí ºãâººñ øàäàð ñàéä ýðã¿¿ëýí òîéðóóëàí ¿çýýä “Õýðýâ áè ç¿ëã½âýýñ
òýðõ¿¿ çàðö ãàð÷ èðýõ ¿¿?” ãýñýíä “ãàð÷ èðíý ¿çýãò¿í!” ãýæýý .
Øàäàð ñàéä áºãæèéûã íýãýíòýý ç¿ëãýòýë äýðãýä íü õ¿íèé äóó ãàð÷, “íîë¸òîí ìèíü, áè
áýëýí áàéíà . Õîò ñóóðèí ýâäýõ ¿¿, õîò áàëãàä áàðèõ óó? Àëü ãàçðûí õààíûø àëàõ óó?
×è þâó õ¿ñâýýñ ¸ñîî° á¿òíý” ãýæýý . Øàäàð ñàéä Ìàðóôèéã çààæ “Ýíý õ¿¿ áóçàð
àìüòíûã åðòºíöèéí àëü ¿ñã¿é ãàçàð öºë ãàçàð àâàà÷èæ õàÿãòóí! Ýçã¿é ãàçàð ãóíèãëàí
ºëáºð÷ ¿õýã!” ãýñýíä çàðö ìºíººõºí Ìàðóôèéã àâ÷ ãàçàð òýíãýðèéí çàâñðààð íèñý îäæýý .
Ìàðóô íýãýí ìýäýõíýý çàéëøã¿é áýðõ ¿õëèéí àþóë òóëãàðñíûã ìýäýýä èõýä óéëæ, “Àû
Àáó Ñààäàò, ÷è íàìàéã õààø àâà÷íà?” ãýñýíä “Àû òýíýã ìèíü áè ÷àìàé óóëã¿é òàë ,
óñã¿é öºë àâà÷èæ õàÿõ ãýæ ÿâíà. Òèéì äàëäûí èõ õ¿÷òýé ñàõèóñ îëñîí õ¿í
òèéíõ¿¿ áóñäàä ºãäºã ¿¿? Èéì òýíýã àìüòíûã ýíý ºíäðººñ õàÿâàë ñàëõèí ÷àìàéã ò¿ìýí
õýñýã òàñòàí õàÿõ àòàë Àëëàõààñ ýìýýíý” ãýæýý
Õèé þì òèéíõ¿¿ Ìàðóôèéã àâ÷ íèññýýð õí àìüòàíã¿é íýãýí èõ öºëä àâàà÷èæ îðõèæýý .
Ýíý ¿åñ Øàäàð ñàéä áºãæèéã ýçýìäýýä õààíä “Ìàðóôèéã õóäàë÷ ëóéâàð÷èí õ¿í ãýõýä
÷è ¿íýìøèõã¿é áàéëóó?” ãýñýíä õààí, “Àé øàäàð ñàéä ÷èíèé çºâ íàìàéã Àëëàõ òýòãýõ
áîëòóãàé íààä áºãæºº ¿ç¿¿ëýý÷!” ãýâýë ñàéä ìàø õèëýãíýí ýðãýæ µààíû í¿¿ðò
õóëèìààä “àé òýíýã ÷è, îäîî áè íýýíò ÷èíèé íî¸í áîëñîí ìºðòºº ¡àñ áºãæèéã ºã÷ ÷èíèé
çàðö áîëîõ óó? ×àìàéã ç¿ãýýð îðõèõã¿é äýý” ãýýä áºãæèéã íýãýíòýý ç¿ëãýæ õèé þì
äóóäààä, “Ýíý òýíýã àìüòíûã íºãº õóäàë÷ õ¿ðãýíèé íü öºëñºí ãàçàð àâàà÷èæ öºëºãò¿í!”
ãýæýý .
Õààí çàìäàà, “Áè ÿìàð í¿ãýë õèéñýí áèëýý?”õýìýýâýýñ Àáó Ñààäàò ºã¿¿ëð¿í: “Áè
õýðõýí ìýäýõ áèëýýãàãöõ¿¿ òýð ñàõèóñ á¿õèé áºãæèéã ýçýìäñýí õ¿í þó ãý çàõèðâààñ
¿ã äóóã¿é ¸ñîîð áîëãîíî” ãýýä Ìàðóôèéã öºëñìºí ãàçàð àâàà÷èæ îðõèâ. Òýíä õî¸óë
óóëçâàë èäýõ óóõ þì ÷ ¿ã¿é öºë áóéä ãàçàð àæýý .
Ýíý ¿åñ øàäàð ñàéä õààí Ìàðóô õî¸ðûã çàéëóóëààä õààíû èõ öýðýã õèéãýýï îðäíûá
ò¿øìýäèéã öºìèéã öóãëäóóëàí, ìºíººõºí áºãæèéí äàëäûí èõ óâèäàñ õ¿÷íèéã ºã¿¿ëýýä ,
“Õýðýâ òàíóóñ íàìàéã Ñóëòàí õààí áîëãîõã¿é áîë áè òà íàðûã óñã¿é öºëä öºëºõ òóë
òýíä ºëáºð÷, õàòàæ ¿õýõ áîëíî” ãýñýíä öààäóóë íü íü äîòðîî äóðã¿é áàéñàí áîëîâ÷
“×àìàéã Ñóëòàíàà áîëãîæ, ¿ã äóóã¿é çàõèðñóãàé. Áèäýíä áèòãèé ìóó þì õèéãýýðýé”
ãýæ õààí áîëãîòîë Àáó- Ñààäàòûã äóóäàæ òýäýíä õóâöàñ õýðãýì îëãîâ.
Øàäàð ñàéä õààí áîëæ á¿õíèé çàõèðààä õààíû îõèíä “ªíºº øºíº î÷èæ óíòàíà. Áýëäýæ áàé!”
ãýæ õýë¿¿ëæýý . õààíû îõèí: ýöýã áà ýð íºðºº àëäñàí òóéëûí õ¿íä óéòãàðòàé áàéñàí
áºãººä “ìèíèé áèåèéã àðèóòãàõ ºäºð ñóäàð ã¿éöñýí õîéíî ãýðëýõ áè÷èã õèéæ ¸ñûã äàãàæ
èðñ¿ãýé! Ãýæ õàðèó õýë¿¿ëòýë “Áè òýðõ¿¿ áèåèéã àðèóòãàõ ºäºð ñóäàð õèéãýýä
ãýðëýõ ¸ñûã ¿ë ìýäýõ òóë çààâàë ºíºº øºíº î÷íî ” ãýæýý .
õààíû îõèíä øàäàð ñàéäûã ÷àäàõ ñàíàà òºðæ, “Ìîðèëîí èðýãò¿í” ãýæýý .
Øàäàð ñàéä õààíû îõèíä íýí äóðëàäàã áàéñàí òóë ýíý ¿ãèéã ñîíñîä èõýä áàÿðëàí øèðýý
çàñàæ óë¸ öóãëóóëààä “Ýíý áîë íýã ¸ñíû ìèíé õóðèì áîëîõ ó÷èð äóðààð èäýí
æàðãàãòóí” ãýæýý
Ãýòýë ëàëûí íýãýí øåéõ ëàì “õààíû îõèíû ûèå àðèóòãàõ õóãàöàà áîëîîã¿é àòàë ÷è
ãýðëýõ áè÷èã øèéòã¿¿ëýëã¿éðýýð î÷èõ ¸ñã¿é” ãýñýíä øàäàð ñàéä”Òèéíõ¿¿ áèå
àðèóòãàõ ºäºð ñóäàðòàéã áè ìýäýõã¿é . òèéì þì áèòãèé ÿðèàä áàé!” ãýæýý . øåéõ ëàì
øàäàð ñàéäûí õèëýíãýýñ ýìýýí äóóãé áîëñîí àòàë, öýðãèéí ò¿øìýäýä “Ýíý çàÿàã¿é àìüòàí
øàæèí ìºðãºëèéí ¸ñîí ¿ë ìýäýõ àæýý ” ãýæ ãîìäîí ºã¿¿ëæýý .
¯äý áîëæ , øàäàð ñàéä õààí îõèíä î÷âîë îõèí õàìãèéí ãî¸ õóöâñàà ºìñººä áàéäàã ûá÷èìãýý
ç¿¿ëèéã ç¿¿æ, òóéëûí áàÿñãàëàíòàé èíýýìñýãëýæ óãòàæ “ Ýíý øºíº þóòàé áóÿíòàé øºíº
âý? õýðýâ ÷è ìèíèé ýöýã õèéãýýä ýð íºðèéí òîëãîé àâñàí áîë áè á¿ð áàÿðëàõ áèëýý”
ãýñýíä øàäàð ñàéä “òýð õî¸ðûí òîëãîéã áè çààâàë àâíà” ãýæýý . Õààíû îõèí øàäàð
ñàéäàä ñýòãýëòýé ä¿ð ¿ç¿¿ëýí èõ ë ýðõýëòýë ñàéä óõààíã¿é äóðëàí õà÷èí áîëæýý .
õàðèí õààíû îõèí áîë:
Èëäèéí ÷àäëààð îëîîã¿éã
ýâèéí àðãààð îëëîî .
Èë¿¿ àìòòàé ¿ð øèìèéã
ýíäýýñ ñóãàëæ àâëàà áè
ãýñýí ¿ãèéã ñàíàæ, ìºíººõºí áºãæèéã îëçëîí áàÿðëàñàí ñàéäûã áàë÷èã ãóíèãò óíàãàõ
ãýæ òèéíõ¿¿ õóóðàì÷ ýíõðèéëñýí áàéæýý .
øàäàð ñàéäûí äóð òýñõ¿éüåý áýðõ áîëîîä îõèíûã òýâðýíàâààä óíòñóãàé õýìýýâýýñ
îðõèí óéëàí ºã¿¿ëð¿¿í: “àÿà, íî¸í ìèíü, áèäíèéã øèðòýí áóé õ¿íèéã ·è ¿ýõã¿é áàéíà óó?
Ò¿¿íèé øèðòý õàðñààð áàéòàë áèä õî¸ð õýðõýí õàâüàõ áèëýý. Àëëàõûã áîäîæ í¿äíýýñ
äàëä áîëãîã òóí!” ãýñýíä “ Õààíà õ¿í áàéíà ?” ãýýä “×èíèé áºãæè©í äîòðîîñ ºíãèæ
áèäíèéã õàðæ áàéíà” ãýõýä í øàäàð ñàéä òà÷èãíàòàë èíýýæ “Ýíý áîë ìèíèé çàõèðàõ õ¿í
áóñ ááèðèä áîëîé. Áèòãèé àéãòóí” ãýæýý . “¯ã¿é áè áèðèäýýñ óõààíã¿éû àéíà. Íààä
áºãæºº íàäààñ õîë áàéëãàãòóí ” ãýõýä íü ñàéä áºãæèéã ñóãàëæ äýðýí äîð õèéãýýä
îõèíòîé óíòñóãàé õýìýýòýë ýëãýí äîëðîîñ íü ºøèãëºí óíàãàæ øèâýã÷èí íàðàà äóóäàí
äº÷èí øèâýã÷èí èðæ õààíû øàäàð ñàéäûã äàðæ , îõèí ÿàðàí äïýðýí äîðîîñ áºãæèéã àâ÷
íýãýíòýý ç¿ëýãâýë Àáó Ñààäàò ãàð÷ èðýýä “àé õàòàãòàé áè îäîî þó õèéõýâ?” ãýõýä íü
“Ýíý çàÿàã¿é àìüòíûã òºìºð ãèíæýýð ãèíæëýí ãÿíäàíä õàÿãòóí! ” ãýæýý . Àáó Ñààäàò
øàäàð ñàéäûã ãÿíäàä õèéæ èðýõýä , “×è ìèíèé ýöýã õèéãýýä ýð íºõðèéã õààø íü
àâàà÷ñàí áý?” ãýýä “Õ¿íã¿é öºëä àâàà÷èæ îðõèñîí áèëýý” ãýõýä íü “Îäîî ÿâæ îëæ èð”
ãýæýý .
õààí, Ìàðóô õî¸ð àðãûã áºàðæ áèå áèåäýý ãîìäîí ñóóòàë õèé þì íèñýí î÷èæ “òà õî¸ð
àìàð÷ýý!” ãýýä óã áîëñîí õýðãèéã ÿðèàä, øàäàð ñàéäûã áè ãÿíäàíäàà õèéâ. Õààíû
îõèíû òóøààäààð òà õî¸ðûã àâàõ ãýæ èðëýý ãýæýý .
Õààí, Ìàðóô õî¸ð ìàøèä áàÿðëàí áàÿðëàí õ¿í áóñûí õàìò ýãøèí çóóð íèñýí èýõýä îõèí
áàÿðòàé óãòàí öàé õîî ºã÷ ñàéõàí óíòóóëààä ìàðãààø ºãëºº ãî¸ ñàéõàí õóâöàñ ºìñãºí,
Àé ýöýã ìèíü, óðüäûí àäèë õààí øèðýýíäýý ñó³æ, ìèíèé ýð íºõðèéã áàðóóí ãà°ûíõàà
øàäàð ñàéä áîëãîæ, ýë ó÷ðûã öýðãèéí ò¿øìýëä ºã¿¿ëýãò¿í: ×èíé õóó÷èí øàäàð ñàéûä
íàäòàé ãýðëýõ ¸ñîí õèéõã¿éãýýð çàâõàéðàõ ãýñýí òóë òýðõ¿¿ çàÿàã¿é àìüòàí ÿìàð ÷
øàæèí ¿ë ø¿òíý ãýæ ººðºº õýëñýí ø¿¿
Ãýñýíä õààí, “Òýãüå îõèí ìèíü, õàðèí ÷è òýð áºãæèéã ýñõ¿ë íàä, ýñõ¿ë Ìàðóôò ºãºãò¿í”
ãýõýä íü îõèí áã¿¿ëð¿¿í: “Ýíý áºãæ òà õî¸ðûí õýí õýíä íü áàéó òààðàõã¿é Áè õàäãàëæ
áàéâà àðàé äýýð áèç. õàðèí òà õî¸ð ìóó ñàíàõ ÿâäàëã¿é. õàðèí ìèíèé íàñ áàðñíû äàðàà
ººðñíºº ìýäýýðýé ãýæýý . õààí îõèíû õýëäýã ìàø çºâ!” ãýýä õðãýíèé õàìò õóðàë
ÿàìàíäàà î÷èõîîð ÿâëàà .
Òýð øºíº õààíû õóó÷èí øàäàð ñàéä, ãýðëýõ ¸ñ õèéëã¿éãýýð õààíû îõèíòîé çàâõàéðààä,
ýíäýýñ ëàëûí øàøíû àðèóí ¸ñ àëäàãäàõ íü õýìýýí öýðãèéí äàé÷äûã äóóäàæ, ºãëºº
õóðàë ÿàìàíä öóãëóóä ëàëûí øåéõ ëàìûã ààøèëöãààí, "Øàäàð ñàéäûã õààíûã îõèíòîé
çàâõàéðàõûã þóíä ýñ õîðèãëîâ?“ ãýöãýýõýä, øåéõ ëàì “àÿà òà ìèíü, ýíý çàÿàã¿é õ¿í
íýãýí àéõòàð áºãæ ýçýìäñýí ó÷èð áèäíèé õýí ìààíü ÷ ¿ã õýëæ ¸àäñàíã¿é . Ãàãöõ¿¿ èõ
Àëëàõ ìýäíý áèçýý áèä äóóã¿é áàéñóãàé!” ãýæýý . èéíõ¿¿ ÿðèëöàí áàéòàë õóðàë ÿàìàíä
Õààí, Ìàðóôèéí õàìò çàëðàí áàéòàë õóðàë ÿàìàíä Õààí, Ìàðóôèéí õàìò çàëðàí èðâýýñ
òýä òóéëûí áàÿðëàäàã ºìíº íü ñºãäºí àìðûã ýðñýíä õàí øèðýýíäýý çàëðààä óã áîëñîí
õýðýã ÿâäëûã ÿðüæ òýäíèé ñàíàà ñýòãýëèéã àìðààæýý .
Õààí øàäàð ñàéäûã ãÿíäàíààñ àâ÷ðóóëàí àäãèéí äàéñàí ýðñ èõýä òààòàé áàéæýý .
äàðóé òîëãîéã àâ÷ õ¿¿ðèéã øàòààãààä, òàìä èëãýýâýýñ:
¯¿íèé áóëøèéã Àëëàõ áîëîâ÷ á¿¿ ºðøººò¿ãýé.
¯¿ðä Íàêèð Ìóíêèð õî¸ðòîé õàìò çîâîõ áîëòóãàé
õýìýýñýí õ¿í ãîéäï ñýöýí õýëæýý .
òýãýä õààí, Ìàðóôèéã áàðóóí ãàðûí øàäàð ñàéä áîëãîîä òàâàí æèë æèë àìàð æèìýð
ñóóòàë õàà åðòºíöººñ õàëüæ Ìàðóô õààí áîëñîí àòàë õààíû îõèí ìºººõºí áºãæèã õýâýýð
ºãñºíã¿é .
Ýíý ¿åñ õààíû õàòàí áèå øàëòãààíòàé áîæ £àéõàëòàé ñàéõàí íýãýí õºâã¿¿í òºð¿¿ëæýý .
õ¿¿ òîðíèí òàâàí íàñòàé õ¿ðýõýä ýõ íü õ¿íä ºâ÷èí òóñ÷ “àÿà áè áýýð íàñàí ýöýñ áîëæ
þóíû ìàãàä . ¿¿íä õºâã¿¿íýý ñàéõàí àñðààðàé . Áàñ ººðèéí áèå áà ¿ð õ¿¿õäýý áîäîæ, ýíý
áºãæèéã ñàéí õàäãàëæ ÿâààðàé” õýìýýí ìºíººõºí áºãæèéã ñàéí õàäãàëä ÿâààðàé
Õýìýýí ìºíººõºí áºãæèûã õóðóóíààñ ñóãàëàí ºãºõâ Ìàðóô: “Ñàíàà á¿¿ çîâîãòóí, Àëëàõ
õàðæ ¿çíý áèçýý” ãýæýý . èíãýýä ìàðãààø íü õàòàí í ººä áîëîâ.
Ìàðóô õààí íýã ¿äýø îðä ºðãººíäºº õàðèàä óíòàõààð õýâòýæ ç¿¿ðìýãëýòýë îðíû õàæóóä
õ¿í èðæ ºíãèéõ øèã áîëæ äàðóé ñýðæ õàðâàë ÷óëóóã õ¿íèé ìóóõàé ä¿ðñ áàéõàä èõýä
öî÷èæ Àëëàõ òýíãýðèéí äóðäàí, “×è õýí áý?” ãýñýíä - “Áèòãèé àéãòóí!” Áè ÷èíèé
ãýðãèé àéøõè ýì Ôàòèìà áàéíà ãýõýä ñàéòàð ëàâëàí õàðâààñ Ôàòèìà áèåýðýý ìºí
àæýý . “×è õààíààñ èðýâ? õýí ÷àìàéã ýíý ã¿ðýíä àâ÷ðàâ” ãýñýíä Ôàòèìà óðäààñ íü :
“Ýíý ÿìàð óëñ âý ã¿ðýí áý?” ãýýä, Ýíý áîë “Õèòàí àëü Õàòàí õîò áèëýý” ãýõýä íü, “Áè
äºíãºæ ñàÿ èðëýý” ãýæýý . Ìàðóô ãàéõàæ, “×è ÿàæ ýíä èðýâ” ãýñýíä Ôàòèìà
ºã¿¿ëð¿¿í: “àÿà áè ÷àìòàé õýðýëäýí ñàëààä ÷èíèé ìóóã ¿çüå õýìýýõ õîðò ñýòãýë òºðæ
äýýäñèéí ø¿¿õýä ãîìäîë ãàðãàñàíä , òýä ÷àìàéã ýðýýä ñóðàãëààä ñóðàã ãàðãàñàíã¿éä
÷àìààñ õàãàöàâ ãýæ ãýíýò ñýòãýë øèìøðýí õîæèìäñîí áàéæýý . Óäàëã¿é º÷¿¿õýí õºðºíãº
íèìãýðýí íèìãýðñýýð ýöýñò íü àÿãà õîîë ãóéæ èëäýõ áîëîîä ýëäýâ õ¿íèé ºìíº ãàð òîñîí
¿éëýý ¿çýõ áîëæýý . ×àìàéã îðõèí îäñîíîîñ õîéø øºíº áîëãîí õî¸ð í¿äèéã õàâäòàë óéëæ,
èíãýæ ¿éë òàìàà ¿çýæ àìüòíû øèâøèã áîëæ ÿâàõ áîëñîí çàÿàíäàà èõýä ãîìäîõ áîëñîí
ãýæ ìýäò¿ãýé” ãýæýý .
Ôàòèìà òýð íýã ºäðººñ õîéø ººðò òîõèîëäñëí çîâëîíã òîî÷èí ÿðèõàä Ìàðóô í¿äýý
á¿ëòèéòýë ÷àãíàæ áºàéëàà . Ôàòèìà ºã¿¿ëð¿¿í: òýãýýä º÷èãäºð ãàäãàø ãàð÷ ãóéëãà
õèéâýýñ íýã ÷ õ¿í þì õàéðàëñàíã¿éäï ãýäýñ ìàø èõ ºëñººä ãýðòýý õàðüæ öóðõèðòàë
óéëáààñ ãýíýò õàæóóä íýã õ¿í èðæ, “àé ýì ÷è þóíä óéëíàì?” ãýõýä íü “íàä ìèíèé
õ¿ññýíèéã ¸ñîîð îëæ ºãäºã íýãýí ñàéí ýð íºõºð áàéñíàà îäîî ñóðàãã¿é àëãà áîëæ õààøàà
îäñîíûã ¿ë ìýäýõ òóë ¿éëýý ýäýëæ áàéíà” ãýñýíä , “×èíèé ýð íºõðèéí íýð õýí áý?” ãýõýä
íü “Ò¿¿íèé íýð Ìàðóô ãýäýã” ãýñýíä “Àé áè ò¿¿íèéã ìýäíý. Òýð íýãýí õîòîä ñóëòàí õààí
áîëæýý . õýðýâ ÷àìàéã õ¿ñâýë áè õ¿ðãýæ ºã÷ ÷àäíà” ãýëýý . Àé þóòàé ñàéí õýðýã
áèëýý . íàìàéã õ¿ðãýæ ºãºº÷ ãýñýíä íàìàéã àâàí íèñýí íèññýýð ýíýõ¿¿ îðäíû ãàäàà
áóóãààä, “Ýíý ºðãººíä îðîãòóí! Òýíä ýð íºõðºº ÷èíü óíòàæ áóé” ãýëýý . Èéíõ¿¿ ÷àìòàé
ó÷ðàâ. Áè íýãí² ÷èíèé àâààëü ãýðãèé òóë ÷àìàéã õàÿí îäíî ãýæ îãò áîäîîã¿é áèëýý
Ãýæýý .
Ìàðóô ºã¿¿ëð¿¿í: “Áè ÷àìàéã îðõèñîíî óó? ×è íàìàéã õººñºí ¿¿, ÷è íàìàéã öàãäààãèéí
ò¿øìýëä óäàà äàðàà ãîìäîë ìýä¿¿ëýí öàéçûí ãÿíäàíëä õèéëãýæ áàéñíû ó÷èð áà ººðèéí
ýðõã¿é îðãîñîí ø¿¿ äýý” ãýæýý .
Ìàðóô õýõýí ýíý õîòûí ñóëòàí õààí áîëñîí õèéãýýä õààíû îõèíòîé ãýðëýí ñóóòàë, íàñàí ººä
áîëîîä îäîî äîëîîí íàñòàé õºâã¿¿í áèéã õ¿ðòýë ÿðèëàà .
Ôàòèìà ºã¿¿ëð¿¿í: Áèä òóñ á¿ð èõ Àëëàõûí òîãòîîñîí õóâü çàÿàãààð ÿâæýý . Îäîî áè
íýãýíò ãýìøèõ òóë ÷èíèé èâãýýëèéí äîð àìüä ÿâàõûã õ¿ñíý . ×è íàìàéã îðõèëã¿é ¿ìõ ìàõ
õîîë áîëîâ÷ áóÿí õèøèã áîëãîí ºã÷ áàéë äàà õýìýýí ÿòãàí ÿòãàí ºã¿¿ëòýë: Ìàðóôèéí
ãîìäñîí íü íèìãýðýí ºðºâäºõ ñýòãýë òºðººä: “Õîðò ìóó ñàíàà ýñ ºâºðëºí ìèíèé äýðãýë àìàð
ñóóâàë ñóóãòóí. Õýðýâ ÷è äýýäýñò ýëâýð ìýä¿¿ëýõ ìóíõàã ñàíàà ¿¿ñãýâýë äàðóé
òîëãîéãèé ÷èíâ àâíà. Îäîî áè íýãýíò Ñóëòàí õààí áîëñîí òóë ãàãöõ¿¿ Àëëàõààñ ººð õýíýýñ
÷ ¿ë ýìýýíý. Áàñõ¿¿ áè íýãýí øèäýò áºãæ îëæ àâñàí áºãººä íýãýíòýý ç¿ãëýõèéí òºäºº
Àáó-Ñààäàò íýðò çàðö áýëõíýý èðæ ìèíèé þó õýëñíèéã ¸ñîîð ã¿éöýòãýíý. Õýðýâ ÷è
òºðñºí õîòíîî ñóóíà ãýâýë áè ÷àìä íàñàí òóðø èäýõ ìºíãº áýëõíýý ºã÷ ÿâóóëíà. Ìèíèé
äýðãýä ñóóÿ ãýâýë òóñãàé ºðãºº, õîðèí øèâýã÷èí ãàðãàæ ñàéõàí õóâöàñ, ñàéõàí õîîë
áýëõíýý áàéõ òóë õààíû äýðãý¤ Ôàòèìà, “Áè ÷àìòàé áàõûã õ¿ñíý!” ãýýä óðüäûí
áóðóóã ãýìøèí Ìàðóôèéí ãàðûã ¿íýñëýâ.
Ìàðóô òóñãàé ºðãºº ãàðãàæ, øèâýã÷èí, òàéãàí òîìèëîí õàòíû çýðýãò ñóóëãàâ.
Ãýòýë Ôàòèìà, Ìàðóôèéí õ¿¿ã ººðèéíõ áèø ãýæ æèãøèí õàæèãëàæ ¿¿íèé óëìààñ õºâã¿¿í
íü , Ôàòèìàä èõ ë äóðãéû àæýý . àòèìà áºàñ èõýëä õºãøðººä ìîãîéí õàòñàí õàëüñ ìýò
àäèë õîæãîð ìóóõàé ÷àâãàíö áîëñîí òóë Ìàðóô ýñ òîîãîîä íýãýí øèâýã÷èíòýé ñýòãýëòýé
áîëæýý . Ýíý íü áàñ ÷ Ôàòèìà, Ìàðóôèéã èõýä ãîìäîîñîíòîé õîëáîîòîé áèëýý . “Ìóó ¿éë
õ¿ñëýíãèéí õºðñèéã íýâòëýí ç¿ðõíèé òóñ ãàçàð õîðñîë çàíàë òàðèíà” ãýñýíòýé óòãà
àäèë.
Àëäàðñàí ñýòãýëèéã ýã¿¿ëýõýä íýí áýðõ ó÷èð
Àìðàãèéí ç¿ðõèéã àíõíààñ ãîìäîîëã¿é àðèãëàãòóí
Õîñ ç¿ðõíèé íàéçûí õîëáîî íýãýíò òàñàðâàë
Õàãàðõàé øèë ýñ á¿òýí áîîõòîé àäèë áóþó
Õýìýýí ìýðãýí ¿ã áèé àæýý .
Ôàòèìàã ýðõýì ñàéí ñýòãýëòýé ãýæ Ìàðóô õàéðëàñàí íü îãü áóñ ãàãöõ¿¿ èõ Àëëàõûã
áîäîæ òèéíõ¿¿ ñàéõàí ñýòãýëýýð àñðàõ àæýý ….
*** *** ***

Äóíüÿçàäà Øàõðàçàäà ýã÷äýý ºã¿¿ëð¿¿í: “Èä øèäèéí èõ óâèäñààñ ýíý ¿ã
èë¿¿ ñýòãýëèéã ýçýìäñýí þóòàé ãàéõàëòàé ñàéõàí ¿ëãýð âý!” ãýæýý .
Øàõðàçàäà ºã¿¿ëð¿¿í: “Õààí ºðøººí ñî¸ðõîæ àìü õýëòð¿¿ëáýë èðýõ øºíº èë¿¿ ñîíèí íü
ãàðàõ áèëýý” ãýâ.
ªãëºº áîëæ ãýãýý îðâîë ýíý ¿ëãýðò õààíû ñýòãýë íýí ÿ ñýðãýýä “Ýíý ¿ëãýðèéí
òºãñºãëèéã ýñ ñîíññîí öàãò ýíý ýìèéí òîëãîéã àâàõã¿é” ãýæ áîäñîîð õóðàë ÿàìàíïàà î÷èâ.
Ýíý ºãëºº õààíû øàäàð ñàéä ààíàé áýëáýñðýëèéí õóâöàñ ñóãàâ÷èëñààð èðýõýä îõèí íü
ýñýí ìýíä õýâýð ë áàéæýý .
õààí ºäºðæèí õóðàë ÿàìàíäàà ñóóæ õýðýã çàðãà øèéòãýýä ¿äýø áîëìîãö Øàõðàçàäà
îõèíë î÷èâ…
ìÿíãà íýã äýõ øºíº áîëæ õààí ¿ëãýðèéã ÷àãíàõààð îðæ èðñýíä Äóíüÿçàäà ºã¿¿ëð¿¿í: “àÿà
ýã ìèíü . Ìàðóôèéí ¿ëãýðèéí õýðõýí àìàð ñàéõàí æàðãàñíûã ÿðüæ ºãíº ¿¿!” ãýõýä íü
Øàõðàçàäà ºã¿¿ëð¿¿í: “àÿà õààí çºâøººðâºë äóðòàéÿà ÿðüñóãàé!” ãýòýë Õààí,
“¯ëãýðèéí ýöñèéã ñýòãýë ÿàðàí õ¿ëýýíýì. ßðü ßðü!” ãýæýý .
Øàõðàçàäà ºã¿¿ëð¿¿í: “Àÿà öàãèéã ýçýëñýí èõ õààí ìèíü Ìàðóô ººðèéí ýõíýðòýé óðüäûí
àäèë äóð õ¿ñëèéã õàíãàõûí òóë áèø , ãàãöõ¿¿ èõ Àëëàõûí ñàíàæ àñðàõ á¿ëãýý .
òèéíõ¿¿ ººðò ýñ õàüòàõ àòàë ººð áóñ ýìòýé æàðãàí æàðãàí áóéã ¿çýõäýý Ôàòèìûí
äîòîð õîðñîí çàíàõ ñýòãýë ëàâ òºðººä áºãæèéã õóëãàéëàí Ìàðóôèéí òîëãîéã àâ÷ ººðºº
õàòàí õààí áîëîõûã õ¿ñ÷ýý .
Òýãýýä íýã øºíº ºðãººíººñºº ãàð÷, Ìàðóôèéí îðäîí ðóó ñýì î÷ëîî. Ìàðóô ýíý ¿åñ íýãýí
õîñã¿é ¿çýñãýëýíò ãîî ýìòýé öóã õýâòýæ áàéñàí áà òàòâàð ýìñòýé åðòºíöèéí æàðãàëûã
ýäëýõ ¿åäýý øèäýæ áºãæèí äýýð áè÷ýýñòýé àëäðáã õ¿íäëýí àâ÷ äýðýí äýýð òàâèàä
óãààë õèéæ áèå àðèóí áîëñíû õîéíî ñàÿ ç¿¿¿äýãø áîëæýý . ¯¿íèé èóë Ìàðóô óðüäààð
ìºíººõºí òàòâàð ýìèéã çàõèðàí ÿâóóëààä äàðàà áèåèéã óãààõ çóóð îðäíû á¿õèé ë ¿¿äèéã
ñàéòàð ò¿ãæèõ òóë ãàãöõ¿¿ Ìàðóô áºãæèéã ç¿¿ñíèé õîéíî ñàÿ õ¿í îðîõ ãàðàõ ÷ºëººòýé
áîëäîã áàéæýý .
Ôàòèìà ýë á¿õíèéã ìýäýõ ó÷èð Ìàðóôèéí óíòàà õîéãóóð õàðàãä ëã¿é áºãæèéã àâàõààð
ãýðýýñ ãàðòàë Ìàðóôèéí õºâã¿¿í ãàäààëàí õàðàíõóéä äýíë¿¿ã¿é øýýæ áàãààä Ôàòèìà,
ýöãèéí îðäîí òèéø ò¿ðãýí ò¿ðãýí àëõàõûã ¿çýýä “Ýíý àéøõè ýì øºíº áîëñîí õîéíî þóíû
ó÷èð ýöãèéí îðäîí òèéø ÿâíà âý. Ëàâ íýãýí ó÷èð øàëòãààí áèé áèç” ãýæ áîäîîä õîéíîîñ íü
ñýì äàãàâ.
Ìàðóôèéí õºâã¿¿í íýãýí áÿöõàí ñýëýìòýé ò¿¿íèéã ýöãèéí õóðàä ÿàìàíä î÷èõäîî ÿìàãò
ç¿¿õ, òóë ýöýã íü “àé õ¿¿ ìèíü ÿàñàí òîì ñýëýìòýé âý? Ãàãöõ¿¿ áàéëäààíä ÿâæ ýíý
ñýëìýýðýý õ¿íèé ²îëãîé àâ÷ ¿ýýã¿é íü õàðàìñàëòàé” ãýæ õîøèãíîí ºã¿¿ëýõýä íü õºâã¿¿í:
“Õýçýý íýãýí öàãò ýí¿¿ãýýð õ¿íèé òîëãîé àâ÷ áàÿðëóóëíà” ãýõýä ýöýã íü èõýä èíýýäýã
áàéëàà .
Ôàòèìà ýöãèéí îðäîíä îðìîãö ¿¿äèéã äýðãýä íóóãïàí õýðõýðèéã õàðæ áàéñíàà, “Áºãæ
õààíà áàéíà?” ãýæ àìàíäàà ¿ãëýí ýðñýýð îëîä ø¿¿ðýí àâààä ãàðàõûí çóóð ãàðòàà àòãà
ç¿ëãýõèéã çàâäìàãö õºâã¿¿í äàëàéñàí ñýëìýýðý õ¿ê¿¿í äóíäóóð áóóëãàòàë àéøõè ýì
¿õýäõýí óíàâ.
Ìàðóô ñýðæ, õºâã¿¿í íü àâàëü ãýðãèéãèé íü ñýëýìäýí àëæ öóñ óðñãàæ áóéã ¿çýýä “Õ¿¿
ìèíü þó áîëîâ?” ãýñýíä õºâã¿¿í ºã¿¿ëð¿¿í: “Àÿà ýöýã ìèíü, ÷èíèé ñýëýì ÷èíü òîì àòàë
áàéëäààíä ÿâæ õ¿íèé òîëãîé ýñ õÿðãàíà ãýæ ÿìàãò ºãø¿¿ëäýã áèëýý . Áè : ”Õýçýý íýãýí
öàãò ÿìàð íýã õ¿íèé òîëãîéäï õÿðãàæ, ãàâúÿà áàéãóóëíà ãýæõýëäýã áèëýý . Ýíý óäàà
¸ñîîð áîëæ ÷èíèé òºëººíºº ¿¿íèé òîëãîéã àâàâ ” ãýæýý .
Ìàðóô õºâã¿¿íýýñ ó÷ðûã äóóëààä áºãæèéûã ýðòýë Ôàòèìà àòãààä ¿õñýí áàéëàà . Ìàðóô
áºãæèéã îëæ ç¿¿ãýýä ºã¿¿ëð¿¿í. –“×è ¸ñòîé ìèíèé õ¿¿ þìàà. Ýíý õîðò ìóó ýìýýñ íàìàéã
àíãèæðóóëæ ºãñºí ó÷èð Àëëàõ îäîî áà õîæèì ÷àìàéã òýòãýí èâãýýõ áîëòóãàé!
Ýð õ¿íèé ¿éëñèéã Àëëàõòýíãýðî òýòãýñýí öàãò
Ýöñèéí ñàíñàíä ýñ õ¿ðýõ íü îãòã¿é
Àëëàõ òýíãýð çàëóó íàñûã ýñ òýòãýâ÷
Àíõíû õºíººë íü äàðóé ò¿¿íèé ¿éëñ áîëíî
Ãýñýí ¿ã áèé áºãººä ýíýõ¿¿ àéøõè ýìèéã ãàãöõ¿¿ øóíàë íü ¿õýëä õºòºëæýý” ãýëýý
Ìàðóô õýäýí õ¿í äóóäàæ Ôàòèìàã ººð ãàçàð àâàà÷óóëæ ºãëäºº áîëñîí õîéíî êàðö óëñààð
óãààë õèéëãýæ óé ãàøóóäëûí õóâöàñ ºìñãºæ îðøóóëæýý . Ôàòèìûí Ìèñð ûáàëãàäààñ
èðñýí íü øóóä ¿õýëä õºòëºãäñºí àæýý .Ýíý íü:
Íàñàí õóòãèéí çàÿàñàí çàìààð áèä ÿâæ èðëýý .
Çàÿà òàâèëàíãèéí ìºðºº¸ õýí ÷ ãàð÷ ÷àäàõã¿é
ßìàð ã¿ðýíä ÿñàà òàâèõ òººðºãòýé áîë.
ßàâ÷ ººð ãàçàð ¿õýæ òýð õ¿í ¿ë ÷àäíà.
Ñàéíûã ìºðººäñººð õýçýý ãàçàðò îðîõûã
Ñàéòàð òîâëîí áè ººðºº ýñ ìýäíý.
Ýð÷¿¿ä ýðìýëçýõ ìèíü ñàéí þì áîë óó äàà .
Ýñõ¿ë ìóó íàä òèéø òýì¿¿ëíý ¿¿
Ãýñýíòýé àäèë áîëæýý .
Ìàðóô õààí ìºíºõºí ãàçàð õàãàëàã÷ òàðèà÷íûã äóóäóóëàí àâ÷èð÷ áàðóóí ãàðûí øàäàð
ñàéäààð òîìîîõîí òîìèëîîä òýðõ¿¿ òàðèà÷íû õîñã¿é ¿çñýñãýëýí ãîî ýðõìèéí äýýä
÷àíàðûã õàäãàëñàí äýýä òºðºëò îõèíûã ãýðãèé áîëãîí àâ÷ áàñ õºâã¿¿íýý ãýðë¿¿ëýýä
àæðãàëûã ýâäýæ, õóðëûã ö¿¿ëñä¿¿ëýí îõèä õºâã¿¿äèéã ºí÷ð¿¿ëýí õàãàöóóëàã÷ ¿õëèéã
èðòýë àìàð ñàéõàí æàðãàæýý .
Øàõðàçàäà ýíý çàâñàð õààíààñ ãóðâàí õºâã¿¿íòýé áîëæýý . ¿ëãýðèéã ÿðüæ äóóñòàë
õààíû ºëìèéä ñºõðºí ºã¿¿ëð¿¿¿í: öàãèéã ýçýëñýí èõ õààí ìèíü áè óðüäûí óëñàä ó÷èð÷
áàéñàí ýð²íèé ñóðãàìæèò ¿ëãýð ìÿíãàí íýãýí øºíº ÿðèëàà . Ñ¿ð æàâõëàíò ººðèéí èõ
õ¿íèé ºìíº ººðèéí õ¿ñëèéã àéëòãàõ ýðõ áè îñîí óó? ãýñýíä õààí, “Àÿà Øàõðàçàäà ìèíü þó
õ¿ñýõèéã õýëñ¿ãýé” ãýõýä íü Øàõðàçàäà àñðàã÷ òàéãàí íàðûã äóóäàæ ãóðâàí
õºâã¿¿íýý àâ÷ðóóëñàí íü íýã íü ÿâæ, íýã íü ìºëõºæ, íýã íü õºõºæ áàéãàà èéì ãóðâàí
ñàéõàí õ¿¿õýä áàéæýý Øàõðàçàäà õààíûá ºëìèéä ñºõðºí Àÿà öàãèéã ýçýëñýí õààí ìèíü,
ýíý ãóðâàí ¿ðýý áîäîæ íàìàéãø öààçààð àâàõ ÿëààñ ºðøººí õýëð¿¿ëíý ¿¿! Õýðýâ áè
àëàãäâàë ýíý ãóðâà õºâã¿¿íèéã ñàéí õ¿í áîëãîõ ººð ýõíýð îëîõîä áýðõ áîëíî áèçýý
ãýñýíä õààí õºâã¿¿äèéã ýëãýíäýý òýâýð÷ óéëàí èéí ºã¿¿ëð¿¿í:
Àÿà Øàõðàçàäà ìèíü, ÷è áîë áóðõàí, òýíãýðñýýñ ýìýýäýã ýðõýì àðèóí óõààí öýëìýã
õ¿¿õýí àæýý .Áè ÷àìàéã ýíý ãóðâàí õºã¿¿í òºð¿¿ëýõèéí ºìíº ºðøººñºí áèëýý . ×èíèé ýöýã,
ýõ îõèí ä¿¿, à÷ ãó÷ íàðûã ÿìàãò Àëëàõ èâýýãò¿ãýé.×àìàéã àëèâààä õîðëîãäîõ àþóëààñ
Àëëàõûí àì àëäàí ÷ºëººëüå ãýõýä íü øàõðàçàäà òýñãýëã¿é áàÿðëàí õààí ÷àìàéã Àëëàõ
òýòãýæ óðò óäààí íàñëóóëàí æàðãóóëòóãóé ãýæýý .
Õààíû îðäîí õîòûí äîòîð áàÿð õººð äàìæèí òàðààä ýíý øºíº õ¿íèé àìüäðàëûí á¿õ øºíèéí
äîòðîîñ ºäºð ìýò ãýãýýòýé øºíº áîëæýý . ìàðãààø ºãëºº õààí îõèíû ýöýã áîëîõ ººðèéí
øàäàð ñàéäûã ¿íýü õóâöñààð øàãíààä “×è ýðõýì îõèíîî íàä ºã÷ ñýòãýëèé ìèíü
óÿðóóëñàí áóñäûí îõèí õ¿¿õäèéã àëàãäàõààñ õýëòð¿¿ñýí ó÷èð Àëëàõ ÷àìàéã õàðàõ
áîëòóãàé : ×èíèé îõèí óõààí ñàðóóë ýðõýì äýýä ÷àíà°ûí îõèí áºãººä Àëëàõ òýíãýð ¡èä
õî¸ðò ãóðâàí õºâã¿¿í çàÿàæ½ý . Ýíý á¿õíèé òºëºº Àëëàõûã àãòúÿ ãýæýý .
Òýãýýä á¿õ øàäàð ñàéä, ýìèð íî¸í, îðäíû ò¿øìýëèéã öºìèéã ¿íýò õóâöñààð øàãíààä àðä
èðãýäýýñ íýã ÷ ìºíãº ãàðãóóëàõã¿éãýýð õààíû ñàíãèéí ìºíãººî á¿õ õîòûã ñàð ãî¸æ ÷èìýõ
çàðëèã áóóëãàí áºìáºð äýëä¿¿ëæ, á¿ðýý òàòóóëàí èõ íààäàì íàðãèàí öàýíãýë ¿éëä¿¿ëýí,
á¿õ ÿäóó ãóéëàí÷èí õ¿ì¿¿ñò õààíû õèøèã õ¿ðòýýãýýä á¿õ äîòíî øàäàð õ¿ì¿¿ñèéí
õàìòààð óäòàë àìàð ñàéõàí æàðãàæýý .
Ì. Ãîðüêèé ¿ëãýðèéí òóõàé . . . . .
Øàõðèÿð Øàõçåìàí õýìýýõ àõ ä¿¿ õî¸ð õààíû ¿ëãýð . . .
Õóäàëäàà÷èí Áèðèä õî¸ðûí ¿ëãýð . . . . . .
Çàãàñ÷íû ¿ëãýð . . . . . . . . .
Ãóðâàí àëèìíû ¿ëãýð . . . . . . . .
Íóðóóã¿é õ¿íèé ¿ëãýð (Ðèí÷åíãèéí îð÷óóëãà). . . . .
Äóðëàñàí äóðëóóëñàí õî¸ðûí ¿ëãýð . . . . . .
Ìýíãýò Àëà-àä-Äèíû ¿ëãýð . . . . . . .
Õàð ñóìàí ìîðèíû ¿ëãýð . . . . . . .
Ìýõò Äàëèëà ýìãýí, Êèàðûí Çåé-Áàê õî¸ðûí ¿ëãýð . . .
Ñèíäáàä äàëàé÷íû ¿ëãýð (Ðèí÷åíãèéí îð÷óóëãà) . . . .
Àáó-Êèð, Àáó-Ñèð õî¸ðûí ¿ëãýð . . . . . .
Ãóòàë÷èí Ìàðóôèéí ¿ëãýð . . . . . . .
Øàõðèÿð õààí, Øàõðàçàäà õî¸ðûí ¿ëãýð (Òºãñãºë)
ÌßÍÃÀÍ ÍÝÃÝÍ ØªÍª
Øèëäýã ¿ëãýð¿¿ä
Çóðàà÷
Ä. Çàãäñ¿ðýí
Óðàí ñàéõûí ðåäàêòîð
Ö.Ýíýáèø
Òåõíèê ðåäàêòîð
ÁËõàìñ¿ðýí
Õÿíàã÷
Ë.Íÿìãýðýë
Ä.Áàíäè

1001 Shunu

Încărcat de

Informații document

Titlu original

Drepturi de autor

Formate disponibile

Partajați acest document

Partajați sau inserați document

Opțiuni de partajare

Vi se pare util acest document?

Este necorespunzător acest conținut?

Drepturi de autor:

Formate disponibile

1001 Shunu

Încărcat de

Drepturi de autor:

Formate disponibile

ÌßÍÃÀ ÍÝÃÝÍ ØªÍÈÉÍ ¯ËÃÝÐ

ÍÝÃÄ¯ÃÝÝÐ ªÂÃªÍ ªÃ¯¯ËÐ¯¯Í:

ÕÎ¨Ð ÄÀÕÜ ØªÍª

ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀÐ ªÂÃªÍ ªÃ¯¯ËÐ¯¯Í:

ÃÓÐÀÂ ÄÀÕÜ ØªÍª

ÞÍÀÍ ÕÀÀÍÛ ØÀÄÀÐ ÑÀÉÄÛÍ ÒÓÓÆ

ÀÑ – ÑÈÍÄÁÀÄ ÕÀÀÛ ¯ËÃÝÐ.

¯¯Í ÕÝÐÕÝÍ ×ÓËÓÓÍ ÁªÃÑÒÝÉ ÁÎËÑÎÍ ¯ËÃÝÐ. ”

Õîëûí ºíãº õàãàöàñàí áàéüàëä ãóíèã àéäàñ òºãñãºëã¿é

¯éëèéí ¿ðòýé ñýòãýëèéí ìèíü õýçýý ÷è íýã àìðààõ þì áý

Îõèí Ëåéëàä* Àëëàõûí çààñàí õàðõ¿¿ã

“Ìýäëýý ñîíñëîî! Îäîî áè íýãýíò ¿õýæ áîëîâ

Òýíãýðò ìàíäñàí ñàðûã õàààä áè .

Ýðò óðüä öàãò Èñêàíäàðèéí õîòîä áóäàã÷èí Àáó-Êèð, ¿ñ÷èí Àáó-Ñèð

* * ***

S-ar putea să vă placă și