0 evaluări0% au considerat acest document util (0 voturi)
70 vizualizări5 pagini
გოდერძი ვაჭრიძე
დასავლეთ საქართველოს საეკლესიო ქონების სეკულარიზაცია რუსული მმართველობის მიერ
(XIX საუკუნის 70-80-იანი წლები)
GODERDZI VACRIDZE
SECULARIZATION OF THE CHURCH PROOERTY OF WESTERN GEORGIA BY THE RUSSIAN RULE (1870s-80s)
გოდერძი ვაჭრიძე
დასავლეთ საქართველოს საეკლესიო ქონების სეკულარიზაცია რუსული მმართველობის მიერ
(XIX საუკუნის 70-80-იანი წლები)
GODERDZI VACRIDZE
SECULARIZATION OF THE CHURCH PROOERTY OF WESTERN GEORGIA BY THE RUSSIAN RULE (1870s-80s)
Drepturi de autor:
Attribution Non-Commercial (BY-NC)
Formate disponibile
Descărcați ca PDF, TXT sau citiți online pe Scribd
გოდერძი ვაჭრიძე
დასავლეთ საქართველოს საეკლესიო ქონების სეკულარიზაცია რუსული მმართველობის მიერ
(XIX საუკუნის 70-80-იანი წლები)
GODERDZI VACRIDZE
SECULARIZATION OF THE CHURCH PROOERTY OF WESTERN GEORGIA BY THE RUSSIAN RULE (1870s-80s)
Drepturi de autor:
Attribution Non-Commercial (BY-NC)
Formate disponibile
Descărcați ca PDF, TXT sau citiți online pe Scribd
rusuli mmarTvelobis mier (XIX saukunis 70-80-iani wlebi)
XIX saukunis 70-80-ian wlebSi dasavleT saqarTveloSi saxelmwifo
qoneba mniSvnelovanad gaizarda xazinis sakuTrebaSi saeklesio mamulebisa da Semosavlebis gadacemis Sedegad. ruseTis mTavrobam es jer kidev XIX saukunis 10-ian wlebSi scada qarTuli eklesiis avtokefaliis gauqmebasTan dakavSirebiT. egzarqos Teofilaqte rusanovis iniciativiT, dawyebulma gardaqmnebma, romelTa erT-erT ZiriTad mizans saeklesio qonebis aRwera da samarTavad xazinisaTvis gadacema Seadgenda, aRmosavleT saqarTveloSi garegnulad mSvidobiani xasiaTi miiRo, dasavleT saqarTveloSi ki mZlavri saxalxo ajanyeba gamoiwvia (1819-1820 ww.) (aqtebi, 1874). ajanyeba, marTalia, sisxlSi CaaxSves, magram mZime saSinao da sagareo viTarebis gamo mTavroba iZulebuli gaxda amjerad daeTmo da saeklesio qonebis xazinisaTvis gadacema droebiT gadaevadebina. magram Tavis ganzraxvaze xeli ar auRia. saeklesio qoneba aRweres 1811 wels (n. maxaraZe, 1942; qsca, f. 21, aRw. 1, gv. 418-421), romlis monacemebi 1825 wels axali kameraluri aRweriT Seamowmes (qsca, f. 2, aRw. 1, saq. 1455, fur. 28). 1852 w. 5 noembers gamoqveynda imperatoris brZanebuleba _ aRmosavleT saqarTvelos saeklesio qonebis samarTavad xazinisaTvis gadacemis Sesaxeb (s. esaZe, gv. 180), xolo 1869 w. 13 noembris kanoniT igi xazinis sakuTrebad gamocxadda da saxelmwifo qonebis SemadgenlobaSi Cairicxa (iqve, gv. 84). 1852 w. 5 noembris debuleba imereTsa da guriazec unda gavrcelebuliyo, magram dasavleT saqarTveloSi saeklesio qonebis aRricxvis saqme imdenad mouwesrigebeli iyo, rom praqtikulad amis ganxorcieleba SeuZlebeli gaxda. amitom daavala imperatorma 1857 w. 24 oqtombers umaRlesad damtkicebul specialur droebiT komisias (1858-1862 ww.), romelsac quTaisis guberniis saxelmwifo qoneba unda aRericxa, muSaoba saeklesio mamulebisa da Semosavlebis aRweriT daewyo (qcsa, f. 18, aRw. 1, saq. 2571, fur. 134). quTaisis general-gebernatori, Tavadi g. erisTavi 1860 w. 30 ianvars kavkasiis mefisnacvlis mTavari sammarTvelos ufrosisadmi gagzavnil mimarTvaSi aRniSnavda: saeklesio qoneba gacilebiT ufro metia, vidre saxelmwifo, amitom misi aRwera- mimoxilva xangrZliv drosa da did Sromas moiTxovso. gubernatori ayenebda komisiis muSaobis vadis gagrZelebis sakiTxs (qcsa, f. 45, aRw. 1, saq. 1, fur. 122-123, 173). garda amisa, seriozuli uTanxmoeba warmoiSva saeklesio da samoqalaqo uwyebebs Soris saeklesio glexebis (imJamad arsebuli raodenobis mixedviT) naturaluris nacvlad gadidebuli fuladi gadasaxadiT dabegvris sakiTxze. saeklesio uwyeba, amasTan erTad, moiTxovda saeklesio aznaurebze gavrcelebuliyo 1864 w. 21 maiss umaRlesad damtkicebuli debuleba imereTisa da guriis Tavadebis aznaurebisagan qonebrivi gamijvnis Sesaxeb (qim, 6417/6718, fur. 1-9; qcsa, f. 45, aRw. 1, saq. 2462, fur. 71-72), imgvarad, rom Semosavlebi saeklesio aznaurebis im mamulebidan, romlebic eklesias miekuTvneboda, mTlianad mis gankargulebaSi darCeniliyo. amasTan dakavSirebiT, mefisnacvalma quTaisis general-gubernators, Tavad dim. sviatopolk-mirskis 1866 w. aprilSi daavala _ samoqalaqo gubernatoris TavmjdomareobiT specialuri komisia Seeqmna. masSi Sevidnen: mefisnacvlis mTavarsammarTvelos saxelmwifo qonebis departamentis, sagubernio da saeklesio uwyebebis warmomadgenlebi (qsca, f. 45, aRw. 1, saq. 10, fur. 57-58; scsa, f. 240, aRw. 1, saq. 601, fur. 76, 85, 99). komisiis muSaobis Sedegad didZali masala dagrovda, romelic ganzogadebuli saxiT warmodgenilia kavkasiis komitetis Tavmjdomarisadmi kavkasiis mefisnacvlis, mixeil nikolozis Zis mier 1871 wlis 31 ianvars gagzavnil mimarTvaSi. masSi naCvenebia imereTisa da guriis saeklesio qonebis mdgomareobis suraTi da Camoyalibebulia misi xazinisaTvis sakuTrebaSi gadacemis ZiriTadi safuZvlebi (qcsa, f. 18, aRw. 1, saq. 3063, fur. 340-342). dasaxelebuli sabuTis mixedviT, XIX s. 70-iani wlebis dasawyisisaTvis imereTisa da guriis eklesiebis mamulebi Sedgeboda dasaxlebuli da dausaxlebeli miwebisagan, romlebic or nawilad iyo gayofili: eklesiis uSualo sakuTrebaSi da memamuleebTan saerTo mflobelobaSi myof miwebad. imereTis eklesiis dausaxlebeli mamulebi _ saRalo miwebi da sxva Semosavlebi _ 2699 e. w. saRalo muxls Seadgenda. guriis eparqias, 1865 wlis aRweriT, 639 komli glexi hyavda, maTgan 40 komls saeklesio miwa ar hqonda. glexTa mflobelobaSi iyo 300 desetina miwa, 56 desetina tye, 1704 _ baRi da venaxi (sabuTSi farTobi miTiTebuli araa.). saeklesio uwyebas rCeboda mis sakuTrebaSi myofi yvela 104 saRalo muxli (m. kelenjeriZe, 1906, gv. 326-327). saeklesio qonebis saerTo Rirebulebis gansazRvrisas angariSSi ar SeutaniaT tyeebi, agreTve is Semosavlebi, romlebsac eklesia droebiTvaldebul da saeklesio aznaurTa glexebisagan iRebda. amasTan erTad, xazgasmiT aRiniSna _ eklesia samudamod kargavda sakuTrebis uflebas Tavis qonebaze da igi saxelmwifos gankargulebaSi gadadioda. saqarTvelo-imereTis sinodis kantoris azriT, imereTisa da guriis eparqiaTa qonebis es Sefaseba, marTalia, Zalze zomieri da eklesiisaTvis araxelsayrelic ki iyo, magram igi am Tanxas yovelwliurad mSvidad, saeklesio glexebisagan gadasaxadebis akrebasTan dakavSirebuli garTulebebis gareSe miiRebda. imperatorma aleqsandre meorem brZanebulebas imereTisa da guriis saeklesio qonebis xazinis sakuTrebaSi gadacemis Sesaxeb xeli moawera 1871 w. 4 agvistos. dokumentis mixedviT, imereTisa da guriis saeklesio qoneba xazinas gadaecemoda sakuTrebaSi, xolo saeklesio uwyebas, xazinaSi gadasacemi yvela mamulis Rirebulebis asanazRaureblad, maTgan Semosavlebis Sefasebis Sesabamisad, xazinidan daeniSneboda yovelwliurad, ucvlelad da samudamod 30.000 maneTi. 1871 w. 4 agvistos brZanebulebis gamoqveynebis Semdeg, kavkasiis samxareo administracia Cqarobda, rac SeiZleba mokle vadebSi da srulad Caebarebina saeklesio qoneba. Tavis mxriv, saeklesio uwyebis warmomadgenlebi cdilobdnen es procesi yovelmxriv gaexangrZlivebinaT. saeklesio qonebis xazinisaTvis gadacemis procesSi warmoiSva, erTi mxriv, eklesiisaTvis Sewiruli mamulebisa da glexebis ukan dabrunebis da, meore mxriv, saeklesio miwebis miTvisebis (ramac miwebis gamijvnis dros farTo xasiaTi miiRo) tendencia. davam kacxis monastersa da saeklesio glexebs Soris farTo gamoxmaureba hpova presaSi. kacxis monastrisadmi Sewiruli glexebis mxardasaWerad n. nikolaZem 1873 w. 16 noembris gazeT `droebaSi" (#45, gv. 1-2) vrceli werili gamoaqveyna. am sakiTxs saqarTvelos presaSi kidev ramdenime soliduri statia mieZRvna (i. anTelava, 1962, gv. 158-160). saeklesio mamulebisa da Semosavlebis xazinisaTvis gadacema imereTsa da guriaSi jer kidev damTavrebuli ar iyo, rom samegrelos eparqiis qonebis sakiTxi dadga. samegrelos eparqias mamulebi hqonda zugdidis, senakisa da leCxumis mazrebSi. 1858-1859 wlebSi samegrelos droebiTi mmarTvelobis sabWos wevris, Tavad abaSiZis xelmZRvanelobiT da saeklesio uwyebis ori deputatis monawileobiT es mamulebi aRweres (qcsa, f. 18, aRw. 1, saq. 1510, fur. 70) da Semosavlebic gamoiangariSes, rac, komisiis monacemebiT, wliurad 13.548 maneTs Seadgenda (s. esaZe, 196). 1861 wels Tavad a. bariatinskis gankargulebiT, samegrelos saeklesio mamulebis mzrunvelis Tanamdeboba daarsda (Попечитель над церковными имениями в Мингрелии). (ix.: quTaisis centraluri saxelmwifo arqivSi daculi samegrelos saeklesio mamulebis mzrunvelis fondi (#187), romelic saintereso masalebs Seicavs XIX saukunis meore naxevris dasavleT saqarTveloSi agrarul urTierTobaTa istoriis Sesaswavlad.). 1869 wels quTaisis gubernatori da saxelmwifo qonebis sagubernio sammarTvelo samegrelos saeklesio mamulebis mzrunvelisagan moiTxovdnen sainventaro aRweris masalebis warmodgenas, radgan ganixileboda am mamulebis xazinisaTvis gadacemis saqme (qcsa, f. 187, aRw. 1, saq. 146, 159, 171). samegrelos eparqiis qonebis xazinisaTvis gadacemis sakiTxi mefisnacvlis centralur dawesebulebebSi 1873 wlidan ganixileboda. 1878 wels mefisnacvlis sabWom moismina moxseneba samegrelos saeklesio mamulebis xazinisaTvis gadacemis Sesaxeb (scsa, f. 241, aRw. 1, saq. 932). saeklesio da samoqalaqo uwyebebi SeTanxmdnen. 1880 wlis 22 maiss imperatorma xeli moawera brZanebulebas, romlis mixedviT samegrelos eparqiis qoneba xazinas gadaecemoda imave wesiT, rogorc aRmosavleT saqarTveloSi, imereTsa da guriaSi _ saeklesio uwyebas xazinaSi gadacemuli qonebis asanazRaureblad yovelwliurad da ucvlelad miecemoda 20.000 maneTi. saarqiero saxlis, monastrebisa da eklesiebis sakuTrebaSi rCeboda specialur or siaSi Setanili saRalo miwebi da 432 e. w. saRalo muxli. brZanebulebis gamoqveynebis Semdeg, samegrelos saeklesio mamulebis mzrunvelis Tanamdeboba gauqmda, saeklesio qoneba gadaeca saxelmwifo qonebis quTaisis sagubernio sammarTvelos (scsa, f. 241, aRw. 1, saq. 1190; qcsa, f. 130, aRw. 1, saq. 157, fur. 1; qcsa, f. 18, aRw. 1, saq. 3037, fur. 6- 20, 21). rusuli mTavrobis mier ganxorcielebuli RonisZiebebi qarTuli eklesiis marto ekonomikuri gaZarcva rodi iyo. igi miznad isaxavda, agreTve, eklesia ekonomikurad saxelmwifoze damokidebuli gaexada da misi koloniuri politikis samsaxurSi Caeyenebina. mTavrobis varaudi ar gamarTlda. qarTuli eklesia erovnul-ganmaTavisuflebeli moZraobis erT- erT ZiriTad Zalad gadaiqca.
damowmebuli literatura
1. i. anTelava, 1962 - И. Антелава, Госадарственные крестьяне Грузии
в XIX в., т. II, Тб., 1962 2. aqtebi, 1874 - Акты, собранные Кавказской археографической комиссией, Издание Архива Главного Управление Наместника Кавказа, под ред. А. П. Берже, т. VI, ч. I, Тиф., 1874 3. s. esaZe - Эсадзе С., Историческая записка об управлении Кавказом, т. II 4. m. kelenjeriZe, 1906 - Келенджеридзе М., Правда об автокефалии Грузинской церкви (Ответ г. Самуилову и К), Кут., 1906 5. n. maxaraZe, 1942 - Махарадзе Н, Восстание в Имеретии 1819-1820 гг., mski, 1942, nakv. I, Tb. 1942 scsa - saqarTvelos centraluri saxelmwifo arqivi. qim - quTaisis istoriul-eTnografiuli muzeumi; kirile lorTqifaniZis sabanko arqivi; gelaTis monastris fondi 6466/374. qcsa - quTaisis centraluri saxelmwifo arqivi.
GODERDZI VACRIDZE
SECULARIZATION OF THE CHURCH PROOERTY OF WESTERN GEORGIA
BY THE RUSSIAN RULE (1870s-80s) In the 1870s-80s, the state property in Western Georgia significantly grew as a result of the transference of church estates and incomes to the treasury. Back in the 1810s, the Russian government attempted to do it, but the government had to postpone these activities. At last, by the law of November 13, 1869, it was declared the property of the treasury, and was incuded into the state property. The 1852 Decree should have also embraced Imereti and Guria, but, in Western Georgia, the registration of the church property was not completed, and, hence, its realization was practically impossible. Therefore, the Emperor ordered an ad hoc commission (1858-1862), aimed at registrating of the state property in Kutaisi Province, to start with the registration of church estates and incomes. The Decree concerning the transference of the church property of Imereti; and Guria to the treasury was signed by Emperor Alexander II on August 4, 1871. As for the property of Samegrelo Diocese, it was transferred to the trasury by the Decree of May 21, 1880. With these activities, the Russian government aimed at making the Georgian Church economically dependent upon the state, and at including it in the confines of its collonial policy.