2.6.

2015

Obrada metala valjanjem

Sadraj
Pregled postupaka valjanja
Klasifikacija proizvoda dobijenih valjanjem
Konstrukcija valjaka za valjanje
Valjanje navoja

2.6.2015

Vrste proizvoda dobijenih valjanjem metala

Proizvodnja:
Profila
ipki

Cijevi
Limova
Tranica
ice
Traka

Primjeri proizvoda dobijenih valjanjem

2.6.2015

Proces valjanja
Valjanje se vri pomou valjaka
Polazni materijal je uareni trupac okruglog, etvrtastog ili vieugaonog
presjeka

Proces valjanja

2.6.2015

Proces valjanja
Polazni materijal prolazi kroz valjke vie puta
i pritom mu se smanjuje visina i poveava irina.

Tanki limovi, trake i ice se najee valjaju u

hladnom stanju jer se tako postie glaa povrina.
Vei predmeti valjaju se u toplom stanju.
(elici - 900 do 1300 C; aluminij - 500 C).

Konstrukcija valjaka za valjanja

2.6.2015

Konstrukcija valjaka za valjanja

Mogu biti ravni (glatki) ili kalibrirani

Glatki valjci slue za valjanje limova.

Kalibrirani valjci slue za valjanje profila.

Valjci se sastoje od:

- radnog dijela (L),
- rukavca leaja (t)
- rukavca spojke (t1) - za prikljuak na pogon

Konstrukcija valjaka za valjanja

Primjeri kalibriranih valjaka

2.6.2015

Konstrukcija valjaka za valjanja

Zbog sile valjanja javlja se ugib valjaka koji uzrokuje netanost limova
Da bi se to izbjeglo valjci imaju blago bavasti oblik, tj imaju izboinu (tzv.
"bombirung") po sredini.

Ravni valjci usljed progiba lim ima nepravilan oblik

Bavasti valjci
- lim je pravilnog oblika.

Materijali valjaka za valjanja

Valjci se izrauju od elika ili elinog liva
Povrina valjaka mora imati odreenu tvrdou i biti otporna na troenje
Valjci moraju biti vrsti i ilavi te otporni na visoke temperature ako se radi u
toplom stanju
Povrina valjaka se kali
Najee se koriste ugljini i legirani alatni elici npr.:
1943
6440
4750
4850

(C125W)
(100 WCr 6)
(X165 CrMoV 12)
(X155 CrVMo 12 1)

Valjci se pri radu neravnomjerno troe (habaju) i na njih se lijepe estice metala
koji se valja.
Zbog toga se nakon nekog vremena valjci bruse na posebnim brusilicama.

2.6.2015

Strojevi za valjanje

Strojevi za valjanje
Strojevi za valjanje se nazivaju valjaoniki stanovi.
Razlikuju se po broju valjaka, smjeru valjanja i namjeni.
Vrste strojeva za valjanje
A) Duo valjci
B) Trio valjci
C) Kvatro valjci
D) Stroj sa vie valjaka
E) Univerzalni valjci
F) Specijalni valjci

2.6.2015

Strojevi za valjanje
A) Duo valjaoniki stan
Sastoji se od 2 valjka koji su pogonjeni.
Postoji obina i reverzibilna izvedba.

a- reverzbilni (povratni) valjci

Mogue je valjanje u oba smjera.
Valjci su pomini po visini i
mogu mijenati smjer vrtnje.
b- nepovratni valjci
Mogue je valjanje samo u jednom
smjeru, valjci su fiksni.

Strojevi za valjanje
A) Duo valjaoniki stan (reverzibilni)

2.6.2015

Strojevi za valjanje
B) Trio valjaoniki stan

Sastoji se od 3 valjka.
Mogue je valjanje u oba smjera bez promjene smjera vrtnje.
Pogonjeni su samo gornji i donji valjak.
Srednji valjak se vie troi od vanjskih.

Kod valjanja profila i tranica

sva tri valjka su istog promjera.
Kod valjanja limova i traka
srednji valjak je manjeg
promjera.

Strojevi za valjanje
B) Trio valjaoniki stan

2.6.2015

Strojevi za valjanje

C) Kvatro valjaoniki stan

Sastoji se od 4 valjka
Srednji (manji) valjci su radni i pogonjeni, a
vanjski (vei) valjci su poduporni
Vanjski valjci preuzimaju optereenja od
unutranjih i daju veu krutost i tanost stroja
Koristi se za toplo i hladno valjanje limova i traka
Moe biti reverzibilan i ireverzibilan

Strojevi za valjanje
C) Kvatro valjaoniki stan

10

2.6.2015

Strojevi za valjanje
D) Valjaoniki stan s vie valjaka
Koriste se za valjanje tankih limova sa strogim tolerancijama debljine.

Samo srednji valjci su radni. Ostali su poduporni.

Strojevi za valjanje
E) Univerzalni valjaoniki stan

Koriste se za valjanje debljih ploa, greda i traka.

Osim horizontalnih valjaka postoje i vertikalni valjci koji valjaju bone povrine.

11

2.6.2015

Specijalni valjci

Specijalni valjci
1. Redukcija promjera cijevi valjanjem
2. Valjanje okruglih cijevi u pravougle
3. Valjci za dobijanje trouglastog profila
4. Kalibrirani valjci
5. Proizvodnja beavnih cijevi valjanjem
6. Proizvodnja avnih cijevi valjanjem
7. Valjanje (utiskivanje) navoja
8. Valjanje (utiskivanje) zupanika i ljebova

12

2.6.2015

Specijalni valjci
Koriste se za valjanje specifinih proizvoda (profila, cijevi, tranica, navoja i dr.)

1. Redukcija promjera cijevi valjanjem

Specijalni valjci
2. Valjci za valjanje okruglih cijevi u pravougle

13

2.6.2015

Specijalni valjci
3. Valjci za trokutni profil

Specijalni valjci
4. Kalibrirani valjci za valjanje profila

za ipke
okruglog
presjeka
za tranice
(predobrada
i zavrna
obrada)
za profile

14

2.6.2015

Specijalni valjci
5. Proizvodnja beavnih cijevi valjanjem
a) Mannesmannov postupak
Uareni okrugli profil se ukoenim
valjcima navlai preko trna.
Koristi se za izradu kraih cijevi
veeg promjera.

Specijalni valjci
Proizvodnja beavnih cijevi valjanjem

Mannesmann-ov postupak

Pilger postupak

15

2.6.2015

Specijalni valjci
6. Proizvodnja avnih cijevi valjanjem
Valjanje avnih cijevi

traka
cijev

Savijanje i zatvaranje trake u oblik cijevi (za cijevi do 100 mm)

Plat cijevi se oblikuje valjcima, provlai kroz matricu, a zatim se
av zavaruje.

Specijalni valjci
6. Proizvodnja avnih cijevi valjanjem
Valjanje avnih cijevi

cijev

traka

1 - plinska sapnica za zagrijavanje

2 - valjci za zatvaranje trake
3 - kalibrirane elektrode

16

2.6.2015

Specijalni valjci
7. Valjanje (utiskivanje) navoja

Valjanje navoja
pomou ravnih eljusti.
Jedna eljust (a) je nepomina,
a druga (b) pomina

Duina navoja
ograniena je
duinom eljusti

Specijalni valjci
Valjanje (utiskivanje) navoja

Valjanje navoja
pomou kalibriranih valjaka

a, b - kalibrirani valjci
c - vijak
d - podlona letva

17

2.6.2015

Specijalni valjci
8. Valjanje (utiskivanje) zupanika ili ljebova

Primjenjuje se kod serijske izrade

zupanika.

Specijalni valjci
Valjanje (utiskivanje) navoja i ozubljenja

Vijci i ozubljenja izraeni valjanjem su vrdi jer nema otkidanja

materijala i prekidanja linije strukture.

Navoj izraen rezanjem

Navoj izraen valjanjem (utiskivanjem)

18