Sunteți pe pagina 1din 16

Lungdamna Aw

(An Organ of the Chin Baptist Association)

Vol. XL No. 05

MAY, 2016

Thupha

Regd. No. 30984/76

From:
LUNGDAMNA AW
Post Box-30, Jubilee Hall
New Lamka, Churachandpur,
Manipur-795 128, India

To:

Postal Regd. No. MNP-75

Nute Ni

Edited and Published by the Editor for the Chin Baptist Association at ThawnSaau Printing Works

2016 CBA Thulu:

Topa Dial Sang Tawi Un


Paikhiatna 17:16

Editor: Rev. Dr. Sut Khan Thang

Lungdamna Aw

MAY, 2016

(An Organ of the Chin Baptist Association)

Vol. XL No. 05 | May, 2016|

EDITORIAL BOARD
Editor:
Rev. Dr.Sut Khan Thang - 8974718628
Jt. Editor:
Sia B. K. Shwanno - 8731939510
Contributing Editors:
Rev. Dr. J.M. Ngul Khan Pau
Rev. T. Ding Gin Lian
Dr.Rev. Enn Za Sian
Rev. S. Lang Kho Gin
Rev. N. Pau Sian Lal
Dr. S. Neng Ngaih Lian
Rev. S. Kap Za Mang
Sianu Thangpui
Sianu Lam Cing
Rev. M. Khup Khen Mang
Circulation Managers:
Sia B. Lian Cin Zam - 9862101330
Pa S. Thual Za Khup
Pa S. Nang Za Cin
LAKMAN
INDIA
MYANMAR
FOREIGN

- ` 100.00
- ` 100.00
- $ 5.00

e-mail: chinbaptist@yahoo.com

Thusuah khempeuh Editor ngaihsutna


bang hikim lo hi

Thu puaknuamte in
Editor tungah puak ding. A tatna
pia nuamte/khawl nuamte leh
omna kilaihte in Circulation
Manager zaksak ding hi. A la
nuamte in kumkhat tat man piak
masak kul hi.

contents
Editorial....................................... 01
Nute Ni....................................... 02
Biakna Hanga Kigal Neihna..... 08
Dahpihna..................................... 12
Pentecost Nipi............................. 13
Pangzawl
Topa Dial Sang Tawi Un........... 15
To-Na (Challenge)..................... 19
Dr. Rev. Enn Za Sian
Pension Khakna Report............ 22
(L) Rev. Dr. H.S. Hatzaw
Nuntak Tangthu......................... 23
Thungetna Ah Phawk Ni........... 26
Hebron Children Home
Pan Lungdamkohna................... 27

MAY, 2016

DECLARATION
FORM IV (See Rule 8)
Statement of ownership and other particulars about Lungdamna Aw
1. Place of Publication
: Churachandpur, Manipur
2. Periodity of its publication : Monthly
3. Printers Name
: Sut Khan Thang
Nationality
: Indian
Address
: Jubilee Hall, New Lamka
Churachandpur
4. PublishersName
: Sut Khan Thang
Nationality
: Indian
Address
: Jubilee Hall, New Lamka
Churachandpur
5. Editors Name
: Sut Khan Thang
Nationality
: Indian
Address
: Jubilee Hall, New Lamka
Churachandpur
6. Name & Address of individuals
who own the newspapers or
share holders holding more
than one percent of the total
capital
: Chin Baptist Association
I, Sut Khan Thang, hereby declare that the particulars given
above are true to the best of my knowledge and belief.

Lungdampihna........................... 28
Declaration.................................. 29

Dated: New Lamka


April 1, 2016

Sd/Sut Khan Thang


Signature of Publisher
29

MAY, 2016

Lungdampihna

Delhi tualpi ah April 24, 2016 ni-in CBA kiphut ta hi. Emmanuel Church,
CBA Delhi. Kum 2016-2017 Local Committee-te:
- Chairman
- Vice-Chairman
- Secretary
- Asst.Secretary
- Finance Secretary
- Treasurer
- Adviser

:
:
:
:
:
:
:

Carey Pum Khan Tuang


M.C. Dal Thang
Nang Lian Kham
David Kap Khan Thang Sukte
M.C.Khampi
Thangboi Hatzaw
Upa Gen Than Lian

Nu Huai Khan Cing & family, Delhi in PHATNA LABU 20 letsong pia pah
ahih manin kilungdam mahmah hi.
Emmanuel Church, CBA Delhi Pawlpi mi ahi Pa MC Khampi s/o (L) MC
Neng Khan Suan Inspector pan Income Tax Officer (ITO) ah kaisang hi.
Agape CBA Pawlpi mi ahi Tg. G. Thang Za Mawi s/o Upa G.Kham Than
Nang in tunai in sepna thak Bank Clerk ngah hi.

MAY, 2016

Editorial

""

Penticost ni pen sawmnga (50) cihna hi a,

manphat luatna nei lo tawh kibang napi a manphatna


mahmah ahih leh Thuciam Lui a kamsangte
genkholh thute leh sihna panin a thokik Jesu Khris
in nungzuite a kamciam ahi Kha Siangtho tawh kisai in a tangtunna
thupiang hangin manpha mahmah hi.

Nungzuite in hih ni akipanin vangliatna, nasep theihna leh

thahatna ngah uh ahih man Jesu Khris sihna panin thokikin Pasian
ziat lam a tutna thu, Messiah ahih takpina thu, Gumpa leh Topa
ahihna pulak in teci pang ngam uh hi. Hih bangin hangsan takin a
mainawt ngamna dingun Topa Kha Siangtho hong kum suk in amaute
vangliatna pia hi.

Central Church Pawlpi, LBYF Music Secretary ahi Pa Thang Za Khup


Buansing@Kyaw Khine s/o (L) Khai Za Nang Buansing in 19/4/2016 ni in
Bethany Campus ah Music Studio a neih thak sitset Zaideih Studio Rev.Dr.
Sut Khan Thang, Executive Secretary, CBA in honna&aapna nei hi.

Lanva CBA Pawlpi mi ahi Pa Khup Lian Mang s/o (L) Nek Lang in April
2016 in Asian Christian Academy panin M.Th. zo hi.

hi. Tua Kha Siangtho in mawhna hong kiphawksakin, Jesu mu sak

Lamzang CBA Pawlpi mi ahi Tg. Gin Khan Chin Ngaihte s/o Upa S.Kham
Khan Mang leh Dorcas Road, New Lamka a om Lia Lynda Cing Ngaih
Lian d/o Pa K. Mang Za Sang in 23/4/2016 ni in Lamzang CBA Biakinn ah
Rev.T.Ding Gin Lian khut tung pan Khristian nupa pumkhat suahna nei uh hi.

Penticost ni in Topa kamciam ahi Kha Siangtho hong kum lo

hi zenzen leh nungzuite bek hi lo-in tuhun thu-ummi piangthakte


adingin zong hangsan takin Topa thu teci pan ngamna ding ol lo ding
um sakin zong Gumpa leh Topa in hong sang thei sak hi. Amah thuummi diktak sungah teengin, nuntakna uk in avai khempeuh saipih
in, siatna panin kemin, lamlakin makaih in lampi manah kalsuanpih

Lanva CBA Khangno mi 11 in CBA Khawk Sia Pastor Palet Thuomngell khut
tung pan in Tuiphumna 17/4/2016 in nei uh hi.

hi. Tuni in tua Kha Siangtho deihna leh makaihna banga nungta maw

28

01

nangma deihna bang beka nungta na hi hiam? Kingaihsun pha in.

MAY, 2016

Nute Ni
(M others Day)

-B.K.Shwanno

ute Ni (Mothers Day) i cih pen leitung bup mun tuamtuam


ah hun tuamtuam in Nute zahtakna Ni in a kizang hi a, hih ni
in a diakin Nute tungah lungdam lahna bang hiam khat kipia
zel hi. Nu cih kammal a kigen khak ciangin lungsim sungah
lungdamna om in i neu lai pana hong kem Nute ngaihsutna kinei in
Topa aw, lungdam ing cih i kam pan hong ging khia thei zel hi.
Nute Ni hong kipat khiatna gam
tuamtuam in a theih dan kibang
lo ahih manin a kizat ni zong
kibang kim lo hi. Rome ah Cybele
festival ci-in Greek pasian nu
biakna hun a kizang pen paito
denin March 15-18 kikal hun
khat Mothers Day dan in na
zang uh a, tua loin Matronalia
cih min phuakin holiday khat
Juno zahtakna in zang uh a, hih
ni in Nute letsong piakna hun in
zang uh hi.
United Kingdom leh Ireland
ah Mothering Sunday pen
Mothers Day ci in Easter Sunday
tun ma kal thumna ah zang uh
hi. Hih hong kipatna pen kum
zalom 16 hun lai a Khristianten

ciindan khat a neih uh, kum khat


a nupite in a khankhiatna biakinn
tek uh a veh ni uh hi a, hih ni in
Nute leh a tate uh kigawmkikna/
kimuhkhawmna ni ahi hi. Tua
hun ciangin nupi mun tuamtuam
a sum thalawh a nasemte zong a
innkuante a veh theihna dingun
a nasepnate un a khuan(suty) pia
uh hi. Pawlkhatte ngaihsutna ah
Mary, Jesu Nu zahtakna hanga
kibawlkhia pawi danin ngaihsun
in March ni 1 (Easter Sunday
March 22 ni-a a tun ciang) leh
April ni 4(Easter Sunday April
25 ni-a a tun ciangin) zang uh hi.
United States ah Nute Ni pen
May Nipi nihna in zang uh hi.
United States ah Julia Ward
02

MAY, 2016

19. S.Chin Muan Siam, Siliguri a om in cidam a hong sep theih zelna
dingin.
20. Ei Zomite Topan hong lapsangna zah a i kipiak ngamna dingun.
21. Zen Khen Kap. Maishu, Shan State, Myanmar in cidam a lawhcing
taka hong sep theihna dingin.
22. Kumpi nasemte leh Pawlpi nasemte in pension dong cidam taka hong
sep theihna ding un.
23. Galkap nasemte in Pasian phawk kawma pension dong hong sep
theihna ding un.
24. Pasian in Manipur a singtangmite haksatna hong zawhpihna dingin.
25. Zu leh khamtheih tuamtuam a kibualte in Pasian hong muhna ding un.
26. Khangnote in Pasian phawka sepna khat peuhpeuh a hong kalsuanna
ding un.
27. Imphal Pawlpi in Biakinn thak a lam uh hong zawh baih theihna ding un.
28. Women Secretary in May 2016 sung khawkvanna nei lai ding.
29. CBA sunga Local Department tuamtuamte in Pasian muanna tawh kal
hong suanna ding un.
30. CBA in partnership a missionary sponsor i neih khempeuhte adingin.
31. Tatsat lo-a khasum hong sik den, May kha hong mualsuah pih Topa
tungah lungdam ko ni.
lll

Hebron Children Home pan


Lungdamkohna

1. Pastor Larry Dunn, Metropolitan Southern Baptist Church pan - Rs.


59,197.00
2. Lia Dim Puang, Pangzawl - Antang bag 1 leh Allu bag 1
3. Pa Pau Khan Mung & Family, Lanva - Rs. 1,500.00
4. Upa T.K.Suan & family, Hyderabad - Rs. 1,500.00
5. Pa H. Suan Lian Pau & family, New Lamka (G) - Water filter 1
6. Nu Vung Neu, New Lamka - Cikhum 2kg.
7. Nu Khawl Ngaih, Pangzawl Begap lom 1 leh Zasan haipi 1

27

MAY, 2016

THUNGETNA ah phawk ni
1. Khathak hong musak Topa tungah lungdam koin tukha sung hong
kalsuanpihna dingin ngen ni.
2. CBEM, CBWS leh CBA Office staff khawkvanna Topan bangtan hiam
hong zawhpih ta ahih manin lungdam ko in maban ah Topan hong
huhna dingin ngen ni.
3. Delhi a CBA Pawlpi thak hangin Topa tungah lungdam ko-in sepna
bawlnate hong lawhcin zelna dingun Local Committee leh pawlpi mite
adingin thungen ni.
4. Zingciang CBPC Committee om ding.
5. Pasian in huihpi guahpi lak pan hong kem ahih manin lungdam ko ni.
6. Zingciang Southern Manipur Missionary Day zatna om ding.
7. Kumpi nasem leh Pawlpi hunbit nasem pension dong Pasian in a
ompihte hangin lungdam ko ni.
8. Tuni Mothers Day (Nute Ni) nuam taka zat theihna dingin
9. Tuni CBRD Committee om ding leh Zingciang CBSSC Committee
om ding
10. Rev.T.Suantak, NIM, Ribhoi, Meghalaya-Assam Border a sem in
cidam taka sema hong lawhcin toh zelna dingin.
11. Zingciang CBPC Committee om ding phawk in Pawlpi van i neihsate
hangin lungdam ko ni.
12. Huihpi guahpi leh gialkia hanga inn leh lo siate adingin.
13. S.Tun Lian Kham, SIM, South Sudan a semin cidam leh kuhkal taka
hong sep zom theihna dingin.
14. Hebron Children Home a naupangte khalam salam ah a cidamna ding
un.
15. Tuni Pentecost Day nuamtak a zat theihna dingin.
16. Zingciang HCHome Sub-Committee Meeting om ding
17. Rev. S Kap Za Mang-te innkuan, USA leh Rev.Dr.J.M.Ngul Khan
Pau-te innkuan, Guwahati, Tent Making Missionary-te adingin.
18. IEM nuaia sem khempeuhte ading in.
26

MAY, 2016

Howe in American Civil War


zawh in kidona tawh kisai a om
nawn loh ding deihna in numeite
kipawlkhawmna khat ana pan a,
ama thupi paipih ahih leh galvan
kiamsakna ding leh muanna omna
dinga nute panlakna ci-in 1870 in
Mothers Day Proclamation a na
gelh a, ahi zongin hih pen tampi
in theihpih lo hi. Julia Ward Howe
in Nute Ni tawh kisai ngaihsutna
a neih pen 1858 huna Anna Jarvis
a kici numei khatin Civil War hun
lai a kidote nih sianthona lama
pattahna hun ana zatpihna ah
Mothers Work Days ci-a ana gen
pen pana hong piang ahi hi. Jarvis
in 1868 kumin Civil War a kido
Union leh Confederate kilemna
dingin nakpi in pan na la hi.

zatna) state 45 ah zat in om hi.


State tuamtuam ah 1912 ciangin
hih ni pen khawlni(holiday) a zat
in om a, 1914 in United States
of America President Woodrow
Wilson in hih ni pen American
nupite a tate uh gal a site zahtakna
ni hiding in genkhia hi.

Nute Ni zatna hun masapen pan


kum 9 a cin ciangin United States
ah Nute Ni pen miten sum muhna
a zang (commercialization) ahih
manin a pankhia Anna Jarvis
nangawn hih ni bawl nawn loh
ding a deih masa pen hi leuleu
hi. Nute Ni pen tuni ciangin zong
U.S. ah sum tam kizat hun pen
hilai phial in gen uh a, National
Restaurant Association-te muh
dan in hih ni pen US ah kum
1907 in Anna Jarvis si a, a tanu khat sung ading a nithupi pen
Anna Jarvis mah a kici in a Nu hi in restaurant a an ne a tam
nasep phawk tawntungna dingin hun pen hi in ciamteh uh hi.
nasep hong pan hi. Apianna Nu Gam khempeuh ah Nute Ni pen
Anna Jarvis in Sunday School Americate ciindan etton na hi a
Sia ana sepna biakinn Grafton, ngaihsun pawl zong om hi.
West Virginia ah May 10, 1908
in a masapen Nute Ni zat in om Bang teng ahita zongin, hih Nute
hi. Tua ahih manin leitung bup Ni in summuhna/sumzuakna
in a theihpih bangin Grafton pen tawh kisai lam hi loin Nute
International Mothers Day manphatna, gam mi hoih hiding
Shrine cih a theih in om a, tuamun leh PASIAN ta hi dinga tate
a kipanin hih ciindan (Nute Ni a pattahna uh phawkna hun a
03

MAY, 2016

i zat ding hizaw hi. Nute pen


innsung ah kumpinu bang hi a,
khamuanna, lungdamna, huhna
leh itna hong tungsak Nute ahi
hi. Nu pen i gamtatzia ding
hong sinsak leh hong pattah
(discipline) Sia masapen ahi hi.
Nu dinmun pen haksa mahmah
leh kipumpiakna na hinapi in a
sepna uh a mualsuah ciangun
lungdamna lianpi ngahna hi
zaw in amau mahmah in zong
a ngaihsut kikkik uh ciangin
amahmah Pasian pana tate adinga
letsong kipia ahihna uh hong
kiphawk khia kik uh hi.
Nu hihna pen hih leitung paito
zel dinga poimawh Pasian
ngimna omsa hi a, naungek hong
pianga mithak khat a hong om
ciangin Pasian Min phat a om in
PIANGSAKPA ahihna kiliansak
hi. Tua ahih manin mihingte pen
Cipha a tampi pha a leitung a
dim ding(Pian.1:28) a Pasian
in a deih ahi hi. Hibang Pasian
deihna a tunna dingin Nu leh Pa
in mawhpuakna kibang nei hi.
Khrstian Nu hihna tawh kisai
in Nu in tate Pasian nungzui
(Christian disciple) hiding a
pattah ding a mawhpuakna ahi
hi. Tua manin Nu in tate Pasian

ngimna atung dingin seek in lam


a, Nute pen khalam leh salam a
tate pattahna a semte hi uh hi.
Nu in mong nei lo tate itna nei
in tate a dingin khamuanna hi a,
Pasian thu tawh kituak lo leh ama
gen banga a tate a gamtat loh uh
ciangin lungtang sut pailet banga
na a sa Nute ahi hi. Khatveivei
ciangin tate hoihna dingin Nute
in eima hatna leh ngaihsutna tawh
tate pattah hun om kha thei hi.
Tua ahih manin, Kha Siangtho
makaihna lo tawh Nu dinmun
bang ci-in lawhcing takin kizang
thei mawk ding? cih ngaihsut
huai mahmah hi.
Vantung Pasian in leitung Nu
Ama TAPA pianna ding a zang in
Nu tungah zahtakna lianpi pia hi.
Vantungmi in Mary pen leitung a
honkhia ding Pasian Tapa pianna
ding hi ci-a Mary a hilh lai in
lamdang sa in, Kei pasal tawh
a lumkhawm ngei nai lopi hih
thu bangci piantheih ding ahi
hiam?(Luk.1:34) ci-in lamdang
sa mahmah a, Vantungmi in,
Nangma tungah Kha Siangtho
hong tung ding a, nangma tungah
Pasian vangliatna hong om ding
hi. Tua ahih manin a hong suak
ding a siangtho naungek pen
04

MAY, 2016

* Asian Baptist Congress, Hyderabad, 1979,


* 2nd Baptist Union Conference Dimapur,1984,
* Rev. Za Huat Golden Jubilee, Cikha, Burma, 1986,
* Burma Baptist Youth Conference Tedim, Burma, 1986,
* ZBC Khawmpi Tonzang, Burma, Proclaiming Peace and

Hope for the New Millennium, Amsterdam, 1986,


* Asian Baptist Youth Fellowship, Calcutta, 1991,
CBCNEI 150th Cin Pawi, Dimapur,1986, Pasian Mualsuang
hong, Behiangzang,
* 1992, CBCNEI National Golden Jubilee, Guwahati,
* 2000, ZBCM MC Khawmpi, Tamu, Myanmar,
* 2002, MBC National Golden Jubilee, Imphal,\
* 2005, MBC Mission tour to Mizoram,
* 2007,Kansau Baptist Centenary, Myanmar leh Judson
Bicentenary Celebration, Yangon, Myanmar, 2013.

Laibu Bawlte:
(1) Amaute Si Ngam Uh Hi,
(2) Kha Siangtho Khanlawhna,
(3) Tunglam Pan Huhna,
(4) Satan leh Khris Kidona,
(5) Thupha Ngahna Mun,
(6) Kumpi Dinga Hong Suak,
Mikhempeuh Lawm,
(7) Vanglian Honpa,
(8) Sadhu Sundar Singh,
(9) Sawmah Khat Pasian aa,
(10) Pawlpi Makai Zattangzang
(11)Christianity in Manipur.
Sepkhiatte:
(1) Tuiphum -336,
(2) Nupakop kitensak -113,
(3) Pastor ordain 08 leh
(4) Lai Siangtho ZIV honna nei hi.
Tu in New Lamka Go Cin Khup Veng ah a innkuan un teng hi.
lll
25

MAY, 2016

1992 - 1995 Singngat Khawk Sia;


2001 - 03 Central Church Pastor;
1983 85,1998 - 2000, 2004 2006 Lungdamna Aw Editor.
Pahtawina:
KBC Youth Fellowship,Vandaitui Literature Ministry,MBC
National Golden Jubilee, Churachandpur
Baptist Fellowship, Manipur Baptist Women Union, Southern
Manipur Gospel Centenary,
Chin Baptist Golden Jubilee, Chin Baptist Literature Board.
Life Member: Bible Society of India, All India Radio Bangalore.
CBA Pawlpi Pualam ah:
1983 - 1993 Member BSI CCPur Branch,
1983 - 1986 Member CBCNEI Fin. & Edn. Committee,
1983 - Secretary, Kuki Chin Consultation,
1985 - 1986 Vice-President, MBC,
1985 - 91 Member CASA Dist & State,
1985 - 1986 President, CBF, 1986 - 1988 President, MBC,
2004 - 2006 President, CBF,
1988 - 1989 Chairman, MBC Secretaries Conference.
1989 1991, Member Property Committee CBCNEI,
1990 - 1991 Vice-President, MBC,
1992 - 93 Asst. Recording Secretary CBCNEI,
1994 - 1995 President CTMA,1995 - 1998 Member CGA,
1999 - 2008 Goodwill Council,
2005 - 2006 Vice-President MBC,
2006 - 10 Inf. Secy. SMGC,
1988 - Member NLM till date.
National leh International Khawmpi Hawhna leh Training
Painate:
* Youth Leadership Conference, Jorhat, 1967,
* 2nd CBCNEI Youth Conference, Dimapur,1969,
* 1st CBCNEI Youth Conference,Gauhati,1968,Youth For
Christ Inter Leaders Training, Gauhati,1974,
* NEICC Literature Workshop, Gauhati,1976,
24

MAY, 2016

Pasian Tapa kici ding hi. Na


behnu Eilizabeth zong thei in.
A ciing hi, kici napi-in a teek
mahmah zawh nungin nau paii
a, tu-in a naupaii zawh kha guk
pha ta hi. Tua ahih manin Pasian
in a bawl theih loh khat zong om
lo hi(Luk.35-37) ci-in dawng
hi. Pasian in Nute zahtakna pia
takpi hi. Nu hihna pen letsong
bek hi loin Pasian sapna zong ahi
hi. Hih hihna pen biakpiakna ah
kimuthei hi. Numei khangham
khempeuh lam tuamtuam in
Nu hihna dinmun neite ahi hi.
Pianna Nu hihna nei ki-om a,
khalam Nu hihna nei Nute ki-om
hi. I vekpi in lungsim sungah
Nu hihna tawh kituak a leitunga
i om sunga Pasian deihna tawh
kituak a ama minthanna ding a
i sep dingte mangngilh loh ding
poimawh mahmah hi. Naupangte
in zong salam leh khalam a
nute zahtak a athu uh man ding
mawhpuakna lian mahmah ahi hi.
I Topa Jesu Khris Pasian Tuuno
in leitung mite ading a a hinna
pia a singlamteh tunga a kikhai
lai nangawn in a Nu zahtakna
pia a, A nungzui a it mahmah
John kiangah a Nu kem dingin
mawhpuakna guan hi.
Nute Ni in tate in Nute tunga
lungdamthu puakna leh itna latsak
05

theihna hun ahi hi. Itna kammal


khat, bang hiam khat letsong
piaka thunget khawmna neih
cih bang thupi a, ei adinga hong
sepsak zozaite hanga lungdam
puakna hun ahi hi. Pawl khatte
pen Nute tawntung nopsakna gam
tung khin omkha ding hi-tuate in
zong Nute in a dam lai a a maute
adinga a a sepsakte ngaihsun in
phawkkik in lungdam puak in
itna kilangsak thei hi hang. Nute
Ni tawh kisai in Rev.Job. Nang
Khaw Thawng in a gelh A Etteh
Huai leh a Etteh Huai Lo Nupite
cih tawh i thugelh zo ni.
A etteh huai lo nupite:
1. Eve: Eden huan sunga
innkuan nuntakna dinga Topa
piak pen zahtak loin mitmuhna
lam kep zawh lohna tawh a pasal
lam pialpih hi. A suahtakna dingin
a pasal thu zong mang lo ahih
manin leitung khempeuh in siatna
ngah lawh hi (Pian.3:6).
2. Job Zi: A innkuan sungah
haksatna a tun ciangin Pasian ko
loin a deihna thei kha lo-a, Na
Pasian samsia in la sisuk in ci-in
a pasal kiangah gen hi. Innkuan
nop laitak biakna mi mahmah a,
haksatna a tun ciang phun nuam

MAY, 2016

mahmah in Pasian nangawn


langpan nuam a om pen Job i zi
tawh kibang hi (Job 2:9).
3. L o t Z i : P a s i a n i n a
innkuan in a sapkhiat hi napi
innsung Nu pen nunghei kik
ahih manin cikhuampi suak hi.
Innkuan sungah Nu pen hiin pa
i thuvaihawmte palsat a biakna
hanga leitung taisan ding haksa a
sate Lot zi tawh kibang hi (Pian.
19:26; Lk.17:32).
4. Mikhal: A pasal David Topa
min phat a alam laitak panpih
a lampih ding cih gen thadah
maizumin taisan zawsop hi. I
pasalte Pasian ading a kipiak
laitak dongtangsak den a, nupa
kal a Jesu om ding nangawn a
hazate pen Mikhal bang ahi hi
(IISam.6:16; 20-23).
5. J e z e b e l : A m a h u a n g
sungah huaihamna tawh om a,
a veengpa Naboth huan laksak
dingin a pasal kun hi. Israel
kumpi Ahab a lawmpa hangin
kisathei hi. Pasalte nasep theihna
khawng suanga mite tunga zawh
thawhna tawh gamtat pen pasalte
a buaisak, kitapkhapna a bawl
Jezebel tawh kibang hi (IKum.
21:1-29).

6. Zeresh: Mordekai a hazat


manin a kikhailupna ding tong 50
a sang singkhuam bawl dingin a
pasal hanthawn hi. Pasian in tua
numeinu vaihawmna lungkim lo
ahih manin Mordekai kikhaina
ding ah Haman kikhai lumsak hi.
Midang khat hazat man a pasalte
holhthawh den pen Zeresh bang
hi (Esther 5:17;7:10).
7. Herodias: Ngeina lopiin Herod tawh kiteeng in
Tuiphumpa Johan in tai a, tua
thu lungkim loin a pasal kiangah
Johan lutang ngenin a lu tansak
hi. Ei i thuman lohna hong hilh
dingin Pasian hong sawl mite
tungah thuhkik nopna lungsim
neih pen Herodias dinmun hi
(Mk. 6:14-29).
8. Saphira: Pasian tungah
vante piak ding selin sawltakte
mai-ah zuau genna tawh a nupa
un sihlawh uh hi. Innkuan sungah
Pasian thupha sangin Topa ading
iksik a, innkuanpihte piakna
khawng a gensiate Saphira
dinmun hi (Sawl. 5:7).
A etteh huai nupite
1. Sarah: Sapna kiciantak thei
kei taleh a pasal Pasian sapna
ah muangtakin zui hi. Pawlpi
06

MAY, 2016

(L) Rev.Dr. H.S.Hatzaw

Nuntak Tangthu

Hong nusia Rev.Dr. H.S.Hatzaw (73) Pu Go Za Lian Hatzaw leh Pi
Niang Dim Guite tapa Tonglawn (P), Manipur ah 1843 in suak hi. January
24, 1975 in Lia Cing Ngaih Niang Naulak tawh kiteng a, Pasian thupha
tapa nih leh tanu nih nei hi. June 6, 1960 in tuiphum ngah a, February 6,
1976 in Pastor ordination ngah hi. CBA sungah hunbitin kum 35 a sep
zawh kum 2008 in pension hi. Nimit 30 March 2016, nitak nai 11:00
kimin NEIGRIHMS Zato, Shillong, India pan Sian Anglai hong ciahsan
ta hi.
Siapa Leitung Nuntaklai Tangthu:
Lai Siangtho Sinna: Bangalore pan C.Th. 1973,Lamka pan
B.Th. 1996, Chennai pan M.Min. 1997 leh Hyderabad pan kum 2002
in D.D. ngah hi.
Pawlpi sung sepna:
1966 - CBYF President;
1967 - 69 CBYF Rec. Secretary;
1987 - 91 CBYF Youth Secretary;
1978 - 80 MBWU President;
1975 - 83; 1985 CBWS Secretary;
1982 88 CBRD Chairman;
1999 - 2000,2004 - 2008 CBLB Secretary;
1973 - 1980 Finance Secretary;
1983 85,1998 - 2000, 2004 - 2006 Executive Secretary;
1992 - 07 CBEM Secretary;
1987 - 1994, 1999 - 2000,2007 CBPC Secretary;
1993 - 1994 CBA Gambup Pastor;
23

MAY, 2016

Dr.Rev.Enn Za Sian Pension Khakna



Dr. Rev.Enn Za Sian in nimit 01-06-1998 kum in CBA sungah Hunbit nasem
dingin Evangelism & Mission Secretary tavuan len dingin CBA in appointment
pia hi. Amah pen CBA Gambup leh CBA Worker-te lak a a suan huai mahmah
mi khat hi-a, double doctorate degree ngah masa pen khat zong ahi hi. Aman a
nuam a haksat hunin zong CBA Gambup a dingin a hih theih zahzah in kuhkal
takin Pasian Gam nasepna ah pan na la in kum 19 sung vingveng Pawlpi sungah
Hunbit in na sem hi. A beisa February 29, 2016 in a sepna panin pension a, amah
khakna programme zong March 1, 2016 (Tuesday) nitak in CBA-EC makaihna
tawh Pawlpi mi a uap thei teng paikhawm in Pangzawl CBA Biakinn ah lawhcing
takin khakna programme anuai a bangin kizang hi.
Hun-Uk

: Upa Dr.S.Neng Ngaih Lian, Recording Secretary, CBA

Hun Aapna

: Nu Cing Khan Mang, President, CBWS

Thu tom Genna

: (1) Upa L.Suan Kho Gin, President, CBA


Thungetsakna

(2) Rev.Dr.Sut Khan Thang, Executive Secretary, CBA

: Pastor Nang Khan Suan makaihna tawh

CBA ordained pastor om teng.

Presentation pia teng:








(1) CBA-Executive Committee Belpi 1


(2) CBWS Blanket 1
(3) CBYF Memento 1
(4) CBEM Hot container 1
(5) CBRD Sum Rs. 1,000/(6) CBA Hunbit nasemte Belsun 1
(7) CBLB Tangcing puanza 1
leh mimal tuamtuam in letsong pia uh hi.


Siapa Dr.Rev.Enn Za Sian in thngenna hun hong zang a, Pawlpi sunga a sep
pan kipan a kizatna tuamtuamte hong pulak hi. Pasian hehpihna hanga pumpi hat
lo sasa a, amah khakna programme hong zang zo ahih manin Pasian ompihna ahi
cih muh theih ahih manin lungdamhuai pha diak hi. Programme a kizawh ciangin
Pastor Palet Thuomngell, CBA Lamka Khawk Sia in benediction in hun hong khak
a, inntekte in niangtui limtak hong dawn sak uh hi.

lll
22

MAY, 2016

kitangsap bang thei zo kei taleh


Pasalte Pasian in a sapna zuih
theih pen Sarah bang hi (Pian.
12:1-3).
2. Rebekah: Pasian thupiak um
ngam a, a pasal mel mu kei ta leh
kiteen ding ut in a pasal zuan ngam
hi. Kiteenna thukhaam upna tak
tawh a lente pen Rebekah bang hi
(Pian. 24:57-60).

piak leh nangmah kong pia kik


ding hi cingam hi. Tua pen
Siampi Samuel hong pianna
hi. Vantunggam tunna dinga
piangthak bek hi loin a nuntakna
Topa ading pia ngam pen Hanah
bang hi (ISam. 1:9-10).

6. Marka nu Mary: Jesu


leh a nungzuite paisan pawi an
nekna dingin a inn phaltakin pia
3. Ruth: A pasal sih khit hi. Inndei tungnung awngsak hi.
nangawn in a teeknu thu len Innkuan sunga nu pen in Topa
kip a, a pasal bek hi loin a pasal tawh kipawl a holim dingin mun
innkuanpihte it hi. A pasal bek ci bawlsakna innkuan-ah Jesu hong
loin pasal innkuanpihte a it mi in tenna hi (Mk. 14:12-16).
numei hoih Ruth tawh kibang hi
7. Bethani khua Mary: Sathau
(Ruth 1:14-17).
namtui manphate it loin Jesu
4. Abigail: Pasal gilo zukham
lutungah buak ngam in a sam tawh
Nabal tawh kiteng hi. A pasal
a khe zut a, tua innsungteng sathau
gitlohna hangin David in a
manpha namtui kizelsak hi. Topa
innkuanin thah sawm hi. Ka
innkuan gitlohnateng uh kei maiah Nu pen kitamkham a, neih
tungah om ta hen ci hi. Tua manpha penpen Jesu piak ngamna
manin a innkuanun suahtak lawh Mary dinmun hi (Joh.12:2-3).
uh hi. Nabal ahih leh si veve hi.
Innkuan siatna ah mawh pua ngam
Pasian kiangah innkuan siatnateng
a thuumpih ngamte pen Abigail
bang hi. (ISam. 25:24).
5. Hanah: Pasian aw, ta nong

8. Mary (Jesu Nu): A nuntakna


ah deih huai leh kiniamkhiatna
hangin Pasian lungdamna ngah
hi. Innkuan sungah Nute in Pasian
deih lam a om manun taten
thupha ngah lawh uh hi.

lll
07

MAY, 2016

BIAKNA HANGA
KIGAL NEIHNA
(Piancilna 4:1-10)
-Rev. Dr. J.M. Ngul Khan Pau

996 kum in Samuel P. Huntington in a gelh The Clash of


Civilizations and the Remaking of World Order cih New York ah
kikhah-khia hi. Tua laibu sungah leitung civilization tuamtuam
gen penin nei hi. Tua a gente hang mah in kigal bawlna hong om ding
zong na genkhol hi. Tua civilization i gen ciangin a tamzaw biakna
tawh kikhen thei lo ahih manin a tawpna ah biakna hangin kigal
bawlna piang ding hi, cih ngaihsutna na gelh khin zo hi.

1999 kum in Eastern Mennonites


University, Virginia ah kha thum
sung Summer Peace Building cih
American Baptist-te thusiamna
tawh ka kah hi. Tua lai-ah nipi kal
khat sung ka thusin uh Religion
as a source of Conflict (Biakna
kigal neih kipatna) ka phawk
kik hi. Tua thusinna hong hilh
ka siapa uh Rabbi Mark Gobin,
Israel mi hi a, Washington DC ah
teng hi. Ama tung panin leitungah
biakna kigal bawlna leh kidona in
kizang toto ahih lam ka mu uh hi.
Crusaders-te bangin Jerusalem
panin Muslimte nawhkhiat ding
leh thahlup ding amau tup hi a,

tua bangin kuamah itna nei loin


na that takpi uh hi.
A paisa kum 2015, January 7 ni-in
Muslim thautawiten Paris khuapi
a Charlie Hebdo office ah lutin mi
12 that uh a, mi 11 tak liamsak uh
hi. Bang hangin hih thukizakna
phualpi a semte kaplum uh hiam
cih leh kamsang Mohammad
tua Charlie Hebdo thukizakna
ah tam veipi cartoon in a khel
nono tawh a suah manun zadah
uh hi. France mite ngaihsutna
ah biakna leh civilization suakta
takin zat ding hi a, tua bangin a
kigelh ciangin zahkona hi loin thu
theih nading leh khantoh nading
08

MAY, 2016

teh tua dai khatvei a kan kik leh


kan zo nawn lo hi. Tua pen tona
om nawn lo ahihmanin a thaneih
khempeuh zangkhia taktak nawn
lo ahi hi. Tona a om kei leh
kuamah in i sunga om thahatnate
kizang khia khol lo hi.

deihna lungsim nei sak hi. Tua


pen amau adingin tona lianpi khat
hi gige hi. Tua hangin inn hong
neih lawh thei uh hi.

A khuak ahoih mahmah


khangno pawlkhat in tan 10
ong zo lo uh hi. Tua pen amau

Hun khat lai in a piangthak nuntakna sungah tona kician zong
kumpi nasem pawlkhat Zogam a om loh manin lai deihna taktak
khanglam kidenna suk uh hi. A nei lo, hanciam lo, a pilna uh a
zaa khang (promotion) hi lo uh vekpi in zangkhia nai lo uh ahi hi.
a, a daan (punishment) kipia ahi Tona khatpeuh hong om leh tua in
hi. Tua pen amau adingin tona
hanciam nopna lungsim neisak a,
namkhat ahi hi. Zogam khanglam
a tawpna ah lai hong on lawh uh
a tun uh ciangin nidang sangin
hi.
Pasian thu hong lunggulh zaw uh
a, kha thu ah hong thuklut zaw uh Kei zong nidangin thugen
hi. Topa in amau suan leh khakte hun ngah zelzel ka hih manin lai
thupha pia a, tu in mi nuai ah om tam ka gelh ngei se kei hi. Ahi
het lo uh, cih kimu thei hi. Topa zongin hun khat pan kipan Sia
in thupha hong piak nop ciang leh kicing ta lel ahih manin thugen
hong laptoh nop ciang tona khat hun ka ngah kha nawn kei hi. Tua
peuhpeuh hong pai masa phot thei pen kei adingin tona khat hong
hi.
suak a, tua in laigelh lam hong
Innsapte pen innteekte in thahatsak hi. Ka gennop thu teng
nuamtak a a omsak lai siah, amau lai in ka gelhgelh leh ka phawk
sungah inn deihna lungsim taktak loh kikal in tampi mah na pha man
nei thei nai lo uh hi. Tua dan mite a, mun tampi ah na kizeel hi. Topa
in inn nei zo pak ngei lo uh a, in kei adingin a tangzaipen leh a
khantawn innsaap in om thei uh muibun pen dingin hong geelsak
hi. Pawlkhat pen a innteekte in a a hih gige lam ka nung phawk kik
hawl khiat uh ciangin tua in inn a, ka lung a dam mahmah hi.
21

MAY, 2016

tua hangin guallelh lawh mahmah


hi. A sangkahpih numeite in
a luzang na kiuhsak den uh
hi. Tua pen ama adingin tona
khat ahi hi. Amah in thuneihna
nei leng kuamah in ka luzang
hong kiuhsak zo lo ding uh, cih
hong ngaihsun hi. Thunei khat
suahna ding hong hanciam leh
galkapmangpi General hong
suahlawh hi. Galkapmang a suah
ciangin amah tan nihnih a sang
mite, ama mai-ah hong kun
kheukheu lel uh hi. Tona in na
lawhcing sak hi.

Henry Ford pen aneu lai-in
a pa in innkuan sung nuntakna
tavuan la zo lel ahih manin noptat
hithiat lel hi. Sang zong a ut teh
kah in, a ut loh teh kah lo ziau lel
hi. Sang sung pan zong taisim den
lai hi. Tua bangin a om laitak in
cina khol lopi in a pa hong si vat
hi. A pa hong sih vat mawk teh
a pa maban khempeuh ama lu
tungah hong tu hiau hi. Tua ahih
manin nidang danin hong noptat
thei nawn lo hi. A pa sih pen ama
adingin tona lianpi khat hong suak
hi. Tua hun ciangin ama sunga
om thahatna khempeuh a vekpi
in hong zatkhiat leh Ford Motor
Company hong phuankhia zo hi.


Nidang in Tedim ah tangvalno
khat pen papi la a kheltat khat in
a khel nono-in bawl a, a maitang
khawng motor engine oil nuhsak
hi. Amah zong hong thangpai
mahmah a, tua papipa a vuak nop
man bekbek in boxing hong sin
hi. Tangvalnopa adingin tona khat
hi gige hi. Amah pen a tha zong
kicing a, hanciam takin hong sin
leh a sawt lo-in hong siam pah
hi. Papipa a vuak kik leh a vuak
kik loh bel thei khang. Boxing
ah Burma selected ciang hong
tung a, Seagame kimawlna ah
Gold Medal hong ngah hi. Tona
in gualzawhna piangsak hi.

1968 June kha sungin Mizo
galkapte Tedim khua ah hong lut
uh hi. Khua sungah kuamah kiom ngam lo-a, gal kitai ngeingai
hi. Ahi zongin tangval khat galtai
lo-a, Tedim khuasung mah ah
om veve hi. Mizo galkapte in a
muh uh ciangin van pua (porter)
dingin deih uh a, mat sawm uh
hi. Tangvalpa in pi 7 bang a sang
a dai uh kan khat suah ziau ahih
manin man zo lo uh hi. Tua pen
ama adingin tona khat hi a, ama
sung a om thahatna khempeuh a
vekpi in zangkhia ahih manin a
dai uh kan zo ahi hi. A zinglam

20

MAY, 2016

lametna hi. Ahi zongin Muslim


thautawiten a biakna makaipa
uh kisimmawh sak ciin ngaihsun
ahih manin thuak haksa sa uh hi.
Biakna hangin kithahna piang
cihna hi.
CAIN LEH ABEL, AMAU
KIBATNA: Amau unau kizopna
ah mawhna hong gahsuahpah
a, leitung ah unau kikal buaina
masa pen hi ding hi. A kibatna uh
bangzah hiam ensuk masa ni. (i)
Unau sanggam pasal tuak ahi uh
hi. (ii) Biakna dingin Pasian maiah piak ding hong tawituak uh hi.
(iii) Amau nasepna tuak panin
hong tawi uh hi. (iv) Akibang
Pasian khat tungah biakpiakna
pia uh hi.
Dr. Dee Haan in Radio Bible
Class laibu ah Cain nasepna leh
Abel nasepna tawh kisai hih
bangin na gen hi. Pasian gelna
ah mihingte hong pungin, leitung
luahsuak ding ci hi. Tua hangin
kithehzak ding, kikhenzak ding
Pasian gelna hi a, mihing gelna
pan in mun khatah tengkhawm
ding, kikhen lo ding cih hi. Tua
hangin Cain in lokho nasep sem
a, Abel ganhing tuu kempa ahi hi.
Amau nasep i ngaihsut ciangin
09

siatna leh hoihna om tuam lo


tawh kibang hi.
Ahi zongin Dr. Haan genna ah,
Pasian in mun khatah tengin,
khuasat ding deih masa loin
amau leitang mai-ah khangin,
pungin luah dim dingin a gen
laitakin, lokhopa in mun khat
bekah tengsuak ding ngim ahih
manin Pasian in ama lunggelna
lungdampih lo hi. Abel ahih leh
tuucing ahih manin vak kawikawi
pai kawikawi ding nasep hi a, tua
bang gamtatna Pasian deihna hi,
ci hi. Tua hangin Hebru laigelhpa
in Abraham, Isaac leh Jacob
dongin puanbuk sungah teng cih
ciamteh hi (11:9). Bang hangin
puanbuk sungah teng uh hiam
cih leh amau pai koikoi hi cih a
kitheihna hi.
CAIN BIAKNA: Anaupa Abel
biakna tawh kibang lo biakna hi
a, tuni dongin ama biakpiakna in
pahtakna, ettehtak na cing lo hi.
Cain i biakna i gen ciangin tawm
i muhpak theih hi bang hi.
(i) Upna tawh kihel lo biakna hi.
Leitungah upna tawh kigawm
lo biakna na tam mahmah hi.
Hindute upna bang i et ciangin
upna sangin lauhna hizaw hi.

MAY, 2016

Lauh manin biakna pen Pasian


deihzia biakna hi lo hi. Pasian i
biak ciangin upna tawh ahih kei
leh na biakna Cain biakna tawh
kibang kha ding hi (Heb 11:4).
(ii) Gah masa tawh biakna zong
hi tuan lo hi. Pasian in gah masa
tawh biakna na lamen hi (Siam
23:10-14, Pau 3:9-10). Cain in
lokhawhna panin gah masate na
pia lo hi kha ding hi. Ama ut bang
leh deih bangin na vaihawm a,
ama hoihsak bangin Pasian na
bia hikha ding hi. Eima hoihsak
bangin biakna pen Pasian hoihsak
tawh kituak lo hi (Isai 55:9).
(iii) Pasian tawh kizopna nei lo
biakna hi. Pasian tawh kipawlna
nei lo biakna ahih manin biakna
dangte tawh zong kilamdanna nei
lo hi. Khristian kici tampite zong
Jesu sunga Pasian tawh kizopna nei
lo i hih leh Buddhist biakna biate
tawh zong kilamdanna om lo hi.
(iv) Hazatna, lungdamna om lo
biakna hi. A sanggampa nangawn
lungdampih lo, hazatna tawh
kidim biakna hi. Tuhun ciangin
ei zong midangte pawlpi khawng
hong khanglo, hong lawp, hong
hatzawk ciangin hazatna leh
lungdampihna om lo a hih leh

Cain biakna tawh kilamdang lo


hi kha thei hi.
(v) Sisan tawh siksan lo biakna
hi. Cain biakpiakna sisan zang
loin ama sepsa tawh Pasian hong
bia hi. Abel in a tuuhon sung
panin a piang masa tawh Topa na
bia hi. Sisan siksan biakna ahih
manin Topa Pasian in na sang
hi. Ahi zongin Cain biakna sisan
kihel lo, ama sepsa tawh Pasian
mai zonna ahih manin san taak lo
biakna hi. Eima khut tawh sepna
pen san taak lo biakna hi (Heb
9:22, Eph 2:8-9).
(vi) Biakna tawh kizom mi
thahna hi. Biakna panin Cain
lungkim loin inn ciah hi. Abel
ahih leh biakna a piak zawh
ciangin lungkimtakin ciah hi.
Tuni dongin biakna siksanin
kithahna, huhamna, mi dangte
muhdahna in kizang hi. Cain
biakna tawh kilamdang lo cih
theih ding hi.
HIH THU PANIN I SIN DING:
Sin theih ding thu tampi a om
hangin ka gen nop bulpi pen thu
thum khawng ahi hi.
(i) Biakna a taktak leh a taktak lo
om hi. Abel leh Cain biaknate i et
10

MAY, 2016

manin Amalekte a zawhna uh


hangin biakna tau khat phut
a, a min dingin JEHOVAH
NISSI a phuak hi. Nissi=Dial/
Laan kidona ah zawhna a pia
Topa ahih manin Topa Dial
Kisang Tawi cihna ahi hi.

Na khempeuh-ah matutna,
gualzawhna i neih theihna
dingin mihingte kisang tawi
masa loin Topa i sang tawi
masak ding a thupi penpen ahi
hi. A sim khempeuh Topan
thupha hong pia hen!

lll

To-na (Challenge)
-G.S.Pau
Mihing nuntakna pen nisimin tona tawh kidim den hi. Tona in
khantohna piangsak thei hi. Mihingte sungah thahatna a omsa hi a,
tua pen tona khatpeuh hong om ciang bekin kizangkhia pah hi. Tua
ciangin lawhcinna, matutna leh gualzawhna cihte kingah thei pan hi.
Mi pawlkhat in tona cih bang tuak kha ngei se lo uh ahih manin amau
sung-a om thahatna zangkhia ngei lo uh a, sihpih phial mawk uh hi.

David pen Goliath that ding
ngiatin inn pan hong kuankhia
hi peuhmah lo hi. A pa in gal
maitang-a om a ute an puak
dingin a sawl manin a ute omna
galmaitang ah hong tung kha ahi
hi. Filistia migolpa Goliath in
Israel mite hong to hi. David in
tua tona aw a zak ciangin a sungah
thangpaihna khat hong nei a, tua
in Goliath do nopna lungsim
piangsak hi. Goliath hong do
takpi a, Topa ompihna hangin
suangtang bek tawh Goliath hong
zo ziau hi (1Sam.17).
19

Leitung-a Pasian mizat


minthang ahi Billy Graham,
Oswald J.Smith, T.L.Osborn,
Kenneth E.Hagin, Oral Robert,
David Yonggi Cho leh Joel
Osteen i cihte pen olno takin
Pasian mizat minthang a suak
ziau uh cih bang na hi lo uh hi.
A nuntakna uh pen nisimin tona
vive tawh na kidim den hi. Tona
in a tha uh hatsak a, tua in Pasian
mizat minthang na suaksak ahi hi.
Napoleon Bonaparte pen a
tun tom kiukeu khat ahih manin

MAY, 2016

sehnel gam simlam, Sinai sehnel


gam ciang dong ahi hi. Pasian
nam teel gim leh tawl a khualzinte
a do manin leitungbup-a kilang
nawn lo dingin Pasian in samsia
hi. Israel Kumpi Saul in Amalek
kumpi Agag a hingin man a,
kamsang Samuel in Gilgal-ah
saatneen hi (1Sam. 15:1-33).
Esther hun lai-a Haman zong
Amalek mi mah hi in, a kikhailup
khit nung Amalek mite tangthu
kiza nawn lo hi. (Est.3:1). Pasian
in a mite ompih tawntung ahih
manin a mite tunga khut khauh leh
ngongtatte pen sawt daih lo uh hi.
Pasian mite lang a i panna zahzah
in Pasian i lang-ah pang hi.
Thukhupna: Israelte leh
Amalekte a kido laitak un a
kigal muh phak lohna mun khatah Moses in a mite galdona
panpih in, a khutte laam to-in
thungen hi. Ahang in, a khut
a kham a a lakkhiat ciangin
Israelte in gal lel uh a, a khut a
sansak peuhmah ciangin galte
neh uh hi. Khut zan a thungetna
neih pen Israelte thunget dan
ngeina hi ding hi (1Tim. 2:8).
Gualzawhna leh guallelhna pen
makaite khut tunga kinga ahih
leh makaite kingaihsut thak kisam

hi. Thungetna tawh Topa dial


sang tawi ciat ni, ci-in i kicial
thakthak hi.
Gualzawhna dinga thunget
den cih pen haksa lua mahmah
ding hi ven, Moses in zong
baihlam takin tungden zo lo hi.
Mi tampite ngaihsutna ah galdo
pen thu haksapi hi a, thunget pen
baihlam zaw tham ding hi, i ci
kha mai thei hi, ahih hangin baih
zaw tuan lo hi. Galte pen Moses
thungetna bek tawh zawh ding hi
lo kha ding ahih manin Aron leh
Hur in huh in thungetpih uh hi.
Hih banga a pankhop uh ciangin
galte zo uh hi. Topa leh a mite
ading a makai dinga teel khiatte
i hih thu i kitheihmawh bawl loh
dingin hoih hi.

Galkapten Joshua a demna
uh i thei kei a, amah in zong
galkapte simmawhna kampau a
zat lam kithei kha lo hi. Moses
in Aron leh Hur a gensiat lam i
thei kei a, Aron leh Hur zong a
kigensiat lam uh kithei lo hi. Hihte
pen a pangkhawmte ciamtehna
ahi hi.
Moses in hatna leh
zawhna kici khempeuh Topa
a ahihna theician lua ahih

18

MAY, 2016

ciangin a taktak leh a cing lo om


cih kimu thei hi. Leitung biaknate
i et ciangin eima biakna ciat-ah
kihahkat mahmah hi. Guwahati
khuapi sungah Muslimte minaret
tampi om hi. Zingsang nai 4 in tua
munte panin thungetna awging
paungaihna zangin hong kiko
khia gige uh hi. Hare Ram Hare
Krishna pawlte zingsang nai 4
in tho uh a, nai nih sung Hare
Ram Hare Krishna cih bekbek a
gen khit uh ciangin amau biakna
tangkopih dingin kiging khin
zo uh hi. Tua bang sungah Jesu
tawh kizopna nei in Pasian ta
hihna kitelte i hamphatzia kigen
thei lo hi.
(ii) Biakna hanga kithahna
innkuan sungah kipan hi. Sihna
a mu ngei lo innkuan masa pente
innsungah amau mit mahmah
tawh sihna hong mu uh hi. Adam
leh Eve adingin amau khialhna
in kha sihna bek tun loin pumpi
mahmah ah zong sihna tun takpi
cih a khatvei muhna uh hi ding
hi. Biakna hangin sihna ciang
i tun loh hangin kitel khialhna,
kimuhdahna leh kiho theih lohna
tam veipi i tuak khin zo uh hi.
Biakna hangin ei tawh kipawl
11

lote it loh leh khual loh phamawh


i sa kei uh hi. Jesu ading nasem
i kisak lai-in ama itte tungah
dahna lungkhamna i tun thei zel
uh hi. Fellowship a kikhawmte
zong awkaih kibang hong tam
deuh ciangin tuam kikhop ding
ngaihsutna om in ki-it mahmah a
semkhawm i kisak lai-in kikhenna
hong om hi. Biakna min tawh i
sep tampite Khristian vai het lo
na tam mahmah hi.
(iii) Kithahna masa penpen
biakpiakna tawh kizom hi.
Cain in Abel a thahna hang i
et ciangin biakna panin hong
kipan hi cih i gen khin zo
hi. Biakna in kigawmna leh
itna sangin kimuhdahna leh
kituambawlna hong tun thei
tawntung hi. Mawhna hangin i
biakna nangawn siatna in hong
zo khin na hi gige hi.
Shillong ka om lai-un Mizo
Baptist Church pawlmi nupi khat
a hahkat mahmah khat hi a, Jesu
minin sih ding bel ka hizo kei
ding hi, ahi zongin Baptist min
tawh sih bel ka ngap hi, a cih
ka za ngei hi. A ciamnuihna sa-in
ka nui ngeingai uh hi. Ahi zongin
Pawlpi khat leh khat kipawl,

MAY, 2016

kikawm leh kithuah sangin kibat


lohna lam kilim genzaw ahih
manin kideidanna tawh Pasian
i bia uh hi. Zogam sung bekah
pawl kikhenna om ding i sak
leh gamdang i tuntunna ah zong
kituam bawlna lungsim mah tawh
na kidim a, tuate mah tawh na
kinungta hi.
Thukhupna: I theih loh kalin
i biaknate Cain biakna tawh na
kigamla khawl lo thei hi. Tua
hangin Topa Jesu in Samaria
numeinu tawh biakna thu a kihona
ah, Pasian pen kha hi a, a bia
mite in zong kha leh thuman
thutak tawh a bia ding uh hi, na
ci hi (John 4:24). Rev. Dr. L.J.
Sangma in a thugenna khat ah
pawl kikhenna thu hih bangin a

gen ka za ngei hi. Khua khatah


pawlpi kikhenin a kigamla lo-ah
biakinn nei tuak uh hi. Nipini
zing kikhopna ah pawlpi khat in
kipatna dingin la, Will there be
any star, any star (Ka lutung aksi
tang a om diam, a om diam) cih
la sa uh a, a dang pawlpi khatte
in, Theres not a Friend like the
lowly Jesus: No, not one! No, not
one! (Jesu bang lawm a dang om
kei, khat bek zong om lo hi) cih
sa uh hi. Ka lutung aksi tang a
om diam? a cih laitakun a kianga
pawlpite in khat bek zong om lo
hi, ci-in a dawng tawh kibang hi,
ci hi. Topa in biakna hangin kigal
bawlna sungah buai lo dingin leh
amah it ding, ama it mite it thei
dingin thupha hong pia ciat ta hen.

lll

Dahpihna

Moreh CBA Pawlpi mi ahi Nu Niang Kho Lam (62) w/o (L) Gin
Khan Suan Samte in 06/04/2016 ni in hong nusia a, Moreh CBA Local
Pastor a sem Pastor S.Dong Sian Pau in vui hi.
Kanan CBA Pawlpi mi ahi Upa Thang Za Khan (81) f/o Kam Khan
Sing in 21/4/2016 nitak nai 4:30 in hong beisan a, 22/4/2016 in New
Lamka CYA hanmual ah Kanan CBA Local Pastor Rev.N.Pau Sian
Lal in vui hi.
12

MAY, 2016

hong phulkhia ding hi a ci hi. I


gensa mah bangin Israel upate
muhna ah gamta hi. Suangpi pan
tui hong phulkhia ding cih mawk
pen awm het lo leh uphuai het
lo thu ahi hi. Hi tase leh thupiak
bang a sep ding pen Moses khutah
kinga hi. Moses in Pasian a maiah ding hi cih kiptak a a up ding
kisam hi. Hih bang na a piang ngei
lo, theihkholh loh leh na lamdang
hong pianna dingin Pasian muan
ding kisam hi. Moses mai-a
Pasian pai/ding ahih manin Moses
zahlak sak loin suangpi pan tui
a phulkhia takpi hi. Topa gam
nasepna a lawhcinna i ngah theih
ngeingeina dinga a kisam penpen
in Moses banga Upna Kip i neih
ding ahi hi. Moses in suangpi a
saat hangin tui phul kei mawk leh
zahlak huai mahmah ding hi. Ahih
hangin Topa tunga upna kip a neih
manin Pasian in zahlak sak lo hi.
Topa gam nasepna a i zahlak
lohna dingin Moses banga upna
kip tawh Topa dial i sang tawi
ding kisam hi.
Massah leh Meribah: (Heb.
Umeribah=Ze-etna leh mawh
zonna) Pasian in Israelte mawh
zonna leh ze-etnate phawk
tawntung hi. Massah:- Gam.20:13;
17

Thkna. 6:16; 9:22, Meribah:- Late


81:7; Thkna.33:8; Late 95:8; Heb.
3:8-9). Pasian in Israelte mawhna
leh khialhna bek hi loin eite
mawhna leh khialhna khempeuh
zong phawk tawntung hi. Tua
phawk tawntungna pen Topa Jesu
Khris hang bekin bei thei hi.
Amalek mite in Israel mite a
dona uh: Israel mite Refidim pan
Sinai Sehnel gam zuan dinga gim
leh tawl a a pai lai un Amalekte
hong pai-in do uh hi. Topa Pasian
Amalek mite gal bawl dan thuah nakpi-in heh ahih manin
leitungbup a amin uh kilang
nawn lo dingin samsia hi (1Sam.
15:2; 13:1). A mite a deihsak
tawntung i biak Pasian in A mi
Israelte in a galte uh Amalekte a
zawh siang masiah uh do dinga
thu a piak bangin ei thu-um mite
zong mawhna leh khialhna i zawh
siangtho masiah muanhuai taka
do dingin hong deih hi.
Amalek i cih kuate hi mawk
hiam?: Ama-lek (Heb.amaleko) i
cih in Esau in a zi neu Tima tawh
a neih uh, a tapa uzaw pen ta ahi
hi. Amah pen Edom kumpite laka
khat ahi hi. Amalek mite tenna
gam pen Paran sehnel gam leh Sin

MAY, 2016

pen ahi hi (Pian.14:15). Bethani


khua mi Mari leh Martha in a
sanggampa uh Lazaras sihsual a
a cinat laitakin siavuan, siamahte
ko loin gamlapi a om Topa Jesu
mah na ko masa uh hi (Joh.11:3).
Mipite in a ngaihsutna uh dik
lo hi cih a theih ciangin Moses
Topa tungah kiko a, Hih mite in
suang tawh kei hong deng dingin
kithawi uh hi a ci hi. Moses in
hih bang haksatna tawpkhawk a
tuah laitak nangawn in Topa lam
en a, mite lampi maan tawn dinga
lam a hilh pen a mawhpuakna
buaina ven theihna ding lampi
omsun a hihna mangngilh lo-a
Topa a koh pen Topa dial a sang
tawina ahi hi.

deihna ahi hi (Ezk. 2:6). Hih


banga makai hihna ah Moses in
ama thu bek tawh nasem hi lo hi
cih theihpih dingin Israel upate
pawlkhat samin mipite maia pai
dingin Pasian in sawl hi. Teci om
lo-a amah beka na a sep ding leh
vai a hawm ding Pasian deihna hi
lo kha ding hi. Upate pen Pasian
in Moses tung tawna na lamdang
a bawlte theihpih dinga a sawl ahi
uh hi. Hih banga makaite mipite
maia pai a sep leh bawl khat
peuhpeuh i kitheihpihna pen Topa
dial i sang tawina ahi hi.

Pasian in zong mi a makaih


ding ciangin amai uh-ah ding
hi: Pasian in Moses nusia lo
dinga, makaih den ding hi. Sep
Pasian in Moses mipite mai-a ding bawl dinga thu a piakte a thu
pai dingin sawl hi: Moses pen bek hi lo-a, a taktak ahih theihna
Pasian in Israel mite Kanan gam dingin amai ah ding den hi.
lutpih ding beka sawl hi loin, Moses pen sehnel gam haksatna
sehnel gama pitu ding zong ahi hi. leh lungkhamna muna pitu ahih
Haksatna muna zong a mite maia hangin launa ding leh lungkiatna
ding dinga a sawl ahi hi. Bang ding om lo ahih dan Pasian in,
hiam haksatna a tun cianga zong Na mai-ah ka ding ding acih in
mipite sanga a theih masak zawk teltakin hong thei sak hi. Pasian
ding ahi hi. Makai khatin mipite in Moses kiangah, Horeb a
haksatna amah khut mahmah suangpi ah nangmah mai-ah ka
tawh a vensak ding, mi khuta ding dinga, nangin suangpi na
gul a mat sawm loh ding, sa leh saat dinga, mite in tui a dawn
kha thu-a makai a hih ding Topa theihna dingin tua sung panin tui
16

MAY, 2016

Pentecost Nipi
Tua khit ciangin mi khempeuh tungah ka Kha ka bua dinga, na tanute
uh leh na tapate un kamsang ding uh a, na puteekte un mang manin,
na tangvalte un maang mu ding uh hi Joel 2:28-29
I. Pentecost Nipi I Cih Bang
Hiam?
1. Thawhkik Nipi khit nipi sagihna
7x7=49 ni a zingciang ni 50 ni
cihna ahi hi. Kha tawh baptaiz
ni (Mat.3:1) hi-a, Pa kamciam
hong tunna ni (Sawl.1:5,6)) ahi
hi. Kamsangpa Joel in a genkholh
Kha kibuak ni hi.
2. Pawlpi (church) pian ni ahi
hi. Pawlpi pianma in a kituah
kawikawi, Pasian vangliatna in a
tuam puanbuk(Tabernacle) kizang
a, Pawlpi a pian a kipan Tabernacle
kiphiat in pawlpi kizang hi. Tua
ahih manin Hunlui leh Hunthak
khenna ni zong ahi hi. Tua tham
loin nakpi-a bawlsiatna a thuak
Khristiante pen Khristian ana
kici hi-a, Pentecost Nipi ni pen
Khristian piancil ni zong ahi hi.

sunga a gen bangin Kha siangtho


tawh kidim uh a, Jerusalem pan
Judea gam, Samaria gam leh
leimong dongin Mission nasep
kisem hi; tua pen Pentecost Laigil
pen ahi hi. Ei mahmah in hih Kha
Siangtho i ngah ngiat ding kisam
hi. Kha biakpiakna leh hunzatnate
sau lua, i cihcih ciangin Kha
sungah kibaptaizna a kullai kihikhinkhian thei hi.

II. Pentecost Laigil Pen Bang


Hiam?

2. Ki-itna hi: Sawl. 2:43-46


sungah thu-um mite kikhawlin
omkhawm, neikhawm, nekhawm,
khat le khat thupha kideihsak,
biakinn ah kikhawm, gupna ngah
mi nisim in kibehlap ci hi. Hih pen
Ki-it uh cih kilang hi. Eite khat
leh khat i ki-it kei ngeingei leh i
pianthakna pen pianthakna maan
hi lo ding hi. Ei pawl, amau pawl,
ci-a kideidanna pen itna a om loh
man ahi hi.

1. Pentecost Laigil pen Mission


nasepna ahi hi: Kha Siangtho
kibuak ni ciangin Sawltak 1:8

Herod Agrippa in Peter thong


sungah a koih ciangin Pawlpi
mite in lungsim takpi tawh thu a

13

MAY, 2016

ngetsak uh hi. Tua i Siapa pen


thong a kiat mah ding hi, pau
hang lua, kidawm kei lua, a tat
hoih lo-a Pasian daan thuak hi
ci lo uh hi. Ki-it uh ahih manin
a suahtakna dingin nakpi in thu
ngetsak uh hi. Tu hun Pasian
nasemte in tuahsiatna a thuak
ciang un, Pasian daan thuak ai
ve ci-in thu kingetsak lo om hi.

4. Ci, Khuavak, Lai ahi hi:


Pentecost laigil khat pen leitung
ci, khuavak leh mite sim ding
mihing lungtangah a nungta
Pasian Kha tawh kigelh Lai ahi
hi (2Kor. 3:2,3). I omdan in mite
huup ding hi. Hih pen Mission
nasepna nam khat ahi hi. Kineih
het loin khat le khat ki-itna, Pasian
phatna leh biakna bawltakpi ni.
Pentecost kha sungah i nungta
hiam, i kalsuan hiam, tua Kha
i nei takpi hiam, cih ki-en ni. A
taktak leh a kineih a kilamdanna
khat om hi. A kineihte hi kei
ni. Topa in mimal kim thupha
hong pia ta hen. [Zomite Mit
Vaaksak Sermonte cih laibu sunga
Rev.Daniel Khen article hong
kiteisawn ahi hi-Ed].

3. Pawlpi khanna hi: Sawl. 9:31


sung bangin Judea gam, Galilee
gam leh Samaria gam sungah
Pawlpi tampi piang a, Kha Siangtho
huhna tawh mi khangin a kibehlap
uh hi. Ei gamah zong Pentecost
Kha hong kibuak ciangin Pawlpi
hong khangin, mi zong kikhang
mahmah a, lawki bei ta hi.

lll

pangzawl lbyf 2016 - 2017 vaipua thakte


Office : Pa Cin Za Do Inn
1. Chairperson
: Lia Zam Khawl Kim
3. Secretary
: Tg. Kap Tul Pau Shoute
5. Fin. Secretary
: Pa S. Kap Suan Mung
7. Prayer Secretary : Tg. Mung Khan Lian
9. Planning Secy.
: Tg. Pau Ngaih Mung
11. Info. Secretary : Lia Dim Sian Muan Sang
13. Property Secy. : Tg. Ram Mawi
15. Asst. Music Secy. : Lia Cing Sian Ngai
16. Prog. Making Committee:
a) Tg. Pau Ngaih Mung
17. Compt. Deptt. : a) Tg. Kap Min Lun
18. Member
: Tg. Kam Lam Thang
19. Adviser
: Upa J.K. Cin

14

2. Vice Chairman :
4. Asst. Secretary :
6. Treasurer
:
8. Asst. Prayer Secy. :
10. Asst. Plan. Secy. :
12. Asst. Inf. Secy. :
14. Music Secretary :

Tg. Judson T.
Tg. Pau Za Kham
Lia Eloi Thang Nem Kim
Lia Cing Lian Niang
Lia Awi Nem Cing
Lia Vung Lun Cing
Tg. Kam Lian Thang

b) Tg. Judson T. c) Tg. Pau Za Kham


b) Tg. Pau Khan Khup

MAY, 2016

Topa Dial Sang Tawi Un


(Pai.17:16)

-Pastor Palet Thuomngell

opa thupiakna bangin Israelte thumang takin Pasian pina


lampi-ah pai uh hi. Sin sehnel gam panin giahphual a banban
in sat uh a, Refidim hong tung uh hi. Ahih hangin tua munah
dawn ding tui om lo hi. Topa deihna banga om den hinapi un, a
nuntakna uh ah thu haksa lianpi khat hong tuak uh hi. Israelte mah
bangin Pasian deih dan bukim zui banga i kingaihsut laitak nangawn
in haksatna kituak thei hi cih hih thu in hong thei sak hi.
I s r a e l t e t u a h t h u p e n Sehnel gama tui om loh thu ah
lungsim suangtuahna, ngaihsutna zong Israelten, Sehnel gama om
mawkmawk hi loin a taktak a i hi uh a, tui pen a om lo ding mah
haksatna, ngaihsuthuai mahmah ahih manin Pasian huhna i nget
sih leh hin kal thu a haksatna ahi ding uh kisam hi acih ding dan
hi. Thumang taka Topa thupiakna tak uh ahi hi.Tua cih nak sangin
banga kalsuan hinapi in thu haksa Moses awimawh uh a, a tung ah
a tuah uh cianga Topa dong lo- kiphin uh hi. Buaina bawl siam,
a, si leh sa dana a do pen uh a buaina ding genkhiat siam, mi
khialhna uh ahi hi (Pai.14:11,12). cin lohna muh siam, ahih hanga
Israelte Moses tunga kiphin banga buaina ven theihna ding lampi
a kingaihsut lai takun Topa tunga ngaihsun thei zong hi lo mi
kiphin na hi zaw uh hi. Tua mah bangzah hiam om khawmte in na
bangin mipite zong makaite hoih semkhia lo uh hi.
tunga kiphin banga i kingaihsut

Sehnel gama tui om loh pen
laitak Topa tunga kiphin i hihna
Moses mawhna hi lo hi. Ahih
phawkhuai hi.
hangin makaipi ahih manin,

Mihingte in buaina khatpeuh mipite buaina a ven theihna
i tuak cianga pilvang tak leh dinga mawhpuaknapi nei pen ahi
kha thu taka ngaihsut sangin, hi. Hih muna Moses in a hih dik
midangte peuh ngawh a, gensiat mahmah ahih leh a haksatna mite
pen i ciindan ngeina khat ahi hi. tungah ko lo-a Pasian tunga a koh
15

S-ar putea să vă placă și