Documente Academic
Documente Profesional
Documente Cultură
u" p h;
ntsko
1>
B)
;G
s'I
gfjbK
gq ; kfd
u" g J h
;fsr[ o
nE Bo ntsko eEB`
u"gJh
ntsko
s'A
fBtks
etuK
(fJzdo
fto'Xh
pbtkBK)
fFt
~
Bkb
fdZsk) ns (T[; T[s shoK dk nfijk Ssq pDkfJnk fe) gkDh dh fJe p{zd
th gj[`u BjhI ;eh. 3.
iT[ efj eEk gq;zr ;[BkT{. rqzE pYB s fjqd? vokT{.
fjod ftu vodk jK. fJ; bJh E'Vh jh eEk ejh j?. (fiE feE) G[b ty',
sK j eth iB'I! T[; ~ ;'X b?Dk.4.
ehsk.5.
rKrtfj GkB[i ej[ wko:'. x'o G:kB n:'XB gko:'.
d[oi'XB ihsk nfs pbk. gkts G:' oki nfpubk. 6.
ej bfr eos eEk ej[ ikT{. rqzE pYB s nfXe vokT{.
eEk fpqX e; eo" fpukok. pkJh;t' noi[B ntskok. 7.
fJfs ;qh pfusq BkNe rq`E Bo ntsko pkJh;t' ;zg{oD` ;s[ ;[Gw ;s[. 22.
fGnkBe
toF
dk)
;EkJh
oki
gqkgs
ehsk.6.
(w?I) eEk ~ feE'I se efjzdk iktK (feT[Ife) rqzE d t^v j' ikD dk
pj[s vo brdk j?. eEk pj[s tZvh j?, feE'I se ftuko eoK. (p;) noiB
pkJhtK ntsko j' f Jnk.7.
fJE pfusq BkNe rq`E dk Bo ntsko pkJh;tK ;wkgs j'fJnk, ;G F[G j?. 22.
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
j[D w?I p[ZX ntsko dk toDB eodk jK fi; soQK w[okoh (ekb g[oy)
B T[j o{g XkoB ehsk ;h. fJjh p[ZX ntsko dk BK ;wMDk ukjhdk j?
fi; dk (e'Jh) BK, EK iK fgzv BjhI j?.1.
fi; dk e'Jh BK iK fmekDk BjhI df;nk ik ;edk, T[; ~ p[ZX ntsko
;wMDk ukjhdk j?. T[; dk ;o{g gZEo o{g (Gkt w{osh) ikDBk ukjhdk
j?. fi; dh eEk ~ efb:[r ftu fe; BjhI wzfBnk j?.2.
d'jok
fi; dh e[M o{g-oyk BjhI j? ns e'Jh nkeko th BjhI j?. irs ftu
(i') f;bk o{g tos fojk j?, T[j p"X ntsko j?. 3.
fJfs ;qh pfusq BkNe rq`E pT{X ntsko sJh;t' ;wkgsw ;s[ ;[Gw ;s[. 23.
fJE pfusq BkNe rqzE d p"X ntsko sJhtI dh ;wkgsh j?, ;G F[G j?. 23.
np w? wjk ;[X wfs efo e?. ej' eEk fus[ bkfJ fpufo e?.
uT[ph;t' ebeh ntskok. sk eo ej' gq;zr ;[Xkok. 1.
j[D w?I p[ZXh ~ pj[s uzrh soQK F[ZX eo e ns fus brk e ftuko
eEk efjzdk jK fe (ftFD{ dk) u"ph;tK ntsko ebeh j? ns T[;
g{ote
dk
gq;zr
j[zdhnK
xfo xfo M{m nwf;nk GJh. ;ku ebk ;f; eh d[o rJh.
ij sj j'B br T[sgksk. G'rs g{s ;fi ufV wksk. 5.
fjzdt e'Jh B s[oek ofj j?. fGB fGB xfo xfo ws rfj j?.
Je Je e gzE B ufb j?. Je Je eh pks T[Efb j?. 7.
(gkgk
ns
g[Zsoh
jK.1.
d)
wK
g[Zso
Gko
fgsk
Bkb
Bkb
;koh
gqik
b?
fBo;`e'u
d[yh
j'
iKdh
j?
sK
T[;
gkgK
;i-;[y
owD
eodh
ekw-eow eodk
fdZsk j?.3.
toD-;zeo
(fwFfos)
wkDdh
Bkb
j'
j?
j?.2.
ns
G?D
Gok
j?
ns
;ko
;z;ko
rJh
j?.
fJe
(ikfs
ich
(ftnkjh
dh)
tkbk e'Jh BjhI fojk. ;qFm (xoK dhnK) fJ;sohnK pj[s ftGuko ftu
rJhnK jB ns Xow nkXkfos gqhs dh ohs G[bk fdZsh j?.4.
gSkD
c;
ebk
Bkb
;i-;[y
ftu
jh
brkfJnk
ws
j'
ikDr
Y{zYD
Xosh,
jB
efjzdk
rq;h dk e[M toDB BjhI ehsk ik ;edk. GKs GKs d T[gdqt iK ]okphnK
id
;ztko
(;Zuk)
wkDB
s
th
ns
fjzd{
brk
fes'I
j'fJnk
Fk;sq
ns
j?.5.
;Zu
BjhI
j?.
(nfijh
fwbdk
;fwqshnK
w[;bwkB
e'Jh
jkbs
~
th
ns
ftu)
e'Jh
BjhI
;G
xo
S'jrk
ojrk
(nkgDk)
xo
th
ns
ftu
fus
ty'
M{m
tyo
BjhI.6.
xo
xo
d;
ftu
wkor
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
Xow
e'Jh
th
BjhI
ubrk.8.
ubrk.
j'trk.9.
u"gJh
fdyrk.
Bkb
fGzB fGzB xfo xfo ws ubk. :k s Xow Gofw T[fv Nbk. 14.
Je Je ws n?; T[u? j?. ik s ;eb ;{dq j[fJ i? j?.
fBtkJrk.
ns xo
oj r k.11.
fJe
xo
fJe
ftu
r'fjnK
Gi
Xow
irs
ftu jo fJe dk
j' e p?mDr.12.
ftu
nrBh
ftu
gkg
dh
;kV
eEk
iktrk.
xo
xo
ftu
Gow
pD
T[v
fJe
fJe
dk
xo
okw
ws
ub
gtrh
tyo
g[v
fJ;
Xow
T[s
gqik
BjhI
ubrh
wkbsh
xo
Xow
ws
ns
nkgDh
gqufbs
gqXkB
ns
ns
j'
j'
j'trk
okiXkBh
ikDr
Sv
fi;
eo
cb;o{g
;ko
iktrk
fi;
e'Jh
BjhI
ojrk
pqkjwD
td
ns
ftu
esp,
ty
ty
ns
;koh
j't/rh.
j'trh.
Ssqh
16.
wsK
db
d'jK
ws
j''trk
~
ns
fJe
Sz d
xo
ftu
fGzB
fGzB
wsK
fJe
fJe
e'Jh
nkeV nkeV e fcork ns (e'Jh) fJe
fBtkJrk. fco j'o j'o BtI BtI ws jo wjhB
fgsoK
ws
iktrk.14.
soQK
ikDr. Ssqh
ikt r h.15.
ns
tyo
nkgDk)
dDr.13.
fJe
(nkgDk
e'Jh G[b e th g[okD BjhI gVQrk ns e'Jh th jZE ftu e[okB BjhI
i' e'Jh td iK esp (;kwh Xow g[;seK) jZE ftu btrk, T[;
cVrk.
BjhI
(jo e'Jh) nkgD nkg ~ gkopqjw ejrk ns S'Nk t^v ~ f;o BjhI
(fes) BjhI
F{dqsk gqkgs
ws ub g?Dr. fJe gk;'I e'Jh fJe ;bkj BjhI btrk ns e'Jh fJe fe;
pd esp itB efo bfj j?. sk ej[ r'pokrfB w' dfj j?. 13.
;koh gqik
jo e'Jh
j'trh.10.
fjzd{ s[oe ws d[j{` gqjfo efo. ufb j? fGzB fGzB ws xfo xfo.
wkbsh
T[s
d'jok
rhsk
d'jok
ntsko
ghoK
G[b
th
e'Jh
g{iD
BjhI
(ftnesh)
ubktrk.
;G
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
fJe
wjhBk,
ftu
gkDh
wjhB
iK
p[bp[b
nZX
tKr
wjhB
(T_j)
se
ws
T[j
nkg
(nkgDk)
jh
ws
ubkT[Dr.
j'
ikDr.19.
BFN
nzs
d'
d
pfdB tyo tyo fJe s'I fJe ws g?dk j' ikDr. (go) efb:[r ftu gqG{
e'Jh
ws
fJe
fdB
ubrk,
e'Jh
d'
fdB
se
ubk
btrk.
nzs
ftu
}'o Bkb ubkJ (fJj) ;ko ws fco shi fdB fwN ikDr. fco j'o j'o
(ws) g?d k j'D r i' u"E fdB ]sw j' ikDr. efb:[r ftu et b fJe
efbnkD-wJh
Xow
s'I
fpBk
j'o
;G
(Xow)
ftnoE
jB.22.
fiE feE fJ;sohnK ns g[oF fBZs BtI Szd-pzd (N{D N'Ne) f;ofink
fco fiE feE izsq wzsq ns szsq eo e (gow ;Zsk s'I) voBk
eoBr.
g[fB izsq wzsq ijk sjk Bjh szsq eos eS{ vofj.
ftu
rZiDr.23.
;wki
ns
b' r
SsqkDhnK
Sv
okDhnK
Sv
F{dq (bVeh)
Xhoi Sv
fBi f;y Bkfo r[o{ ow? r[o dkok ;' f;y ;'fjr.
nkgD
fiE feE
;te dh
;tIrk.
ftte
g[fB M{m p'fb ewkfjr f;o ;ku p'b T[sko j?. 25.
fpqX Boki Szd
okik
BhuK
Bkb pqkjwD
d D r . 24.
Xow Gowk
fJ;soh ~
ns
Bhu
xo
gqw
fJ;sohnK
ikDrhnK.
eoBr.
t;tk
G'rDr.
oki
ns
pqkjwD
bVeh
Bkb
F{dq
e`fBnk
w[Bh
ty
nftte
p'b
b'r
T[s
(o'}h)
;[uZih
ewkT[Dr
p[ZXh
ns
Bkb
;Zu
p?m
p'bD
ftuko
tkb
dk
BjhI
f;o
t?ohnK
ftu
fwso
Gkt
j'trk
ns
fwsoK
ftu
t?o
Gkt
j'trk.26.
1 0
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ykD
efb:[ r
:'r pD
Xow
ti'I
Sz d
gqkgs
tkb
ns
BK
s)
Xow
(b'ehI) nXow
eoBr . 27.
Bkb
~
Xo'j
Xow
eo
ti'I
e/
XkoB
fuZs
ftu
FzektkB
j'Dr
j' e fcoBr. Xosh T[s nBoE tkgo ikJrk ns g[oF ezw dh e'Jh rZb
BjhI j' t r h.29.
soBoki
Sz d
(b'eK
;ko
uzrh
bJh)
ntoD
;ki-;Zik
(jfo)
Bkw
(jfo d )
eoBr.34. (T[j
(d
e[ w kfo bbs S` d
Xow
ikDr.32.
ikJrk.
ehsk
1 1
ntsko
bki
jh,
toD
e,
wkV
eowK
ftu
br
d D r
ns
ekw
(nkfd
Sv
fsnkr
Sv
dDr
ns
uoBK ~ BjhI
id'I) BoeK ~
j'trk,
dkB
jfo
tb'I
dh
w[y
Sv
dDr.30.
ikDr.31.
w'V
ftekoK)
ftu
br
b?Dr.33.
fXnkDr ns d[ F NK dh ;fEsh ~ gq k gs
ikDr, (sK) nzs tb gSsktk eoBr.35.
fBtk;
FoB
36.
fco
BoeK
ftu
Bkw
BjhI
b?Dr.
fe;
e[ w kfo bbs Sz d
(b'ehI)
~
dkB
BjhI
nXow
dDr.
eow
u`r
eoBr.
;kXK
G[b
b[N
th
b?Dr.38.
b? e fco tkg; BjhI eoBr. dkB ti'I (e[M th) BjhI dDr. jfo d
Bkw ~ BjhI b?Dr. ftFF s"o s Boe ftu ikDr.39.
Xow ftu fdqVQ BjhI j'Dr. (T[j e[M ) BjhI eoBr, i' T[j efjDr.
wksk
Bkb
gqhs
BjhI
j'trh.
gsBh
nXhB
j'Dr.40.
fe;
dh
gotkj
BjhI
eoBr . 41.
1 2
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
Bkb
nXow
T[j
ekb
gkg
owkD
Sz d
;' w okih
Sz d
;[B? df; d;` w[B` gkg eowk. u[B? i{m e{m` ;q[sz S'o Xowk. 56.
1H @gk; g;# 2H @Xoke[ toDsk# 3H @d[feqs`#
eow
ckjh
ftu
eoBr.
c;
eoB
ftu
ewkT[Dr.
;ko
ikgK
u`r
ikDr.
~
Xow
nzs
brDr.
u`r
G[bk
ftu
GowK
Boe
Xow
dDr.
ftu
ftu
Sv
r`tk
tk;k
;bkjekoK
dDr.
eoBr.43.
Gi
ikDr.
fBZs
44.
T[j jzeko ns w'j ftu w;s j'Dr. u`r eow (eoB ftu) fBfyX
j' D r . T[ j ekw eq ' X ftu wrB j' D r . bki-wo:kdk ~ fsnkr e
BuDr.45.
Br ;o{gh Szd
ns
]sw j'
fttjko
ekft
eow
Xosh
BjhI
eoBr.
fJe
u`r
toD
xo
xo
BtI
j'trh.
(pqjw)
frnkB
(gkyzv)
fJe
gqXkBsk
BtI
d;'I
ftu
ws
Go
u`r
Xow
j'Dr.
dh
fdZsk
th
BjhI
eow
gqkgs
eo
b?
s'I
eY
wkV
i;
Xosh
e[okB
ikJrh.
j'Dr.
~
j'
ftu
ws
Xow
gVQBr.
Xow
tkbh
iktrk. xo xo
eoBr.48.
pkdFkjh
BjhI
T[ukoBr.
voBr.47.
dk
Xosh
BthI
Gow
T[s
;fEsh
(iK
(b'ehI)
j'trh.
Go';k)
:Ek-ts
nXow
dh
iktrk.49.
brrk.
pj[s
fdqVQ
irs
T[j
nfXe
j'
nXow
j'Dr.
iktrk.
e[eowK
ftu
(eoBr
u`r
eow
ngqgzu
br
ns)
yzG
(;ukJh)
iktrk.
F[G
j'Dr.52.
GowK
Bkb
ikD
Sz d
u`r
eowK
ikDr .
i;
wkV
eow
tkbk
ezw
dh
G?V
13
ntsko
wkVhnK
;EkgBktK
;' w okih
Sz d
d;
d;KsoK
Sv
(yND
eoBr.
dDr.
tkb
wzd
ezwK
eow)s' I
nBoE
ftu
fbgs
NbDr . 53.
p'bDr.54.
ig
:'r
igDr.
eoBr . 55.
ftu
w[Bh
b'r
gkg
eoB
tkb
;[D
ikDr.
t?fde
Xow
1 4
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
si? Xow Bkoh se? gkg Bko`. wjk o{g gkgh e[ftsqkfXeko`. 57.
u" p h;
nkgDh
seDr. t^v
eo? fBs nBoE` ;woE` B Jsh. eo? gkg ss' gokbpX ish. 58.
BJ fBZs wZs` T[m? Je Je`. eo? fBzs nBoE` nBe` nBe`. 59.
fgq : k Sz d
Xow fJ;soh
o{g (;woEk)
nkgDh
;woEk
s'I
ntsko
1 5
~ Sv e gkg
tkb wkVh ewkJh
tX
fBZs
fJ;soh (ftGukoB) tb
d nfXekoh j'Dr.57.
nBoE
eoBr.
(tX
fisBh
e)
gokbpX
BtI
ws
g?dk
fgq : k Sz d
tkb
wsK
dh
dk
pzdBk
Bjh Je wzsqfj ikg j?. fdB dP?e EkgB Ekg j?. 63.
pykB
eoBr.61.
eoBr.63.
rkjk S` d [ d{ i k
rkjk Sz d d{ i k
gkg
eow
eoB
eoB
tkb
ed
th
fJZSk
BjhI
j'Dr
ns
wd
w;s
us[ o gdh
Sz d
fuZs
j'
gkg
fsnkrDr.
us[ o gdh
eowK
Xow
nXow
b'e
ftu
e
Bkb
eow
GowK
gqkgs
;dk
s'I
BjhI
BjhI
wk:k
voBr.
w'j
tf;nk
fJ;sohnK
tb
nkg
fBZs
Sv
(go)
e[eow
;eDr.64.
wkVhnK
eo
;[;fis
wkV
eoB
Yzr
Bkb
ojrk.65.
o[fus
j'Dr
bki
s
dk
bki
o'}h
ns
fsnkr
~
BjhI
ewkDr.67.
Sz d
fBZ s
wkV
ez w
eoBr .
(T[ B Q K
s' I )
u` r
eow
BjhI
j'
;eDr .
;" G krFkbh
GtkBh
dh
wkV
pkDh
~
dh
BjhI
gSkD
BjhI
eoBr
ns
gkg
wz B Dr ,
uz r k
BjhI
p' b Dr
ns
neE ejkDh tkbh GtkBh dk ikg BjhI eoBr ns fJ; soQK gkg
ftu wrB ofjDr. nby ns nGt dt (gqG{) ~ BjhI wzBDr ns
(b'ehI)
nkgDhnK Xow-fJ;sohnK
eoe eEB ns p' b D
tkb
dt
eow
ns
eod
nzs
j'J
Boe
th
;qFm
ftu
w[BhnK
ftu
rZb
tk;k
tor
brDr.
(frnkB)
dh
rZb
eoBr.69.
1 6
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
17
fBZs BtI ws eoBr, jfo (dk Bkw) BjhI T[ukoBr ns gqG{ dk Bkw
b?Dr. td ns ;fwqshnK ~ BjhI wzBDr, e[okB ~ fsnkr dDr ns
;qfs
;fwqfs B wkB? sis e[okB? nT[o jh g?Iv ps? j?.
[
BjhI
j'o
jh
okj
d;Dr.
go-fJ;sqh
;[nkd
ftu
br
j'Dr,
iZs-;Zs
e^u
ns
ns
neb
Fkw ~ ;to efjDr (noEks T[bNh rZb eoBr). c'eN XowK ftu bhB
j'Dr, fpBk ;'u wkV eow eoBr, d;' (T[j) ehj cb gqkgs eoBr.
(T[j)
ibdh
jh
w"s
;EkB
tb
ikDr
ns
nzs
th
BjhI
Bhu
rsh
gqkgs
eoBr.71.
J b k
Sz d
BjhI
b?Dr
ns
fBZs
fJe
(BtK)
fBZs
fJe
J b k Sz d
fBZs
f;qFNh
Sz d
ws
ws
ns
uzrk
ezw
dkB
BjhI
dDr.
yVk
fwNrk
fJe
jo
o'}
eoBr.
fJe
ws
jfo
Bkw
SvDr
ns
eoBr.72.
ns
fBZs
fJe
(BtK)
ws
g?dk
j'Jrk.
Xow
fJFN
Sv
fdZsk
j'trk
ns
;G
t^v
tZv
gkg
ehs
ikDr. sd f;qFNh ftu poyk j'Dh pzd j' iktrh ns ;ko gkgK eo e
fGqFN j' ikDr. fJe (fe;) fJe dh fBzdk eork ns fJe (fe; j'o) fJe
dh
jk;h
T[ v kJ r k.74.
ijkB
dh
wz B Dr . wksk
;wMDr. Xow
j'
xsk
eoBr
fe;
eow ]sw j' frnk j'trk ns Xosh dh j'o jh rsh j' iktrh. Xow
dk Gow ]sw j' iktrk ns fiE feE gkg pj[s g;o iktrk.73.
nBoE
xsk
nDy
(@nkfB#)
Sv
fe;
dh
ekD
(wkD-wo:kdk)
eoBr ns T{ u -Bhu ~
j'trk ns ;koh gqik fJe'
BjhI
fJe-;wkB
toD tkbh
ikt r h.75.
Sz d
g[oF nBe gkg eoBr ns fJe th Xow (dk ezw) BjhI eoBr.
;ko S eowK d Xow xoK s'I fwN ikDr. (i') g[zB eow BjhI eoBr, (T[j)
ns
T[E
;G soQK d nBe
jh fcork. (T[j)
gkg
gkg
18
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
d'jok
u" p h;
eow
Btgdh
fiE
feE
b[fenk
;ko
gkg
ojrk
ns
gkg
gqXkB
j'
ikJrk.78.
brDr.
Xow
eow
ns
Szd
fiE
feE
eoB
jfo
(d
Bkw)
uz d B
uVQ k T_ D r . 79.
fiE
ij sj Xow eow sfi Gkrs. T[fm T[fm gkg eow ;" bkrs.
feE
Xow
eow
Sv
(b'r)
Gki:' Xow Gow sfi ngBk. ikB[e j[s' byk fJj ;[gBk.
(;z;ko
ftu)
Xow
nkgDk
(etb)
Gi
ikDr
dh
fynkb
rsh
Sv
ns
T[m
b[gs
Gi
j'
T[m
iktrh
iktrk.
(fJzi
gqshs j'trk) wkB' fJe ;[gBk tfynk j't. ;kok ;z;ko nkgDhnK fJ;sohnK
Sv dtrk ns ;ko (b'e) wkV wzsqK ~ igD br ikDr.81.
uj[ fd; x'o gquo GfJU gkgk. e'T{ B ikg ;e? jfo ikgk.
u"jK gk; nfs nfXe x'o gkgK (dk g;kok) j' iktrk. e'Jh th jfo
dk ikg BjhI ig ;erk. ;G EKtK s gkg dh feqnk ub gtrh. Xow dh
gkg feqnk ;G ik
d{ i k
feqnk
fJ;
nfVb
d{ i k
dk
Sz d
th
e[ b e
BjhI
s'I
ubh
ikJrh.82.
fus
br r k.83.
rZbK
BjhI
gkgK
Sv
wkVhnK
fbnktrk.
dk
pykB
Xow
rZbK
eow
d;Dr
ns
dh
ftXh
dk
T[ukoB
Xow
G[bk
eow
ftu
fJe
ns
fiE
feE
gokJ
xoK
dDr
eoBr.84.
Sz d
Xow
BjhI
eoBr.
jfo
Bkw
BjhI
eoBr.
(dhnK fJ;sohnK ns wkb XB ~ tyD bJh) v'bd fcoBr (ns fJ; soQK)
ib
foVed
(;jh)
BjhI
dkT[
;jh
x'o
e[ b e
;z;ko
fiE feE nXow T[gi gtrk. (fJzi gqshs j'trk) wkB' Xow yzG
bk e T[v frnk j't. ngftso b'r fiE feE fcod j'Dr. fes th Xow
1H @mK#
19
d'jok
ntsko
noE
j'Dr
ns
gokJh
feE
v'bd
dk)
;d
u'oK
tKr)
XB
j' D r . 85.
~
BjhI
wZs
fJ;soh
fcoBr
e^u
ftu
ns
;wMDr
rabs
noE
d;Dr.
puB
;^u
j'Dr.86.
wrB
ofj
ns
j'Dr
ofj
ns
xo
(noEks
xo
E'Vh
wzrd
E'Vh
fcoBr.
do
pkd
fiE
wzrD
eoBr . 87.
~
cV
BjhI
e
SvDr.
pj[s
oks
wkoBr
~
ns
xoK
BoeK
;zBQK
ftu
wkoBr.
(iwrD
;[NDr.88.
T[BQK
20
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
Szd
u" p h;
ntsko
2 1
nfij wkV eow j'Dr fe irs s'I Xow S[N iktrk. (g[ZsoK d
wkV fttjko eo e) wksk fgsk (xo'I pkjo) GNed ofjDr ns xo BjhI
tVBr.89.
;te (r[o{ s'I) w[y w'V b?Dr. B"eo oki ~ Sv dDr.
~ Sv dDrhnK. (;G B{`) eosk (g[oy) G[b ikJrk.90.
gshnK
;kok
fJ;sohnK
irs
gkgh
(j'
Szd
;ko
gkgh
fdyDr,
sK th pj[s eq'X
fJ;sohnK ~ G'rD
(e'Jh
th)
jfo
dk
ig
eoB
tkbk
BjhI
j'trkl
go
sd
go
eowK
fgm
s'I
ty
wB[Zy
dDr.92.
ikDr,
nytkT[Dr.
e[b
Xow
e[M
th
pj[s
dDr,
BjhI
bhB
go
;wMDr
j'Dr,
fco
ns
eq'X
th
sfdg fpBk rfs ubs p[oh wfs b'G w'j pf; Gkoh.
ftu
Sv
b'G
(nkgD
~)
fpBk
rkbQK
nkg
fgS
xo
Bkb
tkbhnK
y[nkoh j'trh ns ;ko fpBk iZs (;Zs) d j' ikDr. sd th wzBDr BjhI,
fij fsj xfo v'bs Gb B p'bs b'r bki sfi Bku. 94.
y'Nh
xoK
febek
Sz d
gkg eo? fBs gqkfs xB. iB[ d'yB e so[ ;[X pB.
febek
Sz d
fBs
;to
pj[s
gkg
eoBr,
wkB'
F[ZX
fpqS
fiE
feE
gkg
dh
pD
wX[ G ko
Sz d
Girk.
(n"r[DK)
ir S'fo Gik rfs XowD eh. ;[ ijk sjk gkg feqnk gqu[oh. 95.
d'yK
pj[s
ikDBr.96.
wX[ G ko
nDy
Sz d
Xow Gi ikJrk.
(@nkfB#) Sv e
ikJrk.
fiE
feE
irs
ftu
22
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
Sz d
j'
nkuko
Sv
nBoE
ntsko
23
eoBr.
Xow
ezw
eoBr.
;kohnK
fJ;soh
Bkb)
wkVk
u`r
eowK
EKtK
Bkb
j'o
b?
jh
feqnk
g[Zsoh
Bkb
ikJ r h.99.
ekw
G' r
ns
dh
eoBr
gqoh
i'
(nkgDh
n:' r
;fjs
bki-wo:kdk
nXow
tX
ikJ r k.101.
eoBr .
Gow
tX
BjhI
eoBr.
GZi
ikDr.
Xow
j? . 100.
;wki
Xow-fJ;sohnK
;`:'r
~
ikt r k
Sv
Sv
ns
wkVhnK
Xow
GZ i
;kX{
T[BQK
fJ;sohnK
xN
Bkb
ikJrk
ekw-eq h Vk
ikt r k.102.
e'Jh
Xowh
(ftnesh)
BjhI
j'trk
dq'D gops d jm'I s'A b? e X[o u'Nh se ;ko g[oF gkg eow ftu
bhB d; ikDr. Xow T[m e Gi iktrk ns Gow wkB' fpibh pD e
uwerk. iK F{dqK B ;{ofwnK d ;wki ;ws Xosh ~ pb g{ote fis fbnk
j'trk. iK (;ko oki) n;sq ns Ssq
j' o feq n k ub gJh j' t r h.105.
d;
d;
ns
pd;K
Sv
;ko
oki
e
fiE
Gi
feE
rJ
j'Dr
gkg
ns
eowK
j'o
ftu
dh
br
e gq;zB
XB ~
j'Dr. iK u'o ~
fyu b?Dr.106.
Sv
nu'o
(;kX)
geV
b?Dr
Sz d
bhB,
wkVh
ws
ftu
wstkb
ns
wkVh
ws
d D
tkb
nB e K
wZ s
j'Dr. fiE feE T[m e Gi g?Dr, fuZs bkbu dk Gfonk j'trk, (go) fJe
(gqG{) s'I fpBk j'o e[M th gqkgs BjhI j'trk.107.
24
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
25
s'I)
e'Jh szsq BjhI brrk, wzsq BjhI c[ork ns e'Jh izsq BjhI ubrk. (i') nby,
nGt, nkfd s'I jh nfis gow :[ZX eoBtkbh dth ~ BjhI iZgDr, (T[j)
e[p[ZXh ftu wrB j'Dr, ;Zu BjhI efjDr ns eq'Xh p[ZXh tkb gqG{ s'I BjhI
wzrDr.108.
jho Szd
jho Szd
nBgVQ
fdyDr. Ssqh
r[DK
;qFm
Bkb ;[F'fGs
Xow ~ Sv
s'I ofjs ns gkg ftu rq; j'J eq'X ~ g;zd eod j'Dr. nXow
bhB, Foho s'I ew}'o go eq'X ftu pj[s pbtkB j'Dr.109.
tkb j'Dr. (T[j) o{g s'I ofjs, i{J ftu rq;s ns gkg :[es fd; g?Dr.
Sz d
neowK
bhB,
Xow
s'I
nfXe
gkgK
Bkb
nfs
j[D
pj[s
gkg
(e'Jh)
eowK
nkdoF
nXhB
ty
ikDr.110.
Gfonk
j'trk.
p[ZX-pb
d/
nkXko
j'Dr.
g[oy
fes
111.
fd;
BjhI
gtrk
(i')
e[M
p[ZX
wkoj Sz d
wkVhnK
fJ;sohnK
pj[s
w{osK
Bkb
ns
j'DrhnK. iK fes dt
g?dk j'DrhnK.113.
1H @yzfvs# dk @wzfvs# Bkb fes fes ;EkB-gfotosB j?. 2H @e[sqhnB nB ukjh r[Bkd[os rqkfji
fJ;sohnK
j'JhnK
feX' Boe S'fo ntso wjk g;[ v'bs fgqEh fBbi. 114.
bhB
(@fgqswkB#)
irs
ftu
ns
Sz d
jhD
Xow pko/ e[M th BjhI fejk ik ;erk. d; d;KsoK ftu tyhId ;ko iht
ftu
gfX;Nek
ikBhn? . #
j'
e
pj[s
gqw
j'trk,
fiBQK
bZSD
pj[s
b'e
po`r
fsnkr
c[bK
e
tKr
ngko
nBe
soQK
;[zdo
dhnK
o{g
tkbhnK
;v"b
;[zdohnK
nF'GBhe
gF{nK
j'Dr.
tKr
iK
fBobi
Boe
j'e
Sv
Xosh
e
T[s
(Xosh
v'bd
T[s)
T[so
fcoBr.114.
wjK
j'
~
rb ikDr
n:'r ns
w{oyK
iK
2 6
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
d'jok
u" p h;
;koh gqik toD-;zeo j' rJh j?, fJe toD dk e'Jh th B fojk j?.
;G (torK) ftu F{ d q s k g;o rJh j? , T_ j h j' J r k i' gq G { eo r k.115.
(;koh) gqik toD-;zeo j' rJh j?, fes th (toD) Xow BjhI fojk j?. oki
gkgK Bkb Go g{o/ rJ jB ns Xow dh jkBh j' rJh j?.116.
;'omk
fes th Xow BjhI fojk j?, irs ftu Xosh T[s nfs nfXe gkg
g;o frnk j?. ;G B Xow ~ G[bk fdZsk j? ns ;ko irs B gkg ~ rb
(Bkb
brk)
gkg gqu[o ij sj ifr GfJU. gzyB Xko Xow T[fv rfJU. 120.
nwzrbwJh
Szd
eo
;e'r.118.
ij sj r[Bhns. sj sj ;[Bhns.
;p ir gkgh. ej{` B ikgh. 124.
nfs wkbsh Sz d
ftu
j?,
o`r
(T[;
s'I)
irs
fetI
sd
jh
efb:[r
s'I
ikU,
purk.
fJe
S[Nekok
gqkgs
gqGkt)
frnk
j?
Xow
ns
fBZs
BthI
xN
yzG
BthI
frnk
bk
rZb
j?.119.
irs
T[v
frnk
j'D
brh
j?.
ftu
fiE
feE
gkg
Go
j?.120.
fiE
feE
T[gdqt
tX
ufbnk
j?.121. ;kok irs j'o jh eow ftu ub fojk j?. fiE feE Xosh T[s
Xow xN frnk j? . 122.
wkbsh
Szd
fiE feE th tyhJ, T[E T[E jh (gkg) fdydk j?. ;ko jh e[eowh
jB,
fes
th
(e'Jh)
fiE
feE
th
;kok irs
j?.124.
gkgh
(j'
Xowh
(ftnesh)
ftukod
jK,
frnk)
j?
BjhI
j?.123.
T[E
T[E
jh
(nXow
ns
e'Jh
th
ig
dh
eoB
rZb)
tkbk
;[Dd
BjhI
jK.
fojk
;ko b'e e[eowh jB, Xow Gi frnk j?. (fes th e'Jh) :Zr BjhI
;[DhIdk,
j'w
;ko
ufVQnk
ozr
Gow
d)
jz ; k Sz d
ij sj dyhns. sj sj gyhns.
;eb e[eowh. ej{` B Xowh. 123.
Bkw
j? . 117.
efb:[r
BJh BJh j'B brh fBs pks. ij sj pkfY ufbU T[sgks. 121.
;p ifr ubs n"o jh eow. ij sj xN rfJU Xok s Xow. 122.
fbnk
(gqG{
wkbsh
27
d'jok
ntsko
fes
th
(pko
(b'e)
g{ik
BjhI
th
wkV
fes)
eowK
j[zdh,
(;G
ftuko
BjhI
j[zdk.125.
tkb
jB,
(;kok)
wB
ftu)
irs
dP?s
nXowh
Gkt
t;
j'
fojk
frnk
j?.
j?.126.
nfs wkbsh Sz d
j?.
fes
th
;ziw
BjhI
j?,
jh
fJFBkB
j[zdk
j?.127.
28
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
29
g{ik
eodk)
j?.128.
(dh
(soQK
dh)
nouk
j'o
(soQK
d)
j?.129.
Yzr
jB
ns j'o
(soQK
d)
jh
p;sq jB.
j'o
(soQK
dh) jh pkDh j? ns j'o (soQK d) jh n;sq jB. j'o (soQK dhnK) jh ohsK
jB ns j'o (soQK d) Gkt jB. j'o (soQK d) oki jB ns j'o (soQK d)
jh fBnK jB.130.
nGho Sz d
nGho Sz d
Sz d
ftu
gkgK
Xko
fbnk
j?
ns
Xow
dh
jkBh
eod
gb
th
fNed
BjhI
jB
ns
nXow
dh
jh
;kXBk
ns
j?.
szsqK
BjhI
wzBd
jB
ns
e'Jh
th
wzsq
BjhI
igd
e[ z v ohnk
Sz d
jB.133.
j?.134.
j?.
jB.132.
eod
jB.131.
Xow
yzG
bk
Xow irs s'I b[gs j' frnk j? ns gkg B nkgD nkeko (@pg[#)
~ gqrN eo fdZsk j?. T_u BhtI , okik ns gqik (;G) nXow dh feqnk
ftu
bhB
j'
rJ
jB.
gkg
dh
feqnk
ftu
okik
ns
nkeko
ezrkb,
pj[s
tXk
n"osK
fbnk
ns
j?
30
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
31
Go
e Xosh
(g[eko
j?
br
rJh
j?.
fi;
dk)
toDB
wjk
g[oy
BjhI
ik
ik
e pj[s
soQK Bkb
;edk.137.
gfjbK Xosh ~ ;wMk p[Mk e, fco T[; ~ ftdk eo fdZsk j?. wjk
g[oy Xosh dk Gko joB ns T[; ~ fpBk eFN (o'r) eoB bJh (ntsko
XkoB
Sz d
eod
e[ z v ohnk
jB).138.
Sz d
d[yhnK w}b{wK dh ofynk eoB bJh (gqG{) nkg T[gk eod jB. gow
gftsq
d gk;
ehsk
;' o mk Sz d
e[ z v ohnk
o'D
ehsh
Sz d
g[oy
;dk
nkg
gqrN
nkD
j[`d
jB.
Gko
nkg
nk
T[skoB
bJh
;t? : k
dhB-d[yhnK
(ekb
g[oy)
ns
t?ohnK
Sz d
;kfonK
gkgK
BFN
eoB
bJh
(ekb
g[ o y)
ebeh
ntsko
nytkT[Dr. s[ofe;skB d yzGK tkb t^v x'V (T[s ;tko j' e) jZE ftu
feqgkB ~ eY e x[zwkDr. fitI gops ftu'I Fo fBebdk j?, T[; soQK T[j
wzfdo
fe
ftu'A
gqG{
(fBebfdnK)
ih
dtkb
F'Gk
gkDr.
(@jfo
wzdfo#)
fJ;
;zGb
(Ffjo)
ftu
nkDr.141.
dk
tZvk
Gkr
j?
ekb
Gb[ Gkr G:k fJj ;zGb e jfo i{ jfo wzdfo nktfjr. 142.
ubkT[Dr.
(nkgDk)
jZE
;ko
;kX{
o[uh
tkfbnK
T[pko
b?Dr
ns
nkgDk) ;[zdo :F tXkT[Dr. fiE feE Xow dh ;fEsh g;o ikJrh, fi;
~ ty e gkgK d ;w{j Gi ikDr. fJ; ;zGb (Bro) dk tZvk Gkr j?
fe
gqG{
ih
dtkb
ftu
nkDr.143.
32
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
33
pj[s
ftu x'V ~ BukT[Dr. (T[j) B fis ik ;eD tkb pj[s fBvo t?ohnK ~
Gb[ Gkr G:k fJj ;zGb e jfo i{ jfo wzdfo nktfjr. 144.
;[DkT[Dr.
Bkb phB
ftu
fJ;
;zGb
(Ffjo)
nkDr.145.
S?D, fwqdzr, w[uzr (;kozrh) ns T[gzr Bkb nBe soQK d Bkd ;[DkT[Dr.
vc, ibsoz r , opkp, s[oh ns oDf;zr nDfrDs tikT[Dr. pj[s ;ko
BrkfonK, Y' b K nkfd dh pj[ s Gkoh X[ B ;[ D e ;ko t? o h w{ o fSs j' ikDr .
fJ; ;z G b (Bro) dk tZ v k Gkr j? fe gq G { ih d t kb ftu nkDr . 146.
Gb[ Gkr G:k fJj ;zGb e jfo i{ jfo wzdfo nktfjr. 147.
ntsko
@tktfjr#
feqgkB,
eNko,
ewkB
ns
;[zdo
ozr
tkbk
GZEk
;ikT[Dr.
poSh, Ykb, rdk, e[jkVh, B}k ns fsqF{b jZE ftu x[zwkT[Dr. nfs nfXe
eq'fXs j' e oD-G{wh ftu nkjw' ;kjwD shoK d M[zv ubkT[Dr. fJ; ;zGb
(Bro)
dk
tZvk
gquzv
si
Gkr
ns
j?
nyzv
fe
gqG{
wjkB
ih
Sph
dtkb
~
ty
ftu
e
nkDr.148.
d[oiB
b'e
Gi
ikDr.
fitI s} jtk d ubD Bkb (fpqSK d fvr j'J) gZso nkg jh T[v ikDr.
fiE
fJ;
fGnkBe
;kjwD F'Gk gkDr. rD, gqf;ZX f;ZX ns f;ZXhnK ftu ;zgzB T[u jZE u[e
e ehosh (d p'b) ;[DkT[Dr. fJ; ;zGb (Bro) dk tZvk Gkr j? fe gqG{
ih
d t kb
ftu
nkDr . 150.
ftu irs d ;ko ;EkBK ftu FKsh dh nt;Ek j' iktrh. irs d ngko
Gko ~ T[skoB bJh (gqG{ ih) ebeh ntsko nytkT[Dr. fJ; ;zGb
(Bro)
dk
tZvk
Gkr
j?
fe
gqG{
ih
dtkb
ftu
nkDr.
151.
34
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
eb,
Bkod,
G{s,
fgFku
fJ;
;zGb
(Bro)
dk
t^v
nktk}
d t kb
gohnK
Gkr
feqgkB
i[Mko{nK
dk)
skV
fti?
gZso
Xosh
T[s
;[DkT[DrhnK.
fe
gqG{
ih
dtkb
ftu
nkDr.152.
j?
Bkb
MkV
;zGb
(fpq S )
:[ZX-G{wh
ftu
pj[s
fybko e pdb dh
jB, (T[j) fti? dk
(Bro)
fisBk
dk
T[ & Z u k
tZvk
Mz v k
Gkr
t y
j?
F'Gk
xNk tKr
;d T[&Zuh
fe
d t s
gqG{
ns
ih
d? I s
voBr. ebrh, firk (okik nkfd d f;o dk fJe ;iktNh G{FD), rdk ns
poSh (XkoB eo e) jZE ftu feqgkB b? e x[zwkT[Dr. irs ftu ;ko gkgK
~ BFN eoB bJh ebeh (ntsko) efb:[r ftu (nkgDk) Xow ubkT[Dr.
fJ; ;zGb (Bro) dk tZvk Gkr j? fe gqG{ ih dtkb ftu nkDr.154.
t^v
ns
tZvk
35
G{wh d t^v Gko ~ T[sko e tZvhnK nZyK tkb tZvh F'Gk gkDr. w{oyK
wko e ns jmhb pbtkBK ~ gSkV e pdbK dh roi tKr rZiDr.
ntsko
jZE
ftu
feqgkB,
pKjtK
r'fvnK
se
bzphnK
(j'DrhnK)
ns
:[ZX-G{wh
ftu (nkgDk) ;[zdo o{g ftykT[Dr. (T[;) nd[Zsh ;[ikB dh pjZd gqGk ~
ty e nkekF ftu fpwkBK (ftu p?m/ dts) bikT[Dr. rD, G{s, fgFku,
Gb[ Gkr G:k fJj ;zGb e jfo i{ jfo wzdfo nktfjr. 155.
gqs ns gohnK fwb e, fti? d rhs rkT[Dr. fJ; ;zGb (Bro) dk tZvk
Gkr j? fe gqG{ ih dtkb ftu nkDr.155.
ns
Gb[ Gkr G:k fJj ;zGb e jfo i{ jfo wzdfo nktfjr. 156.
nkfd ;ko :[ZX ~ ty e gq;zB j'Dr. fJ; ;zGb (Ffjo) dk tZvk Gkr j?
fe gqG{ ih dtkb ftu nkDr.156.
e[ b e
Sz d
e[ b e
fsqF{b
ftu
b?
x[zwkT[Dr.
rD,
dts,
d?Is,
fgFku,
gohnK
Sz d
(ebeh
jZE
dk)
eztb
c[b
tork
o{g
dk
w[BhnK
okik
t?oh tkbk Xow (noEks :[ZX) eod jB. eowK dk fsnkr eod
jB. xo xo ftu :'fXnK B Xhoi ~ fsnkr fdZsk j?.158. ib Eb ftu
gkg j'Jrk, (jfoBkw d ) ikg ~ Sfvnk j'trk, fiE feE dy'r, T_E T_E
(fJjh
xo
xo
(nouk)
doFB
bJh)
g{ik
;{ofwnK
(T[;
;kfonK
e[ M )
j?.
j?.
fdy r k.159.
ftu
ty'
ns
j'trh
ns
d[nko
jh
d[nko
(jfo
dk
Bkw
byk
dh)
oy',
uouk
go
fes
th
j'trh.160.
3 6
;qh
d;w-rqzE
wX[ G ko
;kfjp
Sz d
u" p h;
wX[ G ko
fBs igs fpgq dph gquzv. fij ehB X{wq b'uB d[yzv.
fij ehB dt dft; ;jkfJ. fij bhB o[dq efo pukfJ. 164.
frqj j[sh sk;[ fJ;sqh e[uko. fsj rfjU Bkj fdB fJe fBjkfo. 166.
fiE
feE
(fes
d;K
th)
nfBnK
oki
g[ o FkoE
fBZs
BjhI
gqfs
wkV
j' t r k.161.
ezw
eoBr.
fBnK
BjhI
j'trk,
j' t r k.162.
brrh.
sd
fJe
gkXoh Sz d
(T[j)
pqkjwD
fBZs
gquzv
dth
dk
ikg
eodk
j'trk,
fi;
(dth)
X{wqb'uB d d' yzv ehs ;B, fi; B dtfsnK ns dtoki (fJzdo) dh wZdd
ehsh ;h, fi; B jZE d e fFt ~ puk fbnk ;h.164.
fi; B F[zG ns fBF[`G (BK tkb) ;{ofwnK ~ wko fdZsk ;h, fiBQK (d?IsK)
B fJzdo ~ fis e \eho pDk fdZsk ;h. T[; (fJzdo)
dh FoB rqfjD ehsh ;h. T[; ~ uzfvek dth B (fco)
fdZ s k
B irwks (dth)
dtfsnK dk okik
;h.165.
(T[j) T[dko pqkjwD T[; (dth) ~ fdB oks igdk ;h. fi; B e'qfXs
j' e/ oD ftu fJzdo d t?oh (@pk;tko# - wfjyk;[o) ~ wkfonk ;h. T[;
(pqkjwD) d xo wkV nkuko tkbh fJ;soh ;h. T[; B fJe
gsh ~ (dth dh g{ik eod j'fJnK) t/y e/ geV fbnk.166.
fdB
(nkgD)
j w{oy! s{` fe; ezw bJh dth dh g{ik eo fojk j?I. T[; ~ fe;
(j' t r k)
;kfonK
pDk
fsfj igs o?D fdB fdi T[dko. fifj jfDU o'f; ofD pk;tko.
Sz d
nBoE
37
;ko d;K dk fJjh ubB j'trk, fiE feE e[ohsK j'DrhnK. fiE feE
;p d; Ykb. ij sj e[ukb.
ij sj nBoE. Bjh j's noE. 161.
ntsko
fej eki w{oy fsj igs ikg. Bjh vos sT[B e' Egs Ekg.
w{oy!
(s{`)
fe;
bJh
T[;
dk
ikg
igdk
j?I<
T[;
dh
;EkgBk
eofdnK (s{`) vodk BjhI. (w?I) oki e'b ik e g[eko eoKrh. T[j s?~ pzBQ
e d ; - fBekbk d d t r k.168.
bJh
fjs ikfB sk;[ jNfeU e[Bkfo. Bjh b'e sqk; p[b Gsko.
sp e[Vh Bkfo fus o'; mkfB. ;zGb Bo; sB ejh nkfB. 170.
g{izs dt dhB' fdykfJ. fsj rjk e'g efo ;{dq okfJ.
rfj skfj nfXe dhBh ;ikfJ. e? jBs s'fj e? ig B wkfJ. 171.
1H @;{dq oki pku#
vo
(nzs
ns
(b'eK
~)
;us
eoB
bJh
ebeh
ntsko
fbnk
j?.169.
T[;
B)
;zGb
oki
se
nk
(;koh
rZb)
efj
fdZsh.170.
(gsh d[nkok) dth ~ g{ifdnK (oki ~) ftyk fdZsk. (sd) F{dq oki
B eq'X eo e T[; ~ geV fbnk. T[; ~ geV e pj[s ;}k fdZsh (ns
fejk)
iK
sK
s?~
wko
fdnKrk
iK
dth
dh
g{ik
eo.171.
38
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
ntsko
39
Bjh jBs s'j fdi ejh nki. Bjh p'o pko w' g{i ;ki.
e? sij[ ;t dth gquzv. Bjh eos nki s' e' d[yzv. 172.
fpgq pku okik ;"
u" p h;
ehi? d[yzv Bfj si' ;t. ;[fB bj[ ;ku s[fj ej' dt.
feT[ B j'fj N{e sB e jiko. Bjh si' gkfJ dth T[dko. 173.
;[B G:' p?B ;{do ;[ eq[X. iD i[N:' nkfD weokS i[X.
d'T{ fdqr ;eq[X ;q'Ds u[ukB. iB ekb skfj dhBh fB;kB. 174.
nfs rop w{V fGqsB p[bkfJ. T[uo p?B fJj jD' ikfJ.
b? rJ sk;[ dq'jh d[ozs. ij ;zGq ;[G dtb ;[Gzs. 175.
fsj pkX nky w[;e? uVkfJ. efo bhB ekfY nf; e' BukfJ.
pqkjwD!
BjhI
sK
ni
s?~
wko
fdnKrk,
BjhI
sK
s?~
dh
g{ik
;tk
dh
eoBh
(s{` fpBk fMMe wo) d' N'N eo d, (go w?I dth dh) ;tk BjhI SvKrk.
j okiB! ;[D b", (w?I) s[jk~ ;u efjzdk jK. (wo) sB d feT[I B j}ko N[eV
j' ikD. (fco th w?I) wjkB dth d uoBK ~ BjhI SvKrk.173.
(fJj) p'b ;[D e F{dq (okik) eq'fXs j' frnk wkB' weokS (d?Is) nk
e :[ZX ftu i[N frnk j't. (T[; dhnK) d'jK nZyK s'I eq'X eo e bj{ u'Idk ;h,
wkB' T[; dh fwqs{ (@ekb#) B Brkok tik fdZsk j't.174.
w{oy (oki) B ;teK ~ p[bk e pj[s jzeko Bkb p'b T[uko fe fJ;
~ (b?) ik e wko fdU. T[j fGnkBe X'qjh ibkd (T[; ~ ) T[E b? rJ fiE
;zGb (@;zGq#) dk dtkbk ;[F'fGs ;h.175.
T[; dhnK nZyK (T[s gNh) pzBQ fdZsh ns w[FeK e; fdZshnK. (fco)
jZE Bkb sbtko fyu e jZE Bkb x[wkJh. id sra dk tko eoB br, sd
pq k jwD B ekb-g[ o y dk fXnkB ehsk.176.
ip eh:' fus w' fpgq fXnkB. fsj dhB do; sp ekb nkfB.
id pqkjwD B fus ftu (ekb g[oy dk) fXnkB ehsk sd ekb g[oy
B nk e T[; ~ doFB fdZsk. (ns fejk fe j pqkjwD!) wB ftu fJe th
Bjh eo' fuzs fus wkfM Je. st js[ ;sq[ jfB j? nBe. 177.
sp goh ;{`e G'jo wMko. T[gfiU nkfB ebeh tsko.
skV gqwkB[ efo nf; T[s`r. s[oeS ;[tS skih ;[ozr. 178.
f;oyz v h Sz d
fuzsk
gqrN
T[;
skih GT[o fgbzrh Skbk gkJhnk. Gzrh ikD fGVzrh Bu dkfJoh. 180.
pi Bkd ;[ozrh nDhnk i[Nhnk. g?o Xko gtzrh cT[ik uho e?.
T[m? S?b Sbzrh Skbk gkJhnk. MkfV MVke MVzrh srk tihnk. 181.
1H @fdi pku#
soh
jmK
(ofynk)
s[ofe;skB
bJh
dk
nBeK
;[zdo
ns
t?oh
wko
fgnkok
fdnKrk.177.
x'Vk
;h.178.
f;oyz v h Sz d
;[zdo
ozr
tkb
Bkd
ti
ns
BrkfonK
r{`i
ehsh,
wkB'
:[ZX
ftu
eo,
j' D .179.
Foho T[s ekb ;ZgK tor pkD XkoB ehs j'J jB. (ebeh B) fszB ;"
jZE T[&Zuk yzvk X{fjnk j'fJnk j?. x'Vk (fJzi) fcodk j? wkB' Fo B SkbK wkohnK
j' D . iK wkB' Gz r K ghD tkb :' X r' b dkfJo ftu Bku eo oj j' D .180.
;'jD
Brko
ti
jB
ns
c"i
dhnK
w{jobhnK
eskoK
(@nDhnK#)
(nkg; ftu) i[N rJhnK jB. x'V uVQ :'X (@gtzrh#) c"iK ~ uho e (:[ZX
o{g Bdh dh) Xkok s'I gko j' rJ jB. ;'jDhnK SkbK wkoB tkb :'fXnK
B T[m e SkbK wkohnK jB. Foho d nzrK ~ MkV ;[ND tkbhnK (@MV`rh#)
sbtkoK
MVke
eo
tidhnK
jB.181.
4 0
;qh
d;w-rqzE
;wkBek
;kfjp
Szd
u" p h;
;wkBek
fsy
j?,
wkB'
;{oi
j;
ojh
j't.184.
Buk
bbekod
jZEK
ftu
;{ o wk
rk}h
e[jkVk
eq'X
geV
wkfonk
j'
Svd
ns
T[s
jB.187.
r'fvnK
sD
se
(bzphnK
tko
ehsk
pKjtK
fi;
tkb)
Bkb
uko
T[Sbd
jB.
frnk.188.
Sz d
dk
rZ i d
Yweko
j[zdk
xkT[nK
j?.
(;{ow)
pVQeK
wkod
jB.
x'V
YkbK
YbedhnK
jB.189.
(d
S[Nd
ftu'I)
(s'I
ubd
sho
e
fJeBK
d)
eo
jB
eq'XtkB
sho
(fiBQK
ns
ntsko
Y'bK
jB.186.
jB
ebeh
GVE{ n k
oj
eq'X Bkb dzd ghj e ns nkgDh nkgDh rZb efj e XhoitkB ;{ow
skb` .
fbFedh
;"
T[ m ez s
wzvbh
F;sq n;sq jZE ftu geV e ns tho ftFF wkD Bkb (tXd jB).185.
Ykb` .
tkbh
Ybez s
si
s' w o Sz d
s' w o Sz d
GVE{ n k
Szd
T[; soQK T[j ;[F'fGs jB ns b'eK nzdo (T[; ~) tyD dk b'G j?.182.
4 1
T[; ~ ty ty e ;ko T[; tb GZi rJ jB. (fi; soQK) fejk frnk j?,
ntsko
jB.
b?n
bj{)
fvrd
trdk
jB.
X"I;
tid
jB.
j?.
(;{ofwnK
vokeb
ezpd
pzd{eK
dk)
jB
S[NedhnK
ukT[
(iK
(NeokT_IdhnK)
(T[BQK
g;hB
jB.
d
Bkb
nZr
w{zj
s'I)
fGi
iKd
f;o d N'g (@y'b`#) N[ZNd jB. Y'b Yweko eod jB. (F;sqK d tko
skb N[ZNd jB. u[VQbK (iK ngZSoktK) BudhnK jB.193.
(:'fXnK d) nzr fvrd jB. (nzr) :[ZX ftu eN ik oj jB. sho
jB. vog'e GNe oj jB.194.
42
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
EK
uwedh
b'E
uVQh
go'Id
g'N
j'
;{ofwnK
nzr
j?.
(;?fBeK
dhnK
fFt
(row
bj{
Bkb)
(@w[zvwkbh#)
Bu
fojk
j?.
oj
jB.
;{ow
(:[ZX
~)
ftu)
i[N
ngZSoktK
to
jB.
brd
yzGK
(@gsqh#)
tkb
sho
jB.
n;sq
(sho)
go[u
tid
i{ M d
pkD ubd
jB. vog'e
jB.
Gi
r[ZEk
ekbh
sho
jB.
j?.
(T[j)
jB.197.
w[zvK dhnK) wkbktK
fFt Budk j?.198.
trd
jB.
b'EK
Bkb
uwedhnK
jB
ns
s}h
jZ;
ojh
j?.200.
S[N
oj
YkbK
j'J
jB.
ubd
Ssqh
ngZSoktK
Bu
wu
jB.
pkD
oj/
ufVQnk
trdk
eq'X
jB.
Yb
(Fjhd
ojhnK
b'N
j'D
tkb
jB.201.
jB.
jB.
i{Md
n;sq-Xkoh
;{ofwnK
jB.204.
jB.205.
Bkb)
i[ n kD` .
jB.
G{wh T[s fvrd jB. x[zwoh yk e T[md jB. gkDh wzrd jB. ;{ow
Yjz s z s
bj{
eod
ukU Bkb ub oj jB. (:[ZX) G{wh ftu ik e i{Md jB. Bkd r{zid
(wko{) tki tid jB.203.
Feb
pkD` .
ftu'I
eq'X
brz s z s
r[Ew
sgdhnK
ojhnK
oj
}]wK
N'bhnK)
jB.
:'X)
j? . 196.
sbtkoK
jB.
Gid
(i[Mko{
ekfJo
jB.
jB.
Gid
43
(e^N j'J) nzr sVcd jB. (;{ow) :[ZX ftu i[^N j'J jB. b'EK T[s
ssez s nz r z . i[ N ez s i` r ` .
T[bEE b[E`. gb[Es i[E`. 197.
S[Nd
ntsko
oj
jB.
oj
br
:'X/
oj
wko
]{Byko (:'X
j'fJnk j?.
ojhnK
jB.
ekfJo
jB.
ik
nkg;
n;sq
Gi
i[nkB
oj/
go'
(T[BQK
oj
fvr
fojk
d)
o[e
iKdhnK
j?.
v"o{
skb
N[ZN
jB.
tikT[Idk
oj
jB.
;{ow
j?.
fvr
fGnkBe
;{ow
(ukT[
jB.208.
oj
jB.
(;{ow)
nZX
ftu
eN
ik
jB.209.
yzGK tkb sho ubd jB. n;sqK (tkb :'X) i{M oj jB. x'V fjDe
jB. ;{ow rZid jB.211.
4 4
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
:'X)
nB{ g fBoki Sz d
netk
Sz d
j'J
(noEks
S[Nd
jB)
ns
nBeK
(d
Foho
ftu)
rv
iKd
jB.213.
nB{ g fBoki Sz d
(fiBQK d) o{g pj[s ;z[zdo fdyd jB, T[j pbtkB (itkB) eq'XtkB
j' e jfEnko ;ik e, eq'X ~ gqrN eod jB. (T[j) fti? gZso ukj[`d jB
ns v{zx xkT[ eod jB. n;sq ns F;sq N[ZN oj jB ns (shoK d) ;\?d
cb fbFe oj jB.214.
G{s, gqs (nkfd vokT[DhnK FebK tkb iht) T[md jB ns G?dkfJe
nktk}K eYd jB. vog'e b'r vo e Gi oj jB ns gqGktFkbh ;{ow
roi oj jB. ssEJh eo e skb N[ZNd jB ns oD-G{wh ftu fFt Bu
fojk j?. SsqhnK dhnK sbtkoK yVe ojhnK jB ns rdktK Bkb p`BQ
x[zxo{nK d (fJe-;[o) X[Bh fBeb ojh j?.215.
fGnkBe X[B d T[mD Bkb d?IsK d g[Zso Gi oj jB. fsy sho
ub oj jB ns T[BQK d fuZN ehs/ j'J/ cb uwed jB. oD-G{wh ftu
i'rDK Bu ojhnK jB ns u"dK fdFktK ftu uwekok g? fojk j?. ;kohnK
fdFktK vo ojhnK jB ns ;[wo gops (@e[zdB' fro`#) ezp fojk j?.216.
ptzik pho Bu oj jB ns ;?Bk dhnK X[iktK (Mzv) nkg; ftu yfj
ojhnK jB. gqskgh ns gqphB :'fXnK ~ ngZSoktK u[D u[D e to ojhnK
jB. vkfJDK ns u[VbK eq'XtkB j' e nBzs szsq wzsq p'b ojhnK jB. :eF,
rzXop, fgFku, G{s ns gqs j; oj jB.217.
froMK (wk; Bkb nkgDhnK) u[`iK Go ojhnK jB ns frdVhnK bkFK
(@sB`#) ~ yKdhnK jB. vkeDh (oi e) veko wkodhnK j'JhnK M{w ojhnK
jB ns bj{ Bkb yZgo Go ojhnK jB. wjkekb (@fwqV`#) ns ekfbek
(@wkoiBh#) jZ; jZ; e (yZgoK ftub bj{ ~) F[G wfdok ;wM e gh ojh
j?. (:[ZX-G{wh ftu) fyV fyVk e fBozso jf;nk ik fojk j? ns ;\?d
sbtkoK fbFe ojhnK jB.218.
netk
Sz d
F{otho i[^N j'J jB. sho S[N oj jB. x'V i{M oj/ jB ns ;{ow
1H
4 5
(pko pko) gkDh wzrd jB. ;{ow eN ik oj jB. fJe (sho) T[vd
ntsko
pkD ubk oj jB. izr ftu o[M j'J jB. nzr gqfs nzr i{M oj jB.220.
j{oK
x'fVnK d szr N[ZN oj jB. nzr c[ZN oj jB. ;{ow ;^i j'J jB.
x[zw ojhnK jB.221. jkEh i{M oj jB. ;kEh (;kEh Bkb izr-eow
ftu) o[M j'J jB. T[u nkeko tkb T{m jB. pVh seVh (vhb v"b tkb)
F'G oj jB.222.
4 6
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ukuoh Sz d
47
;{ow xkfJb j' oj jB. sho S[N oj jB. (;{ow) Xosh T[s fvr
jB. x[zwoh yk e T[m oj jB. 223. wko'-wko' p'bd jB. uko uZe
ntsko
oj
j?okB
j'
oj
jB.
F;sq
;i
oj
jB
ns
n;sq
(fJe
d{i
~)
ti
oj
jB.224.
ukuoh Sz d
;'ud
Fhok}
ns
(fJbke)
tko
eo
d/
;[zdo
oj
jB.226.
x'fVnK
T[s
nDyh
(@;bkih#
;{ow)
p?m
j'J
fiE sho S[Nd jB (T[E) oDXho (:'X) i[N iKd jB. pbtkB ;{ow
T[md jB. etu c[N oj jB.229. ;{ow (:[ZX-G{wh ftu) fvrd jB.
;z;ko ;kro s'I sod jB. nkekF ftu j{oK x[zw ojhnK jB. ;qFm ;{ofwnK
fco gos e bVd jB. oD ftu i{M e wod jB. edw fgS BjhI eod.
;z;ko
ftnkj
gZy'I
ojhnK
;kro
jB.230.
sod
jB.232.
:[ZX d ozr ftu wu j'J jB. us[ozrBh ;?Bk xkfJb j' ojh j?. ;G
bVyVk ojh j?. wB ftu'I jzeko xN fojk j?.233. ;qFm :'X bVd
jB. }ok fizB th fgS BjhI jNd. id'I (T[BQK dk) fus fuVQ iKdk j? sK
T[m e ;?Bk ~ xo b?Id jB.234.
Xosh T[s fvr oj jB. dt fJ;sohnK (T[BQK ~) ftnkj ojhnK
jB. g?o fgS BjhI w'Vd. wB ftu eq'X God jB.235. eq'XtkB j' e :[ZX
eod jB. d' edw th fgS BjhI jNd. eq'X eo e bVd jB. (nzs ftu
wko ik e) Xosh T[s fvr g?Id jB.236.
:[ZX ftu Bkd tid jB (fiBQK dh X[B ~) ;[D e pdb Fofwzd j[`d
jB.
Bkb
(tKr)
;ko
bE
gE
;k}K
Bkb
;id
jB.
d'
edw
th
(fgS
~)
BjhI
gqekF (@d[fs#)
j?. ;{ow bj{
jB.238.
:[ZX dk ozr izw iKdk j?. t^v X"I; tid jB. (;{ow) oD ftu yzG
rv ik oj/ jB. sbtko-Xkoh (@nf;tko#) :[ZX wzv fdzd jB.239.
sbtkoXkoh
BjhI
(;{ow)
jB.
(:'X)
fus
eosp
ftu
eod
pj[s
jB.
fyMd
eq'X
eo
(fuVQd)
bVd
jB.240.
jB.
w'fVnK
w[Vd
48
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
ukuoh Sz d
u" p h;
49
ukuoh Sz d
(:'X
ntsko
fJe
d{i
~)
p[bKd
jB,
bbekod
jB,
sbtko
Bkb
tko
ns
(t?oh
i{MD
tkb
w}k)
:'X
uykT[Id
pfj;kp
eod
ubkT[Id
T[mkT[Id
jB.243.
jB.
j}koK
jmhb
(;{ow)
jB.244.
(T[j
:'X) BV Y[ed jB, bbekod jB, (eq'X Bkb) nZr d nb`p pD j'J jB,
(:[ZX ftu) X^e tid jB, p'b p[bkok j[zdk j? (iK xpokjN j[zdh j?),
(jfEnko) tid jB ns (pkD) S[ N d jB.247. (;{ o w }' o Bkb) rid
dk
fBFkDk
fGVB
jB.249.
ukjtkB
eq'X eod
;{ow jB,
jB.250.
jB.251.
;qFm
(t?oh ~) gbN ;[Nd jB, (nkg th) gSkV yKd jB. (i' sho Foho ftu'I)
d{i gk; BjhI fBeb iKd, (T[BQK ~) g[N oj jB.252.
pVeK wkod jB, Eed BjhI jB, (t?oh db ftu) X; iKd jB ns
GrT[ s h
Sz d
(t?oh ~) M`M'V fdzd jB. 253. ;[zdo yVrK (sbtkoK) tkb jB, dkra
BjhI ik ;eD tkb jB, nb"fee (;o{g) tkb jB ns (:[ZX s'I) GiD tkb
BjhI jB.254. (F;sqK ~) uwekT[Id
bbekod jB ns T[Sb e (wko)
GrT[ s h
jB,
fbFekT[Id
jB,
Sz d
izr
ftu
i[N
j'J
jB.256.
fes ;{ow (eq'X Bkb) wu j'J jB, j{oK (nkekF ftu) x[zw ojhnK jB,
sbtkoK
tidhnK
jB
(ns
T[ B Q K
ftu)
nZ r
izr
ftu
(dhnK
fuDrK)
fBebdhnK
jB.257.
fes
oj
jB,
(;{ow)
ri
oj
jB.258.
jB,
ns
(d{finK
(xkfJb
jB,
(fpibh tKr)
jB.255.
fes ;{ow (:[ZX ftu) i[N j'J jB, shoK ~ Svd jB, FohoK ~ c'Vd
jB,
fdzd
j'J
bVke
nzr
c[N
;{ow
d
j'
o[M
j'J
jB,
x'V
Bu
oj
fes (xkfJb :'X) j{`roK Svd jB, ft:{j (xo) ftu F'Gd jB, fvr
;us j[`d jB ns G{s gqs Bud jB.260.
5 0
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
B{o
ntsko
5 1
fes pkDK dh poyk eod jB, i[nkB i{Md jB, (T[BQK d) wE T[s
j?, (T[BQK ~) j{oK (toB bJh) se ojhnK jB.261. fes jkEhnK T[s
uVQ e i{Md jB, (Bkb tkb) ;kEh wko rJ jB, (T[j) ;{ow Gi rJ jB
(fiBQK
~)
sho
ti
jB.262.
fes eq'X Bkb oi j'J jB, j'F ~ fsnkr u[e jB, e; y[b j'J jB,
jkb fco oj jB.263. fes jkEh T[s uVQ e bVd jB, (T[BQK d)
wzd
jB.264.
fes j{oK x[zw ojhnK jB, (T{BQK Bkb) Xosh Goh rJh j?, ;{ow wko
ik oj jB, fiBQK ~ sho tid jB. 265. fes sho ubd jB, uko fdFktK
;kEh
bV
wo
rJ
jB,
x'V
S[N
rJ
jB,
;{ow
Sz d
j'J
ftu
ws
j'J
jB,
:'X
(fJe
nkekF
oj
(wkB')
wko
jB
bbeko
d{i
ftu
Bkb
izr
fes wko' wko' p'bd jB, uko ue j?okB j' oj jB, jmh (@Yhm`#) Y[e
jB, (ns) fgm BjhI ftyk oj jB.269. fes poS wkod jB, peo
p[bkT[Id
jB,
fes
NYhnK
Y'b
w[ZSK
tid
tkb
jB,
jB,
peo
jmhb
p[bkT[Id
ns
jB,
jzekoh
Brko
jB.270.
tid
jB,
jmh
;{ow
i[N j'J jB.271. fes/ x'V T[Sbd jB, ;{ow jzeko eod jB, sho S[Nd
jB,
GtkBh
ekfJo
GNe
oj
jB.272.
Sz d
fiE
;{ow
(nkg;
ftu)
i[N
j'J
jB,
(T[E
bVB
dhnK)
;kohnK
ftT[IsK pDkT[Id jB. Bf}nK Bkb (t?ohnK ~) gbNk ;[Nd jB (ns Bf}nK
ftu'I) uweko fBeb oj jB.273. fiE b'j Bkb b'jk tidk j?, T[E :'X
rid jB. etu ;ik e (nkg; ftu) fwb jB (Gkt - T[bM jB) ns fgS
~ d' edw th BjhI jNd.274.
fes pj[s (ekfJo) Gih ik oj jB, fes ;{ow ri oj jB, fes
:'X i[N j'J jB, fes (b'j d) N'g N[N gJ jB.275. fiE :'X i[N j'J
jB, T[E n;sq S[N oj jB, fBoG? (:'X t?oh d) F;sq Bkb eN oj jB,
fes
;{ow
b[Ve
oj
jB.276.
52
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
53
fes wko' wko' p'b oj jB, fes x'V Buk oj jB, fes ;?Bk ~ nr
s'o oj jB, fes (t?oh ~ wkoB bJh) dkU se oj jB.277. fes xkT_
brkJ ik oj jB, fes ;?Bk ~ nr Xfenk ik fojk j?, fes (e'Jh :'X)
G{wh
T[s
oj
jB
ns
T[BQK
Foho
bj{
Bkb
fGi
rJ
jB.278.
d'jok
fJ; soQK T[&Zu doi dk :[ZX nZX wj{os d ;wI fizBk wfunk fi; ftu
fvr
Sz d
Sz d
eq'X
Bkb)
T[vh
fet I
ehsk
(T[;
B)
nkekF
f;o
ik
brh.280.
ikJ . 281.
GZE
ns
F;sq
fJzi
e;
j'J
jB,
wkB'
r[o{
dq'Dkuko:
j't.282.
wjkB jmh :'X Y[e jB, w{zj ftu'I wko' wko' e{e oj jB, F;sq d
tko
eod
wZSK
fsy
jB
ns
n;sqK
xks
j[`d
jB.283.
pkD
ubd
Xhoi
tkb
X{V
wkB' F[ZX o{g tkbh f;ZXh j't, iK nrBh dh T[&Zuh bkN F'G ojh j't.
j'Jh
;{ofwnK
w{zj
Bkb) BdhnK d
ojhnK jB fitI
jB.284.
;{ow
T[s
fvrd
NYhnK
jB,
w[ZSK
:'fXnK
jB
tkb
ns
p;sq
jzeko
XkoB
ehs
j'J
wu
j'J
jB.285.
ftu
jB.
pkDK dh tkSV g?Idh j?, c[bkdh yzv XkoB ehs j'J jB. nzr
e fvr gJ jB ns :[ZX-G{wh ftu ubh ik oj jB.286.
N[N
N[N
wk; dk nkjko eoB tkb Bud jB, nkekF ftu fcoB tkb (G{sgqs iK fJbK-froMK) gq;zB j' oj jB. fFt w[zvK dh wkbk go' fojk j? (wkB')
ftFD{
Sb
fojk
j't.287.
s} XkoK tkb F;sq S[Nd jB, n;sq (T[BQK dh) Mkb ~ eN oj jB.
:[ZX-G{wh
oj
(@pko[Dh;`#)
ftu
(:'fXnK
dk)
bj{
fvr
fojk
j?.
;{ow
eN
ikD
pj'F
j'
jB.288.
eq'X dh Xko T[mdh j?, F;sqK d y{p tko j[`d jB, bj{ ghD tkbhnK
yVrK (nkg;
j?.289.
ftu)
yfjzdhnK
jB,
(thoK
ftu)
d{Dk
ukT[
uVQ
iKdk
5 4
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
fyV
jmh
fJzi
;{ow
o[M
uwedhnK
jB
fitI
bj{
sbtko
ghDh
brkT[Id
(fijV)
j?.
bj{
j'J
jB
Y[e
jB.
ns
fpibh
yfj
jB,
:[ZX
dhnK
ojh
wjktho
ftu
j' f Jnk
nkekF
os
fgnk;hnK
ufVQ n k
w[zvK
dh
wkbk
tkbk
(fFt)
}'o
Bkb
fbFedh
j?,
sho
Svd
jB.
sbtkoK
j?.292.
fus
ftu
(:[ZX
dk)
ukT[
d[rDk
j'
(;ZNK
~)
;jkod
jB.294.
(gfjbtkB) e[FshnK
nkgDh) fis ukj[`d
j'J
si
j{oK
sbtkoK
jB,
(T[BQK
BzrhnK
~)
ehshnK
pj[s
ufVQnk
j'fJnk
j'JhnK
jB,
(;G
~)
d{Dk
ftu)
;{ow
u{o
u{o
(N'N
j? . 296.
Bkb
Gfonk
j'fJnk
j?,
(:[ZX
N'N) j' oj jB, s{o ns e?I;hnK ti ojhnK jB, fFt (@w[zv wkbh#) Bu fojk
j?.297.
;{ow
j'Jh
j?,
pjkdo
pj[s
gqs
ns
p?skb
j?.
(fJzi
u"gJh
fGnkBe
ns
fteokb
:[ZX
j'
fojk
j?.
G{s,
ej{` fg;ku gqs Bku? ofD. i{M i{M ej{` fro ;[GN rD.
oD-G{wh
ftu
fes
fgFku
ns
fes
~)
Sv
Gi
oj
oj
jB,
jB,
fes
fes
:'fXnK
GGe
oj
G?o'
Bu
d N'b bV bV
eK ns froMK
j'
gqs
w[obh Bkd Bchoh pki. Gho G:kBe j[n? sfi Gki. 301.
1H @fgt?#
(BV)
jB.295.
eod
XhoitkB
}]w
b?
ukT[
pi? s{o skbh. Bu w[zv wkbh. 297.
YkbK
fojk j?, ;[zdo eosp ehs ik oj jB, w{zj'I wko' wko' p'b oj jB.293.
(:'X)
Bu fojk j?. (;{ow) F;sqK dk tko eod jB, n;sqK d xks j[`d jB.291.
55
dth bj{ ghIdh j?, (wkB') fpibh (@n`;[ Gth#) j; ojh j't. (T[j)
fyVk e j; ojh j?, T[; dh i'fs gqekFwkB j' ojh j?.290.
ntsko
fGnkBe
;B.301.
T[; ;EkB T[s t^v t^v ;{ow i{M w'J jB. fJzdo d xo ybpbh
wu rJh j?. p?oeK (M`v iK B}) ns pkD nkekF ftu Sk rJ jB wkB'
;ktD
dh
xN
Sk
rJh
j't.302.
5 6
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
s' w o Sz d
u" p h;
ntsko
57
s' w o Sz d
pbtkB pj[s soQK Bkb eq'XtkB j'J jB. XB[FK ~ fyu fyu e sho
Svd jB. fi; d nzr ~ ik e sho tid jB, (T[j) ;{ow ;tor ftu
tk; eod jB.303.
fes T_u ed tkb (;{ofwnK d) nzr N[N e fvr gJ jB. fes shoK
ns srK dk ;[zdo ozr (ftykJh d fojk j?). fes :'fXnK d u"o ns p;sq
(fvr
ofD nzr ozrs n?;. iB[ c[b fez;e i?;.
fJe n?; i{M wozs. iB[ yfb ckr[ p;zs. 305.
gJ
skoe
Sz d
yv
Sv
(Ee
jB).304.
bN
j'D).305.
eod
jB,
wkB'
ckr
yv
oj
j'D.306.
dDr.307.
etuK
(@;Bkjfo#)
ftu
dts
ns
wko'
wko'
bbeko
iwdkVQK
d?Is
:[ZX
ftu
sbtko
b'e
ns
tkb
sho
ns
sho
ns
poS
etuK
(F;sqK
(;{ow)
ty e ekfJo
sho ubkT[Dr
czvD
i[NDr.
e
ns
dk)
eYDr.
b'E
gqrN
gqjko
eq'X
T[s
ns
poS
ubDr.
:[^X-G{wh
T[s
MkVBr.
w{zj
eoBr.308.
eo
b'E
dts
uVQkT[Dr.
r[gs
riDr.
ns
gqs
d?Is
ns
(T[;)
(fJe
d{i
gohnK
ty
fGnkBe
:[ZX
(noEKso-M`[vK
fcoBr.310.
s'I
@wko'
wko'#
T[&Zu
;[o
Bkb
~
M`[v)
s'I
:[ZX
e)
e{eDr.311.
gJ
ygk
j'J
tko
Y[eDr.
iwdkfV feq g kDfD pkjfjr . nXnz r nX' n X bkjfjr . 312.
(N[N
etu
fvrk
ns
Sz d
B}
skoe
;[zdo
fes
:[ZX-G{wh ftu (;{ofwnK d) nzr fJ; soQK o`r gJ jB, wkB' (fitI)
e;{ d c[b (o[b oj j'D). fJe (:'X) fJ; soQK i{M e wod jB, wkB' ckr
jB).
T[ukoBr.
(nr
iwdkVQK
ns
jh)
nX
j'J
oD-G{wh
ftu
s[ohnK
feqgkBK
nzr
T[sko
tiDrhnK.
ftu
ubkT[Dr.
(:'fXnK
d)
nZX
nZX
eo
dDr.312.
vc,
Xktk
MKM
eoBr
ns
ns
BchohnK
jZEK
riDrhnK.
ftu
feqgkBK
58
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ty
Ssq
ibdh
oD-G{wh
oD-G{wh
(:'X)
(F;sq )
ibdh
S[ N
fvrDr . 314.
MkV
sbtko
59
i[ N Dr .
efo e'g feqgkD gqjkofjr. GN xkfJ MNkMN Mkofjr. 315.
ntsko
xkfJb
eY
eoBr . 315.
jZEK
ftu
ezpkT[Dr.
ebeh
efb:[r
ftu
dDr.
se
;{ow
sho
~)
pj[s
;ko
x[zxo{
fGnkBe
Bkb
ntsko
b'EK
yVeDr.
fybko
:[ZX
ftu
T[SkbDr.
se se
G{wh
ntD ; nDhfD ;[ X kofjr . efo pkD feq g kD ;z G kofjr .
efo o'; d[j{` fdf; Xktfjr. ofD ;hfM fdtkb: gktfjr. 319.
ftu
feq g kD
SDefjrh.
MDDfe
;` i ' n
SDeko
d'jK
eodh
ns
e;
g[N
dDr.318.
gq k gs
j' J h
x'f VnK
s'I
feq g kB
dh
poS
fjDfjDkjm
T[ro
ikDr.
j't r h.
fFt
X{V
wkB'
;ktD
eodhnK
:[ZX -G{w h
ftu
ftu
X[zXb
xfN fiT[ xfD eh x[fo Y{efjr. w[y wko d;' fd; e{efjr.
w[y wko wjk ;[o p'bfjr. frfo ezuB ifw B v'bfjr. 323.
j: e'fN rih ri i[Mfjr. eft e'fN ejk br p[Mfjr.
rD dt ndt fBjkofjr. i? ;d fBBd g[ekofjr. 324.
ns
etu
(@;BkfjB#)
dhnK
etuK
j'
ckr
ikDr.
:'X eq'XtkB j' e dzd ghjDr. (:'X) d'jK gk; x'fVnK ~ BukT[Dr.
oD-G{wh nzdo ewkBK ftu'I sho SvDr (fiBQK Bkb) x'fVnK dhnK (b'j
M[b K
tiDrhnK,
MD-MD
ikbhdko)
Bkb
SDe r h.
sbtkoK
ojhnK
dhnK
}'o
eoBr . 319.
s eNkoK
j' D .321.
dzd
(@fdtkb:#)
MDefjrh.
(fJeBK
okfinK ns
;zGkbDr. o'; eo
;tor
SDD` f e
sbtkoK cV e
e s[ o s shoK
;[o
T[s
xNktK
roi
(;?BktK)
;kohnK fdFktK
wko'
;[ w o
p' b Dr .
eo'VK
x'V,
gops
tKr
BjhI
jkEh
ns
jkEhnK
rD,
dts
v' b Dr . 323.
d
ns
;tko
d?Is
i{MDr.
tyDr.
T[&Zuh
eth
;[o
eo'VK
dh
ftu
i?-
6 0
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
p 'b D r . 3 2 5 .
G{ s ,
gq s
GGeDr . 326.
(oD ftu) fes ;[zdo pkD, feqgkB ns M`v (geV j'J j'Dr). (:'X)
6 1
ntsko
(;ko)
fd;Dr. :'X
e; {
th
i;[ ihs e? rhs pBktfjr. i[r uko br? i;[ rktfjr. 329.
GN rkifjr . xB bkifjr .
db i{Nfjr. ;o S{Nfjr. 331.
;o poyfjr. XB[ eoyfjr.
nf; pkifjr. ofD ;kifjr. 332.
N{Nfjr. 330.
x'V,
;wM
:F
rkT[Dr.329.
gjkVh
oki
d'jK
oE
(:[ZX
ftu)
fis
:F
rhs
gk;
GiDr.
w[y
s'I
ubDr.
oD-G{wh
i[MDr.
ftu
eth
b'e
feE'I
se
pDkT[Dr.
uko
:[rK
se
wko'
T[ukoBr.
d'jK
pj[s
wko'
;ko
XB[F
ns
pkD
db
(nkg;
ftu)
i[NDr.
(d'jK
fXoK
tb'I)
sho
S[NDr.331.
Xosh
T[m
rD d y fjr . i: b y fjr .
i;[ rktfjr . w[ ; e:ktfjr . 334.
w[;eokT[Dr.334.
(T[BQK
Gi
(fFt
ikDr.
d)
rD
T[s
fvrDr.
Fow;ko
(:[ZX
~)
(ekfJo)
G?
eq'X
Bkb
wzv
j'J
j'Dr.
eoe
BjhI
j'Dr.333.
tyDr.
fti?-gZso
SvDr.
(g;hB
fbyDr.
j' D r .
(nkg;
Bkb)
:F
oD-G{ w h
oD
ftu
ftu)
fGiDr.
rkT[Dr.
ftu
vNDr .
i[NDr.
sbtkoK
N[NDrhnK.336.
(:'X)
tkb,
;eDr.
eor k.328.
oEK
~)
1H @fSs#
wfj;{;
(T[BQK
jhDk
jkEh,
:'X bkb ozr ftu fdyDr. ;{oi dhnK feoBK tor sho
pj[s soQK dh F'Gk gqkgs eoBr. (T[BQK d) ozr ~ ty e
eoBr .
rb/
t? o hnK
s'A
~
riDr.
(oD-G{wh)
wkoBr . 337.
s'I
BjhI
GiDr.
sbtkoK
tko
6 2
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
ri i{ M fjr . j: b{ M fjr .
GN wkohnfjr. Gt skohnfjr. 338.
u" p h;
jkEh i{MDr.
ikDr.338.
dts
dk
~
]sw
Xosh
dk
jB.
ftu
so
(ebeh
d[y
dk
ekoB
jB.
jB.
Xosh
dk
dD
tkb
eoB
jB.
tkb
t?ohnK
fFzrko
;z;ko
jB.
t?oh
jokT[D
tkb
jB.
d[FNK
rfjD
jB.
jB.340.
(fFzrkoB
dzr
dD
tkb)
tkb
jB.341.
tkb
ig
jB.
ikD
t?oh
d[y
dD
irs
tkb
eoB
tkb
jB.
XB[F
fyuD
tkb
jB.344.
;z;ko
;{oi
tor
jB.
t?ohnK ~ wkoB tkb jB. ;[y dD tkb jB. pdb tKr riD tkb
w'oK tKr (pdb dh roi ;[D e gq;zB j'D tkb) jB.347.
(rfjD)
ojhnK
;ktD
G{FD
pdb
jB.
tKr
dk;K
(si
jB.345.
~
tkb)
gkbD
uzdqwk
(T[BQK
F'Gdh
dh)
Sph
(fiBQK
d
j?.
ty
gsh
e)
(jho
fJ;sohnK
fjoB
fjoB)
efb:[r
Sph
tkb
jB.
d t s
(Sph
T[gkFe
jB.
t?oh
sbtko
jB.
;[y
ekoB
dD
;o{g
tkb
jB.
w'fjs
Fofwzd
tor
tkb
jB.
jB.
;[ F ' f Gs
tkb
tor
w[y
tkb
jB.346.
irs d JhFto
jB. t?oh ~
fjoBh
wB
jB.
nkyDr.
;kro
jB.
XzB
Gt
tkb
XzB
ikDr/.
fJ;sohnK ~ w'jD tkb jB. ;[zdo Sph tkb jB. wB ~ u`r brD
tkb
;[F'fGs
poyk
ikDBr.
wko
gqD ~ g{ok eoB tkb jB. t?oh ~ u{o u{o eo dD tkb jB. pkDK
dh
fis
wB ~ w'jD
irs d[nkok
fis
;{ow
eoB
ebeh)
t?oh
b[MDr.
6 3
oyDr . 339.
(fe
tyDr.
:F)
x'V
ntsko
eo[Dk
j[zdhnK
j[`d
jB.
jB.
;w[zdo
;z;ko
dk
gko
T[skok
t y
e )
Fofwz d
jB.352.
BkFe
jB.
jB.
G{FD
nZyK
F'G
jB.349.
eztb
dk
;z;ko
t?oh
c[b
XkoB
jB.
;[zdo
gqGk
eoB
tkb
jB.
j[ ` d
~
jB.351.
xkfJb
eoB
6 4
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
fyuD
j?.
jB.
eoB
shoK
ntsko
si
j?.
j?.
tkb
dh
dh)
(T[;
wB
eo[Dk
dk
pj[s
~
~
pj[s
jB.
poyk
;[zdo
dh)
eoDh
eoB
i[nkBh
nk;ok
;[zdo
w'Ijdk
XkoB
;[zdo
;[zdo
j?.
o{g
tkb
dh
j?.
gqGk
t?oh
Bkb
o{g
Bkb
F'G
~
:[es
j?. ;[zdosk
eoB tkbk
eoB
tkb
jB.
XB[F
jB.354.
gqGk
(uwe
ojh
ojh
j?,
wkB')
bZyK
BFN
j?.
eKsh
j?.356.
eoB
tkbk
j?.
pj[s
;[zdo
efb:[r
dk
ekoB
;o{g
j?.357.
Bkb F'Gdk
j?.358.
:[es
tkb
FoBkrsK
;{owk
XkoB
bkb ozr tkbk j?. Xosh ~ XkoB eoB tkbk j?. ;{oi dhnK feoBK
tork
uzdqw bG gJ j'D. Sph ;'G ojh j?. fJ;sohnK ~ w'fjs eo ojh j?.355.
Xosh
(ebeh
6 5
ewb c[b torhnK nZyK tkb jB. gqD ~ g{ok eoB tkb jB. t?oh
fwXD tkb jB ns w[odk eo dD tkb jB.353.
ntsko
j?.
(fJzi
gqshs
j[zdk
j?)
wkB'
ekw
dt
(;[zdosk)
XkoB
ehs
j'J
j?.
uzdqwk
dh
pjkdo
:'X
(pb
g{ote
:[ZX
ftu)
i[N
j'J
jB.
skV
skV
sho
(pj[s Gkok) :[ZX wu frnk j?. :'X eq'XtkB j' rJ jB. ;KrK (poShnK)
(fJe d{ i T[ s ) ;[ N d jB. ;{ o fwnK ~ (Xosh T[ s ) ftSk fdZ s k j? . 362.
;krVdz ;Krz vkrVdz vko. pkrVdz phoz nkrVdz T[s ko. 362.
skrVdz s? e? ikrVdz i[ n kDz . SkrVdz S' o ? pkrVdz pkDz .
ikrVdz i{ M pkrVdz pkih. vkrVdz v' b ? skrVdz skih. 363.
ykrVdz y{ B h y:krVdz y s z . MkrVdz M{ M nkrVdz nu s z .
nkrVdz T[m ekrVdz e'g. vkrVdz vko XkrVdz X'g. 364.
ns
ik
oj
i[nkB ;{ow eq'XtkB j' e sho Svd jB (fiBQK Bkb) x'V i{Md jB
(eJh) x'V (fJXo T[Xo) v'bd fcod jB.363.
y{Bh
(yzv)
:[ZX-G{wh
ftu
yVed
jB.
(eJh
:'X)
i{M
nus
j'
rJ jB. (;us j' e) T[md jB ns eq'X eoe (t?oh T[s) b`phnK sbtkoK
;[Nd jB.364.
i{Mh
ftu)
rJ
jB.
:'X
(izr
6 6
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
;{ow
sedhnK
67
(:[ZX eow ftu) o[M j'J jB. j{oK x[zw ojhnK jB.
jB ns T[BQK T[s (@skB`#) w'jhnK rJhnK jB.366.
i[nkBK
ntsko
v[p
rJhnK
jB
ns
ekw
(d
T[ib
o{g
sho
~
Bkb)
ty
wkohnK
rJhnK
w'jhnK
(rJhnK
jB)
(;zGb
T[j
Xktk
izr
ftu
eoe
j?.
d'jok
wko
j?.
dth
j?
gJ
jB.
j'
ns
jB.
ekb
nr
x'V
G{s-gqs
dk
tX
o{g
e
(oD-G{wh
gq;zB
j'
oj
jB.
vog'e
b'e
(oD
dk
wko{)
tkik
tfink
frnk
nk
frnk
ftu)
Bu
oj
ik
j'
j?.
eq'X
Bkb
j?.370.
oj
jB.
(:'X)
jB.371.
Gih
ik
oj
jB.
okik
Xktk
j?.372.
:[ZX-G{wh
y[F
ftu
j'
ojh
j?
ns
j;
oj
jB.
nkekF
ftu
ftuo
ojh
j?.
G?o'
ns
gqs
374.
d'jok
sbtkoK N[ZNhnK gJhnK jB, pj[s (;{ow) b'N g'N j'J gJ jB, nBeK
F;sq N[N gJ jB. i' (;{ow) :[ZX ftu i[N ;B, ;ko eN rJ jB, p; fJe
okik
jh
pfunk
j?.
375.
gz e i pkfNek Sz d
j'
;?Bk d wko ikD ekoB okik pj[s pu?B j' frnk. pj[s ftnke[b
e Xktk eo e ;kjwD j' frnk. jfEnko-pzd j' e wB ftu pj[s
frnk
oj
(j{oK d
(fiBQK ~)
eq'XtkB
jB.373.
;?B i[Ms fBqg G:' nfs nke[b. Xkts G:' ;kw[fj nfs fpnke[b.
;`fBX jP? fus w? nfs eq[Xs. nkts G:' fo; e? efo i[Xs. 376.
g?
i{M
fgnk
okik
noVk
;{opho
eoe
;{ow
dk)
(T[;
B)
ns
sd
r[ ^ ;
nBe
Bkb
soQK
(Gfonk
d
F;sqK
j' f Jnk)
d
tko
:[ Z X
eoB
bJh
nk
ehs.
nkgDk
;kok
db
b? e :[ZX ftu i[N frnk. T[E eo'VK Brko tiD br rJ/. (i' :[ZX ftu)
o[M j'J ;B, (T[j) :[ZX-G{wh ftu fvrd j'J fdykJh dD br/. 377.
68
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
ukwo Sz d
u" p h;
ntsko
69
ukwo Sz d
;kfonK
;{ofwnK
p[bk
ns
eq'X
;fjs
n;sq
F;sq
b?
jmh
w' V d
BjhI
jZE ftu pkD b? e ;ko ;{ow eq'XtkB j' e ub gJ jB. u`r seV
Sz d
jB.378.
:'fXnK ~ u[D u[D e oki B Bkb b? fbnk j?. ;zr ;`e'u Sv e bVd
jB ns fB;zr j' e ;ZNK wkod jB. T[BQK d nzr nzr N[N e fvr oj
jB,
go
fB;gkfbe
ftu'I
Gid
BjhI
jB.379.
Sz d
mhe
j?l
:[ZX
T[Xo
(sho
tkbk)
Bkb
j'o
(sho)
j?.
ukT[ uVQdk
jB.380.
(pkD
d)
j?.
eJh
(eJh) eq'XtkB j' e, frnkB ~ G[bk e, t?oh ~ bGD bJh fcod jB.
pbtkB :'X eq'X Xko e fto'X Bkb sho wkod jB. fi; ;{ow dk nzr Gzr
j'o)
iKd
b?Idk
j[zdk j? ns (;{ow ~
e oD-G{wh ftu'I Gi
i'V
nk e
pbtkB
Bkb xkT[
}]w yk
jZE
brD
;{ow
wkoB
j' iKdk j?, T[j :[ZX-G{wh ftu fvr g?Idk j?. fpBk ;`e'u oD-G{wh ftu (o[M
j'J jB ns) Foho bj{ Bkb bE gE j' rJ jB.381.
:'X Gi e nkT[Id jB ns eq'X eo e sbtko MkVd jB. o"bk gk e,
(XB[F ftu) pkD i'V e t?oh ~ czv ;[Nd jB. gqkD fsnkr fdzd jB, go
Gid BjhI jB ns oDG{wh ftu jh F'Gd jB. (T[BQK dh) Sph ~ ty e ns
Boki
Sz d
fis
Boki
rhs
rkT[I d
jB.383.
Sz d
bV
jmhb ;{ow Gi Gi e oi e }]w Mbd jB. fgS ~ g?o BjhI Xod, ;r'I
bVd jB ns :[ZX ftu T[bM e i{Md jB. T[j n;sqK ns F;sqK ~ fJeZmk
eo e tko eod jB. jmhb :'X Gid BjhI jB, ;r'I rid jB, ns fB;zr
;ko ;{ow ;ki ;ik e nDy Bkb (:[ZX-G{wh tb) Gih nk oj jB.
bV e wod jB ns gob'e (;tor) ftu fBtk; gqkgs eod jB.
70
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
jB.
g;fonk
Sz d
(F;sqK
d gqjko
j'fJnk
Bkb
ns
x'fVnK
;[zwK
e[M
th
;[MdhnK
j? ns fd;k-ft;k
Bkb
T[mh
BjhI
X{V
Bkb)
jBok
jB.386.
eodk fcodk j?. nr;s foFh d ;w[zdo ;'yD tKr (t?oh) ;?Bk ~ gukJh ik
fojk j?. ;?Bkgsh (@pkjDh;#) ~ wko e oki d BV rid jB. ftFF :[ZX
wzfvnk j'fJnk j? ns pnzs F;sq ti oj jB.387.
;t? : k
Sz d
tKr
fyzvk
fdZsk
j?.388.
feqgkB (nkfd F;sq) ;zGkb j'J jB. gfN;, b'j d j^E tkbh poSh, e[jkV
eq'fXs j' e u"jK gk; ;ktXkBh Bkb wkod jB. jkEhnK d M[zv ns f;o oD-
G{wh ftu fvr gJ jB ns t^v ed-ekm tkb (jkEh) F'Gk gk oj jB. (fJzi
gqshs j[zdk j?) wkB' oktD s okw d :[ZX tb jB{wkB B t^v gops ~
T[ y kfVnk
N{N go
G{yD#
(@uwz{#)
pV
ukT[
Bkb
uVQh
j?,
ebeh
(@eo[Dkb:#)
tkoK
;jko
j'J
eq ' X
pj[s
Bkb
;i
oj
;B
wkB'
Go
j' J
ebeh
crD
ntsko
n;
;?Bk
T[go jkEh uVQk fdZs jB. jmhb ;{ow eq'X Bkb Xk e g? rJ jB, jZE Bkb
j' t / . 389.
us[ozrBh
@owDh
71
1H
ntsko
g?dk
j'Jh
j?
wkB'
oD-G{wh
(o{g
fJ;soh)
rfjD
p]F
j'D.391.
72
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
73
tki ti oj jB. (;ko irs ftu) X[zB Go rJh j?, fFt dh ;wkXh S[N
uT[fg ufVU efo e'g ebh feqs nk:[X nzr nBeB ;ki.
e'g eS{ efo e? fus w' ebeh ntsko ip? ofD rki. 392.
rJh j?l dts ns d?Is d'tI T[m e Gi rJ jB, fi; tb ebeh ntsko
B fus ftu E'Vk fizBk eq'X eo e oD ftu bbekok wkfonk j?.392.
x'V wko rJ jB, t^v jkEh ;zxko fdZs rJ jB, okfinK ~ th wko
e oD-G{wh ftu ;[N fdZsk j?. (T[; o"b ~ ;[D e) ;[wo gops v'b e jmK
~ X; frnk j?l dts ns d?Is ;ko xpok rJ jB. ;ZsK ;w[zdoK ;fjs
;kohnK BdhnK ;[e rJhnK jBl b'e ns nb'e (gob'e) ;ko jh ezp rJ
jB. ;ko fdrgkb ;"I rJ jB fe ebeh eq'XtkB j' e fe; T[s uVQ nkJ
jB.393.
jmhb
pkD
ns
ewkB
;zGkb
jm
g{ote
oD-G{wh
jkEh ns fes T{m, M`v ns oE oD-G{wh ftu fgm goB fvr gj jB (ns
ebeh B T[BQK ~) uho ;[fNnk j?. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' oD-G{wh pkr
j't ns (T[; ~) tyD bJh fFt nkfJnk j't. 394.
:'fXnK
ftu pj[s ;ko t?oh wko fdZs jB. fes izx, fes f;o ns fes pKj (gJh
j?), sbtko B ;kfonK ~ feDfenK tork eo fdZsk j?. fes x'V, fes t^v
ik
ftu ukT[ Bkb Go j'J jB. (gowkswk d) gqfsfBX ;[ikB (ebeh) fi;
dhnK G[iktK r'fvnK se jB, (T[; T[s t?oh oki) nDy Bkb Go e g? rJ
jB ns fco fgS BjhI gos jB. oD ftu wo e :F ~ gqkgs eo e ns
ebeh
ntsko
Bkb
:[ZX
eo
;z;ko
;kro
s'I
so
rJ
jB.395.
jkEh (bj{ d) ozr ftu o`r j'J jB ns (T[BQK d) f;o s'I bj{ dh
brksko Xko tr ojh j?. feXo x'V fvr gJ jB, fes oki d ;{ow
ftufbs j' rJ jBl (feT[Ife) ebeh B eq'X eo e sbtko d e"se ehs
ikB[e gkB e? Gzr wbzr ;[ ckr[B nzfs p;zs ;' yb?. 396.
jB. (;{ow fJsBh fcosh Bkb bV oj jB) fitI Xosh T[s frXk gk oj
j'Dl bV e fvr g?Id jB, go edw fgS ~ BjhI u[ed. (fJzi gqshs j[zdk
j?) wkB' crD wjhB d nzs T[s ckr yv e wbzr Gzr gh e ;[^s j'J
j'D.396.
fisB
th
;{ow
ihT[Id
pu
rJ,
T[j
T[s;kj
Bkb
Go
fco
uVQ
jB ns (ebeh T[s) u"jK gkf;nK s'I jwbk eo fdZsk j?. pkB, ewkB, rdk,
poSh ns sbtko (nkfd F;sq) eY e jZE ftu uwekT[Id jB. x'fVnK
~
ukpe
wko
:[ZX-G{wh
ftu
X;
rJ
jB
ns
;ktD
dh
xNk
tKr
Sk
rJ jB. ;qh ebeh ntsko B jZE ftu sbtko b? e fJeBK ~ wko fdZsk
j? ns nBeK Gi rJ jB.397.
74
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
75
;qh ebeh ntsko sjk rfj ;;sq ;p? fJj Gkfs fpoki.
G{fw nek; gsko ufeU Sfp dt ndt d'T{ bfy bki. 398.
;ko jfEnko XkoB eo e T[E fJ; soQK fpoki j'J jB fe G{wh, nkekF,
gkskb j?okB j' oj jB (ns T[BQK dh) Sph ~ ty e dts ns d?Is d'tA
Fofwzd
j'
oj
jB.398.
g?B goh eS[ wkB ofjU Bfj pkBB vkfo fBdkB gXko. 399.
jB, fitI g"D d ubD Bkb fpqSK s'I gZso (fvrd iKd) tyhId jB. (ebeh
pkB ewkB feqgkB rdk fSB phu ;p? efo u{oB vko.
;[ f gq n k Sz d
fes :'X fwb e w{zj s'I @wko' wko'# g[ekod jB. fes Gi iKd ;{ow
d[yh (@nkos#) j' e g[eko oj jB. fesB jh :'X dbK ~ rkj[`d fcod jB.
fesB jh i{M w'J jB ns T[BQK ~ ngZSoktK ftnkj ojhnK jB.400.
fes :'X sho wkod fcod jB. fes ;{ow pj[s d[yh j' e oDG{wh ftu'I Gi ik oj jB. eJh :'X vo ~ fsnkr e :[ZX-G{wh ftu (t?oh
eJh vo[ vkfo jBs ofD i'Xk. eJh w[fy wko oNs efo eq'Xk. 401.
~)
eJh yr yzfv fros ofD Ssqh. ese Gkfr ubs sqf; nsqh.
e s e fBGq w i[ X wukts. nkjt ;hfM fdtkb: gkts. 402.
eJh
;zxkod
jB.
eJh
eJh
Ssqh
oD-G{wh
n;sqXkoh
e :[ZX wuk
jB. 402.
ese i{fM wos oD wzvfb. eJhe[ Gfd ub pqjwzvb.
eJhe[ nkfB gqjkos ;Kr?. ese Gzr fros j[fJ nKr?. 403.
e
nzr
fp; y Sz d
eq'XtkB
(@nsqh#)
oj
jB.
j'
ftu
vo
w{zj
sbtko
wko
:[ZX-G{wh
s'I
Bkb
Gi
ftu
@wko'-wko'#
N'N
N'N
j'
g[ekod
e
jB.
fvr
ub
jB.
eJh
fBMe
f;M
;tor
dh
401.
oj
jB.
(@fBGqw#)
gqkgsh
j'
eod
j'
fvr
oj
jB.403.
fp; y Sz d
T[E
~ tyd jB, (fJ; dk Gbk) tDB e"D eo ;edk j?< T[; soQK (fJBQK dk)
:[ZX j'fJnk fitI noiB (@gkoE#)dk eoB oki Bkb (j'fJnk ;h).404.
wjkB jmh :'X jm Xko e eq'X Bkb dkU tosd jB. eq'X d fJ;
soQK Bkb Go j'J jB, wkB' GZmh dh nrBh j't. eq'X Bkb Go j'J Ssqh
n;sqK ~ ubkT[Id jB. Gid BjhI jB ns g?o (fNek e) @wko' wko'# g[ekod
jB.405.
76
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
jB.
:[ZX
Sz d
Sz d
ftu'I
dhnK
eq'X
skih.
fpq V fVV
pkih.
pkD` .
fiq V fVV
i[ n kD` .
BjhI
e
;r'I
rid
ty
T_uh
;[o
(@wko'-wko'#
bik
ftu
(nkfd)
;ko
(p'bd)
T[;
g[ekod)
ojhnK
jB,
Sph
eo
wjk fGnkBe
j?, T[; ~
jB.
:eFK,
BkrK
jB,
fiE
jB.406.
;{ow
T[E
Xktk
eod
(ebeh)
dh
ehosh
(:F)
ikD
iKd
jwbk
eo
Sz d
T[;
wkoB
bJh
;ktXkBh
Bkb
fBFkBk
pDk
;{otho
ftu
ik
t;d
jB.408.
bV
bV
wod
jB,
T[j
nb"fee
b'e
gqkgs
eod
jB.
izr
ozr
ftu o`r j'fJnK dk i' e'Jh nzr Bzrk fojk j't, T[j Xosh T[s N[N e
fvr g?Idk j?. N[eV N[eV j' e fvr oj jB ns T[BQK ~ dt-fJ;sohnk
to
ojhnK
jB.409.
Sz d
(B'NL fJE @fsOVfoV# nkfd Fpd :[ZX-;`rhs bJh tos rJ jB. T_Ii fJj fBooEe fij j?. fJBQK
Gid
fJ;sohnK
fsq V ek
77
(T[; :[ZX ~) gqekF (@fdt#) o{g dts tyd jB ns XzB XzB igd
(fszB b'e) Xosh, nkekF ns gkskb ns uko ue ezpd jB. :'X
ntsko
sho
fsV
p'b p[ed jB
fe;w d x'V)
fuzxkVd
eod
(ubd
jB),
pho
pekod
jB,
Y'b
Ywed
jB,
jB.411.
pkDK
(bVkJh
fsV
d)
i[nkB
ozr
(:'X)
g{oh
Fesh
ou
j'J
gqs
ftu
Bkb
Bud
Svd
jB.412.
:[ZX-G{wh
ftu
jB.413.
j{oK job job eodhnK nkekF ftu x[zw ojhnK jB ns ;[zdo Yzr
Bkb
ns
;ihnK
j'JhnK
MwedhnK
Bu
ojhnK
jB.415.
jB.414.
sbtkoK
g{o
tr
Bkb
uwedhnK
78
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
fvr
Sz d
fJj Gkfs ;?B i[Mh ngko. ofD o'j eq'j XkJ b[Mko.
sizs pkD rizs pho. T[mzs Bkd Gizs Gho. 420.
XkJ ;pkj i'Xk ;e'g. eYs feqgkD pkj`s X'g.
b[Mzs ;{o i[Mzs ngko. iD ;spzX fdyhns gjko. 421.
Sz d
th
gJ
79
i{Md
;{ow
jb.417.
jB) ns (;{ofwnK dhnK) tzvhnK gKd jB. fijV izr ftu o[M ;B (T[BQK
d ) nz r nkeV rJ jB (noEks T[ B Q K dhnK bkFK nkeV rJhnK
jB).419.
gkXVh
fJ; soQK ngko ;?Bk i{Mh j?. bVke :'X eq'XtkB j' e :[ZX ftu Xktk
jB. ;{ow bbekod j'J pkD Svd jB. (pj[s fGnkBe) r{zi T[mdh
eod
j?
Sz d
(fi;
uzrh
;[D
vhb
e)
v"b
vokeb
tkb
:'X
Gid
jB.420.
eq'fXs
j'
Xktk
eod
jB.
feqgkB
eYd
jB ns feouK (@X'g#) tkj[`d jB. ngko ;{ow bVd j'J i{M oj jB. (fJzi
gqshs j[zdk j?) wkB'
oj j'D.421.
j?.
(okw
d[nkok)
g[b
pzBQD
bJh
fbnkT[Id
gops
fd;
dh bVkJh ~) f;ZX
efjz d jB.422.
fFt
nkg
b'e
fGnkBe
tyd
Bku
jB
Bu
ns
ukoD
fojk
j?.
b'e
pj[s
j?
:'fXnK
dk
pnzs
:F
G?dkfJe
v"o{
tidk
j?.
dhnK
nZyK
uzub
jB
r{zi
(;[D
e)
fi;
Sz d
x'o
X[B
eoB
tkb
tki
tid
jB
(fiBQK
dh)
pdb
Fofwzd j' iKd jB. Ssqh b'e :[ZX ftu (fJe d{i Bkb) yfj oj jB ns
sD e yzGK tkb sho Sv oj jB.424. (:'fXnK d) nzr N[N N[N e fvr
oj jB. izr
sbtkoK fwnkB'
ukT[
uVQ
fojk
j? . 425.
pj[s x'o :[ZX j'fJnk j?. (fJ; dh) fJsBh ]po fe; ~ BjhI j?. fiBQK
okfinK
Gi
ub
jB.426. ;koh ;?Bk Gih ik ojh j?. (fJj ty e ;zGb dk) okik
gofsnk j?. :[ZX ~ F[o{ eo fdZsk j?. pj[s Gkok o"bk ns r{zi g?
fco
rJh
j?.427.
ekb
tor
(;{ofwnK
~)
fis
fbnk
;h,
T[j
;ko
oki
80
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
81
(:'X) fJT_I sho Svd jB fiT_I (jBoh Bkb) pB ftu gZso T[vd
jBl iK fitI pdb ftu'I ib dhnK p{`dK fvrdhnK jBl iK nkekF ftu'I sko
N[N
ub ehNek ;. pY fNvek ;.
(T[j ;?Bk) ehfVnK tKr ub ojh j?, iK t^v fNZvh db torh j?,
iK ;w[zdo dh os d feDfenK fizBh j? iK Foho d o'wK fisBh j?. 430.
oj
jB.428.
fitI
gkf;nK
;{oi
s'I
dhnK
(pkD)
feoBK
S[N
oj
j'D,
T[;
jB.
wjkB
soQK
pkD
:[ZX
ftu
t?ohnK
i[N
j'J
;'B d yzGK tkb sho S[N jB. T[BQK dh b'j dh w[yh fbFe ojh j?. eK
d yzGK tor sho wkB' SsqhnK B Sv j'D. 431.
tkb
x'V;tko
Bud
jB.
jB.
(T[ B Q K
ngZSoktK
ftu' I )
xoK
nZ r
~
iKd
dhnK
jB.
gqs j;d j'J Bud jB. :'X :[ZX-eow ftu wrB jB. 434. fFt Bu
fojk j?. T[; B :[ZX wzfvnk j'fJnk j?. d;K fdFktK ftu eq'X SkfJnk j'fJnk
j?.
Sz d
:[ZX
j'
fojk
j?.435.
fco
:'fXnK
(:[ZX)
fsnkr
jB,
(wkB')
jB.
Boki
fdZsk
j?.
d'
e[
edw
fgS
tb
T[mkJ
}pod;sh
w"s
nk
rJh
j't.437.
jB. (ebeh
~) ty e
Sz d
fGnkBe
jB. fco fJ; soQK gos jB fitI eq'fXs ;Zg fgS ~ gosdk j?.436.
fco :[ZX F[o{ eo fdZsk j?. pj[s nfXe sho Sv jB. tho :'X pkD Svd
1H @izr# 2H @;skfB#
ntsko
gqphB (:'fXnK) ~ u[D u[D e (T[BQK) ;qFm ;[X p[X tkfbnK dk jZE XkoB
eodhnK jB.439.
jfEnko pzd ;{ow be pzBQ e (@pX nX#) ;kjwD j' e Xktk eod
jB. shyD ;KrK b? e t?oh dk fBFkDk pzBQ e wko fdzd jB. T[j :[ZX ftu
i{M e fvrd jB ns jmh (:'X) pbkr j' e bVd jB. ;?Bk ~ fJefmnK
eo
nDikD
gk;
tb
Xktk
eod
jB.440.
82
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ekrVd`
83
ntsko
(;zGb
dk)
okik
eq'fXs
j'fJnk
j?.
}'o
dk
Brkok
tfink
j?.
jkEh
ftu)
d[ r Dk
ukT[
uVQ d k
j? . 442.
jB.
sho
@e[j
;?Bk
Gid
vokeb b'e ezpd jB. wko j'J (s'pk s'pk) igd jB. Ssh Bkb
jB. fus ftu Fofwzd jB.445. (ebeh B ;zGb d) oki ~ Sv
fdZsk j?. (T[; dh) ;?Bk Gi ubh j?. pkD S[N oj jB. (T[BQK B) fdFktK
o' e fdZ s hnK jB.446.
SkrVd`
S{ N
pkrVd`
pkD` .
okrVdz
o' e h
dkrVdz
fd;kDz . 446.
pkD
j?.
(ebeh
(ebeh
ik
jB.
oj
;{ow
(:[ZX
jB.
eow
(Mzv)
(t?oh
dk)
ftu)
M{bd
sqkD
i[N
jB.
N[N
j'J
jB.443.
pkD
GohnK
tidhnK
jB.
fojk
j?.
(nrBh
pkDK
nkgDk)
o{g
eq'fXs
i?-i?-eko
(@gkB`#)
igd
jB.
d)
:F
efps
pDkJ
ehsk
dts
jB.449.
j'fJnk
jk}o
j?.448.
j'
(ukoD
oj
b'e)
jB.
efpsK
f;ZX
b'eK
rkT[Id
B
jB.
pF[wko (@d[ozs#) wzrs dkB gqkgs eo oj jB. fiE feE pnzs (b'e)
(ehosh) rk oj jB. irs ftu X{g, dhg, dkB ns :Zr nkfd (j'D
br
rJ
wko
oj
S[N
jB)
ns
td
ohsh
nB[;ko
j'w
j'D
br
rJ
jB.453.
(b'ehI)
gquzv dth dh g{ik eoB br rJ jB. wjzsK B fiE feE ;ko eow eKv
Sv fdZs jB. t^v M`v (wzfdoK) T[s pzBQ fdZs jB. gquzv ;{ofwnK ~ wko
e
(;^u)
Xow
dk
pj[s
gquko
j'
fojk
j?.454.
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d ebeh ntsko dh fti? ns ;zGo d oki/ d pX dk toDB
BK tkb gfjb nfXnkfJ dh ;wkgsh, ;G F[G j?.1.
84
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
Sz d
85
uouk
;kok
ntsko
Sz d
;zGo (;zGb) dk okik wkfonk frnk j?. u"dK b'eK ftu Xow dh
ub gJh j?. ;qh ekb dh g{ik j'D br rJh j?.455. fJ; soQK
d;
fifsnk
frnk
j?.
(fco
ebeh
ntsko)
eq'fXs
j'
fe;
soQK
ufVQnk j?. (T[; B) ;koh ;?Bk p[bk bJh j? ns nZyK ~ bkb ehsk j'fJnk
j?.456.
fis dk Brkok tikfJnk j? . :[ Z X -G{ w h ftu yz G k rv fdZ s k j? .
T[s;kj g{ote ub gJh j?. ;koh Xosh (@fEok#) v'b rJh j?.457.
;?Bk
(Xosh) fJ; soQK ezp T[mh j? fitI Bdh ftu B"ek (v'bdh j?). ;{ofwnK
~ T[ s ;kj ufVQ n k j' f Jnk j? . (g? o K dh) X{ V Bkb nkekF g{ f onk j' f Jnk
j?.458.
SsqXkoh (oki) eq'XtkB j' rJ jB. (T[BQK B) Gkoh ;?Bk fJeZmh eo
j?. (ebeh ntsko T[go) fJ; soQK uVQ ub jB, fi; soQK ftsqk;[o
bJh
fJz d o
;koh
;ik
;?Bk
;'G
(;?Bk)
;h).459.
ojh
ubh
j?
j?.
(T[;
ns
dk)
fis
e"D
toDB
tki
ti
eo
oj
;edk
j?<
;kiK
jB.460.
(fisB th) ryV, gyV sbtkoK XkoB eoB tkb ;B (T[j) fis
rJ jB. gyV, Gyo ns ezXko (dF tkb) wko fdZs rJ jB. r[ofi;skB
d
rk}hnK,
oih,
T[s
x[zwoh
ekpb
d;
o'j
yk
d,
tkb
o{wh
;{ofwnK
fvr
gJ
pkpo
d;
wko
fdZsk
j?
ns
pKe
(:'X)
jB.
ezXko,
jB.461.
d
;'jD
;{ow
wko
fdZs
fjoks, fJoke d fB;zr :'Xl pby d; d pbh o'j tkb, o{w dF d em'o
:'X vo e Gi ub jB ns T[BQK d ewoe^; fYb j' rJ jB. 462.
(T[BQK B) n;sqK ns F;sqK ~ Sv fdZsk j? ns n"osK d p;sq ;ik
(ufVQ n k
G[ i z r gq : ks Sz d
Xosh
pbh pkbyh o'fj o{wh oihb. Gi sqk; e? e? GJ pzd Yhb. 462.
T[ s
bJ jB. (fJ; soQK) Xhoi tkb ;{ow Fofwzd j' e d;K ~ Sv ub jB.
jkEhnK T[s uVQB tkb rk}h, x'fVnK d ;tko ns oEK tkb okiK s'I tKM
rJ jB. ;{ofwnK B Xhoi Sv fdZsk j? ns T[BQK d Foho fYb j' rJ
jB.463.
j?.
d'jK
;?BktK
ftukb
T[;
dk
x'Vk
ik
Bfunk
j?.464.
86
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
bfyU i[X izrh wjk izr eosk. S[fGU SsqXkoh oD` Sfsq josk.
d[o` d[odrkwh db` i[X isk. S[G Sfsq jzsk i:` i[X jsk. 465.
j?
ntsko
87
:[ZX ftu :'fXnK B T[; (ebeh) ~ wjkB izr eoB tkbk ikfDnk
fe (:[ZX ftu) SsqXkohnK d SsqK ~ joB tkbk (fJ; ;wI) GVfenk
j'fJnk
j?.
jkEhnK
dh
;tkoh
eoB
tkb
(@d[odrkwh#)
ns
:[ZX
ftu
dbK
~ fisD tkb (;{ow th) b[e (@d[o`#) rJ jB. SsqK tkfbnK ~ wkoB tkb
ns :[ZX ftu fti? dk ekoB ;o{g (ebeh) GVe j'J jB.465.
(T[;
B)
pj[s
eq'X
eo
nDfrDs
pkD
Sv
jB.
YkbK
(nEtk
eo? eb ezeh febe?s ekbh. si? iPkb wkbk wjk i'fs iPkbh.
j;? G{s gqs` s[N? sfE skb`. fco? rT[o d"oh g[n? o[`v wkb`. 467.
jB.466.
j?.
G{s
(@rT[o#)
o;ktb
Sz d
eo? i[X eqX`[ . si? pkD ;[X`. pe? wko[ wko`. si? pkD Xko`. 468.
fro nzr G`r`. Bu i`r o`r`. fdt` dt dy?. XB` XfB by?. 469.
n;sk
Sz d
o;ktb
db p?oB e' gr dP? B cNk. o[g e? oD w' fcfo nkfB i[Nk. 472.
gqfsBk gfs e? gqfsBk fJemh. fo; e? oD w' o[fg ;?D i[Nh. 473.
oj jB
go'D
ns sZs-E^:k
bJh
(fJXo
d skb
T[Xo)
N[N
Gih
oj jB.
fcodh
r"oh
j?.467.
nzr Gzr j' e fvr oj jB. izr d ozr ftu o`r j'J Bu oj jB. nkekF
(@fdt`#) ftu dts tyd jB. XzB XzB eod jB.469.
n;sk
tkbh
Sz d
;'jD ozr
XkoB eo
e (fe; s'I) vfonk BjhI j?. (;r'I) eq'X Bkb :[ZX-G{wh ftu ftfusq Yzr Bkb
(:[ZX) ehsk j?. 470.
bbekok
wko
nBe
jfEnko
XkoB
ehs
jB.
:[ZX
ftu
o[uh
oyD
ftu
i{M
w'J
jB,
(fe;
d)
w'VB
j;
wkbk
(:'X) eq'fXs j' e :[ZX eod jB. ;jh Yzr Bkb pkD Svd jB.
(wz{j'I) @wko' wko'# p'bd jB. pkDK dh MVh bkT[Id jB.468. (;{ofwnK d)
eo oj jB.
jB.471.
T[wvh iB[ x'o xwzv xNk. uwezzs feqgkD ;[ fpi[ SNk.
gqs
dh
Sz d
efo jkfe jfE:ko nBe Xo?. oD o`fr jmh efo e'g go?.
rfj gkfB feqgkB fBdkB fGo. ofD i{fM wo fcfo s B fco. 471.
o[`vK
ftu
g?o
rv
nk
i[N
jB.
th
BjhI
w[V
ftu) sbtkoK
BjhI jB ns
472.
jmhb ;{ow eq'X eo e oD-G{wh ftu fco oj jB, fitI Gmh ftu
sg e nZr tor j' rJ jB. ;?BkgshnK B ;?Bk fJeZmh eo bJh j? ns
(T[j) eq'fXs j' e oD ftu g?o rv e :[ZX-eow ftu i[N rJh j?.473.
88
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
fpibh
dh
fGnkBe
ntsko
89
(beho)
fyuh
rJh
j't.474.
sbtko
fJ;soh
j[`dh
j?.
iK
fitI
(sbtko) dkU Bkb ub e xkU eodh j?. ubdh j'Jh fuso do;k
fdzdh j?. nzr N[N e fJzi fvr g?Id jB fitI nZr (dhnK fuDrK dk) ikb
ftfSnk
j? . 476.
j[ z d k
vekod
t y e )
ekwDhnK
G?oth
ej-ej
sbtko
(ngZ S oktK)
Fesh
bbeko
Bu
wkodh
eo e (j; ojh
ubdh j? . 478.
(ekbh)
r{VQh
rzGhosk
j?.
jB.477.
;kXK
j?).
(bj{
Bkb
ftuko
f;ZXhnK
dhnK)
fSZNK
eo
ojh
dD
tkbh
T[GodhnK
fsZyh
f;Zg
tKr
uwe
ojhnK
jB.
igD
j?.
;[F'fGs
tkbhnK
dth w[zvK dh (wkbk) go' ojh j?. (fFt) d f;o dk jko (;Zg) j;
fojk j?. gqs o"bk gk oj jB. nrzw s'I nrzw (toDB s'I go) :[ZX j'fJnk
G[ i z r gq : ks Sz d
ip? izr izrh ofuU izr i'o`. jB pho p`e swz ikD[ G'o`.
sp? e'fg rofiU ebeh ntsko`. ;i ;op ;;sq` Xf;U b'j Xko`. 481.
j?.480.
G[ i z r gq : ks Sz d
id'I @izr izrh# (BK tkb :'X) B }'o Bkb izr F[o{ ehsk j? (T[d'I)
pKe tho wko fdZs jB. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' ;to j[`d jBok
pj[s
(Gi frnk j't). T[; ;wI ebeh ntsko B eq'fXs j' e roiBk ehsh j?.
;ko F;sq ;ik e (:[ZX-G{wh ftu) X; frnk j? ns b'j d (jfEnkoK dh)
poyk
i:k Fpd T[m oj b'r g{o`. y[o` yj T[mh S[jh ikfJ ;{o`.
S[N ;PoBgzyh G:' nzXeko`. nzXkX[zd wuh T[mh ;;sq Mko`. 482.
XB[FK XkoB eo e ub
ig ojhnK jB.479.
(Grtsh)
jB.
ojhnK
eo
fdZ s h
i?-i?-eko
j? . 481.
d
Fpd
T[m
jB
ns
;kfonK
b'eK
ftu
Go
rJ
jB.
jfDU i'o i`r` sfiU ;op ;?D`. fsqD` dzs EKG? pe? dhB p?D`.
fwb d? ne'o` fBj'ozs oki`. Gi rop ;op` si oki ;ki`. 483.
@i'o
izr#
(BK
tkbk
pjkdo
:'Xk)
wkfonk
frnk
ns
;koh
;?Bk
Gi
rJh. dzdK ftu xkj dp e nkfi}h Go/ p'b p'bd jB. B}okB gF eo
e fwbd jB ns (jko j'J) oki pBsh eod jB. jzekohnK d jzeko ]sw
j'
rJ
jB
ns
oki;h
mkm-pkm
Sv
fdZs
jB.483.
90
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
eFwhoh eN
ekFro d fBtk;h
pbtkB,
r'opzdh
nfGwkBh
fBtk;h
rJ jB
@ek;ekoh#
ns
r[odi
(nkfd
ntsko
91
fBtk;h),
wko
rJ
wkfizdqokB
d;
jN rJ/ jB).
jB. pzrkb d
wjk
w{oy
ns
jB).484.
o{; d, s{; d ;[zdo :'X wko rJ jB. \ko; d jmhb, pbtkB pKjtK
S[N pkD r'b` T[m nr Bkb`. x[o ikD ;:kwz xNk fifw iPkb`.
pkD S[Nd jB, pzd{eK s'I r'b T[md jB. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB'
ekbhnK xNktK r{zidhnK jB ns fitI (nkfsFpkih ftu'I) nZr fBebdh
Bu Jh; ;h;` g[n? o[`v wkb`. i[M pho Xho` po? phfB pkb`. 486.
(sksko
dF)
j?. fFt Budk j?, o[`vK ~ wkbk ftu go'Idk j?. Xhoi tkb ;{ow i{Md jB
ns
ngZSoktK
o;ktb
Sz d
XVe
oj
Bkb)
Goh
o;ktb
u[D
todhnK
jB.486.
jB.
gJh
eN
j'J
XV
T[md
jB
ns
(:[ZX-G{wh)
b'j
(d
jfEnkoK
j?.487.
Sz d
j' J
jB.488.
fJsBk
(nfXe)
BjhI eo ;ed.
jB.489.
u[D
fro? nzr G`r` Gqwz o[`v w[zvz. rih pki rkih fro? pho M[`v`.
fJe` jke j`e?fs Xoe?s ;{o`. T[m sS w[S` GJh b'j g{o`..487.
T[BQK
(;G
;ko
dkB
oki
fdZsk
j?,
gq;zB
j'
fesBk
j?<
rJ
jB.
eth
Brko
iB
ns
(T[;
tki
dk)
ti
toDB
oj
jB.490.
ufbU d Brkok. fwfbU ;?B Gkok.
feqgkDh fByzrz. ;eq'Xh GV`r`. 491.
s' N e Sz d
(ebeh) X"I;k tik e s[o fgnk j?. pj[s tZvk ;?Bk db Bkb fwb
frnk j?. (eJh) feqgkBK tkb ns G^fEnK tkb jB, i' eq'XtkB j' e bVd
jB.491.
s' N e S` d
j?.
G{wh
Bkb
eo fojk
:[ZX ftu
sho Svd jB ns eq'X Bkb rid jB. i[Mko{ ;{ow eq'X Bkb w[y s'I @wko'wko' # g[ e kod jB.492.
92
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
93
froMK
nkekF
wko
ftu
ojhnK
j{oK
F'o
gk
ojhnK
jB.
vkeDhnK
T[&Zuh
;[o
ftu
frnk
j?.
febekohnK
jB.493.
dhnK
fcodhnK
N'bhnK
Bkb
nkekF
g{fonk
T[j
;[zdo
vhb v"b tkb (;{ofwnK) dh ;oB ftu g?IdhnK jB. T[j dt-fJ;sohnK
wB GkT[Id rhs w[y s'I rk ojhnK jB. j{oK dhnK N'bhnK g{oh soQK ;i
w[y Gkts rkts rhs ;[oh. rD g{o ;[ gyo j{o fcoh. 494.
fcodhnK
jB.494.
;{ow
d'jok
j;dhnK
s' N e Sz d
ofD izgs i[frD i{j i:`. efb ezgs Gho[ nGho G:`.
jV j;s j;s jk; fwqVk. vb v'b; ;zes ;; fEok. 497.
ns
fco
fFt
ojhnK
(w[zvK
jB.
dh)
wkbk
;{ow
go'
;?Bk
fojk
rkj[`d
j?.
ngZSoktK
fcod
jB
ns
d'jok
;koh
jB. fitI
jK.496.
gZSw
fdFk
fitI
T[E
fis
:[ZX
j'fJnk
(ebeh
j?,
B)
fstI
dZyD
fstI
fdFk
(T[;
tb
ukb
gkJ
dk)
eEB
eodk
eo
ojhnK
jB.
s' N e Sz d
oD-G{wh
ftu
i'rDK
dhnK
N'bhnK
@i?i?eko#
dk
ikg
ojh
j? . 497.
dts
jB
}]w brkT[Id fcod jB. :[ZX ftu gZSw fdFk ~ fis e gqD ~ g{ok eo
fdZ s k j? . 495.
tyd
j;kT_IdhnK
egkbBK
ty
febekohnK
XzB
XzB
wkodhnK
efjzd
jB.
jB.
;{ofwnK
pj[s
tb'I
fGnkBe
(oD-G{wh
;{os
ftu)
tkbhnK
}]wK
dh
poyk ehsh ik ojh j? (ns fJ; Bkb ;{ofwnK dh) goy j' ojh j?. ;{ow
x'fVnK ~ xkfJb eod jB ns :[ZX ftu (F;sqK n;sqK d tkoK ~) Mbd
th
jB.
Fo
d
jZE
d?IsK
dtfsnK
(dhnK
fJj T[esh nr ub e 506 nze s'I pkd j?. fJ; soQK nfXnkfJ dh ;`fynk ftu \oe fgnk j?.
N'b
o'e
ftu
ty
fGnkBe
e
;tko
sbtko
:[ZX-G{wh
d
1H eJhnK g[oksB phVK ftu fJ; s'I pkd d{i nfXnkfJ dh ;wkgsh ;{ue T[esh fbyh j?, id fe
T[s
ftu)
N'bhnK
rfD j{oB p:kjs g{o oD`. oE EzGs GkB[ fpb'e GN`. 500.
498.
dh
o;wK)
fbnk
j'
uwedh
X{V
oj
egkfbBh
dth
j?,
(i')
gqekF
GohnK
gJhnK
Bkb
Bkb
jB.
wVQh
wko
ojh
j?,
(fi;
j'Jh
j?.
j{oK
dhnK
(fiBQK
~)
dtfsnK
ns
jB.499.
Feb
tkb
XV
;Gk
ohM
ojh
g{ohnK
eo
ojhnK
j?.500.
febekohnK
oD-G{wh
j?.
j{oK
jB.
ftu
Gi
dhnK
:'fXnK
fcod
N'bhnK
tyD
jB
(fiBQK
oD-G{wh
bJh
ftu
;{oi
~)
ty
ftnkj
B
oE
94
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
s[oh, ;zy, B\hoh, Goh s Gze (BK tkb tki tid jB). G{sK gqsK d rD
T[m
T[m
Bku
eod
jB.501.
oki
oD-G{wh
G{s
gZSw fdFk d fBvo okfinK ~ fis fbnk j?. j[D eq'X eo e dZyD
95
YZv, Y'be, MKM, fwqdzr, w[yo;, vc, S?D (@skb#), spb ns ;oBkJh,
ntsko
nkeko
;[o
ns
tkbk
Bkb
ftu
pbtkB
Brkok
ri
oj
jB.502.
p?skb
Bu
oj
tidk
fuzxkVd
jB.
j?.
x'V
sbtkoK
jB.
jkEh
fjDed
fuzxkVd
jB
uwedhnK
jB
ns
jB
jkEh
ns
srK
ns
t^v
pj[s
rzGho
irwrkT[IdhnK
jB.503.
G[ i z r gq : ks Sz d
G[ i z r gq : ks Sz d
gZSw
dZyD
fdFk
fdFk
ftu
ftu
t^v
Brko
nkeko
nk
ti
fdtkB
jB.
dkBt
phikg[o
wko
ns
fdZs
r'be[`v
rJ
jB.
:'X
wko
wZSbh
dqktVh
ns
ns
fcozrh
fisB
dZyD
fdFk
fBtk;h,
ns
pzdorkj
tkb
jmhb
tkb
fsbzrkBk
si
wko
dk
rJ
okik
;[X
i[nkB
d
p[X
i'
:[ZX
tkb
dh
fBtk;h,
pzdorkj
ok;
T[s
jB.
;{os
dF
s[o
gJ
jB.
ofjD
dqjh
ns
tk;h,
Gzrh
jB.505.
nfVnk
j?
go
u`db
Bkb
pj[s
t^v
dF
(d
eq'fXs
j'
ftnesh
e
fisD
;B)
bJh
T[BQK
;tko
Bkb
b?
j'J
fbnk
j?.
(j[D)
g{op
jB.506.
gkXoh Sz d
gZSw
fis
ns
dZyD
T[ikV
ebeh
ntsko
e[M
e[
eq'X j' frnk. (fco) g{op fdFk tb uVQkJh ehsh ns fis gqkgsh d Brko
tiD
br.507.
wrX
jB.504.
pjkdo t?doG d fBtk;h ns okik i' o'; dh ok; j? (jko wzB rJ jB).
rJ
s^s
gkXoh Sz d
br
(@;spzXh#)
uKdg[o
eoB
okwFPo
;p? ;s[p`Xh ;[Xh pzdq pk;h. wzv wSpzdqh jmh i[X ok;h.
dqjh dqktV si sks fsb`rh. js ;{osh izr Gzrh fcozrh. 505.
Bku
;h.
pzr,
ns
oki
efbzr,
Sikd,
nzr,
eoD
pj[s
w'ozr,
ns
tZvk
nr'o,
:[ZX
ehsk
B?gkb
fJekdgkt
(nkfde
i'
18
fBvo
ysoK)
ftfdnktK
ns
d
nfis
oki
dk
]}kBk
oki.508.
(ebeh
B)
T[gkT[ eo e wko ;[N jB. B yzv ik ;eD tkb pnzs :'X BFN eo fdZs
jB ns g{op se (@gozs#) dk (;kok yso) y'j fbnk j?.509.
96
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
97
ns
yzv
ikD
tkb
]{Bh
ns
yoKN
okfinK
N'N
N'N
eo
fdZsk.510.
fJfs ;qh pfusq BkNe rq`E ebeh tsko g{op ihs fpi:
Bkw shik fXnk: ;wkgs`. 3.
gkXoh Sz d
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d ebeh ntsko d g{op fdFk ihs fpi: BK
tkb shi nfXnkfJ dh ;wkgsh. 3.
gkXoh Sz d
izr
eoB
bJh
fJe^m
eo
fdZs,
i'
pkD
Svd
jB
ns
fBebdk
j? . 512.
;k}K
:'X
ns
(bj{
~
d
;ikT[Id
bkb
jB,
ozr
pzd{eK
ftu)
(dhnK
uzrh
r'bhnK)
soQK
o`r
tidhnK
j'J
G{s
jB.
Bud
fGnkBe
jB.
p?skb
pekod jB ns ekbh @ej-ej# (eo e j; ojh j?) . (fFt dk) v"o{ yVe
fojk j? ns (T[; dhnK nZyK ftu'I) nZr fBeb ojh j?.513.
Gkizs Gho sfi pho ys. Bkuzs G{s pskb gqs.
eqhVzs Jh; g'nzs egkb. fBoys pho Sfe pos pkb. 514.
rzXop,
jB
f;ZX,
ns
t^v
j?
ns
gqf;ZX
w[zvK
ukoD
(~
wkbk
(;{ofwnK
ftu)
nEtk
go'
ojh
ebeh
j?.515.
:F
d)
efpZs
w[BhnK
t^v
jkEh
wB
v'b
oj
fuzxkVd
jB,
n;zyK
jB.516.
x'V
(fjDe
oj
jB).
uzrh
vhb
v"b tkb Ssqh bbekod jB ns wko{ tidk j?. (fJsBk) Bkd j' fojk
j? (fi; Bkb) ;kohnK fdFktK GohnK rJhnK jB. t^v t^v oki ns G{whJ
v'bd
1H @nwzv@
ojh
ohM
fco
oj
jB.517.
98
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
ntsko
99
Bkb
ngZSoktK
nkekF
ftu
x[zw
ojhnK
jB.
518.
ti
oj
jB.
G{s,
G?o'
ns
egkbh
(dth)
Bu
ojh
j?.519.
jZE fjb oj jB, N'g (nEtk y'b) yVe oj jB. (jkEhnK, x'fVnK
GohnK
d wZE T[s p`BQ b'j d) fNZe N[ZN oj jB ns c[bkdh M[bK cN ojhnK jB.
nBzs tvkeko d?Is doV ik oj jB. wjzs b'e jV jV eo e j; oj
jB.520.
T[ s G[ i
Sz d
@nfiBk#
T[ s G[ i
Sz d
egkb j; fojk j? i' :[ZX-G{wh (@Sskb#) ftu fBtk; eodk j?. ;[zdo
cp tkbh itkbk tKr ns efbnkDekoh (@nBk;#) fGnkBe o{ g tkbk
j?.521. pj[s ;[zdo o{g Xkfonk j'fJnk j?. G?V d[yK s'I puk fbnk j?. FoB
ftu
nkfJnK
@itkbk#
T_Xko
fdZsk
j?,
(GktI
T[j)
gkg
eoB
tkb
jh
;B.522.
j?.523. jZE ftu sbtko XkoB ehsh j'Jh j?. fszBK b'eK dk wkD j?. pj[s
nfXe dkB
j?.524.
ni` B
(@Gho#)
fis ik
j' e Gi
uVQkJh
j?.
wkD
dh
;kwrqh
(nEtk
w"i)
iK
eo
okfinK
jB.
tkbk
Bkb
Gfonk
j'fJnk
Sz d
B
T[s
dD
ekwo{g
fdZsh
oki
d
(@nGhoh#) th ekfJo
pD e uhB d oki
j?.525.
(ebeh)
eNtI
j[;B
eq'XtkB
tkb
jB
jB,
ns
iK
em'o
ek;ekoh
(@oihb#)
r[Z;
jB.526.
e`p'i
tkb
YkbK d jh Y'bK s'A vzw vzw dh nktk} nk ojh j?, iK YkbK T[s
(jfEnkoK d) vr ti oj jB. iK B}pk}K dh x[zweko g? ojh j?. iK shonzdk}K
sho
ti
oj
jB.527.
gkXoh Sz d
B fis ik ;eD tkb fis bJ jB, B wzv ikD tkb wzv fdZs jB.
N[ND tkb s'V fdZs jB, B yzv ik ;eD tkb yzv fdZs jB. B G`B
ik ;eD tkb GzB fdZs jB, B GiD tkfbnK ~ Gik fdZsk j?. nkeh b'e
Fkjh xoK ~ Sv e Gi rJ jB.528.
100
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
eg{o
x'b
eN'oh
T_bN
fdzdhnK
jB.529.
fJ; soQK fszB fdFktK fis e, (fco) T[&Zso fdFk tb eq'fXs j' e
X"I;k tikfJnk j?. uhB ns wuhB d;K tb uVQkJh eo fdZsh j? (fiE) F[ZX
i'rhnK
101
ntsko
G;
tkb
tki
tid
;kwzs
jB,
pjkdo
oki
;{ow
eod
;B.530.
rid
jB.
;{ophoK
ns
rhs
(@;ktzs#)
d?Is ohM
rkD F[o{
~
oj
eo
ty
jB.
fdZs
jB.531.
;fiU ;[ ;?D ;[fD uhB oki. pi pizsq ;opz ;wki.
ub nub ;ktzs i[X. poyzs pkD Go b'j e[qX. 532.
j?.
:[ZX bJh ub
jB.532.
Sz d
jB.
eq'X
Bkb
b'j
bky
j'
pkDK
dh
poyk
eod
SsqhnK dk ftBkF eoB bJh ]{Bh pkD S[N jB. :[ZX-G{wh ftu wjkB
gJ
pkD
j'
j'
o;ktb
Gi
ik
oj
jB.534.
Sz d
uhB dk okik uVQ nkfJnk j?. (T[; B) ;G soQK d ;ki ;ikJ j'J
]{B]ko :'X :[ZX-G{wh ftu y[bQ ftuo oj jB. (fuZs ftu) d[rDk
jB.
ukT[ ufVQnk j'fJnk j?. 535. :'X :[ZX ftu i[N j'J jB. eq'X Bkb pkD
Sv oj jB. nzr Gzr j' e N[N oj jB. (fco th) :[ZX ftu x[zw oj
jB.536.
fFt fGnkBe Bku Bu fojk j?. f;oK dh wkbk go' fojk j?. (;?Bk
BkfJe) ftfusq e"se ftyk oj jB. pkDK dh MVh bk oj jB. 537. :'X
:[ZX-eow ftu wrB jB. eq'X Bkb pkD Svd jB.
j?. nkekF ftu j{oK fco ojhnK jB.538.
bj{
dh
Bdh
Go
rJh
w[zvK dh wkbk tkbk (fFt o[dO) j; fojk j?. (w{zj s'I) :'r-nrBh Sv
fojk j?. ;{ow pkD Sv oj jB, i' d[FNK d gqkDK ~ rq; b?Id jB.539.
x[zwoh yk e Xosh T[s fvrd jB. Xosh T[s'I X{V T[mdh j?. oD-G{wh
dh os F[G
jB.540.
ozr
(Gkt bj{
ozrh)
j'
rJh
j?.
G{s
ns
gqs
Bu
oj
102
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
Sg? Sz d
d)
j'
j?.541.
jB.
j'
jB.
dts
nkB`fds
j'
oj
jB
ns
d?Is,
rzXop
ns
T[sw
:eF
fMMe oj jB. ;ko G{s, gqs, ftfdnkXo ns ;qFm wB[Zy j?okB j' oj jB.
ftBkFe ns em'o gqGk tkb ekb (ebeh) dh pj[s soQK dh T[;ss ehsh
ik ojh j?.
Fpd T[ u ko
yzfvs
eoB
tkbh
wjkekbh
i?-i?
j?,
XVeD bfrnk j? ns ;{oi GiD bfrnk j?. ;[wo v'bD bfrnk j?, e[po
fEVe frnk j?, ;ko ;w[zdo ;[eD br jB, fFt (@X{oiNh#) dh T[; tb
dqfts
j'D
tkb
rD
;[zrV
rJ
jB.
riIdq
j?okB
j'
frnk
j?,
uzdqwk
(@ssir#) ;wkXh S[N rJh j?, Xosh Gko ~ BjhI ;fj ;eh j?. (;w[zdo dk)
gkDh T[SbD bfrnk j?, jtk fgSb gk; ~ ubD brh j?, Xosh vr vr
eo
br
(Xqj skok) ;[D e ezpD brk j?, pqjwk td Sv e Gi frnk j?, fJzdo
fJzdqk;D Sv frnk j?, fi; fdB ebeh ntsko eq'fXs j' e oD ftu riD
vrwrkT[Idh
j'Jh
ezp
ojh
j?.543.
ghm ikD
Xqj w[Bh
brk j?. x'fVnK d y[oK Bkb T[mh X{V B ;kok nkekF wkor Ye fbnk
j?. (fJzi gqshs j' fojk j?) wkB' GrtkB B eq'fXs j' e nZm nkekF ou
fdZs
j'D
ns
XoshnK
pDk
fdZshnK
j'D.
544.
j?.
@uKtvh#
fojk
1H
ub
Sg? Sz d
103
ntsko
T[j
itkbk
T[rb
fojk
j?.
f;oK
N'g
N[Nd
jB,
etu,
b'j
d;skB,
104
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
wkX' Sz d
u" p h;
ntsko
105
wkX' Sz d
id
ebeh
ntsko
eq'X
ehsk,
tki
tiD
br
ns
(jfEnkoK
dh)
jk jk wkX' pkB ewkB feqgkB ;zGko. g?m ;[GN jE:ko T[xko. 546.
MBeko j'D brh. jK wkX'! ;{ow pkD, ewkB, feqgkB ~ ;zGkb e ns jZEK
ftu F;sq u[e e (:[ZX-G{wh ftu) X; rJ jB. 546.
uhB wuhB d; d oki ~ (geV) fbnk j?. T[; fdB wko{ tki tiD
br jB. jK wkX'! d;K d;K (d okfinK d f;oK s'I) Ssq T[sko bJ rJ
jB
ns
d;K
ftdFK
ftu
(ebeh
ntsko
fbnk,
(sd)
nkgDk)
x'Vk
fcok
fdZsk
T[&Zso
fdFk
tb
uVQkJh
j?.547.
id
tik
tvkekoh
T[pkfonk
Szd
dbwb
;[fNnk
j?. 549.
j?
ns
d[FNK
(@n;zs#)
ygkfJnk
j?. 550.
tXkJh
tki
tiD
br
jB. 551.
d?IsK
jB. jK wkX'! ebeh ntsko fis e xo (nkgD dF) ftu nkJ jB. fiE
nBjd
y'j
fiE feE Xow dh rZb ub gJh j?. gkgK dhnK ;s ;[ZXK G[b rJhnK
feE
wuhB
fJ; soQK okfinK ~ fis fis e ;kfonK d f;o T[s fis dk Bkd
fdZsk j?. jK wkX'! fiE feE (b'ehI) d; Sv e Gi ub jB. fiE
feE
jk jk wkX' d; fpd; GN b? nkJ. ;zs T[pkfo n;zs ygkJ. 550.
ns
uhB
Szd
;fs:[r
nk
frnk j?.
;G B
;[D
fbnk
j?.
w[BhnK d
wB
uzrk
bfrnk j?. (T[BQK B ;fs:[r) d pj[s r[D rkJ jB. 553. ;ko irs
B (fJj rZb) ikD bJh j?. (;fs:[r dh) eEk toDB s'I go j?. w[Bh b'eK
rZb
wzB
bJh
j?.
(j'o
fe;
B)
BjhI
ikDh
j?. 554.
;G ir dyk. nB nB Gyk.
;[Sfp fp;yk. ;fjs fGyyk. 555.
fJj
jB.
T[;
dh
Sph
ftFF
gqeko
dh
j?,
oki-fsbe
;[F'fGs
j'fJnk
:[es
j?.
555.
w[BhnK
jB. (T[;
j?. 556.
dh)
;[zdosk
tork
106
;qh
d;w-rqzE
fsb' e h 1
;kfjp
Sz d
u" p h;
fsb' e h
107
Sz d
ntsko
ns
v"o{ ti fojk j?. szsqh (tkb ;k}) F'Gk gk oj jB. oki gq;zB jB
jfEnkoK tkb (:'X) ;cb wB'oE (@;hM;#) j' rJ jB. tki ti oj
jB,
rhs
rkJ
ik
oj
jB.
fiE
feE
ebeh
ntsko
:[ZX
fis
bJ
jB. 558.
w' j B
Sz d
w' j B
Sz d
(ebeh
wko
e,
d[FwBK
fmekD
tXk
b?
ns
brk
:F
Bkb
(ebeh
ntsko)
xo
gos
~ wko
y[Fh ~
jB. 559.
t?ohnK ~ fis fis e ns vo s'I ofjs j' e irs ftu pj[s j'w
ns :Zr
d{o eo
ehs
fdZs
eND tKr pj[s soQK d (dfodO d{o eoe), irs ~ fis e ns fiE feE
:F ~ g;ko
jB. 560.
(ebeh
ntsko
nkgD
Bro)
uzrk
gkmhnK
~)
p[bk
fbnk
j?.
tokj
ntsko
;zGo
(;zGb)
ub
(@Xo
XkV#)
tKr
pj[s
fGnkBe
:[ZX eoe ;ko fszBK b'eK ~ fis fbnk j?. (td gkmhnK ~) pj[s dkB d
e ns ;BwkB g{ote ;teK Bkb (T[BQK ~) T[E T[E Gi fdZsk j?. 561.
d[FNK ~ N'N N'N eoe ns g{oh soQK BFN eoe t?ohnK ~ pj[s
fdZs jB. nopK yopK XB-jhDK ~ XB-gdkoE d e ns fis e
dzv
nkgDk pDk fbnk j?. B fis ik ;eD tkfbnK :'fXnK ~ oD ftu fis
fis e T[BQK gk;'I n;sq-F;sq ns Ssq y'j bJ jB. (fco) u"ph; ntskoK
Sz d
;odko
wEkB
ebeh
ntkso
dk
Ssq
fcoB
brk
j?.562.
Sz d
(ebeh ntsko dh) i'fs (jo gk;) g;o ojh j?. (fJzi gqshs j[zdk
j?) wkB' ;{oi ufVQnk j't. irs B (jo gqeko dh) Fzek Sv e ns fwb
e
@fsb'e#
t?ohnK
1H
B)
ntsko
okfinK dh wzvbh ~ Bkb b? fbnk j?. fiE feE (i' b'e) fis jB, T[BQK
(T[;
dh)
pzdBk
ehsh
j?.563.
108
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
JhB
wzB
bJh
j?)
ns
GNk
fbnk
fwb
gJ
jB.564.
j' ojhnK jB. pj[s gq;zB ns fwm p'bK tkb jB. B?D gqw o; ftu Go
j' J jB.565.
u`r
tb)
wkB'
sedhnK
T[;
wjkB
gqw
tKr
;i
br
F'Gk
Bkb
;'G
ik
soQK
ns
o{g
jB
(fJzi
gqshs
j[zdk
j?)
wkB'
wkB'
pkD
(fJj
pkD)
jBl
j'J
(uzub
j'D
j't.568.
bfrnk
Go
ns
frnk
oj
;[owk
nZyK
i'
brd
ngZSoktK
j'fJnk
jB,
T[j
fJsB
jB)
;kD
jB,
T[s
T[;
j?
b'GkfJwkB
wkB'
;koh
;"GkrFkbh
ojhnK
oks
;'G
oj
jB.
x'Vk
Bu
fojk
fsy
ehs
rJ
e"D
efj
;edk
(jkb)
jB.
ikrd
wkB'
uVQk
dk
j'
oj
BNoki
j't.570.
j'D.
fi;
j?.571.
j?,
iK
iK
SsqXkoh
j'J
jB,
iK
tor
iK
F'Gd
uzrh
ekwdt
jB,
soQK
d
pkD
iK
Bkb
n;sqK
;`to
tor
tkb
j'J
ekwh
jB,
Ssqh
jB,
iK
pkDK
Bkb
;^i
jB.573.
iK
c[bK
dh
wkbk
(fFo'wDh)
c[b jB, iK gqw ozr ftu o`r j'J jB, iK ;[zdosk d ;"Gkr (ftXksk) tor
jB. 574. iK ekbh Bkr jB, iK fjoBhnK d (fFo'wDh) fjoB jBl iK
SsqXkoh
;'omk
;'omk
sho
j'J
jB.
F'GkfJwkB
jB.567.
Bkb)
wjk ozr (gqw ozr) ftu o`r j'J jB. (fJBQK ~ ty e) ekwdt th
Fofwzdk j' fojk j?. t?oh (ty e) fus ftu fuVQdk j?. (fJzi gqshs j[zdk
j?)
(Yzr
fiBQK B (ebeh ~) E'Vk fijk th tfynk j?, T[; dhnK nZyK (fJBQK
br rJhnK jB. dt fJ;sohnK gq;zB j' ojhnK jB ns gqw g{ote
tb)
(fJBQ K
nB{gw
109
(T[; dk) wjkB o{g ;[F'fGs j' fojk j? (fi; ~ ty e) ;ko oki
Fofwzd j[`d jB. (;ko) irs B (T[; ~) JhFto ikD fbnk j? (nEtk
ntsko
d;
okik
jBl
iK
ekbh
fGykoh
(;te)
jB.575.
bJ.
(fco)
110
;qh
d;w-rqzE
o kt D p kd
;kfjp
S zd
u" p h;
oktDpkd
jB
ftu
p?m
ftFF
soQK d) nfrDs
j?.581. (ebeh)
nkgD
izsq
fby
fdZs
jB.578.
pbtkB
;B
ns
nB{gw
i'
nB{g
o{g
ftu
o{g
;'Gdk
Bkb
j?,
;z:[es
(fi;
;B,
~)
(fJ;
frnk.
brk.583.
wo s'I fpBk j'o e'Jh d{ih (;Zsk) BjhI j?. fJ; soQK ;G EK wzfBnk
ikD brk j?. (w?I) irs ~ fis e nkgDk ;te pDk fbnk j? ns nkgDk
Bkw igtkT[ D brk fdZ s k j? . 584.
irs
ftu
nfijh
ohs
ubk
fdZsh
ns
fJeKs
ftftX o{g j' e ;'G oj jB. (T[; T[s) nBe b'e b[GkfJwkB j'
oj jB. T[; dk nfws si j?. T[; ~ td ftukod jB. 579. T[; d
ns
pkB s[ o z r w Sz d
Szd
eo fbnk j?. fco (;kfonK ~ ;^u Xow dh) f;fynk fdZsh j? (fi; bJh)
do BjhI brh j?. 577. nkgDk T[gdF (wzsq) fdZsk j?, ;ko szsq S[Vtk
fdZs
pkB s[ o z r w Sz d
111
rjh ;w;o. eh:' izfr io. dJ wfs co. B bkrh po. 577.
d:' fBi wzsq. si? ;G szsq. fby? fBi izsq. ;[ p?fm fJezsq. 578.
ntsko
f;woB
f;o
wzB
T[s
fbnk
Ssq
ns
fcokT[Dk
j'o
fe;
F[o{
~
fdZsk.586.
ofun;[ wfjdh who. fo;tzs jkm jwho.
fsj sT[B e' pX[ ehB. g[fB nkg w' ehn bhB. 587.
ir ihfs nkgB ehB. ;p nzfs ekb nXhB.
;h.
ftu
fbnk.587.
ftu ekb d nXhB j' rJ (wo rJ). fJ; soQK uzrh soQK ;[Xko e u"ph;
ntsko dk gq ; z r g{ o k j' f Jnk.588.
fJfs ;qh pfusq BkNe rq`E us[o fp;fs ebeh ntsko poBB` ;wkgs`.
112
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" p h;
j[D
ftu
bhB
j'
sd
who
Bfjz
B)
nXhB
eo
fbnk.2.
Bkb
T[s
Ssq
Go
frnk,
fcokfJnk
id
ns
T[;
irs
B
~
;kok
uzrh
irs
fis
soQK
nkgD
fi;
;kfonK ozrK o{gK ftu (T[;) fJe s'I fpBk j'o d{ik e'Jh BjhI j?.
B (T[;) fJe ~ BjhI gSkfDnk j?, T[; B ftnoE ftu iBw fpsk
fi;
ftu
j? . 4.
ib, Eb ns ;G EKtK ftu fJe s'I fpBk j'o d{ik e'Jh BjhI j?.
B fJe (gowkswk) ~ ;fs eo e BjhI ;wfMnk, T[j i{BK do i{BK
Gowdk
ofjzdk
j?.5.
(fijVk) fJe ~ Sv e d{i ~ ikDdk j?, w?I ;wMdk jK, T[; ftu
;{M BjhI j?. T[; ~ d[y, G[y ns fgnk; (;dk xoh oydh j?). (T[j) fdB
oks ;G tb T[dk; ofjzdk j?.6.
T[;
;dk
d[y
~
G[y
T[;
xo
ftu
ftu
g?oK
efbnkD
;[y
work,
s
nkokw
BjhI
fwbrk,
T[;
fBZs
;[y
ftu
fdB
BjhI
phsDr.7.
e'jV
j'
iktrk
ns
Foho
(e'jV
fBZs
no'r
BjhI
ojrh
ns
Bkb)
fBZs
o'r
j'Dr,
;dk
rbdk
g[Zso-g'sfonK
w" s
dk
se
e[^s
wo r k.9.
jzeko
f;o
(T[; B) nkgD s'I fpBk ;ko o{gK ns ;EkBK ftu j'o fe; ~ th
(ns
pj[ Gkfs dfJ d[y skfj. fJj Gkfs wkfoU tkfj. 11.
eEB
B ikfDnk. fi; B fJe (gqG{) ~ th B}o jmK B fbnkT[Idk, nzs ftu ekb
B T[; ~ nkgD ftu bhB eo fbnk.3.
dh
sp ikfB ekb gqphB. fsj wkfoU efo dhB.
wfjzdh
(T[;
fdZ s k
dk
rJh.1.
fbnk.
ntsko
113
s' w o Sz d
wfjdh
ntsko
j[ew
fdZsk
fe)
T[;
ezB
ftu
X;
ikt.
10.
(T[; d) ezB ftu ehVk tV frnk ns T[; ~ Bhu tKr fis fbnk.
T[;
pj[s
soQK
d[y
fdZs
ns
fJ;
soQK
T[;
wko
fdZsk.
11.
pq j wk
1>
ntsko
;fsr[ o
pq j wk
1>
gq ; kfd
;fsr[ o
gksFkjh
10
s' w o Sz d
10
s' w o Sz d
;fs:[r
rJ.
;ko
fco
d;K
efb:[r
(Xosh
ns
dk
T[s)
fpd;K
fGnkBe
;Ekfgs
d
ns
oki
j'
T[m
eq'XtkB
frnk.
e
;wK
;ko
;ki
Xow-eow
j?.
T[;
BtI
eo
bJ/
ftu
br
rJ.1.
irs
(nkgDh)
nZr ftu ;kV fdZsk j?. T[; (gow ;Zsk) s'I fpBk j'o e'Jh BjhI j?. (fJ;
bJh) ;ko T[; (fJe) dk ikg ig'.2.
i' efb:[r ftu Bkw ~ igd jB, T[BQK dhnK ekwBktK (wB'oE) g{oB
j' iKdhnK jB. (fco) T[BQK ~ d[y, G[y ns fgnk; BjhI brdh. ;dk y[F
ofjzd
gq ; kfd
ntsko
jB
ns
ed
th
T[dk;
BjhI
j[`d.3.
(T[;) fJe s'I fpBk j'o d{ik e'Jh BjhIl ;G o{gK, ozrK ftu (T[jh)
j?. fiBQK B T[; d ikg ~ ifgnk j?, T[BQK d ;jkJh (T[j) nkg jh (j'J
jB).4.
i' T[; d Bkw ~ igd jB, T[j ed (pBK ftu) Gi e BjhI iKd.
T[BQK ~ t?oh dk vo BjhI j[zdk. T[j jfEnko geV e fdFktK ~ fis b?Id
jB.5.
T[BQK
xo
XB
Bkb
Go
ofjzd
jB.
(T[BQK
dhnK)
;kohnK
ekwBktK
g{ohnK j[`dhnK jB. i' fJe Bkw dk f;woB eod jB, T[j ekb d c`X ftu
BjhI c;d . 6.
i' nBe soQK d iht izs jB, T[BQK ;kfonK ftu fJe (gqG{) ow fojk
j?. fJe (gqG{) d j'o d{ik e'Jh BjhI j?. irs ~ fJj rZb wB ftu ;wM
b? D h
Gt rVB GziB jko. j? Je jh eosko.
fpB[ Je nT[o[ B e'fJ. ;p o{g ozrh ;'fJ. 8.
s'I
j? . 7.
;z;ko ~ xVB ns GzBD tkbk (T[j) fJe jh eosko j?. (T[;) fJe
fpBk j'o d{ik e'Jh BjhI j?. ;G o{gK ozrK tkbk T_jh j?.8.
jB,
p?m
jB.
ukjhdh
fesB
jh
FFBkr
nDfrDs
(Bkw
igd
jB).9.
116
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
FFBkr
jB.10.
ty
oj
jB.11.
fesB
jh
F[eq
ns
pqjwgsh
ty
iKd
jB.
fesB
jh
dZsksq:
ns
(gqG{
d)
Bkw
nk;o
s'I
fpBk
j'o
;ko
(;kXB,
Xow-eow)
s'I
fpBk
fJ;
soQK
(d
eow
eoB
Bkb)
T[&ZXko
BjhI
j'trk.
fwso! wB ftu ftuko g{ote ty b?. i' fe; j'o dk ikg eodk j?, sd
(T[; gk;'I) T[j ;EkB (gqG{ dh dorkj) S[N iKdh j?.15.
fi; dk (e'Jh) okr, ozr ns o{g BjhI j?, T[; ~ (;G bJh) ;wkB
o{g ftu wzBDk ukjhdk j?. T[; fJe (gqG{) d Bkw s'I fpBk fe; j'o xo
~ B gSkD' . 16.
i' b'e ns gob'e (@nb'e#) ~ f;oidk j? ns fco (;G ~) nkgD
ftu
fwbk
b?Idk
gow;Zsk
j?.
dk
i'
nkgD
GiB
Foho
eoBk
d/
ukjhdk
T[&ZXko
dh
fJZSk
oydk
j?,
T[;
j?.17.
fi; B pqjwzv, ;ko b'eK ns B"I yzvK dh ouBk ehsh j?, T[; d ikg
T[;
fJe
fsj feT[ B ikg igzs. few ikB e{fg gozs. 18.
ns
ntsko
T[; s'I fpBk fe; ~ (e[M) B ;wM' ns fus ftu j'o Gkt (dP?s Gkt)
eZS
fe; ezw d BjhI jB. i' r[o{ d T[gdF ~ wzBd jB, T[jh (T[;) Gd ofjs
(gqG{) ~ gSkD ;ed jB.13.
ntsko,
d[nko
fJe
wZS
r'oy d Gy jB. eJh okw, feqFB ns o;{b (w[jzwd) jB, go Bkw s'I fpBk
(T[; d d[nko s) e'Jh th gqtkB BjhI j?.12.
jh
eJh eo'V feqFB ntsko jB. fesB jh okw (T[; d) d[nko T[s
MkV{ fdzd jB. fesB jh wZS ns nBe jh eZS (ntsko) jB i' (T[; d)
ftFF
117
ntsko
feT[I
BjhI
igdk
ns
feT[I
(nkgDh)
ikB
y{j
ftu
gkT[Idk
j?.18.
u"ph;
ntsko
frD
iKd
toDB
j?.
(fi;
jB,
(T[BQK
eodk
jK
cb;o{g)
~
w?I)
fitI
;kohnK
pj[s
w[oko
ekwBktK
ft;Eko
(gqG{)
Bkb
(T[j)
pqjwk B i' o{g XkoB ehs jB, T[BQK ~ nB{gw eftsk ftu efjzdk
jK. i' o[dO
jK.21.
ntsko
XkoB
ehs
jB,
j[D
T[BQK
th
ftuko
efjzdk
118
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
;wfMnk.22.
sK
wo tork j'o e'Jh eth BjhI j?. fJe (w?I) nkg (nkgD tork) j'tK
j'tK. (T[; dh nfijh wB'-;fEsh eo e) ekb g[oy dhnK GtK NYhnK
j'
rJhnK
ns
id
T[j
eo
e)
ih
(sd)
ikB
uko
Bkb
w{zjK
nGt
gqG{
tkb
ns
tdK
dh
;tk
F[o{
(;woE)
j'tIrk.26.
e jfo
dh
;tk
ftu
br
frnk
fi;
soQK
dt
(gqG{)
fejk
gquzv uzvh d g?ohI g? frnk fi; B B yzv ik ;eD tkb d[FNK Bkb
(oD) wzfvnk ;h ns fi; B iPkbkS ns X{wqb'uB ~ wko e G{wh T[s ;[N
fdZ s k ;h.28.
j'
fsnkr
FoB
ftu
nk
frnk.29.
i' T[; dh FoB ftu iKd jB, T[j Xosh T[s XzB jB. T[BQK ~ fe;
dk
vo
fus
BjhI
d;
brk
j?
ns
T[BQK
;ko
ekoi
ok;
j'
iKd
jB.30.
soQK)
(fus
(gqG{)
gq;zB
j'Jh--)
;BkE
(fco) T[m
;h.27.
fvfrnk,
fco
fdZsk.23.
pqjwk B fJ; soQK d puB ;[D e ns u"Ie e fus ftu ftuko ehsk.
;[N
jm
fsB eT[ B eT[B? sqk;. ;p j's ekoi ok;. 30.
T[s
j'Dr. sd (s{`) T[; BkE, i' irs dk BkE ns dhBK dk BkE j?, (~ gqkgs
nk
pqjwk
Xosh
T[s
tKr
fejk--) j dt! (w?~) nfijk ftuko fdU fe wok fitI fetI T[Xko j't.25.
Xosh
(@;eq#)
fJzdo
(d frnkB) d ]}kB
eo fdZ s h.24.
119
ntsko
BjhI
Sfvnk
j'
j?.
rJ/.32.
;G
wo'V
nkgD
nXhB
eo
fbnk
j?.33.
120
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
121
s{` fe; bJh jzeko ehsk j?. fJ; bJh (s{`) w?~ uzrk BjhI brk.
fJe ftuko (i[rs) efjzdk jK, fi; soQK sok T[&ZXko j'trk.34.
ntsko
j[D
(s{`) Xosh T[s ik e ;Zs ntsko XkoB eo, sd sok T[&ZXko j'trk.
T[j (nkfrnk) pqjwk B wzB bJh ns irs ftu BtI iBw XkoB ehs.35.
wo
bJh
fBzfdnk
ns
T[;ss
fJe-;wkB
jB.
fJ;
soQK
fus
ftu
ikD b?, G[bhI B. fJe j'o ftuko efjzdk jK. j pqjwk g[Zso! (fXnkB Bkb)
;[ D b? . 36.
fJe ftFD{ (BK d dtsk) B th wok fXnkB (ehsk ;h) ns pj[s ;tk
eo e w?~ foMkfJnk ;h. T[; B fJ; soQK dk to wzfrnk ;h ns w?I T[; ~
T[; soQK dk (to) d fdZsk ;h.37.
wo ns T[; ftu e'Jh Gd BjhI j?. fJ; (sZE) ~ ;ko b'e ikDd
T[; ~ (b'ehI) ;ko b'e-gob'e ns gopsK dk eosk ;wMd jB.38.
jB.
g[Zso!
Sz d
(fXnkB
g{ote)
;[D
b?.39.
Boki
Sz d
j'trk.
T[j (ftFD{) wB[Zy Foho Xko e okw (o{g ftu F;sq) ;zGkb e ;us
(T[; nr) i[Mko{ t?oh th F;sqK n;sqK ~ fsnkr e Gi ikDr.
id'I id'I T[j (ftFD{) e'Jh Foho (ntsko) XkoB eork ns i' i'
eork, (s{`) fpBk ;'u T[; T[; (gokeqw) dk eEB eo. j pqjwk
i'
i'
(T[;
gk;'I
gokeqw
j'Dr),
T[BQK
;kfonK
dk
ftuko
g{ote
;[Xko
toDB eoBk. (T[j GktI) j}ko e"se feT[I B eo, (T[BQK ~) ftuko g{ote
FpdK ftu r[ z d Dk.40.
;qh
pfusq
BkNe
rq`E
Boki
pqjwk
gqfs
nkfrnk
Bkb eEB ehsk. T[; (eEk) ~ ;Zs eKvK ftu fpnkB ehsk (fi; ~ gVQ
e) b'ehI w'fjs j' rJ. fJj u"-w[yhJ pqjwk dk ntsko ;h. (fJ; ~) fJ;
soQK
;[Xko
fJE
;wkgs`.
Sz d
e/
Boki
eEB
pfusO
ehsk
BkNe
j?.41.
rq`E
dh
pqjwk
gqfs
nkfrnk
dh
;wkgsh.
Sz d
T[;
(pqjwk)
ntsko
XkoB
eo
ftuko
g{ote
(T[;
dh
eEk
dk) j'o Yzr Bkb toDB ehsk j?. ftFF gqeko dhnK us[okJhnK (f;nkDgK)
dk nd[Zsh (@n;y#) ;[nkd uykfJnk j?. dth ekfbek ~ nkgD tb
nkeofFs (@nkeoy#) eo e ndG[s FpdK dk T[ukoB ehsk j?. T[; B u[Du[D e pV Y[ZetI nZyoK (FpdK) ~ ;`:'fis ehsk j?.1.
122
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
ntsko
123
fus ftu e'Jh Fzek BjhI fbnkDh ukjhdh, (gqG{) nkg jh ;ztkoB (dh Fesh
dDr).
T[;
eth
ehs
(pkbwhe)
j'J
r[`r
ekft
dk
;wkB
:F
j?,
j'o
fe;
eth
soQK
iB
eoBr.2.
eftsk
T[ukork.
(go)
ekb g[oy dh feqgk Bkb (T[; B) rqzE pDk fdZsk j?. T[; ~ (tdK d) GkF
ns e"wdh ~ gVQ j'J r[Dh iB (tku e) ftFF o{g ftu gq;zB j[`d jB.
(fco)
nkgDhnK
(T[;)
j?.
T[j
ouBktK
ftfusq
(eEk)
ekft
f;ZXh
dh
ns
ftuko
eEk
(;z;ko
fpqZXh
dD
fus
ftu
ftu)
tkbh
j?
pj[s
ni
(ns
fyMd
se
T[;
jB.3.
gftsq
ftu)
ejh
iKdh
;fwqX
puB
oy j'J jB. (pkbwhe B fi;) ftfusq ekft dk eEB ehsk j?, (T[j) pj[s
jh gftsq ns fBowb j?. (T[; ftu'I) gftsq Fpd g?dk j[zdk j?. (T[; ftub)
ufosq
(Gkt -- okw
;o{g
dh
T[gwk)
BjhI
ehsh
ik
;edh.4.
fJ; bJh ekb g[oy ~ @nGt# ikD e ;tk eoBh ukjhdh j?. gqGks
tb T[m e T[; d wjkB Bkw dk f;woB eoBk ukjhdk j?. (T[; d Bkw-
pkbwhe
fgq E w
;wkgsz .
dDr
ns
(t?oh
1.
nikD
(@f;sz;#) dhnK feoBK (nr) oks (dk) jBok ]sw j' iKdk j?. (T[; tb)
gqG{ nkgDk jZE d e w?~ puk b?Dr. pj[s n"yhnK xNBktK ~ BjhI xND
fJfs
(T[;)
;zsK dk tkb th ftzrk BjhI j[zdk j? ns n;zs ;{ow i{M wod jB.
dh) B dbh ik ;eD tkbh ftFF ;?Bk Gi iKdh j?, (fitI) uzdqwk
(T[BQK
dDr.
~)
dyD
fJE
gq E w
th
BjhI
pkbwhe
dDr.6.
ntsko
dh
;wkgsh.1.
Sz d
gkXVh
g{fB Xok pqjw e;g tsko. ;q[fs eo gkm sqhn poh uko.
wEBh f;q;fN ehBh gqrk;. T[gikfJ dt dkBt ;[ pk;. 7.
;h
Sz d
fco pqjwk B eFg ntsko XkoB ehsk. (T[j) tdK dk gkm eodk
ns uko fJ;sohnK ftnkjhnK ;B. (T[; B) w?EB d[nkok f;qFNh g?dk
eo e gqekfFs ehsh ;h. T[; B dts, d?Is ns Bro (@pk;#) f;oi ;B.7.
i' GJ fofy jP? r tsko. fsB e' fpuko feB' fpuko.
i' foFh (eFg) j'J, T[j ntsko j' rJl T[BQK d ftuko ~ ftuko
g{ote gqrN ehsk j?. T[; B ;q[shnK s'I td pDkJ ns T[BQK ftu noE
;qfs
eo pd no[ Xo noE. eo dJ d{o G{n e nBoE. 8.
[
Go
fJ;
;qh
pfusq
BkNe
rq`E
d[sh:
ntsko
pqjwk
e;g
ns
;wkgs`.
2.
Xosh
soQK
nBoE
(pqjwk
B)
d{o
d{ik
eo
fdZs.8.
ntsko
XkoB
ehsk.
j[D
(w?I)
;qh
pfusq
BkNe
rqzE
pqjwk
d{i
ntsko
e;g
dh
s?~
B
;wkgsh.2.
shi
(shik)
124
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
Sz d
gkXVh
pVh
uzrh
fJ;
T[; ~ tZvk g[Zso ikD e (eFg B T[; dh) ;jkfJsk ehsh (ns
soQK pqjwk dk) shik ntsko @;[eq# j'fJnk. T[; B fBzdk d pjkB
Sz d
fco fJ; soQK (pqjwk B) shik o{g (ntsko) XkoB ehsk. irs ftu
oki pD rJ. sd d?IsK dk tzF pj[s nfXe g;o frnk. (T[BQK B)
d?Is
(@p:ki#)
;qh
pfusq
BkNe
r`E
fsqshnk
ntsko
pqjwk
;[eq
;wkgs`.
soQK
(gqG{
fJE
3.
fgqEth
dh)
;qh
gkXVh
Sz d
XkoB ehsk.
j'fJnk.3.
rq`E
us[oE
ntsko
pqjwk
pu;
;wkgs`.
(fi;
rqzE
pqjwk
ty
shi
ntsko
dts
F[eq
ew}'o
dh
j'
rJ.2.
;wkgsh.3.
ns
jzeko
fJE
frnk
ns
d?IsK
dk
B[e;kB
pfusq
d{o
eo
BkNe
rqzE
d/
T[;
pqjwk
dh
;tk
ftu
u"E
ntsko
br
@pku;#
dh
rJ.4.
;wkgsh.4.
Sz d
sqsk
(:[r)
phs
frnk
ns
d[nkgo
:[r
nk
frnk.
(sK)
pj[s
soQK
ftu
nk
frnk.5.
feqFB B i' i' e"se ehs ;B, T[j T[j ;kodk dth B efj ;[DkJ.
(w?I) j[D T[BQK ~ ;`yg
(e" s e) ehs ;B.6.
fij Gkfs efE ehB' g;ko. fsj Gkfs ekfp efE j? fpuko.
ej' i?; ekp: efj:' p:k;. sT[B eEkB eE' gqGk;. 7.
fis
fJzdo
eo
cb;o{g)
fis
4.
Sz d
fJ; soQK (pqjwk B) u"Ek ntsko XkoB ehsk. fi; (eo e) fJzdo
frnk ns d?Is (@fdtko#) jko rJ. ;ko dts T[m e nZyK BhthnK
BkNe
T[;
pfusq
pfusq
ehsh.
ehsk.1.
jhD j' u[e dts fwb e (ekb g[oy dh) ;tk eoB br. ;" tfoQnK
;qh
T[;ss
oki
Sz d
fJfs
T[s
125
g[fB Xok sh;o fJj Gkfs o{g. ifr G:' nkB efo d?s G{g.
fJfs
ntsko
efjzdk
jK,
fi;
soQK
F'GkFkbh
(feqFB)
fi; soQK ft;Eko Bkb eEB ehs rJ ;B, T[; soQK (fpnk; B) ekft
ftuko g{ote gqrN ehs jB. fi; soQK fpnk; B ekft ouBk ehsh
ftu
j?,
ftu
T[;
eodk
eEk
jK.7.
gqGk
;fjs
(noEks--uwseko
g{oB
Yzr
Bkb)
(w?I)
fpnkB
126
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
;[ikB
j
fwso'!
BKtK
(w?I)
wfjwk ngko poB ;[ eT[B. ;[fD ;qtD feqs j[fJ oj? wT[B. 10.
efjzdk
jK,
(fXnkB
Bkb)
;[D
bt'.8.
;h
(noEks --sbtko
dk
XBh
(T[;
dh)
X"I;k
w;kD
ehosh
r^i
;h)
ns
;B
ezBK
ns
Bkb
gqs
Bu
;[D
e,
(;ko)
u[g
j'
iKd
jB.10.
fis fis e
;h fi; ftu
;B.11.
]{B]ko
:'fXnK
nw'V
eo
Bkb
:[ZX
th)
]{B]ko
fJj Gkfs dhj d'jh fcokfJ. wkBh ;[ wkfB wB[ oki okfJ. 14.
G{nk dkB dkB osBkfd nkfd. fsB Gkfs Gkfs fbB ;[tkd. 16.
j'w
ehsk
SsqhnK
(fiBQK
ns
~
gquzv
(nkgD)
Bkb)
:[ZX
;{ofwnK
nXhB
BjhI
dk
eo
ehsk
xwzv
fbnk.
ik
yzfvs
;edk
eo
;h
s
~
(T[BQK
fdZsk.13.
nkeh
dFK
ftu
d[jkJh
fcok
fdZsh.
(BtI)
fJ;
eo
r'dkB
ehs.
15.
i' :Zr dh wo:kdk ns td dh ohs ;h, T[j ;koh oki B gqw g{ote
g{oh ehsh. G{wh dk dkB ns osB nkfd dk dkB eo e T[; B GKs GKs
d
ns
tkfbnK
fJ; soQK (T[; B) pVh seVkJh Bkb d; T[s oki ehsk. pj[s ;ko
;ki ns :Zr ehs. pj[s soQK Bkb ;'Bk dkB ehsk ns ftXhg{ote
fJFBkB
i' j[sh ir no[ pd ohfs. ;' eoh ;op fBqg bkfJ gqhfs.
fdZsk
;eD
eo fdZsk ns fGnkBe
ehs ik ;eD tkfbnK
fJj Gkfs dhj efo d; oki. pj[ eo ifr no[ j'w ;ki.
pj[ Gkfs ;PoD efo e? ;[ dkB. r'dkB nkfd fpXts ;BkB. 15.
ubkfJwkB
feB ;[ io y{Bh ysq;. wzv wjhg wktk; d;.
1H @fBqyX#
ftu
;`yg
fijV oki j'J jB, T[j fpnk; B ej jB. g[okDK ftu'I T[BQK d
dk nkGk; j[zdk j?. wB[ BK dk (fJe) okik Xosh T[s okik j'fJnk
j?. T[j
T[; dh
wkBth f;q;fN feBh gqek;. d; uko b'e nkGk nGk;.
127
Xosh T[s fijV fijV wjkB oki j'J jB, T[BQK dhnK ejkDhnK
eth (fpnk;) B ejhnK jB. T[BQK dk ftuko feE'I se ehsk ikJ.
ntsko
nkB` d
(fJ;
wkD . 16.
soQK)
dF
dF
nkgDh
okiBhsh
dh
;EkgBk
ehsh
ns
pj[s
;ko dkB d ;ki ehs. (T[; oki B) jkEh nkfd dkB fdZs ns soQK soQK
d nFPwX ns fBqgwX :Zr ehs.17.
(T[; B) pqkjwDK ~ pj[s ;ko x'V ;k}K ;ws fdZs i' u"dK ftfdnktK
ftu gqphB ;B. (i') uko tdK, S Fk;sqK ns ;fwqshnK dk gkm eod ;B.
e'e (;`G'r) nkfde d Gd (;wMd ;B) ns phBk (nkfde ;k}) tikT[Id
;B.18.
128
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
ns
(@eFwho
wfje
;z rhs gkXoh Sz d
;[jkr. 20.
wB[
okik
e'
;h.
(T[;
s'I)
;[rzXh
T[mdh
;h
ns
xo
S?D,
w[uzr,
Bkb
okr
fes S?D, s{o, phDk, fwqdzr, vc, MKM, Y'b, ibsozr ns T[gzr (BK
tid jB). fiE fiE ty' T[E T[E jh ;[rzXh j?. ;[rzX d T[mD
;k}
Bkb
xo
phDk,
g?dk
wfje
phB,
j[zdk
oj
pz;oh,
;h
ns
fwqdzr,
tiD
vc,
Bkb
e?I;hnK,
wkB'
s[oh,
;"Gkr
FfjBkJhnK
gqsy
;h.20.
jB.21.
(d;
j[`d
;B.
pfusq
iKdk
;qh
x'fbnk
tiD
fJfs
;B.19.
;z rhs gkXoh Sz d
1
xk;#)
iKd
129
ntsko
oki
22.
fJE ;qh pfusO BkNe d wB[ oki d/ oki dh ;wkgsh.5.
;wkgs`.1.5.
s' N e Sz d
fisB oki j'J, T[BQK ~ feE'I se frDK< gqG{ B (T[BQK dh) i'fs nkgDh
ej` bkr rB' fBqg i"B GJ. gqG[ i'sfj i'fs fwbkfJ bJ.
g[fB ;qh fgqEoki fgqEh; G:'. fifB fpgB dkB d[ozs d:'. 23.
i'fs ftu fwbk bJh j?. fco fgqEth dk fgqE[ okik j'fJnk, fi; B pqkjwDK
~
pnzs
t^v t^v pkx ty. T[E jh Fe[zsbk (BK tkbh) fJ;soh B si (;[zdosk)
XkoB ehsk j'fJnk ;h fi; ~ ty e ;{oi ns uzdqwk dh uwe th wkVh
g?
fdZsk.23.
db[ b? fdB Je f;eko uV. pfB fBoiB w' bfy pkx pV.
sj Bkfo ;[e[`sb si Xo. ;f; ;{oi eh bfy eqKfs jo. 24.
dkB
iKdh
;h.24.
(okik) T[E ubk frnk. fjoBK dk fFeko ehsk. (T[E) fJe e[Nhnk
(fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' i'r ftu i[Vh j'Jh j?. 25. (okik) T[;
tyh,
(e[Nhnk)
yV'sh
ftu
j'Jh
(T[j)
ubk
tyh
pj[s
frnk.
i'
i'pB
;'Gk
Bkb
d
tkbh
fe;
o;
j?.
~
Bkb
tyD
fbnk.
Goh
j'Jh
tkb
(T[;
fJe)
fJ;soh
;h.26.
b[Gk
b?Idh
j?.
(T[;
oki B id'I tfynk, sK fus ftu j?okB j' frnk.27. (;'uhI g? frnk fe)
fJj fe; dh g[Zsoh j?. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' o{gtsh j't/. (T[; dh)
Sph
1H @T[mBs# 2H @T[cNs#
ty
gq;zB
j'
frnk
ns
fus
ftu
ukT[
g?dk
j'
frnk.28.
130
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
o;
;h.29.
b? .
fppXk;B
e? .
T[;
fJ;soh
131
Bkb)
pj[s
soQK
Bkb
G'r
ehsk
ns
oks
se (T[; ~) B Sfvnk. d'tI (fJe d{i T[s) ohM j'J ;B. (fi; dk) eEB
BjhI ehsk ik ;edk.30.
eqhVk
(T[j) gqw o; dh ohs ftu bhB j' rJ ns uzrh soQK Bkb ekwehsh. (oki B) nfws nk;B fdZs i' ;[y dh ok; (tor ;B).31.
(fJ;soh ~) bfbs
bbBk (fgq:k) ns
(oki
ntsko
ehs.
(Fe[`sbk oki Bkb) eZyK dh e[bh ftu ;`G'r eo e T[mh. okik T[E'I
ubk frnk. T[; (Fe`[sbk) ~ roG mfjo frnk.33. e[M ;wK phs frnk
ns T[; B p^u (@G|o#) ~ iBw fdZsk. (T[; p^u B) Foho T[s etu XkoB
ehsk
ftu
j?okBh
g[Zso
BjhI
F'Gk
jodk
;h.34.
j[zdh
;h.35.
j?.
fJ;soh!
s{`
e"D
j?I <.37.
ftnkj
okiB!
w?I
T_jh
fJ;soh
fi;
Bkb
s{`
G'r
ehsk
;h.
eZyK
bt' . 39.
j[D
w?~
Sv
dDk
;h,
jK
dh
(fco) T[E ub e nk rJh fiE T[; dk fgsk ;h. 36. id oki B (T[BQK
~) tfynk, sd pj[s bik nB[Gt ehsh. (ns efjD brk--) fJj wok
uzdqwk
id'I pZuk f;nkDk j' frnk. (sd Fe[`sbk B T[; ~) Bkb b? fbnk.
dh e[bh
;h, j[D
ns/
(fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' izrb dh nrBh (dh bkN j't). fJ; soQK
;h
dk (T[; dk) si j' fojk ;h. i' th foFh T[; ~ tydk ;h, (T[; d) fus
j'fJnk
sd
feT[I
efj ojh
e, j[D
G'r
ehsk
;h.
jK.40. BjhI sK
B fsnkr' ns
okiB!
;[D',
Gidk
e'Jh
BjhI
fBFkBh d;,
jK ns B
fJ;
soQK
132
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
133
ntsko
ty
e)
okik
ikD
frnk
ns
(Fe[zsbk
~)
gSkD
fbnk.
sd
foFhnK
wo:kdk
;w{jK ~ BFN eo fdZsk. (T[j) wjkB ;{ow ;B, (T[BQK tork) j'o e'Jh BjhI
;h.47.
dh
dh
Sz d
ehsh.46.
(T[BQK
g[ZsoK
B)
F[G
eow
eo
t?ohnK
fJ;sohnK
o{ n kb
;kiBk
o{ n kb
w'fjs
j'
ojhnK
;B.48.
Sz d
;eD
Sz d
ftd;
i'fs
(gqG{
ftFF
dh)
o{g
i'fs
ftu
ftu
oki
fwb
ewkfJnk.
nzs
ftu
fgqE[
oki/
rJh.50.
Sz d
nzs ;wK nk gj[`funk ikD e oki ntsko fgqE[ oki B ;ko fwsoK,
wzsohnK, g[ZsoK ~ p[bk e XB d"bs s ikfJdkd (tzv fdZsh). ;Zs g[ZsoK
~ ;Zs dhg s[os tzv fdZs. F'Gk :[es ;ko g[Zso ;ZsK dhgK ftu oki eoB
br.51.
j[zdk
ik
fis
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d pqjwk ntsko d fpnk; d okik fgqE[ d oki dh ;wkgsh.
;ZsK
;h)
oki
wkB'
e[wkoK
;Zs
f;o
fJzdo
Xosh
T[s
T[s
;Zs
Ssq
M[bD
nk
gJ
j'D
br.
(ns
(fJ;
soQK
fJj)
;^s
gqshs
(fJzdo
134
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
ntsko
135
ofynk frnk. t^v g[Zso, fi; B Xosh ~ XkoB ehsk, dk BK @Gos# fejk
frnk. nmkoQK ftfdnktK d T_sw ]}kB (;wM ikD tkb b'e T[; G{wh yzv
~) @GoE yzv# efjD br gJ.53.
fejVk fejVk (Bkw) eth eEB eo, (feT[Ife T[BQK d) Bkw ns ;EkB
nBzs jB. n;hw (@d[ozs#) B" yzv dhgK ~ (T[BQK) ;kfonK B tzv fbnk. EK
EK
ftu'I
i'
oki
ftuko
j'J,
(T[BQK)
g{ote
fejV
Bkw
fejV
ns
;EkB
nBe
dk
toDB
ehsk
jB.
;kfonK
;{ofwnK
ikJ.54.
;Zsk dhgK d ;^s oki B"I yzvK ~ G'rD br (noEks --T[BQK T[s oki
eoB br). gquzv :'X sbtkoK pzBQ e tZyo tZyo YzrK Bkb (fJXo T[Xo)
fcoB br. tZv s'A tZv B fis ik ;eD tkb d;K d BK nkg ;[DkT_D
br. (fJzi gqshs j[zdk
j' rJ j'D .55.
j?
fe)
Xosh
T[s
d{i
fJzdo
(jfo)
okik
T[g;fEs
nkgD nkgD ;wI ftu ;G B (nkgD nkgD) f;o T[s Ssq fcokfJnk
j?. o'j ns eq'X Bkb nfis :'fXnK ~ fis fis e (nXhB eod oj).
nBzs gqeko d M{m ns ;Zu p'b e nBeK jh e"se ns eqhVktK eod oj.
nzs ftu
j?.56.
nkgD
;G
;[nkoE
bJh
yk
fbnk
;woE
ns
b'e
irs
d{finK
ftu
T[s
fJe
pnzs
th
nBoE
BjhI
Sfvnk
eod
oj
jB. nzs s (T_jh) e[M jz[dk j? i' gqG{ B pDkfJnk j?, GktI nfs nfXe
(T[gk) feT[I B ehs ikD. w{oy b'e (gqG{ dh tk;sftesk dk) Gd BjhI
gKd ns ikD p[M e y{j ftu g?Id jB. nzs ftu ekb s'I sd jh pfunk
ik ;e/rk id r[o{dt ~ ikD fbnk iktrk.57.
ekb
w{oy b'e BjhI ikDd fe nzs ftu T_jh j[zdk j? i' gqG{ B pDkfJnk
j?. t^v wjkB gqG{ ~ Sv e (w{oy b'e) nkgD ;[nkoE ~ jh gSkDd jB.
T[j w{oy fJ; soQK (tk;sftesk ~) B ikD e (gkyzvK ~) Xow ;wM e
gkg eod jB. T[; fdnkb{ gqG{ ~ jo ;wI r[gs gqrN j' oj ;kfonK gq:'rK
dk p'X ofjzdk j?.58.
(T[j) gkg dh g[`B ti'A gSkD eod jB, ns g[zB d ;wkB gkg eod
jB. (T[j) e[ikgK ~ gow gftsq ikg ;wM e igd jB. f;ZX ;EkBK ~
BjhI wzBd ns fpBk fe; f;ZXh tkb ;EkBK ~ g{id jB. jZE ftu dhge
b?
th
T[j
w{oy
y{j
ftu
fvrd
jB.59.
136
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
ntsko
137
j'fJnk (fetI) tyrk. F;sq s'I jhDk fetI :[ZX ftu gqtF eork ns noE
(~ ;wMD dh Fesh s' I ) jhDk (fet I ) ftuko (Fk;sq ) ftu Fkwb
j'trk.60.
fJ; b'e ftu fitI dop (XB) s'I tKM dk tgko XB (@noE#) s'I
fpBk BjhI j' ;edk. nZyK s'I nzBQk (ftnesh) irs ~ BjhI ty ;edk ns
e'e Fk;sq s'I nDikD ekw eqhVk ~ BjhI wkD ;edk. frnkB s'I jhDk rhsk
dk gkm ns p[ZXh s'I fpBk ftuko BjhI j' ;edk. fjzws s'I fpBk :'Xk bV
BjhI ;edk ns e"seK ns eqhVktK s'I fpBk oki e[wko (F'Gdk BjhI j?).61.
irs
Xosh T[s
ftu dhgK
fejV dk
;edk j?,
fJtI
fetI
BjhI
gSkfDnk
fJE/
Gos
d/
oki
dh
;wkgsh.
o{ n kb
Sz d
fJ; Xosh T[s fisB ;qFm ;qFm oki j'J jB, soh feqgk Bkb T[BQK
;kfonK dk toDB eodk jK. Gos dk oki phs frnk ns okik ;ro
dk oki j' frnk. (T[; B) o[dq dh sgf;nk ehsh ns fJe bZy g[Zso g?dk
eo bJ . 63.
;kfonK oki e[wkoK B NY uZeo, X[iktK, rdktK ns ;te (oy j'J
jB). (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' ekw dt B irs ftu bZy o{g nk e/ XkoB
ehs j'D. oki e[wkoK B tZy tZy soQK d (pkD) XkoB ehs j'J jB ns
pnzs d; fis bJ jB.
Gkt oyd ;B.64.
fiE
feE
okik
b'e
(T[BQK
gqfs)
wB
ftu
dk;
okik ;ro nFPwX :Zr eoB brk (ns fJ; bJh) x'VFkbk s'I fJe
x'Vk u[D fbnk. (oki B d;K d;K s'I) fFo'wDh fosi (td gkmh ns :Zr
eoB
tkb
pqkjwD)
gqphB
wzsqh,
fwso
p[bk
bJ.
(tZyo
tZyo)
oki
N'b
fiE feE rJ T[E fti?-gZso gqkgs ehsk ns ;ko t?oh BFN j'
rJ. fGnkBe F;sqK ~ Sv e oki Gi rJ. ;{ofwnK B etu T[sko T[sko
e ;G ~
T[s SZso
ns
pDk
f;o
okik
;edk.62.
1H
ik
eEB eohJ. fi; (gqG{) B g?dk ehs jB, T[jh fJBQK ~ frD
j'o fe; dh Fesh BjhI j?. T[; dh Grsh ehs fpBk T[; ~
o{ n kb
jB, (T[BQK
i' ;[nkwh
e[wko)
138
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
ntsko
139
;{ow p;[ZX j' oj jB. fiE feE ;{opho rid jB ns n;sq-F;sq BukT[Id
jB.
d;
d;KsoK
fis
fis
fti?
gZso
fcok
fdZsk
jB.
tkb
j?.67.
;[;fis
ik e
x'V
yV'
~ B tfynk.
frnk.68.
(x'V d Bkb ub oj) ;ko u"Ie gJ id'I (T[BQK B) x'V ~ nZyK Bkb
B tfynk. Fow d wko ;ko u"jK gk; (x'V ~) bG bG e Ee rJ. fco
(T[BQK B/) fus ftu ftuko ehsk fe x'Vk gkskb ftu ubk frnk j?. ngko
oDXho
;{opho
;ro
(oki
e[wko)
N'J
g[ND
br.69.
eq'fXs j' e pnzs :'X B g[ZNh ik ;eD tkbh Xosh ~ g[N g[N e
;[Nh ik oj ;B. ;[zdo F'Gk tkb (;ko oki e[wkoK dk) w{zj fwZNh g[N g[N
e (@GfS GfS#) fwZNh tork j' frnk. id ;koh dZyD fdFk ~ g[N fbnk
frnk sK wB ftu nfGwkB XkoB eo e g{op fdFk ~ fisD ub gJ/.70.
dZyD
fdFk
g[N
(y'i
fbnk)
ns
fco
nmkoQK
ftfdnktK
ikDeko (;ro e[wko) g{op fdFk ~ g[N e gZSw fdFk tb ub gJ. T[&Zso
fdFk ftu dkyb j' e id ;koh EK ~ g[ND br (sK T[BQK) w{oyK B j'o
j'o ftuko (wB
fbnk.71.
ftu)
;'u
fbnk
go
efb:[r
ftu
ekb
j'o
jh
Xko
pjs[ YzrK Bkb Xosh ~ g[N g[N e id T[j nZXh fdFk se gj[`u
rJ, (sd) nkfyo T[BQK B Gd gk fbnk fe (fJe) w[Bh fXnkB ftu i[fVnk
p?mk j?. (T[; dh) fgm fgS g{oh ;ki ;iktN Bkb x'Vk tfynk. oki (;ro
d)
g[ZsoK
pj[s
jzeko
Bkb
w[Bh
bsK
wkohnK.72.
sd w[Bh dk fXnkB S[N frnk ns (T[; dhnK) nZyK ftu'A nrBh dhnK
fGnkBe bkNK fBebhnK. (T[j nrBh) GKs GKs Bkb fBebh fitI ;w[zdo
dh ftFkb nZr j[`dh j?. T[; dh B?B (nrBh) Bkb (;ro) oki d by g[Zso
G;wh G{s j' rJ. oki ;ki ns ;zgsh ;fjs (T[j) x'Vk ns n;sq-F;sq
s
;?Bk
(BFN
j'
rJh).73.
wX[ G ko Sz d
okik (;ro) d ;[zdo p'bK tkb ;ko oki e[wko ;?Bk ;fjs G;w j'
rJ.74. (fiBQK dh) F'Gk ngko ;h ns
rJ sd (T[BQK B) jzeko Sv fdZsk.75.
i'
pj[s
;[zdo
;B.
id
;ko
;V
140
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
ntsko
141
u"dK r[DK tkb, pnzs ;{ofwnK ~.76. ;VfdnK t/y e/ (Bkb rJ/) :'X fus
ftu
nXho
;ro
okik
dF
(ftu
;ro
(T[BQK)
frnk
j'
rJ
ns
ns
ik
p?mk
(okie[wkoK
:Zr
;{ofwnK
(gSkD)
ns/
;`dF
fdZsk
fiE
fbnk.
;zd/F
(fco)
g[ZSD
fus
ftu
brk.78.
nXho
Sv e ns jZE i'V e (;{ofwnK B) puB T[uko (go T[BQK dhnK) nZyK ftu
jzM {
nfGwkB
;B.79.
;qFm
ns
ukb
dk)
jkb
;fEsh
;h).77.
j'
dk
dh
fojk
fvrd
g[ZsoK
eo
;ko
ns
gqphB
okfinK
oki!
ngko
fbnk.80.
x'Vk
fcok
(fco)
x'Vk
dk)
(fJe)
fwbk
:Zr
T[E
Bkb
T[s
gkskb ubk frnk. so T[dko g[ZsoK B ;koh Xosh ~ g[N ;[fNnk ns (T[BQK
G{wh
tX
;G
;koh)
pj[s
jzeko
fis
(T[BQK
frnk.81.
(Fesh
tkbk)
w[Bh
;h
i'
T[dkosk
tkb
r[DK
Bkb
to[;kfJnk j'fJnk ;h. (T[;) wjkB wB tkb w[Bh ~ fXnkB ftu wrB ikD
e.82.
dh
so
pj[s
g[ZsoK
wko
eq'X
ehsk
ns
:'fXnK
Bkb
b?
w[Bh
T[s
bsK
ehsh.83.
sd wjkB wB tkb w[Bh dk fXnkB S[N frnk (ns T[; dhnK nZyK
ftu'I)
i[nkbk
B fJ; soQK fejk fe T[E (s[jkv) g[Zso ;?Bk ;ws ;V rJ jB, (e'Jh) fJe
th
BjhI
oki
fBebh
pfunk
g[ZsoK
izrb
dh
ftFkb
nZr
torh
;h.84.
(fco)
d{s
j?.85.
dk
(gqik)
BkF
;kok
Bro
j'
ftu
fiE
;ro
feE
ns
gftsq
(nzs
frnk.
@fFt fFt# puB f;wo e ns nZyK d jzM{ o'e e fus ftu Xhoi ehsk
~
T[dk;
wB
ftu
(T[E'I d)
tKr
;'r
;[D
w[Bh
b'e
i'
oki B)
ehsk.87.
eow
b'e ~ ubk frnk. (fJ; gqeko d) fijV (j'o) oki j'J, (T[BQK dk) eEB
e"D
pVh
eo
gqhs
;edk
Bkb
ehs.88.
fco
g[ZsoK
;'r
j?<.89.
fJE okik ;ro d/ oki dh ;wkgsh.
ftu
jh
okik
;tor
142
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
wX[ G ko Sz d
fco ::ksh (i[ikfs) okik j'fJnk, (fi; dh) nb"fee F'Gk ;h.
ftfdnktK d frnkB Bkb F'GkfJwkB ;h.90. T[; d B?B ;[zdo ;B,
ekwdt
dk
(T[j)
frnksk
ns
ns T[dko
;h.93.
XB r[B gqphB. gqG e' nXhB. ;'Gk ngko. ;[zdo e[wko. 94.
;k;sqr ;[X. eq'Xh ;[ i[X. fBqg G:' pB. iB ekw XB. 95.
143
ntsko
o{g
j't.
;[zdo
(T[j)
F'Gk
ns
nb"fee
;h.
gqGk
u"dK
ngko
F'Gk
;o{g
tkbk
tkbk
ftfdnktK
Bkb
okik
;[F'fGs
;h.
;h.92.
(T[j)
ikDB
tkbk
j'
fojk
(T[j)
u"dK
ngko
r[DK
ns
F'Gk
u"dK
wkB'
;h.91.
ftfdnktK
tkbk,
Bkb
dk
;[zdo
F'GkfJwkB
(T[j)
tork
ip i[os izr. Bfj w[os nzr. nfo Gis Be. Bfj fNes Je. 98.
tkbk
;h,
GiD
tkbk
:'Xk
;h,
nEtk
nrBh
;wkB
Gi
soQK
;` i [ s k
ik
oj
;B.99.
(Xosh
T[s)
f;o X[D fbnk. (T[; B) irs ftu u`r :ZrK dh ftt;Ek ehsh ns dhBK
(nkfi}K) d d[y jo bJ.102.
fJE/ i[ikfs okik fwqs{ d/ t; j' rJ/.
Sz d
Sz d
;z i [ s k
ik
yzv
;h.97.
id :[ZX ftu o[M iKdk ;h sK (:[ZX-G{wh ftu'I) nzr BjhI w'Vdk j?.
;` i [ s k
;h,
nBe t?oh Gi iKd ;B, fJe th BjhI fNedk ;h.98. (T[; d gqskg s'I)
;{oi EoEo ezpdk ;h, fdFktK v'bdhnK ;B. nkeh ofjD tkb T[dk; j'
e
sbtko
;eD tkbk Ssqh ;h ns gquzv e'qX tkbk ;h.96. (T[j) t?ohnK bJh ekb
;h ns (T[BQK ~ wkoB bJh ;dk) sbtko eYh oydk ;h. (T[; dk) si
;{oi
]{B]ko
;z i [ s k
Sz d
fco pB Xosh dk okik pfDnk fi; B nkg fe; gk;'I dzv BjhI fbnk
;h. GKs GKs d iht ns wB[Zy ;[yh ;B ns ;kfonK B wB s'I jzeko ~
eY
fdZ s k
;h.103.
144
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
145
;koh
;G iht izs ;[yh fd;d ;B. e'Jh th d[yh B}o BjhI ;h nkT[Idk.
Xosh EK EK s u`rh soQK t; ojh ;h. (fJzi gqshs j[zdk ;h) wkB'
G{wh
T[s
ntsko
oki
beFwh
gqekfFs
j'
ojh
j't.104.
se
oki
;wki
ewk
ns
f;o
T[s
ise G{g GJ ntBh go. Bkw ;e? fsB e eft e' Xfo.
Bkw iEkwfs Gkfy ;[BkT{. fus sT{ ngB vo gkT{. 108.
d' X e
Sz d
wB
eoB
ftu
vo
wzBdk
jK.108.
ftufonk,
(sd)
sd
T[;
Xosh T[s fisB e[ oki j'J jB, T[BQK d BK fejVk eth frD ;edk
j?. nkgDh p[ZXh d pb s (T[BQK d) BK ;[DkT[Idk jK, (go fco th) nkgD
(gowkswk ftu) ;wk rJ jB. T[BQK d BK fejVk eth frD ;edk j?, ;`es
wkso fJE efj fdZs jB.107.
fJE pB[ okik fwqs{ d t; j' rJ.
Sz d
fcok
ftekoK s'I ofjs fisB th oki j'J jB, (T[j) oki eo e nzs ~
d' X e
Ssq
dh i'fs (gow;Zsk dh) i'fs ftu fwb rJh. fJ; soQK t?ohnK dk BkF eoB
tkbk wjkB pbh okik pB (j'f Jnk).106.
;wI
T[;
wkBXksk
~
oki
fJzdo
d
(wB
T[m
ftu)
nZXk
nk;D
eq'X
Go
frnk
fdZsk.109.
ns
bbekok
wko
e jZE ftu yzvk XkoB eo fbnk. id eq'X Bkb fJzdo ~ wkoB brk, sd
pqj;gsh
(@fdfizdq#)
T[;
dh
pKj
geV
bJh.110.
Bk; eo' fifB pk;t e' fBqg. nk;B noX d:' s[j :k pqs.
j? btBk;q wjk;[o G{Xfo. skfj B wko ;e s[w feT[ eo. 111.
s[jk~ nZXk nk;B fdZsk ;h. (nfijk fJ; bJh j'fJnk) feT[Ife
T[go @btBk;[o# BK d t^v d?Is ~ wko BjhI ;e j'.111.
i" s[w skfj ;zxko e? nktj[. s" s[w fJzdq f;zxk;B gktj[.
eo
n;so
Sz d
n;so
wzvb
s[;hI
Be
s[;hI
Xosh
uVQkU.112.
Sz d
146
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
wjk x'o e? e? xB` eh xNk fi:'. ;[ XkfJnk oD` fpi[bh eh SNk fi:'.
;[B ;op dkB' ;[ ;kw[fj f;XkfJ. wjk eq'X e? e? ;[ pkih BukJ. 114.
Sz d
w d e
147
w d e
ntsko
ghj
;kjwD
nk
Y[e
ns
pj[s
eq'X
eo
x'fVnK
BukfJnk.114.
Sz d
j[D (d'jK s'I) fJe ehs fpBk fJ; soQK BjhI NbDr. d'tI dzdK ~
e jzeko Bkb (fJe d{i T[s) g? rJ jB. id se BjhI ;[Ddk fe
@btBk;[o :[ZX ftu wo frnk j?#, sd se (wo) x'V ~ oDG{wh ftu'I fgS
jNdk
BjhI
t y ' r . 115.
j[D
jh
T[j
oD
ftu
fJe'
fJe
eo
dDk
(ukj[`d
jB).
fJe
ehs
pj[ ;kb f;bk sb fpqS S[N. d[j{` Ufo ip? oD pho i[N. 116.
fpBk oD s'I Nbd BjhI jB. pj[s ;ko ;kb d fpqS ns gZEo jmK
gJ jB id fe d'jK gkf;nK s'I oD ftu pho i[N rJ jB.116.
pj[ i{Eg i{EB ;?B Gih. B T[ukfJ ;e? f;o[ n?; bih. 117.
N[eVhnK
Gi
se
u[e
(jtk
ofD wko e? wkfB fsq;{b bhJ. GN Gksfj Gkfs GikfJ dhJ. 119.
ns
(;?Bk)
nfijh
Fofwzdrh
j'Jh
fe
oki
dk
pj[s
;ko
}]wh
f;o
;e.117.
Bkb)
fitI
pdb
Gi
iKd
jB,
T[;
soQK
j'
e (Gih ik oj jB). whIj d toQB tKr (T[BQK d }]wK ftu'I) bj{ dh Xko
u' ojh ;h. ;qFm wkBXksk oki ~ :[ZX-G{wh dh GNk uVQk e ;kok ;?Bkdb
rJhnK
nk
(nkgDk)
ihn
puk
ubk
frnk.118.
fJe }]wh j'J x[zw oj jB, fJeBK d f;o gkN j'J jB, fJeBK (d
}]wK ftu'I) bj{ tr fojk j? (ns fJeBK d) e; y[b j'J jB. oD-G{wh
ftu fsqF{b wko e wkBXksk oki ~ wko fbnk frnk j? ns soQK soQK d
;{ow Gik fdZs rJ jB.119.
fJfs
wkBXksk1oki
;wkgs` 1.
7.
5.
fJE
u"gJh
oki
dh
;wkgsh.
id
wkBXksk
:[ZX-G{wh
ftu
wkBXksk
okik
wkfonk
frnk,
sK
dbhg
(BK
dk
u"gJh
id
btBk;[o
jZE
ftu
fFt
dk fdZsk
fsqF{b
b?
;qFm
wkBXksk
oki ~ wko fdZsk, sd dbhg irs dk okik pfDnk, i' GKs GKs d okiK
T[ s pokiwkB ;h.121.
148
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
o{g
wo:kdk
;B
j't
iK
wkB'
o{g
dk
jh
okik
pfDnk
j'fJnk
j't.122.
(fiBQK
dh)
edw
;iXi
ty
T[s
:Zr
Ewb
edw
fJzdog[oh
th
rv
;B.
j'J
Fow;ko
xo
j[zdh
xo
;h.123.
(oki
B)
nzB d Gzvko pDk Sfvnk ;h. i e'Jh G[yk Bzrk (fe; d xo) nkT[Idk, T[;/
tb T[; dh fJZSk g{oh eo fdZsh iKdh.124.
fi; B i' w{zj'I wzfrnk, (T[; ~) T[jh e[M fwb frnk. e'Jh fGykoh
th fJZSk g{oh ehs fpBk fcodk BjhI ;h (noEks-i' e[M wzrdk, T[jh e[M
T[; ~ fwb iKdk). xo xo ftu Xow dhnK X[iktK pzBQhnK j'JhnK ;B (fiBQK
dh
149
(T[j) wjk oEh ns wjkB okik (nfijk ;[zdo ;h) wkB' ;'B ~ gzxko
e fe; B ;Zu/ ftu Ykfbnk j't. (T[j) pj[s ;[zdo ;h wkB' ekw dt dk
jh
ntsko
F'Gk
(;ko
)
dF
ty
ftu)
Xow-g[oh
e'Jh
th
w{oy
w{ofSs
ofjD
j'
BjhI
iKdh
fdZsk
;h.125.
frnk
;h.
pkbe
ns
xfo xfo j's GJh jfo ;tk. ij sj wkfB ;p? r[o dtk. 126.
fJj fpfX oki fdbhg pv' efo. wjkoEh no[ wjk XB[o Xo.
fJ; soQK dbhg B pVk wjkB oki ehsk (i') wjkB oEh ns wjkB
XB[FXkoh ;h. e'e Fk;sq, f;fwqshnK nkfd dk ;qFm frnkBh, i'fstkB ns
u" d K
ftfdnktK
dk
]}kBk
;h.127.
pj[s
wkD
wo:kdk
tkbk
ns
pj[s
fBofbgs
;[Gk
tkbk
(T[j) tdK d S nzr wzB ikD tkb Fk;sqK ftu gqphB ;h ns XB[o
ns gqG{ d o; ftu wrB ofjD tkbk ;h. (T[j) sbtko dk ;[nkwh
fi;
nBe
T[dzv
t?ohnK
fis
fbnk
;h.130.
fi; B pj[s ;ko dFK ftdFK ~ fis fbnk ;h ns fiE feE (T[;
d) oki dh wo:kdk ub gJh ;h. (T[; d) f;o T[s soQK soQK d Ssq F'Gd
;B ns jm ~ Sv e t^v t^v oki T[; dh uoBhI br rJ ;B.131.
fiE feE Xow dh ohs j'D br rJh ;h ns fes th nBhsh BjhI
j' ;edh ;h. u"jK uZeK ftu dkB dD dk X"I;k
dD dhnK X[zwK g? rJhnK ;B). eoB, e[po, pD
T[;
dh
gqf;ZXh
j'
rJh
;h).132.
tidk ;h
ns pfb
(noEks dkB
okfinK (tKr
150
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
nk ;w[dq b" fcoh d[jkJh. fJj fpfX eoh fdbhg oikJh. 134.
tkb
dbhg
oki
;wkgsz 3.
8.
;ko
b'e
Xow
eow
eod
;B.133.
fiE feE ;ko d; ftu'I gkg fSg frnk ns ;ko oki ssgo j'
e Xow eow ftu br rJ. ;w[zdo se (T[; dh) d[jkJh fco rJh. fJ;
soQ K
fJfs
151
ntsko
dbhg
okik
pkdFkjh
fJE
5.
dbhg
ehsh.134.
oki
oki
dh
;wkgsh.
u"gJh
feqnk
ehsk ns (nkgD) f;o T[s BtI oki;h Ssq ns fuzBQ XkoB eo bJ.135.
eJh gqeko d :Zr pj[s YzrK Bkb ehs ns d; d;KsoK ftu Xow
fco (dbhg oki dh) i'fs (gowkswk dh) i'fs Bkb fwb rJh. fJ;
~ ;ko irs B ikD fbnk. (T[; fgS'I) ox[oki B irs ftu oki
dk ft;sko ehsk. e'Jh gkgh BV B ofjD fdZsk. e'Jh G[b e th M{mk p'b
B
p'bdk.136.
fB;k sk;[ fB; BkE gSkBk. fdBeo skfj fdt; nB[w kBk.
pdB skfj pqjw efo byk. dtB fJzdq o{g nftoyk. 137.
;kfonK
pkbeK
i'r eo
B G'r
p? o kfrB
ikBk.
wjkdhB
s[ o eB
gjukBk.
140.
dtB fJzdq o{g efo byk. d?sB ;[zG okik efo gyk.
e
(T[;
~)
tfynk
ns
o{g
ftu
d
d?IsK
wzfBnk
ikfDnk
o{g
ns
ns
ftu
F[eq
r[o{
ti'I
T[;
i'rhnK
i'rhnK
wzfBnk
B
ns
wjkB
G'rhnK
eo
ikfDnk.140.
okik
ekfwB ekw o{g efo dy:'. o'rB o{g XBzso gy:'.
ti'I
(@wjkdhB#)
iSB iS oki efo wkBk. feBq B feBq d t gjukBk. 141.
pqj;gsh
pqkjwDK
o{ g
ekwBhnK
ftu
B
gSkfDnk.141.
ekw
o{g
ti'I
tfynk.
o'rhnK
XBzsoh
o{g
ti'I
wzfBnk.142.
152
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
T[;
;{oi
o{g
ftu
ftukfonk.143.
~)
e;s{oh
tkbk
fjoB
(@JDoki#)
o{g
ftu
gSkfDnk.144.
153
ntsko
i'rh
ti'I
ikfDnk
ib ;o{g ib sk;[ gSkBk. wxB fJzdqdt eo wkBk.
p[fMnk.
ns
pochb
jBo
gopsK
;{oi
(noEKso--uzdqwk)
eo
nB[wkB
T[;
fjwkbk
ti'I
ehsk.145.
;zsB ;Kfs o{g efo dyk. ;sqB ebj ;o{g fp;yk. 147.
B
o'rB skfj nT[yXh ;{Mk. GkfwB G'r o{g efo p{Mk.
fwsqB wjk fwsq efo ikBk. i'frB gow ss[ gjukBk. 148.
MrV
(@ebj#)
o{g
ftu
tfynk.147.
e ;wfMnk. ue'oK B
eo e p[ f Mnk.149.
e'fJb
nB[wkB
t i 'I
ehsk.
uzdqwk
p;zs
;kXK
dk
dk
wjhBk
f;ZX
o{g
;o{g
;wfMnk
;wfMnk
ns
eo
tfynk
ns
f;ZghnK
ukfsqe
ns
B
;PKsh
okfinK
;PKsh
p{zd
p{`d
ti'I
wjkokik
ftukfonk.150.
ubB
dtfsnK
nzfwqs
gqGks
o{g
ftukfonk.
(@Fhb#)
tbk
eo
eo
w'oK
e
tkbk
pdb
gSkfDnk
o{g
ftu
ns
dfJnk
ftu
F[ZX
T[;
fus
ti'I
tkfbnK
u'oK
fdnkb{
o[uh
gSkfDnk
ns
ikfDnk.152.
wzfBnk.153.
ti'A
gqwkfDs
ehsk
ns
:kdtK
etb
154
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
pbh
o{g
ftu
fis
;fjs
yzGk
(T[;
;o{g
gokFo
eo
toDB
;wkB
ehsk
;wfMnk.155.
ns
SsqhnK
:[ZX
o{g
B)
GKs
GKs
d dF
y'j
bJ ns edw
edw
T[s :Zr
edw edw T[s :Zr d yzfGnK ~ rfvnk ns g?o g?o T[s wzsoK
j'w eotk fdZs. nfijh e'Jh th Xosh BjhI fdydh fiE :Zr dk
B
rfvnk
pj[s
o;
;ko
p[bk
frnk
j't.158.
;qFm
r'wX
bJ.
pj[s
tko
(@rtkbzG#)
:Zr
ehs
ns
nFPwX
ehs
ns
GKs
:Zr
ftFF
GKs
XowXkoh
G{wh
wkD . 159.
T[;
pj[s
tko
ri-wX
:Zr
ehs
ns
nik-wX
(peo
dh
pbh
tkb) :Zr fesB ehs, (T_BQK dh) frDsh BjhI j' ;edh. nBe soQK d r'wX
:Zr ehs ns T[BQK nt;oK T[s pj[s gF{ wko rJ.160.
d{ik
GKs
GKs
ftu
;kfonK
nzB dk
shoE
fJFBkB
ehs.161.
nk;ktzs feXo'I
eodk.162.
nkT[Idk
sK
T[;
tb
T[j
w{zj
wzfrnk
(gdkoE)
gqkgs
gqshs
fJFBkB,
B)
BjhI
g;kfonk
(fi;
B)
fbnk.
(pqkjwD)
G{y BKr e'Jh ojB B gkt?. G{gfs j[n? efo oze f;Xkt?.
pj[o dkB ej eo B g;kok. Je pkfo ox[ oki fBjkok. 163.
td
eotkJ.157.
fpnk;
ns
eo e ikfDnk. i' i' fi; soQK Bkb ftuko eodk ;h, T[; (T[;) B (T[;
~ nkgDh) fdq F Nh nB[ o { g ;' f unk.156.
tfynk
pqkjwDK
155
ntsko
j[zdk
dk
jhfonK
fgqEth
wzvb
j?)
wkB'
dkB,
ns
T{mK
p;sqK
ftu
ox{
dk
d
ofjD
;G
dkB,
ngko
tkfbnK
ozeK
okik
pDk
fdZsk
rT{nK
dk
dkB
ns
wo:kdk
nB[;ko
(fJ;
soQK
eo
ox{oki
dkB
ehs.
;kfonK
w'j
j't.164.
e
fbnk.165.
156
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
dkB ;hb e' ikB gjkok. dfJnk f;zX ox[ oki G[nkok.
;[zdo wjk XB[y Xo nkSk. iB[ nfbgBu ekS sB ekSk. 167.
dk
th
e'Jh
wzrdk
;h,
T[jh
eodk
fBZs T[m
;h. (dth
g{ik
eoB
gqkgs
eo
b?Idk
;h.166.
;h)
e etV
d) uoB
bJh
(wzfdo
wkB'
ekw
dt
(@nfbgBu#)
jh
nkT[Idk
;h ns
XB[FXkoh
;[zd o
Bkb
fBZs
o{g
dt-g{ik
uzvh dh
;h.168.
Bkb
;G EK (T[; B) Xow dh ohs ubkJh j'Jh ;h. fiE feE gqik ;[y
t;dh ;h. fes e'Jh G[yk Bzrk BjhI fd;dk ;h. T{u ns Bhu ftFF
o{ g
ftu
to
dhBK d[yhnK
w{zj'I i' e[M
uoB ewb fBfs ;h; brkt?. g{iB fBs u`fvek nkt?. 168.
157
ntsko
XBtkB
;B.169.
fiE feE Xow X[iktK M{bdhnK ;B. u'o ns :ko (fes th) ftykJh
BjhI fdzd ;B. fiE feE u[D u[D e u'o ns :ko wko fdZs ;B ns ;ko
dF
ftu
fes
e'Jh
fJe
th
ofj
BjhI
gkfJnk
;h.170.
;kX Ufo e'Jh fd;fN B gyk. n?; oki ox[ oki fp;ytk.
;kX (b'eK) tb e'Jh nZy u[e e BjhI tydk ;h. fJ; soQK dk ox{oki
uko' fd;k ueq cjokt?. gkfgB ekfN w{zv fcfo nkt?. 171.
dk ftFF oki ;h. u"jK gk; (T[; d Fk;B dk) uZeo fcodk ;h i' gkghnK
d f;o eN e gos nkT[Idk ;h.171.
gkte fxqs fJe mT[o oykJ. oki sqk; s Yo? B gkJ. 173.
d g[oF) }ok fizBk th jZE BjhI g;ko ;edk ;h. nZr ns fxT[ ~ fJe
EK ofynk iKdk ;h, go oki d vo eo e (fxT[) gzxodk BjhI ;h.173.
rkfJ f;zx fJe ys fcokjh. jkE ubkfJ ;es e'Jh Bkjh. 174.
go
e'Jh
th
jZE
BjhI
ubk
;h
(noEks--wB
nkJh
BjhI
eo
;edk
;h).174.
fJ; soQK ox{oki B oki ehsk ns T[; dh dkBFhbsk dk X"I;k u"jK
fJj fpfX oki[ eo:' ox[ okik. dkB fB;kB uj{` fd; pkik.
uko' fd;k p?m oytko. wjkpho no[ o{g T[finko. 175.
ph; ;jz;q poy gowkBk. oki[ eok d; uko fBXkBk.
Gkfs nBe eo fBfs Xowk. n"o B ;e? n?; eo eowk. 176.
gk;
ns
j}ko
;kbK
se
u" d K
ftfdnktK
p?m
d
j'J
;B,
]}kB
i'
pj[s
(ox{ o ki)
pbtkB
B
oki
ehsk. T[; B nBe soQK d fBZs Xow ehs. fJ; soQK d eow j'o e'Jh th
eo BjhI ;edk ;h.176.
158
;qh
d;w-rqzE
gkXVh
;kfjp
Sz d
pq j wk
gkXVh
fJ;
soQK
nBkEK ~ dkB
tkfbnK okfinK
ox{oki
fJE ox{
gkXVh
;h
ns
x'V
jkEh
oki
dh
;ik
dhBK
ns
fefbQnK
pj[s
pbtkB
;wkgsh.
Sz d
fco
tho
ns
nioki
;{opho
okik
pfDnk
fi;
GKs
GKs
ehsk
oki
gkXVh
159
Sz d
ntsko
fis
ik
;eD
tkfbnK
fis
fbnk
ns
f;obE
(;{ophoK)
f;o bkj fdZs. fiBQK B B yzv ik ;eD ekoB xwzv ehsk j'fJnk ;h, (T[BQK
~) yzfvs eo fdZsk. nmkoQK ftfdnktK dk ]}kBk nioki pj[s tZvk okik
;h.2.
(T[j)
pbtkB
;{owk
ns
gquzv
:'Xk
;h.
tdK
(@;qfs#)
ns
;kfonK
Fk;sqK ns ftfdnktK dk gqeKv ftdtkB ;h. (T[j) pj[s wkD (nEtk w"B ;[Gk
tkbk) ns/ pj[s ;[zdo ;o{g tkbk ;h, fi; ~ ty e oki bfis j[`d ;B.3.
i" ej' eEk pkY`s rq`E. ;[fD bj[ fwsq ;`Sg e`E.
p?doG df; okik ;[pkj. uzgktsh ;[ frqj Bkfo skfj. 5.
tkbk
i eo (T[; dh ;koh) eEk ejK sK rqzE tZvk j' iKdk j?. (fJ; bJh
j) fwso'! ;`yg ftu jh eEk ;[D bt'. p?doG d; dk fJe ;{opho (nEtk
@;[pkj{#
BK
T[BQK
dk)
B
okik
fJe
;h
fi;
d/
xo
ngko
o{g
tkbh
uzgktsh
e`fBnk
BK
tkbh
iBw
fdZsk.
fJ;soh
T[;
;h.5.
dk
pj[s
d;K
oki
p[bk
bJ
rJ.
(;ko)
;{opho
pF[wko
;?Bk
b?
w[y GJh nkfB ;o;Psh nkg[. fifj igs b'r fwfb ;op ikg[. 7.
e ub gJ. (;kfonK) d w[y ftu ;o;tsh nkg nkD fpokih fi; d ikg
~ ;ko b'e fwb e igd jB.7.
th
1H @pqpho#
;h.4.
j't.8.
160
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
skoK
;edk,
T[ S kb
Sz d
fJzdo
jh
cfpnk
p?mk
j't.9.
fJ; soQK Bkb oki wzvbh p?mh j'Jh ;h, fi; ~ ty e fJzdo (dP?F
Be uVQkT[Idk ;h. (T[;) ngko F'Gk dk e"D toDB eo ;edk j?<
(T[;
ty
e)
:eF
ns
rzXop
th
u[g
eo
e/
ofj
iKd
jB.10.
;{ow F'GkfJwkB ;B. (T[BQK T[s) j{oK b'GkfJwkB j' ojhnK ;B. ngko
ngZSoktK
ohM
(wB
ftu
T[BQK
~)
XkoB
eo
ojhnK
;B.11.
rhs
rkT[IdhnK ;B. fus ~ w'j ojhnK ;B. fwb e n;h; fdzdhnK ;B fe uko
:[ r K se ihT[ I d oj' . 12.
skbhnK tidhnK ;B. Xwko gkJ ik oj ;B. dtfsnK dhnK pF[wko
fJ;sohnK ty ojhnK ;B.13. td dh ohs Bkb rhs rk ojhnK ;B.
nB{gw
F'Gk
tkb
skbhnK
ojhnK
T[ S kb
;B.
oki
tidhnK
fus
F'GkfJwkB
;B.
ftu
;B.14.
fJ;sohnK
nkB`fds
gq;zB
j'
ojhnK
;B.
rhs
rk
;B.15.
Sz d
d y s B? D ` . Gkys p? D ` .
;'js Ssqh. b'Gs nsqh. 18.
wkB'
t;)
161
ntsko
F'G
(B;b
b'e)
nZyK
Bkb
;fjs
tyd
F'GkfJwkB
;B.
(w{zj
x'V)
skbhnK
Bu
ti
oj
ojhnK
;B
ftu'I)
ns
puB
oj ;B.18.
;B. x'V e[d
b'G
eo
p'bd
;B.
Ssqh
oj
;B.
skih
rkEk
rk
;B.19.
;B.
fJ;sohnK
Bu
ojhnK
;B.
ojhnK
;B. nkBzd ;fjs (y[F j' ojhnK ;B).20. e'fJb tor p'bK tkbhnK ;B,
;[zdo nZyK tkbhnK ;B, rhs rkT[IdhnK ;B, fus ~ u[ok b?IdhnK ;B.21.
ngZSok
tor
o{g
tkbhnK
;B.
;[zdo
e;K
tkbhnK
;B.
;`[do
B?DK
tkbhnK ;B.
BeK tkbhnK
162
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
Sz d
pq j wk
okDhnK dh ;[zdosk ~ ty e
fJ;sohnK fJ; soQK F'GkfJwkB ;B
w' j Dh
163
fJzdqkDh th
wkB' okrK
(T[j)
pj[s
tyD
Sz d
r"oh
ntsko
(gkopsh)
;o{g
tkbhnK
dh
Sph
F'GkFkbh
;h.
e
;B.
dh)
x'V
fjDe
oj
ty
;B,
dts
jkEh
ns
fuzxkV
oj
wB[Zy
ohM
oj/
;B.
fJ;sohnK
;B.26.
(@Bkrfo#)
Bu
oj
;B.27.
ti
ojh
;h.
dtfsnK
tyD
Bkb
nZr
tKr
wu
ojhnK
;B.28.
nZyK ftu ;[owk gkfJnk j'fJnk ;h ns nzr ;i j'J ;B. ;[zdo nzrK
F'Gk
ss EJh Bku? ;[o g[o pkbk. o[D M[D pki? ozr nzr wkbk.
;B.
T[gk
ngZSoktK BudhnK
eod ;B.29.
;B
ns
oki
gq;zB
j[`d
tid ;B ns okr wkbk tor ;[zdo nzr ;B. fiE feE oki pD
e p?m ;B i' sB wB ns ;k} ;kwkB ~ tkoh ik oj ;B.30.
fij fij dyk ;' ;' ohMk. fiB Bjh dyk fsj wB yhMk.
efo efo Gk:` sqhn po Bku?. nfsG[fs Gk:` nzr nzr oku?. 31.
fJ;sohnK
BudhnK
;B.
ndG[s
Gkt
(T[BQK
d)
mD
nzr
nzr
ftu
ou
j'J
ojh
;h.
fiE
feE
T[j
;B.31.
T[BQK
dh
ndG[s
rsh
fiE
feE
;fEo
j'
wB
ftu
;[y
gqkgs
eod
;B.32.
164
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
ntsko
165
ss,
iKd
fps,
;B.33.
xB,
w[yo;
nkfd
;G
(Fpd)
tid
;B.
(fiBQK
~)
;[D
e r[Dh okrh b'eK d wB biktkB j' iKd ;B. fiE feE ohM ohM e
fJ; soQK fvr gJ ;B, wkB' oD-G{wh ftu :'X fe; soQK xkfJb j' e fvr
gJ
j' D .34.
(T[E p?m oki) wkB' pB pB ftu fyV j'J c[b j'D ns T[BQK d Foho
pfB pfB c{b iB[ po c{b`. sB[ po[ ;'G iB[ Xo w{b`.
ij` sj` M{b wd ws okik. iB[ w[fo p'b? ;[B xB rkik. 35.
G[b
fJ; soQK F'Gk gk oj ;B wkB' (c[bdko p{fNnK dhnK) iVQK j'D. fiE feE
Fokp Bkb w;s oki M[b oj ;B, wkB' pdb dh roi ~ ;[D e w'o p'b
oj j' D .35.
gkXoh Sz d
gkXoh Sz d
fiE
wkfonk
ns
F'Gk
tyh
iKdh
;h.
;G
okiK
nfXekoh
(noEks
okD
nkrw p;zs iB[ GfJU nki. fJj Gkfs ;op dy? ;wki.
okikfXoki pfB p?m n?;. fsB e ;wkB Bjh fJzdq j?;. 38.
ngko
oki) pD mD e p?m ;B. fJ; soQK dk toDB ehsk BjhI ik ;edk. nZyK
d o{g ~ ty e nZyK ohM ojhnK ;B.36.
feE
(o{g
~)
ty
ohM
rJ
;B.37.
frnk
j't/.
fJ;
soQK
Bkb
okfinK
dk
;wki
tfynk
ik
fojk
;h.
oki
fJe
wjhB
se
T[E
Bku
j'fJnk.
Fokp
pu
ns
oki
nftb'fe o{g sk e' ngko. Bjh wfX fufs nkfBU e[wko. 42.
1H @ss fSB xB;[o ;' ;G#
;iktN
tork
fJzdo
th
BjhI.40.
dh
oki
th
fi; ;o;tsh ~ ;kok irs igdk j?, T[j T[; (oki e[wkoh) ~ nkg
Bkb b? e (oki ;Gk ftu nkJh). (j oki e[wkoh!) ty', fJj f;zX oki dk
fi;
T[E
e'Jh
j?
T[E
fpBk
e[wko
;h,
s'I
fBoy' e[wko fJj f;zX oki. ik eh ;wkB Bjh fJzdq ;ki. 40.
iKdh
ghD
fBrb
fco
fbnk
;o;tsh
j' t . 41.
B
T[;
puB
ehsk
fe
j[D
gZSw
oki
(e[wko)
~ nZyK Bkb ty'. T[; d ngko o{g ~ ty e (oki e[wkoh B) T[; oki
e[wko ~ fus ftu B fbnkT[Idk.42.
166
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
wX[ G ko Sz d
pq j wk
167
wX[ G ko Sz d
(fJ;) oki e[wko ~ ty'. fJj pj[s ;{owk j?. F[G d; tkbk j?. fJ;
T[j)
gow
gftsq
;h.44.
ojh
ohM oj ;B, (go) T[; ~ ;qFm ;wM e ns nkgD nkg ~ xNhnk ftuko
e d t fsnK dhnK fJ;sohnK fyMdhnK ;B.46.
j?,
fitI
pdb
ftu
fpibh
fbFedh
j?.45.
oki
(T[;
ty
;[zdo ;o{g tkbk ns ;"Ido: :[es okik j?. i' ngko F'Gk tkbk
j? ns pj[s cp fojk j?.47. (j oki e[wkoh! fJ;) oki ~ ty'. fJj pj[s
tZvk
ubh S'fv sk e" sqhnk oki n?;. wB' gKv[ g[sq` f;oh oki i?;.
yoh wfX okfi;Ebh n?; ;'j?. wB' iPkb wkbk wjk w'fB w'j?. 49.
pX ;PoD eh fezeDh bkb wkb`. f;yk ikB ;'G fBqgz ifr iPkb`. 50.
yV'sk
j?.
fJj
w[bskB
dk
okik
j?
ns
okfinK
dk
th
okik
G[ i z r gq : ks Sz d
(T[j) oki e[wkoh T[; ~ Sv e fJ; soQK ubh rJh, fi; soQK wkB'
g[ZsoK ~ oki bZSwh (Sv rJh j't/). okfinK dh wib; ftu yV'sh
gKv{
fJ; soQK F'G ojh ;h, wkB' itkbwkbk (dhge wkbk) w[BhnK d wB ~ w'j
ojh j' t . 49.
B
okfinK dh ;Gk ftu yV'sh fJ; soQK F'Gk gk ojh ;h, wkB' fusoeko
fuso pDk fdZsk j't. ;'B dh wkbk Bkb bkb x[zrohnK pZXhnK j'JhnK
(fJzi
br
ojh
j' t . 50.
ej p?B ;ko;Psh gfy pkbk. by' B?fB mkY ;G? G{g nkbk.
o[u? fus iT[B? ;[Jh BkE ehi?. ;[B' gqkB fgnkoh fJj? wkfB bhi?. 51.
okik
j?.48.
;ojhnK
;o;tsh
;B)
puB
wkB'
okfinK
ehsk--j
o{gh
oki
:Zr
e[wkoh!
ftu
nZyK
nrBh
Bkb
dh
ty',
bkN
;G
u`r
F'G
s'I
u`r oki yV's jB. (fJBQK ftu'I) fijVk so fus ~ uzrk brdk j't, T[;
~ (nkgDk) ;[nkwh pDk bt'. j gqkD fgnkoh! woh fJj (rZb) wB bt'.51.
pvh pkjBh ;`fr ik e fpoki?. x[o? ;zr Goh wjk Bkd pki?.
fi;
Bkb
pj[s
tZvh
;?Bk
fpoki
ojh
j?
ns
;zy
GohnK
r{zi
by' o{g p;` wjkB`. fdB` o?D ikg? ;j`;q G[ikB`. 52.
X[ik wfX ik e pv' f;zx oki?. ;[B Bkd sk e' wjk gkg Gki?.
fi; d M`v T[s t^v Fo dk fuzBQ fpoki fojk j?. T[; d f;zx-Bkd
~ ;[D e wjkB gkg th Gi iKdk j?. (fJ; ~) g{op dk wjkB okik ikD'.
by' g{oph;` fSsh;` wjkB`. ;[B' p?B pkbk ;[o{gz ;[ GkB`. 53.
x[o? d[zdGh ;zy Goh ngko`. pi? dSBh ;op pkizsq ;ko`.
s[oh ekBo s{o skB` so`r`. w[u` MkMo` BkfJ Bkd` fwqd`r`. 54.
1H
ntsko
@okikfXoki#
oki
e[wkoh!
;[D',
(fJ;
dk)
;o{g
;{oi
tork
j?.53.
Bkd
j[`d
jB.54.
168
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
ntsko
169
fi; B p;sq T[s jho p`BQ j'J jB, T[j pbtkB ;{owk j?. (T[j)
pj[s tZvk SsqXkoh j? ns (T[; Bkb) ;?Bk F'G ojh j?. fi; d oE Bkb
G{o (@fgzr#) ozr d x'V i[s (@Bj#) j'J wkb{w j[`d jB, j oki e[wkoh! T[;
~
fjod
wjk pkjBh;` Brh;` Bo;`. eJh efN gks` 1 ;[G? gsq G;`.
X[ik pX T[X` ri` r{V pKe'. by' T[soh oki e? Bkw sk e'. 56.
dZyD
dk
okik
wzB'.55.
(i') wjkB ;?Bk dk ;[nkwh j?, T[; ~ gjkVh okfinK dk okik ;wM'.
fi; Bkb eJh eo'V ;?Bk gZsoK d o{g ftu F'G ojh j? ns/ (fi; d) pV
T[&Zu ;[zdo jkEh T[s X[ik pzBQh j'Jh j?, T[; dk T[&Zsoh d; d oki ti'I Bkw
;wM
bt'.56.
coh X'g gkfJe ;[ nkr T[wzr?. fiD? e'fN p`e? w[o Bkfj nzr?.
jo pki oki` eg's` gqwkB`. Bj ;:zdBh fJzdq pkih ;wkD`. 57.
ftu
i' t^v t^v f;zr XkoB eo e ;{ow/ ti'I F'G fojk j?, fi; ~ ty
d?IsK dhnK e`fBnktK th b[GkfJwkB j' iKdhnK jB, fi; B dzdK dhnK
phVK pkjo ~ eYhnK j'JhnK jB ns f;o T_s e; T[&Zu ehs j'J jB, fi;
~
ty
e
j
by' bze J;` Bo;` ;[ pkb`. ;p? ;zr ik e? ;p? b'e gkb`.
roGXkoh
fgnkoh
fJ;sohnK
oki
e[wkoh!
T[;
roG
oki
fvr
iKd
@bze-gsh#
jB.58.
;wM'.
T[;
Bkb
;ko
b[fNU Je po` e[po` G`vkoh. fifDU fJzdq okik pv' SsqXkoh. 59.
b'e gkb F'Gk gk oj jB. T[; B fJe tko e[po d ]}kB ~ th b[N fbnk
;h. T[; t^v SsqXkoh oki B (fJe tko) fJzdo ~ th fis fbnk ;h.59.
uj[` Uo okik ej' Bkw ;' Gh. si Gkfs i?;h ;p? oki U Gh. 60.
jK. u"jK gkf;nK s'I (i' oki nkJ jB) T[BQK d BK th efjzdk jK. T[BQK okfinK
~
by' dJhs ;?Bk pvh ;`fr sk e/. ;[G? Ssq Xkoh pv ;zr ik e.
X[ik frX T[X` b;? eke g{o`. fs;? fgnkb okik pbh fpqX B{o`. 61.
th
fJj? fJzdq okik d[oz dkBtko`. sqhnk sk; uhB' nfdfsnk e[wko`. 62.
Bj ;gs pkih oE` Je ueq`. wjk Bkr pX` sg? si peq`.
wjk T[rq XzBPk ;[ nkikB pkj`. ;jh fus uhB' fs;? fdT[; Bkj`. 63.
gfjfbnK
tKr
(oki
e[wkoh
B/)
Sv
fdZsk
j?.60.
(j oki e[wkoh!) fi; Bkb tZvh d?Is ;?Bk t/y ojh j?, ns fi; Bkb
t^v SsqXkoh F'G oj jB, fi; dh T_uh X[ik T[s frX ns eK d fuzBQ F'Gk
gk oj jB, T[; ~ gkskb dk pbh okik ;wM' i' pj[s t^v gqskg ns i'fs
tkbk
BjhI
nkJ
j? . 61.
fi;
dk
oE
pj[s
p;sqK
ns
jhfonK
Bkb
bgfNnk
j'fJnk
j?,
fi;
d Bkb ;ko b'e gkb F'G oj jB, fJjh fGnkBe d?IsK dk t?oh okik fJzdo
j?.
T[;
fi;
dh
fJ;soh
dk
oE
;uh,
fJe
nfdsh
gjhJ
tkbk
dh
j?
e[wkoh
ns
(bVeh)
fi;
Bkb
j?.62.
;Zs
x'V
i[s
j'J
jB, (fi; d) oE Bkb t^v t^v Bkr p`BQ j'J jB (ns i') pj[s t^v si
tkbk j?, T[j pj[s fGnkBe XB[FXkoh j? ns T[; dhnK r'fvnK se b`phnK
pKjtK jB, T[; ~ fus ftu ;jh eo e ;wM bt' fe T[j ;{oi j?.63.
1H
@gfs:`#
170
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
tkbk
~
gqkDhnK
(Fesh)
gqekfFs
igdk
171
eodk
j?
ns
i'
oks
fdB
j}ko
G[iktK
tkbh
j?.64.
i' M'N T[s ufVQnk j'fJnk j? ns ;[wo gops tKr fd;dk j?. T[;
bJh
XkoB
pj[s
ntsko
tyD
Bkb
rophfbnK
jzeko
BFN
j'
iKd
jB.65.
feE'A se ejK i' t^v jzeko tkb jB, ;ko xo e yV's j'J jB ns
ejk b" pykB' pv ropXkoh. ;p? xfo mkY i[oh Gho Gkoh.
Bu? gksok uks[ok fBosekoh. T[m? MKM ;pd` ;[B? b'r Xkoh. 66.
pj[s
pv' fdop Xkoh pvh ;?B bhB. pv' fdop e' fus w? rop ehB.
pj[s jh nfXe XB oyD tkb B pj[s tZvh ;?Bk Bkb bJh j'Jh
j?. (T[; B) fus ftu nkgD XB dk jzeko gkfbnk j'fJnk j?. T[; ~ fus
fus` sk; uhB' ;jh fdop gkb`. T[m? iT[B e o{g eh iPkb wkb`. 67.
ftu
j'Jh
j?.
us[o
g?oK
s'I
Mzeko
;wM'
fi;
;ko
oki
yV's
j'J
j'o
e'Jh
BjhI
Xosh
tkb,
T[s
pj[s
tZvh
;?Bk
o{g
t;tktK
T[mdh
s'I
nZr
;B,
T[E
;h.
b?
t^v
yV's
BkuhnK
(fi;
dhnK
oki
t^v
T[E
ns
j?
fuDrK
e[wkoh
SsqXkoh,
j'J
(BuD
~)
;[DB
tkbhnK)
bJh
T[mdhnK
(rJh)
jB.67.
fi;
pj[s
b'ehI
nfXe
o{g
jzeko
;B.68.
(wB[Zy o{g) XkoB eo e BdhnK fi; d ;zr nkJhnK jB. ;ko ;w[zdo
si XkoB eo e fi; d Bkb nkJ jB. fi; dh tZvh ekfJnk j? ns wjkB
o{g Bkb ;[F'fGs j?. fi; ~ ty e dtfsnK dhnK e`fBnktK d wkD w'j
jB.69.
j oki e[wkoh! w?I s?~ efjzdh jK, fJjh to[D okik j?, fi; ~ ty
ej' Bko s' e" fJj po[B okik. fi;? gfy okikB e' wkB Gkik.
e okfinK dk wkD N[N iKdk j?. feE'I se toDB eoK fizB e[ oki nkJ
jB.
;t?:k
i[Vh
e[po
eoB
iKd
ejk b" pykB' fis G{g nkJ. ;p? pkb e" b? GtkBh pskJ. 70.
;jh
torh
GhV
fiE
;G? G{g mkY ijk oki e`fBnk. fpy? G{ sb` o{g ik e B nzfBnk.
pv SsqXkoh pv rop ehB. sjk nkfB mkY pvh ;?B bhB. 68.
Gkoh
oki
e[wkoh
;o;tsh
;ko
d;
fdZs
jB.70.
;t?:k
fisB
th
oki
oki-wzvbh
ftu
nk
i[V
;B,
T[j
;ko
T[;
ftyk
dy fcoh uj{` ueqB e' fBqg oki e[wkfo fjqd? Bjh fbnkJ.
fdZs rJ ;B. u"jK uZeK d okfinK ~ ty e oki e[wkoh fgS gos rJh
(ns T[BQK ftu'I fe; ~ th) fjod ftu BjhI fbnkT[Idk. ;ko ;{ophoK dh
wzvbh jko rJh ns oki fJ; jkbs ~ ty e w[oMk rJ. ;kfonK d w{zj
fce
g?
rJ
fJsB
ns
se
;[e
okfinK
rJ
ns
oki
oki
nioki
e[wkoh
fco
(nkgDh)
e
tZvh
xo
;?Bk
nk
rJh.71.
Bkb
bJ
T[E
ekwdt
pkfDnK
172
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
j'
G{yB uko[ fdg? ;p nzr fpb'fe nBzr gqGk w[oSkJ.
pkis uzr fwqdzr T[gzr ;[ozr ;[ Bkd ;p? ;[fB gkJ.
ohM oj foMtko ;p? bfy o{g nB{g ;okjs nkJ. 73.
nkD
Bkb
;kXkoB)
egfVnK
tor
oki
ezpbK
tor
ti
ty
ns
T[;
nB{gw
o{g
;bkj[zd
nk
oj
;B.73.
fi; soQK dk ni oki dk ;o{g tfynk j?, T[; soQK dk ;o{g fe;
j'o dk BjhI ftukfonk. (ni oki d) w[y dh Sph ~ ty e uzdqwk fyM
fojk j? ns eq'X d wko T[; dh Sksh ftu Se j' frnk j?. (oki d) si
~ ty e nZr th fus ftu fuVQ rJh j? ns j'oBK d xoK ~ ;kV ojh
j?. fi; soQK dh ;[zdosk (@gqGk#) ni oki dh tyh j?, T[; soQK d ;o{g
n;hI
(e'Jh
j'o)
okik
BjhI
tfynk.74.
(T[; dk) ;[zdo o{g j?, wjkB itkB j?, u"jK uZeK ftu gqXkB j?, (fJ;
soQK dk) n;hI T[; ~ ikfDnk j?. ;{oi ;wkB th T[; dh gqGk dk nB[wkB
BjhI j' ;edk. (T[j) okik j? iK okDk j? iK (fJBQK s'I th) wjkB df;nk
iKdk j?. dts ns d?Is nkgD wB ftu j?okB j' oj jB. oks B (T[;
~) uzdqwk d o{g ftu gSkfDnk j?. fdB B ;{oi eo e, w[BhnK B GrtkB
gSkfDnk
j?
ns
w'oK
wB
ftu
pdb
eo
wzfBnk
j?.75.
tZvk
okik
eo
wB
ftu
ikfDnk
j?.76.
j' iKdh ;h. uzr, fwqdzr ns T[gzr nkfd tki ti oj ;B, T[; ;[zdo Bkd
~ ;G ;[D oj ;B. ;ko ohM tkb oki (ni oki) ~ ty e ohM oj
ti'I
p'fb T[m fge ikB p;zs ue'oB uzd ;o{g pykfBU.
T[BQK
(T[; B) tZvh ;koh ;?Bk ~ fJe esko fij o{g ftu pDkfJnk j'fJnk
dk
;[zdo i[nkB ;o{g wjkB gqXkB uj[` ue w? jw ikfBU.
(ns
rJ . 72.
;B
i?; ;o{g bfyU nfi e' jw s?; ;o{g B nT[o fpuko.
173
tkb (i' :'X) oki d Bkb uVQ j'J nkJ ;B, T[j ;ko (oki d) jkD d
B"itkB ns ;[y d Xkw ;B. }oh d egV tor (;'jD) okik ni nk
rJ
ntsko
u`r)
oki
fitI
(ni
gFwhB
oki
d)
dh
Fkb
e'b
(fgnk
e'b
p?m
brd
;B.
brdk
(ni
j?),
oki
T[;
dh)
soQK
Be
(u`r
ty
174
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
ntsko
175
fojk j?. (T[; dhnK rbQK ~) ty e r[bkp wkB' Fokp ghsh j'Jh ;fEsh
ftu j' frnk j't ns nzrK dh ;[zdosk ~ ty e ekw dt eq'X eo fojk
j?. ezm ~ ty e ep{so, be ~ ty e Fo eq'XtkB j' e xo ~ gosDk
th
G[b
frnk
j?.78.
(id'I) x[NdhnK jB (sK fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' nzfwqs d x[N gh ojhnK
j'D. (;[zdo fJ;sohnK) rhs rkT[IdhnK jB, skbhnK tikT[IdhnK jB, (fJzi
brdk j?) wkB'
u`rhnK brdhnK
(T[BQK d
jB ns
;[zdo
g{oh
fJ;sohnK
eosko
(ni
oki
p'b) fjod
fjod ftu
soQK
bJh
ftuko
jh)
ofunk
ojhnK
jB
fe
e[wkoh !
s?~
j?.79.
e BkohnK w;s j' rJhnK jB. rhs rkT[IdhnK jBl Y'b, fwqdzr, w[uzr
nkfd dh Gkoh X[B r{zi ojh j?. fisBhnK th Bro dhnK fJ;sohnK
nkts iks fish g[o Bkro rkrfo vkfo by? d[fs Gkoh.
nkT[IdhnK
oki eo' sp b" ip b" wfj iT[ br rzr pj? iw[Bk oh. 80.
iT[B gqGk nfi oki eh okis ;' efj e? fej Gkfs rBkT{.
iT[B gqGk efp ds ;p? i" g? sk; ej' ihn phu bikT{.
jT[ uj{` Uo fcfoU p;[Xk Sfp nzrB ehB ej{` e'Jh gkT{.
byB T{y jP? iks fby' Sfp nkBB s fefw Gkfy ;[BkT{. 81.
B?BB pkB uj{` fd; wkos xkfJb e? g[o pk;B vkoh.
;ko;Psh B ;e? efj o{g f;zrko ej? wfs eT[B fpukoh.
e'feb e`fm jfoU fBqg BkfJe ShB eg's eh rqht nfBnkoh.
ohM fro Bo Bkfo Xok go x{wfs j? iB[ xkfJb Gkoh. 82.
iKdhnK
jB
ns
rkroK
;[N
(ni
oki
dh)
;[zdosk
i' gqGk ni oki dh ;[F'fGs j' ojh j?, T[; dk fe; soQK pykB eoK.
i' T[gwk ;ko eth b'e fdzd jB, i (w?I) T[jh ejK, sK wB ftu pj[s Fow
nkT[Idh j?. w?I Xosh T[s u"jK gk; fcfonk jK fe fes'I (oki d) nzrK dh
e'Jh
(T[gwk) bG btK. Sph ~ fbyfdnK ebw r`B torh w'Nh j' rJh j?
(go T[gwk ejh BjhI rJh). j[D T[; ~ w{zj s'I fe; soQK efj e ;[DktK.81.
tkbhnK
(ni oki B) B?DK d sho u"jK gkf;nK tb wko e Bro ftu t;D
(;kohnK fJ;sohnK ~) xkfJb eo fdZsk j?. ;o;tsh (T[; d)
o{g ~ efj BjhI ;edh, T[; d o{g ns fFzrko ~ efjD d ;woE woh
p[ZXh feE j?. okfinK d BkfJe (ni oki) B e'fJb dk rbk y'j fbnk
j? ns ep{so dh rodB u[ok bJh j? (i' T[; s'I) nfGB j?. (T[E'I d) Bo
Bkoh (oki T[s) w'fjs j' e Xosh T[s fJ; soQK fvr gJ jB wkB' e'Jh
pj[s }]wh xz[woh yk fojk j't.82.
d'jok
d'jok
176
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
efps[
pq j wk
177
efpZs
ntsko
ftuko g{ote pDkfJnk j?. us[osk dk G; jB, iK o{g d oki jB, iK ;[zdo
d; d ;[nkwh jB, iK uzdqwk dk ;ko o{g jB. sbtko jB, iK sho jB, iK
pkD ;ikJ e'Jh ;{otho jB. ;' fJ; soQK d ni oki d Bso jB, (T[BQK
tb)
;zGb
tyDk
ukjhdk
j?.84.
;t?:k
(oki
B?D)
shoK
tor
jB,
iK
sbtkoK
fij
jB,
iK
fjoBK
p^funK d ;wkB jB. (fJ; gqeko dk fBoBk eoB bJh) ik e tyDk ukjhdk
j?. (oki dh) uwe ~ ty e (;koh b[ekJh) ohM ojh j? ns gqGk pko
efjDk ukj[zd jB, go efj BjhI ;ed. fJ;soh (oki e[wkoh) tyD bJh
vhfm go? nfi oki ip? fus dys jh sqhn bhB u[okJh. 85.
s' w o Sz d
ns
jh
c[bK
dh
wkbk
r[zd
bJh.86.
tkbh
j?.
T[;
fBXhnK
dk
;[nkwh
nk
(ni
okik)
rb
ftu
wkbk
gk
fdZsh
i'
;h.87.
T[; ~ dth (;o;tsh) B nkfrnk ehsh i' nmkoQK ebktK ftu fBg[D
;h. j ;[zdoh! fJBQK puBK ~ ;[D', fi; d B?D uzdqwk tKr i'fswJh jB.88.
fbnk.85.
(fco) c[bK dh wkbk jZE ftu cV bJh. T[j oki e[wkoh pj[s ;[zdo
nmkoQK
u[ok
Ssh
fs;[ vkohnk T[fo nkfB. d; ukfo ukfo fBXkfB. 87.
s' w o Sz d
fus
ni okik sok (gsh j'D) :'r j?. ;[D, T[j o{gtkB ns bki ;fjs
j?. j[D ik e T[; ~ to b?. j ;[zdo Foho tkbhJ! (wo) puB ;[D b?.89.
gk
br.90.
178
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
ntsko
179
vc, Y'b, fwqdzr, s{o, skB, sozr, BthI pz;[oh nkfd tki tid jB.
T[BQK dh skB Bkb p'b fwbk e pj[s ;[zdo ns F[G BDK tkbhnK (fJ;sohnK
rkT[ I dhnK
jB).91.
gqkgs
eo
B)
T[j ftFF
j?.94.
o{g
ftu
oDXho
xo
nk
frnk.92.
oki
ewkfJnk
j?.
ns
T[;
f;o
oki
T[s
Ssq
M[btkfJnk.
fsbe
tb
:Zr
ehsk
uwe
th
fyMdk
u[ok
okik dkB ns
T[dko j?. 95.
dwe
j?.
b?Idk
tkbk
ns
(T[;
dk)
Fhb
;[zdo
w[y
dk
B?DK
uzdqwk
gjkV
j?.
T[j
j?,
fi;
tkbk
tork
fdydk
j?.
nmkoQK
ty
(T[j)
e
okik
fus
;ko
fJ; soQK T[; B pj[s tZvk oki ehsk ns Xow d ;wki ;fjs pj[s
:Zr ehs. i ;kok gq;zr ftuko g{ote ejK sK (fJ;) fJe eEk dk
ft;sko
fJ;
bt'. (T[;
B (oki)
j?.96.
j'
bJh
ikt r k.97.
E'Vh
jh
B) Xow s
ehsk.98.
rZb
;wki
(efjzdk
;fjs
jK).
pj[s
j
:Zr
GokU!
ehs.
(fXnkB
fJ;
Bkb)
;[D
ni
okik
soQK
oki
dh
i'fs
(wjkB)
i'fs
ftu
fwb
rJh.
sd
;G
b'e
ty
e vo rJ. (T_BQK dh ;fEsh fJ; gqeko ;h) fi; soQK B"ek wbkj s'I fpBk
j[zdh
j?
T[gikT{
ns
fitI
djh
T[wo
(@nopb#)
]sw
j'D
j'
iKdh
j?.100.
fitI okU (u"Xoh) s'I fpBk fgzv j?, fitI ysh d eN ikD s'I fpBk
Xosh j?. fitI XB s'I fpBk ]}kBk j?, fitI Fkj s'I fpBk pgko
j?.101.
j?. (T[j)
ftu pj[s
;[zdo
ekwdt
tikT[Idk
(T[; B) irs dhnK u"jK fdFktK ~ fis fbnk j?. ni okik pj[s
wjkB okik
(ftfdnktK)
pj[ s
pj[ ir Xow ;wki. fJj Gkfs e? nfi oki. 98.
phB
(T[;
ns
soQK
pD
fJ;
vc,
;h.93.
fitI
noE
s'I
ftS[`Bh
eftsk
j?,
fitI
gqw
s'I
fpBk
fwso
j?,
fitI
oki s'I fpBk e'Jh dF j?, fitI ;?Bk s'I fpBk okik j?.102. fitI frnkB
s'I fpBk i'rh j?, fitI G{wh s'I fpBk okik j?, fitI noE s'I fpBk ftuko
j?,
fitI
XB
s'I
fpBk
e'Jh
T[dko
ftnesh
j?.103.
180
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
ntsko
181
fitI nze[F s'I fpBk tZvk jkEh j?, fitI ;?Bk s'I fpBk okik j?, fitI
F;sq s'I fpBk :'Xk j?, fitI p[ZXh s'I fpBk e'Jh ftuko j?.104. fitI Bkoh
s'I fpBk gsh j?, fitI ezs s'I fpBk Bkoh j?, fitI p[ZXh s'I jhDh efpZs j?,
fitI
fwso
j?.105.
B)
nmkoQK
g[okD
(fco)
pDkJ
T[;
j?,
jB
jB.
(wjkGkos)
fitI noE
i' fJ; d;
fpnk;
d
gzfvs
nmkoQK
gop
dk
pDkJ
]}kBk
jB,
j?.107.
(fiBQK
~)
;[D
e ;kok irs ohM fojk j?. fJj fpnk; pqjwk dk ntsko j?. fJj pqjwk
;yDk
;qh
s'I
fitI d; s'I fpBk okik j?, fitI gsh s'I fpBk Bkoh nXhB j[zdh j?,
fJfs
gqw
dk
gz i tK
ntkso
fpnk;
fJE
j? . 108.
pfusq BkNe rqzE d gzitI ntsko pqjwk
ni okik d oki dh ;wkgsh. 5.
fpnk;,
s' w o Sz d
sd
fpnk;
frnk.
B irs ftu
T[j ;kfonK ~
;h.1.
sd eq'fXs j' e ekb B sbtko eY bJh fi; Bkb nrBh dh bkN
pj[s g;o rJh. (T[; B) pqjwk d S N'N eo fdZs. fco T[; ~ dhB ;wM
e ikB p[yF fdZsh.2.
T[;
gqkD
BjhI
eY
jB.
fco
(Fk;sqK)
tkb
ngko
foFh
j'J
o{g
ehsk.4.
fJfs
;qh
pfusq
BkNe
nE
rq`E
y;Nw'
pq j wktsko
ntsko
pqjwk
ekfbdk;
y;N
foy
;wkgs`.
6.
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d StI ntsko pqjwk ns S foFh ;wkgs.6.
j[ D
eEB`
s' w o Sz d
ekfbdk;
dk eEB
s' w o Sz d
pq j wktsko
j?.
182
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
pq j wk
pykB
T[&ZXko
u"w{zjk
rq`E
;gsw'
ntsko
pqjwk
ekfbdk;
eoK
(fJ;
pfusq
eKsh
tkbk
ns
;[zdo
B?DK
tkbk
;h.2.
(T[; B) pj[s ;[zdo Yzr Bkb @ox[pz;# (BK dk) ekft ofunk.
ekbhdk; dk ntsko Xko e (pqjwk B fJj ezw ehsk). T[BQK dk feE'I se
;qh
183
F[G
fJfs
ntsko
;wkgsw.
7.
i'
ekft
T_;
(ekfbdk;)
gqeko)
pqjwk
;Zs
j'fJnk. sd
o{g ;h.4.
(T[;
B)
pqjwk
fJE
BkNe
rqzE
d pqjwk
;qh
pfusq
ntsko
dk
d
ou
;B.3.
XkoB
ehs,
;o{g
XkoB
;ZstI
ekfbdk;
sd
ehsk
dh
ik
i'
T[gwk
;wkgsh.
7.
T[;
dk
ofjs
o[ d q
1>
ntsko
;fsr[ o
o[ d q
gq ; kfd
1>
ih
;jkfJ
s' w o Sz d
j[D T[; ~ ;[Xko e efjzdk jK i' o[dq B ntsko XkoB ehs ;B.
GrT[sh
gq ; kfd
;fsr[ o
;qh
ntsko
T[; B pj[s :'r ;kXBk ehsh, sd T[j jzeko d o; ftu fGi frnk. 1.
;kfonK d;K ns ;kfonK ;EkBK ftu (T[; B) nkgD pokpo fe; j'o ~
B ikfDnk.
soQ K puB
sd ekb
ehsk.2.
(g[oy)
eq'fXs
j'
ibdh
Bkb
(o[dq
gqfs)
fJ;
i' b'r jzeko (@rop#) eod jB, T[j ikD p[M e y{j ftu g?Id jB.
o[dq! ftuko g{ote ;[D bt' fe wok BK rop gqjkoe j?. 3. pqjwk
;Zs
XkoB
ehs,
sd
T[;
dh
rZb
pDh.4.
j w[Bh oki! fus d e ;[D' ns T[; soQK s[;hI th iBw XkoB eo'.
j o[dq! (fJ;) ftuko ~ ;[D bt', fJ; s'I fpBk j'o (fe; Yzr Bkb) T[&ZXko
BjhI j'Dk.5. fFt B ezBK Bkb fJj puB ;[D bJ ns (T[;) ;[zdo B?DK
tkb B jm Sv fdZsk. T[; (ekb g[oy) ~ rop gqjkoe ikD e (o[dq B)
Xosh
T[s
nk
ntsko
soQK
(fgS)
fbnk.6.
gkXoh Sz d
fi;
o{g
;kfonK
okfinK
oki
(dk
jkb)
eEB
ehsk
j?,
T[; soQK (j[D) ;ko foFhnK d ;wki (dk fpqZsKs) efjzdk jK. fi; fi; soQK
d T[BQK B eow ehs jB ns fitI s fi; soQK pqkjwD toD gqkgs ehsk
j?.7.
i' i' ufosq gqrN ehs jB, T[BQK T[BQK ufosqK dk ;[zdo Yzr Bkb
toDB eodk jK. fJ; soQK o[dq dt foFh g[Zso d o{g ftu gqrN j'J i'
wjkB
w'Bh,
fco
wBBFhb
wjkB
w[Bh
ns
nsqh
Gd-ofjs
foFh
j'J
;B.8.
i'
nmkoQK
ftfdnktK
Gzvko
;B.
186
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
s?~
nk
Sv
pj[s
fJ;soh)
g{ote
T[;
p'b
ej.11.
fdZsk.13.
fdBK
r[DK
;h.
dk
wkB'
se
(nB;{nk)
;w{j
:'r
;h.
(T[j)
d{ik
ekwdt
eodh
pj[s
o{g
ojh.
si;th
XkoB
ehsk
nB;{nk
ns
BK
;[zdo
j'fJnk
tkbh
ozr
(T[j
ns
F'Gk
j't.14.
(T[; dh) ngko ;[zdo F'Gk ikDh iKdh ;h. (T[; dk) ;[jkr Gkr pj[s
soQK Bkb uwedk ;h. fi; d o{g ~ ty e ;'bQK (ebktK) tkb b'GkfJwkB
ofjzd ;B. (T[; dh) ngko F'Gk dk toDB BjhI ehsk ik ;edk.15.
(@ib
b?Idk
;h.
fB; BkE dfy nkBB fo;kB. ifb ikfJ B?B bfj o'; wkB.
e`mfj eg'fs bfy e'g ehB. Bk;k fBjkfo pfB eho bhB.
B
bki
(T[;
dh)
fgm
ty
;[wo
gops
b[e
fojk
;h.16.
gq;zBsk
gqshs j[zdk j?) wkB' fFt B nkgDk w{b ssP eY e (nB;{nk d o{g ftu)
Gfink j't. pqjwk ns ftFD{ B th nkgDk si eY e nB;{nk (d Foho)
tkbh
GJh eos i'r pj[ fdB gqwkB. nB;{nk Bkw r[B rB wjkB.
sw fBofy e; ehn Bhu vhm. Sfg ojk ikB[ fro jw ghm. 16.
j'
ftu
fij fBofy o{g ;'ofj b[GkfJ. nkGk ngko poBh B ikfJ. 15.
fdnKrk.10.
iBw bJ. (@o[dq#) @sEk;s{# (fJzi jh j't) efj e nzsofXnkB j' rJ. wjkB
wB tkbk nsqh w[Bh th xo ~ gos frnk.12.
frqfj poh nkfB nB;{nk Bkfo. iB[ gfmU ss[ fBi f;t fBekfo.
nfs sitzs ;'Gk ;[ozr. iB[ Xok o{g d{;o nBzr. 14.
todkB
o'wKfus
i' ds o[dq po[ ohM w'fj. frqj j'fJ g[sq ;w s[fb s'fj.
T[jh
sd nsqh w[Bh jZE i'V e yVk j' frnk. (T[; d) Gkr ikr gJ
ns gqw tZX frnk. p'b rd rd j' rJ ns B?DK ftu'I ib SbeD br
fgnk.
efj e? sEk;s[ GJ nzsq fXnkB. frqj r:' nfsq w[fB wfB wjkB. 12.
187
(T[; B) pj[s fdBK se :'r ;kXBk ehsh. nzs ftu o[dq T[; T[s
gq;zB j'fJnk. (o[dq B fejk--) j g[Zso! i' s?~ uzrk br, T[j to wzr b?,
w?I
efo i'fo nfsq sp G:' mkY. T[fm Gkr nkB nB[okr pkY.
ntsko
wkoh
;w[zdo
ftu
v[p
woh.17.
fJj Gkfs sk;[ poD' f;zrko. e' ;e? efp wfjwk T[uko.
(nB;{nk)
fJ;
soQK
s'I
dk
xN
T[;
wzBdk
dk
j?.18.
fFzrko
toDB
eodk
jK.
(T[;
ns/
i'
fJ;
soQK
dk
gftsq
eFN
;fj
;edk
ty
BjhI
wfjwk
w? po" sk;[ o[fu wkfB fus. i' ;j? e;N n?; gfts. 20.
~ nsqh w[Bh
j't. 19.
dh)
n?;h ;o{g nftb'e nfsq. iB[ bhB o{g e' ShB Ssq. 19.
fbnk
j'trk.20.
188
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
fofy wkfB p?B sp po:' tkfj. iB[ bhB b{N ;hrko skfj.
b? r:' Xkfw efo Bkfo sT[B. fgs ds dt w[fB nfsq iT[B. 21.
o[ d q
nsqh
w[Bh
;h.
s' w o Sz d
ftnkj ehs pj[s ;kb r[}o rJ, (sK T[BQK d xo) fJe j'o T[s;kj
toXe
(fJeZm)
@nB;{nk#
fJ;soh
pj[s
(B
(@fgBke#),
T[BQK
T[;
dh
pj[s
xo
o[uh
X{g-dhg ns nox
;tk ehsh). T[; d
ftFD{
ns
fJzdo
nkfd
Bkb
dt
;tk
pqjwk
j'J
rJ.
fJ;soh
ehsh.22.
p?m
nkfd
(gq;zB
nkfd
Grsh
dh T[; f;nkDh
~ ty e fFt
j'J).23.
fszBK b'eK ftu XzB wzfBnk iKdk j?. (T[; tb gq;zB j' e) pqjwk B fJ;
soQK T[ukoB ehsk--j e[wkoh! s{` g[Zsotzsh j'tI.24.
j'fJnk.
21.
pj[ X{g dhg no[ nox dkB. gkdofx nkfd feB ;[ikB.
nftb'fe Grfs fsj us[o pke. fJzdqkfd fp;B[ p?m fgBke. 23.
189
s' w o Sz d
ntsko
sd
br.25.
sp pkb fpeb ;oho. ib ;qts B?B nXho.
o'wKfu rd rd p?B. fdB s GJh iB[ o?B. 26.
Foho
o'wKfus
w' j D
dk)
Sz d
ns
nZyK
ftnke[b
ns
j'Im
j'
frnk.
coed
;B
nXho
j'
Foho
ns
p[ZXh
s'I
fpBk
Sz d
fJ; soQK d p'b ;[D e fjoBK torhnK nZyK tkbh, nfs nfXe o{g
xo ns ;[zdo fJ;soh dk.28. gow gftsq fjodk ftufbs j' frnk.
;[fB n?; p?B. fwqrhJ; B?B. nfs o{g Xkw. ;[zdo ;[ pkw. 28.
dh
ub ukb fus. gowz gfts. nfs e'g tzs. w[fB fsqn fpnzs. 29.
(nsqh)
T[gNzs e;. w[fB fsqn ;[d;. nfs e'g nzfr. ;[zdo ;[ozr. 30.
(T[j) tkb g[Ndh j?. ;[zdo Foho (@;[d;#) tkbh w[Bh dh fJ;soh
pj[s eq'XtkB j?. pj[s ;[zdo o{g tkbh j?.30. jko s'V ojh j?, (f;o d)
tkbK ~ g[Ndh j? ns (T[BQK ftu) fwZNh gkT[Idh j? ns eq'X Bkb Goh j'Jh
w[Bh
dh
fJ;soh
pnzs
r[Z;k
eo
eq'XtkB
(j'
rJh).29.
j?.31.
s' w o Sz d
s' w o Sz d
190
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
id
ntsko
191
fbnk).33.
eo pkw wksq ;wkB. eo[ dSBfsq gqwkB.
ehnk gkB G'r fpuko. sp GJ ds e[wko. 34.
yZpk jZE wksk d ;wkB j? ns ;Zik jZE fgsk (nsqh) o{g ftu wzBDk
ukjhdk j?. (id fJ;soh B) jZEK dk G'r ehsk (noEks - jZE Bkb jZE
orfVnk)
gkXoh Sz d
Foho
tkbk
(dZs)
;ZsK
;fwqshnK
dk
T[ukoB
eodk
nB;{nk
xo
g?dk
j'fJnk.
(T[;
dk)
fJj
gfjbk
j'fJnk.36.
Fk;sqK
o{g
tkbk
ns
dk
frnksk
;kfonK
rDK
ns
dk
F[ZX
okik
;[zdo
;o{g
tkbk
;h
ns
ntX{s
;h.37.
B
tkbk
;h.
BFN
j'D
tkb
o{g
ns F'Gk dk ]}kBk
(T[j) @;`fBnk;-oki#
tkbk,
wjkB
wfjwk
tkbk,
u"dK
;h.40.
j'fJnk.34.
wjk w'Bh ;o{g tkbk dZs g?dk j'fJnk, i' nmkoQK ftfdnktK dk ]}kBk
ehsk.
(T[j)
Xosh
;'toD dfy bkizs nzr. ;'Gzs ;h; rzrk sozr. 41.
XkoB
;h.
T[sw
g?dk
gkXoh Sz d
ns
ntsko
ndG[s
g[Zso
dZs
j?. w{zj Bkb uko td oNdk j?. (fJ; gqeko) wjkB dZs g?dk j'fJnk j?.35.
sK
bfjoK
tKr
(iNktK)
F'GdhnK
;B.41.
d)
nzrK
dh
wfjwk
ngo
ngko
fd;dh
;h.
(fJ;
tk;Bk
gqeko)
;`fBnk; oki g?dk j'fJnk ;h. (T[; dk) Foho ndG[s ;h ns nBzs uwe
dwe ;h. (T[j) wjkB w'Bh ;h (ns T[; dh) F'Gk uwedh ;h.43.
192
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
T[;
tb
@negN#
g[Zso
jh
;[D
;kfonK
foFhnK
o'w
yV
j'
rJ
;B.
;koh
G{wh
jzeko
;[zdo
ezpD
nkBzdwJh
j'
Sv
fdZsk
fBtk;K (ftu
br ;B ns
rJh
;h.46.
BjhI.47.
Foho gqrN j'fJnk j?. (T[; dh) ngko F'Gk j? (fi; dk) toDB BjhI ehsk
;edk.
(fJ;
soQK)
nk
;`fBnk;
oki
g?dk
j'fJnk
j?.48.
br
jB
ns
T[m
dZs oki ndG[s ns nB[gw (o{g tkbk) fdydk j?. ;ko oki T[m
(T[; dh) uoBhI nk br jB. wjkB wfjwk tkb dZs ~ tyd jB i'
ftfdnktK
dk
frnksk
j? . 50.
w[y f;s fpG{s b`r'N p`d. ;`B:k; uoi sfi Szd pzd.
ftG{sh
dh
T[ibh
F'G
ojh
ftG{sh
j?.
wkB'
pqkjwD
b`r'N
pzd
eow
j?.
jh
fwqrSkbk
Sb
egN
T_go
dk
p?mDk
fsnkr
jh
;`fBnk; eow j?. ;[zB ;wkXh jh (T[; dk) nk;B j? ns w'j s'I ftoesh
jh (:'r d) nzr jB. B fSiD tkbk si jh (T[; dh) ;[zdo wfjwk j?.52.
fJe nk; fus sfi ;op nk;. nBG{s rks fB; fdB T[dk;.
w[fB uoi bhB sfi ;op ekw. nkoefs Bsq iB[ Xow Xkw. 53.
nkwd)
fiE feE nBe soQK d tki ti oj jB, wkB' ftte ~ XkoB tkbk
nmkoQ K
dh
;kok nkekF ns Xosh ezp ojh ;h. fiE feE foFhnK B jzeko Sv
fdZsk ;h. nkekF ftu nBe soQK d tki ti oj ;B. d; fdB oks gJh
fpGqw fpG{s T[ib ;' ;'j. fdi uoi s[fb fwqr uow no'j. 51.
(dZs
Bkb
iBwzs bkfr T[m i'r eow. jfs ehU gkg gou[foU Xow.
fdZsk.44.
y[Fh
ik
eo
t;D
gqrN
fdyh
;'Gk ngko poBh B ikfJ. T[gfink nkB ;zB:k; okfJ. 48.
j' rJ ;B.
;h.45.
ezgkfJwkB joyzs o'w. nkBzdwkB ;G GJh G'w. 46.
193
(T[; dh) ngko eKsh ns pnzs wfjwk ;h. (T[j) ;`fBnk; oki pnzs
(Fesh tkbk) ;h. T[; d iBw b?IfdnK jh egN ezpD br frnk ;h. (T[;
B)
d;B fpd; ufe ojh ;op. ;[fB ;op fofyB sfi dhB rop. 45.
ntsko
nk;K
(T[; B) fus ftu fJe' (;`fBnk; :'r dh) nk; oy e pkeh ;kohnK
Sv fdZshnK jB. (T[; dk) ndG[s Foho ;dk T[dk; (fBofbgs)
j?.
(T[;
194
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
j?.
d t
ofynk
j'fJnk
j?.
(T[j)
gow
gftsq ;`fBnk;
ns
fi; d Foho ~ ed gkg B S'fjnk BjhI j?. (T[j) ;kfonK r[DK Bkb
j? ns ;[zdo Foho tkbk j?. (T[j) b`r'N Xkoh gftsq Foho tkbk
;zgzB
wksk
(T[;
~)
ty
ufeqs
j'
ojh
j?.56.
;ki
(fBofbgs)
(T[; dk) Foho gkg ofjs j? ns ngko wfjwk tkbk j?. td-frnkB
j?.
w[fB ds dt ;`B:k; oki. fij ;X ;op ;`B:k; ;ki. 57.
T[dk;
j? . 54.
195
(T[; dk) ftekoK s'I ofjs fus jh wkB' Foho d nzrK ~ nv'b oyDk
B BFN j'D tkbh wfjwk tkb fXnkB :[es Bso jB. fJe nk; Xo
e fus
w[fB wfB gqphB r[fB rB wjkB. iB[ G:' gow frnkBh wjkB. 55.
ntsko
;kX
j'J
dk
Foho
fi;
pDkfJnk.
o{g
fi;
;`fBnk;
(T[;
jB.57.
gow
f;o
gftsq
T[s
j?,
:'r
oki
dh)
nkGk
ngko
T_;
dhnK
XkoB
j?,
ekwBktK
iNktK
F'GdhnK
jB.
ehsk
j'fJnk
(T[;
nkGk
ed
nkXko
fJ;
BjhI
soQK
dk
;edk
j?,
j?.58.
dk)
e"D
eEB
eo
ufe ofjU pqjw nkGk fpukfo. bki:' nBzr nkGk fBjkfo. 59.
(fi; ~) ;[D e :eF ns rzXqp w"B j' oj jB. (T[; dh) nkGk ~ ftuko
e pqjwk j?okB j' fojk j?. nkGk ~ ty e ekwdt Fow;ko j' fojk j?.59.
nfs frnkBtkB j? ns eowK ftu gqphB j?. fe; dh nk; s'I ofjs
ns jfo d nXhB j?. eo'VK ;{oiK d ;wkB fi; dh Sph dk gqekF j' fojk
Sfp fdgs e'N ;{oi gqwkB. ue ojk uzd bfy nk;wkB. 60.
j?.
T[gfi:k nkg fJe i'r o{g. g[fB br' i'r ;kXB nB{g.
frqj fgqEw Skfv T[fm ubk ds. gowz gftsq fBowbh wfs. 61.
uzdqwk
gkXVh
Sz d
T[;
ftu
j?okB
j'
fojk
j?.60.
ns
fBowb
p[ZXh
tkbk
j?.61.
T[s
gq;zB
fXnkB
j'fJnk.
e
;[D'.
fJ;
soQK
dh
nkekF
pkDh
j'Jh--j
;`fBnk;
oki!
62.
r[o jhD w[efs Bjh j's ds. s[fj ej' pks ;[fB fpwb ws.
r[o eofj fgqEw sp j'fr w[efs. efj dhB ekb fsj i'r i[rs. 63.
nkekF
(T[j) nkg jh @fJe# :'r o{g ftu g?dk j'fJnk j?. fco nB{gw :'r
;kXBk eoB brk j?. dZs gfjbK xo ~ Sv e T[m ufbnk j?. (T[j) gow
gftsq
fJfw GJh fpUwpkBh pBkfJ. s[w ;[Dj[ p?B ;`B:k; okfJ. 62.
ty
p[ZXh
Sz d
j dZs! r[o{ s'I jhD (nt;Ek ftu) w[esh BjhI j'Jrh. j fBowb
tkb! s?~ rZb efjzdk jK, (fXnkB Bkb) ;[D. gfjbK r[o{ XkoB eo,
sd w[es j'tIrk. ekbdt B T[; ~ (fJj) :'r dh i[rs efj fdZsh. 63.
196
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
brk
(i')
:'r
sd dZs dt
T[;ss T[ukoh. (i')
ofjs
Foho
eb`e
s'I
w[es
nrkX
wfjwk
tkbk
j?.64.
fiE
feE
fpoki
fojk
j?.65.
197
(nkekF pkDh ;[D e) dZs B pj[s soQK Bkb dzvts (gqBkw) ehsk
ns nk; s'I ofjs jfo d nXhB (j' frnk). (fco) pj[s soQK dh :'r ;kXBk
eoB
ntsko
nBeK w[Bh b'r rkT[Id jB. fi; ~ td Bfs Bfs efjzd jB. T[j nkfd,
wZX, nzs ns gj[zu s'I go j?.66.
fi; fJe B nBe o{g XkoB ehs jB. (fi; B) ftte g{ote nkekF
ns Xosh pDkJh
i' G? ofjs, i{B
j?.
ns g{oB g[okD (g[oF) j?. (T[j) okfinK dk okik ns wjkB G'rh j?.68.
nBfSi si nBG? gqek;. yVrB ;gzB gowz gqGk;.
nkGk nBzs poBh B ikfJ. fco fco' ;op wfs e' ubkfJ. 69.
(T[j) B fSi ik
j?. (T[j) sbtkoK
tkbk
Bkb Gog{o j?), pj[s jh ibkb tkbk j?. (T[; dh) nkGk nBzs j?, i' toDB
BjhI ehsh ik ;edh. fco T[j ;kfonK wZsK ~ ubkT[Idk fcodk j?.69.
;pj{ pykB fij Bfs Bfs. nebze o{g nkGk nws.
;opz ;fwqX fij gkB bkr. fij Bkw bs ;p gkg Gkr. 70.
r[B ;hb ;kX[ sk e ;[GkfJ. fpB[ sk; ;ofB Bjh e'T{ T[gkfJ.
dhBB T[XkofD ik;[ pkB. e'T{ ej? e?;Jh bs wkB. 71.
BK
b?D
Bkb
;ko
gkg
Gi
iKd
tkbk
jB.
ns
fi;
jB.70.
T[; dk ;[Gk r[D, ;hb ns ;kX[sk tkbk j?. T[; dh FoB s'I fpBk
j'o e'Jh T[gk BjhI j?. dhBK dk T[&ZXko eoBk fi; dh nkds j?. e'Jh fetI
jh
(T[;
dk
BK)
efjzdk
j?,
(T[j
T[;
soQK)
wzB
b?Idk
j?.71.
(T[j) ebze s'I ofjs ns B fSi ik ;eD tkb si tkbk j?. (T[;
dk)
r[D F'Gk gk
jB.72.
nk;B
nv'b
oj
j?
ns
jB.
F[G
(T[;
;[ydkfJe
;i
~!)
ty
tkbk
t?oh
j?.
ns
fi;
fwso
ftu
nDfrDs
bbukJ
ofjzd
gow
fpB[ p?o o{g nBGt gqek;. nBfSi rks fBf; fdB fBok;. 74.
gftsq
ns
okfinK
dk
okik
j?.73.
fi; dh ihG nzfwqs (d ;wkB p'bdh j?), sbtko (T[; d jZE ftu)
T[&Zuh F'Gdh j?. dts ns d?Is ty e w'fjs j[zd jB. T[j fpBk t?o tkbk
ns ;[sj gqekF j?.
s'I ofjs j?.74.
(T[j)
fSiD
tkb Foho
tkbk
ns oks
fdB
nk;K
198
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
199
(T[; dh) i'fs nkfd s'I nzs se fJe ;wkB j?. (T[j) S nzrK Bkb
Gog{o ns ;kohnK ftXhnK dk ]}kBk j?. fi; d sB dh F'Gk pj[s F'Gdh
j?. (fi; dh) i'fs ~ ty e :eF ns rzXop b'GkfJwkB (j' oj jB).75.
(T[; dk) Foho Gzr BjhI j[zdk ns nB[Gt d[nkok gqekfFs (;[sj
gqekF) j[zdk j?. T[; dh irs d ihtK ftu ok; (i'fs) g;oh j'Jh j?. (T[;
B) ib Eb ftu nBe iht ehs j'J jB, go nzs ftu (T[j) ;G fco
fJe o{g jh jB.76.
fij S{nk B?e[ Bjh ekb ikb[. SP? ;ek gkg Bjh eT[B ekb.
nkfSi si nBG{s rks. Je? ;o{g fB; fdB gqGks. 77.
fi; ~ ekb d ikb B }ok fizBk th S'fjnk BjhI j?. (T[; ~) gkg
fe; ;wI th S'j BjhI ;fenk j?. (fi; dk) si nDfSi o{g tkbk j? ns
sZsP-ofjs
tkbk
gqGks
tb
fJe
;wkB
o{g
toDB
eo
;edk
j?,
ebwK
pD
ikD,
nzs
BjhI
gk
;edk.80.
fco
th)
jzeko
Sv
Bfs
Bfs
ftukoB
brk
j?.81.
soQK
pj[s
:'r
ehs,
go
sK
th
T[;
dk
gko
BjhI
gk
fi; dk fJe o{g j?, go nBe soQK Bkb gqekfFs j' fojk j?. (T[;
dk) si gqrNkt s'I ofjs j?
(T[; dk) nk;D nv'b j? ns
d[nkok
ns
BjhI
fdB
j?,
pj[ ehB i'r sj pj[ gqeko. Bjh sfdg sk;[ bfj ;ek gko. 82.
oks,
fB; fdB igzs ;Be` ;Bks. Bjh sfdg sk;[ ;'Gk fBoks.
w[y uko pd feB T[uko. sfi rop Bfs Bs? fpuko. 81.
(T[j)
j?.
fJ; soQK dk ;s'so gkm dZs B ehsk j?. (fJ; d) nZyoK ~ gVQfdnK
tkbk
j? . 77.
fJj Gkfs ds n;s'sq gkm. w[y gVs nSq r:' gkg Bkm.
e' ;e? poB wfjwk ngko. ;`Sg ehB sk s T[uko. 78.
Foho
gqekfFs
j[zdk
j?
ns
dh
pj[s
;[zdo
F'Gk
j?.83.
fi; bJh t?oh ns fwso fJe ;wkB jB. (fi; dk) si gqrN BjhI
ehsk ik ;edk ns (fi; dh) wfjwk wjkB j?. i' nkfd s'I nzs se fJe'
jh ;o{g tkbk j?. (T[;) ;[zdo ;o{g tkb B nB{gw irs dh ouBk ehsh
j?.84.
200
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
fij okr ozr Bjh o{g oy. Bjh Bkw mkw nBGt nGy.
nkikB pkfj nBGt gqek;. nkGk nBzs wfjwk ;[ pk;. 85.
o[ d q
ntsko
201
fi; dk e'Jh okr, ozr, o{g ns oyk BjhI j?. (fi; dk) e'Jh BK
ns EK BjhI j? ns i' ;[sj gqwkD ns Gy ofjs j?. (T[j) r'fvnK se
bzphnK pKjtK tkbk j? ns nB[Gt d[nkok gqekfFs j[zdk j?. (T[; dh) nkGk
nBzs
eJh ebg i'r fifB eos phs. Bjh sfdg sT[B Xfo rJ uhs.
w[fB wB nBe r[fB rB wjkB. pj[ e;N eos Bjh Xos fXnkB. 86.
sK
j?
ns
wfjwk
fiBQK ~ :'r
th T[j T[BQK d
dh
;[zdo
;[rzX
j?.85.
wjkB r[DK d g[zi dk fXnkB eofdnK pj[s eFN ;j, go (fco th) fXnkB
ftu
fij Je o{g feB nBe. nzsfj ;w: c[fB GJ Je.
eJh e'fN izs ihtB T[gkfJ. fcfo nzs bs nkgfj fwbkfJ. 87.
fij ehB i'fs T[d's ;op. fij js:' ;op rophB rop. 90.
ik
;fenk.86.
ftu
dh
fwbk
FoB
b?Idk
ftu
j?.87.
;ko
irs
iht
gJ
jB
ns
fi;
uoB
nBe w[Bh wB ftu ig oj jB. T[; dk fXnkB XofdnK eJh ebg (:[r)
phs rJ jB, go T[; ~ fe; B th fes ftdwkB BjhI tfynk.88.
(T[; dh) nkGk nBzs j? ns wfjwk ngko j?. (T[j) nfsnzs T[dko
nkgD
fi;
fij irs iht ;p go ;ofB. w[B wfB nBe fij igs uoB.
Xkfonk
fi; B fJe o{g s'I nBe o{g ehs jB ns nzs tb i' fco fJe
o{g j' rJ jB. (fi; B) eJh eo'V iht izs g?dk ehs jB ns fco nzs
ftu
eJh ebg fsj` eos fXnkB. ej{` B dfy fsj fpfdwkB. 88.
BjhI
ns
w[BhnK
ns
;{othosk
wB
(ftu
t;D
tkbk)
wjkB
j?.
p[ZXh
(T[;
dk)
ngko
j?.
ftuko
(T[;
dk)
BjhI
si
eo
nDfSi
j?
;edh.89.
fi; dk nkfd s'I nzs se fJe' fijk ;o{g j?. (fi; dh) F'Gk Gzr
j'D tkbh BjhI ns fi; dh wfjwk nB{gw j?. fi; B ;kohnK i'sK ~ gqrN
ehsk
j'fJnk
j?.
fi;
;kfonK
jzekohnK
dk
rop
BFN
ehsk
j'fJnk
j?.90.
fij roptzs Je? B oky. fcfo ej' p?D Bjh p?D Gky.
fJe pko wkfo wko:' B ;sq.[ fJe pko vkfo vkfoU B nsq. 91.
fJe
tko
sho
(@nsO#)
Sfvnk,
fco
BjhI
Sfvnk.91.
(T[; B) ;teK ~ Ekg e (fco) d{o BjhI ehsk. (i T[; dh) G[b
;te Ekfg Bjh d{o ehB. bfy GJh G{b w[fy fpj; dhB.
fij rjh pkfjz feB' fBpkj. sqh:k Je p:kfj Bjh ehB p:kj. 92.
B)
ty bJh sK w{zj s'I j; e (p]F) fdZsh. fi; dh pKj geVh, T[; ~ (nzs
se) fBGk fdZsk. fJe fJ;soh ftnkjh, sK (fco d{ik) ftnkj BjhI
ehsk.92.
eo'VK eFNK (sgK) d eoB Bkb th BjhI ohMdk, go fJe Bkw b?D
Bkb jh w[esh (@;hMzs#) j' iKdh j?. (T[j) egN ofjs o{g tkbk j? ns
nB[Gt d[nkok gqekfFs j[zdk j?. (T[j) S r[DK Bkb gfog{oD j? ns oks
fdB
nk;K
s'I
T[j
gow
w[es
gftsq
ofjzdk
ns
j?.93.
g{oh
soQK
g[okD
(g[oF)
j?.
(T[;
dh)
wfjwk
nGzr j? ns F'Gk dk ]}kBk j?. T[j gftsq, gqf;ZX ns gow g[Bhs j?. (T[;
dhnK) pKjtK r'fvnK se bzphnK jB, G? ofjs j? ns fifsnk BjhI ik
;edk.94.
202
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
203
fi; d eJh eo'V fJzdo gkDh GoB tkb jB. fesB jh uzdqwk, ;{oi
ns feqFB ntsko jB. eJh ftFD{, o[dq, okw ns o;{b (w[jzwd) jB. go
(;Zuh)
ntsko
(fi;
Grsh
s'I
fpBk
e'Jh
th
gqtkB
BjhI
j?.95.
ws dk gqekF eod jB. gozs{ fJe dh nk; s'I fpBk ;G fBok; jh ofjzd
jB.96.
fij Bfs Bfs Gkys fBrw. eosko ;op ekoD nrw.
fij bys e'Jh Bjh eT[B ikfs. fij Bkfj fgsk fGqs sks wks. 97.
fi; ~ td Bfs Bfs efjzd jB, (i') eosko ;ko ekoBK dh gj[zu
s'I go j?. fi; ~ e'Jh BjhI ikDdk fe fe; ikfs dk j?. fi; dk e'Jh
fgsk,
j?.
nfpeko fus nB[Gt gqek;. xfN xfN fp:kg fB; fdB T[dk;. 100.
i'
fi;
ns
wksk
BjhI
j?.97.
F[o{
d
s'I
ozr
jh
ns
ngko,
oy
dk
pnzs
ns
toDB
BjhI
ftfFnK
ehsk
s'I
ik
w[es
j?.98.
;edk.
(i')
ndG[s,
nBzs, nfs pbtkB ns Gy s'I ofjs j?. (i') nyzv fus tkbk ns ftekoK
s'I ofjs
j?.99.
g[Zso
fi; dk ozr o{g BjhI ikfDnk iKdk. i' FkjK dk Fkj ns okfinK
dk okik j?. fi; dk toD ns ikfs BjhI j? ns fi; dh feqs (ehosh)
nBzs
Gok,
o{g
tkbk
j?.
(i')
dtfsnK
dk
dtsk
ns
nB{gw
wfjwk
tkbk
fi; ~ T[;ss ns fBzfdnk fJe ;wkB j?, (fi; dh) nkGk nyzv j?
ns wfjwk wjkB j?. (fi; dk) fus fteko s'I ofjs j? ns nB[Gt d[nkok
gqekfFs j[zdk j?. (i') xN xN
(ftoes) ofjz d k j? . 100.
dZs
fJ;
soQK
dh
ftu
T[;ss
ftnkg
dk
fojk
T[ukoB
j?
ehsk.
ns
oks
T[dko
fdB
nsqh
T[dk;
w[Bh
no[ Gkfs Gkfs T[fm gos uofB. ikBh B ikfJ fij ikfs poB. 101.
g[Zso (dZs) B dzvts gqBkw ehsk. ns T[m e soQK soQK Bkb uoBhI fgnk
fi; dk toD ns ikfs ikDh BjhI iKdh.101.
iT[ eo? feqs eJh i[r T[uko. Bjh sfdg sk;[ bfj iks gko.
ww nbg p[fX st r[B nB`s. poBk B iks s[w nfs fpnzs. 102.
(w?I)
st r[D nfs T{u nzpo ;wkB. ww nbg p[fX pkbe nikB.
few ;e" poB s[wo gqGkt. st gok ;ofD sfi ;G T[gkt. 103.
pkbe
BjhI
eo
;edk,
soh
(F'Gk)
pnzs
j?.102.
so r[D nkekF tKr pj[s T[&Zu jB, (go) w?I nbg p[ZXh tkbk nikD
jK. w?I s[jkv gqGkt dk fe; soQK toDB eo ;edk jK. (w?I) ;ko
T[gk
Sv
ns
jko
toDB
s[jkvh
FoB
ftu
fgnk
jK.103.
pqjwk
204
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
oj
~
jB.
Sv
sj igs o[dq i[r e'fN Ghs. pfj rJh rzr f;o w[fo B uhs.
eJh ebg phs fij Xofs fXnkB. Bjh sfdg fXnkB nkJ ;[ikB. 106.
r[DK
e
T[;
dk
pnzs
~
ftuko
pnzs
igfdnK
eofdnK
efjD
o[dq
205
eofdnK
br
pqjwk
frnk
eo'VK
:[r
jko
wzB
frnk
j?.
jm
j?.105.
fpsk
fdZs
jB.
f;o
T[s'I
rzrk
tfj rJh, go (T[; B f;woB s'I) fus ~ BjhI w'fVnk. T[; dk fXnkB
XofdnK (;kXeK d) eJh ebg phs rJ jB, go sK th (T[j) ;[ikB (T[BQK
d)
fXnkB
ftu
BjhI
nkfJnk.106.
ntsko
;qFm pqjkwDK dk ;[nkwh j?, T[; ~ ewb-Bkb dk d{ik f;ok gsk B bfrnk,
(sK fco) ftuko g{ote d;' fe T[j (ekb dt) dk gko fetI gk ;erk.107.
Sz d
Sz d
fi; dh ;[zdo Sph dk toDB BjhI ehsk ik ;edk. (fi; dh) ngko
nkGk ns nGzr (BFN B j'D tkbh) wfjwk j?. fi; fJe B nBe o{g ehs
j'J jB, j'oBK d uoBK ~ Sv e T[; dh Ne XkoB eo'.108.
o{ n kb
Sz d
nsqh w[Bh dk g[Zso (dZs) GKs GKs d pnzs d;K ftu gqG{ dh ehosh
rkT[Idk fcfonk ns soQK soQK d jzeko ~ fsnkr e (T[; dh) uoBhI brk
fojk. T[; B id fus brk e eo'VK toQ jfo dh ;tk ehsh, (sK) T[;
~
nukBe
(fJ;
soQK)
dh
nkekFpkDh
j'Jh.109.
ns
j dZs! s?~ ;Zu efjzdk jK, r[o{ s'I fpBk w[esh BjhI j'trh. okik
oze, goik toik (nkfd) ;G e'Jh fJ; soQK efjzdk j?. eo'VK eFN
feT[I
eodk
g[Zso!
fJ;
j?I,
fJ;
;Zuh
soQK
f;fynk
Bkb
~
dj
;[D
dk
b?
T[&ZXko
ns
ik
BjhI
e
j'Dk.
r[o{
XkoB
nsqh
w[Bh
eo.110.
dZs B fejk-o{ n kb S` d
id fJ; gqeko dh nkekF pkDh j'Jh, sd dZs i' ;fs ;o{g, Fhb
dk ;w[zdo, uzrh fposh dk dfonk ns frnkB dk wkB' y{j j?, uoBhI br
frnk ns v`v"s eo e fJ; soQK efjD bfrnk fe (T[j)
~ r[o{ ehsk ikJ, fJj w?~ ftuko g{ote d;'.111.
e"D
j?<
fi;
i' fus ~ uzrk br T[; ~ r[o{ eoBk ukjhdk j?. egN dk fsnkr
eoe ns fus brk e (T[; dh) ;tk eoBh ukjhdh j?. id'I r[o{ dt
ohMDr sK s[;hI todkB gqkgs eo'r. j ;[ikB dZs! ;[D b? fe fJ; soQK
T[ & Z X ko
BjhI
j' D k.112.
206
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
207
fi; B ;G s'I gfjbK ;bkj (@wzsq#) fdZsh ;h, T[; ~ r[odt wzB e
ns fjod ftu gqG{ ~ ikD e :'r eoB bJh ub fgnk. wksk fgsk toid
oj, go (T[; B) T[BQK dk fJe puB th B wzfBnk. :'r dhnK nBe ftXhnK
(@B:k;#)
XkoB
x'o
eo
izrbK
ftu
;zxD
ik
izrbK
nBe
tb
soQK
s[o
dh
fgnk.113.
sgf;nk
ehsh.
fJe
fus
j'
e GKs GKs d wzsqK dk T[ukoB ehsk. id fJe ;kb eFN ;fj e x'o
sg ehsk, sd p[ZXh d ]}kB (gqG{) B nk e p[ZXh dk to d fdZsk.114.
id'I T[; ~
rJh). gow g[oy
nukBe
feE
p[ZXh
Xow
fiE
dk
gquko
;kohnK
ehsk
fdFktK
ns
t^v
ftu
tX
rJh.
gkg
(T[E'I)
(fco
fy;e
dZs
B)
fiE
rJ.115.
fi; dk ed ftBkF BjhI j[zdk, T[; nekb ~ gfjbk r[o{ ehsk. fi;
dk fiE feE ;G gk; fBtk; j?. fi; B nzvi, ioi, ;si ns T[dfGi
nkfd dk g;kok ehsk j?. T[; ~ ;fs wzB e w[Bh dZs B T[; ~ (gqEw)
r[ o {
XkoB
o{ n kb
Sz d
o{ n kb
Sz d
ehsk.116.
jh wzB e (wB ~) d{ik r[o{ XkoB ehsk. fi; tb wB wzB iKdk j?, sd
jh BkE dh gSkD j' iKdh j?. j w[Bh bkb! ;[D, sd jh wB dh F[ZX ekwBk
f;Z X
j[ z d h
G[ i z r gq : ks Sz d
G[ i z r gq : ks Sz d
ip? dP? ;[ ehB r[o{ ds dt`. ;dk Je fus` eo? fBs ;t`.
iNk i{N ;h;` ;[ rzrk so`r`. ep? SP? ;ek nzr e' B nB`r`. 118.
wjk T[ibh nzr fpG{s ;'j?. by? w'B wkBh wjk wkB w'j?.
iNk i{N rzrk so`r` wjkB`. wjk p[fX T[dko fpfdnk fBXkB`. 119.
dh)
id dZs B d' r[o{ XkoB eo bJ, sd fJe fus j' e fBZs (T[BQK
;tk eoB brk. (T[; d) f;o T[s iNktK dk i{Vk j?, (T[j n;b'I)
jB.
(T[BQK
d)
Foho
ed
th
ekw
dt
S'j
j? . 117.
Sv
dk nfGwkB
jB. wjkB
B wjkB u[g ;kXh j'Jh j?. wjkB :'r d eowK dhnK ;kohnK ftXhnK g{ohnK
ehshnK
j' J hnK
jB.120.
208
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
d:k f;zX[ ;op` ;[G` eow eosk. jo ;op rop` wjk si Xosk.
wjk i'r eh ;kXBk ;op ;kXh. wjk w'B wkBh wjk f;X bkXh. 121.
~
;koh
;kXBk
f;ZX
ns
wjkB
f;ZXh
gqGks
eo? ;fs eowz e[oeowz gqBk;`. oj? Je fus` w[Bh;` T[dk;`. 124.
si:' ekw eo'X` ;p? b'G w'j`. wjk i'r iPkbk wjk w'fB ;'j`. 125.
ns
T[s
fJFBkB
(T[;
B)
XkoB
ws
tkbk
ehsk
ns
;`fXnk
j'fJnk
j?
bJh
iKdk
j?
eodk
j?.
:'r
j?.122.
fus
ubkfJwkB
BjhI
j'D
fdzdk
j?.
(T[j)
:'r
dh
ftXh
gkbdk
ns p[o eowK ~ uzrh soQK BFN eodk j?. (T[;) wjk w[Bh dk fus ;fEo
j?
ns
(;dk)
F[G
Fk;sqK
se
T[dk;
(T[;
(fBofbgs)
dh)
gj[`u
j?
ofjzdk
ns
j?.124.
e[eowK
BFN
eoB
tkbk
wjk
w[Bh
(:'r)
Xow
dk
wjkB
:'r
dh
T[j
nBe
YzrK
j?.
T[j
dk
nfXekoh
nk;
s'I
ofjs,
bkN
tKr
Bkb
F'Gdk
nfGnk;
wjkB
;dk
j?.125.
eodk
sZsP-tsk
T[dk;
ns
j?.
T[j
wjkB
ns
;`fBnk;
o'r
ofjs
:'r
nt;Ek
so skg X{wz eo? gkB T[u`. M[b? wfX nrB` sT[ fXnkB w[u`.
w'B
j?.121.
(T[j) wjkB nksw doFh j? ns wjkB sZsP-tsk j?. (T[j) fJe' nk;B
;fEo ofjzdk j? ns wjkB pqjwukoh j?. (;dk) ;fs eow eodk j?
;p? i'r ;kX? oj? Je fus`. si? nT[o ;op` rj:' Je fjsz. 127.
wjkB
j'Jh
j?.
wjk ss psk ;[ ;`B:k; i'r`. nBk;` T[dk;h ;[ pk;` no'r`. 126.
T[m
j?.
ehsh
ofjzdk
;[G` ;k;sqr`sk e[eowz gqDk;h. p;? ekBB;` ;[gksq` T[dk;h.
j'Jh
gqkgs
tb
F[ZX
ehsh
eo? i'r B:k;` fBok;` T[dk;h. Xo wybk gow ss` gqek;h. 123.
209
T[m? gqkfs ;`fXnk eo? BkB ikt?. eo? ;kXBk i'r eh i'r Gkt?.
fsqekbr do;h wjk gow ss`. ;[ ;`B:k;[ dt` wjk ;[X ws`. 122.
ntsko
jh
X{`JI
fjs
d
gkfbnk
;e
ftu
j?.127.
yV'sk
j?.
nrBh
T[u
g?o
eo
ns
wjkB
ftu
M[bdk
j?,
j?.
dZs
go
o[dq
wjkB jmh, sg;th, w'BXkoh ns wzsqXkoh j?. dZs g{oB pqjw ftfdnk
dk ]}kBk j?. :'r dk ftXkB eodk j? ns oki G'r ~ fsnkrdk j?. ;ko
eo? i'r B:k;` si oki G'r`. ue ;op dt` ie ;op b'r`. 129.
dts
n;uoi
ftu
g?
rJ
jB
ns
;ko
b'r
j?okB
Xowh
jB.129.
210
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
goh gkopsh gow d;h gSb. pbh pkbyh pzr o{wh o[jb. 131.
Sz d
pzr
iNh,
fiBQK
Sv
fdZsk
j?
ns
nk
uoBhI
br
rJ
jB.130.
d;
ikwBh,
d,
o{wh
izsqXkoh,
ns
Sb
o[jb.131.
eoB
tkb,
nih,
th
dFK
ftu
SsqXkoh
nkwoh
:Zr
(oki-wjkoki)
eoB
j[`d
;B,
ns
fBT[bh
eow
tkb,
nXw,
thoi
;ko
tZvk
br
o{ n kb
Xo ;h; g? gow i{N iNkB`. eo? bkfr ;`B:k; i'r ngqwkB`. 134.
jzeko
fBtk;h,
eo? bkr ;op` ;[ ;`B:k; i'r`. fJjh gzE bkr ;[G` ;op b'r`. 133.
211
iNh dzv w[zvh sgh pqjwukoh. ish izrwh ikwBh izsq Xkoh.
ntsko
(T[j)
jB.
;kfonK d;K d;KsoK s'I b'r nkJ jB ns dZs d jZEhI f;o w[BtkJ
f;o T[s iNktK d Gko i{V XkoB eo bJ jB. pnzs b'r ;`fBnk;
:' r
eoB
o{ n kb
br
rJ
jB.134.
Sz d
f;o
jB.135.
bJ
w[ B tk
u`dOwk th u"Ie rJ jB. (fJzdo fJ; bJh goFkB j? fe) ni fes dZs wo
wjkB oki ~ y'j B bJ. ;ko (dts) fiE feE fpwkBK ftu p?m ohM oj
jB
ns
dZs
r[o{dt
ikD
;ko
uoBhI
g?
rJ
jB.138.
212
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
213
jB.139.
;kfonK okfinK B oki ;ki Sv e ;`fBnk; dk G; XkoB eo fbnk
j?. fiE'I feE'I T[dk; j' e :'r eoB br jB. FohoK T[s ftG{sh wb e
T[ib eo bJ jB ns f;o T[s iNktK dk i{Vk (pDk fbnk j?). soQK
soQK Bkb ;ko F'Gk gk oj jB i' oki;h mkmK ns ]}kfBnK tkb ;B.140.
fiE'I feE'I (d okfinK B) g[Zso, fwso, fJ;soh, ;zgZsh ~ ft;ko e
ns fti?-gZsoK ~ Sv e ;`fBnk; dk G; b? fbnk j?. ;[zdo x'fVnK, t^v
t^v jkEhnK ns ;[zdo ;wki ~ Sv
wjk pB ftu nk t; jB.141.
fiE'I
feE'I
T[dk;
(ftoes)
j'
:'r
fJ;
soQK
Bkb
;koh
fgqEwh
oki
Ssh
s'I
Ssh
;`fBnk;
rJ
jB
ns
uzw
ns
fJeBK B Foho T[s fpqSK dhnK fSbK d p;sq XkoB ehs j'J jB
fJe ebg (fizB ;wI ftu pKj) T[uh eo e yV's jB. fJe pj[s
E'Vk
fijk
fJe Xos p;sq pbebB nzfr. fJe ojs ebg fJ;fEs T[szr.
fJe eos nbg d[rXk njko. fJe ojs poy pj[ fBokjko. 143.
e,
ofjz d
fJe ojs w'B w'Bh wjkB. fJe eos B:k; sfi ykB gkB.
d[ZX
dk
nkjko
eod
jB
ns
fJe
tfoQnK
se
fpBk
G'iB
:'r
dk
jB.143.
fJe
wjkB
w'Bh
u[g
ofjzd
jB.
fJe
ykDk
ghDk
Sv
fJe ojs J/e gr fBokXko. fJe p;s rqkw ekBB gjko. 144.
ftXkB eod jB. fJe (etb) fJe g?o s fBokXko yV's ofjzd jB. fJe
fgzv ftu, pB ftu ns gjkV ftu t;d jB.144.
fJe eos e;N eo X{wq gkB. fJe eos Gkfs GkfsB ;BkB.
fJe eFN Bkb X{wo-gkB eod jB. fJe GKs GKs d fJFBkB eod
jB. fJe (etb) fJe g?o T[s :[r (fizB b`p ;wI se yV's) ofjzd jB.
fJe ojs fJe gr i[r gqwkB. eJh T{oX pkj w[fB wB wjkB. 145.
eJh
fJe ojs p?fm ifb wfX ikfJ. fJe sgs nkfr T{oX iokfJ.
fJe eos B:k; pj[ fpfX gqeko. fJe ojs J/e nk;k nXko. 146.
w[BhnK
pKj
T[&Zuk
u[fenk
j'fJnk
j?.145.
nk;
nk;o
ofjzd
jB.146.
jB. eJh p?m e pqs, pqjwuo: ns dkB eod jB. eJh fJe gqG{ (@fBXkB#)
~
eJh Xos ikfJ b? fg;N gkB. eJh d/s eow eh Skfv pkB. 148.
tkb
eJh ed th B}o ~ BhtK BjhI eod. eJh nZr pkb e fgZm ~ ;ed
eJh epj{` Bhu Bjh eos vhm. eJh sgs nkfr go iko ghm.
eJh eos ifr no[ j'w dkB. eJh Gkfs Gkfs fpXtfs fJ;BkB.
wB
fJe ib ftu ik e p?m iKd jB. fJe nZr d GKpV pkb e (T[;
dk) ;e b?Id jB. fJe eJh soQK Bkb :'r nfGnk; eod jB. fJe etb
fJe
eJh p?m eos pqs uoi dkB. eJh Xos fus J/e? fBXkB. 147.
wjkB
fus
eJh
ftu
:Zr,
XkoB
j'w
eod
ns
jB.147.
dkB
eod
jB.
eJh
GKs
GKs
ftXh
fdzd
nB[;ko
jB.
eJh
214
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
eJh eos p?fm gowz gqek;. eJh Gqws gp pfB pfB T[dk;.
eJh ojs J/e nk;B nv'b. eJh igs p?fm w[y wzsq nw'b. 149.
o[ d q
jB.
eJh eos p?fm jfo jfo T[uko. eJh eos gkm w[fB wB T[dko.
p?m
nw'be
wzsqK
dk
w[y
s'A
ikg
eod
jB.149.
w[Bh
wB tkb
dk GiB
eod
jB.
eJh
td
dhnK
ns
jB.150.
eJh
fJe
g?o
T[s
fJe eos fBnk; nk;k fpjhB. fJe ojs J/e Grts nXhB.
fJe eos B?e[ pB cb njko. fJe oNs Bkw f;nkwk ngko. 152.
eJh
eJh J/e gkB n;fEs nv'b. eJh igs ikg wfB fus y'fb.
eJh ojs J/e wB fBokjko. fJe GSs gT[B w[fB wB T[dko. 151.
215
eJh Grfs Gkt Grts Gi`s. eJh fouk p/d f;zfwqs oNzs. 150.
ntsko
fouktK
nv'b
f;fwqshnK
yV'Id
jB.
dk
eJh
oNB
y[bQ
ofjzd
wB
jB.
eod
fus
eJh
Bkb
ikg
T[dko
wB
fJe nk; (fJZ S k) s' I ofjs j' e :' r ;kXBk eod jB. fJe (e t b)
fJe GrtkB d nXhB ofjz d jB. fJe pB d cbK dk E' V k fijk nkjko
eod jB. fJe ngko (gokeqw tkbh) dth (@f;nkwk#) dk Bkw oNd jB.152.
fJe nk; (fJZSk) s'I ofjs j' e fJe' dh nk; oyd jB. fJe eJh
soQK d d[y Foho T[s ;fjzd jB. fJe (etb) fJe jfo dh eEk ~ efjzd
fJe ejs Je jfo e' eEkB. fJe w[es gsq gkts fBdkB. 153.
jB.
T[s
fJe igs Bkw sk e' d[ozs. fJe nzfs w[efs gkts fpnzs. 154.
(gqG{)
fJe
nzs
w[esh
dk
gqtkBk
gqkgs
eo
b?Id
jB.153.
fJe jfo d d[nko T[s FoBhI gJ jB. fJe T[; d Bkw d nkXko
ofjzd jB. fJe T[; d nBzs BkwK ~ igd jB. fJe (T[;) pnzs
s'I
w[esh
gqkgs
eod
jB.154.
fJe oks fdB Bkw dk T[ukoB eod jB. fJe pqjw ftuko (~ wB
fJe eos Bkw[ fB; fdB T[uko. fJe nrfB j'sq pqjwk fpuko.
fJe ;k;sq ;op f;fwqfs oN`s. fJe ;kX ohfs fB; fdB ubzs. 155.
fJe j'w dkB no[ pd ohfs. fJe oNs p?fm yN ;k;sq whs.
td
dh
ohs
nB[;ko
j'w
ns
dkB
eod
jB.
gkXVh
gkXVh
Sz d
eJh Gkfs Gkfs ;' Xos fXnkB. eJh eos p?fm jfo feqs ekfB.
eJh ;[Bs gkm gowz g[Bhs. Bjh w[os ebg pj[s iks phs. 158.
eJh p?m eos ifb e' njko. eJh Gqws d; d;B gjko.
eJh igs wX ezdoh dhj. eJh pqjwuoi ;osk wMhj. 159.
upd
fJe
p?m
fJe GKs GKs d fwm G'iB pj[s ;ko raohpK ~ p[bk e fBZs ykD
bJh fdzd jB. eJh p?m e pj[s soQK d gkm eod jB. eJh nzB fsnkr
~
jB.
fwso
fJe eos pd uko' T[uko. fJe frnkB rkE wfjwk ngko. 156.
ekm
eod
fJe
ngko
jB.157.
Sz d
eJh GKs GKs Bkb fXnkB Xod jB. eJh p?m e jfo i; eod
jB ns (eJh) ezBK (Bkb ;[Dd jB). eJh gow gftsq gkm ~ ;[Dd jB
ns eJh ebg
jB.158.
eJh
p?m
(:[r)
e
ib
phs
dk
ikD
nkjko
s
eod
th
(fJj
jB.
eJh
ezw
d;
eoB'I)
d;KsoK
w[Vd
d
BjhI
gopsK
ftu Gowd fcod jB. eJh tZvhnK ezdoK (r[cktK) ftu (p?m e) ig eod
jB. eJh pqjwuo: o{g Bdh ftu (N[phnK bkT[Id jB).159.
216
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
;ed
~
217
eJh gkDh ftu ik e p?m ofjzd jB. eJh nZr pkb e uzrh soQK
jB. eJh f;ZX b'e w{zj T[s u[g ;kXh oyd jB. (eJh) j'oK nk;K
eJh ojs p?fm wX Bho ikfJ. eJh nrB ikfo skgs pBkfJ.
eJh ojs f;fX w[y w'B mkB. nfBnk; fus fJe nk; wkB. 160.
ntsko
Sv
fJe
nk;
fus
ftu
t;k
oyd
jB.160.
fJj Gkfs i'fr ehB ngko. r[o pkM :" B j't? T[Xko.
sp go ds e uofB nkfB. efj dfj i'r e r[o fpXkB. 162.
fJ; soQK (nBeK B) ngko :'r ehs jB. go r[o{ s'I fpBk fJzi
(T[BQK dk) T[&ZXko BjhI j'fJnk. sd (T[j) nk e dZs d uoBhI g? rJ (ns
efjD
j'
br)
r[o{dt!
:'r
dh
ftXh
d;
fdU.162.
i' ngko (ub) ib ftu w[zB ;B, T[BQK ufbnk dk BK @pB# (pBh)
frnk. (i') nBeK f;Zy gjkVK ftu ehs ;B, (T[BQK dk BK) Gy ;fjs
@frfo#
si
;wM' . 163.
GkoE dk toDB eofdnK i' pnzs (ub) pD ;B, T[BQK dk BK @GkoEh#
fejk
iKdk
ftuko
gops fpy? ;i f;y ehB. gopfs ;[ Bkw b? skfj dhB.
j?.
(i')
fbnk
gopsK
ngko
ub
FfjoK
ftu
ehs
;B,
T[BQK
dk
Bkw
@g[oh#
fdZsk.
ikt . 164.
ftu
fijV
j'fJnk.
dk
sd
Bkw
@gopfs#
T[ukoB
T[BQK
fwbk
dk
;B,
Bkw
BKtK
;ikJ
;ko;[fs sho i ehB ub. ;ko;[sh Bkw fsB Bkw wb. 166.
gzi
ub
dZs
dt
fp;okw
fdZ s k.166.
shoEK ftu i' ;te ehs, T[BQK gqphBK d BK Bkb @shofE# Bkw i'V
fdZsk. fiBQK B dZs d uoB nk cV ;B, T[j ;ko ftfdnk fBXkB j'
rJ.167.
1H @pB#
eo
fdZ s k.168.
tkb
oy
(dZs B) T[E
fdZsk.169.
T[E
ik
i'
ub
pDkJ
;B,
218
;qh
d;w-rqzE
gkXVh
;kfjp
Sz d
gkXVh
o[ d q
ntsko
ns
pj[s
219
S` d
r'fvnK
se
pKjtK
tkbk
t^v
gqGkt
tkbk
sfi ;op nk; fJe nk; fus. nfpeko fus gowz gfts.
ij eos d; d;B fpjko. T[fm ubs ;op okik ngko. 172.
ns
etb
fJe
u"gJh
ftuod
uT[ph; r[o{ ehB fijk Gksk. np ;[B bj[ ej' fJj pksk.
Je weoek ds fBjkoh. n?; fjqd nB[wkB fpukoh. 176.
nkgB jhn? n?; nB[wkBk. sh;o r[o[ :kfj jw wkBk.
g?o)
geV
bJ
;B.171.
;B,
T[E'A
;ko
ngko
oki
T[m
Bkb
s[o
ngko wB tkbk w[Bh dZs fi; fi; gk; tb rwB eodk ;h, (T[E'I
T[E'I
dh)
;koh
gqik
xo,
pko
Sv
gjkV
tb
Bkb
ub
g?Idh
;h.173.
u"gJh
;zr
fejVk
fi; fi; d; ftu ;qFm w[Bh (dZs) rJ, (T[E'I d ;ko) T{u Bhu T[BQK
j' rJ. fJe :'r ns d{ik ngko o{g, Gbk ftuko eo e d;',
w' f js
fiE
feE
j[ ` d k.174.
;`fBnk;
:'r
e'Jh
ub
fgnk.
Xosh
(oki)
BjhI
oki;h
fdydh
;h,
mkm
pkm
Sv
fiE
;`fBnk;
:'r
(dZs
nBGT[
d'jok
oki
T[E)
j'o ;kohnK nk;K Sv e fJe nk; fus ftu (Xko bJh ;h) ns
T[BQK dk fus ftekoK s'I ofjs ns gow gftsq j' frnk ;h. fiE th d;K
d;KsoK ftu (dZs)
g? I d ;B.172.
d'jok
;`fBnk;
(T[E
nftnes
ij ij fpjko w[fB eos ds. nBGT[ gqek; no[ fpwb ws. 170.
sfi dhB nT[o M{m T[gkfJ. fdqV rfjU Je ;`B:k; okfJ. 171.
;h,
ns
fi;
soQK
Bkb
(dZs
B)
u"ph;
r[o{
XkoB
ehs,
j[D
fJj
rZb
d;dk
jK, ;[D bt'. dZs B fJe weVh (@weoek#) tyh ns nkgD wB ftu fJ;
soQ K dk ftuko ehsk.176.
nkgD wB ftu nfij ftuko ~ pDk fbnk fe w?I fJ; ~ shik r[o{
(i' weVh nkgD nkg ~ ikb ftu tydh j?) T[; soQK id
(fifrnk;{) nkgD (nzdo) nkgD nkg ~ tydk j? sK nzdo'I jh nkswk o{g
v'o
tXkJh
ikJ
sd
jh
r[o{ d doFB j' iKd jB. (id T[;) fJe ~ Sv e (wB) j'o fes tb
BjhI Girk, sd jh gow-sZsP ~ gqkgs eo ;erk.178.
220
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
;erk.179.
etb T[; d ;o{g (nzr) ftu nkgD ;o{g ~ bhB eo. fJe o;
Sv e j'oBK (o;K) ftu wrB B j't. (T[j) gow sZsP ftu (nkgDk)
fXnkB
brkt,
(fJ;
sd
gqeko)
jh
fBoziB
shik
r[o{
;[nkwh
weoek
gqkgs
eo
;erk.180.
wzB
fbnk
ns
nfGwkBh
dZs
nr
~ ub fgnk. T[; (weVh) dk Gkt (id) fJ; soQK fjod ftu XkoB
fbnk, sd gq;zB fus j' e gqphB (dZs) nr ub fgnk.181.
eo
221
ntsko
u"gJh
u"gJh
id'I
nr
s[o
fgnk,
(sd'I)
wZShnK
ykD
tkbk
(@ok;eo#)
fi;
soQK
wZSh
(geVB
bJh
pr[bk)
fXnkB
brkT[Idk
j?,
(fJ;
soQK wkVk eow eoB eo e T[j) pr[bk nkgD Bkw ~ bki brkT[Idk
j?. fitA T_j u`rh soQK Bkb fXnkB brkT[Idk j?, T[; dk Gkt w[Bh (dZs)
d
r[o{
dZs
wB
uzrk
brk
j?.
(i)
fJ;
soQK
dk
183.
fXnkB
gowkswk
(~
gqkgs
eoB)
bJh
brkJhJ,
;qFm w[Bh dZs nr ub fgnk fi; d f;o T[s iNktK dk i{Vk F'Gdk
;h. nr ik e i' fJe fpbk tfynk, sK w[Bh fXnkB g{ote T[; ~ tyD
brk.185.
u{j
geVB
bJh
(i'
fJj)
fXnkB
brkT[Idk
j?,
(T[;
fXnkB
~)
ty e wjkB wjzs th bik iKd jB. (i) fJ; soQK dk fXnkB jfo (dh
gqkgsh) bJh brkJhn?, sd jh fBoziB ;[nkwh dh gqkgsh j' ;edh j?.186.
222
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
223
fJ; ~ n;hI (nkgDk) gzitK r[o{ ;wfMnk. fJj efj e fjod ftu
(fJj) Gkt ftuko fbnk. fJ; soQK dk i' fXnkB brktrk, T[j fB;u jh
gqG{
(@;kfjp#)
gqkgs
eo
btrk.187.
u"gJh
u"gJh
nk;K
tfynk (fi; B e'b'I ;?Bk bzx ikD s th ezw tb'A fXnkB BjhI jNkfJnk)
ns w[Bh B wB ftu fJ; soQK ftukfonk.188.
G{g ;?B fJj iks B bjh. rqhtk Bhu Bhu jh ojh.
;rb ;?B tkjh wr rJh. sk e" B?e[ ypo Bjh GJh. 189.
(fe fJ; gIi) B oki dh ;?Bk ~ iKfdnK tfynk se BjhI, (ezw ftu
br dh) rodB BhthI dh BhthI jh ojh. ;koh c"i T[; okj s'I bzx rJh,
(go) T[; ~ }ok fizBh ]po BjhI j'Jh.189.
BhthI
ikD
o{w js fJj fiw fus[ bk:'. ;?B rJh go[ f;o B T[uk:'.
s?;hJ gqG ;" gqhfs brJhn?. sp jh g[oy g[oksB gJhn?. 191.
fbnk.190.
o{` (fgziD) bJh fJ; B fitI fus bkfJnk j? ns ;?Bk bzx rJh,
go (fJ; B) f;o BjhI u[fenk j?. nfijh jh gqhs gqG{ Bkb bkDh ukjhdh
j?,
sd
jh
(T[;)
g[oksB
g[oy
gkJhdk
j?.191.
u"gJh
u"gJh
j?
ns
;`fBnk;
oki
(dZs)
nr
s[o
fgnk
wB
ftoes
j?.
T[;
fJe
wkSh
bJh
ik
ikb
fojk
;h
(fi;
dh
(wZShnK
(fi;
dk)
p[ZXh)
wjkB
fBowb
geVB
tkbk)
tfynk
toDB
BjhI
ehsk
ik
T[; B jZE ftu fJe e[zvh tkbh ;'Nh (@fpBSh#) geVh j'Jh ;h. T[;
w'fYnK T[s ikbhnK XohnK j'JhnK ;B ns (wZSh d fFeko ftu wrB)
nzfBQnK tKr (ubdk ik fojk ;h). T[j fJe wZSh dh nk; ftu ;fEs ;h,
(fJzi
Je;[ mkY wS eh nk;{. oki gkN s ikB T[dk;{.
fJj fpfX Bj BkE ;" bJhn?. sp jh g{oB g[oy ej gJhn?. 194.
fJfs wkSh r[o{ ;gsw' ;wkgs`. 7.
gqshs
T[j
ftoes ;h.
gkfJnk ik
j[zdk
fJe
;h)
wZSh
wkB'
dh
T[;
nk;
ftu
ftu
Bkb
;kj
yV'sk
gqw
jh
;h,
BjhI
wkB'
bkJhJ,
j?.193.
oki
sd
gkN
jh
s'I
gow
th
T[j
g[oy
224
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
u"gJh
;zpzX
fx;
ojh
wkB'
F[G
wstkbh
nkuko
j't.195.
tkbh
fJ;soh
fJe
wB
j'
xo
ftu
uzdB
x;
ojh ;h. T[j fJekro fus ;h ns fus ~ uzub BjhI j'D d ojh ;h fi;
ty
dZs
ekra}
T[s
;`fBnk;hnK
fJj
pDh
;h,
(T[j)
~
;h; T[ukfJ B sk; fBjkok. okt oze e' iks fpukok. 197.
225
ntsko
Bkb
s;tho
th
Fofwzdh
b?
T[;
e'b'I,
B f;o u[e
j? . 197.
BjhI
j[`dh
;h.196.
T[;
dk
Foho
tfynk
fe
e"D
S'Id
okik
j'fJnK
iK
oze
soQK
dh
gqhs
gowkswk
Bkb
brkJhJ,
sd
jh
fBoziB
;[nkwh
fpB[ fufs dhB jkfE Bjh nkt?. uko pd fJfw Gd pskt?. 199.
~ gqkgs ehsk ik ;edk j?. (gqw ftu) fpBk fus fdZfsnK (gqG{) jZE BjhI
nkT[Idk. fJ; soQK dh Gd (Goh rZb) uko td d;d jB.199.
u"gJh
u"gJh
:'r ns
ub Bkb
pnzs
ubk
ik
fojk
sd
T[;
fJe
pBikok
nkT[Idk
j'fJnk
fgnk. (T[; B)
gjkVK ~ tydk
tfynk.
200.
XB Bkb fi; d ;ko Gzvko Go j'J ;B. (T[j) pj[s ;ko (;wkB d
bd) pbdK dk M[zv Bkb b? e ufbnk ;h. pnzs p'ohnK (@rkt#) b"IrK dhnK
GohnK j'JhnK ;B. (T[BQK dk) ftuko pqjwk th BjhI eo ;edk ;h.201.
(T[; ~_) oks fdB XB dh fJZSk ofjzdh ;h. (fJ; bJh ;"d ~) tuD
bJh
;h.
ofjzdk
wkfJnk
irs
~) j'o e'Jh
;h.202.
d{ih
nk;
BjhI
Skj X{g e' sqk; B wkB?. okfs nT[ fdt; rtB Jh mkB?.
gkg g[zB eh nT[o B pksk. Je? o; wksqk e oksk. 203.
(T[;
j'Jh
o;
ftu
wrB
;h.203.
nkokXBk
eohJ,
sd
jh
gow
g[oy
dh
gqkgsh
j'
;edh
j?.204.
226
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ubk w[Bh sfi gojfo nk;k. wjk w'fB no[ wjk T[dk;k.
gow ss psk pvGkrh. wjk w'B jfo e' nB[okrh. 205.
u"gJh
T[E
j'
wjkw[Bh
T[E
ftu)
T[E
nfws si no[ T[ib gqGkT[. ikB[e pBk d{;o jfo okT[. 211.
i'
~
d
fJe
Bkw
Foho
;'G
fojk
o;
;h
ftu
i'
fGfink
dtfsnK,
j'fJnk
wB[ZyK
ns
fBFeow
(eowK
pzXB
s'I
w[es)
j'
rJ.207.
fbt
(T[;
~)
brkJh
fJe
oyd
ekSB
jB.208.
(eZS
d;
dh
nokfJB)
fwb
rJh
i'
@;"D
;"tIrk,
(T[j)
w{b
r`tk
btrk.
i'
ikrdk
ojrk,
(T[j)
jfo
fjod ftu t;k btrk. n;K fJ; dh p'bh ;Zuh wB bJh j?. i' :'r
fXnkB ftu br j'J jB, T[jh fJ; (rZb) ~ ikD ;ed jB.210.
u"gJh
;h.
wkB'
(T[;
d{ik
dk)
nfws
jfo
okik
si
ns
pfDnk
T[ibk
j'fJnk
gqGkt
;h,
(fJzi
gqshs
j[zdk
j't.211.
(fi; B) :'r dh ;koh ebk ;kXh j'Jh j?, (T_;) fFo'wDh w'Bh (dZs)
wB ftu'A jh f;ZXh ~ gqkgs eo fbnk j?. (T[; dk) pj[s nfXe si
gqGkt
j?,
fi;
ty
fJzdo
dk
nk;D
v'b
frnk
j?.212.
T[dko
;\?d
ns
ns
wX[ G ko Sz d . sP g q ; kfd
dk
j?
u[ek
;ko
j?.
ehsk.209.
i' ;'t? ;' w{b[ rtkt?. i' ikr? jfo fjqd? p;kt?.
u"gJh
tvGkrh
tkbk u[e frnk# (i' fe;kB ;"I frnk, T[j dk ys BFN j' frnk) dk j'ek
d ojh ;h. fJ; Gkt ~ w[Bh B wB ftu ftukfonk ns T[; ~ d;tK r[o{
XkoB
tkbk
ikDB
w[BhnK ;G d wB ~ w'j fojk ;h. fi; fi; EK s F[G eowK tkbk dZs
f;woB
Gkt :kfj wB wkfj fBjkok. d;t' r[o{ skfj phukok. 209.
bhB
(T[;)
frnk,
gkg skg ;G d{o gokJh. fBf; fdB oj? Je fbt bkJh. 208.
227
ntsko
ftu
bhB
wB
ns
tkbk
jfo
w[Bh
d
(fi;
nXhB
ftu)
j?.213.
ngko
r[D-;w{j
jB,
jfo
Grsh
228
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
jfo
(wkB'
tkbk)
jfo
dk)
ns
g{oB
ftFF
ntsko
j't.
ftfdnk
(T[j)
ikDB
yVr
tKr
tkbk
j?.215.
g{oh
soQK
(e[FKrq
p[ZXh
j?.217.
(T[; d) ;ko ;[Gk F[G jB, gqGkt ndG[s j?, ngko wfjwk tkbk j?,
T[dko
ns
r[DK
dk
;wki
;w[Zu
tkbk
j?.218.
;h
ns
T[E
oks
fJe
fdB
;[oE
BK
fBozso
dk
uzvh
okik
~
;h,
g{idk
(i')
;zgZsh
;h.219.
(T[j) nfs gquzv (si tkbk) okik ;h. (T[; dk) ;o{g ;G YzrK Bkb
nyzv ;h. F;sq ftfdnk ftu gqphB ;h ns dth d nXhB ;h.220. oks
fdB wjkB o{g tkbh uzvh dh ;tk eodk ;h. (T[j T[;) fJe dh nk; oydk
;h
ns
oks
(T[j)
Bkb
u`rh
fdB
T[dk;
fBZs-gqfs
;tk
eodk
ofjzdk
;qFm
ofjzdk
;h.221.
g[ikoh
tKr
;h.222.
T[j
d[ork
pj[s
g{idk
r[DK
dk
;h.
pj[s
soQK
]}kBk
;h,
(T[;
dh) wjkB wfjwk ;h. (T[; dk) Foho pj[s fBowb ;h. (fi; dh fBowbsk
~) ty e rzrk th bikT[Idh ;h.223.
j?, (dZs) w[Bh T[dko wB tkbk j?.216. (T[j) ;`fBnk; dt r[DK dk ;w{j
ns Gd ofjs j?. T[; dk ;o{g nftnes j?. (T[; dh) wfjwk nB{gw
d[ o rk g[ i ` s . fBsgq f s wjz s .
pj[ fpfX gqeko. ;ts ;tko. 222.
nfs r[B fBXkB. wfjwk wjkB.
229
T[; dk ;o{g ;[zdo j?, wfjwk T[gwk s'I ofjs j?, ngko nkGk tkbk
ntsko
i'fs
e)
w'j
dh
ckjh
ftu
c;
frnk.227.
dZs B tfynk fe (T[j okik) gow gftsq wZs tkbk j?. T[j ;kfonK
;kiK
;fjs
okik
tfynk
frnk
j?.
228.
(T[j)
nd[Zsh
eowK
tkbk,
;kfonK
230
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
231
(T[j) r'fvnK se bzphnK pKjtK tkbk j?, ;kfonK dk Fkj j?, Xow
dk ;o{g j?, ns ;kfonK dk okik j?.230. (T[j) FkjK dk Fkj j?, r'fvnK
se bzphnK pKjtK tkbk j?, fFt (@i'rAdq#) se gj[zu tkbk j?, Xow dk okik
nEtk
i'
:'r
j? . 231.
ekw
tkbk
dt
j?,
(@o[dqkfo#)
;'r
o{g
fsnkrD
tkbk
tkbk
j?,
okfinK
dk
okik
j?,
ibkbh
j?.232.
wX[ G ko Sz d
wX[ G ko Sz d
(fi; T[s
;`fBnk; dk okik
uz d q w k tork
j?.234.
gj[`u
b'eK
j? ,
gftsq
eowK
tkbk
j? ,
dh
;` f Bnk;
tkbk
gj[zu
s'I
fSiD
go
j?.
b`r'N
pzBQD
tkbk
j?,
;kfonK
Xow
tkbk
ftu
t;dk
tkb
eowK
tkbk
j?,
nd[Zsh
j?,
nkdF
eoB
dk
Grs
j? . 238.
dk okik j?, ;G ~ ;kiD tkbk j?.239. i' (;z;ko s'I) gko dh ikDB tkbk
j?, nXow ~ BFN
tkb k j?.2 4 0.
j?,
}ok
eoB
tkbk
j?,
;`fBnk;
dk
Grs
j?
ns
;k:[i
w[esh
i' eowK ftu bhB j?, nftnes Xow tkbk j?, T[u doi dk :'rh
Foho ti'I o'r ofjs j?.241. i' F[ZX (nDyhb) o'; tkbk, Foho ftu
fizBk
o';
oyD
tkbk,
:' r
dk
nfXekoh,
e[eow
eoB
tkbk
ns
Xow
dk
dfonk
irs
f;oiB
j?.242.
i'
;` f Bnk;
XkoB
eoB
j?.244.
i'
;`fBnk;
nkB`fds
j?.245.
1H fJj Fpd nkg; ftu pdb j'J th e[M phVK ftu fby jB.
Xow
i' yzekb (G?o') dk dk; j?, ;G ftu Gk;dk (gqshs j[zdk) j?, ;`fBnk;
;` f Bnk;
i'
fdydk
G; tkbk j?,
e tfynK F[ZX
tkbk j?, ;`fBnk; dk dfonk j?.237. i' nfrnkB ~ BFN eoB tkbk j?,
(;z;ko s'I) gko dh ikDB tkbk j?, nXow ~ ]sw eoB tkbk j? ns
j?.236.
xo
eow
ofjD
eoB
tkbk,
:'r
tkbk
ns
ekw
nkfd
Xow
tkbk,
(ftekoK
eoB
~)
tkbk,
e[ubD
fszB
tkbk
232
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
233
fi; d vwo{ tikT[D Bkb ;ko gkg Gi iKd jB. i' ftG{sh Bkb
F'Gk gk fojk j? ns ;kfonK ~ w'j fojk j?.246. i' b`r'N ~ pzBQD tkbk
j? ns (fi; ~) fJe nkfd (ekb s'I w"i{d dh) jh fJZSk j?. i' Xow ~
XkoB
eoB
tkbk
j?,
fwso
nftnes
nyzv
i'fs
j? . 250.
o{g
i'
i'
(ptzik)
fBnK
eoB
~ BkF eoB
j?.255.
phoK
o;ktb
tkbk
j?.249.
nz r
tkbk,
;`fBnk;
dh
dk
nokXBk
okik
eoB
Gz r
j' D
tkb
:' r
tkbk,
;kXD
tkbk,
gftsq
j?.251.
tkbk,
;G
:'r
;kXD
;G
;G
tkbk
o'rK
fsnkrD
tkbk
Sz d
dZs
jB,
gkg
j?.257.
eoB
j?.247.
j? . 253.
tkbk,
tkbk
joB
pzdBk
ns
tkbk
tkbk
Sz d
dh
nuz u b
tkbk
o;ktb
gkgK
i' nBoE s'I ofjs j?, ;`fBnk; ;fjs j?, gow ns g[Bhs j?, ;G dk
ns
j?
tkbk
wkB'
Gi
nr
pB
oj
ub
fgnk
fi;
ty
gkg
Gi
rJ.
x'o
xzN
tid
ftu w'o p'bd j'D. 256. BtI Bkd tid jB. Xosh d
jB. dth dh g{ik eod jB, u"jK tdK dh uouk j[zdh
;kfonK tdK dk gkm eodk j?, T[j ;`fBnk; dk okm j?, wjkB :'r
dk
nfGnk;
eoB
tkbk
j?
ns
;dk
T[dk;
ofjD
tkbk
j?.
258.
Fk;sqK dh uouk j[zdh j?, tdK ~ oNd ns g{ik eodk j?, wjkB
wkD tkbk j? ns ;`fBnk; ~ XkoB eoB tkbk j?.259.
w"B
SnK
d
234
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
235
j?,
;qFm
o[ D M[ D
Sz d
d) jZE
ftu
fJe
r[^vh
tyh
wrB ;h, wkB' gkB dh pb (tKr e'wb) j't. 264. sd dZs oki B T[;
~ ik e tfynk ns T[; ~ r[o{ XkoB ehsk (ns fejk fe) wjk wzsq ftu
(fJzi) fGi
j?).265.
ikDk
ukjhdk
j?
(fij'
fijh
fJj
pkbek
yv
ftu
fGih
j'Jh
T[; ~ r[o{ ikD fbnk. fJ; soQK wzsq fdqVQ eo fbnk. pkoQtK ]}kBk
o{g
r[o{
o[ D M[ D
(T[;
~)
ikD
fbnk.266.
Sz d
pkbek
dh
Sph
o{g
;h,
wkB'
p[ZXh
(T[;
~)
ikfDnk
ns
ndG[s
e
dZs
pj[s nfXe
j't.269.
w[V
w[V
r[DK
i;
gqkgs
tfynk
i'
dk
y{j
tfynk,
;w[Zu
ehsk.
ti'I
dZs
pj[s
nfXe
i'fs
tkbh
;h.
(T[;
dk)
wB
eo
j't.267.
pj[s
soQK
Bkb
wzfBnk.268.
nr
ub
ikfDnk,
T[;
fgnk,
sB
r[o{
pDkfJnk,
wkB'
nZr
dh
wDh
(pkfbek
dZs B (T[j) e[Vh tyh, wkB' okr wkbk j't. T[j yv ftu g{oh soQK
s' w o Sz d
T[;
j?.
gkDh ghD bJh BjhI nkT[Idh ns fJ; (r[Zvh dh) yv (T[; ~) uzrh brdh
j?.262. wjkB w"B tkbk (dZs) T[E frnk ns (T[; pkbek ~) B}o jm
dk nfXekoh
(T[j) T[; Bkb yvdh j?. (T[; Bkb) fJ; soQK dk fjs j? fe (T[j)
Xow
j?.261.
s' w o Sz d
sd
wjkB
dZs
dt
i'
nmkoQK
ftfdnktK
dk
]}kBk
j?,
ndG[s
T_sw
Foho tkbk j?, gqGks tb jfo Bkw b?Idk j?.270. (T[; d) ebze ofjs
T[ib Foho ~ ty e, rzrk dhnK bfjoK bik ojhnK jB. G? s'I ofjs,
(gzi) G{sK s'I
jB.271.
fpBk
(dZs
dh)
i'fs
ty
oki
wjkoki
Fofwzd
j[`d
236
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
tb
nZXh
237
(T[; B) fJe ;te ~ tfynk fi; ftu nBeK r[D ;B. nZX oks
d[nko T[s yV'sk ;h, (T[; tb) pdbK ftu'I whIj toQ fojk ;h.272.
ntsko
oks
tb
dZs
tfynk
g?
fe
ngko
ojh
j?.
r[DtkB
dZs
ns
(@wjzs#)
pbtkB
(;te
nkgDhnK
nZyK
yV'sk
Bkb
T[j fJ; soQK fJe-fus j' e yV'sk ;h fitI e'Jh ;'B dh w{osh j't.
dh fdqVQ ws ty e, dZs wB ftu pj[s gq;zB j'fJnk.274. mzv ns
T[;
fJe
g?o
T[s
yV'sk
j?.275.
T[; d e'b ik e dZs B T[; ~ uzrh soQK tfynk j?. (T[j) fBoiB
vokT[Dh nZXh oks ~ sbtko b? e fBofbgs yVk j?.276. pj[s
ns
f}nkdk pkoF j' ojh j?. G{wh ns ]}kB tkb th fGi oj jB (noEKso Gi oj jB). (fJzi) nkGk; j[zdk j? fe irs d ;ko iht (pkoF ftu
fGiD
s'I)
vod
j'J
T[m
Gi
(T[j)
jZE
nGzr
ftu
(;o{g
fGnkBe
rJ
jB.277.
tkbk)
fJe
g?o
T[s
yV'sk
sbtko
bJh
j'Jh
j?.
(T[j
j?.278.
sbtko)
nrBh
tKr
T[ib o{g Bkb uwe ojh ;h, wkB' T[j fe; dk th fwso B j't. fJ;
soQK (T[j) gow gftsq j?.279. (T[j) }ok fizBk th g?o BjhI u[edk. pj[s
YzrK Bkb eosZt fBGk fojk j?. fpBk fe; nk; d oki dk Grs ;h. T[j
;[nkwh
(@gqG#)
gqw
ftu
jh
wrB
j?.280.
BjhI b?Idk. ;kohnK fdFktK d gF{ ns gzSh nkgD nkgD d;K (Gkt
fmekfDnK) ~ ub rJ jB. 281. fJj fJe nk; T[s yV'sk j?. fJe g?o
(T[s)
j?
ftoes
(i')
pj[s
(Gkt
Bkb
FeshFkbh
yV'sk
ns
j?).
B
(T[;
N[ND
B)
tkbh
jZE
ftu
sbtko
bJh
j'Jh
j?.282.
238
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
239
fFo'wDh w[Bh B T[; ~ tfynk i' fBF-ebze Grt G; tkbk j?. (T[;
;te ~) r[o{ ikD e T[; d g?ohI g? frnk ns ukT[ Bkb bki ns ;ki
dk fuZs T[;
ehsk.286.
o;
Sz d
fGi
frnk
ns
T[;
soQtK
r[o{
XkoB
ftu
Sz d
ikfDnk.287.
d)
w[y
T[s
j't.
fbnkT[Idk
si
dh
j?.289.
;kohnk
fJ;sohnK
ftu
fpoki
ojh
;h
(fi;
~)
ty
T[s)
jkoK
ohM
ojhnK
;zGkbdhnK
jB
jB
i'
wjkB
ns
p;sqK
T[j
oki
bZSwh
j?,
iK
fpd[bsk
(dth)
j?,
iK
fjwkb
(gops)
dh
g[Zsoh (gkopsh) j?, iK gow gqGk j?.293. iK okw dh fJ;soh (;hsk) j?,
iK oki dh gqG[sk j?, iK okiFtoh j?, iK pbokw dh G?D (@okwkB[ik#) (Gkt
;[ G dq k )
i'fs
(T[;
wjkB
(T[;
G? D
j? . 294.
iK ;kftsqh
j?.296.
j?,
iK
rkfJsqh
j?,
iK
dtfsnK
dh
;[nkwBh
j?,
iK
okwFtoh
240
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
241
ntsko
X[ik
j?
iK
okiFoh
j?.300.
j?,
fJ;soh
(okr dh) g[Zsoh j?, iK nkekF s'I T[soh j'Jh (goh) j?.303. T[j ;[jkrtzsh
j?, iK gko dh ikDB tkbh j?, iK S Fk;sqK dk eEB eoB tkbh j?, iK
nkgD gsh dh Grsh eoB tkbh j?.304.
iK
N'vh
iK
j?,
j?,
iK
G{gkbh
j?,
iK
(okrBh)
gqGk
(okrBh)
iK
wx
dh
j?,
okrwkbk
ns
j?.301.
iK
N'vh
(okrBh)
j?,
iK
p;zs
(okr
dh)
j?.302.
wbko
(okrBh)
j?,
iK
r"Vh
ns
Xwkoh
j?,
iK
fjzv'b
iK ozGk j?, iK ;uh j?, iK pqjwk dh ouh j'Jh j?, iK rzXop fJ;soh
ftfdnkXo (dtfsnK ftu'I fe; dh) XhG?D iK fJ;soh j?.305.
iK ozGk iK T[op;h j?, iK ;jh ;uh j?, iK jz; dh ;[nkwBh (Gkt ;o;tsh)
iK
fjzv'b
iK
okr
rzXop
dh
okrBh
fJ;soh
j?,
j?.306.
iK
ftfdnkXoh
(dtfsnK
ftu'I
fe;
dh)
Xh,
fBo' b
Fesh
j?,
gq G k
j? . 308.
iK
nzpkfbek
j?,
iK
j?,
iK
dh
w{osh
gqGk
nkeoFD
eoB
tkbh
Fesh
j?,
iK
uzubsk
dh
j?.309.
j?,
iK
;o;tsh
j?,
iK
ikBQth
(rzrk)
Bdh
iK
pj[s
p;zs
tZvh
o{g
gqGk
fJ;soh
j?,
iK
j?,
gftsqsk
iK
Xow
j?,
iK
dh
nkb'fes
nfXekoh
fJ;soh
(gqekfFs)
eoB
tkbh
uwe
dwe
tkbh
j? . 314.
242
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
}[b\K
uzdqwk
ntsko
243
iK BkrB torhnK
fpibh dh uwe j?, iK
tkbh j?, iK eq'X ~ BFN eoB tkbh j?, iK SsqkDh j?, iK fpibh dh uwe
j?.316.
iK Sksq-fposh tkbh (gquzv fJ;soh) j?, iK Ssq ~ XkoB eoB tkbh
j?, iK SsqhnK dh gqGk j?, iK SsqhnK dh uwe j?. 317. iK shoK torhnK
nZyK tkbh j?, iK fjoB torhnK nZyK tkbh j?, iK ewb c[b dh gqG[sk tkbh
j?,
iK
uzdqwk
iK
tor
rzXop
w[y
fJ;soh
tkbh
j?,
j?.318.
iK
ftfdnkXo
(dtfsnK
dh)
g[Zsoh,
G?D
iK
j?.319.
iK
fJ;soh
w{osh
iK ;'B dh g[sbh j?, iK nkekF s'I jmK T[soh j'Jh j?, iK ;'B dh
(fgqswk) j?, iK ;'B dh ;[zdosk j?.321.
uzdqwk
iK ewb B?Bh j?, iK pVh gqG[sk tkbh j?, iK ;qFm thoKrBk j?, iK
dh F'Gk j?.322.
Sz s
dh
okik
w' j Dh
dh
okrBh
j?,
iK
fFt
dh
fgnkoh
dF dh pkbek
j?.320.
(dq'gdh)
j? . 324.
Sz d
nkGk
ns
fpibh
pdb
ftu
fijh
F'Gk
fpibh
fij'
tkbh
fijk
j?.325.
fbFekok
wkodh
j?
(T[;
soQK
T[;
dk)
e'wb jk;k j?, T[; dk Be G?oth Fesh oyD tkbk j?. ;[zdo nZyK (@uy#)
jB, rb ftu jko j?. fjoB torhnK nZyK tkbh j? ns pDh ;[zdo Yzr
r[ z d h
j' J h
jkEh
dh
e'wb
dh
jk;h
jko (gkfJnk
j?.327.
w[y B{o` G{o` ;[ pk;k. uy[ ukoh pkoh nzBk;k. 328.
okr
j?. fjoB torhnK nZyK tkbh j?, e'fJb d ;wkB p'bK tkbh j?, uzdqwk torh
p;zs
T[j fJ;soh i'pB ftu w;sh j'Jh j?. w[y T[s B{o dk g{ok T[ikbk
Bkb
uy[ uko` jko` fBowbk. bfy nkGk bih uzubk. 327.
iK
gqGk tkbh j?, iK nfws T[sw j?, iK ebze s'I ofjs o{g tkbh j?, iK irs
j?,
j? . 326.
s'o
j?
j'fJnk
tkbh
ns
ns
e'fJb
j?).
(T[;
nkekF
tor
dh)
torh
p'bK
nkGk
tkbh
~
;[zdo
j?.
ty
fJ;soh
;[zdo
e
(goh)
nZyK
fpibh
jB,
j?.
T[;
fBowb
Fow;ko
j[zdh
Xow-eowK ns F[G eowK ftu fdqVQ j?. d[yK ~ BFN eoB tkbh
j? ns Xow dh wkB' Bdh j?. w[y T[s g{oh soQK B{o t; fojk j?. (T[;)
pkfbek
dhnK
nZyK
;[zdo
jB
ns
nk;
s'I
ofjs
j?.328.
244
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
245
fpibh torhnK ;[zdo nZyK tkbh j?. ;fs Xow ns eow ~ ;`ukfbs
ehsk j'fJnk j?. d[y BFN eoB tkbh j?, d[nzd d d[y ~ db ;[ND tkbh
j?. fgnkoh GrsDh j? ns jfo (d :F) d SzdK ~ p'bD nEtk rkD tkbh
j?.329.
ozGk,
T[op;h,
fxqskuh
nkfd
(torh
;[zdo)
j?,
wB
w'jD
tkbh
j?,
j[D jh ouh j'Jh j?. (T[; ~) ty e ;kohnK B jzeko ~ ]sw eoB tkbh
;wM fbnk ns w[y BhtI eo e xoK ~ ubhnK rJhnK jB.330.
dh)
BkrDhnk
fBq f snk
iSkDh.
gkgk
gkftsq h
F'Gk
gpkDh.
gkopsh,
uzdqw[yh
ns
;uh
i'pB
wkB'
j'
ojhnK
jB.331.
gkgK s'I gftsq
FeshnK (T[; d
jB).332.
tor
tkbh
;og-Fesh,
rzXop-Fesh,
;o{g
j?.333.
wd-wksh
tkbh
dhnK
T[gk;Bk
fgq:k Gesk pesk jfo Bkwz. fus b?Dh d?Dh nkokwz. 336.
tor
(T[;)
fcehnK
w[fNnko,
FofwzdhnK
T[fo Xko` jko` pfB wkb`. w[fy ;'Gk f;fyoz iB iPkb`. 334.
;kjwD
T[orh rzXqph iSkBh. b`e;h G;h fJzdqkDh. 333.
ty
nZyK
shoK
j?, rb ftu
j't.334.
tKr
tkbh
fBobg
dk;h
fyuhnK
pB-wkbk
:eF-Fesh,
j?.
p[ZXh
j'JhnK
gkJh
Ssq
j?.
dh
j'Jh
wzd'doh
(@b`e;h#)
jB.
irwrkT[Id
j?.
w[y
dh
F'Gk
(@fpX[#)
nfijh)
ns
wkD
;wND
j?.
w[y
gq;zBsk
j? . 335.
F[G
;[Gk
ns vhb
v"b
tkbh
j?,
;[y
dk
;EkB
dh
ns jfo Bkw ~
nkokw dD tkbh
j?.336.
fgq: Gesk mkYh Jezrh. ozr Je? o`r? ;' ozrh.
fBo pk;k nk;k Jeks`. gfs dk;h Gk;h goGks`. 337.
etb fJe gsh (@fgq:#) dh Grsh eoB bJh ;fEs j?. fJe' jh ozr
ftu ozrh j'Jh j?. nk; s'I w[es fJeKs ofjD tkbh j?. gsh dh dk;h ns
gq G ks
Gk;dh
j? . 337.
fBzdok s'I ofjs, fBzfdnk s'I ofjs ns nkjko s'I ofjs j?. gsh dh
Grsh
r"Vh,
p;zs
torh
tkbh
j?.
j?.
p;zs,
pzrbhnk
N'vh,
iK
246
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
j?.
ntsko
247
okrK
o{g
tkbh,
ns
pzXBK
s'I
ofjs
(dZs
B)
u"dtK
r[o{
toDB
ehsk.342.
u"dtK r[o{ eo e w[Bh dZs, (;zy) Bkd eodk j'fJnk okj g? frnk
j?. g{op, gZSw ns T[&Zso fdFktK ~ x[zw fco e wjk w[Bh dZyD fdFk ~
tyD
nftb'fe sjk fJe fusq g[o`. iB[ eqKfs fdtkb: ;op jo`.
Bro; sjk pj[ wkfo fwqr`. ;p f;zx fwqrhgfs xkfJ yr`. 344.
T[;
dk
j?.
F'Gk
th
fGfink
;koh
;[zdosk
dh
jzekoh
T[;
j?.
bJh
ub
T[E
(T[;
fgnk
B)
j?.343.
fusq
BK
dk
fJe
Bro
tfynk,
wkB'
T[j
;tor
oki B nkgD Bkb pj[s ;koh us[ozrBh ;?Bk bJh j'Jh j?. M`v M[b
oj jB ns fsyhnK sbtkoK uwe ojhnK jB (iK M`fvnK T[s brhnK B'eK
uwe ojhnK jB). pj[s soQK d }to, }oh d iVQ j'J p;sq (dwe oj
jB) wkB' dtfsnK (@fsqd;#) d xo (;tor) dh eKsh jo bJh j't.345.
T[E
sho
pDkT[D
tkbk
(@pkDro#)
p?mk
j'fJnk
;h.
(T[j)
gqkDK
dk
;?Bk tkbk okik pj[s ;koh c"i b? e (T[E'I bzx fojk ;h) wkB' gob'
;w[zdo jh T[Sfbnk j't. x'V fjDed ;B ns jkEh fuzxkVd ;B.
rbK
ftu
y[d)
th
gJ
j'J
FowKd
(Nb)
rid
;B
fi;
(dh
roi
Bkb)
;[`v
tkb
(jkEh
;B.347.
fJe
s'I fpBk brdk ;h, iK p'bdk BjhI ;h. T[E pj[s ;ko vc, Y'b, MKM, w[uzr,
fwqdzr nkfd tkfinK d tiD Bkb X[zB j' ojh ;h.346.
s'I gkDh fyud ns okj T[s fSVeh ik oj ;B. oki dh uwe dwe ~
tyD bJh (b'ehI) Gih nk oj ;B ns ;[y gqkgs eo oj ;B. oki dh
F'Gk
ty
(gqik)
w'fjs
j'
ojh
;h.348.
248
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
pj[s
efb fezefD G{ys nzfr po`. sB bgs uzdB uko gqG`.
d)
rbK
;ko
;zy,
;[zdo
sVkrhnK
Nb,
Y'b
FjBkJhnK
ns
ns
(tidhnK)
fwqdzr
s[ow
;B
dh
ti
ns
;[o
oj
nzr
Bkb
ri
oj
;B
ns
j'J
;B.
;B.349.
rfjfDnK
Bkb
;i
fFeko
yv
r[bkp
w[y g'S r[bkp c[bb ;[G`. efb eib ;'js uko[ uyz.
w[y T[ib uzd ;wkB ;[G`. nftb'fe Se rD rzXqfp;`. 351.
249
(b'ehI) ;{oi dhnK feoBK (tKr ;[F'fGs oki T[s) gq;`B j' e j'bh
tKr ozr ;[N oj ;B ns Xosh d oki ~ ty e ;[y gqkgs eo oj ;B.
(jkEhnK
fwqd[ v'bs p'bs pks w[yz. frqfj nkts yb nyN ;[yz. 350.
ntsko
(dh
xo
;[rzXh)
nk
ns
fojk
T[sw
;h.350.
c[bb
Bkb
w{zj
u'gfVnk
j'fJnk
;h.
;[zdo nZyK ftu tXhnk ;[owk F'G fojk ;h. w[y uzdqwk tKr F'G fojk ;h.
rDK
ns
rzXopK
;[nkwh
(T[;
~)
ty
ftu
gkJ
pj[s
;ko
jko
F[GkfJwkB
rb
;[G ;'Gs jko ngko T[o`. fsbe` d[fs e;o uko[ gqG`.
;B.
bfrnk)
fe
(fJj
fuso
pDk
Xfonk
okik
j't.353.
r[o{!
rZb)
w?I
;[D
nZyK
e
Bkb
w[Bh
T[;
dk
uzub
BjhI
fus
tfynk.354.
j?okB
j'
frnk.
fJj
nyzv
sg;th j?, (fJ; dk) :'r nv'b j?. (fJj) nk; s'I ofjs j? ns (fJ; dk)
B Gzr j'D tkbk wB ftoes (@T[dk;#) j?. (fJj) ftekoK s'I ofjs, ngko
ns
;G
gy'I
o"FB
fdwkr
j?.355.
(fJ; dh) gqGk Gzr j'D tkbh BjhI ns (fJ; dk) sg nyzv j?. (fJj)
b? e,
T[uko fe c"i ~ Bkb b? e okik feXo ~ frnk j?. (T[; B T[&Zso ftu)
fejk
fe;
Bkb
T[s
w[Bh B BhthI gkJh (T[;) g[oF ~ ty e, j;d j'fJnK fJ; soQK p'b
wkB'
\"iK
(wZE
jB.351.
fco T[; o;s T[s w[Bh (dZs) nk frnk fiE ;zy ns oDf;zr dh
nktk} j' ojh ;h. T[E fJe sho pDkT[D tkbk tfynk. (T[; B) f;o BhtK
;h
nDfrDs
oj
fcfo nkfJ rJ fsj g?Iv w[B`. efb pkis ;zyB Bkd X[B`.
j'fJnk
;h.
j'
e;o dk fsbe
T[; wkor s'I
ehsk
;i fojk
;h.352.
gq;zB
nftb'fe sjk fJe pkB ro`. f;o Bhu wB' fby fusq Xo`. 353.
pj[s ;[zdo
bzx fojk
fteko s'I ofjs ish ns fJZSk ofjs ikg eoB tkbk j?. nyzv pqs tkbk
ns dzv s'I ofjs sB tkbk j?. jm tkb, pqs XkoB eoB tkb ns nsqh
foFh d g[Zso B (nfijk ftuko ehsk j?).356.
nftb'fe ;o` efo fXnkB i[s`. ofj ohM iNh jmt`s pqs`.
r[o[ wkfB; gzud;P' gqpbz. jm Skfv ;p? fsB gkB goz. 357.
fJ; soQK pkD pDkT[D tkb ~ iNK tkb jmh ns pqs Xkoh (dZs
w[Bh) ty e ohM gJ. (T[; ~) wB ftu gzdqtK wjkB r[o{ wzB fbnk. (T[;
B)
Sv
;kfonK
;ws
g?oh
g"Dk
ehsk.357.
i e'Jh fJ; soQK gowkswk (@Bkj#) Bkb gqw eo, sK ;z;ko ;kro
dh nEkj Xko s'I gko j' ikJrk. sB ns wB d GowK ~ gk; oy fdZsk.
(T[;
jm
~)
gzdqtK
r[o{
XkoB
eo
g?ohI
gJ.
358.
250
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
251
(dZs B) w[y T[s ftG{sh (wbh j'Jh j?) ns ;[zdo Grtk G; XkoB ehsk
j'fJnk j?. T[; d Bkb ufbnK dk F[G ;kE ;'G fojk j?. w{zj Bkb fJe r'fpzd d
r[D rkT[Id jB. pB ftu ;[y dh nk; s'I ftoes v'b oj jB.359.
;[G ;{ofs g{os Bkd Bt`. nfs T[ib nzr fpG{s foyz.
Bjh p'bs v'bs d; fd;`. r[B ukos Xkos X:kB jo`. 360.
;z[zdo ;o{g tkbk (dZs) foFh Bkd g{odk ik fojk j?. nzrK T[s foFh
nfs T[ibh ftG{sh wbh j'Jh j?. (w[y s'I e[M) BjhI p'bdk, d;K d;K
ftu fco fojk j?. jfo-r[D rkT[Idk j? ns jfo dk fXnkB Xkodk j?.360.
nftb'e: ukt`fv uko[ gqG`. frqfj iks T[vh rfj wk;[ w[yz.
bfy e? gb ukt`fv uko ubh. fsj s nfs g[;N gqwkE pbh. 361.
(T[; B) fJe ;[zdo gqGk tkbh fJb (uKtv) tyh (i') w{zj ftu wk;
gkJh xo tb T[vh ik ojh ;h. (T[;) ;[zdo fJb ~ fJe j'o B wk; dk
N[eVk b? iKfdnK tfynk (i') T[; s'I f}nkdk seVh ns pbtkB ;h.361.
nftb'fe; wk; nek; T[vh. nfs i[X[ sjh fsj` ;`r wzvh.
(T[;
~) wk;
dk
N[eVk
bJ
j'fJnK nkekF
ftu
T[vh
iKdh
ty
e,
sfi wk;[ uVk T[fv nkg ubh. bfj e? fus ukt`fv uko pbh. 362.
(T[; B) T[; Bkb T[E jh :[ZX wuk fdZsk. (T[;) ~ pbtkB ikD e ;[zdo
fJb (@uVk#) wk; d N[eV ~ Sv e nkekF ~ T[v e ubh rJh.362.
nftb'fe ;[ ukt`fv uko gb`. sfi sqk; GkJh fEo G{fw Eb`.
bfy sk;[ wB` w[fB uT[e oj:'. fus ;'oQ;t r[o[ sk;[ ej:'. 363.
fus
e'T{ n?; si? ip ;op XB`. efo e? fpB[ nk; T[dk; wB`.
sp gkuT[ fJzdqh fsnkr oj?. fJB uhbB fiT[ ;q[s n?; ej?. 364.
fJfs ;'oQt' r[o{ ukt`fv ;wkgs`. 16.
ftu
T[;
;'bQtK
r[o{
efj
fdZsk
j?.363.
j[D
s' N e Sz d
T[; ~ ;'bQtK r[o{ eo e (dZs) foFh T[dk; fus Bkb okj T[s s[o
efo ;'o;t' fofy sk;[ r[o`. T[fm ubhnk pkN T[dk; fus`.
w[fy g{os Bkfd fBBkd X[B`. ;[fB ohMs rzXqp dt Bo`. 365.
ufb iks GJ ;fosk fBeN`. jmtzs foyz sg;k fpeN.
nftb'e d[Xho:k Je sjk. T[Sozs j[s Bfd wS ijk. 366.
Eoezs j[s' fJe fus BG`. nfs T[ib nzr ;[ozr ;[G`.
Bjh nkfB fpb'es nkg fdqr`. fJj Gkfs oj:' rv wS wB`. 367.
fgnk. (T[; dk) wz{j FpdK dh fBozso X[B Bkb Gfonk j'fJnk ;h.
rZb) ;[D e dts, rzXop ns wB[Zy w'fjs j' oj ;B.365.
sg;th
wSbhnK
T[ib
(fJj
T[ S b
ojhnK
;B.366.
~ tydk jh
;h.367.
BjhI
;h.
fJ;
T[;
dk
wB
wZShnK
ftu
rfvnk
j'fJnk
252
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
sjk ikfJ wjk w[fB wiB e?. T[fm e? jfo fXnkB brk ;[u e?.
B No' sp b" tj wS noh. oE ;{o nfEU Bj vhm Noh. 368.
o[ d q
ntsko
253
T[E ik e wjk w[Bh B fJFBkB ehsk ns fco ;[u j' e jfo d fXnkB
ftu T[m e br frnk. T[j wZShnK dk t?oh fJzB fuo se th T[E'I jfNnk
BjhI ;h. ;{oi dk oE GktI s[o frnk j? (Gkt oks g? rJh j?) go d[Xho
dh
(wZShnK
wZShnK
B}o
s'I)
eND
(ykD)
j?.368.
tkbk
(d[Xhok)
T[E
fEoedk
jh
fojk.
;{oi
fJFBkB
eo
ns
r'fpzd
r[DK
dk
rkfJB
eodk
j'fJnk,
w[Bh
T[m e pB ftu ubk frnk. fiE ;kb, swkb ns/ wYkb BK d/ fpqS F'Gd/
;B
BjhI
Nbh
ns
(fi;
ftu)
;{oi
d/
oE
d/
x'fVnK
d/
g?o
c;/
j'J/
;B.370.
T[E (T[; B) fJe tZvk sbk tfynk. T[E :'r ;kXBk eoB bJh foFh
ufbnk frnk.
dk sB F[ZX
(T[;
efo ;`fXs pkD ewkD f;s`. fwqr wkos e'N eo'o fes`.
T[E
;'B
B)
jZE
ftubh
ewkB
ftu
B)
fbFedk
fJe
fFekoh
j'fJnk
sho
tfynk.
ef;nk
T[;
j'fJnk
;h. (T_j) fjoBK ~ wkoB bJh eo'VK i[rsK eodk j[zdk ;h. (dZs) ;teK
d ;ko i^E ~ Bkb fbnK T[E gj[`u frnk, fiE T[j pB ;h.372.
eBe` d[fs T[ib nzr ;B. w[fB oki wB` fos[ oki pB.
(T[; d) ;'B o`r T[ib nzr uwe oj ;B, wkB' w[Bh oki p;zs o[s
pD j'D. oks ~ foFh B pj[s ;te Bkb bJ j'J ;B fiBQK ftu (foFh)
fofy ;zr ;yk fBf; pj[s bJ. fsj pkfoX d{i fpb'fe rJ. 373.
fofy p'bs x'os Bkd Bt`. fsj mT[o e[bkjb T[u j{nz.
ib ghts mT[o jh mT[o w[Bh. pB wfX wB' foy wkb pBh. 374.
nfs T[ib nzr fpG{s Xo?. pj[ Gkfs B:k; nBk; eo?.
fBtb:kfde ;op` eow ehJ. fofy ;op uj{` ue dk; EhJ. 375.
pdb
ftu
d{i
(d
uzdqw)
tKr
tfynk
foFhnK
dh
wkbk
(foFh
B)
Foho
pDh
T[s
j'Jh
T[ibh
frnk
wbh
;h.373.
j'Jh
;ko
;h.
fpBk
fe;
nk;
eow
eodk
;h.
u"jK
(T[; dk) Foho ekwdt tKr nGzr ns nyzv ;h. pB ftu ;`fBnk;
iN ;'js ikB[e X{o iNh. f;t eh iB[ i'r iNk gqrNh. 376.
dhnK pj[s ftXhnK ;kXhnK j'JhnK ;B. iNktK ;'GdhnK ;B, wkB' fFt j't.
(fJzi gqshs j[zdk ;h) wkB' fFt dhnK i'r iNktK jh gqrN j'JhnK j'D.376.
f;t s iB[ rzr sozr S[N. fJj j[fJ iB i'r iNk gqrN.
(iNktK) wkB' fFt d f;o'I fBeb ojh rzrk dhnK XkoktK tKr fybo
ojhnK j'D. (fJzi gqshs j' fojk j? fe) fJj (dZs) :'r dhnK iNktK ftu'I
gqrN
j'
fojk
j't.
;kfonK
sg;thnK
dhnK
FeshnK
(dZs
~)
;ws)
y'j
y{p
fbnk
sg
;h
ehsk.
w[Bh
(noEks
jhB
254
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
xB w? fiw fpd[bsk Mwe?. fofy w' r[B sk; ;p? dwe?. 378.
o[ d q
fiB eh d[y ck; ej{` B eNh. fofy GNs sk;[ SNke S[Nh. 379.
;ko
r[D
uweK
wko
oj
jB.378.
fitI ;{oi nBzs feoBK Svdk j?, T[; soQK foFh d f;o s'I iNktK
F'G ojhnK jB. fiBQK d d[y dh cK;h fes th BjhI eNh rJh ;h, T[BQK dh
foFh
fwbD
Bkb
jh
uNky
eo
N[N
rJh
j?.379.
i' g[oF BoeK d d[y s'I ybk; BjhI j'J jB, foFh ~ fwbfdnK jh
255
ntsko
dh
xVh
Go
g{ik
eofdnK
jh
(T[BQK
d)
gkg
xN
rJ
jB.380.
fJXo T[j fFekoh (fFeko dh) N'j ftu p?mk j'fJnk ;h fitI GvK
wkoB tkbk fGnkBe (pfxnkV) SbhnK tb ty fojk j?. T[; B foFh
fsj ikB foyhB jh ;k; ;;:'. fwqr ikB w[Bh ej[ pkB e;:'. 381.
Bj pkB ;ok;B gkB si. n; dfy fdqV` w[fB oki bi. 382.
~ fjoB ;wM
fbnk.381.
nfijh
pj[s
pj[s fuo fiT[ fsj X:kB S[Nk. nftb'e Xo fofy gkb iNk.
e; nkts j' vo[ vkfo np?. w[fj bkrs j' fwqr o{g ;p?. 383.
fdqVQsk
iNktK
dh
ty
;kj
o'e
w[Bh
fbnk
oki
fuo
pkd
id'I
T[;
gzrsh
tkbk
foFh
j?.
ns
Fow;ko
dk
(T[;
w[Bh
j'
wkoB
bJh
sho
fyu
rJ.382.
fXnkB
S[fNnk
fejks[;hI)
sK
j[D
tfynk
vo
(fe
~
fJj)
Sv
fe; tk;s br nkT[Id j'l w?~ sK (s[;hI) ;ko fjoB o{g jh brd j'.383.
foFhnK d gkbe (dZs) B T[; dh fJ; fdqVQsk ~ ty e, (T[; ~)
foy gkb fpb'fe fs;? fdVsk. r[o[ wkB eoh pj[s? T[gwk.
fwqr ;' fij e' fus n?; br:'. gow;o e? o; ikB gr:'. 384.
w[B e' sp gqw gq;hi jhnk. r[o mko;w' fwqr Bk; ehnk.
fJ;
soQK
wB w' sp ds phuko ehnk. r[B fwqrjk e' fus phu bhnk. 385.
jfo ;' fjs[ i' fJj Gkfs eo?. Gt Gko ngkoj gko go?.
i e'Jh jfo Bkb fJ; soQK dk gqw eork, (sK T[j) d[;so ;z;ko
;kro ~ gko eo btrk. fJ; fJFBkB Bkb wB dh w?b eN iKdh j? ns
r[DK
;z;ko
wB
ftu
ftu
nkDk
t;k
ikDk
fbnk.385.
;wkgs
j'
iKdk
j?.386.
sd'A T[; ~ r[o{ ikD e (foFh) g?ohI g? frnk ns ngko ;z;ko o{g
Gko ;w[zdo ~ gko eo fbnk. T[; ~ nmkoQtK r[o{ ehsk ns eth B (fJ;
~) efpZsK ftu pzBQ fbnk.387.
;ko jh ;teK ;ws (T[; d) g?o geV bJ. (fi; ~) ty e iV
usB ;G j?okB j' rJ. gF{-gzSh ns uo, nuo, rD, rzXop, G{s, fgFku
nkfd ;ko iht T[; tb (j?okBh dh nt;Ek ftu j' rJ).388.
fJE nmkoQtI r[o{ fFekoh (@fwqrjk#) dk gq;zr ;wkgs. 18.
256
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
257
ty
ekwdt
ty
rzrk
th
th
Fofwzdk
j?okB
j'
fojk
;h.
(T[;
d)
Foho
dh
fBowbsk
;h.390.
;h,
wkB'
pj[s
ekwdt
:'r
jh
;kXBk
Foho
eodk
XkoB
;h,
ehsk
fdB
oks
j't.392.
T[dk;
(fBofbgs)
ofjzdk
;h.
;kohnK nkFktK ~ Sv dD Bkb (T[; dh) p[ZXh ftu frnkB dk pj[s nfXe
gqekF j' frnk ;h.393. ;`fBnk;hnK dk okik (dZs) nkgD T[go X[g ~
;fjzdk ;h. (T[; d) Foho dh Sph pj[s nB{g ;h, wkB' fFt dk jh ;o{g
j't.394.
(T[; d ) w[y T[s gquzv Sph ;h ns B Gzr j'D tkbh nkGk ;h.
nzr
nk;
s'I
tkbk
;h).
np : es i' r . Bjh eT[ B ;' r .
fBsgqfs no'r. sfi oki G'r. 397.
go
ofjzdk
T[j
;h.
t?okr
w[Bh
dk
(@T[dk;#)
wB
dk
;[rzX
g[zi
:[es
;h
(noEks
uzrh
GktBk
;h.396.
(T[; dk) :'r neEBh ;h. (T[; ~) e'Jh th ;'r BjhI ;h. fBZs gqfs
ns
fdqVQ
ns
em'o
fposh
tkbk
;h.398.
(T[j) Foho T[s mzv ;jkodk ;h (ns nfijk eoB s'I) T[; dk wB
w[Vdk BjhI ;h. (nfijk eofdnK) pj[s toQ phs rJ ;B, wkB' T[; B :'r
Gzr yKd ;B, (:'r d) G; Xkod ;B, fezroh tikT[Id jB, GrtkB
d r[D rkT[Id ;B.401. (w[Bh dk) Foho v'bdk BjhI ;h, w[Bh dk wB Gzr
j'D tkbk BjhI ;h, :'r dh izr ftu i[fNnk j'fJnk ;h, fitI (nkekF nzdo)
r[ v h T[ v dh j? . 402.
258
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
259
sg ~ ukT[ Bkb eodk ;h, (sg d n"y ekoB ed) jkfJ se BjhI
T[ukodk ;h. pj[s gqw Bkb jo o'} Grsh eodk ;h.403. w{zj Bkb jtk
Gydk ;h, xo ~ ikDk Sv fdZsk ;h. w[Bh u[g ofjzdk ;h. (fJjh T[; dk)
F[G
oki
GtB
;h.404.
p[Ykg s'I ofjs ns B fis ik ;eD tkbk ;h, (T[; dk) fjodk pj[s tZvk
j? (nEtk nv' b ;h).405. nB[ G t d[ n kok gq e kFwkB ;h, ;dk T[ d k;
(ftoes) ofjzdk ;h, (T_; ftu) pj[s nfXe r[D ;B. (T[; ~) ty e nk;w[e s
th
Fow;ko
foFhnK
dk
j[zd k
w[yh
;h.406.
(dZs)
;w{j
r[DK
tkbk
ns
Gd
s'I
go
;h.
(T[j)
t y dk
;o{g
T[dko wB tkbk w[Bh r[DK d ;w{j tkbk ;h. (T[; dh) p[ZXh ;[zdo
tkbh ;h, (wkB') p[ZXh dk gjkV j't.409. ;`fBnk; Gy tkbk, ftfFnK
tkbk
by
e[ b e
Sz d
e[ b e
Sz d
s'I ofjs ns dP?FGkt s'I w[es ;h. Gy s'I ofjs gqshs j[zdk ;h. tZvh p[ZXh
j?,
fojk
pkjo
;h.410.
j?okB
;[eV
frnk
j?
(nEtk
;`;
ftu
j[zdk
j'
g?
j?,
jtk
Ee
ojh
oj
jB,
;w[zdo
XVe
frnk
j?),
fdri
jkEh
puB
gq r N
p'bd
jB,
nZyK
ufeqs
j'
ojhnK
jB.414.
(:'X) n;sq Svd jB, Ssqh gq;zB j' oj jB, g?ohI g? oj jB, ;{oi
Bkb Go fojk j?.415.
s'I
;h.408.
tki ti oj jB, Bkd j' oj jB, okr T[m oj jB, y[Fh dh nt;Ek
j[ ` d h j? . 416.
;{ow gq;zB j[`d jB, j{oK x[zwdhnK jB, fus gq;zB j[zdk j?, XB tkfonk
ik fojk j?.417. :eF w'fjs j' oj jB, gzSh (nkekF ftu) x[zw fco oj
jB, oki (fJe d{i Bkb) fGV oj jB, foFh d BtI ;o{g ~ ty e (fJj
dFk
j'
ojh
j?.).418.
260
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
uogN Sz d
o[ d q
ntsko
261
uogN Sz d
(dZs) :'r ftu rabskB j?l G'rK ~ db ;[fNnk j?, Grt p;sq jB,
;cb
Foho
tkbk
j? . 419.
Xow ftu nub j?, ;w{j eowK tkbk j?, nfws :'r tkbk j?, G'rK
fsnkr
u[ e k
j? . 420.
eowK ftu ;cb j?, Xow tkbh ;qFm fposh j?, wkV ezwK ~ BFN
tkbk j?, u`rh ukb nEtk wo:kdk tkbk j?.421. dq'j ~ dbD tkbk
eoB
j?, w'j ~ wb ;[ND tkbk j?, ;ko sZsP dh Bdh (@;fbs`#) j?, ;qFm eowK
tkbk j?.422.
Grt
G;
tkbk
j?,
;[cb
dF
tkbk
j?,
;[fjodsk
dh
Bdh
j?,
wkV
eowK ~ BFN eoB tkbk j?.423. dts (@;[o`#) j?okB j' oj jB, B{o ~
T[rb oj jB, fJe (gowkswk) ~ ig oj jB, fJe dh jh ;EkgBk eo
oj
jB.424.
oki ~ fsnkr fdZsk j?, JhFto dk GiB eod jB. fJe (gow ;Zsk)
Gi
ikg
igD
ftu
(wB)
;fEo
eo
u[e
jB.425.
Bkd tid jB, okr gqrN j' oj jB, ikg ~ igD Bkb skg (d[y)
oj jB.426.
uzdqwk j?okB j' fojk j?, fJzdo (dk fjodk) XVe fojk j?, dts se
oj
(w[Bh)
ftu'I
eY
ftu
fJj
jB,
(dZs
d)
Grs
pD
rJ
jB.427.
G{s fco oj jB, o{g ~ ty oj jB, uko (gk;) j?okB j' oj jB,
;[fjodsk
Bbeh
dk
T[s
fdZsk
p?mk
ns)
;ko
s'sk,
T[j
jB.428.
ntX{s
MNgN
(dZs)
T[v
frnk,
tfynk.
(fJ;
(T[;
soQK)
s's
nkswk
fgzio
th
Gow
j?.430.
p[fXs` Xkwz. frqfjs` pkwz.
Gqwsz w'jz. wwsz w'jz. 431.
ftu
ftu
Gowdk
ofjzdk
j?.431.
wwsk dh p[ZXh tkb (;ko) b'e jB, fjs ofjs Xow tkb jB, G'rK
wrB jB.432.
wksk
dh
wwsk,
fJ;soh,
g[Zso
ns
Gok
w'j
eo
p[ZXh
ieVh
j'Jh j?. 433. w'j ftu rqf;nk j'fJnk j?, ekwBktK ~ XkoB eodk j?, eq'X
ftu ;Vdk j?, @dkw# (wkfJnk) ftu cf;nk j'fJnk j?.434.
262
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
263
fpnkXh B dfbnk j'fJnk j?, w"e ~ sedk j?, nzs ftu ik e Boe
g? ikt r k.435.
ntsko
gqG{
uzrk
brdk
j?.436.
BbBh ;[e tKr XB d"bs ~ Sv fdzdk j?, (sd T[j) eowK ftu ;cb
u"gJh
u"gJh
iNkXkoh
dZs
nr
s[o
ufbnk.
(fi;
Bkb)
ngko
oDf;zr
ns
wjk o{g eS[ ejk B ikJh. fBofy ufeqs ojh ;eb b[ekJh.
wjkB o{g j?, e[M fejk BjhI iKdk, (fi; ~) ty e ;koh b[ekJh j?okB
j' ojh j?. fi; fi; wkor T[s foFh frnk, (T[E) wkB' gqw dk pdb toQ
fis fis iks gEfj fofy r:'. ikB[e gqw wx poy:'. 439.
fgnk.439.
sj fJe byk ;kj XBtkBk. wjk o{g Xfo fdop fBXkBk.
wjk i'fs no[ si ngko{. nkg xVk ikB[e w[fy uko{. 440.
T[E (T[; B) fJe XBtkB Fkj tfynk (i') wjkB o{g tkbk ns d"bs
d ]}kB tkbk ;h. (fi; d w[y s) wjkB i'fs ns ngko si ;h. (fJzi
gqshs
j[zdk
nT[o B ikBk.
;h)
wkB'
BjhI ikDdk
gqshs jz[dk
;` f Bnk;hnK ~
;`fBnk;hnK) dhnK eJh
;h.
;ko
xfVnk
j't.440.
w[Bh - oki
(fJzi
Bkb
fJe^m
j'
T[;
d[nko
T[s
ik
p?m.442.
brdk
;h
fitI
wjkB
T[dk;
(ftoes)
;h.443.
T[E fijV nwho ns raohp ;B, (T[j ;ko wB dh) Fzek Sv e w[Bh
d g?ohI g? rJ. (go) T[; dk pgko dk tZvk ezw ;h, (fJ; bJh) T[; B
foFhnK
nkg
(T[;) Fkj dh fposh XB d"bs ftu brh j'Jh ;h. T[; B foFh tb
fXnkB jh B ehsk. fJe XB dh nk; Bkb T[; Bso whu j'J ;B. fJ;
soQK
(;"dk) tuD ftu pj[s ;ktXkB ;h, T[j pgko s'I fGzB j'o e'Jh rZb
nk; nB[oes sk;[ fpqs bkrk. wkBj[ wjk i'r nB[okrk. 441.
pqjwk
tb
nZy
y'bQ
tyh.444.
264
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
u"gJh
;kohnK
s
gqskg
;h.
gofsnk
gqshs
j[zdk
;h)
wkB'
;ko
igK
dh
;kXBk
g{oh
eo
s'sk
bJ
j'J
p?mk
fJe
(pzdk)
tfynk
fi;
tork
e'Jh
j'o
;z;ko ftu BjhI j'fJnk. T[; ~ wkbe p'bh f;yk fojk ;h. T[j fJe' fXnkB
ftu bfrnk ;h, j'o e[M th (T[; ~) gsk BjhI ;h.447.
foFhnK dh ngko ;?Bk Bkb bJ j'fJnK, fi; ftu t^v t^v w'Bh ns
(fJzi
j't.446.
T[;
bhJ p?m dyk fJe ;{nk. fij ;wkB ifr G:' B j{nk.
sk ej[ BkE f;ykts pkBh. Je Ne gok nT[o B ikBh. 447.
265
j[D s's ~ gVQkT[D tkb g[oF o{g ftu fJehjtI r[[o{ dk eEB
ntsko
BV
ub
rJ,
(go)
T[;
nkdwh
fJBQK
T[j nkdwh s's ~ gVQkT[Idk fojk. fJBQK ~ e[M th w{zj s'I BjhI fejk.
oki T[; dh po[yh ty e gqw Bkb o'wKfus j' frnk ns sB ftu
fBofy fBm[osk fsj w[fB okT{. g[be gqw sB T[gik ukT{. 449.
w[Bh
ukT[
wkB'
g? d k
T[;
jo pkjs fsB eS{ B bjk. sqhnk e' fXnkB BkE gqfs ojk. 452.
~)
wB,
sB
ns
pkDh
ti'I
w[b
b?
fbnk
j't.450.
u"gJh
fJe
fjod
(fJBQK
frnk.449.
fJE fJeh;tI r[o{ @s'sk gVQkT[D tkbk g[oF# dk gq;zr ;wkgs. 21.
j'
gsh
dh
pj[s
nfXe
nk;
(Go';k)
;h.451.
T[j jZE ftu GZsk b? e (fJ; soQK) ubh nk ojh ;h, wkB' wkbe
B (T[; ~) xo'I p[bk Gfink j't. T[; B jb tkj[`d j'J (nkdwh) ~ e[M
B ikfDnk (ns
fojk.452.
T[;)
fJ;soh
dk
fXnkB
nkgD
gsh
tb
jh
brk
w[fB gfs ;`fr bJ foy ;?Bk. w[y Sfp dfy bis fij w?Bk.
sho sho sk e ufb rJ. w[fB gfs p?m ojs gS GJ. 453.
266
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
ntsko
ndG[s
Foho
267
(fi;
o[ d q
dk)
nB{gw
ns
;h
ns
Foho
T[s
ftG{sh
F'G
ojh ;h. (fi; d w[y dk) gquzv si nfSi ;h ns pnzs wBK ~ w'fjs
eo fojk ;h. ;[zdo Grt ozr d p;sq F'GkfJwkB ;B, (fiBQK ~) ty e
dts,
d?Is,
rzXop
ns
wB[Zy
w'j
t;
ftu
j'
oj
;B.454.
pj[s ;[zdo fezroh tidh ;h (ns T[; ~ ;[D e) G? Ghs j' e G{s Gid
iKd ;B. :eFK ns fezBoK dhnK nDyhbhnK fJ;sohnK wB ftu w'fjs
j'
(Xosh
T[s)
fvr
ojhnK
;B.455.
fuso
dhnK
torh
wkB'
fpibh
(fiXo'I
fyw
ojh
j't.456.
th)
f;woB
eodk
j'fJnk
w[Bh
bzx
iKdk
;h,
Gko
gkgK
dbdk iKdk ;h. (Foho T[s) Grt p;sq F'Gd ;B ns pnzs si c[N c[N
ubd
;B,
T[j
gkgK
fsnkr
oj
;B.457.
:[ZX eow ftu o[M j'J SsqhnK ~ ty e (T[BQK T[s) d:k Gkt gqrN
;h.458.
fcozs ueqD' ue` frozs i'XD' oD`.
u"jK
gk;
ueq
ub
oj
;B
ns
:'X
oD-G{wh
ftu
fvr
oj
;B.
eq'X Bkb jmh ;{ow fco T[md ;B ns eq'X Bkb Go e (nkgDhnK) G[iktK
m'ed ;B. beK ~ p`BQ j'J XV nZX guZX eN j'J fco oj ;B. (nBe)
;{ow
Xosh
toQkT[Id
F{otho wfdok ghId ;B ns (fco) fGnkBe :[ZX eod ;B. fsy sho
;B ns sbtkoK dhnK fsyhnK XkoK (nkgD T[s) Mbd ;B. wko{
T[s
fvr
oj
;B
ns
wko{
;[o
tkb
p'b
p'bd
;B.459.
:[ZX ftu (fvr fvr e) T[md ;B ns w{zj s'I wko' wko' g[ekod ;B. i'
jmh BjhI ;B, T[j Gih iKd ;B ns d'jK fXoK d (:'X) oD ftu i{Md
;B.460.
268
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
269
ftfusq Yzr Bkb fusohnK j'JhnK ;[zdo ewkDK eNhnK gJhnK ;B.
pofSnK d fuZN ehs j'J (noEks fbFekJ j'J) cbe ns ;[zdo sho ub
oj
j'
;B.
e
w[BhFto
nkFqw
tb
T[;
:[ZX
ub
rJ
ns
ty
ueku"IX
Xosh
T[s
ns
f;o
j?okB
oy
j'
rJ.
fvr
foFh B pj[s Gko Grt/ p;sq gkJ j'J ;B ns ikg ig fojk ;h.
(foFh dZs) T[; ~ ty e g?oK T[s g? frnk ns T[; ~ pkJhtK r[o{ ftuko
fbnk. (fiBQK B) pnzs :'fXnK ~ ;kX fbnk ;h ns n;zyK gkghnK ~ db
;[fNnk ;h. nBe
;B.462.
ufbnK
Bkb
b?
foFh
oki
(nkgD)
nk;D
fJE @jb tkj[`dk# pkJhtK r[o{ fJ;soh GZsk b? e nkJh dk gq;zr ;wkgs. 22.
w'fjs
gJ.461.
ub
d'jK fXoK s'I Bkd tid ;B ns BrkfonK dh ;[o T[mdh ;h. Grt
p;sq
ty
gkg
t?oh
d?IsK
tKr
Gid
;B.
(fitI)
;'B
ty
wB[Zy
nb"fee
nBe :eF, ]k; soQK dh ftfX ~ XkoB eoB tkb rzXop, w'j ofjs
fJ;sohnK ns pj[s ns ftFF ;[zdo fJzdo ns dtfsnK dhnK
Bkr
fJ;sohnK,
gow
gftsq
ns nkgD nkg
;B.464.
ftu
gkopsh
ns
nB{gw
ftFF
dtsk
ns
e[po
d?Is
(@nkbek
gsh#)
dh
gsBh,
fJ;sohnK
w'fjs
j'
ojhnK
fJe nB{gw :eF fJ;soh i' okrK Bkb wBK ~ w'fjs eodh j?,
;kozr dh ;[o brk e Xosh T[s x[zwdh fcodh ;h, xo dk w'j G[bk fdZsk
;h ns wB ftu okr Bkb gqw gk fbnk ;h. fFekoh d fsy ehs j'J sho
Bkb
xkfJb
j'J
fjoB
tKr
x[zw
ojh
;h.465.
fus ftu okr T[s gq;zB j[zdh ;h ns ;qFm okr rk ojh ;h. fezr[oh
jZE Bkb tikT_Idh ;h, w'fjs j'fJnK tKr nkFqw ~ iKdh ;h. jkt Gkt dh
fJ;soh-ebk d fsy ;c?d sho ;ikJ j'J ;B. Xosh T_s x[`wdh j'Jh
(T_j)
fJ;soh
fBokjko
gfsnK
ftuo
(@db`#)
ojh
u`rh
G_rsh
(G'iB)
(pDk
ojh
;h)
(Gkt
;h).466.
s' w o Sz d
T[dko
d
sb
r[DK
(;[Gk
ftu
;h.467.
270
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
eo
ojh
;h.468.
(T[; dk) o{g ngko uwe dwe tkbk ;h. (T_j) Fhb ns T[dko
r[D tkbh, ;[y dk ;w[zdo ns okrK dk ]}kBk ;h ns tyD Bkb jh gqkD
jo
b? I dh
;h.469.
ebze s'I ofjs i'pB tkbh ;h. (T[j) ;[zdoh ;[y dk ;w[zdo pDh j'Jh
271
(fJ; soQK dh) fJe fJ;soh okr rkT[Idh ;h, (i') r[DtkB ns u`r
;[Gk tkbh ;h. (T[; d) ;[zdo Bso ;[yK dk xo ;B ns (T[j) ;zrhs dk
ftuko
ntsko
;h. fJe fus j' e okr rkT[Idh ;h, wkB' ;[jkr c[N c[N e pkjo fBebdk
j't.470.
T[;
s' w o Sz d
soQ K
iNkXkoh
nkgD fus
;h.471.
i'
jfo-b'e gqkgs
j?.472.
eo
:'rh
ftu
oki
gq;zB
jfo
Bkb
nN[ N
bJrk.
fJ;
rZb
(dZs)
j'
gq w
ftu
nkgD
fojk
;h
eo r k,
(}ok
Bkb
i'
dh
(dZs)
(T[ j )
}o{ o
sd
fizBk
:'rhnK
:'r - oki
th)
Fe
BjhI
ukT[ ns F"e Bkb (dZs dk) fus Go frnk ns r[o{ ikD e g?ohI
g? frnk. T[;
fbnk.473.
gqw
o;
ftu
fus
fGi
frnk.
T[;
sJhtK
r[o{
eo
fJE @iSDh Bko okr rkT[Idh j'Jh# sJhtI r[o{ dk gq;zr ;wkgs. 23.
s' w o Sz d
ty
j'fJnK,
gftsq
fJ;
wzvbh bJ
:' r ftu
sd pj[s tfonK se, ;[wo gops dh wjkB u'Nh T[s uVQ e pj[s
x'o
sgf;nk
tkfbnK
ehsh,
irs dk
~) e"D
T[;
sd
;[xV
(gowkswk)
j'trh.
ukjhdk
fJe
g[oy
g{ote
;wMDk
T[; ~ is
j? sd ik
gq;zB
dh
gSkD
fJe
ikD
fpBk
ukjhdk
j?,
j'J.474.
sd
(fJzdohnK T[go
e dj no'r
(j'trh),
e[S
nt;Ek gqkgs
d[nkok ikDBk
sd
FKsh
fi;
;[nkwh
BjhI
fXnkB
dfynk
j?,
g{oB
(GktI)
dh
:'r
BkF
dk
j?,
(T[j)
vo
;kfonK
shoEK
dk
iKdk
ekoB
272
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
jh
pfusq gd Szd
pfusq gd Szd
rkT[Id
d[y
Sz d
pj[ poy ip? sg;k fsj ehBh. r[odt feqnk i[ ejh Xo bhBh.
sp BkE ;BkE j[n? p:'s pskJh. sp jh d;U fdf; ;{M pBkJh. 484.
dh
;ko
skoe
j?.479.
fiBQK B fJe ~ BjhI gSkfDnk j?, T[j u"thnK d cb s'I ;yD jB.
B fJe ~ gSkfDnk j?, T[BQK B u"thnK dk o; wkfDnk j?.481.
fiBQK
B
fis fss v'bs c{b. frqj e ;p d[y G{b. 483.
wkDdk
j?.480.
o;
273
(T[;) fJe s'I fpBk u"th (r[o{nK dh f;fynk) c'eh j?, ;koh Xosh
ns ;ko b'e (ftnoE jB). fiBQK B fJe ~ gSkD fbnk j?, T[j u"thnK
dk
ntsko
skoe
jB.
G[b
poyk
iNkXkoh
fiE
rJ
ehsh
j?.482.
(:'rh)
nkB`fds
j'
Bkb)
c[b
feE
(y[Fh
oj
jB
x[zwd
ns
fcod
skVhnK
jB
ns
wko
wko
xo
e
;ko
jB.483.
Sz d
foFh (dZs) ;kfonK ufbnK ~ Bkb b? e ;[wo gops T[s rJ, (fiBQK
B) f;o T[s iNktK XkoB ehshnK j'JhnK ;B ns Grt p;sq gkJ j'J
;B. pj[s tfoQnK d ;wI se (T[E T[; B) x'o sgf;nk ehsh ns fJe
fSD
ehsh.
ns
fofy oki d;k ip nzs GJh. pb i'r j[s w[fB ikB bJh.
X{no' ir XT[b[o ikfB iNh. eS[ nT[o feqnk fJj Gkfs mNh. 488.
bJh
th
jfo
ikg
Sfvnk.486.
Go
;G
wjkB
d;K
ws
d;KsoK
ns
ftu
rsh
(nkgDk)
tkb
ws
ubkfJnk.
wjk
w[Bh
pj[s
rzGho
;B.487.
B irs ~ X{`J d xo
feqnk pDk bJh.488.
ti'I
274
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
;fX e? gtB? foy i'r pb`. sfi ukb ebto G{fw sb`.
eb c'fo T[skb egkb ebh. fsj i'fs ;[ i'fsj wX fwbh. 489.
T[s
dh
ntsko
275
c'V
T[;
dh
i'fs
wjkB
i'fs
ftu
fwb
rJh.489.
;t?:k
;t?:k
wfjoktB
d,
wB[
oki
d,
Bb
ubkDk
eoB
tb
th
Bkb (w?I - Gkt d[Bhnk) BjhI rJh jK. (okik) G'i, fdZbh d ;[nkwh e"ot
nEtk pbtkB ox{BkE ~ th (iKfdnK) ;kE BjhI fdZsk. gkgK d dbK ~
dbD tkb (ekb g[oy) dh ;"Ij yk e efjzdh jK fe (w?I) ni se fe;
d Bkb BjhI rJh. j nus ns wjk gF{! us eo, us eo, w?I fe; Bkb
B
d,
ubh
jK
ns
jh
(nkgD
Bw
s'I)
v'bh
jK.492.
w[Bh!
(s{`)
fe;
nXhB,
bJh
nzs
Grt
ekb
p;sq
tb
XkoB
gefVnk
ehs
j'fJnk
jB<
B`r
g?ohI
(feT[Ife)
T[j
;ko nZr d ftu ;VBr. fJj BthI ohs feT[I ubk oj j', d' e[ fdB ubrh,
;dk bJh BjhI ubrh. fGnkBe ekb dh fJj wjkB ohs B fe; :'rh B
Sbh j? ns B jh Sbh ik ;erh. j wjk w[Bh! soh fJj ;[zdo djh nzs
ftu b'E j' e X{V ftu ob ikJrh.494.
j
w[Bh!
;[D',
fe;
bJh
g"D
GZSd
j'<
(feT[Ife)
g"D
GZSD
Bkb
e[M jZE BjhI nkT[Idk. fe; bJh Grt p;sq XkoB eod j', fJBQK rZbK Bkb
GrtkB BjhI j' ikUr. tdK g[okDK d gqwkDK ~ ty bt', T[j ;ko ;G
soQK Bkb ekb d t; ftu jB. (wB nzdo'I) ekw ~ sK ;kfVnk BjhI ns
BKr nytkT[Id j', (f;o dhnK) iNktK th f;o d Bkb BjhI ikDrhnK.495.
276
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
277
rJ
;'B dk gops feT[I B fvr fgnk j't ns ;^s ;w[zdo feT[I B ;[e
j'D. gZSw tb'I ;{oi feT[I B uVQ fgnk j't ns (fJj th) nB[wkB
eo
bt'
fe:'I vwv'b v[ph B Xok w[fB oki fBgksfB fs:'I ir ikB'. 496.
soQK
irs
ed
rzrk
T[bNh
tr
gJh
j't.
p;zs
o[s
ftu
;{oi
dk
BkF
nNb
;wM'.496.
rkbt nkfd pnzs ;qFm w[Bh (j' r[}o jB, fiBQK dh) frDsh pqjwk s'I th
BjhI j' ;edh. nr;s, g[b;s, pf;;N nkfde pko fJj gsk BjhI ubdk
fe
gqhfs obh gow;o ;' fJw pdB ;`fr fwb? fiw pkBh.
g[zB eEk w[fB BzdB eh efj e? w[y ;' efp ;:kw pykBh.
g{oD fXnkfJ G:' sp jh i: ;qh irBkE Gt; GtkBh. 498.
fJfs ;qh pfusq BkNe rq`E ds wjksw o[dqtsko gqpzX
;wkgs`. ;[G` Gts r[o{ uT[ph;. 24.
(T[j)
fejV
d;
ub
rJ
jB.
wzsq
(d
;te)
;B
ns
i'fs
ftu
fJ; soQK fwb rJh fitI tdK Bkb pkDh fwb iKdh j?. (nsqh) w[Bh d g[Zso
dh fJj gftsq eEk w[y s'A efj e eth fFnkw B fpnkB ehsh j?. sd'A
(fJj) nfXnkfJ g{oB j' frnk j?. irs d F'GkFkbh ;[nkwh o[dq (@Gt;#)
ns
GtkBh
dh
i?
j't.498.
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d @dZs wjksw o[dq ntsko gqpzX#
dh ;wkgsh. F[G j'J u"ph; r[o{. 24.
gksFkjh 10
fJj fpfX ds o[dq ntskok. g{oD ws e' ehB g;kok.
pDkJ
t^v t^v ws ubkJ ;B, (T[j nktkrtD d) co (ftu fwb rJ), go fco
fJE BjhI nkJ. 497.
u"gJh
feT[I
nsqh foFh, gokFo, Bkod, Fkodk ns fpnk; fisB th w[Bh j'J jB.
fe
B nfsnzs sg frnk j't ns u`dOwk tKr ;{oi (;hsb) feT[I B wzB fbnk
frnk j't. vktK v'b j' e Xosh feT[I B v[p rJh j't, j w[Bh oki! fJ;
gksFkjh
10
ntsko
j'fJnk
u"gJh
fJ;
soQK
o[dq
dk
dZs
(fi;
B)
g{o
(irs
ftu
nzfs i'fs ;' i'fs fwbkBh. fij fpfX ;' gkopqjw GtkBh. 1.
nkgD) ws dk g;ko ehsk. nzs ftu i'fs Bkb i'fs fwb rJh, fi; soQK
gkopqjw Bkb GtkBh fwb iKdh j?.1.
T[ s
g? d k
j' f Jnk.2.
o'j d; torh uzrh EK #s F[G fdB ~ d?th frnkB tkbk gko; BkE
j'fJnk. (T[; d w[y T[s) nfws si ;h, (T[; tork) e'Jh j'o BjhI j'trk.
(T[;
si
ty
e)
wksk
ns
fgsk
d'tI
j?okB
j'
rJ.3.
278
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
e'b
ik
g[eko
eoB
br.4.
o{g
tkbk)
iK
ftXksk
sK
e'Jh
fJe'
(T[;)
rzXop
j?
iK
xfVnk
e'Jh
:eF
j?.5.
j?.
wkB'
d{ik
;{oi
jh
uVQ fgnk j't. T[; d Foho s'I pj[s i'pB Mwe fojk j?, fi; ~ ty e
ekwdt th Fofwzdk j[zdk j?.6.
oki B (T[; ~) tyD bJh p[bk fbnk. T[j gfjb fdB jh (p[bkT[D
dZs
T[;
oki
(T[j)
ns
j okiB! ;[D', fJe tkosk efjzd jK. (so Bro ftu) fJe nfGwkBh
g[oF g?dk j'fJnk j?. fi; d ;wkB o{g tkbk irs ftu e'Jh th BjhI j?.
(T[;
279
d; fdFktK ftu jh si pj[s tZX frnk. (fJzi gqshs j[zdk ;h) wkB'
pkoQK ;{oi fJe' tko uVQ gJ j'D. d;K fd;ktK d b'e ftnke[b j' e T[m
gJ
ntsko
d{ik
dk
o{g
fJj
e'Jh
ntskoh
ns
e'Jh
iNkXkoh
ntsko
fbnk
ty
iNkXkoh
g[oF
gqrN
ofj
BjhI
j't.7.
j'fJnk
ezpD
br
gJ
j?.
fJj
;kvk
(ns
;'uD
ws
d{o
br)
eo
fe
dtrk
;erk.8.
ns (Foho) o'wKfus j' frnk. fi; fi; B th tfynk, ft;w? ftu g? frnk.
(fJzi gqshs j[zdk ;h) wkB' fBoXB B B"I fBXhnK gqkgs eo bJhnK j'D.9.
w'jB ikb ;GB f;o vkok. uNe pkB ufeqs jP? wkok.
(T[; g[oy B) ;kfonK d f;o T[s w'fjs eoB tkbk ikb gk fdZsk,
(iK fJzi ej') e"se (@uNe#) pkB wkoB Bkb ;ko ufeqs j' rJ. fiE feE
;ko
(fvr
j'
fvr
gJ.
wkB'
;{ow
oD
ftu
(T[;
wkB'
fi;
g[oy
ns
Bkoh
dk)
o{g
ty
fGV
T[;
tfynk,
T[;
T[;
;kok
frnkB
tkbk
oDtk;
b[GkfJwkB
o{g
ftu
frnk
j?.
j'
(T[;
~)
ikfDnk
oki
ns fdp
;h.13.
;kjwD
j' D ).10.
wB ftu ftukfonk fe
itkJh j' frnk (sd)
w'fjs
gJ
fi;
Bo Bkoh fij fij fsj gyk. fsj fsj wdB o{g nftoyk.
;kXB ;op f;fX eo ikBk. i'rB i'r o{g nB[wkBk. 11.
nkdwh
;h
fi;
irs
ftu
j'o
e'Jh
gzfvs
BjhI
280
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ty
j?okB
j'
frnk.14.
;t?:k
281
nk:{ GktI E'Vh j? go p[^Xh ftFF j?. wkB' ekwdt (@fpsB#) B fJj
o{g Xkfonk j't. fi; fi; B T[; dk o{g tfynk, T[j T[j T[; dh uwe
~
;t?:k
ntsko
sho
(gko;
jB iK
(T[; d gqkD) jo b?Id jB, fi; dh (T[BQK T[s) B}o g?Idh j?, (T[j) fco
fcod BjhI ns xo tkg; BjhI ik ;ed. i' b'e gko; BkE ~ tyD nkJ
jB, (T[j) x[zwoh yk e fvr gJ jB wkB' poS d ;bQ j'J j'D. fi; B
tfynk j?, T[j ekw dh (ckjh ftu)
T[ m kfJnK T[ m dk BjhI j? . 15.
cf;nk
Xosh
T[s
fvr
fgnk
j?
ns
d gqkD bbekok wko e jo b?Id jB. w?I u"jK gk; gzSh tKr x[zfwnk jK,
(go) fJBQK d ;wkB o{g tkbk e'Jh BjhI tfynk. (T_; d Bso) noiB
(@gkoE#) d pkD jB, iK i'pB dh ykD jB, iK ekb dh feqgkB jB iK ekw
dhnK
eNkoK
jB.16.
(T[; d) Bso (@uy#) fJ; soQK ikD iKd jB fe T[j szsq Bkb Go
j'J jB, iK izsq d iVQ j'J jB, iK wzsq Bkb u[okJ j'J jB. iK sK i'pB
dh nfs ;[zdo i'fs ir ojh j? iK gqw dh Fokp d ozr ftu o`r j'J
Fokph jB, iK e;[`G (@;jkp#) d ozr tkb jB, iK r[bkp d c[b tor jB,
iK eo'VK dkT[-gu f;y j'J jB. pVh fgnko Goh w{os j? ns ;[zdo ;{os
j?, (i') tyfdnK jh fjod ~ u[ok b?Idh j?.17.
d'tI
tkofj jho nw'be uho sqh:k fpB Xho ;p? pb ikt?. 18.
eo oj jB, T[j w'fjs j' e pj[s ;[y gqkgs eo oj jB. nw'be jho
ns p;sq fJ; T[go'I tkod jB, ns ;kohnK fJ;sohnK Xhoi s'I fpBk (fJ;
s' I )
jh
j?okB
e[ o pkB
(gko;
j'
iKd
iKdhnK
BkE
dk)
jB.
Xosh
T[s
fiBQK
nfGwkBh
b'eK
fJj
w'fjs
jB.18.
ngko
o{g
j?,
u"dK
ftfdnk
gfVQnk
j'fJnk
j?,
wkB'
n;[oK dk t?oh (Gkt dtsk) j?, (fJ; soQK dk) u"jK ueK ftu ikfDnk iKdk
j?. irs ftu fisBhnK th :[ZX dhnK i[rsK jB, T[BQK ;G dk (T[; B)
nB[wkB eo fbnk j?. d;K ftd;K ~ fis e ;qFm :'X (@i[XKpo#) B nkgDh
ehosh dk
r'ghnK B
j?.19.
282
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
283
u"jK fdFktK o{g nZyK (ty e) u`[fXnk rJhnK jB ns j?okB j' ojhnK
jB ns (T_j) G{wh s nkekF ftu gSkfDnk frnk j?. :'fXnK B (T[; ~)
irs
okBfB okft ;tkfBB ;kt GtkfBB Gkt Gb' wfB wkBk. 20.
ftu
:'fXnK
tork
ikfDnk
j?
ns
frnkBtkB
wjkB
frnkBh
eo
G[ i z r gq : ks Sz d
G[ i z r gq : ks Sz d
(id'I)
fps? poy dP? n;N wk;` gqwkB`. G:' ;[gqG` ;op fpd:k fBXkB`.
ig? fjzr[bk fmzr[bk gkD dth. nBk;k S[Xk nsqXkoh nGth. 21.
d'
toQ
ns
nZm
wjhB
se
r[}o
rJ
(sd)
T[j
;kohnK
j?)..21.
s'sbk,
d[ork
fi;
;hsbk,
dk
tkjB)
yrsOkDh,
Gqwk,
G?joh,
f;zx
feqnkFhb
j?
Ghw
ns
o{gk,
n;sq
GtkDh
MzwMzwk
(BKtK
oj
jB,
tkbh
dk
ikg eodk j?. (T[j dth) jkj{ jkj{ eo e j;dh j? ns (T[; d) Ssq f;o
T[ s M[ b dk j? . 22.
nNk nN jk;` SNk S[N e;`. n;` UX gkD` Bw' e{qo G;`.
f;o`wkb ;PS` b;? dzs gzs`. Gi? ;sq r{V` gqc[bzs ;`s`. 23.
ftu
fyV fyV e j; ojh j?, e;K dhnK fbNK y[bQhnK j'JhnK jB, jZE
Bzrh sbtko T_uh eo e geVh j'Jh j?, (T[;) voktD G; tkbh ~
nfbzgkfs noXh wjk o{g oki?. wjk i's iPkb` eokb` fpoki?.
sq;? d[;N g[;N` j;? ;[X ;kX`. Gi? gkB d[ork no{gh nrkX`. 24.
jB.
jB.24.
(fJ;) T[;ss ~ ;[D e GtkBh feqgkb j'Jh, i' jmK T[go nkg jh
o; o{g j' ojh j?. (T[; B gq;zB j' e) B Gzr j'D tkb shoK d d' G^E
ns XB[F (fJyPXh) fdZsk. ;[zdo
pfDnk df;nk iKdk j? . 25.
XkoB
eoB
bJh
fdZsk
i'
b'j
dk
id'I F;sqK ~ ;kXD tkbh d fdZs ;ko F;sq gk bJ, (sK) T[BQK ~
ip? ;;sq ;kXh ;p? ;;sq gkJ. T[xko u{w ezm ;h;` S[jkJ.
by:' ;op okt` gqGkt` ngko`. ni'Bh ni? pd fpfdnk fpuko`. 26.
ejkVk
j? . 26.
284
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
285
ntsko
fbnk.
;ko
d;K
fwso
Gkt
tkb
oki
th
fis
ftfdnk
ftfdnk
d
~
bJ.27.
;ko d;K d;KsoK d oki ns ;ko w'Bh, wkBh ns GyXkoh p[bk bJ.
fiE th fisB iNkXkoh ty bJ, T[BQK ~ p[bk fbnk fe (gko;) BkE s[jk~
p[ b kT[ I dk j? . 29.
d;K
ou:' ir okik ub ;op i'rh. ijk bT[ e'Jh p{Y pko' ;G'rh.
pkbe,
;G
fco gsq ;opsq d;` ngko`. i[o ;op okik fBqgz nkfB d[nko`.
ijk b" j[s irs w? iNkXkoh. fwb? o'j d;` GJ Gy Gkoh. 32.
ijk bT[ j[s i'r i'fr;N ;kX. wb w[y fpG|s` ;[ b`r'N pkX.
iNk ;h; Xko fBjko ngko`. wjk i'r Xko` ;[fpfdnk fpuko`. 33.
fis ;op G{fw ;Ebh ;zs nkj. fss ;op gko; BkE` p[bkJ.
dJ Gkfs nBe G'i nox dkB`. bih gy dft ;Ebh w'B wkB`. 35.
eo? p?m e pd fpfdnk fpuko`. gqek;' ;p? nkg[ nkgz gqeko`.
Ne` Ne bkrh w[yz w[fy gfyU. ;[B:' ekB j' s' ;[ s' nkfy dfyU. 36.
okfinK
p[bkt
fco
rJ.
i'
T[;
nk
nk
ikt,
(b?
oki
:Zr
p[ZYk
ns
e'Jh
ub
nkU).30.
ofunk
itkB
fgnk,
;h,
;ko
:'rh
ub
nk
oj
(@G'rh#)
;h.
(feT[Ife)
oki
eh
okik,
eh
fBoXB
:Zr
ofunk
;B
fiE'I
ns
eh
se
e'Jh
fJ;soh,
;h.31.
;kfonK d;K ftu ngko gZso fco rJ ;B. oki d d[nko T[s ;ko
oki nk e i[V rJ ;B. fiE'I se th irs ftu iNkXkoh ;B. t^v Gy
tkb ;ko o'j d; ftu nk e fwb rJ.32.
ns
f;o
T[s
ns
ftfdnk
iNktK
dk
XkoB
eoB
ftuko
tkb
eoB
ngkoK
tkb
fd;d
;B.
(T[j)
wjkB
:'rXkoh
;B.33.
fisB th ;ko oki ;B, T[BQK ~ oki B p[bk fbnk. u"jK uZeK ftu
fis ;op G{gz p[b ;op okik. uj{` ue w' dkB Bh;kB pkik.
fwb d; d;kB nBe wzsqh. eo? ;kXBk i'r pkizsq szsqh. 34.
fwfbnk, T[BQK d Ssq ns ;?Bk ~ y'j fbnk iKdk. fJe gk; gZso Gi fdZs
ns fJe gk; (p`d) Gik fdZs fe i' iNkXkoh, dzvXkoh, f;o w[zfBnk feXo'
jZE
ejk oze okik ejk Bko j'Jh. ou:' ir okik ufbU ;op e'Jh. 31.
d;KsoK
dkB d Brko ti rJ. d;K d;K d nBeK wzsqh nk e fwb i' :'r ;kXBk
eod ;B ns (:'rhnK d) tki tikT[Id ;B.34.
Xosh T[s fisB th ;ko ;zs ;B, T[BQK ;kfonK ~ gko;BkE B p[bk
fbnk. (T[BQK ~) nBe soQK d G'i ns nox dkB fdZs. (T[BQK) w'BhnK d
wkB ~ ty e ;tor (@dt ;Ebh#) th bik rJh.35.
i[rsK
d) w[y tb ty oj
Bkb t y fbnk.36.
;B.
i'
gfjbK
ezBK
Bkb
;[fDnk
;h,
T[j
j[D
nZyK
286
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
gqek;' ;p? nkg nkgz g[okD`. oV' df; d;kD fpfdnk w[jkD`.
eo' Gkfs Gks` ;[ fpfdnk fpuko`. fBqG? fus d? e? wjk sqk; Nko`. 37.
o[ d q
ntsko
287
ekbwkyh,
i[o dSDh ;;sq psk no:ko. dq[i? dqktVh sgs sJhbzr tko.
go` g{oph T[sq d;h ngko`. fwb d; d;D i'Xk i[Mko`. 39.
dZyD
;ko
dF
fBoG?
tk;h
i'
eo
Fk;sqK
fyu
bJ/
ikDB
;B.38.
tkb/
tkd-fttkdh,
n"yh
soQK
gkXoh Sz d
ek;ekoh
fwb.39.
gkXoh Sz d
eo'VK
vo s'I ofjs, Gzr j'D s'I w[es, ntX{s, SsqXkoh, B fis ik ;eD
tkb, :[ZX ftu gqphB ns nfs nfXe n;sqK dh tos'I ikDB tkb, B r`i
;kwkB
dkB
oki
pj[s
;BwkB
ehsk.40.
ik ;eD tkb ;{ow ns nub bVke, oD-G{wh ftu j}koK nGzr :'X fis
j' J ;B.41.
;kfonK
d;K
d;KsoK
oki
fis
ns
eq'X
eo
nBe
T[gktK
eo
(sd) fis
XB d e
dk gZso ikoh
;ko oki w'j
bJ.43.
(id)
Sz d
ik
g{ik
ftu
efjz d k
w' j Dh
Sz d
fJe
ehsh.
fdB
phs
pj[s
frnk
soQK
sK
Bkb
gko;
T[;ss
BkE
ehsh.
;qFm
T[;
fJFN
(w?I)
dth
w'jDh
dh
Szd
jK.44.
G?oth
ns
T[&ZXko
eoB
tkbh
j?I.45.
ebze s'I ofjs, n;sqK tkbh, SsqkDh, ;G b'eK ~ w'j b?D tkbh, bkb
Foho tkbh,
j?I.46.
;Kr
XkoB
eoB
tkbh,
;kftsqh,
gowFPoh,
ns
gow
gftsq
dth
288
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
289
p[ZXh
tkbh,
F[ZX
f;ZXhnK
tkbh
(j
dth!
soh)
i?
i?
igd
jK.47.
jZE
r[oi XkoB
j?I.48.
G?
eoB
tkbh,
to
dD
tkbh
ns
fco
joB
tkbh
ns
ns
fJ;soh
f;ZXDh,
fpibh
tKr
jZE ftu sbtko XkoB eoB tkbh ns b'eK d wkD tkbh, ;[y dD
tkbh ns F'e ~ d{o eoB tkbh, d[FNK ~ wkoB tkbh, ;zsK dk T[&ZXko eoB
tkbh,
j? . 49.
Sd
ik
;eD
tkbh,
Gd
ofjs
e[wkoh.50.
froik
eT[ w koh.
nBS d kG d k
T[ X koh.
;eD
tkbh,
o{g
tkbh,
T[&ZXko
fGnkBe
tkbh
eoB
tkbh,
tkbh
(@yzekbh#),
o{g
r`i
ik
fjoB
;eD
tkbh,
torhnK
nZyK
G`B
tkbh
ik
;eD
ns
T[ib
j?I.51.
eSBh
dh Fesh, ;c?d ;o{g tkbh, w'fjs eoB tkbh ns fGnkBe o{g tkbh wksk
j?I.52.
irs ~ dkB ns wkD dD tkbh fFt dh Fesh, ;z;ko d G? ~ yzvB
irdkBh
wkBh
GktkDh.
Gtyz v h
d[ o rk
d t kDh.
;o{g
wfjyk;[o
wfjyk;[ o doDh wfjgkbh. fuS[ o k;o jz s h yz e kbh.
nf; gkDh wkDh dtkDh. i? dksh d[ork GktkDh. 54.
tkbh
d?Is
wksk
~
j?I.53.
dbD
tkbh,
Xosh
dh
gkbDk
eoB
tkbh,
fuS[o
d?Is ~ BFN eoB tkbh, fGnkBe o{g tkbh, jZE ftu sbtko XkoB eoB
tkbh, wkD gqkgs eokT[D tkbh, dtfsnK dh Fesh, i? dD tkbh, d[or
d?Is
~
j
wkoB
GtkBh
j?I.54.
rkfJsqh,
tkbh
rkjD
tkbh
d[o rk
ns
wkoB
tkbh
ns
dtfsnK
dt fsnK
dh
Fesh,
;ko
dh
ihtK
290
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
sokDh
b' e kDh.
fGz G okDh
doDh
j't.56.
tkbh
j ;`; (Bkb Go j'J ;z;ko) s'I b'eK ~ skoB tkbh, G? Bkb GoB
ns d?IsK ~ dbD tkbh, b'eK (d ezwK ~) eoB tkbh ekoB ;o{g
ns
d[yK
tkbh, bkb
(pVtkBb),
tkbh
(ns
fJzdo
~)
fJzdo
dh
gdth
dD
tkbh.57.
fpibh)
o{g
tkbh,
fuso
dh
;tkoh
o{g
tkbh
eoB
tkbh,
w k sk . 5 9 .
j
joB
uzubk
F[zG ~ BFN eoB tkbh, i? eoB tkbh, fGnkBe o{g tkbh, G?ot o{g
291
dJhskDh.
ntsko
Ssq
tkb
jB{wkB
(@bzeVhnk#)
(~
nr)
T[SkbD
tkbh,
vokT[D
GtkBh
wksk !
(soh)
i?
j't.60.
j ;ko irs ~ w'j b?D tkbh ! (s{` jh) BhIdo, G[y, fgnk; o{g tkbh
j?I. j ekb-oksqh, fJzdo dh Fesh, GrsK dk Gkoh T[&ZXko eoB tkbh ! (soh)
i? j' t . 61.
ns
nueVk Sz d . sP g q ; kfd
nz f pek
s' s bk
;hsbk
;keDh
f;z X [ b k.
gqdkB
eoB
tkbh
wksk!
(soh)
i?
j't.62.
;keDh.
NkeDh
feqgkB
eoB
j nzfpek, s'sbk, ;hsbk, ;keDh, ;[zdo gqGk tkbh f;zX[oh, ;[zdo GqwD
tkbh, vkeDh, jkEh dh Fesh tkbh, uzrh soQK fGVB tkbh, f;zX[ dF
tkbh, d[yK ~ BFN eoB tkbh, ;[zdo wb tkbh, ;zGb dF tkbh, ;[zdo gqGk
tkbh,
d'
Xko
yzv
tkbh.63.
GktBk
g{oh
eoB
tkbh,
G?
joB
tkbh,
Xosh
T[s
ftuoB
tkbh,
vo ~ d{o eoB tkbh, (t?ohnK ~) mbQD tkbh, (d{o'I) MkeD tkbh, ;keDh,
f;zX[ dF tkbh, d' Xkok yzvk XkoB eoB tkbh, fGnkBe w{zj tkbh, p[okJh
~
eND
tkbh,
tkbh,
d'
gk;h
fjzrbki
ofjD
wko
eoB
tkbh,
G?
tkbh,
d[FNK
joB
tkbh.64.
ezpkT[D
tkbh,
ig
ikD
292
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
j fuso dh ;tkoh
d[nkok tfvnkJ ikD tkbh,
powDh
uowDh
goxDh
rzXop
yVrDh
rVrDh
;? E Dh
fusq D h
GhwVk
ukgDh
;wdVk
ukoDh
uSDh.
fjz r [ b k
gk;Dh.
;kgDh.
65.
ekoseh.
n;sq D h XkoDh.
rz i Bh
;keVh
:eF
Fesh
eoB
uZSo
tkbh,
tkbh,
eoB
tkbh,
gox
gtD dtsk dh
fmzr bh, fgzrbk,
fueB e;K tkbh, eZND tZYD tkbh, uogNk, uKtvk (wksk! soh i? j't).66.
j B fSdD tkbh, B Gd ik ;eD tkbh, ekb o{g tkbh, nk;ok
tkbh, B eN ik ;eD tkbh, B yzv ik ;eD tkbh, fe; gqeko dh
SNk s'I jhB, d'tI gk; wko eoB tkbh, nziBh, nzfpek, n;sq XkoB eoB
tkbh, B Go ik ;eD tkbh, B Xo ik ;eD tkbh, irs dk T[&ZXko eoB
tkbh.67.
j nziBh, rziBh,
;Ktb ozr tkbh,
XkoB
tkbh,
G? o th G? j oh G{ u ok GkBth.
Ykb
;hsbk.
293
etu
dD
ns
ntsko
B ;bQh ik ;eD
;eD tkbh.68.
tkbh,
;'eVk
s[ z d bk
dz s bh
ekfbek.
69.
dO [ fGdk d[ X ok dq [ wdh.
nsq[Nk nS[N k niNk nfGdh. 70.
s` s bk
nz s bk
;` s bk
;keDh
MkeDh
ekfeVk.
GowDk,
dksqDh, ;sqDh,
nfGdh.70.
;ktik.
GhwVk G? j oh G{ s bk pktik.
vkeDh
j
;keDh,
szsbk,
MkeDh,
fBGqwk,
S?eoh,
G?
dqeNk,
[
dh
GktBk
dqfGdk,
[
d[Xok,
joB
dq[wdh,
tkbh,
;qFm
nsqNk,
[
p[ZXh
tkbh,
nSNk,
niNk,
vkeDh,
294
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
n;sq D h
nz f Bek
;{ b Dh
Xz f Bek
;k;Dh.
e`fBek,
ntsko
295
XT[ b oh.
j
uzubk,
fMzrVk,
uKtvk,
fgzrVk,
ukuok,
fizrVk,
fusqsk,
ikbgk,
szsoh,
i'rDh,
fGzGoh,
G'rDh,
o'r-joh,
SsqDh,
ekfbek,
fSzSbk.73.
dkwDh
dq [ eNk
dq [ Gq w k.
ukuek
ukgDh.
u{ f Vek
j
edq e k,
dzs[bk,
dkwDh,
u{ f Vek,
ukuek,
dq[eNk,
ukgDh,
d[qGqwk,
S[fXsk,
fBzdqek,
fuuq V h,
uktVk,
fuz f gbk,
fBqfGyk,
fBqrwk,
ikgDh.74.
ekch
fp;Bgd goi.
soh feqgk Bkb efjzdk jK
(so) g?oK dh ;[zdosk dk fe; soQK T[ukoB eoK, (T[j) wkB' fpbe[b
xND tkb nzfwqs d v^p d ;wkB jB, (fiBQK ~) ;{ow ftukod jB.
fgsk
fp;Bgd.
nz s oikwh
nG:
GtkBh.
gq;zB
dhnK
e[bK,
u"dK
jh
e[bK
dk
T[&ZXko
eo
btKrk.75.
ekch
T[; fdB w?I nkgDh djh ~ ;cb ;wMKrk, fi; fdB irs dh wksk
j' e (irs d) fisD dk to dt/rh. T[; fdB F;sq ns n;sq
;' o fm
j'
(T[BQK
rJ
jB
ns
B)
nio,
nwo
gd
eo
fbnk
j?.77.
(T[; d) yp jZE ftu feqgkB ;[F'fGs j?, fi; d nXhB :eF, fezBo
ns d?IsK dh ;koh feqnk wks yKdh j?, fi; Bkb wX[ ns e?NG ~ N'N N'N
ehsk ;h ns ;[zG fB;z[G ~ wkfonk ;h. (j GtkBh !) T[j feqgkB irs d
nzs
ekb
se
wo
;i
jZE
ftu
oj.78.
296
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
297
~ oik fdZsk j?. okw, o;{b, feqFB, ftFD{ nkfd ~ ekb B (fi;) sbtko
Bkb e[fNnk j?, ;ko (b'e) eo'VK T[gk eo e Ee rJ jB, go T_; d GiB
s'I fpBk (T[; sbtko s'I) pu BjhI ;e jB.79.
fp;Bgd.
;{ j h
(GtkBh d) jZE ftu fbFedh j'Jh sbtko ;[F'fGs j?, fi; Bkb eJh
eo'V fJzdo, ns eo'VK ftFD{ ns fFt yzfvs ehs jB, fi; ~ @okw# efj
e ;ko w[Bh b'r fXnkB brk e ;tk (g{ik) eod jB, T[; okw ns feqFB
~)
s{`
;' o fm
eo'VK
tko
g?dk
ehsk
j?,
fco
fwNk
fdZsk
j?.80.
(fi; dk) G? ofjs o{g ns B r`i ik ;eD tkbk ;o{g j?, d;' (T[;
fe; Yzr Bkb rkfJnk ik ;edk j?. (fi; d ) r[DK ~ rkT[IfdnK
(FFBkr dhnK) j}ko ihGK Ee rJhnK jB, (go) eth dh sK fJe ihG
j?, d;' (fco T[j fetI r[DK ~ rk ;erk). (i') G{wh, nkekF ns gkskb
~ pDk e ns fco u"dK yzvK (b'eK) ~ BFN eo fdzdh j?, (T[; dh) i'fs
Xosh,
fp;Bgd.
eJh
yzvK
ns
fp;Bgd.
;' o m
noy
pfqjwzvK
ns
ftu
ngko
o{g
irwrk
tkbh!
ojh
(soh)
j?.81.
i?-i?
j't.
fi;
dh
(nkfrnk
~) gqkgs eo e fFt fiE feE d[nko d[nko s fGfynk b?D bJh Gowdk
fcodk j?, fi; dh (nkfrnk dh) gqkgsh Bkb uzdqwk d Foho T[s fJe ebze
bfrnk j?, fi; dh (nkfrnk ~) gk e fJzdo (d Foho T[s) j}ko Gr
(fuzBQ)
j'J
fi;
;B.82.
dh
(nkfrnk
~)
gqkgs
eo
fesB
jh
okw
ns
feqFB
j'J
ns fco ;wk nkT[D s BFN j' rJ. @ekb# ~ ekb s'I w[es eo e ebze
ofjs ;o{g tkbk wB'. fi; dh (nkfrnk ~) gqkgs eo e ;kok irs j'Id
ftu nkfJnk j? ns fi; dh (nkfrnk ~) gk e BFN j' iKdk j?, T[; ~
ftuko
ofjs
w{oy!
eosko
eo
feT[I
BjhI
ikDdk.83.
(j gqkDh! s{`) T[; Bojfo ~ feT[I BjhI ikD b?Idk. j gF{! (s{` wkfJnk
d) w'j ftu nus j'fJnk fi; d Go'; fgnk j'fJnk j?I ns o'} T[m e
okw, feqFB ns o;{b dk Bkw b?Idk j?I, go T[j j[D ir ftu feE ihT[Id
jB ns T[BQK dk fejVk fgzv j?<.84.
298
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;'ofm
o[ d q
ntsko
299
;'ofm
T[;
feT[I
BjhI
gSkDdk,
i'
j[D
j?
ns
(GftF
ftu)
j'trk.
ftnoE ftu gZEoK ~ feT[I g{idk j?I, (eh) s?~ (T[j) e[M cb dDr< T[;
dh ;tk eo' fi; dh ;tk ehfsnK ekwBktK (wB'oE) g{oB j' ikD, fi;
dk
fp;Bgd.
okwebh.
sP g q ; kfd
Bkw
;kohnK
fJZSktK
g{ohnK
j'
ikD.85.
oj
fcod
jB.
ekeDhnK
e{edhnK
fcodhnK
jB
ns
j? ns ngko v"o{ ti
jB ns p?skb vekod
efmB
w;kD
(G{sB)
e{ed
ns j;d fcod jB. nkekF ftu xD pdbK nzdo fpibh uwe ojh j?.
foFh b'e (vo d wko) dfjb rJ jB ns fpwkBK ftu (p?m j'J) vod
nkekF
d t h pku
fp;Bgd. ;koz r . sP g q ; kfd
fbnK
ftu
x[zw
oj
jB.87.
dth B fejk
;kozr. fp;Bgd. soh feqgk Bkb
nzsq X:kB j[n? rJh nkgB go f;zx no{Vs j[|n? e?. 89.
fp;Bgd.
rT[ o h.
sP g q ; kfd
(dth)
T[E'I
nzso
fXnkB
j'
rJh.89.
ojhnK jB ns rD ns
B ;dk sk}k ofjD tkb
300
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
301
c[bK (@nwo g[jg#) dh whIj dhnK eDhnK tKr fMw fMw eodh poyk ehsh
j?. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' (gko; BkE) o{g d ;w[zdo ftu'I fJFBkB eo
i'pB
j'
fp;Bgfd.
;koz r .
sP g q ; kfd
ekch.
ykD
j'
T[s
Foho
fBefbnk
XkoB
j't.
eo
(iK
fJzi
nkfJnk
ej')
wkB'
ekwdt
fBvo
j't.90.
fp;Bgd.
dh
Xosh
sP g q ; kfd
fJ;
goi
soQ K
nwo-gd
gq k gs
eo
fbnk
j? .
d ; K
ns
ftd ; K
okfinK ~ fis e (nkgD gk;) p[bk fbnk j?. (T[j ;ko oki) GKs GKs
d r[wkB d Go j'J jB ns ;ko X"I; tikT[Id jB. fus ftu T[s;kj
tXk e ;? B kgsh ukT[ Bkb Go j' J ub jB. ;ko nk nk e oki ~
Bw;eko eo e (T[; d) uoBh br jB. (;G ~ oki B) ;fji ;[Gkfte
nkT[
nkT[
efj
rb
Bkb
brk
fbnk
j? .
(;G
~)
jho ,
p;sq ,
x' V
dkB
ns
ftu
GKs
GKs
dhnK
;GktK
pDk
oki
nk
p?m
jB.
93.
fJe fdB (okik) ;Gk pDk e p?mk j'fJnk ;h. Xosh d t^v t^v okfinK
~ e'b p[bk fbnk. ns d;K d;K d i' wsK (XowK) tkb ;B, T[BQK ~ th p[bk
fbnk. fJ; soQK (rZb) ;[D e d;K d;K s'I ;ko iNkXkoh nk rJ, (fiBQK B)
eJh gq e ko dhnK iNK XkoB ehshnK j' J hnK ;B ns w{ z j T[ s ftG{ s h brkJh
302
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
303
j'Jh ;h. fpqSK dhnK fSbK ns gZso Foho T[s XkoB ehs j'J ;B ns Bky[B
fJsB tXkJ j'J ;B fe (T[B QK ~) ty e Fo th bikT[Idk ;h. nZy K whNhnK
j'JhnK ;B, jZE T_u eo e yV's ;B ns ;[zdo b`r'N Xko j'J ;B. (T[j) wjk
gko;BkE pku
XBk;oh. sP g q ; kfd
;koz r .
sP g q ; kfd
fijV
fijV
T[BQK
ftu
f;nkD
;B,
(T[BQK
B)
gko;
BkE
gow-
ehs ;B. (T[j puB) o;K Bkb fJ; soQK fGi j'J ;B, wkB' gow nzfwqs
ftu'I jh fBeb j'D. i' i' th puB fJBQK d w[y s'I gqrN j'J jB, T[j T[j
;G
fp;Bgd.
;' o fm
n;hI
fp;Bgd.
wzB
bJ
jB.
96.
;' o fm
j i'rh! i'r iNK ftu BjhI j?. G"I G"I e ns gu gu e fe; bJh
wo oj j'. wB ftu ;wM e ty'. i' ftnesh wjk sZs ~ ikDdk j?, T[j
gow frnkB ~ gqkgs eodk j?. sd T[j fJe ;EkB T[s wB ~ fNek b?Idk
j? ns do do Gowdk fcodk BjhI j?. eh j'fJnk i xo Sv e (pkjo
~) Gi frnk j? ns pB ftu fBtk; ehsk j?. (T[; dk) wB sK ;dk xo
ftu jh fojk j?, T[j sK T[dk; BjhI j'fJnk. pj[s gqgzu ftyk e irs
~ mr fbnk j? (ns fJ; ~) i'r dh Fesh ikD fbnk j?. s[;hI fdb ftu
ikD fbnk fe
Sfvnk.97.
n;hI
wk:k
Sv
fdZsh
j?,
go
wk:k
sK
s[jk~
BjhI
304
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
fp;Bgd.
;' o fm
o[ d q
fp;Bgd.
fp;Bgd.
;koz r
;' o fm
ftu
fedkok
fJFBkB
eoB
i'r
gkJhdk
j?
sK)
vZv{
ns
wZSbhnK
;dk
shoEK ftu jh fJFBkB eodhnK jB. (i fXnkB brkD Bkb i'r fwbdk
j't sK) fpbk, prbk ns prbh fXnkB brkJh oyd jB, eh T[BQK B i'r
~ gSkD fbnk j?. (b'eK ~) mZrD bJh fi; soQK d eFN ;jko iKd jB,
i T[; soQK d jfo (dh gqkgsh bJh) ehs ikD, sd jh wjkB frnkB ~
ikfDnk
fsb` r .
305
j Gy XkoB eoB tkb! i'r Gy fdykD ftu BjhI j?. B iNK ftu,
fp;Bgd.
ntsko
fp;Bgd.
ikJrk
ns
gow
nzfwqs
gh
fbnk
iktrk.
98.
;koz r
fJ; soQK d f;nkD puB ;[D ;[D e (;ko) wjkpho T[m T[m e gko;
BkE d g?oK Bkb fbgN rJ. i' i' w{oy nfrnkBh ;B, T[BQK T[BQK B puB
B wzB. (T[j) w{oy, pneb ns fJnkD T[m T[m e petkd eoB br
rJ. fesB jh T[m T[m e pB ~ s[o rJ ns fesB jh ib ftu ;wk
rJ. (fJBQK) roiftnK FpdK ~ ;[D e eJh :[ZX bJh vN rJ. fesB jh
nk nk e ;Bw[y j'J jB ns fesB jh oD-G{wh Sv e Gi rJ. fesB
jh oD-G{wh ftu :[ZX eod j'J F'Gk gk e fJzdo b'e ~ ub rJ.99.
fp;Bgd. fsbzr. soh feqgk Bkb efjzdk jK
id'I jh (oD-G{wh ftu) ;zyK d Fpd r{`i, (T[; tb) i' i' iNkXkoh
;{ow ;B, T[BQK T[BQK B (nkgD) x'V BukJ. nkekF dhnK fJ;sohnK
(ngZSoktK) j?okB j' rJhnK ns dts s d?Is voB br. (T[BQK ~) tyfdnK
jh ;{oi dk oE yV' frnk ns nZyK (T[Xo) fNe rJhnK. nBe soQK Bkb
F;sq ns n;sq Sv rJ ;B ns pkDK d E^p jh ubk fdZs rJ ;B. (fJzi
gqshs j[zdk j?) wkB' xBx'o pdbK ftu'I eDhnK tKr pkDK d M[zv toQ oj
j'D. (pkDK d tiD Bkb) YkbK ns etuK s'I MNgN uNeko (iK fuDrK)
fBeb oj ;B (wkB') bik e fsBfenK tKr ;V oj j'D. bj{ Bkb bE
gE j'J p;sq fJzi F'G oj jB, wkB' (:'X) j'bh yv e nkJ j'D.100.
fp;Bgd.
fedkok
fJ; soQK x'o :[ZX j'fJnk. GKs GKs d ;[zdo, B"itkB ;{ow Xosh
T[s fvr gJ ;B. oD-G{wh ftu jmh (:'fXnK dh ;?Bk) eq'X eo eo e
n;sq F;sq ubkT[IfdnK xN rJh ;h. Y'b tik e ns bbekok wko e
bVd j'J dt b'e ~ ub rJ ;B. fiE feE :'X Gi ik oj ;B ns
jkfJ jkfJ dk o"bk fgnk j'fJnk ;h. jko jko e nXho j'J (;{ow) ozBtk;K
306
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
307
fp;Bgd.
fp;Bgd.
dtrzXkoh
efbnkB
dtrzXkoh
wko{ Fpd eoB tkb ;[jktD tki ti oj jB. fijV fijV oDG{wh ftu ;[zdo ;{ow ;B, (T[j) F;sq cV cV e ri oj jB. etu gk
e (x'fVnK T[s) ekmhnK gk bJhnK jB ns F;sq ;ik bJ ;B. ;{ow FoK
tKr r[wkB Bkb Go j'J ;B ns oD-G{wh ftu fpoki oj ;B. ;ko :'X
rdk ~ cV cV e :[ZX eoB bJh ub ik oj ;B. ;{ow :[ZX-G{wh ftu
fJ; soQK F'Gk gk oj jB fe (T[BQK dh) uwe ~ ty e fJzdo th bik
fojk j?. (:'X) N'N N'N j' e Xosh T[s fvr gJ jB go :[ZX-G{wh Sv
e Gi BjhI jB. (fiBQK) :'fXnK ~ F;sqK B fBtkfink j?, T[j dt b'e ~
gqkgs j'J jB (noEks p?e[zm ub rJ jB). 102.
fp;Bgd.
efbnkB
i[Mko{ ;?fBe d;K fdFktK tb Gih fcod jB. w[dro, r'ghJ, r[oi,
r[bb, gN;, gox nkfd ubk oj jB. oD-G{wh ftu :'X fvr fvr gJ
jB, wkB' j'bh (p;zs) yv e ;[s j'D. o'j Bkb Go j'J oitkV T[m T[m
e fco bVkJh eoB br rJ jB. :'X (e'fJb tKr) Gy Gy e ns dzd
ghj e oD-G{wh ftu bbekod jB. poSh, pkD, feqgkB, rik:[ZX (n`e[F)
ns F;sqK n;sqK ~ gefVnk j'fJnk j?. rD rzXop G;w j' rJ jB ns
dts ;Vd j'J g[ekod jB. n;hI wzd ws tkb (nkg ih d) uoB FoB
nkJ jK. (;k~) feT[I BjhI T[pkod j'.103.
wko{
djfd; Xkt GJ i[ M ko .
w[dro r[cB r[oi r'bkb gNf; gox gqjko.
frfo frfo go ;[GN oB wzvfb ikB[ p;zs fybko.
T[fm T[fm GJ i[X eT[ gqkgfs o'j Go oitko.
Gfy Gfy pho gh; dksB ej oD wzvbh jeko.
poSh pkB feqagkB rikfJX[ n;sq ;;sq ;zGko.
wko{
d? o d? o dhj dwkwk.
eoj" o[`v w[zv p;[Xk go bys ;Por eh pkwk.
X[fe X[fe gofj XofD Gkoh GN pho p?skb oikT{.
G{s fg;ku vkeDh i'rD ekeD o[jo fgtkT{.
id'I d'jK gkf;nK s'I :'X fJe^m j' e nk rJ. BrkfonK, Y'bK, fwqdzrK
~ tifdnK ;[D e ;ktD d pdb Fofwzd j[`d jB. (fJ;) wjkB jtB (:[ZX)
~ tyD bJh dts ns d?Is ftwkBK T[s uVQ j'J F'Gk gk oj jB. ;'B
d iVQ j'J rfjfDnK ~, fiBQK ftu osB yu j'J jB, ty e rzXop Bro
fyM oj jB. b`r'NK ~ e; e; e ns be ~ e; e; e eq'X Bkb Go
j'J BV Y[e oj jB. e'Jh e'Jh :'Xk oD-G{wh ftu vfNnk yb'sk j? ns
e'Jh e'Jh Sv e Gi frnk j?. gob' ;wI d fGnkBe pdbK tKr pj[s
pkDK dh MVh brkJh j'Jh j?. fJ; soQK d t^v e"se ~ ty e gko; BkE
y[d (:[ZX-G{wh tb) s[o jB.104.
fp;Bgd. G?o'. soh feqgk Bkb
tZvk X"I;k X?I X?I eo e tidk j?. Xosh T[s f;o ns XV fybko
fdnKrk ns ;tor dhnK fJ;sohnK (ngZSoktK) tyDrhnK. Xosh T[s
X[e X[e eo e t^v :'X fvrDr ns (T[BQK d oes Bkb) pho ns p?skb
oik fdnKrk. G{sK, fg;kuK, vkeDhnK, i'rDK, eKtK ~ th bj{ fgbktKrk.
fGnkBe G?o' :[ZX-G{wh ftu Ge Ge eodk T[mrk ns T[go jmK (;kfonK
308
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
wko{
wko{
o[ d q
ntsko
309
~) wko fdnKrk. fJzdo, uzdqwk, ;{oi, to[D nkfd ;GBK ~ ni u[D u[D
e wkoKrk. w?~ dtsk (dth) B to fdZsk j'fJnk j? fi; d ;wkB j'o e'Jh
(to) BjhI j?. w?I jh irs dk eosk j'fJnk jK, i' w?I eoKrk T_jh
j'trk.105.
fp;Bgd. rT[oh. soh feqgk Bkb efjzdk jK
wo s'I (tX) j'o e"D pbtkB j? i' wo e'b'I :[ZX fis ns :[ZX ftu
is{ j't. fJzdo, uzdqwk ns pktB ~ (w?I) gb ftu ik e fis btKrk.
(irs ftu) j'o nfijk e"D j?< i' :[ZX ftu nk e w?~ fisrk. (i w?I)
osk fizBk eq'X eo btK sK ;ZsK ;w[zdoK ~ ;[ek fdnKrk. :eF, rzXop
ns fezBo eo'VK (~ w?I) nZy d gbeko (@e'o#) ftu wo'V e oy fdnKrk.
dtfsnK ns d?IsK ;kfonK ~ fis e r[bkw eo fbnk j?. (w?~ dth B)
fdp dkB fdZsk j'fJnk j?, woh SK ~ th e'Jh S['j BjhI ;edk.106.
fp;Bgd.
wko{
fJ; soQK efj e gko; (BkE) B o'; tXk fbnk. X"I; ns Y'b tik
tZvh fGnkBe X[B eYdk j'fJnk ;`fBnk;hnK ~ ;kjwfDUI Xktk eo e
G{ukb
wzB
fbnk.
fJzdo,
uzdqwk
ns
;ko
t^v
t^v
w[Bh
ezpD
br
rJ
wko{
T[j)
g?o T[s yV' e n;hI tyKrhnK fitI fitI ;{ow i{Md jB, (T[BQK ~) fstI
fstI nkgDh gkbeh ftu fpmk e @nwo g[oh# (;tor) ftu b? ikDrhnK.
(T[;
;tor
:[ZX ~
fdB)
uzdB
;[zdo
fuso
pDk
uzdB
tor
;[zdo
Foho
T[s
eoKrhnK. j ;yh! fi; fdB :[ZX ;[nzpo ftu gko; BkE ~ toKrhnK.108.
fp;Bgd.
ekch
fp;Bgd.
ekch
r[oi
u"jK gk; wko{ Fpd tiD F[o{ j' rJ jB. ;ko rk}h (:'X) jZEK ftu
ns rdk geV geV e jm g{ote :[ZX-G{wh ftu nkD ri jB.
pkD,
ewkB,
feqgkB,
;?jEh
ns
pj[s
nfXe
sho
ubkJ
jB.
(fJzi
gqshs
310
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
311
ftu
;' o fm
BkrK
fx;o
Bkb
wkB'
;tor
dk
gko
o;sk
fp;Bgd.
bzx
rJ
uzrh
soQK
jB.
fsy
Bkb
sho
fjod
;koh
ftu
Xosh
ftyk
ftzBQ
fdZsk
j?.109.
;' o m
eN
fvr
jkEhnK
nzfwqs
f;oK
e[zv
(T[go
d
w{zj
;i)
d
w'sh
y[bD
fybo
Bkb
rJ
;[zdo
jB.
(fJzi
ib-eD
MV
d'jK
gkf;nK
s'I
jzekoh
;{ow
eY eY e Gih fcod jB ns
;` f Bnk;h g? o rv e , r[ ^ ; Bkb
(fJe
d{i
T[s)
nk
gJ
jB.
feqgkBK
ns oEK tkbhnK c"iK ~ rkj rkj e nzs ftu oD-G{wh ftu fvr gJ
jB. pkDK ~ sD sD e ns fFFsK pzBQ p`BQ e ezBK se fyu e ubk
oj
jB.
Ssq h
Xow
fBGkT_ D
tkb
F{ o tho
(pkD)
ubkT[ I d
fcod
jB.
(;{ofwnK d) nzrK ~ pkDK Bkb ftzBQ ftzBQ (;[N oj jB ns) fJ; soQK
i[nkB i{M oj jB. fitI wjkGkos tb pkDK dh ;ik T[s GhFw fgskwk
fgnk
fp;Bgd
fp;Bgd.
;koz r
ntsko
j[zdk j?) wkB' pj[s xD pdbK ftu'I eDhnK tKr ftF?b shoK dk jo gkf;UI
whIj t;k fdZsk j?. MNgN YkbK, etuK nkfd ~ ftzBQ fdZsk j? ns nkg;
1H
o[ d q
ftu
;h.111.
;koz r
fJ; soQK pj[s ;`fBnk;h wko fdZs rJ jB. fesfBnK ~ pzBQ e gkDh
vp'fJnk j? ns fesfBnK ~ nZr ftu ;kfVnk j?. fesfBnK dk fJe
312
;qh
d;w-rqzE
fp;Bgd.
;kfjp
o[ d q
nvkB
fp;Bgd.
;kfonK
N{e N{e jP? fro etu efN gow gqGk ej[ gkJh.
iD[ d? ub fB;kD ;[or ej e[bfj eb`e fwNkJh. 115.
;{ j h
@gq:'rB#
ojhnK
e;
;[zdo
ns
fueB
jB.
;[zdo
fJ;sohnK
o{g
ftu
T[s
u[D
u[D
ykb;
e;o
ftu
o`r
j'J
p;sq
XkoB
ehs
jB.113.
;' o fm
ekch
fp;Bgd.
nzrK
;' o fm
fp;Bgd.
j'J
(ngZSoktK) nk nk e u"jK gk; fco ojhnK jB. T[BQK dhnK ;[zdo m'vhnK
jB, Be ftu BEK gkJhnK j'JhnK jB ns nZyK ftu ;[owk gkfJnk j'fJnk
j?. (nkw) iht izsK dh eh ubDh ;h, (T[j) ekwdt dk fus th u[ok ojhnK
jB. T[; ;[zdo e[wko ~ ty ojhnK jB fe ni fJ; ;{ow ~ toKrhnK.
fp;Bgd.
313
nvkB
u'gV
ntsko
ekch
;{ j h
gko; BkE B tZvk :[ZX fis fbnk. (fJ; soQK brdk j?) wkB' eoB
ns noiB dh d{ih tko bVkJh j' r[}oh j't. bj{ d pj[s soQK Bkb
gqtkj ub jB (fiBQK B) oE, jkEh ns x'V o[VQk bJ jB. fGnkBe tZvk
:[ZX j'fJnk ikD e ;Zs ;w[zdo th bik oj jB. pkDK Bkb t^Y eN FohoK
Bkb ;`fBnk;h fiE feE Gi s[o jB. (fJzi wkb{w j[zdk j?) wkB' fJzdo d
tiq s'I vod j'J gops yzGK ;fjs T[v rJ j'D. fiE feE bj{ dh Xko
314
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;' o fm
o[ d q
j'J
d;K
fdFktK
fp;Bgd.
tb
(;`fBnk;h)
Gih
ik
oj
jB.116.
;' o fm
pBpk;h j' rJ. d;K, fpd;K, pBK, phjVK ftu'I bG bG e fiE feE geV
e wko ;[N jB. gkskb, nkekF ns ;tor ~ y'i e fiE feE u[D u[D
e wko ;[N jB. fJ; soQK ;`fBnk;hnK dk Bk; ehsk ns nkgDk ws ubk
fdZsk. ;kfonK ~ nkgDk Yzr f;yk e nkgDk wzsq ubk fdZsk. fijV fijV
T[BQK ftu'I xkfJb geV ;B, T[BQK dhnK iNktK w[zBtk fdZshnK. fJ; soQK
dZsksq dh d[jkJh ~ (;z;ko s'I) d{o eo fdZsk ns (gko; BkE B) nkgDh
d[ j kJh
fcok
fp;Bgd.
fdZ s h.117.
p;z s
fJ;
fp;Bgd.
315
fvrdh j? ns t?oh G?Ghs j'J x[zwd fcod jB. Ssqh Xow dh fBzfdnk eod
i s e ihns pu ;` B : k;h.
fp;Bgd.
ntsko
soQK
sbtkoK
dh
j'bh
yvh.
YkbK
dh
esko,
(wkB')
v\K
dh
gzrsh F'G ojh j't ns poS r[bkbK dh w[m j'D. p`d{eK ~ GohnK j'JhnK
fguekohnK ikD' i' ;{ofwnK d nzrK ~ brdhnK
fBebdk bj{ pj[s F'Gk gk fojk j?, wkB' e;o ;'G
ehsk
;zX{o
dk ozr br fojk j't. poShnK Bkb go's t?oh fiE feE nBeK soQK Bkb
fvr gJ jB. (fJzi brdk j?) wkB' Xwko yv e nfXe Ee j'J (g?o) g;ko
e
;[s
j'J
fp;Bgd.
j'D.118.
goi
oki
T[jh pu ;B ns T[jh pkeh ofj rJ jB. fJ; soQK fJe Bkw b?D bJh
jh irs ftu pu oj jB. soQK soQK Bkb oki ehsk ns fJ`i GKs GKs
Bkb XB fJeZmk eo fbnk. fiE fiE th (e'Jh) wkB; (;`fBnk;h) ezBK Bkb
;[D fbnk, T[E T[E jh BkF eo fdZsk. fJ; soQK Bkb d;K, BroK, d;KsoK
~ fis e, fis dk Brkok tikfJnk. (fco) nkgD nkg ~ eoB-ekoB
;woE
o{ n kwb
Sz d
wzB
o{ n kwb
dhnK
ns
wB
nekb
g[oy
okfinK
(wB')
G[bk
fdZsk.119.
Sz d
e,
fis
fis
(nkgD)
T[;)
B u`rh
;kfonK
nXhB
T[sw
oki
fbnk
B
fJe
(fiBQK
G{g-wX
dk)
:Zr
T[gwk-ofjs
eoB
dk
316
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
okfinK
317
;fjs @o'j# d; ftu b? frnk. Bkoh ;fjs p?m e ;jh wo:kdk Bkb :Zr dk
nkozG
fJe
eo'VK
okik
ngko
ns
pku
Sz d
d;K
pqkjwD
p[bk
G{ g -w X
fwsoK,
g[ZsoK
bJ
ns
(:Z r )
ns
pzBQ
pF[wko
nkoz G
e[wkoK
g[ZsoK,
@fosi#
eoB
i'V
fwsoK
;d
brk.
fbnk.
ns
bJ.121.
GKs
nBe
e[wkoK
GKs
b'e
GKs
T[; d; ftu nk i[V. oki B j'oBK okfinK e'b'I XB, d; y'j fbnk.122.
G[iktK
wX
dk
brk.
:Zr
jzeko
eo
nkozG
eo
fdU.
fJ;
soQK
fi;
puB
soQK
efjD
;Zs
:[r
ftu
s[;hI
ni
oki
izG
;ko
G{g-
ehsk
;h.123.
wz s ohnK B fejk
d;K
ehsk.
;woEktkB
tko
okiB!
;[ D ' . 124.
GKs GKs XB-d"bs ns ;zgsh fJe' tko jh dDh ukjhdh j?. (fJe)
bZy jkEh, d' bZy x'V ns ;'B d nBe Gko (dD ukjhd jB). fJe fJe
pqkjwD ~
:Zr g{oB
ukjhdh
j?.
sd
jh
ojhJ
sK
;'B
dh
fJsBh
ewh
BjhI
j?,
pj[s
tfoQnK
se
(t`vd
th) N'Nk BjhI nktrk. jkEhnK dh th w?~ E[V BjhI j?, ik e x'VFkbk goy
ftu
e[M
th
id'I oki B fJ; soQK p'b ej, sd ;qFm wzsoh B p'b ;[D e, jZE
i'V e oki ~ ;bkw ehsk ns d'tA nZyK BhthnK eo e (fejk) j T[sw
ns
oki! w?I fJe j'o rZb (@rkE#) efjzdk jK, (fXnkB Bkb) ;[D', i' (w?I) g[okDK
f;fwqshnK
s'I
;[Dh
j'Jh
j?.127.
318
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
wz s q h pku
o{ n kb
Sz d
Sz d
o[ d q
ntsko
319
wzsoh B fejk o{ n kb Sz d
j okiB ! ;[D', j'o i' ;ko d;K d oki fis j'J jB, ns (fiBQK d)
gow o{g ns gftsq Foho ns ngftsqsk ~ joB tkb ;o{g jB. fJ;
soQK j okfinK d ;[nkwh! ;[D', T[BQK ;kfonK s'I fJj rZb g[S'. (oki B fejk
j
bZy
wzsoh!)
w?I
s?~
efjzdk
jK
fe
;kfonK
okfinK
g[S
nkU.128.
id oki B fJ; soQK p'b ej, sK ;qFm wzsoh ;[D e Gi fgnk. gzi
oki p[bk bJ ns ;ko p[bkJ j'fJnK ~ g[fSnk. j'o ;Zs b'eK ftu
(e'Jh fJe th okik) d; fdU, fi; fi; ~ oki B eq'X eo e BjhI fifsnk
j?.129.
;ko
jmK
tyd
oj,
fe;
th
ftuko-g{ote
T_so
BjhI
fdZsk.
nfijk e"D Xosh T[s ofj frnk j?, fi; pko T[j d; dD. fJe fJe
oki ~ p[bk p[bk e fco ;kfonK ~ p[bk e g[fSnk. e'Jh th fis fpBk
fojk
BjhI,
fi;
dk
fmekDk
df;nk
ik
;e.130.
fJe oki B fejk j okiB! puB ;[D bt'. i woh ikB p]Fh eo
fdU, sd j ;[zdo B?DK tkb okfinK d oki. (fJe rZb efjzdk jK). fJe
w[Bh wZS d gN ftu j? ns ;w[zdo ftu ofjzdk j?. j okiB! T[; ~ (;ko)
oki
w'j
ns
fJe
fppe
fdB
dk
iNkXkoh
G|g
oki
efj`d
B
jB.131.
Sho
;w[zdo
ftu
gqtF
ehsk.
T[E
fJe
fuso d ;wkB ;[zdo o{g tkbh us[o G; tkbh fJ;soh ;h. T[; ~ ty
e fFt d ntsko (@f;t;#-dZs) dk thoi ;w[zdo ftu fvr fgnk. j okiB!
wfSzdq BK dk :'rh (T[; thoi
d gN ftu p?mk j?.132.
s'I
g?dk
j'
e)
pkbe
dk
o{g
Xko
wZS
j?. (T[jh) s[jk~ mhe d;rk, j okiB ! (T[j) j'o nBe (rZbK th) d;rk.
id'I fJ; soQK dh rZb okfinK d ntsko oki B ;[Dh, (sd) ;z;ko d ;ko
ikb
Bkb
b?
;w[zdo
ftu'I
bGD
bJh
s[o
frnk.133.
tikT_Idk
j'fJnk
okik
ub
fgnk,
fi;
fjod
ftu
rop
gsk
ubdk
;h.
320
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
321
GKs GKs d wZS, e^S{J ns j'o ngko iht ikbK ftu pzBQ e (pkjo)
eY, sd (T[j) gqkD fsnkr e ub rJ. (nfijh ;zeN dh xVh ftu) ;ko
iht fJe' tko fJe^m j' e ;w[zdo gk; ub rJ. (T[j ;ko) ;qFm ws tkb
;w[zdo
gqfs
fJ;
soQK
efjD
br.135.
;w[zdo pqkjwD o{g Xko e T[; (oki) gk; nk frnk. (T[; B) fpBk
:sB ehs osB, jho, gqpb ns wkDe fbnk fdZs (ns fejk--) j okiB!
(woh) rZb ;[D', ihtK ~ fe; bJh wko oj j'. fi; ekoi bJh s[;hI ub
f;zX[ pku
o{ n kb
Sz d
nkJ
T[j
fJ;
;kEkB
BjhI
j?.136.
;w[zdo B fejk o{ n kb Sz d
j okfinK d ntsko okik ! ;[D', fiE Sho ;w[zdo j?, (T[E)_ wZS d
j',
gN ftu wfSzdq i'rh pqs Xko e p?mk j?. T[; ~ ikb gk e eY' ns uzrh
soQK g[S bt'. j okiB! i' w?I fejk j?, T[jh eo'. fJjh T[gk ;Zuk j?. 137.
(;ko)
fiE
ufbnk.
j'fJnk ;h. GKs GKs d tki tid ;B ns X"I; r{zi oj ;B. fiE Sho
;w[zdo ;h, T[E nk gj[`u. 138.
;{so dk ikb pDk e, T[; ngko (;w[zdo) ftu gtk fdZsk. j'o pj[s
;ko iht geV bJ go fFt dk pkbe (wfSzdq) B fdf;nk. ;ko ;{ow (ikb
gk gk e) jko j'J fcod fcod oki e'b nk rJ (ns efjD br) j'o
iht sK pj[ s
j'fJnk.139.
geV
rJ
jB,
go
T[ j
ceho
(i' r h)
gq k gs
BjhI
wZS d gN ftu wfSzdq i'rh nk;-ofjs j' e p?mk j?. ikb T[; ~
S'j se BjhI ;edk feT[Ife T[j w'Bh Foho ftu t;dk j?. fJe j'o BtK
ikb ;[fDnk j?, T[; ~ fpBk ftuko gkDk ukjhdk j?. j okfinK d ntsko
okiB!
;[D',
j
(w?I)
okiB!
s[jk~
n;hI
;Zuh
T[;
ikb
rZb
dk
efjzdk
BK
jK.140.
@frnkB#
;[fDnk
j?.
T[;
T[;
(;w[zdo) ftu gk e w[Bh oki (wfSzdq) ~ geV bt'. fJBQK ;kXBK Bkb
w[Bh;o jZE BjhI brrk, GktI pj[s jh toQ feT[I B phs ikD. j Gosoy!
(w?I)
fJ; soQK w[Bh;o jZE BjhI brDk, GktI eo'VK T[gk feT[I B j'D.
s[;hI frnkB dk ikb gk e T[; ~ geV bt'. id ;qFm oki (gko; BkE)
s[jk~
;Zuh
rZb
efjzdk
jK,
;[D
bt'.141.
B T[; ftu frnkB dk ikb gk fdZsk. T[; ikb B w[Bh;o ~ geV fbnk,
wkB' d{ik dXhu (g?dk j' frnk j't).142.
322
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
b'e
;e ,
(sd)
T[j
;{ o w
;[ z d o
n;sq
F;sq
gN
uhoB
br,
pz B Q
oki
d[ n ko
T[ s
(;ko)
wZS
dk
go
fe;
soQK
th
uhfonk
BjhI
e)
w[Bh;o
(;kvh)
B}o
g?
ikJ
ns
;kv
ezw
;zto
ikD.144.
d'jok
;{ow
;kok
rop
Sv
oki
e'b
ik
efjD
brj
okiB !
@frnkB# (BK tkb) r[o{ ~ g[S ty', T[j s[jk~ (FkfJd) e'Jh Yzr iK i[rs
d; dt.146.
F[G nkuko dh ftXh g{oh eo e ns frnkB dh ohs ftuko e (oki
B fejk--) j r[odt! w?~ (T[j) Gd d; fdU fe fetI w[Bh dt d doFB
gqkgs
dk
ftu
eoK.147.
;ko
rJ.143.
323
wZS ;ws wfSzdq i'rh ~ ikb ftu pzBQ fbnk. wZS ~ ty e ;ko
;[X p[X y'j p?m. d' wj{os phsD s id FohoK dh e[M ;[ZX gk
ntsko
;edh.152.
id g[sbk G;w j' frnk, (sd fJzi gqshs j'D brk) wkB' ;{oi
dhnK feoBK B jBo ~ (BFN eo fdZsk j't). fco T[; gk;'I ik e g[fSnk
fe
w[Bhoki!
(;kok)
Gd
d;
fdU.153.
324
;qh
d;w-rqzE
Boki
;kfjp
Sz d
o[ d q
Boki
ntsko
325
Sz d
w[Bh;o!
w?~
d;
fdU
fe
G{wh
T[s
fejVk
okik
j?
i'
wo
vo
Bkb vfonk BjhI j?. fJj rZb (d;D dh) feqgk eo'. j'o fejVk jmh ;{owk
j? fi; ~ w?I fifsnk BjhI j?. vo s'I ofjs fejVk ;EkB j? fiE wok (vo)
BjhI
fus ftu Fzek B fbnkU, fB;zr j' e d; fdU. ;' e"D nfis ofj
ty
GyK
tkb
oki
(;kfonK
wo
okfinK
r[bkw
~)
w?I
j'
nk
oki-ekoi
rJ
ftu
jB.155.
brk
fdZsk
j?.
nBzs
shoEK
ftu fJFBkB eo e, B ShD j'D tkb (@nfSB#) g[zB w?I ehs jB. nBzs
SsqhnK ~ wko e w?I nNb (@d[ozs#) oki eodk jK. fszB ijkBK ftu T[j e"D
j?< fi; d oki-;wki (;?fBe Fesh) Bkb (b'jk b?D') w?I Nbdk j'tK.156.
pF[wko ozrK tkb ns ;[zdo ;o{g tkb x'V w?I y'j bJ jB. ftFF
(@p;y#) oki-;{n ns n;PwX :Zr w?I ehs jB. nfijh e'Jh G{wh BjhI ojh,
fiE (wo) :Zr dk yzGk (rfvnk j'fJnk) B
eoB ekoB tkbk w?~ (gqG{ s'I pkd) d{ik
i' n;sq ns SZso XkoB eoB tkb (oki) jB, T_j SsOh F{otho (woh)
;tk eod jB. i' y`v y`v d nd`v (oki) jB, T[j w?~ dzv (eo) fdzd jB
(noEks nXhBrh ;theko eod jB). ;' fJ; tb j'o e"D j? < fi; ~ gqskgh
ikfDnk ikt . j i' r h oki! fsz B K b' e K ftu w? ~ jh wz f Bnk iKdk j? . 158.
wfSzdq B fejk, gko; BkE ~
;t?:k
ezw
th
gqkgs
j
G{fw e' eT[B r[wkB j? G{gfs ;' Bjh ekj{` e ;zr ub? j?.
j? Sbtzs pvh p;[Xk :fj ekj{` eh j? Bj ekj{` j[n? j?.
j? . 154.
frnk j?, T[; pko d; fdU. d;K d;K d ;ko oki w?I fis bJ jB. ty
r[ } fonk
th
f;o
BjhI
okiB!
BjhI
j'
Xosh
ufVQnk.
sok
b'e
sK
BFN
j'
frnk,
go`s{
gob'e
;fenk.159.
(dh
pkdFkjh
dk)
eh
r[wkB
eoBk
j?
(feT[Ife)
T[j
fe; d Bkb BjhI ubh j?. fJj Xosh pj[s Sbkth (SZbD tkbh) j?
(feT[Ife) fJj fe; dh BjhI j?, ns B jh fe; dh (fJ; B) j'Dk j?. ;ko
xo, ]}kB ns ;[zdo fJ;soh, nzs ;wI e'Jh th sok ;kE BjhI dtrk. j'o
fe; dh rZb fe; bJh ubkT_Id j', (;dk) Bkb ofjD tkbh djh th Bkb
BjhI
iktrh.160.
326
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
327
g[sq ebsq ;[ fwsq ;yk e'Jh nzfs ;w? s[fj ;kE B d? j?.
ikDr
(noEks
gokJ
j'
Sg? Sz d
nkfd
:[ZX)
(p;)
S[ND
@w;kB#
(G|s,
gqs)
efjDr.162.
j w[Bh! T[j okik fejVk j?< T[j w?~ ni d; fdU. id w?I T[;
ik e fis btKrk, sd w?~ okik efjDk. 163.
okfinK
s[;hI
;ko
oki
fis
fe;
okik
jz;!
bJ
;[D',
jB,
(s[;hI)
go
T[j
;z;ko
BjhI
ns
fifsnk
Xosh
;{oi
j'.
iktrk.164.
Sg? Sz d
;kEh
s' w o Sz d
ns
fwso
fJ;soh,
(etb nZyK ftu'I) jzM{ eoBr. j okiB! g[Zso, fJ;soh (ns j'o) ;ko so
gqkD
g[Zso,
ikDr).
eq'fXs
j'
:[ZX
ftu
eoB
ns
e?otK
w[Bh
~
nkfd
fis
oD-G{wh
e
ftu
dhnK S e[bK i{M w'JhnK. T[j ns T[; d ;wkB jh ;?Bkgsh ~ fi; fdB
o'; nk ikJrk, j okiB! ;[D', fJe fppe s'I fpBk j'o e"D T[; d ;kjwD
fpB[ fJe fppe ;[Bj' fBqgfs nto ;w[fj e' ikfJ j?. 167.
ikJrk.167.
328
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
329
j wfSzdq! (w?I) s?~ fJe pVh n;uoi-wJh rZb efjzdk jK, wo p'b
ntsko
;[D'. fJe fppe ns fJe nfppe, d'tI irs ftu u`r bZSDK tkb oki
jB. d'jK Bkb pj[s seV :'X jB ns nkg th d'tI pj[s t^v XB[FXkoh
jB.
(fJBQK)
;qFm
:'fXnK
dh
fJe'
ikfs,
fJe'
pokdoh
ns
fJe'
jh
wksk
j?. fJe' fgU ns fJe' jh e[b j?, fco d'jK B t?o Gkt feT[I rqfjD eo
fbnk j?. j w[Bh! T[BQK d ;ko n;sqK, F;sqK, rfjfDnK, oEK d BK ns fmekD
(w? ~ )
d;
fdU.168.
fJ;soh
ns
g[oF
w'fjs
j'
iKd
jB.
T[;
nr
(p?mk)
oEtkB
ekb
ukjhdk
j?.169.
c[bK dk XB[F j?, G"IfonK dk fubk j?, fi; d (oE T[s) wZSh (d fuzBQ
tkbh) X[ik fpoki ojh j?. MKMo ns s{o tid jB ns phBk dh wX[o X[B
ti ojh j?. fi; Bkb ;ko tZiD :'r tki tid jB ns (fiBQK dh) ;[zdo
Sph F'Gk gk ojh j?. fi; Bkb fJ;sohnK dh ;?Bk j?, (i') ;kfonK dtfsnK,
wB[ZyK ns w[BhnK ~ w'fjs eo ojhnK jB. j okiB! okfinK dk okik
ekwdt fJ; soQK dk j?. fi; fdB (T[j) eq'X eo e Xktk eork, (T[; tb)
fJe
fppe
s'I
;[zdohnK
j[zd jB.
(okrBhnK)
fpBk
T[;
Bku
eodhnK
;kjwD
jB
j'o
ns
d{ik
phBk
fejVk
dh
jB
ns
X[B
ikJrk.170.
ftu
ns p?okoh
fjzv'b okrK
wzrbwJh
rhs
ns pzrkbh
dhnK wjkB
;[oK Bkb skB sozrK g?dk j[`dhnK jB, (fi;) X[B ~ ;[D e dts ns wB[Zy
ohMd jB. fJ; Sph ns gqGkt tkbk @p;zs# (@fos[ oki#) okik fi; fdB
eq'X eo e Xktk eork, sd fJe fppe s'I fpBk j okiB! j'o fejVk T[;
d
;kjwD
ikJ r k.171.
330
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
331
wjkB
Sphl
fi;
ty
so
;ko
;{ow
tydhnK
jB
ns
pfj;kp
w[BhnK
dk
wB
j'o
d{ik
fejVk
(;{owk
(ekwdt
dk)
tork
ftfusq
T[;
shik
~)
g[Zso
id'I
o'erk.
j?
fdFktK ftu
ns ft:'rD
(fJ;
gqGkt
ekoB)
;[ZX
p[ZX
@nkBzd#
T[j
:[ZX
173.
fi;
fdB
F;sq
eork,
(sK)
dts,
dk
G[b iKdk j?. fJ; gqeko dk @j[bk;# ;{owk j?, i' ekwdt dk d{ik g[Zso
j?, fi; fdB T[j uNe e (nr'I) bzxrk, j okiB! ;[D', fJe fppe s'I fpBk
soQK
fpB[ fJe Xhoi ;[fB o fBqgfs ;[ nT[o B d{;fo fNe j?. 174.
fJ;
fuso
ikDr.
dp
(okr) rD okwebh,
wbQko ns ekBVk dh
XkoB
eo
wB[Zy
bJrk.
ns
w[Bh
fJ; soQK dk j? fBvo (@d[o Xoy#) :'Xk @nkBzd#, fi; fdB T[j F;sq XkoB
eo e wX'brk (@fwe#), j okiB! ;[D'l fpBk fJe Xhoi d j'o e'Jh th (T[;
d
;kjwD)
BjhI
fNe
;e r k.174.
osBK Bkb ifVnk (i') oE F'Gdk j?, (fi; ~) jhfonK ns w'shnK Bkb
yfus ehsk j'fJnk j?. fi; d wjkB pbtkB oEtkB B jhfonK d rfjD ns
p;sq XkoB ehs j'J jB. (fi; dh uwe dwe ~) ty e ;'Bk (eBe) e[Vdk
j? ns seV wB tkbhnK fJ;sohnK (fi; ~ ty e) ;[os y'j pfjzdhnK jB
(noEks ekw t; j' iKdhnK jB). (fi; B) Foho T[s }ohdko p;sq jB ns
Foho T[s pj[s ;z[zdo rfjD XkoB ehs j'J jB. fJj Sph ekw dt d g[Zso
@nkBzd# oki dh j?. fi; fdB (fJj) ri e ;?fBe db ~ rkjrk, sK j okiB!
;[ D ' , fpBk fJe Xhoi d j' o e" D fJ; d ;kjwD ikt r k.175.
X{`J
ozr
tkbk
fi;
dk
oEtkB
j?
ns
X{`JI
o`r
x'V
jh
(fi;
d)
oE nr i[s j'J jB. X{JI d ozr tkb rfjD jB, (fi; ~) ty e dts,
w[Bh ns wB[Zy wB ftu bikT[Id jB. (fi; dhnK) X{`JI d ozr tkbhnK
nZyhnK jB, X{`JI tork Foho j? ns X{`JI d ozr tkb jh fi; d rfjD
jB. (i') w[y s'I X{`JI d ozr tkbh T[bNh eo fojk j? ns t?oh dh ;koh
e[b
d[y
dD
tkbk
j?.
fJj
@Gow#
(Bkw
tkbk
:'Xk)
ekwdt
dk
u"Ek
g[Zso j?. fi; fdB (fJj) eq'X eo e Xktk p'brk, j okiB! fJe fSD ftu
jh fJj soh ;koh ;?Bk ~ b[N e[N e ubk iktrk.176.
332
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
333
Gkoh
j'o j'o i' :'X frD iKd jB, T[BQK d ;[`do BK jB. (T[j) pj[s
:'X, t^v ;{ow ns pj[s fisK jk;b eoB tkb u`r bZSDK tkb
jB.
@ebj#
BK
tkbh
fJe
fJ;soh
j? i' wjkB
@eb#
o{g
tkbh
ns pj[s
ebF eoB tkbh j?. fi; B u"jK b'eK ftu dtsk iK wB[Zy BjhI Sfvnk
j?. ;ko F;sqK n;sqK ~ ubkT[D ftu fBg[D j? ns T[; dk Gkoh gqGkt
ikDhdk j?. ;ko d;K ns G;K ns ;G okiK ftu fi; dk vo wzfBnk iKdk
j?.177.
bJ
jB.
T[;
dhnK
bkb
nZyK
jB
ns
Foho
T[s
;ikJ
;ko
F;sq
bkb
jB. fi; dh X[ik ;{oi d gqekF tKr j? ns (fi; dh) Sph ~ bkb ozr
th ty e bfis j[zdk j?. fJ; soQK dk @t?o# pj[s tZvk tho j?, fi; fdB
T[j eq'X eo e rirk, j okiB! ;[D', fpBk fJe @;Kfs# d j'o (e'Jh) d{ik
T[ ; ~ BjhI toi r k.178.
(fi; dh) X{`JI dh X[ik, X{`JI dk oE ns X{`JI dk oEtkB p?mk j'fJnk
j?. X{`JI d jh p;sq Foho T[s XkoB ehs j'J jB, (fiBQK ~_) ty e X{`JI
dk wB th bfis j[zdk j?. X{`JI dk jh XB[F (fi; B) jZE ftu ef;nk j'fJnk
j? fi; ftu X{`JI d jh sho ;[F'fGs jB. (fi; ~ ty e) dts, wB[Zy, Bkr,
;Zg, :eF ns d?Is biktkB j' oj jB. fJ; (gqeko dh) Sph d gqGkt
tkbk @nkb;#, okik id'I :[ZX ~ i[N ikJrk, j okiB! ;[D', @T[dw# s'I fpBk
j'o ;kok db (T[; s'I) BFN j' ikJrk.179.
jo ozr dh X[ik, jo ozr dk XB[F ns jo x'V ns jo ozr dk
oE F'G fojk j?. (fi; B) jo ozr d p;sq Foho T[s XkoB ehs j'J jB,
(fiBQK ~) ty e dtfsnK ns wB[ZyK d wB w'fjs j' oj jB. (fi; dk)
oE jtk d tr tKr ubdk j?, (fi; ~) GqwfdnK ty e tk-to'bk th
bfis j[zdk j?. (fi; d) Fpd ~ ezBK Bkb ;[D e j?okB j'fJnk pdb wB
ftu
;[y
nB[Gt
eodk
j?.
fJj
x'Vk BukJrkl j
d ;kjwD) j'o
Sph
ns
gqskg
@wd#
BK
oki
dk
j?,
@fppe#
ekbh (nf;s) X[ik j?, ekbk oEtkB j?, p;sq ns x'V th ekb jB,
ekbk jh etu sB T[s ef;nk j'fJnk j? ns pkDK dh bVh Svh ik fojk
j?. T[; dk ;kok ozr ekbk j? ns d[y ~ BFN eoB tkbhnK ekbhnK jh
nZyK jB. ekbhnK wDhnK d }to ;kfonK nzrK T[s o[uh Bkb p`BQ j'J jB.
fJ; soQK dk pj[s fBvo :'Xk @e[ftqfs# j?. fi; fdB (T[j) :[ZX ~ ikJrk,
sK fpBk fJe
ikJrk.181.
@Xhoi#
(BK
d)
:'X
d,
j'o
;kok
db
sZs-fSD
Gi
334
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
335
~ tzrkodk j?. fi; d ;kjwD j' e Xktk eodk j?, T[j ;{owk nr'A Xhoi
XkoB BjhI
r[D rkT[Id
e pj[s eq'X Bkb nk Y[erk, sK j ofinK d oki! ;[D', fpBk fJe @;hb#
d j' o ;kok db jkb-d[ j kJh wukJ r k.182.
eo
eVe e
e sbtko
oD
;irh.
T[; d)
ri ti
b'EK
b'EK
ftS
ikDrhnK
ns
;kjwD
j'
r^irk. ;Ve
tKr sZs-cN
e
poS
wko
@;hb#
ns @d[;hb#
;{ofwnK
fi; dk wzvbkeko tkbk XB[F j? ns (i') ;dk :[ZX ftu brk ofjzdk
j?. (fi; d) si d gqGkt ~ ty e ;{ofwnK d i[N GNed j'J Gih iKd
jB. (T[; dh) Sph ~ ty e fejV ;{ow Xhoi pzBQd jB< ;r'A :'X bfis
j[`d jB. :[ZX ftu mfjod BjhI jB, G?Ghs j'J d;K fdFktK tb Gid iKd
jB. fJ; soQK dk ;woE ;{owk @nBoE# fi; fdB :[ZX ftu x'V ~
wNekJrk, (j okiB!) ;[D', fpBk fJe Xhoi (BK d) ;{ow s'I j'o e"D T[;
~ o' e ;e r k.184.
sB
T[s
ghb
p;sq
Xko
j'J
jB
ns
oE
T[s
ghbh
X[ik
brkJh
j'Jh j?. ghbk XB[F jZE ftu F'Gdk j? ns ekwdt dk wkB d{o eodk j?.
ghb ozr dk oEtkB j? ns ghb ozr d jh oE Bkb x'V (i[s jB) .
ghb ozr d pkD jB. (T[j) :'Xk oD-G{wh ftu ik e rZidk j?. j okiB!
fJ; GKs dk ;{owk @t?o# j?. fi; fdB (T[j) bbekok wko e ;?Bk-db ~
wX'brk, (T[d'I) fpBk
ukjrk.185.
w?b
fij
p;sq
fJe
sB
frnkB
T[s
j'o
fejVk
XkoB
ehs
j'J
;ktXkB
jB
ns
j'
w?b
:[ZX
fij
rfjD
j? ns T[; d rfjD th w?b fij jB. wb:kro (T[s i`w uzdB) dh ;[rzX
tkbk ns ;ko t?ohnK d e[b ~ d[y dD tkbk j?. fJ; soQK dk XV-jhB
:'Xk
@fBzd#
fJe
Xhoi
fi;
fdB
:[ZX
wukJrk,
j'o
e"D
:[ZX
;qFm
wukJrk.186.
;{ow
(gko;
BkE)!
;[D',
fpBk
336
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
337
fGnkBe
j? ns
e @;tor# (BK tkbk :'Xk th) ezpdk j?. fJ; soQK dk j? @Boe# BK dk
fGnkBe :'Xk, fi; fdB eq'X eo e oD-G{wh ftu nkJrk, j okiB! ;[D',
fpBk
F;sqK d fBFkB pDkT[Idk j?). w[y s'I fGnkBe wzsq dk ikg eodk
fi; dk pj[s fGnkBe o{g j?. fi; dh fGnkBe uwe dwe ty
fJe
@jfo-Bkw#
j'o
e'Jh
th
(T[;
s'I)
pu
BjhI
;erk.187.
;[Ndk j?. eq'X Bkb ;z:[es j' e uwedk j? ns w;sh ftu x[b j'J jkEh tKr
(:[ZX ftu) i[N iKdk j?. fJe fJe ehs fpBk, T[j fJe (EK s'I) d{ih tb BjhI
iKdk. (T[ j ) fJe Bkb fJe :[ Z X eodk j? ns ;kjwD j' e F;sq (dk tko)
338
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
(T[;
iKd
:[ZX
FsqfdB
;kok
jkEh
tKr
w;s
j'
ufVQnk
j'fJnk
j?
ns
(jZE
ftu)
fGnkBe sbtko eYh j'Jh j?. ekb ozr d rfjD jB, i' ;ko Bhb wDhnK
Bkb yfus ehs j'J jB. ;'B dh fezeDh (sVkrh) d ikb Bkb T[sw ns
pKek (@pkB?s#) jkEh ;fink j'fJnk j?. fJ; dk thosk :[es pj[s gqGkt
j? ns ;cb, ;qFm g[oF (T[; d) nfXekoh (@;ktzs#) jB. fJj j? Sph @jzeko#
Bkw
;ko
iht
:'X
dh,
fis
T[;
j'J
pj[s
pbtkB
jB,
go
T[j
wzBDk
nkg
ukjhdk
nfis
j?.
ikfDnk
fi;
iKdk
j?.
irs
194.
;\?d jkEh T[s ;tko j? ns u"jK gk; ;[zdo u"o M[b oj jB. ;'B
339
ntsko
ib-Eb
ns
d;K
fpd;K
oki
fi;
dh
nkB
wzBd
jB.
195.
ns
x'V T[s oy j'J X"I; (~ tikT[Idk j?), f;o T[s x[zxokb tkb jB
f;o T[s ebrh F'Gdh j?. d'-feqgkBK (XkoB ehshnK j'JhnK jB) ns
fwND
tkbk
:'Xk
j?.
nfs
;[zdo
pKjtK
tkbk,
nfs
nfXe
F{otho,
fpBk
fJe
@fpuko#
340
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
Br
tkbk,
ntsko
341
ns
:'fXnK
dk
;ogq;s
j?.
be
Bkb
sbtko
ns
(jZE
ftu) poSh j? ns jEK Bkb pkDK dh MVh bkJh j'Jh j?. j;d d gqGkt ~
ty e fpibh bfis j' e pdbK (@XkokXo#) ftu (b[e iKdh j?). fJj' fij/
@pqjw d'y# ns @nBw'y# (BK d) B eN ik ;eD tkb ns B fis ik ;eD
tkb (:'X) T[BQK ~ ikDhdk j?. (j okiB!) t?oh ~ dpkT[D tkbk, B fis ik
;eD
tkbk
ns
nkBzd
eoB
tkbk
@nfppe#
okik
wzBDk
ukjhdk
j?.
197.
nub
tkbk
ns
wjkB
;{otho
:'Xk
wzBhdk
j?.198.
w'o d ozr tkbk oE ns fpbe[b w'o d ozr tkb x'V jB. nfws
si tkbk ns fGnkBe :'Xk j?, fi; ~ ty e t?oh ezpd jB. nfwN :'Xk
j?, r'fvnK se bzphnK pKjtK tkbk j? ns nb"fee o{g dk g[`i j?. fi;
fJ; soQK M{m ns o{m (BK d) oki fi; fdB oD ftu x'V BukT[Dr, j
okiB! ;[D', ;u efjzdk jK fpBk fJe @;u# d j'o e'Jh th nk e T[BQK ~
o' e
;e r k.199.
(fi;
BjhI
dk)
ekbk-fuZNk
oE
j?
ns
ekb-fuZN
ozr
dh
X[ik
F'GkfJwkB
j?. ekb fuZN ozr d fi; d p;sq jB, (fiBQK ~) ty e dts, wB[Zy ns
w[Bh biktkB j[`d jB. ekbk-fuZNk jh oEtkB j? ns ekb fuZN ozr tkb
p;sq Bkb ;fink j'fJnk j?. ;'B dh fezeDh e;K (Bkb pzBh j?) wkB' d{ik
fJzdo j't. fJ; soQK dh Sph ns gqGkt tkbk @fwfEnk# BK dk ;{owk j?
ns T[; ~ nfs pbtkB fejk iKdk j?. fi; B irs d ;ko iht fis
bJ
jB
ns
(fi;
;[zdo
g'Fke
fpBk
B)
fis
fGnkBe
(@pkrk#)
e'Jh
ueq
XkoB
th
jZE
ehsh
wB[Zy
ftu
j'Jh
j?.
BjhI
fojk.200.
gefVnk
j'fJnk
w{zj
Bkb
gkB
j?
ns
dk
phVk
sB
T[s
upkT[Idk
j? ns ;[zdo ;[rzX fybko fojk j?. u"jK gk; Y[odk j'fJnk ;[zdo u"o ;[zdo
Sph gk fojk j?. ;[zdosk ~ nZyK Bkb ty e p;zs (o[s) T[; nr f;o
fBtkT[Idk j?. fJ; soQK bzphnK pKjtK tkbk @fuzsk# (BK dk) :'Xk nfs
fGnkBe ;{owk fejk iKdk j?. B BFN j'D tkb Foho tkbk, vo s'I ofjs
ns
nfs
gquzv
si
tkbk
(T[;
~)
wzBhdk
j?.201.
342
;qh
d;w-rqzE
o{ n kb
;kfjp
Sz d
o{ n kb
;i ;:kw pkih oE` ik;[ ikB'. wjk izr i'Xk ni? sk;[ wkB'.
n;zs[;N Bkw wjkpho ;'j?. fsj{` b'e ik e' pv' sqk; w'j?. 205.
ns
jhfonK
343
f;o
T[s
bkbK
pj[s
jko
XkoB
ehs
j'J
jB. (fi; dk) gops d nkeko tkbk jkEh ;'B dhnK fezeDhnK Bkb ;fink
j'fJnk j?. j okiB! ;[D', jkEh T[s uVQ j'J T[; :'X dk BK @dfodq# j?.
T[;
oki
fi;
;o{g
d
(tkb
}ohdko
:'X
Bkb)
p;sq
jB
oD
ns
ftu
pj[s
nk
jh
e"D
;[zdo
fisrk.202.
x'V
T[s
ufVQnk
j'fJnk j?. pj[s ;[zdo o{g j?, gftsq Foho j? ns ;gFN s"o s B fSiD
tkbk o{g j?. (T[;) wjkB :'X B Ssqh Xow XkoB ehsk j'fJnk j? ns fi;
~ nkgDh e[b dh bki j?. T[; ;{ow dk BK @Fzek# j? ns ;kfonK ;{ofwnK
dk
f;oski
(fi;
j? . 203.
d)
oE
nr
G{o
ozr
x'V
i[s
j'J
jB,
(fi;
dk
;tko)
nfvr ns yzv :'Xk j?. nfsnzs o{g ~ Xkfonk j'fJnk j?, wkB' B fSiD
tkb si tkbk Foho j?. T[; ;{ow dk BK @n;'G# j? ns T[; ~ ;G b'r
ikDd
jB.
e"D
(j[zdk
j?)
@fppe#
okik
i'
fJ;
dk
vo
BjhI
wzBrk.204.
G[ i z r gq : ks Sz d
fi; d oE nr ekb ozr d x'V i[s j'J ikDd j', T[; ~ wjkB
izr ftu B fis ik ;eD tkbk :'Xk wzB'. (T[j) @n;zs[FN# BK dk wjkB
;{owk ;'G fojk j?. fszBK b'eK ftu fi; dk pj[s vo wzfBnk iKdk j?.205.
i'
ntsko
Sz d
fi;
o[ d q
fsy
x'V
T[s
ufVQnk
j'fJnk
j?
ns
f;o
T[s
nfis
(ebrh)
;'G ojh j?. f;o T[gob i?-gZso ~ ty e uzdqwk eq'fXs j' fojk j?. T[;
F'GkFkbh ;qFm :'X dk BK @nBk;# j? ns T[; B pj[s tZvk Ssq XkoB ehsk
j' f Jnk j? . 206.
(fi;
oE` ;s pkih f;okihs ;'j?. by fJzdq pkih so? fdq;N e' j?.
jmh pkpoh e' fjz;k Bkw ikB'. wjk izr i'Xk ni? b'e wkB'. 207.
d)
oE
nr
;c?d
x'V
(i[s
j'J
jB)
ns
f;o
T[s
@nfis#
;[G` ;zdbh pki okih f;okih. by o{g sk e' bi? fJzdq pkih.
e[wzsz wjk izr i'Xk i[Mko`. ib` tk Eb` iD fis pfonko`. 208.
oE
nr)
Fho}
d;
;zdbh
ozr
;[zdo
x'V
;'G
oj/
ep{soh
ns
ozr
nB{gw
j?.
d
etu
fi;
sk}h
ib
x'V
T[s
XkoB
ehsk
ns/
Eb
ufVQnk
tZvh
Ykb
j'fJnk
j'Jh
eq'X
j?.
ftu
j'fJnk
j?.
T[j
pj[s
j?
(oE
pj[s
ns
Bkb)
tZvk
jmhb
:'X
(fi;
B)
X[ik
pzBh
oD-:'Xk,
344
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
345
(fi; B ) gsb p;sq XkoB ehs j' J jB (ns i' ) wbhB ns dfodq h
j?, (fi; dh) X[ik dk p;sq cfNnk j'fJnk j? ns T[gdqtK ~ XkoB tkbk j?.
(T[ j ) @u' o h# (BK tkbk) eo' V h (e[ m koh) d ;wkB ;{ o wk j? . (T[ ; dk) s i
(bkbu) fJ; soQK fbFedk j? (fe fi; ~) ty e e[Zsk th FowkT[Idk j?.210.
(fi; d) Foho T[s XkoB ehs ;ko p;sq cN j'J jB, (fi; B) f;o
cN p;sq ;op` ;p? nzr Xko. pX ;h; ikoh p[oh noX iko.
uV:' Ghw G?;` wjk Ghw o{gz. fpG?uko i'Xk ej' sk; G{gz. 211.
nZXh-guZXh G?Vh fijh (b'j dh) ikbh (dh gZr) pzBQh j'Jh j?. (i') pV
fGnkBe o{g tkbk ns t^v nkeko d M'N T[s ufVQnk j'fJnk j?. j okiB!
T[;
o{ n kb
Sz d
BK
tkbk
:'Xk
ej'.211.
(fi; dk) ;kok ozr ekbk j?, (etb) fJe f;o fuZNk j?. (T[; d)
fJe oE Bkb nBeK y's i[s j'J jB. (T[; dh) X[ik ekb ozr dh j? ns
(T[; dhnK) G[iktK ftFkb o{g tkbhnK jB. (T[; dh) fJe nZy bj{ d SgV
torh ns fJe y{j torh j?.212.
@dfodq# BK tkbk :'Xk pj[s bVkek j?. (T[; B Foho T[s) etu ns
@ftGuko#
jZEK ftu Ykb ns e[jkVk XkoB ehsk j'fJnk j?. pj[s jh ftfusq, fGnkBe
ns r[;?b :'Xk j?. (T[j) Be ns nZyK s'I fGnkBe X{`nK Svdk j?.213.
o{ n kb
Sz d
t?oh ;{ofwnK ~ BFN eoB tkb (ns nkgDh) ;?Bk d oytkb jB. (T[j)
fejVk d' EDK tkbh fJ;soh s'I (wK dk bkb) i`fwnk j? i' fJBQK dk vo
BjhI wzBdk j?. (T[BQK d) nB{gw o{g ~ ty e :'X T[dk; (fBokF) j' e
Gi iKd jB.214.
ns
G{wh ftu fi; gk; tb Xktk eod jB, (sK) ;{ofwnK dh bki oyD tkbk
fejVk (:'Xk)
jB.215.
XkoB
eo
;edk
j?.
(fJj)
M`M'V
(:[ZX
fis)
b?Id
:'Xk
Xhoi
XkoB
eork
(feT[Ife
fJj)
;ko
t?ohnK
fis
b?Id
jB.
:'X dzdK ftu xkj b? e Gi iKd jB, (fco) e'Jh th (:'Xk) n;sq-F;sq
XkoB BjhI eodk.216.
Xhoi
o{gh
@xks# ns @p;heoD# ngko Xhoi tkb t^v ;{ow jB. em'o eow
e[jkVk (fJBQK d) jZE ftu j? ns fGnkBe dkVQK tkb iotkD jB.
fejVk
BjhI
fifsnk
j? . 217.
346
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
347
tkb ns ngko si tkb jB. (fJj) fpBk p;sqK d nzr gqfs nzr s'I B`r
jB ns Foho s'I fpqSK dhnK fSbK ns gfsnK d p;sq (gkJ j'J jB).
(fJj) d[FN o{g tkb dfodqsk dk xo jB ns (T_gdOt iK ftxB d) ;Zs
pkD
;kX
Sz d
BK
(;{ow)
id
eq'X
XkoB
eoBr,
(sd)
Gi
eo
b?Dr,
Gi
(go)
;ko
jh
p;[X
j'
M{m
j'Dr
ns
bki
Sv
ikDr.219.
fi;
fdB
oD
ftu
;{oi
tKr
sg
(shoK
Bkb)
ftzBQDr,
(T[d'I)
fejVk ;{owk Xhoi XkoB eork, ;ko wjkB :'X M{m g? e Gi ikDr.
n;sqK F;sqK ~ Sv e ns oki s x'fVnK ~ G[bk e, so :'X etuK ~
eN
eN
p;[X
j'J
Gi
ikDr.220.
X{`JI tork ozr j?, X{`JI d ;wkB nZyK jB ns ;ZsK X{fDnK dh (w{zj
nZr eZYD tkbk j?. (fi; B) ;ko Foho T[s pkohe p;sq XkoB
ftu'I)
ehs j'J jB ns (fi; dk) fGnkBe ns em'o ozr j?. T[; dk BK @nkb;#
j?-- j okfinK d ntsko o{g okiB! ;[D', n;sqK F;sqK dk tko eo e
fejVk
;{owk
T[;
;`xko
;edk
j?.221.
s' N e Sz d
dk
T[;
eq'X Bkb sbtko geV e :[ZX bJh uVQdk j?. pdb tKr x[zxo{nK
xweko eodk j?. T[; dk BK B Gd ik ;eD tkbk @yd# ;{owk j?.
~
:'fXnK
(fi;
@ngokX#
wo:kdk d
pkD XkoB
ns
jB.218.
@fp:'r#
j'J
(noEks--
d)
nrBh
ftu'I
fBg[D
;[jktD
dhnK
:'Xk
wzB
bt'.222.
(@eb#)
o{g
ftu'I
bkNK
fBeb
ojhnK
fGnkBe
jB).
(T[;
nZr
B)
pb
ojh
;c?d
j?
sbtko
jZE ftu (geVh j'Jh j? fi; dh) uwe pj[s fBowb j?. (T[; d) dzd pj[s
fuZN ns wB ~ nkB`d (dD tkb jB). T[; :'X dk BK @e[feqnk# frfDnk
iKdk
(fi; dk) pj[s ekbk ;o{g ns pd;{os Foho j?. (T[; ~) tyfdnK
jh wB ftu nfrnkB T[sgzB j' iKdk j?. T[; gqXkB ;{ow dk BK @frbkfB#
j?.
nfs nzr ;[ozr ;Bkj ;[G`. pj[ e;N ;o{g ;[ e;N S[G`.
nfs pho nXho B G:' ep jh. fdt dt gSkBs j? ;p jh. 225.
j? . 223.
(T[j)
wjkB
jm
tkbk
oD
ftu'I
jko
jNdk
BjhI
j?.224.
Foho T[s nfs F[G ns ;[zdo etu j?. @eFN# ;o{g tkbk (fJj :'Xk)
pj[s eFN ~ th fyMk fdzdk j?. (fJj) nfs nfXe ;{otho j? ns ed th
nXho BjhI j'fJnk j?. (T[; ~) dts ns d?Is ;ko gSkDd jB.225.
348
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
G{wh
XkoB
d'jok
eork,
(T[j)
T[;
tb
pb
ns
Fesh
jo
btrk.226.
d'jok
(sd)
fJ; soQK nfppe oki d ;{ow Foho Xko e (id) jwbk eoBr,
fppe oki d gy d ;{ofwnK ftu'I fJe th (oD-G{wh ftu) yV'sk
BjhI
oj r k.227.
349
@eow# BK dk :'Xk id'I Fesh (@fpeow#) ~ XkoB eork ns oDftu x'V T[s/ ftuo/rk. (sd j okiB!) sok fejVk ;{owk Xhoi ~
ntsko
fJfs ;qh pfus BkNe rq`E gko; wfSzdq ;`pkd fBqg nfppe nkrwB Bkw
;[GN poBB` Bkw fXnkfJ ;wkgsw ;s ;[Gw ;s.
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d gko; wfSzdq ;ztkd d nfppe okik d @nkrwB Bkw tkb
;[GN poBB# BK tkb nfXnkfJ dh ;wkgsh, ;G F[G j?.
Sg:
Sz d
Sg:
uzrh soQK szsqK ~ ;kfXnk ns pj[s soQK d izsq fby fdZs. (gfjbK) nkg
pj[s gftsq j'J ns fco T[BQK dk T[ukoB ehsk. okik @fppe# (dk T[;
soQK
gk;
fuZNk
Ssq
f;o
T[s
Xfonk
j'fJnk
j?
ns
fuZN
oE
nr
fuZN
ozr
d x'V (i[s j'J jB). fuZN ozr d F;sq Foho T[s ;i j'J jB, (fi;
~) ty e dts ns wB[Zy Gow ftu Gi fcod jB. uzdqwk j?okB j' fojk
j?, ;{oi gqG[sk ty e (nkgDk ekoi) G[b frnk j?. G"o (T[; d) gqekF
~ ty e Gowd fcod jB ns d?Is, dts s wB[Zy vktK v'b j'J fcod
jB. j okiB! fJj Sph @fppe# okik dh j?. T[; ~ nfsnzs pbtkB wzfBnk
iKdk j?. w[BhnK dhnK wzvbhnK ns ;ko oki (T[; ~) pzdBK
(fJ; soQK T[j) fszBK b'eK ftu ikfDnk iKdk j?.230.
toDB ehsk) fi; soQK @nfppe# dk ;?Bk ;fjs eEB ehsk ;h. u"jK
dts, d?Is, nrBh, tk:{, uzdqwk, ;{oi nkfd ;ko j?okB j' rJ. fe;
soQK (w[Bh) fGnkBe ;`xoF (@;zxko#) dk gqekF eoBr, (fJj ftuko e) ;ko
:eF s rzXop j?okB j' oj ;B.229.
Sz d
j?.
eod
jB.
u"jK gk; ;[zdo u"o M[bdk j?, i' pj[s jh ;[zdo Sph gqkgs eo fojk
(u"o d) Y[oB ~ ty e wkB-;o'to d jz; bikT[Id jB. (T[; dk)
350
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
351
;kok Foho pj[s gftsq j? ns fi; dh uwe pj[s F'Gk gk ojh j?. (T[j)
dtfsnK, wB[ZyK, BkrK, fJzdo, :eFK ns fezBoK d wB ~ w'j fojk j?. fJj
j?
okfinK
oki
fppe
oki
dh
(Sph),
fi;
fdB
T[j
XB[F
uVQkJrk,
fpB[ nfppe ;[fB j' fBqgfs ;[ nT[o B pkB ubkfJ j?. 231.
okiB! ;[D', fpBk fJe @nfppe# d, j'o e'Jh th (T[; d ;kjwD) pkD BjhI
ubk ;erk.231.
Bof;zxk
ib
Eb
ftu
tidk
j?.
g"D
tr
Bkb
(fi;
dk)
oE
ubdk
j?, (fi; ~) ty e fpibh fus ftu Fow;ko j[`dh j?. (fi; d) Fpd ~
;[D e u"jK gk; pdb (d riD dk) Gow j' iKdk j? ns (;G) w'fjs
j' e Gi iKd jB. (i') ib Eb ftu fifsnk BjhI iKdk, (fe; dk) vo
BjhI wzBdk, (T[; ~) nfs T[sw ;{owk gqtkB eoBk ukjhdk j?. (fJ;) fteN
:'X dk BK @Xhoi# j? i' ir ftu pj[s pb tkbk wzfBnk frnk j?. 232.
Xowh,
ws
ebg
;{owk
fpqS
ns
:FtkB
(tKr
fJZSktK
eND tkbk), i; dk
gqskg ns/ nfXe j?
j?,
(i')
g{ohnK
vog'e
eoB
BjhI
tkbk),
ns
e[ftZqshnK
em'o
~
tkbk j?. pqjw n;sq ns fFt n;sq ~ wzBdk BjhI, (p;) fJe xkT[ (bkDk
jh ikDdk j?). (fJj) fJe uwe ns gqskg tkbk @pqs# BK tkbk Ssqh okik
j?, (i') id'I (oDG{wh ftu) n;sq F;sq ~ Szvdk j?, (sd) j okiB! fpBk
@nfpqs#
ns
@;[fpqs#
j'o
e'Jh
:[ZX
ftu
BjhI
fNe
;erk.233.
(fi; dk) Foho fSiD tkbk BjhI, B Gzr j'D tkbk si j?, B yzv
XhoitkB,
j?.
feqgkB (Bkb
dk) nfsnzs
fJe
gtB pr oE e' gqskg[ ikBs ihn ib Eb.
tkbk
F'Gd
phB tidh j?. @Bw# BK dk vokT[Dk ;{owk j? fi; B gqw dk F[G o{g XkoB
ehsk j'fJnk j?. (fi; dk) gow o{g j?, gow gqskg j?, :[ZX ~ fisD tkbk
ns t?oh ~ BFN eoB tkbk j?. fJ; soQK dk B fwND tkbk, t^v Xhoi
tkbk, nfs pbtkB, ns oD ftu B fis ik ;eD tkbk ;{owk j?. (i')
vo s'I w[es, B G`B ik ;eD tkbk, B fwND tkbk, F[ZX ;o{g, fteko s'I
ofjs
ns
fis
ik
;eD
tkbk
ejhdk
j?.235.
352
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
353
(fi; dk) pj[s tZvk gqskg j?, nfws pb j?, (T[j) B fwND tkbk
ns fBvo j?, (T[j) B Gzr j'D tkbk ;{owk j?. (T[; dk) oE fpibh tKr
;[zdo uwedk j? (ns T[; dh) uwe eN B ik ;eD tkbh j?. T[; d si
xo
xo
ftu
wzfBnk
iKdk
j?.236.
w{zj ftu'I nZr dh bkN fBebdh j? ns fGnkBe v"o{ fvw fvw eodk
:[ZX ftu ti fojk j?. fi; d rb (;zx) ftu'I fBebD tkbk Fpd (nktk})
pdb dh roi tKr j?okB eoB tkbh j?. (T[j) f;wN e poS ~ uzrh
soQK geVdk j? ns (nr) ;oe e t?oh ~ ;kjwD j' e wkodk j?. T[;
~ ty e dts, d?Is ns pqjwk i? i? Fpd dk T[ukoB eod jB. (T[;
dk) BK @fJFBkB# j? i' nfGwkB :[es j?. T[j fi; fdB XB[F b? e (:[ZX
G{wh ftu) rirk, (j okiB!) fpBk fJe e[uhb d, :[ZX ftu ;kjwD j' T[;
~
j'o
e'Jh
o'e
BjhI
;erk.237.
fJe @fBftqsh# (BK tkbk) wjkB :'Xk j? ns d{ik @GktBk# (BK tkbk)
pj[s tZvk :'Xk j?. (fJj d'tI) wjkB pbtkB, B fwND tkb, ngko, nDfSi
ns neN jB. (fJj d'tI) id F;sq Xko e oD ftu riDr sK vog'e
;z r hs Sg: Sz d
(:'X)
Gi
ikDr
ns
fJe
:'Xk
th
:[ZX
ftu
o[fus
BjhI
j'trk.238.
;z r hs Sg: Sz d
id'I X"I; (s{o) tid jB, (sd'I) :'X (:[ZX ftu) i[N iKd jB. b'EK
fybo iKdhnK jB, uzr etu N[N iKd jB. G{s ftu'I gqf;ZX G?o' ns f;ZX
s gqf;ZX (:[ZX fdqF) tyd jB. irQk irQk :eFK ns i'rDK d M[zv i? i?
Fpd T[ukoB eod jB. B fwND tkbk @;ziw# (BK tkbk) wjkB :'Xk id'I
eq'X eo e (oD) ftu rirk, (T[d'I) fpBk fJe @d[owfs# (BK tkb :'X d)
nr'I
j'
i?
e'Jh
eoB
th
tkbk
BjhI
@i'r#
toirk.239.
eq'fXs
j'
(:[ZX
ftu)
eVerk.
(t?ohnK
~)
;kfonK
fi;
fdB
w{zj
B
ghb
fwND
ns
tkbk
fuZN
fGnkBe
j'
ikDr
;{owk
ns
(:[ZX
ftu'I)
(T[BQK
~)
tyrk.240.
Gi
354
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
355
oD
Sg:
Sg:
ftu'I
ikDr.
fJ;
soQK
;ko :'X
fdZsh j?,
T[yV
ikDr
wkB'
g"D
Bkb
pB
ftu
gZso
Sz d
Sz d
Gi
gk;
;[zdo
u"o
Y[bdk
j'fJnk
;[zdo
Sph
gqkgs
eo
fojk
j?.
;\?d p;sq ns ;c?d x'V jB ns F;sqK dh Sph F'Gk gk ojh j?. nfs
gftsq @nfpeko# (BK dk) B eN ik ;eD tkbk nyzv ns nub :'Xk j?.
(fi; dk) nfws si j?, i' B fwND tkbk, nBzs, nSb ns oD ftu neN
j?. n;sq ns F;sq XkoB eo e j T[sw oki! (id'A) :[ZX ftu ;kjwD
j'
j'o
roirk,
sd'I
fejVk
:[ZX-G{wh
:'Xk
o'e
ftu
fJe
:'Xk
th
BjhI
fNe
;erk
ns
T[;
;erk.242.
fJe (dk BK) @fpfdnk# ns (d{i dk) @bki# j?, (fJj d'tI) nfwN ns
oD ftu nfs nfXe gqskg tkb jB. G?o'I tKr fGnkBe o{g tkb gquzv,
nfwN ns B ;VB tkb jB. nfs nyzv, ndzv, gquzv gqskg tkb ns :[ZX
ftu ;fEo ofjD tkb jB. ;kBQ (tor T_u) w'fYnK tkb ns r'fvnK se
b`phnK pKjtK tkb, pKe ns wjk pbtkB jB. fJ; soQK d'jK :'fXnK dh
ngko
Boki
Sz d
wo:kdk
Boki
Sph
Sv
j?,
fi;
;G
fdB
Gi
(:[ZX-G{wh
ikDr,
fJe
ftu)
X"I;k
th
;kjwD
tikT[Dr,
BjhI
(sd)
bki
nktrk.243.
Sz d
;' G k
(T[j) @nw'j# Bkw tkbk ;{owk (id'I) eq'X Bkb nk e ridk j?. @nb'G# Bkw
tkbk i' d{ik ;{owk j?, (T[j th) ridk j?. (T[d'I) oEK tkb, jkEhnK tkb,
x'fVnK d ;[nkwh ns ngko ;?Bk tkb (oD ftu'I) Gi iKd jB.246.
(i') jmh, igh, sgh, ;sh ns nyzv ;{ow ty iKd jB. ;{oi tKr
gquzv si tkb ns dzv s'I fpBk, T[BQK ~ ikfDnk iKdk j?. irs ftu i'
gq k gs
eo r k.245.
ftFF eo e (fi; B) pkD, poSh, sbtko jZE ftu geVh j'Jh j?.
356
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
357
@ne'qX# (BK tkbk) :'Xk id'I eq'fXs j' e @fpo'X# (:[ZX) ~ ikJrk (sd'I)
;{ow, ;koh bki wo:kdk ~ G[bk e Gi ikDr. fi; dh dj nyzv
pnzs
j? ns gquzv o{g tkbk ikfDnk iKdk j?, T[j @bi# (bik) Bkw tkbk ;{owk,
T[;
dk
wzsoh
@gow
wzfBnk
sZs#
nkfd
iKdk
j?.248.
(:'X)
s'I
b?
@fBojzeko#
(;ws)
riDr,
ftFF
;?Bk ~ ubk e, pnzs ;{ofwnK ~ o'e dDr. :'X eq'fXs j' e nw'x poShnK
(jZE ftu b? e :[ZX ftu) i[N ikDr. pnzs :'fXnK d ;ys XB[F nkfd
ns
etu
Boki
Sz d
Boki
Sz d
ikDr . 249.
fJe GktBk ;fjs @Grfs# (Bkw tkbk) ;{owk eq'fXs j' e Xktk eodk
j?. pnzs ;{oiK tKr ftFF F'Gk gkT[Idk j?. t?oh dh ;?Bk ~ BFN eoB bJh
;{ow :[ZX ftu i[N iKd jB. (T[; tb) @eo{o# ns @e{V# (BK tkb) ;{ofwnK
d szr sVe e N[N iKd jB.250.
(T[j) ;{ow f;wN e ns (nr tb) ;oe e ;?jEhnK ns poShnK
N[ N
ubKd jB. pj[s t^v xkU ;fj e pnzs ;?Bk ~ nr Xe fdzd jB. fpibh
torh uwe tkbh sbtko ;Ve eo e ;{ow s[os (@wfN#) (ubKd jB).
(fi; Bkb) B
jB.251.
fpbe[b
(@p{EBh;#) dh
eN
ik
;eD
tkb
nzrK
fpbe[b
eN
e[N
;[N
fdzd
fj`ws (@rfM#) tkb ;{ow nk e bVd jB. ftFF s"o s dts, d?Is, :eF
ns
fezBo
;{owk
(T[BQK
dh)
poS
ehosh
(nr
tb)
;wM
b?Id
;oeKdk
j?
jB.252.
ns
wNe
x'V
GiKdk
j?. B wzv ik ;eD tkb oki (@wzvbhe#) ns B c[ND tkb ;{ow c[N oj
jB. T[; @gqw# Bkw tkb ;{ow dk j okiB! ftFF o{g ikfDnk iKdk j?.
T[;
dh
;ky
;dk
fszBK
b'eK
ftu
wzBh
iKdh
j?.
253.
(fi; dk) nB{g o{g ;{oi tork j?, T[; ~ sZsK s'I ofjs o{g wzfBnk
iKdk j?. T[; ;{ow dk Bkw @;`i'r# j? i' t?oh ~ wkoB tkbk ikfDnk iKdk
j?. fJe j'o @;Kfs# Bkw dk ;{owk fejk iKdk j?, fi; dk gqskg jwFk ;ko
b' e K ftu ftukfonk iKdk j? . 254.
(fi; dk) o{g nyzv oki (@wzvbhe#) fijk gquzv tfynk iKdk j?.
(id'I) T[j eq'X eodk j? sK (T[; dk) o{g fBo'b Fo tork fd; g?Idk j?.
T[; dk Bkw @gkm# j? ns T[; ~ mkm-ofjs fejk iKdk j?. (T[j) ed :[ZX
s'I Gidk BjhI, uzdqwk ns ;{oi (fJ; rZb d) ;kyh jB.255.
358
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
359
iKdk j?. T[j ;{ow Fo tKr eq'X eod jB ns xNktK d ;wkB (:[ZX ftu)
tb)
pnzs
tki
tid
jB
ns
nBzs
F;sq
S[Nd
fJe :'X dk Bkw @ir# j? ns d{i dk (Bkw) @gqp'X# wzfBnk iKdk j?.
shi jmh (dk Bkw) @dkB# j?, fi; ~ nyzv ikfDnk iKdk j?. @Bw# fJe j'o
dk Bkw j?, fi; ~ th nyzv fejk iKdk j?. fi; B ;ko irs ~ fis fbnk
j?. (;kok) ;z;ko ns ;{oi (fJ; d) rtkj jB.257.
fJe dk Bkw @;s# j? ns d{i dk BK @;`s'y# fejk iKdk j?. shi dk
Bkw @sg# j? fi; dk (:F) d; d;KsoK ftu g;fonk j'fJnk j?. fJe dk
Bkw @ikg# j? fi; dk ni (;G gk;) gqskg j?. fi; B nBeK :[ZX fis
e
@fBok;#
(nk;
fsnkr)
to
fbnk
j?.258.
Sg? Sz d
pj[s gquzv si tkbk @Bw# BK dk fJe :'Xk j?. d{i :'X dk Bkw
@gqw# j? i' ;{ofwnK dk t?oh ns :[ZX ftu gqpb j?. fJe @;ziw# Bkw dk
j'o pbtkB j? ns u"Ek Bkw @Xho# (Xhoi) dk frfDnk iKdk j?. gzitI
dk Bkw @gqkDk:kw# ns StI dk Bkw @fXnkB# j?. ;ZstI B yzfvs j'D tkb,
ngko ns nfsnzs gqskg tkb :'X ~ dts, d?Is, Bkr, rzXop nkfd @Xow#
Bkw Bkb ikDd jB.259.
@;[Gkuko@ fi; dk Bkw j? ns d{ik pbtkB @nB[wkB# j?. shik @fpeqw#
j?, u"Ek ;{owk @p[fX# wB ftu ikD bt'. gzitK @nB[oessk# ns StK @;kwkX#
(;wkXh) fBvo :'X jB. @T[dw# ns @T[geko# (Bkw tkb :'X) B fwND tkb,
B fis ik ;eD tkb ns B eN ik ;eD tkb jB. fiBQK ~ ty e t?oh
nk;DK ~ Sv e p[M j'J wB Bkb T[E'I Gi iKd jB. jmh ;{ow pb Sv
e,
:[ZX
ftu
jko
wzB
nDfwE
mkm
G[b
ub
iKd
jB.260.
s' w o Sz d
fJe @fpuko# BK dk ;{owk j?, fi; ftu nBe r[D jB. fJe j'o
(;{owk) @;`i'r# j?, fi; B r"oh d gsh (fFt) ~ fis fbnk ;h.261.
(T[;
j?.
ftu
BjhI
j'o
j?.262.
@nB[oessk#
(Bkw
tkbk
;{owk)
j?,
i'
;kfonK
;{ofwnK
dk
fFo'wDh j?. fJe j'o @poessk# (Bkw tkbk ;{owk) j? fi; tork j'o (e'Jh)
gqXkB
(:'Xk)
BjhI
j?.263.
360
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
j?.264.
fJe @gqhfs# ns (d{ik) @jfo-Grfs# (Bkw tkb :'X jB) fiBQK dh i'fs
irs ftu ir wr eo ojh j?. (fJe j'o) wjkB ws tkbk @dsws# (Bkw
tkbk
361
(fJe) j'o @;s;zr# (Bkw tkbk) :'Xk j? fi; ftu :[ZX bJh T[s;kj
tfynk iKdk j?. (fJe j'o) @Bw# Bkw tkbk ngko :'Xk j? fi; ftu fGnkBe
pb
ntsko
:'Xk
j?)
i'
;G
EKtK
ftu
gqXkB
fJe
@neq[X#
ns
d{ik
@gqp'X#
(Bkw
j?.265.
tkb
:'X
jB)
fiBQK
oD-G{wh
ty e eq'X uVQ iKdk j?. fJ; soQK dh ;?Bk pDk e d'jK gk; X"I; tiD
br jB.266.
d'jok
fJ;
soQK
dk
soQK
:[ZX
;?Bk
j'fJnk
fsnko
j?,
eo
T[j
T[j
X"I;
efj
tik
e
uVQ
;[DkT[Idk
gJ
jB.
fi;
fi;
jK.267.
;q h Grtsh Sz d
(:[ZX
e{ e
j'J
jB,
(jkEh)
etu
c[N
rid
oj
jB,
S'N
Y'b
tid
jB,
:'X
(nkg;
ftu)
i[N
rJ
G{wh
v"o ve ve eo e p'bd jB, x'V (@GT[o{#) Gowd fcod jB. :[ZXftu (;{ow) fvr oj jB, bj{ Bkb fGi j'J jB.271.
e)
jB.269.
f;zX{o
oj
jB.270.
jB.272.
fe ;kt`s ;i. fe Bh;kD pi.
fe i`iPkb eq'X`. fe fp;kfo p'X`. 273.
o{g
wjkB :'X (F;sqK Bkb g{oh soQK) ;i j'J jB, Brko tid jB, eq'X
itkbk (dhnK bgNK fBebdhnK jB) fi; Bkb neb rtku iKdh
j?.273.
fe nkjkV wkBh. fe i:'I wS gkBh.
fe ;;sqk;sq pkj?. fe i:'I ihs ukj?. 274.
(:'X) :[ZX ~ (fJzi) wzBd jB fiT[I wZSh gkDh (~ wzBdh j?). F;sq
ns
ubkT[Id
jB
fit/A
fe
fis
ukj[`d
jB.274.
n;sq
ns
n;sq
ubkT[Id
jB
ns
u`rh
soQK
Bkb
;?Bk
rkj
oj
jB.275.
jB
G?o'I GGe fojk j?. ekbh febekohnK wkodh j?. i'rDK i[NhnK
ns (y'gohnK d) posB Bkb N[N e g? rJhnK jB.276.
j'JhnK
362
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
v"o{
pj[s
oj
jB.
d?Is
jB,
wx
jB,
;{eq
oj
jB,
F;sq
jB,
j?,
gow
n;sq
dt
n;sq
w[e
(XB[F
rJ
j?,
pkD)
fyu
ik
jB.278.
jB,
nrB
n;sqK
fyfunk
ik
fojk
j?.279.
ik
oj
jB.280.
n;sq
w[e
rJ
jB.281.
ns
ftu
n;sq
(;{ow)
(nkg;
fvr
ftu)
oj
ti
jB,
oj
(bj{
jB,
dh)
bkbh
;{ow
ri
Bkb
oj
rV[u
jB,
jB.283.
x[zw
ojhnK
g"D
dh
jB.
rsh
T[BQK
tkb
dhnK
x'V
nZyK
(@gkt`r#)
(gqw
e[d
ozr
oj
ftu)
jB,
;ko
bkb
n;sq
jB.284.
y[bQ
rJ
jB. jzeko Bkb Go j'J (;{ow) ubKd jB, (d[FwB ~) nX' nX tY ;[Nd
jB.285.
fFt dh ;wkXh y[bQ rJh j? fi; B ;`fBnk; XkoB ehsk j'fJnk ;h.
rzXop
ri
oj
jB,
tki
ti
oj
jB.286.
gkg n;sqK dh poyk j' ojh j?, Xow n;sq e; ik oj jB, no'r
n;sq S[N oj jB, G'r n;sqK ~ (t?oh ;?Bk T[s) ;[fNnk ik fojk j?.287.
fppkd n;sq ;i rJ jB, fpo'X n;sq ti oj jB, e[wzsq n;sq S[N
oj
jB,
jB,
ekw n;sq S[N oj jB, eq'X n;sq N[N oj jB, fpo'X n;sq toQ oj
fpw'j n;sq e; ik oj jB. 289.
oj
oj
fyu
fezBo
oD-G{wh
ojh
ojh
j'
bbeko
jB.282.
ub
toQ
n;sq
poyk
G?o'I
jz; n;sq S[N oj jB, eke n;sq N[N oj jB, wx n;sq toQ oj
dh
n;sq
n;sq
(:'fXnK
F;sqK
j?.
363
ntsko
j'
ojh
;[wzsq
n;sq
N[N
oj
jB.
288.
ufosq n;sq S[N oj jB, w'j n;sq i[N j'J jB, sqk; n;sqK dh poyk
j?, eq'X n;sq fyu ik oj jB.290.
364
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u" g Jh Sz d
o[ d q
365
u" g Jh Sz d
fJ;
soQK
Bkb
pj[s
n;sq
ns
F;sq
Sv
rJ
jB.
d'jK fXoK ftu X"If;nK T[s vr ti jB. (T[BQK dh) u'N Bkb pj[s
Gkoh X[B T[mh j?. pkDK dh poyk nkekF ftu Sk rJh j?. G{s ns fgFku
:'fXnK
nkekF s'I fMzw fMzw eodk b'jk (b'j d pkD) tfoQnk j?. u`r u`r
B pkDK (@gyohnk#) ~ gofynk j? (noEks nkgD T[s n}wkfJnk
f;o T[s N'g ns (x'fVnK T[s) gkyoK gkJhnK j'JhnK jB. be dhnK
gNhnK, b'j d d;skB (@okr#) ns etu gkJ j'J jB. :[ZX d ekoi bJh
;{ow ub gJ jB. (vo d wko) BdhnK dk ib ;[e frnk j?.295.
d'jok
d'jK fdFktK ftu wko{ tfink j? ns X"If;nK T[s vrk wkfonk frnk
j?. d'jK pKjtK Bkb (n;sq F;sq ubkD tkb) ;{ow :[ZX eoB d ukT[ Bkb
T[m e T[wv gJ jB.296.
G[ i z r gq : ks Sz d
oD-G{wh ftu ;^u ;{ow ukU Bkb roi oj jB. T[E s{o, Goh ns
tZv ;zy ti oj jB. oD-G{wh ftu :'fXnK dk T_uh ;[o ftu o"bk r"bk
wfunk j'fJnk j?. F;sq ns n;sq ubd jB ns G{s gqs Bu oj jB.297.
g?db ;?Bk B YkbK (@coh#), sbtkoK ns ftFF gqeko d yzv XkoB ehs
j'J jB. (ftFF B;b d) s} x'fVnK T[s (uVQ j'J jB) ns G{sK tor pD
j'J jB. oD ftu (wko{) okr ti fojk j? ns ;{ow ri oj jB. s[oh dh
nktk} T[s (;{ow) Bu oj jB ns :'X T[bN g[bN j'Jh ik oj jB.298.
fjD` e s j? t ko r? t ko rkih.
wNe wjkpho ;[N f;okih.
jB.292.
fppe okik r[^; Bkb Go frnk. ;koh ;?Bk ~ nkdF d fdZsk. (i')
c"i pDk e uVQ gJ ;B, T[BQK d BK eth d;dk j?.294.
;{ow
fgnk
j?). nBzs ns ngko ;{ow fJe^m j' rJ jB. fGnkBe v{zxh X[zX g;o rJh
j?.293.
ub
d[j[ fdf; gVk fB;kB? xksk. wjk ;pd X[fB T[mh nxksk.
rJ
oki
T[ b M
bJh) fBeb
jB.291.
fppe
1H @jko#
ntsko
x'V
fjDed
jB,
jkEh
fuzxkVd
jB.
wjkpho
wNed
jB
ns
(d
tiD
Bkb)
nZr
fBeb
ojh
j?.299.
366
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
367
fJ;sohnK
(i'rDK)
itkbk
T_rbdhnK
j'JhnK
eoB
febz e hs
ekbh
ewS : k
eokb` .
~
oD
ukU
F'fGs
Bkb
(fco
jB).
(T[j)
;kohnK
dk
nkjko
eo
ojhnK
jB.300.
shposk
Bkb
S[ohnK
bj{
tkb
ojhnK
wkod
i'rDK
jB.
skih
(dh
Bdh
ftu)
skih
o[VQ
ns
T[Sbd
(fJzi
x'V,
gqshs
eZS
j[zdk
dF
j?)
u`r
x'V,
nop
wkB'
yzGK
tkb
gops
ik
dF
j'D.
S'jh
j?.
x'V
(pj[s
nzX-X[zX
@nBktos# :'X B @wjkpos# (BK d :'X ~) Ykj fbnk j?. (T[j) ukU Bkb
r[;?b x'V T[s ufVQnk j? ns sksko d; dk x'Vk Bu fojk j?.303.
(x'fVnK
d)
y[oK
Bkb
X{V
T[mh
j?
ns
;{oi
oE
Ye
fbnk
j?. fdFk ftfdFk, G{wh ns nkekF fd;dk BjhI j?. n;sq ns F;sq S[N oj
jB, Gkoh GhV nk gJh j?. sho S[N oj jB ns sbtko, S[ohnK ns eNkoK
ub
jB.
jB.301.
fJXo'I @dZs# B Xktk ehsk j?, T[Xo'I @nBkdZs# (uVQ nkfJnk j?). X{V
(nkekF ftu) g{oh soQK Sk rJh j? ns eNhnK tYhnK b'EK gJhnK jB.
oj
s[ofe;skBh
fcod
ik
ojhnK
jB.304.
@dZs# B pkD geV e @nBkdZs# ~ wko fdZsk j?. (T[; dh) ;koh ;?Bk
Gi rJh j? ns (gos e) nZyK Bkb tydh BjhI j?. fJe ;{ow d fis
ikD Bkb nBeK jh Gi rJ jB. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' gbk; d g[okD
gZsoK
g"D
BFN
eo
fdZsk
j't.305.
sho
b?
@Xhoi#
(BK
d)
;{ow
T_s
ubkJ
jB.
;m
sho
b?
368
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
369
gzMh sho @gftsqsk# ~ wko jB. n;h pkD @nouk# d Foho ftu MkV
jB. guk;h shoK Bkb @g{ik# ~ ftzBQ ;[fNnk j?. pj[s tZvk ;'Nk b? e @bik#
(dk
f;o)
ssh
gkV
Sfdnk j?
j?.309.
fdZsk
ns
j?.308.
@nb'G#
@fBojzeko#
nkfd
n;h
:'fXnK
pkDK
Bkb
uzrh
soQK
Bkb
j?.
gow
sZs
ftzfBQnk
xkfJb
nkfd
e
~
ehsk
(:'fXnK
dh) tyh ~ uzrh soQK Bkb gkfVnk j?. eJh pkD @eo[Dk# d Foho T[s MkV
jB. @f;fynk# d Foho ftu ;" e[ sho wko jB.310.
d'jok
d'jok
T[;
ikD
@fXnkB#
wzsq
Bkb
wko
fdZsk.311.
G[ i z r gq : ks Sz d
itkB
:[ZX
ftu
@dkB#
(BK
tkbk)
wjkB
:'Xk
T[Sfbnk
j?,
(i')
;ko
F;sqK
skfVnk
@nB`B:k;#
XhoitkB
b?
Foho
;{ow
~
fszB
B"I
shoK
pkDK
Bkb
ftzfBQnk
j?.
@nBkpos#
Bkb
uhfonk
j?.
@;s;zr#
(BK
(BK
tkb
tkb)
:'X)
brkJ
jB.
@Boe#
nkfd
s'I
b?
;ko
;{ow
Gi
rJ
jB.314.
(:'X)
eq'X (BK tkb :'X) ~ wkfonk j? (fi; eo e T[j) xkfJb j' frnk j?. @pqjw
frnkB# d skVB Bkb @Xow# (BK tkb :'X) ~ Xhoi j' frnk j?.313.
j?.312.
fJe jh pkD Bkb @fB;hb# (BK d :'X) d Foho ~ eN fdZsk j?. d{i
(pkD) Bkb @e[;ssk# (BK d ;{ow) d oEtkB ~ uzrh soQK xkfJb ehsk
j?. (shi pkD Bkb) @r[wkB# nkfd d uko x'V wko fdZs jB. (ns u"E
pkD
Bkb)
@nBoE#
nkfd
pKe
:'fXnK
]sw
eo
fdZsk
j?.315.
370
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
ntsko
371
sqj, G[y, nkb; nkfd (;{ow :[ZX-G{wh ftu'I) Gi rJ. @dt# ~ jmh
(:'Xk) ikD e eq'Xh @b'G# Gi frnk j?. @Bw# Bkw (tkbk :'Xk sfgnk j?, (T[;
B)
@nBw# (Bkw tkb :'X) ~ BFN eo fdZsk j?. @nb'Gh# ns @T[dk;h# (BK
tkb :'fXnK)
(T[; B) @ekgN#, @ykgN# ns @;'e gkb# (BK tkb :'fXnK ~) wko fdZsk
j?. @o'j#, @w'j# ns fGnkBe @;ekw# ~ wko fdZsk j?. pj[s nfXe eq'X eo e
@eq'X# (BK d :'X ~) pkD wkfonk j?. @pqjwd'y# nkfd fy;e rJ jB (ns
pkeh) ;kfonK ~ wko fdZsk j?.317.
o{ n kb
Sz d
fp;P k ;xks
fwsq x ks
wko : ' .
Sz d
B @i'r#
n;sq
XkoB
ehsk
j?.316.
Sz d
Sz d
@nsg# (BK d) ;{ow ~ @sg# (:X) B se e ;Zso pkD wko jB. ;hb
B (n;hb ~) Bt pkDK Bkb ns @ig# B @nig# ~ j}ko shoK Bkb wkfonk
j?. @e[wsh# ~ thj shoK Bkb ns @e[eow# ~ shj pkDK Bkb uho fdZsk j?.
372
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
373
@dfodq# ~ d; pkDK Bkb ns @ekw# (ekwBk) ~ eJh pkDK Bkb Sfdnk j?.
nfppe ~ pj[s soQK Bkb shoK dk fBFkDk pDk e @fpo'X# ~ oD ftu
wkfonk j?. fJ; soQK oD ftu eq'fXs j' e ns jZE ftu sbtko geV e
@;ziw# B p'b T[uko jB.323.
;{oi
ntsko
fd; gt,
;[e ikt,
f;wN
gZSw
tb'I
(ukj)
uVQ
gt,
ns
po[D
(to[D)
T_sZo
fdFk
ftu
cN
ikt,
rzrk
T[bNh
trD
br
gt
ns
joh
uzd
dk
;Zs
v'b
ikt, ;z;ko T[bN g[bN j' ikt, X"b (Xosh ftu) X; ikt ns Xosh cN
ikt, go j nfppe oki! ;[D, sd th fppe oki dk :'Xk @;ziw# (:[ZX s'I)
B
Nb r k,
jN r k.324.
G[ i z r gq : ks Sz d
pV i[Mko{ :'X @;ziw# B eq'X ehsk j?. (i') tZvk nfGwkBh ns pj[s
jh fBofteko j?. (T[; B) nBzs n;sq b? e @nBoE# ~ wkfonk j?. @nBkds#
d
Foho
ftzBQ
;[fNnk
j?.325.
fJ; soQK dk :[ZX j'fJnk, (w?I) feE'I se efj e ;[DktK. (i) j}ko
ihGK Bkb fpnkB eoK sK th nzs BjhI gk ;edk. d; bZy :[rK ns nBzs
tfoQnK
se
;edk
j?.326.
oD-G{wh
ftu
:[ZX
j[zdk
fojk.
(Gbk
fJ;
dk)
e"D
eEB
eo
so pb Bkb efjzdk jK
Gkoh :[ZX wfunk j? ns nzXk X[zX j' rJh j?. u"I;m i'rDK ns gqs
(nk
:[ZX-G{wh
th BuhnK jB.
jB.327.
ftu)
vkeDhnK
uzrh
veko
soQK
Bu
ojhnK
jB.
jB
fGnkBe
ns
:[ZX
ekfbek
ftu
nZr
ns
ewy:k
wuKdhnK
sok i'o
pj[s
pj[ s
nb'eK
seVk
:[ZX
wfunk
j?
ns
e'Jh
th
jfNnk
BjhI
j?.
d'tI
jh
jB.328.
374
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
sok i'o
d'jok
o[ d q
so i'fo
u"gJh
j?
ns
jh
fJ;
nNgNh
nt;Ek
ftu
:[ZX
fwfNnk
j?.329.
sok i'o
u"gJh
uVQk
fJj
375
sok i'o
d'jok
ntsko
wfSzdq
e'b
nkfJnk.330.
d;.
BjhI
j'fJnk j?. fJBQK ~ S[vKfdnK S[vKfdnK ;kok irs (BFN j') frnk j?.331.
fJB? i[Mkts ;p e'Jh i{Mk. fJB ek nzs B ekj{ ;{Mk.
J j? nkfd jmh pfonkok. wjkoEh nT[ wjk G:kok. 332.
fJBQK ~ bVkT[Id j'fJnK jo e'Jh i{M wfonk j?. (go) fJBQK dk nzs
fe; B th BjhI ikfDnk j?. fJj ;G s'I w[Yb jmh ns pbtkB jBl wjkoEh
ns
pj[ s
fGnkBe
wfSzdq (oki d) puB ;[D e u[g jh fojk. (fco) oki (gko; BkE)
B ;G ~ fejk. (wfSzdq B) fus ftu j?okB j' e MNgN (gko; BkE tb)
sfenk. T[; fdB s'I uogN BkE gqrN j' frnk.333.
u "g J h
;[fB okik s[fj ej? fppek. fJB ej dP? ikBj[ fifB Jek.
J nfpeko g[o[y ntskoh. pv XB[oXo pv i[Mkoh. 334.
nkfd g[o[y ip nkg ;zGkok. nkg o{g w? nkg fBjkok.
jB.332.
u "g J h
j okiB! ;[D', s[jk~ fppe dk (fpqZsKs) efjzdk jK. fJBQK d'jK ~ d'
B ;wM', fJe jh jB. fJj fteko ofjs ntskoh g[oF jB. t^v XB[FXkoh
ns pj[ s bVke jB.334.
nkfd
g[oy
id
nkgD
nkg
;`Gkfbnk.
(sK)
nkgD
o{g
ftu
nkgD nkg ~ tfynk. (T[; B) fJe tko @Unzeko# (Fpd) fejk, (sd) ;koh
G{wh ns nkekF pD e ;fEs j' frnk.335.
;^i gk; s'I @;fs# ~ g?dk ehsk ns yp gk; s'I @M{m# ~ T[sgzB ehsk.
g?dk j[`fdnK jh (fJj d'tI) ;{ow bVB br rJ. sd s'I (fJj) irs ftu
bVkJh
eod
gqkgs
i'
j'
gko
BjhI
nk
oj
jB.336.
ik
;edk.337.
jh ihGK ;dk
th (j gqG{!)
bJh
sok
376
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
sok i'o[
d'jok
fpnk;
ns
gokFo
;w[zdo,
:'X,
;?Bkgsh,
rZb)
foFh
ns
tfynk
j?,
;ko
nzs
w[Bh,
j'
rzXop
rJ/
jB,
ns
(go
wjzs
fe;
(j'J/
B)
sok
jB
ns/)
nzs
BjhI
ni?,
nG?,
ndr
(B
ibD
tkbk)
ns
fBokeko
;o{g
j?.
j?.
(T[j)
j'
u[fenk,
nBzs,
ftu
th
;ko
tkbk,
j'D
fgqEth
tkbk
:'rh,
dk
ns
iNkXkoh,
;[nkwh
j[D
izsq
ns
g[oksB
toswkB
XkoB
j?.
(T_j)
j?.341.
eoB
tkb
jB
ns
ib
ihD tkb, itK dk G'iB eoB tkb, (;koh) oks ikr e eND
:Zr eoB tkb jBl ish, i'rh, :'Xk, ieh (jmh, nEtk nrBh-
nrBh
go
wjkBsk
GftF
fisB
d nk;o
tkb ns
ofjD
X{D
sgkT[D
tkb,
tkb
gopsK
jB.
gowkoE
fBtk;h
ns
dh
y'i
Ssqgkb
eoB
(oki)
tkb,
(;G
jB.342.
sok }'o
fisB th izsq wzsq jB, ;G ~ M{m wzB'. ;ko Xow c'e (ftnoE) jB
;p? M{m[ wkB' fis izsq wzsqz. ;p? c'eN` Xow j? Gow s`sq`.
ns
jB.
Xo Je nk;k fBok;'o wkB?. fpBk Je eowz ;p? Gow ikB?. 344.
f;qzrh
(T[j) Bkw s'I ofjs, Xkw s'I ofjs, frDsh s'I go ns nkfd s'I fpBk
(T[j) ni?, nG?, fBofteko (nt?) ns fBo-ftFkd (MrfVnK s'I ofjs)
s'I)
eo wzsq i`sq` i[ g? f;X j'Jh. do` dPko fGS:k Gqw? Bkfj e'Jh.
jB).
j ppo Fo tor! ;[D', okik (gko; BkE), (w?I) g{oB frnkB (dh
efjD bfrnk jK. fus d e ;[DBk ns fto'X B eoBk. T[j ;qh
g{i),
fpBk Je nk;` fBok;` ;p? j?. fpBk Je Bkw B ekwz ep? j?. 343.
(j'J
G[ i z r gq : ks Sz d
fis ;op i'rh iNh izsq Xkoh. ibk;qh ith ikwBh irekoh.
sok i'o[
foFh
so pb eo e efjzdk jK
ish i'r i[Xh ieh iPkb wkbh. gqwkEh goh gopsh Ssqgkbh. 342.
pj[s
sok }'o
d'jok
tor
pedkbG nkfde (sok :F) efjzd jB. j}ko w{zjK tkbk pqjwk
fco th (fe;) yk; B sok nzs BjhI gkfJnk j?.338.
377
ntsko
szsq
fpBk
i
Gow
fJe
wzsq
jB.
Bkw
izsq
fJe
dh
(j'o
ehfsnK
nk;
s'I
e'Jh)
(wB'oE
fpBk
ed
ftu)
(pkeh)
ezw
BjhI
f;ZXh
gqkgs
;G
fBok;
(nk;-jhB)
nkT[Idk.343.
j'
;edh
j[zdh,
(sK)
378
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o[ d q
379
;[B:' i'fr p?B` Bo;` fBXkB`. Gqfw:' Ghs fus` e[g:' iw gkB`.
sih ;op nk;` fBok;` fuskB`. g[fBo T[uo pku p`Xh fpXkB`. 345.
ntsko
bJ.
j?. (T[; B) ;koh nk; Sv fdZsh ns fus ftu nk;-ofjs j' frnk. fco
wo:kdk
sok i'o[
o;ktb
Sz d
o;ktb
f;fynk
sok i'o[
u"gJh
j'J
(p'b)
T[ukoB
ehs.345.
Sz d
j w[Bh oki! ;[D', (s[;hI) ;dk (ekoi) f;ZX eoB tkb j'. (w?~) e[M
fdU. (w?I) s[jk~ fJj rZb efjzdk jK.346.
jB.
d'jK B }pod;s :[ZX ehsk j?. (d'tI) pj[s jm tkb ns eq'X tkb
;dk ig eod jB ns ;kohnK f;ZXhnK ~ joB tkb jB.347.
;[ND
p`BQ
sok i'o
ftu
jB. eN
jB.348.
sok }'o
u"gJh
i' fJB ihfs ;e" Bfj GkJh. sT[ w? i'o fuskfj iokJh.
woKrk. (feT[Ife) j w[Bh! w?I fJBQK ~ fis BjhI ;fenk jK. j[D wok pb
ns
Fesh
;G
ew}'o
j'
rJh
j?.349.
(gko; BkE B) fJ; soQK wB ftu ftuko ehsk. ;koh ;Gk ~ ;[DkT[D
w? pv G{g pv' pfonko{. w? ihs:' fJj ;G ;z;ko{. 350.
ns
pj[s
pbtkB
jK.
fi; B w?~ fJj rZb d;h j?, (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' T[; B wo
fifB w'e' fJj pks pskJh. fsfB w[fj ikB[ mrT[oh bkJh.
J dP? pho pv pfonkok. fJB ihs ihs' ;z;kok. 351.
Bkb mrh ehsh j?. fJj d'tI :'X pj[s pbtkB jB. fJBQK (d'jK ~) fisD
Bkb ;kok ;z;ko fis fbnk iKdk j?.351.
j[D wo e'b'I fJj jh BjhI fis iKd. w[Bh B (fJBQK dh) eEk w?~
fdZsh j?. j[D ty', w?I fuyk pDkT[Idk jK ns nrBh dh bkN ftu
;[Dk
p? m dk
~ fsbK d sb ftu so eo fbnk. (;ko) b'e pj[s soQK Bkb o'ed ofj
pj[ fpfX b'r jNfe efo ojk. uNgN efo uoBB Gh rjk. 353.
rJ
jK.352.
(gfjbK) fuyk pDkJh, (fco) fJFBkB ehsk ns ;ko Foho ns p;sOK
ns
Ssh
jhfonK,
jho uho d? fpXts dkBk. wfX eNk; eok n;EkBk.
Gkfs nBe sB iPkb iokJh. ios B GJh iPkb ;hnokJh. 354.
Bkb
p;sqK
g?o
dk
th
geV
ftXh
g{ote
(noEks
dkB
Foho ;kVB
rJh.354.
sobk
ehsk
bJh
ehsk).353.
ns
nBe
(fco)
soQK
Bkb
eNk;
oki
nZr
pkbh,
380
;q h
d;w-rq z E
;kfjp
o[ d q
s' w o Sz d
381
s' w o Sz d
gko;
BkE
brkJh).
T[j
nrBh
eq'X
eo
mzvh
e
j'
ns
rJh
nkgD
i'
nfs
jZE
Bkb
fGnkBe
nZr
ekb
pkb
o{g
(fuyk
;h.355.
sd (gko; BkE B) :'r nrBh eZY e (fuyk pkbh) i' pj[s ngko
fdZsk.
(;kok)
sd (fco) ftFF soQK dh nZr pb gJh. (fi; ftu) pj[s ;ko eZy,
beVK ns fxU (gkfJnk j'fJnk ;h). sd T[; ftu okik (gko; BkE) ;V
frnk. (T[; dh) ndG[s dj G;w j' rJh.357.
ntsko
(fco
eJh fdBK ns tfoQnK se fuyk (@;b#) pj[s }'o Bkb pbdh ojh.
ik e)dj ;V rJh ns (T[; B) XB ns xo pko dk w'j Sv
fdZsk.358.
1H pj[shnK g[oksB phVK ftu fJ; ouBk dh e'Jh g[Ffgek BjhI fbyh, go @FpdkoE d;w
rqzE ;kfjp# fJ; dk ngtkd j?.
Fpd
Fpd
tkfjr[o{ ih eh csfj
tkfjr[o{ ih eh csfj
j wB! (s{`) fJ; gqeko dk ;`fBnk; XkoB eo. ;ko xoK ~ pB d ;wkB
;wM' ns wB ftu (;dk) T[dk; oj'.1. ojkT[. is dhnK iNktK, :'r dk fJFBkB
ns Bw d B"Ij tXk bt'. frnkB ~ r[o{ XkoB eo e nkgD nkg ~ T[gdF
fdU ns Bkw (d f;woB) dh fpG{s (;[nkj) brkU.1. E'Vk nkjko, pj[s E'Vh
fijh BhIdo ns dfJnk s fywk Bkb gqhs eo'. Fhb ns ;`s'y ~ ;dk fBGK ns
fszB r[DK s'I fBofbgs ofj.2. ekw, eq'X, jzeko, b'G, jm, w'j, ~ wB ftu
ed B fbnk. sd jh nksw sZs ~ ty ;eIrk ns gow g[oy (gowkswk) ~
gqkgs eoIrk.3.1.
okwekbh gksFkjh 10
j gqkDh! gow g[oy d uoBh br ikU. w'j dh BhId ftu fe; bJh ;"I
oj j'< ed sK ;[us j' e ikr'.1. ojkT[. j w{oy! j'oK ~ eh T[gdF eodk
j?I< s?~ (nkg ~) T[gdF BjhI brdk. ftfFnK ~ feT[I f;zi fojk j?I, ed sK
ftfFnK d o; ~ fsnkr fdU.1. etb eow eoBk Gow tork jh ;wM' ns
Xow-eow Bkb gqw eo'. ;dk f;woB ~ fJeso eo' ns wjK gkgK ~ Sv e
(fJBQK s'I) d{o j' ikU.2. (nfijk ezw eo') fi; eo e d[y ns gkg B S'jDl
ns ekb ikb ~ ;wM ;e'. i ;dk ;G soQK dk ;[y ukj[`d j', sK jfo d gqw
ftu wrB j' ikU.3.3.
i" ;[y ukj' ;dk ;GB e" s"o jfo e of; gkr'. 3. 3.
1H g[oksB phVK ftu fJBQK wKrfbe T[eshnK ftu e[M e[M nzso j?.
384
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
Fpd
385
;j gqG{ ih! s[jk~ woh bki j?. (s[;hI) Bhb ezm, Bo jfo, BkokfJD,
Bhb p;sqK tkb ns pBtkoh j'. 1. ojkT[. j gow g[oy, gow;o, ;[nkwh, gktB
ns g"D nkjkoh, wkXt, wjk i'fs tkb, wX[ d wkB dk wodB eoB tkb, w[ezd,
w[okoh.1. fBofteko, fBoi[o (p[Ykg s'I go), BhIdo-ofjs, ftF tk;BktK s'I go,
Boe s'I pukT[D tkb. feqgk d ;w[zdo, sq?ekb do;h, wkV/ eowK ~ BFN eoB
tkb.2. jZE ftu XB[F XkoB eoB tkb, XhoitkB, Xosh ~ XkoB eoB tkb,
ftekoK s'I ofjs, sbtko XkoB eoB tkb! w?I wzd p[ZXhtkbk (so) uoBK dh UN
ftu nkfJnk jKl wok jZE geV e (;z;ko ;kro s'I) pkjo eY bt'.3.1.4.
okr efbnkD gkfs;kjh 10
fpBk eosko d (j'o) fe; ehs j'J (iK f;oi j'J) ~ B wB'. (i') nkfd,
ni{B, ni?, nfpBk;h j?, T[; ~ gow;o ikD'. 1. ojkT[. eh j'fJnk i ftFD{
(jfo) B irs ftu nk e d; e[ d?Is wko fdZs jB. ;kfonK ~ pj[s gqgzu
(nkvzpo) ftyk e nkgD nkg ~ pqjw nytkT[D br fgnk.1. (i') gqG{ ;dk GzBD
ns xVB dh ;woEk oydk j?, T[; ~ (ftFD{) fetI wzfBnk ik ;edk j?. fJ;
bJh fe (T[j) ;op ekb dh sbtko d tko s'I (nkgD nkg ~) puk BjhI ;fenk.2.
j w{oy! ;[D. (T[j) s?~ fe; soQK skork i' nkg Gt;kro ftu v[fpnk j'fJnk
j?. id'I irs d ;'wI (irskro) dh FoB ftu ikJIrk, sd jh ekb dh ckjh
s'I w[es j' ;eIrk.3.1.5.
fynkb gkfsFkjh 10
etb ekb jh ;G dk eosk j?. nkfd s'I nzs se nBzs w{osK pDkT[D ns
GzBD tkbk j?.1. ojkT[. fi; bJh fBzfdnk ns T[;ss fJe ;wkB j? ns (fi; dk)
e'Jh t?oh iK fwso BjhI j?. T[; ~ fejVh n"y nk pDh ;h fe T[j noiB (gEgkoE) dk oEtkB pfDnk ;h.1. fi; w[ezd dk B fgsk j?, B wksk, B e'Jh ikfs j?, B
e'Jh g[Zso g'sok j?. (fco T[j) nk e fe; tk;s dteh dk g[Zso nytkfJnk j?.2.
fi;B dts, d?Is, fdFk-ftfdFk ns ;kok yb g;kok ehsk j?. T[; dh fejVh T[gwk
j'Jh i (T[;~) w[y s'I w[okoh fejk ikJ.3.1.7.
okr fpbktb gksFkjh 10
T[;~ fe; soQK wB[Zy o{g tkbk fejk ik ;edk j?. (fi; d doFB eoB
386
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
Fpd
387
bJh) f;ZX b'r ;wkXh brk brk e jko rJ jB (go) fetI th ty BjhI ;e.
1. ojkT[. Bkod, fpnk;, gokFo ns Xo{ tor (fi;dk) fXnkB brk e fXnkT[Id
oj jB. tdK ns g[okBK B jko e jm Sv fdZsk j?, go fco th (T[BQK d)
fXnkB ftu BjhI nkfJnk.1. dkBt, dts, fgFku, gqs th T[; ~ Bfs Bfs (pnzs
pnzs) efjzd jB. ;{yw s'I ;{yw (T_jh) ikfDnk iKdk j? ns t^v s'I t^vk th
T[jh df;nk iKdk j?.2. Xosh, nkekF, gkskb nkfd ;G ~ pDk e T[j fJe s'I
nBe o{gK tkbk ;dtkfJnk j?. Ujh g[oF ekb dh ckjh s'I pu ;edk j? i' jfo
dh FoB ftu iKdk j?.3.1.8.
okr dt rzXkoh gkfsFkjh 10
fJe gowkswk s'I fpBk (fe;) d{i ~ B gSkD'. (i') gqG{ ;dk xVB ns
GzBD d ;woE j?, T[j eosko ;G e[M ikDdk j?.1.ojkT_. eh j'fJnk i pj[s
fjs fus Bkb pj[s soQK gEoK dh g{ik ehsh j?. gZEoK ~ g{ifdnK g{ifdnK gqkD
Ee rJ jB (noEks ihtB dk nzs j' frnk j?), go (ni se) e'Jh f;ZXh jZE
BjhI brh.1. uktb, X{g ns dhge nkfd nofgs ehs jB, (go) gZEo e[M BjhI
yKdk. j w{oy! T[; ftu eh f;ZXh j? i' s?~ e[M to dtrk.2. s{` wB, pkDh
ns eow eoe ftuko b? fe i T[; ftu ihtB j[zdk sK s?~ e[M }o{o fdzdk.
etb fJe ;[nkwh dh FoB ftu ikD s'I fpBk (j'o) fe; soQK th (sok) T[Xko
BjhI j'trk.3.1.9.
(e'Jh th) jfo Bkw s'I fpBk (ekb s'I) pu BjhI ;erk. fi; ekb B u"dK
b'e t; ftu ehs j'J jB, T[; s'I feE Gi e iktIrk. 1. ojkT[. okw ns
ojhw th (T[;~) T[pko BjhI ;ed, fiBQK d (Bkw s{`) oNdk j?I, pqjwk, ftFD{,
u"jd b'e ikfj pf; ehB sks ejk gb? j?. 1. ojkT[.
o[dq, ;{oi, uzdqwk nkfd ;ko ekb d t; ftu jB.1. td, e[okB, g[okB (nkfd
Xow g[;seK) d ;ko ws fi; ~ Bfs Bfs (pnzs pnzs) efjzd jB. fJzdo,
FFBkr, wjkw[Bh (nkfd fi; ~) pj[s ebgK se fXnkT[Id oj jB (go T[j fco
th) fXnkB ftu BjhI nkfJnk.2. fi;dk e'Jh o{g ozr BjhI ikfDnk iKdk, (T[;
~) fe; soQK fFnkw fejk ik ;edk j?. ekb d ikb s'I sd jkh ybk; j'JIrk
(i) T[; (gqG{) d uoBK Bkb fbgN ikJIrk.3.1.10.
;t:
;t?:
;q h w[ ytke gks;kjh 10
;q h w[ ytke gkfs;kjh 10
;t?:k
;P?:k
ikrdh i'fs tkb (gowkswk) ~ fdB oks ig ns (T[;) fJe s'I fpBk
wB ftu fe; j'o ~ B fbnkt. g{oB gqw ns gqshs d p[s dh gkbBk eo ns
r'oK, wVQhnK s wmK ~ G[b e th B wzB. shoE (fJFBkB), dkB, dfJnk, sg,
ikrs i'fs ig? fB; pk;[o Je[ fpBk wfB B?e B nkB?.
;ziw nkfd ~ fpBk fJe (gqG{) d (j'o fe;) fJe ~ B gSkD. (id'I T[;) gfog{oB
dh i'fs fjod ftu irrh, sd jh T[; ~ nfsnzs fBowb o{g ykb;k ikD.1.
(i' ;dk ;fs ;o{g j?, nkfd s'I jh ;Zs ns pqs tkbk j?, i' nkfd s'I
ofjs, nrkX ns B fifsnk ik ;eD tkbk j?. (fi;B) dkB, dfJnk, (fJzdqhnK
d) dwB, ;ziw, Bw, is, pqs, ;hb ns uzrh ftqZsh tkbk ns nd[^sh (np?) tkbk
j?. (i') nkg ;G dk nkfd, ;`fynk ofjs (@nBhb#)l nkfd s'I fpBk, nBkjd, ndP?y,
nGy ns nG? j?. (fi; dk) o{g no{g, noy ns p[Yg ~ BFN eoB tkbk,
i'fs gqekfFs j?. i' ;kfonK d fdbK d gN T[s g;fonk j'fJnk j? ns sZsK d
;o{g ns ;[Gk ~ g{oh soQK BFN eo fdZsk j?. j gqG{! s{` jhnkfd, i[rkfd, irkfd
ns espK B (sok) Gd BjhI gkfJnk j?. j dhB fdnkb, feqgkb{, feqgk fBXkB,
;dk ;fs ;o{g! ;kfonK xNK (FohoK) ftu s{` c?fbnk j'fJnk j?I. FFBkr, fJzdo,
j gqG{! (s{`) ;dk nkfd, nGy, nSd (B Sd ik ;eD tkbk) j?I. tdK
dhB d:kb feqgkb feqgkfBfX ;fs ;d?t ;G? xN Sk:'.
;; ;[o; rD; wj;[o rkfj fco? ;[qfs Ekj Bk nk:'.
o wB w{fV nr{V fJ;' gqG s? fefj ekfi ej' fp;ok:'. 4.
rDF, fFt, td (nkfd ;G) bGd oj jB, go (sok) Ekj gqkgs BjhI eo ;e
jB. j w{oy wB! (s{`) d;, fe; bJh nfij ;[;gFN (nr{V) gqG{ ~ G[bk fdZsk
j?. 4.
(i') nfvr (nu[s) nkfd, nDfrDs (nBhb)ns nBkjd (ngko) j? ns fi;
dk ;o{g ;dk @;fs# fejk iKdk j?. (i') nkfd, ni'B, nikfJ (fpBk fe; ftFF
;EkB d), fpBk fpoX nt;Ek d, nfs gftso ns go s'I go wzfBnk iKdk j?.
(i') nkgD nkg f;ZX j'D tkbk ns ;ko ;z;ko ftu gqf;ZX j? ns (fi; dk) fJe
jh ;EkB s nBe soQK dk toDB j[zdk j?. j ftuko wB! s{` T[; eb`e-ofjs
jfo ~ fe; ekoB BjhI gSkfDnk j?.5.
j eosko! s{` nSo (Sb-ofjs), nkfd, nBhb, nBkjd (ngko) ns ;dk
390
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;t?:/
391
;fs ;o{g tkbk j?I. ib ns Eb ftu t;D tkb fisB iht jB, (s{` jh T[BQK)
;kfonK dk ;dk gN GoB tkbk j?I. td, g[okB, e[okB (d wzBD tkb) d'jK (fjzd{nK
s w[;bwkBK) B fwbe ns soQK soQK d ftuko ftuko jB. j n;uoi (;[pjkB)
o{g! (fJ;) ;z;ko dk nzs ftu j'o e'Jh BjhI, (etb) s{` jh ;[nkwh j'tIrk.6.
(i') nkfd, nrkfX (nEkj), nSd, nGd, nby, ni? (B fis ik ;eD
tkb) noEKso--B iBw b?D tkb - (ni) ns nBkjd (ngko) ikfDnk frnk
j?. G{s, Gftys ns toswkB ekbK ns ;G ;EkBK ftu s[` jh j?I, (fJj rZb)
wo wB B wzB bJh j?. dtfsnK, d?IsK, FFBkr, Bkod, Fkodk (;o;Psh) B (s?~)
;dk ;fs eoe gSkfDnk j?. j dhB fdnkb, feqgkb{, feqgk-fBXkB! (sok) e[M th
Gd g[okB ns e[okB B BjhI ikfDnk.7.
j ;fs ;o{g ns ;dk ;Zs fpqsh tkb! s{`
ehsk j?. (i') dtfsnK ns d?IsK dk ;[nkwh (dt),
T[; ~ fszBK ekbK ftu wzfBnk iKdk j?. (i')
(ngko) j?, (T[; ~) b'e ns gob'e ftu e'Jh
wB! nfij ;[;gFN (@nr{fV#) gqG{ (dk Gd), d;, s?~ fe; B nk e ;[DkfJnk
j?.8.
dtfsnK, d?IsK, Xosh ~ XkoB eoB tkb FFBkr, f;ZX ns gqf;ZX b'eK
B (s?~ gqkgs eoB bJh) pVh Gkoh sgf;nk ehsh j?. td, g[okB, e[okB (nkfd
;ko Xow rqzE so) r[D rKd rKd Ee rJ jB, go s?~ (T[j) gSkD BjhI ;e
jB. G{wh, nkekF, gkskb, fdFk, ftfdFk ftu i' th (iht izs) j?, (T[BQK) ;G
d fus d jkb ~ (T[j) ikDdk j?. (T[; dh) wfjwk ;koh fgqEth ftu g;oh j'Jh
j?. (fJ; B) wo wB ftu ftuko Go fdZsk j? (usBk g?dk eo fdZsh j?).9.
tdK ns espK B T[; dk Gd BjhI gkfJnk j?, ;ko f;ZX b'r ;wkXhnK
brk brk e jko rJ jB. f;fwqshnK, Fk;sqK, tdK ns g[okBK nkfde ;kfonK (Xow
rqzEK) B pj[s soQK Bkb (T[; dk) ftuko ftukfonk j?. (T[;) nkfd ns nBkfd
(gowkswk) dh eEk dh (Ekj BjhI gkJh ik ;edh), fi; B X{qj gqfjbkd (tor
Grs) ns nikwb (fij gkgh) sko jB. (fi; d )Bkw ~ ig e t;tk so
rJh j?, T[; Bkw dk ;dk ftuko ;kv gqkDK dk nkXko j?.10.
(T[j) gqG{ ;dk nkfd, nBkfd, nrkfX ;o{g tkbk j? ns ;G ~ gSkDB
tkbk j?. rzXop, :eF, wjhXo (gops), FFBkr, (nkfd ;ko T[; ~) G{wh,
@nB[wkBk#
nkekF, u"jK fdFktK (ftu ftnkge) ikDd jB. dtfsnK s d?IsK d'jK B gqG{ ~
b'e, gob'e, fdFk ns ftfdFk ftu wzfBnk j?. j nfrnkBh fus! T[; nkgD
nkg j'D tkb (gqG{) ~ gSkD. fe; dh w[jskih eoe (T[; ~) G[bk fdsk j?.11.
fe; B mke[o ~ b? e rb Bkb x[N e pzBQ fbnk j? ns e'Jh fFt
~ JhFto wzBdk j?. e'Jh jfo ~ wzfdo ftu d;dk j? ns e'Jh w;hs ftu wzBdk
j?. fe; B (T[;~) okw fejk j? ns fe; B feqFB ns fe; B wB ftu (T[;~)
392
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;t?:/
393
ntskoK ftu wzfBnk j?. (go w?I nkgD) wB ftu ;ko c'eN XowK ~ G[bk e,
etb eosko ~ jh eosk wzfBnk j?.12.
i okw ~ ni'Bh ns nfs ni? ej'r, (sK T[j) e"Ffbnk dh e[y ftu'I
c'eN Xow fp;ko ;p? eosko jh eT[ eosk ihn ikB:'. 12.
feT[I i`fwnk ;h. i ekBQ ~ jh ekb ej'r, (sK T[j) fe; bJh ekb d nXhB
j'fJnk ;h (noEks fwqs{ ~ gqkgs j'fJnk ;h). (i') ;fs ;o{g ns fBot?o
i" ej' okw ni'fB ni? nfs ekj e" e";fb e[y i:' i{.
nytkT[Idk j?, (sK T[;B) noiB (gE-gkoE) dk oE feT_I fje e GikfJnk ;h.
(j wB!) T[; ~ gqG{ eoe wzB fi; dk Gd B fe; B fbnk j? ns B
ekb j{` ekb ej' fij e" fefj ekoD ekb s dhB G:' i{.
;fs ;o{g fpp?o ejkfJ ;[ e:'I gE e' oE jkfe X:' i{.
sk jh e' wkfB gqG efo e? fij e' e'T{ Gd[ B bB b:' i{. 13.
bJrk.13.
feT[I efjzd j' fe feqFB feqgk fBXh (gowkswk) j? (fco) fe; bJh pXe
(fFekoh) B (T[;~) pkD wkfonk ;h< (i) T[j j'oK dhnK e[bK ~ T[XkoB tkbk
e:' ej' feq;B feqgk fBfX j? fej eki s pXe pkD[ brk:'.
nT[o e[bhB T[Xkos i' fej s ngB' e[fb Bk;[ eok:'.
nkfd ni'fB ejkfJ ej' few dtfe e imozso nk:'.
sks B wks ej? fij e' fsj e:' p;[dtfj pkg[ ejk:'. 14.
j?, (sK T[;B) nkgDh e[b dk Bk; eokfJnk ;h< (i T[j) nkfd ekb s'I ni'Bh
nytkT[Idk ;h (sK fco T[j) dteh d gN ftu fe; soQK nkfJnk ;h. fi; dk
e'Jh fgsk ns wksk BjhI fejk iKdk, (sK fco) t;[dt (T[; dk) fgsk fetI nytkfJnk
j?.14.
fe; bJh fFt ~ JhFto efjzd j' ns fe; bJh pqjwk ~ gowFo pykB
eod j'. okw, feqFB ns ftFD{ th (JhFto) BjhI jB, fiBQK ~ s{` ftFtBkE ti'I
gSkfDnk j?. fJe ~ Sv e nBe dh nokXBk eoB Bkb (s[;h) ;[edt, gokFo
ns fpnk; ~ M{mk f;ZX eod j'. ;ko Xow c'eN o{g ftu ;fEs jB. n;hI
sK fJe ~ jh nBe YzrK Bkb gqwkfDs eod jK.15.
e'Jh pqjwk (@fdi;#) ~ wzBdk j? ns e'Jh fFt ~ JhFto d;dk j?. e'Jh
ftFD{ ~ jh ftFt-BkfJe efjzdk j? fi; ~ GiD Bkb ;ko gkg eN iKd jB.
j w[oy! j}ko tko ftuko eo b?, fJj ;ko jh nzs tb Sv iKd jB. T[;
dk fXnkB
j'trk.16.
fjod
ftu
XkoB
eo
i'
(gfjbK)
;h,
j[D
j?
ns
Gfty
ftu
eo'VK fJzdo fi; d f;oi j'J jB ns (fi;B) eJh eo'V pktB (T[fgzdq)
pDk e fco BFN eo fdZs jB. (T[;B) d?Is, dts, FFBkr, XokXo (gops),
gzSh ns gF{ (fJsB g?dk ehs jB fe T[BQK dh) frDsh BjhI ehsh ik ;edh.
ni se fFt ns pqjwk sg eod nk oj jB (go T[; dk) e[M th gko BjhI
gk ;e. tdK ns espK B fi; dk Gd BjhI gkfJnk, T[jh r[o{ (gkopqjw) j?
(i') w?~ r[o{ B d; fdZsk j?.17.
(s[;hI) f;o T[s iNktK ns jZEK d B"Ij tXk e ns (prb tKr) fXnkB
brk e ;ko b'eK ~ mr fbnk j?. w{zj T[s fpG{s wb e fco oj j' ns ;ko
dtfsnK ns d?IsK ~ Gowk fdZsk j?. b'G d t; j' e xo xo (ftu fGfynk
394
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;t?:/
395
bJh) fco oj j' ns (;^u) :'r d ;ko Yzr G[bk fdZs jB. (;G) bki-wo:kdk
ysw ;j' rJh, (go) e[M th ezw BjhI ;fonk (feT[Ife) gqw s'I fpBk gqG{ jZE
bki rJh eS[ eki[ ;o:' Bfj gqw fpBk gqG gkfB B nkJ. 18.
j w{oy wB! fe; bJh gkyzv (@fvzG#) eodk j?Il gkyzv eoe nkgDh jh
gqfsFmk BFN eo fojk j?I. fe; bJh b'eK ~ mrdk j?< b'eK ~ mrD Bkb (fJj)
ekj eT[ fvzG eo? wB w{oy fvzG eo ng[Bh gfs yP? j?.
ekj eT[ b'r mr mr b'rfB b'r r:' gob'r rt? j?.
dhb d:kb eh m"o ijk fsfj m"o fpy? s[fj m"o B jP? j?.
us o us nus wjk iV Gy e ehB nby B g? j?. 19.
b'e sK ftrV u[ek j?, gob'e th ftrVdk ik fojk j?. fiE dhB fdnkb (gowkswk)
dk fmekDk j?l T[; ;EkB ftu s?~ Y'Jh BjhI fwbrh. j wjk w{oy ns p;wM!
(j[D th s{`) us eo b? (feT[Ife) Gy d ehfsnK nby (gqG{) ~ gqkgs BjhI eo
;eIrk.19.
fe; bJh gZEoK ~ g{i fojk j?< (fJBQK) gZEoK ftu gowFto (nkfd) e[M
BjhI j?. T[; ~ gqG{ wzB e g{ik eo, fi; ~ g{iD Bkb gkg dk ;w{j fwN iKd
jB. nkfX ns fpnkfX (nkfde) fisB th pzXB jB, (T[; d) Bkw b?IfdnK jh
;G BFN j' iKd jB. ;dk T[; d fXnkB ftu wrB ofj, (feT[Ife) fJBQK ftnoE
d XowK ~ eoB Bkb (e'Jh) cb gqkgs BjhI fwbdk.20.
(s{`) gZEoK dh g{ik eoe eo'VK :[r BFN eo bJ jB, T[j c'eN Xow
skjh e' X:kB[ gqwkB ;dk fJB c'eN Xow eo cb[ Bkjh. 20.
cb_jhB f;ZX j'J jB. f;bk (w{osh) ~ g{iD Bkb fejVh f;ZXh (gqkgs j'Jh j?),
(nfijk eoB Bkb) pb ns ftqXh xNh j? ns B"I fBXhnK dh gqkgsh BjhI j'Jh
j?. ni jh ni eofdnK fijVk ;wK phs frnk j?, T[; ftu B e[M ;ztfonk
j? ns B jh e[M bZik nkJh j?. j w{oy! (s{`) ;qh GrtkB dk GiB BjhI ehsk
dDr. d;, fJBQK dk eh Go';k j'fJnk, GhV g?D s nk e BjhI pukT[Dr. j p;wM
ns jmhb! ;zGb ik, fJBQK c'eN XowK d Gow ftu (s{`) rtku fojk j?I.22.
;ko jh w"s d ikb ftu p`BQ j'J jB, e'Jh okw ns o;{b th (T[; s'I)
pu BjhI ;fenk j?. d?Is, dt s FFBkr, XokXo (gops) G{s ekb ftu g?dk
ehs jB ns GftFs ftu fwNk dtrk. i' irs ftu nkgD nkg ~ ntsko nytkT[Id
;B, T[j th nzs ftu gSskT[Id j'J fgqEth T[s wo rJ jB. j wzd Gkr wB
(s{`) Gi e fJeb ekb (gow ;Zsk) d uoBh jh feT[I BjhI br iKdk.23.
ekb (dh nkfrnk) gqkgs eoe pqjwk j'Id ftu nkfJnk j?, i' vzvk ns
ewzvb geV e ;koh Xosh T[s fcodk fojk j?. ekb (dh nkfrnk) gqkgs eoe
;dkfFt ih ;ko d;K fpd;K ftu fcodk fojk j?, (fJj) n;hI ikDd jK. ekb
( dh nkfrnk) gqkgs eoe irs j'Id ftu nkfJnk j? ns fwNdk fojk j?. fJ;
bJh T[; d ;pko (o{g) gSkD jB. tdK ns espK ftu d; ;ko GdK (coeK)
396
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;t?:/
397
j w{oy! fJBQK ezwK eoe jh ;kok ;wK phs frnk j? ns feqgkb{ ekb
(gqG{) ~ (ed) fjod ftu :kd BjhI ehsk. j (w{oy!) bki ~ Sv e fBobi
(j' fojk j?I) ns u`r ezwK ~ Sv e wkV ezwK ~ eo e ezw ;ztkoB dk :sB
eo fojk j?I. (T[jh rZb j'Jh fe) t^v ;[zdo x'fVnK ns oki-jkEhnK ~ Sv e
(s{`) fuZs ftu y's T[s uVQB dk ftuko ehsk j?. j w{oy! (s{`) ;qh GrtkB dk
GiB BjhI ehsk ns bki jh bki ftu ezw ftrkV fbnk j?.25.
BjhI t;kfJnk. gZEo ~ ns epoK (wVQhnK) ~ f;o fBtkT[Idk fcfonk j?, (go
T[E'I) th e[M jZE BjhI brk j?. j w{oy wB! gqrN (nr{V) gqG{ ~ Sv e nkgDh
j{V ftu feT[I T[bM frnk j?I. 26.
i e'Jh T[m e i'rhnK d vo ubk ikt, (sK) T[; ~ r'oy dk ikg igtkT[Id
jB. (i e'Jh) ;`fBnk;hnK (e'b) ikJ, (sK) T[; ~ efjzd jB fe dZs jh ;fs;o{g
j?, fJjh wzsq fdqVQ eotkT[Id jB. i e'Jh s[oeK (w[;bwkBK) d ;EkB ftu ubk
gkjB e' n;Ekb: e' f;o B:kfJ fco:' eS[ jkfE B nk:'.
ikt, (sK) T[; ~ geV e wfjdhB (j}os w[jzwd) d dhb ftu b? nkT[Id jB.
(T[j ;ko) nkgD Xow ftu jh eosk g[oy ~ frDd jB, go eosko d Gd
i' i[fr:kB e ikfJ T[fm nk;qw r'oy e' fsj ikg igkt?.
ikfJ ;`B:k;B e fsj e" efj ds ;jh ;fs j? wzsq fdqVkt?.
i' e'T{ ikfJ s[oeB w? wfj dhB e dhB fs; rfj b:kt?.
nkgfj phu rB? eosk eosko e' Gd[ B e'T{ pskt?. 27.
e'Jh w;zdK ~ ik e ej (sK T[j efjzd jB fe) ;kok XB j[D fbnk e ;k~
i' i[rhnkB e ikfJ ej? ;p i'rB e' frqj wkb T[m? d?.
i' go' Gkfi ;`B:k;B e? ej? dZs e Bkw g? Xkw b[N? d?.
i' efo e'T{ w;zdB ;" ej? ;op dop b? w'fj np? d?.
bT[ jh bT[ ej? ;p e' Bo e'T{ B pqjw pskfJ jw? d?. 28.
d fdU. (n;hI gowkswk ~ fwbk fdzd jK). ;ko b?Dk jh b?Dk efjzd jB (go)
e'Jh th ;k~ gowkswk (dh gqkgsh dk ;kXB) BjhI d;dk j?.28.
T[m (e ikU ns) ;k~ GN eo fdU. oks fdB wok jh fXnkB Xo' ns G[b
e th j'o fe; dk BK B bt'. dD dk BK ;[DfdnK jh oks' oks Gi iKd jB
ns bJ fpBk osk fizB th gq;zB BjhI j[`d.29.
nZyK ftu (;[owu{nK Bkb) sb ~ gk e b'eK ~ jzM{ trk e ftykT[Id
jB. i e'JKh nkgDk ;te XBtkB br sK go'; e G'iB SeKd jB. i e'Jh
fBoXB fd; gt, T[; ~ BjhI fdzd ns wzrD ~ ub rJ ~ w{zj BjhI
ftyKd. (T[j) w{oy b'eK ~ b[Nd jB (go) ed gowkswk d r[D BjhI rKd.
30.
nZyK pzd eoe prb tKr (;wkXh brkJh oyd jB) ns b'eK (~ mrD
398
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;t?:/
399
bJh) fJe gqgzu ftyKd jB. fFekoh tKr f;o fBtkJh fcod jB ns nfijk
fXnkB (brKd jB fe fi;~) ty e fpbk th Fow;ko j' iKdk j?. fiE'I XB
dh nk; j[zdh j?, T[E br br fcod jB. (T[BQK B nfijk eoe) b'e jh BjhI
rztk fbnk, gob'e th rztk oj jB. j w{oy! ;qh GrtkB dk ed GiB BjhI ehsk
ns xo d ezw ftu jh T[bM oj j'.31.
(FoXkb{nK ~) fe; bJh c'eN eow fdqVkT[Id j', (feT[Ife fJj eowXow) fJBQK b'eK d fe; ezw BjhI nkT[D. j (wB[Zy) fe; bJh XB tk;s Gik
fcodk j?I, (go s{`) iw ns T[; d d{sK s'I ed Gi BjhI ;eIrk. g[Zso, fJ;soh,
;ko fwso ns f;Zy-;te T[E e'Jh rtkjh BjhI dtrk. j nus ns wjk w{oy!
c'eN eow fdqVks ejk fJB b'rB e' e'Jh ekw B n? j?.
eYD bJh nkfrnk dDr. xo-pko, y}kBk, }whB, febk (nkfde) fisB th
(gdkoE jB), gqkDK d S[NfdnK jh fprkB nytkT[D br ikDr. j Bk-;wM ns
wjk gF{! ;zGb ik, us eo b? (fe) nzs ekb tb (s{` fJ; ;z;ko s'I) fJeZbk
jh iktIrk. 33.
1> tkfjr[o{ ih eh csfj
;P ? : k. gksFkjh 10
i' e[M ftXksk B by fby fdZsk j?, T[jh gkJhdk j?. j fwFo ih! F'e
~ d{o eo fdU. (fJ; rZb ftu) wok e'Jh ngokX BjhI j?. (w?~) :kd s'I G[b
frnk,. (j[D wo tb) eq'X Bkb B ty'. (w?I) ni jh uzrk g[Fkek, o}kJh nkfd
s[jk~ Gi fdnKrk, (fJj rZb) wB ftu fB;u eo bt'. ;ko Ssqh pqkjwDK d dk;
400
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
i' feS[ by[ fbfyU fpXBk ;'Jh gk:s[ fw;q i{ ;'e fBtko'.
wo' eS{ ngokX[ Bjh r:' :kd s G{b Bj e'g[ fusko'.
pkr' fBjkbh gm? d?j' nki[ Gb s[w e' fBju? ihn Xko'.
Ssqh ;G? feqs fpZgB e fJBj{ g? eNkS feqgk e? fBjko'. 1.
;t?:k
;t?:/
401
fJBQK dh ehsh ;tk jh (w?~) u`rh brdh j?l j'oK dh ;tk wo ih ~ uzrh
BjhI brdh. dkB dDk th fJBQK ~ uzrk j? ns j'oBK ~ dkB dDk fpbe[b uzrk
BjhI brdk. fJBQK ~ fdZsk j'fJnk nr cbrk ns irs ftu :F j'trkl j'oBK
~ fdZsk j'fJnk ;G fcek (ftnoE) j?. wo xo ftu sB, wB s XB ns f;o
se ;G fJBQK (f;ZyK) dk jh j?. 3.
;t?:k
d'jok
dkB d:' fJB jh e' Gb' no[ nkB e' dkB B bkrs Bhe'.
fJj rZb ;[DfdnK jh fwFo eq'fXs j' e xpok frnk ns fuZs ftu shfbnK
tKr ;V frnk. o'Nh o'}h dh Gkb ftu bfrnk fwFo ih o' fgnk (feT[Ife T[;
;;sq
Bkw
wkbk
;;sq
wkbk
gkfs;kjh
10
d'jok
gksFkjh
10
d'jok
pDh
s[ge
sbtko,
feqgkB,
XkokXoh
(fsyh
Xko
ns
tkbh
etuK
sbtko),
s'VB
;?c,
d'Xkoh
(nkfd
tkb
;{b
jB
(B}k),
iwdkVQ (fJe eNko fi; dh Feb iw dh dkVQ torh j[`dh j?), sr, sho,
XopkY (tYD bJh s} Xko tkbh sbtko) @nkfde F;sq# etuK ~ GzBD
tkb
ns
j?I.
t?oh
]sw
eoB
tkb
jB.2.
sbtko, feqgkB, yzvk, yVr, pzd{e, spo (Sth), sho, ;?c, ;o'jh ns
(poSh) (nkfde) fJj (F;sq) wo gho (nEtk r[o{) jB.3.
;?jEh
i'
(j gow ;Zsk!) s{` jh sho j?I, s{` jh poSh j?, s{` jh Sth ns sbtko
so Bkw ~ igdk j? (T[j) Gt;kro s'I gko j' iKdk j?.4.
s{` jh ekb j?I, s{` jh ekbh j?I, s{` jh sr ns sho j?I. s{` jh fis
dh
fBFkBh
j?I
ns
ni
s{`
jh
irs
ftu
gow
;qFm
;{owk
j?I.5.
s{` jh B}k j?I, (s{` jh) poSh ns Sth j?I, s{` jh GZEk ns pkD j?I.
s{` jh eNkoh, ;b (poSk) nkfde ;G (F;sq j?I) ns s{` jh eod ns feqgkB
j?I.6.
1H @s{#
Bkw
s{` jh F;sq ns n;sq j?I, s{` jh f;go (Ykb) etu ns GZEk j?I.
s{` jh etuK ~ s'VB tkbk pfDnk j'fJnk j?I ns s{` jh ;kfonK o{gK ftu
ftnkge j? I .7.
s{` jh wkfJnk j?I, ;G dk ekoB o{g s{` jh j?I, s{` jh ftfdnk dk ;ko
j?I. s{` ;G ~ T[sgzB eoB
(ofynk eodk j?I).8.
bJh
tkbk
j?
ns
s{`
jh
(;kfonK
~)
T[pkodk
j?I
s{` jh fdB j?I, s{` jh oks j?I, s{` jh ihtK ~ g?dk ehsk j?. e"se tyD
(s{` jh) T[BQK (ihtK) ftu fttkd (MrVk) tXkfJnk j?.9.
404
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
405
s{` jh eNkoh j?I, s{` jh iwdkVQ, fpS{nk ns pkD j?I. j/ ;[nkwh ! i/ (w?I)
s[jkv/
g?o
geV/
jB,
sK
dk;
ikD
e/
(w/oh)
ofynk
eo'.11.
;dk
N'ek)
nkfde
S[oh,
;G
soQK
ebw-fog[,
BKtK
Bkb
woh
(ebw
tkb
ofynk
dk
(F;sq)
t?oh
ej
eo'.13.
uke{),
iKd
eod,
jB.
j/
yzio,
;ko
p[rdk
irs
(S[ok
iK
gqkgs
j'D
:'r (@noX#) fo}e (o'}h)! w?~ s[;hI puk bt'.14. gfjbK s[;hI irs ~
g?dk eod j', (fco) s[;hI jh (tyo tyo) gzE (Xowwkor;zgqdkfJ)
pDkT[Id j'. s[;hI nkg jh (T[BQK ftu) MrVk yVk eod
jh (fttkd ]sw eoB bJh) ;jkfJsk eod j'.15.
s[;hI
jh
wZS,
eZS,
pkokj
(ntkso
j'
ns)
j'
s[;hI
ns
jh
fco
pktB
s[;hI
ntsko
j'. s{` jh Bo f;zx ns p'X (ntsko j?I ns) s{` jh irs dk ;ko-sZs
j?I. 16. s{` jh okw j?I, s{` jh feqFB j?I ns s{` jh ftFD{ dk o{g j?I. s{`
jh
;ko
gqkD
j?I.
s{`
j'
pqjwk
jh
j?I
ftfdnk
tdK
fpf;y
ns
s{`
nkg
jh
okik
j?I.17.
dk
(sho),
j?I
(ns
ftfynkB
pkD,
uko)
ehsk
XB[ykrq
:[rK
(dh
frDsh
fizB)
w[yK
tkbk
nZZr
j?.19.
(fJe
ftFF
sho
i'
XB[F
brkfJnk iKdk j?), ;o, e?po, (ftFF pkD), sho, yszr (ftFF sho),
sskou' (ftFF sho) nkfde fi; d BK ej iKd jB, (T[j s[;hI) wok ezw
eo'
(w?~
;cb
wB'oE
eo').20.
s{Dhokb?
(G[ZE
ftu
ofjD
tkbk),
Fsq
nfo
(Fsq[ dk t?oh), fwqr nzse (fjoB dk nzs eoB tkbk), ;f;pkB (uzdq dh
Feb dk) (nkfde shoK tkb fi; d BK ej iKd jB, T[j) s[;hI gfjbK
~
gqik
jh okik j?I. s jh ;kw, dkw ns dzv j?I ns s jh Gd j?I (ns fJBQK ;kfonK
dk) T[gk j?I.18. s{` jh f;o j?I, s{` jh ekfJnk (Foho) j?I, s{` jh gqkDh dk
t?oh
s ir e okik GJ dhn st fij po dkB. 22.
dh
s{` jh pqkjwD j?I, ns s{` jh Ssqh j?I ns s{` nkg jh ezrkb s nkg
irs
wkod
j',
fco
feqgkB
tidh
j?.21.
f;o
dk
t?oh),
nfonko
nf;
(t?oh
dh
t?oB
sbtko),
yzvk,
yVr
ns
406
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
407
iwXo, iwdkVQ, ipo, i'XKse (i' eNko d) BK jB, (i') fJBQK ~ p`BQ
(:[ZX ftu) iKdk j? T[; ~ b[N e[N fbnk iKdk j?.24. pKe, piq,
fpBk
fpS{nk, fpf;y, fpoj pkB (nkfd) ;G so jh o{g jB. fiBQK T[s soh feqgk
j'Jh
j?,
T[jh
irs
F;sq;o
sbtko),
BK jB,
(F;sqK
oki
dk
pD
jB.25.
okik),
;woKs
efo
(:[ZX
dk
nzs
eoB
tkbh
(nkfde fi; d
T[j iw d ikb
s'I S[N rJ jB.26. ;?c, ;o'jh, ;sq nfo, ;kozrkfo (XB[F dh t?oB) fi;
d Bkw jB, (T[j sbtko) ;dk jh wo fus ftu t; ns wo ezw eodh
oj.27.
d'jok
d'jok
gfjbk @etu# Fpd ej' ns nzs T[s @nfo# (t?oh) Fpd oy'. ;ko
jh BK feqgkB d j' ikDr. j us[o g[oF'! wB ftu ;wM bt'.28. gfjbk
@Fsq#[ (t?oh) Fpd ej' ns nzs ftu @d[FN# Fpd p'b'. fJj ;ko BK @irzBkE#
(sbtko)
gfjbK
@ybs#
fjod
Fpd
nky',
;kfjp sbtko)
@f;;fN# (f;q;Nh)
ftu
(:kd)
fco
oy'.29.
@gkbe#
Fpd
d j' ikDr ,
Bkw nky', fco
T[uko'.
;dk
@BkE#
fJj
;ko
BK
;ko BK @ww Jh;# (yVr) d jB. fJBQK ~ ;dk fdb ftu t;kJh oy'.31.
gfjbK f;zx
@irwks# (sbtko)
;[D
d[y
Nb
iKd
jB.33.
;kfonK F;sqK d BK gfjbK efj e, nzs T[s @gfs# (Fpd) ej'. (fJj)
;ko BK feqgkB (d j' ikDr), (fJzBQK ~) fjod ftu oy'.34. yfsq:Ke? ybe
(SsqhnK d nzr Bkb bNeD tkbk) yVr, yr, yzvk, yfsqnkfo (SsqhnK dk
t?oh), ybKse (:[ZX dh yv dk nzs eoB tkbk) ybewoh (d[FN BkFe)
(nkfde
1H
;dk
@fgqEh#
@f;q ; N ; # (;q h
eo'.30. gfjbK
jB,
~)
sbtko
G{sKsfe
(ihtK
d
dk
Bkw
nzs
ftuko
eoB
bt'.35.
tkbk-yVr),
Grtsh
(yVr),
Gtjk
(irs dh ftBkFe), f;oh, GtkBh, G?-joB (fJj ;ko sbtko d) Bkw pykB
ehs
iKd
jB,
(i')
;G
dk
efbnkD
eoB
tkb
jB.36.
408
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
Bkw
wkbk
409
nfVb
(gfjbK) @G{s# Fpd efj e, fco @nfo# (Fpd) p'fbnk ikJ. fJj ;ko
BK @nf; i{# (sbtko) d j' ikD eo e fjod ftu oy'. ;ko @fwqrB# (fjoB)
BK efj e (fco) @XB[;o# (XP;q ftBkF eoB tkbk) fejk ikJ. (sK fJj)
;ko yzv d Bkw j' ikDr. (fJj rZb) wB ftu ;u eo e wzB bt'.37.
d'jok
gfjbK @iw# dk Bkw efj e, fco @odB# (dzd) (Fpd) T[uko fdU.
(fJj)
;ko
@Bkw#
@iwdkVQ#
(d
j'
ikDr).
eth
iB
(wB
ftu
fJj)
Xko
b?D. 38. gfjbK @T[do# (gN) Fpd ej' ns fco @nfo# Fpd T[uko'. (fJj)
;ko Bkw iwdkVQ (d j'Dr). eth (fJj rZb) ftuko b?D.39.
fwqr
(fjoB),
rqhtk
(rodB),
f;o
Bkb
@nfo#
(Fpd)
T[uko
fco
rZb)
eoB
@eotko#
fdU.
gfjbK
(fJj)
@eoku'b#
@j;fseo#
;ko Bkw
nkfd
feqgkB
Bkw
ftuko
fbnk
ikt.41.
j?. 42. ;qh, ;o'jh, FwFo (@;o;w#) (fJj ;ko sbtko d Bkw jB) fi;
tork j'o e'Jh BjhI j?. s[;hI th sr dk ikg ig', s[jkvk Gbk j'trk.43.
yr (gzSh), fwqr, iS (:eF) ns G[izr (fJBQK) ;kfonK (BKtK ftu'I
e'Jh th) Fpd gfjbK efj fdU. fco @nfo# Fpd T[ukfonk ikt. (sK) T[;
~ sbtko dk (dk Bkw) ;wM fbnk ikt.44. jbfp, i[Bph, wroph, fw;oh,
T{Bk, ;?\, ;o'jh nkfd Bkw @;;sq gfs# (yVr) d jB. (fi; eo e) o{w
ns
ns
d jB.
;[zv ~
(fJj
]sw
Fkw
(dF)
:kwkBh
esh
fis
ns
rJ
jB.45.
fjzdth
esh
(sbtko),
fJj
;ko
F;sqK
;[nkwh
efj
ikDr.47.
;ko
fdU.
(fJ;
soQK)
@;?jEh#
(poSh)
;ko
Bkw
nBeK
jh
fBebd
@;zBkj# (etu) Fpd efj e, fco @fog[# (t?oh) Fpd T[uko fdU. (fJ; soQK
fJj) ;ko Bkw ;?jEh d (pDBr). j us[o g[oF' ! fus ftu Xko bt'.49.
(fJ;
gfjbK @e[zG# (jkEh) Fpd dk T[ukoB eo', fco @nfo# (t?oh) Fpd ej'.
soQK) fJj ;ko Bkw ;?jEh d jB. p[^XhwkB fus ftu ikD b?D.50.
gfjbK @sB[ sqkB# (etu) Fpd efj e fco @nfo# Fpd p'b'. (fJ; soQK fJj)
;ko Bkw ;?jEh d jB. ;[zdo us[o (ftnesh) fus ftu ikD b?D.51.
410
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
411
e efjzd ikU.52. @;Kr#, @;wo efo# (:[ZX eoB tkbh), @;;sq ;;B e[`G;#
(jkEh d f;o ~ ftzBQD tkbk F;sq), (fJj ;ko Bkw) ;?jEh d jB. (fJ;)
pbFkbh @GNjk# (poSh) ~ jZE ftu b? e fJzdo ~ izr ftu fifsnk frnk
;h.53.
Ssq Xo, fwqrjk, fpi? efo, GNjk (nkfd) fi; d Bkw jB, T[j
(poSh) ;kfonK ~ f;ZXhnK dD tkbh j? ns nfws f;ZXhnK dk xo j?. 54.
@bSwB# ns @xN'seu# (Ghw dk g[Zso) fJj Fpd gfjbK T[uko'. fco @nfo#
(t?oh) (Fpd) ej'. (fJ; soQK) Fesh (poSh) d ngko Bkw fBeb nkT[Id
jB.55.
rVhnk (poSh), G;[vh, G?oth, Gkbk, B}k, poSh, ;?Eh (;?jEh) (fJj)
;ko @Fesh# (poSh) d Bkw ikD e fjod ftu oy bt'. 56. @fp;B# Bkw
gfjbK T[uko e, fco @F;sq# Fpd ej'. (fJj) ;ko Bkw @;[doFB# (ueq) d
jB, (fJ; soQK) ngkoK BK fBebd nkDr. 57.
@w[o# (fJe d?Is) Fpd gfjbK T[uko e fco @wodB# Fpd ej'. (fJj)
Bkw @;[doFB ueq# d jB. fJBQK ~ ftdtkB fus ftu ikD b?D. 58.
(gfjbK) @wX[# (fJe d?Is) d BK ~ T[uko e fco @jk# gd dk T[ukoB eo'.
(fJj) BK @;[doFB ueq# d jB. eth b'e fJBQK ~ XkoB eo b?D. 59.
@Boek;[o# (fJe d?Is) (Fpd) gfjbK T[uko e, fco @fog[# Fpd ej'.
(fJj) Bkw @;[doFB ueq# d jB. ftukotkB fus ftu ikD b?D. 60.
@d?s pesq# (fJe d?Is) dk Bkw efj e fco @;{dB# (wkoB tkbk) gd T[uko'.
(fJj) Bkw @;[doFB ueq# d jB. (fJj rZb) fus ftu fB;u? eo bt'.61.
gfjbK @uzdoh BkE# (fFF[gkb) dk Bkw fbt' ns fco @fog[# Bkw
T[uko', sK ueq dk Bkw j' ikJrk.62. @Boe;[o# (fJe d?Is) dk Bkw efj
e fco @wodB# (w;bD tkbk) (Fpd) T[uko'. (fJj) ;[doFB ueq dk Bkw
j?. j ethU! fJ; ~ XkoB eo bt'.63.
(gfjbK) feqFB, ftFD{ ns tkwB (fi;B[ nB[i) ns fco nk:[X
(F;sq) dk (Bkw) T[uko', (sK) @;[doFB ueq# d ngkoK BK pDd ikDr.64.
gfjbK @piq nB[i# (fJzdo dk S'Nk Gok, tkwB) T[uo' ns fco @F;sq# Fpd
dk pykB eo'. (fJ; soQK) @;[doFB ueq# d Bkw (pD ikDr). j f;nkfDU!
fus ftu ikD bt' . 65.
gfjbK @fpoj# (w'o dh g{S dk w[eN XkoB eoB tkbk feqFB) gd
T[uko e, fco ftFF F;sq (Fpd) efj fdU. (fJ; soQK) ;[doFB ueq d
nBeK (Bkw) pDd ikDr.66. gfjbK T[; (ftFD{) dk Bkw T[uko' i' foXhf;Xh dk xo j?. fco @F;sq# gd efj fdZsk ikJ, (sK fJ; soQK) (;[doFB
ueq) d Bkw j' iKdk j?.67.
412
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
413
ngko
Bkw
pDd
ikDr.68.
gfjbK
@ekbh
BEhnk#
(ekbh
Bkr
BZED
tkbk, feqFB) Fpd ej' ns nzs T[s @F;sq# Fpd ej'. (fJ; soQK) ;[doFB
ueq d nBzs Bkw g?dk j[`d ikDr.69.
@e`; ef;jk# (ez; ns e;h ~ wkoB tkbk, feqFB) gfjbK efj fdU
ns fco @F;sq# (Fpd) T[uko'. (fJ; soQK) fJj @;[doFB ueq# d Bkw jB.
soQK)
;[doFB
ueq
ngko
BK
pDd
ikDr.71.
(gfjbK) @nx Bk;B# (nx d?Is dk Bk;e) ns @nx jk# (Fpd) T[uko
fco @F;sq# gd dk eEB eo'. (fJ; soQK fJj) ;[doFB ueq d Bkw
e/
pDBr. ;ko ;'utkB wB ftu ikD b?D.72. (gfjbK) @;qh T[gIdo# (tkwB
ntsko) dk Bkw ej' ns fco @F;sq# gd dk eEB eo'. (fJj) ;[doFB
ueq
dk
j?,
;ko
f;nkD
;wMd
jB.73.
eth B fejk
d'jok
j ;ko ;{ofwU ns ;ko ;qFm ethU! wB ftu fJ; soQK ;wM bt'
Bkw
(fe)
ftFD{
ns
(;[doFB)
ueq
Bkw
ftu
e'Jh
Gd
BjhI
j?.74.
fJfs ;qh Bkw wkbk g[okD ueq Bkw d[sh: fXnkfJ ;wkgsw ;s[ ;[Gw ;s[.2.
fJE ;qh Bkw wkbk g[okD d ueq Bkw d d{i nfXnkfJ dh ;wkgsh, ;G F[G j?.2.
d'jok
d'jok
fpf;y
fiZs
;o,
XB[i
(XB[F
s'I
g?dk
j'D
tkbk,
sho)
eod
jB
ns
wo
;ko
ezw
;ztkod
jB.75.
gfjbK @XB[y# Fpd T[uko' ns fco @nrqi# (XB[F ftu'I fBeb e nZr
ikD tkbk, sho) Fpd ej'. (fJj) ;ko Bkw
p[ZXhwkB'! wB ftu XkoB eo bt'.76.
pkD,
@etuKse# (etu ~ GzBD tkbk, sho) d Bkw ej iKd jB. (i') ;dk woh
(sho),
soQK
@f;bhw[y#
(sho)
@fByzr#
(GZEk)
dk
fJj
Bkw
T[uko
;ko
@f;bhw[y#
fco
@pk;h#
(sho)
jB.
ej'.
(fBtk;h)
Bkw
jB.
(fJ;
Fpd
fjod
414
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
415
;ko
Bkw b? e fco @Gde# (ftzBQD tkbk) Fpd ej'. fJ; soQK fJj ;ko ;qh pkD
Bkw
pDd
gfjbK
Fpd
;wM
ikDr . 80.
@uow#
(Ykb)
Bkw
ej'
ns
fco
@Sde#
(Sd
eoB
fus
fco
tkbk)
ftu
@jk#
gd ;[Dk fdU. (fJj) ;ko Bkw @f;bhw[y# (sho) d jB, p[ZXhwkB b'r pDk
b?D.82.
;kfonK gzShnK d Bkw efj e fco @go# (t?oh) gd efj dU. (fJj)
;ko Bkw @f;bhw[y# sho d jB, us[o g[oF fus ftu gSkD b?D.83. gzSh,
goh (yzGK tkbk), ;gzy (yzGK ;fjs), gfSXo (yzG XkoB eoB tkbk) (efj
e)
fco
(sho)
;G nek; e Bkw efj uo gd pj[fo pykB.
@nzse#
ikD
(nzs
e
fus
eoB
tkbk)
ftu
Fpd
ej'.
(fJj)
;ko
Bkw
@f;bhw[y#
oy'.84.
nkekF d ;ko Bkw efj e fco @uo# (ftuoB tkbk) gd efj fdU.
(fJj) ;ko Bkw @f;bhw[y# (sho) d jB. j us[o g[oF' ! gSkD bt'.85.
yz, nekF, BG ns rrB (Fpd) efj e fco @uo# (ubD tkbk) Fpd
T[uko'. (fJj) ;ko Bkw pkD d jB. j us[o g[oF'! fus ftu Xko bt'.86.
Bkw ej', fco @Xo# (XkoB eoB tkbk) Fpd i'V'. fJ;
T[uko'. (fJBQK ~) pkD d Bkw ti'I ikD bt'.88.
r',
wohu,
feoB,
SNkXo
(o"FBh
XkoB
eoB
fgS'I
tkbk
@uo#
uzdqwk)
Fpd
(fco)
wB ftu @Xo# Fpd ej'. fco @uo# Fpd ej'. (fJ; soQK fJj) pkD d Bkw
j' ikDr.89. (gfjbK) @oiBh;o# (uzdqwk), @fdBjk# (fdB ~ ]sw eoB
tkbk) (Fpd) efj fdU, wro'I (d' tko) @Xo Xo# gd ej'. (fJ; soQK) sho
d pj[s ;ko Bkw pD ;ed jB.90.
okfsq, fB;k, fdB xksBh, efj e fco @uo# ns @Xo# gd ej'. (fJj)
;ko pkD d Bkw jB. j us[o g[oF'! fJj pykB eo'.91. @;f; T[gkoifB#
(uzdqwk ~ g?dk eoB tkbh) ns @oth jofB# (;{oi dk BkF eoB tkbh)
(fJj Fpd gfjbk ej', fco) @uo# Fpd tos'. (fco) @Xo# efj fdU. fJj
pkD d Bkw jB. (fi; ~ w?I) nm gfjo :kd eodk jK.92.
@o?B nzXgfs#, @wjk fB;gfs#, @fBf;-Jh;o#, @fBf; oki# ns @uzdq# efj
Fpd
i'VB
Bkb)
@uzdq
pkB#
pD
ikJrk
416
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
feoB d ;ko Bkw efj e fco @Xo# gd dk T[ukoB eo'. fco @Xo#
ej'. (fJ; soQK fJj) ;ko pkD d Bkw j' ikDr. fJj fBFu? eo
bt'.94. ;ko ;w[zdoK d Bkw b? e fco nzs s @;[s# Fpd efj fdU. fco
@Xo#
Fpd
(gfjbK)
T[uko'.
(sK)
@ibgfs#,
pkD
@ibkb?#
dk
Bkw
(ib
ikD
bt'.95.
nkb:),
@Bdh
gfs#
(Fpd)
efj
e fco @;[s# gd i'V'. fco @Xo# Fpd fejk ikJ. (fJBQK ~) pkD dk Bkw
;wM fbnk ikJ.96. (gfjbK) @Bhokb?# @;oskfXgfs# (Fpd) efj e fco
@;[s# gd ~ i'V'. fco @Xo# gd nkfynk ikJ. (fJBQK ~) pkD dk Bkw ;wM
bt'.97.
ns
@Xo#
dk
eEB
eohJ
(sK)
;G
pkD
Bkw
;wM
efj fdU. fco @Xo# gd nky'. (fJBQK ;kfonK ~) pkD dk Bkw ikD
bt'.100. @pk;t# (fJzdo) dk t?oh efj e fco @Xo ;[s Xo# dk eEB eo'
(sK fJj ;ko) pkD d Bkw j' ikDr. fJj rZb fdb ftu ;wM bt'.101.
2H
417
Fpd
@ibb?#
wkbk
1H
Bkw
@esqk:[X#
@g[jg XB[y# (c[bK dh XB[F tkbk ekwdt) d Bkw efj e fco @nk:[X#
(F;sq) gd dk T[ukoB eo'. (fJ; soQK) pkD d pj[s ;ko Bkw pDd
ikDr.102. @whB# (wZSh) d ;ko Bkw efj e (fco) nzs ftu @es[tk:[X#
gd
Fpd
efjD
Bkb,
pkD
nBzs
Bkw
pD
ikDr.103.
gfjbK @g[jg# (c[b) fco @XB[y# efj e wro'I @Xo# ns @nk:[X# (F;sq)
eEB eo'. (fJj) ;ko pkD d Bkw pDd ikDr.104. gfjbK @Gqwo#
(G"ok), fco @gBu# (fubk) efj e, wro'I d' tko @Xo# gd dk pykB eo'.
(fJj) ;ko Bkw pkD d jB, r[DtkB g[oF' ikD bt'.105.
gfjbK
@Gbe#
(sho
dh
w[yh)
;ko
Bkw
efj
(fco)
@Xo# (gd) oy fdU. (fJ; soQK fJj) ;ko pkD d Bkw (pD
j us[o ftneshU! (fJj sZE) fjod ftu ikD bt'.106.
nzs
iKd
T[s
jB).
;'omk
gfjbK @fij Xo# (fub ~ XkoB eoB tkbk XB[F) gd ej', fco T[;
dk @;[s# Fpd eEB eo'. (fJj) ;ko ngko Bkw pkD d jB. j us[o' !
wB ftu ikD bt' . 107.
418
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
d'jok
;;sO
wkbk
419
d'jok
@fp;# (ftF, }fjo) d (;ko) Bkw T[uko e, wro'I @y# nZyo eEB eo'.
Bkw
(fJj)
T[uko',
;ko
fco
ftu
ikD
bt' . 109.
gfjbK @c'e# Fpd dk T[uko eo', fco @Xo# gd i'V fdU. (fJj) ;ko pkD
d Bkw jB. ;wMdko (ftneshU!) fjod ftu XkoB eo bt'.111.
gfjbK
@g;[gfs#
(fFt
ih)
(Fpd)
dk
pykB
eo
e,
fco
@n;q#
(trkfJnk j'fJnk) Fpd i'V fdU. (fJj) Bkw pkD dk j?. ftdtkB'! wB
ftu ;wM bt'.112. fFt d j}koK BKtK, ~ T[uko e fco @n;q# Fpd i'V
fdU.
(fJj)
;ko
Bkw
gfjbK
@eoB#
pkD
(;{oi
jB.
d[nkok
us[o'!
e[zsh
dh
wB
e[^y'I
ftu
g?dk
ftuko
j'fJnk
bt'.113.
wjkGkos
dk
gqf;ZX ;{owk) d Bkw efj e, fco @nfo# (t?oh) Fpd eEB eo'. (fJj) ;ko
fJ;
wB
noiB
;ko
Bkw
efj
fco
pkD
@nk:[X#
pD
(F;sq)
Fpd
ikDr.
us[o'!
efj
fdU.
(noiB) Bkw b? e fco @nk:[X# (F;sq) eEB eoB Bkb ;ko pkD d Bkw
j' ikDr.117.
noiB,
gkoE,
e ; r[ V
(r[ V ke ; BhIdo
fisD
tkbk),
@;kuh
fpi?, efgX[i, i?dqEfo (i?doE dk t?oh noiB), ;{oi ikfo (;{oi d g[Zso
eoB dk t?oh) (nkfd Fpd) efj e fco @nk:[X# (gd) dk eEB eo'. (fJj
;ko)
Bkw
(fJj) ;ko Bkw pkD d j' ikDr. (;ko) us[o (ftneshU !) gSkD
bt'.116. @fi;B# (noiB), @XBi?# (noiB) @feqFB# (noiB), ns @;Pstkj#
pkD
Bkw
;wM
bt'.119.
@fswofo# (fJzdo) efj e fco pb, pqs, fB;u (fB;uo) (nkfd d?IsK
d BK b? e) wro'I @jk# gd i'V e fco @;[s# Fpd brk fdU. fco @nk:[X#
Fpd brkT[D Bkb pkD d nBeK Bkw pD ikDr.120. (gfjbK) ftFD{
d j}koK Bkw b? e fco @nB[i# (S'Nk GkJh fJzdo), @sB[i# (g[Zso, noiB)
ns
@;;sO#
efj
fdU.
(fJj
;ko)
pkD
Bkw
;wM
bt'.121.
420
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
421
nB[i sB[i efj ;;sq ej[ Bkw pkB bfy oky[. 122.
@Boe fBtkoB#, @nx joB# ns @feqgk f;zX# Fpd efj e fco @nB[i#
(S'Nk GkJh), @sB[i# (g[Zso) ns @;;sq# gd eEB eo'. (fJj ;ko) pkD d
Bkw
nB[i sB[i efj ;;sq ej[ Bkw pkB ihn ikB. 123.
;wM
bt'.
122.
@fpxB
joB#
ns
@fpnkXfB
(o'rK
dbD
@weo es[# (nEtk) @weo X[i# efj e fco @nk:[X# gd i'V'. (fJj)
Bkw pkD d jB. j p[ZXhwkB'! wB ftu XkoB eo bt'. 124. @g[jg
doB#
tkbk) Fpd gfjbK ej'. fco @nB[i#, @sB[i# efj e @;;sq# eEB eo'. (fJj
;G) pkD d Bkw ikD bt'.123.
j'
ikDr.125.
Bkw
ikD
bt'.127.
@fpy# d gfjbK Bkw bt', fco @Xo# gd i'V'. (fJj) ;ko Bkw pkD
eo'.
fJj
Bkw
@T[dfX#
pkD
(;w[zdo),
ikD
@f;zX[#,
bt'.129.
@;fos;#
(BdhnK
dk
;[nkwh,
;w[zdo)
nkfd
efjD s'I fgS'I @ik# ns @Xo# gdK dk eEB eo'. (fJj) ;ko Bkw @pz;hXo#
(pK; dh ekBh ~ XkoB eoB tkbk pkD) d jB. us[o'! ;wM bt'.130.
pX, Bk;Bh, phojk, fpy, fp;ykrqi (pkD d nZr brD tkbh, ftF) (FpdK)
dk eEB eo'.
bt'.131.
fco
@Xo#
gd
dk
eEB
eo'.
fJBQK
pkD
Bkw
wzB
;kfonK wB[ZyK d Bkw efj e, fco (T[BQK Bkb) @jk# gd i'V'. (fJj
;ko Bkw pkD d jB. ftdtkB'! fus ftu ikD bt'. 132. ekbe{N ,
e;Nefo, fFtezmh ns nfj (;Zg) Bkb @Xo# gd i'VB Bkb, pkD d Bkw
j'
iKd
jB.133.
gSkD
bt' . 135.
422
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkb
;ko)
Bkw
wkbk
423
Bkw
jB.136.
(i')
pdb
tKr
bJh
d[FNK
Foho
(fi;
j?.
(gfjbK) efj e
(fJj) ;ko Bkw
w[ ; bh
jbh
o t sh;
pbokw.
(pkfod),
d;',
(rkT[I,
;EkB)
ftu
ik
g?Idk
j?.139.
oT[ j Dk:
fdzdk
ezw g{o j' iKd jB.138. (i') t?oh ~ wkoB ns ftzBQD tkbk j? ns fi;
dk BK @pdB eo# (ghVk dD tkbk) j?. (T[j) nkgfDnK dh ofynk eoB
BjhI
ns
ib
j?
tKr
ofjzdk
t;dk
Bkb) :F
T[j e"D
@oT[jDk:#
fco
pkD
(o'jDh
s'I
iBfwnk,
pbokw),
w[;bh,
gd dk T[ukoB eo',
ftu t;k bt'.141.
jbh,
otsh;
(otsh
(fJj
;ko)
BhbKpo,
o[ e fwnKs
eo
(o[ e wh
foFh
dk
nz s
eoB
tkbk,
pbokw),
pbokw)
(Fpd
gfjbK)
efj
bt'.143.
dk
fco @nB[i# ns @nfo# Fpd T[uko'. fJBQK ~ pkD dk Bkw ;wM bt'.144.
noiB d ;ko Bkw b? e, fco @;{s# Fpd i'V' (GktfeqFB). fco @nfo#
dk
eEB
eo'.
joFD
;wM
pbokw),
dk eEB
gT{okfDe
Fpd
(o'w
Bkw
(jb tkbk,
@nfo# FpdK
nfo
pkD
pbokw), bkrfb
fco @nB[i# ns
Gok)
(skb
fJj
;ko
pkD
t?oh,
Bkw
;wM
bt'.145.
gfjbK @gtB# d Bkw bt', fco @;{s# gd dk eEB eo'. wro'I @nB[i#
ns @;{sfo# Fpd T[uko'. fJBQK ~ pkD d Bkw ;wM bt'.146. wko[s, gtB,
xBKs eo (pdbK ~ ]sw eoB tkbh, g"D) efj e (fco) @;[s# Fpd T[uko'.
(wro'I) @nB[i# ns @;{sfo# FpdK dk eEB eo'. (fJj ;ko) pkD d Bkw
jB.147.
;op fpnkge, ;opdk, ;b:iB (g"D d Bkw) eEB eo'. fco @sB[i#,
@nB[i# ns fco @;{sfo# Fpd dk T[ukoB eo'. (fJBQK ~) pkD dk Bkw ikD
bt'.148. gfjbK @pko# (ib) d Bkw bt', fco @nfo# Fpd dk pykB eo'.
wro'I
@sB[i#,
;eM'.149.
@nB[i#
ns
@;{sfo#
dk
toDB
eo'.
(fJj
~)
pkD
Bkw
424
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
425
gfjbK nrBh d Bkw bt' ns nzs T[s @nfo# Fpd oy'. wro'I sB[i,
nB[i ns ;{sfo FpdK dk T[ukoB eo', (fJj ;ko) pkD d Bkw ti'I ikD
bt'.150. gfjbK nrBh d Bkw b? e fco nzs T[s @nfo# Fpd i'V'. wro'I
sB[i nB[i efj nfo T[ufo Bkw pkB bfy oky[. 151.
sB[i, nB[i
bt'.151.
ns
nfo
Fpd
T[uko'.
(fJj
;ko)
pkD
Bkw
;wM
gfjbK nrBh d Bkw b? e, fco d' tko @nfo# gd i'V'. wro'I nB[i,
ns nfo gdK dk eEB eo'. (fJj ;ko) pkD d Bkw ;wM'.152.
sB[i nB[i efj nfo T[ufo Bkw pkB bfy bj[. 152.
sB[i
sB[i
ns
;{sfo
dk
T[ukoB
eo'.
(fJBQK
~)
pkD
(Bkw)
gSkD'
(noEks
ib d t?oh g"D, g"D d t?oh ;{oi, ;{oi d g[Zso eoB, eoB d S'Nh GkJh
noiB ns noiB d ;{s ~ wkoB tkbk, pkD).153.
fjw pkfo pejk rdh Ghw ;pd g[fB dj[.
sB[i nB[i ;[sfo T[ufo Bkw pkB bfy bj[. 154.
XkoB
fjw pkfo (;hsb g"D), pejk (prb) ~ wkoB tkbh g"D, rdh (rdk
eoB tkbk) Ghw (t^v ft;sko tkbk, g"D) Fpd s'I pkd fco sB[i,
nB[i
ns
Bkw ;wM bt'.154. d[o:'XB d Bkw b? e nzs ftu @nfo# gd i'V'. (fco)
@nB[i# efj e @;[sfo# dk T[ukoB eo'. (fJBQK ~) pkD dk Bkw ;wM
;[sfo
(nfGwzB{
dk
t?oh)
(FpdK
dk)
T[ukoB
eo'.
fJj
pkD
bt'.155.
nzX ;[sB e Bkw b? nzfs ;pd nfo Gky[.
nB[i T[ufo ;[sfo T[ufo Bkw pkB bfy oky[. 156.
d[;k;B d[ow[y dqi? efj nfo ;pd pykB.
nB[ik T[ufo ;[sfo T[ufo Bkw pkB gfjukB. 157.
d[;bk eofGy nkfd efj nzfs ;pd nfo Gky[.
nB[i sB[i ;sq T[ufo Bkw pkB bfy oky[. 158.
fgqEw Ghyw e Bkw b? nzfs ;pd nfo dj[.
;[s nkfd nzsfo T[ufo Bkw pkB bfy bj[. 159.
sNfs ikBth nrq i k fgq E w? ;pd pykB.
sB[i ;sq[ ;[sfo T[ufo Bkw pkB gfjukB. 160.
rzrk frfoik fgqEw efj g[sq ;pd g[fB dj[.
;sq[ T[ufo ;[sfo T[ufo Bkw pkB bfy bj[. 161.
Bkekb ;fos ; oh fgq E w? ;pd T[ u kfo.
;[s nfo efj ;{sfo T[ufo ;G ;o Bkw T[ukfo. 162.
Ghyw ;KsB[;[s T[ufo g[fB nfo ;pd pykB.
;{s T[ufo nzs nfo T[ufo Bkw pkB gfjukB. 163.
@;[sfo#
eEB
eo'.
(fJBQK
~)
pkD
Bkw
;wM'.157.
~) pkD d Bkw ;wM bt'.158. gfjbK Ghyw d Bkw b? e nzs T[s @nfo#
Fpd oy'. (fco) gfjbK ;[s ns nzs T[s @nfo# gd dk eEB eo'. fJj
pkD
Bkw
gfjbK
(fco) @sB[i
jB.159.
@sNs ikBth# ns @nrqik# (rzrk Bdh)
;sq#[ ns @;[sfo# dk T[ukoB eo'. (fJj)
Bkekb
ns
;fos;oh
(rzrk
Bkw)
(fco)
@;{sfo#
gdK
dk
eo'.
fJj
;ko
gd
Bkw
i'V'.
;wM
@;[s
nfo#
bt'.161.
ns
eEB
gfjbK
Bkw
ej'.
rzrk
jB.162.
@Ghyw#
426
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
427
(fJBQK
;{s T[ufo fog[ g[fB T[ufo Bkw pkB bfy bj[. 165.
fgqEw dq'D efj f;y: efj ;{sfo pjf[o pykB.
Bkw pkB e ;eb jh bhi' us[o gSkB. 166.
GkodPki dq'Di fgsk T[ufo f;y: gd dj[.
;{sfo pj[fo pykBh:? Bkw pkB bfy bj[. 167.
;'omk
~)
pkD
Bkw
ti'I
gSkD'.164.
skbes[
ns
;ftsk;
(GhFw
Bkw) gfjbK ej' ns nzs T[s @nfo# gd i'V'. (wro'I) @;{s# Fpd
e fco @fog[# gd T[uko'. (fJj) pkD d Bkw ;wM bt'.165.
eEB
T[uko
gfjbK @dq'D# efj e (fco) @f;y:# eEB eo'. (fJ;) fgS'I @;{sfo# Fpd
eo'. (fJj) Bkw pkD d jB, us[o'! gSkD bt'.166. GkodPki @d'qDi
fgsk# (dq'Dkuko: d Bkw) gfjbK efj e (fco) @f;y:# gd efj fdU. wro'I
@;{sfo# dk eEB eo'. (fJBQK ~) pkD d Bkw ;wM bt'.167.
;'omk
gfjbK @i[fX;No# (Fpd) ej', fco @pzX[# (Gok) Fpd eEB eo'. (fJj)
;ko
pkD
Bkw
;wM
e,
fjod
ftu
oy
bt'.168.
d'jok
d Bkw gfjbK)
dk eEB eo'.
bt'.170.
ekbi, Xowi, ;bfog[ (:[fXFNo d Bkw) efj e (fco_) @pzX[# gd
dk pykB eo'. wro'I @;{sfo# Fpd dk T[ukoB eo'. (fJj) ;ko pkD d Bkw
jB.171. gfjbK @pJht;s# (;{oi) gd efj e fco @;[s# gd dk pykB
eo'. (wro'I) @pzX[# ns @;{sfo# gdK dk eEB eo'. (fJBQK) ;G ~ pkD dk
Bkw
;wM' . 172.
@;[ s # ns nz s T[ s @nfo# Fpd i' V ' . fJj Bkw pkD d jB.177. (gfjbK)
@Be[b -pzX [# ns @;fjdt nB[ i# efj e fco @pzX[# gd ej'. (wro'I) ;{s gd
gfjbK ns @nfo# Fpd nzs T[s eEB eo'. (fJj) pkD d Bkw ;wM'.178.
428
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
gfjbK
(wro'I)
Bkw
wkbk
429
i'V'.
fXq;N[ dqwB[
[ ik fgqEw efj g[fB gfs ;pd pykB.
nB[i T[ufo ;{sfo T[ufo Bkw pkB e ikB. 181.
gfjbK @fXq;N[ dqwB[ik# (dq'gdh) efj e fco @gfs# Fpd dk pykB eo'.
(wro'I) @nB[i# Fpd dk T[ukoB eo e @;{sfo# Fpd ej'. (fJBQK ~) pkD
@gfs# gd i'V'. (fco) @nB[i# efj e @;{sfo# eEB eo', (fJj) pkD d Bkw
;wM'.180.
(fJBQK
~)
dk
Bkw
ikD
bt'.182.
gfjbK @dqgs#
dk Bkw b? e fco @ikwksk# (itkJh) Fpd ej'. (fco)
[
@nB[i# ns @;{sfo# dk T[ukoB eo'. fJj pkD d Bkw ;wM bt'.183.
gfjbK @dq'D# dk Bkw bt', fco @nfo# gd dk eEB eo'. (wro'I) @GrBh gfs#
@Gqks#, @;{sfo# ej'. (fJj) pkD d Bkw ti'I ftuko'.184.
@n;[o
oki
;[sKs
efo#
(oktD
g[Zso
dk
nzs
eoB
tkbk),
fp;y,
pkojk (yzGK tkbk) pkB, s{Bhog ns d[;NKs-efo (fJj ;ko) Bkw pkD d
ikDB ukjhd jB.185. gfjbK @wkdqh# Fpd ej', fco @;[s# Fpd eEB eo'.
(wro'I) @nrq, nB[i, ;{sfo# T[ukoB eo', (fJj) pkD d Bkw ;wM'.186.
gfjbK
@;[rqht#
Fpd
ej',
fco
@nfo#
Fpd
eEB
eo'.
(fJj)
;ko
Bkw pkD d jB. us[o'! ikD bt'. (fJE ;[rqht d Bkb pzX[ Fpd th
ukjhdk j?).187. gfjbK @d; rqht# ns @d; ezm# gd ej'. fco @nfo#
gd
dk
T[ukoB
eo'.
(fJj)
;ko
pkD
Bkw
jB.
us[o
iB
ftuko
eo
b?D.188.
pkD
gfjbK @iNk:[# Fpd ej' ns fco @nfo# gd dk eEB eo'. fco @fog[#
;ko
Bkw
fgsk T[ufo nfo ;pd ej[ Bkw pkB bfy bj[. 191.
ns
gfjbK @wx# d Bkw b? e nzs T[s @X[fB# Fpd oy'. (wro'I) @fgsk#
@nfo# Fpd T[uko'. (fJj) pkD d Bkw ;wM bt'.191. wx Bkd,
w x Bkd
ibdX[fB ns xBfB;B (pdb torh X[fB tkbk) Fpd efj e (fco) @fgsk#
ns @nfo# (FpdK dk) eEB eo', (fJBQK ~) pkD dk Bkw ;wM bt'.192.
ibdX[ f B
g[ f B
xBfB;B
T[ u kfo.
T[uko'.
pkD
jB.
us[o
g[oF
ftuko
b?D.190.
nzp[d X[fB, xB Bkd (wxBkd d BK) Fpd efj e fco @fgs# Fpd
wro'I @nfo# gd eEB eo'. (fJj ;ko) pkD d Bkw jB.193.
gfjbK @XkokXo# (pdb) gd efj e fco @X[fB# Fpd dk T[ukoB eo'. (pkd
ftu)
@fgs#
ns
@nfo#
Fpd
eEB
eo'.
(fJj)
pkD
Bkw
;wM'.194.
430
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
bt'.195.
wkbk
431
ns
Bkw
gfjbK
@nfo#
@ibd#
Fpd
T[uko',
fco
eEB
eo'.
(fJBQK
~)
Fpd
@Bkd#
pkD
Fpd
dk
Bkw
i'V'.
(wro'I)
;wM
@fgsk#
bt'.196.
ns
@nfo#
gd
T[uko'.
fJBQK
pkD
dk
Bkw
;wM
bt'.198.
gSkD
bt' . 200.
gfjbK @xB ;[s# efj e, fco @Xo# ns @X[fB# FpdK dk eEB eo'.
(fJ; fgS'I) @sks# ns @nfo# FpdK dk T[ukoB eo'. (fJBQK ~) pkD d Bkw
;wM bt'.201. j r[Dh fBXkB'! (gfjbK) @nkpd X[fB# (ib dD tkb pdb
dk Bkd) efj e (fco) @fgs# ns @nfo# Fpd dk T[ukoB eo'. (fJj) ;ko
Bkw
pkD
gfjbK
jB,
@Xko
fjod
pkfo#
ftu
efj
gSkD
e
(fco)
eo
bt'.202.
@Xo#
ns
@X[fB#
dk
T[ukoB
eo'.
(pkd ftu) @sks# ns @nfo# gdK dk T[ukoB eo'. (fJBQK ~) pkD dk Bkw
;wM'.203. gfjbK @Bhod# (Fpd) T[uko e fco @X[fB# gd dk T[ukoB eo'.
(fco)
@xBi# Fpd ~ (gfjbK) efj e, fco @X[fB# Fpd i'V'. (fJj) ;ko
Bkw pkD d jB. us[o b'r'! wB ftu ftuko eo bt'. (fJE X[fB s'I pkd
@fgs#
ns
@nfo#
gd
efj
pkD
Bkw
gSkD
bt'.204.
@nfo# Fpd brDk ukjhdk j?).205. gfjbK @ws;# (wZSh) Fpd T[uko e
fco @nS# (nZy) gd i'V'. fco @nfo# gd ~ eEB eo'. (fJj) pkD d Bkw
;wM
bt'.206.
gfjbK @whB# d Bkw bt', fco @uy[ fog[# Fpd ej'. (fJj) ;ko Bkw
d jBl fjod ftu uso'! ftuko bt'.207. gfjbK @weo# Fpd ej',
pkD
fco @uy[ fog[ gd# ;dk eEB eo'. fJj ;ko Bkw pkD d jB. ftukotkB' !
ftuko eo bt' . 208.
g[oF'!
gfjbK @My# gd efj e fco @uy[ fog[# (Fpd) eEB eo'. j us[o
(fJBQK) ;kfonK ~ pkD d Bkw ;wM bt'.209. (gfjbK) @;coh Bsq#
efj e fco @nfo# gd dk T[ukoB eo'. fJj ;ko Bkw pkD d jB. ethU !
;wM
bt'.210.
432
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
433
(gfjbK) @wSoh uS[# efj e fco @nfo# gd ~ i'V'. (fJj) ;ko Bkw
d jB, ftdtkB b'e ;wM b?D.211. gfjbK @ibuo# efj e, pkd
pkD
ftu @uy[# gd dk eEB eo'. (fco) @nfo# Fpd efj fdU. (fJj) pkD d
Bkw
;wM
bt' . 212.
uy[ efj nfo efj pkB e Bkw uhB fufs bj[. 214.
i'V fdU. (fco) @uy[# ns @nfo# efj fdU. (fJBQK ~) fus ftu pkD d
Bkw ;wM bt' . 214.
gSkD
bt'.217.
i'V'.
(fJj)
gfjbK
;ko
Bkw
@fsqg[oKse
pkD
fpf;y,
jB.
es[#
efj
ethiB
e
;[Xko
fco
@uy[
nfo#
gd
b?D.218.
gfjbK @ekosen fgs[# efj e fco @nfo X[i Bsq# ej'. fco @nfo#
nfo
pho
gsB
(fJj
Bkw)
pkD
jB.220.
Bkw
pkD
jB,
wB
ftu
ftuko
bt'.223.
(gfjbK)
@g;[
gfs#
ns
@;[foXo# efj e, fco @nfo# ns @X[i uy[ ;sq#[ eEB ej'. (fJj) ;ko Bkw
pkD d jB. us[o g[oF ;wM b?D.224.
@gkopsh; nfo es[ uy[# efj e fco @fog[# gd i'V bt'. (fJj) ;ko
Bkw pkD d jB. uso' ! wB ftu ;wM bt' . 225. (i' ) ;;sq ;Kr d ;kjwD
ubdk j? ns t?oh d wkD ~ BFN eodk j?, fi; B ;koh f;q;Nh fis bJh j?,
jo EK s T[; dk ikg j' fojk j? (i; rkfJnk ik fojk j?).226.
;ko
@;zG[# (fFt) d ;ko Bkw b? e, fco @nfo X[i Bsq# eEB eo'. (fJj)
pnzs BK pkD d pDd ikDr.227.
434
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
435
efj e, (fco) nzs T[s @nodB# Fpd ej'. (fJ; soQK) pkD d ngko Bkw
pDd
ikDr.229.
gfjbK
@e[zGeoB#
Fpd
efj
e,
fco
@nodB#
gd
eEB
eo'.
(fJ;
soQK) ;ko Bkw pkD d pD ikDr. ;wMdko b'e wB ftu ;wM b?D.230.
gfjbK @fog[ ;w[dq fgs# efj e, (fco) @ekB# ns @nfo# gd ej'. (fJ; soQK)
nBe
Bkw
pkD
gfjbK
pDd
@d;rqht#
ikDr. 231.
(oktD)
Bkw
b?
e,
wro'I
@pzX[
nfo#
gd
i'V'.
(fJ; soQK) pkD d nBe Bkw pDd ikDr. ftdtkB fus ftu ftuko
eo b?D.232. gfjbK @y'b# (etu) iK @yVr# gd efj e, fco nzs T[s
@yfsqnzs# iK @jfo#
ikDr.233.
etu, feqgkB
Bkw pkD d
Fpd
ej'.
(fJ;
soQK)
pkD
nBe
Bkw
fBebd/
;ko
d Bkw T[uko e nzs T[s @nfo# Fpd i'V fdU. (fJj) ;ko Bkw pkD d
jB.
b'r
wB
ftu
ftuko
eo
b?D.235.
us[o
;ko
nBe
;sqjk
(t?oh dk nzs eoB tkbk) fi; d (fJj) fsB'I Bkw jB. (fJj)
toBK dh ofynk eodk j? ns ;zsK ~ ;[y gj[zuKdk j?.237.
gfjbK @po# (Sksh) gd efj e, fco @nfo# Fpd eEB eo'. (fJj)
Bkw @;sq[jk# (pkD) d jB. us[o b'r wB fti ;wM b?D. 238.
gfjbK @dyD# efj e, nzs ftu @;yD# Fpd T[uko'. @dyD# ~ ;qh okw B
pkD
pD
fdZsk ;h.
(fJ;
bJh
pkD
dk
Bkw
dyD
;yD
GyD
gfjbK @;[rqht# Fpd ej', fco @pzXf[o# (pzX[nfo) ej'. (fJ; soQK) ;ko
pkD d Bkw pDd jB. p[ZXhwkB' ! ftuko bt'.242. gfjbK @nzrd fgs[#
efj e, nzs T[s @nfo# Fpd i'V fdU. (fJj) ;ko Bkw pkD d jB. us[o
g[ o F' !
ftuko
bt' . 243.
436
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
437
jB{wkB d Bkw b? e, (fco) @Jh; nB[i nfo# ej'. (fJj) ;ko Bkw
d jB, wB ftu ftuko eo bt'.244. gfjbK @;;sq# Fpd efj e,
pkD
nzs T[s @nfo# Fpd efj fdU. (fJj) nBeK Bkw pkD d ikD bt'.245.
gfjbK
;ko
Bkw
Fpd
jB,
T[uko
ftukotkB
nzs
fus
T[s
@nfo#
ftu
;'u
Fpd
eEB
b?D.246.
eo'.
gfjbK
fJj
@uow#
(gfjbK) @sB[ sqkB# (sB dh ofynk eoB tkbk, etu) d ;ko Bkw
e, nzs T[s @nfo# Fpd i'V fdU. (fJj) ;ko Bkw pkD d jB.
T[uko
T[; Bkb gqw eoBk ukjhdk j?.248. (gfjbK) @XB[y# d ;ko Bkw efj e
fco @nodB# Fpd T[uko'. (fJj) ;ko Bkw pkD d jB. us[o b'r' ! ftuko
eo
bt'.249.
@n;sq#
pkD
gfjbK
@gBu#
(fuZbk)
;ko
Bkw
b?
e,
wro'I
@nzse#
Fpd
pykB
eo'. fJj ;ko Bkw pkD d jB, ftdtkB (fJ; soQK) efjzd jB.250.
gfjbK @;o# Fpd efj e, fco @nfo# gd eEB eo'. (fJj) ;ko Bkw pkD
jB.
b'r
gSkD
ikD
b?D.251.
b?D.252.
fJE ;qh Bkw wkbk g[okD d ;qh pkB Bkw d shi nfXnkfJ dh ;wkgsh, ;G F[G j?. 3.
ftu
(fJ; soQK) @fwqrjk# (gF{ ~ wkoB tkbk, pkD) Fpd pDdk j?, ftdtkB b'e
fJfs ;qh Bkw wkbk g[okD ;qh pkB Bkw fsqsh: fXnkfJ ;wkgsw ;s[ ;[Gw ;[s. 3.
d'jok
wB
us[o
d'jok
@pho
soQK
gk;
rqf;sjh#,
(ckjh)
@rqhtXo#
nB/eK
ns
Bkw
nzs
T[s/
ikDr.253.
j?.
(fJj)
d[FN
efj
@rqht
dh
fdU.
fJ;
rqf;sfB#,
@Gt
rodB
T[s
tidk
fco
gfjbK
s'I
@po[Dk:[X#
pDd
@rzrk
gk;
J;#
nBe
(;pd)
efj
Bkw
fBeb
e,
nzs
;ed
T[s
@Jh;
;;sq#
efj
fdU.
(fJ;)
jB.256.
(gfjbK) @iNi# (iNk s'I g?dk j'Jh rzrk), ikBth (rzrk), feqsjk (gkg
joB tkbh, rzrk) Fpd efj e fco @rzrk Jh;# eEB eo'. nzs T[s @nk:[X#
(F;sq) ej'. fJj gk; d Bkw pD iKd jB.257.
;kfonK gkgK d Bkw
b? e, (fco) @jk# ns @nk:[X# FpdK dk eEB eo'. (fJj) ;ko gk; d Bkw
jB.
ftdtkB
wB
ftu
;'u
b?D.258.
438
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
439
gfjbK @febfty# iK @gkg# efj e, (fco) @fog[ gfs ;;sq# eEB eo'.
(fJj) ;ko Bkw gk; d jB, ftdtkB ftuko b?D.259. gfjbK @nXow#
iK @gkg# efj e (fco) @Bk;Bh; n;sq# eEB eo'. (fJj) ;ko Bkw gk; d
jB.
fus
ftu
us[ o
b' r
ftuko
b? D .260.
gd
dk
eEB
eo'.
fJ;
gk;
dk
Bkw
;wM
bt'.266.
(fJj)
;ko
Bkw
gk;
gfjbK @iw[Bk# Bkw efj e fco @J; n;sq# nzs T[s ej'. fJj ;ko
Bkw gk; d pDd ikDr.269. gfjbK @ekfbzdqh# gd ej', (fco) nzs
nB`s
T[s @fJzdq# ;pd ej'. wro'I @n;sq# Fpd ej', (fJ; soQK) gk; d Bkw pDd
ikDr.270.
gfjbK
@ekfbB[ik#
(:w[Bk)
@fJ;ok;sq#
(Jh;o
dk
n;sq)
gfjbK @;{oi g[fsq# efj e, fco @gfs# ns @n;sq# FpdK dk eEB eo'.
fJj ;ko Bkw gk; d jB, ftdtkB ftuko b?D.273. gfjbK @GkB nkswik#
fco
(fJ;
gk;
soQK)
efj
;ko
Bkw
pDd
ub
ikDr.272.
(;{oi dh g[Zsoh) efj e nzs T[s @nk:[X# gd oy'. (fJj) ;ko gk; d Bkw
jB. f;nkD b' r ftuko b? D .274.
gfjbK @;{o nkswik# efj e nzs @;;sq# gd eEB eo'. (fJj) ;ko
Bkw
gk;
jB,
gqphB
b'r
fus
ftu
ftuko
b?D.275.
440
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
441
gfjbK @ekb fgsk# T[uko', fco @sB[i# gd ej', (fco) nzs T[s @gfs#
ns @n;sq# Fpd i'V fdU. (fJBQK ~) gk; d Bkw ;wM bt'.276. gfjbK
eEB
fJj
gk;
Bkw
jB,
us[o
b'r
gSkD
b?D.277.
fi; d @gkf;#, @rqhtjk#, @ezm fog[# ns @po[Dk:[X# Bkw jB, T[j d[FN
d rb ftu g?Idh j? ns wo ezw ;ztkodh j?.278. gfjbK @ezm# d Bkw
b? e nzs T_s @rqkje# gd efj fdU. (fJ; soQK) gk; (po[Dk:[X) d Bkw
pDd
iKd
jB.279.
gfjbK @Bkfo#, @ezm#, @ro#, @rqht# (;ko rodB d Bkw) Fpd efj e
@rqfjsk# Fpd eEB eo'. (fJ; soQK) gk; d ;ko Bkw pDd
fco
gfjbK @e# nZyo efj e fco @wzd# Fpd i'V fdU. fJj Bkw gk;
(ewzd) d j' iKd jB. us[o b'r wB ftu ftuko b?D.282. gfjbK
@fe;B# Fpd T[uko e fco @pbGKfs# gd efj fdU. (wro'A) nzs s @gfs#
ns
d
@n;sq#
T[ukoB
@pho
rq;sBh#,
rb
ftu
g?
eo'.
(fJj)
@;[GNjk#
iKdh
j?
gk;
ns
ns
wo
dk
@ekbk:[X#
ezw
Bkw
fi;
;ztkodh
;wM
d
bt'.283.
Bkw
j?.284.
jB,
(T_j)
t?oh
ekb,
nekb
ns
eokb efj e, fco @nk:[X# gd dk eEB eo'. (fJj) ;ko Bkw gk; d jB,
us[ o b' r ;wM b? D .285.
T[uko'.
d ;ko Bkw b? e, (fco) @;[s# ns @n;sq# FpdK dk eEB eo'. (fJj) ;ko
Bkw
eo'.
gk;
jB.
us[o
g[oF
fus
ftu
ikD
b?D.287.
i'V'. (fJj) ;ko Bkw gk; d jB, us[o b'r ;wM b?D.288. fdBwfD,
fdtefo ns o?Djk (Fpd) efj e fco @;[s# ns n;sq# gd i'V'. (fJj)
;ko
gk;
ns
Bkw
j'
ikDr,
;{MtkB
b'r
ikD
b?D.289.
Bkw
gk;
jB.
us[o
b'r
wB
ftu
ikD
b?D.292.
442
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
443
gfjbK @iw# gd efj e fco @;;sq# gd efj fdU. fJj ;ko gk;
Bkw jB. ;{MtkB b'r wB ftu ftuko eo b?D.293. gfjbK @pJht;s[#
(;{oi dk g[Zso, :w) gd efj e (fco) nzs T[s @nk:[X# Fpd i'V'. (fJj)
;ko
Bkw
gk;
jB.
;wMdko
b'r
wB
ftu
ftuko
b?D.294.
jB.
us[o
b'r
wB
ftu
ikD
b?D.296.
gfjbK @dzvh# Fpd efj e fco nzs s @n;sq# Fpd dk eEB eo'.
fJj ;ko pn`s Bkw gk; d jB. us[o g[oF ;wM b?D.297. gfjbK @iw[Bk
Gqks# gd efj e wro'I @nk:[X# Fpd dk eEB eo'. (fJj) ;ko Bkw gk;
d jB. ;wMdko b'r ;wM b?D.298.
@iw[Bk# d ;ko Bkw b? e, fco @Gqks# ns @n;sq# Fpd i'V'. (fJj)
;ko Bkw gk; d jB. us[o b'r wB ftu ;wM b?D.299. gfjbK @fgso#
Fpd dk eEB eo', fgS'I @J;o# gd dk T[ukoB eo'. (fJj) ;ko Bkw gk;
d
jB.
ftdtkB
b'r
;wM
b?D .300.
pykB
b?D.302.
eo'.
(fJj)
;ko
Bkw
gk;
jB.
;{MtkB
b'r
wB
ftu
ftuko
@fog[ yzvB# @db dkjBh# ns @;sq[ skgBh# (nkfd) i' Bkw jB, fJj
;ko gk; d Bkw jB, fi; s'I e'Jh th pfunk BjhI j?.303. gfjbK @fog[#
gd efj e, fgS'I @rqf;sfB# Fpd efj fdU. (fJj) ;G gk; d Bkw jB.
ftukotkB wB ftu ;wM b? D .304.
;ko
@fog[ rqf;sBh# ns @;sq skgBh# (nkfd Bkw) gk; d jB, fiBQK s'I e'Jh th
ykbh
BjhI
j? . 306.
@ik# gd ~ gfjbK T[uko e fgS'I @wh# gd nzs T[s eEB eo'. (fJ;)
@ikwh# gd ~ gk; d Bkw ;wM bt'.307. gfjbK @pko[Dh fd;k# (toD dh
fdFk, gZSw) gfjbK efj e, fco @J;ok;sq# Fpd nzs T[s eEB eo'. (fJj)
pn`s
Fpd
Bkw
gk;
pDd
ikDr.308.
gfjbk @gSw# gd efj e fco @J;o# Fpd efj fdU. fco @nk:[X#
i'V fdU. (fJj) gk; d Bkw j' ikDr.309.
444
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
445
gfjbK mrK d Bkw b? e, fco @nk:[X# Fpd i'V fdU. (fJj) ;ko
gk; d Bkw jB. us[o g[oF wB ftu ftuko b?D.310. gfjbK @pkfN# gd
Bkw
jB.
us[o
g[oF'!
wB
ftu
ikD
bt'.311.
gfjbK @wr# Fpd efj e, fco nzs s @fSd# Fpd i'V fdU. (fJj)
;ko gk; d Bkw jB. us[o g[oF ;wM b?D.312. @wkor# Fpd gfjbK
efj e, (fgS'I) @wko# Fpd nzs s i'V fdU. (fJ; soQK) gk; d pn`s Bkw
pDd
i'V'.
ikDr.313.
gfjbK @gzE# Fpd T[uko e fco @eoyD# gd ej'. fco @nk:[X# Fpd
(fJj) gk; d Bkw ikD bt'.314. gfjbK @pkN# gd T[uko e, fco
nzs s @n;sq# (Fpd) dk pykB eo'. (fJj) gk; d Bkw jB. p[ZXhwkB ftuko
b?D.315.
gfjbK @okj# gd dk eEB eo', (fco) @fog[# ns @n;sq# gd dk eEB
eo'. (fJj) gk; d Bkw pDd jB. ;{MtkB ;'u eo b?D.316. gfjbK @XB#
Fpd dk T[ukoB eo', fco @josk# ns @nk:[X# Fpd i'V'. fJj gk; d Bkw
pDd
jB,
;{M tkB
@wkb#
Fpd
;wM
gfjbK
b? D .317.
T[uko
(fco)
@ekb
ikb#
nzs
T[s
eEB
eo'.
(fJj)
gd dk eEB eo e, fco @nk:[X# Fpd efj fdU. (fJj) ;ko @gk;# d Bkw
jB. ;{MtkB wB ftu ikD b?D.319.
;ko
Bkw
gk;
jB.
p[ZXhwkB
;'u
b?D.318.
(gfjbK)
@wk:k
joB#
@wrjk#, @gEjk#, @g?Ivjk#, @XBjk#, @fdqpjk# (;G gk; d Bkw) jB. fi;
(mr) fJ; ~ ;[Ndk j?, T[j (okjh) pu BjhI ;edk.320. gfjbK
T[s
@fpyhnk# (Fpd) efj e fco nzs ftu @nk:[X# T[uko'. (fJj) gk; d Bkw
j[`d
us[o
b'r
ftuko
eo
b?D.321.
jB.
(fJj) Bkw gk; d j[`d jB. f;nkD b'r ikD b?D.322. @uzdqGrk# dk BK
gfjbK b? e fco @gfs# ns @n;sq# dk eEB eo'. (fJj) Bkw gk; d jB.
ftdtkB
(fJ;
b' r
;wM
b? D .323.
(gfjbK) @;s[dqt BkE# (Fpd) efj e fco @n;sq# Fpd eEB eo'.
soQK) gk; d nBzs Bkw pDd ikDr. 324. gfjbK @;sb[i# Fpd
efj
fdU.
(fJj)
Bkw
gk;
jB.
;{MtkB'
Bkw
jB.
us[o
b'r
fB;uk
eo
b?D.326.
446
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
447
eEB
(gfjbK) @;kth# ns @Jh;qkth# efj e fco @nk:[X# gd i'V fdU. (fJj) ;ko
gk;
Bkw
j'
iKd
jB.
ftdtkB
ftuko
eo
b?D.328.
p[ Z X hwkB
;wM
b? D .330.
gfjbK @f;zX[# Fpd efj e nzs T[s @nk:[X# Fpd dk pykB eo'. (fJj)
d Bkw j' iKd jB. ;{MtkB ftuko b?D.331. gfjbK @Bhb# Fpd
T[uko e, fco @J;o n;sq# dk eEB eo'. (fJj) gk; dk Bkw j' iKdk j?.
us[ o g[ o F ftuko eo b? D .332.
gfjbK @nf;s pkfo# gd efj e fco @gfs# ns n`s s @n;sq# Fpd
ej'. (fJj) gk; dk Bkw j[`dk j?. frnkBtkB ;wM b?D.333. gfjbK
@fe;Bk# Fpd T[uko e wro'I) @nk:[X# ns @J;# FpdK dk eEB eo'. (fJj)
gk;
dk
Bkw
j[`dk
j?.
;{MtkB'!
;wM
bt'.334.
F[o{ ftu @Ghwok# Fpd efj e, fco @J;ok;sq# dk eEB eo'. (fJj)
gk;
Bkw
j'
iKd
jB.
p[ZXhwkB'
;wM
bt'.335.
gfjbK
@sgsh#
Fpd
dk T[ukoB eo', fco @J; nk:[X# i'V'. (fJj) gk; dk Bkw j[`dk j?. ;iD'!
;u eo e wzB'.336.
pkfo oki, ;w[zd;, ;fos, ;foX (s'I pkd) @gfs# Fpd brk e, fco
@nk:[X# efj fdU. (fJj) ;ko Bkw gk; d jB, (fJBQK ~) fus ftu :kd
oy'.337.
(fJj)
@po[D#
gk;
ik
Bkw
@phojk#
j[`d
gd
jB.
gfjbK
;wMdko
efj
fus
ftu
fco
@nk:[X#
ftuko
eo
gd
i'V'.
b?D.338.
bt'.340.
gfjbK @pqjwk# Fpd efj e, nzs T[s @g[sq# gd oy'. (fco) @J;#,
@nk:[X# Fpd i'V'. fJ; soQK fJj gk; dk Bkw j?.341. gfjbK @pqjwk# gd
efj e fco
j?.342.
@;[s#
ns
@J;ok;sq#
Fpd
eEB
eo'.
(fJj)
gk;
dk
Bkw
gfjbK @irs fgsk# gd efj e nzs T[s @;[s# Fpd eEB eo'. (fJj)
gk;
dk
Bkw
j'
iKdk
j?.
p[ZXhwkB'!
;wM
bt'.343.
448
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
449
dk T[ukoB eo e (fco) n`s s @Jh;ok;sq# Fpd efj fdU. fJ; ;ko gk;
Bkw
j'
iKd
jB.
p[ZXhwkB' !
ftuko
eo
bt'.345.
gfjbK @nkw{# (fJe Bdh ftFF) Fpd efj e fco @Jh;ok;sq# nzs T[s
ej'. (fJ; soQK) gk; d pnzs Bkw pDd ikDr.346. ;w[zdo tb ikD
tkbhnK i' BdhnK jB, T[BQK d Bkw eEB eo'. (wro'I) @Jh;ok;sq# Fpd
efj
fdU.
(fJj)
gk;
Bkw
pD
ikDr.347.
gk;
gfjbK @d[xX# (yho) Fpd T[uko e fco @fBX# ns @Jh;# Fpd i'V'. fco
@nk:[X# efj fdU. (fJj) gk; dk Bkw pDdk j?.349.
gfjbK
@gkfBfX#
Fpd
efj
(fco)
nzs
@Jh;ok;sq#
eo'.
(fJ; soQK) gk; d nB`s Bkw pDd ikDr.350. gfjbK @;q'Bi# Fpd efj
e, fco @fBfX# ns @Jh;# eEB eo'. (fco) @nk:[X# Fpd ej'. (fJ; soQK)
gk;
Bkw
gfjbK
fBebd
@fSsii#
nkDr . 351.
gd
efj
(fco)
nzs
p[ZXhwkB
b'r
ikD
@Jh;ok;sq#
(fJj)
eEB
;ko Bkw
gk;
d jB.
gfjbK @Bkfoi#
Bkw gk; dk
Fpd T[ukoB
j?. p[ZXhwkB'!
b?D.352.
eo'.
eEB
eo'.
gfjbK
@fJ;fsqB#
(fco)
Jh;ok;sq
(fJj)
;pd
eEB
gfjbK
dk
eo'.
BkohB
(fJj)
gk;
(fJ;sohnK)
dk
Bkw
Bkw
b?
;wM
e
bt'.355.
nzs
T[s
@ik#
ns
@fBfX#
efj e @Jh;ok;sq# eEB eo'. (fJj) gk; d Bkw ;wM bt'.356. gfjbK
@pfBsk# gd efj e (fco) @ik# ns @fBfX# ns fco @Jh;ok;sq# gd i'V'.
(fJBQK
~)
gk;
Bkw
gSkD
bt'.357.
@nziBkB#
(nziB
Bkb
fFzrko
eoB
tkbhnK,
fJ;sohnK)
Bkw b? e, fco @ik# Fpd efj e @fBX# gd i'V fdU. fco @Jh;ok;sq# eEB
eo'. (fJj) gk; d/ Bkw ;wM bt'.360.
450
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
451
gk;
@Jh;ok;sq#
gd
eEB
eo'.
(fJ;
soQK)
gk;
Bkw
ikD
bt'.362.
Bkw
gSkD
bt'. 364.
@fBX
(gfjbK) @Boh#, @nk;[oh#, @fezBqBh#, @;[oh# efj e, fco @ik# ej'. (wro'I)
gfs n;sq# efj fdU. (fJj) gk; d Bkw wB ftu oy bt'.365.
gfjbK @cfBik# gd efj e, (fco) @ik# ns @fBX# dk eEB eo'. (fJ; fgS'I)
@Jh;ok;sq# (gd) eEB eo'. (fJBQK ~) gk; d Bkw, ;[ikB g[oF'! wzB
bt'.366.
gd
~ gk; d Bkw ;wM bt'.367. ;w[zdo tb ikD tkbhnK i' BdhnK jB,
T[BQK d/ Bkw eEB eo'. (wro'I) @Jh; J;# efj e @n;sq# efj fdU. (fJj)
gk;
(fJ;
gfjbK @g?# gd efj e, (fco) n`s T_s @Jh;ok;sq# Fpd efj fdU.
s'I) gk; d pn`s Bkw pDd ikDr.369. gfjbK @sVkr# gd efj
;wM
ikD.368.
e, wro'I @Jh;ok;sq# gd i'V fdU. (fJj) gk; dk Bkw pD iKdk j?. ;{MtkB
fJj wB ftu XkoB eo b?D.370.
Bkw
gfjbK
@;o'to#
Fpd
efj
e,
fco
nzs
T[s
@Jh;ok;sq#
efj
fdU.
(fJj) ;ko Bkw gk; d jB. ;{MtkB'! ;wM bt'.371. gfjbK @ibXo# Fpd
efj e, fco @Jh;ok;sq# gd i'V'. (fJj) gk; d Bkw pDd jB. p[ZXhwkB'!
;wM
gfjbK
bt' . 372.
@Jh;ok;sq#
gd
@wxik#
eEB
Fpd
efj
eo'. (fJj)
e,
gk;
fco
d Bkw
@Xo#
jB,
gd
gSkD
eEB
eo'.
(fco)
bt'.373.
gfjbK
@pkfo Xo# T[uko e, fco @Jh;ok;sq# nzs T[s ej'. (fJ; soQK) gk; d Bkw
pDd jB. p[ ^ X hwkB ;wM b? D .374.
;ko
gd efj e (fco) @Jh;ok;sq# Fpd nzs T[s ej'. (fJj) gk; d Bkw pDd
jB.
;{ M tkB
ikD
b? D .376.
452
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
453
dk
fco @Jh;ok;sq# Fpd i'V'. (fJj) gk; dk Bkw j?. ;{MtkB ;wM b?D.378.
gfjbK @Bho Xo# gd efj e, (fco) nzs T[s @Jh;ok;sq# Fpd ej'. (fJ;
soQK) gk; d nBzs Bkw pD ;ed jB.380.
Bkw
@Jh;ok;sq #
@ibi
eEB
eo' .
(fJ;
soQ K )
gk;
p n z s
Bkw
pDd
iKd
sqkfD#
gd
(gfjbK)
efj
(fco)
@Jh;ok;sq#
(;pd
dk)
T[ukoB eo'. (fJj) gk; dk Bkw pDdk j?. gqphB' ! ftuko bt'.383.
gfjbK @joXqd#, @ibXqd#, @pkfoXqd# efj e (fco) @fBfX gfs# ns @n;sq#
Fpd i'V'. (fJj ;ko) gk; d Bkw pD iKd jB. ;{MtkB'! ;wM bt'.384.
s'I)
e, (fco)
ftdtkB' !
(gfjbK)
Bkw
efj
fdU.
(fJj)
gk;
Bkw
pD
ikDr.
Fpd
jB.382.
gfjbK @pkfod# gd efj e, fco @ik fBfX Jh;# gd eEB eo'. fco
Fpd dk T[ukoB eo'. (fJj) ;ko gk; d Bkw ;wM bt'.379.
@n;sq#
@XkokXo
j'
iKdk
@g?#
Xqd
j?.
gd
Jh;#
efj
p[ZXhwkB'!
gfjbK
T[uko
e,
fco
@n;sq#
ftuko
eo
bt'.388.
e,
(fco)
@fBfX
gd
ns
ej'.
@Jh;#
(fJj)
Fpd
gk;
i'V'.
dk
fco
@n;sq# Fpd eEB eo e gk; d Bkw gSkD bt'.389. d[ZX d ;ko Bkw
b? e (fco) nzs T[s @fBX#, @Jh;# ns @n;sq# gdK ~ i'V'. (fJj) gk; d
Bkw
pDd
efj
jB.
;[ikB'!
;wM
bt'.390.
eo'. (fco) @rqf;sfB#
(gfjbK) gkDh d ;ko
Bkw b? e, (fco) nzs T[s @fBfX gfs Jh; n;sq# ej'. (fJj) gk; d Bkw
j' iKd jB. ;[ikB'! ftuko eo bt'.392.
(gfjbK) @X{fo# d ;ko Bkw b? e, (fco) @Xo fBfX# ns @Jh;# eEB eo'
ns fco @n;sq# gd i'V'. fJ; soQK (fJBQK ~) gk; d Bkw ftuko bt'.393.
454
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
455
gfjbK @pkfod nfo# efj e (fco) nzs T[s @fBfX# ns @Jh;ok;sq# efj
fdU. (fJ; s'I) gk; d nBzs Bkw pDd ikDr. 394. gfjbK @sqksqK se# (sqk fsq
;wM bt'.395.
gfjbK
@Myh
sqkfD#
gd
efj
(fco)
@Jh;ok;sq#
eEB
eo'.
(fJj)
;ko gk; d p/nzs Bkw pDd iKd jB.396. gfjbK @ws; sqkfD# efj e,
(fco) @Jh;ok;sq# efj fdU. (fJ; soQK) gk; d Bkw pDd jB. us[o b'r'!
;wM
bt' . 397.
@w?B
jB.
us[o
fco
@sqkfD#
g[oF'!
ns
;wM
@Jh;ok;sq#
(fJj)
fJj
Bkw
;ko
Bkw
(fco)
eo'.
nzs
(fJj)
T[s
gk;
@Jh;ok;sq#
Bkw
efj
fdU.
sqkfD#
pDd
jB.
fdU.
(fJ;
b?D.403.
(gfjbK) @fog[# gd efj e fco @nzse# (Fpd) eEB eo'. (fJj) gk;
d
e
ftu
efj
(ib)
soQK) gk; d nBe Bkw pDd ikDr.402. gfjbK @ewb sqkfD# gd efj
e @Jh;ok;sq# i'V fdU. (fJ; soQK) gk; d Bkw j' iKd jB. ;{MtkB ftuko
sqkfD#
Bho
fdU.
bt'.398.
efj
j[`d
efj
es[#
gk;
gk;
ftuko
b? D .405.
gfjbK @yb# Fpd T[uko e fco nzs T[s @nzse# (gd) oy'. (fJj)
d Bkw pD iKd jB. us[o b'r ftuko b?D.406. w[Y ftu @d[;N#
bt'.404.
Bkw gk;
gfjbk @sB fog[# (Fpd) efj e (fco) nzs T[s @nzse# Fpd i'V'.
gk; d Bkw pD ikDr. ;{MtkB ftuko b?D.408. gfjbK @n;[#
@nfo# (gqkD dk t?oh) Fpd efj e nzs ftu @nzse# Fpd eEB eo'. (fJj)
gk;
Bkw
gfjbK
oy'.
(fJj)
pD
ikDr.
@dbjk#
(;?Bk
gk;
Bkw
us[o
dk
b'r
xkse)
pDd
jB.
fus
efj
ftu
e,
;{MtkB
XkoB
eo
(fco)nzs
T[s
fus
ftu
oy
b?D.409.
@nzse#
Fpd
b?D.410.
456
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
457
gfjbK @fgqsBKse# (;?Bk dk Bk; eoB tkbk) Fpd efj e, nzs T[s
@nzse# Fpd eEB eo'. (fJj) gk; dk Bkw j?. us[o b'r ;wM b?D.411.
gfjbK @X[iBh nfo# (;?Bk dk t?oh) efj e nzs ftu @nzse# gd i'V'. (fJj)
gk;
dk
Bkw
j?.
eth
iB
ftuko
b?D.412.
gfjbK @pkjBh# (;?Bk) Fpd efj e, (fco) @fog[# ns @nfo# Fpd eEB
dk
Bkw
j?.
;{MtkB
ftuko
b?D .414.
gfjbK @;?Bk# Fpd T[uko e, fco @fog[ nfo# Fpd eEB eo'. (fJj)
dk Bkw j?. ;{MtkB ftuko b?D. 415. @j:Bh# (x'V ;tko ;?Bk)
gk;
Fpd
i'V'.
(fJj)
gk;
dk
Bkw
j?.
gfjbK @r?Bh# (jkEh T[s ;tko ;?Bk) (fco) nzs T[s @nzse nfo# Fpd
i'V'. (fJj) gk; dk Bkw pDdk j?. us[o b'r ftuko eo b?D. 417.
gfjbK @gfsBh# (g?db ;?Bk) Fpd efj e fco @nfo# gd i'V'. (fJj) gk;
dk
Bkw
pDdk
gfjbK
j?.
fJ;
@oEBh#
Fpd
wB
eEB
ftu
eo
fB;uk
eo
nzs
T[s
e,
bt'.418.
@fog[
nfo#
Fpd
i'V'.
(fJj)
(oki dh c"i) Fpd efj e, fgS'I @fog[ fyg# gd T[ukoB eo'. (fJj) gk;
dk Bkw pDdk j?. eth ;'u b?D.420.
gk;
dk
Bkw
j[zdk
j?.
eth
ftuko
eo
b?D.
419.
gfjbK
@fBqgDh#
gfjbK @GNBh# (;{ofwnK dh ;?Bk) Fpd efj e, pkd ftu @fog[ nfo#
i'V'. (fJj) gk; dk Bkw pDdk j?. p[ZXhwkB ;wM b?D.421. gfjbK
gd
@phoDh# (:'fXnK dh ;?Bk) Fpd efj e, fco @fog[ nfo# gd eEB eo'. (fJj)
gk;
dk
Bkw
pDdk
j?.
p[ZXhwkB
;wM
b?D.422.
gfjbK @;sqfD# Fpd efj e fco @fog[ nfo# gd eEB eo'. (fJj)
gk; dk Bkw j[`dk j?. ;{MtkB wB ftu oy b?D.423. gfjbK @i[XfB# (:[ZX
eoB tkbh ;?Bk) Fpd efj e, fco @fog[ nfo# gd i'V'. (fJj) gk; dk
Bkw
j[zdk
j?.
;{MtkB
;'u
b?D.424.
gfjbK @fog[Dh# (t?oh dh ;?Bk) Fpd efj e (fco) nzs s @fog[ fyg#
efj fdU. (fJj) gk; dk Bkw j[zdk j?. us[o fus ftu ikD
Fpd
gfjbK
eEB
eo'.
@okifB#
(fJj)
(oki
gk;
dk
dh
;?Bk)
Bkw
efj
j[zdk
j?.
e,
(fco)
p[ZXhwkB
nzs
;wM
T[s
@fog[
b?D.427.
eo'.
nfo#
458
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
459
gfjbK @Jh;oDh# (;[nkwh tkbh ;?Bk) efj e fco @fog[ nfo# gd eEB
eo'. (fJj) Bkw gk; dk j[zdk j?. ;{MtkB' ! ;wM bt'.428. gfjbK @G{gfD#
(oki
dh
;?Bk)
Fpd
gk;
dk
Bkw
pD
gfjbK
efj
iKdk
@fBqgiB
nzs
j?.
J;qfD#
ftu
;{MtkB
(oki
dh
@fog[
nfo#
ftuko
;?Bk)
eo
efj
gd
eEB
eo'.
(fJj)
@fog[
nfo#
b?D.429.
e
nzs
ftu
gd i'V'. (fJj) gk; dk Bkw pD ikJrk. eth iB'! ;'u bt'.430. gfjbK
@okifB# Fpd efj e nzs T[s @fog[ nfo# gd eEB eo'. (fJj) gk; dk
Bkw
j'
eo'.
gfjbK @J;fB# (;[nkwh dh ;?Bk) Fpd efj e fco @nzse# Fpd eEB
(fJj) gk; dk Bkw j' iktrk. eth iB'! ftuko bt'.432.
gfjbK
@Bo;fD# (oki ;fjs ;?Bk) Fpd efj e fco @fog[ nfo# nzs ftu
eo'. (fJj) gk; dk Bkw j' iktrk. eth iB ;'u b?D.433.
iKdk
j?.
ftuko
bt'.431.
eEB
gfjbK @oktBh# (oki dh ;?Bk) Fpd efj e, fco nzs T[s #fog[ nfo#
gd eEB eo'.
b?D.434. gfjbK
dk
pykB
p[ZXhwkB'
eo'.
Bkw
gk;
dk
j[zdk
j?.
;[xV
iB'!
ftuko eo
nfo# FpdK
;wM
bt'.435.
gfjbK @Jh;ofD# (;[nkwh dh ;?Bk) efj e nzs T[s @fog[ nfo# eEB
eo'. (fJj) Bkw gk; dk j[zdk j?. ;{MtkB' ! ;wM bt'.436. gfjbK @X[iBh#
(X[ik tkbh ;?Bk) gfjbK efj e nzs ftu @fog[ nfo# eEB eo'. (fJj) Bkw
gk;
j[zdk
j?.
ftdtkB'
;wM
b?Dk.437.
gfjbK @odBh# (dzdK tkb jkEhnK dh ;?Bk) Fpd efj e nzs T[s @fog[ nfo#
eEB eo'. (fJj) gk; dk Bkw j[zdk j?. p[ZXh iB'! ;wM bt'.439.
dk
gfjbK @pkoDh# (jkEhnK tkbh ;?Bk) gd efj e (fco) nzs T[s @fog[
nfo# Fpd i'V'. (fJj) gk; dk Bkw pDdk j?. u`r ethU! ;wM bt'.440.
gfjbK @fdPgBh# (d' dzdK tkb jkEhnK dh ;?Bk) Fpd efj e, nzs T[s @fog[
nfo# dk T[ukoB eo'. (fJ; soQK) fJj ;ko gk; d Bkw pDd ikDr.441.
gfjbK @d[odfB# (jkEh ;?Bk) Fpd efj e fco @fog[ nfo# gd i'V'.
(fJj)
@;ktiBh# (jkEh-;?Bk) gd efj e nzs T[s @fog[ nfo# gd eEB eo'. (fJj)
gk; dk Bkw pD ikJrk. ethU ! ;wM bt'.443.
eEB
gk;
dk
Bkw
j'
ikJrk.
;wMdko'
ftuko
bt'.442.
gfjbK
nfo# gd
bt'.444.
460
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
461
gfjbK @s[ozrBh# (x'V ;tko ;?Bk) Fpd efj e, nzs T[s @fog[ nfo#
gd eEB eo'. (fJj) gk; dk Bkw pD iKdk j?. ;{MtkB'! gSkD bt'.445.
gfjbK @j;sfB# (jkEhnK dh ;?Bk) Fpd efj e, (fco) @fog[ nfo# eEB eo'.
(fJj)
gk;
gfjbK
ftuko
i'V'.
eo
(dzdK
j?.
tkb
;{MtkB'!
jkEhnK
dh
;wM
bt'.446.
;?Bk)
Fpd
efj
e,
nzs
T[s
;{MtkB'! ;wM
T[s @w[odfB#
bt' . 448.
(fJj)
gk;
dk
Bkw
pDdk
j?.
;wMdko'!
ftuko
eo
bt'.449.
gfjbK
@p:kbk# (jkEh ;?Bk) gd efj e, fco @fog[ nfo# Fpd efj fdU. (fJj)
gk; dk Bkw j' iKdk j?. ethU! us eo bt'.450.
gfjbK @e[zioh# (jkEh ;?Bk) Fpd efj e, nzs T[s @fogzse# (t?oh dk
eoB tkbh) eEB eo'. (fJj) gk; dk Bkw pD iKdk j?. ;[xV iB'!
BkF
us eo bt'.451. gfjbK @fJzGh# (ri ;?Bk) Fpd efj e fco @fog[ nfo#
Fpd
eEB
eo'.
(fJj)
Bkw
gk;
dk
j[zdk
j?.
;wMdko' !
;wM
bt'.452.
gfjbK @e[zGBh# (jkEh-;?Bk) Fpd efj e, (fco) nzs T[s @fog[ nfo#
Fpd
i'V
gfjbK
(fJj)
iKdk
gfjbK @gdwfB# (jkEh ;?Bk) gd T[uko e, nzs T[s @fog[ nfo# Fpd
@dzsBh#
j'
(w[odk eoB tkbh) Fpd eEB eo'. (fJj) gk; dk Bkw pDdk j?. ;wMdko'!
Bkw
@fog[ nfo# Fpd ej'. (fJj) gk; dk Bkw j' iKdk j?.
bt'.447. gfjbK @d[odfB# (jkEh ;?Bk) gd efj e nzs
dk
bt'.
(fJj)
gk;
dk
Bkw
pD
iKdk
j?.
;{MtkB'!
;'u
bt'.453.
eEB
eo'.
gfjbK @f;zX[oh# (ri ;?Bk) Fpd efj e nzs ftu @fog[ nfo# eEB
(fJj) ;ko gk; d Bkw pDd ub iKd jB.455. gfjbK @nBegh#
eo'.
(jkEh-;?Bk)
Fpd
efj
Bkw
iKdk
j?.
pD
gfjbK
@BkrBh#
e
eth
nzs
T[s
iB' !
(jkEh-;?Bk)
@fog[
ftuko
efj
nfo#
eo
e,
eEB
eo'.
(fJj)
gk;
dk
bt'.456.
nzs
T[s
@fog[
nfo#
Fpd
i'V'.
(fJj)
(jkEh db) Fpd efj e (fco) nzs T[s @fog[ nfo# gd eEB eo'. (fJj)
gk; dk Bkw j?. ;{MtkB'! ;wM bt'.458.
gk;
Bkw
pD
iktrk.
p[^XhwkB'!
;'u
bt'.457.
gfjbK
@jfoBh#
gd
gfjbK
i'V'.
fJfs ;qh Bkw wkbk g[okD ;qh gkf; Bkw us[oEw' fXnkfJ ;wkgsw ;s ;[Gw ;s[. 4.
dk
@pkfiBh#
(fJj)
gk;
(x'V
;tko
;?Bk)
Fpd
dk
Bkw
pDdk
j?.
efj
;"MtkB' !
nzs
;u
ftu
eo
@fog[
e
wzB
nfo#
gd
bt'.460.
fJE ;qh Bkw wkbk g[okD d ;qh gkf; Bkw tkb u"E nfXnkfJ dh ;wkgsh, ;G F[G j?.4.
462
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
nE s[ge e Bkw
d'jok
(fJj)
@f;zXtBh#
eo'.
463
d'jok
wkbk
Bkw
(x'V
(fJj)
uVQh
s[ge
efj
fJ;
;?Bk)
dk
Fpd
Bkw
j[zdk
j?.
nzs
ftu
ethU !
XkoB
@fogDh#
gd
eo
pykB
gfjbK @s[ozrfB# (x'V ;tko ;?Bk) efj e nzs T[s @fog[ nfo# eEB
eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j' iktrk. ethU! fJ; ~ ftuko bt'.463.
gfjbK @j:Bh# (x'V uVQh ;?Bk) efj e nzs T[s @jk nfo# gd i'V'. (fJj)
s[ge
dk
Bkw
j'
iKdk
j?.
ftukotkB' !
;'u
bt'.464.
gfjbK @nopfB# Fpd efj e nzs ftu @fog[ nfo# Fpd ej'. (fJj)
s[ge
dk
Bkw
j'
iKdk
j?.
;{MtkB
ethU !
ftuko
T_s
i'V'.
eo
bt'.465.
(fJj)
Bkw
gfjbK
s[ge
dk
gfjbK @n;[Bh# (x'V ;tko ;?Bk) efj e nzs T[s @nfo# Fpd i'V'.
(fco) @;sq#[ gd ej'. (fJj) s[ge dk Bkw j?. gqphB' ! us oy'.467. gfjbK
@;[nk;fB# (x'V-;tko ;?Bk) Fpd efj e (fco) @fog[ nfo# gd eEB eo'.
fJj
s[ge
dk
Bkw
pDdk
j?.
;{MtkB' !
;wM
bt'.468.
gfjbK @nkfXfB# (oki dh ;?Bk) Fpd efj e, nzs T[s @fog[# gd i'V'.
(fJj) s[ge dk Bkw pDdk j?. ;wMdko' ! ;wM bt'.469. gfjbk @gqG[Dh#
(oki ;?Bk) Fpd T[uko e, (fco) @fog[# gd nzs T[s oy'. (fJj[) Bkw s[ge
dk
pDdk
j?.
p[ZXhwkB' !
ftuko
bt'.470.
F[o{ ftu @G{gDh# (oki ;?Bk) Fpd efj e, nzs ftu @fog[ nfo# eEB
eo'. (fJj) Bkw s[ge dk j?. eth fJ; ~ us oyD.471. gfjbK @Jh;Dh#
(;[nkwh dh ;?Bk) Fpd efj e (fco) @fog[ nfo# gd i'V'. (fJj) s[ge dk
Bkw pDdk j?. p[ZXhwkB! ;'u bt'.472.
gfjbK @;`T[vBh# (jkEh ;?Bk) Fpd efj e, fco @fog[ nfo# dk T[ukoB
(fJj) s[ge dk Bkw j?. ;wMdko' ! ftuko bt'.473. gfjbK @;sqDh#
[
(t?oh ;?Bk) efj e (fco) @fog[ nfo# gd nzs T[s ej'. (fJj) s[ge dk
eo'.
gqEw ;sqDh
T[uohn? fog[ nfo nzfs T[uko.
[
Bkw s[ge e j's j? bhij[ us[o fpuko. 474.
Bkw
pDdk
dk
bt'.462.
pDdk
j? .
ftdtkB' !
;wM
bt' . 474.
Ssq d ;ko Bkw b? e, fco @Bh# efj e @fog[# gd i'V[. fJj s[ge
j? .
wfstkB' !
;wM
bt' . 476.
(SsqXkoh
dk Bkw
464
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
465
bt'.477.
gfjbK
@gskefB#
gd
i'V'.
(fJj)
Bkw
T[s
iB
@fog[ nfo# gd dk
;'u eo b?D.479.
gfjbK
(gskek
s[ge
@fSsgskfY#
tkbh
dk
(oki
TukoB
gfjbK
;?Bk)
j[zdk
j?.
nXhB
efj
gqphB' !
;?Bk)
(fco)
;wM
Fpd
@fog[
nfo#
bt'.478.
T[uko
(fco)
nzs
j?. eth
efj e
(fco) nzs T[s @fog[ nfo# eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j[zdk j?. ;{MtkB' !
ftuko bt'.480.
gfjbK
@;;sqfB#
(F;sqK
tkbh
;?Bk)
efj
(pkd
ftu)
@fog[
nfo#
Fpd i'V fdU. (fJj) Bkw s[ge dk j[`dk j?. ;[xV' ! ftuko bt'.481.
gfjbK @f;zX[ofD# (jkEh ;?Bk) gd efj e (fco) @fog[ nfo# i'V'. (fJj) s[ge
dk
Bkw
pDdk
j?.
;wMtkB'!
;'u
bt'.482.
gfjbK @;[GNBh# (;?Bk) Fpd efj e, nzs ftu @fog[ nfo# gd eEB
eo'. (fJj) Bkw s[ge dk pDdk j?. ;[ikB' ! ;wM bt'.483. gfjbK @ofEBh#
(oEK tkbh ;?Bk) Fpd T[uko e (fco) @wEBh
Bkw j[zdk j?. ;[ikB'! ;wM bt'.484.
wEB#
ej'.
(fJj)
s[ge
dk
s[ge
gfjbK @;:zdBh# Fpd efj e fco @fog[ nfo# eEB eo'. (fJj) Bkw
dk pDdk j?. ;[ikB' ! ;wM bt'.485. gfjbK @;eNBh# (r^v tkbh
;?Bk)
j[zd k
eEB
eo'.
(fJj)
s[ge
dk
Bkw
gfjbK @;sqDh#
(t?oh dh ;?Bk) Fpd efj e nzs T[s @fog[ nfo# gd
[
eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j' iKdk j?. ethU! ftuko bt'.487.
gfjbK @d[;NBh# Fpd ej'. fco @fog[ nfo# Fpd i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw
pDdk
j?.
us[o' !
gfjbK
ftuko
@n;[ etuBh#
eo
bt'.488.
(x'fVnK
etu
gkD
tkbh
;?Bk)
efj
fco
nzs s @fog[ nfo# gd i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw j' iKdk j?. ethU ! us
eo
nzs
ftuko
gd eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j[`dk j?. ;{MtkB'! ;'u bt'.491. gfjbK
@uowDh# (YkbK tkbh ;?Bk) Fpd ej', nzs T[s @fog[ nfo# T[uko'. (fJj)
s[ge
dk
Bkw
j[zdk
j?.
ethU!
wB
ftu
XkoB
eo
bt'.492.
466
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
gfjbK @f;goDh#
nfo# gd ej'.
Bkw
(YkbK tkbh
(fJ; soQK)
wkbk
467
nzs
T[s
ikDr.493.
@fog[
gfjbK @;bDh# (sho ewkBK tkbh ;?Bk) Fpd efj e, (fco) @fog[ nfo# gd
i'V'.
fJj
s[ge
dk
Bkw
pDdk
j?.
;{MtkB'!
;'u
bt'.494.
gfjbK @ueqfD# (uZeqK tkbh ;?Bk) Fpd efj e (fco) @fog[ nfo# gd
i'V fdU. fJj s[ge dk Bkw j[zdk j?. ftukotkB' ! ;wM bt'.495. gfjbK
@yVrBh# Fpd efj e, fco nzs s @fog[ nfo# ej'. fJj Bkw s[ge dk pDdk
j?.
eth
iB'!
gfjbK
ftuko
@nf;Bh#
eo
bt'.496.
(sbtko
XkohnK
tkbh
;?Bk)
Fpd
efj
nzs
T[s
@fog[ nfo# Fpd oy'. (fJj) s[ge dk Bkw j[zdk j?. ;[ikB' ! ikD bt'.497.
(gfjbK) @fB;fsq;Bh# (shj T[Irb bzphnK sbtkoK tkbh ;?Bk) Fpd T[uko
e nzs T[s @fog[ nfo# eEB eo'. (fJj) Bkw s[ge d pDd iKd jB.498.
gfjbK @yrBh# (yr, yVr tkbh ;?Bk) Fpd efj e (fco) @fog[ nfo#
i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw pDdk j?. ;[ikB' ! ;wM bt'.499. gfjbK
gd
@;;sq J;qDh# (F;sqK d ;[nkwhnK dh ;?Bk) gd efj e fco @fog[ nfo# Fpd
eEB
eo'.
(fJj)
s[ge
dk
Bkw
j[zdk
j?.
gqphB'!
@fog[
bt'.500.
nfo#
eEB
eo'.
(fJj)
Bkw
s[ge
dk
j?.
gqphB' !
ftuko
bt'.502.
gfjbK @;?cBh# (;?cXkoh ;?Bk) Fpd efj e, nzs T[s @fog[ nfo# Fpd
eo
gfjbK @;;sq okiBh# (yVr Xkoh ;?Bk) efj e nzs T[s @fog[ nfo#
gd i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw pD iktrk.
gfjbK @;;sq okNBh# (yVrXkohnK dh ;?Bk) Fpd
ftuko
ej'.
(fJj)
Bkw
s[ge
dk
pDdk
j?.
;[ikB
b'e'!
;wM
bt'.503.
gfjbK
@srBh# (srK tkbh ;?Bk) Fpd efj e (fco) @fog[ nfo# gd i'V'. (fJj)
s[ge dk Bkw pDdk j?. gqphB' ! ;wM bt'.504.
nfo#
gfjbK @feqgkBfB# (feqgkBK tkbh c"i) Fpd efj e fco nzs T[s @fog[
Fpd i'V fdU. (fJj) Bkw s[ge dk pDdk j?. us[o b'r' ! ;'u
bt'.505.
gfjbK
@;w;oDh#
(FwFhoK
gd
eo'.
eEB
tkbh
(fJj)
;?Bk)
s[ge
gd
dk
T[uko
Bkw
j?.
(fco)
ftdtkB' !
nzs
;wM
gfjbK @yzvBh# (yzvXkoh ;?Bk) Fpd efj e fco @fog[ nfo# gd ej'.
(fJj) Bkw s[g e dk j[`d k j?. ethU! ftuko eo bt'. 507. gfjbK
@ybyzvfB# (ybK dk yzvB eoB tkbh, yVr) gd ej'. (fco) @fog[ nfo#
Fpd eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j[`dk j?. gqphB'! ftuko eo bt'.508.
468
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
469
ethU !
ftuko
bt'.509.
gfjbK
@XkokXoBh#
(Xkodko
sbtkoK
XkoB
eoB tkbh ;?Bk) Fpd efj e fco @fog[ nfo# gd i'V'. (fJj) s[ge dk
Bkw pDdk j?. gqphB'! ;wM bt'.510.
gfjbK @etu skgBh# gd efj e (co) @fog[ nfo# Fpd eEB eo'.
(fJj) Bkw s[ge dk pDdk j?. ;wMdko' ! ;'u eo bt'.511. gfjbK @sB[
sqkfD nfo# (etuK dh t?oB ;?Bk) gd efj e (fco) nzs T[s @fog[ nfo#
gd i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw pDdk j?. us[o g[oF'! ;wM bt'.512.
gfjbK @etu xksBh# Fpd efj e, nzs T[s @fog[ nfo# Fpd i'V'.
(fJj) Bkw s[ge dk pDdk j?. us[o b'r' ! ftuko bt'.513. gfjbK @d[;N
dkjBh# (d[;NK ~ ;kVB tkbh ;?Bk) (Fpd) efj fdU, (fco) @fog[ nfo# gd
eEB
eo'.
gfjbK
(fJj)
Bkw
@d[oiB
s[ge
doBh#
dk
(t?oh
j?.
db
;[ikB' !
~
ftuko
dbD
tkbh
bt'.514.
;?Bk)
Fpd
efj
nzs T[s @fog[ nfo# gd i'V'. (fJj) Bkw s[ge dk j[`dk j?. ;{MtkB' ! ikD
bt'.515. gfjbK @d[oiB dpeBh# Fpd efj e (fco) @fog[ nfo# gd eEB
eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j[`dk j?. gqphB' ! ;wM bt'.516.
eEB
gfjbK @d[;N uopBh# Fpd efj e (fco) nzs s @fog[ nfo# Fpd
eo'. (fJj) Bkw s[ge dk j?. ftdtkB' ! gSkD bt'.517. gfjbk @pho
gfjbK @pko poiBh# (t?oh dk tko o'eD tkbh ;?Bk) efj e, nzs T[s
@fog[Dh# (t?oB) gd i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw pDdk j?. us[o b'r' ! gSkD
bt'.519. gfjbK @fpf;y poyBh# Fpd efj e, (fco) @fog[ nfo# gd i'V'.
(fJj)
Bkw
gfjbK
(fJj)
Bkw
s[ge
@pkB
s[ge
dk
pDdk
j?.
;wMdko
g[oF'!
efj
fco
dkfJBh#
gd
dk
gqphB' !
j?.
e
;'u
ftuko
@fog[
bt'.521.
eo
nfo#
gfjbK
bt'.520.
Fpd
@fpf;y
eEB
eo'.
fpq;NBh#
(pkD poyk eoB tkbh ;?Bk) gd efj e (fco) @fog[ nfo# nzs T[s eEB
eo'. (fJj) Bkw s[ge dk j[`dk j?. ethU! ftuko eo bt'.522.
gfjbK @gBi gqjkofB# (pkD ubkT[D tkbh ;?Bk) gd efj e (fco)
@fog[ nfo# nzs T[s T[uko'. (fJj) Bkw s[ge dk j?. ethU! wB ftu ftuko
eo bt'.523. gfjbK @XB[Bh# (XB[F Bkb pkD ubkT[D tkbh ;?Bk) Fpd
efj e nzs T[s @fog[ nfo# gd i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw pDdk j?. ethU!
;wM
b t '. 5 2 4 .
470
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
471
gfjbK @XB[yBh# (XB[F Bkb sho ubkT[D tkbh) Fpd efj e fco
@fog[ nfo# gd i'V fdU. (fJj) Bkw s[ge dk pDdk j?. ;[xV b'r'! ;wM
bt'.525.
gfjbK
@pkDkrqiBh#
(XB[F
XkohnK
dh
;?Bk)
(Fpd)
efj
(fco)
(pkD-ewkB
XkoB
tkbh
;?Bk)
(Fpd)
efj
gd
@pkDBh#
gd
i'V'.
dk
(fJj)
T[ukoB
Bkw
eo',
s[ge
nzs
dk
T[s
pD
@fog[
iktrk.
nfo#
e
;wM
efj
;[xV'!
Fpd
dk
Bkw
@e'nzvBh#
gfjbK
@fog[ nfo# gd i'V'. fJj s[ge dk Bkw pDdk j?. gqphB' ! ;wM bt'.526.
gd
i'V'.
(fJj)
s[ge
dk
pDdk
j?.
us[o' !
;wM
gfjbK @fpf;yfB# (pkD ubkT[D tkbh ;?Bk) Fpd efj e (fco) @fog[#
gd nzs T[s oy'. (fJj) s[ge dk Bkw pDrk. us[o' ! uzrh soQK ;wM
bt'.531. gfjbk @;[GN xkfJBh# (:'fXnK ~ wkoB tkbh ;?Bk) efj e (fco)
nzs T[s @fog[ nfo# gd
ftuko eo bt' . 532.
i'V
fdU.
(fJj)
s[ge
dk
Bkw
j[`dk
j?.
us[o'!
gfjbK @;sq[ ;zxoDh# gd efj e (fco) nzs T[s @fog[ nfo# T[ukoB
(fJj) s[ge dk Bkw pD ikJrk. ethU! wB ftu XkoB eo
eo'.
bt'.533. gfjbK @gBi gqjoDh# Fpd efj e, (fco) @fog[ nfo# eEB eo'.
(fJj)
gfjbK
dk
@e'nzvi
pD
ikJrk.
dkfJfB#
(pkD
;[ikB'!
ubkD
;wM
tkbh
bt'.534.
;?Bk)
efj
e,
fco
@fog[
ftuko
(fco)
nzs T[s @fog[ nfo# dk eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j' ikJrk. ;[ikB' !
;wM
b t '. 5 3 6 .
gfjbK
@gsqDh#
(pkD
ubkD
tkbh
;?Bk)
gd
T[uko
e,
(fco)
nzs
efj e, (fco) @fog[ nfo# gd eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw pD ikJrk.
;{ M tkB' ! ftuko eo bt' . 538.
s[ge
nfo# eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw pDdk j?. ;[ikB b'r'!
bt'.535. gfjbK @fByzrBh# (pkD ubkD tkbh ;?Bk) Fpd efj e,
Bkw
gfjbK
(fJj)
s[ge
@gsqDh#
dk
Fpd
Bkw
pD
efj
e,
ikJrk.
(fco)
;[xV'!
nzs
T[s
gSkD
@fog[
nfo#
bt'.539.
gd
i'V'.
472
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
gfjbK
dk
@yzyfD#
Bkw
Fpd
j'
efj
ikJrk.
Bkw
T[uko e,
j?. us[o
e
fco
ethU!
wkbk
@fog[
ftuko
473
nfo#
eo
gd
eEB
eo'.
(fJj)
s[ge
bt'.541.
gfjbK @gsqfD# Fpd pykB eo e, (fco) nzs ftu @fog[ nfo# i'V'.
(fJj) s[ge dk Bkw pD ikJrk. us[o'! ftuko eo bt'.542. gfjbK
@BGufo# (nkekF ftu T[vD tkb pkDK Bkb ;[;fis ;?Bk) gd efj e (fco)
nzs T[s @fog[ nfo# Fpd eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j' ikJrk. eth
iB' ! ;wM bt' . 543.
gfjbK @oEBh# (oEK tkbh ;?Bk) efj e (fco) nzs s @fog[ nfo# i'V
(fJj)
s[ge
dk
Bkw
pDdk
j?.
gqphB',
;wM
gfjbK @oEDh# (oEK tkbh ;?Bk) (Fpd) efj e, (wro'I) nzs s @fog[
nfo#
gd
i'V'.
(fJj)
s[ge
dk
Bkw
pD
ikJrk.
;wM
gfjbK @fp:{jfB# (t:{j tkbh ;?Bk) (Fpd) efj e, (fco) nzs ftu
nfo# dk T[ukoB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j[`dk j?. us[o'! ftuko
Xko
b t '. 5 4 9 .
ftu
bt'.548. gfjbK @p;sqDh# (szp{nK ftu ofjD tkbh ;?Bk) Fpd efj e
nzs ftu @fog[ nfo# gd eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j' ikJrk. p[^XhwkB'!
@fog[
wB
gfjbK @gNBh# (gfN; F;sq Bkb ;^fis ;?Bk) efj e, (fco) nzs T[s
@fog[ nfo# i'V fdU. (fJj) Bkw s[ge dk pD ikJrk. ethU! ftuko eo
ethU!
bt'.546. gfjbK @;:zdBh# Fpd efj e fco nzs ftu @fog[ nfo# gd eEB
eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j'trk. eth fJ; ~ fus ftu oy b?D.547.
bt'.545.
ethU!
wB
ftu
gfjbK
(;pd) i'V'.
XkoB
eo
tkbh
s[ge
;?Bk) gd efj e
dk Bkw j' ikJrk.
bt'.551.
gfjbK @dbDh# (yzGK tkb pkDK tkbh ;?Bk) gd efj e, fco @wbDh#
ej'. (fJj) Bkw s[ge dk j?. ;wMdko'! ftuko bt'.553.
Fpd
gfjbK @pkfdsqDh# (tkfinK tkbh ;?Bk) efj e nzs T[s @nfo# Fpd
oy'. (fJj) s[ge dk Bkw pD ikJrk. us[o b'r'! fus ftu ;'u bt'.554.
gfjbK
@BkdBh#
(Fpd)
T[uko'.
(;zyK
tkbh
(fJj)
;?Bk)
s[ge
dk
Fpd
Bkw
efj
e (fco)
pDrk.
nzs
;wMtkB'!
bt'.555.
474
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
475
;wM
bt'.556.
gfjbK
@d[zdGBh#
eEB
eo'.
(BrkfonK
(fJj)
tkbh
s[ge
dk
;?Bk)
Bkw
gd
pDrk.
efj
e,
ethU!
nzs
ftuko
gfjbK @Bkd BkdBh# (;zyK tkbh ;?Bk) Fpd efj e, (fco) nzs ftu
nfo# gd i'V'. (fJj) Bkw s[ge dk j'trk. ethU! ftuko bt'.558.
@fog[
gfjbK @d[zdfG X[BBh# (X"If;nK dh X[B tkbh ;?Bk) efj e, (fco) nzs T[s
@fog[ nfo# (Fpd) i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw pD ikJrk. p[^XhwkB'! ftuko
eo
b t '. 5 5 9 .
gfjbK @GoDh# (Goh dh X[B eoB tkbh ;?Bk) efj e, fco @fog[ nfo#
i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw pD iktrk. us[o g[oF'! fBFu eo
Fpd
bt'.560. gfjbK @d[zdfG x'yB# (X"If;nK dh r{zi eoB tkbh ;?Bk) efj e,
@fog[ nfo# (Fpd) i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw pD iktrk. us[o g[oF'! fBFu
eo
bt'.561.
@fog[
gfjbK @BkdkfB;Bh# (Bkd dk ;[o eYD tkbh ;?Bk) Fpd efj e, fco
nfo# gd i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw pD ikJrk. us[o g[oF fBFu
gfjbK @YkbBh# (YkbK tkbh ;?Bk) Fpd efj e, (fco) nzs T[s @fog[
bt'.563.
nfo#
gfjbK @YYBh# (YYK tkbh ;?Bk) gd T[uko e, fco @fog[# gd i'V'. (fJj)
s[ge dk Bkw pD ikJrk. f;nkD fus ftu Xko b?D.565.
Fpd
T[ukoB
eo
i'V'.
(fJj)
s[ge
dk
Bkw
pD
ikJrk.
ftuko
b?D.566.
gfjbK
@;zy
;pdBh#
(;zy
Fpd
eoB
tkbh
eo
bt'.564.
fco @fog[
fus ftu
;?Bk)
nfo#
XkoB
efj
fco @fog[ nfo# nzs T[s i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw j' ikJrk. us[o g[oF
XkoB eo b? D .567.
gfjbK @;zy BkdBh# (;zy ;dh X[Bh eoB tkbh ;?Bk) efj e, (fco)
nzs T[s @fog[ nfo# eEB eo fdU. (fJj) Bkw s[ge dk j?. ;[ikB'! ;wM
bt'.568. gfjbK @f;zx BkdBh# Fpd efj e, (fco) nzs T[s @fog[ nfo#
Fpd ej'. (fJj) Bkw s[ge dk j' ikJrk. eth fJ; ~ ;wM b?D.569.
gfjbK @gb GfS BkdfB# (oD f;zfxnK tkbh ;?Bk) efj e, (fco) nzs
ftu @fog[ nfo# Fpd i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw pD iktrk. ;wMdko b'e
fus ftu gSkD b? D .570.
476
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
477
gfjbK @fpnkxq BkdBh# gd efj e fco @fog[ nfo# Fpd eEB eo' .
(fJj) s[ g e dk Bkw pDdk j? . ;wMdko' ! ;wM bt' . 571. gfjbK @jfo iSfB
BkdfB# (Fo tork Bkd eoB tkbh ;?Bk) Fpd T[uko e, nzs T[s @fog[ nfo#
BkdfB#
(oDf;zx
dk
Bkd
eoB
tkbh
;?Bk)
efj
e,
ftu @fog[# gd i'V fdU. (fJj) s[ge dk Bkw j' ikJrk. p[ZXhwkB
;wM b?D.573. gfjbK @jo BkdfB# Fpd efj e, (fco) nzs T[s
@fog[
nfo#
ftuko
i' V
fdU.
(fJj)
Bkw
s[ g e
dk
pD
iKdk
j? .
us[ o
b' r
e,
nzs
b?D.574.
(gfjbK)
@g[zvohe
@gzukBfB
x'yfB#
(oDf;zx
dh
r{zi
tkbh
;?Bk)
efj
T[s @fog[ nfo# eEB eo'. (fJj) Bkw s[ge dk j' ikJrk. us[o ftensh
;wM b?D.575. gfjbK @;o ;pdBh# efj e nzs ftu @fog[ nfo# T[ukoB
eo'.
gfjbK @fwqrnfo BkdfB# (Fo tork Bkd eoB tkbh ;?Bk) efj e
fco @fog[ nfo# eEB eo'. (fJj) Bkw s[ge dk pD ikJrk. p[ZXhwkB ;wM
fJj
Bkw
s[ge
dk
pD
ikJrk.
eth
iB
ftuko
eo
b?D.576.
b?D.577. (gfjbK) @g;[gskfo XPBBh# (Fo dh X[Bh tkbh ;?Bk) efj e, fco
@fog[# Fpd i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw j' iKdk j?. us[o b'r wB ftu XkoB
eo
b ?D . 5 7 8 .
gfjbK @fwqrgfs BkdfB# (Fo d Bkd tkbh ;?Bk) efj e (fco) nzs
T[s @fog[ nfo# (Fpd) eEB eo'. (fJj) Bkw s[ge dk j' ikJrk. p[ZXhwkB
ftuko eo b?D.579. (gfjbK) @g;[ J;qD BkdfB# (Fo torh nktk} tkbh
;?Bk) efj e nzs @fog[ nfo# Fpd efj fdU. (fJj) s[ge dk Bkw pD
ikJ r k.
us[ o
b' r
;wM
b? D .580.
gfjbK @rifo BkfdBh# (Fo dh X[Bh tkbh ;?Bk) efj e nzs ftu
@fog[ # gd i' V ' . (fJj) s[ g e dk BK j' iKdk j? . ;[ x V ftnesh ;wM
b? D .581. gfjbK @;T{ f v:fo XP B Bh# (F o dh X[ B h tkbh ;? B k) efj e
(fco) nzs T[s/ @fog[ nfo# eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j' ikt/rk.
;[ i kB' !
;wM
bt' . 582.
gfjbK @dzfs:fo BkdfB# (jkEh d/ t?oh F/o dh X[Bh tkbh ;?Bk) efj
e/ (fco) nzs s/ @fog[ nfo# dk eEB eo'. (fJj) Bkw s[ge dk j?. eth
wB ftu ftuko eo b?D.583. (gfjbK) @nBefg:fo BkdfB# efj e nzs
ftu @fog[ nfo# i'V fdU. (fJj) s[ge dk Bkw pD iktrk. ethU! wB
ftu
XkoB
eo
bt' . 584.
(gfjbK) @f;zX[okfo XPBBh# (Fo dh XPBh tkbh ;?Bk) efj e (fco) nzs
ftu @fog[ nfo# i'V bt'. (fJj) s[ge dk Bkw j' iKdk j?. ;{MtkB ftuko
eo
b?D.585.
478
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
479
efj
ikJrk.
;[xV
b'r
ftuko
eo
b?D.586.
(gfjbK)
@;kftikfo
XPBBh#
(jkEh
d t?oh Fo dh X[Bh tkbh ;?Bk) Fpd T[uko e fco nzs s @fog[# gd ej'.
(fJj) s[ge dk Bkw pD iKdk j?. us[o fus ftu ;wM b?D.587.
dk
Bkw
j'
iktrk.
;[ikB
b'r
T[ukod
ikD.589.
efj
s[ge
dk
Bkw
j'
iktrk.
;{MtkB'!
;wM
bt'.591.
fco
b'e
@fog[ nfo#
ftuko eo
b?D.593.
e (fco) @fog[ nfo# gd i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw pD iktrk. us[o b'r'!
dk
Bkw
j'
ikJrk.
eth
iB
;wM
b?D.595.
gfjbK @gdfw:fo# (jkEh d t?oh Fo) efj e fco @fog[ nfo# Fpd
dk
eEB
eo'.
(fJj)
Bkw
s[ge
dk
j'
ikJrk.
;[ikB
b'r
;wM
b?D.596.
efj
;wM
bt' . 599.
480
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
481
gfjbk @#e[zio:fo# (jkEh d t?oh Fo) efj e fco nzs T[s @fog[#
fdU. (fJj) Bkw s[ge dk j' ikJrk. ;[wfs tkb ftuko eo
efj
b?D.600.
(gfjbK)
@gfsq:fo
nfo
XPBBh#
(gZsoK
s'VB
tkb
jkEh
t?oh
Fo dh nktk} eoB tkbh ;?Bk) T[uko e fco @fog[# gd i'V'. (fJj) s[ge
dk Bkw pD iKdk j?. gqphB'! ;wM bt'.601.
(fJj)
nfo#
ftuko
s[ge
dk
Bkw
j'
iKdk
j?.
wshtkB'!
;wM
bt'.603.
bt'.605.
dk
Bkw
pD
iKdk
j?.
;[xV
iB'!
@n;[nfo XPBBh#
@fog[ nfo# gd
;'u
(x'fVnK d
i'V'. (fJj)
bt'.607.
efj e (fco) nzs T[s @fog[ nfo# Fpd ej'. (fJj) s[ge dk Bkw pD iKdk
pD
iKdk
gqphB'
;wM
bt'.609.
nzs
bt'.610.
nzs s
j?.
uz r h
T[s
i'V'.
(fJj)
s[ge
dk
Bkw
pD
iKdk
soQ K
gfjbK
;wM
f;nkfDU!
;wM
bt' . 611.
@pkjBKseh#
(tkjBK
dk
nzs
eoB
tkbh)
tkbh)
efj
pDdk
j? .
p[ Z X hwkB' !
j?.
wro'I
@fog[#
;' u
gd
dk
bt' . 613.
eEB
eo'.
efj
e,
j?. ;wMdko'!
d t?oh dh
(fJj)
s[ge
fco
@fog[
fus ftu
X[Bh eoB
dk
Bkw
482
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
483
efj
;wMdko'!
ftuko
bt'.614.
gfjbK
@f;zX[ofo#
(jkEh
dk
t?oh
Fo)
Fpd
efj
e, nzs T[s @fog[# dk T[ukoB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw pDdk j?. us[o'!
fB;u? eo bt' . 615.
gfjbK @pkjfB BkdfB# efj e, fco @fog[# Fpd ej'. (fJj) s[ge dk
pDdk j?. ;{MtkB ftuko eo b?D.616. gfjbK @s[ozrfo# (x'V dk
Bkw
T[ukoB
eo'.
(fJj)
s[ge
dk
Bkw
gfjbK @nop:fo# (noph x'V dk t?oh Fo) Fpd efj e fco @fog[
nfo# dk T[ukoB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j'trk. eth b'r ftuko
b?D.618. gfjbK @s[ozrfo XPBBh# efj e, fco @fog[ nfo# gd i'V'. (fJj)
s[ g e
dk
Bkw
(gfjbK)
pD
ikJ r k.
@fezeB
nfo
;wMdko' !
XPBBh#
ftuko
(x'V
bt' . 619.
t?oh
Fo
dh
X[Bh
tkbh)
T[uko
e fco @fog[# gd T_uko'. (fJj) Bkw s[ge dk j' ikJrk. eth iB'! ftuko
bt'.620. gfjbK @x[onfo BkdfB# (x'V d t?oh Fo dh X[Bh eoB tkbh)
efj e fco @fog[ nfo# Fpd nzs T[s eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j'
ikJ r k.
;{ M tkB
gfjbK
wB
@fwqr
ftu
nfo
;' u
BkdfB#
b? D .621.
efj
n`s
T_s
@fog[
nfo#
efj
fdU.
Bkw
s[ge
dk
pDrk.
;{MtkB
ftuko
eo
b?D.623.
(fJj)
gfjbK
s[ge
@fsqD
Fpd
b?D.625.
gfjbK @G{ufo# (G{wh T[s ubD tkb fwqr nkfd gF{) efj e fco
@fog[ nfo# gd nzs T[s i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw pDdk j?. ;{MtkB ;`tko
b?D.626. gfjbk @;[GN# Fpd efj e nzs T[s @;sq#[ gd i'V'. (fJj) Bkw
s[ge dk j' iktrk. ;{MtkB ;wM b?D.627.
(fJj)
gfjbK
@;sq[#
dk
j'
Fpd
ikt r k.
T[uko
e,
ftukotkB
nzs
;' u
T[s
@;{bfB#
b? D .629.
gd
ej'.
(fJj)
Bkw
s[ge
484
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
485
dk
Fpd efj e nzs T[s @pXfB# gd eEB eo'. (fJ; soQK) @pow pXBh# Bkw
s[g e
dk
pD
iktr k.
fJj
ftuko
bt'. 631.
soQK)
@dq[iB
GSBh#
s[ge
dk
Bkw
pD
ikJrk.
gqphB'
;wM
bt'.633.
j[zdk
j?.
;ko
gqphB',
i'V'.
;wM
(fJj)
bt'.634.
s[ge
dk
gfjbK
Bkw
j'
@d[;NB#
ikJrk.
Fpd
gqphB',
efj
e,
ftuko
eo
gfjbK @fog[Dh# Fpd efj e, fco @fygDh# gd eEB eo'. (fJj) s[ge
Bkw j'trk. f;nkD b'r ;wM b?D.636. Bkb, ;?cBh, s[ge, ipo izr,
jE
Bkb,
F[so-Bkb,
Bkw
jB).637.
gfjbK
T[uko'.
@nBb[#
Bkw
x[V-Bkb,
@i[nkb#
Fpd
u{ofD
T[uko
ns
e,
fco
nzs
dk
gfjbK
j?.
;wMdko
@i[nkbk
ftuko
pwBh#
(nZr
(fJj)
Bkw
T[s
go-i[nkb
@XoDh#
ej'.
(fJj
s[ge
(XkoB
eoB
tkbh)
b?D.639.
T[rbD
tkbh)
efj
e,
wB
ftu
;[xV
iB'! ftuko
eo
bt',
s[ge
dk
j' iKdk
j?.
fus
ftu
fB;fus
gfjbK @xB# (pdb) Fpd efj e (fco) nzs T[s @BkdfB# gd T[uko'.
Bkw s[ge dk j[zdk j?. ;wMdko ;wM b?D.642. gfjbK @pkfod#
(fJj)
(pdb) Fpd eEB eo e, nzs T[s @;pdfB# gd T[uko'. (fJj) Bkw s[ge
dk
pDdk
;{ M tkB
ftuko
b? D .643.
gfjbK @wxB XPBBh# efj e fco @fog[ nfo# Fpd ej'. (fJj) Bkw
s[ge
pbd
j?.
dk pDdk j?. ;wMdko ;'u b?D.644. @wxB ;pdBh pesq# (w[y s'I
dh X[Bh eYD tkbh) gfjbK T[uko'. (fJj) Fpd s[ge dk Bkw pDdk
uzr h
ws
tkfbU!
ftuko
bt'. 645.
gfjbK @r'bk# T[uko e (fco) nzs T[s @nkb:# (xo) dk eEB eo'.
j? .
(fJj)
Bkw
s[ge
dk
j[zdk
j?.
us[o'!
ftuko
eo
bt'.646.
486
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
eEB
gfjbK
@r'bk#
gd
T[uko
(fJj)
Bkw
s[ge
dk
wkbk
487
gfjbK @r'bk# Fpd T[uko e (fco) nzs s @XoDh# (XkoB eoB tkbh)
eo'. (fJj Fpd) s[ge dk Bkw j'trk. ;wMdko' ! ;wM bt'.647.
Bkw
gfjbK
e,
j?.
@r'bkb:Dh#
fco
@n;sqfD#
;{MtkB
fus
(r'b
xo
(;[ND
ftu
o{g)
tkbh)
ftuko
efj
Fpd
eEB
eo'.
eoB.648.
w[y
s'I
Fpd
T[uko'.
(fJj) s[ge dk Bkw j?. f;nfDU ! ftuko bt'.649. gfjbK @r'bk# Fpd
T[uko e, fco @nkb:Dh# (r'b dk xo o{g) dk eEB eo'. (fJj) Bkw s[ge
dk
pD r k.
;' u tkB' !
ikD
bt' . 650.
gfjbK @r'bk# Fpd efj e nzs T[s @;dBfB# (@;dB#-xo o{g tkbh)
eEB
eo'.
(fJj)
Bkw
s[ge
dk
j?.
ethiB'!
ftuko
bt'.651.
gfjbK
@r'bk# Fpd T[uko e, (fco) nzs T[s @esfB# (xo o{g tkbh) gd dk eEB
eo'. (fJj) Bkw s[ge dk j[zdk j?. (fJ; soQK d) j'o Bkw pDd jB.652.
gfjbK @r'bk# Fpd
s[ge dk pDdk j?.
Bkw
e (fco) nzs T[s @;dBh# (;dB xo o{g) ej'. (fJj) s[ge dk Bkw pDdk
j? .
;{ M tkB
gfjbK
;wM
b? D .654.
@r'b k#
gd
T[uko',
(fco)
nzs
T[s
@XkfwB#
(Xkw
o{g)
gd
T[uko'.
gfjbk
(fJj)
Bkw
s[ge
gfjbK
dk
@r'bk#
pD
ikJrk,
Fpd
T[uko
ns/
e
j'o
fco
p/n`s
nzs
pDd/
T[s
ikDr.656.
@fbnkbh#
(fBrbD
tkbh)
ej'. (fJj) Bkw s[ge dk j[`dk j?. ;{MtkB'! ;ztko bt'. 657. gfjbK @r'bk#
Fpd T[uko', nzs T[s @w[esfB# (w[es eoB tkbh, SvD tkbh)
(fJ;) ~ s[ge dk BKw efj e eth iB'! wB ftu ftuko
(fJj)
T[uko
j?.
@r'bk# Fpd gfjbK T[uko e nzs T[s @dksh# (dD tkbh) eEB eo'.
Bkw s[ge dk j?. p[ZXhwkB'! ftuko bt'.659. gfjbK @r'bk# (Fpd)
e
@siBh#
wB
gfjbK
(SvD
ftu
@i[nkbk#
tkbh)
ftuko
(Fpd)
eEB
eo'.
(fJj)
s[ge
dk
Bkw
j[zdk
Fpd
i'V'.
b?D .660.
T[uko
(fco)
nzs
T[s
@SvfB#
(fJj) Bkw s[ge dk j' iktrk. ;{M tkfbU! ftuko eo bt'.661. gfjbK
@i[nkbk# eEB eo e, (fco) w{zj s'I @;esBh# (Fesh tkbh) T[ukoB eo'.
fJj
Bkw
s[ge
gfjbK
fco
;{M tkB
eEB eo'.
bt'.658.
T_uko'.
(fJj)
w{zj
dk
pD
s'I
@i[nkbk#
Bkw
s[ge
ikJrk.
dk
efj
j'
;{MtkB
e
fco
iktrk.
ftuko
eo
@siDh#
;wMdko'!
b?D.662.
(fsnkrD
ftuko
tkbh)
Fpd
bt'.663.
488
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
489
eo'.
(Fpd) efj e fco w{zj s'I @dkfJfB# (dD tkbh) eEB eo'. (fJj) Bkw s[ge
dk
j'
iKdk
j?.
;[xV'!
ftuko
gfjbK @i[nkbk# ns fco @pesqfD# (w{zj tkbh) Fpd ej'. (fJj) Bkw
Bkw
s[ge
dk
gfjbK
tkbh)
eEB
j?.
;{MtkB'!
@i[nkbk#
eo'.
Fpd
T[uko
(fJj)
ftuko
Bkw
bt'.670.
ej'.
(fJj)
u"gJh
G{fwi fgq;mfB g[fB gd dhi?. Bkw uhB s[ge e' bhi?. 673.
ek;fm fgq;mDh nkfd T[uko. Bkw s[ge e ;eb fpuko.
d[qwi pk;Bh g[fB gd dhi?. uhB Bkw Bkbh e' bhi?. 674.
d'jok
gfjbK
@r'bh#
(fJj)
Bkw
gfjbK
@d[;N#
s[ge
dk
Fpd
s[ge
dk
Fpd
Bkw
eo
e,
(fco)
dk
j?.
nzs
j?.
T[s
@XoDh#
;{MtkB',
(XkoB
ftuko
eoB
bt'.668.
gd
dD
;' u
efj
e,
pDdk
T[uko
bt'.667.
s[ge
T[ukoB eo
dk pDrk.
bt'.665.
s[ge dk pDdk j?. ;[xV iB'! ftuko bt'.666. gfjbK @i[nkbk# Fpd
dk T[ukoB eo e, (fco) @gqrNkfJfB# (gqrN eoB tkbh) gd i'V'. (fJj)
u" g Jh'
eo
;{MtkB
fco
j?.
@XoDh#
ftdtkB'!
fco
ftuko
(XkoB
us
eoB
tkbh)
gd
oy'.671.
@dkjfB#
(;kVB
eo
b?D.672.
tkbh)
eEB
eo'.
gfjbK @ek;N fgq;mDh# (ekm dh fgm tkbh) Fpd T[uko'. fJj Bkw
s[ge dk pDdk j?. fco @G{fwi# (G{wh s'I g?dk j'J fpqS) fgq;mfB# gd ej'.
(fJj)
Bkw
gfjbK
s[ge
@ek;fm
;wM
fgq;mD#
bt'.673.
T[uko'.
beV
fJj
Bkb
;ko
t;D
s[ge
tkbh)
d
Fpd
Bkw
ej'.
;wM'.
fco
fJj
Bkbh
d'jok
gfjbK w{zj s'I @ek;fm fgq;mDh# T[ukoB eo'. (fJj) s[ge d Bkw jB,
;iB'! ftuko eo bt'.675. gfjbK @ibi fgq;mDh# (ib s'I g?dk j'J fpqS
s'I pD ekm dh fgm tkbh) ej'. ;[xV'! fJj Bkw s[ge dk ftuko
bt'.676.
Fpd
gfjbK w{zj s'I @pkoi# (gkDh s'I iBw fpqS) ej' ns fco@ fgq;mD#
i'V'. (fJj) Bkw s[ge dk j[`dk j?. ;wMdko'! ftuko eo bt'.677.
gfjbK @Bhoikb:fD# (ib s'I g?dk j'J fpqS ftu xo pDkT[D tkbh) w{zj
s'A T_ukoB eo'A. fJj s[ge dk Bkw j[`dk j?. ;wMdko'! ftuko bt'.678.
490
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
491
gfjbK @nzp[i# (ib s'I g?dk j'D tkbk fpqS) w[y s'AA T[uko', fco
@fgq;mDh# Fpd T_uko'. fJj Bkw s[ge dk j[zdk j?, ftuko bt'.679.
@xBii
ns
ib
eo'.
fgq;mD#
(pdb
g[Zso
ib
ikJ
(fJj)
fpqS
Bkw
dh
beV
dh
s[ge
dk
pD
e (fco)
us[o'! wB
j? .
;{ M tkB' !
ikD
bt' . 682.
i'V'.
@joi# (ib s'I g?dk j'fJnk ekm) ns @fgq;mDh# Fpd dk w{zj ftu'I T[ukoB
eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j' ikJrk. ;{MtkB'! ;'u bt'.684.
u"gJh
gfjbK
G{fw ;pd e' nkfd T[uko'. o[j fgq;mfD s[w pj[fo ;tko'.
@G{oj
s[ge
fgq;mfD#
G{oj fgq;mfD g[fB gd dhi?. Bkw ikB s[ge e' bhi?. 685.
j? ,
@pkfoi
fgq;mDh#
T[uko'.
;wM
fdU.
fJj
;G
s[ge
(fJj)
Bkb
(s[ge)
dk
Bkw
j?.
fco
Bkw
j'
ikDr.
i'
e'Jh
us[o
g[oF
bt r k.686.
gfjbK
@so
o[j
fgq;NfB#
dk
T[ukoB
eo'.
(fJj)
;G
s[ge
dk
G{fw ;pd ej[ nkfd T[ukoj[. o[j ;[ ;pd e' pj[o fpukoj[.
Bkw ;wM'. (fco) @ek;m e[zdBh# (ekm d w[m tkbh) eEB eo'. (fJj) ~
;G s[ge dk Bkw ;wM'.687. gfjbK @G{fw# Fpd ~ T[uko'. fco @o[j# Fpd
~ i'V'. (fJj) Bkw ;G s[ge ih dk wB'. fJ; ftu e'Jh ;z;k B oy'.688.
soQK)
s[ge
gd
wB
ftu
gfjbK
ftuko
eork.691.
w[y
s'I
@so[#
gd
dk
T[ukoB
eo'.
fco @fgq;mfB# Fpd ~ Bkb i'V'. ;G (fJ; B{`) s[ge dk Bkw ;wM'. fJ;
ftu e'Jh nzso B wB'.692.
Bkw
492
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
493
so[ ;[s ;pd e' nkfd T[uko'. pj[fo fgq;mDh ;pd fpuko'.
gfjbK @so[ ;[s# gd dk T[ukoB eo'. fco @fgq;mDh# Fpd dk T[ukoB eo'.
(fJ; ~) ;G
;wM'.695.
nfVb
;G
d'jok
gfjbK
Bkw
;wM'.
@XokXko#
(Xosh
nk;o
@Xokoki#
(Xosh
T[s
;[;'fGs
@fgq;m#
gd
dh
tos'I
eoB
Bkb
s[ge
gfjbK
;G
Gd
fpqS)
gd
dk
T[ukoB
eo'.
gfjbK
T[uko
fco
@fgq;mfB#
dk
Bkw
pD
ikJrk.699.
@XoBh
gfs#
gd
T[uko'.
eo'.
fco
(fJ;
@fgq;mfB#
;wM'. fJ;
gd gfjbK
Fpd
i'V'.
fco
~)
Fpd i'V'. (fJ; ~) wB ftu s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh Gd BjhI
j?.703.
@Xokoki#
coe
gfjbK @Xok# Fpd dk eEB eo'. fco @BkfJe# Fpd T[; Bkb i'V'.
@fgq;mfB# Fpd ej'. ;G (fJ; ~) s[ge dk Bkw ;wM'.700. gfjbK
fizBk
u"gJh
osk
gd i'V'. (fJj) Bkw s[ge dk pDrk. ;ko wB ftu ;'u bt'. 698. gfjbK
@Xok# Fpd dk T[ukoB eo e, (fco) nzs s @BkfJe# Fpd T[uko'. (fco)
yV'sk
fpqS)
fco
ftu
d'jok
Xok ;pd e' nkfd pykBj[. BkfJe ;pd sjk c[fB mkBj[.
fgq;mfB pj[fo ;pd e' dhi?. Bkw gSkB s[ge e' bhi?. 701.
fJ;
dk
nfVb
s[ge
b'r
(fpqS)
fco
F[o{
ftu
T[uko'.
fco
T[;
Bkb
@fgq;mDh#
i'V'.
s[ge
dk
Bkw
;wM'.
fJ;
ftu
fe;
fe;w
dk
Gd
wB'.705.
gfjbK @Xok# Fpd ~ ej'. T[; s'I pkd @fJzdq# (fpqS) Fpd i'V'. fco
@fgq;mfB# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ;wM'. 706. @Xok# Fpd
~ gfjbK T[uko'. @gkbe# Fpd ~ nzs ftu ftuko'. fJ; fgS' @fgq;mfB# gd
dk
eEB
eo'.
(fJ;
~)
;G
s[ge
dk
Bkw
;wM'.707.
494
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
495
fgq;mfB ;pd ;[ pj[fo GBhi?. Bkw ikB s[ge e' bhi?. 708.
@so[i# (fpqS s'I g?dk j'fJnk ekm) Fpd ~ gfjbK ej'. T[; d nzs
T[s @BkE# Fpd oy'. fco @fgq;mfB# Fpd ej'. (fJ; ~) s[ge dk Bkw ;wM
bt'. 708. @dqwi# Fpd ~ gfjbK oy'. fco @BkfJe# gd Fkwb eo'. nyho
so[i ;pd e' nkfd pykB'. BkE ;pd fsj nzfs gqwkB'.
T[s @fgq;mfB# Fpd eEB eo'. (fJ; ~ ) ;ko s[ge dk Bkw ;wM'. 709.
gfjbK
gfjbK
gfjbK
@fgq;mfB#
pk;Bh
;pd
pesq
Gkyhn?.
e[zdBh
pj[fo
gd
mkBhn?.
Bkw
so[i
s[ge
pk;Bh
;eb
nkfd
;[
fB;ze
;pd
fgS'I
@BkfJe#
gd
i'V'.
fco
(Xosh
s'I
g?dk
j'fJnk
fpqS)
gd
nkozG
ftu
ej'.
okik gd
s[ge dk
@so[
Fpd
o[j
nzs
i'V'.
Bkw
nB[i#
T[s
oy'.
oy'.
(fJj)
fco
s[ge
Fpd
@BkfJe#
dk
dk
Fpd
dk
Bkw
j'
BtK
T[ukoB
eo'.
eEB
eo'.
ikJrk.714.
s[ge
dk
j[zdk
j?.
fJ;
uso'!
fB;u?
eo'.
eo
(fJj)
bt'.715.
s[ge
dk
Bkw
j?.
ethU!
gfjbK
;ko
f;nkD
ehihn? .
T[;
gfjbK @so[ o[j fgq;mfB# (FpdK) ~ w{zj s'I T[ukoB eo'. (fJj) Bkw
gfjbK
eo'.
nfVb
nfVb
nkfd
@XoBhik#
e[ z d Bh
T[ukoB
eEB
(fpqS
d'jok
d'jok
ek;N
dk
T[; fgS'I @okN# Fpd i'V'. nzs T[s @fgq;mfB# gd ~ oy'. (fJj) s[ge dk
Bkw j?, ;ko b'r e'Jh ;z;k B eo'.712. gfjbK @fpqSi# Fpd dk toDB
gd
Fpd ~ i'V'. fJ; fgS'I @fgq;mfB# Fpd ~ oy'. (fJ; dk) wB ftu s[czr
(s[ g e) Bkw ikD bt' . 711.
@cb#
T[ukoh:'. 718.
@ek;N
e[zdBh#
Fpd
dk
T[ukoB
eo'.
(fJ;
~)
s[ge
dk
Bkw
;wM e fus ftu oy'. w{zj s'I @fpqSi pk;Bh# Fpd T[uko'. (fJj) Bkw s[ge
dk j?, fjod ftu t;k bt'.717.
gfjbK @XoJ;# ns nzs T_s @oik# ~ pykB eo'. fco fJ; fgS'I
@e[zdBh# Fpd i'V'. ;ko eth fus ftu (fJj rZb) ;u wzB bt'. (fJ; ~)
s[ge
Bkw
ti'I
;ko
fB;zr
j'
T[ukoB
eo'.718.
F[o{ ftu @so[i pk;Bh# Fpd ej'. (fJj) Bkw s[ge dk j?, ;ko eth
pykBhn?.
wB ftu XkoB eo bt'. fJ; pko wB ftu e'Jh Fzek B oy'. fiE ukj',
fJ;
Bkw
dk
gq:'r
eo
fdU.719.
496
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u"gJh
;;sO
Bkw
wkbk
497
u"gJh
b'r s[ge dk Bkw wB ftu t;kU. fJ; ftu osk fizBk Gd B ;wM'.720.
gfjbK @fgqEh# Fpd dk T[ukoB eo'. fJ; fgS'I @ik# gd i'V'. (fJj)
Bkw s[czr dk wB ftu XkoB eo'. fiE ukj', T_E tos bt'.721. @p;[Xk#
(Xosh) Fpd F[o{ ftu oy'. fJ; fgS @ik# gd i'V'. (fJ; ~) ;G wB ftu
s[ge
dk
Bkw
;wM'.
fJ;
ftu
osk
fizBk
Gd
;wM'.722.
gfjbK @p;[zXqk# (Xosh) Fpd T[uko'. fJ; fgS'I @ik# gd i'V'. ;G fJ;
wB ftu s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ukj', T[E tos bt'.723. gfjbK
Bkw s[ge e ;fG ihn bjhn?. ujhn? ijk sjh gd ejhn?. 723.
Szd
gfjbK
fJj
u"gJh
@pbh;#
dk
(pbK
Bkw
j'trk.
dk
;[nkwh)
fJ;
pykB
eo'.
fco
@pk;Bh#
e'Jh
;zdj
tkbh
rZb
ftu
Fpd
BjhI.
i'V'.
725.
u"gJh
gfjbK @f;zx# Fpd ej'. fco @nfo# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge
dk Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh ;z;k B oy'.726. gfjbK @g[zvohe# (Fo) gd
T[uko'. fJ; fgS'I @nfo# Fpd oy'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I bt'.
fJ; ftu e'Jh Gd B ;wM'.727.
gfjbK @jo iS# (ghbhnK nZyK tkbk Fo) Fpd T[uko'. fJ; fgS'I
@nfo# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko fjod ftu s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ukj',
fJ;
dh
tos'I
eo'.728.
Szd
s[ge
s[czr
gfjbK @fwqroki# Fpd T[uko'. fco @nfo# Fpd eEB eo'. (fJ; ~)
dk Bkw ftuko'. fJ; ftu e'Jh Gd B ;wM'.729.
u"gJh
gfjbK
@fwqroki#
Fpd
T[uko'.
fJ;
fgs'I
@fog[#
gd
i'V'.
;ko
(fJ;
~) s[ge d Bkw ti'I ;wM'. fJ; ftu e'Jh Gd B ;wM'.730. gfjbK @g;[
gs;# (jkEhnK dk okik, Fo) Fpd ej'. fco @nfo# gd ~ i'V'. (fJ; ~)
;G
s[ge
dk
Bkw
;wM'.
fJ;
ftu
e'Jh
coe
;wM'.731.
498
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
d'jok
;;sO
Bkw
wkbk
499
d'jok
;kfonK gF{nK dk Bkw b? e, nzs ftu @;sq[# Fpd i'V'. (fJ; soQK)
;ko s[ge d Bkw pDd ub ikDr.732. gfjbK @fwqr# (gF[) Fpd efj
e fco @gfs# gd oy'. fco @nfo# Fpd ej'. (fJj) Bkw s[czr dk j?. ethU!
ftuko
b t'.733.
Szd
F[o{ ftu @fwqr# Fpd pykB eo'. T[; fgS'I @gfs# Fpd i'V'. fco @fog[#
T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ftuko'.734. gfjbK @f;zrh# gd
Fpd
ej'. fco @nfo# Fpd i'V'. fco @nfo# Fpd oy'. ;G Bkw s[ge d j' iKd
jB.735.
tvk
Sz d
tZ v k
gfjbK @gfs# Fpd T[uko e fco @fwqr# Fpd i'V'. fco @nfo# Fpd
T[uko e s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu fe; gqeko dk e'Jh ;z;k BjhI j?,
;ko eth wB ftu ftuko eo b?D. fiE ukj', gd iK efpZs iK Szd ftu
i'V
u"gJh
Fpd
gfjbK
;sq ;pd ej[ pj[fo pykB'. Bkw s[ge e ;eb gSkB'. 738.
feq;BkfiB gd nkfd T[uko'. sk gkS gfs gd d? vko'.
Bkw s[ge e ;G gfjukB'. :k w? Gd B e'T{ ikB'. 739.
d'jok
@;sq#[
nfVb
gfjbK @joD# Fpd dk toDB eo'. fco @gfs# Fpd i'V'. fco @nfo#
dk T[ukoD eo'. (fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw eo e ;wM'.737.
@f;zrh#
Fpd
gfjbK
Fpd
dk
pykB
dk
T[ukoB
eo'.
@feq;BkfiB#
eo'.
;G
(ekbk
fJ;
fgS'I
@gfs#
Fpd
~)
s[ge
dk
b'r
(fJ;
fuZNk
fjoB)
gd
T[uko'.
Bkw
fco
bt'.
fco
;wM'.738.
@gfs#
Fpd
i'V'. fJ; ~ ;ko s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh nzso B wzB'.739.
d'jok
gfjbK w{zj s'I @B?B'sw# (T[sw B?DK tkbk fjoB) Fpd dk T[ukoB
eo'. fco @gfs# ns @nfo# Fpd efj e s[ge dk Bkw :kd oy bt'.740.
u"gJh
gfjbK
fdU.736.
@;P?sk;P?s
sfB#
(ekb
fuZN
ozr
tkbk,
fjoB)
dk
T[ukoB
eo'.
fgS'I @gfs# Fpd i'V'. fco @fog[# gd dk T[ukoB eo'. fJ; ~ ;G b'r s[ge
dk Bkw ;wM bt' . 741.
nfVb
@fwqrh# (fjoBh) Fpd ~ gfjbK T[uko'. fco @BkfJe# Fpd ej'. fco
@;sq# Fpd efj e (fJ; ~) s[ge dk Bkw ;wM'. fiE fus eo, fJ; gd
~ tos bt' . 742.
500
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
@;s
nfVb
fJj
s[ge
dk
gfjbK
(FpdK)
T[ukoB
eo'.
ekbh
501
s[uk
tkbk,
fjoB)
Fpd
gfjbK ej'.
Bkw
j?,
@T[do
T[uko'.
;G
;s
fJ;
(fJj)
fjod
ftu
uowkfd#
fgS'A
;G
fco
b'r
;wM
(fuN
@BkE#
Bkw
bt'.743.
uwV
gd
s[ge
tkb
gN
tkbk,
ns
fco
@fog[#
i'V'
;wM
bt'.
fjoB)
gd
dk
744.
u"gJh
gfjbK @fe;B fg;m uow# (ekbh uwVh tkbh fgm) gdK ~ T[ u koB eo' .
fco @BkfJe# gd ~ i'V'. fco @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM'.745. @uko[ Bsq# (;[zdo Bso) Fpd F[o{ ftu T[uko'. fco @gfs# Fpd ;'u'.
fco @;sq[ # Fpd ~ i' V ' . fJ; ~ fus ftu s[ c z r dk Bkw ;wM bt' . 746.
@B?B'sw# (T[sw B?DK tkbk fjoB) gd F[o{ ftu oy'. fco @BkfJe# gd
i'V'. fco @;sq# Fpd dk pykB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.747.
gfjbK
Fpd
i'V'.
@fdOrh#
fco
(;[`do
@;sO[#
nZyK
Fpd
tkbk
oy'.
fjoB)
fJ;
~
s[ge
T_uko'.
dk
T_;
Bkw
fgS'A
;wM
@BkfJe#
bt'.748.
@uyh# (;' j DhnK nZ y K tkbk fjoB) Fpd dk gfjbK T[ u koB eo' . fco
@gfs# Fpd i'V'. fco @;sq# Fpd dk pykB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM'.749. @fwqrh nfXg# (fjoBh dk gsh, fjoB) ~ gfjbK T[uko'. fco @gfs#
gd i'V'. fco @;sq# Fpd ~ pykB'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.750.
gfjbK @fwqrhokN# Fpd ej'. fco @gfs# gd ~ i'V'. nzs ftu @;sq#
Fpd Tuko'. (fJ; ~) ;ko wB ftu s[ge dk Bkw ;wM'.751. @fwqrh fJzdq#
Fpd nkfd F[o{ ftu oy'. fco @BkfJe# gd i'V'. fco @fog[# gd eEB eo'.
(fJ;
soQK)
fus
ftu
s[czr
dk
Bkw
;wM
bt'.752.
@fwqrh J;o# (fjoB) Fpd ~ gfjbK T[uko'. fco @gfs# Fpd ~ i'V'.
nzs
ftu
@;sq[#
Fpd
oy'.
(fJ;
~)
;ko
s[czr
dk
Bkw
;wM'.753.
nfVb
nfiBk# (fuZNh
wkbk
fJ; fgS'A fco @gfs# Fpd ~ i'V'. fco @;sq# Fpd ~ nzs ftu eEB eo'.
nf;s
Bkw
gfjbK
@fwqrhoki#
(Fo)
(Fpd)
dk
T[ukoB
eo'.
T[;
fgS'I
@BkfJe#
Fpd i'V fdU. fco T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. ;G us[o g[oF
fJ;
s[ge
dk
Bkw
;wM
bt'.754.
gfjbK @fwqfri# (fjoBh dk pZuk, fjoB) ~ w[y s'I ej'. fco @BkfJe#
gd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq[# Fpd ej'. ;ko ;{MtkB fJ; ~ s[ge dk
Bkw ;wM b? D .755.
502
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
503
T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. ;G us[o b'r (fJ; ~) s[ge dk Bkw
;wM
w[y s'I gfjbK @fwqrh# Fpd T[uko'. (fco) T[; fgS'I @BkfJe# Fpd oy'.
b? D .756.
u"gJh
gfjbK @fwqrh nB[i# (fjoBh dk S'Nk Gok) (Fpd) ej'. fco @BkfJe# gd
i'V'. fco @;sq# Fpd eEB eo'. fJ; ~ ;G b'r s[czr dk Bkw ;wM'.757.
gfjbK @fwqrh nB[i# Fpd ej'. T[; fgS'I @BkfJe# Fpd i'V'. fco @;sq#
gd eEB eo'. (fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw ;wM'.758.
gfjbK
@fwqrh
nB[i#
Fpd
dk
T[ukoB
eo'.
fJ;
fgS'I
@BkfJe#
Fpd
i'V'. fco @;sq# Fpd eEB eo'. ;G b'r wB ftu (fJ; ~) s[czr dk Bkw
;sq ;pd e' pj[o pykB'. Bkw s[czr ;G? ihn ikB'. 759.
;wM'.759.
gfjbK @fwqrh otD# (fjoB) Fpd eEB eo'. fco @BkfJe# gd i'V'. fco
nfVb
g?dk
ehsk
j'fJnk
pZuk,
fjoB'Nk)
Fpd
gfjbK @fwqrhik# (fjoB) T[uko e, fco @gfs fog[# Fpd nzs ftu T[uko'.
(fJj) Bkw s[ge dk j?. u`r eth ftuko eo b?D. 762.
gfjbK @fsqDuo# (xkj uoB tkbk gF{, fjoB) Fpd T[uko e fco @gfs
nfo#
Fpd
ej'.
(fJj)
Bkw
s[ge
dk
pDdk
j?.
;{MtkB
ftuko
b?D.763.
nfVb
@fsqDuo# Fpd dk gfjbK T[ukoB eo'. fco @BkE# Fpd ~ i'V'. T[; d
nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJj) Bkw s[ge dk j?. ;G ;wMdko b'r ;wM
b?D.764.
dk
d'jok
(fjoB
ej'. T[; fgS'I @BkfJe# gd i'V'. fco @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) wB
ftu pzd{e dk Bkw ;wM bt'.761.
@fwqrikfJe#
gfjbK @fsqDGy# dk T[ukoB eo'. T[; fgS'I @BkfJe# gd i'V'. (fco) T[;
d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. gqphB'! (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ftuko
bt'.765.
u"gJh
504
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
Bkw
wkbk
505
nfVb
i'V'. fco @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw j?. ;G ;{MtkB ;wM
b?D.767.
~ eEB eo'. (fJ; ~) ;ko ftuko g{ote s[ge dk Bkw ;wM b?D.768.
gfjbK @fsqDjk fog[# dk toDB eo'. T[; fgS'I @BkE# gd i'V'. fco nzs
T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; soQK) s[ge dk Bkw pD ikJrk. ;ko/ ;{MtkB
;wM
b? D .769.
d'jok
(fJj)
gfjbK @fsqDfog[# gd efj e, (fco) nzs T[s @gfs fog[# Fpd i'V'.
Bkw s[czr dk j?, ;G ;wMdko'! ftuko bt'.770.
u"gJh
gfjbK @fsqDfog[# Fpd dk T[ukoB eo'. fJ; fgS'I @BkfJe# gd i'V'. fco
@;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'.771.
gfjbK
@G{iKse#
(xkj
]sw
eoB
tkbk,
fjoB)
Fpd
T[uko'.
fco
@BkfJe# gd i'V'. fco @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) wB ftu s[czr dk Bkw
;sq ;pd e' pj[fo GfDi?. Bkw s[czr uhB fufs fbi?. 772.
ftuko
gfjbK @fgqEhi nfo# (xkj dk t?oh fjoB) Fpd dk T[ukoB eo'. T[;
fgS'I @BkfJe# Fpd ~ i'V'. fco @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) ;ko s[ge
dk Bkw ;wM'.773.
nfVb
gfjbK @G{ ;[s fog[# (G{wh d g?dk ehs xkj dk t?oh, fjoB) Fpd ~ ej'.
bt' . 772.
fco T[; fgS'I @BkE# Fpd i'V'. T[; d nzs ftu @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ;
~)
;ko
gqphB
s[ge
dk
Bkw
;wM
b?D.774.
u"gJh
gfjbK @T[ofti# (Xosh dk g[Zso, xkj) Fpd T[uko'. fco @fog[ BkfJe#
Fpd i'V'. fco @;sq# Fpd dk toDB eo'. (fJ; ~) s[czr dk Bkw wB ftu
ftuko bt' . 775.
506
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
507
gfjbK @p?;[zXoik# (Xosh dk g[Zso, xkj) ns/ @;sq# Fpd T[uko'. nzs ftu
@BkfJe# Fpd i'V'. fco @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) wB ftu p`d{e dk
Bkw
XkoB
eo'.776.
gfjbK @X{foB# (Xosh) Fpd dk T[ukoB eo'. T[; fgS'I @ik fog[# gd dk
eEB eo'. fco @;sq# Fpd dk toDB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw gSkD'.777.
gfjbK @dPhgfB# (;ZsK dPhgK tkbh Xosh) Fpd oy'. T[; fgS'I @ik uo#
Fpd eEB eo'. fco @;sq#[ Fpd dk eEB eo'. ;G (fJ; ~) s[ge dk Bkw
;wM'.778.
gfjbK @f;;NfB# (f;qFNh) gd T[uko'. T[; fgS'I @ik uo# Fpd i'V'. fco
@;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) fus ftu s[czr dk Bkw ;wM bt'.779.
gfjbK @XofB# Fpd dk T[ukoB eo'. fgS'I @ik uo# Fpd i'V'. fco @;sq[#
Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge dk Bkw ;wM'.780.
gfjbK @Xok# Fpd ~ F[o{ ftu ej'. T[; fgS'I @ik uo# Fpd i'V'. fco
@;sq[# Fpd dk eEB eo'. fJ; ~ ;G s[czr Bkw ti'I fus ftu XkoB eo'.781.
d'jok
gfjbK @G{fwi# (Fpd) efj e fco @uo# gd dk T[ukoB eo'. fco @fog[#
ej'.
(fJj)
s[czr
dk
Bkw
j?.
ethU!
ftuko
bt'.782.
u"gJh
gfjbK @dqwBh# (fpqSK tkbh Xosh) Fpd T[uko'. (fco) @ik uo# efj e
@BkfJe# gd i'V'. fco @;sq# Fpd dk toDB eo'. (fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw
;wM bt' . 783.
gfjbK @fpqSfBi# (xkj) dk T[ukoB eo'. fgS'I @uoBkfJe# gd i'V'. fco
@;sq# Fpd dk toDB eo'. (fJ; ~) fus ftu s[czr dk Bkw ;wM bt'.784.
gfjbK
Fpd
i'V'.
@XoJ;oDh#
fco
@;sq#
(fpqSK
Fpd
tkbh
dk
Xosh)
eEB
eo'.
Fpd
(fJ;
ej'.
T[;
fgS'I
@ik
uo#
~)
;G
s[ge
dk
Bkw
;wM'.785.
gfjbK @XokokNBh# (fpqSK tkbh Xosh) Fpd T[uko'. fco @ik uo BkfJe#
Fpd i'V'. (fJBQK ~) ;G s[ge d Bkw ;wM'. fJ; ftu osk fizBk coe B
wB'.786.
nfVb
nfVb
ehihn? .
gfjbK @pkfoXBh# (ib tkbh Xosh) Fpd T[uko'. fco @ik uo BkfJe#
Fpd nzs ftu i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw
j'
ikJrk,
;G
;{MtkB
ikD
b?D.787.
508
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
509
uo# gd i'V'. T[; d nzs ftu @;sq# Fpd oy'. gqphB (fJ; ~) s[ge dk Bkw
;wM
b? D .788.
gfjbK @Bhookf;# (ib dh ok; tkbh, Xosh) Fpd dk T[ukoB eo'. T[;
d nzs T[s @ik uo BkfJe# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd ej'. (fJ;
~)
;ko
;uw[u
s[ge
dk
Bkw
;wM'.789.
u"gJh
ftu
s[czr
dk
Bkw
;wM
bt'.790.
nfVb
wkbk
gfjbK @;kw[dqfB# (;w[zdo tkbh Xosh) Fpd T[uko'. fco T[; Bkb @ik
Bkw
gfjbK
@BhoXBh#
(Xosh)
Fpd
dk
T[ukoB
eo'.
(T[;)
gS'I
@ik
uo
BkfJe# gd i'V'. nzs ftu @Fsq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;ko gqphB s[ge dk
Bkw
;wM' . 791.
d'jok
gfjbK @ib ok;BBh# Fpd dk T[ukoB eo'. T[; fgS'I @ik uo BkfJe# gd
i'V'. fco nzs T[s #;sq# Fpd ej'. (fJj) ;kok s[ge dk Bkw pDdk j?, eth
b' r
ftuko
b? D .793.
u"gJh
gfjbK @ezfBXBh# (ib tkbh Xosh) Fpd ej'. fco @ik uo BkfJe# Fpd
i'V'. (fco) nzs T[s @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw
;wM'.794.
gfjbK @nzp[iBh# (Xosh) Fpd eEB eo'. (nzs T[s) @ik uo BkfJe# gd
i'V'. fco @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) s[czr d Bkw ti'I wB ftu ;wM
bt'.795.
510
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
511
gfjbK @ibBh# (Xosh) Fpd ej'. T[; fgS'I @ik uo gfs# gd i'V'.
(fco) nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge dk Bkw
;wM'.796.
gfjbK @gkfBfB# (gkDhnK tkbh Xosh) Fpd ej'. (fco) nzs s @ik uo
gfs# Fpd T[uko'. fco @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge dk
Bkw
;wM' . 797.
gfjbK @nzp[iBh# (Xosh) Fpd eEB eo'. T[; d nzs T[s @ik uo gfs#
Fpd ej'. fco s[;hI @;sq# Fpd i'V fdU. (fJ; ~) ;ko s[ge d Bkw ti'I
gSkD'.798.
d'jok
d'jok
gfjbK @pkfofB# Fpd T[uko e, fco @ik uo Xo# gd i'V'. (fco) @;sq#
ej'. (fJ; soQK) s[c`r dk Bkw (pDdk j?). ftdtkB ;'u b?D.799.
Fpd
nfVb
;pdkfd
T[ u koB
;ko
ftuko
eo
b?D.800.
ehihn? .
fco @;sq# Fpd ~ nzs T[s oy'. (fJj) s[ge dk Bkw pD ikJrk. ;G gqphB
ftuko
b? D .801.
u"gJh
fco
bt'.802.
gfjbK @nzp[dBh# (gkDh d ;kroK tkbh Xosh) eEB eo'. fco @ik uo
BkfJe# gd i'V'. fco @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
ftuko'.803.
gfjbK @jfoBh# (Xosh) Fpd T[uko'. fco @ik uo BkfJe# gd i'V'. fco
@;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.804.
gfjbK @pkfodBh# (Xosh) Fpd oy'. fco @ik uo BkfJe# gd ~ i'V'.
fco @;sq# Fpd ~ T[uko'. (fJ; ~) ;G fjod ftu s[ge dk Bkw ;wM'.805.
gfjbK @BfdBh# (Xosh) Fpd T[uko'. (fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge dk Bkw ;wM'.806.
512
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
513
gfjbK @B:Bh# (BdhnK tkbh Xosh) Fpd w[y s'A ej'. fco @ik uo
BkfJe# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJj) s[ge dk
Bkw
j'
wkbk
nfVb
Bkw
ikJrk.
;ko
wB
ftu
Xko
bt'.807.
gfjbK @;osfB# (BdhnK tkbh Xosh) Fpd w[y s'A eEB eo'. fco @ik
uo BkfJe# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJj) s[ge dk
Bkw
j?,
;ko
;wMdko
b'r
ftuko
b?D.808.
gfjbK @BkfdfB# (BdhnK tkbh Xosh) Fpd w[y s'I T[uko e fco @ik uo
BkfJe# gd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJj) s[ge dk Bkw
j?.
;G
;{MtkB
ftuko
b?D.809.
gfjbK @ibBh# (ib tkbh Xosh) Fpd w[y ftu'I T[ukoB eo e fco @ik
uo BkfJe# gd i'V'. T[; fgS'I @;sq# Fpd ~ nzs T[s eEB eo'. (fJj) Bkw
@ik uo BkfJe# gd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJj) Bkw s[ge
dk
j?.
;G
fwso'!
ikD
bt'.811.
@eokofB#
(e`fYnK
tkbhnK
BdhnK
tkbh
Xosh)
Fpd
w{zj
s'I
T[uko'. fco @ik uo BkfJe# Fpd ~ fus ftu'I T[uko'. T[; d nzs ftu @;sq#
;pdkfd
T[ u koB
ehihn? .
gfjbK @cBBBh# (MZrK tkbhnK BdhnK tkbh Xosh) Fpd ~ T[uko'. fco
@ik uo BkfJe# Fpd i'V'. T[; d nzs ftu @;sq# Fpd pykB eo'. (fJj) s[ge
dk
Bkw
j?.
;G
;wMdko'!
gSkD
bt'.813.
gfjbK
@fpqS
ezdfBfB#
(nkgD
gqtkj
Bkb
fpqSK
s'VB
tkbhnK
BdhnK tkbh Xosh) (Fpd dk) pykB eo'. fco @ik uo BkfJe# gd i'V'. T[;
d nzs ftu @;sq# Fpd ej'. (fJj) s[ge dk Bkw j?. ;G us[o b'r gSkD
b?D.814.
514
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
d'jok
;;sO
Bkw
wkbk
515
d'jok
gfjbK @ib o; ;BBh# (ib Bkb fGih j'Jh Xosh) (Fpd) efj e nzs
ftu @ik uo gfs# Fpd i'V'. (fco) @;sq# gd eEB eo'. (fJ; soQK) s[ge d
nBzs Bkw pDd iKd/ jB.815.
gfjbK @feqsnfoBh# (e`Y Bkb t?o eoB tkbhnK BdhnK tkbh Xosh) gd
i'V e fco @ik uo BkE# Fpd T[uko'. (fco) @;sq# Fpd dk T[ukoB eo'. (fJj)
s[ge
u"gJh
dk
;sq ;pd ej[ pj[fo T[uko'. Bkw s[ge e ;eb fpuko'. 818.
eb[Bk;BfB nkfd GfDi?. ik uo efj BkfJe gd fdi?.
;sq ;pd fsj nfs T[uohn?. Bkw s[ge ;eb fpuohn?. 819.
nfVb
fbnk
ikt.816.
gfjbK @eqko ezdBhfB# (e`Y YkD tkbhnK BdhnK) Fpd oy'. fco @ik uo
BkfJe# gd i'V'. fco @;sq# Fpd ~ eEB eo'. wB ftu (fJj) s[czr dk Bkw
eo
bt'.
817.
gfjbK @eqko nkfoBh# Fpd ej'. (T[; ftu) @ik uo BkfJe# gd i'V'. fco
(T[; ftu) @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.818.
gfjbK @eb[Bk;BfB# (gkg BkF eoB tkbh rzrk) Fpd ej'. (fco) @ik
uo BkfJe# gd i'V'. T[; d nzs ftu @;sq# Fpd efj fdU. fJ; ~ ;G s[ge
dk
Bkw
ftuko
bt'.819.
nfVb
;wM
u"gJh
XkoB
eqko nkfoBh nkfd pykB'. ik uo efj BkfJe gd mkB'.
Bkw
gfjbK
@rzrfB#
(rzrk
BdhnK
tkbh
Xosh)
Fpd
ej'.
fco
@ik
uo
BkfJe# gd i'V'. fco T[; d nzs T[s @;sq# Fpd oy'. (fJ;) ~ s[ge dk Bkw
;G
u"gJh
gqphB
ftuko
b?D.820.
u"gJh
gfjbK @iB[tfB# (rzrk Bdh tkbh Xosh) gd T_ukoB eo'. fco @ik uo
BkfJe# gd eEB eo'. fco @;sq# Fpd dk toDB eo'. (fJ; ~) fus ftu s[czr
dk Bkw ;wM bt'.821.
nfVb
b'r
gfjbK
@GkrhoEBh#
(GrhoE
d[nkok
fbnkTI[dh
Bdh
rzrk
tkbh
Xosh)
gd ~ ej'. fco @ik uo BkfJe# gd i'V'. @;sq# gd ~ T[; d nzs T[s ftuko'.
(fJj) s[ge dk Bkw pDdk j?. ;G gqphB' ! ftuko bt'.822.
u"gJh
gfjbK @iNfBfB# (iNK s'I fBebD tkbh Bdh rzrk tkbh Xosh) (Fpd)
T[uko'. T[; fgS'I @ik uo BkfJe# gd i'V'. fco @;sq# Fpd eEB eo'. fJ; ~
;G
b'r
s[ge
dk
Bkw
;wM'.823.
516
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
517
gfjbK @Bdh okNfBfB# (Fpd) ej'. fco @ik uo BkfJe# Fpd oy'. fco
@;sq# Fpd ~ ej'. (fJ; ~) s[czr dk Bkw wB ftu ;wM bt'.824.
gfjbK @Ghyw iBfBfB# (rzrk tkbh Xosh) Fpd ej'. fco @ik uo gfs#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. fJ; ftu e'Jh Gd dh rZb
B ej' . 825.
gfjbK @Bdh Jh;qfBfB# (rzrk tkbh Xosh) Fpd ej'. (fco) @ik uo
BkfJe# gd i'V'. fco @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw ;wM
bt'.826.
gfjbK @Bdh okifBfB# (rzrk tkbh Xosh) ej'. (fco) @ik uo BkfJe#
Fpd ej'. fco @;sq# Fpd w[y s'A p'b'. (fJ; ~) fus ftu s[czr dk Bkw ;wM
bt'.827.
gfjbK @BfdBkfJefBfB# (BdhnK dh BkfJek rzrk tkbh Xosh) gd pykB
eo'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'. T[; ftu wro'I @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ;
~) wB ftu s[czr dk Bkw ;wM bt'.828.
gfjbK @;fos;qfBfB# (BdhnK dh ;[nkwBh rzrk tkbh Xosh) Fpd ej'.
(T[; ftu) @ik uo BkfJe# gd i'V'. fco @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;G
b'r s[ge dk Bkw ;wM'.829.
gfjbK @;fosk pofBfB# (rzrk Bdh tkbh Xosh) Fpd T[uko'. fco @ik
uo BkfJe# Fpd i'V'. wro'I @;sq# Fpd ej'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge dk Bkw
;wM'.830.
;sq ;pd e' pj[fo pykB'. Bkw s[ge e ;G ihn ikB'. 831.
d'jok
wB
ftu
;wM
bt'.831.
d'jok
gfjbk @;fosk fBqgfBfB# (rzrk Bdh tkbh Xosh) (Fpd) w{zj s'I T[ukoB
eo'. fco @ik uo gfs (Fpd) ej e/ @;sq# Fpd ej'. (fJ; ~) wB ftu s[ge
dk
Bkw
;wM
bt'.832.
nfVb
gfjbK @so`rfB okifB# (rzrk tkbh Xosh) Fpd ~ T[ukoB eo'. fco
@ik uo# efj e @BkfJe# gd i'V bt'. (fco) T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB
gfjbK @Bdh fBqgfBBh# (rzrk Bdh tkbh Xosh) w[y s'I pykB eo'. fco
@ik uo BkfJe# gd ~ i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;ko
s[ge
Bkw
ti'I
ftuko
bt'.834.
518
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u"gJh
;;sO
Bkw
wkbk
519
u"gJh
gfjbK @iw[BBh# (iwBk tkbh Xosh) Fpd dk T[ukoB eo'. (fco) @ik
uo BkfJe# Fpd i'V'. fco (nzs T[s) @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) s[czr
dk Bkw ;wM bt'.835.
gfjbK @ekfbzdqfBBh# (iwBk Bdh tkbh Xosh) Fpd ej'. (fco) @ik uo
BkfJe# gd i'V'. fco @;sq# gd ~ eEB eo'. (fJj) Bkw ;G b'r s[ge d
;sq ;pd e' pj[fo pykB'. ;G ;qh Bkw s[ge e ikB'. 836.
;wM'.836.
fe;B pbfGfB nkfd GfDi?. ik uo efj BkfJe gd fdi?.
;sq ;pd e' pj[fo pykBhn?. ;G ;qh Bkw s[ge e ikBhn?. 837.
gfjbK @fe;B pbfGfB# (iwBk Bdh tkbh Xosh) Fpd ej'. (fco) @ik
uo BkfJe# Fpd dk T[ukoB eo'. wro'I @;sq# Fpd ~ i'V'. (fJj) s[ge dk Bkw
j?,
;G
ikD
gfjbK
bt'.837.
@p;[dti
pbGBfB#
(iwBk
Bdh
tkbh
Xosh)
Fpd
T[uko'.
(fco) @ik uo BkfJe# gd oy'. ;G (fJ; ~) s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu osk
fizBk Gd B ;wM'.838.
nfVb
gfjbK @p;[dt# d ;ko Bkw T[uko'. fJ; fgS'I @ik pbGBh# (iwBk Bdh)
gd ~ i'V'. wro'I @ik uo fog[# Fpd dk eEB eo'. (fJBQK ~) ;G b'r s[ge
u"gJh
Bkw
ftuko
bt'.839.
u"gJh
gfjbK @f;nkw pbGk# (iwBk Bdh tkbh Xosh) ej'. @ik uo BkfJe# gd
i'V'. wro'I @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.840.
gfjbK @w[;bhXo pbGk# Fpd ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'. wro'I
@;sq# Fpd dk pykB eo'. (fJ; ~) s[ge dk Bkw ;wM bt'.841.
(gfjbK) @pkg[oXo pbGk# (Fpd) ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V
fdU. wro'I @;sq# gd dk eEB eo'. (fJ; ~) ;G b'r wB ftu s[ge dk Bkw
;wM'.842.
gfjbK @p`;hXo XofBfB# (fe;B dh XkoB ehsh Bdh iwBk tkbh Xosh)
Fpd oy'. fco @ik uo gfs# Fpd ~ ej'. wro'I @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ;
~)
;G
s[ge
dk
Bkw
;wM'.843.
;sq ;pd e' pj[fo pykB'. ;G ;qh Bkw s[ge e ikB'. 844.
eo'. wro'I @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.844.
;sq ;pd e' pj[fo pykBj[. ;G ;qh Bkw s[ge e ikBj[. 845.
520
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
i'V'.
gfjbK
T[; d
;wM
nfVb
Bkw
wkbk
521
bt' . 846.
nfVb
gfjbK @ikd' okfJ pbGk# Fpd nky'. fco @ik uo BkfJe# Fpd i'V'. T[;
d nzs ftu @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G f;nkD b'r s[ge dk Bkw ;wM
b?D.848.
(fJ;
~)
us[o
b'r
s[ge
dk
Bkw
;wM
b?D.849.
dk
Bkw
;wM
bD.850.
u"gJh
u"gJh
gfjbK @d[nkoe nfBfB# (iwBk tkbh Xosh) Fpd dk eEB eo'. (fco)
@ik uo BkfJe# gd ~ i'V'. wro'I @;sq# Fpd ~ ej'. (fJ; ~) ;G s[ge dk
Bkw
;wM' . 851.
gfjbK @id[BkEBBh# Fpd eEB eo'. fco @ik uo# efj e @BkfJe# gd
i'V'. wro'I @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I ikD
bt'.852.
nfVb
d[ n kotsh
BkfJefBfB
nkfd
T[ u kohn? .
nfVb
gfjbK @d[nkoktsh BkfJefBfB# (iwBk Bdh tkbh Xosh) Fpd ej'. fco
@ik uo BkfJe# Fpd ~ i'V'. fJ; d nzs ftu @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJj)
s[ge
dk
Bkw
pD
iKdk
j?,
;G
gqphB
ftuko
b?D.854.
522
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u"gJh
;;sO
Bkw
wkbk
523
u"gJh
gfjbK @d[nkoek XBBh# Fpd eEB eo'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd ej'. (fJ; ~) wB ftu s[czr dk Bkw ftuko bt'.855.
gfjbK
@d[nkoeIdqfBfB#
(iwBk
Bdh
tkbh
Xosh)
Fpd
ej'.
(fco)
@ik
uo gfs# FpdK ~ Bkb i'V'. (fco) nzs T[s @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~)
;G s[ge dk Bkw wB bt'.856.
gfjbK @d[nkokts/;qfB# (iwBk Bdh tkbh Xosh) Fpd eEB eo'. (fco)
@ik uo gfs# FpdK ~ i'V'. wro'I @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;sq ;pd e' pj[fo T[uohn?. ;G ;qh Bkw s[ge e Xohn?. 857.
idP;fB nkfd T[ukoB ehi?. ik uo efj BkfJe gd dhi?.
;sq ;pd e' pj[fo pykBj[. ;G ;qh Bkw s[ge gfjukB'. 858.
;wM'.857.
gfjbK @idP;fB# (iwBk Bdh tkbh Xosh) Fpd T[uko'. (fco) @ik uo
BkfJe# Fpd i'V'. wro'I @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM'.858.
@irs;ofBfB#
Fpd
dk
T[ukoB
eo'.
(fco)
@ik
uo
BkfJe#
dk gdK ~ i'V'. wro'I @;sq# Fpd dk eEB eo'. fJ; ~ ;G s[ge dk Bkw
;wM'.860.
nfVb
@nBe
d[zdGik
pbGfB#
(feqFB
dh
fgnkoh
iwBk
tkbh
Xosh)
(gd) dk T[ukoB eo'. fco @ik uo BkfJe# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq#
ftuko
eo
b?D.862.
u"gJh
524
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
525
nfVb
gq b z p xB[
nB[ i BBh
nkfd
pykBhn? .
nB[ i fBBh
nkfd
nfVb
Bkw
GBhihn? .
;wM'.867.
gfjbK
@ekwgkb
nB[ifBBh#
(ekw
ntsko
god[wB
gkbD
tkb
feqFB dh okDh iwBk Bdh tkbh Xosh) dk eEB eo'. fco @ik uo BkfJe# gd
i'V'. T[; d nzs ftu @;sq[# Fpd ~ T[uko'. (fJ; ~) ;ko fwso s[ge dk Bkw
eoe
gfjbK @jb nk:[X nB[ifBBh# (jb @;sq# XkoB eoB tkb pbdt dh
S'Nh GoikJh iwBk Bdh tkbh Xosh) dk eEB eo'. fco @ik uo BkfJe# efj
;wM' . 868.
e T[; d nzs T[s/ @nfo# gd ethU! efj fdU. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM bt' . 869.
gfjbK @fotfs otB nB[ifBBh# (otsh Bkb owD eoB tkb pbdt dh
S'Nh GoikJh iwBk Bdh dh Xosh tkbh) Fpd toDB eo'. wro'I @ik uo
BkfJe# gd i'V'. T[; d nzs ftu @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; soQK) ;G fJ;
s[ge
Bkw
;wM
bt'.870.
u"gJh
gfjbK @okw nB[ifBBh# (pbokw d S'N Gok feqFB dh gsBh iwBk Bdh
tkbh Xosh) ej'. (fco) @ik uo gfs# gd i'V'. wro'I @;sq# Fpd dk eEB eo'.
(fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.871.
gfjbK @pbdt nB[iBh# (Fpd) ej'. (fco) @ik uo BkfJe# gd eEB
eo'. wro'I @;sq# Fpd efj fdU. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw eoe ikD'.872.
nfVb
dk
Bdh
tkbh
Xosh)
T[uko'.
fco
@ik
uo
BkfJe#
gd
i'V'.
T[;
nzs ftu @;sq# Fpd dk T[ukoB eo'. (fJ; ~) ;G ;{MtkB s[ge dk Bkw
;wM'.873.
526
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
527
iwBk Bdh dh Xosh) ej'. fco @ik uo BkfJe# Fpd i'V'. T[; d/ nzs T[s/ @;sq#
nkfd T[ u koB
ehihn? .
gfjbK
gfjbK
nfoBfB#
@ef;:KsefBfB#
(e;h
Fpd
d?Is
T[uko'.
t?oh
dk
nzs
eoB
fco
@ik
uo
feqFB
dh
gsBh
tkb
feqFB
dh
okDh
BkfJe#
gd
i'V'.
T[;
b?D.875.
dh Xosh) eEB eo'. fco @ik uo BkfJe# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd
Xosh)
d?Is
tkbh
(fsqDktos
iwBk
Bdh
@fsqDktos
(fJ;
~)
;ko
p[ZXhwkB
s[ge
dk
Bkw
;wM
b?D.876.
gfjbK
@;eNk;[o
jBfBfB#
(;eNk;[o
wkoB
tkb
feqFB
dh
gsBh
iwBk Bdh tkbh Xosh) Fpd ~ pykB eo'. fco @ik uo BkfJe# Fpd ~ i'V'.
Bkw
u"gJh
T[; d nzs T[s @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;ko frnkBh b'r s[ge dk
eoe
;wM
b?D.878.
u"gJh
gfjbK @;[o nofBfB# (w[o d?Is d t?oh feqFB dh gsBh iwBk Bdh tkbh
Xosh) Fpd ej'. (fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'. wro'I @;sq# Fpd ~ eEB
eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.879.
gfjbK
@BoeKsefBfB#
(Boek;[o
dk
nzs
eoB
tkb
feqFB
dh
gsBh
iwBk Bdh tkbh Xosh) pykB eo'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'. wro'I @;sq#
Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ej'.880.
528
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
Bkw
wkbk
529
nfVb
gfjbk @w[o wodfBfB# (w[o okyF ~ wkoB tkb ;qh feqFB dh gsBh
iwBk
Bdh
tkbh
Xosh)
Fpd
dk
T[ukoB
eo'.
fco
@ik
uo
BkfJe#
gd
i'V'. T[; s'I pkd @;sq# Fpd ~ nzs T[s eEB eo'. (fJ; ~) ;ko us[o
s[ge
dk
Bkw
;wM
b?D.883.
u"gJh
u"gJh
gfjbK @wX[ ;{dBfBfB# (wX[ oky; ~ wkoB tkb feqFB dh gsBh iwBk
Bdh tkbh Xosh) Fpd dk eEB eo'. (fco) @ik uo BkfJe# Fpd i'V'. wro'I
@;sq# Fpd ej'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.884.
nfVb
nfVb
gfjbK
@wX[
Bdh
tkbh
Xosh)
T[s
@;sq#
Fpd
d[zdBBh#
~
(wX[
w[y
eEB
d?Is
wkoB
tkb
feqFB
s'I
T[uko'.
fco
@ik
uo
fJzdq#
eo'.
(fJ;
~)
;G
gqphB
dh
i'V'.
gsBh
T[;
b'r',
s[ge
fco
@ik
iwBk
d
nzs
dk
Bkw
;wM'.885.
gfjbK
@wX[
Bk;BBh#
Fpd
w{zj
s'I
eEB
eo'.
uo
J;[o#
FpdK ~ i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G f;nkfDU,
s[ge
ekbiw[ B
nfoBfB
;pdkfd
pykBhn? .
dk
Bkw
gfjbK
;wM'.886.
@ekb
iw[B
nfoBfB#
Fpd
T[uko'.
fco
@ik
uo
BkfJe#
Fpd
i'V'. T[; d nzs ftu @;sq# Fpd ej'. (fJ; ~) ;G ;[fwso s[ge dk Bkw
;wMD.887.
nkfd
gfjbK @Boe nfoBfB# (Boek;[o d t?oh ;qh feqFB dh gsBh iwBk Bdh
tkbh Xosh) w[y s'I T[uko'. fco @ik uo BkfJe# Fpd ~ i'V'. T[; d nzs T[s
@;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB s[ge dk Bkw ;wMD.888.
gfjbK @ez; e;[ eoyBDh# Fpd ej'. fco @ik uo BkfJe# gd i'V'.
T[; d/ nzs T[s/ @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB s[ge dk
Bkw
GfDihn? .
;wMD.889.
gfjbK
@pk;[fdt;BfBBh#
(p;[dt
dh
;zskB
feqFB
dh
gsBh
iwBk
Bdh
tkbh Xosh) (Fpd) ej'. fco @ik uo BkfJe# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq#
Fpd
eEB
eo'.
(fJ;
~)
;ko
p[ZXhwkB
s[ge
dk
Bkw
;wMD.890.
530
;qh
nBed[ z d G ; fBfB
d;w-rqzE
nkfd
;kfjp
;;sO
T[ u kohn? .
gfjbK
@nfBe
d[zdG;BfB#
Bkw
(nBe
wkbk
531
BrkfonK
tkb
p;[dt
g[Zso
feqFB
dh gsBh iwBk Bdh tkbh Xosh) ~ T[uko'. fco @ik uo BkfJe# Fpd i'V'.
T[; d nzs T[s @;sq# Fpd dk pykB eo'. (fJ; ~) ;ko fwso s[ge dk Bkw
;wMD.891.
gfjbK
iwBk
Bdh
i'V'.
T[;
BkokfJBBh
s[ge
dk
nkfd
T[ u koB
ehihn? .
nkfd
T[ u koB
tkbh
d
Bo
e;fBfB#
(oZ;hnK
Bkb
e;
rJ
Xosh)
Fpd
dk
T[ukoB
eo'.
fco
@ik
T[s
@;sq#
Fpd
nzs
Bkw
gfjbK
T[ukoB
eo'.
fco
feqFB
uo
;ko/
dh
gsBh
BkfJe#
us[o
Fpd
ftnesh
;wMD.892.
@BkokfJBBh#
Fpd
T[ukoB
eo'.
fco
@ik
uo
oki#
Fpd
i'V'.
T[; d nzs T[s #;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;ko p[ZXhwkB s[ge dk
Bkw
;wMD.893.
@o;
gfjbK @pkokb:BfB# Fpd ~! w[y s'I T[uko'. fco @ik uo BkE# Fpd
~
i'V'.
T[;
fgS'I
@;sq#
Fpd
dk
pykB
eo'.
@Bhokb:Bh#
Fpd
dk
T[ukoB
fJ;
~)
;G
s[ge
dk
Bkw
;wMD.894.
ehihn? .
gfjbK
eo'.
wro'I
@ik
uo
gfs#
Fpd
i'V'. T[; s'I pkd @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) ;ko gqphB b'r s[ge
dk
Bkw
gfjbK
@Bko
esfBfB#
(gkDh
xo
tkbh
Xosh)
Fpd
dk
T[ukoB
eo'. fco @ik uo BkfJe# gd ~ i'V'. T[; d/ nzs T[s/ @;sq# gd eEB eo'.
(fJ; ~) ;G gqphB s[ge dk Bkw ;wMD.896.
ikDB.895.
gfjbK
@ib
pk;BBh#
nkfd
Fpd
T[uko'.
fco
@ik
uo
BkE#
Fpd
i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;ko fwso s[ge dk Bkw
;wMD.897.
u"gJh
gfjbK @ib esBBh# Fpd ej'. fco @ik uo gfs# Fpd i'V'. fco @;sq#
Fpd wro'I ej'. (fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw ;wM bt'.898.
532
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
wkbk
ej'.
fco
533
nfVb
Bkw
gfjbK
@ib
pk;BBh-#
Fpd
@ik
uo
BkE#
Fpd
i'V'.
T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;ko gqphB s[ge dk Bkw
;wMD.899.
u"gJh
gfjbK @ib XkwBBh# Fpd ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'. wro'I
;sq ej[ pj[fo GfDi?. ;G ;qh Bkw s[ge bfy fbi?. 900.
;sq ;pd ej[ pj[fo GfDi?. ;G ;qh Bkw s[ge bfy fbi?. 901.
Bkw
gfjbK @ib pk;BBh# (Fpd) T[ukoB eo'. fco @ik uo BkfJe# gd i'V'.
nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wMD.902.
gfjbk @ib ;`esfB# (;kroK tkbh Xosh) (Fpd) T[uko'. (fco) @ik uo
gfs# Fpd i'V'. wro'I @;sq# Fpd ej'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM
bt'.903.
gfjbK @pko XkwBh# Fpd pykB eo'. (fco) @ik uo J;# Fpd ej'.
wro'I @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw ;wM bt'.904.
gfjbK @pko frqjBBh# (Fpd) p'b'. (fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'. wro'I
;wMD.901.
gfjbK @wx ifBfB# (Fpd) dk T[ukoB eo'. (fco) @ik uo BkE# Fpd
i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;ko gqphB s[ge dk Bkw
;wMD.906.
u"gJh
534
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
535
nfVb
nfVb
gfjbK @no[D nzp[fBfB# (Fpd) ~ T[ukoB eo'. (fco) @ik uo BkE# Fpd
i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB s[ge dk
Bkw
;wMD.911.
u"gJh
gfjbK @no[D sozrfB# (Fpd) T[uko'. (fco) @ik uo BkfJe# Fpd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ej'.912.
gfjbK @nkoesk ibfBfB# (bkb ozr d gkDh tkbh Bdh ;o;tsh tkbh
Xosh) gd T[uko'. (fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'. wro'I @;sq# Fpd dk toDB
eo'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I ikD'.913.
gfjbK @no[D nzp[fBfB# (Fpd) ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd ~ T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. 914.
gfjbK @no[D gkfBBh# (Fpd) dk eEB eo'. (fco) @ik uo BkfJe# gd
~ i'V'. T[; d nzs T[s @nfo# gd T[ukoB eo'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge
dk Bkw ;wM'.915.
gfjbK
@no[D
ibfBBh#
(Fpd)
ej'.
(fco)
@ik
uo
gfs#
Fpd
i'V'.
wro'I @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'.916.
gfjbK @no[D BhofBfB# (Fpd) ej'. (fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.917.
gfjbK @;sdqtfBBh# (;?IeV Xkok pDk e trD tkbh Bdh) (Fpd) ej'.
(fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'. T[; d nzs s @nfo# Fpd T[uko'. fJ; ~ ;G
s[ge dk Bkw ;wM'.918.
gfjbK @;s gqtkjfBfB# (Fpd) ej'. (fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd ~ T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.919.
gfjbK @;j; BkofBfB# eEB eo'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'. wro'I
@;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'.920.
536
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
wkbk
537
nfVb
Bkw
gfjbk
@;s
dqtBfBfB#
(Fpd)
T[uko'.
(fco)
@ik
uo
BkE#
(Fpd)
efj fdU. T[; d nzs T[s @fog[# gd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;ko p[ZXhwkB
s[ge
dk
Bkw
;wM'.921.
u"gJh
gfjbK @;s gqtkjfBfB# (Fpd) ej'. (fco) @ik uo BkE# Fpd i'V'. wro'I
@;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.922.
gfjbK @;sk rkfwBh# (Fpd) ej'. (fco) @ik uo BkfJe# Fpd i'V'. wro'I
@;sq# Fpd pykB eo'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge dk Bkw ftuko'.923.
d
gfjbk @;s sozrBfB# (Fpd) ej'. (fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'. T[;
nzs T[s @nfo# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk Bkw
;wM'.924.
gfjbK @G{fw# Fpd ~ ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd ~ i'V'. wro'I @;sq#
;sq ;pd e' pj[fo T[ukoj[. Bkw s[ge e ;eb phukoj[. 925.
;sq ;pd e' pj[fo pykBj[. ;eb s[ge e Bkw gSkBj[. 926.
fpnjBBh ;pdkfd GfDi?. ik uo efj BkfJe gd fdi?.
;sq ;pd ej[ pj[fo T[ukoj[. ;eb s[ge e Bkw fpukoj[. 927.
gfjbK @gk; Bk;fBfB# (Fpd) dk T[ukoB eo'. (fco) @ik uo BkfJe# Fpd
i'V'. wro'I @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw ;wM'.929.
;sq ;pd e' pj[fo T[uohn?. ;eb s[ge e Bkw fpuohn?. 929.
po[DkfJX Bk;BfB pykBj[. ik uo efj BkfJe gd mkBj[.
;sq ;pd e' pj[fo GfDi?. ;eb s[ge e Bkw efji?. 930.
Bkw
ej'.930.
nfVb
nfVb
(gfjbK) gk; d ;ko Bkw b? e/, fco @Bk;fBfB# Fpd ej'. fco @ik uo
BkE# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;ko p[ZXhwkB
s[ge
Bkw
;wMD.932.
538
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
wkbk
539
gfjbK @okftBBh# (okth Bdh ~ XkoB eoB tkbh G{wh) ej'. fco @ik uo
BkE# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd pykB eo'. (fJ; ~) ;ko Gok s[ge
dk
Bkw
;wM'.933.
u"gJh
gfjbK @okftBhfB# Fpd ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'. wro'I @;sq#
Fpd ej'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.934.
gfjbK @uzdq GrfBfB# (MBk Bdh ~ XkoB eoB tkbh Xosh) (Fpd) ~
ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'. wro'I @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G
s[ge
dk
Bkw
Bkw
ftuko'.935.
gfjbK @;f; GrfBfB# Fpd ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'. wro'I
@;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. 936.
gfjbK
@uzdqB[ifBfB#
(uzdqwk
dh
S'Nh
G?D
uzBQk
Bdh
tkbh
G{wh)
Fpd
eEB eo'. (fco) @ik uo gfs# Fpd ~ i'V'. wro'I @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ;
~)
;ko/
s[ge
dk
Bkw
ftuko'.937.
nfVb
i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB s[ge dk Bkw
;wM'.938.
u"gJh
u"gJh
gfjbK @w:ze (uzdqwk) nB[ifBfB# (Fpd) eEB eo'. (fco) @ik uo gfs#
Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @nfo# gd fdU. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ;wM
bt'.939.
nfVb
w:z e
;j' d ofBfB
;pdkfd
nfVb
pykBhn? .
gfjbK @w:ze ;j'dofBfB# Fpd dk pykB eo'. (fco) @ik uo BkE# Fpd
~ efj e i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd ej'. (fJ; ~) ;G eth s[ge dk
Bkw
;wM
bt'.940.
u"gJh
gfjbK #ni (uzdqwk) nB[iBfBfB# (Fpd) eEB eo'. (fco) @ik uo gfs#
Fpd eEB eo'. (fco) nzs T[s @;sq# Fpd dk T[ukoB eo'. (fJ; ~) ;ko s[ge
dk Bkw ;wM'.941.
540
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
541
gfjbK @fBf; fJ;oBfBfB# (oks d JhFto uzdqwk dh S'Nh G?D uzBQk Bdh
tkbh Xosh) (Fpd) ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd p'b'. fco @;sq# Fpd dk
pykB eo'. (fJ; ~) ;ko s[ge d Bkw ti'I gSkD'.943.
gfjbK
;[nkwh
uzdqwk
Bkb
;zpzX
oyD
tkbh
Bdh
(oks
uzBQk) (Fpd) ej'. (fco) @ik uo BkfJe# gd ~ i'V'. wro'I @;sq# Fpd dk
@o?BkfXgBh#
ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd ej'. T[; d nzs T[s @;sq# gd eEB eo'. (fJ;
~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.946.
gfjbK @fB; BkfJefBfB# (Fpd) T[uko'. fco @;{B# (g[Zso) Fpd T[uko
e @uo gfs# gd i'V'. T[; d nzs T[s @nfo# gd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk
Bkw ;wM' . 947.
gfjbK @fBf;fJ;Bh# (uzdqwk Bkw tkbh Bdh) Fpd eEB eo'. (fco) @ik
uo BkfJe# gd i'V'. wro'I @;sq# Fpd ~ ej'. (fJ; ~) eth iB s[ge dk Bkw
;sq ;pd ej[ pj[fo T[ukoj[. ;[efp s[ge e Bkw fpukoj[. 948.
fBf; gfsfBfB ;pdkfd T[uohn?. ;[s uo nfo nzsfj gd Xohn?.
;sq ;pd ej[ nzfs pykBj[. ;[efp s[ge e Bkw gSkBj[. 949.
;wMD.948.
gfjbK @fBf; gfsfBfB# Fpd T[uko'. nzs T[s @;[s uo nfo# gd i'V'.
T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) eth iB', s[ge dk Bkw
;wM'.949.
gfjbK
XfBBh#
(oks
;[nkwh
uzdqwk
Bkb
;`p`fXs)
Fpd
ej'.
(fco) @ik uo nfo# Fpd i'V'. wro'I @;sq# Fpd ~ T[uko'. (fJ; ~) ;G nkgD
wB
@fB;
ftu
s[ge
dk
Bkw
ikD'.950.
gfjbK @o?B BkfJefB# ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'. T[; d nzs
;sq ;pd ej[ pj[fo pykBj[. ;eb s[ge e Bkw gSkBj[. 952.
s[ge
Bkw
gfjbK
dk
;wM'.952.
@fB;kufoBfB#
(oks
ubD
tkb
uzdqwk
Bkb
;`p`fXs)
(Fpd)
ej'. (fco) @;[s uo BkfJe# gd ~ i'V'. wro'I @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~)
;G
s[ge
dk
Bkw
ej'.953.
542
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
543
gfjbK @o?B owfB# Fpd dk eEB eo'. (fco) @;[s uo gfs# Fpd ej'.
nzs ftu @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw gSkD'.954.
gfjbK @o?B okifBfB# (Fpd) eEB eo'. (fco) @;[s uo gfs# gd ~ i'V'.
T[; d nzs T[s @;sq# gd eEB eo'. (fJ; ~) ;G jh s[ge dk Bkw ;wM'.955.
gfjbK
@fB;kotfBfB#
(oks
owD
eoB
tkb
uzdqwk
Bkb
;`p`fXs)
(Fpd) eEB eo'. (fco) @;[s uo gfs# Fpd i'V'. T_; fgS'A @;sq# Fpd ej'.
(fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.956.
gfjbK @fdB nfo otfBfB# (Fpd) T[ukoB eo'. (fco) @;[s uo gfs#
Fpd ftuko'. T[; d nzs T[s @;sq# gd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge ih dk
Bkw
;wM' . 957.
gfjbK @jfoi nfo otfBfB# (;{oi d ikJ g[Zso fdB dh t?oB oks ~
owD eoB tkb uzdqwk Bkb ;`p`fXs) ej'. (fco) @;[sq uo gfs# Fpd i'V'. T[;
d nzs T[s @;sq[# gd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ;wM'.958.
gfjbK @fsfwq:fo# (;{oi dh t?oB oks) Bkb @otBfB# gd eEB eo'.
(fco) @;[s uo BkfJe# gd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ;
~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'.959.
gfjbK @jfoifo# (fdB dh t?oD oks) otfBfB# eEB eo'. (fco @ik uo
BkfJe# gd i'V'. wro'I @;sq# Fpd ~ T[uko'. (fJ; ~) eth b'r s[ge dk Bkw
;wM bD.960.
gfjbK @oftifo otfBfB# (Fpd) eEB eo'. fco @ik uo gfs# Fpd ~
i'V'. wro'I @;sq# Fpd dk T[ukoB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'.961.
gfjbK @GkB[i nfo# (;{oi d g[Zso dh t?oB oks) efj e fco @otfB#
;sq ;pd ej[ pj[fo pykBj[. ;G ;qh Bkw s[ge e ikBj[. 962.
(owD eoB tkbk) eEB eo'. (fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'. wro'I @;sq# Fpd
~ T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.962.
;sq ;pd e' pj[fo T[uko'. Bkw s[ge e ;G ihn Xko'. 963.
GkB[ikfo otfBfB gd Gky'. ;[s uo efj gfs gd g[fB oky'.
;sq ;pd ej[ pj[fo pykBj[. Bkw s[ge e ;eb gqwkBj[. 964.
nfVb
eo'.963.
gfjbK @GkB[ikfo otfBfB# gd eEB eo'. fco @;[s uo gfs# gd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd ~ T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.964.
nfVb
gfjbK @fdBX[i nfo otfBfB# (Fpd) T[uko'. (fco) @ik uo BkE# Fpd
i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G gqphB s[ge dk Bkw
;wM
b? D .965.
544
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
545
gfjbK @fdBokfi nfo otfBBh# (Fpd) eEB eo'. fco @ik uo BkE#
Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB s[ge dk
Bkw
;wM
b?D .966.
u"gJh
gfjbK @fdfB; nfo otfBfB# (Fpd) eEB eo'. (fco) @ik uo BkfJe#
gd ~ i'V'. wro'I @;sq# Fpd ~ T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.967.
gfjbK @sw nfo ifo (jBo d t?oh ;{oi s'I g?dk j'fJnk fdB, T[; dh
t?oh oks, T[; ~ owD eoB tkbk uzdqwk) otfBfB# gd eEB eo'. (fco) @ik
;sq ;pd fsj nzfs GfDi?. Bkw s[ge e ;eb gfsi?. 968.
uo BkfJe# gd ~ i'V'. fco nzs ftu @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge
dk Bkw ;wM'.968.
gfjbK @uzdq i'BBh# (uzdqwk dh ukBDh torh uzBQk Bdh tkbh Xosh)
(Fpd) ej'. (fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'. wro'I @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ;
;sq ;pd e' pj[fo pykB'. ;G ;qh Bkw s[ge e ikB'. 970.
gfjbK @;f; T[g;fyBh# (uzBQk Bdh) eEB eo'. (fco) @ik uo gfs# Fpd
i'V'. fco @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.970.
gfjbK @fB; fJ; GrBh# Fpd eEB eo'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw ;wM'.971.
gfjbK @;f; GrBh# Fpd ej'. (fco) @ik uo gfs# gd i'V'. wro'I @;sq#
Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.972.
gfjbK @fBf;; Grk# Fpd ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd ej'. wro'I
@;sq# Fpd ~ pykB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.973.
gfjbK @o?B okN# efj e fco @Grk# eEB eo'. (fJ; fgS'I) @ik uo gfs#
Fpd i'V'. nzs
;wM'.974.
@;sq#
Fpd
pykB
eo'.
(fJ;
~)
;G
s[ge
dk
Bkw
nfVb
T[s
gfjbK @o?B oktfB Grk# Fpd fpnkB eo'. (fco) @ik uo BkE# Fpd i'V'.
(wro'I) T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G fiE/ ukj', s[ge
d
Bkw
ti'A
fdU.975.
gfjbK @o?B oki# efj e (fco) @Grk# (Fpd) eEB eo'. (fco) @ik uo
BkE# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd ~ T[uko'. (fJ; ~) ;ko p[^XhwkB
wB
ftu
s[ge
dk
Bkw
;wM
bt'.976.
546
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u"gJh
;;sO
feoD XoD efj GrfD ejhi?. ;[s uo efj gfs ;pd Xohi?.
;sq ;pd ej[ pj[fo pykBj[. Bkw s[ge e ;G nB[wkBj[. 982.
w:ze ;pd efj GrfD GfDi?. ;s[ uo efj gd BkE Xfoi?.
;sq ;pd e' pj[fo T[uohn?. Bkw s[ge e ;eb ;[ Xohn?. 983.
fwqr pkjfB efj GrfD pykB'. ;[s uo efj gfs ;pd gqwkB'.
547
(gfjbK) @o?B okt Grk# pykB eo'. (fco) @ik uo gfs# Fpd ~ i'V'.
(fco) T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) fiE/ ukj', s[ge d Bkw
ti'A ej'.977.
(gfjbK) @fdB nfo Gr# Fpd eEB eo'. (fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'.
T[; d nzs T[s @;sq# Fpd ej'. (fJ; ~) fiE/ ukj', s[ge dk Bkw eo e/
T[uo'.978.
gfjbK @swuo Gr# Fpd eEB eo'. (fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd ~ T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'.979.
gfjbK @o?D okft GrfD# ej'. (fco) @ik uo BkfJe# gd i'V'. wro'I @;sq#
Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw ;wM bt'.980.
wkbk
u"gJh
Bkw
gd
gfjbk @iT[B (uKdBh) eoD GrfD# (Fpd) ej'. (fco) @ik uo BkfJe#
i'V'. wro'I @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM'.981.
gfjbK @feoD XoD GrfD# ej'. (fco) @;[s uo gfs# Fpd i'V'. wro'I
@;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.982.
gfjbK @w:ze (uzdqwk) GrfD# Fpd ej'. (fco) @;[s uo BkE# gd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd dk eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw Xo fdU.983.
gfjbk @fwqr pkjfB (uzdqwk) GrfD# dk pykB eo'. (fco) @;[s uo gfs#
;sq ;pd fsj nzfs T[ukoj[. ;G ;qh Bkw s[ge fufs Xkoj[. 984.
Fpd ej'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw fus
ftu XkoB eo'.984.
;sq ;pd e' pj[fo GfDi?. Bkw s[ge e ;eb bfji?. 985.
f;zqr pkjDh Grk GfDi?. ik uo efj gfs ;pd Xfoi?.
;sq ;pd e' pj[fo pykBj[. ;G ;qh Bkw s[ge e ikBj[. 986.
fwqr gfsDh efj GrfD GfDi?. ik uo efj gfs ;pd Xfoi?.
Bkw
;sq ;pd e' pj[fo pykBj[. ;eb s[ge e Bkw gqwkBj[. 988.
Szd
985.
gfjbK @f;qzr pkjDh (uzdq) Grk# eEB eo'. (fco) @ik uo gfs# Fpd
~ XkoB eo'. wro'I @;sq# Fpd dk T[ukoB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM'.986.
;sq ;pd e' pj[fo pykBj[. ;eb s[ge e Bkw gqwkBj[. 987.
gqikgfs efj GrfD GfDi?. ;[s uo efj gfs ;pd Xfoi?.
;wM'.
gfjbK @fwqr gfsDh GrfD# Fpd eEB eo'. fco @ik uo gfs# Fpd
i'V'. wro'I @;sq# Fpd dk pykB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.987.
gfjbK @gqik gfs (uzdqwk) GrfD# Fpd ej'. (fco) @;[s uo gfs# Fpd
i'V'. wro'I @;sq@ Fpd dk pykB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ftuko'.988.
Szd
(gfjbK) @fwqr BkE GrDfD# ej'. (fco) @fog[ BkE uo gfs# i'V'. wro'I
@fog[# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.989.
548
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u"gJh
;;sO
Bkw
wkbk
549
u"gJh
gfjbK @Bdh okN ;[s GrfD# eEB eo'. (fco) @ik uo gfs# Fpd i'V'.
T[; d nzs T[go
nB[wkB'.990.
@;sq#
Fpd
pykB
eo'.
(fJ;
~)
;G
s[ge
dk
Bkw
;sq ;pd fsj nzfs T[uko'. Bkw s[ge e/ ;G ihn Xko'. 991.
gfjbK @;kwz[dqi (uzdqwk) GrfD# ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd ~ i'V'.
T[; d nzs T[go @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk Bkw
;wM'.991.
;sq ;pd ej[ pj[fo pykBj[. ;eb s[ge e/ Bkw nB[wkBj[. 992.
;w[dqi GrfDfB nkfd GfDi?. ik uo efj gfs ;pd Xfoi?.
;sq ;pd fsj nzfs pykBj[. ;G ;qh Bkw s[ge e/ ikBj[. 993.
fwqrik GrfDfB nkfd T[uko'. ik uo efj gfs gd d/ vko'.
fog[ gd sk e/ nzfs pykBj[. ;eb s[ge e/ Bkw nB[wkBj[. 994.
Bfd;i GrfD nkfd gd dhi?. ik uo efj gfs ;pd Xohi?.
;sq ;pd e' pj[fo pykBj[. ;G ;qh Bkw s[ge e/ ikBj[. 995.
Bfd BkfJe efj GrfDfB Gky'. ;[s uo efj BkfJe gd oky'.
;sq ;pd fsj nzfs pykB'. ;G ;qh Bkw s[ge e' ikB'. 996.
;fofs; GrfDfB nkfd GfDi?. ;[s uo efj gfs ;pd Xfoi?.
;sq ;pd fsj nzfs pykBj[. ;G ;qh Bkw s[ge e/ ikBj[. 997.
;fos fJzdq GrDBh GfDi?. ;[s uo efj gfs ;pd Xfoi?.
;sq ;pd e' pj[fo pykBj[. ;G ;qh Bkw s[ge gfjukBj[. 998.
nfVb
(gfjbK) @Bdh okN ;[s GrfD# (Fpd) T[uko'. (fco) @ik uo gfs# Fpd
i'V'. wro'I @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.992.
T[; d
gfjbK @;w[dqi GrfDfB# Fpd ej'. (fco) @ik uo gfs# Fpd ~ i'V'.
nzs T[s @;sq# Fpd ej'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.993.
996.
gfjbK @;fofs; GrfDfB# (Fpd) ej'. (fco) @;[s uo gfs# Fpd i'V'.
T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.997.
gfjbK @;ofs fJzdq GrDBh# (Fpd) ej'. (fco) @;[s uo gfs# Fpd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw gSkD'.998.
nfVb
@fB;f;fD
GrfDfB#
gd
eEB
eo'.
fco
@ik
uo
BkfJe#
gd
i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) eth iB s[ge dk Bkw
;wM
gfjbK @sw jo GrfDfB# Fpd ~ w[y s'I ej'. fco @ik uo gfs# gd Bkb
i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;ko p[ZXhwkB'! s[ge dk Bkw
;wM
bD.999.
bt' . 1000.
gfjbK @sw jo GrfDfB# Fpd ej'. (fco) @;[s uo gfs# Fpd nzs T[s
eEB eo'. T[; d nzs T[s ;wMdko' , @;sq# gd ej'. (fJ; ~) ;ko p[ZXhwkB',
s[ge
dk
Bkw
;wM
bt'.1001.
550
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
dk
Bkw
bD.1002.
gfjbK @fswofo GrDfD# (Fpd) ej'. (fco) @;[s uo gfs# Fpd i'V'.
T[; d nzs T[s
gSkD'.1003.
@;sq#
Fpd
eEB
eo'.
(fJ;
~)
;G
s[ge
dk
Bkw
gfjbK @fswo Bk; efo GrDfB# ej'. (fco) @;[s uo BkfJe# gd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd pykB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ;wM'.1004.
gfjbK @fswo odB (BFN eoB tkbk) GrDBh# eEB eo'. (fco) @;[s
uo BkfJe# gd i'V'. wro'I @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM bt'. 1005.
gfjbK @fswo jk GrfD# (Fpd) T[uko'. (fco) @;[s uo gfs# Fpd i'V'.
T[; d nzs T[s @;sq# gd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'.1006.
gfjbK @fswo fBezdfB# (Fpd) T[uko'. fco @GrfDfB ;[s uo gfs# Fpd
i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# gd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM
bt'.1007.
gfjbK @fswo wzd (jBo ~ xNkT[D tkbk) GrfDBh# (Fpd) ej'. (fco)
@;[s uo gfs# Fpd i'V'. T[; d nzs ftu @;sq# gd eEB eo'. (fJ; ~) ;G
s[ge
dk
;wM
u"gJh
551
T[s ej'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd dk pykB eo'. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB s[ge
wkbk
gfjbK @sw nfo GrDkDfB# gd ej'. (fco) @;[s uo gfs# Fpd nzs
Bkw
T[;
Bkw
nB[wkB
eo'.1008.
;wM.1009.
nfVb
nfVb
gfjbK @fswo Bk; efo GrfDfB# (Fpd) ej'. (fco) @;[s uo BkE# Fpd
i'V'. fco T[; d nzs T[s @fog[# gd dk T[ukoB eo'. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB b'r
s[ge
dk
Bkw
;wMD.1010.
gfjbK @T[vr (sko) oki GrfDfB# (Fpd) ej'. (fco) @;[s uo BkE#
Fpd ~ i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G fwso s[ge dk
Bkw
;wMD .1011.
552
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
u"gJh
;;sO
Bkw
wkbk
553
u"gJh
gfjbK @T[vr fBqgfs GrfDBh# (Fpd) eEB eo'. (fco) @;[s uo BkfJe#
;sq ;pd fsj nzfs pykB'. ;G ;qh Bkw s[ge e ikB'. 1015.
nfVb
T[ v rJ ;
GrfDfB
;pdkfd
pykBhn? .
Bkw
;wM' . 1015.
nfVb
gfjbK @T[vrJ; GrfDfB# Fpd eEB eo'. (fco) @;[s uo BkE# Fpd
~ i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB fus ftu s[ge
dk
Bkw
;wMD.1016.
Bkw
;wMD.1017.
u"gJh
gfjbK @T[vr G{gDh G{fg# eEB eo'. fco @;s[ uo BkfJe# gd i'V'.
wro'I @;sq# Fpd ~ T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.1018.
gfjbK @skokgfs GrfDfB# eEB eo'. (fco) @;[s uo BkfJe# gd oy'.
wro'I @;sq# Fpd ~ T[uko'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk Bkw ;wM'. 1019.
gd
;wM'.1020.
(gfjbK)
@skokb:fJ;
GrfD#
Fpd
eEB
eo'.
(fco)
@;[s
uo
gfs#
Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# gd T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
wB'.1021.
554
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
Bkw
wkbk
555
nfVb
gfjbK @skok frqfjfD; GrDh# (Fpd) eEB eo'. (fco) @;s uo BkE#
Fpd ~ i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# gd dk T[ukoB eo'. fJ; ~ p[ZXhwkB', s[ge
dk
Bkw
GrfDfB
;pdkfd
gfjbK @T[v[r fBefs; GrBh# Fpd dk eEB eo'. fco @;[s uo BkE#
dk
Bkw
;wM
b?D.1023.
gfjbK @T[v[r BkE GrfDBh# gd dk eEB eo'. fco @;[s uo BkE# Fpd
i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd dk T[ukoB eo'. (fJ; ~) ;G p[^XhwkB s[ge
dk
Bkw
;wM' . 1024.
gfjbK
@T[v[r
Fpd
i'V'.
Bkw
;wM' . 1025.
bt'.1022.
gd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd ~ eEB eo'. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB s[ge
T[ u kohn? .
;wM
T[;
J;o
nzs
GrfDBh#
T[s
@;sq#
Fpd
eEB
eo'.
(fco)
Fpd
T[uko'.
fJ;
~)
@;[s
;[eth
uoBkE#
s[ge
dk
gfjbK @T[v[r J;o GrfDfB# Fpd T[uko'. (fco) @;[s uo BkE# Fpd
~ i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB s[ge dk
Bkw
;wMD.
1026.
u"gJh
(gfjbK)
@T[vrk;q?
GrfDBh#
(Fpd)
eEB
eo'.
(fco)
;[s
uo
BkfJe#
gd ~ i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM
bt'.1027.
gfjbK (uzdqwk) GrfDBh#
eEB
eo'.
(fco)
@;[s
uo
gfs#
Fpd
i'V'.
T[; d nzs T[s @;sq# gd T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. 1028.
gfjbK @w[fBi (uzdqwk) GrfDBh# (Fpd) eEB eo'. (fco) @;[s uo gfs#
Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk
Bkw ;wM' . 1029.
(gfjbK)
@fpqfs
T[swi
(uzdqwk)
GrfDBh#
Fpd
eEB
eo'.
(fco)
@;[s
uo BkfJe# gd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd ej'. (fJ; ~) ;ko s[ge dk
Bkw ikD' . 1030.
556
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
557
gfjbK @ef;g ;[s GrfDfB# eEB eo'. (fco) @;[s uo BkfJe# gd i'V'.
T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk Bkw ikD
bt'.1032.
gfjbK @itB eoD (uzdqwk) GrfDBh# (Fpd) eEB eo'. (fco) @;[s uo
gfs# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# gd T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM
bt' . 1033.
gfjbK @feq;fBfB# (ekb gkDh tkbh Bdh iwBk) (Fpd) dk pykB eo'.
(fco)_ @;[s uo gfs# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @fog[# gd eEB eo'. (fJ;~)
;G s[ge dk Bkw nB[wkB eo'. 1034.
gfjbK @f;nkw g{ofsfBfB# (iwBk Bdh) eEB eo'. (fco) @;[s uo gfs#
Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd pykB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM bt' . 1035.
bt' . 1037.
gfjbK @;{oi nkswik# (Fpd) eEB eo'. (fco) @;[s uo gfs# Fpd
i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd dk T[ukoB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM'.1038.
gfjbK @wkBBh# (nkcoh j'Jh Bdh) Fpd T[uko'. (fco) @;[s uo gfs#
Fpd i'V'. T[; d nzs ftu @nfo# gd T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
ftuko' .
1039.
gfjbK nfGwkfBBh# Fpd eEB eo'. (fco) @;[s uo gfs# Fpd i'V'. T[;
d nzs T[s @nfo gd# T[uko'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'.1040.
gfjbK @;w:Dh# (nkco e e`Y YkT[D tkbh Bdh) Fpd T[ukoB eo'.
(fco) @;[s uo BkfJe# gd ~ i'V'. wro'I @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G
s[ge
dk
Bkw
gfjbK
;wM
@rofpfD#
bt'.1041.
(Fpd)
dk
T[ukoB
eo'.
(fco)
@;[s
uoBkfJe#
Fpd
i'V'. T[; d nzs T[s @nfo# Fpd dk pykB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM'.1042.
558
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
BkE# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) p[ZXhwkB s[ge
dk
Bkw
gfjbK @fXyDh# (;?Bk) eEB eoe (fco) nzs T[s @fog[# gd T[uko'. (fJ;
~)
;G
;G
s[czr
;G
gfjbK @;w[fyBh# Fpd efj e nzs T[s @nfo# Fpd eEB eo'. (fJ; ~)
p[ZXhwkB s[ge dk Bkw ;wM bt'.1048.
u"gJh
d'jok
Bkw
;wM'.1046.
nB`s
Bkw
pDd/
ikDr.1047.
(fJj)
gfjbK @p[XBh# (;?Bk) (Fpd) efj e nzs T[s @nfo# Fpd i'V fdU.
s[ge dk Bkw pDdk j?. ;{MtkB ;wM b?D.1050.
u"gJh
gfjbK
@GkBh#
(;?Bk)
(Fpd)
dk
pykB
eo'.
(fco)
T[;
nzs
T[s
@fog[# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh
G d B ;wM' . 1051.
d'jok
dk
s[czr
soQK)
eth
gfjbK @wXfD# (;?Bk) (Fpd) T[uko e nzs T[s @fog[# gd ej'. (fJj)
;wMD.1043.
u"gJh
559
gfjbK @dqgfBfB# (jzekoh j'Jh Bdh) Fpd w[y s'A ej'. (fco) @;[s uo
wkbk
nfVb
Bkw
gfjbk @GkBh# (;?Bk) Fpd efj e fco nzs T[s @fog[# gd dk pykB eo'.
(fJ;
~)
;G
eth
s[ge
dk
Bkw
;wM
bt'.1052.
560
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
wkbk
561
nfVb
Bkw
gfjbK
@;'GBh#
(;?Bk)
Fpd
dk
T[ukoB
eo'.
T[;
nzs
T[s
@;sq#
Fpd ej'. (fJ; ~) ;G us[o s[ge dk Bkw ;wMD. fJ; ftu fe; fe;w dk
Gd
gfjbK w{zj s'I @gqGk XofB# (;?Bk) Fpd pykB eo'. T[; d nzs T[s @;sq#
Fpd i'V'. T[; dk T[so s[ge dk Bkw pD iKdk j?. fJ; ftu e'Jh Gd B
;wfMnk
gfjbK w[y s'I @;[ywfB# (;?Bk) Fpd T[ukfonk ikt. T[; d nzs T[s @;sq#
fe;
gqeko
nfVb
dk
e'Jh
Gd
;wM'.1055.
u"gJh
gfjbK @XhwfB# (;?Bk) gd eEB eo'. T[; d nzs T[s @;sq# gd i'V'.
(fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh Gd B ;wM'. 1056.
gfjbK @eqKsBh# (;?Bk) Fpd T[uko'. T[; d nzs ftu @;sq# gd ~ i'V'.
(fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh coe B ;wM'. 1057.
gfjbK @SfpBh# (;?Bk) Fpd dk T[ukoB eo'. T[; d nzs T[s @fog[# Fpd
~ i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ;wM'. fJ; ftu fe; gqeko dk e'Jh Gd
B
;wM'.
ikt . 1054.
Fpd i'fVnk ikt. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk Bkw ;wM bt'. fJ; ftu
;wM'.1053.
1058.
gfjbK @pkiBh# (;?Bk) Fpd eEB eo'. T[; d nzs T[s @nfo# gd i'V.
(fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE uzrk b^r, T[E ej'. 1059.
nfVb
@pkjBh#
;ko
(;?Bk)
Fpd
;{MtkB
wB
fdU.
(fJ;
~)
T[ E
tos
bt' . 1060.
T[uko'.
ftu
T[;
s[ge
dk
ftu
Bkw
fgS'I
;wM'.
@;sq#
fiE
gd
b'V
efj
gt
gfjbK w{zj ftu'I @s[ozrBh# Fpd ~ T[uko'. T[; fgS'I nzs T[s @nfo# Fpd
i'V'. (fJ; ~) ;ko ;{MtkB s[ge dk Bkw ;wM bt'. fJ; ftu fe; gqeko dk
nzso
ikD'.
1061.
562
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
gfjbK
(;?Bk)
Fpd
w[y
wkbk
s'I
T[uko'.
563
T[;
nzs
T[s
@nzefo#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko ;[MtkB'! wB ftu s[ge dk Bkw ;wM'. fiE s[;hI
tosDk
ukj',
T_E
efj
fdU.1062.
u"gJh
@j:Bh#
Bkw
gfjbK @;?IXtBh# (;?Bk) Fpd T[uko'. T[; d nzs T[s @nfo# gd i'V'.
(fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh nzsoB wzB'. 1063.
gfjbK @nofpBh# (;?Bk) Fpd eEB eo'. T[; d nzs ftu @nfo# gd i'V'.
(fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM' fJ; ftu e'Jh coe B wzB'. 1064.
gfjbK @s[ozrBh# (;?Bk) Fpd eEB eo'. (fco) T[; d nzs ftu @nfo#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ih eo, T[E ej'. 1065.
gfjbK @x'oBh# (;?Bk) Fpd ej'. T[; ftu nzs T[s @nfo# gd i'V'. (fJ;
~) ;ko s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ukj', T[E T_uko'. 1066.
gfjbK @j;fsBh# (jkEhnK tkbh ;?Bk) Fpd T[uko'. T[; d nzs T[s @fog[#
Fpd i'V'. fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE ukj', T[E T[uko'.1067.
nfVb
gfjbK @d`fsBh# (;?Bk ) Fpd dk T[ukoB eo'. T[; d nzs ftu @;sq#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko p[^XhwkB s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu fe; fe;w dk
e'Jh
u"gJh
coe
;wM'.
1068.
u"gJh
gfjbK @d[odBh# (jkEhnK tkbh ;?Bk) Fpd ej'. T[; d nzs T[s @;sq#
gd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu fe; fe;w dk Gd B
eo' .
1069.
gfjbK @fdPgBh# (jkEh tkbh ;?Bk) (Fpd) dk T[ukoB eo'. T[; d nzs
ftu @nfo# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ~ fiE ukj', T[E
ej'.1070.
gfjbK @gdfwBh# (jkEh-;?Bk) Fpd eEB eo'. T[; d nzs ftu @nfo#
Fpd
i'V'.
eo'.1071.
(fJ;
~)
;G
s[ge
dk
Bkw
;wM'.
fJ;
ftu
e'Jh
nzso
564
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
gfjbK
coe
(jkEh-;?Bk)
Fpd
pykB'.
T[;
nzs
ftu
eo' . 1072.
gfjbK @fJzGDh# (jkEh-;?Bk) (Fpd) T[ukoB eo'. T[; d nzs ftu @nfo#
Fpd i'V. (fJ; ~) s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ~ ;koh eth e[b ;wM bt'.1074.
gfjbK @GzGDh# (jkEh-;?Bk) Fpd ej'. (fco) T[; d nzs T[s @nfo# gd
ikD'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fBZs w[y s'I fJ; dk gkm eo'.1075.
nfVb
gfjbK @GzioDh# (jkEh-;?Bk) Fpd ~ T[ukoB eo'. fco T[; d nzs ftu
@nfo# gd efj fdU. (fJ; ~) ;ko ftdtkB wB ftu s[ge dk Bkw ;wM'. fJ;
ftu
fe;
gqeko
dk
e'Jh
Gd
wzB'.1076.
gfjbK @efoBh# (jkEh ;?Bk) Fpd w[y s'I ej'. (fco) @;sq# Fpd ~ n`s
T_s T[uko'. (fJ; ~) ;G eth s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE b'V ;wM', T_E
tos
bt' . 1077.
gfjbK @wd: XoBBh# (jkEh-;?Bk) (Fpd) w[y s'I ej'. (fco) T[; d nzs
T[s @jzsk# (wkoB tkbh) Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko us[o b'r fus ftu s[ge
dk Bkw ;wMD. fiE fJ; ~ efjDk ukj', T_E fJ; ~ tos'.1078.
gfjbK @f;zX[oBh# (jkEh-;?Bk) Fpd ~ w[y s'I pykB'. T[; d nzs ftu
@pkoDh#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh coe B wzB'.1073.
s'I
gfjbK @fpnkbDh# (jkEh-;?Bk) Fpd pykB eo'. T[; d nzs T[s @nfo#
w{zj
u"gJh
565
@;sq# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko ethU ! s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh
wkbk
nfVb
Bkw
@;sq# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko eth s[ge dk Bkw wB ftu ikD'. fJ; ftu fe;
gqeko
dk
e'Jh
Gd
;wM'.1079.
gfjbK @nBegBh# (jkEh-;?Bk) Fpd w[y s'I ej'. (fco) T[; d nzs T[s
@;sq# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G us[o ftnesh wB ftu s[ge dk Bkw ;wMD.
fiE
dDk
ukj',
T_E
tos
bt'.1080.
566
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
567
gfjbK @BkrBh# (jkEh-;?Bk) Fpd w[y s'I T[uko'. (fco) T[; d nzs T[s
@;sq# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko ;[xV-iB s[ge dk Bkw ;wM b?D. fJ; ftu
fe;
gqeko
dk
e'Jh
coe
eo'.1081.
gfjbK @jfoBh# (ri ;?Bk) (Fpd) w[y s'I ej'. T[; d nzs T[s @;sq#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G ;{MtkB s[ge dk Bkw ;wM'. fiE tosDk ukj', T[E
eEB
eo
fdU.1082.
gfjbK @riBh# (jkEh-;?Bk) Fpd ~ w[y s'I T[uko'. T[; d nzs T[s @;sq#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko us[o ftnesh s[ge dk Bkw ;wM b?D. fiE ukj',
T[E
u"gJh
fJ;
dk
T[ukoB
eo'.1083.
u"gJh
gfjbK @;ktiBh# (jkEh-;?Bk) Fpd eEB eo'. T[; d nzs ftu @nfo# gd
i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE ukj', T[E efj fdU.1084.
gfjbK @wks`rBh# (jkEh-;?Bk) Fpd eEB eo'. T[; d nzs ftu @nfo#
;G ;qh Bkw s[ge e j't?. ik e' ;eb ;[ efp fwb i't?. 1085.
gd i'V'. (fJj) ;G s[ge dk Bkw j'trk. fJ; ~ ;ko eth fwb e ftuko
bt'.1085.
gfjbK @rfJzdfB# (jkEh-;?Bk) Fpd pykB eo'. T[; d nzs T[s @nfo#
gd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ukj', T[E eEB eo'.1086.
gfjbK @dqw nfo# (fpqSK d t?oh jkEh tkbh ;?Bk) (Fpd) T[ukoB eo'.
T[; d nzs T_s @nfo# gd i'V'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge dk Bkw ;wM'. fJ;
pko wB ftu e'Jh Gd B ;wM'.1087.
;wM',
T[E
tos'.1089.
(gfjbK) @cbdkfJe nfoDh# fJj (Fpd) T[uko'. T_; d n`s T_s @nfo#
gd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu wkVk fizBk Gd B
;wM'.1090.
568
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
wkbk
569
nfVb
Bkw
gfjbK
@XokXoB
nfoDh#
(jkEh-;?Bk)
Fpd
pykB'.
(fco)
T[;
nzs
T[s @;sq# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko ;[xV' ! s[ge dk Bkw ;wM bt'. fi; EK
ukj',
T[E
tos
bt'.1091.
u"gJh
gfjbK @X{fookN nfoDh# (;?Bk) Fpd eEB eo'. T[; d nzs T[s @#;sq#
gfjbK @cbX# (fpqS) Fpd T[ukoB eo'. T[; d nzs T[s @nfo# Fpd
i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ukj', T[E pykB eo'.1093.
gfjbK @cfb# Fpd eEB eo'. wro'I gfjbK @nfo# ns fco @fog[# gd
i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE b'V j't, T_E efj fdU.1094.
gfjbK @so[ nfoDh# (jkEh-;?Bk) Fpd pykB'. T[; d nzs T[s @nfo# gd
i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh Gd B wzB'. 1095.
gfjbK @Xfo; nfoDh# (jkEh tkbh ;?Bk) Fpd eEB eo'. T[; d nzs ftu
@nfo# gd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh Gd B ;wM'.1096.
gfjbK @fpoSfoDh# (jkEh-;?Bk) Fpd eEB eo'. T[; d nzs ftu @nfo#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk Bkw ;wM'. fi; EK T_s ukj', T_E
eEB eo' . 1097.
gfjbK @odBh# (jkEh-;?Bk) (Fpd) T[ukoB eo'. T[; d nzs ftu @nfo#
;G ;qh Bkw s[ge bfj bhi?. fij ukj' fsj mto ;[ GBhi?. 1098.
~)
;G
s[ge
dk
Bkw
;wM
bt'.
fiE
ukj',
T[E
eEB
;wM'.1099.
nfVb
nfVb
gfjbK jkEhnK d ;ko Bkw ej'. T[; s'I pkd @nfoDh# ns @nfo# gd i'V'.
(fJBQK ~) ;G ;[xV b'r s[ge d Bkw ;wM b?D. fiE ukj', T[BQK dh T_E jh
tos' I
eo
bt' . 1100.
u"gJh
gfjbK @fBqgDh# (oki dh ;?Bk) pykB eo'. T[; d nzs ftu @nfo# gd
i'V'. (fJ; ~) ;ko s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh Gd B ;wM'.1101.
570
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
gfjbK @;[nkwBh# Fpd dk T[ukoB eo'. (fco) T[; d nzs T[s @;sq#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G ;{MtkB wB ftu s[ge dk Bkw ;wMD. fJ; ftu
}ok
fi`Bk
nfVb
}ok
;wM'.1103.
fizBk
nzso
;wMD.1104.
gfjbK @XofdqVBh# (oki dh ;?Bk) Fpd w[y s'I T[uko'. T[; d nzs T[s
@nfoDh#
Fpd
ftneshU !
i'V'.
fiE
(fJ;
ukj',
T[E
~)
;G
T_ukoB
wB
ftu
s[ge
Bkw
;wM'.
;[xV
eo'.1105.
gfjbK @nfXgBh# Fpd w[y s'I T[ukoB eo'. (fco) T[; d nzs T[s @;sq#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G us[o b'r wB ftu s[ge dk Bkw ;wMD. fiE b'V
j' t
T[ E
tosD.1106.
gfjbK @gfsDh# (Fpd) efj e fco @;sODh# (gd) T_uko'. fJj s[ge dk
Bkw pDdk j?, fdb ftu oy bt'. fJ; ftu fe; gqeko dk e'Jh Gd B wzB'.
fiE
b'V
j't,
T[E
tos
bt'.1107.
u"gJh
gfjbK @G{gfsDh# (oki dh ;?Bk) Fpd pykB eo'. T[; d nzs T[s
@nfoDh# Fpd i'V'. ;G (fJ; ~) s[ge dk Bkw ;wM'. fiE uzrk br, T_E efj
fdU.1108.
gfjbK @G{gDh# Fpd eEB eo'. T[; d nzs ftu @nfo# gd i'V'. (fJ;
~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE mhe br, T[E tos bt'.1109.
nfVb
gfjbK @nfXgBh# (oki dh ;?Bk) Fpd T[ukoB eo'. T[; d nzs T[s @;sq#
nzso
Fpd i'V fdU. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB wB ftu s[ge dk Bkw ;wMD. fJ; ftu
571
nfVb
wkbk
gfjbK @G{gBh# (oki dh ;?Bk) Fpd ej'. fco T[; d nzs T[s @nfo# gd
i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE ukj', T[E eEB eo bt'.1102.
Bkw
@pXeoDh# Fpd gfjbK w[y s'I T[uko'. (fco) T[; d nzs T[s @nfoDh#
Fpd i'V'. ;G (fJ; ~) s[ge dk Bkw wB ftu ;wM bt'. fiE wB eo, T[E
tos
bt'.1110.
572
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
br,
tos
bt'.1111.
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE b'V ;wM', T[E tos'.1112.
nfVb
gfjbK @nB[rBh# (j[ew ftu pzBQh ;?Bk) Fpd T[ukoB eo'. (fco) T[; d
nzs ftu @jBBh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko ;[xV b'e s[ge dk Bkw ;wM bD.
fiE
feE
b'V
;wMD,
(fJj)
Fpd
tos
b?D.1113.
gfjbK w[y s'I @fezeoDh# Fpd T[ukoB eo'. (fco) T[; d nzs T[s @wEDh#
Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G ;[xV ftnesh wB ftu s[ge dk Bkw ;wMD. fiE
ukjD,
fJ;
Fpd
dh
tos'I
eo
bD.1114.
d'jok
fJj
gfjbK @gqsBk# (;?Bk) (Fpd) T[uko e nzs T[s @nfo# Fpd eEB eo'.
Bkw s[czr dk j?. ethU! fjod ftu ftuko bt'.1115.
soQK)
gfjbK @X[iBh# (;?Bk) efj e T[; d nzs T[s @nfo# Fpd ej'. (fJ;
s[czr d Bkw pDd ub ikDr.1116.
s[ge
dk
ftu
gfjbK @nB[uoBh# (B"eo ;?Bk) Fpd T[ukoB eo'. T[; d nzs ftu @nfo#
efpZsk
u"gJh
573
@nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G gqphB' ! s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE mhe
wkbk
gfjbK @fezeoDh# (dk;K dh ;?Bk) Fpd T[ukoB eo'. T[; d nzs T[s
Bkw
gfjbK @pkjBh# Fpd efj e nzs T[s @#;sq# gd i'V'. (fJ; ~) ;G gqphB',
Bkw
;wM
bt'.1117.
gfjbK @ekfw# (etu-Xkoh ;?Bk) gd efj e (fco) nzs T[s @nfo# gd i'V
fdU. (fJj) gqphB' ! s[ge dk Bkw pDrk. ;{MtkB wB ftu ftuko b?D.1118.
gfjbK @ekfw# Fpd T[uko e, (fco) nzs T[s @nfo# Fpd eEB eo'.
(fJj) Bkw s[ge dk j'trk, ;[ikB ;wM b?D.1119.
Bkw
gfjbK @;?Bk# Fpd efj e (fco) nzs T[s @nfo# gd i'V'. (fJj) Bkw
s[ge
dk
i'V'.
(fJj)
gfjbK @fpo{EfB# (etuXkoh ;?Bk) efj e nzs T[s @;sq# gd i'V'. (fJj)
s[ge dk j'trk, gqphB ;wM b?D.1120.
j'trk.
(fJ;
~)
;[ikB
;wM
b?D.
1121.
gfjbK @XB[Bh# (;?Bk) Fpd eEB eo e (fco) @nfoDh# (Fpd) nzs T[s
s[ge
dk
Bkw
j'trk.
;[ikB'!
ftuko
bt'.
1122.
574
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
(fJ; ~) ;ko us[o b'r wB ftu s[ge dk Bkw ;wMD. fJ; ftu fpbe[b e'Jh
G d
gfjbK @e'tzvBh# (XB[FXkoh ;?Bk) Fpd T[uko'. (fco) T[; d nzs T[s
;wM',
fJj
tos'I
nfVb
eo' . 1126.
gfjbK @fog[ ;zskgfB# (Fpd) eEB eo'. T[; d nzs T[s @nfoDh# Fpd
i'V'.
(fJ;
~)
s[;hI
s[ge
dk
Bkw
;wM
bt'.
fiE
ukj',
T[E
eEB
eo'.1129.
gfjbK @fog[ xkfJBh# Fpd eEB eo'. T[; d nzs T[s @nfoDh# Fpd i'V'.
(fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. fi; irQk ukj', T[E tos bt'.1130.
nfVb
eo'.1125.
gfjbK @ekow[eBh# (pK; d pD XB[F tkbh ;?Bk) Fpd T[uko'. (fco) T[;
bt'.1124.
d nzs s @nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ukj', T_E
tos
eEB
Fpd
u"gJh
;' u D.1123.
@nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw wB ftu ;wM'. fiE feE b'V
dh
;eb s[ge e Bkw gSkB'. ij ukj' fsj mto pykB'. 1126.
575
gfjbK @XB[yBh# Fpd T[ukoB eo'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd i'V'.
wkbk
nfVb
Bkw
gfjbK
@ukgDh#
(XB[FXkoh
;?Bk)
Fpd
T[ukoB
eo'.
T[;
nzs
T[s
@nfoDh# Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G ;{MtkB' ! s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE
fiE
b'V
j't,
T[E
T_E
fJ;
dh
tos'I
eo
bt'.1131.
gfjbK @gqszuBh# (XB[F tkbh ;?Bk) Fpd ~ eEB eo'. T[; d nzs T[s
@nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko wB ftu s[ge dk Bkw ;wM bt'. fpBk ftuko
;G
EKtK
fB;`r
j'
tos'.1132.
576
;qh
d;w-rqzE
o{ n kwb
;kfjp
Sz d
;;sO
o{ n kwb
577
Sz d
gfjbK @;sq# GzifD (Fpd) eEB eo'. fco @fog[# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G
u"gJh
gfjbK @jfo ;esfD# (Fo dh skes tkbh ;?Bk) Fpd ej'. T[; d nzs
T[s @nfoDh# Fpd i'V'. fJ; ~ ;G s[ge dk Bkw eEB eo'. fiE b'V j't,
T[ E
tos
bt' . 1134.
nfVb
gfjbK
@fpf;y
(pkD)
po;Dh#
(Fpd)
T[ukoB
eo'.
T[;
nzs
ftu
@nfoDh# Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G f;nkD b'r s[ge dk Bkw wB ftu ;wMD.
eth
b'r
fJ;
;dk
efpZsk
ftu
tosD.1135.
u"gJh
wkbk
Bkw
(fJ;
gfjbK @pkB poyDh# (Fpd) T[uko'. T[; d nzs s @nfoDh# (Fpd) i'V'.
soQK) ;G s[ge dk Bkw rqfjD eo'. fiE ukj', T[E eEB eo
fdU.1136.
nfVb
nfVb
gfjbK @pkBBh# Fpd fpBk G[b eEB eo'. T[; d nzs T[s @nfoDh# Fpd
i'V'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE ukj', fJ; Fpd ~
tos
bt' . 1137.
u"gJh
gfjbK @gBuBh# (XB[FXkoh ;?Bk) Fpd eEB eo'. (fco) nzs T[s @wEDh#
Fpd ~ i'V'.
ej'.1138.
gfjbK @e'tzviBh# (XB[F pkD Xkoh ;?Bk) (Fpd) T[uko'. T[; d nzs T[s
@wEBh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE fus eo, T[E eEB
(fJ;
~)
;G
s[ge
dk
Bkw
;wM'.
fiE
o[uh
j't,
T[E
jh
eo'.1139.
gfjbK @fJy[nk;iBh# (sho-ewkB tkbh ;?Bk) (Fpd) eEB eo'. (fco)
T[; d nzs T[s @wEDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE fus
eo,
T[E
jh
tos'.1140.
578
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
Bkw
wkbk
579
nfVb
T[s @nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G ;{MtkB' ! s[ge d Bkw ti'I ikD'. fi;
efpZsk
nfVb
pbGDh
;pdkfd
pykBB
ukj',
T_E
tos'.1141.
i'V'. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB' ! s[ge dk Bkw gSkD'. fJ; ~ fiE feE ukj', fB;zr
j'
tos'.
1142.
gfjbK @ukgDh# Fpd w{zj s'I T[uko'. T[; d nzs T[s @wEDh# Fpd ~ i'V'.
(fJ; ~) ;G p[ZXhwkB' ! s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE ukj', fJ; dk T[ukoB
eo'.1143.
gfjbK @gBu XoBBh# Fpd T[ukoB eo'. T[; d nzs T[s @wEDh# Fpd
tos'. (fJ; ~) ;ko p[^XhwkB'! s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu fe; fe;w dk Gd
B
;wM'.
1144.
u"gJh
ethU !
gfjbK @fog[ skgDh# Fpd ~ T[uko'. (fco) T[; d nzs T[s @nfoDh# Fpd
ftu
gfjbK @;[fjqdDh# (;?Bk) Fpd eEB eo'. T[; d nzs T[s @wEDh# Fpd
i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE u`rk br, T[E ej'.1145.
nfVb
ehihn? .
gfjbK
@pbGDh#
(;?Bk)
Fpd
dk
pykB
eo'.
(fco)
T[;
nzs
T[s
@nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G ;{MtkB' ! s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu fe;
gqeko
u"gJh
dk
coe
ikD'.1146.
u"gJh
gfjbK
@;kykfJBDh#
(;?Bk)
Fpd
T[uko'.
(fco)
T[;
nzs
T[s
@nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ukj', T[E jh
eEB eo'.1147.
gfjbK
@gqhswDh#
~)
(;?Bk)
;G
s[ge
Fpd
dk
eEB
Bkw
eo'.
;wM'.
(fco)
fJ;
ftu
nzs
e[M
T[s
th
@wEDh#
M{m
580
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
~_) ;G p[ZXhwkB' ! wB ftu s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; rZb ftu }ok fizBk Gd
B
wz B ' . 1149.
gfjbK
fiE
eth
w[y
ftu'I
T[uko'.
wro'I
T[;
nzs
T[s
efpZsk
ouD,
T[E
tos
bD.1150.
gfjbK @wkB[yBh# (;?Bk) Fpd eEB eo'. (fco) T[; d nzs T[s @nfoDh#
tos'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ukj', ;G EKtK s
Fpd
tos'.1151.
gfjbK @wosDh# Fpd eEB eo'. T[; d nzs T[s @nzse# Fpd i'V'.
(fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE ukj', T[E eEB eo'.1152.
gfjbK @wkB[yBh# (wB[Zy d ;w{j tkbh ;?Bk) Fpd eEB eo'. T[; d nzs
T[s @wEDh# Fpd tos'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE b'V ;wM',
T[ E
eEB
eo' . 1153.
gfjbK @wkfBy:Bh# (g?db ;?Bk) Fpd eEB eo'. T[; d nzs T[s @wEDh#
Fpd tos'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE fus eo, T[E tos'.1154.
gfjbK @BoDh# Fpd T[ukoB eo'. T[; d nzs T[s @nfoDh# Fpd i'V'.
(fJ;
~)
;G
s[ge
dk
Bkw
;wM'.
fJ;
ftu
fe;
gqeko
dk
e'Jh
Gd
;wM'.1155.
gfjbK @wkBtBh# gd eEB eo'. T[; d nzs T[s @;sq# gd i'V'. (fJ;
~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. ;Gk ftu fpBk ;zr efj fdU.1156.
nfVb
Fpd
u"gJh
@;[fjofdBh#
@nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G us[o b'r wB ftu s[ge dk Bkw ;wMD.
581
gfjbK @;[iBBh# (;?Bk) gd ej'. T[; d nzs T[s @wEDh# Fpd i'V'. (fJ;
wkbk
nfVb
Bkw
gfjbK @fgqEhokNBh# (oki dh ;?Bk) (Fpd) T[ukoB eo'. T[; d nzs T[s
@nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk Bkw ikD bt'. fJ; ~
efjD bJh wB ftu ;z;k B eo'. 1157.
u"gJh
582
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
wkbk
583
gfjbK @Sfsq;Dh# (oki ;?Bk) Fpd eEB eo'. T[; d nzs T[s @wEDh#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw gSkD'. fJ; ftu osk fizBk th nzso
B
Bkw
;wM' . 1159.
gfjbK @Sfw fJ;Dh# (oki dh ;?Bk) Fpd T[uko'. T[; d nzs T[s @wEDh#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. p[ZXhwkBK ftu ;[Dk e efj
fdU.1160.
o{ n kwb
Sz d
o{ n kwb
gfjbK @Xosh;fD# (Fpd) pykB eo'. T[; d nzs T[s @nfo# Fpd i'V'.
(fJ; ~) ;G s[czr dk Bkw ;wM'. ;G EK fB;zr j' e efj fdU.1161.
nfVb
XtbfJ;Dh
;pdkfd
;ko
p[^XhiBK
;[Dd
j'fJnK
T[ukoB
eo'.1162.
u"gJh
u"gJh
nkfd
Sz d
gfjbK @fpqyG Xfo;Dh# (oki dh ;?Bk) (Fpd) dk eEB eo'. T[; d nzs
T[s @nfo# gd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. ;G fJ; ~ fB;zr
j'
;Gk
ftu
ej'.1163.
gfjbK @Xktb;Dh# (Fpd) eEB eo'. T[; d nzs T[s @wEDh# Fpd i'V'.
(fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. ;ko p[^XhwkBK d/ ;[Dd j'fJnK pykB eo'.1164.
nfVb
pykBhn? .
gfjbK @Xtb fJ;Dh# Fpd dk eEB eo'. T[; d nzs T[s @nfoDh# Fpd
;Gk
npdfj
nkfd
ftu
T[ukoB
eo'.1165.
gfjbK @fpqyGDh fJ;Dh# (;?Bk) Fpd dk T[ukoB eo'. T[; d nzs T[s
@wEDh# Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G us[o b'r' ! s[ge dk Bkw ;wM bt'. fJ;
~
T[ u kohn? .
ekft
eEk
iK
efpZsk
ftu
tos'.1166.
gfjbK @rkft; fJ;Dh# Fpd ~ T[ukoB eo'. (fco) T[; d nzs ftu
@nfoDh# Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. fJ; ~ efpZsK
ns
efpZsk
ftu
fB;zr
j'
tos'.1167.
584
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
gfjbK
@G[ft;Dh#
(oki
;?Bk)
Bkw
wkbk
Fpd
dk
585
T[ukoB
eo'.
T[;
nzs
T[s
@wEDh# Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE ih
eo,
fJ;
dh
tos'I
eo'.1168.
u"gJh
gfjbK
nfVb
toDB
dh
;?Bk)
Fpd
eEB
eo'.
T[;
nzs
T[s
eo'.1169.
gfjbK @irsh;Dh# Fpd eEB eo'. T[; d nzs T[s @wEDh# Fpd i'V'.
(fJ; ~) ;G b'r s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu osk fizBk Gd B ;wM'.1170.
gfjbK @p;[ws;Dh# (oki dh ;?Bk) Fpd T[uko'. T[; d nzs T[s @nfoDh#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. ;G d ;[DfdnK fB;zr j'
e ej' . 1171.
nfVb
(oki
@wEDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fpBk ;zr ;G EKtK T[s
@T[oft;Dh#
gfjbK @p;[X;Dh# (oki ;?Bk) Fpd ~ T[uko'. T[; d nzs T[s @wEDh#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko us[o iB s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ukj', T_E jh fJ;
dh
tos'I
eo'.1172.
p ; [ ` X [ o kJ ; Bh nkfd pykBhn? .
gfjbK @p?;[zXokJ;Dh# (oki dh ;?Bk) (Fpd) eEB eo'. (fco) T[; d
nzs T[s @nfoDh# Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G us[o iB wB ftu s[ge dk Bkw
;wMD.
fiE
ukj[D,
T_E
jh
fJ;
dk
eEB
eoB.1173.
gfjbK @p;[ws;Dh# (oki ;?Bk) Fpd dk eEB eo'. (fco) T[; d nzs
T[s @nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G f;nkfDU ! s[ge dk Bkw fjod ftu
;wM'. fiE fiE ukj' fJ; Fpd ~ T[E jh tos'.1174.
u"gJh
(gfjbK) @;kw[zdqDh J;Dh# (Fpd) ej'. (T[; d) nzs T[s @nfoDh# Fpd
Bkw s[ge e bj[ ;[iB iB. ngB ngB phu ;eb wfB. 1175.
i'V'. (fJ; ~) ;G ;[ikB g[oF nkgD nkgD wB ftu s[ge dk Bkw ;wM
bD.1175.
(gfjbK) @;kw[zdqDh J;Dh# (Fpd) eEB eo'. T[; d nzs T[s @nfoDh#
Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ~ ;ko ethU!
;[Dk
tos'I
ftu
fbnkU.1176.
586
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
wkbk
587
gfjbK @nubk fJ;Dh# (;?Bk) (gd) eEB eo'. T[; d nzs T[s @wEDh#
i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ;wM'. fiE ukj', fJ; dh tos'I
Bkw
Fpd
eo'.1177.
ftgbhf;Dh gdkfd T[uko'. nfoDh ;pd nzfs fsj Xko'.
;eb s[ge e Bkw gSkB'. :k w? Gd B ozue ikB'. 1178.
nfVb
e'Jh
Gd
;wM'.1178.
nfVb
gfjbK @;krok# (Xosh) Fpd eEB eo'. T[; d nzs T[s @J; dooBh#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G ;[xV' ! s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE ukj', efpZsK ns
ekft
ftu
tos' . 1179.
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM e fjod ftu oy'. fJ; ~ ;[ikBK
dh
u"gJh
;Gk
ftu
fB;zr
j'
ej'.1180.
u"gJh
gfjbK @f;zXDh# (Xosh) Fpd eEB eo'. (fco) nzs T[s @gfs nodBh#
Fpd ej'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ~ ;ko ftdtkBK ~ ;[Dk
e eEB eo'.1181.
Gd
nkfd ibkb:Dh gd fdi?. gfs nfoDh gd pj[fo GfDi?.
;eb s[ge e Bkw gSkBj[. ;eb ;[iB iB ;[Bs pykBj[. 1183.
wzB'.1182.
gfjbK @pkfoXDh# (Xosh) Fpd T[ukoB eo'. nzs T[s @gfs nfo# Fpd
i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ej'. fJ; ~ ;ko r[Dh iB'! ;[D e eEB
eo'.1184.
gfjbK @XokJ;Dh# Fpd dk eEB eo'. T[; d nzs T[s @wEDh# Fpd
;eb s[ge e Bkw bfji?. ;ze S'fo fpB ;ze GfDi?. 1185.
i'V'. (fJ; ~)
eo'.1185.
gfjbK @T[opo;Dh# (oki dh ;?Bk) eEB eo'. nzs T[s @wEDh# Fpd
i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. Fzek Sv e fB;zr j' e fJ; dk pykB
;eb s[ge e Bkw gSkBj[. ;ze S'fo fpB[ ;ze pykBj[. 1186.
eo'.1186.
;G
s[ge
dk
Bkw
;wM'.
;zr
Sv
fB;zr
j'
eEB
588
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
nfVb
(Xosh)
Fpd
eEB
eo'.
nzs
T[s
@J;kodBh#
Fpd
gfjbK @e[`fGB;Bh# Fpd T[uko'. nzs T[s @nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~)
;G s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu e'Jh M{m B ;wM'.1190.
gfjbK @wfj J;Dh# (oki ;?Bk) Fpd dh tos'I eo'. fco @nfoDh# Fpd
nzs ftu i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ukj' T_E jh tos
bt'.1191.
gfjbK @w?dJ;Dh# Fpd T[uko'. nzs T[s @xkoh# (BkFe) Fpd i'V'. (fJ;
~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ukj', T[E jh sd T[uko fdU.1192.
nfVb
gqrN
o{g
ftu
fJ;
dk
eEB
eo'.1193.
u"gJh
gfjbK @p;z[Xo;Dh# (Fpd) T[ukoB eo'. (fco) nzs T[s @wEDh# Fpd
i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. nfXe r[Dh iBK dh ;Gk ftu ;[Dk
e
eEB
eo'.1194.
gfjbK @BokfXgDh# (oki dh ;?Bk) (Fpd) eEB eo'. T[; d nzs T[s
@wEDh# Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. eth iB' ! (fJ; ~) ;[D
e
efpZsk
ftu
tos'.1195.
nfVb
gfjbK @wkB[y;Dh# (oki dh ;?Bk) (Fpd) T[ukoB eo'. T[; d nzs T[s
@nzseBh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G us[o b'r s[ge dk Bkw gSkD'. ;zek ~
fsnkr
@fdriBh#
i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ukj', gqphB'! T[E tos'.1189.
589
gfjbK @ntB; Dh# (oki ;?B k) Fpd ej'. (fco) nzs T[s @wEDh# Fpd
wkbk
gfjbK @r'ok# (fgqEth) (Fpd) T[ukoB eo'. (fco) nzs T[s @J; nzseDh#
Fpd i'V'. ;G (fJ; ~) s[ge dk Bkw ;wM'. fiE ih eo, T_E tos'.1187.
Bkw
fB;`r
j'
fJ;
T[uko'.1196.
gfjbK @d; J;Dh# (d; d oki dh ;?Bk) Fpd pykB eo'. T[; d nzs
T[s @nodBh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko ;{MtkB s[ge dk Bkw ;wM bt'. (fJ;
dk)
efpZsK
ns
ekft
ftu
T[ukoB
eo'.1197.
590
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
nkfd
T[ u koB
591
nzs T[s @nzseBh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk Bkw ;wM bt'.
fiE
ih
eo,
T[E
gfjbK
tos'I
@wkBtIdqth#
eo'.1198.
(pkdFkj
dh
;?Bk)
Fpd
pykB
eo'.
wro'I
@nzfs
nzseBh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge d Bkw ti'I fus ftu ikD bt'.
(fJj)
rZb
ehihn? .
wkbk
Bkw
G{s,
toswkB
ns
Gftys
ekb
ftu
;G
ikDd
jB.1199.
gfjbK @b'eJIdqDh# (Fpd) dk T[ukoB eo'. T[; d nzs T[s @joDh# Fpd
i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw wB ftu ikD bt'. (fJ; dk) fdB oks w[y
s' I
T[ u koB
eo' . 1200.
u"gJh
gfjbK
@b'e
okiBh#
(oki
;?Bk)
(Fpd)
eEB
eo'.
T[;
nzs
T[s
@nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. F;sqK f;fwqshnK ftu fJ;
~ Fkwb eo'. 1201.
(fJ;
~)
;[Dk
eEB
eo'.1202.
gfjbK @fEok# fco @fJ;Dh# Fpd ej'. nzs T[s @nzseBh#@ gd ~ i'V'.
(fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I ikD'. (fJ; dk) F;sqK f;fwqshnK ftu eEB
eo'.1203.
nfVb
gfjbK @ek;gh fJ;Dh# (Fpd) dk pykB eo'. T[; d nzs T[s @nzseBh#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G b'r wB ftu s[ge dk Bkw ;wM bt'. Fzek ~ fsnkr
fJ;
dk
fB;`r
gfjbK
T[ukoB
@BkrB#
dk
eo'.1204.
Bkw
T[ukoB
eo'.
(fco)
T[;
nzs
T[s
@fgsDh
fJ;Dh# Fpd ~ i'V'. T[; d wro'I @xksBh# Fpd ~ oy'. (fJ; ~) ;G us[o
iB
s[ge
dk
Bkw
;wM
b?D.1205.
gfjbK @;og sksDh (;ZgK tkbh Xosh) fJ;Dh# (Fpd) T[ukoB eo'. T[;
d nzs T[s @wEDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G ;{MtkB' ! s[ge d Bkw ;wM bt'.
(fJ;
dk)
efpZsK
ftu
fB;zr
j'
toDB
eo'.1206.
592
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;eq s ks
nfoDh
;pdkfd
;;sO
Bkw
wkbk
593
gfjbK @fJzdq JIdqDh# (fJzdo d ;[nkwh eF:g tkbh Xosh) Fpd T[ukoB
eo'. (fco) T[; d nzs T[s @wEDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk
Bkw ikD bt'. (fJ; dk ethU !) fBvo j' e efpZsK ns ftu gq:'r eo'.1207.
u"gJh
gfjbK
@dD
dtDh#
(eF:g
dh
Xosh)
dk
T[ukoB
eo'.
(fco)
pykBhn? .
gfjbk @;eq sks nfoDh# (fJzdo d fgsk eF:g tkbh Xosh) Fpd eEB
eo'. T[; d nzs T[s @wEDh# Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw fjod
;e` d q B sksDh
J ; Dh
gfjbK @;s fesq;Dh fJ;Dh# (Fpd) eEB eo'. T[; d nzs T[s @nfoDh#
Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I fjod ftu ikD bt'. ;ko r[Dh
iB'!
(fJ;
dk)
;[D
gq:'r
eo'.1210.
u"gJh
Gkyhn? .
(gfjbK) @;ezdqB (fJzdo) sksDh J;Dh# (Fpd) eEB eo'. T[; d nzs
T[s @wEDh# Fpd oy'. (fJ; ~) us[o b'r s[ge d Bkw ti'I XkoB eo'. (fJ;
dk)
fBFegN
j'
gqwkfDe
gq:'r
eo'.1212.
fsnkr
fB;zr
j'
pykB
eo'.1214.
594
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
wkbk
595
nfVb
Bkw
eo
wzB'.1215.
d'jok
j?,
;G
eth
(wB
ftu)
XkoB
eo
b?D.1216.
ethU !
(fJ;
~)
XkoB
eo
bt'.1217.
u"gJh
gfjbK @fi;B (fJzdo) J;Dh# (Fpd) eEB eo'. (fco) nzs T[s @fJ;Dh
wEDh# (Fpd) ej'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE b'V j't, T[E
tos'.1218.
nfVb
gfjbK
@g[ozdo
(fJzdo)
fJ;Dh#
Fpd
pykB
eo'.
wro'I
@fJ;Dh
wEDh#
fB;zr
eo'.1219.
gfjbK @piq Xfo;Dh nfoDh# (Fpd) T[uko'. (fJ; ~) ;ko ;{MtkB s[ge
dk Bkw ;wM'. ;zek ~ fsnkr e fB;zr fJ; Fpd ~ ej'. fe; eth tb'I B[e;
eYD
dh
gotkj
eo'.1220.
gfjbK @s[okykV (fJzdo) fgsDh fJ;Dh# gd eEB eo'. T[; d nzs T[s
@nfoDh# Fpd oy'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I fjod ftu XkoB eo'. (fJ;
dk)
ftdtkBK
dh
;Gk
ftu
fB;zr
j'
pykB
eo'.1221.
gfjbK @fJzdqDh fJzdqkDh# Fpd ej'. T[; d nzs T[s @nfoDh# Fpd oy'.
T[ukoB
(fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I fjod ftu XkoB eo'. (fJ; dk) eth b'r'!
fB;zr
j'
efpZsK
ns
ekft
ftu
gq:'r
eo'.1222.
596
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
(gfjbK)
okiBBh
gq G Dh
Bkw
(fJzdo)
J;
wkbk
597
J;Dh,
(Fpd)
T[ukoB
eo'.
wro'I
@fJ;Dh# efj e @nfoDh# gd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I fjod ftu
ikD'. Fzek ~ fsnkr e ;dk fB;zr j' e (fJ; dk) eEB eo'.1223.
@T[uf;qtkfJ;
;;sO
gfjbK
@j:Dh
(x'fVnK
dk
okik
T_uFqtk)
fJ;Dh
fJ;Dh
fJ;Dh#
eEB
eo'. T[; d nzs T[s @nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge dk Bkw fjod
ftu ikD bt'. fBvo j' e ;Gk ftu fJ; dk T[ukoB eo'.1224.
Gkyhn? .
(gfjbK) @rki oki (fJzdo) okiBBh gqGDh# (Fpd) eEB eo'. T[; d
nzs ftu @wEDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I fjod ftu ikD
bt'.
fJ;
(gfjbK)
fpbe[b
@n;PJ;
e'Jh
Gd
(T[&ZuFqtk
;wM'.1225.
x'Vk)
J;Dh
fJ;Dh
fJ;fD@
(Fpd)
T[ukoB
eo'. T[; d nzs T_s @wEDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G b'r fjod ftu s[ge
dk
Bkw
ftu
;wM
bt'.
(fJ;
dh)
Fzek
fsnkr
fB;zr
T_ukoB
eo'.1226.
(gfjbK) @pkjoki (fJzdo) okiBDh okifB# eEB eo'. T[; d nzs T[s
@nfoDh# Fpd oy'. (fJ; ~) ;G fjod ftu s[ge dk Bkw ;wM'. (fJ; dk
ethU!)
efpZsK
ns
ekft
ftu
gqrN
s"o
pykB
eo'.1227.
gfjbK @s[ozr J;Dh fJ;Dh gqGDh# (Fpd) ej'. wro'I T[; d nzs T[s
@;sq# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G fjod ftu s[ge dk Bkw ;wM bt'. (fJ; ~)
;ko
iB'!
(gfjbK)
;[D
@nkfJ;
fB;`r
(piq)
toDB
gfs
eo'.1228.
fgsDh#
Fpd
eEB
eo'.
(fco)
@fJ;Dh
nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. (eth b'r'! fJ; dk) efpZsK
ns
ekft
ftu
toDB
eo'.1229.
(gfjbK) @pki oki# d ;ko Bkw eEB eo'. wro'I @gqGDh fgsDh fJ;Dh#
gd i'V'. (fco) @nfoDh# efj e (fJ; ~) s[ge dk Bkw ftuko'. (fJ; dk) fiE
ukj',
r[Dh
T_E
pykB
eo'.
1230.
(gfjbK) @j;sh J; (n?okts) gqG fgsDh rqGDh# (Fpd) eEB eo'. T[;
d nzs ftu @nfoDh# Fpd oy'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw fjod ftu ;wM
bt'.
fiE
ukj',
efpZsk
ftu
fJ;
Fpd
dk
gq:'r
eo'.1231.
598
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
fiE
ukj'
tos',
ftnoE
ej'.1232.
gfjbK @d[od okN (n?okts) okfN;Dh fJ;Dh# Fpd ej'. @nfoDh# Fpd
T[; d nzs T[s oy'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. (fJ; dk) eth
iB'!
efpZsk
ftu
T_ukoB
eo'.1233.
gfjbK @fdPfg fJ; (n?okts) fJ;Dh wEDh# Fpd eEB eo'. T[; d nzs
T[s @nfoDh# Fpd tos'. (fJ; ~) ;G b'r fjod ftu s[ge d Bkw ti'I ;wM'.
fiE ukj', fJ; dh fBvo j' e tos'I eo'. 1234.
gfjbK @gdwh (n?okts) fJ; fJ;okNfB# Fpd dk eEB eo'. T[; d nzs
T[s @nfoDh# Fpd ~ oy'. (fJ; ~) ;ko us[o g[oF'! s[ge dk Bkw gSkD'. (fJ;
dk)
599
d nzs T[s @nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;ko ;{MtkB'! s[ge dk Bkw ;wM bt'.
wkbk
(gfjbK) @d`fs okN (n?okts) gqGfgs ;[sDh# gd eEB eo'. (fco) T[;
Bkw
efpZsK
ns
gfjbK
ekft
ftu
@pkoDIdq
fB;`r
(n?okts)
gq:'r
JIdqDh
eo'.
1235.
fJzdqDh#
(Fpd)
dk
eEB
eo'.
wro'I
T[; d nzs ftu @nfoDh# Fpd ~ oy'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge d Bkw ti'I
;u eo e ikD bt'. Fzek ~ fsnkr e T_ukoB ftu F`ek B wzB'.1236.
gfjbK @p:kbj (n?okts) gfs gsDh# Fpd dk eEB eo'. T[; d nzs
T[s @nodB# Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G nfws s[ge d Bkw ti'I gSkD'. fiE
ukj',
fJ;
gfjbK
pykB
@fJzG;;Dh
eo'.1237.
fJ;Dh
fJ;Dh#
(Fpd)
eEB
eo'.
T[;
nzs
T[s
@jzsqh# Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G wB ftu s[ge dk Bkw ;wM'. (fJ; dk) efpZsK
ns
ekft
ftu
fB;zr
j'
gq:'r
eo'.1238.
gfjbK @e[`GhJ; (n?okts) fJ; fJ;Dh# (Fpd) pykB eo'. T[; d nzs
ftu @fJ;Dh nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. i e'Jh
g[S,
T[E
sK
s[ozs
(gfjbK)
d;
fdU.1239.
@e[zio;
(n?okts)
fJ;
fgsDh
gqGDh#
(Fpd)
pykB
eo'.
T[;
d nzs ftu @jzsqh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I ;wM bt'. (fJ;
dk)
efpZsK
ns
ekft
ftu
fB;zr
gq:'r
eo'.1240.
600
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
(gfjbK)
(n?okts)
fJzdqDh
wkbk
601
fJzdqDh#
(Fpd)
eEB
eo'.
T[;
nzs ftu @gfsDh# Fpd i'V'. (fco) @nfo# efj e (fJ; ~) s[ge d Bkw ti'I
gSkD'.
(fJ;
dk)
efpZsK
ns
ekft
ftu
fB;zr
gq:'r
eo'.1241.
gfjbK @so[ nfo gqG[ (n?okts) gqG[ gqGDh# (Fpd) eEB eo'. T[; d nzs
@eohJIdq
Bkw
T[s @nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G b'r s[ge dk Bkw ;wM bt'. fiE b'V
j't,
fJ;
dh
tos'I
eo
bt'.1242.
fe;w
dk
coe
;wM'.1243.
eo'. T[; d nzs T[s @nfoDh# Fpd ~ i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw fjod
eo'.1244.
ftu
bt'.
(fJ;
dk)
efpZsK
ns
d'jfonK
ftu
fB;zr
j'
gq:'r
(gfjbK) @nBegIdq (n?okts) fJzdqDh fJzdqDh# eEB eo'. nzs T[s @fJ;Dh
ikD
nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G fjod ftu s[ge dk Bkw ftuko bt'. ethU!
fJ;
dk
;Gk
ftu
T[ukoB
eo'.1245.
(gfjbK) @BkfrBkfj (n?okts) Bkfj fJ;fD J;Dh# (Fpd) eEB eo'. T[;
d nzs T[s @wEDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;{MtkB'! s[ge d Bkw ti'I fjod ftu
ikD
bt'.
(fJ;
dk)
g[;seK
g'EhnK
ftu
y[bQ
pykB
eo'.1246.
gfjbK @jfo gfs# (n?okts) @gfs gfs gfsDh# (Fpd) eEB eo'. T[; d
nzs ftu @nfoDh# Fpd dh tos'I eo'. (fJ; ~) ;G us[o b'r'! wB ftu s[ge
dk Bkw ;wM bt'. (fJ; ~) efpZsK ns ekft ftu fB;zr j' e ej'.1247.
u"gJh
u"gJh
(gfjbK)
@rigfs
(n?okts)
fBqgDh
fBqgfD#
eEB
eo'.
fco
@fBqgDh
nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I ;wM'. (fJ; dk) d'jok ns
u"gJh
ftu
eEB
eo'.
1248.
602
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
wkbk
603
nfVb
Bkw
(gfjbK) @;kti fBqg (n?okts) fBqg fBqgfs fBqgDBh# eEB eo'. T[; d
nzs T[s @nfoDh# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. (fJ; dk)
efpZsK
ns
ekft
ftu
T[ukoB
eo'.1249.
u"gJh
gfjbK @wkszr# (jkEh) Fpd ej'. (fco) uko tko @fBqg# Fpd i'V'.
@nfoDh# T[; d nzs ftu eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.1250.
gfjbK @r:zdB# Fpd T[uko'. (fco) uko tko @fBqg# Fpd ~ i'V'. wro'I
@nfoDh# Fpd T[; Bkb i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'.1251.
gfjbK @pki# Fpd dk eEB eo'. (fco) uko tko @fBqg# Fpd i'V'. (fJ;
~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fJ; ftu osk fizBk Gd B ;wM'.1252.
gfjbK @pkj# Fpd ~ T[uko'. (fco) uko tko @fBqg# Fpd ~ i'V'. (fJ;
~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. fiE uzrk br, T[E p'b bt'.1253.
gfjbK @s[ozr# Fpd ~ eEB eo'. (fco) uko tko @fBqg# Fpd ~ i'V'.
(fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I ;wM'. fiE ih eo, T[E efj bt'.1254.
gfjbK @j?# (T[&ZuFqtk x'Vk) gd w[y s'I pykB eo'. (fco) uko tko @fBqg#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'. (fJ; dk) efpZsK ns ekft ftu
eEB
Eoh ;pd e' nkfd GfDi?. uko pko fBqg ;pd efji?.
nfo gd sk e nzfs pykB'. Bkw s[ge e ;eb gSkB'. 1256.
eo' . 1255.
gfjbK @Eoh# (Xosh) Fpd dk eEB eo'. (fco) uko tko @fBqg# Fpd
ej'. T[; d nzs ftu @nfo# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM'.1256.
gfjbK @dt# Fpd ~ eEB eo'. (T[; ftu) fco fszB tko @fBqg# Fpd
;sq ;pd e' pj[fo GfDi?. Bkw s[ge e ;eb bfji?. 1257.
i'V'. wro'I @;sq# Fpd ~ ej'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I ;wM'.1257.
nwo ;pd ej[ nkfd T[ukoj[. fBqg gd shB pko g[fB vkoj[.
gfjbK @nwo# Fpd dk T_ukoB eo'. fco fszB tko @fBqg# Fpd i'V'.
nfo efj Bkw s[ge e bhi?. efps ekfp e Ghso dhi?. 1258.
(fco) @nfo# Fpd Fkwb eoB Bkb s[ge dk Bkw pD ikJrk. fJ; dh tos'I
efpZsK ns ekft ftu eo'.1258.
gfjbK @fBqio# (dtsk) Fpd ~ T[uko'. fco fszB tko @fBqg# gd ~ i'V'.
fBqio ;pd e' nkfd T[uohn?. fBqg gd shB pko g[fB Xohn?.
nfo efj Bkw s[ge e ikBj[. ;ze Skfv fBo;ze pykBj[. 1259.
(fco) @nfo# Fpd efj e s[ge dk Bkw ;wM'. F`ek Sv e fB;zr j' e fJ;
dk pykB eo'. 1259.
fpp[X ;pd e' nkfd GDhi?. shB pko fBqg ;pd Xohi?.
gfjbK @fpp[X# (dtsk) Fpd dk eEB eo'. (fco) fszB tko @fBqg# Fpd
i'V'. (wro'I) @fog[# Fpd efj e s[ge dk Bkw ;wM'. ;zek ~ fsnkr e ;Gk
fog[ efj Bkw s[ge e bjhnfj. ;zek fsnkfr ;Gk w? ejhnfj. 1260.
ftu
ej' . 1260.
604
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;[o gd nkfd ;pd e' Xkohn?. shB pko fBqg gd ej[ vkohn?.
nfo gd sk e nzfs pykB'. ;G ;qh Bkw s[ge e ikB'. 1261.
;;sO
Bkw
wkbk
605
gfjbK @;[o# Fpd ~ oy'. (fco) T[; Bkb fszB tko @fBqg# Fpd ~
i'V'. T[; d nzs T[s @nfo# gd eEB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM'.1261.
gfjbK @;[wB# (dtsk) Fpd dk eEB eo'. (fco) fszB tko @BkfJe#
Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @nfo# gd ej'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM'.1262.
gfjbK @fsqfdt;# (;tor dk okik fJzdo) eEB eo'. (fco) fszB tko
@fBqg# Fpd i'V'. T[; d nzs ftu @nfo# Fpd ej'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw
;wM'.1263.
gfjbK
@fpqzdkoe#
(dtsk)
Fpd
T[uko'.
(fco)
fszB
tko
@BkfJe#
gd
gfjbK @rfs fptkB# Fpd pykB eo'. (fco) fszB tko @gfs# Fpd i'V'.
T[; d nzs ftu @nfo# gd ej'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM'.1265.
nfVb
gfjbK @nzfwqs;# (dtsk) Fpd T[ukoB eo'. T[; Bkb fszB tko @gfs#
Fpd ~ i'V'. nzs T[; d ftu @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G ftdtkB
fjod
dk
Bkw
;wM'.1266.
@gfs# Fpd i'V'. (fco) @nfo# gd efj e s[ge d Bkw ti'I gSkD'. fiE b'V
wB',
fJ;
dk
fB;zr
T[ukoB
eo'.1267.
gfjbK @;[Xk# Fpd dk T[ukoB eo'. (fco) T[; d nzs T[s fszB tko
@fBqg# Fpd tos'. (wro'I) fog[ gd i'V e/ wB ftu s[czr dk Bkw ikD bt'.
(fJ;
dk)
;ko
ethU!
u"gJh
ftu
fB;zr
pykB
eo'.1268.
gfjbK @g:{y# Fpd w[y s'I T[ukoB eo'. (fco) fszB tko @fBqg# Fpd
i'V'. (fco) @fog[# gd i'V e s[ge d Bkw ti'I rqfjD eo'. fJ; dk ethU!
fBvo
s[ge
gfjbK @wX[# (nzfwqs) Fpd w[y s'I u`rh soQK T[uko'. (fco) fszB tko
ftu
j'
d'jfonK
ftu
gq:'r
eo'.1269.
gfjbK @n;[dk# (nzfwqs) Fpd ~ w[y s'I T[uko'. (fco) fszB tko T[;
Bkb @fBqg# Fpd i'V'. fco @fog[# efj e s[ge dk Bkw ftuko'. (fJ; dk) Szd
ns
;' o mk
ftu
fB;z r
T_ u koB
eo' . 1270.
606
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
wkbk
607
gfjbK @gqkDdk# (nzfwqs) ~ ethU! eEB eo'. T[; Bkb uko tko @fBqg#
Fpd ~ i'V'. (fco) @nfo# efj e fjod ftu s[ge dk Bkw ;wM'. (fco)
;t?:
ftu
fBvo
j'
efjD
dk
usk
oy'.1271.
Bkw
tko @fBqg# Fpd eEB eo'. (fco) nfo efj e s[ge dk Bkw fjod ftu
gSkD
bt'.
woh
ejh
rZb
ni
fjod
ftu
XkoB
eo
bt'.1272.
u"gJh
wro'I @djdk# (nzfwqs) Fpd eEB eo'. (fco) uko tko @gfs# Fpd i'V'.
(fco) @nfo# gd efj e s[ge dk Bkw bt'. (fJ; ~) M{bk Szd ftu gq;zBsk
nfo efj Bkw s[ge e bjhn?. M{bk Szd phfu jf; ejhn?. 1274.
g{ o te
ej' . 1274.
gfjbK @gqkDds# (nzfwqs) Fpd ~ eEB eo'. (fco) uko tko @fBqg# Fpd
i'V'. T[; d nzs ftu @nfo# Fpd ej'. (fJ; ~) ;G s[ge d Bkw ti'I
;wM'.1275.
nfVb
uko tko tos'I eo'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd ~ ej'. (fJ; ~) ;G s[ge
dk
Bkw
nfVb
eo'. T[; d T[gozs @;sq# gd pykB eo'. (fJ; ~) ;ko us[o iB fjod ftu
s[ge
Bkw
ti'I
ikD'.1277.
u"gJh
@iok# Fpd ~ gfjbK T[uko'. T[; d nzs T[s @jfo# gd i'V'. (fco) w[y
s'I @nfo# gd T[uko'. (fJ; ~) s[ge dk Bkw ;wM'.1278.
nfVb
bt'.1276.
gfjbK @fpqXsk# Fpd dk T[ukoB eo'. T[; d nzs ftu @;sq[# Fpd eEB
;wM
@nkb;# Fpd ~ gfjbK w[y s'I T[uko'. (fco) uko tko @fBqg# Fpd i'V
e (nzs s) @jfo# Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw ;wM bt'. (fJ; ~)
fB;zr
j'
gkXVh
Szd
ftu
tos'.1279.
608
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
Bkw
wkbk
609
gfjbK @so[B dzs# (itkBh ~ dzdD tkbk p[Ykgk) Fpd w[y s'I ej'. fco
@nfo# gd efj e uko tko @fBqg# Fpd i'V'. (fco) @nfo# gd efj e fjod
ftu
s[ge
dk
Bkw
;wM
bt'.
(fJ;
~)
o[nkbk
Szd
ftu
fBvo
j'
tos'.1280.
i'V'. (fco) @nfo# efj e s[ge d Bkw ti'I gSkD'. (fJ; ~_) u"gJh Szd ftu
fB;zr
j'
pykB
eo'.1281.
gfjbK @so[B dzs nfo# Fpd w{zj s'I ej'. (fco) T[; Bkb uko tko @fBqg#
Fpd i'V'. (fJ; ~) ;G s[ge dk Bkw wB ftu ikD bt'. fJ; ~ fBvo j'
e
d'jo
ftu
tosDk
us
oy'.1282.
gfjbK @i'pBkfo nfo# gd ~ pykB eo'. (fco) uko tko @fBqg# Fpd ~
T[; Bkb i'V'. T[; d nzs T[s @;sq# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G ;{MtkB s[ge
Bkw
(fco) uko tko @fBqg# Fpd i'V'. wro'I @;sq# Fpd ~ nzs ftu ej'. (fJ; ~)
;G
s[ge
dk
Bkw
ikD
bt'.1284.
ikD'.1283.
gfjbK @us[oE nt;Ek# (p[Ykgk) Bkb @nfo# Fpd pykB eo'. T[; Bkb
ti'I
Szd
ftu
fB;zr
gq:'r
eo'.1286.
gfjbK @nkoikfo (w"s) nfo# Fpd T[uko'. fco uko tko @fBqg# gd ~
eEB eo'. fco @nfo# gd i'V e f;nkD b'r s[ge dk Bkw gSkDB. (fJ; ~)
M{bBk
Szd
ftu
fB;zr
j'
pykB
eoB.1287.
gfjbK @djpk;h (ihtB) nfo jfo# gd dk eEB eo'. wro'I uko tko
@fBqg# Fpd ~ i'V'. (fco) @nfo# Fpd efj e ;{MtkB s[ge d Bkw ti'I
ftukoB.
(fJ;
dk)
nfVb
Szd
ftu
fBMe
j'
gq:'r
eoB.1288.
610
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
uzuohnk
fiE
ih
fB;zr
gq:'r
eo'.1289.
eo,
T[E
(fJ;
dk)
T[ukoB
eo'.1290.
gfjbK @n;[o# Fpd dk T[ukoB eo'. fco @fgs# efj e T[; d nzs T[s
@fBqg# Fpd i'V'. (fJ; Bkb) @nfo# Fpd efj e s[ge d Bkw ti'A ;{MtkB
gSkD
eoB.
fiE
ih
eo,
fB;zr
j'
eEB
eoB.1291.
gfjbK @okS;kfo# Fpd w[y s'I ej'. (fco) uko tko @gfs# Fpd T[; Bkb
i'V'. (fco) @nfo# Fpd efj e s[ge d Bkw ti'I fjod ftu ikD bt'. i e'Jh
s[jk~
g[S,
sK
fB;zr
j'
d;
fdU.1292.
gfjbK @dkBtkfo# (dkBt dk t?oh) gd w[y s'I T[uko'. T[; d nzs ftu
uko tko @fBqg# Fpd i'V'. (fco) @nfo# gd efj e s[ge d Bkw ti'I gSkD'.
(fJ; dk) ethnK dh ;Gk ftu fB;zr j' e gq:'r eo'.1293.
gfjbK @nwokodB (d?Is) nfo# Fpd ethU! T[ukoB eo'. T[; d nzs
T[s fszB tko @fBqg# Fpd oy'. (fco) @nfo# gd efj e s[ge dk Bkw ftuko'.
i e'Jh gVQBk ukj, T[; g[oF ~ s[ozs f;yk fdU.1294.
gfjbK @;eq# (fJzdo) Fpd dk T[ukoB eo'. fco @nfo# @nfo# efj e uko
tko @gfs# Fpd i'V'. T[; d nzs T[s @;sO# Fpd eEB eo'. (fJ; ~) ;G
ftukotkB'!
s[ge
Bkw
ti'I
wB
ftu
ikD'.1295.
gfjbK @;s feqs (fJzdo) nfo nfo# gd T[ukoB eo'. T[; ftu uko tko
@fBqg# Fpd i'V'. T[; d nzs ftu @;sq# Fpd pykB eo'. (fJ; ~) ;G s[ge
d
Bkw
ftu
gfjbk @sBpk;h (ihtB) nfo jfo# Fpd dk pykB eo'. (fco) uko tko
Szd
@fBqg# Fpd ~ i'V'. (wro'I) @nfo# efj e ;{MtkB' ! s[ge d Bkw ti'I gSkD'.
611
@fBqg# Fpd i'V'. (fco) @nfo# efj e s[ge d Bkw ti'I gSkD'. (fJ; dk)
wkbk
gfjbK @pg[pk;h# (ihtB)nfo nfo# Fpd eEB eo'. T[; Bkb uko tko
Bkw
ti'I
;wM
bt'.1296.
gfjbK @;uh gfsfo (fJzdo d t?oh d?Is) nfo# Fpd ~ eEB eo'. T[;
Bkb uko tko @fBqg# Fpd i'V'. fco @nfo# efj e s[ge d Bkw ti'I uso'!
gSkD'.
(fJ;
dk)
M{bBk
Szd
ftu
fB;zr
pykB
eo'.1297.
612
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
ftu
fB;`r
j'
pykB
eo'.1298.
gfjbK @g[oj{sfo# (fJzdo d t?oh d?Is) Fpd dk T[ukoB eo'. fco @nfo#
efj e @fgsDh; nfo# gd ~ wro'I p'b'. (fJ; ~) ;G us[o s[ge d Bkw ti'I
;wM'.
(fJ;
dk)
;'omk
Szd
ftu
;[xVsk
Bkb
gq:'r
eo'.1299.
i'
613
~ i'V'. (fco) @;sq# Fpd efj e s[ge d Bkw ti'I ;wM'. (fJ; ~) M{bk S`dK
wkbk
gfjbK @;eqodB nfo fog[# gd ~ eEB eo'. wro'I fszB tko @fBqg# Fpd
Bkw
g[oF
gVQBk
ukj,
T[;
Gd
d;
fdU.1301.
gfjbK @wxtKse (d?Is) nfo# Fpd dk eEB eo'. T[; ftu fszB tko
@fBqg# Fpd i'V'. (fco) @fog[# Fpd efj e s[ge dk Bkw ftdtkB'! ;wM bt'.
(fJ;
dk)
eEk
ehosB
ftu
y[b
toDB
eo'.1302.
gfjbK @wksb;q (fJzdo) nfo# Fpd dk pykB eo'. (fco) T[; ftu fszB
tko @fBqg# Fpd i'V'. wro'I @;sq# Fpd T[; d nzs T[s T[uko'. (fJ; ~) ;{MtkB
nfo g[fB nzfs pj[fo fsj dhi?. ;G ;qh Bkw s[ge bfj bhi?. 1306.
s[ge
dk
Bkw
;wM'.1303.
gfjbK @fi;BKse (d?Is) nzse# Fpd T[uko'. (fco) fszB tko @oki# Fpd
T[; ftu i'V'. wro'I T[; d nzs ftu @nfo# Fpd Fkwb eo'. (fJ; ~) ;G
s[ge
dk
Bkw
;wM
bt'.
1304.
gfjbK @g[ozdqkfo (d?Is) nfo# Fpd ~ eEB eo'. T[; d nzs ftu fszB
tko @fBqg# Fpd ~ i'V'. wro'I T[; d nzs T[s @;sq# ;pd oy'. (fJ; ~) ;G
;{MtkB'!
s[ge
dk
Bkw
;wM
bt'.
1305.
u"gJh
gfjbK @piqXofo (d?Is) nfo# Fpd ~ pykB eo'. (fco) fszB tko @Jh;#
Fpd
i'V'.
wro'I
;wM'.1306.
@nfo#
gd
nzs
T[s
ej'.
(fJ;
~)
;G
s[ge
dk
Bkw
614
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
nfVb
;;sO
615
gfjbK @s[okykV (fJzdo) nfo nfo# gd T[uko'. T[; d nzs T[s fszB tko
@fBqg# Fpd ~ i'V'. fco @;sq# gd T[; d nzs T[s oy'. (fJ; ~) ;G s[ge dk
Bkw
;wM
wkbk
nfVb
Bkw
bt'.1307.
gfjbK @fog[ gkefo# Fpd d nzs T[s @fog[# Fpd eEB eo'. T[; ftu
fszB tko @BkfJe# gd i'V'. fco T[; d nzs T[s ;[xV' ! @fog[# Fpd ej'. (fJ;
~)
;G
s[ge
Bkw
ti'I
T[uko'.1308.
gfjbK @fJzdqKse (d?Is) nfo# Fpd ~ eEB eo'. T[; Bkb fszB tko
@BkfJe# gd ~ i'V'. T[; d nzs T[s wro'I @;sq# Fpd oy'. (fJ; ~) ;G wB
ftu
s[ge
Bkw
;wM
bt'.1309.
@dt# Fpd ~ gfjbK w[y s'I eEB eo'. nzs T[s @nodB# efj e fco
@nodB# Fpd i'V'. T[; Bkb fszB tko @gfs# Fpd oy'. (fJ; Bkb) @nfo# gd
efj e wB ftu s[ge dk Bkw ;wM bt'.1310.
(gfjbK) @nwok nodB# Fpd w[y s'I ej'. T[; Bkb fszB tko @BkfJe#
gd i'V'. fco @fog[# Fpd ej e s[ge dk Bkw ;{MtkB gSkD b?D. (fJ; dk)
Gd nGd s'I w[es j' e efpZsK ftu eEB eoB.1311.
T[ukoB eo'. T[; Bkb fszB tko @fBqg# Fpd i'V'. (fco) nfo gd Fkwb eo
e ;[xV' ! s[ge dk Bkw ;wM bt'. (fJ; ~) @nfVb# Szd ftu fBMe j' e
tos'.1312.
gfjbK
@fpp[XKse
(dtfsnK
dk
nzs
eoB
tkb
d?Is)
nzse#
Fpd
dk
T[ukoB eo'. T[; Bkb fszB tko @fBqg# Fpd i'V'. (fco) @fog[# Fpd Fkwb eo
e ;{MtkB' ! T[; ~ s[ge dk Bkw ftuko'. (fJ; dk) o[nkbk Szd ftu fB;zr
T[ u koB
eo' . 1313.
gfjbK @;[gopkD (dtsk) go nfo# gd eEB eo'. (fco) fszB tko @gfs#
Fpd i'V'. @nfo# gd Fkwb eo e s[ge dk Bkw gSkD'. (fJ; dk) uzuohnk
Szd
ftu
fB;zr
j'
gq:'r
eo'.1314.
616
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;;sO
wkbk
617
gfjbK @fsqdt;# (fJzdo) Fpd dk T[ukoB eo'. (fco) @nfo nfo# efj
e fszB tko @fBqg# gd p'b'. wro'I T[; d nzs T[s @;sq# Fpd T[uko'. (fJ; ~)
;G
Bkw
s[ge
dk
Bkw
;wM
ftuko
eo'.1315.
gfjbK @fpzqdkoe (dts) nfo nfo# gd eEB eo'. T[; Bkb fszB tko
@gfs# Fpd i'V'. fco @;sq# Fpd T[; d nzs T[s T[uko'. (fJ; ~) ;G p[ZXhwkB
s[ge
dk
Bkw
;wM'.1316.
@fptkB# d ;ko Bkw gfjbK efj e fco @rfs# gd eEB eo'. (fco) @nfo
nfo# efj e uko tko @fBqg# gd oy'. wro'I @;sq# gd T[; d Bkb i'V fdU.
(fJ;
~)
;G
;{MtkB'!
s[ge
Bkw
;wM
bt'.1317.
nfo# efj e uko tko @fBqg# Fpd i'V'. (fco) @fog[# gd efj e s[ge d Bkw
1H fJ; s'I pkd gzikph :{Bhtof;Nh tb'I Sg ;z;eoD ftu g[Ffgek Sgh fwbdh j?--@fJfs
;qh Bkw wkbk g[okD s[ge Bkw gzuw'X:kfJ ;wkgsw ;s[ ;[Gw ;s[.# go nkw g[oksB phVK
ftu BjhI fwbdh.
ti'I gSkD'. (fJ; dk) efpZsK iK ekft ftu fB;zr j' e gq:'r eo'.1318.