FOTORAF MAKNES

1. ne Delii Kamera
Camera Obscura, yani ine delii kamera yalnzca karanlk bir kutudan ibarettir. Bu kutunun bir tarafnda ine ucu byklnde bir delik
vardr. Konudan gelen k nlar bu delikten geerek kar taraftaki ekran zerine der ve o konunun ters bir grntsn oluturur.

(Camera Obscura)
Tm fotoraf makinelerinin temel prensibi bu kameradr. Ancak bir takm sorunlar vardr. rnein deliin ok kk olmas nedeni ile
olduka karanlk bir grnt elde edilebilir. Grntnn daha aydnlk olabilmesi iin delik apnn bytlmesi gerekmektedir. Bu da
grntnn bulanklamasna sebep olur.

(Kk delikten grnt oluumu)

(Byk delikten grnt oluumu)

(Basit bir mercek ile grntnn oluumu)

Bu kameray gelitirmek iin yaplacak ey, ona kullanm kolayl salayabilmesi iin bir takm ilaveler yapmaktr. Bunlar, daha net ve
aydnlk bir grnt iin bir mercek ve bu mercekten geen nlarn iddetini denetleyebilmek iin bir diyafram (iris), n istediimiz zaman
geebilmesi iin alr kapanr bir kapak yada rtc (obtratr), bu rtc sistemin hareketini balatabilmek iin bir deklanr, rtcnn
istediimiz sre kadar n gemesini salayabilecek hz ayarlayabilen bir baka kontrol dzenei (enstantane ayarlar), nereyi
fotorafladmz grebilmemiz iin bir baka (vizr), film koyma haznesi, filmi sarma kolu, biten filmi geriye sarma kolu, bulunduumuz
ortama gre n iddetini lebilecek bir k ler (pozometre) gibi bir takm dzenekler olabilir .

(Fotoraf makinesinde baz dzenekler)

2. Makinelerin Balca eleri

2.1. Netleme Sistemi :
A. Helikoid Sistem: Netlemeyi gerekletiren vidal iki tpten ibaret bir aparattr. Bir ie kapann alp kapanrken yukar-aa hareketi
gibi merceklerin film dzleminden uzaklap yaknlamas ile netleme yaplr. Netleme ayar, manuel (M) yaplabildii gibi son zamanlarda
gelitirilmi modellerde otomatik olarak da (autofocus-AF) netleme yaplabilir.
B. Krkl Sistemler: Byk ve orta boy kameralarda bulunur. Objektif ile film dzlemi arasnda bir krk vardr ve objektif yada film
dzlemi ileri geri hareket ettirilerek netleme yaplr. Grntnn kadraj ve netlik kontrol bir buzlu cam zerinden izlenebilir.
2.2. Diyafram : In younluunu kontrol edilebilmesini salayan, bytlebilen yada kltlebilen bir delikten ibarettir. ki fonksiyonu
vardr.
1. In younluunu kontrol eder
2. Net alan derinliini kontrol eder.
Diyaframn ve obtratrn birlikte kullanlmas ile n younluu, sresi, hareket ve alan derinlii kontrol edilir.

(Diyafram)

(Baz diyafram aralklar)

2.3. Obtratr : In film zerine dme sresini belirleyen mekanik bir sistemdir. Bu sreler ounlukla saniyelerin birimleri kadardr.
rnein 1/1, 1/2, 1/4, 1/8, 1/15, 1/30, 1/60, 1/125, 1/250, 1/500, 1/1000 gibi. Objektifler aras ve perdeli olmak zere iki tip obtratr
sistemi vardr. Obtratrn iki fonksiyonu vardr.
1. Ik miktarn saptamak
2. Hareketi saptamak.

(Merkezi Obtratr Sistem)

Mercekler arasnda yer alr.
Maksimum hz snrldr.
Btn hzlarda fla kullanlabilir.
Tamiri kolaydr.
Grntde deformasyon yapmaz.
Sessiz alr. Sarsnt yapmaz.

(Perdeli Obtratr)
Objektif ve aynann arkasnda, film dzleminin hemen
nnde yer alr.
Deklanre baslmad srece film yzeyini srekli kapal
tuttuu iin objektif deiimi yaplabilir.
Maksimum hz yksektir.
Temel hz ve altnda fla kullanlabilir.
Tamiri zor ve pahaldr.
Hareketli grntlerde deformasyon yapabilir.
Grltl alr. Sarsnt yapabilir.

(Obtratr skalas)

2.4. Film Sarma Kolu : Pozlanm karenin zerine ikinci bir pozlama daha yapmamak iin pozlanan kareyi obtratrn nnden uzaklatrp
yerine pozlanmam bir baka karenin getirilmesi gerekir. ounlukla makineler bir kare zerine pozlama yapldktan sonra ayn kare zerine
ikinci bir pozlama yapmay mmkn klmayacak bir dzenee sahiptir. Bu tr makinelerde ayn zamanda pozlanmam kareyi de ileriye
sarmak olas deildir. Yani ksaca ekmeden sarmak, sarmadan da ekmek mmkn deildir. Ancak baz modellerde st ste ekim yaplmas
olanakldr.

(Sarma kolu)
2.5. Numaratr : ounlukla ka poz ekim yapldn yada ka poz daha ekim yaplabileceini gsteren ve baz modellerde film hazne
kapa kapandktan sonra devreye giren bir dzenektir. Ancak birtakm modellerde ise film hazne kapa kapandktan sonra kullancnn
numaratr ayarlamas gerekmektedir.
2.6 Geriye sarma kolu : Film bittikten sonra filmi tekrar kasetine geriye sarmak iin ve ancak mekanik aksam bo vitese alr gibi bir
butona baslarak filmi ileriye sarma mekanizmasndan kurtarp kullanlabilen bir sistemdir. Bu buton ounlukla "R" harfi ile iaretlidir. Geriye
sarma kolunda ise genellikle sarma yn ok iareti ile belirlenmitir.

(Geriye sarma kolu)

2.7. Vizr : Objektifin gr as ve ynn gz ile takip etmeye yarayan optik bir dzenektir.

(Vizr)

2.8. Objektif : Grntnn duyarkat (film) zerinde yeterli aydnlk ve netlikte olumasn salayan mercek ya da mercekler topluluudur.
Bir objektif zerinde ounlukla diyafram ayar halkas, netleme halkas gibi kontrol dzenekleri bulunur .

( Objektif)
Bir objektifin zerinde, zelliklerini belirten; odak uzakl, en ak ve en kapal diyafram akl, netleme mesafesi gibi bilgiler
bulunmaktadr. Objektifleri incelerken ilgili kavramlar zerinde aklama yapmak yararl olacaktr.
Odak uzunluu : Optik merkez ile film dzlemi arasndaki mesafedir. Milimetre cinsinden ifade edilir.

(Odak uzunluu)
Objektifler odak uzunluklarna gre snflandrlrlar: Normal, ksa, uzun. Bunlara ilave olarak deiken odak uzunluuna sahip objektiflere
zoom objektif denmektedir. Bir objektifin odak uzunluunu belirlerken, objektifin takl olduu fotoraf makinesinin kulland film formatnn
belirleyici olduunu bilmemiz gerekir. rnein gnmzde en yaygn kullanlan fotoraf makineleri 35mm.lik, yani boyu 24mm eni 35mm
olan film kullanlan makinelerdir. Bu filmlerin apraz uzunluklar 43mm dr.
Normal odakl objektif: Odak uzunluu, takl olduu makinenin kulland filmin apraz uzunluuna eit olan objektiftir. Eer 35 mm
formatnda film kullanan 35mm.lik bir fotoraf makinemiz varsa, normal odak uzunluluumuz 43mm.dr. 35 mm formatnda normal odak
uzunluu 43 - 50 mm.dir .
Ksa odakl objektif: Odak uzunluu, takl olduu makinenin kulland filmin apraz uzunluundan ksa olan objektiftir. Yani 35 mm
formatndaki bir makinenin ksa odakl objektifleri 35mm, 28mm, 24mm vb.dir. (apraz uzunluk 43mm)
Uzun odakl objektif: Odak uzunluu, takl olduu makinenin kulland filmin apraz uzunluundan uzun olan objektiftir. Yani 35mm
formatndaki bir makinenin uzun odakl objektifleri 85 mm, 105 mm, 200 mm vb.dir (apraz uzunluk 43mm)
Gr as: Odak uzunluunun ksa ya da uzun olmas gr asn belirler. Ksa odak uzunluuna sahip objektifler geni gr asna
sahiptirler ve geni a Objektif olarak tanmlanrlar.

(Odak Uzaklklar ve Gr Alar)

(Uzun odak uzunluklu bir mercein oluturduu grnt)

(Ksa odak uzunluklu bir mercein oluturduu grnt)

(17 mm lens: Daha geni bir alan)

(70 mm lens : Daha dar bir alan)
(Lens odak uzakl ve gr as :Fotoraf makinesi sabit tutulmutur)

(17 mm lens : Arkan planda daha ok perspektif mevcut)

(70 mm lens : Arka plan objeye daha yakn)
(Lens odak uzaklnn arka plana etkisi : Objenin bykln sabit tutulmutur)

Diyafram deeri, ap ve mercein odak uzakl ile formle edilebilir.

Diyafram deeri = Mercein odak uzakl / Diyaframn ap
Normal a insan gznn grebildii aya edeerdir ve bu a 450 -500 dir. Dolaysyla normal odakl objektifler insan gznn grd ay
film dzlemi zerine yanstr. Ksa odakl yani geni al objektifler insan gznden daha geni alar (rnein 750, 1040 vb.) Film dzlemi
zerine yanstabilirler. Uzun odakl yani dar al objektifler insan gznden daha dar alar (rnein 180, 50 vb.) Film dzlemi zerine
yanstabilirler. Zoom objektifler deiken odak uzunluklarna ayn gvde zerinde ayarlanabilen objektiflerdir. rnein 28mm -85mm gibi.
Kullanm amalarna gre zel objektifler de vardr. rnein en yaygn zel tip objektifler olarak makro ve shift objektifleri sayabiliriz.

Balkgz objektif : Gr as aadaki objektiflerden en geni olan objektiflerdir. Balk gz objektiflerde

dikey ve yatay izgiler anarmol ekilde bozulmalara (distorsiyon) urar. Kullanm alanlar snrl olmakla beraber
yaratc grntler elde etmek iin kullanlrlar. 6mm-16mm arasnda kalan objektifler balk gz objektifleridir.

(Balkgz objektif)
Zoom tip objektif : Deiken odak uzunluklu objektiflere "zoom" ad verilir. Genellikle 35mmlik fotoraf
makinelerinde ok gerekli olan bu objektif, konunun daha yaln bir ekilde kadrajlanmas, lzumsuz detaylarn
elenmesi iin kullanlr. Ne var ki, bu tr objektifler, optik yaplar nedeni ile k kaybna neden olurlar. Ancak k
kayb azaltlm zoom objektifler dierlerine gre ok daha pahal olabilirler.

(Zoom tipi objektif)

(Geni a objektif)

ok geni al ve geni al objektifler: 16-20mm ve 20-35mmlik odak uzunluu olan bu objektifler ok geni a
ve geni a olarak adlandrlr. Tecrbeli ellerde olaanst fotoraflar verebilen bu objektifler, yanl
kullanldnda deformasyonlara neden olurlar. nsan yzleri, yakn ekimlerde irkinleir, fotorafn kesine
geldiklerinde uzarlar. Bina perspektiflerinin bu tr objektiflerle deformasyona uramas ve dikey izgilerin
fotorafn yukarsna doru birlemesi gibi tatsz sonulara meydan vermemek iin zaten birbirine paralel olan
objektif dzlemi ve film dzleminin, konu dzlemine de paralel hale getirilmesi gerekir.
Normal objektifler: Odak uzunluu 50mm civarnda olan objektiflerdir. Gr alar 47 derece civarndadr ve
diyafram aralklar en fazla olan (f 1:1.4) optiklerdir.

(Normal objektif)
Teleobjektifler: ekim esnasnda bulunulan yere uzak olan konular yaknlatrmak iin kullanlan objektiflerdir.
Yabanl yaam ve sportif etkinliklerin ekimi iin bu teleobjektifler kullanlr. Alan derinlikleri ok kstl olduundan
net ayar tam yaplan objeler n ve arka plandan kolaylkla syrlr ve fotoraflarda derinlik duygusu oluur.
ounlukla makineyi bir sehpaya monte ederek kullanmay gerektirirler. Aksi halde sallanma veya titreimlerden
dolay fotoraflarda flu sonular doabilir. Elde kullanlmas zorunlu ise objektifin odak uzunluunun nmerik
deerine yakn bir obtratr seimi yapmak bu titremeyi absorbe edebilir. rnein 200mmlik bir teleobjektif ile
1/250 yada 500mmlik bir teleobjektif ile 1/500 enstantane kullanmak gibi.

(Tele objektif)

Ksa tele objektifler: 70 mm ile 135 mm arasndaki odak uzunluklu objektiflerdir. Bu tr objektifler 85mmden
itibaren ounlukla portre ekimlerinde kullanlr. Net alan derinlikleri kstldr ve diyafram aklklar f:2.8 olanlar
da vardr.

Makro Objektifler: Yakn plan ekimlerinde kullanlan optiklerdir. ounlukla doada bulunan iek, bcek gibi
yabanl yaama dair fotoraflar bu tr objektiflerle yaplabilir. Konumuzun ok yaknna sokulmak zorunda
olduumuzdan net alan derinlii olduka azalr ve rnein bir bcek fotorafnda bcein yalnzca ok kk bir
blm ancak net olabilir. Alan derinlii artrabilmek iin olduka ksk bir diyafram kullanmak gerekebilir ve bu da
dk bir enstantane seimi demektir. Makro ekim yapabilmek iin bu tr bir objektif satn aldmzda mutlaka
bir sehpa da beraber dnmelidir ve bu sehpa makro ekim iin uygun olmaldr. Bu tr objektifleri doru
kullanabilmek iin biraz deneyim kazanmak ve bu konuda deneyimli olan fotoraflardan bir takm pratik bilgiler
edinmek yararl olabilir.
(Makro objektif)
Shift (kaymal) objektifler: Mimari fotoraf ekimlerinde, yksek binalar perspektif bozulmasna uradndan, dikey izgilerde yukarya
doru bir birleme gzlenir. "Shift" tipi optikler bu tr efektin nne gemek iin yaplmtr. Byk format krkl makinelerde, objektif
yada film dzlemine mdahale etmekle yaplan dzeltme, 35mmlik makinelerde, bu objektiflerin gvde zerinde bir yana doru paralel
kaydrlarak ksmen de olsa yaplabilir. Odak uzunluklar geni a snfna girer ve 28 ila 35mm arasnda deiir. Bu tr objektifler olduka
pahaldr ve lkemizde pek yaygn deildir.

Bytme katsays : Objektiflerin, odak uzunluklarna bal olarak film dzlemi zerine drdkleri grntnn alansal deeridir. Aadaki
tabloyu inceleyebiliriz.
50
100
200
400

mm
mm
mm
mm

1
2
4
8

cm2
cm2
cm2
cm2

Tabloya gre konuya olan uzaklmz sabit kalmak kaydyla, 50 mm.lik bir objektifle film dzlemi zerinde sabit bir objeyi 1cm2 byklkle
fotoraflayabiliyoruz. Ayn objeyi ayn mesafeden 200 mm.lik bir objektifle ektiimizde ise, grnt bykl 4 cm2 oluyor. Eer grnt
bykln hep sabit, rnein 1cm2 olarak tutarken, objektif odak uzunluunu deitirmek iin ne yapmamz gerekir?
50
100
200
400

mm
mm
mm
mm

1
2
4
8

m
m
m
m

50mm.lik objektifle 1 metreden ekim yaparken, 200 mm.lik bir objektifle 4 metreden ekim yapmamz gerekir.

3. Makine Tipleri
3.1 Kompaktlar : lkemizde ok yaygn olan bu tip fotoraf makinelerinin popler olmalarnn balca nedeni vardr. Birinci neden, kk,
hafif ve kolayca tanr olmalardr. Tatil, hatra ve aile fotoraflar iin ideal saylrlar. Yanmzda tayabileceimiz bu tr fotoraf makineleri
sayesinde ilgin olaylar annda grntleyebiliriz. kinci neden, kullanlmalarnn son derece basit olmasdr. Genel olarak kompakt makineler
iin teknik ayarlamalar gerekmiyor. Modellerinin byk ounluunda fla bulunduundan, i mekanlarda da kullanlmalar mmkndr.
Sonu olarak, hem netlik ayarl, hem de doru k lm ile fotoraf ekilebilmesi iin yaplacak tek ey vizrden bakarak deklanre
basmaktr. nc neden ise, bu tr cihazlarn dierlerine gre olduka ucuz olmasdr.

(Kompakt makine)
3.2. Tek Objektifli refleks Makineler (SLR -Single Lens Reflex) : Bu tip makinelerde deitirilebilen objektifler kullanlabilmektedir. Bu
sayede geni mekanlarn grntlenebilmesi, ok uzak mesafelerin yada makro ekimlerin yaplabilmesi mmkn olabilmektedir. Dorudan
mdahale ederek, yardmc yapay k veya flalardan yararlanarak varlabilecek sonular snrszdr. Objektiflere taklabilecek ek optiklerle,
filtrelerle, fotoraf saysz aray ve deney olanaklar bulur.

(SLR Fotoraf Makinesi)

(SLR Fotoraf Makinesi emas)

Refleks makinelerin tartlmaz avantajlarnn banda vizrde grlen konunun filme aynen yansmas gelir (TTL). Bylece hem kadrajlamada
hem de net ayarnda byk bir avantaj salanm olur.

(TTL : Through The Lens View)

SLR Makinelerinin almas : Deklanre baslmadan nce diyafram en ak konumdadr. Aynadan yansyan ve buzlu cam zerine den
grnt bir prizma aracl ile vizrden izlenebilir. ekim yapmadan nce diyaframn en ak konumda bulunmas, aydnlk bir gr ile daha
rahat kadraj ve netleme yapmamz salar.
Deklanre basld anda diyafram, verilmi olan deere kadar otomatik olarak kslr, ayna kalkar, perde obtratr alr ve grnt film
dzlemine der, film pozlanr. Obtratr tekrar kapanr, ayna iner ve diyafram tekrar en ak konumuna geri dner. ounlukla 35 mm
formatl film kullanlr. Orta formatl (6x7) olanlar da vardr.
Bu tip makinelerde deitirilebilen objektifler kullanlabilmektedir. Bu sayede geni mekanlarn grntlenebilmesi, ok uzak mesafelerin ya
da makro ekimlerin yaplabilmesi mmkn olabilmektedir. Dorudan mdahale ederek, yardmc yapay k veya flalardan yararlanarak
varlabilecek sonular snrszdr. Objektiflere taklabilecek ek optiklerle, filtrelerle, fotoraf saysz aray ve deney olanaklar bulur.
Refleks makinelerin tartlmaz avantajlarnn banda vizr de grlen konunun filme aynen yansmas gelir. Bylece hem kadrajlamada hem
de net ayarnda byk bir avantaj salanm olur.
DSLR (Digital Single Lens Reflex) : Dijital fotograf makinalarn filmli makinalardan ayran, dijital makinalarn film yerine alglayan
elektronik k sensrleri kullanmalardr. Bu k sensrleri k enerjisini elektrik enerjisine dntrerek grntlerin elektronik devrelerce
alglanabilmelerini ve saysallatrlarak kaydedilmelerini salarlar. I elektrik ykne eviren aygtlara foto sensr ad verilir. Foto sensrler
a duyarl kk elektronik alglayclardr, dijital fotograf makinalarnda oluturulacak dijital grntdeki her piksel iin bir k sensr
kullanlmas gerekmektedir. Bu nedenle dijital fotograf makinalarnn iinde fotograf oluturacak milyonlarca k sensr bulunmaktadr.
Objektiften geen k bu sensrlerin zerine drlerek grntnn saysallatrlmas salanr. Dijital fotograf makinalarnda CCD ve CMOS
olmak zere iki farkl eit k sensr sistemi kullanlmaktadr. Eskiden ska kullanlan CCD yerine gnmzde eitli avantajlar nedeniyle
CMOS kullanm da artmaktadr. CCD yada CMOS sensrleri tarafndan alglanan veri analogtur. Bunlar k sensrleri tarafndan oluturulan
elektrik yk lmleri serisidir. Bilgisayarlarn yada yazclarn okuyabilecei biimde saklamak iin veriler ikili biime dntrlmelidir. Elde
edilen dijital grntler fotograf makinasnda hafza kartlar zerine kayt edilirler.

(DSLR makine)

3.3. Vizrller (Telemetreliler) : Bu tip makinelerde ayna ve prizma olmadndan, konu objektifle ilgisi olmayan vizrden seilmektedir.
Paralaks hatalar vardr. Baz modellerinde vizr mercekleri ile objektif arasnda bulunan bir balant ile telemetreli mesafe kontrol
yaplabilir. Kk ve orta formatl olanlar bulunur. Normal vizrler, makinenin sol st kesinde yer alr ve nden bakldnda arkas
grlebilen bir mekanizmadr. Bu tip vizrlerin ok ciddi bir sorunu vardr. O da, fotoraf ekilen objenin gr as ile, o fotorafn filme
d asnn farklldr. Buna parallax hatas ad verilir. Parallax hatas, ok ciddi bir sorun olur bazen ve hi istenmeyen sonular
yaratabilir. Aada, parallax hatasnn nasl olutuuna ilikin bir imaj gryorsunuz.

(Vizrl (Telemetreli) Fotoraf Makinesi)

(Paralaks hatas)

Grld gibi vizrden baktmzda objenin belden yukars ereve iindeymi gibi grlrken, aslnda fotorafn ekilecei adan
bakldnda, obje ereve dnda kalr ve bu, ok kt bir sonula karlamamz salar. Genelde kompakt (basek) makinelerde bulunur.

3.4. ift Objektifli Refleks Makineler (TLR) : Paralaks hatas bu makinede de vardr. stteki objektif bir ayna yardm ile grnty
yukarda, buzlu cam zerinde oluturarak netleme ve kadraj yaplmasn, alttaki objektif ise sttekine baml olarak ayn netleme ve kadrajn
film dzlemi zerine dmesini salar. Orta formatldrlar.

(TLR Fotoraf Makinesi emas)

3.5. Byk Formatl Makineler : Bir objektif dzlemi ve film dzlemi vardr. Merkezi obtratrldr. Her iki dzlem de bir aks zerinde ileri
geri hareket eder. Kadraj ve netleme film dzlemindeki buzlucam zerinde yaplr. Kontrol bittikten sonra film asesi buzlu camn yerini
alacak biimde film dzlemine yerletirilir. zellikle mimari ekimler iin idealdir. Fakat tanmas zor ve hantal makinelerdir.

(Byk formatl makine)

IIK
Ik, maddenin fiziksel yapsndaki atomik etkileim sonucu meydana yan bir enerji trdr. Kaynandan ktktan sonra btn ynlere
dalr ve dalgalar eklinde ilerler. Herhangi bir dalgann iki temel zellii dalga boyu ve frekansdr. Dalga boyu, birbirine komu iki dalgann
tepe noktalar arasndaki mesafedir. Frekans ise belli bir noktadan belli bir zaman birimi iinde geen dalga adedidir. Dalga boyu ile frekansn
arpm n yaylma hzn verir. In dalga boyu, mavi k iin yaklak 380 mili mikron, krmz k iin 760 mili mikrona kadar uzanr.
In frekans ise 600 milyar adettir. Bu ifadeye gre n saniyede 600 milyar defa yanp sndn syleyebiliriz. Yaylma hz ise
saniyede yaklak 300.000 km.dir. Bu ller yaklak vakum ortam iin geerlidir. Daha youn ortamlarda bu ller deiir. Herhangi bir
objenin grlebilmesi iin ya kendisinin bir k kayna olmas ya da herhangi bir yanstmas gerekir. Ik kayna olmayan cisimler
zelliklerine gre kendi zerlerine den nlarn bir ksmn az veya ok yanstrlar.
Fotoraf sz konusu olduunda, n drt temel zellii vardr ;
1. Parlaklk
2. Yn
3. Renk
4. Kontrast
Ik ayrca ana ekilde de incelenebilir.
1. Direkt k
2. Yansyan k
3. Filtrelenmi k
Pratik sebeplerle k doal ve yapay olmak zere iki tre ayrlabilir.
In drt fonksiyonu vardr ;
1. Konuyu aydnlatr
2. Hacim ve derinlii sembolize eder
3. Fotorafn atmosferini oluturur
4. Aydnlk ve karanlk yoluyla desenler oluturur.

1. Parlaklk
Parlaklk, n younluunun lsdr. Bir pozometre yardm ile llr. Pozu belirler, kamerann elde mi tutulacana, sehpaya m
balanacana karar vermekte yardmc olur. Fotorafn rengini ve atmosferini belirler.parlaklk, kar ile kapl alanlar ve buzullarda
grlebilecek iddetten, yldzsz bir gecenin karanlna kadar farkllklar gsterir. Sadece pozu etkilemez, fotorafn renk yorumunu da
belirler. Parlak k genellikle, sert, tr tr ama her zaman iin gerekidir. Lo k ise daha gevek, dinlendirici ve gizemlidir.
Yksek younluklu aydnlatma, konular daha yksek kontrastl ve renklerini daha parlakm gibi gsterir. Lo k ise bunun tersi bir etki
yapar. Bylelikle n younluunu deitirerek fotoraf rettii grntnn uyandrd duygular ve atmosferi de kontrol eder. D
ekimlerde eer n iddeti ok fazla ise bir gri filtre (ntr younluk filtresi "ND") yardm ile n iddeti kontrol edilebilir. Bu filtre renkleri
etkilemeden sadece n iddetini azaltr. Bu tr ekimler zellikle ak diyafram kullanlmas gereken durumlarda yaplr.
mekan ekimlerinde konu dzlemindeki aydnlanmann iddeti, konu ile k kayna arasndaki mesafeye baldr ve en azndan teorik
olarak bilinen u fizik kural geerlidir ;
"Aydnlanmann iddeti konu k kayna mesafesinin karesi ile ters orantl olarak artar veya azalr". Daha pratik terimlerle ifade etmek
gerekirse, k kayna konu mesafesini "2" misli artrrsanz konu dzlemindeki aydnlanmann iddeti 1/4 e der. Mesafe "3" misli
artrlrsa, iddet 1/9 a der. Ancak bu kural sadece noktasal k kaynaklarnda geerlidir. Civarda yanstc yzey olmamaldr. rnein,
yanstc bir tasa sahip bir fotoraf ampulnde bu kural ksmen geerlidir. Yansyan n miktar arttnda kuraln geerlii de yava yava
kaybolur. Duvarlar ve tavandan yansyan k bu kurala gre hesaplanamaz. Florasan ampul gibi izgisel k kaynaklarnda ise bu kural
tamamen geersiz olup, bu durumda aydnlatmann iddeti mesafeyle doru orantl hale gelir. Yani konu k kayna mesafesi "2" misli
artrlrsa, aydnlanmann iddeti yarya der.

2. Yn
Den n yn, glgelerin pozisyonunu ve younluunu (miktarn) belirler. Bu durumda n 5 trnden sz etmek mmkndr.
2.1. Cephe I : Ik kayna az veya ok kamerann arkasndadr. Kontrastlk, baka aydnlatma ekillerine oranla daha dktr. Renkli
fotoraf iin temel bir avantaj saylabilir. Cephe ayn zamanda en dz ve en yass etkiyi verir. Glgeler tamamen veya ksmen objenin
arkasndadr ve objektif tarafndan grlmezler. Doru renkler almak iin cephe tavsiye edilse bile bu kta hacim ve derinlik etkisinin
en az seviyede olduu bilinmelidir. Yzde yz cephe ok enderdir. nk ister fotorafnn arkasndaki gne, ister makinenin zerine
takl fla olsun, optik eksenden biraz kak olunca objenin bir yannda ince glgeler belirmeye balar. Gerek cephe iin en iyi kaynak
ringflalardr. nk objektifi kuatan bu halka biimindeki lamba gerekten glgesiz grnt verir.

(Cephe rnekleri)

2.2. Yanal Ik: Ik kayna konunun yan tarafndadr. n taraftan ziyade hafife arkaya kaym durumdadr. boyutluluk yan ve nden
aydnlatma izleniminin ve renk veriminin iyi olmas iin ska bavurulan bir aydnlatma eklidir. Yan k, kullanlmas kolay bir ekildir ve
daima iyi sonu verir.

(Yanal k rnekleri)
2.3. Ters Ik: Ik kayna az veya ok konunun arkasndadr ve onu arkadan aydnlatr, glgeler kameraya doru uzar. Dier aydnlatma
ekillerine gre konu kontrast daha yksektir. Bu zellii ters renkli fotoraf iin ok uygun olmadn gsterir. Dier taraftan btn
dier aydnlatma ekillerine gre daha inandrc bir mekan ve derinlik hissi verir. Renkli alan fotoraflar ters kullanm zor fakat iyi
kullanld zaman insan dllendiren bir ekil olarak dnrler. Hemen hemen deimez bir biimde ters k kullanm olaanst
gzellikler ve ifadeler dnyasnn kapsn aralar. En dramatik k formudur. fade ve atmosfer kuvvetlendirmede sahipsizdir.

(Ters k rnekleri)
2.4. Tepe I : Ik kayna az ok konunun zerindedir. Dier aydnlatma ekilleri arasnda en az fotojenik olandr. nk dey yzeyler
doru renk verimi iin yeterince aydnlanmazlar. Glgeler ok kktr ve derinlik ifadesi veremeyecek ekilde grntde yer alr. Darda
bu tipik le gnei dr. Fotorafa yeni balayanlarca parlak ve gzel bulunduu iin tercih edilir. Deneyimli fotoraflar d ekimler iin
uygun zamann gnein nispeten alakta olduu sabah erken ve leden sonraki ge saatler olduunu bilirler.

(Tepe rnekleri)

2.5. Alttan Gelen Ik: Az ok konularn alttan aydnlatld ekildir. Doada mevcut olmayan bir aydnlatmadr. Bu tip aydnlatma doal
olmayan teatral etkiler yapar. yi kullanlmas zordur. nk garip, gerek olmayan fantastik etkiler oluturur ve bunlar zorlama bir ifade
tar.

3. Renk
Bir radyasyon kaynandan yaylan k (bu kaynak gaz dearj tp, gne yada akkor flama olabilir) homojen deildir. Aksine 38 0 ile 760
milimikron arasnda deien dalga b oylarna sahip farkl renklerin yaklak olarak eit miktarda karmndan meydana gelmitir. Btn dalga
boylar mzikteki akorda benzer bir ekilde birbirleri ile uyum halindedir. Ancak kulan mzikteki bir akordu dinlediinde ierdii notalar
ayrt edebilmesine ramen, gz grd akor halindeki beyaz n iindeki dalga boylarn teker teker ayrt edemez. Renkli fotoraf sz
konusu olduunda bu olduka nemli bir faktrdr. nk gze beyaz grlmesine ramen gerekte beyaz olmayan ve renkli film tarafndan
da gerek halleri ile kaydedilen bir ok k tr vardr. Renkli film, n spektrum yaps iindeki farkllklara gze gre ok daha duyarllk
gsterir. Bu yzden filmi etkileyen k onun dengelendii ktan farkl ise sonuta ortaya kan renkli dialarda belli bir yne doru renk
sapmas grlecektir. Bunu kantlamak amacyla yle bir test yaplabilir. zerinde eitli renkler bulunan bir test kartnn gne altnda,
kapal gk altnda, akkor flamanl lambadan yaylan k altnda ve florasan altnda fotoraflarn ekelim. Filmin dengelendii n
dnda ki trlerde renklerin doal d ve farkl grnd fark edilecektir.
Renkli filmler belli bir tr kta doru renk vermek iin tasarlandklarndan, gzmz de beyaz zannettii n iindeki kk farkllklar
alglayamadndan, doru renk elde edebilmek iin doru filmin, doru kta kullanlmas gerekir. Bu nedenle n belli bir snflandrlmaya
ve birimlendirilmeye tabi tutulmas gerekir. Bu amala hazrlanan cetvele de Kelvin Skalas ad verilir.
3.1. Kelvin Skalas : Adn ngiliz fiziki W.T. Kelvinden alr. I renk ss trnden ler. Sadece akkor k kaynaklarnda uygulanr.
Kelvin Skalasnn balang noktas mutlak "0" yani 273 C dir. Bir demir parasn sttmzda snn miktarna bal olarak k yaymaya
baladn biliriz. Bundan yola karak 1000 C ye kadar stlm bir demir parasnn yayd krmzmtrak k iin 1273RK derecesi
tanmlamas yaplabilir. Herhangi bir n renk ss, siyah gvde radyatr ad verilen ve bir tarafnda bir delik bulunan ii bo metal bir
krenin tanmlanacak k ile ayn renge gelene kadar stlp santigrat cinsinden llen derecesine 273 rakamnn ilave edilmesi ile bulunur.
Bulunan bu rakam incelenen n "K" derecesidir. Bu noktada renklerden bahsederken sanatlarn tanmlamalaryla fizikilerin tanmlamalar
arasndaki terslie dikkat ekilmelidir. Sanat evrelerinde krmz ve komusu olan renkler scak, mavi ve komusu olan renkler souk diye
tanmlandklar halde, fizikiler Kelvin Skalasnda da grlecei gibi, krmz grubu souk, mavi grubu ise scak diye tanmlarlar. Fizikiler iin
koyu krmzms k 1000K civarnda olurken, mavi kuzey gnden yaylan k 27.000K civarnda olabilir. Tabii bu hibir zaman gn o
blmnn 27.000 C dereceye kadar snd iin o rengi yayd anlamna gelmez.
Kelvin metrenin ancak renk dzeltme filtre seti ile birlikte olduunda bir anlam vardr. Tek bana bir ie yaramaz. Kelvin metre ancak
konunun genelini aydnlatan kta bir uygunsuzluk var ise dzeltilmesinde yardmc olur. Konu iinde olumu yerel renk sapmalarn
dzeltmekte yararl olamaz. Birinci tr krmz ve mavi, ikinci tr krmz, mavi magenta yeil dengesini veren Kelvin metreler vardr.
Ik kayna

Renk ss (K cinsinden)

Mum alevi
100 Watt genel amal ampul
500 Watt Profesyonel tungsten ampul
El Fla
Sabah ve leden sonra gn
len gnei, mavi gk, beyaz bulutlar
Sadece mavi gk (glgedeki konular)
Berrak mavi kuzey g

1500
2850
3200
6200 6800
5000 5500
6000
10000 12000
15000 27000

Renkli filmlerin renk ss (K cinsinden)

Gn film
Tungsten film

5500
3200

3.2. Gerek ve sahte renk slar : Yukarda verilen rnekte olduu gibi (mavi kuzey g rnei) Kelvin deerleri sadece akkor k
kaynaklar iin gerektir. Dier kaynaklarn renkleri benzetirme yolu ile bulunmu deerlerdr. Ancak bu konuda iler biraz daha karr.
nk renk ss sadece n renginin lsdr. Fakat o n spektrum yaps hakknda bilgi vermez. nceden belirtildii gibi ayn renk
ssna sahip fakat birbirinden farkl beyaz klarn varl sz konusudur. Bu tr klar renk slar ayn olmakla beraber spektrumlar farkl
olduundan renkli film zerinde de farkl sonular verirler. Ancak Kelvin metre bu spektrum farkn gsteremez yani beyaz analiz
edemez. Akkor k kaynaklar tarafndan yaynlanan nlar, siyah gvde radyatr tarafndan yaylan nlarla spektrum yaps bakmndan
byk benzerlik gsterirler. Siyah gvde radyatr de btn renk s lmlerinin temelini oluturur.
Renk, n dourduu psikofiziksel bir olaydr. Etkileri renk alglama duygusuna gre blmde incelenir.
1. Gelen n spektrum yaps
2. I geiren yada yanstan malzemenin molekl yaps
3. Renk alglama organlarmz. Yani gz ve beyin.
3.3. Rengin doas : Renk ktr. In olmad yerde yani karanlkta en renkli objeler bile siyaha dnrler. Renklerini kaybederler.
Deimez gerek kural budur. Bu Ik "renk alsnda var ama k olmad iin grlemiyorlar" anlamnda deildir. Bu ifade basite n
olmad yerde renk de olmaz demektir. Rengin k olduu kolaylkla kantlanabilir. Beyaz bir bina gn nda beyazdr. Gece krmz
spotlarla aydnlatldnda krmzya dnr. Mavi spotlarla aydnlatlrsa maviye dnr. Dier bir deyimle objenin rengi o objeyi grmemizi
salayan n rengi ile birlikte deiir.
Bu ifadeden sonra boyalarn ve boyar maddelerin, yani objelere renklerini veren malzemenin de gerek ve tek balarna mevcut olup
olmadklar da tartlabilir. Bu tr maddelerin renkleri de k tarafndan retilir. Bu yzden de kendilerini aydnlatan n urad deiimler
bu objeleri de ve renklerini de etkiler. Kuma almaya giden her kadn, kuman rengini dkkann dna karak gn nda kontrol etmeyi
tercih ederler. nk boyanm kumalar gn altnda farkl, akkor k altnda farkl ve florasan altnda farkl renkte grlrler. In
farkl renkleri vardr. Gn beyaz, akkor k sarmsdr. Florasan kta da krmz eksiklii vardr.
3.4. Spekturum : Beyaz olarak alglanan k homojen bir ortam olmayp, farkl dalga boylarnn karmndan meydana gelmitir. Bu dalga
boylar birbirlerinden grsel olarak ayrlabilirler. Bu ii gerekletiren cihaz bir prizma yada bir spektroskoptur.sonuta ortaya spektrum ad
verilen ve n iindeki farkl dalga boylarnn her birinin farkl bir renk band olarak grld bir k kua ortaya kar. Spektrumun en
bilinen rnei gkkuadr. Gkkuann renkleri, gne nlarnn, havada asl bulunan ok fazla miktardaki su damlacna arparak krlp
yaylmasndan kaynaklanr. Klasik Newton spektrumu yedi farkl rengi tanmlar. Krmz,turuncu, sar, yeil, mavi, mor, eflatun.

3.5. Rengin oluumu : Renk, bir ok farkl yolla oluturulabilir ve bunlarn ou ayn ortak prensibe gre alr. Bir rengin oluabilmesi,
fotoraflanabilmesi ve grlebilmesi iin o rengin gzlemlenen cismi aydnlatan n spektrumunda mevcut bulunmas gerekir. Eer belli bir
n spektrumunda, belli bir rengi, mesela krmzy oluturan dalga boylar yok ise gne altnda krmz grlen bir obje, sz konusu
n altnda bakldnda krmz gzkemez. Aa da renk oluturma yntemlerinden bazlar anlatlmtr.
1. Emilme: Grdmz ve fotorafladmz objelerin ounun renkleri pigment renkleridir. Etrafmzdaki objeler ve doadaki doal
oluumlar yani yeil yaprak, sar, mavi iek, krmz toprak gibi bu tr renkler n emilmesiyle oluurlar. inde btn dalga boylarn
tayan beyaz k objeye der. Bu dalga boylarndan bir ksm objenin derinlerine emilir. Emilmeyenler yansr. Bu yansyanlar rengi
oluturur. Btn pigment renkleri bu ekilde retilirler. Eer objenin yzeyi ok dz ve parlak ise k iki ekilde yansr. Biri yukarda
bahsedilen ve objeye renginin verilmesini salayan dank yansma, dieri, parlama. Parlak yzeye gelen k geli asna eit ama ok
iddetli yansr. Hem yzeye kendi rengini verir, hem de parlama denilen bir yansma oluturur.
1.1. Dank yansma: Yansmann rengi oluturan bu tr, objenin yzeyinde n belli bir miktar derine inerek, spektrum yapsn
deitirmesi ve bir blmnn madde tarafndan emilmesinden sonra kalannn geri yansmas eklinde oluur.
1.2. Parlama: Parlama dediimiz yansma tr, gzlemcinin bak as, n yzeye geli asna yaklatka belirgin hale gelir. Bu tr
yansma yzeye gelen nlarn alar dolaysyla yzeyin iine giremeyip, bir deiiklie uramadan teye yansmalaryla mmkn olur.
Sonuta bu tr parlamada k kendi spektrum yapsn korur ve objenin rengi ne olursa olsun k kaynann parlamasn k kaynann
renginde grrz. Fotorafta parlamann baz hallerde altndaki btn renkleri engelleyecei iin istenmez. Metalik yzeyler dndaki
yzeylerde oluan bu tr yansmada polarize edilmi k vardr.
2. Dalma: ok kk ve fazla sayda partikllerin bulunduu bir ortama giren k bu ortamdan geerken bu minik paracklara arpp her
yansynda kk yn deiiklerine urar. Bylece ok kk su ve toz taneciklerinin bulunduu hava tabakasndan geen gne saysz
defa bu paracklara arparak seker ve yn deitirir. Sonuta yer yzndeki gzlemcinin gzne ular. Ancak nlardaki bu sapma karakter
olarak niform deildir. Eer tanecikler greceli olarak byk iseler, yani aplar zerlerine den n dalga boyundan birka misli byk
ise, bu taneciklere arpan nla herhangi bir deiiklie uramazlar. rnein bir su buhar tabakasndan (bulutlar) geen gne zelliini
deitirmeyerek yine beyaz olarak gzmze ular. Bu tr sapmaya difzyon yani dalma diyoruz. Ancak nlar yanstan paracklar ok
kk ise yani aplar n 1 dalga boyu uzunluu civarnda ise arpp yansma seici hale gelir. Yani belli tr renkler bu halden meydana
gelir ve buna yaylma deriz. Yaylma spektrumun ksa dalga boylu renklerinin yer ald mavi ucunu, uzun dalga boylarnn yer ald krmz
ucundan daha fazla etkiler. Bu yzden de ok kk paracklarn yer ald hava tabakasndan geen gne yaylmalara urar ve ge
bildiimiz mavi rengini verir. Ayn olay uzaklarda pus iinde grlen cisimlerin maviliini de aklar. Gnein doma ve batma zamanlarnda
gn krmzms grnmesinin sebebi de n dalmasndandr. Gne zenit noktasnda iken nlar greceli olarak ince bir tozlu hava
tabakasndan geerler. Bunun sonucunda sadece greceli olarak kk bir miktar ksa dalga boylu nlar yaylmaya urarlar. Bu yzden de
le saatindeki gne beyaz grnr. Gn doumu ve gn batm zamanlarnda ise gne dnyay ve gzlemciyi dnyann tanjantn
yalayarak geer. Bylece nlar bu durumda tozlu hava tabakasnn iinde olduka fazla yol almak durumunda kalrlar. Bunun sonucunda
daha fazla sayda byk partikle arpan nlar, krmz rengin daha ok ortaya kmasna yol aarlar. nk bu artlar altnda yaylma
olayndan sadece krmz dalga boylar etkilenmeden kurtulurlar.
3.6. Rengin kompozisyonlar : ok kk istisnalar dnda (ki bunlar dalma veya krlma ile elde edilen spektrum renklerdir) gzmzle
grdmz renkler hibir zaman saf deildirler. Yani her bir renk, spektrumdaki bir tek dalga boy undan olumaz. Dar bir frekanslar
grubundan da olumaz. Bunun yerine ou renkler sklkla birbirinden ok farkl (mavi, krmz gibi yada krmz ve yeil gibi) renklerin
karmndan oluurlar. Renk konusuna girildiinde u belirlemenin yaplmas arttr.
1. Grdmz haliyle renk. Yani beyin iindeki kiisel ve zel bir deneyim.
2. Objelerin zerinde bulunan ve bu renk duygusunu uyandran yzeylerin yaps. Yani, renklendirici.
Renk dediimiz duygu tamam ile kiisel ve zeldir ve herhangi bir analitik aratrmaya tabii tutulamayacak kadar gizlidir. Renkli yzeyler ise
uygun bilimsel yntemlerle aratrlabilen fiziksel objelerdir. O halde bu iki olgu iin farkl terimler kullanmak gerekecektir.
Renk : Beyin iindeki oluan ve renklendiricinin sebep olduu zel psikolojik uyarc.
Renklendirici : Beyindeki renk duygusunu uyandran fiziksel objeler.
Ikla renklendirici arasndaki alverii inceleyebilmek iin renkli objelere farkl klar altnda bakmak gerekir. Bunun iin de farkl filtreler
kullanlabilir. rnein mavi bir objeye krmz bir filtre ile bakldnda obje siyah grnecektir. Bunun sebebi, filtrenin krmz boyasnn beyaz
n mavi blmn emmesi, dolays ile mavinin geememesidir. Bu durum siyah beyaz fotorafta, krmz filtrenin, neden mavi g
karartarak beyaz bulutlar ne karmasn da aklar. Krmz filtre gk iinden mavi da emerek, mavi gn pozunu beyaz
bulutlarn pozundan daha fazla drr. Bylece negatifte mavi gn yeri bo alr. Beyaz bulutlarn rengi sar ve krmzy da ierir. Bu
renkler de krmz filtre tarafndan geirilir.
Herhangi bir renklendiricinin k zerindeki etkisi n iindeki belli dalga boylarn emmek eklinde grlr. Kendi rengini mevcut dalga
boylarnn rengine ilave etmek eklinde deil. Dier bir deyimle renk olarak algladmz ey, obje zerine den n renklendirici
tarafndan deitirildikten sonra gze ulam halidir. rnein gn nda yeil yapraklarn yeil grnmelerinin sebebi, klorofilin beyaz k
iinde bulunan mavi ve krmzy kuvvetle emip, yeili geri yanstmasdr. Bunun gibi krmz bir otomobilin boyasndaki renklendirici, beyaz
n iindeki mavi ve yeil blmleri emip, krmzy geri yanstr.
Bir renklendiricinin deitirme etkisi, yanstsa da geirse de ayndr. rnein, gnee bir yeil yapran iinde de baksak, o yeil
yapraa gnein altndan da baksak, yeil ayn yeildir. nk her iki durumda da renk, k ile renklendiricinin moleklleri arasndaki ayn tr
ilikiden kaynaklanmaktadr. Yani atomlar, n iindeki baz dalga boylarn ya emerler ya da geri yanstrlar. Geri yansyan dalga boylarn
da renk olarak grrz. Bu durum bir objenin neden sadece o objeyi aydnlatan n iindeki dalga boylarndan birinin veya birkann
rengine sahip olabildiini de aklar. Bu anlatmn tersi de, bir obje kendisini aydnlatan n iinde bulunmayan bir renge sahip olamaz. Bu
yzden de gn nda krmz grnen bir obje, (ki gn nda krmz dalga boylar ounluktadr) saf yeil kla aydnlatldnda (ki iinde
krmz dalga boylar yoktur) siyah grnr.
Tm modern renk sistemleri ve matbaa renk ayrm sistemleri karmsal renk karm esasna dayanr. Toplamsal renk karm sistemi
yalnzca k kaynaklar iin geerlidir.
Renkli dialarda ki btn renkler karmsal temel renk olan Magenta, Sar ve Cyann farkl miktarlarda karmndan meydana gelir. Bir
renkli dia kazndnda bu katmanlar kolaylkla grlebilir. Toplamsal renk karm sistemi gnlk hayatta karmza en ok TV ekran ve
renkli monitrlerde kar.

Psikolojik temel renkler : Krmz, sar, yeil, mavi, beyaz, siyah.

Toplamsal temel renkler : Krmz, mavi, yeil. Bunlar fizikilerin ana renkleridir ve sadece klarda
uygulanrlar. Renkli klar halinde birbirlerinin zerlerine bindirilirse beyaz olutururlar.
BEYAZ IIK = MAV + KIRMIZI + YEL
KIRMIZI + YEL = SARI
KIRMIZI + MAV = MAGENTA
YEL
+ MAV = CYAN

karmsal temel renkler : Magenta, sar, cyan. Bunlar toplamsal ana renklerin tamamlayclardr.
Sadece boyalara ve pigmentlere uygulanabilirler. Btn modern fotorafik renk prosesleri ile renk
ayrm ve matbaa basks ilemleri bu yntemlerle yaplr ve bu karma dayanrlar.

Sanatlarn temel renkleri : Krmz, sar, mavi, beyaz, siyah. Bu ana renkler ve karm pigment ve boyalara uygulanr fakat gerek anlamda
ana renkler deillerdir. Krmznn magenta ya, mavinin de cyana dntrlmedii srece bir araya gelerek dier renkleri oluturmazlar.
Dier bir deyimle, sanatlarn ana renkleri, yeil dnda, psikolojik ana renklerin aynsdrlar. Sanatlar, yeili saf renk olarak kabul
etmezler. nk sar ile maviyi kartrarak yeili elde edebilirler. Sanatlarn temel renklerinin temel renk adn almasnn nedeni, grnte
dahi olsa, dier renklerle kirlenmemi saf denebilecek renklerden olumasdr.
Bilimsel olarak, renk kavramnn bir objeye deil, o objeden yansyan a balanmas gerekir. Krmz k altnda beyaz bir objenin krmz
grndn ve herhangi bir rengin yapay kta farkl ve doal kta farkl alglandn biliyoruz. Ancak yine de konuyu belli bir gelenee
balamak ve pratik olmak bakmndan, yzey rengi gibi bir kavram kabul etmek gerekecektir. Bu durumda objelerin renklerinden
bahsedilirken bunlarn standart gn altndaki grnmlerinden sz edildiini bilmek gerekir.
Standart gn , bilindii gibi Gne + Berrak mavi gkten yansyan k + Beyaz bulutlardan yansyan n karmdr. Herhangi bir
rengin tanmlanmas iin standart bir n varl kabul edilmezse, renk, a gre deiiklik gstereceinden, kavram kargaasna yol aar.
Belli bir rengi tanmlayabilmek iin rengin farkl zelliinden bahsetmek ve bunlar tanmlamak gerekir. Optica Society of America (OSA)
nn standartlarna gre bu zellikler; Tr, doygunluk ve parlaklktr.
Tr: Halk arasnda renk denilen olgunun bilimsel karldr. Krmz, sar, yeil ve mavi ok bilinen tr rnekleridir. Bunlara birincil renkler de
denilebilir. Portakal, mavi -yeil, ve meneke ikincil trlerdir. Tr, bir rengin en ok gze arpan zelliidir. Bir rengin nn dalga boylar
cinsinden tanmlanmasna olanak salar. Uygun artlar altnda insan gz 200 farkl tr alglayabilir.
Doygunluk: Bir rengin saflnn lsdr. Herhangi bir rengin iinde bulunan trn miktarn anlatr. Rengin doygunluu arttka grn
daha gl ve canl hale gelir. Doygunluk azaldka, renk ntr gri ile kararak griye doru gider.
Parlaklk: Bir rengin aklnn veya koyuluunun lsdr. Bu anlamyla parlaklk, siyah beyaz fotoraftaki gri skalaya benzetilebilir. Parlak
renkler gri skalann zerinde yani beyaz tarafa doru, koyu renkler skalann alt tarafnda siyaha doru yol alrlar. Halk arasnda parlak terimi,
renk teknii bakmndan farkl bir rengi tanmlar. rnein bayrak krmzs yada itfaiye aracnn rengi halk arasnda parlak diye tanmlanabilir,
ancak bu renk parlaklk Skalasnda ok da yukarlarda yer almaz. Dier taraftan grimsi pembe, bilimsel olarak tanmlamak gerekirse, dk
doygunluklu parlak Krmzdr. Bu renk halk arasnda skc ve cansz olarak tanmlanr.
3.7. Gz : imdiye kadar renk bir fizikinin gz ile incelendi. Rengin bir k olduunu, n da bir enerji olduunu rendik. Bu enerjinin
girebilecei formlar grdk, nasl retilebileceini, nasl deitirilebileceini, dalga boyu, tr, doygunluk ve parlakln rendik. Renkli
fotoraf retebilmek iin n renk ss, fotoraftaki etkisi kadar nemlidir. nk renk fiziksel zellikleri kadar psikolojik zellikleri de olan
bir kavramdr. Renkli fotoraf teknik ve sanatn birletii bir almadr. Tm bu bilgilere ramen ortaya kabilecek sorunlar iin renk
alglama organ yani gzn incelenmesinde yarar vardr.
nsan gz 1 inin milyonda biri kadar bir bykl bile fark edebilir. Bunun ou insann renk ayrma yetenei ile kolayca ispatlayabiliriz.
nsanlarn yetenekleri
O kadar gelimitir ki, dalga boylar arasnda 1 inin milyonda biri kadar fark olan iki rengi birbirinden ayrt edebilirler. Bunun sonucunda
normal insan gz 150 civarnda farkl tr belirleyebilir. Bu trler 100den daha fazla farkl doygunluk durumlarnda olabilirler. Her bir
doygunluk durumu, ok aktan ok koyuya doru 100den fazla sayda bir eitlilik gsterebilir. Hepsi bir araya geldiinde gzn
ayrabilecei renk, ton ve doygunluk durumlar 1.000.000u aar. Kamera terimleri ile ifade etmek gerekirse, insan gz, odak uzakl 19 ile
21 mm arasnda deien, 20 cm.den sonsuza kadar netleme yapabilen 4 elemanl bir objektife sahip bir kameradr. Netleme, objektifi
oluturan elemanlarn bir tanesine bal ok minik kaslarn kaslmalar ve bylece objektif eklinin deimesi ile yaplr. Kamerada bu,
objektiffilm mesafesinin deitirilmesi ile gerekleir. Gzde filmin yerini retina almtr. Bu objektifin akl f:2,5 civarndadr. Bir otomatik
diyafram vardr ve diyafram, k artlarna bal olarak en fazla f:11e kadar kslabilir. Toplam gr alan gz nne alndnda 180
dereceye yakn bir alan grr. Ancak bu grn kalitesi greceli olarak dktr. Kenarlara doru netlik bozukluu belirgin hale gelir.
Bunun sonucunda sadece gr alanmzn ortalarna doru yer alan objeleri net grrz. Ancak bir fotoraf makinesinin objektifi gibi
grteki netlik diyaframn kslmas ile artar. Parlak kta irisin akl azalr, lo kta ise akl artar ve bylece belli bir limit iinde
grmemiz salanr. Gz mercei tarafndan oluturulan grnt retinaya der.retina, kameradaki filmin karldr. Bu tabakada milyonlarca
sinir ucu, skk bir ekilde yer alr. Bunlarn her biri mikroskobik fotoelektrik direnlere benzetilebilir. Bu hcreler, zerlerine den k
uyarlarn elektrik impulslarna evirirler. Bu a duyarl hcreler iki trldrler. ekillerine gre koni ve ubuk olarak adlandrlrlar. Her

gzde 7 milyon civarnda bulunan koniler retinann merkezine doru younlamaya balarlar. Retinann merkezindeki yarm milimetre apl
fovea tabakas sadece konilerden oluur. Yaplar itibar ile yksek znrlk oluturabilen ama greceli olarak k duyarllklar az olan
koniler, greceli olarak parlak kta alrlar ve ince detaylar alglamamz ve rengi grmemizi salarlar. Her bir gzde 170 milyon olan
ubuklar,retinann kenarlarna doru younlarlar, foveada hi bulunmazlar ve konilere gre a duyarllklar fazladr ve renge duyarsz
olduklarna inanlr. ubuklar sadece ak ve koyu olarak grinin tonlarn alglarlar. Konilerin alamayaca kadar lo kta grmemizi
salarlar ve zellikle harekete duyarldrlar.
3.8. Yerel parlaklk uyumu : Geni planda oluan parlaklk uyumu, kk bir lekte de gerekleebilir. rnein, bir ormanda yrrken
gzlerimiz etrafta gezindike bakt her noktadaki k iddetine uyum gstermektedir. Yerde gne klarnn szlp aydnlatt bir
paraya bakarken, gzmz oradaki k iddetine kendisini ayarlar. ris kapanr, retinann hassasiyeti azalr. Gzmz o parlak noktadan
bir aacn gvdesindeki karanlk kovuun iine evirdiimizde, iris alr ve retina duyarll artar ve bunun sonucunda ortamda mevcut
kontrastlk, olduundan ok dkm gibi alglanr.
Eer mevcut kontrast, bir pozometre ile llebilse, kullandmz filmin kaydetme aralnn ok dnda olduu grlr. Benzer artlar portre
ekimlerinde de grlr. Bir yzn normal grnmne alk olduumuzdan, gzn yerel parlaklk uyumu kabil i yetinin de etkisi altnda gz
ve ene altlarnda oluan glgeleri olduundan daha aydnlkm gibi alglarz. Sonuta bu tr glgeler filmde siyah kar. Bir baka
karlalan hata, fonun gereinden az aydnlatlmasdr. Byle durumlarda daha az aydnlatmann farkna varlamayaca iin hatann ancak
ekimden sonra grlebilmesi mmkndr.
3.9. Parlakla uyum : Herkes irisin parlak k altnda ksldn, lo k artlar altnda ise aldn bilir. Daha az bilinen bir gerek ise
retinann da a kar duyarlln deitirdiidir. Lo kta retinann a duyarll artar,parlak kta ise azalr. Bunun sonucunda belli
limitler iinde lo kta da,parlak kta da belli bir gr kalitesini salarz. Tek bir obtratr hzna sahip bir kamera gibi gr alanmzda bu
faydal zellik olmasa ok kstl bir gre sahip olurduk.
3.10. Genel parlaklk uyumu : Karanlk odadan parlak kl bir ortama getiimizde karlatmz durumu ve bu yeni parlakla adapte
olmamz iin gemesi gereken sreyi biliriz. Bunun tersi de geerlidir. Parlak kl ortamdan lo ortama getiimizde nce hibir ey
gremeyiz. Gz lolua altka karanlk keler aydnlanmaya balar ve bir sre sonra dardakine yakn bir berraklkta grmeye balarz.
Her fotoraf uydurma bir karanlk odaya girdiinde ilk anda farkna varmad bir sr deliin 5, 6dakika sonra ok rahat grlebildiini
alglar. Byle durumlarda parlakla uyum, uyum olaynn farkna varmamz salayacak kadar byk boyutlarda gerekleir. Ancak ou
zaman parlaklklardaki deiiklikler yava yava meydana gelirler ve gz bu duruma adapte olurken insan farkna varamaz ve iki farkl nokta
daki parlakln retina zerindeki etkinin benzer olmas dolays ile ayn olduunu fark eder. Ancak farkna varlmas gerekecek kadar byk
k iddeti deimeleri bile gzn bu yetenei yznden gerekli ekilde alglanamaz. Bunun sonucunda bir fotoraf ekimin pozunu tahmin
yoluyla belirlemeye kalkarsa, ok deneyimli olmad srece ok ciddi hatalar yapar.
Gzn bu yetenei yznden fotoraf, pozometre kullanmak zorundadr. Doru renk yorumunun ancak yarm stopluk bir tolerans iinde
elde edilebildii renkli dia ekiminde pozometre kullanm ok daha gereklidir. Genel parlaklk iddetinin yanl alglanmas sonucunda ortaya
kan iki baka hatada kontrast ve renk doygunluu alanlarnda grlr. Kural olarak yumuak ve dk kontrastl aydnlatma, kontrast bir
aydnlatmaya kyasla daha az parlakm gibi alglanr. lm yapldnda ise yumuak n daha iddetli olduu grlebilir. Bunun gibi
yksek doygunlua sahip renklerden oluan bir grnt, dk doygunluktaki renklerden oluan bir grnt ye kyasla, daha yksek
parlaklk iddetindeymi gibi alglanabilir. rnein gece modern bir i mekan dnelim. Burada canlk renklerden oluan objeler, yksek
kontrastl bir aydnlatma ile aydnlatlm olsun. Byle bir yer, dardaki kapal bir hava altndaki bir aydnlatmaya gre daha iddetli
aydnlatlm gibi alglanabilir.
3.11. Annda parlaklk kontrast : ou fotoraf ak renk bir objenin koyu bir fon nne konulduunda, olduundan daha akm gibi
alglandn yada bir fotoraftaki koy u blmlerin beyazla yan yana geldiinde daha da koyu alglandn ya da renkli fotoraf etrafndaki
beyaz bordrn yaknndaki renklerin doygunluunun azalm olarak grndn bilir. Bu olay annda kontrastlk terimiyle aklanr. Parlak
bir obje veya alana baktmzda, bu noktann retinada dt yer hassa s i yetini azaltr. Ancak bu hassasiyet azalmas, parlak objeye ok
benzeyen ve snrlar ok net izilmi bir alanda olumaz, tersine bu alann dna taar. Bu hassasiyet azalmas sonucunda, obje zerinde
ak tona bitiik olan koyu ton, olduundan daha koyuymu gibi alglanr. Eer blge koyu bir glge ise, bunun yannda ak blge,
olduundan daha parlakm gibi alglanr. Benzer kontrast deiimleri renkli cisimlerde de fark edilir. rnein, orta tonda Cyan renkli bir kat
kendi bana bakldnda deimez bir renge sahipmi gibi grlr. Oysa bu kattan alnacak kk bir kare para, sar bir fon kad nne
konduunda daha karanlk, koyu yeil bir fon nne konduunda daha ak alglanr. Ayn Cyan renkli kat, yeil zerinde mavimsi, mavi
zerinde de daha ok yeil, beyaz zerinde daha soluk, siyah zerinde ise ok canl ve parlak grlr.
3.12. Parlaklk stabilitesi : Farknda olmasak dahi, objelerin gerek parlaklklar ile ilgili olarak kendimizi srekli aldatrz. rnein beyaz bir
obje btn artlarda beyazm gibi alglanr. Bu obje glgeli bir yerde bulunursa ve gerek tonu
5. Zoneda (orta gri) olsa bile bu byledir. Bunun gibi ou bilinen obje, zellikle insan yzleri o anda objeyi aydnlatan n iddetine pek
baklmadan belli bir parlakla sahipmi gibi alglanr. Parlaklk sabitesi yani tandk obje ve renkleri o anda alglandklar gibi deil de,
hatrlandklar parlaklk seviyesi ile grmek eilimi homojen olmayan aydnlatmann dourduu yksek kontrastl renkli fotoraflarn ana
sebeplerinden biridir. zellikle i mekan ekimlerinde, mekann renklerini ve parlaklk oranlarna nceden aina olmak oradaki ekimi annda
parlaklk deiimlerinin gerektii gibi alglanmamasna yol aar. Bu durumda yaplacak tek ey mutlaka pozometre ile aydnlanma orann
kontrol etmektir.

4. Kontrast
Bir k kaynann yayd n konu zerindeki kontrastn belirleyen faktrler ncelikle konu k kayna mesafesi ve k kaynann
konuya gre etkili yada geerli boyudur. Konu k kayna mesafesi arttka yada k kaynann konuya gre etkili yada geerli boyu
azaldka k kaynann yayd nlar birbirlerine paralel hale gelirler. Bu da k ve yaratt glge arasndaki younluk farknn artmasna
ve k glge arasndaki gei blgesinin daralmasna yol aar.
Gne, dnyaya oranla olduka byk olmasna karn ok uzak bir mesafede bulunduundan noktasal k kayna konumundadr. Bu da
gneten gelen nlarn birbirine paralel olmasn salar ve dnya zerinde olduka kontrast grntler olumasn salar. Ancak bulutlu
havalarda gne artk yalnzca bulutlar aydnlatmaktadr. Bu durumda byk ya da geni bir k kayna konumuna gelen bulutlar,
yeryzndeki konular her ynden aydnlatt ve yeryzne olan mesafesi de az olduundan daha yumuak grntler olumasn salarlar.

EKM TEKNKLER
1. Pozlandrma
Bir grntnn kaydedilebilinmesi iin kamerann iine bir fotorafik malzemenin yani a duyarl bir malzemenin konulmas gerekir. ( film)
Pozlama srasnda, objektif ve obtratr ak kalrlar. Bu sre iinde, grntnn olumas balar. Bu gizli grntdr. Ia duyarl
malzemede zerine den n etkisi ile, ne ekilde deiirse deisin her zaman iin optimum bir sonu elde etmek mmkndr. Bu
optimum sonu da en iyi grnty veren doru pozdur.
Genel terimlerle ifade etmek gerekirse, pozlama problemi birka adan ele alnabilir. Poz yle ayarlanmaldr ki, a duyarl malzemeye
ulaan k kayt yapmak iin yeterli olmaldr. Bu yzden poz, a duyarl malzemenin duyarllk miktarna ve konunun parlaklna baldr.
Konunun en parlak noktalarn ve en az parlak noktalarn birlikte kaydetmek isteyeceimizden poz buna gre ayarlanmaldr.
Pozlandrmann miktar, verilen diyafram ve obtratr deerleri ile ayarlanr. Diyafram, objektiften giren k demetinin apn, obtratr ise
bu k demetinin filmi etkileme sresini belirler. Bylece byk diyafram akl ve ksa obtratr sresi ya da, kk diyafram akl ve
uzun poz sresi kullanlarak ayn poz deerine ulamak mmkndr. Hangi diyafram-obtratr ikilisinin seileceinin artlarn, alan derinlii
ve konunun hareketlilii belirler. Eer konu hareketli ise, ilk amacmz, konuyu net ekmemize yetecek kadar yksek bir obtratr hz
kullanlmasdr. Byle bir ksa bir obtratr sresi kullanldnda, yeterli poz miktarn salayabilmek iin, byk apl bir diyafram akl
kullanmak gerekir. Ancak bu da alan derinliinin azalmasna neden olur. Bu da gstermektedir ki btn bu gereksinimleri karlayacak doru
pozu bulabilmek iin fotoraf zaman zaman baz noktalardan tavizler vererek sonucu dengelemek zorunda kalacaktr. Bu yzden poz
konusunda karlalacak ilk problem, belli artlar iindeki konuyu gerekli alan derinlii ve obtratr hzn salayabilecek biimde akmaktr.
Younluu ve kontrast normal olan negatiflerden, konunun hem kl hem de glgeli blgelerinden (yada koyu tonlarndan) yeterli detay
alnabilir.
Younluu dk olan negatiflerde, konunun glgeli yada koyu tonlarndan yeterli detay alnamaz. nk bu blgelerden yansyan k
negatif zerinde yeterince etkili olamamlardr. Fotoraf kad zerinde temiz beyazlar elde etmek ok zordur ve siyahlarda detay yoktur.
ok youn negatiflerde, konunun kl yada aydnlk blgelerinden yeterince detay alnamaz. nk bu blgeler negatif zerinde birbirlerine
ok yakn kararmalar oluturmulardr. Fotoraf kad zerinde temiz siyahlar yoktur ve beyazlarda yeterli detay bulunamaz.
Konumuzun en parlak yerleri film de siyah, "ara tonlar " gri, "siyah yerleri " saydam olmaldr.
Byle bir negatif elde edebilmek iin, konudan yansyan n doru llmesi ve deerlendirilmesi gerekir.

2. lm
Bilinmelidir ki bir pozometre yzey tanmaz. Yzeyin yanstt alglar. zerine den n iddeti ayn olsa bile siyah bir yzeyden ok
az yansyan k pozometre iin karanlk bir ortam yada beyaz bir duvardan ok fazla yansyan k ise aydnlk bir ortam demektir ve btn
pozometreler alglad film yzeyinde orta gri oluturacak ekilde deerlendirir.

(Koyu ve ak tonlu yzeyler)

Yukardaki emalarda da grld gibi koyu tonlu ve ak tonlu yzeylere den k miktar ayndr. Koyu tonlu yzeyden yansyan k
miktar ok az olduu iin pozometre byk bir diyafram nerecektir. Ak tonlu yzeyden yansyan k miktar ise ok olduu iin bu sefer
pozometre ksk bir diyafram nerecektir. Eer pozometrenin nerisini her iki durumda da aynen kabul edecek olursak hem koyu, hem de
ak tonlu yzeyler, negatif zerinde gri olarak grneceklerdir. Bu ise yine her iki durumda da gri basklar anlamndadr.
2.1. Yansyan lme: Pozometre ile lmleri hatasz yapabilmek iin Gri referans kart kullanlr. Yada, "Yerine koyma" (avu iinden
lerek) lm yaplabilir. Yansyan k lm koyu konulardan bir miktar artrlarak, ak konulardan bir miktar azaltlarak ya da konudan
yansyan Ortalama n llmesi ile elde edilir. Konu yanstcl %18 ise bulunan deer dorudan doruya uygulanr. Pozometreler daima
konuya den n %18inin yansd varsaylarak kalibre edilmilerdir. Bu amala doru lm iin % 18 yanstcl olan bir gri kart
kullanlabilir . Yansyan k lm 3 yolla yaplabilir ;
1. Genel lm: Konunun ortalama bir yanstcln bulmak iin belli bir mesafeden yaplan lmdr.
2. Yakn lm: Konunun belli bir ksmna yaplan lmdr. Yaklak lm yaplmas istenen yzeyin iki misli bir mesafeden yaplr.
3. Spot lm: Uzak konulara yaklamann mmkn olmad hallerde optik bir ara ile (drbn gibi) konudan yansyan n pozometre
zerine drlmesi ile yaplr. Bu tr aralara "Spot metre" denir. Yaplan lm yansyan k lmdr.
2.2. Gelen lme: Ik kaynana doru yaplan lmdr. Pozometrenin nne konulan bir filtre ile "Tercme lm" alnr. Bu filtre
gelen n 1/5 'ini geirme zelliine sahiptir. Normal konularda pozometre direkt olarak kullanlr. Pozometre ile lm yapldnda rnein,
siyah at 1/60-f:16, beyaz at: 1/250-f:16 lecektir. Yani her iki rengi griye dntrerek bir lm yapacaktr. O halde ortalamay bulmamz
gerekir. Belli bir ton deerini lp, doru lm bulmaya "Ton Yerine Oturtma" denir. Yine rnein kar manzarasnda llen 1/500-f:16
ise enstantane iki stop kadar drlerek (yani poz sresi uzatlarak) 1/125-f:16 uygulanr. Bu uygulama film ASA diskinden mdahale ile
otomatikletirilebilir. Yada fotoraf makinelerinin baz modellerinde bulunan ve pozu, llen deerden -2, -1, 0, +1, +2 stop deitirilebilen
bir skala zerinde yaplan mdahale ile de otomatikletirilebilir. Bir buharl lokomotifin fotoraf ekimi iin yaplan lm 1/60-f:5,6 ise,
doru deer 1/15-f:5,6 olabilir. rneklerde verilen dzeltmelerde yalnzca enstantane deerleri ile mdahale yaplmtr. Ayn mdahale
diyafram deerlerine de uygulanabilir.

3. Edeerlik Yasas
Filmin pozlanmasn, bir su kovasnn su ile doldurulmasna benzetebiliriz.

(Belli bir iddetteki ortam nda

Belli bir ASA deerindeki (duyarllktaki) film
Belli aklktaki bir diyaframdan
Belli bir obtratr sresinde geen k ile doru olarak
pozlanacaktr)

(Belli bir basntaki ebeke suyu ile

Belli bir hacimdeki kova
Belli bir aklktaki bir vanadan
Belli bir miktar srede akan su ile tam olarak dolacaktr)

rneimizde filmi kova ile, diyafram vana ile suyun ak kalma sresini de obtratr ile benzetirebiliriz. Bu balamda kovann tam dolmas,
filmin yeteri miktarda pozlanmas anlamna gelsin. Su kovadan ne tamal, ne de kova yarm kalmaldr. Film de ne fazla k almal ne de
zerine den k yetersiz kalmamaldr. Bu durumda;
30" - 15" - 8" - 4" - 2" - 1" - 1/2 -1/4 - 1/8 -1/15 - 1/30 - 1/60 - 1/125 - 1/250 - 1/500 - 1/1000
Yukarda bulunan deerler fotoraf makineleri obtratrlerinde bulunan ve 30 saniyeden, 1/1000 saniyeye kadar deiebilen standart
deerlerdr. Her bir deer obtratrn o kadar sre iinde alp kapanarak filmin pozlanmasn salayacaktr. rnein enstantane deeri
olarak 1/125' i semisek film saniyenin yalnzca 125 'te biri kadar bir sre ile pozlanacaktr. Bir alt deer, (1/60) ise seilen srenin iki
mislini, bir st deer ise (1/250) seilen srenin yarsn ifade eder.
f:1,4 - f:2 - f:2,8 - f:4 - f:5,6 - f:8 - f:11 - f:16 - f:22 deerleri ise objektifler zerinde yazl bulunan ve merceklerden geerek film zerine
decek grntnn getii araln bykl yada kkln ifade eden deerlerdir. En kk rakam en byk diyafram araln, en
byk rakam ise en kk diyafram araln belirlemektedir. f:1,4 deeri ile seilen diyafram aral, en fazla geirebilecek, f:22 deeri
ile seilen diyafram aral ise en az geire bilecek konum salar. Her bir deer bir sonrakinin iki misli daha fazla k geirebilecek
kapasitedeki aralk anlamna da gelir. Yani komu deerler birbirinin iki katdr.
1/125 = 2 x 1/250 ya da f:2,8 = 2 x f:4 'tr
Edeer deikenler ayn koyulukta negatif anlamndadr. Yaplacak bir k lmnde enstantane ve diyafram deerleri pozometre
tarafndan belirlenir. Belirlenen bu deerleri birbirini telafi edecek ekilde bir alt ya da stn tercih edebiliriz. rnein bulunan deerler;
Enstantane 1/125 ve Diyafram f:11 olsun. Biz bu deerlerin yerine Enstantane 1/60 ve Diyafram f:6 deerlerini de seebiliriz. In gei
sresi bir misli artmken, gei aral (diyafram) bir misli azaltlmtr. Bu da bize eit younlukta bir negatif salar. Enstantane ve diyafram
deerlerini yeniden sralayacak olursak;
1/100

1/500

1/250

1/125

1/60

1/30

1/15

1/8

1/4

1/2

1/1

f:1,4

f:2

f:2,8

f:4

f:5,6

f:8

f:11

f:16

f:22

f:32

f:45

(Kareler iindeki enstantane ve diyafram deerlerinin negatifi eit younlukta etkileyebileceini syleyebiliriz)

4. Edeerlik Sapmas
Bir i mekan yada n ok az olduu lo bir ortamda fotoraf ekmek istiyoruz ve pozometre ile yaplan lmde diyafram F:1,4 enstantane
ise 1/1 saniye olarak belirleniyor.
Bu durumda diyafram

f:2
f:2,8
f:4
f:5,6

Enstantane
Enstantane
Enstantane
Enstantane

2 saniye
4 saniye
8 saniye
16 saniye

tercihlerinin yaplabilmesi ve bu deerlerin eit younlukta negatif oluturmalar gerekiyor. Ancak 1 saniyenin zerinde yaplan pozlamalarda
edeerlik yasas sapmalar gstermektedir. Uzun pozlamalarda duyarl malzemenin ataletini yenmek iin ek pozlama yapmak gerekir. 1
saniye ile 1/1000 saniyeler arasnda edeerlik yasas normal alr. Bunlarn dndaki srelerde ise sapmalar grlebilir.

5. eitli Konularda Pozlandrma Problemleri

5.1. Normal manzara fotoraflar : Genellikle yansyan ve gelen k lmleri dorudan kullanlabilir. Bir fark varsa ortalamas alnr.
Kapal havada gkyz ar kl olacandan pozometreyi gk ndan korumak gerekir.
5.2. Sokaklarda gnlk yaam : lm yaplrken gelen ve yansyan k lm yeterli olabilir. Ancak paral aydnlatma sz konusu
ise en karanlk ile en aydnlk ksmlarn arasndaki fark kontrol etmek gerekir. Kontrast fazla ise (5 stoptan fazla) bu grnty fotoraf
kadna btn ile kaydedemeyiz. O zaman aydnlk yada karanlk ksmlar arasnda bir tercih yapmak gerekir.
5.3. Aydnlatlm yap : ounlukla yapnn yanna gidip gelen k lm yapmak mmkn olmayabilir. Genel olarak yansyan k
lm yaplr. Bu durumda pozometreler farkl lmler yapacaklardr. Oysa yap aydnlatmas ayndr. Sahne ekimlerinde de fon
aydnlk olmad durumlarda ayn yanlg sz konusudur. Doru bir ekim yapabilmek iin ya yap yada sahnedeki objeye yakn bir
mesafeden kadrajmz tam dolduracak bir ekilde yansyan k lm yapmak yada bir spot metre yardm ile uzaktan lm yapmak
yerinde olur. Eer deiebilir objektifli bir makineye sahipsek, tele objektifimizi de spot metre gibi kullanabiliriz. Tele objektif ile
alacamz lm deerlerini, onun yerine kullanacamz dier objektiflerimize de uyarlayabiliriz.
5.4. Kar manzaras ve benzeri konular : zerindeki dokusu ve ayrntlar grnecek ekilde basld zaman orta griye gre 2 stop
kadar daha koyudur. Konu olaan koullardan daha ok k yanstmaktadr ve pozometreyi 2 stop kadar yanltmaktadr. Eer
pozometrenin verdii deeri kullanrsak kar manzaramz orta gri kar. Normal olmasn istiyorsak yaplan lmden 2 stop daha fazla bir
pozlama uygulamak gerekir. Bu durumda ya diyafram 2 stop kadar amak yada enstantane deerini 2 stop kadar uzatmak gerekecektir.
5.5. Ters kta aydnlatlm konular : nce bu konulardan ne beklendii saptanr. Siluet? Portre? Portre ise konunun bize bakan
tarafndan lm yaplr. Deniz, kr veya tarla manzarasnda ters k varsa ve bize bakan taraf nemli deil, ynlar nemli ise ona gre
lm yaplmas gerekir.

(Fazla pozlama : overexposure)

(Eksik pozlama : underexposure)

(Doru pozlama : -1 EV, pozlama sresi ksaltlm)

(Doru pozlama :+1 EV, pozlama sresi uzatlm)

5.6. Hareketli konularn ekimi : Genel olarak nceden lm yaplr. Ya da yerine koyma metodu ile lm yapabiliriz. ou
fotorafik obje iin hareketlilik nemli bir zelliktir. Ancak hareket duraan bir ortam olan fotorafta dorudan verilemez. ou fotoraf
bu yzden hareketi fotoraflarnda vermekten vazgemitir. Ancak hareket dorudan verilemese de hareket hissi baz grafik yollarla
uyandrlabilir.
Baz fotoraflar hareketli konuyu dondurarak, net ekip, hareket hissinin uyandrlmasna tam ters bir i yapm olurlar. Hareket
sembollerle verilir ve bu bir ka yolla yaplabilir. Fotorafnn hangi yolu ya da sembol seecei u artlara baldr ;
-Fotorafn amac,
-Objenin doas ve yaps
-Hareketin tr ve derecesi (objektif aks ile konunun hareket ynnn yapt a)
5.6.1. Fotorafn amac : Fotoraf fotoraflarnda neyi sylemek istediine karar verirken farkl yoldan birini seebilir.
1.Hareketli konunun kendisini olabildiince net bir ekilde vermek : Buna tipik bir rnek olarak, performansn ve vcut formunu
incelemek amacyla bir atletin fotorafnn ekilmesini verebiliriz. Bu durumda her bir detayn olabildiince net bir ekilde ekilip,
hareketin durdurulmas gerekir.
2.Objenin hareket halinde olduunu gstermek: Bu durumda "hareketin kantnn" grafik olarak verilmesi gerekir. Byle bir kant iki yolla
elde edilebilir.
2.1. Sembollerle
2.2. Objenin pozisyonuyla. Burada nemli bir art, objenin tannabilirliinin korunmasdr.
3. Hareket hissini uyandrmak: Eer durum bu ise konunun kendisi zaten soyut bir kavram olan hzdr. Gerek obje ise sadece hareket ve
hz gibi soyut kavramlarn verilebilecekleri bir ortam olarak kullanlr. Bu durumda sadece sembollerin kullanm, konunun z ve
fotorafnn niyeti hakknda bilgi verir.

5.6.2. Objenin doas yada yaps : Hareketin, hareket halinde objenin fiziksel grnm zerindeki etkisi sz konusu olduunda
fotoraf iki tr objeyi tanmak zorundadr.
1. Hareket halindeyken duraan haline farkllk gsteren objeler : rnek: Bir aya yukarda fotoraflanm bir insan muhtemelen yryor
ya da kouyordur. Yani hareket halindedir. Hayvanlar, krlan dalgalar,rzgarda eilmi aalar gibi. Byle durumlarda hareket, objenin
fiziksel grnmndeki farkllklarla belirgin hale geldii iin mutlaka grafik sembollerle anlatlmas gerekmez. Fakat fotoraf objenin
grnmndeki deiiklie katks olsun ve daha iyi anlatsn diye bir grafik sembolde kullanabilir. rnek: Bir aya yukarda bir atn,
ynl olarak hafife flulatrlmas gibi. Bu durumda fotoraf komakta olan bir atn ynl flulatrlm grntsn verirken, atn net
olduu duruma gre, hareket halinde olduunu daha gl bir ekilde anlatmaktadr.

(Fotorafta harekete rnekler)

2. Hareket halindeyken de, duraan halindeyken de fiziksel durumlar farkllk gstermeyen objeler : rnekler ; otomobil, uak, tren,
gemi, ou tr makine gibi. Bu durumda objelerin hareket halinde olduklar, grnmlerindeki farkllktan anlalamayaca iin fotorafta
sadece sembolik anlatmla verilebilir. Ama sk sk hareketin kant da indirekt olarak ilave edilir. rnein, hareket halindeki bir otomobilin
grnm, duraan haline gre bir farkllk gstermese bile hareketin kant arabann arkasndan ykselen bir toz bulutu gibi verilebilir.
Bunun gibi, hzla giden bir srat teknesinin ba ve kndaki dalgalarn ekilleri ve su iindeki pozisyonu ve gvdesinin suyla olan ilikisi
bize Fotoraf: Lois Greenfield hareket halinde mi yoksa, duraan m olduunu anlatr. Umakta olan bir uak mutlaka hareket halinde
olmasna ramen net olarak fotoraflandnda hz hissi uyandrmaz.
5.6.3. Hareketin tr ve derecesi:Hareketin kant hz hissi ile ayn ey deildir. Uu halindeki bir uan net fotoraf uan havada
olduu gerei, dolaysyla hareketin kantdr. Ama hz hissini uyandrmaz. Eer hz hissinin verilmesi nemli ise, uan hareketinin
sembolik olarak verilmesi gerekir. Yani kendisinin veya altndaki yer parasnn flulatrlmas gerekir. Bu tr bir fluluk olmad srece,
uak hareket halinde olduunu bilmemize ramen, duruyormu gibi gzkr. Bunun gibi, bir engelin stnden atlamakta olan at
herhalde hareket halindedir. Ancak fotoraf ok net ekilirse, havada aslm gibi alglanabilir. Hareket hissini uyandrabilmek iin
yorumun, belli bir miktar fluluk iermesi gerekir. Net bir fotoraf ile, ynl flulatrlm bir fotoraf arasndaki fark da udur:
Hareketin kantn ierebilir yada iermeyebilir, fakat sadece ikincisi hz hissini iletebilir. Hz hissinin ikna edici bir ekilde iletilmesi iin,
fotoraf hareketin derecesini gz nne almak durumundadr. Bu konuda hareketin farkl hz miktarnn bilinmesi gerekir.
1. Hareket o kadar yavatr ki, hareket halindeki obje btn detaylar ile ve aka grlebilir. rnekler, yryen insanlar, yava hzla
giden yelkenliler, tekneler,rzgarda sallanan aalar ve rzgarda srklenen bulutlar. Byle durumlarda, genellikle net bir ekim
gereklidir. nk hareketin sembolik olarak kant, ynl flulukla verilirse, iletilecek olan hz hissi, objenin gerekteki mevcut hzndan
daha fazla olacandan obje ile badamayacaktr. Byle durumlarda hareketin kant ya objenin grnm ile (motorlu teknenin banda
oluan dalgalarn ekli) verilebilir, ya da hareket halindeki bulutlarda olduu gibi, objenin hareketi o kadar nemsizdir ki tamam ile
unutulabilir.
2. Hareket o kadar hzldr ki obje btn detaylaryla grlemez. rnein, hareket eden atletler, uan ve kaan hayvanlar, yakn
mesafeden geen arabalar vb. Verilebilir. Byle durumlarda objenin zellikleri genellikle fotorafn hz hissinin uyandrlmasn gerektirir.
Bu yzden hareket sembolik bir ekilde belirtilmelidir.
3. ok hzl harekette, obje ksmen veya tamamen grnecek durumdadr. rnein, dnmekte olan uak pervanesi, uu halindeki
roketler vb. Bunlar grntlemek fotorafta baz zel teknikler gerektirir. Meydana kan fotoraflar da hi doal grnml olmaz.
Hareket duygusu greceli bir duygudur. Yerden bakldnda be mil yukarda saatte 900km/saat hzla giden uak, havada duruyormu
gibi alglanabilir. Ancak yanmzdan 1/10 hzla geen bir otomobil, bize daha hzl gelebilir. Alglamadaki bu farklln sebebi greceli
hzlardaki farktan kaynaklanr. Greceli hzn dier bir ad da asal hzdr. Hareket eden bir cismin, hareket halindeki bir objeye
yaklatka, objenin hz daha hzlanm gibi alglanr. Uzaklatka da bunun tersi grlr. Asal hz ayn zamanda bize yaklamakta olan
bir otomobilin belli bir noktada bak aksmza 90 derecelik bir izgi zerinde hareket eden bir otomobilden neden daha yavam gibi
alglandn da aklar. Bu olay yznden baz hareketler objelerin hareketlerini dondurabilecek minimum obtratr hzlarn veren
tablolar farkl deer vermek zorundadr. Bu farkl deerler belli bir noktada hareketli objenin bak asna gre hareket ynnn
farkl konumundan kaynaklanr.
a. Objektif aksna paralel,
b. Objektif aksna 45 derece
c. Objektif aksna 90 derece
Kural olarak objenin hareketinin ynnn objektif aksna olan 90 derecelik asndan objektif aksna paralel duruma dndke hareketi
dondurmak iin gerekli olan obtratr hz yavalar.

5.6.4. Siluet : Konunun bize bakan ksmlarnn bir deeri yoktur. Arkadaki fonu hangi deerde istiyorsak, lm, gri kart uygulamasn
2 stop artrarak yapabiliriz (direk konuya doru). Gn batm ekimlerde hemen hemen okunan deerin aynen uygulanmas nerilir.
Gne parlaksa diyafram 2 stop kadar artrlabilir.

(Siluet fotoraf)

6. Alan derinlii ve koullar

Diyafram aklklarnn, objektiften geerek filme etki eden k miktarn ayarlamasnn yannda, ikinci bir grevi de alan derinliini
belirlemesidir. Alan derinlii, netliin ayarlanm olduu yzeyin berisinde ve tesinde uzanan netlik blgesidir. Yani fotorafn n
plandaki en net blge ile arka plandaki en net siluet blge arasndaki uzaklktr.
Net alan derinliinin kontrol fotorafnn vazgeilmez olanaklarndan biridir. Net alan derinliini belirlerken aadaki koulun
birbirlerini etkileyecei dnlmelidir. Bunlar netlenen konunun fotoraf makinesinden uzakl, kullanlan objektifin odak uzakl ve
seilen diyafram deeridir.
6.1. Cismin uzakl : Yakndaki cisimlere yaplan netleme ile daha az, uzaktaki cisimlere yaplan netleme ile daha fazla net alan
derinliine sahip oluruz.

(Alan derinliinin cismin uzaklna gre deiimi)

(Alan derinliinin cismin uzaklna bal deiimi: Uzak mesafelerde net alan derinlii artar, yakn mesafelerde net alan derinlii azalri)

6.2. Objektifin odak uzakl : Uzun odakl objektifler geni al objektiflere gre daha ksa net alan derinliine sahiptirler.

(Alan derinliinin objektifin odak uzaklna bal deiimi)

(28mm, f:22 geni al objektifin net alan derinlii fazladr)

(100mm, f: 22 uzun odakl objektifin net alan derinlii azdr)
(Alan derinliinin objektifin odak uzaklna bal deiimi: Objenin grntsnn ayn boyda olmas iin sol stteki fotoraf yakndan,
sa stteki ise uzaktan ekilmitir. Mesafe deitii iin perspektifte de farkllklar ortaya kmas kanlmazdr)

6.3. Diyaframn akl : Diyafram ksldka net alan derinlii artar ancak diyafram ap bydke net alan derinlii de buna paralel
olarak azalr.

(Diyaframa Bal Olarak Net Alan Derinliinin deimesi : Net alan derinlii, diyafram ksldka artar, aldka azalr.

(100 mm f:4)
(100 mm, f:22)
(Diyaframa Bal Olarak Net Alan Derinliinin deimesi : Ksk diyaframda net alan derinlii artar. Ak diyaframda net alan derinlii
azalr)

7. Ikla Boyama
Ikla boyama ile k kontrol yaplabilir. Glge olmamas iin srekli k kaynan oynatmak gerekebilir. Devaml sekizler izip bir
yandan yrmek bir zm getirebilir. ekilecek mekann krokisini izip, k plan yapmalyz. In sresi yada iddeti etkilidir.
Ik kayna kamera arkasnda ya da nnde durabilir. Baz zamanlar grntye de girebilir. Fotoraf, koyu renk kyafet giymelidir.
Fotoraf kadrajn iine girmek zorunda ise kesinlikle durmamaldr. nk verilen k alan iinde silueti kabilir. Ik kaynann
kamera arkasnda olmas ile bu tr sorunlar giderilebilir. Ana prensip, k kaynann apn bytmektir. Pozu, hareketin hzna gre
belirlemek ve bu tarz ekim sresince deitirmemek gerekir. Yrngeye hep ayn ekilde sahip klmal, pozun doru verilebilmesi iin
de k kayna ile objeler

8. Mimari Fotoraf
ounlukla teknik kamera kullanm ile daha rahat alma ortam salanabilen bu tr ekimlerde, ama, fotoraflarmzdaki deforme
olmu yaplarn daha kontroll bir perspektif ile grntlemektir. Bunun iin Konu dzlemi, objektif dzlemi ve film dzleminin birbirine
paralel olmas gerekmektedir. Ancak yeterli mesafe olmad durumlarda, teknik kameradaki film dzlemini kaydrmak yntemi ile bu
dezavantaj giderilir. Genellikle geni al objektiflerin kullanlmas gereken durumlarda teknik kamera yada kat gvdeli makinelere
taklabilen shift objektifler ile bu sorun giderilir.

9. Panorama
Ykseklie oranla genilii fazla olan fotoraflardr. Birden fazla fotoraflarn bititirilmesi ile alglanabilir. ok kare ile yaplanlar, bir dizi
olaca iin, terazili sehpa ile yaplmas gerekir. Genellikle yksek yerlerden ekim yaplmaldr. Konuyu kurtaracak en uzak odakl
objektiflerle ekilir. Tam teraziye alnmsa, dikeyler konuya paralel olur. Terazileme sehpa ayaklarnda yaplmaldr. Tarama, gz karar
bindirme ile yaplabilir. Binme paylar byk olursa bititirme salkl olur. Hava fotoraflarnda binme pay 1/3 tr. Uzun odakl
objektiflerde binme pay azalabilir. Ksa odakllarda perspektif hatas olur. ekim esnasnda, ka kare olduunu prova etmek, tek sayda
kare ile ekim yapmak ve eit paylardan meydana getirmek gerekir. Dolaysyla binme paylar eitlenmelidir. Pozlandrmay teke
indirmekte yarar vardr. Cephe tercih edilmeli, polarize filtre kullanlmamal, hareketli objelerden saknmal, ek yerlerinde mmkn
olduu kadar btn objelerden saknmal, n planlardan kanmaldr.rzgar ve bulut hareketleri olmamal, tm ayn filme ekilmeli,
ayn koulda ykanmal, baskda tek bask pozu ile bask yaplmal, kartlar beraberce banyoya atlmaldr ve banyoda el ile
mdahalelerden kanmaldr.

(Panorama)

FLTRELER VE YARDIMCI ARALAR

1. Filtreler
ekeceimiz fotoraflarda belli bir etkiyi, efekti vermek,renklerdeki sapmay gidermek iin yardmc ara olarak filtreleri kullanrz.
Filtreler, genel anlamda dnrsek szme ilevini yapan elemanlardr. Fotorafta da ayn ileyile alrlar. Filtreler, kendi rengindeki
klar geirir, dier renklerin klarn geirmez. Bylelikle n geirmedii rengin bulunduu alan filmi pozlamaz yada dier renklerin
bulunduu alanlara gre poz deeri der ve film yzeyinde ak tonlarda, baskda ise koyu tonlarda kalr. Bu da bize istediimiz
kontrastl yada dzeltmeyi salar. lk fotoraflarn ellerindeki film malzemesi tam anlamyla renk kryd. nk bu filmler sadece
maviyi grebilen ve bunun dnda hibir rengi alglamayan filmlerdi. Bu yzden mavi dnda renklerin bulunduu objelerin ekimi
srasnda mavi ok parlak kar, dier renkler ise film tarafndan alglanma derecelerine gre farkl koyu tonlarda grlrd. lk
fotoraflar bu olay bildikleri iin, ekecekleri konuya mavi filtre ile bakarlar ve bylece renklerinden etkilenmemeye alrlard. Renk
kr film bu yzden mavi ve sary gze grndklerinin tam tersi bir parlaklk oran iinde verirdi. nk gz sar rengi maviden daha
parlak olarak alglar. Mavi ye duyarl filmde ekim yapldn dnrsek, mavi gk pozitif kart zerinde beyaz kaca iin zerindeki
beyaz bulutlarn ayrlmad, yeil bitki rtsnn koyu tonlu, detaysz, sar ieklerin tamam ile siyah kt grlrd.
Ortokromatik film: smi ile tam uyum salamasa dahi, ileriye doru ok byk bir adm oluturuyordu. 1870 lerde bilim adamlar yeil
ve sarya da duyarl emlsiyonu retmeyi baardlar. Bu baardan o kadar etkilendiler ki, olay gereinden fazla iiren bir yaklamla
filme ortokromatik film adn verdiler. Bu rnn eksik taraflarnn ortaya kmasndan ok sonrada bu isim korundu. Ortokromatik film
en ok maviyi grr, bundan biraz az olmak zere yeil ve sary da grr ama krmzy gremez.
Pankromatik film : Ortokromatik filmin bu yetersizlii dolaysyla yeni bir emlsiyon arayna girilmitir. Doru pankromatik film renklere
duyarll bakmndan bugn de kullanlan filmdir ve btn renkler iin dzeltilmitir. Ancak mavinin hala biraz daha baskn olduu
grlr.
Filtrelerin kullanm ile ton rprodksiyonunun iyiletirilmesi iin uygun filtreler kullanlr. Bir pankromatik film renk yorumlama
hassasiyeti asndan bir teste tabi tutulsa, btn renkleri grmesine ramen ton rprodksiyonunda yine de baz hatalarn olduu
grlecektir. Bu farkllklarn giderilmesi amacyla bir filtre cam ya da jelatin gibi renkli bir malzemeden oluan sistemler kullanlr. Camn
veya jelatinin renklendirilme miktar kullanm amacna gre deiir. Bir k filtresi alma bakmndan, sv filtresine benzetilebilir. Sv
filtresi nasl solsyonun iindeki kat maddeleri svdan ayryorsa, k filtresi de n iindeki belli renk nlarn ortamdan ayrr. Hangi
renk filtresinin hangi renkleri geirip hangilerini tuttuu, aadaki tablodan grlebilir.
Filtre

Geirdii renk

Tuttuu renk

Sar

Sar

Mavi

Yeil

Yeil

Magenta

Magenta

Magenta

Yeil

Krmz

Krmz

Cyan

Mavi

Mavi

Sar

Cyan

Cyan

Krmz

zetlemek gerekirse, bir filtre kendi rengindeki geirir, tamamlayc rengini tutar.
Filtrenin gc: Bu bilgilerden sonra varlan sonu udur; bir rengin sb film tarafndan yorumlanmas srasnda hata miktar arttka,
kullanlmas gereken filtrenin younluu da artar. Gz nne alnmas gereken nemli bir nokta da kullanlan filtre younluunun
artmasyla doru orantl olarak, poz sresinin de artacadr. nk her bir filtre filmin sresine dp onu pozlandracak klarn bir
blmn tutarak filmi etkilemelerini engeller.
Fotograflkta kullanlan filtreler, dzeltme filtreleri (Correction Filters), Kontrast filtreleri (Contrast Filters) ve zel Etki Filtreleri olmak
zere gurupta toplanabilir.
1.1. S/B Fotografta Kullanlan Filtreler :
Ak Sar Filtre : Dzeltme filtresidir, az kullanlr. Ortokromatik duyarkatlarda maviler zerindeki etkisi azdr. Pankromatik duyarkatlarda
hi bir etki salamazlar. Basklarda grnt zerinde mavi renk kart olan ksmlar daha koyu olarak belirtirler. Bulutlu gkyz
manzaralar, sabah erken ve akam ge saatlerde plaj ve kar manzaralar fotograflarnn ekiminde kullanlrlar. Poz deerleri zerine
etkileri x1,5, x2 dir.
Orta Sar Filtre : Dzeltme filtreleridir. Manzara fotograflarnn ekiminde ortokromatik duyarkatlarla en ok kullanlan filtreleridir.
Ortokromatik duyarkatlarda renk tonlarnn doru bir ekilde kmasna yardm ederler. Pankromatik duyarkatlarda ise kusursuz bir renk
tonu deerlendirmesi yaparlar. Yeilleri aydnlatr, ayrntlar daha belirli hale getirirler. Mavi rengin younluunu arttrr Bulutlu gkyz
manzaralar, plaj ve kar manzaralar, ok renkli konularn ve iek fotograflarnn ekiminde kullanlrlar. Poz deerleri zerine etkileri x2,
x3 tr.
Koyu Sar Filtre : Kontrast filtresidir Mavi rengin ok daha kuvvetli bir ekilde belirmesini salar. Kullanlma alan daha etkili olarak orta
sar ve ak sar filtreler gibidir Btn sar filtreler kontrast artrrlar. Poz deerleri zerindeki etkileri x 3 ve x 4'dr
Turuncu Filtre : Kontrast filtresidir. Mavi rengi ve daha az olarak da yeil rengi emerler. Buna karlk krmz ve turuncu renkleri ve bir
oran dahilinde de sar rengi geirirler. Ortokromatik duyarkatlarda bir etkileri olmaz, yalnz pankromatik duyarkatlarla kullanlrlar.
Pankromatik duyarkatlarla ok net ve ok parlak bir grnt verirler. Havann sisliini ortadan kaldrr ve gr arttrr. Mavileri ve
yeile bakan mavileri ok koyu, sarya alan yeil ve krmzlar ok ak renk olarak gsterir. Bu filtreler sar ve maviler arasndaki btn
kontrastlar belirtmek iin, mavi gkyz manzaralar ve portre fotograflnda cilt bozukluklarn kaybettirmek iin kullanlrlar, fakat
solgun dudaklar verir. Sar salarn rengini canlandrr, elbise renklerini bozar. Turuncu filtreler ar derecede kullanlmayacak olursa,
gzel sonular verirler. En byk sakncalar poz sresinin 4-8 kez daha arttrmalardr. Bu arttrma yaplmayacak olursa kontrast
fazlalar ve gneli havada fotograf ekildii halde geceleyin ekilmi gibi bir sonu elde edilir

Krmz Filtre : Kontrast filtreleridir. Krmz nlar ve biraz da turuncu nlar durdururlar. Kontrast yapmak iin kullanlan bu filtrelerle
poz sresini 8-10 kez arttrmak gerekir. Bu filtreler ok zel etkiler elde edilmek istenildiinde kullanlmaldr. Pankromatik duyarkatlarla
kullanlrlar ve ak krmz ile orta krmz renkte yaplrlar Sonu grnt zerindeki etkileri, mavi ve yeil renkler siyah, krmz ve sar
renkler ak tonda belirir. ekilen fotograflarda gece manzaras, frtna, koyu gkyz ve puslu bulutlu havalar grnts elde edilmek
istenildiinde ve sisli havaya karn ok net uzak manzara fotograflarnn ekiminde kullanlrlar.
Mavi Filtre : Kontrast filtresidir. Mavi renk nlarn geirip, krmz ve turuncu renk nlara engel olur. Bu filtreler sar filtrelerin tam tersi
bir etki yaparlar. Krmzlar koyulatrr ve mavileri daha ok soluklatrrlar. Gn nda ok az kullanlrlar. Mavi renge az duyarl bir
duyarkatla mavi yzeylerin, rnein su yzeylerinin fotografn ekmek iin kullanlrlar
Mavi filtreler yapay kta ve krmz renge duyarl pankromatik duyarkatlarda fotoflud tipi lambalarn krmz nlarm nlemek amacyla
kullanlr. Yapay k altnda cilt grnn gzelletirir, dudaklarn krmzln belirgin hale getirir, fakat mavi renkteki gzler beyaz gibi
karlar Poz deerleri zerindeki etkilen x2, x3 tr.
Sar - Yeil Filtreler : Dzeltme filtreleridir. Pankromatik duyarkatlarda manzara fotograflarnn ekiminde kullanlan filtrelerdir. Orta sar
filtre etkisi gsterirler. Yeiller zerindeki etkisi biraz daha fazladr. Sonu grnt zerindeki etkisi, mavilerin daha belirli hale gelmesi,
yeillerin daha fazla almasdr. Krmzlar, zellikle sar kapsayan krmzlar daha gzelletirir. Gkyz manzaralar, plaj ve kar
manzaralar, bahar manzaralar fotograflarnn ekiminde kullanlrlar. ok duyarl duyarkatlarn portrecilikte kullanlmasnda meydana
gelen ok beyaz ten rengi ve mat dudaklar verme hatasn dzeltirler. Poz deerleri zerindeki etkileri x3, x4 tr.
Yeil Filtreler : Dzeltme filtresidir. Hzl pankromatik duyarkatlarla, yeilliklerin ve yapraklarn ekiminde baarl sonu verirler ve
bunlar olduka ho ak gri eklinde yanstrlar ve kontrast azaltrlar. Krmzlar daha koyu bir ekilde belirtirler. Aa ve bitki
fotograflarnn ekimi iin en iyi filtrelerdir. Poz deerleri zerine etkileri x3, x4 tr.

(Filtresiz)

(Sar filtre ile)

(SB fotorafta filtre etkisi)

(Krmz filtre ile)

FLTRELERN RENKLER ZERNDEK ETK TABLOSU

(pankromatik Filmlerle)
Konunun rengi

Konunun rengini aklatran filtre

Konunun rengini koyulatran filtre

Mavi
Yeile alan mavi
(siyah-turkuaz)

Mavi

Krmz, sar veya turuncu

Mavi veya yeil

Krmz, sar veya turuncu

Sar, yeil veya turuncu

(aalar, ayrlar vb.)
Sar, yeil, turuncu veya krmz
(sar sa, buday baaklar, ayiekleri,
portakal vb.)
Sar, turuncu veya krmz
(kiremit damlar)
Krmz
Mavi
Krmz
Turuncu veya krmz

Krmz veya mavi

(gkyz, deniz, kiremit damlar vb.)

Yeil
Sar
Turuncu
Krmz
Eflatun
Pembe
Kahverengi

Mavi
(gkyz, deniz, mavi gz vb.)
Yeil veya mavi
(gkyz, deniz, aalar vb.)
Mavi veya yeil
Yeil
Yeil
Mavi

1.2. Renkli Fotografta Kullanlan Filtreler

1.2.1. Sky Light (1A) Filtreler : Renkli fotograflkta btn dier filtrelerden, daha ok fazla kullanlan filtrelerdir. nk mavi renk
fazlaln nlemek iin gerekli olan filtrelerdir. Renkli filimin spektrumun mavi renk bandna kar duyarl olan en st tabakasnn mavi
nlara ilave insan gznn grmedii mor tesi (Ulura-Viyole) nlar da saptamas nedeniyle normal renkleri altnda grnen bir ok
ak hava manzaralar, renkli filimde, grndnden mavi ekilde grlr. Bunu nlemenin ok basit ve ucuz yolu objektif nnde
srekli bir SKY (1A) filtresi bulundurmaktr. Bu filtrenin rengi, ok ak pembe olmas nedeniyle ikinci bir etkisi de konunun glgede kalan
ksmlarn yada kapal bulutlu gnlerde konunun tamamnn renk tonunu scaklatrmasdr. Bu suretle elde edilen sonu baz
fotograflarn kullandklar sarms renkte olan UV filtreleriyle elde edilecek sonulardan daha hoa gidebilir. SKY filtrelerinin poz deerleri
zerinde deiiklii gerektirecek bir etkileri yoktur. Konularn renk tonu zerindeki etkileri ise fark edilemeyecek kadar azdr.
SKY filtrelerinin objektifin nnde devaml durmalarnn, objektifin kirlenmesini, amurlanmasn, zerinde parmak izi meydana gelmesini
ve deniz manzaralarnn fotograflarnn ekiminde ise objektifin slanmasn nleme gibi faydalar da vardr.

(Filtresiz)

(UV filtre ile)

1.2.2. Renk dzeltme filtreleri : Gzmzn deiik renk scaklklarna sahip k kaynaklarna uyum salamas nedeniyle her trl k
kaynanda renkleri ve tonlar gerek renklerine yakn grnr. Gz beyin kalibrasyonu beyaz a endeksli alr, oysa fotograf filmleri
renkleri objektif olarak grrler. Filmler gn scaklna (5500 Kelvin ) ve tungsten a (3200 Kelvin) gre ayarlanmlardr, bu
yzden deiik k kaynaklarnda renk dzeltici filtrelere ihtiya duyarlar. Bu filtreler:
80A, 80B, 80C numaral mavi filtreler, tungsten aydnlatmann meydana getirdii ar krmzl giderir.
85A, 85B, 85C numaral turuncu filtreler, gnnda kullanlan tungsten tipi filmde ar mavilii giderir.
Floresan altnda kullanlan gn filmlerinde oluan mavi-yeil renkleri dzeltmek iin ise FL-D ve FL-W filtreleri kullanlr.

(81B Filtre etkisi)

1.2.3. Istc filtreler (renk scakln dren filtreler)
Bulutlu havalarda, gneli havalarda glge yerlerde, karl havalarda direk gne almayan yerlerde gn filmleriyle ekilen
fotograflara mavi bir renk hakimdir. te bu dominant mavi rengi ortadan kaldrmak iin bu tr filtrelerden yararlanlr. Fotografa
yumuak bir sar-turuncu ton vererek daha scak tonlarda grnmesini salarlar. 81A, 81B, 81C en ok kullanlanlardr. 81A portre
fotograflnda yaygn olarak kullanlr, ten rengine canllk katar.
1.2.4. zel Etki Filtreleri (Efekt Filtreler) :
Tek renk filtreler : Siyah beyaz fotograflkta kullanlan renkli filtrelerin hepsi renkli fotograflkta da kullanlrlar. Bu filtreler fotograf
dominant bir renge boyarlar ve gerekst grnmelerini salarlar.
Degrade filtreler : Yars renklendirilmi, dier yars saydam olan filtrelerdir. Renkli blm saydam blmle yumuak bir geile kaynar.
Bu zellik, alt blgelerde bir renk deiimine neden olmadan st blgeyi yumuak bir geile renklendirmeye yarar. Daha ok gkyzn
renklendirmek veya ok parlak olan gkyznn poz deerini drmek amac ile kullanlr.
Yumuatc filtreler : Soft yada difzer filtre olarak da anlan bu filtreler genellikle portre fotograflnda kullanlr. Parlak kl blgeleri
yumuatarak fotograf bir hayal dnyasndaym gibi gsterirler. Natrmort yada manzara fotograflnda da kullanlrlar ve fotograf
olduundan daha ekici gsterirler.

(Soft filtre etkisi)

(Filtresiz)

(Soft filtre ile)

Yldz filtreleri : Yldz filtreleri, nokta k kaynaklarn 2,4,6,8 ve 16l kl izgilere ayrrlar. Bunlardan birini objektifinize takarsanz, bu
etki, kameranzn bakacndan (vizrden) baktnzda nasl bir ekil aldn grebilirsiniz.

(Filtresiz)

(Yldz filtre ile)

oklu grnt filtreleri : Birok eidi vardr, en ok kullanlanlarndan biri daire eklinde (kesin merkezi bir grnt ereveleyen ayn
ekildeki eitli grntlerle), bir dieri de izgisel (ikinci pozda bir taraftan dier bir tarafa uzayan izgilerle gsterilmitir) filtrelerdir.
1.3 Ortak kullanlan Filtreler :
Polarizasyon Filtreleri : Siyah-beyaz ve renkli filmlerle kullanlan bu filtrelerin amac, fotograflkta byk bir hata olan yansmalar ve
parlamalar ortadan kaldrarak, plak gzle bakldnda donuk renkli grlen bir ok eyin parlak renklere brnmesini salamaktr.
Bunun nedeni btn planlarda izleyerek normal bir ekilde yaylmakta olan k, yanstc bir yzeyle karlatnda artk btn ynlere
yaylmayp sadece bir noktada yaylmak suretiyle yansmalar meydana getirir ki, bu olaya polarizasyon olay denir. Bu polarize olmu
nlar filim zerinde bir parldama meydana getirerek, konunun ayrntlarnn ve renk tonunun kaybolmasna neden olur. Eer bu polarize
nlarn yolu zerine, mikroskobik iyot ve kinin kristallerinden meydana gelmi bir polarizasyon filtresi konulacak olursa, bu nlar
kontrol altna alnabilir. Inlar filtre iindeki kristallerin meydana getirdii prizmalarn yaylma planna paralel ise filtreden geerler. Ama
filtrenin duru biimi kristallerle nlarn yaylma plan arasnda bir dik a meydana ( getirecek ekilde ise bu nlar krlrlar yani yok
olurlar.
Camlarn veya cam eyann ya da bu gibi yansma ve parldama yapan eyann fotograflarnn ekilebilmesi iin objektifin nne bir
polarizasyon filtresi koymak ve buna gerekli yn vermek gerekir. Eer kullanlan fotograf makinesinin vizr refleks bir vizrse, yani
fotograf ekilecek konunun grnts buzlu camda grlebiliyorsa, bu yansmay yok edecek ekilde polarizasyon filtresi ayarlanabilir.
Eer bu olanak yoksa ynn saptanmas daha zor bir durum alr. O zaman dorudan doruya filtreden fotograf ekilecek konuya baklarak sabit bir nirengi noktasna gre filtreye yn verilir.
Polarizasyon filtreleri netlii azda olsa bozarlar, ounlukla renkli ekimlere hafif bir dominant renk eklerler. ve yeilimtrak gri
renktedirler. Poz deerleri zerindeki etkileri x3. x4 tr.

(Filtresiz)

(Yarm evrilmi)
(Sirkler Polarize filtre etkisi)

(Tam evrilmi)

(Filtresiz )

(Sirkuler Polarize ile)

Mortesi (UV) Filtre : Mor tesi nlarn (Ultra-Viyole) fazla olduu yerlerde, zellikle yksek dalarda, deniz ve plaj manzaralarnda, kar
manzaralarnda mor tesi nlara engel olmak iin kullanlan filtrelerdir. Flu, bulank fotograf ekimlerine engel olurlar. San filtrelerin
etkilerine benzeyen etkileri vardr. UV filtrelerin poz deerleri zerinde bir etkileri yoktur. Yani poz deerlerini deitirmek gerekmez. Bu
nedenle objektiflerin izilme ve tozlanmasna kar koruyucu filtre olarak kullanlrlar.
Gri Ntr (ND) Filtre : Tek amac fotograf makinesine giren k miktarn azaltmaktr. Makine iine girecek k miktarn, azaltmak iin
kullanlan fotograf makinasnn enstantane ve diyafram aklklar yeterli olmayabilir. Bu durumda ntr gri filtre kullanlr. Bu filtreler
zerlerine den n renk dengesini bozmadan miktarn azaltrlar ve azaltma miktar eitli filtre yapmclar tarafndan deiik
tutulmutur. Bu husus, yani gri-ntr filtrenin zerine den n ne miktarn geirdii filtre prospektslerinde yazldr.
Sinemaclarn vazgeilmez aksesuarlarndandr. Fotografta:
1. Uzun pozla hareket netsizlii elde etmek iin
2. Snrl keskinlik (ak diyafram) iin kullanlr.

(ND filtre etkisi)

GENEL FLTRE KULLANMA TABLOSU

(Pankromatik Filmlerle)
Konu

Aadaki etki isteniyorsa

Aadaki filtre kullanlr

Paral beyaz bulutlu ak mavi

gkyz manzaralar

Gkyz tabii haliyle

Gkyz tabii halinden biraz daha koyu
Gkyz ok koyu
Gkyz tamamen siyah
Koyu iek renklerinin belirtilmesi iin yeil
yaprak renklerinin ak hale getirilmesi
Yaprak renklerinin yannda iekleri belirtmek
iin renk tonlarn aklatrmak
Yansmalardan dolay parltlarn nlenmesi
Kontrast azaltp, ekli, desen ve detaylar
meydana kartmak
Tabii haliyle
Kontrastn ve pusluluun azaltlmas
Kontrastn fazlalatrlp pusluluun azaltlmas
Suyun tabii grn
Koyu renk su
Tabii ten tonlar ve tabii gkyz

Orta sar veya ak yeil

Koyu sar veya turuncu
Krmz
Koyu krmz
Ak yeil

iekler

Cam ve porselen eyalar

Manzara fotoraflar

Deniz manzaralar
Gkyznn grnd ak hava
portreleri
Parlatlm yzeyler(cilal yerler,
iniler, formika ve benzerleri)
Portre

Yansmadan olay parltlarn nlenmesi ve gzel

detaylarn belirtilmesi
Cilt lekeleri ile cilt rengi tonlar arasndaki fark
azaltmak
Yank cilt tonlarn belirtip cildi koyulatrmak ve
erkek portrelerinde gerekli olan koyu cilt tonunu
temin etmek
Gneli ak mavi havada plaj ve kar Tabii haliyle
manzaralar
Kontrast artrarak dokuyu belirtmek
Mobilya (aa eya)
Maun gibi koyu aalarn dokularn belirtmek
Mee, dibudak, ceviz gibi sarms aalarn
dokularn belirtmek
Ak, sar renkli cila yaplm aalarn dokularn
belirtmek

iek rengine en yakn renkte filtre

Polarizasyon filtresi
Konu renklerinden birinin tamamlayc
renkteki filtresi
Orta sar veya ak yeil
Koyu sar veya turuncu
Krmz
Orta sar veya ak yeil
Turuncu veya koyu sar
Polarize
Polarize
Orta sar veya koyu sar
Ak yeil

Orta sar veya ak yeil

Koyu sar, turuncu veya krmz
Krmz
Koyu sar veya turuncu
Orta sar

2. Pozometreler
Ik enerjisini elektrik enerjisine dntren elemanlardr. Pozometreler elektrikli alete dntrlnce, Selenyum kullanlmamaya
baland. Selenyumlu pozometrelerin duyarll ok fazla deil. ok az veya ok fazla okuyamaz. Pozometrelerin grnt alar 30
derecedir. Okuduumuz alan net seemezler. Pozometrelerin a duyarlln artrmak iin foto diren denilen bir elektronik malzeme
kullanlmaya baland. zerine k dtnde elektrik geirgenliinde deiiklik yaratr ve duyarll Selenyumlu olanlardan daha fazla
ve duyarllk alan daha aktr. Gnmz pozometreleri pil ile alr. Pozometreler, konudan yansyan yada konuya gelen k iddetini
lp,sonucu obtratr hz ve diyafram akl cinsinden veren aralardr.alma sistemini incelediimizde, pozometrelerin, a duyarl
hcreler ve k iddetini klama deerlerine dntrc sistemden olutuunu grrz. Ia duyarl hcreler, zerine den
elektrik akmna dntrerek lm yapmaktadr. Bu lm, daha nce belli deerlere kalibre edilmi klama tablosuna gre
deerlendirerek, bize obtratr hz (enstantane) ve diyafram akl eklinde verecektir. Yukarda belirttiimiz kalibrasyon ise insan
teninin yanstt k oran baz alnarak yaplmtr. Zenci ve ok ak insan teni haricindeki tenler, zerlerine den n %18ini
yanstr. ektiimiz fotoraflarnda, insan teninin yanstt k oran kadar k yanstan ton olan gri tonda olmas istenmitir. Bu kstasa
gre pozometreler bir yandan %18 yanstclktaki Gri referans Kartna artlandrlrken bir yandan da film ASA Skalasna kalibre
edilmilerdir. Pozometreler kullandklar a duyarl hcrelere gre isim alrlar. Selenyumlu, Kadmiyum slfitli (CDS), Silikon foto diyotlu
pozometreler gibi.
Birinci Grup: Pratik kullanm kalmayanlar. Selenyumlu pozometreler. Elektrii kendileri retir.
kinci Grup: Foto diren hcreler kullanan pozometreler
- Kadmiyum slfrl
- Silikonlular : Bu gruba dahil olan pozometrelerin duyarllklar yksektir. In gemesi orannda direncin azalmas ile ibre sapmas
sistemine dayanr. Pil ile kullanlrlar. Kadmiyum slfrl olanlarda baz hatalar grlr. Ik hafzalar vardr. Dk k deerlerinde
ibrenin k intikali zayftr. Hareketin sonuna gelmeleri zaman alr. Fakat mavi silikonlularda ise ibre hareketi ok abuktur ve k hafzas
yoktur. Son dnemlerde flaa da hkmeden makinelerde kullanlyor.
Pozometreler kullanm ekillerine gre, elde kullanlan ve makine ierisinde kullanlan pozometreler olarak iki gruba ayrlrlar. Bunlarn
alma sistemleri yukarda anlatlan ekilde olup sadece kullanm ekilleri, amalar ve lm sistemleri farkldr.
2.1. Elde kullanlan pozometreler : Bu pozometrelerin iki kullanm yntemi vardr. Bunlar lm yaplacak ortama gre karar verilip
kullanlr.
Yansyan I lme Yntemi : En ok kullanlan yntemdir. Fotorafn ekeceimiz konudan yansyan lmek iin kullanlr.
Pozometre bu konuya direk yneltilerek lm yaplr. Burada dikkat edeceimiz nokta, pozometrenin gr asnn konu zerinde
olmasdr.
Den (gelen) I lme Yntemi : Zamanla kazandmz tecrbelere her ne kadar gvenebilirsek de ciddi ve bize pahalya mal olacak
ekimlerde olmadk sonularla karlamamak iin bilinli almay tercih etmeliyiz.
Kullandmz pozometreler fotoraflayacamz konunun %18 yanstcla sahip olmad durumlarda (ok ak yada ok koyu tonlu
yzeylerde) hatal lm yaparlar ve dzeltmek gerekir. Konunun yzeyi hangi tonlarda olursa olsun konu zerine den k iddeti,
deimemektedir. Pozometremizi k kaynana tutarak direkt bir lm yapmak mmkn. Ancak byle bir durumda, pozometrenin
lm gznn nne %18 geirgenlii olan kresel opak cismi yerletirmeliyiz. Aldmz deeri obtratr ve diyafram zerinde aynen
uygulayabiliriz.

2.2. Fotoraf Makinesi iinde kullanlan pozometreler : Fotoraf makinemizin eitli yerlerine ama genellikle ayna stndeki prizma
etrafna a duyarl hcreler yerletirilmitir. Konudan yansyan k, objektifimizin iinden geerek bu hcrelerin zerine der. Bylece
n lm yaplr. Bu trden k lmne Objektif iinden Okumal (TTL-Through The Lens) denir. Makine iine yerletirilen
pozometreler genellikle ya obtratr hzna, ya diyafram aklna yada her ikisine birden tercihli seenekli olarak balanmtr. Eer
obtratr hzna balanm ise, obtratr kullanc seiyor, pozometre buna gre de k lmn yapp diyafram akln tespit
ediyor. Vizrden bize, setiimiz rtc hz ve tespit edilen diyafram akl bilgi olarak eitli ekillerde verilmektedir. TTL lm
sistemleri aada zetlenmitir ;
Ortalama k lm sistemler (Averaging System) : Bu sistem de, k lm fotoraf karesinin tamamnn okunarak aritmetik
ortalamasnn alnmas eklinde yaplr. In her blgede eit dalmad durumlarda yanltc sonular verdii iin bu sistem modern
makinelerde terk edilmtir.
Merkez arlkl k lm sistemi (Center weighted) : Bu sistem de, okuma alan iki blgeye ayrlyor, fotoraf karesinin ortasndaki
kk bir blgeden gelen n, sonu klama deerine etkisi %70, dier blgelerinki ise %30 dur. Gnmzde en ok kullanlan bir
sistemdir.

Noktasal k lm sistemi (Spot metering) : Bu sistemde okumann tamam, ortadaki kk bir alandan yaplr. Bu alann snrlarn 3
veya 6 derecelik bir a belirler.

Blge arlkl k lm sistemi (Zoned metering) : Bu sistemde okuma alan deiik arlkl birka blgeye blnmtr: Her blgeden
yaplan okuma, o blgenin katsaysyla arplarak arlkl ortalamas alnr. Dier yntemlere gre daha yenidir.

3. Yardmc aralar
3.1. Sehpalar : Bir fotoraf ekiminde karmza kan sorunlardan birisi de makinenin sallanmas yada sarslmasdr. Byle bir
problemin varl elde edeceimiz sonularda ounlukla bulank yada titrek grntlerdir. Sorun obtratrn alp kapanma sresinin,
makinenin sallanma yada sarslma sresini telafi edemeyecei yavalkta olmasndan ya da kullandmz objektifin odak uzunluunun
ok fazla olmas halinde hafif bir titremenin bile seilen hedefin onlarca metre kaymasna bir anda sebep olmasndan kaynaklanmaktadr.
Bu tr sorunlar gidermede salam yapl bir sehpa yardmc olacaktr. Makinenin arln rahatlkla tayabilecek nitelikte bir sehpa,
pratik adan tama zorluklar yaatsa da elde edeceimiz grntlerin netlii, bu eziyeti ekmee deer grnmektedir. Makinemizde
bulunan 50 mm.lik normal bir objektif ile kullanlabilecek en dk obtratr hz, bir genelleme yapacak olursak 1/60 saniye olarak
kabul etmek gerekir. Ancak seeceimiz objektifin odak uzunluunun mm cinsinden deeri ile, obtratr hznn nmerik deerini
birbirine yakn tutmakla, titrek olmayan bir grnt elde etme ansmz vardr. rnein, 200 mm.lik bir objektif kullanyorsak, 1/250
enstantane, 500 mm.lik bir objektif kullanyorsak 1/500 enstantane yada 24 mm.lik bir objektif kullanyorsak 1/30 enstantanenin
altndaki bir obtratr deerini tercih etmememiz gerekmektedir. Eer daha dk bir hz semek zorunda ise k titreme sorununu ancak
makinemizi bir sehpaya monte ederek giderebiliriz.

Bir sehpa, ne bizim tayamayacamz kadar ar, ne de ekim yaparken makinemizi kaldramayacak,rzgardan etkilenecek kadar da
hafif olmamaldr. ok hafif bir sehpa, ekim mahalline ulatmzda yeterince Yksek veya salam deilse ve sonuta biz bu
yetersizliklerden ekimimizi yapamamsak, o hafif sehpay bouna tam oluruz.
Makro ekimlerde bizim konuya gerektii kadar yaklamamza engel olabilen sehpalarn baz modellerinin tayc paras, bu problemi
ortadan kaldracak biimde ayan arasna ve ba aa monte edilebilirler. Sehpa alrken, sehpann bir paras olan ve srekli olarak
makinede takl bulundurduumuz monte adaptrnn, kaybolduunda yada ikinci bir gvde iin kolaylkla yedei bulunabilen trden bir
modeli tercih etmeliyiz.

3.2. Deklanr Kablosu : Sehpaya monte edilmi fotoraf makinesini kullanrken deklanre basan parmamzn makineyi kmldatma
olasl vardr. Bunu giderebilmek iin kullanacamz bir deklanr kablosu, parmamzn yapaca basnc fotoraf makinesine
iletmeden deklanrn baslmasn ve ekimin yaplmasn salayacaktr. Ayrca ok uzun deklanr kablolar ile de uzaktan ekim
yaplabilir.

(Deklanr kablolar)
3.3. anta : En son akla gelmesine ramen en ok gereksinim duymamz gereken aralardan biridir. nemli miktarlarda masraflarla
edindiimiz fotoraf makinesi, objektifler gibi alma aralarmzn korunmas, saklanmas, darbelerden, sudan, tozdan ve dier fiziksel
etkilerden zarar grmemesi, alrken belli bir tertip ve dzenin salanmas, ancak uygun byklkte ve salam bir anta ile
oluturulabilir. Hem asks ile omuza aslabilir, hem de gerektiinde kulpu ile elde tanabilir antann ayn zamanda gerektiinde
kolaylkla da alp aralarmz rahatlkla karabileceimiz trden olmasnda yarar vardr. Srt antas modelinde olabilenleri bir fermuar
aracl ile sklebilir ve srtta tama parasndan ayrlarak normal hale dntrlebilir.
Bir anta, hafif, salam, su ve toz geirmez olmal. ok kk arlk artlar, uzun yry ve tama hallerinde bize olduka fazlaym
gibi gelecektir. Omuz asksnda bulunabilen uygun yumuaklktaki destek ayn zamanda kaymaz zellii ile hem omzumuzun armasn
hem de ikide bir kaymayarak bizim toparlanma hareketleri iin harcayacamz eforu en aza indirip gvenli ve rahat bir tama salar.
ok uzun yrylerde ikinci bir yardmc ask, belimize dolanp antaya kancalar ile basit bir operasyonla balandnda, omzumuza
binen ykn nemli bir miktarn kalalara aktararak bizi srt ve bel arlarndan da kurtarr ve daha az yorulmamz salayabilir.
antann boyutlar ve iindeki blmelerin says sahip olduumuz makine, objektif ve dier aksesuarlarn miktar ve byklkleri ile uygun
sayda ve oranda bulunmaldr. Blmeler ve i cidarlar, d darbeleri absorbe edebilecek kadar yumuak ama direnli bir sklkta
olmaldr.
3.4. Fla : Kullanmnda, konunun k kaynana olan mesafesi - diyafram ilikisi vardr. Klavuz numaras flan gcn belirler. Mesafe
deitike diyafram da buna gre deiir. Bu durum, gc sabit, manual flalar iin geerlidir. Fla alrken uzatma kablosu da almaldr.
1,5 m.lik bir kablo ile belirli bir adan k yayabiliriz. Obtratr ak braklarak flan bir ka defa aktrlmas ile de pozlama yaplabilir.
Ancak bunun da belirli kurallar vardr. rnein f:2.8 gibi bir diyafram deeri veren bir fla lm, 1 akm ilave ile f:4 e deitirilebilir.
Bundan sonra her fstop iin bir ncekinin iki misli kadar bir akm gerektirir. Flal ekimlerde, flan bulunduu nokta ile objektifin
bulunduu nokta arasndaki mesafe ne kadar fazla ise fonda oluacak glgeler de o kadar etkilidir. Glgelerin olumasna engel olmak
iin siyah fon nnde ekim yaplabilir.

(Fla)
3.5. Genel fotoraf malzemeleri
Siyah beyaz fotoraf filmleri :
- Ortokromatik (krmz ktan etkilenmeyen) filmler
- Pankromatik (btn klardan etkilenen) filmler. Bunlar koyu yeil renge daha az duyarldrlar.
Negatif renkli filmler : C- 41 banyosunda gelitirilirler. Dengelendikleri k kaynana gre ikiye ayrlrlar.
- Gn (Day light) filmler
- Tungsten filmler
Diyapozitif renkli filmler : Dengelendikleri k kaynana gre
- Gn (Day light) filmler : Gn filmler, insanlarn psikolojik olarak kabul ettikleri, parlak gne, mavi gkyz ve beyaz paral
bulutlardan meydana gelen beyaz a gre balanse edilmilerdir. Bunun dnda akam yada sabah yatay adan gelen kzl gnein
aydnlatt ortamlar gibi n renk ssnn farkl olduu durumlarda gzn uyumundan farkl olarak gerekte var olan o anki tonlara
hakim sonular verirler. Yada i mekanlarda florasan yada tungsten k kaynaklarnda asla doal sonular veremezler.
- Tungsten filmler : Tungsten lambalar gibi renk slar dk k kaynaklarna gre balanse edilmilerdir. Genel olarak renkli gn
filmler l/60 ila 1/500 enstantanelerde en doal renkleri verebilirler. Bunun dnda kullanlan hzlara renk sapmalar grlebilir.
Diyapozitif filmlerin dier filmlere gre poz tolerans ok azdr. E-6 banyosunda gelitirilir.

(Film boylar)

KOMPOZSYON
Kimi fotoraflar dierlerinden farkl ve gze arpc klan nedenlerden biri de gl kompozisyonlardr. Kendine ait hikayesi olan bir konu
iyi bir kompozisyon oluturur. Fotorafn icadndan 2000 yl nce Yunanllar ve Romallar bunun farkndaydlar. Bu mimarilerinde aka
grlmektedir. Bugn de kompozisyon, ada mimarinin nemli bir parasdr. Fotorafta kompozisyonun basit bir tanmn, "Kare
iindeki konular gze ho gelecek ekilde semek ve dzenlemek" olarak yapabiliriz.
Kompozisyon yaparken, figr yada nesneler belli konumlara yerletirilir veya deiik bak alar seilir. Kamerann kk hareketleri ile
ok farkl kompozisyonlar elde edilebilir. Bazen tesadfen iyi bir kompozisyon yakalanm olsa bile, ou iyi fotorafta yaratclk sz
konusudur. yi bir fotoraf yaratabilmek iin nce iyi kompozisyonun temel eleri renilmelidir. Bu eler, doal dnce sisteminin
paras haline geldii zaman tasarm anlayn bileyerek fotoraf ekmeye yardm eder.

1. Yalnlk
ilk ve belki en nemli e yalnlktr Fotoraftaki ilgi merkezine dikkat ekmenin yollar aranmaldr. Bunun bir yolu, konuyu dikkati
datmadan ortaya karacak bir fon semektir. Fotorafta yle bir kompozisyon yaratlmaldr ki, fotorafn ekim nedeni ak olarak
grlsn ve grnt ye giren tm nesneler ilgi merkezi olarak seilen konuyu tamamlasnlar. Demek ki fotoraflar yalnlatrmak ve ilgi
merkezini glendirmek iin, karmak olmayan bir fon semeli, konuya yaklaarak ilgisiz nesneler fotoraf alan iine alnmamaldr.

(Fotorafta yalnlk rnekleri)

2. 1/3 kural
Fotoraf ekmeden nce kare, yatay ve dikey olarak e blnr. Bu izgilerin kesitii noktalar iyi bir kompozisyonda ilgi merkezinin
yerleebilecei drt seenei gsterir.

(Altn kesim noktalar)

Genel olarak konunun tam karenin merkezinde yer ald fotoraflar merkezinde yer ald fotoraflar, konunun merkezden uzakta yer
ald fotoraflardan daha az hareketli ve daha az heyecan vericidir. Konunun merkezden kaydrld fotoraflarda te bir kural ndan
(Altn oran) yararlanlabilir. Manzara fotoraflarnda da ufuk izgisi de te bir kuralna gre yerletirilebilir. Ufuk izgisini merkeze
yerletirmekten kanmaldr.

(duraan: yelkenli merkezde,

ufuk izgisi ortalanm)

(dinamik: yelkenli altn noktada,

gkyz 2/3 orannda)

(1/3 kuralna rnekler)

(1/3 kuralna rnekler)

(dinamik: yelkenli altn noktada,

gkyz 1/3 orannda)

Altn genler : Diyagonal izgiler ile fotorafta dinamik bir simetri etkisi yaratlabilir.

(Altn genler)

3. izgiler
izgiler kompozisyonda nemli bir rol oynarlar. Fotorafta diyagonal izgiler yn belirtmek iin kullanlabilir. Bu asl konuya gz
yneltmenin basit ve kolay bir yoludur.

Tekrarlayan izgilerle de izleyicinin dikkatini ilgi merkezine ekmek kolaylar.

Kompozisyonda kullanlan en yaygn izgilerden biri de "S" erisidir.

4. Denge
Fotorafta Denge esi kompozisyonun en nemli yol gstericilerinden biridir. Denge, birbirini tamamlayan ekil, renk ya da aydnlk
veya karanlk alanlarn gze ho grnecek ekilde ayarlanmasdr.
Simetrik denge rnekleri

(Klasik simetrik denge rnei)

(Klasik simetrik denge rnei)

(Dengede olmasna ramen fotoraf ortadan 2 ye

ayrlabilir ve bu izleyicinin dikkatini datr)

(Denge, iine duygu ve informal duru katlarakta yaplabilir.yi dengelenmi fotoraf rnekleridir)

Asimetrik denge rnekleri (Simetrik dengeden daha ilgi ekicidir)

Geometrik ekillerle denge oluturma

ekillerin birbirini tamamlamas

(Destek yok havada duyor gibi)

(ocuk merkezde olmasna ramen fotoraf dengede)

Ak ve koyu tonlarn dengesi

5. Kadraj
Fotoraf kompozisyonunda beinci e kadraj yani erevelemedir. lgi merkezini n plandaki nesnelere erevelemek fotorafta yer alan
asl konuyu dierlerinden ayrt etmek iin gereken derinlik hissini kazandrr. Bir fotorafta, kadraja karar vermek konuya baldr.
ereve olarak neyin kullanlaca buna gre deiecektir.
Doal ereve rnekleri

6. Bindirme
Daha iyi kompozisyon iin altnc e, st ste bindirmeden kanmaktr. yleyse poz verdirmeden nce yaln bir fon aramak gereklidir.
Asl konuya ok yakn nesne yada izgilerin st ste binmesi dikkati databilir.

(Bindirme hatalar)
Btn dzlem sanatlar gibi fotoraftaki nc boyut izlenimi, k ve perspektif yardmyla oluan bir gz yanlgsdr. Fotorafn tek
karelik bir saptama ile olumas bir taraftan fotorafy ar snrlayp tutuklatrrken te yandan daha seici ve titiz olmaya zorlar,
nk srp giden bir olayn yle bir an ve objelerin yle bir konumu vardr ki, bu durum olayn tmnn simgesi olabilir, fotoraf da
bunu yakalamak ve dondurmak zorundadr.
Fotorafnn tasarlad bir grnt btnn doada aynen bulmak veya dzenlemek kolayca mmkn olmayabilir. Bu durumda birok
fotoraflar, ayn zamanlarda para para ekilmi grntleri kurgulayarak deiik yntemlerle bir araya getirerek tasarlanan
grnty elde etmektedirler. Biriktirici yntemlerle rn veren sanat dallarnda doal saylabilecek bu yntem, zellikle gerekst
dnya yaratma durumunda olan fotoraflar iin belki de tek yoldur ama dorusu bu da fotorafla resim arasndaki snrn almas
demektir.
Fotoraf bir dildir. Yaz yada konuma dili gibi yeterli aklkta ve sadelikte kullanlmas gerekir. Gereksiz ayrntlarla dolu bir anlatmdan
kanmaldr. Didaktik anlatm dnda belli bir kapallk ilgi uyandrr ve seyirciye kefetme zevkini balar. Mesaj ilgin olmaldr. "Peki
ama bana ne" dedirtmemelidir. Mesajn grevi ve evrensel boyutlar bulunmaldr. Mesaj bir btn olmal ve gereksiz ayrntlardan
arndrlmaldr. Fotoraf sanat yapan, mesajda belli bir duygu younluunun bulunmasdr. Fotorafy sanat yapan ise mesaj
yourup iletmedeki zgnlk ve kiiselliktir.
Her dil gibi fotorafn da yapsal eleri vardr. Bu elere ilikin kurallar iyi bilinmelidir. erikteki mesajn doru ve etkili iletilmesi
kiinin kendi aba ve ilgisine baldr. eitli eler kullanlarak bir fotorafta belirginlik, btnlk, denge ve oranlama titizlikle
kollanmaldr. Etkili bir fotoraf kefetme, yaltma ve organizasyon aamasn atlattktan sonra baarl olabilir. Ender baz fotoraflar bu
aamay da geirmi, ayn zamanda etkili ve gzel bir dzenleme ile bitirilmitir. Grsel elerin arlkl olarak kullanlmas,
fotorafy konuya eken ve fotorafn domasna neden olan k noktalardr.
Leke esi : Baka bir koz, duru bir fon nnde ilgin bir siluet ya da koyu bir fon nnde bir leke fotorafy ekebilir.

Form esi : Ik altnda nc boyutu, kabarts belirginleen kubbeler yada vcut eleri, benzeri bir drt yapar. Ne var ki fotoraf
burada balasa bile burada bitmez. Btn bu ekici elerin belli bir anlatm dorultusunda, fotoraf elinde yorulmas gerekir.

(Yandan gelen belirgin glgeler ortaya km, bylece form ve derinlik elde edilmitir)

Aksi halde bu almalar egzersiz olmaktan teye gidemezler. Gzel Nitelendirdiimiz kendimize ait fotoraflarn bir ounu sevmemizin
nedeni ancak onlarla olan anlarmz ve duygusal balarmzdr. Gn boyu deien k altnda, evremizdeki belli cisimler sonsuz sayda
deiime urar. Bu deiim yava ve srekli olduu iin gzden kaar. Oysa bu deikenlik iinde fotoraf anlatmmza uygun bir an
vardr. Onu grmek ve karmamak gerekir. stelik bunu fotorafn kaydetme gcne evirerek grmek, ok kolay da deildir. ki
gzmzle srekli boyutlu grmeye altmz konular, fotorafa iki boyutlu olarak geer. Bu geite kayplar ve kazanlar vardr.
boyutlu grmek ve boyutlu dnmekle, iki boyutlu fotoraf kontrol altna alamayz. Bu yzden konuya bakarken bitmi fotoraf
grmeye almak gerekir. Bu sanld kadar kolay deildir. Konuya tek gzle bakmak ya da grnty buzlu camdan denetlemek, boyut
sorununu zebilir. Buna ek olarak grme konusunda gl bir yatknlk kazanmak, ve duyarl malzemenin grnty nasl
kaydedeceinin bilinmesi, baka bir deyile duyarl malzemenin dili ile dnmek ve tasarlamak gerekir. Ancak bylece belli bir konuda
bir ok fotorafnn elde edeceinden farkl biimde, kendi fotorafmz kendi ifademizi bulup karmak ve bakalarna iletmek mmkn
olabilir.
Bak as : Farkl bak alar fotorafn etkileyiciliini arttrr

(Farkl bak alarna rnekler)

FOTORAFTA BELRGNL SALAYAN ELER

Fotorafta verilmek istenen mesaj izleyicinin alglayabilmesi iin anlatm, ifadeyi salayan grntlerin, dierlerine gre daha belirgin
olmas gerekir.

(fadeyi salayan grntlerin belirgin olmalarna rnekler)

Fotorafta seici bir yntem uygulanr. Anlatm iin gerekli eleri kadraj iine alp, gereksiz, izleyiciyi konu dna srkleyen grntler
kadraj dna kartlmaldr. Kadraj iinde bulunmas uygun grlmeyen grntler hareketli ise karenin dna kmas, yer
deitirmeyecek grntler ise fotorafnn bak noktasn deitirmesi, bak noktasn deitirmesi anlatm zayflatacak ise odak
uzakl farkl bir objektif kullanmas gerekmektedir. Konularn tercihi sonucunda sadelie ve belirginlie ulalm, gsterilmek istenen
konu zerinde direkt olarak izleyicinin dikkati toplanm olur.
Fotorafta belirginlii salayan eleri u alt balklarda grebiliriz. Ik, Doku, Ritim, Armoni, Kontrast, Perspektif, Netlik, Hareket,
Zamanlama ve yardmc aksesuarlar olan Efekt Filtreleri.

1. Ik
Ik fotorafn, estetik bir grnt ye ulamasndaki n nemli grsel aratr. In geli yn, konunun anlatlmasnda, vurgulanmasnda
ok onamldr. Bir yapay k kaynann konu etrafnda dolatrlmas ile konunun farkl ekillerde aydnland ve algland grlr. Gn
nda ise konu etrafnda dolaan fotoraf her noktada farkl aydnlanma etkisi alr.
Ik kayna konuya ok yakn konumlandrlm, bir cephe veriyorsa, konu zerinde doku ve derinlik etkisi vermeyen bir aydnlanma
salanr. Ik kayna konu ile 90 derecelik bir a yapacak ekilde kaydrldnda doku ve derinlik etkisi gittike artar. Konunun
dokusunun en iyi alglanmas konuyu yalayan bir aydnlatma ile salanr. Ik kayna konunun arkasna doru kaydrldka derinlik ve
konunun formu belirginlik kazanr.

(Ters k rnei)
Konunun formunu ve boyutlarn en iyi ortaya karan aydnlatma konunun stnden veya st yanndan gelen ters k ile salanr. Ik
konunun tam arkasna getiinde, cephe nda olduu gibi boyut ve form, boyutluluk etkisi kaybolur. Konu tek bir plandan
oluuyormu gibi alglanr. Ters k silueti nemli olan veya saydam, geirgen konular iin uygundur.

(Siluet rnei)

Fotorafta grmek, takip edebilmek nemlidir. Fotorafta en iyi anlatm n doru ynden, doru zamanda kullanlmas ile
baarya ular. Gne nlar her mevsim, gnn her saati farkl a ve eim ile dnyaya ular. Yaz aylarnda tam dik gelen nlar k
aylarnda gneyden, yerle dar bir a yaparak gelir. Hareket edemeyen ve yapay kla aydnlatlamayacak kadar byk bir konunun
fotoraf ekilecek ise, rnein bir binann, bir tarihi eserin, gne nlarnn en uygun geldii saat veya mevsim beklenmelidir.
"Fotoraf" byle bir fotorafn herhangi bir anda deil, yalnzca belli bir anda ekilebileceini bilir. Cephesi kuzeye bakan bir binann
ancak bahar, yaz aylarnda ve gnn belli saatlerinde ekilebilecei gibi. Yar geirgen bir malzemeden szlmeden veya yanstc bir
yzeyden yansmadan direkt gelen k her zaman konunun arkasnda glge oluturur. Ik alaldka glge belirginleir, konudan
uzaklar ve boyutlar byr. Fotoraf karesi iinde doru yerletirilmi glgeler, n konuya katt deerleri destekler ve fotorafa
belirginlii salamakta nemli rol oynar.

2. Doku
Doku n konuya yatk geldii hallerde belirginleen bir vurgulama esidir. Konunun yapsal zelliklerini ortaya koyan doku, n geli
yn optik eksenle ayn olduu zamanlarda kaybolur. Girinti ve kntlar olan bir yzey, dik gelen k altnda detay vermeyen, bo bir
alan olarak grlr.

(Doku rnekleri)
In optik eksenle as bydke doku etkisi belirmeye balar. Ik konuya yle bir a ile gelir ki o yzey boluktan kurtulmu, kpr
kpr bir grntye sahip olmutur. Yzeyin fiziksel yaps alglanm, belirginlik kazanmtr.
Her doku fotoraf konunun sahip olduu fiziksel zellikten kaynaklanmayabilir. Doku etkisi anlk olabilir. rnein su yzeyi.rzgarn
esintisi ile suda oluan kk hareketler veya bir koyun srsnn uzaktan grnm gibi, eitli etkilerden belli zamanlarda oluan
fiziksel deiimler veya pek ok benzer parann bir araya gelmesi ile oluan grntler doku etkisi verir. Bu bize, dokunun yalnzca
madde hakknda bilgi veren bir e olmadn, ayn zamanda estetik bir grsel efekt olduunu gsterir. Doku n konu zerine uygun
bir eimle ulamas halinde deer kazanan, fotorafta vurgulayc bir estetik ara olarak kullanlan grsel edir.

3. Ritim
Fotorafta belirginlii salamann bir baka yolu fotorafa konu olarak seilen nesneyi birden ok sayda kullanmaktr. Nesne kadraj
iinde srarla, bir dzen iinde gsterilmektedir. Ritim, mzikte, mimaride ve dier sanat dallarnda olduu gibi fotorafta da vurgulayc
bir estetik edir. Fotorafa, belli bir dzen iinde ayn nesneden pek ok yerletirilmesi ile oluan ritim,rastgele ve az sayda kullanlan
nesneden her zaman ok daha fazla etkileyicilik kazandrr. Nesnelerin belli aralklarla yerletirilmeleri ile rahatlkla ve etkili bir ekilde
alglanrlar. Ayn zamanda konularn dorultular belirginlemektedir.

(Ritim rnekleri)

4. Armoni
Ayn zellikleri tayan benzer elerin bir arada kullanlmas ile armoni, uyum etkisi elde edilmektedir. Fotorafta armoni be ayr ekilde
grlebilir.
1. Biimde armoni
2. Dorultularda armoni
3. Renkte armoni
4. Siyah- beyaz fotorafta ton deerlerinde armoni
5. erikte armoni
Biimde armoni, uyumlu, benzer zelliklere sahip konularn oluturduu grntler vurgulayc bir etkinlie sahiptir. rnein keli
biimlerin bir arada, yuvarlak hatl nesnelerin bir arada kullanlmas gibi. Konularn biim olarak benzerlikleri yannda dorultularn da
ayn ynde olmas sayesinde uyum etkisine ulalabilir. Fotoraf karesinde yer alan btn elerin duraan olmas da, btn elerin bir
yne hareket izlenimi vermesi de bir belirginlik esi olan uyumu oluturmaktadr.

(Armoni rnekleri)
Biim ve hareket benzerlii gibi uyumlu renklerin, birbirine yakn ton deerlerinin bir arada kullanlmas ve ierik olarak konuda bir birlik
ve btnlk olmas ile fotorafta uyum etkisi elde edilir.
Renkleri, scak (krmz, turuncu, sar) ve souk (yeil, mavi, mor) olarak snflandrabiliriz. Ayn gruptan renklerin bir arada kullanlmas
bir armoni salamaktadr.

( Renkte armoni)
Siyah-beyaz fotorafta ise ak ton deerlerinin bir arada kullanlmas ile armoniye ve belirginlie ulalr. Ton skalasnda beyaza yakn
olan tonlarn bir arada kullanlmas ile high key fotoraflar elde edilir. Highkey fotoraflarda dikkat ekilmek istenen konu zerinde detay
grlr, dier tonlar beyaz iinde kaybolup gitmektedir. Low key fotoraflarda ise ton skalasnn siyaha yakn tonlarnn bir arada
kullanlmas ile ilgi konu zerine ekilmekte, geri kalan grntler siyah iinde dikkatten uzaklatrlmaktadr.

( Low key)

( High key)

5. Kontrast
Biimde, dorultularda, renklerde, ton deerlerinde ve ierikte uyum ile belirginlie ulalabildii gibi tam tersi kontrastlk ile de
belirginlie ulalabilir Fotorafta kontrastlk be ekilde grlebilir.
1. Biimlerde kontrast,
2. Dorultularda kontrast,
3. Renklerde kontrast,
4. Ton deerlerinde kontrast,
5. erikte kontrast.
Byk-kk, veya dairesel-keli biimleri bir arada kullanmak ztl getirir.

( Biimde kontrast rnekleri)

Hareket izlenimi veren figrlerin veya kullanlan biimlerin izgisel dorultularnn farkl ynlerde olmas, birbirini tamamlayan zt
renklerin, rnein, mavi ve sarnn beraber kullanlmas, siyah- beyaz fotorafta ara tonlar azaltp siyah ve beyazn arlk kazanmas,
ayrca ierikte kartln kullanlmas ile kontrastlk elde edilir.

(Zt renkler (renklerde kontrast))

Siyah- beyaz fotorafta ton Skalasnn ara tonlarnn azaltlp siyahn ve beyazn kaplad alanlarn oaltlmas eitli ekillerde
gerekletirilebilir. Kontrast bir aydnlatma ile parlak alanlar ve koyu glgeler elde edilir. Filmin pozlandrma ve banyo ilemleri ile
kontrast ykseltilebilir. Filmin az pozlandrlmas glge detaylarnda kayba yol aar. ekim srasnda kontrast mono krom filtrelerin
kullanlmas ile artrlabilir.

( Ton deerlerinde Kontrast)

Sar, turuncu, krmz, yeil, mavi mono krom filtrelerin kullanlmas ile fotorafn kontrast deitirilebilir. rnein plak gzle parlak
grlen gkyz sar veya turuncu filtre ile koyulatrlabilir ve bulutlar belirginleir. Renkli fotorafta renklerin kontrastnn ykseltilmesi
polarize filtre ile gerekletirilir. Polarize filtre, yzeylerden yansyan engeller.

(Renklerde kontrast)

(erikte kontrast)

6. Perspektif
Bize yakn cismin byk, uzak cismin kk grlmesi olayna perspektif denir. Fotorafta, perspektif ile derinlik hissi belirginlik kazanr.
ki boyuta sahip fotorafta, perspektif eitli ekillerde alglanr. En bata, bak noktamza yakn konu byk, uzak konu kktr.
Boyutlarnn eit olduu bilinen nesneler fotorafta farkl boyutlarda grlrse derinlik hissi verilmi olur.

(Fotorafta perspektif rnekleri)

Yakn konunun uzaktaki nesneleri ksmen rtmesi bir baka perspektif ve derinlik Perspektif etkisidir. Uzayp giden Fotoraf: ilteri Tezer
demir yoluna baktmzda sonsuzda raylar birleir. rnein, iki yannda elektrik direkleri bulunan bir yol sonsuzda bir nokta da toplanr
ve fotorafta bir "X" emas oluur.
Hava perspektifinde atmosferi oluturan partikller uzak mesafelerde renklerin keskinliklerini kaybetmesine ve souyup mavi, gri tonlara
gitmesine neden olur. Bir manzara fotorafnda ton deerleri en ak olan da kitlesinin, ton deeri daha koyu olana gre daha uzakta
olduunu anlarz.
Perspektifin alglanmasnda renkler de nemli rol oynar. Saf, canl renkler her zaman dikkat ekicidir. Scak ve canl renkli nesneler
fotorafta n planda, souk renkli nesneler ise uzakta alglanr. Renkler canlln kaybettike, souduka geri planda hissedilirler.
Perspektifte konuya bak noktas yani konuya olan mesafe ok nemlidir. Konuya yaklatka derinlik etkisi perspektif artar, planlar
arasndaki mesafeler byr ve planlar birbirinden ayrlr. Bak noktas uzaklatnda derinlik etkisi gittike kaybolur. Sonsuzda
bakldnda perspektiften sz edilemez. nk planlar st ste binmi, kama noktas ve boyutlar arasndaki farklar yok olmutur.

7. Netlik
Belirginlik kazandrlmak istenen konu zerine seici bir netlik yaplr. n ve arka planlar netsiz alanda braklr. Fotoraf izleyen kii
dorudan, detay grebildii konunun grntsne dikkatini younlatrr. nk vurgulanmak istenen konu nettir, istenmeyen dier
ikinci derece grntler netlik dnda braklmtr.
Fotorafta netlii konunun aydnlatlmas etkilemektedir. rnein, konunun yapsal zellii olan dokunun alglanmasnda netlik n geli
asna gre deiir. Ik konuyu yalayacak ekilde gelirse girinti ve kntlar arasndaki ton kontrast artrr, grnt ok daha net
alglanr ve belirginlik glenir. ok net olduu halde ok yumuak grntler ieren fotoraflar, hafif flu olsa da kontrast grntlere
sahip fotoraflara kyasla daha bulank alglanrlar.

8. Hareket
nsan gznn bakt her plana netleme yapabilme yetenei gibi hareketli, hzl konular takip edebilme ve net grme yetenei de
vardr. Hareket zaman iine yaylm bir olaydr. Zaman boyutu olmayan fotorafta belli simgelerle hareket izlenimi verilebilir. rnein
fotorafta bir insann hareketli olduu, ok ksa pozlama sresi ile ancak vcudunun alm olduu pozisyonla gsterilebilir. zleyici
beyninde depolanm grntlerden faydalanarak fotoraftaki insann ne yaptn hemen anlar. Net bir fotorafta bir atn kotuu drt
ayann da yerden kesilmi hali ile gsterilebilir. Bu tr grntler ancak hareketin bir kant olmakla birlikte hareket hissini veremezler.
Poz sresini uzatarak hareketli konunun fotoraf izmesi salandnda konunun sabit ksmlar net, hareketli ksmlar ise belli belirsiz
izgilerden oluacaktr ve hareket hissi kazandracaktr.

(Fotorafta hareket rnekleri)

9. Zamanlama
Hareketin izgisel olarak gsterilmedii, hareketli konunun grntsnn dondurulduu fotoraflarda zamanlama, deklanre baslan an
ok nemlidir. Hareket birbirini takip eden pek ok pozisyondan oluur ve ancak bir tanesi eylemi en belirgin gsterir. Bu tr ekimlerde
hareket takip edilir ve hareketi en belirgin ifade eden pozisyonda fotoraf ekilir.

10. Efekt filtreleri

Siyah- beyaz fotorafta kontrast etkileyen sar, turuncu, krmz, yeil mono krom filtreler, polarize filtre, pek ok grnt oluturan
multi imaj filtreler, hz filtresi yannda grnty softlatran difz filtre, ortas net evresi izgisel grntler oluturan zoom filtre, gn
bat, sis filtreleri, ift pozlandrma olana salayan maskeleme filtresi, noktasal k kaynaklarnda n yldz eklinde salmasn
salayan star filtreler ve bunlar gibi hala retilmekte olan eitli efekt filtreleri fotorafta belirginlik salamada nemli rol oynar. Bu
filtrelerin kullanlmas ile fotoraf doalln kaybetmekte, fakat yerinde kullanldnda ok etkili sonular vermektedir.

FOTORAF TARHNE GR
PHOTO + GRAPHUS = IIK + ZM
M.. 4.Yzylda ARSTO maara deliinden ieri giren n, kar duvarda ters grntsn yansttn bulur.
1490 ylnda LEONARDO DA VNC nin yaynlanan notlarnda resimde perspektif iin karanlk odadan yararlanma fikrini ortaya att
bilinmektedir.
1500 lerde CAMERA OBSCURA bulunur.
Bu dzenee DANIELLO BARBERO' nun 1568 ylnda bir diyafram dzenei ve GIRALAMO CARDANO' nun ince kenarl bir mercek ilave
etmesiyle, optik ve mekanik adan almalar hemen hemen tamamlanm olur.
17.-18. Yzylda Camera Obscura boyutlar tanabilir hale geldi. Alman bilim adam JOHANN ZAHN 1776 'da zelilikle portre resimleri
izebilmek iin, elde tanabilecek kadar kk Camera Obscuray imal etti. Bu sistemde tp iine yerletirilmi ileri geri hareket edebilen
netlik ayar yapabilen bir mercek sistemi, ayrca giren n iddetini denetleyici bir delik ve grnty yanstan bir ayna bulunuyordu.
Delikten geen grntler, kutunun yukarsnda bulunan opal cam zerine yerletirilmi ya kadndan, yar saydam yzeye dyordu.
Bu sistem tek mercekli refleks makinelerin ilevine sahipti.
FOTORAF KMYASI ZERNE ALIMALAR
Ia duyarl kimyasal maddeler zerinde ilk almay CRISTOPH ADLOF BOLDWIN gerekletirdi. (1674) Buluu, Latince k taycs
anlamna gelen "Fosfor "du.
17 YY. da ANGELO SALA (talyan bilim adam): "Toz halinde Gm Nitrat gnete brakldnda kmr gibi kararr "
1727 ylnda JOHANN HEINRICH SCHULZE (Alman Tp Profesr) Baldwin' in deneylerini izledi. Schpophors adl eriyii kefeder. Bu bir
kire nitrat kar mdr. Kada, veya rafine edilmi derilere oyulmu desenlerle Gm Nitrat doldurulmu ieleri, gnee braktnda
bunlarn duyarl yzey zerine iz brakt grd. Bunlar mrsz ilk fotoraflard.
1802 ylnda ngiliz THOMAS WEDGWOOD Gm Nitrat emdirilmi beyaz kat ve deri paralar ile deneyler yapt. Camera Obscura ile
ok silik grntler alabildi. Foto gramlara yneldi. Ancak grntleri saptayamyordu. Saptama banyosu olmadndan saydam desenler
karanlkta mum ile grlmekteydi.
JOSEPH NICEPHORE NIEPCE (1765 -1833): HOLIOGRAVURE (HELO + GRAVR = GNE +RESM)
1816 da vernikle saydamlatrd bir katta oluan grntleri, kalay levha zerine geirmeyi baarm ve kulland eitli kimyasal
maddelerle deneylerini srdrmtr. Niepce, olu ISIDORE ile ta bask zerine desenler gerekletirmekteydiler. Olu kalplar hazrlar,
kendisi de desenleri yapard. Isidore, askere gidince, desen izimi sorun olur. O yllarda k grnce sertleen bir tr asfalt kullanlmakta
idi (ngiliz asfalt). Ta bask kalbn YUDA BTM z ile kaplar, zerine desen izilmi kad rter gnete brakr. Bu ite metalik
aynalar kullanr. Lavanta ya ile ykar. Yumuak ksmlar akar, ta ortaya kar. Asit Banyosu ile bu ksmlar ukurlatrlr. Asfalt
tabakas kaldrlnca geriye kalp kalr. 1824 Klasik resimlerin Helio gravure'lerini yapar aklna Camera Obscura kullanmak gelir. Charon
sur Saune' daki evinin odasn Camera Obscura' ya evirerek, btn bir gn, sekiz saatlik bir pozlandrma ile, penceresinden grnen
avlunun grntsn kaydeder. 1826 bu duvar bugn New York Kodak mzesinde bulunmaktadr. Buluu tm Fransa 'da duyulur.
1827 ylnda JACQUES LOUIS DAGUERRE' (1787-1851) den mektup gelir. Benzer almalar yaptn, iletiim iinde olmak istediini
belirtmektedir. Niepce: 64 yanda, aristokrat , Deguerre: 42 yanda, orta snf, hayat adam (Mimarlk brosunda izerlik,ressamlk,
Paris Operasnda dekorculuk, Diorama grnt tiyatrosu, dans, akrobasi, ip cambazl yapmaktadr. ) 1829 ylnda ortak olurlar. 4 yl
ayr alp birbirlerine bilgi verirler. Gm iyodr zerinde alrlar. 1833 ylnda Niepce lr. 1835 ylnda gm iyodr kap levhann
cva buharndan etkilendii gzler. 1837'de gm iyodr deniz tuzu ierisinde eriterek almalarn srdrr, poz sresini azaltmay
baarr
7 OCAK 1839 ylnda JACQUES DAGUERRE buluunu Fransz bilim akademisine aklad. Bilimsel eitimi olmadndan buluunu kendisi
yerine bir arkada sundu. " DAGUERREOTYPE "ler ok etkileyiciydiler. Yntemin zellikle de ayrnt kaydetme yetenei mthiti.
Yntem: Bakr levha gm ile kaplanyor. Gml taraf iyot buharna tutuluyor. Gm iyodr meydana geliyor. Camera Obscura
iinde a duyarl hale getiriliyor. ekimden sonra karanlk odada cva (Hg) buharna tutuluyor. Parlak birleik meydana geliyor. Hipo' ya
tutuluyor. Gmler atlyor ve bakr levha zerinde grnt ortaya kyor.
Daguerreotype yntemi ile ekilen grntlerden bir ikinci suret meydana getirebilmek imkanszdr. Ayrca cva insan salna zararl
olduundan pek makbul deildi.
Ve FOTORAF 19 Austos 1839'da Fransz Bilimler Akademisinden ARAGO tarafndan resmen tm dnyaya duyuruldu. Daguerre
buluuna yardmc olduu fotoraf tantrken ondan, zenginlerin elenebilecei bir oyuncak olarak sz etmiti. Onu tantan afite "Yksek
snf" diye yazyordu, "Daguerreotype" de ok ekici bir bo zaman deerlendiricisi bulacaktr. Herkes herhangi bir resim izme becerisine
sahip olmadan bile, konann yada kknn resmini ekebilecekti.
Parisli tarih konular ressam Paul Delaroche, Akademinin tarihsel oturumunda, "resim sanat lmtr" diye barmtr. ngiliz
meslekta William Turner de, optik an alna sert tepki gsteriyor, "Bu sanatn sonudur" diyordu
25 Ocak 1839 tarihinde WILLIAM HENRY FOX TALBOT Kraliyet Enstits'ne TALBOTYPE yntemi sundu. Talbot Cambridge mezunu, ok
iyi Asurca biliyor, matematikten anlyordu. 1833 'ten beri fotoraf kimyas ile ilgilenmekte idi. Talbot, Gm nitrat katlar zerine
emdirilmi katlar Ynteminden yola karak, Hipoyu buluyor. Deniz suyu eriyiine, sonra gm nitrata batrlarak a duyarl hale
getirdii kat yzeyi pozlandrarak, dnyann ilk pozitif grntsn elde eder. FOTOGRAMME (izdm grnts) yntemi ile kuty,
dantel yaprak kullanarak, gizil grnt yntemine gerek kalmadan kararmay bekliyor. Tespit banyosuna sokarak grnty elde
ediyordu.
Ksa odakl camlar yardm ile kk boy kameralar yapmtr. 1842 ylnda ilk ticari amal laboratuarn kurmutur. Talbot 'un
almalarna yardmc olan SIR JOHN HERSCHEL bugn saptama banyosu olarak kullanlan Sodyum hipo Slfit i bulur (Tiyoslfat).
1840' ta Sr JOHN HERSCHEL, Gizil Grnt + Gelitirme = CALOTYPE poz sresi insan fotoraflar ekebilecek kadar ksald. Talbot 'un
buluuna Herschel'in adn verdii bu yntemin ad Calotype (Yunanca kkenli, KALOS + TYPOS = Gzel + zlenim), her eyi grnr
klan bir bulutu.

1847 Ekiminde Joseph Niepce'nin yeeni, ABEL NIEPCE de SAINT VICTOR, yumurta akn iyotla birletirip albminli bir Cam Negatif elde
etmeyi baard. Ancak fazla duyarl deildi.
1850 ylnda ngiliz FREDERICK SCOTT ARCHER, WET- COLLODION ynetimini kefeder Ana maddesi selloz nitrat ve alkol olan yapkan
madde ile kaplanan cam plaklar pozlanmaya hazr hale gelmektedir. Fakat bu cam plaklarn kuruduka duyarllklar azalmaktayd.
1850 Ocanda ROBERT BINGHAM: (ingiliz Kimyager) COLLODION kullanarak Wet Plate'i yapt. Kuruyunca duyarszlayordu. Poz sresi
ok ksald. Collodion savata yararllar iin kullanlan bir maddedir. eriinde selloz nitrat, eter, alkol vardr. Bu karm, hava ile
temas ettiinde hemen sertleir. Bu maddeye gm nitrat ve Pirogallik asit ilave ediliyordu. 1860'larda cololdion yerine, jelatin
kullanlmaya baland.
1871 'de RICHRAD MADDOX ilk kez kuru negatif cam elde etti. Bu zamana kadar fotoraflar yanlarnda balmumu kavanozlar tayordu.
Plaklar makineye kuru yerletiriliyordu. Poz sresi saniyenin 25 te birine kadar dmt.
1873 'te JOHNSTON VE BOLTON jelatin bromrl negatif duyarl bir kart elde ettiler.
1880 'de bir banka memuru olan GEORGE EASTMAN bir ngiliz fotoraf dergisinde gm bromr gryor. Bankadaki grevinden
ayrlarak, annesinin kiracs olan kii ile 1881 'de bir ortaklk kuruyor. (1.000 $ lk bir sermaye ile) G. Eastman gm bromr, jelatin
zerine tatbik ederek Dry Plate (kuru tabaka)y buluyor. 1884 ylnda EASTMAN DRY PLATE COMPANY 'i kuruyor. Levhadan kurtulup
kvrlabilir film araylarndadr. 1885'te American film C.o. yu kuruyor. Bu irket kat zerine film yapyordu. 1885 'te ilk amatr
makineyi bularak 100 filmlik bir depozit sistemini kurmutur. "Siz dmeye basnz, gerisini biz hallederiz" slogan ile fotoraf makinesini
tm katmanlara yaymtr.
1888 ylnda KODAK firmasn kurmutur.
1887 ylnda HANNIBAL GOODWIN : Saydamroll film iin patent istedi.
COLLODION + KAFURU = SELLOID
1889 da Kodak ayn malzeme iin patent ald.
1898 Goodwin patent ald. (Ansco firmasn kurar)
1900 ylnda patent davas ald. (Kodak 5 milyon $ tazminat dedi)
MERCEK VE EKPMANLARIN GELM
Kaytlara gre en eski optik firmas 1756 'da Viyana 'da JOHANH CRISTOPH VOIGHTLANDER tarafndan kuruldu. Voighlande 1849 'da
Brunswch de bir fabrika kurdu ve 1868 de bunu Viyana ' ya taid. Lenslerden baka geni al objektifli fotoraf makineleri retmeye
balad. Ancak baar, ZEISS- IKON tarafndan 1965 de ele geirildi. Fotorafn kefedildi yllarda Paris'te ok iyi bir optik firmas vard.
Bunlar Derogy, Hermagis'tir. Fakat en nemlisi Daguerre'in arkada olan Chevaller 'dir Daguerre makinelerine uygun lens imal etmesini
istedi. Fakat baarl olmad. Bu lens Petzval'n Portrait Lens ile yaracak bir lensti. Petzval 1839 'da meslekta Andeos Freicerr Von
Ettinghaussen' in zorlamas ile portre ekimine uygun yksek diyafram tasarm stlendi. Forml Voighlande 'de devretti ve en ok
aranan Portrait Lensleri retmeye balad.
Fransa 'da bir dier lens reticisi 1822 'de fabrika kuran Jean Theodore Jamin 'dir. Daha sonra Fransa 'da binlerce objektif yapacak olan
asistan Alphonse Darlot ii devrald.
Almanya 'da ilk lens fabrikas Agust Steinhell (1801-1870) tarafndan 1852 ylnda kuruldu. ngiltere' de mikroskop objektiflerinin mucidi
Andresross'tur. 1844' de Parisli Fredrerich Von Marters 150 derecelik bir alann fotorafn ekebilen bir kamera yapmtr. Panoramik
kamera olarak adlandrlan bu ara, zerindeki bir evirme kolu ile, ierideki bir diliyi evirmekte, dili de bir eksene bal olarak mercei
dndrmektedr. Bu dnme hareketi ile duyar kat yava yava pozlanyordu. O zamanlar panoramik, kent ve doa fotoraflar, bu tip
kameralarla ekilmiti.
1854'de Parisli fotoraf Adolph Eugene Disderi, portre ekimini kolaylatrmak iin, 6,5 X 8,5 in boyutlarnda, her biri ayr ayr
ayarlanabilen, ok mercekli bir kamera gelitirmitir. Bu kamera ile bir fotorafik levha, zerine bir dzine fotoraf ekilebiliyordu.
Fotoraf bilinli olarak ilk kez 1853 -1856 yllarnda Krm Savanda iletiim niteliinde kullanlmtr. ngiliz REOGER FENTON, 360 sava
fotoraf ekmi ve medya niteliinde kullanmt. Basn tarihinde ilk kez bu fotoraflarla sansr uygulanmtr. Nedeni ise ngiliz halknn
rencide olmasdr.
RENKL FLMLERE GE (AUTOCHROME)
1907 ylnda Fransz LUMIERE KARDELER ilk pratik renkli fotoraf cam tabaka sreci olan AUTOCHROME 'u tantrd. Autochrome byk
bir hzla Avrupa 'da tannmaya baland., ve birka yl iinde de ABD de tantt. Bugn National Geographic Society ktphanesinde
yaklak 15.000 cam tabaka vardr.

FOTORAF TERMLER

A
A tipi renkli filim (Type A Color Film) : 3400K renk sna sahip yapay aydnlatmaya dengelenmi filmlerin genel ad.
Aberasyon (Aberration) : Bkz. Grnt Bozulmas.
Agrandizman (Enlargement) : Bkz. Bytme ilemi.
Agrandizr (Enlarger) : Negatiflerin kendi orjinal boyutlarndan daha byk boyutlar da baslabilmesini salayan optik ara.
Ajitasyon (Agitation) : Kimyasal ilemler srasnda, duyarl yzeye srekli olarak bozulmam banyonun temas etmesini salayan
yntem; Bu yntem zellikle film ve katlarn geliterme banyosunda bulunduklar srada ve saptama banyosunun (tesbit banyosu ya da
fix) ilk birka dakikasnda ok nemlidir. retici firmalarn bu konudaki uyarlarna aynen uyulmaldr.
Akromatik (Achromatic) : "Kromatik" grnt bozulmasna kar gerekli dzeltme yaplm olan objektif; Bkz. Kromatik grnt
bozulmas.
Aktinik (Actinic) : In herhangi bir madde zerinde kimyasal ya da fiziksel deiim yaratabilme gc; Film zerine den k
duyarkat oluturan gm tuzlarnn yap deiikliine uramalarn, siyah metalik gme dnerek grnty oluturma ayarn
salamaktadr.
Aktinometre (Actinometer) : Eski devirlerde kullanlmakta olan bir tr klere verilen ad.
Aktans (Acutance) : Grnt keskinliinin lsdr.Grnty oluturan younluk blgelerindeki snrlarn eim asnn darl
grntnn kesinlik derecesini belirler. Bu a bydke grnt keskinlie kaybolur.
Alan Derinlii (Depth of Field DOF) : zerinde odaklama yaplan cismin nnde ve arkasnda oluan net/seik alandr. Bu alan cimin
nnde 1/3, arkasnda ise 2/3 orannda oluur. Alan derinliinin darln veya geniliini etkileyen e, objektifin odak uzunluu,
kullanlan diyaframn akl, ve cismin fotoraf makinesine olan uzakldr. Ayrca bkz. Diyafram akl ve odak uzunluu
Alan derinli n gsterimi (Depth of Field Preview) : Baz fotoraf makinelerinde alan derinliinin kullanc tarafndan grlmesini
salayan, diyafram aklnn salad grnty donduran bir dme veya kol bulunmaktadr. Tm netleme, lens akken veya en
byk diyafram akl ayarnda yaplr. Gnmzde otomatik SLR makinelerin ounda alan derinlii n gsterimi bulunmazken, eski
manuel makinelerde daha yaygn kullanlmaktadr.
Anti-halo tabakas (Anti-Halation Backing) : Filmlerin arka yzeylerine srlen ve tayc taban ya da fotoraf makinesinin arka
ksmndan yansyarak yeniden filme dnp "halelenme" ye neden olan emerek yok eden boyal katman.
Anamorfik objektif (Anamorphic Lens) : Geni bir gr asndaki grnty sktrarak belirli bir ereveye sdran objektif tr;
Sinamaskop filmler de bu objektiflerle ekilmektedirler. Daha sonra gstericiye taklan bir para ile grntnn yaylmas salamakta ve
tm perdeye kaplamaktadr.
Anti-statik bez : Objektifleri ya da saydamlar silmek iin ve statik elektrikten kaynaklanan toz zerreciklerini uzaklatrmak iin
kullanlan ilal bez.
Aplanat (Aplanat) : Kresel grnt bozulmasna kar gerekli dzeltme yaplm olan objektifler. Bkz. Kresel grnt bozulmas.
Apokromat (Apochromat) : Kromatik grnt bozulmasna kar gerekli dzeltme yaplm olan objektifler. Bkz. Kromatik grnt
bozulmas.
Atmosferik perspektif (Aerial perspective) : Atmosferde oluan sis ve pus gibi meteorolojik olaylarn fotorafta yaratt uzaklk ya
da derinlik duygusu. Sis ve pus havada zaten varolan ve tm filmlerin ar derecede duyarl olduklar mortesi nlar olaanst
derecede artrr. Bu ise duyarkat zerinde genel bir younluk yaratr. Sonuta ekime konu olan cisimler uzakta, silik, ayrntdan yoksun
ve belli belirsiz grlrler. te buna da atmosferik perspektif denilmektedir.
Aynal objektif (Mirror Lens) : Yaplnda eitli aynalarn kullanld objektif tr. Bunlar "katadioptirik" objektifler olarak da anlrlar.
ok byk odak uzunluklarna, objektifin gvdesini uzatmadan salarlar.
ASA (Baknz: ISO)
Ayna kilidi : Uzun poz srelerini gerektiren ekimlerde fotoraf makinesinin olabildiince sabit durmas gerekmektedir. Ayna kilitleme
sistemi sayesinde, ayna yukar kalkk durumda kilitlenir ve rtc kapanana kadar bu durumda kalr. Bylece aynann hareketinden
oluan sarsnt ortadan kalkar.

B Ayar (Bulb ayar-Bulb setting) : Uzun pozlarda, makine perdesinin ya da obtratrnn istenilen sre iin ak kalmasn salayan
kilitleme sistemi.
Baka (Vizr) : Fotoraf makinelerinde konuyu kadrajlamaya yarayan ksm. Baka, modern fotoraf makinelerinde, pozlandrmay
denetlemeye yarayan bilgileri de ierir.
Bakal (Vizrl) makineler : Byk format fotoraf makinelerinin ou bu tiptedir. I ve dolays ile grnty bakaa getiren bir
yanstma sistemi (refleks makineler) kullanmak yerine grnt dorudan film dzlemi zerine gelir. Film yerletirilmeden nce
grntnn olutuu ve yar saydam (buzlu cam) yzeyde netleme ve kadraj kontrolu yaplr. Bu yzey film dzlemiyle ayn yerdedir ve
netleme ve kadrajlama bittikten sonra objektif kapatlr, film taklr ve pozlama yaplr. Bu makinelerde filmler tek tek taklr. Ayrca
bknz.: Byk Format
Balk gz objektif (Fish-eye Lens) : ou zaman gr as 100 nin zerindeki geni al (ok ksa odak uzunluklu) objektiflere
verilen genel ad. Bu objektiflerin kimileriyle 180 gr as elde edilebilmektedir. Bu tr objektiflerin verdikleri grntde ise ar bir
grnt bozulmas (dairesel grnt) sz konusudur.
Banyo (Chemical bath) : Filmlerde ya da katlarda oluturulan gizli grnty grlebilir klmak, gelitirme banyosunun kimyasal
ileminin sona ermesini salamak ve k grmemi olan gm bromr zerreciklerini kendi iine alarak filmin saydamlamasn ve ktan
etkilenme zelliini yok etmek ve benzeri daha bir ok ilemi yapmak iin kullanlan eitli kimyasal bileimler.
Basamak : Bkz. F Dura.
Bayonet (Bayonet Maunt) : Bkz. Trnakl objektif balants.
Beli prizma (Penta prism) : Genellikle 35mm. Tek objektifli refleks fotoraf makinelerinde odaklamann yaplmasn ve hareketli
aynadan gelen grntnn gze iletilmesini salayan para.
Bileik objektif (Compound Lens) : ki ya da daha fazla sayda mercek biriminin kullanlarak yaplan objektifler. Bylece objektiflerin
aydnlatma indisini bytmek, grnt bozulmalarn gidermek ve grnt kalitesini ykseltmek mmkndr.
Bindirme (Montage) : ki ya da daha fazla grntnn birbiri zerine bindirilerek, baka bir deyile farkl filmlerdeki fark grntlerin
ayn kat zerinde birletirilerek kullanlmas.
Blr (Blur) : Hareketin dondurulamamasndan kaynaklanan netsizlik; Hareketin dondurulmamas ekim annda makinenin
sallanmasndan ya da grntlenecek cismin hareketini donduracak yeterli rtc hznn seilmemi olmamasndan kaynaklanabilir.
Boyut (Size) : Fotoraf makinelerinde, filmlerde ve fotoraf katlarnda bykln lsn ifade eden deyim.
Braketleme-Farkl Deerlerde Pozlama (Bracketing) : Alnacak sonularda herhangi bir pozlandrma hatasna yer vermemek iin
ayn konuyu birbirine yakn ama farkl diyafram ya da enstantane hz ile ekme yntemi. Ayrca bkz. Nokta lm ve Zon sistem
Bklme (Curvature of Field) : Objektiflerin neden olduu ve odak dzleminde bklme ile sonulanan grnt bozulmas.
Byk boy fotoraf makineleri (Large Format Cameras) : Genellikle 13x18 cm. Ve daha byk boyda tabaka film kullanan fotoraf
makinalarnn genel ad.
Byk Format : Filmler boyutlar (format) itibariyle e ayrlrlar: Standart (35mm.), Orta ve Byk format. Byk format, orta format
olarak kabul edilen 4x5, 6x7, 8x10 (en x boy) llerinden daha byk filmler iin kullanlr. Byk formatn avantaj, grnt kalitesinde
ok az kaypla, olduka byk basklara izin verebilmesidir. Byk format ta gren sorunu yoktur ve rnek basklar (kontakt) dorudan
negatiflerden yaplabilir.
Byk odak uzunluu (Long Focus) : Fotoraf makinelerinin kullanmakta olduu filmin kegen uzunluundan daha byk odak
uzunluuna sahip objektiflere verilen genel ad.

C
C 41 prosesi : Renkli negatif filmlerin gelitirilmesinde kullanlan proses.
ift Objektifli refleks (TLR: Twin Lens Reflex) : Baz orta formattaki fotoraf makinelerinde iki ayr objektif bulunmaktadr. Alt alta
konan bu objektiflerden stteki grntnn baka a (vizr) aktarlmasn, dieri ise filmin pozlanmasn salar. Bu tipteki fotoraf
makinelerinde sorun paralaks hatas olarak bilinen ve bakatan grlen grnt ile film dzlemi zerine den grnt arasndaki alansal
farktr.
evrinme (Panning) : rtc hznn en st noktaya kartlmasna ramen hareketin dondurulmamas ya da fotorafta hareket izlemi
elde etmek iin fotoraf makinesinin, konunun hareketini izlemesi ve fotorafn tam bu anda ekilmesi ilemi.
oklu (st ste) ekim : Ayn film karesi zerine birden fazla ekim yaplmasdr. Bu sayede zel etkiler yaratlabilir. rnein tele
objektifle ekilmi ay fotoraf ile geni a objektifle ekilmi manzara fotoraf st ste ekilirse, ay normal grntsne gre olduka
byk bir grntde olacaktr.

D
Deiken odak uzunluklu objektif (Variable Focus Lens) : Belirli alt ve st snrlar iindeki tm odak uzunluklarna sahip olabilen
objektif tr; zoom objektif.
Deklanr (Shutter release) : rtcnn alp kapanmasn salayarak fotorafn ekilmesini salayan dme.

Deklanr kablosu (Cable release) : Fotoraf ekerken deklanre basldnda doabilecek titreimleri yok etmek ya da deklanre
uzaktan kumanda edebilmek amacyla kullanlan esnek ve bklebilen tek biimindeki deklanr.
Diyapozitif (saydam) : inden k geirerek seyredilen pozitif, yani gerek renkli grntl renkli film.
Diyafram (Diaphragm) : Fotoraf makinelerinin objektiflerinde, alp, kslarak filme ulaacak k miktarn ayarlayan para.
Diyafram Akl (Aperture) : In objektif zerinden filme doru geiindeki aklktr. Bu standart aklklar "f" deerleri ile
belirlenirler Gzn irisine benzeyen bir ekilde, yaprakklarn st ste gelmesi akln apn kontrol eder. Alan derinlii kontrol etme
aralarndan birisidir. Diyafram aral bykken net alan derinlii azalr buna karlk diyafram aral kkken net alan derinlii artar.
Diyafram aralklarnda bir deer deitirme, 1 stop deiiklik anlamna gelir. Bir deeri dierine deitirme, filme ulaan n miktarn
iki misli artracaktr. Diyafram akl halkasndaki numaralar mercein odak uzunluu ile diyafram almnn ap arasndaki orana denk
gelir. Ayrca bkz. rtc hz, alan derinlii
Diyafram deeri (F/number) : Diyafram eitli aklk durumlarn simgeleyen saylar. Diyafram deeri, objektif apnn, diyafram
akl apna blnmesi ile bulunur. Belirli bir diyafram deerine sahip tm objektiflerin, o deerde, ayn miktarda k geirmeleri
gerekir. Diyafram deerlerinin saysal olarak ykselmesi, makineye girecek n azalacan, klmesi ise artacan gsterir.
Diyafram ncelikli pozlama (Aperture Priority) : Bir ok ekim koulunda, belirli bir diyafram deerinin kullanmna ihtiya
duyulabilir. Fotoraf makinesinde diyafram ncelikli pozlama seimi yaplrsa, diyafram akl sabitlenir ve makine mevcut k
koullarna bal olarak uygun enstantaneyi verir. Ayrca bknz.: rtc hz ncelikli pozlama ve kler
Doal younluk filtresi (Neutral density filter) : Fotoraf makinelerinde, objektife taklarak kullanlan gri renkle filtrelerdir. Tm
renklerde ayn oranda szm yapt iin sonusal grntde herhangi bir renk kaybna neden olmazlar. Diyafram ve rtc hz ile
oynamann mmkn olmad durumlarda,makinaya girmesi gereken n azaltlmas amacyla kullanlrlar.
Dner kafa (Pan) : Dner veya top kafaya sahip olmayan bir ayak yada tek ayak ile yalnzca yatay formatta fotoraf ekilebilir.
Dner kafa sayesinde, fotoraf makinesi deiik ynlerde evrilerek tam bir ekim kontrol salanr. Ayrca bkz. Tekayak, ayak
DX Ayar : Film kasetlerinde bulunan ve film duyarlln otomatik olarak makineye aktaran sistem.
Den k (Incident Light) : Herhangi bir k kaynandan herhangi bir cisme den k.
Den k lm (Incident light reading) : Herhangi bir cisim zerine herhangi bir k kaynandan den n, bir den
kler yardmyla llmesi. Den kler konudan k kaynana doru yneltilir.
Den k ler (Incident light meter) : Fotoraf ekilecek cisim zerine den lmek iin kullanlan, a kar duyarl
"gz"nn zerinde beyaz renkli kresel bir para bulunan kler tr.
Dzeltme filtreleri (Correction filters) : Renklerin, gzn grdne en yakn biimde elde edilmesini salayan filtrelerdir. S/B
pankromatik filmlerin pek ou renk tayfndaki tm renklere duyarl olmakla birlikte bu duyarllk gzn duyarllna denk deildir. te
dzeltme filtreleri bu denklii salamak amacyla kullanlan ve genellikle sar ve sar-yeil renkteki filtrelerdir. Bylece S/B pankromatik
filmlerin mavi renge olan ar duyarllklar azaltlmaktadr.

E
E-6 Proses : Diyapozitif (saydam) filmlerin gelitirilmesinde kullanlan ilem.
Elektronik fla (Electronic flash) : Bir elektrik kondansatrndeki elektrik enerjisinin gaz dolu bir tpten geerken kard parlak
, fotorafta yapay ve yardmc aydnlatma kayna olarak kullanlmasn salayan elektronik aygt.
Enstantane (Shutter speed) : Bkz. rtc hz.
Edeerlilik Kural (Reciprocity law) : Bkz. Pozlama dengesi kural.

F
FDura (F-Stop) : Bir f-dura filme ulaan n deerini iki misli deitirmek demektir. Diyafram akln 2den 2.8e deitirme,
filme ulaan ilkinden 1/4 orannda indirmek anlamna gelmektedir. Buna kyasla diyafram akln 2den 1.4 e deitirme filme
ulaan k miktarn iki katna karmaktr.
Fazla pozlama (Over-exposure) : Filmin ak bir diyafram ya da yava bir enstantane hz seimi nedeniyle ok fazla k almasdr.
F bklmesi (Barrel distortion) : Genel olarak ksa odak uzunluklu ve diyafram nde bulunan objektiflerde ortaya kan ve
grntdeki dey hatlarn bir fy andracak biimde eilmeleri ile ortaya kan grnt bozulmas.
Filim hz : (Baknz ISO)

Filtre (Filter) : inden geen n zelliklerinde eitli deiiklikler yaratan cam, jelatin ya da asetattan yaplm, eitli renklerdeki
aralardr. Fotoraftaki son grnty deitirmek amacyla objektifin n ksmna taklan her ey filtredir. Filtrelerin, dairesel polarize,
stan, yldz, yumuatc eitlerinin yannda fotorafn tamamen rengini deitiren eitleri de bulunmaktadr.
Fla (Flash) : Ksa sreli fakat ok parlak k yayan, yapay aydnlatma kayna; elektronik ve magnezyum flalar olmak zere iki tr
vardr.
Fla kablosu : Fla kzann ve TTL flalarn retilmedii dnemlerde, flan fotoraf makinesine balantsn salamak iin kullanlan
kablodur. Olduka ince ve krlgandr ancak gerektiinde flan, kablo mesafesinden kullanlmasn salar.
Fla senkronizasyonu : Flan, obtratrn almasna uyumlu olarak almasdr. Fla senkronizasyonu iin gerekli olan rtc
(enstantane) hz makinenin trne gre deiir (1/125, 1/60 gibi). Kendi iinde fla olan kompakt makinelerde ve zel kullanml flaa
sahip SLR makinelerde doru rtc hz otomatik olarak ayarlanr. Fotoraf makinelerinde genellikle iki tr fla elemesi bulunmaktadr.
Bunlardan "X" iaretli olan elektronik, "M" iaretli olan magnezyum flalar iin kullanlan eleme noktalardr.
Fla yuvas : Fla iki trl kullanlabilir, fla kablosu ile ya da fla yuvasna taklarak. Kzakl tip flalar fotoraf makinesinin stnde yer
alan yuvaya geirilir ve her iki taraftaki akm ileticiler sayesinde fla altrlr. Ayrca bkz. Fla kablosu
Format : Bkz. Boyut.

G
Gelitirilmi Fotoraf Sistemi (Advanced Photo System APS) : 35mm fotoraf makinesini renmekle zaman harcamak
istemeyen bir kullanc iin Kodakn fotoraf ekimini kolaylatrma giriimidir. 35mm filmin 36mm enine oranla, IX240 olarak
adlandrlan bu filmin eni 24 mm. dir. Ayn boyutta basm salamak amacyla daha yksek oranda bytlmeden dolay, APSdeki grenler
daha belirgin olacaktr.
Geni a objektif (Wide angle Lens) : Ksa odak uzunluuna sahip, konuyu daha geni bir gr as ile alglayan objektif tr.
Gkyz filtresi (Sky light filter) : Genellikle hafif sar renkli ve hafif bir younluk (doal younluk filtrelerinde olduu gibi) ieren,
manzara fotoraflarnn ekiminde yararlanlan bir filtre tr; belirli dalga boylarndaki renkleri szerek daha doal grntler elde
edilmesini salarlar.
Grnt bozulmas (Aberration) : ekilen fotoraflarn genellikle kenarlarnda meydana gelen ve objektiflerden kaynaklanan grnt
bozulmalardr. Basit objektiflerde meydana gelen balca yedi tr grnt bozulmas sz konusudur. Objektiflerin dizayn srasnda
yaplan baz dzeltmelerle grnt bozulmalar nlenebilmektedir.
Gr as (Angle of view) : Bir objektifin film zerine drd grntnn kullanlabilir blmn "grebilen" geni gr as.
Gradasyon (Gradation) : Bkz. Gri tonlamas.
Gren (Grain) : Film ya da basklar zerinde grnty oluturan noktalardr. Yava fimler (dk ASA deerli filmler, rnein 25 ASA,
50 ASA) kk grenlidirler ve oluturduklar grnt keskindir, bunun tersi olarak hzl filmler (Yksek ASA) deerli filmler, rnein 400
ASA, 800 ASA) byk grenlidirler ve oluturduklar grnt keskin deildir, grenler grnt zerinde seilebilir.
Grenlilik (Graininess) : Grenlerin bir araya kmelenmelerinden kaynaklanan grnt; grenlilii yksek olan bir grntde, grnt
sanki noktalardan olumu izlenimine kaplnr.
Gri kart : Gri rengin %18 ini yanstan kart.
Gri tonlamas (Gradation) : Bir grntnn sahip olduu gri tonlarnn saysal olarak miktar; Yumuak grntde : ok sayda gri tonu
(siyahsz ve beyazsz), normal grntde : grnt sanki noktalardan olumu izlenimine kaplr.
Gn Dengesi (Day light balance) : Bugn en ok gn n dengeleyen filmler bulunmaktadr. Film zerinde dier k
koullarna dengelidir notu belirtilmedii srece, film muhtemelen gn na dengeli olarak retilmitir. Bu tr film, doal k veya
normal fla koullar altnda doal renkler retecektir. Tungsten nda (Akkor k ampulu) ekildiinde krmzms sar bir renk, florasan
nda yeil bir renk alacaktr.

H
Hayalet emberler (Circle of confusion) : Grnt zerindeki ya da evresindeki k kaynaklarnn ya da kuvvetli yansmalarn
dorudan objektife girmeleri durumunda, grnt zerinde olumasna neden olduklar k halkalar; bu halkalar kklerse grntnn
seilirliini etkilemezler, ancak belirli bir bykl getikten sonra fotorafta seilirlik kaybna neden olurlar.
Hiperfokal nokta (Hyperfocal point) : Bir objektif sonsuza odaklandnda, seik grntnn fotoraf makinesine en yakn olduu
nokta. Objektif hiperfokal noktaya odaklandnda ise makine ile arasndaki uzaklndan yarsndan sonsuza kadar seik bir grnt elde
edilir. Odaklanma sistemi bulunmayan fotoraf makinelerinde odaklama imalat srasnda bu noktaya yaplr.
Hiperfokal uzaklk (Hyperfocal distance) : Bir fotoraf makinesi sonsuzca odaklandnda seilir grnt verebilen en yakn nokta ile
fotoraf makinesi arasndaki uzaklktr.

I
IR ayar(IR Setting) : Hemen hemen tm fotoraf makinelerinin odaklama bilezikleri zerinde krmz renkle iaretlenmi olan bir olup,
krmz tesi film kullanldnda odaklama yaplabilmesi iin referans noktasn oluturur. Kimi zaman yalnzca "R" harfi ile de ifade
edilebilir.
ISO/ASA : Filmlerin a kar duyarllklarn belirleyen standart l sistemi. Deer bydke filmin a kar duyarll da artar.
Ik (Light) : Elektromanyetik tayfta 4000-7000 birim dalga boyuna sahip olan ve grlebilir nitelikte yaylan enerji. Farkl dalga boylar
farkl renklerdeki simgeler.
Ik kayna (Light source) : Ik yayarak konunun aydnlatlmasnda kullanlan aralarn genel ad. rnein gne, tungsten lamba,
fla ya da yanstc birer k kaynadrlar.
Ik ler (Exposure meter): Gnmzde hemen tm fotoraf makinelerinin kleri bulunmaktadr. Ikler, doru diyafram akl
ve rtc hzn belirleyebilmek iin varolan n miktarn ler. Ayrca el k lerleri de bulunmaktadr. Bu aygtlar kullancya daha
fazla seenek sunarlar ve daha hassastrlar. Fotoraf makinelerinin zerinde bulunan tipte k lerler gibi konudan yansyan len
aygtlara yansmal lcler denir. Konu zerine den len aygtlarn kullanm da bir dier lm tekniidir.
Ik siperlii (Lens hood) : Metal ya da kauuktan yaplan ve istenmeyen klarn objektif yzeyine dmesini nleyen, objektifin
ucuna katlan para.
Ik toplayc (Condenser) : Dank k huzmelerini toplayarak younlatran optik sistem; k toplayclar hem aydnlatma
kaynaklarnda (frensel cam olarak) hem de agrandizrlerde kullanlrlar.
Ik yumuatc (Diffuser) : I yayan ya da yumuatan her trl malzemeye verilen genel ad. Ik yumuatcs k kaynana
yaklatka yumuatma etkisi azalr.

K
Kablo deklanr (Cable release) : Uzun sreli pozlamalarda, ksa sreli pozlamann aksine fotoraf makinesinin hareketi fotorafta
farkedilir. Bu problemi engellemek iin makine bir tripod (ayak) zerine yerletirilmeli veya kablo deklanr kullanlmaldr. Kablo
deklanrnn vidal ucu vardr ve bu u deklanre sktrlr. Kablo deklanrne gre yaplmam bir makinede muhtemelen baka bir
kullanm metodu vardr (kablolu veya kzltesi nlarla alan bir tertibat gibi).
Kamera Obskura (Camera obscura) : Gnmz fotoraf makinelerinin atasdr. En basit ekliyle bir duvarnda kk bir delik bulunan
karartlm bir odadr. Bu delikten geen k kar duvarda, dardaki grntnn ba aa gelmi biimini oluturmaktadr. Bu olaya ilk
kez M.. 4. yzylda Aristo tarafndan deinilmi, daha sonra gelitirilerek resim yapmnda kullanlmtr. 16.yy.da bu aralara d bkey
mercekler yerletirilmitir. Kamera obskura' ya a kar duyarl bir malzeme yerletirilmesini ilk dnen kii 1800 lere Thomas
Wedgwood olmu, Fransz Niepce bunu gerekletirmi ve ilk "fotoraf" 1826'da ekmeyi baarmtr.
Kaplama (Coating) : Bkz. Objektif kaplamas.
Karakteristik eri (Characteristic curve) : Ia kar duyarl malzemelerin bir anlamda verimlilik grafiidir. Bu malzemelerin
pozlama, younluk, duyarllk, kontrast gibi konulardaki zelliklerini ortaya koyar.
Karanlk oda (Dark room) : Filmlerin banyo edilmesi ve kart basks yaplmas iin elverili bir biimde dzenlenmi, karartlm, gerekli
ara ve gereleri de ieren oda.

Kavrama gc (Resolving power) : Gzn, objektiflerin ya da a kar duyarl yzeylerin grnt zerindeki ince ayrntlar
alglama gc. Fotoraflkta sonusal grnt hem objektifin hem de duyarkatn kavrama gc ile yakndan ilgilidir. Kavrama gc bir
anlamda, her milimetre kareye den izgi says ile ifade edilir.
Kelvin (K) : zellikle renkli negatif ve saydam filmlerin sadk kalmas iin ok nemli olan renk ss birimleri; 2000 K' den 15000 K' e
kadar deiebilir.
Keskinlik (Acutance) : Bkz. aktans.
Kzl tesi (Infra red) : Elektromanyetik renk tayfnn krmz ucunun tesinde, grlmesi mmkn olmayan dalga boyuna sahip k
nlar. zel olarak bu renge duyarl klnm filmlerle grntlenebilirler.
Klavuz deerler (Guide numbers) : Fla kullanlarak ekilen fotoraflarda doru pozlamann yaplabilmesi iin kullanlan ve her flan
ayr ayr sahip olduklar bir deer.
Kondansatr (Conderser) : Bkz. Ik toplayc.
Kontak Bask (Contact Print) : zellikle siyah/beyaz fotoraflar, bytmeden nce seebilmek iin negatifle ayn boyda retilen kk
basklard.
Kontrast (Contrast) : En aktan en koyu tona geinceye kadar bir film ya da fotoraf kadnda ara gri tonlarnn varl ya da yokluu.
Kontrast etkileyen eler ise, konunun aydnlatma oran, objektifin zellikleri, duyarl malzemelerin zellikleri, banyo edilme oran,
kullanlmakta olan agrandizrn zellikleri, kullanlan kontrast zellii ve yzey dokusudur.
Konverter (Converter) : Objektifle fotoraf makinesi arasna taklan ve objektifin odak uzunluunun artrlmas amacyla kullanlan
ara. Bu aralar odak uzunluunu zerlerinde yazl deerlere gre iki ya da misli gibi deerlere ykseltirler. Bu arada grnt
kalitesinde kayba da neden olurlar.
Krk (Bellows) : Objektif ile fotoraf makinesinin gvdesi arasnda bulunan genellikle ray zerine yerletirilmi esnek yaps olan bir
malzemedir. Raylar krn objektif ile gvde arasndaki mesafeyi deitirmek amacyla ayarlanmasn salar. Bu makro fotoraf
ekimini ve yakn odaklamay mmkn klar. Esnek krkler byk formatl makinelerde perspektif deiimini salamak amacyla, film
yzeyinde objektifin eimini mmkn klar.
Kromatik grnt bozulmas (Chromatic aberration) : Merceklerin ayn konu zerindeki farkl dalga boylarna sahip renklerden
yansyan klar ayn noktada odaklayamamasndan doan grnt bozulmas.
Kutu fotoraf makinesi (Box camera) : George Eastman tarafndan 1888'de tantlan en basit fotoraf makinesidir. ok basit ve tek
elemanl bir objektif, k geirmez bir kutu ve arka tarafna film taklmasna olanak veren bir kzaktan ibarettir. rtc hz ve diyafram
deerleri sabit olup 1/25 saniye ve f/11'dir. Objektif ok yakn cisimler dnda her eyi net ekebilecek biimde seilmi ayarlanm
olduundan ayrca bir de odaklama sistemi eklenmemitir.
Kk boy fotoraf makineleri (Small format camera) : Genellikle 35 mm. film kullanan fotoraf makinelerinin genel ad.
Kresel grnt bozulmas (Spherical Aberration) : Grnt keskinliinde kayba neden olan optik hata. Bu hatadan yararlanlarak
yumuak odakl objektifler yaplmaktadr.

M-N
Makro fotoraflk : Yakn plan ekimler bu ekilde adlandrlr. Nesneler o kadar yakndan ekilirler ki, sonular orijinal bykln
1/3 ile 8 kat arasnda deiir.
Matriks lmleme : Baz gelimi SLR (tek objektifli refleks) fotoraf makinelerinde bulunan ve vizrdeki (baka) alan blmlere
ayrp, poz deerini arlkl ortalama yntemiyle hesaplayan sistemdir.
Nokta (Spot) lm : Bazen matris veya merkez arlkl poz lm yapmak olduka zordur veya doru pozlandrma yapmak istenen
alan olduka kktr. Nokta lm sistemine sahip fotoraf makineleri noktasal lm yaparlar ve doru poz lm salanr.

O-
Objektif (lens) : Genellikle birden fazla mercek elemanndan oluan ve temel ilevi film dzlemi zerine seik grnt drmek olan
para.
Normal objektif, bakatan (Vizr) bakldnda oluturduu grnt insan gznn grd grntye edeer olan objektiftir. Geni a
objektif, normal objektife gre daha fazla grnt alan oluturan objektiflerdir. Dar a objektif, Normal objektiflere gre daha az
grnt alan oluturan objektiflerdir. Zoom objektif, deiik alarn ayarlanarak elde edildii objektiflerdir. Birden fazla objektifin
grevini tek objektifin grmesi nedeniyle kullanm kolayl ve fiyat avantaj salar. Ancak ok mercekli sisteme sahip olmalar nedeniyle
grnt kalitesi daha dktr ve yavatrlar. Tek objektif, ls ne olursa olsun, bir objektifin tek gr asna sahip olmas
durumudur. Bu objektifler, zoom objektiflere gre daha kaliteli sonular verirler ve hzldrlar. Ayrca bu objektiflerin diyafram aklklar
daha fazladr.
Objektif kaplamas (Lens coating) : Objektiflerde eitli nedenlerle oluan yansmalar gideren ve merceklerin yzeylerine ok ince
tabakalar halinde yaplan magnezyum florr kaplamas.

Objektif kavrama gc (Lens covering power) : Herhangi bir objektifin kullanlr niteliklere sahip olacak biimde retebildii en geni
alan. Bu alann dndaki grntde eitli bozukluklar sz konusudur.
Objektif den lm (TTL: Through The Lens) : Yeni kuak fotoraf makinelerinin ou k lmn objektifin iinden gelen k
iddetine gre ler. Bu sisteme TTL denmektedir.
Obtratr (Shutter) : Bkz. rtc.
Odak derinlii (Depth of focus) : Objektifin yeniden odaklamasna gerek kalmakszn film dzleminin hareket ettirilmesi durumunda
yine de seik grnt alnmasn salayan optik olay.
Odak dzlemi (Focal plane) : Objektiflerin optik eksenine dik olan ve odak noktasndan geen varsaymsal dzlem. Seik grnt
alnabilmesi iin film, fotoraf makinelerinde bu dzlem zerine yerletirilir.
Odak dzlemi rtc (Focal plane shutter) : Bkz. Perde rtc.
Odak noktas (Focal point) : Objektifin optik ekseni zerinde, belli bir konudan gelen paralel k hzmelerinin topland (odakland)
nokta.
Odak uzunluu (Focal Length) : Herhangi bir objektif sonsuza odaklandnda, grnty drd odak noktas ile objektifin optik
merkezi arasndaki uzunluktur.
Odaklama (Focusing) : Fotoraf ekilecek olan cismin seik (net) bir grntsnn elde edilmesi iin, odak noktasnn odak dzlemi
(film dzlemi) zerine dmesini salama ilemi.
Odaklama cam (Focusing screen) : Fotoraf makinelerinde fotoraf ekilecek cismin grlebilmesin ve odaklanmasn salayan,
genellikle beyaz renkli buzlu cam.
Optik eksen (Optical axis) : Objektif sisteminin tam merkezinden geen varsaymsal izgi. Bu izgi boyunca hareket eden bir k
nnn hi bir krlmaya uramamas gerekir.
Orta boy fotoraf makinesi (Medium format cameras) : 4,5x6 ; 6x6; 6x7; 4x9 cm. Boyutlarndaki tabaka ya da rol film kullanlan
fotoraf makinelerinin genel ad.
Orta Format : Geni formatta olduu gibi, 35mm. Formatna gre daha kaliteli sonular veren ve genellikle 6x4.5 cm, 6x6 cm ve 6x7
cm. boyutlarndaki filmler ve bunlar kullanan fotoraf makineleri iin kullanlan tanmdr.
Ortokromatik (Orthochromatic) : Mavi ve yeil renklere duyarl olmakla birlikte, krmz renge kar duyarsz olan film (duyarkat)
tr.
Otofokus (Autofocus) : Bkz. Otomatik odaklama.
Otomatik odaklama (Autofocus) : Genellikle agrandizrlerde, bytme oranna paralel olarak agrandizr kafasnn ykselmesinden
etkilenmeksizin odaklama ilemini kendi kendine yapabilen sistem.
Oynar ba (Ball head) : Tripod ( ayak) ya da monopod da (tek ayak) oynar ba olmad takdirde fotoraf makinesi ile yalnzca
yatay bir konumda fotoraf ekimi gerekletirilebilir. Oynar ban ayaa eklenmesi, sktrlan vidalarn yardmyla makinenin nerdeyse
her yne evrilmesini mmkn klar. Oynar ban bir dezavantaj, fotoraf karesinin tm ynlerinin ayn anda kontrol edilmesi
gerekliliinden dolay, doru pozisyonu bulmann daha zor olmasdr.
rtc (Shutter) : Film dzlemine ulaacak olan k miktarnn filmi ne kadar sre ile etkileyeceini belirleyen mekanik para. Perde
rtc ve yaprak rtc olmak zere iki trdr.
rtc hz (Shutter speed) : Filmin pozlandrlma sresidir ve ls saniyedir. Yksek rtc hzlar, makinenin sarsnts veya
fotoraf objesinin hareketi nedeniyle oluabilecek grnt bozulmalarn ortadan kaldrarak temiz bir sonu alnmasn salar.
rtc (Enstantane) hz ncelikli ekim (TV) : Bazen yaplacak ekimin zellii nedeniyle rtc hznn belirlenmesi nem kazanr.
Fotoraf makines bu durumlarda rtc hz ncelikli konuma getirilerek, fotorafnn ncelikle rtc hzn ayarlamas salanr ve
makine bu hza gre uygun diyafram akln otomatik olarak verir. Ayrca bkz. Diyafram ncelikli ekim

P
Pan (Panning) : Hareketli bir konuyu makine bakacndan (vizrnden) konu ile yaklak ayn hzda takip ederek yaplan ekim tr.
Pankromatik (Panchromatic) : Grlebilir renk tayfnn tm renklerine ve biraz da mortesi nlara kar duyarl bir duyarkata sahip
olan filmlerin kod ismi.
Panoramik fotoraf makinesi (Panoramic camera) : zel olarak yaplm dner bir objektife sahip. ok geni bir gr asn,
grnt bozulmasna neden olmadan fotoraflayabilen makinelere verilen ad. Kimi makinelerde bu gr as 140 dereceye
ulamaktadr.
Paralaks : Telemetreli fotoraf makinelerinde, bakatan alnan grnt ile objektiften film yzeyine yansyan grnt arasndaki a
fark. Bu tip hata 35 mm. lik refleks makinelerde olumaz.
Parasoley (Lens hood) : Bkz. Ik siperlii.
Penta prizma (Pentaprism) : Bkz. Beli prizma.

Perde rtc (Focal plane shutter) : Odak dzleminin hemen nnde yer alan ve film yzeyini tarayarak grntnn olumasn
salayan rtc tr.
Perspektif (Perspective) : Gerekte - boyutlu olan bir cismin iki boyuta indirgendiinde bykl ve biimi arasndaki iliki.
Fotoraflkta perspektif konuya bak as ile yakndan ilgilidir.
Polarize Filtre (Polarization filter) : In dalga boyunda tm ynlerde yapt salnmay tek bir dzleme indiren ve bylelikle parlak
yzeyli cisimlerdeki yansmalar yok eden filtre tr. Yansmann yok edilebilmesi iin parlak yzeyin metalik olmamas gerekmektedir.
Posterizasyon (Tone seperation) : Bir fotoraftaki renk tonlarnn azaltlmas ilemi. Sonusal fotorafta ok parlak ve ok karanlk
blgelerle, ok snrl sayda ara tonlar kalr.
Pozlama dengesi (Exposure balance) : Belirli bir k ortamnda, filmin grnt oluturabilmek iin gereksince duyduu k miktar.
Bu k miktar diyafram ve rtc hz ile kontrol edilir.
Pozlama dengesi hatas (Reciprocity failure) : Duyarkatlarn k duyarllklar dar bir bir alt st snr iinde sz konusudur. Bunun
dna kldnda pozlama dengesi hatas yaplm olur. Yani kaliteli grnt alma olasl azalr.
Pozlama dengesi kural (Reciprocity law) : Bu kurala gre; Pozlama =k younluu x sre'dir. Burada k younluu makineye
giren k miktar, sre ile rtcnn alp kapanma hzn ifade eder.
Pozlama kilidi (Exposure Lock) : Metre lm yapldnda, baz durumlarda karenin ana konusu grntnn merkezinde
olmayabilir. Konu iindeki ana konuyu doru pozlamak iin, pozlama kilidine baslr, ekilmek istenen konu karenin iine tekrar
yerletirilir. Genellikle modern makinelerde pozlama kilidi ilemi deklanre yarm basarak, daha sonra metre lm ilemini yaparak,
daha sonra konu yerletirilerek yaplr.
Pozometre (Exposure meter) : Bkz. Ikler.

S-T
Stop : Diyafram yada enstantane ayarlar arsndaki derece farklar. Ayrca bkz. f-stop
Sabitleyici (Fixer) : Ik grmeyerek metalik gme dnmeyen gm tozlarn kendi iine alarak filmin saydamlamasn salayan
ve artk ktan etkilenmeyecek duruma getiren kimyasal banyo ilemi.
Self-Timer : Makinelerde deklanre basldktan belli bir sre sonra perdenin almasn ve ekim yaplmasn salayan zellik.
Sepya (Sepia Toning) : eitli kimyasal banyolarla fotoraf basksnn kahve rengi ve tonlarna boyanmas ilemi.
Solarizasyon (Solarisation) : Solarizasyon ilemi, normal gelitirme ilemi srasnda duyar katn ok ksa sreli olarak beyaz a
gsterilmesi ve daha sonra gelitirme ilemine devam edilmesidir.
Standart Boyut (Format) : Kullandklar film boyutu 35 mm olan (grnt alan 24 X 36 mm) fotoraf makineleri standart boyut
makinelerdir.
T ayar (Setting) : rtc hz birimi olup deklanre basldnda rtcnn aldn, ikinci kez baslncaya kadar da ak kalaca
anlamn tar.
Tek ayak (Monopod) : Fotoraf makinesinin zerine takld tek bir ubuktan oluan ayak dzeneidir. ayaa (tripod) gre tama
kolayl salamasna ramen, makinenin hala el ile tutuluyor olmas nedeniyle sallant sorunu tam olarak giderilemez. Ancak ayan
kullanmnn zamanlama veya fiziki nedenlerle mmkn olmad yerlerde gereklidir.
Tek objektifli refleks (SLR) : Gnmzde en yaygn kullanlan fotoraf makineleridir. Bu tipte ki makinelerde, objektif ve film ayn
dzlemde olduklarndan ve objektifin yakalad grnt bir penta prizma yardm ile baka a (vizr) dorudan yansdndan baka dan
grlen grnt ile elde edilen grnt bire bir ayndr.
Tele metreli makineler : Grntnn film dzlemi zerine aktarld objektiften ayr olarak, gzn grnty yakalamas iin farkl bir
basit mercein kullanld makinelerdir. Tek mercekli refleks makinelere gre, film dzlemi zerindeki grnt ile gzn grd grnt
arasnda farkllk (paralaks hatas) olmas nedeniyle dezavantajldrlar. Ayrca bkz. Paralaks.

TLR (Twin lens refleks) : ift objektifli refleks fotoraf makinelerinin ksa ve genel ad.
Trnakl objektif balants (Bayonet Mount) : Deitirilebilir objektiflere sahip fotoraf makinelerinde objektifleri makine gvdesine
balayarak kilitleyen sistem.
Ton : Belirli bir rengin doygunluu .
Toplamsal sentez (Additive synthesis) Toplumsal temel renkleri (mavi, yeil, krmz) esas alan ve dier renkleri bunlarn eitli oranlarda
birletirilmesinden oluturan renk sistemi.
Toplamsal renkler (Complementary colors) : ki rengin biri dierinin tamamlaycsdr (btnleyicisi). Doru oranlarda
birletirildiklerinde beyaz rengi meydana getirirler. temel renk mavi, yeil ve krmzdr. Toplumsal renkler ise:Sar (yeil+krmz)
Magenta (mavi+krmz) Siyah (mavi+yeil)
TTL (Through The Lens) : In objektiften geip makineye girdikten sonra lldn ifade eden ksaltma. Bylece objektifte ve
objektife taklacak dier aralarn neden olduu eitli k kaybn hesaba katmaya gerek kalmamaktadr. nk lm btn
kayplardan sonra yaplmaktadr.

U--V-Y-Z
Uzatma deklanr (Cable release) : Bkz. Denklar kablosu.
Uzatma Tpleri (Extension Tube) : Makro fotoraflk iin gereken admlardan bir tanesi, objektifi daha yakn netleme ilemi iin,
odak alanndan karmaktr. Uzatma halkalar bu amala kullanlr. Bu halkalar kre benzerler, fakat onlar gibi esnek deildir, mesafe
de genellikle ayarlanamaz.
ayak (Tripod) : Fotoraf makinesinin hi kmldamamas veya zel etkiler iin uzun sreli pozlama istendiinde, makinenin zerine
taklabilecei bacakl ve eitli yntemlerle oynar bir kafaya sahip sehpa sistemidir.
Vidal objektif balants (Screw mount) : Deiebilir objektifler sistemine sahip fotoraf makinelerinde objektif ile gvdeyi vida
sistemi ile kenetleyen balant.
Yansma (Flare) : Objektif iindeki mercek elemanlarndan yansyan ve grntnn bozulmasna neden olan k yansmas.
Yanstc (Reflektr) : In istediimiz yere dmedii durumlarda kullanlr. Yanstc, nesnenin karanlkta kalan blgelerine
ynlendirebilmek iin a dorultulur. Altn renkli yanstclar renkleri scaklatrrken, gm ve beyaz renkli yanstclar renklerde
deiiklik yapmazlar. Deiik renklerde yanstc kullanlarak fotoraf ekilecek nesnenin renklerinde deiiklikler elde edilebilir. Siyah
renkli yanstcnn grevi ise biraz farkldr ve emerek grntnn daha karanlk kmasn salar.
Yansyan k lm (Reflected light reading) : Bir k ler araclyla konu yzeyinden yansyan k miktarnn llmesi
yntemi. Bu yntemle k lm, kler konuya yneltilerek yaplr.
Yapay Ik (Tungsten) filmi : Fotoraf ekilen ortamda gn yerine aydnlatma lambas vb. yapay k kaynaklar varsa renk
slarnda sapma olmamas iin yapay k filmlerinin kullanlmas gerekir. Yapay klar krmzya kaan sar renklerdedir ve bu ortamlarda
ekilen fotoraflarda renkler turuncuya dnk olacaktr. Bu zel filmler krmz /sar renklerin hakimiyetini azaltarak sonucun daha doal
olmasn salarlar.
Yaprak rtc (Between-the-lens-shutter) : Objektif iine yerletirilmi merkezden da alp, dtan merkeze doru kapanan ve
metal yaprakklardan yaplm rtc tr.
Zon (Zone: blge) Sistemi : Bazlarna gre kullanlmas gereken tek k lm sistemidir. Bu sistemde lm yaplacak alan 11
blgeye ayrlr ve 0dan 10a kadar numaralandrlr. 0 en koyu siyah, 10 en ak beyazdr. 5 deeri alm blge gri kartn kullanlabilecei
yada %50 beyaz %50 gri ve zerine den n %18inin yanstld blgedir. Her blgenin pozlama deeri arasndaki fark 1 durak (fstop) tr, ve fotoraf ekim alannn herhangi bir blgesini 5 numaral blge ile olan farkll na gre pozlayabilir. rnein Kafkas

kkenli bir insann derisi yaklak blge 6dr ve fotoraf makinemiz lm yaptnda 1/125 ve f:4 vermektedir. Blge 5 ile blge alt
arasnda 1 durak fark olduundan doru tonu yakalayabilmek iin 1 durak fazla pozlama yapmamz (1/60 f:4 veya 1/125 f:2.8)
gerekmektedir. Burada blge 6nn blge 5e gre daha ak olmasna ramen fazla pozlama yaplmasnn nedeni, makinelerin lm
sistemlerinin blge 5 dnda yanlabilmesidir.
Zoom objektif (Zoom lens) : Bkz. Deiken odak uzunluklu objektif.