Migne, Jacques-Paul (1800-1875). Patrologiae cursus completus, sive Bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica omnium s. s.

Patrum, doctorum
scriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruer.... 1841.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

PATROLOGIiE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, 1NTEGRA, UNIFORMIS, GOMMODA, OEGONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE

ECCLESIASTICORUM

QUI AB MVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII III TEMPORA

FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA OMNIUM QUJE
EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICJE TRADITIONIS PER DUODECIM
PRIORA ECCLESLE SJECULA ,
JUXTAEDITIONESACCURATISSIMAS, INTERSECUMQUE NONNULLIS CODICIBUSMANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM
DJLIGENTER CASTIGATA ;
COMMENTARIIS
DISSERTATIONIBUS, LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILI.IISTRATA',
OHNIBUSOPERIBUSPOSTAMPLISSIMAS EDITIONES <±VMTnlBUSNOVISSIMIS S/ECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA,
INDICIBUSPARTICCLARIBCS ANALTTICIS,SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
*$> SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
CAPITULIS
1NTIUIPSUMTEXTUM RITEDISPOSITIS, NECNON ET TITULISMNGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOI liM
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAH SICNIFICANTIBUS,ADOllNATA ;
OPERIBUSCUMDUBHS TUMAPOCRVPIIIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
DUOBUSINDICIBUS
GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTEROSCILICET KERUM,QUOCONSULTO, QUIDQUID
UNUSQUISQUEPATRUM l .\ QUODLIBET TIIEMA SCRIPSERIT!INOINTCITU CONSPICIATUR; AI.TEUO
SCRIPTUR^E SACILE , EXQUOLECTORI COMPERIRB MT OBVIDU QUINAM PATHES ETIN
QUIBUS 0PERUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM SCRIPTUR* /y
TEXTUSCOMMENTATI SINT. /
EDiflOACCURATlSSIMA,CiETERISQUE OMNIBUSFACILE ANTEPONENDA,Sl PERPENDANTCR : CHARACTERUM NITIDITAS,/
CUARTjE QUALITAS,INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUMVAIUKTAp£"«f /
TUMNUHERUS, FORMA VOI.UMINUM PEUQUAM COMMODA SIBIQUE INTOTOOPERIS DECURSU CONSTANTF.P I^
PRETIIEXIGUITAS,
SIMILIS, PR/ESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA,METHODICA ET CIIIIONOLOGICA, I ,._ '
SEXCENTORUM FRAGMENTOHUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS 1UCILLICSPARSORUM , PRIMUM J " I
AUTEM IN NOSTUA BIIIUOTHECA, EXOPERIBUS AD OMNES. /ETATES , LOCOS, LINGUAS ii C'M
FOIIMASQUEPERTINENTIBUS, COADUNATORUM. ,^1
SERIESPRIMA, "%\
iN OUA PRODEUNTPAXRES,DOCTORESSCRIPTORESQUE ECCLESLELATIN* «
A TERTULLIANOAD GREGORIUM MAGNUM.
ACCURANTE J.-P-MIGNE, (£tti'£ttttttt COtU|?^t0Vttm 1N SINGULOS SClENTIiG
ECCLESIASTlCiE RAMOS EDITORE.

PATROLOGIiE TOMUS X^XIX.

S. AUGUSTINI TOMI QUINTl PARS ALTEBA.

PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,

IX VIA DICTA D'AMBOISE, PRES LA BAKRIERE D'ENFEIt,
ou PETiT-MONTROUGE.

1845.
 SANCTI AURELII

AUGUSTINI

HIPPOMSIS EPISCOPI

OPERA OMNIA,

POST LOVANIENSIUM THEOLOGORUM RECENSIONEM,

CASTIGATA
DENUO CODICES
AD MANUSCRIPTOS , VATICANOS
GALLICOS , BELGICOS
, ETC,

NECNONAD KDITIONESANTIQ0IORE9ET CASTIGATIORES, ,r—,„

OPERA
ETSTUDIO //•T; • "•

MONACHORUM ORDINIS SANCTI BENEDI^t^v^

E CONGRE6ATIONE
S. MAURI.

<?bttio noirif f tma, cmcnbafa ct auctiov,

AccuranteM , Cursuumcompletonim
Editore.'

TOMUS QUINTUS.

PARISHS

VENFTAPUD EDITOREM1N YICODICTOMONTROUGE,JUXTA PORTAM 1NFERNI,

GALLICE: PRE9 LA BABBIEBED'ENFEB.

iUl
 QUJE IN HOC QUINTO TOMO CONTINENTUR.

SERMONUM CLASSES QUATUOR,

Necnon Sermones dubii.

IN II 1'ARTE.

CLASSIS
IV. SERMONE!
DE DIVERSIS. Pag. U93
SKRMONfiS
MJBU. 1639
' 1719
SERMONCUFRAGMENTX.
CONTENTA IN APPENDICE.

SERMONESSUPPOSITII.
I. DE SCRIPTURIS. 1735
n. DE TEHPORE. ' 1973
III. DE SANCTIS. 2095
IV. DE DIVERSIS. 2173
Quatuor his Sermonum classibus Appendice compreliensis insertiadsunt Sermones C^SARII, Episcopi Arela-
tensis, prater eos qui inscribnnlur monachos.

-;.<•£$fgpig &4TH0LIJMSMldHEvSW TICO DICTO MONTROUGE,

Juxia portam Iij&rii)Parisiorum, Gallice: preslabarriere(VEnferdeParis
 S. AURELII
HIPPONENSIS
SERMONES
AD POPULUM.
CLASSIS IV.
SERMOCCCXLP(a).
De eo quod Chrislustribus modis in Seripluris intelli-
gitur; conlra Arianoshabitus (6).
CAPUTPRIMUM.— 1. Christus in Scripturis di-
elus tribus modis. Dominus noster Jesus Chrislus,
fralres, quantum animadvertere potuimus paginas
sanctas , tribus modis intelligitur et nominatur ,'
quando prsedicalur, sive per Legem et Prophetas,
sive per Kpislolas apostolicas, sive per fidemrerum
gestarum, quas in Evangelio cognoscimus. Primus
modus est, secundum Deum et divinitatem illam Pa-
tri cosequalematque coseternam anle assumplionem
carnis. Alter modus esl, eum assumpia carne jam
idem Deus qui homo, et idem homo qni Deus, secun-
dum quamdam sua; exeellenliac proprietalem , qua
non cseteris coaequaturhominibus, sed est mediator
et caput Ecclesise, esse legitur et intelligilur. Terlius
modus est quodam modo lotus Christus, in plenilu-
dine Ecclesise, id est, caput et corpus, secundum ple-
nitudinem perfecli cujusdam viri, in quo viro singuli
membra sumus. Quod credenlibus praedicalur,et pru-
denlibus agnoscibile offertur. Non omnia testimonia
Scripturarum lam multa angusto tempore sive reco-
lere sive explicare possumus , quibus omnia tria isla
genera probemus : sed tamen non omnia possumus
improbata reiinquere, ut quibusdam commemoratis
testimoniis, csetera quse commemorare non sinimur
propter angustias temporis, per vos ipsos jam obser-
vare in Seripluris et invenire possitis.
CAPUTII. — 2. Primus modusquo Chrislus prcedi-
calur ut Deus. Verbisimilitudo.Ad primum ergo mo-
dum insinuandi Domininostri Jesu Chrisli Salvatoris,
nnici Filii Dei, per quem facta sunt omnia , pertinet
illud quod nobilissimum et prseclarissimum est iu
Evangelio secundum Joannem : In principio erat Ver-
bum, et Verbumerat apud Deum, el Deuserat Verbum;
hoc erat in principio apud Deum : omnia per ipsum
(acla sunl, el sine ipso faclum esl nihil. Quod faclum
etl, in illovita erat; et vita eral lux hominum, el lux m
lenebris tucet, et tenebrai eam non comprehenderunt
*Emendatusest ad duoscl. adcs. r. v. et adAm.Er.Par.
LOT.
to Alias,de Tempore-iO.
(b) citant s»pe Bedaet Florusin PauliEpistolas.
AUGUSTINI
EPISCOPI
DE DIVERSIS.
(Joan. i, 1-5). Miranda et slupenda verba hsec, et
priusquam intelliganlur, amplectenda sunt. Si cibus
apponeretur ori vestro, partem cibi alius illam acci-
peret, alius islam : ad omnes tamen perveniret unus
xibus; sed non ad omnes totus cibus. Sic quasi qui-
dam cibus el potus verborum nunc apponiiur auribus
vestris; et tamen totum ad omnes pervenit. An fortc
cum loquor, alius sibi tollil unam syllabam, alius al-
teram ? aut alius unum verbum, alius alterum ver-
bum 1 Si iia est, tot verba dicturus suro, quol Iiomi-
nes video, ut ad omnes pervenianl vel verba singula.
Et facile quidem plura dico, quam hic sunt homines :
sed omnia ad omnes perveniunt. Yerbum ergo homi-
nis non dividitur persyllabas, ul omnes audiant; et
Verbum Dei per frusta conciditur, ut ubique sit?
Numquid hsec, fratres, sonanlia atque Iranseuntia
verba illi incommulabililer permanenti Verbo ulla ex
parle comparanda arbitramur? aut ego quia hsec
dixi, comparavi ? Sed quoquo modo insinuare vobis
volui, ut Deus quod exhibet in corporalibus rebus,
valeat vobis ad credenda ea, quse nondum videlis de
spiritualibus verbis. Sed jam ad meliora transeamus.
Nam verba sonanl, et abeunt. De spiritualibus cogita-
tionibus (a)juslitiam cogilale. Cogitansjusiiliam con-
stilutus in istis partibus occidentalibus, cogitans ju-
stiliam conslitulus in oriente, unde (it ut ille lotam ju-
stitiam cogitel, et ille tolam ? et ille totam videat, et
ille lotam? Nam qui videt juslitiam, secundum quam
gerat aliquid, ipse juste gerit. Videt intus, agit foris.
Unde videt intus, si nibil sibi praestoesl ? Quia ipse
in parie positus est, ad eamdem parlem non perveniet
allerius cogitatio? Cum autem idem videas menle lu
hic posilus, quod videl ille tam longe positus, et to-
tum tibi luceat, lotum ilii videatur; quia ea quse di -
vina et incorporea sunt, ubique sunt tota; crede Ver-
buin toium in Patre, tolum in utero. Crede enim iioc
dc Verbo Dei, qui est Deus apud Deum.
CAPUT III. — 3. Alius modus quo Chrislus com-
mendalur ut Deus et homo. Sed audi jam aliam insi-
nuationem, alium modum insinuandi Christum, quem
Scriplura prsedicat. Ea enim quse dixi, dicta sunt
(a) isthsecverba: De spirilualibuscogitationibus,
vidcn-
lur suyeresse.
1495 S. AUGUSTINIEPISCOPI U96
ante assumplam carnem. Nuncautem audi illud quod tione scientiw seducens. Hoc ergo tenentes, nolite
modo prsedicat Scriptura : Verbffhi,inquit, caro fa- quaestionesmirari hominum, quseserpunt sicutcan-
ctumest, ethabilavilin nobis(Joan. i, 14).Namqui dixe- cer, quemadmodum dixit Apostolus (II Tim. n, 17) :
rat,' In principio eralVerbum, et Verbumerat apud sed custodite aures vestras, et virginitatem mentis
Deum, et Deus erat Verbum;hoc erat in principioapud vcstrae,tanquam desponsati ab amico sponsi uni viro
Deum : omnia peripsum facla sunt, el sine ipsofactum virginem caslam exhibere Christo. Virginilas enim
estnihil; frustra nobis divinitalem Verbi praedicaret, veslra jn menle. Virginitascorporis in paucis Eccle-
si Yerbi humanitatem lacerel. Ut enim illud videam, siae: virginitas mentis in omnibus fidelibusesse de-
hic mecum agitur; ut purget ad illud contemplandum, bet. Hanc virginitatem vult serpens corrumpere, de
inGrmilalimeaeipse subvenit. Suscipiendo de nalura quo idem aposlolus dicit : Desponsavivosuni virovir-
humana ipsam naturam humanam , faetus est homo. ginem caslamexhibereChrislo.Et limeo,ne sicutEvam
Venit cum jumento carnis ad eum qui jacebat in via aslulia sua serpens decepil; sic quoqueet vestrisensus
vulneratus (Luc. x , 30-37), ut parvam fidemnoslram corrumpanlur,el excidanla castitalequa?est in Christo
incarnaiionis suse sacramento informaret ' atque nu- Jesu (\\ Cor. xi, 2, 3). Veslri inquit, sensus, id est,
triret, faceretque serenum intellectum ad videndum veslrae mentes. Nam hoc magis proprium est. Sensus
quod nunquam amisit per id quod suseepit. Esse enim enimintelligunturethujuscorporis, videndi,audiendi,
ccepit homo , esse non destitit Deus. Ergo hoec est odorandi, gustandi, tangendi. Menies nostras timuit
prsedicatioDomininostri Jesu Chrisli secundum quod corrumpi Apostolus, ubi est iidei virginitas. Modo
medialor est, secundum quod caput est Ecclesiae; perge, animal, virginilatem tuam serva, fecundanda
quod Deus homo est, et homo Deus est, cum dicat postea in amplexu sponsi tui. Sepite ergo, ut scri-
Joannes : Et Verbumcaro factum est, et habitavil in ptum est,aures vestras spinis (Eccli. XXVIII, 28). Tur-
nobis. bavit fratres infirmos Ecclesiae quseslioArianorum :
&. Chrislus utroquemodocommendatusab Apostolo. sed in Dominimisericordia superavit calholica fides.
Audite jam ulrumque in illo notissimo capilulo apo- Non enim deseruit iile Ecclesiam suam; et si ad lem-
sloli Pauli : Qui cumin forma Dei esset, inquit, non pus lurbavit eam, ob hoc turbavit, ut semper suppli-
rapinam arbitratus est esse mqualisDeo. Hoc est, In caret ei, a quo in solida pelra confirmarelur. Et
principio erat Verbum,et Verbumerat apud Deum, et adlmc mussilat serpens, et non lacet. Quxrit pollici-
Deus erat Verbum.Quomodo Aposlolus dixit, Nonra- tatione quadam scientiaedejicere de paTadisoEccle-
pinam arbilralusestessewqualis Deo, si non est sequa- sise , quem non permiltat redire ad illum paradisum,
lis Deo ? Si autem Paler Deus, ille non Deus,quomodo unde primus homo dejeclus est.
oequalis?Ubi ergo illeait, Deus erat Verbum;ibi iste, CAPUT V. — 6. Id nunc agit in Ecclesia, quod
Non rapinam arbitratus est esse cequalis Deo. Et ubi olim in paradiso. Contra Arianos,quomodoPater Filio
ille, Verbumcaro faclumcst, et habitavitin nobis; ibi major. Filium Patriesse wqualemin formaDei,minorem
iste, Sed semetipsumexinanivit, formamserviaccipiens in forma servi. Intendite, fratres. Quod gestum est in
(Philipp. n, 6, 7). Attendite : per hocergoquod ho- illo paradiso, bocgeriturinEcclesia. Nemonos sedu-
mo factus est, per hoc quod Verbumcaro factumest, cat ab isto paradiso. Sufflciatquod illinc lapsi sumus,
et habitavitin nobis;per hoc semelipsumexinanivit,for- vel experti corrigamur. Ipse est serpens, qui semper
mam servi accipiens. Quid enim exinanivit? Non,ut suggeril iniquitatem et impielatem. Ipse aliquando
amilteret divinilatem, sed ut indueret humanilatem, promiltit impunitatem, quemadmodumet ibi promi-
apparens hominibus quod non erat, antequam homo sit, dicens : Numquidmorte moriemini (Gen. in, -4)?
esset. Sic apparendo se exinanivit, id esl, reservanss Ipse lalia suggerit, ut modo male vivant Christiani.
dignitatem majestalis, et offerens carnem indumen- Numquid omnes, inquit perditurus est Deus? num-
tum humanilatis. Perid ergo quodsemetipsumexina- quid omnes damnalurus esl Deus? Ille dicit, Damna-
nivit formam servi accipiens(non formam Dei acci- bo : ignoscam eis qui se mulaverint; mutent facla
piens. De forma Deicum diceret, non dixit, accepil; sua, mulo minas meas. Ipse est ergo qui murmurat,
sed , Cumin forma Dei essetconstitulus, non rapinam et mussilat, et dicit: Ecce ubi scriptum est, Paler
arbitratusest esse wquatis Deo : ad formam autem major me esl ( Joan. xiv, 28); et lu dicis sequalem
servi ubi ventum est, Formam, inqnit, sertiiaccipiens): Patri? Accipio quod dicis : sed ulrumque accipio,
per hoc ergo medialor et capul esl Ecclesiae,per quem quia utrumque lego. Quare ,tu unum accipis, el unum
reeonciliamur Deo , per sacramenlum bumilitatis 3 et non vis? Nam mecum ulrumque legisti. Ecce Pater
passionis et resurreclionis et ascensioniset judicii fu- major me est; accipio, non a te, sed ab Evangelio:
turi, ut duo illa futura audianlur, cum semel locutus el tu esse Filium sequalemDeo Patri, accipe ab Apo-
sil Deus.Ubi duo audiuntur? Ubi reddit unicuiquese- stolo. Conjunge utrumque, utrumque concordet; quia
cundumopera sua (Mallh. xvi, 27). qui locutus esl per Joannem iu Evangelio,ipse locu-
CAPUT IV. — 5. Caverijubel ab Arianorum htg- tus est per Paulum in Epislola. Nonpotest ipse secum
resi. Virginilai menlisinlegrilasfidei.Serpenspollicita- discordare : sed tu concordiam Scriplurarum non vis
1 Quidamlibri, firmaret. intelligere, cum amas ipse liiigare. Sed ex Evangelio,
2 sicMss.Atediti,reserans. inquit, probo : Paler major meest. Et ego ex Evange-
3Nonnullicodices,humanitatis. 1Floruset cisterciensisliber : Modoergoamnia.
 1497 SERMO CCCXLI.
Ho probo: Ego et Pater unum tumus (Joan. \, 30).
Quomodo ntrumque verum est? Qiiomodo-iiosdocet
Aposlolus, Ego et Pater unumsumus? Qui cnmin for-
ma Dei estet, non rapinam arbilralus est assb*a:qualis
Deo. Audi, Paler major me est: sed semelipsumaxina-
nivit, formam servi accipiens. Ecce ego ostendo. quare
major est: lu oslende in quo sequalis non est. Utrum-
que enim legimus. Minor est Patre, in quantum fllius
hominis est: sequalis Patri, in quantum Filius Dei;
quia Deus erat Verbum. Medialor, Deus et homo:
Deus sequalis Patri, homo minor Patrc. Est ergo et
sequaliset minor : sequalis in forma Dei, minor in
forma servi. Tu ergo dic, unde sequalis et minor?
Numquidalia parte sequalis, et alia partejninor ? Ecce
excepla susceptione carnis, ostende mihi sequalemet
minorem. Unde demonstraturus es, volo videre.
CAPUT VI. »- 7. Filius Dei ante incarnationem
nutlo modominor Patre. Attendite impietatem stoli-
dam carnem sapere, quomodo scriptum est: Sapere
tecundum earnem, mors ett (Rom. vm, 6). Hicsiste.
Sequestro adhuc, et nondum loquor de incarnatione
Domini nostri Jesu Chrisli unici Filii Dei : sed tan-
quam nondum factum sit quod jam factum est, at-
tendo tecum, In principio eral Verbum, et Verbum
erat apud Deum, et Deus erat Verbum;,ho,cerat in
principio apud Deum. Attendo tecum , Qui cum
in forma Dei etset, non rapinam arbiiratus est esse
wquatis Deo. Ibi mihi ostende et majorem et mi-
norem. Quid dicturus es? Divisurus es Deum per
qualitates, id est, per quasdam affectiones corporales
vei animales, in quibus aliud atque aliud esse senti-
mus? Naturaliler dicere quidem possum : sed ulrum
sic et vos intelligatis, Deus viderit. Ergo, ut dicere
cceperam, ante susceptionem carnis, anlequam Ver-
bum caro ficret et habitaret in nobis, ostende-mino-
rem, ostendeaequalem. Numquid aliud el aliud Deus,
ut ex alia parte sit minor illo Filius, et ex alia
parte illi aequalis? Veluti si dicamus, Corpora sunt
qusedam; potcs mihi dicere, iEquale est in iongi-
tudine, sed minus est in robore. Pierumque enim
duo corpora lalia occurrunt, ut stalura longiludinis
sequalia sint, robore autem unum sil minus, alicrum
majus. Ergo lalia quasi corpora cogitaluri sufflusDeum
ct Filium cjus? cogiiaturi sumus eum qui lolus in
Maria fuit, tolus apud Patrem, totus in carne, totus
super Angeios? Avertal Deus istas cogilationes a cor-
dibus Cbristianorura. Item forte ita cogitabis, ut dicas:
El robore et longitudine sequales, sed colore dispares
sunt. Ubi color, nisi in corporalibus ? Ibi aulem lux
sapienlise. Ostende mihi colorem juslilise. Si isla co-
lorem non habent, lu illa de Deo nori diceres, si pu-
doris colorem haberes.
8. Filium non posse dici alia ralione wqualem, alia
minorem. In Deonon aliud poleslas, aliud prudentia
el cwterw virtules. Quid ergo dicturus es? Potestate
sequalessunt, sed minor Filius prudentia? Injuslus
est Dcus, si minori pradentiae potestatem dedil sequa-
lem. Si prudentia sequalessunt, sed minor est Filius
potestate, invidus est Deus, qui sequali prudentise
im
potestatera dedit minorem. In Deo aolem omne quod
dicilur, idipsum est. Neque enim in Deo aliud pote-
stas et aliud prudentia, aliud forlitudo et
aliudju-
stitia aut aliud castitas. Quidqnid borum de Deo
dicis,
neque aliud et aliud intelligilur, et niliil digne dicilur:
quia bsecanimarum sunt, quas illa lux perfundit quo-
dam modo, ct pro suis qualitalibus afficit; quomodo
cum orilur corporibus lux isla visibilis. Si auferatur,
unus est corporibus omnibus color; qui potius dicen-
dus est nulliis color. Cum autem illata illustravcrit
corpora, quamvis ipsa unius modi sit, pro diversis
tamcn corporum qualitatibus diverso eosnitore aspor-
git. Ergo animarum sunt istse affecliones, quaebene
sunt affeclseab illa luce qusenon afficitur, et formatai
ab illa quae non formatur.
CAPUT VII.— 9. Justitia et similia de Deo dkunlur
non proprie, sed quia nihil dici potesl melius. Tamen
ista de Deo dicimus , fratres, quia non invenimus
melius quod dicamus. Dico juslum Deum; quia in
verbis humanis nihil melius invenio : nam est ille ul-
tra justitiam. Dicitur in Scripturis, Juslus Dominus,
etjuslitias dilexit (Psal. x, 8). Sed ibi dicitur et pce-
nilere Deum (Gen. vi, 7), ibi dicitur et nescire Deus
(Id. xvm,2i). Quis non exhorreat ? Nescit Deus,
poenitet Deum? Ideo tamen et ad isla verba sa-
lubriter Scriptura descendit, quae tu exhorres, ne
illa quae magna pulas, digne dicla arbitreris. Atque
ila si quseras, Quid ergo de Deo digne dicitur? aliquis
fortasse tibi respondeat et dicat, quia justus est. Alius
autem isto melius intelligens ,-etiani hoc verbum di-
cat superari ab illius excellentia , et indigne de illo
etiam hoc dici, quamvis congruenter secundum hu-
manam capacitatem dicatur : ut cum ille de Scriplu-
ris probare voluerit, quia scriptum est, Justus Domi-
nus ; recte illi respondeatur , in eisdem Scripluris
positum esse, quia poenitet Deum : ut quomodo islud
non accipit secundum consueludinem Ioquentium,
sicut solent homines pcenilere; sicet illud quod di-
citur juslus, supereminenliae ipsius non competere
intelligat: quamvis hoc Scriptura bene posuerit, ut
per qualiacumque verba gradaiim animus ad id quod
dici non potest perducatur. Justum quidem Deum di-
cis : sed inlellige aliquid ullra justiliam quam soles
et de homine cogitare. Sed Scripturse justum dixe-
runt : propterea et pcenitenlem dixerunt et nescien-
tem, quod jam non vis dicere. Quomodo ergo illa
quse jam exhorres, intelligis propter infirmitatem
tuam dicta ; sic et ista quse magnipendis, pro aliqua
firmilaie' validiore dicla sunt. Qui autem et isia
transcenderit, et de Deo, quanlum homini concedi-
tur, digne cogilare cceperit, inveniel silentium inef-
fabili cordis voce laudandum.
CAPUT VIII. — 10. Filium Deinon posse dici ex
alia parte wqualem,ex alia inwqualem. Ergo, fratres,
quia hoc est in Dominovirtus quod justitia (quidquid
de illo dixeris, boc idem dicis, cum lamen nihil digne
dicas), non poles dicere sequalein esse Palri Filium
per juslitiam et non esse sequalem per virtutem, aut
1 colbertinusMs.,
inftrmitate.
1499 S. AUGUSTBSIEPISCOPI 1500
a^qualem per Virtutem et non sequalem per scien- finem saeculi quamdiu generant et generantur homi-
tiam : quia si ex una re aliqua oequalis est, ex omni nes, quisquisjustorum perhanc vitam transitum facit,
re sequalis est; quia omnia quse ibi dicis, idem sunl, quidquid nunc, id est, non in hoc loco, sed in hac
et idem valent. Sufficit ergo, quia dicere non potes vita, quidquid post nascentium futurum est, totum
l
quomodo sit insequalis Filius Patri, nisi dederis di- hoc unum corpus Chrisli : singuli autem mcmbra
versitates quasdam in substantia Dei. Quas cum de- Christi. Si ergo omnes corpus, singuli membra ; est
deris, foras te miltit veritas, nec accedis ad illud uliquc caput cujus hoc sit corpus. Et ipse est, inquit,
sanctuarium Dei, ubi sincerissime videtur. Cum au- caput corporis Ecclesiw, primogenilus,ipse primaium
tem non possis sequalem dicere ex alia parte et ex tenens(Coloss. i, 18). Et quia de illo ait etiam, quod
alia insequalem, quia non sunl in Deo partes; non semper capul omnis principatnset potestalissit (Id. n,
possis dicere ex alia eum esse sequalem, ex alia mi- 10), adjungilur isla Ecclesia, quaenuncperegrina est,
norem.quia non sunt in Deo qualilates; secundum illi ccelesti Ecclesiae,ubi Angeloscives habemus; cui
Deum non potes dicere sequalem, nisi omni modo aequales nos futuros post resurrectionem corporum
sequalem : unde ergo potes dicere minorem, nisi quia impudenter nobis arrogaremus, nisi Veritas promi-
formam servi accepil? ltaque, fratres, semper hsec sisset, dicens : Erunl wqualesAngelisDei (Luc. xx ,
advertite. Si in Scripturis regulam quamdam accepe- 36); et fit una Ecclesia, civiias Regis magni.
ritis, omnia vobis lux ipsa monslrabit. Sicubi invcne- CAPUT X. — 12. Chrislus in Scripturis enun-
ritis , secundum quod dictum est, aequalem Filium tialus tribus modis. Christnset Ecclesiaunus Chrislus.
Palri, secundum divinilatcm accipite. Secundumfor- Sic ergo aliquando in Scripturis insinualur Christus,
mam vero servi assumptam, minorem accipite : se- ul intelligas Verbum sequale Patri. Sic aliquando , ut
cundum quod dictum est, Ego sum qui sum; et secun- intelligas medialorem ; cum Vwbumcaro factumesl,
dum quod dictum est, Ego sum Deus .Abraham, et ut liabitaret in nobis (Joan. i, 14): cum ille unigeniius
Deus Isaac, el Deus Jacob (Exod. m, 14, 15, 6) : sic per quem facta sunt omnia , non rapinam arbitralut
tenebitis , et quod in ejus natura est, et quod in ejus est esse wqualis Deo, sed semetipsum exinanivit,
misericordia. Arbilror satis esse dictum de illo etiam formamservi accipiens, factus obediensusque ad mor-
modo , quo Dominus noster Jesus Chrislus Salvalor tem, mortemauiemcrucis (Philipp. n, 6-8). Sicautem
noster caput Ecclesiae mediator factus, per quem aliquando, ut inlelligas caput et corpus, exponenle
reconciliamur Deo, Deus et homo insinualur in Scri- ipso Apostolo apertissime quod dictum est de viro
pturis. ct uxore in Genesi, Erunt, inquit, duo in carne tina.
CAPUT IX. — H. Christustertio modo intelligitur Videle ipsum exponentem, ut non conjecluris noslris
caput et corpus. Terlius modiis est, quomodo lotus aliquid ausi dicere videamur.Erunt enim, inquit, duo
Christus secundum Ecclesiam, id est, caput el corpus in carne una : et addidit, Sacramenlum hoc magnum
praedicetur. Elenim caput et corpus unus est Chri- est. Et ne adhue putaret quisquam in viro esse et
stus : non quia sine corpore non est inleger, sed uxore secundum naturalem utriusque sexus copula-
quia et nobiscum inleger esse dignatus est, qui et lionem corporalemque mixluram : Ego autem dico,
sine nobis semper est inlegcr, non solum in eo quod inquit, in Christo et Ecclesia (Gen. n, 24; Ephes. v,
Verbum est unigenilus Filius aequalisPatri, sed et in 31, 52). Secundum hoc ergo quod in Cbristo et Ec-
ipso homine quem suscepit, et cum quo simul Deus clesia accipilur quod diclum est, Erunt duo in carne
et homo est. Vcrumlamen, fratres, quomodo corpus una : nonjum duo, seduna curo est (Matlh. xix, 5,6).
ejus nos sumus, et nobiscum unus Chrislus s ? Ubi Et quomodosponsus et sponsa, sic caput et corpus :
invenimus hoc, quia unus Christus est caput et cor- quia caput mulieris vir. Sive ergo dicam capul et
pus , id est, corpus cum capite suo ? Sponsa cum corpus , sive dicam sponsus ct sponsa; unum inlel-
sponso suo quasi singulariter loquitur apud Isaiam : ligite. Ideoque idem apostolus, cum esset adhuc Sau-
cerle unus idemque loqnilur; el videle quid ait : lus, audivit : Saule, Saule, quid me persequeris(Act.
Velut sponsoalligavit mihi mitram, el velul sponsam ix, 4)? quoniam corpus capili adjungitur. Et cum
induit me ornamenlo(Isai. LXI, 10). Ut sponsus et jam Chrisli praedicator pateretur ab aliis, quae perse
sponsa : eumdem s dicit sponsum secundum caput, cutor ipse fecerat, Ul suppleam, inquit, quw desunl
sponsam secundum corpus. Duo videntur, et unus pressurarum Ckrisliin carne mea (Coloss. l, 24) : ad
est. Alioquinquomodo membra Christi sumus? Apo- pressuras Christi ostendens pertinere quod palieba-
stolo apertissime dicente, Vos estis corpus Chrisli et tur. Quod non potest intelligi secundum caput, quod
viembra (I Cor. xn, 27). Membra Christi et corpus jam in coelonihil tale palilur;sed secundum corpus
sumus omnes simul; non qui hoc loco tanlum sumus, id est, Ecclesiam: quodcorpus cum suo capile, umis
sed et per universam terram; nec qui tantum hoc Cliristus est.
tempore , sed quid dicam ? Ex Abel juslo usque in CAPUT XI. — 13. Sponsa Christi agat ut sil sine
macula et ruga. Exhibete ergo vos dignum corpus tali
1 plures Mss., wqualis. Forte legendum, wqualis et capite, dignam sponsam tali sponso. Non potest iia-
inwqualis.
» Regiusliber et Florus,quomodocorpusejus nos,si non bere caput illud, nisi condignumcorpus; nec ille vir
etnobiscumunuschristus? tantus, nisicondignamducituxorem. Utexhiberetsibi,
•Editi, cumdicit.At RegiusMs.,eum.Florus,cumdem. inquit, gloriosamEcclesiam, non habentem ntaculam
IS01 SERMOCCCXLII. 1502
aut rOgam, nui aliquid ejusmodi(Ephes. v, 27). Haec In principio erat Verbum,et Verbumerat apud Deum,
est sponsa Chrisli, non habens maculam aut ru- ei Deus erat Verbum: omnia per ipsum facla sunt.
Ubi hic sanguis? Ecce jam auctor tuus , sed nondum
gam («). Nonvis babere maculam? Fac quodscriptum
est; Lavamini, mundi estole, auferte nequitiasde cor- est prelium tuum. Unde ergo redemptus ? Quia Ver-
dibus veslris (Isai. i, 16). Non vis habere rugam ? bumcaro faclum est, et habilavitin nobis.
Extendere in crucem. Non enim tantum opus est ut 2. Joannes missus ante Chrislum, ut lucerna ante
Javeris, sed eliam ut extendaris, ut sis sine macuia tumen. Paulo superius altende. Lux, inquit, lucet in
aut ruga. Per lavacrumenim auferuntur peccata : per tenebris, et tenebrw eamnon comprehenderunt.Quia
extensionem fit desiderium fuluri saeculi, propter ergo tenebrae lumen non comprehenderunt, opus
quod Chrislus crucifixus est. Audi ipsum Paulum lo- erat hominibus humano lestimonio.Diemvidere non
tum : Non, inquit, ex operibusjustitiw quw nos feci- poterant, lucernam forlc poterant lolerare. Quia
mus, sed secundum suam misericordiam salvos nos ergo ad videndum diem minus idonei erant, lucer-
fecit, per lavacrum regenerationis(Tit. m, 5). Audi nam lamen utcumque tolerabant; Fuit homomissus
eumdem extensum : Ea, inquit, quw retro sutit obli- a Deo, cui nomen erat Joannes. Hic venil, ul teslimo-
tus, in ea quw ante sunt exlensus, secunduminlenlio- nium perhiberetde lumine. Quis, de quo hic venit, ut
nem sequorad palmam supernwvocalionisDei in Chri- teslimonium perhiberet de lumine *? Quomodo non
slo Jesu (Philipp. ui, 13 el 14). erat ille lumen, si vel lucerna erat? Primo vide quia
lucerna erat. Audire vis lucernam de die, et diem
*
SERMOCCCXLII (b). de lucerna J ? Vos, inquit, misistis ad Joannem, el
De Sacrifitio vesperlino(c). In quo explicalurinilium voluistisad horam exsuttare in lumine ejus : ille erat
lucerna ardens et lucens (Joan. v, 33 el 35). Joannes
Evangelii Joannis. *
ergo iste quid videbat, qui lucernam contemnebat ?
1. Crucis signum. Sacripcium crucis. De SacriDcio Non erat ille
lumen, sed ul testimoniumperltiberetde
vespertino sermo reddendus est. Oravimusenim can- lumine. De quo lumine ? Erat lumen verum, quod
tando, et orando cantavimus, Dirigaluroraliomeasicut illuminulomnemhominemvenienlemin hunc mundum.
incensuminconspeclutuo :elevaliomanuummearumsa- Si omnem bominem, ergo et Joannem. Qui nondum'
crificiumvespertinum(Psal.cxL,%).Inoratione adver- se volebat ostendere diem , ipse sibi suam accende-
timus hominem , in extensionc manuum agnoscimus rat testem lucernam. Sed talis erat
crucem.Est ergo hoc signumquod in liontegestamus, lucerna, quse de
die posset accendi. Audi ipsum Joannem confiten-
signumquo sulvi sumus. Signum irrisum, ul honora- tem : Nos , inquit, oiitnesde pteniludineejus acccpi-
retur; conlemplum, ut glorificarelur. Deus comparet, mus. Chrisius putabatur, hominem se esse fatebatur.
ut homo deprecelur; et Deus latet, ut bomo moriatur. Dominus putabatur, servum sc esse confitebalur.
Si enim cognovissenl,nunquamDominum gloriwcruci- Bene
agnoscis, lucerna, humililalem tuam, ne te
fixissent(ICor.n,8). Hocergo sacrificium,ubisacerdos superbise ventus exstinguat. Erat enim lumen verum,
estvictima, redemit nos fuso sanguine Crealoris. Non quod illuminat omnem hominem venientem in hunc
tamenl creavit nos cum sanguine, sed redemit san- mundum: id est omne
animal, quod est illuminalio-
guine.Creavitenim nos in principioquod erat Verbum, nis capax, hoc est omnem hominein habenlem men-
el Verbumerat apud Deutn, el Deus eral Verbum.Ab lem
alque rationem, qua possit esse parliceps Verbi.
hoc creali sumus. Scrmo contextus adjungit, Omnia 5. tlundus duobus modis inlelligitur. Illud ergo
per ipsum facta sunl, et sine ipsofactum est nihil. Hoc quod crat lumen verum, quod illuminat omnem ho-
est quo creati sumus. Quo vero redempti, audi: Quod mincm habentem meniem venienlem in hunc niun-
faclum est, inquit, in eo vila erat, el vila erat lux ItO'-' dum , ubi erat ? In hoc mundoerat, Sed et terra in
minum; et luxin tenebris lucet, et tenebrweam non boc mundo erat, et sol et luna in hoc mundo erant.
compreltenderunt.Adhuc Deus est: adhuc illud dici- Audi de die tuo, o mentis humanse oculus ! In hoc
tur, quod incommutabilesemper manet; adhuc illud mundo eral, el per ipsum mttndus factus esl. Sic erat
dicitur, cui videndo corda mundanda sunt : unde hic, ut et antequam mundus esset, non quasi non
aulem mundentur, nondum dicit. Lux, inquit, lucet haberet ubi essel. Deus enim habitando
in tenebris,el tenebrweam non comprehenderunt.Sed non continelur. continet,
Ergo miro et ineffabili modo in hoc
nt non sint lenebra;, possinlque eam compreliendere; mundo erat. Et mundus
per eum faclus est, el mun-
tenebraeenim peccatores, tenebrae infidcles: ut ergo dus eum non
cognovit.Quis est mundus, qui per cum
non sint tenebrse, possinique comprehendere, Ver-
bumcaro faclumesl, el liabilavilin nobis. Videle Ver- ret1de Codexcl.:Quis,dequohic venitut testimomumperhibe-
lumine? Quis,de quo? Joannes de chrislo, lucerna
bum, videle Yerbum carnem, Verbum ante carnem. de die. Quis,de quo ? Joannesde christo : ergolucernade
die. Non injuriam Joamtifadmus : sed diem nostrumsi
t constanterintueri nonpossumus,sallemcumhottorelaude-
! 'sirmondus,nontantum.AptiusFlorus,non tamen. mus. venitul testimoniumperhtberetde lumine.Nonerut
*
I Recensitusprimvunad fl. v. et ad Sirm.; et deinde, ille lumen,sedut testimoniumperhiberet de lumine.Qttomo-
^'post edilionem,castigalusadcl. donon erat, etc.
s ita legendumcumeodemcodicecl. [Audirevis lucer-
(a) vide Relract.lib. 2, cap.58. nam, lucernamde diein diem.De lucerna.']
(6)Alias, i nter Sirmondianos8. 3 sicidemcodexcl. nonrepetitavoce,Joannem,qusesu-
(c) citat Florus ad Rom. xi, ad I Cor. xi, et ad perest in editis.[si omnemhominem,ergoJoannem: Joan-
tiebr. ix. nem quinondttm.]
 1503 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1504
ftctus est? In principio fecit Deus cmlum et terram Amen dico vobis, non inveni tantam fidem in Iiraet.
(Gen. i, 1), quia omnia per ipsum facla sunt. Quis In oliva non inveni quod inveni in oleastro. ErgO
mundus eum non cognovit ? Mundus ct mundus, oliva snperbiens prsecidalur, oleasler humilis insera-
sicut domus et domus ; domus in fabrica, dnmus in tur. Vide inserentem, vide prsecidentem : Propterea
habitatoribus. In fabrica domus; quemadmodum, dico vobis, quia multi ab orienle et occidentevenient;
Magnam domum fecit, pulcherrimam domum con- multus'veniet oleaster inserendus in oliva ; el recunu
siruxit. Domus in habitatoribus; quomodo, Bona bent cum Abrahamei Itaac el Jacob in regno cwlorum.
domus, benedicat eam Dominus; mala domus, par- Audisti quemadmodum oleaster humilis inseratur;
cat ei Deus. Ergo mundus per eum faclus ett, et habi- audi quemadmodum oliva superba pracidalur : Fitii
tatio et habilatores : et mundus eum non cognovit, autem regni ibunt in tenebras exterioret; ibi erit ftetut
habitatores. el stridor denlium (Malth. vm, 8-12). Quare? Quia
i 4. Clmstus quomodonon receplus a suis. Judwi ob sui eum non receperunt. Et quare insertus oleaster ?
superbiam prwcisi, Gentiles ob humilitatem in oliva Quia quolquot eum receperunt, dedil eis poteslatem
inserli. Centurionishumitilas el fides. —ln sua propria filios Dei fieri.
venit, et sui eum non receperunt. Ergo quare venit, $. Potestas data ut ejficiamurfitii Dei. Erige cor,
quasi non praescius quod sui non ' essent eum rece- genus humanum, respira in aura vitoeet securissimae
pluri ? Audi propler quod venerit : Quotquotaulem libertalis '. Quid audis? quid tibi promiltitur? Dedit
receperunt eum. Sui non receperunt, et sui recepe- eis potestatem.Quam poteslatem ? An forte unde in-
runt'; mundus non credidit, et mundus lolus cre- flantur homines, judicandi de capiiibus humanis,
didit. Sicut dicimus, Tota arbor plena foliis ; num- ferendi sentenlias de innocenlibus et nocentibus?
quid fructibus esl locus ablatus ? Ulrumque dici, Poteslatem, inquit, dedit eis filios Dei fieri. Jam enim
ulriimque intelligi potesl, et arbor foliis plena, et erant non filii, et flebant filiis; quia ille per quem
arbor fructibus plena : una arbor in ulroque, scd fiunt filii Dei, jam erat Filius Dei, et factus esl filius
foliis dispergendis, fructibus colligendis. Ergo, fide- hominis. Jam ergo ei illi erant filii hominum , et
les ejus, servi ejus 8, dileclores ejus, quorum gloria facti sunt filii Dei. Descendit ad id quod noh erat,
est, quorum spes, quorum res est; quando audilis, quia aiiud erat. Levavit te ad id quod non cras,
Sui eum non receperunt, nolite dolere : quia credeiido quia alius erass. Erige ergo spem. Magnumest quod
ipsius estis. Sui eum non recepcrunt. Qui isti sunt ? libi promissum esl, sed a mogno promissum est.
Forte J.udseiolim vocati ex iEgypto, liberali in manu Mullum et incredibile videlur 4, et quasi non posse
potenti, per Rubrum mare trajecti, per siccum eva- ocsiimalur filios hominum fieri filios Dei. Sed plus
dentes, hostibus insequenlibus carentes, manna pasii, pro illis factum est, quia Filius Dei factus est filius
de servitute eruti, ad regnum perducti, tot beneficiis homifiis. Erige ergo spem, o homo, pelle a corde
empti. Ecce sui, qui non receperunl: sed non reci- infidelitatem. Incredibilius jam pro te factum est,
piendo facti sunt alieni. In oliva erant, superbiendo quam quod tibi promissum cst. Miraris si homo ha-
fracti sunt. Oleasler contempiibilis, amaritudine bac- beat vilam oeternam? miraris si homo perveniat ad
carum aspernabilis 4, per loium mundum erat; illo vitam seternam? mirare potius quod Deus pro le
totus mundus horrebat silvestri oleastro *: sed lamen pervenit ad mortem. Quid dubilas de promisso,
per humilitalem ibi meruit inseri, unde oliva super- lanto pignore acceplo ? Vide ergo quomodo te con-
biendo prsecidi (Rom. xi, 17). Audi olivam super- firmat, quomodo promissionem Dei roborat ; Quot-
bientem, et frangi dignam : Nos de servitule non quot, inquit, receperunt eum, dedit eis polestalemfilios
sumus nati, palrem habemusAbraham. Respondctur : Dei fieri. Qua generalione? Non illa usilata, non
Si filii Abrahwesselis, facla Abrahw facerelis. Conlra veteri, non transitoria vel carnali. Non ex came,
id quod dictum est, De servilule non sumus nali: Si inquit, non ex sanguine, neque ex volunlaleliri, sed
vos Filius liberaverit, vere Iiberi eritis. Liberos vos ex Deo nati swtt. Miraris, non credis ? Verbumcaro
esse jaclatis? Omnis qui facil peccalum, servus est faclum est, el habitavilin nobis(Joan. i, 1,2, etc). Ecce
peccati (Joan. vm, 33-39). Quanlo ergo lulius homo unde faclum est sacrificium vespertinum. Inbserea-
servus esses hominis, quam perversse cupidilalis ? mus illi: nobiscum offeratur, qui pro nobis oblalus
llli tamen superbiendo bumilem non receperunt. est. Sic enim vesperlino sacrificio vita velus inler-
, Vide oleastrum dignum inseri, Centurionem illum, iicitur, et diluculo nova oritur.
non de Israelilicis, sed de Gentilibuse: Domine, non
sum dignus, ut sub tectum meum inlres. Et Dominus : 1 idemcodexcl., respira in auras vitwet serenissimwli-
bertaiis.
! »idem eodexcl.: Audipropterquosvenerit. a Hancadlnbemuslectionemex eodem codicecl. [Jam
*fllud, et sui receperunt, reslituitur ex eodem codice enimnoneranl
3 filii,et fiuntfilii.]
ci.*[sui non receperunt, mundus noncredidit.] lilud. Levavitte ad id quoanon eras, quia aliuseras,
./ hic restituitur
Vox,ejus, dikctores ex eodem codice cl. [Ergo addilurex eodemcodicecl. [Quiaaliud erat. Erige ergo
fideles ejus,servi, ejus.]
4In eodem codicecl., amarttudmebaccarumaspernabilis; spem.] 4 lllud: sed a magnopromissumesl. Multum,additur ex
uM scripsimus,baccarum.[AmarUudine batorumasperna- eodemcpdice cl. [jaagnumest quod tibi promissumest, et
bilis.] incredibilevidetur.]
»illud, silvestrioleastro,a dditur ex eodem codicecl. [ro-
tusmundushorrebal;sedtamen.]
6idem codex cl., non de israelitis, sed de Genli-
bvs.~
150* SERMOCCCXLIH. 1506
SERMOCCCXLIII' (a). sancium Danielis adhuc novelli setate, sed robusli
pieiate. Quia ergo erat in eo propheticus Spirilus,
De Susanna et Joseph : cttm exhortatione ad casti-
conlinuo nequissimorum seniorum vidit fallaciam.
talem (b). Sed quod ille inluebatur, providendum erat quomodo
1. Susanna exemplumpudicitiwconjugalis, Castilas cseteris monslraretur. Falsi, inquil, teslessunl; redite
donumDei.Susanna divinilusliberala a falsis tesiibus. injudicium. Sed quod falsi essent, ille noverat, cini
Divinaelectiones, et sancta oracula Dei, quoe inso- proplieticus Spirilus revelaverat: docendi erant qui
nuerunt auribus nostris, nidum faciant in meniibus nesciebant. Ergo si judices docendi, tesles procul
nostris : non volent et transeant, aut sedeant, et dubio convincendi. Convincens ergo eos , intendens
discedanl'; sed aliquid pariant. Nam si passer inve- falsitatcm lestimonii, quam ipse jam noverat, jussit
nit sibi domum, el turlur nidum ubi reponat pullos eos ab invicem separari. Interrogavit singulos : unam
stios (Psal. LXXXIII, 4); quanto magis passer verbum enim concupiscenliam habere ambo potuerunt, sed
Dei el turtur misericordia Dei ? Audivimus de Su- unum consilium meditari non potuerunt. Interroga-
sanua lectionem : scdificelurpudicitia conjugalis, et lus est unus, sub quam arborem comprehcndisset
tam firmo fundamento innitatur muroque valletur, adulteros; respondit, Sub lentisco.Interrogalus cst
ut el insidiantes repellat, et falsos lestes convincat. alius; respondit, Sub ilice. Dissonantia leslimoniorum
Remanseral casla mulier moritura, nisi adesset qui patefecit verilatem , liberavit castilatem (Dan. xiu).
videbat quod judicantes Ialebal. Conscripta sunt 2. Susannw, qnia liberalaest, non major exinde fe-
verba ejus, quse habuit in paradiso, hoc est in viri- licilas. Et caslitas quidem, fratres, sicutjam dixi, li-
daro suo : quse verba nullus hominum audivit, nisi bcraretur el coronarelur, eliamsi caro quandoque
soli duo, qui pudori uxoris alienae insidiabantur, et morilura, illo judicio morcrctur. Morituri enim su-
reluctanti falsum testimonium medilabantur. Illi mus omnes : nec agit quisquam qui cupil evadere, ut
soli audierunt quod diclum est: Angusliwmihi undi- morlem auferat; sed ul differat debitum. Hoc omnes
que. Si enim Iwc fecero, mors mihi est; si autem non tcnet, boc omnes reddituri sumus, quod de Adam
fecero,noneffugiammanusvestras.ilelius est autemmihi traximus ; el quod mori nolumus , ab exaciore hujus
7nanusveslrasnonevadere,quamin conspecluDei pecca- debili non securilas dalur, sed dilalio postulatur.
re (Dan.xwi, 22). Contemnebal quod audiebat, quia Susanna ergo religiosa mulier et pudica conjux erat
(imcbatquera non videbat; cujus tamen divinis oculis utique quandoque moritura : et ipsum quandoque si
eral ipsa conspicua. Neque enim quomodo illa Deum lunc esset, pudiciliaaquid obesset, dum caro conde-
non videdat, sic non vldebatur a Deo. Videbal Deus relur sepulcro, el caslitas redderetur Deo, corona-
qund sedificabat, inspiciebat opus suum , habitabat relur a Deo? Putatis enim, fralres, tanquam ad ma-
templum suum ; ibi erat ipsc, insidianlibus respon- gnum meritum pertinere, si falsi tesles, non prseva-
debat. Nam si caslitatis dalor desernisset, caslilas leant adversus innocentem? Non est magnum me-
interiisset. Ait ergo, Angusliwmilti undique. Scd et rilum, si non prsevaleatfalsum teslimonium adversus
exspeclabat eum, qui eain salvam faceret a pusilla- innocentem. Magnummcritum esset, si adversus Do-
nimitale, et tcmpestale falsorum testium, lanquam niinum non prsevaluisset. ipse autem Dominus nosier
ventorum malorum. In iilis tamen ventis et fiuctibus Jesus Christus per Jinguas falsorum testium est cru-
naufragium castilas non fecit; quia Dominus guber- cifixus. Sed ipsi quidem falsi lesles ad horam prava-
navit. Clamalum est, ventum est, processum est : luerunt, resurrecturo quid nocuerunt? Exemplo ita-
pervenit causa ad judicium. Domus Susannaecredi- que suo Dominus Deus noster in carne sua , in in-
derat conlra dominam senioribus falsis : ct quamvis iirmitate sua, et in forma servi, quam suscepil ad li-
anteacla illscsaet immaculatavifa idoneum videretur berandum servum, ad quserendumfugilivum, ad re-
pudiciticeteslimonium perhibere ; illis lamen irreli- dimendum captivum, solvendum vinctum, faciendum
giosum videbatur senioribus non crcdere. Nullus de servo fralrem.; ad hoc veniens in forma servi de-
talis sermo unquam sonueral de Susanna. Illi ergo monstravit servo exemplum, ne falsos lestes perhor-
falsi lestes; sed noti Deo. Aliud crcdebat domus, rescat; et cum credunlur, non timeat. Possunt enim
aliud videbat Dominus: sed quod videbat Dominus, facere malam famam; sed non possunt interficere
homines nesciebant, senioribus recte credi videbatur. conscienliam puram, Liberali sunt tres viri de ca-
Ergo moriendum erat: sed si caro moreretur, castW mino ignis ardentis, adfuit Deus eorum , deambula-
las coronaretur. Adfuit Dominus precanli, exaudivit verunt inter ignes innoxios, circum ardentes et non
quam noveral: non deseruit ne moreretur, cui sub- urentes, et in ipsa deambulalione iaudes dixerunt
\enit ne adulterarelur. Excitavit Dominus spiritum Deo, et illsesi sicut missi fuerant, evaserunt; adfuit
ergo Deus eorum ( Dan. m): numquid defuit Deus
* ApudChrysostomum, Machabscorum(II Machab. vn)? Illi evaserunt, illi
sed sedeant,nec discedant.
*Hicsennoin nostrisMss.integernon invenitur. mox arserunt: utrique tentati, hi carne consumpti,
(a) ABas, 2 inter editos ex Carthusisemajorismanu- hi carne illsesi; sed utrique corpnati. Ut evaderent
scriptis. flammas tres viri, Nabuchodonosorprsestitum est,
(o) Recensitus est a Possidioin mdiculicap. 10.Exslat ut crederet in Deum eorum. Nam
s ed
idem.senno, plus media parie minutus,inter latinas qui eos potuit in
homiiiasjoannisChrysostomi nominepublicalas- manifesto liberare, potuit et in occulto coronare. Sed
1507 S. AUGUSfINI EPISCOPl 1B08
si illos in occuito coronasset, regem , qui ssevierat, pora cwlestia,et alia terrestria.'Alia gloria solis, et alia
non liberasset. Salus corporis illorum, salus animse gloria lunw, et alia gloria stellarum; stella enima stella
facta est illius. Illi Deum laudando evaserunt, sed differt in gloria : sic et resurreclio morluorum (I Cor.
prawentes ignes : ille in Deum credendo evasit, xv, 40-42). Ergo unusquisque, fratres mei, pro dono
sed seternas gehennas. Plus ergo illi, quam illis, quod accepit, certel in hoc saeculo, ut gaudeat in fu-
prsestitum est. Antiochus autem non erat dignus cui turo. Conjugalus es? Inferiorvita est, inlcrius prse-
talia praestarentur, a quo Machabaji torquebantur : mium spera ; selernum tamen regnum non despera.
ideo illis igne tdfmenlisque consumptis, exsultavit : Prsecepta tibi conjugalia relinenda sunt. Quid enim,
sed qtti se exaltal, humiliabitur ( Luc xvni, 14). quia uxorem habes, non te debes agnoscere pere-
3. Maria a falsa suspicioneJosephliberata. Qui ergo grinari in hoc mundo, mbriturum non le debes co-
liberavit Susannam mulierem castam, conjugem fide- gitare, exiturum de lecto voluptalis? et vide quo ut-
lem a falso testimonio seniorum, ipse liberavit et vir- cumque pergas, ad tormentum calamitatis, an ad
ginem Mariama falsa suspicione marili sui. Inventa prsemium seternilatis. Cogitaergo, serva quod acce-
est ergo virgo illa prsegnans, ad quam vir non acces- pisti, ferto sarcinam tuam : quia levis est, si dili-
serat. Uterus quidem fetu intumueral; sed virginalis gis; gravis, si odisli. Non enim frustra Dominus ait,
inlegritas manserat. Seminalorem fidei fide concepe- aul vere cum hoc ait, solis conlinenlibus loquebatur :
rat, Deum in suum corpus assumpserat, qui ejus Venilead me, omnes qui laboralis et onerati estis, el
corpus violari non permiserat: marito lamen tan- ego reficiam vos. Tollite jugum meum super vos, et
quam homini venit in suspicionem. Aliunde esse cre- discilea me quia mitis sum et humiliscorde, et invenie-
debat, quod de se non esse sciebat, et ipsum aliunde tis requiem animabus veslris: non carnibus vestris,
adullerium suspicabatur. Ab angelo corrigitur. Quare sed animabus vestris. Jugum enim meum lene est, el
dignus fuit ab angelo corrigi? Quia non in illo erat sarcina mea levisest (Malth. xi, 28-30) : levis amanli,
malevola suspicio: quales Apostolus dicit malevoias gravis neganli. Jugum Dominiin cervicem sumpsisti?
suspiciones nasci inter fratres (I Tim. vi, 4). Ma- Lene est, si bene conaris; asperum, si reluctaris. Cir-
levolae suspiciones sunt calumnianlium, benevolae cumstanl tentationesconjugalemvilam. Numquidcnim
suspiciones sunt gubernantium. Licet cuiquam de fi- ista Susanna ideo non tentala estin ipsa pudicitia, quia
lio male suspicari; sed de filio non licet calumniari: marito erat conjuncla? Numquid hsesolsein hac parte
utique suspicaris malum; sed optas invenire bonum. non tentantur, quae viris copulantur? Ecce Susanna
Qui benevole suspicatur, vinci cupii: lunc enim bene uxor aliena erat, maritum habcbat : tamen tentata
lsetatur, quando falsum inventnm fuerit quod male est, fluctuavit in tempeslater Angusiiw,inquit, tmVii
suspicabatuf. Talis erat Joseph circa conjugem suam, sunl undique. A falsis enim leslibus timuit mori : sed
cui corpore non erat mixtus, sed tamen fide jam fue- a Deo judice vero timuil penitus mori. A falsis enim
ral copulatus. Venil ergo et virgo in falsam suspicio- testibus ad tempus moreretur: a judice Deo in aeler-
nem : sed sicul pro Susanna adfuit in Daniele Spiri- num punirctur. Appcndit, elegit: prius limuit, et
tus, sic pro Maria adfuit angelus. Ad Joseph inquit appendit; appendit, et elegit; elegit, el vicit. Docuit
angelus : Noli timere accipereMariam conjugemluam: feminas conjugatas religiosas, tenlatori resislere do-
quod enimde ea nascitur, de Spirilu sanctoesl (Mallli. i, cuit, pugnare docuit, laborare docuitj, adjulorium
18-20). Ablata suspicioesl, quia invenla redemptio est. implorare docuit.
4. Virginumel conjugatarum caslitas, prwmiumin- 5. Feminis exemplumSusanna. Agendumnon solum
wquale,sedwlernumulraque hubel. Jttgum Christi tene ut bona sit vila, sed et fama illwsa. Si de femina
eisarcina levis amanlibus. Gaudebant paulo anle con- lauta Scriptura teslis est; numquid viros deseruil?
jugatse ad Susannam , gaudeant virgines ad Mariam: numquid eis exemplum imitationis deesse permisit?
utroeque teneant caslilatem; illae conjugalem, illse Intuebamur Susannam tenlatam a viris concupiscen-
virginalem. Utraque enim castitas habet apud Deum tibns ejus corruplionem, inluebamur cerlantem. Le-
meritum : elsi virginalis major esl, conjugalis mi- ctio illa theatrum noslri cordis erat, athlctam Dei
nor; lamen utraque grala est Deo, quia donum est pudicum spiritum exspectabamus, certantem advcr-
Dei. Ad vitam setcrnam omnes perveniunl; sed in sarium vidcbamus, de victo cum vitrice triumphe-
vita aelerna non omnes eumdem honorem , eamdem mus. Habent exemplum suum religiosse conjuges,
dignitatem, idem meritum comparant. Sic erit vila habent quod imitentur. Deo debeant quod servant,
selerna et regnum Dei, quomodo, similitudinis causa, non homini : tunc enim servant, si Deo debeanl;
quod dicimus ccelum. Inccelo sunt omnia sidera : tunc servanl, si illi debeant, qui videt quod servant,
sic et in regno Dei omnes erunt boni fideles. Vita quod etiam marilus non videt. Ssepe enim absens est
aaterna par erit omnibus : non enim ibi alius plus vi- marilus, semper est prsesens Deus : et aliquando,
vit, alius minus; quando omnes sine fine vicluri su* quia bomo est marilus , suspicatur falsum ; lunc oret
mus. Ipse esl denarius quem accepturi sunl operarii, mulier pro marito suo suspicante falstim; oret ut
sive qui iu vinea mane laboraverunt, sive qui ad ho- ille salvetur, non ut ille damnelur. Falsa enim viri
ram undecimam venerunt (ld. xx, 9,10): denarius suspicio non claudit oculos Dei. IUius conscienlia
ille vita seterna est, quse omnibus par cst. Sed in- nuda cst coram illo, qui creat eam. Ip&<:enim ad
tuemini coelum, recordamiui Apostolum ; Alia cor- tempus oppressam liberat jn selemum. Sed oret pr*»
1509 SERMO CCCXLIII. 1810
marito, et det operam non solum habere bonam vi- tuse, non castitalis. Sordida quidem cogitalio; sed
tam, sed etiam illsesamfamam. Bonam enim vitam ipsa non te dimillo sine exemplo. Ego enim pulo quod
pudicitia liberat, ne damnetur : bona verofama alios castitatem plus ames in conjuge tua, quam carnem.
liberal, ne falsum suspicando labantur, et forte in Sed ut te absolutissime ostendam amatorem esse ca-
peccatum decidant, dum quod non vident judicant: stilatis magis quam carnis, banc amas in filia lua.
sicuti judices isti ceciderunt, et Daniel sanctus, imo Quis hominum est qui non filias suas castas esse ve-
per Danielem Dominus, magis illos judices, quam lit? quis hominum est qui non filiarum suarum con-
Susannam, ab interiore morte liberavit. Liberavit gaudeat castitati? Numquid et ibi carnem amas?
enim illam , ne ad tempus damnaretur : libera- numquid concupisciscorpus pulchrum, ubi exhorre-
vit autem illos, ne malc judicando et innocenlem scis inceslum? Ecce probavi te amatorem esse casti-
damnando, in seternum supplicium caderent ejus ju- tatis. Si ergo amalorem caslitalis oslendi le, quid te
dicis, quem nemo polest corrumpere , a quo nemo offendisti, ut non illam ames in te? Ecce habes com-
sc potest abscondere. pendium, ama in le quod amas in filia tua : ama hoc
6. Joseph viris exemplumpudicitiw. Dicebam ergo in uxore aliena; quia el filia tua uxor erit aliena. Ama
de viris, quia nec ipsi sine exemplo dimissi sunt. Viri ergo et in te castitatem. Si uxorem alienam amave-
casti, viri timentes Deum, viri quibus sufficiunt con- veris, non continuo habebis : si castilatcm amaveris,
juges suse; viri qui non violatis quod vobis violari mox habebis. Ama ergo caslitatcm, ut habeas scter-
non vullis; viri qui fidem, quam exegislis, reddidi- nam felicitatem.
slis; expseclale et vos me commemorante, quod ex- 8. Pudicitiw amore resislendumin tenlatione exem-
spectabanl uxores vestrse lectore recitante. Nec vos plo Susannw et Joseph. Sed forle tentaberis , ama-
sine exemplo Scriptura divina dimisit. IllaeSusan- bit te mulier impudica, inveniet te in solitudinc, co-
nam audiebant, et in ea vincente gaudebant: vos Jo- nabilur extorquere complexum; si renueris, mina-
seph altendite; non illum Joseph, cui desponsala bitur infamando supplicium. Hoc seniores falsi Su-
fuerat virgo Maria, quse peperit Christum; nam ille sannse fecerunt, hoc uxor domini sui fecit sanclo
suspicione tentalus est, et ab angelo mox sanatus Joseph Sed attendite illum, quem allendit et Su-
est. Alium Joseph sancta Scriptura testatur, quem sanna et Joseph. Num quia nullus lestis est, Deus
tentavit impudica : amavit pulchrum non casta , sed ibi non esl? Ejus oculos noluit offendere Joseph,
perversa mente, ubi oculos non habebat, ubi vide- oculos Domini sui prsesentis. Noluit impudicoemu-
relur spiritualis et invisibilis pulchritudo; quem ama- lieri ad concubilum illicitum consentire. Repulit con-
bat pulchrum, nolebat castum. Amavit alienum, cupiscenliam alienam , amplexus est pudicitiam suam.
amavit servum viri sui: sed fidem servantem domino Fecit lamen illa, quod minala esl: mentita est viro;
suo non amavit. An putas amavit illum, an polius credita est a suo marito. Adhuc patiens Deus. Tra-
se ? Ego pulo quia nec illum, nec se. Si enim illum dilur Joseph in carcerem ; cusloditur tanquam rcus,
amabat, quare volebat perdere? si se amabat, quare a quo non est offensus Deus: sed nec ibi defuil
volebat perire? Ecce probavi quia non amabat. Ve- Deus, quia ille non erat reus. Adfuil DominusJo-
neno libidinis ardebat, non flamma charitatis lucebat. seph patienti: quod non cito subvenit, ad majora
Sed ille noverat videre, quod illa non noverat. Pul- proemiadistulit (Gen. xxxix, xu). Lselificavitmerilo,
chrior erat intus, quam foris; pulchrior in cordis luce, quem exercuit supplicio. Debuit enim sanctus ipse
quam in carnis cute: quo illius feminoeoculi non pene- Joseph pro ipsa pudicilia aliquid eliam durum puti,
trabant, ibi ipse sua pulchritudine fruebatur. Inluens hoc est, amarum. Si ipsam impudicam muliercm
ergo interiorem pulchritudinem castitatis, quando ii- forsitan amaret, pro illa paraltis esset dura perpeli :
lam maculari, quando violari illius feminse lentatione et illa amorem suum erga se non probaret, nisi
permitleret? Amabat illa; sed amabat et ille : et pius propler illam talia molesta vel dura tolerarct, ct
erat quod amabat ille, quam quod amabat illa; quia charilali, imo non charitali, sed malse cupidiiati,
Videbatille, quod non videbat iila. vicem redderet. Exardesceret illa in illum vicissim,
7. Caslilatem in aliis impudicivel ipsi amant. Si vis quia videret eum lanto amore suo inardescere , ut
videre quomodocumque spirilualem pulchriludinem propterea non recusaret quoecumquesupplicia tole-
pudicilise, si habes ad illam qualescumque oculos , rare. Si hoc pro impudica, quanto magis pro ipsa
exempli gralia aliquid tibi propono : ipsam amas in pudicitia ? Bene ergo aliquando Deus differt adjuto-
conjuge tua. Noli ergo odisse in aliena, quod amas rium suum; ut probet homincm, ut exerceat homi-
in lua. Quidnam amas in tua? Utique castitalem. nem, ut ipse sibi homo innotescat. Nam Deum nihil
Hanc odisti in aliena, quam amas in tua : banc odisti latet.
in aliena, cum qua concumbendo ejus vis perdere ca- 9. Pro pudiciliatpernendw delectationeset molestiw.
stilatem. Quod amas in tua, hoc vis interficere in Hoc ergo monuerim Charitatem veslram, fralres, ut
aliena? Quod amas in tua, hoc vis perdere in aliena? anle omnia concupiscentiis carnalibus et gaudiis soe-
Quomodo habebis orationem pielatis, homicida ca- cularibus et vanaepompaeetvolaticse, vaporique vi-
Slitatis? Serva ergo in aliena, quod scrvari cupis in tse hujus praesentis prseponalis decus ct pulchritudi-
tua : ipsam castitatem potius dilige, quam carnem. nem sapientise, proeponalis dulcedinem suavitatem-
Sed forle existimas (e amatorem esse carnis uxoris que sapienlise,prseponatis decus pudicitise, pulchri-
151,1 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1512
tudinem castitatis. Hsec omnia abscondila sunt in SERMO CCCXLIV*(n).
thesauro edelesii, nudsc coram oculis Dei gemmse De atnore Dei et amore seCuli(b).
sunt istse preliosse, inultum lucenl; si oculos babe- i. Pttgna inter amoremDei el amoremswculi.Amo-
lis, vidctis. Diversis ergo et illicilis delectationibus res duo in hac vila secum in omni tenlalione luclan-
isla pfsepohite; et si tentalio usque accesserit, ut tur, amor ssecuii,et amor Dei; et horum duorum qui
etiam molestiam paliaminl, fralrcs mei, quis non vicerit, illuc amantem lanquam pondere trahit.
patiatur propter sacculum suum V quis non paliatuf Non enim pennis aut pedibus, sed affeciibusvenimus
pro agro suo , pro uno lapidc limitis agri sui? Si pro ad Deum. Et rursum non corporeis nodis et vinculis,
liis rebus patiamini, quas non habetis in potestate, sed contrariis affectibusterroeinhaeremus.Venil Chri-
quairidiU vullis relinere, et qulbus vullis dimittere; stus mulare amorem, et de terreno facere vitaeccele-
sed saepeamittuntuf, cum vivimus, ssepepost mor- stis amatorem : homo propter nos faclus, qui
lem nostfam ab eis quos odimus, possidentur : si nos homines fecit; ct assumens hominem Deus,
pro his bonis (si tamen dicenda sunt bona, quaenon ut homines faceret deos. Hic proposilus nobis
faciunt bonos) lanta mala homines aequoanimo pa- agon, baec lucta cum carne, hsec lucta cum diabolo,
tiuntur; pro fide quare pigri sunt ? pro thesauro coe- baccluclacum sacculo.Sed fidanius, quoniam illequi
Jesti quare timidi sunt? pro illis divitiis ', quas nec hoc certamen indixit, non sine adjutorio suo speclat,
naufragia nobis possunt auferre ? Justus enim naufra • nec de viribus nostris ut praesumamus borlalur. Qui
gus evadit dives et nudus. enim de viribus suis praesumit, ulique quia homo est,
10. Job in stercore quam dives.His diviliis plenus de viribus proesumilhominis : et maledictusomnisqui
erat sanctus Job ; omnia uno ictu perierunl, nibil in spem suam ponit in homine(Jerem. xvn, 5). Hujus pii
domo ejus remanserat, quibus paulo anle opuienlus et sancli amoris fiamma ardenles martyres, fenum
videbatur, siibilo mendicus, in stercore a capite us- quidem carnis robore mentis arserunl; jp>i aulem
qiie ad pedes vermibiis scatens. Quid isla miseria mi- integri in spiritu ad eum, quoacccnsi sunt, perverie-
sefius?Quid interiore felicitate felicius? Perdiderat runt. Praestabilur tamen ipsa contemnenti carni ho-
omriia illa quae dederat Deus : sed habebat ipsum , nor debitus in resurrectione mortuorum. Ideo enim
qui dederat omnia, Deum. Nudus, inquit, exivide seminata est in conlumelia, ul resurgat iii gloria.
utero niatris mew, nudus reverlar in lerram. Dominus 2. AmandusDeus superparentes.Hoc amore accen-
dedit, Dominusabstulil; sicul Dominoplacuit, ila fa- sis, vel polius ut accendantur hoc dicit: Qui amat
ctum est: sit nomenDominibenediclum.Certe pauper palrem aut malrem super me, non est me dignus : et
est? cefte nihil habet? Si nihil remanet, de quo llie- qui rton tulerit crucem suam el secutusfuerit me$non
sauro gemmseistselaudis Dei proferebanlur ? Postea estme dignus(Matth.x, 37 et 38). Amorem parerilum,
usque ad carnem tenlator accessit: omnibus sublalis, uxoris, filiorum, non abslulit, sed ordinavit : non
tentatricem muiierem reliquit. Evam dimisit; sed dixil, Qui amat; sed, qui amat super me. HoC est
Adam ille non fuit. Et ibi qualis invenlus est? quo- quod Ecclesia loquilur in Canticis canticorum: Ordi-
modo respondit uxori biasphemiam suggerenti ? Lo- navit in me charilatem(Cant. n, 4). Ama palrem, sed
cula es, inquit, tanquam una ex insipienlibtismulieri- noli super Domiuum: ama genitorem, sed noli super
bus. Si bona suscepimusde manu Domini, mala cur Creatorem. Paler genuit, sed non ipse formavil: naiti
non loleramus(Job i el n) ? 0 virum pulrem et inte- quis, aut qualis sibi nasciturus esset, cum seminaret,
grum! o fcedum et pulchrum ! o vulneralum et sa- ignoravil. Pater nutrivit, sed non de suo pater panem
num! o in stercore sedenlem, et in ccelo regnan- esurienli instiluit. Postremo quidquid tibi pater re-
tem! S"iamamus, iiriilemur; ut imitemur, laboremus; servat in terra, decedit ul succedas, vitoeluaelocum
el si ih labore subdeficimus,adjutorium imploremus. faciet morte sua. Pater autem Deus quod tibi servat,
Adjuvat certarilem qui certamen indixit. Non enim secum servat; ut hsereditatemcumipso possideaspa-
sic te Peusexspectatcertantem,ut populus aurigam : tre, nec eum decessorem quasi successor exspectes»
clamare novit, adjuvare non novil. Non sic te Deus sedinhoereassempermansuro,semperinillomansurusi
esxpeclat certanlem, ut agonista exspeclat athletam : Amaergo patrem, sed noli super Deumtuum.Amama-
coronam feneam parat, vires subministrare labo- trem tuam, sed noli super Ecclesiam, quae te genuit ad
ranti non novit; nec enim polest, homo enim est, vilamoeternam.Denique ex ipsorum parenlum amore
non Deus. Et forte durii exspectat, plus laborat se- perpende quantum diligere debeasDeumet Ecclesiam.
dendo, quam ille luclando. Nam Deus quando ex- Sienim tanlum diligendi sunt qui genuerunt moritu-
spectat cerlatores suos, adjuvat eos invocatus : nam rum, quanta charilatc diligendi sunl qui genuerunlad
ejus alhletse vox estinPsalmo, Si dicebam, Molus oeternitatemventurum,inoeternitalemmansurum?Ama
esl pes meus; misericordiatua, Domine, adjuvabalme uxorem, ama filiossecundum Deum, ut consulas eis
(Psal. xcni, 18). Non ergo simus pigri, fratres mei: ad Deum colendum tecum : cui junctus cum fueris,
petamus, quoeramus, pulsemus. Omnis enim qui pe- separalionem nullam timebis. Ideo non debes illos
tit, accipit, et quwrensinveniet, et pulsanli aperielur plus Deo diligere, quos omninomale diligis, si negle-
(Matlh. vn, 8). * Repertus in v. lantum et in Sirm.
J * Ante,jpfo illis. divitHs, forte legendum, quare non (a) Alias,inter Sirrnondianos
51.
< "
tunt soiticUi?.velaliquidsimile. {») CitatFlorus adHcor. v. '. .» ,
 1513 SERMOCCCXLIV. 1514
xeris tecum ad Deum ducere. Veniet forlasse hora uno Ieviflalu exstinguaris; sed ardesut robur, ardes
martyrii. Tu vis confiteri Chrislum. Confessusexci- ut carbo, ut flatu potius exciteris : vide duas niortcs,
pies fortasse temporis pcenam,excipies temporalem unam temporalem, eamdemque primam; alteram
mo.riem. Pater, aut uxor, aut filius blandiuntur ne sempiternam, et eamdem secnndam. Prima mors
moriaris, et blandiendo efficiunt ut moriaris. Si non omnibus prseparala est: secunda solis malis, impiis,
efficiant,illiclibi veniet inmentem, Quiamatpatrem, infidelibus,blasphemis, et quidquid aliud sanse do-
aut matrem, aut uxorem,aul filios super me, non estme clrinse adversalur. Intende, propone tibi islas mortes
dignus. duas. Si fieri potest, ambas non vis pati. Scio, vi-
3. HunianusaffectusexemploChristivincendus.Hu- vere amas, mori non vis; el de hac vita in aliam vi-
mana voluntas in Chrislomorlem refugiens.Sed blan- tam sic transire velles, ut non morluus resurgeres,
dimenlis suorum flectilur carnalis affectus, et quodam sed vivus in melius mulareris. Hoc velles, boc habet
modo labitur humana mollities. Restringc sinus humanus affectus; hoc ipsa anima nescio quo modo
ffuentis vestis,virtnteaccingere.Cruciat te amorcar- habet in voluntate et cupiditate. Quoniam diligendo
nis? Tolle crucem luam, ct sequere Dominum. Et vitam, odit mortem : et quoniam carncm suam non
ipse libi Salvalor luus, quamvis in carne Deus,quam- odit, nec ipsi vult accidere quod odit. Nemoenimun-
vis cum carne Deus, humanum tamen demonstravit qtiamcamem suam odio Itabttil (Epltes. v, 29). Hunc
affecturo,ubi ait: Paler, si possibileesl, transeat a me affectumostendit Apostolus,ubi ail: HabitalionemIta-
calix iste (Mallh. xxvi, 39). Noverat quod calix isle bemusexDeo,domumnonmanufaclain,wternamincoi-
transire non poterat, ad eum bibendum venerat. Vo- lis. Elenim in hoc ingemiscimus,habitaculumnoslrum
luntate, non necessitate, bibendus ille calix. Omni- quodde cwloest superinduicupienles. In quo nolumus,
potens erat : si vellet, utique transirel, quia Deus inquit, exspoliari,sed supervestiri,ut absorbealurmor-
cum Palrc, et ipse et Deus Pater unus Deus. Sed ex tale a vita. Non vis spoliari: Sftd spoliandus es. Hoc
forma servi, ex eo quod suscepil abs te pro te, voccm tamcn agas oporlet, ul spoliatus per mortem carnea
homiuis, vocem carnis emisit. Te in se dignalus est tunica, inveniaris indulus lorica (idei.Hoc enim se-
transfigurare, ul de illo loquereris infirma, ut in illo culus adjungil: Si lamen el induli, non nudi invenia-
apprebenderes forlia. Voluntatem ostendit, qua len- mur {U Cor. v, 1-4). Nam prima mors spoliatura est
tari posses: et continuo docuit quam voluntatem, cui te came, interim seponcnda, et suo lcmpore reci-
volunlali prscferredeberes. Pater, inquit, si fieri po- pienda. Hoc velis, nolis. Non enim quia vis, resur-
test, transeat a me calix isle. Haecvoluntas humana ges; aut si nolis, non resurges;aut si resurreciio-
est; bominem gero, ex forma servi loquor. Pater, si nem non credis, propterea non resurges. Opus esl ut
fieri polest,transeatIticcalix. Yox carnis esl, non spi- potius agas, ut qui resurreclurus es, velis nolis, sic
ritus; vox infirmitatis, non divinilatis. Si fieripotesl, resurgas ut habeas quod vel.is.Dominusquippe ipse
Iranseat calii iste. llla est volunlas, de qua et Pelro Jesus dixit: Venilhora, qttandoomnesqttiin monumen-
dicitur, Cumaulem senueris, aller le cingel,el loilet, el lis sunt, audient vocem ejus, el procedenl, sive boni
ferelquotunon vis(Joan. xxi, 18). Unde ergo et mar- sint, sive mali sinl; omnes qui in monumenlissuni,
lyres vicerunl? Quia volunlati carnis voluntalemspi- audientvocemejus, et procedent,et emiltentur ex ab-
ritus prseposucrunt.Amabant hanc vitam, et depon- ditis. Nulla crealura morluum lenebit sub vocevivi
derabant. Inde%considerabantquantum amanda esset Creatoris. Omnes,inquit, qui in monumenlissunt, au-
asterna, si sic amatur ista peritura. Moriturusmori dient vocemejus, et procedent.Hocut ait, Omnes,fecit
non vult; el lamcn eril necessario moriens, quamvis quasi confusionemel permixtionem. Sed audi discre-
conlinue mori nolens. Nil agis quod mori non vis, nil tionem, audi et separationem : qui bona, inquit, fece-
eflicis, nil extorques: nullam babes potestatem tol- runt, in resurrectionemvilw; qui mala egerunl, in re-
lendi mortis necessilatem. Veniet, le noleule, quod surreclionemjudicii (Joan. v, 28, 29). Hoc judicium,
"times; aderit, te recusante, quod differs. Mortem ad quod subeundum resurgent impii, mors seCunda
quippe salagis ut differas; numqnid ut auferas? Si appellatur. Quid ergo, christiane, metuis istam pri-
ergo in amatoribus hojus vitae lanlum de differenda mam? Et te invito veniet, et te recusante aderit. Re-
morte salagilur, quantum de auferenda laborandum dimis le forte a barbaris, ne occidaris: redimis le
csl? Moricerle non vis. Mula amorem, et ostendilur magno, non parcis omnino rebus luis, et filioslnos
tibi mors, non quse te nolenle aderit, sed quse, si vo- spolias; et redemptus crastino morieris. A diabolole
lueris, non erit. redimi oporlet, qui te secum ad secundam mortem
4. Mors duplex,prima el secunda.Morsprimaomni- trahit, ubi audient impii ad sinistram positi, Ite, ma-
bus necessartosubeunda,allera solis malis parata. A ledicti, in ignemwtemum,qui paratus estdiaboloel an-
mortetemporalihomosepecuniaredimil;abwternamorle, gelis ejus (Malth. xxv, 41). Ab isla secunda mortei
juslilia. Sangnis Chrisli pro noslra redemplionefu- oporlel ut redimaris. Respondebis, Unde? Noli qua>
sus. Videergo, si aliquantum in corde tuo amor evi- rere hircos et lauros: noli postremo arcam tuam dis-
gilavit, si scintillade cinerc carnis emicuit, si aliquid cutere, et dicere in anirao tuo, Ut me redimerem a
roboris in corde luo comprehendit,quod vento ten- barbaris, habebampecuniam: ul le redimasa secundai
talionis non solum non exstingualur, sed etiam ve- morle, habelo justiliam. Pecuniam posset tibi ipse-
hementius accendatur: si non ardes ut stupa, quae barbarus anle lollere, et postea te captivumducere,
SANCT. AOGOST.V. (Quarante-huit.) k.
 5515 S. AUGUSTINIEPISCOPl I516
tit non esset unde te redimeres, eo tua omnia possi- et intelligiJe. Adhuc enjm clausum est, et tamen
denle qui possedit et le : justitiam iion amitlis invi- multosmovet.quibusjam Dominuscumclausum erat,
ius; in thesauro cordis inlimo manel; ipsam lene, aperuit. Dimille illos qui dant et perdunt unde pos-
ipsam posside, inde rediraeris a secunda morle. Quse sunt vjvere, u( concedalur illis paululum vivere. Hlos
si nolis, ideo non erit, quia illud, unde le ab isla attendite, qui perduntunde possunt semper vivere,
morte redimes, si volueris, erit. Justiliam volunlas ut copcedatur eis paululum vivere. Quid est hoc? Fi-
impelrat a Domino, et bibit illam lanquam de fonle des vocatur, pielas vocalur : hsec omnis lanquam
suo. Ad quern fontem nullus prohibetur accedere, si pecunia est, qua vita oeterna acquiritur. Veniet de
diguus accedit. Postremo adjulorium tuum vide. Re- transverso inimicus territans , et non libi dicet, Da
demit le a barbaris argentum luum, redemil te a pri- mihi pecimiam luam, ut vivas : sed dicel libi, Nega
ma morle pecunia lua : redemit le a secunda morte Christum , ut vivas. Quod tu si feceris , ut liceat tibi
sanguis Domiuitui. Habuit ille sanguinem, unde nos paululum vivere, perdes unde posses semper vivere.
redimcrel; el ad hoc accepit sanguinem, ut esset Hoc est amare vilam, qui limebas mortem ? Homo
quem pro nobis redimendis effunderel. Sanguis Do- bone, quare limebas moriem , nisi amando vitam?
mini tui, si vis, datus est pro te : si nolueris esse, non Chrislus est vila. Quare appetis parvam , ul perdas
esl datus pro te. Forte enim dieis : Habuil sanguinem securam? An forle fidem non perdidisti, sed quod
Deus meus, quo me redimeret: sed jam cum passus perderes non Iiabuisti? Tene ergo unde semper vivas.
esl, lotum dedil; quid illi remansil quod del el pro Atlende proximum tuum , quanla faciat ul modicum
me? Hoc est magnum, quia semel dedit, et pro omni- vivat. Altende et illum qui Christum negavit, quan-
bus dedit. Sanguis Chrisli volenli est salus, nolenti tummalum fecit propler paucos dies vilse. Et lu non
supplicium. Quid ergo dubitas, qui mori non vis, a vis ipsos paucos dies contemnere vitae, ut nullo die
secunda potius morie liberari ? qua liberaris, si vis moriaris, et in sempiterno vivas die, a Redemptore
tollere crucem luam, et sequi Dominum; quia ille tuo prolegarjs, in seternoregno Angelis adaequeris?
lulit suam, et quaesivitservum. Quid amasli? quid perdidisli? Ut sequereris Domi-
5. Viiawterna quanlumamanda, cum tanlum ametur num, cruccm luam non lulisti.
•vilalemporalis.In eosqui lemporalisvitwamoreperdunt 6. PerAere animam, ul invenialuranmia.Videquam
vilam wiernam. Omnino,Ifatresmei, non vosmaxime prudentem te velit, qui tibidixit : Tolle crucemluam,
liortanlur ad amandamviiam seternam, qui sic amant el sequereme, Quiinvetierit,inquil, animamsttam, per~
lemporalem vitam?Quanlafaciunthomines, ut vivant del illam; et qui perdiderileam propler me, inveniet
paucosdies?Quisenumerarepoteritconalus;etraolimina eam (Matih. x, 38, 39). Qui iuvenerit, perdet eara;
omnium viverevolentium,poslpaululum morientium? qui perdideril, invenictillam. Ul perdas, prius est ut
Quanta agunt proipsis paucis diebus? Quid lantum agi- invenias; ct cum perdideris, postremum cst ul rur-
musproaeternavila?Quid dicam, propaucisdiebus re- sum invenias. Duoesuiit invenliones : in medio est
dimendis, et bis in terris ? Paucos enira dies dico, si qua transit una perditio. Nemo potest animam suam
liberalus senuerit; paucos dies dico, si liberatus puer perdere propter.Christum, nisi eam prius invenerit;
decrepitus factus fuerit. Non dico quia redemptus ef nemo potest animani suam invenire in Clnisto,
hodie, cras fortasse morietur. Ecce adincerium, nisi eain prius perdiderit. Inveni, ut perdas ; perde,
propler ipsos paucos dies incertos, quanta faciunt ? ut invenias. Quomodo eam prius iuvenlurus es, ut
quae excogilant? Si veniant per morbum corporis habeas quam perdas ? Quando cogitaste ex parte mor-
in medici manus, salusque omnis a pronuntianlibus talem, quando cogitas eumqui te fecit, et insufflando
et inspicienlibus desperelur; si promillilur aliquis animam tibi creavit, el videris eam illi debere, qui
medicus, qui etiam desperatum liberare sil idoneus, dedit; illi reddendam, qui comroodayijl;ab illo custo-
quanla promiltuntur? nuanta prorsus ad incerlum diendam, qui inslituit; invenistianimam luam.in- *
danlur? Ulmodicum vivatur, hoc dimiltiiur unde vi- veniens eam in fide. Credidislienim hoc, et invenisti
. vatur. Jamvero si in hostis aut proedonismanus in- animam tuam. Nam peijditus eras, antequam crede-
ciderit, ne occidatur, vt redimalur, eliam, si pater res. Invenisli animam tuam : mortuus quippe fueras
detentus fuerit, filii currunt, et quod eis reliclurus in infideiitate, revixisti in fide. Talis es, de quo dici
luerat, impendunt, redenipturi quein possinl efferre. possil, Morluuseral, el revixil;perierat, el invenlusest
veri-
Quse ambiliones? quoepreces? qui conalus? quis hoc (Luc. xv, 32.) Ergo invenislianimam luam in fide
- explicet? Et tamen volodicere aliud gravius, et nisi tatis, si a morte infidelilatisrevixisli. Hocesl, animam
fieret, incredibilius. Quidenira dico, quiadanlhomines tuam invenisti. Perde eam, et anima lua semen tibi
pecuniamutvivanl, quia nihilsibidimittunt? Ut paucos sil. Nam et agricola triturando el ventilando invenit
dies eosdemque incertos paululumvivant cum timore, triticum, et rursus seminando perdil triticura. Jnve-
vivanl cum labore, quanta impendunt?quanta dant?Vae nitur in area, quod perierat in semente. Perit in se-
generi humano! Dixiquod ut vivant impendunl unde mente quod inveniatur in messe. Qui ergo htveneril
Vivant: quod est pejus audile, quod est gravius', animam suam, perdet eam. Qui laboral colligere ,
quod esl sceleratius, quod est, ul dixi, incredibile, quare piger est seminarc?
nisi jfiat.Ut liceat illis paululum vivere, dant eliam :a 7. Animam cujus gratia perdere jubemur. Vide ta-
illud, unde possent semper vivere.Quod dixi audite, $ {men ubi invenias, et quare perdas. Undeenim inve-
1517 SERMO CCCXLV. 1518
nires, nisi lumen libi accenderet ille cui dicitur, TM torem. Vita isla somnus vesler est: diviliseistse velut
illuminabh lucernam meam,Domine? (Psal. xvn, 29.) in somnis fluunt. Paulus dicit, ut apprehendanl vitam
Jam ergo jnvenisti, illo tibi accendente lucernam. veram. Paulum audite, et superbire noli.le. Audi et
Vide quareperdas. Non enim passim perdendum est, Psalmum, o lu dives pauperrime; quid habes, si Denm
quod tam diligenter invenlum est. Non ait, Qui per- non babes? vcl quid uon habes, si Doum babes? De
diderit eain , inveniet eam; sed , Qui perdideril eam divitibus dicifPsalmus, Dormieruntsomnumsuum, ci
propter me. Naufragi forte negotiatoris corpus cum nihil hwenerunt omnesviri diviliarum in mimibiissuis
in littorejnspexeris, reddis lacrymas miseratus, et (Psnl. LXXV,6). Aliquando efmendicus in terra ja-
dicis : Vae huic homini! propter aurum perdidit ani- cens et frigore tremens, occupatus a sonmo llie^auros
mam suani- Bene plangis, bene miseraris. Redde illi somniat; gaudet, exsullat, superbit, ei palrem suuni
ffetum, cui non praeslas et auxilium. Propter aurum pannosum videre indignalur. In somnis est quod vi-
enim perdere animam suam poluerit, propter aurnm des, o tu mendice, qui dormis et gaudes. Tamen donec
invenire non poterit. Ad damnum animse suse ido- evigilet, dives esl: cum dormieril, invenit quod cer-
neus fuit, ad eam lucrandam minus idoneus exstitit. tum doleat. Dives ergo moriens, similis est illi pau-
Non enim cogitandum est quod perdidil, sed quare peri dormienti et lliesauros somnianti. Nam ille dives,
perdidit. Si propter avaritiam , ecce ubi jacet caro , qui induebalur purpura ei bysso.nec nominalus, nec
ubi esl quod eratcharum? Etlamen jussit avaritia, nomiijandus, contemptor pauperis ante januam jacen-
ct propter aurum perdiia est anima, et propter Chri- lis, epulabatur quotidie splendide; poslea mortuus
sium non perit anima, neque pereat. Slulle, noli est, et sepultus : evigilavit, et se in ffamma invenit
dubitare : audi consilium Creatoris. Ipse le insliluit (Luc xvi, 19-24). Dormivit somnum suum, et post
ut sapias, qui te fe.cit antequam esses qui sapias. somnum niliil invenit; quia nihil operatus est de ma-
Audi, noli dubitarepro Christo animam perdere. nibus suis, id est, de diviliis suis.
Fideli Creatori commendas quod diceris perdere. Tu 2. Vita perilura redimitur omnibusbonis : viia wler-
quidem perdes : sed ille suscipil, cui nibil perit. Si na quanli emenda. Propler vitam quoerunlur diviiiae,
amas vilam, perde ut invenias : quia cum inveneris, non vila propter divilias : quam multi cum suis ho-
jam non erit quod perdas, non erit quare perdas. Ea stibus pacli sunt, ut vitam solam redimerent? Quan-
quippe invenitur vila, quoe invenilur ut omnino per- tumcumque babuerunt, totum dcderunt, tanlum ne
ire non possit. Quia et Christus, qui tibi nascendo, vitam amitierent. Tolum dedisli barbaris quod ha-
moriendo et resurgendo dedit exemplum, surgcns a buisti, frater? Totum, inquit, dedi, nudus remansi;
morluisjam non moritur, etmors ei ultra non domina- etsi nudus, vivam. Et quare? Tolus occidendns eram,
bitur (Rom. vi, 9). ideo totum dedi. Et quare tibi hoc contigit? Vis dico
SERMO CCCXLV (a). * tibi ? Quia antequam barbarus superveniret, paupeii
De contemplumundi. non subveniebas, ut per pauperem eleemosyna ad
1. Prwsens viia spe futurw vitw conlcmnenda.Divi- Chrislum perveniret? Chrislo modicum non dedisti,
tibus vita Itwcsomnus. Loquar Charitali vestrae, fra- et barbaris lotum quod habuisli, dedisti, el hoc cum
tres, quod pertineat ad contemptum prsesentis sseculi, sacramento dedisli. Christus rogat, et non accipit:
ad spem futuri saeculi. Si quocris quid contemnas, ille torquet, et totum aufert. Si tanti redemisti vitatn
omnis niarlyr vilam proesentemconlempsit: si quid perituram, quanti comparanda est vitaaelerna? Qui
speres, resurreclionem dico, quia hodie Dominusre- das hosti, ut vivas mendicus, da aliquid Christo, ut
surrexit. 0 lu homo, si titubas in re, esto firmus in vivas bealus. Ut vivas paucis diebus, quod hostis exi-
spe; si autem te opus turbat, erigat ipsa merces. Nos git facis, et quod Christus exigit, conlemnis? Omnes
quoque admonet Apostolus, cum pnecipit Timotheo dies hominis ab infantia usque ad seneclutem pauci
dicens : Prwcipe divitibus Itujus mnndi, non superbe sunt: et si ipse Adam hodie moreretur, paucos dies
sapere,nequesperare in incerlo divitiarum, sed in Deum vixerat, quia omnes finierat; qui utique sex millia
vivum, qui prwstat nobisomnia. Divilessinl in operibus annos vixerat; et tamen pauci eranl, quia cunctos
bonis, facile tribuant, comtnunicent, thesunrizenlsibi finierat. Paucos dies laboriosos, lentationibus plenos
fttndamenlum bonum, ut appreltendant veram vitam redimis, ut modicam terram habeas, id est villam.
(I Tim. vi, 17-19). El maxime hoc diviles audire de- Ecce inimicus, qui te captivaverat, dicit libi, Quid-
bent. Audile, divites, qui aurum et argentum iiabetis, quid habes da mihi: et ut viveres totum dedisti; hodie
et tamen cupidiiate ardelis : quos quando pauperes redemplus, cras moriturus; ab isto redemptus, ab
intuentur, murmnrant, gemun.t, laudant et invident; alio trucidandus. Ecce quanta a barbaris patiuntui
sequari optant, el impares se dolent; et inter laudes homines propter vitam temporalem, et pigct aliquid
divilum hoc plerumque dicunt, Soli isti sunt, ipsi soli pati pro vita aeterna! Erudiant nos ista pericula, fra-
vivunt. Pro his verbis, quibus homines tenues diviti- tres. Ecce totum dedisti, et abjecisii; el gaudes quia
bus adulantur, cum dicunt, Isti soli vivunt; ne in vivis, et hoc dicis : Elsi pauper, nudus, egens, men-
superbiam erigamini, o vos divites : sed potius Apo- dicus, gaudeo quia vivo, et istam lucem dulcem non
slolum audite, morbi curalorem , et non verbi adula- perdidi. Appareat Christus; paciscatur et ipse lecuni:
* Bepertusin cl. tantumet in Sirm. non barbarus qui te captivaverat; scd qui pro le ca -
(a) Alias,inter Sirmondianos52. plus est, qui pro te occidi dignatus est. Ilie qui set
 ', S. AUGUSTINIEPiSCOPI 1520
l5i9
? ubi invenio, ut dem illi? Cum
dedit pro te, ipse tibi dicit: Mecum paciscere. Ha- inquit, in terra Eum
bere vis te? habe et me. Oportet ut oderis le, el dili- habeat fides mea, quod audio in Ecclesia, hoc didici,
ne lenendo sic credidi, hoc sacrameritoimbutnssum : passusest,
gas me. Vitam tuam perdendo invenies, morluus et sepultus est, resurrexit terlio die.jpost
perdas eam.
5. Divitiw ne hic pereanl, in cwlum prwmillendw. quadraginta dics in ccelosascendit, sedet ad dexteram
De divitiis tuis, quas amas possidcre, quas pro vita Patris, in fine venturus est. Quando hic eum invenio?
prsesenle paralus es dare, do consilium quid facias. Cui dabo, ut ad eum deferat? Noli satagere, totum
Si et ipsas amas, noli eas perdere. Quod si hic eas audi: aut si tolum audisli, vel legisti, an istud nun-
amas, tecum periturse sunt. Si amas cas, prsemitte quam audisti, quia cum Ecclesiam Saulus perseque-
eas quo sequaris; ne cum amas in lerra, aut vivus retur, superbus, crudelis, sanguinem Chrisiianorum
eas amitlas, aut mortuus. Jam dedi consilium : non siticns, non audisti quid ei clamaverit, quem seden-
dixi, Perde; sed, Serva. Jam dixi, Thesaurizare vis?" tem in coelo confileris? Recole. Quid ergo dixit?
Bene : non dico, Noli; sed dico ubi. Consullorem me Saule, Saule, quid me persequeris(Act. ix, 4)? Quem
accipe, non perdilorem. Scriplum est, Thesaurizate Paulus nec videbat, nec fangebal, in ccelo clamat,
vobis thesaurosin cwlo, quo fur non accedit, nec linea, Quid me persequeris? Non ail, Quid persequeris fami-
nec rubigo exterminal (Matth. vi, 20). Sed forte dicis: liarn meam, servos meos, sanclos meos, vel fralres?
Non video locum in ccelo ubi ponam. Quam scalam, Niliil corum dixit. Et quid dixil? Quid me persequeris?
quam machinam quaesiturus sum, quse ad coelumat- ail, id est, membra meaJ Pro quibus in lerra calcatis
lingat, ut videam ubi ponam pecuniam ineam? Quid caput de ccelo elamabat : quia et si pedem luuin in
dicis? Vides in lerra locum ubi obruis? Yideo, inquit. lerra calcet aliquis, lingua tua de capite clamat; non,
Bene salis : si securus es obruendo in terra, quare Calcas pedem meum; sed, Calcas me, dicis. Quid ergo
sollicitus es de Deo, qui fecit coelum et terram? Da dubilas? quid dicis? Qui dixit Saulo , Quid me perse-
securus Deo. Ipsi te commenda, qui libi pecuniam in queris? ipse libi dicil, Pasce me. In terra Saulus sse-
ccelo servat; quia ipse et le in terra, quamdiu vivis, viebat, et Christum in ccelo tangebat : sic et tu in
gubernat. Pecuniam servare vis ? Serva quomodo vis. terra eroga, et Christum in coelopascis. Nam islam
Si inveneris meliorem custodem quam Christum, com- quoestionem, qua moveris , prsedixit ipse Dominus.
menda ei pecuniam tuam. Commendo, inquit, servo Commovebunturet illi qui ad dexteram ponenlur, et
meo. Bene : quanlo melius Domino luo? El servum curn dixerit, Esurivi, et dedislismihi manducare; re-
luum prseponis Domino tuo ? 0 chrislianum virum! spondcbunt, Domine, quando te vidimus esurientem?
Servus tuus forlassis auferet et fugiel: numquid Chri- Et audient continuo, Cumuni ex minimismeisfecistis,
slus hoc faclurus est ? Multi ad dominos suos servi mihi fecislis (Matlh. xxv, 55-40). Si audieras hoc,
repente inimici exstilerunt, et eos cum ipso auro aperte dic, Nolo dare : el non habes unde le excusare,
hoslibus tradiderunt. Cui ergo commendas? Servo, sed voce tua te damnare. De divitiis ergo tuis dicit
inquit, meo. Novi fidemservi niei, ideoque commendo tibi Dominus tuus, Dedi consilium quid facias : amas
servo meo aurum meum. Bene satis, praefers servum divitias ? Amo, inquis. Ergo migra eas, el cum migra-
tuum, aurum luum comraendas servo luo : animam veris eas, sequere eas interim corde, cum vivis : quia
tuam cui ? Animam meam commendo Deomeo. Quan- ubi fueril thesaurustms, ibi erit el cor tuum (Id. vi, 2i).
to melius, o hoino, illi et aurum tuum, cui et animam Si autem in terra obruis cor luum, erubesce quia
tuam? An forle fidelis est in custodiendo animam menliris, cum respondes quando audis, Sursum cor.
tuam, et infidelis in cuslodiendo pecuniam tuam? Nam dicitur, Sursum cor; et continuo respondes,
Servat libi, qui servat et le. Laudas fidem servi lui ? Habemus ad Dominum. Deo mentiris. Una hora in
Etiam, ego novi fidemservi mci. Tota fides ejus est, ecclesia verum non dicis, Deomentiris, quodsempcr
nefiaudet, ne lollat : numquid agit ne perdat?Ecce hominibus facis. Dicis, Habemusad Dominum, et in
posuit, et non laluit; invenit alius, et tulit. Numquid terra obrutum habes cor; quia ubi fueril thesaurus
hoc Christo quisquam facturus est ? Pigritiam excute, luus, ibi eril et cor tuum.
consilium accipe. Da Christo esurienti, thesauriza in 5. Divitiw verwregni cwlorum.Diviliw terrenwnihil
ccelo. Numquid labor est in ccelo thesaurizare? Etsi prwter solticitudinemafferunt. Tua erogdrenon sufficit,
labor esset, faciendum erat ad ponendum pecuniam nisi et Christum sequaris. Si feceris de divitiis tuis
tuam in loco munito, unde nemo eam possit auferre. quod audisti, si lalis dives fueris, qualeni Aposlolus
Cum lamen dicit Christus, In coelo thesauriza : non dicit, non superbe sapias, neque speres in incerto di-
dicit tibi, Scalas quaere, machinas liga, pennas apla. vitiarum ; ut thcsaurizes tibi fundamenlum bonum in
Hoc dicit: Mihi in lerra da, et tibi in ecelo servo. Ideo futurum, ul apprehendas veram vitam : jam inlerroga
veni egere ego in lerra, ut sis tu dives in coelo. Fac Deum et Dominum tuum, et dic illi, Ecce jam mi-
trajectitinm. Forte limes fraudalorem, neperdas; et gravi, Domine, in ccelumquod habui; vel quodhabeo,
quseris qui portet, qui migret. Christus libi in utro- sic habeo, tanquam si non habeam. Tanti valet re-
que adest. Non faciet imposluram, faciet insuper et gnum ccelorum, quanlum patrimonium meum? Cha-
laturam. rius valet. Non enim vere lale est, ut tanli valeat. Hoc
4. Chrislusaccipitquod pauperibuserogalur. Corho- dicit Dominus luus, quem inlerrogasti de patrimonio
tninis cum thesauro suo. Sed Chrjstum ubi jnvenio, _ tuo : Ad lempns viclurus es, ct poslea moriturus in
j
1521 SERMOCCCXLVI. 1521
regno meo nunquam moriturus, scd in aeternum vi- solemnitaleracelebramus. Dominusvester, Dominus
cturus es. Yerus ibi dives eris , ubi nunquamegebis. noster, Dominusillarum, Redemptor vitaenostrse,,de
Nam ideo ad subveclioneramulta animaiia qua?ris,ne via angusta et aspcra praecedendostratam eam vobis
deficias; ad viclum epulas copiosas, ad indumenlum fecit, stratam securam, muniiam, Christus Dominus
prctiosas vestes. Revera tu multa habendo dives es, nosler, qui regnat in saoculasseculorum.Araer..
ct angelus meus pauper est ? Nihil habet, nec equo
SERMOCCCXLYI(a).
ulitur, nec rheda vehiiur, nec mensam honeslisim-
De peregrimtionenostra in hac vilq, per fidem.
plelapparalibus; necei vestis texitur, quialuce selerna
veslitur. Disce,o homodivcs, veras divitias appelere. 1. Vila hwcmorsveriusquamvita. Veravitanonnisi
Tu istas diviiias habere vis , ut habeas unde multum wlertta.Recordamini nobiscura, dileclissimi fralres ,
manduces, quia deficis: illc le vere divitemfacit, qui dixisse Apostolum, Quamdiusumusincorpore, pere-
tibi donatne in selernumesurias. Namquantumvis ha- grinatnur a Domino; per fidemenim ambulamus, non
beas, cum veneril hora quinla («), autequam admen- per speciem(II Cor. v, 6,7). Dominus enim noster
sam accedas, csuris, etdeficis, quia miser es. Num- Jesus Christus, qui ait, Ego sum via, et veritaset vita
quid hoc angelus sustincl ? Absil. Nec esuriem , ncc ( Joan. xiv, 6), ambularc nos voluit et per seipsum
defectionemhabet angelus. Postremo hisepulis anhe- el ad se ipsum. Qua enim ambulamus,nisi per viam?
las superbus. Nonest cxpletio isla indigenliarum, sed Elquo ambulamus, nisi ad veriiatem el ad vitam,
fumus curarum. Cum cogitas de divitiis augendis, vitam scilicet oelernam, quoesola vita dicenda est?.
vide si facile dormis. Ni fallor, ubi divilias invenisli, Nam isla vita mortalis, in qua nunc sumus, ex iilius
requiem perdidisli. Cum vigilas, augmentum divitia- viloccomparationemors esse convincilur; quoe lanla
rum cogitas: cum dormis, lalrones somnias. In die mulabilitalc varialur, ct nulla slabilitate firmalur, et
sollicilus,et nocte pavidus, semper mendicus.Divitem cursu brevissimolcrininalur. El ideo Dominusilli di-
verum le facerc vull, qui libi regnum ccelorumpro- vili, qui ei dixerat, Magislerbone, quid faciam, ul
millit: ct pulas quia tanti emplurus es illas veras vilamwternam consequar? respondit, Si vis veniread
divitias, illam veram et beatam vilam, quanti paratus vilam,servamandata(Mallh. xix, 16,17). Eral utiquc
es rcdimere istos miseros et laboriosos dies ? Aliquid in aliqua viia; nonuc enim cadaveri, et non viventi
multo plus valere debel quod multo plus est; quia re- homini loquebatur. Sed quia ille de consequendavita
gnum ccalorum est. oelernaquaesiveral,non ait Dominus,Si vis venire ad
6. Idetn traclalur argumentum.Et quid faciam, vilam sctcrnain; sed, Si vis, inquit, veniread vilam,
inquis? Ecce, sancle episcope, monita tua audivi, servamandata: vidclicclhoc inlelligi volens, quoniam
consiliotuo parui, jussum Domini non sprevi, quod quaevita setcrna non est, nec vita dicenda est; quia
habui pauperibus dedi, et quod habeo cum indigenti- vera vila nonnisi oclernacst (c). Hinc et Apostolus,
bus communico; quid plus possum facere ? Habes cum clecmosynarumconsilium dandum divilibusad-
adliuc, temetipsum habes : tu ipse plus cs, tu dees moneret, Divilessinl, inijuit, in operibusbonis,facile
rebus tuis, lu addcndus es. ConsiliumDominitui fe- tribuanl, communkenl, thesautuenl sibi ftindamenlum
cisti? Feci, inquil. Quid mentiris ? Nontolum fecisti: bonum in fulurum, xtl appreliendanl veram vilam
ex una parte fecisti, cx alia nihil tetigisti. Audi quod (I Tim. vi, 18, 19). Quam dixit veram vilam, nisi
jubet: Vade, vendeomniaquw habes, el da pauperi- oclernamvitani, quacsola vila dicenda est, quia sola
bus. Numquiddimisit eum? Et ne se ille perdere pu- beala est? Nam utique illidivites, quibus prsecipien-
taretquod pauperibuserogavit,securum eum reddidit dum esse dicebat ul apprebemlercnt veram vitam, in
dicens, E( habebisthesaurumin cwlo.Numquidsufficit abundantia divilianim habcbanl istam vitam : quam
hoc ? Non. Et quid IVeni, sequereme (Mattlt.xix, 21), tamcn Aposloliissi vcram viiam esse judicarel, non
dicil. Amas , ct sequi vis eum quem amas? Cucurrit, diceret, Thesanrizenlsibi fundamenlumbonumin futu-
volavit: quserequa. Nescioqua. 0 christianum! nescis ruin, ut apprehendanlveramvilam: nihil aliud admo-
qua ivit Dominusluus? Vis dico tibi, qua eum se- nens, nisi non esse veram vitain divilum; vitam, quas
quaris? Per pressuras, per opprobria, per faisa cri- ab stultis nonsolum vera, sed etiam beala nominatur.
mina, per sputa in faciem, per alapas el Qagellorura Quomodoautem beata est, qux vera non est? Non
verbera, per coronam spineam, per crucem, et per ergo beala vita cst, nisi vera vita ; nec vera vita est,
morlem. Quid piger es? Ecce demonstrala esl tibi via. nisi oeternavila, quam diviles intelligunturper quasli-
Scd dura est, inquis, via; quis per islamillum sequa-
lur? Erubcsce barbare, erubesce : a virtute vir dice- MajorcconditaCarthagine,et amriversariusdies agilur7
ris. Feminoesecutaesunt, quarum hodienatalitia cele- niariii. Conlravcro tieuricusvalesiusMaximaro,
Donatillam
ac secundam, quaeapud Tuburbnm etiampassae dicunlur
bramus. Feminarum marlyruni Suburbitarum (b), julii 30, laudatashicessecontcnditin prseiationead Acta
Perpetuaecl Felicitatis,de quasupraad Serm.280.
oslraercspondet, sextam
(a) Quseniinirumundecimsenmeridicm (a)Proditnuncprimumexvetere Ms.Michaelino, quo inli-
priscogenere horarum,Hinc id est autecedens, et brocumduobusliicsubsequenlibus proximeest couocatus,
legitima est hora prandii. lib.
Martialis, 8, 67.
e.pigr. subeodemtitulo,«DelimoreDomini.» Nobistamenvidelur
Horasquinqitepuernondumlibi nunliat,et tu adeum poliuspertineretractatum,quiin Possidiiindieulo,
Jamcomimmihi,ceciliane, venis. cap. 8, reccnselur, «De peregrinalioneChristianorum,
(b) Ila Colbertinus codex 178S quo alias tMthneauo Sir- « quaiin hacvitacst. »
mondr.sulens, eorrexilruburbitaiturum. ubi ipse Perpe-
tuaai ct Felicilatcmiiileiligit, quaruincorporaiu basilica (6) vidoserin. 308,un. 6, 7.
 S- AUGUSTINIEPISCOPl 1524
1523
bct delicias fiondum tenere; et ideo per eleemosynas cnim lucera illam sincerissimoeatque ihcommutabilis
admonentur apprebendere : ut in fineaudiant, Venile, veritatis, antequam credant, sibi expetunt ministrari,
fidem corde
benedicti Patrismei, percipite regnum quod vobis para- cum eam contueri non possint nisi per
Deum
tum est ab inilio mundi: esurivi enim, et dedisiis mihi mundalo; Reali enim mundocorde, quoniam ipsi
videbunl(Matth. v, 8) : similessunt hominibus csecis,
manducare. Nam quia ipsum regnum aeternavita est,
idem Dominus ostendit di- qui corpoream lucem solis istius prius videre deside-
paulo post consequenler ut a cseciiate sanenlur; cum eam videre non
ccas : Ibunt illi in combustionemwternam,jusli aulem rant,
in vitamwternam (Matlh. xxv, 34, 35, 46). possint, nisi anle sanenlur.
2. Peregrinalio per fidetn in Ituc vila. Hanc vilain SERMO CCCXLVII*(o).
donec apprehendamus, peregrinamur a Domino; quo- De timore Dei, i (b).
niam per fidem ambulamus, non per speciem. Ille CAPUT PRIMUM. — 1. Timor Dei in Scripluris
quippe ait, Ego sttm via, verilas el vila. In fide nobis quam crebrocommendatus.Multanobis, fratres, de Dei
via est, in specie autem veritas et vita. Videmttsnunc timore prsecepla sunt, ct quam sit ulile timere Deum,
per speculumin wnigmale, el haecest fides : lunc au- innumerabiliter divina eloquia sonuerunt. Ex qua
tem facie ad faciem (I Cor. xm , 12), el illa erit spe- uberrima copia pauca me commemorantem, el ad ea,
cies. Item dicit, In interiore hominehabitare Chrislum quantum pro temporis brevitate potuero, disserentem
per fidem in cordibttsvestris: hsecvia est, ubi ex parle libenter advertite. Quis non sapientem se esse lsete-
scimus. Sed paulo posl dicit, cognoscereeliam super- tur, aut si nondum est, esse desideret? Sed quid
eminentemscieniiamcharitatis Christi, ut impleaminiin dicit Scriptura ? Inilium sapi-enliw timor Domini
omnem pteniludinemDei (Ephes. m, 16, 17, 19): illa (Psal, cx, 10). Quem non regnare deleclel? Sed au-
erit species, quando in ista plenitudine, cum vencrit diamus quid in Psalmo Spiritus moneat : Elnnnc,
quod perfectum est, quod ex parte est aufcrctur reges,intelligite; erudimini, quijudicalis terram : servite
(I Cor. xin, 10). Item dicit, Mortui enim eslis, el vila Domino in limore, et exultaleei cum tremore (Psal. n ,
vestra absconditaesl cum Christoin Deo: baeccst fides. 10, 11). Unde et Apostolus dicit : Cum timore et tre-
Deinde subjungit, Cunt Christus apparuerit viia veslra, more vestram ipsorum salulem operamini (Pltilipp. n,
iunc et vos cum illo apparebilis in gloria (Coloss.iii, 12). Legimus etiam scriplum , Concupistisapientiam,
3, 4): illa erit species. Dicit et Joannes, Dileciissimi, serva justitiam, et Dominus prabebit illam libi. Multos
nunc jam filii Dei sumus, el nonduin apparuit quod enim reperimus negligenlissimos justilioe, et avidis-
erimus: haec est fides. Deinde subneclit, Scimus quia simos sapionlioe.Hosdocet Scriptura divina pervenire
cum apparueril, similesei erimus , quoniam videbimus non posse ad id quod appelunt, nisi servando quod
eumsiculi est (I Joan. m, 2 ): illa erit species. Quo- negligunt. Serva, inquit, jusliliam, et prwbebilillam
circa ipse Dominus, qui ail, Ego sum via et veritas et tibi Dominus, qnam concupistisapientiam. Quis autem
vita, cum loqueretur ad Judaeos, inter quos erant qui potest, nisi Deum timeat, servare justiliam ? Dicit
jam in eum crediderant, ad ipsos jam sermones suos enim alio loco , Nam qtti shte timore est, non polerit
dirigens, Si manserilis, inquit, in verbomeo, veredisci- jtistificari (Eccli. j, 16, 53, 28). Porro si Dominusnon
puli mei erilis; el cognoscelisveritatem, et veritaslibe- prsebel sapienliam, nisi servanli justitiam, qui autem
rabit vos. Jani isli crediderant: nam Evangelista sic sine limoreest, non poteriljuslificari: recurritur ad
ait, DicebutaulemJesus ad eosqui crediderantin eum: illam senlenliam, lnilium sapienliwlimor Domini.
Si manseritisin verbo meo, vere discipuli mei erilis; et CAPUT il. — 2. Gradus a limore ad sapienliam.
cognoscelisverilalem, el verilas libcrabil vos? (Joan. Isaias etiam propbela cum septem illa nolissima dona
vni, 31, 32). Jam ergo crediderant, ct lanquam in via spirilualia cOmmendaret, incipiens a sapienlia per-
in Chrislo ambulare jam coeperant. Ilortatur ilaque venit ad timorem Dei, tanquam de sublimi descen-
illos ut permanendo perveniant. Quo perveniant, nisi dens ad nos, ul nos docefel ascendere. Inde ergo
ad id quod ait, Veritas liberabit vos? Quooest illa li- ccepit, quo volumus pervenire ; et illuc pervenit, unde
beratio, nisi ab oimii mutabililale vanitalis, ab omni debemus inciperc. Requiescelin eo, inquit, Spiritus
cofruptione mortalitatis? Ergo ipsa est vita vcra, Dei, Spirilus sapiettliwel inlellectus, Spiritus consilii
oeternavita, quam nondum apprehendimus, quamdiu et fortiludinis, Spirilus scienliw et pietalis, Spirilns
peregrinamur a Domino: sed apprehensuri sumus, quia limOrisDomini (Isai. xi, 2,3). Sicut ergo ille, non
in ipso Domino per fidemambulamus, si in ejus verbo deficiendo, sed docendo a sapientia usque ad timorem
constanlissime permanemus. Nam secundum id quod descendit; sic nos, non superbiendo, sed proficiendo
ait, Ego sum via ; secundum hoc ait, Si manseritisin a timore usque ad sapientiam oportet ascendere. Ini-
verbo meo, vere discipuli mei eritis. Et secundum id tium enim sapientiwlimorDomini. Ipsa est enim con-
quod ait, el veritas et vita ; secundum hoc ait, el co- vallis ploralionis, de qua Psalmus dicit, Ascensiones
gttoscelisverilalem, et veritasliberabk vos. In bac ergo in corde ejusdisposuit in convalleplorationis.Per con-
percgrinatione et in hac via, id est in fide, quid vos *Emendatuspariter ad cs. cl. m. et ad Am.Er. Par.Lov.
exhorlor, fratres , nisi verbis Aposloli dicenlis, Has
(a) Afias,de Sanctis17.
ergo promissiones habentes, charissimi, mundemusnos (6) Hunca Bedavulgato citarimonent Parisienseset l.o-
ab omniinquinalionecarnis el spirilus, perficienlcssan- vaniensesTbeologi; sed191, falso. Errorioccasionemprsebuit
fragmentumexsennona de Kaialinomini8,quodhuic
clificalioncm iu limore Domini (II Cor, vn, 1)? Qui assuiumerat in edilis Ara.Er, et Parisiensium.
 1525 SERMO CCCXLVIH. 1526
vallem quippe humilitas significatur. Quis est autem lem veniatur in illa immortalitate sanctortim , et so-
numilis, nisi timens Deum, et eo limore conterens cietate Angelorum. Beatienim qtti esuriunt el siliunt
cor in lacrymis confessionis et pcenitentia;? Quia cor jusliliam , quoniamipsi salurabunlur (Matlh. v, 5 , 6).
contrilumel humiliatumDeusnon spemit (Psal. L, 19). Vcrumtamen propler inqnieludinem tentationum, et
Sed non limeat ne in convalle remaneat. In ipso enim quod dictum cst, Vw mundo ab scandalis(Id.x\m,
corde conlrito et humiliato, quod Deus non spernit, 7); si qua forte delicta minutalim furtimque subre-
ascensionesper quas in illum assurgamus, ipse dispo - punl, quibus humana proeoccopaturinfirmitas, con-
suil. Nara ita Psalmus dicit: Ascensionesin corde ejus silium deesse non debet. Neque enim tantum potest
disposuilin convalleploralionis, in locumqttemdispo- in isla mortali vita ille fortitudinis gradus, ut qui cum
sutt (Psal. Lxxxm, 6, 7). Ubi fiunt ascensiones? In astutissimo adversario conlinua cerlatione confligit,
corde, inquit. Sed unde ascendendum est ? Ulique a non aliquando feriatur : mnxime per tentationes lin-
convalle plorationis. Et quo ascendendum est? In guoc, ubi si dixerit quis fralri suo , Fatue; reus erit
locum,inquit, quemdisposuit.Quis isle est locus, nisi gtliennwignis. (Id. v, 22). Quod est ergo consilium ,
quietis et pacis? Ibi enim esl illa clara, et quse nun- nisi quod Dominusdicit, Dimillite, et dimitlelurvobis
quam marcescit sapientia. Unde ad nos exerciiandos (Luc. vi, 37)? Et ideo sicut in gradibus quos per
quibusdam doctrinoe gradibus descendit Isaias a sa- Isaiam discimus, quinlum est consilium; sic in Evan-
pienlia usque ad limorem, a loco scilicet sempilernoe gclio in illis bealiiudinis laudibus quinto loco ponitur,
pacis usque ad convallem temporalis ploralionis : ut Beali misericordes, quoniamipsi misericordiam conse-
nos in confessione pcenitentiae dolendo, gemendo, quentur. Sextus est apud Isaiam intelleclus : ubi ab
flendo , non remaneamus in dolore et gemilu et omni falsitatc carnalis vanilalis corda mundantur, ut
flelu; sed ascendentes ab ista convalle in monlem pura intentio dirigatur in finem. Propterea sexto loco
spirilualero, ubi civitas sancta Jerusalem mater nostra etiam Dominus dixit, Beali mundo corde, quoniamipsi
aeternafundata esl, imperturbabili Isetiliaperfruamur. Dettm videbttnt(Matlh. v, 7, 8). Cum vero ad finem
Ergo ille cum proeposuissetsapientiam, lumen scilicet pervenlum fuerit, jam consistitur, jam requiescilur,
menlis indeficiens, adjunxit intellectum : lanquam jam secura pace triumpbatur. Etquis finis, nisi Deus
qiixrenlibus unde ad sapientiam veniretur, respon- Chrislus ? Finis enini legisCltrislus, ad justitiam omni
deret, Ab inlellectu; unde ad intellectum, A consi- credenli (Rom. x, 4). Et sapienlia Dei quis, nisi Chri-
lio; unde ad consilium, A forlitudine; unde ad forti- stus ? Et filius Dei quis, nisi Chrislus ? In illo ergo
ludinem, A scientia; unde ad scientiam, A pietate; sapientes, et in illo filii Dei fiunt, quicumque fiunt :
unde ad pietatem, A tiraore. Ergo ad sapientiam a et hoccest pax plena atque perpetua. ldco cum apud
limore; quia initium sapientiw timor Domini.A con- Isaiam sit seplima sapienlia sursum versus ascenden-
valle ploralionis usque ad montem pacis. tibus, unde ccepil ipse ad nos docendo descendere;
CAPUT 111.— 3. Gradus ex Isaia septem compa- septimo eliam loco Dominus qui nos erigit, posuit,
ranlur adocto bealiludinesEvangelii.—Bealienim pau- Beali pacifici,quoniamfilii Dei vocabuntur.Has igitur
peres spiritu, quoniam ipsorum esl regnum cwlorum promissiones habenles, et his gradibus tendenles ad
(Mallh.y, 5). Ipsi sunt in convalle humiles, ipsi in Dominum, omnia mundi bujus aspera et dura tole-
tremore, cor contritum et hurailiatum sacrificantDeo: remus, nec nos ejus frangat ssevitia, qua vicla in
undeascendunl ad pielatem, ut non resistant volun- oeterna pace gaudebimus. Ad hoc nos enim jam de-
lati ejus, sive in sermonibus ejus, ubi non capiunt monstralo fine cohortalur octava sentenlia, jS«aliqui
sensum ejus; sive in ordine ipso et gubernatione persecutionempaliunlur propler justiliam, quoniam
creaturae, cuta pleraque aliter accidunt, quam privata ipsorttm est regttum cwlornm (Mallh. *
v, 9, 10).
hominis voluntas exposcit : ibi quippe diccndum est, SERMOCCCXLYIII (a).
Verum non quod ego volo, sed quod lu vis, Pater De thnore Dei, u (b).
(Id. xxvi, 39). Bedti enim mansueti,quoniam ipsi Itw- CAPUT PRIMUM.— 1. Timore Dei forliludo vera
redilate possidebttntterram (Id. v, 4) : non terram comparalur. Thnor charitate pellendus non vanitate.
morienlium, sed terram de qua dictum est, Spes mea Non dubilo, dilectissimi fralres, insitum esse cor-
es lu, porlio mea in terravivenlium (Psal. CXLI,6). Ab dibus veslris timorem Dei, quo ad veram et soli-
ista quippe pietale merebuntur scientiaegradum, ut dam fortitudinem perducamini. Cum enim forlis ille
noverint non solum mala prseteritorum peccatorum dicatur, qui neminem timet; perverse fortis cst, qui
suorum, de quibus in primo gradu pcenilentisedolore primo Deum non vult timere, ut timendo audial, au-
fleverunt, sed etiam in quo malo sint hujus mortali- diendo diligat, et diligendo non timeat. Tunc erit
talis et peregrinationis a Domino, etiam cum felicilas vere fortissimus, non superba duritia, sed secura ju-
soeeularisarridet. Nara ideo scriptum est, Qui apponit *Emendatusad eosdemMss.et Edd.in
sermonepraece-
scienliam, apponit et dotorem (Eccle. 1,18). Beali denti modo designatos.
enim lugentes, quoniamipsi consolabuniur.Inde assur- (a) Alias,de Tempore214.
(b) CitatFlorusadRom. xi. Sed hunc sermonem, quem
gunt ad fortitudinem, ut mundus eis crucifigatur, et Auguslinus iu fine longioremdicit, nescimusan integrum
hic babeas.Certemultobrevior erat in prius editis, in qui-
ipsi mundo, ut in hujus vitse perversitate et abun- bus id totumdesideratur, quod ante caput ab
dantia iniquitatis charitas non refrigescat; sed lole- lstis verlns, « Quaproplcrirridendisunt, » etc,tertiuni,
n. 3, cou-
linclur. lioc nos rcs>li!utum
iinus ex veteri codiceMi-
retur fames sitisquc jusiitioc, donec ad ejus salurita- cbaclino.
1527 S. AUGUSTINlEPISGOPI 1528
stitia. Sicetiamscriplumest, TimorDomini,spesforli- lalnr. Neque raitis' et pius est, qui se ipsum in se
tudinis(Prov. xiv,26).Cumenim timeturpcena quam ipso amal el laudat: sed elalus et ferox, non novit
minalur, discilur amari prsemiumquod pollicetur: ac dicere, In Dgminolaudabituranima mea; audianlmi-
sic per limorem poenaebona vita retinelur; per bo- tes, et jucundentur (Psal. xxxm, 3). Quid enim boni
nam vitam bona conscienlia comparatur, ut per bo- amat, qui forte hoc ipsum propter hoc ipsum amat
nam conscientiam ntilla pcena limeatur. Quapropler nihil limere? Polest cnim hoc sibi persuadere, non
discat timere, qui non vult timere. Discatad tempus sanitate, sed immanitate. Verbi gratia, csl aliquis au-
esse sollicitus,qui semper vult esse securus. Ut enim dacissimus lalro, quanlo perverse fortior, lanto peri-
dicit Joannes, Timor nonesl in charitate, sed perfecta cnlose crudelior, qui propler ipsum amorem suum
charitas foras miltit timorem(I Joan. IV, 18 ). Dixit quo amat nihil timere, ingentia facinora moliatur, ut
sane, et veraciter dixit. Si ergohabere non vis limo- quod amat exerceal, et exercendocorroboret: quanto
rem, prius vide utrum jam perfectam habeas chari- ejus fuerint majora commissa, lanlo major erit non
tatem, quoeforas mitlit timorem. Si vero anle istam limentis audacia. Non hoc ergo pro magno bono
perfectionem timor excludilmysuperbia inflat, non amandumest, quod et iu homine pessimo inveniri
charitas sedificat. Nam sicut in bona valeludine fa- potest.
mes non faslidio,sed cibo pellitur; ita in bona mente 5. Epicurei el Stqici carerelimoreamant, sed per-
timor non vanitale, sed charitate pellendus est. verse. Quapropter irridendi sunt hujus miindi philo-
CAPUT II. — 2. Timore carere, qua dilectionecon- sophi, non solum Epicurei, qui etiam ipsam juslitiam
tingat,disculiendum.Discuteitaque conscientiamtuam, venalemhabent, carnalis pretio voluptaiis.Dicuntenim
quisquis timere jam non vis. Noli superficiem com- propterea sapienlcm, juslum esse debere, ul vel ac-
palpare, descende in te, penetra interiora cordis lui. quiral, vel leneat ex corpore voluptatem. Nam et hi
Rimare diligenter, utrum nulla ibi vena venenata la- fortissimos se jactant, ct nihil omnino limcre sc di-
bificum amorem sseculisugat et sorbeat, utrum nulla cunt: quia nec quidquam Deumres humanas curare
carnalis voluplatis movearis et capiaris illecebra, arbilrantur, et consumpta isla vita nullam postca cre-
nulla inani jactantia tumidus exlollaris, nulla cura dunl fuluram; et si quid eis adversitatis in hac ipsa
vanilatis exaestues: audeas nuntiare purum ac liqui- contingii, eo sc munilosexislimant, quia corporis vo-
dum le videre, quidquid lalebrarum in conscienlia luptatem, cum eam in ipso corpore lenere non pos-
perscrularis, a faclis, a dictis, a cogitationibuspravis; sunt, possunt tamen animo cogiiare, et ea cogilatione
si.jam iniquitalis diligenlia non faligal, ulrum scqui- sese oblectando, corporalis voluplatis beatitudinem,
tatis negligcntianulla subrepaL Si hsecita sunt, recte etiam contra corporalis doloris impetum cuslodire.
gaudes, gaude esse le sine timore. Excluserit aulem Numquidnon et apud islos dilectio foras mitlit timo-
eum charilas Dei, quem diligis ex loto corde, et ex rem? Sed dilectio sordidissimsevoluplatis, imo dile-
tota anima, et ex lola mente tua. Excluserit eum et ctio lurpissimoevanilatis. Namcum ipsamvoluplalem
charitas proximi, quem diligis lanquam le ipsum : et de membris corporis irruens dolor excluserit, per
ideo pro illo satagis, ut etiam ipse lecum ex toto falsam ejus imaginem in animo vanitatis remanebit.
corde, ex tota anima, ex tota mente diligat Deum; Qusevanilas tantum amalur, ut cum eam vanus homo
quia non aliter recte diligis et te ipsum, nisi quia totis viribus cordis amplectitur, etiam doloris ssevitia
sic diligis Deum, ut non propterea minus eum diligas, mitigetur. Non solum ergo isti deridendi sunl, sed
quia converleris vel adte ipsum. Si autem quamvis ctiam ipsi Stoici. Nam islaeduoe sectoeEpicureorum
inlra te ipsum nulla irrilaris cupiditate ' ( quod qui- et Sloicorum, sicut in ApostolorumActibus legimus,
dem de se quis audeat gloriari?), tamensi te ipsum adversus lumen Pauli noslri fumos suos ausoesunt ja-
in te ipso diligis, et de te ipso libi places, hoc ipsum clitare (Ac«.xvn,18).NanietStoici sc forlissimosprae-
vchementius limere debcs, quia niliil times. Non ferunl, el non propler corporis voluplalem, sed pro-
enim quacumque dilectione foras mittendus esl li- pter animi virlutem, idipsum non timere propter non
mor, sed recla dilectione qua tolaa diligimus Deum, timere custodiunt, typho lurgidi, et non sapientia sa-
ct propterea proximum, ut sic el ipse diligat Deum. nati, sed errore durati. Eo quippe minus minusque
Se autem in se diligere, et sibi placere, non est ju- sani sunt, quo oegrotum animum a se ipsis sanari
stitioecharitas, sed superbisevanitas. Ac per hoc Apo- posse crediderunt. Hanc autem putant esse animi
stolus justa reprehensione percussit sc ipsos amantes sanitalem, ut nec misereri dicanl debere sapientem.
ct sibi placentes (II Tim. ni, 1-5). Perfectaergo cha- Si enim miseretur, inquiunl, dolet: quod auteui do-
riias foras mitiit timorem.Sed ea dicendaest charitas, let, sanum non est. 0 stulta csecitas! Quid , si eo
quaenon est vilitas. Quid autem vilius quam homo niinus dolet, quo sanumnon est? Inlcrest enim utrum
sine Deo? Ecce quid amat, qui se ipsum non in Deo,
amat. Recle huic Noli allum perfecta sauitate non doleal: quale erit sanctorum et
sed in se ipso dicitur, et animus in resurreclione mortuorum, quam
allum corpus
sapere, sed time(Rom. xi, 20). Quia enim sa-
isli non credunt; quia indoctos magistros habent,
pit, et ideo non timct, utique perniciose non limet, cum se ipsos liabenl. Interest ergo utrum aliquid sa-
qui non in solido collocalur, sed flatu superbisevenli-
1 Michaelinus Ms., extra te ipsumnulkiirretiris cupidi- 1SicMichaelinus Ms.At editi: Quienimaltutn sapit, et
iute. ideonondmet,ti&>epcmcvne rmtin-i'. X ine,enmn.v-
* h)esai\S;iotanxnk.
1529 SERMOCCCXLIX. 1550
nitate, an slupore ion doleat. Nam secundum sanita- manam, aiiam divinara esse charitatem : eamdeinque
tem hujus mortalitatis sana caro cum pungilur dolet. humanam in duo distribui, quod alia sit licita, alia
Qualis esl el animus secundum islam vilam bene af- illicita. Prius ergo loquor de humana licila, quae non
fectus, qui compunctus laboranlis miseria, condole- reprehenditur: deinde dehumanaillicita, qusedamna-
scit misericordia. Caro autem graviore morbo stupi- tur : tertio de divina, quae nos perducit ad regnum.
da, vel amisso etiam spirilu morlua, nec cum pungi- CAPUT II. — 2. De humana charitate licita. Ut
lur dolet :'qualis est istorum animus, qui sine Deo ergo breviter insinuem , licita est humana charitas,
philosophantur, vel potius pracfocanlur. Sicut enim qua iixor diligitur; illicita, qua merelrix vel uxor
corpus anirao inspiralum, sic Deo inspiratus ipse aliena. In foro enim et plateis magis licita charitas
animus vivit. Videant ergo isti, qui non dolent nec diligitur quam merelrix l: in domo Dei, in templo
timent, ne forte non sinl saui, sed mortui. Dei, in civitate Christi, in corpore Chrisli, etiam
CAPUTIII. — 4. Timor in Cltristiano, alius paula- meretricis amor ad gehennas amantem perducit. Li-
tim ejiciendus,alius permansurus.Tiraeal auteni chri- citam ergo charilatem habete : humana est; sed, ut
stianus, antequam perfecla charilas foras miltat li- dixi, licita est. Non solum autem ila licita est, ut
morem : credat et inlelligat se peregrinari a Domino, concedatur : sed ita licila , ut si defuerit, reprehen-
quamdiuvivit in corpore quod corrumpitur et aggra- datur. Liceat vobis humana charitale diligere conju-
vat animam. Tanto minor sit liinor, quanlo palria ges, diligere filios, diligere amicos vestros, diligerc
quo tendimus propior. Major enim limor dcbet esse cives vestros. Omniacnim ista nomina habent neces-
peregrinanlium, minor propinquantium , nullus per- situdinis vinculum, et gluten quodam modo charila-
venientium. Sic ct timor perducit ad cliarilalem, ct lis. Sed videtis islam charitalem csse posse el im-
perfecla charilas foras mittil limorem. Timeatautcm piorum.id est, Paganorum, Judaeorum, hscreiicorum.
chrislianus, non eos qui corpus oecidunt, et postea Quis enim eorum non amat uxorem , filios, fratres,
non habent quid faciant; sed eurn qui habet potesta- vicinos, affines, anricos, elc? Hsec ergo humana
tem et corpus et aniraam in gehennam ignis occidere est. Si ergo lali quisque crudclilate effcrtur, ul pcr-
(Lttc. xu ,4, 5). Est autcm alius limor Domini,caslus, dat efiam humanum dilectionis affectum, el noii
permanens in swculumswcuti (Psal. xvm, 10). Non amet filios suos, et non amet conjugem suani; nec
ergo eum perfecla charilas foras millit, alioquin non intcr homines numerandus est. Non enim laudandus
permanercl in saeculumsseculi: nec frustra , cum di- est qui amat filios suos; sed damnandus est qui non
clum esset, jTjmorDomiiti, addilum esl castus; atque amat filios. Adhuc enim videat cum quibus debet ei
ita conjunctum est, permanens in swculumswculi. esse dilcclio ista communis. Amant filios el ferx :
Qiiare,-nisi quia ille limor, quem foras charitas rait- amant filios aspides, amanl (ilios ligrides, amant fi-
lit, prbplerea pungii animam, ne aniiltalur aliquid, lios leones. Nulla enim bestia est, quoe non filiis suis
quod in crealura diligitur, vel ipsa salus et requies blande immurmuret. Nain cum lcrreal homincs, par-
corporalis, aut aliquid lale post mortem ? Proplerca vulos fovet. Fremil leo in silvis , ut ncmo transeal:
enim tiraentur et apud inferos pcenoe et dolorcs ac intrat in speluncam, ubi habct filios suos, omncm
lormenla gehennarum. Cum vero cavet auima, ne rabiem fcrilatis exponit. Foris cam ponil,cum ipsa
Deus illamdesertus deseral, timor est castus perma- non ingrcditur. Ergo qui non amat filios suos eliam
nens in saeculumsa:culi. De quo Iatius dicerem , nisi leonc pcjor cst. Ilumaua sunt ista, el licita sunt.
sermo jam longior el meis senilibus viribus, et vestroe CAPUTIII. — 3. De illicito amore.MembraChristi.
forlasse satietali parcere cogeret. Ulicilum amorcm cavete. Membra Chrisli estis, et
SERMO CCCXLIX* (a). corpus Christi cstis. Anditc Apostolum,cl lerreaniini.
Non potuit cnim gravius dicere, non potuit vche-
De Cltaritale, et de cweoillum.nalo, i (b). menlius , non potuit acrius dctcrrcrc Chrislianos ab
CAPUTPRIMUM.— 1. Charitas ttlia divina, alia amore fornicationum, nisi ubi dixit : Tollens ergo
httmana. Cltaritas Itumana, alia licila, alia illicila. membraClirisii, faciam membranteretricis?Ut aulcm
De chariiate nobis paulo anie Apostolus loquebatur, hoc dicercl, superius ait: Nescitis quia qui adhwret
cum ejus Epislola legeretur: et eam nobis sic com- meretrici, unum corpus efficilttr?Et lcslimonium de
mcndabat, ulintelligeremus coeteraomnia, quamvis Scriptura dcdit quod scriptum est, Erunt duohi carne
magna Dei dona, sine illa nihil prodesse. Ubi autem una (I Cor. vi, 15, 16, et Gen. n, 24). Diclum cst
ipsa est, sola esse non polest. El nos ergo vestraeCha- enim hoc divinitus : sed de viro el uxorc ubi liccl, ubi
rilati sermonem de chariiate rcddamus. Charitas alia concessum est, ubi honestum cst;non ubi lurpc,
esl divina , alia humana: alia est humana licita ; alia non ubi illicilum , non ubi omni ralionc damnabile.
illicita. Dehis ergo tribus charilaiibus vel dileclioni- Sicutautem una fit caro in permixlione licita viri ct
bus; duoenim nomina babet apud Lalinos, quaegrsecc uxoris : sic una fit caro in pcrmixtione illicita mere-
afj.n/i dicitur; quod Dominusdonaverit dicam. Ilsec tricis ct amatoris. Cum ergo una (it caro, illud tc
ergo primaest dislributio mea, quod dixi, aliam hu- terreat, illud exhorreat quod addidit, Tollens ergo
* Eniendalusad cl. cb. et ad Am. Er. Par.Lov. membra Cltristi.MembraChristi atlende, clirisiiane ;
(a) Alias,de Temporeo2.
(b) possidiusin Indiculo,cap. 9, notat «deCbaritatetra- 1 Forte,qrn ditigUurmerctrix.
ctatusduos.D
1531 S. ACGUSTINIEPISCOPI 15i2
membra Chrisli noli in altero, in te attende inembra tibi fieri? Domine, inquit, ut videam. Respice, fides
Christi, qui emplus es sanguine Chrisli. Tollensergo ttta le salvmn fecit (Luc. xvm, 38-42). Amate Chri-
membra Chrisli, faciam membra merelricis? Hoc qui stum ; desiderate lumen , quod est Chrislus. Si desi-
non horret, Deo horret. deravit ille lumen corporis, quanto plus lumen cordis
CAPUT IV. — 4. Charitas divina amorem illicitum desiderare debelis ? Ad eum, non vocibus, sed mori-
merelricis non compalilur. Prorsus, prorsus obsecro bus clameraus. Vivamus bene, mundum contemna-
vos, fralres mei: ecce ponamus, quod non est, pro- mus: nihil nobissit omne quod transit. Reprehensuri
misisse Deum talibus impunitatem , et dixisse, Qui sunt nos, quando sic vixerimus, quasi dilectores no-
lalia fecerint, miserebor eorum, non eos damnabo. stri homines sseculares, amanles terram, sapienles
Faciamus hoc dixisse Deum. Etiam promissa impuni- pulverem, nihil de coelo ducentes, auras liberas
tale lollit quisque uiembra Christi, et facit jam raem- corde, nare carpentes : reprehensuri sunt nos procul
bra meretricis? Non facit, si est ibi terlia divina di- dubio, atque dicturi, si viderint nos ista humana, ista
lectio. Etenim tres dilectiones commejooravi: de lerrena conlemnere : Quid pateris? quid insanis?
tribus me, quod Dominus daret, diclurum esse pro- Turba illa est contradicens, ne csecusclamet. Et ali-
misi; de licita humana , de illicita humana, de illa quanti christiani sunt, qui prohibent vivere chri-
excellenli atque divina. Interrogemus divinam chari- sliane : quia et illa turba cum Chrislo ambulabat, et
tatcm, et ponamus ante illam duas humanas charita- vociferantem hominera ad Christura ac lucemdeside-
tes, et dicamus ei: Ecce licita charitas bumana, qua rantem ab ipsius Christi beneficio prohibebat. Sunt
uxor diligilur, et lilise aliseque necessitudines sxcu- tales chrisliani: sed vincamus illos, vivamus bene;
larcs : ecce alia illicila , qua diligitur mcrelrix , qua et ipsa vita sit vox noslra ad Christum. Slabit; quia
dil.igilnrancilla aliena, qua diligitur.aliena filia non stat.
petita , non promissa , qna diligitur uxor aliena. Duoc CAPUT VI. —6. Christitransilus. Nam et ibi my-
ante te sunt charitates; cum qua islarum vis manere ? sterium magnum est. Transiens eral ille, quando ille
Qui eligil manere cum illa buniana licila.cum illa clamabat : quando sanavit, slelit. Transitus Christi
humana illicita non manet. Nenio sibi dical, Ambas intentos nos faciat ad clamandum. Quis est transitus
habeo. Si ambas habes admittendo ad te dileclionem Chrisli? Quidquid pro nobis temporaliter perlulit,
merelricis, injuriam facis tanquam matronoe,quoeibi transitus ejus est. Natus est, transiit: uumquid adhuc
habital, divinse charilati. Puto enim, quia si homo Hascilur?Crevil, transiit : numquid adhuc crescit?
conjugatus sis, et diligas meretricera, non mittis me- Suxit : numquid adhuc sugit? Defessus dormivit :
relricem in domum tuam , ut habitet cum malrona numquid adhucdormit? Manducavit et bibit : num-
tua. Non usqne adeo progrederis. Tenebras quaeris, quid adlmc facit? Poslremo prensus est, vinctus est,
lalebras quocris, turpiludinem non profiteris. Sed et verberatus est, spinis coronatus esl, alapis caesus est,
qui non habent uxores, et sunt meretricum quasi li- sputis illilus, ligno suspensus, occisns, lancea per-
centius amatores (ideo dixi, Quasi, quia et ipsi da- cussus, sepultus resurrexit: adhuc transit. Ascendit
mnanlur, si jam sunl fideles); puto quia et adolescens in ccelum, sedet ad dexteram Patris : stetit. Clama
nondum habens uxorem, si diligat meretricem, non quantum poles : modo le illuminat. Nam et in eoipso
eam facit habiiare cum sorore sua, non eam facit quod VerbumeratapudDeum,miquesiabat, quia non
habitare cum matre sua, ne injuriam faciat humanse mulabatur. Et Deus eral Verbum: et Verbumcaro fa-
pudicilise, ne offendat dectis sanguinis sui. Si ergo clum est. Caro per transilum multa fecit, et passa est:
non facis habitare merelricem, quam diligis, cum Yerbum stetit. Ipso Yerbo cor illuminalur; quia ipso
matre tua, cum sorore tua, ne, sicut dixi, offendas Verbo caro, quam suscepil, honoralur. Tolle Ver-
decus sanguinis tui; facis habitare in corde luo dile- bum, quid est caro? Hoc est quod tua. Caro autem
clionem merelricis cnm dilectione Dei, et offendis Christi ut honoretur, Verbumcaro factum est, el habi-
dccus sanguinis Chrisli? latil innobis(Joan. i, 1,14). Clamemusergo, et bene
CAPUT V. — 5. Lucis internwamore exemptocwci vivamus.
clamandum bene vivendo.Contradictio mundi. Amate CAPUT VII. — 7. Diliganlur parentes, sed plus
Deum, nihil melius invenitis. Amalis argenlum, quia Cltristus.Amate filios veslros, amale conjugesveslras,
melius est ferro et oeramento: araatis plus aurum, elsi sseculariter. Nam secundum Christum amare de-
quia melius est argenlo: amatis pluslapides pretiosos, betis, ut secundum Deum illis consulatis, et non in
quia etaufi pretium superant: amatis poslremo istam eis nisi Christum diligatis, et oderilis in vestris si
lucem, quam dimitlere formidat omnis qui mortem Chrislum habere noluerint. Ipsa enim est charitas illa
timet; amalis, inquam, istam lucem, quomodo eam divina. Nam quid eis proderit transiloria et mortalis
amore quodam ingenti desiderabat, qui posl Jesum charitas vestra?Tamen quando et bumanilus diligitis,
clamabat, Misereremei, fili David. Clamabat csecus plus Chrislum amate. Non dico ut non diligas uxo-
Chfisto transeunle. Metuebat enim ne transirel,et rem; sed plus dilige Chrislum. Non dico ut non dili-
non sanaret. Et quanlum clamabat? Ut turba prohl- gas patrem, non dicq ut non diligas(ilios; sed plus
bcnte non taceret. Yicit contradictorem, tenuit Sal- diligeChrislum. Audi illum dicentem, ne mea putes
vatorem. Obstrepentibus lurbis et clamare prohiben- isia verba : Qui amalpatrem attl malrem plusquammet
tibus, stetil Jesus, vocavit eum, cl dixil ei: Quid vis non est me dignus (Mallh. x, 57). Quando audis, Non
1S55 SERMOCCCL. 1534
«s<me dignus, nori times? De quo dicit Christus, jVon licta nostra, et resurrexit propter justificationem no-
etl me dignus, non est cum illo: qui cum illo non erit, slram (Rom. iv, 25). Qui ergo contra morlis vetusta-
ubi.erit? Si non amas cum illo esse, time sine illo tem attulit vitae novilalem, ipse contra vetus pecca-
esse. Quare time sine illo esse? Quia cum diabolo lum opponit novum mandalum. Quapropter quisquis
eris, si cum Christo non fueris. Et ubi erit diabolus? vetus peccalum vis exstinguere, raandato novoexstin-
Audi ipsum Cbrislum : Ile in ignemwiernum,qui pa- gue cupiditalem, et amplectere charitatem. Sicut
ralusest diaboloel angelisejus(Mailh. xxv, 41). Si igne enim radix omnium malorum est cupiditas; ita et ra-
ccelinon accenderis, ignem time gehennarura. Si non dix omnium bonorum est charitas.
amas esse inter Angelos Dei, time esse inter angelos 2. Charilale doclrina Scriplurarum lota possidelur.
diaboli.Si non amas esse in regno, lime esse in camino Totam magniludinem et laliludinem divinorum elo-
ignis ardentis, inexstinguibilis, sempiterni. Vincat in quiorum secura possidet charilas, qua Deum proxi-
te prius limor ', et erit amor. Timor poedagogussit, mumque diligimus. Docet enim nos ccelestis unus
non ipse in le remaneat, sed le ad charilatem, quasi Magister, et dicit: DiligesDominumDeum tuum ex
ad magislrum perducat. tolo corde luo, et ex tola anima tua, el ex tota mente
lua: et diliges proximum tuum sicul te ipsum. In his
SERMO CCCL* (a).
duobus prwceplis universa Lex pendet, el Prophetw
De Cltarilate, n (b).
(Malih. XXII,37-40). Si ergo non vacat omnes pagi-
1. Charitatis taus. Per eam divina doclrina sine er- nas sanctas perscrulari, omnia involucra sermonum
rore compreliendilur,sine laborecuslodilur. Mandatum evolvere, omnia Scriplurarum secreta penelrare; lene
novumfaciens hominemnovum. Divinarum Scriptura- charitalem, ubi pendent omnia : ita tenebis quod ibi
rum multiplicemabundantiam, lalissimamque doclri- didicisti; tenebis etiam quod nondum didicisli. Si
nam, fratres mei, sine ulloerrore comprehendit, etsine enim nosti charilatem, aliquid nosti unde et illud
ullo labore custodit, cujus cor plenum est charitate : pendet quod forte non nosti : et in eo quod in Scri-
dicenle Aposlolo,Plenitudoautemlegis cliaritas (Rom. pturis intelligis, charilas palet; in eo quod non intel-
xiii, 10); el alio Ioco, Finisaulem prwceptiestcharitas ligis, charitas latet. Ille itaque tenet et quod patet et
decorde puro, el conscientia bona, el fide non ficta* quod latet in divinis sermonibus, qui charilatein lenet
(I Tim. i, 5). Quis estaulem finis praecepti, nisi proe- in moribus.
cepti adimpletio ? et quid est proecepti adimplelio, 3. Chaiilatis prwconium prosequilur. Quapropter,
nisi legis plenitudo ? Quod ergo ibi dixit, Pleniludo fratres, sectamini charitatem , dulce ac salubre vin-
legis esl cltarilas; hoc eliam hic dixit, Finis prwcepli culum mentium, sine qua dives pauper est, et cum
esl charilas.Nec dubilari ullo modo polest, quod tem- qua pauper dives est. Iloec in adversitatibus tolerat,
plum Dei sil homo, in quo habitat charilas. Dicit in prosperitalibus lemperat; in duris passionibus
cnim et Joannes , Deus charitas est (I Joan. iv, 8 ). fortis, in bonis operibus hilaris; in tenlatione tutis-
Hoecaulem dicentes Apostoli et nobis charitatis ex- sima,inhospitaIitateIatissima; interveros fratres Ioe-
cellentiam commendantes , non utique aliud , nisi tissima, inler falsos patienlissima. ln Abel per sacri-
quod comederant, ructuare poluerunt. Ipse quippe ficium grata, in Noe per diluvium secura, in Abrahse
Dominus pascens eos verbo veritalis, verbo charila- percgrinalionibus fidelissima, in Moyseinter injurias
lis, quod cst ipse panis vivus, qni de coelo descendit, lenissima, in David tribulalionibus mansuetissima. In
Mandalttm,inquit, novttmdo vobis, ttt diligalis invicem: tribus pueris blandos ignes innocenter exspectat: in
Et iterum,In hocscienl oinnes quia discipuli mei eslis, Machaboeissoevosignes fortiter tolerat. Casla in Su-
si vosinvicemdilexeritis (Joan. xm, 34, 55). Ille enim sanna erga virum, in Anna post virum, in Maria prse-
qui venit per crucis irrisionem carnis perimere cor- tervirum. Libera in Paulo ad arguendum, humilis in
ruptionem, et veiustatem vinculi mortis nostrae suoe Petro ad obediendum: humana in Christianis ad con-
morlis novitale dissolvere, mandalo novo fecit homi- fitcndum, divina in Chrislo ad ignoscendum. Sed
nem novum. Res enim vetus erat, ut homo morerelur. qnid ego de charitate majus aut uberius possura di-
Quod ne semper valeret in homine, res nova facta cere, quam quas per os Aposloli laudes ejus intonat
cst, ul Deus morerelur. Sed quia in carne mortuus Dominus, supereminentem viam demonstrantis atquo
est, non in diviuitate, per sempiternam vitam divini- dicentis. Si linguis hominumloquar et Angelorum,cha-
latis non permisitesse sempiternum interilum carnis. rituiemaulem non habeam, factus sum wramentum so-
Itaque, sieut dicil Apostolus, Mortuits esl propter de- nans, aul cymbalumlinniens.Et si habuero prophetiam,
1 SieinMss.Atin editis: vittcatin le pius limor. et scieroomnia sacramenla, el omnemscienliam, et si
8 nic in prius editis addilur: Si ergononvacalontnespa- habueroomnemfidem, ila ut montes transferam, chari-
ginasscripturarum evolvere,tenecltarUalem,el in ea inve- talein autem non liabeam, niltil sttm. Et si donavero
niesonmemscientiam.Qusesentenlia in mauuscriptisuon
istoloco, sed alio tanluminfracum nonnullavarietatere- omnesfacultalesmeas, et si dislribueroomnia titea pau-
perilur.
*Emendatusadduose. et duost. ad cb. m. et ad Am.Er. peribus, el si iradidero corpus meutnul ardeam, chari-
Par. Lov. laiem non Itabeam, niltilmihi prodest. Cliaritas magna»
(a) Alias,de Tempore59 et in tomonono. nhna est, cltarilas benignaesl. Charilas non wmulatur,
(6) F.xslalin fine ExcerptorumEugypiicum titulo, « De
«laudeciiaritatis.» Sic eliamvocantBedaet Florus ad I non agil perperam,non inflalur, non dehonestatur, non
Cor.xmel xiv , el ad I Tirn.i. Legebaturolimet in tomo non cogilat malum.
noo.o;sed interoo.atusibi, et Erasmiccnsurareprobatus, quwritquwsua sunt, nonirrilalur,
 1535 S. AUGUSTINIEPISCOPI
1536
non gaudet super iniqukate, congaudet autem verilati. rum alienorum comparationegaudebat. Utilius aulem
Omnia tolerat, omnia credit, omnia sperat, omnia sttf- illi erat, quoniam ad medicum venerat, ea de
qui-
fert, Chariias nunquatn cadii (I Cor. xui, 1-8)? Quanta bus oegrotabat, confilendo monstrare, quam dissimu-
esl isla? Anima lilterar im, propheliaevirtus, sacra- lare a vulneribus suis, et de cicatricibus alienis au-
mentorum salus, scientiaesolidamentum ', fidei fru- dere gloriari. Non ergo mirum si publicanus
magis
ctus, divitioe pauperum, vita morientium. Quid lam curatus abscessit, quem non puduit ostendere quod
magnanimum, qiiam pro impiis mori ? quid tam be- dolebat. In rebus quippe visibilibus, ut excelsa
quis-
inimicos Sola cst feli- ' que
nignum, quam diligere? quam contingat, in excelsum erigittir : Dcus a.utem
citas aliena non premit, quia non oemulatur.Sola est cum sit omnium excellentissimus, non chitione , sed
quara felicitas sua non exlollit, quia non inflalur. humililale conlingitur. Unde propheta dicit : Prope
Sola est quam conscientia mala npn pungit, quia non esl Dominushis qtti oblriveruntcor ( Psal. xxxm ,19).
agit perperam. Inter opprobria secura est, inler odia Et ilerum : ExcelsusDomintts, et humilia respicit, et
benelica cst : inter iras placida est, inter insidias in- excetsaa longecognoscil( Psal. cxxxvn , 6). Excelsa
nocens : inler iniquilales gemens, in verilale rcspi- ipsa posuit pro superbis. Illa ergo respicit, ut altol-
rans. Quid illa fortius, non ad retribuendas, sed ad lat; isla cognoscit, ut dejiciat. Cum enim ait, quod
non curandas injurias? Quid illa fidelius, non vani- a longe cxcelsacognoscit, satis eurn ostendit humilia
tali, sed aclernitali 2? Naraideo lolerat omnia in pra> de proximo attendere : ipsum tamen Dominum ex-
senli-vila, quia credil omnia de futura vita ; et suf- celsum essc pradixit. Solus enim Deus arrogans non
fert omnia quae hic immittunlur, quia spcrat omnia est, quanlacumque sc praedicatione laudaverit. Non
quoe ibi promilluntur: merilo nunquam cadit. Ergo ergo se arbitrelur ab oculis Dei abscondit superbia :
scctamini charilatcm, el eam sanctc cogitantes afferte Dcusenim excelsa cognoscit. Nec se rursus Deo con-
fructus justilioe. Et quidquid uberius, quam ego di- junctam putct: excelsa enim a longe cognoscit.Quis-
ccre polui, vos invenerilis in ejus laudibus, appareat quis itaque poenitentiae recusat humililalem, Deo
in veslris moribus. Oportet enim ut senilis sermo non propinquare non cogitat. Aliud esl enim levare se ad
solum sit gravis, sed etiam brevis. Deum ; aliud est levare se conlra Deum. Qui ante il-
SERMO CCCLI * (a). lum se projicit, ab illo erigitur : qui adversus illum
se erigit, ab illo projicitur. Alia cst cnim solidilas
De ulilitate agendwpcenilcntice,i (b).
magniiiidinis, alia est inanilas inflalionis. Qui foris
CAPUT PRIMUM.— 1. Pwnilcmia!humililasqttam liinicscit, intus labescit.
Qui eligil abjici iii domo
necessaria. Deo excelso humilitate propinqualitr. Lex Dei,
ntagisquam Itabitarein lubernuculispecculorum;
ad qitid dala. Quam sil ulilis et necossaria poeniten-
eligit illum Dens, ut inbabitct in alriis ejus; et ni-
tkc medicina , facillime homincs inlelligunt, qui se bil sibi assumenlem ille in sedem beatitalis assumit.
homines esse meminerunt. Scriplum cst cnim , Deus Unde in Psalmo suavissime et
dal verissime canilur,
superbis resislil, Itumilibusaulem gralinm (Jacobi Bealitsvir ciijus esl
Et Dominus in dicil, susceplioejus abs te , Doinine.Ne
iv, 6). Evangelio Quoniam qtti putcs eum qui se humiliat scmper jacere ; cum di >
se exallat, humiliabilur; el qui se humiliat, exaltabi- cluin
sit, Exaltabitur. Et ne opineris cjus cxaltalio-
tur : magisque justificalus descendit de templo Publi- nem in oculis hominum
canus ille peccatorum confessione sollicitus, quam ralcs ; cum enim pcr sublimilaies fieri corpo-
dixissct, Beatus vir, cttjus eslsus-
Pharisoeus meritorum enumeralione securus. Quam-
vis enim et ipsc gralias cgerit Deo, dicens : Graiias ostendil ceptioejusabs te, Domhie ; conscqiicnter aiinexuil ct
celsiludincm spiritua-
tibi ago , Deus, quoniamnon sum sicul cwteri homines, Iem : ejusdem susceptionis
Ascensus, inqtiit, in corcleejus dispositit in con-
et
vtjusti, adulleri, raptores ; quomodo publicanus valle ploralionis, in locum qiiemdisposuil. Ubi crgo
istc. Jejuno bisin sabbulo, decimasdo omnium quw- ascensus ? In cnrdc, in convalle scilicet
: tamen ei est de disposuit
cumquepossideo proelalus ille, qui Hoc est, Quise humiliul, cxallubilur.Sic-
octtlos audebat ad cwlttmle- plorationis.
longhtquo slabal, neqtte ul enim ascensus exaltalionem indicat ; ita vallis
vare, sed percutiebulpectus suum, dicens: Deus, pro- humililaiem, et convallis
eslo ntihi Non plorationcs. Sicul enim.co-
pilius peccalori (Luc xvni, 10-14). mes poenitentioedolor est; ita lacrymoe sunt lestes
enim ille pharisoeus tam sua sanilate, quam morbo-
doloris. Optime autem sequitur, et dicit : Elenim
1Editi: Qttantaesl ista animarumsalus, scientiwsolida- benediclionem
mentum.Noshic sequimurcodicesmanuscripios. dabil, qui legtm dcdil (Psal. LXXXIII ,
s .SieMss.Atediti: Quidilla facilius,non vanitate,sedve- 11, 6, 7, 8).Ad hoc enim lex dala est, ul vulnera
ntate?
* Emendatusad duoscl. ad f. gr. pb. r. rm. s. el ad Am. ostenderet peccalorura , quoegralise benediclio sana-
Er.Par. Lov. ret. Ad hoc lex dala est, ul superbo infirmilatem
(a) Alias, 50inler Homiliasquinquaginta, et in tomo suam nolam faceret, infirmo poenilentiam suaderet.
nono.
(b) Exstabat in tomo9 membris multis mulilus apud Ad hoc lex data est, ut diceremus in convaile plo-
Erasmum,quihuncet subsequentemtractatumcensuilplu- rationis, Videoaliam legem in membris nteis repu-
rimumdiscrepare ab Augustino.Sedir.siussane et doctri-
nam uterque habet et slilum, noslro judicio.Kolalutrum- gnantem legi menlis mew, el caplivantem me in lege
que seorsim Possidiusiu eodem Indiculicapite 8. Atque
liuncprioremsaepecitat Florus, appellans.librumde Poe- peccali, quw cst ht membrismeis : ct cum ipso p!o-
nitentia, ad I cor. v et vi, elc. sermonemtamen sapiunt ralu clamarcmus, lnfelix cgo Itomo! cjuis mc liberabit
nonnullimodiloquendi, uliste, cap.2, «Quasmecumvestra de corpore mortis hujus ? ct succurrcrct nobis, cxaa-
Eruditiorecognoscit.»
 1537 SERMO CCCLI. , 1558
diente illo qui erigit elisos , solvit compeditos, illu- quod scriptum est, quod etiam quisque in se senlit
minat coecos( Psal. CXLV,7, 8), gralia Dei per Je- -adhuc, dum in hac vita est, corpusquod corrumpitur
stim CltrislumDominum noslrum ( Rom. vn, 23, 25). aggravet animam, et deprimal terrena inltabitalio sen-
CAPUT II. — 2. Tria ptenitentiwgenera. Prima summulta cogitantem(Sap. ix, 15). Quod tunc in illa
pwnitenlia, anle Baptismum.Tres sunt autem actio- beatitudine quia nonerit, cum absorbebilur mors in
ncs poenitenliae, quas mecum vestra Eruditio reco- victoriam (I Cor. xv, 54); quis dubitet in quacumque
gnoscil. Sunt enim usitatse in Ecclesia Dei, et dili- temporali felicitate ' versemur , pcenitere tamen nos
genter allendentibus nolac. Una est quae novum ho- debere hnjus vitae, ut ad illam incorrupiionem tola
niinem parturit, donec per Baplismum salulare om- aviditate curramus? Inde est enim quod etiam Apo-
nium praeteriiorumfiat ablutio peccalorum : ut tan- stolus ait: Quamdiusumttsin corpore, peregrinamur
quam puero nato dolores transeant, quibus viscera a Domino: per fidemenim ambulamus, non per spe-
urgebantur ad partum, et tristiliam laetitia conse- ciem (II Cor. v, 6, 7). Quis crgo feslinat atque optat
quatur. Omnis enim qui jam arbitcr volunlalis suse ad patriam remeare, et illam speciem quse cst facie
consiitutus est, cum accedil ad Sacramenta fidelium, ad faeiem conlemplari, nisi quem percgrinationis suai
nisi eum pceniteat vitse veteris, novam non potest poenituerit? Ex quo dolore poenitenlis, etiam vox illa
inchoare. Ab hac pcenilentia, cum baptizantur, soli miserabilis erumpit et sonat : Ileume! quoniampere-
parvuli sunl immunes : nondum enim uti possunt grinatio mea longinquafacla est. Et ne pules nondum
libcro arbitrio. Quibus lamen ad consecraiionem fidelem isla loqui, vide quid sequitur : Inhabitavi in
reniissionemqueoriginalis peccati prodest eorum fi- iabernaculisCedar: cum his qui oderunl pacem, eram
des, a quibus offerunlur ; ut quascumque maculas pacificus; cum loquerereis, impugitabant me valde
delictorum per alios, ex quibus nali sunl, conlraxe- (Psal.cxix, 5-7). Non solum hominis fidelis, sed
runl, aliorum eliam interrogalione ac responsione etiam evangclistocfirmissimi et marlyris forlissimi
purgenlur. Verissime quippc in Psalmis plangilur, hsec verba sunt. Nam inde est ciiam illud Apostoli :
Ecce in iniquilaleconceplussttm , el in peccalis maler Scimus enim , quia et si terrenanoslradomus httjus ha-
mea tne in uleroaluit (Psal. L, 7 ). Item quod scri- bilalionisdissolvulur, wdificationemItabemusex Deo ,
plum est, non essc mundum in conspeclu Dei, nec domumnon manu fctclam, wlernam in ccelis.Elenim
infantem , cujus est vita diei unius super lerram in hoc higemischnu.i,habitaculum nostrum, qttod de
( Job xiv, 4, sec. LXX). Exceptis ergo talibus , de~ cwlo esl, superindtticupienies: si lamenet induli, non
quorum ordine ac merito in futura illa, quse promit- nttdi invenicimur.Etenim qui sitmus in Itac habitatione,
tilur, sorte sanctorum , vcllc amplius quaerere, ho- ingemiscimusgravati, in quo noiumusspoliari, sed SK-
minum modujum excedit; pie lamen credilur eis pervesliri, ul absorbealurmortalea viia (II Cor. v, 1-4).
prodesse ad spiritualem salutem , quod ecclesiasticae Quid ergo cupimus, nisi ila non esse ut nunc sumus?
aucloritalis per totum orbem lerrarum lam finno ro- et quid ingemiscimus, nisi poenitendoquia ila sumus?
bore cusioditur : caeterorum hominum nullus transit Sed quando ita non erimus, nisi lerrena domo reso-
ad Chrislum , ut incipiat esse quod non erat, nisi luta , ul ccelestemhabitaiionem et animo et corporc
eum pceniteat fuisse quod erat. Hoecprima poenilen- lotius hominis immutatione sortiamur? Quaproptcr
tia proccipitur Judseis, dicenle apostolo Peiro , pw- et sanctus Job non ait esse tentalionem in hac vila ,
ttitenliam agile, et baplizelur unusquiscjuevestntm in sed hanc ipsam vitam tentationemdixit esse, ita !o-
nomhicDomini nostriJesu Christi(Acl. n, 58). Talis quens : Numqttid non tentalioesl vila humana super
ab ipso Domino imperabatur, cum diceret : Pwn - lcrram? Quo in loco eliam mysterium lapsi bominis
tenliam agile, appropinquavilenim regttum cwlorum mirabililer lcligit dicens : Tanquamservusfugiensdo-
(Mallh. iv, 17). De hnc eliam Joannes Baplista, ple- »!tnumsuum , et conseculusumbram(Job vn, 1 , 2 ,
nus Spiritu sanclo, proecursor et praiparalor viocDo- sec LXX). Non enim bsec vila dicenda est polius,
mini ila dicil : Generalio viperarum, qitis oslendilvo- quam umbra vitoe.Nec immerilo fugilivusAdam post
bis fugere a venlttraira ? Facile ergo fruclum dignum offensionempeccati absconditse a facie Domini, le-
pwnilentiw(ld. m, 7, 8). ctus foliis arborum , quibus opacanlur umbracula ,
CAPUTIII. — 5. Allera pwnilenliaquw hic omnium lanquamfugiensDominumsuum, sicul dictum est, et
est ac perpelua. Vitw hujus pwnilcre nos debet, quia consecttlusumbram.
comipiioni et tentalionibusobnoxia est. Allera vero i. PwnitenliwItumililaseliamjttstificatis necessaria.
pcenilenliaest, cujus aclio pcr tolam istam vifam , Quanlumcumqnejttstis , non gloriandi, sed pwnitendi
qua in carne mortali degimus , perpelua supplicatio- causam semper adesse. Dispensaloribusverbi Dei et
nis humilitatesubeunda cst. Primo, quia nemo vitam Sacramenlorumunde pwnilentiwcausa. Quocuniversa
aeternam, incorruptibilein, iramortalemquedesiderat, ad hoc dicta sunt, ne quis per Baplismum quamvis
nisi eum vitaebujus temporalis, corruplibilis, mor- justificatus sit a prioribus pecealis, lamen superbire
talisque pceniteat. Non enim sic quisque in vilam no- audeat, si nihil comniittat, unde ab altaris cc-mm.u-
vam persanclificationemBaplismi nascilur.ut quem- nione separetur, quasi jam de plena securiiale se
admodum deponit ibi omnia peccala prselerila, ita jactans ; sed polius servet humililalem, qusepene una
eliam statim mortalitalem ipsam carnis corruptio- 1 Mss.carent verbo,felicitale;proquofortesupplenduro
nemque deponat. Quod si non ila est, restat ut illud ftiisset,vita.
1539 S. AUGUSTINlEPISCOPI 1540
disciplina chrisliana est: nec superbiat lerra et cinis cesse est existant, ut ostendatur homini quod homo
(Eccli. x, 9), donec isla nox tota transeal, in qua est. Nonira subrepat in eum qui aut odiose irruit,
pertranseunlomnesbesliwsitvw,catuli leonumrugienles, aut inopporlune inopia coaclus petit; aut negotio
quwrenlesaDeo escam sibi (Psal. cni, 21). ln hanc suo, cum lu majore occupalus es, indifferenler ilagi-
escam Job ipse petitiis est, qui dixit, Tentatioeslvila tal subveniri; aut in vcrbo manifestaejuslilise resistit
huinana super lerram. Eliam Dominus, In hac nocle , cseca cupiditate, aut miserabili tardilale. Non det
inquit, poslulavilsalanas vexarevossicut irilicum(Luc quidquara amplius vel minus quam oportet: non lo-
xxu , 51). Quis ilaque sanae mentis non ingemiscal ? qualur amplius quam opus est, aut cum eliam non
Cui non per pcenitentiam sic esse displiceal? Quis opus est. Speciosienim pedesevangelizantiumpacein ,
non tota humililale supplieans divino adjulovio se evangelizantiumbona (Rom. x, 15). Sed lamcn dc
exaudibilem prsebeat, donec transeat omnis isla len- terra sicca pnlverem eonirahunt, qui sane in judicium
talionum materies atque umbra terrena : el ille qui eorum exculilur, qui sibi hanc exhibitionem perversa
nunquam deficit, eliam nobis illucescat sempilernus volunlate contemnunt. Non solum ergo propler ipsam
*
dies, et illuminet abscondila lcnebrarum , et mani- vitsehujus mortalilatem el ignoranliam, et propter
festet cogitationes cordis, et tunc laus erit unicuique diei maliiiam , quae utinam sufficeret, sicut de illa
a Deo (I Cor. IV, 5) ? Deinde quamvisse quisque glo- dictura esl, Sufficitdiei maliiiasua(Maltlt. vi, 54) ;
rietur sic habere corpus edomitum, ut mundo cruci- quam jubemur ferre atque porlare, donec transcal,
fixusabomni opere malo, in servitutemredacta membra et sustinere Deum viriliter agendo, ul fruclumaffei^a-
castiget, ne jam regnet peccatum in ejus mortali cor- mus cum tolerantia : sed etiam propter ipsum pulve-
pore, ad obediendumdesideriis ejus; solumunum ve- rem mundi hujus, qui per ilinera consulendi consu-
rum Deumcolat, nulli simulacrorumrilui deditus, nullis lentium pedibus adhoerescit, el damna quse in ipsa
sacris dsemoniorumirretilus, non accipiens in vanum negotiosissima dispensationis actione coulingunl,
nomen DominiDei sui, quielem senipiternam certus quse Domiuusprseslet ut cum lucris majoribus com-
exspectans, debilum honorem parentibus reddens , pensentur, quolidianam debemus habere poenilen-
nec cruentus honiicidio, nec fornicatione lurpalus , liam.
necfurlofraudulentus, nec mendacio duplicatus, nec 5. Laicorumpeccalaquotidiana. Conjugii usus quan-
rei vel uxoris alienac concupiscentia sordidus; non donam inculpabilis.Sed si hoc dispensatores verbiDei
in suis eliam rebus ant luxuria diffluat, aut arescat ' et minislri Sacramentorum ejus, mililes Chrisli;
avaritia ; nonsit conleniiosus, non sil contumeliosus, quanto magis cselera stipendiaria raulliludo , et quae-
non maledicus ; vendat postrcmo omnia sua , et det dam provincia magni regis ? Quam ne forle vcl falsa
pauperibus, et sequatur Chrislum , atque thcsaiiro suspicione avaritisemiles ille fidelissimusalque for-
coelesti radicem cordis infigat : quid videtur addi tissimus apostolus Paulus offenderet, suis stipendiis
posse ad lam pleuam justiliam ? lamen nolo glorieiur. mililavil: et ubi forle defuit sumplus necessarius ,
Intelligalhaecomnia praestitasibi esse, non a se exi- Alias, inquit, Ecclesias exspoliavi,accipiensab eis sii-
stere. Quid enim habet, quod non accepit ? Quod si pendium ad vestram minislrationem(II 6'or. xi, 8).
accepit, quid glorialur, quasi non acccperit (Ibid., Quanlo ergo magis Ecclesioeprovinciales (a) saecuia-
7 ) ? Eroget sane pecuniam dominicam : consulat ribus negotiisobligati, quotidianamdebenl agerepce-
proximo, sicut sibi sentit esse consullum ', Nec pu- nitentiam? Qui quamyis a furtis, a rapinis, a frau-
lel satis esse servare integrum quod accepit, ne dica- dibus , ab adulteriis et fornicationibus omnique
lur ei: Servenequam et piger , dares pecuniammeum, luxuria, a crudelilate odiorum et inimicitiarum per-
el ego venienscumusuris exigerem: ne auferatur ab eo tinacia, ab omni denique idololalrise fcedilate, spe-
quod accepit, ne projicialur in tenebras extcriores claculorum nugacilate, hoeresumalque schismalum
(Matth. xxv, 26-30). Quamvehemenlissimampoenam iinpia vanitate , alque ab omnibus bujusceinodiflagi-
si limere debenl illi, qui servare integrum possunt tiis et facinoribus immunes, puri atque integri esse
quod acceperunt; quaespes illorum est, qui hoc impie debeant : tamen propter administrationem rerum fa—
scelerateque disperdunt? Versabitur ergo isle in rebus miliarium, el conjugiorum arctissima vincula, tam
huinanis, non camalis, sed spiritualis acquisitionis mulla peccant, ut non tam de istius mundi pulvere
devinctus officio; non quidem negotiis saecularibus aspergi % quam lulo obliniri videantur. Hoc estquod
obligatus, sed tamen quia militat Deo, non otio desi- Apostolus eis dicit : Jam quidem omninodelktum esl
dise torpidus et abjectus. Detergo, si potest, suas in votis, quiajudicia habetisvobiscum.Quare non ma-
eleemosynas omnes cum hilaritate, sive cum carna- gis iniquilatempalimini? quare non polius (raudamini ?
libus necessitalibus pauperum aliquid erogat, sive Nam illud exsecrabile est, quod propter quosdam
cum panis coelestisdispensalors invicla adversus dia-
bolum caslra in credenlium cordibus construit. Hila- 1 ita Mss.Editivero, muiabilitatem.
s Mss.,deistomundopulvereaspergi.
rem enim daloremdiligil Deus (II Cor. ix , 7). Non ita- (a). Quoslaicosusitaiius dicimus,'ipsosvocat Ecclesise
que laediofrangatur in difficultatibusrerum , quse ne- provinciales et stipendiarios: pulchre alludens, ul saepe
alias, ad popularemloquendiusum, quo provincise qsae
solvendo militibusstipendioobnoxise essent, siipendiarise
1 taedilisadditur, vetconsukndum;quod abest a ma- dicebantur.vide supra serm. 502, n. 15, et citataibidem
D.uscriptis. locasermonum quorumdamin Psalmos,necnon Tractatum
* Sicin Mss.Atia editis,dispensaliane. 122io Joan., n. 5.
 1541 SERMO CCCLI. 1542
addit et dicil : Sed pqs iniquilalemfqciiis,et fraudatis, dicimus, Dimitte nobis debita nostra; ex hoc ipso
ei hoc fralribus (1 Cor. vi, 7 , 8), Exceptis tainen ini- cerle et graviler nullo dubitanle peccamus, eum
«pijtaiibus et fraudibus, boc ipsum habere inter sa jnter ipsa Sacramenla mentimur. Quamobrem, in
judicia et Iites de saecularibus rebus, delictum esse quantum Deo nostro fide, spe et charitate coii-
dicit: quod tamen ferendum esse admonet, si vel . nectimur, et eum in quanlum possumus, imilamur,
ecclesiasiico judieio lites hujuscemodi finiantur. Hinc non peccamus, scd filii Dei sijmus : in quanturn au-
estetiam illud : Quisine uxoreest, cogitat ea quwsuni lem extoccasione carnalis infirmitatis, quia nondum
Dei, quomodoptaceat Deo : qui aulem matrimoniocon- morle resoluta, nondum resurrectionc niutala est,
junclus est, cogilat ea quw sunt mundi, quomodopla- motus reprehensibiles improbique subrcpunt, pecca-
ceat uxori. Quod etiam de femina similiter nolat. Yel mus. Quod utique faleri nos convcnit; ne dura cer-
illud ' cum ait, Et iterum ad idipsum estole, ne vos vice, non languoris noslri sanitatem, sed damnalio-r
tentelsalanas propterintemperanliam veslram. Quod ut nem superbiac mereamur. Unde ulrumque verissime
peccalum esse demonslraret, sed infirmitati conces- scriptum est : ct, Qui nalus esl ex. Deo, non peccal
sum ; subjecit statim : Hoc autem dico secundum ve- (I Joan. III, 9); et quod iii cadem Joannis Epislola
niam , non secundumimperium (Id. vn , 52 , 33, 5 , legimus, Si dixeriinus quia peccatum non habemus,
6). Solaenim generandi causa esl inculpabilis sexus nosmelipsos decipimus, el verilas in nobis non est
utriusque commixtio. Quam mulla sunt alia peccata , (Id. i, 8). lllucl enim ex primitiis novi hominis, hoc
sive in loquendo de rebus el negotiis alienis, quoe ex reliquiis veteris diclum est : utrumque enim agi-
non ad le pertinenl; sive in vanis cachinnationibus , mus in hac vita. Paulalim aulem novitas accedit, et
cum scriplum sit, Stullus in risu exallal vocemsuam, paulatim vetustate cedente succedit. Cum vero
sapiens autemvix iacite ridebil (Eccli. xxr, 23) : sive utrumque agitur, in stadio sumus; nec soium per-
in ipsis escis, quae ad necessilatem suslenlandoehujus cutimus adversarium bonis operibus, sed etiam pec-
vitae proeparantur , avidior alque immoderatior appe- cata incautius evitando percutirnur. Neque nuncquis-
titus, saepe excessum modum postridiana 2 cruditate noslrum viceril, sed quis crebrius feriat, quis forlius
contestans : sive in vendendiset emendis rebus cha- confligat attendilur; donec alios secum in sernpiler-
rilalis el vililalis vola perversa 3. Piget cuncla colligere, nam mortem pertrahat, qui homini stanti lapsus in-
quse quisque in se ipso certius comprehendit alque vidit, et ab aliis triumphanlibus in fine dicalur : Ubi
reprehendit, si divinarum Scriplurarum speculum est, mors, conlenliotua ? ubi esl, mors, aculeus tuus
non ncgligenter allendat. Quse quamvis singula non (I Cor. xv, 55)? Sed neque facilius ab inimico deji-
lelbali vulnere ferire senlianlur, sicuti homicidiuraet cimur, quam cum eum superbiendo imitamur; nec
adulterium, vel csetera hujusmodi : tamen omnia si- vehementius eum prosternimus, quam cum humili-
mul congregata velut scabies, quo plura sunt necanl, late Dominum sequimur; nec acriores ei dolores
aut nostrum decus ita exterminant, utab illius sponsi infligimus, quam cum plagas peccatorum nostrorum
speciosi forma prae filiis hominum (Psal. XLIV, 3) conlilendo et poenitendo sanamus.
castissimis amplexibus separent, nisi medicamento CAPUT IV. — 7. Tertia • pwnilentia severior pro
quotidianse poenitentisedesiccentur *, peccalismorliferis.Lacrymw sanguis pwnitenlis. Tertia
6. Peccata quolidiana omnes ex carnis infirmitttle actio est pcenitentioe,quoepro illis peccatis subeunda
contrahimus.Lucta christianwanimw. Quod si falsum est. Quoe Legis dccalogus continet; et de quibus
esl, unde quolidie lundimus pectora? Quod nos quo- Apostolus ait, Quoniam qui talia agunt, regnum Dei
que antislites ad altare assistenles cum omnibus fa- non possidebunt(Galal. v, 21). In hac ergo poeni-
cinius. Unde etiam orantes dicimus, quod in lola tenlia, majorera quisque in se severitatem debet
isla vila oportet ut dicamus : Dimilte nobis debita exercere; ul a se ipso judicatus, non judicetur a
noslra,sicut el nos dimillimusdebiloribusnoslris (Malth. Domino, sicut idem apostolus ait : Si enim nosjudi-
vi, 12). Non enim ea dimilti precamur, quoejam in caremus, a Dominonon judicaremur (l Cor. xi, 31).
Baptismo nisi dimissa credimus, de ipsa fide dubi- Ascendat itaque homo adversum se tribunnl menlis
tamus : sed ulique de quotidianis peecalis hoc dici- su:e; si limetl illud quod oportel nos exhiberi ante
mus, pro quibus eliam sacrificia eleemosynarum, tribunal Chrisli, ut illic recipial unusquisquequod per
jejuniorum, et ipsarura oralionum ac supplicationum corpus gessit, sive bonum, sive malum (II Cor. v, 10).
quisque pro suis viribus offerre non cessat. Quisquis Constiluat se anle faciem suam, ne hoc ei poslea fiat.
itaque se diligenter altendens, nulla se ipsum adu- Nam minatur hoc Deus peccatori, dicens : Arguam
latione scducit, satis intelligit cum quanto periculo te, et staluam le unte faciem luam (Psal. XLIX,21).
mortis seternae, et cum quanla penuria perfeclsc Atque ita conslitulo ih corde judicio, adsit accusa-
jusiitiae peregrinetur a Domino; quamvis jam in trix cogitatio, teslis conscientia, carnifex timor. Inde
Christo, hoc est, in via constilulus redire conelur. quidam sanguis animl conlitentis per lacrymas pro-
Nam si non habemus peccata, et tundenles pectora fluat. Postremo ab ipsa mente lalis sentenlia profe-
1 ApudEr. Lugd.ven. Lov.,ut illud. M. ratur, ut se indignum homo judicet participatione
*Mss., post triduana. Lov., postriduana. Meliuspari-
siensiumedilioNiveUiana,postridiana. corporis et sanguinis Domini: ut qui separari a regno
3 Lov.,nolo perversa; dissenuentibuseditisaliis et ma- ccelorum timet per ultimam sententiam summi ju-
nuscriptis.
* sjftEr. eiKss.AtLov.,desecenttir. • Lov.,existimet.Aptinscaeterilibri,si iimet^
 1543 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1544
dicis, per ecclesiaslicam disciplinain a Sacramento non possunt. Omnis enim lex in uno sermone im-
coelestis panis interim separetur. Yersetur ante ocu- pleta esl, in eo quqd scriplum est, Diliges proximum
los imago futuri judicii : ut cum alii accedunt ad al- tuum tanquam te ipsum (Galat. v, 14). Deinde si est
tare Dei, quo ipse non acccdit, cogilet quam sit aliqua difierentia inter regnantes et non regnantes;
contremiscenda illa poena, qua percipientibus aliis oportet tamen ut in uno regno sint omnes, ne in
vitam selernam, alii in mortem praecipitantur seler- hoslium aut alienorum numero depulenlur. Omnes
-nain. Ad hoc enim altare, quod nunc in Ecclesia est enim Romani Romanum regnum possident; quam-
in terra positum, terrenis oculis expositum, ad vis non omnes in eo regnent, sed caeleris regnanli -
mysteriorum divinorum signacula celebranda, multi bus pareanl. Non autem ait Apostolus, Qui talia
etiam scelerati possunt accedere : quouiam Deus agunl, non regnabunt cum Deo ; sed regnum Dei non
commendat in hoc tempore patientiam suam, ut in possidebunl.Quod cliam de carne et sanguine diclum
futuro exserat severitalem suam. Accedunt enim esl, Caro et sanguisregiium Dei non possidebunt:quia
ignorantes quoniam patienlia Dei ad poenitenliam corruptibilehoc induet incorruptionem, el mortale hoc
eos adducit. Hli autem secundum duritiam cordis induet immorlalitalem(I Cor. xv, 50, 53); ut jam non
sui et cor impoenitcns, thesaurizant sibi iram in die caro et sanguis, sed ex animali corpore spiritualis
irse et revelationis justi judicii Dei, qui reddct uni- corporis habitum naturamque mereatur. Yel illa eos
cuique secundum opera sua (Rom. u, 4-6). Ad illud terreat ullima senlentia judicis nostri, quam propter-
autem allare, quo praecursorpro nobis inlroiit Jesus, ea nunc aperiri voluit, ul ab ejus fidelibus praecavea-
quo capul Ecclesiae prsccessit, membris coeterisse- tur ; dans metuenlibusse significationem,ut fugiant a
cuturis, nullus eorum accedere poterit, de quibus, ut (aciearcus (Psal. LIX, 6). Exeeptis enim eis qui cum
jam commemoravi, dixit Apostolus, Quoniamqui ta- illo etiam judicabunt, quibus et promisit, dicens :
lia agunt, regnum Dei non possidebunt. Solus enim Sedebitis sttper duodecimtlwonos,judicantes diwdecim
sacerdos, sed plane ibi lolus assislet, adjuncto sci- tribus Israel (Maith. xix, 28). In quo numero judi-
licel corpore qui capui est, quod jam ascendit in canlium omnes intelligunlur, qui propter Evange-
ccelum. Ipse est cui dixit apostolus Petrus, Plebs lium omnia sua dimiserunt, el seculi sunt Dominum.
sancla, regale sacerdolium (1 Pelr. ii, 9). Quomodo Duodenarius quippe nuraerus ad quamdam universi-
ergo in interiora veli, et in illa invisibilia Sancta latem referlur. Non enim Paulus apostolus ibi non
sanctorum intrare audebit aut poteril, qui medici- erit.quia inter illos duodeeim non fuit. Exceptis
nam ccelestis disciplinseconlemnens, noluil paulisper ergo illis, quos etiam nomine Angelorumsignificavit,
a visibilibus separari ? Qui cnim noluil humiliari, ut quando ait, Cumvenerit Filius hominisjudicare cum
exallarelur ; cum exallari voluerit, dejicietur ; et in Angelissuis. Angeli cnim utique nuntii sunt. Nunlios
oeternum sejungelur ab aetemis sanctis, quisquis hoc aulem rectissime accipimus omnes qui salulem cce-
lempore per merita obedientise et per satisfaclionem lestem bominibiis nunlianl. Unde etiam Evangelistoe
pcenilenlise non sibi providit locum in corpore sa- boni nunlii possunt interpretari: et de Joanne Bapli-
cerdotis. Qua enim fronle impudenlioe lunc volet Sta diclum est, Eccemitto angelummeumanlc faciem
averti faciem Dei a peccalis suis, qui nunc toto corde luam (Malach. ni, 1). His ergo, ul dicere cceperam,
non dicit, Quoniam facinus meum ego agnosco, el exceptis, cocleraomnium hominum multitudo, sicut
peccatum meum anle me est semper(Psal. L, 5) ? Quo in ipsius verbis Domini manifeslum est, in duas pjr-
pacto, quoeso, Deus dignatur ignoscere, quod in se tes dividetur. Posilurus est enim oves ad dexteram ,
ipse homo dedignatur agnoscere? hsedos ad sinistram : el dicetur ovibus, id est jusiis ,
'8. ln-ios qui sibi salulem prwler regnum cwlomm Venite, benedicli Patrismei, percipite regnum quod
pollicentur. Senleniia uliima mittens aut in regnum, vobis paratum cst a consliiulionemundi.De hoc utique
aut in ignem. Aut illud quale est, in quo sibi blan- regno dixit Apostolus, cura enumerarel opera mala ,
diuntur, qui sua se vanitale seducunt? Perseverantes Quoniam qui lalia agunt, regnumDei non possidebunt.
enim m malitiis atque luxuriis suis, cum audiunt Audi quid audianl qui a sinislris erunt: Ite, inquit, in
AposlOlum. dicentem, Quoniam qui taiia agunt, ignem wternum,qui prwparalus esl diabolo et angelis
regnum Dei non possidebunt: audent sibi prseler Dei ejus (Malth. xxv, 31-41). Quapropter, prsesumere
regnum salutem, quam desiderant, polliceri; atque quis audeat' de nomine christiano, et non cum omni
ila inter se loquunlur, dum recusant agere poeni- obedientia el timore atidiat Apostolumdicenlem, Hoc
tentiam pro peccatis suis, et perdilos mores ali- enim scilote, cognoscenlesqitoniam omnis(ornicalor, aut
quando in melius commutare : Regnare nolo, suflicit immundus, aut avarus, quod estidolorum servilus, non
mihi salvum me esse. In quo primum eos fallit, quia liabethwredilatemin regnoChrisiiet Dei? Nemo vosse-
_eorum nec salus ulla est; quorum iniquilas perseve- ducat inanibusverbis: propter hwc enim venil ira Dei
rat. Quod enim ait Dominus, Quoniamabundavilini- in filiosdiffidenliw.Noiite ilaqueefficiparticipeseorum
tjuilas, refrigescetcharilas mullorum; qui autetn per- (Ephes. v, 5-7). Latius autem ad Corinthios hsec di-
severaveritusquein finem, Itic salvus erit (Matlh. xxiv, cil: Nolile errare; neqttqfornicatores,nequeidolis ser-
12, 13) : salutem utique promisit perseveraritibus vientes, neque adulteri, neque molles,neque masculo*
in, charitate, non in iniquilale. Ubi autem charitas
' Mss.:Qttis gaudeal;ornissoverbo, prwsumere.
est, opcra illa mala a regno Dei separantia esse

JMJ §EttllO
rumconeu/ii/om,nequefuris, liequeavari, nequecbriosi,
nequemuledici,nequerapaces, regnttmDei possidebunl.
Sed videle quemadmodum timorem et desperationem
salulis abstulerit eis, qui boec in vila veleri commi-
serunl. Et Itwcquidem, inquit, fuislis, sed ablttliestis,
sed sanclificaltestisin notnine DomininostriJesu Cltri-
sti, et in Spirilu Dei noslri (I Cor. vi, 9-11).
9. PwnilentiarelapsispostBaptismum amplectenda.
Quisquiscrgo post Baplisrnumaliquorum prislinorum
malorum opere obligalus tcnetur, usque adeone sibi
ininiicus est, ut adhuc dubilet vitam mutare, cum
tcmpus cst, cum ita peccatet vivil? Namutique quod
ila pcrseveranter peccat, thesaurizal sibi iram in die
irocet rcvelationis justi judicii Dei. Quodautem adbuc
vivit, paticnlia Dei ad poonitcnliamcum adducil. Im-
piicatns igitur tam morliferoruin vinculis peccatorum
detrectat, aut differt, aut dubitat confugere ad ipsas
clavcs Ecclesice,quibus solvatur in lerra, ul sit solu-
tus in ccelo; ct audel sibi post hanc vitam, quia lan-
lum chrislianus dicilur , salulem aliquam polliceri;
necveridicoillo dominicoevocis tonitruocontremiscit,
Non omnisqui dicil milti, Domhte,Domine,inlrubilin
regnum cwlorum; sed qui facil votuntatemPalris ntei
qttiin cwlisest, ipseinlrabit in regnumcwlorum(Maltlt.
vn, 21)? Quid, ad Galalas idem apostolus, nonne la-
lia enumerans eodem fine concludit ? Manifestnsunt,
inquit, opera carnis, quw sunt fornicationes, immundi-
tiw, luxuriw, idolorum servilus, veneficia,inimicitiw,
contentiones,wmulaliones, animosilales, dissensiones,
hwreses,invidiw,ebrietates,comessaliones, elhis similia;
qiiw prwdico vobis, sicut prwdixi, qttoniam qui tulia
cgutit, regnum Dei non possidebunl(Galal. v, 19-21).
Judicet ergo se ipsum horno in isiis voltmtate, dtim
polest, el mores converlal in niclius : ne cum jam
fion poterit, eliam proetcrvoluntatcm a Dominojudi-
celur. Et cumipse m se protulerit scvcrissimasmc-
dicinse, sed tamen mcdicinsc scnlcnliam , veniat ad
aniislites, per quos illi in Ecclesia claves minislran-
lur : et tanquarn bonus jam incipicns csse filius, ma-
lcrnorum membrorum ordine custodito, a pracpositis
Sacramentorum accipiat satisfactionis susemodum ;
ut in offerendosacrificio cordis conlribulali devotus
el supplcx , id tamen agat quod non solum ipsi pro-
sit ad recipiendam salutem, sed etiam cseteris ad
exemplum. Ut si peccatum ejus , non solum in gravi
ejus malo, sed etiam in tanto scandalo aliorum est,
atqnehoc expedire uliliiati Ecclesioevidetur antistiti,
in notitia muitorum, vel etiam lotius plebis agere
pcenitentiamnon recusel, non rcsistal, non lelhali et
mortiferx plagaepcr pudorem addat tumorem. Mcmi-
nerit semper, quod superbis Deus resislil, humilibus
aulein dal gratiam(Jacobi iv, 6). Quid enim est infeli-
cius, Araidperversius, quam de ipso vulnerc, quod
laterejnon potest, non erubescere, et de ligalura ejus
erubescere ?
10. In eos qui pwnitentiwtiegligendwexemplum ex
aliis sumunt.A communionenon prohibenturnisi sponle
confessi,vellegitimeconvicti.Nemo arbitretur, fratres,
propterea seconsilium saluliferoc hujiis poenilcntUe
SAKCT.ACGUST.V.
' - :' ' •'^-:
CCCLi. • 4840
dcbere coniemnere, quiainultos forle adveftit et no-'
vit ad Sacramenta allaris accedere, quorum lalia cri-
mina non ignorat. Mulli enim corriguntur, ut Petrus :
rntilti tolerantur, ut Judas : niulti nesciuntur, donec
vcniat Dominus, qui illuminet abscondita tenebrarum,
et manifestet cogitaliones cordis (I Cor. iv, 5). Nam
plerique proplerea nolunt alios accusare, dum se per
illos cupiunl excusare. Plerique autem boni christiani
propterea tacent, et sufferuntaliorum peccala quaeno-
verunt, quia documentis ssepedeserunlur, et ea quae
ipsi sciunt, judicibus ecclesiasticis probare non pos-
sunl. Quamvis eniin vera sint qusedam; non lamen
judici facile credenda sunt, nisi certis indiciis demon-
slrentur. Nos vero a communione prohibere quem-
quam non possumus (quamvis hoec prohibitio non-
dum sit morlalis, sed medicinalis), nisi aut sponie
confessum, aut in aliquo sive sseculari, sive ecclesia-
slico judicio nominatura alque convictum. Quis enim
sibi ulrumque audeal assumere , ut cuiquam ipse sit
ct accusator et judex ? Cujusmodi regulani etiam
Paulus apostolus in eademad Corinlhios Epistola bre-
viter insinuasse inlclligitur, cum quibusdam talibus
commemoralis criminibus , ecclesiastici judicii for-
mam ad omnia similia ex quibusdamdaret. Ait enim :
Scripsi vobis in epislola non commisceri(ornicariis :
non utique fornicariis hujits mundi, aut avaris, aul ra-
ptoribtts, aut idolis senienlibus; alioquindebueralisde
Iwc mundo exire. Non enim possunt homines in hoc
mundo viventes, nisi cum talibus vivere : nec eos
possunt lucrifacere Chrislo , si eorum colloquium
convictumquc vitaverint. Unde et Dominus cum pu-
blicanis ct pcccatoribus comedens : Non est opus,
inquit, sanis mcdicus, scd male habcniibus. Non eiiiin
veuivocctrejuslos, scclpeccalores(Malth. ix, 12 etlS).
El ideo sequitur Apostolus, el adjungit : Nunc uulem
scripsi vobisnon commisceri.Si quis fraler nominulur
aul fornicator, aul idolis serviens, aul uvarus, aul ma-
leclicus, aul ebriosus, attt rapax; cum hujusmodi nec
quidem cibum suntere. Qttoenhn mihi de his qui (oris
sunl judicare ' ? Nonue de his qui intus sunt vosjudi-
culis? De his aulem qtti foris sunl, Deusjudicabil. Au-
ferte maluma vobisipsis (I Cor. v, 9-15). Quibus ver-
bis satis oslendit non tcmere aut quomodolibei, sed
per judicium auferendos esse malos ab Ecclesioecom-
munione : ut si per judicium auferri non possunt,
tolerentur polius, ne perverse malos quisque evi-
tando, ab Ecclesia ipse discedens , eos quos fugere
videlur , vincial 2 ad gehcnnam. Quia et ad hoc no-
bis sunt in Scripturis sanclis exempla proposila, ve-
lut in mcsse, ul palca sufferalur usque ad ullimum
venlilabrum (Matth. in , 12); velut intra illa retia ,
ubi pisces boni ctim malis «sque ad segrcgationem,
quse fulura est in liltore, id est, in fine socculi,xquo
animo lolerenlur (Id. xm, 47-50). Non enim conlra-
rium est buic loco id quod alio loco dicit Aposlolus :
Tu quis es qui judicas alienum servum? Stto domino
1ApudEr.t.ugd.ven. f.o\.,Qttidenimmiliideliisquiforis
sitnl judicare '' '<'..
- Mss.,vincttl.
(Quaranlc-nmf.)
1547 S. AUGUSTINIEPISCOPI . 1548
stat, aut cadit (Rom. xiv, 4). Noluit enim hominem ignoras. Si autem nosli, age quod nosti; ul et tu quod
ab homine judicari ex arhilrio suspicionis, vel eliam quaerishabeas, etaliis quod imitenlurostendas. Chri-
cxlraordinario usurpalo judicio ; sed potius ex lege slum animo altende, aitende Apostolos,quorum no-
Dei secundum ordinem Ecclesise, sivc ultro confes- vissimus esl ille qui dicit, Imilatores mei estote,sicut
surn, sive accusattim atque convictum. Alioquin illud el ecjoCltristi(1 Cor. IV, 16). Atlende animo tot mar-
cnr dixit, Si quis fraler nominalur aul fornicalor, aut tyrum millia. Cur enim te Natalitia eorum conviviis
idolis seniens, clcoctera; nisi quiacam noininationcm lurpibus celebrare delectat, et eorum vitam sequi ho-
intelligi yoluit qurc fil in qucmquam , cum sen- neslis moribus non delectat? Ibi videbis non solum
tenlia ordine judiciario atquo infegritale profertur? viros, sed eliam feminas, postremo pueros et puellas,
Nam si nominatio sufficit, mulli damnandi sunt inno- nec imprudentia decipi, nec iniquitale perverli, nec
cenles, quia soepefalso in quoquam crimine ' nomi- periculi limorefrangi, nec saeculiamore corrumpi. Ita
viantur. tc non invenientem quid excuses, non solum proece-
11. Adversuseos qui pravis exemplis acquiescenles ptorum inevitabilisreclitudo, sed eliara exemplorum
contemnunl pmnileniiam. Praposili mali non imi- innumcrabilis multiludo circumdabit.
tandi. Elegans similiiudo. Noncrgo illi, quos monc- CAPUT V. — 12. Pccccdornullus desperet, sed ad
nius agere poenilcnlinm, quoorant sibi comites ad pcenilenliamconfugial. Mutatio vitwct salisfacliopro
supplicium; nec gaudeant quia plurcs- inveniunt 8. commissis.Scd de utilitate ac salubritate pcenilenlioe,
Non enim proplerea minus ardebunt, quia cum ut quod instiluimus aliquandoperagamus: si jam de
multis ardebunl. Non est enim hoc sanitalis certum sanitatc dcspcrans addis pcccala peccatis, sicut scri-
consilium, sed malevolenlioevanum solatium. Anforte ptumest, Peccator, cumvenerilin profttndummalorum,
altendtint multos etiam in ipsis bonoribus ecclesiasti- - coniemnii (Prov. xvin, 5): noli contemnere, noli de-
cis prscpositorumet minisirormn non congruenter vi- spcrare; clama etiam de profundoad Dominum,cldic
vere sermonibus et Sacramenlis, quaeper cos populis ei : De profundis ctamavi acl te, Domine; Dominc,
ministranlur? 0 miscros lioniines, qui hos intuendo exaudivocemmeam.Fiant aares tttwiiilenclenles in vo-
Chrislum obliviscuntur! qui et tanto anle proedixit,ut cemobsecralionismcm. Si iniquilalesobservaveris,Do-
lcgi Dci poiius obtemperetur, quani imilandi videan- mine; Domine,quissuslinebit?Quoniamapud le propi-
tur illij qui ca quoedicunlnon faciunt (Maiilt.xxm, 5): iialioesl (Psctl.cxxix,l-4). De tali profundo Niniviloe
ct traditorem suum lolcrans usque in finem, eliam ad clamavcrunl, et banc propiliationem invenerunt: fa-
evangclizandum cum cseleris misit. Tain sunl autem ciliusque esl evacuata eoimninalio Prophetae, quam
isti absurdi ct proeposterict miscri, qui prsepositoruin bumiliatio poemlenlisc(Jonw in). Ilic fortasse dicis:
suorum malos morcs imitari cligunt, quam per eos Sed cgo jam baptizalus sum in Christo, a quo omnia
prscdicala Domini proicepla scrvaro; quam si quis- mihipcccala prseterila dimissa sunt; vilis factus sum
quam viator rcmancndum sibi essc existimet in ili- nimis itcransviasrneas, et canis borribilis oculisDei,
ncre, cum vidcrit milliaria lapidea Iitleris plena viam conversusad vomitumsuum. Quoabiboa spirilu ejus?
docerc, clnon ambulare. Ciircnim non polius, siper- ct a facie ejus quo fugiam? Quo, frater, nisi ad cjus
vcnire desidcrat, (ales comilcs inluetur et consequi- miscricordiam poenitendo,cujus poteslalempeccando
tur, qui cl viam bcne dcmonslrant, et m ea persevc- contempseras? Nemo enim reclc fugit ab illo, nisi ad
ranlcr atque alacriier ambulanl? Quod si isti dcsint, illum, ab ejus severitatead cjus bonilatem. Quis cniin
vcl polius raiiitis appareani, uam dccsse non possunt: locus te excipiet fugientem, ubi ejus procseniiate non
non enim sic quserunlhominescliarilalc studiosaquod inveniat? Si ascenderis in ccelum, ibi est: sl descen-
prscdiceni ad imilationem, quomodoqnrerunt iniqui- derisad infernum, adesl. Recipe ergo pennas luas in
late suspiciosa quod murmurenladdcceplioncm, par- directum, et habita in spe in exlrema 1 bujus soeculi:
lim non invcnicndo bonos, dum ipsi mali sunt; par- etenim illuc manus sna deducette, etperducet te dex-
lim timendo invenire, dum mali e;se scmpcr volunt. tera sua (Psal. cxxxvm, 7-10). Quidquid enim fcce-
Sed tamen conccdamus non apparcre minc homines ris, quoecumquepeccaveris; adhuc in bac vita es, unde
dignos imitatione. Quisquis hoc putas, mente Domi- te Deus omnino, si sanare nollets, auferret. Cur ergo
num intuere, qui bomo factus est, ut hominemvivere ignoras quia palienlia Dei ad poenitenliam le adducit
docerel. Si habitat Christus in inleriore homine per (Rom. II, 4)? Qui enim clamando non tibi persuasitut
fidem in corde luo, recordarisque illud quod Joannes non recederes, parcendo clamat ut" redeas. Intuere
ait, Qtti dicitse in Chrislomanere, debelquemudmodum David regem: jam utique el ipse illius temporis sacra-
ille ambulavil,ei ipse ambulare(I Joctn.n, 6): ita nec menta perceperat, jam utique circumcisus erat, quod
tibi dceril quem sequaris, et cum le alius videril, de patres nostri pro Baplismohabebant.Nam ad hoc dicit
bonoruin inopia conqueri desinet. Si enim non nosii Apostolus sanctum Abraham signaculumjustitise fidei
quid sit recte vivere, divina prseceplacognoscc. For- recepisse ( Id. IV, 11). Jam etiam unctus erat un-
tassis enim mulli rectc vivunt; scd propterea tibinul- ctione venerabili, qtia regale sacerdotium prsefigura-
ltis rectc vivere videtur, quoniamquid sit recle vivere batur Ecclesise.Repente autem factus et adulterii et

1 SieMss.Atedili,criminu. 1 Editi,inextremo.AtMss.,inexlrema.
Augustinuseum-
demPsahnum138enarranslegebat, f» rtovissima.
» Er.Lugd.et ven., invenerint.Lov.,imeniant. a' s Mss.,si sahdrinollet.
 1519 Shi.MU CCCLil. 1550
homicidiireus, non frustra laincn dc tain iimnani ct psallenli respondimus : Averlefaciem tttam a peccatis
abruplo profundoscelcris pcenitcnsclainavil ad Domi- meis, et omnesiniquilaiesmeasdde (Psal. L, 11). Unde
num, dicens : Averle fuciemluam a peccalismeis, et cum serinonem ad vcsiram Charitatem non prsepara-
omnesiniquilalesmeasdele. Quo tandem merilo, nisi remus, hinc nobisessetractandum Dominoimperanle
quia item dicit: Iniquitalemineamegoagnosco,el pec- cognovimus. Volebamusenim bodierna die vos in ru-
catum mettmante me est semper? Quid aulem obtulit minaiione permittere, scienlesquam abundanles epu-
Dominoundeillum propitiarcl sibi? Quoniamsi volttis- las cepcritis. Sed quia salubriter quod apponitur ac-
ses, inquit, sacriftcium,dedisscmulique; Itolocaustisnon cipitis, quolidie multum esuritis. Proeslet ergo Domi-
deleclaberis.SacriftciumDeo spirilus contribulatus:cor mis ipsc Deus noster, et nobisvirium sufficientiam,et
conlrilumei /anmliatumDeusnon spernil (Psal. L, 11, vobis utilcm audientiam. Nequeenimignoramus, esse
5,18,19). Non solumergo dcvote obtulit, sed etiam serricndum bonseveslroeetutili voluntati. Adjuvemur
isla diccndo quid offerri oporlerel ostendit.Non cnim crgo a vobiset voto et studio; voto ad Deum, studio
sufficiimorcs in melius commutarc, el a factis malis ad verbum; ut ea dicatmis quocvobis esse utilia ipse
recedere; nisi etiam dc bis quse facta sunt, salisfiat judicat, qui vos pascit per nos. Yox igitur in his vcr-
Deo per poenileiiliacdolorem, per humililalis gemi- bis pcenitenlis agnoscitur: Averlefaciem luam a pec-
tum, per conlriti cordis sacrificium, cooperantibus calismeis, el oinnia (acinora mea dele. Proinde aliquid
cleemosynis. Beati enim misericordes,quoniam ipso- de pcenilcnlia diccre divinilus jubemur. Nequc enini
rum miserebilurDeus (Malth. v, 7). Non enirn dictum nos isttim psalmum cantandum lectori imperavimus:
csl, ut tanluui abslineamus a peccatis : Sed cl de prw- scd quod ille ccnsuilvobisessc utilead audiendum, boc
lerilis, inqtiit, deprecare Dominuin, ul libi dimitlantur cordi etiam puerili imperavit. Dicamus aliquid de uti-
(Eccli.xxi, 1). Et Pctrus jam crat lidelis,jam in Chri- Iitate poenitentioe: proeserlim,quia eldiesjamsanctus
sto el alios baplizaverat. Inluere ergo Pelrum proesu- annivcrsarius imminei, quo propinquante humiliari
nienlcin accusatum, limentem vulneratum, flentem animas et domari corpora sludiosius deccl.
sanatum. Jam etiam post adventum de coeloSpiritus 2. PwnilentiaIriplex. Prima baplizandorum.Pwni-
sancti, quidam Simon pecunia voluit eumdem Spiri- tenliu ante baptismuntimperata Judwis. Triplex autem
lum sanclumemere, scclcratissimumet impium mcr- consideratio agendoepcenilcntioein sacra Scriptura
cimonium cogitans, jam baptizalus in Christo: ct la- invcnitur. Nam neque ad Baplismum Christi, in quo
men poenitenliccconsilium ab ipso Petro correptus omnia peccala delenlur, quisquam bene accedit, nisi
accepit (Act. vm, 15-22). Dicit eliam aposlolus Pau- agcndo poenilenliam de vita prislina. Nemo enini eli-
ius, qui ulique fidelibus mittebat Epistolas : Ne ite- gitvitam novam, nisi qucm veleris poenitet. Hoc au-
rum cumveneroad vos, humilietme Deus, et Ittgeam lem ctiam auctoritale divinorum Librorum probare
multosex liis qui ante peccuverunl,et non egerunlpmni- debcraus, utrum baptizandi egerint poenileriliam.
teitliam sitper hnutundilia et luxuria, el (ornicctlione Quando Spiritus sanclus rnissus est ante promissus,
quam gessenmt(II Cor. xi»,21). Circumstanl ergo nos cl implcvit Dominus fidem pollicitationis suai ;
el prsecepta recle faciendi, ct exempla non lantum acccplo Spiritu sanclo discipuli, ut nostis, cceperunt
recte facientium, sed ciiam pceiiilentiuinad recipien- loqui ornnibus linguis, ul in illis qui aderant, linguam
dam salulem, quoefuerat amissa peccando. Sed fac suam quisquc cognosceret. Hoc aulem miraculo ter-
incertum csse ulrum ignoscat Dcus. Quid pcrdit, cum riti, consilium vitoe ab Apostolis pelierunl. Tunc eis
supplicat Deo, qui salutem pcrdere non dnbilavit, curn Pctrus annunliavilcum colcndum quemcnicifixerunt,
offenderet Dcum? Quis enim certus cst quod etiam • ui ejus jam sanguinem biberent credentes, quem fu-
impefator ignoscat? Et lamen pecunia fundilur, ma- derant socvicntcs. Annunlialo auteni illis Domino
ria transmeanlur, procellarum inccrla subeiintur; et noslro Jesu Chrislo, et agnoscenlibus reatum suum ,
pene ut mors evitetur, mors ipsa suscipitur. Suppli- ut impleretur in cis quod propheta ante proedixeral,
catur deinde per hnmines homini: sine dubilatione Convers-us sum in wrumnamineam,dumconfigilurspina;
fiunt ista, cum sit dubittm quo fine proveniant. Et la- compuncli sunt. Conversi enim sunt in oerumnam
mencertioressuntclavesEcclesioe, quanicordaregum: • doloris, cum configereturspina peccati recordationis.
quibus clavibus quodcumque in lerra solvitur, eliam Nibil enim mali se fecisse pulaverant, nondum infixa
in ccelosolulum promittilur (Matth. xvi, 19). Etmul- crat spina. Loquente autem Petro, ut agnoscas infi-
to est honestior humilitas, qua se quisque humiliat xam spinam, Scriptura dixit, Petro loquenlecompuncli
EcclesiseDei: et labor minor imponitur, el nullo lem- suni corde. Proinde in eodem psalmo, ciim dictura
poralis mortis periculo mors oeternavitalur. est, Coiiveisusstimin wrumnammeam, dumconfigilur
* spina; sequilur, Peccalum cognovi, et facinus mettm
SERMO CCCLII (a). non operui. Dixi, Proloquar adversum me delictum
De utilitate agendwpwnitenliw,n. meutnDomino; et lu dimisisli impielalemcordis mei
— (Psal. xxxi, 4, 5). Cum ergo spina illa recordationis
CAPUT PRIMUM. 1. Sermoni occusio dala ex compuncti dicercnt Apostolis, Quid ergo faciemus?
leclione. Vox pcenitenlisagnoscitur in verbis quibus ait illis Pclrus. Agitepwnitentiam,et baptizelur unus-
* Emendatusadv. et ad Am.Er. Par.Lov. quisquevcstrumin nomhteDomini nostri Jesu Chrisli;
(a)Alias,27inter Bomiiias 50. cl remittenturvobis peccata (Acl. n, 37). Ergo intcrim
m k AUGUSTlNl EPlSCOPl im
nunc, si qui forte adsunt ex eo numero, qui bapti- Yideo aliquantum esse ad promendum explicandum-
zari disponunt (credimus cnim eos adesse lanlo que difficilequod dicere inslilui: sed adjuvabor be-
ad verbum studiosius, quanlo ad indulgcnliam vici- nevolenlia veslra, bsec mihi a Domino impetret fa-
mandu-
nius), hos primum paucisalloquimur.ut erigant mentes cultatem. Ettmdem, inquit, cibumspirilualem
in spem. Ament fieri quod non sunt, oderint quod caverunt. Suffecerat ul diceret, Cibum spirilualcm
fuerunl. Novumhominem nasciturum jam voto conci- manducavcrunt.Eumdem,inquit. Eumdemnon invenio
eum quem manducamus et
piant: quidquidde vila proeteritaremordebat,quidquid quomodo iutelligara, nisi
angcbat conscienliam, quidquid omnino vel magnum nos. Quid ergo, ait aliquis, hoc erat manna illud,
vel parvum, vel dicendum vel non dicendum, non quod ego nunc accipio ? Ergo nihil modo venit, si
dubitent posse dimitti; ne forte quod vull dimilterc ante jam fuit. Ergo evacualum esl scandalum crucis.
Dei miseralio, contra se teneat humana dubitatio. Quomodoe:go eumdetn,nisi quia addidit spiritualem?
3. Figurw nostrwin iis quw lsraelilis conligernnl. Nam qui n:.»una iUud sic acceperunt, ut lanlummodo
Petra, figuraClirislus. Transilus maris Rubri, Bapli- indigemieesuoe corporali satisficri putarcnt, et ven-
smus. Manna Cltrisli panis cwteslis figura. Quomodo trem suum pasci, non mentem ; nihil inagnum man-
cibumet potttm spirilualemeumdemnobiscumsumpse- ducaverunt, faetum salis est eorum indigcntioc.Alios
runt Israelitw. Pelra virga percussa. Excniplumetiam Deus pavit, aliis aliquid nunliavit. Hi lales cibum
in primo illo populo exbibitum unusquisque fideliler corporalem manducaverunl, non cibum spiritualem.
rccordelur. Ait enim Apostolus : Omnia liwc ftgurw Quos ergo dicit patres nostros cibum spirilualem
nostrw fuerunl : cum de rcbus talibus loquerelur. eumdem manducavisse? Quos putamus, fratres, nisi
Quid enim dixerat? Nolo enim vos ignorare, fralres, qui vere patres noslri fuerunt? imo palres nostri
quia palres noslriomnes sub mtbefuerunt; el omnesin non fuerunt, sed sunt. Omnes eniin illi vivunt. Sic
Moysebaplizati sunl in nube et in mari; el omneseum- enim quibusdam illis ihfidelibus dicil Dominus, Pa-
dem cibwn spiriluutemmanducuverunt,el omneseum- Ires veslri manducaverunlmanna in eremo, el morltii
dem polumspirilualem biberunt. Bibebantenim de spi- sunt. Quid est enim, Palres vestri; nisi, quos infide-
rituali sequeiitepetra. Pelra atttemerat Clirislus(t Cor. litale imitamini, quorum vias non credendo et Deo
x, 1-4). Has figuras noslras fuisse ille dixit, cui resistendo sectamini? Secundum quem inlellectum
nemo fidclis unquam contradixit. Et cum mulla enu- quibuodam dicit, Vosa patre diaboloestis ( Joan. viu ,
meraret, unam rem solam solvit, qttia dixit, Petra 44). Neque cnim diabolus aliquem honiincm vel po-
autemerat Christus. Solvendo unum aliquid, coelera teniia creavil, vel generando procreavit : et tamen
proposuil inquirenda : sed ne recedens a Cbristo in dicitur pater impiorum, non propier generationem ,
quisiior erraret, ut firmus quaeral, in pelra fundatus ; sed proptcr imilaiionem. Sicul e contra de bonis
Pelra, inquit, eral Christus. Dixil illas figuras noslras dicilur, Ergo semcnAbrahweslis (Galat. m, 29) : cum
fuisse, el obscura eranl omnia. Quis evolveret invo- loqualiir Gentibus, quae stirpem carnis cx Abrahae
lucra isla figurarum? quis aperirel? quis disculerc gcnere non ducebant. Filii enim craut, non nascendo,
auderet ? In quibusdam quasi dumelis densissimiset scd imilando. Abrogalur autem el alienatur a perfidis
crassa umbra lumen accendit : Petra, inquit, eral pater Abraham, quando eis Dominus dicit, Si filii
Chrislus. Jam ergp.liiminc illalo, quoeramusquid cae- Abrahwessetis,opera Ahrahwfacerelis(Joan. vm, 59).
terasignificent; quid sibi velint, mare, nubes, manna. Et ut mahc arbores dc Abrahae palernitalc glorianles
lloccenim non exposuit, sed pelra quid csscl ostcn- cradicarenlur, filii Abrahcede lapidibus promiltuntur
dit. Per mare transitus, Baptismus esl. Sed quia ba- (Mallh. in, 9). Sicutergo hoc loco dicit, Palresveslri
ptismus, id est, salulis aqua non est salutis, nisi manducaveruntmanna in eremo, et mortui sunt: non
Chrisli nomine consecrata, qui pro nobis sanguinem enini inlellexerunt quod manducaverunt; itaque non
fudit, cruce ipsius aqua signatur. Hoc ul sigpificaret inielligenies, cibum nonnisi corporalem acceperunt:
ille baplismus, mare Rubrum fuil. Manna de ccelo sic et Apostolus dicit, patres noslros, non patres
aperte ab ipso Domino cxponitur. Palres vestriman- infidelium, non palres impiorum, manducantes et
ducuverunt, inquit, manna in eremo, el mortui sunt. morienles ; sed polres nostros, palres fideliuni, spi-
Quando enim viverenl, cuui figura procnunliarevitam ritualem cibum manducasse, ct idco cumdem. Patres
posset, vita esse non posscl? Manducaverum,inquit, noslri, inquit, eumdemcibumspiritualemmanducave-
incmna,et mortui sunl; id cst, nianna quod manduca- rttnl, el eumdetn polum spirilualem btberunl. Eranl
verunt non illos potuil de morte liberare : non quia enim ibi qui quod manducabant, intelligcbant: erant
ipsum manna mors cis fuit, sed quia eos a morle ibi quibus plus Chrislus in corde, quam manna in
non liberavit. Ille enim liberatnrus erat a morte, qui ore sapiebat. Quid de aliis loquamur? Inde erat
per manna figurabatur. Dc coelocerle manna venie- primilus ipse Moyses famulus Dei, fidelis in tola
bat, atiendile quem figurabat : Ego sum, inquil, pa- domo ejus (Hebr. III, 2), sciens quid dispensaret, et
nis vivus, qtti de cmlo descendi (Joan. vi, 49, 51), quia illo tempore iia dispensari deberent clausa proe-
Sicul sludiosiautem el bene vigilantesverba dominica sentium, aperta futurorum. Breviter ergo dixerim:
allendile, ut proficiatis et lcgere et audire noverilis. quicumque in manna Chrislum intellexerunt, eumdem
Eumdem, inquit, cibum spiritualem manducaverunt. quem nos cibum spiritualem manducaverunt; qui-
Quid est, tumdem, nisi quia eum quem eliam nos ? cumque autem de manna solam saturilalem quscsie-
ISSS SERMO CCCLIi. lg5i
runt, palres infidelium manducaverunl, et mortui lum Moysescoirauendaret, vocavit ettro, et mutavit
sunt. Sic etiam eumdem potum : Petra enim Chri- ei nomcn, ct appcllavit eum Jesum : ut non per
stus. Eumdem ergo potum quem nos, sed spiritua- Moysen, sed per Jcsum , id cst non per legem , sed
lem ; id est, qui fide capiebattir, non qui corpore per gratiam populus Dei in lerram promissionis
hauriebatur. Audistis eumdem potum, Petra erat intrarel. Sicut auteni Jesus ille non verus, sed
Chrislus: non enim alter Christus tunc, alter nunc. figuratus; ila etiarn terra promissionis illa non ve-
Altera quidem illa pelra (Exod. xvn, 6), allcr lapis ra, sed figurata. III» enim populo primo tempora-
quem sibi posuit ad caputJacob (Gen. xxvm, 11); lis fuit : nobis qux promissaest, seterna crit. Sed fi-
altcr agnus occisus ul manducaretur Pascha (Exod. guris tcraporalibus promittcbantur et prscnunliahan-
xn), alter aries hoerens in vepribus immolandus, tur aeterna. Sicut crgo illc non verus Jesus, ncc illa
qnando filio suo pepercit Abraham jussus, quem terra promissionis vera, sed figurats : ita manna non
jussus obtulcrat (Gen, xxn , 13 ) : altcra ovis et cibus vere ccelesiis, sed figuratns; ita petra illa
altera ovis, alter lapis et alter Iapis, idem tamen non vere Cliristus, sed figuratus, et sic omnia.
Chrislus; ideo eumdcm cibum, ideo eumdem potum. Quam ergo sibi exigit considerationem dubilatio
Denique percussa est ipsa pelra ligno, ut aqua Moysi? Ne forto et ibi aliqtia figura expressa sit, ct
deflueret: virga enim percussa est (Exod. xvn, 5 el 6). innuerit intelligenli, et ad inquirendum commoverit
Qnare ligno, non ferro, nisi quia crux ad Christum et provocaverit animum. Yidco cnimetpost illam dti-
accessit, ut nobisgratiam propinarel? Eunidem ergo bitationcm, ct post iram Dci, et post minas mortis,
cibum, eumdem potum, sed intclligentibus el creden- et post remotionem ab introductione populi in tcr-
libus. Nonintelligentibttsautem, illud solum manna, illa ram promissionis, multa Deum sic dicerc ad Moyscn,
sola aqua; ille cibus csuvienli, potus iste siiienti; nec tanquam ad amicum, quomodo et antea loqucbatur :
ille, nec iste credenti: credentiautem idem qui iiunc. usque adeo ut ipsi Jesu Nave obedientiou cxemplufii
Tunc enimChristusventurus, modoChristusvenit.Ven. de Moyse proponatur, et hoc eum moneat Deus, ut
lurus el venil, divcrsa verba sunt, sed idem Christus. sic ei serviat, quomodo servivit Moyses; et sic sc
4. Moysi dubitalio ftguraliva. Aliquid etiam, quo- pollicelur cum eo futurum, quomodo cum Moyse.
niam res venit in medium, de dubitalione famuli Evidcnter, charissimi, conslringit nos ipse Deus ,
Dei Moysi volo dicere. Figura enim erat veteruin non passim reprehendero, sed intelligere dubitatio-
etiam ista sanctorum. Dubilavit ad aquam Moyses ; nera Moysi.Figura peira jacens, figtira virga percu-
quando pelram virga percussit ut aqua fluerct, dubi- tiens, figura aqua flucns, figura et Moyses dubilans.
tavit. Dubilationeni autem ejtis legens quisque forte Et ibi dubitavit, ubi pcrcussit. Hinc facta est dubita-
transirel, nec inlelligeret, quia nec quoerere auderet. lio Moysi, quando lignum accessit ad pelram. Jam
Domino antem Deo dubitalio illa displicuit, et eam veloces prccvolant, imo lardos patienter exspcctent.
notavii, non solum arguendo, sed eiiam vindicando. Dubitavil Moyses quando ligntim accessil ad pelram :
Nam propter banc dubitationem dicitur Moysi, Non -dubitaverunt discipuli quando viderunt Dorainura
iiilroduces lu populum in lerram promissionis(Ntim. cruciflxum. Horum figuram gerebat Moyses. Figura
xx, 12). Ascendein montan, el morere (Deut. xxxn , erat Petri illius ter neganlis. Quare Petrus dubita-
49). Deus hic utique apparet iratus. Quid ergo de vit? Quialignumpctroepropinquavit. Cum mortis suae
Moyse, fralres mei? Omnis ille labor ejus , omnis pro genus, id esl, crucem ipsam proenunliaret Dominus,
popnlo aeslusejus , et illa charitas , dicens, Si dimit- ipse Petrus expavit : Absitale, Domine, non erit hoc
lis illis peccalum, dimitle; sin autem , dele me de libro (Maith. xvi, 22). Dubitas, quia petrae imminere vir-
tuo (Exod. xxxn, 31, 32), hac subita et repentina gam vides. Ideo spem suam, quam gerebant de Do-
dubiiatione damnata esl? Et quid est quod conclusit niino discipuli, tunc perdiderunl : quodam modo in-
lector cum Apostolum legeret, Charitas nunquamca- terceplacst, quando crucifixum viderunt,quandoplan-
dit (I Cor. xni, 8) ? Cum quadam solvenda propone- xcruntoccisum.Iiivcniteospostresorreclionemloquen-
rem, sludiumveslrum me fecit et aliud proponere, lcs inter se de hac re, tristi colloquio; el tenens oculos
quod forle non quaererelis. Yideamus ergo, el adhuc eoruin ne ab eis agnoscerelur, non se auferens creden-
quantum possumus conemur penetrare mysterium. libus, sed diffcrens dubitanles, se tanquam tertium col-
Irascilur Deus, dicit eum non inlrodueturum popu- Ioculorem sermoni commiscuit, et qusesivitab eis un-
lum in lerram promissionis; jubet ut ascendat in de loquerenlur. Miranlur illi, quia solus ignorat quod
monlem el moriatur. Et lamen mulla injungit agenda in eo factum fuerat qui quaercbat. Tu solus, inquiunt,
eidcm Moysi : jubet quid agat, quomodo populum peregrinarisinJerusatem? Et commemorant quaegesta
disponat, quomodonon rclinquat passini et negligen- sint de Jesu. Et continuojam desperalionis susemedul-
(er. Ntinquam ista damnato injungere dignaretur. las apcriunt, et vulnus medico licet nescienles oslen-
Aliud accipite mirabilius. Quoniam dictuni esl Moysi dunt: Nosautem, inquiunt, sperabamusquod inillo re-
(bnc enim placuit Deo certi mysterii dispensationis- demplio essetIsrael (Luc xxiv, 15-21). Ecce facla est
quc gratia) quod ipse in terram promissionis noi? in- dubiiatio, qnia lignurn accessit ad petram : impleta
troduceret populum, eligilur alius Jesus Nave; et est figura Moysi.
iste homonon hoc nomine vocabatur, voeabalur Au- 5. Jl/oysi'3in monte moriens, quid adumbravit. Vi-
ses (Num. xm, 17). Et cum ci inlrodiiccndum popti- deamus ct lianc : Ascendein monlem, el nwrere. Per
1555 S. AUGUSTINIEPISCOPl Iggjj
mortem corporalem Moysi figurala esl mors ipsius iatem dimitti non dubilo; sca timeo fulnra peccata.
dubilationis; sed in monte. 0 mira mysleria! Hoc Placet ergo in JEgypto remanere? Irilerira Iiostem
certe expositum et intellectum , quanlo dulcius qtiam praesenlem cvade, qui jam te pressit, etjam subjuga-
inanna? Ad petram nata est dubitalio, in monle vit. De futuris quid tibi hostes mcditaris? Qiiotljam
mortua esl. Quanclofuit humilis Christus in passio- fecisli, elsi nolueris erit : quod factufum tc pulas,
ne, quasi petra jacebat ante oculos : raerito in illo si volueris non erit. Sed periculosa esl via : heqiie
dubilabalur, bumililas illa nihil niagnum prsetende- enim cum Rubrum mare transiero, jain ero ih tcrra
bat. Merito ipsa humilitate factus est lapis offensio- promissionis : ductus est ille populus per longa de-
nis : resurrectione aulem clarificalus magnus appa- serta. Interim ab JSgypio liberare. Quid ergo , pulas
ruit, jam moiis est. Jam ergo illa dubitatio, quse defulnrum libi auxiliatorem in via , euin qui ie eruit
nata erat ad pelram , in monte moriatur. Agnoscant de velusla captivitale? Novos tuos inimicos non com-
discipuli salulein suam , revocenl spem suam. Atten- pescil, qui le a vetustis hosiibus liberavit? Tantum
de quemadmodum morialur illa dubilalio, altende inlrepidus transi, iiilrepidus arabula , obediens esio :
quemadmodum moriatur Moyscs in monle. Non in- noli amaricare Moysiilli, cujus typum ille portabat
tret in terram prorhissioriis : nolumus ibi dubiialio- in hac obedicntia. Fafeor, non destint hosles. Sicut
nem; riioriaiur. Ostendal nobis cam Christus mori. cnim non deerant quijseqiioreniur fugientcs, ita hon
Trepidavit Petrus : et negavit tcr. Pelra enim erat deerant qui impedirent ambulantes. Prorsus, cbaris-
Cltrislus. Resurrexit, moris factus est : ftrmavil et simi, figursc noslrae frierunt. Interim in le non sit
Petrum. Sed morilur dubitatio. Quoinodo moritur ? quod conlrislel Moysen: noli esse aqua amara, quam
Petre, amas me? Cordis inspcclor, cordis cognilor post mare Rubrum non potuit ille populus bibere.
interrogat; ei vult audire quod anietur, et parura esl Eral enim ct ibi tentatio. Et lanien ista quando eve-
semel. Interrogat boc, audit propc ctim taedio ipsius niunt, quando amaricat populus, ostendimus eis
Pelri : miratur enim iulerrogari sc a prcescio, sed Christum, quse pro illis tulerit, quomodo pro eis
etiam tolies inlerrog.iri cum scmcl sulficeret re- sanguinem fuderit : et mitescunt, tanquam nobis Ii-
spondcre eliam riescienti. Scd tanquam tibi dicercl gnum iri aquam miltentibus. Plane hoslem adversan-
Dominus , Exspeclo , numcrus Icgitimus implea- lem itineri tuo Amalech habebis. Tunc orabat Moy-
tur : lertio conlitcatur per amorem (Joan. xxi, 15- ses, iunc extendebat mantis : ct ubi deponebat ma-
17), qiiia ler hegavcral per limorem (Malth. xxvi, nus, convalesebat Amalech; ubi exiendebat manus,
09-74). Quod ergo Dominus loties inlerrogabal, du- dcficiebat Afnalech. Et tuocmanus exlentoj sint, de-
bilationem illam iri montc occidebal. ficiat Amalcch lenlator et bujiis iuneris impeditor :
6. Ad Baptismuminvilat. Manus Moysicontra Aina- csto vigil et sobrius in orationibus , in operibus bo-
lecli nunc extenlw, nunc demisscu.Qtiid crgo, charis- nis, noii tamen praelef Chrisium , quia cxlensio illa
simi, si palent bsec? Non ad frnudem, ted a-Jjticun- manuum, Clirisii crux fuit. In il!a extendilur Apo-
ditatem clausa erant. Nequc cnim tam dulciter cape- stokts, citm dicil : Mundus mihi cntcifixus esl, el eqo
rentur, si prompla vilescerent. Respiciat ergo nego- iniindo (Gatal.w, \i). Ergo deficial Amalech, vin-
tium suum compelilurus Baptismuin, quem alloqui caiur, et non impediai Iransitum populi Dci. Si di-
coeperam. Mare Rubrum Baplismus erai, populus niiltis m lius a bono qpcrc, a cruce Cbrisii; proeva-
transiens baptkabatur : iransitus ipse Baplismus lebit Amalech. Tamcii noli omni modo aut continuo
erat, sed innube. Adbuc cnim nubilabaiur quod lc forlcrh futurum ptitare, aut pcnitus desperando
prsenuniiabatur : adhuc occultabalur quod promifte- deficere. Alteriiatio enim illa defectus ct fortitudinis
batur. Jam riiodo recessit nubes, manifestseveriiatis iii msnibus servi Dci Moysi, forte alternalio tua fuit.
serenitas facta est: quia recessit et velum, per quod Aliquando cnim in lentationibus deficis, sed non suc-
loquebatur Moyses. Hoc velum et in lemplo pende- cumbis. Deponebat ille paulum mnnus, non omnino
bat, ne secrela templi viderenlur: sed in cruce Do- ruebaf. Si dicebam, Molus est pes meus; eccemiseri-
mini velum conscissum est, ut paterent. Yeni ergo cordia lua, Dom'me,adjtwabalme(Psal. xcni, 18). Noli
ad Baptismum : ingredcre inlrepidus viam per mare ergo timere : adestih iliiiere auxiliator, qui in JEgypto
Rubrum ; noli esse de peccato prseterilo lanquam de non defuit liberalor.Noli timere, aggredere viam, prae-
^gyptio sequerite sollicitus. Premebant te peccata sume securus. Aliquando ille deponebat manus, ali-
lua duro onere servilutis, sed in ^Egypto, iri amore quarido erigebat; lamen victus esl Amalech (Exod.
hujus saeculi, in peregrinatione longinqua; cogebant xvn, 11-15). Rebellare potuit, superare non poluit.
te seclari opera terrena, lanqiiam laleres facere, ope- CAPUT II.—7. AUerapwnitcniia,quwomiiiumesl,
ra lutea operabaris. Premunt lc peccata, venil se- ac quotidiana. Medicinacl pactam in dominicaoralione
curus ad Baplismum : usque ad aquam hoslis sequi de remittendis debitis. Ignoscendum (rairi. Itaque ad-
poteril, ibi morietur. Time aliquid de vila prselerita, monemur jam de altera loqui poenitentia.Triplicem
crede aliquid remansurum luoruiri peccatorum, si quippe ejus consideralionem in sancla Scriplura esse
aliquis remansit jEgypiioruin. Audio vocem pigro- proposui. llla prima coinpelenlium est el ad Bapli-
rum : Ego, inquit, de praeleritispeccalis non Umeo, simim vcnire silientiiim : hanc de Scripluris sanctis
omnia mihi in aqua sahcta per Ecclcsise etiam chari- oslendi. Esl alia qu|ppe quotidiana. Et ubi illam
* codex v., operabarispretnentepeccato..Tenx. osleiidimus pcenitentiam quotidianam? Non liabeo
 1557 SERMOCCCLII. 1558
ubi melius ostendam, quam in oratione quolidiana, tur, Sic dimitto quomodo et tu dimittis : ergo quia
ubi Dominus orare nos docuit, quid ad Patrem dica- hoc non potes dicere, et non vis dimittere, deviabis
mus ostendit, et in his verbis posuit: Dimitle nobis ab hoc versu, ct prsetermittes, et dices quod sequi-
dtbita noslra, sicut el nos dimitlimusdebitoribusnostris tur, Ne nos paliaris induci in tenlalionem: ibi te ca-
(Matlh. vi, 12). Quse debita, fratres? Quandoquidem piet creditor tuus, cujus qtiasi faciem devilabas. Quo-
dcbila hic intelligi non possunt nisi peccata; quse dc- modo quisque in vico cum occurrcrit ci cui aliquid
bita dimisit in Baplismo, iterum ut dimillat oramus? debet, si ad inanum esl diverticulum, dimittit quo
Cerle morluus est omnis JEgyptius qui sequebatur. ibat; ct it pcr aliara partcm, nc fociemvideat crcdi-
Si nihil de sequentibus hoslibus residuum factum est, toris. Hoc lu in isto vcrsu (c fccissc arbiiralus cs : de-
quid oramus ut dimittalur, nisi propler manus deli- vilasti dicei'e, Dimilte, sicut cgo dimitto: ne sic di-
cicntes contra Amalech? Dimilte nobis, sicttl el nos di- mitleret, id est non dimiiieret, quia non diuiiuis; et
miltimus.Constiluit medicinam, firmavilpactum. Hic nolttisti dicere, dcvitans faciem crcditoris. Qucni dc-
preces dictat, ibi precanti respondct: novit quo jure vitas? quis dcvilas? Quo ibis, ubi tu csse possis ct
res agatur in ccelo, quoraodo impetrari possint dcsi- ille non esse? Dicturus es, Quo abibo a spiritu tuo ?
derata. Dimilli vis? dimilte, ait. Quid cniin habcs et a facic lua quo fucjiam? Si ascenderoin cwlum, lu il-
quod Deo proestes, a quo vis ut proestetur tibi? Num- iic es; si descenderoin infernnm, ucles.Quanlum po-
quid jam Chrislus salvator in terra ambulat ? Num- test a Chrislo dcbilor fugere, quam ut cal in infcr-
quid suscipit illum modo in doraum gaudens Zac- num?Adest iste crcdilor et ibi. Quid facturus cs,
chseus (Luc xix, 6)? Numquid ei hospitium et epulas nisi quod sequitur? Si assumpseropennas meas in di-
prseparat Marlha (Id. x, 40) ? Nihil horum indiget, recium, ct volaveroin exlrema maris (Psnl. cxxxvin,
ad dexteratn Patris sedct. Sed quando uni ex minimis 7-9) : id csl, spe mca finem s.ccttli mcditabor, iu
vteis (ecislis, milii fecistis(Matiit. xxv, 40). Hoecest procccptisluis vivam, duabus alis charitatis atlollar.
extensio manuum, sub qua defecit Amalcch. Et ero- Implc ergo duas alas charilatis. Dilige proximuni
gas quidem pauperi, quando aliquid das esurienli : sicut te ipsum; et nou lencas odium, undc fngias
fbrle id quod dederis minus habcbis, sed in domo, creditorcm.
non in ccelo. Sed hic quoque in tcrra, quo jubente CAPUT III. — 8. Terlium genus pwnileiitke ttt-
prrcsiitisli, ipse supplet quod dedisti. De bac re cunt cluosce, pro nwrtiferis peccalis. Desperalione veniw
Ioqucrelur Apostolus, ail : Qui actminislralsemense- anima suffocatur. Restat pcenitentioetertium genus,
mhiunli, el panem in escam subminislrabil(II Cor. LV, undc aliquid brevitcr dicam, ut adjuvante Domino
10). Operarius enim Dei es, quando das cgcnti: sc- proposita ct promissa persolvam. Est poenilenlia
minas hicme, quod metas oestale. Quid ergo metuis, gravior atque lucluosior, in qua proprie vocantur m
infidelis, ne in hac magna domo tantus pnterfantiilias Ecciesia poeniicnlcs, remoli ctiam a Sacramcnto alta-
non pascat operarium stium? Eril et ibi, sed quod ris.participandi, nc accipiendo indigne, judicium sibi
sufficiatlibi. Dabil Deus necessilati totum, non cupi- manduccnt et bibanl. Illa ergo poenitenlia luctuosa
ditati. Operare ergo inlrepidus, extende manus, de- cst. Grave vulnus esl: adulterium forte commissuni
ficiat Amalech. Sed hinc, ut dixi, aliquid in domo tua est, forie homicidium, fortc aliquod sacrilegium;
cum dcderis, vel minus vides quod ibi vidcbas : non gravis res, grave vulnus, lethale, morlifcrmn: sed.
ibi vides cum dederis, donec iterum det Deus. Dic omnipotcns medicus. Jam post suggestionem facli et
mibi, cum ignoscis de corde, qtiid perdis? Cum igno- dclectalioiicm et conscnsionem et perpetrationem,
scis ei qui peccat in te, quid rninus habebis in corde qtiasi qualriduamis mortuus putet: sed nec ipsum.
luo? Inde enim dimittis, sed nihil amittis. Imo vero Dominus descruit, sed clamavit, Lazare, prodi (orus.
unda quocdam charitalis ibal in cordc tuo, el tan- Cessil voci misericordioe moles sepulturae : ccssit
quam de vena interiore manabal: tenes odium contra mors vitsc, ccssil infcrnus superno. Elevatus est La-
fratrem, obturasti fontem. Non soltim ergo nihil per- zai*us, processit de tumulo : ct ligatus erat, sicut
dis, cum ignoscis; sed abundantius irrigaris. Charitas suiit homincs in confcssione peccati agentes pceni-
non angustatur. Ponisibilapidcmoffensioiiis,ettutibi tenliam. Jam processerunl a niorte : nam uon confi-
facis angustias. Yindicabo me, ulciscar me, ego illi terentur, nisi procedercnt. Ipstira confitcri, ab oc-
oslendam,egofaciam : oestuas,laboras,cui licetigno- culto et a tenebroso procedcre es(. Sed quid Dominus
scendo esse securum, securum vivere, securum orai'e. Ecclesioe suoe? Qucesotverilis, inquit, in lerrct, sotulct
Namecce quid aclurus es? Oraturus es. Quid dicam erunl ei in cwlo (Malth. xvm, 18). Proindc Lazaro
qtiando? Hodieoraturus cs. An nones oraturus ? Ira et procedenle, quia implcvil Dominus miscricOrdioesua;
odioimpletus,vindictamminaris: nondimitlisexcorde. bonuin, perducere ad confessionem mortuum laten-
Eccc oras, ccce venit orandi hora, incipis verba illa tem, pulenlcm; jani coeleraimplet Ecclesiceministe-
vcl audire vel dicerc. Dictis et audiiis superioribus, riuni : Solvile iltum, el sinite ctbire(Joan. si, 59-41).
vcnlurus es ad hunc versum. Aul si nou vcnturus, Sed, charissimi, hoc genus poeiiitentioe nemo sibi
quo iturus?Ne ignoscas inimico, deviabis a Chrislo? proponat, ad linc genus nemo se praeparet: tamen si
Plane si in oralione deviabis, ut nolis dicere, Dimitie forte comrrcrii, ncmo despcrct. Judam traditorem
nobisdebilanoslra; quia non potes diccre, sicut el nos non tam scclus quod commisit, quam indulgentioe
dimitlimttsdebitoribusnostris; nc libi cito rcspo<idea->_ despcratio fecii pcnitus inlerire. Non erat dignus mi-
1659 S. AUGiJSTlNlEPISCOPI 1560
sericordia, ideo ei non fttlsil lumen in corde, ul ad tia Dei ad pwnileniiamte adducil? llle auleri*secun-
ejus indulgentiam conCurreretquem tradideral, sicut dum duritiam cordis sui et cor impwnitens,thesauriza-
jlli qui eum crucifixerant; sed desperando se occidit, vit sibi iram in die irw et revelalionisjusli judicii Dei,
et laqueo suspendit se, suffocavit se. Quod fecit in qui reddel unicuique secundum opera sua (Rom. n,
corpore suo, hoc faclum est in anima ipsius. Spiriius 4-6). Opus est ergo ul hic limor mentes possideal,
enim dicilur etiam iste venlus aeris hujus. Quomodo opus est ut ille qui peccare nou vull, prajsenlem
ergo qui sibi collum ligant, inde se occidunt, quia Deum sibi cogilel, non in publico solura, sed eliam
non ad eos inlrat spirilus acris hujtis : sic illi qui dc- in domo; non in domo solum, sed et iu cubiculo, in
sperantde indulgentia Dei, ipsa dcsperatione intus se nocte, in lecto suo, in corde suo. Ergo si tuleris
suffocant, ut eos Spiritus sanclus visitare non possil. portuni pceniteniiae, desperatione augebunt pec-
9. Conlra Puganos pwnitenliwpennissionepeccandi cata. Ecce nihil (a) dicunt illi, qui putant ideo au-
ticenliamduri suggillmtles.Solent inde Cbristianis Pa- geri peccata, quia porlus prenitenlioc in christiana
gani insultare de pcenitcntia quse instilula est in Ec- fide proponitur. Quid ergo ? Deus, ne per illam spem
clesia : el contra nonnullas hsereses tenuit Ecclesia indiilgentisc rursus augercnlur peccata, non debinc
calholica istam veritatem de pcenitenlia agcnda. Fue- providere debuit? Quomodoenim providit nc despc-
runt enim qui dicerent, quibusdam pcccatis non csse rando augeanlur, sic providere debuit nc sperando
dandam poenitentiam; et exclusi sunl de Ecclesia, et augeanlur. Quornodo enim rcvcra auget peccaU'.qui
hoeretici facti sunt. In quibuscumque peccatis non dcsperaverit, sic polest augerc pcccata el qui veniam
perdit viscera pia maler Ecclcsia. Ergo solenl inde speravcrit : ul dical sibi, Faciam quod volo, Ceus
eliam Pagani quasi insultaro nobis, ncscientes quid bonus cst, quando me convcrtcro, ignoscel mihi. Ita
loquanlur; quia ad verbum Dci, quod linguas infan- plane dic tibi, Quando me convcrtero, ignoscclmihi;
tium facil diserlas, nondum pervenerunt. Vos, in- si craslinus dies ccrtus est tibi. Nonnc ad hoc te ad-
quiunt, facilis ut peccent bomines, cum illis promit- monet Scriptura, dicens : Ne lardes converliad Do-
titis veniam, si egerint poenitentiara. Dissoluliocst minum, neqtiedifferas de die in diem; subiloeiiimve-
isla, non admonilio. In hanc senlentiam cxaggerant niel ira ejus, cl in lemporevindictw disperdelle (Ec-
verba, quanta quisque polest; lingua vel sonanti, vel cli. v, 8 et 9) ? Ecce ad utrumque vigilavit pro nobis
titubanti, non tacent: tamen et quando eis loquimur, providentia Dei. Ne desperando augeamus peccala,
etsi vincantur, non consenliunt. Tamen quomodo propositus cst pcenitentiae portus : rursus ne spe-
vincanlur, breviter accipial Charitas veslra, quia Do- rando augeamus, datus est dics morlis incertus.
mini misericordia lolum oplirae consliluit in Ecclesia SERMO CCCLlll * (b).
sua. Dicunt nos dare peccatis licenliam, quia por- In die octavarum Infantitim : quos exlwrtulur verbis
tum pcenilenliaepollicemur. Si claudereturaditus poe- Pelri apostoli,Deposita ergo omni malitia, eic. (c).
nitentioe, nonne ille peccator lanto magis adderet CAPUT PRIMUM.— 1. Baplizalosexhorlalur. ln-
peceala peccatis, quanto magis sibi desperaret igno- nocenliamorumrelinenda. Humilitassectanda.Omnium
sci? Diceret enim sibi: Ecce peccavi, ccce scelus ad- quidem aures el menies, quos cura nostra complecli-
misi, jam mihi venisenullns est locus; pcenilentia in- lur, sollicili pasloris sermo compellat : verumtamcn
fructuosa cst, damnandus sum : quarejam non vivo ad vos proprie nunc dirigitur, quorum reecns infantia
ut volo? Quia ibi non invenio charitalein, hic saltem spiritualis generalionis Sacramcnlorum cunabulis in-
pascam cupidilatem. Quare enim me abstineam ? Ibi signitur. Yobis enim maxime per apostolum Pelruni
mihi locus omnis clausus esl, hic quidquid non fe- sicdivinum blanditur eloquium: Deposilaergo,inquil,
cero, perdo; quia vita quaepost hanc futura est, non omni malitia et omni dolo el adulalione ct invidia et
mihi dabitur. Quare ergo non servio libidinibus meis, detrctclione,lanquam modo nuli htfanles ralionabileel
ut eas impleam et salurem, ct faciam quidquid non innocens lac concupiscite;ut in illo crescttlisin salu-
licet, sed libel? Diceretur ei forlassis : Sed miser ca- tem,si gustaslisquoniamdutcisest Dominus(I Pe(r. n,
-pieris, accusaberis, torqueberis, punieris. Sciunl isla 1-5). Proinde quia guslastis, nos lcstes sumus : nos
homiisesraali ab hominibus dici, et inler homines vobis hanc suavitatem nutricis officiominislravimiis.
servari; attendunt mullos male et scelerate vivenles Agitc itaque admoniti sanctoeinstar infanlhc , depo-
impunita habere peccala : occultare possunt, rcdi- nite maliliam, dolum, adulalionem el invidiam cl
mere quoeoccultare non possunt; redimere usque in delractionem. Hanc innocentiam sic lenere debctis ,
senectutem vitam lascivam, blasphemam, sacrile- ut eam crescendo non amiltalis. Quid est malitia,
gam, perdilam. Enumerant sibi : Quid? illequilanta * Recognitusadduoscl.etduosr. ad gr. rm. Am.Er.Par.
fccit, non senex mortuus esl 1? Numquid attendis Lov.
ideoillum peccatoremct sceleratum senem mortuum, (a) Forte,mihi.
ut ostenderet in illo Dcus patientiam, exspectans pce- (b)Alias,20 iuter Homilias50.
(c) In PossidiiIndiculo,cap. 8, notantursermones«de
niteniiam ? Unde Apostolus dicit: Ignoras quia patien- «die oclavarumInfantiuniduo: » ac rursum,cap. 10, «de
« octavisInfantiumtraclatusduo.i>Huncisti diei assignant
4 SicvictorinusMs.AtAm.et Er., occttltarepossunt;quw manuscriptiomnes. Pertinet ad prioresannosAugustini,
occtiltavere, nonpossnntredimre. Usqueinsenectutemvitw, ut ex stilo patet, qui planeidem est ac sermonis216,ha-
lascivias,blasphemias,sacrilegiaperdita enumerantsibi, bili paulo post susceptumab ipso presbyteralum.Rejici
cur ille qui tanta fecUsenexmortuusest? Necmultomelius volueruntverlinuset vindingus,stili discrepanliamoppo
LOV. nentes, sed immerito.
Jbbi SEBMOCCCLIII. mi
nisi nocendi amor? Quid est dolus, nisi aliud agerc eiiam fit ut per noxias voluptales lapsi et effusi,
et aliud simulare? Quid est adulatio, nisi fallaci laude non soluni lempla Dei esse desinant, verum etiam
seduclio? Quid esl invidia , nisi odium feticiialis ruinrc (iant, in quibus habitant mala daemonia,
alienoe?Quid estdetroclio, nisi mordacior, quam ve- quibtis supplicare , el qtioecolere incipiunt: fittnlqv.e
racior reprehensio? Malitia inalo delectatur alieno : illis, ut dicluinest, poslerioradelerioraprioribits(Lttc.
iiividentia et bono crucialtir alieno : dolus duplicat xi, 26). Unde vos semineimmortali regeneralos, sicut
cor : adulalio duplicat linguam : tlctractio vulnerat superiiis propter maliliosasnocendi cupidilates, qui-
famam. Hujus aulem vestroe iiiuocentia sanclitatis , bus fit hoininibus quod oderunt, ita posica proptor
quoniam filia est charitatis, non cjuudetsuper iniqui- turpes et illicitas curnis delectaliones et nefaria sa-
lale, conguudelautem verilati (I Cor. xm, 6). Simplcx crilegia, quibus homines nocere hominibus non vi-
ut columba , et sic aslula ut serpens (Matth. x, 16), denlur, non eis faciendc quod nolunt, scd Dconon
non studio nocendi, scd nocentem cavendi. obcdiendoctti cuncta sunt subdita, ipsi dominorum
CAPUTII.—Adhanc vos cxhorlor. Taliumest enim Dominofaciunt quod sibi a scrvulis suis fieri noluni,
rcgnumcwlorum (Matlh. xix, 14), humilium scilicct, idcni ipse apostolus Pctrus alloquitur, dicens : Cltri-
hoc est, spiritualiter parvulorum. Non contemnatis, sto crgo passo pcr carnem, ct voseadem cogitatioue
non abhorreatis, Magnorumest ista pusillitas. Super- arinamini.
bia vero lallax infirmoruin est magnitudo; qutc ubi CAPUT IV.— Quinqui mortttusest carne , desii!
mentein possedcrit, crigendo dejicit, inflando eva- peccure,ul jctm r.on lioininumdesideriis,scd volunlale
cuat, distendendo dissipat. llumilis esse non potest Dci reliqttumiit c-arnevival. Su/jicil enim prwlerilum
nocens, superbus essc non polcst innocens. Ilunii- tempv.svuhtnlalesi;euliumconsuminassein libidinibus,
lilatetn illam loquor, quoe non vult pcrituris rebus el voltiplatibiis,cl comcsscilionibus,potalioneet nefandis
cxcellere, sed a'(ernum aliquid vcracilcr cogiiat, quo idolorum senilulibus (I Pctr. iv, 1-5). Sufficitcniin
non suis viribus, scd adjula pcrvcniat '. Hsecrnaluin pwlcriluin tenipu.slutcis opcribus peecatomm, tan-
cujusquam velle non potest, quo nequaquam bonura quani /Egypiiorum doniinalioni srrvisse. Jain mare
ejus augetur. Porro aulcm supcrbia continuo paiit Rubruiii, Bapiisir.a scilicot Chrisii sanguine c;;nsc-
invidiara. Quis vero sil invidus, qui non ci nialiim cr.Kiim, vcruin dcjccit Pharaoncin, jEgyptios inicr-
velil, cujus bono cruciatur? Ergo et invidiaparit con- cniitl: niliil dc pcccalis pra-lcrilis lanquam de insc-
sequenter malitiani : undc proccdit et dolus ct adu- qiicinibus a tcrgo hnstibns fonnideiis. De c;rlcro co-
lalio et detraciio , et omne opus raaluni, quod pali gilale vitaj liujtis crcmum |:ermcarc, ct ad tcrram
nolis ab alio. Pia itaque humUitale servala, quoe in promissionis, supcrnamJerusalcrn.lcrram viventium
Scripturis sanctis sancta probatur infantia, securi perveitiie : nc verbi Dci conlemplu lanquam mannoe
eritis de immorlalilate bealorum 2 : Talium est enim fastidio, corda veslra velul ora interiora desipiant;
regnumcwlorum, i ne cibos concupisccnles jEgyplios dc alimcntis cce-
2. Erga Deum mullo maxime servandainnocentia. leslibus murmurclis : ne fornicemini, sicnt quidam
ln Israelitis data baptizalis figura vilw chrislianw. illorum fornicali sunt; et ne tenlelis Christum, sicut
Porro qui superbusin homines non esi, multo maxime qiiidam illorum lcntaverunt. Si vobisiidemGenlilium
adversus Deum conlumax esse non dcbct : quoniam siticntibiisamariludo aliqua resislcnlium, velut aqua-
si non est alicui faciendum quodquisque ab alio pati rum illnrtim quas Israel non poluit bibere, occur-
non vult, et nullus hominum vult inobedienleni pa(i rcrit; iniilala Doinini paticnlia, velut injecto crucis
eum qui suo juri subditus fueril; quanto magis ca- ligno dulcescant. Si tentalio serpentina momorde-
vendum est, ne in Deumquisquam talis cxisiat, qua- rit; conspccta illius exaltatione serpentis, tanquam
lem in se exislere hominemnon vuit? mortis in carne Domini victoe atque Iriumphatae,
CAPliT III. — Fallunt proiude animas suas qui codcm crueis medicamenlo sanetur. Si adversarius
sufficereexislimant, si quod sibi fieri nolunt, nulli Amalechitaiter inlercludere alque impedire conabi-
hominum faciant, seseque vita luxuriosa ita corrum- tur , perscveranlissima cxlensione brachiorum ejus-
punt, ut Deo facere conentur qtiod sibi ab homine dem crucis iudicio stiperetur. Veri cl germani estote
fieri nolunt. Neque enim volunt a qunquam perverli chrisiiani : nolile imitari nomine christianos, opere
domum suam, qui in sc ipsis domuni Dci miscrabili vacuos a. Iterum dico, et socpedicendumest: Sufficit
csecitale perverlunt, surdi ndversus Apostolumcla- prwtcrilum lempus volnntales genlium consummasse.
mantem, Nescitisquia lemplumDei estis, el Spiritus Dcleslaniini ct aversamini canes conversosad vomi-
Dei liabilatin vobis? Si quis uulemlemplumDei cor- liiin suum : detestamiiii et avcrsamini mundatam et
rumpit, corrumpel iltum Dctts. Templum enhn Dei vacaulcmdomum, quo ncquiorcs alii spirittis scptem
sanclumesl, quod eslisvos (l.Cor. ni, 16 et 17). Nemo adducuntur, ut siul novissima homiuis pejora, quain
se fallat. Quid c-rgose putant servarc cirea alios ho- crant prima. Yos vcstrum mundatorem lencle babi-
niincs innocentiam suam,cum sibi i(a noceanl, ut (alorcm. Prwcipienles enim rogamus ne in vacitum
Deo careant habilalore, cl puuianlur ultore? Hinc graiiam Dei recipialis(I! Cor. vi, 1). Sufficitenim prw-
1Editi, sed alienisad vitamperveniat.EmcnJainurad 1 sic vss. At cditi, consecratmnvos irajecii, &ay-
manuscriptos. plios,clc.
a Mss.,bononmu s Diiti, vcnos.AlMss.,vctcuos.
1563 S. AUGUSTINIEPISCOPI £s 1564
teritum tempus voluntalesgenlium consummassc.Au- pulare debemiis, charissimi, qnicumque bona con-
dileet apostoluin Pauimh : Humanumdico propler in- scienlia Christi membra siimus; non solbs eos inimi-
firmilalem carnis veslrw. Skul enimexhibuistismembra cos nostros putare debemus, qui aperle fofis sunt.
vestra servire immunditiwei iniquitati ad injusiiliam : Multoenim pejores surit qui iiitus videntur, et foris
sic nunc exlr.belementbravestra servirejtisliliw in san- aunt. Amant cnim miinduni; et ideo mali sunl. Et
clificaiionem(Rom. vi, 19). quidem de nobis ea sentiunt, qu:e ipsi diligtint, el in
SERMO CCCLlY(d). hujus mundi quasi prosperilatibus quibus ingemisci-
nius , invident nobis. Ibi rios felices putant, ubi nos
Ad ConthicniesImbitus : quo eos primum adversus ob-
tumcleinde periclitamur. Felicilatem vero nostram interiiam nec
trectalores et invidos conoborat, sttpcrbiam
noverunt; quia non gustayerunt. Quia vero quidquid
cavcrejttbel(b). nobis temporaliler mundus arridet, magis est pericu-
CAPUT PUIMUM.— 1. C7im(i membra in mundi lum, quam ornamentum nostrum, nesciunt; quia isla
odium , titi prwdixil ipse , necesse esl incurrant. IIoc dislinguere gaudia-non hoveruut.
adinonuil Dorairius, cuin Evangelium legcrclur, 5. Conlhtenliuinlocusexcetlentiorin Chrisii corpore.
eurn
quonialn qui crcdit in cnm, credil iri illuin qui Conlinenliaipsorum ab invidismordelur , ul probetur.
misit (Joan. xn , 44). Missuni csse ad nos Salvatorem Mali bonisnecessarii.Unde hortamuf Charitatem vc-
mundi, ficlesverissima tenet: qitoniam Chrisliim ipse siram , maxime quia vos videiiius frequentius conve-
pracdical Christus, hoc cst corpus Chrisli toto orbe nisse, qui proposiluin altiiis habelis, id est, in ipso
diffusum. In ccclisciiim illc crai, et sscvientiin terra corpore Chrisli exejus munere, non mefilis veslris,
perscculori dicebnt, Quid me persequcris(Acl. ix , 4) ? excelleritioremlocorii tenetis, habentes coiiscienliam'
Ubi Dominupsic expressit et hic se csse in nobis. Sic quce a Deo donala est. Njafriel ipsa malis et invidis
lotus crescit : qtiia qiicihadmodum ille jn nobis est nostris in suspicionem veilit. Ad hoc laraen mordetur,
hic, sieet nos ibi in illo sumiis. Hoc facit compago ut probetur. Si enim in ipsius conlinenlideprofessione
charilalis. Tpsecpii caput nostrura, Salvator est cor- laudes quccrimushoniinura, deficimus rrjpfehehsiorii-
poris stii. Prcedical crgo Christtis Christum, prsedicat bus hominum. Cuni sis casttis scrvus Dei, eccfe te
corpus capul suum , ct tuclur caput corpus suiim. Et mundus suspicalur forsilan irapudicuin, et mordet, et
idco nos mundus odit, sicoi ab ipso Domino audivi- reprehendil, et libenter in tuis delractionibus iihrao-
nius (Joan, xv, 18-21). Non cnim Aposlolishoe dice- ratur ; malevolse quippe animrc quasi dulciter sapit,
batpaucis, quod odissgt cos mahdus; et qtiia gauderc quod pessime sospicalur; lu aulem si propter laudes
dcbcrenl, cum cis dclrahererit homincs ct dicerent humaiias conlinenliam suscipcrc voluisli, reprehen-
omnia mala advcrsiun cos , qnia propter lisec merccs sionibus bumanis defecisli, et tolum quod libi pfOpo-
corum iriajor esscl iu ccolis(Mrilih. v, 11 , 12); non sueras, perdidisti.
cis solis dixil Dominus, cum ha:c dixit: scd dixit uni- CAPUTIII. — Porro aiitem si nosti dicere curii
verso corpori suo, dixit omnibtis mcmbris suis. Qui- Aposlolo, Glorianostra Itcecesl, leslimoniumconscieii-
ciimquc in corpofc cjus et mcmbrum ejus cssc volue- liw nostrw(II Cor. i, 12); rion solum libi reprehensio-
rit, non rairclur quia odil cam mimdiis. nibus mercedem non minuit, sed et facit arapliorera.
2. MembraCliristi non solumcos qui foris, sed quos- Tu lamen pro illo ora, nc tua racrcede moriatur. Narii
dam etiant intus palittnlttr inimicos..Gorporis auiem et binc probamur, charissiini, quia si rion haberemus
ejus sacramcnium niulti nccipiunl : scd non omncs inimicos, non essent pro quibiis oraremus ex pfse-
qui accipiiiritsacraincntum , hahiluri snni apud cum cepto Domini noslri diceniis, Diligite inimicosveslros,
ciiaiii lociim proiriisstiia niciiibris cjus. Pcne quidcm el oraie pro eis qui vos oderunl (Mallh. v, 44). Unde
sacramcntum omncs corpas cjus diciini ',-quia omiies probaraus , unde cor noslrum inlefroganius , utruin
in pascuis cjtis simul piscmil : sed vcniurus cst qni hoc facere valeamus, si nullum inimicum, nulltim re-
dividal, et alios ponal ad dcxlcrnin , alius ad sini- prelicnsorem, nullum delraclorem , nullum maledi-
slram. El nlraqiic pars diclura esl, Domine, Domine, ciira experianiur? Yidetisiergo quia el mali necessarii
qitantlole vidimns, et iiiiiiistrctvimustibi? vcl, Domine, siinl bonis. In fornace quodara modo aurificis suinus,
qtianclole vidhmts,et non ininislravimustibi? Pars ulra- hoc est, in lioc mundo. Si aufura non es, simul ardes.
que clictura cst : uni tamen dicet, Venile, bcnedicli Si aurum es, palea tuaest malus. Si et tu palea es ,
Pulris mei, percipilercgnum; allcri, Ile in ignemceler- simtil erilis fuinus.
nitin, qui prwparalttsest diaboloe! angelis ejv.s(Matllt. CAPUT IV. — 4. lii Ghrisli corpore non soli conli-
xxv, 51-41). nentes, sedeliam conjugali locum habenl. Conjugcaihu-
CAPUT II. — Non crgo solos inimicos noslfos dc- miies superbisconiinenlibusmeliores.Yerumlaraen pri-
1 Fossatensisvelus codex, sacranmnlumquuiein pene mum id noverilis, charissimi, in corpore Christi cx-
omnesgentesdicunlcorpusejus.sicctiamEloriacensis, oniis- cellentiora membra esse non sola. Est enirii conjugalis
so tanlumvocabulo,gentes.caelerifere munuscripliab edi- vila
tis nildifferimt uisi transpositioneparticulse,boc modo: laudabilis, et habet in corpore Chrisli locum
rene sacramenunnquidesnomnescorpusrjv.sdictmt.
* necognitus suum : sicut et in hostro corpore non ea sola habent
ad tres bn. ad quatu r cl.ad a. cb."f fs.g. locum
Ir. m. pr. rm. vd.et ad Aiu.t;r. par. Lov. , quocexcellentiusiIocala sunt, sicut sensus in
(a) Alias,de vcrbis DominiS5. 1 Forte, conlinentiam.
(b) Florus « serinoneinde VerbisDomini»appellatad I —, ApudEr. Lugd. ven.,&«-
Ccr. viij el xin. iiam, M.
1665 SERMO CCCLIV. 1566
facie superiorem corporis partem occupaverunt; sed tatis noluil dicere prius, Non inflatur; et postca, Non
nisi pedes portarent, quidquid sublime esl in terra ja- wmulatur : sed prius dixit, Non wmulatur; postca,
ceret. Unde Apostolus dicit : Et quw inltonesla sunt Non influtur. Quare hoc? Quia cum dixisset, iYoii
noslra, magis necessariasunt. Deus temperavitcorpus, wmulatur, qtiasi quoesituruseras causam , quare non
ul non essent scissurwin corpore (I Cor. xn, 25-25). xmulalur; subdidit, Non inflatur. Ergo si ideo non
Novimus autera membra Christi, quse conjugalem ocmulatur, quia non inflatur; si inflarelur, oemulare-
agunt vitam, si membra Christi sunt, id est, si fideles tur. Hoc in vobis crescat, et anima solidatur, quia
sunt, si fulurum sseculumvel sperant, vel exspe- non inflatur. Scientia , ait Apostolus , inflal. Quid
ctant, si norunt quare signum Cbristi portent, sicut ergo ? scientiam fugere debelis, et electuri estis nibil
novimusquod honorcm deferunt vobis; novimus quod scire polius quam inflari? Ulquid vobis loquiinur, si
meliores esse vos judicanl, quam ipsi sunt. Sed quan- melior cst ignorantia quam scientia? ulquid vobis
tum vos illi honorant, tantum et vos muluam honori- disputamus? utquid ista dislinguimus? ulquid quod
ficcntiam eis pi-oestaredebelis. Si enim esl in vobis nostis admonemus, quod non nostis infefitnus, si
sanclilas, limele ne perdaiis eaiu. Unde? Per super- scientia cavenda csl, ne inflet? Ergo amate scicniiam,
biam. Aliter perit sanclilas casli, si adulter fuerit; sed anleponite charitatein. Scientia sisola sit, inflal.
nlitef peril, si superbus fiat. Etaudeo dicere, conju- Quia verocharilas wdiftcat(ICor. vin, 1), uonpefraittit
gnlcm agentes vilam, si tenenl humilitaiem.superbis scientiam inflari. Ibi ergo inflal scienlia, ubi cliarilas
caslis meliores sunt. Consideret enim Charitas vcstra non aodifieal: ubi auteiu sedificat, solidala cst. Non
quod clico: diabolum altendile, liumquid ci in jndicio cst ihi inflatio, ubi petra est fiindamentum.
Dei objicicndum est adulterium aut fornicatio? Niliil CAPCT VII. — 7. Slimulus carnis Apostolo datus,
liorum facit, qui non habet carnera. Sola eirai super- ne superbirel.Exaudiri optemus,non aclvolttnlalem,sed
bia el invidia iniltilin ignem oelernurii. ad saniiatem. JElerna quomodopelenda, quomotlotem-
CAPUTV. — 5. Superbia invidiw maier. Agnes poralia. Quanlum autem tental inflatio , hoc est,
virgoel Crispina mulier, ambw marlijres. Continensco- clatio, ut propter hoc vitium * eliam lanlus ille Apo-
gilelquid sibi desil, non quid adsit. Scrvo crgo Dei stolus appositum sibi esse diccrel stimulum carnis ,
cui subrepserit superbia, continuo ibi esl el invidia. angcluin satanoe, a quo colaphizarclur? Qui colaphi-
Non potest supcrbus esse non invidus. Invidia filia zatur, capul cjus limditur, ne erigalur : liani et ibi
esl stiperbiac: sed ista malcr ncscit csse slcrilis ; ubi tle scicnlia mctus crat inflaiioiiis, hoc est clalionis.
fucrit, continuo pafil. Ul auleni noii sil in vobis, boc Ail cnira : In magniludine revelalionummearum ne
cogilate, perseculionis tempore uoii solam Agueii exiollur.Ibi crgo mclueuda eral elalio, ubi magnarum
fuisse coronalam virginem , scd et Crispinam inulie- rcriiui cral revolatio : «In
magiiitudinerevelationum
rcm : et forlc, quod non dubitatur, aliqui lunc dc e iiicnruranc extollar, dntus cst mihi siimulus carnis
contincmibus dcfcccrtint, el raulti dc conjugaiis pu- « incic, angclus satanse, qui rac colaphizct. Propler
gnaveruiit, aiciueviccrunl.Uiidc non frtistrn dicil Apo- « quo;l tcr Doraiiunn rognvi, ul auferrel eum a me :
slolus omnibus mcrahfis Christi : Alier atterumcxisti- < ct tlisit inilii, Sufliciltibi gralia mca; nain virtus in
mctnlessuperiorem sibi, el honorc niuluo prweeiiicitles « infirmiialo
perficitur >(II Cor. xn, 7-9). Pelitoeger,
/Pliitipp. n, 5, et Rom. xn, 10). Ha:cclciiim si cogi- ut quod ntl snluicra apponit mcdicus, cum volucrit
lelis, non erilis aptid vos ningni. Mngisciiim cogitarc a-grotus auferatur. Medicusdicit : Non; mordet, sed
debetis quid vobis dcsit, quam quid vobis adsil. Quod snnnl. Tu dicis : Tolie
quod raordet. Medicusdicit:
habes, cave nc pcrdas : cpioduondura liabcs, supplica Non lollo, quia sanat. Tu ad raedicum quare venisti?
ul babeas. In quanlis sis miuor, tibi cogitandum csl;
Sanari, an niolcsliam non pali? Non ergo exattdivit
iion in quanlis sis major. Si cnim cogilas quanluin DoniiuusPaulura nd
voluntatcm, quia exaudivit ad
praiccssisli alterum , tinic lumorcm. Si vcro cogitas s;uiiialcm. Nam non cst magnum, cxaudiri a Deo ad
quantiim tibi adhuc dccst, ingeniiscis ; cl ctim ingc- volunt.ntcm; non csl magnum. Ne puletis magnum
miscis , curaris, huniilis eris , lutior ambulabis , non esse
boc, quando quisque orat, pro magno, si exau-
proccipitaberis, noii inflabcris. dilur. Qn;cre qnid orat, quoere in quo cxaudialur.
CAPUT VI.— 6. Cltaritassectanda,ut vilcturinflalio. Nam non habcaiis pro magno, cxaudifi ad volun-
Sitperbia qttid esl, el cttr paril invidiam. An fttgienda laicin : hnbclc pro raagiio, exaudiri atl ulilitaleiu.
scientia, ne inflcl. Et utinam possint omncs de una Ail volunialcm cliam docmonescxaudili sunl,clad
charitate cogilare. Sola cst cnira quoeef vincitomnia,
ire permissi sunt (Mullh. vin ,
cl sine qua nihil valent omnia, el qusc ubicumque porcos qtuis pctieranl,
Ad volttiitaleni etiaiu princeps corurii cxau.-
fuerii trabit ad se oinnia. Ipsa csl qure non wmuialur. 51, 52).
dims cst dinbolus; a qtio petitus Job teiitnndiis noa
Qiia;ris causam ? Allenclequod scquilur : Non inflaiur csl ut cssct ilie probaius, istc coiifusus (Jub
Cor. Prior est iu viliis superbia, ut dicere i ei iicgaius,
(I xni, 4). At!voliintatcra ctiam Israelilcccxaudili stinl;
deinde invidia. Non enim ii).
cocperam, invitlia peperit et ctiin adhuc cibus essel iu ore
ipsoruni, nosiisquae
superbiam, scd superbia pepcrit invicliam.Non eniin
invidet, nisi amor excclleutiic.Amor excellentia:, su- 1sic mcliorisnoi.se Mss.Ati.ov.:Quandoauleintenlatin-
perbia vocatur. Cumergo in ordine prior sit superbia, (latio, Iwccsl clittio? i.tiqneubi et quandocharilasdeest.
xam propterliocrilvtin,ctc. Kdilicolcri noslrisnianuscri-
sequatur aulem invidia ; Aposlolus in laudibus chari- plis coiisciiiiiint,nisiquod ^ro, Qutmimn;uabent/Oumido.
 156? S. AtiGl^TlNl EPISCOri 1568
consecuti sunt (Num. xi). Nolite ergo pro magno habe iiiveneram : modobina ctira intendo, non dubito prae-
re, exaudiriadvoluntatem. Aliquando Deus iralus dat ferre humilem mulierem virgini superbse. Et quo-
quod petis, et Deuspropitius ncgat qtiod petis. Cum modo proeferre?Videte quomodoprasferoillam, quam
vero ea quoe Deus laudat, qu;n Deus proacipil, quas modo comparabam. Bona pudicitia conjugalis est,
Deus in futnro saeculo promillit, ab illo petitis; melior integritas virginalis. Duo bona comparabam,
securi petile, et incumbitc, qiiantum potestis, oratio- non maluin et bonum; sed bonum et melius distin-
nibus, ut sumatis. Ilia eniin propitio Deo conccdun- guebam. Porro autem duo illa cum posuero, super-
tur : illa ejus non ira , sed misericordia largiuntur. biam et humilitaiem , numquid possnmus dicere ,
Quando autem pelitis tempornlia, cum modo petite, Bonum est superbia , sed melior est humilitas? Sed
cuin limorepetile : ilii cominiltile, ut si prosunt, det; quid dicimus? Superbia malum est, humilitas bonum:
si scitobesse, non det. Quid autemobsil, quid pro- ct superbia magnum malum, humilitas magnum bo-
sil, medicus novit, non aegrotus. num. Si crgo horum duorum unum cst malum, et
CAPUT VIII. — 8. Contra conlinentes superbos. alterum bonum : jungitur malum ad majus tuum
Sunt crgo continenics liurailcs , suni superbi. Non bonum, et fil totum malum : jungitur bonum ad ma-
sibi promittant superbi regnura Dci. Excellciilior lo- tris tuae miiius bonum, el fit magnum bonura. Mino-
cus esl, quo ducit contincntia : sed qui se exutlal, hu- rera locum habebit mater in rcgno ccelorum,quoniam
miliabilur(Luc xiv, 11). Quid quoeriscelsiorcmlocum marilata est, quara filia, quoniam virgo est. Majorem
appetilu celsiiudinis, qucm potes apprehcndere rc- eniin locum filia virgo, minorem locuin raaler mari-
tcnlionc humilitaiis? Si extollis te, Dcus dejicil te : si lala,amboclamon ibi: quomodofulgidaslella, obscura
tti dejicis te, Deuseleval le. Sententia Dominicsl: nec slella, amboclainen in ccelo. Si vero raater lua fuerit
addi nliquid , ncc delrahi polcsl. Usque adco auleni humilis, lu superba: i!lahabebitqualemcumqueIocum,
conliiicrites homines plcrumque supcrbiunl, ut non lu autein nullura locum. Et quis invenit alterum locutn
solum qiiibuscumqnehominibus, sed ctiam parenti- qui ibinon babuerit locum, nisi cura illo qui inde ceci-
bus ingrati siul, ct adversus parentes cxlollanlur. dit, slanlcmque dejccil? Inde ceeidit diabolus, unde
Quare? Quia illi genuerunl, isli nuptias contempsc- stanlem dejecit hominem.Dejecitstantem : sedChri-
runt. Unde iiigratiesscntquinupliascoiiiempsisseiii, stusdescendens erexitjacenlem.Cnde le tamen erexit
nisi illi genuissenl? Scd melior est filius patre suo Doniinus luus, attendc. Humililale erexit, factusobe-
conjugalo, quia ipse non duxit uxorem : et uielior est diens usquead morlcra, hurailiavitsemetipsum(PAi/.n,
filia malre sua maritata , quia ipsa non qusesivitvi- 8). Princeps tuus humilis.etiu superbus?Caputhumile,
niiii. Si superbior, nullo raodo melior : si raclior, et raembrum superbum? Absit. Nonvult esse de cor-
sine dubilaiione humilior. Si vis te invenire melio- pore capitis humilis, qui amat superbiam. Si autem
rcm, iiiteirogaanimam tuam, si vides ibi inflalioucm. noii fueril, videat ubi erit. Ego nolo dicere , ne am-
Ubi inflalio est, innniinsest. Diabolusubi inane inve- plius videar terruisse. Imo utinara temierim, et ali-
ncrit, nidiim facere molitur. quid egerim. Utinam qui sic fuerat, vel queesic fue-
CAPUT IX. — 9. Conlinentibusqttam maxime ca- rat, lion sit ullerius. Utiriamverba isla infuderim, et
reuda supcrbia. Conjugaltis humilis quantum mclior non effuderim. Tolum spcrandumestde misericordia
conlinenle superbo. Conlinenssuperbus locum nonIta- Dei : quia qui lerrct, conlrislat; qui contristal, con-
beiin rcgno Dei. Denique, fralres mei, audeo dicere, solalur; sed si qui contristatus esl, emendatur.
Miperbiscontinentibiis expedit cadere, ut in co ipso SERMO CCCLV*(a).
iu.quo se extollunt humilientur. Quid cnim prodest l)e Vilael Moribusclericorumsuorum, i (b).
cui.iiicst coiilineiitia, si doraiiialur snperbia? Con- CAPUT PRIMUM.— 1. Curandumul bona sil non
lcmpsii uude natus est homo, et appelit unde cecidit solam conscientia,sed etiam
diabolus. Nupiias contcmpsisli, benc fecisti; nliquid ct fama. Propler quod voiui
rogayi hesterno die, ut hodie frequenlius conveni-
inclius clcgisti : scd noli superbire. De nuptiis homo
retis, hoc cst quod dicturus sum. Yobiscum hic vivi-
nntus esi, de superbia angeli ceciderunl, Si singula et propler vos viviraus : et intentio votumque
veslra bona considerem, raelior es patre luo, qui iniis, noslrum csl, ul apud Curislum vobiscum sine finc
nuplias contempsisli; et lu raelior matre tua , quae * Eniendatusadcl. m.etad ulim.Par.Lov.adveterem
nuptias conlempsisti. Eteuim melior csl virginalis codicems. gr.
QuintiniBellovacuusis, et ad editionesconcilii
saneiilas, quam pudicitia conjugalis. Isla duo sinnil Aquisgranensis.
si comparentur, meliusesl illud quam illud : quis du- (a) Alias,de Diversis49.
bitat? Sed addendo alia duo, superbiam et humilita- bem (fr)Sermonessubsequentes Auguslhr, quos apudple-
dixit, « dumforlede possessionibus invidiaipsiuscle-
lem ; in istis duobus interrogo vos, et de his respon- «rieis fieret, » memorat PossHius in ejusvita, cap. 25.
Citatioliinfueruntinconciliiset ecclesiasticis diplomalibus,
dete mihi : Quid est melius, superbia, an humilitas? secundusquidemante milleet centuroannosa Petroab-
bate
Respondes, Humilitas. Junge illam virginali sancti- rum novae in synodoCarlliaginensi,anno52D,tomo4 Concilio-
tati. Superbia vero non solum non sit in virginitate ejusdemsynodi edilionis,pag. 1647.Subindevero simulcum
auctoritatelaudatusest in PrivilegioLaa-
lua, sed rion remaneat nec in raalre lua. Si.enim lu derici ParisiensisepiscopiDionysianis
BertefridiAmbianensis Gorbeiensibus
monachis,el in allero
concessocirciternic-
tenueris superbiam, et lua maier humililalem , me- dium sej.timisaaculi,tomo6 Conciliorum , pagg. 487 et
lior erit mater quam filia. Iterum comparabo vos. 527. uierque demum,primus elsecundus in Aquisgranensi
concilio, anno 816exhibitus fuit.PrimumcitatFlorus ad 11
Jara dudura singttla cum jnlenderem, mcliorem to. Cor.vuii
im ^ SERMOCCCLV. » • 1870
vivamus.Credo autem aille oculos veslros esse con- disponebam, in mohasterlo esse cum fratribusl, co-
versationem nostram; ut et nos dicere forlassis au- gnilo instituto et voluntate mea, beatsememoriaese-
deamus, quaravis illi multum irapares, quod dixit nex Yalcrius dcdit mihi hortuni illum, in quo nunc
Apostolus, 1miiatoresmei eslote, sicttl el ego Chrisli esl monasterium.Coepiboniproposili fratrcs colligere,
(I Cor. iv, 16 ). Et ideo n.oloul nliquisdc nobis inve- compai'es meos, nihil habentes, sicut nihil habebam,
niat malcvivendi occasioncm. Provide.inusenim bona, et imitanies me : ul quomodo cgo tenuem pauperta-
ut ail idern apostolus, non solum coramDeo, sedeiiatn lulam meam vendidi el pauperibus erogavi, sic face-
coramhominibus(II Cor. vm, 21). Propter nos, con- rcnt et illi qui mecum esse voluissenl, ul de communi
scienlia noslra sulficil nobis : propter vos, faraa no- viveremus; communc autem nobis esset magnura et
slra non pollui, sed pollerc debet in vobis. Tenete uberrimum proediumipse Dcus.Pcrveni ad episcopa-
quod dixi, alque distinguitc. Duccres sunt conscientia tum : vidi necesse haberc episcopmnexhibere huma-
et faraa. Conscientia tibi, fama proximo luo. Qui nitatem assiduam quibusque vcniculibussive trans-
fidens conscientii: susencgligit famam suam, crude- eunlibus:quod si non fccisset cpiscopus, irihumanus
lis cst : maxinie in loco isto posilus, de quo dicit dicerelur. Si autcin ista consuctudo in monasterio
Aposlolus scribcns ad discipulum suum, Circaomnes permissa essel 2, indccens cssct. Et ideo voluihabere
te ipsum bonorum operum prwbens excmplum(Tit. in isla domo episcopii mccum liioiiasterium cleri-
n,7). corum.
2. T'"i(acommunis,cujus exemplum in primis ckri- CAPUT H. — Ecce quoniodo vivimus. Nulli licet
stianis.Monasleriumub Auguslhw,primumin horlo, et in soeielale noslra habere aliquid proprium : sed
posl in episcopiidomoinsiitulum.ln locohumilisalus, forle alitiui habent. Nulli licet : si qui hnbent, faciunt
in allo perkulutn. Vila communisin monaslerio.Pro- quod non licet. Bene autera scntio dc fralribus meis,
prium aliquid huberequemquumvilwillius legevelilum. et semper bene credens ab hac inquisitione dissimu-
Ut crgo lioii vos diu lcncnm, proesertimquia ego se- lavi : quia et ista quocrere, quasi male sentire milii
dens loquor, vos slando laboratis : noslis omnes, aut vidcbalur. Noverara enim, et novi omnes, qui mecum
pene oiiiucs, sic nos vivere in ea domo quoe dicitur viverent, nosse propositum nostrum, nosse lcgem
domus episcopii ', ut, quantum possumus, imitemur vitoenostroe.
eos sanclos, de qnibus loquilur liber Actuum Aposto- 5. Januarius presbylerproprium contra nwnasterii
lorum, Nemo dkebal aliqttid propritim, sed eranl illis kcjemrclinuit. Testameniumfecil. Hwrcditulemipsius
omniacommunia(Act. iv, 52). Quia forte aliqui ve- pro Ecclesia suscipere non vult Augttstinus.Lis inler
strum non sunt lam diligcnlcs vitoenoslroescrulalo- Januarii filios de ejits hwreditate.Venit ad nos ctiam
res, ut hoc sic novcrinl, quoraodo volo vos nosse; presbyter Januarius, qui videbatur sua honesle ero-
dico quid sil, quod brcvilcr dixi. Ego, qucm Dco pro- gando quasi consumpsissc,scd non consumpsil 3. Re-
pilio videlis cpiscoptim vcsirum , juvcnis vcni ad mnnsit illi quscdarapccunia, id cst, argcnlum, quod
istam civilalem, ut uJiilii vcstrura noveruut. Quocrc- diccrct cssc filioesusc. Filia ipsius, Deo propiiio, in
bam ubi consliluerem raonasteritim, el viverem cum monastcrio feminarum, et bonoc spei est. Gubernet
fralribus mcis. Speni quippe oninem socculirelique- illara Dominus, ul implcat qusc de illa speramus, in
ram, et quod esse potui, cssc uolui: nec tamen quoc- illins miscricordia, non in cjus mcrilis. El quia infra
sivi csse quod sum. Elegi in domoDei mei abjeclus annos crat, ct de sua pccunia nihil facere polerat
esse, tnacjisquam liabilare in labernaculispeccalorum (quamvis cnim vidercmus fulgorcm professionis, la-
(Psal. LXXXIII,11). Ab cis quidiligunlseeculum,segre- raeii lubricum liraebamus sctatis); faclum est ut
gavi me : sed eis qui proesuntpopulis, non me cose- ipsuni argcntum quasi puellse scrvaretur, ut cum ad
quavi. Ncc in convivioDominiinei superiorem iocum Iegilinios annos vcnircl, faceret inde quod virginem
Christi dccerel, quando oplime jam facere posset.
elcgi, sed infcriorcm cl abjeclum : ct placuit illi di-
ccre mihi, Asccntie sursum. Usque adeo auiem time- Dunihscccxspeclantur, ccepilille morti propinquare:
bam episcopatura, ul quoniara coeperat esse jam ali- qtii diu tanquam dc suo\ jurans quia ipsius erat, non
lestamentum fecit. Teslnmcntum, inquam, fecit
cujus moraenli inter Dei servos fama mea, in quo filisc,
loco sciebam non esse episcopuin, non illo accede- presbylcr et socius noster, sohiscum raanens, de Ec-
rem. Cavebam hoc, ct agebam quantum poteram, ut clesia vivens, coramunemvitara profitens; leslamen-
iu loco humili salvarer, ne in alto periclitarer. Scd, tum fecit, hscredesinslituit. 0 dolor illius societatis!
ut dixi, dominoservus conlradicere non debet. Veni o fruclus nalus, non de arborc quam planlavit Domi-
ad islam civilalem propler videndum amicum, quem
1 SicMss.et Aquisgranenseconcilium.At editi,Et
putabam me lucrari posse Deo, ut nobiscum esset in quia '
hic2 dispombumessein monnsterio cttmfrulribus.
monasterio; quasi securus, quia locus habebat epi- Mss., in moiuisteriomissu esset. Sic etiamin Aquis-
concilioBinianaeeditionis.An, missa, ibi po-
scopum. Apprehensus, prcsbyter faclus sum, et per granensi
silum omissu? velforteIegendum,iHjnonasJmwmmis-
hunc gradum perveni ad episcopatum. Non attuli ali- sa, ut pro. intelligatur,siita licret,indecensfofe, non monasle-
sed episcopo.Dicitsane de consuetudinesuscipiendl
quid, non veni ad hanc Ecclesiara, nisi cum iis indu- rio,
hospites,quaelunc maximein monasleriisubiquevigebat.
mentis quibus illo tempore vesliebar. Et quia hoc YideHieronymum, Apolog.in Rufin.lib. 5, cap.4
3 MSS., quod videbuturhubcre,lionesteerogando,quasi
1Editi,domuseniscopi.At eolbertinusante oclingenlos consumpsit, etnonconsumpsil.
* SicMss.Editivero,lanquamdc suovivens, .,.,
annosdescriptuslilierUabct,domuscpiscopii. ''~k
1S71 S. AUGUSTINIEPlSCOPI 1572
nus?Sed Ecclesiam scripsit hcercdem?Nolo munera reditatem? Sed plane, si faciat quod ssepe horlatus
ista, non arao amaritudinis fructum. Ego illum Deo sum; unum filium habet, putet Christum allerum;
quoerebam, societalem professus erat, hanc leneret, duos habet, pulet Christum teriium; decem habet,
hanc exhiberet, nihil haberel, teslamenium non face- Chrislum undecimum facial, el stiscipio. Quia ergo
rcl. Ilabebat nliquid?non se noslrnm sociuin quasi feci hoc in quibusdam rebus, jam volunt bonitatem
Dei pauperem fingaret. Magnus indc mihi dolor cst, meam vel commendationem famsemcoein nliud ver-
fralres. Dico Gbarilati vcslroe, propler hunc dolorem tere, ul alio modo me reprehendani, quia oblnlipncs
slatui hoerediiatcra ipsam in Ecclesia non suscipere. devotorum hominum nolo suscipere. Considerent
Filiorpm ipsins sit qnod reliquit, ipsi inde faciant quam mulla susceperim; Quid opus est ea uumerare?
quod yolucrint. Videlur eniin niihi quia si cam snsce- Ecce uiram dico, filii Jiiliani' hsei'editatem suscepi.
pero, in isto faclo, quod mihi dispiicel el quod doleo, Quare? Quia sine filiis d^funclus est.
ejns particeps cro. Hoc volui 11011latcre Charitatem GAPUTIV. — S. Bonifacii hwreditalem qttare non
veslram. Filia ipsius in monastcrio feminarum cst: susceperit. Bonifacii Iioeredilatem suscipere nolui :
filius ipsius iii raonaslerio virorum-cst. Anibos exhoe- non misericordia, sed limore. Naviculariam nolui
rcdavit: illam cum laude, islum ctim clogio, id est, esse Ecclesiam Chrisli. Mulli sunl quidem, qui etiam
cum vituperalione. Commendavil autem Ecc.lesioeut de navibus acquirunt. Tamen una tentatio esset, iret
non accipiant ipsas portiunculas, quoe pertiiienl ad navis, el naufragaret: homines ad lormenta daluri
exhocrcdatos,nisi cum ad icgiiimnmoetalem pervene- eramus, ut de submersione navis secundum consue-
fint. Hoc eis reservat Ecclesia. Deindc litem dimisit tudinem quacreretur, ct torquerentur a judice qui
inler filios suos, in qua laboro. Puclla dicit: Mcuin essent de fluctibus liberati ? Sed non eos daremus.
csl, nostis quia hocclieebnt scmper paler roeus. Puer Nullo pacto enim hocfacere deceret Ecclesiam. Onus
dicit: Crcdatur palri meo, quia moriens menliri non ergo fiscaie persolveret ? Sed unde persolvcrct ? En-
potuit. Et isla conlculio qualc raaliim esl? Sed si Ihecani (a) nobis habere non licet. Non est enira
pueri. isti servi Dei sunt, liiem hanc inler illos cito episcopi scrvare aurum,: et revocare a se mendicantis
finimus. Audio illos ut pntcr, ct forte mclitis quam manuni. Quolidie lam mplli pelunt,tam mnlli geniunt,
paler ipsorum. Yidebo quid sitjuris, sicut Deus vo- tam raulti nos inopes ifiterpellanl; nt plures tristes
lijcrit, curii pancis fratribus fidelibus honoralis, Deo relinquamus, quia quod possimus dare omnibus, non
propilio, dc nuinero veslro, id est, de plebc isla. habcmus. Non habemijs ergo enthecam. Propter
Audio intcr illos causam ; et sicut Dominus donave- nnufragium ergo, hoc vitando feci, non donaudo.
rit, finio. Nemo ibi me laudet, sed nemo etiam vitupcrct. Plane
i. Hwredilatepi cujusquam, exltwredalis ftliis, non quando donavi filio, quod iratus paler moricns abstu-
suscipiiAugustinits.Tamen rogo vos, nemo me repre- lit, bene feci. Laudent qui volunt, parcant qui laudare
Iienclat,quia ejus hseredilatem nolo suscipiat Ecclc- nolunt. Quid plura, frntres mei? Quicumque vult
sia. Primo, quia factura illius dctestor : deinde, quia cxhrcredaio filio haeredem facerc Ecclesiam, quacrat
inslitutum meum est. Mulli Iaudant quod dicturus alterura qui suscipiat, non Auguslinum : inio Deo
sum, sed aliqui et reprehendunt. Utrisque facerc salis propitio neminem invcniat. Quam laudabile factum
valde difficileest. saitcti et veuerandi episcopi Aurelii Garthaginensis,
CAPUT III. — Audistis modo cum Evangelium le- quomodo implevit omnibus qui sciunt, os laudibus
geretur, Cantavimusvobis,el non sallaslis; planximus, Dei? Quidam cum filiosnon haberet, neque speraret,
ct iwn luxislis.Venit Joannes non manducctnsneqttebi- res suas omnes retenlo sibi usufruclu donavit Eccle-
bens, et dicunt, Dwmoniumhabel: venitFilius liominis si;e. Nali sunl illi filii, el reddidit episcopus nec opi-
manducans et bibens, et dicunt, Ecce liomovorax, po- iianti quoeille donaverai. In potestate habebat episco-
lalor vini, el atnicus publicanorum(Malth. xi, 17-19). pus iiQiireddere ; sed jttre fori, non jure poli 2.
Quid ego facio inter ilfos, qui parant me reprehcnde- C. Clericissuis prcncipil, ul si qui habent proprium,
re, et dentes in me ducere, si suscepero hsereditates tito dimiilanl. Clericalum,si cui a sna socielaledisce-
eorum qui filios suos irati exhoeredant?Iterum quid dere placueril, proponitnon auferre. Simulare proposi-
sum faclurus eis quibus canto, et nolunt saltare?qui tum sanclilatis pejtts cst, quam caclerea proposito.
dicuiit, Eccc qnare nemo douat EcclesioeHippoiieiisi Clericalus magis onus quam lionor. Sane eiiam hoc
aliquid : ecce quare non eam faciunl qui moriuniur npveril Charilas yestra dixissc me fratrihus meis, qui
iiaeredem; qtiia episcopus Angusiinus de bouitate sua mecum raaiient, ul qnicumque habet aliquid, aut ven-
(laudando enim niordent, labiis mulcent, dentem fi- dat et ej-ogei, aut donct et comrauiie illud faciat.
guijt) dqiiat tolum, non suscipit. Plane suscipio, pro- Ecclesiara habel, per quam nos Dcus pascit. Et dedi
fiteof me snscipere oblaliones bonas, oblatipnes san- dilalioiicm usque nd Epiphaniam, propter eos qui vel
clas- Si quisautem irascitur in filiurasuura ct raoriens ctini fralrjbus snis noii diviserunl, et dimiserunt quod
exhseredat eum, si viveret, non eum placarem? non habent apud fra|res suos, vel nondum de re sua ali-
ei filium suum reconciliare deberem? Quoniodo ergo quidegerunt, quia exspeclabatur selaslegitima.Faciant
cum filiosuo vo]p ut habeat pacem, cujus appeto hse- inde quod volunt: dum tamen sint pauperes mecum,
1 Al., Juniani.
1Mss., commendavit.Forte melius, referendo ad Ja- s InMSS., nonjure cwli.
nuarium. (a) Enlhecaest gazaarepositormm.
 1573 SERMO CCCLVL Jjjffj
sirnul exspeclanles misericordiam Dei. Si autem no- aliquos haberc aliquid, nisi aliqua neces9itate religio-
|unt, qui forte nolunt: certc l cgosum qui stalueram, nis, non occasione cupidilalis. Quod ergo egero post
siput nosiis, iiullum orclinare clericum, nisi qui nic- Epiphaniam, Charitati vcstrcc in Domini voluntalc
cuin vcllet manere; iit si yellet di.scedei'Ca prpppsilo, nuiiliabo ; ct quomodo Iilem finiero inler duos fralrcs,
recte illi lollerem clericalum, quia desereret sanctcc filios presbyleri J&nuarii, non vobis lacebo. Mulla
societatis prpmissum cceplumque consoriium. Ecce locutus sum, dale vcniamloquaciscnectuli, sed timidse
in cpnspeciu Dei et vestro, muto consilium : qui vo- infirmilali. Ego, sicul videtis,per setalemmodo scnui,
lunt habere aliquid proprium, quibus non sufficit sed pcr infirmilalem corporis olim sum sencx. Ta-
Deus el Ecclesia ejus, maneant ubi. volunt, et ubi nicn si Deo placcl, quod dixi modo, ipse det vires,
possont, non eis aufero clcricatum. Nolo habere hy- non vos desero. Orale pro me, ut quanlum incst ani-
pocrilas. Malum cni:n est, quis nesciat ? raalum est ma in hoc corpoi'e, et qualescumque vircs suppelunt,
cadere a proposito; sed pe;us cst simulare proposi- in verbo Dei serviam vobis.
tuni. Ecce dico, audite : qui societatem communis
viue jam susceplam, quaelaudatur in Actibus Aposto- SERMO CCCLYI* (a).
lorum, deserit, a voto suo cadit, et a professione Dc Vila ei Moribusclericorumsitorum, n (b).
sancla cadit. Observet jtidicem, sed Dcum, non me.
Ego ci non auferq clericalum. Quantum sit pericu- 1. Forma vivendicanobilarum in AclibusAposlolo-
lura, ante octilos ejus posui: faciat quod vult. Novi rum descripta. Charitati vestroe hodic c!o nobis ipsis
cniin quia si aliqucm hoc facientem degradare volue- serrao reddendus cst. Quod cnim nit Aposlolus,
ro, non ci dcerunt palroni, non ci deerunt suffraga- speclaculum(acli suinus miindoel Angclis et hoiniui-
tores, et hic el apud episcopos qui dicant, Quid mali bus (I Cor. iv, 9). Qui nos amnnt, quocruntquod lau-
fccil? Non potest tccum tolerare islam vitam : exlra dcnl in nobis : qui aulcni nos odcruul, dclrahunl
cpiscopium vult manerc, et de proprio vivere, ideone nobis. Nos autem in uiroque medio constiluli, odju-
dcbct perdere clericalum ? Ego scio quantum mali sit vante Domin.oDeo nostro, etvilaui et famam nostram
profiteri sanctum aliquid, nec implere. Vovete,inquit, sic cuslodire dcbcmus, ut noii ertibescant de cletra-
ei redditeDominoDeo vestro(Psat. LXXV, 12): et, Me- ctoribus laudatores. Quomodo autem vivcre velimus,
lius esl nou vovere,qiiam vovereel non reddere (Eccle. quomodo Dco propilio jani vivamus, quamvis de
v, 4). Virgo etsi nunquam fuit in iiionasterio, et vir- Scriptura sancla raulti novcritis, lanjcn ad comme-
go sacra est, illi nubere non licet, quamvis esse in moraiidos vos, ipsa dc libro Actuura Aposlolorum
monasterio non compellitur -. Si autem coepit esse in vobis Icctio recilabitur, ul viclcatisubi dcscripta sit
monasierio, et deseruit, et lamen virgo est; dimidia forma quara desidcramus iinplcrc. Dum ergo recita-
ruit. Sic et clericus duas res professus est, et sancti- lur, vos inteiitissimos volo, ut poslcjus recilationem,
lalera, et clericalum : interius 3 sanctitatem; nam quotl instilui loquar, Deo donaule, intcnlioni veslrx,
clericatum propter populum suum Deus imposuit cer- (Et Lazarus diaconus lcgil : ) • Gum orasscnt, molus
vicibus ipsius, cui magis onus cst quam honor : scd cst locus in quo crant congregali, et irapleti sunt
quis sapiens et intelliget hwc (Psal. cvi, 45)? Ergo oraiics Spiritu sanclo, ct loqncbaiitur verbum Dei
professus cst sanctilatcm, professus est communiter cum fiducia orani volenti'. Mulliludinis autcm cre-
vivendi socielatem; professus est quambonumet quam denliuin crat animn una el cor unum : et nenio eo-
jttcundum, habilare fralresin unum (Psal. cxxxn, 1): rum quoepossidebal, diccbai nliquid suum esse, sed
si ab hoc proposito ceciderit, et exlra manens cleri- cranlillis omnia coimnunia. Et virtiite raagna rcdde-
cus fueril; dimidius el ipse cecidit. Quid ad me ? Non bant Aposloli tcslimoiiiura rcsurreclionis Dornini
cum judico. Si foris servat sanctiialem, dimidius ce- Jcsu : gratiaquc raagiia erat super oraiies illos. Nequc
cidit : si vero inlus habuerit simulationem, lolus ce- enira quisquam egcns erat iiitcr illos. Quotquol enim
cidit. Nolo habeat necessitatern simulandi. Scio possessorcs prccdiorum vel doraorum erant, venden-
quomodo homines ament clericatum : nemini eum tes aflerebant pretia illorum, el ponebant ante pedes
lollonolenli mecum communiler vivere. Habet Deum, Apostolorum. Distribuebnlur atitem unicuique prout
qui mecum manere vult. Si paratus est pasci a Deo cuiqucopus crat i (Act. iv, 51-55). (Cumqtie Lazarus
per Ecclesiam ipsius, non habere aliquid proprium, diaconiis recilassel, cl cpiscopo codicem iradidisset;
sed aut erogare pauperibus, aut in commune mitle- Augustinus episcopus dixit:) Et ego legere volo.
rc, maneat roecum. Qui hoc non vult, habeat liber- Plus enim me delcctat hujtis vcrbi esse lectorem,
latem : sed videat utrum babere possit felicitatis quain verbi mei dispulatorem. « Cum orassent, molus
seterniiatein. 1 Edili, volenticredere.Abest,credere, a manuseriptis.
7. Pollketur sermonemsubsequentem.Sufficianthocc * Emendatusad omnesMss.et Edd. in sermone
nunc inleriin Gharitali vestrse. Quod egero cum fra- denti mododesignatos. praece-
tribus ineis, annuntiabo vobis. Spero cnim bona. Alias,de Diversis50.
(ct)in
Onmes mihi libenter obediunt : nec inventurus sum ribus (b) carthagincnsisynodoaniii52oai.pellatur« de Mo
clericorumsecundus libcr.» In Landericiautem et
1 SicLov.m B., ergo. M. BerleiridiPrivilegio,«Iibride Gradibusecclesiasticis» vo-
2 Mss.,virqo esl, si nitnquamfuilin monaslerio,non canlur iidcmistiscrnioncs,putatpiodhic Augusliiius cleri-
compellilur. fi uulentcwpUesse, elc. coriiiiisingulosgraduspercurral,et n.9 dii-at,«Sicenimad
3 Mss.,interim. eos gradaliiuascendercvolui.»
1878 S. AUGUSTLNIEPISCOPl 457«
est locus in quo efant congregati, ct impleti sunt Scriptum estenim, et hoc Apostolus loquituF, Qui
omnes Spiritu sancto, et loquebantur verburn Dci autem sttis, et maxime domestieis,non providet, fidem
cuin fiducia omni volenli. Multitudinisautem creden- denegat, et est infideli deterior (I Tim. v, 8). Adhuc
tium erat anima una et cor uraim : etnemo eorum autem mancipia sunt ei similiter cum fratre commu-
quac possidebat, dieebat aliquid suum esse, sed erant nia, nondum divisa. Disponit ea manumittere; non
illis omnia communia. Et virtule magna reddebant potest aiiiequam dividantur. Quid enim ad quem per-
Apostoli testinioniiim resurrectionis Domini Jesu : tineaf, adbuc ignorat. Ad ipsum sane, quiamajor est,
gratiaque magna erat super omnes illos. Neque enim perlinet divisio; et ad fratrem ejus electio. Et ipse
quisquam egens eratintcr illos. Quotquot enim pos- frater ejusDeo servit.lsubdiaconus est cum sancto
sessores proediorum vel domorum erant, vendentcs fralremeoetcoepiscopo Severo inEcclesiaMilevilana.
afferebaut pretia eorum , et ponebant anle pedes Hoc agitur, hoc sine dilatione peragendum est, utilli
Apostolorum. Dislribuebalur autern unicuique prout servuli dividanlur, manumitlantur, et sic det Eccle-
cuique opus erat. » (Cumque episcopus legisset, sia>,ut corum excipiat alimentum. Nepos autem meus
dixit:) ex quo conversus est, etmecum esse ccepit, impedie-
2. Unde Auguslinovisum est de suorum clericorum baltir et ipse aliquid de agellulis suis agere invila
vita apud plcbemagere. Audislis quid vclimus : orale usufructuaria matre sua l, quce hoc anno defuncta
nt possinius. Conligit autem quscdam nccessitas, ut est. Inter ipsum et sorores ejusa sunt qusedam in
hsecdiligeniiusagerem : quoniam, sicul jam noslis, Christi adjulorio cito finienda : ut et ipse faciat quod
prcsbyler in noslra societale constitutus, quali socie- servum Dei decet, quod ipsa professio, et ista exigit
lati pcrhibct leslimonium leclio, quam modo, cum leclio.
recilaremus, audistis, moriens testamentum fecit, i. Faustinus diaconus. DiaconusFaustinus, sicut
quia hahuit unde facerct. Erat quod diceret suurn, pene oinnes nostis, hic de militia saeculiad monasle-
cum inea societate viveret, ubi liemini licebat dicere rium conversusest: hic baplizalus, inde diaconus or-
aliquid suum, sed essent iilis omnia communia. Si dinatus. Scd quia exiguum est quod videtur possidere,
quis dilector et Iaudator noster apud delractorem no- sicut jurisperiti loquunlur , jure, non corpore (a) re-
strum prsedicaret istam societatem, et diceret, Cum liquerat illud, et ab ejus fratribus tenebatur. Nun-
Cpiscopo Atigustino sic vivimt omnes cohabilatores qtiain inde cogitavil ex quo conversus esl, nec ipse
ejus, quomodo scriplum esl in Actibus Apostolorum : aliquid quscsivila fralribus suis, nec ab illoestaliquid
continuo ille delraclor caput movens,dentem promo- quscsitum. Modoquia vetilum esl ad hunc articulum
vens, diceret, Ita vere sic ibi vivitur, quomodo tu temporis, cura consiiiomeo divisit ipsam rem : el di-
dicis? Quare mentiris ? Quare falsa laude honoras in • midiam donavit fralribus suis, dimidiam Ecclesiaa
dignos ? Nonne ibi modo in eornm societate posllus pauperi in loco eodera constitutie.
presbyter lestamentum fecit, elquod habuitquoraodo 5. Severusdktconuscwcus.DiaconusSeverus sub qua
voluit disposuit, etreliquit? Ccrle oninia ibi sunt Dei disciplina et flagello sit, nostis: lumen lamen non
cominunia ? ccrte nerao dicit nliquid suum ? Sub liis perdidit nicntis. Unain domum hic emerat propter
verbis quid ogeret laudator meus ? Nonne os ejus malrem et sororem suam, quas de sua palria huc
quasi plumbo oppilarcl illc detractor? Nonnc illum desiderabat adducere.Emerat autemnon sua pecunia,
laudasse pcenilerel? Noraie reverenlin perfusus et il- quam nonhabebat; sed ex collalione religiosorum
lius sermone confusus, vcl nobis vel lestatori illi nna- viroriim, quos rnihi quocrenii etiain noininans indica-
lediceret ? Hsccfuit ncccssitas, ut ad istam diligen- vit. Dc ipsa 3 non possum dicerc quid fecerit, aul quid
linin venireiiius. disponat, nisi quia loium et ipse in mea posuil vo-
5. Clerici oinnes Atiguslini in proposilo paupertatis Iuntale, ut quidquid ipse vellem, hoc inde flcret. Sed
constcmtesinvenli. Vcilcnsdiaconus, Palricius sub- habel quasdam causasciimniatre sua, quarum causa-
diacomts. Nuniio crgo vobis.unde gaudealis. Onines rum me judiceni posuit; utcum illa? causae fuerint
fratres ct clcricos meos, qui mccum hahitant, pre- lerminalse, fiat de ipsa domo quod cgo voluero. Quid
sliyteros.diaconos.suhdiaconos, el Patricium nepotem aulem velle potero Deo regenle, nisi quod justitiaju-
ineiim, talcs inveni, qualesdesideravi. Sed qui dosua bet, el pielas poslulal? Habet etiam in patria sua
qualicumquc pauperlale, quod slatuerant, noiidum aliquos agellos : disponit eos sic dislribuere, ut
fecerunl, hiduo sunt, Valens diaconus, etpaulo anle ctiam illic in illo loco posiloe pauperi largiatur Ec-
dictus nepos meus subdiaconus ; sed inalris vita im- clcsioe.
pcdiebat, quia inde vivebat. Exspeclabatur in illo 6. Hipponensis diaconus. Diaconus Hipponensis
etiam legilimae cetatis accessus , ut quod facerct, hoino pauper est, quid alicui conferat, non habet: ta-
firniissime faceret. Nondum auiem fecit, quia ipsos men de laboribus suis anlequara esset clericus eme-
agellos habei cum suo fratre communes, et sub in- rat aliquos servulos, hodie illos in conspeclu veslro
diviso eos possident. Si autem tlivisi fuerint, eos manumissurus esl episcopalibusCestis.
cupit -l Ecclesiseconferre, ul inde alantur qui sunt in 1 Mss., usufructuariomalrissuw; omissavoce,invila.
proposito sanctilatis, quousque in hac viia degunt. 2 SicMss.et Aquisgranenseconcilium.At editi, et soro-
1 Mss.,Sic autem cupU eos; omisso,divisi fuerinl. Et rem ejus.
pauloinfra,loco,Adhucmttemmancipiasunt; habent,nwc 3 Mss.,De ipso.
autemmancipiasunt. (a) Forte,corpore,nonjttre. • •
1S77 SERMOCCCLVi. . 1578
7. Eraclius diaconus.Diaconus Eraclius ante ve- 9. De presbyteris.Restant prcsbyteri. Sic cnim ad
slros oculos versalur, opera ejus lucent coram oculis eos gradalim ascendere volui. Cito dixerim, pauperes
veslris. De opere ejus et expensa pecunia memoriam Dei sunt. Nibil ad domum societalis nostrse altule-
sancti Manyris habemus (a). De pecunia sua cmit runt, nisi ipsara, qua nihil charius est, charitatera.
etiam possessionem ex consilio meo : nam ipsam Verumlameii quoniam scio natos fuisse rumores de
pecuniamvolebal per manusmeas crogari, sicut niilii divitiisipsorum : non a rae ad aliquid compeilendi,
placeret. Ego si pecunioeavidus essem,autnecessita- sed vobis meo sermonc purgandi sunl.
tes meas ipsas, quas pro pauperibus habeo, in hac 10. Leporius prcsbyter.Vobis dico, qui forte nesci-
causa plus curarem, pecuniaraacciperem. Quare, di- tis; nairi vestrum plurimi sciunt : presbylerum Le-
cit aliquis? Quia possessio illa quoeab illo empla et porium , quamvis socculinalalibus clarum , et apud
Ecclesioedonata esl, adhuc nihil proeslatEcclesiae.Mi- suos honestissimoloco natum , taraen jam Deo ser-
nuseiiimhabebatad pretiuiii, elquia mutuatus fueral, vieiitem,cunctis qucohabebatrelictis, inopemsuscepi;
hoc de ejus adhuc fructibusreddit. Homo sum senex, non quia nihil habuit, sed quia jam feceral quod le-
quanlus mihi de illa possessionepolest fructus acce- ctio isla persuadct. Hic non feeit, sed nos scimus
dere?Numquidpromittomihilot annos esse victurum, et ubi fccit. Unitas Christi et Ecclcsioeuna est'.
donec suum pretium illa pcrsolvat? Quod ergo vix Ubicumque fccit opus bonum, pertinct cl ad nos, si
diu partibus reddit, de proximo haberem totum, si congaudeainus2. Hortus est unus ubi nostis, ibi mo-
accipere voluissem. Non feci, aliud attendi. Fateor nasierium suis consiituit, quia cl ipsi Deo serviunt.
enimvobis,elipsa suspecta mihi adhucoelas ejus fuit, Ille hortus ad Ecclesiamnon pertinet, nec ad ipsum.
et verehar ne forte, ut sunt homines, matri ejus hoc Et adquem, dixerit aliquis? Ad illud quod ibi cst
displiceret; et diceret inductum a me fuisse adole- monasterium. Sed quod verum est, usque ad hoc
scentem, ut bona ejus palerna consumerem, ct eum tempus curam pro illis ita gerebat, ul sumpticulos,
egenlem relinquerem. ldeo volui ejus pecuniam in quibus sustenlaiitur, apud se haberet, et eis ipse, ut
illa possessione servari; ut si aliquid, quod Deus videbatur, impenderet. Sed ne propter hoc daretur
avertat, aliter quam volumus evenisset, reddcretur locushorainibus, suspicionessuas i-odenlibus, et ven-
villa' ne culparetur episcopi fama. Scio cnim quan- trem non implentibus , hoc placuit et mihi et ipst,
tum vobis sil fama mea necessaria : nam mihi suf- ut sic se illi transigant, quasi isle jam de sceculo
ficit conscientia mea. Emit etiam spntiuin ab isla exicrit. Numquidenim cum obierit ipse, illis dispen-
postea ecclesia * notumvobis, et suapecunia oedifica- salurus est aliquid ? Meliusesl utvidcat illos ibi bene
vit domum. Et hoc noslis. Anle paucos dies prius- conversnnlcs, et regenle Deoin disciplina Christi sic
quam sermonem de hac re haberem vobiscum,eam vivcntes, ut de iflislantummodo gaudeat, non eorum
donavilEcclesioe.Exspeclabat enim ut eam perfice- necessilalihus occupelur. Pecuniam non habet, quam
ret, et perfeclam donaret. Fabricandi autem domum suam dicere possit : habebat xenodochium sedifican-
necessitas illi nulla erat, nisi quia cogitavit malrem dum, quod modovidctis sedificaturn.Ego illi injunxi,
suam huc esse venturam. Si autem venisset, in re ego jussi. Obtcmpcravit mihi libentissime, et sicut
filii sui habilarct: modo si venerit, in opere filii sui videtis, operatus est : quomodo meo jussu eliam
habifabii. Testimoniumei perhibeo, pauper reman- basilicam ad octo Marlyres fabricavit, de his quae
sit : scd in charilalis possessione 3 permansit. Aliqui per vos Deus donavit. Ccepit enim de pecunia quce
servuli ei reliqui fuerant, jam quidem in monasterio data erat Ecclesioepropter xenodochiuni, el cura cce-
viventes, quos tamen Geslis ecclesiasticis manurais- pisset aidificarc, ut sunt religiosi dcsideranles opera
surus cst hodie. Nemo ergo dicai, Dives est: nemo sua in ccclo scribi, adjuverunt prout quisque voluit,
exislimet, nemo male loquatur, nemo se ipsum vel el fabricavit. Opusante oculoshabemus : omnishomo
animamsuam suis dentibus laniet. Pecuniam nullam quid factum sit videt. De pecunia , quia non habet,
habel servatam : ulinam quam debet restituat. mHii crcdant, dcntcm compescant, nou frangant.
8. Subdiaconi.Caeteri,id est, subdiaconi,pauperes Emerat de ipsa pccunia xenodochiiquamdamdomum
sunl, Deopropitio,misericordiamDeiexspectant.Unde in Carraria, quam sibi existiraabat propter lapides
ipsi faciant non haheijt : nullas habentes facultates, profuturam ; sed lapides ejus domus fabricoencces-
finieruntmundi cupiditates.Yivuntnobiscuminsocie- sarii non fuerunt, quoniam aliunde provisi sunt.
lale communi: nemoeos distinguit ab illis qui aliquid Doraus ergo ipsa sic remansit, pensionem proestat;
attulerunt. Charitatis unitas prseponenda est terrense sedEcclcsioc, non presbytero. Nerao amplius dicat :
comrnodohacreditatis. In domum presbylcri, ante domum presbyleri, ad
1 SicMss.et Aquisgranense domum presbyieri. Ecce ubi est domus presbyteri:
concilium.Atediti, redde-
retur illa. ubi est doraus mea, ibi cst domus presbyteri : alibi
%Mss.,ab isla postcraecclesiw. non habet domum; sed ubicumque3 habet Deum.
3 SicMss.et Aquisgranense concilium.AtUlini.,profes-
sione.Lov.,promissione. 11. Lis inler Januarii filios,spontefinita. Quid am-
(a) Stephanilortecollocandis reliquiis, quse r,onmulto ' Mss.,Unitaschrisli est, Ecclesiauna est.
anle annum42oin Alficamallatse sunt, aedificatam.sic
sermopaulopostEpiphaniam babitus, ad initiumanni423 a lla inMss.et in conciliocarthaginensi.in editisautem
pertinebit.Eracliumporro,de quobicloquitur,factumpo. et 3in Aquisgranensi eoncilio,v.tsibicongmtdcamus.
stea presbylerumAugusliuus suurnin episcopalusuccesso- Edili, nisi ubicumque.Longe vei-iusMss., sed ubi-
rem designavitanno426,die 26 seplembris,ex epist. 213, cumque.
SANCT.AtJGtJST.V. (Cinquante.)
 1579 - S. AUGUSTINIEPISCOPI '-- iS80
. plius quseritis?Nisi quia me illud memini eliam pro- muni accipio et mihi ipsi, cum sciam commune me
misisse, ut ad vos perferrem quid egisseminter duos, habere velle quidquid habeo. Nolo lalia olTeratSan-
fratrem videlicet et sororem, filiosJanuarii presby- ctilas veslra , quibus ego solus quasi decentiusutar ;
teri, quia orta inler illos fuerat conlroversia pecu- offerat mihi, verbi gratia, byrrhum pretiosura : forte
niaria : sed tamen sicut inler fralres, salva, Deo decet episcopum,-quamvis non deceat Aiigustimim,
propitio, charitate. Promiserara ergo audire, ut inter id est, hominem paupcrem , de pauperibus natum.
illos quidquid esset, judicando finirem. Paraveram Mododicfuri sunt homines quia inveni pretiosas ve-
me judicem : sed antequam judicarem, ipsi unde sies , quas non potuisscmhabere vel in domo palris
judicalurus fueram, finierunt. Non inveni unde ju- mei, vel in illa soeculariprofessionemea. Non decet:
dicarem, sed unde lcciarer. Acquieverunt omnino talem debeo habere, qualem possum, si non habue-
concordiler voluntati meseet consiliomeo , ut pares rit, fratri meo dare. Qualem polesl hnbere presby-
essent in pecunia, quam reliquit pater eorum, Ec- ter, qualem polest habere decenter diaconuset sub-
clesia renuntianle. diaconus, talem volo accipere : quia in commune ac-
12. Obirectatorumcalumniw sine rixa refellendw. cipio. Si quis meliorem dederil, veudo : quod et
Post sermonem meum locuturi sunt homines; sed facefe soleo ; ut quando non polest vestis esse com-
et quodlibet homines loquantur , qualicumque aura muriis, prelium vestis possit esse commune. Vendo,
flante, perducetur inde aliquid ad aures meas. El si etefogo pauperibus. Si hoc eum delectat, ulego ha-
fuerit tale, utsititerum necessenos purgare, respon- beafn ; talem det, unde noh erubescam. Fateor enim
debo delractoribus , respondebo maledicis, respon- vobis, de pfeiiosa veste erubesco : quia non decel
debo incredulis, non nobis credentibus proepositis hanc professiOnem, hanc admonilioiiem, non decet
suis ', ut potero, respondebo quod Dominus dederit: hoccmenibra, non decet hos canos. Eliam illud dico :
interim modo non est necesse, quia nihil forte di- si forie in rioslra domo vel in nostra societate ccger
cluri simt. Qui nosamant, libere gaudebunt : qui estaliquis, Velpost aegriludihem,ut necesse sit eum
nos oderunt, tacite dolebunt. Tamen si linguas exer- ante liOrampfandii feficere; non prohibeo religiosos
cuerint, audient, Deo propitio, vobiscum responsio- vel religiosas miltere eis quod eis Videlur ut mit-
nem meam, non litem meam. Non enim homines tarit : prandiuiri tamen et coeuam extra nemo ha-
nominaturus sum et dicturus , Ille hoc dixit, iste sic bebit.
detraxit; cum fortasse etiam ad me falsa, quia et hoc 14 ClericorUm albo expungendttmstaltiit,qttipauper-
potest fieri, pcrferantur. Verumtamen qusecumque tatis proposiiumviolaverit. Ecce dico , audistis, au-
perlata fuerint, si oportere videbitur, loquar inde diunt: Qui habere voluerit proprium et de proprio
Charitati vestrse. Ante oculos vestros volo sit vita vivcre, et coiitia istii pfceceplanoslra facere; parum
noslra. Scio quia quserentes licentiam male faciendi, 6st Ut dlcam , non mecum manebit : sed et clericus
quoertintsibi exempla male vivenlium, et multosin- non erlt. Dixefam enim , el scio me dixisse, quod si
famant, ut sociosinvenisse videanlur. Ideo quod no- nolient suscipere socialemvilam nostram , non illis
strum est, fecimus : plus quid faciamus, non habe- lollerem clericatum; sed seorsum manerent, seor-
mus. Anle oculos veslros suraus. Nullius aliquid de- sum viverent, quomodo nosscnt Dco viverent. Et
sideramus, nisi bona opera vestra. taireri ante ocuios posui, quanlum nialum sil a pro-
15. In communcmusum cedere vult, quw clericis posito cadefe.Maluienini habere vel claudos', quam
suis offeruntura fidelibus. Auguslinimodeslia. Et vos plaiigere riiortuos. Qui enim hypocrita est, mortuus
exhorlor, fratres mei, si aliquid vultis clericis dare, est. QuOniodoergo quicumque voluissetexlra ma-
sciatis quia non debetis quasi vitia eorum fovere nere et de suo vivere , non ei lollercm clericatum:
contra me, Omnibus offerte quod vuliis , offerte de ila modo qtiia placoit illis, Deopropilio, socialishoec
voluntate vcstra. Quod commune erit, distribuetur Vita, qUisquiscum hypocrisivixerit, quisquisinven-
unicuique sicul cuique opus erit. Gazophylaciumat- lus fuefil habens proprium, non illi permitto ut inde
tendile, et omnes habebimus. Valdeme delectat, si faciat tesiamentum, scd delebo eum de tabula cleri-
ipsum fuerit proesepenoslrum, ut nOssimus jtimcnta corum. Iiuerpellet contra me mille concilia , naviget
Dei, vos ager Dei. Nemodel byrrhum, vel lineani cbiitra riie quo volUerit, sit cerle ubi potuerit : adju-
lunicam, seu aliquid , nisi in commune* : de com- vabit me Deus, ut ubi ego episcopussum, ille clcri-
cus esse noh possil. Audistis, audierunt. Sed spero
1 sicMss.Atedili,nonvobiscredenlibus presbyterissuii. in Deum hostrum et misericordiam cjus, quia sicut
5 codicesmanuscripti,Nemodet byrrhum, linectmtuni-
cam,nisiincommune;omisso, vel,et, seualiquid.Pyrrhutn dispositionemmeam istam hilariter acceperunt, sic
hiclegi volebatEfasmus,piieumrubrumepiScopo usitaliina eam pure fidelilerqueservnbunl.
interpretalusin eensuraad Reg.Aug.,tom.1. sed verius
omninolibri edili et manuscriptihabent,byrrhum.Quod 15, PresbylerBamabas. Dixialiquid suum non ba-
indumentiunnounullisclericale est aut episcopale,aliis bere presbyleros cohabitatores meos , inter quos est
verocommunius quoddamusuqueetiamapudpro&nosvul- et
gare. Auguslinussupra, in sermone 161, cap. 10, n. 10, prcsbyter Barnabas. Sed de illo audivi (juaedam
de lemina ad aniasiumsuuin : « llla dixerit, solo habeas fuisse jaclata, anle omnia quod emit viliam a dileclo
« talem byrrhum,non habet.» Messianus in Ca?sariivit»,
n. 9, ipsequeCae»arius in suoTestamenti aniicularisbyrrhi et bonorabili filio meo Eleusino. Hoc falsuin cst •
sui memiiiit.Byrrhusalbusdicuis eliam est, quo indue-
banturrecensbaptizati,apudGregorium papam,Ub.7, ind. 1 Editi,ctidosvelelaudos.Vox,cOcos,abest a manu-
2, epist.5. scriptis.
 1381 SERMOCCCLYII. 1582
moijaslerio donavit ille, non vendidit. Ego sum testis. SERMO CCCLVII*' (a).
Quid amplitts quaeratis, ignoro. Ego sura teslis: De laude pacis.
donavi.t illc, non vendidit. Sed dum non credilur ApudCarthaginera habilus,instantecollationecum "
donare potuisse, creditus est vendidisse. Beattts anno411,circiter1Sdiemmaii. • 'Donalistis,
homo, qpi tam bonum opus fecil, ut non crgderelur. 1. Pacis laus. Tempus est exhortari Charilatem
Tamen vel modo credite, et detraclores audire liben-
vestram, pro viribus quas Dominusdonat, ad pacemr
ter desinitc. Jam dixi, ego sum testis. Dictum est et
de illo (a) quod anno praeposilurccsuoeper industriam amandam, pro pace Dominura deprecandum. Sit
dilecta nostra et amica, cum qua sit castum
debila feceril, ut dum volo ego reddi debita, darem ergo pax
cubile cor nostrum; cum qua sit fida requies et non
illi licenliam l poscendi fundum Viclorianensem :
amarum consortium, cum qua sit dulcis complexus
tonquam dixissel mihi, Ut reddam debila niea , da
mihi in decem annos fundum Viclorianensem.. Et etinseparabilisamicitia. Pacem laudaredifficiliusest,
habere. Si enim eam laudare volumiis, vires
hocfalsum est. Sed fuit unde rumor nasceretur, fe- quam
cit debila reddenda. A nobis reddita sunt partim, optamus, sensus quaerimus,verba libramus : sj autem
habere volumus, sine aliquo labore habemus et pos-
unde potuerunt. Remansit aliquid quod non debeba-
sidemus. Laudandi sunt qui ainant pacem : qui au-
|Mrs, eliam monaslerio illi quod per ipsum Deus
tem oderunt, melius interim docendo ac tacendo pa-
i.nslituit. Cum crgo remansisset, ccepiratisquaerere
unde debitum redderemus. Ad conductionem ipsius candi, quam viluperando provocandi. Verus pacis
fundi nullus accessit, nisi quadraginta solidorum of- amator inimicorum ejus amator est. Quemadmodum
enim, si lucem islam amares, ccecis npri jraseereris ,
ferenspensionera. Sed vidimusfundum amplius posse sed eos
dare, ut celerius redderelur debitum ; et connnisi doleres; quale enim bonum lu caperes, nos-
fidei ejus, ut de ipsa conductionelucra non require- ses, el ideo quanto bono illi fraudarentur conspiciens,
rent fratres; sed quidquid darel fundus, de ipsis misericordia tibi digni viderentur; et si opes hahe-
fructibus imputarent ad debilum. Fide agitur. Para- res, si artem, si medicamenlum, potius ad eos sa-
nandos curreres, quam damnandos : ita si pacis ama-
tus est presbyter utalium conslituam, qui de frucli-
tor es, quisquis es, miserere eum qui non amat quod
bus fratribus reddat 3. Ex numero veslro sit aliquis,
cui haeccommittam; ex numero ipsorum qui ad nos amas, qui uon habet quod habes. Talis quippe est
res quam diligis, ut non invideas compossessori luo.
talia pertulerunt. Sunt enim in vobis homines reli-
Habel leciim pacem, et libi non angustat posses-
giosi, qui ctira rumorem falso reprehensum esse
sionem. Quidquid terrenum amas, djfflcile est ut ba-
doluerunt, et tamen crediderunt faclum. Ex ips's benli non invideas. Deinde si forle ascendit in ani-
ergo aliquis veniat ad nos, suscipiat possessioncm, mum
omncs fructus preliis suis fideliter vendat, ut reddi tuum, terram, quam possides, conimunicare
debelur et hodie recedit cum amico, ut laudetur benevolenlia tua, pt etiam in
possit facilius quod , indje
cura presbyteri. Locus etiam ipse, ubi monaslerium istis temporalihus rebus charitas prsedicelur : si ergo
constitutumesl a memoralo honorabili filiomeo Eleu- velis possessionem tuam lerrenam, velut praediiirrj,
'velut domum, vel quodlibet hujiismodi, communL-
sino, ipsi prcsbytero Barnabaedonatus est antcquam care cum
ordinaretur presbyler; in ipso loco mooasterinm in- amico; communicas cum uno, etadmittjs
slituit. Sed tamen quia nomine ipsius donalus ercjt eum ad societatem, et gaudes cum illo. Cogitas ad-
mittere lertium fortassis, ct quarlum : jam attendis
locus, mulavit inslrumcnta, ut nomine monasterii
quantos capiat, quaritos ferat, vel doraus ad inhabir
possideatur. De fundo Victorianp.nsi, egorogo, ego vel ager ad pascendum ; et dicis, Jam
ut si est, fide agat, tandura, quiiir
hortor, ego peto, quis religiosus tum non capit, sextus habitare non potest nobiscum,
et exhibeat Ecclesi.e islam operam, ut cito debitum
reddam. Quod si nemo de laicis fucrit invenlus, ego septimum quando pascit tantilla possessio? Excludit
* alium, iste illuc non accedel. Quid vultis ergo cccteros,non tu, sedangustia. Ama pacem, habe
praepono
posside pacem, cape ad te qunntos potes ad
amplius? Nemo laceret servos Dei : quia non expe- pacem,
dit laceranlibus. Seryis Dei quidem merces falsis de- possidendam pacem : lanto latior erit, quanto a plu-?
ribus possidebitur. Domus terrenacohabilaiores mul-?
tractionibus crescit: sed crescit etiam pcena detra-
tos non capit: possessio pacis pum niullis habitalori-
hentibus. Non sine causa diclum esl, Gaudeleet ex-
dicenles : bus crescit.
sttllate, quando delrahunt de vobis, falsq quia 2. Pacem hoc est hubere, quod amure. Quara bo-
mercesvestra magna esl in cwlis (Malth. y, 11, 12). rium
est amare! Hoc enim est habere, Qujs aulern
Nolumus cum detrimento vestro magnam habere nolit crescere
mercedem. Minusibi habeamus, et tamen vobisciim quod amat?Si pancos lecum vis esset
' in pace, parva tibierit pax.Si vis crecere islam
ibi regnemus. pos-
sessionem, adde possessorem. Nam illud quod dixi,
1 Mss,carent voce, ticentiam.Hacforte omissa, loco, fratres, Ronum cst amare pacem, et ipsijm amare eS{
poscendi, legendumerat, poscenti,vel, pro amtisdecem'. habere, quanli constat? qua voce laudotur, quo corde>
1 lu Colbertino codicescriptuma prima manu fuerat,
dabatur. cogiletur: Hoc est habere, quod amare? Considerai
' Editi,debUumreddat. AtMss.non habent, debitum. csetera, quorum homines cupidilate conflagrant.Yidc
» Editi,protwno. MeUusMss.,pratpono. * Emendalusad cl. v. et
(a)Forte, aictwmest et de iilo, scilicetBarnabapresby- ad Sirm.
tero. (a)Alias inter Sirmondianos3S.
 1583 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1884
aliumlmare fundos, argenlum, aurura, filios nume- 4. Mansueludohwrelicisexhibendalitigantibusetcon-
rosos, preliosas et ornatas domos, amoenissima et viciantibus.Nonjuryiis, sed magisapud Deum precibus
pretiosissima prcedia.Amat hoc ? Amat. Numquidjam, agcndum est conlra hwreticos. Proinde, charissimi,
qui amat, habet ? Potest fieri ul horum omnium ama- exhortor Charitatemvestram, ut exhibeatis illis chri-
tor inanis sil. Quando non habet amat, cupiditate ar- slianam et catholicam mansuetudinem. Nunc curan-
det ut habeat : cum autem habere cceperit, timore dis instalur. In fervore sunt oculi sanctoruml,
crucialur ne perdat. Amat bonorem, amat potesta- caute curandi, leniterque tractaiidi sunl. Nemo susci-
lem. Quanti homines potestalibus accipiendis privali piat cura aliquo litem, nemo velil nunc vel ipsam
suspirant? et plerumque ante illos occupat ultimus dies, suam fidem altercando defendere, ne de lite scin-
quam perveniant ad id quod amant. Quanti ergo con- tilla nascalur, ne quoerentibus occasionem occasio
stat, quod cum amaveris, habebis ? Non pretio quoe- prsebeatur. Prorsus convicium audis, tolera, dissi-
risquod amas; non ambulas ad palronum, per quem mula, proeteri. Memento curandum. Videte quam
pervenias. Ecce ubi slas, amapacem, et tecura est blandi sunt medici eis quos eliam mordaciler curant.
quod amas. Res isla cordis est: nec sic cum amicis Audiunt convicium, proebent medicamenturn, nec
communicas pacem, quomodo panem. Panem quippe reddunt convicium convicio. Verbum sit verbo : ut
si communicare velis, quanto plures sunt quibus unus sit curandus, alter curat: non duo litigantes.
'
frangitur, tanto minus fit unde datur. Pax aulem illi Fertotc, obsecro, fratres mei. Sed non fero, inquit,
pani similis est, qui in manibus discipulorum Domipi quia blasphemat Ecclesiam. Hoc te rogat Ecclesia,
frangendo et dando crescebat. tit feras, quia blasphematur Ecclesia. Detrahit, in-
3. Schismalici ad pacem pacifice revocandi. Dona- quit, episcopo meo; crimen dicit in episcopum
tistarum animus ab uniiate alienus. Habele igilur pa- meum, et taceo ? Crimen dicat, el tace; non agno-
cem, fralres. Si vultisad illam trahere cceteros, primi scendo, sed ferendo. Hoc proestas episcopo tuo, si
illam habete, primi illara tenetc. In vobis ferveat proillo tempore non miscearis. Intellige tempus, ha-
quod habetis, ut alios accendat. Odil pacem hsereti- beto consilium. Deum tuum quanti blasphemant ? Tu
cus, et lucem lippus. Numquid ideo mala lux, quia audis, el ille non audit? tu nosti, et ille non novit?
lippus non polesteam tolerarc? Odit lucem lippus : Et lamen facil oriri solemsuper bonoset malos, et pluit
sed tamen propter lucem creatus est oculus. Datur super justos et injustos (Malth. v, 45). Ostendit pa-
ilaque opera ab eis qui amant pacem, et volunt se- tientiam, diflerl potenliam. Sic et tu agnosce tempus,
cum possideri quod amant, ut possessore addito cre- noli provocare tumenles ocufos ad turbandos se ipsos.
scat possessio. Dent ergo operam curari oculos lip- Amator pacis es ? Sit libi in corde bene cum dilecta
porum, qualibet ope, quolibet conatu. Nolens cura- tua. Et quid agam?Habes quod agas. Tolle jurgia,
lur, non vult dum curalur : sed dum luccm viderit, convertere ad preces. Noli conviciis repellere con-
deleclabitur. Pula quia succenset; noliinstando de- viciantem, sed ora pro eo. Loqui vis illi conlra illum :
fatigari. Amator pacis, attende, et delectare tu prior loquere Deo pro illo. Non tibi dico quod taceas : sed
pulchritudine dilectoetuse, et inardesce ad trahendum elige magis ubi loquaris, apud quem tacitus loqueris,
alterum. Videat quod vides, amet quod amas, teneat labiis clausis, corde clamante. Ubi non te videt, ibi
quod tenes. Alloquitur te dilecta lua, quam diligis : esto bonus pro illo. Illi autem pacem non amanli, ct
loquitur tibi, Ama me, et continuo habes me. Ad- liligare volenli, responde pacificus : Quidquid vis di-
duc tecum quos potes ad amandum me; casla ero, et cas, quantumlibet oderis, ul placueril delesteris, fra-
integra permanebo. Adduc quos poles, inveniant, ter meus es. Quid agis, ut non sis fraler meus ? Proi'-
teneant, perfruanlur. Si lucem istam non corrumpant sus bontts, maluSjVolens, nolens, fraler meus es. Et
mulli videnles ; me corrurapunt multi amantes ? Sed ille : Unde sum fraler luus, hostis, inimice (a)'i Sic
uolunt venire, quia non habent unde me possint vi- quomodo ista dicis, frater meus cs. Mirum videtur :
dere. Nolunt venire, quia splendor pacis revei'berat odit, detestatur, el frater esl? llli cnim vis credarn
lippiludinem dissensionis. Yide miserandara vocem nescienli quidloquatur?cujus opto saniiatem, ut lu-
lipporum. Nunlialur illis, Visum est ut pacem ha- cem videal, et Ifatrem agnoscat. Illi ergovis credam,
beant Chrisliani. Tali nuntio illi acceplo, aiunl intcr quia non sum fralcr ipsius, quia deteslatur, quiaodit,
se, Voenobis. Quare ? Unitas venit. Quid est? quce et non potius ipsi luci? Audiamus quid dieat ipsa
vox, Voenobis, unitas venit? Quanto justius dicere- lux. Prophetara lege : Audite, qtti pavetis,verbumDo-
tis, Vsenobis, dissensio venii?Absilhoc, utvenialdis- mini. Spiritus sanctus loquitur per Isaiam prophetam :
sensio: haectenebrsesunt videnlium. Nam venit unitas, Audite, qui pavelis, verbum Domini. Dicile, Fralres
gaudendum est, fralres. Quid expavisli?Unilasvenit,
dictum est.Num dictumest,Feravenil, ignisvenit?Uni- 1 Forle, sauciorum.
las venit, luxvenit. Si velit veridice respondere, dicet men (a) Kolebantvidelicetse fratresdici Donatistse,et ta-
fratres a nostris dicebanlur. optatus, lib. 1 adver-
vobis : Non expavi, quia fera venit: non enim limidus sus Parmenianum,» Kolunt,» inquit, « se dici ffatres
« noslros. Sunt sine dubiotfalres, quamvisnon boni; »
sum : sed expavi, quia lux venit; lippus enim sum. etlib. 4, «Kon enim potestis non esse fratres, quos iis-
Danda igitur opera curandi. Communicandum est «dem sacramentorum visceribusunamalerEcdesiagenuit,
cum illis, quod communicatione non fit angustum, Quoin « quos eodemmodo adoptivosfiliosDeuspater excepit. »
genere pltira etiaui Augustinus,cum agit contra
proviribus, quanlum valemus, quanlum clonat Peus. Donatislas, Suui,
1585 SERMOCCCLYIH. 1586
nostriestis,eis qui vos oderunt, et qui vos detestanlur. Fac ut habcas quod libi reddatur. Nec hoc tibi reddi-
Quid est? Radiavit lux, ostendit fraternitatem : ct tur 1,quod posueris. Feneralorem te vult Dominus,
adhuc dicit lippus, Claude fenestram. Prsebe oculos sed suum, non proximi tui.
luos luci : agnosce fratrem in tenebris non conslilu- *
SERMO CCCLYIII (a).
tum, in tenebris constilulus: et die, dic securus, verba
Dei dicis et non mea. Dicite, dicit Deus, Fratres no- De paceel charilate.
stri estis: quibus ? eis qui vos oderunt.Nam quid mi-
rum si dicitiscis qui vos diligunt? His qui vos ode- Carlhaginehabitus,antecollationem cumDonatistis,n.
runt, el quivos detestanlur.Ulquid hoc? Audi, et cau- 1. Pacis conciliandwcura calltolicisepiscopis. Vincl
soe aspice fructum. Yelut inlerrogaveris Dominum nolensa veritute, vincitur ab errore. Curam nostram
Deum tuum, et dixeris, Domine, quomodo dicam,
pro vobis, et pro inimicis noslris ct vestris, et pro
Fralermeus es, qui odit, quideleslatur? Dic quare. salute omnium, pro quiete, pro pace communi,
Ut nomenDomini honorificelur.Appareat vel inju- pro
unitale quara Dominus jussit, Domiuus diligit, ad-
cunditate: ipsi auiem erubescant(Isai. LXVI,5, sec.
juvenl prcces Sanclitaiis veslrse, ut de illa identidem
LXX ). Vide, obsecro , fructum patientise, tanlse et ad vos et vobiscumgaudeamus. Etenim
loquamur,
mansuetudinis.Dicite, Fratres noslrieslis. Quare? Ut de pace ct charitate
loqui, si semper amamus, sem-
nomen Domini honorificetur. Quare autem non te debemus. Multomagisergo islo lempore, quando
per
agnoseit fralrem ? Quia nomen hominishomines ho- pax sicamalur, utin periculoejus amaudccet tenen-
norificavii.Ergo dic, Frater meus : oderis licet, dc- dccconstituti illi,
quibus malura pro malo non reddi-
lcsleris licel, frater meus es. Agnosce in te signum
mus, et cura quibus, sicul scriplumest, odio haben-
patris mei. Sermo palris noslri. Malefraler, Iiligiose libns pacem sumus pacifici, et quia pacem loquimur
frater, fraier raeus es tu. Dicis elenim tu, quomodo eis, debcllarenos volunt gratis (Psal. cxix, Hliergo
et ego, Paler noster qui es in cwlis (Mniih. vi, 9). 7).
lales sunt, periclitanlurinter amorem pacis et con-
Unumdicimus: quare in uno non sumus? Rogo te, qui fusionem pudoris : necid agunt, cum vinci nolunt, ut
frater, agnosce quod mecum dicis, et damna quod invictisint. Qui enim vincia verilate nolunl, ab errore
contra me facis. Adverteverba exeuntia de ore tuo. vincuntur. 0 si cos charitas animositas
Paler potius quam
Audi, non me, sed te. Vide cui dicimus,
nosler qui es in cwlis. Non amicus, non vicinus ; Nosautemsuperaret! Inde victores fierent, uiide victi essent.
Ecclesiam catholicam, ad cujus pacem et
sed ipse cui dicimus, concordare nos jubet. Simul concordiain ct reconciliationem invilamus inimicos
habemusapud Patrem unam vocem: quare non simul
ejus, non humanis opinionibus, sed divinis testimo-
habemus unam pacem? niis, amamus, lenemus et defendimus. Quid cum.
5. Pia opera pro Ecclesiwobtinendapace. Jejunium illo agam, qui pro parle clamat, et contra lolum liti-
solemnepost Penlecoslcn.Hospitalilasin eos qui Car- gat ? Nonneboniim illi est vinci, qui si viclus fuerit,
tltaginemvaniunlcollalioniscausa. Talia dicite arden- tolum lcncbit; si viccrit, in parte remanebit? Imo si
ter, dicile leniter. Dicile ardentes fervore charitalis, vincere sibi vidcbitur. Nam non vincit nisi verilas :
non tumoredissensionis,et deprecamininobiscumDo- vicloriaveritatis est charitas.
minum solemnibusjejuniis. Qucejam rcddimus Deo, 2. Teslimoniapro Ecclesiwcatltolicwunitate.Conten-
reddamus et pro causa. Jam enim jejunamus post tio catholkorumquomoclodileclioniscst, nonlitis. Quid
Pentecosten solemnitcr : et utique jejunarcmus , ergovobis, fratres, Ecclesiamcatholicamtoto orbe
eliamsi isla causa noiiessel. Quid ergo dcbemusfra- lerrarum fruclificanlem alque crescenlem commen-
tribus nostris, quos in noniine DominiDei uostri, me- dem multis vcrbis , et meis. Habemusverba Domini
dici nostri, curandos sanandosquesuscipimus, illi of- pro illa, et pro nobis. Dominus, inquit, dixit ad me:
ferenles utsanenlur, non nohis manus medici prccsu- Filius meuscs lu, ecjohodie genui le. Postttla a me, et
mentes? Sed quid facimus? Deprecemuripsum mcdi- dabolibigenleshwreditatemluain, et possessionem tuam
cum , jejunantes humili cordc, pia confcssioue, finesterrw (Psat. n, 7 et 8). Quare ergo, fratres, de
limore fralcrno. Exhibearaus Domino pietalem, fra- posscssioneliligamus, et non potius sanctas labulas
tribus charitatem. Crescanleniin eleemosynccnostrce, recilamus? Venisse nos opinemur ad judicem. De
quibus exaudiantur facilius orationes nostrcc'. Ilo- possessionecontentioest: cl hccccontentio non lilis,
spitalitatemsectamini.Tempus est: servi Deiveniunt. sed dilcctioniscst. Denicrueliligator terrenoeposses-
Tempus est, occasio est, quare pcril? Altcnde quid sionisad hoc liligat, ut excludat adversarium : nos ut
habes in coenaculodomus tuse2. Altende el sursum iniromittamiis. Liligator terrenoepossessionis, cum
quid reponas, quid libi serves, dc quo thesauro solo audierit adversarium dicentem , Possidere volo ; re-
securus es. Pone sursum, commendanon scrvo luo, spondct, Non permitlo, Ego autem fratri dico, Possi-
sed Dominoluo. Numquidillic tiraes ne fur obrepat, dcas mecumvolo : ille liiigando dicit, Nolo. Non ita-
ne effractor invadat, ne hoslis turbulentus eripial? que liraeone contemnat meDominus, et corripiat,
1 in unoMs.,crebrescanleliamelecmosynw vestrw,qui- 1 inuno Ms.,xec hoclibisotumreddilur,quodposueris.
exaudiunlurfaciliusorationesveslrw. * Emendatusad Mss.etEdd.insernioneprsecedentimodQ
bus2 Ia eodemMs., Allendeqttid habesin sacculodomus designatos.
tuw. (a) Alias,inter Sirmondianos38.
1581 S. AUGUSfINI EPISCOPI
sieut illos ffatres, vel illum fralrem, qui eum inter-
pellavit in populo , et ait : Domine, dic fralri meo, ut
dividal mecum hwreditatem. Continuo Dominus pro-
ferens corrcptionem, quia oderat divisionem : Dic,
honto, inquit, quisme constiluitjudicem , aut diiiiso-
LremItwredilatisinler vos? Ego auteni dico vobis, cavete
abomni cupidilate(Luc xu, 13-15). Islani correptio-
nem rion timco. Interpello enini Dominummeum , fa-
teor , inlerpello. Non lamen dico, Domine, dic fralri
meo, ut dividatItwreditatemmecum: sed dico, DominO,
dicfratri meo, ut teneat mecum unitalem. Ecce pos-
sessionis hujus labulas recito , non ad hoc ul solus
possideam , sed ut fratrem meum mecum nolentem
possidere convincam. Ecce tabulas , fraler : Poslttld
ame, inquit, el dabo tibi gentes hwredilatem luam, ei
possessionemluam fines tenw. Chrislo dictum est. No-
bis ergo diclum est, quia Christi raembra sumus. Quid
curris in parle? aut quid remanes in parte? Ecce to-
tum tene quod in tabulis. Quserisinter quem et quem
possideas, quomodo solent instrumentis quoeriposses-
sores, inter quos sint affines. Qui libi dedit omnes fi-
nes, nullos dimisit affines.
3. Testimoniumpro calholka Ecctesia.Aliud testimo-
nium. Audi sanctarum aliud lestimonium labularum.
De Domino dicitur Christo in figura Salomonis : Do-
minabitur a mari usque ad ntare, et a flumine ttsquecid
terminosorbis lerrw. Coramillo procidentJEthiopes, et
inimiciejus terram lingent. RegesTharsis el insulwmu-
nera offerent: reges Arabumel Saba dona adducent. Et
adorabunl eumomnesreges terrw: omnesgentesservient
itli. (Psal. LXXI,8-H). Quando dicebatur, credebatur :
qiiandoimplclur, negatur. Tene ergo meciimha-redita-
temamariusqueadmare, elafluniine, scilicelJordane,
ubi ccsptumest Christi magisterium, usque ad terminos
orbis terrse. Quare non vis ? Quare huic promissioni et
hccreditati, diviliis tuis, inimicus es ? Quare non vis?
Propter Donatura? propler Caecilionum? Quis fuit Do-
natus?quisCaecilianus?Utique homines. Si boni, bono
suo, non meo : ergo et si mali, malo suo, nou meo.
Tu Christuin accipe , el zelantem Chrislo ejus Apo-
stolum altende: Numquid Pattlus crucifixus est pro
vobis? aul in nominePauli bapiizaii estis? Ut aulem
hoc diceret, vide quid horruit : Unusqtiisqueveslruni
dicit, Ego quidem sum Pauli, ego autein Apollo, ego
vero Cephw, ego aulem Christi. Divisus est Clirislus?
Numqmd Paulus pro vobiscrucifixusest ? ctut in no-
mine Pauli baptizali estis (I Cor. r, 12 eH3) ? Si non
in nomine Pauli, multo niiniis in nomine Cscciliani;
multo amplius, et mullo minus ' in nomine Donali.
Et lamen adhue post npostolicasvoces, post Ecclosioe
declarationem et toto mundo dilatalionem , dicitur
mihi, Non dimitto Donai.um,nondimitlo riescio quem
Gaium , Lucium 2, Parmenianum ; mille noraiiia ,
mille scissuras. Privabis te, sequendo hoiniiiem, lanla
1 Hsecverba, in nominecwciliani, mullo
amplius et
multominus,absunta Mss.Colbcrtinoet victoriuo.
2 Sifm.,carum, Lucium.Legcndumvidetur
Gaium,lu-
ciuni; quae pronominasunl poni solita pro quolibetho-
mine, ut supra m sermone42, cap. 5, n, 5.
1588
haereditate, de qua modo audisli, A mttri usqtte ad
mare, a flumineusque ad lerminosorbis lerrw ? Quare
illam nontenes? Quiahominemamas. Quid esthomo,
nisi animal ralionale faclum de terra ? Ideo ergo ini-
raicus es, quia terram lingis. Despice hoc potius
Noli lingere terram, ut spem ponas in eum qiii fecil
ccelumet terram. Haecspes noslfa , liccc testimonia.
DeusdeorumDominuslocutns est, et vocavitterfam , ct
solisortu usque ad occasum( Psal. XLIX, I). Noli re-
manere in terra , sed quo vocata est lerra.
4. Charitas lalum mandalum,quo pax redinlegraturs
Et quis potest ibi omnia de tabulis sanctis posses-
sionis hujus testimonia reeitare? Quare ergo nori
converluntur ad Ecclesiain, nisi quia ipsios est vox
Ecclesiae, Converlanlurad me qui tinienlle j et cogno-
scant lestimoniaitta? Vidit hoc Ecclesia, quod dixil
in Psalmo : modo audistis; recentia sunt verba in
auribus et eordibus vestris. Omnis coniummationis
vidi finem. Quid est, Omnis consummalionis vidi
finem? Consummationis perfeclionis, non consum-
ptionis : vidi fineni perfectionis, non abolilionis.
Omnisconsummationisvidi finem. Quis est isle finis ?
Latum mandatum luum valde (Psal. cxvm, 79, 96).
Finis enim prwcepti est, jam vos dicile mecum
(a populo acclamatum est), charitas de corde puro
(I Tim. l, 5). Omnes dixistis, quod non infructuose
semper audislis. Finis prwcepliesl charilas de corde
pttro. Fiuis , quo perficimur, non quo consumimur.
Iste linis latus est, quia mandalum Dei est, de quo
diclum cst, Lciiummandalumtttum valde. Mandalum
novum do vobis, ut vos invicem diligalis (Joan. xm,
54). Vide Ialiludinem mandati hujus. Ubi latum est?
numquid in carne ? In corde potius. Nam si et in
carne lalum csset, nuditores studiosi, auguslias non
paleremini. In corde Iatum est. Ubi latum est vide,
si sit unde videas , et hinc audi Apostolum, quarii
lalum cst mandalum charilatis. Charilas autem Dei
diffusa esl in cordibusvestris (Rom. v, 5). Non dixit,
Inclusa ; sed, diffusa. Yerbum enim quod esl inclusa,
quasi angustias sonat : quod cst diffusa, latiiudinem
insinuat. Lalum ergo mandalumIttumvalde. Domine
Deus noslcr, approba quia propter ipsam latitudinem
fratres nostros ad posscssionem pacis invitamus.
Episcopi vullis esse ? Nobiscumestote. Non vult po-
pulus duos episcopos. Nobiscumin hocrcdiiatefratres
cstote. Non proptcr honores nosiros impediamus pa-
cem Cliristi. Quem honorem in ccelesli pace acce-
pluri sumus , si honorem nostrum nunc in lerrcna
lite dcfendamus? Tollalur paries erroris, ct simul
simus. Agnosce me fralrem : agnosco te fralrem :
sed excepto schismale , excepto errore, excepta dis-
sensione. Haec corrigatur, ct meus es. Annon vis
esse meus ? Ego, si te corrigas, volo esse tuus. Ergo
sublato errore de medio, lanquam pariete macerice
contradictionis et divisionis, esto frater meus, et ego
sim fratcr tuus, ut ambo simus ejus qui Dominusest
et meus, et luus.
5. Catholiciquo animo veniunl ad collaiionem. Hoc
dicimus amorc pacis, noa diffidentiaveritalis. Hoc
 1589 SERMQCCCLIX. 1590
cnim restfipslmus, hoc propesitum icgistis {Etpislt. pro nifi, ut delur mthi sermo (Ephes. vi, 19). lllum
128 et 129); quia catisam conferendam non fugimus, ergo pro nobis rogelis, in quo spera posuimus, ut de
imo ut conferaiur instamus •; ut cum demonslravero nostra disputatione gaudealis. Tenete ista, fratres,
possessionem, sic cum illo communfceni haeredila- obsecramus vos : pemomen ipsius Domini, per au-
tem. Iiitrepidus veniat, securus venial, doctusl ctorempacis, plantatorempacis, dilectorem pacis,
veniat : nolo audoritate prccjudicare. Aperiamus orarnus vos l, ul eum pacifice orelis, pacifice depre-
oculos ad illum qui errane non potesl : ipse nos cemjni; et iiiemiiierilis csse lilii ejus, a quo dictiiin
doceat quoesit Ecciesia. Audistis lcstimonia ejus. est, Beaii pacifici, quoniam filii Dei vocabunlur
Non eam coinaminaiit humana delicta., quam non (Maith. v, 9).
redemit humana juslilia. El lamcn, ctim aiia sit causa *
Ecclesicc, aiia hominum, et omnino distjncla sit, SERMOCCCLIX (a).
nec horirinum causam formidamus, quos acousave^ De eo quod scriptum est in Ecclesiaslico,cap. xxv, 2,
runl et convincere non potuerunt. Purgatos novimus, Concordia fratruni, et amor proximorum, elc. De
purgatos legimus. Qui si non essent purgati, non in lile el concordiacum Donalistis (b).
causa eorunt Ecclesiam consliluerem, nec aedilicarem flabiluspost coilationem.
supcr arenam, et dejicerem de petra. Quia super
hanc peiram, inquit, adificabo Eocksiam meam, et 1. Tria excellentia. Concordiarara, quare. Prima
ponw inferorum non vincent eam (Mallli. xvi., 18). lectio divinorum eloquiorum, de libro qui appeliatur
Pclra autem crniChristus. NumquidPaulusspro vobis Ecclesiasiicus, commendavit nobis tria qucedam ex-
crucifixusest? Hoctenete, hoc aniatc, hoc fralerne cellerilia et consideratione djgnissima, concordiam
cl pacilice dicile. fratrum, et amorem proximorum, et virum acmulie-
6. Rogat ne quisquamde plebeirrual in locum colla- rem sibi consentientes. Rona hsec sunt plane, jucun-
lionis. Ad collalionis locum nullus vestrum irruat, da et laudabilia in rebus humanis ; sed in divinis
fratres mei. Prorsus, si fleri potest, eliam per ilium rebus mullo potentiora. Quis est cnim qui non con-
locurn transitum devitaie, ne forle aliquis contentio- gnndet concordibus fratribus ? Et quod dolendum
nis et litis aditus inveniaiur, vel occasio aliqua prsc- esl, in rebus humanis tam magna res rara est: res
beatur, et inveniant ipsam occasionem qui quserunt ab oranibus laudatur, a paucissimis custodilur. Beati
occasionein. Maxime quoniam qui partim Deuin qui in se ipsis amplccluriiur, quod etinm in aliis
timent, aut admonilionem nostram parvi pendunt, laudare coguntur. Nulli fralres non laudant concor-
vel quia pra-senlia diligunt, debent saltem lerrence dantes fraires. El, unde fratres concordes essediffi-
potestatis severitatem veneraris. Edictum viri illu- cile est ? Quia liligant de lerra , quia volunt esse
stris (a) puhlice propositum legislis : quod quidem terra. Audivit enim ab initio peccator homo, Terra
non propter vos proposilum est qui Dcum limelis, es, et in lerram ibis (Gen. iu , 19). Unde discutiamus
et commoniiionem episcoporum vestroruin non con- el perscruteraur vocem , quam juslus debel audire a
temnilis; sed ne quis isla non curet, ne quis ista contrario. Si enim recte dictum est peccatori, Terra
contemnat. Videant igilur qnales sunt : ne forte illis es, el in lerram ibis ; rccte dicilur justo , Coelumes,
eveniat quod ail Apostolus, Qui enim resistil polestati, et in ccelum ibis. Aut non sunl justi cceli, cum de
Dei ordinationi resislil. Principes enhn non sunl Evangelistis apcrlissime dictum sit, Cai/i enarrant
limendibono opere, sed malo (Rom. xm, 2cf 5). Vite- gloriam Dei ? El quidem quia de ipsis dictum est,
mus omnes seditiones , omnes causas scdilionis. consequenlia salis edocent. El opera, inquit, manuum
Forte dicitis : Inlenli sumus quid facluri sumus. Et ejus annuntial firmamenlum. Quos dixil coelos, ipsos
quid vobis injungamus? Parles forle uberes pielalis. dixit firmamentum. Dies diei eructal verbum, et nox
Nos disputemus pro vobis : vos orale pro nobis. nocli htdicat scienlium.Non sunt loquelw,, neque ser-
Orationes etiam veslras , sicut jam anle prccmonnii- mones, quorttm non audianlur voces eorum. Quoeris
mus, jejuniis et eleeraosynis adjuvate. Addite pennas quorum, et non riiveriisnisi coslorum. Dictum ergo
illis, quibus volant ad Deum. Sic agentes negolium, de Apostolis, dictum de annuntialoribus veritatis.
foriasse utiliores nobis eritis, quam nos vobis. Nemo Unde sequitur, In omnemterram exivilsonus eorum,
enim noslruni in hac disputatione de se prccstimits: et in fines orbis lerrw verbaeorum. Non sunl loquelw,
in Deo est lola spes. Neque enim meliores sumus neque sermones, quorttm non audianlur voces eorum
Apostolo, qui dicil, Orate pro nobis. Orate, inquit, (Psal. xvm,2-5). Quando in eos venit Spirilus san-
clus, et ccepit Deus habitare ccelum quod fecit de
1 Ms.v., indoctusveniat. terra, locuti sunt, implente et donante Spiritu sanclo,
2 »is. ci., terrencepolestalistimere severUatem.Edi- 1 lta legendumcumunoMs. cl. \per amorempacis,,per
clum, elc.
3 ita ex eodemMs.cl. [prose prwsumil.) plantatorempacis, oramusvos.]
* Emendatusad cl. v. el ad Sirm.
(a) id est, MarcpJliuitribuniel nolarii,qui judex Honorii
Augustinouiino prseuil colialioni.icjus edicto, qtiod in (a) Alias,de Diversis91,et ex Sirmondianis
37.
Gestis irinise coguiliouiscoulinclur, de adiuonendaper (/))CilatFiorusad 1 Thess. m. NicolausFaber in prsefa-
episcoposplebe iiiler cajtei-acavc; alur, ut « nullus vel tione ad nilarii Iragmenla,pag. 49, opinaturCarlhagine
« lair.usvel episcopus,ulcra.lu.nerum| raesiitutujiiiu ill m babilum in dedicationem basilicaeFlorenlioe,ex Aurelio
«ctranquillissiinuni couciliilocumcoiitra prcbiuituiumolire- episcopo,qui et Florensdiceretur,cognominatse.Videino-
<tur accedere,» etc. Suui. tam (b)infra,pag. 1597.
 1591 S. AUGUSTINIEPISCOPl 1592
linguis omnium gentium. Inde diclum, Non sunt 3. Dominusimerpellatusut fralri jubeatliwredilatem
loquelw,nequesermones, quorumnonaudiantur voces parliri, cur facere renuit. Prwceplumul demusomni
eorutn. Et quia inde missi sunt ad prccdicationem pelenti, quomodoimplendum.Talis ergo frater inter-
Evangelii per omnes genles, In omnemlerram exivit pellatus est a quodam fralre conlra fratrem, inter
sonus eorum, et in finesorbis terrw verba eorum. Quo- quos non erat concordia propler terram , el ait illi:
rum? Ccelorum, quibus recte dicitur, Ccelum cs, et Domine,dic fratri meo, ut dividaltnecumhwredilatem.
in ecelumibis : sicut recte peccalori, Terra es, et in Totam tulit, mihi partem meam non vult dare, con-
terram ibis. temiiit me, audiat vel te. Quid perlinebat ad Domi-
2. Terrenwpossessionisamor causa discordiw.Fra- num? Sicut cogitamusnos humiles humilia, reptantes
tres ergo si volunlesse concordes,non ament lerram. in lcrra , constituti in hac vita , el neminem volentes
Sed si volunt non amare terram, non sint lerra. contrislari, et plerumqneindc graviuscoritristantes,
Quserant possessionem quce dividi non potest, et quid diceremus? Veni, fraler, redde fralri luo paflem
semper concordes erunt. Unde intcr fratres discor- suara. Non hoc dixit Dominus. Et quid illo justius?
dia? unde perlurbatio pielatis? unde unus ulerus, et QUMtalem judicem inveniat, quem interpellet contra
non unus animus, nisi dum curvaturanima eorum, et avaritiam fralris sui? Nonne gaudebal ille homo tan-
partem suam quisquerespicit, et parti suaeopimandoc. dem se inveiiissemagnunisolatium?Magnumquoque
et exaggerandccoperam impendit, ct in possessione adjutorium sine dubitatione sperabat, dicens tanto
sua vulthabereunilaiem , qui cuinfratre suo possidet judici, Dominc!,dic fralrimeo, ui dividutmecutnhwre-
divisionem?Bonacst isla possessio,cujus esl? Nostra dilatem.At ille quid dixit? 0 homo,quis meconslituit
est. Magnapossessio ! Sic dici solct. Tota tua est, divisoremhwredilalisinlcr vos?Rcpulit Dominus, non
frater? Non; habeo hic consortem : sed si vult Deus, deditquod petebalur, non concessit graluitum bene-
vendetmihi partem stiam. Adulator respondef, Faciat ficium. Quid magnumeral?-Quid inde perdebal? quid
Deus. Quid faciat Deus? Ut opprimatur vicinus, et in eo beneficiosallem laborabat? Non dedit. Ubi est,
partcm suam vendat vicino. Faciat Dcus : bene co- Oinni pelenli le, da (Luc vi, 30) ? Non hoc egil ille,
gitas, compleat tibi Deus. Quonicimlaudutnrpeccalor qui nobis vivcndi pracbuitexcmplum. Quomodo nos
in desideriisanimwsttw; el qui iniquagerit, benedkitur id facluri sumus? Aul quomodo dabimus quod im-
(Psal. x, 3). Quid tam iniquum, quam velle dilescere pendiraus, si non damus beneficiumubi nihil impen-
alterius pauperlale ? Et tamen abundat hoc : qtti ini- diraus, ubi nihil erogamus, ubi nihil amitlimus? Nou
qua gerit, benedicitur; el forte proevaluit, et forte dedll Dominus hoc, nec taineii nihil dcdil. Minus
pressit el oppressit, torsit el extorsit, non qucmcum- negavit, sed quod plus esl donnvit. Dixil manifeste,
que consortem, sed forsitan fratrein. Meliusest ut dixil, Omni pelentile, da. Quid,si aliquis pelal a te,
ego emam, quam extrancus. Et ille facile oppressus, non dico quod inulile esl dare, sed quod turpe cst
si est justus, habet consolalioiicm. Audiat Sctiptu- dare? Quid, si pelat mulier aliqua, quod peliil mulier
rara , quam niodoaudivit. Ille laborat inopia, frater a Joseph ? Quid, si pelat vir aliquis, quod falsi senio-
ejus plenus est copia. Scd plcnus est terra, et inanis res a Susanna pelierunt? Eliara hic sequenda est illa
juslitioe. Adverte tcrra,quid audiat ille pauper. Noli tanquam generalis sentenlia, Omni pclenli te, da?
timere, cum divesfaclus fueril liomo, nequecumniulti- Absil. Faciemus ergo hic contra procceptumDomini?
pticatafuerit gloria clomusejtis : quoniamcum morie- Imo faciamus secundura prseceptumDomini, et inala
tur, non accipiet ea (Psal. XLVIII,17, 18). Tene tu petentibus non demus, ncc contra istam seiilenliam
pauper quod iion dimitlas moriens , et quod acquiras faciemus. Dictum est enim, Omnipeleniile, da. Non
in celernumvivens. Tene juslitiam, non te pceniteat. est diclum, Omnia pcienti le da. Omnipelenliie, da :
Contristaris quia in terra paupcr es tu? Pauper hic prorsus da ; etsi non quod pelil, lu lamen aliquid da :
fuit qui creavit terram. Consolatur te Dominus Deus malum petit, tu bona da. Fecii hoc Joseph. Non dedit
tuus , consolalur te Creator tuus , consolatur le Re- quod pelebal mulier impudica; et dedit tamcn quod
demptor luus, Consolatur lc non avarus frater tuus. audire deberet, ne impudica esset cxemplo suo : et
Dignatus est enim esse frater nosler ille Dominus ipse non inciditin foveamlibidinis, el dcdil consilium
noster. Solus frater sine dubilatioiic fidissimus, cum castitatis. Hoc enim respondit : Absil a me, ne Itoc
quo concordia possidenda est. Dixicum non avarum, faciam dominomeo, ne pollttcinitorumejusquicredidit
et forle invenio avarum. Avarus est : scd nos vult mihi omiiiain domosua (Gen. xxxix). Si servus ccre
habere, nos vult acquirere. Pro nobis lantum prelium eraplus hanc fidcm servavit domino, quaiem dcbet
dedit se ipsum : nihil atl hoc pretium addi potest. conjux servare marito ? Hoc crnl adnioiicrc. Ego
Dedit pretium se ipsum, et factus esl Redemplor no- scrvus hoc noii faciamdominonieo : lu coujux debes
sler. Nonenim sic se dedit prclium , ul nos inimicus hoc faccre marito tuo? DeditelSusanna, nec dimisit
dimiltcret, et ipsum possidcrct. Dedit se raorli, oc- cos inanes, si impieri vcllent consilio pudiciticc.Non
cidens morlem. Morte quippc sua mortcm occidit, solum euim non consensil; sed et non tacuit quare
non morte occisus est; ct inortc occisa, libcravit nos iion conscnsil. Si consenlio,inquil, vobis,percoDeo;
a morte. Vivebatenim raorieiuibns nobis mors, mo- si non consenlio, non effugiomanus vcslras: melius
rietur viventibus nobis , quando ci dicelur , Ubi esl autem esl in mantisveslrasincidere, quam Deo perire
mors, cotilenliolua (I Cor, xv, 55)? (Dan, xin). Quid csl aulcin, Meliusesl in mcmusve-
1595 SERMOCCCLIX. 1594
jiias iMcirfere, qtiamDeo perire ? VosDeo perislis, qui fica, quam benigna, quamjusta,_quam fidelis. Nam
talin quoeritis.Ergo hanc regtilam lcnelc. Dnle quando nos litigare videmur cum Donatislis : sed non liliga-
petiniirii, elsi non hoc quod petimini. IIoc fecil Domi- mus. Ille eiiim litigat, qui adversario suo male vult;
nus. Pelebat ille, quid? Divisionemhsercdilalis. De- litigat ille qui adversarium suum vnlt detrimenlum
dit Domihus, quid ? Peremptioncm cupiditatis. Quid pati, se augmentum; 1111 aliquid decedere, sibi acce-
pelebat? quid accepit? Dic frctlri meo, ut dividal me- dere. Non sic sumus nos. Scitis el vos, scitis qui extra
cumhwreditalem.Dic, homo, quis me constituildiviso- uiiilalem litigatis ; scilis et vos, qui ex divisioneac-
rem Itwreditatisinter vos? Ego aiilemdico vobis,quid ? quisiti csiis : scitis quia ista lis non est lalis lis, quia
Caveleab omnicupidilnle'. Et dico quare. Forle enira non est malevola, quia non tendit iu delrimeriliim
dimidiuin hseredilatisad hoc pelis, ul ditescas. Audi : adversarii, sed magis in lucrum. Volebamus eiiiin
Ilominis cujusdam divilis sttccessit regio; suceessus eos, cum quibus liligare videbamur, vel adhuc vide-
inagnos habnit, id esl, multis fructibus fecundala mur, acquirere nobiscum ; non perderc , ut nos ac-
cst !. El cogilavitapud se dicens : Quid faciam, qtto quiramur. Denique alia vox nostra est, quam fuit
congregemfructus tneos? Et diligenler cogitans, In- fratris illius , qui interpellavit Chfistum in lerra am-
veni, inquit, quid (aciam. Deslruumveleresapothecas, bulantem. Nam et nos inlerpellamus ctrai in hac
faciamnovas,impleboeas. Majorescnim faciam, quam causn in coalo sedenlem : et nou dicimus , Domine,
crnnt vclercs. El dicum animw mew : Hctbesmulta dic (ralri meo, ul dividalmecumhwrcdilatem;sed, Dic
bona; satiare, jucundare. Ait illi Deus : Stulle, qui fratri mco , ut leneat mecum hrcreditalem.
v.ilde tibi videris 3 esse cordatus : nosli cnim dc- 5. Catlwlicorttmproposilumel voluntaspro Ecclesiw
slruere velera , ct a-dificare novn, cl lu in vetusiate pace. Quoniam hoc volumus et pnblica Gesta leslnn-
ruince remansisli, qui vetera iu le ipso destruere dc- tur : quoniam hoc voluerimtis, indiccs sunt non tan-
buisii, ut jain lerrena non saperes: Stulte, quid dixi- . tum sermoncs, sed liiteroenoslroc dalru ad illos. Epi -
sti? cui dixisti? Animceluoedixisti, Jucundare, habes scopatum aniaiis ? Nobiscumhabete. In vobis nihil
tiiulla bonu. Hacnocle repelelur anhnalua, cui talia odimus, nihil delestamur, nihil cxsccramur, nihil
promisisti. Quwpromisisti, cttjits enml (Luc xn, 13- anathcmamus, nisi humanum errorcm. Humanum, di-
20) ? Noli crgo timere, cum dives (acius fueril homo; xinius, detestamur erroreni. non divinam verilnlcm :
quia non , cum tnorielur, accipiet ea. sedquod Dci habelis, ngnoscinius; quod vcslrum im-
i,. Concordia(ratrum in cwtestihwreditale. Liligare probum habetis, corrigiraus. Sigiium Domini mei,
quis ccnsendus.Ecce quale consiliui» Dominus fratri- signum Imperaloris niei, chnractercm Rcgis mei iu
btis dedil dissidentibus, quo concordes cssent, ut dcsertore agnosco; quocro,invenio, admoveo, accedo,
cnrcrcnl cupiditale, etcontiriuo iraplefentur verilale. apprehendo, duco, corrigo dcscrtorcrn, non violocha-
lnvcniainus ergo lalem hceredilalem.Qunmdiuloqui- raclcrem. Si quis ndvertnt, si quis attendni, hoc non
nitir de concordia terrcnorum fratrum, quoerara est, est litigare, sed amare. Dixiraiisposse in nna Eccle-
qux suspecla cst, qusedilfieilisest? Loquamur de illa sia, pacis causa, csse fralres concordes : speciosa
fratrum concordia, quce vera esse debel, et potest. eniin rcs est concordia fratrum (a). Non posse criirn
Fratres sint Clirisliani oinnes, fralres sinl fidelesom- duos esse cpiscopos. Dixiraus, ul aiubo sedcant' in
nes, fratres sint nati cx Dco et ex visccribus matris uua simplici basilica ; ille in catliedra, ille ut percgri-
Ecclcsiccper Spiriltim sancltim : fralres sint, habcant nus ; ille in cathedra christiana, ille in hccrelica quasi
et ipsi hoereditalemdandnm '', et iion dividendnm(a). collcgajuxta sedcat : rursus illc in congregntioncsua
Hccrcditaseorum Dcus ipso csl. Cujus sunt ipsi hce- proesidcat2, vicissim ille in sua. Pcciiilentiamprccdi-
redilas, ipse est vicissim eorum hoereditas.'Quomodo calam esse in rcmissionem peccntorum per oniiics
sunl ipsi ejus hceredilas? Posittla a me, et dcibolibi gentcs ab Apostolis incipicntibus ab Jcrtisalem, dixi-
genles hwreditaiemluctin(Pscil. n , 8). Quomodo esi mus. Qtiid respondebis liuic Ecclcsicc, qiioe.cstper
ille ipsorum liccredilns? Dotnintts pctrs hwredilatis onnies gentcs ab Apostolisincipientibus ab Jerusalera
mew, el caticis mei (Psal. xv,5). !n hac hocredilate ccdilicala?Diximtts: Ponamus omnino inalam habuc-
concordia cuslodilur : pro hac liocrcdilalcnon litiga- rit causara Coecilianus3. Unus homo malam causam
tur. Alia hccrcditasliligando ncqiiiritur : ista Iitignndo habens , duo homines, quinque, decem , proejudica-
aniitlitur. Nolentcs homines hanc hcnrcdilalcm per- biint lot niillibus fidclium loto orbo lcrrarum mulli-
dere , vitant liligare. Et qunndo foric vidcntur liti- plici fccunditale diffusorum? Diximus isla. Credidit
gare, non litignni. Scd forte vidcntur Iitigare, aut Abrahain, ct promissaesunl ei omnes geutes : pecca-
putantur litigarc , cum volunt fratribus consulcre. vit Caecilianus,et perierunt omnes gcntes, ut plus va-
Vidcle quain consors sit eorum liligalio, quam paci- leal quod iniquitas commisit, quam quod verilas pro-
: Omnino contra
1 Hicadditcodexcl., Nttmquidpetiloremiiumemdimisil, misit? Dicla sunt hcec Ieguntur.
et non poliusveritateimplevit,si ilte implerivcitelab eo qui
ail,2 caveleab ontnicitptdilxtte ? 1codcx cl., ut atternisedecmt.
Malegendumex ucdcnicoilicecl. [successusmacjnos 2 idcm codexcl., rursus iile in congregatione (raterna
habuil, el multis fruclibttsfecuudutacst.] prwsidectt.
3 lla legendum ex codcm codicccl. ct Lov.Sirm., 8 idemcodexcl., ronamusomninoquodmutamliabueril
quia valdevideris.[qid vcdcUvideiis.] causamcwcilianus.
'* Aliquotlibri, teiiendain. (u) vide ciiist. 128inter Augustinianas,
et collat. 5, cap,
(a) Hicolimdesinebatsermode Divcrsis9f. 230.
ls»fj S. AUGUSTINIEPISGQPl 15W
exempla diviha, conlra testimonia, qucfiasserunt Ec- co, vincittir febris , et sanalur aigrotus. Nam hoc in-
clesiarii toto orbe lerrarum diffundi, cujns Ecclesice tendil medicus, vincere : hoc intendit et febris, vin-
in nomine Dominitenemusunitateni, nihil illirespon- cere. Posilus est qnasi in medio aegrotus. Si vicerit
dere potuerunt. medicus, salvus esl oegrotus: si vicerit febris, morie-
6. DeCwciliano,sdlva Ecelesiwcausa, judicium ha- tur scgrotus. In contenlione ergo noslra contendebat
beri voluerunUCwcilianusinvenlusinnocens.Salva ergo medicus pro salute, pro febre contendebat oegrolus.
causa Ecclesise,confirmata, et incommulabiliterfixa Qui animadverteruut medici consilium, vicerunt, fe-
ac stabilita.tanquam supra fundamenturnpetrse,quam brem superaverunt. Habemuscos sanosel gaudenlcs
porioe inferorum non vincant: hac ergo snlva, veni- nobiscum inEcclesia. Blasphemnbantnos antea, quia
inus ei ad causam Cocciliani,jam securi quidquid ille fratrcs nos non agnoscebant: febriscnim meniemtur-
invenireturadmisisse. Forte enim, si ut horooinveni- baverat. Nos lamen illos el delesiantes nos, et scc-
rciur in aliquaculpa, nos liligaturi eramus, ut propter vientes in nos amamus, et scevienlibussegrotis ser-
culpam unius hominis damnandi aul reboptizandiju- viebamus. Resistebamus,contendebamus,et quasi li-
dicaremur? Et diximus, Safva causa Ecclesia;, cui tigabamus; et lamen amabamns. Molesti enim sunt
nihil prsejudicalpeccatura Caeciliaiii;necjustitia Coe- omnes qui talibus languenfibusserviunt; sed ad salu-
ciliani coronal Ecclesiam; necculpa Caecilianidamnat tem molestisunt.
Ecclesiam; videamuset ipsius causam qualis sit. Sus- 8. Obslinalorwnquorumdamineptaexcusaiio.Aliorum
ccpimus eam discuiiendam,sed tanquam fratris, non insciniaelfiiror. Invenimus aulem homines aliquando
tanquam patris, aut matris. Paler nobis Deus est, pigros dicenies, Verum cst, domine, verum esl; non
niater nobis Ecclesia est: Cnecilianusfrater fuit, aut est quiddiccre. Quid ergo ? Veni, agc. Pater meus ibi
frater est; si bonus, bonus frater; si roalus, malus est mortuus, mater mea ibi scpulta. Mortuum nomi-
frater,lamen frater. Si inveneriniuseum innocentem, nasti el sepultunj. Vivis , adhuc esl cum quo loqui.
jam vos ubi eritis, qui et in ipsa humana cahinniia Parenles Hiichrisliani fuerunt in parte Donati: pa-
dcfccislis? Si aulem invcuius fuerit nocens, si inven- renies «orum forte et ipsi chrisliani, avi aut proavi
tus fuerit reus, nec sic victl sumus, quia unilateiu cerle pagani.Qui ergo priiui factisunt chrisliani, cum
Ecclesioe, quse invicla est, oblinemus. Inventus sit exlulissent parenlos suos paganos, numquid contra
prorsus reus, hominem anathcmo, Chrisli Ecclesiain veritatem frigidi fuerunl? numquid auctoritatem mor-
non desero. Hoc fecinnis, diximus : deinceps enmnd tuorum parentom seculi sunl, et non polius mortuis
aliare inter episcopos, quos fideles el innocentes cre- pareniibus vivuin Clirisiura praetulerunt? Si ergo hic
diraus, non recitabimus. Hocsolumfecimus(a). Num- vera unitns est, cxlra qiiain.necesseest in selernum
quid pfopter Cxcilianum rebaptizaiuri estis orbem •' morinris,qMaremortuos parentestuos sequi vis, mor-
lerrnrum? Ilac securitate constituta etfirmata, ccepit tuos libi et Deo? Quid dicis? responde. Verum dicis,
discuticausa Coeciliani.lnventus est innocens, inven- non est quid diccre. Quid vis faciara? Consuetudo
tns esta cnlumniantibusappctilus. Semel absens da- nescio quaeteiiet sibi homines lales. Leihargici sunt,
ninaius, praesensler absolutus (b) : damnatus a fa- conlrario niorbo laborani, dormiendo moriluri simt.
ctione, absolutusab ecclesiasticaveritate. Lecla sunt Alii phrenetici sunl, molesti sunl. Nam elsi morilnrus
Iisec, probata sunt hsec. Qusesitumulrum haberent cst leihargicus, vel scrvienti sibi non cst moleslus.
quod coiitra dicerent. Consumptisomnihus lergiver- Phrenelici molesti sunt, qui menicra perdiderunt, et
sationibus calumniarumsuarum, aut ubi nihil contra insani alquc ftiriosiarmali vagantur hac alque illac,
evidentissimaproferre documenla, nec conlra ipsius quoerenlesquos occidant, quos excsecent.Novaenim
innocenliam Csecilianipotuerunt, prolata sententia nobis numiala sunt, cuidampresbytero noslro linguara
esi adversus eos. Et tamen ipsi dicunt, Vicimus. Yin- exsecuerunl (a). Isli plirenetici sunt. Excercenda«st
cant, sed se, ut possideat eos Christus; vincat eosqui charitas, amandi et ipsi. Mulli correcli fleverunt,
redemit eos. niulti correcti: nos novimus, ad nos venerunt de nu-
7. Mutliex Donalisturumscltismaleconversiad Ec- raero ipsorum furiosorum. Flent quotidie proelerila
clesiam.Et lamen de mullis gaudemus. Mullieorum sua, nec satiantur lacrymis attendentes eorum furo-
frucluose victi sunt, quia ncc victi sunl. Error huma- rcm, qui non digestaebrietate vanitatis adhuc saeviunt.
nus victus est, homo salvatusest. Nani medicus non 1 Ergo quid facimus? Talibus servire charitas cogit. Et
comendit cum a3grolo; et sioegrolus facit cum medi- quamvis molesti sumus utrique generi, et lethargi-
cum excitando, et phreneticum ligando, ambos lamcn
1 Particulanegansabesta Colbertinocodice. amaraus.
Vide coilal.
3, capp.230, KI3,233.
la) Damnatusfuerata
(b) Donalislis
in synodo,apudCartba- 9. Concordiafralrum in Christo.Bona res concordia
giriem,anno311.Absolutusest primum Romaein concilio fratrum; sed videte ubi: in Christo, Cbristianorum.
sub Melcbiade,an. 313: itefum,Arelatea conciliogeue-
rali, an. 314: postremo, Mediolania Constantino El amor proximorum.Quid, si adhuc nondum est fra-
impera-
tore, ad quempars adversaprovocarat,an. 315.Totaau- ter in Christo? Quia homo, proximus est; ames et
tem in eumcriininatio,quod ordinatusliiisseta-FeliceAptun-
gensi episeopo,qui sacrosCodicessub Diocletianot radidisse ipsum, ut lucreris et ipsum. Si ergo concordes cum
ferebatur.Quodetsi verumIbret,ad schismatiscausamsa- fratre chrisliano, amcs autcm proximum, etiam cum
tisnonerat; quia aliaestcausa Ecclesiae,aliahominum.
Cseterumex Actispubliciscomprobatum est Felicemcirisco- quo modo concordia non est, quia nondum in Cbristo
pumtfaditoremnonluisse.SIRH. (a) videAugustiaiepist:183, n. 30.
1597 SEtlMO CCCLX. iM
fraler esl, quia noridiiin in Cliristd fenatus est, hon- Vcfbo? Quia vcfe nobis compati voliiil, e't ribs fedi-
dum Chrisli sacfamenia novit; paganus esf, Jiidseus raere, induit se forma servi, el descendil qui hic erat,
esl; esllamen proximus, quia homo esl : si amas et ut appareret qui non abcrat; et voluii lieri hoitio qiii
ipsum, accessisli et ad aliam dileclionCmalio dono, fecil hoininem, cieari de malre, qui creavil malrgin.
cl sic sunt in tc duo, Concordiafralritm, et amorproxi- Ascendit usqiic in crucera, morluiis est, ei oslciidit
morum.Ex his oranibus concordiam tenentibus cum nobis quod noveramus, nasci et mori. Implevit in se
fralribus et amaiilibus proximum, consial EcClesia huniilis h:iccvetcra noslra usitala et noia. Nasci et
devota Christo, ct subdita viro, ul fiat tertium, Vir el mori iioveramus : resurgere el in ccterniiravivere nbn
mulkr sibi conseniientes( Eccti. xxv, 2). Unde admo- novcranius. Duo ergo noslra veiera humilis nssurii-
neinus Charitalem vestram, el vos exhortamur in Do- psil: duo nlin mngiia et nova excelsus iraplevil. Re-
mino, proesentiaconteranatis, fratres mei, quoehon suscitavit cariieiii, levavit in coehim carnem, sedet ad
vobiscummoriendo portalis : cavealis peccata, cavea- dcxteram Palris. Caput noslrurn esse voluil, caput
tis iniquitates, caveatis sscculares cupidilates, Tunc pro membris clamavit: quia et cum hic esset, dixit,
enim esl fructus noster in nobis inlegcr, el merces no- Paler, 'jolo ul nbi ego sum, ibi sinl el isii niecum(Joan.
stra apud Dominum plena gaudiortim. Nam elsi dici- xvn, 2-1). Speremus hoc et de carne noslra, resusci-
mus quod dicendura est, elsi pracdicamusquod pr;c- taiionein, coramutalionern,incorruplioneni, immofta-
dicandum esl, et solvimus nos apud Dominumiricon - lilatem, scternam niansionem : et agamus ut perve-
spectu Domini,quia 11011 iacuimiis quod tiraemus, rion liiainiis. Hoccerit Florentia, vera Florentia.
tacuimus quod amamus, ut super quein venerit gla- SERMO CCCLX* (a).
dius vindiclse dominicae, quid spcculatori imputet Ad vigiliasMaximianil, de quodam Donatisla(b) qui
noii invenial: tamen nolumus mcrcedem noslram se- reversusestad Ecclesiam.
curam esse vobis perdilis, sed vobis inveutis. Nam et Deo gralias, fratres, congrattilamini fralri vestro,
aposiolusPaulus securus erat de raercede sua, et la- qui moriuus erat et revixit, perierat el invcntus esti
men quid ait populo? Nuncvivimus,sivosslotisinDo- Gralias paliemioeet njisericordiceDomiriiDei nostri':
mino (I Thess.m, 8). Loquor vobis et Charitati ve- patientise, quia sustinuit lardantem; misericordicet
sirae, secundum jussionem Domini, palres el fratres. quia suscipere dignalus estredeuntcm. Haecest vinea,
Loquor etiam pro fratre meo episcopo veslrO (a), ubi non operabar, et vires meas in aliena consumpse-
cujus gaudium esse debetis, obediendo DomindDeo rara. 0 vinea dilecta Domino nico, non solum labor
nostro. Certe in nomine Dei facta est vobis hoececcle- meusnihil tibi proderat, verum ctiam conira tc ihi-
sia opera ipsius, per fidelium fralrum collalioriesbe- mico tuo serviebam. Magnosudore spargebam,quandri
neficas, misericordes, devotas. Facla est vobis hocc tibi non coliigebam. Graiias planiatori tuo, apud
ecclesia : sed vos magis estis Ecclesia. Facta est vo- queni non raanet merces operariorum etiam hora
bis, quo corpora veslra inlrenl : sed nienles veslroe novissima vocatorum. Serus advenio, sed denarium
debent esse, quo Deusinlret. Honorastis episcopum non despero (Malth. xx, 9). Qui prius fui blasphe-
veslrum, ut hanc basilicam Floreniiam (b) vocare mus, et persecutor, et injuriosus adversum le : sed
vellelis; sed Florentia ejus vos estis. Nam sic dicit misericordiam conseculus sum, quia ignorans feci
Aposlolus : Gaudiumel corottameaDOSesiisin Domi- (I TIHI.i, 15). Tenebain eniui verba parenlum iile-
»io (Phiiipp. iv, 1). Quidquid est in saeculo^vane- orum, non Palriarcharuin , non Prophelariim , nori
scit, transit. Vita ista quid est, nisi quod Psalmus Apostolorum; sed parentum carnis mece. Non ac-
dixit: Jlianesicul herba transiel,mane florielet prwler- quievi cnrni et sanguini; sed acquievi superauis ve-
iel : vespere decidel,durescitet arescit (Psal. LXXXIX, rilati, et requievi redditus uuiiati. Numqiiitl noii
6) ? Hoccsl omniscaro. Ideo Chrislus, ideo nova vita, easdem Scripturas legebam, quas et nunc lego? Sed
ideo spcs oeterna, ideo consolatio immorlnlitatis pro- elinm ille doclor Gentiura vas clectionis, ex Situlo
missa, ct in Dominicarne jam reddita. A nobis enim Paulus, cx elalo niinimus.ex prtcdone pastor, ex
nssuiiiptaest illn caro, quccjam immorfalis est, et lupo aries, Ilcbncus erat cx Hehrsrjis, sccundunl
niibis quod in se implevit, oslendit. Propler nos enira legem Pharisocus(Philipp. m, 5,6), ad pedes Goma-
cnriieui habuit. Nam proptcr se, In principioeral Ver- lielis doctoris legcm eruditiis (Act. xxn , 5) : et m-
btaii, el Verbumerat apud Deum, et Deuserat Verbum men Christum, quem legebat in Prophc-.tis,riec se-
(Joun. i,l). Quoere carnem et sanguinem : ubi in dere noveral in ccelis, nec coli permillebat in lerfis.
(a) sus;icamur legendum, secundumjussionemdomni Fideni passionis el resurreciioiiis ejus ncscieus Ofe
palris el fratns. Loqnorenimprofralremeoepiscopovestro.
Hocepilogoulilur loquensalienoeplebi, a^udquam forte cantabat, ctsicviens errore vasiabal. SecundumPro-
nonsolebatcoucionari. phetns, i;i quibus iiattiserat el crcvcrat, jam Christus
(b) ouemadmodumlmsilicaFausti et basilicaLeonliana surgens a uiorluis sedebat in ccelo; et ille adhuc iu
diclcesunta Faustoet Leonlioondiloribus, sicFlorenlia
hoe locobasuicade nomineFlorenliiepiscopi.Cujusvero pnrcntum suorum coecnbntur nicndacio, quia euin
sedis episcopus(iieritincprtumest: nisi Florentiumintel- discipuli ejus fiirati fueranl do scpulcro. Sic el
ligi placeatHipponensium-diarrylorum in Proconsulari pro- ego
vincia episcopum,qui et collalioniDonatistarum cumcae- 1 Ms.r. non, ad Muximiani,sed, ud maximini
teris hocannointerfuit,ut cognilionisprimaeGestadecla- prrefert;alicujus forsitan Aff viqilias
* F.inendatus marlyris i cani.
rant, et aliquot| oslannos Leporiimonachiepistolsead ad cl. v. r. et ad sirm.
Gallossubscripsitcum Auguslinoet aliis. Quodsi verum (a) Alias,inler Sirmondianos 38:
est, non sed
Carlhagine,nequeHippone-regio, Hvppone- (b) lmo cujusdamDonatistoe ore aut nonlinepronuhtia-.
o^arrjtohabituindici s^nnonein consentaneuni fuerit. snni. lus, sed dictaaielwuddubie Augustino.
1S99 s- AUGUSTINIEPISCOPl 1600
de Ecclesia catholica toto orbe diffusa circunitunde- CAPUT III. — 5. In altera infidetis errat, in allera
bar divinarum vocibus Litterarum; et me surdum chrislianuscarnalis.Cliristianusauclorilalisponderedu-
faciebant a parenlibus intentala falsa erimina tradi- cendus. Qui ergo dicunt mortuos non resurgere, chri-
torum. Non me Pauli meritis comparo, sed peccalis. stiani non sunt: qui vero pulant morluos cum resur-
Eliamsi lam bonus esse non raerui, non tamen sine rexerint, carualiler esse victuros, carnales christiani
medicina correplionis tam malus fui. Nec ille spon- sunl. Quidquid ergo disputationis est adversus opi-
sum agnoscebat in Libris quos legebat, nec ego spou- nionem corum qui resurrectionem mortuorum ne-
sam. Qui rcvelavit illi de Chrisli clarilicationc quod ganl, adversus eos est qui foris sunt, ex quorum
scriptum est, Exaltare super cwlos, Deus; ipse reve- numero non hic arbitror adesse aliqucm. Unde super-
lavil mihi de Ecclesicceffusione quod sequilur, Super flua videri polest nostra disserlio , si fueril immo-
omnemlerram gloria lua (Psal. cvn, 6). Utraquo le- rata, ut docere conemur resurgere mortuos. Aucto-
stimonia aperta sunt videntibus, scd clausa caccis. ritatis cnim pondere christianus ducendus est, qui
Illis oculos aperuil Baplismus Cbristi, mihi pax Chri- jani Christo credidit, qui nullo modo putat menliri
sti. Hlum lavacrum aquoe sanclre reddidil novum : Apostolum. Suflicit ergo iit iste audral, Simorttti non
meorum autem charitas cooperuit multitudiiiem pec- resurgunl, inanis esl prwdicalio noslra, inanis esl et
catorum. fides veslra. Si morlui, inquit, non resurgunt, neqtte
SERMO CCCLXI4 (a). Cltristus resurrexit (Ibid. 14, 13). Si aulem Chrislus
De Resttrreclionemorlttorum, i (b). resurrexit, in quo salus esl Cliristianorum, non uli-
que impossibile est resurgere mortuos : quoniam ille
CAPUT PRIMUM.—1.Auimadvertimus, cum Apo- qui suscitavit Filium suum, et ille qul suscitavit car-
sloli Epislola legerelur, laudabilem motum fidei cha- nera stiam, ccetero corpori, quod cst Ecclesia, in
rilalisque vestroc, quemadmodum exhorruerilis horai- capite dcmonstravit excmplum. Poterat ergo esse su-
ues, qui pulanles hanc solain esse vilara, quam cum pcrflua disputatio de resurrectione morltiorum, ut jam
pecoribushabeniusconimunem, post mortem autem susciperemus eam quam inter se Christiani solcnt
,finiri totum quod est hominis, nec esse spem ullam habere, cum resurrexerimus quales erimiis, quemad-
vitae allerius melioris, pruritum malarum aurium modtim vivemus, qucc erunt negolia nostra, eruntne
corrumpentes, dicunt : Manducemusetbibamus; cras aliqua, aul nulla: si nulla erunt, desidiose victuri
enim morimtir (1 Cor. xv, 52). Hinc ergo sumatur sunuis nihil
agendo; aut si aliquid agcmus, quid age-
noslroe dispulalionis exordium , et hic sit nostri velut mus : deinde, manducaturi et bibitnri sumus, conjun-
cardo sermonis, quo ccctcra, qurc Dominus suggerere ctiones marium ferainarumque futuroesuiit, an aliqua
dignatus fuerit, referantur. simplcx et incorrupla vila commiinis ; cl si ila est,
—
CAPUT II. 2. Spes fidesque noslra , resurreclio
qualis erit ipsa vila, qualis motus, qualis figura ipso-
morluorum. Charitus ttoslra. Duw quwstiones de (u- rum corporum. Islcc dispulalioues Chrisliauorum
lura resttrrcctione. Spes enim noslra est resurre- sunt, salva fide resurreclionis.
clio mortuorum : fides noslra , est resurreclio CAPUT IV. — h. Resurrectionem(uluram probare
mortuorum. Charitas etiam nostra est, quam proedi- suscipit. Ad hanc ergo dispulationem , quantum vel
caliorerum quoenondum videntur inflammal, el nc- suscipi vel promi per horaines honiinibus potcsl,
cendit desiderio, cujus magnitudine fiant cordanoslra
quales vel nos sumus, vel vos estis, jam jamque trans-
capacia beatiludinis quse venlura promitlitur, qtiam- ircm, nisi me in illa qiioeslione,ubi quceritur, utrum
diu eredilur quod nondum videlur : cliaritas ergo omnino resurgaut morlui , aliquanlulura iramorari
eliam ipsa nostra , nec circa leniporalia hnecet visi-
cogeret sollicitudo quccdamde nirais carnalibus fra-
bilia debel occupari, ut tale aliquid nos habituros in tribus nostris et prope paganis. Nam neminem hic
resurrectione speremus, quale modo, si coiiiemiiirnus,
pagnnum nunc esse arbitror, sed omnes christianos.
melius vivimus melioresque sumus, carnales videlicet
Pagani vero et irrisores resurrectionis quotidie in
voluptales atque delicias. Sublata itaque fide resur- auribus Christianorum immurmurare non cessant:
rectionis mortuorum , omnis inlercidit doclrina chri- Manducemusel bibamus; cras enim morimur. El quod
stiana. Fundata vero fide resurreclionis mortuorum , dixit Aposlolus, subinferens scillicitudincm suam et
non continuo securitas est de animo christiano, nisi subjungens huic sententioe, Corrumpunlmores bonos
distinguatur vita illa qusefulura est, ab isla qucctrans- colloquiamala: metuentes ista mala et sollicitudinem
it. Itaque sic proponendum est: Si non resurgent
gerentes pro infirmis , non solum palerna, sed etiam
mortui, nulla spes nobis est futurse vitoe : si autem materna quadam charilale, eliam hinc dicemus ali-
resurgenl mortui, erit quidem vita futura ; sed se- quid, quanlum forle sufficiat Chrislianis, quia ho-
cunda quoeslioest, qualis erit. Prima itaque disputatio dierno die hos omnes qui convenerunt devotio circa
est, utrum futura sit resurrectio morluorum : secunda Scripturas major adduxit. Ncque enim djei alicujus
vero disputatio est, qualis fulura est in resurreciione festi solemnitas ad ecclesiam Dei etiam lurbas thea-
vila sanclorum. tricas convocavit.SoIentenimquidam non de pielate,
* ad d. r. t. v. et ad sed de solemnitale concurrere. Hoecconsideraiiofecit
Casligatus Lov.
(a) Aiias,de Diversis120. ut primo dicamus de resurrcctione mortuorum; ct
(b) Possidius,in indiculo,cap.1, notat « de Resurrcctione deindc, si copiam Dominus dederit, qualis sit poslea.
traelatusduos.» Primumcitat Florusad I Cor. xv; secun-
dum, idemipse ac ucdaad I Cor.xv, et ad Coloss,m, vila futura justorum.
im SERMOCCCLXI. 1602
CAPUTV. —5. Jn eos qui sic vivendumhic decer- gimus, parentatum esse non legimus. Hoc etiam in
—
nunl, quasiposl morletnsupersit nihil. Timeo,inquit moribus Judreorumanimadverli potest: non enim te-
Apostolus, ne sicul serpens Evatn seduxitaslutia sua, nuerunt inde virtutis frugem, sed lamen lenuerunl in
sic el veslrwmentescorrumpanlura caslitatequwest in qtiibusdam solcmnilalibus consueludinisvetustalem.
Clirislo(II Cor. xi, 5). Horum autem menles corrum- Et quod objiciunt quidam de Scripturis, Frattge pa-
punt illa colloquia. Manducemuset bibamtts;crasenim nem luum, el effundevinumluum supersepulcrujusto-
morimur.Qui hoecaraant, qni hscc seetantur, qui so- rum, el ne tradas eum htjuslis (Tob.w, 18); non est
lam esse vilam istam arbitrantur, qui nihil de ccclero quidem de hoc disserendum, sed lamen posse dico
speranl, qui Deura aut non rogant, aut propter hoc intelligere fideles quod dictum est. Nam quemadmo-
rogant, quibus onerosus esl sermo diligentise,audiant dum ista fidelesfaciant religiose erga memorias suo-
nos cum magna trislilia ista dicentes. Manduearevo- rum notum est fidelibus; et quia non sunt ista exhi-
lunl et bibere; cras cnim moriuntur. Ulinam vere benda injustis, id est, infidelibus, quia, Justus ex fide
cogitarenl se cras esse morituros. Quis enim tam de- vivil (Rom. 1,17), eliam hoc fidelibus nolum est.
mens alque perversus est, quis lam hostis animsc Nemo ergo quceratdemedicina vulnus, et de Scriptu-
suce, qui crastino die morilurus non cogilet finita esse ris conetur lorquerevinculum, unde laqueum mortis
orania propter quse laboral? Sic cnini scriptum esl, injiciat animce suce.Manifestum est quemadmodum
In illo die perientomnescocjilalionesejus(Psal. CXLV, illud inlelligatur, et aperla alque salubris est hsecce-
4). Elsi lioinines propter eos quos hic relinquunt, lcbralio Chrislianorum.
lcsiamenti curam gerunt immiiienle die raorlis suoe; CAPUTYII.—7.Fidesnoslrain corde,quasiChristus
quanlo raagis debeiit de anima sua aliquid cogitare? in navi dormiens,excitanda,ut tempeslassedelur.Illud
Cogitat honio quos rclinquat, el se qui hccc oinnia crgo, ut cceperamdicere, videamus, propter homines
relinqHit non cogilat? Ecce habebuiit filii lui quod immurmuranles in aures infirmorum, Manducemus
dimittis, tu nihil habebis, el lotn cogilatio tua in eo etbibamus; cras enim morimur: quia dicunt, Nullus *
consumitur qua pcregrini post te transeant, non quo inde resurrexit, non audivi vocem cujusquam, ex
transeuntes perveniant. Utinnm ergo essel cogilatio quo ibi' positus est avus meus, ex quo alavus, ex
de morte.Sed cum efferunlur mortui, cogilatur raors, quo pater ; nullius audivi vocem. Respondele,
et dicilur : Yse misero! lalis fuit, heri ambulnbnl; Christiani, si chrisliani estis : ne forle cum vultis
aut, anle septem dies illum vidi, illud alque illud in populis inebriari, pigeat vos corruptoribus re-
mecum Ioculus est; nihil est homo. Murmurant ista. spondere. Habelis quid respondeatis: sed fluclualis
Sed forte cum mortuus plangilur, cum funus curatur, coiicupiscenlia voluptalum, et vultis ingurgitari et
cum exsequiccproeparantur, cum effcrlur, cum itur, vivi sepeliri. Surgit cupiditas ebrielalis , et quasi
cum sepelitur, viget isle sermo : scpulto autem mor- fluclus quidam irruil in aniniam, atlractus flatu male
luo, etiam talis cogitatio scpelilur. Redeunt illcecu- suadentis. Tempeslatem ergo magnam pateris, non
rse mortiferce, obliviscitur queni dcduxcrit, de suc- vis respondere corruptori, cum faves propinatori;
cessione cogitat dccessurus; redilur ad fraudes, ad sed fiuelus concupiscenticcnimis erigitur, et obruere
rapinas, ad perjuria, ad vinoleniiam, ad infiniias cor- vult lanquam navem cor tuum. Christiane, dormit iit
poris voluptates, non dico, cum exhaustse fuerint, navi tua Chrislus: excita illtim ; jubebit tempeslati-
perituras, sed cum hauriuntur pereuntes; cl, quod bus ut omnia tranquillentur (Matth. vm, 24-26). Illo
est perniciosius,de sepullo mortuo argumenlumsepe- cnim lempore, quando discipuli in navi flucluabant
liendi eordis assumitur, etdicilur, Manducemusel bi- Clirislodorniienle.significaveruntfluctuareClirislianos
bumus; cras enimmorimur, christiana fide dormienle. Yides enim quiddicitApo-
CAPUT YI. — 6. Resttrreclionisficlesirrideltir ab stolus : Habitare,inquit, Chrislumper fidetnin cordibus
incredulis.Parenlalia. ln eos qui objiciunlnullum a vestris (Ephes. m, 17). Secundum enira prccsenliam
morluisrediisse.Irrident etiam fidem asserentium re- pulchritudinis ct divinitatis suae semper cum Palre
surrecturos esse mortuos, dicentes sibi: Ecce istc est; secundum proesenliam corporalem jam supra
posilus est in sepulcro, audiatur voxillius. Sed hujus coelosad dexteram Patris est: secundum praesenliam
non potest: patris mei vocem audiam, avi mei, proavi vero fidei in omnibus Christiauis est. Et ideo ergo
mei. Quis inde surrexit? Quis indicavit quid agatur flucluas, quia Christus dormit: hoc est, ideo concu-
apud inferos? Bene nobis faciamus, cum vivimus: piscentiasillas, quceexcitantur flatibus male suaden-
cum autem mortui fuerimus, etiamsi parentes nostri, lium, non superas, quia fides dormit. Quid est, fides
aul chari, aut propinqui afferantad sepulcra nostra, dormit? Sopitaest. Quid est, sopita est? Oblitus es
sibi afferenlqui vivunt, non nobis morluis. Et hoec eam. Quid ergo est excitareChrislum?Excilare fidem,
quidem irrisit etiam Scriplura, dicensde quibusdam reminisci quod credidisti. Ergo recordare fidemluam,
bona prccsentianon senlientibus, Tanquamsi epulas, excila Chrislum : ipsa fides tua jubebit ffuctibus, qui-
inquit, mortuo circumponas(Eccli. xxx, 18): et ma- bus turbaris, et veniis perversa suadeniium : slalim
nifestum est hoc ad mortuos non pertinere, etcon- discedent, slalim omnia conquiescent; quia elsi non
suetudinem hanc esse Paganorum , non venire de desislit malus suasor loqui, jam non commovet na-
propagine illa et vena juslilice palrum nostrorum vem, non fluclum excital, non mergit vehiculum quo
Patriarcharuin, quibus cxsequias celebratas csse lc- porlaris.
1605 S. AUGUSTINIEPISCOPI 160*
8. Resurreclionis(ttturw fides resurgenle Cltrkto sa- sepelivimus certe jam non esl in horreo, non est in
tis comprobata.Tolus orbisattestatttrfuleinostrw Omnia iiiaiiibus nostris : veiiiemus ad agrnm hunc, et de-
testimoniumperhibenlresurreciioni.Quidcrgo faris cxci- lccinhil te videre spccirm scgciis , ubi nimc plnngis
lans Christirai? Quidiibidixcrntraahis ille seniiocina- niiditntem nrationis. Ille qui novcrat quid esset de
tor?Quid dixerat illecorruplor, corrumpeus bnnos mo- frumcnlo ventiirura, et in ipsn aratione gauderet :
res per colloquiamala?quid dixcrat?Ccrlehoc dixerat : ille vero incredulus vcl potius insipiens, et, ut verius
Nemo inde rcvcrsus cst, non nudivi palrem iiieuni, dicam , itiexpertus plangerct quideni forsilan priino,
non avum meum ; redeat inde nliquis, dicat quid illic sed experto credens consolaliis abjcederet, et futu-
agitur. ram inesseni cura expcrlo sperarcl.
CArUT VIII. — Tu jam excitato Chrisio in navi CAPUT X. — 10. Resitrreclionis noslrw cxem-
lua, recoleus lidem luaiii, rcsponde illi, et dic : pliim in Chrislo. Omnis crealura loquilur resur-
Stulle, si pater tuus resurgerct, crederes; Domintis reclionem. Evigilalio anifiiatium. Novilunia. Frohdes
omnium resurrexit, el nou crcdis? Unde enim ila arborum. Sed solcijl videri pcr annos singulos mcs-
voluil morietresurgere, nisi utomnes uni crederenms, ses : generis aulent luunnni una ultima in line srrculi
ne a mullis deciperemur? Etquid facerel paler tuus, mcssis assurgel. Oslendi nunc ocnlis non poiesl : scd
si resurgeret et loqueretur, iterum morilurus? At- de unoprincipali granq datum est experiiiieiituin. Di-
tende cum quauta ille potesltite resurrcxerit, qui jnm cit ipse Domiiius , Si granum sic nmnseril, et non
non moritur, et mors ei ultra non dominabitur (/iom. mortificalum (ueril, soltiin manebil (Joan. xn , 24),
vi, 9). Ostcndit se ipsum discipulis ct lidclibus suis : dicens de sua morlificaiionc, qnia miilliplex futuia
contrectata esl soliditas corpoiis, cuni parum esset est in illum credeniiuin resurrectio. Exemplum tlatimi
quibusdam videre quod nieiniiieraiil, nisi cliam tan- est dc uno grano, sed tale exemplura cui credcrcnt
gerenl quod videbant. Confirinata fides cst, non so- omnes qui grana esse vellenl. Quanqiiani et omnis
lum in cordibus, sed etiam in oculis hominuni.Ascen- creatura loquitur resurrectioncin, si surdi non su-
dil ille, qui hccc demonslravil, in cceium, niisit mus : unde conjicere debemus quid in fine semel de
Spirilum sanctum discipulis suis, prccdicatum est genere hiimano fiicturus est Dcus, cura lol similia
Evangelium. Si mcnlimur hocc,inlerroga orbem ler- quotidie videamus. Resurreclio Chrislianoriim semel
rarum. Multa quse promissa sunt, facla sunt: multa erit, somnus animaliuni el evigilatio quotidiana est.
qnoespernbantur, impleta sunt: in fide christiana to- Dormire, morti simile est : evigilare, resurrcctioni
tus orbis viget. Non audeul Christi resurrectioni de- simile est. Ex hoc quod quolidie fit, crede quod so-
traherc, nec illi qui nondum Christo credidernnt. Te- mel fulurum est. Luna per omnes menses nasciiur,
slimonium in eoelo, lestimonium in terra: leslimo- crescit, perficitur, mhiuilur, consumilur, iiiuovaiiir.
niura ab Angelis, lestimonium ab inferis. Quid Quod in Iuna per menses, hoc in resurreciione scmcl
reniaiisit, quod non clamcl? Et tu dicis, Manducemus in toto tempore. Quomodo id quod de dorniieulibus
el bibaiuus; cras enim morimur! quolidie, hoc de luna per singulos menscs. Ulide
9. Exemplum resurreclionis in semine. Sed trislis abeunt, unde redeunl frondes arboribus? in quacse-
factus es de sepulto charissimo tuo, quia non stalim creta discedunt,de quibus secretis adveniunt? Hiems
audisii voccra ejus. Vivebal, morluus est : manduca- est, cerle nunc arbores arenlibus similes verno leni-
bal, jara non manducal : sentiebal, jam non sentit : pore virescunl'. Nunc primum factum est, au et
non interest gaudiis el Isetitiaevivorum. prseterilo anno ita fuit? Imo el prcelerilo sic fuil. In-
CAPUT IX. — Nuhiquid plangeres semcn, quando lerceptuni esl ab autumno in hierae , redit per ver-
nrares?Si ergo esscl quisquam ita rerura imperitus, num in oestale. Ergo annus redit in tempore, et ho-
qui quondo effertur semen in agrum, et in terrara mines, facti adimaginem Dei, cum morlui fuerinlin-
initiitur, et fracta gleba sepelitur; si crgo esset quis- teribnin ?
qnam ignarus rerum etiam prope futurarum, qui plan- CAPUT XI. — 11. Quomodode tcrra quwdamin?
geret triticura, quia memiiiisset aestalis, el cngitarct sluuranlur. Sed polest mihi aliquis dicere miiius dili-
apud se dicens, Hoc frumentum , quod modo sepul-' genter inspiciens mulationes iiislauraliouesque re-
lum est, quanlo labore messum , apportatum , trilu- rum : Illa folia pulruerunl, nova nascuntur. Bene
ratum , purgatum, servabalur in horreo, videbamus autein considerans videl quod etilla quoepiitrescunt,
ejus decorem, et grattilabamtir; modo ablatum est in vires lerrce cedunt. Unde ejiira terra pinguific\
ab oculis nostris; terram cxaralam video, frumen- lur, nisi de putredine terrenorum? Altendiint ba-c
tum vero nee in horreo , nec liic cerno : frumentum qui agrum colunt; et qui non colunt, quia in urbc
quasi morluum alque sepultum lugubriier plangerct, seniper vivunt, de hortis certe vicinis urbi cogiioscanl
fleret ubertim , attendens glcbas el terram , messem coniemplibilia qqoeque purgamenla civitatis quihus
autem non videns : quomodo irriderelur a quibusli- studiis serventur, a quibus etiam pretio compareri?
betindoctis, sed in illa re non indoctis; ipiperilis tur, quo porlentur. Certe jam coniempiibilia, ex-
quidem aliarum rerum, peritis autem illius rei quani inanita omni utilitate, ab inexperlis possent pntari.
plangcret ille deformiler imperitus ? Et quid ei dice- Et quis dignatur sfercus intueri? Quod inlueri homo
rent illi qui scirent, si forte proplerea ipse plangebat,
quia nihil horuin sciebat? Noliesse tristis; hoc quod 1 Mss.,viridescunf.
 160§ SERMQ CCCLXI. IQOQ
Jiorret, servare curat. Illud ergo quod consumptutn credunt (Joan. xx, 24-29). Expergiscimini ergo ad
jam ef abjectum videbalur, rcdit in pingiiediiiem bentiiudincin vestrnra, uullus mnle suadcns exculiat
terrce , pinguedo in succum, succus m radicem et de cordibus veslris quod Clirislus inlixit.
quod de lerra in radicem transil, invisihilibusaccesi 14. In eos qui resurgereChrislolanluinlicuissedicunt.
sibus migrat in robur, distribuitur per ramos, a ra.r Membrorumconjuncliocum Chrislo capiie. Apla simili-
mis in gcrmina , a germine iu fructus et fojia, Ecce ludo. Neque milii illud dicatur. lloc euiin dicilur ab
quod horrebas in putredine stercoris, in arboris fe- pranibns, qui jam cliam inviti niictorilali Chrisli ces-
cunditate et viridilate miraris. seruiU. Omnes eniin pene Pngani, ctiam qui nolunt
CAPUT XII. — 12. Objectio, quod corpus abeql m aut differunt Christum devolione apprehendere, non
cinerem. Mos JEgypliorum, Gabbarw. Nolo milii jam audent repreheudere : quamvis audeant Christiauos,
opponas quod soles opponere ; Non manet integrum Christum non audeul; ccdunl capiti, et adhuc cor-
corpus scpulti mortui; nam si rnaneret, resurgere pori iusullant. Sed corpus audiens insultationes eo-
crederem. jEgyptii ergo soli credunt resurreclionem, ruiii, qui jam cedunl capiii, non se prsecisum pulet
quia diligcnler curanl cadavera morluorum. Morem a capite, sed subiiixum. Nam si prcecisiesscmus, de-
enim habenl siccare corpora, et quasi oeueareddere i buimus timere voces insullaniium : non autem nos
Gabbaras ea vocant'. Ergo secundum istos, quj s&r esse prcccisos ille ipse tcstatur, qui Paulo, adhuc
creios naturcc sinus ignorant, ubi omnia salva sunl Saulo Ecclesiam perseqiicnli, ait, Suule, Sattle, quid
Condilori, eliani cuiii niorlalibus sensibus subtra- me persequeris? Jam transieral per maiitis impictalis
Iiiiiitur, soli iEgypiii bene credunt resurrectionern Judaeorum, jain inferna penctraverat, jani do sepul-
mortuorum suorunj, aliorum vero Chrislianorum spes cro resurrexerat, jain in cceluinascendcrat, jain doiio
in anguslo est? Saepe enjm vel velusiale vel aliqna Spiritus sancli credentium corda ditaverat aique fir-
hon sacrilcga necessilale aperlis yel nudalis sepulcris, maverat, ad dextcram Patrjs sedens iiilerpellans prq
iriveiilasuiit corpora pnlruisse, el suspiranles geujue- nobis : noii se ileruui morli tradiliirus, setl nos de
riiiil homines, qui solenl corporali spccie deleclari, raorte liberniurus, quid polcral perpeli a Saulo ste-
et dixeriint in cordibus suis : liane islc cinis ali- viente? Undeillum manus illa tangebat, quamvis es-i
quando habebit illam spccicm pulchritudinis, redde- set ille, sicnt scriplum est, Spirans cwdem(Act. ix ,
tur vitrc, reddetur luci? Quando istud erit?Quando 4,1)? In Cbrislianos hiimi laboranlcs impelum fa-
ego aliquid vivum de hoc cincrc sperem? Qui hoq cere polerat: in Cbristum autem quando et quoinodo?
dicis, Videsin sepulcro vel cinerenj : rcpljca oelateij} Claranl tamen pro coeteris niemhris, ct non djcit,
tnam, si cs, verbi gratia, triginta, quinqungiiila yel Quid persequeris meos ? si eniin dicerpl, Qqid pprr
amplius annorum : in sepulcro vel cinis cs| mortui, sequeris meos? crcdereiiius servos. Sed noii laiuuiij
tu ante quiuquaginla annos quid eras? ubi eras? Cor» cohserent servi doraino, quanlum Clnisliani Christn.
pora omnium noslrum, qui nunc loquimur, vel au* Alia esl isla compago : alius prdo menibrorura , alia
dilnus, posl paucos annos cinis eriint, anle paucos unilas charilntis. Caput pro membris loquiiur, ncque
annos nec cinis eranl. Qui ergo potuit parare qnod hoc sallem dicit, Quid persequeris memhra niea?sed
non erat, deGcietreparare quod eral? dicit, Quid me persequeris?Non tangebat caput, sed
CAPUT XIII. — 15. Contra mala colloquiafides a. tangebat quod capiti jimctum est.
Chrislo firmala. Desinanl ergo murmura male loquen- CAPUT XIV. — Jam saepediximus, sed quia sir
tium, el corrumpenlium raores bonos colloquiis ma- mililudo apla est, et rem bene jnsinuat, repetenda
lis. Figite pedes in via, figite : ul non reliuqualis cst. Qui le iu turba calcat, pedem lutinj prerait, lin-
vioni, non ut remaneatis in via, sed quemadmodum guoeaulem nibil facit. Quid sibi ergo vult, quod lin-
diclum est, Sic currile, ul comprehendaiis(1 Cor. ix, gua clamal, Calcas ine? Pressura pedis esf, nujla lin-
24). Semper vigeat Chrislus in cordc,qui volujt in guoclsesio, sed tnia compago. Et si j/Hiimmembrum
capite ostendere quod membra ccclera spcrent. In putilur, compatiunturpmnia membra; et si glorificatur
tcrra quidem iaboraraus, caput nostrum in ccelojam unum membrum,congaudentonmia niembrq(\ Cor. xu,
nec moritur, nec deficit, nec aliquid palilur: passuni 26). Si ergo lingua tua prp p.edetjiq loqtijiur, Chrir
esl tamen pro nobis. Quia trqditus esi propler delicta slus in ccelo pro Christianis npn loquitur? Non sjc
nosira, ct resurrexit propler justificationem nostram ergo loquitur lingua lua pro pede, ul dica{, Caicas
(Rom. IV, 25). Hoc nos per fidem novimus : quibus pedem meum; sed, Calcas me, pum ipsa npn t.acta
autem se ostendit, per oculos didiccrunt. Non tameii sit. Cognosceillum caput luum, cum prp le ,de co?lo
nos reprobali sumus, quia resurrexit, ei eum videre loquilur, et dicil, Saute, Saule, qpid rne persequpris?
oculis carnalibus non potuimus. Habemus pro nobii Ergo, fralres, cur hocdiximus? Ne forte ita yobis
ipsius Dominitestimonium, quod dixit dubilantj discir Snbrepant illi dc quibus dicit Aposlohis, Cprrupipufit
pnlo el laclu qucerenti quod credcret. Nam cuni ex- moresbonoscolloquiamala; quja djcuijt, Mandncemus
clamasset cicatricum coutreclatione convictus; et et bibamus; cras enhn morinmr (Id. xy, 53, 52) ; ut
dixisset, Dominusmetis,el Deusmetts:ille conlra, Quia dicant yobis (non nud.ent enjin Chrisinnj rfiprehenr
mdislime, inquit, et credidisti; beati qui non videniet dere, contremiseunl majestaiis aucipritatem toto orbe
1 Verbaisthsec,Gabbarasea vocant, absunt a sed qnomodoscriptum est, Peccqlor pider
MaiiijtT fundalam;
scriptis. bit, et irascetur, dentibut suit (rendet et tabetcet (Psal,
1607 S. AUGUSTINIEPiSCOPI 1608
cxi, 10) : frenderepolest, et labescere potest; bla- ceperat, an in ea naluralitcr erat *? Dislinguit Apo-
sphemare aulem Christuin non audet); ne forte crgo stolus. Cum formam Dei diceret, esset dixit : cum
ita lqquanturetdicant, Christo lantum lictiit. Aliquan- formam servi nominaret, accipiensdixit. Christus ergo
do enim et ex animo dicunt, aliquando autem tiinoie eral aliquid, accepit aliquid, ut cum illo ununi esset
dicunt: tu laraen et quid audeant dicere attende, et quod acceperat. In forma Dei crat ocqualisDeo, sic-
quid non audcant. ut evangelista ille piscator loquitur, Verbumerat in
CAPUTXV. —15. Clirislusdoloseab infidelibuslau- principio, et Verbumapud Deum, et Deus eral Ver-
dalur, ne similemresurreclionemsperemus.Dicturi ergo bum (Joan. i, 1) : hoc cst, Cumin forma Dei essei,
sunl: Dicis mihi quod resurrexerit Christus, el inde non rupinumarbilratus esl esse wnualisDeo. Quod enim
speras resurreclionem mortuorum ; sed Chrislo licuit non naturaliter inest, sed usurpatur illicitc, rapina
resurgere a mortuis.El incipit jamlaudareChrislum, est. jEqualilatom Dei usurpavit angclus, cl cecidit,
non ut illi det honorem, sed ut libi faciat despera- et factus est diabolus : ocqualitatem Dei usurpavit
lionem. Serpeiitis astula pernicies, ut laude Chrisli homo, el cecidit, et factus cst mortalis. Hic autem,
te avertat a Chrislo, dolose prcedicalquem vituperare qui natus est oequalis, quia non naltis ex tempore,
non audet. Exaggerat majeslatem illius, ut singula- sed sempiterno Patri sempiternus Filius, semper na-
rem faciat, ne lu speres tale aliquid, quale in illo re- tus, per quem facla sunt omnia, in forma Dei erat.
surgente monstratum est. Et quasi religiosior apparel Ut aulem medialor esset inter Deura et homines, in-
erga Chrisiuni, cum dicil : Ecce qui se audet cora- ter justum et injustos, inter immortalem et mortales,
parare Christo , ut quia resurrexit Christus, et se re- assumpsit aliquid ab injustis et morlalibus, servans
surreclurum pulet. Noli perlurbari perversa laude Im- aliquid cum justo et iinmorlali. Cumjusto enim el im-
peraloris lui; hostiles insidicete perturbant, sed Chri- morlali servansjusliliam.ab injuslis et morlalibus as-
sli humilitas et humanitas te consolatur. Ille prccdicat sumens raorlalitatem, faclus in medio reconciliator,
quanlum efeclus sit Christus a te : Christus autem di- dejiciens muruin peccatorum nostrorum; unde illica-
cit quantum descendit ad te. Responde ergo huic: ex- nitur a populo suo , El in Deo meo Iransgrediar mu-
cita illam fidem; tempestas est, fluctus sunt, labornt rum (Psal. xvn, 50) : reddens Deo quod peccata ab-
navis, dormit Christus; excita illam fidem , noli obli- alienaveraut,redimenssuosaiiguinequoddiaboluspos-
visci quod credidisti (Mallh. viu, 24-2C). Stalim re- sidebat; mortuus est pro nobis, et resurrexit pro no-
spondebis, cum in te fides evangelicavigilare ccepe- bis. Portavit peccata nostfa, non illis inhaerens, sed
rit. Non eris inops in respondendo: non enim lu eris ea suslinens : sicut Jacob porlavit pellcs hocdorura,
qui loqueris; manens in teChristus arripiet instru- utpilosus palri benedicenti viderelur (G<m.xxvn, 16).
mentum suum linguam tuam , velul gladium suum , Esaii malus pilos proprios habcbat, Jacob aulein bo-
olens corde tuo et voce tua lanquam possessor in- nus alienos porlabat. Mortalibtis quippe hominibus
habitans, resistet adversario, securum le faciet : tu peccata iiihcerent. Non autem inhrerebant illi qui
tantum excita dormientem, id est, recordare obli- dixerat, Poleslalem habco ponendi anhnam meam ,
tam fidem. et potestalem liabeo ilerum sumendi eam (Joan. x,
CAPUT XVI. —16. Chrisliresurrectionespein nobis 18).
resurrectionis merito utlulum esse. Morlalitas Chrisli CAPUT XVII. — Mors ergo in Doniino nostro si-
unde. Chrislus quomodofaclus mediator. Peccala qtto- gnum fuit alienorum peccatorum, non pcenaproprio-
modo in Chrislo. Mortalilas pwna peccuii.Motlo cniin rum. In omnibus autent hominibus mortalitns pceiia
quid diclurus sum,unde talibusresponsurus sis?Non peccati est : trabitur eniui ab origine peccati, uude
novum aliquid dicam , sed id quod credidisli. Excila omnes vcnimus ; de illius hominis lapsu, non de hu-
ergo fidem, et responde dicenti, Christus solus po- jtis descensu. Aliud enirn est cadere, aliud desccn-
tuit, nos non possumus: rcsponde ct dic, Ideo Chri- dere. Cecidit untis nequitcr, descendit alius miseri-
slus poluit, quia Deus; ille utique, quia Deus. Si quia corditer. Sicut eniin in Adum omnes morimitur, sic in
Deus, quia omnipotens; si quia omnipotens, cur de- Chrislo oinnes vkificcibunlur(lCor. xv, 22). Portans
sperabo quod polerit et in me, quod demonstravit in ergo aliena peccata, Quw non rapui, inquit, lunc ex-
se propter me? Deinde qusero unde resurrexit Chri- solvebam(Psal. LXVIII,5) : id est, peccalum non ha-
stus. Respondebit, A morluis. Quseroquare mortuus bens moriebar. Ecce, inquit, veniet princeps hujus
sit. Numquid enim Deus mori potesl ? Illa eliam di- mundi, et in menihil invenkl. Quid est, nihil in mein-
vinitas Yerbum sequale Patri, ars omnipotentis ar- veitiet?Non in me inveniet meritura mortis. Meritum
lilicis, per quem facla sunt omnia, incommutabilis enim mortis peccatum cst. Quare ergo morieris? Sc-
sapientia, in se ipsa manens, innovatis omnia (Sap. qnitur, et dicit : Sed ul sciant omnesquia votunlalem
vn , 27), atlingens a fine usque ad finem fortilcr et Patris mei facio, surgite, eamushinc (Joun. xiv, 50 ,
disponens omuia suaviter (Id. vni, 1), mori poluit? 51). Et surgit pergens ad passionem. Quare?Quia
Non, inquit. Et lamen Christus mortuus est. Unde voluntatem Patris sui faciebat, uon quia principi pec-
mortuus est? Videlicet quod non rapinam arbitralus catorum aliquid debebat, in quo peccatum nullum
est esse wqualis Deo, sed semetipsumexinanivit, for- erat. Ergo Dominus noster Jesus Chrislus divini-
mam servi accipiens. Ante aulem quid ait? Qui cumin 1 Mss.,Formam servi acceperal, an in ea naluratiler
forma Dei esset (Philipp. n, 6eJ7). Formajm,Dei ac- inerat ?
4609 SERMOCCCLXI. 1610
talem secum altulit, mortalilatem autem a nobis spondetc, et dicite: Jejunemus etoremus; cras enim.
assumpsit. Hanc accepit in utero virginis Marise, moriemur.
conjungens se ipsum Verbum Dei humance natu- CAPUT XX. — 19. Ullhnum judicium exspectare
rse , tanquam sponsus sponsse in thalamo virginali, exemplo Noe admonemur.Resial ul dicamus qualis
ul ipse tanquam sponsus procederet de thalarao suo crit in resurreciione vila justorum. Sed quia jam ho-
(Psal. XVIII,6). die modcratum tempus videtis assumptum, id quod
reddidimus ruminale : hoc aulem quod debemus,
17. Morlalitasin Chrislo vera, non ex merito, sed ex
ut aliquando reddamus. Illud maxime tenete
misericordia.Christiresurrecliosecundumcarnemantea orale
morlalem.Si justum eum fatenlur, non (e(ellilpromit- quarc locuti sumus, prcesertim propter dies feslos
tens resurrectionem.Redi ergo ad id quod dicebam. istos, fratres mei, quos Pagani celebranl. Allendite
Morialitas de peccato venit in omnes homines : in vobis : iransit hic mundus, recordamini Evangelium
ubi procdicilDominussic fulurum novissiuium diem,
Domino autem de misericordia erat, el lamen vcra
in diebus Noe. Manducabant ct bibebant,
erat; quia talis caro vera erat, et vere mortalis erat, quomodo
emcbant et vendebant, uxores ducebant, nubebant,
siinililiidineiii habens carnis peccati (Rom. vm, 5);
donecinlravil Noein arcam;venil diluvium,elperdidit
non similitudinem carnis, sed similitudinem car-
omnes(Luc xvn, 27). Habelis apertissime Dominum
nis peccali : vera enim caro, sed non peccali cnro.
et alio Ioco diccntem, Non gra-
Non enim morlalilatem illam, ut dixi, merilo pec- prccmoiicntcra,
venlurcorda veslrain crapula et ebrielate(Id. xxi, 34).
caii acceperat, qui setnelipsutnexinanivit(ortnam servi
Sinl lumbi vestri accincli, et lucernw ardentes '; et
el
accipiens, factus obediens usqtte ad morlem. Quid similes eslole pueris exspeclantibttsdomiuum suttm,
ergoerat, et quid habebat? Divinitas erat, habens
veniat a nupiiis (Id. xn, 5-5,36 ). Exs|>ecle-
mortalitatem. Unde aulcm morluus est, inde re- quando
nius euin veiUurum, non nos torpenles inveniat.
surrexit.
Turpe*esl inulieri conjugatocnon desiderare virum
CAPUT XVIII. — Ad eos jam respicite qui di- suum : quanlo lurpius Ecclesiocnon desiderare Chri-
cunt: Christus solus poluit resurgere, non aulem tu. stum? Yenit vir ad carnales amplexus, et
raagnis vo-
Sed responde et dic : Chrislus in eo quod ex nobis lis casloeuxoris accipitur : venlurus est sponsus Ec-
acceperat, resurrexit. Tolle formam servi, non esset clesiaead tradendos seternos amplexus, ad faciendos
in qua resurgeret; quia non csset in qua morerelur. nos sibi sempiternos cohoeredes, el nos ita
vivimus,
Quid ergo mihi de laude Domini mei fidem vis de- ul ejus adventum non solum non desideremus, . sed
struere, quam iu me ocdificavitDorainus meus? Ex ctiam timeamus! Quam verutn est quod sic venlurus
illoenimquod formam servi acccpit, mortuus est. est dies ille, quomodo in diebusNoe? Quam nmllos
Secuudum hoc autem resurrexit, sccunduni quod sic inventurus est, et eos
qui christiani appellantur?
morluus esl. Nullo modo ergo servi resurreclioiiem Ideo pcr lot aniios oedilicaturarca, ut
cvigilcnt qtii
desperaverim, cum in forma servi Dominiisrcsurrexe- non crcdunt (Gen. vi). Per cenlum annos illn oedifi-
rit. Aul si potcntire hominis tribuunl quod Chrislus cala cst, ct non evigilaverunt ut dicereiit, Non sine
resurrcxit a inortuis; nam el boc solent diccrc, quia causa hoino Dei arcara cedilical,nisi
quia iiiiniiiict
hoino crat tain justus, ut posset etiam resurgerc a cxilium gciicri humano; et placarcnl iram Dci, con-
niorluis : ut iiilcriin sccttndum ipsos Ioquar, ct de versi ad raores qui placent Deo ,
qiioinodo feccruiit
Doniininoslii divinilatc non dicara; ille inm jtislus, Ninivitre.
ut a raortuis eliain resurgcrc mereretur, nullo pacto CAPUT XXI. — Feceruiu eiiini fructura pocniien-
nos fallere pottiit, cum eliam nobis resurrectionem lioe, el propitiaverunl iram Dci.
proniisit. 20. Ninive juxla proplieliamevcrsa, scd pcr pwni-
CAPUT XIX.— 18. Unde probala superius resur-' tenliam. AiinuiitiavitJonas, noii misericordiain , sed
rectio ftilura. Onijiia ergo qucedicta suiil, fratres, ad iram futuram : non enini dixit, Triduo , ct Ninive
id valent, ut sitis instructi, si qui dicunt non resur- everlelur; si aiitem pcenitciitiamin islo iriduo egcri-
gere morluos. Diclasunt autem, si meminislis, quan- tis, parcct vobis Deus : non dixil hoc. Eversionem
lum Deus suggerere dignatus cst necessaria, et dc solam minatus est, cl prrcnuntiavit : ct tanien illi de
rerum nalura quotidianisque exemplis dicia sunt te- Dei miscricordia non de-pcraulcs, converterunt se ad
stimonia; el de ipsa omiiipoientia Dei cui nihil diffi- pcenitcridiim; ct pepercit Dcus (Jottw in ). Sed quid
cile est, qui si poluil facere quod non erat, multo dicemus? quia Prophcla menlittis esl? Si carnaliler
magis potest reparare quod eral; et de ipso Domino intelligns, fnlsiimvidctur dixisse : si spiritunliter in-
ct SalvatoreJesu Christo, qiiem constat rcsurrexisse, lclligas, fnclum cst quod dixit Prophcta. Eversa est
neque ejus resiirreciioneiii factara nisi in forma ser- cniiii Ninivc. Atlende quid crat Ninivc, cl vide quia
vi, quia neque mors fieri poluii, undc opus csset re- eversa cst. Qtiid crat Ninivc? Manducabant et bibe-
surgere, nisi per forraani servi. Unde qiioniain servi bant, emcbant, vendebant, planiabant, a:dilicabant,
snmus, id in forma nostra sperare dcbcnius , quod
ille in forma scrvi praemonstrare dignnliis cst. Ob- 1Editiadduni,in mambusveslris;quodabesta Mss.non
ticescant crgo lingrae dicciiliura , Matiducemuset liie laniuin,sctl tibiqucfcre apudAugustinum.Ksdemver-
liiscarent Mss.grrcci, nec ea exhibet noslra vulgataih,
bibamus; crcts enim morimur. Prorsus ct vos rc- anliqiiisCorbciensibus bibliis.
SANCT.AUGUST.V. '"
(C/il(;iiait!''-ltlir.) ^l."
 1Cil S. AUGUSTINIEPISCOPI 1612
perjuriis vacabant, mendaciis, ebrielatibus, facinori- tempus deficeret, alque ita eam in hunc diem differre
bus, corruptionibus : hsec crat Ninive. Altende modo cogeremur. Hoc ergo a nobis debitum vestra poscit
Ninive : plangunt, dolenl, coiilrislanlur, in cilicio et inlenlio, et nos reddendi tempus agnoscimus.
cinere, in jejuniis et orationibus. Ubi est illa Ni- CAPUT II. — Pariter ergo pia cordis intenlione
nive? Nempe cversn est, quia non in illis superiori- Dominum deprecemur, ut et nos opporlime solvamus
bus aclibus conslituta cst. debitum, et vos salubriter recipialis. Est enim hccc,
CAPUT XXII. —21. Repreltensionedigniores qui quod fatendum est, major qticcstio: sed omnibus quse-
nunc Cltrislo wdificcmteEcclesictmnon converluniur, slionibus difficilibtis fortior cst charilas, cui omnes
qttamqid olim Noe wdiftcanlearCam.Ergo, fratres, et servire debemus, ut Deus qui hoc prcecepit, omnes
modo ocdificaturarca, el illi ccnlumaiini tempora isla nostras difficultates in facilitatem gaudiumqile con-
sunt: tolus iste tractus lemporis illo annorum nu- verlat.
mero significatus esl. Si ergo digne perierunt, qui 2. Idem traclaluf argumenlum. Meministis esse a
Noe sedificanle arcam dissimulaverunt; quid digni nobis illo die responsum quibusdarndicentibus, sicut
sunt, qui Chrislo ccdificanteEcclesiam a salule dissi- Aposlolus eos arguil, Munducemusel bibamus; cras
niulanl? Tantum inlcrest inter Noe el Chrislum , enhn morimur: subjungens el dicens, Corrumpuntbo-
quanlum intcr scrvum et Dominum; irao vero, quan- nosmorescolloquiamala; atque ila concludens, Sobrii
tum inler Deura et horainem. Nam servus cl clo- eslole, jttsli, el nolile peccare: ignoranliam enim Dei
miifus possunt et duo homines dici. Et lamen quia quidamliabenl; ad reverentiamvobisloquor(I Cor. xv,
honiine ccdificante arcam non crediderunl homi- 32-34). IIcccverba apostolica omnes audierimus, ct
nes, daliim cst de illis cavendum cxeraplum poste- cordi mandavefimus : et quisquis audierit, et cordi
ris. Christus Deus propler nos honio ccdificat Eccfe- mandavefit, opera indicenl. Qui audit enim, tanquam
siam; illi arcccfuiidamentum se ipsum posuit : quo- ager csl semen excipiens sciiiinantis : qui autem cordi
lidie ligna inipulribilia, fideles homincs renuniianlcs niandat, similis cst glebam frangenti, et quod semi-
htiic sccculo, intranl in arcce compaginem; el ad- nalum est operienli: qui autem sccunduiri id quod
huc dicilur, Mnnducemus et bibamus; cras enim audivit et cofdi mandavit operalur, ipse est cyiisurgit
morimur? Vos ergo, ut dixi, fratres, conlra illos inmessem, et fructum affert cum toleranlia, aliud
dicile, Jejunemus cl orenius ; cras eiiiin niorimur. Iriceuum, aliud sexagenum, aliud cenlenura (Mallh.
Illi enim clicunt, Manclucemusel bibamus; cras enim XIII,25, et Luc. viu, 15). Huic non ignis velut palese,
morimur, qui rcsurrectioiiem noii sperant: nos autera sed horrea sicut frumento proepararilur.
qui jam resurrcclionem et loqticntibus Prophetis, ct CAPUT III. — ln ipsis crgo abditis horrcis, in re-
prcedicante Chrislo cl Aposlolis credimus cl aniiiin- surreclione morluorum beatitudo csl illa perpetua
tiamus, qui speramus nos post istant morlcm vicluros, etiant ipsa secrela justoruiii, quo cos rccipiendos
non dcliciamus, nec cortla nostra oncreraus crapula Scriplura commendat.
et cbrieiatibus; sed solliciti exspcctantcs, accincti 5. Vascttlorumnominebeatorumsecretwsedessigni-
lumbis et lucernis ardcutibus, adventum Dominino- ftcatw. Absconditttmvtitlus Dci. Vasorura ciiam no-
slri, jejunemus el oremus, nori ideo quia cras morie- minc alio loco coranicnioravit, quando ait Domi-
mur, sed ut securi raoriamur. Quod reslat ergo, fra- nus Jesus Cbristus, simile cssc regiium coelorum
tres, in nomiiie Dominialio teraporc a nobis c.xigile. sagenoe, id est, retibus; retia eniin quccdam sa-
Conversi ad Domiiutm, elc. gcna appcllanlur. Simite crgo csl, inquit, regnum
* cwlorum sagenw missw in mare, el ex omni ge-
4 SERMO CCCLXII (a). tiere congreganli: quw cum impletaessel, educenles, ct
De Resurrectionemortuorum, n. secus titlus seclentes,elegerunlbonosin vasa, malos au-
lem (oras miserunt (Maltli. xm, 47 el 48). Siguificare
CAPUT PRIMUM.— 1. Dkendum qualis (ututci sii voluit Dominus nosler modo sic milti verbum Dei su-
juslorumresurreclio. In niemoria relincntcs pollicila-
pcr populos et stiper gcnles, quomodosagena in mare
tionem nostram, coiigruns ctiam cx Evangelio ct
fecimus recitari lecliones. cnini jacilur. Colligit aulem modo sacrameiilis chrislianis
Aposlolo Quicumque ct bonos ct malos: sed non omnes quos sagena tollit,
vestrum prccterilo sermoni adfucrunt, recordantur
cliani vasculis reconduniur. Vascula enim sunt san-
nobiscum propositam de rcsurreclione qurestionemin clorura et bcatcc viiccmagna sccreta, quo non .'
a nobis distribulam sedes, '
geminam disputationem : ul pri- omnes chrisliani
quicumque ap-
mo dissereremus, propler eos qui dubitant, vcl etiam poterunt sed pervenire
pellanlur, qui sic appellaniur, ut sint. Sane autem ;
qui negant, utrum futura sit rcsurreclio morltiorum;
boni et raali pisces inlra sagenam nalanl, et boni to- \
postea vero, quanlum possumus, sccundum Scripturas lcrant nialos, donec iu frae separenlur. Diclum est!
qucereremus, tjualis in resurreclionc fulura sil vita eiiam quodam loco, Abscondeseosin abscondilovullus i
jjuslorum. ln prinia ergo pB.rtc'ubi Iraclavimus quod lui (Psal. xxx, 21): loquebalur cnim de sanclis.
resurganl morlui, lam diu suraus imrhoraii, sicul me- Abscondeseos, inquit, in abscondilovulius lui: id est,
minisse dignamini, ul secundse qucestionitractandce
quo non possunt sCquioculi hominum, neque cogila-
* Emendatusad d. r. t. v. et ad Lov. tiones morlalium; secrela qusodam significaiisniniis
(a) AliasdeDiversisl21. abscondila nimis occulta, in abscondito vullus Dei
1615 SERMO CCCLXH. m±
dixit. Numquid carnaliter cogilandum est habcre dite quod crcdidi. Non vobis vilescat, quia quod cre-
Dcura quamdam faciemgrandem, et in facie ejus esse didi auditis : audilis enim veracem confessionem. Si
aiiquod reccptaculum corporalc, ubi sancti abscon- autem dicerem , Audile quod novi; audiretis lemera-
dcndisunl? Hscc videlis, fratrcs, quemadniodumcar- riain prrcsumptionem. Si ergo, fralres, omnes nos,
ralia sint, etab orsnium fidelium corde respuenda. ct, ut crediinus sanclorum lilteris, omnes etiam qui
Abscoiiditumergo vultus Dei quid oporlet intelligi, anle nos in carnc vixerunt, et per quos loquens Spi-
nisi quod tanlummodovultui Dei cognitum est? Cum ritus Dei distribuit hominibus lantum quantura salis
ergo dicuntur horrea , ut significentur secreta, et alio esset significari peregrinaiuibus, omnes quod credi-
loco dicunlur vascula; neque horrea sunt quoenovi- mus loquimur : Dominus autem ipse, quse noverat,
nius, neqiie vascula. Nam si aliquid unum lale esset, Quid igitur, si solus Dominus de vita in seternumfu-
allerum aliquid non diceretur. Sed quia per simililu- tura nosse poterat quod dicebat; alii vero sequentes
dincs honiinibus nolas, ut possunt, iiisinuanlur inco- Domiirara, ideo quia crediderunt? Invenirnus ipsum
gnita, ad hoc utrumque iioiiiiiialum accipite, ut se- Domiiiuin nostrum Jesum Christum, scientem quid
crelum intelligatis, et horrei nomirie et vasculorum. loqucretuf, non dicenlem tanien. Ait enim quodam.
Sed si quaeritis quale secretum, audile Prophe- in loco discipulis suis : Adhucmulta habeo vobisdi-
lam dicentem, Abscondcs eos in abscondilo val- cere; sed non poteslisilla portare modo(Joan. xvi, 12).
lus ttti. llle propter illorum infirmitatem,non propler suamdif-
CAPUT IV. —4. Ad palriamfidesuspiramtts.Qiuc ficultnlem, quod noveral dicere differebat. Nos autem.
cum ita sint, fratres, in hacadhuc vila percgrinamur, propler comraunem omnium nostrum infirmilatem,
adhuc in illain nescio quam patrjnm lidc suspiramus. non quod novimus satis digne eloqui conamur, sed
El quarc nescio quani, unde cives sumus , nisi quia qticedigne credimus , ut possumus, explicamus; et
in longinqua peregrinaiido obliii eam sumus, ut pa- vos capite ut potestis. Et si amplius forle capere ali-
triaiu nostram possiraus dicere nescio quam ? Hanc quis vesirum potest, quam ego dicere; non attendat
oblivionem expellit de corde Doniinus Christus, rex ad cxiguuiiirivura, sed currat ad uberrimum fontem :
ipsius patrix, veniens ad peregrinos; et susceptione quoniain apud cum est fons vilse, in cujus lumine vi-
carnis divinilas ejus fit nobis via, ut per honiinem debimus Iumen (Psal. xxxv, 10).
Christum perganius, cl in Deo Chrislo maneamus. CAPUT VI. — 6. Chrisliano de resurreclionedubi-
Quid ergo, fratres? secrelum illud, quod nec oculus lare non licet. Quia ergo est resurrectio dispulavimus,
vidit, nec auris audivit, ncc in cor honiinis ascendit sic credinms, sic credere debemus, sic Ioquimur,
(l Cor. 11, 9), quo eloquio vobis explicaluri suntus, quia sic credidimus, si christiani sumus, inluentes po-
aut quo oculonos visuri? Possumus aliquid aliquando lenliam brachii Domini sternentis usquequaque su-
nosse , quod eloqui taraeu non possumus : quod au- perbiam gcnlium, ct sedificanlis hanc fidem tam late
teni non noviiiiiis, aliquando eloqui non valemus. per orbeni terrarum, quam promissum est mullo an-
Cura ergo fieri possit ut si ego illa nossem, eloqui lequam (iercl: hcec inluenles, ccdificamurad creden-
ca vobis iioii posscra ; quaiito diflicilius eloquiuiu dum ea qurc nondum videraus, ut ipsam visioiiem.
meumerit, quando ct ego, fralres, vobiscum pcr raerccdcm fidei recipiamus. Cum ergo manifeslum
fidcm ainbulo, rioridunipcr speciem ? Sed hoc ego, sit fidei noslroefuluram resurrectionem morluorum,
an ct ipse Apostolus? Nain consolatur ignoranliam et ila manifcsluni, ut hinc quisquis dubitaverit, im-
noslram, et scdificalfidein, dicens : Fraires, ego me pudcntissimc sc dicat chrislianum; quseritur qualia»
non arbitror apprehetidisse.Unum aulem, qum' rclro corpora habebunt sancli, et quse vila eorum fulura
oblilus, in ea quw ante sunl exlenlus, secunduminlen- sii.Muhiscnim visuniest resurrectionem quidem fieri,
tionemsecptorad palmam snpernwvocutionis(Pliilipp. sed per solas animas.
in, 13 et 14): undcse dcmonstral in via esse. Et alio CAPUT VII. — 7. Quwslio,qualia fulura sint cor-
loco: Quamdiusumus, inqtiit, in corpore, peregrina- pora. Rcgttla ftdei, symbolum. Apta simililudo. Quia
mur a Domino: per fidem enim ambulamus, non per vero rcsurgunl et corpora, non opus est diu disserere
speciem(II Cor. v, 6 el 7). Et ilcrum : Spe enim, in- post sermoncm proeteritum. Sed objicitur hujusmodl
quit, salvi fctctisumus. Spes attlemquw videtur, non quseslio: Si corpora futura sunt, qualia futura sunt?
csl spes: quod enim videt quis , quid speral ? Si aulcm Talia qunlia nunc sunl, an alterius modi ? Si alte-
quodnoiividemussperamus,per palienliamexspeclamus rius modi, quis ille modus? Si talia, ergo ad eadem
(Rom.VIII,24 et 25). opera ? Quia crgo non ad eadem praiscribit Dominus,
CAPUT V. — 5. Ecclesiadocet quodcredidit, non quia iion ad lalia docct Aposlolus. Nara non ad eam-
quod novit. Sic ergo, fratres, audite a nie vocem dem vitaui, non ad eadem facta mortalia et corrupti-
quse esl in Psalmis, piam, humilcm, mansuetam, non bilia et perilura atque transeunlia , non ad carnalia
elatam, non turbulentara, non proecipiiem,non teme- gaudia, non ad carnales cottsolationes. Si ergo non ad
rariam. Ait enim quodam in Ioco Psalmus : Credidi, eadem, nec lalia. Si non talia, quomodoergo caro re
propler quodloculussum. Et inlerposiiit hoc testimo- surget? Carnis autem resurreclionem habemus iii re-
nium Apostolus, atquc subjecit: Et nos credimus, gula fidei, et cam confitentesbaptizaraur. Et quidquid
proplerqttodelloquhnur(Psal. cxv, 10, elWCor.iv, 15). ibi confilcniur, cx verilale cl in veritate confitemur, in
Yultis e;go ea ine dicerc qusenovi? Non vos fallo, au- qua vivirausct raovemuret sumus. Teinporalibus ciiiin
1615 S. AUGUSTJNiEPISCOPI 161
gestis et Iranseunlibus quibusdam ac prsetereuntibus constituendura fundamenlum aliquid trahant quod in
faclis instruimur ad vitam aeternam. Omnia quaegesta imo stabiliant, propter securitalem superventurco
sunt, ul salubre aliquid audiremus, ut miracula fie- molis in conslruclionibus fabricce futurce : sic per
rent, ut Dominus noster nascerelur, esurirel et si- omnia illa quae contigerunt in Christo, nasci, cresce
lirel, comprehenderetur, contumeliis afliceretur)tiva- re, comprehendi, conlunieliam pali, flagellari, cruei-
pularet, crucifigerclur, moreretur, sepeliretur, re- figi, occidi, mori, sepeliri, velut attracta est moles ad
surgeret, in ccelumascenderet, omnia iransierunt; et fundamenlum cceleste.
cum prcedicantur, fidei noslrse actiones quocdamtern- 9. Agendum ut in Christowdificemur.Christus fun-
porales et transitoriaa prsedicantur. Numquid quia damentumesl, si primum in corde locumoblineat.Ignis
ipssetranseunt, quod per eascediflcalursimiliter traiis- gehennwquam limendus.Posito ergo in summis funda-
it? Inleudat enira Sanclitas veslra, ut videalis hoc menlo noslro, acdificemurin eo. Audi Aposlolum :
per similiiudinem. Architectus oedificatper machinas Fundamentum, inquit, aliud nemopolest ponere,prwter
transituras domum mansuram. Nam in isto lam raagno id quoclposilumcsl, quod est ChristusJesus.
et amplo, quod videmus, sedificio,cum instrueretur, CAPUT IX. — Sed quid sequitur ? Unusquisque
machiiise fuerunt, qure hic modo non sunt; quia quod aulem videat quid superwdificet super fundamenlum,
per eas ocdificabatur,jam perfectum slat. Sic ergo, fra- aurum, argentum, lapidcs preliosos, ligtta, fenum, sli-
tres, sedificabaluraliquid in fide chrisliana, et perfe- pulam. In cceloquidem Chrislus est, sed eiiam in corde
cta sunt quaedammachinamenta lemporalia. Dominus credenliuni. Si prirnum locum habel Christus, recte
enim noster Jesus Chrislus quod resurrexit, trans- positum esl fundamenium. Ergo qui sedificat, secu-
actum esl; neque enim adhuc resurgit: et quod ascen- rus sedificet, si pro dignitate fundamenti sedificatau-
dit in ccelum, transactum esl; neque enim adhuc rum, argenlum, lapides pretiosos. Si autem non pro
ascendit. Quod autem in illa vita est, ubi jam non dignitate fundamenti aedificat, lignum, fenum, stipu-
morilur, et mors ei ultra non dominabilur (Rom. vi, lam ; saltem leneat fundamenlum, et propler illa qurc
9); quod vivit in aeternum etiam ipsa in illo nalura exstruxit arida et fragilia, ad ignem se prseparet.
humana, quam suscipere , et in qua nasci, el in qua Sed si fundamentum est, id est, si primum locum in
mori et sepeliri dignatus est, hoc cedificaium est, corde Christus obtinuit, saeculariavero sic amantur,
hoc semper manet. Machinrcaulem per quas cedifi- ut non Chrislo praeponantur, sed eis Dominus Chri-
catum est, iransierunt. Non enim semper in utcro stus, ul sit in ccdificiocordis tenens fundamenlum ,
virginali concipitur, aut semper de Maria virgine na- id est, primum locum : delrimcntum, inquit, palielur;
scilur Chrislus, aut sempcr comprehenditui-, aut ipse autem salvus erit, sic latnen quasiper ignem(I Cor.
semper judicatur, flagellatur, crucifigitur, sepelitur. III, 10-15). Non est IIUIICtempus hortari vos, ut
Omiiia hsecmacliinse deputantur, ut cedificareliir per polius aurum, argentum, lapides pretiosos oedificetis,
has machinas illud quod manel in ceternuni. Hoccau- quain Iigiium, fenum, stipulam, super tam magnum
tem resurrectio Domini noslri Jesu Christi in cceio et validum fundameiUiini: sed lamen breviter dictum
posita est. sic accipile, quasi diu et mullis vcrbis dictum. Novi-
CAPUT VIII. — 8. JEdificium cmlestis Jerusalem mus cnim, fratres, quia quisquis vesirum proptei'
habet fundamenluin sursum. Cliristus el fundamenlum illa qure niodo diligit, per comrainationes alicujus
noslrum, et caput. Attendat Charilas vestra cedilicium judicis in carcerera miltereiur, ut solum fumum pa-
mirabile. iEdificia quippe isla lerrena pondere suo teretur, illa omnia mallet amittere, qtiam locum illum
terram prcniunt, tblusque nutus ponderum in isla pali. Nescio quo autem modo cura ignis nominatur
structura magnitudine ad terram nititur, el nisi con- in cficjudicii futurus, oranes coiliemuuiit, et flammas
tineatur, ad inferiora conteudit, quo pondus adducil. foci limentes, flamrtam geheniice jiro nihiio ducunt.
Quia ergo ii>terra cedificatiir, in terra fundaraentum Quce est ista durilia?quce tauta perversilas cordis?
prcemillitur; ut supra fundanientum securus instruat Si vel sic timereiil bomiries quod ait Aposlolus, per
qui aedifical. Ergo ponit in imo firmissimas raoles, ignem, quomodo limel quisque ne vivus ardeat, quod
ut idonee possint portare desuper quod imponitur , illi uno moraento conlingit, donec sensus membra
et pro magnitudine cedificii magnitudo fundamenli deserens oniries illas flammas superfluas facit; time-
preeparalur : in lerra tamen , ut dixi, quia et illud rel lamen, et non faceret aliquid quod jure prohi-
quod aedificatur supra, ulique in terra collocatur. Je- betur, ne ad illum cruciatum momenti unius perve-
rusalem illa nostra peregrina in ccelo ccdificatur. niret.
Ideo prcecessit fundamentura Christus in ccelum. ibi CAPUT X. •—10. Resurreclio talis speranda quath
enim fundamentum nostrum esl el capul Ecclesioe: in Chrislo prwcessit. Angeliapud Abraltamvereman-
nam et fiindamentum dicilur et caput, et revera ita ducarunt. Sed, ut dixi, fratres , nunc de hac re spa-
est. Quja et caput cedificii fundameiitum est : non lium non est disserendi : illud dico , hoc nos sperare
enim cnput est quod finitur, sed uiidc incipil sursum debere in resurrectione morluorum, quod expressum
versus. Tcrrenorum cedificiorumculmina subrigun- est in capite nostro, quod expressum est in corpore
tur, capul tamen in terrce soliditate constiluunt. Sic Domini noslri Jesu Christi. Quisquis aliud sperat,
et capul Ecclesicc prsccessit in ccelum, ct sedet ad jam non cedificat super fundamenlum , non solum
dcxteram Patris. Quomodooperanlur homincs, ut ad aiirum, argenlum elj lapidcs pretiosos, sednecipsaru
 1617 SERMO CCCLXII. 1618
stipulam. Extra enim ponit tolum, quia 11011 in Chrislo et subjicimus quod recessit, et reficere dicimur. Qui
ponit. Resurrexit ergo Dominus nosler in eo corpore, dicit refici, quid reficit, si nihil deficit? Per indigen-
in quo sepullus est. Resurreclio promiltitur Christia- tiam ergo hanc et corruptionem eliam morituri sumus
nis. Talem resurrectionem speremus, qualis in Do- omnes , quia tale est hoc corpus, ut ei mors debita
mino nostro prrecessit omnium nostrum fidem. Ad reservetur. Hancenim mortalitatem significant pelles,
hoc enim prcevenit, ut fides nostra supercedificetur. quibus induti sunt Adam et Eva, et dimissi de para-
Quid igitur? Quomodo non tales, quales nunc sumus? diso (Gen. m, 21-24). Pelles enim mortem indicant,
Caro enim Domini nostri Jesu Christi resurrexit, sed quae a mortuis pecudibus detrahi solent. Cum ergo
nsccndit in ccelum. In lerra officiahumana servavit, portamus istam defectibilem infirmiiateni, cui elsi
til pcrsiiaderet hoc resurrexisse quod sepultum erat. cibus nunquam desit, sed suhinde reparet vires, non
Nuinquid aulem et in coelo talis cibus est? Nam et tanien efficit ut mors non sil fultira (totus enim ille
Angeios of/icia lnimana in tcrra Icgimus exsecutos. stalus corporis per succedenles oetates,etiamsi diutius
Vcnenuit ad Abraham, ct manducaverunt; et cum hic vivalur , veniel aliquando ad tcrminum senectu-
Tobia angelus fuit, et manducavil. Quid dicimus, tis, et ultra quoporrigatur non inveuiet nisi niortem.
quia phantasnia erat illa manducatio, et non erat Nam et lncerna ipsa, eliamsi subinde semper miilas
vera? Nonne mauifeslum esl, quod vitulum occidit oleum, iioii valet semper ardere; quia, ut aliis casibus
Abraham, panes fecit, et ad mensam posuit; mini- non exslinguatur, ipsa stupa deficit, et quadam quasi
stravit angelis, et mandiicaveruiit (Gen. xvm, 1-9)? senectulc consumiiur) : qiiaradiu ergo lalia corpora
Omnia isla manifestissime facta et manifestissime gerimus, ex defectu indigemus, ex indigenlia esurimus,
expressa sunt. ex esurie mariducaniiis.Angelusvero non ex iiidigenlia
CAPUT XI. —11. Homo cx necessilalenianducat, manducat. Aliud estcnim cx potcslale aliquid facere,
angelus ex potestale. Quid ergo dicit in libro Tobicc aliud ex necessitalc. Manducat homo, ne morialur :
angelus? Vidistisme manducare, seclvisu vestrovide- manducat angelus.utniorlalibuscongruat.Si enim mor-
balis (Tob. xn, 19). Numquid quia non manducabat, lem lion timet angclus, non cx dcfeclu reficitur: si iion
scd manducare videbatur? Imo vero manducabal. ex defcctu reficitur , noii cx indigenlia manducat. Qui
Quid estergo, vtsuvcslfo videbalis?Iutendat Sanctiias autem videbant angelum mandiicare, tanquara esu-
vestra quod dico : irilendal in oralionem plus quara rientera putabant. Hoc est quod ait, Visu vestro vide-
in me; ut inlelligalis quod diciraus, ut et nos ita di- baiis. Non eiiim vdixit, Videbalis uie manducare , sed
carnus qtiemadmodum vos oporlel audire et intelli- non raanducavi: Videbalis, inquit, me manducare, sed
gere quod audilis. Corpus nostrura quamdiu corrupli- visuvestro videbatis; id est, ego manducabam ut vobis
bilc esl el moriturum, indigentiara palilurrcfcctionis, congruercm, non quia famem ullam aut indigentiam
inde et fames existit: proplerea esurimus et sitimus; patiebar, qua cogente vos ninnducarc consucvistis ,
cl si esuriem silimque nostram distuleriraus diutius et idco quos manducare vidcritis, ex indigentia id
quara potest corpus suslinere, perducilur ad tabificam ficri suspicamini, qui cx vestra consuetudinc meti-
maciem, et ad quamdam morbidani exilitatem, disce- iiiini quod videtis : hoc est, visuveslro videbatis.
denlibus viribus et non succedcntibus : et si amplius CAPUT XII.—12. Mandticandipotestaspostresurre-
fiat, mors etiam consequetur. Nam semper de cor- clionemerit, sicutin Cltristo,non necessitas.Quid ergo,
porc nostro discedit aliquid quasi quodara fluvio fralres mei? Scimus, sicut dicit Apostolus, quia Cltri-
discessionis, sed inde non sentimus vires disceden- slus resurgens ex morluis jam non morilur, el mors ei
les, quia per refeclionem assuniimus succedentes. ullra non dominabilur. Quodenimmortuus est peccato,
Quod enim copiose accedil, paulatira discedit: pro- morlitus est semel: quod autem vivil, vivit Deo (Rom.
pterea parvo tempore reficimus, producliore autem vi, 9 et 10). Si ergo ille jam non moritur, et mors ei
tempore deserunt nos vires, qurc acceptae sunt cum ullra non dominabitur; sic nos resurrccluros spere-
, reficeremus. Sicut oleum in lucerna, quod parvo mus, ut in eo stalu seraper simus, iu quem resurgendo
fsmpore millilur, diiilius paulatimque consumitur. niulabimur. Manducaudi autem et bibendi eliamsi
- jum aulem prope consumptum fuerit, jara
languor poleslas erit, necessitas non erit. Erat auleni tunc
lammuloe illius quasi famcs Iucernoe,admonet nos , cur hoc faceret Dominus, quia crant adhuc in c.irne
et conlinuo subvenimus, ut inslauretur illa species , quibus vellet congruerc, quibus eliam cicatrices
et maneal lux in Iucerua , cibo suo refecta cnm adji- osleudere voluit. Non enim qui fecit octilos coeci,
r.imusoleum. Sic vires noslrre, quas accipimus man- quos iu matris utcro non acceperat, sine cicatricibus
diieando, eunt el deserunt nos perpcloa discessione , resurgere non valebat. Qui si vell<Hipsius carnis sua?
„ sctl paulatim. Nara et idipsum nunc agitur in nobis, raortalem indigentiam ante morlem ita commularc ,
ctinomnibusactioriibus noslris, in omnietiam quiete ut non baberet aliquam necessitatis inopiam, posset
nostra non cessat ire quod acceptum est: et si fuerit ulique : in nianu cnim babebnt, quia Deus erat in
omnino consumplum, ila homo et moritur quomodo carne, et omnipotens Filius, sicut omnipotens Pater.
lucerna exstinguitur. Ut autem non moriatur, id esl, Nam et ipsam cnriiem siiam ante morlcni mulr.vit in
ut iion exstingualur, non quia moritur animo, sed ut quod voluit. In inonle quippe cum discipulis cum
corporalis hrcc vila nostra non exstinguatur, et quoe- esset, sic.il sol splenduit vultus ejus (Matllu xvn, 2).
dam quasi vigilalioinisto corpore succedat, curriraus Iloc auiciii polestate fecit, ostendere volens quia et
1619 S. AUGUSTJNl EPISCOPI JJ620
jpsam carncm suam possel ab omni iitdigentia com- i quit, recjnumDei non possidebunl.Amplector utrum-
mutare, ul non niorerelur si nollet, Potestatem,inquits :r qoo, nec dico isla pugnantia, ne ego ipse conlra
habeo ponendi animam pieam, el potcslatemhabeoite- [ stimuluni pugnem. Quomodo ergo ampleclor utrum-
rumsumendieam. NemoettmlolUla me (Joan. x, 18). que? Cilo, ut dixi, possem sic respondcre : Apo-
Poleslas hscc magna , qua posscl et non raori : sed slolus ail, Caro el sangttisregmim Dei hwreditatepos-
major miserieordia, qua voltiit mori. Ad hot enim sidere non possiatt. Reete dixit; non est enim carnis
iecit per misericordiam , quod possct et non facere possidere, sed possideri. Nonenira corpus tuum ali-
jier polestatem , ut nobis constitiiercl fundamentum quid possidet, sed anima tua per corpus possidet, qucc
resurrectionis : ui illud quod proptcr nos mortale ipsum etiam corpus possidet. Si ergo sicresurgitcaro,
portabal, et moreretur, quia nioriluri sumus; et ad ut habeatur, non habeat; ut possideatur, non possi-
immorlalitatem resurgercl, ut iniraortalitaiem spere- deat: quid mirum si caro et sanguis rcgnum Dei non
mus. Ideoque ante mortem 11011 soltim scriptum est possidebit, qnia ulique possidebilur? Nam eos possi-
quia manducavii et bibit, sed ctiam quia esurivit et del caro, qui non sunt regnuni Dei, sed rcgiium dia-
silivit (Malth. iv, 22, elJocin. xix, 28) : post resur- boli, et ideo subditi suiit vohiptatibus carnis. Unde et
rcctionem tantum quia el manducavil cl bibit, non illc paralylicus grabato portabalur : sed sanato Domi-
aiitem quia csurivil et sitivit; quia in corpore non nus ait, Tollegrabatumtuuin, el vade in domuihtuam
araplius moriluro non crat illa indigenlia corruptio- (Marc. n, 11). Sieergo paralysi snnala tcnet carnem
nis, ut esset necessitas refectionis, sed erat potestas sttam, et ducil quo vult: non quo iTonvull a carne
edendi. Faclum cst causa congruendi, non ut subve- ipse trahitur, et porlat potius corpus, quam portalur
nirelur inopicc carnis, sed ut suaderelur veritas cor- a corpore. Manifestuniest quod in illa resurrectioiie
poris. non habehit caro illeccbrarum traclum, ut ducat ani-
CAPUT XIII. — 13. Quwslio,quomodo cctro et mam per quasdam tilillationes alque blanditias,
sancjuis non possidebit regnum Dei. Advcrsus hanc quoanima non vult, et plerumque superaiur, dicens:
tantamevidenliam, nonnulli nobisex Apostolo faciuiit Vicleo aliam legem ia membris mcis repugnanlem
quceslionem : contra istctmquippcdisptilationem,vidc legi menlis mew, et cctplivum me duecnlem in lecje
quid objiciunt. Non, iiiqiiiuiit, resurget caro : si peccali, quw eslin membrismeis. Adhuc porlalur gra-
enim resurget, possidebit rcgnum Dei; aperte aiitem balo paralylicus, uondum porlat: exclnmet ergo, In-
dicil Aposlolus, Caro et sanguis regnum Dei non possi- felix ecjohomo, quis me liberabilde corpore morlisliu-
debit. Audislis, cura Apostolus legeretur. Dicimus jus? RespondeaUir, Gratia Dei per Jesum Cltristum
carncm rcsurgere, et clamal Apostolus, Cnro el san- Dominiimnostnim (Rom.vn, 22-25). Cuni crgo resur-
guis rcgnum Dei non possidebil.Efgo contra Aposto- rcxerimus, iion !ioscnroporlabit,scd iioscainporlahi-
ltim prcedicamus, aut ipse conlra Evangclium prasdi- mus : si nos portabimus, nos enni possidebimns : si
cavit? Evangelium divina voce testalur, Vcrbumcaro nos cam possidehimus,non ab ca possidcbimur; quia
fartwn cst, el habitavil in nobis (Joan. i, 14). Si caro liberali a i.liaboloregnum Dei stiraus : atquo ita cnro
factum est, vern cnro fncttim cst. Nain si non vera ct sanguis rcguum Dci non possitlcbit.Ergocalumnia-
caro , ncc cnro. Sicut vern cnro Marirc, vera caro tores illi coiilicescanl.,:qui vere siint caro ct sauguis,
Chrisli, quce iude suscepta est. Hcecvera caro com- et nihil possunt nisi carnalitcr cogilare. Quia etiam
de illis in eadem prudentia carnis perscvcrantibus,
prehensa, flagellain, colaphizata, suspcnsa ; boocvera
caro morlua, hcec vera caro sepulla cst; hcec vera unde caro et sanguis mcrito appellamur, recte dici
caro a morte eiiam resurrexit. Rcddunl teslimonia potuit, Caro el sanguis rcgnumDei uon possidebunl.
cicatrices: vident oculi discipulorura, et adhuc fluctuat CAPUTXIV.—Eliam hoc modo solvattir haecqncc-
admiratio; compalpat maiius, ne dubilct animus. stio : quta lales homines, qui caro ct sanguis nppel-
Contra lantam evideniiam , fratres, qnam hoc [modo Iantur (de talibus enim etiam Aposlolusdicil, Non
voluil Dominus nosler Jesus Christus persuadere di- esl nobis colluclatio adversus carnem et sanguinem
scipulis cam per orbem terrarum prcedicaturis; con- [Ephes. vi, 12]), si non se ad spirilualem viiani con-
tra haiie evidentiara pugnare videtur Aposlolus, verterint, et spiritu facla carnis morlificavcrinl, re-
dicens : Caro el sanguis regnam Dei non possidebil? gnum Dei possidere non poterunt.
14. Solvilur quwslio.Prhna expositioApostoli. Pos- 15. Verior Apostoli.sensus. Verumtamen quid ait
senius hanc qucestionem ila solvere , et resistere va- Apostolus, dixerit aliquis ? Ille enim verior sensus
nis caluninialoribus : vcrumlainen et sic solvetur, est, qui circumstanlialectionis aperilur. Itaquo ipsum
quomodo polest cilo respondcri, et diligenlius, quod potius audinmus, et ex tola qucccirea est contcxlione
ait Ajiostolus, considerabimus unde sit diclura. Dico Scriplurcc , quid in eo loco inlelligi voluerii, videa-
crgo quomodo possimus facillirae respondere. Quid miis. Sic enim ait : Primus homo de terra, lerre-
habet Evangelium ? Quod resurrexit Chrislus in eo nus; secundus Itomo de cwio. Qttalis lerrcnus, lales el
corpore, quo sepultus est: quia visus, quia contre- terreni ; et qualis cwleslis , tciles cl cwlesles. Sicut
clatus esl, quia discipulis ait putantibus quod spiri- porlavhnits imaginem ip-reni, portemus et imaginem
tns esset, Palpate, el videle, quia spiritus cantem el ejus qui de cwloesl. Hocautem dico, (ralres, quia caro
o.tsn non habet, sicut me videtis habere (Luc xxiv, et sanguisregnum Dei non possidcbit; nequecormplio
39). Quid contra Apostolus? Caro el sanguis, in- incorrttptionem(I Cor. xv, 47-50). Singula crgo videa-
 \m SERMO CCCLXII. !622
mus. Prinws homo,inquil, de terra, lerrenus; secundus stus cst lii dcxtera Dei sedens; et ideo qucc sursirai
Iwmo, de cwlo. Qualis lerrenus, lales el tcrreni, id est, sunt qurcramus, atque sapiamus, non quccsuper ter-
omnes moriluri: etqualis cwlestis,tates et cwlesles,id ram.
csl, omnes resurrecturi. Jani enim coolestishomo re- CAPUT XV—17. Iloc nobis resurreclione prw-
surrcxit, et ascendit in ccelum: cui pcr fidem nunc slandiim, quod in Christo prwcessit. Caro sanguis
incorporamur, ut sit ipse.caput nostrum; mcmbra au- pro corruptione. Scd quia de resurreclione corporis
lein ordine suo sequanlur caput suuni, ct qtiod prx- agcbat ; nnni ila proposuerat : Scd dicit aliquis ,
raoiisiraiura esl in capite, tempore suo demonstrctur Qitomotloresitrcjuittntortui ( I Cor. xv, 55 ) ? quo
in meiiibris : modo autem hoc fide porteraus, ut ad aulem corporc veniunl? et proplerea dixcrat, Primits
ijisain rera cl speciem suo leinpore veiiiamus. Sic liomo clelerru lerrcnus,secundushomo,de cwlo.Qualis
eniin alio Ioco dicit: Si atttem resurrcxisliscum Chri- terrcnus, lales cl leneni ; et qualis cwlestis,tales et cw-
slo, quw sursumsuiit quwrite, ubi Cltrislusest in dex- lestes: ut hoc speronnts in nostro corporc futurum ,
tera Dei sedens; qttw sttrsuin sunl sapite, nou qum quod in Chrisli corpore prcccessit ; alquc hoc quan-
super terratn ( Coloss.111,1 el 2). Sicut crgo cum in quam nonduni rcipsn pcrcepimus, interini fide tcnea-
nobisraeiipsis nonduni surreximus, sicut Chrislus in liius. Idco siibjunxerat, Sicut portavimus hnaginem
corpore, pcr fidem tamen cum Christo rcsurrexisse terreni, portemusct hnaginemejus qiti de cwto est. Nc
nos dicimur : ita iraaginem ccelestis hominis , id ad tnlia nos resurrccturos crcderemus, qttalia se-
cst, quijnm in coclisesl, fidointerimporlarciiosjubct. cuiiclumprinium hoiiiiiienicorruptibilitci' agebaintis,
16. Chrislus quomodo homo de cwlo cwlestis.Si subjccit slalim : IIoc autem dico , (ralres, quia caro
quis autem qucerit cur homineni secundum nou in el sanguisrccjnumDei hwretlilatepossidcrcnonpossunl.
ccelo dixerit, scd de coclo, cum et ipse Doniinusdc Atque oslcndcrc volcns quid dixeritcarnemet sangui-
tcrra corpus acceperit, quia uliquc Maria ex Adam nem, quia noii ipsara specicm corporis, sed corru-
cl Eva erat progenita ; intelligat (crrcnum hoiiiiiieni plioiiem siguificat nomine carnis et sanguinis, quce
secuiidura terrenara conciipiscciiliain dictum : et corruplio iiuic noii crit. Corpus ciiim sine corru-
quoniam affeclus ille lerrenus csl, quo pcr concubi- plione , non propric dicitur caro et sanguis, sed cor-
liini maris et feniinaenascuntur honiiiics, trahenles pus. Si cnim caro cst, corruplibilis alque mortalis
etiam ex parentibus originale pcccatum ; corpus au- esl : si autem jam non nioritur, jara non corruptibi-
lcin Doniininullo tali affectu ex utero virginali crea- lis; ct ideo sine c'rh*rtipiioncrnanenlc specie, non
luin cst, quanivis de lerra Chrislus assumpscril car- jam caro, sed corpus dicitur : et si dicitur caro, non
neiii, qtiod iiilelligitur Spirilus sanctus significare, jam propric dicilur, scd propter quamdam speciei
dicens , Verilusde lerra ortu esl (Psul. LXXXIV, 12 ); siniiliiudincin. Sicttt possumus fortc jiropter eamdem
non lamen lerrenus, sed ccelcstis homo, ct de ccelo simililiidiiiciii, ctiara Angelorum carnem dicere, cum
dicilur. Si enim suis hoc fidclibus pcr gratiara prce- sicut horaincs apparucruiit honiinibus ; cum essent
stilit, ut recle dical Aposlolus, Noslra enhnconvcrsa- corpus, noii caro : quin corruptionis indigentia non
lio in cwlisesl ( Philipp. ni, 20) : quanlo niagis ipsc inerat. Quia crgo possumus secundum similitudinem
ccelestishomo, et de ccclodiceudus cst, in quo nul- carncm appcllarc ctiam corpus quod jam non cor-
lum uiiquampeccatum fuit ? Propter peccalum cnim rumpitur, sccutus sollicitus Apostolusexponere vo-
diclum est hoinini, Terra es, el in terram ibis (Gen. luit quid dixcrit carncin ct sanguineni; quia sccun-
ni, 19). De ccelo ergo coelesiisliomo ille reclissime dum coiTiipiionem hoc dixit, non seeundura spe-
dicilur, cujus conversatio de ccelo nunquam reces- cicm : et subjccit slatim, Neque corruplio incorru-
sit : quamvis Dci Filius eliam honiinis filius factus plionemhwrcditalepossidebit: tanquam diceret, Quod
de terra corpus assumpserit, id est, formam servi. dixi, Caroel sangttisregimmDei non possiclebit; hoc
Non eniin ascendil, nisi qui desccndil. Quia etsi cce- dixi, quoniara corrupiioincorruptionemnon possidebit.
lcri, quibuscumque donaverit ascendunt, vel potius 18. Quomodo in cosloeril corpus noslrum, si non
ejus gratia levanlur in ccelum, cliam sic ipse ascen- erit ibi corruplio. Carnis non erunl eadem opera post
resurreclionent. Judworum el Sadducworumerror de
dit, quia corpus cjus fiuut ; et secuudum boc unus
ascendil : quoniam sacramenlum magnuni in Christo rcsurrcctione.Resurreclioad vilam Angelorum. Et ne
ct Ecclcsia exponil Apostolus, quo scriptum est, quisquam diccrel, Si crgo incorruptio a corruptione
Et erunt dttoin carnem unam ( Epltes. v, 51). Unde iioii potcsl possideri, quomodo ibi erit corpus no-
eliam dicitur, Igilur non }amduo, sed una caro (Malth. slrum ? auditc quod sequitur. Quasi cnim diceretur
xix, 6). Quapropter nemo ascendil in cwtum, nisi Cjui Apostolo, Quid cst ergo quod dicis ? frustrane cre-
de cwlo descendit, Filius hominis, qiii cst in cwlo didiinus carnis rcsurreclioncm ? Si caro ct sanguis
(Joan. ni, 15). Propter hoc enim addidit, qui est in regniim Dei non possidebil, fruslra crcdidimus rcsur-
cwlo, ne quisquam ejus conversationera de coelore- rexisse Dorainiiiii nostruni a morluis in corpore iu
cessisse arbilrarelur, cura per terrenum corpus in quo nalus cl crucifixusest, in co ascendisse iu cte-
terra hominibus appareret. Ergo sicut portcwimus luni coram oculis discipulorutn suoruin, dcquo ctelo
imaginem terreni, porlemus et imaginem e.jus qui de ad tc clnmnvil, Suule, Saule, qttid ine perseqtieris
cwloest, interini lide, per qtiara etiara cuin illo re- {Aci. ix,4) ? Occurrit boc Paulo sancto ct bcato apo-
surrexiiiius : ut ei sursura cor habenmus, ubi Chrj- slolo , ct pia cliarilatc parluricnli filiosstiss in Chri-
 1625 S. AUGUSTINIEPJSCOPl 1624
Btoper Evaugelium genitos (/ Cor. iv, 15), quos adbuc vitam Angelorum resurgimus, a Domino audivimus :
, parluriebat donec Chrislus in eis reformai'etur (Galat. in qua vcro specie resurgamus, ipse oslendif in re-
iv, 19), id esl, donec portarenl per fidem imaginem surrectione sua. Quia vero ipsa species corruplio-
ejus qui de ccelo est. Nolebat enim eos in ea ruina nem non habebit, Aposlolus dicit : Hoc aulem dico,
remanere, ut arbilrareutur se lalia facluros in regno fralres, quia caro et sangttis regnum Dei hwreditate
Dci, in illa ceterna vita, qualia faciebanl in bac vila, possiderenon possunl ; nequecorrttpiio incorruplionem
in voluplalibus manducandi et bibendi, nubendi, uxo- hwredilate possidebit: ul ostenderet nomine carnis et
res ducendi, et eos carnaliler generandi (a) : haec sanguinis corruptionem morlalis onimalisque corpo-
enim opera corruplio carnis habet, non ipsa species ris se inielligere voluisse. Deindc soivit jam ipse
carnis. Jam ergo quia non ad talia resurrecturi su- quaestioiieni, quam possent ab eo solliciti auditores
mus, prcescripsit, ut jam dudum dixeram, Dominus exquircre : quia sollicitior ipse deinleliectu filiorum,
in evaugelica lectione quce modo recitata est. Judcei quam fllii suni de verbis parentuin. Subjungit ergo,
enim resurrectionem quidem credebant carnis, sed et dicil : Ecce tnysleriutnvobisdico. Quiescnlcngilatio
talem fuluram putabant,.ut ea vita esset in resurre- tua, o honio, quisquis es. Cceperas cnim cogitare de
clione, qualem inhoc sseculo gerebant; atque ita car- verbis Apostoli, quod caro hiimana non resurgat,
naliler cogitantcs, Sadducoeis respondere non pote- cum audires, Caro et sanguis regnum Dei non posside-
rant proponentibus de resurrectione quoestioiiem, bil : sed prccbo aurem conscqucntibus verbis, el cor-
cnjus erit uxor mulier, quam septem fratres sibi suc- rige prccsttmptionem cogitationis. Ecce, inquit, my-
cedentes habuerunt, cum vellet irausquisque frairi sierium dico vobis: omnesquidem resurgemus,sed non
suo morltio ex cjus uxore semeu excilare. Sadducoei omnes iinmutabimiir.Quid est hoc ? Mutalio quippc
ciiim secla erat quscdam Judccorum, qure non cre- atii in pcjus cst, nut iu melius. Si ergo positn esl mu
debat resurrectionem. Judrt-i crgo Sadducccis islam lalio, utnomluravidearaiis qualis eril, iitrum in nliquid
qucestionempropononiibus fluctuantes el hcesitautes inclins, nn in aliqnid dcterius : crgo scquatur, cl ipsc
respondere non poterant, quia regnirai Dei a carne cxponal ; quid nobis est suspicari ? Et fortnsse hit-
et sanguine, id esl, incorruptionem a corruptione mana stispieione labi in errorera lc non permiltit in
possideri posse arbitrabantur. Yenit Yerilas, intcr- conjecluras luas aposlolica auclorilas, et hoc liquide
rogalur a deccptis et deceptoribus Sadducaeis, propo- exponit, cujusmodi mulalionem velit inlelligi. Quid
nitur illa quocstio Doinino. El Doriiinus qui sciret ergo ? Cum dixisset, Omnes resurgemus, non lamen
quid dicercl, et quod nesciebamtis credere nos vel- omnes iinmutabimur : Video omnes resurrccluros ct
let, respondel aucioritaie majeslatis suce quod cre- bonos et malos ; sed qui immulabuntur, videamus ; et
daraus. Apostolus autera exposuit quantum ei datum hinc iiitelligamtismutalionem, ulrum in melius an in
est : quod, quantum possumus, intelligamus. Quid deterius sil futura. Si enim malorum est ista mulatio,
crgo Dorainus Sadducceis? Erratis, inquit, non scien- in pejus ; si autem bonorum, in melius erit. In ato-
tes Scripluras, neque virtulem Dei. In resurrectione mo, inquit, in ictu oculi, in novissimaluba. Canetenim
enim neque nubunl, neque itxores dttcunl ; neque enim tvba, et morlui resurgent incorrupli, et nos immulabi-
incipiunt mori, sed erunt wquales AngelisDei. Magna mur. Jam ergo in melius erit isla mutalio, cum di-
virtus Dei. Quare non nubunt, neque uxores ducunt ? cit, Etnos immutabimur. sed nondum expressum est
Quia non incipient mori. Ibi enim successor, ubi quanlum exprimi oportuit, quousque corpus nostrum
decessor. Nulla ergo ibi talis corruplio. Et ille Domi- commutalur in melius. Quid est ipsum melius, non-
nus per aeialesab infantia usque ad juventuiem cu- dum dictum est. Nam et ab infantia in adolescentiam
currit, quia carnis adhuc mortalis gerebat substan- cum nlutatur, polest dici in melius commutari, ubi
liam : posteaquam resurrexit in aetate in qua sepul- etsi minus infirmura, adhuc tamen infirmum et mor-
pultus est, numquid credimus eum in ccelo sene- tale est.
scere ? Ergo erunt, inquit, wqualesAngelisDei. Abs- CAPUT XVII. — 20. Celeritas resurrectionis. Alo-
tulit de medio siispicionem Judaeorum, refellil ca- mus, quid. Alomus in corpore. Alomus in tempore.
lumnias Sadducseorum : quia Judaei credebant qui- Icius octtli. Ergo singula diligentius relractemus. In
dem resurrecturos morluos, sed ad quseopera resur- aiomo, inquit. Difficilevidetur hominibus resurgere
gercHl, camaliter sentiebant. Erunt wquales, inquit, mortuos : sed mirum qst quemadmodum abstulerit
Angelis Dei. Audisti de virlule Dei, audi etiam de Apostolus omnes ancipitcs difficultates de cordibus
Scripturis. De resurrectione, iuquit, non legisiis, fidelium. Dicis tu, Non resurgunt mortui : ego non
quomodo loculus sil Dominus ad Moysen de rubo, solum resurgere morluum dico, sed lanla celerilate,
dicens : Ego sum DettsAbraham , Deus Isaac, et Deus qtianla nou conceptus elnalus cs. Quanta enimmora
Jacob ? Non est Deus mortnorum, sed vivorttm(Matth. est ul formetur homo in utero, ut perficiatur, ut nasca-
xxi), 23-52, et Luc. xx, 27-58). tur, ut cctalum successione roboretur ? Numquidforte
CAPUT XVI.—19. Resurreclioad vitam sine cor- sicresui'recturusest?Non : sed in atomo, inquit. Multi
ruptione. Mulalio carnis in melius bonorum propria. nesciunt quid sit atomus. Alomus diclus cst a TO/JV},
Qaod ergo resurgamus, dictum est : ct quoniam ad quod cst seclio : ««^05 grsecequod secari non potest.
(a) rtectiusforte legeretur : uxores ducendi,nalos, vel, Sed dicituratomusin cdrpore, diciturin tempore. In
pueros carnaliter generandi; a»t cumMorel,Eleni. Crit.,
pi 190i uxores ducendi,ex eiscarimtiiergenerandi. mt ..^ corpore dicitur, si quitj inveniri polest quod quidem
J625 SERMOCCCLXII. 1628
dividi non posse pc-rhibetur, corpusculum aliquod caro resurget, ct quia immulatur et fit incorrupta,
lam miraitura, ut jam non habeat ubi secari possit. caro el sanguisrecjnumDei non possidebit. Quod si
Atomus auiem in temporemoraenlumest breve.quod illam immiilationcinin eis aliquis inlelligere volue-
jam non habct ubi dividalur. Verbi gralia, ut pos- rit, quos tunc ndhuc vivos ille dies invenluriis est;
sint eliam corda tardiora capere quod dico : lapis ut qui jam inorliii crant, resurgant, qui autera adhuc
est; dividecurniu partes, et partes ipsas divide in vivunt, imniutcnlur; ui eorum personara suscepisse
lapillos, lapillosquidein in grana, veluti sunt arence, credalur Aposlolus, cum ail, Et nos imtnulabimur:
rursusque ipsa arenrc grana divide in minulissiiuum eadem lamen ralio conscqiieinr, qnia ill;i iricorruplio
pulvercm, donec si possit pervenias ad aliquam minu- ad omnes utitpic pertiucbit, cum corruptibilehoc in-
liam, qualis jain dividi noii potest. Hsecest alorans in duet incorruptionem,ei mortule Iwc induct imtnoiitili-
corporibus, lu lempore vcro sic inlelligilur. Annus, tulem. Tunc fiel sermoqtii scriptus est, Absorptaesl
verbi gratia, dividitur in menses, menses dividunlur nwrs in vkloriain. Ubi est, wors, contenlio tua? ubi
in dies, dics ndbuc in horas dividi possunt, liorce esl, mors, aciileusluus? Corpus aiiteni quod jara mor-
ndluic in parles Iioraruui quasdam productiorcs, lale iion cst, non propric dicitur caro el sanguis,
quceadmitttinl divisiones,quousque venias ad lanlum quoetcrrena simt corpora : scd corpus dicitur, quod
lemporis punctum, et quanidam momenti stillam , jam coelestc dici potest. Sicut idcm apostolus cum
ut per iuillam morulnm produci possit, et ldco jam dicerct de carnium diflerentia : Non omnis, inquit,
dividi non possit : hrccest alomtis temporis. Dicebns caro eademcaro-Alia quiclemest hominum,aliapecorttm,
ergo non rcsurgcrc mortuos : non soliim resurguiil, aliapisciittn,alia voliicrunt,aUasn-penlium.El corpora,
sctl lanla cclcrilatc resurgunt, ut in atorao teniporis iuqtiit, cwlcstia, et corpora tcrrestria (ICor. xv, 59 et
fnttira sit oinuiuni resurrectio inofluoruin. 55). Nullomodoaulem diccretcarncs ecelesles;quam-
CAPUT XVII!.-—Et c.vponciiStibi atorai cclcrila- vis cnrncs possiut dici corpora, scd lerrestria. Oirinis
le:ii, ciiin dixisset, in alomo, adjunxil conliiiuo, cnim earo corpus csl: non atilcm onine corpus
qiianluni ficri possit aclionis ac raotus in atomo toni- caro : lion soltini quia ccelesle corpus non dicitur
jioris, In ictu oculi ait. Scivii eniiii obscure dixissc, caro, scd etiam quccdarnipsa lerrestria , sicul ligna
in atomo, el planius dicere voluit quod faciliusinlelli- et lapidcs, ct si quid ejusmodi est. Eliam sic ergo
gerelur. Quid est ictus oculi? Non quo palpebris caro et sanguis regnum Dci pos^idcre non possunt:
claudinius oculiira vel aperiraus : sed icium dicit quia resurgens caro in tnle corpus commutabilur, in
oculi emissioneraradiorura ad aliquid cernendum (a). quojam non erit mortalis corrtiptio, et propterea ncc
Moxcniin ut conjeceris aspeclum , cmissus radius in carnis et sauguinis nomeii.
coelurapervcnit, ubi solcm el lunain et stcllas el si- CAPUTXIX. — 22. Error quorumdamcirca verila-
dcra contuemur, tani inimenso intervallo a terra se- lemresurreclionis. Scd intendile, fratres, roganius
parala. Tubam vcro novissirnam, signum novissimum vos; non est res parvi pendcnda , de fidc nostra «igi-
dicit. Canel enitn, inquit, luba, et morlui resurgent lur : cui noii lam a Paganis caveiidiim est, quam a
incorrupti, el nos immulabimtir. Nos utique fidelcs quibusdaiiiperversis, qui se Christinnosdici cl vidcri
dixit, cl priores resurgeutes ad vitam ceternam. Etgo volunt. Non cniiii dcernnt clinin sub Apostolis, qui
illa mulaiio, quia pioriiw atque sniictorum est, in dicerent rcsiirrcctioncin jnin faclam cssc, et lidem
melius erit, non in delerius. quoruindain perverlcrenl, dc quibus Apostolus, Qui
21. Immulaliosanctorumin resurrectionequalis eril. circa veritalem, inquit, erraverunt, dicenles resurre-
Caroel sanguisproprie corruplioniset mortalilalis no- clionemjiiin (itclcnnessc; et ficlemqitoruindamsubverte-
mina. Sed quccest ista mulaiio? quid est iilud quod runl (II 7'iiii.n, 18). Nou autcni vacat quod non ait,
ait, Inunulubimur? Species amiltitur qucc uirac est, A veritnle aberravcrunl; set!, circa verilatem, non
an sola corruptio, propler id quod dicluin cst, Caro tamcn vcritatcni tcntieriint. Morscrgo tollilur, et non
et sanguisregnumDeipossiderenon possunt; nequecor- erilquodam nindo : sictil Aposlolus ait, Absorbebilur
rupiio incorruptioneinhwredilale possidebil?Quod rce morlalea vita (II Cor. v; 4). Sic eiiiin dictum csl ct
auditorera moverct ad desperandam carnis rcsurre- dc Doniino, quia dcglulivit raortera (I Pelr. m, 22).
ctionem, subjecit, Ecce mysleriumvobis dico: omnes Non eniiii qunsi recodit mors habcns aliquam sub-
resurgemus, sed non omnes immutabimur.Et ne pu- stanliam suain : scd in ipso corpore ubi erat, essc
larcmtis iramutationem in pejus fuluram : et nos, desinct, utspeciem vidcas, speciem lcneas, qurcras'
inquit, imiimlaframo'.Reslat ergo ut dicat qualis im- corruptionem ct morlalilalcni, et non invenias. Dis-
innlaliofuturasit. Oporlelenim hoccorruplibile,inquit, cessit ergo aliquo corruplio? Non : sed ibi inlerem-
induere incorruptionem,elmortalehoc htduereimtnorla- pla est, ibi absorpta cst. Proplcrca cum dixisset,
litatem. Si corruplibile hoc induelur incorruptione, OpotielcorruplibiieIwcinduereinconupiionem,el mor-
et mortale hoc induciur immorlalitate; jam non erit tale Itoc immotiatitateminduere : luttc fiel, inquit,
corruptibiliscaro. Si ergo non erit corruptibilis caro, sermoqui scriplus esl, Absorplaest mors in vicloriam.
cessabilnomen corruptionis in carne et sanguine, Ubi esl, mors, contenliotuct? ubi est, mors, aculeus
cessabit ciiam nomcii proprium carnis et sanguinis; tuus? El noii ait, Discessitmors in victoriam ; sed ,
quia morlalitalis sunt ista nomina. Et si ila cst. et Absorpla est mors in vicloriam. Quoinodo ergo illi
(a) vlde supra, serm. 277,cap. 10. circa veritaieni aberravcrunt? Quia veram dixerunt
1627 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1628
resurreclionem unam, sed aliam negaverunt, commemoravi, Si consurrexistis cum Christo, quw
CAPUT XX.— 23. Resurreclioduplex, in spiritu et sursum sunl quwrite. Ad corporalem autem resurre-
in corpore. Corpora impiorum qualia resurgcnt. Est ctionem perlinet quod nunc dicit Apostolus, qui talem
enim resurreclio secundum fidem, in qua omnis sibi quccstionemproposuci'at : Sed dicil aliquis, qtto-
qui credit, resurgit in spiritu. Elenim ille bene re- modo resurgunt morttti ? qtto uulem corpore venienl?
surgetin corpore, qui primo resurrcxit in spirilu. Nam Agebat crgo de resurreclionecorporis, in qua prse-
qui antea in spiritu pcr fidem non resurrexeriiit, non cessit Dominus Ecclesiam suam : de hac crgo ait,
ad illam cbmmulatioiiem resurgent in corpore , ubi Oportet corruptibile Iwc induere iucorruptionem, et
assumetur el absorbebilur omnis corruplio , scd ad morlctlehoc induerc iminorlalitalem.Propter illud quod
illam pceiialcra integrilalcm. Nam integra erunt et dixcrat, Caroel sanguis regnum Dei non possidebit.
corporaimpiorum, nihil ex eis imminutum apparebit; Habemus autem alio loco aperlissimc ipsius apostoli
sed ad iicenamerit intcgritas corporis, et quccdam, ut Pauli testimoniiini de resurreclione secundum spiri-
ita dicam, quccdam firmitas corporis, corruptibilis fir- lum , ct de resurreclione secundum camem. Corpus
milas : quia ubi dolor esse polerit, non potestdici non enim mortale, quod aiiimatum est vel animatum
esse corruptio; quamvis non deficialillainfirmitas in fuil, caro dicitur. Sic ergo Apostolus loquitur : Si
doloribus, ne dolor ipse moriatur. Nara ipsain corru- aulem Chrislus in vobis, corpits quidem morluumest
plioncm noniine vermis prophclice significainm non propler peccatum, spirilus aulem vila est propterjusli-
incoiigruc creditur, et ipsum dolorem nomine ignis. tiam. Ecccjam resurreclio spirilus per justiliam facta
Sed quia firmilns tanla crit, ul nec doloribus ccdat intelligilur : vide utrura speranda sit etiam corporis
in moitem , nec ad incorriiptionera, in qua nullus resurrectio. Morlale enim corpus noluit appellare
dolor est, coiiimutelur; proplerea sic scriplum cst, niorlale, sed morluum ; et lamen hoc se significasse
Vermiseorutnnon morietur, el ignis eorum non exstin- in consequentibus aperit. Sequitur itaque, et dicit :
guetur(Isai. LXVI,24; JUarc.ix, 45, 45). Commutatio Si ergo spirilusejus qtti suscilavitJcsum a morluis, ha-
vero qtioccorruplionem non habebit, sanctorum eril. bilal in vobis; qui suscitavit DominumnostrumJesum,
Illorum ergoerit, qui modo habent resurreclionem vivificabilel mortaliacorporaveslruper ItabitantemSpi-
spirilus jier fidein : de qua resurrectione dicit Apo- rilttm ejus in vobis (Rom. vm, 10, II). Quapropter
Stolus, Si autem resurrexisliscum Christo, quwsursum illi circa veriiaiemaberraverunl, unain negaverunt re-
sunt qnwrilc, ubi Chrislus est in dextera Dei sedcns: surreclioneiii. Si enim omni modo eam negarent, a
quwsursumsunt sapile, non quwsttper lerram. Morlui verilnle aberrarent, non circa vcriiatem. Quia vero
enim eslis, et vita veslra abscondilaest cum Chrislo in circa veritalemaberraverunt, confessisunt unam , qucc
Deo. Quomodo niorimur secuiidum spiritura, et re- secunduni spirilum fit; negaveruiu aiitcm alteram,
surgimus secundum spirilum : sic postea raorimur qucc per carnis resurrectioncm speratur, dicenlesre-
seeundum cariiem, et restirgimus secundum carnem. surrectionemjam (actam esse : quod nisi iia dicerent,
Secuiidum sjiirilum raors esl, non credere vana quce til illam qucc in corpore futura cst credi et sperari
credcbal, non facere raala quce faciebal. Secundum jirohibercnt, non de liis dicerettir, Fidem quorum-
spirilum i'esurrcclioest crcdere salubria qucenon cre- dam subvertunl.
debal, ct facere bona qucc non facicbat. Qui terrena CAPUT XXII.— 25. Ambwrcsurreclionesin Evan-
idola et figmeniadeos putabat, unum Deum cognovit, gelio. Resurrecliosecundumspirilum, quw nunc fit per
in eumcredidit, moriuus cst in idololalria, resurrcxit fidem. Sed audite jani manifeslissimumlcstimoniuin
in fide christiana. Ebriosus crat, sobrius est; mor- ipsius Domini in Evangelio secundum Joanneni, uno
luus csl ab cbrielnle, resurrexit in sobrielate. Sic ab loco ambas resurrectiones, et quocsecundum spiritum
omiiibus nialis opcribus cum rccedilur, mors qurc- modo fit, et quse sccundum carnem postea futura
dam fil in aninia , el in ejus bonis opcribus resurgil. esl, ita declaranlem , titomnino dubitare 11011 possit,
Mortificate, iuquit Aposlolus, membraveslra quwsunl qui quoquo raodo christianum se dicit, el evangelicoe
supcr terram, iiitinundiliam, perturbalionem, concit- auclorilati subjectus cst; ut nullus aditus calumnia-
piscenliammcilam, el avaritiam, inquit, quceesl idolo- toribus restet, et quasi per fidem christiaiiam volen-
rum scrviltts(Coloss. in , 1-5). Morlificalis ergo islis tibus evertere Chrislianos, inserendo venena sua, ut
nienibris , rcsurgimus in bonis qucosunl islis conlra- occidant aniraas infirraorum. Scd ex ipso codice au-
ria; in saiictilalc, iu Iranquillilatc, in charitale, in dite. Propterea eniin iion taiitum dispulatoris, sed
elcemosynis. Quoraodo aulcin proecedit mors sccun- eliam lectoris fungor officio,iUsermo*islenosler san-
tlum spirilum, resurreclionem quce esl secundiim ctariim Scripturarum auclorilate fulciatur, non liu-
spirilum : sic prcecessura csl liiors scctiiidura carncm, nianis suspicionibus super arenam aedificeltir,si forle
resurrectionem qurc futura cst sccundura carnem. aliquidnonmemorileroccurrerit. Audile ergo Evange-
CAPUT XXI.—2I..Testimouiadedttpikiresurrectio- litim secundum Joanncm. Dominus loquitur : Amen,
ne ex Aposlolo.Utramquc ergo noverimus, et spirilua- amcn dico vobis , quiti qui verbum metim auclii
lem etcorporaicm.Adspiritiialcin perlinel quod diclum el crcdii ei qtti mtsil me, habetvilamwlcrnum; el in
cst, Surcje, qui dormis; el exsurge a morluis (Eplies. judicium non venit, secltransilum (ecit a mortein vi-
v, 14) : el illud, Qui\sedebam'in umbra morlis, lux tam. Amen , amen dka vobis, quia venit hora, et nunc
oria m eis (Isai, ix, 2) : el illud quod paulo ante est, quando morluiaudienl vocemFilii Dei; el qui au-
1629 SERMOCCCLXU. 1630
dierint, vivenl.Sicut enim Pater habetvitamin semet- quorura cadavcra in monuraentis sunt resurrectura in
ipso, sic dcdil el Filio vitam Itaberein semelipso; et ultimo sceculi.Hic ergo ut illn in fine sperarelur cor-
polcslalemdcdil ei el judicium (acere, quia filius homi- porum rcstirrectio, Omnes, ait, qui inmonumenlis
nis est. Nolilemirari hoc , quia venit hora, in qua omnes sunt, audient vocemejus, el procedeitl.Itcm superius,
qui in monumenlosunt, audient vocemejus : et proce< Auclient, iiiquit, vocemFilii Dei; et qui audierhtt, vi-
dent qui bona fecerunl, in resurreclioneinvitw; qui vero venl. Quid opus cral addcrc , Qtti audierint; cuin pos-
mcilctecjerunl, in resttrrectionemjudkii (Joan. v, 24- set ila dici, Audient vocem Filii Dei, ct vivcnt: nisi
29). Ai-bitroi-quidem multos iutelligere ab ipso Do- qnia de his dicebat qui sccundum mentis crrorein
inino in hocloco utramque rcstirrectionera, etsecun- mortui sunt, quorura multi audiunl cl non audiunl,
dum spiritura per fidem, ct sccuudum carnem, per id ost, liori oblcnipcrant, non crcduut? Qui vero sic
illam iiotissiraamtubam distiucle apcrlequc declara- audiuiil, qiioniodo volchnt audiri, ciiin diccret, Qui
lani. Tamen hsec eadem verba diligenter considere- hctbelctitrcs aitdiendi, audial (Lttc. vui, 8); ipsi vi-
mus, ut oranibus audienlibus manifcsluni sit. Amen, vciil. Audiciit erfjo iiuilii, scd qui aitdierint, vivent,
amen dico vobis, quia qui verbttmnieum audit et crtd.it id cst, qui ci-edidcfiiit.Nam qui sic nudicul, ut non
ei qui tnisil me , habet vilamwternam; et in judicium crcdnnl, iion vivcnt : inide apparcl dc qua morle, et
non venit, sed transitum fccit a morie in vitum. Secun- dc ijiin vila co loco dixcril: tlc mortc scilicct quccad
dum spirilum resurrcclio esl, quce (it modo per fi- solosmalos pcriiiict, co ipsoquomali sunl; cl de vita
dem. Sed ne ita proposila videretur, quasi adhuc qtiai nd solos bonos perliuct, co ipso quo boni fiunt.
longe futura sit; quanquam non dixerit, Transiturus CAPUT XXIY. — Ilic ntiicin, ubi secunduiii cor-
est a mortc in vitara; sed, transilum fecit a morle in pora rosiirrcctnros jironunliat, uon ait, Audient vo-
viiam : lamen ne verbo procteriti temporis figurate ccni ojus, ct qui niitlicfint, proccdcnl. Omncs enim
usus viderctur, sicul est, Fodenmt manitsmeasel pe- novissiin.imlubam audicnl, cl proccd.-nt, quia omnes
des (Psal. xxi, 17), quod adhuc futurum prccnuntia- resurgcnuis. Sed quia non omnes immulabiraur, se-
balur; scquitur, cl hoc ipsiraiplanius explical: Amen, quilur et dicit, Qui bonu (eccrunl, in resurreclioncm
amen dico vobis, inquit, gtria venil Iwra el nttnc est, vilw; qiti vero mala eyentnt, in resurrectioncmjudicii.
qiiandomorluiaudienlvocemFilii Dei; elqui uudierint, Supcrius ilaque ubi per fidera sccunduin spiritum rc-
vivent. Quod supra dixil, Transiit a inoiie in vitam; viviscitur, nd enmdein soricm oniiics rcviviscunt;
hoc iiirac dicil, vivenl. Sed ne illud quod ait, Venit ul vitn coruiii non dislribualur in bcatiludincni et ini-
hora, in fiiiciii sreculi speraretur, quando cliam cor- seriara , scd ad boiiara parlcm omnes pcriincnnt. Et
porura rcsurrcctio futura est; addidit, el nunc esl. ideo ciini dixissct, Qui audierinl, vivenl; noii ndjccil,
Nou ciiiin ait tnriluni, Venit horn; sed , Venit hora, Qui bonn egcrunt, in vitnni aelcrnain; qui vero niala
et nunc est. Qui aulera audierinl hanc vocein , vivenl; cgcruiil, in pceiiam relernam. Hoc cnim ipsuni quod
scilicct viia qtiara superius significavit,dicens, Trans- dicluni cst, vivcnl, in bono innlummodo nccipi voluil:
iit a moiie culvituin.Hic crgo eos significavitqui ad sicul clinm supcrius , Transiltnn, inquil, fecil a morte
pcenain judicii non perlinenl; quia prceveniuntju- aclvilum; ncc dixit nd quiimvilara ; quia pcr fidcin n
diciuin (idc sua, ct traiisitum faciunl a raorle ad vitam. niorle rcvivisccrc, non potcst esse ni ;!a vitn. Ilic
CAPUTXXIII.— 26. Resurrecliosecundumcarnem aulera primo noii, Audient voccin ejus cl vivenl ;
ftiturci. Restat crgo ul judicium futurum ostcndat in- ips;im ciiira, vivenl, pcr lolain >slam lcctioiicin in
ter honos et malos : quia hic bonos lanlum commer bono intelligi voluit : scd dixil, ciiidienl,el procedent,
moravil ad prcesenlem resurrectionem, qure secun- quo vcrlio signifieavil corpornlein moltim corpiriun
dum spirilum est, pertinere. Sequilur ilaque, et di- d<;locis sepiilliirnrtira stiarnm. Scd qnia proccdcrc de
cit, El polestalemdedil ei et judiciitm (acere, quia fi- moniimcnlis non omnibiis ad bonum cril : Qui bonu,
lius Iwminis est. Insinuavit secundum quid accepeiit inquil, fccerunl, in rcstirrectionemvilce; cliam hic
poteslalem judicii : quia filius, inquit, liominiscst. vilain in bono tantuni intclligi voluil: qui verotnala
Nam secundum id quod Filius Dei esl, sempilernam egerunt, inquil, in resurreclioneinjudkii, judiciuin
cum Patre habet potestatem. Jam quomodo sit futu- scilicet pro pcenaposuit.
rum judicium , conscquenter exponit: Nolite, inquil, CAPUT XXV. —27. Quctlecorpus, el qualissanelo-
mirari hoc, quia venil Itora, in qua omnes qui in moiiu- ntm vila post resurreciionem.Jam crgo, fratres, ne-
menlissuni, audienl vocemejus : el proceclenlqui bona mo quccrnl pcrvcrsa sublililalc cujusiriotli figura crit
fecerunt, itt resurreclionemvitce; qui vero mala ege- corporum in rcsurrcctionc mortuorum, qtianla sla-
rttnt, in resurrectioncmjudicii. Superius cttm dixissct, lurn, qualis moliis, qualis iuccssus. Sufiicit libi quod
Venilhora; adjecil, ct nunc esl : nc illa horn prcenim- rcsiirgil cnro tua in ca specic, in qna Doininiis nppp,-
tiala pularetur . qun iu (inc srcculi fulura csl corpo- ruit, in hominis uiiquc spccic. Scd uoli prnpicrspe-
rum rcsurrcclio. Hic crgo quia ipsam volebat intcl- cicm tiracrccorruplionein : si eniin non timucriscoi'-
ligi, cum dixisset, Venilhora ; non ndjecit, el nunc l-iiptioneni,iion liiucbis ct illa.ni scnlcntiani, Cnroct
est. Ilein supcrius inortuos dixit audire voceni Filii sanguisregmim Deinon possidebit:ncc incidcs in !n-
Dei, moniinicnlorum autcm nullam conimemoratio- queuin Snddiicrcoriim, quein propterca non possis
nem fecit : ul distingiieremusmorluos per meniis er- evitare, quin pulns ad boc resurgere homines, utdii'
rorem qui rcsurgunl modo per lidem,, ab eis mortuis cant uxorcs, ct gcncrcul filios, el agaut opera. vi-
 1631 S. AUGUSTINlEPISCOPI 1632
Ise mortalis. Si quscris qualis erit vila, quis homi- consolando lugenlem? Magna opera, plena miseri-
ntim hoc poterit explicarc? Vita eril Angelorum. cordiae,plena laudis et gratice. Sed nec ipsa ibi eruut:
Quicumque tibi potuerit oslendere vitani Angclorum, quia opera misericordice necessitas miserice compa-
ostendet vilam eorran ; quia cequalesfuiuri erunt An- ravit. Quem paseis, ubi nemo esurit? Cui polum das,
gelis. Si aiitem Angclorum vita occnlla cst, nerao ubi neino sitit? An vesiilurus es midum, ubi oniiies
•
quccrnt amplius; ne per crrorcm non pervenint ad ipsa immorlalitale vesliti siiut? Audisti patilo ant
id qnotl qurerit, scd ad quod sibi ipse confinxeril. tunicas sanclorum, loquenle Apostolo, Oporiet corru-
Pr;i'popei'c eniiii quirril, ct fcsiinans qucerit. Tu in plibilehocinduere incorruptionem.Ubi induere souai,
vi;i ambuLi; venics nd palriain, si non deseras viam. indumenluin indical. Hoc indumcntiim Adam pcrdi-
Tencie crgo Chrislurn, fratrcs, tcnele lidem, tenete dit, til pelles accipcret. An peregrinum siisceptiirus
viam : ipsa vos perducel ad id quotl vidcrc iuodo non es, ubi oranes in patria sua vivunt? ^Egrotos visiln-
potcstis. ln illo ciiira c:ipile appavuiCquod speretur bis, ubi omnes eadcm incorrupiionis iirinilate vigc-
in liicmhris; in illo fiiiidaraenio dcnionsiratum cst bunt? Mortuuni sepulturus, ubi semper vivunl? Liti-
quod in nostra rvdificeturfido, ut postea perficialur gantes concordaturus, ubi nmnia in pace sunt? Tri-
in specie : ne forlc cuin puialis vos ccrncre, appnreat stes consolaturus, ubi omnesin ccleriiumgaudebunl?
vobis aliquid per iningincm falsara quasi esse quod Quia ergo cessabunt simul raiserirc, cessabunt hrcc
noii est, et dimissa via in crrorem dcviclis, ct ad pa- opera misericordicc.
trinra quo ducit via, id csl, ad specicm quo ducit CAPUT XXVIII.—29. Quwerit bealormnacliopost
fides, noii perveniatis. resurreclionem.Atnenet Alleluia erit lola aclio nostra
CAPUTXXVI. —28. Viia similis Angelorumerit, sine twdio.Quid ergo ibi agetur? Nonne jam dixi, fa-
carens operibus corrupiionis cl indigenliw. Sctbbalum cilius mc dicere quid ibi non erit, quam quid ihi erit?
lilud scio, fratres, quod non surnus dorinitaiuri va-
perpeluum.Miserkordiwopera curibi nullaerunt. Dices,
Quomodo vivunt Angcli ? Sufficit libi scire hoc, quod cando, quia et ipse somnus siibsiditiindeft-clionisda-
non corruplibiliter vivunt. Facilius eniin tibi polest tus cst animcc. Quippe inlenlioneiii perpeluam inor-
dici quid ibi non erit, qiiani quid ibi cril. Possura lalos sensus agitaniem uon fcrret frngile corpus,
enim et ego, frntrcs inci, breviter vobis percurrcre nisi sensibus consopilis ad camdcm agitationera fe-
qiiccdnmqnoeibi non eruni : et hoc propterea pos- rendam repararetur ipsa fragililas ; el queinadraodum
sum, quin ista cxperti siimiis, cl iiovimus ea qiiccibi ex morle innovatio fulura est, sic nunc cx souinovi-
noricriint. Quid autem ibi erit noiidum sraiius exper- gilatio fieret. Ibi crgo noii erit. Ubi eiiim non cst
li. Per fidem cnim anibutamns, nondumpcr speciem: mors, nec imago morliserit. Nec tamen cuiquam sub-
quamdiusumusin corporc,peregrinamtira Domino(II repat timor trcdiorum , cum ei dicitur quod semper
Cor. v, 6 el 7). Quid ergo ibi non eril? Dticere uxo- vigilabii, et non ngetaliquid. Possum dicerc, etquo-
rcm, ut filii propngcntiir; quia HOIIcsi ibi mors: modo quidem futurum sil, non possum dicere, quia
iion ibi crit crescoro, quia nec senescere: non erit nec videre adhuc possum : tamen aliquid non impu-
refeetio, quia ncc defcclio: non ibi erunt negotia, denlcr dico, quia de Scripturis dico, qurc ibi erit
quia nec indigenlia ; ncc ipsa laudabilia opera honii- aclio noslra. Tota actio nostrn, Amenet Alleluia erit.
num innocciiliiim,qucccogil nperari cgcstas el neeessi- Quid dicitis, frnlres? Video quod anditis ct gavisi
tas hujiis vitse.Non enim dico lanlummodonon ibi fu- estis. Sed nolite ilerum carnali cogitatione conlrislari,
tura opera lalroinun aut feneralorum, sed ipsa qucein- quin si forle aliquis vestrura steterit ct dixcrit quoti-
nocentes liomincsopernnlurproptcr indigcntiam sub- die, Amen et Alleluia, lccdiomarccscet, ct in ipsis
lovandarum hiiinnnarimi ncccssitatiim,non ibieriint. vocibus dorrailabit, et tacere jam volel: ct propterca
sibi esse aspernabilem vilam, ct non desidera-
CAPUTXXVII.— Sabbatum erit perpetuum, quod pulet
a Judocis cclebratur tcmporaliler, a nobis atitem in bilem, dicentes vobismetipsis : Amcn et Allcltiiasein-
dicturi sumus, quis durnbit? Dicam ergo, si po-
aiieriium intelligilnr. Quics erit ineffnbilis, quae ex- per
tero, quaiUumpotero.NoiisonistranseiirUibiisdicemus
plicari iion potest; sed, ul dixi, utcumque explica- Amenet
Alleluia, sed affcctu animi. Quid est cnim
tur, cum dicunlur quccibi non eiunt. Ad illam quie- Amen?
tcm lendimus, nd illnm spirilualiler regeneramur. quid Alleluia? Amen, est vcrum : Alleluia,
Sicul cnim nd Inborcs carnalilcr nnscimur, ita ad laudate Deum. Quia ergo Deus veritas csl iiicommu-
quielem spirilualiter rcnascimur : clamante illo, Ve- sine labilis, sine defectu, sine proveclu, siue delrimento,
ni;e acl nte, omnes qtti laboratis el onerati eslis, el ego auguiento, sine alicujus falsitatis inclinaiione(a),
et stabilis, et scmper incorruptibilis nm-
reftcium vos (Maltli. xi, 28). Hic pascit, ibi .perficit: perpetua,
hic proiniilit, ibi reddit: hic signilical, ibi exprimit. nens; hacc autem quse ngimus in creatura et in istn
Ciiniaiileiu in illn bealiiiidinc cl spiritu et corpore vila, velut figuroesunt rerum per significationescor-
pcrfecii salviqnc fnerinitis, istn i:egotia non erunt; porum, cl quoedamin quibus ambulamiis per fideni:
ncc illa ibi erunl, qitc hic laudnulur in bonis opcri- cum viderimus facie ad faciem quod nunc vidcnins
hus Clirisliaiionini. Quis ciiim uo:i laudalur christia- per speculum in oenigmaie(l Cor. xni, 12), tunc
nus porrigcndo papeni csuricnli potumquc siticnti, longe aiio et ineffabililer alio affeclu diccmu% Ve-
vestiendo nudura, suscipicndopercgriiiiitu, pacuido (a) MeliuscumMorel,Ei.Crit.,p. 516,inquinatione,quod
vocabulumapprime respop.dctterticc parli enumerationis
litigiostiiri,visitando crgrottun, scpelicndo morluuin, proxiinesequenlis,id esij iitcorrttplibitis. M.
1653 SERMO CCCLXilt. 1634
rum est; ct cum hoc dicemus, Amen utique dicemus, vacabitur. Quando autem summe vacabitur, nisi cum
scd insaliabilisatielate. Quia enim non deerit aliquid, transierint tempora laboriosa, tempora necessitaium
ideo satielas : quia vero illud quod non deerit sem- quibus modo obslricli sumus, quamdiu terra jiai ii
per dcleclabit, ideo qucedam,si dici potest, insatiabi- homini peccatori spinas et tribulos, ut in sudorevul-
lis satieias eril. Quam ergo insatiabiliter satiaberis lus sui manducet panem suum? Temporibus eri.o
vcriiale, tam insatiabili verilate dices, Amen. Jam lerreni borainis onnii ex parle transaciis, et die coe
qunle est quis potest dicere, quod oculus non vidit, leslis hominis omni ex parle perlecio, summc vide-
necattris audivil,necincorhominisascendii(I Cor.n, 9)? bimus; quia sunime vacabiinus. Finita enim corru-
Quia itaque sine aliquo fastidio et cum pcrpetua de- ptione et iudigentia in resurrectione fideliuni, non
lectatione videbimus verum, cl certissima evidentia eril propter quod laborelur. Quasi eiiim dicereiur,
contiiehiiniir, amorc ipsius veritatis accensi et inhre- Recumbiteel manducate; ila dicluin est, Vacateelvi-
rentes ei dulci el casto amplexu eodemque incorpo- dele. Vacabimus ergo elvidebimusDcurasiculiest; et
reo, lali ciiain voce laudabimus eum, et diceraus, videntes laudabiinus Deura. Et hacc crit vita sancto-
Alleluia. Exsuliantes' enim se ad parilcm laudem riim, hxc actio quielorum, quia sine deiectu laudabi-
fljgrantissimacharilaleinviceraet in Deum,omnes ci- nius. Non uno die laudnbiraus: sed sicut dies ille non
vesillius eivitaiis dicent, Alleluia ; quia dicent, Amen. habet termiiium lemporis, ita lnusuostra iion habcbit
CAPUTXXIX.— 50. Requieselrecubitusbealorumin lerrainura cessalionis; ct ideo in srecula soeculorura
conlemplationeac lattde veritutis.Ilrcc igilur vila san- laudabiraus. Audi etiarn hoc Scripturam dicenlera
clorum eliam corpora eorum commutnla in coeleslem Deo, quod nos desidcramus : Beuii qui habilani iu
et angeiicum stalum sic iraplebit, atque immorlaliter doino tua; in swcula swculorumlatidabunt le (Psctl.
vegctabil, ut ab illa beatissiraa coiilcniplatioiic et LXXXIII, 5). Conversind Doiiiiiiuui,ipsuin deprecemur
laude veritatis, nulla coiTuplio necessitatis avertat pro uobis el pro orani plebc sna astante nobiscnm in
aut avocet. Iia illis cibus crit ipsa vcritas: ipsa au- atriis domussuoe: quam custodire protegcreque digne-
tcin rcquies lanquam recubitus. Quod enini diclura tur; per JesuinChristum (iliumejus Dominumnostrum,
cst, quia recumbentes epulabuntur, sicut dicil Domi- quicum eo vivitei regnatinsoccula socculoriini.Ameii.
lius, Qttia mttlii venient ab orienle el occidenle,et re- SERMOCCCLXIII* (a).
cuinbenicumAbrahumet lsauc et Jacob in regno Pa-
De canticoExodi (b). Cup. xv, jt'. 1-21.
tris mei (Mutth. viu, II) : hoc significatiim est, quo-
liinra niagnn rcquie pasccntur cibo verilalis. Talis 1. In Scripluris sanclis considerandisnos regere
cnira cibus rcficit.et non deficil; implet ct inleger debet earumdem Scripturarum auclorilas. Sensum
esl: lu coiisuniniatis, ipse non consumitur. Talis est nostrum, fratres charissiini, in Scripturis sanctis
il!c cibus, iion qualis iste, qui deficit ut reficiat, cl ne consideraiidis atque tractandis regere debet ea-
vitam liniat qui cum accipit, ipse (initur. Rccubitus rumdcni Scripturarura raaiiifesiissiina aucloritas; ut
ergo iilc, scnipitcrna rcquies erit: epulrc illre, veriias cx eis quaeaperte dicta sunt ad nutric.ndos nos, ea
iiicomniulabiliserit : epulatio illa, vita seterna crit, qurc obscurius dicta sunt ad exerccndos nos, (idc-
id cst, ipsn cognitio. Quia Itwcesl, inquil, vila wlerna, liter disserantur. Quis enim audeat aliler exponerc
ut cognoscantte solumverumDeum, et quenimisisliJe- sacramenla divina, qiiam cordc atque ore nposlolico
siim Clirislum(Joan. xvn, 5). praedicalumalque praescriplumest? Dicil aulein apo-
CAPUTXXX. — 51. Vila delectabililersummeque stolus Paulus : Nolo vos ignorare, (ratres, qttia patres
vacantium in visione Dei. Prccalio posl concionem. nostri omnes sub nube fuerunl, ct omncs per mare
Naniquia illavita iu coiitemplaiionevcrilaiis non solum Irctnsierunt,ct omnes in Moyse baplizuli sunt, el in
jnefTabililcr,sedqiiiaeldelcctnbilitcrpermnncbit.niul- nube, el in mari; et omnesecundemescant spirituulem
tis locis Scriptura tcslalur, quccomiiiacoinmemorarc manditcaverunl, el onincs cuntdempolum spiritttalem
non posstiiiius.Indc est illud : Qui diligit mc, mandala biberunt.Bibebantaitlem de spirituiili consequenleeos
mca custodit; et ecjodilicjameunr, el oslendammcipsum pelra; pelra tttitenierat Chrisius. Sed non ht plitrimis
illi (Joan. xiv, 21). Tanquara cniin fructus cl nierces eorum beneplacitttm esl Deo. Prostrali etiiiu siint iu
ab eo qucercrelur, quia mandata ejus ciistodiuiitur : dcseiio. IIwc autein figurw noslrw factw sunl, ut non
Ostendam,inquit, me ipstimilli; perfcctam bealitudi- siinus cupientesmala, sicut el illi cupierunt. Et paulo
nem ponens, ut cognoscatur siculi cst. Inde est el * Emendatusad r. v. et ad Sirni.
illud : Dileclissimi,filii Dei sumus, sed nondutnappa- Alias,inter Sirmondianos 2.
(u)
ruil quid erimus. Scimus quia ctim apparuerit, similes (b) Idem est litulus apud Possidium,Indiculicap. 8.
Excerptumex hocsermone
ei erimus; quia videbimusettmsiculi cst (1Joan. m, 2). manseEcclesiae prolixiusexhibet .loannesRo-
diaconusin suis Collectaneisad priores
Ideo et Aposlolus Paulus, Tunc, inquit, facie ad (a- septemveterisTestamenlilibros,noiidumvulgatis,quorum
ciem (I Cor. xm, 12) : quia etiara dixit alio loco, ln penesauctorisnosest ex bibliolhecaCorbeiensipervelusluniexem-
plar, forsilanaetate,autcerte annispostnonumsce-
a in
eamdemimaghiemtransformamur gloria gloriam, culumnon multisdescripluni. Dulriuninobis aliquandoser-
effecerat enarrandigenusconcisuniet sub-
tanquama Domini Spirilu (11Cor. in, 18). Et in Psal- monemistum
obscurum:sed cuniAugustinum creteroquinmaximesapiat,
mis dicit,Vacate, et videlequia egosumDominus(Psal. par cst credere iocisnonnullisobscurilatemallatam esse
jibrariorum lapsu; sicutividere licetin unoet altero loco,
xvr, 11). Tuncergo optime vidcbiiur, quando summe ad .loannis colleclaitea rcdinlegramus.Suspicamur
> Forte,exhorimies. quem
jirseterca sermonem bona parte csse decurtatum.
1635 S. AUGUSTINlEPISCOPI 1630
posl : Omnia hwc, inquil, in figurd conlingebcmliltis ; xvin, 3). Non enim credunt diraitli sibi posse quoe
scripta sunt autem ad correclionemnoslram, inqitos fi- fccerunl: el ea desperalione gravius altiusque mer-
nis swculorumdevenil(I Cor. x, 1-11). giinluf. Sed, Dexlera ttta, Domine, giorificala est in
2. Transilus mctrisRubri ftgura Raplismi. Hinc ita- virtule; dextera mamis lua, Domine,confregitinimicos;
que, dilcctissimi, nullus fidelium dubitaverit, irans- el mttltiludinemajestaiistuw, Domine, contrivisliadver-
itum illius populi per mare Rubruin figuram fuisse sarios. Misisliquippeiramtuam, et comediteostanquam
Baptismi noslri : ut a diabolo et angelis ejus, qui nos stipulam. Timuimus enim le nascentera (a), et credi-
tanquam Pharao et JEgyplii, luto camis obnoxiosvel- dimus in te, et omnia delicla nostra consumpta sunt.
ut lnterura opcribus allerebant, duce Domlno noslro Nam quarc per spiritum irw Domini divisa esl aqua, et
Jesu Chrislo, cujus tunc figuram Moyses gerebat,pcr gelaverunllanquam murus aquw, gelaveruntfluctus in
ISaplismumlibcrati, CantemusDomino : gloriose enim mecliomuri; cum in ista divisione aqure, gelantibus
magnifkcilus est; equum el equilem projecit irt mare. fluctibus, via patueril populo liberalo ? Cur ergo non
Nobis cnini raortui sunl, qui nobis jam dorainari noii potius per spirilum misericordice Doraini divisa est
possunt : quoniara ipsa delicla nostra, quao nos illi aqtia; nisi quia terror irce Dei, quam contcmnit ille
subditos feceraiit, lavacro gralicc sancloe libernlis peccatoT, qui venit ad profundum malorum, ipse
nobis, laiiquain in mari submersa alque deleta sunt. compellit ad Baptismum, ut per aquam non prcefo-
Canlemus crgo Domino : gloriose enim macjnificatus cantem, sed transeuntes per viam liberemur? Dixil
esl; equum el equilem projecil in mare, superbiam ct inimicus, Persequar, el comprehendatn;partibor spo-
superbura delcvil in Bapiisnio. Jara quippc huniilis lia, et replebo animam meam; interftciumgladio meo,
subditus Deo caulat lioc canlicuin. Nnm superboglo- dominabilurmanusmea. Neque intelligit iniinicus vim
riam stiara qiiccrenli, ct sc magtiificanli, non est glo- doniinici Sacramenti, quce est in Baptismo salutari,
riose mngniliciUusDominus. Juslificatus auteni im- eis quicredunl et sperarit in eum : el adhuc pulat eliam
pius, credendo iu cuin qui juslificnl iinpiura, ul de- dominari baptizatis posse peccala, quoniam carnis
ptiletiif fides ejus adjustiliam (Jiont. iv, 5), ut juslus fragilitate lentautur, iieseiens ubi, et quando, et tjuo-
cx fide vivat (lcl. i, 17); ne ignorans Dei justitiam, niodo perficiatur plena lolius hominis renovatio, quoe
cl suam volcns coiisliluere, juslitice Deinon sit subje- in Baptismo inchoaliir, et jjrccsignalur, el spc certis-
clus (Id. x, 5); verissirac canlat adjutorem et pro- sima jam tenetur. Tunc eiiim ct mortale hoc induet
tectoicm sibi Doitiiirani in salutem, Deuni suum, immortalitatem, et evacuato penilus omni principalu
quem honorificat. Neque cniin esl cx illis elatis, qui et poieslale, erit Deus oiiinia in omnibus (I Cor. xv,
cognosceiucs Dcuni, non sicul Deuiu lionorificave- 55, 54, 21, 28). Nunc autcm, quamdiu coi'pus, quod
runl (Id. I, 21). Dicit ilaque, Deus patris mei. Deus corrumpitur, aggravaianiniam (Sap. ix, 15), dicitini-
cst euiin patris Abraham1, qui crcdidit Deo, etdepu- micus, Persequur, et comprehendam.Sed misisli spi-
laliim cst illi ad jusliliam (Icl. IV,5). Et ideo parvuli, rilum tuum, el openiit cosmare. Modonoti dicilur spi-
non dc noslra juslitia prcesuinciUes, scd de ipsius rilus ircc Dei, quando niare operuit iniinicos : et
gralia, magnificainus Doraiuum, quoniam ipse conle- paulo anle diclum est, per spirilum irw luw divisa csl
rit pugnas, qui pax est nostra. El idco Dominusno- ciqua; cum per hoc polius transiens Dei populus li-
men est illi : cui dicimus apud Isaiam, Posside nos beratus sit. Sed iiiniirum videlur Deus non irasci, cui
(Isai. xxvi, 15). Dominusnomeiiesl illi. Non eranius, suiil impuiiiia pcccnia, cl magis ingravcscit. Undc
ct fecil nos : pcrierainus, et invenit nos : vendidera- jilumbo comparatus in profunda dcscendil, lantonia-
mus nos, et emil nos. Dominusiwmen est illi. Currus gis, quanto magis vitlei cos qui pcr fidcni justificali
Pharaonis et exercilum ejus projecii in mare. Et exal- sunl, el pro spc fulurre vitce prccscntia mala tolerant,
taliones sceculai'es,ct catcrvas iiinumerabilium pec- in laboribus viverc, in qiiibtis eos perfercndis conlir-
catorum, qurc in nobis diabolo militabaiil, delevit iu mat Spiritus Dci. Misit ergo Deus Spiritum suum ad
Baptismo. Ternos (a) stralores curribus iraposuerat, consolaiidos et excrcendos in laboribus justos; ct
qui nos liraoro doloris, timore humilintionis, liinorc opcruil mare impios, non solum piilanlcs nihil inter-
mortis, perserpicndo tcrrebant. Hrcc omnia submcrsa cssc inler sc ct illos!; sed polius oesiininntcs illis
sunt in Rubro mari, quia illi consepulli sumus per esse iraluiu Deum, qui taulis tfibulationibus afffige-
Baplisnium in niortem (Rom. vi, 4), qui pro nobis reiitur, sibi autcm propilium , qui lantis prospenla-
flagellalus, exhonoratus, el occisus est. Ita Rubro libus loctnrcnlui'.Ita descenderunltanquatnplumbumin
pelago oriincshostes operuit, qui cruenla morle, qua aquam validissimam.Quis similistibi in diis, Dominc?
noslra peccala consumerenlur, Baplismura consecra- quis siinitislibi? gloriosus in sanciis, qui non glorian-
vit. Quod si hostes nostri devenerint in profundiim lur in se : mirabilisin majestalibus,qui (acis prodigia.
lanquam lnpis, illos solos possidet, et cum illis solis Hoecenini quectunc facta sunt, fulurum aliquid prcc-
est durilia diaboli, de quibus scriplum esl, Peccator nunliabnnt, quoniam figurce noslrae fuerunt. Exien-
tUmin profundum venerit malorum, conlemnit(Prov. disti dexleram luam, iran&voraviteos lerra. Nulluni
ccrte yEgyptiorumillo tempore terroehiatus absorbuil;
1 Sirmondus: sed dicit ei Deus. Deus esl enim pctiris aqua cooperli sunt, in mari perierunt.
Abraham.Locussimilitervitiatus in Mss. sanatur hic atl Qtiid est
Joanmsdiaconicollectaneanondumvulgata. (a) Eorte,irascenlem— Qucelectio loti de quo tracta-
(a)ApudiLXX,*nste(«s, lur argumentooptimecoiigruit. M.
1637 SERMOCCCLXHI. 1658
ergo, Exlendislidexleramtuam, transvoravileosterra ? lapides, donec iranseat populus luus, Domine, donec
Anrecte intelligimusdexteram Deieum, de quo Isaias transealpopulus luus hic, quem acquisisti.Sic factum
dicit, Et bracltium Doinini cui revelaium est (Isai. est, sic fit. Admiratione stupentes lanquara lapides
Lin, 1)? lpse est criim unicus Filius, cui non peper- fiuiilinimici Ecclesice,donec transearaus ad patriam.
cit Palcr, sed pro omnibus nobis tradidit illum (Rom. Sed ct qui resislere tentaverint, sicut lunc Amalech
vni, 52). Atquo ita in cruce exlendit nianum suam cxlentis mnnibus Moysi(Exod. xvm), ila nunc in si-
dextoram, et transvoravii impios tcrra, cum se vi- gno crucis dominiccesuperanlur. Atque ita introduci-
clores, ct illuni contcniptibilemputabanl. Terraenira mur, alqtic planlamur in monte hccredilatisDomini,
tradila est in maitus hnpii, el faciem judicium ejus qui ex parvo Iapide, quem vidit Daniel, crevit et im-
operuil(Job ix, 24), id esl, divinilatem ejus. lla plevit universam terfam (Dan. n, 54, 55). Hcccprcc-
"gubernavit Dorninus populum suum, lanquam illo paraia est habilatioDomini.Templum enim Dei san-
ligno portatum, ubi terra, id esl, caro Domini cx- ctum esl, el sanciificaliodomus ejus quccab ipso cst.
lenta impios transvoravil. Neque"cniiii navi transivit Templum cnim Dei sanclum est, ait Apostolus, quod
populus marc, ul gubernasti projirie dicerelur. Sed eslisvos (I Cor. m, 17). Etnequisquam respiceret ad
gubernasti jttstitia tua populuin tuum, non prccsu- terrenain Jerusalem, ubi templum islud figuram
mentem de justilia sua, scd cx fide viventera sub quamdain tcmporaliter gessit, sicut oporluit, signifi-
gratia tua : populumluum liunc, quemliberasti.Novit cavit de regno ceternose dicere, quod esl cctcrnahcc-
enira Dominusqui sunt ejus (II Thn. u, 19). redilas Dei, cetcrnnJerusalem. Seculusenim ail: Quw
5. Transkusper ereinumfigura peregrinalionisno- prwparaverunlmanus tuw,Domine,qui regnassemper,
strw in liac vita, in qua adversanlessuperamiisauxilio el in scmpilernum,et adltitc Eslne quid ullra quamin
Christi.—Exltoiiutus esinvirtulelua,\t\ csl, in Christo sempiternum? Quis hoc dixeril? Cur ergo addidit, et
tuo. Quia quod infirmum esl Dei, fortius est homini- adlmc? Forlc quia solet sempiternum et pro longo
bus (I Cor. i, 25). Et si crucilixus esl ex infirmitate, nimis lemporc inlclligi, ad lioc additum est, el adhuc,
scd vivit in virtute Dei (11 Cor. xm. &). Exhortalus til vcrum sempiternuin, quod sine iine est, inlellige-
es in virtute tua, et in refeclionesancla iua. In eo retur. An quia regnat Deus semperin coelestibus,quse
quippe quod carriis morlalitas in illo refecta est per statuit in soeculuinsneculi,prceceptumposuil et non
resurrectionein, et in illo jam corruptibile hoc induit prcetcrihit(Psal. CXLVIII, 6); el in sempiternumin eis
incorrupiionem, cxhortali sumus in futurum speran- quibus cx traiisgressione prsccepii poslca conversis
lcs, et proplcr Jicccoinnia prcesentia tolcrantes. Re- peccaia diraisit, cl eos acquisivit ex lemporc, eisque
stat cnira post Baptismumtransilus per eremum, per beatiliidinem sine (inc donavit; regnat et adhuc in
vitam quceagitur iu spe, donec veniamus ad terram eos, quos sub populi sui pedibus in suppliciisjuslis-
promissionis,lcrrain viveiilium ubi nobis cst portio simis ordinavit? Ncquo enim quisquam ejus regno
Dorainus, in cciernamJerusalem; quo donec venia- sublrahiiur, cujus ccterna legc in distributionc dandi
mus, tola isla vita eremus nobis esl, et tola lenlatio. atque rcddendi et nierilis proemiorum atque pcena-
Sed in co qui vicit srcculum, vincit oninia populus ruin, cl justissinia ordinationecrcalurcccunclcccoer-
Dei. Namsicut iu Baplismo, lanquam hoslcs a lergo ccntur. Dcus cnim superbis resistil, humilibusautem
insequentes, prcetcritapeccala delcnlur : sic post Ra- dat gratiam (Jacobt iv, 6). Quia inlravit equilalus
ptismum, in ilinere vitoehujus, cum cscam spiritua- Pharaonis cum curribus et adscensoribusin mare; et
lcm manducamus, et polum spirilualem bibimus, addnxil super cos Dominus aquas maris. Filii autem
omnia nobis adversantia supcramus. Tcrruit quippe Israei ctmbutaverunl per siccum,per mediummare.
inimicosvicenoslroenomcn Imperatoris nostri. Prius i. Marictlijntpunoassumploconcinensquid figurat.
enim surrexit ira genliuni ad pcrdcndum nonien Hoccanlavit Moyseset filiiIsrael, hoc Mariaprophe-
chrisiianum; ubi aulem ira nihil poiuit, conversa est tissa et DliccIsrael cum ea, hoc et nos raodo, sive
in dolorem, et magis magisqucfide crescenle alque viri et femiiire,sive spiritus et caro nostra. Qtti cnim
occupanteoninia, dolor conversusest in limorcm; ut Jcsu Chrisli sunt, ait Aposlolus, carnem sttamcruci-
et superbi hujus soeculi,tanquam volalilia coeli, sub fixerunl cum passionibuset concupiscentiis(Galat. v,
umbra oleris illius, quod ex mintiiissimograno sina- 24). Hoc sigiiificare congruenler intclligitur fympa-
pis multum crevit, refugium proleclionemque con- num, quod assurapsit Maria,ut huic cantico consona-
quirant (Matth. xm, 51, 52). Sic et in hoc cantico, ret. In ligno enini caro extendilur, ut lympanum fiat:
ubi commeraoranlurea, quaetunc in figura conlingc- et ex cruce discunl suavcm sonum gratirc coiifiteri.
bant in illis, servalusest ordo irse, doloris, et limoris Ilumiles ergo per Baptismum facti gralisc pietale, et
gentium. Audierunt,inquit, gentes, el iralw sttnl; do- exstincta ibi nostra superbia, per quam superbus ini-
lorcs comprehenderunt hubiWoresPltilistiim. Tunc fe- micus nobis dorainabatur, ut jam qui glorialur, in
stinuverunl,id est conlurbati suut, duces Edom, el Domino glorielur (I Cor. i, 51), CantemusDomino:
prhtcipesMoabiiarum: apprehenditeos tremor: labue- glorioseenim magnificatusest; equumet equilem pro-
runt omnesinhabilantesChanaan.lncumbat in eostre- jecit in mare.
mor, el timor magnitudinisbrachii lui, Fianl tanquam i
 CL^SSIS
SERMONES
Quqsinter qui visi suntminusreferre Augustiniun,typismiiiutioribiisexhibentur.
SERMO CCCLXIV* (a).
De Samsone (b). Judic. capp. xut-xvi.
1. Fortiludo Samson ex Spiritu Dei.Samson forti-
tudinem habuit de graiia, non de natura. Nara si
fofiis esset natura, cum ei capillus demerelur, forti-
tudonon adimerelur. Etubierat illa potciitissinia for-
liludo, nisi in eo quod Scriplura dixit, lncedebal cum
illo Spiritus Dontini? Ad Domini Spiritura pcrliuebat
illa forlitudo. In Sanison vas ernt, in Spirilu plenitu-
do erat. Yas impleri el exinaniri potcst. Omne aulcm
vas aliunde habet complcmeniuin. Ideo in Pnulo ipsa
gratia commendata est, quando diclus est vas eleclio-
nis ( Act. ix, 15). Yideamus crgo AUophylisqualem
parabolam Samson proposuit. De edenle, inquii, ex-
ivil cibus, et de forti est egressa dulcedo. Prodita est
llsecparabola, dehla ad amicos, solula est; victus
est Samson. Hic si juslusest, latct : valde in profun-
dO est hujus viri justitia. Nara ct qtiod legitur victus
blanditiis inuliebribus, et quod ad merelricem intra-
vit, videtur hujusmeritum vacillarc rainus intelligcn-
libus secreta veritaiis. Nam ct prophcta uxorem mc-
retrieera prceccpto Doniini jubctur accipere (Osee 1,
2). Fortassc polcriinus dicere hoc in vetcri Tcsta-
mento criminosa vel damnabilia non fuisse, quando
quidem hoc quod dicebat vel agcbai, prophetia erat.
Rcqiiiramus ergo quid significaverit viclus, quid si-
gnificaverit victor, quid siguificaveril cedens blandi-
tiis muliebribus, quid siguificaverit prodens secretum
parabolse, quid significaverit intraiis ad mcrctricem,
quid significaverit vuipes capiens, el pcr caudas vuf-
pium, quibus ignera alligavit, inimicortira fructus in-
cendens. Quos quidemfruclusde compendioincende-
re poluit, si noii in vulpibus mysterium cogilaret.
Numquid enira stipula arida ardere non poluil, nisi
ignera pcr eain vulpes transferrent? Intelligamus
ergo grandia lalere mysleria.
* Emendatusad b. cl. ful. r. et ad Ain.Er. Par. Lov.
(a) Alias,de Tempore 107.
(6) Possidiusin Iudiculo,cap. 10,recensettractalum«de
«Samsonet de versu PsalmiS7, » cujus partemreprrcsen-
lari arbitramur in isto sermone. Fuit auas Lovaniensibus
dubius,Verlirioaulem el vindingospurius.Kunccerte multo
quam anlea melior aut minusindignusAugustinoprodit,
cinendalusad varioscodicesmauuscriplos,quorum attcto-
ritate ia eo qusedamrestiluimus,quasdamresecamus.Exor-
diumin prius excusisisludbabebat: « In lectioneista,quae
« nobis fecitata est, fratres charissimi,multa et ninuuai
« obseuradiviua mysteriaconlinentur.Qusequia non pos-
«suntbreviter explicari,bacsola ex causaPsalmosmaluli-
« nos lemperiusvoluimusconsummare,ne vos sermopro-
« Fxior faligaret-Et quia bora consuetudinariade ecclesia
« Cxituriestis, ea qure dicemlasunt, secundumvestram
« eonsueludinem,cumsilenlioet quiete attenloanimoau-
« dite. samson,fratres dilectissimi,»etc. Abestid totuma
manuscriptis.
F.
DUBII.
2. In Samsone figuratus Chrislus. Uxor Samsonis.
Problemaipsius. Quid erat Samson? Si dicam, Chri-
stum signilicabat : verum mihi dicere videor; sed
continuo occurrit cogilnntibus, Et Chrislus vincitur
blanditiis muliebribus ? El Chrislus quomodo intelli-
gitur ad nicrclricein intrare potuisse? Deinde, et
Christus quando capite nudalur, capillo raditur, vir-
Itite spolialur, alligathr, exccecalur, illudilur? Evi-
gila, fides, altende quid sit Christus, non solum quid
fccil, sed eliam quid passus est Christus. Quid fecit ?
Operalus est, ut fortis: passus est, ut intirmus. In
uno intelligoulrumque. Video fortitudinem Filii Dei,
video infirraitalera filiihominis. Accedit et aliud, quia
Cbristus lotus, quomodo eum Scriptura commendat,
et caput et corpus est. Sicut Ecclesisecapulest Chri-
stus, ita Christi corpus Ecclesia est ( Epltes. rv, 15,
et Coloss. I, 18 ). EtsOlaquidem ut non sit, cum ca-
pite suo totus Christus est. Habet ergo Ecclesia in se
forles, habet infirinos ; babel eos qui solido pane ve-
scuntur, habeteosqui adiiuelactenulrieiidisunt.Addo
aliud, quod necesse est confiteri : in ipsa societate
Sacramentorum, conimunicationeBaptismalis,parlici-
patione Altaris, habet justos, habet iujustos. Modo
eiiira corpus Chrisli, qiiodnostis, in area est; postea
in horreo erit. Tamen cura in area esl, uon recusat
paleas sustiuere : curii tempus advenerit reponendi,
triticum a jtaleis segiregabil(Matilt. m, 12). Quce-
dam ergo fecit Sarason ex persona capiiis, quccdam
ex persona corporis, lotum tnnien ex persona Chri-
sti. In eo enim quod virtules et mirabilia operatus cst
Sainson, capul, Ecclesice Chrislum signifieavit: in eo
atitcin quod prudenter fecit, illorum qui in Ecclesia
justevivunt imaginem gessit: ubi forle prccventusest
et incaute egil, eos qui in Ecclesia peccalores sunt 1,
figuravit. Merctrix quam Samsoni» conjugiuni sumit,
Ecclesia est, quoeante agnitionem unius Dei cum ido-
lis fornicata fuit, quam postea sibi Christus adjuuxit.
Postquamvero ab eo illuminata fidem suscepit, etiam
hoc meruit, ut per eum salutis sacramenta cogno-
sceret, el ab eodem revelarentur ei mysleria ccele-
stium secrelorum. Nam quneslio ipsa qure coniinet,
De edenle exivit cibus, et de forti est egressa dttlcedo,
quid aliud significal quam Chrisluin a morluis rcsur-
genlem VDe edenle utique, id esl, de morlc quce
cuucta devorat alque consurnit, exivil cibus ille qui
dixil, Ego sum panis vivus,qui de cwlo descendi( Joan.
vi, 41 ). Quem humana exacerbavit iniquitas, el cuj
aceti et fellis amariludinem propinavii, ab eo plebs
Genlium vitce dulcedinem conversa suscepit. Ac sic
1 Mss.,infirmisutU.paulo post, loco, meretrix, veriut
si legaiur,mnfferex alienigenis,ut aliasAuguslinus,
1611 SERMO CCCLXIV. 1642
de morlni leonis ore, id est, de Chrisli morte, qui cium hcerclicis relro, quomodo non vident post
accubans dormivit ut leo, apuni, id est Chrislianorum se. Habciit blandimcnla, ut mulceanl, primas partes
processit exanicn. Quod auleni dicit, Non invenisse- suas liberas ostendunt : in judicio Dei in ligalis
Us parabolam meam, nisi urasselisin vitula ntea: vilu- caudis, id cst, in posterioribtis suis ignem trahunt,
In hrec Ecclesia est, qure Ddei mystcria, Trinilntis, quia iniprobitas prsecedit pcenas suas.
rcsurrcciionis, judicii pariterct regni, in fincs terrse 4. Accesstisad merelricem. Portw civilatis, cum a
per Aposlolorum et saiictorum doclrinam ac prcedi- somno surrexissel, hi montemctblalw.Quod autem in-
cationera vulgavit, et intelligentibus alque cognoscen- tr-ivit admeretricem, si sine causa fecit, quicumque
tibus aeternoevitse procmiarepromisit. fecit, immundus est: si auiem propheta fccit, sacra-
5. Sodalisducensipsius ttxorem ficjura Itwrelicorutn. mentum est. Si non ita intravil ut conctimberet cum
Vulpesicjnemin cattdis irahenles. Sequitur autem, Ira- ca, mysterii causa forlassis inlravii. Sed concubuisse
lus esl Samson, quia duxil sodatis ejus ttxorem ejus. noii leginius. Scquitur, Inimici vero exspectabanlad
Sodalis isle omnium hoereiicorum ligurara gessit. porlas chilalis, ut comprehenderenteum, cum a mere*
Magnuni secretum, fratres mei. Nara hoeretici, qui irice, acl quam intraverat, fuiscel egrcsstts. Ille vero
Ecclesiam diviserunt, uxorem Domini sui ducere ct dornikbat. Vidcte quemadmodirai non scriptum est
abducere voluerunt. De Ecclcsia eniin et de Evange- quia niixius est raeretrici; sed scriptum est quia
liis exierunt, qui per impietalis adulteriura Eccle-. dormiebul. Ubi exsurrexit, inquit, media nocleexiit, et
siara, id esi, Christi corpus in parlcin suara conan- abstulil portas civilaiisipsius cum seris, et easdempor-
tur invadere. Unde fidelis ille servus cl aniicus do: las levavilin cacttmen monlis, el ab Allophijlis leneri
minicae sponsaeloquitur dicens : Despondi cniin vos non polttil. Portas civitatis, quibus ad nicrctricem
uni virovirginemcaslam exhibere Chrislo. Et deprava- intiavil, abstulit, et in niontem lcvavit.Quid csl boc?
li sodalis tangil (ideli zelo et increpntione persoiinm. liifcriium et aiiiorein mulicris, utrumque Scriplura
El limco,inquil, ne sicut serpens Evam seduxil, ila t:l coiijungit. Iiifcrni iraagincin tencbat doinus mere-
sensusveslri corrumpanlura verilale quw esl in Cliristo tricis. Reclc pro inferis ponilur: quia neminem re-
Jesu (II Cor. xi, 2, 5 ). Qui nulem sunt sodnles, id pellit, et omnem iulranteni ad se trahit (Prov. xxx,
esl, hrcrctici deserlores, qui sponsani Doniini inva- 10). Agnoscimus hoc Ioco Redemptoris noslri opera,
dere voluerunl, nisi Donalus, Arius, Manichrcus, et postqiinin Synngoga, ad qunni vencrat, a se per dia-
csctera vosa crroris et perdilionis ? De tnlibus Apo- boluin scparaia est, posteaqiiam decalcavit eum, id
slolus dicil ; Attdioin vobis, inquit, scissuras esse: e»l, in loco Cnlvaricccrucilixil, ad inferna descendit;
aliuseiiim dicil, Ego quidem sum Pattli ; alius aulem, et iniinici ciistodicbant lociun dormientis, id cst, se-
Ego Apollo; aiius vero, Ego Ceplttt:( I Cor. i, II, 12 ). pulcriim; et cnpcre volehant qiiera videre non pole-
Vidcnmus igitur mysliciis isie Samsou quid lecerit rant. lilc auteni doriniebat ibi. Hoc idco dixi, quia
oLTensusin uxorc ab alieno. Cepil cniin vuljics, id vera mors crat. Quod dictiiin csl, Media nocle sur-
cst, adultcraiites sodalcs, de quihusdicilur iu Cauli- rexit; hoc siguificat, qtiia in sccrcto surrexit. Apcrle
cis caiilicoru-ii, Cttpite nobis vttlpes pusillas, exiermi- eniiii pnssus cst; solis aiitcui discipnlis et ccrlis qui-
nanlesvinects( Cattt. n, 15 ). Qtiid esl, Cttpitc? Id est, biiscum(|uc, cuni surrexil, inanifcstalus est. Ergo
comprchciidile, convincile, confutalc; nc exiernii- qtiod inlravit, onines vidcruul; quod surrexil, pauci
nenlur ccclcsiasticrc vinerc. Qttid esl alitid vulpes ca- cognoverunt, tenueriint cl palpavcrunt. Tollil tameii
pere, nisi lircrelicosdivinrvlogisauclorilatc rcvinccre, portas civitaiis, id est, nufert portas infcrni. Quid est
ct sanctnrum Scriplurnrum tostimoniis vclut quibtis- porlns inferni lollere, nisi morlis imperiiira remo-
dam vinculis alligare atque conslringerc? Yulpes ca- vcrc ? Rccipiebal enim et non rcniillebat. Quid
pit, ligalis igneni caudis apponit. Qttid sibi volunt aulem fecit Domiiiusnoster Jesus Cbrislus? Ablatis
catidai vulpiumcolligatre? Caudrc vulpiuin quid sunt, porlis morlis, ascendit in caciinien raonlis. Npviinus
nisi postcriora hacreticorum, qui prinia habent blan- eniin eum ct resurrexisse, ct in coalosascelidissc.
dael deceploria : ligata, idcst, damiiala, et ignera in 5. Virlus in capillis. Excwcutioel mors Samsonis.
fine irahentia ; ut cortinjfructus et opera consuraanl, Quid esl aulem quod in capillis virlutcra habebal? Et
qiii suis seductionibiis acquicscunt ? Dicit honiini hoc, fralrcs, diligcnler attendite. Yirtutcm non ha- i
niodo, Noli audire hcereticos, noli acquicsccre hrcrc- btiit iu manii, noii in pcde, iion in peclore, non in
licis. Respondet, Qnnre ? Nuinquid ille et ille non ipso capile; sed in cnpillis, in crinibus. Quid sunt
audivithccreiicos ? Numquid ct alius quilibcl cbri- capilli.' qtiid comai? Et nos vidcuius, ctinlerrogatus
siinnus non lantn raala coniimsit, tnntn adulteria fe- Aposlolus rcspondct nobis, Coma vclamentuin est
cit, lanlasrapinascxcrciiii ? Etqnid illi contigil nia- (I Cor. xi, 15). Et in vclaraciito Chrislus habebat
li ? Prinia vulpium suni, quce scducii allcndiiiit ; et virtiitcm, qtiaiulo unibrccvelcris Lcgis cum legcbant.
re.tro esl ignis. Nihil, iuquit, illi contigil. Nuiuquid Conia ergo Sanison in velanienlocrnl; quia inChristo
quia prsecedil, post se nibil trahit ? Venturus cst ad alind videbalur, el nliud intclligcbaiiir. Quid autem
ignem posteriorem. Putns aulera quia hrcretici igneni sibi vult, quod proditum est secretum, ct decalvalus
trahunt unde ardeaut fructus iiiimicorum, et ipsi non est Sniiison? Contcrapla cst Lcx, ct passus est Chri-
ardebunt ? Sinc dubio eiiim vttlpcs, ubi raesses inccn- stus. Cliristum enim non occidercnl, si Legein non
deruiil, ct ipsse ulique arserimi. Vidcle ergo judi- contempsisscnt. Nara novcraiit ct ipsi qnia eis Chri-
SANCT. AUGUST.Vf (Cinquanlc-deux.J
 S. AUGCSTJM EPISfJOPl 1644
m%
sluni nonlicebat occidere. Dicebant judici, Nobis nwi lissimo corde, a blasphema et amcntissjnia mente?
Decalvatus Dic ergo, Benedicam Dqminum, qui tribuil mihi in-
ticet occidere aliquem (Joan. xvni, 51). lelleclum. lnsanus iion; es, sanalus es, intellectum
est Samson, revelala sunt condensa, remotum est habes; lauda Denm tuum, qui lribuit libi intelle-
yciameiUum; el Chrislus qui lalebal apparuit. Capilli clum, qui procstat oculum : iniellecUijii, ul cnpias;
veslierunt : Judroi nec re- oculum, ut aspicias; capias quantn sit lalitudo et
autera redivivi caput quia longiiudo anioris Dei, aspicias in auctorem et con-
Fuit
surgeiitom Ghristuin credere volueniiit. quidem summalorem fidei; capias charitalera, aspicias Chri-
in molcndino ccccatus, fuit in domo carceris. Do- stum ; charitalem, ulamos; Christuni, ut benedicas,
et amando et bonedicerido cognoscas Dominum,qni
mus carceris vel moleiidinum,labor esthujus sseculi. libi tribuit inlcllectnm ; et cognqscendo vivas : quia,
Exececatio aulem Samson illos indicat, qui infideli- Hwc esl vita wlerna, ul cognoscanlte solum Deum, et
tale ccccali ChrisUira nec virtules operantcm, ncc quem misistiJesum Chrisimn (Joan. xvn, 5).
2. Contra hwreticos, intelleclumbottum,quo benedi-
ascendenlem ad ccelestia cognoverunt. Caecilas ergo ciiur Deus, habere se a nulnra jaclanies. Sed unde,
quam iniulerunt, crecitatem Judacorum signifieabat. libi intellectus isle? Veniet aliquis de trans-
qucesO,
Chrislus autem a Judseis et comprcliensiis esl et oc- verso, et dicei: Qui riaturamdedit,dedit intellectum;
cisus : sed raagis inlerficientes occidil. AdduxerraU bona natura, bonus intelleclus; banc bonam sorliar,
ei. Jara hic suflicii : neque eninj inlelleclus erit degener; el in,de
ergo eum inimici, ut illudereiU imagincra benedicam Dominum, linde mihi tribuit inlellectum,
crucis attendile. Expansas enira maiius ad duas co- hoc est, a naiufa. 0 hiscrelice,ergo bonam soriilus
lumnas, quasi ad duo iigna crucis extcndit: sed ad- es naturam? Taceat Aposlolus el confundalur : Non
volo, inquit, bonum, hoc facio (Rom. vn, 19);
versarios suos inleremplus oppressit, ct illius passio quod et tamen bonam sprlitus estnaturam, et in hac bona
inler.feclio facta est persequentium. Et idco Scriplura nainra, bonum quod vult agere, non polest agere.
ita conclusit, Plttres morluus occidit, quam vivusocci- Vult, desiderat, conalur : vult infirme, desiderat in-
couatur frustra; et conlra quod vult, quod
derat. Quod inysterium in Dominonoslro Jcsu Chrislo cassuin; bonum hoc non perlicit.
desiderat, quod conatnr,
cvidenler implcliim esl : redemptionera nostram, O bonani naluram, cujus inibecllla voluntas, irrilraii
quam vivens mininie celebravcrat, mortuus cclebra- desiderium, conatus inptiles! Paftes suas aganl phi-
vit: qui vivit et rcgnal in sccculasoeculorum.Amen. losophi, et maximam (ibi gratiani habebuut, qui tam
* graiuitb bonara eis iiaturani indulges. Quid inde? No-
SERMO CCCLXY («). verunt coalum, noyerirat lerram, noverunt mare,
De versu 7 Psalmi xv, Benedicnm Dominiim,qui tri- abyssos rimantur, abstrusa nalurse serulanlur, de sciunl
buit mihi inlellectura, etc (b). rerum discrimina, differenlias, essenlias; bis
omnibus rationem reddunt; quid inde ? Perge, dic
1. Deus corde laudandus et amore. Laus sine amplius. Post tot lanlaque deficiunt, nec sicut Deum
amore, nec vera, nec Deo accepta. Caniavimus,non el dixi- glorificaverunt, et in cogitalionibus snis evanuerunt,
m.us, Benedicani Domhtum: uiiiinm corde, ore et insipientes faCli sunt, cum se sapientes arbitra-
tantuni : nam si ore et non corde, sordescit laus rentur, et mutaverunl simililudinem Dci in siniilim-
Dqmini in ore peccaloris (Eccli. xv, 9); nec sibi dinem vituli comedentis fenum, et effusi sunt in er-
prodest oris confessio, si non sit inlus charitntis rofe Baalim; el obcsccaviteos Deus sseculi, et traditi
professio. Yidote, fratres : non estestcharitas virtus suni iin ignominiosas [jassiones, et similes facli suiit
oris; ibi sedem figit, u.bi pulchra araica sponsi. iis qurc adorabant (ld. i, 21-28). Et tameij hc-na
tlbi auiem hccc p.ulchritiido? Omnis gloriu filiw regis nnlura gaudebant, et per naturara intellectu. 0 in-
ab intus (Psal. XLIV,14). Non est nliud ea gloria sane, vides an licee natnra tribuat intellectum, quo
quam pulchritudo, nnn esl aliud ea pulchriiudoquam Deum benedicanl? Quiu polius tribuat iuiellectuin,
charilas, non est aliud charitas quam vita.. Ergo ut quo Deo nialedicant, el adversus Crentorem exsur-
\ivas, ama. Si amas, pulcher es : amor bonum, amor gaut? Dicite polius, fratres, Benedkam Dominum,
pulclirum. Si absit illud pulchrum, non vivis; spe- qui iribuit mihi intellectum: nisi tribuisset, non in-
*,iem quidem habes, sed non intus. Recludatur se- lellexissem ; nisi intellexissem , niinqunm benedixis-
pulcrum illud tantis fullum columnis, effringatur mar- sem : iiitellccluni tribuit, oculiira dcdil. Ccccanalura,
mor; quid alnid occurrel quara horrendum cadaver, quo ipsa caret non proeslat. Fac libi iulelleclum, ct
o.ssafetida, cineres, vermes? Est itaque spccies, sed le facies coecum.
fremis. Lujnen qupd in le esl, tenebrce
tegit morttium, ad aspectum cujus horrescis, snnt. Dic ergo, Illumina tenebras meas, nc unquam
Pulas autem mortuus dicat, Benedicam Dominum? obdormiamin morle (Psal. xn, 4), Quitl est obdorraire
Imo lesle Scriplura, JVon moriui laudabunt le, Do- in niorie? Aliquid a iialura sperare, brachium suum
mm$, neque omnes qui descendtml in infernum (Psal. carnem faccre, sibi ipsi intellectum fragere : hoecqui
audies Doiuinum in- fccerit, non laiitum in morte est, scd obdormit in
' cxiii, 17). Aperi Evangcliuni,
Obmtitesce
crepanlem et dicentem diabolo, laudabunl (Marc morte, plusquam quatriduanus csl, plusquam foetet
i, 25). Quare? Quia non mortui te, neque (JOOH.xi, 39). Si lanttim in morte esset, susciiari
emnes qui descendunl in infernum. Nemo euin iaudat posset: sed in ipsa mprte plusquam ferreum somnum
quem non amal; aul si inimicus laudat,inimicitias virtutem dormil, in ea rcquieseit. Aclum est de eo.
amiat quam in inimico laudat. Qui peccal, 3. Rttrsus confutanlur verbis Salomonis. Sed vis
exercet cum Deo : neque igitur Deura laudal, nec scire quid egerit is qui bonam sorlilus erat nalu-
virtutem Del laudat; quia laus aliquod boraim est, rara? Dixitne ut lu : In bona natura, bonus mihi
«juoq non cadit in peccatum. Qui aliquera laudat et est inlellectus, et qiii unum tribuit, allerum non
irhentitur, calumniatur, aut irridel polius quam Iau- negavil? Allidamus scbrpium, coiiteranius, obslruatur
dat. Aufer a corde cbaritatem, solum superat men- -iniqiiilali os suum. Lege: Sorthussumanimam bonam.
d.acium. Yis ul mendacium laudet veritaiem, et iude Perge, audiamus qualem nactus fueris thesaurum, qui
Dejis surnat elogium, unde proficiscitur blasphemia? fortasse verletur in carbones, el titinam in carbones
tton magni ducunt sapientes, qui ab insanis el malis qni super caput tuiim congesti absumanl sujierflua.
laudantuf : laudabilur Deus ab impuro ei impuden- El cuni essemmagis bonus, veni ad corpusincoinquina-
* Konexstat in manuscriptisnostris. tam : el nl scivi quod non atiler conlinere possem, nisi
28. Deus del; et hoc ipsum eral sapienliw,cujus essel do-.
(a) Alias,inter vigneranios
(6) AdversusPelagianoset semipelagianosegregius, sed mtm cognoscere; conveniDominum, el deprecalussum
*tilonorivideturscriplusAugustimano. (S«p.viii,19-21),Yerissiniesorlilusesnaiurambonam,
16i§ SERMO CCCLXVI. 1GI6
quis ncgct? Nam ct diaboli natura bonnesl,el omnia esset qui vos crudircl: et apud vosmetipsos tratta-
qiiseDcus fccit, bona siini: scd in hac nattira licet lores csselis. Si enim, quod-avcrtal Dcus, iu larn cr.is-
bona,iii snpienlera inlellecltiin habebis, quo possis siim cl sttipidum crrorein prolapsi esselis.iitn n.i -
nbsiincrc a concupiscentiis el desideriis, quce miliianl lura vobis intellcctiim tribui piilarctis, queiu n sola
adversus auimam, si Deus no:i dederit? Disce, hrere- gralia et miscricordia Dci liabciis, cmcndnr.-ni vos ro-
licc, tlisce landera. El scivi quod non atiter conlhiere nes vcsiri.ct clniiinreiU,Quarc nsceiidiinl cogiiniiones
possem,nisi Deus del: et in hoc proCcipuuiiisapienliy, hii.jiisinodiin cor veslriiin (Luc. xxiv, 58)?Uims-
qiineioiacsliiitellectus,scireundecoutinens,et uonali- qiiisqncsc ipsuiii consulat, scipsuin palpel, scrutclur,
tcrcoiUinensiiisiasoloDco. Oegregiamnaturamquse n nec so qiiiv.sieritcxlra; hilcrrogct rcncs suos, ct di-
niillo nbsliuere poiest, nec alitcr poiesl, nisi ul ruat, si ccnt illi, fuisse lcgcm in raembris rocis coiilrni-iain
Dcus noii dedeiit iutellecium , qno, non ruat! Canle- Icgi inciilis inc;« (Rom. vn, 25); prontis sum ad oinne
muscrgo, lialrcs, cnntenius, Benedkam Doininum, fi:igitiiiin, ila nie ohruunl coneiipisceiili;i>fluctfs, ut
qui tribuit miiiiiiiiellectum.-dcdilnaturnm,dcdit intel- quolidie inergar, el in profiindiiin peccatoriiin iiiara.
Jectum ; saiiavil nalu.ram,sannvit int.ellecliini.In ulro- Ascendit invidia, ascendil superbia, a-cciidit luxuria,
que pittsSniiiirilaiius misericordiam exhihuil;descen- agniiiic facto iiiiserura peluiii: si Charybdim decli-
clit,alligavitvuhicra, vino qnod inielligiiniis,tersit, cu- naveriui , Scyliain incnrro; si libidinem p.ropulso,
ravit, in slabtiluiji tulit, hocestiiiEcclesiam, hospiti ir:c succiiiiibo; si non me domnt avarilin, cocdiiebrie-
comnicndavit (Lttc. x, 53-35). Quali hospill? Spiritui tas; si rapiuis abslinco, innutim et viscern pnupcri-
sanclo Ecclcsice sanclcc inhabitntori. Is accepta mo- bus elaudo; si cnluimiiis aures obduco, mors ini.rat
neta, scd qiiara conscissosacco efftidit t|iii pro miseris per fcueslras, boc cst, per oeulos libidiiiiirael volu-
solvit, oieo stio, uiigiiento suo, vulncra naturscjaceiilis plalimi inccnliva liauiio; dcniqnc si riinain iinam
ct exspirantis sanavit, et codeni oleo quod accendit, ohliiro, cenltiin patent, quibus nccipiain iiiimicum
lenebras racas illuminavii, el iiitelleclura lucidum fe- irabrein , cl tnndera faiiscam. Hcrcsunt quccnpud le
cit. IIoc si iion crcdideris, nou tibi erit Samaritanus, Iractant reucs lui, et propria iufirmilate conscii cru-
e.l peribis iu vulnere, qui medciilis manum renuis atl- (liunl ic, increpanl te, emeiidnnl tc, et usque in no-
niittere. clem. Qiinlcm itocletn?C:>iiscii'iiticctu* cnliginosac,
i. Inletleciusboiuisa Spirilu sanclo. Spiritus sanclus cujus (cncbfis iuvolutns velles , si posscs, his qunsi
domim nobis Cliristi passione einplum. Inlerrogchliir clypcirai ndvcrsus lunicii vcritntis obicndere, ct d.c
Apnstoli, ct dieanlqiiis in illo qiiiiii|iiagcsimoa restir- forliludiiic liia bene spcrare. Sed eiiiciidaiil le renes
reclione Dnmini die tiibuil illis iiilcllccluni? An for- lui. ln rcnibus el in litmbisrobur, ul est alicubi iu
tassis excitaverant illi strepiluin lerribilciu, quo con- Scriptura ( Job \i,, 11) : scd qiiaiidoquideiii acleo
cusstis est locus, inquo cxspeclnbnnlpromissn Patris? cluiiibcs sint lnrabi tui, adeo flaccessentcs reues lui,
Fortassis acccnderunt iSlunisupernuui igiicm,qiio toti crtidiuiil et dicuiil, Si in reuibus, uiide cst fortiludo,
ardcbani?Forlassisli!iguasillasigiiitasi|)sicre:iveruni? lanta estdcbililas, larita iiifiriuilns, quid de cccteris
Fortassis ipsi divina illa muner.i, ex quibusesl intel- fiel? Ciiin nosergo erudieriiit luiiibi nostri, ct docuc-
lectus, sibi procuraveruiit, ct in se secundiini deside- rinl qiiani vana sil salus hoiiiinuin ; c[iiid superest,
ria conlis cffuderiinl? lloc qui ait, iiiillara in hoc tiisi nt succiiiganius Uinibosnostros, ut non diffluanl?
sacro quinqungenario parteni habcl: ncc actipit iu- Qitaiido apud uos tnbulaia nostra , aut nimia veiusla-
lcllecluiu , qui secundum uaturam dari pnial intclfe- lc, aut iiiniio cnlore, aul (cinpcslatum impulsioiie,
ctum. Qtiando ergo datus esl iiilellectns, nisi quaiido vcl alia qiiapiain dc causn dehiscunt, illa stnliin cla-
cl dattis esi Spiritus? Agaraus simul, jain coiifiinderis, vis ct nervis coinpiiigimtis: hoc fiat dc Itimbis tuis,
jam erubescis; ct ulinain ila coiifuiidaris ul ccdifice- hoe csl, de forliludine tua; lnxanlur, rtiunt, falisciiiit,
rii, ila ciubescas tit glorificcris. Quid cst Spiritus solvilnr tota coinpago; -habes clavos in crucifixo, for-
sanclus , nisi promissum Pnlris miiiuis, nisi Filii do- litcr iiiipiiigc, cl lauto melius, quanto profundius;
num? Si proniiltiiur, habes a qtio proiiiiiliiur, naiii noli poiicrc labaiiti, til siislentctur; sic firmabitur
quro proniiliunliir, exlra nos siinl; cl promitterciur compngo rcsolula. Uabcnt clnvi crucis, quo jaceutes
fruslra quod aul in potestntc nostra cssel ciim pro- crigani, qtio debilcs restituant, qno labenies reiineant.
niittitur, aut cuin liberet possidereliir. Iloc libi pro- Inipcfe, tiiuile, usque ad mcdullas, usque ad ipsain
niitlo qiioii non hnbes, et in nie csl cum prouiilto, ut nniiiinin, ex hac eineiidalioiicsanaberis , ct sanatus
in te descendat quod promitto. Est ctinra Spiriius diccs nd Dominum, Foiiitudinemnteamad lccuslodiam
snnclus doiitim, ct super omne douuni, ct quodnulli (Psal. LVIII,10) : ex le forlitudo mea, ad (e for-
debetur donum , ct quod gratis tribuitur donum. Na- litudo mca. Convcrsi ad Doraiuuin, etc.
tus esl Cliristus, el in prresepio qui pioriim jumeiito- SERMO CCCLXVl *
rtini esca ficret, recliuatus : tamen sitiin, lassitudines («).
a suis a Judreis Irndittis et nccu- De Psciimoxxn, Dominus regil ine, ct nihil mihi
-pnssus est, vendilus, deerit (b).
satus, a Geiitibiis Qagellatus, spinis coronatus, eruci-
lixus. saxo tandem inclusus : quorsum hrcconinia? Ut 1. Psalmus reformalionis Iwminis myslerium conti-
hoc libi emerct doniiiii, quod poslca credenli dispen- nens. Psnlraiim vobis, dilcclissimi, qui ad Chrisli Ba-
sarei; anl poiius dispcnsarct, ut crcderes. Nam nisi plisnium properalis, in noraine Doinini Iradiinus
prius dcdissel, nequc aiiic, ucque post credidisses. mcinorire collocandum ; cujus nccessc esl, ul niysle-
Uiide si a nntura donuni lioc hnbes, innnein feddi; rium, illuminaiiic divinn graiia, exponamns. Ilic eiiim
mortcin Christi, passiouem , cruceni. Fruslra enira psnhiius sjiecialiter rcfiirinaiioncin lapsus humatii gc-
moritur, ut libi acquir.it quod iu le esl, el douet quod nciis, et sniictocEcclesirc disciplinam, siraulqtie con-
possides. Rtdde Domiiio prrcscpii huinililnlem, redde liiiet sacramciila. Pniennt igilnr sileiuio aurcs cordis
crticis malcdictionem, rcdde profu-,i sanguinis co- vestri ad nudiendiiiii, et loiins iiitciilionis pnrntos
pinni, incassum hrcc omnia : libi sufficis, inania bocc sulcos vcrbi seincn invenint : ul qnod iiunc silicns
omnia; dives es, cl in diviiis naturre bonis corapuins terrn susccpcrit, lempore acceplo inebriaia saiiguine
iiilcllecuiin , qtiem detlit nnitirn , noii gratia, et cujus Christi, in procero gerrainans ciilino ', copiosos uffo-
Iion es debitor Cieaiori, nisi in quantuni naturam ral fructus.
Iribuit, qurc tibi intellectuni fccit. 2. Hominis lapsi figura in co qui descenditctbJeru-
5. Conviiiciuilurposlremoexperknlia propriw infir- salem in Jeiiclto.—Dominusregil me,el nihil milii de-
milalis cl conciipiscentiw.Agnuscis, ut pulo, errorein : eril. Magnum,charissimi, principium coiifitentis. Fir-
et ulinnni cracndcul le rencs ttii (Pscd. xv, 7), ul me- 1 Sirmondits,prospero.At Mss.,procero.
cl
lius ngnoscas , agnoscciido petas, ct pctcndo ob^ *Collaiusad duosv. ad gr. rm. et ad sirm.
tiueas spiiiiuin iuicllcclus cl consilii et limoris, qno (a) Alias, inler Sirmondianos 9.
sapiemior evadas, qtio fias cautior ct Doiuino subje- (()) Auguslinotributuin reperil Birmondusin tribltS'codi-
Ctior. Ilrec, fralrcs, eisi non traciareni, alius iriiiicu cibus,unocermanensi, et victorinisduobus: nos prajterea
1647 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1648
mavitenim defensionisfiductani,divitiarum roboravit aliquando non sunt. Pascua lihi eloquia Dei et man-
infraitani subsiantiara. Dominus regit me, firmavit data sunl dulcia seriiiiiatai Dc his pascnis guslavcrat
(lefensioiiis fidiiciam. Et niliil mihi deerit, roboravit ille qui dicebal Deo : Quam dulcia fancibus mciselo-
diviiiarum infiniiara subslaiiliain. Sed quairamus cu- qttictluci, super tnel cl fnvum ori meo (Pscil. cxvni,
sit isla coniessio. lllius, illius 105)! De liis pascuis ideni ipse doniinicisovibus cla-
jns, qnantique, qualisvetlescendciis
cst, dilectissimi, qui ex Jerusalem in mat, et dicit: Cuslcileel vicleiequam suavisesl Domi-
Jcricbo, incitlil iti latroiies. Qui dispoliatus primsc ntts (Psal. xxxin.9). Lege igilur decalogumvcteris
originis dignitatc, morlisqnc tclo prostraius liiirao Teslamenti : .Voiioccides, non fttraberis, non falsum
sine viribus jacebat el iiudus. Qui luha Legis el Pro- lesiinwitiumdices(Exod. xx, 15-16), et crelera. Lege
pheiartrai iiisoiiaiite, dum suis conatur surgere reci- viri- prceceptorum laudem novi Teslaraenti : Beati paupe-
bus, vulncris dolore relraclus, inlapsum gravius res spiritu, quonium ipsorum esl regnum cwlorum.
dit quojncebat. QuinLex, ut ait Apostolus, ad perjcctum Beali milcs,quoniumipsi liwredilulepossidebunlterram
nihil udduxii (tiebr. vu, 19). Qiieni Saraaritaiius ille (Matih. v, 5, i) : el cretera consequentia, vcl similia,
nosler, Chrislus scilicet, qui Snmariianus a Judoeis et plura per Prophetas ct Apostolos seminaln. Dc
est dictus, quod iiiterpiclaiurCnstos, niiscrando cuin his uliquc pnscuis clamat pastor ad oves, Operamini
eadcm via transiret, id csi, cuin i» carue juslus pro cibiun qtti non peril (Joan. vi, 27). Ideo aiilera iion
nobis peceatoribus niori venisset, in jiimeiitum siiiim, peril, quia vcrbuin Domininianct in alcrnum, Yer-
elevans a tcrra, imposuit; el nbcrraiiieni ul ovem biim Dominicibus luus est, et nou solum cibus, scd
subvecians litiincris propriis, in jiaradisum , unde la- ct potus. Audi ctini per Prophelam diccniem velcri
psus fuerat, ad eenicnarium, hoc esi, ad pcrfcciuin populo, Qui edttnl me, adhttc esurienl; el qui bibunt
nuniernm revocavit (Luc. x, 50-55). Ipse eniin, iit ait me, adlittc silienl (Eccli. xiv, 29). Item pcr scmel-
propheta, pe.ccata nostra portavit, c.tpro nobis doluil ipsirai, Caro mea, inqnit, vere est cibtts, et sanguis
dic iu jiiinciito niise- meusverecsl poltis (Joan. vi, 50). Non sinil aulem
(Isai. LIJI, 4). Dic jnm, hoino,dilcctionis
ricordiae, et humeris dominicru sedens, qui longe pascua hrec ab aqua refectionis. Urais !iis
cogniuis recognoscis auclorcm luuin cl Doiiiiraira, locus cst Ecclesia Dei catholica; ubi maudata vilre
Dominusre.gilme. Quod utique, nisi a Doiiiino crc- suut paseua ttin, el fons aquoesalienlis in vitani octer-
ctus, jncens dicerc non posses. Ipse ergo regil le, qui iiani, cujus reficieris fliicnlis, cum baptizaberis repa-
portat le. Ctiin ciiiin dicis, Dominut rccjil me; nihil randtis in Christo. Hac igitur-aqua nisi rigala fuciint
csl proprium, iinde lidns in le. liaque cave ne cxtol- pascua lun, educari non polcris : quin niandaia Dci
laris de mcrilis tttis. Nulla cniin fucrunl, cum ad te sine Ciiristi Baptismaie gcrniinare non possunl, ncc
crigeiidiira Doiniiius vcnit. Dcnique miduin inveiiil, cdi nd aiiiraoesritietntein.
noii veslilum ; plagalinn invcnit, non sanuiii ; jncen- i. Conversioex Dei grctlia, non ex merilis. Semilw
tein iiivenit, non stniileni: crrniitcm reperil, non re- jusiitiw qtiwncim.Ciiin crgo per aquam rcfectionis
vertenieni. Cave jnclaniiniii, cnvc; quia qui tesemi- Christi cospcris esse idoneus, ul sapore pascunrum
vivum miserando a lerra suslulil, htiinilem poriat, dulciiini saticris; luiic cognosccs, et clnniabis gau-
cnim dixeris tiniendo, dens, el diccns, Aniinammeamconvertit. deduxit me
prcrcipilai cxtolleiiicm, CiimDominus
el in iiinoceniia nmbiilnndo, regit me; fidu- per seinitasjnslitiw propter nomensuum. Dinboluspcr
cialiler addcs, et niliil milu dceril.Qiioniamnihil deest peccntum animam liiam evcrlit, et a Deo avcrtil;
limenlibus eum (Psttl. LXXXIH,15); et non privabit quam Dcus Paier per Chrislum, non mcritis ttiis ad
Doniiiius bouis ambulaiiies in iiinocentia(Psal. xxxm, se, sed propter nomcn suum, converlil. Jam crgo
10). illuminatus, jain convcrsus, jam crcdcns, jriin di\ inis.
5. Ovis per Clirisltim ad ovile reductw securiias. pascuis per nq.uamrcfectionis satiatus dices, Animam
Pascua animw chiislkmw. Nam ut scias, quia nihil meamconveriit. Bona cst gloria confessionis tuoc, si
tibi deeril, adde quod sequilur : ln loco pascuw ibi noii sit mulntio coiiscicntircluac. Tunc eniiii verc cl
me collocavil; supcr aquam refeclionis educavil me. iiiinuilabiliconsciculia hoc dices, cum 11011 ob incri-
Agnosce , lioino , quid fueris, ubi fueris , stib quo lum liiuiii, sed propter noracn suum diccs. Qurc sunt
fueris. Ovis errans eras, in invio ct inaquoso, spinis auien) seiuilic j;isliii;e , in quibus tedcdiixil? Audi
et tribulis pnscebnris : sub merccnnrio posita, ve- deduclorctn ttuini. Qitcinilaia esi, inqiiil, el spaiiosa
nienle lupo, securn non cras. Nunc atitem rcquisita a viu qttceducil ad perditionem; arcla ctutemel aitcjusla
vero pastore, huraeris cjtis pietntc subvccta, reducta via csl quw dttcil ud vilam(Maith. vn, 15 el 14). Oraiiis
es ad ovilc , id esl, nd domiim Dei, videlicel Ecclc- iiainqtic scmila brevis est et compeudiosa. Non ergo
siam, ubi pnstor UiusChrislus, ct ovcs commanciit per delicias iniindi, per opulcnliam auri et argemi,
congregaliE.Piistor isie non esl ul inercenarius , sub lapidibus cliani vcstibusque preliosissimis conspi-
quo lupum limcbas. Yis cuum honore omni, nobililatc pra-dilum, snpienlia
quo niisern laborabas, tuisubcnrara
auteni scire quaniani hnbeat hic pasior philosophoruni cuncia tunienlem, Deus tc ordinavit
bonus? Aiiininm suam pro le posuit. Ipse eiiim in irc ad regnum cceloruni : quia hoec oraiiia, el his
bonusitnimamsuam pouii pro siiniiia,quibusmalcu|uijtur,qiiihiisuli bcncdalur (a)^
Evangelio dicil: Paslor Iusidinnti
ovibttssuis. Hoc fecit. ciiini lupo tibi, se efiiciunlur eis via lila et spatiosa, id est in spe lan-
oblulit occidendum pro te. Nunc ergo sccurn mnncs tuni quoevidctur ; el ducit eos, ciini privscmi fuerint
in ovili. Nec indiges quenipinni aliirai, qui coitis vila privali, no» ad spein , in qua non habuerunt
tucc s claudal aperialquc januam : quin Chrislus libi spem, scd ad jicrditioneni. DoniiieruiUciiiin soniiuiin
et pastor, ct jamia cst; ipse el paseua, el provisor. siuiin , el nihil invencrtiiit omnes viri divitinruni in
Ego sum, inqfiil, ostiumclovium.Per me si quis incjrcs- manibus suis (Psal.. LXXV,G). Pcr scmilas justilicc
sus fueril, satvttbilttr; egredieturet ingredielur, el ire te disposuit, id est, per miscricordiam et verila-i
pascua inveniet (Joan. x, 11, 9). Pascua igilur, qure tciii. Uuiversru ciiim virc Doraini miscricordia ct
tibi pasior hic boniis paravil, iii qnihus le saiinri col- vcriias (Psal. xxiv, 10). Contcmpta via lata el spa-
locnyit, non sunl herbarum vircniiuiii variclas , in liosa , semiins nrctas cl coinpeiidiosas incedere le
quihiis qurcdani dnlci sttcco , quivdam auiarissimo vull, id csl, per fanieiiiet silim, per nudilalcm, per
constant, qusc successu lempcriiiii aliquando suiii, jcjuniiiiii, per ignobililnteni, per pnupcrialeni, pet*
paiienlinm, pcr despeclum oinnium prrcscntiura, ha-
iu his
in nemigianoannorum fere octiiigcnloruiii.Alque di- beiiieiii vcro spem promissam (b). Yisautem evidenler
omnibuslibrisinsertus est, taaquanieodemspectans, corapeiiduiiiisemitarum, pgr qnas jussus
versis Atigustiiiilucubralianibusconlra Pelagiaitos. ipsum cognoscere
es nmbulare ? Diliges DomiiiumDeum lutim ex toto
lanien diccndi genus fere persuasit falsam in nianu- corde
scripliscsse inscriplionemsemionis, vixque dubitamus tuo, el cx tota ai\ima tua; el proxhnum itiunt
quin noiisil Auguslini.
1 sirmondus, cordis tv.i.Vcrius autcm rni. Jls., coriis (a) Forte,nondalttr. :
tax. (b) 1'orte,promissorum. ,
 1649 SERMO CCCLXVII. 1650
sicnl te ipsum. In his enim duobtismandatisomnisLex niortim: non potestisbiberecaticemDomini, el calicem
pendei et Prophetw (Mattlt. xxn, 57-40). Ut ergo ci!o dcvmoniorum(l Cor. x, 20 el -1).
pervcnias, si feslinas ad regnuin ccelorum, in duabus 7. Gratiti prwveniensel subsequens. Cum vos ergo
liis semitis , qnre omiiiuin captil suul, et iiiiain fn- divina grntia, ad quam propcralis , advexerit, cogno-
ciunt vinra , graderc ; ul uuiversas, ciira pervcneris, scctis incnsam spiritualis convivii, ul agnita veritate
nnviler le ct sine fntigntioncperegisse congaudcns. imiisquisqtie vcsirum exsultaus , el gratias agens
5. Umbrainortisvicipxcati. Ilns crgo lcnc suinilas, Dco, jniii competenlcr cl fiducinliler dicat, Et mise-
in his inaiionntincessus lui, intcr diaboli sreviciilis ricordia luct.subscqnelurme omnibusdiebus vilw mcw.
insidins, ut securiis possis cnntare Deo, et dicere : Mngnuin le gloricnsolatium comitatur. Proptermise-
Ncitn et si ambttlciveroin tnedio untbrce mortis, non riniu vidclicct infirmitalis lurc, misericordia (e Dei
timrbo mala; qttoniam tu mecumes. Umbrn morlis, subscquitiir. Sed prius ul iter. libi vitcc celernccde-
vin peecnii esl, iu qna nebulo piralnque diabolus monstrct, prcevenil le, id est, anlccedil 10, secun-
rccie gradienlibiis relia decoptionis expandil. Umbra duni qnod dicit in nlio psnlmo, Dcus mcus, miseri-
cst, quin nibil coramiiiieluci cum leucbris. Htijus cordia ejits prwvenkt me (Psal. LVIII,11). Procvenit
umhrm opera rcpudianda tlocct Aposlolus, iiiquiens : crgo le miscricordia cjus, id cst, in vinm le ducit
Abjiciainusopera lenebrariim, et induamurarma lucis ; ignorantem viam, ad Deuni le vocai longe factum a
sictttin clielioncslecimbuleinus,non in comcssationibits Dco ; scrvura jjeccaii atirahit, ut liberum fncint, nt
el cbrijtalibus, non in cubilibusct impudicitiis, nonin anibulando in via oniiiibusdiebus vitcetnccuon erres.
centinitioneelwinulatione(Rom. xm, 12(?H5). Quam- Subscquiltir cliam te , custodiens lerga lua, ne insi-
(liu igiiur in procsenli viia manes, in medio vitio- dians calcaneo tuo serpens diabolus cum quo tibi
.rum («), socculariiiniprcssurarum , quro sunt umbra sunt inimicitice, supplantct le. Latro iiamque aut
nioriis, ambulas. Luceat in cortlc tuo Cbristus, qui occurrcndo occidit, aut exsurgendo post tcrguin. Ob
illumin.nl hicorn.im menlis nostrcc pcr dileclionem hoc tc prsccedit el subsequitur misericordia Dei, ut
Dei ei proximi : ct non timebis malii, quoninm ipse niedius lutus ambules ct securus omnibus diebus
tcciiin est. Non te, inquit per prophetnin , deseram, viioeturo. Habe ergo spem ct gloriam, non in te, scd
ncciitederelinqituni(Josue i, 5). Item in Evangelio : in proccedenleet subsequente misericordia Dei : qua
Ecce ego ero vobiscumomnibus diebus usqtiead con- prreveiitnses peccator, nt salveris ; non inventus es
sinmntttionemswculi (Mullh. xxvm, 20). Idoneiis est justus, ut placuisse gloricris.
cnsios liuis. Tecum esl DominusDcus tuus. Cnve ne 8. Grcitiwcl cliristianw.profcssionisquis finis. Yide
jaclantia dcseras coniilantem, ct reiiianeas deserlus aiilein quo tc pcrchicit, si non dcscrueris deducentem.
iu iinibra raoriis. Non in agrtim niiserioe soeculnris, ut inter spinns et
0. Virgadisciptinam, bacutusadjutorium significat. tribnlos pnnem in lnbore el. sudore conquiras; non ad
Mensa per Clirislumprwparala. Cum ilaque insidiis marinn discrimina , ul mercimouii cnusa ligno fragili
inimici oppugnari te in umhra, et deterrcri cogno- inceria lucra secteris, ubi inlcntioiie qucestus multi
vcris, apprehendc virgam diseiplinm, et in baculo mcrserunl. Ad domum Dci tc ducit, uon ut hospilein
miscricordirofidenlcr incumbe, ut ciini libi auxilio ad lempus, ul migrcs exea; scd habilatorem, nl per-
sol jiistiticc refulscrit Christus, veraciter dicas, Virga mancas in ea. Sequitur enim, El ul inhubilemin domo
tua cl bacutusttttts ipsa me consolalasunt. Virga uam- Dotnhii in longiludine dierum. Domus hrcc Doraini,
quc superbum rcgil, secundiim quod dicluin csl in paradisus est. Longitudo dierirai, vita cetcrna est.
Psnlmo secundo de Chrislo : Rcgcseos in virgaferrea Non illic esuries, non silies, nec laborabis ccstusolis
el tanquam vas figuli confringes eos (PsaS.-H, 9). et lunre, frigtis ^el lempeslates hiemis rion senlies.
Uaeiilusvero debilcm sustenlal et Cessum.Mcmento Trislitin el mocror in ea non siint. Consortio seraper
crgo correptionis cl disciplinccvirgcc, ut cum reple- snnctorirai bealus eris. Gaudebis cura eis, et exsul-
lus ftieris bonis donorum Dei, non exlollaris super- tabis, vivcndoellaudando in sscculasseculoruniDcuin.
bia , cl murmures adversus eum : qnia sicul vas Dicit enim in alio psnlrao, Reati qui habilanl in domo
figuli irntus in ea confringel te. Memento eliam lua; in swculaswcttlorumlaudabunt te (Psal. LXXXIII,
adjulorii baculi, et nc confidas in viriute tua, neve 5). IIicc esl spes fidei veslrrc, dilectissimi. Accessistis
dicas, Sauctus sum, tilubare non possum. Multos ad Dominiinicredere; feslinale et operam datc appre-
babet lapsus iiifirmiias noslra, nec sanctilate operum hendere per bonarn conversationem quod credidistis.
suorura adhuc in lcrra dante spinas et tribiilos posila Non eiiim propter praisenlem vilam efficiminichri-
regittir, vel habet gloriani puritatis. Quamdiu ergo sliani, setl propter futurani vitam , quam vobis cre-
recleat in terram de qua sumpla esl, nisi baculo denlibus ct in se persevcrnnlibus Dominus Christus
divinoegralirc regatur, stare non polest. Sive itaque ipse largitur : qui vivit el rcgnat cum Dco Pntre in
prospereris in Deo, sive lentationum lempcslate uuilale Spiritus sancli, in sscculasocculorum.Amen.
lurberis, totnni te in baculum misericordircDei pro- SERMOCCCLXVII *
jice, ut cum supra eum donis spiriiuaiibus pascendus (a).
accubueris, deleclaius guslu sunvilatis ejus, conve- De verbis Evangelii Lucw, cap. xvr, 19-51; ubi de
liienter diras, Parasti in conspectumeoinensamad- divile ei Lazaro (b).
versuseos qui Iribttlantme. Impinguasti in oleocaput — 1. DivitiscumLazaro pattpere
meitm, el pociilum luutn inebrians qttam prwclarum CAPUT PRIMU.M.
est! Hoc per orhein lerrnrum fulla grati;e baculo comparciiio.Avariiiciinexplebilis.Adverlit Sanctilas ve-
uuiversa cantnl Eccle^in. IIoc ndversus hcrrclicos, stra, fratrcs cliarissimi.ct mecum,tii arbilror, lola men-
Judicos ntque Gcntilcs, qui eam deridcndo Iribulant,
piwdic.il, non in se, scd in Dominogloriandn. Mensa tis inlentione perspexit opulentiam divilis, et indigcn-
namqiic jucimdilntis pnssio Chrisli cst, qui se pro liam niendicantis; unuiii cibis cestuanlem, et :ilium
nobis in mensn crucis obtulit sncrificium Deo Pniri, fnmedeficienlcm. Arubo quidem homines, amho car-
donnns Ecclesirc sore cnlholicrc vitalc convivium, ainbo mortalcs : sed non ambo xquales. Nalura
corporc suo nos vidcliccl sntinns, ct iiichiinns snn- nales,
guine. Hnc mensa pnsta ct vivificala, ndversus eos * collntusad duos bn. et quatuorcl. ad cb.f. fs. lr.
g.
i|iii tribiilaiit eani, exsultal Ecclesia, liabens speui m. pr. rin. vd. ct ad Am. Er. Par. Lov.
vibi".relerure per siinm vilarn Doniiiiuin Clirisluni, (a) Alins,23de verbis Domini.
qui (-1111] oleo Ireiiiire per saiiciura Spiiitiun imxit (b) Auguslinotribuiint manuscriptionines, magnonu-
nbiinde. Proptcr hanc incnsam corripiebnt in idolio mero : sed indubilatamiis adjungifidomnon patitur diclio-
ralioimpropria, inelcganscl nuincrosedesinens,seu-
recuiubentes Corinlhios Aposlolus, dicens : JS'OH po- nis quandoquesiiniliverborumsono studiosenimium
tesiis commuuicarcwensw boiniui el inensw dwnw- tenliis terminatis.JiubiuinhnhueruntLovanienscs,verlinus au-
tein siqposililium: Vindinguspcrro censuitAugustinino-
(a) Forte,el. miiie,si.iionstihi?nroliibcrei,jurc mcritoinscfibendum.
 1651 S. AUGUSTINI EPiSCOPI 1652
iina, sed vila non una.Nulluseorum a coiidilionemorlis iiiisciicordia cjus pai'va, raagna nascitur copia. Fe-
immiiiiis : et tamen unus epulatur splendide, el alter cuiidus esl ngef paupcf lim, cito reddil doniinanlibus
in pannis ct in xrumria sordescit. Ille delicalis escis friictum. Yia cceli csl pauper, per qnani veiiitur ad
adiiivenlidne coqtiorum gaudebai : iste, si eadereiit Patrcm. Incipc ergo erognre, si non vis errare. Palri-
niicre de mensa ejus, exspeclabat. Audiant nunc di- inonii lui, quo es ligalns, compedcm in bac viia re-
vilcs, qtii nolunt esse miseficofdes; andiarit quia una solvc; ut libere ad oceliim possis accedere : nbjicc
omnes nascimur lege, una vivimus luce, iinum spira- nbs te diviliarum onera, abjice -vincula volunlari.i,
mus aerem, ruia quoque exstinguimur morte : qticesi abjice puxieiaies et loedia, qucc le pluribus in annis
noii intercederet, nec pauper ipse durarel. Hic ulcc- inquietant. Dn petenli, ul pcssis ipse accipere : Iri-
rosus et nuduS jaceriS Lazarus, ad Abrahse siniim bue pauperi, si non vis flammis exuri. Da in terra
Angelorum porlatur nianibus. Ecce dives refectus (hristo, quod libi reddat in ccelo. Obliviscerc quod
ct splerididtis lartareo carcere clatiditur. Uisiest vestis es, et attcnde quod futurus es. Prcesensvita fragilis
illa byssina ? ubi vita nbundans et afflucns copiis riiul- cst, el in niortcm proclivis. Nemo polest stare : sed
tis? Nonne morlo omnia transcuiit lanquam limbra? omnes cogiinur traiisirp. Nolentes imus, inviii ex-
Niliil inlnlimus in hunc mundttm, dicil Apostolus, sed imus, quia mali sumus. Si aulem nritc nos nliquid
nec quidquam auferre possumus (I Tim. vi, 7). Nihil liiitterernus, non ad inane hospilium veniremus. Qnod
nobiscum tolliraus aut rapimus. Quid si aliqnid tnllc- eniiii pnuperi dnmus, ante nos prrcmilliraus : quod
remus, uouiie vivos honiines vorarCmns? Qnseest isla autem rapimus, hic toliiiii dimittiimis.
aviditas cOncupiscerUice,cum ipsce bellucc habeant SERMO CCCLXVIir (a).
niodunl? TunCenim rapiurit, quando esuriunt par- :
cunt vero prccdse, cum senserinl saiietatem. Inexple- De verbis Evangetii Joahnis ,.cap. xn, 25, Qui amnt
bilis est sola avaritia divittira. Seniper rapit, et nun- aniiiiniii suam , perdet illara : ei de verbisApostoli,
ad Ephesios, cctp.v,29, Ne;i:o unquain cnrncrn
quaui satiatur : nec Deum liraei, nec lioinincm
rovcrelur : nec palri pafcil, nec malreni agnoseil: ncc stiam odio habuit (6).
fratri oblemperat, nec amico-fidein servat : viduam CAPUT PRIMUM.-* 1. Aiiimmiisi quk cimat,quo-
opprimit, pupilli rerri invadil: libertos in servitium modo perdet. Modo, fralrcs, ciim divina lectio legere-
revocat, leslamentum falsum proferl. Rcs nioriui oc- tur, atidivimus Doraiiiuriidiccnlcm, Qui amal animam
cupanlur; quasi nori ei ijisi qui hoc faciunt moriamur. sttctm, perdet illam. lluic scnteiuirc quasi coiitrariuni
Qnrc est ergo isla aniinaftim insania, amitlere vitam, videlur esse quod ait Aposlohis, Nemo unqunmcar-
appelere raorlera ? aequil'ere auruin , cl perdere cce- nem suam odio Iwbttit. Si ergo nemo esl qui carnem
lum?Sed quia nemo cogital Deura, idco manel in siiam odcrit, quanlo ir.agis nemo est qui oderit ani-
niorte judiciurii. mam siiam? Multturiqiiippe aiiima carni praiponittir :
CAPIIT II. — 2. Divescur damnatus. Merilo tlictum quin ipsi est hnbilatrix, caro habilaciilnni; el anima
est divili, Quia recepislibona in vitu tua, ei Lctzctrtts dominaliir, caro nutem servit; nnima superior est,
similittr mcila; iiunc aulein hic consolalur, ttt vcro CarOsubjecta cst. Si crgo iiemo unquam carnem stiain
cruciaris. Audiant isia divites, qui iioluni esse miscri- odio habuil, quis esi qtii animaiii suam oderit? Pro-
cordes. Audiaut irrogari supplicia cis qui noltral ero- plcrhocnoii parvam quaestionemnobis inlulilprsesens
gare subsidia. Audiant pauperem refrigeraiilem, au- evangelica lectio, ubi iaudivimus, Qui antat animcan
diant divitem pceiiis gravioribus ocstiiaiUem.Pnter suam, perdel illatn. Peficulosum cst ailimam amafc,
Abraliam, inquit, mitle Lazurum, ut inlhtgal cxtrcmum nc pereat. Sed si pfopterea periculosum est ut ames
digili stti in acjiiam, et refrigerel linguammeam; quict animam tunm , ne pereat aninia tua , ideo non debes
crucior in hac flamma. Atille : Memciilo, inquit, fili, iilnm amnre, quia non vis illam perire. Si autem non
quia recepislibonain vila tua, el Lazcirussitnililermalci. vis illam pcrirc, amas illam. Quid est hoc? Si amo,
Pensantur pro divitiis poence, rcfrigerium pro pau- perdo. Ergo non amem, ne pcrdam. Sed quia linieo
perlale, pro purpura flamma, rcfcctio pro niidilate, ut pcrdcre, idco non amo; et utique qnod timeo ne per-
salva sit aiquitas stateroe, cl non menliaiiir iriodus dam , amo. Dicit et alibi Dominus : Qttid prodesl ho-
illius meiisuroe: In qua, inquil, mensi (uerilis men- mhii si loium mundnm lucrelnr, animwverosttwdclri-
sura, ila remetieiurvobis (Maitli. vn, 2). Ideo negatur menliunpaliatur (Mall/i. xvi, 28)? Ecce qnia sic esl
iii poenis inisericordia divili, quia ipse clum viverel,
* collalus ad duoscl.lad
noluit hiiseferi. Jdco rogaus dives non exauditur in gr. vm.v. et ad Am.F.r.rar.
Lov.
tofraeiitis; quin rcgantcni pnupcrera non exnudivit («.)Alias,57inter Horriiiias 50.
lii lefris. (b) Sine Auguslini nomiae Isnquamdubiusa Lovanien-
sibusedilus csl, a \erlino aulem cl vindingo rejectus ut
CAPUT III. — 5. Ad cleemosynamexhortalur. Dives spurkis. Quce isli amborcprehendunt in illis anlc ca,ut
ct patiper duo sibi sunt eontiniia : sed iterum duo terlium verbis, « videtiscerte modo,si cujus vitn,» etc,
ubi locuniAugustraiex sermone161, cap.i, exsci-i;tmii
sibi sunt neccssaria. Nnlliis indigefel, si se invicem aul imitationc infeliciterexpvessmncoiiquerunlur,ca icrte
^ supporiarenl; ct ricino Inbornrel, si se ambo juva- inlurpoialoris alicujuSmanu immissabic fucrunt. seruio,
nostraopiuioue,dignus est Augusliiin,ipsiqtio facilocon-
renl. Dives propler paupcfeni fncttis est, cl paupcr venit lilulus a Possidionotatus in lacliculo,ca;>.8: « l)a
proptcr divitem faclus est. Pauperis cst orare, et di- «« Aj.ostolo,Nemounquam carneinsumn oiliohabuit: el e\-
wnat atmnam,-» etc. ln nniiquislcciiouariis
Evaagciio,OM»
vitis erognre; Dei cst pro parvis magua pensarc. Dc adscribllur « Ratali SS.Fabiaai et sebastiariirtiartyrum.»
1653 SERMO CCCLXYIH. 1654
amanda anima, ut lucro lolius mtiiidi prseferalur; el Piscamiis ergo, fralres, amare animas noslfas. Oninis
tamen observcl qui animain amal, quia si amat, per- voltipias sseculi transiloria est. Est amor iitilis, est^.
def illara. Non vis perdere eam, noli illam amare. amor noxius : amor amore impeditur; araor noxius
Sed si nonvis eam perdere, non poies eam non amare. recedat, el amor utilis succedat. Sed quia homines
CAPUT II. — 2. Amor quidam perversus et qtwd- =nolunt illinc recedere; ideo in illos lion potest aliud
dam rectttm odium animw. Sunt ergo qui perverse inlroire : ut non capiant, pleni sunt; fundant, et ca-
aiiimam suam amant : et hoc vult Dei scrmo corri- piunl. Pleni sunt cnim amofe volupialum cafnalium,
gcre, non ul oderint animam stiam, sed ut rccte dili- plcni sunt amoi'e vitrc prcesentis, plenl surit ainbfe
gaiit. Mnle enim diligendo perdunl eam , et lit quid- auii ci nrgeuti, possessionura Sseciiliiiiijtis. Qui ergo
dam magnum quasi prceposlerum et contrariuni: scd jilcni sunt, sic stnit quomodo vasa. Vis Ut iriifet mel
iia lamen Dt, ut si diligaseam perverse, perdas illara ; uiide acetuni lioiidum fudisti? Fraide qubd liabes, ut
si oderis illanl recle, conserves illnm. Estergo qui- capias quod non habes. Idco prima renraitialiq cst
dam perversus amor ejus, et quoddam rectum odium huicsrcculo, et deiude couversid ad Dciiiri. Qiii re-
ejus. Sed araor perversus ab odio , odium rcclum ab ntintiat, fnndit; qui convertiiur , iriiplehir : sed si
amore cjus. Quis est perversus animceamor? Qiinndo non Fial corpore solo, sed et corde.
diligis niiimnm luam in iniquitntibus. Atidi quia nh CAPUT IV. — &.Anioris inilia. Quonfiiiif aiilerii,
odio venit amor islc pcrversus : Qui aulem ditigil frntres, quoinodo crescat isteaniOr. Ilabet ehiiri ihitia
iniquitatem,odilanimam siiam (Psal. x, 0). Odium au- su.i, hnbet augirienia sti.i, habel perfectioliehl stiam.
tem rcctiini vide, quia ab amorc vcnil. lbidcm Doiniuus Et dcberaus uosse quis ccepeiit, ut eiiiii ad arigraehla
sccutus ait: Qui aulem odil animam siiam in hoc sw- cohortcmur : quis uec cceperii, ut eiirri quo incipiat
culo,in vilam wlernam inveniet eam. Uliquc quod vis moneamus : quis cl cdeperi( et creverh, u( cuni rid
Invenirc in vilain cclcriiara, raultuni araas. Quod cnim pcrfeclionera iiicilemiis. Pfiriio illud attehdcilCliarl-
amas ad lcmpus, quid prodcsi? Aui subduccris illi, (as vcstra : amores omncs e( dilcf(idiies prius siirii in
aut subducitur libi. Cum fueris tu stibtraclus, perit liOminibusde sc , et sic de alia fc quam diligiint. Si
ipse ainator : ciirafucrii illud sublracluiii, pciilquod diligisaurum, prius le diligis, el sic aufiiiri : quia si
amasli. Ubi crgo aut ariialor pcril, nuiqiiod amalur, tu niortuus ftieris , non crit qui aurum possideal.
non cst anianduiii. Sed quid est amanduiii? Quod Ergo dilectio unicuiqne a sc incipit; et non potest nisi
nobiscum jiotesl cssc in rclcrnuni. Scd si vis animam a se inciperc. Et nerao monetur ut se dilignt. Hoc
luani in a.'lernuin Jiabcre salvani, (idcris eam ad (em- enim non solurii inest hoiniiiibiis , sed 6t pecoribus.
pus. Ergo odiiini rcclum ab amorc venit; pcrversus Vidclis enim, fralres , qiieinadmodum non iantiiriiiri-
araor ab odio vcnit. gentes besiice el inagiia auimalia, ul siiht boves aut
3. Modus diligendianimam. Ditplexamor. Quis igi- cameli vel elephanli, scd et muscar; sed ct verriiiculi
iur niodus diligcndi aniraam? Pulalis niarlyres non minimi quoraodo noiurii mbfi, et diligarii,se. Oniriia
amabaht aninias suas? Yidciis ccrle modo, si ctijus animalin morlein fugiuiit. Ergo diligunt se; custodife
vita prrcsehlis sccculi periclilclur, qiiomodo nmiri sc voliinl; nlia velocilaic, alia latebris, ciliaresistbndo
cjus curruiit pro ca : quomodo cbrriluf ad ecclesiara, et rcpiignando : oinnia thriien ariiriiaiia pfo vita sua
rogadir cpiscopus, u( in(crmi((a(, si quas hnbclactio- piignanl, mori nolunt, custodire se volunt. Amnnt
nes, ciirrat, fesline(. Quare? Pro anima. E( omnes ergo sc. lucipe et alitid amafe. Sed (jilid est ijjsuhi
con(remiscunt, omnibus cccteris rcbus intcrmissis, uliud? Quidqtiid amaveris , aul hoc est quod iu, aut
festihandum esse deccrnunt. Oranis festinatio lauda- iuferius le est, atit superius te est. Si inferius (e est
tur, omnis lardntio accusntnr. Quare? Pro anima. quod amas, ad consolandiim aina, ad tractandiibi
Quid esl, jiro anima ? Ne moriatur horao. Non nove- ama, ad utendtiw araa, rioii ad iiligiihdtnri. Yerlii
raht mariyres ainare ariinias suas : el lamen hoc est grniin, ntirum amas, noUte illigarc auro : quanio mc-
pro anima, ».emorialur homo. . lior es qnnm nurum? Aurum enlm teffa est fnlgens;
CAPUT III. — Mors hominis iiiiquilas esl. Si Cur- tu atiteui ul illiimioareiis a Doinino, ad irriagihehi
ris pfo hac vita Centum millia, quot millia debcs Dei factus cs. Cum sit aurum creaiufa Dei, non tahien
currerc pro vita seterna? Si festinas lucrari dies pau- fecit Deus aurum ad imaginem siiairi, Sed te. Ergo
cos, el ipsos iucerlos : hodie enim homo a morte posuit sub te aurran. Amor ergo isle contemnendus
liberatus; nescit utrum cfas moriatur: tamcn si sic est. Ad tisuiri assutnenda Stintists, riOfieis vinculo
currilur propler liicrum paucorum dierum, quia et amoiis quasi glutino hccreridurriest. Noh facias tihi
usqne in seneclam pauci dies sunt, quomodo curren- membra , quae cum cccperint praecidi, dolens atque
dum est prO vita aeterna? Et tamen propler haiic pi- ci'ucieris. Quid ergo? Assufge ab isto aifiore, quo
gri suulhomihes. Difficileinveriis qui vel passus lenle amas inferiora quam tu es : incipe amafe paria, id
movcat pro vita aiterna. Amor ergo perversus animoe est, quod tu es. Sed quid mullis Opusest? Si volue-
nbiiiidal; amor auiera fcctus valde paiicoruhi est. ris, breviter poleris.
Nniri SicUt nemo est qui non diligat animani suam, CAPUT Y. — 5. Amor verus el probus qub ordine
sic nemo est qui noii amet carnem suam. Unde fieri comporatur. Quo ordine autem verum ainoferii et ve-
potest ut et verum sit quod ait Aposlolus, Nemoun- rnm clinritntem habere possitaus, ipse Domiiius dixit
qum enrnemsuamodio habuit, et anima iion amelur? nobis in Evangelio, el evidetiler oStendit. Sic enim
 *655 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1656
ait : Diliges DominumDeum luum ex tolo corde luo , lestari. Prophetcc cecincrunl Conditoreracceliel ler-
rce in terra cum hoiiiinibus fiiturura : annun-
el ex tola animatua , cl ex oinnibus viribus iids; el linvit Crcntorem carnis et spirilus inangelus carne venlu-
proximumiuttm sicut le ipsum (Mallh. xxn, 57, 59). rum. Salulavit Jonnnesex ulero in utcro Salvatorem;
Primum ergo dilige Deum, deinde le ipsum ; post hcec Simeoii senex Deum ngnovit infanlem ; Anna vidua
luuni sicut le Prius lamen virginem niatrem. IJrec sunl lestiiiionia iinlivilalis
dilige proximuni ipsum. tuce , Domiiie Jesu, antecfuara libi fluctus substerne-
disce amare te ipsum Vstqdilige proxiraum tuura sictU reiilurlcalcanti, cedcrcnt imperanti; anlequain venltis
te ipsum. Nam si te ipsum rion nosti amare, quoraodo te jubeiiie siluisset, lnoftuus te vocnnte vixisset, sol
in veritate diligere? Putanl enini le moiiente pallnisset, terra le resurgontc Irenniisset,
proximiim poteris cosiuinte ascendeiile patuisset: antequam ista el alia
nonnulii homines legitimo ordine se arnare , quando mirabilia jaiu juvenilis lui corporis celale fecisses.
res alienas rapiuni, quando se inebriant, quando libi- Adhuc in manibus raatris porlabaris, el jam Dominiis
dirii serviunt, quaiido per divcrsas calumnias injusla orbis agnoscebaris. Ipse puer parvulus ex semine
lucra conquirunt. Isti tales audiant Scripturara diccn- Isrnel, etipse nobiscuin Dens Eramaniiel.
2. Naiivilas Christi wlerna. Quse csl illauoslri ge-
tem, Qui diltgit iniqtiitatem, odil animamsuam. Si crgo neralio Salvatoris, qua gignenti Pnlri coxlernus est,
amandoiniquitalem, te ipsumiion solum non diligis, quando lianc gcnerationlem ex virgine mundus expa-
sed eliam odio habes; quomodo aut Deum atil proxi- vit, quam pia fides agnovil ct lennit, inlidelitas auiem
irrisit, superbia limiiit snperata? Qu:enam estilla ge-
mum diligere poteris? Si ergo vis veroe charitntis or-. neratib, qua in prhtcipio eral Verbiun,el Verbum erat
dinerri cuslodire, fac justitiafn , dilige miscricordiam, apud Deum, et Deus cral Verbum(Joun. i, 1)? Vel
esl hoc Verbiim, quod dicturus nute non silehat,
fuge.luxuriam; incipe seciinduin prrccepLumDomini, quod quo dicto non siluit qui dicebat? Quod cst Verbum
non solum amicos, sed ctiam inimicos diligere. Et sine tempore, per qtiod facla sunt leinpnra? Yerbum
hscc cum fideliler cuslodire loto corde coniendeiis, quod labia millius aperuit cceplum, clausilve (iuilirai:
istis virlutibus qunsi quibusdnra gradibus poleris as- Yerbum qttod iiiiliran non habet ex ore loqucnliura,
ct aperit ora inutorum : Verbum quod linguis gen-
ceiidere, ut niercaris Deum loto animo et toln virtuie tium diserlis non fit, et linguas infanliuin disertas
diligere. Et cura ad istam felicem perfectionem*vene- facit. Qureiiamcst, inquani, illa generalio, cui Paier
ris, omnes concupisceniias islius miindi tanquam moricrido non cedil, quia non eamvivendo prcccedil?
Ab omnibus ' locorum lemporumque,intervallis, ab
stercora computabis : el cum propheta potcris dicere, omni disteutione
spatiorum, quam vel in diebus, vel
Mihiautem adhwrereDeo, bonumest (Psal. LXXII,28). in corporibus sentire consueviraiis, lcvemus ad eiini,
SERMO CCCLXIX* (a). quantuni ipso adjuvanie possumus, nnimani nostram,
si quomodo capere valeamus el naluin non praove-
DeNativilateDomini,i (b). . nieiilem (fui gignit, et gignentem non subsequentem
1. DuplexChristi ortus, aliits unteomnemdiem, alius qui gignitur, Patrein ct Filium : nec pariter patres,
in die. NalivitasClirislidivinisteslinwniisillttslrala. Sal- heii^iariter filios, sed pariter oelernos: uon utruinque
vator noster natus de Patre sine die, per quem factus generanlem, nec ulruinque nascentem, sed alterum
est omnls dies , voluil in lerra habere nalaleni hunc sine allero non vivenlem : el Patrcm sempiterne ge-
• diem, quem hodie celebramus. Quisquis liiinc dicm nuisse, et Filiiim sempi).eriienatum esse cogitemus,
miraris' cclerniim mirare potius aiite.pniiiem diem si valemus; si non valemus, credamus. Non est quod
omnem diem creanleni; in die iio- hic dicere vnlenmus, sed tamen non longe positum
• permahentcni,
dierho nascenlem , a maliiia diei liberantem. Adhuc est ab unoquoque nostrum : In itlo enim vivimtts, et
mirare. Quce peperii, et mater et virgo esi; queni movemur, el sumus (Act. xvn, 28). Trnnscendamus
peperit, et infans et Verbum est. Merito ccelilocuti carnem nostrain, in qua parentes ante fllios vivunt:
sunt, Aiigeligraluiali, paslores Icelati. Magimiitali 2, qiiia ut filios posseni generare creverunt, et filiis
reges lufbati, parvuli coronaii. Lacla, mater, cibum crescentibiis jara senescunl. Noiidum nalis filiis pa-
nostrum ; lacta pan.emde ccelo venienlem, el Snproe- renles vixcrunl, quia etpareiitibusniortuis filiivicturi
sepi posilum velut piorum cibaria jumenlonim. Illic sunt. Traiiscendaiiius et animas nostras : pariunt et
enim cognovitbos possessoremsuum, ct dsimts prwsepe ipsccaliquid cogitando,.quod secum liabeni sciendo;
domini sui (lsai. i; 5); circumcisio scilicel et proepu- sed possunt nmittere obliviscendo, quin non habebant
tium , cohcerendo lapidi angulari, quorum primitise anfe nascendo. Cuncla corporalia, temporalia, mula-
fuerunt pastores el Magi. Lncla eum qui tnlein fecit . bilia iraiiscendamus : ijitvideanius supcr omnia, per
te, ut ipse fierel in te, quitibi et muiius fecundiiatis quem facta sunt omnia.jAscensusnoster in corde est:
attulit conceplus, et decus virginitatis nnn abstulit quiaelillead queiii aBceniinius prope est. Longe
nalus : qui sibi, priusquam nasceretur, el ulerum de auteni ab illo sumus, iti qiiantuni dissimiles sumus.
qno nascerelur, etdiem quo nascerelur elegil. Et ipse Ascendit ergo ad eum sua similitudo, qunhi iu nobis
condidit quod elegit, ul iljjnc procedefet ut sponsus fecit et rcfecil, qua uoiidtimperfecta, palpitat inflrmus
de ihalamo suo , quo morirSijbusoculis possel videri, aspeclus, et ineQabileiri candorem lucis scternai non
et augmento lucis annuoese?lucem niciiiium venisse poiest inlueri. Cujusergoftilgoreni menlis acies uon-
1 Mss.,in diemiraris. dum capit, generationei»ejus quis enarrubit (Isai. LIII,
2 SicnieliofesMss.At editi, Nagiinvitali. 8) ? Sed Verbumcuro fuctum est, el liabiltivilin nobis
* Collalusad ires cb. et duosn."ad f. gr. r. t. et ad Ani. (Joan.t, 14).
Er. Par. Lov. 3. Nativitas Chrisli lemporaria.Hanc ergo genera-
(a) Alias,de Tempore,5. tionem, cujus hodiernum celebramus diem, haiic in
1dingus(b) Lovaniensesdubitantan sit Augustini.Contra,vin- qua dignatus est venirelper Israel, etfieri Emmanuel,
dicitniliilhabere undo ipsi abjudioelur, imoasser- nobiscuni Deusin carnis infirmilaie, non nobiscum in
;tum Auguslinoesse aucloritale antiqui scriploris, in Con- cordis iniquitate ; accedens ad nos per id miod ns-
'flictu Afnobiietsefajiioiiis, ad cujus operis finemserrao ex nostro, et liberans nosper idquod rannsit
iste iolus recilaliu\ verum Coijfliclushujus comtneiilitii sumpsit
auclor (ipsiusetiamVindingiconjeclurain crilicoAugusii- in suo (visitavit quippe Domiluis servos snos per
niano, lom.6 ) vigilius episcopusnon meretur debiceps morlnlem infirinilateni, ut eos liberos fnceret per in-
ullamliacin re fideni,postquamsuas lucubralionescontra comnjulabilein veriiniem): hanc ergo generaiioncm,
. Arianosementito superiorumpalruni nomine publicasse cujus ul curnque capax est humana fragilitas; uon
conviclusest. imitari stilumAugusliiiisludet,probalurus
eosermoneprcedicatas ab ipsoduasnativitatesCliristi.con- 1 Hicin excusisel a!;cmotJfcs.
ler Appcndicis sermoiiem117, addilum,seqregata;ve),
J '
aliena.
1657 SERMO CCCLXX. 1G58
illam qucc sine lcmpore manet, sinc raalre super viderctnnnosn, parvumagnosceret anicula, intraiilcm
omnia ; .sed islara qurein lemporc facla esl, sine palrc in rauiidiini Salvalorcmvideret ilura (Ltic. n, 56-58).
inler omnia : htinc virginis filiuni ci virgiuum spori- E( iu maseulino sexu iria ipsa
suni, de incorrupia mnlrc nascenlcm, incorriiptibili genera comracndnia
verilale fctanicm, laudcinus, anicmiis, ndoremus, ul sunl. Ipse Christiis pucr natus csl; cxsulteiit pncri,
in cjus miscricordin de aslutia vicm dinboli Iritrai- contincnliam vovciites puero. Ipsc verc integrifaieni
pheinus. Diabolus nd nos dccipicndos corruptn fe- pudiciticcconsccravii, quisurc malri fccundilntcm at-
minca nicnle subrepsil : Christus ad nos liberandos
incorrupla feminca ctiara carue processit; qui est lulit, virginitalcm non abstnlit. Simeoii illc scnex diu
bencdictiis cum PrUrcct Spiritu sanclo iu sccculascc- vixerat, cujus rclas comparalur Aniicc; ct r.ntlicrnl
culorum. Anicn. responsum; quod non csset visurus moriem nisi
SEUMOCCCLXX' («). jirius vidcrcl Christum Domiiii.
I)eNativitalcDomini,n (b). CAPUT III. •—3. DesidcriumChristinascituriqttan-
CAPUT PRIMUM.— 1. Nutivilaiis seu condilionis tumin aiiliquissctnctis.Inlclligile, fralres.quanltim de-
liominisqitaittorgenera. Ilodiernus dies ad hahciidam sideriuni hnbcbant antiqui saucti videndi Christum.
spcm vitrc nelernse,iiiagnum coiilulil gaudium goneri Sciebant illiini csse venturum, et onines quipie vive-
liumano. Piimus (c) eiiiin bomo, quo cadente oiuiics banl, dicebant, 0 si hic me inveiiial illa nativitns!
cecidimus, cujus ruina csl mortaliias nostra, non cst o si quod credo in Scripluris Dei.videnm oculis meis!
natus, sed faclus ; palre iiullo, nulla raatre, scd Deo Et ut novciiiis qiiantuni desidcrium habebanl sancti,
operautc. Hsecesl horainis priraa condilio. Adara dc qui novcrnnldcScripturissanclis virginem parilurnm,
lerra. Seeimda conditio cst lioiuiiiis, qua crealur fc- sicut nudistis ctim Isnias legerctur, Eccevirgoin uterc
inina dc latcre viri. Terlia conditio est hominis , qua concipiet,etpariet ftlium, et vocabiturnomen ejus Em-
natus csl homocx viro cl femina. Quarta condilio est mctnuel(Isai. vn, 14). Emmanuclquidsit, Evangeliism
Dei et Jiominis,qua iiaius esl Chrislus siue viro de nobis apcruit dicens., quod inlerprelalur, Nobiscttm
1'cmina.In islis quaiuor condilionibus una sola nobis . Deus (Matili. i, 23). Nonlibi crgo sit mirum, qurccum-
ti-itala esl, coeler» Ires nonsuntinoculis carnis, sed que inlitlclisaninia, non libi videalur impossibile ut
in fidccordis. De lerra faclura homiiiera sine pnlre, virgo parerct, virgo pariens pcrranneret. Inlelligena-
sine niatre, non novimus; faciam femiiiara de lalere lum Dcum, ctnon miraheris virginis partum. Ut ergo
viri non novimus, lcctain et audilam credidiinus. noveritis anliquos sanctos el ju^tos oplnsse videre,
Terlia illa usilala csl uobis ipsa quolidiann de com- quod conccssuracst huic seni Siinconi; Dominusno-
plcxu raaris cl fcminre quotidie iinsciinlur homincs. ' stcr Jesus Christus ad discipulos loquens ail : Mtilii
Jara crgoeral iinasine viro et femina, jam erat allera jusli el proplielwvoluerunt vklcre quw vos videlis, et
de viro sine fcminn,jnra crattcrtia de viro ei femina, non viderunl; et audire quw audilis, et non audierunl
quartn restabat sine viro de femina. Sed ista quarla (Id. xin, 17 ). Mullum senex istc fuit ad audieoi-
liberavit trcs. Prima enim el sccunda rucruni, ter- duni serus, sed ad videndum malurus. Non exspecta-
tiam de ruiua genuerunt, in quarta salulem inve- vit ut Christum audiret loquenlem, quoniam agnovil
nerunt. iiifantem. Et hoc illi concessuin eral jam decrepiio,
CAPUT II. — 2. Omnis fidelium gradus Salvatori quasi desideranti et suspiranli et dicenli quotidie in
oinniumnalo alleslaiur. Exsullcntcrgo virgines; virgo oralionibus suis : Quando venic(? quando nascelur?
peperil Cliristum. Nihil in ea quotl voverunll piitent quandovidebo? Pulasdurabo? pulashicine inveniet?
exlcrniinatuni : mansit virgo posl parlum. Exsultent pulns isti oculi mei videbunl, per quera cofdis oculi
vidure; infantcm Chrislura vidua Anna cognovit. revelabiintur? Dicebat ista iu oraiionibus siiis, ct pro
Exsullcnt conjugatre; nasciluruin DomiiiumJcsum desiderio suo acccpit responstun, quod non gustarct
Chrislum Elisabeth mariiata propbelavit. Nulliis gra- mortem, nisi prius vidercl Chrislum Domini.Gcstabat
dus proclcrmissuscst, de quo non habcrct lestimoniuni eum Mariaraaler cjus infanlem : vidit ille, ct agnovit.
salusomiiiuni.Numquidenini soloevirginesadregnum Ubi novcrnl queni agnovit ? An intus est rcvclalus ,
ccclorurapervcniuni? Pcrvcniunt ct viduse(d). Magni qui foris cst nalus? Vidil, etagnovit. Agnovit Simeon
nicrili fuit illa vidua sancia Anna. A virginiiale cnini infautera lacenlcm ; et occidcriint Judoei juvencm
sua seplem araios vixerat cum virosuo; quo dcfuncto mirabilia faeicntcm. Cum crgo cognovisset, accepit
usque ad scnilem oclatcm perveneral, cl in senectute in ulnns suas, hoc esl, in bracbia sua, nniplexaius est
sancta exspcclahat infaniiain Salvatoris; ul parvum eum. Portabat a qno porlabatur. lpsc enim csl Cbri-
1 t.ov.,voverctl;relragaiuibus cditis cseterisei manu- stus sapieutia Dei, altingens a fine usquead finemfor-
* Kinendalusad Ircs cb. ad f. n. r. t. v. et ad Am. Kr. litcr, ct disponcns oiiinia suavilcr. (Sap. vnt , 1).
scriptis.
rar. l.ov. Quanlus ibi erai, cl quam niagnus, quani jiarvus fa-
(a) Alias,de Temporc20. clus eral? Parvus factus, parvos quccrebat. Quid est,
(b) nubiiisnobis liicscrmoest, proplcr gentis dicendi parvosqucerebat? Non superbos, nonelalos; sed hu-
iiiciiliuinac iniiiusaccuratum.Kxempligralia, p. st reccn-
silosqiialiioi'niodoscondilihominis, quodsuhjicilur,« Sed miles elniilescolligebat. In procsepidignalus est poni,
* ista quartacondilioliberaviltrcs. Priniacniinet secunda ul essel
o rueriinl, icrtiain de ruina gcmieriinl,» ctc , pcrplexe piorum cibaria jumentorum. Accepit ergo
(lictiiinesl nc improprie.Noiinullabic repcries consimilia cum Simeon in brachia sua, cldixit: Nunc dhnillis,
sernioiiunivcrorumAti^iislini de NaialiDoinini. Doinine, servumtuum in pace. Diriiiltisin pace, quia
(c) lltiicsci-nioiucipitin iiiullislibris.
(d) videscrm. 184,cap.2, et serni. 192,cap. 2. vidco paccm. Quare ergo dimiltis in pace? Quoniam
1659 S. AUGUSTINI EPISCOPI IC60
viderunt ocuti mei saluiare tttum (Luc. n, 2S-30). Snla- divina iia. aii : In pfincipio eral Verbum, ei Verbttin
tnre Dei, Dominus Jesus Chrislus. Annuntiatediem ex erai apttd Deum , et\ Deus eral Verbam: lioc eratin
diesalutare ejus (Psal. xcv, 2). priitcipio cipnd DcttntlOmnia pcr ipsum facld suttt, el
sine ipso faclum est niltil (Joan. i, 1-5). De bac vefo
CAPUT IV. — i. Pueri et seneset conjitgaii atie- nalivilatc Immaiia, itii evangelista alius referl: Liber
stcmtur Christo. Habelis ergo, pueri, puerum Jesum ; generaiionis Jcsu Christi filii David (Mattli. i, 1). Ilic
natalis Dohiini, hic secundrc nativitalis dies esl:
saucii senes, scnem Siriieonem. Si aulem qnceritis, ergo exsiiliemus et Ircleraiir in eo. Nec immcrito, aiicto
ui et conjugalus aliquis vir testimonium Doniinoper- jam abhinc die, hodie lux incremeiittiin accipil; cura
hibcat, Zachariam considerate. Nerao ergo quserat. liumano generi in hoc utique die vera lux veuerit: ut
recte dies tramitem solis augent, quo nobis huiic, pcr
aliud, fralres mei, christiani fldeics, aut Virgo, aut qiiein lenebris rnortijs absolvereniur, invexit. Hunc
vidua , aut conjugaia, aul puer, aut conliiiens , aut ergo Propbeitc ariiiuiliiaiites, tahquam lucenioe, vcn-
lixoratus : 'quidquid JJIUSesse quis voluerit, non in- tufuin, prcecesserunf diem ortus ejus, et hiiracula
venit quemadmodum ad Chrisitim pertineal. Non in- quceessel gesiurus in carue, clarissirais proeconiisedi-
(icrunt. Rectum nanique erat ul prrcdicaretiir csse
veninius lestinioniuni perhibuisse Chrislo ndulteros , venturus , ne cum vbnisset, dubitaretur. Ilic itaque
fornicatores, immundosi El ut a talibus ei (esiimo- Deus noster, liomo inler hoiiiines conversatus cst.
nium perhibere(ur, ijjse prrcsliiit, ipse donavil. Non Apparuit enim videnlibtis.Iiomo, intclligeiilibus Deiis:
Cnim quisquam sahctus viribus suis (a). Exsultcmus hoiTiiiiem iiiluenlibus offerens , credenlibus Deuni
servans. Ergo iniifmos salvavit aspectus infirmilaiis
ergo, cliarissimi. Ab bodierno die crescunt dics. ejtis : firrilos qiiccrifCoiiterriplaliodiviriitatis ejuS.
Crede in Chrislutn, et creseit in te dies. Crcdidisti ? CAPUT II. —2. Incarnuiionc visibilisDeiis, quem
Inchoatus est dics. Rapli/.alus es? Nntus est Cliristus homo sequalur , exhibelur.Obsecro vos , charissimi,
intuemini qiinni ningriurasit hociiivsteiium vcritalis.
in cordc luo, Sed miraquid Christus nntus sic rcninn- Ad salvaiidosliomiiies Legera dederal, Prophelas mi-
sil? Crevit, ad juveiiliilein pcrvenit: sed in scncclu- serat : ct quia sanaiidis languoribus hccc lcincdia
lcin non dcclinavit. Crescnl ergo cl lides lua, robur prcecessertini, ipsum |se adsalutem eoriim offcrrc ho-
rainibus Dcus voluit.; Porro homincs Dcuni ipsuin iu
inveriiai, vcltisialcm nesciat. Sic pcriincbis nd Chri- substantia sua viclcrdnon potucrunt : speni vero ho-
stum Filiuni Dei, in priucipio Vcibum npud Dcnm, mines stiam ponerc in solo homine noildcbeilanl.Quid
Verbum Detrai; sed Yerbum carneni faclum, ul ha- ergo hic liercl ? Hominem sequi non debebant, homo
non erat qui videri poleral: Dcus seqticn-
bitaret in nobis. Majcstas ibi latebat, ubi infirmitas sequcndiis
dus eivit qui videri non poterat. Ul crgo exhiberctur
apparcbat. In inantis suas Simeon infirmilalcm accc- hoiiiihi, ct qui ab hoihine vidcrCliiret qiiem hohiose-
pit, sed majcslalem inlus agnovil. Ncmo contemnat qucreiur, Deus factiis est homo. Dcniqiie euin jam
lialinn , si vult esse rciialus. Ad illum pertinuit pro- inler liomincs vcrsafclur, el tribus aposlolis in se-
creto adduciis mediiij aslarcl, subito eis in iila divini
pter nos nasci, ad nos pcrtineat in illo rcnasci : qui cultiis claritate rcspleiiduil : quod apbslOliqui prsc-
vivii el rcgnat in sccculasrcculorum. Amen. senlcs ernnl, vix intueri pro hiimaiii affeCtusiiifirnii-
late poliierunl (Id. xvn; 1-6). Nasci hiiinanitus vo-
SERMOCCCLXXI* («). lnit, iil nos in i.psonascercraur , c( fuluris culloribus
tia KaiiviialcUoiiiini,iu (c). Suis itcr.iicc naiivitalis sacfanienla sanciret : u( nos
qui a iialjvilate illa coarctali tenebamur obnoxii, Sal-
CAPUT PRIMUM.—1.Clirisiiduw nctiivilaies.Nalus vatofis nostri vestigia coinilali, secuudai nalivilatis
csl riObis LiodieSalvaior ; ct ideo liodie oinhi inuiido prrcsidio ccrto polifeinur ; qno in Deocl cx Deo nali,
sol venis exorlus est. Dcushoiiio factiiscsl, ut"!:omo abriiiiiperehnis viiicula mofiis antiqure, cum pigiras
Dcus Fieret :. el ut servus in domiiium vcrtcretur, sahilis Spirilura sahcthm siiiriefcmus. Ergo cuin appa-
fofriiiihisefvi Ddininus accepit. lialiiiavii in lcrris ha- rcrb horaiiiibus Dctis tellct, eosque qnce prius raniitln-
bitalofcoelofum, ut homo habitalor terfa-.habiiaret in vcral, docere eiinin procsens cuperet, vira divinam
coelis.Nnius esl ergo nobis Salvator, passtis est dicm nssuinpio liomine teiiiperavit, ct posuit tenebrns lati-
partus repudiatce Legis conceptus : iialus autein de bnlum suhlii iii circnilii sno (Psttl. xvit, 12), ciira se
1'atre sempef, de rriatre seriiel. Elenim Doniini nosiri labefriaculo carnis oblexiL Tali ergo et lam iiicffnbili
Jesii Christi diias accepiiiius nntiviiatCs : primo divi- sacrnmenlo ; Christus Deus rioster el homo hahetiir
nani, deinde liumanam ; sed plaiie ulr.iraqiie mirabi- cl Dcus ; pcr malrein hoino, pcr Pnlrem Deus. Sicque
lcm : in illa ut malris, in hac ul palris oflicia cessa- fil iil iitfiiraqiieiiliid;Silvcrinh quod ait, Pater major
fent: riiiain ccterriani, ul crearet iemporales ; alierain ine 'esl (Jocttt;xiv, 28); ct, Ego et Paler timiihstimtis
lemporalcm ^ ut prseslai-etcelerhos. Ille crgo in foriiia (lcl. x, 50). Nani diyiiiiiale cequatiir Pntri; inearmi-
Dei Patii ccqualis, ille in forma servi Palri subditiis. tioiie siihdii.ur1'atri.
Ille creator lemporuni, nalus in lempore est: faeius- CAPUT III. — 5. Deus et Iwmo quonwdomisceii
quc esl tarii parvus, ut ederetur a fcmina ; scd tam poiitii. flifftcitior dniinw torpdrisqiw pcrmixtio.Qii:i-
iliagiiUs iilique peiiriahsit, ut rion sepafarelur a Pa- rere lanicn quidnni solcnt, qiiomodo niiscefi jiotuit
IrCi Has ergo Domini naliviiates eiiara duo evnngeli- lioino ct Dcus. Qiioeriral rntioiiem lrajiis ravsteiii,
slnrum lesianlur principia. Unus eriim de nalivitale qtiod semel fnctuni (jsi : cura ipsi lictjuaqiiampossiiu
TCildercraiioncin ejus qu;c iii semper, id est^ qiio-
' besidcratufin nostrismanuscriptis. Uiodoaiiinia iiiisceluf Corpori, ut homo lial. ErgO sic-
(d) Sihiiliajh serrii.196,cap. 2. ul corporca rcs incofporcaquc conjiingiiur, lit Iiohio
(fi) Allas;de Diversis52: efficiatur : itn honio coiijuiicius est Deo , ct Incitiscsl
(c) In Breviario1'arisiensilegilur nomiiie Auguslini. Chrisiiis (a), El (airieri ii( liefei Ciirisiiis, (inii iliriiu-
Ccfie qiiidehi ipsiiis Senleniiasbene nmitas inprimopo- cofpofea , id csi , aniiria ci Deiislaciiiiisconjimgiper-
lissiniiiuiet seciiiidocapiteconlinet, sed cas ex serniono iriisceriquc poiucrunl, quain niiscciilr ima incorpoicn
de Nalivitate.loaiinisBaplistreinfraordine 580, ubi oiniiia
Siiiccfiofael ajitiiisconiiexa stini, delibalas.tlabelaulcin aiiiique corporea, id est, aiiiui.i ct corjtus, ut pcr-
adiilixlaquam pliifitiiaab Augusiinigenib aul stilomani- sona lioniinis cxisiati Qiiod si Detis crcator cocli nc
fesle aliena,qualiaista sunt: cap. 1, « El ut servns in do- lefroc, cuiri Dctis essel; liomo facttis est, c( hiiiiiilia-
«iininihi veflefetiir; » ibideih, « fJtrecte dies trruniicm vil semelipsum tisqiic ad liiorlera , mortciii atitera
«solis iugeai, ? etc-cap. 2, « Kt futurisculloribussuisiie-
« ratsenativilatissacranieiiiasancirct.» («) vide epist, ad volusiainun,137,u, 11.
1661 SERMO CCCLXXII. 1662
crucis (Pltilipp. 11,6-8), quanto autem superbire non pientem, sine corruptione parientem?Ulraque nativi-
dehet tcrra et cinis ? Yidete , fralrcs, qiianluin se hu- tas mira est, quia divina est. Sive ergo illam, sive
milinvil proplcr homines Deus. Quanlum se dcjicere istam mcns lnimana considerel, reclissime dicit, Ge-
debcl scrvus, quando ad tanl.im lmmiliiatcm doscen-
dit et Dominns? Qure humililas, charissimi, si plenis- nerationcm ejus quis cnanabil (Isai. LIH, 8)? Et nos
sime ab homkiibiis possidclur, eliain atl chnritalem quid fncieinus, frntrcs? Quoniam digne eloqui non va-
usque proficiel. Nnm dmn aller alteriun existiniat sn- lenius, tacere debemus? Absit a nobis, absitut taccnt
(periorem, dilectio facilccqualitatera. Unde non se ipsc lingua servi, quai-.do Nalalis est Doniiiii. Dicaraus
homo dcspiciat, propter qiicm utique isla subire di-
gnatus est Deus. ergo quod possiimus, quod legimus.
CAPUT IV. — i. Hominis dkjnitas ex Dei in ipsum 2. Ad Christi nupticis Judwi et Gentiles invitali.
dignatione. Et ego quidem , fralres, pro quibiis im-
licct vos sem- Carne el sanguine Clirisli paschnur. Cltrislus spon-
pendi et sitpcrinipendi cnpio , magnos
per in conscientia mea feccrira ; tnnien majores quo- sus el gigcts,pulclter el fortis. Beatus David de Cliri-
dani niodo vos res mihi ista elficit, cuni iiitendo slo loquens, dicit in Psalmis, In sole posuit laberna-
qnanta sit Dorainimei pro horainc dignalio. Vos uli- culuni situm , et ipse lanquam sponsus procedens de
quc cstis Dominicoeincarnalionis , vos Doininicisah- Ihulctino
guinis preliuni, vos mcrabra Chrisii, vobis caput suo, exsulluvilul gigas (Psal. xvin, 6). Pro-
Clirisius esl : pro vobis nasci, pfo vobis pati cuncta ccssit enira hodre de sacro thalamo, hocesi, beatorum
iion distulit; crucem qtioque ipsam ad hoc peiiulil, viscerum abdito iucorniploque secrelo.
ut vos sibi in familiam coaptarct. Yos appellamini virgiiicorum
Chrisli fratrcs , vos appcllamini Cbristi hceredes. Processit inde virginis filius, virginis sponsus : filius
Proinde, dileclissimi, iiniisquisque digiium se ipsum videlicet Marisc, sponsus Ecclesioe. Universoc eiiim
habeat, coram quo peccare non debeal; dignum se Ecclesiocloquebatur Apostolus,quando dicebat: Apla-
existimet, coram quo si delictum cogitaverit, erube- vi vos uni viro virgiiiemcuslamexhibereCltrislo(HCor.
scal. Prelio enim magnoempli eslis : cjlorificateet por-
tute Dettm in corpore veslro (1 Cor. vi, 20). Hic pro xi, 2).
vobis natus est, hic pro vobis oblatus est; hic etiam , CAPUT II. —-Ad has lales nuptias Chrisli, Pater
si digne agatis, habitnt in vobis. Againus ergo, medi- Sed quid
lanles in lege Domini die ac noctc , ut comprehen- sponsi primum invitavitpopulum Jtidccorum.
dere eum, ut videre merenmur. Agamus, ut qnia ait Evangelium? Qui invilaii erant, non [uerunl digni
dignalus esl dcscendere propter homines Deus , ad (Mattli. xxn, 8). Invilala cst posteauiiivcrsarumGen-
DLUIU hoiiio possil ascendere. tium multitudo, ipsa iraplevil Ecclesiam, ipsa accopit
SEP.MOCCCLXXII (a). * de mensa domiuica non vilcs epulas, aut ignobiles
DeNativitateDomini,iv (b). potus, sed ipsius pastoris, ipsius occisi Chrisli car-
CAPUT PRIMUM.— 1. Nalivilas Cltrisli duplex. nem prcclibavil et sanguiucrn. Occisus esl ad nuptias
Novit fides vestra, charissimi, qttoc hanc universnm suas ipse innocens agnus, occisus est ad nuptias; ct
riiultiludiuem congrcgavit, quia natus est nobishodie quoscunique invitavit, de carne sua pavil. Occisus
Salvalor. Natus est dc Patre semper, de matre se- epulas prccparavil: resurgcns nuplias celebravit. Occi-
mel (c): de Patre sine sexii, dc niatre sine usu. Apud sus voluntariara pcrlulit passionem: resurgens dispo-
silam duxit uxorem. In ulero virginis humanam car-
Patremquippcdefuitconcipientis ulcrus : apud matrem
defuit semiiiaiitis amplexus. Prima nalivitas ex Patre ncm vcltit arrham accepit: in cruce pretiosissimam
naiuram servavit: secunda nativitas ex matre gra- dolem suum saiiguinem fudit: in resurreclione alquc
tiam seminavit. Hla teniiit inajeslalem divjnce sub- ascensionc sua oclcrnimatrimonii fcedera robornvit.
slaulire; isiasuscepitsocielalem raortalitalis humanse. Ascenditenhn in ctllttm,captivamduxit capiivitalem,de-
In hac autein ideo venire dignatus cst, ut fierel obe- dil dona liominitnis(Psal. LXVII,19). Quocdona?Spi-
diens usque ad mortcm (Philipp. n, 6-8), et mo- rilum saiictum, pcr quem diffusa huinanis mentibus
rifcndo vinceret raorlem. Ulraquc nalivitas ineffa- cbaritate, inseparnbiliter Ghristo tanquam viro suo
bilis, utraque mirabiiis. Quod enim cor hiiraa- adhrcsit Ecclesia. Processit ergo hodietanqtiam spon-
iium coraprehenderc, quoeve liiigua valcal explicare, sus de sacro llialamo suo, e( sicut exsequilur Psal-
ul ad currendam viam. Processit
quomodo natus sil Chrislus semper cx Deo, aut quo- mus, Exsultavtl gigas
inodo nuper ex iilero? Quis iiiiclligat cocclernumFiiio ut sponsus, exsultavit ut gigas. Pulchcr et fortis: pul-
ut ut
Pntrem, quis eloqnalur virginem inalrem? illum sine cher, ut sponsus; fortis, gigas. Pulcher, ametur;
ut timeatur: pulcher, ut placerel; forlis, ut
iiiitio, siuc fine gigneniem; istani sine Iibidine conci- forlis,
viiiceret. Ubi invenilur in Scripttiris sacfis sponsi
* Hic
quoquein noslrismanuscriplisdesideralur. islius pulchritudo? Speciosus[orma prwfiliis hominum:
(a) Alias,de DiversisSi. in labiis tuis (Psal. XLIV,5). Ubi in-
(b) son omniabic sapiuntAugustinum.Isludin exordio, diffusa estgralia
« De1'atresine sexu, de matre sine usu, » haudsatisaccu- venilur giganlis fortitudo ? Dominus forlis el polens,
rale pronunliiuimvidetur.Et prior pars ejusdem senlen- Dominus
lirc, «Nntusesl de Patre semper,» etc, liabetur etiamin potens in prwlio (Psul. XXIII,8). Utrumque
supericriscrmone. Antefinenicilalur hymnusAmbrosiide autem, id esi, et pulchritudinemetfoiiitudiiiem in eoi
cbristi Kalali,qui pauloanle fueratcanlatus.Numforleri- viderat et intellexerat lsaias, cuin dicebal: Quis est I
tus cantandiin ecclesiahymnosAmbrosianosper Atigusti-
num fueral iu Afrieamiiivectus? Dicit ipse in ej ist. 53, isle qui adveuit ex Edom? rubor veslimentorumejus ex
circileraiinwri 400scripta, Calbolicosa Donatislisrepre- Bosor, sic
heudi «quod sobrie psallant iu. ecclesia divina cantica speciosus in stola vestimenticum foniiudine
«rrophelarum, cum ipsi » ait, « ebrietates suasad canti- (Isai. LXIII,1)? lsle ergo prophela, qui et speciosum
« cuuipsalinorumbumano
' ingenio composilorum,inflam- dixitet fortcm, spousum noveralei gigantem.
« ment »
(c) Hseccademiniliosermonissuperioris. CAPUT 111.— 3. Viamquomodocucurril Chrisius,
1663 S. AUGUSTINlEPISCOPl
Ambrosiihymnus.Ergo, chnrissimi.Ea-stitoiJ ut gkjas et prseputii, hoc esl Judccorumatque Gentium, de di-
ud currendamviam.Qiiam viam, nisi mortalem viam, verso venientes in suri unitate copulavit, et facltis est
quam dignntus est nobiscum habere comniunera? Ipsa paxnostra, qui fecit ulraque iinum (Epltes. n, 11-22);
estvia, perquam genus humanuni transil. Traiiscunt ut pastoribiis Judocorumiirailiaretur, Angeli venerurit
enim per eam vcniendo nascentes, et abscedendo mo- de coelo; et utamngis Genliuni adorarelnr, stella re-
rientes. Eliste generis humani fluviusab initiousque in fulsit c ccelo1. Sive ergo per Angelos, sivc per stcl-
finem ex occullis nalurcc venis jugiter maual. De islo lam, coeli enarravcrunt gloriam Dei: nt in ejns qui
fliiviorapidoacturbulenlobiberedigiialjiseslChristus. nalus estgratia, ennrrarent cam eiinm Apostoli, por-
Modoaudistis in psalmo, De torrenlein via bibit (Psat. tanies Doiiiinura.sicut coeli, alque in omnem tcrrnm
cix, 7). Torrcns iste produxit nos ad nalivilalcm, per- exirelsonus eorum, elin fiues orbis lerrce verba eoruiii
duxit ad mortem. Quasi ex occulto fonlis, abyssuni (Psal. XVIII,2, 5). Quccqtioniam el ad uos vencninl,
maris suscepit Christus. Uiriimque pro nobis, et natus credinms, propter quod et loquiniur (II Cor. iv, 15).
et inortuus cst. El quia bomiiies in medio bujus flu- CAPUTII. — 2. Idem tractalur argumenlum,Mulla
minis constituli, plerumqiie delectnnlur mundi blnndi- igilur consideranda suut, fratres , iu hac qunni audi-
mentis et illeeebris, quceIimo hujus lorrentis involvun- vimus, evangelica leclione. Magi venitint ab oriente,
tur.atqueinprofundum iiifernideniersun! eos, quidum regem Judreorura requirunl, qui tot reges Judccorum
transeiintes iindas avide hnuriunt, sic necaiilur, slare nuiiquam antea qusesierutU.Requirnnl auteni, nou
cupienles in lorrente prcccipitanlc, et in republica ' aliquem virilis oe(aiis, sive grandicviim , liunianis
qnoerenlcs (ixa vesligin : ideo Dominiistle lonenle in oculis , in excelsa sede coiispicuum, exercitibus po-
via bibit. Quid cst, in viu bibit? Transicns bibil. Ribit tentem , arniis terreiitem , purpura nitentcra , diadc-
cnini cl traiisiit, non rcmansit: nec sletit in via pec- maie refulgenlem [ vel de cruce sibi exsiiltanicm , in
catorura. Item mortera mettiuiit homines; qtiia uc- qtta universos maiiyres rcdimeret confilentcs, vcl ab
cesse cst prcccipilari omnes Imjus torrcntis impulsu : inferis rcsurgcntem , aut iu coelosasceiideiilem ]; scd
Christiis aiiteni mortein qnam sponle susccpcral, ti- recens naliim, in cimis jncciUcm,;ibcribusinhiaii(em,
merc iion potuit; ideo dictiun esl, El exsullavitul gi- nullo ornalti corporis, nullis nicmbrorum viribus ,
gctsad currendam viam. Dcsccndit cnim, ct cucurrit: niillis parcntuiii opibus , non sua oolnle, non suortim
ascendil, et sedil. Nostis, qnia sic confilcri (a) solclis: pofcslatc prccslantcin. Et quccruntregein Judrcorum ,
postquam rcsurrex:!, nsccndil in ca-Iura, scdet ad dex- a rege Judreorum ; ah Iferode [ homine ], Chrislum
terarn Palris. IIuiic nostri gigantis cxcursiim brcvis— [ Dcum cl homiiiem ; a tcrreno rege liominc, regcm
sirae ac piilchcrrime cccinit bcnius Ambrosius in hy- ccelorum qni condidcral bominem] : a grandi par-
mno, quem paulo a:;te canlastis. Loqucus cnini dc vulum , a claro lateiilcm , ab cxcclso humilcni, a
Domino Chrislo, sic ait: t Egrcssns ejus a Palrc, rc- loqucnle infaiilcm , ab opiilcntoiuopem , a forti infir-
f gressus ejus nd Pnlrem : cxc.irsiisiisque nd inferos, mum; cl inmen [qiiamvis ab Hcrode perscqueiile ,
f recursus nd scdera Dei. » Hsec omnia, cbnrissimi, sibi ct aliis Chrislum dominanlcm], a coiiienincnic
si qiiccramus cur facta sunl, iiivciiiemiis facta pro odorandiim : prqfccto in quo nnila pompa regia vide-
nobis. Desceniileniin, ut asccndcrcnius; niortuus csl, balur, scd vcra raajcsias adornbatur.
ut vivcreiiius; resurrcxil, ut rcsurgcrcraus; asccndil CAPUT III. — 5. Ilerodis melus el in parvulorum
in ccelum, ul lerrena conlcmncre, clcor siirsiim eri- ccvcleswvilict.Innocentes mciiiijriimcorona donati. De-
gerC disceremus. Dcnique ut lcvaret posl se spcm no- niqiie Hcrodes tiincl: Mngi dcsidcraut. Regcin illi
slram, levavit primo caniein suam : el ut spcrarcmus cupiunl iiivenirc, rcgriuin nicltiit illefinire 2. Uin<juo
hoc secuturum in nobis, illud prcecessit quod accepit poslrcmo quourunl : ijlli, per qucm possint vivere;
ex nobis. ille, qiiem vellct Occidcrc : ille, in queni peccatnm
SERMO CCCLXXIII* (b). grande coraiiiittal; illi, qui oninia sibi peccala di-
niittat. Nccat quippe Hcrodcs parvulos multos, diim
De EpiphaiiiaDoniini,i(c). vult ad unius mortcra pervenirc. Et ciim srcvicnlissi-
s
CAPUT PRIMUM.—-1. Clnislus manifeslalus Ma- mam et criicntissiinam cocdemin tot iniiocciitibus
se ipsum tnnta iniquitate priinitiisintci-fccit.
gis. Soleinnitas quam hodie celebranms, propter ma- perfecit;
iiifesialionem Domini Epiphaniccgroecumnoracn ac- Interca rex nosler [Ghrislus], Verbum [Dei] infnns
ccpit. Hodierno quippedicMagis adorantibus lanquam [Deus], Mngis illum ndoranlibus, pnrvnlis pro illo
pritniiiis Genliiim, commendniur nianifcsialus, qni moriciUibus, sivejaccbat, sive sugebat; el noiulum
nule paiicos dies traditur etiam natus. Lapis illeangu- locutiis4-, crcdenles inveniebal; et nonduin pnssus,
laris, qui velul pariclcs duos, circumcisionis videlicet etiam martyres faciebal. 0 parvuli beati, inodo unti,
nunquaiij lentali, nonduni Iuctati, jam coronati! Ille
1 Forie legendum,et in re labili.
* 1 i-ioriacensisveltistissimuslibcr, el itl delibalioGemiitm
itccogniliisad C)J.cl. I'.n. r. rm. v. et nd Lov.
(a) ln syniliolo. Maqisalvarenliir, novoadmonitisitnlluminesiclereo.
(b) Alias, d e DiversisGfi. 2"sic FloriacensisMs.At cditi, timel successoreiu,niagt
(c) Auibiguiini reddiiiuloci nonnuUi,(piilinslcmcritalc desideranlredemptoreiii:iili citpiunlimeidre regnum,nic-
aliciijttsliibeniallaliunIneilo(•rediinusinspeclo tioriacensi tttilille finireregnum.
vclere libro,qui en pinriiniqiiuprieterit, qureclispliccrilin 3 tioriacensis,Ms.,cctcbralissimam.
hoc serinoiic, uli inlo.lliicos cx nisiiiis tid.cn qu;e codcx 4 ita ideniMS.AljiveroSlss.cum excusis, sive
ille nonhabcl apposiiis. surgebut
crescebal,el nondum,oie.
1665 SERMOCCCLXXIV. 1C66
de vestra corona dubilaveril in passionepro Chrislo , Yerbura quod longe erat a nobis , caro faclum est ,
qui eliarn Bnplisinumpnrvulisprodessc noii existiraat ut hnbitarel in nobis (Joan. i, 3 , 1-4).Agnoscamus
Christi. Non habebalisquidem aUatem, qua in Chri- iiaqiie i» tcmporc , pcr quem facla suul lcnipora : el
sium passiiruin crederctis ; scd habebatis caniera, in celebraiUcsejus fesla temporalia , prsemia desidere-
qna pro Chrislo passuro passioiiemsustinereiis. Nullo mus octcrna.
niodo istos infantesdesererel gratia Srilvatorisinfan- SERMOCCCLXXIV* (a).
lis, qui vencrat quoerere quod perierat, IIOHsolumin De F.piphania
carne nascendo, verum etiam in cruce pcndendo Domini,u (b).
[aJ inferos descendendo, et in ccelisascendendo, et 1. Magi ad Chrislum slella et Angelorum reve-
o.ddcxteram Patris sedcndo]. Nam qui poluii natus lalioneperducti. Annivcrsaria celebralio dici liujus
hahcrc proedicatoresAugclos, narratores coelos,ad- anniversarium sermoneni a nobis exigil, debitiini au-
oratores Magos, poluit et illis ne pro eo hicmoreren- ribus et cordibus vestris. HodicSalvator noster Ma-
lur prreslare , si sciret illa morie periluros , el non gos ad se de tam longiiiquagente perduxit. Venerunt
potius majore felicilate victuros. Absit, absit, ut ad ut adorarcnt infaiilein, YerbumDei. Qtiare vcnerunl ?
liberandos homines [Christus] vcnicns, dc illorum Quia stellam inusitntamvideruut. Etunde eara Christi
procmioqui pro eo interficerentur iiihil egerit, qui esse cognoverunl? Videre enim polucrunl stellain ;
pendeiis in liguo pro eis a quibus interficiebalur numquid loqui eis potuit ct dicere, Slella Christi
oravit. sum ? Procul dubio alitcr iiidicaliim est, per aliquam
CAPUTIV.— i. Infelices Judwi fabris ArcwNoeel revelationein. Tamen inusitate rex natus erat, qui et
lapidibus milliariis persimiles. Quid dicam de iu- ab alicnis adorandus erat. Numquid non regcs antc
felicilale Judoeoi'um,qui CliristuniquocrcnlibusMagis, in Juda>aerant nali, aul per univcrsain terram in
eliaui prophcliam indicem prolulerunt; Bcihlehcin diversis gcntibus? Quare iste adorandus, et ab alie-
civitatem designaveruiil[quam ipsi non inveiieriml]? nigciiis adorandus, non terrente exercitu, sed in
Sirailes fabris ArcoeNoe, aliisubi evadereut prcesii- paupcrtate cnrnis, latenle majestnie virlutis? Quando
lerunt, et ipsi diluvio perierunt : similes lapidibus nattis est, adoratus est a pastoribus Jsraclitis, quibus
milliariis, viam ostendcrunt, uec ambulare polueruut eum Augeli nunliaverunl : sed Magi non erant de
[quia slolidi in via rcmanseriint]. Quccsiliimesl ab genic Israel. Colebnnt Gentium deos, hoc esi d:cmo-
eis, ubi Chris(us nascerclur : responderiral, InBe- nia ; qiioriiiiifnllncidecipiebanttir potenlia. Yiderunt
thleliemJttdw. Sic enim scriptum est per prophelaml: crgo qnanidani siellam inusitatam, inirati sunt: quce-
El tu Bellilelietnterra Juda , non miitimaes in ducibus sicruut sinc duhio cujus esset signuin , quod tam no-
Juda. Ex le enim prodibitrex, qui reclurus esl popu- vum insolitunique.viderunl. El mique audieruiil.pro-
litm mcum lsruel (Malth. n, 1-G). Audierunt et fcclo ab Aiigelis, ab aliqua admonitioiie revelationis.
abierunt inquisilores; dixcrunl et remanscrunt do-. Qucerisfortassis, Ab Angelisbonis , an malis? Chri-
clores : el coiitrariis affectibus scparali, illi facti sunt stum quidem et angeli mali, hoc est daemones,Filiura
adoraiores, illi perseculores. Nunc quoque Judcci si- Dei esse confcssi stuit. Sed cur uoii eta bonis audic-
mile aliquid nobis exhihere non desinunl. Nonnulli runt, quando in Christo adorando salus eorum jam
enim pnganorumut noveriiilChristiimaiile propliela- qucerebatur, non iuiquitas dorainabalur? Poliieruiit
tum , quando eis de Scripluiis leslimoiiiaclara pro- ergo illis dicere Angeli : Stella qunm vidistis, Christi
feriraus, suspecti ne forte a Clirislianis ista conficta est, ile el ndorate eum ubi natus est, et siintil indi-
sinl, malmit crederc codieibus Judceorum: et sicut cate qualis ct quanlus natus. Illi autem hocnudilo vc-
tunc Magifccerunt, istos dimittunt inaiiiier lectilare, rierunt ct adornvcrunt. Auruin, thus el myrrham ob-
ipsi pcrgunt (idelileradorare. lulerunt, socuiidumcoiisuetudinemsuam. Talia eniin
CAPUTY.— 5. Speclaculttmspirilualein Iwcfeslo. solebanl offerre diis suis. ....
Celebremus itaque exsultantcs iu Domiiio, feslum 2. Christusab ipsis Jttdwis deinonslratusGeniibus.
diern Domini; non solura quo cst ex Jiidniis natus , Quod sane antcquam facerent, aiUequam eum in ci-
vcruin eliani quo ksl Gentibus mnnife-lalus. Juvat vilate uhi ualus fucrat inveiiireiit, venerunt quce-
intueri oriiftia,et in iiniraiadduciacoiispeciiim, aniiiio. rentes , Ubi naluseslrex Judawrum? Nonne poternnt
cernere spectaculo spiriluali 2. Nascitur Christus : elinm hoc rcvclatione cognosccre, sicut cognoveraiit
virgo concipil, virgo parit, virgo nulril; adest -fc- illainstellain regis csse Judoeorum^Noiinepoluileos
cuifdilas, nec abest integritas. Angcli aimtiiitiant, ad illam civitalera cadeni stella perducere, sictit
pastores glorificant, cccli enarrant, Magi desidefaiit, postca perduxit ad locura ubi Chrislus cura malre
reges formidant, Judcei demonstranl, Genles ad- * necognitusad r. rm.v. et ad Lov.
orant: frustraiUur ssevientes , coronaiittir infnntes"
adiiiirantur credenles. Quiccst ista hurailis celsiiudo, (a) Alias,de Diversis67.
Profeclo illud (b) IncunctaitterasseritMagosvisastellaedoctosab Att-
inlirrai forlitudo, jiarvuli magnitudo? gehs uisse»quod illaCbristi signumesset: « Et utiqueair-
Yerbum fecit hrcc omnia, perquod facta sunt oraiiia. uitione «
(idieruut, inquil, profectoab Angelis,ab aiiquaadmo-
revclatiauis.» Prretereadicil conciquator,res in
niunera obl-ilasa sia.^issecunduntconsuetudinemsuani,
1 In Floriacensi Ns.:Quidetiamde hac re scriptumesset, qufa taliasnlobaniollerre diissuis. Al Augustinusin eo-
niemoriler-pronuntiaverunt: Et lu Beihlehein,elc. ruiu iii-jiicri;us iiouiiiliilmyslcriiagnoscitin scrraone202,
3 ln Floriacensi Ms.,speclaculaspirilualia.
 1607 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1668
infans erat? Poferat sane, non lamen factum est; Hujus figurcc nhle graliara , viclimis adumhralrc
! tit Iioc a Judccisinquirerent. Quarc voluithoc Dcus sunt. Quod iino modo fulurtim fucrat, multis modis
a Judccis inqniri? Ul diim ostendunl in quem non jjrovideulia divina prcciiuiitiavil, ul quam mr.gruiiii
cfcdiint, ipsa sua demonsdaiionedaranenlur. Attcn- csset, oslenderet. Ipse medicus, ipse medicamcn-
dite quiaet nunc fiuiUprimiliocGetilium Magi,quanio tum : uiediciis, quia Verbum; medicanienliim, qtiia
a majori irapieiate libcrali, lanto mnjorem diinies Yerbum caro facluni est. Ipse sacerdos , ipse sacrili-
gloriam liberanti. Qurcriuit, Ubieslqui ncitttseslrex cinm. I])se est qui mulavil viam Magoruin: ipsc
Judworum? Herodes , audito regis nomiiic, tanquam cliam nunc niutnt vifam nialortim. Cujus in cnriie
crmulus conlremiscil. Vocat Lcgis pcritos , interrogat nianifeslnlionem,qrac grcece dicitur Epiphania,jusii-
ab eis secundum Scripturas ul indiccnt ubi Chrislus fic.iirein spirilu gentes hodierna solemnitate conce-
nascerelur. Illi j-espondent, In BetlilehcmJudw. Per- lebfant : ul rcnovct mcnioriam soienniitas, vigenl
rexerunt Magi, el adoraverunt (Malili. n , 1-11) : devotione pietas, ferveat congrcgaiione charitas , lu-
Judcciremanserunl, qui deiiioiistraveriiiit.0 iiiagiium ceat inviuis veritns.
sacramenlum! Hodie pcr Jiidrcorura codices convin-
cimus : fiunt fidcles per eorum codices. Ostcndimus SERMOCCCLXXY' (a).
Paganisquod noltinlcredere. Nnm aliquando Pagani DeEpipbaniaDomini,ni (b).
faciunt nobis Iiujusmodiqureslionem, cum videntqure
iit ChrislusJudwisprhnumelposl Geiilibusmanifeslalus.
scripta sunt sic impleri, uegare oniniiionon possint,
quod ea pcr Chrisii nomeii in omuihiis genlibus proe- Infanles martyreseffecli.Duoparietesadanguluinconve-
nienles. Epiphania Ialine nianifeslatio est. Dorainus
scntrinlur, qurc in sanctis codicibiis prcediela rcci-
Chrislus ante paucos iiies nalivilate sua Judccisran-
taiitur, in fide rcgum, in cvcrsionc idoloriim, in
mulatione reruni humanarura : ct aliquandoaudent, nifesiatus esl : hodierno nulein die per slellnm
uldicant, Yidislisita ficri, et laiiqiiaraprsedicla sint Gentibus dcclaratus est. Acjnovitbos posscssorem
el asinus prwsepeDomini sui (Isat. i, 5). Bos
conscripsislis. Hoc poeia quidam eorum fecit: rcco- situm, de Judrcis, asinus de Gcnlibus; ambo ad unum
gnoscuiit ista qui legcrunl. Narravit quemdam apud
inleros descendisse, atquc in bealorum regionemve- jjrocsepe venerunl , el verbi cibaria invcnerunt.
nisse, demonsiralosqueilli Romanoriim principes na- Magi qui venerunt adorare Cbristum, el sigiiificnnt
sciluros, quos jam ipse, qtii hrcc scribebat, nalos primilias Genlium, Legcm non acccperunl, Prophe-
noveral (Virgilius, /Eneid. lib. 6, vers. 752-887). las non audieruiit: lingua cceli slella fuit. Quasi di-
Prccterita eiiim narravit; scd quasi ftilura essent cerelur cis , Quid a yobis qucesivi lucri ? Cwlienar-
raiit gloriam Dei (Psal. xvin , 2). El laiiien He-
prcedicta, couscripsit. Sic et vos, inquiunt hobisPa-
rodes turbadis, a Judxis quoesivit ubi nasccrelur
gani, vidistis hrcc orania ficri, cl scripsistis vobis
codices, in quibus boec leganlur lanquam prcedicta. Chrislus. El rcsponderunt, In BelldehemJudw : et
0 gloria regis uoslri! MeritoJudoeia Roiiianisvicli propheiicum testimonium adhibuerunt ; et Magis
siral, ncc deleti. Oiiincsgenlcs a Romanissubactre, adorarc pergenlihus, ipsi inimobiles permanserunt.
iu Romaiiorum jura transicrunt: hrcc gens et vicla Jn aggcre lnpides sunt; viam demoiislraiit, cl ipsi
esl, et in lege sua niansit, qnanlum ad Dei cultuni iion ambnlant. Tamen perrexerunt Mngi ad Bclhle-
allinet, patrias consneliidines ritumque cuslodivit. hem; scd invenla ciyilate, unde possunt doniumin-
Everso etiaiii leni[)!osuo, exslinclo sacerdotio pri- vcnire? Ecce stella illa qure.fulsit de ccelo, deduxit
stino,sicui diclum est a Prophelis; servant tamen in terra , stetit super locum ubi erat puer. Quanttis
circuracisionemet morem quemdaiii, quo a creteris famulatusclcmcntorum, et nequilia Judseorum! Tur-
gentibus dJslinguunlur. Propler quid, nisi propler batus est Herodes, quasi venerit Chrislus rcgnum
lcstiraonium vcritalis? Sparsi stiiil ubique Judoei, quccrcrecl iuvcnire terreiium. Natus est coelileo, ct
lurbata est terrena vulpecula. Dominus dixit de Hc-
portanles codicesquibus Clir-isluspreedicatur, et sicut
proedictiisesl proesentattir, ul jara Paganis possitos- rode : Ite, dicite vuipi illi (Luc xm , 52). Turbala
tendi. Profero cotliccm, lego prophetam : oslendo quid fecil? Occidit infaiites. Quid focit? Occidil in-
.impleiaih esse prophetinm. Dubiial paganus, ne forte fanles pro Yerbo iiifaiite (Mctith.n). Anle manyres
hoc ipse coiifinxerim. Iniinicusmetis habei hunc co- sanguine sunt effccti, qtiam posseot ore Doniinum
diceni, anliquitus sibi a majoribus commendalum. confitcri. El has primilias Chrislus misit ad Palrcni.
Anibosinde convinco : Judceum, quia id proplietalum Yenil infans, ct ieruht infantes; infansad nos, jnfan-
cl corapleliim cgo cognovi; paganum , quia non ego tes ad Deran. Ex ore infanlium el laclenliumperfe-
hoc coiifmxi. cislilaudein (Psal. vm, 5). Gaudeamus,nobis illuxit
3. Sacriftcium ttni Deo debilum. Non ergo sedu- dies. Magi primitioe Genliuni nos significaverunt.
caul dccmoninspecie divinalionis incaulos, et re- * Emendalusadr. rm. v. et ad vign.
rum tcmporalinm male curiosos ; ncc superbo fasUi
sibi s.acrificiorum hono- (a) Aliasinter vignerianos9.
decipientes impios, exigant (b) De aucforeincertisumus,cruiasicde Herodeloqui-
rcm. Yere divina prrodixcriuit divini viri uiiius di- tur, ut duos videatur, iaianticidam nempeet alleriimin
Yerum saciificium , uni vcro Dco debctur. EvaagclioLucre,cap. 15, nominatuniconfundivoluisse:
scipulil. qucsijse qiudemAuguslinus diserledistinguitin lib. 2 de
> Locusperplexus,qui in Pilhoeanc librosic jacet: rera Co.iseusuK8f. cap.7, ct iu lib. 22 conlraFau-
vangelislaiiini,
iivinaprwdixeruntdiviniviriuniitsDeisunt. st-ii', ca,-.
16&9 SERMOCCCLXXVI. 1670
Agnoycrunt Judoci quando nalus est, agnoverunt bet enim libertalem isla spirilualis nnlivitas : pro-
Gentes hesterno * dic. Diversi parieles ad lapidem prie autem carnis nalivitas servitutem. Dusesunt uti-
angiilarem venerunt, inde Judsei, inde Gentes; de que hominis nniivitates, nasci et renasci. Nascimur
diverso, sed non ad diversum. Vidistiset nostis, quia ad laborem , renascirnur ad quietem : nascimur ad
taiilum a se parietes longe sunt, quantum ab angulo miscrias, renascimur ad oetcrnam felicitaiem. Nnm
remoti sunt. Quantum ad angulum propinquant, pro- illi pueri, infnnles, parvuli, lactentcs, malernis ube- !
pinquant sibi : cum ad angulum venerint, hoerent ribus iiihocrentes,eiquantuni in eos graticcconfera-
sibi. Hoc fecit Christus. Longe a se fuerant Judsciet lur nescienles, ut ipsi videlis, quia infantes vocanliir,
Gcnics, circumcisio et prccpulium, Legis ct sine el ipsi habeiiloctavashodie : et isti senes , juvcncs ,
Lege s, cultores unius veri Dei, et multorum fal- adolescentiili, omnesinfantes.Una quippe illoruni in-
sprura. Quam longe ? Sed ille est pax noslra, qui fecil fantia peiiinet ad vetuslalem, altera ad novitalera.
ulraque uniim. Sed qui veneruut de Judccis, ipsi in Nara quos videtisrecenles a parlu, veleres nascun-
bono pariele nuraeranlur : nam qui vencrunt, in tur. Yetus homo noster dictus cst Adam, ex quo na-
ruina non remanserunt. Facti suinus unum illi et scinmr : novus homo Chrislus, per quem renascimur.
nos : sed in uno, non in nobis (Ephes. n, H-22). Isii ergo ci novi sunl, et rcnati sunt ad aliam vilara ,
Unde nalus est Chrislns? De Judaeis. Sic habes scri- ei est in illis, si dici polest, quando nascuntur, nova
plum , Salus ex Judwis esl (Joan. iv, 22) : sed non velustas.
solis Judceis. NOn enim dixit, Salus Judoeis; sed , 3. Bupliztitoshortalur ne imitenlurmalos christia-
Saius ex Judwis. Illi comprehenderunt, cl ipsi perdi- nos. In Ecclcsiamali bonis pcrtnixli. Ecce miscenlur
derunt; illi ligaverunt, et ipsos fugit; ipsi viderunt, hodie fidelibus infaiites noslri, cl tanqiiam de nido
et occidcrunt : nos nec compreheiKlimus, ct tene- volant. Necesseest ergo, ut parturienles cos alloqua-
mus; nec vidimus, el crediraus; postcriorcs sumus, mur. Sicut enini recolitis, fratres mei, liirundhium
el anlecedimus. Illi qui nos prcccesserrait, viam per- vel doniesticorum passerura pullos, quando volare dc
diderunt: nos autem e( viam invenimus , et in illa nido ccepcrinl, maires cum slrepilu circumvolanl, el
ambulantes ad patriam veuiemus. vocibus piis testantur pericula filiorum.
CAPUT III. — Scimus crgo niullos, qui appel-
SERMOCCCLXXYI* (a).
lanturfideles, malevivcre, etgratirc, quamncceperunt,
Dominicain octavisFaschse(b). moribus suis non convenire; laudare Dcum lingua,
CAPUT PRIMUM.— \.Magnummiraculum, in- blaspbemare vita. Scimus atilem alios inter istos mul-
trarejanuis clausis.AudivitCharilos vcsira, cum san- tos, lariquaiii inter miiltam et abundantcm paloam,
clum Evangeliumlegeretur, Pominum et Salvatorcm velut grann gcmenles iu liitura, sed spe borrei se
nostrum Jesum Christum post resurreclionem stiam consolantcs. Duo ista genera hominura scimus essc
clausis osliis inlroisse ad discipulos suos. Magnum in Ecclcsia. Aream dominicamEcclesiani novimus :
miraculum : sed mirari desinis, si Deum cogilaveris. vcntilaliouem in die judicii speramus, massam fru-
Mirum enim esse(, si solus homo hoc lecissei. Refcr meiiti in resurreclione desideramus, horrcum in vita
ad omnipotcntiam, non ad phautasiani. Ostiisclausis cctcrnasumere cupinnis. lbi nulla palea erit, sicut in
intravit. Respondeolibi, ul scias quia vera caro fuerat, gelicnna nulluin granum cril. Nunc ergo, fralres niei,
cicalrices tangendas monstravit ( Joan. xx , 19-27). cum sciamus duo istn gcnera hoiiiinumesse in Ecclc-
Sed sicul non est, inquis, nalurre corporalis per ja- sia , pioruni el impioruni, bonorura ct malorum , li-
nuam clausam inlrare, sic non esl naturce corpo- mcnliura ct conlemiieiitiiiin,quibus conjunganluristi,
ralis super fluclus maris ambulare. Iutravit per nescimus. Quid autcm vclimus, et ipsi sciimt: ulruin
clausa ostia, responde mihi, da niihi solidilatcin car- de illis votn noslra compleaiilur, humana iguorantia
nis. Ambulavilsuper aquas maris, da niibi cl lu pon- sollicitudine faligalur, aliqunudoct fnlsis suspicioni-
dus carnis. Vis nosse hoc omnipotciuirc fuissc? E( bus agitalur. Ex his discitur in hac lerra , ubi sinc
Petro dedil (Maltli.xiv, 25-29). Qui quodvoluil, de- tenlatioiic uoii vivilur. Admoneo ergo vos, sancin
dit; quod proprium era(, sibi servavit. Illc cnim vi- geruiinn; adraoneo vos, novellsein agro doininico
vens per clausas januas iniravit, qui nascendo inte- planloe,ne de v.obisdicatur quod de vinea donius Is-
gritalem malris non violavit. Ergo , fratres, admiraii racl dictura est, Exspectaviut (acereittvas,fecil uulem
crcdamus, credentes obaudiamus, obaudienles spere- spinas(Isai. v, 2). Botriim in vobis invciiial, qui b.n-
mus promissa, si facimus jussa : quia ut faciamus trus pro nobis calcatus cst. Uvam fciie, beiie vivite.
jussa, ipse adjuvat, a quo speramus promissa. Frttclus enim spiritus esl, sicut dicit Apostolns, chari-
CAPUTII. — 2. Octavwlnfanlium. Veluset novus tas, gaudium, pax, longtinimilas,benignilas,bonilas,
Iwmo. Ilodie octavcc dicuntur infaniium, revelanda mansueludo,fides, conlhientiii,castilas(Galal. v, 22).
!suiit capila eorum , quod est indicium libejialis. Ha- Quando ad nos venerit ngricolanoster, cujus nos opc-
1 ForleJegendum,hodierno. rarii sumus, ille qui iulus dat incrementuni : nnm
» Forle legendum,audiloresLegiset sine lege.
*Koninventusnisi in editis. nos foriri ecus plautare novimus et rignre; sed ait
(a) Alias,de Tempore160. Aposlolus, Ncquequi pluntal esl aliquid, nequequi ri-
(b) Hujussermonis exemplar calamoscriplumnullum gat; sed Dcus qui incrcmenlumdctl(1 Cor. m, 7); qui
reperjmus.Priniapars, cuisequenlianoncohrerent,aliuude
adscitavidetur.conlerad sermonem217,n. 2. modo 'vidct quomodoaudiatis, qui modo inspicilquo-
 1671 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1672
modo tiraeafis, aut jnm timere incipiatis : cum ad vos bis in Psalmodiclum,Tollile pOr(as,etc.—Dilectissimi
ille agricola venerit, inveniat in vobis quod dixerat fra(res, dc Verbo cclefno quis teraporale digne pro-
Apostolus, Gmidium meum el corona mea, omnes qui ferat verbuin? Magnis infinia quomodo sufficiant?
statis in DominO(Philipp. iv, 1). Laudanl cceli, laudanl virtutes, laudant cclhericepo-
f CAPUT IV. — i. Mali ad peccdndum inducenles lesiates, latidant cceli luminaria, laudant sidera, ut
j cavehdi. Incantationuin remedia illicila. Eleemosy- poles( laudat et terra : non ut digne Iaudet, sed nc
imi- se ingrata condemnet, Quis explical, quis loquitur,
j na. Fralres , filii diitcissimi, filii charissinii,
j lamini bonos, cavete malos. Scio cnira quia veu- quis vel snpit eum qui attingil n fine tisque ad fiuera
turi suiilad vos homines roali, ct persuastiri vo- fortiler, ct disponit omnia suaviler ( Sap. TIII, 1 ),
bis vinoknliam, et dicluri stint vobis, Quare? Nomie quomodo exsultaverit nd currendani viam, ut essel a
et lios suraus fidelissimi? Scio, inde doleo, inde (i- suninio ccclo egressio ejus,'ef fecursus ejus usquc ad
raeo. Jam lu si dixeris constaiitcr: Fralcr, nec te sumniumcceli (Psal. xvm, 6, 7)? Si ubiquc atlingit,
vellem facere,quod facis, sed si lc non possum duccre unde exil? Si ubiquc attingit, quo vadil? Locis non
in bonuni raeuiii , vel noli nie Irnherc ad mnluin disiendilur, neque temporibus varialur, nequo habet
tiium. Homirtibusistis, ul fieri solet, capul dolebit. accessus e.l recessus : iu se maiicns, ubique circuit
Diclurus esl libi vicinus tuus aut vicina : Est hic in- totus. Qucc sunt spatia qurc non habeiil oninipotcn-
cnntalor, est hic remcdiator, cl uescionbi maihemaii- tein, quoenon lenenl iniraeiisuiii,quccnon ' suscipimit
cus. Tu dicis : Chrislianus sum, non licot mihi. El si venienleiri? Si verbuni cogilas, nihil diximus. Sed ut
ille dixeril libi, Quare? uoirae cgo chrislianus sum? de se huniiles docerel aliquid dicere, huiniliavil sc-
tu dict.urus cs, Sed ego fidclis sum. El ille libi: Et metipsum formaiiiservi accipiens (Philipp. n, 8). In
cgo baplizalus suiu. Fiunt angeli diaboli , mcmbra hac forma dcscendi!, in hac forma, sccundumEvan-
Chrisli. Quia ipsum possidet iiiimicus, trahere quse- gelium, sapienlirc studio profecit (Luc. n, 52), in hac
rit et alium. Invenint vos pnratos, qui isln vobis proe- forrna patiens fuit, in hac fornia fortiter dimicavil, in
pnravit. Ideo loquor, ideo conleslor, ideo non laceo, hac forraa mortuus est, in hac forma morteni vicit et
ideo vesiiinenla mea excutio, ideo in iribunali Dei resurrexil, in hac forhia ad coDlumrediil, qui de coa-
niei excusatuni me habeo. DicamDeo nieo : Doraine, fo nunquam recessil. Renediclus ergo est in solida-
iion iacui; Domine, talenlum qtiod mibi dedisli non menlo cccli, qui factus est pro.nobis, secundtini Apo-
abscondi, sed erogavi. Hoc polerit mibi dicerc : Serve slolum, maledklus, u't in GenlibitsbcnedictioAbrahw
nequam,tu dares, egoexigerem(Matlh. xxv, 26, 27 ). fierct ( Galat. iu, 15, 1-4). Exstillavilnl gigus ( Psal.
Ecce, Doniine, dedi, lu exige. Et si foiie vos veius xvni, 6 ). Qualis gigas? Moiiem moricndo superavit.
titillavcrii consueludo, habetis quem inlerpelleiis. Qualis gigas? Porlas infcrni fregit: exiit, et ascendil.
Major est adjulor quam oppugnator. Jdeo gemiiis, Quis est isle rex gloficc, propler quein dicltmi cst
ideo oralis, ideo dicitis, Ne nos inferas in lenlationem. quibusdam principibus, Tollile portas, principes, ve-
Observale illud etiam, fralres mei, quod supra dici- slras; el elevamini,pOrlwwternw?Elevaniini, ningiius
tis, Dimitie nobisdebitanostra; ut facialis quod sequi- esl: anguslce estis, non capiiis, clcvamini. Utquid
tur, sicnletnosdimillhnusdebitoribusnostris(Id.vi,15, hoc ? Ul inlroeal rex gloriw. Expavescunl : Quis est
12). Eleemosynam facis, eleemosynam,accipis. lgno- isterex gloriw?Non agiioscitiir. Non soluin Deus e=l,
scis,ignoscelurtibi. Erogas,erogabiturtibi.Deumaudi sed cl bomo : non solum honio est, scd ct Dcus. I'a-
dicenlem,-Dimil(iie,el dimiiletitrvobis; dciie,el dabilur lilur, ceflc Deus esl? resurgit, cerle homoesi? An et
vobis (L«c. vi, 37 et 38). ln mehle habete pauperes. Deus et homo est? Vere eniin palilur, et vcrc resur-
Omnibusdico: facile eleemosynas, fralrcs mei; facite, git. Hoc autein in uno eodeinque psalmo bis dicitur,
ct non perdclis. Deo credite. Non solum dico vobis, Tolliie portas, principes, vestras; el elevaiiiini,potiw
non perditis quod facitis pauperibus : sed plane dico teternw,el introibilrex gloriw. El repelilur hoc ipsuui
vobis, hoc solum non perdilis, cselera perdiiis. Ecce post eadem verba, lanquani puletur superfluura ct
videamus si exhilaralis pauperes hodie; liorrea ipso- non necessarium. Sed in repelilione coruindcm vcr-
rum vos estis, ut det vobis Deus unde dclis, et dimit- borum fines attendiie, et advertitc qunre bis dicluia
tal. quod forte peccatis. Includite eleemosynam in fuerit. Tanquam cnim semel resiirgcnti, cl senicl
corde pauperum, et ipsa pro vobis cxorabit Dorainura ascendenti, bis portcc inferorum et cceli aperiiiiilur.
(Eccli. xxix, 15): cui est honor ct gloria in soecula Res enim nova, inferis Deus procsens: res novn, COJ-
sseculoruin. Amen. lis homo assumplus. Utroque lerapore, uiroquc luco,
expavescunl principes. Quis est isterex gloriw? Unde
SERMO CCCLXXYII* (a). hoc discerninius? Audi quid ulrisque respoudcnli.-r.
Illis inlerrogantibus dicitur, Doininusforlis el puicns,
In Ascensione
Domini(b).
Domimts polens in bello. Quali bello? Morteni pro
' 1. — Verbttm Det digne a nobis luudari non mortaiibus subire, soluin pro omnibus pati, non rc-
potesl. Quomodoexsulluvil ad cnneiidum viam. Cur
mini.» Mulatushicesl ad exemplariavetera, id est, ad
* Emendalusad f. gr. et ad Lov. leclionaiia,in qno solomanuscriiilorum genere reperimus
lniiic'seruionem,ab istis iucipiuuleinverbis, «Deverbo
(u) Alias,de Diversis57. « rvtci-no,» elc. HaiiclaliipiidAugustininni
1 slili.
(b) Titulusin excusis prcciixuserat, «,
D C Do-
Nalivitatc iioc loco.particulancya-isahesta mruiuscriiJlis.
 - '
J673 SERMOCCCLXXIX. ',t 1674
sistere omnipolenlem, et tamen vincere morientem. bemus aspersionem qnamdam in cordibus nostris
Magnus ergo iste rex glorice, etiam apud inferos. Spiritus sancti: si qnis sen(it hunc rorem, desideret
Repelitur etiam hoc cceleslibus poteslatibus: Tollite fon(em. Utquid enim habemus arrham, nisi ne fame
portas, principes, veslras; et elevamini,portwwternw. et sili in hac percgrinalione deficiamus? Esurimus
Annon sunt porlse seternse, quarum claves accepit enim et silimus, si tamen peregrinantes nos esse
Pelrus? Sed quia secum hominem Jevat, ibi lan- cognoscimus. Qui peregrinaltir, et novit se peregri-
quam non agnilus dicilur : Quis est iste rex gloriw? nari, desiderat patriam; quam dum desiderat, molesla
Sed ibi quia non jam certator, sed victor est, quia est peregrinalio. Si amat peregrinationem, oblivisci-
non dimicat, sed triumphat; non ibi respondetur, tur patriam, et non vult redire. Non est lalis palria
Dominuspotens in bello; sed, Dominus virlutumipse nostra, cui aliquid proeponamus.Aliquandoenim ho-
est rex gloriw(Psal. xxm, 7-10)? mines dum peregrinantur, diviles fiunt. Qui egebant
in patria sua, peregrinationeditescunt, et redire no-
SERMOCCCLXXVm* (a). lunt. Nos a Doiniiionostro, ex quo inspiravit primo
hominiflatum vitce, peregrinantesomnes nati sumus.
In die Pentecostes(6). Palria nostra in coelis est, cives Angeli. De patria
ut ad rediium exhorlemur, liUerccnobis missce
CharitaseffectusprwsentiwSpiritus sancii. Spiritus nostra,
in populis recitantur. Yilescat
sanclusarrha vitwwternw.Arrhaminter et pignttsdis- sunt, qucc quoiidie
ametur a quo factus est mundus (a).
crimen.Datur arrha vitwwternw,ul eam desideremus. niundus, |
Grata est Deo solemnilas,ubi viget pielas, et fervet SERMOCCCLXXIX* (b).
charitas. Ipse enim est effectus prsesentiseSpiritus
in KativitateJoannisBaptistse,i (c).
sancti : quod docet Apostolus dicens, Churiius Dei
diffusaestin cordibusnostrisper Spirilum sanctumqui Joamieslam mctgnushomo, ut ChristumDeum pm-
dalus estnobis (Rom. v, 5). Advenlus crgo Spiritus dicaret. Cur prophelw tot anle per Chrislum prwmis-
sancti uno in lococentum viginti hominesconslitulos si. Bcatus Joannes, fratres charissimi, cujus hodie
implevit. Cum Aclus Aposlolorum legerenlur, audi- nativiialera celebranius, tam magnus exstilit inter
vimus, Erant congregali in unum centum viginti, homines, ut Dominus noster Jesus Christus lale ei
lenentes promissum Chrisli (Act. l ei n). Dixerant lestimoniumperbiberet, dicens : Inter nalosmulierum
enim ut essenl in civitate, quousque induercnlur vir- non surrexit mcijor Joanne Baplista (Mallh. xi, 11).
tute ex allo. Ego enim, inquit, mitlam promissionem Audivimus, cuin Evaiigeliumlegeretur, quam mirabi-
tneam in vobis(Luc xxtv, 49). Fidelis promissor, liler fuerit ex dcspcratione conceplus, et quanto
benignus dator. Quod cum in terra esset promisit, Spiritus sancli lestiinonio procreatus. Pater ejus eo
in coelumascendit et misit. Habemus pignus futurce quod non credidit, obmutuit. Annuntiatus ergo per
vilsc selernceregnique ccelorum. Non nos fraudavit Angelum, el non creditus, palris vocem abstulit,
recenli promissione, et fraudaturus est futura exspe- natus linguam resolvit (Luc. i). Accipileergo in hu-
ctatione? Omnes bomiues quando aliquod negoiium jus rei mysterio inagnum sacramentum. Ante Domi-
inter se contrahunt, et pecuniarii negolii sponsione num Jesura Christum Joannes proemissusest, missi
relaxantur, plerumque accipiunt arrham , vel dant: sunt Prophetseper superiora ssecula, nec defuerunt
et arrlia data fidemfacit, etiam rem illam esse secu- qui Christum prsedicarent. Tantus enim judex ven-
turarri, cujus arrha prcecessit. Arrham nobis dedit turus erat, ut multi deberent proeire prsecones. Ab
Christus SpirUum sancdmi : et qui fallerc nos non ipso prorsus exordio generis humani non cessavit
possit, securos lamen fecit, quando arrham dedit, se Christus prophetare, et venturum prsenuntiare.
quam etsi non daret, sine dubio quod promiserat ex- Novissimemissus est Joannes homo, sed quo homine
biberet. Quidpromisit? Yitam aeternam,cujus arrham nullus exslilit major. Venturus erat DominusJesus,
Spiritum sanclum dedit. Yita ceternapossessiohabi- non homo tanlum, sed et Deus : ulique et Deus et
tantium : arrha consolatioest peregrinantium. Melius homo ; Deus semper, ad tempus homo; Deus ante
cnim dicitur arrha quam pignus. Hoecenim duo simi- tempora, homo in fine lemporum; Deusante ssecula,
Jia videntur inter se; sed tamen habent aliquam dif- liomoin fine sseculi.Deus qui hominemfecit, propter
ferentiam non negligendam.Et pignusquandodatur, hominem dignalus esl homofieri, quem fecit. Yenturo
et arrha quando dalur, ideo fit, ut quod promitiitur ergo DominoJesu Chrislo, qui plus est quam homo,
ne pularelur tantum esse homo, tesiimonium debuit
impleatur : sed quando datur pignus, reddit borno
illi perhibere magnus homo. Chrisius, inquam , Do-
quod accepit, re completapropter quam pignus ac- non tantum Deus, sed et Deuset homo : Deus
cepit; arrha aulem quando datur, non recipitur, sed minus, nos fecit, homo qui nos refecit. Joannes autem
superadditur ut impleatur. Arrham ergo habemus: qui homo tantum, sed quantus homo? Audi de eo Deum
ipsum fontem, unde arrha est, sitiamus. Arrham lia-
et hominem dicentem. 0 Domine Jesu Christc, quis
* Emendatusad cl. r. t. vat.v. et ad * Emendatusad r. t. v. et ad
vign.
(a) Alias,iuter vignerianos24. vign.
(a) vide serm. 23,cap.8, et serm.156,cap. 15.
(b) Sermoiste aut Augustiniest, aut alicujusin ipsius (b) Alias,inter vignerianos5.
lettione versati. Confersermonem 25, cap.8, et sermo- (c) Hujussermonisstilusnon multumdissidetab Augu-
nem156,cap.15. stiniano.
SANCT,AUGUST.V
(Cinqmnte-lrois.J
 4675 S. AUGUSTINlEPISCOPl 1676
esl Joannes? Et dicit Deus, ln natis mulierum non Ipsjus aulem testimoiiiumJoannis de hac re sic se ha-
surrexit major Joanne Baplista. 0 Joannes magne bet : Qui posl me venit, anle me facltisesl, quia prior
homo, quo in natis mulierum major nemo surrexit, ine erat. Ppst Jonrinem venit Dominus nascendo de
ct tu dic mihi, o ningne homo, quis est iste qui pula- virgiiie Mnria , non da Palris subslarilia. Duas cnim
tur solus l hoino? Quis esi, audi : Cujus non sum Doniipi iialiyilalcs aceepifflus,unam divinam, alteram
dignus, inquit, calceamenla portare. Didicimus ccce humaiisni ; ta.men utramque mirabilem : illam sinc
pcr Joannem, et per homiiiem credendum esse in nialre, isiam sine Palrp : illam ccternara, ut crearet
Chrislum , et non esse ponendara spem in homine, temppralem; banc temporalem , ut prccs(nre( se(er-
sed in Christo. Ecce habes raagiium hominem, quo nam '. IHe enim de qup dicjt Joannes, non
Baptisla,
nemo major surrexit, ct ipse est Joannes. Sed vide sed Evangelisla ,
quia ln principio eral Veibum, et
quia iste Joannes amicus est spousi; sporiso zelat, Verbumeral apnd Deum, el Deus erat Verbttm,et quia
non sibi. Dicit enim ad se veiiientibus : Ego baplizo omnia
per ipsum facla sunl, el sine ipsofactum esl ni-
vos aqua; qui aulem posl me venit, major me est, cujus hil (Joon. l, 15,1,5) • ille tanttis in forma Dei
sequa-
nonsum dignus calccamentasolvere; ille anlem baptiza- lis Patri, ille sine
bitvos in Spiritu sancto (Matlh. m, 11). Venite post nullo sscculoante omnia tempore fabricans tempora, ille ex
sccculajudex sseculi, faclus
me, sed nolite manere in me : transite ad iflum qui est tam paryus, ut de femina nasceretur ; sed mansit
creavit vos et me, quia ipse vivilicalurus esl vos e.lme. tam magntis, ut a Patre npn
separnretur. Ej prseben-
(es obsequiunj et lestiraoniuni, taijquam liicernseven-
SERMO CCCLXXX* (a). turo diei', omnes Propiielceprcenuiuiantes eum anle
In NativitateJoannisBaptistse, n (b). ipsum tiascendo venerunt, posl ipsuni crcdendo adhre-
1. Chrislnm,temporaliler natum. prwcessilJoamtes. senint. Oportebat enim ut proenuiitiareturventurus ,
Nativilates Chrisli duw. Superbia, lunwr. Incarnationis miracula facturus : quibus miraculis, bene inlelljgen-
tibus indicarelur Deus; humano autem aspectu yiden-
causd, ut hominiDeus exemplumprwberel. Qnietis et tibus
parva vox sufficit. Si aulem vultis, fratres, quieti ad apparerct homo, parvus ad parvos, sed humiiis
superbos : parvilate sua doceus horainem, ut sg
audire, nolile habere cor in auribus, sed aures in
eorde, Hodiernum dicm beati Joannis Raplistccsolem- agnosccrot parvum ; ne, non grandesccndo, sed lu-
nitali illuxisse (radii et credit Ecclesia. Oportet au- mescendo, se crederel magimm. Est enim superbia ,
non lnagnitudo , sed tumor. Ut ergo gencris ljumani
tem hoc de ipso die credere, quod sine varietaie totus
istum tumorem sanaret ipse niedicus, ipsc medicina,
orbis agnoscit : sed quia Joannis esse diem nemo non
solirai mediciimenlumadhibcns, scd medicamen-
dubitat, non Joannis qui Evangeliuin scripsil, sed tnm se faciens
iiUer homines homo , offe-
Joannis Baptistce prsecursoris Domini, qui lanlo raa- rcns Iiominern, npparuh
quanto se humilem prccbuil, dicens, videntibus, Deuui servans crcdeniibus.
gnus apparuit, eninj liumanilnlis ejus sanavit infirmos;
cum ipse Chrislus putarelur, non sc dignum corrigiam Aspecdis
divinilaUs ejus quoerit firmos. Et nor-
calceamenti solvere ei, quem Dominura agnnscebat coiUeraplado duni erant homincs qui Deum videtcnt in hominc ,
. (Matth. iii, 11), utamicus esse mererctur. Nonnulli
nec videre nisi hominem ; nec tainen spem
auteni putant passionis ejus diem hodie celebrari. suampoleranl
Sciat prius Sanciitas vestra, nativitalis esse diem, ponere debent in hominc. Quid ergo fieret?
Homo hominem vidcre potest, homo horniiiemsequi
non passionis. Ex lectione quippe evangelica inveni- noii dcbet. Dcus
lur ejus nativilas sex mensibus prsecedere Domini rat : sequendttscrat, qui videri non pote-
homo sequendus non crat, qui videri poterat.
nalivitatem. Et quoniaiu diew nativitalis Domini
Ut ergo exhibcretur homini, et qui ab boinine videre-
octavo calendarum januariarum die consensus tradit
et homo seqtieretur, Deus factus est homo.
Ecclesise; restat ut hodiernus dies nalivitatis Joannis 0tnr, quem
horao, propter quem Deus factus est homo, aliquid
jntelligalur. le
2. ldem tractalur argumentum. Proecessit ergo magnum credere debes : sed descendc, ut ascen-
et Deus descendendo factusest bomo.Adhcc-
Joannes Dominum, non tanquam magister discipu- das; quia
non ut resce medicamenlo tuo , imitare mngistrum tuiim ,
lura, sed lanquam prxcursor judicem ; super-
sed ut prseberet officium. agnosce Dominum tuum , ainpleclere fraircm luum,
imponeret poteslaiem,
1 Forte legendum, solum. iiilellige Deum tuum. Hoc ille (anlus e( (antillus, ver-
* Emendatusad cl. d. r. t. v. et ad Vign. mis, non homo; sed per quem factus est homo. Hoc
(a) Alias,inter vignerianos 6.locum de ergo ille : quid Joannes , nisi quod de illo Dorainus,
(b) Huiussermonis insignem duplici Christi
nativitate inserlum babet sermo 571, necnon Appeadicis nisi quod de illo verax, nisi quod de illo veritas dicit?
serino 127.Et nos quidemquin vere Augustmisil nullidu- Si enim ipsi Joanni debemus crederede vcrilate, ve-
bilamus: iuter djibios lainen ipsumcoDocareidcircode- ritati non credimns de Joanne?
crevimus, quia inomnibus libris, eliain manuscriptis,a
medio tere inlerpolatus viliatus est. Duo bic, prseter
ac 3. Ex verbis Joannis Arianorttmcalitmniw.Verbum
moremnostrum, absquemanuscriplorumauctoritate, ne-
cessariopraestamus: primum, centum circiter versus,qui siqnidemerai in principio, (actum non erat. Dicat tesli-
sermoniserant .centesimi vigesimisexti, loco movemus; monium primo vcritati ipsius paniccps veritaiis; et
alterum, quadragiutaplus minus aliosversus extra pro- dicat teslimonium homini Conditor bominis. Primo
priamsedemrepertos, ad eum ipsumlocum,quemsermo-
nis 126pars illaoccupabat,revocamus.Ccctera,si qucesu-
persunt vitia, exemplariumveriorumsubsidiOdestitutis 1 Mss., ul crearet
teinporales;hanc lemporidem, vj
•bstergere sive detegere nonlicuit. prwstarctwtemos,
i(j77 . SERMOCCCLXXX. 1678
audiamns quid Joannes de Christo, et deinde quid a Deo, sonante Scriptura et in aures recusantis ir-
Chrislusde Joanne; priorem audiamus, sed posterio- rumpente, In principiofecit Deus cwlum el terram.
rem intclligamus: prior loquatur qui prius natus est, Facta erant hcec; sed nondum ornata, nondum de-
sed confirmetur per eum a quo fac(us esl. Posl me , clarala : lerra nondum dislincta, sed tamen jam fa-
inquil, venii, et anie me (actus est. Hicjam , qui cre- cla. Ne autem putares conlinuo terram factam sic
dunl fac(umanle cocleraper quem fac(a sunt omnia, fuisse, ut non in ea esset quod ornaretur, subsecutus
palumniantur his verbis vel per haecverba nobis , et ait : Fac(a erat quidem, quia in principio fecit Deus
dicunt, Ecce quia faclus est : Joannes dicit, Post me cwlumel terram; lerra autem,quam fecit Deus, adhuc
venil,et anieme (actus est. Expone mihi quid sit, ante invisibiliserulel incomposila.Ostendit libi qualis erat,
mefactusest. Verba illorum dico, et ea disculienda quse facla erat; non quia erat, quoefacta non erat.
propono. Soletis , inquiunt, dicere, quando aliquid Poterat ergo dicere Joannes , In principio fecit Deus
tale de Christo dicitur, ut eum Patre minorem oslen- Yerbum, Verbum aiilem cral; quomodo, In principio
dal, quod ad hominem sit referenda sententia; ut fecit Deuscwlumet terram; terra aulem erai: ut isle
qnod in forma Dei est, oequalissit Palri, quod autem esset ordo verborum , In principio fecit Deus Yer-
semetipsum exinanivit formam servi accipiens, in si- bum , et Verbumerat apud Deum; ul intelligeremus
militudinem hominum factus, et habitu inventus nt quia hoc Verbum crat apud Deum , quod Verbum fe-
homo, major sil Pater. Quid ergo dicetis ad hoc cerat Deus. Nunc vero audis, Ih principio erat Ver-
quod Joannes ait, ante me factus esl ? Audi quid dica- bum. Quid quoerisanteriora factus extremior ? Extre-
mus : sed prius illud vide, quod Aposlolus uJrumque mior enim tu in errore luo faclus es : de imo loque-
dislinguens, et unum tamen in ulroque eumdemque ris, et ad ima respicis. Yellem , si de imo loquereris,
commendans, non dixit, Formara Dei accipiens. De ut sursurn cor lenderes , et clamares de profundo ad-
forma vero Deiquid dixit? C«»iin formaDei essel: re- Dominum : rumperet nuhes caliginiscarnis luoe, ape-
spiciens ad illum qui vocatus erat ante illum, in cujus riret oculos humililati lux quoevenit in humililate;
Evangelio est, In principio erat Verbum; imo respi- vidercs, ln principio eral Verbttm, et Verbumeral
ciens ad illud lumen, unde et ille hoc dixil. Neque apud Deuin, el Deuseral Verbum; Iwc eral inprincipio
enim dixit Joannes, In principio fecit DeusVerbum : apud Deum. Dicatet Patilus , Qni cumin forma Dei es-
qui possetdicere ita , ut dixit Moyses, quia de crea- set. Quid de bumana nativilate dicit Joannes? Et
lura facta a DominoDeo loquebalur, In principiofecit Verbumcurofactitmest (Joan.i, 1, 2, 3,14). Dicat et
Deus cwlumet terram. Cum crgo ille, si hoc sentiret Paulus, Semetipsumexinanivil,formam scrviaccipiens
quod Ariani senliunt, posse( dicere, In principio fecit (Philipp. n , 6 , 7). Quid ergO dicebas de verbis Joan-
Deus Yerbum; non hoc ait : sed ail, In principio erat nis Baptistoe? Eadem niihi nunc ea repete , nunc ea
Verbum.Quod in priucipio eral, factum non erat. Ne- loquere. Quid ait Joannes Baptisla? Post me venit.
que enim prcecessit aliquid de faclo Yerbo. Onhiia Agnosco nntivilatem. Ille de slerili, ille de virgine.
enim quse Deus fecit, Yerbo fecit: Dixit, el faclasunl; Sterilitas conversa est in fecunditatem : virginitas
mandavit, et creata sttnl (Psal. CXLVIII , 5). Inler di- mansit pnst feciraditatem.
centem ut fiat, et quod factum est. a dicente , plurn 5. Objectio: Cltrislumdici faclum, in quanlum Ver-
mum dislat: sed si dicens est, Yerbum habet; si bumest. Cltristusante Joannem faclus, id est anie posi-
Verbum habet, per Verbum fecit; si per Verbum fecit, ius ipsi ei prwlalus. Sed Joannes, inquit, si sccundum
Yerbum non fecit. hoc dixisset fnctum, secundum quod ex virgine natus
4. Arimwrumcavillalio: similiterdiclumessein Ge- est, non diceret, anteme factus est; quia ex virgine
nesi, Terra erat. Quare, inquiunt ? Annon audisti el post illum fnclus erat. Ergo , anleme factus est, quid-
de terra, Terra erat invisibilisel incomposita(Gen. i, est, nisi quia in principio Yerbum facluih erat? Sic
1, 2) ? Si propterea, inquiunt, dicis Verbum factum enim anle Joannem era(; nam ex virgine post Joan-
non esse, quia dictum est, Verbumerat; nec (erra nem erat. Accipe, et si non rixaris, adverte. Aliquan-
ifactaest, quia dictum est, Terra erat. 0 csecacl hce- tum enim forte subobscurumest quod vis intelligere,
retica insania! Attende, si est unde attendas; audi, ut rixando tibi augeas fumum, quo impediaris ab in«
si est unde audias : ne sonus inaniter aurem percu- tellectu. Scripluram illam primo intuere , quoole do-
tiat, cujus cor verilas non illustrat. Srerbaejusdem cet ut docilis fias. Esto mansuelusad audiendumver-
Scripturcediclurus sum, quse ibi invenisticum lege- bum,ut inteiligas(Eccli. v, 13). Patereergo paulisper:
res, et praetermisisticum litigares. Nempe propterea forie inveriiemiisquomododiclum sit, ante me factus
putas lale aliquid dictum de Verbo Dei, curo dictum. est ;dam tamen non inlelligamus factum Verbum per
est, In principio erat Verbum; quale dicttim est de quod facta sunt omnia. Quoinodo, inquil? Si potero ,
terra, quia dictum cst, Terra erat invisibiliset incom- (licam : si diccrc non polero, non tahien non esl quod
posila.Ego tihi in hoc libro Genescos superiora verba dicat qui dicerc poluerit. Credo autein et spero, quod
recitabo, quod antequam djceret scriptor Dei famu- illius majeslas Unigeniti, qui ciim esset Verbum, in-
lus, Terra erat; ul appareret quia facia erat, prius fans faclus esl, aperiet infanliam lingucemece, et fa-
dixit, In principiofccit Deuscwlum el lerram. Ecce ciet in ore partura, qui fecit in corde conceplum.
cgo prius libi edidi (a) lerram faclam; et faclam ulique Ecce dicani ut polero : intelligeut potes;et quod non
(o) Forte,ostendi. poteris inlclligere, noli reprehendere, quasi jam ma-
 '
im S. AUGUSTINIEPISCOPl V 1680
.gnus sis; sed differ, utcrescere merearis. Cerle hoc te Palris? numquid venire ad judicandos vivoset mor-
movet, quomodo diclum sit, Qui post me venit, ante tuos? Quid si diceret dignum solvere corrigiam cal-
me factus est. Moveat plane ut quserenlem, non ut ceamenti? Magna humililas, si hoc est dignus amicus
rixantem. Certe et ego quoerotecum : simul invenie- sponsi. Diclurus enim erat amicum se esse sponsi: et
mus, si simul quoeramus; ambo accipiemus, si ambo ne in illa amicilia oequalitas forle ab aliquo imprti-
pelamus; ulrique nostrum aperietur, si ambo pulse- denle intelligeretur; dicit se amicum propter amorem,
mus. Post me venit, inquit: agnosce nativitatem ex dejicit se ad vesligia propter timorem. Et parum est
Virgine Maria. Anle me (acttts est: quid est, ante me quod se ad vestigia deponit; nec dignum se dicit
faclus est ? Inteilige, anlepositus est mihi. Ille qui solverc corrigiam calceamenti. Humilis profecfo, si
post me venit, factus est anle me. Quomodo si duo dignura solvere; sed quia nec dignum se dicit solverc,
ambulent in itinere, et unus sit tardior , alter velo- dignus qui exaltaretur ab humilitate. Dicat etiam
cior, et praecedat tardior aliquantum , post paululum aperlius, dicat distinclius, quid est, Post me venil,
autem sequatur velocior; respicit tardior prsecedens anle me factus est. Dixit enim et causam, quia prior
velociorem sequentem, et dicit, Post me venit. Et me erat. Quoniam, In principio eral Verbum; et, Cum
ecce accelerante illo, et propinquante , et adhoerente, in forma Dei esset, non rapinam arbilratus est esse
et transeunte, videt ille anteriorem, quem respiciebat wqualis Deo. Illum oportel crescere, me aulem minui
posteriorem : cerle si celeritatem ejus expavescat (Joan. ni, 30)„ Oportebat ut cresceret qui poslcrior
isla venit, et minueretur
quodam modo ct admirelur, nonne polerunt esse qui anterior venit. Si crevit qui
verba ejus: Ecce homo post me erat, et ante me fa- poslerior venit, ante ipsum faclus est crcscendo.
ctus est? Quid est hoc, qui post me erat, ante me fa- Illum, inquit, oporlet crescere, me autem minui. Hoc
ctus est? Qui ambulabat post me, celeritate ejus fa- est, anle me factus est. Et quomodo crevit Christus,
clum esl ut esset ante me. Nam si ubicumquelegeris, "minutus est Joannes? Prcccessit oetaieJoannes Domi-
faclus est, non inlelligis nisi formatum esse qui non num in nativitate humana; creverunt ambo annis ac-
erat; et Dominura Deum dicturus es factum, de quo cedenlibus, statura carnis, et pervenerunt ad certum
diclum est, Factus est milti Dominusin refugium (Psal. modum sicut homines. Sed Joannes homo, Chrislus
xciii, 22). Factus est Dominus adjuior (Psal. xxix, Deus et homo (a). In diviuitate si inlelliganius quia
11); et, Factus esl mihi in saiulem (Psal. cxvn, 14). crevit Christus, absurdi sumus, ct nimis erramus.
Quoties factus? Et ipse fecit omnia. Ergo intellige Crescit enim aliquid, ut proficiat. Deus quo crcscat
mecum verba. Nequc enim tacuit idem Joannes et il- non habet: si enim habet quo crescat, minor erat
lud quod Verbum erat; ne ibi putares significasse antequam cresceret. Redeamus ad formam carnis.
Verbum, quando dixil, anle me faclus esl: ut noveris Ipsa cum Joanne crevit, non illo minuto crevit. Refe-
ad hoc pertinere ante me faclusest, quia proecessitme, ramus ergo fortassis ad gloriam; et intelligamus,
quia glorificatus est amplius me, quia cum me in- Jllum oportetcrescere, me aulem minui, secundum hoc
lenderent homines praecursorem, agnoverunt Domi- dictum, quod post me venil, et anle me [aclus esl.
num, quem nascendo prsecesseram, quem obsequendo Joannes enim personara sustinebat hominis, et loque-
nuntiaveram; spesque eorum, concursus corum in batur ex typo generis humani, ad quod salvandum
Dominum factus est; glorificatus est ille tanquam Fi- venerat Christus. Dixeramus autem, fratres, humilis
lius Dei ,'anle me factus, secundum id quod Aposto- Deus venit ad superbum liominem. Agnoscal homo
lus ait, Proplerea Deus exallavit eum, et donavit illi se hominem, appareat Deus homiui. Etenim si ideo
nomen quod esl super omne nomen, ut in nomine Jesu venit Christus, ut humiliaretur homo, et ex huinili-
omne genu flectalur, cwlestium,terreslrium, et infemo- tate cresceret homo; oportebat ut gloria jam cessaret
rum (Philipp. n, 9et 10). Gloria ergo ejus non esse hominis, et commendaretur gloria Dei: ut spes homi-
ccepit, sed innotuit. Factus est ante Joannem , quia nis esset in gloria Dei, non in gloria sua, dicenle
prsecessit honore Joannem. Apos(olo, Qui glorialur, in Domino glorielur (I Cor.
6. Datw interpretalioni consonare verba Joannis i, 31). Rec(e ergo dicilur homini, Quid habes quod
subsequenlia.Sed vide utrum merito. Interroga ipsum non accepisli? Si autem accepisti, quid glcriaris, quasi
Joannem : Ille qui post le venit, quare ante te factus non acceperis (Id. iv, 7)? Hunc lypum humilitatis
est? Qui te sequebatur, quare tibi prcelatus est?Sequi- humanoeJoannes ostendens, quia quantum proficiebal
tur, Qttia prior me erat. Hoc est, In principio erat opinio et fama Christi, non stalura Chrisli, non ma-
Verbum. Ergo merito anleme (aclus est, quia prior jestas Christi, non sapientia, non \Terbum Dei; scd
me erat. Prior Joanne, prior Abraham, prior quam fama illa, quccccepit a minimo, et jam tenet orbem
Adam , prior quam ccelum et terra, prior quam An- terrarum : gloria Christi, non gloria hominis, ut ngno=
geli, Sedes, Dominationes, Principatus et Polestates. scat homo Iramililalem suam , impertiat Deus divini-
Quare prior? Quia omnia per ipsum facla sunt. Agho- tatem suam. Etenim gloria Dei, fralres, gloria nosira
scat servus humilitatem suam : ostendat Dominus est. Quantum dulcius glorilicalur Deus, tantum nobis
majestatem suam. Dicat idem Joannes, Non sum di-
gnus corrigiam calceamenti ejus solvere. Multum se (d) sermonissenes interrupta erat transpositishuncm
humiliaret, si diceret, Dignus sum. Quid enim si dice- locum quadragintafere versibus, quosin propriasede re-
peries infra, n. 7, proximead illud, « Fuimus et nos ali-
et dignum ? numquid sederc in judicio ad dexleram guando,» etc.
.681 SERMOCCCLXXX. 1682
prodest. Nonenim altiof erit Deus, quia honoramus Altende, forte dicli, et non alio loco, sed ibi: ut
illum : humiliemusnos, et exaltamus illuiii.Scriptum ostenderet quemadmodum eos dixerit lumen; quia
est enim, Exaltabo te, Domine(Psal. xxix, 2). Quid non lumen verum, quod illuminat omnem hominem
est, Exaltabo te? ln terra erat, et eum in ccelopo- venientemin hunc mundum; sequere verbaEvangelii:
suisti? Ethomo exaltat Deum? Quid est, Exaltabote? Vos eslis lumen mundi. Non potest civitas abscondi
Altum te confitebor.Confiteaturergo se homo homi- supra monlemconstitula.Sed de civitate dixit, non de
nem; decrescat prius, ut crescat. Dicat Joannes lumine? Sequere adhuc : Nequeaccendunllucernam,
decrescendoad humilitalem, non se esse dignum, qui et ponunt eum sub modio. Talc lumen estis, quale
solvat corrigiamcalceamenti, et inlelligat se partici- Joannes : lucema illuminata. Tanquamcuj'usvox, vel
pando illuminalumiieri. quorum vox pracesserat, Tu illuminabislucernam
7. Joannes Baptista non erat lumen, comparalione meam, Domine; Deus meus, illumina lenebras meas
Chrisliveri luminis. Lumenlamen Joannes participa- (Psal. xvn, 29). Quas tenebras in Aposlolis? Fuimus
tionesapientiw.Hocenim Joannes evangelistadixit de et nos aliquando, etc. (a), quomodoillius reprobi et
illo : rVonerat ilte lumen. Injuriam fortefecit Joanni, blasphemi, Qui prius fui blasphemus,et persecutor, et
quia ait, Non erat itle lumen; cum Apostolis dictum injuriosus. Ecce (enebrse, accendatur lucerna : Setl
sil a Domino, Vosestislumenmundi? Prce(ulerunlse misericordiamconseculussum (I Tim. I , 13). Et ul no-
Apostoli Joanni?Non faciunt, ne mendacem ipsum veris de ipsis dictum , Neque accendunllucernam, et
Dominumjud.icent, qui dixit, In nalis mulierumnemo ponunl eam sub modio, sed super candelabrum,ul lu-
exsurrexilmajor Joanne Baptista (Mallli. xi, 11). Non ceat omnibus, qui in domosunl; statim sequitur, Sia
utique major statura corporis, sed gralia parlicipalce luceal lumenvestrumcoram hominibus,ut videantbona
sapientice,gratia participatce salulis. Quid sibi ergo opera vestra: sed in humilitate, quia hominemoportet
vult, iVoneral ille lumen,sed ut teslimoniumperhibe- minui. Quomodoaulem Deumcrescere ? Et gtorificent
rel de tumine? Quare hoc dixit? Novi, inquit, quid Palrem veslrum, qui in cwlis est (Matlh. v, 14-16)»
dicam, testimoniuraperhibere de lumine. Erat enim GlorificaturPater, glorificatur Filius : quia Pater glo-
lumen verum distinclum a Joanne, ne prorsus non rificat Filium, et Filius glorificat Palrem. Agnoscat
lumen Joannes, sed ut in comparatione hujus luminis se ergo homo humilem, agnoscat excelsum Deum
dictum inlelliga(ur, Non erat illetumen; secundum propter se humiliatum, ut homo, qui humiliatus erat
quod dixit, quia Eral tumenverum. Quomododiscer- in confessionepeccati, exallelur in adeplionejuslilirs,
nis hoc verum? Quodilluminat,inqui(, otnnemhomi- Hsecduo; Dominuset Joannes, humilitaset claritas :
nemvenientemin hunc mundum.Si omnem hominem, Deushumilis in claritate , homo hurailis in infiriiii-
ergo et Joannem. Sed ut non videamur nos colligere tate; Deus humilis propter hominem, homo humilist
ex verbis quod non est diclum, quamvis consequenter propter hominem. Deus enim humilis ut prodesset
inlelligendum,ipse Joannes dicat: Nos omnesde ple- homini, homo humilis ut non obsit sibi.
niludineejus accepimus(Joan. i, 8, 9, 16). Eratergo 8. Passionisetnalivitatisdifferenlia.Chrisluscrescit,
Iumen verum. Joannes lumen illuminalum, Christus Joannes minuilur. Agnoscamus ergo hoec duo et in
lumen illuminans. Nara ut noveris quia liimcn erat ipsa differenliapassionum.Legimus Joannem passum
Joannes, jam perhibea( et illi Dominus testimonium. martyrium pro veritate : numquid pro Chrislo? Non
Perhibuit ipse leslimoniumDomino suo, lestimonium proChristo, si non veritas Christus. Non omninopro
verilatis de Dominosuo, quod habebat a Dominosuo. ipsius nomine, sed tamcn pro ipsa veri(a(e. Nequa
Acceperat enim a Domino suo, ul diceret de Domino enim ideo decolla(usest Joannes, quia confessusest
suo: ut autem ille diceret de servo suo, non accepe- Cbristum. Sed monebat lemperantiam , moiiebalju-
rat a servo suo : et in se Christus de Joanne, et in slitiam : dicebat, Nontibi licet habere uxorem fralri$p
Joanne Christus de se. Ipsa ergo verilas perhibeat lui (Marc vi, 18). Lex enim quse Iioc jusseral, de ;
testimonium, audiamus quia Jumenest Joannes. Ju- illis jusserat qui morerentur sine liberis, ut accipe-
dceis dicitur de Joanne, llte erat tucerna ardens el rent fratres uxores fratruni suorum , et rcsuscitarent
lucens (Id. v, 35). Et utique lucerna lumen est, non semenfratribus suis.Ubiista oausanon erat, nihilnisi
sicut dies, sed tamen lumenest. Ergo lucerna accen- libido erat. Hanclibidincm Joannes ai*guebat, castus
ditur ul luceat, et Joannes illuminatus est ut loque- inceslura : quia et illud quod figurabat, tale csl, Illuni
retur. Si ergo Joannes illuminatusest ut loqucrelur, oporletcrescere,me aulemminui (Joan. m, 50). Prse-
agnoscatse lucerna, ne superbiccvento exslingualur. ceptum jam fuerat, ut si quis sine semine moi'eretur,
Sed forte lumen discipuli, et lucerna Joannes? Domi- qui magis propinquus esset, acciperet uxorem ejus ,
nus enim de Joanne ait, Ille eral lucerna ardens, et et suscilaret semen fralri suo. Utquid enim hoc Deus
lucens: de discipulis autem , Vosestis lumenmundi. proeceperat, nisi ut eo modo significarelur semeu
Discipulossuos proelulitJoanni? Numquidet fidelesiili suscitandumfratris ad fratris nomen?Hoc enim proe-
quos alloquifurPaulus, prseponendisunt Joanni, qui- ceptum erat, ul qui inde nasceretur, nomen haberet
bus ait, Fuislis enim aliquando lenebrw, nunc autem
lux in Domino(Ephes. v, 8)? Lux ergo Apostoli, et superioranectebanturcum sub-
(a) Deestnonnihil,quoantehaclocum
lux fideles ex peccaloribusjustificali, ex infidelibus sequentibus verbis, quse superius designa-
tum occupaveranl,alque eorumlocoin aliiseditiset naa-
fideles Jacti; tamen lucerna non sunt dicli discipuli. nuscriptislibrisinseiiahic erat primapars sermonis126.
1683 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1684
defuncti. Defunclusest Chrislus, acceperunt conju- munus iiuelligenliceatque doctrincenonsolum ex Deo
gem ejus Apostoli Ecclesiam. Quos de illagenuerunt, esset, sed etiamutex Deoesseapparerel?Cum quanla
non Panlianos, aut Pelrianos, sed Christianos nomi- iiaquelcctiliaetquantaDeigloria contuemurab animo
navcrunt. Loquanlur ergohsec duo ambcejiassiones: piscalorisconlemniopes iraperaloris? fundi precesim-
Illum oporletcrescere, me aulem minui. Ille crevit in per.itoris ad Memoriampiscatoris? ut nec ille ex eo
ligno, hic est diminutus in ferro. Locutcesunl et pas- quod non habuit, jaceret; nec iste ex eo quod ha-
siones hoc mysterium , loquanlur et dies. Nascitur buit, superbiret. Jamvero illud quod Paulum ex per-
Christus, el augenlur; nascilur Joannes, et minuun- secutore suo preedicatorem suum Christus operalus
tur. Minuatur crgo honor hominis, augcalur ho- est, quid valeat ad salutem hominum , ne quisquam
nor Dei; ut honor hominis inveniatur in lionore magnarum sibi conscius iniquitatum de misericordia
Dei. Dei debeat desperare , ipse potius apostolus eloqua-
tur. Humanus, inquit, sermo el omniacceplionedignus,
SERMO CCCLXXXI* (a).
quia ChristusJesus venit in liunc mundum peccatores
DeNalaliapostolorum Petriet Pauli(b). salvosfacere, quorumprimusego sum. Sed ideo mise-
conseculus sum,«(in me primo oslenderet
Pelri et Pauli apostolorum dies, in quo triumpha- ricordiam
ChrisiusJesus omnemlonganhnitatem,adinformationem
lem coronam, deviclo diabolo, merueruiit, quantum
credituri sunt itli in vitamwlernam (I Tim.
fides Romana testatur, hodiernus est. Quibus so- eorum qui
medici
lemnis festivitas exhihetur, solemnis eliam sermo 1, 15, 16). Quis enim sub manu omnipolenlis
salute desperet lanlo informatus exeinplo, consi-
reddatur. Laudes audiant a nobis, preees fundant pro de
nobis. Sicut traditione patrum cognilum memoria re- derans evange.lizanlem tidem quam aliquando vasia-
non solum evasisse pcenampersecntoris, verum
tinetur, non uno die passi sunt per cceli spatia decur- bat,
renle. Natalitio ergo Petri passus est Paulus, non eliam coronam meruisse doctoris, et cujus sanguinem
ex utero nialris in numerum fusus est in ejus menibris cupiebat sccviendofundcre , pro ejus
quo hominum,
sed quo ex vinculo carnis iii lucem natus est Ange- iiomine suum sanguinem credendo fudisse? Habet
duo Iumina gentium ab
lorum ; ac perhoc ita singuli dies dali sunt duobus, ergo Roma caput geniium ,
ut nunc unus celebretur ambobus. Magnumhoc mihi illo accensa , qui illuminal omnem hominem venien-
tem in hunc mundum : unum, in quo Deus abjeclam
signum videlur esse concordirc: coaposlolosuo no-
vissimus primo , qui ad eumdcm diem vocatus adve- exallavit hiuniliialem; alterum , in quo dainnandam
In ilio discamus non superbire;
nit, ad eumdem diem coronalus occurrit. Electus est sanavit iniquitatem.
ille ante Domini passionem , isle post ascensionem. iu islo, non desperare. Quain breviler magna nohis
Ordine lemporis impares, selernitale felicitalis oequa- exempla prccmissasunt, quaui snlubria ; quoeseraper
Jes : ille ex piscatore, iste ex persecutore. In illo in- conjmemoremus, et in eorum laude lumen verum
firma mundi electa sunt, ut confundanlur forlia magnificemus. Nemo ergo se de bujus socculicelsilu-
Cor. : in isto abundavit ut su- dine exlollal : Petrus piscator fuit. Nemo iniquilalem
(I i, 27) pcccatum, misericordiamDei defugial: Pau-
perabundarct gratia (Rom. v, 20). In ulroque ma- propriam cogilandoIlle
Dei lus persecutor fuit. dicit, Facius esl Dominusre-
gna gratia alque ejtis gloria claruit, qui eorum
fecit mcrita , non invcnit. Quid enini aliud denion- (ugium pauperum (Psal. ix, 10) : iste dicit, Doceam
strare dignatus est, qui ad regnum primo vocare vo- iniquosvias tuas, et impiiad le convertentur(Psal. t,
luit piscatores , poslea vocaturus imperalores, nisi ut 1S).
SERMO CCCLXXXII *
qui gloriatur, in Domino glorielur (I Cor. i, 31) ? Nam (a).
utique nobilium , doctortim , poieiiliim non saluiem Desanctostephano(b).
contempsit, quibus ignobilcs, imperitos inlirniosque CAPUTPRIMUM.—1.Prwceptumde diligendisinimi-
prceposuit. Sed nisi prius eligereiur vililas infiriiiorum, cis.Jcsus frliusNavein eremopugnabal, et Moysesora-
non sanarelur inflatio superborum. Si prius a Christo bat: non qiiidem arabo pugnabaiu, et ambo orabant;
divites vocarentur, putarent el dicercnt non iu se sed unus pugnabat, et alius oiabat. Merito qui pu-
nou deliciebat; quia alter orando vincebat.
eleclam nisi opulenliam , facuudiam, filoquenliredo- gnabat, Ita ct cgo loqui quideni videor, sed aliis orantibus
ctrinam, scicntiscsplendorcm, nobililatem, generosi- loquor , ul precibus eorum contingat mihi quod Do-
tatem , tranquillilatem , rcgalem poteslateni; atque niiiius ait, Aperios tuum, el ego ctdimpleboitlttd (Psat.
ita lemporalibus et sscculnribus felicitalibus tumidi, LXXX , 11). Si ille ab uno lantum orante juvabalur,
tanquam ipsi prius Christo coiiferrent quod essent, * Emendalusadduosc. b. et duosn. ad cl. r. v. et ad
gr.
ut eis ille viderelur reddere, non donare, quod fuluri Am.Er. par. Lov.
csseritgraiiaDei,iiecii)lclligcrenl,necteiierent.Quanto (a) Alias,decenlonis
Sanclis4.
(b)Speciem prresc lert bicsermo.Istudin exor-
crgo nuncmelius, quanto ordinalius, prius crexitde dio, Loquendo « jam nou timebitcor meum,» etc, necad
terra inopem, el de stercoreexullavitpauperem,ul col- superiora , nec ad inferioracouiieclitur.Paulopost quod
legitur, «nic advertalveslrasanctilas,»usque,« percepe.
locareleumcumpotentibuspoptdisui(Psal. cxn,7,8); ut runl mercedcmsuatn, » lolumhocvindingusesse dicilin-
doctccuianus assumentum.Kol.is, [rceter alia qucedam,
venil in suspicionemetiamrlludiu num.5, «Diaconus
* Emendatusad cl. d.r. rm. t. vat.et ad vign. « Evangelialegebat, » elc. QuippeEvaugeliascriplaerat,aule
(a) Alias, i nler vigneriauos 6. SLepbaiiipassionemnou exsliterunl.siniile quidpiamdi-
(b) Augustini nomenin veteribus Lectionariisprcefert, clum est supra in sermone319,n. 5, sed ibi faciliusexcu-
neque stilusab ipsoomninoalienusvidetur. satur, necsufficittil sermocaHeroqui probusrepudietur.
 1685 SERMOCCCLXXXII. um
et rioii supefabalur; quanto magis ego, pro quo rion mine, ne slaluas illis lioc peccatum(Act. vn, 59). Illi
unus, sed inulii roganl Deum mecum? Loquendo jam lapidabanl, et illeorabal. Illi eum furorepersequeban-
non linifibit cor meum , quia laudem Domini loquetur tur; ille pacalus Chrisliini sequebatur. Illi malilia
os meum (Psal. cxuv, 21). Dominus nosier Jestis crccabantur; ille aperlo coeloviso Dei Filib sapientia
Chrislus, fraires , jubet nobis aliquid, elpromill.it illustrabatur. llli lapidcsmittebanl; ille orationes prcc-
nobis aliquid. Qund jubet, hic esl : quod proraitlit mittebat : tariquani dicens : Domine, si istos niodo
alibi est. Quod jubet, finitur, quia temporale esi: occideris inimicos, quos postca facies amicos?
quod promitlil, non fuiitur, quia oclernumest. Quod CAPUT 1Y. — 4. Saulo Slephani oralione gratia
jubet, opus est : quod promiuil, merces est. Hic ad- et saltts impelrata. Denique,fralres, utnovcrilis quan-
verial veslra Sanctitas , quanla esl ejus misericordia tum valuerit oralio snncti maiiyris Stephani, recur-
erga nos, ut laborera hic posuerit curri line, merce- rile iiobiscumad illuin adolescentem noraine Satilum:
dcm in ccclo sine finc. Et ideo debemtis prius hic qui, cuni sanclus Stcphanus lnpidarctur, omniurii
Inborare, et postea in coeloniercedem sumcre, quam vestimeiita servabat, et tanquam manibus omniuin
hic mercedem vel accipere, et poslea laborare. De lapidabal (Act. vn). El poslea , sicul nostis, acccpit
quibiisdamenim dicit : Amen dico nobis, perceperunl epistolas a piincipibus sacerdotum , ul quoscumquc
mercedemsuam (Malth. vi, 2). Sed forle avidns es invenisset Chrislianos viros ac mulieres , vinclos ad-
ad mereedem , el piger ad laborera. Qua fronte po- duceret in Jerusalem, lorquendos et pimiendos. Hic
stulas quod promisit Deus, si non facis quod jussit cnm iret in via, subito circiimlulsil eum lumen de
Deus? Pritis audi monitiones, et sic exige fepromis- coslo, et cecidit in terrara, et audivit vocera de ccelo,
siones. Prius, inquam , audi jubentem , ct lunc exige dicentcm sibi : Saule, Saule, qiiid ine persequeris?
pollicenlem. Jubet enini nobis , et dicit : Diligite ini- Et ille : Tu quis es, Domhte? Et Dominusad illum :
micos veslros,bene facitc his qui vos oderunl; ct orale Ego sttm, inquil, Jcsus Nazarenus, quemtu persequeris.
pro persequentibitsel calumniantibusvos. Audisli Opus, Durum est tibi contra slimulttmcalcitrare : quia non
exspecta raercedem : Ul siiis , inquit, filii Patris ve- stlraulum, sed pedes quibus calcilras, vulnerabis.
stri, qiti in cwlis est; qui solemsuum oriri facit super Quid mihi et tibi? Quare me persequeris? Quare lc
bonos el malos, et plttil super justos et injustos (Id. erigis conlra me malo luo , et lc non po.lius huniilias
v, 44, 4S). bono luo ? Sed contra tanta mala qurc conimittis in
CAPUT II. — 2. Chrisli exemplum orantis pro suis me, olim quidem debui perderc te, sed Slcphanus
inlerfecloribus.Chrislits oral pro nobis, orat in nobis, servus meus oravit pro te. Elisuscst sccvieris,efectus
ct oratur a nobis. Altende ipsum Dominum qui hoc est credens : elisus es( lnpus, erectus est agnus : eli-
jussit, qui I fccerit. Nonue post tanta qucc in eum sus est perseciitor , erectus est proodicaior. Dicain
commiserunt irapii Judai, qui retribuebant ei raala planius, dicam nperlius : clisus eSl filius pcrdilionis,
pro bonis, pendcns i;i cruce ail : Pater, ignosceillis, ereclus esi vas electionis : elisus csl Sruilus, crcelus
quia nesciuut quicl fachtnl? Oravit in hoiliine, qui est Paulus (Id. IX). Nam si martyr Slcphanus iion
exaiidivil ciira Palre. Nani el modo orat pro nobis, sicorasset, Ecclesia Pauhrai hodie nmi haberel. Sed
orat in nohis, el oralur a nobis (a). Ul sacerdos ideo de lerra erectus est Paulus, quia in terra inclina-
nosfer orai pro nobis, ut caput noslrum orat in nobis, tus exauditus est Stephanus.
ut Deus noster orntur a nobis. Qtinndo ergo in cruce CAPUTV. — 5. Mala precariinimkis quaminiquum.
pendensorabnt, videbat et prcevidebatorniiesinimi- Eccequare Dominiisdtcit, Diligite htimicos vestros:
cos ; sed nitiilos ex illis futuros nmicos prrcvidebni, quia diligendo iiiimicuni, facis nmiciim. Scd conlra
ct ideo oiraiibus veninm poslulahnt. Illi s;cviebant, laiiia et lalia hrcc, lu quis es qui nondiligis? Figis
el ille orab-.it. Illi dicebant Pilnto, Crucifige(Luc genu, collidis fronlera in terrain, et dicis : 0 si rao-
xxni, 34, 21); ille clnmabat, Paler, ignosce.In asperis rintur inimicus meus ! Dcus , si qnid a le promertii,
clavis pendebat : sed lenitatcm non arniilebat. Illis occide inimicum meum. Et utiquc tu qui orns ut
jam pelebat veniarn, a quibus laiilam accipicbat in- homo morintur , malus oras conlra malum , ct factt
juriam. IUi soeviebaiit, illi circunilatrabnnt, illi in- estis dno mali : ille male agendo, tti nialc orando.
sultando caput agilabant, quod sauum uon habebant; Tu malus orando incipis esse quando dlcis, Dcus,
quia capul quod est Christus, non habebaiit, et quasi occide maliiin. Res])ondcllibi ipse : Qucm vcslrum ? ^
in uno summo medico in medio consliluto phrene- Temalum, an luuiii iiiimicnm? Advertat Sanclitas
tici circumquaquesoevicbant: pendebat ille, ct sana- vestra. Judex homo per se ipsum reuni non occidit,
bat. Pater , inquit, icjnosceitlis. Allendite , fralres. sedjubet, el spiculalor occidil. Jtidex dicit, Occide:
Magna pietas. Pendebat, et taraeii petebat 1. Et non et lortor occidit. Kl lu quando dicis, Occideiuimicuin
descendebat, quia de sanguine suo niedicamentuin nieum , le fncis judiccm, ct Deiim quairis esse toito-
phreneticis faciebat. Denique, post resiirreciionem rem (u). Respondet tibi Deus : Non cro prorsus, non
sanavit quos pendens insanissimos toleravit : et san- ero peccatoris tortor , sed liberntor; quia nolo mor-
guincm quem fuderunt sccvientesbiberunt, credcnies; lem peccaloris, sed ut convertatur, el vivat (Ezech.
et facli sunl sequenles, qui eranl persequeiiles. Ecce xxxin, 11). Nam si voluntaiem tiiam habcrem , le
quare venit Cbristus, non perdere quod inVenerat, prius occiderem, antcquam invilatus venircs. Nonnc
sed quoerereet salvare quod perierat (ld. xix, 10); me blaspheinasli? Nonne me in luis malis operibus
ut diligendo ssevienles inimicos, faceret credentes irritnsli ? Noraie iioiiien mcirai de (erra delcre vo-
amicos., luisti? Nonne me in prrccepiis vcl in servis raeis
CAPUT III. — 5. Exemplum Stephani oranlis pro coiuempsisii? Si lunc te occidissein iiiimiciim, qneni
lapiduforibus.Scd ne mullum a te longe dicas iniilari modo facerem aniicuiii? Qtiidergo niale orando doces
Dominum luum , qui pro te passus est, relinquens rae, quod non feci in le? Imo ego, dicit libi Deus,
lihi exeiiiphim ut sequaris vesligia cjus (I Petr. ii, docearn te ut iraiteris me. In cruce pendens dixi,
21), attende Stephanuin conservum luuni. Homo erat,- Paler , ignosce illis, quia nesciunlqtiid faciunt. Docui
sicut et lu : de massa peccati crealus, sicut et lu : eo boc milites meos, docui hoc marlyres meos. Prius
pretio redemplus, quo el lu. Di.icoiiuserat, Evange- esto el lu marlyr meus , tiro meus , adversus diabo-
lia legehal, quae legis vel audis et lu. Ibi inveiiit lum : aliter invicte nullo modo pugnabis, nisi pro
scriptum, Diligite inimicos vestros (Mutth. v, 44). luis inimicis oraveris. Quod nobis prccslare diguo-
Didicil legendo , perfecit implendo. Qui cum a Ju- lur , etc.
doeis saxorum grandinc cocderelur , non solum non
comminabatiir,sed insuper lapidatoribus suis veniam («) Enarr.in Psal.33, n. 9.
precabatur. Posilis eiiim genibus orabat, dicens : Do-
1 AliquotMSS., el lamenimpendebat.
(a) Enarr.in Psal.85, n. 1.
1687 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1688
tise mece, ego pestilenlise luce. Retribuebant, inquit,
SERMOCCCLXXXHI' (a).
mihimalapro bonis;egoautemorabam(Psal. xxxiv, 12).
in die anniversariaordinationis episcopalis(b).
Quid orabat, nisi, Paler, ignosce illis, quia nesciunt
CAPUT PRIMUM.—1.Episcopaleonusquomodoge- quid faciunt (Luc xxm, 54)? Cumvobis, inquit, de-
rat, secuminquirendumducit. Die quidem omni, et omni traxerint, et dixerintomnemalumadversumvos propler
liora , curaque omriino conlinua , dilectissimi, cogi- jusiitiam, gaudete et exsullate, quoniam mercesvestra
tare debet episcopus, quantcc dispensaiionis sarcinam mulla est in cwlis (Malth. v, 11 et 12). Yos lamen cor-
gerat, qualem de illa raiionem Domino suo reddat. rigite perversitatem vestram, agnoscite charitatem
Verumlamen cum dies aniiiversarius noslrce ordina- noslram; reddite dilectionem dileclioni : nolumus
tionis exorilur, (unc maxime onus hujus officii lan- majorem cum veslra perdhione mercedein. Hoecde-
quam tunc primum imponatur, adenditur. Iuterest bUoribus meis, quibus dimilto, ut diraittatur mihi,
autem quod eo die, quo id prius suscepimus, taiUtiin nunc pauca suffecerint.
quemadmodum gerendum esset cogitavimus : at vero CAPUT III. — 3. In gratiam cum eis redire cupit,
consequentibus diebus , prcecipueque illo, quo ejus in quorum forle offensionemincurrit. Deinceps allo-
solemnitas agitur, non solum fulura ejtis, quem- quendi sunt paululuni eliara illi quibus debitor sum.
admodum deinceps geri debeant, caula prcevisione Nam sicut ait Aposlolus, Grwcisel Barbaris, sapienli-
consulimus; verum eliam prseterita , quemadmodum bus et insipienlibusdebilorsum (Rom. i, 14). Nam lalis
gesla sint, sollicita recordatione recolimus : ut nos- debitor eliam ego pro mearum virium exiguilate dis-
metipsos in bcnefactis imilemur, et si qua culpanda pensationisque portiuncula, non quibusdam, sed om-
transierunt, ne repelantur curemus, ul ignoscantur nibus sum. Yerum nunc de his debilis loquor, qticc
oremus; et accusationem diaboli, ubipossumus, recte niihi dimitli, non a me exigi cupio. Neque cnim sic
agendi sedulitatefugiamus; ubi autem non possumus, tumore vanse menlis extollor, ut audeam dicere, ex
confitendi pictale vincamus. Sicut enim futura pec- quo liujus muneris sarcinam porto, nullum homineni
cata, negligendo juslitiam, committunlur; ita prsc- a me perperara loesum. Hoc cuilibel homini tam mtil-
terita, injusiiliam defendendo, firmantur. Sicut ergo tis et tam molestis actibus occupalo atque disteuto,
ne fiant prospicit charilas, iia facla delet humilitas: ne dicam impossibile, cerle difficile est: quanto ma-
ut quce jam non possunt recte agcndo non admitii, gis rnihi, qui novi infirmilalem meam, quam cum
possint saltem non superbiendo dimitti. Didicimus meis et pro me vestris orationibus diebus ac noctibus
quippe dicere Patri nostro , qui est in coelis, Dimitte offero sanandam Domino Deo nostro? Diversarum
nobis debila noslra , sicut et nos dimiltimusdebiloribus ergo curarum oestibus ac difficulialibus conlurbatus,
nostris (Mattli. vi, 12). Quod ut veraeiler dicere pos- si quem forle non ut poscebat audivi, si quera tristius
simus, eliam iniraicos noslros oportet utique diliga- quam opus erat aspexi, si in quera verbtrai duriiis
mus : quos lameu habere, nisi cogente justilia, non quam oportebat emisi, si quem corde contribulaium
debemus. Nam si homines nobis pro nostris malis et opis indigum responsione incongrua conturbavi,
meritis inimici sunt, non curandum esl ut eis debita si quem pauperem mihi forte in aliud intcnto impor-
dimiltamus, sed timendum potius ne reddamus. Quo- tunius instantem vel proclermisi,vel distuli, vel etiani
niam si nos mcrito noslroe iniquitatis oderunt, nos nutu aspero contristavi; si cui dc me falsi aliquid
eorum , non ipsi uoslri sunl debitorcs. lanquam homini de homine suspicanli jusio ncerbius
! CAPCT II. — 2. Debitoribussuis ignoscil. Die ergo indignatus sum, si quis in sua conscicntin non agnovit
islo solemni episcopatus mei, prius paucis alloquar quod de illo humanitus suspicatus sum; vos quibtis
debilores meos, qui mibi nescientes apud Deum suf- pro his alque hujusmodi offensis esse me fateor debi-
fraganlur, dum faciunt debita quoe demitlam, ut et torem , simul me veslrum credite dileclorem f. Nam
mea mihi debita dimitti promerear. Yobis itaque dico pullos, quos fovet, socpein angusliis, scd non lolo
sive prsesentibus, sive absentibus, quibus inimicus pedis pondere calcat ct mater, nec idco desinit esse
elficior verum prcedicans, quibus consulendo videor mater. Dimittite, utdimiltatur vobis. Dimittite amnnii
onerosus, quorum requirens ulililalem cogor offen- vos debila difficultalis, qui nec contra iiiimicos de-
dere volunlatem : Nolile essesicut cquuset mulus, non bita tenere debetis crudelitatis. Ad summara, omnes
habenles inlellectum(Psal. xxxi, 9). Nam el hsecju- obsecro, commendale, vos, Doniino curam pro vobis
menta eos maxime calce morsuque appetunt, a qui- meam: binc enim juste expeto pro me vestrara; ut
Jjus curantur, ut ciirentur eorura vulnera conlreclan- quidquid mearum est iri proeteritum offeiisioiiumpro-
tur. Non parcis, iion parco : adversaris, adversor :
pitius ignoscal, non severus agnoscat. Quod mihi de-
resislis, resisto. Lucla nos comparat, sed causa se- inceps temporis sub hac sarcina erit, itcr agentenr re-
parat. Tu inimicus es medico, ego moi'bo : tu diligen- gat, e( suis oculis placenlem vobisque ulilein faciat;
i * Emendalusadduoscl. ad gr. m. r. rm. t. et ad Am.Er. ut non horrorem ac pcenam nieam, sed gnudium et
Par. Lov. coronam meam vos ejus conspectus iuveniat.
\ (a) Ahas, 24 inter Homilias5 0.
(b) Auguslinumnon sapit stilus, studiosequidemelabo- 1 SicMss.At cditi, debiiorem,
ratus, sea inepte, absque arle et ingenio;quo fit ut sermo
subobscurussit, et in ea re qucecommovendisauditorum
affectibusde se maximecomparataerat, frigidissimus.—
AiiterEossuetius,qui euminter genuinosAugustinisermo-
»es jnscribendwna.rbitrabatur, M,
 1689 SERMOCCCLXXXIV. 4690
SERMOCCCLXXXIV* (a). cernitur, cum Iucis splendor aut soliscalor nullatenus
separetur? Ecceenim sicul videmus, in sole tria sunt,
) De Trinitate, sivede Scripturis veleribuset noviscontra
Arianos (b). etseparari omiiinonon possunl. Quceauteni tria sunt
vidcamus : cursus, splendor, et calor. Videmus enim
CAPUTPRIMUM.— 1. Detts, quid sit. Sancta et solem in ccelo curreniem, fulgentem, calenlem. Di-
divina eloquia, fralres, jugilcr, imo quotidie nobis vide ergo, si potes, ariane, solem, et lum demum di-
salubriter recilanlur, ul animce noslrrepascantnr : in vide Tiinitalom. Sed forlassis de sole discernendo
futuro aulemsceculooeternisepnlissaginentur; dicen(c difficilisest ratio, quia in coeloest, et a nobis longe
propbela, Satiabordum manifeslabilurglorialua (Psal. positus est. Ecce aliud proponimus elementum quod
xvi, 18). Qualissit autem hcecgloria futura, et quibus niinus est, el in terra nobiscumesl: ignem dico, qui
divitiis floreat, quanloque splendore praefulgeat,lau- in mnnibusnosiris hnbetur, el tnmen non dividilur.
darc possumus, explicarc non possumus. Qunre? Et ignis enim Iria habet, et dividi non potesl: hoc
Quia legimus, Nec oculus vidii, nec auris audivit, nec cst, motum, lticem et fcrvorem. Si igitur, nefande
in cor Iwminisascendil, quw prWparavitDeus diligen- hoerelice,dividerenon potes crealum solem et ignem,
tibus se (I Cor. u, 9). Si igilur lanta et lalia sunl bona quomodopoles— dividere Deum omniunicreatoreni?
seteina coelestia,qtise Dominusomnipolensprscpara- CAPUT IV. 3. Scripturarumtestimoniade divina
vit sanctissnis catholiciset fidelibuspopulis; quid est Trinilctie.Fidei calliolicwencomium. Audi autem et
ipse Deus, qui talia cl lanla proeparavit?Quid est, in- disce hanc inagnam ct unicam Trinitatem ab exordio
huniani fuisse ostensam. Audi in Lege el Pro-
quam, omnipolens Deus? quid, nisi inoestimabilis, generisin Psalmis et in Evangelio, audi in Aposiolo
ineffabilis, incomprehensibilis, ultra omnia, extra phetis, dubio
omnia, prceteromnia? Oiniiemenim crealurara suam Fecil procul declaratam. Andi, iiiqunm, in Genesi:
excedit, omnemfacturam prreterit, universa prcccellil. Deusliominemad imaginemDci. Ut simnl os(en-
Si enim quoerasmagiiitudinem,major est; si pulchri- dere( insepnrabilemTrinitalem, ai( in eo libro, Et
tudinem, pulchrior; si dulccdinem,dulcior; sisplen- Spirilus Dei (erebulttrsuper aquus(Gen.i, 27, 2). Audi
dorem, fulgidior; si juslitiam, justior; si fortitudi- prophelam dicentem ex persona Chrisli: Spirilus Do-
nem, forlior; si pielatem, clementior. Nulla enira mini super me, proplcrquod unxil me, evangelizare
ralio patilur, ut vel factura faclori suo oequetur, vel pauperibusmisil me (Isui. LXI,1). Audi in Psalmis,
Verbo Dominicwli firmati sunt, et spiritu oris ejus
opus artiiici comparelur: sicut legitur in.propheta, omnisvirtuseorum
Quifecitfortia, (orlior esl; el qui fecil pulchra, pul- mihi (Psul. xxxu, 6): et herum^Mem^
chrior illis esi (Sap. xiu, 3). laililiamsaiutaris tui, et spiritu priiicipttlwnjq¥i% A
CAPUT II. — 2. Trinitas unus Deus. Arianorum me (Psul. L, 14). Audi hoc idein in EvaiigdfK^coiifffi-
error. In sole tria inseparabilia. In igne quoqite matum : Dominus Christus Apostolis A\cilfc^p^crjes%
tria inseparabilia. Sic autem hujus unicce deitatis mihi omnispotestusin cwloelin lerra : euitke&bapfizate \
proecelsainsigniaproedicamus,ut lamen non sicut Ju- omnes gentesin nominePalris, el Filii, et Svfriius san-,\
dsei, sed sicut Chrisiiani, Trinilaiis divinoemysteria cti (Maitlt. xxvni, 18 et 19). Audi ApostoluVtf%#dtli- ,
pariler fateamur. Sicutenim omnipolens et ineffabilis tudo divitiarumsapielttiwet scienliwDei! quamM^U-%
Palerest, ita omnipolens el incomprehensibilisFi- tabilia suntjudicia ejus, et invesligabilesviw ejusf^QuiS^
lius : ita eliam Spiritus sanctus in Palre et Filio in- enhn cognovit sensum Domini? Aut quis consiliurius
discrete connexus, ineffabilis atque immensus est. ejus fuit ? Aul quis prior dedit illi, el reddelurei? Quo-
Pater enim et Filius el Spiritus sanctus, unus omni- niam ex ipso, et per ipsum, el in ipso sunl omnia: ipsi
potens Deus, unus in trinitale, unus in polestate, gloria in swculaswculorum(Rom. xi, 33-36). Si igitur
unilas, trinitas, sempiierna majeslas, iinum potens tani veteribus quam novis Scripluris satis aperleque
per omnia, et trinitas in unilaie, ct unilas in Irinitaie probatum cstdivinam unitatem esse Triniiaiem inse-
consistit: sed nec trinitas dividitur, nec unitas sepa- parabilem, spretis penitus hcereticissecunduni Apo-
ratur. Hac igilur catholicafidearmaii atque instructi, slolum dicentem, Hwrelicumpost unam correplionem
charissimi, nefandos Arianos hoereticos, qui se hoc devita (Tit. m, 10); jani fideles noslros populos de
tempore impiejaclilant, et multosChristianos noslros ipsa fide catholica confirmemus.Nullce quippe sunt
seducendo corrumpunt atque decipiunt, breviter per- majores diviiire, railli ihesauri, nulli honores , nulla
conlemur, quomodo orant Dominum, qui seiuiunt nmiidi biijtis majoi'snbsinniin, quam cst fides catlio-
conlra Dominum. Respondent nobis, dicentes : Ora- lica, quoepeccatores hominessalvat, ccccosillurainat,
mus Dominum ulique in trinitale, sed ut legimus, infirnios curnt, catechumenosbaptizat, fidelcsjustifi-
Patrem majorem, Filium minorem, Spiritum sanclum cnt, poenitcnles reparat, justos augmentat, martyres
inferiorem, quia ipse Chrislus dicit, Pater major est coronai, virgines, viduas,et conjugalcscasto pudore
me (Joan. xiv, 28). conservat, clericos ordinal, sacerdotes consecrat, rc-
CAPCT III. —His rcspondemus, Sic, inquam, gnis ccelestibus prccparat, in oelernahocreditate cum
oratis et colitis Dcum?Sic plane; sic legimus, sicco- Angelis sanctis conimiinicat. Sicut ipsc Doininus
limus, sic oramus. Ad hos dicimus: Si ergo ila Deiim proraitlendo confirinat: In resurreclionenequenttbunl,
colitis et oratis, hoc non est Deum magnum uiiuni neque uxores ducunl, sed erunl wquales Angetis Dei
colere et rogare, sed tres deos facere: et ubi est (Malth. xxu, 30); per Chrisluni Dominumnoslrum.
quod in lege divina legitur, Audi, Israel; Dominus SERMO CCCLXXXY *
Deus luus, Deusunusest? El iterum alibi ait, Domi- (a).
vum Deumluum adorabis, et illi soti servies(Deut.vi, De amorehominisin hoininem(b).
4, 5, 13). Si cnim aliud est Paler, aliud Filius, aliud
Spirilus sanclus ; jam non est una trinitas, sed divisa CAPUTPRIMUM.—1. Amor hominis atitts rectus,
poteslas. Quomodo aulem discrepans poleslas slare alius perversus. Non solum in Novo, sed etiara in
potest, cum juxta quod in Evangeliolegimus, Domus Yeleri Testamento admonernur, fratres dilectissirni,
in semelipsadivisavel regnum, stare non polest(Matih.
xn, 25) ? Quomodoaulem divinitas a semelipsa dis- qualiter perfectam charitatein lenere debeamus. Sic
* Emendatusad codices duos bn. et tres cl. ad *Emendatusad duoscl. ad rm. v. et ad Am.Er. Par,
cb. gr.
f. fs. g. lr. m. pr. rm. vd. et ad Am. Er. Par. Lov. Lov.
Alias,deverbis Apostolil.
(a) Cum (a) Alias,38 inler Homilias50.
(b) hoctituloextremumlocumoceupatinveteribus (b) Exceptoexordio, quod hic maleaptatum videtur;
libris Sermonumde Verbis Evangelii,qui manuscripii seposita etiamconclusione,
omnes Angustino assignant. Haudinjuria tamen dubium pit, totum corpus quseCsesarium Arelatensemsa-
habueruntLovanienses,inioverlinuset vindingussuppo- Augustini,sed hincsennoiiis doctrinamexhibetac sensus
indeforsitanex ipsius scriptisalicujus
sitjunmafflrmarvmt, nonhabentemipsius,nec stiluoi,nec operacollectoset digestos.stilus cerle injucundus,
mgerjjum. invicemnjinuselegaatercompactse, resque
 1681 S. AUGUSTINIEPISCOPI 16»]
enim ipse Dominusin Evangelio dixit: Diligesproxi- adhuc et ab isla. Est alia superior amicitia, non con-
»iMmlfln(/«nmffi.ip*iJi)i(JtfaH/i.xxii,39).Tractemusergo sueludinis, sed ralionis, qua diligimus hominem
aiiquantum de amore hominisin honiinem : quia suiit propter fidem et muluam bcnevoleiuiamin isla vita
amores hominum perversi. Ipse perverse amat alte- mortali. Hac superius quidquid jain invenerimus,
riiiii, qni ct se perverse amal: qui autem rcctc se divinum esl. Incipiat homo amare Deum, et non
amat, et allerum recte amat. Yerbi gralia, sunt amabilin homirienisi Deum. -
amores flagitiosi, deteslabiles : amores adullerorum, CAPUT III. — 4. Amiciiiwamor graluitus. Videat
amores corruptorum, immundi araores. Malosamores enim Charitas vesira primum amiciticeamor qualiter
delcstantur oiniies leges huraanse,et leges divincc. debeat esse gratuitus. Non enini proptcrca debeS
Remove ergo istos illicitos, qua>ramuslicitos. habere amicum, vel araare, ut aliquid libi prsesiet.
2. Liciii amoris gradtts. Incipit licitus amor acon- Si proplerea Hlum ainas, ut prccstet tibi vel pecu.
jugio; sed adhuc carnalis est. Videtis quia communis niam , vel aliquod Coriimodunilemporale; non illum
est cum pecoribus : et passeres illi qui personant, ha- amas, scd illud qtiod prseslat. Amicus gratis araan-
bent conjugia , et nidos faciunt, simul ova confovent, dus esl, prop(er sese, non propler aliud. Si homU
simul pullos nulriunt. Licilus quidem amor iste in nem te horlatur amiciticc regula, ut gratis diligas;
horainibus, sed videtis quia carnalis est. Secundus quaragratis amandus est Deus , qui jube( ut hominem
amor filiorum est; sed ordhucipse carnalis est. Non diligas? Nihil delectabilius Deo. Nam in homine snnt
enim esi laudandus qui amal filios, sed detestandus quccoffendant; per amicitiam lanien cogiste, ut etiam
qui non amat. Pro niagno enira laudaturus sum in ho- illa quseoffenduntin hoininetolcres propter amicitiam:
minc, quod video in ligride? Serpentes amant filios si ergo non debes propter quocdamtoleranda dissolvere
suos, leones et lupi aniant filiossuos. Noliergo magnum hominis amicitiam; Dei amicitia quibus rebus debet
pulare, quod amasfiliostuos. Adhucinhocamoreser- cogi.utdissOlvaturale? NihilinveiiisdeleclabiliusDeo.
pentibus compararis. Si non amaveris, a serpentibus Deusnonest unde (e offendat,si (u euni non offendas:
viuceris. Honeslosairioresjamdico:illosenimflagilio- nihil illo pulchrius, nihil illo dulcius l. Sed diClurus
sos exclusi.Alius amor qui est propinquorum,jam iste es mihi: Non illum video; qiiomodo sum amaturus
videliir proprius hominum, si non sit consuetudinis. quem noh video? Ecce quomodo discis amare quem
Nam major cst amor qui extenditur ultra propinquoSj non vides : modo osiendo unde coneris videre, quod
quam qui tenetur inter propinquos. Qui amat propin- istis oculis non potes videre. Ecce amas amicuni;
quos suos, adhuc snnguincra suuni amai. Amet alios quid in illo amas? Gratis eum amas. Sed forte amicus
qui non sunt propinqui, suscipiat peregrinum; jam iste tuus, ut alia omiltam, senex homo est : fieri
mullumdilatatus esl anior isle. Tanlum aulem crescit, enim polest ut habeas amicum senem. Quid amas in
ut a conjuge ad filios, a filiis ad propinquos, a pro- sene? Incurvum corpus, album caput, rugas in
pinquis ad exlraneos, ab extraneis ad inimicos per- fronte, coiitraclam maxillam? Si corpus quod vides,
veniat. Sed ut perveniat illuc, mullos habet gradus. nihil deformius prae seneclute : et tamen aliquid
CAPUT II. — 3. Amicitia alia consueiudinis, alia amas, et corpus quod vides non amas, quia deforme
ruiionis.De amieitia ergo videte quid dicam. Sunt est. Unde vides quod amas? Si enim quocraraa te,
ainici, excepta amicitia, quoc nec araicitia dicenda Quare amas? responsurus es mihi, Honio est fidelis.
est, qunm facil mala conscientia. Siinl enim homines ErgO fidem amas. Si fidem araas; quibus oculis
qui pariter mala comniittunt, ct ideo videnlur sibi videtur fides, ipsis oculis videiur Deus (a). Incipe
conjuncli, quia conscienliamala ligati sunt: excepta ergo amare Deum, et amabis hominem propter
ergo isia nefaria amicilia , esl qucedamamicitiaadhuc Deum.
carnalis per coiisueludinemcohabitandi, colloquendi, CAPUT IV. — 5. Deus grulis diligendus.Audile
simul conversandi; ut conlrisielur homo, quando magriuriiteslinioiiiuin.Diaboluscerteaccusatorsancto-
deseritur ab aniico, cum quo so!ct colloqui, et ha- rum est: etqiiia non apud talem jtidicem cogil quem
bere conjiinctiones. Conveniuntduo homines, ambu- fallat, non potesl in nos crimina falsa dicere. Novit
lant secum triduo, et jam nolunt a se recedere. Et apud querii dicat. Quia ergo falsa contra nos non po-
ista qusedain amiciiisedulcedo est: honesta quidem; test dicere, quoeril vera quoc dicat. Ideo tenlat ut
sed adhuc disculiamus illam , quia gradus ainoris hu- liabeat quod dicat. Ilic ergo adversarius nosler, qui
jus quxrimus; et videamus quousque pervenerinius, nobis invidei, regntim ccelorum, qui non Vult ut
usque ad aniiciliain lalem qtinlem dixi. Esl ergo ista ibi sinius, uhde ipse dcjectus cst: Numquid, inquit,
amicilia consuetudinis, non rntionis. llabent illam Job gratis cotit Deum(Job. i, 9) ? Adhuc ad hoc pro-
et pecora. DuOequi inanducent simul, desidcranl se : vocamUr ab adversario, ut gratis Deum colannis,
si alia die prcecedaltinus, feslinat alter, desiderans quando ille quserens quod objiciat, proraagno sepu-
quasi araicum snum : vix regitur a sessore; el tam- tavit invenisse quia dixil, Numquid gratis Job colit
diu impetu suo provocal, quousque perveniat. Cum DeumPNon quia viderat cor ipsius, sed quia vidcbat
pervenerit ad eum qui- prcecessit, sedalur : pondus divitias ejus. Cavere debemusne ad prcemiumdiliga-
illum ferebat, pondere amoris urgebatur; venit tan- 1 AliquotMss.,lucidius.
quam ad loctim suum, et conquievit. Adhuc et isia
(a) videEnarr.2 in Psal.32,serm. 1, n. 6, et in Psal.&f,
amicilia consuetudinis est in pecoribus: surgamus n.8r
1893 SERMOCCCLXXXV. 1694
nius Deum. Quid enim? Propterprsemium dileciurus ditur. Sed quia ponis quolidie medieamentum, vivit.
es Deuiii? Quale proemiumest quod tibi daturus est Medicamenturiiauiem famis, cibus est; medicamenlum
Deus? Quidquid tibi nliud dederit, minus est quam sitis, potus est; medicamenlmriInssitudinis, somuus
ipse. Colis non gratis, ut aliquid ab ipso accipias. est; niedicamentum sessionis, deambtilaiio est; me-
Gralis coIe,et ipsum accipies. Se enim servat tibi dicamenlum denrabulalionis, sessioest; medicariien-
Deus, quo fruaris. Et si amas quoe fecit, qualis est tum faligationis, dormitio est; medicamentum
ille qui fecit?Si pulcher est mundus , qualis est ar- dormitionis, vigilatio est. Et vide quam imbecillo
lifex mundi? Evelle ergo cor tuum ab amorc orealu- sit corpus huraanum : hoc ipsura ndjutOrium,
rre, ut inhsereas Crealori, et dicas quod in Psalmo quod dixi, qui assumit, si in eo perseveraverit,
scriptum esl, Miltiaulem aclhwrere Deo, bonumesl. deficit. Esuriendo cibi qucerebas adjutoriura :
CAPUT V. — 6. CreaturamdeserloCrealore dili- ecce adest adjutorium cibi; manducas, reliceris;
gere, adtillerareest. Si aulem dcseris euin qui te fecit, si plus feceris, plus deficis. AdjutoriUrri sitiii
et amas illa quse fccit, deserto illo qui le fecit, adul- qucerebas potum : multum bibendo offoCaris, qul
ter es. Sic ciamal Epistola Jacobi, adulteros appel- siliendo urgebaris. Lassasli anibiiiando, sedere vis :
lans, Adulteri.Et unde adulleri? Quaerisunde ? Ne- sede perpetuo, vide si non lassabis. QuidqUid ergfj
scitis, inquit, quia amicitia hujus mtindi inimica est assumpserit, ut aliud pellat, in eo ipso si persevcra-
Dei? Quicumqueergovolueritamicusesseswculihujus, veril, deficil (a).
inimicus Deiconslituilur(Jacobi iv, iel 5)..Expressit CAPUTVII. — 8. Vera salus vila wlerna. Aniicut
quid dixit, Adulleri. Anima, deserto Creatorc, amans ad salutein wleriiam diligenduS. Charitas perfecta.
creaturam adultera est. Illius enim amore nihilca- Qualis cst ergo isia salus, fralres, tfarisilufa, fragU
stius, nihil deleclabilius. Illo deserto, hoc ample- lis, perilura, vana? Verequomodo dictum est, Quw
clendo, efficeris immunda. 0 anima, ut illius am- enim esl vila veslra? Vapor est, ad modicumparent
plexibus digna sis, dimitle isia , ct illi inboeregratis. (Jacobi iv, 15). Qui ergo iu vita ista amal animam
Nam inde dixit Psahnus : Mihi attlem adhwrere Deo, suam , perdet eam. Qui qutem in hoc sscculoodio ha-
bonutncsl. Versu priore sic dixil: Perdidisii omnes btieril animam suam, in vilam wiernam cuslodit eam
qui [ornicaiilurabs le (Psat. LXXII , 28, 27). El qtiasi (Joan. xri, 25). Quseest vita seterna? Yera salus; Et
ostenderet quoe sit fornicatio, subjecit: JfiiViiauiem si amicum tuum videris, quem amabas in hoc sreculo
adltwrereDeo, bonmnesl. Niliilaliud volo, sed ipsum. ul salvus esset, quia tu jam Inlem salutem desideras
Adhserere illi, hoc esl boiium mcuni, hoc gratuilum qucc oelerna est, ad ipsam salulcm diligis amicum
bonum meuin. ldeo et gratia dicitur, quia gratis con- tuum; el tolum quidquid vis araico luo prccstare, ad
siat. Cum ergo cosperisDeum amare gratis, securilas hoc vis procstare, ul illam tecum leneat salutem.
est: quia et amicum gratis amas, el ad hoc eum Amas enim justitiam, vis illum esse justum : amas
amas, ut tecum amct Deura. Attendite enira ipsain sub Deo esse, vis et illum esse sub Deo : amas vilam
aniicitiara vulgarem, uiide ccepimus, per quaih gra- cclernam, illic eum vis lecum regnare in oclernum.
dus fecimiis; altendile illam. Amal maritus uxorem, Inimicum tuum vides illum l persequi (e, ini-
et uxor marilum : sine dubio et ille illam, et illa il- quiias est quoe le persequilur. In illo irasci debes
lum salvum vult. Yult illum habere incolumem, vult misericordia, febrit in aninia. Quoraodo ergo amicus
illum habere felicem. Ad hocamat, quia ipsa vult hujus socculi secuudum soeculum amans animam
incolumis esse et felix : quod sibi vnlt, hoc illi vult. suam, fcbrem vult expellcrede amicosuo, quem si-
Amat (ilios: quisnam vult, nisi salvos habere filios mililer amal ut sc, proptcr prscseiilem salulem : sic
suos? Amat amicum:quis nisi incolumerahaberev.ult? lu quemcumque diligis, proptcr vitam oeternamdi-
adeout, si forte eonlingat illi aliquid, contremiscat, lige; cum inveneris irara, indignntionein, odium ,
coii(ris(elur, conlurbetar, currat, accedal: cum ac- iniquilatem , sic concris expellcre morhum aiiimi,
cesserit, plangit. Quid ergo vull? Salvura habere. Si quomodo amicus sceculi raorbum corporis : ad hoc
crgo omnis qui amal, salvum vull habere quod amat; enim amas, ut facias quod et tu es : et erii in le per-
siintciligat qucesit vera salus, incipit illam amarein fccta charitas. Hoc si inveneris, ad hoc ama conju-
se, et ipsam cogitur veram araare et in amico. gem , ad hoc ama filiiim, ad hoc ama propinquum,
CAPUTVI.—7. Satusvilw hujusquamvuna.SI ocu- vicinum , ignotum , inimicura, et erit in te pcrfecla
liscarneis quaerisDeum, vide tres pueros de igneii- charitas. Qtioesi fucrit in le, vincis muiidum , el pel-
beratos(Dan.m). Sifide quccrisDeum,videMachabccOs litur foras princeps mundi. Audislis enim qiiod ait
in ignecoronatos(H Machab.vn). Salus crgo illa aman- Dominus, Princeps hujus mundimissuscst foras (Ibid.
da est, isla utenda. Haec enim ad usum necessaria 31) : quia ipse passurus erat, el per passionem snam
est ; nam transitura est. Non enim vera salus est, facturus in hominibus dileelionem. Majoremhac di-
fratres, quam dicunt medici. ^Egrotamus quodam lectionemnemo habel, quamut animamsuam ponat prd'
modo : nam ccgritudoperpelua est in ista fragilitate amicis suis(ld. xv, 15). Ut ergo amarelur, prior
carnis. Pulatisenim tunc hominem cegrolare, quan- amavit: ut in nomine ejus nemo mori tiineret, prior
do frcbricilat; et sanum esse, quando esuril? Sanus
2 ApudEr. Lugd.ven. et Lov.abest, iUum/etmelhiS»
est, dicitur. Yis videre quantum nialum est esurire ? ut videtur. M.
Dimilteillum sine medicamenlo septem diebus, occi- Ca)videEnarr.in Psal.122 nn. 11et 12.
 169!) S. AUGUSTINIEPISCOPI 1696
pro omnibus mortuus est. Ad lioc ergo ut ccdificaret turus es causam tuam paucis verbis, venlurus ad illa
in cordibus hominum charitatem , misit diabolum fo- verba: Dimillenobisdebitanoslra, siculel nosdimillimus
ras. Quo foras? De cordibus hominum. Cupiditas in- debitoribusnostris (Malth.vi, 12). Dicitenim tibi Deus :
lro illum mittit, charitas foras eum mitlit. Quid niihi das, utego dimittam lihi debita tua? Qua-
CAPUT VIII.— 9. Conclusio.Nos vero, fratres, le munus offers, quale sacrificiura conscientioetuoe
supra scriptos charitatis gradus cum grandi diligen- iraponis altaribus meis? Continuo docuit te quid pe-
tia cogitantes, non reddamus Doniinopro bonis ma- tas et quid offeras. Petis , Dimittenobisdebilanoslra :
la. Et quia ille veniens alligavit fortem, id est dia- el lu offers, quid ? Sicul et nos dimiltimusdebiloribus
bolum, et nos omnes qui vasa ejus fuimus de pole- nostris. Debitor es ei qui falli non polest: habes et tu
state illius abstulU, per gratiam ipsius evacuati om- debitorem. Dicit libi Deus : Tu debitor meus es, ille.
, nibus malis, sludeamus repleri abundantibus bonis, debitorluus; hoc facio ego tibi debilori mco, quod;-
timentes illud quod ipse Dominusdixit (a) : Cumim- tu fccerisdebitori luo. Inde offers mihi munus, unde|
mundus spiritus exierit ab homine, ambulat per loca peperceris dcbilori tuo. Rogas me pro misericordia,
arida, quwrensrequiem, et non invenil; posl Itwc re- tu noli esse piger in misericordia. Allendequod Scri-
versus inveniens domum, undeexiit, vacuam, adduxit plura dicit, Miscricordiam volo magis quam sacrifi-
secumseptemspirilus nequioresse : et facta sunl homi- cium (Oseevi, 6). Noli offerre sacrificiumsine mise-
nis iliius posteriora pejora prioribus(Luc xi, 21-26). ricoi'dia; quia non remifrtunlurtibi peccata tua , nisi
Ne ergo et nos tale aliquid paliainur, quantumpos- offerascum misericordia. Sed forle dicis : Non habeo
sumus elaboremus, in locis viliorum virtules in- peccala. Quantumvis cautus sis, fraler, tamen in
ducere, ut possimusad Deimisericordiam pcrvenire. carne vivcns in soeculo,agis intcr pressuras et angu-
SERMO CCCLXXXVI* (b). slias, et inter imuimerabilia lenlamenta versaris;
non poleris esse sine pcccalo. Cerle dicit libi Deus :
De dileclioneinimicorum(c).
Securus esto de pecca(o, noli dimiuere si non
1. Cltariias etiam ad inimkos exlendi debet. Pre- habes quod ego (ibi dimiUam, sed magis exige si ni-
ces ab ipso judice Christo traditw. Dimiltendum ut hil debes : si autem debilor es,
magis gratulare te
dimittatur nobis. Securus apud Deum, cui roganti ne- babere debitbrem, in quo facias quod fial in le. Audi
gatur veniaa [ralre. Orandumpro non roganle veniam. me, et discule le, quia vel de (a) paucis probis, qui
Intendite, fralres mei, ad charitatem, quam sic possunt' veraciter orare oraiionem dominicam, ve-
Iaudat Scriplura divina, ul nihil ei cosequet.Cum nos raciter dicere, Domine , dimitte mihi, sicut et
moneat Deus-, ut nos inviccm diligamus, numquid dimilto. Non fallaciter, non ficte, ex corde vero ego
fac,
hoc lanlum monel, ut diligas diligentem te? Hsecest ut et in le verum fiat. Si enim
qui le lcesit, qui in le
mutua dilectio, ltoc non suflicitDeo :.pervenire enim a tc veniam, et ignoscis; jam poles
diccns : peccavii, pelit
voluit usque ad inimicos diligendos, Diligile securus dicere, Dimille nobis debila noslra, sicut et
inimicosveslros, benefacileeis qui oderunl vos, el oralc nos dimitlimusdebiloribusnoslris. Nam si resislis ro-
pro eis qui vos persequuntur; ut silis filii Palris veslri gaiili, coniemneris et tu cum rogaveris. Clausisti con-
qui in cwlisesl, qui solem suum oriri facit super bonos tra pulsanlem, clausum invenies, cum pulsaveris.
elmalos, qui pluil super jttsloset injuslos (Mallh. v, Nam si viscera indulgeniireroganti te, ape-
44 e*45).Quid dicis?di!igis inimicum tuum? Respon- rietetlibiaperueris
Deus, cumrogaveris eum. Modoenim illos
debis foiie : Per infirmitatem non possum. Sed pro-
et ut : maxime oraturus es alloquor, qui pelunt vcniam a fralribus suis chrislia-
fice, age possis quia ju-
fallere nemo acturus est nis, et non accipiunl. Ecce lu si concesseris, secu-
dicem, quem potest, qui rus orabis. Hlevero, si te rogaverit, etsi non con-
causam tuam. Iiricrpella ergo hunc judicem, ubi nul-
securus eris 2? Quisquis enim es
lus tabellarius conturbat, nullus officialis removet, cesseris, quomodo
et veniam hon meruisti, noli timere ,
nullus emitur advocatus qui possit pro te preces ef- qui peccasli,
Deum ipsius et tuum : debita enim sunt:
fundere, aul verba dicere quse non didicisti : sed ipse interpella
Filius Dei unicus scqualis Patri, sedens ad dexteram numquid poterit debila exigere servus, quccdonave-
docuit le rit dominus (b) ? Si forte uon (e rogaverit qui in (c
Palris, illius assessor, luus judex, pauca
jjeccavit, si veniam non deprecatur; si peccaverit,
verba, quse quivis idiota po(est (enere e( dicere, et adhuc et irascilur, (u quid facies? dimidis,
in eis constituit libi causam luam; docuit (c jus cce- insuper
an non dimiuis? Ecce non dimisisti. Quare? Quia non
lesle ' quomodo preceiis. Sed forsilan respondebis:
Si prop(erea non dimisisti, quia non ro-
Per quem peto? per nie, an per alium? Qui te do- rogavit.
cuit orarc, ipsc pro tc allegal precem, quia tu reus gavit, noli titubare in dominica oratione, secu-
illam dic, non tibi pectus percutias, quia non
eras. Gaude, quia ille erit tunc judex luus, qui mo- rus
non dimisisli. Ergo ille qui non rogavit,
do advocalustuus est. Ideo ergo quia oraturus es, ac- roganti
1 Forte, docttilte jurisperituscwlestis. remansit : exigitur, prorsus exigilur ab illo : ve-
* F.mendalus ad c'l. et ad Am.Er. Par. Lov. 1Er., qttiatsclde paucisprodest,quipossint.Lugd.ven.,
(a) vide Append.serm. 16, n. 4.
(b) Alias,de Tcmpore170. quia velde paucisprodest,quipossunt.Lov., quia velde
(c) Dehoc sermone dubitarunt Lovanienses.verlinus panctsprodis,qitipossutU.
2 M.
pronunliavit nibilbabere Augustini.Conlravindingusso- Forle,erit.
lum excipivoluitexordiumet coiiclusionem, reliquumAu- (a) Forte,si tu es de.
gusUniesse altirjnaus. (b) videSerm.211,nii, 3 et 4.
 1697 SERMOCCCLXXXVIL 1698
; rumtamen in te sit perfecta charitas, roga pro non quilaiemsuam, sanguinemejus de manu tua requiram
roganle; quia rogas pro multum periclitan(e. ( Ezech.III, 18); necessenobis est quoscumquene-
2. Christi exemplumoranlis pro insutlanlibusel in- gligentesaut secrele aut publice castigare. Sed quan-
lerficientibus.ExcmplumStephani. Hic jam attende do corripimus, ille quem corripimus, si malus est,
Magislrumet Dominum tuum, non in calhedra se- aitendit a quo corripiatur ; et facilius in correptoro
dcnlem, scd in ligno pendenlem, circumspectisun- suo quam in se libentcr agnoscit quod corrigat. Et
dique lurbis inimicoriim cl dicenlem : Paier, si vcra invcnerit, quce el ipse dicat in eum a quo
ignosceillis , quia nesciunlquid facimtl (Luc. xxin, corripitur, gaudct. Quando meliits gauderct dc sua
34 ). Vide magistruin , audi imilatorem. Numqnid sanilaie corrcctus, quam de alieno languore corre-
(unc Dominus Christus pro roganiibus rogavit, ct pttis ?Ecce pula vertirn esse quod dicis; invenistiali-
noii potius pro insullantibus ct iiilerficienlibus ? quid in homine a quo reprehensus es : tamcn per
Numquiddeseruit medicusofficiumsuuni, quia phrc- illum libi veriias loquebalur ; pcr malum, pcr ini-
, neticus sccvieba(? Dic enim, lgnosce illis, quia nes- quum tibi veritas loquebalur. Qurcrisquid reprchen-
cinntquidfaciunt. Salvaloremoccidunl, quia salulem das in homine : inveni potius quid rcprehcndas in
non quccrunt.E contra et tu forsilan diclurus es : vcritate. Velis nolis, illa est adversaria tua, in qua
Et quando ego hoc possum quod Dominus poluit ? non invcnis quod accuses. lllara fac amicam, si po-
Quarc hoc dicis ? Attendcubi hoc facit ; attende quia les. Adversarius tuus sermo Dei esl : profcral cum
in crucc hoc fecit, non in ccelo. Semper enim Deus peccaior, profcrat eum juslus; sermo Dci est, incul-
in ccelo cum Patre : in cruce autem pro te homo, pabilis est. Ipse est adversarius tuus : concorda cum
ubi sc iiniiandumproebuitomnibus. Pro le cnim mi- eo, cum es cum illoin via. Via vita isla est. Advcrsa-
sit ipsam vocem, ut ab omnibus audiretur. Nam po- rius omnium iniquorum sermo Dei est. Parum libi
tuit pro illis orare in silentio, sed lu non haberes est quod cum esset manens in sua beatissima et se-
cxemplum. Sed si mullum est ad te Dominus, non crelissima sede, venit ad le , ut esset (ecum in via,
sit ad te multum scrvus.N«n polesimilari Dominum ct tecum voluit comitari ? ut cum ambulas, et in po-
tuum, cum pendcret in cruce ? Stephanum servum testale liabes, componas causam tuam, et dicas,
cjus, cum lapidareiur, atiende. Primum ait lanquam Quando finiturus es viam ? et cum linieris viam, non
scrvtts ad Doniinum, DomineJesu, accipe spirilum erit cum quo causam tuam componerepossis : et ad-
meum; et posl hoecgenu flexo ait, Domine,ne sta- versarius tradet te judici, judex autem minislro, mi-
tuas illis hoc peccatum(Act. vn, 58,et 59) : et cum nister autem in carcerem. Non exies inde, donecred-
hoc dixisset, obdormivitin requie dilectionis.Pacem dideris novissimumquadrantem (Malih. v, 25, 26 ).
pinguissimam invenit,quia pacem inimicis optavit. Est tecum verijum Dei, quasi adversarius in.via : ha-
Numquidet ipse tunc pro rogantibusrogavit, et nou bes in potestate, compone. Quid a te quceritadversa-
pro srevienlibus,pro lapidautibus et interficientibus? rius is(e, ut concordes cum illo ? quid, nisi salutem
Ilabes exemplum, disce, vide quomodo pro se slans tuam ? Ambulat cum adversariis suis, et dicit eis ut
oravit, et pro illis genu flexit. Pulamus, fralres, quia concordent cum illo. Fiat : nondum finita est via.
plus eos diligit, quam se ipsum ? Pro se vero slans Quod heri non est factum, fial hodie. Nondum finiia
tanquam justus, facile exaudiebatur. Nam pro iniquis cst via : quid exspectatis quousquefiniatur ? Cum fi-
genu figendumerat. Ostendit ergo dileciionemusque nita fuerit, nonerit alia ubi cum adversario concor-
ad inimicosveniamrogantes'. Ergo, fralres, propter detis. Judex restat, minislcr et carcer. Mullis bsec
securitalemdominicseoralionis, rogantibus ex corde via : cum sibi plures promitlerent in ea annos, subilo
dimittite, et ut Dominusvobis vestra peccata dimittat fmita est. Scd ecce fac quia longa erit via tua, et
in boc mortali corpore et futuro usque in scecula,etc. semper tecum adversarius tuus ambulet : non eru-
SERMOCCCLXXXVH* (a). bescis, tanto temporecum lali adversario habere dis-
De correplioneproximi (b). cordiam ? Sermo Dei, quanlum cst in ipso, amicus
1. Corripiendi cura sacerdolibusimposila. Sermo luus est : adversarium lu libi eum facis. Ipse eniin
Dei adversariusnosler. Frequenter in Scripluris sanc- tibi bene vult, tu libi e contrario male. Ille jubet,
r tis audivit Charitas veslra, fratres dileclissimi, in Non fureris ; lu furaris : ille j'ubet, Non adulleres ;
'
quo sint sacerdoles periculo constituli, si noluerint lu adulteras : ille jubet, Fraudem non facias ; tu fa-
Mmplere illud quod contesiatur Aposiolus, Prwdica cis : vetat le jurare ; tu falsum juras : facis contra
verbum,insla opporlune, importune; argue, increpa, omnia quoedicit; tu libi sermonem Dei facis inimi-
obsecracumomnipatientiaet doctrina (II Tim. iv, 2).- cum. Nec mirum, quando tti tibi ipse inimicus es.
Et quia tam grave pondus imminel cervicibus no- Qui enim diligit iniquitatem,odit animamsuam (Psal.
slris, quibus dicilur, Si nonannunliaverisiniquoini- x, 6). Si ergo diligendo iniquitatem odisti animam
1 nonrogantes. tuam, miraris quia odisti sermonem Dei, qui bene
* Forte,
Emendatusa'dduoscl. ad gr. rm.v. et ad Am.Er- vult animcetuse ?
Par.Lov. 2. Correplioproximo non ex odio adhibenda.Ergo
(a) Alias,5 inter Homilias
50.
(b) Augustinonec exordiumconvenit, nec conclusio. tacebimus, et neminem omnino corripiemus ? Cor-
Resinlerse invenustecobserent,et nimiumncgleclacst in
dictisperspicuitaset elegantia.Congestahic putamusAti- ripiamus plane, sed prius nos. Proximumvis corri-
gustiniautverba,autsensus. pcre : nihil cst tibi tc ipso propinquius. Quid is lon-
{699 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1700
ge ?.Te habes ante te. Quid enim Dominus nit per rem ipse qui est vera charitns, nobis prseslare digne-
Scripturam ? Diliges proximunituum tanquam ie ip- tur, qui cum Palre et Sjpirim sancto vivit et regnat
sum(Matth. xxn, 39). Si ergo te ipsum non diligis, Deus in soccula,elc.
proximum quomodo diligis ? Regulam dileciionis in SERMOCCCLXXXYIII(a).
proximum ex le accepisti. Diligo eum, inquies. Ideo De faciendiseleemosynis,l (b).
dico, prius te dilige, et dic tibi. Si aulem vere ex di- 1. De solis eleemosynismentio fil in ultinw judicio.
lectione dicis, hianifesium est quod intus egil aliquid Lectio ista, fratres, qiinm modo audivimus de san-
verbum quod procedit. Sed timendum est ne te non clo Evangelio, ad elcemosynas faciendns nos hor-
diligas, et velis alium corripere, et facias hoc cum lalur : et sic liorlatur, ut in judicio suo Dominus
odio. Si autem odisti fratrem, leviora objicis quam has solas faclas imputel dextris , hns solns non fa-
facis. Qui odilfralrem suum, homicida est (Uoan. m, ctns impulet sinisiris (Mattli. xxv, 51, 46)(c).Non
15). Audistis, hodie lecta est Epistola Joannis. Ait quo ccclera facla homiiium vel bona vel mala non
Scriplura, ne contemnerent homines quce inlus ha- veniant in judicium ; scriptum est eiiiui, oninia
bent in corde, et illa accusarent quse fiunt per cor- venlura ad
odit homicida es(.Non- judiciurii (Eccte. xu, 14) : et lainen
pus, jam qui fratremsuum,dixil, non elegit Doininusnoster Jesns Chrislus, prcenun-
duni maniis armala est, nondum faucem (a) obsedit, tians nobis
noiidtim venena judicium suuni veutiiruin; non elegit
nondum insidias prccpnravit, quoesi- undc nos admoneret, nisi solas elecmosvnns. Num-
vit, et reus in oculis Dei concepto odio jam tenetur. dextris non erit dicendura : Quin casle vixisiis,
quid
Adliuc vivit quem quoerii occidere, et occidisse jam res alienas non rnpuislis , quia lidem meara
cum odio quia
judicatur. Si ergo corripis, audes aliquem ad sanguinem confessi eslis? Oninia enim
homicida corripere ? An quia non le lenent homines, usque facta isla bona necesseest honorari in judicio Jcsu
et ducunt te ad judicem, ideo in oculis summi Dei
Christi. Rursus putatisnon esse dicendum sinistris :
et judicis non agnoscis crimen tuum ? Si non vis
tiiam. Quia fuistis impudiei, quia fornicati estis , quia res
agnoscere crimen tuum, agnosces pcenam alienas rapuistis, quia superbia vestra et malis mo-
Non enim ille parcit homicidis. Sed corrigo me, in-
ribus nomen meum blasphemari fecistis, et caitera
quis, cum sum in via. Corrige ergo te, et tunc pote-
quceque enumerat? Tacet tamen Dominus nosler,
ris fratrem corripere. Leviora objicis, graviora com-
prsenunliaiis nobis judicium suum, omnia coelera
mitlis. Feslucam vides in oculo fralris tui, trabem au-
recta factsij'uslorum, et solas eleeinosynascommemo-
tem in oculo tuo non vides (Matlh. vn, 3). Hoc enim
raredignatus est. Taciiit omni.i niala facta iniquo-
dixit Dominus propter homines qui cum odio corri-
et tu odio contabescis ? rum, et solam slerililalera eleeniosynocincrepandam
piunt. Irascentem corripis, esse judicavit, nonnisi: ad nos commonendos. Quare
Apperide in slatera considerationis iram et odium.
hoc ? Quia omnia crimina eleemosynis redimunlur.
Quid est ira ? Fervor quidam animi. Ad praesens disr
Ideo illam laudavit fecunditatcm, istam culpavit et
plicet libi. Jam in te ira ista inveterata est, ideo fecit damnavit ariditatem.
odium. Ira festuca est, trabes futura crescendo. Sic- 2. Eleemosynw pro gravioribus peccatis non pro-
ut enim fes(uca crescit in trabem, sic ira inveierata sunt, nisi mores mulenlur. Nemo hic sine peccato.Sed
fit odium. Jam tu odisti, et CQrripisirasceniem : jam
trabes quod audistis, omnia hiale facta eleemosynis redimi,
in illo fesluea displicet, in te adhuc placet. nolile sic inlelligere, ul intelligunt quidam perversi.
Yultis scire quarttum intersit ? Saepeinvenimusirasci enira possunl libi prodesse ad delenda
diflicile invenies. Eleemosynae
patres filiis : patrem odisse filium pcccata proeterita, si mores mulaveris. Si autem in
Filio quehi diligit, irasci potest pater : Irascilur et eisdem malis perseveras, eleemosynis tuis non cor-
amat, polest dici ;. Odit et nmat, non potest dici. Hoc rumpis judicem. Ego dico propter illa scelera et cri-
dixi prppler homines qui minora in aliis puiiiunt, in
raina, quceomnes modovitare debent, qui accipiunt
se majora.nori puniunt. corpus Christi et sangiiinem. Cceierum non me la-
3. Conctusio.Hsec ergo, fralres charissiriii , salu- tet, vitam istain morlaleni el in carne corruplibili
britcr cogitanles, faciamus amicilias cum adversario cons(itu(am, sine peccalis esse non posse : sed illa
nostro, dum sumus in via cum illo; hoc est, consen- quotidiana et levia habent etiam sua lavacra quoti-
tinmus verbo Dei,dum adhuc sunms in hac vita : quir» diana. Hoc estquod pectus lundimus, et dicimus in
poslea cum de hoc sscculo transierimus, nulla com» oratione Domino Deo nostro, Dimitte nobis debitano-
positio vel aliqua salisfactio remanebit. Judex restat, slra, sicut et nos dhnittimusdebiloribusnoslris (Malth.
et minisler, el carcer. Ut ergo liccc omiiia, Domino
auxiliante, possimus iinplere, diligamus toto corde * Emendatusad duos cl. ad gr. r. rm. v. et ad Am. Er.
non soliim amicos , sed etiam inimicos : tit in nobis Par.Lov.
illud Omnis lexin uno (a) Alias,19inter HomiliasSO.
Verliaosyuriusvisusest,
irapleatur quod scriplum esl, fuit
(b) Dubius Lovaniensibus,
termone implealurin vobis,Diliges proximum luitm , vindingoautem interpolatus et vitiatus. Verba nonriulla
improprie usurpata, veluti cum diciturn. 2, « exliaguo
tanquam te ipsum ( Galat. v, 14 ); et illud , Charitas « omniapeccata, » proredimo el aboleo; moxque, « ta-
«men exslinguis,» profinispeccala,seupeccaredesinis:
operit mullitudinempeccalorum(I Petr. iv, 8 ). Quam el universimstilus indicat sermonemnonomniex parte
esse AugustiniaMim. Simillimus veroesttrium superioruiHf
(a) Id esl, locuminsidiisopportunum. (c) vWeserm. 60, n. 9.
1701 SERMO CCCLXXXIX. 1702
yi, 12). Non enim sine cansa boc dicimps, aut verp- caro noslra (erra est. Fieri autcm non potest ut pa-
ipse ccelestis magister doceret istam orationem , nisi nem suuni caro nostra haberet, et panem suiim ani-
nos peccatores csse prccvideret. Yidit enim qucc ca- raa noi) hoberet. Etenim et aiiima iiostra in quadnm
vere debennius, cl vidit qure cnvere difftcile sit, Oro- cgestate in hoc srcctiloeget pnne suo, sicut caro suo.
nia autem cavere impossibile esse jtidicavit 1, qnj Nam qui non egct pane, Dciis esf. Ergo solus panis
islam orationem quolidianam , non quoslibet Cliri- non eget pane. Ipse cst enim panis animic ijoslrrc,
slianos, sed ipsos arieles Apostolos docuit. Ubj au- qui pane altero non egei, sed sibi sufliciens nutrit et
(cm Apostolipectus tundunt, et dicunt, Dimille npbis nos. Manifcstusesl itaque panis ccelestis, quo pasci-
dcbitanosira, \\oo, est, peccnta nostra , audct aliqua tur anima noslra. Scd quomodo ad eum perveniatur,
pvictila superbire de justitia? Yidele qualis fuerit ut eo snginemur, unde modo vix micas colligimus,
Jonnnes apostolus : supra pcclus Domini disciimbc- ne in ista famelica ercmo pcreamus; quoiiiodo ergo
bat, denllo illofonte snpienlice secreta liibebaj, lnde perveniatur ad saginam lnijus panis, de quo Dominus
enim bibil quod in Evangelio cruclavit, Jn principiq ait, Panem liunc qtii manducnveril,non esuriet; elpo-
erctl Verbttm,el Verbum.ernl apiid Dettm, elDeus eral tum quemego dedero qui biberit, non sitiel in wternum
Verbitm (Joan. i, 1). Et nssitlue teslatur Evange- (Joan. vi, 51), sagiimm quamdam promittens et sa-
liuiii, qnod Dominus pnrcipiie ipstim diligebat (Id. tictatcm sine fnstidio : quomodo ergo perveniamus
xin, 25 clxxi, 20). El lauicii ait, Si dixerimtts quia ad hanc salielatem pairis, longe ab ea saticiate in
peccalum non hubemns, nos ipsos decipimus,et veri- hac famepositi, consilio opus est. Quod consilium si
liisin nopisnon esl (I Joan. i, 8). Nec tamen qrjia neglexerimus, ad panem illura sinc causa pulsamiis.
ista dicuntur, dcbet quisquam sucurns esse homicida, Imo vero consilium hoc quod daturus suin, vel potius
si proptcr quotidinnas fornicaliones et lalrocinia sua quod commemoraturus : non cnira a me dicam quod
vc.pcril dicerp, Dimitlettobisdebita noslra. Quod eiihn vobiscumdidiciiconsiliiiniergohocqiioddicturussuiii,
Dcrasstadiit quolidie dici propter levia peccala, ille non dico qnisquis coiUeinpserit, siue causa pulsal;
putat ad illa gravia sibi posse opilulari, a quibus non sed quisquis contempserit, omniiio non pulsal. IIoc
vult discedcfO, sed in his cupit perpcluo pernianere. cnim consilium sequi et agere, hoc cst pulsare.
Tundat et de his pcclus, faciat ct pro hjs cleemosy- Quid cnim putatis, fralres mei, quia vcre quasi cor-
li.is, sed vita mulata : indo recedal, ct huc accedat. poraliter habet Dcus qiiamdam januam duram, quaqi
Si aulcin dixcritiii animo suo, Si quolidiana faciam claudat contra homincs, el ideo nohis dixil, Pulsale,
lairocinia, et si quotidianis corruplionibtis adulterinis ut vciiiamns el lundamus oslium, quousquc pulsan-
me contaiiiinern, et si sortilegos qurcrain , idolis sa- do perveniat ad aurcs palrisfaiiiilias ln secrcto quo-
crificem, malhematicos consulam, ctalali vita om- dain loco constituti, et jubeal nobis aperiri, dicendo,
nino non rccedain , facicns laincn quolidianas clcc- Quis est qni pulsni? quis est qui auribus meis tccdium
mosynas exsliiiguooinnia peccala : tamenexslinguis, facit?Date illi quod petit, recedat hinc? Nqn ita est.
sed cum exstingueris. Sic cuini libi erit ista com- Veruiiitaraeii est aliquid siraile. Cerle qtiando pulsas
mtilatio ttia mala, til noii dcsit qui de te dical, Et ad aliquem, nianibus agis. Est quod agas maiiibus ,
adliuc pusiilum, et uon eril peccator; et quwrcs locitm qtiando pulsas ad Dominum. Prorsus rnaiiibiis age,
ejus, el noninvenics. Vicliimpium super cedros Libani manibus pulsa. Si hoc non cgeris, non dico, frustra
exaltari:el iransivi, et ecce noneral; et quwsivi, et pulsas; scd dico, non pulsas. Ideo non nierehcris,
non est invenluslocus ejus ( Psttt. xxxvi, 10, 55, 56). ideo iion accipies , quia non pulsas. Quoinodi) , iu-
Pereunt ergo peccata tua, sed lecum. Non enim in quit, vis ulpiilsem? ecce quotidie rogo. Rene facis.
gehenna peccarc permitleris, aut cum te ccepcril tor- Nam el hoc diclum csl, Petile, et dabilur vobis; quw-
quere ignis oeternus, de saiiandis libidinibus cogita- rite, el invenietis; pulsate, et aperieiur vobis ( Matlh.
bis. Pereunt ergo peccata, scd tecum. Si aulcm vi- vii, 7). Omnia dicta sunl, Pete , quccrc, pulsa. Peiis
tam mutaveris, illa percunl, lu invenieris, et dicetur orando, qucoris disputando, pulsas crogando. Non
de te : Mortuuseral, el revixil; perierat, el invenlus crgo quiescal manus. Aposlolus, cum de eleemosynis
esl (Luc. xv, 24). plebein moneret: Consiliuin, inquit, in hoc do : Itoc
SERMO CCCLXXXIX' (a). enim vobis prodest, qui non solumsapere, sed etiam
De faciendiseleemosynis,ni (b). vellecwpistisubantw priore (II Cor. vui, 10). Et Da-
nicl rcgi Nabuchodonosor sic dixit : Consiliummeum
1. Panis cwlestis el panis lerrenus. Consilium
, rex, ct peccuta lua eleemosynis redime
dandi panem tcrrenum , ul cwleslis impelretur. accipe
(Dan. IV, 24).
Admonet nos Domiiuis de lectione evangelica, 2. Ne se exlollal qui dal puitperi. Pauper accipiendo
ul loquamtir vobis de impelrando pane coelcsli. diviti prwstal, quam ille ipsi erogando. Si ergo con-
pltis
Iste enim panis terrenus terrce necessarius , quia siliuni csl
quod accipimus, quahdo nobis jiibelur,
1 Forlc,inclicavit. vel quando nioncnnir ut aliquid cx co quod habemus
' Emendatus ad m. r. v. et ad Sirm.
(a) Alins,inler sirinoiidianos40. indigentibus prccbcamus, non superbiaiiiiis quando
(b) Serniof.robajnola;el Augustinodigiius: sed poslc- damus. Si cnim consiliiimcst qnod accepisti, tibi pro«
rior pars eademest cumposleriorcparie sermonis60; riisi dcsl
quodibi oniissaest lota narratio de homine qui de prelio plus quam illi cui dcdisli. Non crgp nos cxlolla-
whdi p«upuribu5erogaiat. mus super opera noslra, et quasi jihceamus nobli
1703 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1704
quod beneficia prceslamus quibus damus. Consilium vimus , hic amittiraus. Quam mulli enim subito bona
qui vult accipere, hoc vult accipere quod sibi prosit; orania perdiderunt, qute studiosissime recondebant ?
et consilium qui dat, consulit. Si consulit, ei prodest Uno impelu hoslili universi thesauri divitum perie-
cui consulit. Accipit quisque a le supplex pauper; quia runt. Nemo dixit hosii: Filiis meis servo. Cerle vi-
'
si te superbe dare non decet, quanto magis illum su- detis quia si est in illis aliqtia fides. De iis enim lo-
perbe non deceat accipere ! Accipit humiliter, accipit quendum est, qui cbristiani hoc passi sunt. Nam de
gratias agens. Tu tamen scito et reminiscere, non so- ignorantibus Deum nulla mentio est. Illi enim in hac
lum quid des, sed etiam quid accipias. Si enim acci- vita quod pro magno habebant perdidernnt, aliam vi-
tam non speraverunt. Tenebrce foris , tenebrse inlus :
piat iste pauper libertalem respondendi tibi, si forte
senserit te superbienlem super se, et dicat tibi, Unde paupertas in arca , major egeslas in conscientia. Dc
superbis ? uude extolleris , quia dedisli mihi ? Quid his ergo , ut dixi, quoquo modo non est loquendum ;
niihi dedisti ? Panem. Hunc panem si in domo tua po- sed de iis polius, in quibus esl fides aliqua christiana.
neres et conlemneres , irel in seruginem , ex cerugine Ideo dixi, aliqua, non robusta , non plena ; quia si
in putredinem , ex putredine in terrara , terra rever- .robusta et plena esset, consilium Domini non spre-
leretur in lerram. Et tu quidem porrectcc manui mece vissent. Certe tamen , charissimi, cum viderent do-
ut acciperet, porrexisli manuni tuam ut dares. Me- mos suas inanes , aut forte nec ipsam inanitatem do-
mento unde fuerit facta manus lua, et unde in meam inorum suarum videre permissi sunt, cum inde ca-
apposuisti: terram, de lerra, in lerram. Deindequid ptivi ducti sunt, cura eis discedenlibus flamma suc-
facio de pane tuo? Coraedo, molestiam famis com- cessit: cum ei'go se aitenderent inanes, quomodoeos
pesco : bcneficium accipio ; non sum iugralus. Ye- pceniluit, quia non audierant Domiui consilium? Quid
rumlamen lu cogita quid le Dominus ipse Salvator enim Dominus noster Jesus Chrisltis , fratrcs , dixit
commonuerit : quia omne quod in os inlral, ht vcn- diviti illi quserenti eonsilium de capessenda vita seter-
Irem cadil, el in secessumeimttilur (Malth. xv , 17). na? Quid ei dixit? Dixit ei, Perde quod habes? Plane,
Rursusque apostolus Paulus quid tibi dixeril : Esca etiamsi hoc diceret, Perdetemporalia, diceret ut ac-
ventri, et venter escis; Deus aulem el hunc et eas eva- quiras seterna *. Non ei tamen dixit, Perde quod ha-
cuabit (I Cor. vi, 15). Panis ergo , ut dixi, lerra , bes. Yidebat enim illumamatorem rerttm suarum. Non
de lerra , in (erram ; tit fulciatnr terra , et reficiatur ait, Perde ; sed ait, Migra ubi non perdas. Amas the-
tcrra. Quid dedisli cogitas , quid acceplurus es non sauros tuos? amas pecuniam tuam? amas divilias luas?
cogitas. Yide ergo ne plus libi prsestem accipiendo , amas prsedia tua ? Quidquid amas, in terra habes. Ibi
quam lu mihi dando. Si enim non esset qui a te acci- habes quod amas, ubi perdas et pereas. Consilium do,
peret, non erogares lerrain, et noii acciperes ccelum. niigra incoelum. Hicsihabes, perdes quod habes, per-
Pulsoad januam luam, et audis me, jubes mihi por- ibis curn eo quodperdis. Ibi autem si habes, non ami-
rigi unde fames mea susleiitetur , et ab hac molestia bisli, sedsequerisquo misisli (Maltli. xix, 16-21). Con-
quam mihi ingerit, compescatur. fiene fecisti. Au- silium ergo do , etc. (a) Quare conlempsimus pa-
dire me pulsantem noli, si audes. Si rogaturus non trem nionenlein , et hostem sensimus invadentem?
cs , conlemne rogan(em. Conlemne me , si nihil pe- [Multos ergo pcenitet. Nam quidam (quod revera di-
tis ab eo qui fecit el me et le. Si autem pelilurus es citur accidisse) liomo non dives, sed lamen etiam de
illud quod mihi das ; quia nic exaudisli, tibi prcestas tenui facultate pinguis adipe charitalis, cum solidiim,
ut exaudiaris. Ago illi gratias , qui rem tam prelio- ut assolet, vendidisset (b), centum folles ex prelio so-
sam tam vili pretio te facit emere. Das quod in tem- lidi pauperibus jussit Crogari (c). Factumnest. Ibiille
pore pent: accipis quod manet in ceternum. Das quod 1 ApudSirm.deest, quia; quam vocemprsetereasensus
si iioii dares , post paululum projiceres : nccipis quo repellit. M.
s Sirm.sic habet hunc locum: Quidenim, dixit? DixU
in ccternum perfruaris. Das unde sustenlelur fames ei, Perde quodliabes? Placeret,si hoc diceret, perde iem-
hominum : accipis unde sis socius Angeloruni. Das poruliu,ut acquiraswlerna. M.
unde non esuriat homo posl paululum famem iterum (a) Ornissasolidum
repete ex sermone60,n. 7.
(b) Quanti aureumvendideritnon declaral; in-
passurus : accipis unde famem nunquam silimque pa- telligiautempotest ex nOvellavalentinianixxv interTbeo-
cautum est, « Ne unquamintra septem niil-
liaris. Cum ergo vides quid des, et quid accipias, noli dosianas, qua
« lia nummorumsolidusdistrahatur.» Cassiodorus sex olim
dare, si audes. Videamus quis.majore damno feriaiur, milUbusvendilurndocetlib. 1 Variarum,epist. 10: «Sex,»
« millia denariorumsolidum esse voluerunt.» SIRM.
cgo, cui non das terram; aut tu[, qui non pervenies ad inquit,(c) Folles sereosdicit, uon argenleos. Argentei enim
euin qui fecit coelum et terram. folies centum pars solidiexigua non essent. Ut denarios
5. ConsiliumChristi de erogandisdiviiiis,ne Iticper- ergo appeUabant,lum argenteos,tum sereos; siefollesalii
argentei fuerunt, alii serei.Folliumsereorum valor, aut
eanl. Si ergo consilium accipimus , facianras propter idemfuit ac nummorum,seu denariorum,quorumsex se-
miUiain solidocensebantur,aut utriusquegeneris
nos ; et nemo dicat quia prcestat pauperi. Sibi enim ptemvenon magnumdiscrimen. Follesaulemargentei
sevo sestimari Augustini
plus prccstat, quam pauperi. Si verum cogitemus , de quid valerent, ex
potest l.ege urCod. Theod.
fratres mei, et seciradum verba Domini nostri sapia- follibus Suariis, quceporcinaepretiumin singulaslibras senis
definit, et ex iis qucein lib. 22 de CivitateDei,
mus ; aliter enim si sapuerimus , perimus : si non ex cap. 8, narranturde Florenlio sartore Hipponensi, qui
noslro consilio, sed ex ipsius vivamus, tunc vere vi- grandem piscenitrecentis follibusvendidissedieitur. Dtrc-
hique enim congruere onwia possunt, si pro follibusasses
vimus. Si habemus aliquid quod pauperibus demus, sive solidisumaulurmonetaenoslrseGallicanse. Ramel por-
ciuoein singulaslibrassolidorumsex juslumfuerit pretium,
si non dederimus, hic dimiltimus; aut forte cum vi- et graiidenipiscemtreceatisassibusnostrisvendinihil est
 «705 SERMO CCCXCI. 1706
hostis antiquus , id est diabolus, ut pceniteret eum ' tuum (Mallh. vi, 20 et 21). Accipe consilium, oblata
boni operis sui, et quod obediendorecte fecerat, mur- tibi tanti horrei optione, unde tibi uon labula sus-
murando delere(, immisit furem , el abslulU lotum , pensa est ut perpetuo possideres.
undepauperibus datum eratexiguum. Exspeclabatdia- 2. Divitiw in cwltimerogando levantur. Eleemosyna
bolus vocemblasphemanlis, invenit laudantis : exspe- feims apud Deum.Quceresfortasse quornodo illuc rem
clabnt lieri titubationem, invenit conlirmationem.Hoc tuam leves? Noli ccsluare, et cogitando scalas aut
volebal quidem et inimicus, ut poeiiilereteum, et pce- aliqua machiiiamenla qucererc. Sed quomodo solet
niluit. Sed videte quid. Me, inquit, iiiiserum, qui non fieri civibus peregrc conslilulis, fac trajectitium (a).
totum dedi! Hocenim perdidi, quod non dcdi. Nonenim Multi sane hoc faciunt, cum idoncos inveqiunt, dant
ibi posui, quo fur non accedit]. Ergo si consilium est impigre. Fecit Dominus tuus Christus, sursum dives,
hoc, elc. (a). bic pauper. Esurit hic : trajeclitium a le petit,
ccquum restituet. Quid ergo dubilas, qttare differs
SERMOCCCXC'(/>). dare?aut non est idoneus reddere ? Da pauperibus,
De [aciendis elcemosynis,111(c). non perdes, noli limere : ipsi das, cura uni ex mini-
1. Eleemosynwcomites jejuniorum in sanclis viris. mis ejtis das. Audi Evangelium. Cumilli ad dexteram
Consiliumprwmitlendidiviliasin cwlum. Ad eleemo- positi expavescerent, enuraeratis quibusdam necessi-
synas faciendas,volumus, quanlum Dorainus donat, talibus, dicentes, Quando te vidimusin Itis ? respon-
exhorlari Charitatem veslram, qusesolent in sanctis det Domiiius, Cumuni ex mhiimis meis fecistis, mihi
fidelibusviris esse comilesjejuniorum, ut non habcnli [ecistis(ld. xxv, 57-40). Ego, inquam, accepi, quando
addalur, quod habenti delrahitur: ut, cum lucro tuo pauper accepit : in illo esuriebam, iu illo saliabar. Da
fraudas animam luam, hoc subducas carni, quod in securus : Dominus accipil, Dorainus petit. Non ha-
ccelocousliluas. Habes enim illic horreum tuum, bercs quod ei dares, nisi prius ab illo acciperes. Si
habes custodem tuum. Namque ubi ponanl homines homiiics feuerares, gravares : non est hic lalis qui fe-
tutissime quod amant in terra, conducunt sibi loca nore gravelur. Si vis fenerator csse, apud me es(o,
muniiissima, el quantum possunt saiagunt sibi scr- dici( libi Deus, raihi da : ego cum usuris restituo.
vare, quo fures non possunt accedere. El eis hoc vo- Jam nuncerige le; dilata avariiiam tuam. Pro uno
lenlibus, hoc servanlibus quando potest coniingere forte solido, non decem, non centum, non mille,
in (erra? Foriecustos ipse fur erit. Hoc DorainusJe- non (erram, sed coslum accepdims es. Si dares li-
sus Chrislus attendens, quid velint homines, quid bram seramenli el acciperes argenli, aut libram ar-
conentur, cum res suas servant in terra, dedit con- genti et acciperes auri, felicem tc gauderes. Mutabi-
silium. In cceloservate, mihi commendatc. Qui ergo tur revera quod das; non aurura, non argentura, sed
jussit le dare, non te voluit perdere, sed migrare. vita oelernatibi fiet. Mulabitur, quia tu mutaberis.
Prsecedat te secuturum res lua. Quod llluc non prce- Qui dedit, fiet angelus. Quod dedit, fiet sedes ange-
mitlis *, ubi diu non eris, ubi post te quis possidere lica. Remedium non est quod liberet a morle, nisi
quod servasli possit, ignoras. Leva hinc ergo quod eleeniosyna. Difficileest vilaniistaraduceresinepec-
diligis, nehic diligendohxreas, et hocrcndoperdas et catis cuilibet liomiiuim. Erogate ergo, fra(res mei,
pereas. Dominustuus ipse est custos tuus et luorum. dislribuite res vestras : facile vobis sacculos nou ve-
Si amicus tuus familiaris de frumento forsilan con- terascentes, thesaurum manentem in coelo. Audile
servando ignoranti consilium daret, ut de inferiori- Psalmum : Quanquamin imagine ambulat homo, vane
bus ad superiora levares, ubi melius servares; nonne aulem conlurbalur; lliesaurhat, et nescit cui colligat
consilium ejus acciperes (d)? Dat ergo illud tibi Do- (Psal. xxxvm, 7). Dateet dabilurvobis (Luc. VI, 58).
minus tuus : nec te vult corrumpi, nec lua. Pone
SERMO CCCXCP(b).
hic, si noii vis perdere. Vis scire quid agatur? Ego
scio quod nemo melius de fabricaista consilium dare Adjuvenes (c).
potest, nisi qui fecit eam. Tu dicis, Ubi reponam ? 1. A tentationenulla wtas vacal. Non puerilis. Ad
Respondet, In ccelo: sicenim ait, Thesaurizatevobis vos mihisermoest, ojuvenes, flos celatis, periculum
thesaurosin cwlo, ubi fur non effodit, nequetinea cor- mentis. Tempus quidem omne, atque omnis cetas,
qua corruplibilis caro illa portatur, vacare a lenta-
rumpil: ubi enhn erit thesaurus luus, ibi crit et cor tionibus non potest. Et tamdiu quisque bonus in
absurdi.Quofit ut folliumet solidorumnostratiumvalorem agone luctatur, ne ab adversario superetur, in peri-
etundemconjicereliceat, vel afflnem.Verumbsecde folle culis agit, quamdiu cum illo, sicut in areuoso quodam
accipienda,quatenus certumnummi genus significat.Fol- stadio, sic inista morlaliiale contendil. Mox enira ut
liis enimalisesunt in re pecuniarianotiones, qure ad rem homo soeculonascilur, et vilam plenammiserioe, vel-
hocloconon faciunt.Sirm. ut propheta fuluri laboris sui, proeconio Jacrymosoe
1sirm. ex codicer., egUut pwnUereteum.
a Micb.Ms. Abest,egU, vocis ingreditur; etiam si noiidum in animo suo, in
* Forte deest, hic dimitlisubi diu noneris. aninjo tamen parenlum suorum vel quorumlibel ho-
* Emendatusad r. v. et ad
Vign. * Emendatusad v. et ad Am,Er. Par.Lov.
(a) Reliqua habesin sermone 60, n. 8 et seq., usquead
finem. (a) vide serm. 42, n. 2.
(b) Alias,inler Vignerianos1S. (») Alias,de Tempore246.
(c) In manuscriplisassignatur Sabbato post Domini- (c) Hunc Lovanienses ambiguumhafjent, suppositi-
cam quinlamQuadragesirnre. Mendosuset mutilussermo tiumyeiiinus ceuset ac vindingus. Iste porro ab stilo
sed prsetereanibilfere habensdissenlaneumAugustino. Anibrosiano dicitnon abhorrere; sed profectoab Augusti-
(«j Vide serrn. 60, n. 7. uianopriorumauiiorunihaudabhorretmagis.
SANCT.AUGUST.V. (Cinquanle-quatre.J
1707 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1708
minum, in quorum manibus nutrienda ejus infirmi- duccmus nmet dicere, amet etiam qui ista sibi dicunt', Man-
tasjacet, tentari jam potest, et diaboli circiimveii- el bibamus;cras enim moriemur: oderit au-
lionibus rapi, aut per ligaluras exsecrnbiliuni reme- tcm dicerectaudire, Sobrii estole,jusii, et nolile pec-
diofum, aut per sacrilega sacra GciUitiui,autsi forte care (I Cor. xv, 52, 54). Araet perniciosain iniinici
mors urget, negligentia reiiuntiationis in Baptismo ieuitalem, oderil salubrem raedici asperitalem. Ista
salutari. El, ut brevi complectar, lenlatur illn cetns, perversilas, ista vesauia in juvenili cetate maxime
cum a suis in miindo diligitur, et in Chrislo negligi- forraidandaest.
tur. Trahit enini secum propaginemmortis, et in illo 4. Luxuriantiumverba.Molliliemseqitilurcrudelilas.
peccati vulnere radicalur, quod primo hominicx qtio Hinc illc nnscitur sermo homiraimin flngiiiadiffluen-
corruplionis originem duximus, veuenoso donte ser- lium , et inde in scelera cnidescenlium: Dixerunt
peutis mflictum csi. Undesanctus Job neminenimuii- enimcogiiantesupud se non recte,Exiguumel cnm tw-
duiri dicit, a peccali utique sordibus, nec infanlem dio est tempusvilwnoslrm,cl nonest refricjeriumin fine
chjirs esl unius diei vita super terrani (Job iv, 14, Itominis, el non est qui agnilus sit reversusab inferis.
sec. LXX ). Sed de jam nato quid loqunr , cum David El paulo post : Veniteergo,fruamur bonis quw sunt ,
luctuosa voce clamel et dical, In iniquilalibus concc- et ulumurcrealura lanquaminjuvenlute celeriler. Vino
me mater mca (Pscd. preiiosoet unguenlis nos iinpleamus; et coeiera, qucc
pttts sum, et in peccatisconcepilvideri
L, 7)? Superfluaenim possent Bnplisiiiala re- in eodem loco altexuntur geslientis verha luxurice,
ceiitium parvuloriim, nisi oiiuies in Adam moreren- hominiimde vita ceternadesperaniium, et spem suam
tur, d originale peccalirai per parcntuiii viscera lanquam in arena torrenlis, ita in lemporali camis
usque ad fructum prolis tramile niorlalitalis excurrc- corriipiione poneiUium.Ex hac autem imraoderatione
rel : cum et mortalem crealuram Dominus omnipo- libidiiiumel pulrenlium vermibus flagitiorum,videte
tehs lege sui ordinis format, el iiiimortalitnterarcuo- iit qu;r.facinora et in quam immania scelera prosili-
vationis optimus paler misericorclioegratia submi- tur. Exhausli cniiii atque snbversi immoderalorum
nistrat. delictorumlurpiura corruplclis, diira severitatem ve-
2. Necsenilis.Quod si nec infniitiamoiialis horai- ritntis sibi coiitradiceutisoderunl, Opprimamusergo,
his prop(er corruptioiiis vinculuraa tentationibus va- inqiiiuiU , pauperemjuslum, el non purcumusvidiiw,
nec sencs revereamur cunosmulti temporis.Sit auiein
cat, quid de cceterisrelaiibusdicnra?.An forte senilis [oriiludonoslra lex justiliw; quodinjinniim esl enim,
excepta est, etin carne jara viciua cadaveri sanguis inutileinvenilttr.Circumveiiiamus
ac memhra illicitrc concupisceiiticcfiigueriint, ct a inulitisest nobis, ct conlrariusestergojuslum,quoniam
fessoac prope mortiio jam corporc maleries leiitn- lia de Doiiiiiionostro Jesu Christo operibusnostris.Ta-
tioniSemarcuit? ImOvero lantus est iu mnlis seni- Judreorura int-
bus plerumque gurges aviditaiis el iusnliabilisvorago pietas cogitavit, Quod manifesiius in verbis conse-
venlris et gutluris, ut quanla boni scnes prtiileniia millitqiientibus invenilur : post priuloenim dicunt, Pro-
scienlictmDeisc hubere,etFitium Deise nominal.
serenanlur, tanta isti vinolentia sepcliantur : quasi Deinde rursus paulo post diciinl : Contumeliael lor-
ad hoc in eis arida viscera et succoexhausta curven- mento
tur, Utad vigorem pri-tinum reparnnduni ebrietnlis illius. Morte interrogemusillum , ut sciamus reverentiain
inundalione rigimda sinl. Quid avarilia, qure rndix lurpissimacondemnenmseum; eril enim
ex sermonibusillius. Sed atleudite quara de
est omnium malorum, lioniie in frigidissenihus tanlo respectus
ad acqii.iren.dufnfervciitius inardescit, qunnlo citius illis senientiara ferat Spiritus sanclus, quando slaliin
fplictura esl quod acquiril? mirabili sane dementia. euiin siibjuiigil: Hwc cogilaverunt,et erraverunt; excwcavil
Gravioribus enini suniptibus seonerare feslinat, cum rendaillosmulitiaiilorum (Sap. u). Omnia igitur hor-
quo tcndebat. facinora,qua-liinenlur in sceleratis lioininibus,
jam perveneril vidcle de qua labe cousurgaiit.4iuid enim mollius
5. Juvenilisvalidius hnpugnalur. Si ergo pueriliset qtiani illa luxuria? quid durius qiiara isia crudelitas ?
senilis cetasnon est a lcnuiioiiibus libera, quarum Jamduduin dicebant, Fruamur bonis quw sitnt, el
altera, id est puerilis, nonduin pene ingrcditiir, al- utamur crealura tunquamin jiivenluleceleriler; el non
tera jam egredilur islam vitam ; et ailern pnulo aute prwterealnos floslcmporis,el ttbiquerelinquamiissigna
non eral, altera p:>ulopost non crit : quid scnlion- twtitiw: IIIIIIC dictinl, Opprimainuspauperem,non par-
dum est, quid dicenduni esl dc fingranlia juveuilis cttmits viditw, ncc revereainursenem,CircumveitiumUs
setalis, quce utriusque in medio constitutn, et ab ih- justum, contumeliael lormentointcrrogemusetim,morte
firmitate puerilia^jam rccessit, et iinnduin ad torpo- lurpissimacondemnemuseum.Vinura sequilur 1'uror,
rein senectutis accessit? Hrecpluribus alquc majori- unguenta lormenia, sanguis rosas, ira loelitiara.A
bus tentatioiiumteinpeslatibusquatitiii',lircc(Iuctuum talibus ligatus, coesus, interfeclus est Dominns. Quis
crebriore impctu sseculicxundaiilis operitur. Proesu- do coronis florentibus crtienla vincula forriiidaret?
mit viribus, forinre dignitate jaciatur, pompa reruni Quis de suavibus poculis dolorcs sevissimos praivi-
temporaliumprocfulgcreaut exoptat aut gaudet. Ita- deret? Qnis de mollibiis prntis tam dirum crucis
que juvenluli maloruinveiicnumest quidquid veritas ligiium pr.enoscerel? Et lnnien nulla oelas in illa
praicepil, esca est qtiidquiddiabolussuggeSscrit:sed luxuria, nisi juveiiliis, flori teiiiporis coinparata est.
amaritudo justiticemedicamentumesl ulceris reialis; Sic enim dixerunt : Ulamur crealura tanquamin ju-
dulcedo auiem injuslitir»muscipiiln est (emeiitatis. venluleceleriler.
Ad hoc pertinet quodscriplum est, Dulciorasttntvul- 5. Juvenessensibilibusnon capiantur. Ad sapienlia;
nera amici, quam voluntaria oscttla inimki ( Prov. amoremse conveiiant.Vos ergo, o juvenes, maxiriie
XXVII, 6); el illudquodait David, Conipiet me juslus liioiiciiius ct hortaiiiur, ut versevirtutis pulchriiu-
inmisericordia,el increptibitme; olettmautempeccatoris dine tapiamini. Nulla species vos terresiris, nullus
nonimpinguelcapulmeum(Psal. CXL,5). Ural verilas, fulgor metalloruiii, nulla neinorum amcenilns,nullre
el tanien sonet: nara oleum peccatoris atlulatioas- fliiriimpurpurse.nullusvel ualuralisvel adhibituscar-
seiitaloris niulcet, sed deeipil. Ibi eiiiin leniuir su- nis oinatus, nullus
quarunilibet chordaruni alque
jfjefbia;sed labitur vila. Loquitur oiiim Propheta ex tibiarum sonus, nuila odorum jucunditas, iuilla sapo-
pefsona ejus qni jam medicum quierit, qui maiidm rum suaviias, nulli anijilexus, pulchriludiiii, inspira-
curanlis eliani cum doloris acerhitale supportnl, qui lioiii, dulcedini, fomeulis conferautur. Ab
suam sannri lnudaii dcsi- sapienlice
aegritudinem poiius quani bis enini qucciurpiter amaiilur, non ab ipso amore
derat. Periculosum vero esl ulcus jnvciiiuiis, quod prohibeinus. Amare vuliis?Aiiiatesapieiitinm,ambite
cupiditatibus ignescit, spo turacscit, veluptatibus ut pcrveniatis ad eain. Ut non vos
coiilabescit. Sed spes ista dcsperatorum est, spes aspectus , in horaiiie vos interiore cxhofrealSicut ejus
rerum perituraruin, quoeaniinn: niiscrrcHOIIsolvit, lascivi oculi ornainenla componile.
sed inflat affectum, facitque illam tactum non ferre corporis, sic illa cordis inqui-
veritatis; ut «Uan de sua. iraniorialiiaie desperaus, 1 Er.Lurcd.ven. et Lov„amt elim is(qsibidici, M.
1709 SERMO CCCXCII. 1710
rit. Necde vesiris diviliis'rlcccornamcnta proferatis : humanum, tanquam ista mufier, curvalum erat ad
quia otlil superbos et qtiasi dc suo r-ejnclarc cupien-? terram. Jam intelligeris quidath inimicos istos, cla-
les. Quid autemhabesquod non accepisli(I Cor. IV,7) mat adversus eos, et dicit Deo : Curvaveruntanimam
Ipsa ergo donat undeilli placeas. TaiUum diligc eam,
et servabit te; circumda eam, et exnliabit te; honora meam (Psal. LVI,7). Diabolus et angeli ejtis animas
eam, et amplexabitur te : ul dct capiti tuo coronam homiuuni curvaverunt ad lerras, id est, ut pronoeiri
gratiarum (Prov. iv, 9). Clara est el quw nunquam ea quse temporalia stint et terrena, superna non quoe-
marcescetsapientia, el facile invenilur ab his qui diti-
rerent. Nam ulique hoc dicit Dorainus de muliere
gunl illam (Sap. vi, 15). Proponite hanc adjungere
vobis, in illam suspirate, in illam exardescile, in illam ista, quam alligaverat satanas ccce decem et oclo
deperite. Te ipsura abnega tibi; nc illi le abneges annis : ct jara oportebat eam solvi a vinculo suo, et
dum places tibi. Non Iwbel amaritudinemconversalio
illius(Id. vin, 16). Si amalores es(is, hanc amate; si solvi in die sabbati. Calumniabanturautcm erigenti ,
ibrmosi eslis, Deo placete ; si j'uvenes estis, diabolum qui, nisi curvi (Luc. xm, 11-16) ? Qtiandoquidemet
vincite. Danielab angelo vir desideriorum appcllatus ipsa qtioe.Dcus prseceperat non
est (Dan. x, 11). Qure illa ejus erant desideria, nisi corde intelligenles, terreno
ardenier intiicbanlur. Saci'amentum enim *car-
quibusinsapienlisepulchiitiidiiiem inhiabal; Baptisini
quia el in juvenili cctatecalcavit lasciviarn, el regum nalitcr cclebrabant, spiritualiternon videbant. j
superbiam pressit captivus, et ora leonuni clausit in- CAPUT II. — 2. Concubinashaberenon licel; nec
clusus?
6. Feminisetictmjunioribus dicla conveniunt.ln ec- maritctiasuxores ducere; nec a marilo repudkttas. Au-
clesiis non se oslentent.Nec vos, fcminrcadolescen- dite, charissiini, membra Christi et raalris Catholicse
tuloe, alienum a vobis arbitreiuiiii huuc esse scrmo- filii. Quod dico compelenlihus, audiant fideles; quod
nem. Ad vos enim , non (araeii ul coiifunclaravos.,
boecdico, sed ut fflias meas charissimns monco : dicofidelibus, audiant competentes;quod dicocompe-
juvenilia desideria fugite. Nuplre Stisaniiam, vidtirc tenlibus ct fidelibus, audianl pcenitentes; qttod dico
Aunam, virgines Mariani cogilale. Nec in publicum fidelibus ct compelenlibuset pceiiiieniibus, audiant
propterea procedatis, ul florem feni vestri oculis ho- calechuraeni, audiant oranes : onines limeant, nemo
miraim ostehlare cupientes, in donio vilrc inortem
qureralis. Omnis enim caro fenttm, el clarilas Iwminis contemiiat. Sit niilii in consolalioncinvester auditus,
ut floresfeni, Quid ergo facielis cuin fenum aruerit, ne sit vohis in lestimoniiim dolor meus. Couipcten-
fios deciderit ? Verbuth aulem Doniini, quod manet tibus dico, Fornicari vobis non licet. Snfficinntvobis
in ceteriiuiu(Isai. XL,6-8), cineres vestros noii facile aut uxores attt nec
inventurum putalis, qnod nunc superba oelatisviri- uxores : concubiiias vobis habere
ditate conlemniiis? Ecce ilerum dico alque coniestor, non licet. Audiat Deus, si vos surdi cstis; audiant
juvenilia desideria fugite. Si audilis hoc, si oblem- Angeli cjus, si vos coniemnitrs. Concubinas vobis
peratis, si tanquam Dei verburn cum bonore et habere non licet. Et si non habetis uxores, non licet
timore suscipitis, non solum pulchri ante oculos Dei,
sed etiam saui eritis. Si atilem de hac admonitione vobis habere concubinas, quas poslca diinillatis, ut
nostra eliam jocos fortasse amatorios vobis faciatis ; ducatis uxores 2; quanto magis damnatio vobis erit,
de ipsis ferramentis medici morlifera vobis vulnera si haberc volueritis et concubinas et uxores 3? Non
infligetis. Cerle Judoei qui Doininum cnicifixerunt vobis licet habere
{ cum audimus, horreseimus et ingcnti exsecratione uxore.s, quarura priores niaritl
prosequimur), sed lamen illi ctimde sua luxuriacogi- vivuiit: nec vobis, feraince,habere viros licct, quo-
tarent, deliciosorura agrorum soliludines meditaban- rum priorcs uxorcs vivunt. Adulterina sunt ista con-
tur, dicentes : Nullum pralum sit quod non pertrans- jugia, iioii
eal luxuria noslra (Sap. n, 8). Quomodoergo parce- jure fori, sed jure cceli (a). Nec eam fe-
ret Christo, si eum invenisset in terra, qui qnidcin minam qurc per rcpudium discessit a marito, licet
nori solitaria prata irritandis libidiuibussuis, sed fre- vobis duccre vivo marito. Solius fornicationis causa
querilissiniasecclesias elegil regnanlis in ccelo? Ecce licet uxorciri adulteram diraittere : sed illa viventc
lerlio contestor et dico, desideria juvenilia fugiie.
Danielis desideriis cesluale. Filii, a juvcntute veslra non licet alteram dticere. Et vobis, fcmincc,ncc illos
eligite doclriiiani, et usque ad canos invenietis sa- viros a quibus per rcpudium discesserunt uxores
pientiam (Eccli. vi, 18). eorura , niaritos habereconceditur; noii licel: adul-
SERMOCCCXCII«(«). leria sunt, non conjugia. Contemiiiltir Augustinus,
Ad conjugatos(b).
— timealur vel Christus. Nolite hnilari turbam malo-
CAPCT PRIMUM. 1. Mulier curvala symbolum rum
humani. audiviinusnobis , infideliura, filii mei : nolite scqul vias latas,
generis Aposlolum diceulem,
exlwrtanlesreconci- quarum fiuis ad inlerilum ducil. Qui bapdzatus fuerit,
Legalione fttngimurpro Christo, aut conlineutiam Deo voveat, nul pcrmaneat ctim
liari Deo (11Cor. v, 20). Non exhortaretur ut reeon-
uxore sua, aut si non liabet, ducat uxorem.
ciliaremur, nisi iniraici fuissemus. Ergo erat lottis
CAPUT III. — 5. Pwnilenliaiis qui a caslilatis pro-.
mundus inimicus Salvalori, amicus captivatori: hoc
posito lapsi sunt amplectenda. Publica pwnilenlia.i
est, inimicus Deo, amicus diabolo. El totum genus Theodosii
pwnitentia. Audile me, fideles, id est bapti-
* Emendatusad duoscl. ad gr. ph. rm. v. et ad Am.Er. zati. Qiwrc nioriemini jam renali? Quando baptizali
Par. Lov. per vias torluosas et lubricas et immundas ilis, ne-
(a) Alias,i9 inlerUomilias S0. filii mei, credite. Non
(6) In manuscnptislibrisHomilirirum quinquagintain- sciiis quia perilis? Peritis,
scribitur,« Deniuiierecurva.» Inliori autemCollectione, vultis credere ? Qutd vobisfacio? Qui fideles estis, et
adI cor. vn,appeilaiur«sermo ad conjugatos: » sic etiam
in vetustissimoMsFhimarconensiel aliis uorinutlis,qui- 1 Legendumvidetur,sabbati.
hus in codicibusincipitadisthsecvcrba, cap. 2, « Andite, 2 sic omnesMss.At editi, quas postea ducalis uxores;
,t cbarissimi,> nec habentui'quse prceceduntde mulieris omisso, dimiltatislU.
curvsesanatione.Ex duobussaliemsermonibusunusiste 3 Ecliti,et uxores dimiltatis, Abest, dimUtatis,a ma-
-confiatusest, cujus partesdubitarevix licet quin omnes nuscriplis.
pertineantad Augustiiiuin. («) Serm.35S,n. 5.
1711 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1712
audilis me, si forle talia commisistis, nolite addere; nulla superbia, non conlumeliosa cervix, non aliqua
et ut vobis Deus ignoscat, orate. Si non potuistis inobedientia : prorsus tanquam ancillse servile. Sed
habere, vel noluistis, pudicitiam conjugalem seu con- ubi ventum fuerit ad illud negotium, ubi vos beatus
tinenliam, et deviaslis a proposito vel vinculi conju- Apostolus cequavit,dicens, Uxori vir debilumreddal,
galis vel devotse conlinentioe', sit in vobis dolor et similiier el uxor viro; subiniulit, Uxor non habet po-
humililas pcenilentije. Apertius dico : nemo dicat, lestalem corporissui, sed vir. Quid te extollis ? Andi
Non intellexi. Qui post uxores vestras vos illicito quod seqnitur : Similiter et vir non habel corporis sui
concubilu maculastis, si prseter uxores vestras cura polestatem,sed mulier (I Cor. vn, 3, 4). Ubi ad hoc
aliqua concubuislis ; agite pcenitenliam,qualis agilur ventum fuerit, clamate pro re veslra. Aurum luum
in Ecclesia; ul oret pro vobis Ecclesia. Nemo sibi vendit maritus pro necessitale sua : ferto, fcniina;
dicat, Occulte ago, apud Deum ago : novit Deus qui ferlo, ancilla; noli Iitigare, noli contradicere. Con.
mihi ignoscat, quia in corde meo ago. Ergo sinc templus auri tui, dilectio est viri lui. Si villam tuam
causa dictum est, Quw solveritisin terra, soluta erunt pro necessitate sua vendat, quce est et lua (non cniin
in cwlo (Malth. xvm, 18) ? Ergo sine causa sunt cla- polesl esse ipsius, qucc non sit tua, si est charitas in
ves datsc Ecclesise Dei ? frustramus Evangelium, te, qucc debet esse in uxore), ferto patienler; et si
frustramus verba Chrisli? Promitlimus vobis quod dubitat, tu offer : contemne omnia propter amorem
ille negat? Nonne vos decipimus? Job dicit, Sieru- viri tui. Sed caslum opla, pro castitate litiga. Patien-
bui in conspeclupopuliconfileripeccatamea (Job xxxi, ter pereat villa lua, non anima ipsius le patiente
53). Talis justus, Ihesauri divini obryzum, tali ca- pereat.
mino probatus isla dicit; et resislit mihi filius pesti- CAPUT V. — S. Caput mulieris vir. Ducal hic in
lcntire, et erubescit genu Dgeresub benedictione Dei bonum, illa sequalur. Non dico viris, ut in hac causa
superba cervix, mens lortuosa ? Fortassis, imo quod zelent uxores suas. Seioquia faciunt, novi. Quisferat
non dubitalur, propterea Deus voluit ut Theodosius uxorem adulleram? Et imperatur femince ut ferat
imperalor ageret pcenitenliampublicam in conspeclu adulterum virum! 0 justilia ! Quare, rogo le? quare ?
populi, maxime quia peccatum ejus celari non potuit; Quia ego sum vir. Vir es ? in forliludine tua probe-
ct erubescit senator, quod non crubuit imperator ? mus, quia vir es. Vir es? vince libidinem. Quomodo
Erubescit, nec senator, sed tantum curialis, quod vir, quo uxor est fortior ? Tu es capul mulieris, vir,
non erubuit impera(or ? Erubescit plebeius sive ne- verum est. Si caput est, ducat, uxor sequatur. Sed
golialor, quod non erubuit imperator? Quaeista su- ubi rccta est domus, caput mulieris vir. Si caput es,
perbia est? Nonne sola sufficeret gehennse, etiamsi duc : sequatur illa caput suum. Sed vide quo eas.
adulterium nullum esset? Noli ire quo non vis ut sequatur : noli ire quo limes
CAPUT IV. — 4. Chrisiianwmulieresquomodoze- pedissequam, ne in foveam adulterii simtilrualis : ne
lare debeantfyirossuos. Poslremo, fratres mei, audiunt cum tu facis, doceas quod facis (a). Dolet tibi anima,
me viri, audiunt me femince, quid ad me irascimini? si in foveam adulterii ambo simul ruatis : doleat tibi,
Utiuam faciatis quod scriptum est, lrascimini, el no- si tu soltis ruas. Zelas, non vis ut ruat illa : time, tu
lite peccare (Psal. IV,S). Timere debeo, ne contingat noli ruere. Nolite autem, pudicissimrefeminoe,imitari
mihi quod contigit apostolo Paulo, quod modo cum impudicosviros veslros. Absit a vobis. Aut vobiscum
legeretur, si intenti fuislis, audistis : Ergo inimicus vivant, aut soli pereant. Impudico marito non debet
faclus sumvobis verumprwclkans(Galat. IV, 16)? Et mulier pudicitiam, sed Deo illam debet, Chrislo illam
Si ita est, fiat. Si necesse est ut inimicus sim vobis , debet. Non propter iilnm faciat, qui non merelur; sed
melius vobis oplo esse, quam justilioe. Commendovos pi'Opter Christum faciat. Prelium suum attendat, ta-
custodiendosetiam uxoribus vestris. Filisemeoesunt, bulas suas legat. Postremo quod libet sentiat, qui
sicut et vos filii mei estis. Audiant me : zelent viros forte indignatur, quia talia dispulo : nam scio, qui
suos; non sibi servent vanam gioriani, qua solent a sapiunt, amant indeme; quia non sinecausa scriptum
maritis impudicis malronse laudari, quia impudiciliam est, Corripesapientem,et amabitte; corripeinsipientem,
virorum suorum cequoanimo ferunt. Nolo lalem pa- el adjiciet odissele (Prov. ix, 8). Non dixit, Incipiet;
tientiam habeant chrisliancemulieres : prorsus zelent sed, adjiciel; quia jam oderat. Ergo scio quia sapien-
viros suos ; non propter carnem suam, sed piopter tes amant nie in hoc. A communione se cohibeant,
animas illorum. Omnino ego moneo, ego prsecipio, qui sciunt quia novi peccata ipsorum; ne de cancelliti
ego j'ubeo : episcopus jubet, Chrislus in me jubet. projiciantur. Quorum autem nescio, hos coram Defl'
Novitille in cujus conspectu ardet cor meum. Ego , convenio. Agant etiam ipsi poeniteniiam, et deinceps
inquam, jubeo. Nolite viros vestros permittere forni- ab immunditia abstineant fornicationumsuarura.
cari. Interpellate contra illos Ecclesiam. Non dico, CAPUT VI. —6. Pwnitentesmulentur.Calechumeni
j'udices publicos, non proconsulem, non vicariuiu, non imiteniur bonosde Ecctesia.Posnitenlibusdico : quid
comitem, non imperatorem ; sed Christum. In ccete- est quod agitis ? Scitote, nihil agilis. Quid prodest
ris omnibus ancilla?eslote virorum vesirorum, sub- quia humiliamini, si non mulamini? Catechumenis
diice ad obsequium. Nulla sil in vobis protervitas, dico: exardescite voluniate ad percipiendam graliam.
»sicMss.Editivero, vel vincub conjugali,vel devolione Sed eligitc vobis in Ecclesia Dei quos ioiilemhii. Si
(ontnenaa. _". (a) serm, 132, cap.2, n. 2. -•• " :/••..!
»- - c-:r;u "" -1 :* Jf >'" a.
 1715 SERMO CCCXCHI. 1714
non inveneritis : heumihi, Deusmeus! quidest quod sed transit de vila in vitam, de laboriosa ad quietam,
dico, Si non inveneritis? Ergo in populo fideliumrion de misera ad beatam: sive iste voluntate sua currat
est quem invenialis? Per tot annos, lot honiines sine ad Baplismum, sivein periculo constitutus baptizetur,
causa baptizavimus, s'i non ibi sunt qni servent quod et exeat de hac vita, ad Dominum vadit, ad requiem
acceperunl, qui custodiant quod audierunt. Absita me vadit. Baptizatus autem desertor et vioiator tanti
ut hoc credam. Melius non vobis esscm episcopus, Sacramenti, si agat pcenitentiam ex toto corde, si
si hoc ila est. Sed spero esse, credo esse. Inde est agat pcenitentiam ubi Deus videt, qui vidit cor David,
autem roisera condilio mea, quia plerumquo cogor quando increpatus a propliela, et
graviterincrepatus,
adulleros nosse, caslos nosse non possum. In occulto post comminalionesDei terribiles exclamavit,
dicens,
est uude gaudcam, in publico est unde lorquear. Peccavi; et mox audivit, Dominus abslulit
peccatuni
Ergo desiderate gratiam Dei, eligite quos imiteraini, tuum (II Reg. xu, 13). Tantum valent tres syllabc*.
cum quibus vivatis, et cum qnibus colloquia dulcia Tres syllabrc sunt, Peccavi: sed in his tribus
syllabis,
charitatis habeatis. Nolite admitteresusurraliones ma- flamma saerificii cordis ascendit in ccelum.
Ergo qui
las. Corrumpuntmoresbonos colhquia mala (I Cor. xv, egeril veraciter pcenitentiam, et solutus fuerit a
liga-
33). Vivite sicutspicse inler zizania : ferle tribulatio- mento quo erat constrictus ct a Christi corpore sepa-
nes hujus sccculi, sicut grana in area. Veniet ventila- ratus, et bene post pcenitentiam vixerit, sicut ante
tor : nemo sit passim isto lerapore sepnrator. pcenitenliam vivere debuit, post reconciliationem
SERMO CCCXCIII'(a). quandocuraque defunclus fuerit, ad Deum vadit, ad
De pwnilenlibus(b). requiem vadit, regno Dei non privabitur, a populo
Ptenilentianon vera, si non vila mutatur. Pwnilenlia diaboli separabitur. Si quis aulem positus in ultima
in extremisquam incerta. Pceiiitentes, poenilentes,poe- necessitate ccgritudinis suse, voluerit accipere pceni-
nitentes (si laracn estis pcenitcntes, et non eslis irri- tentiam, ct accipit, et mox reconciliatur, et binc va-
dentes),mutatevitam,reconciliamini Deo. Etvosenim dit; fateor vobis, non illi negamus quod petit, sed
cum catena pascitis. Qua, inquis, catena ? Quwligave- non proesumirausquia bene hinc exit. Non prsesumo:,
ritisin terra, erunl ligata el in cwlo (Matlh. xvm, 18). non vos fallo, non prsesumo. Fidelis bene vivens,
Audis ligaturam, et Deoputas facere imposturam ?Pce- securus hinc exit. Baptizatus ad horam, securus hinc
nitentiam agis, genu figis, et rides, et subsannas pa- exit. Agens pcenitenliam,et reconciliatus (a) cum sa-
tientiam Dei?Si posnitenses, poeniteat te : si non pce- nus est, et poslea bene vivcns, securus hinc exit.
nitet, pcenitensnon es. Si ergo pcenitet, curfacis qttod Agens poenitenliam ad ultimum et reconciliaius, si
male fecisli? Si fecisse jjoenitet, noli facere. Si adhuc securus hinc exit, ego non sum securus. Unde secu-
facis, cerle non es pcenitens. Equidem, charissimi, rus sum, securus sum, et do securitatem : unde non
segrotant homines, mittunl ad ecclesiam, vel porlantur sum securus, pcenitentiam dare possum, securitatem
ad ecclesiam, et baptizantur, et renovantur, et felices dare non possum. (Sed dicat aliqnis : Bone sacer-
hinc erunt. Sed non ipsa est causa pceniteniice. Qui dos, tu nescire et nullani securilatem nobis dare posse
nondum accepit Baptismum, nondum violavil Sacra- dicis, si ille snlvatur, et CbrislHm adire meretur, cui
mentum : qui autem violavit Sacramenlum male et morienli pcenilentia dalur, qui dum vixit, dum
perdite vivendo, et ideo remotus est ab altari, ne ju- sanusfuit, impcenitensfuil; instrueergonos, rogo.quo-
dicium sibi manducet et bibal; mutet vilam, corrigat modo bene vivere post poenitcntiam debcamus. Dico,
se, et reconcilietur, cum vivit, dum sanus est. Exspe- abslinetevosabebrietale, a concupiscenlia, a furlo, et
ctal eliam ipsc tunc reconciliari, quando incipit mori ? maliloquio, ab immoderato risu, a verbo otioso, unde
Experli sumus multos exspirasse, exspeclanles re- reddiluri sunt homines rationem in die judicii. Ecce
conciliari. Deinde etiam dicoin conspecluDei, limori quam Ieviadixi. Omnia (amen gravia^et pestifera. Et
vestro, timorem meum. Qui autem non timet, timen- aliud dico : uonsolum post posnitentiam,abistis viliis
tem me contemnit, sed malo suo. Audi ergo. Certus se homo servare debet, sed et ante pcenilentiam, dum
8um quia homo baptizatus, si vitam, non audeo dicere sanus est; qnia si ad ultimum vitcn steterit, nescil si
sine peccalo, quis enim sine peccato? sed vitam sine ipsnm pcenitentiamaccipere ac Deo et sacerdoti pec-
crimine duxerit, et talia peccata habuerit, quse quo- caia sua coufiteri pottfrit. Ecce quare dixi, quia ct
tidie dimitluntur in oralione dicenli, Dimiite nobis anle pcenitentiam bene vivendum est, et posl poeni-
debitanostra, sicul et nos dimiltimusdebiloribusnoslris tcntiam melius). Quod dico altendite : dcbeo illud
{Id. vi, 12 ); quando diem finierit, vitam non finit, planius exponere, ne me aliquis male inlclligat. Nun?*
* collatusad trescl. ad cr. cb. f. gr. r. rm. s. et ad Am. 1Apud Ambrosium: Ecce qttam levia dixi, ut tacerem
Er. Par.Lov. qravia.In cr. libro, et omisi illa gravia.In reliquis liber
(a) Alias,41inter Homilias50. iste cr. Ambrosianis editisfere consentit.
(b) Dnbiuserat Lovaniensibus,Verlinoautem et Vin- Ambrosii (a) Quaepaulopost cernunturintra parenthesim,ipsa in
dingofatsusautcentonisin modtunex variislaciniisconfla- ac Caesariieditis et in CarnutensiMs.sunt hic
tus videbalur.Exstateliam inler opusculaAmbrosiiac Cse- inserta, atque cum superioribnsita cohigata: « et recon-
sarii, sed cum insignivarietate. ApudAmbrosiumetcsesa- «« cilialus,sibene posleabene vixerit, securusest. Seddicis:
rium prsetermissisprioribusvigintiquinqueversibus,inci- Quidest, vixerit?Velhocnos instrue, bone sacer-
pit in hsecverba: «Admoneovos,ffatres, in conspectuDei, « dos:«lu nescire, » etc. Postque verba in parentbesis
«timorivestro adjungeretimoremmeum, etc.Audileergo fine, et post poenitentiam melius;»subiungitur,« Agens
« qusc.dicturussuni.Certussum, » etc. Sic in veteri quo- «vero poenitentiam ad ultimumet reconciliatus,»etc. cae-
que libroEcclesise est
Carnutensis,in quo tamenAuguslinino- terum quidquid parenthesi contentum,abest prorsusa
men praefert. manuscripUs hbris Homiliarum 50.
 1715 S. AUGUSTINIEPISCOPI SERMO CCCXCV. 171A
quid dico, Damnabitur? Non dico. Sed nec dieo volutntur in pulvere, et Perpelua triumphatura Do-
mino adjunxit manus in crucem, habens
eiiam, Liberabilur. Et quid dicis mihi ? Nescio: non anlc Salvatore, se dominicum juvenem defensorem. Accipit
non promitto ; nescio. ATistc de dubio
prcesumo, triiimphum de vieioria, et rtimum consequitur de co-
liberare? vis quod incertum est evaderc ? Age pceni- rona. Offeramusilli et nos niunera nostra : alii eis iri
tentiam, dum sanus es. Si enira agis vcram pceniten- tempore offerebant visitationes carceris; nos offera-
mus illis volum solemnilalis, ut regnum mereamur
tiam, dum sanus es, et inveneril te novissinms dies , ctim oninibus sanctis.
curre ut reconcilieris : si sic agis, securus cs. Quare
SERMO CCCXCV(a).
sccurus es ? Quia egisti poenitentiameo tempore, quo
De AscensioneDomini, vi.
et peccare potuisti. Si autem tunc vis agerc pceni-
tentiam ipsara, quando jam peccare non potcs; pec- 1. Hodierno die Ascensionem Domini in ccelum
cata te dimiserunt, non lu illa. Sed unde scis, inquis, celebramus : Sursum cor non inaniler audiamus, et
ne forle Deus dimittal mihi? Verum dicis„ Unde, integro corde cura illo ascendamiis, docente Apostolo
r nescio. lllud scio, hoe nescio. Nam ideo tibi do pce- el dicente , Si consurrexisliscum Christo, quw sursum
1,nitenliam, quia nescio. Nam si scirem libi nihil stint quwrile, ubi Chrislus esl in dextera Dei sedens;
prodesse, nonlibidarem.ltemsi scirera libi prodesse, quw sursum sunt sctpite,non quwsuper terram (Coloss.
non tcadmonerem, noijletcrrereni. Duocressunt: aut ni, 1, 2). Necessitas aetionis in terra sit; voluntas
ascensionis in ccelo. Spes hic, rcs ibi. Veniet enim
ignoscilur tibi, aut non ignoscilur : quid hortim libi fu-
turum sit, nescio. Ergodimitieincerlum, tenecciiuni. lempus, qtiando res ibi. Quando autem res ibi, spes
SERMOCCCXCIV(a). nec bic, nec ihi : non quia inanjs cst spes; sed quia
De Nalali SS. Perpeluw et Felicitalis. finittur, quando vcnerit res. Denique audile de spe
Duse gemmcchodie in Ecclcsia rcfulscrunt ct una quid dixit Apostolus. Spe, inquit, salvi facli sumus.
clarilas : quia Perpelua el;Felicitas una solcmnitas; Spes autem quw videturnon est spes : quod auiem videl
nec potest dubitari de felicilatc, qucepcrpeluam pos- quis, quid speral ? Si autem quod non videmusspera-
sidet dignitateiu. Junxii illas carceris custodia, junxit mus, per patientiam
et graiia : quia non est in eis ulla discordin. Simul exspectamus(Rom.vni, 2i, 25).
cantaiil in carcere, simul Chrislo obviam vcniunj.in Atfendite in ipsis rebus huraanis, et considerate quod
aere; sirniil pugnant ad vaccam, simttl intrabunt in si spcrat aliquis ducere uxorem, adhuc ergo nondum
patriam scmpiternam; simul martyrium gerebant; habet. Nam si habet, quid sperat? Ducit ergo uxo-
una laciabat, aliera pariebat. Perpeiua dicebat, cum
"traderet infantem et nmovcrct Inctciileni : Quis nos sejn, quani sperabat; et jam non sperabit. Feliciter
separctbiia cliarilaleChrisli (Rom. vm, 3S)? Felicitas ergo finitur spes, quando venerit res. Sperat quisiJiam
de pnrtu gemitus dabat, et post coraites suos intre- peregrinus ad palriam suam se csse venlurum: quam-
pida festinnbat; et gcmcndo liberata, quid Christo diu ibi non est, speral; cum veiierit, jani
dicebal? Dirupisli vincitlamca; tibi sacrificabosacri- nonsperat.
ficiumlaudis (Psal. cxv, 17). El bealus Divid ad ejus Spci enim succcssit res. Feliciter spes finitur, quando
geniftum coiisolanduiiidicebat : Det tibi Dominusse- quod sperabatur tenelur. Modoergo, charissimi, quod
cundum cor luum, el omne consiliumluum confirinet audistis ut sursum cor habeamus, corde fit ul de
xix, 5), 0 fragilitas! Tenebrcc fugiebant, cl ipso
(Psal.
humana conditio nori transibat. Scd qui mortem vi- illa futura vita cogitemus. Hic beue vivamus, ut ibi
cit, et iilam a partns pcriculo liberavit, el Perpetuam vivamus.
a lactis pondcre sublevavit. Cura enim scnlcc illius 2. Ecce cnim qunnla dignatio Domini nostri : qui
gradus ascenderent, ci draconis insidiosa c.ollacal-
carenl, vcnerunt ad viridarium cceleslinm jjratorum, fecit nos, descendit ad nos; quia cecideramus ab illo
et invencruut illic paslorcm bonum animam suam nos. Et ut venirel ad nos, non ipse cecidit, sed de-
ponentem pro ovibtis suis, et lactis succura qucercn- scendit ad nos. Si ergo descendit ad nos, Ievavitnos.
tem a gregibus suis. Nam sedebat, inquit, pastor ju- Jam in
venis et senex , viridis setale, canus capitc, qui nou corpore suo levavit nos caput noslrum ; ubi
novit senectutem. Juvenis in illo vultus raicabat, quia esl, sequeiitur el membra. Quia quo proecessitcaput,
idem ipse est, et anni ejus non deficient (Psal. ci, 28). secuiura sunt menibra. Ille est caput, nos sumus mem-
Cnpiiecaiiescebat, quia jiistus Dominusjuslitiani dili- bra. In ccelo esl ille, nos in terra. Quasi longe esl ille
gebat, rcquilateniagnoscebaliu Martyribus. In circuitu a nobis ? Absil.
ejus oves inclinal.i!ctibabant, ipse eas digitopastorali Spatia si interroges, longe est: cha-
mulgebal, in qnibus invcnieballaciiscopiam et fecun- ritatem interroga, nobiscum est. Si enim non esset
dam pietatis couscienliam. Mulgebaldigitis ct alloquc- ille nobiscum, non diceret ille in
batur patcrnis solntiis , promissis cceleslihnsprscjja- Evangelio : Ecce
ralis diceus : Venite, benedicli Palris mei, percipite ego vobiscumsum asque ad consummalionemswcttti
regnumquod vobis prwparatum esl ab origine inttndi (Malth. xxviii, 20). Si non est jiobiscum, nientimur
[Malih. xxv, 54). Et ostendil illis laclis alvca puro quando vobis diciraus, Dominus vobiscum. Non de
.^torde spuiiiaiitiaper lucidnin eleemosynam, cl dicil : ccelo clamaret Saulo
Esurivi, el dedislismiliimandttcare; sitivi, el po laslis persequeiiie, non ipsum, scd
We(/d.3S). AcccpitPerpeiua a dulci pastorc lac novum, sanctos ejus, servos ejus; el quod familiariusdixerim,
antequam fundefct saiiguineni pretiosura. Ilcspondc- merabra ejus : Saule, Saule, qtdd tne persequeris(Act.
runt, Auien, et cospcruul petere pietatem. Orabaut in ix,
carcere, securcc jam de paslore. Domine, iiiquiiint, •!)? Ecce ego hic sum in ccelo, tu in lerra, et iu
non sit arida confessio nostra, ul et nos mercaurar perseculoribus'. Quare me? Quia memhra mea : per
tuis pretiosis gregibus sociari, et a tiiis raartyribus qurc membra mea ibi siim. Non enim si calcetur
non separari. Proponilur eis in visione palosslrn, in nou clamat lingua. Ille ergo perquem facittm
amphithealro arcnn pomposa. Adest ille iEgyplius, planta,
qui fuit in cceloLucifer speciosus : ipse pugiiaturus 1 Forte, 1«!» terra, ei mcpersequeris.
(a) Kunc primuniprodit erulus ex vetuslissimocodica
(a) ExVaticanabibliothecaerutus per Holstensium. Remigiano.
„« SERMO S. PRESBYTERI ERACLH. f : tflB
£st ccelamet teira, propter eum qucm fecit de terra, diu molesiias sustinere. Cum Deo autem Vivere et
descendit in terram, et in coelumhinc levavit terram. apud Deum, sine ulla moleslia est vivere, et sine ullo
Quod ergo in illo prcc.cessit,in finem speremus. Red- timore ne jiereat felicilas, qucenon liabet finem. Nec
det nobis quod promisit : securi sumus, cautionem debemus arbitrari episcopum veslrum, fratrem no-
fecit, Evangeliumscripsil; reddet nobis. Plus est quod strum, cito hinc isse, et parum vixisse. Recte enim
impendit nobis. Nura putamus eiiim non eum reddi- ibi non parura vivitur, ubi cum multum dicilur, non
turum vitam suam, qui pro nobis jam erogavit mor- finitur. Nam hic eliam quod multum est, cum linitum
lemsuam?Humilitalempassionis, injurias, contume- fuerit, pro nihilo deputabilur. Nec tamenparum Iiic
lias, omnes indignilates in terra suscepit pro nobis: vixit, si ejus opcra cogilemus, non annos numeremus.
regnum, felicitalem, immortalilatcm, ceteniitatem Quanti alii forlasse quod per raultos annos non dimi-
non donabit nobis? Mala nostra pertulit, bona sua diarunt, ille paucis annis implevit? Nihil ergo aliud
nobis non donabit? Ad hanc spem, quia promissor eral, hic eum velle tcnere, nisi ejus felicitaliinvidere.
cst verax, securi ambulemus : sed sic vivamus, ut 2. ln hoc enim habemus tristiliam de homine sicut
hona fronte illi dicamus, Fecimus quod jussisli, redde homines. Quid ergo faciemus, ut non simus hbmines?
quod promisisti. Homines ergo de hominis abscessu humaniter con-
trislamur : sed quomodo audivimus lectionem divl-
SERMOCCCXCVI (a).
nam, quod consummalusin brevireplevittemporalonga
m assumplioneepiseopi. (Sap. iv, 13)? Ergo illic tcrapora computemus, sicut
1. Vos quideni, fratres, consolatorem quseritis: compulatur dies. Quidquid ergo vobiscum egit hor-
sed etiam nos consolandi sumus; et consolalionoslra tando, loquendo, se ipsum proponendo ad imitandum,
nullus hominumesl, sed qui facilliominem; quoniam ad Qeum laudandum el colendum, tenete; etMemoria
qui feeit reficit, et recreat qui creavit. Non possumus ipsius ornatissima vos erilis. Non enim hoc illi ma-
per infirmiiateni nisi conlristari; sed per spem debe- gnum cst, recondi tumulis marmoratis; sed condi in
mus consolari. Omnesbonos diutius nobiscum vivere cordibus vestris. Vivat sepultus in vivis sepulcris.
volumus, et in bac asperriraa vit-adeseri a comitibus Sepultura enim ejus memoria vestra est. Apud Deunt
nolumus; sed prcevenientes nos qui bene vixerunt, vivit, ut felix sit; apud vos vivat, ut felices sitis. Ex-
iiortanlur exemplo suo, ut sive diu bic vivamus, sive hortari vos ad fidclera prudentiam multis verbis fpr-
cito hinc eamus, sic vivamus, ut ad ipsos veniamus. tasse possemus, nisi et nos dolore Iiumanovix loqui
Quia id ipsum Jii.cdiu vivere, nihil est aliud, quam sineremtir. Proinde quia donavit nobis Deus, ut mo-
rieiui ad lempus prccsentesessemus; quoniam dona-
vit nobis , ut funus ejus deduceremus : deductio quse
debetur charitati, nihil addit felicitati: donavit etiam,
ut sanclitalem vestram videremus, vosque alloquere-
mur , ut pro modulo noslro consolandi vos consola-
(a) rossidiusin hidieeoperumAngustini recenset habi- :
tos ab ipsoiu quorumdamepiscoporum deposilioneser- remur quidquid nos dolor dicere non permitlil, co-
mones, qui hactenusdesiderantur.Hujusporroargumenti gitando suppletc; ct noster animus in recordalione
est hic sermoconsolatorius,qui anteainter Fulgcniiisub- tanti
ditiliosrelatus fuerat, sed erudilorumiorte judiciointer viri, etsi habet hiimanum mcerorem, non habet
germanosAugustinisermonescollocandus. infideleni desperationem.

SERBIO S. PRESBYTORI ERAGLII,

DISCIPULI S. AUGUSTINI,
IPSOPRJESENTE HABITUS (o).

l.Pulo.ifratres, quod meam sarcinam sentiatis; verbis ex eo est major auctori(as, quod docentem
et peto ut tanto me onere Jaborantem, fraternis votis linguam vila comilalur. Ad omne enim bonum quod
tanquam suppositis humeris, suhleveiis. Nam bealis- nobis insinuaturerudilionisverbo, prccced.i,tnpscon,-
simus Pater, qui hoc mihi pondusiniposuit, scio quia versalionis exeraplo. Prcecedit nos, inquahi; utinam
pro meorare non de^init. Noji enim soia jussione ine vel sequamur! Quidquid eniin in hoc viro rajrainur,
premeret, et pia oratione desereret. Sine dubio, fra- veiieraraur, aniplectiuuii',lunc creditur ,verea nobis
tres, qui jussit ut hoc feram, orat ulperferam. Quid amari, si non pigeat imitari. Pro modnlo .ergo iipstro
ergo quod jussit, nisi audere iguoraniiani prrcsente ad ciim nos unusquisque tendamus, alqueexisteiis*
sapienlia, et loqui imperiliaratacente doctrina ? Cum- de radice cordis ejus diversos viriutum ramos prout
que Scriptura dicat, Loquere, senior : decet enim le yalemus singuli decerpamus. Qui potest, assequatur
(Eccli. xxxn, 5); Pater dicit, Loquere, junior : ejus eloquentinnj : qui non potest, tene:at coiuiiieu-
deleclat enim me. Scitis auteni, fraires, quia loqui tiain. Qui potest, iinpleal ejus auctoritaiem: qui non
pro vobis verbum Dei et ante jam cceperara. Susce- potest, scctetur humilitalcm. Qui potest, apprehen-
pi euini nuper officii necessitale cornpulsus; qnia dat ejus scientiam : qui nori potest, imitelur ejus pa-
liocmunus effngere non liabebam. Sed facile est tientian). Atqtre inpnnu.bus yiis Domiiii, qui pote.sit,
absentis roagistri locum suppleal.quicumqucdiscipu- ambulcl cum illo ; et qui noh potesl, disrat ab illb,
lus : arduumvero est alque difficilc docere coudisci- Gaudeauius, fratrcs, secuiiduiu dispeiisnlioneinmu-
pulos sub magislro ; tali prcesertim magistro, cujus 1 Forte,existenles.
W tx manuscnptocociiceEcciesise Beuovacensis erutus per v. c. GodefndumHerniaiit,ejusdemKcclesiaa
canomcuift.
ni9 S. AUGUSTINIEPISCOPI J720
nerum divinorum habere nosinipso qaodnon habe- ignosce, quia meum est: sed sic ignosce, ut corrigas;
musin nobis. Quidquid eniminillo vidcmus, nostrum sic ignosce, ut punias. Ignoscas mihi quia erravi;
est, si amenius. punias mil.iquod erravi : ac sic parcas homini, non
2. Hoc ergo tacente, nos Joqnimur.
l Hoc, inquam, errori : donec paulalim totum quod non a te planta-
tacente nos loquimur. Ciclada claraat, et cjgnus ta- tum cst, relinqualur.
cel: sednon lacel loquenlibus nobis, quia ipse loqui- 5. Sedut vobiscum polius, dilectissimi, quam cum
tur etin nobis. Si enim vobisdicimus quodabeodidi- ipso loquar, ne in aliquo limiles palerncc jussionis
cimus.ipse vosdoceisiveper se, siveper mc. Verura- cxcedam ; qui me ut vobis loquerer, imperavit: in
tamen, fralres, hocqnod nobis imposuitadbuc parvis, hoc ejus facto Paulum apostolum cogitemus, cujus
vix impletnr a magnis. Sednon ideojam dcsperare de- iiiodoEpistolam, cum legeretur, audivimus. Cum enim
bcmus, quia parvi siiraus.Bcnedixit enimDominus pu- divinis mysleriis adolescentem Timolheum prccpara-
silloscum mngnis(Ps«f.cxiii, 15). Multurafortia sunl, ret, coelesiibusquedoctrinis mentem adolescentis im-
quoeposcunliif a nobis, elnos infirmi sumus. Infirmi bueret, dicebnt, Prwdka verbum; et pnulopost, Opus
sunms, (fagiles sumus, ficlilessnihus ; sed quid ? Pla- fnc evangetislw, minislerium luum adimple( II Tim.
cebil Domino ponere invasefictili, poncrc tliesaurum IV,2 ). Tuncsi diceret ille, Non possum ; responde-
suum ; tit dicarnus etnos cum Paulo apostolo, Habe- ret Paulus, Quarc- non potes, fili? Nonne ab infnntia
nttts tliesaurum islum in vasis fictilibus( II Cor. rv, sacras Litteras didicisti (Id. m, 15 )? Hoc, fralres,
7). Inmaini eiiim illius nos et sermones nostri ( Sap. mihi non polest dici. Sicut enim noverunt plurimi
vn, 16 ), qui dat verbtim evangelizantibus virtule mul- vestrum, jain durus hucadveni. Per omnia enim tem-
ta (Psal. LXVII,12). Quid cnim pulatis, fratrcs, quia pore puerilis oetatis, quam facilius flectitac dirigit
dispensalorislc tam sapicns, nisi so sciret in nobis norma doctrinoe, rebus aliis occupnbar. Sed plaue,
pecuniam dominicam collocassc, jubcrct vobis aliquid quod fatendum est, postquam veni, quantum poluit,
crogare? Consciussibi est opcrum suorum ; conscius in me operatus est sanctus agricola, multumque co-
sibi est piorum laborum : scit qiiantura rne sale verbi natus est noslram expugnare duriliam. Neque imbres
condierit. Est enira ipse sal lerroc vividum, refercns unquam mihi, neque semina defuerunt : et ideonunc
apostolicsc. doctriiioe saporcm. Sed vereor ne condi- qui semen injecit, fructum requirit. Oret ut n«n de-
inentum ejus incullo corde non duxerim. Bene ergo generaverintgranaejusinnobis : clquidquidvelinser-
fecit, qiioil nostrum voluit giistare sermonera. Bene monibus vcl in moribus ipso excolente et Dominoiu-
fecit, inspicere quanlura innobis sui snporisngnoscnt. crementum danle processeril, nonspina, sed spica sit.
Quid eniiii aliud exislimnnduriiess, qtiod inter crete- Quodergojam reslat,dilectissimi, ipsumpariler depre-
ros patres, elcompresbyteros meos loqui sub couspe- cemur, ut quemadmodum egoullra vires meas proece-
clu suo me potissiniuin jussit, quod ante facere nolc- plis ejus parui, ita omiiium noslrum desiderio se ipse
bat, nisi quia de eorum nintiiritnle ntque crudilione non snbtrahal, sed post hunc sermonem noslrum lo-
securus, nosira voluil rudimenta sic probare. Pareo, qui vobis vel pauca dignetur; quse discedentes vos
fraires, salubrius imperatis; elcui me diidum in Do- meminisse delectet, et recordando salubriter rumina-
mino nulriendum crudietidumque commisi, non stib- re non pigeat. Verumtamen, ne totosermone inexcu-
traho. Inspice, Pater pie ct Mngister bone. Interro- salione consumpto Sanctilatem veslram monuisse ni-
ga liuguam, et tesiitiioiiiiim proclat tihi cordis affe- hil videar, andile me, fratres. Quoccumquea Palre
ctum.s Quidquid libi iu nostro sermoiie plncuerit, nostro semper audislis, et accepistis, et didicistis,
agnosce, quia luura est: quidquid autera displicuerit, hsec cogitate, bcecagite ; et Deus pacis eritvobiscum
1 Pro, cicada. (Philipp. iv, 8,9). Amen.
aForte, affeclus.

S. AURELII AUGUSTINI

SERMONUM QUORUMDAM
QUI ADHTJCDESIDERANTUR

FRAGIHENTA
REPERTA JN COLLECTANEIS EUGYPH, BED^E, FLORI AC JOANNIS ROMANJl ECCLESIJE
DIACONI.

Eic Sermone conlra Pelagianos, in Eugypii tomo 2,
cap. 287 aw«288(fl).
1. Urbanus episcopus. Pelagianorum error, liberi
arbilrii viribus vinci possetentaliones,nec de peccato-
rum tenlaiionibus agi in oralione dominica.Hla duo,
Dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimillimus
debitoribus nostris ; el, Ne nos inferas in tenlatimtem,
(Matth. vi, 12 et 15), quando Pelagianis objiciuntur,
quid eos pulatis respondere? Horrui, fratres mei,
quando audivi. Ego quidem non audivi auribus meis,
sed sanclus frater et coepiscopus meus Urbanus no-
<(a)GitatFlorusad UCor.xm,et I Tim.v.
ster, qui Jiic presbyter fuit, et modo est SiccensLs
episcopus, cum remeasset ab urbe Roma, et ibi
cum quodam lalia senlienle confligeret, vel se confli-
xisse referret, ctim urgeretur pondere oi-alionisdomi-
nicse : urgebat enim eum, ct dicebat, Si in nostra
polestate esl non peccare, et in noslra potestale cst
omnes peccatomm lenlationes solis volunlalis nostrse
viribus superare, quare Deo dicimus, Nenosinferasin
tentaiionem? quid eum putatis respondisse? Rogamus,
inquit, Deum, ne nos inferat in tenlationem, ne.ali-
quid mali patiamur, quod non hahemus in poteslale :
ne ruam de equo, et ne frangam pedem, ne latro aie
1721 FRAGMENTASERMONUM. «722
interficiat, et quid lrajusmodi. Hsecenim, inquit, non mali; juljemusvobis, prsecipimusvobis. Quodquidcm
habeo in polestate : nam vincere tenlaliones peccato- si diceret, certum diceret, quia et voluntas nostra
rum meorum, si volo, efpossum, necDei adjutorio agitaliquid : non cnim voluntas nosira nihilagit, sed
sola non suflicit. Maluit tamen dicere, Oramus, ut
possura.
2. Confutalurmaligna hwresis ex orationea Christo ipsam gratiani commendaret : ut inlclligercnt illi,
commendataelproPelroadhibita. Videlis, fratres, quam quando non faciunt aliquid mali, non sola sua volun-
maligna hccresis;videlis quemadmodumomnes horre- tale se vitare malum, sed adjulorio Dci iinplere qnod
tis : cavete ne capiamini.Novienim calliditateset ter- jussuni est.
giversationeshominumimpiorumaversoruma verilate, 4. Prwceplo liberum arbilrium, oralione auxilium
c( quia jam in suas senlenlias ceciderunt vinci nolen- graliw necessuriumostenditnr. Ergo, fralres, quando
tiiim; videte, obsecrovos. Ecceeniminvenitquoddice- prcecipilur, agnoscile volunlatis arbitriura : qnando
ret, ideo nos dicere, Ne nos inferas in tentalionem,ne oralur quod prcccipilur, ngnoscite gratisc beneficium.
aliquidnobiscontingat, quod nonhabemusinpotestate Utrnmque eiiim in Scripturis habcs : et prcccipitur,
secundum corporis lentaiioncm. inde ergo dicebat Do- etoratur; quod prcecipitur, hoc oralur. Videte quod
minus, Vigilate el orate, ne intretis in tenlationcm dico. Prcccipiliir ul inlelligaraus. Quomodo proecipi-
(Malth. xxvi, 41)? hoc dicebat, Vigilale et orale, ne (ur utinlelligamus? Nolite esse sicut cquus et multts,
pedem frangalis, atit ne caput doleatis, aui ne in non habentcsinlelleclutn(Psal. xxxi, 9). Audisti quia
damnum incurra(is?Non hocdiceba( : sed quiddice- jussum est; pete, ul possis implere quod jussufu est.
bat? Quod Petro dixil, Rogavi pro te, ne deficiat fides Quomodo, inquis, peto? Audi Scripturam. Quid tibi
tua (Ltic xxn, 52). Rogavi, inquit, pro le, dicit Deus j'ussum esl? Nolile esse sicut eqtittsel mitltts, nonha-
homini, dominns servo, magister discipulo, medicus bentesintelleclum,Quia jussum est, agnovisti volimta-
segroto : Rogavipro te : quid ? JVedeficial: quid ? ma- tem : audi quia oratur, ut agnoscns grntiam. Da mihi
nus tua? pesluus? oculus tuus? lingua tua, aliqua intellectum, ut discammandala tua (Psal. cxviu, 75).
paralysi. id est, dissolutione membrorum? Non; sed, Jussum est ut habeamus sapientiam : quia j'ussum cst
ne deficiatfidestua. Secundum istos in potestate ha- lego. Ubi Iegis, inquil? Audite : Qni insipientescstis
beratts, ne dcficiat fidesnoslra. in populo el slntli, aliquando sctpile(Pscil. xcin, 8).
3. OraiionesEcctesiw, auxiliumgraiiw ul non pecce- Jam ille quid dicil? Vides quoniodo nobis proeccpit
mus necessariumesse probant.Qunre pronobis rogalur Deus ul sapiamtis. Ergo snpienlia in nostra est potc-
Dcus, ut concedat nobis, quod isli dicunt, nos non state?Jaiu dixi, prceccplum audivi, volunlatem co-
debere rogare a sempiterna majestale, sed habere in gnovi : audi orationem, ut graliam tu possis agno-
po(es(a(e. Benedictiones, fralres mei, benedictiones sccre. De sapientia igitur, qute jussa estnobis, audia-
nostras, quas super vos facimus, evacuant, exinaniunt, mus quid dicat apostolus Jacobus : Si quis aulem
elidunt. Audilis me, credo, fratres mei, quando dico, veslrumindigetsapienlia, poslulela Deo, qui dal omni-
Conversi ad Dominum benedicamus nomen cjus, bus affluenlcr (Jacobii, 3). Jiibelhr nobis continenlia.
det nobis perseverare in mandalis suis, ambulare in Ubi jubelnr? Apostolus ad Timolhcum, Conline te
via recta eruditionis suce, placere illi in omni opere ipsum (I Tim. v, 22). Jussio esl, prccceplio est;
bono, et csetera talia. Prorsus, inquiunt, hoc totum in audicndum est, facienduiu est: sed nisi Deusadjuvct,
potestate noslra est constituttim. Ergo nos inaniter remanemus. Conamur quidem facerc voluntate, ct
talia vobis optamus. Defendamus et nos, el vos; ne nititur aliquid voluntas : non proesumat potestas, nisi
et nos sine causa benedicamus, et vos sine causa adjuvelur infirmilas. Cerle enim jussum est: Contine
Amen subscribatis. Fratrcs meij Amen vestrum, sub- te ipsum. Audi alinm locum Scripturce : Et cum sci-
scriptio vestra est, consensio vestra est, adslipulatio rem, inquit, quia nemoesse potesl continens,nisi Detts
vestra est. Ne forle aliqui ipsorura etnoscondemnent del; et hoc ipsum erat sapientiw,scire cujus essclItoc
etvos, defendamus nos de apostolo Paulo : videamus donum. Et quid, inqiiit, fcci ? Adii Dominum,el de-
si talia optavit plebi suce, qualia oramus super vos. precalus sum (Sap. vm, 21). Quid opus est mulla
Audite quid dixerit quodam loco. Rem brevem dico. percurrcre, fratres mci? Quidquid nobis jnbetur',
Quid dicis, o nove hseretice, quicumque me audis, si orandum est ut implealur : sed non sic, ul dimilta-
prscsens es? quid dicis? Qtiianon peccare in poleslaie mus nos, et quomodoccgrijaceamus supini, ct dica-
sic habemus, ut hoc sine adjutorio divinoegratise im- mus, Pluat Detis escas super facies noslras; ut
plere possimus; hoc dicis? Hoc, inquit. Ergo in po- prorsus nos nihil agere velimus; etcum esca complu-
lestate babemus non peccare sine adjutorio Dei? ta fuerit super os nostrnra, dicamus cliam, Dens glu-
Plane, inquil, liberum arbitrium noslrum ad hoc no- tiat de nobis. Aliquid et nos agere debemus, sttideic
bis sufficit. Quid est ergo quod ait Apostolus, scri- debcmus, conari debemus; et ineo gratias agcre, in
bens ad Corinthios, Oramus ad Deum, ne quid [aciatis quo potueriinus; in eo quod non polucriuius, orare.
mali (II Cor. xm, 7) ? Auendistis, audislis, accepislis; Quaudo gralias agis , caves ne dannieris ingrnlus :
et quia manifeslissimum est, sine dubio intellexistis quando atitcra quod nondumhabes petis, cnvesne rc-
quid oravit Apostolus. Oranms, inqnit, ad Deum, ne 1GermanensisMs.:Quidopus estmullapercurrere,fra-
quid faciatis mali. Poterat dicere : Monemus vos, ne tres mei? m eo quodnonpotuerimus,quittquidnobisjube-
quid faciatis mali; docemus vos, ne quid faciatis tur, etc.
!T23 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1724
maneas inanis, quia impcdiris. Ilem ex Sermonede Passione, Beda et Florus ad
B.ObjeclioPelacjicinorum.Pelagiusquomodocibsolulus. Galut. vi.
Gloriemur ergo et nos in cruce Domini nostri Jesu
Cogitalcergo isla, fralres niei, qnisi|uisad vos acces-
serit, ctdixcrit vobis : Quid ergo nos facimus, sinihil Christi, per quem nobis mundus, et nos mundo cru-
habemus in poteslate nisi Deusdet oiniiia? Ergo non cifiganinr (Galat. vi, 14). De qua cruce ul non eru-
nos coronabit Deus, sed secoronabit. Jam vidclis quia bcsceremus, eam in ipsa fronte, hoc cst, in pudoris
de illa vena venit : vena esl, sed vencnum habel; domicilio collocavimus.
Ilem ex Sermone de Passione, Beda et Flonts ad
percu^sa es(enim a serpente, sana non est. Hoc eiiim
agit liocliesalanas, quomodo per venena iicerelicorum Eplies. iv.
ejiciat de Ecclesia, sicut tunc per vencnn scrpetitis Nequeenim, ut nonnulli putant, vetus homo cor-
ejecit de paradiso. Illum nemo dicnt absolutum esse pus est, et novus homo aninia: sed eorpus, exterior
ab episcopis : absolula est, sed confessio, quasi cor- liomo esl; anima, interior. In interiore agitur hoec
reclio ipsa est absolula. Quia ea quccdixit ante episco- vetnslas et novitas. Cum eniin Apostolus dicerel,
pos, calholicavidebanlur : quccauiem scripsil in li- Exuile vosvelerem hominem, ei induite novum; non
brissuis, ejiiscopi qui absolveruiu , nescieriiiit; ct hoc jubebat, ut corpus deponerelur, sed ul vila in
forsitan correctus est. Desperare cnimdc liomine non mclius niutaretur. Hocdeniqueconsequeiiter edocuit;
debemiis, qui fortc fidei catholicoeadjungi se maluil, nani volcns quid dixeritexplanare, Quapropler,inqtiit,
ct ad cjus gratiam auxiliumque confugit; forte hoc deponentesmendacium,loquimini verilatem unusquis-
faclura sit : tamen non hceresiscst absoluta, scd bo- que cum proximosuo ( Ephes. iv, 22-25 ).
mo hoeresimncgans, elc. Ex Sermonede ResurreClioneDomini, Beda et Florus
Ex Sermonede Passione Domini, in ColleclioneBeclw ad Rom. vi.
et Floriad Rom. v. Quodenim moriuusest, peccatomorluus est semel;
quodaittemvivit,vivitDeo.Ita el vosexistimalevosmor-
Si enim cum inimiciesseimts,reconciiiuiisitinusDco tuos
sctlvi quidemesse peccaio,viventes atttem Deoin Chri-
per mortem Filii cjus; mnlto macjis rcconcitiati, sto Jestt. Hoc est sacramenluni, in quo hi qui bapti-
erimhs in vila ipsius ( Rom. v, 10 ). Ergo Chrislus
zanlur, vitse veteris experiuntur occasura, et novoe
pro impiis morliius csi. El Christus Deus csl. Quo- cxorditinlur
ingressuni. Unde idem dicit: Consepulli
inodo non regnabil invciilus in vila Deijtistus, qunn- ercjo illi surnus
cst ? In vi- per Bapiismumin mortem; ut quemad-
do, neperiret, morte Dei qurcsilus impius modumresurrexit Christusa mortuis,sicel nos in novi-
tacnini Deisalvi criraus, quia i» viia nostra pericra- tale vitwambulemus Rom.
( vi, 10, H, 4 ). Per hoc
mus. Sed cum audimus ctvilam Dei ct morlcin Dci, sacramcntum
agnoscaraus nos et peccalo mortuos
disccrnainus quid, unde sit. Vitam qttippc altulil no- esse cum Christo, el vivere in Christo.In cru-
a nobis : nec tamcn justitioe
bis, mortem vero accepit prq ce dolor est confessorum : in
sepultura requies abso-
suo merilO, sed pro nobis. liilorum : in resurrectione vita jus(orum.
Ilemex Sennone de Pqssione Domini,'Beda et Florus Ex Sermone octavarumPaschw, interCollecianeaJoan-
ad Rom. xn. nis diaconiin Genesimnonduinvulgala (a).
Qtti se exallat, humiliabitur; el qxtise humilial,exal- GEN.cap. i, f . 5. Lux facia.
labilur( Luc, XVJII,14 ). Proindccum Apostolus nos 1. Dixilque Deus, Fial lux; et [acta esl lux, elc.
admoiieal,ne simus alta sapientes, sedhumilibuscon- Lucis noiiiine per allegoriam omnes justos alque fide-
senlicnlcs (Rom. xu, 16); cogitet, si potest, in lcs appellntosintclliginuis, sicul dicilAposloltis ; Fui-
quantuiiJ superbire proecipitiumferatur homo, si non siis aliquando ienebrw, nttnc autem lux in Domino
consenserit humili Deo; ct quam sit perniciosum (Ephes. v, $ ) Sed lux isla facta cst : Erat autem
impalicnler hominem fsrrc quod voluerit Dominus lumenverum, quod illuminat omnem hominemvenien-
justus, si patienler pertulit Deus quod voluil inimicus lem in hunc tnunclum( Jonn. i, 9 ), quod non est fa-
injustus. ctum, sed natum de Deo. Lux illa non estfacta, et
Item ex Sermonede Passione, Beda el Florus acl per lioii fnctamfacia estista. Sic et firmamenlum :
Rom. xv. quomodoa lucenle Dco facia es( lux, sic a firmo Deo
Ucx ergo JudoeorumChrislus, subcujuslenejugum factum esl QrraameiUuui.El inveiiimus firmaincnlum
eiiniii Genles misseesinit iu salutem ; quia eis niise- in Ecclesia oportere intelligi auctorilatem divinarum
ricordia mnjore concessum csl. Hoc aperlius ipse Scriplurarum : et ideo pritislux, postea Drmamenlum;
oslcndil Apnstolus, ubiail, Dico enim Cltrislumfuis- quia Scriptura per horaines justos facta csl, ct nisi
se minislrum circumcisionispropter verilatemDei, ad priusjustificarenlur, ut lux cssent, Scriptura propa-
confirmandaspromissionesPatrum ; Genlesautem su-. gari non posset, ul firinamenlum fiercl inler aquas
per miserkordia gtorificareDettm(Id. xv, 8 el 9). Ne- et aquas, medium inlcr populos haminum inferiores
cl populos Aiigciorumsuperiorcs. Qunre? Qnia An-
qnc eiiira debitum eratpanem filinrumiollere, et mii-
tere caiiibus, nisi canes htimiliatind colligendas mi- gcli rion desiderant dc Scripturis proficerc, ideo non
cas, quns de raeiisadnminorum cadcre ccrnerent, per stuit sub firmamcnto, sub auclorilate Scriplurarum;
ipsam humilitalem exaltati atque homines facti, ad quia illi speciem divinitatis et sapientieecontemplan-
iosam mensam mererenuir accedere. (a) citatur etiama Bedanondumvulgatoad n Tim.m.
1725 FRAGMENTASERMONUM. 1726
tur. Nos autem merito sub flrmamento sumus, qui- Et ideo tuminare majus ad potestatemdiei, luminare
bus volunlas Dei per auctorila(cm Scripturarum ape- minus ad poleslatem noclis. Quamdiu carnales sunt
ritur, eic. horaines, et non possuntillam sapientiam, per quam
Mare et arida. Herba pabttli. facla siiiitomuia, cogitnrc, in nocle sunt : scd non
2. Videmusterrani, vidcraus mare; opera Dei sunt: deseruil noctem ; proestitit fidem. Non enim nocteni
ista subjacent oculis nostris, illa subjacent inlcllccli- descruit Dcus, dedit illi luminnria sua. Dies solem
bus nostris : isla nota sunl carni nostrce, illa nola quocrit, sol ei sufflcit: Iuna et stellcenocli datre simt,
sunl menti noslrce. Quid est arida in Ecclesia ? Ari- illuminant illani ; et quando luna non lucet supcr
da vocalur omnis anima sitiens Deum. Segregatce lcrram, lux illa qnre esl in aere, dc stellis esl. Unde
sunt eniraaquse, et apparuil arida. Marehocsseculum fit utcxeanins foras nocte, et videamus arbores; et
est, et mali aqua: sunt amaroe; segregatoesunt el con- si non cliscernimus, tamen videmus utcuraque lucem
gregatse in congregalione uua, id est, proedestinaloe stellarum : ct ideo quaudo crassa sunt nubila, lolli-
ad unum finem, quo dirigit Deus omnes quos sepa- lurel Iux stellarum, ct sic esllionio anle sesub divo
rat a sanctis. Scparat autem Deus; nam homo non (a), quomodo intus in cubiculo. Ergo habet et nox
potcst isla separare : et apparet arida per separatio- Juccm quamdam suam. Vidcamus quid dicit Aposlo-
nem. Duos homines pone simul; unus desiderat spc- lus in illis muneribus, in illis donis spiritualibus :
ctaculum, aller ecclesiam. Juncti corpore, separan- Unicuique datur mani[estatio Spiriltts ad uiililatem.
tur desideriis. Ille pertinet ad aquam amaram, hic Quomodo dalur ? Alii quidem datur per Spiritum ser-
apparet arida. Unde probamus quia arida est ista ter- mo snpientiw, alii sermo scienliw(I Cor\ xn, 7, 8).
ra, quoesignificat homines bona desideraiites ? Dixit Qui intelligit quid intcrsit inler sernjonem sapientice
Psalmus Deo : Anima mea sicul terra sine aqtta tibi et sermoiicm scienlicc, intellcxil quid iutcrsit intcr
( Psal. CXLII,6 ), anima mea siliit le. Sitit, arida est: Itmiinare majus et liiraiiiare miniis. Audiaraus ser-
segregata est ab aquismaris. Non altendat qnia non- nioiiera snpienlice: In principio erat Verbiim,ct Ver-
dum corpore segregala est : jam desiderium fecit bttm erat apud Deum, cl Deus eral Verbum; hoc erat
segregationem. Alii desideraiit Beum, aliidesiderant in principio, etc. Qui compreheiidihit, dies cst, sol
sseculura.Quid ergo sitit nrida ? Imbrem de ccelo, illis lucet : sed nisi priinum a nocte, non vencrunt
imbrem de nubibus, imbrem de Scripmris, imbrem ad lticem; Tenebrwenim eraii.l super abyssum,et dixit
de firmamenlo.Cum aulemdesiderat imbrem, dulcem Deus, Fiat lux. Nemo dicatquia a Juce cccpit. Oiniies
aquam desiderat, separalam ab aqua amara. Sed enim cx peccaloribus justificaraur. Cajiiant ergo qui
Deus novit quia desiderat arida : latet enim et in possunt quod dixi de Evangelio. Sed dicunt milij,
occulto esf. Desideria maris, id cst, desideria saecula- Non inielleximus quid est, In principio.eral Verbum.
ria apparent. Si quis desidcral pecuniam, movetur Si crgo adhucnox esl, attende quia asstimpsit carnem
adipsam pecuniam, vult illam acquirere ; quia visi- Verbum, et fccil tibi quasi liimen nocturnum. Verbum
bilisres est pecunia, apparet desiderium cjus. Qui eniiii caro facltim est, et habilavit in nobis(Joan. j,
autem desiderat Deum, latet desideiium ipsius ; quia 1,2,5, 14). Et in rubo loquilur Deus per angehjm
latel Deus, quem desiderat: intus est, occulla res esl. Moysi. Audi ubi est sermo sapicnfice. Quid vocaris,
Sitit quidem, el arida est; sed apparet oculis Dci. dixit Moyses ? quomodo te nuntio populo ? Si diclum
Et non prcctermisit fructum ; slatim dixit,1Germinet fueril, Quis te misit? quid dicam ? Audi sermonein
terra herbampabuli. Germiuet terra ipso die quo fa- sapientice : Dicesftliis Israel, Qui est misit me ad vos.
cla estarida. Non potuit arida illa sine frucln diu es- Quis potest capere, Qui esl ? Coetera vero non sunt.
se. Audiamus et nos verbum Dei: el germinet terra Quis yere est? Qui noii transil, qui semper nianet
herbam pabuli, id est, bona opera misericordice, de incoramulabilis. Sed iste cibus graudium est, isle sol
qr.ibus dicit Isaias, Frange esurienli panem tunm, et diei est. Et quasi diceret Moysesilli, Adhuc nox sum,
cgenumsinetectoinducin domumlitam, ele.(is«i. LVJIJ, noctemillumina. Aiiquid dicam quod potest nox ca-
7). Firmamentum ergo Scriptura Dei est : lumi- pere, aliquiddicam quod possuut parvuli relinere :
naria in finnamento intelligenda Scripturarum : lu- Ego sum Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jacob.
niiiia aulem in ccelo, inlelleclus in Scripturis. Vis Ergo, Ego sitm qui sum ( Exod. m, 14, 15 ), ad potc-
pervenire ad luujen cceleste? Prius lerra esto dans statem diei: Ego sum Detts Abraltam, ad poteslaleni
fruclus, id est, praacedant opera misericordice : post noctis. Fides temporaliler dispensata, lucet nocli :
opera enim misericordise,venitilluminatio lucis illius, sapientia semper nianens, lucet diei. Nulritin noclc,
quam desideras, elc. utprocedamus in diem. Stellce ergo coelera munera.
Luminaremqjus et luminareminiis. Quia cum dixissct, Alii dalur sermo sapientiw, tan-
3. Dixil autem Deus, fiant luminariain firmamenlo quam solemin potestatemdiei: alii dalur sermoscien-
cwli, et dividanldiem et noctem. Evangelistse lumina- liw, tanquara lunam inpoteslatemnoctis: dat etslellas,
ria sunt, Scriplura Dei iirmamentum. Evangelium alii donatio curcttionum,alii proplielia,etc.
autem, quod habet leslimonium a Lege et Prophetis, Replitia animarumvivarum.Virtus sacramenlicharilas.
luminaria sunt in firmamento cceli. Parvulus autem 4. Dixit Deus, Producant aquw replilia animarum
in Ecclesia nondum potesl capere cibum, sed cst la-
(a}'vro subaere, utHorat. lib..2 carm. ode 3, ct PJin.
cleconlenlus, qtiodsignificatluminare jninuset stellce. lib. 14, cap. 21.
1727 S. AUGUSTINIEPISCOPI «28
vitiarum, et vnlatilia. El produxerunl aqumpisces, et omncs fideles : fecit firmamentum in mundo, ccelum
celot magnos, cl volatilia cwli. Et vidit Deus quia bo- inter aquas etaquas ; fecit firmamenlum in Eeclesia,
num est, elc. Videamus ergo quid dicunt Scriplurce. auctoritatem Scripturarura inter populos Angelorum;
Lux pcr lucem, justi per verbuni. Firniaraentum quibus hoc non est neccssaritim, elpopulos hominum,
coeli, solidaiiieiitum Scripturarum. Aqucc sub flrma- qui ibi qusererenl Dcum : fecit Deus in niundo sepa-
mento, terrenus populus : aquoe supra firmamentuni, ralioneni maris a terra, fecit Deusin Ecclesia sepa-
ccelestispopulus. Terra arida ab aquis maris scparata, rationem gentium a servis suis : sitit terra arida im-
aninire sitientes Deum a multitudiiie delictorum soe- brem, siliunt horaines in Ecclesia imbrem ccelestem:
culi. Germinat terra herbam pabuli et ligna fructi- produxit terra herbam pabuli et ligna fructifera, pro-
fei-a, opera misericordire. Luminaria in firmamenlo ducuut el homiues in Ecclcsia opera misericordire:
coeli, prrcdicatores verbi, Evangelistre et Apostoli, fiunt luminaria in coelo, luminare majus, sermo sa-
dona spiritualia. Atlendainus ergo luminaria circum- pienlice; luminare miuus, sermo scientirc : stellce,
eunlia toluin mundum, et videte queinadinodum pro- dona curaiionum, propheticefides, etc; omnia ista in
ducanl aquocreptilia animarum vivarum. Discurrunt firmamento cceli. Cum ergo ccepisserit ambulare et
Evangelistoe, evangelizanltir homines. Ergo reptilia peragrare totura muiidum, generarunt aquoc, id est,
aniniaruni vivarum, Sacramenta inlelliguntur. Quare? de Gentibus exsliterunt reptilia animarura vivarum,
Quia ad hoc sirat Sacrameiila necessaria, ut Gentibus Sacramenla sancla; et homines consecraii habenles
evangelizeiitur, et de Genlibus homines separentur; formain : forma est cnim Sacramenti in homine, et
hoc est, ut aquoe producant illse amarae, et fiaiit pi- aliquando virtus Sacranienti statim consequitur, sed
sces dulces. Magnaenim res est; gustare aquam ma- jam in terra quoe separata est; ideo producit terra
ris nemo polest, (a) pisces raanducare : amaritiidine animam vivam. Et revera fratres animam vivam esse
nascuntur, ct vegeiauiur. Isla sunt Sacramenta dul- opus est.Aeceperunlfratres Baptismum (a), sequatur
cia, quoemissa sunt per totum mundum. Sed reptilia formara virltis. Non sit Baptismus ad judicium, sed
dicunlur animaruni vivarum : nondum anima viva. ad salulem. Ad judicium fuit Simoni Mago, ad salu-
Quare? Hoc aliquantum ad intelligendum spissum teni Peiro. Videamus ergo quid est nuima viva, quani
est. Audistis modo, cura leclio Icgeretur, quia Simon lerra produxit. Altendite hominem; habet corpus,
Magus baptizalus est, et 11011 deposuit mnlnm men- habet aniraara. Iu ipsa aniraa multos molus hnbet
lera (Acl. vm, 15-25) : habuit forniam Sacramenli, similes besliis; et habet nescio quid aliud, quod non
virluiem Sacramenti non habuit. Audi Ajjostolum liabent beslia?. Quos motus habet similes bestiis?
quid dicritde impiis : Habentes, inquit, formam piela- Manducare et bibere, dormire et vigilare, et gene-
tis, virtulemautein ejttsabnegctntes(II Tim. m, 5). Quce rare. Nonne coinmunes sunt nobis cum bestiis? Islos
est forma pietatis? Sacramentum visibilc. Quse est molus quisquis in luxuriam projccerit, aiiimam mor-
virtus pictatis? Invisibilis charilas. Audi virtulem lunm habet, non aniraam vivam. Unde probamus ?
pietalis : Si linguis hominum loquar et Angelorum, Audi Aposiolum : Qttw aulem in deliciis agit, vivens
charitalem atilem non habeam, faclus sum ut wramen- moriua csl (ITiw. v, 6). Quid est agere in deliciif,
tum sonans, etc. Et si illud et illud habeam, charita- nisi illos molus animce,quoscommunes habenius cum
iem autein non habeam, nihil sum (I Cor. xm, 1-5). pecudibus, Jaxare in voluptates et concupisceniias
Nam Sacramenta sancta et magna sunt: sed nihil est immoderatas, in voracitalem, in ebrietatem, in forni-
homo, si cliaritatem non babeat. Ergo virtus Sacra- calioncm, in somnolentiam? In deliciis agunt qui sic
mcnti charitas. Quam charitatem non habet hoereli- vivunt; sed vivi morlui sunt. Si autem constringanlur
cus, cuni apud eum invcniam formam Sacramenti. istce oinnes affectiones, et isti motus teneantiir ad
Itaque cum ad me venit hrerelicus, defero formoeSa- castilatem, ad continenliam, producit terra animam;
cramenti, ut non rebnptizem : sed reddo virlulem quocquia morlua erat in deliciis, restai ut refrenata a
Sacramenti, ut radicem charitatis insinuem. Ipsa ergo deliciis incipial vivere, et habere virtutem pietalis.
erit aniina viva, quam lerra producit, ut anima viva Quce est autem virtus pielalis? Cbarilas in Dcum et
sit, jam hnbens virtutem Sacrameiiti. Hoc est ergo proximum. Qui aulem habet charilalem, refrenat per
quod dictuiii est, Producant aqttw replilia animarum fidem onines libidines, omnes concupiscentias, omncs
vivarum, etc. molus anirai sui.quos communes habet cum pccudi-
Anhnwvivwcreatio. Anima viva.Pietasvirtus.Charitas. bus, erit anima viva. Et sequi(ur u( jam forme(ur
Homoad imaginemDei. liomo ad imagineni et similitudinem Dci. Fonnaiur
5. Dixit quoqtteDeus, Proditcut lerra animamviven- autera cum omnia ista, qtirc dicta sunl, ad illura ho-
{einin. genere suo, etc. Seslo diedixit Deus, Producat minem concludunlur 1. Quia et fecit Deus lucem, de
lerra animam vivctm: non rcptilia animarum vivarum, homine dictum est in Ecclesia : et fecit firmamenlum,
sed animnm vivam. Et produxit lerra omnia pecora, propler hominem aucloritas Scriplurarum: et separa-
et beslias, el serpentcs, et quidquid repit super ler- vit aquas a terra, Gentes a credentibus : et germina-
ram. El vidit Deus quia bonttmest. Et dixil Detts, eo- vit lerra herbam pabuli, opera misericordise: et lu-
dem die sexto, quaudo ejecit terra auimam vivam, mina in ccelo,Evangclistccsancti in homine : et pro-
Faciamus Iwminemad imaginemet siinilitudinemno-
stram, clc. Diximus quia fecit Deus lucem, id est, 1Forte, ad ixdeUeclumhominisconjunguntur.
(a) Forte deest potest—QuodcenselMorel,F.lem,Critic,' (a) Indicatrecensbaplizalos.
p. 211. M-
1729 FRAGMENTASERMONUM. •> 1730
duxit terra reptilc animarum vivarura, Sacramenla; estis, Sed ex necessitate credidit. Posset et de illo
et hoc in bominibus: postea produxit animam vivam, dici, de quo paulo ante loquebamur, Qui prius fuit
refrenationesomnium libidinum; el hoc in hominc. blusphemus,el persecuior,el injuriosus(1 Tim. i, 15).
Junge ista omnia ad inlellectum; el fnctus esl homo Et ipsi eniin quredamneccssiias impacla cst : ccelcsli
ad imaginem et similitudinem Dei. Attende unde il- voce prostralus est; ul lunien haberct, liuneii perdi-
lud probemus. Ideo de singulis dicebat, Vidit Deus dit. Minare quod volueris, el quantum volueris da
quia bonum est. Quando autem fecit rem meliorem, cuilibet homini: quid dulcius ista luce ? Quani lamen
non vidit,quia melior facta esl. Sed in ipso homine Paulus nisi jierdidissel, aHeriianinon acccpisset. De
CQiicluditomnia qurc facta sunl, ct dictum est, Vidit necessitale credidit. Quid timuit? Dicatur mihi quid
Dcus oimiiaquw fecil, el eccebona valde. Jamdudum tiinuit. Clamaiitcsoves? Ovesclamare possunt, mor-
dicebat de singulis, quia bonn essent; homine facto dcre noii possunt. Poluit et in ipso clamoreoviuinDci
omnia nominavit. liUelligilurquia illa singula in ho- advcrtere gloriam Dei, et timere judicium Dci. Exci-
mine omnia iiivcniuntur. Quocris in honiine lucera? tatus est a somno quodam modo, ut considerarct im-
Invenis fidem. Quocrislirmaraentuiii? Invetiis aucto- pleii de Christo qucesunt precdictade Christo, tantum
rilatem Scripturarum. Quoeris segrcgationem aqua- posse nomen Chrisli, tantum proevalcrcgloriain Dei.
rum? lnvenis fldelemsegregaiura a Geniibus. Quseris Ilaque brcviter dico Charilali vcslrrc; Ecclesiani Dei
pullulare herbam et ligna fructifera? Invenis opcra alloquor, populum Dei alloquor : Si crcdidit, tu inve-
bona, opera misericordioe.[QuoerisIuminaiia cceli? nisti; si limuit, lu vicisti. Intcrim , fratres, ad quod
Invenis Evangelistas. Quoerisreptilia aniniarum viva- possunt homincs, ultra nobis non usurpemus quod
rum? Invenis Sacramenta. Quocris uniniam vivam? concessum non est. Aposlolusdicit : Infirmum auietn
lnvenis coiilinentiam. Quocrisin homine homiuem? in fide recipile, non in dijttdkationibus cogitationum
Inveiiis imaginem et similitudinemDei. (Rom. xiv, 1). Non nobis usurpeinus dijudicare cogi-
Ex Sermone de Quinquagesimaresurreciionis,Florus lalionesaliorum: sed Deoprsebearauscogitationesno-
ad 1 Cor. l. stras, etiam pro illis de quibns forle aliquiddubitamus.
Humiliatusest DominusChristus, ut esse humiles Foriedubitataliquiduoviiasipsius. Amalcabundaniius
nosceremus : conceptus est coiitinens omnia , nalus dubitanlem : araore veslro curate de corde infirmidu-
est gignens omnia, morluus est vivificausomnia : sed bitaiioiiera.Inlerioremfaeiemvidelc.deqiia gaudeaiis;
post triduum resurrexit, et ascendit in cce!uin,et cor Dco coramitlite,pro quo orelis. Sciatis eum deseri
humanam quam susceperat carnem, ad Palris dexle- amalis, suscipiaturavobis. Plusamalehomiiieiii,qiiam
ram collocavit.Mirabile est, fratres, et hoc est quod prius oderatis errorem. Sic venit Christus oegrossa-
credere impii nolunt; mirabile est hominem resur- nare,de quoEvangeliumaudivimus:i Quianoucst opus
rexisse in carne, et in ccelumascendissecum carne : t sanis medicus,sed male habcnlibusi (Malth. ix,12).
sed multo est mirabilius, lotum mundum rem tam t Et quis csl horno qui cuin perdiderit unnm ovem,
incredibilemcredidisse. Quid est incredibilius Deum i noiiiie relinquil nonagiiita novera in monlibus, et
talia fecisse, an mundum credere potuisse? Quid , si i il qucerere liiiam quse perierat, et cum invenerit
et ipse modus consideretur a nobis , qtio credidit < gaudet de illa? Sic gaudet Pater meus de uno pce-
mundns?eliam ipse vere divinus advertilur, et valdc » nitenlc , quam de nonaginla novem justis, quibus
mirabilis invenitur. Ineruditos liberalibus disciplinis, < noii est opuspccnitcntia> (Id. xvui, 12-14, etLuc.
et omnino quanlum ad sseculidoctrinas pcrtinet im- xv, 4-7). Sic proi'sus venit Chrislus cegrossanarc, sic
politos, non perilos gramraatica, non armalos diale- se novil de inimicis suis misericors vindicare. Quibus
ctica, piscalores Christus cum relibus fidci ad mare fortc aniinus dolet consorlibus ejus erroris, ad horain
sscculi paucissimos misit. Quid dico paucissimos? irascunlur, postea foiiassis imiiabunlur. ltaque, fra-
Duodecim misit; et lamei) per eos sic omni genere tres, commendamus eum et orationibus vestris, et
piscium implevit Ecclesias, ut plurimi ctiam ex ipsis dileclioni vestrre, et amiciliee fidelissimoe,et stisce-
sapientibussseculi,quibus videbatur ignotniniosacrux ptioni inlirmitalis ejus. Quomodo proeitis, sic sequi-
Christi, ea in fronte signentur; et de qua erubescen- (ur : bonam viam doce(e , bonam in vobis invenia(.
dum putabant, nobisque insullabant, eam in pudoris Jam factus clirisiianus, discernal quid intersil inicr id
arce constituant. quod dimisit ct id quod invenit. Vilatn ipsius ei stu-
dium circa fidemCliristi posteriora terapora conipro-
Ex Sermonede AposloloPaulo , in conversionecujus- babunt : nunc autem, fratres mei, non ftiit neccsse,
dam Fausti pagani, Florus ad Rom. xiv. non fuit consilii pastomm rcpellere piilsaulem, dit-'
Cor hominis nec videre possumus, nec oslendere. ferre quserentem. De occultis cordis velle judicurc,
Deus dicit, Quw palam sunt, vobis; quw occullasunt, et vocem manifestam non acceptare, nec cousilii
mihi. Paulus dicil Aposlolus, < Fralres, nolile anie fuit, nec propositi noslri. Novimusenim quemadnio-
t tempus judicare quidquam, donec yeniat Dominus, dum minetur misericors illa Dei avariiia undique
c et illuminet abscondita tenebrarum, el manifestabit lucra quicrentis de pecunia sna, ct dicentis pigro
c cogitalionescordium; el lunc laus erit unicuiquca servo
judicare volentiquod non videbat, et circa lucra
c Dco i (1 Cor. IV, 5). Non potes inspicere cor novi
colligenda Domini (orpescenti: < Serve nequam , ex
christiani. Quid, cor veteris clu-isliauipoles ? Dicluri < ore tuo te condemno. Tu nic dixisli Iiominem mo-
1731 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1752
t lestum, mctere ubi non seminavi, colligere ubi non hifirmos, pauperes, indoctos :non quia rcliquitfir-
c sparsi: i>noveras crgo avaritiain mcam. « Tu darcs mos, divites, sapientes, nobiles; sed si ipsosprimos
< pec.uniam mcnm iiuiiiniulariis, ego venieiis cu.m eligeret, mefito divitiarum suarum , merilo substan-
< ustiris exigorem » (Luc. xix , 22, 25). Nos ergo non tiarum, merilo natalium sibi eligi viderenlur, alque
poluinius nisi erogarc pccuniara doiiiinicani. Exactor inflati de hisrebus, salutem humilitatis non recipe-
illc erit, non tantum ipsius, sed et oniiiium nostrum. rcnt, sine qua iienio potest redire ad illam vitam,
Iinpleamus ergo oflicitim prrerogatoris , non usiirpe- unde non laberemur nisi per superbiam.
nius locuin cxactoris. Itaquc, fralrcs mei, opus Dei Ilem ex Sermonede tribusvirgis,Bedanondumvutgalus
in aiiimo habete : aliud qurerebatis, aliud disprmeba- ad I Thess. n.
lis, aliud invenisiis. 0|ius Domini coramendaraus, Factus sum parvulttsin medio vestrutn, tunquamnu-
servi conservis. Plus in eo diligamus quod Doniiiius irix [ovensfilios suos (I Thess. u, 7). Ideo non dixit,
noster fecit, quam id quod fnccrc volcbamus. Meliora Mater, quia aliquandomatres vel delicatiores sunt, vel
cnim suiit opcra ipsius. Et magnnnicl devotain vocem minus amantes filios suos, cum pepcrcrint tradunt
cjus audiviraus : Majoraltiiii nolo, christianus esse aliis nutriendos. Rursum si solum dixisset, Tanquam
volo. Ltclainini, exsullate, araplius quam oderalis nuirix fovens; el non acldidisset, filios suos: lanquam
aniate. Opus suiim Cliristo orationibus coramciidate : alin parienle nutriendos accepisse viderelur. Et nu-
aiiiiiiuiii lidcleni, pium, amicum rudimcnlis senis ex- tricem se dixil, quia alebat; ct filios suos, quos ipse
liibete. Quid iiilcrcst eiiiin quia vidctis jam provcclam pepereral, dicens: Filii mei, qnos ilerutn purlurio,
cclatem? llora nona vcnit ad vincara , merc.edem qttoadusqiicClirislttsreformeiurin vobis(Galat. iv, 19).
Parit anleiii, sicut parit Ecciesia in ulero suo, non
ccqualeniacccplurus, clc.
seraine suo.
Ex Sermonede Nalali sttncli Quaclrati(a), Beda non- Ex Sermonede bono Nupliarum, Beda et Florus ad
dum vultjalus uclII Cor. IV.
1 Cor. vn.
Bealus aposloltts Paulus adliibuit tesiimoniiiin da Qui polest capere, capial (Mallh. xix, 12). Sed non
Scripturis, in quo nobis glorinm martyrura coinmcii- possuni, inquit. Non poles? Non possum. Suscipiat le
davil. Propler quod scriplum cst, intpiit, Crcdidi pro- ntilriloria' quredam Aposloli auctorilas, ul si se non
pler cjttodlocuttts suin. Et nos credinuts, propler quod conlinent, nubant. Fiat aliquid, unde perveniaiur ad
elloquimur (II Cor.iv, 15).Si eiiiiiilnniumiiiodocredi- vcniam. Perlineat ad vcniam, ne irruatur in ceternam
dissenl, ct non loquerciiliir, non pnlcrcutur. Credcndo poenam. Fiat qtiod lieef, unde ignoscalur quod non
apijrclienderunl vitam, ct loqucudo iiivcnfcrunt mor- licel. Hoc indicat qnod sequilur : Mallem eos nubere,
lcm; sed nioiicm, in qua corpus corriiptibile seniiiia- quam uri (I Cor. vn, 9). Concessit, inquam, aliquid
rclur, ct incorruplio iuclerctur. Istum sensum, id cst, inconiinenlicc quia mnjtis limuit: timuit poenas ccter-
quod crcdimus proptcr quod et loquimur, alio loco nas, tirauit quod exspectat el inanetadulleros. Etiam
idem aposlolus sic cxplicavit : Corde credilur aclju- hoc quod conjugali vicli coiicupiscenlia utuulur invi-
slitiam, ore autem con(essiofit ad scitutem(Rom. x, 10). ccm ultra necessitatem liberos procreandi, ponam in
Ex Sermonede tribus virgis, Beda el Florus acl1Cor. i. liis pro quibus quotidie dicitur, Dimille nobis debila
Quare autcni primo ignobiles, paucos imperiios ct nostra, siculet nosdimittimusdebiloribusnoslris(Mallh.
impoliios elcgcrit Doiiiinus, cum haberct ante oculos vi, 12).
suos liirbam niagnaiii, in comparationc quidem illo- E.r,Sermonede eo quod scriplum est, Mallh., cap. xvr,
rum pauperiorum pauciorcs, scd in gcucre suo multos 24, Siquisvultpostme venire, abnegetsemelipsum:
divii.cs, uobiles,docios, sapicntcs, quos postca eliam. Beda nondum vulgulusad I Thess.v.
collcgit, exponit Apostolus sacr.uncnluin : lnfinna Corripite inquielos, consolaminipusiilanimes, etc.
liujus niundielegil Deus ,ul confunditt [ortia; cl slutla Qtiando videt lionio aliquein male vivenlem, et forte
hujus miinclielegilDeus,ul confundalsiipknles; el igno- nliquid Ecclesioeprceslanlcni, el non eum corripit,
bilia hujus mundi elecjilDeus, et ea quw non sunt, id animo fugil. Quid est, animo fugere?' Timere. Tiraor
CSt,iioii coiiipiilanlur, ul quwstmt evacuentur(I Cor. i, cst fuga interior. Qtiarc limet? Quia merccnaritis est.
27 el 28). Vcnerat eniin docerc hiimilitatem, et expu- Ne forte ille male aceipiat quod corripilur, el non det
gnare superbiam. Venerat hmnilis Deus: nuilo modo quod solet (a). Videt lupum venienlem, id est diabo-
hic prius altos quoereret, qui lam humilis venerat. lum male vivenlis colla frangeiileni; e( ftigit animo,
Primo, quia clegit nasci de ilta feniina, quoedcspon- abslinet ab ulili correptione, plenus tiniore. Qui au-
sata erat fabro. Non clcgit ergo amiios nntnles, ne lem pastor est, et est ei cura pro ovibus, non eum
jii hac lerra nobililas superbiret. Non elegit snltera dimittat,et facit quod ait Apostolus,Corripileinquktos,
nasci in amplissima civilate, sed natus est in Bethle- consolaminipusillanimes,etc. Non ergoputet quis pium
hem Judoo, qure nec civitatis lioiiiiiie nuiicupatur. paslorem, vel qui se dicit paslorem, quia iion reddet
Hodieque illam iiicokc loci illins villam appellaiit : inaluni pro malo, cum rcddat poiius malum pro bono.
tam parva , tam cxigna, prope nulli cst, nisi pristina Ille enim etsi peccator est scelestus, de bonis suis dat
Domiiii Cbrisli naiivitnte nobiliiaretur. Elcgit crgo Ecclesice: ille auteni nialum pro bono ei reddit, cui
(a) in Calendario Carlhagineiisimeiise augusto cele-
bratur Quadratus,et rnarlyr a Possidiodicilur in fndiculo, 1 Bedain Mss.,nutricatoria.
cap. 9. (a) videserm, 157,n, 12.
 17$3 FRAGMENTASERMONUM. 1784
subtfShit cbrreptionem. Sed quoniam hoc totum de lus, ut non conlra homincm malum, sed contra dia-
dilectione faciendum est; aliquando autem liomines bolum qui cum illc operatur, oremus; et quidquid
correptofes suos putant iniraicossuos: ideo cum dixis- possumus faciamus, ut diabolus expellatur et homo
set, Corriviteinquielos;subjecit, coiistlaminipusillani- liberetur. Quomodoeuim si ad aliquem in prccliocon-
mes. Forte enim de correplione incipit deficere, et siiluluni de parteadversariaarmaius equo sedens ve-
perturbatur: lunc le oportet consolari. Suscipiteinftr- niat, noii equo, sed equiti irascitur; el quaiitum po-
mos: ne per infirmitatem cadant. Si titubare eum fe- lesl, hoc agere cupit, ut equitem perculiat, et eqtium
cit infifmitas, sinu suo suscipiat charilas. Et ciim ista possidcat: sic circa homiiies malos agenduin est; et
dixisselj adjecit in novissimo, Videtene quis malum non conlra illos, sed contra eum qui illos instigat,
pro malo alkui reddat (l Tltess. i, 14, 15). Ergo non totis viribus Iaboi'andumesl ; ut dum diabolus vinci-
est malum correptio si sit. Sed bona ovis, quando (ur, infclix ille qtiem possidere cceperat libereiur.
corripilur a praepositosuo, quid dicil? Emendabitme Ex eodeinSermone, Bedaet Florus ad I Cor. xu.
juslusinmisericordia(Psal. CXL,5). Qui dicil se in Cltristomanere, debelsicut ille ambu-
,Ex SermonedeeO quod ail Dominus, Lttc cap. XJ, 10, lavitel ipse ambulare(lJoun. n, 6). Quceest isla via,
11, Petite et accipielis: Beda nondum vulgaius ad in qtia Christus ambulavit? Quse est alia, nisi chari-
II Cor. xn. tas, de qua dicit Aposloltis, Adhuc supereminentioreni
Invenimus malos petisse et accepisse, el bonos pe- viumdeinonslrovobis(I Cor. xn, 51)? Si ergo Chris(um
tisse et non accepisse. Quid enim pejtis dcemonibus? volumus iraiiari, per ipsam viaih debemus currere,
Et tamen porcos petierunt et acceperunt (Matth. vm, quam Christus et in cruce pendens diguatus est am-
31, 52). Et invenittlr Deus non fecisse desiderium bulare. In cruce enim fixus erat, et charita(is viam
Apostolofum, el implesse desiderium dccmoniorum. currens, pro suis persecutoribus supplicabaf.Denique
Quid ergo dicimus, nisi quia novit Dominus qtti sunt sic dixit: Pater, ignosceiltis, quia nesciuntquidfaciunt
ejus (H Tim. n, 19), eteorum omnisqui petit accipit? (Luc xxni, 54). Et nos ergo pro omnibus inimicis
Sed adlrac de Apostolo scrupulus restat; non enim nostris hoc jugiter supplicemus, ut illis Dominus
ipse non erat inler eos qui sunt ejus, qui hanc senlen- eraendalionem morum et indulgentiamtribuat pecca-
tiam dixit, Novil Dominusqui sunt ejus. Ergo omnes toruui.
qiii suhtejus, petunt et accipiunt. Sed qucerimtisquid? Ex Sermone, Qualis debeat episcopusesse, et ubi repre-
Ea quippe qucepropler vilam islam lemporalem pe- hendit Puulus Pelrum:Beda nondum vulgalus ad
tunlur, aiiquandoprosunt, aliquandoobsunt: elquando I Tim. m.
ea scil Deus obesse, non ea dat desideranlibus et pe- Oportetergo episcopumirrcpreheiisibilemesse (1 Tim.
tenlibiis suis : quomodo nec medicus dat quidquid ni, 2). Quis hoc negat? Sed cum oporteat episcopum
seger pelierit; et amando negat, quod non amando irreprchensibileni esse, numquid reprehensibilem de-
concederet. Exaudil efgo omnes suos ad celernahisa- cet essechristianuin? Episcbpus nomen groecumest:
luteni; non oiraies exaudit ad (emporalem cupidila- latine vcro superintcntor vel visitator dici potest. Nos
(em : et ideo non exaudit ad hoc, ut cxaudiat ad illud. episcopi sumus, sed vobiscum christiaiii sumus. Nos
Deniqueetiam ipsa verba considefa. Quando non ac- proprie vocamur a visitalione: communiter omnes ab
cepit propter quod terDominum rogavit, aitilli: Suf- unctione. Si unctio communis est, el Jucta communis
ficit libi graiia mea; nam virlus ininfirmiiute perficilur est. Quare autem nos visilamus, si niliil boni est quod
(II Cor. xu, 9). Quid a me desideras ut auferalur a le in vobis videamus?
stimulus carnis, quem accepisli, ne in tuis revelalio- Ex Sermone de Sabbalo, Flonis ad II Cor.m.
nibus extollaris? Ulique propterea hoc poscis, quia Cumautem conversusfuerit ad Deum, auferelur vela-
tibi prodesse nescis. Crede medico : quod imposuit, men. Velaraen, non Moyses evacuatur: velamen, non
acre est, sed utile; facit dolorem, sed parturit sanila- lex. Allendite quomodo Dominus venerit, el evacua-
tem. Virtus in infirmilate perficilur. Tolera ergo in- tur velamen : quando pependit in ligno, velum scis-
firmiiatem, si desideras sanitatem: tolera infirmita- sum est. 0 niagnum mysterium! o ineffabile sacra-
lem, si desideras perfectiouem, quia virlusininfirmi- mentum! Transgressores legis crucifixerunt, ctlegis
tate perficitur. secrela patuerunt. Nonnecrux illa clavisfuit Domini?
Ex Sermonede verbisAposloli,Non est nobis collucta- Tenuit, et clausa dissolvit. Sed Judcei etiam discisso
tio, etc Bedaet Florus ad Ephes. vi. velo cooperlam habenl faciem (a). Nos aulem, ait Apo-
Non esl nobis colluclalioadversus carhem el siingui- s(olus, revelatafaciegloriamDei speculanles,in t-nmdcm
nem. Quia non tanlum tc homo persequitur, sed dia- imaginemiransformamurdc gloria in gloriam, lanquam
bolus per illum; ct anlequam le loedatin corpore, se U DominiSpirittt(\\Cor.m, 16, 18).
occidit in corde. Non est nobiscolluclatioadversuscar- Ex Sermone de Calendis Januariis contra Paganos,
nem et sanguinem; bominibus adversus homincs, qui Joannes diaconusin Levilkum.
caro el sanguis sunt: sed adversusprincipesel polesla- Aposlolus Petrus dicit ad Ecclesiani, qure est cor-
tet,reclores tenebrarumharum (Ephes. vi, 12); quia pus Clnisti: Plebs suncln, regaie sacerdolium(I Pelr.
quomodo eos qui Iux sunt, Christus giibernat et regit; n, 9). Tune eiiiraiinussacerdos ungebatur, raodoChri-
siceos qui tenebrse sunt, ad omne malum cliabolus stiani omnes unguntur. Ungebatur et rex, ungebalUT
prseciflitatet insngaj. HoCergo nos horlalur Aposto- (a) vide serm. 500,n. 5.
1735 APPEND15L. 17J56
et saeerdos, cseteri rion ungebantur. Utramque per- nnus sacerdos in Sancta sanctorum semel in anno^
sonam gerebat Uorainus, non in figura, sed jam inve- Annus totum tempus significat. Semel ergo in toio
ritale, et regis et sacerdolis. Ob hoc de ipso Domiuo tempore intravil in sancta sanctorum, non figwala,
dicit Aposlolus, Qui factus esl ei ex semhie David se- sed vera, ullra velamenta coelorum, unus sacerdos
tundum carnem (llom. i, 5). Eece ergo regium genus. noster resurgens a mortuis Dominus Jesus Christus,
Ex semine itaque David propter Mariam Chrislus di- offerens se ipsum pro nobis. Intravit, etibiest.Po-
citur, quia illa erat ex semine David. Sed quo genus pulus aulem adhuc nobiscum foris stat: nondumresuu-
inMaria^Scriplum est in Evangelio sacerdolem Za- reximus ire in obviam Christo, et semper cum illo
chariam.habuisse uxorem Elisabeth de filiabusAaron. interius permanere, cum dicturus est bono servo,
Ergo de genere sacerdotali; quia lola ipsa tribus Levi. Intra in gaudium Domini lui ( Matlh. xxvs 21 ). Hoc
Dieitur aulem in Evangelio Mariaj virgini ab angelo, ergo figurabatur tunc per uiium sacerdolem solum
Cognala lua Elisabeth (Luc. i, 56). Si ergo Elisabelh intranlem in sancla sanctorum etpopulumforisstan-
tina de filiabus Aaron sacerdolis cognala erat Marise, tem, quod nunc impletum est per Dominumnostrum
non dubitatur virginem Mariam non tantum ad rega- Jesum Chrislum solum intrantem supra secreta coe-
lem, sed etiam ad sacerdolalem sanguinem pertinere. lorum.etpopulumadhuc foris gementem, spe salvum
Quapropler inest in Dominosecundum hominem quem faclum ; exspectanlem redemptionem corporis sui,
suscepit, utraque persona, regia et sacerdolalis. Ideo qua; futura est in resurrectione mortuorum.
ergo tunc in figura duo ungebantur, rex et sacerdos, ltem ex Sermonede Catendis Januariis conlra Paga-
quod in illo capite noslro completum est, cujus idem nos, Joannes diaconus,ibid.
nos Ecclesiam lolam corpus essemanifestum est. Unde Ipse enim summus sacerdos preces nostras offert,
merilo genus rcgium et sacerdotale dicimur. qui semeiipsum holocauslum pro nobis obtulit. Ipse
llem ex Sermonede CalendisJanuariis conlra Paganos, est qui nos perdncii, intcrponens se, non ut interclu-
Joannes diaconus, ibid. dat, sed utdirigat; non ut separel, sed ut reconciliet;
In illis veleribus sacramentis ille praefigurabalur non ul impediat, sed ut impedimenta disrumpat.
unus Dominus noster Jcsus Chrislus. Unus saccrdos Ipse est pontifex uinis el sacerdos unus, qui praifi-
inlrabat in sancla sanclorum : populus autem omnis gurabatur in anliquis sacerdotibus Dei. Ideo qusere-
foris stabat. Numquid modo episcopis ad aliare assi- balur sacerdos sine macula corporis ; quia ille solus
stentibus vos foris estis, ac non intus ? Intr.ibat lunc sinc macula peecaii vixit etiam in carne mortali.
Nam quod in corpore prajfigurabatur illorum, in illius
1 Forie: Sed quomodosacerdotalegenusin Uaria? ^ila signiflcabatur futurum.

OPEHUM S. AUGUSTINI

COMPLECTENS
SERMONES
SUPPOSITITIOS,
IN QUATUOR CLASSES SUBJECTO NUNC PRIMUM ORDINE DIGESTOS.
PRIMACLASSISCONTINETSERMONES SECUNDA,SERMONESDE TEMPORE.
DE SCRIPTURISVETERISET NOVI TERTIA, SERMONESDE SANCTIS.
TESTAMENTI. QUARTA,SERMONESDE DIVEKSIS.
Hisclassiliusinserli sunt SermonesCJESAIUI
episcopiArelatensis,prteter eos qui inscribunturad Monachos.
Comparavimus omnes eas ediliones initio Retr. efConfess., t. 1, memoratas. M.

CLASSIS PRIMA.
DE YETERI ET NOVO TESTAMENTO.
SERMO PRIMUS(a). Legimus in Genesi dixisse Dominum ad Adarn, Ex
Dc liqnodignoscenlimboni et mali. Gen. n, 16, 17 (b). omni lignoquod esl in paradiso, cdelis; de ligno aulem
1. Solduntur vanw tjumstionesde arbore paradisi. dignoscenliwboniet mali, quod est in medioparadisi,
non cdelis: qua die aulem ederids, morte moriemini.
(«) Aiia.,in tomonono. Mullos scimus, fralres charissimi, dc hac arbore quae-
\b) Augusliiioin qnibusdame veteribuslibristributus.
dufcius,Erasmiaulem verliuiet vindingi
Bellarmiiiijudicio scriptus fuit, et in ejus operum tomo 1 cum insigni
sentenlia est supposititius, atque in 9 tomi Appendicem varietate excusus. Exstat sine auciorisnomine*in veteri
per Lovaniensesrejectus. Ambroswquoqueij.srperamad- corbeiensilibro ante annosmille, uii videlur,descripto.
 1757 SERMOS. 1738
Btionesvawasmoviss^f gui^dicant Adam non volun- dicis esse ferrum, unde homines perimuntur? Audi
tate peccasse, auiain illa aibore fuit dignoscentia ergo : non ferrum est maluni; sed qui ad facinus uti-
boni et maji: et dum hominis culpam excusare ni- tur ferro, ipse malus est. Nam vis nosse quia bonum
tuntur, sic' Deo conditori injuriam faciunt. Quibus est ferrum? Unus eo utitur ad putandum vineam, et
ralio reddenda est, ne diulius qusesliones vanas mo- alius ad perpetrandum homicidium : alius se pascit
veant, aut usque adliuc in errore laliter sentiendo ferro, alius innocentem perimit gladio : unus ferro
lateant: scd si volunt nosse, (aceanl cl audianl; ne agrum colit, alius in fauce ferro ' sanguinem fundit r
. stulta loquendo, Qeo convicium faciant. Una arbor unus operatur ferro ut vitam sustentet suam, aiius
fuit in medio paradisi, explorans hominis volunlalem : autem ferro vitam eripit alicnam. Nam et judex gla-
in ea vila pendebat, in ea et mors per transgressio- diuin portat, ut in reum animadverlat, innoeenieni
nem lalebat: in ea apparuit transgressio, in qua fir- absolvat. Adhuc audi, si vacat, calumniator. Vimuu
mala fuerat legis praceplio. Dixit Deus, Ex omni li- bonum dicis esse, an malum ? Pulo qnod bonum dicas
gno quod est in paradiso, edetis; de illa vero arbore esse, non malum ; et hoc asquitalis judicio, non ebrie-
qum esl in medio paradisi, non edelis, ne morle moria- talis beneficio. Ergo bonum est vinum. Bonum valde.
mini. In hoc verbo lex eral a Deo posita homini, in Bene, quod in vino confessus es bonam esse Dei
ea fuit prrcroium l constitutum cum in terminalione crealuram : et ego confiteor bonam esse. Qnare ergo
senlentia; Deus dixil, Si gustaveritis,morte moriemini; unus accipit cum sobrietate, alius ad ebrieiatem?
et diabolus dixil, Non morte moriemini; et stelit homo Numquid quia unus de eo ebriatur et turpis videtur,
inter Deum factorem, et diabolum deceptorem. Deus ideo mala dicenda est Dei creatura? Alius sobrie bibit,
morlem minalur, si arboris fructus tangalur; diabolus et Deum in ipsa sobrietate benedicil: nain qui inebria-
deos futuros esse eos promittit, si arbor illa vioietur : tur, in foveam cadil, et aliquoties morlem incurrit.
ct appetila esi venenosa dulcedo 2, et contempla est Cibi quos nobis Dominus largiri dignalus est ad uten-
salubriias pcrpetuae vitoe. dum, non sunt mali, sed boni : el tamen si amplius
2. Mors in arbore facla non fuit. Sed dicit aliquis praesumantur, perniciosi siintet nocivi. Numquid ideo
calumnialor, Vitlesquia in illa arbore fuit facta mors? dicenda cst mala Dci creatura, quia nocet, aut aliqui-
iicspoiidcanius vansequscstioni. Non fuit plane in ea- bus perniciosa esl? Sed quia in perniciem salutis suae
dem arborc facla, sed invenla per hominem : hsec amplius prxsumunt, el quod Deus generi liumano
probatio fuil hominis, non deceptio Salvaltfris 3. largitus esi, ipsis nocivum est. El quaedicturus sum,
Nani si Dcus hominem non amasset, nec et fecis- bene oninibus nota sunl. Scimus aliquos ninllo vino
set; nec ct anlea prcemoncret, si mortificare voluis- et cibo prscfocatos : numquid in-vino aut in cibo fuit
&nl.Quod si anlea non prxmoneret, non erat miseri- mors? Absil: scd intemperantia ciborum fecil eos in
cordia, sed impictas; nec justilia, sed injuslitia, ut mortem cadere. Sic et ferrum non ideo dicendiim est
ipse misericordilcr fecisset hominem, et labi fecisset malum, quia de co lalro facit homicidiiim : scd ipse
injuslc. Ha;c impietas nec in homine esse debet: inalus est, qui eo ulilur ad perimendum hominem. Ita
quanto magis ncc in Dco fuisse credenda est, qui' fons et illa arbor non fuit niala, sed bona ; sed fuit plane
pieiaiis ct bonitatis est?Quis hominuro.fratres mei, nialiim quod homo Dci pr«eceptum transgrcssus esl:
opus suuni perirc patiatur, aut fabricam suam ruinae nam bomim est quidquid Deus homini ad utendum
tradat, aut lilium quem genuit in foveam morlis im- tribuere dignalus est. Ecce de Novo Testamcnto pro-
pingal? Si in homine ista crudelilas non est; nec in fero testimoniutn, bona esse omnia quai Deus fecit. In
Deo credas fuisse, qui fabricam suam, id est homi- Actibus Apostoloruin Iegimus, obdorniisso'Pclrum,
nem, bene disposuil, et imminenli ejus ruinoedesii- et visuni vidisse, deponi de ccelo vas qnoddam candi-
4
nam pracepti suffulsit, ne caderet; sed stare non dum ut linteum, in quo erant quadrupedia, volatilia
potuil. Quare? Quia audire Deum noluit. Quid ergo et serpentia terrao posita. El dixit ad euoi vox : Surge,
impulamus Deo, si Adam cecidit; qui ul caderet, Dei Pelre, victima et manduca. El Petrus ait: Absit, Do-
prseceptum conlempsit? mine ; quoniam mmquamconedi omne communeet im-
5. Arbor uon eral mala. Res malce non natura, sed mundum. Cui dixil: 2i'c« Deus sanclificavit, tu ne
malo usu. Dic mihi, arbor ipsa bona fuil, an mala? communedixeris (Act. x, 11-iS). Quid est, calunsnia-
Diclurus es, Mala: mala utique, de qua homo pomum tor? Ecce non solum bona, sed et sanctificata esse
rapiendo mulcialus estmorte5.Ergo, arborfuit mala, omnia divino ore probavimus. ;
an Iransgressio mandali? Plane arbor : nam si mala 4. Peccatum soli Adx imputandum, non arbori, aut
non fuisset, Adam non cecidissel 6. Itec dicis non in- Deo. Arbor haec non 1'uit mala, sed bona, nec in ea
tendens virtulem Scriplurarum. Nam sicul scriptum aliquid mali potuit reperiri: sed homo fuit a seinet-
est in illa arbore fuisse dignoscenliam boui el mali; ipso malus, qui male usus esl bono quod fecerat
ita scriptum est, Ei vidit Deus qum fecit, et eccebona Deus. In hoc mala voluntas hominis cognoscitur; ut
valde (Gen. i, 31). Illud credis quod te in errorem in- cui omnis paradisus subjacuit, ad arborem interdi-
ducal; et lioc non credis quod te ad salutem perdu- ctam 'T;'num exlendens mortem incurrit. Si unam
cal? Vis nosse qui calumniaris, quia arbor illa non arboreiu ei divinitas largiretur , el omnis paradisus
fuit mala, sed bona ; nec in ea facta est a Deo mors, fuisset inierdictus ; sufficeredebucrat quod ei largiius
sed homosibi morlem creavit? Dic miiii, calumniator, cst DCIIS.Sed quia amplius voluit quam quod ci vo-
fciTuui bonum est, an malum? Sine dubio diclurus lunlas largienlis indulsit; et hoc quod habuil ainisit,
es, Malum. El quare malum, et non bonum ; cum cl in inortem nihilominus incurril. Peccatum Adoa
oninia quac Deus fecit, bona sint valde? Quale bouum cui imputaiiduni esl? Deo qui monuit, aut ci qui au-
dire noluit? medico qui vulnerato observandi pnecc-
1In Mss.duobus,prmmiumvitm. ptum dedil, aul vulnerato qui contra medici pr»ce-
'AliquotMss.,didcedomortis. ptum noxia poma gustando causam transgressionis
*ia rm. Ms.,salulis. Atingr. Ms.etinEr., salutaris. incurril?Medicorum ars cst, ut eis quos viderint ni-
4Editi, deslinatam prmcepto.MeliusMss., destinam mia segriludine laborantes, ea prohibeant qua: perni-
prmcepti.Destinaquippe sumitur pro fabricaj fulcimine. ciosa saluti, aut periculum procurent. Quod si aigrolus
Sic Beda inHistoria Anglorum, lib. 3, cap. 17: «Fa- contra medici pneceptum per intempeiantiani contra-
« clum est ut acclinisdeslinse,qua?exlrinsecuseeclesias ria sumens, mortem inciderit; quid perlinel niedico,
« pro munimineerat apposita,» etc. In ejusdemcapitis qui praevidens causam, observatiouem indixit? lta
tiluloeditionovasubstituit, « appostaEcclesiae;» ubi anti-
, qua, « destinaEcclesiae.» Utitureadem voce Augustinusin 1 ApudAmbrosium,in acie ferri. Meliuscodices nostri,
fineserm. 12, S. Braulio in VitaS. Isidori Hispal.april. 4 in fauce; id cst, in angusto viarum congressu, insi-
apud Sur. diiset latrociniisidoneo.Eavoce utilur Augustinus,enarr.
s Ita duoMss.Al editi,mutalusestin mortem.
s sis. cor., simalanonfuisset, homini mortemnon pro- in Psalm.86, « Hoc fecit ille latro, ibrtiorin cruce quam
« in 1'auce;» enarr. in Psalm. SS,nccnon in Evangeliunj
piuassel. .loannisTract. 7, u. 12.
SANCT. AUGUST. V. (Cinquanle-cinq j
 *m APPENDIX. 1740
nec medico animarum Deo imputandum est quod detur libi et in hoc, calumniator ineptissime, si tu
Adam cecidit; qui eum anle monendo in selernum vi- cum sis homo habens filios, omnes admone^..omnibus
vcre voluit. praeceptumdas, ut te sequantur et imitentur iii omni-(
[5. Multa supersunt de istis qusestionibus quse Ims; et si unus eorum contemptor exsliterh, et per-
dieenda sunt; sed bora praeteriit singula dicere, malam conversationeni mortem incurrerit; numquidi^
ne longiludo sermonis fastidium faciat audiloribus. ejus mors tibi imputahda est, et non polius ei qui 1
Debilorem me dico, dilalionem peto : sed vereor ne luam admonitionem cOntcmnendo mortem incurrit?
debitor ocCurrat, ct creditor absentiam procuret. De- Sic nec Deo mors Adai adscribenda est, qui eum ante
bitum curo solvere sermonem, sed pristinos meos transgressioiiem ne in morlem inciderel monuit. Nam
non invenio credilores : aliquos video, aliquos requi- manifestum est monuisse Dominum, atque noluisse
ro. 0 creditor piger, cum veneris ' ut debitum exigas, hominem mori, nec ipsum fecisse morieni. Testifica-
quid,,tuam abseni.iam procuras? Debitor salisfacere tur huic verbo sapientissimus Salomon dicens, Deus
crediiori cupit;'ef,creditor desidiosus absentem se morlein non fecit, nec Imtatur in perdilione vivoruni
facit. Novam rem"vMeo. Inslat debitor credilori ut (Sap. i, 15). Adam Dei praeceplum neglexit, et iu
debitum recipiat, ct ille excusai. Sed quid interest, moriem incidil. Revera, fratres, imperaloris Sacram'
si creditor venire noluil? Reddat debitor quod pro- nemo sine periculo sui sanguinis coiilemnit; sed
misit8.] omnes suscipiunt cum iremore ct veneratione, et
6. Cur Deus sciens Adam peccaturum , non eum adorant vilissimam chartulain atrameuto scriptam, et
revocavit a peccato. Adhuc calumniator ille prislinus velut divinos adorant apices : Scripturae divinuele-
tot probalionibus convictus non acquiescit, sed gunlur, verba Dei lonanl, ipse Dominus quodam mo-
dieil : Sciebat Deus hominem posse peccare, an do praesenspisesenlibus loquitur; et nmi audilur, aut
non? Respondeamus ei, ne sibi videalur aliquid fastidiose honiinesaudiunl, aul quod pejus est, seden-
dixisse : Sciebat plane. Si ergo sciebat enm posse tes fabulis vacant. Imperator longe posilus de char-
peccare, quare non eum revocavit a peccalo?Quare? tula loquitur; et tremilur, et quasi proesens in illa
Quia invitum nou decuit coronare. Quis unquam, fra- chartula adoralur : Teslamentuni Dominicum recila-
tres mei, prsemium non pugnanli dat? aut quaecoro- tur, ab aliquibus hominibus el conlemniliir. Ipsum
na non dimicanti? aul quaj sine conflictu victoria? Prophetse clamanl, Aposloli proedicant, Evangelia lo-
Audi Aposlolum divino ore loqucnlcm : Nemo coro- quunfur, per se ipsum hominibus confabulatur; et
nalur, nisi qui legilimecertaverit (II Tim. n, 5). Adain non :audilur. Audi praesenlem Dominum el loqucn-
nec pugnavit, nec cerlamen cum diabolo susccpit; lem Dbi fuerinl, inquit, duo vel tres congregatiin no-
sed ad unam suggeslionem pncmium immorlalitatis mine meo, ibi sum in medioeorum(Matth. xvm, 20).
amisit. Victus estqui non pugnavil; succubuit volun- 8. An debuit Deus permiiierepeccalum.Sed uliqne,
laii, non necessilati. 0 calumnialor qui signare le ne- inquiunt calumniosi homines , Deus non dehuit pei1-
scis, ct Deo vis calnmniari, quia Adain non volunlate mitlere hominem ut peccaret. 0 stulti! Qui hoc di-
peccavil! Neinpe Job homo fuil similis iili, quania cunt, non coiisideraat, quia Deus non staiuam fecit
perpessus est ct loleravit? Pugunvit forliter, ei.vicil: lapideani, aut Jigneam;; sed liominein perfecium con-
a Dco in potestatem diabolo datusest, et susiinuit. didit, cui el liberi arbitrii poteslalem dedit, utconsi-
Et utiqiie quem sciebat Deus penitiis superari non derarct <|iiidboni appeteret, et quid mali conlemnc-
posse, in polestatem non debuildare : sed idco taiiter ret. Debiiil limere quod minalus est Deus, et conte-
probarc cum voluit Deus, ul nobis excusationis el iiineie quod persuaserat diabolus; et proposilo sibi
caluinniiearliculum ainputaret. Exspolialus diviiiis et iimnorlalilalis prxmio ad hoc debuit habere cor pa-
censu, vinci non poluit; quia nec voluit. Eiiios ami- raluin, el Creatoris sui servare prxccpium, non ex-
sil, el Dominum benodixit. Parum c t lioc : postea lenninatoris audire consilium. Non melius homineni
ulceribus plenus, in stercore jacuit; el uihil inali ad- culpo quam Deum? qui hominein fecit, injuriam fa-
versus DoiiiinumIoqui poiuii, liccldoloribus urgeba- ciat2?0 stulta et vana qiisestiu! Dicunt homines,
lur loqui; scd verba non fueranl improperii. Cui jam Dcus non debuit hominem perniitiere ut peccaret; et
uxor non adjutorium , sed deceptio fuit; adjuioriiim non dicunt, quia horno male fecit Dei prxceptun*
quidem dialioli,sed deceplio niariti : suiornata 3 a transgrcdi ut peccarcl: quia ntiqiie ipse homo debuit
diabolo lalia persuadebnldieens, Quaindiupaierislucc? iiiorlein limerc, et ad 'interdictam arborem non acce-
Dic verbumconlra Dominum,ulindigneturlibiel moriaris dere. Si quisqiiam hominum (nolo dicere imperatoris
u, 9). 0 affecius uxoris! 0 inalagma conjiigalis4! sicculi) jndicis piaeconem conteinpserit, uon rapitut-
Jnasidixit, Confitere Deo, ui propitietur libi, cl vivas : ad suppliciuui? Dei praceptum contempsit Adam, et
(Job
Blasphema, iiiquil, Deum, ut indigiielur libi, el ino- nb aliquihus defenditur! Qnaie culpas.Dcuui cum luo>
riaris. 0 argumeiua serpentis antiqui! Per iixorem judicio3, el non Iiouiiiieiiisine luo periculo? Quare
pulavit Job decipere, cujus aiiinium viilncrihcs ple- iiicusasariilicem, qui benc fabricavit; et defendislio-
*
num nec sic qnidem valuit ad blasphemiam ineiure. niinem, qui aidiliciosuo adesse noluit, qui divini pra3-
Adam vero quid lale pertulit? quod cuin diabolo cer- cepli immemor fuit, in vulnus Iransgiessionis incur-
tamen habuit? Nihil tale pertulit: quare diabolo po- ril?
tius quam Deoobedivil? 9. Adamnon ideo malus, quiu genitor homicidm.O
7. Morsex divinimandalicontemplu.Scriplurwquain qui Adam defendis, et Deo iujuriam facis, adquod te
reverenler accipiendm.Sed adhuc, calumiiiaior, dicis : iiileiTogo,responde inihi. Adam bonus fuil, an malus?
Quare dixit Deus, Morte moriemini, nisi quia Deus Diciurus es, Bonus, ut plena sil tua defensio. Si ergo
ipsam moriem fecit, quia eain non averlil? Respon- bonus fuit, quare unum lilium bonum, et aliuni latro-
1Er. et aliquotMss.,conveneris. iiem geniiil? Debuit bonos ainbos creare : aut si, ut
a Quseansulisconclusimus,licet exstent in omnibusma- lu dicis, Deo facicnte peccavit, anibos inalos debtiit
nuscriptis,additalamenvidentur,ut exuno Iractatufierent generare. Quare unum innoceiiiem, et alium cffuii-
sermonesduo : quorumalterinmanuscriptisaliquotincipit dentein innocenlis sanguinem genuil? Unus dedicavit
al)his verbis, nebttmncurosolveresermonem.Iuterpolalor marlyrium, el alius iuiiiavit parricidiiim. Ergo Cain
imitalurAmbrosium, qui Iibrurade Incarnalionesicexordi- quod geriiiaiium occidit, reus non est; quia genitor
«
tur : Debilmn,Iralres, euro solvendum: sed hesternos ejussuscepii reatum, cjui filiuin creavit* : ergo Cain
« meos non inveniocreditores.»
3 Ms.cor., subrogata. 1 Mss.et Er., sacra. MeliusLov., Sacram,id estunpera-
4 Ita MSS.Aledili, o matiqnilasconjugatis! Et mox, Po- toriamepistolam.
tuitenim dixisse, i onfiteie neo, etc. AtMss.,Quasidixil, 2 m Mss.cor. rm., mjuriamfacio.
Confilere,etc, iclesl, hlasphemiamDei, ejusqueiraapro- 3 Ms.rm., cum luo periculo.MOX cor., et non hominem
vocationemea suasit fiducia, qtia coufessionemillius ac sinetuoprcejudicio.
propitialionemsuaderet. * Additurin MS.cor., latranem.$i Adam invttus pecca~
? vox plenumdesideraturin MS.cor. lit: ergo, etc.
 1741 SERMO II. 1743
inviius in jugulum fratris gladium fixit. Talem j.usii- facti sumus, opera morti obnoxia et luxuriosa non fa-
tiam tenent, qui legi calumniari niluntiir; ut geniti ciamus. El veni, inquit Dominus, in terram, quam mon-
non sint rei, et horum genitores reatu teneantur ob- stravero tibi. Timc enim ad terram , quam Dominus
stricti. Ecce Adamqui genuit latronem, ecce Cain qui ostendit, cum gaudio venimus, si prius de terra no-
inlerfecil fralrem : qui ex his duobus reus est? patcr s.Fra,id est, de carne noslra, ipso adjuvanle, vitia et
qui gennii, aul filius qui gerraanum crudeli morte per- peccata repellimus.
2. Egredi de cognationenostra. — Egredere, inquit,
emit ? Cessit calumniator, tacuit calumnialor: quam-
vis nunquam aliquid verius dicit, qui veritati calti- et de cognationelua. Cognatio isla, vitia inlelliguniur
mniam facit. Ubi es, calumnialor? Responde mjhipro atque peccata, quse nobiscum quodam modo ex parte
susceplo tuo1,qui de te ei-al securus, dcfcnde quem pascuntur ', et ab infantia malis actibus adduntur*
nsqucinododefendebas. Quare ccssisti ? quid laouisli? ac nuiriuntur. De cognatione ergo nostra egredi-
Eccc pro filii realu reus lenetiir Adam, qui ge.nu.it mur, quando per gratiam Baplismi omhibus peccatis.
parrioidam. Qpare non dicis, Non est reus? Exsur- ct viliis vacuainur : iia lamen ut poslea"cum Dei ad-
rexit q.uilacebat: Non laceo, inquit; respondeo pla- julorio, quanlum possumus, laboremus, ut expulsis
ne, et defeudo : Nec filius pro patre, nec pater pro viliis, virtutibus repleamur. Nam si per Baptismum
filioreus est; quia scriplum esl, Anima palris mea est, malis3 oninibus vacuati, desides et ignavi esse volu-
el anima filii mea est; anima qum peccaverilsola punie- mus (o), timeo ne implealur illud in nobis quod in
tur (Ezech. xvm, 4). Quasi expetreclus est calumnia- Evangelio scriptum est, C«?«exieril spiritus immun-
tor ille, qui dormiebat, aperuit os suum, ccepitloqui; dus ab homine, vadit per loca arida qumrensrequiem,
sed modolacebil. Dic crgo , nec paler pro fllio, nec et non invenit. Postea reversus, si •invenerilaomum
filius pro patre reus est. Responde pro susccpto tuo, vacuam, adducit secum septemalios spirilus nequiores
cl ego pro Deo nieo. DefendeAdaccausam, el ego Dei se, el ingressi habilant ibi : el sunl novissima illius
niei "uijuriam. Tu dicis iion esse juslum ut rcus sit pejora prioribus (Mallh. XH, 43-45). Ila ergo de
Adam pro filio : et ego consentio-. Si palrcm non in- cognaiione nosira, id est, de peccatis et vitiis exea-
non esl judi- mus, ut nunquam ad haec mala postea, velut canis
vojvit lilii reatus ad peceatum, ei si.culAdam
canduin pro Cain, sic ncc Dco quod pcccavit ad vomitum, redire velimus.
iniputcmus; sed sic agatnus, u.lad iiidulgentiam Dei de3.dotno Egredi de domo patris sMi.— Egredere, inquit, el
ventarous. patris lui. Et hoc, charissimi, spiritu.aliter
SERMO H (a). debemus accipere. Pater nosier anie gratiam Christi
diabolus fuit. De ipso Dominus in Evangelio Judicos
De vocalioneAbrahai, Egredere de terra tua, eic. arguit dicens, Vosex palre djabolo estis, et desideria
Gen. xii, 1 (b). patris vestri vuttis perpcere (Joan. vm, 44). Palrem
\. Egredi de, terro. sua quid sit. Modo cum di- ergo Jiominumdixit diabolum, non ex ipso nascendo,
vinaleclio legerelur, audivimus Dominumbealo Abra- sed ipsius nequiliam imitando; non quod ex ipso
haj diccntem , Egredere de lerra iua, et de cognalione potuerint nasci, sed quod eum voluerint imitari. Nani
iua, el de domopairis lui. Oninia , fralres charissimi, quod prius paier noster diabolus fuerit, ex persona
qnae in Velerj Testamenlo eonscripia sunt, Novi Te- Dei loquenlis ad Ecclesiam Psalmista commeinorat
siamenli lypum et imaginem praaulerunl. Sic eniin dicens, Aitdi, filia, et vide, el obliviscerepopulumluunx
Paulus dixit, Qmniain fiyura conlingebanlillis : scripta et domum palris lui (Psal. XLIV,11). Considerate,
sunt autem propter nos, in guos pnes sieculorumdeve- fraires , quod dixit : Audi, inquil, filia. Qui dixil,
nerunt (i Cor. x, 11). Si ergo propler nos scripia sunt; Audi, filiu, paler utique est. Et cum dicit, Obtiviscere
quod lunc in Abraham coiporaliter legimus factum, populum luum ei domum patris tui'; patrem ulique
spirJiualUer in nobis vidcmus impleium. Egrcdere, aduionet derelinquendum. Invitamur cigo a Deo pa-
inquit illi Dominus, de terra tug, et de cognationetuq, tre, ul beaia et felici commutatione paiiem diabolum
el de domopatris liii. Ha'Comnia, fratres, per sacra- reiinquamus. Beiie diabolum palrein relinquimus, si
menium Baptismi in nobis et credimus et seniimus Deo anxilianle calliditates et nequilias iliius vitare
impleri. Terra nostra, caro nosira esl: bene de terra semper vel fugere studeamus.
nostra cgrcdimnr, quando carualus consuetudines de- 4. Recapitutulio supra diclorum. Hacc ergo omnia,
serentes, Christi vestigiis inhseremus. Quasi non libi fratres, id est, ut ad exemplum Abrahse de lerfa
vjdetur feliciler de terra sua, id est, de se ipso egre- nostra, conversaiione ulique carnali, possimus exire,
di, qui de superbo elficitur liuiniiis, paticns cx ira- et cognalionem nostram , vitia videiicet et pcccata
cmidb, casius ex luxurioso, largus ex cupido, beni- relinquere, et de domo diaboli patris effugere; non
gmis ex invido, placidus ex crueuto (c)? Vere, fratres, nostris viribus, sed Christi gralia donanie nieruimus.
feliciler de terra sua egredilur, qui pro Dei amorc la- Et ideo quantum possuinus , cum ipsius adjiitnrio
liter couiuiutaiur. Denique eliam iu colloculioiie pri- laboremus, ne ad consorlium vel ad amicilias diaboli,
vala ila loqui consuevimiis, ut si aliquis malus bomo aul ad vitia vcl ad carnales cnncupiscentias redea-
subito bona opera co?pcrii cxercere, dicamus de illo, mus; [iropter illud quod scriplum est, Jam sanus
Exiit i-le de se. Et vere bene dc se exiisse dicilur, faclus es; ainplius noli peccare , ne quid libi delerius
qui repudiaiis viiiis, virtutibus delectalur. Egredere, contingat (Joan. v, 14) : sed Abrahae fidem polius
iuquit Doniinus, de terra tua. Terra nostra, id est, imitaiido, et bona jugiter opera faciendo, non Splum
caro nostra, ante Baptismum lerra niorienlium fiiit; ad veniain, sed etiain ad consortiuni vel arhicitias
perBapiismum facta est lerra vivenlium. Ipsa est illa Dei pcrvenire possimus. Sed et illud, fralres cliaris-
lerra, de qua Psalmisla commemorat dicens, Credo simi, quod de hac eadem re Dominus locutus est ad
videre bona Dominiin terra tiventium (Psal. xxvi, 15). Moysen, cuni grandi melu et tiemore considerare
Terra vivenliumei non morieiiiium, id esl, virtulum, debenms. Sic enim ait : Cum tradiderit vobisDominus
non viiiorum, utdixi, per Baplismum facti sumus : si lerram Chananmorum,cavetene unquam cum habilatc*-
tamcn posi acccpium Baptismum ad vitiorum non re* ribus lerrmillius jungatis amicilias, qumvobisprotinus
vertimur volutabrum, si posleaquam terra vivenlium sint in ruinas (f)eiu. vn, 1-1). Cuin eniin per gratiam
a nobis omnia crimina vel peccala cxpulsa
• ApudAmbrosiumadditur', munere; sed male : nam, Baptismi esse crcdamus, si postea ciun ipsis viiiis ct peccalis
vox
susceptus, auliquapro, cliente.
de Tempore51; et post, in Appendice51. 1Morel,Elem. Crit., p. 291, censet legendum,ex
(a) oliin,
HuncAmcrba.hiana Erasmiana patxe
(b) et editioreprajsenlat nascuntur, q uodaptissime consentitcum texlu, ubi ae co-
inter germauosAuguslinisermones:inter su[iposilitioscol- gnationeagitur. M.
locat l^vaniensiumcensura, quae Verlino et vindingo a tta unusMs.Aliiduo, malis artibus adducuntm: Editi
probalur. In manuscriplisprcelertnomen Augustini,sed autem, 3
malismoribusadduntur.
lalso. Ex iis est, quos censeinus cassaiii Arelatensis Mss.,xam si per Baptismumnialismonbusvaeuaritit)'
ciiscopi. luerimtisetignaxtfuervnus,tkneo,etc.
(f) casarius. honid. 10, el inter edilasa Baluzio.5. (a) CLcsarius,liomil.uitsr editasa Baluzio,4.
 1743 APPENDIX. 1744
amicitias ponimus, dum eis ad cupiditatem vel luxu- frequentia suspendebat; ut quidquid injuria temporis
riam consentimus, sine dubio baec amicilia nobis irrogabat, omne auferret et ramorum et foliorum
efflcilur in ruinam. Et ideo quantum possumus, cum densitas. Ingreditur ergo lucum arhoris Abraham,
Dei adjutorio pro salute animac laboremus; et in sub qua conslruitur qualccumque suffugium; angu-
agro cordis nostri, quem peccata vel crimina posse- slum quidem bomini, sed suffieiens majestati. Di-
derant, virtutes intromitlere curemns , ut in nobis gnum tamen Deo palatium fides devola pingebat, in
impleatur illud quod beatus Isaac in lypo Christi quo fuisset majeslas superna pransura. Cum ergo
benedicens filium suum dixit: Ecce odor ftlii mei, illie positus curiosis oculis. ccelum inteniaret, ecce
sicut odor agri pleni, cui benedixit Dominus (Gen. subilo in trium virorum persona majestas incorpo-
xxvn, 27) : quod ipse prseslaredignelur , cui honor rea de scendit. Accurrit, properat, manus supplices
et impenum cum Patre et Spiritu sancto in saecula tendit, et transeuntium genua osculatur : Domine,
saeculorum.Amen '. ait, si inveni graliam coram te, ne transieris puerum
SERMO 111 (a). tuum ( Gen. xvm, 3. ). Videtis, Abrahara tribus
occurrit, et unum adorat. Trina unitas, et una
De beato Abraham (b). Trinilas. Sumatur aqua, lsventur pedes vestri,
1. Abrahatnjuslificatus ex fide.— CrediditAbraham et refrigerate sub arbore isla, et alferam panem,
Deo, el deputatum est ilti ad justiliam (Gen. xv, 6 ). et manducabitis; et postea transibitis in viam ve-
Ecce sine opere juslificalur ex iide, et quidquid illi stram. Et dixerunt ei, Fac ut dixisti (Id. xvw,
legali posset observatione conferri, lolum credulitas 5). Serval semper in bonis tenorem sui per-
sola donavit. Ipse sibi fuerat lex, qui legem non fecia justitia , offert peregrinis hospilium qui non
acceperat, natura lamen quidquid legis fuerat obser- habet tectum; el cum sit omni domicilio viduatus,
vabat (Rom. n, 14). Abrabam Pater noster radicem domicilium, quale necessitas procurabat, exhibuit
fidei nominisque cbristiani habebat, qui cum ex pro- transeuntibus. E.t Iicet illa minora fuerint quaeoffe-
prietate genuina ad incerta atque peregrina juberetur reliantur, locorum angustiis magniiudinem dederat
exire, tota devolione complevil : cui in re lam dura fides, quaecontemni non meruit a Deo. Diverlunt ad
nulla dubitalio fuit, sed senlentiam Dei tanquam qui arboris hospitium , qnod Abraham Deo jam fecerat
oplare videretur, accepit. Exi, inquit Dominus, de dignum. '
Interea conspergilur similago, fiunl encry-
terra lua el de cognalionetua, et veni in terram quam phiae (a), mactatur et vitulus. Eisi illis divinilas non
monstravero tibi ( Gen. xn , 1). Novum probaiionis eguit; justilia lamen, quod oplabat, impendit. Ecce
genus, habenli propria, exsilia indicere peregrina, ad humanam mensam ccelestis sublimitas recum-
ingerere laborem iiineris quiescenli, imperare penu- bebat, cibus capilur, pransilatur, et conlubernali
riam possidenli, et lanlarum facullatum domino ne- colloquio inter hominem et Deum famiiiaria verba
cessitatem imponere peregrinandi. Libenter lamen miscentur.
fides accepit quidquid arduum videbatur incredulis. 3. Hospitalitasnoti est sine mercede. Et quia apud
Cui non est magis dulce proprium lugurium quam Deum infructuosa hospitalilas esse non potuit, statim
palatia peregrina, et voluntaria casa quam digesta prelium mercedis accepit : datur filius seni, datur
prceloria? Leve cuiquam non est dimittere propria, posteritas desperanli, accepit senectus quod minime
et sectari aliena incerta ; dimittere quod scias, quae- pottiit habere juventus. Ad hoc, inquit, tempusveniam,
rere quod ignoras. Quis enim propria sine dolore elerit Sarmfilius(Gen.xvin,10).Cumqiiesenilesanni,
deseruit, aut sine lacrymis dereliquit? Cui non est et emortua Saraeviscera hoc posse fieri denegarent;
durum illos conscios natalium parietes, dulcia illa dedit tamen divinae prornissioni credulitas fidem.
limina atque amabilem larem , quem et parentum Patrem, inquil, multarumgentiumpostiite (ld. xvn, 5).
memoria ei ipsius iufanliaerudimenta comiiiendant, Repletus est bonis, quia quod ei promisit, implevit.
ubi cunabula illa novi et mox orientis hominis famu- Ecce in ipso margine seneclulis, nondum prolatis
labanlnr, ubi secura alludens infaniia inler lucis legibus recilalisque , asserimus Abraham quod fuerit
.primordia, aut pueriles anni simplicitate felices, religiosus ; et qui fueral in cultura justior, fuerit in
quos sibi inlcr lascivos atque ipsius aciatisltisus ver- credulilate probatiori. Ecce enim senex iJle maritus,
naculo genuina solo necessitas exhibebat? Inter haec qui adhuc unum non habeliat, in uno lamen Deus
ergo tam blanda, lam dtilcia, quaj omni fuerant innuinerabiles promillebat. Ecce exhauslis visceribus
diflicultate relinquenda, Exi, ait, de terra lua. Quis dixit Deus ad Abraham, Suspice in coslum,et numera
hoc sine fidei viribus libenter audiret? Levius proba- stellas : sic eril semenluutn. El credidilAbrahamDeo,
retur, si vel nomen loci quo perrexisset, audiret. et deputatumest illi ad justitiam (Id. x\,5et 6). Defe-
Proficiscilur, pergit, socia scilicet credulitate, con- cerunl Saraevenire inuliebria ; quia jam lassa defc-
juge comite, it securus , it fretus , promissum sibi ceranl membra. Tolum corpus sulcalur in rugas, fit
fidei laboribus exacturus, plus sperans de incerto penirata fronle, el exbausla senectule. Deficiente
quam fuerat securus de proprio. It ergo per desertas sanguine in venis tristis seneclus delassatur; sed
soliludines, per invias sedes, per natune secreta, ubi diviuo judicio aetalis fervor acccndilur. Meliorcm
bominis vestiginm necdum rudis lerra cognoverat: faicitdivina promissio nialrem, quain aelas non fece-
et inter illa omnia quse Dei imperio dereliquerat, rat generare. Accepil genitrix nomen, quod ei steri-
non tugurium, non casam , sed inler ip^a camporum litas temporis sublraxerat. Longe deficientibusmem-
silescentium formidolosa secrel3, hospes lantum- bris Isaac concipitur : subito inanes ac marcescentes
modo cceli lerraeque, nullum sufiugium quo diver- venaeredivivo sanguine ferliuerunt, et emortua seni
teret, inveniebat. viscera calefacto sanguine vaporata , tisque ad par-
2. Tres AngelosAbraham suscipithospitio. Excepit tum inquiliuis sunt caloribus animata. Juveniiissctas
tamen Abraham peregrinum quercus arbor hiimana ; incaluit, et calefacto sanguine vaporavit. Fit anus
qucevenienlem Abraham alque a'Stivosole decoctum, feta, fit senex gravida, crescit venler per dies singu-
amcenitalis suaa umbraculo relbveret : cujns silve- los, et convalescenie partu, tumescenlis uteri capax
scenlis nemoris comaia luxuries, in aestivuiiilempus sinus exlenditur. Fil sarcina, et desideralus affectus
diem et urentis solis vaporiferos radios ramorum ex visceribus lassis, onus niinium cxoptata posteritas.
Poriabat uteium gravem lalis mater, quae inanis am-
1JHss.Sichabent, prmstaredignetur,quivivitet regnat bulare vix posset. Sed quia credulilatis fuerant quae
cumpatre, etc. acceperat, defeclaviscera fides validior animabat.
(a) olim,de Tempore68, et post, in Appendice57.
(6) In nostris mauuscriptisnon reperitur. Editus per 1 Am.,engrisim.MeliusEr. et Lov.,encryphim.
Amerbachiwnet Erasmumfuitcum sermonibusAugusti-
nianis; post vero per Lovaniensesin Appendicecumspu- quod (a) sicdictisubcineritiipanes a verbograeco,egcruptd,
riis, reluctante neraine.Confersermonem7 Ajjpendicis. dum cpquuntur, subcinere abscondantur.
 1743 SERMO IV. 1746
'Marcidse mammae, quas in vacuos folles subducti allum, et duabus velut alis, duobus scilicet prseceplis,
succi delrimenta laxaverant, lactei fonlis ubertate diligendo Deum et proximum, eriguntur in ccelum,
tcnduntur. Fit raaier in pectore, fit mater in partu : et cum Apostolo dicere possunl, Nostra autem con-
fil, inquam , mater, quae avia fuerat per aetaiem. versatioin ccelisest (Philipp. ni, 20); et quolies sa-
Dedit fides velustis novos visceribus ignes. Sic Isaac cerdos dixerit, Sursum corda, securietfideliterdicunt
credulitate nascitur, ut eorum fides in progenie enar- se habere ad Deum; quod valde pauci et rari in Ec-
retur in ssecula. Amen. clesia fiducialiteretcum veritate dicere possunt. Ideo
SERMO IV (a). ergo aves Abraham non divisit, qtiia spiriluales, qui-
De iacca, arietevelcapra trium annorum, lurlure quoque bus, sicut dixi, est cor unum etanimauna, dividi et a
el columba. Gen. xv, 9-17 (b). Dei vel a proximi amore separari nou possunt; sed
\. Carnales et spiritualesin Abrahmsacrificiosigni- cum Apostoloclamant, Quis nos separdbit a charitate
ficali. Audivimus, fralres charissimi, Scripluram di- tera Cliristi? Tribulalio, an angustia, an persecutio? Et cce-
ccntem : i Locutus est Dominus ad Abram dicens, quce sequuntur, usque ad id quod dietum est,
Sume mihi vaccam triennem, et capram trimam, et Neque crealura alia poteril nos separare a charilale Dei,
arietem annorum trium, lurturem quoque et colum- qnw est in ChristoJesu Dominonostro(Rom. vm, 35~
bam. Qui tollens universa haecdivisit ea per medium, 39)? Spirituales ergo nec lormenlis separanliir a
et ulrasque partes contra se altrinsecus posuil; aves Chrislo; carnales vero interdum eliam oiiosis fabulis
auiem non divisit. Descenderunique volucres snper separantur. lllos non separat nec crudelis gladius;
cadavera, etabigcbateas Abram. Cumque sol occum- istos vero separat carnalis affectus. Spirituales nec
beret, sopor irruit super Abram; et horror magnus dura frangunl ; carnales eliam bJanda corrumpunl.
et tenebrosus invasit eum. Cum ergo occubuisset sol, Divisit ergo Abraham illa animalia in duas partes;
facla est caligo tenebrosa, et apparuit clibanns fu- aves aulein non divisit. » .,
mans, el Jampas ignis transiens inler divisiones illas. S.Judicii exlremi figura.—Cumautem occubuissetsol,
Quid ergo significeiit ista, fratres, breviter, quantum sopor, inquii, irruit super Abraham, et horror magnus
Dominus dederit, Charitalis vestraa auiibus cupimus et tenebrosusnimis: el appuruit clibanus ardens el fu-
intimare. Beatus Abraham pater mullarum gentium a mans, et lampas ignis transiens inter divisionesillas.
Domino dictus est. Omnes enim gentes, quse in Videte, fralres, quod ignis iste intcr divisiones illas
Chrislumcredunt elcrediturae sunt, lilii sunt Abrahae, transiens dicilur, turturem quoque et columbam teti-
imilando fidem, non nascendo percarnem.Nam sicut gisse non legitur. Vespera illa finem mundi significa-
Jiulaeiper inlidelilalem degeneresfacii, ex filiis Abra- vit: animalia illa, sicut jam diximus, lypura omnium
li;c filii diaboli, et progenies viperarum sunl in Evan-. gentium in Christo credenlium praetulerunt. Quse
gelio appellati; ita e conlrario omnes gentes qnae in tamen gentes, sicut jam dictum est, quia in se non
Chrislum fideliier credunt, Abrahaefilii effici merue- solum carnales, sed etiam spirituales, id cst, non
runt. Vacca ergo triennis, etariesannorum trium, et solum malos, sed etiam bonos habeni; ideo animalia
capra triennis, et turtur vel columba, figuram omnium illa divisa sunt, et ignis transivii per ea, secundum
genliuin praelulerunt. Dicta sunt autem trium anno- illud quod dicit Aposlolus, Die.senim Domir.ideclara-
rum, quia omnes genies in Trinitatis erant myste- bit; quia in igne revelabitur(1 Cor. III, 15).' Clibanus
rium crediturae. Et quia tola Ecclesia calholica non ille ardens et fumans etlampas ignis diemjudicii fi-
solum habet spirituales, sedhabet etiam et carnales: guravit. Et ideo super beatum Abraham limor et
qtiamvis noiiiuilli in Trinitatem se credere dicant, horror lenebrosus incubuit. Unde intelligimus, quod
camales lamen sunt, quia crimina el peccala viiare si in die judicii justus vix salvabitur, peccator et im-
dissimulant: quia crgo cum carnalibus sunt etiam pius ubi parebunl (1Petr. iv, 18)? Clibanusergo ardens
spirituales, ideo tnrtur et colnmba sunt additae. In et fumans signilicavit diem judicii: diem, inquam ,
turture et columba spirituales possunt significari, ut judiciiin quoerit fletus etstridor dentium, inquo erit
in illis iribus animalibus carnales intelligi. ululatus, et lamenlatio, et larda pcenitenlia ; quando
2. In Ecclesiacalholicacarnalescontra se posili,non movebuntur fundamenla montium, et ardebii lerra
spirituales. Ergo diligenter attendite, quia illa tria usque adCozli inferos deorsum : quando, sicut dicitbeatus.
animalia divisisse in duas partes dicilur Abraham et Petrus, ardentes solventur, elementa ignis ardore.
contra se invicem posuisse. Aves, Scriplura inquit, tabescenl(\\ Petr. m, 12):quando, sicut Dominusipseiii
non divisit. Quare hoc, fratres ? Quia in Ecclesia ca- Evangeliodicit, etiamVirlutescoetorumcommovebuntur?
tholica carnales dividuntur; spiriluales omnino non quando sol obscurabitur,quandoet luna non dabit lumen
dividuntur, el, sicut dicit Scriptura, conlra seinvicem suum, et slellmcadent de cmlo (Malth. xxiv, 29). Ubi
prseparantur. Quare carnales, et divisi, et conlra se se tunc impii videbunt?Ubi adulteri, ubi ebriosi,,
positi sunt? Quia omnes luxuriosi el amalores mundi ubi maledici se recognoscenl ? Ubi amatores luxuriae,
contra se invicem divisiones et scandala habere non ubi rapiores, ubi superbi et invidi apparebuni? Quid
desinunt. Isti ergo dividuntur, quia sibi invicem ad- infelices pro sua defensione dicluri sunt, quos loties;
versantur: aves autem, id est spiriluales non divi- admonitos , et lamen imparatos, dies ille repererit?
duntur. Quare spiriiuales non dividuntur? Quia est Cum ad illam Arcliangeli tubam omni buccina clario-
illis cor unum, et anima una in Deum, esi in illis rem lolus simul coeperitmugire mundus, cum, sieut
unum velle ac nolle. Illis enim, quas supra diximus dicit proplieta, venerit Dominus ponere orbem lerrae
avibus, similes sunt, turluri scilicet vel columbse. In desertum (lsai. xiv, 17), et peccalores perdere exeo r
turlure castitas, in columba simplicitas designatur. quando, sicut dicit Seriplura, peccatoreset impii mil-
Omnes enim in Ecclesia catholica Deum limentes, et tentur in stagnum ignis, et fumus tormenlorum illorum
casli, simplicesque esse signantur, et cum Psalmista ascendetin smculasmculorum(Apoc. xiv, 19, 11). Qut
dicere possunt, Quis dabii mihi pennas sicul columbm, lunc tremor, quse caligo, quai lenebrac criminosos.
et volaboet requiescam(Psal. LIV,7) ? El iierum, Tur- quosque negligenles ac tepidos occupabunt? Ne ergo»
lur invenit sibi nidum, ubi reponat pullos suos ( Psal. ei nos in istum veniamus crucialum animac, exper-
LXXXIII, 4). Et quando carnales, qui dividi possunt, giscamur dum corrigendi tempus est, et voluntaiem
gravibus vitiorum compedibus premuntur in mundo ; Domini nostri tanquani boni servi et utiles requira-
spiriiuales diversarum virtutum pennis elevantur in mus : ut cum dies ille judicii, quem clibanus ille ar-
dens et fumans signilicavit, tremendus et nimium
d e
(a) Alias, Tempore 34. etiam bonis advenerit, non cum mor-
(b) tn Appendicenunc primum collocatur.Lovaniensi- lalibus\qoos expavesccndtis
illa animalia (igurabanl, quiperdiversas
busdubiusiuit, verlino et vindingosupposititius.Nobisvi-
delur ad Csesarium perliaere. Confereditamab Augustino volupiaium conteniiones dividi possunt, flammis ultri-
cjusdemsacrificii Abrahajexpositionemallegoricam,enarr. cibus cruciemur in inferno; sed simplicilalemcolunike
tn psalm.103,serm, 3, n, 5; et librunii16de CivilateDei,
cap. 24, 1 Forle, carnalibus.
 1747 APPENDli. 1748
et caslitatem lurturis praeferentes,spirilualibus virtu- 4. AbrahammysteriumTrinitatiscognovit.Loliopedum.
tum pennis elevemur in ccslum, secundum illud quod Veneruntergotres yiri ad Abraham, etsteterunt super
ait Aposlolus, Simul, inquit, rapiemur in nubibus ob- eum. Uoc ipsum videle quale sit, quod super etnn ve-
viam Christo in aera, et sic semper cumDominoerimus niunt, noncontra eum. Subjeeerat se volimtaiiDei; et
(I Tliess. iv, 16) : prsestante Domino nostro Jesu ideosupereum stare dicitur Deus. Asiiterunl, inquil,
Chrislo, cni est hbnor et gloria cum Patre et Spirilu super mm; non conira eum ad repellendum,sed sttper
sancto in sseculasaeculorum.Amen. eum ad prolegendum. Tres viros.suscepit, tribus men-
SERMO V («). suris panes apponil. Quare hoc, fratres, nisi qtiia my-
sterium Triniialis intelligit? Apponit et vilulum , qui
Detrijbus viris qui beato Abrahm apparuerunl. vitulusnon estdurus, sedbonus et tener. Etqtiid tam
Gen. xvm (b). teneriim , quid tam bqnurii, quam est ille qui se pro
1. In lectione Scripiurm non litlermtantum.attenden- nobis htimjiiavit usque ad inortera ? Ipse esl ille vitu-
dum. Frequenter admonui Cliaritaiem vestraro, fralres Jiis sagiiiatus, qiieni pro recepto poenilente iiJio jugu-
dileclissimi, ut his lecljoiiibus qusc diebus islis in Jat pater. Sic eriim diljexilDeus mundum , ut Filium
Ecelesia recitnntur, non hoe lanlum attendere debea- suuiri unigenituiri daref (Jdan. ui, 1G).Tribus crgo oc-
trnis, quod es littera sonare cognosciuius, sed renioto cui-rit Aiiraliam,, el.uiium adorat. Iu eo auiem qiiod
velamine Utlera;, vivificantem Spiritum fideliter re- tres vi.dit, sicut.jara dictum est, Trinilalis mysicrium
g.uiranius. Sic eriim dicit Aposlohis, LiUeraoccidit, iiitcllexit : quOclaufeni quasi unum adoravit, in tri-
Spirilusaulem vivificat(HCor. m, 6). Denique iiifelices buSpersonis uniim Deiimesse cognovit. Ad unum lo-
Jiidaci, el pkjs infelices hcereiici, dum solum Jiitersc qtiiliir diceris, Declinaad puerutn tuum. Addil etiam,
aspieiuni Sortum, quasl eorpiis sine anima, ila sine quasi ad honiines loquens, AccipUun,inquil, aquam,
viviflcanle Spiritu morlui remanserunt. Nos audiamus et lavenlurpedes vestri. Discite, fratres, a beaio Abra-
Aposlolum dicenlem, quia hmcomnia in ftgura contin- liam bospites libenler exeipere, pedes eoriim cum liu-
gebanl illis ; scripta sunt autem propter nos (1 Cor. x, niilitale et pietate lavare. Lavate, inquam, sanctorum
11')..Videamusergo qiiid sit, quod modo cum diviua peregrinaniiuoi pedes, ne forte in illis remaneat pul-
leclio legeretiir, aiidivimus. vis, quem ad judicium yestruin possiiil de pedibus suis
$.Lollon^einferio)•Abraliam.—Visusest,if\(\ml,Deus exciitere. Sic enim in itvangelio dixii: Qui non susce-
Abralim,cum sederet ad ostium labernaculisui, ad iii- pefil vos, exeunlesexcutiiepulveremde pedibus vestris.
ceniMambre. Ecce , inquil, tres viri asliterunt super Amendico vObis, tolerabiliuserit terrw Sodomoruinin
eum, etexiii in occursumejus. Atlendite , fralres , el diejudicii, quamiUi civilali (Matlii. x , ii-eiiS). Hoc
videte qualller Deus apparuil Abralisc, et qualiler ap- ergo praevidebat in spiritu Abraham ; ct ideo volebat
pariiit Lqt. Ad Abraliara tres veniunt, et slant super praevenire et lavare pedes, ne quid forte pulveris re-
edm : ad' Lot diio veniuin , et scdent in platea (Gen. sideret, quod ad iestinionium incredulitatis excussum
xix, 1, 2). Videle, fralres, si non dispensatione san- posset in die judicii reservari. Propterca ergo dicil sa-
CtiSpiriius pro meritis res geruntur. Et.enimLol Ionge piens Abrsiham, Accipiamaquam, el laventur pedesve-
iiiferlor erat Abraham. Nisi enim inferior fuisset, a stri. Diligenter lisec audite, fratres, qui hospitalitalem
bealo Abrabam separari non meruisset, nee ei So- exercere non vullis, qui hospilem velut hostem exci-
domorum habitatio placiiisset. Veniunt ergoad Abra- pitis. Ecceliealus Abraham , dum horaines ferventer
liain tres viri in meridie, venerunl ad Lol duo, et ve- exciperet, ipsum Deum suscipcre hospitaliiaiis con-
spere veniunt : noii enini sustinebat meridianae lucis templatione promeruit. Ilocetiam in Evangelio Chri-
fiiaguitudinem Loi; Abraham vero poterat plenum ful- stns confirmavit dicens : Hospes fui, el suscepistisme
gOrem lucis excipere. (Id. xxv, 35). Nolite ergo negligere peregrinos, ne forle
3- Hospiialitatis commendatio.Nunc videamus qua- quem non excepislis , ipsc sit Christus.
Iiter Ahraham , et qtialiter Lot susceperunt venien- 5. Sequitur de eodemiarjjumento.Ubi tamen factum
tes. Prsesumpsit Abraham , et occurril obviam eis. sit hoc ? Ad ilicem Mambre,quod,inlalina lingua inler-
EVcuin occiirrisset, festinat ad labernaculum , et di- pretatur visio, sive perspicacia. Vides qualis sit locus
cit ad uxorem suam : Festina, inquil, el consperge in quo Dominus polest habere convivium ? Deleclavit
tres mensuras similaginis, et fac subcinerhios panes , eniirieum visio et perspicacia Abrahse.Erat enim mqn-
quod gr;r:ceiy*pv?la;dicitur, occnltos videlicet el abs- dus corde , ul posset Deum videre. In tali ergo loco ,
cbndiitosiiidicans panes. ipse aulem Abraham ad ar- ct in lali corde polest Dominus { habere eonvivium.
wetttum cucurrit, et accepil viiulnm. Qualcm vitulum ? De ista visione Doiriinnsin Evangelio locutus cst ad
Forte qui potuit priinu.s occurrere? Non ita est; sed Judseos dicens : Abr.aham exsultavil ut videret diem
vitiiium boiiuni et lenerum. Tulit ergo vitulum, et de- meum; vidit et gavisus esl (Joan. VIII,56). Dieni, in-
ditpuero": Puer , inquit, festinafacere ettm. Videle , quii, meum vidit; quia myslerium trinitaiis agnovit.
fratres , allendite quani ferventi animo hospites de- vidit Palrem diem , Filium diem , Spirilum sanclum
beatis excipere. Ecce ipse Abraham currii, uxor fe- diem, el in his tribus unum diem : sicutetPater Deus,
slinat, puer accelerat. Nullus est piger in domo sa- el Fifius Deus, et Spiritus sanctusDeus, ot hi tres unus
pientis. Ecce requalia sunt Abrahae et Sarae hospita- Deus. Nam ei singulatini singulsequsequepersonaeple-
litaiis oJticia. Lotvero excepit quidem; sed duos tan- ims Deus , et totae ires; simul unus Deus. Nam et illis
lum , et non integram Trinitatem , nec in meridie, tribusmensurls simiiaginis, propler unilatem substan-
sed ad vesperum. Eiquideis apposuit? Coxit, inquil, iise ppn incongrue Pater et Fiiius el Spiritus sanctus
azuma , et comederunt.Et quia merilis multo inferior inlelligilur. Quod tamen et alio modopotest accipi, ut
crat AJjraham, nec vilulum saginatum habuit, nec in Saram inlelligamiis Ecclesiam, tres mensuras sirnila-
tribus mensuris similaginis mysterium Trinitatis agno- ginis, fidem, spem et charitalem. In his enim Iribus
vit: altamen qiiia vel hoc qiiod pptuit, benigno animo virUilibus universaefructus conlinentur Eociesiaj. Qui
obluljt,de perdilione Sodomorum liherari iironieruit. hsectria in se meruerit habere, securus polest ad con-
Atlendile , fratres , quia eiiani et Lol, dum hospites vivium cordis sui totam Trinitalem excipere.
nohrepellit, Angelosexcipere meruit. Ecce hospiialem $. DescendereDeus quomodpintelligalur.-—Postliicc
<JomumAngelj ingrediuntur, clausachospitibus domus dixil Dominus gd Abraham, Clamor Sodomonim el Go
flammis sulfureis concremantur. morrluBascendit dd me : descendiergo ul viderem, si
sermo qui venil qd me , opere compteaiur; an non est
(a) Alias,de Tempore70. ita , ut sciam. Hsec Scripturse sunt verba ; videamus
(6) iii Appendicenunc primum collocatur.Auctorisar- quid in his inlelligi dignum sit. Descendi, inquit, ul
lem etingeriium inteffigescomparata OrigenisHomilia in
Ceriesimquarla, quam llle prajfixaprselatione,et nonnul- viderem. Qnando ad Abraharii responsa redduntur,
lis additispassimacdetractisverbis variavit.Csesariistilum non dicitur descenderc Deus, sed supra ipsum asta-
in exordio praesertimet in conclusionesermoniscernerc re : nunc autem quia peccaiorum causa agilur, de-
nobisvidemur, 1 ^icapud ongenem
additur,cumjngetis suis.
1749 SERMO VI. 1750
scendere dicittir Deus. Vide fle ascensionem et de- Et iterum quando ad montem Sinai venlum est, di-
scensionem localem sentias. Indignum est hOc de ih- cium est populo : Sanctificamthi, et estdte pdrati in
corporea et ubique fota sentire subsiantia. Sed de- die lertia (Exod. xix, 15). Et Josiie Irahsiiuhis Jorda-
sceudere dicilur Deus , quando curam humanae fra- "nem , ut in die terlia popiilus paralus ess6t adriionuit
gilitalis habere dignatur. Quod specialius de Domino (Josue i, 11). Et Dominus ridsier die tertia resurre-
ac Salvatore nostro sentire debemus , qui Seniet- xit (Matth. xxvin). Hoc ideo diximus, ciuia lieatus
ipsum exinanivit, servi formam accipiens (Philipp. Abraham die lerlia venit ad locUm, quein ei osteiide-
'« , 7). rat Dominus.
7. Quoinodbnesciat Detts peccatores. Sed videartius 3. Chrisli figura aries et Isadc. Duo pueri quos
quid esl qiiod dicit, Descendiut viderem,ulrum sermo cum asina remanere jussit , lypuin habuerunt
qui ad me pervenit,opere complelussit; an non est ita, populi Judceorum, qui pro eo quod in Chrisio non
til sciam. Soleritenim nos hinc impugnare Pagani, et erant credituri, ideo ad lociim ubi immolandus
niaxime immundissimi Manichsei(a) dicenles : Ecce erat, ascendere vel pervenire non poterarit. Asiua
nesciebat Deus Legis, quid agerelur in Sodomis. NOs illa significavit Synagogam. Aries vero ille qui in-
enim Sano intelleclu respondemus et dicimus , quod ter spinas cornibus tenebatur, et ipse typum Domini
aliier dicitur Deus nosse justos , aliter noverit pec- habuisse videtur. Nafti et Clirislus rjuasi cornibus
Catores. Denique de juslis quid dicitur? Novit Domi- inter spinas bcerebat, quando ad crucis cornua cla-
ims qtti sunt ejus (II Tim. n, 19). De peccatoiibus quid vorum confixiorie pendebat. QuOd vero Isaac ipse
didltir? Disceditea me , omnes qui operamini iniqui- sibi ad immolandum ligna delulil, et in hoc Chri-
ialem , quia non novivos (Mallh. vn , 25). Et ilerurii stum figuravit, qui ad locum passioilis Crucem suani
Paulus Apostolus : Si quis est Domini, inlelliget qiice ipse portavit. De quo niyslerio niullo ante diclum fue-
iiico ; qtii autem ignorat, ignorabitur (I Cor. xiv, 57et ral per prophelam : Ei erit, inquil, principatus ejus
38). Quid est ergo , Nescio? Non novi vos , non vos super huinerum ejus (Isai. IX, 6). Turic enim Christus
agnosco in regnla mea, non in vobis recogriosco inia- principatum snper humeros habuit, quando crucem
ginein raeam. Cognovit in vobis juslitia mea quod pu- suam admirabili liuniiiitaie poi-tavit. Nori incongrue
niat, el non cognoscit misericordia quod coronet: ac cruxChrisli principatum significat. Nam per ipsam et
si quorum aclus indigni Deo sunt, indigni etiam iio- diabolus vincitnr, et totus mundus ad Christi noti-
titia Dei diciintur. Descendi ergo ut videam, nOiiut liam vel graiiam revocatur'. Deuique sic et Aposto-
ego quid aguiit sciam : sed ut ipsos scientia mca di- lus dixit, cum de passione Domini loqueretur : Fa-
gnos cfficiam , si quos ipsorum inveniam justos , Si clus, inquit, obedietisusque ad mortem, mortem ciu-
iquos inveniam pcenitenies, si quos lales quos debeani lem crucis : propler quod et Deus illum exdltavil, et
scire. Denique quia nullus qui pcenileret, nullus qui donavil itti iionienquod esl super omnenomen (Philipp.
converierelur inVenlus est prceter Lot, ipse solus cO- n, 8 et 9). Hoc ideo dicimus , fratres , ut agnosceret
gnoscilur, ipse solus de incendio liberatur. Nos vero, Charilas veslra quod principatus Chrisli, de quo>
fraires , demus operam , et lales esse cum Dei adju- scriplum est, El erii principatussuper humerum ejus,
torio laboreinus , ut digni liabeamur rioiitia Dei; ut non sit alius nisi crux ejus. Et ideo leclio ipsa In
nos et agrtosceredignetur el scire, preeslaiite Domino Pascha legiiur, quando Isaac verus, cujus lypum ge-
nostro Jesn Chrislo , eic. rebat filius Abrahse, pro gertere humano in patibulo
SERMO VI (b). ciucis affigitur.
De iinniolationeIsaac, i(c). 4. In puerisAbrahmfigura esl Judmorum.^Legtiurin
i. Exordium. Lectio illa, fratreS cliarissimi, in qua ipsa lectione, quod veniens bcatus Aliraham cum
bealus AbrahairtIsaac filiumsuum in hblocaiislum le- filio suo, viderit locUma longe, et dixerit ad pueros
gilur oblulisse , ideo in ordine siio dielms Quadrage- suos, Sedetehic CMmasina;egoel puer prgficiscemur,et
simcenon recitatur , quia , sicut ipsi nostis , in vigi- cum adoraverimiis, reverlemur ad vos. Quare jiueris ,
liis Paschcopropler sacramenluih dominicsepassionis qui liguram habuerunt Jiidseoruni dicitur, Sedelehic
reservatur. Et quia turicrioh est iti spatio , ut de iSla cum asina? Numquid asina illa sedere polerat, ciia-
possit aliquid dici; nunc , si videtur , exposilionehi rissimi? Sed ideo dicitur, Sedete cum asina; quia Ju-
ejus seciindum quod eam patres nostri inspiraiile Do- dceorum populus, qui in Christum crediturus non
niinO traclaverunt, Charitatis vestrse auribus, qiiai)- eral, slare non poterat, sed ul debilis et velut pec-
lum pOssumus, breviter intimemus. cator languidus , qui baculum crucis despexerat, in
2. Trinilatis myslerium.—DixilergoDominusad Abra- lerram casurus erat. Dixil ergo Abraliam beatus, Se-
liam , Tolle filium ttmm , quem diligis Isaac, et offer dete hic cum asina; ego et puer proficiscemnr, et cutti
eum mihi in holocauslum super unutn monlium, quein ndoraverimus,revertemurad vos. Quid est quod dicis,
monstraverolibi. At ille surgens Stravitasinani suatn, et beate Abraham? Ad immolandum filium vadis, et di-
lulil secttmduos pueros, et Isaac filium suum, et perve- cis quod ctmi filioreverteris? Si eum in llolocausiiirn
nil ad locum, quemei osienderatDominus, die terlio ; obtuleris, utique tecum redire non polerit. Potuitro-
(Gen.xxn, 2 et seqq.).kbraham enim quandolsaac filium spondere beatus Abraham : Vcrum dico , et offero
suuin oblulit, lypum habuit Dei Patris ; Isaac vero ii- filium, el cum filio revertar ad vos. Tanta estenim
guram DoiriiniSalvaloris. Qiiod aulem ad locum ira- fides mea , ut credam quod ille qui mihi eum de raa-
molalionis die teriia pervenilur , niyslerium Trinita- tris sterilis utero dignatus esl dare, ipossitetiam euin
lis osteriditur. Nam qiiod dies lertius in sacrariierito mortuum suscilare : et ideo verum dico, quia cttm
vel mvsterio accipi debeat Trinitaiis , frequeiiier in adoraverimus, revertemurad vos.
voluminibus sacris invenitiir, sicut in Exodo : Viam, 5. Adam sepullus in Calvarim loco. Quod auteni
inquit, trium dierum ibimusin deserto (Exod. v, 3). aries occisus est, et Isaac non est occisus, ideo fa-
niMl in Origeuishomilia,a qua etiam ctumenim est, quia Isaac figura et non veritas erat. In
(a) De Manichaeis ipso designatum est quod postea in Christo
abest qusemoxoccurritvox, « Legis.»
Alias.de Tempore71.
(b) ln completum est. Videte Deum cum hominibus magna
(c) Appendicenunc primum collocatur. Conflatusest pielate certantem : Abraham mortalem filium non
ab incertoauctore, et interpolatus.Habet quaedamex oh- morilurum obtulit Deo, cl DeUsinimortalem Filium
genis Homiliain Geriesim octava, et qusedamaliundecdn- pro hominibus tradidit morii. Potest lamen cle beato
gesla. In roamiscriptisnostrisstrictiuspauloquamin editis Isaae, et de illo ariete etiam sic iiiteiligi, ut in beal»
exordiumhabelur, huhcin modum: <tLectionisillius,fra- lsaac signilicata sil divinilas", iii arieie humanitas
« tres charissimi,inqua beatusAbrabamisaacfiliumsuum Cbristi. El
a in holocaustolegitur obtulisse, nunc, si jubelis, exposi- quia in passione non divinilas, sed hu-
Ktionemsecuudumquod eam patres nostn inspiranlepo- manitas crucilixa creditur; ideo nOn Isaac, sed aries.
«mino tractaverunt, Cbaritatisvestrae auribus, quantum immolalur. Dei enim Filius vel Unigenitus offerlur,
«possumus,breviter intimamus.Totlefiiiumluumii etc. 1Mss.,renovatur.
Quodexordiolumex Csesariiverbis expressumvidetur.,
 1751 APPENDIX. 1752
'et virginis prlmogenitus immolatur. Audite et aliud senectulis, et unicum pignus posteritatis: qni quanto
sacramenlum. Beatus Hieronymus presbyter scripsit, serior, tanto dulcior; quanlo solus aut unicus, lanto'
ab antiquis et senioribus Judceorum se certissime co- charior et dilectus. In uiroque.senes creandce ' prolis,
gnovisse, quod ibi oblatus
'
est Isaac, ubi postea Do- desperatio retinebat; utpote post tempus quod na- i
minus Christus crucifixus est (a). Denique ab eo lura fraudaverat, setas in sene paire, slerilitas in
loco unde beatus Abraham jussus est proficisci, ter- anicula matre. Jam enim Sara actus suaevulvseper-
tio die ad locum ubi Christus crucifixus est perveni- dideral, et senem patrem vis generandi lassaverat;'
tur. [Eliam hocantiquorumrelationereferlur, quodet quia fructum slerilis non babebal. Ecce subito fri-'.
Adairi primus homo in ipso loco ubi crux fixa est, gens vulva malerna non inslinclu libidinis, sed fo- ]
fuerit aliquando sepultus; et ideo Calvaricelocum di- mite virlutis incaluit, redivivo successit flore ju- .
cluin esse, quia caput liumani generis ibi dicitur esse ventutis. Moerentis jam artus corporis viruerunt,
sepultum. Et vere , fralres, non incongrue creditur, marcidamembraet annosseselatis tabe pallenlia, pue-
quia ibi erectus sit raedicus, ubi jacebat segrolus. Et ritice rubore viruerunt, et insttccido tepore 2 veiera-
dignum erat, nt ubi occiderat humana superbia, ibi scens jam corpus, non tanqiiam concubilus, sed
seinelinaret divina misericordia : et sanguis ille pre- promissio vegetabat. Canis jam togatum eaput albe-
tiosus etiam corporaliter pulverem aniiqui peccatoris bat, et rugas suas vulva in ventre tendebat. Tumebat
dum dignaiur slillando contingere, redemisse creda- ulerus gravidco, tremebat gressus in poplite. Gesta-
tur 2 (&).]Hcecenim, fratres3 charissimi, secundum bat onuslum uterum, quse corpus jam non regebat
quod poluimus, e diversis Scripturarum volumini- incurvum. Novissimisannis fela et fessa mulier, quse
bus , pro animse nostrseprorectu collegimus, el cha- lion noverat in .juventute concipere, discit in sene-
ritatis contemplaiione suggessimus. Vosvero, auxi- ctute lactare. Discite conjugati vacare effectum sc-
liante Domino, dum frequenlius Scripluras divinas minis, ubi non fuerit munus aucioris, ipso dieenle :
relegilis, si diligenter atlenditis, credo quod etiara Priusquam le formarem in utero, novi le (Jerem.
nieliorem expositionem invenire possitis \ i, S).
2. Accipe, inquit, filiutn luum, el offer mihi illum
[6. Baptismisacramenlum non negligenter aut tar- in unttm de monlibus quem demonslraverotibi (Gen.
dius requirendum. Rogo vos , fralres, ut quicumque
aut lilium, aut vernaculum suum baplizari desiderat, xxn, 2). Senexpater et unici niaier,noviparenles,et
veteres ad lam acerbum non movenlur im-
jam nunc eum Ecclesise offerre non differat : quia perium. genitores, Hilaris aceingebatur, qui nec timorem faci-
non est justum, ut res quse lam magna , tam prae- noris
clara credilur, negligenter aut tardius quam expedit formidavit, nec implere quod jussus est degener
animus dubilavil. Spes illa fulura tot gentium pa-
requiralur. Timeo enim ne aliquse mulieres ideo lar- terna manu jubeiur occidi. Devotus pater eo voto
dius-infanlulos suos offerant, quia cum ipsis ad Vigi-
lias venirc dissimulant. Cerlissime euim credimus , suscepit parricidiiim, quo susceperat filium : nec re-
quod qui sialim incipiente Quadragesima, eos qui fert utrum impendat aut perdat; dum quoquo raodo
baplizandi sunt offerre voluerint, et cum ipsis ad quod acceperat, reddat. 0 Domine piissime, quem
scis patri dileclum, quid imperas victimandum? Nunc
Vigilias feliciter venerint, et filii eorum legilimo or-
dine accipient Baptismi sacramentum, et ipsi acqui- nuper senem sterilem fecundasti; et lam cito quod
rent indulgentiam peccatorum, prsestante Domino donaveras, repetisti ? Ubi est quod senibus prcesti-
nostro Jesu Cliristo, ete. ] tisli?Ergo iratus poies lsedere, sicut propitius im-
peras orbilatem? Absita nobis ista incredulitas. Deus
SERMO VII (c). pro nobis filium suum jussit occidi, uou uostros ma-
ctari. Ideo jubetur filium occidere, ut manifestetur
De immolalione Isaac, u (d). mundo, qui jam notus fuerat Deo. Nam quomodo in-
1. Novum praecepti genus est, homini legem sce- nocenlis desiderat sanguinem, qui reum damnat pro
Demonstrare cunctis hominibus devotio-
leris dare; et religiosura habere, si impium voluerit sanguine?
nem voluit, qui parricidium ut fieret, imperavit. Pa-
perpetrare. Abraham si parricidium fecerit, juslus ret illico imperiis, prseceplis obteraperal, pergit per-
est; si non fecerit, indevolus est. Quid sit ergo, cussor ; imo filiuscum palre proficiscitur mo-
quod nunquam Deum nisi pielate placamus? Cupit riturus paralus : utinam lantummodo moriturus, non
sibi vota offerri, non crudeliler coli. Ecce inter jiie- insuper elatque
tatem patris et devotionem Dei, filium est quidem palris gladio obiturus.
3. Venerunt ergo ad locum, quem dixerat Deus;
scelus oceidere; sed Deum scelestius non audire. In ambo
pariter aram construunt sacerdotes; ligna arce
anguslo posita est perfecta juslilia. Parricidium jube- imponit, filium alligavit, et exlenlo gladio, angelus,
ris ut facias, tuis te manibus orbaturus. Quid hoc Ne
esl ? Imperat parricidium , qui prohibet homicidium? videpercutias puerum, exclamavit: oculis respfce, et
arietem in Videte, fratres, Abraham pa-
Jubetur, inquit, filium victimare, solatium paternse tientia fortem , vepre. devolione conslantem ; non cuni ali-
1 sic in MSS. in editisautem, immolatus. qua fera luctantem, sed cum nalura pngnanlem. De-
2 Manuscriptinon habent quseansulisincluduntur. volio dicebat, Percute : pietas clamabat, Parce. Illa
3 Mss.,de divinis. revocabat; isla provocabal. Filius lunc moriturus ja-
4 Hicsermo desinitinMss. cebat: erigil dexleram feriturus, ct locum qiio libens
(a) Legiturin Commentariis in Marc.cap. 1S, sed Hiero- percutiebat, aucupat. Parce, inquit, Abraham. Qiri
nymoperperamadscriptis. jusserat ut feriret, modo vociferatur ut parceret.
(b) Id quidem,quod de Adamisepullurain Calvarise loco Sciebat eiiim probatum palrem et in devotione fer-
dicilur, traduntTertuUianus,lib. 2 contraMarcionem;ori- venlem gladium temperare, el filium non perimere;
genesinMatthseum,tract. 35; Basiliusin Levit.cap.5; Am- sed nec cremare. Parce, inquil, devote pater; parri-
brosiusin Lucam,cap.23; Chrysostomus in Joannem, ho-
mil. 84, etc.; sed improbat Hieronymusin Matthseum, cida sine crimine, parce. Tuum sacrificiumquod para-
cap. 27. veras intendi, ego quodjusseram ut obtulisses accepi;
(c) Alias,de Tempore73. in voto probavi, quod in facto renni; acceplavi vo-
(a) in Appendicenuncprimumcollocatur.NonenimAu- tum, nec repuli sacrificium; laudo fidem, nec reprobo
gustinum, sed auctoremrefert plane eumdemac sermo pielatem , nec tibi patior inferri orbitalem. Perfecta
Appendicis tertius per Loyaniensesjam olimrejectus. ut in sunt omnia, et salva sunt universa. Vincilurinnocens
illo sermone haud procul ab initio praeceptumdivinum, hostia ; ne offerentis devotio putarel se minus
Exideterra tua, sic exponebatur, « Novtunprobationis aliquid
« genus, habenti propria,exsilia indicere peregrina; » ita exhibere, si impatienlia doloris victima calcilraret.
in hujus principiodicitur, « Novumpreeceptigenus est, ho- Ecce spirituali prcesagiomeum praevenisti consilium.
«mirii legem sceleris dare : »~pro interpretanda sci-
licet Deijussioneilla, quam praemiltihic oportebat, sicuti 1 Am.,ulpotepossetlempus.
wferiushabetur, Accipefiliumtuum, et offermihiUlimi.» 8 Lov.,in succidotempore.
1753 SERMOVIII. 1754
Quod enim paravi pro toto mundo, tu jam deliberasli Dei Patris, sicut et quando eum in bolocausto obtu-
in filio tuo. Quod in Unigenito meo disposui, tu in lit, Dei Patris imaginem figurabat : puer autem ejus
tuo unico perfecisii: unde benedicentur in te omnes verbum prophelicum designaliat. Misitergo Abraliam
gentes. Amen. puernm suum in regionem Ionginquam, ut inde ac-
SERMO VIII (a). ciperet uxorem filiosuo : quia miserat Deus Pater
propheticum verbum per universam terram , ut quse-
De pueroAbraham.,qtti missuseslad Rebeccam(b). reret Ecclesiam catbolicam sponsam Unigenito suo.
i. Juramenltimper femur Abrahw.Paulo anle cum Et quomodo per piierum Abrahsebealo Isaac sponsa
divina leclio legereiur, audivimus quod bealus Abra- adducilur ; ila per verbum prophelicum Ecclesia
bam vocaverit puertim suum, et dixerit ei, Ponema- Gentium ad verum sponsum Chrislum de Ioiiginquis
num luamsub feinurmeum,ul adjurem le per Deumcwti regionibus invilalur. Ubi lamen inveriilur sponsa
et lerrm, ttl non accipias uxorem filio meode fitiabtts illa, quceChristo sociandaeral? Ubi, nisi ad aquam ?
regionishujus(Gen.xxiv,2, etc.);etcl quod illeobediens Verum est, charissimi , nisi Ecclesia ad aquam Ba-
posuerit nianum sub feu.ore, juraverit ei. Ilsec plismi venisset, Christo sociaia non esset. Rcbecca
enim omnia, fraires, qu:e in Teslainento Yeteri reci- ergo Abrahse puerum invenit ad puieum, ct Ecclesia
tantur, si lanluiu sccimdum liiteram voluerimus ac- invenit Clirisium ad Baplismi sacramcnium. Quid
cipere, aut parvum, aut nullum lucrum animcecon- lamen post hsec faclum est'? Protulit puer inaures
sequemur. (juid enim nobis prodcst, qui ad ecclesiam aureas, et dextralia anrea, et dedit ca Rebeccoe.In
ad audiendtim Dei verbum fideliter convenimus, si illis inauribus aureis significabaiiturverba divina : in
nobis dicatur, qnoil Abraham miserit pueium suum, illis armillis aureis, opera sancla ; quia in manibus
ut de reginno loiiginqiia adducerel uxorem filio suo, opera designantur. Videamus quoniodo hsec dederit
cum et in islis rcgionibus hoc freqnenler videamus Chrislus Ecclesise. Puer ergo obiulil inaures aureas
fieri ? Nos vero, fratres, sequenles bealumapostolum ad ornandam faciem Rebeccoc,ct Christus verba di-
Paulum, credamus quia omnia quccscripta siini, Ju- vina margarilis oninibus preiiosiora dedit Ecclesiae:
dseis in figura coutingebant, nobis aulcin in verilate et armillas posuit in manibiis Rebeccc, et Christus
completa sunt (1 Cor. x, 11). Dixit crgo Abraham dedit opera sancta in manus Ecclesire. Considerate,
ad puerumsiium, Mittemanum luam sub fetnur meum, fratres charissimi, et gaudele , et Deo gratias agite,
el jura per Deum cozitel lerrm. Quid est hoc, fialres ? quia quod in illis figuraium est, in nobis Christo
Sic dixit beatus Abraham, Mitte manum tuam sub fe- donante implctum est : ct quomodo Rebecca nec
mur meum: tanquam diceret, Miite maniimtuam ad inaures haliere potuii, nec armillas in manibus, nisi
allare : aut dicerel, Miite manum luam ad arcam Isaac per servuiu suuni transniiticret ; iia el Ecclesia
Testamenii : aut, Exlende nianum ad templum Dei: nec verba divina in aurihus, nec opera sancla habere
et jura mihi. Femur langebat, ct per Deum cceli et potuisset in manibus, nisi lucc illi Chrislus per suam
terrse jurabat. Non enim errabat bealus Abraham, gratiam et per suos Apostoloscontulisset. Quod au-
quando hoc fieri imperabat: sed quia propheticespi- tem interrogata puella a parentibiis, utium vcllet ire
rilu repletus, noverat de semine suo Chrisium coeli cum puero , respondil, Vctdo: aperte hoc in Eecle-
et lerrce Dominuin nasciturum. Ideo quando servus sia videmus impleri. lbi interrogatur volunlas Re-
suus fcmur illius contingebat, non per carnale mem- beccse, hic requiiitur voluntas Ecclesiie.Rebeccnedi-
brum, sed per Deumvivum et verum juramenla prce- citur, Vis ire cutn hoinineislo ? et rcspondcl, Vado.
stabai. Quia Abrabam genuit Isaac, Isaac genuil Ja- Ecelesiae dicilur , Crcdis in Clirisluin ? et respon-
cob, Jacob genuit Judam : de cujus semine Chrislus det, Credo. Rebecca non duceretur ad Isaac nisi
Dominus natus est ( Matih. l, 2-16). dicerel, Volo : ncc Ecclesia Chrisio jungeretur, nisi
2. ServoAbrahmoccurrilRebecca,quamille, habilopa- dicerel, Credo.
renttim{ratrisqiieeiipsiusconsensu,Isaacdominosuotixo- 4. Isaac veniensin agrum, ftgura Chrisli in mundum
rem accipit.—Elsteliljuxla fontem,eldixit incordesuo: ««i/Mn'.AccepitergopuerRebeccam,etexhibuillsaac.
DomineDeus dotninimei, si fecisli tnisericordiamcum Videamus lamen ubi eum invenerit. Invenil eum act
Aominomeo, eccesto ad puieum,et puella quw venerit puteum Juramenli. Videte, fralres, puer Isaac Re-
haurire aquam, si ei dixero, Da mihibibere, cl illa re- beccam ad puieum invenit, el iterura ipsum lsaae
sponderilmihi,El tu bibe,etcamelisluis hauriam aquam; Rebecca ad puteum invenit. Verum est : nec Chri-
ipsa est quam prwparasti domino meo lsauc. Necdum stus Ecclesiam, nec Ecclesia Cliristum invenit, nisi
puer in corde suo verba compleveral, el ecce apparuit ad Baptisrai sacramenlum. Exierat ergo, sicut dicit
Rebecca, habens hydriamin scapula. El dixil ad eam Scriptura, beatus Isaac ad vesperum in agrum act
JJMW : Da mihibibere.Al illa cilo deposuithydriam, el meditandum.Agcr ille mundi figtiram habeliat. Exie-
dixil : Et lu bibe,domine,elcamelisluis hauriamaquam. ral Isaac in agrum , quia Christus ventiirus erat m
Et cuminterrogasselcujus essetfilia, responditei, quod mundum : Isnac ad vesperum diei, Chrislus in fine
filia esset Bathuelis, et soror Laban. El incurvavilse mundi. Isaac crgo ad nieditandum in agrum proces-
homo, et adoravilDeum, eo quod agnoveralquodipsi sit: quia Chrislus in niunduui pugnalurus contra dia-
essentparenlesdominisui Abrahm, et protulit inaures holum venit, ut eum vinceret jusie, dum ab eo occi-
ad ornandam[aciemsuam, et armillas posuil in mani- dereiur injuste ; ut moriendo mortem dcsiruerei, et
bus ejus. Atilla vadens nunliavit parenlibus suis, qui resurgendo vitam credcntibus condonaret. Et quo-
exeunlesbenedixerunlDeum, et cuittgaudio et honore modo Isaac corporalilcr Rebecca, sic Clnisto spiri-
suscepcrunlpueruin Abrahm.At ille loculus est ad eos lualiter jungerelur Ecclesia, accipicns in praesenli
de Rebecca, ttl eam darenl domino suo Isaac. Illi au- pretiosam arrham sanguinem sponsi sui, acceptura
tem dixerunt : Clamemuspuellm, et quwramus iltius dotem postinodum rcgni sui. Quam rein beatus Pe-
tsolmtalem. Cttmque vocala esset, dixerunl adeam : trus apostolus evidcnter enuntiat, dicens : Non enitn
Vis ire cum homine islo ? At ilta respondens dixil : inquit, redempiiestisauro el argento, sed pretiososan-
Vadam. guine tanquam agni immaculati(I Petr. i, 18, 19).
3. Abrahamel servusipsius, quorumfigurm.Rebecca 5. Synagoga per Saram, Ecclesiaper Rebeccamad-
desponsaia Isaac figura Ecclesiw. Nunc, fratres cha- umbralu.— Accepiiergo Isaac Rebeccam, et intromisit
rissimi, quantum possumus, breviter quid ista signi- eam in tabernacuiumtnalrissuw : accepil Chrisius Ec-
ficeut, videamus. Beatus Abraham,quod puerum diri- clesiam , et eam in loco constituit Synagogae. Per
gebat, ut acciperet uxorem filio suo, lypum habebat infidelitalemenim Synagoga a Deo separala et mor-
lua est, et per lidem Ecclesia Christo conjuncla et
(o) Alias,de Tempore78.
(b Iu Appendicenuncprimumcollocatur.Dubiuserat vivilicataest. Accepilergo IsaacRebeccam, et in tan-
Lovaniensibus, verlinoet vindingosuppcsitilius.Nobisporro lum dilexil, ut dolorem qui ex morle malris acctderat,
videtur esse CcesariiArelatensis.In manuscriptisnostris lemperaret. Mors euim Sarse inlidelilatem signilicat
non potuitreperiri. Synagogce.Morilur ergo Sara, et in loco ejus jiebecca
tfte APPENDIX. 1756
ducilur : Synagogairepudialur, ut introducatur Ec- sterium verbi credituni est? Quce legmitur myslica
clesia. Accepilergo Isaac Rebeccitm, el in lanlum di- sunt, in allegoricis exponenda suni sacramentis. Pos-
texil, ut trisliliam quw de malris morle acciderat lem- sumne surdis el aversis *auribus ingerere margaritas
peraret : accepit Chrislus Ecclesiam, ct in tanlum vcrbi Dei? Non ita egil Aposlolus; vide enim quid
dilexil, ul dolorem qui dc perdilione niatris Syna- dicit: Qui Legem, ihquit, legistis, Legemnon audistis?
gogie acciderai, amore Ecclesiic mitigaret. Nain sicut Abraham enim duos filios habuit, etc, qnibus addit,
infidelitas SynagogceChrislo irislitiam fecit ; ita illi Qum sunl allegorica (Gatal. iv, 21-24). Numquid sa-
fides Ecclesise hciitiam generavit : et quomodo per cramenla Legis eis aperuit, qui neque legunt, neque
maliiiam Synagogcc tiiiam geiiiem Jiidseorum, nec intelligunl? Sed Legem legcniibus dicebal, Legemnon
ipsam tamen lotam, perdidil ; ita tolum mundum audistis? Quomodo ergo potero mysteria Legis, et al-
per fidem Ecclesise Chrislus Dominus acquisivit. Et legorias, quas ab Apostolo cdoclus sum, aperire et
quia de nobis, fralres cliarissinii, sponsam sibi spi- prodere iis, quibus et audilio et lectio Legis inco-
ritualcm, Christus Dominus prseparavil, quam eliam, gnita est ?
sicui dixi, sanguine prelioso redemit: ila, ipso ad- 2. Exhortalio ad orandum. Asperior vobis fortasse
juvante , unusquisque beneficia in se munere divino vidcor; sed non possum linire parielem lapsantem.
collaia, non solum cuslodiat, sedetiam augereconten- Timeo enim id quod scriptum est: Populus meus, qut
dal, ut nihil in eum aut per luxtiriam sordidum , aut beatificanl vos, seducuntvos, et semitas pedum veslro-
per superbiam tuinidum, aut per iracundiam com- rum conturbant (Isai. iu, 12). Tanquam filios meos
bustum, aut per avariliam obscurum, aut per invi- charissimos moneo. Miror si nondum vobis innoluit
diam vipereo veneno percussum appareat. Quia ju- via Christi, si nec hoc quidem audistis, quod non est
stum est ut sponsus ille speciosusforma prse filiishomi- lala et spatiosa, sed arcla et angusta via est, qucedu-
rium, nihil in nobis de supra diclis peccalis inveniat, cil adviiam (Malih. vn, 14). Et vos ergo intrate per
quod oculos susc majeslatis offendat : cui est honor angustam porlam, relinquile pereunlibus laliludinem.
et imperium cum Palrc et Spiritu sanclo in scccula Nox prmcessit,dies autem appropinquavit (Rom. xnir
sasculorum. Amen. 12), inquil Aposlolus: Ut filii lucis ambulale(Ephes. v,
SERMO IX*(«). 8) : Tempus breve esl; supercst ut el qui habent, lan-
De sancla (b) Rebecca(c). qtiam non habettles sinl; ct qui tttunliir hoc mundo,
lanquam non utanlur (\Cor. vn, 29, 31). Sinc inter-
1. lncrepanlur qui ecclesiamraro adeunt aut verbum missione orandum Aposlolusprxcipil (l Thess. v, 17).
Dei audire negligunt. Isaac, inquit Scriptura, cresce- Vos qui ad oraliones non convenitis, quomodo com-:
bat et confortabalur (Gen. xxi, 8) : id est, gaudium plelis sine intermissione, quod semper omitlilis ? Sed
crescebal Abrahce respicicmi non ad ea quce viden- et Chrislus prcecepit, Vigilate et orate, ne inlretis in.
tur, sed ad ea quas non videnlur. Non enim gaudebat tentationem (Mallh. xxvi, 41). Qtiod si illi vigiiantes
de prcesentibus Abraham, nec de diviliis niundi et et orantes, et semper Vcrho Dei adhcerenles, lenta-
aciibus soeculi.Sed vis audire Abraham unde gaude- lionem lamen nequaquam fugerunl; quid faciunt hi,.
rel? Audi Dominum ad Judseos dicentem : Abraham qni diebus solemnibus lantum ad ccclesiam vcniunt?'
paler vester, inquil, desideravilut videreldicm meum; Si jusius vix salvus sit, peccaior el impius ubi pare-
el vidii, et gavisus est (Joan. vni, 56). Per hoc ergo bunl (I Pelr. IV, 18)?
crescebat Isaac, per qund Alirahccilla visio qua vide- 5. Dcsponsatiospiritualis. Piget me aliquid dicere
bal Chrisli diciu, et spes.quse in ipso erat, gaudia ex his quse lccla sunl. Nam el Aposlolus dicit de hu-
cumulabat. Alque utinaiu cfficeremini et vos Isaac, et juscemodi sermonibus, quod inleipretabiles sunl ad'
essetis gaudium malris veslrce Ecclesise. Sed vereor dicendtim; quoniamvos,inquit, imbecillesfacti estisad.
ne adhiic in tristitia ei gemilu filios Ecclesia pariat. audiendum (Hebr. v, II). Videamuslamen hoc quooT
Annon esl ei trisiitia ct gemittis, cum vos non conve- nobis rccilatum esi. Rebecca, inquit Scriplura, venie-
nilis ad audiendum Dei verbiim, et vix diebus festis bat cum filiabus civilalis liaurire aquam de puteo
ad ecclesiam prucedilis; et hoc non lam desiderio (Gett. xxiv, 15e(16). Rebccca quoiidie veniebat ad
verbi Dei, quam sludio soleiiinitaiis, et publicscquo- puieos, quotidie hauriebat aquam : et quia quotidie
dam modo reniissionis obtentu? Quid igitur ego fa- vacabat ad puteos, idcirco inveniri poluit a puero.
ciarii, cui dispensalio verbi credita est? Qni licet in- Abrahoe,et in mairimonio sociari Isaac. Hcec fabulas^
ulilis servus sim, accepi lamen a Deo distribuendam putatis esse, et hisiorias narrare in Seripturis Spiri-
familisndominicsetritici niensuram? Sed vide quid ad- tum saiicluni? Animarum est ista eruditio, el spiri-
dit: Dislribuendam, inquit, in tempore tritici mensu- tualis doctrina, quoe le docet quolidie venire ad pu-
raui. Qiiid ergo faciain ? Ubi, vel quando vestrum lcos Scripiurarum, ad aquas Spiritus sancii, et hau-
lempus inveniam? Plurimum ex hoc, imo pene totum rire semper, ac plenum vas domum reportare : sicut
mundanis occupationibiis terilis : in foro aliud, aliud faciebat etiam sancla Rebecca ; quae non aliler
in ncgotialione consumitis; alius agris, alius litibus jungi potuisset lanto palriarchse Isaac, qui ex repro-
vacat: ad audiendum vcrbum Dei nemo, aut pattci missione natus est, nisi hauriendo aquas : et in lan-
admodum vacant. Sed quid vos de occupalionibus lum hauriendo, ut non lantum posset potare eos qui:
culpo? Quid de abscntibus conqtieror? Prsesenles domi sunt, sed et puerum Abrahse : et non lanlunv
eliam et in ecclesia positi uon esiis intenli; sed com- ptierum, sed et eousque abundarel aquis, quas hau-
muiies et ex usu fabulas teriiis, et verbo Dei vel le- riebat de puleis, ul et camelos possel adaquare^
ctionibus divinis lerga converlilis. Vereorneet vobis Usqueqttocessarent,inquil, bibenles(lbid., 19). RSyste^
dicaiur illud a Domino, quod per prophelam dictum ria sunt cuncla, quse scripla sunt. jVuIt ct te siM
est : Converleruiilad tne dorsa sua, et non faciessuas Clnisius desponsare : ad le enim loquiiuc- perpro-
(Jerem. xxxn, 33). Quid igitur ego faciam, cui mini- phetam, diccns, Desponsabote mihi in mternum, et
desponsabole mihi in fide el misericordia,ut agnoscai
(o) Alias,inler vignerianos12. et Dominum(Oseen, 19«(20). Quia ergo vult te sibi de-
(b) Epithelum, «sancla,»inhic, infra, nomini Re- sponsare, pramiltii ad te puerum istum. Puer iste
beccae semper adjungitur Augusliniauis manuscriptis; sermo propheticus est, (juem nisi prius susceperis,
nunquam in
vero origenianorumoperum libris. nubere Chrislo non poteris. Scilo lameii, quia nemo
(c) Appendicenuno primum collocatur.
lii Augustino inexercitatus
el ex iis vulgatus et imperilus sermonem propheticum su-
adscriptusestin aliquot manuseriptis aquani de profundo pu-
fuerat cura Vignerii, qui eumdemsermonema Barlholo- scipit; sed qui scit haurire
msao de Urbino sub Auguslininomine cilatum io Mil- lei : et qui in tantum scit haurire, ul etia'm iis sUfii-
leloquioreperiebat.AjmdOrigenem est nomiliain Genesim ciat qui iiraiionabilcs et pefversi videntur, quorum-
deciuia, sed posteriorepaiie truncata.inlcgrauiexhibcnt
Origenianorum operunilibri editi et maausuipti, ad quos 1 in origeniauislibris:NonUaaU,
graviora uic erratacastiganda curaviiuus.
1757 SERMO X. «*$
figuramcameli tenenl; ut et ipse possit dicero, qnia SERMOX (a).
el
sapieiilibiiS insipientihus debitorsum (Roih. i, 14).
Deniiue sic dixerat in cordc suo pu.er istc, Ex his, De concepluRebeccm.Gen. xxv(*).
inquit, virginibus,qttWvenerunl'acl ciquam,qncecuitiqtie
dixerit mihi, Bibe lu, et camelos luos ndaquabo, ipsa 1. Eritdili se accommodentad simpliciumignoran-
erit sponsa domini mei (Gen. xxiv, 14) Sie crgo-Re- tiam. Expositionem sanctarum Scripiiirarnni si eo
becca, qnsaioterpretaiur Palieniia, u't vidit pueriim, ordine el illo eloquio.quo a sanctis Pairibns sunt
et inspexitprophelicuni vcrbum, dcponitde humcro exposilse, Cbariiatis veslrse aurlbus voliierimusin-
hydriani; deponit enim elatam gra^csofacundicearro- tiinare ; nonnisi ad paucos scholasiicos cibus doctri-
gaiiliain : et ad Iiumilem ct simplicem prophciicuni nie polerit pervenire, reliqua vero populi multitudo
se inclinanssermoiieni dixit, Bibe lu, cl cametosad- jejuna remanebit. Et ideo rogo humiliter, ut con-
aquabo. lentsa sint eruditse aures verba rustica «'quanimiter
4. Sermo Dei el pascil, el paschur. Sed dicis for- sustinere, duinmodo lotus grex Domini simpiici, et,
lasse: Si piier prophetici sermonis lenet fignram; ut iia dixerim , pedestri sermone pabulum spiriluale
qnomodopolatur a Rebecca, quam ipse magis potare possit accipere. El quia imperiti et simplicesad scho-
deherct? Vidc crgo ne forle sicut c( DominusJesus, lasiicorum altitudinem non possunt ascendere, erii-!
cum ipse sit pariis vilse (Joan. vi, 33), et ipse pasc.it diti se dignentur ad illorum ignoranliara incliiiare.
animas esurienies; ipse rtirsum csurire se faleiur, cum Quia quod simplicibusdiclum fuent, scholastici in-
dicil, Esurivi, et dedislismihi manducare(Mattli.xxv, telligere possunt; quod autem eruditis ftierit prsedi-
55) : ct ilerum cum ipsc sit aqua viva, et pottim det catum, simpliccs capere non valebunt.
mnnibns silicnlibiis ; riirsum ipse dicit ad Samarita- 2. IsaacClnisti, Rebecca Ecclesiwfigtira. Jaeob et
iiam, Da miltibibere(Joan. iv, 7) : sic el proplieticus Esau in ttteroRebeccw,boniettnaliin uteroEcclesice.Le-
scrmo, cum ipse potum det sitienlibus; nihilomiiuis ctio nobis de beato Isaac, ct sancla Rebecca, el parvu?
ipse ab his potari dieaiur, cum siudiosorum excrcitia Jis qui inejus iilerocollidebaniur, reciiala est 1, Quod
ct vigilaiitiam suscipit. Talis ergo isla aniina, qua?, auteni beaius Isaac lypum habuerit Doinini Salyato-
agil ciincta palienler, quaelam proinpta est, ei lanla ris, pene nulli habetur incoguiium. lsaac ergo Chri-
crudiliorie subnixa; quse de profundis haurire scien- stuin Dominuni; beaia aulem Rcbecca Ecciesiam fi-
ti;e fluenla consuevil, ipsa potesl copulari nupliis guravit. Qu;e cuin multo lempore ad excmplumipsius
Christi. Nisi ergo quotidieveniasnd puleos, nisi quo- Ecclcsiic sierilis permaneret, beato lsaac oranie, et
tidie haurias aqnas; non solum alios polare non po- Domino donante, coucepit. Sed collidebanturparvuli
teris, sed ipse quoque sidni verbi Dei palieris. Audi inuiero ejus; qtiornm molestiam non sustinens dixii:
el Dominnm in Evangelio diccnlem : Qtii sitit, vcniai Sisic tnilii fulurum erat, quid necessefuilcohcipere?Et
el bibat (Id. vu, 37). Sed tu, ut video, noii esuris, ait illi Dominus : Dua:genlesin uleroluo sunl, et duo
nec silis jusliliam. El quomodo polcris dicere, Sicut populi clevenlre luo clividentur,populusque populum
cervusdesideralad [onlesaquarttm, ita desideral anima superabil, el nuijor aervieltninori Haic omnia, fratres
mea ad le, Detts. Sitivit anima mea ad Deum vivum; charissimi, sieut tlicit Apnslolus, in ligura continge-
quando veniam et apparebo anle conspecltim ejus bantillis; scripta snnl auleni prnpler nos (I 6'or. x,
(Psal. XLI,2*15)? 11). Concepit ergo corporalilcr de bealo Isaac Re-
5. DiesDominiqttotidieeslChristianis.Obsecrovos, lmeca : quia concrptuia erat spiritualiier cle Christo
qui auditorio verbi semper assisiiiis, palicnter au- Ecclesia. Sed sicut duo parvuli in ulero Rebeccse
dile; doncc paululum negligentes ac desides commo- collideliauiiii'; sic cl in utero Ecclesiaeduosibi poptili
ncamus. Ilahetotepatieiiiiam •.qoiade Rcbcccavobis, jiigilerailvcrsantur. Si enim autsoli mali, aut soli boni
id est, de palienlia serino est: ct necesse est nos eos essent; uims populus esset: quia vero in Ecclesia et
qui collectam negligunl, et audire declinanl vcrbum boni inveiiiunlur, et mali; lanquam in venlre spiri-
Dei, paululum per paiienliam castigarc : qui non de- tualis Rebecciedno populi colliduutiir, humiles sci-
siderant panem viice, nec aquani vivam, qui non licet et supcrhi, casli el adulteri, niansueli et ira-
exeuut de caslris, nec proeedunt de domibus luteis, cundi, benigni et invidi, miscricordes et cupidi.
utcolligaiii sibi manna, qui non veniuul ad petram, Boni enim lucrari volunt malos; -malivero exstin-
ul bibanl de spirituali pelra : Peira enim esl Christus guere cupiunt bonos. Bonorum desiderium est, ut
(ICor. x, 4), ut ait Apostolus. Habeiote, ad inquam, qui mali sunt, corriganlur : nialorumsludiuiii est, ul
vos paululum patientiam; sermo enim nobis negli- qui boni sunt,consumantur. Uuum cslgenus piorum;,
genles cst, et eos qui male babent : sani enim non aliud impiorum; genus piorum ad coelumerigitur per
indigent medico, scd nialehabeiiles. Dicilemibi vos, humilitatem; genus impiorum ad infernum demergi-
qui lantura feslis diebusad ecclesiamdies convenilis, cse- lur per elaiionem. Omnes enim qui in Ecclesia ca- .
teri dies non sunl festi, aul non sunt Domini?Ju- tholica lerrena sapiunt, lerram diligunt, lerram con-
daaorumesl dies certos et raros observare solemnes : ciipiscunl, ei ouinem speni suam in terra constiiuunt,
el ideo ad cos dicil Dominus, Neomenias veslras et ad Esau pertinenl. Quicumqueideo Deoservire oplat,
sabbata, el diem macjnumnon sustineo; jejuniuni, el ul honoribus crescat, et lucra terrena percipial; et
ferias, el dies festosvestrosodit anima mea (Isai.feslum
i, 13 ipse ad Esau, id est, ad tcrrcnam felicitalem perii-
et 14). Odit ergo Deuseosqui una dic pulant nere cognoscitur. In Esau cnim carnales inlelligun-
diem esse Domiui. Christiani omni die carnes Agrii lur; in Jacob vero spirituales. Isli enim sunt duo
comedunt, id esl, carnes Verbi Dei quotidie sunmnl; poptili, sicul beaius Aposlolus evidenler assignat,
Paschaenini nostrumimmolatiiseslChrislus (ICor. v, cum carnales demonslral, et spiriiualc.sinsinuat. Sic
7). El ijuia lex Paschselalis est, ut in vespera come- enim ail : Manifesla aulcmsunl opera carnis, quw sunl
datur, propterea in vespera mundi passus est Domi- fornkatio, immundilia,ttixuria, idolorumserviius,vene-
nus, ut tu semper manduces de camibiis Verbi Dei', ficia, inimicilim, coittentiones,wmulalioncs, irte, '•ixm,
qui semper in vespera es, usquequo veniat mane. Et dissensiones,sectai, invidke,liomicidia,cbrietcilei,coni-
si in hac vespera sollicilns fueris, el in flelu ac jeju- essuiiones, etc. Ecce opera perlinentia ad Esau. Qui
niis, vel in omnilabore justiiise vitam duxeris; pole- autein sunl fructus qui peiiineant ad Jacol), idcm
ris et tu dicere, Ad vesperatndemorabilurflelus, et ad
malutihum twtilia (Psal. xxix, 6). Lsotaberis enim
niane, id est, in sseculoventuro, si in hoc sicculofru- 1 Mss.:Dielertionobis, lectiorecitalaesl.
ctum justili* in fleluet labore collegeris. Venite ergo (a) Alias,de Tempore78. t ,,
vos dum tempus est; bibamus de puteo visionis, ubi (b) In Appendicenunc primum collocatur. DubltiHi
deambulat Isaac, et ulii proceditad exerciiium. habuerunt Lovauicnses, verliuus et viudingussupp.osili-
tium : quem nos, lamelsi Augustinoin mariuscriplis tri-
1HcclocoTOX, Ooefum li- buatur, ponimus Csesariiquarlum.Habilusluit tfempore
Dei, abest ab Origenianorum Denum. 3, vid. cajsiiriihtimil:2,
bris. «»_... yuadragesimoc.
47& APPENDlX. 1760
apostolus in consequentibus adjunxit, dicens : Fru- ccelestia sapiunt, ad terram retrahere luxuriosi co-
clus aulem Spiritus estcharilas, gaudium, pax', longa- nantur.
nimitas, fides, bonitas, benignitas, modestia,continen- 5. Virlutes in Quadragesima colendm.Unde rogo,
tia. (Galat. v, 19-21). Ecce opera spiritualia ad fralres charissimi, ut quicumque in his malis se sen-
beatiim Jacob, id est, ad piorum populum perli- liuntobnoxios, dum tempus est, cum Dei adjulorio
nentia. sludeant transferri ad dexteram , et relictis vitiorum
3. Poputus major, Judmi; minor, Gentes.Quod an- sordibus, ad virlutum ornamenta redire festinent: ut
tem dictum est, Populus populum superabit, et major in diejudicii ab auditu malo liberati, illam vocem
serviet minori, secundiun litteram in Esau vel Jacob desiderabilem mereantur audire, Euge, serve bone,
non videmus impletum: non enim corporaliter beato inlra in gaudium Doniinilui (Matlh. xxv, 21). Alten-
Jacob Esau servisse commemorat Scriptura. Quo- lius tamen rogo et admoneo, fratres , ut ad Vigilias
rriodo ergo hoc oporteat intelligi, aut qualiler major malurius surgere studeatis, ad Tertiam, ad Sexiam,
populus minori serviat, spiritualiter debemus intelli- ad Nonam fideliler veniatis (a). Castilatem anle om-
gere. Nisi enim fieret, non hoc sancta Scriplura nia per tolam Quadragesimam et usque ad finem
commemoraret. Qnomodoergo populus major serviat Paschseeliam cum propriis uxoribus custodixe. Quod
minori, qui hocdiligenteratlendit, in Christianis vel pransuri eratis, paupcribus erogate. Pacem et ipsi ha-
iii Judseis aguoscit. Major enim et senior populus bete, et quos discordes agnoveritis, ad concordiam
Judaeorum juniori, id est, populo chrisliano servire revocate. Peregrinos excipite , ncc vos pigcat eorum
probalur, dum per tolum muudum libros divinse Le- pedes abluere. Non erubescat exercerc chrisiianus,
gis ad instruclionem omnium gentium porlare co- quod implere dignatus est Christus. Cum bona vo-
gnoscitur. Ideo enim per omnem lerram Judsei di- liintale pauperibus secundum vires vestras elccmo-
spersi sunt, ut cum aliquem paganum ad fidem Chri- synas erogate : hilarem enim datorem diiigit Deus
sli voluerimus invitare, et ab omnibus Prophetis (II Cor. ix, 7). Impedimenta mundi, si ad inlegrum
ipsum Christum esse annuntiattini testamur; et ille non poteslis abscindere, vcl ex * parte aliqua tempe-
resistens dixcrit, a nobis potius quam a Spiritu rale, ut leclioni vel orationi possitis insistere : ut
sancto libros divinse Legis esse conscriptos ; nos ha- in sanctoexceptorio pecioris vestri spirituale vinum,
beamus unde eum redarguere certa ratione possimus id est, verbum Dei abundanlius reponentes, repudia-
dicenles ei: Si de ineis libris libi dubitatio nascitur, tis omnibus criminibus alque peccatis, cum libera et
ecce Judaeorum libros, utique inimicorum nostrorum sincera conscienlia Deo servire possiiis : et cum
(quos certum est, quod ego conscribere vel immu- sancia solemnitas Paschalis advenerit, charilalem
tare non potui), ipsos relege; et cum in ipsis hoc non soltim cum bonis, sed eliam cum malis fideliler
inveneris, quod et in meis, noli esse incredulus, sed retinentes , cum gaudio exsullalionis mundo corde et
fldelis. Hoc ordine major populus minori servire co- casto corpore ad altare Domini possilis accedere, et
gnoscitur, dum etiam per illorum libros ad creden- corpus et sanguinem ejus unusquisque veslrum non
dum in Christo Genlium populus invitatur. ad judicium animse suai mereatur accipere : prse-
4. Populus major, tnali; minor, boni. Sed et alio slante eodem Doraino nostro Jesu Cliristo, cui est
modo populus major servit minori. Quo, inquis, or- honor et imperium cum Patrea et Spiritu saiicto in
dine? Illo utique quo mali serviunt bonis; non uiiqtie sceculasseculorum. Amen.
obsequendo, sed persequendo. Qnomodo mali ser-
viunt bonis? Quomodo persecutores martyribus, SERMO XI (b).
quomodo limae vel mallei auro, quomodo molceser- De beato Jacob, i (c).
viunt tritico, quomodo panibus coquendis furnalia,
nt illi coquantur, illa consumantur. Quomodo, in- 1. Chrisli mysteria in Jacob adumbranlur. Cum di-
qiiam , mali serviunt bonis?Quomodo in fornace au- vina leclio legerelur, fratres charissinii, audivimus
rificis palea servit auro; uhi sine dubio palea consu- quod supplicante sancta Rebecca , lsaac vocaveril fi-
mitur, aurum probatur. Non ergo glorieniirr, nec se lium suum Jacob, et dixerit ei ul porgeret in Mesopo-
extollant mali, quando bonis aliquas tribulaiiones tamiam Syrise, ct inde sibi uxorem acciperet: cl quod
immiserint: quia cuni illos persequuntur in corpore, ille humililer obediens patri abieril, el in ipso ilinere
se occidere probaiilur in corde. Lt ad virum bonum veneritad quemdam locum, et supposuerit lapidem
perveniat hominis mali adversilas, jam illius animara capiti suo atque dormierit, ct viderit in somnis sca-
putrefacit iniquitas. Qui ergo malo animo virum bo- lam usque ad coelospeilingentem, ct Angeios Dei
rum iracundisc furore succensus conatur incendere; asccndentes et descendentes per eam, Dominum au-
utrum ille possit exuri, adhuc dubium est; quodau- lem incunibentem scalse et dicentem sibi : Jacob, Ja-
tem iste jam ardeat dubium non est: quia forte ille cob, noli limere, ego sum tecum, el ego ero sociusiline-
vir bonus spiriluali succo et sancti Spiritus refrigerio ris lui (Gen. xxvm , 1-5 , 10-15). Beatus enim lsaac,
plenus, apposilo persecutionis igne non ardet; ille fratres charissimi, quando iilium suum dirigebat in
vero qui eum conatur cxurcre, sine dubio non polest Mesopolamiam,Dei Pairisiypum pncfigurabat; Jacob
uon ardere 2. De uno crgo semine Isaac, Esau na- vero Chrislum Dominum designabat. Beatus ergo
scilur el Jacob : sicut de uno Baplismo Domini Salva-
toris et de uno Ecclesise utero procreatur populus 1 Mss.non habent, vel orationi.
christianus : qui lamen pro morum diversilate, sicut 8 manuscriptissermonis conclusioest, prwstanteeo-
Esau et Jacob, in duas partes dividitur; cum ex demmDomino nostroJesu christo cfuivkii cum Patre, etc.
fruclibus operum una pars cognoscitur carnalis; alia DeCaesarioin ejus vita, lib. 1, n. 10, dicitur: «In-
Ideo autem dixit, serviel minori, (a)
spiritualis. Major « slituit ut quotidie Terliae, sexlsequeet Konseopus in
quia semper major esl numerus malorum quam bo- « sanclistephanibasilicaclericicum hymniscantarent; ut
norum. Et sicut illi duo parvuli in utero Rebeccae; «si quis forte saeculariumvel poeniteniiumsanctumopus
ita et isti duo populi in ventre Ecelesice usque in « exsequi ambiret, absque excusationealiquaquolidiano
diem judieii collidunlur; dum, sicut jam supra dixi- «interesse posset officio.» OmittiturPrimaeofficium,quod
mus, humilibus adversanlur superbi, dum castos nonnisi Dominica,Sabbaloetfeslissolemnibuspersolvijus-
adulteri persequuntur, dum, quorum infinitus est sit Caesarius,uti liquet ex Appeadicequam regulaeprimse
Sanclimoniaiium subjecit.
numerus, ebriosi sobrios inseclanlur, dum benignos (b) mAlias, d e Tempore 79.
invidi semulantur, dumeleemosynariosraplores, dum (c) Appendicenunc piimum collocatur.Fuit dubius
pacilicos exstinguere cupiunt iracundi, dum eos qui Lovaniensibus,supposititiusVeiiino et vindingo. Kobis
esl ex iis quos censemus Csesariiquinlus. Hajjitusfuit
' ln r. Ms. tres adduntur virtules, paiientia, man- tempore Quadragesimse. De nuin.3 vid.enarr. in Psal.
suetudo, castitas. 50, n. 5, et Appendicishujus serm. 8, n. 4;denum. 5,
2sic edili,At Mss.,sinecjtubio potestardere. Enarr.in rsal. 44, n. 20, el in Psal. 119, n. 2.
1761 SERMO XII. 1762
Isaac neglectis mulieribus regionis in qua habitabat," — Hmc omnia, fratres, sicnt Apostolus clamat, in fi-
mittebat filium suum, ut in regione longinqua sibi gura conlingebanlillis: scripla sunl aulem propter nos,
uxorem acciperet : quia Deus Paier missurus erat in quos finis swculorumdevenil(1 Cor. x, 11). Quomo-
Unigenitum suum, qui repudiala Synagoga, de Gen- do tamen, fraires, Angeli Dei ad Filium hominis in
tibus sibi Ecclesiam sociaret. Hoc. lunc in verilate coelum ascendant, et ad ipsum Filium in terram de-
completum est, quando Judseis Apostoli dixerunt: scendant, diligenter attendile. Quando enim prsedica-
Vobisquidemprimum oportebatloqui verbum Dei; sed tores Dei de Scripiuris sanclis alta et profunda, quse
quia vosindignos judicaslis mlernmvitm, ecceconverti- nonnisi a perfeclis inlelliguntur, annunliant, ascen-
mur ad Genies(Acl. xm, 46). dunt ad Filium hominis : quando vero illa preedicant
2. Jacob baculum porial, Christus lignum crucis. quse ad corrigendos mores pertinent, et qusc oinnis
De beato Jacob non legimus quod cum equis aut asi- populus iiilelligere possit, descendtmt ad Filium ho-
nis aut camelis abierit: sed hoc lantum legimus, minis. Sic el Aposlolus dicit : Sapienliam loquimur
quod baculum in manu poriaverit. Sic enim ipse dum inler perfectos: sapientiamnon hujus smculi; sed arca-
supplicaret Domino, dixit: Domine , inquit, minor nam, absconditam,quam prwdesiinavitDeusanle smcula
sum omnibusmiseralionibusluis, cumbaculo meotrans- in gloriam noslram (Id. n, 6el7). Isla quando diccbat
ivi Jordanem istum, et ecce cum duabus turmis regre- Apostolus, sine dubio ascendebat ad Filium hominis.
dior (Gen. xxxu, 10). Jacob ergo ad accipiendam Quando aulem dicebat, Fugile fornicalionem(Id. vi,
uxorem exhibuil baculum; et Christus ad redimendam 18); quando diccbat, Nolite inebriari vino, in quo est
Ecclesiam detulit crucis lignum. Jacob dormiens po- luxuria ( Ephes. v, 18 ); quando deiuinliabai, Rudix
soillapidem sub capile suo, ct vidit scalam pertingen- otnniummaloruin esl cupiditas (1 Xii». vi, 10): in his
lem ad ccelum, el Domiiiumincumbentem scalsc. Vi- verbis lanqiiam Arigelus Dci dcscendebai ad Filiura
dete, fralres, quanta sint in hoc loco mysieria : Jacob hominis. Quando autem diccbat, Quai sitrsum sitnlsa-
typum gerebat Domini Salvatoris, et lapis quem pile, non quw sttper lerrctm(Coloss.111,2), asccndcbal:
supposuit capiti suo, niliilominus Christum Dominura cum vcroeldicebai, Sobriiesiolc, et nolile pcccare(I Cor.
figiirabat. Quare lapis ad caput Clirisiuni significet, xv, 54), reliqua quce ad conigcndos mores perti-
audi Aposlolum : Quia caput viri Chrislus (I Cor. xi, nent pradicabat, lac doctrince miiiislrans iaii(|iiam
5). Deuique unxil beatus Jacob lapidem ipsum. Alten- nutrixctiam parvulis , descendebal; quia illa loi|iiebalur
dite uncium, et inlelligilis Chrislum. Christus ab uu- quae inipciili capcrc possenl. Hoc ordinc ct
ctione, id est, a cbrismate uuctus interprelatur. ascendilur et dcsccndilur ad Filiinn homiiiis, cum et
3. Scala quwvisaest Jacob, quidfiguret. Sed si Jacob perfectis cibus solidus tribuilur (llcbr. v, 14), ct do-
Domiiiiimia terra dormiens Ugurabat, quid est quod clrince lac cliain non iiegatur. Scd ct bealus Joanncs
in coelo Dominusscalsc innixus incumbebat? Quomo- ascendebal, quando dicebal: ln principioerulVerbnm,
do Christus Dominuset in cacumine scalse in ccelo , et Verbumeratctpud Deutn, el Dettserai Verbum.Salis
et in beato Jacob esse videbatur in terra? Quod au- in altuni ascendebal, quando ista dicebat. Scd quia
tem et in coslo sil Christus et in terra , audi ipsum Angeii Dei non solum asceiiduul, sed cliam dcsccn-
CJirislum dicenlem : Nemo ascendilin cmlum, nisi qui dunt; inclinans se ad parvulos , dixit : Verbum caro
de cmlodescendilFilius hominis,quiest in cmlo(Joan. m, faclttni esl, el habitavil in nobis(Joan. i, 1, 14).
13). Advertite, quia et ipse Dominus et in coelo et in rius6. Recapituliiiiosupra diciorum. Ut hsec quse supc-
lerra se csse dixit. Christum Dominum, fratres cha- suggessimus, sanelis cordibus vestris possint le-
rissimi, caput esse Ecclesiscconlitemur. Si caput est nacius inhaerere, breviter quce dicla siinl repclemus.
Ecclesice , secundum caput in ccelo est, secundnm Beatus lsaac, sicut diximus, miltcns liliuin siuim, ly-
corpus in terra. Denique cum beatus Paulus apostolus pum Dei Palris habuil : Jacob qui missus est, Chri-
persequeretur Ecclesiam, Cliristus de coeloclamavit: stum Dominum designavit. Lapis qucm ad caput
Sanle, Saule, quid me perse.jueris( Acl. ix, 4)? Non habuit, et oleo unxit, ct ipsc significavit Dominiun
dixit, Quid persequeris servos meos? nec hoc dixii, Salvatorein. Scala usque ad coelos attingens , crucis
Quid persequeris nieinbra mea ? sed hoc dixit, Quid figuram haljuii. Dominus innixus scalee , Christus
me persequeris? Jam quasi pede calcalo lingua clamat, crucifixus osicudiiiir. Angeli ascendenles et descen-
Calcasli me; cum ulique lingua calcari non posset: dentes per eam, Apostoli et aposlolici viri, el omnes
sed per concordiam charilalis caput pro membris doctores Ecclesiarum intelliguntur; ascendenles,
omnibus clamat. Jacob ergo dormiebat, et Dominum quando perfeciis perfecta pra>dicant; dcscendenies,
in cacumine scalse videbat incumbere. Quid esl in quando parvulis et impcritis simplicia quceintelligere
scala incumbere, nisi in ligno pendere? Considerate, possint, insinuant. Nos vero, fratres, qui omnia quoe
in veteri Tesiamento figurata sunt, in novo Testa-
fratres, quis in Iigno crucis pendens pro Judseis ora- mento
verit; et agnoscelis quis ad Jacob scalse incumbens videmus esse coinpleta; quantas possumus
de cceloclamaverit. Sed quare hoc in iiinerc factum Deo gratias referamus, qui uobis ntillis prsecedentibus
esl, anteqnam Jacoh uxorem acciperel ? Quia et verus meritis lanla prcestare dignatus csl; lotis viribus cuni
Jacob Dominusnosler prius in scala, id esl, in cruce ipsius adjutorio laborantes, ut hsec lanta et lalia be-
occubuii, et poslea sibi Ecclesiam sociavit, dans ei in neficia non nobis judicium pariant, sed profectuni.
prsesenti arrham sanguinis sui, daturus dotem post- Quinimo ita spirilualiter studeamus vivere, et bonis
modum sui regni. operibus semper insistere; ut cum nos castos, so-
4. Dominus scalw incmnbens Citri&tumfiguravit. brios, miscricordes et piosjudicii dies invenerit, non
Quod nutem el Jacob dormiens, et Dominusscalsein- cum impiis et peccatoribus puniamur; sed cum juslis
cumbens, Christum figuravit, attendite et videle rei et Deum timentibus pervenire ad scternam Beatitudi-
hnjus altiiudinem. Cum enim Salvator noster de Na- nem mereamur, prcesiante Domino nostro, etc.
thanael loquens beatum Jacob nominasset, dicens : SERMO XII (a).
Ecce Israelila, in quo dolusnon est; in consequentibus
dixit: Amodovidebiiiscmlosaperlos, et Angelos Dei DebeatoJacob, n (b).
ascendenteset descendentesad Filium hominis (Joan. 1. Jacob Salvaloris typus. Matritnonia Patriarcha-
i, 47, 51). QuodJacob per figuram in somnis viderat, rum ad puteos. Freuuenter Charjlati vestrse suggessi-
hoc de se Dominus in Evangeliis prsedicahal. Videbi- mus, fralres dilectissimi, bealum Jacob lypum ha-
tis, inquit, cmlosaperlos, et AngelosDei ascendenleset buisse etfiguram Domini Salvatoris. Deniquequomodo
descendenlesad Filium hominis. Si ad Filium Angeli Christus venlurus erat in miindum, ut jungeretur
descendebant, quia in terris erat; quomodo hi ipsi Ecclesice, ila in bealo Jacob hoc prceliguratumest,
Angeli ascendebant ad Filium hominis, nisi quia et in
coeliserat? Ac sic in Jacob ipse dormiebat, et de ccelo (a) Alias,de Tempore80.
ad Jacob ipse clamabat. (b) In Appendiceminc primum collocatnr.Lovaniensi-
bus dubius,Verlmoet Vindingosupposititius.liohisveroest
5. Prwdicalores, Angeli asccndenteset clescendentes. Csesariiscxliis.
1763 APPENDIX. mi
quando in regionem longinquam peregrinaius esi, ut advcrsarius erat. Persecutus est ergo Jacob, nihil
cbnjugiopi sbriiretur. Abiit ergO, sicifi audistis, bea- apud eum de j-ebus suis invenit. Audi hoc et verum
tus Jacob, in Mesopotariiiamad aceipiendam uxorcni, Jacob in Evangelio dicenlem : Ecce venit .princeps
ct cum veiisset ad quemdam puieuni, vidil Rachel hujus mundi, et in me nihit invenil(Joan. xiv, 30). Con-
vejjientem cum ovibus patris sui; el cum agnovisscl cedat nobis divina misericordia, ut etiam in nobis
cbnsobrinam stiam esse, adaquato grege osculaius cst nihil de suis operibus noster adversarhis recognoscat.
eaiii (Gen. xxvni, 6;xxix, 2-11). Si diligenter au- Si enim de suo nihil invenerit, lenere nos vel revo-
distis; fratres, pnleslisagnnscere non fuisse siije causa, care ab seterna vita non poterit. Et ideo, fratres cha-
quodsanciiPairiarchsfiriiatrinioniaad putcosauifonles rissimi, diligenter aspiciamus arcellas conscicnlioB
invcniuiil. Si hoc semel laiilummodo evenissel, pnle- nostrce, perscrutemur latibula cordis nostri; ct si
rai aliquis dicere non pro aliquasignificalioue factum niliil ibi quod ad diabolum pertinet invenimns, gau-
csse, sed casu potius accidisse : cuui vero et beata deamus, et Deogratias referamus; el quanttim pos-
Rebecca, quse jungenda erat Isaac, ad puleum inve- sumus, cum ipsius adjutoiio studeamtis, ut januae
nitur (ld. xxiv, 45), et Rachel quam accepturus cordis nostii semper aperiantur Chrisio, et usque ad
erat Jacob, ad puleuin agnoscitur (Id. xxix, 9), mhi- finem claudantur diabolo. Si vero aliquid de operibns
lominus et Sephora quse Moysijuncta esl, ad puleum veJ calliditate diaboli in animis nostris latitare co-
reperilur (Exod. u, 16); sine dubio aliqua in his sa- gnoscimus, velut venenum mortiferum evomere vel
cramenia debemus agnoscerc. Et quia toli tres isli exspuere feslinemus : utcuin nobis insidiari voluerit,
patriarehse typum Domini Salvaioris prscfcrebant, et nihil quod ad se perlinet potuerit invenire, con-
ideo ad fontes vel ad puteos invcniunl mairimonia ; fusus abscedat, et nos cum Prophela gralias agenles,
quia Christus ad aquam Baplisini invenlurus eral Ec- clamemus ad Domiiium: Liberasti nos ex aftligenlibus
clesiam. Dcnique veniens Jacob ad puteum, prius nos, et eos aui nos oderunt, 1 confudhti (Psal. XLIH,8).
gregem Rachel adaquavit, et postea osctilalus est Lia ergo, sicut supra diximus, significat illam plebem
eam. Verum csl, fraires charissimi; nisi prius per qticede Judieis juiicla estChristo; Rachel vero Eccie-
aqnam Baplismi christianus poptiltis a malis omnibus siie, id esl omnium geniium typum gessit. Et ideo
abiuaiur , pacem Chrisli habere non meretur. Num- Lia non est furala idola palris sui, sed Rachel (Gen.
quid bealus Jacob videns consobrinam suam, non xxxi, 19); quia post adventum Cluisti non usque-
eam potuit osculari priusquam aquam gregibtis darei? quaque Synagoga idolis servisse cognosciiur, sicul dc
Potuit sine dubio, sed mysierium gerebatur. Oporte- Ecclesia Gentium manifestissime comprobaltir; et
bat enim ut per gratiam Baptismi abTmini iniquitate propterea non apud Liam, id est, Synagogam : sed
vel discordia liberaretur Ecclesia , et sic pacem cum apud Rachel, quse typum Gentium prceferebat, idola
Deq habere mereretur. Laban legimus laluisse.
2. Liq et Rachel, Synagoga et Ecclesia. Quod au- 5. Luctatio Jacob, Judwos Christum persequenlcs
teni iri illa peregrinalione dims uxqres accepit Jacob, designal.Quod autem venil Jacobad Jordanem, et
duos populos figurabat, Judseorum el Geniium. Nain transmissis omnibus rebus jpse solus reniansit, et !n-
ih adverilu Chrisli non parvus nuraerus etiam de ctabatur cum viro nsque duhi veuiret aurora ; Jacob
Judaeoriiin populo in eum legilur crcdidisse. Sicenim in illa colluctaiione Judseorum populum figuravit;
in Apostolorum Actibus conlinetur, quia crediderunt Angelus qui cum illo luctabalur, tvpum Salvatoris
u.i.iadie iria millia, iieiu alia die quinque millia, item Doiiiini prcefereliat. Luelalur Jacob cum Angclo;
postea multa millia (Aa. n, 41, 44). Quod auleih quia populus Judseorum luctaiurits erat cum Chrisio.
(liio populi in Chrisium crediderinl, eliani ipse Do- Viricebat Jacob Angelum : quia Judceorum populus
iiiiims in Evangelio confirmat, ulji ail : Babeo etalias Cliiisluni usque ad' niortem perseculurus eral. Et
oves, qumtxonsunl ex hoc ovili,el illas oporlet mead- quia non lotu.s populus Juda'orum infidelis exislit
ducere, ut fial unus grex, el unus pasior (Joun. x, 11). Chrislo, sicut jam supra diximus, sed non pa.rva
Dusc ergo illse inulieres, id esl Lia et Rachel, quse mullitndo iu nomine ejus legitur credidisse; ideo
beaio Jacob fueranl jqncl», istos duos populos figu- Angelus teii^it femur Jacob, ei claudicare coepit. Pes
raveruiii; Lia Judseorum, Rachel Geulium. lslis enim ille iu quo clauiicabal, Judooosqui in Christum
duobiis populis velul duobus parielibus, tanquam nou crediderunt figurabat; ille vcro qui santis re-
lapis angiilaris jiinctus est Christus. In ipso enim se niausil, illorum lypti.mgessit qui Christuni Doininum
oscuJaii suiit, et in ipso cetcrnara pacem iuvenire receperunt. D.eniqiieidiligentcratlenditc, qma Jacob
nieruerunl, sicut Aposlolus dicit: lpse esi pax noslra, in illa colluclaiione ct vincebal, ct bencdictionein
qui fecit utraque unum (Ephes u, 14). Quomodo fecit petebat. Cuni eniin dixisset Angelus, Dimitle me;
uiraque ununi ? Utique tluos greges jungendo, el duos rcspondil Jacnb, Non dimittam le, nisi benedixeris
paricles sibi invicem copulando. milii. )n co quod vincebat Jacob, Judicos persecu-
3. Jacob dives rediens, figura Chrisli. Denique vi- luros Christum significahai; in co quod bencd.ictio-
dete quid posiea consecuius esl. Dicit enim Scri- nem petcbat, illum 'popuhun ligurabal qui in Chri-
plura, quod post incc dives factus fueril beatus Jacob stum Dominum crediturus crat. Dcnique quid ei
(Geti. xxx, 43). Sicut enim saiiclus Jacob crevit, ac dixit Angelus? Si conlra Dominum fortis fuisli, quanto
ditatus esl, el cum infinita subslanlia ad pairiam tiiagis conlra homines prwvakbis (ld. xxxu, 23-28)?
reversus est; ita el verus Jacob Doniinus iiosler Hoc luiic iiupletum est, quando populus Judceorum
Jesus Cbrislus veniens in hunc miindum, ct isias Chrisium Dominum crucilixil. Dimitle me, inquit
dua.s sibi plebes, id esl, Genlium el Judaeorum, cmi- Angclus, jam ascendil attrora. Hoc jam resurreclio-
socians, iiiiiumerabiles ex eis filios spiritualiler gc- nein Domini figuravit ; quia Dominus, sicut optime
nuit et creavit, ac dilatus est nimis. Denique audi nostis, anle luccm legitur rcsurrexisse a morluis.
ipsum diccnlem, Dala est tnihi omnis potestas in cwlo 6. Jacob baculum porluns, imago Chrisli crucem
et in lerra (Maiih. xxvni, 18). Nam exspolialo dia- gerenlis:QuoA autcm Jacob lypuni Domini figuravit,
bolo, revcrsus acj Palrem magnas secum divilias re- etiam liinc coginisciinus, quod orans Deum ul eum
po.rfay.it,secundum quod Psahnista de eo multo ante de nianu Esau fralris sui eiipercl, Domine, inqnit,
pKedixerat, Ascendensin alium, captivam duxit capti- minor sum cunctis miserationibus luis; in baculo meo
vitMfem(Psut, LXVII,19). transivi Jordanem, et ecce cttm duabus turmis regre-
4 Labqntypusdiaboii. RevertenleaulemJacobadpa- diqr (Ibid., 10). Verum est, fralres charissimi, ba-
triam suam, persecutus esl eum Laban cum sociissuis, culo crucis Chrisltis apprehendit mundiiin. el cum
etscrutatusomriemsubstaniiamejus, nihilderebussuis duabus lurmis, id est, cum duohus popnlis ad Pairem
invenit: el quia de suo nihil invenil, tenereeum oranino rediil cum triumpho. Hsec ergo, fratres charissiini,
non potuil (Geu.xxxi, 23-35). Laban hic typumdiaboli frequentius cogitate, cl veltit niunda aninialia spiri-
habuisse non incongrue dicitur; qui et idolis servie- tualiler rmninanies ulilcm et necessariuin ciluiin,
bat, et beato Jacob, qui typum Domini pr;eferebai, vcstris animis prsevidete : illum ulique ciijumdc quo
 1765 SERMO XIH. 1766
I)ominus ait, Operqmni non cibum qui perit, sed qui vel diligendus esset. Denique etiam nunc in Ecclesia
jfermanet iii tildm wierngm(Joan. VI, 27) : adcui quam alii eum plus diligunt, alii minus. Ipsi enim plus
vbs Doramus per siiam pieiatem perducat, est valet Chrislus, qui eum majori charitate dilexerit.
nonoi' et imperium cum Patre, etc. Josepb descendil i» jEgyptum ; et Chrisius in niun-
SERMO XIII (a). dum. Joseph a penuria frumenti salvat ^Egyplum; ct
Chrislus a fame verbi Dei liberat mundum. Nisi enim
DebealoJoseph,\ (b). Joseph fralres sui vendidissent, defecerat ^Egyptus.
\. Jacob De\ Patris, Joseph Chrisli typum ges- Fratres, verum est; nisi Christum Judeei crucilixis-
sii. Frqtres. Joseph Judmos et peccatores designanl. sent, perierat mundiis.
^Quotiesvobis, fratrcs charissimi, lectiones de Testa- 3. Invidiwvenenomorsintravilin orbemlerrarumMi-
mento Veteri recitantur, sicut frequenier admonui, deamuslamen, fratres charissimi, undein beatum Jo-
npn hoc snlum debetis altendei'e quod sonal in seph fratres sui tam crudeliter ssevierunt. Unde , nisi
•verbo,sed quod inielligiiur el sapil in spirilu. Sic et invidise veneno, per quod mors inlravit in orbem
Apostolus adraonel nos dicens, Littera occidit, spiri- terrarum ? Denique audi Scriplnram dicentem , Invi-
lus auiem vivifical(\\Cor. m, 6). Haic enim omnia debanl ei fratres sui, et non polerant ei loqui quidquatn
<juaein Veteri Testameiito legunlur, sicut dicil Apo- pacificum. Vidit enim beatus Joseph somnimn , quasi
Slolus, in figura contingebanlillis, scripla snnt aulcm stanlem sc in agro cum fralribus suis, et Jiianipulos
propter nos (1 Cor. x, 11). Cuin enim populus Chri- alliganlcin , ctfralrum manipulosadorare manipuium
siianus fideliter ad ecclesiam venit, quid ei prodcst stiiini ( Gen. xxxvn, 4, 7). Iloc in illo Joseph lunc im-
quod audit qualitcr sancti Patriarchse aut uxores plelum esl, quando euni in iEgypto adoraverunt fra-
acceperint, aut filios procreaverint, nisi quare hcec tres sui. Et non incongrue coacli sunl sleriles ma-
facla stint, aut quid rcs ipsie figuraverint, spirituali nipuli fructuosuin monipulumadorare, per quem de
scusu perspexerit? Ecce audivinius quod beatus Ja- faniis pcriculo liberandi erant.
cob genuerit filiuni, et vocaverit nomen ejus Joseph, 4. SomnittmJoseph in Christo duntaxat implelum.
et eum plus quam reliquos filios suos dilcxerit (Gen. Vidil etiani aliud soinnium, quod sol et luna et unde-
xxx, 24 et, xxxvn, 3). Hoc loco beatus Jacob figu- cim slellse adorarent eum. Cui respondit pater suus,
ram habuil Dei Patris, sanclus quoque Joseph typum Numquid ecjoel muler lua, el fratres tui adorabimuste
gessit Domini Salvalpris. Diligebatergo Jacob filium super lerram (Ibid. ,9, 10) ? Hoc in iilo Joseph
suum; quia et Deus Pater diligit Unigenitumsuum, impleriiion potuit: in nostro aulem Joseph , id est,
sicut ipse dixit: Hic est Filius meus dileclus (Malth. DominoJesu Cliristo , somnii illius sacramenla com-
3ii, 17). Jacob misit filium suum, ut de fralribus pleta sunt. Sol enim et luna et undecim stellse eum
sollicitudlnem gereret; et Deus Paler misil Unige- adoravertint, quando post resurrectionem sancta Ma-
nitum suuni, ut genus humanum peccalis languidum ria , quasi luna, et beatus Josepli velul sol (a), cum
visilarel. Joseph dum fratres suos qusereret, errabat undecim stellis, id esl, beatis Apostolis, inctirvati et
in eremo ; et Ghristus genus humanpni requirebat, proslrati sunt anle eum; et implcta est prophelia quce
quod errabat in mundo, quo in mundo quasi et ipse dixeral : Lattdale cum, sol et luna; laudate eum, omnes
errabai, quia erranles requirebat. Joseph enim fra- stellm el lumen ( Psal. CXLVJII , 5). Nam in iantiim in
tres SIIOSquairebat in Sichiniis. bichima iulerpre- illo Joscph impleta non cst somiiiiiiujiis inierpretatio,
talur Humerus. Semper enim peccaiores dorsum ut mater ipsius ante mulios annos legalur fuissc de-
magis quam faciem ponunt in faciem justi. Humeri funcia, quam prsefala somnia ille vidisset. El rcvera
enim retro sunt. Sicut enim fratres Joseph invidia quomodo fralribus ipsius poiest convenire, quod cum
percussi, fraternse dUectioni dorsum magis quam fa- quasi slella: adoiare possent, quos invidia; nox ob-
cies offercbant; ita el infelices Judcei, veniente ad scuros et lcnehrosns effecerat? Jam enim claritalem
cos sahuis auctore, invidere poiius quam diligere stellarum perdidcrant, quiin se lumen charitatis ex-
nialuerunt. Delalibus dicilur in Psalmo : Obscurentur stinxerant. Merilo crgo lioc in Domino Salvalore no-
oculi eorum, ne videant; et dorsum illorum semper slro verius credimus liiisse complelum , (|uem, sicut
incurva (Psal. LXVIJI, 24). jain anlea dixi, ct beatuin Josepli et beatam Mariara
2. De prelio vendiitonisJoseph non conveniunttrans- cuiii undecim Apostolis frequeutius legimus adorasse
latiottes. Inveuil ergo Joseph fraires suos in Dolhaim. (Matllt. xxviu, 17). Nam quod Aposloli lumen stcl-
Dolhaim iiilerpretatur Defectio. Vere in grandi de- larum habuerini, ipse Domiuus in Evangelio dicit,
feciione erant, qui de fratricidio cogitabant. Viden- Vosestis lux muntli (Id. v, 14 ). Et iierum de i[isisac
tes ergo Joseph fratres sni, de morte illius traclave- suis siniilibns , Tuncjusii, inquit, [ulgebuntsicut sol
runt "sicut videntes Judiei verum Joseph Dominum iti regno Palris eorum(Id. xm, 45).
Chrislum , nt eum criicifigerent iino ouines consilio 5. In Joseph sola Aigtjplus, in Cluislo universus
staluerunt. Joseph exspoliaverunt fratres sui luniea mundus augmenltimhubel. Qttisesl qui reddil mula pro
polymiia et talari; et Jud;ei Clirislum pcr mortem bonis. Joseph interpreiaiur Augiucnlatio sive amplia-
crucis expoJiavernnt luuica corporali. Joseph exuliis tio. Sed in illo Josepli anipliationem non habuit, nisi
tunica mitliiur in cislernam, id est in lacum ; el Chri- sola iEgyplus ; in nostro vero Josoph auginenluiu ha-
stus exspoliaiuscarne humaiiadescenditin infernum. bere uuivcrsus nieruit nnmdtis. Hle Joseph erogavit
Joseph posteaquam de cisterna levalur, Ismaelilis, Irilicum ; nosler erogare dignalus est vcibum. ln om-
id est, Gentibus venditur; et Christus posteaquam de liien terrani exivil sonus Aposlolnriim, el in fines or-
inferno rcgredilur, ab omnibus genlibus fidei com- bis terrce verba eorum (Psal. xvni, 5). Nos ergo, fia-
mercio comparatur. Joseph per consilium Jud;c tpi- tres dilcctissiuii, qui imllis prcecedcnlibns iueritis
ginta argenteis distrahilur; et Chrisius per consilium tanla bona per misericoidiam vcii Joseph Domini
Juda: lscariotis eodera numero venundatur. Quod au-
tem in diversis translationibus non sequali prelio Jo- id est velutalter parentum,in Josephi
scribiiur venundalus ; sed alii dixcrniil (a) «velutsol,»
seph viginti somriioper solemsiguificaliisQuodAmbrosius,lib.de Jo-
argcnteis , alii triginta ; hoc spiritualiter significavit, seph, cap. 2, his veibis explicavil: «Quis esl ille quem
quod Christus nou cequaliler ab omnibus credendus « parentes et iratres adjraveruutsu[;erterram, nisichri-
« stum Jesum,quandoeuiuMariaet Josephcum disciLUlis
(a) Afias,de Tempore81. « adoraverunt, Deuiuverumessein illocorporecouUten-
(b) ln Appendice nunc primum collocalur. A Lovaniensi- « les; de quosolediclumest, l.audateeumsol, ellttnu,i)etc.
bus in Augnstinianorum sermonmnnumero,sed absqueAu- Baronius,ad annuni CUrisli12, hujus sermonisauctoritate
guslini noiuine tanquam dubius, relictusest: a veriino male fretus, Auyustiuumfacit sectatoremilliusopiuionis,
et vindingospuriis accensiius.Kobisvero videtur nu- cui adhaerelArnaldusAbbasBonsevallis in libro de operi-
merandusinler sermones Csesarii, qui hic Ambrosiiex bus cardinalibuscbrisli, tractatude Passione, scilicetJo-
Iibrode Joseph,capp.2 et 3, ipsoseosaemplerumquesen- sephpost[ assionemvelresurrectionomDomini adhucfuisse
gus, et eaclem interdumverbarettilil. superslilcm.
1767 APPENDIX. 1768
nostri Jesu Chrisli consecuti sumus, ad quos non scant tunc et viri cavere oculos feminarum, cum
umbra veteris Testamenti, sed ipsa veritas vemi; amanlur et qui nolunt aniari. Denique adamalus est
quantum possumus, cum Dei gratia laboremus, tit Joseph , qui amanlem contempserat: et bene excu-
qnod nobis contulit judicatus, integrum inveniat ju- savit eum Scriplura , dicens, Immisit oculosuxor do-
dicalurus. Qui tibi tanta contulit, scit quanlum re- tnini ejus in Joseph : hoc est, non iste se ostenlavit,
poscat. Idera ipsecum venerit, redditurusest quodpro- nec ille cepit incautam : sed illa reiia sua immisit,
misit: sed requisiturus est quod redemit; et quod et indaginesua capta est; catenassuas sparsit, etin suis
dedit in primo advcntu , exacturus est in secundo. vinculis colligata est. Dixil autem illi, Dormi niecutn
Nemo ergo Christo Doininonostro reddat mala pro (Gen. xxxix , 7 ). Prima adullerii oculorum tela sunt,
bonis. Quis est qui ita impie agit? Qui accipit dulce- secuiida verborum. Sed qui uon capitur oculis, po-
dinem, el reildil.amaritiidinem; qui accipil vilam, et test verbis resistere. Excusatur, quod ingressus est :
restituil mortem : mortem enim reslituit, qui se prsedicalur,quod elapsus esl. Nec pluris fecit vesti-
ipsum male vivendo interficit. Qnis esl qui reddit menla corporis , quam animi caslimoniam : reliquit
niala pro bonis? llle qui cuin deberet dare propria, tanquam non sua , quse adultera manibus delinebat;
rapit aliena; qui pio charilate reddit odium, invidiam et aliena judicavit, quce lactu impudicae poluerant
pro beiiignitale, pro humilitate superbiam, pro ca- comprehendi. Magnus plane vir, qui venditus servile
stilateluxuiiam. Quis est qui Christo reddil mala pro tunc nescivit ingeniiim,adainatus non redamavit, ro-
bonis? llle qui cum deberet lectioni iusistcre, et ad galusnonacquievit, apprehensus aufugit.
Ecclesiam currere, eligit poiius ad tabulas ludcrc, 3. Amor impudicus non est amor. Concupiscitur
spectacula furiosa, vel cruenta, vel turpia frequentare; adolescens a domina, nec ad concupiscentiamprovo-
et quem oportet peccala sua orando , legendo, clee- catur; rogalur, et refugil: una hac in re blanditur ac
mosynas faciendo consumere, sludet polius augere, sjipplicat, quse in cseleris imperabal. Amabat illum.
et amplius cumtilare. Quis esl qtti reddit mala pro an polius se ? Ego puto quia nec illum, nec se. Si
bonis? Qui pro luce lenebras, pro benignilate mali- illum amabat, quare volebat perdere? Si se amabat,
tiam, pro sobrietale ebrietatem , pro eleemosynis ra- quare volebat perire ? Ecce probavi, quia non ama-
pacitatem, pro justitia iniquitatem restiluil. Qui ergo bat : veneno libidinis ardebal, non flamma cha-
hsec mala adjuvante Domino non admisit, quanlum rilaiis lucebat. Sed ille noverat videre quod illa non
polest, munera in se divina custodiat : qui vero his noverat. Pulchrior erat intus Jose|ih quam foris;
malis se senlit obnoxium, et inlelligit obvolutum, pnlchrior in luce cordis quam in facie corporis : ubi
cito ad pceiiitenticc medicamenla recurrat, et ante- illius femiiiseoculus non penetrabal, ibi ipse sua pul-
qriam aninia tenebrusa de corpore mortis suaodisce- chriiudine fruebatur. lntuens ergo inleriorem pul-
dat, eleeinosynis, jejuiiiis et oralioriibus remedium chritudinem caslitatis in speculo conscienlicesuce,
sibi in die necessilaiis acquirat. Sic ergo agamus, qtiando illam maculari, quando violari illius feminse
fralres, ut ante tribunal Christi, et qui boni sunt, tentatione perraitteret? Quod ergo videbat ille, si et
coronam, et qui negligentes sunt, veniam consequan- lu vis, poles videre pulchritudincm pudiciliseinterio-
tur; ul illos ornel vita iulegra, islos valeat excusare rem el spiritualem, si habes ad illam qualescumque
correcla : prseslanle Doininonoslro Jesu Clnislo , cui oculos. Exempli gralia tibi aliquid propono. Ipsam
esthonor et imperium in ssoculasseculorum.Amcn. amas in conjuge lua? Noli ergo odisse in aliena, quod
SERMOXIV (n). amas in tua. Quid enim amas in conjuge tua? Utique
De bealoJosepli, n (b). casiitaiem. Ilanc odisti in aliena, cum qua conciim-
1. Invidia nec fratribus ipsis parcit. De bealo Joseph bendo ejus vis perdere castitatem. Quod amas in lua,
scriplum est, fratrcs charissiiui, quod ei invidebanl hoc vis inlerficere iu aliena? Quomodo habebis ora-
fratres sui, et ideo non polerant ei loqui pacilice lionem purilatis homicida castitatis? Serva ergo in
(Gen. xxxvn, 4). Vcriiin est, dileclissimi, quia lam conjuge aliena quod servare cupis in tua : quia et in
pernieiosus eslinviiiise morbus, ul ncc geniianis, non uxore lua castilatem poiius diligis quam carnem.
dicam exlianeis , parcere possit. Dcnique stalim in 4. Caslitas adamanda, non caro. Secl forte exisli-
inilio mundi Abel juslum Cain fraler injuslus occidit mas te amaiorem esse carnis uxoris luce, et non ca-
(ld. iv, 8). Josepli crgo sanctus et fidelis Dominifa- siitalis. Sordida quidem cogilafio, iniseia et volu-
mulus, tribiilalionibiis magis justus oslcudilur, qui ptuosa libido: sed IIOHlc dimitlosine cxcmplo.Tu pu-
primuni per invidiam a fralribus Ismaelitis in servum las quod carnem anias uxoris tuse : ego enim dico
addiclus, abcisqnc vcnditus a quibus se videral ad- quod castitatem plus amas iu conjuge. Sed ul te abso-
oralum; deinde iEgyplio domino traditus, semper la- lutissiine oslendam anialorem esse castilatis magis
men ingenui animi teiiuil digiiitatcm ; docuitque quam carnis; hauc plus amas in filia tua. Quis enim
exeroplo suo et servos liberos in non peccando , et hominum est, qui non filias suas castas esse velil?
non conditioiicin cuiquam obesse, sed mentem. Quis hominum esl qui noii filiarum suarum congau-
2.Cw/»ain eo qui male videt, nonin eoqui malevideri deat caslitali? Numquid et ibi carnem amas? Num-
non vull.Cumesscl decorus cl speciosusfacie, pulchri- quid concupisciscorpus pulchrum, ubi exhorrescis in-
tudinem vullus sui non ad alienam derivavit inju- cestum? Ecce convici te amatorem esse casiitatis ma-
riam, sed ad suam graiiam conservavil : hoc se pul- gis quam carnis. Denique si habueris conjugem pul-
chriorem judicans, si non dispendio castitalis, sed chram, et forle, nec caslam, nec sobriani; numquid
cullu pudoris speciosior probarelur; et illum cssc vc- amas carnem pulchrara , et non polius delcslaris?
rum decorein , qui non alienos oculos caperet, nec Consideratur quidem foiis pulchriludo corporis ; sed
mentes fragiles vulneraret. Crimeiienim doiiiinccsuce iiitus pulchriludo requiritur casliiatis : qua; si non
fuit, quse niale vidit; non beati Joseph, qui male vi- fuerit, omnis conlinuo amor corporis refrigescit;
deri non voluil. Nec in eo qui visus csl, culpa est; quia quamvis pulclniludo consideietur, plus lamen
quia non cral in poteslate servili, ut non videretur amoris vicissitudo requiritur inlus. Si ergo araatorera
a domina : maritus debuil cavere uxoris oculos. Di- te castitatis convici, quid le offendisli, ut eam non
(a) Alias,de Tempore85. ames in te ? Quod amas in (ilia tua, ama hoc in uxore
(b) ln Appendieenunc primum collocatur.Totus cen- aliena : quia et (ilia tua uxor erit aliena. Ama ergo et
tonis instar compactusest ex variorumdiclis, scilicel Pe- in le castitatem. Nam si amas uxorem alienam, uon
lagii, Ambrosii,Cypriaui, et ex fragmenlosermonis515, continiio habebis : caslilatem si amaveris, mox habe-
de Susannaet Joseph. Cccterumauclior paulo et sin- bis, auxilianle Domino, eam. Sic ancillam pulchram,
cerior nunceditur ad librumTheodericensemanle annos aut elegantem uxorcm alienam amare debes, ut eara
septingenlos clescriptum.De num.1 vid. Pelagii epist. exira le et foris requiras : si caslitalem amas,
ad Demeliiadem,cap. 5; de num.2, Ambrosiilibrumde quasi te
Joseph,cap. 5; de num.3 et 4, Augustiniserm.313,n. 0-8; apud estquod amas. Blanditur tibi castiias sancla
de num. 5, epist.Pelagii,cap.5; de num.6, usquc admc- intus in cubiculo cordis tui, suavis est ejus amplexus,
dium,cpist.ejusdem,n. 18. lion habet araaritiidiiieni conversalio illius. Non te-
1769 SERMO XV. 1770
<sumliiigat castitas, non te subvertit, in nullo tibi in in dentibus, verba rabida et effrenata convicia. Quis-
domo conscientise coniradicit. Ama ergo et in le et quis ille est quem zelo suo persequitur invidus, sub-
in aliis casiitatem, ut habeas eeternam beatitudinem. terfugere eum poierit et vitare: invidus vero refu-
Si ergo ct in le hanc valde pulchram amaveris, quae gere non valebii. Ubicumquefuerit, adversarius suus
castiias dicitur; imitaberisbeatum Joseph, qui noluit secum est, hostis in pectore semper inclusus. Deni-
impudicse mulieri ad concubitum illicitum consen- que Dominus in Evangelio, cum eum discipuli inter-
lire; repulit concupiscenliam alienam, amplexus est rogarenl, quis inter illos majoresset, respondit: Quis-
pudicitiam suam. Fecit iaraen illa quod comminata quis fuerit, inquit, minimusin omnibusvobis, hic erit
est, mentita est viro, credita est : adhuc paliens magnus (Mallh. xvm, 4). Quo verbo omuem causam
Deus. Traditur Joseph sanctus in carcerem, custodi- et matenam mordacis invidise eruit el abscidit.
tur tanquam reus, a quo non offensus Deus. Sed nec 7. Venena fellis, quicumque invidus est, evomat.
ibi defuit Deus, quia ille non obnoxius erat. Adfuit Chrisliano ergo populo zelare non licet, non licet in-
Dominus sanclo Joseph. Et quia sanclum amabat, videre: de humililate ad summa crescit. Audi bea-
mulieris amore non vincitur castus animus, ncc eelas lum Joaunem apostolum in Epistola sua dicenlem,
adolescentiscpermovit, nee diligeniis auctoritas, con- Qui odit fratrem suum, homicidaest; el iterum , Qui
temptam frequentare dominam. Ore proprio adole- dicit se in luceesse,et fralrem odit, in tenebrisestel in te-
scenli tendit insidias, secrelo ac sine teslibus manu nebrisambulat,etnesctlquovadat(\Joan.m,ih,eli\,iO).
impudens apprehendit, procacioribus vcrbis hortatur Descendit enim in gehennam ignarus, et eccus pree-
ad crinieii; nec ibi quidem vincitur : sed ut verba cipiialur in poenam, recedens scilicel a Christi luiiiine
verbis, iia et res rebus refert; nam qui frequenler monentis el dicentis , Ego sumlux mundi; et, Qui
rogatus negaverat, tunc comprehensus aufugit. credit in me, non ambulabilin tenebris; sed habebillu-
5. BenignitasJoseph. Mirali eslis caslitatem Jo- men vilm(Joan. vni, 12). Quomodo autem vel pacein
seph, aspicite nunc benigniratem. Ille proodio reddit Domini, vel charilalem lenet, qui in zeli vilio nec
chariiaicm : et cum viderct fralres suos, imo inimi- pacificus polestesse, nec securus? Nos vero, fratres,
cos ex fralribus, cumque ab eis agnosci vellet, dile- Deo auxiliante, zeli" vel invidiae venena fugienles,
ctionis affectumpio dolore lestalus est. Deosculabalur non solum cum bonis, sed etiam erga malos charila-
singulos, et irriguis fletibus pavenlium colla perfun- tis dulcedinem teneamus : ut nos non reprobet Chri-
dens, odium fratrum charitatis lacrymis abluebat, stus propter invidiscmalum: sed landet poiius et in-
quos tam vivo palrc quam mortuo, germano semper vitet ad prcemium,dicens -.Venite,benedicti,percipite
amore dilexit; nec recordalur illum in quo ad necem regnum(Malth. xxv, 34)'. Sil in manibus divina le-
fuerat dejectus lacum; non cogitavit addictam pretio ctio, in sensibus dominica cogitatio, oratio jugis om-
gerraanitatem; sed pro malis bona resliluens, jam nino non cesset, salularis operalio perseveret; ut
tunc necdum data apostolica prsecepta complevit. quoties ad lentandos nos accesserit inimicus, scm-
Ergo bealus Joseph cogitans versc charilatis dulcedi- per nos bonis operibus inveniat occupatos. Conside-
nem, venenum invidise, quo fralrcs suos noverat rel ergo unusquisque conscientiam suaui; el si se vi-
fuisse percussos, Deo auxilianie , studuit de corde det de prosperitale proximi sui invidise veneno per-
suo repellere. cussum, evellat de pectore suo spinas et tribulos, ut
6. lnvidia comparaturmruginiel viperis. Et revera, in eo semen Domini quasi in fertili agro niultiplicata
fratres, quid infelici invido praestat invidia, quem se- fruge locupletet, ut divina et spiritualis seges in copiam
crells conscienlisequibusdam ungulis livor ipse dis- fecundscmessis exuberet. Venena ergo fellis, quicum-
cerpit, et alieuam felicitaiemtormenium illius facit? que invidus esl evomal, discordiaruni virus excludat,
Quam, inquam, niercedem ex odio suo recipiet, nisi purget, Deo adjuvante, meniem quam serpenliinis li-
horribiles animsc lenebras, et confusaementis horro- vor infecerat: amariiudo oniuis iiividisc.,Chiistidul-
rem , qui vultu seinper animoque moerente.voto quo cedine lenialur. Amet eos quos ante oderai, diligat
vult alii nocere, se cruciat, quem ssevissimisexagiia- quibus injuslis obtrectalionibus invidcbat: bonos imi-
tum slimulis ab omni consilio ac menlis sobrietale tetur, et de meliorum semper profeclibus giatuletur.
deturbal? Et ideo observemus, fraires, viiii hujus Non derogel sacerdolibus, nec pr;cpositos suos vene-
incursum, ne forle participes operis diaboli invenia- natis dentibus laceret, faciat se illis adunata dileciione
mur, el pari cum illo sententia condemnemur. Sic pariicipem. Dimittelur ei, quando el ipse dimiserit:
enim scriptum csl: Invidia diabolimors intravit in or- accipientur sacrilicia sua, cum et ipse pacificus ad
bem lerrarum. Imilunlur autem eum qui sunt ex parle Deum accesserit. Cogilel unusquisque p uadisi deli-
ipsius (Sap. n, 24, 25). Quod malum lsedit parum cias, regnum coelestedesideret, ad quod misericor-
aliquid eliam eos in quos inteuditur; gravius lamen des atque unanimes Christus admillit. Cogitemus,
et perniciosius eos prius a quibus procedit, affligit. fratres, quod filiiDei ii soli pi>*sunlvocari qui sunt
Sicul enim cerugoferrum; ila invidia illam ipsam ani- pacifici, secundum illud quod scriptum esl : ln hoc
mam, in qua est, intcrirait et consumil. Et sicut aiunt cognoscentomnes, quia mei discipuli estis, si dileciio-
viperas dilacerato ct disrupto illo ipso materno utero, nem habueriiis ad invicem; et ilcrtmi, Hoc esl prmcep-
in quo conceptcesuut, nasci; ita et invidia illam ip- lum meum, ul diligatis invicem (.loan. xiu, 35,34).
sam animam, a qua conccpta est, consumit et per- Ad quam dilcciionem vos pius Domiunshonis operi-
dil (a). Qualis hcecanimse tinea esl, qucc cogitaiio- bus sua protcclione perducat, cujus est lionor ci glo-
num tabes, pectoris quania rubigo, zelare in lioniine ' ria cum Patre et Spiritu sancto in cuucla sceculasse-
donum Dei, et in malum proprium bona aliena con- culorum. Amen.
vertere, aliorumque gloriam facere pcanamsuam; et SERMOXV (*)'.
velut quosdam pectori suo admovere carnifices, cogi-
talionibus et seusibus suis adhibere tortores, qui se DebeatoJoseph, ni (b).
intcsiinis crucialihus lacerent? Non cibus talibus lee- i. Cur Joseph sorlem suam palri notam non fecerit
tus, non potus poiest esse jucuiidus. Suspiraiur sem- slalim. In bealb Jacob, fralres charissimi, el in san-
per ab eadem et ingemiscilur ac dolelur, diebus ac cto filio ejus Joseph, qui diligenter attendit, rem
noclibus pectus obsessum sine inlermissione lania-
tur : quia zelus terminum non habet, permanens ju- (d) Alias,de Tempore82.
(b) In Appendice nunc primum collocatur. Dubius
giter malum et sine fine peccalum. Et quanlum ille remanserat
cui invidet successu meliore profecerit, tantum invi- Lovaniensiumcensura, suppositiliuspostea
verliniel vindingisenlentiarenuntiatustuil.Csesario
dus iu majus incendiura livoris ignibus exardescit. bendum adscri-
Hinc efficitur pallorin facie,"tremor in labiis, stridor beat censemus, lametsi exeunte num.6 nunnihilba-
excerptumex Pelagiiad DemetriademEpislola,qua3
quidemAugustini aut Hieronymiesse olimcreditaest. De
ex in
(a) Deincepspleraque Cypriano, orat. de Zelo et num.3, vid. Csesariihomil.»14ex editisa Baluzio;deuum.
livore. 6, pelagiiEpist.ad Demetriadem,cap.b.
SASCT. AUGUST.V. (Cinquante-six.)
1771 APPENDIX. 1772
toiiriisadmirabilem Deum fecisse cognoscit. Primum in regnum Dei (Act. xiv, 21). Ut ergo sanctum Jacob
noncredo fuisse sirie causa, quod Doiiiinus, qui se Deus noster veiul aurum , purgalum in futuro judi-
loiies dignalus fueiat ostendere beato Jacob, per tot cio prsesentaret,' prius ab illo omnes maculas pecca-
annos noluj.1ei irtdicare, quod Joseph filius ejus vi- torum abstersit; ul lu eo ignis ille arbiter quod exure-
verel, sed permisil eum longa alfliclione consumi. Si ret, inveiiire non possel. .
iioc quisquam sine ceria ct evidenti ralione faclum 5. ExemptoJosephdocemurcasitgarieumquinontnagis
esse credit, vel hoc consideret, quod ncc filius cjus aDeo quam ab homineauxilium postulal. Quod ctiam
Joseph in lam proximo positus, permissus sit ad pa- in ipso bealo Joseph facluni esse cognoscimus. Cum
trem suiim millere , ul ei nuntiaret quod non solum enim, sicut dixit Scriplura , Dominuscssct cum eoj
viveret, sed eliam in grandi Iionore posilus esset. et gratiam ei apud doiiiiiium suum et apud princi-
Ab illo cnim loco ubi erat beatus Jacob, us.jue in pem carceris dcdisset (Gen. xxxix , 2, 4, 21), prso-
iEgypium vix crant trccenta millia. Unde fiequen- venlus lunc est ut ab honiinc auxilium postularet,
tissime ex ./Egyplo in locura illum ubi Jacob erat, dicens magistro piiicernaruni : Memenlomei%cum libi
et ex illo loco ad iEgyptum bene [tierit; el suppiica Pharaoni, ttt tne ejicial cieislo
plurimi properabanl; assidue
infiniiee multitudines confluebaiil. Sed fone carcere (Id. XL,14). Et quia noiidum scriptum eral,
bealus Joscpli parvulus exieril a Bonumesl sperare in Domino, quam sperare in homine
aliquis dicit, quodrecordari
patre suo; et ideo eum non potuisset. Non (Psat. cxvn, 8) ; ctim in oniniijus Dci gratiam ine-
ita est, fralres charissimi. Puer enim sexdccim an- ruisset, subreptum est illi ul ab hiuiiine auxilium
norum nulla ratione parentes suos poterat oblivisci. pelerei. Pro qua re additi sunt duoanni, quibus adhuc
Nam in taiuum cos oblitus non erat, ut fratres suos, leiieretur in carcere , tanquam dicerel ei Deus : Ego
ubi primum vidil, agnoveril. libi ostendo , ut niagis a me quam ab hoiiiinedcbeas
2. OccuttoDei judicio non nd patrem suum misit. auxiiium postularc. Sine ulla enini dubilatione cre-
Sed dicit aliquis , quia pro co quod ^Egypiiodomino dendum esl, quod pro casligatione sancli Joseph non
serviebal, licentiam aut potestaiemnon habueril mit- permisit Deus magisirum piiicernarum ut in niente
tendi ad palrem suum. Eliamsi hoc quasi vcrisiinile haberet, quod ei sanctus Joseph quando de carcere
videaiur; posteaquam de carcere educlus est, et clo- dimissus est, supplicaveral. Et quia ctiam et ipse
niinus facius est in toiam lerram iEgypti, per illos Joseph quamvis sanctus, tunc sinc peccato esse non
septem annos feitilitatis, et illos duos qui transacti poterat; ideo lanlo tcmpore fuil in carcere clausus,
sunt lempore inopise antequam fratres sui ad eum ut in eo implerclur quod scriplum est : Ego quos
descenderent; per istos novem annos in irecentis amo *
, arguo; elquos diligo, casitgo (Apoc. m , 19).
millibus non pttluit niiltere ad palrem suum ? Sine 6. Cur Josepli lam dure egerilcum [valribus. Si di-
ulla dubitaiione potuit : sed occulto judicio hoc Do- ligenier attendimus, fraires charissimi, ijuod crga
iniuus fieri uon permisil; in tanlum ul nec lunc se healum Jacob Deum fecisse crcdimus , hoc etiam Jo-
manifcsiarel fralribus suis, quando ad emendum tri- seph circa fralres suos exercuisse cognosciinus; qui
licum venerant: quinimo duiissime eis loquens, fra- ulique tam sanctusfuit, ul eos odio habere non po-
trem illorum in vin.culis tenuil, el ad patrem suum luissel. Untle credcndum esl, quod ideo eos tantis
eos euiii grandi dolore retlire jussit. tribulationibus fatigaverit, ut illos ad confessionein
5. Cur Simeon el Benjaminretinendo palris dolorem criniiiiis,etadn)cdicanieiiiuin posnileniiseprovocarel.
auxerit. Aucnditc adhuc el aliud majus miraculum, Denique cum ingenii dolorc clixerunlsc merito pali
et videie quomodo beatus Joseph , qui pairem suum illa, quia peccassent in fratrem siuiin videutes angu-
noverat pro se iiilolcrahilcinamaritudinem suslinere, sliam ejus (Geu. XLII, 21). El quia sciebat beatus
quasi paruin essct quod ante peiiuleial, insuper et Joscph , quod Iratribiis suis fralricidii crimen sine
Benjaniin ei fecil aufcrri : quo faelo iilique noverat grandi pocnitentia indulgeii non po>set, semcl ac
eum niultiplicem pa*surum esse dolorem. lhcceiiim secundo cl leriio illos mcdicabili tribulalione tan-
omiiia Spiiilus saucli dispensalionefacla fuisse credo. quam spirituali igne decoxit; non ul se vindicarel,
Deus enim , ctijtis judicia pleriinique sunt occulia, sed tit illos corrigeret ct de lam gravi crimiiie libera-
nuuquam lamen injusta, qui bealo Jacob noluit in- ret. Deniquepsiusquampeccalumsuu.n conlilerenlur,
dicare liliiinistiuni vivere ; ille eliamsanctuin Joseph el ciimen quodjdniiscranl, mutua iuler se castiga-
non permisii ut patri suo gloriam stiam iimitiarel: lione consumerenl, nec agnoscendum eis se dedit,
quinimo adliuc Simeon in vinculis leneiidoel Benj'a- nec pacis osculum eis indulsit. Cum vero illos pro
niin auferendo, ipsius pairis suiaugusLiascumulavil. peccato quod in ipsum admiseranl, humiliter viciit
Hsec auiem , fraires charissimi, si fidelitcr et diligen- afflictos, deosculatus esl singulos , ct per singulos
ter atlernlimus, cum grandi misericordia Dominum flevil, et pavcntiiim colla pio oculorum rore peiiun-
fecisse cognoscimus. Ab iniiio enim mundi hoc Deus dens, odium fratium chaiitatis lacryinis abiucbat.
in sanclis suis exercuit, quod iii beato Jacob cum 7.Correptio[raleriia.Talilerindiitgi!iictitmaliis,qualiler
grandi pielate complevit. Sed hoc quare sit factum volumttsulnobisindulgealDeus.QuodeigoDeusiu beato
diligenler ailendile, Jaeol.) fecit, et quod Joscpli ei'ga fratrcs exercuil, hoc
4. Amici Deinon sineminuitspeccalis, qttw iribula- ctiam el nos in illis qtti in nos peccavcrinl debemus
lionis igne consumuntur. Quamvis enini servi et amici iinjilcre : ut non ipsos, sed pcccala coriim sludcamus
Dei capiialia ciiniina vitaverint, et multa opera bona odisse;eiitavelimussccundumculpa.-mcriladui'issima
fecerinl; lamen sine niimilis peccatis cos iuisse non castigatione conijjere , ut eos semper slude;iiiuis in
credimus ; quia non menliiur illc qui dixit : Non est vcritate diligere. Hcecsi facimus , fiatres chaiissimi,
immunisa peccalo, nec infuns cujus est tinius diei vila impletur in nobis illud cjuod sciiptum esl: Invicem
super lerram (Job xv, 15, scc. LXX). Et beatusJoan- onera veslra portale, et sic adimptebilislegemChristi
nes evangelista , qui utique nieritis non erai inferior (Galat. vi, 2). Ad extremum ut loium quod dixi,
sancto Jacob, clamat et dicil : Si dixerimusquia pec- brevi sermone concludam , taliter indulgeainus eis
catum non habemus, ipsi nos seducimus, et veriiasin qui in nos peccaverint, qualitcr volumus ul nobis
nobis nonesl (I Jocm. i, 8). Et illud quod alibi scri- indulgeat Deus, quoties in illum peccamus. Hoc si
ptum est : Juslus sepliescadil, et resurgit (Prov. xxiv, faciinus, securi possmnus dicere, Dimitie nobis debita
16). Quia ergo, sicut jain diclum est, sine isiis minu- nostra, sicut et nos dimittiinus ckbiioribus noslris a
tis peccatis Jacob csse non potuit; volens Dens ipsa (Matih. vi, 12).
parva peccaia in hoc seculo tribulationis igne con- 8. Propter pauperesqtii ad opera sua feslinanl,deJo-
sumere, implevil in eo quod ipse per Spirilum san- seph alia loqui resefvalin crastinumdiem.Adhucnosde
clum dixit : Vasafiguti probat fornax, el Iwminesju- leciabal cura Chariiate vestra debeato Joseph aliquid
stos tenlalio Iribulationis (Eccli. xxvu , 6) ; el illud, 1 Totusn. 5 in mauuscriptis
Flagellal Deus omnem fdium qtiem recipit (Uebr. xu, desideralui'.
2 Hic in manuscriptisabsolvitur
6); et illud, Permullas tribulationesoporletnos intrare qttodipseprmstaredtgnelur,qui vkil, senuo per clausulam,
otc.
1773 SERMO XVI.
l°qui: sed propter pauperes qui adopera sua festinant,
Welius est hoc ut nobis in diem craslinam reserve-
mus. El ideo conversi ad Dominum misericordiam
ipsius deprecemur, ut desiderium audiendi verbum
Dei, quodin nos placatus contuJit, et augere seinper
et conservare digiietur, qui cum Paire et Spiritu
sanclo vivit et regnat in ssecula soeculorum. Amen.
SERMOXVI (a).
De eo qvodscriplum est, Mbrluus est Joseph, et filii
lsrael creverunt, etc. Exod. i, 6 (b).
1. Mortuo Joseph mulliplicanlur Israelilce ^morluo
Chrisio Christiani. Audivimus in lectione quse lecla
cst, fraires charissimi, qualiter mortuo Joseph filii
Israel creverunt, et mulliplicali sunt nimis, el quasi
herha germinaverunt. Quid esi hoc, fralres charis-
siini ? Donec viveret Joseph, non referuntur crevisse
fiiii Israel, nec quod mulliplicali sunt nimis : sed
posteaquam morluus est, sic germinasse dicuntur
sicut herba; cum utique sub patrocinio vel defen-
sione Joseph magis debuerant crescere et multipli-
cari. Sed hsec, fralres charissimi, in illo Joseph figu-
rala sunl; in nostro autem Joseph, id est, Domino
Christo, in veritate complela sunt. Prius enim quam
moreretur, id est, quam crucifigeretur Joseph noster,
pauci in eum crediderunt: posteaquam vero mortuus
est ct resurrexit, in universo mundo multiplicali suiit,
elcreverunt Israelitse, id est, populi Chrisliani. Sic
et ipse Dominus in Evangelio dixit, Nisi granum fru-
menti cadens in terram mortuum fuerit; ipsum solum
manet : si gutem morluum fuerit, mullum fruclum
affert (Joan. xn, 24, 25). Postea enim quam per
passionem preliosum granum frumenti raorluum est
et sepultum, per universura mundum de uno iilo
grauo messis Ecclesice pullulavit. Non enim, sicur/
aiitea, jn Judaeatantum nolus est Deus, nec solum iri
Israel magnum nomen ejus colitur; sed a solis ortu
usque ad occasum nomeri illius coliaudatur.
2. Populus lsrael in JEgypto, el anima in carne, sub
duobusregibus. lnterea mortuo Joseph, surrexit novus
rex in JEgyplo, qui ignoraljat Joseph, et alloquitur ad
gentem suam, ul persequanlur filiosIsrael. Dum rex
ille viveret qui noverat Joseph, non referuntur af-
flictl fuisse ftlii Israel, nec in luto et latere faiigati,
nec masculi eorum necati, et feminoevivificatoe'; sed
posteaquam surrexit rex ille qui non noveral Joseplr,
omnia ista gesta referunlur. Hmcenim, fralres, se-
cundum quod dicit Apostolus, in figura cotuingebant
populo Judmorum : scripla sunt autem propter nos
(lCor. x, 11). Quod in illis carnaliter figurabalur, iu
nobis spiritualiter adimplelur. Et nos ergo, si dili-
genler atlendimus, intus iii nobis in homine interiore
hscc fieri frequenler agnoscimus. Anima enim nosira
aut a legilimo rege regilur, aut a tyranno vaslalur.
Si enim Deo adjuvanie, jusle et sancte vivimus, si de
castilate, de misericordia et pceiiiteniia, et de cseteris
liis simiiibus cogilamus , licet adhuc in yEgypto, id
cst, in carne simus, tamen a Christo rege guberna-
niur : et ipse nos regit, et in lulo et in latere non
consumil, nec nos ctiris tcrrenis vel nimiis soliicitu-
dinibus atterit et affligit. Si vero anima noslra coeperit
declinare a Deo, et ea quaesunt turpia et inhoriesta
seclari, lunc prudemia carnis qiiee inimica est Deo,
repudiato rege Cliristo, subdit infelicia colla lyranno.
Quod cum fuerit faetum, alloquilur gentem suam, id
esl, corporeas voluptales; e.tvitiorum ducibus ad con-
silium convocatis initur deliberalio adversus filibs
1codicesr. M., reservatm.—Necimmerito,si attenda-
tur quaepauloinferiusleguritur,scilicet: masculosinterfi-
ciant etfeminas reservent; etilerum: riros occidere,et
feminasreservare. H.
(d)Alias,de Tempore84.
{b) In Appendice riunc primum collocatur. Dubium
ixivanienses habuerunt; supposilitium afHrmant ver-
linas el vindingus.Conlinetexcerpta quaedamexorigene;
Csesariiautemstilumet monitausitatarefert. Denum. 1et
5 vid. origeuishomil.1in Exoduni.
1774
Israel, id est, adversus cogilationes sanctas et acce-
plabiles Deo, quomodo circumveniantur, c[uomodo
' opprimantur, ut lutoet lateribus affligantur, ut ma-
sculos interficiant, et feminas reservent. In masculis
intelligitur sensus rationalis, in femiiii$ eoncupiscen-
tia cariiis. Vult ergo diabolus in nobis viros occidere,
et feminas reservare, id est, sensum in nobis ratio-
nalem ac Deum videnlem exstinguere, ef qucead con-
cupiscentiam carnis pertinent reservari.
3. Qum scripla sunt, ad noslram doclrinam scripta
sunU Non nobis hsec ad hisloriam lantum scripta
sunt, nec putandum est divinos Libros ^lgyptio-
rum gesta narrare : sed, qum scripta sunt, sicut
Aposiolus ail, adnoslram doclrinam et commonitionem
scripla sunl (Rom. xv, 4); ut tu qui hcec audis, et
gratiam Baplismi jam conseculus es, et annumeralus
es inter filios Israel, et suscepisti in te regem Chri-
stum, si post lioc declinare volueris, et pro cnpiditate
opera saeculiagere, aclus lerrse, et liitea, id est, Iu-
xuriosa explere ministeria, agnoscas el inlelligas quia
surrexit in te rex alius qiii nescit Josepli. Rex utique
^Egypti ipse tecogit adopera sua, non justitise, sed
iniquitali servire : ipse le facit lalerem sibi operari
et lulum : ipse te superpositis niagistris et corapulso-
ribus ad opera terrena et luxuridsa flagris et ver-
beribus agit: ipse est qui te facit discurrere per saecu-
lum, maris ac terrai elementis pro ciipiditale lurbari':
ipse esl rex iEgypti, qui te forum pulsare litibus facit,
et pro exiguo terrse cespile propinqubs jurgiis fati-
gare : ipse est qui fe persuadet luxuria castitati in-
sidiari, decipere innocentiam, in domo tua qiicesunt
fceda2, foris quce sunl crudelia, intra conscientianj
quse sunt flagitiosa commitiere. Si ergo taies videris
esse actus luos, scilo te regi ^Egyplf militare; id est,
non Christi, sed diaboli spiriln agi.]
4. Non sufficitcor malis vacuari, titsi et bonisimptea-
tm: Nos igitur, fratres charissimi, qui ajite adveiUnm
Domini SaJvaioris vasa et doinus diaholi fuimus, et
per graliam Christi de potestate ipsius liberari merui-
nius, quanlum possumus, ipso adjuvanle, laborare
debemus, ne a nobis malis actibus riosiris offensus
Christus abscedal, el diabolus illo recftdeiitesuccedat:
ne forle cor nostrum vcro lumiue effiigato tcnebrossi
nox occupet, ne in riobisimpleaturilliid quod in Evan-
gelio scriptum est: Cum exierit spiritus immundus ab
homine, vadit per loca arida, qumrensrequiem, el noii
invenit; post hmc clieit, Revertarin domuinmeam ttnde
exivi. Et inveniteam scopis mundalam, el adducit secum
septem alios spiritus nequiores se, el ingressvhabiiant
ibi: el erunt novissima hominis illius pejora prtoribus
(Luc. xi, 24-26). Hoc enim, fratres, de Christiano
etiam baptizato intelligendum est. Per graliam Ba-
ptisnii vacuatur quisque omnibus malis : postea vero
cum Dei adjulorio laborare debel, ut impleatur omni-
bus bonis. Nam si aliquem liberatum a iriaifs.yacuum
a bonis invenerit inimicus, adducit secum sepiemqlios
spirilus nequioresse, et erunl novissimahominis illius
pejora prioribus. El ideo unde exptilsa est luxuria, in-
troducatur castitas : unde eradicaia est avariiia, plan-
letur eleemosyna : unde malitia vel inyidia expelliuir
charitas dominelur. Et quia veniens Dominus noster
alligavit fortem, id est, diabolum, et vasa ejus, id est
nos de potestate ejus eripuit (Malth. xn, 29); quari-
lum possumus, ipso auxiliante, studeamus, ut illia
quo salvali sumus, loto corde et toto animo usque ad
vitce rioslrae terininum serviamus. Et quia, expulso
diabolo, domum sibi de nobis ubi requiesceret, et vasa
in quibus habitarel, facere dignatus esi Cnristus, ip
domo sua non paliatur injuriam. Nihilibi inhoiiestum,
nihil sordidum, niliil dcprehendai' obscuruni : sed ita
domiciliumcordis nostri fide plermm, et vacuum malis
omnibus semper inveniat, ut nos non solum frequen-
1 Apudorigenem, elementaturbare.
3 origenes, jurgiis faligafe : ul non illud dicam,
caslitati imidiari, innocentiamdecipere, domi /£-
da, etc.
1775 APPENDIX. 1776
tius visitare, sed etiam jugiler habitare in nobis di- tare, sed etiam dicerc vel exercere; adj'ntorem dia-
gnetur; qui cum Paire ct Spiritu sanclo vivit et regnat boli se esse intelligat, siniul et doleal; et dum adhuc
in sceculasseculorum. Amen. peccatrix et tenebrosa anima in corpore suo lenctur
SERMO XVII (a). inclusa, cum Dci adjutoriodepotcslale diaboli se co-
netur eruere : ne forte si illum malis operibus insis-
De colluclalionejEgypliorum et Israelilantm (b). tenlem mors repentina rapuerit, cum diabolo cujus
1. Tentationesingravescunl instantePaschale. Quam- voluntalcm exercueril, mereatur audire : Discedila
vis, fratres charissimi, omni tempore verbum Dei cum a me, maledicli, in ignemmlernum.
grandi desiderio nos oporleat fideliter semper audire, 3. Conlrariis sanare conlraria, deslructisque vi-
in istis tamen diebus specialiter leclioni divinsein- liis, virtules sluere studeamus. Nemo se circumvc-
sistere, ct de salute animsenostreedebemus aitenlius niat, fratres charissimi. Unusquisque cujus opera
cogitare : quia licel per totuni anni spatium Chrislia- vel volunlates exercet in isto sceculo, cum ipso crit
nornm popnlus multis vitiorum lluelibus callidiiate poslmodum in futuro. Ac sic omnis homo aut cum
diaboli faiigelur, adveniente tamen Paschali solemni- Chrislo regnalurus esl, aut cum diabolo in inferni
tate, majore impetu conlra fideles quosquc se prse- supplicio cruciandus. Et ideo dum tempus est, et ciun
parare consuevit, et gravioribus peccalorum slimulis Dei adjutorio in nostra potestate consisiit, unusquis-
corda nostra compungere vel inquietare conlendit. que qui se malis operibus in sinistra esse cognoscil,
Sicul enim in diebus islis ad similitudinem diaboli et priusquatn de hac lucc discedat, ad dcxteram trans-
angelorum ejns rex Pharao et ^gypliorum populus ire contendal, ul non cum sinisiris audiat, Discedite
persequebanlur filios Israel, et lulo eos ac laleribus a me, maledicli, in ignem mlernum; sed acldexteram
affligenles ad amaritndinem perducebanl : ita et hoc inier agnos audire mereatur, Venite, benedictiPairis
tempore iinminente Paschali solcmnitate , quia veros mei, percipiteregnum (Matth. xxv, 41, 34). El ut hsec
Israelitas qui baptizandi sunl, dolet diabolus de suo omnia cum Dei adjulorio possimusimplere, atteniius
exercitu vel possessione discedere, graviores consue- de dandis eleemosynis cogitemus. Qualiter aulem de
vit tribulaliones immittere, et majora scandala con- sinistra transcalur ad dexieram, cvidens et manifesta
citare. Sed nos, si Moysensequimur, id esl, si Legem ralio demonstrat. Qui fuit ebriosus, sit sobrius; sit
libenter audimus, et retro respicere vel desiderare patiens qui ftieral iracundus; qui soleliat res alienas
iEgyptum nolumus; Pharaone submerso per sacra- rapere, incipiat etiam proprias pauperibus erogare;
menlum Baplismi, velut per iransitum maris Rubri, qui solebat maledicere, benedicat; qui solebat per-
de ejus potestale vel servitio liberamur. jurare, etiam a juramento absiineat; qui consueverat
2. Diabolus non persequiiurnisi bonos. Deus bonos, detrahere, semper quod bonum est loqui sludeat; qui
diabolus matos habel minislrossuos. Cerlissimum est, fuerat invidus, pius esse contendat; qui erat superbus,
fratres charissimi, quia quomodo tuiic ^Egypiii filios sil humilis. Et hoc ordine semper conlrariis studea-
Israel multis tribulaiionibus ad amariludinem per- mus sanare contraria, et destructis vitiis, virtuies
ducebant: ita, sicut jam diximus, et in boc tempore festiuemus struere. Et hoc ordine qui sunt in sinistra,
diabolus et angeli ejus fidelesChristianoset bonis ope- transire conenlur ad dexteram, ut ante tribunal celerni
ribus deditos iinpugnare vel inquietare non cessant. Judicis quicumque talis esse voluerit, audire merea-
Hoc tamen scitole, fratres, quia diabolus non perse- lur, Etige, serveboneel fidelis, inlra in gaudium do-
quitur nisi bonos. Malos enim, luxuriosos, cupidos et mini tui (Ibid. xxv, 21). Ad quod vos Dominus per-
superbos persequi diabolus non consuevit : amici ducere dignetur, cui est honor cum Patre et Spiritu
enim sunt sui, et seiuper voluntatem illius faciunt. sanclo in soeculasseculorum. Amen l.
El in lanlum eos non persequilur, ut eltam per illos SERMOXVIII (a).
alios persequatur. Malosenim homines tliabolus quasi
malleos vel flagella habere consuevit. Denique non Dc Moyse,u (b).
persequilur bonos, nisi per malos. Habel ergo Deus 1. Christusin Moysefiguralus. Ecclesiain ftlia Pha-
minisiros suos; habet el diabolus adjutores suos. Deus raonis. In lectione divina, fraires charissimi, quce
enim per homines bonos, lanquam per minisiros suos, nobis recilaia est, audivimus, quod posieaquam san-
agit omue quod bonurn est : diabolus vero per homi- cius Moyses nalus csl, propter metuin Pharaonis
nes nialos, velul per satellites suos , exercet omne missus sit in fiscellam scirpeam, el projeclus in carc-
quod maliim esl. Deus per bonoruui niisericordiam ctiun fluminis. Si diligenter atiendimus, fratrcs cha-
nudos vestil: diabolus per malorum avariliain vestitos rissinii, sicut beaium Isaac ct-Jacob et Josepli, ila
exspolial. Deus per hnmines bonos discordes adcon- Moysen lypum Chrisli preelulisse cognoscimus. Dc-
cordiam revocal: diabolns per impios el superbos eos nique considerale diligenlius, ct videbilis quanta in
etiam qui paccm habere videulur, ad scandala vel liies illo sint figurata mysleiia. Moysesa iiiuliere Judaea
insiigat. Et quia longum est ire per singula, ut pro nascitur, el a Pharaonis (ilia adoplatur. Filia cnim
cerlo agnoscat el inlelligat Cbaritas ve-lra, quia sicut Pharaonis Ecclesiam figuravil, qtiseexieral de domo
omne quod bonuni est, per bonos liomin-s agil Deus; patris sui, el veniebat ul lavaretur adaquam. Pharao
ita omne quod est crudele et iiupiuni, pcr malos ho- in diaboli typum accipitur : lilia ejus, sicutdixi, Ec-
mines consuevit exerccre diabolus : denique consi- clesia inlelligilur. Quod autem paler cjus cliabolus
derate, fratres, et corporalibus ctiam oculis videbitis, anlea fucril, Dominus in livangelio Juda'OS incrc-
quomodo populus diaboli peisequilur populum Chri- pans ait: Vos, inquit, ex palre diaboloesiis (Joan. vm,
sti; dum adulteri pcrsequuulur caslos, insectantur 44). Pairem ergo diabolum habuimus, non ex co
sobrios ebriosi, liuniilibus insidianlur superbi, beni- nascendo; sed ncquitias illius imiiando. Exieral ergo
gnos invidi, largos cupidi, el eos qui mansuetudinem filiaPliaraonis de domo palris sui, quaoquauivis im-
vel patientiam reliiient, affligere non desinunt ira- pium habuerit patrem, ailamen ei dicitur per prophe-
cuntli. El ideo consideret uiiiisquisqiic conscienliam tam : Audi, filia, et vide; el obliviscerepopulutn •
tuttm
suam, el si se videt el in cogilatimieel in sermone et et domum patris tui (Psal. XLIV,11). Qui dicit Atidi,
opere «emper quod bonum est diligerc et quod ho- filia, pater est. Et ille qui admonetur obliviseendus,
nesiiim est jugiler exercere; iiiinisirum se Dei esse 1In manuscriptissermonisconclusioea est, Deoautem
cognoscai et gaudeat Qui vcro se ipsum iiitus inter- noslrohonoret
rogans viderit se quod maluni esl, non solum cogi- gloriain smculasmculorum.Amen.
(a) Alias,de iempore86.
(a) Alias,de Tempore8S. (b) in Appeudicenunc primum collocatur.Jam ante
(b) in Appendicenunc primum collocatur. Inter Au- dubius eral Lovaniensibus,Verlinoet vindingosuppo-
gusliuianos, sed absque Augusliniuomiiie, Lovanien- sitilius.Seususquosdamet nonnullasab Origenevocesac-
ses rehquerunt.Auguslinosupposilumasseruerunt verli- cepil illius auctor, nonalius, opinamur,nisiCaesarius.De
,nus et vmdingus.Huncnosomninocsesariiesse nullidubi- num. 1 vid. origenis homil.2 in Exodum; de num. 8,
tamus. homil.4.
 1777 SERMOXlX. 1778
'
pater nihilominus nominatur : ac si Deus paler ad- et diabolus et angeli ejus per crucis mysterium fali-
monet, utdiabolum patreni debeat derelinquere. Hsec ganiur et premuiiiiir, ut a Dei servilio revOcareuon
ergo est Ecclesia quoeexiit de domo patris sui dia- possint populumChristianum.
boli, et ad aquani, id est, ad aquam Baptismifestina- 6. JWcrnusMoysi. Quod aulem misit Moyses ma-
vit, ut lavaretur a peccalis, quse in domo patris sui num suam in sinum suum , et prolulit eam leprosam;
contraxerat. Denique statim viscera misericordiseac- et ileruiii misil, et protulit sanam, et carni reliquse
cipere meruit, et collcgit Moysena parenlibus suis similem ( Exod. iv, 6 et 7), non oliose dcbemus
projectum in flumine. Moysesergo a malre sua pro- accipere. lu manu illalypus Synagogaevel Ecclesiee
jicilur, et a Pharaonis filiainvenitur alque colligilur : gerebatur. Sicut prior fuit populus Judseorura, poste-
el Christus Dominus a Synagoga, de qua nalus est, rior Gentium; ila ante fuit Synagoga quam Ecclesia.
rcpudiaaur, et ab Ecclesia invenitur atque suscipilur. Sed quia Ecclesia eligilur et Synagoga repudiatur;
2. Ecclesiarursus in JHlhiopissaMoysiuxore.Posl- ideo in primis manus Moysi leprosa efficitur, et
quam atitem crevit Moyses,abiil in regionemlongin- postea carni reliquae similis reddilur : ac sic Syna-
quam , et accepit jElhiopissara uxorem. Agnoscite, goga propter infidelitalemleprosa relinquitur; Eccle-
fratres, hoc non parvum esse myslerium. jEthiopissa sia quasi manus sana ad omne opus apta prceeli-
illa ex Gentibus erat, quam bealus Moyses duxit gilur.
uxorem ; quia et Chrislus ex Gentibus sibi socialu- 7. Moysesprohibeturuxoremdueeresecumin jEgy-
rus erat Ecclesiam. Moysesdereliquit populum suum plum. Levavil ergo MoysesSephoram uxorem suam,
in longinquisregionibus, et jEthiopissseconjungitur : et veniebat in JEgyptum: et astilit Dominus contra
el Chrislus derelicto populo Judeeorum, de exiremis eum, et volebatoccidereeum (Exod. iv, 20,24). Forsi-
regionibus Ecclesieesociatur; illi utique qwaedicit tan in hoc loco possumus intelligere, quod displicue-
in Psalmis: A finibuslerrmad te clamavi(Psal. LX,3). rit Deo, quare Moyseslanta mirabilia faclurus, uxo-
Audr cx persona Ecclesise, in Canlicis canlicorum ris impcdimeiiliimsecum ducere vellet in iEgyptum.
ait Ecclcsia: Nigra sum et formosa(Cant. i, 4). Quid Unde dalur inlelligi, quod ex illo loco remiserit
est, Nigra sum el formosa; nisi nigra per naturam, uxorem suara ad socerumsuura. Nam in tantum sine
formosa per gratiam; nigra originali peccato, for- illa descendit in jEgyptum , ut poslea jam in eremo
mosa Baptismisacramento? coiistitulo Moysiipsam uxorero suam, sicut legimus,
5. In rubo Synagoga. Dum ergo pasceret Moyses Jetro cognalus suus adduxerit (ld. xviu, 5, 8).
soceri sui in deserto, apparuit ei Dominus in 8. Serpens ex virga. Quod autem virga projecta in
"oves
ruho , et dixit Moyses: Vadam, el videbo qvare ru- terram versa est in serpentem, quid significei videa-
bus ardet et non constimiiur.Et appropiiiquanli dixit nius. Serpens pro sapienlia reputalur ; sicut Dnminus
Dominus : JVeappropinqueshuc, sed solve corrigiam in Evangelio : Estole, inquit, prudentes, sicut serpen*
calceamentitui; quia locusin quostas, terra sancta est tes (Matih. x, 16). Virgamcrucem diximus figurasse.
(Exod. in, 3, 5). Rubus ille genusesl spinarum. Ar- dicit Crux ergo qtiseinfidelibusstultitia esse creditur, sicut
debal enim, et non consumebatur.In rubo significata Aposlolus,Geni"i6ussfuta7ia(I Cor. i, 25); post-
esl Synagoga Judceorum.Multoenim lempore in eis eaquam in terram missa est, id est, ad passionem
fervor et flammasancii Spiritus fnit: et tamen ita Domini preeparata; versa est in serpentem, hoc est,
conlra Dei gratiani rebelles semper Spiriltii sancto in sapienliam : et in tanlam sapienliam quse omnem
resliterunt.-ut eorum peccata vel sacrilegia igne san- mundi istius sapientiam devoraret; denique-omnes
cti Spirilus consuminon possent. serpentes quos magi incanlalionibus suis fecerant,
4. Verbabonaex Deo, mala ex diabolo.Dixitaulem deglulivit. Per virgam ergoiEgyptus flagellatur; et
Dominusad Moysen: Veni,el millam tein jEgyplum. per crucem mundus vincitur, et diabolus superalur.
Et respondens Moysesdixit: Domine,non sumerudi- Oremus ergo, fratres charissimi, ut et nobis Christus
tus, el tardus sumad loquendum.Et ait illi Dominus: Dominus pro sua pielate concedat mundi hujus con-
Ego aperiam os tuum, et inslruam te qum oporlelte anle cupiscentiam vincere , et de diaholo et angelis ejus
loqui(lbid., 10, et iv, 10). Beati sunt quorum os cui honor tribunal suum (lelicem victoriam reportare :
Dominusaperit, ut loquantur. Omnibusenim qui pro est et imperium in ssecula sseculorum.
verilate , pro justitia, pro castitate, pro humilitale, Amen.
pro misericordia loquuntur; sine ulla dubilalione os SERMOXIX (A).
illorum non aperit nisi Dominus.Sicut e contrario De Moyse,n.
qui de luxuria, de avaritia , de superbia , de rapinis,
de scurrilitate vel nequilia assidue loquuntur; quis \. Flamma Spirilum sanctum, rubus Judwos desi-
iliorum os aperiat, non opUsest dicere : potest hoc gnat. Magnaquidem sunt, frairescliarissimi, et velut
unusquisquesineulla diflicultalecognoscere.Et ideo, qusedam involuta mysieriorum. Dei sacramenta : et
fratres charissimi, auxiliante Domino, bona jugiler quanivis omnianon possimusevolvere, breviier lamen
cogitemus; ut os nostrum non crudelis advcrsarius, quod possumus, ChariUilivestne suggerimus. Non
sed Deus pius aperiat. Exabundanlia enim cordis os fuit sine causa, fralres charissimi, nec sinealiqua si-
loquilur (Luc. vi, 45). Unusquisque nostrum cujus gnificatione secreti, quod in rubo flamma erat, et ru-
prseseniiam susceperit in corde, ipsius verba pro- bus non cremabatur (Exod. m, 2). Rubus enim spi-
ierre consuevitex ore. Nostrumauiem cor aperiatur narum genusest; nec in laude aliqua poni potest,
Christo , ei claudalur diabolo; ut in nobis impleatur quod peccatori homiiiiterra produxit. Nam primitus
illud quod de Dominoet populo sancto scriplum est: peccanti homini dictum est : Terra spinas et tribulos
Et habitabo, inquil, in eis, et inambulabo (Levit.xxvi, germinabillibi (Gen. m, 18). Nam el quod rubus non
12); et iterum, Ego et Pater veniemus, et mansionem cremabatur, id est, flamma non comprehendebatur,
apud eumfaciemus(Joan. xiv, 23). Qui semperquod non aliquid boni significare cognoStitur. In ffamma
justtim est loquitur, el Deusin illo habitat, et ipse in enira intelligiiur Spirilus sanctus : in rubo el spina
Deo. significatur Judeeorumpopulus, durus atque super-
5. VirgaMoysi,crucismysterium.DixitergoDominus bus. Flamma enim illa sine dubio boni aliquid signi-
ad Moysen: Quid est, inquit, quodin manu gestas? Et ficabal, in qua vel angelus, vel Dorainus apparebat.
illeait : Virga.Projice, inquit, eam in lerram. Quam Deniquequando venit Spiritus sanclus super Apo-
cum projecisset,versaeslin serpenlem, ila ut fugeret stolos, viseesunt illis linguaediviseevelut ignis (Act.
Mo-gses (Exod. iv, 2e/3). Virgailla, fralres charissimi,
crucis mysteriumpraeferebat.Sicut enim per virgam (a) Nuncprimumvulgatus ex veteri lihro Theoderi-
censi, in quo exstat sine auctorisnomine,cum Bomihls
./Egyplusdecem plagispercutilur; ita et per crucem Caesarii
totus mundus humiliatur et vincitur : et sicut Pharao videtur.Arelatensis, cujus etiam stilum referre nobis
Huic comparariinterest sermonem; quem in-
et populusejus per virgse sacramentum affligitur , ut ter Augustmianos septimum,noa sineullahsesitatione coi-
ad serviendumDeodimittat populum Judaeorum; ita locavimus.
 1779 APPENDIX. 178*
n, 3). Utinam etnos comprehendat ignis iste; ne nos misla multo ante proedixeral, Et ipse tanquamspon-
duros inveniat, el concremare non possil. Oremus sus procedens de ihalaihosuo (Psal. xvm, 6). Bealus
polius ut in nos ardeal ignis isle, et peccalorum no- quoque Joannes Baptisla evidenlissime de eo locu-
strorum spinas perimatatqueconsumat. tus est, diccns : Qui habel sponsam, sponsus esl. Hoc
2. Ignes duo, charilatis et cupidilatis. Duo enim utique de Christo dixit : de se amem quid dixii? Ami-
suiit ignes : est ignis charitatis de Spirilu sanclo, est cns autem sponsi stal el audit eum, el gaudio gaudet
ct ignis cupiditalis. Ille combnrit omne quod malum propler vocem sponsi (Joan. m, 29). Etut evidentius
esl; iste consumit omne quod bonurn est. fn aninia Christum Dpminum esse Icgiiimum sponsum oslen-
enim ubi ignis charitatis arserit, omne nialum coii- derel, ail: Hic est ciijjusnon sum dignus corrigiamcal-
sumit; sicul e contnrio in quo igiiis cupidilalis ac- ceamenlisolvere (Id. I, 27). Quare corrigiam calcea-
census-fuerit, nihil quod bonum esl remanebil. Et menli ejus non prsesumebat solvere? Quia noverat
ideo unusquisque curral ad conscientiarii stiam, et si eum legitimulrt esse sponsum Ecclesiac.Moysesenim
in se seniit qualemcnmque sciiilillam compunclioiiis et Josue jubentur calceanieiila solvere.quia figura-
accensam bonis operibus, gratiarii in se niisericordise barit sponsurii, et spbiisi ipsi noii erant. Denique vi-
divihee cusiodiat, et ignem compunclionis aecendai; dele quid ad Moyseh vel Josiie dixerit Dominiis:
iilum ignem de quo Dominus dixil : Ignem venimil- Solve corrigiam calceainenti tui; locus enitn in quo
tere in lerram, et quid volo nisi ttl accendalur ( Ltic. stas, lerra sahcta esl. Numqnidhoc, fratres charissimi,
xii, 49)? Qui vcro in sc flammam cupidiiatis ardere secundam litleram inlelligi polest? Unde enim tcrra
cognoverit, cum Dei adjutorio lotis viiibus claboret illa quam calcabant, polerat esse sancla, qux sine
exstinguere cupidilateni, accendere charilatcm. Quid- dnbio similis erat lerrse reliquse?Sed diligenter al-
quid eriim boni feccrit lioirioin quo cupiditas ardet, teridile quid fuerit dicium, Locus enim in quo slas,
sine mora aliqua perilurum est: sicut e conlrario sl terra sancla esi. IIoc \est diccre, Christus cujus figu-
aliquas negligenlias admiserit in quo ignis fuerit cba- rafn portas, et ciijiis typura habere videris, terra
ritatis, sine dilaiione coiisumet, cl domlnaii penilus sancta est. Vere terra sancta est caro Domini noslri
non permillel. Populus enim Judscorum zeli vel Cli- Jesu Christi, per quem sanctilicata suiit omnia coele-
pidilalis incendio cremabatur : et ideo rubus ille si- stia atque lerrestria, de quo dicit Aposlolus : Paci-
gnificabat populum, qui Deo reluctabatur; Judeeorum ficuns per sanguinemsuum quwin cmlissunl et in lerra
uiique populum spinosum, de quo scriptuui est : (Cotoss.i, 20).
Exspectqvittt facerel uvas, fecit auiem spinas (Isai. v, 5. Aposlotifratres Chrisli uxorem defuncti accepe-
2). Adipsum enim populuni MoysesniitlebatUr : et runt. Ideo ergo, fratres charissirni, sicut supra dixi,
ideorubus ardebal, et non cremabatui', quia duiitia qui noltiisset uxorem defuncti frairis sui accipere,
Judaeorum, siciil dixi, Lcgi reluciabatur; nani si ille discalceabalur, et exspuebaiur in faciem; qui vero
populus spinis non sociaretur ', non ab eo spinis acquievisset relictam defuncli fralris accipere, filii
Christus coronaretur. qui iiascebantui', non illius qui generabat, sed illius
3. MoysielJosiie prmcipilursolverecorrigiamcalcea- (jui defunclus eral, nomine appellabanlur : quam
menii. Clamavit ergo.Dominus ad Moysen ; Solvecor- rem in Aposiolis videmus esse impletam. Nam de-
rigiam calceamenti lui; locusenim in quo stas, terra fuiicto fraire,.ld est, morltio Cliristo, qui dixeral :
sanctaest (Exod. m, 5). Hoc quodbeato Moysi, etiam Itc, nuhlidte fralribus meis (Matth. xxvm, 10); uxo-
successori suo Josue, qiiando ilii Dominus apparuit, rem ejus, id est, Ecclesiam Apostolisuscepcrunl. Sic
legitur fuisse prsecepiura. Quando enini vidit viruiii eiiim Aposlolus Paulus dicit : In Christo Jesu per
contra se slantem evaginato gladio, dum quis esset iii- Evangelium ego vos genui (I Cor. iv, 15). El tamen
quirerel, respondil ei : Egu sum princeps exercitus quicumque per doctrinam Apostolorum de Etclesia
Domini; el ntincvenio. Et subjungens ait : Solvecotti- n"atisunt, nec Petriani, nec Pauliani, scd Christiani
giamcalceamentilui; locuseniminquo stas, terra sancia suiit apjjellaii : ut figura illa compleretur quae de
est (Josue v, 13-16). Rogo vos, fratres charissimi, uxoredefuncti fralris fueral in Lcgeprcemissa.Infelices
ut secundum sanctam consuetudinem vestram atien- vero licereticiuon ita fecerunt; scd quasi crudelissimi
tius adhibeatis audire quod ex hac re anliquorum Pa- pervasores, rapienles uxorem defuncii frairis sui, et
Irum revelalione cognovimus. El quia res ad inlelli- per parles laceranies et scindenies Ecclesiam, omnes
. gendum difficilis est et obscura, patienler accipite : qui per sacrameritiim Baptismi geiicranlur, impu-
quia nobis necesse est aliqua frequenter repetere; quo deniissiriia frdnte non Christi, scd suo nomine appel-
facilius ea vestris possimus sensibus intimare. lari populos voluerunt. Denique in Ecclcsia catliolica
4. Quare illud utrique prmcepium. Quid per terram defuncti, id esi, Chrisii nbmineomnes qui nali fue-
sanctam significetur. Judeeis ex Lege praeceptum riiitappellantur Cliristiani. In hsereticis vero aliilDo-
fijerat, ut si quis sine filiis de hac luce discederet, naiistse, alii Manicliiei, alii Ariani, alii Fortiani di-
uxorein ejus germanus suus acciperet; et quaiiii ex curiluf. Sed quia duces hxreticorum sponsi legitimi
eis filii nascerentur, defuncli fratris nomine censeren- nori fuerunl; non Cfirisli, sed suum nomen populis
lur, etiionadscriberentur illius filiiqui genuerat, sed imposuefurit.
illius cujus relictam acccperal. Ob quam rem plures 6. Audilores, qualiacumqueprmdkator iiUimel, al-
ex.populo nolentes filiossuos alterius nomiue appel- leniius perscrulentur. Et ideo rogo, fraircs, nt milii
lari, non acquiescebant accipere relictas fralrum indulgeat sancla Cliaiitas vcstra, quia dttm ex eo
suorum : et quicumque se excusare voluisset,' duce- qUOdMoysi dictum est, Sotve corricjiamcalceamen-
jbaturin porlam, et veniens fratris siii reficla excal- ti itii, qualemcumque vobis inlelligentiam insinuare
ceabateura, et exspuebat illi in facieni, et appella- coiiatus srim, producliori vos forte sermone quani
baturDomus discalceati;ac sic illi qui non futurus erat debui, videor faiigasse. Et licct non sit quod in hoc
sponsits, solvebanlur corrigioe calceamenti ejus; qui seriribne placefe possit, vci votum ac desiderium
•enimacquievisset, omnino non solvebantur (Deut. nostrura Chariiati vestrse credo quod displicere non
xxv, 5-10). Hoc ideo dixi, fratres charissimi, ut si debeat, qui expositionem lantse rei, ctsi ul dignuni
lolum non possumus, conemur intelligere qusecausa cst, expedire non polui : conlendo tamen velnl lincas
fuerlt, ul Moysiet Josue diceret Dominus : Solvecor- quasdarii et qualiacuraqiie indicula vestris sanctis
rigiam calcedmenlilui: locusenim in quo stas, terra se)isibus inlimare, quoc vos attentius perscrutanles
sancta £st. Quare hoc diclum est eis, iiisi quia non etiam melius quam nos suggeiimus, Christo inspi-
crant Jegitioiisponsi ? Sponsus enim legitimus Eccle- raiite, medilari possilis
sise catbolicsealius esse non poterat nisi Chrislus, de
quo dicit Apostolus, Despondivos uni viro virginem
castam exhibereCliristo(II Cor. xi, 2); et de quo Psal- 1Forte,Foliniani;sev.,Photimani.
* Augustinus,serm, 7, n. 2,significaretur.
 1781 SERMOXX; 1782
SERMOXX (a). rens in grandine. Videte temperamentum divinsecor-
De decemplagis Mgtjptiorum. Exod. cap. vn-xu (b). rcpiionis. Non cum silemio verberat; sed dat
voces,
1. Moyses Lex intelligilttr. Virga crttx Christi. el doctrinam ccelitns mittil, per quam possil culpam
Moysesad jEgyplum venicns, fratres charissimi, de- sttam mundus casiigatus agnoscere : dat el grandi-
fert et virgarn, quacasiigat el verberat JEgyplum de- nem, jier quam lonera adhuc vastentur nasccntia vi-
cem plagis. Moyses Lex inteUigiliir, qu;e dala est tiorum : dat et ignem , sciens essc spinas et tribulos
buic iiiundo, ut cum deccm plagis, id esl dccein man- peccalorum, quos clcbcatignis ille dcpascere, de quo
datis queein Decalogocontineniur, corripiatct emen- dicit Dmninus : Ignem veni miltere in terram (Luc.
det. Quod auiciii Les Moyses inlelligi possit, Domi- xu, 49). Per liiinc enim incentiva voluptalis et libidi-
iius in Evangelio tlixil : Habenl Moysen et Prophelas nis consumtinttir. Quod autem locuslariim oclavo in
(Luc. xvi, 29); id est, Legem el Prophelas. Virga loco fit nieniio, pulo per lioc genus plagsc l
aut delra-
vero pcr qiiam /Egypius stibjicilur etlMiarao stipera- heniis, ant sempcr a se discordantis humani gene-
lur, crucis Chrisli iiiiaginem prseferebat, per quam ris inconstantiam designari. Locusla enim cum regem
niunilus !iic vincitur, et princeps Iiiijus inundi cum non habeal, sictil Scriplura dicil, wifl acie ordinatum
piincipalibus et poteslalibus triumphatur. Quod au- ducil exerckum (Prov. xxx, 27) : homines vero cuni
iini virga projecla fit draco vel serpcns, el devorat ralionabiles a Deo facti sint, neque semetipsos ordi-
iEgypiinruui scrpenles ; serpens pro sapienlia poni- nate regcre potuerunt, neque Dei regis patienter mo-
tur, sicut scriplum esl: P.slole prudenles, siculser- deramina pertulerunt. Nona plaga tenebra: sunt: sive
pentes (Maitli. x, 16). Idcirco virga Moysi, id cst, ut mentis eoruiii coccilasargualur, sive ut intelligant
crux Chrisli, posteaquam ad terras descendii, id est, divinse dispensationis et providentisu obscurissimas
pnsleaqii.imad credulitatein et fidemhominum venif, csse rationes. Posuit enim Deus , sicul Psalmista di*
conversa est in sapicuiiain, et lantam sapienliam quae cit, tencbras lalibulum suum (Psal. xvn, 12) : quas
oinneiii yEgypiioruin, id est, liujus mundi sapientiam superbi audacter et temerc pcrscrulari cupienles , et
dcvorarel. alia ex aliis asserentes, in crassas et palpabiles erro-
2. Plagm jEgijpiwrum. Sanguis. Ranw. Ctjnomia. rum devoluti siinl tenebras. Ad ullimum, primogeni-
Morsanimatiuni. Ulcera et vesiccv.Tonitrua. Locustm. torum iiiferlur inlcrilus. Primogenila ^gyptiorum
Tenebrm.Mors primogenilorum.Qiiodvcroaquie flumi- non incongrue principatiis et potesiates mundi hujus,
nis vcriiiniur in sanguinem, saiis convenienler apla- id est, diabolus ct angcli ejus inlelligiinlur, quos iii
lnr ut finviusciiiHcbrainrum parvulos crudelinece tra- adventu suo Cliristns deslruxisso a dicitur, id est,
dideranl, auctoribus sceleris poculumsanguinis redde- captivos dnxisse, cl triuniphassc in ligno crucis su;e.
rei, ci cruorem pollutigurgilis, quem parricidali cee- Possumus primogciiiia ^Egypliorum accipere etiam
de maculaverant, potando senlirent. Secunda vero omnes atictores et invenlorcs falsarum quse in hoc
plaga in qua inducunlur ranse, indicari figuraliter ar- mundo sunt rcligionum, quas Clnisli verilas cum suis
binor carmina poeiarum; qtii inani quadam et inflata exstinguit auctoribus.
modul.itione, vclut ranarum sonis et caniibus, mundo 3. Recapilulqtiosupra diclorum. Et ut lisec quce
huic decepiionis fabnlas iiittilerirat. Ad niliil enim dicta sunl, lenaciiis vestree memorisc inhsereanl, et
aninial illud utile esi, nisi quod sonum vocis impro- ea velut munda animalia in ore cordis revolverc , et
bis et imporlunis clamoribus reddit. Post hoc scini- spitilualiler rumiiiaie possilis , breviter recapitula-
phes producuntur. llocaniiual pennis quidem suspen- tionem facimus. Quod enim in prima plaga aquoecon-
dilur per aera volilans; scd adco sublile est et minu- vcrtuntur in saiiguiiiem; significaiilur doclrinse phi-
tura, ut oculi visum, nisi acute cernentis, eludat: losophorum, quse parvulos sensu decipiunt. Quod
corpus tamcn cui insederit, acerbissimo lerebrat sti- vero in secunda plaga muliitudo ranarum ; inlelligun-
niulo ; ita ut quem volanlem videre quis non valet, tur in eis carmina poetarum, qttoe nullis unquam
seiiiiat stimulantem. Hoc ergo animalis genus dignis- prodesse poinerunt. In tertia plaga sciniphes, id cst,
siine puto arti philosophieevel hcereticorum callidi- niuscae minulissiinacproducuntur, gravissimo slimulo
tati comparari, qu:e minutis et sublilibus verborum corpora compungcnles ; et in eis pliilosophiceartis
stimulis animas terebrat, ct tanla calliditatc circum- astutia , et iiifelicitim hsercticorum venena vel com-
venit, ul deccptus quisque nee videat, nec intelligat menia subtilissima designantur. Quarta plaga musca
unde decepius sit. Quarlo quoque in loco cynomyia, canina inducitur; et Cynicorum doctrinsomerilo com-
idest, musca canina inducitur, quse Cynicoruni se- paratur, qui inter reliqua mala libidinem sumnium
ctse merilo comparatur , qtii ad reliquas deceplionis preedicant bonum. Quinto loco animalia occiduntur ;
suseimprobitales, eliam voluptalein el libidinem suin- el significatur in hoc vecordia vel stultilia hominum.
mum prcedicanl bonum. Q.uoniaiiiigitur per h;cc sin- Sexto loco ulcera, puslulse et vesicee cura fervore
gula prius deceptus est mundus, adveniens sermo et mittuntur : in ulcerihus arguitur dolosa ct prurulenla
Lex Dei hujusceinodi eum coi repliouihus arguit, ut maliiia ; in vesicis, tuniens et inflala superbia; in fer-
cx qualilate pcnnarum qualiiales proprii agnoscat er- vore, iroeac furoris insania. Posiea vero septimo loco
roris. Quinto in loco aniinalium nece vel pecuduni tonkrua et voccs de ccelo mittunlur, simul el grando
iEgyplus verberatur. Vecordia in hoc arguilur stulli- vel ignis : in vocibus et tonilruis agnoscitur doclrina
liaque mortaliuin , qui tanquam irrationabilia pecora coslestis; in grandine, disciplina quam accipiunt pec-
cultum et vocabulum Dei imposuerunt figuris non so- catores; in ignc, gratia sancti Spiriius, per quam
lum hominum , sed et pecorum. Unde juslo judicio libidinum voluptates et peccatorum iribuli obnsu-
faclum est, uf in quibus cullum credebant inesse di- munlur. Octava plaga locuslseinlroducuniur, animal
vinum , in his viderenl miseranda supplicia. Ulcera dente noxium; et significatur in eis superbia homi-
posthsecetvesicaecum fervorc, sexlo in verbere produ- num nialignorum, qui se invicem falsis leslimoniis et
cuntur : et videlttr mihi, quod in ulceribus arguatur proditionibus persequunlur. De quibus Apostolus di-
dolosa et prurulenta l malitia , in vesicis tumens et cit : Si invicemmordelisei comedilis, videtene ab in-
inflata superbia, in fervore iroeac furoris insania. Huc vicemconsumdmini(Galat. v, 15)- Nona plaga tenebroe
usque per errorum suorum figuras mundo supplicia inducuntur; per quas coecilasmenfis vel cordis argui-
lemperantur. Post haecvero verbera veniunt de su- tur. Decima plaga primogeuiia percutiunlur; in qui-
pernis voces et lonitrua , et grando, et ignis discur- bus aut spirituales nequiliee,aul originalia peccala in-
1 sic Am. At Er. et Lov., purulenta. ApudOrigenem, telligi possiint, queeveniente Chrisio per roysterium
fraudulenta. crucis el graiiam Baptismi deleri vel exstingui mani-
(a) Alias,de Tempore87. feslissime comprobantur. Haoc ergo, fratfes charis-
(b) tn Appendicenunc primum collocalur.Totus, ex-
cepla recapitulatione,deseriptus est ex origenis ho- 1 ita hic editi. Atin Origenishomilia,dissidentis semper
milia in Exodumquarta, perpaucis mutalis. Indidem- a se et discordantis.
quaedaaiin commenl.Psal. 77, el 104,apudliieronysnum. 3 origcncs,traduxisse.
 1785 APPENDIX. 1784
simi, quse illo tempore per figuras et imagines legi- esse dicunt, ranse sunt clamantes in paludibus limo-
mus facta, gaudeamus et gratias Deo agamus, quia sis : superbiam enim, inanes contcntiones, etstrepi-
in nohis per ejus misericordiam et sentimus et vide- tum vocis habere possunt; doctrinam sapientise in-
mus esse completa : regnante Domino nostro Jesu sinuare non possunt. Qui enim chrislianae veritali
Chrislo, cui est honor et imperium cum Patre et Spi- contradicunt, et in sua vanilate decepti decipiunt,
ritu sancto in sseculasseculorum.Amen. ranse sunt tsediumafferentes auribus, non cibum men-
tibus.
SERMO XXI (a). 4. Sabbatumspiriluale. Sciniphes, inquieii el lur-
De decem Plagis el decem Prmceplis. Exod. cap. vn- btdenli. Terlium preeceplumest, Memento, inquit,
xu; et cap. xx, y . 3, 17 (b). diem subbali sanclificare. In lerlio islo prsecepto
1. In plagis vulnera, in prwceplismedicamenla.Non insinuatur qusedam vacationis indiclio, scilicel re-
est sine causa , fralres dileclissimi, quod prsccepto- quies cordis, tranquillilas mentis, quam facit bona
runi Legis Dei numerus cum plagarum numero, qui- conscientia. Ibi enim est sanctificatio, quia ibi est
bus JEgyplus percutitur, exsequari videlur. Nam sicut Spiritus Dei. Denique videie vacationem, hoc esl,
decem prsecepta sunlLegis, quibus adcullum Dei po- nisi quietem. Super quem, inquil Dominus, requiescam,
pulus admonetur; iia decem plagieleguntur, quibus mea (Isai. super humilemjet quielum et irenientem verba
superbia jEgyptiorum affligitur. Consideremus ergo, LXVI,2)? Inquieti ergo resiMunt a Spi-
cur et ibi deeem praecepta, et hic decem plagaeme- ritn sanclo, rixarumsua amatores, calunmiarum semi-
morentur. Ideo sine dubio, quia et in illis erant vul- tores, inquieludine non admittunt ad se quie-
nera , et in islis medicamenia ; et opus erat ut tam naiores, conientionis roagis quam charitatis ama-
lem sabbati spiritualis. Spirituale enim sabbalum
periculosis decem plagarum vulneribus, decem proe- nou observant, nisi illiqui se ita teraperate operihus
ceplorum medicamina subvenirent. Unde rogo vos, terrenis ut tamen lectioni et oralioni,
fraires, nolile hoc otiose accipere; quia si auxiliante etsi nonaccommodant,
Deo diligenler attenderitis, poteritis agnoscere dccem cundiiin illud semper, cerle vel frequenler insistant, se-
illa proeceptaillis decem plagis per ordinem contra Apostoli, Atlende teclioni et doctrinm
se esse contraria. Nam de primo preecepto prima (l Tim. iv, 15); et iterum, Sine intermissioneorate
plaga percutitur, de secundo secunda, de tertio (IThess. v, 17). Qui enim lales sunt, quotidie spiri-
tualiier sabbattim colunt. Qui vero inquieti sunt, et
terlia, et sic usque.ad decimum numerum perve- jugiler terrenis actibus implicanlur, de quibus scri-
nitur. mundi fecerunt eos miseros;
2. Aquain sanguinemvertilur, quia sensus impiorum ptum est, Impedimenla
obtenebratur.Primum prseceptumest in Lege de uno sabbalum, id est, requiem habere non possunt. Con-
Deo. Non erutU, inquit, tibi alii dii prmter me. Prima tra islorum inquietudinemdiciiur, ut tanquam sabba-
lum habeant in corde et sanctificationemSpiritus Dei.
plagaiEgyptiorum, aqua in sanguinem'conversa.Com- Eslo, inquit, mansiietus ad audiendum verbum, ut
para primumprseceplumprimseplagse.Deumunum ex inlelligas (Eccli. v, 15). Cessa ab inquietudine tua ,
quo sunt omnia, in simililudinem aquse accipc , ex non sit tumultus quidem in corde luo per corruptio-
qua generanlur universa. Ad quam autem rem perti- nem volantis phanlasmatis ad sirailitudinemmusca-
net sanguis, nisi ad carnera mortalem? Quid est igi- rum
tur conversio aquae in sauguinem , nisi quia illi, qui clurus inquietantis, vel compungenliste. Deum intelle-
credere in Deum noluerunt', sicut dicit aposlolus es dicenlem libi : Vacateel videle, quoniam
Deus (Psal. XLV,11). Tu per inquietudinem
Paulus, Obscuratumest insipienscor eorum : dicentes egosum
se esse sapientes, stulli facti sunt (Rom. i, 21 , 22) ? vacare non vis, contentionumque luarum corruptione
coecatusexigis videre quod non poles? Attendite ler-
Aqua ergo in sanguinem vertitur; quia sensus jEgy- tiam plagam huic tertio contrariam. Scini-
ptiorum obscurus et tenebrosus efficitur. Et justo phes nataesunt in terra prsecepto
Dei judicio factum est, ut de illo fluvio sanguinem jEgypti de lirao, muscoemi-
Mberent, in quo Hebrseorum parvulos necare con- oculos nutissimae, inquielissimee, inordinate volantes, in
sueverant. irruenles, non permitlenles homines quie-
3. Ranm, philosophivel hmretici.Secundum proece- scere, dum abiguntur, el irruunt dum expulsseiterum
redeunt. Quales sunt istocmuscse, tales suntbomines
plum est, Non assumesnomenDei lui in vanum. Qui inquieti, qui sabbatum spiritualiter observare, id est,
enim accipiet nomen Dei sui in vanum, non munda- bonis
fbitur.Nomen Domini Jesu Christi veritas est. lpse stere nolunl. operibus sludere, et lectioni vel oralioni insi-
enim dicit : Ego sum verilas (Joan. xiv , 6). Et quia dis contentiosorum Talia sine dubio stint phantasmata cor-
veritas mundat, vanitas inquinat; videamus huic se- istis muscis : et quomodocorpus humanumab
cundo prceceptoconlrariam plagam. Quseest ista se- lionibus affligitur ; ita cor istorum diversis cogitar
cunda plaga? Ranarum abundantia. In ranis heere- inquietatur atque compungitur. Tenete prse-
tici intelliguntur atque philosophi. Habcs congruen- ceptum, cavete plagam.
ter significatam philosophorum vel hsereticorum tum 5. Cynomia, parentum contemptor.Sequilur quar-
vanilatem, si consideres ranarum loquacitatem. Phi- Huicpraaceptum, Honora palremtuutnet matremtuam.
contraria est quarta plaga yEgyptiorumxuvo/*ui«,
losophi enim vel heeretici,quia in Christoomnia falsa id est, musca canina ; greecumenim vocabulumest.
enim parentes honorare dissimulat, musca eum
'InMss. plerisque, nisi illiqtti credere Deum nolue- Qui
runt. canina, id cst, nequitia diaboli, spiritualiter affligit
Alias,de Tempore95. et cruciat: caninum estenim parentes non cognoscere;
(a) in nunc primum collocatur. nihil lam caninurii, quam cum illiquigenuerunt, non
(b) hujus tomi Appendice
Fuitolim in Amerbachiauaet Erasmianaeditione duobus agnoscunlur.
locisreprassentatus,scilicetinter Sermonesde Tempore, 6. Moechusmutatur in pecus.Quiuliim pracceplum
ac praeterea inter tractatus, quos est, Non mcechaberis.Quinta plaga, mors in pecora.
populares quosdamlocoinscribeba-
Erasmus in finetomi noni disposuit:quo Omnisenim aut uxore propria intemperale, exce-
tur, «Deconvenientia decem prseceptorumet decempla- pto desiderioquifiliorum,
« garum.»m mauuscriptis verotitulumbabet, «Decoapta- utilur; aut certe, quod est
« flonedecempraeceptorum,» etc.continetmagnaex parte crimen gravissimum, qui uxori ant filisealiense, aut
fragmenlumsermonisinter Augustinianos octavide decem ancillsevel suse vel alterius insidialur, victus cupidi-
plagis,subdiversapraefatione, quaequidemin Regio et in late bestiarum, tanquam amisso homine erit pecus;
SorbonicoMs. aliquanto auctiorincipit ab his verbis: non quasi conversus in naturam pecoris, sed in forraa
«Quia sermo qui nobis recitatus (forte recitandus)est, hominis similitudinem pecoris habens, qui non vult
« pronecessitateexpositiouismodieumprolixioressevide- audire Deum dicentem , Nolile
« lur, ideoPsalmoscitiusfacimusconsummari, ut nonCha- fieri sicut equus et mu-
« ritas vestra diutius standofatigelur,et pauperes homi- lus, quibus non est intellecius(Psal. xxxi, 9); et il-
i nes ad opera sua consuetudinariarevertantur. Nonest lud, Homo cumin honoreesset, non intellexit; compa-
< siat cnusa,fratres dilectissimi,»etc. ratus estjumenlisinsipienlibm, et similis factui ett illis
 178S SERMO XXII. 1736
(jPwf. xtvin, 13). Sed si pecus esse non times, vel dentem , Deus damnat injuste concupiscentem. Vide
mori sicut pecus time.
' 7. Ardor qualis es, qui optas le ab aliquo hseredem fieri : non
bonuset ardor malus. Sextum praeceptumj ergo vis ut habeal suos hseredes , in quibus nihil est
Non occides.Sexta plaga , puslulse in corpore , et ve- charius primogenilis ? Proinde in primogenilis tuis
sicse bullientes et scaturientes incendia ulcerum de fa- punieris, qui concupiscendo res alienas, id est, quse
viila fornacis. Tales sunt animae homicidales : ardent tibi jure non debenhir, quasi juris umbra perquiris.
ira ; quia per iram homicidii fraterniias perit. Ardent Perdis ergo primogenita tua. Sed facile est quidem,
homines iracundia, ardent et gratia. Nam et qui vult ffatres, corporaliter perdere primogenilos; mortales
subvenire, fervet, et qui vult occidere, fervet: ille enira sunl homines, sive ante parenles sive post pa-
praecepto, isle morho; ille bonis operibus, iste.sa- rentes moriluri morianlur : istud molesium est, ne
niosis ulceribus. 0 si possemus videre animas homi- per hanc occultam et injusiam concupiscenliampri-
Cidarum, sine dubio plus plangeremus quam pulres- mogenila cordis lui perdas. Primogenila cordis nostri
centia corpora ulceratorum. fides est; nemo enim bene operatur nisi fides proe-
8. Lucrum injustum. Fames animw et corporis. Se- cesserit. Omnia opcra tua bona filii tui sunt spiri-
quitur praeceptumseptimum, Non furaberis: et plaga tuales ; sedinteristoslibi primogenita fides est. Quis-
sepiima , grando infruclibus. Quod per furtum contra quis rem alienam occulte concupiscit, internam fidem
Dei praecepiumsubducis, de coeloperdis. Nemo enim perdit. Erit enim priinum sine dubio simulator obse-
habet injustum lucrum sine justo damno. Verbi gratia, quens non charilate, sed fraude, veluti amans eum a
qui fiiiatur, acquirit vestem , sed ccelesli judicioper- quo se cupit fieri hseredem. Amarc se dicit eum quem
dit fidem : ubi lucrum, ibi damnum ; visibililer Ju- mori desiderat, et ut rerum ejus se videat possesso-
crum, invisibiliter damnum; lucrum sna csecilate, rem , optat ut proprium non relinqnat ha-redem.
damnum de Domiui nube'. Ergo qui suo malo deside- 12. Adhortatio. Haec, fratres, comparatio, et quo-
rib forinsecns furantur, justo judicio Dei intrinsecus dam modo conlrarietas decem prseceplorum et de-
grandinanlur. 0 si possent fures aut raplores aspicere cem plagarum cautos nos faciat, ut liabeamus se-
agrnm cordis sui, profeclo lugerent et plangerent, curi res nostras in prseceptis Dei : res, inquam, no-
dum ibi non invenirenl quod in os animse mitterent; stras interiores , et in arca coilscientieenosirse reposi-
eliamsi in furlo suo invenirenl, quod gutturis aviditate tas. Ipsi sunt tliesauri noslri, quos nobis nec fur, nec
sorberent. Major est fames animee quam corporis, latro , nec vicinus malus polerit aliquando auferre,
major fames, periculosior plaga, et gravior mors. ubi nec linea nec rubigo est metuenda. Istaesunt eiiim
Quod pejus est, mulli per islam famem animsemortni veroe divitioe,'id est, bona conscientia, justilia , mi-
airibulant, et viventes porlant fiinera sua. Viverequi- sericordia , caslitas atque sobrieias. Qui lalibus rebus
dem videntur in corpore; sed malis aclibus morltii plenus est, dives eril, etiamsi de naufragio nudus ex-
probanlt'v in anima. Et multi in anima famelici, de ierii. Sed hsec si diligenler altendiiis , et qusesunt
vanis deLciis gloriantur. Denique bonum Christianum mala fugere , et quse bona sunt voluerilis auxiliante
Scriplura intus esse divitem dicit : Absconditus,in- Deo exercere, erilis populus Domini, et de^iniqua
quit, cordis vestri liomo, qui esl anle Deum dives ^gyptiorum socielale , id est, spiritualium nequilia-
(I Petr. m, i); non ante homines', sed anle Deum , rum perseculione liberati, ad terrani repromissionis
ubi Deus videt. Quid ergo libi prodest, si ubi homo poteritis feliciler pervenire : pncslante Domiuo no-
non videt, furaris; et ubi Deus videt, juslo judicio stro Jesu Clnisio, qui vivit et regnat in sseculassecu-
grandinaris ? lorum. Amen.
9. Locusla, detraclor. Octavum praeceplum est, SERMOXXII (a).
F^alsumteslimoniumnondices. Oclava plaga , locusla, De eo quvd scriplnm esl, Induravit Dominus cor Pha-
animal dente noxium. Quid autem vult falsus lesiis , raonis. Exod. cap. IX, y . 12 (b).
nisi nocere mordendo, et consumere mentieiido? Et
ideo nosadmonet Apostolus, ne nos falsis criminibus 1. De Plwraonts induralione Quolies lectio illa
appelamus : Si, inquit, mordetis et comeditisinvicem, recilaiur, fralres cbarissimi, in qua frcquenler
videtene ab invicemconsumamini(Galal. 5 , 15). atidimus cor Pliaraonis Doininuni indiirasse, non
iO.Actus matrimonii quando non sine peccato. Adul- soluni laicis, sed eiiam aliquibus clericis solet scan-
leri furore excmcantur.Nonum praeceptum est, Non- dalum generare. Dicunt enim aliqui inler se : Cur
concupiscesuxorem proximilui. Nona plaga, densae te- iniquitas illa Pharaoni impulatur, cum Dominus
nebrae. Si enim peccatum est uxorem propriain , e\- cor illius indiirasse referalur? Et quia de hac
ceptacausa filiorum, agnoscere; quale putas peccatum re immundissimi Manichsei sacrilego furore Scri-
veieris Testamenli reprehendere solent;
est, non soliim in sua peccare, sed et alienam appe- pluram
tere? Vere densoesunt tenebrse : nihil enim sic dolet rogo vos , fratres, diligenter altendile, quia etsi non
in corde patieniis, quo modo si uxor illius appelatur; quanlum dehemus, ceiie vel quantum possumus, hre-
et qui hoc facitalteri, nihil est quod sic velit pali. Alia viter volumus Chariiati vestree suggerere, qualiter
mala solent 'homines patienler excipere ; hoc autem obduralionem illam debeatis accipere.
nescio ulrum unquam inveniri poluerit, qui tolerabili- 2. Obduraliocordis ex desperalione.Indurat Dcttsper
ter ferret. 0 quam densas tenebras patiunlurqui talia patientiam . non per polenliam. Primo hoc fideliler et
faciunt et talia concupiscuut! Vere excaeeaiilurfurore firmiler credal Dileclio veslra , quia nunquam Deus
horribili: furor enim indomitus est, alienam uxorem deserit homincm, nisi prius ab homine deseraiur.
commaculare velle atque polluere. Cum enim semel et secundo ei terlio unusquisque
11. Hmredilalem ambientes alienam. Primogenila gravia peccala commiserit; exspeclal lamen illum
cordis fides. Decimum prapceptum est, Non concu- Deus, sicut per proplielam dicit, ul converialur et ;
pisces ullam rem proximi lui. Huic mandalo plaga con- vivat (Ezech. XXXIII, 11). Cum vero in peccatis suis
traria est deeima, mors primogenitorum. Omnes res cceperixpermanere, de multiludine peccalorum na-
quas habenlbomines, hseredibus servant; el in hsere- scitur desperatio, ex desperaiione obduralio genera-
dibus nihil primogenilis charius. Qui volunl res alie-
nas tanquam justc possidere, haeredes se quserunt Alias,de Temjjore88
fieri a morientibus : qnid enim tam jtistum videlur, (a)
(6)'ln Appendicenunc primum collocatur.DubiusLo-
quam rem sibi derelictam possidere? Dicit enim ali- vaniensibus , supposititiusverlino et vindingo fuit. Est
quis : Dimissum est mihi; teslamenium lego. Nihil ex iis quos probamusCaesarii,cujus vid. Homil.14 inter
editas a Baluzio.In censurahujus sermonis,ad e ipsum
videtur justius ista voce. Tu laudas quasi jure possi- videri esse de induratione Pharaonislibellum, de cujus
1 Ita plerique Mss. cum Auguslino. At s., de nomini auctore adversus Hincmarum,lib. de Praedestinatione,
et rardulumHieronymoeum asserenlescontende
cap. 1,
visione.c. autem, de Dominimquitale.Edili vero,quiajam batur.Adi Lugdunensis Ecclesiaelibrumde TribusEijistolis,
vmt sine wquitate. cap. 39.
1787 APPENDIX. 1788
tur. Dum homines negligentes in primis despiciunt 5. Cur Deus non omnes misericordiler flagellet.
peccaia sua , quia parva sunt; crescenlibus minulis Qua rqtione dicatur indurare. Quare autem Dominus
peccaiis addticunl etiam ciiniina, el-ciimulnmfaciunt nosier non onines ilamisericorditer flagellat, ut
et demergunl. Quod cum facium ftierit, impletur boc nullum contra se obdurari permitlat? Atil illorum
quod scriplum est: Peccalor cum venerit inprofundum iniquitali qui obdurari merenlur , adscribendum
maloriun, contemnit(Pruv. xvm, 5). De Inlibuf.Apo- est, ant ad inscrulabilia Dei judicia referendum,
stolus dicil : Ignoras qund paiienlia Dei ad pxniien- qu.-e plerumque suut occulla, nunquam tamen
tiam te adducit?Tu auleinsecundum duriliamcordislui injusla. Nobis crgo sufficial pie et humililer credere
el cor impmnilens,lhesciuriziis libi iramin dicirw(Rom. illnd quod Apostolus dixit, Nuinquidiniquitas apud
li, i, 5). Et de tali obdiiralioiie ctiam alibi legimus : Deum? Absil(Roin. ix, 14); et illud quod in cantico
Equus indomilusevadit clitrus, et filius remisstisevadit consuevimus psallere, Deus ficlelis,in quo non esl ini-
prwceps. Ei iierum de corrigendo lilio Scriplura dicil: quilas (Deut. xxxu, A). Unde, sicut jaro superius sug-
Tunde latera filii lui, clum infaits esl; ne indurel, et gessi de Pharaone, lioc sine aliqua diibitalione cre-
non consenliat tibi (Eccli. xxx , 8, 12). Isla enim damiis, qtiod etim non lam Dei potentia qtiani Dei
testimonia Scripturarum ideu Cliaritali vesinn insi- paiicntia fecerit obdurari. Quam rem eliam ipso con-
nnaro volumus, ut inlelligatis, qtiia obdurafio non fitonie evidenler agnoscimus. Sic enim ipse cum ca-
Dei potentia compellenle perficiiur.sed Dei remissione stigaretur, justitia compcllenle professus est: Domi-
vc'1 indiilgenlia geiicralur : ac sie Pharaonciii non niisjastus, cgo aulemei populus meus impii (Exod. ix,
clivina potciilia, sed divina palientia credcnda cst ob- 27). Qua ergo conscienfia clnistianus Deum injiistum
durasse. Dcnique quolicscumquc citm Dei plaga pcr- csse conqueiilur, quem juslum cliam rex impius con-
cussit, affliclus pcenitiiit. At ubi ci remissionem divina fiiettir? Nam in laiiium noi>etim Deus irrevocabiliter
iiidulgenlia dedil, iterum se in supcrhiam elalus obduravit, ut post decem plagas populum Dei non
erexii. Iloc ergo dcfinilissimecreditc, fraircs, ct hoc solum climitterct, sed etiani exfre compelleret. Quod
inlelligilc, quia quoties Domiims dicit, Ego inilurabo enim dccem [ilagispercussus fecisse legitur, post pri-
cor Pharaonis; non aliud intelligi voluit, nisi, Ego mam casligationem implere poluisse cognoscilur.
suspendam plagas racas el flagella ', unde eum per Quam rem eliam circa vernaculos nostros exer-
iiidulgentiam meam contra me obdurari pormittam. ccrc consucviinus, quos nimis delicate aut salis re-
5. Alteraobjecliodeeodemargumento.SeAforlealiquis misse nutrimus, vel quibus frequeiitcr peccantibus
dicat, quare illum Deus parcendo indurari fccerit, et indulgemus. Ciim enim pejores de ipsa remissione
quareflagellaremoverit. Hncloeo securus ego respon- reddunlur, solemus eis exprobranles dicere : Ego le
deo, Ideo Deus tolies ffagellaremovit,quiaPharao pro laleni feci; ego '
libi parcendo proterviam tuam negli-
ingciili ciimulopeccalornm suorum,non tanquamfilius genliamque nulrivi. Et haecnon ideo dicimus, quod
ad emeiidalionem mcruil corripi, sed lanquam hostis ex voluniate noslra in lantam sint superbiam dcvo-
pcrmissus est induraii. Tanteecnim illitis iniquilatcs luti; sed quia magis de bonitate vel indulgentia no-
prsecesseraul, elDeum toties sacrilego ausu contem- stra fuftiint oljdurali. I(a et Deus de Pharaone fecisse
pserat, ul in iilo impleretur quod de lalibus Spirims dignoscilur : dum ab illo ineffabili benignitale plagas
sanclus dixit: In labore hominumnon sunl, et cumho- suspendit, illcobduralo corde conlra Deuni superbus
minibusnon flagetlabuntur : ideo lenuit eos superbia, erigiiur.
operti simt iniquilateet impietate sua; prodiit quasi ex 6. Quoiies peccavimtts, eleemosyne vel pwnilenliot
adipeiniquitas eorum (Psal. LXXII,5-7).Ecce qualiter tnedicamentwnanimwvulneribus apponerefeslinemus.
obduratur, qui ad correclionem casiigari a Domino Ego vobis , fratres charissimi, hcecsuggerendo quasi
non inerclur. De illis auteni quos indurari Dei mise- inclicula quoeclamdirecta et obscura insinuare cu-
ricordia non permiltit, quid scriplum esl? Flacjellal ravi : vos vcro si pio et fideli animo, sicut consue-
Deus omnem fitium quem recipil (Hebr. xn, 6); et vistis, Scripturce divinse sacramenla respicilis, Do-
iierum, Egoquos aino, arguo el casligo(Apoc.m, 19); mino donanle, plenius quid rei verilas habeat, cogno-
et ilerum, Qttemenim diligit Dominus, corripil (Prov. scelis. Nos vero, fralres charissimi, qui in veritale
iii, 12). De hac obduratione eliam proplieta ex per- agnoscimus, quod ex mulliludine peccatorum despe-
sona populi ad Dominum clamat, dicens : Indurasti ralio nascitur, etex desperatione obduratio generalur,
cor rwstrum, ne limeremus te (Isai. LXIII, 17). Quod secundum illud quod supra dicturo est, Peccalor cutn
utiqne non esl aliud, uisi, Deseruisti cor nostruni, ne venerilin profnnclummalorum, conlemnii(Prov. xvm,
converteremur ad te. Quam rem multis prsecedenti- 5): quoiies nobis aliqna peccata subrepserint, sine
bus sacrilegiis in populoJudeeorumimpletamesseco- ulla raora medicamenlum eleemosyncevel pceniteniice
gnovimus. fcstiriemusanimarum riostrarum vulneribus providere.
A. Induralio ex graliwabsenlia sequiiur. Ncmo ergo Cliliter enim malagmacalidis adhuc vulneribus appo-
cum Paganis aut ManichaeisDei justiliam reprehen- niliir, et cilo ad sanitalem vulnus reducitur, quod
clcre aui Qiilpare praesumat: sed certissime credat, putrescere longa abusione non sinitur. Et ideo quo-
quod Phaiaoneni non Dei violenlia, sed propria ini- tiescumque delinquimUs,peccata noslra judices nos
quilas ct indomaliilis superbia conlra Dei prsecepta sentianl, non palronos; accusatores suos, et non de-
toties fccerit obdurari. Quid esl aulem quod dixit fensores esse cognoscant; secundum illud quod scri-
DCIIS,Ecjoindurubo cor ejus; nisi, Cum ab illo ablala plum esl : Iniqttitatemmeamegocognosco,elpeccalum
fiicrii gratia mca, obdurabit illtim nequitia sua? Et ut tneum conlra me csl semper ( Psal. L, 5). Tu agnosce,
hoc evideiitius pos-il agimsci, aliquam siniilitiidinem el Deus ignoscit. Nam quo pacto Deus dignetur igno-
derchusvisibilibus Charilati vcsiricproponimus. Sic- scere, quod in se honio dedignatur agnoscere? Quo-
ut enim quolies niinio fiigore aqua coiisiringitur, modo enim si aliqua plaga aut aliquod vulnus in cor-
solis calore supervenienle re?olviiur, et discedenie pore nostro supervenerit, sine aliqua mora medicum
codcm sole iterum obduralur : ila nimirum peccato- requirimus, el medicameula apponere festinamus : ila
ruin fiigore refrigescil charilas multorum, et velut el in animse vulneribiis exercere clebemus; ne forte
glacics obduraniur; et cum cis ilerum calor divinse si plus de corporis quam de animsc salute solliciti su-
hiiscricordisc supervencril, rosolvunlur ; illc utique iinis, injnsto judicio •ancillam dominse prseferenles,
calor de quo sciiptum esi; Non est qui se abscondat increpationcra prophcticam tnereaiiiur excipere : Ho-
a catore ejus (Pstd. xviu, 7). Quod eliam erga Pha- uio, iiiquil, cuin in honore essel, non ittlellexit; compq-
raonem impletum esse cognoscimus, a quo quoiies ratus est jumenlis insipieiilibus,et similisfactus est illis
f)agellaremotasun,t,conlra Deuinscobdiiralus erexit; (Psitt. XLVIII , 15). Iloc enim nobis expedit, ut plus
quoties vero affliclus esl, humiliter supplicavit. cie anima; quam de corporis incolumitate cogitemus,
ei imagineiii Di-iiia in nobis sludeauius excolere, ut
1 Ms.c, et flagellaremovendo,eum. elc. ".. vcro, s. ct
ful.| ne flagellem,unde eum, «tc. 1iiisiss., negligentiamea.
1789 SERMOXXIII. 1790
ante Iribnnal selerni Judicis sine confusione venire quem ediicandum in nutticem matcr adducitur (Exod.
possinius:prsestante Doniinonoslro Jesu Cliristo, qui ii, 5); ad aleudum occasio conjunxit affeclum, qiiem
cum Palre et Spirilu sancto vivit et regiialperomnia regis tlivisernl mclus. Novum miraculi genus, focit
sseculasacculorum.Anien. miscricordiam filia parricidoe. Nam cluni parvuhun
servat ignara , palrem dccipit incaula. Dignunimali-
SERMOXXIII (a). lice cjus sceleris erat, ut filieeprovisi.onepcriret, qui
De Pharaonis swvitiaet submersione. Exod. capp. 1, gcniiriccs inlertlixcrat pariurire. Competens proccs-
v. xiv (b). sit divina vindicla, ul stiis affcclibus punirettir, el
Moyses pro aliis exuendis exucretiir. A fluciibus cle-
i. Pharaonis scvvitiain Hebrwos. .lEgyplioruni tur- niqiie mystica lingua Moysesnomen accepit, et Plia-
fnocifflef marilimos fluctus alienum iter ingressoe, raonis nccem qtiam prxparaverat in noininc, in flu
aqoa vindice ptiniuntur, iii illos in ditionem revoca- mine maris invenil. Hic, operanle virga, jier medios
rent,qui Deum habebant peculiariter defensorem. fluctus ac si pulverulenlos exhibet gressus, imperio
Quos iu medium riiarini alvei sinum desperala iraxit suspensam in alliiudinemonliiimeiigiluiidam, ut Dci
audacia, inaiiis furof iroe amplius provocabat insa- plcbeni redderet salvam.
nia ; confuiidenttbuset in naluram suam redeunlibus 4; Masculos pueros Hebrmorumin amnem projici
undis, graviler eos per diversa mox liltus cxccpit, ct jubet. Audislis ncfariam criidclissimamquc vocem
insepultos bestiarum paslibusarena servavit. Elegerat durissimi Pliaraonis : Masculosin amnem projicile,
Deus MoysGn, qui Pharaonem virtutibus invitaret, feminas viviftcale. Jubet hostis in flumen parvulos
signis et magnalibus admoneret, vindicla terrcrct, ct projici, jubet iniiocenles crudeli morte necari. Non
lerriium severilale compescerel.Sed dicis : Quomodo prohihct nasci, dnm naios deccrnit occidi. Quos
posset liberari admonitus, qui jam Dei scinciitia tra- cnim r.ecdum vivcre natura concesserat, cossenten-
hebalur? Obdurabo, inqtiil, cor Pharaonis (Exocl. vn, lia jani siisiincl ad pccnam. 0 nova elinaudita cru-
3).SententiamproluIit,quam se facturumpromiserai, delitas I Ante judicium celebratur, quam rcus ipse
non qiiamjam fecisse monsirabat. Obdurabo,inquit; damnclur : anie seiiienlia profertur, quam obnoxius
non, ObdUro.Aliud est faeere, aliud esl quod jam sentenlice deraonstrelur. Uiique reorum mos est, ut
fCcissepromiltitur, ncc tamen implclur, ut nietii ler- reatus sui seuteniiam cxspectare soleant. Nec enim
rili corrigantur. Consumi Hebraios pr.tcepit lulo , reus potcsl antc damnari, quam ejus culpa cceperit
lalcre, paleis denegalis, ut tandem affiicli, si bellum manifcslari. Ui vero ni c rei nati, nec realus sui sen-
conlingeret iEgypiiis, iion valerenl resisiere civitati. lentiic nierilo mancipali. Nascebanlur enini, rion ut
Levanluf ergo machinoeusqtie ad ceeliira, lurrcs emi- vii;e salutis pcrciperent fructum , sed ut esset quos
nent, et aplissime construunl fahricam : non qtiod crudclilas sxculo faceret luctum. Nunc praecipis,
deessent aedificia civitati; sed populum perire quce- quod faclum debeies ulcisci. Non natoruiii pietas,
rebat, qui divino favore pollebat. Augelur populus noii parenlum dolor lc fleetil, qui inter infantium
dum opprimilur, et dum putat minui, quotidie cro- morlem parentumque dolorcm, seevilioetuso expleri
scit: plus insequilur, quasi possct viucere, quos di- seiilcniiam gaudes. 0 pareiUum vota crudclia, loetiiia
vina majeslas proedixeratesse victores. luctibus imraulata! Ad facinus profuit, quidquid in
<>..Idemtraclatur argumenlum.Inter hxc prsecepit corum fciicitalc processit. Gaudebai,lcetissimushostis
vocari obsletrices, imperat ut Hebrseartim si uati cs- inler matlcnles omnium flelus. Qiianlcepericrunt
sent masculi, necarentur, et sexus infeiior servarc- dolenlium preces.quanlse iucassum effusoasuiit lacry-
lur. 0 prodiga furoris audacia! Necduni nalis poena mce, quauti geniitus ululatusque muilorum , cum pa-
mandatur, el ante principium vitse periculum conci- renles manibus natos exponi viderenl, qui simile ni-
latur. Cohibe, nefarie boino, insaniam tnam. Quos liilominus mox facturi fuisseni? Suosjam casus in
necduin vides, inseqneris : quid scclcslius? Nondum aliis alii cernebant. Alii conlinenles filios suos, cum
nalos occidis. Servet ordinem fcrilas tua; nascantur jam cclare non possenl, ex|ionebarit: alii mox editos
anle, quos punias. Prseslant tamen parlum minislroe, exposueiiinl, ne quanto rctinerent lardius, lanlo
nolueriinl exercere ad perniciem, quod didiceranl ad emittercnt crudclius. Quanli pro filiisoplaveruntmo-
saltilem, facilius Hebrseas riiulieres qtiaiii ^gyptias ri? quanli senleuliain coiitcinnere voltierunt tyranrii?
parere diCenles; necillis obsletricum ministeria sunt Satiemus, inquiunt, eum, et noslro mcerore ejus
necessaria, quibus Deus provenit ad animas liberan- sseviliamrepleamus.
das. 0 magniim humanilalis ingenium, ct pitim pro 5. PrimogenitorumJEgyplijusla percussio.Percuti-
salute meiidacium! Tantum timuerunt obstetrices lur ^Egypiusprimogeniti aifectu, ut ex sese cognos-
Deum, ut prneceptaregis conlemnerent, el raulierum cerent, qtianms dolor sitfiliorum, qui nccaverunt
sacraria conservareni. Sed incredulus Pharao in al- filios Hcbrseorum. Percutitur, inquam, JEgyptus pri-_
terum se nocendi aditum vertit, ul quod occulle an- mogenitorum affectu, oriturque funeslus clamor. Di-
tea teritaverat, in populis palam facerel; omnem gnilas nullum excusabal, nec alium conditio ojipri-
Hebreearamasculinam prolem jussil occidi. Quod ubi inebat. Non servus ad obsequium, non domimis ad
ad aures matruin rumor advexit, pulsatum est plan- imperium. Non regem honor excusabat, nec inopeni
ciibus ccelum; el cum ab ipsis uberibus avulsa prolcs necessitas alienabat. Slabant Hebrcei vindicla domi-
raperetur ad inortem , succedebat dolor vincens par- nante illsesiquos non tanlum propria salus lceiosrcd-
turientis dolorem. Nulla tamen malcr infelicior fuc- .diderat, sed et hosiimii plaga la'tiores cfieceral.
rat, nisi quoe fccundior erat. Oplabanl lamen omnes Exeiinl lceii, excunt securi, Dominoprolegente in-
sleriles esse, quam fecundee parerent. Quid impic victi. Tunc pcenilei Pharao quodvivat, el evasisse
insanis? quid crudeliter scevis? Licel pluiiniis inson- cum lania cjus scclera non susiinebaiit: ut qtii in tan-'
tium mortes acerbas inferas, el aniinas miserorum lis plagis nullam cmcndaverat culpam , qucc fuerat
crudeliier creines, libi necis augelur, cl poeneenon compclens exquirebat. Jungil currus, cxercilum proe-
delrahiiur meritum. paral, aciem dirigii; nemo reliuquilur, qui salvari
3. Moysi nomenmyslicum. Cum enim passim par- mereatur. Iiicludunlur persequentibus /Egypliis He-
vulorum corpuscula dejicerenlur in fluminc, Moysen brcei inter marc et hostes , inter undas et gladios.
manus excepit humana, quem pro tolius vindiclee Hincmare spumat, inde arma coiuscant: hincaqua-
causa queerebant. Nam cum Pharaonis filia viridanli rum, inde armorum strepilus. Sic operari Deus suis
in ripa tremula posceret fluenti lavacra, invenit iu assucvit, ul ubi defecit humanum consilium, illic in-
loculo, quem pater non posset nulrire supplicio. Ad tercedat divinum adjulorium.
6. Mirabililer Deus providet in suos. Quibus visis
(fl)Ahas,de Tempore89. populus territus formidabat. Cum conspicerct rapidos
(b) tn Appendicenuncprimum collocatur.Ejusdem,uti cursus influere Iitloribus mare, volvcnle scquora fla-
yidetur,auctoris, cujussunt tertius et septimySt mine collisa laxare, niox universi exclamabant ad
 1791 APPENDIX. im
ducem Hebrseum : Dum Pharaonis dominio carere mari sepeliuntur; et filiis Israel pertranseuntibus ad
volumus, discrimen, inquiunl, inveninius; et cum Dei servitium, sola patiuntur peccala naufragium. Et
voluntarie servire nolumus, ad periculum perveni- si aliquis dubitet et putet non omnia peccata deleri
mus : exhibes mala, quibus adhuc usque promiltis; per Baptismum, agnoscat et iutelligat, quia quomodo
nec te interitus nostri auctorem intelligis, dum tanlis nulJus remansit jEgyptiorum, sicnihilremanet peni-
malis obnoxium non agnoscis. Quibus Moyses san- tus peccatorum. |
ctissimus ait: Ne formidetis, viri, estote fide arma- 2. Clamorsanclorumsine voce.3ed antequam mare
li, credite verburo quod senlietis futurum, credile Rubrum transireiur, clamavit Moysesad Domimun.
victoriam vestram jam properare, et genlis furentis Quomodo clamat? Nulla ejus vox clamoris auditur ;
interitmn. Non consentientibus ventis aquarum volu- et lamen dicit ad eum Deus, Qttid (lumasadme(Exod.
mina impeifectis cursibus refrenanlur, ne hostes xiv, 15)? Velimscire quomodo sancii sine voce cla-
vestros ante puniant quam jubenlur. Siaiim divino ment ad Deum. Apostolus docel, Quia dedit Deus
jussu virg;e iclu rumpitur mare, eldivisis undis cara- Spiritum Filii sui in cordibusnoslris clamantem,Abba,
pos quos natura non noveral, exhibuit. Hiantibus pater (Galal. iv, 6). Et alibi, Ipse Spiritus inlerpellal
uiidis freii, arcana ei maris secreta declarat unda. pro nobisgemilibusinenarrabilibus; et iterum, Quiau-
Eiigilur in cumuluni pelagus, et murorum inslar stis- tem scrutatur renesel corda, scit quid desiderelSpiriltis;
pensos exhibelfluctiis. Fil littus ubifuerat pelagus, et quia secundumDeum poslulat pm suiciis (Rom. VIII,
limite recto via porrigiiur, ubi populus Domini raira- 26,27). Sic ergo inspirante Spiuhi sancto 1, apud
bililer graderelur. Ilis namque visis populus Domini Deumjjer silentium sanclorum claiuor audilur.
propter se cuncta gesta cognovit, ei jussu divino in- 3. Crucis mysterimnin virga. Hqynium spiriltialetn
trepidus inlroivit. Ambulabat, inquit, securus, Do- quis exstinguil. Postheec jubelur RlojBes virga percu-
mino pugnanle invictus. Sequilur Pharaonis exerci- tere mare (Exod. xiv, 16). In viiga uiysterium sanclse
lus aquarum snpplicio periturus. Puiabat illic posse crucis agnoscite. Et verum est, fiaire» : atlendite enim
se pugnare, ubi solus cum suis fuerat periturus. Sic et videte, quod nisi virga supra niaie elevetur, popu-
itaque Dorninus locutus cst Moysi : Nunc advenit lus Dei de Pharaonis potestale non lollilur. Sic est,
^Egypli intcritus. Quos enim disperdere volui, sup- fratrescharissimi. Si sancta crux elevala non esset,
plicio hoc abolere disposui. Ad pristinum statum re- Chrislianus populus in ceternum '/eiisset. Elevatavero
deat maris, quod fuerat; ut salulem justis, interilum virga, id esi, cruce erecta, cedil mare, cedunt et
operetur injustis. Confeslimjussu diviuo impetti faclo fluctus ejus: hoc est, vincitur rauiidus, et mundi
jEgypiii rapiunlur, etruina aquarum oppressi lluctu istiuspoteslates. Cogitur ergo fluctus in ctimulum. et
volvente in litiore projiciuniur, ante mortui jEgyptii unda insemelipsa repressa curvatui. Solidilatem re-
quam iucolumes pervenirent Hebrsei. H.TCviudicla cipit liquor, elsolum maris arescit iu pulverein. Bo-
debebatur, ut cilius periret, qui consequi denegavit uiiateni Creatoris inlellige. Si voluulnli ejus oblempe-
salulem. res, si legem ipsius sequaris, ipsa libi elementa etiam
SERMO XXIV (a). contra sui naturam servire compellit. Oremus ergo,
fratres dilectissimi, ut Dominusnoster quod de jEgy-
De via trium dierum. Exod. vin (b). ptiis fecit in mari Rubro, faciat in corde et in corpore
I. Trahsilus maris Rubri, Baptismifigura. Trina nostro, ul det nobis virtutem el adjuiorium Spiritus
mersio. In lectionibus divinis, quae nobis proeteri- sancli,ut in nobis ipsis spiriiualesjEgypiios possimus
tis diebus recitatoe sunt, audivimus Moysen di- exstinguere.Exstinguitnamque spirituaieni^gypiium,
xisse Pharaoni, Viamtriutn dierumibimusin desertum qui non agit opera tenebrarum. Exstinguit /Egyplium,
cutn omni populo sacrificare Domino. Videamus, fra- qui non carnaliter, sed spiritualitcr vivit. Exstinguit
tres dilectissimi, quid sit illud quod dixil Moyses, yEgyptium,qui cogitaliones sordidas et impuras vel
Viam trium dierum ibimtisin deserlum, el immolabi- depellit ex corde, vel omnino non recipil: sicut et
mus Domino Deo noslro. Hsecquidem volebat Moy- Aposiolus dicit : Assumciifessculum fidei, inquo pos-
ses; sed contradicebat Pharao , et nolebat filios Is- simusomnialela maligniignitaexslinguere.(Ephes.yi,
rael a se longe discedere. Nolebat princeps hujus 16). lloc ergo modo possumus hodie cliam ^Egyptios
mundi exercitum Domini Irium dierura sacramenta videremortuoset j'acenles ad littus, submergiquadri-
cognoscere; illa utique sacramenta, de quibus pro- gas eorum et equos. Possumus eliara Puaraonem vi-
phela dixit: Vivificabitnos posl duosdies , in die ler- deresubmergi, si lanta fide vivamus, ut Deus pacis
lia suscilabil (Oseevi, 5). Prima dies passio Domiui conlerat satanam sub pedibus nostris velociter.
Salvaloris est, secunda qua descendit ad infernum , 4. Via trium dierum quid intetligalur. Via etiam
tertia autem resurrectionis est dies. Et ideo in die trium dierum potest inlelligi, bene cogitare , bene
terlia Deus antecedebat eos per diem in columna nu- loqni, bene operari. Et revera qui hoc agit, et tota
bis , per noctem autem in columna ignis; duciturque animi virluie custodit, non in nocle, sed in die
populus per mare Rubrum. Tres cnim dies non in- ambulat; nec filius lenebrarum, sed filius lucis effi-
congrue possumus dicere, Patrem el Filium et Spi- citur : el impleturin illo illud quod Aposlolus dicit :
ritum sancium : quia el Pater dies esl, et Filius dies Fuislis aliquando tenebrm,nunc autemlux in Doinino;
est, et Spiritus sanctus dies est; el hi tres unus dies. ul filii lucis ambulaie (Id. v, 8). Quando fuimus te-
Via triu.m dierum , qua exitur de jEgypto, recte in- nebrse, fratres ? Utique quando vias noclis ambulavi-
telligitur ille qui dixit : Ego sum via, verilas et vita nius, id est, quando raalum cogitavimus, malum dixi-
(Joan. xiv, 6). Quia nemo venil ad Palrem , nisi per mus, nialum eliam operati siimns. Posiea vero ve-
ipsum. Ipse est via , per quam populus qui Deo con- nienles ad Chrislum, per ipsius gratiam relinquamus
jungitur, de jEgypto, id est, de idolorum observa- operatenebrarum, et bene cogitando, bene loquendo,
tione educitur : el per mare Rubrum Christi sangui- bene operando, viam lucis currere feslinemus. Istae
ne rubicundum, et quodam modo jam tunc in my- ergo sunt tres vice, per quas pervenitur ad coelum:
sterio consecratum, tanquam per Baptismi sacramen- sicutet illse tres alieesunl, per quas amatoresmundi
lum Pharaone subinerso, populus Dei eripitur. Et perveniunt in infernum, hoc esl, malum cogilare,
vere ita fit, fralres : quando in salntari lavacro ter- malum dicere, malum facere. lsta esl lala et spatiosa
tio Christiani merguntur, tunc jEgyplii, id est ori- via quse dueil adperditionem. Et per islas vias dives
ginalia peccata vel aclualia crimina, quasi in Rubro purpuratus descendit in infernum : per illasvero alias
Lazarus ad Abrahse pervenire meruit sinum. Istas
(a) Alias,de Tempore90. tres vias obsidet inimicus, sicut de Pharaonis exer-
(b) Iri Appendicenuncprimumcollocatur. Pleraquesunt cilu legimus : Eleclosascensoreslemosslantesdemersit
Origenis, ex ipsius in ExodumHomiliisdeprompta. De 1Apudorigenem:Sic ergo interpellanleSpiritu sancto
num. 1 vid. ejus homil.5 et 3; de num. 2,5, homil.3;
(Jenum.&t3j homil.3 el 6. apud Deum.
1793 SERMOXXV. 1794
jii ntare Rubrum (Exod. xv,&,~sec. LXX). 2. Lignumundedukescitamara Lex, sapientia.Quod
5. Idem traclatur argumentum. Qui snnt isti electi est islud lignum quod Dominusostendit ? Salomon
ascensores? Elecli utique a diabolo ad luxuriam, ad demonstrat, cumde sapientia dicil, quia lignum viiat
mahliam, ad omnium malorum caput superbiam. Et eslomnibus ampleclenlibuseam (Prov. m, 18). Si ergo
lii ergo lerni stantes, istas tres obsidenl vias, ut ille lignum sapientise Chrisli missum fuerit in Lege, et
aut hominem ad opera mala subvertaf, aut ille ser- osienderit nobis quomodospiritualiter intelligi debeat
monem malum elicial, aut ille cogitationero iniquam circunicisio, quomodo sabbata, quomodoLex obser-
extorqueat. Sed felix estqui totas ires istas vias,Deo vanda sit, lunc efficitur aqua amara dulcis, etamari-
adjuvante. devilans, per totum triduum dePharaonis tudo Lcgis converlitur in dulcedinem inlelligentise
societate discedit; iia ut nullum illi diem princeps spiritualis ; et lunc potest bihere populus Dei.Ut ergo
subirahattenebrarum,necsplciidorem fideiejus verlat possil bibi aqua amara, ostendit Deus lignura quod
in noclem. Et ideo, fralres, faciamus illud quod niiltalur in eam; ut qui ex ea biberil, non moriatur,
scriptum est: Omnicuslodiflserva corluum (Prov. iv, nec aniaritudinem senliat. Unde constat, quod si quis
25). Consideremuscum Dei adjuloiio, et cuslodiamus sine ligno vitai, id est, sine mysieriocrucis, sine fide
cor.simul et conscienlias nostras; et si est quisquam Chrisli, sine inlelligentiaspiriluali bibere volueril tle
in nobis, cui cogitationem nialani aliquis de principi- Legislitlera, per amariliidineiiinimiam morialnr. Ilsec"
bus tenebrarura injecit, quantura potest lahoret, ut sciens Paulus aposlolus dicebal quia littera occidit:
vel in sermone non peccet: id est, ul si ei diabolus hocesl aperte dicere, quia aqua amara occidit, si non
unum diem rapuit et convertit in noctem, vel secun- per Spiritum in dulcedinem commutetur. Lignum
dum diem in illo obiinere non possit. Si vero et hpc ergoin aquam mitlilur, utin dulcedinemcnmmutelur.
subtililale callidissima potuerit obtinere, ut malum Verum est, fratrcs. Tunc amaritudo abaqua tollitur ,
et corde cogilerous, el ore loquamur; sijam duos quando crucis lignum Bapiismi sacrameuto conjun-
perdidimus, vel unum diem cum Dei adjutorio con- gitur.
scrvemus, ne etiam nos usque ad opera mala possit 5. Manna cmpil dominicadie dari. Manna, verbum
nequitia inimici subvertere. Si vero et hoc faclurn Dei. Quomodomanducandum.Etilludadverlite, fratres,
est, non tamen de misericordiadesperemus; sed cito quod Judaiornm sabbato Deus manna nunquain
pcr poeniteniiamde luio foecispedes animoe nostree omuino plnerit, nec meruerunt Judaei ut eorura sab-
excutere feslinemus. Non enim vult Dominus mor- bato graiia illis de ccelo descenderet. In nostra aulem
lem peccatoris, sed ul convertalur et vivat (Ezech. dominica dio non solnm seniper venit manna, sed
xxxin, 11). Sic lamen conveiiamur, ne ilerum relro cliam ab ipso die veniendi iniiium fuil. Semper ergo
respiciamus, neque opera mala quoe fecimus , facia- nobis Domimispluit manna de ccelo. Coelestianaiii-
mus : nec revertamur quasi canis ad voiuitum; sed que sunt eloquia ista quoe nobis dicia sunt, et a Deo
ad preiiosam et desiderabilerapatriam tendentes, per desceudunt verba quoenobis recitata sunt: ct idco
viam bonorum operum perveniamus ad regnum, re- nos qui lale maiina suscipimus,semper nobis maima
gnanteDomino noslro Jesu Cbristo, qui vivitetregnat daiur de ccelo.UndcinfelicesJudseidolendi etlugendi
in sseculasseculorum. Amen. suni, quia manna sicut susceperunt palres ipsorum,
SERMOXXV («). ipSi non merentuf accipere : illi uunquam manna
manducant. Non enim possunt manducare illud quod
De amara aqua el manna.Exod. capp. xv, xvi (b). est minulum sicul semen coriandri, elcandidurosicut
pruina. Nihil eniin in verboDei miiiulum,nibil sublile,
i. Aqua amara, Legislittera. In leclione qnsenobis nibil infulices Judeeiseutiuni spirituale; sed loium
ad missas legenda est, fralres charissimi, audituri pingue, totum cra>sum. lncrassatum est enim cor
siimus, quod filii lsrael post transilum maris Rubri populi hujus (Matth. xiii, 15).Sedet inlcrrogatio no-
venerunt ad Mara, id est, ad aquam amarani; et non minis hoc idem sonat. Manna enim interpreialur,
polerat populus bibere aquam, eo quod esset amara. Quid esl hoc? Vide si non ipsa nominis virtiis ad di-
Pro qua rc Dominusbealo Moysiostendit lignum, et sceiidum le [irovocal; iitcum audieris Legem Dei re-
misitillud in aquam, et facia est dulcis (c). Mirura cilari in ccclesia, semper eiiam interroges, et dicas
admodum est, ul lignum ostenderet Moysiquod mit- docloribus, Quid est hoc? Hoc enim est quod indicat
teret in . aquam, et faceret eam dulcem : quasi vero niamia. Tu crgo, si vis manducare maiiiia, id esi, si
non potuisset sine Jignoaquam diilcemefficere Deus; cupis suscipcre verbiimDei, scito illud minutnm esse
aut Moysesnesciebat lignum, ut Deus illi ostenderet. et valde sublile, sicut semen coriaiidri. Habetenim in
Sed videndumest, quid decoris in his intcrior habeat se aliquid olcris, quo uutrire et recreare possit infir-
sensus. Rubrum enim mare, sacramentum Baptismi nios;quia qui inliriims est, olera manducet (Rom.
signilicavit: aquaamara, Legis lilleram signilicavit. xiv, 2). Habet aliquid rigoris, et ideo ut pruina est.
DeniqueLex si secunduni litleram suscipiatur, satis Candoris autero et dulcedinishabet plurimum. Quid
amara est. Quomodo non esset amara quae occidit, enim candidius, quid splendidius erudilione divina ?
dicente Apostolo, Liltera occidit (II Cor. m, 6) I Quid Quid dulcius, quidve suavius eloquiis Domini, quse
enim lam amarum, quaro ut puer octavo die circum- dulcia sunt supcr mel et favum (Psnl. cxvin, 105)?
cisionis vulnus accipiat, el rigorem ferri tenera patia- 4. Quid sil die sexlo duplum colligere. Vermesex
tur infanlia? Amarum satis et peramarum est hujus ntanna. Sed quid est quod dicit, ul in dfe sexto du-
modi poculum Legis, in tantum ut populus Dei, non pluin colligaiur in reposiiioneni, quantum sufliciat
ille qui in Moyse baplizatus esl in mari el in nube, etiam sabbalo?Hoc secundum nostraro inlelligeniiam
sed qui in spiritu et aqua baptizalus est, non possit nonoiiosi nec securi prseteriredebemus; sed per elee-
biberede ista aqua : sed ne gustare quidem de circum- mosynas recondcre, quanlum sufficiat el in futuro
cisionis amaritudine potest, nec hosliarurri ferre ama- die. Si quicl enim hic boni operis acquiras , si qnid
ritudinem valet, nec sabbali observantiam. Si vero juslilise, misericordise et pielatis recondas, hoc libi
ostciiuat Deus lignum quod miltalur in lianc ainaritu- in futuro seeculo crit cibus. Deniquehoc ct Aposlo-
dinem, utdulcis fiat aqua Legis, polest de illa bibere lus admonet, dicens : Qum enim seminaverit homo,
Chrislianus populus. hwc et metel (Gulat. vi, 8). Quid ergo agimus nos,
qui ainamus illud recondere quod corrumpalur, uon
(a) Alias,de Tempore 91.
Ex qnod permaueat et perdurel in crasiinuin, id est, in
in
(b) Honriliis
Appendice nunc primum collocatur. Orige-
niams in Exodumdescriplusesl,exceptisverbis fuluro saeculo?Divitesavari et cupidi' heec recon-
perpaucis cum conclusioneet praefatione: quaequidem dunt quoe in hoc sseculo, imo cum hoc soeculocor-
ln Ubris manuscriptis incipil hunc in modum: «He- rurapeutur : qui atiiem boua opera recondunt, illa
« sterna die audivimus,fratres charissimi,cumdivinale-
€ ctiolegeretur, quodfiliiIsrael posttransitum,» etc.j 1 Apudorigenem, divites hujus swculi; nec habetur
(c) Abhincorigenes. avari el cupiai.
1795' APPENDIK. 1796
permahent usque in crastinum. Denique scriptum est, Omnes, inquit Apostolus, qui volunt pie vivere in
quod qui inlideles fuerunt, servaverunt, inquit, de
Christo, perseculionempatiuntur (II Tim. m, 12), et
mqnnd, et ebullierunl ex eo vermes, et compulruil. ab hostibus impugnanlur. Et ideo agens quisque iter
Illud aUiem qupd pro die sabbati reponebatur, non viioe hujus, auxiliante Christo, indesinenier debet
cst corruptum, neque verraes ebullierunt in eo; sed esse armalus, et stare semper in caslris. Si ergo el lu
permaiisjl integrum. Et tu ergo siamorem propier prcesenteinsemper vigilare volueris, ut le cognoscas in Domini
vjtam tamummodo et propter soeculi Ibe-
castris niiliiare, observa illud quod idera aposlolus
saurizes, continuo vermes ebulliuni. Denique audi de dicit, Nemomilitans Deo, implical se negoliis smcula-
peccaloribus et his qui prcesens soceulumdiligunt, ribus, ttt ei placeat cui se probavit(ld. n, i). Qui si ila
quai sit prophetse sculeiitia : Vermes, inquil, eorum mililas, ut a rebus seecularibusliber sis, el in eastris
non morieiUur(lsai. LXVI,24). Isti stint vermes quos Dei agas semperexcubias; et dicitur de te illud, quod
generat avaritia. Isti suiit vcrmes quos gene- paulo supcrius audiviraus, quia per verbum Domini
rat divitiarum cceca cupidilas '.his qui liabenl pe- cxeas de descrto Sin, ct venias in Raphidin. Sin enim
cuiiias, et videntes in necessitate fralres suos claudunt inlerprelalur Tentalio; Raphidin vero, Sanilas judi-
ab eis viscera sua. Propterca et Apostolus dicit: cii. Qui bene exit de lentaiione, el quera lenialio
Divitibus aulein smculihujus pracipe non superbe sa- probabilem reddit, ipse venit ad sanilatera judicii. In
pere, neqae sperare in incerto diviliarum; sed divites die enim judicii salvus erit, et sanitas cum eo erit,
sint in operibus bonis, [ucile tribuanl, communicentet qui iu tenlalione vitoe prsesenlis nunquam contra
thcsaurixentsibi veramvitam (I Tim. ,yi, 17-19). Dcum murmurans, minimc fuerit vulneralus : sicut
5. Peccanti verbum Dei fit vermis. Sed dicit ali- in Apocalypsi legimus, Qui viceril, dabo ei ederede
quis : Si niiuuia verbum Dei csse dicis, quomodo iigno vilw, quod est in paradiso (Apoc.n, 7). Vcnit
vcrnius facit? Vcrum cst, fralrcs : non aliunde fiimt ergo ad sanitatem judieii, qui bene causam alterius
vcrmes in nobis, nisi ex verbo Dci. Sic cuim ait: audiens, disponit sermones suos in judicio, etmunera
JVtsivenissemet loculnscis fuissem,peccalumnoi\ habe- siijier innocentem nonaccipil 1.
renl (Joan. xv,22). Poslsusceptuiu atiteiu vcrbumDei 2. Siiis muliiplex. Quid ergo in consequenlibus
qui pcccal, cfficiturei ipsum verbum vermis, quirodat. Scriptura commemorat? Sitivit, inquit, ibi poputus
ejus
seinpercoHScicnliainfodiat, et arcaua jiectoiis aquatn, el murmuravit conlra Moysen(Exod. xvu, 5).
C. Verbuin Dei sapil cuitjueproul vitlt. Nunc ergo Vidctur fortasse exsuperfluo dicium, quod dixit, quia
feslinemus ccelesle maiiiia suscipere. Istud enim aquam sitivcrit populus. Cum enim dixisset, Sitivit
lnaiina, prout vult quisquc, lalcni saporem reddit in popultts ; quicl opus fuit ut adderet, aquas? Sic cniin
ore ejus. Audi eniui et Domitium dicciilein his qui habct anliqua translatio. Quare hoc addidii, nisi quia
acccdunl ad so : Fial libi secitiulum fidem tuam aijuam sitivil, qui debuit sitire jusliliam ? Bealienim
(Matlh. vm, 13). El lola lu ergo si veibum Dei quod in qui esuriunt el sitiunt juslitiam (Matth. v, 6). Et ite-
ecciesia proedieatur, fidc ct lota devolione sus- funi, Silivit animamea ad Deum vivum(Psal. XLI,5).
cipias, (iet libi ipsum vcrbiim quodcumquedcsidcras. Mullocenim sunt siles. Sitiunt justi, siliunt et pecca-
Vcrbi gratia, si uibulaiis, consolatur le, dicens : Cor lores; illi juslitiam, is.ti luxuriam : jusli sitiunt Deum,
contrittim et humiliatum, Deus, nou despicies(Psal. peccatores sitiunt aurum. Sitivitefgo populus aquam,
h, 19)- Si loelaris prospere, fulura cumulat libi qui debuit sitirc justiliam.
gaudia, dicens : Lmlamini in Domino, el exsullale, 5. Christus percussa petra qumfonles eduxit. Beltum
jusli (Psat. xxxi, 11). Si iracundus es, initigal le, di- quis diaboloindicit. Dixit ergo ad Moysen Dominus :
ccus : Desine ab ira , cl derelinque indignaiionein Tolie virgam,el perculepelram,ul educatpopuloaquam.
(Psal. xxxvi, 8). Si in cloloribuses, sanat te, dicensSi: Ecce esl peira , et habct acjuam.Sed heec petra nisi
Dowinus sanat omnes languores tuos (Psal. cu, 5). percussa fuerit, aquas omnino non habet: percussa
pauperiaie consumeris, cnnsolaiur le, diceus : Domi-
vero fontes producit et flumina; sicut in Evangelio
nus erigit clelerru inopein, el de slercoreerigil paupe- legimus : Qui creditinme, flumina de ventreejus fluent
rem (Psal. cxu, 7). Sic crgo manna verbi Dei reddit aqumvivm(Joan. vn, 58).Percusstis enim Christuset
in orc luo saporem qucracumquevolueris. lloc tauien in crucem actus novi Testamenti fontes eduxil. Ne-
si (piis infideliler suscipiat, et non comedal, sed ab- cesse ergo erat, ul ille percuteretur. Nisi enim ille
scondal, vcrmes ex co cbulliunt. Puiasne eo usque percussus fuisset, elde sacro ejus latere sanguis et
duduceiidum est verbum Dei, ut eliam vcrmis fieri aqua manasset, universus mundus silim verbi Dei pa-
putclur? Non le hic lurbct auditus : audi prophelam ticns inteiisset 2. Percussil ergo Moyses virga bis si-
cx persona Domini dicciilem : Ecjoaulem sumvermis, licem. Quid est hoc, fratres? Nec hoc puto esse siue
et non liomo(Psal. xxi, 7). Sicut enim ipse est qui fit myslerio. Quid est hoc, quod non semel, sed bis
aliis in rtiinam, aliis aulein in rcsurrectionem ; ila et virga percussa est petra? Ideo secmidavicepetraper-
ipse cstqui nunc in inanna fidclibusquidem dulcedo ctitiliir , quia duo ligna in crucis palibulo eriguiitur :
nielHs, inliclelibusautuai vermisefficilur. quia in uiio ligno sacras manus expandit, in alio vero
7. Jjeciioni diviuw studeamus inmlere. Et ideo, a capitc usque ad pedes iinmaculalum corpus exlcn-
fratros charissiini, qiianium [lossuinus ctim Dci a.dju- dil. Bibit crgo de petra popnlus, el slatim bellum iniit
lorio, lectioni tlivinaesludeamus insisicre, ttt Legcm coiitra Araalec. Videtc, fralres, quia postquam aquam
Dei spiritualiler inereamur aguoscere; tit nobis ver- quisqtiede petra biberit, id est, Chrisli sacranienia
buin Dei non efliciatur vermis, qui nosiras conscien- susceperit, necesse est illi ad pugnam procedere.
lias jugiier argual el afiiigat; setl illud implcatur in Taradiu enim aliquis diabolum conlra se piignanlcin
nobis quod scripumi csl: Quam dalcia faucibusmeis non scnliet, quamdiu opnra illius exercere voluerit.
eloqniaiita, Domine, supcr mcl et [avumul ori tneo (Psul.
Qui vcro illum reliquerit, et de peira bibens Chri-
cxvm, 105)! Quam graliain oremus nobis Deusstum sequi elegerit, necesse est ut illum palialur in-
pro sua pietate proestare dignetur : cui est honor et
fesltim, cui jusio judieio voluit prseponereChrislum.
gloria in sxcula sscculorum. Aiiien. Quisquis ergo Chrislo conjnngilur , non ad delicias ,
SERMO XXVI (a). noii ad volurjlates, sed ad prseliumprseparelur : quia,
De Raphidin, de petra percussa, el cteAmalec. Omnesqw. volunt pie vivere in Cltrisio, perseculionem
Exod. xvn (b). paimntur (II Tim. III, 12); etiterum, Permultas tn-
1. Quid sit de deserloSin venire in Raphidhu —
(a) Alias,de Tempore 95. dissentientemhabet Augustinum,serm. 352,n. 6; et lib.
(b) m Appendicenunc primumcollocatur.Nib.ilfere 12eonlra Faustum,cap. 50.
'. origeues, qui benedisponitsermonessuosin judicio,
coulinet prceter allegorias et verba plerumque ipsa
Origenis,ex homiliain Uxodum undeeima.ln eo quodn. 5 Quidergo,
2
etc.
{xisioiigencmdicit auclor, Israslitisi.i Mnalociiaspuguan- Apiidorigcncm, omnesnos sitim verbi Dei patere-
libus Moysouiioiiexlondissoniauus,sjd Uutuiiielevasse, liiur.
 1797 SERMOXXVH. 1798
bulationes oportet nos inlrare in regnum Dei (Act. ruit peccatores, contempsit: sed amavit; ideo fre-
xiv, 21). quenter indulsit. Reverlimini,inquit, adme, etrevertar
4. Primasacri nominisJesu m Scripturis menito. ad vos (Malach. ni, 7). Eorum quidem sunl scelera ,
Imminente ergo bello fiiiisIsrael, Moysesvocal Jesum, aut rea lingua, aul conscienliacriminosa, Vos, inquit,
ct dicil adeum : Elige tibivirbs, et pugna contra Anta- de palre diabolo eslis (Joan. vin, ii). Non potest dif-
lec. Usque ad liunc locum beati hujtis nominis rnen- ferri vindicta, ultio non prccrastinabitur. Tanta enlm
tio; id est, JesuSj nusquam facta est; Hic primum vo- stint crimina usufpalione concepta, ut nort pafeant
cabuli hujus splendor obfulsit. Moyses vocat Jesum ; generi, cuiiirci videanturauctori. Clamaverurit,inquitj
Lex iiivocatChrislum. Elige, inquit, libi viros polen- ad Dominiim,cutn tribulcirenlur(Psat. cvi, 6) : milli-
tes. Non poteral Moyseseligere viros potentes : Jesus lur dux qui populnm Israeliticum redderet liberatum.
solus est, qui polest viros potentes eligere; ipse uti- Paranlur vEgypliis dignse et innumerabiles plaga?
que qui dixit Aposlolis suis : Art»tvos me elegistis,sed igiiominicc; ad vindiclam sciniphes processerunt, vi-
egbeiegi vos (Joan. xv, 16). Ipse est qui domum for- neas hruchus assumpsit, fruetifera ligna locusta vasta-
lis iniravit, ei vasa ejus diripuil (Mallh. xn, 29). vit: tcrrorem et grandinem, ulcera, lumulius, voces,
5. Moyses manus levavil, non exlendit. Levaretna- flammas, addicla pecora, armenta proslrata, aquas
nus, quid sil. Oraiione pugnalur ad vicloriam.Moyses in sanguiiiem niutalas, prostratas ranas, pisces occi-
aniem ascendit in veiiicem collis. Et factum esl cum sos : prseduranlur elementa nullo rigore, siccanlur
elevarel nianus Moyses, vincebat Israel. Aclveiiite, fluenla in rci miraculo cufvala, et in riiuro suspcii'
fraires : Moyses niaiius quidem cleval, non lamen ditur umla : insiieium iter miranlur fluctus, miratur
extendit. Cui ergo servabatur, ut manus exlenderet, ct populus.
nisi Dominonostro Jesu Christo, quiexientus in cruce 2. Qnid, incrcdule popule, nocte desperas? Signuni
universum orbem complexurus, brachia pictatis ex- libi erit columna, quam Cliiislus illuminat. Securus
pandit? Moysesergo levavit manus : el Jicet non e.x- iter quodarripis vado ; antecedet le Clnistus. Etquia
pandit, lamen ipsa elevalione myslerium crucisosten- proscquitur Clirisltis, fiducia,non tcrror, debct csse :
dit. Videte, fraires, jam tuncpersacrameniiim ciucis securus ad promissapervcnies ; atqueutinamnon rebel-
superatas esse adversarias gentes. Et nos, fraires di- les. Apcrimn inirant niare yEgyplii, quos circumfusi
leclissimi, si, adjuvanle Domino, manus criginius » fluctus feslinamer ruentes perdunt. Mediiinaris arena
diabolumsuperamus. In manibus opera debemus ac- ungulam sensil, mare cursus sustinuit equitnm. Sed
cipere. Si ergo lalia sunt opera tua , ut illa possis in hsec viudicla debebattir, ut citius periret, q.uiconse-
alluni in conspeclu Dominilevare , potes eiiam et lu qui denegavil salutem. Quid dubilas de hoste? Tule
in te ipso adversarios luos exstinguere. Quis bene ma- jam procedc, iiiortuum videbis, probabis defunctum,
nus levat nisi qui per eleemosynam in coclojugiler cui ante fucras servus.
ihesaurizal? Quis ergo bene manus levat, nisi qui as- o. In eremum exitur, nec contumclia difjfertur.
sidue victum ac vestitum pauperibus subministrat? Murmurani, peluut cepas et pepones, merilo insulsi,
Quis bene manus levat? Ille uiique qui implcl illud et quos iinn graliac sales condiunt, vilem expetunt ci-
Aposloli : Elevanles, inquit, puras tnamissine ira el bum. Cepas ail, ut extorqucrenlur cis lacryma; ex
disceplatione(I Tim. u, 8). Quia ergo quoiidie nobisct delicto colleclic. Non aquarum in fluviis uatura dege-
vobis pugna iinminet eonlra adversarias poleslates, si nerat, coinmuuem liquorem amariiudo iristavcrat ;
volumus vincere, manus lioslraa, id est, aclus nostri lignuin miiiiltir, dtilcedo reparatur. 1'etra percussa
et conversalio nosira non sit in lerris : sed, sicut silicniiljiis polum prsebuit virga : nec velernosa eis
Aposlolus dicit, Super lerram ambuluntesconversaiio- dissula siint vestimenta : arvo sierili non defuit manna.
nem habeamusin cwlo(Philipp. m, 20). Scripium est Pulmenlarinm poscilur, desideriis omnia conferun-
lameu , quia sicui vitulus ablingit in campis lierbam tur. Saporem scnsit quisque quera voluii in ore, duin
viridem , ita populus Israel ablingel populum Anialee mandticavil.
super terram (Num. xxn, i). Per quod indicari viclc- 4. Pelutil sibi quod colcrent : alquo utinam sim-
tur, quia populus Deil non tam manu et armis, quain plicilcr poslulassent. Sed plebs quso dolales tabulas
voce pugnabat et lingua, id est, oraiionem ad Deum lege marili perceperal, dc corruplcla disponit, cl de
fundebat; et ideo adversarios superabat. Ergo et lu adulleiio cogilat. Quitl te, infidclis, vis jiingere con-
si vis vincere, audi Aposiolum dicentem : Orationiin- sorfio digno ? Mater lua displicuil, rcpudiata perli-
sislentes, et vigilanles in ea (Coloss.iv, 2). Hoecest bellum repudii, promimiantc Isaia (Isai. L, 1), nec
Chrisiiaiii pugna gloriosissima 2, non in suis viribus snmino cliarisniate es digna, cuni cxsccrabilibus faclis
prcesumere; sed semperDei auxilium implorare, cui videaris ingrala. iVouservies,inquit, deo ctlieno(Deul.
est honor et imperiura cum Patre et Spiritu sanclo in vn, 16). Aiirum igni apponitur, ct ingrali infaiisnim
seeculasoeculorum.Amen. sccius expeltiiit, adoranl iraaginein quain succensus
SERMO XXVII (a). ejecerat ignis. Ubi cst qtiod mandalnm esl, Audi
De filiis Israel (b). lsrctel; DominusDettstuus, Deus units esl (Id. vi, i) ?
Vilulus tuus uhi erai, ctiin libi Chrislns in niari ili-
i. Ilcecdicit Dominus Moysi, Sine, ul faciam te in nera pneparabai : mare aperuit, siticuiibns |ioium
gentemmagnam(Exod. xxxn, 10). Graveest disculere pra.i)iiil,fessosjejunio reparavit? Liixtniosa gcn.lililas,
personam, qui in infidelitaiem cadit, dum majusquod poslsaturiemlusumqucerit. Seclil,\nt\mi,populusmnn-
accepit perdil. Quis Judeeorum inexsolubiles nodos ducareel bibere, et surrexerunlludere (Exod xxxn, C).
nescit? Quis perfidiam etaudaciam non deponit? Le- Al(|ueuiiiiamvcrb.siiiisscu(dicla,iionfactisfuisseulad-
gunt elogia sua, quod in prsevaricationeparentum non missa. Ecce jam paler Abraham iransfcrttir ingcnlein
defuissetvindicta. lrala severitas promilur, et contu- magnain. Ecccquid criminis admiliit priniitivus, quid
macia non emendatur : clcmenlia levius irascitur; gratiaj niereitir secundus. Ventlidisli milii primatus
quia cilius miseretur. Ipsius erit judicium, el probare tuos.deliclofaclusscrvulusfralrituo. liadixquidemme
dignum, et delinquenlibus indulsisse peccatum. Quid aliena portat, sed nova gratia mcum capul impingual.
dico? Deus illos horruit, aut amavit? Absit. Si hor- Duceiii se ergo Doininus ingrato populo prir.hebat,
exercilum Cliristi per inaccessa loca et devia deserta
1 Hic origenesaddit, ul a majoribusaccepimus.
2 origenes : swc estcliristianipugna, qua superal ini- terrarum DOII lurbavit itor ignoium. Igilur exorilur
micum. impugnantc diabofo profana lentatio, fit repenle po-
(a) olim, de Tempore97; et post,in Appendice39. pulus tlivinisbcneficiis ingralus, inens ejus a vcritaio
(b) ApudAmerbachiumet Erasmuminter Augustinianos desciscil, descruil viire largitorem, cl seculus est
sermones, apud Lovanienses vero mter suppositilios morlis auctorcin. Unde simulacra colenlium cseca
reperilur. Parumaut nihil, dictionisel stili ratione, distat slullitia, imo non ferenda demenlia, morlali manu
a sermone hujus Appendicis tertio, septimo et vigesimo forniatiiin vitulum putare divinum?AcerbiOrindigniias
itcrtio. rcruiii csi, ul pccoiis si( figura lerrori, etcum Deus
 1799 APPENDIX. 1800
animalia omnia homini subj'ecerit, ipse se in famula- sunt intelligi etiam duo prceceptadilectionis, id est,
tum pecudum sponte dejecerit. Adeoformatur vitulus Diliges Deum; el Ditiges proximum. Dcnique consi-
stultorum collalionibus inauratus : et quem nullus derate, fratres, quia sicut illi duo pendenlem uvam
naturalis motus quacumquc fleciebat, eum denicniia atiuleruni ; ita et de isiis duobus, id esl, dilectione
perfidorum subjugata cervice portabal: et eujus aures Dei et proximi dicilur, In lits duobus prwceplislota
nullus penelrabat auditus, vel aliqua commoliosen- Lex pendet et Prophetm (Malth. xxn, 57-40). Sicut
sibilis agilabat, has incassum demenlis populi oralio enira uva illa Chrislum Deum figuravit; ila et terra
stulla pulsabat: et cui visum raodulantibus palpebris repromissionis, in qua natus esi, sanctoe.Marisevide-
vitali motu arliflcis phantasia non dederat, nec geni- lur imaginemprxtulisse. In ipsa enim impletum esl
trix nalura contulerat, eum videntes ingrali Deo sup- illud quod scripium csl , Veritus de lerra orla est
plices adorabant. Proccedebalinuieremo populum ca- (Psal. LXXXIV, 12). Quomodoautem beata Maria non
rens spirilu vilulus figuratus, lali duce demens fuit lerra repromissionis, quoeper prophetam niulto
populus uterelur, qualis fuerat et ipse delictis effe- anle promissa esl? SNamper bealum Isaiam Dominus
eam anie mulia annoruni spatia repromisit: sic cnim
ctus.
5. Et ne lanti mali sine vindicla in posteros ma- ait, Ecce virgo in utero concipiet,et parielfitium(lsai.
naret exemplum, statim vindicalur in reos. Dum vu, \i). Exhibila est enim uva de terra repromissio-
enhn malis raodus imponilur,frangilurlicentia pecca- nis. lpsa (a) est enim de qua lcginius, Suxerunimel de
tOrum. Frequenier enim plagis disciplina corrigitur, pelra, el olenmde ftrma pelra (Deut. xxxu, 15). Et
si nihil proliciant hortamenia juslorum : a damnabi- de ipsa scriptum esl, Petra aulem erat Christus
libus faclishomines vindicta compescit, quos in bonis (I Cor. x, i); el illtid, Cum adipe renitimel sanguine
operibus beneficia Dei relinere non possunl. Si enim uvm; et ilerum, Lavubitin vino slolam suam, el ami-
non inter primos peccantium lapsus consulerel, sed cium suuinin sangnineuvm (Gen.XLIX,11). Hecc,in-
in fulurum suspenderet ullionis occursum divina cen- quam, uva iu ligno snspensa duorum defertur obse-
sura, procul dubio scelesiorum onraium latius pro- quio, quee nobis iitique, sicut jam dictum est, duum
eessisset audacia. Denique si vis luorum proficere Testaroentorum repraesentaiur oraculis, qu;e in ligno
disciplinam, exerce censuram. Ubi Dei futuroevin- crucis pependit, cujns vinum in pretium noslrum,
dictai solliciludo versatur, illic aul non peccalur, aut passionis expressione profluxit.
lardius delinquilur. Censura eniro inlerdum quidam 5. Dtio fcrenlesuvam , Judmus popultisel Chrislia-
suscipiunt supplicium, ul multi corrigantur in paucis; nus. Cbrislus salus credenti, onus non credenti. Sed
ne postmodum ira commotus incipiat grassari per operoe pretiura csl, arcana sacraraentorum aperiri
niullos. Risus frequenscorrumpil mores, relaxat quo- effeciibus rerum. Ilanc uvam duo deferunt inserto
que nervos rigoris aslriclos : severus aulem vullus vecle pendeiitem. Possuut isti duo eliam Clirisiiaiium
custos est disciplinoe.Si enim delinquentibusfrequen- vel Judaicum populum figurare. Isli ergo sunt duo,
ter induiges, peccaior non proflcit ad saluiem. id esl, Synagoga:vel Ecclesiaepopuli. Et quia prior
fuit Judoeorumpopulus, pnecedil Judscus, sequilur
SERMOXXVIH(a). Christianus : salutem suam hic ante conspeclum
De exploratoribusel de botro (b). suum gerit, ille post dorsum ; hic obsequium prrc-
1. Viri duo ferenles uvam, duo Tcslamenla et ferl, illeObscurenlur contemptum. Ideo et de JudocisPropheia
duo prmcepta.Christusin medioduum Teslamenlorttm. sum lestatur, oculi eorum ne videant, et dor-
Modo cum divina lectio legeretur, audivimus quod duntillorum duo
semper incurva (Psal. LXVHI
sub sacro fasce
, 24). Incc-
ordine suo : hic semper
tempore illo quo missi sunt duodecim exploralores videt, ille semper relinquit. Jiidaeus aulem proxi-
ad considerandam terram reproniissionis, duo ex illis mum se
uvam miroe magniludinis in phalanga delulerint -ad eeslimat; sed absentat. Christianus ergo
filios lsrael (Num. xm, 21). Duo isti, fratres dile- prsesenti munere fruitur; Judseus solo onere pr;e-
ctissimi, multis modis intelligi possuni. Nam et duo gravalur; quia Chrislus sicut credenli salus| ila onus
Testamenta non incongrue signiiicasse credunlur, et est non credenli. Judais enim ille specialiler aiiiiun-
duo prsecepla quibus diligitur Deus et proximus. tiaius ; de quibus dictum est, In sua venit, et sui eum
Possuntetiam ' in hisloria el allegoriainielligi. Quod non receperunt(Joan. i, 11); faclus est eis lapis offeu-
aulem duum Teslamenlorum lypum habuerint, hinc sionis et petra scandali (Rom. ix, 52, 55): et qucm
evidenter agnoscimus; quia quomodo in medio duo- Israel non cognovit, Genliiim fides recepit. Et ideo
rum illorum uva exhibita legitur, ita in medio duum post sequilur isle ; sed spem suam sub oculis habens
Testamentorum Cbrislus Dominus evidenter agno- anteceditet proficil: ille prior graditur; sed deserit,
et recedit. Portat
scitur; secundum illud quod scriplum est, ln medio sed a gratia quamquidem Chiistum in Lege Judams;
duum animaliumcognoseeris(Habac. in, 2, sec. LXX), in niysleriis porlat, avcrsus est:
id est, in medio Novi vel Veteris Testamenli. Quod quia dit
quem preedicationesuscepii electus, corde per-
autem dicit, In medio, non intelligendum est, quod alierincredulus; el quem unus aspernaiur in Lege,
Christus inter Novumet Veius Testamentum sic fuerit et miralur in corpore. Unde araborum Dominiis
noster ab hoc adorante geslalur, ah
medius, ut nec iu Novonecin Veleri coniinerenir. Non illoRedemplor
se aversante suspenditur. Ac sic impletum est in
ita est, fratres charissimi. Scd quod ait, In tnedio
duum animatium cognosceris: hoc senliendum est, Judoeis, Posucrunl ad tne dorsa, el non facies suas
quod sit in medio Veteris Testamenti, et in medio (Jerem. xvm, 17).
i. Sarcina
Novi, id est, inlus in interiori et spiniuali intellectu ; aul swculijugoChrisli kval, non premit. Aut Chrisli,
non in liltera quse non solum Judscos, sed eiiam hoe- quisque subest. Et quia Christuui Do-
reticos omnes consuevit occidere, scd in Spirilu, qui minum,
sum
quem prior populus Judseoruinet post dor-
omnes Chrislianos spiritualiter intelligentes vivificat. et reliquit et crucifixil, nos posiea venienlesadoiaie
Hoc est ergo, In medioduum animalium cognosceris, ait:portare meruiraus, secundum illud quod Aposlelus
in interiori sensuNovi sive YelerisTeslameiiii. Glorificateet porlateDeumin corporevestro(1Cor.
2. Maria terra promissionis. Exhibita est ergo uva vi, 20); quanlum possumus, cum ipsins adjiilorio
a duobus. Isti aulem duo qui uvam de icrra repro- laboremus, ne a cervicibus nostris tam sanctani sar-
missionis afferre meruerunt, sicul jam diximus, pos- cinam malis operibus deponamus.Sarcina enim Chri-
sti levare consuevil, non preinere. Sic el ipse in
Evangeliodixit : Jttgum meumsuave est, et ontismeum
1 Forte,enim.
(a) Alias,de Tempore100. («)lpsa scilicet uva Christus.Eodemquespectat il'ud
(b) In Appendicenunc primumcollocalur.DubiumLo- infra, K de ipsa scriptumest» : quod ad Mariamrefe-
vanienses reliquerunt: supposilitiumsensueruntVerlinus rendumEtexistimavit
el Vuidingus;nos Caesarii esse sentimus. vindiugus,censorhaudo&quush»ju3
 1801 SERMOXXIX. 1802
ievs (Matth. xi, 50). Si enim jugum Christi subdita ut justum esse non credant. Si enim diligcnter atien-
el huniili cervice suscipimus, magis nos porlat, quam dimus, fratrcs, et erga illa sexcenla millia quse in
n nobis porlelur. Sicut enim jugum sseculi semper crcmo morlua fueranl, Deus nosier misericors fuii;
premit; ita jugum Christi levare consuevit. Et quia el circa illos duos qui terram repromissionis inlrave-
oinnis homo aul Christum portando erigilur, aut ju- runl, justus apparuit. Quomodo non fuil misericors,
gum socculi sustinendo ad inferiora depriiiiilur; qui eos perquadraginia annos reservavil et exspecta-
nttendat unusquisque conscienliam siiara: et si se vit ad pcenitentiam; et non solum converli noluerunt,
sanciis cogitationibus et bonis operibus jugumClmsti sed etiani fiequenti rebellione contra Doiiiiniiinmur-
porlare cognoveril, gaudeat el Deo gralias agat, et muranles , ad peccaiorum siiorum cuinulum gravio-
cum grandi solliciludine vel timore perseverare con- rem semper sarcinam addiderunt? Qiiomotlonon est
lendat: qui vcro luxuriosis cogilalionibus et malis misericors, qui nos tanto tempore exspeclat, ut cor-
operibus durissimo mundi hujus jugo se nimium gra- rigamur? Numqnid lam prolixa misericordia potest
vari cognoscit, orationibus, jejuniis vel eleemosynis Deo auferre justitiam? Quanto enim diulius exspe-
projiciat juguni diaboli, ut mereatur excipere jiigum clat, lanlo gravius vindical. Quando enim prolixis ,:
Christi; el de omnibus malis aclibus suis cum pro- temporibus peccamus, et nihil raali a Doniinosusti-
pheia fideliter dicat: Disrumpamusvincula eorum, et nemus, palientia esi, non negligenlia : non ille polen-
projiciamusa nobisjugum ipsorum(Psat. u, 5). Tunc liam perdidit, sed nos ad poenilcnliam reservavit.
enim de illa spirituali uva, de qua nobis vinum locli- Ergo et in illis qni in ercmo niortui sunt, misericors |
tiae prelum crucis expressit, cum secura conscienlia fuil, quos tania loiiganimilale susiinuit; et in illis
bibere poterimus, si nos nec luxuria sordidaveril, duobus promissa complevil, quos fidei merito in ler-
nec iracundia combusserit, nec inflaveril superbia, ram repromissionis induxil.
nec avariiia obscuraverit, nec invidia vipereo veneno 2. SentenliaDei in peccanlesnon intmulabilis.Con-
percusserit. Omnia enim ista de corde suo debet ex- versio non procrastinanda. Sed dicit aliquis, quod
pellere, qui ad allare desiderat vel oplat accedere. etiamsi egissent poenitentiam, lerram rcpromissionis
El quia spirilualis vindemia, id esl, Paschalis solem- inlrare non poluissent; quia Deus definitam illis de-
nitas imminet, in qua fesliviiale botrus ille, de quo dcrat senlenliam, dicens : iVou inirabilis lerram pro
superius diximus, per injuriam vel pondera crucis qtta juravi palribns veslris, sed in solitudine jacebunt
expressus est; de lanla ac tali uva accepluri calicem cadaveravestra (Num. xiv, 25, 29). Non ita est, fra-
salularis, et vinum lsctilioebibiluri, exceploria cordis tres chaiissimi : atque utinam lam cito peccator
vel pecloris noslri cum grandi nitore ac diligenlia, homo resurgat ad pceniteniiam', quam cito Deus
jejuniis, vigiliis, orationibus, eleemosynis, et prccci- eliam definitam vult mulare seiitenliam. Audi ipsum
pue casiilatis nilore mundemns : comra nullum ho- Doniinum per prophetam spem maximam humauo
minem odium in corde servanies, ct non solum ami- gencri proiiiitteniein : Repeute, inquil, loquar ad gen-
cos, sed eliam inimicos et advcrsarios diligentes, lem, ut pro peccalis suis faciam eis malum : et si pro
cum secura conscientia in oralione dominica dicamus, iniqnUatibussttis egerit pwnitentiam,el ego pmniientiam
Dimitte nobis debila noslra, sicul el nos dimiliimus agam super malo quod cogitavi ut facerem eis , el non
debiloribusnostris (Matth. vi, 12); procslanie Domino faciam (Jerem. xxvi, 5). Videte, fratres, quanla sit
noslro Jesu Christo, cui est honor ct imperiura circa nos pietas Dei nostri; et agnoscilc utruin velit
cum Patre el Spiritu sanclo in soecula soeculorum. negare inisericordiam, qui de conversione noslra
Amen. suam dixerat mutare sententiani 2. Convertaraur ergo,
SERMO XXIX (o). fraires charissinii, nec emendationem nostratn ad
extremum viloenostrce lempus differre velimus : sed
De eo quod senior populus in deserlo morluus esl, el audiamus prophelam dicentem , Noli tardare converti
junior in terram repromissionis ingressus esl (b). acl Dominum, nec differas de die in diem 3 (Eccli.
i. Israelilarum populus senior Judwos, junior Genles v, 8); quia nescitisqumsupervenluraparial dies (Prov.
figurat. Jtistitia el misericordia Dei erga Israelilas. forte xxvn, 1). 0 homo, quare differs de die in diem,
Scire et intelligere debemus , fratrcs dileclissimi, liodie habilurus uliimum diem ? Semper ergo,
quia senior populus Judawum, qui propier incredii- fraires charissimi, cum ingenli timore aique tremore
litatem in deserto morluus est', signilicavit priorem ad memoiiam revocerous, quod lanta sit apud Domi-
num noslrum justitia ut, sicnt j*amsupra dictum est,
populum Judseorum : parvuli vero eorum , id esi, de sexccmis roillibus duo lantuin terram repromissio-
junior populus figuravit popnlum Genlitim. Sicut nis inlraverint. Hoecsi huniili et contrito corde assi-
enim seniore populo morluo, junior terrani repro-
missionis accepit; ita reprobato Judocorum populo, due cogilare volumus, salubrem nobis metum incu-
junior populus Chrislianorum gratiam divinoe bene- lientes, medicainenta nobis de alienis vulneribus
dictionis obtinuil. Tamen, fratres charissimi, non facimus, ct alioruni mors proficit ad noslram
transilorie vel negligenier, sed cum ingenli iremore saliitein 4.
considerandum est, quia de sexcenlis millihus duo 5. Exemplum severilutisDei in Israelilarum puni-
tantum lerram rcpromissionis ingressi sunt. Hoc ergo tione tnoverenos debelad pwnitenliam.Pmnarum ceter-
audiant, qui ila Dominum misericordem essevolunt, 1 Codext., pcccalorhomorecurrat ad
8 Codext., qui ad reversioncmnoslram, pmnitcntiam.
* Sermoislud habet exordiumin t. veteri codice:Qtta- mularesententiam. suam desiderat
dragintaisti anni,fralrescharissimi, de qttibusmodocum 3 sic ex Ms.t. iNOlitetarde convertiad
divina leciio tegeretur, audivimus,quoclfilii israel per differutisde die in diem.] Dominum,nec
longissimos viwcirctntusin eremo commoratisunt, diffici- * Post verba proficil ad nostram salulem Ms. t.
lesac durosprmsenlisvitw humunariimmiseriarumexpri- hic addit ; Qui' lamen sint isli duo , qui Judmorum ,
mebantlabores.inde propler nimia peccala,qum in hac popultttn ad terram repromissionisinvitanl, vet
vita abundant,de sexcentismillibusnon plus quamduoviri' spirilualiter sigtiificent,diligenkr atlendite.Duoisli velus quid
repromissionis lerraminlraverunt: sicut ipse Dominuslo- et novumTestamentum sigmficant.istis enim duobusduci-
quitur ad incredulum,Quia,inquit,mnrmurastiscontrame, bus,id est novoel veteri'restamenload terram vermrepro-
nonintroibitisin lerram,pro qua jurati patribus vestris: missionis,id est, mlernambealitudinempervenilur.De istis
parvulosautem vestrosinlroducaminterram, qum vobis dtiobusrestainenlislegimus,«m medioduorumanimatium
displicuit.senior ille populus,fratres charksimi,qui pro- cognosceris.fi vetus namqueel novmnieslamcnttim,etsiali-
pter incredulilatem in deserlomortuus esl, clc. qiiibuslockin littera discrepanl,tamenin veritaleconcor-
(a) Alias,de Tempore102. aant, el dkerso cjenereduottntimloqmtntur.sed et aliter
In
(b) Appendice nunc jirimum collocatnr.DubiusLova- duoisti intetligipossunt.Duobusducilmsenimacl terram
niensibus, Verlinoet viudingosupposililiusluit. csesarii ascenditur: quia ad cltristitm historia et
essenosminimedubitamus.De num. 2, versusliaem, vid. repronnssionis
allegoria, ftde el operibus,charitaleDei el charitateproxi-
caesarii llomil. 11 ex edilis a Baluzio; de num. i, mi pervemtur. Et moxjjrosequitur; nerum alque tlerum
Howil.25et4. rogovos,etc.
SANCT.AUGUST.V. * ,
(Cinquante-sept.J
 1803 APPENDIX. 1804
narum argvmenltmi.Iterum atque iterum rogo vos, relicorum dicta. Hmresum utilitas. Ambitio clerico-
fratres, et admoneo, ut istam sevcrilaiem el jnsimn rumresecalur. Modo, fratres dileclissimi, cum divina
judicium Dei, quo senior ille populus pro peccato luctionlIegerelur, audivimus dixisse Dominumad Moy-
murmuralionis in deserto coiisumplusest, cum grandi sen, lliuribula in quibus superbi illiac rebelles in-
censum oblulerant, conllarel, et producta in laminas
semper metu et sollicitudine cogiiemus; et sic ame-„ allari
mus Deimisericordiam, ut tamen jusliiiam limcamus. affigerct : nt essent in leslimoniiim rebellium
Parcit modo et lacel: sed non sempcr laccbil. Moilo ct superborum. Thuribtila, inquil Domiuus , qumsan-
enim pro ineffabili pietale sua non solum nos aiiino- ctificala stintin morlibtispeccatorum, [acitoeu laminas
net, sed eliam rogat, ut uos a peccoiis iriortifcrisre- ducliles, el circumdaex eisaltare : quia oblala snttt cO-
vocemus. Audiamus illuni dum rogal; ne nos posica ram Domino,clsancitficatasunl (Nutn.xvi, 57e/58). (fl)
non audiat ille, dum judicat. Audiamuseum per pro- Iloc ergo per hanc figiiram videlur ostendi, quod
phelam dicenicm, Fili, inquit, miserere animw tuw Ihmibula ista, quocScriplura liominat oerea, iinagi-
placens Deo (Eccli. xxx, 24). Quid ad haic respondc- nem tcncant Scriplline divinse: cui Seripluroe.liaere-
fcithumana fragililas? Dcus tc rogal ut lui miscrearis, lici igncm alienum imponenles (b), hoc est, serisum
et nOn vis : causam tuain apud te agit, et a te no:i perversum et hilelligeniiam alienam a Deo ety;eriia!i
polest impetrare. Et quomodo te audit ille in dic ju- conlrariam introdiicentes, incensum Dominq.non
dicii supplicantem, cum tu cum pro tc ipso nohieris suavc, scd exsecrabile ofleruni. Ista ergo tfiuribula
audire roganlem? Quis enim non expavescat et inc- a:rea, id est, hsereiicoruin voces, si adhibeamus ad
tual, fralres charissimi, quod pro quadragiuia dierum aliare Dei ,' ubi divinus ignis esl, ubi vera lidei prse-
spalio , annis quadraginta populus Jndccortimpocnain dicalio, melius ipsa veritas ex falsorum comparalione
recipere meruit in eremo? Si enim pro unius diei fulgebit. Si enim , ut verbi gratia dicam, ponam dicta
culpa unius arini spalium recoinpensaiiduiucst pcena; Arianorum vclManichseorum*, aul allcrius cuiuslibet
nos qui tanla quolidie peccata cominillimus, si clcc- haireticorum, et liax sermonibus veritatis ae Scriptu-
mosynarum verpcenilentisc non siibvenerint mcdica- rarum divinarum teslimoniis,velut divini altaris igrie,
menta, limeo ne nobis non inferanlur lemporalia, confuiem; nonne evidentioreorum ex ipsa compara-
sed scternasupplicia. lione apparebit impielas? Nani si doctrina ecclesia-
i. Peccatorum vulnera dum recenlia sunt, facilins stica simplex essel, et nullisexlrinsecushcereticoruni
curanlur. Et quia calidis vulnciibus solent medica- dogiviaiiiniassertionibus cingeretur, nou poterat lam
menia celerius subvcnire, quoticscumquepeccavcri- elara et lam examinala videri fides nostra. Sed id-
nius,noii exspectciTmsmortilera sccurilatc vulncra circo tlocttiiiam catholicam conlradiceiuium ofesidct
ipsa putrescere, iiec iterum vulncra vulnerihus au- impngnalio , ut fides nostra non otio torpescat, scd
geamtis; sed coniinuo ad spiriuiaicin medicum recur- nuiliis exercilationibuselimetur. Propter Iioc deniquc
rentes, salutem rucipere iesiiiicmus. Et ideo quo- et Aposiolus dicebat, Oportet aulemel hwreses esse,
riiodo quando in corpore vulnus accipimus, si slatim ut probaiiquiquemanifestifiant inler wos(ICor. XT,18).
niedicanienta requiiinius, cilo sauitaiem recipere Hoc esl, dicere, Oporlet baerelicoriinillmiibulis altare
poterimus : ita si nioram feceris, neccsse cst ut lar- circumuari, ut ceiia et manifestaomnibus fiat fidc-
dius ad sanilatem plaga ipsa rcdeat, aul aliqua foctla lium aique infideliumdiffereniia. Cum enim Cdes ec-
cicalfix in corpore nostro rcmancat. Si lucc in cor- clesiaslicavclut aurum ccsperit fulgere, ct praedicaiio
pore facimus, quanto magis in animoaviiluerihus ad- ejus ut argenlum igne probatuni iniucnlibus resplen-
liibere debemus, nbi ad imagincm ct similiiiidiiicm duerit, tunc majore cum turpiludine ct dedecore hse-
Dei facli sumus? Si tantani curam inipciidiiuus cor- relicorum voces obscuri seramenlivililate sordebunt.
pori, quod, velimus nolimus, in pulvercm redigen- Hiccaulem diximusde thuribuliseoruni qui condem-
duriiest; quaiUam sollicitudinem CLcuram erga salu- nati sunl, quoe altari jubenlur affigi, quod ex cOra-
lem animse debemus apponerc? ttt, sicutdicit A|JO- paralione impiorum justi clariorcs appareant: siriiul
siolus, sine macula vel ruga (Ephes. v, 27) mcreamur ut el posteris daretur exempluni, ne quis pwesum-
arile tribunal coterni Judicis apparcrc : ne forie si ptione superbi spirilus non sibi a Deodatum lAunus
iriuitis peccatorum vulneribus laccrati ct vitiorum ponlificatus invaderet; sed ut illi cedal, queni iion
pannis sordentibus irivoluli, ad illud iiupliale convi- ambitio humana , non favor corruptus asciverit, nec
vium venerimus, dicalur nobis illud quod ille spon- miineruni oblatioprolana subrogaverit, sed merilorum
sus cpelestisirt Evangclio dixit, Amice, quomodoliuc conscicnlia et Dei voluntas assumpserit. [Quod3ergo
inlrasli, nbnhabensveslemniiplialem? Avcrtat a nobis perlulerunl superbi illi Levitoe, qui Dominonon ju-
Deus illud quod seqtiilur. Cum enira b;«c pcccalor i!le benle sibi sacerdoiium vindicabanl, hoc patinntirr
audiens obiiiuiesceret, dixit pafciTairiilias: Ligaie illi qiiicumqtte se. in episcopalus, aut presbyferatus, aut
<maiiusel pedes, el projicile in lenebrtts exleriores: ibi diaconalus officium, aut muneribus, aul adulatrontbus
erilfletus el stridor detuium(Mcttih.xxn 12,15). Ecce impiideiiler conantur ingercre. Quo modo combusti
qualerii sentcntiam acccpluri sunt, qui majorcm de sniUilli in corpore, sic isli exurutitur in cordc.l
"corpore quam de animasoiliciliidinemgcruni; ct plus 2. Aaron typus Christi medialoris. Quid Antjetnsvi-
cogitaflt qualilcr carosua parvissimoicmporc vivntin slalor cxpavit. llorlatur ergo Moysesponlificein ma-
oculis hominum, quam quo niodo anima sua ornata gtium , ut offerat ineensum in casiris, cl exoret pro
bonis operibus ad beaiiludinemvulsimililudiuempcr- populo. Jam enim, inquit, vastari populnscwpit. Iu
venial Angeloriiin. Hoecergo, fralrcs charissimi, sicut spiritu videbat Moysesqiiocgerebaniur. [Abiit ergo
superius supplicavi, si allentius Yolucriiuuscogitare, Aaron, ut offerrel incensum pro populo, et sletit in-
reinedia nobis in die necessitalis acquiriinus : ut cum ter vivos ct raorluos; et mitigaius est furor Dei 3J
dies judicii vencrit, non cinn impiis el peccaloribus (Num. xvi, 46-48). Si intellexisli hisloriseordincin,
ipuuiamur; sed cum justis cl Deuni liraenlibus ad el oculis, ut ita dicam, cemere potuisii slanlem pon-
aHerna praemiafelicilerveniamus , auxilianle Domino tificemmedium inler vivoset mortuos. Ascende iiuuc
Jesu Christo, cui est honor ct imperium cumPatre et
Bpiritu sancto in sxcula sseculorum. Amen. 1Apudorigenem, niarcionisaul BusiHdis,loco,Ariano-
SERMOXXX (a) rum vel Mantchmoruin.
- Hcec non habet Origenes,sed alia plura eoruniloco.
Du lliuribulis(b). 3 Horum loco, apud origenem prolixiorhistoriaede-
i. Thitribula, Scripturw. Thuribula wrea, hw- scriptio.
(a) A!)hincOrigenes.
(a) Alias,de Tempore88. (b) ignis alieriusimpositusfuerat, non in ihuribulisda
uune
(b) iri Appendicein Numeros
primum collocatur. Descripiusest quibusNum.xvi agitm-,quaequeproductain laminasjussa
exorigenis nomilia nona. In Fuliensiuiu
veleri sunl altari affigi;sed in aliis, errore Nadabet Abiu,Le-
codiee adsciibiturHieronyjno. •st. x : quodhic et apud.origeriemconlunditur.
 1805 SERMO XXXI. ISOG
ad verbi hujus celsiora fastigia, ct vide quomodo est in Ecclesia Christi, doclrina Legis et Propheta-
verns pontifex Jesus Christus assumplo ihiiribulo rum. Prima liiteroe faCiessntis ainara est, qu;c cir-
earnis humanoe, et stiperposilo igne altaris, anima cumcisionemcarliisproecipil.quoedesacrificiisniaiidat,
sine dubioilla magnifica cum qii;i natus est in carne, et coctera qnsa per occidentcin Iitleram desigiiaiifur.
adjecio etiam incenso qui est spiiilus immaculatus, Ha;comnia, tanquam nmarum uricis coiiicem, projiec.
medius inter vivos et mortuos stctit.cl mortem non Secundo in lo.coad muiiimenta lecta ' pervetiics, iii
permisit ullra grassafi: sed , sicut Apostolus dicit, quo vel moralis doclrina vel ralio conlinenliie desi-
dcslruxil eum qui hahebat mortis imperium , idesl, gnatur : qu;e necessaria quidem stint ad chstodiam
diaholum (Hebr. 11, 14); Ut qtti in ipsum pontificem corum quoe servanlur inliinseciis; fraugcnda tameii
Chfislum credit, jam non moriaiur, scd vivat in quandoqtie sine dubi.oet djssplvenda suirt. Ot si vcrhi
oeieriiuni.Hoc fuit ergo myslerium quod postea futu- causa dicamus, abstincnlia ciboruin et castigaiio tor-
riirii jarn lunc angcliis ilfe, qui popultim vaslabat, poris, donec sumus in cofpore isio corrupiibili ct
expavit. Agnoscebat enim liguram tiiuribiili, ct ignis, passibili, sine dubio necessaria est; cuin aiilcin sii-
et incensi; et qualis offerenda esset Deo hoslia ab eo pervcniente morie confractum fueiit et resblutiim, ct
qni medliis mortiiorum vivorumque r.onstilueridus resurrectionis tempore incorriiptibile ex corniptibili
efat, prccvidebat: et illOsqiiidcm tunc iinago pi-sefi- redditum, alque ex animaii spiriluale, non jara labore
gurata salv;ivit, ad nos anlem salulis veritas ipsa affliciionis, nec abstinehiioecasligaiioue, seil,qualitaic
pervenit. Neque cnifn indumcnla ponlillcis purpura sui nulla jam cnrpori corruptela doininabiiur. Sic
ae lana byssoquc conicxta eruhuissct angelus ille va- ergo ct nuiic [diirior testa nucis velut 2] necessaria
staiOr : sed isla qusc futitra eranl iiidumenia Dominiet aljstinent;oeratio vidclur, et postmodum non quoe-
Salvaloris noslfi singiilaris el magiii pontificis inlel- rcnda. Teiiio aulem loco, reconditum [vclut iririucc]
lexit; et his eessii.qtiibus utiijue tiniversa crealiira iiivcnies secrefum mysteriorum sapienfioeef scieulioc
iriferior erat. Dei sensum, quo liulrianliir et pascaniur ariiriio!san-
5. Qui viventes,qui mortui in die jndicii. Pnlo au- cire, non solum in procseuti vila, sed etiam in fiitura.
lem quod non soltiin prirao adventn Doniini el Salva- Ipsecnim esl ponlificalis fructus, de quo promiltitur
toris nostri forma ipsa complela sit: sed eadem for- his qni csuiiiint et siiiu.nljustitiam, quia ipsi salura-
lasse sefvabiiiii' el in secumio. Veiiiet enim ilcrum hutitur (Matih. v, 0). Hoc igitur modo in omnibus
Filius liOntinis; et cum vencril, sine dtibio invcnict Scripinris liiplicis hujiis sacrame.nli ralio percnrrit.
quosdamqiiiclemmortuos , quosdam aulcm vivenies. Sic etSapieniia moncl, ttt clescriljamuscam nobis in
Hoc loco non incougruc moftui iniclliguoiur illi, qui cordc triplicilcr, Ad respontlendwm,inquit, verbtim
nimieiale scelerum in peccalis suis iuortiii compro- verilaiis hisquiproposuerintnobis(Prov. xxii, Wel 21).
bantur, viventes aulein illi qui in opeiibus vitoc per- Nam quia sacramentum sacei'dotale est virga nucis :
nianseriiil (a). Verunuamuii utfolihct mo-do-stabit idcirco arbitror eliam Jeremiam, qui erat.unus ex
cliani irifuturo magnus hic Ponlifcx et Salvalornostcr saccrdoiibus cx Anaihot, vidisse virgaro nuceam, ct
niedius vivorum ctmorliiorum. Sed et lunc fortemc- prophctassc dc ea iila qu;e scripla sunt, yel de virga
dius vivofuni el morluorum stare diccndus est, cnni iiiicca , vcl de Jebete sive olla succensa (Jerem.H, 1,
slaiuet oves quidcm a dextris, hocdos auiem a sini- 11,12e(15): quasi ostcmlcret per iioecin virga nucea
stiis, et dicet his qui a dcxtfis erimt: Venile,benedicti cssu vitam, ct in lcbeic sticcensa essc mortem. Vila
Pcitris mei, percipite~regntimcjitodvobis paralum esl ab enim cl mors poniiifrantc facicm nostram : et est vila
origine muhdi. IHs autem qui a siuisiris sunt dicel, qiiidcm Christus in sacramcnlo nucis; mors aulem
lle in ignem mlernum, opcrarii iniquilalis, qucm prm- diaboliis in fignra lebetis siiccensoe.Si ergo peccavc-
paravit Pater meusdiabolo el angeltsejus (Mallh. mor- xxv, ris, portioiieiii tuam pones cum olia succensa : si
54, 41), quoiliam non novi vos. Et sunl utique aiiteni juste egeris, cfliciclur port.ioiua in virga nucea
tui, qui in ignerrimitlunliir octcrimm: sunt autem vivi cum inagno ponlifice.'.SedCt in Caniicis caniicormn
illi qui miltimlur ad rcgnum. Ad quod regnum vos sponsa ciiciturdescendere in hortiun nucis (Canl. yi,
pius Domihus perducere pro sua pietatc dignelur, cui 10), ubi cliam parilcr cum nucihus sacerdoialiuni
esl hoiior et imperium cuiri Palre ct sancio Spiritu in qiiodammotio pomorumcopiam pcrscribilurinvenisse.
soeculasceculorum.Amen. S. LiberalitasDei. Diligcntcraltcn.dile, fraircs, quia
SERMO XXXI (b). iiniiin proraisil Deusfuluriim invirga : et phira dedil.
De iircjaActrpn(c). Vcrum esl, fratrcs : consiicfudinis stire rem fecit
t. Vitgci esl prihcipum. Oiiiiiis princeps trlhus po- Domiiiiis noster. Seniper enim majora iribiiit, qiiara
El eril, inquil , Iwmoquemcumqueelegero:,
piili h:ib.etvirgain. Non enim potest quis regere pripri- proniillil.
fum, iiisi liabeat virgam. Unde et Paultis aposiolus, vircjaejits germinabit. Hoc esl soliim (juoci pmirasit
ut virga ojns quem elcgcrit, gcnriiuci. tfbi'vero
qnia princeps erat populi, idcirco dicebatel: Quid Deu.s,
titltis? in virtjtivettiamciclvos , an in eluirilate spirittt ad rcm venilur, ut qiiod promissuin cst, bsicndaiur
iitiinsuetudinis(I Cor. rv, 21)? Omnes ergo priucipes iiripleiiun , non uniim illucl quoc!prmnissuiii fnerat,
iribuuui habeant ncccsse esl virgas suas. Sed umis cst cfleciuni dicitur;Ecce sed vide quanla acfducuiu.ui'.-Ait
solus, sicut ScfipUira dicil (vcrus pontifex ille ctijus eiiini Sciiplura, cjerminavilvirga Aaron iit domo
Aaron sacerdos jircefercbatliguram. llnjus er«o virga Levi. Iloc est unum illiid sine diiijio, qtiod fuerat re-
Scd adduniuf cl alia, ei diciluf.jBr pro-
germinavit. Sicutenim virga Aaron germinavit in |io- promissnm.
ditxil [rondes, et protulit flores, el germinavil nitces
pulo Jiiclseortim; ita cfiix Chrisli lloruit in populo
Genliurn'). Verum quoniam, ul ssepe osiendinms, ve- (Nitm. xvn, 5,, vide 8). Ciirn crgo de sola gcrmine ftiisset
rus pontifcx Clirislus csi, ipse solus cst_cujus virga rcpromissum quarita largiltir Deiis; ut non so-
crucis non solum germinavit, sed cl floniif, et omncs liiui gcrmcn produxcfit, sed et frondes; ei non so:
credeiiiium poputorum fructus cxhibuil. liiin JVondes, sed et flores; ct non soluin florcs, sed
2. Nucis cum Lege allecjoriciicotnparatio. Quis au- et frucius.
tcin iste cstfrucius qucm altulit? Amygd.iloe,inquit: 4. Resurreclionis, figura el prmrogalivw qucilitor.
amygdahe, fratres, nuces sunt 2. Qui friictus pfimo Quid igitur cst qirad ex his colligere el coulernplari
videanius. Priinum oinniuin resurrcclionis
quiileiii indumenlo arnarus esl, sequenti rmuiituf ac possinms, sacramentiim iu his evidenler agnoscimus.
lc^giltir,lertio sumentem pascit ac nntrit. Talis crgo (jx niortiiis
Virga eiiim arida germinat, cum corpus exsiinctum
1Iloruai loco'Origeries: fonhfex Aaroii, cvjus virga coeperii rcviviscerc. Qucc sunt autem qualuor ista,
gsrniiif.init.r erum, etc. qti;u resurgeiiii corpori procstabuntur? Ut seminalum
* ApiidOrigenem,xtwis, inquit : qui fractus, etc.
(a) Huicintelligenliaeduasaliasprsefertorigenes. ' orige.ies, testm.
(b)olim,de Tempore99; et post, in Apjiendice40. 2veiija hic et paulo infra uncisinclusaorigeni addita
(c) Allerapars est origeuishoinilisein Numei;6s9. sunt.
!807 APPENDIX. 1808
in corruptione, snrgat in incorruplione; et seminaium a^neumfaceret, eumque in ligno suspcnderet, quem
in infirmitate, surgat in virtute; et seminatum in percussi respicientes' ab interilu sanarenlur (Num.
ignominia, surgat in gloria; et seminalum corpus xxi, 4-9). Scrpens iste, fratres dilectissimi, licel hoc
animale, resurgat corpus spirituale (1 Cor. xv, 42-44). salis mirum cssc videalur, lamen liguravjt incarna-
Isla sunt qualuor, quse virga arida corporis nostri in lionem Domini. Durum forle alicui videri poleral isla
resurrectione germinabit. Sed redeamus ad ea quoe significalio, nisi hoc ipse Dominus in Evangelio suo
de virga dicere cceperamus. dixisset.Sic enim ail: Sicut Moysesexaliavilserpentem
5. Vitm spirilualis gradus qtialuor adumbraulur. in deserlo,'itaexallari oportelFilium Iwminis(Joan. ni,
Possumus adhuc sic intelligere eorum, quoein virga 14). Suspensus est ergo lunc serpens ocneusin conlo;
germinaverant, differenlias. Omnis qui iu Christo quia Clnistus suspendendus erai iu ligno. Tunc enim
credil, primo morilur; et post hoc renascilur. El'*est quicumque fuisset a serpcnie percussus, serpentem
etiam in his figura, quod virga arida poslmodum ncneumrespicieliat, el sanabatur : nunc vero huma-
germinal. Est ergo primuin geimen, prima hominis cussuin num gemis , quod a spirituali serpentc diabolo per-
in Christo confessio. Secundo frondescii, ubi renalus fueral, Chrislum crcdendo rcspicil, el sana-
donum gralioe ex Spiriius Dei sanclificalione susce- lnr. Qiiicimique percussus serpentem illuni oeneura
perit. Inde affcrt flores, ubi proficere coeperil, et non vidisset, iiioiiebaiur; ita est, fraires, nisi quis-
niorum suavilate decorari, ac fragraiitiain miscri- quc in Clirislum crcdiderit crucilixum, diaboli ve-
cordioeet benignilalis effundere. Ad ullimum quoque neno pcriniitiir. Tunc enim unusquisque respiciebat
aifert etiam frucius juslitise , quibus non solum ipse scrpentem mortuum, ut posset evadcre vivum : nunc
vival, sed et aliis vilam proebeal. Ciim autcm ad per- vero qui vull diaboli vitare veneuum, Christum re-
fectiim venerit, et prolulerit exse vcrbum fidei, ver- spicialcrucilixum. Et quia mors a niorsu nomen ac-
buin scienlise Dei, et [pcr doclrinain stiam '] alios lu- cepit, ei generi humano morsu anliqiii serpenlis ac-
crifccerit ; hoc esl aliulisse fructus, quibus alii ciderat, et mors nisi a morie superari non poteral;
nutriantur. Sic ergo singuli quique credentium de ideo mortem Clirislus sustinuit, ut injusta mors ju-
virga Aaron, quocClnislus est, germinanlur. Quorum slam vinceret niortcm, et liberaret reosjusie, duni
qualuor isUediffereriliscin aliis Scripluroelocis velut pro eis occidebatur injuste. Quidquid euiin diabolus
setatcs quatuor designanlur, quas Joauues aposlolus iu Adam cxercuerat, quasi juste videbatur egisse iu
in Epistola sua distinclioiie mystica cnmprehcndit. hoininc, qui seunius arboris deleclatione vendiderat.
Ait cnim : Scripsi vobis, pueri; et, Scripsi vobis, In Adam ergo quasi in proprio survo jtire sibi domino
aclolesccnles;el, Scripsi vobis, jiivenes; ei, Scripsi dominium vindicavit: in passioue autem Cbristi, in
vobis, patres (I Joan. n, 12-14). ln qiiihusulique uon quo peccaii maculamnoti invcnil, injuslc niala omnia
corporales cetales a, sed spiritualinm profecluum dif- perpetravil. Sic et ipse Dominus in Evangelio dixit :
ferenlias ponit : ut etiam in boc saccrdolalis virgoe Ecce venil princeps hujus intindi, el in me nihil invenit
germine observavimus designari. ( ld. xiv, 50).Quid est, ni/ti/tuii(>iii(.9Niilluinomnino
(i. Unus Chrislusflos el virga, diversusdiversis.Ha- pcccaiuin. El. iu Psalmis : Qumnon rapui, inquil, lunc
bentur ergo omnia luecnon lam in virga Aaron, quam exsolvebam(Psal. LXVIII,5). Quod ergo juste debehat
in ea virga quoeexiil de radice Jesse, et flore qui de Adam, Chrislus injusle moiiem suscipiendo persolvii.
radice ejus ascendil, super qiicin reqnievit Spiritus Ille expandit manuui ad pomorum dulcedinem; isie,
Dei (Isai. xi, 1,2). ln quo iiuc hoc ipsum videiur ad crucis amariludinem : ille arborem necis; isie sa-
oliosum, quod exirc dicitur virga, et flos ascendere, lulis oslendit: ille se conlra De.umcrexil, et cecidil;
Quamvisenim unus sit Christns per substanliani, sin- Cluislus se humiliavil, ut oiiines erigeret : Adam
gulis lamcn diversus eificiiur, prout indiget is qui mortem universis inlulit, et Christus vilaro omnibus
operalur. Qui ergo segnior est et negligenlior, pro reparavit. Respiciebatergo unusqnisque ad scrpentem
disciplina Christus ei eflicitur virga; el in virga non ccneuro,et a venenalis serpenlibus sanabalur. Serpens
ascendere dicitur, sed exire. Exeuiidiim namque esl Deneusin ligno positus venena vivorum serpentitini
ci qui inulilis et ignavus est, de eo statu in quo non superavit, et Chrislus in cruce suspensus et morluiis,
recte consisiit, et iranseundum ad alitim siatum tan- anliqua diaboli venena reslrinxit', et omnes qui ab
,'quamvirgcecompulsione, id est, severitale, docirinoc eo percussi fuerant, Iiberavit.
Jrigidiorisadmonilu. Qui vero jiislus in est, qnia jusius 2. Cur serpens wneus, non aureus aut argenteus.
sicut palma floret (Psal. xci, 15); hoc ascendere Quare lamenserpens ille nonde auro, non de argenlo,
dicitur Christus. Sic ergo qui verbcribus indiget, exit sed de xraniento liierit faclus, videamus. Hoc mihi
ad euin virga : qui auteni proficil ad jusliliam, ascen- videtur, quod duas significaiioneshabere pnssit: uuam
dit ei in Ilorem. Ascendit autem, quousque afferal propter diuturnitatem; quia vasa scncadurare diuliiis
fructus Spiritus, qui sunt cbaritas, gaudium , pax, solent : aliam propter vocis clarilatem; nam inler
paiientia, ct reliqiuc virlutes (Galal. v, 22, 25), in omnia meialla, vasa serea majorcm lirmilum reddere,
Chrislo Jesu Domino nostro qui vivit ct regnat per ct longius sonare solent. Docirina non in una taiitum
omnia ssecula sseculorum.Amen. gcule Judocoruminnotcscero, sed per nniversuni mun-
SERMO XXXII («). dum claro saluiiferoepnedicalionis sono polerat per-
vcnire : ideo serpcns ille aiieus eflicilur, ut dociiina
De serpentemneoel de virgaMoysi (b). Chrisli in universo mundo clarius prxdicetur; secun-
i. Serpensmneusftgura lncarnaiionis. Morsamorsu. dum illud quod de Apostolisscriplum est, 7« oinnem
Diabottisin Adamquasijuste, in Chrisluminjusle scvviil. terram exivitsonuseorum, el in fines orbislerrm verba
Adm debiium Clirisltts exsolvit.In leciione quse nobis eoruin ( Psal. xvni, S).
recitala est, fraires charissimi, audivimus quod eo 5. Qtti Diaboti venenis percussi siinl, ad Cliristum
tcmpore, quo propter stiperbiani Judceorumcl iiiur- fideliieraspicianl. Et tamen, fratres, ciiain secundum
liiufalionem eorum conlia Doniiiitim a seipentibus medicoruiii canialiuiii disciptinam, quibus de morle
icgulis, id est, basiliscis, in dcscrto poptilus vasia- serpenlis conlra vivorum serpcnliuiiivenena,saltibria
balur, proeceperit Dominus Moysi, ut serpentem proeparantur antidola, non cst incongruum ut mor-
luum debeat serpentcm intendere, qui a vivorum ser-
1 Hseceliamverba, per doctrinamsuam, ongeni addita penlium venenis desiderat liberari. II;ec ergo omnia
sunt. ideodiximus, utquoscunique serpentis, id est, diaboli
* origencs, corporalismtatis. et angelorum ejus veuena percusserint, ad Christum
(a) Alias,d e Tempore 101. in similitudine illius scnciin liguo suspensus est,
(d) InAppendiccnunc prinuimcollocaluivInter Augusli- qui
uianossermonesahsqueAuguslininoniinerelictusa Lova- fideliier aspiciant, ut cum beato Paulo aposlolodicere
niensibusfuerat:a verlinoautemel viudingospuriisaceen-
ailus.Dubitamusan sit intcrCicsariaimsuuinerandus. '• roiie, restinxil.
1809 SERMO XXXIII. 4819
possint: Mihi attlemabsit gloriari,nisi in cruceDomini Orienle. Nisi enim experimenla ejus plurima prseces-
nostri Jesu Chrisli, per quem mihi mundus crucifixtts sisscnt, quod frequenter maledictis hostem verlisset
esl, el ego tnundo(Galal vi, 14). armalum, non utique prsesumpsissel rex hoc posse
4. CrucismyslerictinvirgaMoysi.Et quia de beatoe fieri sermonibus quod fcrro cl acie vix posset impleri.
crucis mysterio diuiius loqui el dulce esl et salubre, Ccrtiis ergo Balac de hoc, et frequenler expertus,
reliquas ejus significalioncs breviter, si jubelis, Cha- omissis omnibus insiriimentis et auxiliis bellicis, mit-
riialis veslrse aurihus iiitimamus. Quid enim dulcius, lit ad eum legatos, dicens : Veni, nunc maledicmihi
quid suavius vel cogiiari vcl dici potcst, quam sancioa popuhiinliunc, qttia [ortior hic est quam nos : si forte
crucis mysterium, per quam non soluui ab inferis possimusaliquosperculereex eis, elejicere eos de terra.
revocari, sed ctiam in cceloselcvari meruimus? Quia Et addidil : Scio, inquil, quod quos benedixeris,bene-
sinculla dubilalione ubi.capnt noslrum Chrisium as- dicli erunl; et qaos tnaledixeris, malediclierunt. Ego
cendisse crcdimus, membra illius secutura esse confi- non credo qtiia sciret rex, quod quibus benedixerit,
dimtis. Ligni crucis eiiam mnbra vel figuroein veteri benedicti cssent : sed videiur mihi adulandi gralia
quoque Testamenlo plurimiim valueruiit. Nullum hscc dicere, ut artem ejus efferens et extollens,
Moysessignum sine ligni sacramento peregit. Ut enim prompiiorem eum reddat ad facinus. Sed tandem ve-
signa et prodigia in yEgyptofaceret, virgam accepit a niunt ad Balaam legati. Venerttnlenim, inquit, senio-
Domino,et ad signaquoequcdivinitus audiebat, et di- res Moabel seniores Madian, el divinaculain manibus
cebaturei, Elevavirgamtuam (Exod. vn, 9 ). Nonuti- eortttn. Igitur Balaam divinaculis acceptis, cum sole-
que Deus virgoeauxilio indigebat; setl erigebatur, ut rent daciiionesad se venire, fugatis quidem doemoni-
scire possemus, quantum essel illud futuri ligui mystc- bus vidit adesse Dominum. Veuit ergo ad Balaam :
rium, cujus fueralumbra figuraluro virgoeillius sacra- iion quod diguus esset ad quem venirel Deus; sed ut
menlum. Forle si Rubruni mare dividendumest, juhe- fugarenlur illi,quiei ad maledicendumet malefacicn-
turMoyses elevare virgam; el mare cognoscensvcnturi dum adesse consueverant. Et dixit Deus ad Balaam :
ligni figtiram, niox iler populo pandit insuetum (lcl. Non ettscum eis, neque maledicas populum; est enim
xiv, 16-22). Si ad aquam Marrhoeamarani venitur, benedictus.Deus ire Balaam alque invocare docmones
nisi lignumiu se susceperil, nondulcescit (Id. xv, 25). ad maledicendum prohibel: si tamen a cupidilate
Quse res erat indicio, aroariludiiiem Genlium per li- cessasset. Sed quia persislil in desiderio pecunise,in-
gnum crucis in usum dulcedinis quandoque esse ver- dulgens Deus arbitrii libeiiali rursus ire permisit.
lendam. Si aulem nonhabelaquaro populus unde bi- Ascendil ergo asinam Balaam : occurrit ei angelus
bat, pelra ligno perculilur; et dat per gratiam quod qui excubabat pro lsrael, de quo scriptum est, dicente
non habuerat per naturam. Si Amalec socvus hoslis' Dominoad Moysen : Angelus meus ibit lecum (Exod.
occurrit, Jesus filiusNave virgam tenere maiiu jube- xxxii, 34). Periendenti ergo irc conceditur : in via
tur, et Moysesbrachia sua in modum crucis exten- conterilur ab asina. Sed magus dsemones videl, an-
dere; ac sic per liguram cnicis vincitur insuperabilis gelum non videt; asina lamen videt : non quotl digna
iiiimicus (Id. xvir ). Sed nec Elisoeus ligni hujus esset videre angelum, sicul nec loqui digna erat; scd
myslici viiiulem penitus ignoravit, qui securim de ul confutaretiir Balaaro,et, ut ait Scriptura in quo-
manubrio iu gurgiiem.lapsain, misso in flumine ligno dam loco, Mulum animal humanavocerespondensar-
de profundo evocavil (IV Reg. vi, 5-7.); signilicans gueret prophetwdementiam(II Petr. u, 16). Hsecasina,
utique dura corda et ferreas hominum cervices de itl est, Ecclesia, prius portabat Balaam, nunc auteni'
profundo emersas errore, ligno crucis esse in posle- Christuro , cx quo soluia est a discipulis, et a quibus
rum suhjugandas.Ocruxcujus tanlusac talis ducerpi- innexa erat vinculis relaxata , ut Filius Dei sederet
tur fructus! Frucius aulem crucis, gloriocesl resur- super cam, ctcum ipsa ingrederelur sanctam civitalem
reclio. Hic frucius ligni hujus vere plantalus est secus Jerusalem; et complerelur Scriptura quoedicit, Lw-
decursus aquarum; semper enim cruci Baptisma jun- lare, filia Sion: eccerex tuus venitlibi mitis, sedenssu-
gilur. Dedit hoc lignum fructum in tempore suo, dcdit per subjugalem(Malth. xxi, 5), id est, asinam. Asi-
fructum inlerim Domini resurrectione ; dabit et cum nam, credentes sine dubio ex Judoeisdicit; et pullum
apparuerii de ccelis ille, qui visus esl super terram, novellum, cos profecto qui suut ex Gentibus creden-
ctim prsDcedenteipso crucis signojam fulgido venerit tes in Chrislum (a).
de supernis : lunc resurgentcorpora sepiiltorum, lunc 3. Balaam et Balac quorumfigurw.Balaam hic, qui
exsullabunt sancti in gloria, tuuc in suis cubilibus l;c- interpreialur Populus vanus, videlur mihi habere
tabuntur, qui nunc de sui rcgis ac Domini cruce non personam Scribarura et PharisseorumJudaici populi.
confundunlur, sed potius gloriantur. Balac vero, qui Exclusio vel Devoralio interprelatur,
SERMOXXXIII (a). el ipse hahere personam intelligendus est unius ali-
cujus mundi hujuscoiiirarioepotesiaiis, quseexcludere
De Balaam el Balac (b). et devorare cupiat Israel. Primum ergo omnium de
i. Exordium. Leclio quse nobis hodie recitata esl, ipso Balaamrequiramus, cur in Scripluris nunc vitu-
fralres charissimi, dicit quod profecli filii lsrael col- perabilis esl, nunc laudabilis ponilur. Nam vitupera-
locaverunt castra ab OccidenleMoab juxla Jordanem bilisest, cum ocdificataras, et victimas imponitdse-
conlra Jericho, et vidit Bcdacftlius Sephor, et reliqua nioniis, et apparatu magico poscit divina consulla :
omnia quoede Balaam el asino scribit hisloria plena culpabilis est, cum consilium pessimum dat, ul po-
negotiis ( Num. xxn). liuerior vero vel intelleclus multo pulus decipialur per mulieres Madianitas, et cultum
negotiosior : et nescio si facile sit ipsas lanium idolorum. Rursus laudabilis osleiiditur, cum verbum
historicas explanare sententias : Deo tamen donante, Doroini ponitur in ore ejus, cum Spirilus Dei fit super
breviter quocpossumus perslringemus. eum, cum de Christo prophelat, cum Judociset Gen-
2. Balaammagus polinsquam prophela. Hic Balaam tibus de adventu Christi mysteiia fuiura pronuniiat,
famosissimuserat in arte magica, et in carminibus cum pro malediclionibus benedicliones populo largi-
noxiis proepoiens.Non enim habebat poteslaiem vel lur, et nomen lsrael super visibilem gloriam mysti-
artem verborum ad benedicendura ; sed habebat ad cis excolit eloquiis.
maledicendum.Dsemonesenim ad maledicenduminvi- 4. Peroratio. Hsec,fralres charissimi, pauca de plu-
lantur, non ad benedicendum. Et icleoquasi experlus rimis, pro lempore vobisdicta sulficiant; sed omnia in
iu talibus, in opinione erat omnibus qui erant in cordediligeiiiissimereiinele, et corda vestra semper
105. ad spiritualia agnoscenda convertite : ut quia oranem
d
(fl)Alias, e Tempore nobis Dominus re-
Iu
(b) A.';pendice nunc primum collocalur.E x Origenianis prophetiam jam per Evangelium
in Numeroshomiliis15et 14,fragmenlaqusedamexhibet, velavit, ad iilud gaudium pervenire mcreamur, quod
nulloquidemhic nexu cohserentia;sed aliquandoaplius
colligata in FuUensiumMs. in quo multis ex eodem homil. («) Huc usque ex homil.Origenis15 in Kum.Jamex
fontehaustisscntemiisauctiorinveuiiur. )4, sub finem,
 1811 APPENDIX. 1812
pie el justfi vivenlibus Dominns repromisit; ipso ad- inspiranle consuevistis, altenditis, ratione evidenlis-
juvanie qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu sanclo sima cognoscelis. Terra repromissionis, quam loiies
in soeculasseculorum. Amen. Dcus dicit lacle et melle manantem, nos fuijnus ',
anlequam peccarel Adam; qnancloin nobis nihilaliud
SERMOXXXIV (H). erat. quani quod misericOrdiaconliilcrat Conditoris.
Quodjuslo Deijudicio filii Israel lerram promissionis, Postquara autem in Adam omnes peccavimus, dequo
expulsisChananwis, receperinl (b). dicit Aposlolus, Omnesin Adam moriiinlur(I Cor. xv ,
1. Chananmi jusle e lerris expulsi. In lectionihus 22); ct iterum, Ex uno omnes in condeinnationem
quoenobis rccilatoesunl, fralres charissimi, audivimus (Rom. v, 16ef 18),per iransgressionem prinii hnminis,
quod inortiio Moyse, Jesus susceperit priiicipalum , lerram rcpromissionis Cliatianrcicoepcrant iiossidere.
ci transito Jordanc, expulsisvcl inlerfeclis Chananoeis, Voluntas enim Domini possessioiiem cordis noslri ,
lcrras eorum liliis Israel Iradiderit possidendas (Jo- non viliis, sed virtulibus nattiraliler deputaverat.
stie i, etc). Quoties lectiones isioe, fralres charissimi, Sed posl procvaricationemAd;e insolescenfibusviliis,
de Teslamenlo Veteri recitantur, solent Pagani, vcl lanqiiam populis Chananseis, a propria regione, id
maxime immundissimi Manie.hoei, ore sacrilego bla- esi, ab intelleclu vel mentc rationali, viiiules sanci;e
sphemare, el dicere : Qusejustiiia Dei fuit, ul filios depulssesunt, ct vitia rcmauseruni. Cum auttm vir-
Israel per violenliam de terra jEgypti lollerel, et tulibus rursum Dei gratia possessio animoe nostr;c
postea expulsisChananaeoruingentibus, terras eorum fuerii resliiula , non lam alienas occupasse terras ,
eis traditlcrit possideudas? Unde ne forte simpliees quam proprias videbimur recepisse. Cum*eiiini ,
qiiosqiicvcl imperilos isla murmuratio prorana deci- auxilianie Domino, a populo virtulibus contra se di-
piai, quanliim possum, brevilcr, Deo auxilianle , micaniibus , vitia fucriul supcrala, locum qucm sibi
Sanctilaii veslroc demonslrare cupio ab anliquis Pa- in corde nostro conctipiseentiaevel foruicationis spi-
tribus tradilam verissimam ralionem; el ostcndere rilus retentabat, deinceps casiilas occupahit; quuni
qtiia Deus noster non solum miserieors, sed cl justus furor cepit, sapientia possidebit; quem tristiiia mor-
esi, et judicia ejus plerumque sunt occulla, nunquam tem operans invaserai, salutaris et plena gaudii Jseiilia
tamen injusta. Obtinebil; quem dcsidi;c lepor vel iicgligentiocvasli •
2. Prima ratio, injusta possessio.Alteraratio, qraves bat, hinnilitas honcstabit; quem cupidiias obscurum
realtis. Tradunt mujorcs noslri, quod quando lilii Noe fecerat, misericordia ad clariiatein piistinam revo-
omnem lerram inter se invicem diviserunt, lerra ista cabil; quem invidia veneuo suo pcrcusseral, benigua
quse dicilur Chananoeoruni, in divisione orbis seniori simplicilas adornabit. Iia singulis viliis expnlsis ,
lilio Noe, id cst Sem, in possessiouem obvcnerit, et eorum loca, id est, affeclus, virtules oconlrario pos-
eam lempore non parvo possederit : postea vero in- sidebunl. Ipssc lamcn virlutes, (ilii Israel, id csl,
crescenies populi Chananai (de illo ulique filio Noe aniinocvideutis Deum non immerito nuncupaniur : ct
Cham, qui a palre fueratmaledicius) veneriint adidloca cum universas, Deo auxilianie, cordis stii expulcrint
illa; ct per violenliam expulsis fratribus suis, est passiones, non lam alienas possessioncs pervasisse,
filiis Pem, lerram eoruni more barbaricopossederunt. quam proprias terras recuperasse credcndsesuni.
Et quia beatus Abraliam de generc Sem legitur fuisse, 4. Nonnisi per Jcsum rccuperalur; el post transitiiiu
lilii ejns, id est populi Israeliloc, non alienam tarram Jordanis, Iwcest Baptismum.Et illud advertile, fratrcs,
•tradenie Dominopervaserunl; sed suam propriam, quod specialiler ad donum graliac periincrecognosci-
quam per violenliam palrcs eorum perdiderant, rece- lur. Non enim per bonuin naliine, nec per Legem
perunt. Et quia ChananaVi, exccplo mulia illo peccaio, liltene : quia non per Moysen, id esl, per Legcm
nefanda veteris Teslamenli, sed per Jesum succcssorcriiMoysi
i|iiOdpossessionemalieuam invaserant,
et inaudita crimina conimiitebant; in lantum, ut lerra repromissionis lsraelilico populo. reformatiir.
fluando Dominos Sodomam ct Gomorrham subver- Sic cnim et Aposlolus ail : Nihil, impiit, ad per[ecitim
teret, dixisso legatur , Necdnm enim complelm sttnl adduxil Lex (Hebr. vn, 19). Non pcr Legis lilterain,
iniquilcilesAinorrliworum(Gen. xv, 16): et exspectabal sed per evangelicain graliam, genles crtideles et pes-
Dominus ul aul converlerenlur, el agerent poeniten- simoe,id esl, originalia peccata vel acitialiacrimina ,
tiam; aut certe, si converti nollent, crimina crimini- de terra repromissionis, id est, Clirislianorum cordi-
btis cumulanles, et peccandi mensuram iirtplentes , bns, Jusu ducente potucrunl effugari; sicut ipsc in
justissimam Dei sc-iuenliam sustinercnt. Quia ergo Evangelio dicil, Nemo potesl domum (orlis inlrare, el
oos duplicitcr invenit reos divina censura, pro eo vasa ejus diripere, nisi pritts uliicjaverit[orlem (Muttli.
quod et lerras alienas iuvaserant, et poslca scelera XII,29) : el ilerum, Confidite,ego vici mtindum(Jonn.
et crimina inaudila commiserant; justo judicio pu- xvi, 35). Sicul ciiiiii velus Adam conscniiciido dia-
niiiiitur , et Israeliiico populo antiquorum palruni bolo, nos de terra repromissionis exclusit: ita c con-
possessio reformatur. Et haic quidera secundum lit- trario novus Adam Christtis resistcndo diabolo, nos
leram, sicul in libris sanclorum invenimus, Charilati ad antiquam palriam revocavii.
veslroeruslico el simplici scrmone, quem loli inlelli- 5. Ictem traclaiur arguinentum. Et hoc, fralrcs,
geru pnssent, iusinuanda credidimus; ul habeatis quid attendile, quia lerra rcpromissiouis non rceipiitir,
respondcre possitis immundissimis el sacrilegisIsrael Ma- nisi prius regnanlc Jesu Jordanis fiuvius liaiiscafur.
niihocis. Quia ergo, sicut jam dictnra est, filii Ilacst, fratres : quia ad.spirilualcm lerrani repro-
aniiqiiorum parenlum suorum lerrani recipiunt, non missionis, id est, ad conscicntiam puram, nomiisi pcr
alienam quasi per injuslitiam tollunt. sacranienlum Baplismi pervenilur. Pur ipsum eniui
3. Terrq promissionis,hopnnes cmte peccatum. Vir- lluviuin Jesus Israclilicum populum iransire fucit,
tutibus nutiva cordis possessio.Et hoec quidem secun- quem posiea verus Jesus suo Bapiismo cmisccravil2.
dum litleram jusfo Dei judicio gesia refcrunlur. Sed 6. Adversitas mquanimilerferenda. Haic ciiini quse
dicit Apostolus, Omnia in cotttiti- vobis suggessimusr fratres cliaris^inii, velut munda
' quia , sicut figttra
in
gebanl illis; scripta ^sunt autem propter nos, quos animalia spiritualiter ruminate. Scripliim esl ilaquc,
fines swculornmdevenerunt(I Cor. x, 11) : quideliam Quos Deusamat, arcjnilcl casiigat ( Apoc.in, 19); ei,
si
spiritualiter ista significent, diligenter, sicut Deo Vflsa figuli probal fornax, et hominesjttslos tenlatio
tribttlalionis(Eccli. xxvn, 6). Quoiics Doniinodispcn-
d e
(o) Alias, Tempore 10i>.
(b) m Appendicenunc ijrimum collocatur.A Lovaniensi- 1 Mss.,Deuslaudat, nosfv.imus.
bus inter Augustinianossiue Augustinjnomine Utdubius 8 Hoecverba, quempostcaverusJesusstw baptismocon-
relieiusest: a Verlinoet Viodirigprejectus cum suppositi-
tiis. Ccesariislilumet ddelririamrefert. Sedde in finehabet secravit, quse desiduranturin editis, ciusequea caesaiio
additamenlumex sermone545, nn. 9, Caesarii10, susannaet quamnon sintaliena,liquelexsermoneHmox exhilieiido,
Joscpn,supra,col.1497.Derium.1 vid. 10et23.homil.14, n. 4, in manuscriplisefijciuntfinemsernioniscum verbii,
inter ediiasa Baluzio;denum,3,homil. qui vivit,elc.
1813 SERMO XXXV. 1814
sante trihulari pcnniltimur, vel aliquas adversitates veniamus ? Videtur mihi quod cibusiste fides iutelligi
contra justitiam sustinemus , paticiiler et ajquanjmi- debeal : Cliristianisenim fides esl, per.quara in Tri-
ler, aiixilianie Domino, sufieramus, propler illud nitatcm creditur, et ad sacramentum Baplismi per-
quod Apostolus ait : Non stint condignm passiones venitur. Quod ergo tunc Jesus ille dixit populo suo,
hujus temporis ad [uturam gloriam, qum reselabilur in hoc nunc el vcrus Jcsus per ministros suos dicit
nobis (Rom. VIII,18). Cimi iribulamur, a Dominocor- popnlo Cliiisliano. Quid esl anim aliud dicere, Parale
ripimur, ul non cnmhoc mundu damneinttr(I Cor.xi, vobiscibumad diem terlium ; nisi, Trinitalis suscipile
.32)..Magislimere debeiuus, si aut iiuilas aul parvas sacraincntum ? Post hsec Jordane transilo, quasi
iribujationes in lioc sorculo patimur : quia si Deus Baplismi complelo myslerio , populus Israel terram
flagellai omnem filiumquem recipil, sinc dubio qiiem rejiroinissionis ingtedilur. Verura esl, fratres charis-
iion flagellat, non rccipit. Si pro lerrenis bonis tanlos siiui, nisi quis per Baptismi sacramentum transierit,
lahores el tam gravia pericula homincs ocquo animo terram verse repromissionis, id esl, seternambeatilu-
patiuniur, quare pro fide, thesatiro octerno, sumus dinoni non videbit.
pigri ? Quare sumus llmidi pro illis divitiis, quas uec Jesns 2. Exploratores duo, duo prmcepta. Mittit larnen
naufragia nobis possuuiauferre? Jusius enim natifra- duos cxploratores atl civitatem Jericho, el sus-
gus cvadit dives .et nudus. His divitiis pleiuis erat cipiuntur a nierelrice (Josue n). In his duohus missis
sancliis Job. Nihil in domo remanserat; omnia uno duo prsecepla inleHigunlurgcminoe dileclionis. Quia
iclii pe.rierunt,quibus opulcnlus paulo aiito vidcbaliir : et revera quid nobis aliud annuntiant illi quos mittit
subilo meiidicus in slercore setlet, a capile usque acl verus Jcsus , nisi ut diligamus Deum , diligamus ct
pedes verniibus scatens. Quid ista miseria niiserius? proximuiii ? Dixit ergo Jesus, Prmparate vobiscibos,
quid inlcriorc felicitate felicius? Purdiderat omnia ilia el eslote parali in diem lerlium. Sicut enim tunc proe-
qn;c dedcral Deus : sed habebat ipsum qui omnia fluvium paralis cibis, die terlio venlura est ad Jordanem
dederat, Deum. Nudus, inquil, exivide ulero malris : i.ia ct nunc in Ecclesia calholica assumplis
mew, nudus reverlar in lerram. Domintis dedit, Domi- ad spiriiunlibus cibis fidei, spei et charitatis, pervenitur
nus qbslutil; sicut Dominoplacuil, ita [aclum est : sit Triiiiialis mysierium el Baptismi sacramentum.
nomenDominibeneclictumin smcula.Certe pauper est, 3. Lcipidesin Jordane, Patriarchw ; in caslris po-
certe nihil habel. Si nihil remansit, de quo tbesauro siti, Aposioti. Tiilit aulem Jesus duodecim lapides, et
isiae gemmoelaudis Dei proferuntur? Postca lentator posnit in Jordane : et ex ipso Jordane tulit alios duo-
ad carnem accessit : omnibus snblalis leniai-ricem decim , et fixitiu loco castrorum (Id. v). Illiduode-
uxorem reliqiiit. Evam dimWit, sed Adam ille non cim qui missi sunt in Jordanem , videnlur mihi
fuil. Et ibi qualis invciUus est? quomoiio respondil typum habtiisse Patriarcharum : illi vero <;uilevati
nxori blasphemiam suggerpiili? Locuta es, inquit, stiiit de Jordane, figurain habuisse AposlOlorum.
qnasi ttna ex insipienlibusmulieribus.Si bona snscepi- Posl moriem enim Moysi, sepultis Patriarchis, Apo-
mus de manu Domitii, mala quare non sustineamus stoli surrexcruiit. Sic et in Psalmo legimus : Pro pa-
(Job, i et n)? 0 virum pulfem et integrum ! o fcedtun tribus, inquil, tuis nali stinl tibi fitii : conslitueseos
et pnlchriim ! o vulneraium et sanimi! o in slercore principcs super omnem lerram (Psal. XLIV,17). Sic
sedeolem, el in coelo regnanlem ! Si amamus , imi- sepultis Patriarchis Apostoli surrexerunt. Jesus duos
temur : ut imilemur, laboremus. Adjuvat ccrlantem, nii.llil exploratores : quia vcrus Jesus doclurus erat,
qui cerlamen indixit. Non le sic speciat Dcusin agone quomodoJcsu scpullo seniorc populo in deserto, juuior
cerlanlem, ut populus aurigam. Clamare enim novit; populus duce in terram repromissionis indu-
adjnvare non novit : coronam feneam parare potesl; catur. 4. Judworum et Gentium figura. Nam senior ilte
vir.es subminislrare non potest. Ilomo enim esi, non
Deui. Ei forte dura spectat, plus laborat sedendo , populus typum habtiit Jtidseoruin ; j'unior vero popu-
qiiam ille luclando. Deus quaudo speciat ceriatores lus figuram liabuit Gentium. Ille populus senior,
suos, adjuval eos invocanle^. Nam vox athleise ijisius transilo mari Rubro, sepelilur in eremo : junior vero
est in Psalmo : Si tlkebam, Molttsesl pes tneus, mise- populus ad hoc Iransit Jordanem fluvium, ul accipiat
ricordiq tua, Domine, adjuvabat me (Psal. xcin, 18). regnuni. Vcrum est, fratres ; nemo bealiludinem
Non ergo simus pigii, fralres mei; quacramus, pela- regni coelestis accipit, nisi prius per Baptismi Sacra-
nius et pulsemiis. Qui quoeril, invcnil; qui pel.it, menia transieril. Nam dc illo seniore populo non am-
accipil, ei pulsaiili apericliir (Luc. xi, 10); praslante plius quam duo nieruerunl terram repromissionis
Domino noslro Jesu Cliristo, cui esl honor el impe- iuirare : el in ipsis duobus aliquid figuratum esse
riurii cuni Patre et Spirjlu sancto in soccula soeculo- cognoscimus. Sicut cnim supra dicium esl, duo sunt
runi. Amen. prsecepla dilectionis, quoe Cliristianum populum, ut
SERMOXXXV (a). vilam ailernam percipiant, invitanl. Iia illi duo fue-
De eo quod Jesus prcecepilpopulo, ul parati essentad runt, qui Judoeorum populo consilium dabanl, quod
transeundumJordanem ; el de subversionemurorum si iti Deum crederent, feliciter terram repromissio-
nis introirenl.
Jericho (b). 5. Jericho iijptis mundi. Sacerdolalis tuba. Tubw
i. Moysesfigtira Legis. Jesus figura veri Jesti. Tri- soiutsterroris est, non oblectaiionis.PoSt hsccad civi-
nitalis fides ad Baptismum. Sieut frequculer Charitali fateni Jcricho ventiun csl, et muri ejus clamore po-
Vestroesuggessimus, fraires charissimi, Moyses non puli et souo tubaruni usque ad fundamenta dejecli
soIumlypumChrisli, sed etiam figuram Legis intelli- stint ( Josue vi ). Jericlio, fratres, lypum hahuit
gitur habuisse. Denique in monle ubi Dominus irans- niniidi hujtis. Sicut enim ttiiic caneiuibns luhis muri
figuratus esl, Moyses el Elias loqucbanlnr cuiii eo illius cccidci-uni; ila et nunc oporlel utcivilas mundi,
( Matth. xvii, 3 ) : et in illis duobus Lex ct Prophc- id est, superbia, cum suis liirribus, avarilia scilicet,
tia significaloesunt. Morluoergo Moyse, Jesus suscepit irividia atquc luxuria , simulque cum populis, id est,
iriiperium ; el cessanle Lege, Dominus iiosler vcrus omiiibus coiiciijjiscenliis nialis, assidua sacerdolum
Jesus totius mundi obtinuit principalum. Jesus ergo pra:dicatione deslruatur atque dispeieat. Non ergo
ille, qui lypum Domini prscferebat, veniens ad Jor- oportct, ut sacci^doiesiii ccclesia lacearit ; sed au-'
danera , dixit ad popnlum, Parate vobiscibosad diem diaul Dominum dicenlem , Clatna, ne cesses, quasi
tertium (Josue 1, 11). Diem tertium, fratres chaiis- luba exalla vocemluam , et annuntia populo meo sce-.
simi, Trinitalis agnoscimus esse mysieiium. Quos lera eorum (Isai. tvni, 1). Clamare fergo jubemur;
ergo cibos pramarare debemus, ut ad diem teftium et vehenienier ciamare nec parcere voci, ut parca-
nuis saluti. Ne parcas, inquii, id est, peccatoris,
d e
(a) Alias, Tempore 106.
(b) In Appendice nunc primumcollocatur.Lovaniensium initjuitali: ne tacendo pereas ', et dtim verecundiee'
opimonedubius: verlini et vindingi judiciosupposititius 1 Mss.: reccaiork iniquitatemne tacendo >
est. Rostraautemsententiacsesarioadscribendus. prmlereasj
sensus in.co.nipletus,'nisi addideris,ne pereas.
 1815 APPENDIX. 1816
ejus consulis, non consnlas sanilati, ne vulnera il- SERMO XXXVI (a).
lius quse clamando resecare poleras, reticendo in De Gedeon (b).
pejus enulrias. Clamare ergo jubemur ; et, ne quis
se uon.audisse dicat, aut quemquam vox lateat sa- 1. Prmdeslinationis adumbratio. Hodicrna die au-
cerdotis, veliementer clamare. El ne forte hoc ipsum divimus, fratres, quod cum sub arbore quercu',
non sufficerel, addidit, dicens : Sicul luba exalta vo- Gedcon lilius Joas tritici messem virga caidcret, An-
cemluam. Scitis quod tubse soiius non tam oblecta- gelo promittente audire meruerii, ul a poteslale , ini-
micorum in
tjonis esse soleat, quam lerroris ; nec lam delecta- mirnni, si estliberlatem Dei populum vindicaret. Nec
tionem proeferre, quam inferre formidinem. Tuba electns ad gratiam ; cum sub umhra jam
itaque peccaloribus necessaria est, qnse non solum tunc sanctoecrucis et venerabilis sapientise prsedesti-
aures eorum penetret, sed et corda concuiial; nec nato Iiicarnationis futurse mysterio constiluius, fera-
delectet cantu, sed casliget audilu : ut strcnuos cis segeiis sensihilia de lalibulis frumenla producerel,
quosque hortetur in bonis, ct reinissos lerfeat pro eleclionemque sanctorurii a purgamenlis inanis paleoe
delictis. Nam sicul in prsclio luba formidolosi militis sequeslraret : qui lanquam virga veritalis exercitali,
meiUem dejicil, et aniinum viri forlis accendit; ita superflua veleris hominis cum ejus actibus deponeu-
et sacerdotalis tuba menlem peccatoris humiliat, el les, quasi iirtorculari, ila in Ecclesia congreganlnr.
meniem jusii corroborat: et uno codeini|ue sono ista Ecclcsia enim torcular est fontis oelerni, in qua ccele-
adhorlalio, quemadmodum si lortior fuerit, ad vin- siis2.vitis fructus exundat.
cendum illi lerrorem inculit ; ita si tardior fuerit, Redemptionisnosirw figura. Christuspetra relale
relaxat ad peccandum. Iloec enim consueiudo ttibse ad carnem. Gedeon vero cum audissel, quod per eum
est, ut delinqueniium opera dissipel, ci saiictorum Domiiius plebcra suam a multiludioe hostium libera-
facla confirmet. ret 2, obtulit in sacriiicium hsedum caprarnm, cujus
0. Per lubasmuri Jericho ruunt, per prwdicalionem caruem, secundum prxcepla angeli, et azyma supra
iniquitas. Denique per sacerdotalcs lubas Jericlio pclram posuit, ct ea jure perfudit. Quse simul ut vir-
muri, qui intra se conlinebant pcccatorem populum, goecacumine, quam gefebat, angelus Dei conligit, de
corruerunt. Non illos pulsavit arics, non expugnavit petra ignis erupit; atque ila sacrilicium quod offere-
machina ; sed, quod miruni est, sacerdotalis sonus battir, absumptum est3.Quoindicio declaratum vide-
ac luboe ierror everlil. Muri qui adversus ferrum tur, quod petra ilta lypum habuerit corporis Christi :
inexpugnabiles exslilerant, sacra tubarum voce col- quia scriptum est, Bibebantuulem de spiriluali conse-
lisi siini. Quis eniin non sliipcal in illo facto sono quenli eos pelra ; petra uulemeral Chrislus (I Cor. x,
saxa disrnpta , fundamenia irralionabilium rerum 4 ). Quod uiique non ad divinilaiem ejus, sed ad car-
nem relatum est, qusesitienlium corda popnlorurape-
clangore esse quassala ; el ila universa collapsa , ut renni
cum victores nihil niaiiu loederenl, apud adversarios rivo sui sanguinis inundavit. Jam tuuc igilur in
nihil siabile reinaneret ? Scd quamvis muros illos myslerio declaralum est, quia DominusJesus in carne
nemo continguret, expugnabantur lameu forinsecus sua loiius mundi peccata crucifixus aholerel; nec so-
sono justorum , intrinseeus peccatorum. Sic enini lum delicla factorum, sed eliam cupiditaies animonrai.
sequo Dei judicio ctjusiis aperuerunt viam , el de- Caro enim hoediad culpam facti referlur, jus ad ille-
fensionem perfidis negaveruiu. Sed hoec omnia in cebras cupiditalura ; sicut scriplum est, Quiq concu-
figura facta esse, non duhium cst. Nam sacerdotales pivit populus cupiditateinpessimam: et dixerunl, Quis
illius leinporis lubas quid aliud procfigurassecredi- nobisdabil carnes (Nutn. xi, 4)? Quod igitur exlendit
nius, quam hujus temporis sacerdotum proedicaliones, angelus virgam, et leligit peiram, de qua cxivit ignis,
quoe non cessani peccatoribus lerribili sono austerum ostendit quod caro Domini Spiritu repleta divino pec-
judicium nuntiare , trisiem gchenna! interilum proe- caia orania hiimansc condiiionis exureret. Unde et
dicare , et quodam comminationis strcpitu aures de- Dominus ait, Ignem veni millere in lerram ( Luc. xn,
linquenlium verberare ? Sicut enini ttrac tubarum 49). 3. Sacitfictorum veterumabolitio revelala. Christus
clangor deslruclis coemeiuorum inuiis ad populi
inieriora pervenil; ita nunc pratdicalio sacerdolum hwdus, ovis, vitulus. Crucismysterium.Advertit igilur
deslruclis pravis cogitalionibus ad anim;c nuda per- vir doclus et proesagnsfulurorum superna mysleria;
transit. Et sicut sacroevocis sonus conturaacem popu- et ideo sccundura oracula occidit vitulum a palre suo
lum dcstruxit et caplivavit ; ita ci nunc sacerdotalis idoiis dcpulalum, el sepiennem alium immolavit Deo.
proedicalio populum peccatorem suljjugat et caplivat: Quofaclo raanifeslissime revelavii post adventum Do-
sicutdicil beatus aposlolus Paulus, Arma miliiiw no- mini omnia abolenda esse Genlilitatis sacrificia , so-
slrw non sunl carnalia, seclpoleniiaDeoad destrnctionem lumque sacrilicium Deo Domiuicsepassionis pro reli-
4 populi deferendum. Elenim vilulus ille typum
munitionum, consilia deslruenles,el omnemalliludinem gione
extollentemse adversusscienliamDei, el in caplivilalem Christi prcefere.bat.Seplem autem aniiorum eral, quia
redigenles omneminlellecluinin obsequiumChrisli ( II in Chrisio septem spiritualium plenitudo virlutum, ut
habitabat
Cor.x, 4ei5). Videte igitur si nou sacerdolum lin- Isaiasdixit, (Isai. xi, 2). Hunc vitulum et
Abraham
guoe, juxla dictum Apostoli, qusedam sunt arma sus esl oblulil, quando diem Domini vidit, et gavi-
verborura, quibus deslruilur vana cogilatio, et inflata nunc in(Joan. vm, 56). Hic esl qui nunc in hoedilypo,
superbia captivatUr. Septem ergo diebus, sicut Scri- sacrificium ovis, nunc in viiuli offerebalur : haedi, quod
ptura dicit, muri Jericho sacerdotalihus tubis cir- stia; pro delictis sil; ovis, quod voluniaria ho-
cumdali ceciderunt. Unde nos spiritualibus spirittialia vituli, quodimmaculaiasitviciima. Proeviditergo
comparantes (I Cor. n, 13 ), dicimus quod Iioc seplc- mysterium sanctus Gedeon. Denique trccentos elegit
nario numero nunc per sacerdotes Dei non tam una ad proclium; ut ostenderel non in numero mulliludi-
civitas deslruilur , quam tolius muudi iniquitas dis- nis, sed in sacramento crucis mundum ab incursugra-
sipalur. Nam sicut in singularis urbis nuucupatione 1
universi mundi habilus liguratur ; ita septem dierum pit: Ful. Ms., hesterna die, etc. Ambrosiusverosic inci-
circulo toiius mundi spatia dislinguuiilui', per qusc nierobaal,sicut iegimus,cumsub arborequercu.
2 Ambrosius : commotusoracutocedeon, cum audissel
sacerdolalium prsedieuionum tubse ipsi socculoexci- qitoddeficientibus tket popttlorummillibus, in unoviroDO-
dium annunliant, et judicium comminanlur : sicut minusplebemsuamab hostibustiberdre,obtuitt,eic.
scriplum est, Quoniam ntundtis peribil, el omnia 3 Ful.MS.cum Ambrosio,assumptumest.
* Ambrosius,
quce in mundosunt. Qui autem [acit voluntatemDei, d e
pro redemptione.
manel in mternum(1 Joan. n, 16 el 17 ) : donanle ipso Alias,
(a) In Ternpore108.
(b) Appendicenunc i.rimum collocatur.Exceptare-
qui vivil et re^nat per soccula. ca(iilulationein quam sermo desinit, nihil eo continetur
aliud,nisi quoeapud Ambrosiumlibro 1de Spiritu sancto
jjrooumiivice prcefivaesi, enarratiode Gedeone; non ta-
nien tota.
 1817 SERMOXXXVII. 1818
vium hosliumesseliberandum (Judic. vn, 7). Trecenli ravit. Nam et angelus ille qui venit ad eum.et ipse in
enimin groecaT, lau, simililudinem crucis ostendunt. typnm Dnmiui Salvatoris accipitur. Arborem sub qua
4. Rosin vellere, lumin area; fides priinum in Ju- stetil, et virgamquam tenuit, crucem significassema-
dma, exindeapud Genles.El lamen licet forlis esset et nifcstum esl. Pefra illa, super quam Gedeon oblulit
fidens, pleniora adhuc de Domino fuiuracvictorisedo- holocauslum, Christus erat : sic enim ait Apostolus,
cumenla quoerebat, dicens : Si salvas in manu mea Petra atilemeral Christus. Msedusille qui ohlatus est,
lsrael, quemadmodumloculttses, Domine,ecceego po- humanum genus peccalis obnoxium designavii. Quod
no Itmmveltusin area, etsi ros faclttsfueril super vellus, angelus virga sua teligit pelram, el exiil ignis, et
et super omnemlerram sicciias,cognoscamquiain manu consumpsit hsednmillum : crux leligit Christum, et
mea secundum promissalua populum liberabis. Et ita de peira, quseeral Chrisfus,ignis' exii! charitatis, qui
factumest. Sed adjecit poslea, ul rursus ros proflue- humani geiieris peccata consumpsit. De se ipso enini
ret super totam terram, ct siecitas esset in vcllere 1 verus Gedeon Chrislus ir. Evangelio ait, Ignem veni
(Judic. vi, et vn). Ros cnim in vellere fides orat in miltere in terram; el quid volonisi ut acccnclatur?Tau-
Judoea: quia sicut ros verba Deidescendunt. Unde et rus vero quem occidit, et ipse Dominum figurabat,
Moysesait : Exspectetnrsicul pluvia eloquiummeum, qui proredemplione generis humani oblaUisesl. Quod
etsicul ros verba mea ( Deul. xxxu, 2 ). Ergo quando autem seplem amioriim crat, septemplicem graliam
tolus orbis infrucluoso seslu Gentilis superstilionis Spiritus sancti, qui in Cliristum venil, significassc
arehai, lunc erat ros ille coelestisvisilalionis in vel- videlur. Vcllus quod in area posuit, et rogavit Donii-
lere, id est, in Judoea. Postea vero quam oves quce num, ul in solo vellere esset ros ; et in omui lerra
perierant domus Israel : unde puto figuram judaici siccitas, et factumesl ila; el ifcriira rogavit, ut vellus
vellerisadumbraiam : oves, inquam, illoefonlemaquoe renianerel siccum, et in tota area esset ros : vellus
vivoenegaverunl, ros fidei exaruit in pectoribus Ju- sigiiificavit populumJudseorum, area nulem in lolo
daeorum, meatusque suos fons ille divinus in corda mundo populum oninium Genlium. Et quia primo
Gentium derivavit. Inde est quod nunc fidei rore lo- lempore ros verbi Dei in sola Judsea fuit, et toltis
tus orbis humescit. At vero Judaei Propheias suos et mundus in siccitale remanserat; ideo primum ros in
consiliarins perdiderunl. Nec mirum, si perfidioesnb- . vellus vcnit, el area sicca fuil; poslea vero quando
eunt siccitatem, quos DominusDeus propheiici imbris Judoei Christum Dominum occiderunt; per passionis
uberiate privavit,dicens: Mandabonubibusne pluantsu- injuriam expressum est vellus, et remansit Judoeorum
pcrvitteamislam(Isai. v,6).Esienimpropheticse nubis populus aridus et siccus, et in loiam aream, id est,
pluvia salularis, sicut el David dixit: Descendetsicut in universum mundiim, ad omnes gentes, non soluiu
pltiviain vettus,et siculslillicidiastillanlia super lerram ros, sed eiiam pluvia verbi Dei et Aposlolorum flu-
( Psal. LXXI,6). Hanc nobis Scripturse divinsctolius mina pervenerunt. Denique in uiiiversa terra quasi
mundi pluviam pollicebanlur, quoeSpirilus rore di- area, rore gratiocspirilualis irrigatur Ecclesia; et in-
vini rigaret orbem sub Domini Salvaloris advcnlu. felix Synagoga ab omni humore vel pluvia divini ver-
Venit ergo jam ros, venit et pluvia, venil Dominus bi sicca remansil et arida. Ut haecergo spirilualis plu-
stillicidia secum ccelesliadeferens : et ideo j'am nos via, cl ros divinsegratioe perseveret in nohis, onmm
bibimus, qui ante sitiebamus, et divinum illum Spiri- quoeproedicantur,salubriter cogitemus, et nobis invi-
tum liaustu interiore potamus. Hoc ergo proevidit cem in colloquendo velut munda animalia runiine-
sanCtus Gedeon : quia verum et spirilualem rorem mus : ut ulilem succum, unde anima noslra in selcr-
eiiam Genles naiionesque crant fidei perceplione bi- num vivere possit, habere possimus, et talibus deliciis
bitnroe. saturati cum propheta dicere mereamur : Quam dul-
5. Ad quid vellusin area. Non tamen otiose Gedeon cia faucibus meis eloquia lua, Domine (Psal. cxvm,
vellus nec in campo posuit, nec in prato ; sed in area, 103)! Sed lunc in nobisdulcedo verbi Dei polerit pcr-
ubi messis est tritici (messis enim multa, operarii au- manere, si Iioc eiiam aliis plena et perfecta charitate
tem pauci [ Matth. ix, 37]) : eo quod per lidem Do- frequeutius referendo volueriinus ingcrere; ut non
mini in Ecclesiafulura esset messisfecundavirtulnm. solum dc nostra, sed eliam de aliorum salule lucra
Nec illud otiosum esl, quod cxsiccavit vellus Judai- nobis spiritualia possimus providere : auxiliante Do--
cum, et rorem ejus misit in pelvim, ut replerelur mino nostro Jcsu Chrislo, cui esl houor el impe-
aqua, non tamen ipse ex eo rore pedes lavit. Alii de- rium cum Patre et Spiritu sancio in seeculasoeculo•
bebatur tanti procrogativa myslerii. Exspectabaiur rum. Amen.
Chrisius, qui sordes omnium solus posset abluere. SERMOXXXVII (a).
Non erat tantus Gedeon, qui hoc sibi myslerium vin- De David et Isai palre suo, et de Golia (b).
dicaret. Non enim Gedeon, sed Filius hominis venit
non minislrari, sed ministrare (Id. xx, 28) (a). i. Idem potest esse figura diversorum. Istti typus
6. Recapilulalio.Rogo vos, fratres, ut non moleste Dei Patris. ln Scripturis divinis, fratres ciiarissimi,
accipiatis,quod propter tardiores quosqueet simplices una eademque persona, prout tempus est et locus,
aliqunties ea quae dicunlur, breviter replicamus. Qui diversam significationemhabere potesl. Nam bealus
enim litterati et docti sunt, Deo propitio sine labore Isaac (quod oplime novit Sanciilas veslra), quando a
intelliguntquaa dicunlur : reliquis vero, id est, idio- patre oblaius est, Chrislum Dominumfiguravil; cum
lis atque simplieibus, nisi brevis recapitulalio facta vero filio sno Jacob bcnedixil, et ad accipieiidam
fuerit, timeo ne ex his qusedicunlur parum capere uxorem in Mesopotamiammisit, Jacob typum habuit
possint. Gedeon, fralres charissimi, typum gessil Do- Chrisii, et Isaac Dei Patris imaginem gessit. lterum
mini Salvaloris. Et quia trecenti secundum groccum bealus Jacob typiiin Clnisti habuii, quaudo uxorem
computumcrucem faciunt, ita lunc Gedeonin irecen- accepit; Dei omnihus Pairis figurara gessit, quando beatum
(iliis diligebal, et tunicam ei
tis viris Judaeorum populum de crudelissimis gcnli- Joseph plus
buseripuil; quomodopostea Chrislus per inysleriuin loris polymilam fecit, quoe iiicarnalioiiem Domini Salva-
crucis lotumgenus humanumde potestate diaboli libc- significaret. Quomodo ergo lunc factum. est,
ravit. Torcular enim ubi messem terebat, propteras- 1 in Ms. ful.: crux tetigitpetramquw erat christus,et
siduas tribulationes, Ecclesiae-typum gessit. Messis elc.
quae ccedebatur, Chrislianum populum significavit, ignis, (a) Alias,de rempore197.
qnem adveniens Christus virga disciplinoevel haculo (b) In Appendicenuncprimumcollocatur.PerLovanien-.
crucis suoea paleis, id est, a pcccalis omuibus sepa- ses relictusintcr Auguslinianos,tanquam dubiuscarebat
1 HoclocoapudAmbrosium Auguslininomine.rosleaper veilinumut viudiugumipsius
quaestioisthsecpaucisenoda- non esse certo probalumfuit. Cajsarium Arelatensemfaci-
tur. Ctrtm nonquasiincredulusessevideatur,quifreqaen- liusreiert quamAugustinuin,tamelsihujusnominein Bre-
libusinformatusindiciis ctdhttcplttraposcebat. viariismultis legalur Dominieaposl Pentecosteuquarta.A
(s) HucusqueAmbrosius. Parisiensinonila [iiiclemexpunctis esl.
 1819 APPENDIX; 1820
fralres eliarissirni, in beatis Patriarchis, Isaac vitleli- vid, qni lypum Chrisli gerebal, nonduni venerai. Ve-
i' cet et Jacoli; ila et in Isai patre David liguratum esse rum esl, liatres cliarissimi. Quis eniin conlra diabo-
cognoscinius. Quando enim DaviJ nTiuinmittebal, ut Iuni ptignare potcral, antequam Chrisfiis Dominus
reijuirerot fratres snos, lyptmi Dei Patris liabtiissc gentis humanum dc poiestate tliabo.liliberaret? David
vidctur. Isai mieil David, ul re.|nirei'ct fraires suos; entin inlcrjirclalur Manu foiiis. Quid co fortius, fra-
et Deus Pater inisit Uuigeniluinsuuin, ex cujtis pcr- Ircs, cjui universuin munduni vicil, armatus non
sona scriplum esl, Narrabo nomenttiutn fratribus meis ferro, sed ligno ? Siabant ergo filii Israel conlra ad-
(Psal. xxi, 23). Ad rcquiremlos enim fratres stios versarios quadraginta dies. Qiiaclragiiiia dies, pro-
vencrat Clirisius, quantlo .dicebat, iVon SMHI missus pier quaiuor ionipora et qualunr partcs orbis ..terrse,
nisi ad ovesperdilas domtisIsrael (Malih.w, 2-i). vilara [iroescnlem significanl, in qua conlra Goliam
2. DavidfigurtiChristi. Dixil ergo Isai acl David fi- cl cNcrcilumcjus, id"esi, contr.i diabolum cHangclos
lium suum : Accipe ephi poleulw, et decem (ormellas ojns, Chiisiiaiioriim populus puguarc non dcsinil :
casci, et vade, reqidre frcilres tttos. Epjii, fr.ilres mei, nec lamc.n vinccrc posset, nisi vcrus David Chiisltis
trium modiorum mensura est : el in iribns iriensuris, cmn bactilo, id esl, ciiui cr-ucismysterio descemlissct.
niystciium inlelliii.itur Triuilalis. Bene noveral boc An.ta adveutuiii enim Cluisli sohiltis cral di;<boius;
mysterium eiiam clbealus Ahraham. Deniqiiequando venieiis Chrislus fccii de eo quod in Evangcliodi-
siib ilice Mambr.e in irilius personis sacrameuiura climi esl, N.emopoteslinlrarein domiiinforiis, el vasa
Trinitaiis videre promeruil, tria sala similoa riiisccii ejitsdiripere, nisi prius atiignvcril forlem (Malth, xn,
prcccepil. Tria sala, trcs niensur.e sunl. Ilanc crgo 29). Venit ergo Clirislus, et alligavit diabolum.
nicnsurain cl Isai dcdit (ilio suo. ln dccem formellis fi. Morderenon polesl nisi voleulem.Sed dicit ali-
casei, intclligitur dccalogus vcteris Testamcnti. Venii quis : Si nliigatus esl, quare adhuc taiilum pravalct?
ergo Davidcum tribus mcnsuris el tlecein formcllis Veruin esl, fratres, mullum praevalel; setl tepidis et
casei, ut fralres suos in praoliopositos visilarct: quia negligcniibiis, et Deiiin iu verilaie non limenlibus
venturus eral Chrislus cum decalogoLegis et inystc- domiuatur. Alligalus est cnim tanquam innexus canis
rio Trinilatis, ul genus humauuin de polcslale tlia- catenis; et neniincin potest mordere, uisi eum qui se
boli libcraret. ad illum nliro mortifera securitate coiijunxerit. Jam
5. Frater increpans David,Jttdmivcldiabolus Cliri- videle, fiaires, quam siullus liomo ille est, qucm ca-
sti adveiUuminvidenies.Venienle atilem David, uniis nis in catena positus niordet. Tu lead illtim per vo-
e fratribus suis increpavit euro, dicens : Qunre climi- 1-jiiitaiescl cnjiidiuies s;ucnli noli conjungere; et ille
sistipauculasovesillas,etvenistiadprmlium(\liey.xvu)? ad lu iifin piicsuiuel accedere. Latrar.e poiest, sollici-
Fraler isie sc.nior,qui David lyptim Ooniini geren- lare poicst; mortleie non polest, nisi volenlem.Non
tem per maliliam increpavil, significavilpop-ilumJu- eiiini cogcndo, sed suadendo nocet: nec exlorquel a
doeorum, qui per invidiam Christo Domino, qui pro nobis coiisciisum,sed pelil («).
salule generis humani vencrat, deiraxerunl, et mnl- 7. 7i«iJi(icttm baculo conlra Goliam.Cliristus cum
tis frequenler injuriis affecerunl. Qitctre,inquil, diini- crucecontra diabolum.Golias proprio gladio, diubolus
sisli oves illas, et venkti ad prwlium? Quasiiion libi propriainiquilalepercussus.Metnbru noslraarina dittboli,
videtur per os ejus saluii homiimm iuvidens diabo- vct lempta Dei. Venii crgo David,el iuvcnit Jndccorum
lus loqui: lanquam si diccret Ciirislo, Quare diuiisi- popiilum conlra diabolutn prculiantem; et cum niil-
sti noiiaginta et novem ovcs quoeuon crravernui; et Ins cssct qui prscsnmeret ire ad singulare cerlamcn,
venisli ul unam requircres qu;e periurat (Matilt.xvui, ille (["i liguram Chrisli gcrebat, processil ad proe-
12), ei eam de manu spirimalis Golioe,itl est, de po- liuui, tulit batiilum in iriauu sua, et exiil contra Co-
testate diaboli, per crucis baculain liberalam, ad iiain. El in iilo -quidcm lnnc (iguratum est quod in
ovile propriuin revocires? Qitare, inqiiil, dimisisli DoniinoJesu Christo complelum cst. Venit enim ve-
pauculas ovcsitlas? Malo quiclem el superho animo, rus David Cliristus, qui couira spiriiualem Goliam,
sed lamen veriiin diccbat : quia Jesus, sicnt jam di- itl cst, conlra diabolum pngjmiurus crucem suam
clum esl, diniissurus erat uonaginta ct noveiiTovcs, ipse portavit. Videtc, fratres, ubi beatus David Go-
iit qmereret iinam, ct ad ovile proprium, id csl, ad liam percnsserit; in lioiite utiqne, ubi erueis signa-
Angelorum corisoiiiijm revocarci. ciiluiii tioii Iiabeh.il/Sicut eniin baculus crucis lyptira
i. Leo et ursus a Duvid occisi, diabolus a Clnislo habiiil; ita eliai» et lapis illc de quo percussus esi,
spoliatus. PiiiiSquaiii veniret David, cii'ii jam uncius Christuni Dominum (iguravii. Ipse esl eiiim lapis vi-
essel a bealo Samueie, sicut et ipsc Saciliregi dixe- vus, de quo scriptuin esl, Lapidemquemreprobaverunt
rat, cl leohem ct ursum sinc arrais occidit."Setl ct wdificantcs,hic factttscst in capul iinguli(Psal. cxvn,
leo el ursus lypum diaboli proefernnt: qui pro co 22). Quod aulein Davidiion liabens glndium ascc-ndit
quod de oVibus David aliquitl invadere ausi sttnt, super Goliam, el suo cum proprio inlcrfecit gladio;
ipsius David vinuie siml suffocati. lioc lotcnn, fra- desigualum est quocl in advenlu Christi suo gladio
tres charissimi, qtiod ituic in David lcgiiiiusftgura- diahohis victns est, qui pcr uequiliaiii suam ei in-
lum, in Doniinouoslrn Jesu Chrislocoguoscimiiscssc justam persecuiionem quam cxercttit in Clirislum ,
coroplcuim. Tuncelcnim leoiiemet ursiira siraugula- oiiinituii in cum crcdenlium perdidil prhicipatuiu.
vii, qiiando ad infcrna dcscendeus. omues de"eoriim Quod auteiu anna Goliic Davidposuil in tabernaculo
faucibus lihcravit. Denique audi prophelain ex pcr- suo; arnia diahoii nos fuiinus. Sic enini dicii Aposio-
sona Domini snpplicaiitem : Ertte a frctmeaanimam ius , Sicul euimexhibuislismembrctvestrctarma iniqiti-
meam, et de mcinttcanis unicain meam: libera me cx talis peccalo; ila et nttnc exhibetemembravestra arma
ore leonis(Psat. xxi, 21, 2-2). Et quia ursns in inanii jaslitiw Deo: ei iterum, Nolile, mi\u\i,exhibere mem-
forlitiuiincmhabet, et leoin orc : inistis duahus bosiiis bra vcslra arma imquiutiis pcccalo(Rom.vi, 10, 13).
ideiti diaboltis figuratus est. Iloc cr;o ex persona Atiiia cnini iniiiiici nostri inisil Chiislus iu labcrna-
Cliristi diclum csl, ul unica ejus Ecclusia de manu, culo s:io, quatido uos qtii domus diaholi fueramus,
id csl, de potestale diaboli lollercliir. per ipsitts giaiiain tcmplum Dei cssc meruiimis. Nam
5. AnteChristiim nec animus, nec vires sunl ad pu- ct vicissim nos iu ChriSto, ei in nobis Chrislus hahi-
gnandum. Diubolus post advenluin Christi religalits. lare cgnoscittir; Quod auteni Cluislus iu nobis iia-
Venjt ergo David.et inveiiil Jiidaiorum populum in bilel, Apostulus probai, cuni in imoiiori homiue di-
valle Tereliinllii posilum, ut contra Allophylosdinii- cit liabitcireChristum per ficiein in cordibus noslris
caret; quia vuniiirus crat verns David Christus, nl (Kphes. ni, 17). Quodaulem ilerum nos habitenius in
de convallc peccalorum sive lacrymarum huiiianuni Chrisio, idem apostolusdesignavjt, dicens : Quotquot
genus erigerct. Siabant auiem in valle contra Ailo- inChrislo baptizati cstis, Chrisltiminduisits(Galal.iu,
phylos. Iii valle crant; quia cos pcccalorura ponthis
oppresserat. Siabant eniin, ei puguare conlra advcr- (u) iisec expressa sunt ex episiolaPelagiiad Deme-
iarios uou audebant. Quare non autlejjanl? Quia Da,- triadern,cap. 23,cujusverba,cliaw aliasGesaijusmjjtatur.
1821 SERMO XXXIX. 1822
27). El Dominus in Evangelio ad discipulos suos: videmtis esse completum. Nam quando Judoeorumpc-
Ego, inquil, tii Palre meo, el vosin me, el ego in vobis pulus crucifigens Dominnm reprobatur, tunc in area
(Joan. xiv, 11). Gcntiiim, id ost, in omni terra, allare Domino conse-
8. Spiriiualis Golimin fronte percussio. Quod vero cratiir. Angelus ergo Domini in area regis gcnlilis
nonin aliomembro, sed in fronle percussus cst; hoc stetit; et verus angelus, id est, Christus, Geniiuin
significal quod modo in nostris Compelenlihus exer- populum visilavit.
celur : quia quando catechumeiiiis in fronle siguatur, 2. Idem Iractalur argumcntum. Rex ergo ipse ob-
spiriiualis Golias percutitur, el tljabolus effugalur. Et lulit beaio David aream et boves ad liolocabsliim;
quia de cordibus nosiiis per graiiara Chiisli diabolum sed rex David accipere noluit, nisi prius pretitnn
effugalum esse cognoscimus puriter et senlimus; daret : el boc in adveniu Domini Salvatoris imple-
quantura possunius, cum jpsius adiutorio laborenms, tiim est. Nam qtiia gratia nullis proecedenlibusnieri-
ne malis operibus noslris, et impiis vcl luxtiriosis lis, gratis tlalur; Geutium corda sihi assumere
cogitationibus iterum eum in nos invitare velinius1; noluit, nisi priiis pro eis pretium sanguincm daret.
ne forle (quod Deus non pnlialiii') implcalur in nobis Quid crgo dedit? Quinquaginla, inquit, siclos argcnti
illud quod scriplum esi, Citm inunundits spiritus exie- (II Reg. xxiv). In quinquagenario nuniero , et gratia
ril ab hoinine, vadil per loca arida quwrensreqttiem,el Spiritus sancti inlclligiiur , et peccaiorum remissio
non invenii: post licecyeversusad domum, de quq exie- designalur. Nam quinquagesimodie Spiritus sanclus
rat, invenil eam scopis mundaiam; el addttcil sccttm Apnslolis niittiltir ; et in veteri Tcslamento quinqua-
septemcdiosspirilus nequioresse : et sunt novissiinaho- gesimus annus reinissioni ei iiidulgenticeconsecralur.
minisillitis pejora prioribtts(Mallh. xn, 43-15). Quia David quidein illi argentum dcdit; nosler vero Da-
ergo nos, nullis procccdentibus-meritis, pcr graiiam vid , cujtis ille typum tenebat, pretiosum sanguinem
Baplisini vaeuali sumus omuihus malis, ctim Dci ad- fuclit. Ergo ut aream pagani regis David cmeret,
juioiiosludeauius repleii spiiiiualibus bonis : ut quo- siclos qiiinquaginla oblulil; et verus David Christus,
tiescumque nos diabolus lcniare voluerit, sernper nos ul in area Geniium altare sibi constilueret, quinqua-
Dei Spirilu plenos, et bonis operibus invcniat occu- gesimo die gratiam Spiritns sancti et p.ccatorum in-
patos; ul implcaiur in iiobis illud quod scriplitm est, dulgentiam dedit. Et ideo, fralres , quia in nobis et
Qui perseverpverii usque in finem, liic salvus eril denobis templum sibi dignalus esl facere , in domo
(Id. x, 22). Quod ipse procstare dignetur, qui vivil et sua non patialur injuriam : quia si a peccalis nostris
legnal iu soeculasseculorum.Amen. injuriam pertulerit.cilodiscedil; ei voeiuiseroeanima:,
SERMO XXXVHl (a). de qua ille discedit! Sine dubio enim qui a lumine
dcseiitur, a tenciiris occupatur. Ita ergo cum ipsius
De ptaga popuii propter Dtwid, ct de altaris wdiftea- adjulorio agere studeamus , ut tam pium Dominuni
tione in area AreunaJebuscei(b). non soluin iiospitum recipere , sed eliam perpetuum
1. Judmorimircprobalionis,et electionisGenlium fi- babitatorem babere nieream-ur : procstante Doinino
gura. ModocimiReguoriim lectio legerctur, audivimus nostro Jesu Christo, qui vivit et regnat in soeculasac-
qucidciimDei plaga soeviretin popnlo-Jud;eorum,an- culoiiini. Aineii.
gclus Doniini qui percutfcbat, steicrit juxla aream SERMO XXXIX (a).
Areuna Jehusoei: et ait Doroinus angelo perculienli inter duas meretrices: conlra
populum, Sufficil,nunc coniine manwn litam; et ces- De judicio Salomonis Arianam hceresim(b).
savil plaga a populo. Areuna, fralres charissimi, rcx
erat Jebusoeoruni, el portem aliquam possidere vide- 1. Ecclesia calholica et hmresis Ariana in duabus
batur in Jerusaiem : qiiia licct omnes in circuiiu na- mereiricibus.Filii wqualitas ex omnipolenliaet bonilale
lioncs subijitpefiierint regi David; non lamcn permi- Palris demonstratur.De duahus meretricibus, dileclis-
pil Deus, ut jebusai ad integrum delerentur : sichl et simi fralres, quoead judicium Salomonis venerunt,
jpse alibl dicit, Et ego non delebo otim.esGenies, nt in iinde nohis ad vesperam leciio recilanda est; ex qui-
Jpsis experiar, ttlrum timeaut me(Judic. u, 21, 22). bus una quoe erat non soltim luxuriosa -, sed eliara
Dicil crgo propheta ad David : Ascende, et consiitue crudclis et impi.i, clamabat ad regem , ut dividi ju~
qltare Domino in area Areuna Jebuswi. Rex vcro ille berct infantem : nunc si ljbeuler accipilis , de ipsis
paganus popu.luinGenlium figurabat, Adverlile, fra- quid sancii Paires nosiri exposuerunt, Charitatis vc-
tres, quia in judocorum terra iioij inventus est locus stroa anribus cupimus inlimare. Illa enim quoe cla-
(dignus, u.bi aliare Domini poneretur; sed in terra mabat, ut puer integer servarettir, Ecclesia; catho-
Geniiuni jppus eligitur, ubi et angelus videtur, cl licoe lypttm gcrebat: illa alia crudelis et impia , qtioe
Piimin! ajtare couslruiiur, et sic ira omiiipotenlis clamahat ut puer dividereiur, Arianam hairesim de-
Poiiijni miligalur. Jam lunc figurabalur, qpod in sjgnabat. Calholica enim quasi mater piissima omni-
Judoeoiiimcordibus ad offercndas spiriluales hosiias bus bccreiicis clamabal: Nolite Chrisium minorem
lqciis digiius non possil inveniri; sed Gentiiini lerra, facere Paire, nolite unifateni dividere, nolite unum
id est, Cliristiaiiorum conscientia eligilur, jibi lein- Deum diversis gradibus dividendo, veluli idola Gen-
l.iluin Domini collocelur. Quam rem Aposlolus evi- lium in vestiis cordibus fabricare, tolum nobiscum
dcnler osiendit. duiiiJudoeosiucrepat, dicens : Vobis, possidete : si vultis habere pacem, noliJc unitalem
iuquil, oportuitloquiprimum verbum Dei; sedquiavos scindcre. Non enim si vos totum lenueritis , nohis
indignosjudicaslis wlernw vitw, ecce converiinmrad nihil remauet. Tanla esl illitis omiiipoteniia, ul eum
Gentes (Act. xm, 46). Hoc esi dicere, Quia Christum orones louim possideant, etsinguli totum. Sed impia
repiilislis, el dignuro locum non pr.rparastjs in quo et crudelis hscrcsisclamat : Nqn, sed diviclatur, Qnid?
allare Domini poiicreiiir, in terra Gcnlium, id esl, in esl, Dividatur ; nisi, Non Filius aiqualis sit Patri
cordibus omniuin populorum altare Domini colloca- Dum eniin Filio subirahil acqiialitaiem, el bomiiu
nius. El inde est quod nobis idem aposlolus clamat: omnipolenlemque dencgavii Pairem, Deus enim Pa-
TemplumDei scutclum csl, quod eslis vos (I Cor. m, tcr, si potuit filium sihi similem gignere, eluoluil;
17). Et ideo alleudile, fratres charissiiiii, quia tqnc non est bonus : si voluit, et non potnil; huic noii est
gciililis regis lerra eligilur, quando popujus Jqdaao- omnipotcns. Certi esloie, fraires mei, quia sen-
ruin Dei plaga percutilur : qnod in passione Doiniiri leiitiociuillus uni|uam Ariahorum poterit respondere ;
sed quoties eonslricii fueriiit verissinia raiione, vclut
1 Reliquaex Mss.Horumlocoiu editis hsecpauca, ul eo anguis lubricns ad alias.quascuraquc quocslioiicscal-
inspircmlead mterna prwtnia feliCilervenire mercamur. lidas el lortuosas reftigiunt.
Quodipseprmslaredignetur,elc.
Alias,de Tempore198.
(n) In 200.
(b) Appendicemme primumcollocatur.Lovaniensibus (a) Alias,de Tempore
dubins, verlinoet Vindingosupposititiusvidetur.Ccesario ex(b) In Appendicenuuc primumcollocatur.Descriplusest
uon iudigQUS. oralionecontraquinqueUaereses,cap.,6,
 1183 APPENDIX. 1824
2. llmreditas testamenlo Chrislirelicta, Ergo, fra- vivilieantem Spiritum relinquamus. Sic enim Aposto-
trcs cbarissimi, lestamenlum profero, verba lesla- lus : Litlera enim occidit, Spiritus vivifical (II Co*.
toris refero. Si habet quod dividaiur , ibi invcnio : si III, 6). Si enim hoc tanlum volumus inlelligere, quod
non habet quod dividatur, ex ipso testamenlo illis sonat in litlera , ant parvam aul prope nullam a>di-
resisto. 0 infelix hseretice, quid babet lestamentum? ficaiionemde divinis lectionibus capiemus. Illa eiiim
Audi, Pacem meam do vobis, pacem relinqito vobis omnia qu;e recitanlur , typus erant et imago futuro-
(Joan. xiv , 27). HBBC est Christianorum hoereditas. rum. In Judoeisenim figurata, in nobis graiia Dei
Etquisest ipse testalor? Lege lesianienlum, et in- donanle completa sunl. Beatus enim Elias typum
venis. Cum prophela de Domino loqueretur, ait: habuil Domini Salvatoris. Sicut enirii Elias a Judoeis
Magnificabilurusque ad lerminoslerrw, et isteeril pax perseculioiiein passus est; itaelverus EliasDominus
(Mich.v, 4 et 5). Gloria in excelsis Deo. et in terra pax noster ab ipsis Judaeis reprobalus est el contemptus.
hominibusbonmvoluntatis (Luc. n, 14) : non divisori- Elias reliquif. genleni suam ; el Christus desertiit
Jbussanclse unitalis , sed hominibusbonm volunialis. Synagogam. Elias abiil in desertum ; el Christus ve-
Ipse est hsereditas, ipse tesialor; ipsum quseris divi- nit in inundiim. Elias in deserlo corvis ininisiraiili-
dere ? Quid partiris unum ? Si unum diviseris, inie- bus pascebatur ; et Christus in deserto mundi hujus
grum nihil habes. Genlium fide reficitur. Corvi enim illi qui beato Eliaa
5. Dei divisio. 0 Ariana hoeresis crudelis et jubente Dominominisirabant, G ntium populum (igu-
impia , erubesee! Judicanle Salomonc , nierc- rabant. Propterea et dc Geniium Ecclesia dicitur,
irix ne uiiuni vivum , ne undecumqiie coiiceptum Nigra sum el formosa, filia Jerusatcm (Canl. i, 4).
eliam nalum proileret, non dimisit dividi filiumsimm ; Unde est Ecclesia nigra et formosa ? Nigra per na-
ct tu dividis Deuin tiium? Illa eisi merelrix, tamen turam, formosa per gratiam. Unde nigra? Eccein ini-
pia^ quia maler : tu, hairesis, irapia; quia non ma- qiiitaiibusconceplusstim, et in deliclis peperit me tnaier
ter. Quod paris, prscfocas; quod uon paiiuris, con- mea. Unde Jormosa? Aspergesme hyssopo, et munda-
gregas. Viscera tua duruerunl; illius tremuerunt. bor; tavabis me, et stiper nivem dealbabor (Psal. L,
Quiddicit illa, quoe lypum gerebal catholicse malris? 7, 9).Unde nigra ? Apostolus dicit, Videoaliam legem
Dale illi puerutn , el nolite dividere eum (III Reg. m). in membris meis, repugnnnlem legi nienlis mem, el
Eilius meus esl: scd melius apud illam migrct nalus, caplivummeducenlemin lege peccati. Unde formosa ?
migret lottis; lamen apud me maneat niaiernus af- Quismetiberabitde corporemorlisInijus? GraliaDei per
feclus. Dale illi pueruin, non auferantur vola, mem- Jesum ChristumDotninum noslrum(Rom. vn, 25-25).
brorum illius integrilas non dividatnr, ne mihi pieias Vere Ecclesia Genliucncorvis similis erat, quando vi-
auferaiur. Quod dicit, Dale itli puerum, el nolite vcntem Doniinumcoiitemnebal, el anle acceptam gra-
dividere; ecce et ego dico , Toium posside , et noli tiam, velul moriicinis cadaveribus, idolis ministrabat.
dividere Dcum. Non, inquil; sed si vis habere pacem, 2. Deus omni bene operanti loquitnr. Vidua quw
divide haireditateiii. Sine pnejudicio dico. El quo- Eliam suscepit, Ecclesiwfigtira. Post hsecjubetur Elias
modo habeo dividcre ? Audi : Pater major mc esl, proficisei in Sareptam Sidoniorum, ut ibi pascatur a
Filius minor, Spiritus crealura. 0 partes ! o jtisliiia ! vidua. Sic enim ad eum Dominus dixit : Vade in Sa?
o sequitas ! Facio parlem ; quia divido pacem. Sienim reptam Sidoniw; ego mandavi vidttm, ttl te pascal ibi.
fracta fuerit pax, j'am non est pax. Sed quomodo Quomodo el per quem niaiidavit Deus viduoe, cum
apud le pax illibata est, apud queiii fides integra non prope iiulliis tunc alius esset propheta, cum quo Deus
est? Unde quia mecum vis possidcre , et pacem \is manifesiius Ioquerelur, nisi bealus Elias? Quia licet
dividere, hoereditalemnon vis dividere ? essent eo lempore aliqui de filiis Prophelaruin; ila
4. Servanda unitas in Domino. Posiremo , si rnore perseciuionein Jezabel metuebant, ut vix vel abscon-
tuo non paci, sed perfidiocstudes ; vadc , interpella diti evadere possent. Ego , inquit Dominus , mandavi
jndicem Chrisium , vkleanius quid libi diclurus est. vidtiw. Quomotlo niaiidat Doiiiinus, nisi inspirando
Dic ei quod in Evangelio dictum est : Dotnine, dic quod bonum est inlus in anima per graliam suam?
fralri tnco ut dividaimecum hmrcditaicm. Sine dubio Ac sic omnis homo qui boni aliquid operalur, Deus
respondet tibi : Amice, quis me consliinil judicem aut illi loquitur inlus. Nemo ergo de se, sed de Domino
divisorem(Luc. xu , 13 , 14) ? Vis dividere pacem, et glorietur. Numquid lnnc in Judaia non erant mulloe
quseris habere judicem pacem ; judcx luus nolo esse. viduas?Et quid fuit, quod nulla Judceorumvidua beato
Pax sum , consentienlibus assideo, liliganles fugio. Elice cibiim meruil niinistrare; sed ad viduam gen-
Si enim omnibus Clnistianis raeis per unam volunia- lilero miitiiur, ut ab ipsa pascatur? Vidua enim ista
tem unum cor habere concedo , quomodo inler me et ad quam Propheia miliilur, typum Ecclesisegerebat;
Patrein divido uniiatem, qui omnibus fidelibusmeis sicut el corvi illi, qui Elioe liiiiiislraverant, figuram
unum cor et unam iribuo charitaiem? Quid ait Do- Geiitium habuerunt. Venit ergo Elias ad viduam; quia
iniuiis Pliilippo? Tanto lemporevobiscumsum , et non Christus veniurus erat ad Ecclesiam.
cognovislisme? Philippe , ego veni Patri inco te ad- 5. Mors spiritualis credenli neeessaria. Sed videa-
jungere, tu noli me separare. Quid qusris quasi mus, lialres dilectissimi, ubi bealus Elias viduam
allerum prceler me? Qui tne viclet, videt et Patrem illam invenit. Exierat enim, ul aqua seiavaret, et
(Joan. xiv, 9). Tanla est in nobis simililudo , ianla ligna colligeret. Quid enini aqua el quid ligna signifi-
nriilas , lanta charilas , ut ego in Paire sim , et Pater cenl, videamus. Satis enim ista duo Ecclesiscet amica
iirme. Per qiiam unilatem vos Doininus sibi jungcrc et necessaria esse cognoscimus, id est, et
et conservare dignelur : praslaiiic codem Doniino aquam. Denique sic scriptum esl : El eril liguum li
nostro Jesu Chrislo, qui cum Patre ct Spirilu sancto gnum quod planlatum esl secusdecursusaquuriim lanquatn
vivit et regnal in sseculasoeciilorum.Amen. (Psal.
i, 5). Nam in ligno crucis mysterium, in aqua osteu-
SERMO XL (A). dilur Daptismaiis sacramentum. Exierat ergo, ut col-
De Elia(b). ligeret duo ligna. Sic enim respondit beato Elia:, cum
ah ca cibuin peleret. Dixit euini : VivitDominus,quia
1. Elias Satvaloris typus. Gentesin corvisfiguratm. non habeonisi pugillum farinw, et modicttmoleiin vase:
" Ecclesia
nigra et formosa. In lectionibus quse nobis et ecceego exeo, ut coltigam duo ligna, et faciam mihi
diebus isiis recitantur, fralres charissimi, frcquentcr cibum el filio meo; el manducabimus, el moriemur
admonui, ut non sequamur liiteram occidenlem, ct (III Reg. xvn). Siciu ergo supra dixi, vidua illa lypum
de Tempore201. babcbat Ecclesioe,lilius viduocfiguramgerehal populi
(a) Alias,
(*) Ip Appendicenune primum collocatur. Lovanienses Cliristiani. Venienlc ergoEIia, exiit vidua colligerc
dubiu.Tireliquerunt: verlinusel Yindingussupposililium duo ligna. Vitlete, fraires, quia nmi dixit tria, ncc
probaul. Osurio nos adscribendumcensemus. Legiturin quatuor, nec iiniim lanluinuiodo 'lignum ; sed duo
RomanoBreviarioDominicapost Pentecosteniiona; sed ex- ligua colligere voiuii. Ideo duo
clusus esta novoFarisiensi. ligua colligebal, quia
in typo ElioeCJhristumexcipiebat. Duo ligua volebat
1825 SERMOXLI. 1828
colligere, quia crucis mysterium desiderabat agno- exercnit, posleaquam passus est, resurrexit ct ascen-
scere. Crux enim Dnmini Salvaloris duobus lignis dit in ccelum: ila el Elias post mirabilia quseper eum
aptata est. Ideo duo ligna colligebal vidua illa , quia
Deus fecit, ignco curru elevalur ad coelum.QuodElias
in illum qui in duobus lignis pependit, creditura erat deseruil Judiram, significavitquod Chrislus reliquerit
Ecclesia. Dixit ergo vidua illa, Colligoduo ligna, ut Synagogam. Corvi qui Elise minislraverunt, sicut jam
faciam cibummihi et filio tnco; et manducabimtis, et
dictum est, liguram gentilis populi moiislraverunt.
moricmur.Verum esl, fralres dilcclissimi : nemo in Viduailla quoeeum in Sarepla stiscepit, typuni gessit
Chrisium crucifixumcrederc merehitur, nisi buic soc- Ecclesioc.Duo ligna quoecolligebat, crucis mysterium
culo morialur. Nnm quicumqiie corpus Chrisii digne figurabaiit. Ilocc ergo, fratres charissimi, si sineera,
manducare volueril, necesse est ul moriatur procler- sicut credimus, benignitaie suscipiiis, et velut niunda
ilis, el vival fuluris. aniinalia assidua cogitatione in vestris cordibus ru-
i. SusciiationisGentiumfigura. Hmc fil a lota Tri- niinalis, implebiliir in vobis illud quod scripium cst,
nitale.Vidua ergo illa, sicut diximus, Ecclesiam figu- Thesaurusdesiderabilisrequiescitin ore sapientis(Prov.
rabat; fiiiusviduaelypum Gentilis populi procfcrebat. xxr, 20) : regnante ipso Deo nostro Jesu Chrisio, cui
Filius viduoedefunctusjacebat; quia et lilius Eccle- est hoiior et imperium cum Patre el Spiritu sancto in
sise, id est, populus Gentium mullis peccalis cl cri- soeculasocculorum.Amen.
roinibus mortuus est. Orante Elia filiusviduocsuscita- SERMOXLI (a).
tur : veniente Christo filius Ecclesioe, id est, populus De Elismo,i (b).
Christianusde carcere morlis reduciiur. Elias inclina-
tur in oratione, et vivificalurviduoefilius; et Cluisius 1. ManichwiVelusTeslameniumuttde blasphemant.
procumbii in passione, et susciialur populus Cliri- Prophetm Elisaiimvoconlempti.Parvuloriim percussio
stianus. Qnod aulem tribus vicibus beatus Elias ad misericordiwmacjisquain crudetilatis fuil. Sevcrilalis
resuscitandum puerum incurraius est; hoc cliam an- hujus exemplumde Novo Testamento.Ciun divina le-
tequam ego dicam, credo quod Charil.itis vesiroeproc- clio legereiur, audivimus quod prcetereunte beato
venit inlelleclus. Nam quod irihus vicibus inclinalur, Elisocopueri irridenies clamaverunt, Ascende, calve.
mysleriuin Trinilalis ostendiltir. Vidu;e enim (ilium, Ob quam rcm , oranle Elisoeo, egressi sunt duo ursi
id est, populum Gentium, nec solus Paler sine Filio, de salfu, et laceraverunt quadraginla duos pueros
nec Paler et Filius sine S[>iritusancto, sed tola Tri- ( IV Reg. n, 25). Inimici Dei et hostes aniniaesuoe
nitas suseilavit. Denique hoc eiiam in sacramenlo immundissimi Manichoe.i,qui Scripturam Veleris Te-
liaplismalisdemonslralur, dum teriia vice velushomo siamenti non solum recipere nolunt, scd etiam rabido
mergiliir, ut novus surgcre mereatur. ore blasphemarc proesumunt,solent dicere : Quocfuit
5. GrflficEper adventum Chrisii conferendmficjura. lania crudelilas in Elisseo, ut propter jocularia verba
PrmdkavitChristusannostres el mensessex. Post hoec infaiiluni, quadraginta duos pueros fecerit lacerari?
osieudit se bealus Elias regi, et ascendit in monlem Et ideo qualiler eorum insanise respondendum sit,
Carmeli, el posuit caput sutim inter genua sua, et brevitcr Charitali vesirse suggeremus. Tempore illo
oravit ut Dominus daret pluviam super lerram. Et quo beatus Elisoeus in Judsea fuit, tam ille quam
dixit ad pueriun suum : Respiceconlra mare. Et re- reliqui Propheioe, non solum non honorabanlur ex
iiunliavit puer, se pemius nihil vidisse. El ait illi: maxiina parte populi, sed etiam irrisui et opprobrio
Vade, et considerasepties. Seplima aulem vice renuii- habebaiilur, et velut insani atque arreptitii credeban-
tiavil et dixit : Videonubeculamparvulam, qunsi ve- tur : in tantum, ut eo lempore quo beatus Elisoeus
sligiumhominis, ascendentemde mari unum de filiisProphetarum mitleret, ut Jehu ungeret
(III Reg. xvni).
Et subito coiilencbrali sunt cceli, facla cst pluvia
et in rcgem, principes qui sedebant cum Jehu, dicerent:
magua. Elias ergo, sicut dixinms, figuram habuit Do- Quid ad le venil insanttsiste (Id. ix, 11)? Prophelain
Domini videbant, et eum esse arreptilium blasphe-
miiiiSalvaloris. Elias oravit, el saciilicium obtulit; et
Chrislus pro universo miindo se ipstim immaculatum niabant. Nam in illo lempore sancti Prophetse ita in
sacriliciumtradidit. Elias oravit in inoiiie Carmeli; et
grandi coiuemptu et opprohrio habebantur, ul etiara
Chrisiiis in nioiite Oliveli. Elias oravit, ut pluvia in
beato Elisoeo,qui lania miracula faciehat, sicui supra
terrani veniret; et Cluistus, ut in cordibus huinanis diximus, pueri indisciplinaticlamarent, Ascende,cal-
graiia divina dese.endorel.Quod aulem dixit Elias ad ve; ascende, calve. Quam rem eiiam parentibus suis
pucrum suiim, Vade,et considerasepties; sepliformein insliganiibus fecisse credendi sunt. Manifesle pueri
sancli Spiritus graiiam, quoe danda erat Ecclesise, illi non clamarent, si hoc eorum parcntibtis displi-
designabat. El quia ipse dixit se vidisse nubeculam ceret. Dolens ergo beatus Elisaeusde intcrilii popuii,
piirvulani asccndeuiem de maii ; carnem Clirisli figu- imo sanclus Spirilus per bealnm Elisoeumvolens re-
rabat, quocin mari mundi istius nascilura erat. Quam- primere superbiamJudseorum,fecit venire duos ursos,
obrcm, ne forle aliquis dubitel, nubem illam vesti- et laceravcrunl qiiadragintaduos pneros; ul percussis
giura hominis habuissc, dixit : illius utique hominis parvulismajores reciperent disciplinam, et mors filio-
qui dixit, Quem dicttnl Iwminesesse Fllium Iwminis rtini fieret disciplina parentum; et Prophelam quem
(Maiih. xvi, 15)? Sicul ergo orante Elia post tres mirabilia facientem nolebant amare, discerent vel
annos cl sex menses pluvia de coelo descendit; ila et timere. Sed ila perscveraverunt Judsei in malis suis,
in ad venlu Salvaioris iribus annis et sex mensibus, ut sibi de medicameniis vulnera facerenl; el inde
quibus procdicaredignaius est, pluvia verbi Deiloium acquirerent inoriem, unde polerant obtinere salutem.
niundum feliciler irrigavit. Et sicut lunc in advenlu Converterunt enim sibi lucem iu tenebras, et dul-
Eliocomnessacerdotes idolorumiulerfecli sunt et de- cedinera in amiiriludinem commutaverunl. Denique
leii; ita in advenlu veri Elioe, id est, Domininostri implelum esl in illis quod scripium esl, Percussi filios
Jesu Chrisii, observatio sacrilega Paganorum deslru- veslros, et disciplinatn non recepislis(Jerem. n , 30).
cla esl. Nemo crgo bealo Elisscoore vipcreo derogare proc-
(!. Rccapilulatio.Hoec breviler Charitatis yeslrce sumat: quia hoc quod de pueris illis facium est, non
sensilius imimanles, velul pauca capitula, quasi qu;c- lara ipse propria virtute, quam per illuni Spiriius
dam indicula, fideivestreeoculis deinoiisiramus, per sanctus fecisse credendus est. Sed hoc, sicut dixi,
quocsaucla dcsideria vestra ad perscrutanda divina pro grandi pieiale et incffabili misericordia factum
mysleiia saluhriter incitentur : ct ul spirituale pabu- est; ut quia Deo humiliter proedicanlibus Prophelis
luiiri sanctis animabus vestris jugiter ruminandum
salubri consilio procuremus, ne ibrle de memoriaex- de Tempore20i.
cidat, sijubetis, recapiiulaiionem ex his quse dicta (a) Alias,
(b) In Appendicenuncjirimumcollocatur.Dubiusa Lo-
sunt, faciamus.Sicul ergo supra diximus, sanclum vaniensibus, a Verlinoet Vindingosupposititiusputamr.
Eliam inlelligite lypum habuisse DominiSalvaioris. videtur nobisad csesariuinpertinere. Vid.ejushoniil.li
Denique sicut Dominus posleaquam multa? "irtutes inter editasa v. c. Baluzio.
 1827 APPENDIX. 1828
Judseinolebant credere, vel cum sevcritate vindictam pere , Ecclesia.Illa a debilisper oleum, hmca pecca-
irroganlem meluerent, ct timentcs mortem corporuni, tis per charilalemsolula. Sicut de beato Elia diximus,
vel sic salulem requirerenlaniniartim. Quam rcm non fralres charissimi, quod typnni habuerit DominiSal-
solum in Vcleri Teslamcnlo, sed etiam in Novo per vaioris : ita et saficlum Elisocumcoiifideiueret se-
bealum Peirmn aposlolum iu Anania et Sapphira lo- cure asserimus Salvaiorisnosiri iniagiiiempfa>lulisse,
gimus fuisse completam : quos ideo Peiri senlentia Clamavitenim ad bealum Elisscum, sicut in leciione
damnavit, ut miliiis in oblationibus vel muneribiis divina audisiis , vidua qtioedam, et voceflebilisuppli--
stiis Spiriiui sancto mctitiri prsesmnat. cavit, dicens : Vir ineusmortititsest, eleccecrcdito
2. Judmorum insnnia in passione Domini. Punilio res veniunl, ct volttntniihi tollerefiliosmeos.Ille aulem
eoruin per Tilttm el Vespasiannm futura figuratur. interrogavit eam, quitl haherel in domosua. Respon-
Quqt Juclwi ttiuc perempti, quol captivi. El quidem , dit mulier , ct ait : VivitDominus, qitia non habeo,
fralres charissimi, sccuiidum lllleram ila credeudum nisi modkuih olei ,•quo ungar, Et dixit Elisoeus: Pcte
esl, ul supra siiggessiinus, quod bealns Elisoeusnoii vasctu vicinisliiis , el ctatisoostio, miiteex illo oleo'in
iracundi.e morbo coinmolus , scclzcio Deisuccensus, omnia vusa; el cum plena (uerint, vende, el reddecre-
ad corrigendtim populum Judocorum pafvulos illos ditoribus tuis. Vidua ista, fratres charissimi, typum
permisit lacerari; non inulhoc viudicaret, sed poiius tit Ecclesioeproeferebat; sicut el illa quseineruit beatum
illos corrigeret : laincn fnclo eliam passio Do- Eliam cxcipcre. Vidua ergo ista, id csl, Ecclesia ,
mini Salvaioris prscliguiata fuisse evidenler oslcndi- debitiimgrave contraxerat, non solidorum , sed pec-
tur. Nam (juomodopucri illi indisciplinali clamave- catorum. Debitumhabebat, el creditorem crudelissi-
ruiit bcato Elisoco, Ascende, culve; ascende, culve; mum sustinebal : quia se diaboloniultispeccaiisobno-
ita el inscnsaii populi Judocorumvero ElisoeoChristo xiam feceral. Sic enim el prophela pr;rdixit : iii pec-
tempore passionis voce sacrilega clamavcrunl, GVH- calis veslris vehditi eslis, cl in sceleribusVestrisdimisi
cifige, crttcificje(Luc. xxiu, 21). Quid esl, Ascende, tnalrem veslram (Isai. L, 1). Vidua ergo illa pro laui
calve; ascenck, calve? nisi, Asccnilecrucem in loco grandi debito captiva quodam modo lenebalur. Ca-
Calvariac:.Et hoc allciidile, fratres, quia sicut stib ptiva erat, quia rcdemplor nondumvenerat. Sed post-
Etiscco quadraginta duo pueii lacuraii suut; ita et eaquam viduam islam verns redemplor Chrisfus Do-
posl quadraginla duos anrios passionis Dominica:,vc- miiius visiiavit, ab omnibus debitis liberam fccit.
nerunl duo ursi, Vespasianusct Tiitis. Ei hoc,cousi- Unde enim illa vidua liberata sit, videamus. Unde ,
derate, fralres, quia in sole.muiiatc Paschali facia nisi de aiigmcnlo olei ? In oleo miscricordia intelligi-
est obsidio Jtidieoruin; ut justo Dci judicio cx onini- lur. Ergo viduseilli ideo debitumcreverat, quiaolcum
biis provinciis congregali Judai, in ipsis dicutis pce- misericordi;c peccando perdiderat. Considerate, ffa-
nam sibi dcbilam sustinercnl, in qtiibus vcrum Eli- tres : dcfecit olcuiii, et debitum crevil; crevil oleum,
saMirii DOrainUriict Salvatorcm noslrum in cruce et periit debilum : creverat cupidilas, cl periil chari-
stispenderanl. lilo eniin , id csl, qi.iadragesimosc- las : redit chariias, el perit iniqiiilas. Venienle vcro
ctmdo anno a die passinnisDmiiiiiinoslri, quasi divina Elis-.eoCtiiisio Domiuo, vidua , hoc est, Ecclesia ,
lrianu acti Judaei, JerOsolvmis, sicui solebaiit, a.d per augmentui'riolei, id est, donum gratiaeet miseri-
celehrandum Pascha conveireranl. In historiis legi- cordioe, vel charilaiis pinguedine, da peccatorumde-
nius, qiiod lunc tricics ceutena millia homiiiumex biio liberatur.
Jud;cis Jerosolymis luefinl congrcgala : ex quibus 2. Vasa vacua^ Genles.Quid lamen ei beatus Eli-
fcrfo et faine uiidecies centena niillia legiiiiiur esse sxus dixcrit, videamus. Peie vasamulia a viciniset
consmripta, cl ceritum millia juvenum Romam per- proximisluis, et clausooslio infunde in vascttlisvici-
ducti sunt in Iriimipliiiiii.Duobusenini annis obsessa norttm. Qui cranl isli vicini. nisi Genlium populi? Et
est civitas illa , el lanla rhullitudo mortuoruni de ci- licet viduailla Ecclesioclypum hahuerit, lamen vidua
vitate projecta cst, ut iniiris ipsa cadavera cooeqtia- cr.il; et ideo vicini illi unde vasa peicbarilur , popu-
rcntur. Isloni crgo vaslalioncm figurabant illi duo lum Genlium figurabani.Quoelamen vasa vacua exhi-
ufsi, qui quadragjiUaduos pueros propler iriisioncin bebantur , ut olcum misericordia>.accipere mereren-
beali Elisocilacerasse dicuutur : cl impletumcstquod tur : quia omnes Gentes, antequam donum gratise
dixerat Psalmus , Exierniinavileam aper de silva , et corisequaiiluf, fideel chariiate et bonis operibus va-
singuiaris ferus depaslus est eam (Psal. LXXIX, 14). cu;c esse probantur. Denique omnes qui ad salutare
Quia, sicut dictum esl, post quadraginta dtios annos Baplismum conscqiiendum Ecclesise offerunlur, et
a duobus ursis, Vcspasianoet Tito, gens illa sacrilega elirisma el oleum benedictionisaccipiunt; Utjam non
quod merebalur, excepit. vasa vacua, scd Deo plena, et lemplum Dei esse
5. Judworuminjelicitaiemoniti,ficlemrectainteneniesel mereantur.
ehdritateminlegramconservantes,setvireDominolubbre- 5. Amor proprius inops cl indigens.Charitas dives,
mtts.Et quia iuielices Judxi propler superbiam rejiu- el omnibus abundans. Erogando crescit. Considerale
diiirict despici,ac pcr lotuminundumdispergi merue- ergo, fralres charissimi : quamdiu vidua illa oieum
rtint; nosquibustaula bcncficiapielas divinaconcessit, in vasculo jjroprio habiiit, nec sibi sufficiebat, nec
cnm Onirii huioililale fidem rcclam lenentes , et ut debituin reddere poterat. Vernni est, charissimi, qui
superbia in nobis locum invcnire non possit, charita- se solum diligit, nec sibi suflicit, nec peccatorum
tem iiilegram cum omriibushominibusconscrvanles, suorum debiium reddit : cum vero in alienis vasculis,
usque ad finem vilocnoslra?mundo cofde elcastocor- id est, omiiibtis viciiiis ct propinquis, el omnibus
pore scrvirc Dominolaboremils : ul posl lahorembo- omuinotunc homiiiibus ccaperil oleum chariiatis infun-
nOrum operiim , illam dcsiderabilem vocem audire dere , et sibi suflicerc, et ab omnibus se dcbitis
meretiriiitr, Euge serve bone et fidelis, inlra in gau- poterit liberare. Et vere, fralres, lalis esl naiura
diiihi Doniiniitii (Matiii. xxv, 21) : quia bcne admi- sancti amoris et veioe cJianiatis, ul erogando cre-
liistrasli vitain tcmporaneam , accipe scnipiieiiiam; scal; et quanlum in aliis plus expeudilur, lantum in
qtiia ctistodistiprclium sanguinis mei, sume consor- se ahnndaiUiiiscumuletur. Cibum corporis si voluefis
lioin regiii mei. Ad quod regnum vos pietas divina cgenti tribuere, ad proesensquod illi dederis, tu ha-
non potcris : panerii charitatis si dedefis cen-
perducere diguclur, qu;e vivil et regnat in seecula bere boniinibiis
socculoruiii.Aracii. lum , imeger manel; si universomundo
SERMOXLII («). iafgiri vplueiis, libi nihil deficit: imo nonsolumnOn
deiicltj SCdoranium illorum quihus largitus fueris ,
De Eliswo, n (b). lutriiitt fibl'muiii|iiiciter crescil. Verbigratia, unum
i. In Eliscso Clirisiiis exhibettcr. Iti vidiid pgh- mefo
est, qpi manentperLovanienses dubii,per verlhnun
ta) Aliasyde rempore206. et YTindinguin a^erunlur supposililii.CaesariOper nos, ne-
((>)In Appendicenuncprimumcollocatuf.Exeorumnu- rnuie',- Utisiieramus,reluctante,restituetur.
1829 SERMOXLIII. 1830
panem charilatis habebas; si nemini dedisses, ipsum diceret, Itavelociter ambula, ul nullis fabulis in via
solura haberes : millc hominibus dedisti, roille paiies occtipari attl relardari pMsiiriias. Abiif crgo piier, ct
acquisisli; qriia tania est possessio cliariialis, ul et misit baculum super faciem pneri; ct periirtis noit
singulis loia sit, et omnibus iniegra csse possif. Efgo surrjxit. Puer isle typura. habuit beali Moysi. Misit
et aliis dedisti, et lu nihil penitus perdidisii : ifrio enim euni DeusCurabaculo iri jEgypiuiii : sed bacii-
non solum no.npcrdidisli.sed sictit jam dixi,qttidquid. liis sinc Cliristo flogellarejEgypnim poliiil; de origi-
aliis a te collafum est, lu ceniupliciler acquisjsti. riali vcro vel acluali peccato liljerare vel resiiscitare
Ergo, fralres chaiissimi, agnoscite viduam non alio, non poluit. Nihilenim, diccnte AposlolO,ad perfectitm
nisi de oleo, a suis creditof ibus absolufam ; et iiitcl- adduxii Lex (llcbr. vu , 19). Opus erat ut qui hacu-
ligile Ecclesiam catholicam non nliundc, iiisi per lum miscrat, ipse dcscenderet. Baciilns siiie Elisicai
oleum misericordioeDei, de suis ftiisse criminibus riihil valubat; quia crux sine Chfisto niliilpotbrai.
liberalam. 8. Eliswus se inciutans pnerum, Chfisinsse huini-
i. Vdsa charitatis, homines, itnplentur cum aman- lians muiulumresnscilavil.Veriil cfgo beatiis ElisaHis,
lur. Sed hoc aiieiidite , fraires, <piod mulier illa ct asccndil in ccenaculum; quia yeiUufiis erat Chri-
quamditi babtiil vasa, ubi oleum inftinderet, tamdiu sius,et ascensurus cfucis patibuluni. Incliiravit se
oleurii crevil. Nam dixit filio suo, Afferntihi vcts.Et Elistcus, ut piiciiini resuscilarot; huiniliavit seChri-
ille respoiidit, Non habe.o. Et ail Scriptura steiisse stus , ut mundum in peccaiis jacentem erigeret. Misit
oletihi, posteaquam ubi poneret, non invenil. Sic, Elisoeusociilossuper ocutos, iiiamis super liianus. Vi-
dilcclissimi fratres . lamdiu cliaritas augetur, qnaiii- deic, fratres, quaiilura se vir illeperfecloc oetatis con-
diu iribuilur. Et ideoetiam cx industria dohemusvasa iraxit, ut parvulo morttio ct jacenli congfuefet. Quod
quocrere, ubi oleum possinms infundere : qnia proba- enim Elis;vus in puero procfignravit, hoc in toto gC-
Vinitis quod duni aliis infundimiis, plus fialieinus. nere humano Clirisius implevii. Audi Aposiolum dt-
Vasa cliarilaiis, homines suut. Si cliarilaiis oleo vo- ccnlero, Hitmiliavil semelipsuin,factus obediens tisqtie
liimus abundare, non solum bonos, sed etiani malos ctdmortem (Philipp. II, 8). Quia parvuli eramus, pnr-
deberous diligere : honos , qiiia boni suni; malos , ut Vuiumse fccit ; quia mortui jacebamus, pius se medi-
borii fiaiil. Habet enim hanc virtulem oleuin chariia- cus inclinavit: quia el rcvera , ffalreS, nenio potest
tis , uteibonos meliores faciat, et malos de pcccalo- jaccniem crigere, si so nolueritinclinare.Quod aulein
rum tcnebfis ad lucem veritaiis rcducat. puer oscilavit septies, sepiiformis gratla sancti Spi-
S. Ctausobstibvel aperlb quis agal. Quod autcm ait riius ostcnditur, qu:c Immano generi, ui resiisciieiur,
Scfipiura, clauso osiio viduam illam oleum invasculis in advunliiChrisli iribiiilur. De ipso Sjjiritu dieit Apo-
infudissc; hoc sigiiilicavit, ul uiiusquisquc eleenio- stolus, Si quis Spiritum Clirisli nbh habel, hicnonest
synam ciaiiso ostio facial, id cst, pro solo Dei amore; ejtts (Ilom. vui, 9). lpsum etiam Spirilum Dominus
non idco ul laudelur ab horiiinihus, scd utapud Deuin dcdit discipnlis , qtiando insufflavitef dixit, Accipite
invenire graliani mercaiur. Qui cnim pro laiide hu- Spirilum stutclum(Joan. xx , 22). Os cnim quodain
mana ClCcniosynamfacit, aperto ostio facil; quia modo snpcr os losttit, quando insnffiandoSpirilum
apefltim omnihiis palel'. Qtii vero pro sola viia aitcrna dedil. Gralias crgo agamus piissimoRedeiriplori, qui
et pro femissione peccalorum bona opera fecerit, nos niillis proecedcnlibus merili.s susciiavit; et noh
eiiarnsi publice faciat, clauso osiio facit : qiiia de illa soltunde morle perpeiua eripuit, scd et.iaiu adjuvaiite
eleemosyria non hoc quoerit quod vidulur, sed quod gralia ipsius, si beiieegerimus, oclernapraimia repro-
nOn videtur. Laus enim humana vidctur; oelernuin iiiisit . quod ipse proeslare dignetur, qui cum Patre et
pfoqmiu!«lftO.nvidetur. SCdaudi quid dicit Apostolus : Spiritu sanclovivit et regnat Dcus in socculasseculo-
Qilat enim videntur, lethporalia stint; quw atttem nan rum. Anicii.
videntur, wterna (HCor. IV,18). Secttrus ergo unus- SERMO XLIII (<t).
quisque eleeiiiosyriamfaciat, tanlum ul pro illa glo-
riam hunianamnon requirat. De Naatnan Syro (b).
C. Mutier Sutiw ex steritilale acl foxiinclilalem 1. Cum Naaman regis Syrioe princeps perfusus le-
transiens, Ecclesiw lijpus. POst hscc audiviraus, pra fuisset, cumqtie horrendoe plagae maculoso affe-
quod durii heatus Eisceus transiret per Suiiam, clus conlagio , et sibi jam el cunelis horrerel; dolebat
quocdani niulier riiagna susceperit ciiin , et dixcrit rex Syri;e talis so viri privatum auxilio, per quem
ad virilrii suum : Animadverlb quod lioino iste vir plurima confecerat bella, gentes domuerat, victorias
Dei sil: [aciumus illi cclmaciilum,el ponctmitsei in perpelrarat, ct de manu hostium, Syrorum populum
eo lcctnm, niensain, sellainel candelctbruin; nt quando liheravcral. Tuiic audit Naaman apud lsraelem popu-
vciicrit,mdnealibi. Et mulier illa slerilis crat, scd luiri Elisscuraesse prophetam sanctissimnm, mirandis
orSnie Elisseo;,genuit filium. Sic ct Ecclesia, anle- viiiiitibus prseditum, et stupendis operibus nomina-
quam Chfistus veniret, stcrilis fnit. Et sicut illa , lum; per qiicm posset et causai periculoliberari, et
oranle Elisoco,genuit filium;ita ci Ecclesia, vcnienle perniciosa varietale tergi. Mox siuim pergil ad regem,
ad sc Christo, geliuii popultmiChrisiianum. Sed filius cnmmeudari se litleris lsraelitarum regi dejioscit,
mulieris illius.duro Elisoeus absens csset, morlutis Confeslimin hunc modum rex ad regem litteras mit-
cst: sic et fllius Ecclesise,hoc est, populus Gentium, tii. Misi, inquit, ad te Naaman servummeum, ut cu-
aritequaiii Chrislus vcnirel, peccalis moiiuus eral. res eum a lepra ipsitts.
Descendentede monlc Elisoeo, filiusviclucehuic vitrc 2. Uas liiteras cum rex a rcge missas acciperet ct
reddilur; desceudenie de ccclo Christo, filius Eccle- legisset, scidit vcstimenta sua, dicens : Videle, inqiiil,
siae,id est, populusGenlium susciiatur : sed hoc qtia- videlequoniam maliliam iste conquirit : misit etiimad
lite.r faclum sit, videamus. me Iwminem, ttt curem euma lepra ipsius. Numquid
7. Prwcepltiihnonresalttlandi in Scriplura quidve- Deus sum cgo, ul moriificare aul vivificarepossim? 0
tet. Ul puer Eliswi, sic nec Moysespoluit vitam red- fides Naaman piincipis ! o islius perlidia regis ! Naa-
dere. Morluoenim filiosuo, mulier illa ahiit, el vesti- man Syrus lideliter fustinat adDeum; et rex peiiidus
giis se sancii Elisoeiproslravil. Beatus vero Elisceus sutim discindii vestimeiUiim.Difliduntqni noveianl;
dedit baculum suum puero, et dixit ad eum : Vade, el qui uon noverant, credunt. Domestici repugnant;
et mittebacutum meum super [ackm pueri. Si le salu- et cxtcrni festinaiit. Rex Syrise credit posse lieri
tavetit homo,nonresaluleseian (IV Reg. iv).Hoc loco, quod audierat; el rex Israel non cretlit fieri posse
fratres, videle, riealicui subrepat impia cogilaiio, et quod noverat. Alieni currunt ad auxilium; et propiii
dicat quod augurium beaius Elisoeusobservare volue- ccejesie denegani donum. Qui prsedicare debuit, de-
rit; et ideo jusserit puero suo, nl salulantem se in
via nonresalutaret. Frequenter hoc in Scripturis icgi- (a) Olini,de Tempore207; el post, in Appendice62.
mus : sed pro celerilate esl dicluro, non pro aliqua (0)Inccrliauctoriset JoanneChrysostomo, cui duobusla
superflua et sacsjiega observalione prspceptum. ac si maouscriplisaclseribitur,iiidiguus.
1851 APPENDIX.
alruit; et quidestrucrepotuit, feltinavit: ut tanlo glo-
ria potior esset exlernis , quanto perfidia innotuerat
rcgis.
5. Tunc ad Elisocum ciim regis commotio perve-
nisset: Mitte, inquit, ad me, mhte Nuamaii Syrnm :
ul scial quia est Detts in Isracl. Adducitur ilaquc ad
ostium hominis Dei Naaman Syrus cum quadrigis ct
equitibus , et polentatu magnifico. Ad quem exivil
homo Dei, dicens : Vade, et baplizarc in Jordane se-
pties; et mundaberis.Quo audilo , Naaman commotus
prOripuit se, dicens : Ego dicebam quoniamcmielnd
me homoDci, et imponetsuper me mantim suam, et in-
vocabit Dominum Deumsuum; el cttrabil me a lepra
mea. Si enim aquis memundari oporlel, nonne meliores
sunt aquw penes nos? Tunc dixit ad eum quidam ex
suis: Numquid difficile verbum esl, quod loetitus est
Prophela aci le? Quarenon facis quod dixil ? Tunc rc-
verjsus est Naanian , et descendit in Jordanem; et
baplizatus septics, ascendit inde mundalus : et facta
est caro ejus quasi caro infanlis pueri. Tunc miratur
Naaman, tuncstupet, tunc Prophetam conspicil, lunc
coelum allendit. Miratur uno jussu-adfuisse virlutera,
miralur operatum Deum, miralur detersum tanti lem-
poris vilium, miratur sesecorpore mulaium et mente.
Pcrniciosa ab eo conlagio pellitur, et oplala sanitas
reparalur. Tolus homo naturoc redditur ; quia perfe-
cta virlus in Propheta sanctissimo operalur. Gaudet
Naaman, Propheia loclalur; ab utroque Dominuscol-
laudalur. Gaudel Naaman se quod optavcral, perce-
pisse; et quod perdiderat', invcnisse. Gaudel Pro-
plieta in opeiu; et loelaiur populus in virlute. Gaudet
Judoea, quod venienlibus ad sc pncstel auxilia : di-
cunl et Geiiies , in lsrael esse quod apud se invcnire
nou possunt. Seiniiialur per Gentes gleria Dei. Qui
curatus est, prsedicat; qui sensit, annuniial : nec
jam (lubium habetur quod dicitur, quando Syria,
quod in Naaman conspicii,tlisseo
proteslatur.
4. Tunc lsclus Naaman offuii munera, lunc
saniiatis volo dona ut accipiat, deprecalur. Accipe,
inquil, accipe munera quse oflcro lihi : quse dono,
trihuo libenler, assuine. Non cnim preiiiim curatio-
nisestistudquodtribuo; nec saniiatem perceptam islo
niunere redimo : quippe cum saniias isiam quain me-
rui, preiio nec poierit redimi, ncc ullo munere in-
veniri. Mihi, inquil Elisseus, quod offers non acci-
pio; quod ingeris, ut alienum recuso. Nec enim ipse
tibi sanitatem, qua loeius es , procslili; nec pernicio-
sura vitium in te ego ipse correxi, nec naluraj, ut
aesiimas, reddidi : sed est potens in cceleslibusDeus,
cujus imperio servio, olficio pareo, servituli insisto ,
cui soli tuus dicandus est aniinus, pra-parandus
est sensus, iribuendus est famulatus. Iluic enim si
soli servieris, aut si obsequia illi debila manciparis:
qnanta mercberis , conjice, cui anlequam servieris ,
tantam merueris sanilalem.
5. Mox Naaman cullus sibi divinos indicit, super-
siiliosos abscindit. Mox se Deum venerari teslatur,
el deleslari idolum profiieiur. Moxse qnem aguovil,
Dominum colere, et ligmenta quoe coluerat, abhor-
rere proloquitur. Nunc, inquil, coguovi quia Domi-
nus coleudus est solus. Nunc piimum addidici quia
uiius veneraudus est Deus : coeleri enim dii Genlium
nec salvare poterunl, nec nocere; qnippe qui humaiio
indigenles auxilio, auxilia ipsi proustarcn.on[lossunt.
Nec cnim servare polerunt qui scrvantur, aut vitara
tribuere qui non vivunt, aut sanum quempiam colen-
tium faccre, qui se non possunt de non colenlihus
vindicare. TuncNaanianproficisciiur in Syriam helus,
tunc ad suos propeiat sanus. Loctantur omnes qui
cum eo irisies advenerani, gaudent cuncti qui ejus
valeludinem exhorrebant, magnalia Dei sccum con-
cti loquunlur, virlutes ejus universi cum inviceni l'a-
bulanlur.
6. Statim Giezi Prophctoe pucr secum loquilur, di-
cens : Quoniam dominus meus a Naaman Syro noluit
* ita Mss.At editi,crediderat.
*S32
quidqiram accipere, ego pergam; ut quod ille noluit,
suinam. Pergit propcre, festinantcr accurrit: qncm
cum post se festinanteni pueri Syri conspicerent, ac
domiiioiiuriliarent; moxNaanian suorum siaiuitcur-
ius, vehicula retrahit, animalia fleetit, ipse pro|ierus
acfcslinans in obviam redit, causasexquirit, ad se
propcrandi rationes exposcit. Ille simulator ac fallax
aplat mendacium, falsum componit: dicit a Prophela
sibi esse mandatum, quasi argenti aliquid miiieret,
quod advenientibus ad se Propheiarum liberis tri-
biHssel. Inslanler Naaman puero duplutn quam pe-
lierat dedit, quod Proplietoc supplex ipse acdepre-
cans dare non quivit. Quo acceplo in sequcstri de-
posito, Elisoeoapparuit, atque in ejus conspeclu solilo
inorc consistit. Ubi, inquit Propheia, fuisti, velquid
rei ac negolii gessisli ? Nusquara, inquit, islhinc dis-
ccssi; nusquam a tuis conspectibus abfui. Tunc Pro-
pheia sanciissimus erumpit in vocem : Nonne cor
nieum, inquit, fuit tecum?Scioquemadmodumpropera-
ril Naaman in obviam tui, a quo accepisli argentum :
el possidebisex eo agros, el vineas, et olivela,servoset
anciltas; cl lepra Naaman Syri applicabitur tibi el se-
mini tuo usqiiein mternum.Etstatim discessitab eo le-
prosusskul nix(W Reg. v). 0 admiranda potenlia Dei!
o sublimc merilum Elisai ! Uuo in lempore duplex
virtus oslenditur, et gemiua polcstasProphetam san-
ctissimum demonstrat. Curalur Naaman Syrus ; el le-
pra Giezi peifundilur servus. Syro fides altulit glo-
riam ; et servo perfidia inlulit poenam: ille de Syria
veniens, quod desideravil, accepit : hic de Prophetoe
exiens domo, plagam sibi de perfidia acquisivit. Naa-
man curatur et gaudet : Giezi vulneratur el dcilet.
Alius suis redditur sanus; alius cunclis osienditur
mactilalus : alius exemplum virmtis ostendilur; alius
ineritum fallacioedenionstralur. Curalur (ide, qui fuc-
rat maculatus; etmac.ulatur periidia, qui fuerai sauus.
Naaman inviiat ad Deum; Ciezi profertur singulis in
exemplum. Per Naaman Dominus collaudatur; pcr
Giezi judicium cceleste metuilur. Inde salus nascilur,
hiiicnielus : indcgloria petitur, Jiincfraudis molestia
forroidalur : ut his exeroplis et lidei pretium, etper-
fidioesupplicium cunclis genlibus monstraretur.
SERMO XLIV (a).
De Eliswoel Giezi puero (b).
1. Elismus Dominum, Giezi Jiidam vel Judwos
figuravit. Avari siinl leprosi. Frequenter Cliarilati
vcstroe snggessiraus, fr.ilres charissiini, bealum Eli-
socumlyptim habuisse Doroini Salvaloris : Gicziau-
lem discipulus ejus non incongrue Judain tradiiorein,
vel Judaiorum populum intelligitur figurasse. Sicut
cnim Giezi ideo servicbat beaio Elisoeo, ut pecuniam
posset acquirere; ita et Judas propterea adhoeserat
DominoSalvatori, ul fraiidumfaceret, etterrenas di-
vitias congregarei. Denique sic de illo in Evangelio
scriptum est : Quia fur erat, el locittos habebat, et ea
quw millebanlur, porlctbal(Joan. xu, 6). Nam Giezi,
qui gratiaro magistii poiuerat promereri, sicul et do-
niimis suus cousecutus fucral bcali Eiioe,cupiditate
vicius, meruit in oclernumcrudcli lcpra perfundi. Ju-
das vero pro amore pecunioeet apostolatus gratiam
perdidil, ct laqueo viiam linivit. Ac sic inielligimus
omnesavaros etcupidos, iutus in anima peccaiilejira
esse perfusos.
2. Naainan pncllw,populusGenliumacquiescenspro-
phetiw. Naaman vero princeps miliiiae, qui leprosus
erat, el suggerenle ancilla ad beattim Elisocum sa-
(«) Alias,de Tempore208.
(b) lu Ap[iendicenunc primumcollocatur.DubiusLova-
nieusibus,spuriusveriinovidebaturel vindingo,qui alle-
goriamhic n. 2 tradilain, scilicet, « Audivit poputusGen-
»
« tiumpropbeliain, el venitad cbrislum, observatcum
illaconveuire, quoesupra in Ajjpeudicis sermone8, n. 5,
reperilur his verbis: «lla per verbuui
pro[phelicum Ecde-
«sia Gentimnad verum sponsumChrislumde longinquis
« regionibusinvilatur.» sermonisutriusquecaesariuinau-
cloremjjonimus.Hie [iorrotertia parssermonis, qua; iu
editisdeeral, restilula est ex manuscriptis.
 1833 SERMO XLV. 1834
nandus advenit, populum Gentium figuravit. Puella (IV Reg. v). Videte, fratres charissimi, hanc simi-
illa quoecaptiva ducta fuerat de Judoea, et suggesse- litudinem in Christiano populo compleri. Noctis cnim
rat domillx suce, quod si ad beaium Eliscemn suus quia omnes qui bapiizaulur, sive scncs siut, sive
domiiiiis pergeret, saiiitalem recipcrcl; puella, in- juvenes, omnes lamen infantes nascimtur. Prima ge-
quam, illa proplieiioe iinagincm gcssit : quia licct neratio producit ad morteni; secunda generaiio pro-
tcmpore illo in sola Judsca gratia prophciioc fioruit, ducit ad vilam. Prima general filios ir;c; sccuuda
tamen non poluit fieri ut non ctium ad vicinas genles gencrat vasa miscricordiie : sicut Aposiolus dicii, ln
beata illa noliiia pervcniret. Audivit ergo Naaman Adcnnomnes nwriuntur, in Chrislo oniiicsvivificabun-
puellam, et veuit ad Elisscum: audivit populus Gen- lur (\ Cor. xv, 22). Quoinotlo ergo Naaroan, cum
tium propheiiam, et vcnil ad Clirislum. Naaman ve- cssct senior, seplies lavando niundalus est quasi
niens ad Elisa-umsanatur a lepra : cl populus Gen- parvulus ; ila qui factus est peccalis vetcribus senex,
tium venieiisad Chiisium, ab omui jicccatorum lepra ei muliis iiiiquilatum maculis velut lepra perfusus,
purg.iinr. gratia Baplismi ila rcnovalur, ut in eo ncc originalis
3. Jtidmi titnc lepra percttssi,cnm Geulesab ed libe- nec actualis lepra peccati rcinaucat : ct qui fucrat
ratw. Potest tamen, sicnl jam dixi, Giezi ctiain Ju- ciimiiium ponderibus seroper incurvus.ad excmplum
dseorumpiipulumiigurare,qiiicotempoiepeccatilepra Naanian salulari lavacro renovatur ui parvulus; ila
percutitur, ([iioabea Guiiliiiinpopuluslibcralur. Deni- ut iu eo iinpleattir illtid quod de Cbrislo ad Eccle-
que sic iufulices Judoci in passioiie Domini claroave- siam Aposlolns aii, Ut exhibecusibi Ecclesiam non
runt : Sangitis ejtis super nos el sttper filios noslros habenteinmaculamvel rttgum (Ephes. v, 27).
(Malih. xxvn, 25). Tunc cnim peccati lepra perfumli G. MagnaDominiinuneranonnobisjucliciuihpariant,
nieritcrunt, quando contra coelestem medicnm ore sed profectum.Qtiotlauieni postcaquam mundalus csl
sacrilego clainaverunt, Tolle, lotle, cructfige eum Naaiiian, iiinneraohiulit healo Elis;co, et illc accipere
(Joan. xix, 15). Ergo co lemporc in illissicremansit noliiit : Ciirisli iu hoc gralia ligurabalur, quoe idco
lepra, qtio ad uos iransiit gratja. Denique et apo- gratia dicilur, quia gr.ilis datur. Sic ciiira Dominus
stolus Paulus ad eos loculus est, diccns : Vobis, iu- in Evanguliodiscipiilis dixit, Infirnios curate, morluos
quit, oporluit primum loqui verbum Dei; sed quia vos suscilate, dwmones expetlile: gralis accepisits, gralis
indignos judkaslis wlernw vilm, ecce converlimttrad dttte (Matth. x, 8). Et quia oiiinia sacramenia et
Gentes (Aci. xm, 4G). Quando docuina apostolortira inysieria Dumiiti nosfri, qucc in Judicis erant prxii-
ad Genles iransiit, tunc in miseris Judaiis peccati gurala, iu nobis vidcmiis csse complela : elsi non
lepra remansii. possunius quantas (lebemus, vul quauias possumus,
4. Vocatioitis Genliiim ad fidem per Bapiisinum Dco gralias ruferanius, qtii nobis tanta bona nuilis
tameii liiaiidaverii bealus lilisocus Naa- pneccdciuibus bonis ineriiis largiri dignaius est; et
figura. Quidvideamus.
mau Syro, Vacle,inqnil, cl luvare septies pro saluie nostra non solum discipulos niisit, sed
in Jordane. Quodatueii) audiens Naaman, ut lavaretur ctiaiu pur sc ipse dcscendii, cl pro nobis (lagella et
septies in Joidane, indignalus est, et itolubal anuuere, opproluia el reliquas, quas lcgimus,injurias paliunler
et ah amicis suis consilio accepio, acquievil ullava- cxccpil. Vulneraius cst, ut vulneia noslra curarei;
retur, ci puigalus esl: hoc signilical, quia popuius inortuus esi, ui nos de niorle perpeiua liberaret; ad
Geniium, aiileqiiani Cbristus cruciligcrclur, ipsc per inferna desccndit, ut uos de faucibus crudelissimi
seChrisio loquenii nou crcdidit; sed poslea procdi- draconis eriperet; resurrexit, ut nobis spem resur-
cantihus Apostolis ad sacrameiilum Baptismi fideliter reclionis iribuerct; in cccluni ascendit, ut quo eura
venit. Dixit Elisicus ad Naaman, ut lavaretur sepiies ' sequi debcremus, oslenderet. Quid crgo retribucmus
in Jordane. Videfe, fralres, Elisseus mitlit Naaman Domino, pro his niuneribus quoe cogitare nou vale-
ad Jofdanem lluviuro; quia Clirisius populuui Gcn- mus, neclumvobis valeamtis explicare, iiiSi ui, sicut
lium missurus eral ad Bapiismum. Quod aulcm Eli- jam dixi, qiiaiilas possumus gratias jugiler referen-
sseusnoii persuipsuui Naauian letigilaut baptizavit; les, ipso auxilianle studeamns, ul munura vc! bene-
hoc sigiiificatumcst, quia Ciuistus non per se ipstira ficia stia non nobis judicium pariant, scd profccium.
venit ad populum Genliuiii, sed per Apostolos suos, Eliain implere proeceplaiilius laboreiuiis: utcuni dies
quibus dixil: Ile, baplhaie omnesGentes in nomine judicii vciicrit, ab audiiu malo liberali, illa ad nos
Patris, el Filii, el Spirilus sancti (Mallh. xxvm, 19). voxdesiderabilis dirigalur, Veniie,benedkii, percipiie
Et hocaiiendite : Naaiuan qui populum Gciiiium figu- regnum quod vobisparatum est ab origine mundi (Id.
rabat, iu illo llnvio sanitalcui recepit, quemveio postea xxv, 51) : acl quod nos Dominussttb sua proteciione
Christus suo baptismatc consccravii. Quocl au- pcrducat. Amen.
dicns Naaman, ut lavareiur septies in Jordanc, indi- SERMOXI.V (a).
gnatusest, dieens : Numquid nonmeliora sunl flumina
Albana el Pharphar, De Eliswo, cl securi in gurgile lapsa (b).
regionis mew, flutnina Diimasci
tttinipsis luVLrelntunder? Ilcicillo diccnte, consilium 1. Lapsus htinuinigenerisftgura. Modo cum divina
dederunt scrvi sui, ut acquicscerclProplieioc consilio. lcctio lcgcretur, fraires charissiuii, audivinius quod
Quid auiem significet, fratres, diligcnler atlcndilc. eunie beaio Elisajo cum (iliis Proplieiaruni ad Jorda-
Sanctus Elisoeus, sicui diximus, typum lialjeb.it Do- ncm lluviiim, dtiin sibi ligna coucidcrciil, ceciderit
mini Salvoloris : Naaman ligurabat populum Gen- sccuris in aquam : elille de cujus mauu corruil, cla-
tium. Quid vcro quod de stiis flumiuibus saiiitatein mavit ad bealum Elisicura, Heu domine tni, et ipsam
se esse rccepluruui credebat? Iloc indicabal, quod miituo accepcram! Post luec in loco ubi sccuris illa
genus humanuui de libero aibiuionicriia el dc propriis me- corruerai, bealus Elis;icus inisit lignum, cl naiavit
ritis pnesuniebal. Sed propria sine gratia fcii'um (IV Reg. vi, 4-7). Elisocum, fralres dileciis-
Christi lcpram habere possunt, sanitaieiii habere non simi, lypiiin habuissuDoinini Salvatoris, frcqucnier
possiinl. Cnclu nisi ad exeiiipliim etNaaman huinanuni Charitaii vcslne suggussiihus. Setl ei in pucro, qui
genus consiliiiin Elisici audisset, per Chrisii gra- crat cle filiis Propheiaiiim, cui scctiris dc manu lapsa
tiain dciiuim Bapiismalis huniililer accepissct, ab csi, iion incoiigrne Christus Doniinus intelligiiur. Se-
originali ct actuali lepra liherari non posset. Lava, curis illa qit.c\ecidit, Adam sive lolum genus hu-
inquil, seplies : dixit proplei' septiformem graliam niaiiiiui signilic.iShOdiciiur. Tcnebat ergo lilius Pro-
Spiritus sancli, quoc in Chrislo Doniino reqtiicvil.
Dcniqiiequaudo iu eo lluvio Domiiius baplizalus cuin
est,
vcnit (a) Alias,du Tompore210.
sauctus in coluinbou specie super
Spiriius (b) lii Appeudiceuune primumcollocatur.EademLova-
(Joaji. l, 52). mciisiuinde istoatcjuede superiorcdubitatio:eademeliam
5. Qui baplizantur, nctsci incipiunt. Ciun ergo in Veiiiuict vhidiugiceusura. EidemauctoriCoesario tribuen-
3
in iiuvium descendisscl, diini iacilejudicabis.De num. vid. ejus homil. 16; de
figura Bapusmi Naamau
Facia est, inquit, caro ejus taiiquam pueri purvuti num. 4, hoiuil.12 el 57.
SANCT.ALGUST.V. (Cinqtutnte-huit.J
 1833 APPENDIX. 1836
phetarum securim in manu sua; et Dominus ac Sal- i. Conclusio.Ergo, fralres eharissimi, elsi.negli-
vator nosierhumanum genusquod creaverat, in manu gens, lamen qualjscumque proccoveritalis a Domino
polenlioesuae. Sed quomodo securis illa de manu constiliuus, quod el vobisexpedit atidire, ct me opor-
Prophetocin profundum corruit; ila ct genus huma- let dicere, si non quanlum debeo, vcl quantum pos-
num de manu Dei omiiipotentis per superbiam se sum, suggero, clamo, admoneo. Qui coniemnit praj-
cxcussit, el cecidit, el in lluvio luxiiiioovel omniiim conem, timeat j'udicem.Nullus ex vohis ante tribu-
peccalorum gurgite se submersit. Securis ergo illa nal Chrisli se excusare potcrit, nou se fuisse
in profundojacebal, quiagenus humiuiumin oiniiium admonitum, ut omnibus viiiis resisteret, el virtulibus
criminum abyssura inieliciruina corrucral; sicut scri- operam darct. Et quia vobis quid vilare vel fugere
ptuin cst, Infixus snm in limo profundi : et iturutn, debeatis, frequenterosicnsum esi.clquid agere vel
Deveni in altiiudinemmaris, el lempeslasdemersil me expelere debeatis, assjdua praidicaiionc monslralum
(Psal. LXVIII, 5), oi reliqua. Fluvius enim ille ubi se- est; sic Deo auxiliante agile, ul vobis admonilio no-
curis cecidii, signilicat prxterflueiUcm el fugitivam stra magis ad proemiumquam ad judicium ante tri-
et in abyssum descendunlem voluplatem, vel luxu- bunal seicrni Judicis proficiai.Quod ipse vobis con-
riam soeculihujus. Fluvius eiiira a fitiendonomenac- cedere dignelur, cui est honor ei gloria iu soccula
cepit. Et quia omncs peccatorcs iransitoriis volupta- socculorum.Amen.
libus inhocreiiiesvel inbiantes fluere dicmuur; ideo SERMOXLVI («).
securis illa in fluvioet in limo jacebat oppressa.
2. Figiira reparalionis illius. Relapsus cavendus. De fatne Samarim(b).
Veniens ergo Elisocus, misit lignum, et natavit fer- 1. Dum a cullu Deigens iniqua discedit, horrenda
rum. Quid est lignum millcre, ct ferrum in lucem fame comprimitur, et jusla necessitate lurbatur. Ve-
producere; nisi palibulum crucis ascendere, el de nit, inqiiii, filius Adadezerregis Syrim, in Samariam,
profundo inlerni humanunt genus crigere, ac de el obsediteam : el factq est fatnesmagna, ita ul venun-
omiiium peccalorum limo per crucis roysteiiuni libe- daretitrcapitl asini quinquaginlasiclis argenti, cl qtun-
rare? Postquain vero natavit ferrum, misit inanum que siclk arcjentiquarla pars cabi stercoris columbini.
Propheia, et reccpit illud, et redjit ad uiiles usus do- Cur famcm, o miserrime, .pateris ? Cur inopiam tc-
iriini sui. Iia et de nobis factum*csl, dileciissimi fra- leiiimam scnlis? Cur tania penuria laccraris? Cre-
tres, qui de manu Domini superbiendo cecideramus, scit famis quolidie pocna; quia quotidie crcscil et
pcr crncis lignum iterum ad mannm vel ad potesia- culpa. Perseverant flagella; quia in populo pcrseve-
tem Dotninireduci meruimus. Et ideo, quanluni pos- rant et delicta. Propter le euim boslis irruii, iuimi-
sumus, cum ipsius adjuiorio laboremus, ne ilerum cus obsedil, adversarius tua pabula devoravit. Tu
superbiendo de.manu Doniini corruamus. Et quia esuris: et ille pinguescit. Tu famcmhorridam pateris;
nullis proecedeniibusmeritis de tenebris prodncli su- et ille de luis pabulis, suis vacat epulis. Tu asino-
mus att lucem, dc morie ad vitam revocati, de mul- rum cadavera, et siercora colunibarumargenlo mer-
tis erroribus in viam rcducti, currainus dura lucem caris. Callida deinceps vita, damna peccata. delicta
habemus, ne prsclcreiinlia salulis lempora negliga- compesce, ad Deum convertere, relinque idolum,
mus : nec nos delecletmundi hujus male duicis ut ni- abominare figmentum; tunc poteris hosles divino ad-
mium periculosa loutitia;ne iierum de operibus san- jutorio vincere, et ccelestiprsclio superare. Nec quis-
ctis, et de justilise via, quasi de manu Dominicor- quam tibi polerilnocerc ulterius, si damnato scelere
ruentes, ad luxuriosum mundi hujus fluvium rccur- divinus in le germinaverit culius. Proh nefas ! Hor-
ramus, et in omnium peccaiorum limo, iufclici renda cadavcra etcolumbarum slercora peccator po-
%ilerum ruina, mergamur :cttm sed audiamus Aposlolum pulus vescitur, nec Dei cultum quserit: inquiiiatas
diceniem, Si consurrexislis Chrisio, qttw sursum carnes et horrendas escas fames et necessilas poscit,
sunt sapite, ubi Christusest in dexlera Dei sedens; quw et adhuc figmenlum hominum duritia colit: pabula
sursum sunt quwrite(Culoss.ui, 1 et 2). Quore dicit, deneganlur, et illicita a peccaloribus exhibentur :
Si resurrexistis, nisi quia cecideraraus? El alibiidcm Detis a populo peccatore non quccrilur, et idolum
Aposlolus, Surge, qui dormis,el exsurgea mortuis, el adoratur. Muiaturin figmenlumDeicultura, mutalur
illnminabit libi Chrislus (Ephes. v, 14). Quasi non rtiigio, raulaiur et esca : roulatur Dei sancta cultura,
libi videlur ad securim in lirno jacentem clamare? mutantur ethominibus pabula, inlerdicta vescuntur.
Surge, inquit, qui in profundogurgite dormis; et per Ulenim alienum est quod colilur; ita alienum est
crucis mysterium illuminabit libi Christus. quod conira regulaiii esuritur. Nec enim difficileest
3. Qui peccat, destruit templum Dei. Jam isla populum famem posse sentire, quem male vivendo
omnia, fralres charissimi, per Bapiisnii sacramen- constat spiiilualiter esurisse.
lum, Deo auxiliante, sic agere studeamus, ut nobis 2. Interea crescunt cum vitiis augmenla famis, et
Leneficia Domini nostri non yudicium pariant, sed peccatamatrumcadavera appetunt filiorum,et alternis
proleclum. El ita dulccdinem charitatis, puriiatera vicibusmulieres dueesuos nalos devorare disponunt.
cordis, elcastitatem corporis leneamus , ne in nobis Proh dolor! ln cibum pietas veriitur, in pabulum sus-
Dei sacramenla paliantur injuriam. Si enim verum cepla soboles eomniiulatur. Ante parricidium geri-
est, imo quia verum esl, quod dicit Apostolus, quia tuf, qtiam ad funestas epulas venialur. Anima arlu-
lemplum Dei sumus, et Spiritus Dei habiiat in nobis bus elicitur, el malrum viscera polluuulur. Innocens
(I Cor. in, 16), quolies aliquod peccatum aut cogi- sanguis efliindilur, ut parentum fames rahida sagine-
tando, aut loqucndo, aut opcrando perficimus, tem- lur. Apud illas enim totum crudele, nefandum esl,
plunr Dei destruimus, et ei qui in nobis hahilal in- inquain, insontis sanguinem fundere, innocenlis car- '
jurias irrogamus. Et ideo si quis in se lemplum Dei nes concoquere, decoclos artusavidis faucibus traus-
aut turpibus cogitationibus sordidavit, aut luxurioso vorare; ut natum epnverlat in cibum, quem Deus
sermone polluii, vel quibuscumqiie criminibus forle condidit insolatium. Sed posiquam ad funestas epu-
jam usque ad fundamenladestruxit; dttni lempttseri- esl, las venlum essel",aliera niulier alierain exhorlatur :
cum Dei adjuiorio sludeal reparare perdiia, Recipe, inquit, recipe, miscranda matcr, in viscera
gere lapsa, dcstniclaque consiruere : ut cum dies filium nuper visceribus procreatum. Eslo tui nati se-
judicii venerit, elsi coronani non mcretur accipere, pulcrura, eslo ejus corporis diversorium : esto ejus,
vel ad peccalorum mereatur indulgenliampervcnire. ut ila dixerim, monumentum.Intra te paululum co-
Quod autem dixi, vel ad peccatorum indiilgeiiliam, inestus infans redeat, qui proefame vivere jam jam-
pfo humilitale quse nobis satis est nccessaria, videor que non poterat. Matemi sinus qui vitalem. inlra so
suggessisse. Nam medicus ille ccclesiis compunciis enulrierant, etnuirilumin luce protulerant, particu-
pceniteiUibus,et eleemosynas largius facientibus non
solum veniam, sed eliam coronam recompensare (a) otim, de Teumore211; et post, in Appendice63.
consuevit. (0 incertiauctoriset inerudili.
1837 SERMO XLYH. 1858
laiim sibi reddilum recognoscanl. Rccipiat nunc co- SERMO XLVII («).
nieslum ulerus, quem vivum ediderat parlus. Repelat De bealo Tobia (b).
habitaculum mortuus, unde ntiper cxicrat vivus; 1. Bealus Tubias, qui panem suum noverat frange-
quoniam fames urget, necesaitas cogit. Cur enim naio reesurienii, mcrccdemcelerem mercenario procpafat
sujierstile moriar, et 11011 magis nalura ego mater laboranli. Paiientcr leclione percepta, quoe nuper ost
consumani? recitaia, adniirabamur patris liliiqueiractatom, qtiem-
3. Igiiur cum hoec mulier comestum j'am conspi- admodtim angelus monet, quem a'stimabanl tcrre-
ceret puerum, suum ab isla clade sublrahit filitim. nuin sub ccelesti glorta mercenarium. Ad hoc cniin
Negat sefacluram in proprio, quod ctun inaiie feee- csccitatisiiicurrii exiiium, ulangelum suscipeiet me-
rat in alieuo. Suflicit, inquil, milii, snflicit tuo sce- dieuiii, quidivinis facibusineensus sic anbelavit: Ito-
leri, mulier, consensisse; sufficil me funeslas epulas ttesla estoratio cum jejtmio et eleemosyna.Oratio justi,
degusiasse, et innoceiilis carnibtis uiea viscera pol- ciavis est cceli. Ascendit precalio, et descendit Dei
luisse, Crudele cnim lecum pariicipavi cnnsiiium, ut miseratio. Licet alta sil terra, altum cceltnii; audit
nefandum exerccrem de meo filio parricidiuin : qitod lamen Dcus hominis linguam, si mundam habeat
tecum admisi, expiare non possum, iiefaiidumscelus coriscienliam. Cum sensibus loquilur, si sit solus no-
recusare non valeo. Esto saltem relevata iu rneo, qu;e sler gemilus. Sufficilamibus imbcr oculorum, (lelus
sic gravaris in luo : desine mco scelcre, desine luo citins attdit quam voces. Oratio invidi solet de auri-
graviore commisso. Utinain nec lu faceresquod tu bits propulsari. Erat pairis et (iJii anima una, dum
lecisli, nec ego sce.lus admitlerem quod inciirri; ut esset proprielas meiiibrorum, erat illis singnlaris ger-
hoHiicidium faccrcm, el parricidium perpelrarem. maniias animorum. Fili, inquil, dimillamus istura
Ex me disce quid feceris : qnia cl cgo per te merui hominem adjicienies ad merccdem placitam; quia
quod aniiseiiin. Quare islud quod cogis non facio, nobis mulla opere suo contulitbona. Et filius rclato
qnod suades elfugio, quod ingeris pcrhorresco. traclatu alloquitur palrem : Paier, numquidnam isti
4. Tunc ad rcgum altera alieram pcrtraliit, ad ju- tam bencdicto operario merccs lantum placita debet
dicium ducii, causam lanti sceleris publicavit, quod pensari, cujus bonus ducatus non potesl seslimari?
enormilas facinoris publicarc cocgit. Tunc, inquara, Parum illi honoris reddemus, si ejus merilis mensn-
sceleratum factiiin prodidil dolor, Uinc immaiiefaci- ram figamus. Numquidipse id lantum' exhihuii, quod
nus |iietas pcrfida dcuudnvil. Ardet insana mulier, placuit? Hoc placnerat, ut milii rcgionem et virura,
quia parricidium fecit; ardel, quia filuiin suum clcvo- cui argenlmn conimendasti, demonstrarei. Primo iter
ravit:sed plus aidcl, qtiia in illa dade liliiim suuro quasi cceleste carpens, et mihi et tibi paravit necessar
alia non inimolaul. Aut ego cum liac, iiiquit, moiiar : rium de pisce collyritiin: me deduxit, argenliim rece-
aul cerlc ut btce ineum, ita illitis naium iuvadain. pit, Saram mihi uxorem desponsavil. Mercedc placi-
Pactum nosliuni juslilia initjtia, rex juslc, conlirina : la. tanlum est dignus, qui mihi lanquam caicsiis
quia ego muiquaiu meuiu naltim occiderem, nisi exstitit paranympluis; et, qnod pius cst, bone pater,
suum occidcuduin amaro placilo locavissel. Ergo, oGiitoriimtuoiiim macnlas alhugine delracla curavii,
domiiic rex, aul meum qui comustus esl, reddat; aut el totam clomum noslram illuminatis oculoruni iuo-
suum qui esl aljsconclilus,prodai. Certe tit dignum rum lampatlibus iliusiravit? Clarius modo video, quia
cst, utrasquenos pari seuienlia perculu; ne aut ego te videiitcni aspicio. Nonne iste, oplinie paier,. di-
posl taiiiuiii faciuus vivam, aut hoecsuse gaudeat nun gnus est niedia subslanlia? Isle lalis ductor alqiie
iuisse in suiiin lilium parricidaro. provisor, medicus atque custos, ul dixi, medise sub-
5.Quoaudilo rex vustimenia conscidit, vulium mu- siantioc, quam ipse mecum perlul.l, accipial porlio-
tavit: et conlinuo [iropheta ad regem mandavit, Hwc nem, qui niihi diicalu suo (anlam procbuit pielatem.
dicil Dontinus, lictc hora, crastina dic, mensura simi- Placet bono patri sapienlis filii responsio. Rogare
laginis sklo emelttr, el cluw mensurce hordei siclo in co3,iitmcrcenarium, ul mercedis snccsumalefrectum.
porta Sanutriwemenlur.Nuntiai Proplicla sanctissinius Frater, inquil, ctccipequod luum esl; el tunc vadc sal-
ad regcm ccelitus ubertaiem, quam sola lidcs crede- vus. Rccipe niercedcm luam ; quia procbuistimihi et
ret, ei pciiidia posse lieri dcuegarct. Nuniiai in lo- filio meo bonani misericordiain. Tolle, ut dixi, mc-
cum fainis fuluram abundanliam similaginis, nunliat diam siibsianliam, quam cum meo (ilio reporlasti •
cessaturam fainem, siiccessnrain ubciiatcm. Nimtiat nam gratia quam tibi debemus, nou potest pondc-
subilo magiialia Dui successura virtute Aliissimi; et rari,
addiiur proprio scelcri peifidia l.ominis. Tunc hoiuo 2. Continuo angelus gaudet de cogilala mercedc,
qui raissus fueral a rcge ail: Nec, si calaractw casli qui missus fuerat gratis faccre pielatem. Tobis, in-
aperianlur, possunlfieriquw narraniur. 0 perfidia ho- quit, vel Tobia, quid de mea merccde satis siiperllue
miiiis! Non credit promissain lieri ubeiiatein, qui cogitalis ? Habete quod vobis donavit Pater ille cuic-
horrendam senscral egeslalem. Nee considorat Duura siis. Ego minisier sum curationis, ille anclor sanila-
proinisitse ahundaiiliaiii, qui populo irrogarat pe- tis. Nescuis cujns niercenarii ojie perfrui meriiisiis.
nuriam. Scelestissimu honio, cur iiiiraliilibiis non Deftinclos capliviiatis sepelire non tiiiiuisii, Tobis:
crcdis? Cur farra non accipis? Cur proniilteiileni Do- ascetiderunt atl Dominum opera tua; quia reliclo'
niiuiiin pcihciTCscis?Crcde, quod crudcntibus dalur; prandio, reddidisli mortuum sepultunc. Ego Domino
crede piipiilofulur-uin,ciijus ie jain nogaveiis socium. niedullata inluli sacrificia pro venerabili sepiiltura,
Et quia bonis taniis iudiguus es, hac lihi viderecon- cgo direcltis sum operarius fori ccelostis. Motiuum
ceditur, et possc peifrui dcnegatur. sepelistis, ct inoriis aciileum non timuistis. Ipse se-
6. Igitur dum h;rc gcniiittir, audilum fecit Domi- pullus pro vobis voce tacita proclamavit. Probaiionis
nus in easlris Syric, ut populo proinissam tribueret fuerat civcilas oculorum, unde paiieutia lua ciarius
ubeiiateni: quadiigavum slrepilus, el curruum soai- meruissct dc coeleslibus oniamentiim. Ego sttm Ra-
lus, ct armalorum iumiiltus inimicoriiin auribus ma- phael, tinus ex seplem Angetis,qui assisiimusanie cia-
luit icsonarc, ul posset jam sutim populum libcrare. ritaiem Dei. Non incligco liuctu humanoc mercedis:
Quo strepiiu perculsi inimici fugiunt, sine pugna icrga divilem mc facit cotivcrsalio niajcsiatis. Divesestille
vcrtuiit, iilensilia relinquunl; et Isracliloc cgressi ci- qui me misii, gratis jussit inipcudi, qui gratis ipse
vilaicm, caslia liosliuin iuvadunt deprocdautes. Re- concessii. Nec ipsum lionorem graiiarum niihi depu-
verlenie ergo populo onerafo, illequi non crediderat, letls; i|uia niliil ineis viribus percepislis. Deumbene-
cccidit lapsus, ct iiberiaiem videus in.populo cecidit, dkile, el illi confitemini,ct ipsumgtorificctte,quia vobis-
pressus est (IV lieg. vi et vn). cumfecit bona(Tob. xn).
5. Subito patefaclo uiyslerii ccelesiis honore, voca
(«) olim, de Tempore226; et posl, in Ajjpendice Ca.
(b) inceiiiaucfoiisetiiicrucliU.
1859 APPENDIX. 1840
Raphaelis angeli atloniti, Tobis ct Tobias collapsi in 3. At ubi convivii sagina fines excessit, et gravis
terram proruerunt, vocem ircmulam penitus occulta- calicibus somntts successit, videns Judilh inimici
verunt, quia voccm insolilam audicrunt. Quid me- corporis inclinatas ebrielale cervices, surgens ipsius
ruislis, pater Tobis filiusque Tobia? Merccnarium cruentum arripuit collum, comam quoque barbari
haberc cceleslcm, ct lanquam operarium locarc icr- capilis maiiu occupavit. Domine, inquit, confirma
rcstrcm ? Celavit vobis angclus nomcn: Azarius sitm, brachium meum. Et percussit terlio in cotlo ejus; et
inquit, Attaniwmagni filins (Tob. v, 18): el non di\it, amputavil capul ejus. Exiens foras, iradidit jmellsc
Ego sum Raphael angetus. Celavil in primo nomine caput Holoferuis, et misit illud in peram. Et post pu-
cnim di- sillum exivit foras quasi ad oralionem secundum
dignilaiem, ne faccrct locatori terrorcin. Simercena-
ceret, Ego sum angclus, non esset Tobioe consueludinem. Eccc costiias. Orationis favorecasli-
rius. Servala cst dignitas nominis; ul poslrcmo ma- laspudorem propriuin servavit iiuaclum et qiiielum,
gnitudo clarcscerel dignitatis. Videte, charissimi, decepilquc alienum. Jacel inclusum cadaver, et jam
quantum sit eleemosynoe mcrilum : angclummoiiuos mcruit foris esl caput. Cum palmifera caslitale Jtidith ad
habere operarium. Vfdctis quanlum proficii, cives sollicite fcstinat: nec prohibelur rcgrcssu, cui
septiire; ul oblatio ejus perangeltim Raphaelem ad quasi ad orationem anlcirc fuerai concessum. Jam
coelcstem ascenderct majcslalem. Vidctis, quia elee- rccipit allonila civiias lanlos viclricis redilus Irium-
mosyna a morte liberat, ct ipsa purgat peccata. Fa- phales, jam luclus converlunlur in gaudium, jann
cit purgationem oculorum, libcrat a lencbris pecca- porlae plenissima sccurilale pandunlur, jam pendet
torum. Tobis via sua deducitur; Sara lot viris con- muris vicloribus capul. Omnis erat in civitate viclo-
Irislala, per angelum malrimonio copulatur. ria, et in hostilibns caslris tremor crat et fuga (Ju-
dith. x-xv) ;. Judith in civitaie cum securis secura.
SERMO XLVIII (a). Ubi enim assiduis pulsalur oraiionibus ccelum, po-
De Juditli, i (b). lentia semper calcatur armorum. Eccc gloriossefe-
minoe caslilateni servavit oratio; et hosiem servare
i. Non sufficit morlalis eloquentia juslorum om- non poluit mtiltitudo. Lugentem civitalcm una femina
nium oraliones eximias alque triumphos gravidasque valuii vindicare; et lanlus exercitus regem non poluit
referre viiiutes, quas omnipolens Deusdctlit eis qui. custodire.
lius solet conferrc victoriam, qui viros ac fcminas SERMO XLIX (a).
vigerc permisit, qui el llammam camini refrigcrio di-
sublato nudavit. De Judillt, u (b).
spersil, etinsidiososcxcrciius capile
Nam cura Holofcrncs illc filiorum Isracl, imo sui ca- 1. Quoliescumque bellicus rumor terribili fama
pilis inimicus, exterarum gcntium sihi jtis vindicarel, crebrescit, aul horrisono tubarum clangore, vel rau-
atque obsidione, arniis, igiubus.qiioquc pugnarcl, cisono xris caniu increpuerit leihiferum murmur,
necnon et multarum geniium campos carnisrocssibtis feminis ac debilibusformidolo^aimago mortis occur-
oneralos in cinercm pascenlo flaronia converlcrci; rit : iiurepida viroruni fortium pectora solent Iaudis
Judilli sanciissima, cujus prccibus paluit cocluni,ora- amore flagrare, aique bellica sorte, ubi funeslo inibre
lionis arlc arma victriciafabricavit,qiiibusadvcrsacon- densali praiiantes niortifera obumbralione (excrint
fligeret, cl pavcsccnlcsviros feminavindicarct. Sqtioic- paries consertas sub stridulo telorum cursu,eventuv
balcivitas obsidioncbarbarseferitaiis: iia cnimiiniver- jain crranles lelhilcro, prsecipili ardore lriumphales.
sa languebant, ut in manibus hostiunijaro iradi com- propintiuant ad palroas. Judith bellalor animus alie-
niodius judicarcnt, quam pcrniciosoc lamis popula- num pcctus obsedit. Illa abjeciaformidinefeininarumi
tione vexari. Ecce Judilh post preccm ct saccuni, viclnriam in periculis quairens, nec moriem in peri-
post cinerem ad cultus puellarcs rcdil, spcs omniuro culis limtiit, ncc aittbiguilatem formidavit. Guiu igi-
populorum proccclit,sollicitos populos rctldiliira se- tur BclhuliocmoeniaIlolofernes hostili obsidione cal-
curos sua sapieulia consolalur, qua: promitlciisvicto- carci, et avcrlcns traclus aquarum, prima indiee-
Tiam quam omnis natio mirarclur, poriam sihi pau- rct ccrtamina siccitatcm; Judilh llens sui conjugis
luluro rcmolis obicibus poslulat aperiri. Prodiil sccu- foedcra accrbo discidio rnpla lugubri lamentalione
ra linius ptielloccomitatuconiciila, ci hosliuin scctuis servabat. Qua; ut repertl caplivandoecivilatis inducias
caslra. Inira rouros solliciia postulatas, mox ci privatiim dolorcni congcminavit.
grcssibus properaviladin limcnda
fuit, secura lit dum pervcnil. In qua fc- civilalis coninumis dolor. Qu;c cxorata, consurgeiis.
rnina insidiossepulchriiudinis iiovilalein hostiliscxer- abluil aqua corpus siiuin; imponcns sibi ornainen-
^eilusvchemenlcr expavii, ut in ejus obscquio vircs tum, pcndiilas aurcas divitias snspcndil, el manihus.
.'amillerenl, arma projicercnt, et colla curvarenl. lapillalos circutos splcndciucs iuduxii, llitcnlcs siiius-
• 2. Deducitur ad priclorium subjcclis orditiibus purpureocvcsiis gcnimaio collugiipcciorc, casio vulia
fraus Holofernis, et higentis victoria civilaiis. Quani prius diniicaiura qiiam lcrro. Moiiiliiiinicla pudorL
cumvideret llolofcrnos, solutus estscnsibus, aniinain sempcr adversa, lioslcm lcrire didicciuiit. Ccnlis.
cumcapile perdilurus. Jacuil cnim dcdccus jiivciium suoe viutlcx siimpsit oiiiaiiicntonuii anua, iion dft
mulieris vultu capiivus; licuil niulicri cxarmare ju- bello tiuptias suhitura ; sod de civii.uc bcllairix pro-
vencs, cl dcbellarc viclorcs, solliciiam dclcndcre ci- ccdit spousa. Ncclitil lcviias ornaius, ipii ad liomici-
vilatcni, ct barbarum subvciieic hullaiorem. Dcccpit diiini tanii capiiis apiah.iiiir. IVrgit divnni Spiriln
sinccra corruplum, fefcllil casla pollulum, pudica pc- dticta, ct singtilaris ancilhc solaiio contciiia. Spccies
imit adiilicrum, sohiia jugiilai chiiostira. Illa cnini cusiodii, (|ii;c blandiiur; ci nc violciiicr pudicitta
lam barbaros animos insicliosisui vulius fraudc con- custodila lailatur, llolofciiicm alloquiiur, m dcsidc-
fuderat, ut eum ligarct iiiiiliaruiu aric fabiilariim, ut riiiiii inanc confipiilur .-lujo, iiiqiul, tincillulua. mi(
redderet inlcr cxercitus vicium, et inlcr arina ca- sit me DoniiiiusDeits(accre rcm, tn qua iiurnbiiKrom-
piivum. Paralur convivium regi, Judiili inleiossc ju- nis qtti ciudknl cam ; quontamtntattii tua Deumcceti-
belur. Illaconscnlii, ut vincat: acccdiiad ciuiviviiini, observo; cl nttnc ibo pcrntictcm,ct orabo ad Doniinum:
liihil de cihis aul de poculis hosiiiin) giislaiura, ipwc cceli:ct nuniiubitmiln quanclo(actcl lixc, et ducam <a*
suis iiiensilibus voluit cssc conicnla. Quamvis illc pcr mcdittmJitdwam, cl ponam scciemtunm tn mcctits:
liCllaloran.ioruiii lam easiissiiii.e fcmiua:malc sanus civilalc, ct ctmisnon mutiettingua sua conlia le, quoj-
ailcndcrcl vultum : illa l:\mcn, qnarc vencral, dc cjus niam milit hwcostcnsasunta Domtno.Non dcctut pa-
Capilecogilahat; quo snblalo tlelcriis civibus siibvc- (lic.uiiniciiiiri,iioii iiiiclligciitihiisdixit, pcrfcutacii-
nircl. cl nnilia capiia nicretur, dcicndcrci, vimhca- hiis quod proinisit.
rct. 2. Duni rcgi alio scrinonc imaginarus vcrbis hlan-
(a) olnu, cieTempnrc22R:oi posi, in \ppeniice G«>. (a) ulrni,dc Tcmporc220; et post, in AppcniJice
07.
(/') inccriiaiicionsci !iiciu<li;i. (C) ii-cciiiaiictorisctuierudiii.
1841 SERMO LI. 1842
ditur, bellator animus lascivia solvilur, in amore ar- mundi in uno viro torquetur, dum torqnet et poena,
morurn lorpent vires inntimerabiles mililum, luxu revertilur in aucloreni. Ecce, inquit Doroinus, tradam
regifico nupliarum pompa nullo nubente constrnilur, illum tibi: animam illius lanlummodocuslodi (Job i et
cuncti ebrietale solvuntur. Nondelicala malrona pu- n). Secure pugnat, qui hosle metuenlc servalur. Sic
gnavit, sed sopor libi qiiem ferias proeparavit. Con- hostis furebat, ut limeret : infligit dolorem crudeli-
slructo thalamo concitaiur ad diiceni protium amore, ias ; et deficit in suis viribus. Pcena fugata revertitur
viclum soniiio, elisum virum in strato; bcUatoris sanilas, et cicairicihtis felicior redditur medicina.
crines implicuiipulchriludine digilorum, post teneri- 'Celerius curat Dominus, qtiam vulnerat inimicus.
tudincm fusi, cbeni capulum quoeiil. Mucro malro- In gaudia gemiius inigravere, et iri fossis vulne-
nam non terruil, sed annavit, qu;e ita pugnavit. Co- runi nunierabantur moniimeiua victorisp.
rusciis ensis caput abslulil hosti, persolvitur, in pa- Joh regina, propler quem et mercenaria.Propter Du-
triis nioeuibiisvicloiiasuspendiiur (Judiih x-xv). Ar- plici regredilur fenore, ut amissa possent duplo reci-
niis siupentibus cunei densaniur, procposteroordine pere.
triumphanl. Seqtiiturbelltim, vino fiisi, solnti somno, SERMO LI (a).
in certainen tiec clamore provocanle consurguiil, te-
guntiir armis cornscantibtismoiiies. Quid, alienigena, De beato Job, n (b).
frcrais? quid bella coniponis ? quid aciem paras, ha- 1. Job in prosperis el in aclversisvictor. Thesaurus
bens ([uciu in cuhiculo quscras? Onittem varium ftt- jusli fides. ln lectionc quse nohis lecla est, fratres cha-
roris impettiniretinc, lantuin vobis rcliquimus ducem, rissimi, audivimus quod gloriosissimus Dei athlela
agnoscendam partem habemus in porta pendenlem. conlra hostem callidissimum admirahiliter praiialus
Tanlam animus de Deo suseepil largilaieni, quanlam sit : et secundum quod Aposlolus ail, Speclaculum
creduliias sibi poterit vindicarc. Deo el Augelisejus el hominibus(I Cor. iv, 9 ) dignum
. SERMO L (fl). non sine ingenli adroiralione audire, et quodarn rnodo
oculis fidei videre meruimus. Vidimus bealum Job
De bealo Job, i (b). non solum conlra felicitatem mundi, sed etiam con-
i. Promptiorem me ad loquendum vcstra Sancli- tra paupertatem el aspenimos dolores, et contra fi-
tas proemonet; eiiam dudum de Scripluris insiuuala liortim orbitatcm foiiiter ct feliciter diroicanlem. Qui
omni cum devotione dicendi fiduciam tribuit, qucin cum cssct dives, nullum contemptum habuil; ctim
Deus gralanler vobis audire iuonstravit. Sic et nos penuiiam palerelur, neminem blasphemavil, nec con-
vestra Sanclitas de Job dicentem accipiat, ut audiro tra Dei dispensationem murmurare procsumpsit : sed
se lanquam rusticum crcdat. Non fuco sermones in- locuples dicebat, Domusmeaomnibusviatoribuspaluit,
feclos dicere arbitrctur, qui illius magislcrio simpli- el de velleribusoviitmmearum calefacti sunt humeri in-
cilerdicere profiietur. AdvcrsusJob diabolus pugnam finnorum (Job. xxxi, 19e;20). Poslea vcro, cum pau-
impelravit, cujus filios ruina cum cxsiinguerei; fa- pertate premeretiir, in angusiiis loquebalur, Dominus
ctus est post divilias inops, posl familias solus, post declit,Domiiius abslulit; sicul Dominoplacuil, ila (a-
iiumerosam sobolein, ntillius patcr , palriinonio nau- cium est (Id. i el n). Foiiiter colluctalus est diabo-
fragus, in corpore edaces pcsnas uuo robore fidcisus- lus; setl aihletaro Dei superarc non poluit. Immanes
tinebat. Divitioein inopiam ceciderunt. Hic nova suscitavit flttctiis; ct firmissimam petram commovere
expergiscilur nuditale : niillus fuit proximns; qtiia non valuit. Machinationes suas adhibuit; et lurtim
rara est miseris amicitia. Corporis saniias vulneribus validissimam noii proslravit. Arborem concussit; et
iminulalur, gaudium in dolorem convcrtilur, iiullus decutere poma non valuit : et ramos quidcm confrc-
artus qui non flagcllis valctiidiiium agitetur. Denique gil, sed radici nihil nocuii. Parietem perforavit, sed
sub slerquilinio jacuit pracclarajusliiia, ct cum vul- ihesauruiii auferre non potuit : thesaurum autem
nerata caro probaretur in mcmbiis, incolume pecius dico non auri et argenli, sed fidem jusli. Hunc enini
servabat interius. Nihil erat a capiie usquead pedes, ejus ihesaurum diabolus diripere festinahat, quando
quod non affligerel pcrna. Undiqiie ciiciimvallanli- eum omni facullale nudatum plaga intolerabili cru-
bus pcenis sielit: ct unde fervebat diaboli invidia, ciabal. Vitlisii aiigmentari fluctus, vidisti petram
inde sumpla est faligala vicioria. In corpore lorque- firmissimam, vidisli turrim inexpugnabilem, viclisti
batur , et spirilu probabatur. Vermihus corpus in- Deum glorificaium, etdiaboluin confraclum : ct quali
quielis doloris tolcrabat gcminaia supplicia, quam iioroineliunc jusium appellcm, ignoro. Athlelanieum
fluxaecarnis piilredincm praidurabat fecunda cala- voeem? Ked proecellit tantaniin copia coronarum.
n)itas:nonnoclibusqtiies, nondiebusrequies. Torque- Peiram cum dicam? Sed firmiorem video. Miliiem
batur, etorabai. Aliud poslulabat hostis, aliutl pre- appellaho? Sed robuslioreiii cernoconslantia. Titrrim
cabatur vociferaiiocoiifessoris. Dissolutis nervis, sa- eum nominabo? Sed eminet sapientia. Arborem eum
nici profluvium asperior lesta radebat, atrox crucia- dicam? Sed decorosior invenitur. Frnclum illum ap-
lus mtilabat. Reges non agnoscebat, el confossiim pellem? Sed pretiosior demonsiratur. Tliesaurumeiim
corpus iu slercorc recumbebal. In natifrago corpore nominabo? Sed copiosior esse dignoscilur. Et quali
incolumis jusliiia lutatur, el periclilaniilius membris, vocabnlo appellem sanclum illum, non invenio.
auclori vulnerum pectus servatur. Omnia, excepto 2. Et dives potcsl esse bonus, el pauper beattts.Pau-
spirilu, occupavcrat hosiis. perum conlemptusquamcavendus.Audiant hoecdivites,
2. Non fuit qui reciprocum redderet munus mer- audiant luec paupcres , quemadmodura hic beatus vir
cedibiis ; delicala matrona in alienis domibus servit, in diviiiis suis ct felicilale benignus dispensator ex-
qua; imperare consueveral. Ubi post solis occasiim slilil divitiarum , et in leniaiione paupertatis palien-
diurna supplicia dure transigebat, quielem exspecta- (er et foiiiter toleravil. Vides igitur non csse impos-
bal, et faiigatis malrona digilis, succedeuleni diem sibile divitem esse in operibus bonis, et paupercm
lacrymanlibus oculis dcducebal. Orbala in mcerore per palienliam egcslalis posse esse bealum. Nolo
filiorum mulier locatur ul servial, nec atl lacrymas mihi dicas, quia paupeiiatem limeo. Paupeiiatein li-
vacat. Adhuc malroua jam vidua, ubique mercena- mes, et peccatuin non mctuis? Nolo timeas pauper-
ria, nusquam domina ; nec slerilis, nec rnaler, uleri latem : sed iniquitatem tiine, quaemaler est tormcn -
sui laniaiusdeflet : Eccc, inquit, niarite, qu;c pate- lorum. Dominus a le stipeudium posiulal, et dare ei
ris : dic aliquid adversus Deum, el morere. Peccavit non vis. Cum enim audis eum dicenteni, Quttmdiii
sola, quoc viro misericordiam denegabat; ohlivisci fecislis uni ex niinimisistis, utique si tribuas pauperi,
uxorem Job in filiis didicerat, et oinnibus meinbris Christo feneras. Si contrahis a paupere manuin luam,
lluens, solus animus lideliter rcpugnahal. Rellator (a) Alias,de Tempore225.
(a) Olim,de Tempore224; et post, in Appentlice61 (b) m Appendicenuncpiimumcollocatur.EratI.ovanien.
sibus dubius, verlinoct vindingospuiius.Auctorisesl erti'
(b) lncerliauctoriset ineruditi. diti et [ii, sed nobis ignoti.
1845 APPENDIX. 1844
quomOdoet qua fiducia in illa die et fu a Dominomi- Job dicant, Dominusdedit, Dominusabslulit; sicut Do-
sericordiam postulabis?Nonnc arguct te, dicens: Vi- mino plactiit, ila fcictumesl : sit nomenDominibenedi-
disii me nudum, et non operuisti; esurienlem, cl non cltim: cui esr hunor ei iuipsrium eum Patre et Spirilu
pavisti (Matth. xxv, 40, 43)? Quid tu ad hsec respnn- sancto, in cuncia ' soceulas;rculornm. Amen.
debis, et quam veniam deprecaberis? Nonne con- SEKMO LH (a).
scienlia tua reum te faciet, et obmutesces? Et tu qui-
dera mullis et preiiosis vel rxquisilis deliciis interdum De beato Job, m; el de verbis Psalmi xcvn, 5, 6,
usque ad crapulam saliaris; el pauperi unde csmiein Psallile Dominoin cithara, etc. (b).
repellat, ve) cibum simplicein dissimtilas erogare. i. Quis psallat in psallerio el cithara. Job luba du-
Vestibus eliam niinium pretiosis indulus inccdis; ct ctilis. Job afflictttsad pttrgationem levium peccatorum.
pauperi nudo nec vilissimuni irihuis vestimeiilum. Bcatus Joh, fralres dilcciissimi, de quo nobis be-
Domum tuam in omni porayjacoinponcrc vel ornare sterna leclio recifala cst, lam sanctus fttil, ul in
contendis; forsilan necin angulo cjus peregrinum vel illo coinplereiiir illtid quod in Psalmo Spiritus san-
pauperem recipis. Sed qui lnlis est, ctim ei irrevoca- ctus dixit, Psallile; Domino in cilhara el voce psal-
bilis advenerit finis, si poeniieniia iion subvencrit, mi. Non vocem solam, sed opera assumite : ut
perget ad inferos nudus bonis operibus, remanenle non lanlum canlemus, sed et manibus opereinur.
dorno cum omni ornalu suo in lesiimoniutn avarilise Qui canlat el operatur, psallit in psalterio et ci-
siioc.Unusquisnue enim prsetereimtium dicet : Usec Ihara; qui psallit in psalterio, divina de ccelo verba
dpmus illius fuit raptoris, praidonis, avari. Quantas cariit : qui auleni operatur manibus , humana opcra
viduas afflixit, quanlos orphanos denudavit, quantos pcrficit. Extende mauus, et da pauperi, nudum vesli,
miseros fecit, ul hanc domum tanlis expensis de ini- hospitio recipe peregrinum. Sed cum facis, pie ac hi-
quilale qusesitis erigerel! lariter fac : recole illi le facere, qni dicturus est,
3. Nobitiumnondignilascttlpanda, scd faslus. Homo Esitrivi,etdedislismihitnanducare(Matih.xxv,c)^).y\-
quam Deo chariis.Scd dicitaliquis : Nobilis sum, ct in dete qualia organa adjunganlur in similiiudinihus. In
lionore consliiuius. Nobilitatem nemo reprehendil, tubis, inquit, ductilibus. Bealus Job , fraires dileciis-
de isiis digniiatibus nemo disputat, quoea Deo bene simi, ita Dei Spiritu plenns erat, ut velutduciilis luha
liominibus concediinlur. Diviles ergo in honoribiis Iandes Domini dulciter decantaret. Sic enim de lali-
conslituios, si juste et caslc et misericordiier vixe- hus sonitus est, In tubis duclilibusel in vocetttbwcor-
rint, repreiiendere nemo debel. Illi vero dolendi sunt new. Ductiles areoe sunt tuboc, et (undendo prodti-
et lugendi, qui inflali superbia dignitalum, pulanl se cunliir. Quando enim prodncuniur ? Quando malorum
inimbrialcs ciim ipsa dignitate tuturos; et non consi- hominum perseculionera palimur, si patienler omnia
dprant conditionem stram, quia de terra sunt, ei in SUSlinemus,et nuuquam conlra dispensationem Do-
pulverem redigentur, et pro parva lsetilia viise hujus mini murniuramus, vapulando erimus tubae ductilcs
(si lamen lsctiliavel vitadicenda est), perpetua susii- ad Iaudem Domini prodticta?, si cum tribulalione pro-
nebunt tormenta. Atlendis pauperem , et despicis, ct ficinms. Tribulalio lunsio esi, profectti!»productio
non recogitas quoniam homo cst, sicut et lu : homo est. Tuba ductilis erat bealus Job, quando a diabnlo
chara ct amica possessioDei, homocujus causa firma- percussuslanlis damnis, orbitaie eliam filiorum affli-
tum est ccfilum, el extensum est mare, fundata est ctus, in nullo contra Dominummurmuraril. Ttinsione
lerra; propier quem sol oritur et occumbit, luna cre- iila tantic tribulalionis factus esl luba dueliiis. Ergo
scit et deficil, aslra micanlia surgunt. Tune ergocon- audiainus si ipsa luba bene sonuit. Audi, Domimts
temnis hominem paupcrem, propter quem Deus lalia dcdil, Dominus abstiilit; sicul Domino piacitil, ila fa-
et tariia consiituit; ad extremuro , ut adhuc amplius ctiimesl : sil nomen Domini benedklum. Yideie , fra-
dicam, propier quem Dei Filins humanam carnem as- tres, quomodo ci qliam diligentcr sonuit, quam sua-
sumpsil, opprobria ct flagclla sustinuil, crucem per- vem sonum dedit. jNec 1 hoc soluro sufficil, nisi adhuc
tulil.el flagelliamaritudincm sensit, mortern gusiavii, tuiidaliir. Datus est aulcm in poteslalem saianoe, ut
ad inferna descendit, et eos qui a diabolo deiineban- caro percutereiur. Percussus esi, ccepit pulrescere ;
tur olmoxii , sanguinis sui preiio liberavit? Ecce iia ut eum scatenles globi vermium exararent. Ipse
quania et qualia humano geueri pieias divina conces- tamen beatus Job quamlibet esset jusius , non lamen
sit. Videte ergo si justum est ut a nobis pauper fuit sine pcccatis. Neque enim melior erat sancto
quisque despiciatur, cui lot beneficia pielas divina Joanne evangelisla, qui ail, Si dixerimus quia pecca-
ium non habemtts,ipsi nos seclucimus(I Joan. i, 8). Per
largitur.
4. Dei in pauperes favor. Amemus ergo, fralres illam enim crudelissimam pcenaiu minula peccata
charissimi, el non despiciamus pauperes vel peregri- pitrgabanlur. Quain rem cliam ip.se inielligens, Deo
nos ; ne nos ille despicial qui propter nos pauper fa- gratias referebat; df,negligcnliarum suarum qnasi ve-
ctus est, cum esset dives (II Cor. vm, 9). Conside- rissimus judex, nop moili lintco , sed lesta radebat
rale, fratres, el diligenter ailendite, quia ab initio saiiiem fluentem.
nullum paupercm despicere voluit Deus. Nam sicut 2. Job iufirmus mclior Adam inlegro. Ex omnibus
in Scripiuris divinis frequcnter el diligenter audisiis, tamen bonis snis, sola ei a diaholo mulier reservatur.
ut superbiam et vanitalcm mundi reprimeret Deus, Supposita est uxor Eva , quasi ad seductionem. Hoc
lion elegit rhetores, non eloqnenles, non consules, eral neccssarium , ul uxor ci reservarelur : equidem
lion diviies, iion polenies, quibus verbi sui secreta non ad solatium niariti, sed ad ministerium diaboli.
commitieret: sed aut opiliones, sicut Pairiarchas et Suggessit mulier blasphemiam : Job non oblemperat,
bealum David; aut piscalores, sicul bcalum Pelrum, sed rccusat. Evam h&am in paradiso non repulit; rc-
vel reliquos Apostolos; ut per infirma desirue.ret pulit Job Evam in sterquiliuio. In siercore scdebat
forlia, et per lmmilia excelsa et superba dejicerel. Job, cum flneret yermibus aique pulrescerel : sed
Amemus ergo pauperes, nt cum illo partem habere melior Job viilnerib|tisplenus in slercorc, qtiam Adara
possimus, qui dixit, Discitea me qiiia niilis sum et integei' in paradiso. Equidem adhuc uxor sua Eva
humilis corde ( Matth. xi, 29). Nara quia genus hnma- erat; sed jani ille Adam non erat. Quid ergo dixit
num per superbiam niorlak; vulnus accepcrat, Chri- mulier ? BlasphemaDeum, el morere.
slus medicamenlum humiliiaiis exhibuit. Noli ergo 3. Diabalnsmalleus universwlerrw. Ecce audivimus
despicere huruileni pauperem : qui cum sihi pauper quomodo tunditur luba ista. Percussit eum diabolus
sit, facerc le divitem potesl. Qui enim divites sunt, de Tempore222,
"imiientur beatum Job buroililer largas eleemosynas (fl) Alias,
Iu
facieiUcni. Non extollanlur in prosperis : et si sini- sium (6) Appendicenunc primumcollocalur. Ex Lovanien-
censuradubiusinter Augustinianos sermoncs reman-
Slrum aliquid, Domino permittenle , perlulerinl.non serat. observavitpost Verliuum
de.primaiiiur adversis ; el iu nullo contra Dei jndicia guniur, pleraque ex Augustiniinvindingus, qusein eo le-
Psal. 97 enarratione esse
murmuranies, sed humili et pia conscieniia cum beaio huc translata.
 ms SERMO LIII. 4846
a capile usque ad pedesgrayi vulnere, et pulrescens mo luo. Hwc fecisti, et tacui. Nemo, fraifcs charissi-?
vermibus sedcbat in stercore. Audivimus quemadnio- mi, falsa sccurilate se decipiat, et ptitet se ante tri-'
dum lunsus est : tub;c hnjus ductilis vocem dulcem, htinal Christi non esse ventiirum, nec reddilurum de
si placct, audiamus. Respondit eniin uxori : Locttla factis propriis raiionem. Venietenim Dominus Deus
es, inquil, quasi una ex insipienlibttsmiilkribus : si bo- noster, ci uon silehil.Modo enim silere diciiur, quia
na stiscepimusde manttDotnini, mala quare non lotere- adhuc vindiclam suspendere videtur. J Hmcfecisti, et
mtts( Job \ et u ) ? 0 sonum forlcm! o sontim dul- tactti. Quid est, Tacui, nisi, Non vindicavi, severita-
cem ! Qnem non dormientcm excitel sonus istc ? tem meam distuli, palienliam libi prolongavi, pceni-
Quem 11011 excitet proosumptioiu Domino,ul adver- tentiam tuam diti exspectavi ? Hwc fecisti, el tacui.
sus di.iholum sccurus procedal in proclium; et non Ego aulem cum adhuc exsjiectarem, ul le poeniterel;
se suis viribus obtcclurus, sed Dci auxilio prolegen- lu et me contempsisti, et Aposlolumaudire noluisti';
dus?Ipsc enim adjulorium dedil, qui eum lentari scd secundiimdtiriliam cordis tui et cor impwnilens
pcrmisit. Nou enim lunderet diabolus de sc ipso : ni- thesainizasli libi iVflmm die irm et revetaiionis justi
hil enim facere poterit, nisi quod dispensalio divina judicii Dei ( Rom. n, 4, 5 ).
permiserit. De illius enim diaboli poeiia futura pro- Q.ldemlractalttr argumenlum. Suspkalus esiniqtte,
phcla coniniemorans aii, Contriiuscsl malleustiniver- qnod ero tibi similis. Parum est quia mala faeta tua
smterrw (Jcrem. L, 23 ). Malleum universoc lerroe, placcut tibi, placere putas el mihi. Deum quia non
diabolumroluil inlclligi. De ipso malleo in manu Do- siatim paieris ultorem, vis tenere participem, et laii-
niini posilo, id csi, in polestateDei, liindiintur ducli- quam corruptum judicem prsedse socium vis habere.
les lubsc, id esl, animsc sanclai, ut resoncnt Dei [ De niullis quse rapuisli parvas eleemosynas faciens,
laudes. et adhuc peccata non deserens, quasi corruplum ju-
4. A diabolotundunlur justi et injusli. De isto mal- dicem pnlas te posse rediniere : cum, si eliam lolum
leo et justus tundilur et peccator ; ille, ut probetur ; dares, el peccata ipsa non deserens, le ipsum dcci-
ille, ut puniaiur : aut cerie utjuslus angeatur inbo- peres, pccuniam perdendo, et peccala non rediraen-
nis, cipeccator corrigatur a malis. Sub isto enim do. ] Suspkalits es iniqtie,quodero tibi similis. Argttam
mafleoin nianu, id est, in jioieslaie Domiuiconsiiiii- le. Quando YeiiielenimDoininusDeus noster, ndn si-
to, turidiiiilur non sohini humiles, sed et superbi: lebit. Arguam te. Et quid faciam arguendo le ? quid
sed hnmiles producuntur, supcibi comminuuntur ut tibi faciara? Modote non vides : facio ut videas le;
vilrum. Una eadenique tunsio bonos producii aclglo- quia si videreste, et displiceres libi, placeres mihi :
riam, malos redigit in favillam : ut impleatur in eis quia vcro fe non videns placuisli tibi, displicebis et
itludquod scriptum est, El eril lattquain pulvis, quem mihi et lihi ; mihi, cum judicaberis ; tibi, cum
projicil venltisafacie lerrm( Psal. i, 4 ). De ipso cnim ardebis. Quid enim tibi faciam, inquil?
malleo quolies animoc sancise, Dco dispensanie vel 3. Couflpost dorsum, maln anle facicm sibi propo-
permillenle, tundunlur, in nullo nitirmurant, innul- nenda.—Constilttamte anle faciem luam. Quid enim vis
lo penilus conlradicunt; magis humiliicr, vclul du- latcre tc ipsuni. In dorso luo tibi es, non te vides :
ciilis tuha, proclamant, Justus es, Domine, et justa facio ul videas te ; quod tu post dorsum liium posui-
judicia ttta( Psal. cxvm, 137 ) ; adlmc minus paii- sii, cgo ante faciem luam ponam. Videbis fceililatem
mur, quam meremtir. Et hoccfjuidcm dicunt animac liiam, non ut corrigas,sed ut erubescas. [Modoenim,
sanctae.Animoevero superboc et peccaiis obnoxiun, fratres chaiissimi, omnes amatores luxurioe, et qui
quoties aliqua adversitate pulsanlur, rcbelles contra cum delectalione faciunt iniquitatem, peccata sua
Dominum murmurare prsesuiniini, dicentes: Dcus, posl dnrsiun projiciunl : si vero aliquid boni casu
quid libi fcci ? quare lanla palior mala ? Quibus in aliquo vcl per quamlibet occasionem feceiint, ante
conscientia respondet divina juslilia : Bece dicis, se ponunt ; et inde assidue glorianttir, et dicunt :
0 Deus, quid tibi feci ? Verum est qnia nihil milii Ego ilhiin liberavi, ego illi benefeci, ego illi lantum
fecisli, sed tolum libi : si enim aliquid boni fecisscs, dedi. El dum bona quoeper illos Deus fecit, sibi assi-
mihi feceras. Cum vero pcccata el ciimina coinmisi- gnaiii, pervaniiateni perdunt, quod per eleemosynam
sti, tibi orania fecisti, non mihi. Et quia qumcttm- acqiiitere videnlur. Ac sic anie tribunal Chrisii per-
queseminaverithomo, hmcet tnelel; non esl injuslum dilishonis, quoo.anle se habebant, peccata quoepost
quod spinas el (ribulos peccatorum colligat, qui ne- dorsuin projcceranl, anle faciem eorum revocantur :
quiliam seminavit. Nos vero, fralres cliarissiini, au- et sine ullo tcrmino suslinebunt supplicium, qui si-
diamus Aposlolum diccutein, Seminemusqttodbonum bi, dum vivcrent, noluerunt providere remedium. Et
esl adomnes, maxime ad domesiicosficlei.Timeamns, hocc quidem faciuiil illi, qui plus diligunt prsesentia
ne forte, si in carne seminamus, secundum Apostolum quam fulura. Qui vero de animoesuse salute alteulius
de came melamus corruplionem : sed ipso aiiestan- cogilani, e contraiio faciunt; bona qitsecnmque fece-
le, seitiinerous in spirilu, ut de spirilu nielaniiisvi- rinl, post dorsiim projiciuut; mala autern quoecUm-
tam oeternam(Galat. vi, 8-10 ) ; ad quam nos Donii- queillissuljicpserini, antc oculos ponunt: et dum de
nus sub sua protectione perducal, cui est honor et ipsis in proesenii soeculo ertibescuul; et vuinerata
imperium in sseculassuculorum.Amen. ctirare, et moriua resiiscilare, et sordida abluere to-
ta fidei dcvoione coiitendiiiit :ul cura in die judicii
SERMOLIII (A). anie tribunal Cluisti vcneriut, mala quoeanle faciem
De verbisPsalmi xnx, 20-23, Sedens advcrsus fra- snaui postieranl, el bonis operibus redempla sutit,
trem tuum dcirahebas, elc (b). aufuraiuur; hona quoe.piopier vanitatem, post dor-
i. Eleemosynasine juslitiw studio. Frequenter, fra- sum projcccrant, anle oculos collocentur, et merean-
tres charissimi, cum Psalmista canlamus vcrsiculum lur atidire, V«ii(e, benediciiPatris mei, pereipite re-
illum, per quem detractores spirituali gladio feriun- gntim (Muttli. xxv, 54). Etjicet hocc ila sint, non
lur. Siccnim ail: Sedensadversus fratrem tuum deira- laineii de illis despcrandiini est, qui adhuc mala sua
hebas,el adversusfiliummalris luw ponebasscandalum. non sohini corrigerc noluiil, sed eiiam defensare non
eruhesciiiit: sicut nec illa civitas fuit, de .
[ Quod autcm dixit, Sedens, hoc oslendere voluit qua diclum cst, Tridttum, el desperata Ninive subvertetur
quod non transitorie detraxeril, nec ci subrcptum ]
sit, ut malc de proxirao loqueretur. Sedens, id esl, ( Jonm lii, 4 ). In ipso et lamen triduo idonea fuit con-
ex otio : quasi ad hoc vacans, ut derogares proxi- verti, orare, piangere, de pcena imminenti miseri-
cordiam promereri. Audiant ergo qui tales sunt, dum
(a) olim, 2 ex Homiliis50; et ijost, iu Appendice 1 sic editi.At Mss.gr. et rm., El me et
sermo 15. Jposlolum con-
e x
(b) Desumplus Auguslini e narrationein psalmum 49, Subdittamen secun-
sed quibusdammutalis el addilis. Additaansulisconclu- iempsisii. %v.,audire.
dumduritiamcordis; sine particula,sMoxuierque,
ed. Pauloaliter haljet
duntur. Augusiinus, in eumdeni psalmum.
 1847 APPENDIX. 1848
licel audire tacentem [id est, in prsesenli non vindi- Ideo descendit juslificatus Publicanus magisquam ille
cantem ]. Veniet enim, et non silebit, et lunc arguel, Pharisocus( Luc. xvm, 10-14). Ergo audile qui be-
quando correctionis locus nnllus eril. Staiuam le, in- ne viviiis, audiie qui rnale viviiis, Sacriftcium lattdis
quit, ante faciem tuain. Modoergo tu,sicul. jam supra glorificabilme. Nemo mihi oflert hoc sacrilicium, et
dictum esl, quisquis lalis es, fac quod libi minaiur Do- malus est. Non dico, Non mihi hoc olferl' malus ;
minus facere : tolle te a dorso luo, ubi tc videre non sed, Nemo inihi hoc offerl malus. Qui eniin huidat,
vis, dissimulans a factis tuis; et consiitue tc anie le. boims csl : qttia si laudat, eliam bene vivil ; qui s
Ascende tribunal mentis tuoe,eslo libi judex, forqueat laudai, iion solum lingua laudai,scd el vita cum lin-
le limor, erumpat confessio, dic Dco tuo : Quoniam gtia eonsenlit.
iniquitatem meam ego agnosco,el deliclum meitmanie 5. Adhortatio. [ Et ideo rogo vos , fralres cha-
me est semper(Psal. L, 5 ). Qttoderatpost te, liatante rissimi, quantum possumus, cum Dei adjiitorio
- te ; el ciim facluro fuerit anle le, puniatur a le ' : siudeamus ul quomodo Deiiin laudamus vocibus , sic
ne lu ipse posteaa Deojudice fias ante le, el non sit ciiam bonis moribus.collaudemus. Melius esieuim ta-
quo fugias a le. cere et henefacere , quam Dcum laudare ct peccaia
4. Deum non landanl iniqui, nec jnsti sttperbi. coiiimiilere. Qui enim laudat Deuin viia sinuil et lin-
lnlelligite aulem hwc, qui obtivisciminiDominum.— gua , vocibus pariler et bonis operihus , dupliciler in
Non cogitabas de vila tua mala : intelligc le, qui obli- se provocat gratiam Dei. Si vero non proevalet Deum
tus es Domirium.Ne qttando rapiai sicul leo, et non laudarc vocihus, laudel bonis operibus, assiduis oralio-
sitquieruai. Quid est, sieul leo ? Sicul polens, sicnt nibtis, cogitationibussanclis.Si enim hoecdiligcnler at-
forlis, sieul ille cui rcsistere nemo potest. [ Illi enim lendimiis, cl in hocsoeculocum secnra conscienlit lau-
quos snpra diximus, id esl, amafores lniindi, in ore dare Dominum possumns , et in fuiuro ad «iicrnum
suo Deuralaudare videntur ; sed longealiud operibus gaudium fcliciter veuiemus (a)].
exercere probanlur : secunduin illtid qtiod ait pro- SERMO LIV (b).
phei3, Populus hic labiisme hoiwrat; cor autem eorum De eo quod Prophela dicit in Psalmo LXXXHI
longeest me( lsai. xxix, 15). Sed clamal illis Si>i-
a ,3,4,
ritus sanctus : ] Peccatoriattlemdixit Deits, Utquidttt Cor meum ct caro mea exsultaverunt iu Deum vi-
enarras juslitias mects, el assumis testatncnlttinmeum vum (c).
per osluum ? Tanquam diceretei, Nihil iibi prodest cl 1. Plentis amor Dei excludit amoremswculi. Qui cor
quod laudas Deum. Illis enim qui bene vivunt, prod- irescaro in Deumexsullent. Seeunduni apostolum , fra-
est quod Iaudant;tu autcm si laudas [ ei peccata cliarissiini , qui salis diligit sicciiluni, non ha-
non deseris ], nihil libi produsl, Ulquid me laudas ? bci plemim divini amoris affectum. Sic enim audislis
[ Andi Scripiuraiu dicentcin, ] iVon est speciosulaiis legiillo : Qni ditigit swculttm,non esl perfecla charitasDei
in ore peccaloris ( Eccli. xv, 9 ). Si cnini malevivis, in (I Joan. n , 15). Ac per hoc tunc pcrfccte in-
et bona dicis, noiidum laudas : sed rursus si ciim cipil clnisiianus fulurain el acteinamviiam diligere ,
coeperis bene vivcre, nicritis luis irihnis, nondum cum vilam proesenlemccepcrit non amare. Et ideo sta-
laudas. Nolo le csse lalroncm insullanlciii crtici Do- tira sequitur in Psalmo , Cor meum el caro meaexsui-
nijiii : sed nec te illum volo essein lemplo jaclanlem tciveruntin Deiitn vivum. Confirmal quod supra dixe-
merila sua, et occuliantem vulnera sua. Si fueris in- ral, Deum se amare, non soeculum. Exsultavil in
iquus, et perseverans in illa iniquilale, non dico libi, Deum vivum; non exsiillavil in hoc mundo , uec ex-
non proderit laus ; scdnoii me laudas, laudem istam sultavil in aliqua obleclamenla quoc mundi sunt, id
esse noii deputo. Rursus si fueris quasi justus, id est, est, iion in diviliis , noii in honore ,,non in luxuria ,
humilis el pius ; ct dejusiilia inflatus incesseris, et non in ebrielate , non.in vanilalihus mortuis, et cito
alios in tua comparatione coiitenipseris, aul supercx- cum omni suo amore moriluris , sed in Deutn vivum.
tuleris te, lanquam glorians de merilis tuis, non rae Quare non dixil, In Deiim lanlum , sed addidit, 1n
iaudas. Nec illemc laudat qui malevivit; nec ille liie Deum vivum? Ut ostenderet seilicet quia lotum quod
laudat, qui quasi de suo bene vivit. Sed numquid iioii pcrlineret ad Dei eultum, deberemus haberequasi
i.lle Pharisoeus quasi dc suo lalis eral, cum diccret, mortuum. Simulque considerate lioc diclo subtilita-
Gralias tibi acjo,quia non sum sicttl cwteri hominiim? lem scrmonis sacri : Cor metim, inquit, et caro ex-
Gralias Deo agebat ex eo quod bonum in se habebat. suliaveruniin Dettnivivum.Numquid non sulficereldi»
Quamvis ergo boni aliquid in le sit, non ex le esse ccre , Cor meumexsuliuviiin Detimvivum, nisi addi-
quod bonum est, sed a Deo le acccpissc profilere. dissei, ct caro mect?Videamus crgo qiiomodo in Deuni
Tameh in eo ipso si tc exluleiis supra alium nou ha- et cor simul ei caro honiiiiis exsultat. Quomodo, nisi
bentem, elatus tcneberis, nonduin laudatormeus eris. ut homo et carne el corde Deo surviat ? Cor enim ex-
Primo ergo corrigere a via pessima, incipe bene vi- sultat in Dcum , quaudo honesla et sancta cogital,
vere, intellige qtiia non corrigeris, nisi dono Dei : quando religiosa opera et Dcojilacita concupiscit. Caro
A Dominoenim gressushominisdirigenlttr(Psal. xxxvi, aulem exsullat, quando pudica esl, quando sobria ,
23 ). Hoc cum iiilcllexcris, fave ci aliis, ut sini quod quando nulla impurilale pblluitur, quando nullis im-
et tu es : quia lioc eras et lu quod illi sunt. Favc miiiidis aclibus sordidaiur. Videie eiiim e diverso et
quanlum potes, et noli desperare : non enim usque agnosciie , quam vcra siul quoodico : si viderit ali-
ad le dives est Deus. [ Quod cnim lihi dedit, crede quis veslrum liominein injusia diceniem, numquid di-
quod etiam et aliis et velit el possil dare. ] Non ergo cere poiest quod cor illius exsultet in Deuni vivum ?
laudat, qtii cum jam cceperit bene vivere, clesuo pu- Aul si quis aliuni vidcril ehriosum , impudicum, for-
lat esse quod bene vivit, non acccplum a Deo : nec nicalorem , numquid dicere pntust quod caro ejus ex-
illelaudal, qui cuni scial se quod benevivit, accepis- sultel in Deum vivum? Nnlla eiiim caro exsullal in
se a Deo, tamen 2 usqye ad se vull esse divilum Dcum Deum, qu;e vivil in vilio. Ideo ergo Propheia dicebat,
[ et non vult ul et aliis sit niisericors Deus]. Ille ila- Cornieuniel caro meaexsutiaverunlin Deumvitiuin;quia
que qui dicebat, Gratias tibi ago, Deus, quod nonsum et corderetinebat plenam religionis fideni, elcarnc ser-
sicut cmlerihominum,injusti, raptores, adulleri, siculel vabat devotam corporis sanciilatem.
Publkanus isle ; nonne et ilii poterat dicere, Domi-
ne, dona elPublicano huic quod mihi douasii, supple 1 ApudAuguslinum,offeral.
el mihi quoe nondum dedisii?Sed jarn quasi salura- (a) Caesariistilus, cum isthic, tum in aliis quibusAugu-
tus ructabat. Pauper vcro illc, id esl Publicanus, stini diclainterpolantuf, additamenlisinessevidutur.
Alias,55 ex HomiliisSO.
(b) in
quid dicebat? Domine, propitius eslo mihi peccalori. (c) Ap|iendicenunc primumcollocatur..lamaule ii
1 Hsecverba, el cum factmnfuerit anle le,punialurate, Lovaiiiensum edilionelanquamdubius cai-ebatnomineAU-
guslini; cui falsoadseriptumfuisse,nondiflicilecumver-.
nec habentMss.neo Augustiims. lino ot vindingo ex siilo et iflterjiretaudirationedi.udt
* Sicin Mss.Atin editis,lantum. cabis,
 1S49 SERMO LV. 1850
2. Christus, turlur et passer. Vox lurturis , doclrina El quoe(andem vivendi ralio erit, quoevcjuslilia orit,
castitatis. Chrisli dotntts, Ecclesia. Pidli, Cliristinni. ut solutior lenitas cohihenliam ' pncbeat peccatori,
Nec sine causa in coiiseqiientihus stalim Psalmisla aul immoderata severilas a lapsu non revocet delin-
siibdidil, diccns : Etenim passer invenitsibi domuin, qucnlem? Ut autem bonitatis hujus disciplinanqucma-
cl litrlur niclum sibi, ubi reponal pultos sttos. In tur- gisleriiim iu noslris fttisse niajoribus, plenius perfe-
lure cl passere Salvator noster significalur , fratres ciiusquc discarous, patica de pluribus veiicrabilium
charissimi. Passcr eiiini, nl scilis, purparva avis csl; patrum recenseamns exeinpla.
luiiur aulcm , ul lcgiiuus , pudicissiina. Et idco Sal- 2. Has vklules in se exhibuit Pelrus. lmplcvit sine
vaior nosicr passcr dicius est, quia docuit primiis duhio bonitalisac disciplina: islius foriuaiu bualtis Pe-
lititnililalcm; laruir dictus cst, qtiia docuit piimus trtts, cum , sicut vere boiius , ohlatos sibi diciiur cn-
casiiialein. Uiiclecliam in Canlicis canticorum pro- rasse infirmos; ct ut disciplinocccelcslis amaior, jusia
phcla dicil, Voxlurluris audila eslin terra noslra (Canl. ultione punisse niendaces perhibctur. Nimirum bo-
ii, 12). Vox lurturis, tloclriua inlclligilur Salvato- niiatis ejus graliam lestatur iEneas illu dubilis, qui
ris. Autlirc caipit, purilalcm castjiatis adamavit. Et- claudus ab infantia, sedens in porta lempli Dominiai-
enim pusser invcnilsibidomttm, el lurlur nidum sibi, quc mendicans, in nominc Cbrisli Jesu, Apostoli cu-
ubi reponai putlos suos. Qua; esl cnim domus Christi, rantis imperio aiitiquam acccpii sanitaieni (Act. ix ,
nisi Ecelcsia Dci ? Qu;c cst dorous Chrisli, nisi cou- 51). Probaverunl el disciplinoecjus seveiilalein Ana-
vciitus populi chrisliani ? Hanc ergo donium Salvafor nias et Saphira , qui disirahentes agrum quero ven-
cum ingcnli pielate quocsivit, cl invenit; hane pe- derc nemo cogebat, dum de pretii qiianlilate men-
culiariter diligit. Mcrilo peculiariter diligii, qitam pe- tiiinlur Apostolo, morlem sibi falsitate mercati sunt
euiiarilcr suo saugiiine comparavit. In hac ergo domo (Id. v, 1-11). Qtio faclo edocuit gloriosissiiiius Pe-
Salvalor congrogal pullos suos. Quos ergo credimus irus , incssc sibi bonitatem ac disciplinam , dum rc-
Chrisii pullos ? Quos , nisi populos chrisliaiios ? De- mcdiimi procstat inlirmo, et competcntem suiiiil de
niqiic qtti sinl D.miini noslri pulli, ipse hodie con- mciidacibus ullionem : quotl eum rectc sancieque fc-
vcnlus vesler osiendit. Dum enim aspicio vestram cisse ccelestis judicii consensus o-tendii. De |)crfu-
coiigrcgalionem, ecmgregasse in ecclesia pullos vi- ciione vero scienli» ejtis quis ainbigal, qui Christuni
deo Salvaiorem. Quarovislegamus in aliis librisscri- Doininum vivi Dci Filium esse, de ccelosibi Palre re-
pltlin , ttt supra dixi , El turtur nidum sibi , ubi re- velanie, coguovit?El quia bonilas ac disciplina scien-
ponal pttllos suos; sed ulrumquc in persona Ecclcsioc liaque non duerat, pascendas illi Domiiiussuas com-
bene convunii : icl cst, quod nos Salvator ct congre- niendavit oviculas (Maith. xvi, 16-19).
get ct repocal. Cingrcgal enitn nos, ut dociiinam il- 3. Paulus similiter. Tenuit bonilaiem ac disciplinam
iius audiamus : el reponil, ui ab insidiis diaboli tuli eliam gloriosissimus Paulus, qui, ut ejus seripia
cssu possimus. Quod ul faciai, ct quoiidie faciat, pre- tesianiur, discipulis suis cl ^i"gam correclionis ct
cemur DcuinSalvaioruin iiosirum; cui esl cuiu Patre spirilum mansucluditiis pnelen^ebat; propicr quod
et Spiritu sanclo honor et gloria in soeculasocculoruui. faciebal euin omnibus et amabilem boniias, el disci-
Auicn. plina tcrribilem. Nara eliam inter ipsa niiindi pri-
SERMO LV («). mordia ul boiiitatem ac disciplinam Cluisti doccicl
cl removeri jussii peccanlem a coinmu-
De eo quodscripium esl in Psalmo cxvm, CC, Boniia- ecclesias, nionc sanclorum (I Cor. v, 5), et eumdeni recipi cor-
cl
tem, disciplinam, ct scieiiliaiii doce me (b). reclum (II Cor. u, 0-9). De scicnlia aulem ejus quid
1. Quid orandum. Bonitati necessaria disciplina , et nos dicenius, curo omnes eum noveriiil in ccelesiibus
vtrique scienlia. Inler cielera quibus beatus David in- didicisse, quoc doceret in lerris? Ibi talia se menio-
firmitatibus nostrarum medelur aniiuarum , sub qna- ravit edoctum, qualia loqui morlalibus non liceret
dam triniiatis regula orandi nos formam teuere, lan- (Id. XII, 1-4).
quam perilissimus raagisler, crudiil, dicens : Boni- nilatem 4. ltem Joannes Baptisla. Ilabuit nihilominus ho-
talem , el disciplinam, et scienliamdoce me , Domiiie. et disciplinam lcslis dominicus ct baptisia
Sollicitins iiaque , fratrcs , intendile quas sibi potis- Joanues, qui resipisccntes a peccalis suis propheiicoe
simurovirlules iribui rex propheticus dcprecalur : Bo- pictatis affatu pocniiciitisebaplisino diluebat; afque
nilutem, et disciplinam, inquil, cl scienliamdoce tne , ut vere legaliuni priecoptorum cnslos immobilis, et
Domine.Verc novit recte vivcre, qui recte novit ora- Ilerodeni regem de illicila accusabat uxore, el cunciis
re. Non cnim puiiit mundatiarum diviiiarum ihesau- ad se coiicuireiilibus purgaiioris vitai prxcepta man-
ros, non regna finiiima, non lcmpora prolixiora vi- dabal. Scientiouaiitein illius plenitudincm quis polest
vendi; sed bonitatem se doceri simul el disciplinam aguoscere, qni quod pro salule mundi vcnil e coulo,
poposcit. Bonilas cnim facit aroabilein disciplinam , piiinus orniiihus revelavit?
el disciplinaeflicit inculpabilem bonitalem. Nec quem- 5. Peroratio. Videte ilaque, Iratres, quo orandi
qnara lalere puto , qtiia bonilas sine disciplina deli- compendio et qua paucilate verborum perfectionem
ctoriim maier est, ct disciplina sine bonilale iristis vivendi vencrabilis Propheia quxrebal. Brcvissimo
qiwdam aniariludo vivendi. Scienliain pneslari sibi namque seruione conclusit, quidquid spiritualium
pariier implorat,ul noverit scietticr sapienlerquu dis- habut inultiiudo viiiulum. Si ergo ille Propliclaruni
tinguere qui sint termini boiiilatis , et qiiam debeat proecipuushanc doceri se a Deo sanclioris vitoe viani
habere disciplina mensuram ; nc foiie aut liimioere- laniopere precabalur; quid facere nos oporlet, qui
inissionis vilio bonitas inconsuita fccdetur , aut disci- et lardi scnsus iiilirmilale lorpemus, cl noxia remis-
plitia durior ipsa sui auslerilale ctudelescat. Vis, fra- sioris vitoe consiieludine depravamur ? Nos, inquam ,
ler, honns esse peccanti? Benigue quidem facis : sed niagis orare deberous , dicentes, Bonitatem , el clisci-
iil vere sis bonus, vigorera ei adliibe disciplinoe; ut plinant, et scientiam cloce nos , Domine : qualeniis in
tua illi bonilas proliciat ad saluiem. Qiiem utique si nobis boniias maliiiam vincat, vilia ac volnptalcs
nulla coercentis ccnsuric iiicrepalione lerrueiis, per- disciplina coerceai, et igiioraiitia?.csecitalem scienlia
niciosa crit ei hsccboniias tua ; quia pcrmittis perire veritatis illiiminel. Si enim scieris omnipotenleiu
DeiimPatrem Filiumque ejus unigeniluin unius esse
peccantem, quem potueras salvare correctum. Rur-
sum , si niiiiio disciplimc rigore nullain scientia bo- substanlioc, Spiritum quoque sancturo pari credicleris
nitatis ' pnctenderis mcdicinam ; dum rigorem luuiii octernilate regiiaulem, nulla nnquam te vel Pagano-
vana persuasio, vel Ariauorum perfida lurbabit
refugil pcccans, pcccoli oegiiuidiiiem nou curabis. rum
inipietas. Si fiiiuri judicii scieniia cor luuro mentera-
1 Iu 31s.f. sananiisbonilatis. quu repleverit, hahebis in tttis moribus disciplinam.
(a) olim, i cx Homiliis50; et post, ih. Ajjpendice 1 Autconibeniiain,;
sermo 14. ulraque enim vox iaasu erat apud
(/>) incerli auctoris,n oa iaeruditi, veteres, pro, connivenliam.u.
 mi APPENDiX. 1852
Rursus, si disciplinae ipsitis mensuram regulasque autem omnemfiliumquem assumit. Igitur si omnem ad
servaveris, congruam tenebis in omnibus bonitalem : hoc flagellat ut corrigat, ad hoc aulem corrigil, ut
I quia bonilas est lemperamentum disciplinse, et disci- Patri, id csl, Deo dignum exhibeat; limeat qui non
plina condimentum esl boniiatis. Cave ergo, fratcr , flagellalur, ne filius esse non possit : limeai qneni
ne ila vclis bonus videri, ut abjicias discipliiiam ; aut corrigure Deus nbn vult in soeculo,quia eum supplicio
ita arduam secteris disciplinam, ut removeas boni- deslinavil post ssnculum: limeat qui adhuc in soeculo
,• latem. Qnibus bealus David idcirco seieniiam preca- gaudct el loclatur, ne l in acternum conlrisielur et
tur adjungi, ul directo menlis nosiras jutlicio scire ploret: limeat qui ctun jusiis in socculonon dolul, ne
possimus, qualiier in nobis esse possit ct districtior cum pcccaioribus iii supplicio perenni se laceret.
bonitas, et blandior disciplina. 3. Affiujunturpeccatores, ul emendeniur; et jttsli ,
SERMO LVI (a). ut probcniur ac proficiani. Sed si peccalores, inquit,
delictorum suorum riierilo isla in sseculo patiuniur ;
De verbis Psatmi cxxxv, 1, Coiifilemini Domino, elc, cur iionnunquaii) <t\.sancti yiri pariier et acque cum
riecnonProverbiornm. cap. 111,11, 12, Fili, ne ne- peccatoribus afflictanlur !, nisi quia ad emcndalio-
glexeris disciplinam Dei, elc. (b). nem pcccatoribus, jlustis ad probalionem isia ptoli-
i. Confessionisnecessitas. Dei ad indulgendumpro- ciunl? Ut enim pcccatores liis rcmediis corriguiitnr a
pensio.—ConfilemihiDomhw,fralres charissimi, quo- malis; ita justi baclenus augeiitur in bonis. lllos
niani bonus esl, quoniam in swcultimmisericordiaejus. enim emendat Deus, ut corrigat; hos vero probat,
Remedia purgandi facinoris Spirilu sanclo instruenle ul augeat : illos a cjiljia revocat; hos sancliores sibi
addiscimus; non aliter veniam posse mereri, nisi reservat. Illic - pecc.atacorrigmuiir, hic mcrita virlutis
nostra facinora fuerimus Deo jubente confessi. Quid augenlur illic recofdatio poenileiis, hic puroemeniis
enirn cclat peccalor, quod Deo tesie comrnisil? Qnid Isclitia gaudens. Ille indulgenliam divinam exoptal;
erubescit fateri, qui peccalis non crubuit coinqui- hic prflcmiapromissa jam cogitat : ille pium judiccm
nari? Dilual crgo confitendo, quod peccando inlb- veniam posiulat; hjc justum renumeralprcm exspe-
cerat; satisfaclione abluat, quod delictorum maculis clat : ille sollicitus, (ilpossit impetrarc quod postulat;
sordidarat: sit cautior post delicium, qui anle deli- hic securus, quia pcitcstquod merelur accipere. Nam
cliim fuerat segnior; scqualur in bouis aclihus Cliri- peccantes saltera eiiicndalione Deus coiiteril, ne in-
stiini, qui in malis diabolum sequebalur. Conftlemini, venial maliiia crescenle quod vindicet : odit enim
inquii, Domino, quoniam bomisest. Non vuit ulcisci 'siipplicium, qui anle proestruit 3, ne condemnet.
malitiam , qui confiieri delicta persuadet : optnt sol- Gaudeal chrisiianiis in advcrsis; quia aut probatur,
vere confitentes, ue contumaces punire cogaiur. si jiisius est; aut si peccaior est, emendatur. Con-
Quare admonitio Dei faciat sollicilum, ne severitas *
irislelur sane, quem flagella corrigere divina non
faciat ptinitum. Peccatorum cnim nos nierilis fla- possunt : limeal fuluri jndicii suppliciuro, qui in sa1.-
gellari frcqucnler, nemo prutlens qui abnuat, ncmo culo pncsenli judieis conlemjisil remedium. Gaudeat
siullus qui non intelligat. Vult enim Dcus adinonuri peccator, si cuiii justo in soeculo contristelur, ut
frcquentef, qnos putat esse correctos a : vult tenla- post soeculum cum codem muneretur. Vos, inquit
tionuni severitate corrigere, quos sua patienlia viderit Dominus , plorabitis et plangelis; smculumatitemgaa-
esse depravalos 3; vult, inquam, hactenus rcformare debii. Vos tristes erilis; sed trislilia veSlrain Iwlitiam
peccantes, delinquentes corrigere, vocare crrantes , veniet (Joan. xvi, 20). Quis non hrevi lempore con-
et acl spcm recupcrandse salutis ipsos jam mortuos trisiaii exoptel, ut tn scternum loelitia perenni cum
stiscilare. Gaudet enim Deus, si correctos viderit Christo tritiinpbet?quis non precsenlis lcinporis flelus
quos craendat : loetaiur et si justos immuiatos in me- pensare gaudio fuiufo desideret? Exiguum, niomen-
lius conspexerit quos flagellai. Ex illo ergo aflectu taiieiim et breve esf, quidquid boni malive in sacculo
cl lerrorem, et ininas, et verbera iu peccatores missa esl. Tentatio vos,inquil, twnapprehendal, nisi humana.
proticere ad pravos corrigendos, quam ad reos pu- Fidelis autem Deus, qni non putilur vos ferre plus quam
iiiendos exoplat. Viillenim Deus misercri cunclorum, polestis; sed (acieVcumtentatione exituin, ut possilis
vult ignoscere, vull se exhibere propiiium, si quem tolerare (I Cor. x, 15). Sed eliam iribtii! Dcus securi-
niuiaiis aclihus videril esse corrcctum. Si dcreliqne- lalem, et ad tempiis fragilitati nostrie indulget *.
rint, inqtiit, fitii tui legem meam, el in prmceptismeis i. Milili Chrisli Sempervigilandum. In pace magis
non ambtilaverint,si justificalibnesmeas profanaverint, vigilandttm.Sit niiles Chrisli armatus, sil sollicilus,
visilctboin virga facinora eorum, ei in flagellk delicla sit cautus, sil de Deo solo sccurus. Yigilct in pace
eorum : misericorcliamntttem tneamnon dispergam ab cautior, quam in bello vigilafe consuevit: non sit se-
eis (Psal. LXXXVUI, 3t 34). cuiitaie remissus, rie aliqua ex parie subrepat injiui-
2. Flagetlti Dei, bene.ftciasunt et remedia. De indo- cus. Sobrii, inquil, eslote et vigitale; quia ddversaritis
lenlia dolendttm. Hoccsiinl remedia quibus consulit vester diabolus tanqnum leo rugiens, aliquem devorare
Dcus, hoscest medicina qua hominum curantur vul. quwrettscircttil (I Petr. v, 8). Quanto hoslis vigilal,
ncra ; his emendanttir uiiliialibus, vitia corrigunlur , ul noceat; lanlo christianus vigilel, ut vincat. Nun-
lioiiiinuiii tnalitia rcfrcnalur. Beucficia haec sunl di- quam ciiiin vigilaiilibus obrepil inimicus ; nunquam
vina, non verliera; nec ut noccant diviniius irrogan- sollicitos circumveiiithoslis. Nequc enim lunc lanluin
lur , quocad hoc vciiiunt ut liomiuibiis palerna cle- cavendus cst, quando bellum Dei servis indicit : in
nientia consulalur. Ego , inqtiil, quos amo, arguo el poce magis vigilandum est nobi-; exercendus animus, j
casligo{Apoc. m, 19). Et iterum : Fili, ne negtexeris exerccnda virlus, mentis intentio Dei timore lir- '!
disciptinam Dei. nec defeceris, citm ttb eo 4 Cbvreplits manda. Fac.it eiiim hoslis secnros, quos cupit esse
fueris. Quem enim diligil Deus, corripil : fiacjellal captivos;i'acil, inquam, sectiros, ut incaulos subigat!,
1' fiicl.ov.et Er. At Am.et Mss.cl., Peceatornmmoni- sopitos et iiiermes fippriiiiat, vulnerel eos quos vigi-
tis. neliquiMss.,peccalorum nwrle.Moxixigr., nemoimprti- lare minime perspexerii. Si quis miles sub impera-
dens. loris conspeclu ceftaincn cum hoste inierit; quanla
! In Ms.uno, corrigendos.m Lov., correptos. instantia , quanta virtute pugnabit, ut placere illi
3 MeliorisnoueMss.,impravatos.
4 In MSS.r. cl. et v. sernio incipit ab his verbis: 1 Hic et hifra, ut, pro, ne, in Mss.r. et cl. !
Qitem ehim diligil Deus corripit; eique prsefigituriitulus, 3 m Mss. in
duobus,afliciuntur.Affeclantur, aliis.
De flctqetlk. 3 SicMSS., uno exceptorecentiore.quicumeditishabet,
(«)"o)im, 46 ex Homiliis50; et post, in Appendice prmslilit. 4 ita MSS.
sermo20. potiores.Aliiautem duo,seu ctiamtribuetDeus
(d) incerli aucloris; tametsi victorinoquodammanu- securitutem ad lempus fragiiitatk nostrm.Ms. qnidam
in
scriplo hic ijiso sermo jiriorejiarle minutus,nec nisi ab recealiovcum editis,sed tamentribtdlDeussecuritatematt
istis vefbis ificipicns,« QuemeiiimdiligitDeus,corripit,» lempusfragilitatinoslrwindulgens.
assignaturcoesario. 8 sicdub Mss.AIedili omittunt,subigat.
 1853 SERMOLVIH. 1851
cui militat, possit 1 Nec stipendium promotionemve emiiienfem, jam conspicuam, j'am gloriosam , jain
polerit adipisci, nisi supcrans hosteraforliicrvicerit'. ornalam, jam lucidam; et, ut cito explicem , loto
Vigila, christiane, sub oculis Dei, ut perfecta victo- terraium. orbe diffusnm? Mulierem islam Ecclcsiam
ria coroneris; pugna cuin diaholo, aui jam arraalus qui qiitcsivil ct iiivenit, Christus agnosciliir. Et
es Christo : lecura esl Deus, qui le opiat vinccre, postquim cam invenit, non solummodo du spiuis
tecum esl Chrisius, qui te cle.sidcratmunerari. Con- pec.calorura suorum eripuit, sed cliam lapidibns pre-
temne pracseniia, ut pcrcipias futura : temporalia tiosis orn.ivit : ideo du ipsa dicitur, Pretiosior csl /«-
sperne, ut oeterna possis accipcre. Possidebis co> pidibus prcliosis. Volo aliud comiuendare Charitali
lum, quod diabolus possidere noii [loluit; habcbis pa- veslnc, quantum capiiis, quanlum timeo, quanlum-
radisum, unde iiiimicusexcltistisesttaccipics oelerni- que limere dehctis de his lapidibus prctiosis. Sunt in
talera , quam procvaricaior hosiis araisit. Illura ad Ecclesia lapides pretiosi et scmper fucrunt, docii
terrain perfidiadejccil; te in cceliiro ficles imponit : scilicet, ahundanius scieniia cl eloqiieiuia ut oniiii
ille conlemnendo coelesiivirtule privatus est; tu scr- insiruciioiie Legis. Preliosi plane isli lapides suiil;
viendo angelica roajesiatu sulTultiises : illi aHcrna de ipsis fuit Cypriaims, de ipsis fttit Ambrosins ', et
isuntsuppliciadeslinata; iibi divina suni prtemia proe- cseteri eoruni similes. Ex eorum numero quidiun
paraia : ille perfidus cum perlidis iiitcribil; tu san- erraverunt ab ornatu hujus raulicris.
ctilicatus cum sanclis rcgnabis; itt qui fueras tem- SERMOLVIII (a).
et
poralis mendicus, sis ;cterna gloria decorattis. Nec
IneumdemlocumProvcrbiorum,cap. xxxi, f . 10-31(/>).
quidquam insseculoformidabis; quia auctorem formi-
dinis diabolum curo socculorespuistia. Amen. 1. Ecclesia in mttltis ftgurctla. Ecclesia catholica,
SERMOLVII (n). fralres chaiissimi, non soluni posl advenlum Doinini
,' et Salvatoris nosiri proedicataesl; sed etiam ab iniiio
De muliere forti et de Ecclesia, in Proverbiorum muiitli muliis (iguris ct sacramentis secrciioribus
cap. xxxi, 10-31 (b). designata. Nam et in sancto Abcl Ecclesia catholica
i. VerbumDei cordis fervorefovendum.Rogo vos, fuit, et in Noe, et in Abrahaiu , et iu reliquis usquc
fralres charissimi, ut secunduni consueludinem fitle- ad adveiiliun Domini Salvatoris : de ipsa enim ait
Iium cum silenlio el quicte ea quoevobis prsfidicanlur, Salomon, Mulieremfortemqnis inveniel? Quod dixit,
accipiatis. Animus enim noster quando, donanle Deo, quis inveniel,difficullaleminveniendi, non impossibi-
aliquid poluerit de lcclione sanclarum Scripturarum litatuni opoiiul intelligi. Mulicr isla fortis, Ecclesia
concipere, spiritualeiii nidum in cordihus veslris de- est. Quomodo non csl fortis, qinc ab initio mundi
siderat invenire. Et idco velut castissimi turturcs tanlis tribulaiioiiibus faiigatur; et tamen nou vinci-
divina verba sancii Spiritus fervore in nidum cordis tur? Mulierem forlem quis inveniel? Quis alius , nisi
vestri fovere contendite, nee permillatis ul in vobis Clirislus? Nou aiiiein uam foriera invenit; sed inve-
semen verhum Dei peccaiorum frigore congelescal, niendo fmicni fecit. Nam ut eam inveniret, nonaginia
propter illnd quod scriplum est, Abundttviiiniquitas, novem dimisil in iiioiitibus, el quoesiviiunaui qu;e
refrigescilcharitas (Matlh. xxiv, 12). Estote niagis, erravcrat, et hurauiis suis impositam ad ovilc pro-
sicutdicit Apostolus, Spirilu ferventes(Rom. xn, 11). priiiin rovocavit(Luc. xv, i, 5).
Quomodo enim coliimhoevel turtures postquam ge- 2. Lana el liittimquid significenl.— Lanam et Unum
nueiint ova, si illa periniserinl refrigerari, pcrdent fecil manibtis suis. Lanilicam cl tinificam mairouam
frucium illorum; ita et vos, si concepiuni verbum islam sanctus scrmo duscrihit. Qiixris forie a nobis,
Dei per ohlivionem refrigerari permittiiis, dcsidcra- quid sit lana , quid liittim? Lana carnale aliquid ,
bilem fructum habere non potesiis. Proeslaie in vobis liuuni vuro spirituale significat : quia in ordine ve-
nidum seimonibus sanctis, secuudum quod scripium siimeniorum inlcriora sunt linea vesliraenla, lanea
esl, Turiur invenitsibi nidumubi reponat pnllbs subs vero cxleriora. [Lana ctiam tle commixtioneaniina-
(Psal. Lxxxm, i). Et quoniain nobis Scriplura Salo- lium ttascitur. Linuni vero sine carnis voluptate tle
nionis commcndat raulicrem mognam, liabentcm terra procreatur; idco castiiatis iniaginem prxiurre
magnuin virum, dicens, Mulieremforlem quisinvenicl? videlur : iii tantum ul sacerdoles Veleris Tcsiameiili
idco de hac secuudum tciiorcni pauca quoc Deus di- ex proecepto Legis, propler casiilalis indicium, lineis
gnatur suggerere, auribus veslris cupiinus inlimare. fcmoralihus uterentur. Ergo in lana carnale aliquid ,
2. Ecclesiacalhblka lalere non potesl. — Mttlierem in lino vero spirituale signilicatur. Pro Iaude cliam
fortem quis inveniel? Diflicile esi invenire eam, et ponuntur.] Invcnis eiiim hominein porrigenleni iiianu
difficile est nescire eam. Nonne ipsa cst civitas in eleeuiosynas pauperi, nec tamen de Deo ibicogilan-
monle quoeabscondinon poiest (Mailh. v, 14)? Quare tem , secl liominibus placere cupienlem : laneani ve-
ergo diciuni est, Quis inveniel?ciiin dici debuerit, slem, quoc vidcri potesl, habet; interiorem lineain
Quis non inveriiet?Sed lu civiialem in monte positain non Iiahel. Invenis alium diccntein tibi, Suffieil milii
vides : ut auiem in moiiie poncretur, inventa cst. conscicntia niea, Duumcolo, Dcum adoro; quid niihi
Ipsa esl enira ovis illa quocperierat. Et revera , fra- opus cst ad ccclesiam iro, aul visibilitur Chiislianis
trcs, Ecclesia caiholica est, quoe jam illustrata esl, miscuri? lineam vnlt habere sine lunica. Non novit
iquis crgo eam non vidci? Quando latebat quis eam nei|ue comiuenclai lalia opura mulicr isla. Invenit
invcniehat? Sicut enini jam dicta est ipsa civitas ; ila hoccmulier tantim et linum, el fecil utile. Mulli iuve-
et ovis quam perdiiani quoesivitpasior. Ipse paslor niuiit; sed nou faciunt titile mariihus stiis. Cum
inoiis esi : ovis ergo in humeris ejus civitas esl in lihenter audilis, invcnitis : cuni bcne vivitis, facitis.
moiite. Facile est eam vidcre collocaiam in monte. 3. Quid coluniel fusuiii. — Brachia sua firmavit in
Quomodo auium, eam invenircs, cum laieret inter fuso. De ftiso islo , qtiod Doiniuus dcderil, dicam :
vepres et spinas uiique dcliciorum suorum? lbi eam neque euim ista laniiieia suiit a viris aiiena. In fuso
quicsisse uiagnum, ibi invenisse mirabile cst. llccc lanificium signat, iu ianilicio boiium opus lanqiiaiii
ejus diflicilis conuncndaiur iiivcnlio , cum diciiur, casla: iuulieris ct mairoiia; irajiigra. Diligeiiler lanicn
Mulierem forlem quis inveniel? id est, Ecclesiam. attende in lanificiodno iiisiiiiniunla, colum el fusuni. i
Quis non videl eam jam a Chrislo inventam, jam In colo latta involtila, qu;e lilo ducenda transual in i
fusura. Quod in colo involuuiiii est, adhucin sinislra,'
• ua MSS.At editi, poleritdespkerc, si superans hostem
fortitervicerit.Erubescitsiquidemdespici, nisi superetho- - ApudAuguslinum,Donatus.
ssemfovlivicto-ia.
- iii triiiiis>;ss.,superasli. (a) Alias,de Tem;;ore217.
(..) Alias,du Teaiporc218. (b) in appendiccnuucprimumcollocatur.Exeodemfonte
((>)iu Apt.enUi.cliunc [ rimum collocalur.Deseriptus baustus unde [ rKcuduiis.conclusioreierre Coesariiinge-
csi c.\ Augustai soraiouc57, uouuullismulalis, el addito nium videtur. Additameuta alia pneeipuauncuiulisdistin-
ad
exorciio, quod Ccesariistilum jjrope accedit. guendacuravimus.
*855 APPENDIX. 18S6*
et nondum in fuso cst' : quod in fuso collccinm est, nus fofnacem incendi, et quanlum ipse igne furoris
jam praileriluin est. Opus ergo tuinn in fuso sil, non ardebai, lanto saiiciiores pueros consummabat. Nunc
in colp. In colo cniln est quod faclurus es; in fuso uiidaiilis fumi densilatoiccBliimcontegitur, nunc hor-
quotl fecisii. Vide ergo si habes aliquid in fuso. Ibi rifico sonitu Chaldoeicuncli lerrentur ; ut magniiudo
enim firmantnr brachia tua , ihi erit fortis constnnlia divinoeseveritalis per supplicia mOnstraretur. Saivie-
tua, ibi sectirns Dco dices : Da, quia dedi; dimitte, bat vi.ilenius inimicus , supplicium suis famulis quoe-
quia dimisi; fac, quia feci. Qnod pendet in colo, atl silurus. Sncviehal, non ul jusios trucidaret, sed ut
fusum trajiciciidum esl : non aulem quod colleclum suis inierilutn procurafcl. Soeviebat, non ut cresce-
est in fiisum, ad colum revocandum est. Ergo \ide renl pcenarum auginenta, scd ut cunctis monslrarelur
quid agas, ul liaheas in fuso, ut brachia tua firmes in divina polestas; ut cluiiiirapii suppliciis gloriareniur,
fuso , quod te consolelur , quod le conlirinet, quod flammarum impetti vorarcntur. Saiviebant scelerali
tibi det fiduciam deprecandi ct sperandi. Chaldai suppliciis praisentibus perituri, et fulurorum
4. Christus clupliciter el simpticiler landandus. Se- ignari minisiri jussa acceleranl, parant incendia, flam-
quiiur, Mttniis suas aperuit pauperi. Eia, fralres, mas exaggerant. Crudelitas ejus possidet raenlera,
(jxercele lanificittm sanclum. Si quis habet plenum saivilia immutat voluiUatera.
celiariiini, plentim horreum ; omnia ista iu colo suiit, 2. Tres pueri in forhace illwsi. In fornacem missi
transcanl in fusura. [In sinistra sunt, quamdiu pau- sunl sancii, fugiunt flammrc, cediuit ignes, incendia
peribus noii erogaveris : al ubi coeperis cleemosynam expavescuut. Timent ignes loederequos ftieraiit jussi
facere, iransfurunlur ad dexleram , et lil opus , undc incoliimes reservare. Ostendunt justorum meritum ,
veslis fieri possit. ] Omnes chmestki ejus vestiti sunt. duin fyramti coiuemnuiil imperium. Licet sanctis cum
Numquid de nudilaie servorum sitoriim sollicilus crit igne joc.iri, quibus cuin hominibus non licuit com-
vir ejus habens conjngem lalem? [Quis esl isi.e vir, niorari. Licuit in fornace Deum venerari, quem apud
nisi ClirislusTaut qua>,est conjux , iiisi Ecclosia (a)?j homincs iion licuit honorari. Licet flammarum mereri
Vesiili sunl, quolquol in Christo bapiizali suiit. Et obseqiiia , qui non raeruerant Chaldseorum supplicia.
boni scrvi ct mali vesiiti sunt. Non cessat illa mulier Licei ignibus conservari ilkesos, quos lyrannus dede-
omnes vcstirc : ul nemo queratur et dicat, ldeo non rat exurendos. Licut iri pcena esse securos, quos ex-
SIIIIIbene operatus, quia non sum bene veslilus. ira pcsiiam non licuii esse iniaclos : ut ubi inleritus,
Dupticia paltia [ccit virosuo. Pallia laudes sunl, fides ibi salus ; ubi supplicia, ibi invenireiiliir refrigeria.
el confessiones. Laudas Dcuin, laudas homincm. Du- Accipe, lioslis, a suppliciis exemplum, qui humanita-
pliciter laudas, el simpliciter laudas : thi[)liciier, tis perdidisti consilium. Fugiunt ignes justos, quos
quia honio est cl Deus ; simpiiciter, non ut sis fielus. injusie damnasti : expavescunt flammoc, et innocen-
Pholiiiiis, a <|iiOhasreliciPlioiiniani appellautur, quasi lcs pronuntiant, quos dignos supplicio depuias : ct
simplex pallium fucitviro sno. Solura cnim homincra qu;e sfvirc constieverini, dignos sanctos in fornace
crcdidit, Chiistum Deura colcre noluil. Exisiit aliur cernebani. Damnant hostes et absoiviint ignes.. Clial-
lexeus viro suo pannosum palliiiin. Ait unim, Chri- d;ci adjiciunl, ct poenoedefendunt. Homines sa^viunt,
sius Deuse^l lanlum, onuiino homiois iiibil liabens : et supplicia veiieraiitur.' Tyrannus putabat tanlum
hoc Manichai dieunl. Pholiniaiii dictinl, ilomo tait- lornienta posse ssevire;,quantum ipse sacrilegus exi-
lujii cst; Manichoeidicunt, Deus lanltira esl. [Ecce stimabat se potesiateiii habere. Ignes justis cedunt,
de quali cctiesia quam pretiosa 'vcslimcnla proce- ardores flaramarum in refrigerium veiiuniur, el in-
dimi. Et propterca de illa scriplum est quod] dupli- sliliiloe naturoe voraccs impetus obliviscuntur ; ut ju-
cia pallia feceral viro sno. Duplicia pallia; confilcnmr stos vcneraules timcrent, et cnrum hosies persequen-
enim Deum in hotninc, el Iioininem iu Deo. De bysso tcs punircnl. Ignes justos hospitio cum omni honore
et purpura vestimenia spiriiualia prwparavit. De bysso suscipiunt, ct libenter obseqtiium praubent. llostis
caiididoi» confessioneui,du purpura gloriosain passio- niutato gencre s;cvit, nec aliqua pietate movetur,
ncm. Byssuin , cum Deum conliicniur, agnoscimus : nec humaniiate hlanditur. Posset vincere, si ignibus
purpuras in mariyribus collaudamus. imperaret. Olferuniuriergo ignibusjusii vesiilu lecli,
[S. Eleemosijitttsfacientes,decolotralierefestinemusacl vinculis colligali : defendunlur ardoribus justi, et
fiisum, elde sinislra iransferamusad dexleram. Nos, fra- quos vis humana (iamnavit, ignis absolvil. Nihil co-
(res, quiiius Deus.lanltim boiiumconferre dignatus est, gilat, nihil nieluit. Sic namqiie crudelitas tyrannica
ut nec deJudais, nec de hoereticis nasccreiiiur, sed siipcrala prosiernilur , duin sui salellites devorantur.
caiholica: Ecclesiociiliiesseinereremtir; quantumpos- Cernit pceham, ct survorum Dei aspicit gloriam. Ju-
suniiis, Deo gralias referamus,qui nobisfidem rcciam, siii ignes obsequiuin prsestant, injustis inleritura sub-
elsibi placitam inspirsre velinsinuare digualus est: ct minisirant. Dumvindical flamma, impii necantur, et
totis viribus (quia hdes siuc operibus nos salvare non justi salvanlur.
po.lcst) ad spiriluale laiiificinm illud noslros auimos 3. Miraculum agnoscit tyrannus. Cum ad fornacem
praiparemus. Jugiter idco elecmosynas ficieiiles, de lyrannns fesiinanier accederet, siujiet laudeni, mira-
colo trahere fcsliuemusad fusum, ctde sinisira trans- lur factum, vcneralur Deum cum tribus pucris iu for-
feramus ad dcxteram : ul per eleemosynas paupu- nace. Aspicil juslo divinoque ambilu protegi, quos
rum stolam unusquisque noslruni prscparel in xter- nuper jusserat violenitis exsiingui. In illis in fornace
num, ut, sicul dicil Aposiolus, in coelesti convivio viclel, quem in illis ante non esse puiarci. Quo visu
vesiili el twn nttdi iiweniamur (II Cor. v, 3): ne nobis lerrilus furori addil lenilalein : fit repcnte confessor,
dicatur, Amice,cptomodohuc intrasti non Itabensvestein qui nuper fuerat persccutor. Proedicat quem paulo
nuptiatem(Mctttli.xxn , 12)? sed magis ab atttlitu malo anle negabat, venerari praccipit, qui verieranles da-
liberali, ilhfm felicem et desiderabilem voccm audire rnnavit. Rogatde foruace justos procedere, precatur
niereainur, Venile, benedictiPalris tnei, pcrcipile rc- de igue Dei famulos prosilire. Exite, inquit, servi Dei
gnuin cjttodprwparatum esl ab origine tnundi (Id. xxv, excelsi. Nuncme defensorem Dei profileor, cujus ini-
34); quod ipse proeslaie digneinr.] micum fuisse constat; ut cujus servos ignarus perse-
SERMO LIX (b). quehar, ejtis inimicos ut defensor, ulciscar. Tunc de
fornace egrediuntur illsesi Hebroei, loetaiitur iiicolii-
De tribus pueris missis in (ornacemignis (c). ntes, triiimphaiit victores, quod Dco fideliter scrvie-
1. Tyranni swvitia in tres pueros. Jubet lyraii- runt, ct fucorem tyranni conlempseruiit (Dan. iu).
1 Auguslinus,adhuc fulurumest; qttodin fusoest.
(d) Hocnuuc ab Auguslino abest: sed tainenreperitur in ris est, susein dicendofaeullaiiset eloquentioepeviculam
vera BedoeCollecUone ad Galat.i. facienlis: cujusitiiem ingeuiumsapiuntalii quiclamsu[ie-
(b) Alias,de Tempore240. rius impressisermoues,scilicel5, 7, 25, 27, 46, etc, qui-
(c) m Appendice iwiic primum,colloeatw,mccrti aucto- que proxiniesuhsequitiir,60,
f85? SERMO LXI. 1358
SERMO LX («). in ca quoclpunial, quoclndtilterii facluni non invene-
De Susannct (b). rit, nec homicidium diabolus quod procurabat, im-
pleveril (Dan. xin).
i. Jusli in swculi insidik Deo liberanle victo- SERMO LXI (a).
res. Quoliescumque in hoc pervcrso socculo conira
laudahiles viros mulliformes leiidmitur insitlioe, vel De Pace, itt illitd Evangelii Mallhwi cap. v, f . 9 ,
diversoc calumniarum emerserinl causse, quid homo Felices pacilici, etc. (b).
nesiilens cogitet, quid diabolus machiiielur, non me- 1. Pacis frtictus.Concordiafratrum.—Felices pacifici,
ittel justus, quia cutn ipso esi Christus. Eligalur borao quoniam fttii Dei vocabuniur.Meritum chrisliatise vir-
miles in pr;iiin consiiliitus , oflicia sumper exercere ttiiis vilescit in cunctis, si uniiatem non habeal pacis,
virluttim. Untim ergo de dtiohus amplcciltur : aut pa- nec pervenit ad vocabulum filii, nisi per nomen paci-
icficlis insidiis, ujus iiinocenlia in popttlo clarescit; fici. Pax est, quoeexspolial hominem serviltitc , dat
nui persequenlibus iiiiinicis praiveniiis, cum condi- nonien ingenuum, niuial cum coudilione personara;
lionem morlis excesseril, molcsiiis s;i'culaiibus libe- ex famulo liberum, (ilium facit ex servo; [ Deum pa-
raius, poiitim securiialis inlrahit. Daniel prophcla nec ircm vocat, el commutat servum in filio, nmicum
iii laciim projecius leonura limore pcrcitlsus expivit; facit cx Dco, paireni reddit ex Doniino. Sic sic facil,
seil inier isla bestiarum oraconsisiens, Domiiiuinloia qui non vull perirc , quod facit. Felices pacifici, quo-
itienie placavii, el tvraniiicas di-jiosiiiones ilhcsus niam ftlii Dei vocabunlur. En lilius Dei csse incipit,
evasit. Zacharias pontifcx tnagmis, pro cullu Dci, pro qui pacifictts esse ccepit. Non vuli lilius dici, (|iii pa-
Icgibus socris , pro censura in leuiplo saccrdoial.i re- cificus nolucril inveniri : negat sibi pairem Deum,
bellcm increpans populum. niorlcra conslantcr accc- qui hocrcs pacis esse ncquivil'. Severum sensurus est
pit, ci deiesiabilis acics Jucheorum cjus cruorc pavi- Deum, qiiem clcmuiilein blanduraque dcdignatus est
nicnlum iufecii. Zacharias martyr (riumphat, ci Da- paireni. Feitces pacifici, quoniam ftlii Dei vocabittilur.
niel confessor cxsultal : unus nmrilur cl liiiiiiipliat, Gaudcamus hoc noniine qnasi filii ct lioeredes Dui,
allur evadit et regnal. Seclnec fuinineus sexus snis cohairedos auieni Cliristi. Quantaesi hujus pacis re-
fraudatur exemplis, qui pudiciliouornalum salubriler tribuiio, hau-editiilciiipossidure cum Christo, subsian-
reservavit. liam Patiis habere cuiu Filio, ccelesle regiuim paiii-
2. Snsrimio:pericultimel liberatio. Susanna illuslris, cipari cum Domino, cl in consoiiium perpettiilaiis
decus pudiciiioc,vicit ittipudeiiliam judiciim, pclulaii- adroilii ciim Doiuino? Quse sit haic pravitas moruni,
liam senioium corapressit audaccm ; ne caslilas in ca invidere melioribus, atqucin sordidioiibus inh;crere,
paieretur injuriam. Slahal Su-aiina in jutlicio falso- adoptati victoriain perdcre, ac nolle Itaircdiiatcrn re-
ruiii mendacibus opjiressa tcsiimoniis daniuatoruin : giioiiiui ccelesliiiuipossidere? Eteirim filinmse Dei et
siabat iion lanqiiam rea, srd procastilalelirmiler mo- cohiiredem denegai Chrisii, qui recusaveiit 1'alris rc-
ritura. Ihat crgo pudira ad suppliciiim , non aclulle- gimine giiberuari. Pax concordia esi fralruni, sicut
rorum corpus , iu quo exlrynia libido exai:,cTat , el sciiptiim est : In tribus placuit spirilui meo, qum snnt
•diabolus inllainmaveral. Quoil protcxeral virtos, et probala coramDeo el homiitibus: concordia fratrum, el
ortiabal puihir, ilhesttni ihai in iuoriis exiliiini. Egre- amor proximorum, et vk el miilier consentietiiessibi
gium p uiahat caput, cujns vullum iniigra tonscien- (Eccli. xxv, 1 c/2).] Concordia ergo frainiin, voluulas
tia sublimali.itad coflhim.Proplcr damna pudoris, sa- Dci esl, jiicuiidiias Ciirisli, perfectio snnctilati.s, ju-
littisvola comprcssit; etcui liierunichara procroiaca- sliliic rcgula, miitcria docirina', morttm cuslodia, al-
Stitiitis, vilie gaudiuiu o. n amisit. Coalcmpsit iiuuro; qiiu in rubus oiiinibiis latidahilis disciplina..Pax suf-
et consccula esl loluni : ei qir.e moii voltiil, cuin glo- fragium prcciim est, supplicaiioiium facilis alqiiciin-
ria castiiiiiis evaMi; et quani seniciiiia prava cbjcce- pclrabilis via; t|tiia dusiduriorum omuittm compelons
rat, illuslris conscieiili:c intcgiila» crigebai, tnclusque cstphiiiliido [siotii scriplum in Apnstolo (Philipp. iv,
Dei et iinmincnlis sacri judieii iitdubilnta crcdulilas. 7). Pax ergo coiivcntionis .imabilemDco facil iu fra-
0 amor iiiinestaiis et Lcgis ! Su.-.annaadullcrii con- tribus, qii;c.charilalis indicat leslinionium]. Pax di-
scienliam gr.iviorem judica-.it, quam pceiiom.Cum lcctionis nialer est, concordioc viiiciihmi, ac pur;e
duceretnr, n;ui dolehai de supplicio; qiioiiiaingaode- mcntis indicium manifestiim : quia sihi exigit de Deo
Ital de iesiiraoiiio falsitlico. Iniuicens accu.-aliir per quod velit, quidquid voluerii petat, et quiclquidvo-
senleiiliani; sed nniu Dei suspcndiiiir poeua; ut judi- luerit siiniiil.
cantium falsitas deiiudare.iir, e( inriocens purgaretur. 2. Chrktttm spernit qui pacemnon custodit. Pax proe-
Infirmus sexus conlra viros stirgii foiiior, expngnat ceplis regalihus coriservanda esi, Domino Chrislodi-
lihidinem castilas et honcstas, impulsu luxiiriai hor- ccnle, Pcicem meam do vobis, pacem relinquo vobis
reuda prosieniitur improbilas. Susaiiria propriain vir- (Joan. xiv, 27). [Qui discipulus Clnisti csi, Chrisli
lutcm animi scrvavit, ct judicimii populorum con- pracccpta servat: scrvare iiiandaluii), est pacum in
jsianier excepii. Coiifl;intur dc innoceiile falsa cri- oinnihiis cusiodire. Nam dividere unilatem, non est
Miina. Ule enim munilus est, qui Dcuin hahuerit de- magislrttrn seqtii; sctl cjus maiidatiini calcarc. Sequi
feusorem. Denique Daniel prophcta iusiiitclu Dei ciiim Christiim, est liahere jiacem : et non sequi (jtiod
commonilus, Reclitein judicium, exclnmavif. Slupet pacis usi, hoc est hoc liabere in magislro ex parle
populus pro judicio repeniino ; revocalur addicta ; qnod diligas, ei ux parle quod damnes. Illud est amare
falsos tcstes pavor invadil. Guinii diabolus , quod ip- doctorem, doctoris niandata in omnibus custodire,
sius coiniiicnia nudaniur : gatuleiii Angcli de pudoris dicentis : Pcicemmeamdovobis, pacem relinquo vobis.
jnlegritatc comperta, quod defemliiliir in lerris veri- Libet, li alrcs, in pace proirahere moras; delcclat hoc
iaiSfatigata. I ierrogaiuni est (juo in loro Susanna fa- dixissc frequenier, cl ilerum atque ileruro prseconari,
cinu>s,quo arguebaiur, admisil. Ilic, Sub lenlisco, Pacem mecundo vobis, pacem dimillovobis.] In pace
dicit; ille, Subprino. C:\rn ergo eorum discrcpani pro- vos diraitlo, in pace vos diinisi, in pace vos iuvcniam.
lata rcsponsa, sicrepugnaiiiia diciorum facia nudaii- Proficisccns voluil clare quod dcsidcrabat rcdicus in
tur, ut vigore meiilis increpalo populo, (eslibus con- omnibus invenire. [Consnltiim voluit esse cui decle-
fusis veritas ostenderetur. Gaudot populus de pudo- rat, (|iii usqne ad regressum siiiini servare quod
ris iniegrilalc : triumphat iiiariliis, qtiod litlam inve- prastiieral, impcrabat. Qtiid ergo factuius esl homo,
jieritcoiijugem : lxiatur familia, quod nihil iiiveiietit 1 Alcuinusin libro de Yirtulibuset Yiliis,
Olim.d e et in 6 9. cap. 6, qui
242, josl,
Tempore inerudiii.
(a) iacerli auctoriset Appendice pacificns esseconlemnU.
(b) uhscrvare juvatipsum (a) olim, de Tempore1G9;ct post, in Apuendice57.
in BibliothecaPatrumexlsare,tomoeditionisColoniunsis 5, (0) Est Pelri chrysologisermo quinqiiagcsimnstcrlius,
Parisiensis2, tametsibrevior alicmaatoet passiinvarium, sed hic passimiiiierpolaius,seu multisauciior scntentiis,
ibiquu sicui ct iu Itemigiauo?.is.Zenoni ^eroneusi tri- quas comiuoustraniansuke.CoufcrAlcuiuilibrunulc viiiu-
bulum. tibus et Yiliis,cap. 6,
 185» APPENDIX. 18$0
cum venerit Deus, ct qiioesiliimnon invenerit quod mincs eos etiam a quibus diligunlur, oderunt , sicut
donavii? qua excusatione usurus, qui pacem servare luxuriosi filii parentes coerciiores luxurioe suoc.As-
non poluit? Pacem meamdo vobis, pacemdimillovo- ccndit ergo aliquem gradum , qui proximum diligit,
bis.] ln pace vos dimisi, in pace vos inveniam. Re- quamvis adhuc oderil inimicum. Ejus autem iuiperio,
gale niandatuin servate : divina vox esl. Inveniam qui venit Legem implere, non solvere, perficiei be-
quod cliraisi. nevolcnliam ci benignitalem, cum eam usque ad ini-
3. Ptix opus Dei; discordia , diaboli. Plantare pa- mici dileclionemperduxerit. Nam ille gradus quamvis
ceiii radicilus , Dei cst; evcilere penitus , inimici. nonuullus sit, tam parvus est tamen , ul cum Publi-
Amor fralris ex Deo est; odium ex diabolo cousiat. canis possit esse communis. Necquod in Legedictum
Propier quod darananda sual odia ; quia sciiplum esl, est, Oderisinimkum timtn, vox jubenlis jusio est ac-
Qui oderil fralrem suum, homicidaest (\ Joan. m, 15). cipienda, sed permiilenlis infirmo. Sicautem diligen-
Cohibeanius iram; quia scripium esl, Qui irascitur dus est inimicus, non in quantum inimicus; sed in
fratri suo, reus erit judicio (Matlh. v, 22). Amanda quanlum homo est : ut ei hoc velis provenire, quod
est pax, ct diligenda concordia. lsia sunt qu;e gnne- tibi; id est, ut ad regnum correclus revocatusque
rant ' cliaritatem; ct sciiis sccundum Apostolum, perveniat. Proximus ost auiem omnis homo. Omnes
quod Deuschariias est (1 Joan. IV, 8). Sine Deo est, proximi sumus conditioiie lerrenoenalivilaiis el mor-
qui non habet charilalcm. [ Paiernus alfeclus non lalitatis, et eliam spe ccelestis hocreditaiis; quiane-
potestnon ainare, quod docei.] Pax plebis, gloria est scimus quis aut quid futurus sit, quoniam aul Jtidscus, aut
: el parcnfum loelilia, pcrfceta charitas li- hocreticiis, Paganus : forle eniin per misericor-
' sacerdoiis
Iiorum 2. Sacerdoiis est, admouere quod ducel; jilu- diam Dei convetieiur ad Deum, et inler sancios pri-
bis cst, audirc quod raonel. Qtiidipiid non licei, pa- mum locurahabere merebitur. Quod in Lege Dominus
storis est prohiberc nc fial; gregis cst audire, ui fa- non inimicos,sed iiiimicumproecipilodiri; ut qui spiri-
ciat 3. Utraquc conveniant; ut universa salvata stinl: luales erant in Lege, solum diabolum odio haberent,
nec Deus invenit inplebe quod piinial, nec sacerdos cujus odiumChrislus nonvenil solvere, sed adiinplere.
potest habcre qnotl clolc.il. Scrvcmus maiidala, qnoe 2. Pmcepta Dei non sitnt impossibilia.A dilectione
vilocsunt; teneal se profundoepacis nexibtis colligala nemose poteslexcusare.—Ego autemdicovobis,Diligitc
fraternitas, et salutaii vinculo charilatis, nuilua se inimicosvestros, benefacileillis qui oderunl vos. [Mujli
dilectioneconstringat; quia dileclio iiingnauiraumfa- procceplaDeistia imbecillilale, non sanctorum viribus,
cit. [Suavis esl dilectio, non zelatur, non :rmulalur. sestiinanies, puiant esse iinpossihilia quie praccepla
Dileclionon cst falsiloqua, non iiiflatur, uihil decle- sunt; ei dicuni sufficere viiiuiibus nou odisse iniini-
coris admillit, non quoerilqu;e sua stinl, non cxacer- cos, cscteiiim diligere plus jjroccipiquam huinana na-
baiui', non cogiial malum, non gaudut in iiijuslilia; lura patialur. Sciendum esl ergo Chrislum non im-
congaudet aulein verilali. Oinnia crcdit, oninia spe- possibilia proecipere, sed perfecta; quoe Davidfecilin
ral, omnia suslinet (1 Cor. xiu,- 4-7 ) ]. Dilcciio crgo Saiil ct Absalon. Slephanus quoque manyr pro ini-
omuibus volis ac desidcriis ampleclenua esi, qua: lot micis se lapidaniibus deprecatus est : el Paulus ana-
bona potesl hahere, qnot procmia.Cusiodicnda onini- lhenia esse cupit pro perseculoribus suis. Hsecaulem
bus viribus 4 pax est; quoniam Deus scmper in pace Jesus cl docuil el fecit, dicens : Paler , ignosceUlis]
est. Non habeat locum quo obrcpai iniinicus, ne in (Litc. xxni, 31). [In reliquis opeiibus bonis inturdum
trilici segetein valeat zizaaia seiuiiiarc, cl sccuro jam potesl aliquis qualemcumqiie excusalionem praeien-
rustico et sjie longi laboris eluso exspeclattis fruclus dcre : in hahcnda vcro dilectione nullns se poterit
in ipsa messis matiirilnie snbdticaliir; aut viuum ve- excusarc. Polest mihi aliquis dicere, Non possumje-
tustate suavius, in acriori subito perfidia denrtitatum junare : numquid potcst dicere, Non |)ossum amare?
in effusoefoecisse perniixlioiie coiijtingai; aui inier Poiest dicere, Proplerinfirraitatem corporis mei non
dulcia niella , felle venena amirriora sulfundat [ aut pnssum a vino cl carnibus ahsiinere : niuiiquidpolest
inler vernanles floribus campos ac pratoruiii yaiie- dicerc, Non possum diligere? Poiest aliquis dieere,
tate gemmalos, tribiiloiiiin intcrjcclione animasgrali virginilatera se non posse scrvare; polest dicere non
odoris occidat]. Procul conlenliones, procul liies et posse res loias vendere, el pauperibus crogare : num-
odia, procul roaledicta initlanuir : et quia laqueus quid poiest diccru, Non possum diligerc inimicos?
mortis est lingua snsuiTOnisac bilinguis, parcat iinus- Non eiiim ibi aul petles laborant currendo, aut aures
quis!|iie animoc stioe, ne in supplicium suum vincula audiendo, aiifmaniis operando lassantur ; ut nos per
sibi mortis adducat. Aniate pacera; et tranquilla suiit ipsara excusalionem Jibcrarc conemur '. Non nobis
omnia : ut el vobis prxniia el nobis gaudia reserve- diciiur, lle ad orieiilejn, et qiioeriiechariialem : na-
tis , ut Ecclesia Dei in pacis unitalc funclata, perfe- vigaie ;id occidciilcm, cl invenietis dileciionem. Inlus
ciam icneatis disciplinam, per Jesuin Chrisium Donii- iu corde noslro csl, ubi redire juberour, diceule pro-
iium nosirum, cui est gloria in ssecula soeculorum, pheta, Redite, prwvarkatores, adcor(Isai. XLVI,8).
Amen. Non enim in longinquis regionihus invenilur, quod a
SERMOLXII (a). nohis pelil. | El orale pro perseqttenitbusel calunmian-
libus vos. Qiiid aliud pro inimicis oranduui est, nisi
De verbis EvangeliiMallhmi,cap. v, 43-48, el cap. vi, hoc quod ait Aposlolus, //( del illis Deus pwnitenliam,
1-fi, Ego atitem dico vobis, Diligite inimicos ve- et resipiscanl a diabali laqueis, a cittocapti tenentur
Slros, etc. (b). (UTim. n, 25, 26)?
3. Prwceplo de diliqcitdis inimicisnil in Scripturis
i. Inimiciis quomodo diligendus. Proximus quis. adversum. Quinain sinl pro quibtis non orandum. Pec- ;
Graduro esse aliquem in Pbarisseorum justiiia , qiue calumad mortem. Scd hic merito movet, quomodo
ad Legera pertincl, hinc intelligilur, quod multi ho- liuic praeceptoDomininon sit
adversum, quod et in
Prophetis inveniunlur mulloeimprecaliones adversus
1 AddilChrysologus,ct ntilriunt. inimicos, quoc raalcdiciiones puianiur : sicuti estj
s ApudAlcuinum,vaxplebkestsanilas,gloriasacerdolis, illud, Fiat mensa eorumcoram ipsis in laqiteum(Psal.
et palriwtwlitia,elterror hoslium,sivevisibiliitm,siveinvi- Lxvni, 25), el coeteraquoe ibi dicuiilur : ct Joannes i
sibilium.
3 chrysologus,ac vellene fiat. aposlolus aif, Qui scil fratrem suum peccarepeccalutn
4 Ajiuclchrysologum,cusladienda prm omnibusvirttili- non ad mortem, petat, et dabilitr ei vita peccantinon
ad morlem. Esl peccatumad mortem, non pro illo dico
bus,pax est. ul rogel quis (I Joan. v, 16). Dbi primo videndum,
olim, de Tempore W;
(a) Constatsentenlhs et etpost, in Appendice 58.
(b) interprelaiionibusemendicatis quia Prophetoe per iraprccationem quid essel fulurum
ab Augustino,lib. 1 de SermoneDomiuiin -monte,Hiero- ceciiierunl, non oplaniis volo, sed spirilu praeviden?
nymo,in Malth.,cap. 3 et 0; Cassaiio,homil.7 inter ediias
a Baluzio;et sermonehic subsequenli,et aliis. ' csesarius,per ipsamfaiigalionem excusarepossinms.
 1861 SERMO LXH. 186?
tis : qui maxime solent figura imprecanlis futura vestri.Nos aulem cum patimur inimicos, lioc clamare
prsedicere, sicut ligura procteriti temporis, ea qusc dehemus, Pater, ignosce illis. Phreneiici cnim sunt,
ventura erant, socpececinerunt. Deinde in Apostoji a conlraiio spiritu possidentur, ut nos persequantur;
verbis inielligendtimesse quosdam fratres , pro tjui- ct majorem pcrseculionem a diabolo paliuntur. Qui
bus non orare nobis proecipitur; cum Dominuseliam sotem suuin oriri facit super bonos el malos, ct pluit
pro persucutoribus noslris nos orare jubeat. Quoe super juslos el injuslos. Scriplum est, Orietur titnen-
solvi quacstionon potest, nisi faleamur esse aliqua « tibus vobis nomen Domini sot juslitiw, ui etiam plu-
peccala in fratribus, inimicorum perseculione gra- viam accipiasirrigationcm doctrinoeverilatis (Matach.
viora. Fratres aulem Christianos significari, mullis iv, 2); quia et bonis ct malis apparuit, bonis ct
divinarnm Scripturarum documentis probari potest. malis evangelizatus cst Christus. Sive istum solcm
Peccatum ergo fratris ad morlem pulo esse, cuiu mavis accipere non solum liominiim, sed eliani peco-
post agnitionem Dei jier gratiam Domini noslri Jesu rum corporeis oculis prolalum ; et istam pluviarn,
Chrisli qnisque oppugnat fralcrnilalcm, et adversus qua fiucius giguuntur, q.ui ad rcfectioncm corporis
,' ipsam gratiam, qua reconciliatus cst Deo, invidenli;e dali suni : quod probabilius inlelligi existimo : ut
facibus agitur (a). Peccalum auteni nou ad morlem ille sol spiriiualis non oriaiur nisi bonis et sanclis;
est, si quisquam non amoreni a fraire alicnaverit, quia hoc ipsum est, quod plangunl iniqui in illo
sed oflicia fraierniiaii debila, per infirmiiaiem ali- libro, qtti Sapicnlia Salomouis inscrihilur, El sal
qnam animi nou exhibuerit. Quapropier ct Dominus non ortus esl nobis (Sap. v,6) : et illa spirilualis
in cruce ail, Pater , ignosceillis ; quia nesciuntquid pluvia non irriget nisi bonos ; quia malos signifi-
faciunl. Nondumenim graiia Spirilus soncli parlici- cabat vinca , de qua dictum est, Mandubo nubibus
pcs facti, socielatem sanctoc fratcrnilatis inierant. tneis, ne ptuaiil super eamimbrem (Isai. v, 6).
Et beatus Siephanus in Aclibus Aposlolorum orat 6. Qui sinl Publicani, Ethnici. Inimici plits ditigendi
pro eis a quibus lapidaiur (Acl. vn, 59) ; quia non- qucimamici. — Si enim diligitis eos qtti vos diligiint,
dum Christo crediderant, neque adversus illam quam mercedem hctbebitis? Filios ct parcnles amat
coiiimuiiem graliam diiuicabanl. Apostolus vero lalro, amat el leo, amat ct draco, amant et ursi,
Paulus proplerea, crcdo, non orat pro Alexandro, amant el lupi. Si enim amantes non diligintus filios
quia frater crat; ct ad morlcm, id csi, fralernitatem vcl parenics, pejores leonihus vcl supra dictis be-
invidentia oppugnando, peccaverat. Pro his aulem stiis sunuis. Si vero amantibus vicem reddimus,
qui non abruperant amorcm, sed limore ^uccubue- adhiic nihil ab islis besliis dislare videmur. Nonneel
rant, orat ut eis ignoscatur. Sic eiiiin dixit : Alexctn- Pubikani hoc faciunt? Puhlicaui suul, qui sectanlur
der mrariusmulla mala mihi oslendit: reddei illi Deus lucra , et exigunt vectigalia per negotiationes, et
secundumopera illius; quem et tu dcvita: valde cnim fraudes, et furta, sceleraque ct perjuria. El si saluta-
reslitit sermonibusnostris. Dcinde siibj.ungilpro qui- verilis fralres veslros tantum, quid amptius (aciiis?
bus orat, ila dicens : 1n prima mea defensione nemo Nonne et Elhnici hoc (ttciunl? Ethnici ex groeco in
tnihi adfuil, sed omnes me dereliquerunt : non illis latinum iiiierpretautur Gentiles. E0«; enim grocce
imputelur (II Tim. iv, 14-16). Et nota quod Aposlo- gens dicitur. Si ergo, inquit, etiam peccatores, Publi-
lus non ait, Reddat; sed, Reddet illi Dcussecundutn cani, Eilinici crga dilectores suos natura duce norunt
opera ejus : quod verbum proenuiiliaiuis cst, non essc bcnelici; quanto magis vos , quibus ut gradus
iinprecantis; sicut de illa hypocrisi Judoconim est professionis eximior, ila ctira necesse esl sil verila-
dicium, cui eversiouem imminere cerncbal, Perculkt tis uhcrior, laliori sinu dilectionis aroplecli debelis
te Detts, paries dealbale(Act. xxm, 5). et non amaiites ? Nam diligere inimicos Dcus proe-
4. Quid orent sancli pelentes vindictam. Peccati cipit. Et pctulantes huinanarnm mentium motus,
regnum quomodo evertendum. Qusciitur autcni quo- piiblicoecharitatis frangis affcctu, non solum iram
modo huic proeceplo, quo nobis jubetur, Orcilepro ab ullioiie dupellens, sed eiiam in amorcm miligans
persequenlibusel caliimtiiaulibusvos, illud non est injuriosi: quia gentium esl, amantes amare; et com-
conlrariura, quod in Apocalypsi legilur, martyres miiue esi, diligere diligentes. Plus diligendi sunt
orare Deum, ul vindicentur (Apoc. vi, 10) ? Sed hoc iniinici quam aroici. Qui enim inimici sunl, corpori
quempiam movere non oporlet. Quis cnim audeat adversanlur, et animoe proeparant selerna proemia:
affirmarc, cum illi sancti candidati sc vindicare quia qui carnalia nostra et terrena rapiunt, ccelcslia
petivermil, uirum contra ipsos homines, an contra nobis et spiriiualia congregant. Nonne roagis diligen-
regnum pcccati petierinl? Nam ipsa cst sinccra ct dus est quam odicndus, qui nobis dat seternas opes ?
plena justilise et misericordioe viudicta marlyrum, Amici vero carnis nostrocnohis suavia suadere con-
I ul everlatur regnum peecali, quo rcgnaiuc lanla per- lendiint, quoe animsc nostrse prseparant xternam
pessi sunt. Ad cnjus eversioneni nitiiur Apostolus, niortem.
diccas : Non ergo regnet peccatum in veslro mortali 7. Idem tractalur argumentum.— Estole ergo vos
corpore(Rom. vi, 12). Dcstruittir autero cl cveiiitur per[ccti, sicnl el Paler vesler cmleslis perfectus est.
peccali regnum , partiin correctione hominum , ul Quis autem lioecfacit, nisi plene perfecteque miseri-
caro spirilui subjicialur ;• parlim depravatione per- cors? Quo uno consilio misuria devitatur , opilulante
severantium in peccalo, ul iia ordinenlur, ut jusiis illo qtii ail, Misericordiammagis voloquamsacrificium
cum Christo regnautibus molesti esse iion possint. (Oseew, 6). Pcrfectio naiiiqne misericordioe, qua
I Quis ergo convincit sanctos, non talem suam vindi- plurimum animoelaboranli consulilur, ullra dilectio-
i ctam a Dominoesse deprecatos ? nem inimicorum porrigi non poiest. Ideoque sic
\ 5. Qui sint ftlii Dei. Quod auteni consequenier concluditur, Eslole ves perfecti, sicut el Pater vesler
I posilum est, Ut silis filii Pqtris veslri, qtti in cmiis perfeclus esl : ila lameii, ut Deus intelligattir per-
eil: ex illa regula inielligeiiduni est, qua Joannes fectus fanquam Deus, et anima perfecta tanquam
dicit, Dedit eis poleslalemfitiosDei fieri (Joan. i, 12). anima.
Unus enim naluraiiler Filius est, qui ncscit omnino 8. Prcecepla observanlur dupliciler. — Attendite
peccare : nos aulem poteslale accepia eflicimur filii, ne justiliam veslram facialis coram Iwminibus, ut
in quanlura ea quse ab illo proccipiunlur implemus. videamini ab eis : alioquin mercedemnon habebitis
Unde apostolicadisciplina adopiionem appellat, qua apttd Patrem vestrum, qui in cwlis est. Cavele, inquit,
in asleniam hoerediiatem vocamur, ut cohoercdes jusliliumvcstram facere coram hominibus: id csl, hoc
Chrisli esse possimus (Rom. vm, 17; Gatat. IV, 5) anirao jtiste vivere, et ihi constituere bonum veslruro,
Filii ergo eflicimur regeneraiione spiriiuali, ul ad- ut vos videant honiines. Atioquinmercedemtwn lutbe-
opleniur in rcgnura Dei, non tanquani alicni, sed lan- biiis apud Patrem vestrum, qui in cwlis est: non si ab
quam ab illo facli et coudili. Iiaqtie non ait, Facite hominibus videaniini, sed si propterea juste vivatis,
isla, qui eslis filii : sed, facite, itt siiis fiiti Pairis ul ab liomiiiibusvideamini. Nam et Apostolus dicit,
(fl) I Relract.cap.19,n. 7. Si adhuc hontinibusplacerem,Christi servusnon essem
 ; APPENDlXi
1863' 1864
10) : cuni alio loco dical, Sicut el ego omni- qiiilur, Amendkovobh, perceperuntmercedemsuam;
(Gatal. i,otnnia
bus per placeo (I Cor. x, 53). Omnem curam ad illud respicitquod supra posuit, Alioquinmercedem
reruin prscsentiumamovet, et altentos lanlum es<?e non hcibebitisapud Pqtrem vestrum, qui in cmlisest.
in spe fuiuri jubel : neque scciari vel homimun Deindc sequitur, Tc attlein facicnle cleemosynam.Cuin
I favorem osienlatione bonilalis, vel jactnntiam rcli- dicil, Te auiem, quid aliud dicit, quam, Non quomodo,
sed inira conscicn- i!li?Quid crgo inihi jubei? Te igilnr, inquil, faciente
gionis, oralionis public;«copia , conlineiidiim
tiam (idei fruclum boni opcris ; quia eleemosynam,nesciat sinislra lua quicl facictldexlera
humanse laudis conscctatio cam laiitiim , quain ab ttia. Ergo illi sic faciuni, ut sciat sinislra eorum quid
hominibus exspectal, mercudem sit receptura. Jusii- faciai dexlera. Quod igilur in illis citlpatiimcst, hoc
tia non aliud esl, qnam non peccare : non pcccare lu facere vuiaris. In eis aulcm hoc culpalum est,
aulein, Legis proecepiaservare. Pricceplorum aulem quod ila faciunt, ul laudes hominiim quoeranl. Qua-
obscrvalio duplici genere continetur, ut nihil corum propler nihil consequeuiius sinisira videlur signili-
qusc prohibeniur facias, ct omuia quajjubentur im- care, quam ipsani dcluclalionein laudis. Dextera au-
plure conicndas. Hoc est cnim quod Psalmista dicit, teiii significat iiiicntioiicm implendi proccepta divitia.
Recedea malo, el fac bonum(Psat. xxxm, 15). Si a Nescial ergo sinislra qiticlfaciat dexlera: id esl, non
malo recesseris, et non feceiis hoimm, transgressor sc misceal conscientiseluselaudis humanseappeliiio,
es Legis : quoe non lanluin in raalorum acluum ab- cuiii in elcemosyna faciendadivinumproecepumicon-
ominaiione, sed in honorum perfeclionecompletnr. tcntlis implere. Ul sit eteenwsynatua in absconso.Quid
Neque hoc solum tibi proccipiiur, ul vcslittim suis esi in absconso, nisi in ipsa bona conscientia, quoc
non spolies indumentis; sed ul spnliatosoperias luis. oculis humanis denionsirari non polesi, nec verhis
—
9. Hypocrita. Nenw sine hypocriseoslabe. Cum aperiri ? Mttlii foras faciunt eleemosynain, et inlus
ergo facis eleemosynam,noli tubacanereanle te, sicttt iion faciunl, qui vcl ambiiione, vcl alicujus lempora-
ul honorificenlur lis rei gratia , niisericordes voliint videri. Et Puter
hypocrilw[aciuntin synagogisel vicis,
ab hominibtis. liypocrila groeco sermone simulalor litus qui videl in absconso,reddel libi. Hcciissimeom-
interprelalur : qui diun intus malus sit, bonum se iiino et verissime.Si cnim praemiuroab eo exspectas,
palarii oslendil. Nomcn aulem hypocrite Iranslaturo qui cbnscieniiscinspccior esi, suflicial lihi ad prome-
esl a specie eorum , qui spectaculis tecia facie ince- renduni Deum ipsa coiiscieniia.
dunt, dislingiienies vullum coeruleo nivcoque colore —11. Ctibiculitm. Ostium. Qum sinl oralionis alw.
ei caleris pigmenlis, habcnies simulacra oris, linlea Et ctim oraiis , non eritis sicul hypocritm, qui
gipsaia, ei vario colore distincla, iionnunqitamcolla amanlin synagogis el in antjulis plalcurunt slanles
et mantis crcta perungentcs, tit ad personic colorcm orare, ui videanlttr ab Iwiiiinibus.Neque hic ab ho-
pervcnircni, el populira), duinmodo in ludis agerent, fal- minibns videri ncfas Cst : scd ideo hoec agere ut
lerent, roodo in specic viri, in forma fuminse videaris, cl frucius in eis exspcctciur placendi
ct rcliquis pra-stigiis. Qtuc species arguinenti trans- hominibus. Plaieocperpetuoeac laiiorcs civiiaium vioc
lata cst iu his qui falso iiicedunl vultu, et siinulant siint, juxia proprictolcm lii;gu.e grocca:a latiiudinc
quod non smu. Sed liypocriseorum maculam non nomiiialse: TIJ.KTV) cnim lalum dicilur. Amendico vo-
habere, aut paucoruiii aui nullorum est. Nam qtii- bis, perceperunlmercedemsuam. Et hinc osicndil Do-
cuinque vult sc viduri qttod non est, bypocrila esl. esl. niinus in se prohibcre, ut ea niurces ajipeiaiur, qtta
[Qui luha canit facicus eleemosynam, hypocrila gaudenl slulli, cum laudanlur ab hominibus. Tu au-
Qui in synagogis el in plalearumest. anguiis orat, ul lem cum orabis, inlrain cubictilum,el clatisoostio, orct
videalur ah hominibus, hypocrila Qui jejunans Patrem in absconso.Cubiculum quod noriiiiial, non
dcroblitur facicm, ul veuliis inanitalem dcmonsiret occullam doinuin ostendil, sed cordis nostri secre-
in vuliu , ct hic hypocriia est. Ex quibus omnibus lum. Hinc Ps.ilinisia tlicil, Qttw dicilis in cordibtisve-
qui laciunl quodlibet, ut stris, et in cubilibusvestriscompunijiniini(Psal. iv, 5).
intclligitur hypocritas esse, Mihividutur
ab lioiniiiibusglorificcniur. et ille hypo- El clattdentcsoslia, orcile,inquit, cicl Putrem vestrtim
crita esse, qni dicil frairi suo, Dimiite ttl lollam in abscondiio.Paruni esl intrare in cuhiciila, si os-
(esiitcum de oculo ttto : iiani propler gloriam hoc tium pateat importunis,per quod oslium ea quoeforis
faceru videlur, ul ipse esse juslus videatur. Uude ei sunt, inipiohe se iiiiiiiirguni, et interiora no^tra ape-
a Dominodicilur , Ilypocrita, ejice prius irabem de liuiit. Foris auiem dicimus esse oinnia icmporalia et
oculottto (Ltic. vi, 42). Non ilaquc vinus, scd causa visihilia,quocper osfium, id e^t carnalem sensiim, in
virlulis apud Dcuni iuercedura hahel. El si a rccia cogilaliones noslras peneiranl, et lurboe vanorum
sumiia paululum dcviavcris, non inierest ulruni ad phaniasiiiaium orautibus obstrepunl. Claudendumest
dexleram vadas, an ad sinisiram ; cum vcrum ilcr crgo osiiura, id esl, cnrnali sensui resistentluro; ut
afiiiseiis. Sgiianier antein dicit, Receperuttl merce- oralio spirilualis dirigattir ad Palrem, quoefit in in-
dem suam : hoc esi , non Dei, scd suam.] Laudati limo cordis, ubi oratur Pater in ahsconso. Qui vero
enim sunl ab bominibus, quorum causa exercuere vult orationcm suam volarc ad Deum, faciat iili duas
viiitues. alas, id esl, eleemosynamct jejunium , et ascendat
10. Quid sinistra; quid dexlra. Dexlrceel sini- ccleriier,clexaudieuir. Ei Paier ttius, qui videt in abs-
strw cttia explicalio.—-Te anlem (acienle eleemosy- conso, reddet tibi. Et hoc lali clausula icriiiiiianduin
nam, ncscial sinislra lita quid (aciat dextera. lu fuit. Non ciiimmonet nunc ul orcnius, sed ijuomndo
dexlcra inieUigilur amor Dei; in sinislra, vaniias oreraus ; neque ut supcrius, ut clecniosyiiamfacia-
vel cupidiias niundi. Si pro hiiniana laude dederis mus, scd quo animo faciamus: qiioniam de corde
eleemosynam, toluni est siuisira : si vero pro remis- mundando proccipit, quod non nuindat nisi simplex
sione peccaiorum , loliim dextcra lacil. Quid est iiitenlio in oelernani vilam , solo ct puro ainore sa-
crgo, Nesciulsinislra qtiid faciatinanilas
dcxtera; nisi, Quod picniioe.
facil Dci atnor, non coriauiipal vel cupiditas SERMOLXIII (a).
mundi? Namsi hocaliquis secundum liileram impleri
faciet? Si cnimraanusdextcradolue- De verbisEvaiigeliiMatlhwi, cap. vi, 1-6, Nesciat
posse crcdit, quid sinislra tua qciid facial dcxiera tua, etc. (b).
ril, iiumquid de sinislra elceriiosynani dare nondehel ?
In superiorihus, Cavete,inquil, tiejustiliainveslramfa- 1. Eleemosynain pttblico,el lainenin occullo.Evan-
ciatis coram hominibus:ubi jusliuam generaliier no- gelica leciio, iratrcs cliarissimi, tju;e nohis modore-
niinavil, deinde paiiicuhuitcr exscquiiur. Est enim ciiiita cst, vidclur mihi quod secundum lilieram non
pars aliqua justiiioe opus quod per cluemosynamfit: possil inielligi : ct ideo Duoauxilianlc reqiiiramus,
et ideo comieclit dicendo, Ciun crcjo fucis eleemosy- (a) Alias,de Tempore60.
num, noli tuba cancre anle ie. Ad boc rcspicit quod (0) ln Aj)|iendicenunc primutneoli.ocatur.
Lovanicnsihus
superius ait, Cavelefttcerejustitiam veslramcoramlio- cluuius, \ eilino el \ indingospuiius est : nobis Cscsarii
minibus,ul scilicet, videaminiab eis. Qtiod aulem sc- vcrujfelusvidetur.
 1865 SERMO LXIV. 1866
qnaliler ad ejus spiritualem sensum pervenire possi- rum et pro vila seterna volueris supplicare, ctiamsi
mus. Sic enim ait Dominns, Atlenditene jusiitiam ve- publice oraveris, clauso ostio oras; quia non pelis
slram faciatiscoram hominibus, ut videaminiab eis : et quod videtur, sed quod non videtuf. Quseenim videu-
iterum, Cumfacis eteenwsynam, nesciat sinislra tua tur, temporalia sunt; qttocatilem non videiitur, ocler-
quid faciat dexlera lua; ul sit elecinosynatua in ab- na sunt (II Cor. iv, 18 ). Si temporalia quseris, sicut
sconso. Quomodo hoc secundum lilleram accipere jara dixi, publice et aperlo osiio oras : si octernaquoe-
possumus, cum ipse Dominusilerum dicat, Sic luceat ris, secreia est oralio uia; quia non quoevideniur,
I! lumenveslrumcoram
hominibus,ttl videanlvestrabona sed quoe non videntur optas accipere. Qui ergo illa
opera, el glorificent Palrem veslrum qni in cmlis est quse non videnlur, in verilale qusesicrit, et iila quee
(Mailh. v, 16 )? Quomodohic dicit, Nescial sinislra videnlur, Deo remuneraiile percipiet; quia non men-
lua, quidfaciat dextera tua; cum alihi dicat, Sk lu- titur qui dicit, Quwriteprimum regnum Dei et jusli-
ceal lumenveslrumcoram hominibiis,ut videani opera tiam ejus, et hwc omnia adjkienltir vobis( Matlh. vi,
vestrabona? Diligenter allendite, fratres , et inlelle- 33 ). Ncc hoc sic dicimus, ul pro rebus temporalibus
ctum divinocScripturoe humililer et sapienter requi- Deum non oremus; id est, pro sanitate corporum, atit
rile. Non enim sihi ipse Dominusin Evangclica le- pro pace lemporuro, aut pro abundaniia frucluuin.
clione conlrarius esse potest. Nam qttia eleemosynom Dehemusct isla a Deo pelere; sed secundo et lertio
el occulte fieri ipse dixit, et publice ipse admoriuit, loco : ulptimas partes in omni intenlione nostrocora-
ut sibi proeceptaejus non videantur esse conlraria, lionis, aruor aniime el desiderium vitse seternoeoh(i-
intelleclum sobrium quaerit.Qui enim ideo facit elce- neat. Orenuis ergo pro corporc; sed sine ulla com-
mosynam, ut ab hominibus se Iaudari desideret, paratione amplitts pro anima supplicemus. Et ideo,
eliamsi occulle fecerit, publice facit; quia laudcm ab charissinii, quoties vobis isia evangelica lectio legi-
bominibus quocrit. Qui vero eleemosynam pro solo lur, ordine quo supra suggessimus, intellcclum ejus
amore Dei facit, ut ad opus boniim illum reliqui irai- debelis accipere: ut sive in eleeniosynis, sive in je-
tentur, et non ipse, sed Dominuscollaudetur, etiamsi jiiniis, scu in oratiouibus, sive in dextera vel in si-
publice faciat eleemosynam, absconse facit; quia pro nistra, hoc servare sludeamus, ut quidquid agimus,
eleemosyna illa non boc quod videtur, sed quod non non pro vanitatc vel cupiditaie soeculi,sed pro amore
videtur desiderat; nec ab hominibus laudem , sed oeternoebeatiiudinis facianms. Quod ipse procslare
mercedern a Deo optat accipere. dignetur, qui cum Palre et Spiritu sancto vivit el rc-
2. Jejunium pubiicmn. Quid dexlra , quid sini- gnat in soeculasoeculorum Amen.
slra. Iloc etiam et de jejunio debemus accipere. SERMOLXIV (a).
Cum enim ipse Dorainus dicat, Unge caput luum,
el faciem luam lava, ne videaris jejunans homini- De et verbisEvangeliiMatthmi, vi, Cum jejunatis, etc.
bus (Id. vi, 17): ergo conlra Christi proecepta de Oralione dominka, cap. vi, f . 1-18 (b).
facimus, qui publice jejunium indiciraus, et vidente 1. Homini duo prmcipue meditunda. Plangendus
lolo populo pariter cum ipso jejunamus? Et in hoc casus. Duo sunt, charissimi, quoe principaliter
sensu oportet intelligi, ut nemo pro laude htimana, attendere debet htimana circumspectio ; et digni-
sed pro peccatorumindulgentia, vel pro misericordia tatem suoeconditionis, et excelleniiam suoereforma-
divina jejunet: et unusquisque interroget conscien- tionis : dignitalem suaccondilionis, ui pcccare timeal;
liam suara; et si pro solo Deo facit eleemosynam, excelleniiam rcdemptionis, ul gratioe redimenlis in-
securus et publice faciat, ut quicumque videriut, gratus non existal. Sola quippe voluntate Redempto-
imitcntur. Nam et illud quod dicit Donwnus, Nescial ris homo de terrse vilitate sublevaius est, et ad Del
sinistra lua quid faciat dextera lua, ad hoc quod supra . similitudinem privilegiorationis sublimatus est. Hanc
dixiraus, perlinere cognoscitur. In dextera enim in- miser honio pcrdidit, cum diabolica persuasione se-
telligitur amor Dei; iii sinistra, vanitas vel cupidilas ductus , a Condiloris sui insiituto superbiendo reces-
mundi. Si pro laude humana dederis eleemosynam, sit. Quem lapsum Psalmista considerans, quasi do-
lotum sinislra facit, dextera omnino nihil facit : si lendo diccbiit: Homo cutn in honore esset, non inlel-
vero pro remissione peccatorum et amore vitoeoeter- lexil; comparalitsest jumenlis insipieiuibus, et shnilis
noeeleemosynam dedeiis, lotum dextera facit. Quid faclus estillis (Psal. XLVUI , 13). Dc sumnia erectione
eslergo, Nesciat sinislra lua quid fuciat dexlera lua; proprio arhitrio corruens, merito uliima dejcctione
nisi, Quod facit amor Dei, non corrumpat aut perdat damnaius cst, qui per se cadere poiuit, setl per se
vanitas vel cupiditas mundi ? Nam si hoc aliquis se- resurgere non valuit. Hunc casuro plangere habetquo-
cundum litleram impleri posse credit, quid faciat, si tidianis lamcniishumana fragilitas; quateuuseo redeat
ei manus dextera dolueril? Numquid de sinisira elee- per quotidiaualamenta, unde corruit per vana oblecta-
mosynam dare non potest? Aut si vult captivum re- menta; ct quoocccidit peclesuperbioe, res.urgere stu-
dimere, quoinodo ant sacculum solvere, aut arcam deat pede obedienfioe.IIoc aftendens Psalmista dice-
aperire poterit, si sinistram manura dexleracsusenon bat, iVo» veniat tnihi pes superbiw; et, Ibi ceciderunt
junxerit? Aut si peregrinum oplat cxcipere, et secun- qui operanlur iniquilatem; expulsisunl, nec potuerunt
dum prseceptum Domini sanctorum pedes abluere, slare (Psnl. xxxv, 12et 15). Expulsi stinl, ab iiuima
non video quoraodolioc nescienle sinisira manu pos- quiete; nec poluerunistare, idesi, perseverare, sicut
sit impleri. per eumdcro Psalmistamde eisdein dicitur, Quia caro
3. Orationes publicw. Qui fiant ciauso oslio. Quo sunt,spiritus vadens,et nonrcdiens (Psal. LXXVII,
locoiemporaliaroganda. Ad hoc perlinet etiam iJlud 2. Necessariamedicinalisgralia Redemploris.C59).hri-
quod dixit, Cicmoralk, nolite in angutis platearumora- slus verbo et exemplo docuit. Ad hanc ergo reversio-
re: sed intra, inquit, in cubiculumtuiim, et clausoostio nem sive resurreclionem necessaria fuii medicinalis
ora Patrem tuum in abscondito.Ecce ipsi bene agno- gralia Redemploris, quse sanaret humilitate, quod
scitis quia non hoc semper secuudura lillerara pote- corruplum fueral elatione superbise. Assumpsil crgo
ril impleri. Nam et nos ipsi et toius populus non so- Verbum Dei formam scrvi, in qua posset conservos
lum in cubiculis nostris oramus; sed eiiam publice verbo inslruere, et ad excmplum vitoe.suoe moruin
ad ecclesiam convenimus, ct siroul cum orani po- disciplina inlormare. Iluniililatein quippe et obedien-
pulo genua ileclimus. Et numquid hoccfacienles prse- tiam vcrbo cl cxemplo insinuabat, quando discipulis
ceplis Cbrisli contrarii sumus, qui dixit ut iii cubicu- exhorlando diccbat: Tollitejugum meumsuper vos, et
lis clauso oslio orare debeamus? Non ila est. Unde discile a me quia mitis sum et humilis corde : jugum
etiam et isie sensus superiori sentenliae conveniens enim meumsuave esl, et onus meum leve (Maith. xi,
esi. Qualiler ergo hoc intelligi debeat, atlende. Si (a) Alias,do Tcmporo1S2.
quando oras Deum, et hoc ab illo pelis quod videtur, (/>)UiAppendiconunc primumcollocalur. Excerptaquse-
publice et aperto ostio oras; quia hoc a Deovis acci- damex libro2de sermoneDominiin monteconlinet;prae-
pere quod videtur. Si vero pro indulgentia peccalo- fationemvero ot conclusionemhabet aliundeascitam.
SATVCTADGTJST. V. (Cinquante—neuf.J
1867 APPENDIX. 1868
$,$ ei 30). Jugum enim ejus obedientiserhcrito est sua- aninium ejus langit qui dicit, Pater noster, ut lanlo
ve, cuiservire estregnare; et onus proeceplorumlevc, Patre non sit indignus ? Utatur ergo populus Novi
quod non premendo gravat, sed adimplcndo per TeslameiHi voce, populus novus ad aelernilalemvo-
gratiam adjuvat. Insinuavit eliam veslravcrbo sobrietatem, calus, Pater noster. Oralio fraterna est: non dicit,
iibi dixit, Non gravenlur corda in crapula el Pater meus, tanquam pro setanlum orans ; sed, Pa-
ebrieldie(Luc. xxi, 34): docuit exemplo, qui turbam ter nosler; omnes videlicetuna oratione corapleciens,
se comitantem non refecit sumpluosis deliciis, sed qui se in Chrislo fralres esse cognoscunt. Qui habilas
panibris hordeaceis (Joan. vi,5-13). Docuit etiam in cmlis, id est, in his quorum conversalio est in
iritenlionem noslratn ad interna bona ditigens, quali- ccelis '. Et accommodalissimaest ista simililudo , nt
ter esset jejunandum, quando dixit, Cnm jejunalis, tantum spiritualiter distare credaiur inter justum et
nolile fieri, skul htjpjcritw, tristes: illos noians , qui jjeccatorem , quantum distatcorporaliler inler ccelum
Iue-luOsissordihus rigorem siinulaiil abslineiiiioe,,ut et lerram. Peccatori enim dicium est, Terra es, el in
videantur honiinibuS jejuiiaiilcs. Qualiter eiiam sit lerrain ibis (Gen. m, 19). Cujus rei signilicandoegralia
facienda eleeriiosyna, silenlio prscicrire noluit, ubi cum ad orandum stamus, adorientem vertinmr, unde
dixit: Cum [acis eleemosynam,nescialsinislra liia quid coelumsurgit: non ideo, quod ibi sit Deus, lauquam
faciat dextera lua. Hocdocumenlo insinuansquia elee- eseleris mundi parlibus reliclis; sed ul admoneatur
mosynam ut orone opus miscricordiai quod facimus, animus ad excellentiorem naluram consurgere, id est,
nonvenalidolaudeshomiaum, sedpropterinieiuionem ad Deum.
vit-.seseternse, qtise jier dexteram siguificatur, facere 5. Enumeranlur bealilitdines.TimorDei. Jam quid
admonemur. Qualiter quoque essel oranduni, admo- pctenclumsit, aiiendaiiius. Sanctificeturnomenluum.
nuit, ubi ait, Tu anlem cum oraveris, intra inliimullucubicu- Quod non sic pelitur, quasi non sit sanclum Dei no-
lum; id est, habeto cor quieluin, ct ab omni meii; sed ut saiictum haheatur ab hominibus, et ila
exterioram liberum : et clauso osiio, id est, exclusa innolescal illis Deus, ul exislimenl aliquid sanctius
phantasmatum lurba , ora Patrem luum. lioii csse : quo magis limeant euni olfendere, quia
3. Petendorum quorumlibel compendium. Tria pe- jusluin est nomen Dei sanctificare, et Deuni limere,
ttintur ctdmlernam vitam,quatuor ad temporalem.Eccc de quo dicilur, Dominus nomenilli (Amosix, 6). llic
dicium est qualiter sit orandmn : addil eliam quid sit timor primo gradu esl inter beatitudines, de quq di-
oraiidurii, ila subjurigeiis, Sic aulem orabitis: Paler citur, iiiifium sapkntiw limor Domini (Eccli. i, 16);
nosler, qui es in cmlis, elc. Hoecoialio compundiosis etalibi, Tiuior Dominisanclus, permanensinsaculum
verbis , id est, sepleiii pclitionibus , omiies species swculi(Psal. xviu, 10).
oraliouis comprehendil,quibus Deum iiitcrpellamus, 6. Pieias. Sequitur, Adveniatregnumluum, id est,
aut pro,appetetidis bonis , aul pro viiaudis irialis, aut maiiifesletur roundo. Sicttt praisens lux absens est
pro deleiidis conimissis. Haruin sc'ptem petitionum csecis; ita Dei regnum, quaravis ubiquesit, deest la-
tres pfilis positse pertinenl ad rclernilaiem ; qualuor ineii iguoranlibus : vel ila, ut lu iu nobis, et nos in
seqtientes, ad vilse prscsentis nccessilaleni. Nam no- le, le donanle, regnamus. Hocc peiilio ad pietalem
minis Dei sanclificationem,et advuiuum ejus quo in pertinel, quoe est secundo gradu iuler bealitudiries.
claritate venturus est, et completam voluntalcm ejus Si enim pietas est, qua beati sunl mites, petamus ut
sicut in ccelo el in lurra , sive justos et peccatores, veniat regnum Dei in nos, id est, milescamus, et non
siye animarii et corpus, sive Chiisium et Ecclesiam resisiamus.
iritelligamus,quaiiivisab humili advenlu Chiisti exor- 7. Scientia. Sequitur, Fiat voluntas lua, sicut in
dium, suinani, tameii nonnisi saeculi terminatione cwloet in terra : id est, sicut in Angelis, ila et in ho-
complebunluf. Et omnia iria in oeternummanebi"4. niinihus; ct sicut in justis,ita et in peccatoribiis:
Reliqtia aulerri qualuor ad hanc viiam lem|)ora!em vel, ita consentiat caro luoevolunlati, sicut conseulit
perlinere videntur : quia et pauis quotidiauus el spi- spirilus. Hoccpelilio ad scienliam perlinet, quoelertio
riuialis, licct sit semp ternus , ad hoc tanium lempus gradu est inler beatitudines. Nam si scieniia est, qua
perlinel, in quaiilum minislratur animoc quibusdam beali sunt qui lugent; oremus ut fial voluntas Dei,
signr.set diciis vel scriptis; et ideo panis dicitur, quia sicut in coelo, ila et in terra : id cst, ut coiisentiat
laborando et dissercudo discitur, et ita quasi man- caro spirilui; quia non aliunde tanlum dolere debet
dendo glulitur. Nunc quoquc pcccata dimiltuntur huniana miseria, quanlum indequod caro concupiscit
iiobis, el hos dirailtimtis aliis, quoe est inlcr qualuor adversus spiritum, et spiriitis adversus carnem (Galat.
secUnda petilio. Et nunc lenlaiioncs vitara nostram v, 17): ut cum Apostolo exclamare cogamur, Ittfa-
iiifeslaiit; et ipsa liberatio a malo ad hanc vit.im per- lix ego homo, qnis me liberabitde corporehujus morlis
tiriet; quia Dei jusiitia mortem incurrirous, unde ip- (Rom. VII, 24) ?
sius raisericordia liberandi sumus. Quoecum ila sirit, 8. Forlitudo. Sequitur quaria petitio, Panem -no-
ipsarum petilionum verba diligeniius pertractanda strum quolidianumda nobis hodie. Potest et simpliciler
sunl, ut inlellecta et majorem generent cordis affe- inlelligi de corporali cibo, et spiritualiler de pane di-
ctiim, et quod pelitur, ad velociorem perducutur ef- vini verbi. Si de corporali agilur, non extendit peli-
fectum. lionem sunin in longum isle orator; proeceptum se-
i. Unde Cliristiania Judwis distincli, inde inler se quitur evaugelicum, ubi dicilur, Notile cogilare de
indistincli.Charitalisexcitatio. Fiducia impelrandi. Cur craslino. Crastitiusenitn dies ipse cogilabitsibi (Mattlt.
orantes converlimitradorienlem. Dicamus ergo, Pater vi, 54). Sic et bealus AposloluSmonel, Habentesvi-
noster, cui non timore, sed amore famulamur. Non clumel legumentum, hisconlenii simus (I Tim. vi, 8).
hoc populo priori diclum est, ul Palrem orarel: sed Si vero spirilualiter accipias panem islum, vel ipsum
Dominus insinuatus est eis, cui non filiali obediebant Clirislum inlellige, qui est supersuhslantialis animoe
amore; sedservili subjicicbantiir timore. Adroonentur jjatris; quia omnein superat subslantiam, qui de se
autem hoc verbo divites el nobiles, ctim christiani ipso ait, Ego sum panis vivus qui de cwlo descendi
facli fuerint, quatenus se non extollani adversus pau- (Joan. vi, 41) : vel ipsum intellecitim verbi divini,
peres et ignobiles : quoniam simul dicunl, Pater no- qui nobis necessarius est ad reliciendas ruinas animoc,
sler, quod vere ac pie dicere non possunt, nisi se fra- donec cognominatur hodic. Hsec pelitio ad forliludi-
tres esse cognoscant. Hoc nomine ct charilas excila- nem peiiinet, quicquarto loco ponilur ascendenlibus
tur; quia filiis nihil charins debel esse, quam pater : ad sumrnam beatitiidinem. Si cnim fortiludo est, qua
et supplex affeclus, cum hnmines dicuiu , Pater no- beali iioiil qui csiirlunl cl siiiunt jusliliam; orandum
sler : ut quocdainimpetrandi priesuinpiio, qnod peli- uobis esl, ut detur nobis iste panis quotidianus , quo
tur; cum eliam atite peiiiioncm lam lnagnum donum conforlati ad illam perfectam saturitatem venire pos-
accepimus, ul possiinus dicere, Pater noster. Quid sinms.
enim jam non det filiis petentibus Pater, qui jaro hoc
ipsunt dedit, ut essent filii? Postremo quanta cura 1 August.jid est, in samlis etjustit.
 is&j SERMO LXV. 1870
«j. Cohsiiium.Sequituf, Et dimilte nobtsdebild no- bbS oirines depellat, et GniniUcorriipia if.tegritati
sifa: Forte jieecavit in le aiiquis, dimitte illi veniairi festituat, prscstarife Dohiino noslro Jesu Christo ; ciii
1a te pelenti; rie dum frairi negas misericofdiam, tibi est honor et gloria in ssecula siBculorUhi.Arnen.
claud&sPatris indulgeriliam, dicenle Jacobo apostolo, SERMO LXV (o).
judicium eritmsine miserkordia ei qui non fecit miseri- Rursumin Matthmi
cordiam (Jacobin, 13). Petiiio hoecrefertur ad cOnsi- cap. w, 9-13: De oraliorie Domi-
nica (b).
ljum, qubd quirito Ioco pbnitur inter gradus beatiiu-
dirium. Si enim consiliiim est, quo beati sunt i. Per hancvocetn,Pater noster, bonitaiemDei et grd-
misericdrdes; dimittamus ergo debitoribus nostris liam protesiamur.Quouiani Dominosubveniente atque
debita sua ; et Sic ofemus, ut dimitiantur nobis de- guhernante, jaro estis in fegiaconstitulij ct prope est
bila nostra, id est, peccaia rioslra, propter quoe dif- dies quo ad coelestisregis veluii consistoriuriiveniatis,
fefimur att impelranda venia, nisi eam acceleret ffa- moneo vos, charissimt, ut precem legitimam Patri et
ifum indiilgehtia. Deo offerendarnantediscalis.Nam quia faslidiosa mens
10. Inlcllectus. Sequitur, Et ne nos iriduTdSih hominum et ignara coeleslium, nec scire nec invenire
tehtaiionem; Id est, ne patiaris HOSinducj in teniaiio- poterat, quemadmodum Deura digne pfecaretur;
nerii. Aliud est eriim teniari, sine quo nullus probatus ipse verus Dominuset niagister ostendit et docuit,
est justUSi; aliud in tehlationem induci, id est, a per se quidem sauctos Apostolos, per illos autem
tentatofe induei. Hoe esl efgo quod ofamus, ut hbh iios, quoiiiodo debeainuS orare. Sic, inquit, orabitis:
pefmitlat nos Deus tentari siipra id quod possumus; Pater nosler, qui es iri cmlis, sanciificeturnamen luum :
sed faciat crim lehlatione proveiituin, ut poSsiiiius adveitiatregnnm luuth : fiat volunlas iua, etc. 0 vere
siisiihefe (I Cor. x, 13). Petitio hoecpeftihet ad in- ccelestis oratio, quse lola est ofatio 1 Nam singula
teilectum, qui Sexto lofco poniliif in nufriero beatiiii- verba si prout sunt, latitis tractflfe voluerimtis, dies
dinurri. Si eriimiriielleclus est, rjuo beati sorit riiundo anle quam seriiio deficiet. Altamen breviler pereur-
corde, id est, qui purgatum habent oculum mentis a rannts. Dicimus, Paler noster, qui es in cmlis.Sic in-
ieiTetio pulvere; Oremusnon iriduci in tenlalioiiefii; cipiendo, boiiiiatem Dei et graiiam pfotesiamur. Nam
id est, nori habere duplex cor, sed unum et simplex quarido nos terrestres et misefi, imbecilles et inutiles
appetere bbiiuni. servi, auderemus vulturii levantes ad ccelum dicere ,
11. Sapientia. Sequitilr, Sed libera nos a htulo ; non Pater nosler; nisi ipse per suum nobis Unigenitum
iariluni i.n qiiod induci possumus, sed etiam ab illo lianc fiduciam proesiilisset? SiCut scriptum est, Quot-
iri qiio iiiducti sumus, quo jieracto riiliil fcstabit lu- quot autem receperunleum, dedit eis poteslatem filios
gendum. Iluic peiilioiii congruit sapientia, qua; se- Dei fieri, his qui credunt in nomineejus (Joan. i, 12).
ptimuni inter bealiludines Obiinei locum. Nam si Accepia igitur potesiate Patrem vocamus Deum : quia
sapiciitia est, qiia besi suiil pacifici, id esl, qui ordi- per fidem spirittim adoptioiiis accepimus, ut nos fa-
natis moribus suis coguht oiiiriia servire spifitui; Ctos Dei filios gfatulemuf.
orandum cst itaque riObis, ut liberemur a raalo. ljjsa 2. Decetgratiasagere , qtti graliatn meruerunt. Quid
eniiri libcfatio liberos iros facil. id est, filios Dei, Ut signiftcenthmcverba,Advenialregriumtuum.Semper ud
spiritu adoptionis clamemus, Abba, Paier (Rom. yur, Dei, nonad noslramvolunicitemdebemusrespicere.Dein-
13). Amenauleni in his peiilionihus significal inttubi- dedicimus, Saitctificeturhohienluum. Hoc actiogratia-
taniei' a DominO coiiferri quod pctitttr, si ultimse flim est, veliitsi dieaiuf.Sanclum sit etberiedictum no-
conditionis pactum fifmiter tenealur. nierituum. Dccet eniiri graiias agere, qui gfaiiam me-
12. Tria peccalorumreniedia. Triplex peccahdi ra- f uefunt. Advenialreghum liium. NOriutiqtie ut incipiat
txo. Hoeciria remediorurri gehera spiritiialiter cdni- ille fegnafe, cujtis fegiiumest omnium Soeciildrum: sed
mendavii nobis ccelcsissMedictis, eleemosyriani vide- Jioc optamus, ul firiem noSlris faciat malisj et veiiiens
licet et jejunium et oratidiiem, quibus latiquaiii fle erieloncisassumat in regrium. Hbe enim dicto admo-
hiedicinalibus anlidolis, possemus inveierata mala iieniuf, ubi viiarri nostfatii et subslantiam etregnum
curare, pr;esentanea pellere, et servando saliilem sjicirare debeairiiis. Similiier dicimus, Fiat volunlas
futUracavere. Et corigrue tria sunt genera cuiatioriis, tuct,sicitl in cmloei ihlcrra. Quis ehim obslat Deo; quo-
sicut tria proeceduntgenera corruplionis. Oiritteeriiin iirinus fial volimiasejus ubique' ? Sed hoc OramUS;iit
peccaium aut fit in ahinia per conscnsiim pravoesug- sicul iii ccelo fit voluntas Dei, libi nullus offendit; ita
gestionis ad violandum Dei Ieinplum : aut Dt riiale tirtulem nostris aiiimis tribuat, ut ejus voluntatem nbs
lileodO corpore ad lsedendum proximum, qtiod est qrii stimus in terra, facere et implere posSiriiUs;Vel
facihdroSUm: aut fit male ulendo corpore iid cof- cerle curh dicimus;Fi«/»o/MM(flsr!(a, dOcemurSeriiper
rumpendum se ipsum, quod est ffagitiosuni. Facihbra ad Dei, non ad liosiram respicere voluntalem : quia in
enitri licet per corpus fiant, qualia siiril Iioiriicidia, nostra voluniate aliquoties contraria sunt; iri Doriiini
fapinoe, furta ; rion lamen corpus facientis afficjuht autem volunlate viia est semper et boniias.
vel corrumpunt. De quibus dixii Aposlolus, iimhe 3. Avaritimexlirpatio, et mortk recordalio ih voce,
peccalum quodcumquefeeerit liomo, exira corpiis est. hoclie.Consequenterj'ampostcoelestiaieliam lerrestria
Flagitia vero el per corpus fiuiu, et corpus afficitiht postulamus, sed tamen necessaria. Nairi dicimus ,
et irificiurit. De quibus dicit Aposloliis, Qui aulem Panem nostrum quolidianumda nobis hodie. 0 sapieii-
fOrnicatur,in corpus suum peccat (I Cor. vi, 18). Me- lia vera et divina providenlia, quse docuit et panem
rito ergo facinora qttseexlra corpus fiunt, eleemosyna solum petere, et hodie nominare: Hoc eiiihi dicto et
ianquara exteriori purgantur mediciria : quia sicut avidilas cum avaritia tollitur, et huinanse vilocinsi-
facinus nocuit proximo, sic eleemosyna quse extra nualur incerlurii: secundurii illnd, Nolite sollkiti esse
nos est, et per corpus lamen datur, prodesse debet in craslinum (Matlh. vi, 34). Vere enim inconveniens
proximo. Flagitia vero congrue mcdicinali mundantur esset, Cumin mullos annos et lempora, vel cerie in
parciriionia ; quia sicul caro locla traxit ad culpam, alium diem necessaria poslulare, cui forle sub nocte
sic afOicta reducere debet ad veniam. Si qui vero esset vila finienda. Sic enim et ille avarissimus dives,
sunt quibus lisecraedicamenta non congruant, ut vel qui restructis horreis et repletis dixerat ad auiroam
eieemosynam dare riori possint propter nimiam pau- suam, Habes mulla bonain annos multos, epulare;
perlatem, aut jejunare propter stomachi imbecillita- 1 Cyprianus,wamDeo quk obsistit,quominusquodvelit
tem, habent terlium genus medicinse, a quo se excu-
sare non poterurit, nisi qui morbos animsesuoe sanare faciat. de Tempore126.
(a) Alias,
coriiempserint. Hoc ergo niedicamentum, quod nulli (b) In Appendicenunc primumcotlocatur.Diibiusvide-
sanse menli deesse potest, studiose et pie frequente- batur Lovaniensibus;spurius verlino et vindingo,quibus
mus, implentes illud apostolicum prseceptum, Sine observatum est precationisdominicaD petitiones alil«r ex-
intermissioneorate (I Thess. v, 17). Hoc eriim antido- ponisolere ab Augustino.Auctor,quisquistandemest, eum
tum ita oihnibus iriorbis occurrit, ut assidualum mor- Cyprianorlerumqiip,conscniit.
 1871 APPENDIX. 1872
audivit' a Domino, Slulte, hac nocte repetunt animam dicatur, Judkium verumjudicale (Zach. vn, 9) ? Non
tuam : quw prwparasli, ctijus erunl (Luc. xn, 19 et enim sibi divina lectio conlraria esse potesl; sed in-
20) ? Compeienterergo oramus, panem nostrum quo- tellectuni sobiium quoerit.In conversalioneenim hu-
lidianum hodie nobis dari : quia craslinus dics quid raana, dileciissimi, sunt aliqua , quoe ratiouabililer
pariat, ignoramus. rcprelienduntur : sunt vero quocdam, quocnon sine
i. Fralri luo dimiitendum, ul libi dimitlal Pater. peccato jtidicantur. Aperia enim mala ct judicari et
Dicimus deinde, Dimille nobis debitu noslra. De- argui debent : illa vero quoc aut ignorainus, aut
bila, fratres, peccata intelligunlur. Nam debitumcon- ulrum bono an malo anirao (iaiu, scire non possumus,
trahitur, quotiescumque delinquilur : quod debitum judicare penitus non debemus. Yerbi gratia , vides
quandoque solvi in gehenna necessc est. Et qnia homiiiem frequentius jejnnare; congaude, et noli ni-
hiimansc fragililati non deest quolidie unde delinquat; mis laudare; quia poiest hoc pro huniana gloria fieri :
ideo petiinus ut debita nobis, tlum sumus in corpore, scd et noli viuiperare; quia potest et pro Deo et pro
dimiliantur, ne usque ad novissimum quadraiitem animoeremediojejunare. Vidisli alium indicto puhlico
desudemus. Bene autem adjungilur, Dimitie nobis jejunio velle prandere; cuni dilectione admone. Si
debitanoslra, sictttel nos dimillimusdebitoribusnoslris. dixerit se pro stomachi lassitudinej'cjunare non posse,
Vides, charissime, quanla nos conditione divinus crede et noli judicare : quia ulrumque potest fieri,
sermo praesiringal 2. Dimilte ergo, ut dimiltalur tibi. ut pro gula vcl luxuria prandere velit, et prae infir-
llabes aliqucm debitorem qui in le peccavit, qui forte milate jejunare non possit. Vidisli alterum subditis
injuriani fecil; dimilte illi roganli, indulge poscenti, suis cum severilate disciplinam imponere, et indul-
parce pcenitenli : ne dum dcncgas pielalem fratri , genliam lardius dare; noli judicare crudelem : quia
tibi claudas indulgentiamPalris. forsitan non hoc facit morbo iracundioe,sed zelo di-
5. Cur tenlel Deus.Jamvero itlilissimofineoratio sa- sciplinoeel amore justitioe; propter illud quod scri-
cracompleiur orandoconlra tcntalionemel malttm.Di- plumForte cst, Zelus domus tuw comeditme (Psal. LXVHI ,
cirausenim, Et ne nos inducasin ienlnlionem,s ed libera 10). aliquis vicinus aut amicus tuus, dum ani-
nos a malo.lnducit Deus in leiiialionem hominem, cum mum suum habet in rebtis satis sibi nccessariis oc-
tenlaripermiltit, ulprobet, non perimat. Teniatautem cupalum, laidius te salutaverit, aut lardius occurre-
non quasi mentium iiesciushumanarum; sed ul suos fi- ril, quam debuit; noli eum superbum jiidicare, noli
deles faciat in soeculomanifestos, sicul scriplum esi, malignum crederc, sed magis hoc aut pcr oblivionem
Vasa figuli probat fornax, hominesaulemjustos lenlu- aul per negligeniiam, quain per despectum vel super-
lio iribuiattonis(Eccli. xxvn, 6). Sic Abraham tenla- biam fiiciumcrede : quia forie et tibi hoc, ut est hu-
vit in lilio, et honoravit (Gen. xxn) : sic Job dando mana fragilitas, frequentcr evcnit, ut rebus aliis ni-
in lenlaiioues varias probavit (Job i et u): sic sanctos niis intentus , aliquid minus caute aut minus sollicite
Aposlolos, sic bealissimos roarlyres per ignem quo- fccissc vidcaris; et tamen noluisli te pro hac rc malo
que et gladios coronavit. Ex quo apparet, anihil Deo ten- auimo judicari. In islis ergo et in his similibus, quse
lationes hujusmodi provcnire; et dtabolum sine utruin bono an malo animo fiant, scirc non possu-
Dei permissione valere. lirgo Deus solus adorandus niiis, melius est ut ad partem dexteram noslrum ani-
cst, qui polest educere de tenlatione. Educit vero, mum decliuemus : quia tolerabilius cst nos iu Jioc
cum liberat a malo : a malo aulem liberat, qtiando prsevenire, ut eos qui mali sunt, bonos esse creda-
super id quod possumus , non nos permitiit lentari. miis, quam ut consueludine judicandi, eiiam de bo-
6. Orationis Dominkmsuinma. Habelis , fralres, nis quod malum est suspicemur. De istis ergo rehus
oslensum, et quem debeatis orare, et cui gratias qusc sunt Deonoloe et nobis incognilse, perieulosc
agere, et cujus cupere regnum, vel exspeclare vo- nostros proximosjudicamus. De ipsis enim Dominus
luntalem. Deinde conlra lenlationes et raalura , dixit, Nolite judkare, ut non judiceniini.I)eillis vcro
cujus sit auxilium procslolandum. Ecce in paucis quoeaperta sunt et publica niala , judicare et redar-
omniaetin brevilale. completa. Quia ergo non dif- guere , cum charitate tainen el amore, et possumus
ficile discitur , imo facile relioetur , omnes hor- et debeinus; odio habenles non hominem , sed pec-
tor tara viros quani fuminas, discite relinere : ut cum catum , non viliosum, sed vitium; dcicstantes mor-
fueriiis gratiam Domini quaiu cupitis, consecuti,inter buro potius, quam segroluin. Nam publicus adulter,
omnes sanctos hanc precem ore coi:sonoproferre pos- raptor, assidue cbriosus, proditor et superbus, si ju-
sitis, et corde mundo diligere; ut Chrisius sedcns ad dicati vel castigati non fiierint, implebitur in eis il-
dexleram Patris in ore vesiro verba sua videns, et in lud quod beaius martyr Cyprianus de lalihus dixit:
corde vestro3 sua proecepla, et hic vos custodiat, et tem Qui peccantemverbis adulantibuspalpal, peccati fomi-
fuluro ocvo dignos cfficiat. Ipsi gloria in socculassc- subininklrat.
culorum. Amen. 2. Ira subilaneafestuca esl; ittvelerala,irabes. Cor-
SERMOLXVI (fl). dis oculum lurbal iru , odiutn excwcat. Ad hanc rem
De verbisEvangeliiMatihmi, cap. vu, 1-5, Nolitej'u- perlinet, fratres charissimi, etiam illud, quod in hac
dicare, ut non judicemini, etc. (b). ipsa evangelica leciior.e audivimus : Quid enimvides
1. Aperta mala judicanda; non aulem quw ignota feslucamin oculofratris lui, el trabemin oculotuo non
aut dubia. Prwslat de malis bene quam de bonismale vides? Vidisli enim honiinem subito irasci; noli con-
suspicari. Mala aperla possunl et debenljudicati, sed liiiuo judicare, sed exspecia paululum : forsiian quam
cum charilale. Audivimuscvangelislam diceiilem, fra- vclociter irascitur, lam celeriter niitigalitr. Quid la-
tres charissimi, Noliiejudkare , ut non judicemini. men festuca, quid trabes signilicet vidcamus. Subita
Quid est hoc, fralres, cum ipse Dominusin alio loco enim iracundia feslucatrabes est: illa vero quoein longum
Evangelii dixerit, Nolile secundum faciemjudicare; lcmpus protrahitur ', cfficitur. Ut ergo irasci,
sed juslumjudiciumjudicale (Joan. vn, 9.i) '. et alibi et ciio placari, festuca est; ita iracundia diu in corde
servata , trahes est. Ergo ira inveteraia converliiur
1 InMs.r., nac nocleanimatua egredieturde te. Apud in irabem. Et qua fronle ille qui odium servat in i
Cyprianum, fliiimatm expostutatur.
s Cyprianus,Addidit corde, illum judicare procsiunit, in cujus oculo non -.
legem,cerla nosconditioneet spon- trabem, sed fesiucam esse cognoscit? Nam cordis i
skne constringens. oculum fesluca lurbat, trabes excsccat. Quoddixi,
3 1'oiie, regno. fraires, Scripturarum debeo lesiimoniis approbarc.
(a) Alias,de Tempore202. ira cordis oculuni lurbat, audi Psalmisiam
(b) In Appendicenuncprimumcolloeatur.Dubiuminter Quomodo Turbatus est prw ira oculusmeus (Psal. vi,
Augusliniauos reliquenmi l.ovanienses:hinc vero expun- dicenlem,
gendumcumstipposiliiiis verlinusct vindingusjudicaverunt. 8). Quoraodoautem odium oculum cordis excoecal,
csesariisane slilum el monleni refert. Porro in manu- Joannes evangelisla leslalur : Qui, inquit, odit (ra-
scriplissicincipit: «ModocumEvangelium legeretur, «au- 1 Hicaddunt edili, dum
per odiumfalsis suspicionibus
diviinusDomimimdicentem. etc. » milritur.Sedha;cverbadesunt in manuscriptis.
 1873 SERMOLXVII. «874
trem suum, in tenebrisest, et in tenebrisambulat, et fugere, quid timere, quid in totocorde diligere; et si-
nescil,quo vadal; quoniamtencbrwobcwcuveruntoculos cut per prophetam ipse praedixerat, Ante hominem,
ejus (I Joan. u, 9, 11). Secundumhscc ergo per subi- inquit, vita et mors, quod placuerit,dabilurilli (Eccli.
taneam iracunuiamcordisoculus turbatur; per odium xv, 18) : et iterum, Ecce Itabesignem el aquam, mor-
lumen charitatis exstinguilur. lem el vilam; elige vitam, ut vkas (Deut. xxx , 19).
5. Recapitulatio.Judkium temerariumnon parvum Hoc lotiim quod supra diximus, id est, bonura et ma-
veccaium.Ergo,fralres charissimi, capiiulavobisquoc- lum, in istis duabus continetur viis. Proponitur enim
dam et iudicula, qualiter II.TCintelligere et accipere nohis in eis infernum et regnum, Chrislus et diabo- ]
debeatis, insiimo. Nam vos Deo propitio, melius h;cc lus, altitudo et profundum. Dei enim per graliam in
capere etobservare poleslis. Ut hoecquse dixi, tena- poiestate habet unusquisquequid diligat, et ad quod
( cius vesiris cordibusinserantiir, breviier rejielo quod placuerit porrigat manum.
suggcssi. ln his ergo rebus, sicul jam supra dixi, pe- 2. Vimarclw Christus,lalmprwestdiabolus.Ulraque
!riculose alios judicamus, quoedubium est utrum bono via non carnis, sed cordisocuftsdijudicanda. Vioeenim
i an malo animo fiant; id cst, jejunare, vigilare, elee- arctoeet angustoeproesidetChrisUis: vioelataeet spa-
mosynas facere , a vino et a carnibus vel abstinere liosoe prseesl diabolus. Christus invilat ad regnum;
vel non abslinere, etreliqua his similia, quoepro Deo ille sollicitat ad infernum : ille leval in altum; ille
et pro humana gloria fieri possunt. Et quia ignoramus deprimit in profundum. Diabolusoslenlat falsas dul-
quo animo fiant, judicare penitus non debemus.Pro. ceclines, ut trahat ad veram amaritudinem : Christus
pterea hsecdixit Dominus, Nolilejudicare, ul nonju- invital ad brevem asperilatem , ut perducat ad lon-
dicemini. Propter aperlam vero iniquitatem diclum gam beatitudinem. Si solum oculus corporis aperitur,
est, Argtte, obsecra,increpa, cumomnipalienliaet clo- decipit nos lata et spatiosa : si vero oculis cordis at-
ctrina (11Tim. iv, 2). El illud quod jam supra mcmo- tendimus, securos nos reddil dura et aspera.
ravimus, Juslum judiciumjudkate. Hoeceniin, fratres, 3. Chrislusel peregrinantiutnvia, el Angelorumpa-
si diligenter , sicut credimus , considerare, et cum tria. Invicem ergo nos, charissimi, admoneanuis, in-
grandi sollicilndine, Deodonante, observare volumus, vicem nos cum vera charitate jugiter inviteraus, ut
non de parvo peccato cum Dei adjutorio liberamur. magis brevem el angusiam debeamus eligere viam,
Maximacnim pars generis humani indiscrelo judicio per quam mereamur ad paradisi latitudinem perve-
ad reprehendendum prompta et parala csse proba- nire. lllam vero viam, quoepost brevem latitudinem
lur; cum lamen non ita se velitab aliis jttdicari, quo- consuevit amalores suos in infemi profunda demer-
modo vult alios judicare. Propler hoc Scriptura di- gere, quantum possumus, Deo auxiliante, debemus
vina admonet, dicens : Priusquaminlerroges, ne vilu- rupudiare atque contemnere. Sinamus ergo sinislram
peres quemquam; et cum interrogaveris, corripejuste viam, cujus fiuis introducit in gehennam; et sequa-
(Eccli. xr, 7). Oinnishomo prius se vult inlerrogari; mur dexteram, quoead vitam ducit aeternam.Ad il-
et poslea, si reus est, palienter tolerat reprehendi. lum pervenire debemus, qui est via, el vita, et veritas
Et quia omnes hoc nobis volumus ab aliis fieri, ju- (Joan. xiv, 6). Nec mirum, si ad illum fideliter per-
stum est ut hoc in aliis sludeamus implere. Prius venimus, per quem fideliter ambulamus. Nam quia
cum patienlia inierrogemus, et sollicili simus ; et ips;eest via, per ipsum currimus : quia vero ipse est
cum aliquid cerlitis agnoverimus, lunc aut si mala patria, consummato cursu ad ipsun» pervenimus.
sunt, reprehendure , aut si bona, defensare velimus : Cum cnim secundum divinitalem sit requies et palria
propler illud quod scriplum est, Omnia qumcumque Angelorum, secundumhumanitatem factus est via pe-
vullis ul (aeianl vobishomines,el vos facite iliis simili- regriiiantium. Quia est requies et patria Angelorum
ter. Hwcest enim Lex el Prophelw (Malth. vu , 12). vel omnium fidelium, ln principio erat Verbum,et
El ideo conversiad Dominum,ejus iraploremusauxi- Verbum eral apud Deum, et Deus eral Verbum: quia
lium, ut ipse nobis et verara discrctionem et perfe- est via peregrinantium, Verbum caro factum est, el
ctam charitaiem proes(arepro sua pietate dignelur; habilavitin nobis(ld. i, 1, 14).
cui est gloria et imperium cum Patre et Spirilu san- i. Beneficium redemplionis. Quando de paradiso
cio in soeculasseculorum'. post peccatumprimi hominis in liunc mundum, quasi
SERMOLXVII (a). in convallera lacrymarum projecli sumus, et viam
De verbisEvangeliiMallhmi,cap. vn, 13, 14, Intratc perdidinius simul et palriam, ambulavimus soliludi
per anguslam portam, etc, deque duabus viis, arcla nes difficiles; viara autem Dominiignoravimus (Sap.
el lala. v, 7). Sed pitis et raisericors rex patrise nostroenon
1. Liberumarbitrium. Audislis, fralres dilectissimi, solum servos suos ad nos frequenter sluduit mittere;
cum Evangeliumlegerelur , duas Doniinum comme- sed etiam dignaltis est ipse descendere, et viam, per
morasse vias : unam nieiuendam atque terribilera, quam reveiieremur ad palriara, prseparare. 0 homo,
alleram ambiendamet mullura desiderabilem ; unara si piger eras, ut qusereres viam; ipsa le via dignata
per quam postparvum laborem jusii eriguntur in cce- est quserere : si piger eras venire ad viam; ipsa ad te
lum, alteram per quam post brevem dulcedinem via venit; Surge te et ambula; fuge viam soeculilatam et
amatores mundi perlrahuntur in lartarum. Inlrate, spaliosam, quoc ad tempus delectat, et in selernum
inquit, per anguslamportam ; quia lala porla el spa- cruciat: curre per viam Christi, in qua parvissimo
tiosa vja esl, qumducit ad perditionem; el multi sunt, lempore laborabis, et poslea cum Angelis sine fine
qui intrant per eam. Quam arcta , inquit, porla el an- gaudebis.
5. Duo pedesad currendumin via Chrisli, charilas
gusta via est, qum ducitad vitam ; et pauci sunt , qtti
inveniunleam! Ecce , fraires dilcclissinii, proposuit duplex. Forte dicis, Per viam Christi quomododebeo f
Deusin conspectu totius generis humani, quid de- currere? Si ambos pedes sanos habes, Jeliciter cur- §
bearous expiare , quid vitare, quid desiderare , quid res. Qui sunt isli duo pedes? Si diligis Dominum, et jj;
1 Huiusconclusionis locoMss.haechabent: Et quiasicut diligis proximum. In his duobusprmceplk,sicut Apo- i
slolus dicit, universaLex pendet, el Prophelw (Malih. I
ipsi videlis,plnresex nostrisde ecclesianuncabsentesesse xxn, 57-40, et Galat. v, 14). Si diligis Dominum, etf
videnlur,et illis qualemcumque admonilionem in aliamba-
stlicamreservemus: et forsitaninspiratet iliis Deusttt vel non diligis proxiraum ; unum lantummodopedem ha-|
ibi pro animmsumsaluteconveniant;cni esthonoret gloria bes, non potes currere : si diligis proximum, ct non
in smculasmculorttm..imen.Forsitaneodemdie induabus diligis Dominum;clauduset inutilis remansisti. Curre
basiUcisconcionatus,in j;rima concioneusus est ea con- ergo per viain Christi: ipsa est enim via. Pcr istam
chisioae, quaj exstat in maauscriptis et altera in se- viam dileciioniscliam ipse Dominusin cruce pendens
. cunda.
(a) Prodit nunc primum ex Ms. Theodericensi,ubi dimitle cucurrit, quando pro inimicis oravit, dicens : Pater,
Augustinotribuitur,sed lalso.Doctrinamet stilumCaesarii, Per istam illis; quia nesciuntquid faciunt(Luc. xxui, 34-).
cujussunlaliipropeomnes eodemveteri coclicecontenti viam etiam bealus Stephanus ita studuit
sermoaes,exhiberevidelur. virililer currere, ut coeluinapeiium, et Christum quasi
 APPENDl*. 187«
in occiirsum suum vel adjutorium stanlem, inerere- supplicia pervenire.
tur aspicere (Act. VII,55). 3. Qiii per lalam, qui per arclamviam incedant.Bre-
6. Bumililas sit charilalis comes.Sed quia humili- vk ulriusquevimaut labor aut tmlitia. Sed forte aliquis
ter debes currere, si vis eeleriter pervenire, vide quia dicit: Vellem scire qui sint illi, qui cum periculoso
in iilum, et per illum, et ad illum ciirris, qui dixit : gaudio per latam descendunt; qui autem sint illi, qui
Discite « tne quia milis sum ei liitmilis corde (Matlh. per arctam et anguslam cum lahore conscendunt.
xi, 29). Quidquid boni operis, sive in eleemosynis, Omnes enim amatorcsnnundi, superbi, avari, rapto-
siye iri jejuniis, siye in oralionibus Deoofferre volue- res, invidi, ebriosi, et adulteria commillentes, slate-
ris, totuni perdis, si cum vera charitate mitis el bumi- ras dolosas et mensuras dujjlices habenles, odiura in
lis corde esse nolueris. Et ideo sicut jam suggcssi, corde reservantes, malum pro malo reddentes, spe-
inter reliqua opera bona, humilitalem el charitatcm ciacula vel cruerUa et furiosa vel turpia diligentes,
prsecipue tenere conlendile : ut istis duobus sanctis per lalam et spaliosam descendere comprobantur :
et spiritualibus pedibus possitis (ideliler currere, et casti vero et sohrii, misericordes, jusliliara tenenles,
ad oeternam bealitudinem feliciter pervenire; per secunduni vires suas eleemosynas prompto et hilari
eum qui vivil et regnat in ssectilasoeculorum.Amen. animo facientes, contra nullum hominemodium in
SERMO LXVIII(«). corde servantes, per arctam et angustam viam ad
J)e eisdem verbis Evangctii Malthmi, cap. vn, 13, 1-4, superna asccndunt. Et licet adhuc hic in corpore
JJata et spatiosa esl via, elc. babiiare videantur in terris, lamen secundum Aposto-
ista conthietqualilerper peccatumprimiho- ut lum conversaiioillorum in ccelisesl (Philipp. m, 20):
(Admonitio sacerdote dicente, Sursum corda; securi respon-
minisde paradisoin mfernumniundihujusprojeetisumus,
iitad infefioreminfernuirinonmereamurpeccatorumpon- deant se haljere ad Dominmn. Considerate, rogo,
dere venire, sed bonis operibusvelut quibusdamgradibus fralrcs; et non solum cum dolore, sed etiam cura li-
adsuperioremac jjruicipalempalriam lotis viribus cone- inore, cos qui per viam lalara et spatiosam praecipi-
mur ascendere.) tanlur, arguile, dicenles el conlestanles eis, quod
1. Inferni duo. Adatn posl lapsum inter paradisum post Jjrevc gaudium habiluri sunl sine flne suppli-
et infernum inferiorem. Scio, fratres charissimi, quod cium. Illis vcro qui per arctam et angustam conanlur
iioii possit ignorare sancta Cbaritas vestra, Adam pa- ascendere, congaudete, ct eis vos fideliter sociate, et
ireiii' noslrum inler paradisi delicias fuisse colloca- cum ipsis ad altitudinera vel beatitudineni SBternae
tiim; sed, perstiadunle diabolo, Dei prsecepta con- vitoepervenire contendile. Ne timealis quia laborem
leirinens1 in istiiis mundi miserias, velut de superiori habiluri estis in via : sed gaudete, quia magnum proe-
Ioco ad infcriorem, fuisse dejeclum. Supernum ergo miuin invenielis in palria. Unde ilernm alque iterum
est paradisus, infernum esl liic mundus. Aliud infcr- rogo vos, fratrcs charissimi, ut et justorum post par-
num est, in quo post mortem peccalores et impii de- vum laborem setcrnnm gaudium consideremus, et
hierguntur. Nain quod duo suiit inferni, propheta hoc peccatorum posl transitoriam helitiam sine tillo fine
evidenter ostendil dicens : Deus, qui eripuisti animatn siipplicium limeamus; consideranles quia nec illi,
meatnex infernoitiferiori(Psal. LXXXV, 13). Nonenim qui per arctam et anguslam cum labore videntur
diceret inferiorem infernum, nisi esse et superiorem ascendere, longo tempore laborare videnlur. Nara
scircl. Deus auiem nostcr mjseraior el misericors, quomodo illi qui cuiri iufelici gaudio avarilioe vel
patiehs et multuni misericors, qttando nos in Adam liixurioe serviunl, consimiplo itinere vioe laloe cum
patre nosfro de altiliidine paradisi justo judicio suo diabolo arsuri sunt in inferno : ila e contrario illi
jn infernqni miindi istjus deposuit, pro ineffabili pie- qui falsa gautlia vioclaloc yel vitoe luxuriosoedespir
iate ad infer|orem infernurii nos ruina pervenire no- ciunt, uhi curstim vise angusloecoinpleverint, ad An-
liiit; sed quodariimodo inter paradisnm et inferiorem gelorum consoriium pervenire merebuniur in ccelo.
infernum veliit in medio cpllocavit: ut si pcenilenliam i. jEger sanitalem cupiens jungat se medico,non
vejlemus agere, ad altitudinem principalis pairioenie- morbo. Et quia de superiori paradiso, loco ubi est
reremur ascendere; si yero in illa tyrannide superbioe, vera bealitudo, et de duobus infernis loculi sumus,
per quam suadenle diabolo cecidimus, velimus jugiler et quid fugere vel quid desiderare debeamus, secun-
Piermariere, ad Snferioris inferni profunda, unde dum possibilitaleniquani Deus dedif, breviter demon-
|am reditus esse nou possit, peccati pondere preme- stravinius ; suiit alia tria ad eamdem rera jjciiineiilia,
remur. quoc Charitaii yestrse cupimus inlimare. Tria enim
2. ia(a via qd infernuminferiqrem,arcta ad paradi- sunt, de quibus uiiiiter ac fideliter cogitare et possu-
sum ducit. Hoecergo, fratres charissimi, non transilo- mus et debenjus : et ista tria in coiiversalipne hu-
rie, sed cum grandi limore ac tremore considerantes, mana fieri eliani corporalibus oculis frequenier agnor
inlelligaraus nos in isto superiori iuferno per Dei mi- spimus. Est enim medicits, oegrotus,et morlius. Si se
sejicofdiam positos, ut magis ad illum qui nos crea- junxerit segrotus cum medico; duo sunt, vincifqr
vit, desideremus bonorum operum gradibus remeare, niorbps. Si se eegrolus magis morbo quam niedico
quam cum illo qui nos decepit, ad inferioris infenii voluerit jungcre; et ibi, quia duo sunt, vincilur me-
profunda descendere. Et quia posili sumus lanquara dicus : narn si medico consentiret, pereunte morbp
ihter aquara et ignem, velut inier summum bonuni et segrolus evaderet-; quia duos conlra se pugnanies
summum inalum, quasi interriiinam inferioris inferni vincerc nullatenus posset. Quare islam similitudiiiein
et altitudinem paradisi, audiamus Dominum in Scri- posuerim, diligeiuer attendite. Medicus, Deus est:
pturis cura admirabili pietate clanianlem : POSKIte, oegroliis,homo esl; peccaluro, morbus est. Si se jun-
lnquit, inter mortem el vitam; elige vitam, nl vivas git peecator cura Deo, qui est verus medicus, slatini
(beut. xxx, 19). De istjs duabus viis nos Doniinus in peril mprbus. Si vero infelix peccaior diligit morbum
Evaiigelio admonuit, quarido dixit, iflla el spatiosaest suum, ut niagis se peecalis suis, lanquam niortiferis
viq, (jumdttcil ad mortem; el mulli sunt qui inlrant per morbis, velit jungere, quam ccelesii medico adhocre-
eam: arcta el angusia via esl, qum ducil ad vitam; et re; morbuin; id est, peccatnm suum, non sohim ac-
pauci sunt qui inveniunt eam. Et quia per arclam et cusare non acquiescit, sed etiam fronle impudeiitissi-
angusiam reditur ad paradisum, et per illam lalam in nia defensare contend(t : dum se peccatis suis viilt
1lliuni inferiorem infernum descenditur; duni adhuc jungere, quasi videtur coelesiem medicum vincere ;
dcm Dei adjuiorio possumus et in potestaie nosira sed per istam infelicem victoriam, lanquam per latam
sicut jam supra suggessinius,magis cone- et spatiqsam viam descendii in geliennam. Quia si
' consistii,
imur jier arctam et angustam ad paradiSumconscen- medico consentire voluisset, pereunlc. peccato, lan-
rdere, quain pcr illam lafam el spaiiosam ad infcrni quam crudelissimo morbo, per arclam et angusfam'
i iegendum absquedubio,contemnenlem. yiam ascendere meruisset in coclum.
v. c. stephanumBa- 5. AdhorttUioad eleemosynas, orationes el jeju-
' (a) Fnithoniiliamtercsesariaiias jjer nia. Hoecergo, fraires charissimi, lideliter cogi-
luziumex fegio cbdicevulgatasordine lertia decima.
1877 SERMOLXIX. 1878
lanles , dum adhuc cum Dei adjutorio in nostra bene agimus, si diabolica peccata cl mortiferas de-
potestate consistit, peccatorum nosirorura vulnera Jectalioncs coiUemnimus in hoc mundo, omnibus
quasi venena morlrera horrescenies , eleemosynis, illis gandia gcneramus in coelo : si vcro Deum con-
oralionibiis, jejuiiiis insistenles , et proecipue per temnimus, el muiidum diligimus, crimina et peccata
charitatem , qux non solum amicos, scd etiam ipsos complecliniiir; illos qnidem omnes, ut supra dixi-
diligit inimicos, tanqnam per medicamenia spirilua- mus, Angelos, Aposiolos et martyres conlrislamus
lia , pro recipienda sanitate aniniarum nosirarum ad in ceelo , e( nobis octernumproeparamus iricendium.
illius coeleslis medici misericordiam recurranius. i Christtis spectat et adjuvat pro se certantes. Di-
Ipse enini dixil, Nolo morlempeccaloris,sed ttl con- versa Chrisli et diaboli promissa. Ecce exspectat nos
vertaturet vival; et iterum, cumconversusingemueris, Christus in cceloeum Angelissuis, qualiler conira dia-
sqlvuseris (Ezech. xxxm, 11). Ad quam salutein nos bolumctangclosejusrepugnemus. Non timeamus, fra-
prp sua pielate perducat, qui cum Palre et Spiritu tres, quia non solumnosChristus exspeciat,sed eliain
sancto vivit et regnat in soecula sseculorum.Amcn. adjuvat. Noliie limure, nolite desperare : soevitqui-
SERMO LXIX (fl). ^ dem diabolus ; sed consolationem porriget Christus.
In eumdemlocum Mallhwi, cap. vu, 13, li : de pere- Exspeclat te pugnanlem, adjuvat te laboranlem , co-
grinatione Chrislianorttniet de duubus viis, altera bere.ronat le viiicentem : noli desperare, noli suecum-
ad cmlum,altera ad infernum. Taleni Imperalorem super tc habes, et times ?
1. Anwre suttl simttl, qui absunt corpore. Scrino Considera quid sit quod libi promiitit diabolus, et
nobis ad vos est, fratres charissimi, de eo quod in quid sit quod tibi datuius est Chrislus. Diabolus
promiltil falsam dulcedhiem, Christus veram beati-
Evangelio audislis, Arcla et ctnguslaviciest, quwducil tudinem
ad vitam; el spatiosa, qum dttcitad moriem: sive de : diabolus ingerit vana gaudia mundi, Chri-
peregrinatione Chrisliaiiorum.Si lemporis neccssilas stus veram bcatitudinem paradisi. Diabolus peradul-
permitleret, fralres charissinii, noii soliuii semel in terium
ut
providel unius horoe libidinis delectationem ,
occidal animam immortalein : Christus libi com
anno, sed etiam secundo vel terlio vos visitare vo- niendal
lebamus : ul et nostra simul el vestra dcsideria dc castilalem paucorum dierum, quibus vivis
conspectu vestro saliare possemus. Scd volunlas cu- in iu immdo , ut tibi simililudinem Angelorum reddat
pit, lemporis necessitas non permittil : nihil lamen soilicitat caio. Diabolus pro lala et spaliosa luxurioevia
nobis vel vobis impedil, quod iios corporaliter lar- in infernum : Christus pro arcia et angusia
dius videmus ; quando amore el charitale semper castilaiis et mi^ericordioevia iuvital in ccelum.
pariter sumus. In isla cnim peregrinaiione muiidi Viw 5. Libertas eligcncliviam dexlram aut sinislram.
hujus, eliamsi in una civitale csse possemus , simul arclwe lcttw dulcedo brevis el falsa , sed pwna tonga :
esse non poleramus. Est enim alia civitas, ubi contrario. Eccc, homo, habesaquam et igncm,
Christiani boni nuiiquamsunt ab invicem separaii. vitam cl moiiem ; habes aute te bonum et malum,
2. Dumsttnt civilales,munditsel cmlttm.In swculo habes iiifcrnumet regmiin, habes falsaro dulcedinem
peregritiussil, qui vult civis esse cwli. Chrislianorttm mundi, et verain bealititdinem jiaiadisi. Dala est
patria , civilas, cives, parenles, rex. Duscstint civi- libi poieslas per gratiain Chrisii, ad quod volueris
laies, fratres charissimi : una cst civiias mimdi ; ponige niaiimii : clige viiam, ut vivas (Deut. xxx,
alia estcivitas paradisi. In civitale inundibonus clni- 19); reliuqiic sinislrain et spatiosam viam, quoe
slianus semper peregrinalur ; in civilale paradisi trahit ad morlcm, el tene dexleram et angustam,
civis esse cognoscitur. Isla esl civitas laboriosa , illa quoc le feliciler ducit ad vilatn. Non te teneal, non
quieia ; isiamisera, illa beata : in is(a laboraiur , in el le delectet sinislra. Illius latitudo ampla quidem est
illa loctatur et quiescilur : qni in ista male vivit, ad planii, et diversis floribus ornata : sed flores illius
illam pervenire non poterit. Percgrini esse debemus cito marccscunt, ct inter ipsos florcs serpentes ve-
iri hoc sseculo, ut cives esse mercamur in ccelo. Qui nenosi se frcqucntcr absconcluut; ut dum lu ad falsa
ahiat munduro, et civis esse vult in mundo, partein gaudia curris, Y'enenomorlifero feriaris. Amplaest,
non habetiri coelo. In hoc enjm probamus quod pe- sed non longa. Atiendis per qualem viam vadis ; et
regfini sumus, si coelcstem palriam dusideramtis. non aitcndis ad qualeiii patriam pervenis. Si mihi
non credis, ad mortem le suhtrahis : imo si in Chri-
Nemq se circtimveniat, fratres dilectissinii, Chrisiia- sto noii
norutri palria vel civilas non est hic : Christiaiiorum credis, in inferno peribis. Sic enim ipse Do-
beatiludo vera et oclerna felicitas non esl liic. Qiii miniis in Evangelio dixit. Lala et spatiosa via est quce
felicitalcm quserit in mimdo, non illam habehil iii ducit ad morlem ; el mulli sunl qni intrant per eam.
ccelo. Patria nosira paraclisus est, civitas nqstra Deleclal quidem ; sed decipit. E conlrario dextera,
Jefusalem est illa ccelestis ; cives noslri Angeli sunt, via non te contrislet aut tcrreal : arcta quidein est,
parentes noslri Palriarchoe stint et Proplieloe, Apo- sed iuii longa. Ncc in illa lala diu gaudclur, ncc in
sloli et mariyres ; rex hoster Christus est. Sic ergo isla anuisla diu lahoratur. Illa post brevem lalitu-
in ista peregrinaiione vivanius , ut illain talem pa- dinem ad aitcrnas angustias trahit; ista post breves
triam , quamdiu hic sumus, desiderare possimus. angustias -ad octernambeatitudinem ducit.
Qui enim male voluerit vivere, patriam illam desi- nobis 6. Laboranduin, ut bonisoperibusgaudium in cmlo
derare noii pdlest. comparemus.Sie ergo cum Dei adjuiorio labo- ,
3. Sanclonim gqudiumde bona nostra vita, trislilia rarc concniur, fratres, et pecpaia repudiaqfes, bpnis ,'
de mala. Jam ad iliam patriam nos proecessitmnlto- nos operibus exornemus : ut nos rex nosler Cliri-
rum Pairiarcharum ct Prophelarum, eiiam Apostolo- stus ,cives nostii Angeli, parenies liostri Palriarchx', i
runi et martyrum gloriosus exercitus , et mulla mii- Prophetie, Apostoli, martyres , confessores et vir- j
lia coiifessorumet virginum , et non parvus numerus gines, qui nos jani in civitateni nosirani Jerusalem
fidelium jiopuloruni : qtii omnes jara in beata requie ccelesiem fcliciter prsecesserunt, ciiin gaudio et ex-'
constiluti, nos quolidie expansis brachiis charitatis sulialione suscipiant. Sic ergo agamus, fratrcs, ut
exspeclant, desidtranlcs pariicr el orantes.ut de umim per bona opera nosira gaudium (iat in ccslo sripcr
arena mundi islius, in qua contra diabolum nobis peccalorera pcenitentiamagentem ; sicut ipse
pugnare necesse esl, viclores nos cum triumphoet Dominus antea dignatus est prsedicere ( Litc. xv, 7 ).
exsuiiationc in illa palria paradisi suscipiant. Si enim Si ergo in ccelo gaudium facimus, quando posnilen-
tiam agimus ; ulique tristiliani generamus, quando
(o)Proditnunc y.rimum ex duobusMSS. Corbeiensibus, ad peccatorum noslrorum voluplatem recurrimus.
in
quibus libris Cajsarii
n oinen prsefprt; quodin altero
nisi 7. Charilas intecjra. Ideo , fralres charissimi , ut
exTrisvetustiore,ciiniCajsirianisailiquotsermonibusAu-
gustiuoadsLTibilur a piinia manu, sed a secundaCsesario. possimus omuia puccala, Deo adjuvaiile, evadere ;
Conferad superioressermones67 et 68. rroetereadenum. studeamus chaiilatein inicgram custodire, et non
7 vid. Caesariihp'rhll.19,in (ine; de num. 8, homil.21et solum amicos, sed eliam inimicos diligere, et onines
10, etAppendidshujusserm. 29, n. 4.' supplicare velle, pro cunclis hominibus orare. Si
 1879 APPENDIX.
cnim omnibus hominibus feceris hoc, quod libi
jpsi volueris ; ad iniegrum peccalorumjanuara clau-
dis. Non enim eril itnde ad aniniam luani possit
inlrare, si non solum amicos, sed etiam ininiicos
volucris tolo corde diligere.
8. Ad eleemosynaiiiexltortalio. Rogo vos, fralres,
Sic in hoc inundo vivamus, quasi hospites et pere-
grini. Quidqnid de aliqtio labore , de quocumque
jttsio negolio, de qualibet justa militia acquirimus,
per eleemosyiiam in oclcrnam palriam reponamus,
excepto victu quotidiano et veslilu simplici. Nec
in ista peregrinaiione nos consumat luxuria ; sed
ad palriam hosiram transmiltat miscricordia. Iter
agimus , fratres, ad palriam lcndimus : non luxurie-
mur in ilincre vitoe hujus, nunqiiam simus securi ;
Sed semper sollicile aique caule vigilanles , non no-
bis delicias prseparemusin via : ut qui quidem me-
lius ad pairiam portare possimus, si in isla patria
pro luxuria, pro gula , pro cbrieiate , quidquid pos-
suinus Iaborare, cousumimus ; qualiler ad illam
selernam veniemus ? Qua fronte inter Angelos et
Archangelos bonis operibus nudi, peccaloruin pan-
nis sordentibus involuti, et malis aclibus vulnerati,
inlrare possimus ? Quidquid perditura erat gula,
reponat eleemosyna ; quidquid in lerra avaritia ob-
ruit, miscricordia in cceluni iransroitlat : ut quando
de lioc corpnre anima cgreditur, splendidis vesti-
bus, elcastiialis, misericordiseac patientise, humi-
litaiis cl concordke margariiis ornetur ; ut audire
mereamur a Domino, Eucje, serve boneet fidelis, et
reliqua. Isla, fratrcs, dcsiderare debemus, el illam
aliam seiueuliam expavescere, quam auditura est
anima bonis operibus nuda et viliorum sordibus
invohua. Sic eniro de tali anima Dominus in Evan-
gelio loquilur, dicens : Amice, qtiomodohttc iutrasli
7ion habensveslemniiplialem? et illo obmulescenle,
dicit niiiiistris : Ligale illi manuset pecles,el projicile
eumin lenebrasexleriores,ttbieril fletus et slridor deu-
tittm (Maiih. xxn, 12, 15). Avert.at a nobis Deus
islam sententiam, quam audituri stint, quicumque
jnodo pro nulla elcemosyna ant nihil aul parum in
ccelumreponunt. De talibus dicil Apostolus, Anima
qum in deliciis esl, vivensmorlua est (I Tim. v, (5).
Isli tales cum exierint de corpore suo, non cum
Lazaro ab Angelis in Abrahoe gremio sublevaniur;
sed cum divile purpurato ad inferni profunda mer-
gunlur. Hocc ergo considerantes, quaiUum possu-
mus, contringamus viclum el veslilum nostrum,
dum sumus in hoe mundo : ut postobilum nostrum
de eleemosynarum nostrarum preiiosissimis el splen-
didis veslibus ornari mereamur in ccelo, et illam
desiderabilem vocem audire , Euge, serve boneet fi-
delis, quia super pauca fuisti fidelis, supra multa le
constituam; intra in gattdiumDominilui (Matlh. xxv,
21) ; ad quod gaudium nos Dominus sub sua pro-
teclionc perducat, qui vivil et regnat cum Patre et
Spirilu sancio, in Trinitate unus Detts,per omnia soe-
eula sseculorum. Amen.
SERMOLXX (a).
1)e verbisEvangelii Matthmi, cap. xi, 23-30, Confi-
teor libi, Pater, etc. (/>).
1. Sanctura Evangeliumcum legerclur, fraires, au-
divimus DominumJesum exsuliasse in Spiritu, et di-
xisse, Confiteor libi, Pater, Domine cmliet terrm, quia
abscondislihwca sapienlibuset prudenlibns,et revelasli
ea parvulis. Huc usqueinterim verba Domini.Si digne,
si diligenter, si, quod priniura est, pie consideremus,
invenimus primitus, elc.
2. Postremo aperit ccelesle mysterium , qnod sic
placuerit Deo, ut parvulis magis quam prudentibus
istius mundi graiiam suam revelaret.
Quod aposlolus
(fl) olim,de Tempore48; et post, in Appendice33.
(b) conflatusest ex Augustinianis
duobussermonibus67
et 71, quosinter nonnnlla insertasunt Ambrosii
et ahorum
ffagmenta.
1880
Paulus slilo pleniore digessit, dicens : Nonne stultam
fecit Deus sapientiamhujus mundi ? Nam quoniamin
Dei sapientia non cognovit hic mundus per sapienliam
Deutn, placuit Deo per slulliliam prwdicationissalvos
facere credentes(I 6'or. i, 20«! 21). Ailergo, lla ,
Paler, quoniam sic fuil placitum ante te. Cceleslium
enimverborum arcana atque virlutes sapienlibus abs-
condunlur, et parvulis revelanlur : parvulis mali-
tia, non sensu; sapienlibus vero siulliiioe proesum-
piione, non prudentioecausis. Factique hujus oequi-
lalem Dominuspaternoevoluntalisjudicio conlirmal;
ut qui dedignantur parvuli iu Deum fieri, siulti dein-
ceps in sapientia sua fiant. Vides quam lerribilis in
consiliis Dominus. Disce verse hurailiialis exempla ,
nec temere discutias supernse dispensalionis consi-
lia. Cum eniin intulisset ulrumque, scilicet quod
aliis adventus sui sacramenta revelaverit, ab
aliis vero absconderil; non mox raiionem reddidit,
sed sic Deo placilum dixit: hoc osteudens manifeste,
quia injusium esse non potest, quod placuit juslo.
Ac ne quid in illo minus quam quod in Deo est, ocsti-
marelur, slalim subdidil: Omtttatnihi iradita sunl a
Patre meo. Pulcherrimus connectilur de fide locus,
quando omnia sibi tradila dicil a Patre suo. Cum
omnia legis, omnipolenlem agnoscis, non decolo-
rem, non degenerem Patris. Cum tradita legis, Fi-
liura confiteiis, cui pernaluram omuia unius suh-
stanlioejtire sunt propria , non dono collaia per gra-
tiam. Tradita autem sibi dicit omnia , non solum et
lerram vel coeteraquoc ipse condidit ac fecit elemen-
la; sedhos qui per Filium accessum habent ad Pa-
trem, et ante rebclles Deo, postea per (idem seniire
cceperunl : unde et alio loco dicit, Omncqitod dat
mihi Paler,, ad me veniet(Joan. vi, 37). Et nemono-
vil Filium , nisi Pater; neqtte Patrem quk novil, nisi
Filius, el cui volueritFitiusrevelare.Cum diceret, Ne-
mo novit Filium, nisi Pdler; non dixit, Et cui volue-
rit Pater revelare : quemadmodum cum dixcrii, Ne-
mo novil Palrem, nisi Filius; addidit, El cui volue-
rit Filius revelare. Quod non ita iiitelligendum est,
quasi a nullo possit cognosci, nisi a solo Patre : Pa-
ter autem non solum a Filio, sed eliam ab eis quibus
revelaverit Filius. Sic eniro potius dictumest, ut
inlelligamus et Patrcm et ipsum Filium per Filium
revelari : quia ipse est menlis noslroe lumen; ut
quod posfeainlulil, el cttivolueril Filius revelare, non
Palrem lantum, sed etiam Filium accipias: ad lo-
tum enim quod dixit, illaium est. Verbo enim suo se
Pater declarat. Yerbum enim non solum id quod per
verbum declaratur, sed eliam se ipsum declarat. Ut
scias autem quia sicut Filius Pairem quibus vult re-
velatipsum , audi dicentem ipsum DoiniiiumJesum ,
cum laudaret Pelrum, quod cum Filium Dei esse con-
fessus sit : Bealus es, Simon Bar-Jona, quia caro
et sanguis non revelavittibi, sed Pater meus qui est
in cwlis (Maiih.x\\, 17). Audiamus ergo eum qui
sequitur, etdicit : Venilead me, omnesqui laboraliset
oneratiestis.
3. Miruiii quibusdam videtur, fratres charissimi,
cum audiunt Dominum dicentem, Venile ad me,
omnes qui laboralis et onerati eslk, el ego reficiam
vos. Tollile jugum meum super vos, el discilea me,
quoniam mitis sum el hutnilis corde, et invenietisre-
quiem animabus veslris. Jugum meum lene est, et
sarcina mea levis : considerant eos qui jugum ip-
sum, elc.
SERMO LXXI (a).
De vcrbisEvangelii Mallhwi, cap. xiu, 24-30, Cum
dormirent homiries, venit inimicus, et supersemi-
navit zizania, elc, dequealiis locis,exhorlatoriusad
bona opera (b).
I. Inimicus, in figura homo dictus est. Domi-
Alias,de Tempore233.
fa) In
(b) Appendlcenunc primurncollocatur.Dubiumha-
bueruntLovanienses;supposititium
asseruitpostveriinum
 1881 SERMO LXXI. 1S82
nus ae Redemptor noster in Evangelio suo loqui- lio, venit limor damni. Times, o homo, ut non pe-
tur, dicens : Cum dormirenl homines, venil ini- ciiniam tuam perdas, times ne argenlum luum per-
micus, el superseminavil zizania. Inimicus, in fi- das, times ne possessionem luain perdas; et non
giira homo dicius est. Audi Apostolum diccnlem, times nc tu ipse (otus pereas? Pro hoc dicis falsum
Fuistis aliquando tehebrw; nunc autcmlux in Domino tesliinonium, pro hoc mentiris el rapis aliena , pro
(Ephes. v, 8). Audi, homo : non enim ille dedit tibi hoc juras ct perjuras, qnod omnino lexvetat. Nonne
lenebras, qui dedit tibi lucem. Quo vadis, homo? quo cum hoecoinnia facis, tolns fenum es , totus stipula ,
traheris? Quid concupiscentias carnalos sectaris; totus palea; cl non liines ne tofus ardcas ? Semper
quando audis, Spirilu ambulale, et concupiscentias turbata est aiiinia tua amoribns soeculi.Dic, Qnare
carnisnolite perficere (Galat.v, 16)? Audi potius Do- trisiises, aniiua mea? et quare conlurbas me(Psa!.
minum dicentem, Converliminiad tne, el convertarad XLI, C)?
vos(Zach. i, 3). Acceditead eum, el illuminamini; el 5. Aurumin lerra, ct ex terra, et terra est. Avartispro
facies veslrmnon erubescent(Psal. xxxm, 6). Audi , aurosuohabeltristiiiam, paiitur tribulalioncm, habcf
liomo; si recesseris a Deo, non effugies rnantim periculaservorum, pericula latronum. Avarusamalati-
ejus : si autem ad cum accesseris, illicohabebis eum, rumplusquamanimamsuam: iu, cliristianc,ainaChii-
quia nusquam recedit. Audi prophelam dicentem , Si slum plus quain omnia tua. llle fervet hfamore auri :
ascenderoin cmlum, lu illic es; si descenderoin infer- tu, clirisiiane, ferve in amore Christi; et eris bealns iu
num, ades (Psal. cxxxvm, 8). Ubi ergo non est Deus regno Cliristi. Audi, o homo, auniiri in terra est, ct
quem tu fugis? Malus es lu , qui bonum fugis ; mors ex terra est, el lerra est, ct pars lerroeest. Impitts
es lu, qui vitam fugis. Involvere te vis tenehris, ubi dum diligit creaturam, offendil Creatorem ; el aroit-
te abscondas : sed illum latere uoti potos, cujus ocu- tit eum , qui creavit cx nihilo omuia. Audi, o homo,
li orania vident. Ait autem Aposlolus : Quemfructuin Honlu perdis Deuin ; sed ipse peris a Deo. Ule cst
habuististunc in illis, in quibus nunc erubescilis(Rom. redemptor animoo, quem vis amitterc. Qtiid cnim
vi, 21) ? Sequilur vox judicis, dicens : Ile, male- proderil tihi, si tolum munduin lucreris; animsevero
dicti, in ignem mlernum, qui paralus est diaboloet tusedelrimentum paliaris (Hlalth. xvi, 26) ?
angelis ejus (Matth. xxv, 41). Ergo qui fugit Domi- C. Cur Deus vocelalitim, el alium non vocet. Exper-
nutn , et recedit a Deo, ille confunditur, et peril in giscere aliquando, o homo , et ama Chiislum. Hoee
sua impietate. Ut ergo non pereat lunc, iiiroc rever- est enim sapientia vera, id cst, ainaie Christum.
talur ad Dominum; et illuminabilur, cl vullus ejus Mulii eiiim dicunt, el scire volunt, quare illum vocat
non erubescet. adse Dominus, et illum non vdcat; uni suhvenii, ct
2. Zizaniain Ecclesiaqui sint. Amor Christi sttper uni non ; hunc digiuira habet, et illuro indignum;
omnia.Dicamtaroen, fratres mei, quod sentio: et quod islum honorat, et illum cruciat et affligii. Audi, o
dixero, intelligite. Inter vos segeles Deimixta suntzi- homo. Hunc digniiin habet pro honis operihus suis;
zania, id est, amatores mundi, amatorespecunise, ama- illum habet indignum pro operibus suis malis : (piia
loresdeliciarum,consulloresnugarum, otnnes quoeren- debitor est Dominus, et reddet bonis bona , et malis
tes quse sua sunt, non quoeJesu Chrisii. In Ecclesia mala. Dicturus es forsitan, Quare ille sic? Respondet
Christi ficte intrantes, promittenles et iion facien- tibi Dominus Deus tuus, Quia bonum non denegavi:
tes, voventes et non reddentes, renuntiantes malo sed dixi prius, Lavainini, mundiestote (Isai.t, 16).
et ilerum idem facientes; hsecaraanles, zizania sunt. Quid volebas? quid quserebas? quid cupiebas? Gra-
Non amant illi Christum, qui aliquid plus amant liam Dei. Ergo si graliam Dei quairis, aufer priinum
quam Christum. Audi, homo, voeem Domini Dei nequitiam ab anima tua et a conspectu oculorum
tui: Qui ditigit, inquit, palrem, aut malrem, aut nxo- meorum ; jam ccssa a malo, et fac boiuim; inquire
rem, aul filios, aut filias, aut fralres, aul agros super pacem, et sequere earo tolis viribus tuis (Psal. xxxiu,
me , non est me dignus (Id. x, 37). Si vis tenere quod 15) : et cum hsec feccris , ct graliam meam perci-
non habes , dirailte quod habes; ut amor Cbristi sit pies , et oculi mei super te erunt, et aures mese ad
in corde tuo. preces tuas, et priusquam me inquisieris, dicara,
3. Qui vult qumDei sunl, sua dimillat. Ecce pe- Adsum.
tis a Deo, et dicis : Domine, da mihi. Quid libi da- 7. Bona hic providenda. Misericordiwspes non est
bit, qui aliunde manus tuas videt occupatas ? Ecce nisi mkericordibus. lnimkns sibi fil, qui non indulget
Dominus vull dare quse sua sunt, el non habet ubi inimico. Rogandum pro eo antequam roget. Qualis
ponat. Vide ergo, dimittequod tenes; el accipis quod debeal csse laus Dei. Faciamus bona , fratres charis-
quoeris : dimitte temporalia etcaduca; et accipies simi, ul mereamur in futuro saiculo invenirereqtiiem,
oeternamet perpetuam vitam : dimitte terrena; et ac- quam nobis Dominus nosier prornisii, dicens : Beali
cipis ccelestia.Ail autem quidam ad Jesum: Magkler miserkordes, quia ipsi misericordiam consequentur
bone, qnid boni faciam, ut habeam vitam mlernam? (Matth. v, 7). Et cura prophcia a Dominoexsulian-
Ulique qui dicebat, Quid boni faciatn, vitam seternam tes dicaniiis , Misericordiamet judicium caiitabo tibi,
desiderabat : sed plus amabat quod tenebat. Vidit Domine (Psal.c, 1). Misericordiam iiiveiiitiiu, qui
Dominus occupalas manus. Dare vult; et non habet • sunt misericordcs. Judiciuin timeant conlemplores,
ubi ponal: occupaloesunt manus accipientium. Dicit qui ncc sibi parcunl, nec miserentur aliis : qtii di-
enim libi Dominus, Vade,vendeomnia, el dapaupe- cunt, Peccemus, et parcet nobis Deus, quia nriseri-
ribus (Id. xix, 16,21), et pone illa in coelo; quia cors est et bonus. Omuino misericors ut bonus est
in terra impediunt. Deus : sed quimodo parcit, in futuro non parcet. Ju-
i. Non perduntur qum pauperibus danlur. Quid li- dicium paratum liabent sine misericordia irripii. In-
mes, o homo, dare pauperibus? Non perdcs ea; sed telligamus, fratres, et videamus ubi spum nosiram,
servanlur tibi in coelo. Non ut perdas jussi, dicit ponere deheamus. Misericordia illi qui fecit misefi-
Dominus; sed ubi ponas suggessi. Post haec habebis, cordiam. Beaii misericordes; quia ipsis miscrebitur
homo, thesaurum non in terra perilurum, sed in Deus. Spes est in misericordia , si ah opcre iniseri-
ccelo perinansurum. Aliquando venit homitii tribula- cordioenos non fnerimus aridi. 0 homo, quid quseris
si ipsc nou es misericors? Quid
vindingus, qui hic reprehendit1° confusionemrerum dis- a Deo misericordiam,
similium,2°locutionesAugustinoinsuetas, 5"doctrinama quoeris a Deo indulgeiiliam puccaioriim tuorum ;
vera theologiaabnorrenlemin capitequarto, ubi quaestioni cum ipse lihi simili non indulges? Audi, homo, audi
iUi,«Quareiilumvocatadse Dominus,et illumnonvocat; YoccmDomini Dei lni, ubi dicit ipse, Date, ei dabiltir
«uni subvemt,et uni non, » etc., respondelur, « Huncdi- vobis; dimillile, et dimilleturvobis (Luc. vi, 37, 38).
n gnum habet pro bonis operibus suis, ilium habet indi- Audi iterum ubi ipse dicis, Dimillenobis debilano-
t. gnumpro operibussuismalis.»F.tpaulopostconcluditur, sicitl et twsdiuiillimusdobiloribusnoslris. Si enim
«Etcumhoecfeceris,gratiammeam percipies.» Quibusin stru,
verbiscontinerivideturPelagiidogma,«Gratiamsecundum tu non dimiseris adversario tuo, ipse libi prius eris
« msritanostradari.» adversarius. llle le loesitauferendo pecuniam tuairji
1883 APPENDIX. 1884
liute l&dis nori indulgendo advcrsario tuo. Forsitan hic agunt advorsus nps, ne ad patriam riqstram,
dicturiis es : Non illi parcam; quia mo lsesit mnl- id est, ad paradisum reverlamur. Terra autem ista
tum, et sanguinem meum quscsivit. Tu si non illi morieiuium est; illa vero virentium est, de qua pro-
indulges, perditionem animoe luoehabebis : insuper phefa dicebat, Credo videre bottaDomini in lerra vi-
adhiic dicis, Non illi parcam , quia adversarius mihi vcntium(Psnl, xxvt, 13). In illa atilem terra semper
fUit, Crede mihi, bomo, pejor tibi eris adversarius, vivctur, el nunqtiam morieiur. Lucet terra illa plus
si non illi parcas. Dicis tu, Ille me non rogat. Si le qnam species argenli, ubi cives justorum Angelisunt.
ille npn rogat, tu prb illo roga; ut ei a Domino dimit- Illi in lcrra illa gaudent; nos in terra ista lugeamus,
tajur, quod in tc deliquit. Nam si lu dicis, Non illi ut ad illorum gaudia pervenire mereamur. Videte,
parcam ; litigare vis, non dimitlere. Et qua fronie fratres : ecce hic in itinere posili sumus ; insidiator
aui qua fiducia dicturus es Domino ttto, Dimitte, quia nosier diabolus adversatur in via, nobis quserit no-
ego dimisi? Considera, o homo, et vide aliam legem cere, ne in tcrram vivcntium reveriamur. Duo eirim
in membris luis repugnanlem legi nieiitis tuaj, et sunt prsecepla, dileclissimi, quoenobis omnino sunt
caplivantcm te in lege peccaii (Rom. vn, 21). Jam? observanda : id est, Diliges DotninumDeum tttum ex
ipse captivus traheris; et exspoliatorivos irasceris lolo corde tuo, et ex tola mente lua; et, Diliges proxi-
Nemo nobis imputet, fralres mei, si per domini- mum luttm tanquam le ipsum. ln his duobus prmceptis
cani pecuniam diiplicare rion potuerimus. Mali servi totu Lex pendel et Prophelm (Malth. xxu, 37-40).
crimtis, si non feceiimiis quod nobis proeceptum est: Quicumijue enirii in his duobus proccepiis ambula-
si aiitcm fecerimus , boni servi efinuis , et ciim Do- veril, festinet in via ; et pervenielad patriam para-
niiiio sine line loclabimur.Illum omnes aroemus, per disi, ubi loetantur omnes sancti ingloriaRcdemploris
quehi facti siimus ; illum diligaraus , per quem hoc re- sui, et laudem dicuntiioniini sancto ejus , qui erepli
deropti simius. Pro illo nos invicem diligamus in sunt de liac ])eregrinafionis airumna , el vivunt sem-
sscculo, ut cnm eo gaudere mereaniur pariter in fu- per in Jsetitiasempiterna.
tiiro : quoniam sic piacuit Domino Deo noslro de SERMO LXXII (A).
nobis , ut liic consiituti cum vcslra Cliaritale cante- De verbis
niiis Ci. Laudemus Dominum, fralres , lingua, corde, Evangelii Matlhmi, cap. xiv, 23-32, ubi
vult dici laudem , ul non Dominus super aquas ambulavil, el Petrus lilu-
ore et voce. Sic enim sibi bavit (b).
sitirifer nos discordia • sed vult esse in nobiscon-
coVdiam vpcibiis et moribuS. 0 fclix laus in ccelo, 1. Texltis exposilio. Audivimus, et quodam modo
ulii leniplum Dei Angeli suiit! Ibi estconcordiasumma vidimus in lectione proesenli, navicellam peficlilan-
laudaiitium , ubfnulla lex in membris nosiris rcpu- lem , Christumpericlitantibus snbvenieiilem, Petriim
griat; ibi non est rixa, nec ulla cupidiias. llic crgo venienti Christo occurrentem. In quibus oninihus mi-
carifemus Dorninolaudem solliciti, ut illic possirous raculum exspectavirous; mysterium requiramus.
esse"securi. Quaudo eniro possumus de divinis bperibiis qu;e le-
; "8. Hicnon securitas, sed solitcitudodebelesse. Cor- guntur, ipso aspirante qui facit, intelleclum alicujus
pus, carcer. Quare auieiri hic sinius sojlicili, fratres myslicoesignificationis exsculpere, quasi de absirusis
mej ? Ahdite quafe : qiiia tenlalio esl vita humana favorum eeljis mella pfodpciraus : vel ChriSii rJisci-
(Job yii', 1). Sic nahique rios Dominus exhoflatur suo pulos iraitahles, spicas inahibus corifricamiis (Luc.
eloquiQ, dicens, Vigilaleel orale,visutesse non intreiis in vi, 1) ; ut ad laienlia graiia'perveriiamus , et in eis
lehidiwriem'(Matth.xxvi, 41). Non sollicitus, vitam inveniamus. Ascenditefgo Dominusnosler Je-
quandb' videris dicere, Dimitienobis clebita hoslrd? sus Chrisius , ut leclum est, in montemsoltisorare.
Quoniodo essecurus, qui qiioiidie videris petcre re- Mons altitudo est: quid ehim iii hoc mundo altius
missionem peccatofum ? Quomodoes securus, quandq ccelo? Quis vero iri cpelurri asciindit, novit oplime
adniic dicis, Diniitte riiihi peccala mea; et Iterum di- fides veslra. Cur autem solus ascendil? Quia nemo
cis, Eihe hoi inferas? ih tentationem, videris sed libera nos a ascenditin cwlum, nisi qui de cielo descendil, Filius
mdlo (Id. vi, 12,13) Quoriiodoefgb clamare, hominis, qui est in cxlo (Joan. m, 13). Quamvis el in
Libera nos a malo, si securus es ? Audi, homo, audi. fuie cum veiierit, et nos onmes sua niembra colle-
Tu es riialiis,' quando te Deus liberat a te ipso malo. gerit, ac levaverit in ccelum, etiam tunc solus ascen-
Yides £\li'arriIegerii in merabris tiiis repugnatitem legi del : quia caput cum1corpore suo Unusest Christus.
1
mehfis tuse, ct captiyariterii te iri lege peccaii. Audi Nune auterri 'soluin caput ascendit, medialor Dei et
quid'"s'uhiusnos, quid riobiscum portanius. Quamdiu horainum homo Christus JesiiS (I Tim. u, 5) : ipse
in corpore mprtis huj*uscontinemur, vitium nobiscum ascendit solus orare; quia ipse ' ascendit ad Palrem
iterurriprOphetam dicentem, Domine, pro nobis interpellare.
portamus. Audianimamhieam
eiluc Aecarcere (Psal. CXLI,8). Carcer 2. Navicelln^ Ecclesia : ntare, smculum: dntenna,
meiisestj usquedurii in corpore riiorlis fuero. Nam crux. Persecutio Ecclesiam dilatavii; orbein ditavit.
qnaridb fuero de hoc corpore liberatus, lerra lerrse Veruniiameii,' chafissimi, dum ille orat in excelso,
redditur, spiritus ccelof ecipitur. Vadb ergb, dimitlo navicula iurbatur fluctibiis iri profundo. Quia insur-
terram; qriia quamdiii hie stim, mente servio legi gunt fluctus, polest ipsa navicula turjjari : sed quia
Dei, carne autem legi peccaii. homo Christus orat, nori potest mergi. Navicellani quippe
9. Qui ih'.'resiirreclionelolus spirilualis.Dicet islam, fraires, Ecclesiam cogitale; lurbulentum niare,
aliquis perfidorum : eris Ergo cum fueris ab hac came hoc sseculum.Quaiidoaliquis impjsevoluniatis, maxi-
liberatus, jani non tu nisi spiritiis. Audi ergo, moc poteslatis, perseculionem indicit Ecclesioe, et
lioeretice. Carriem quam dico, non iii seternum pono, quanium iri ipso esi, christianum nonien conaiur ex-
seli bip deporio. Respondet incredulus : Ergo red- stinguere, super naviculam Chrisli grandis unda con-
iljjrus ijs aa cdrpus rnortis ? Et unde tam piam vocerti surgit. Sed in his icntationibus erigatur antenna, ut
ciaraasti, Educ de carcereahimam mecim? Audi, im- suspensa arbori cruccra Christi figuret;hancchrislia-
periie, et coritra quotidianas Jectiones surde. Redeo nus respiciat, fethoii deficiat: quia sicut dieit aposio-
ajl corpus non mortis hujus; quia corrupiibile hoc lus Pelrus, Chrisius pro nobis passus est, relinquens
iBduetuf incorruptione , et mortale hoc induetur im-
morlaliiate. Modo est animale, tunc erit spiriiuale. (a) Aliasde verbis Dommi14; et post in Appendice 2.
Nenio potest acpipere oetefnale, nisihoc prius temporale nem (b) In prius excusislibris, necnonin iis qui riuac sernjo-
maluin , ut AugustinoadscribuntmaimsCriptis, mutilusplus tertia
dimlserit. Ergo dimitte temporale parte erat, sic incipiens: «cum sanctumKv.angelium lege-
accjpias seternale illud bonum. «retur, audivimus n avicellam periclilantem, (iirisuim jicri-
'ftt.Terra viventium et terra morienlium. Audite, «clitautihus subvenieiUem. » Edilur bic ad ali.juotoptiuisc
Iratres, et cavete. Hic enim iter agimus, el in itinere nota? manuseriplos r ediutegvatus, i n quiiius ucmien j.rsb.e.rt.
in patriam pervenimus. Ca- Eracliipresbyteri,illius vidulicet,quem suumin
ppsjti suinus; nondum ejiiscopaiu
vcamus "eos qui in iiinere nobis insidiantur : quia successoremdesignavitAugustinus.
 4885 SERMOLXXlII.
tipMsexemplum,ut sequamurvesligiaejus (I Pelr. 11, bis coltuctatiocurncarneel sanguine;sed adversusprin-
21). Dicit etiaih beatns Joannes, Sicul enim Christus cipattiset polestates,rectoresmundi,tehebfd]rumhdfujrij
pro nobisanimamsiiam posuil, sic el nos debemuspro adversusspiritualia nequitimin cwlesiibus (Ephes. \\i
(ratribus animasponere(1Joan. m, 16). Huic ergo an- 12). Iu his eigo, fratres, in lioc labore, fn libc certa'--
terinse, id est, cruci Chrisli, simplex conversalio et mine constiiutos , illa vos aposlolica seiileniia cbiiso-
pura confessiotanqtiam candenlia vela religenlur. Et lelur: Dominusin proximoest; uiltit solliciii fueritis
nsec vela noslra iluctibus abluantur, vestisque tenda- (Phitipp.iv, 5 ec6).
tur, ut sine macula ct ruga inveniatur. Quantumiibet 4. Vigilia. Venit ergo Christus ad navim suam
raafe sasviat, ventus incumbat, inter flatus et fluctus quarta vigilia noctis, et visilavil eam. Quarla vigilia
navis ista turbelur: lantum non mergalur, et curritl. noctis, extremapars noctis est. Vigiliauna Ires horas
Deriiqueppsteaquam navis hoecsedificataest in Jeru- habel, ac per hoc nox quatuor vigilias habet, ternis
salem, alque inde in medio pelagi hujus frementis horis per singulas vigilias distributis. Quaria ergo vi-
emissa est, sesiuaniiumvolumina undarum, et furen- gilia noclis, hoc est pene jam nocte firiita. Sic veniel
tium ffabra ventorum, dum eam huc atque illuc cir- in fine soeculi,iniquilatis nocle transacta, ad judicaii-
cumferunt, pmnium gcntium litlorihus appulerunt, dos vivos et motiuos. Venitenim ritinc, sicut audislis,
peregrinas merces quocumque venit, advexit. Quid valde mirahililer ambulans super aquas. Surgebant
enini lam peregrinurn in terra nostra, quam per pcc- fluclus; sed calcabaiitur: fremens pelagus suh Domirii
nileritiani rernissio peccatoruro, rcgnumque coelorUm? vesiigiis murmtirabat; sed tamen eum volens nolens
Et tamen pporie6atChristum pati, et resurgerea tnor- portabat. Quanlumlibet tumores siecttli polestatesque
tuis ierlio die, el prmdkari itt nomine ejus pmnitenliam consurgani, premil corum capul,iioslrum Capttt.Cum
ei yemissioneinpeccalorumper omnesgentes,incipienli- vero appropinquarelnaviculoe,turbati sunt prse limore
bttsab ierusqlem! (Luc. xxiv, 46). Ab'ipso enim portu discipufi,et exclamaverunl, putantes phaiuasma esse.
nijvis hor-eprima anchoram solvit. Quibus Dominus ait: Habele ftduciam; ego suni, nolile
3. Christiqnussecurussitet sollicilus.Adulalores,la- limere. Quidest, Ego sum? Non suni pjiantasmaquod
teriiesscopttli: oblreclalores, canes marini. Crttci ad- pu|atis, agnoscileqiiern videlis. Aclhanc voceni exsi-
heerentemmorderenon possunl.Naviget ergo, charis- liil Petrus ct ait: Doinine,si tu es, jube mcoenifead te
simi, liaviget hoccdominica navis inter procellas soe- super aquas. Si tu es, non miror quod solidam carnem
CiiliCnristo proiegente secura, Deodonanlesollicita. supur liquentis elementi lerga suspendis. Quid cnim
Nbn enirrj quia in navi nauclerus vigilat, ideo flebet niiruni, si Condilori suo creatura famulatur? Hocego
hauta dormire. Vigilat ille, de quo veraciier scriptuni non miror: fac quod mirer, amb|ilet Peiriis.
est, jVpndormiet, nequedormilabil, qui cusloditIsrqel 3. Fidei mors atque resurrectio. Fac cjiiod mirer,
(Psgl. cxx, 4): sed eliam ipse dicit, Vigilateet ora- Jfubeme venireaclte super aquas. Scio enim quod cor-
te,ne intreiis in ienlalionem(Mallh, xxvi, 41). Dnde pus humanum iiaturoclege non sinilur in fiuctibusII-
ergo debemus esse solliciti, et unde secttri? Sollicili, quidis habere fixa vestigia; sed acccdat donum gro-
guja dixii, quod in hoc mnttdopressuramhabebitis;se- tioe, et paululum cesset lex jsla nafurse: Si tu esjube
curiaulem, quia rnox addidil, Confidile,ego vicimun- me veniread tesuper aqiias. Tu tleus es; ego homo
duni (ioan. XYI,33): soliicili, quia teniationes fulu- sum: voluisti de meq habere infirmilatem in carne
ras praenunliavilnobis; securi, quia non desinit iiiter- quam ponas; habeam et ego de tiio potestatem, ut
pellare pro liobis. Caute ita(|ue, fratres mei, atque unda me porlet. Domine,si tu es, jube iiieveniread te
sollicite inler sieculi fluctus gubernati, inile navigium super aquas. Quomodo cnim tnihi iii mari non erit
in bonis aclibus veslris: nec dens oblrectatoris yos yia, si tu jusseris, qui propter nos factus cs via? Et
rrangat, riccadiilalorislinguadecipiat. Adulatoresve- Dominus, Veni, inqqii. Nec diibilavii Peirus; audivit
stros laiiquain laienies sub undis scopulos oljsefya.te, Domini verbum, el mox cucurril ad Verbum: cito
Quandp ciiim maresi tranquillum est, lunc saxa lalen- credidjt, quia fidc|is hoino erat. Sed cuni surrexisset
fia non yidciitur : tribnlalionis procella cpnsurgit, yentus validus, litubavit; quia lioino erat. Titubatio
tiirj.cinter undarum montes veniceni loilutit, tunc iij ista, fratres, quasi mors lidei fuit: sed ubi exclariiavit,
ejs apparet periculum quod latebat. Neque eniin suf- fides ilerum resurrcxit. Non titubaret, nisi crederet:
iicit lalibus dcsercre iribulanieni, nisi eliam oppu- sed nec clamaret, nisi crederel ?. Dotnitte, inquit,
gii^re coneuiur et premere. Hoc ergo genus huma- sqlvutn me fac! Et Dominuscxfensanjaini Jevaviteum;
hurii, vejiit"asperrimas cautes placida superficie pe- et ail illi, Modicw ficlej, quare dubitasli? Pqsset te
Jagi yeritisobtectas, chris(ianus evilet. Uoccbreviter yeiitus eliderc, quenj non ppjtuituiida soii)ere?posset
de adiiiaioribusdixerinuis. Obirectatores omniriocOn- te ventus everlere, quem non poluit fluctus operire?
temncndi siinl; quia canes marini snnt. De profundo PIus erat quodfeceras; mare calcaveras, fluctus pres-
amarjttjdinis latrare possunl; mordere non possunt, . seras, venlos viceras; Quare dubilasli? In Petro ila-
Sed quamdiu morder-enon possunt? Quamdiu in navf que communis omniumnoslrum consideranda condi-
'sedeS.Quidesl, quamdiu in navi sedes? Quamdiucru- lio est: ut si nos in aliquo lenlalionum venius cona-
cera Chrjsti tenes, ab cjus naviculanon recedis. Eri- lur subvertere, vel uuda submergere, clamentus ad
gamusin ccelonieniem, et non curemus invidammeri- Chrislum. Quid est, clamemus? Oremus. Porriget iile
f,eni(a). In hoc sanc procelloso et lurbulento mari deducet manum; et eruet de profundo. Etenim mapus ejus
eiiani diabolus aspiraps baccjialur armata classe ter- uos, et continebit nos dextcra ejtis, donec
ribilis, et circuniqiiaqiiediscurrens, comniealus obsi- nos ad sempiterna sua promissa perducat.
det iimoccntium. Jpse est eiiini de quo ait aposiolus
Pelrus : Adversariusvesler diabolus, lanquain leo ru- SERMO LXXIII * (o).
gicns, qumrensaliqttemdevorarecircuit. Et quia subdi- De verbis
ait, Cui resjsiitefirmi in fide (I Pelr. v, 8, 9), exer- EvangeliiMalthmi,cqp. xvn, 20, Hocgenus
cenlurcohtra eum proficicntiumquotidiana ceiiamina. in nulloejicilur, nisi oratione et jejiinio (//).
Beliiim hoc describehat ille maxinuis campi doctor,
bellura lioc describebat, quando dicebat: Non esl vo- 1. Jejunii effeclus.Adversusdsemonumnequiliam,

(a)Forte, iitvidumdentem,ut opinalurMorel,Elem.Crit., . ' ItaMss.quosinreliquisseculisumus.Csetericumedi-

p. 254,233. Quomeliusintelligaturhujus correclionisop- tis, Nonambularetnisicrederet: sed nec mergcrelttr, hisi
portunitas, fegeproecedentia. u.
1 IJOV.,et
dubitaret.verba sequentiausque ad voces, Quiiredubila-
currat, quaeverhadcsuntin manuscriptisnon- sli ? m Pefroilaqtte,etc., ex eisdemfoniibusJiausimus,ex
nullis. quibussuperiora.
sSequentiausque adinitiumnumeri quarli reslituuntur (a) Alias,de Temjjore230.
ex probsenotseJibris.HoruinlocoMss.alii: venil erqoDo- (b) ln Appendicenunc primumcollocatur.De lipc ser-
tninttsad visiitmdos discipulossuos,quiturtabunturm mari monedubitarepermittuntLovanienses:Yerlinusautem ct
quarta vigiiianoctis.Qtturta,etc.,"utinlfa,n. 4. Vindingushaudinjuriaslatuuntnonesse Augustini.
1887 APPENDIX. 1888
quse nobis Dominus arma ostendit, debenms ulique omnipotentera, cui famulantur universse familise
retinere. Hoc, ait, genusin nullo ejicitur, nisi oralione Gentium, qui coseiernum et cooeqtialemsibi genuit
etjejiinio. Hseecum pleua fideexerceniur, pieias est. Filium in ccelissine maire, in terris sine patre : cui
Pielas autem ad omnia utilis est, professioncm ha- nupiias fecit, qtiando ei Ecclesiam cx omni geiiere
bens vitoeprxsentis et fuluroe (l Tim. iv, 8). Inspi- hominum sociavit. Ad hanc Chrisii et Ecclesioeso-
ciaraus ergo uiiliier orationis fruclus el jejnnii; quia ciclalem convocali sunt nobiles cl ignobiles, diviles
ipsa sunt arma adverstts improhas cogitalinncs. Jeju- el pauperes, omnis conditio, omnis sexus, onuiis
nium purgat menlem, subleval sensuro, carncm spi— oetas.
riiui subjicil. Jejunium cor facil coitlribulalum et hu- 2. Reprobi mulit unus. Intcr hos accessit unus qui
miliaium, quod Deusnon spernil. Jcjunium concttpi- soliis exclttdi mcruit, quia habitum lalium iiuptiarum
scetilhcnubulasdispergit, libidinuinardores cxstinguit, sancliiati congrueiiteni non habuil. Altendile, fra-
castiiatis verum lumen accendil. Jejuniiim vurbosila- tres, iste tintis iriulti sunt; et lamen hoeclota multilu-
tem non amat, divitiarum superfluilaluin judical, su- do unitatis nomine comprcheuditur. Mullienim sunt
perbiam spernit, humililalem commendat, prastat quaiitum ad numeruni personalis discrelionis; sed
liomini se ipsum intelligere, quod est, infirmutn et unus sunl per consonaniiam unius pravilaiis. Sicut
fragilem; atque dnm iia se intelligit imbecillcm,aptius cnim Ecclesia una esl per fidem sub cajjite Cliristo;
viiiute Dei adjutorium quscril ct accipit : qtueril au- ila tolareproborumnuilliliido, sivepaleat sive lateat,
lem per frequenies orationes ct obsecraliones. uniim corpus est sub principe diabolo. Qui ergo per
2. Oralio,jejttnii refectio. lpsa qitid sit. Oralio qui- infidelitatem manifesle a Deo reccdil, ad has nuptias
deni refectio est jejuniorum, ct advocat graiiam Spi- non acccdil : qui vero fidelis est, accedit corpore,
riius sancti. Oratio duritiam corclis mollit, austerita- recedit mente, nohiscum intrat ccclesiara, commuiii-
tem tempurai, jejunium dulcilicat. Sicul enim sine cat nobiscum Christi rncnsam. Boni et mali pisccs
potu non est plena refeciio; sic etjcjunium sineora- adhuc latenl inlra refia, doncc dividantur in litlore.
tione non potcst aniiaam peiiecte iiuliire. Quid est Adhuc ioleratur palea , donec ventiletur area-
auiem oraiio, nisi ascensio aninioede lerrestiibus ad Tunc manifeste apparebil, quia mulli vecaii, pattci
ccelcsiia, inquisitio siipernnriiin, invisibiliuin dcside- elecli.
rium? Abeal dissensio soecularium inortim, quibus 3. Ilabilus itnpttdicuscarpbris in viris: in mutieri-
prcmitur mens humanaquotidie. Oraiioconjunclio est bus. Dabitus adullerinusCreatbriinjuribsus. Tunc isle
Spiritui sanclo: si lamen iu oralione intciilus sit ani- adulterator habitus nitplialis, jussu palrisfamilias et
mus; sicut clamat Prophela, Sitivit in te anima mea; manifesleexcludetur, el in carcerem relrudetur. Inie-
quam mnltipliciter libi cara mea. Quid itiam.aulem silien- rim lamen amiei sponsi lalem simulatorem non igno-
dum cst, sequiiur: Ul videat virlutem Credile rant; quia habitiis impudicus corporis, nuntius est
niilri si ad videndain plenam vinutem Dei plenesitiat adulterini cordis. Impudicus aulein habilus corporis
anima hnmanoesubslaniioc, necfastidio victa dissinut- sui in viris, superflua et inordinata capillaliira,
let, replebitur adipcei pinguedine spiriluali : etsitiens vestimenlorumque muliebrium affeclata similiiudo,
illam Dei visilationein, sensu proprio curo fitie cla- calceameniorum quoque melas necessilatis exeedens
mabil, Adhwsilanima mea posl le, suscepil me dextera sirnulaia longiiudo : in mulieribus, facies fucala, vi-
tua (Psal. LXII,2, 3, 9). Jejunium tollit ineiiiam, de riliuni vesiimenioiiim imiiaiio, capillorum nativico-
auimo impediraenta carnalia aufert. Oratio vero per- loris adulleralio. Ilic hahilus in utroque sexu adulte^
severaus jungit Duo; atque ila gaudens assistere se rinus esl, cl sanctarum nuptiarum societale indignus,
Domino gloriaiur. Adhiercns aulem anima Doraino, ct a conspectu latui sponsi ct tanioesponsseprorsus
incipit seciiriiatcra habere et libertatem; ncc pavores amovendus. Nec silenlio proeleiire hoc debent amici
sustinet nec timores. Suscepto aulero tanto patrocinio sponsi, diligenles decorerodomus Dei. Debenl hujus-
dexlcra; Dei, quomodo poterit noceri ab aliqua pote- cernodi adulterispubliceoblalrare : ne dicatur de eis,
slate? sicnl scriptum est, quod nemo illud rapil de Cfliiesmtili latrare non valenles (lsai. LVI,10). Qui
manii Patris (Joan.x, 29); hoc prscstal jejunium, hoc enim quanlilalem vcl formam, quara oiiinipotens et
prsestal oralio. prudentissimus plasmaiorfinxit, in aliam iransfigurare
SERMO LXXIV (a). contendil, nonne evidenter dicere ei videtur qui se
finxit, Cur me fecisti sic? Improba temeritas, Condi-
De verbis EvangeliiMallhwi, cap. xxn, 2-14, Simile toris plasma ila vMilicare; ul qiianlilalem suam et
faclum est regnum coelorum homini regi, qui fecit formam , quaiilum iu se est, in aliud transfiguret,
nuptias filio suo : deque adullerino habitu virorum quod si a natura haberei, incomparabiliter sc habere
ac mulierum (b). doleret.
< 1. Pater familias Detts est. Audivimus ex pa- tatio. i. A Palribus damnatur. Diaboli opus, nalurw nttt-
' rabola Nec isla dicimus a nobis ex nobis.
evangclica quenidam palremfamilias nupiias Ilabcmtis patres noslros doclorestanquam
filio suo fecisse, et ad eas plurimos invilasse. Inter nos conlra isla cgregios, qui anie
quos cuni ingrcssus csset qnidain non habens habiium damnaverunt. Audiamus scripseruni, etirreffagabili auctoritate
Paulum dociorem Geiilium,
nuptialcm, visus apatrefamilias jussus esl non lantura de superflua capillatura dicenlem Corinthiis, Vir si
excludi a nupliis, sed in lcnebras exteriores retrudi. comam
IIouc parabola insensaios homittes liujtts lemporis cnini virnulriat, ignominia est illi (1Cor. xi, 14). Cum
evidenler redarguii, quamvis aliiori discussioneali- ex Dei ordinalione priraatum habeatsupra
quid secretius et sacratius possit intelligi. Prius ergo mulierem, qui conlra bonorein sui sexus superfluita-
te capillorum capul velat, primaturo suum sibi ahju-
quseramus, quis sit iste palerfamilias, quis sit isie fi- dical; ul nierilo tle eo dicalur, Homo cum in Iwnore
lius, quoesint isioenuptioc. Quibus perspectis, facilius esset,non intellexit,
inielligere polerimus, cur ille ah liis nupliis exclusus iioi) lantum mulierihus, comparalus esl, ut vera dicamus,
sed eliam jumeniis insipienti-
sit, qui ad eas eum adulterina veste accessit. lntclli- bus (Psal. XLviii,
giinus ilaque hunc patrcmfamilias, Deum Palrera oblenladignitaie dejicilur, 21). Judicio cnini legum jure ab
qui privilegiosibi concesso
abtiiitur. Audiamns et beatum Cyprianum egregiuui
d e
(a) Alias, Tempore 247. et suavissimum docloretn, de adulierino
ln
(b) Appendice nunc primum coUocalur. Dubiis ermonis maiiyrein,
notamin Lovaniensiumedilione babet; Auguslinianis esl, habilu disputantein. Dicil enim in epislola qnam scrir
stiloet ingenio,jiane dissimilis,juxta verlinumet Vindin- bit, dc Habilu Virginum : Ojws Dei el facluraejus et
giim. IvonisCarnutensis nomineediluseslprimumaJureto plttsma ejus ntitlo mbdb adullerari debelin habilu ',
ex Yiiilorinocodice, tum a Gussanvillaad codieemRegium flavo colorevel nigro, vel qtiolibeldenique lineamenta
et adPelavianumrecogmius.Quaex editionenonnullahic
emendarelicuit. 1 cyprianus,adhibilo.
 1889 SERMOLXXV. 1890
nativa corrumpentemedicamineidicit enimDeus, i Fa- tes nunqtiam decrit adversilas. Opus cst ttt animum
ciamushominemad imaginemel similitudinemnostram nostriim non solum ad pcenitentiam, sedeliam ad pa-
(Gen. i, 26) : el audet quisquammulare et converiere tieniiam praeparemus. Fratres mei, obsecro vos, at-
quod fecil Deus? Manus Deum offendunl', quando tcndile Scripturas sanctas, si aliquid fefcllcrunt; si
id quod ille formavit,reformare et transfigurare con- aliquid dixerunt, ei aliler accidit quam dixcrunt: ne-
lendunt: scientesquod opus Dei est omnequod nasci- cesse est ut iisque in fineni sic fiat, quemadmodum
tur ; diaboli, quodcumquemulalur. Si quispingendiar- dixcrunt. Non nobis prorailtunt Scripluroc nostra; in
lifex vullumalicujus et speciemet corporis qualitatem hoc socculo, nisi tribulaliones, pressuras, angustias,
mmulocotore signassel, et signatojam consummatoque augmenia dolorum, abundantiam tentalionum. Sicut
simulacro,manus alius afferrei, ut et jam formata,jam ct ipse Dominusin Evangeliodicit, ln muiido pressu-
picta quasi peritior reformarel; gravis prioris arlificis ram habebilis: et iterum, Mundtis gaudebit, el vos
injuria el justa indignatiovideretur. Et in sequenlibus: trisles erilis; sed trislilia vestra verlelur tn gaudiuni
Non meluis, ne cum resurreclwnis dies veneril, arlifex (Joan. xvi, 33, 20). Ad isla proecipucnos pareinus,
luus non le recognoscat,el ad sua prmmiael promissa ne imparati deticiamus.
venientemremovealel excludat, increpans vigore censo- 2. Prmgnantes et ntilrieiilcs.Avari arles. De ipsis
ris et jttdicis dical: Opus hoc meumnon est, nec imago enim tribulalionibus cum Evangelium legerelur ,
Itmcnoslra esl, cumle flavo medkamine polluislia, cum audistis, Vm prwgnanlibus el nulrkntibus. Proc-
formam quam dederam libi, mendaciodeformasti; fa- gnanles sunt, qui in spe intumcscunt : iuiirienles
cies corrupla est, membru aiiena sunl: Deum videre autero, id est lactantes, qui jam adepti sunt
non poteris; quoniam oculi tibi non sunt quos Deus fe- quod concupierant. Elenira mulier proegnaris in
cit, sed quosdiabolusinfecil? spe iumct filii, nondum videt filium : quoe autem
H.Deumin corporequisportet. — Auditetneilaqueut j'am lactat, ampleclilur quod sperabat. Prsegnans
parenletn;audile, qumso, vosdocentemparilerac monen- esl, qui res alienas concupiscit ; nutriens est, qui
tem; audileutiiilatibusveslriset commodkfideliterconsu- jam rapuit quod coucupierat. Et nt hoc apertius
lentem. Estoletales,qualesvosDeusariifex fecit : estote etiam simplices inielligere possint, aliquam similitu-
taiesquaiesvosmanusPatris instiluil.Manealin vobisfa- dinem proponamus. Concupiscit aliquis villaui alie-
ciesincorrupla,cervixptira, formasincera,a calceamenlis nam, et dicit: Rona csl isla villa vicini mei : o si
superfiuk pedes liberi, crines nullo colore (ucati, oculi mea essel! o si odjungerem illam.el facercm de isto
conspiciendoDeumdigni.Aposlolivoxest,quemDominus fuiido et de illo unilaiem ! Amat et avariiia nnitalem :
vas etectionisappellavit : ilicil enim, Primus homode quod amal bonuin est; sed ubi amandum sit, nescit.
terra, lerrenus; secundushomode cmlo, cwleslk. Sictil Forle divesest vicinus ille qui hahet villam bonam, ct
portavimus imaginem lerreni, sic portemushnaginem suspicalur quod illam non possil tollere ; quia po-
cwlestis(I Cor. xv, 47 e(49). Hanc imaginemporlat virgi- lens homo est, cl prsevalet se cdnlra illum defende-
nitas,portat integrilas,porlat sanctitas,portal el veritas; re : ncc concupiscil, nec improegnatur; nihil sperans
portant disciplinmDei memores,juslitiam cum religione non concipit, non est prsegnansanimo. Si vero juxta
retinentes,stabilesin fide, humilesin tinwre, ad omnem aliquis vicinussit pauper, qui vel in nccessilale po-
toleranliam forles, ad suslinendaminjuriam mites, ad silus est, ut possil vendere; vel poiesl oppriini, utco-
faciendam mkericordiamfaciles, fraterna pace tinani- gatur vendure; iiijiciiur oculus, sperat se possc lol-
mes atque concordes(De liabilu Virginumcapp. 2,4): lere aui villam aut coloniam vicini pauperis, et im-
quoeomnia observare, diligere et iroplere debcmus, miltit illi aliqttas tribulaiiones. Verbi graiia agit se-
ut Apostoli proeceptumadiinplcarous. Empti eslis pre- cretius apud eosqui possunt, ut illum exactoiijs aut
lio magno; glorificaleel portate Deum iu corpore vestro afflictnm affliganl, aut in aliqua puhlica adminislra-
(I Cor. vi, 20). Deum enim in corpore noslro porta- lione consltingant: ex quihus conlraclis debilis mul-
mus, cum imaginem ejus per inimiindas el profanas tis nccesse habeal iufelix vendere cascllam, unde aut
adinvenliones nou deformamus, cum per ointiiaser- ipse, aut filii sui stislenlabanlur. Necessitate ergo
vilutis obsequia redemptoris imperio parere stude- conipulsus venit ad illum, per cujus nequiliam pre-
mus. Ita eirira imaginem suam in nohis recognoscct, iDilur et affligilur : et nesciens quod ipsitts immis-
et nupliali veste ornatos a suo saiiclorumque consor- sione hoc paiitur, dicit ad eiim : Da mihi, doroine,
lio non excludet: qucd nohis misericorditer proeslare rogo lc, paucos solidos; palior necessitatem, urgeor
digneiur, qui vivit et regnat Deus per omnia ssecuta acreditore. Et ille : Non habeo modo in manibus.
sseculorum.Ainen. Idco se dicit in manibusnou habere, ut ille oppressus
SERMO LXXV (a). calumnia, necesse habeat vendere. Denique cum ei
dixcrit, quod pro nimia afflictione sua compellalur
Deverbis EvangeliiMatthmi, capp. xxiv, 19, Vseproe- dislrahcre, slalim ille respondet: Elsinon habeo
pe-
gnanlibus et nuirientibus, etc. (b). euniam propriam, undecumque studeo muluare , ut
1. Quid Scriplurm hic promiltanl. Scire et intellige- libi ainico meo subveniam;et si ita neccsse esi, eiiam
re debemus, fralres charissimi, quia Chrislianis, dum argenlum nieuro distiaho, ne tu injuiiam paliaris.
in hoc corpore vivent, tribulalio deesse non poterit. Qnando beneficium petcbal, professusest penilus noii
Sic cnim nos, sicut audistis, conleslanir Aposlolus habere : at ubi dixit quodpossessionem suam vcn-
dicens : Oiimesqui votuntpie viverein Christo, perse- derei, quasiamico sc subvenire dixit : et cum eum
cutionempalienlur ( U Tim. m, 12) ; et iterum, Per ad hanc necessitatem adduxeril, dicit illi ul vendi-
mullas tribulalionesoportetnos inlrarein regnuincwlo- lionem facere debcat; et pro cascila, pro ^quaprius ,
rum (Acl.xiv, 21). Venluri sunt dies iribulationis et verbi graiia, forie cenlum solidos offerebat, ut eum
malarum tribulalionum; venluri sunt, sicut dicit opprimi viduril, nec medieiatcm pretii dare acquies-
Scriptura : et quanlnm accedunl dies, augenlur tribu- cit. Islis enini lalihus, sicut jam supra dictum est,
lationes. Nemo sibi promillat quod Evangelium non Evangclisla proclamat. Vmprwgnantibus el nulrien-
promitlit. Quomodoenim appropinquante line mundi, tibus : istis eniui vacerit in die judicii, et ab auditu
sicut dicit Evangelium, abundabit iniquitas, refrigescel malo non polerunt liberari; sed audiluri suni, Disce-
charitas (Mallh.xxiv, 12); sic propler ipsas iniquila- dite a me, maledicti,in ignemwternum, qui paraius est
diabolo el angelisejus : quia esurivi, el non dedistis
'• ApudCyprianum,Deoinferunt.Et mox,nescientes milii manducare; sitivi, el non dedislis niihi bibere
etc. quod ( Matlh. xxv, 4) et 42). Hocloco diligenlcr atlendat
opusDei,
s Cyjirianus,cutemfalsomedicamine. Charilas veslra. Si in ignem millilur qui non dcdit
(a) Alias,de VerbisDomini20; et post, in Appendice4. rem propriam; pulas ubi milteudus est qui invasit
(b)cominetexcerptaex AugustinienarrationeinPsal.39, alienam? Sicum diabolo arderc habet, qui nuclura
n. 28. in cseterisfere caesariumreterre nobis videlur.De non vestivit; putas ubi arsurus est, qui exspo-
num.2 confercsesariihomil.24. liavit?
1891 APPENDIX. 1892
t. lstud, Vmprmgnantibus,non est ad lilleram in- SERMQLXXVI («).
telligenduhi.Onihishoirio Concipit;dlins de Chfisld, Deverbis
aiius de didbolo.Et ideo quotiescuroque vobis evari- EvangeliiMatlhmi; cap. xxv, 1 13, Shriile
erii regriUiiiecelofumdecerrivirgiriibus, ete.
gelica leciid fecilala fuerit, in qua dicit, Vm prm-
gnaiitibusel nulrifniibus, non hoc de mulieribus legi- i; Somtiusvifgihum,thors. Media hdx,judicii dies.
tihiOSvifos habehlibus cfedite. Qtiid euinl mali fecit Iii leclidiic evarigeliCaqiiscnohis de dfeceniVirgiriibus
hiUlier, quocde proprio niarito concepit? qiiare illi fecitatacsi, ffatffes dilectissiriii; dictuih. est quod
in die judicii riiale erit, quoc hoc 1'ecitqubd Deus jus- omiiesvirgihesdrhavefuntianipadessuas: sed fdtumhon
sit? Ndn ergo de mulieribus qux jusle concipiunt et habueriint oleuihcuih Iqmpadibrisprmparatum'; pru-
pariuiit, lioc crederidumest; sed de illis, quos supra dentesverbstimpsertinlpleiim iri vasis suis. Mbrdriidii-
dixiihiis; qui injuste concupisceiido fem alienam, ietn facieiUespohso,dortriilaveruntomri.es el dofmieritnt.
iihprapgriaticsse videntur : de quibus scriptum legi- Mediaautein nbcteclahior fdclits est: Ecce spohsusve-
hius; Concepitdolorem, et pepcrit iniquitalem (Pscil. nit, exile obviahi ei. Twic surrexefiinl omhes virgines
vii; 13). Onuiiseiiim horoo concipit, nec ullris potcst illw, el ornaveruhlIqthpadessuas.El curiifaluaruni vir-
essesine conceptu : sed alii concipiunt de CllrislO, giuurii lanipaclesexsiingiiefeiituf,rogaveruntfeliquas,
alii de diabolo. Sicut enirii de illis qui a diabolocon- fii qiiaftiroVaSiser.it bteum, iit eis darent de oleo suo;
cipiiiiit, dicilur, Goncepildoloreni,el peperil iniquita- el illoedixefuril : Ne forle tton sufficialnobiset vobis,
lerit\; ila et de illis qtii a Spirilu sanclo concipiunt , ite potitisad veiideiitescl emitevobis.Dum aulem ifent
scriptiun est, A iinwre luo in titero concepimus,el emere, vciiitspohsuk, ei qum paratm erdht, iiUraveruht
peperithusipifitum sdlulistitw (Isai. xxvi, 18). ciun eo ad nuplicis; et clausa csl jahud. Veneruhtpo-
4. Sursuin cof. Hsec enim quoe diximus, ffalrcs siea retiquwvirgines diccnles: Domine,Dothine, aperi
chafissiirii , qui diligenlcr atlendit , ul supra dicta nobis. Quibus dictum e$l, Nesciounde eslis vos. Ctim
iriala aut fuisSe in se, aul forsilan adhuc esse cogno- ait, Sponso mordmfacieniedorihiiaveruntomneseldor-
scit, Cito se corrigat. Noneniui riocent mala prscter- miertinl: soinriiisille mortem sigiiificat. Deniqiiiesicut
ita, si nori placent; adliuc enim esl pcenilendiet cor- Apostolusail, De dbrinieitlibusaulemnolumusignorare
rigehdi lociiS. Nonduin facla est illa disjurielio alio- vos, [ratres (1 Tliess.iv, 12). Medianox, qiiarido cla-
riiiri ad dexlerarii, aliorum ad siriistram (Matih. xxv, liior faclus est lhaghtis, significat diem judicii : pro-
2
53') ; hohduiri apud inferos sunuis, ubi esl dives ille plcr igiiorantiam diclum cst mcdia ndcle ; quia rie-
sitiens, et stiljam dcsiclerans ( LHC.xvi, 22 ). Audia- riioscit quandoauttjua hora diesjiidicii veniat.
miis duro viVitrius, coriigainur : non concujjiscarrius 2. Oleumritisericordiavelcharitas. Obligatioad lar-
rbs alieiias, et improcgnatituirieanius; Hec veliraus gas eleemosynas.Qtiod aulem omnes virgines ornave-
jierveiiire ad illas, et cas adipisceudo lanquain filios ruiit lampades suas, ostendiiur quod3et ili;e fattise
bscuiemur. Quarido enim conctipiscil aliquis rem liabuefiini aliquid olei, sed parum fuit, ul eis sufficere
aiieiiarii,sicu.tjarii dictum est, anima sua quasi cou- omriirionon posset: deniqueslaiimexsiinguicceperunt.
cfepisseVidelur : si vero qUodconcupiscii, per ali- Unde, quantum possumus, cum Dei adjulorio, labora-
ijiiam callidiiatcm aut iiequiiiani poiuerit oblinere, fedebenius,fratresciiai'issiroi,ulquiaiiioIeomisericor-
quasi iiatiiiiifiiium osciilari ac nutrire cognoscilur. dia vel ciiaritas intelligitur, taiituiureponamus iti vasis
Ndii ergo sic ariiemus isia lerrena, fratrCs, ul perda- animariim nostrartim, quatiiura nobissufliciatin aeier-
iiiiis ccelestia.Miilaiidmnesl cor, levanduni est cor, num. Nemini sufficitparum, fratres dileclissimi, nisi
iioii liic habitemus jam coide. Mala regio est amor qui forle pra; patiperlaleplus dare non praivalet. Ple-
iriiindi : siifficiatquod hic adhuc in carue esse vide- na animselucerna opus est, ut per charilatis oleiimlu-
mur. AhciiamuS Apostblum dicentem : Si surrexisiis men rioslruiriluceat itt oeleniuin.Cui Deusdedit lar-
cuih Chfislo, qiim sursttmsunl sapile, quwsursumstinl giorem substanliain, quantuiii potest, laxet mantis ad
{juwrite,hcn quwsiiperterram (Coloss. m, 1, 2). Non eleeinosyiiaiii, nec credat quotl ei possit sufficerepa-
appai;ei qiiod vobis pi-omissumcst : jam enim para- rum : sed se considuiet uiuisquisqueex eo tempore
iiiiri est; sed non vidutur. Coiicupiscendo iniprse- qiio sapere ccepit, quantum debeal pro his quoemale
ghaii iis? liinc irhpfaignare : concupiscesit vitani seie/- ci.gitavit, male locutus, vel male opcralus est; allen-
liairi; ad qiiam viiainte inviliu Deus,ipsa spes lua : dat muliiuidinein peccalorum, et singulorum pretia
cerluis eiit pailus titus, noh erit aborsus. Non tem- diligenlcr appendat; videal quantum debeat pro men-
pdi-aiU.efairipieclefis quod pepereris ; sed in seter- daciis , pro jurameniis, pro perjuriis, pro malediclis
liUiripoSsidebis. vel deiractionibus, pro ehrielate, pro gula atque lrixu-
5. jpi-dmissoi-iini in Scripluris cerliludo', Quod enim ria, pro cogilaiionibussordidis, pro sernionihus otio-
proniissuiii esl, sirie dubio daiidum est, sed adhuc sis. Consideret uiiusquisqueista omnia et his similia,
fetrd Cst: nOndabiiur modo , sed dabilur postca. quoenec nuiiierari possunl; el lunc agnoscet qtianlas
Videie jahi quarita data sint, Ifalres : quis illa vel eum eleeraosynas opOrteil exercere; qui etiamsi to-
riuihefafe pfoevalet? De omnibusenim rebus quoeno- lum denius, nisiproupoiideraveriiDcimisericordia,re-
bis in Scripluris divinis proiriisssesunt, uisa lantum- diinere cuncla peccata non possumus: vel humililer*,
inodo femaiisil. Deus cnirri qui in tanlis rebus ve- Conlritoet compuncto corde, quanttini possrimUs,fa-
riiiri dixit, iu unaiios fallit? Scripium est deEcclesia ciamus; et noii pro laude humana, sed prO Dei prae-
qiiia erit; ct videtur quia est. Scriptum est de idolis ceplo et viise auernoecoiitciiiplationefaciamus.
quia noii erunt; et videtur quia noii sunt. Scriptum 3- Undetimor virgiiitimsapienium.Pauperes nego-
esi quia perdituri erant Judsei regnum; et videtur. tiatores. Oleumin vasisopera bonaittconscientia.Adu-
Seiiptuni esl de hocreticisquia fuluri craut; et vide- lalores , olei vendilores.Quod autem dixeruni virgiries
tur. Scriplum est dedie judicii, scriptumestetde prse- fatuoesapierilibus, Date nobis de oleoveslro; et illoc
miis bonoi-um,et de poena malorum : nemo se cir- respohderunt, Ne [brte nmi sufficiattwbis ei vobis :
cnmvehiat,, fratres; quomodo illa omnia venerunt
quoeproroissasunl, sic et dies judieii, el roalorum 1 ita codexcarthusiaePorlarum[ oleuintampudibusprm-
pceiia, el juslorum prociniasine ulla dubilatione ven- paraiiim.]
tui-a sUnt. Et ideo unusquisque nostruni, duui licet, 8 Sicidem codi [diciutheslmedianox.]
et cum Dei adjutorio in potesiate nostra consisiil, et 3 lneodemcod. [orndveruntlampades; el illm fatuie
peccaia vitaie, ei quod bonum cst exerccre conten- etc.] 4 ldemcod.,undeImmiliter,eontrito,etc.
dai; ut cuin illedies terribilis et mettiendus advene- uomiliisjampridemaccessitih Bibliotheca
ril, iion cttm impiis et peccaloribus perenni incendio Patrum (a) caisai-ianis
editionisCclOniensis anni 1618;.tom. 5, part. S,
concrenielur ; sed cuni justis el Deum limenlibus pag.790,et subCsesariinomineexstatin sis.unocod.Ger-
•pcrvenire ad suleiiium prouniium mereatur : qtiod manensiet allero CarthUsise Portarum. De num. 2 vid.
jpse prsestare dignelur, cui cst houor et imperium in Csesariihomit.15; de num. o; homil.35et 18; Uenum. 6,
eacula, etc. homil.32.
 1893 SERMOLXXVI. im
hoc oeslimofmmiliter dictum '; quia tanlus terror et rorerri conarilur accendere, diceiiles quqd hoe nec
tanta examinaiib erit in die judicii, ut elifim illi qui possit nccdebeat diutihs sustinen : librtaritiir etiajh
olcuriimiscricbrdirese intelligunl ahundantiiis proepa- ut isla senioribus pceniteal, quare eos patefna pietate
rasse, riieiuarit nc eis possit ad omnia peccata redi- admonere vel castigare voluerint. Sed quia in orriiii
riienda sufficere. Illiid vero quod dicttmi esl, Ite po- proposilo, sicut jain dixinius, non solum adjutofes
\ lius ad veridentes,et emite vobis; polusl hoc de pau- vel i.ninisiri diaboli ad inobedientiam vel supefbiarii
i peribus inlelligi. Ipsi sunt ncgoliatores , qui oleum callida susurrationc succcnduiit : adjuiores Clnisti
I animaiuni lampadib.iis iiecessarium vcndunl. Per blanda adhorlatione ct sancto ac salubri consilio ad
ipsbs eriihihocnegoiiuni Christus exerccre consucvii. hiimilitatcni vcl maiisueludinemrevocare contendurit.
lh ipsis eniiij accipit lcrrena , repensaturus seterna. Illi cnim qui iu clero vcl in monaslerio positi et seet
Dferiiquesic ipse dixit, Quamdiu [ecislisutti ex mini- alios ad superhiam crigunt, velut pharetrae sagittis
niis istis , mihi (ecislis(Malth. xxv , 40). I.ampades diaboli pletioBsimplicium corda percUtefe , et cliafila-
aiitem, animoeiiitelligiintur.Vasa atiiem illa ubi oleum tcm in cis, humililatemvel mansiieludinemconantur
; reservatur , conscieniioebonoesignilieaiUur.Qtiid est exsiingucre.
, aulem oleura in vasis haberc , nisiintus in conscientia 6. Qui vero Christi. Sed quia i)eo pfopitio in medio
' opera hona recondere ? El quia opera bona alii fa- palearuin inveniiiir ct lriticurii , ahimse sarictse, qtise
«iunt pro Dei amore, alii pro cupiditale laudis hu- veltitarmaria Christi spiritualibus amidbtis plena esse
manoc,virgines illocet quod in corpore virgineserant, probantur, quidquid illi vulheraverint, cceleslibus
et quod se vigiliis s, psalmis , leciionihus vel oratio- iiiedic.iiiieiuisapposilis curare nondesiriuni, dicenles
nibus exercebant, totuni hoc pro laudc humana, non cuicumquc supcrbo, Noli superbire, fraier; quia
pro Deo vcl pro OElernabealittidine faciebant; ideo scriptiiiu est, Superbk Deus resktit (Jacobi iv , 6) :
hiorte inlerveniente , ubi ab eis cessavit laus homi- noli irasci; quia scriplum est, Ira in,sinu insipientis
num, simul illis defecit et oleum. Nam illud qiiod eis requiescit(Eccle.yu, 10); etiterum, lra virijusliiiaiA
diclum est, Ite polius ad vendentes, et emile vobis , Dei non operalur (Jacobi. l, 20). Si forle inobedien-
potest ct sic accipi, ut vcntlenles inlelligantur illi lem viderint, blande et humiliter dicunl, Noli essfe
qui virgines fatuas blandis adulationibus proedicani. inobediens, fraler; quia scriptunt est, Obedientid
Unde iiiielligitiirquod omnes qui laudes humanas ac- super sacriftcium(I Reg. xv, 22); et Aposiolus cla-
cipere cupiuut, quod iu opere Deiexercere videutur; mat, Obedileprwposilk vestris et subjdcele eis; qitin
liuriianisassenlationibus vendunt, accipienles vanam ipsi vigilanl pro animqbusvesiris, tanquatii fqtiorieni
lauderii, ct procmia selerna perdentes. Ulsc aulem reddituri (Hebr. xiu , 17). Istoe ariiirise Deo plerise si
virgines quocoleum habuerunt in vasis sttis, omiie tepidttm el negligentcrrivideriiit, de spirituali arriia-
opus bonuni iritus in conscieiitiam posuerunl; quia rio, id cst, de corde bono, prblatis riiedicamentisad
hoc hoii pfo laude, sed pro misericordia divina fece- conipunciionem conaninr accendere : si delrallenterii
runi. ac rourmuranlein viderint, dicuntei illud heali Apo-
4. Virginumexercilia, ne virginitas sit vana. Hoec stoli, Nequemurmtiraveritk,sicttt quidameorumriiur-
efgOfideliter cogilanies, fratres dileciissiini , quia muraverunt, et perieriiiil ab exlerminatore(j Cor. x,
parabola isla ad universara Ecclesiam pertinel, qui 10) : neque detraxcritis, quia scripturii est, Qui de-
iion possuntservare virginilatemcorporis , inlegriia- trulitt (ralri, detrahit lecji (Jqcobi iv , 11) : et alibi ,
tem cuslodianl cordis : ut si adcoronam marlyrum Qui delrahit (rairisuo, eradicabilur. Etper haiic sari-
sive vifginitranon potuerint pervenire , salteni vel ciam admoniiioncma maliloquiodetefrentes, ad Iati-
omnium peccatorum indulgentiam mereantur acci- dandum Deuro eos incipiiint provocare. Si vefbosuiti
pere. Virginesvero quoeintegriiaiem corporis , Deo velcoiiientiosumagiioveriht, medicamfentiiriiiacitur-
auxiliante, cuslodirint, loiis viribus, cum Dei adju- nitatis apponunt, dicenles illi, quod in Veferi Testa-
iorio, laborare coniendant verbositatem fngere, de- menlo est scriptum , Audi, Isfdel, ct iace ; et iiliid
tractiohem vei hiuf muratioriem velul diaboli venena quod dc Domino Siilvatofe pfophetatum est, Sicul
respuere, invidioesuperbiocquemorbum 3 quasi ho- agnus coram londenlese obinutescei;ci sicut ihtiiushbri
slisgladiuni perlimescere, obedieniiam hnmilitcr cu- aperkns ossuum (lsai. LUI, 7) ; el illud, bmite Verbuiri
stOdire , nunquairi senioris proccepla contemnere, oliosttmqtwd Ibculi (uerint libihihes, fedderiiraiiohehi
lectiorii et oraiibni insistere; si infirmiias non pro- de eo in die judicii (Matlh. xii, 56). Tai.ibus eriirfiet
Iiibet, ad vigilias cum omni alacritate consurgere, his similibus inedicamentis,quidqiiid vasa iliaboli stii-
siveiti oralOrio, sive in alio quolibet loco; semper duerinl vulnerare, vasa Chfisti conlehdurit et corian-
quod ad obedientiamvel ad lmmililatem pertinet, tur ad sanitalem rcducere. Sive ergb clfeficiis, sivc
Sludeantex ore proferre : si trislem viderint, con- monaclius, sive saiiclitriOnialis, coiisidefetcbriscieri-
solenlur , si iriobedienlem agnovcrint, castigare tiani suam ; et si hene loquendo adjutbreih Cliristi et
non cesserit. defensorem justitioc se esse cogrioscit*, gaudeal ei
5. Ubiqtieadjulores Chrisli et diaboli. Qui ministri Deo gratias agat, el ipso aiixiliante perSeverel usque
diaboliin monasiefiis.Et quia in oroni professione et in finem ; quia non qui cceperii?sed qui perseveravefit
boni inveniuntur et mali, et in Ecclesia Christi non usque in fiiiem, hic salvus erit (/«". x, 22). Qui yerd
soluiii iniicum, sed etiam paleoe reperiunlur : inve- per siiperbiam, per hiobedieniiartivfeliiividiam adju-
niunlur, quod pejus est, clerici, monachi el sancti- torcm vel vicariuni esse se Sentit diaboli, doteat de
inoniales ila hegligenles el lcpidi, ut non velut spiri- prseterilo, caveat de fuluro; et per humilitatem con-
tuales apes, dulcia animarum mella conficiant, sed strttat, quod per superbiselyrarinidtemdfestruxerat;
velut crudelissimoe vespoc vcnenatis linguoe aculeis quod iracundia succenderata, miliget marisueludo •
,fratrum corda perculiant. Isti tales non adjutores quod malitia vel inobedientia exasperaverat, chari*
Chrisli, sed defensores diab^li esse probantur. Qui tatis dulcedo componat : et diim adhuc aiiima illa
j siforte viderint fralrem velsororemcontra scniorem tencbrosa , quse diabolo servife consueverat, in isto
6
siiperbos exislere 4, non solum student mitigare , mortali corpore relinetur, reriifediuriisibi in die ne>
Sed magis malignis sermonibus ad majorem eum fu- cessilatis acquirat: ut dfeSinislfa trahslalusin dexte-
ram cum ovibus Christi audire mereatur, Venile, be-
1 codexPorlarum,hoctimoreest humiliterdictum. nedicli, percipile regnum quod vobis paratitm esl ab
" Sicex eodemcod.\_etquw in corporevirgineserarit,et
iqum se vigiliis.] 1 Textus sic reslituitur auctoritale codicis Porlar.um.
* idem codex,invidimvelsuperbiwmorbum.Sicduoista Iquia scriptum est, Qui detrahii frairi suo, eradicabitur.
necteresoletc&sarius. talia ioquendo adjutoremet defensoremjustilim seesse-
* Sic ex eodem cod. [ conlra senwrem superbe exi- Qui cognoscit.
's Sic emenda ad eumdem codicem. .. .
stere.^
* Porte;norisolumnon studentmitigare. {quod.per snper'
bimtyrarmidemdestruxerat,mltigetmctnsueludo,]
 1895 APPENDIX. 1836
origine mundi(Matth. xxv,34). Et licethoec ita sint, illud impleatur quod scripfumest, Judicium sine mi-
fratres dilectissimi, hoc taineii oporlet ul nec boni serkordiailli qui non fecilmisericordiam(Jacobin, 13);
de sanctis merilis cxiollaniur, ncc illi qui inali fue- sed magis ad eum sententia illa perlineat, Beati miseri-
r.iut ', nimia dusperatinncfranganlur; scd illi hiimi- corcles,quoniainmisericordiamconsequenlur(Mallh. v,
Jiiei-perseverent inbonis,et isti cito corriganlur a 7); et illud, Dispersit, dedit pauperibus; juslilia ejus
malis : ut cum dics judieii veneril, et bonos coronare ntanetin swculumsmculi(Psal. cxi, 9).
possit vita integra, ct malosvaleat excusare correcta, 4. Sterililas sola damnalionisrea. Adjudkium qtti
procstanle Domino, elc. non veniant. Et hoc consideraie, fratres, pro qua re
miltentur iu ignem oelcrnum.Non enim illis dicendum
SERMOLXXVII (a). csl, Quia homicidium fecisiis, quia adulterium com-
DeverbisEvangeliiMalthmi,cap. xxv, 34-43 , Venite, misisiis, quia alienam subslantiam rapuistis : sed hoc
benedicii Palris , etc. (b). soluni audituri stmt, Qnta esttrivi,el non dedktis mihi
manducare. Rogo vos, fratres charissimi, noliie h;ec
i. Leclio sacra frequenler usurpctnda. Detis in- transitorie cogitare, [nec credatis quotl hoc de Ju-
viltts vindkal. Modocum Evangeliumlegerelur, fra- d;eis lantumaulPaganis vel hoerelicisfuerit diclum :
ties charissimi, atidivimiisdicenlem Domimim , Ve- sed defimiissimecredite ', quia hoc Clnistiani et Ca-
nite, benedicliPatris mei, percipileregnnmqttod vobis tholici, qui in malo opere perseverare voluerint, au-
paralttm cst ab originemuncti. Ul ergo islam vocem dituri suut. Ad judicium enim non veniunt nec Pa-
desiderabilem audire, ct ab audiiu malo possitis gani, nec hoerelici, ncc Judaei: quia de ipsis scri-
cvadere ; totis viribus, Deo auxilianle, aliendile et ptum csi, Qui non credit,jam judkalus est (Joan.ui,
hanc leciioncmdivinamin domibus vestris vel in cc- 18). "Et ideo inter illos qui ad sinistram mitlendi
clesia libeiilcr etobcdienter, frcquenler legcre, etau- sunt, non solum laici erunt; sed el mulii episcopi,
dirc facite. Sicut enim vox illa desiderabilis esi, per quod pujus est; clerici mali, vel monaclii cupidi vel
quam dicilur miscricordibtis,Venite,benedicli,percipite superbi, simul el sanctimoiiiales et viduoeiracundsc,
regttum;ita e conirariosceleraiis ct ininiisuricorclibus superbx, vel cupidic : ct si eis fruciuosa poeniienlia
meluendaesl el valde lerribilis , quaro audiluri sunl, non subvenerit, audituri suiit illam metuendam et ir-
quibus dicendiimest, Discediieame,makiicli, inignem revocabileinvocem,Discediteame, maledkii, inignem
wlernum.Avorlat a nobis hoc Deus , fralrcs charis- wternum.] Senienlia istu, si eam lideliter et cum in-
simi, el ab audilu malo nos liberare dignelur; ut in genti ireraore voluerimus audire, ab oiiini opere malo
nobis implcatur illud quod scriptum cst, In memoria nos poterit revocare.
wterna eril jtistus, ab auditu malo non timebil(Psal. 5. Raplorum qualia tormenla: qualia maleageniium.
cxt, 7) : Ifocenim erit audilum malum , quod audi- Diligenter ergo attendite quid Yerilas dixcrit, Discc-
turi sunl impii, Discctliteame,maledicli,in ignemmler- dile a tne, malcdkii, in ignem mlernum; qttia esurivi,
itiiin. Irrevocabilis cnim seiilcntia eril,quoea piissimo el non dedklis mihi manducare. Si in ignem mitlitur,
Deoideo mullo anle proedicitur, ul a nobis totis vi- qui csurienli non dedit panem suum ; pulas ubi mit-
ribns cavcalur. Si enim nos Dcusnoslervellct punire, tendus esl, qui lulit alienum? Si in igncm miililur,
non nos ante lot soeculacommoiierct. Invitus qiiodam qui nudum non veslivit; ubi mitiendus esl, qui vesli-
moilo vindical, qui quoinodo evadere possimus , luin exspoliavit? Si cum diabolo damnatur, qui hospi-
multo anle demonsirat. Non enim te vult percutere libus non proebuitdomum suam; pulas ubi millendus
qui libi clamat, Observa. est, qui tulit alienam? Si perilurus estqui in carcere
2. Cmtumnobisprwdeslinatum,non gehenna.Consi- non visitavit2; quid de illo fiet, qui forie injuste in
derate tamen quid dicturus cst ad dexleram positis : carcerem niisil? Rogo vos, fralres, hic altendite :
Venile, inquil, benedicii, percipiteregnumquod vobis quain spem haberc possunl qui mala faciunt; quando
paraium est ab origine mundi. Adveriite, fratres clia- illi periluri sunt qui boua non faciunl? Denique et
rissimi, qnia regmiro cceloruinnobis proedeslinaiuin alio loco Doniinus terribiliter nos admonel, dicens :
est? gehcnna autem , non nobis, sed diabolo prsupa- Omnis arbor qttw non facil [rttclum bonum, excidelur
rala esl. Deniquesic auditmi suul ad sinistram positi, et in ignem mitlelur (Malth. vu, 19). Non dixit, Quse
Disceditea nie, maledkti, in ignem wternum,qui pctra- facil friicium malum; sed, quw non facit fructum bo-
tus esl: noit dixit, Vobis; sed, diuboloel angelis ejus. num. Hinc ergo possurous evidenler agnoscere quas
3. Eleemosynw(aciendm necessiias. Rogo tatncn poenasarbor spinosa in die judicii patiefur; quando
vos, fralres, lidcliler et diligenler attendiie et illam illa quocIfucltiro non dederit, excideturel in ignem
senieiUiamquam audiltiri sunt impii, et illam quam millelur.
audituri sunt sancti. Venile,inqttii, benedicti,perci- 0. Fides sine operibusChristiananil pradesl. Nemo
pile regiium.Quare ? Quia esurivi,ct dedisiismihi man- se decipiat, fralres charissimi, nemose falsaspe cir-
cuniveniat; cbrisliani iioniinisnon facil Soladignitas
ducare; sitivi, el dedististnihi bibere,el reliqua. Pec- clirislianum.
catoribus aittcm, Esurivi enim, inquit, el non dedistis Nihil prodcst quod aliquis christianus
ntiht manducare.Ergo noc illi qui ad dcxteram erunt, vociitur cx nomine, si hoc non ostendit in opere.
ideo accepturi sunt, quia nunquam pcccaverunt; sed Scriptum esl enim, F^idessine bperibtts nwrlua esl.
quia peccaia sua mundare elecmosynis studuerunl: Qni eniro cretlit, ct opera bona non exercet, clamat
et illi qui ad sinistram eruiil, non ideo nullenltir in illi Scriptura divina, 2'«, inqttit, credisquia Dettsunus
.ignem se:ernum, quia peccaiorcs fuerunl; scd quia esl; benefacis : et dmnwnescredunt, et conlremiscunt
peccata sua eleemosynis redimero noluerunt. Ac sic (Jacobi n, 17, 19). Ac sic qui credunt, et opera bona
let illos largiias sola glorificabit, et islos sola sicriliias iion faciuni, fidem dscrooimmvidentur babere. Qui
conclcninabit: qtiia sicul impossibileust ul ullus honio yero non credunl, pejores doemonibuscomprobanSur.
esse possil sine peccalo; sic per Dei misericordiam Et illud diligenier considerandum est quod Dominus
possibile est ut bonis operibus, et pracipue elecmo- dicit,me Qui attdil verba mea el facit ea, ipse esl qui di-
synis se unusquisqueredimat a peccalo : ut non in co ligit : et ilerum, Si quis diligil me, mandata mea
cuslodil (Jofl/i.xiv, 21, 23). Et sine dubio qui non
* SiccodexPortarum,\fuerunl.] custodit, non diligil. Sed et illud valde limendumest,
quod iterum Dominusdicil: Quid prodest quod dici-
(d) Alias,de sanclis38. Domine,Domine,el non facitisqumdico(Matlh.vn,
(b) ln Appendicenuncprimumcollocatur.Exiis est quos lis,
Lovaniensesrellquerunldubios,Verlinuset vindingussup- 21, ciLuc. vi, 46)? Scire debemus, fratres charis-
posititiospronuntiarunt.CaesarioadscribuntMsS.Corbeien- 1 Mss.omittunt quse uncinulisdislinximus
ses duo,quorumalter tamen a socundamanucorreetus, hilominusacsesariistilohaud , quse ni-
Aagustinoante tribuebat. De num.S vid. Caesariihomil. cseierasvoces,definiOssime abhorrent,apud queminter
24 et homil.4 inler editasa Baluzio;de num. 0, homil.12 2Er.Lugd.ven. etLov., credile,nonraro occurrunt.
inter easdern. ..•- A,.——~~
,>.•„....,^s«*»»n., visilavit. M. siperituruseslquicarceremnon
 1S97 SERMOLXXVIII. 1898
fiimi,quia nihil prodest verbis proferre fideml, et non lioc dixit; sed ait, jEswriuienim, et non dedistis
iactis deserere veritalem. Sicut enim nobis 11011 pla- mihi manducare; silivi, et non dedislismihi bibere: et
cet, si servi nostri verbis se prolileantur nostra esse non dixit, Quia res alienas tulistis, quod magis ini-
uancipia, et tamen non velint implere opera sua:tan- ita quum est; sed ait, De subslaniia veslra pauperibus
nccDeo placet, si se quisque christianuin verbis non dedistis : nou, Quia mala opera fecistis; sed,
tummodo esse pronuntiat; et opera quse ficri jussit QuiaDonafacere noluislis. Ac sic et illos qui ad dexle-
Christus, implere dissimulet. Denique beatus Aposlo- ram futuri sunt, sola misericordia liberabit; et illos
lus, cum de rcddenda ralione. in die judicii loquere- qui in sinistra sunt, sola avaritia condcmnabit. Qnod
tur, ita pronunliavit, dicens : Oporlet nos, inquit, autem diclum est illis qui a dexlris sunt, Venile,be-
omncs slare anle tribunal Christi, ul referal unusquis- nedicli, percipileregntim; non ideo hoc audiluri sunt,
que propria corpork, protit gessilsivebonum,sivema- quia non peccaverunt: sicut illis ad sinisiram non est
lum (II Cor. v, 10); et Doriiinus in Evangelio, Tunc, dicturus, Discedite a me, maledicti, qtiia peccaslis;
inquil, reddetunkuique secundumopera sua (Matlh.xn, sed quia peccata vestra eleemosynis redimere nolui-
27). Non dixit, Secundum (idem suam; sed, Unicui- slis. Sine peccalo nullus hominum esse potest: sed
quc secundumoperttstta : quia, sicut jam supradixi, lameri peccala sua redimere eleemosynisomnis liomo,
Jacobus aposlolus clamat, Fides sine bperibusmortua auxiliaute Domino, potest.
est. Nos ergo, fralres charissimi, si pcenam evadere 3. Quattlitmplectendisinl tnale ctgentes.lnisla enim
ct ad oeteruambealiludincm vohimus pervenire ; non sentenlia Domini qua dixit, quod ille qui esurienlern
solum credamus in Deum, sed etiam loto corde dili- non paverit et liudura non vestierit, mittctur in ignem
gamus, et quontum possurous, ipso adjuvanle, bona seternum, possumus evidenier cognoscere quali lor-
opera facere studearous : ut cum, ipso auxilianle, fe- menlo vel quali pcena damnandi sunt illi qui male
cerimus quse proecepit, ipso remuneranle mereamur faciunt; quando illi in ignem mitlunlur, qui bona
recipere quaapromittil, per Doininum nostruin Je- non faciunt. Si enim cum diabolo condemnatur qui
suni Christum, qui cum Patre ct Spiritu sanclo, pauperibus non dedit panem suum; ubi damnandus
unus Deus in Trinilale, vivit et regnal per oninia sse- est ille qui tulit alienum? Si in igneni mittitur qui
cula sseculorura.Amen s. nudnm non veslivit; putas ubi mitlcndus cst ille qui
vestitum exspoliavii? Si in infernum damiiatur qui
SERMO LXXVIII (a). peregrinuro non cxcepit in domuni suam; puias ubi
damnandus est ille qui tulit doinum alienam?
Bursum in Mallhwicap. xxv, 34-45, Venite, benedicti i. Ad opera bona exhortatio. Hoecergo, fratres di-
Palris mei, etc., exhortaiorius [ackndas ad eleemo- lectissimi, fideliler cogilantes, qitanlum possumus,
sijnns. bona opera facere studeamus, et secundiim vires no-
stras de noslra peregrinis et pauperibus
i. Lectionisistius vis. Audivimns cum Evangelium erogemuspauperlicula : ut et peccata qute fecinms rcdimamus, et
legeretur, lerribilem vocem, riictuendam pariier ct de ipsis bonis operihus octernanobis procmiaproepa-
desiderandam Domini nostri setitenliam. Terribilis remus. Audiarous Dominuin dicenlem, Beali miseri-
est propter illud quod dicit, Disceditea me, maledicli, cofdes,quoniamipsimiserkordiam consequunlur(Mallh.
in ignem miernum; desiderabilis propter illud quod v, 7). Audistisenitn veram Domini noslri seiiientiam,
ait, Venile,benedicti,percipileregnum.Quis eniin au- per quam nobis regnum ccelorum promittitur si elee-
dila hac voce non coniremiscat simul el gaudeat? mosynas facimus, si esiirienles silieriles
Gaudeat quidem, quia Chrislus Chrislianis servis suis polamus, nudos secundum virespascimus, nosiras vestimus,
dignalus est promitlere regnum ; conlremiscat, quia peregrinos excipimus; hoccomnia si lideliter agimus,
peccatoribus ignem niinalur aeterrium. Rogo vos, fra- securi ante liibunal oeterniJudicis veniemus : et timc
tres, ul lectionem istam allento corde et sensu sem- in memoria octerna justi erimus, et ab audito malo
per vigilaniissimo audialis : et quia nec laboriosa est non timebirous(Psctl. cxi, 7). Quid est audiluni ma-
ad parandum, semper illain memoriter teneatis, ct lum, nisi illrid (quod a nobis Dominus dignelur aver-
virlutem illius assidue cogiletis. Qui enim lectionem lere!) qtiod ad sinistram positi attdiluri sunt impii,
istam diligenler allendit, eliamsi reliquas Scripturas Discedilea tne, maledkli, in ignem mlerntim ?
legere non potuerit, ad omne opns bonum facieudum 5. commendalio.Teneto ergo vos, fra-
ct ad omne malum fugiendumista illi leciio sola suf- tres, Eleemosynw ad eleemosyiiam ant misericordiam; quia elee-
ficere potest. a moiie liber.it, et operarium suum non per-
2. Salulis veldamnationisquwraiio. Allendite ergo, mosyiia mitiit ire in tenebras. Unusquisque eiiim pro viribus
fralres, et videte quid sit quod Chrislus illis qui ad
sc dicturura esse prominit: suis, quantum proevalet, porrigat pauperi manum
dextcram fuluri sunf, suam, Qui habPtaUrum, det aurum ; qui habet argen-
Venile, inquit, benedicli, percipile regnum : quia esu-
el dedistismihi manducare; siiivi, et dedislismihi tum, argentum tribuat: qui vero non habet pecuniam,
rivi, cum bono animo porrigat peregrino bucccllam; et si
biberc, etcactera quoesequuotur. Illis vero qui ad si- non habel integram , ex co quod habet frangal et tri-
nislram erunt, quid diclurus esl? Discedilea me, ma- buat. Taleni enini Dominus per prophetam dignatus
in
iedicli, ignem mlernum, qui paralus est diabolo et est pauperibus consolationcmvel securitatem jmpen-
angelisejus. Esurivi eiiim, et nondedislis mihi mandu-
et dedislis mihi et At- derc, ul non diceret, Da esiirieuti lolum panem tuum ;
care; sitivi, non bibere, reliqua. sed, Frange esurientipanem tuum (Isai. LVIII, 7) : et
tendile ergo, fraires, et videte quia non dixit, Disce- si non habes inlegrum, vel particulam aliquam par-
dile a me, maleclkti; quia furtum fecistis, quia falsum ..liaris.
lcstimonium dixistis, quia homicidium aut adulte- 6. Hilari aninw tribuendum. Lttcratur qui tribuit.
rium commisislis, quod gravius esse non dubilatur : Et ut scias quidquid bono anirao.
sit acceptabile Deo, audi Dominumobtuleris, quam
in Evangelio de
1 Amanuscriptis abestvox, fidem. vidua illa quocduos nummos oblulit, dicenlera, Vtdua
5 Codexcl., niereamui-reciperequmprotnitlit,regnanle hmc magis omnibus misil : quia reliqui qui diviles
DominonostroJesuchristo, cuiest gloriain smcutasmcu- erant, ex co quod illis ahundabat dederunl aliquid;
lorum.Jmen. illa vero loluin quod babuit obiulil(Li!c.xxr, cteti) :
(a) Auguslininomen in Mss.Yraticano et Remigiano et ideo raeruit ut illara Dominus ore proprio coliau-
praefert.At iu Bibliolheca Palrum, homiliaCsesariiesl or- daret. Faciat ergo unusquisque quod prsevalet, et ex-
dine tiigesima nona; et verius, nostro judicio; tametsi ceplo victu raiionabili el vestilu simplici, quidquid illi
sermoillicquoadreliqua mendosiorexcusussit, et paulo superfuerit, helus et hilaris
ahiisquam m pracdictis,quos hic secuti sumus,manuscri- lseluset hilaris? pauperibus tribuat. Qnare
De num. 1 videCsesariiboiuil.4; de Quia dat parum, ct accipit mullmn ;
plis reprsesenletur.
uum.3, homil.2i; de num.5, Homil.2 et 22; de nuru.6, porrigil nummuin, et comparat reguum ; tribuil par-
hoaiil.22. vam pccuniam, et accipit vitani oeiernam: dat lem-
SAKCT.AUGUST.V. (Soixante.J
1899 APPENDIX. 1900
poralia, ut mereatur seterna ; porrigit caduca, el re- Quautum igilur divini muneris erga salutem homi-
cipit sine fine mansura. Ecce pro qua re hilari et hono num, quantum curoe quantumque sollicitudinis im-
animo dare debenms. Si tibi homo fidelis diceret, Da pendaiur, advertiie. Totius corporis morbum in ipso
roihi unum aureum niimmum, et reddo tibi solidos capile curat Ecclesia?, et in ipso verlice coinponit
uareos centura: numquid non cuin gaudio dares unum, membrorum omnium sanilatem , in ipsa confessionis
ul acciperes centum? Quanlo magis, qia dicit libi Chrisli crepidiiie, in ipso immobilisfidei fundamento,
Deus cceli et terrse, Qui pauperi tribuil, Deo (encrat in Pelro scilicet illo qni dixerat, Etiamsi me oporleat
(Prov. xix, 17); ct, Quamdiu fecislis uni ex his (ratri- mori tecum, non te negabo.
bus nieis minimis,tnihi (ecistis; elinPsalmo, Jucundus 5. Pelri lapsus el pmnitentia.Hic est Pelrus, qui
homo qui miserelur et commodat (Psat. cxi, 5); debes divina revelalione prior omniumveritaiein meruit con-
conimodare Deo in lerra quod mullipliciter accipias fileri, dicens:TttesChristusFiliusDei (Matlh. xvi,16).
in vilam scternam? Ut cum in conspectu Angelorura Hic tantus et talis venit ad illam nocteni, in qua Do-
ante tribunal selerni Judicis venire merueris, secura miniis iradebalur, et cum se calefacere vcllet ad pru-
et lihera conscieniia dicere possis, Da, Domine, quia r.as, accessit ad eum puella, cl dicit ei: El iu hesierno
dedi; miserere, quia misericordiam feci: ego implevi diecum hominehoc eras. At ille mox respondit: Ncscio
quod jussisti, lu redde quod promisisti. Iterum alque hominemisium. Quid agis, o Petre, futurcerector Ec-
ilerum admoneo, fialres, ut semper istam evangelicam clesioc?quid loqueris? Iniuere quid sis inierrogatus,
leclioncm memoriter teneatis, et totis viribus cum vel quid inierroganli responderis. Vox lua repenle
Dei adjulorio laboretis : ut seternum iguem possilis iiiutala est: hoc est omne illud quod cilo, sed non
evadere, et ad ccelorura regna feliciter pervenire; caulo serraone promiseras? Hocest toium quod cliam
ipso prscstante qui vivit et regnat in ssccula sseculo- omnibus negantibus te usque ad mortem perseverare
rum. Amen. juraveras? Nondum (idem tuaro aliquis leniavit alqtie
SERMO LXXIX (a). discussit, tiondum le ob Chrisli negationem advcr-
sarius traxil ad publicum, nondum cs apud reges et
De verbis Evangelii Malthmi, cap. xxvi, 31-35, 69-73, jjrscsides propter noroeii ejus exhibitus : tton libi ila-
Omnes vos scandalum jjatieraini, elc.,de lapsu gella , nondum sunl adroola lormenta. Qnis porro est
Pelri (b). qui le inlerrogat, quod tam cilo negasti? Non esl ser-
non liber, nou pliarisscus, non scriba, non sacer-
1. Homo sine Dei gratia. Cur Deus Pelrum subde- vus, non miles, non cunlurio, non spiculaior; nulhis
seruil. In leclione evangelica quse nobis heslerno die dos, eorum qni auctoriiale sua possct formidi-
rccitata est, fralres charissimi, audivimus Dominum poslremo nem inculere confitenli : muiier le simplici voce in-
dixisse discipulis suis : Omnesvos scandalum patieiuini el fortasse nec proditura confessum; nec
in hac twcle propler me. Cui bealus Pelrus : Etiamsi terrogal, vuro lantum mulier, sed ; et non solura puella,
omnes scctndalhati [uerinl, ego nunquam scandalizabor. setl osliaria, vile procul puella dttbio abjectunique manci-
Scd Dominus inspeclor cortlis respondil, et dixit: liiuin. 0 res Puella accedens iidem Pelri
Amen dico libi, anlequam gctlluscanlet, ter me negabis. discussit, ei stupenda! mirum si soliditatem Pelri non lurbo,
Iile autem dixit : Etiamsi me mori oporluerit pro le, non imber, sed roris levissima gutta translixit. Petrus
non le negabo. Videie, fralres cliarissimi, verus ct lahia puelloe non suslulit 1; sed ubi locuta esl, ille
ccelestis medicus vcnam cordis inspexerat, et qua hora turbaiur. Processit serrao puelloeet immohiliscolumna
tenlalionis pondus vcl infidelitatis frigus venturum
et ne- concussa esl. Verumtamcn insiabat illa inlerrogaiis,
esset, prajdixerat. Medicus priedicabat, a-grotus el dicebal : Et tu hesterno die cum liominehoc eras ?
gabat: sed uhi ad horam venium esl, falsum fuit quod Petrus autem eo magis oppressus forraidiue, homiiiein
proiuisevat homo, el verum appiirtiil quod proedixerat se scire negavit. Quein respiciens Clirislus, suorum
Deus. Quid euim homo sine Dei gralia pojfit, limor fecit recordari sermonum. At ille iitlelligens (aclum,
beali Petri aposloli evidenler ostcndil. Pcrfolum enim conversus ad pcaniieuiiuuianiarissinie llevit. Agnovit
liberum arbiuium, uon addilo etiani Dei adjutorio, enini sibi ut horaini pcccati irrepsisse pernicieio, quod
promiserat se pro Domino niorituium. Sed qciid est totiim ut
homo sine gratia Dei, nisi quod fuit Petrus cum ne- hacienus, nicinini, divinitus procuralura cst.
Omnk caro 4. Pelri lapsus noslri cutisaperinissus.Videtc ergo,
garel Chrislum ; et nisi quod ait propheta, fratres charissimi, quemadmodum exiguocculpoeper-
fenum (Isai. XL,6)? Et ideo bealuiii Pelrum paululum miiliiur subjacere tanlus apostolus : ut eniendalus
Dominus subdeseruit, ut in illo totum hunianuni elationis vilio alque correctus, iniegro veslialur mo-
niliil
geiius possel agnoscere,reclori futuro se sinc Dei gratia prsc- derationis et cleinentioeinduniento. Jam eiiim eruditus
valere , et ut Ecclesise ignoscendi pec- es el edoctus in Petro, quemadmodum eum Doroiiius
canlibus quoedam regula poneretur. tui causa circumscribi delicto, quemadmoduin
2. Pelrtts nalura austerior. Credendoe enim erant illuni fideipatitur
Petro apostolo claves Ecclesioo: imo creditoc sunt ei columnam pietatisque signiferum, et generis humani
inelu dominante quassari; ut
claves regni coelorum.Credenda quoque ei eral popu- populorum permiserit doctorihus et magislris esset exemplum,
lorum innumera mullitudo, quoeesset pro su;e naluroe a Deosibi uon peccaudi gratiam minime condonatam,
vitiis, jiassionibus, culpis involuta atque peccatis. sicut dicit apostolus Paulus, Considerans te, ne et tu
Denique sic ad eum Salvator dicit: Tibi, inquit, dedi ienleris (Galai. vi, 1). Cum forie quis fuerit in Ecclesia
clavesregni cwlorum. Deinde sequitur, diccns : Qum-
erunt et in cwlo delicto proevenlus,iioii statim ahjicial, condeinnel;
cunique ligaveris supei- lerrctm, ttgala sed compatiatur ac lugeat, consoletur et revocet,
(Matth. xvi, 19) : videlicei ul iu clavibus fidclis jani- comiuodet jacenti affeclum , porrigat manum, erigat
lor, in scntenliis esset clenientissimus dispcnsalor.
Eral enim revera liic Petrus jjaulo durior et severus, lapsum, spem ei divinsc clemenlia'. repromittens, sub
ob Chrisii qua eliam servire exemplo tanlorum comprobal ma-
sicut ejus austeritatem truncala injuriam gislrorum. Heecautem nos, ut supra memoravimus,
servi principis sacerdoluin deciarat auricula. Ilic igi- non
tur tam durus tamque severus, si donum non peccandi prolulimus; juslos culpaudo, sed peccatores ad spem erigendo
et primo quidem virtules ejus exlulimus,
a Domino fuissel indeptus, qtuu vcnia comuiissis po- ut et justis formam cautelas, et peccatoribus salulis
pulis donarelur? Sed idcirco divinoe provideiuioc se- monstraremus exemplum.
crelum ila temperavit aique perraisit, ut primus ipsc
laberetur ac rueret in pcccaturn, quo erga peccanles 1 Forte, sustinuit.
duriorem sententiam proprii casus inluilu lemperaret.
(a) Alias,de rempore 124.
(b) In Ajjpendicenunc primumcollocatur.Lovaniensibus
dubius, verlino el Vindingosuppositiliusest. Stilusrevera
nou sapit Augusluium.
 1901 SERMO LXXXI. 1902
SERMO LXXX (a). coxit : ipse, inquam , esl figulus , qui nos per manus
suas formavil ad vitam, per Chrislum suum reforma-
In Mallhmi cap. xxvii, 5-10 : de Juda proditore, el vil ad gloriani, sicut ait Apostolus , Ad eamdemimagi-
de agro in peregrinorum sepulluram comparalo ex nem reformamur de gloria ad gloriam (II Cor. m, 18):
prelio venditionis Christi (b). scilicet, nt qui a priore faclura propriis viiiis corrui-
1. Judas severissimussui jitdex. Rctinet Suicli- niiis, in secunda nalivilaie liguli hujus misericordia
las vestra, fralrcs, nos vohis boc jarn proxima Do- reparcraiir ; hoc esl, qui per Adoetraiisgressionein iu
tuinica l procdicassc, ([uod Judas lscarioih propria morlcm cecidimus , por Salvatoris graliam denuo re-.
senleniia coiideiiiiialus, ad Plioi-isxos Domiuicisan- siirgamtts. Ipse plane est figulus, de quo dicit Apo-
giiinis inerccdem reporiarit, ct actns painiteniia re- Stolns, Numqttiddicil figmeniumei qui se finxil, Quare
fudcril vendilianis prctium ; sed conseienlioesuoenon tne finxisti sk? ct itcrnm, Nttmquidnon habel polesta-
rcsolvci-itscclus. Dcniquepost redditum prclium, la- lem figulus luti ex eailemmassa facerealitid quidemvas
qtieo se suspemlit; ut qui s<".multavcral pccunia, niul- in hoiiorein, aliud vero in conlumeliam(Ront. ix , 20 ,
larct ct vita °. Intclligens cniin quaniuin admiserit 21)? Ex eodum eiiim luto corporis nosiri Deus, tamen
scclus, non sulfecil ei sacrilegii carcrc inercede , nisi pro nieritis siiigiiloniin, alios custodit ad regnum ,
careret ei saluie. Dignum enim se niorte jiidicaf, alios rcservat ati pcenam.
4. Perrgrini, clevoticliristiani. Iis Christttsest sepul-
quod Christum vilani onuiium tradidisset. Severissi- tura. Islius itaque figuli ager Christi sanguine einpius
nius igilur Judas sui judex, vel in ulcisccndo coafile-
lur, quem negaverat in tradondo. Resliiuii crgo pc- est peregiinis : peregiinis , iiiquam , qui erant sine
cuuiam P!iaris;eis ; sed ncc Pharisai cam libenler ac- dorno, sine pairia , ct loto orbe exsules jaciabantur,
cipiunl : dicuut eniro illieitum sibi esse in suis eam requies Chrisii sanguinc providetur; ut quibus non
liabcre lliesauris. Yide igitur quanla vis dominicoesit est in niuniio posscssio, his in Christo sit sepullura.
pccunise, quam inde Judas rejicil, hinc Pliarisoei in tissimos Isios auiem pcregi-inosquos csse dicimus, nisi devo-
luculos non rccludunt. Justi enim sanguinis preliuin cbrisliiinos , qui reiiuntiaiUessocculoet nihil
pcnimescit iniquilas possidere. possidenles in iiuindo,inChrisli sangiiinerequiescunl?
2. ProvidenliaDci in usu prelii Clirisli. Acjerfiguli, Cliristianus enim (|iii rauiidiira non jiossidel, hic lo-
mitndus.Consilium lameu iiieuut Pharisoci, ut ex ea tuin possiclctSalvatiireiu. Ideo auiem peregrinis Chri-
agcr figulicomparelur, in quo peregriuorum corpora sli sepuliura proinitlilur; ut qui se a carnalibus viliis
collocenlur. Qnod quidem providentia Dei lacluin lanquam perugrinuiii et alieiium cusiodieril., hic
puto; ut prelium Salvatoris non peccaloribus sum- Christi rcquiem mercaiiir. Sepullura enim Christi
ptum praibeat, sed peregrinis requicm subministret; qiiitl est aliud, nisi requics chrisliani? Nos ergo pe-
non sacrilegis sil ad luxum , sed defunclis sit ad se- regrini in hoc mu;ido sunius, el (anqtiam hospiles in
hac luce versiiniur, sicul ait Apostolusdicens, Elenim
pulcriiin : ut jam exinde Christus ct vivos songninis
sui p.issioneredimat, etmorluos preiiosa jiossessione3 duin sumusin corpore, peregrinamura Doinino(II Cor.
su-cipiai. Preiio crgo Dominici saiiguinis ager (i- v, 6). Percgrini, 'inquam, stinius, et nobis Salvaioris
goli coinparaiur. Lcgimus in Scriptttris, quod lotius eiiim sangiiinis prolio cnipta est sepuliura. Consepttlti
gcucris humaiii salus redempla sit sanguiue Salvato- smumsttmiis, sicut ait Aposlolus,cum illo per Bapii-
ris, sicul ait a/iosiolus Peirus : Hoc scienles, qttia non sti nobis in mortem(Rom. vi, 4). Raptisnium igiturChri-
corruplibilibusauro vcl arcjcnlo redempti estis tle vana esi scpultura, in quopeccalis niorimur, cri-
veslra conversalionepaternw traditionis, sed 4 pretioso niinibus scpeliatur, ct vetcris hominis coiiscienlia re-
sancjiiiiiequasi agni immaculciliet incontaminali Jesu soluia in altcram iialivitateni rediviva infanlia repa-
Chrisii (I Pelr. i, 18, 19). Igilur si prelinm vilie no- ranitir. Biiptisinuni, iiiqttain, Salvaloris nobis est
slric sanguis esl Domini, vide ergo quia illa non lam sepulltira : quia ibi perdimus quod anie vixitnus, et
redempla sit agri lerrena fragililas,quam totius niuiidi ibi dciiuo accipiraus ul vivamus. Maguaigilur sepul-
iiicolumiias seiiipiterna. Ait namqiie evangelisla, Non turso luijus usl gratia, in qua uobis cl ulilis inors in-
enim veuil Chrklus ul.jttdicet mttnduin,scd ul scitvelitr ferlur , el iuilior vita donatur 2. Magna, inquani, hu-
iiiundusper ipstim(Joan. ni, 17). Vide, inquain, ne jusgraiia scpulltinc, t|ii!0 et purificat pecciitorem , et
pocunia illa non tain eomparala sit agri parva porlio, vivilicat moriciilcm; acljiivanie ipso, qui vivil el re-
quam lotius mundi copiosa possessio; sicut ail David gnat in souculasicculoruin. Amen.
propheta, Poslula a tne , el dabo libi Genteshwredila- SERMO LXXXI (A).
temttiam, et possessionemluam terminos terrce (Psal. De verbis EvangetiiMarci, cap. viu, 1-9, Cum turba
li, 8). Ager crgo istc mimdiis hic toius csl , iu quo multa essct ciiin Jesu , nec haberent quod mandu-
nos dispcrsi ei disseiiiiiiali Dominofruclum boniope- carent, elc. (b).
ris gcriiiinarous (c).
5. Figiilus, mundi Dominus.Sed fortassa perquiras 1. Christi divinitas el humanilas in mullis elucet.
a me , si ager miindu^ est, qiiisnam sit ligttlus, qui Eiiiychclis error refcllitur. A.tiiudiuem diviniiatis
mundi possit habcrc doniinalum? Nisi fallor, ipse est suouet miscricordiam hiiro.iiiitaiis niullis et variis
modis in Scripliiris sanclis Doininus noster Jesus
figulus, qui vascula corpuris nosiri fecil cx limo , de Chrislus osiendil,
qtio dicit Scriptura, Et (ecil Detts Iwminemde limo et saciainentis; ututqiieniadmoduiiisolel in inysteriis
terrm (Gen. n, 7); ipse est figulus, qui carnium no- peienies accipiani, elqtiairentes
inveiiiani,
sirarum ccenosumlulum vapore sui spiritus animavit, in hocmttndo pulsaiuihus ct apurialur. Omnia eniin (|iiac
ct nialeriamfluiclamatque lerrenam ignco calorc de- nobis sub fragililale nostra exhibuii miracula,
prolicimil. Non uliqiie sine catisa faciebat ea
1 m manuscriptisdesuntvoccs,proxinmDominica;et in Doininus, vel quasi frustra et htaniler. Verbum Dei
editisjiarticula,jam. esl Chrislus, i|ui non solum sonis, sed etiaui factis lo-
2 In n. et cl., ut qui semulaveratper pecttniam,multi- 1 Hoecverba, sanguinispreiio, ex editioneMaximihau-
ret el vilam. cuniin caiteriseditiset iu manuscriplisnostrisdesi-
3 ApudS. Maximum,mortuospreliosapassione.in uno simus, derenlur.
ws., mortttis passionem, c lc. 2ita Ms.cb. Alii,condonatur.
4 lla edili.Alpretiosam
apuduaximum,son enimredempliesliscor- (a) Ali-as, de Tcmpore209.
rttplibilibtisattrovel arcjento,sed prelioso, etc. (n
Manuscripti (b) Appeiidicenuac |.rimumcollocatur.Inter Augustinia-
autem, Nonenim redempti estisaurovel argenlo,ct reli- nos absque Augusiiuinoniinelanquamdubiusrelictus erat
qua. j;ur Lovaniunses. S ed merito postea fiiit repuiliatusper
(a) Olim,de Tempore128,et post, in Appendice48. verlimunet \ iudingum,qtiidamnalumhic Eutychetis crro-
(b) Jampridem auctori suo reslitutus, aiaximo ejjiscopo rem aliqiianto[JostAugustinioliilumexoriri coepisseob-
Taurinensi,cujus nomun geric in seripiis ct cxeusisli- servabant. r.xordiumcaiitis 1 ct 2 sumpsitauclor ox Au-
bris. guslinisori'.io:ie2'i2, qui incipil: « Muftiset variis modis
(c) SimiliahabelAmbrosiuS in c-ap.22 Lucre. <v ct adiiudiuenicii\iuitaiismix, » ctc.
1903 APPENDIX. 1904
quitur liominibus. Hoc enim eiiam quod hodie de vit qiialuor mil.lia hominum. Ibi discipuli saggerunt
saucto Evangeliolectumest, quocritintellectorem : et Domino, dicenles, LOCMS desertus est, el Iwra prte-
cum fuerit ini.ellecium, spirituale facit gaudium. Et leriit; dimille turbas , ut eUtttesin castella cinantsibi
in hac lectione simul considcranda est in uno eotlem- escas (Marc. vi, 31-44) : bic penitus lacent discipuii;
quc Redemplore nostro disjtincla operatio divinitalis sed ipse Doroinus pro eis sollicitus esl. Videamus
et huniaiiitalis, alque omnimodis dcleslandus error quare lacent. Quia necdum roissi fucrant prsedicarc
Eulychctis, qui uiiain taiilum inCliristo dogmaiizare Gentibus, sed poiius ad oves perditas domus Israel.
jjrocsumit operalioiTem.In alterulra eiiim parte vel Prior ergo illa parabola perlinel ad Judseos; isla vero
qui solum hominem fuissc dixcrit, gloriam negabit ad Genies. Ibi quinquepanes fueranl, hoc est, quin-
Condiloris; vel qui solum Deum , negabit misericor- que libri Moysi : hic vero septem pancs , qui sunt se-
diam Redemptoris. Nempe quod super lurbam mise- pliformis Spiritus dona , sicut ait sanctus Isaias pro-
retur Dominus, ne vel inedia, vel longioris visedefi- phela , Spirilus sapientiw el inletleclus, spiritus con-
ciat labore, noverimus affuctumesse atque compas- silii et [orliludinis, spirilus scientimel pietalis; el re-
sionero humarise fragiliiatis : quod autem de septem plebit eum spiitlus timork Domini (Isai. xi, 2e(3).
panibus et paucis piscibus satiavil qualuor millia ho- lhi duodecim cophini pleni Spiritu sancto : hic septem
niinum , credimus divina; opus csse virlulis. ecclesioe, sive septem candelabra aurea. Ibi duo pi-
2. Turbw, Gentes.Cibtts quo carebanl, Lex Moysi. sces, qui sunl duo Tesiamenla, sive unus liber
Attendat ergo Sanctitas vestra, quia hoc nobis proposi- omnium Prophelarum, vcl (a) sancii Joannis proedica-
tum est, quod cum vestra charilaie Iractemus, quid tio : hic indefinitusnumcrus jxmitur, quocsunl dona
sibi velit hujus rei tantuin myslcrium, quod eo modo graliarum, sicut ail Apostolus,Alii per Spiritum datur
se Deum discipulis demonslrasse sancta testatur Scri- sermo sapkntiw, alii sernw scienliw, alii prophetia,
ptura , quoinodo Evangeliuni narrat. Ait eniin Evan- atii genera linguarum, alii interprelalio sermonuni:
gelista in hodierna leclione : Cum mulla tttrba esset omnia vero hcec operalur unus alque idem Spirilus
cum Jesu, nec huberenl quod mandttcarent, convocalis (I Cor. xti, 8-11). Ibi super fentim recumbunt; et hic
discipulisait illis : Misereorlurbwhuk. Sed requiraraus super terram. Ulrimqueuna conversalio, una gratia,
quod ait supcrius, In illis diebuscumturbamulta essel. una virtus, una deitas. lbi super fenum disctimbunt,
Superius eiiira accesserunt Judoeiad Salvalorcm , ac- hoc est, raortificata opera carnis ; quia , Omniscaro
cusanles discipulos ejus, co quod non lolis roaiiibus fenum, ait prophela (Isai. XL, 6) : hic super lerram
manducarenl. Quos Dominus redarguit, quia quoede discumbunt, id est, opera lerreria conculcant. Ibi
cordc mala procedunl, ea potius horairiemcoinquina- quinque miilia refecti, qui numerus perlinet ad Ju-
renl. Et rcliclis illis, vcnil in finibus Gentiuin, ubi dicos ; nam post ascensionem Domini, loquenle san-
mulier Chananoca, qu;e est rnater genlilium , pro filia cio Petro , quinque millia suul baplizaii (Act. IV, 4):
sua, id est, Ecclesia, Domiiiuinduprer.atur : quoelam- hic auiem quatuor millia , hoc est de tota lerfa omnes
diu postulavil, donec accipcrel quod petebat. Post Gentes a qualuor cardinibus cceli, de septiformi san-
lisec ilerum curavit mututn et surdum (Marc. vn). cti Spirilus gralia esse rejiletas in vitam oclernam.
Ergo in his diebus cum multiludo popttli concurrisscl, S. Aillwriqtio. Et ideo , dileclissiini, nos qui non
nec haberenl quod mandiicarctU: turbas eniro hic om- jiei' Legem , sed per iidem credimus in Domino
nesgenlis siguilicare crealtiras inielligimus, pro qui- nosiro Jesu Christo; qui non ex operihus, sed
bus ipse Dominus misericordia coniniovetur, (juod ipsa gratia sumus redempli; qui non ex quinque pani-
non huberenl qttod maiidiiccireul: hic spirilualiter de- bus , id e.st, ex quinque libris Moysi, sed ex septi-
bemus iniclligere; quod ideo non habebanl guod man- formi gratia Spiritus sancli sumus repleti, sicut bca-
ducarent: quia Genles Legom non habebaiu, id est, lus Isaias prophetaverat, diceiis , Spiritus sapienlim
quinque libros Moysi, non Prophelas, DOIIprsedica- et inlelleclus, spirilus consilii cl (orlilttdinis, spirilus
tionem sancti Joannis; quia Genies non pcr Leg^m , scieutiwel pielatis; et replebilillum spiritus timorisDo-
sed per fideiii veneruiitad Redempiorcm. ldco liiduo mini : in hac ergo seplifornii Spiriius sancti gralia
perseveranl, hocest, in naliviiaie, in passione, in nianeamus, in qua vocali sumus, repleti dono Spiri-
resurreclionc Domini; sivc iu Patre, ct in Filio, et in tus sancii, per Dominuinnosirum Jesiim Cliristum,
Spiritu sanclo. Persevurare cnim , permancre est in qui vivit el regnat in unitflte ejusdem Spiritus saiuti
confessione, sicut ipse Dominus ait: Qui aiitem perse- Deus , per oinnia sseculasscculorum. Amen.
veraverilusque in finem, hic salvuseril (Matlh. x, 22). SEItMO LXXXII
Dicil ergo Dominus, Non habeni quod mttnducent: De verbis EvangetiiLucw, cap. in,(b).12-14, Vencrui.l
quia Legem non habent : el dimittereeosjejunosnolo, aulem el Publicani ad Joaunem , eic. (c).
in
ne deficiani via; ul qui per fidem Christi credide-
runt, per fidcm Chrisli salvarcnlur. Quidam aulemex dia. Nusi. 1. Conditionulla excusal peccalorem.Stipen-
Mililia chrisliani prima. Noniiullifraires , qui aut
hisdelonge venerunt. Longc enini eraulGentesaDeo, deiineiiiur , aul in aclu sunt publico
crrando per idola. El modo omuis qui peccat, longe iniliiiiB cingulo
esi a Deo. conslituii, cum peccanl graviter, hac solenla peccalis
3. lncreduli Aposloli, doncc revelenlur myslcria. suis prima.se voce cxcusare, quod mililant; et ne
•—Dicunl disciputiejits : Uncieislos quis poterit salu- bene aliquando faciaiit,' occupatos se roalis aciibus
rare panibus in solitudiue? Adhuc Aposiolos tenebat conquerunlur : perinde quasi militia Iiomiimm,non
incredulilas, donec mysicria revelarentur : nec re- YOlunlasin culpa sil; ita quod ipsi gurunt, ofliciis
cordabanlur qtiod fccerat de quinque panibus et duo- suis adscribunt. Nonenim niilitare , clelictumesl; sed
bus piscihus. El inlerrogavil eos Jesus quol panes ha- propler priedam militare, peccalmn esl. Nec rempu-
berent. Qui dixerunt, Seplem. Et prmcepillurbw, ul blicam gcrere , crimiuosimi cst; sed ideo agere rem-
discumbercnl super ierrain. Et accipienspanes gralias publicam, ul reiu familiarem politis augeas, videtur
esse dainnabilc. ctiim providuntiaquadain
egit, el dedit discipulissuis ul apponereni.Jil piscessi- militanlibus sunt Propterea
mililer beneclixil, el posuil ante illos, El manducave- stipendia consliiula ; ne dum sura-
runl, et salurali suut , cl sustulertinlseplent sportas pttts quacrilur, pncdo gi-assclur. lllud aiilein quale
est qtiod cuni ob errorcm aliqueni a seuioribus ar-
plenas. Eranl auicm qui manducaveruntquasiqualuor et imputaiur alicui de illis cur ebrius fucrit,
miltia, exlra mulieres el infanles. Et virlules quidem guunltir,
1 In Mss.jjlerisque,proinde.
Domini manifestissirae credimus esse faclas in prse-
senli : scd quid laleat in myslerio , ipsius graiia do- (a) Forte,et.
nante requirainus. (b) Olim,de verbis Domini19; ct post, in Appendico 3.
(c) Pridemrejeclus a Lovaniensibus
i. Duplicis pcinummultiplkalionis collalio. Prima scopiesse, fuit,quiMaxioiiepi-
ac iuter Ambrosiansreperiri monuerunt.Au-
Judwos j allera Gentesexhibet. In superiori enim le- gustinoin manuscriplis bonemullisconstanteradscvibilur.
clione de quinque panibus el duobus piscibus quinque Certequidemnon ad Augusli.ium, sed loiie nec ad MaxU
millia hoiiiiiiumsaliavit : liic septcm panihtis salura- raumpertiuet.
 1305 SERMOLXXXiII. 4008
cnr res alienas .pervascrit, cscdcm cur tiirbulenlus vestri prwcincii, el lucernmardentesin manibusvestris
adniiserit; slatim respondeal, Quid hahebonifacere , (Luc. xn, 35). Milites igitur Christi sutnus , et sti-
horno soecularisct miles? Niimquidmonachum sum pendium ab ipso donativumque percepimus *, sicut
jirofussus, aut clericum ? Quasi omnis qui cluricus dicit beatus Apostohis, Qui dedit nobis pignttsSpiri-
noii est, aut monachus , possit ei licere quod non li- lus : lioe esl qni Spiriius snnciinos remuneraiione di-
cet. Cunclis igitur ofliciis, sacris in Litieris, procscri- lavit. Si quis ergo Christianorum hoc donativocon-
biiur nornia vivendi, oronisad benevivcnduroprovo- tentus forte non fuerit, et quoeritamplius , incipit hoe
caittr sexus, oclasct dignitas. Igitur nemo se excuset ipso carere quod meruit. Quod specialiler coiuingiu
publicis actibus , nemo de occupaiioncmilitioccon- hocreticis Arianis : dum enim nescio quid amplius
qneratur. Apudomnem chrislianum rjrima lioneslatis quocrunt, inyenienles erroris spiritum, graiiam san-
dcbet esse mililia. cti Spiriiiis pcrdiderunt. Nain et catliolicus clericus
2. Vectigaliajttsta. Prmdones pttblici. Nam ut id hac sentenlia relinetur. Si enim non contentus slipen-
quod dicinuis, auctoritate evangelica comprobemus, diis fuerit, quse de altario, Douiinojubenle , conse-
.videamusleclionem, qusepaulo anle decttrsa est: ait quitur ; sed exercet mercimonia, iniercessionesven-
enim Evangelium, Veneruntautem el Pttblicani ed dit, viduaruro munera libenter amplecliiur : hic ne-
Joannem, ut baplizarentur ab eo; el dixerunl ad eum: gotiator roagis poicst videri, quain clericus. Nec di-
Magisier, quid [aciemus? At ille dixil: Nihil amplius cere possunuis, Nemo nos invasores - arguit, violen-
exigalis, quam quod constitulumest vobis. Iionesta lioeiiullus accusat: qtiasi non iiiterdum niajorem proe-
plane Puljlicanorum interrogatio, ac sancti Propheise dam a viduis blandiinenia eliciant, quam tormenUu
justa responsio. llli enim sollicite interrogant, ne aut Nec inlerest apud Deumuirura vi an circumvenlione
jgnoranles plus exigendo peccatum incidant, aut ces- quis res alienas occupet, dummodo quoquopacto te-
santes publicamdecipiant fuiictionem : hic autem mo- neat alienum.
derate prsecipit, ut et iniquitas Iocumnon habeat, et
consiilulum habeat vecligal effectum. Non enim di- SERMOLXXXIII (a).
xit, Nihil exigatis ; sed , nihil ampliusexigatk. Unde De verbisEvangeliiLttcw,cap. vn, 36-50, Venit mulier
inlelligimusquod apud Deumnon tam exactio, quam quseeral in civilaic peccalrix(&).
exaclio iniqua damnetur : dicit enim ipse Dominus,
Reddite qttm Dei suiit, Deo ; et qum Cmsaris, Cmsari 1. Pmnilenliaomnibtis agenda est. A quibus prm-
(Malth. xxii, 21). Igituf quod Csesar proecipit,feren- cipue jejunandum. Jam dies jejunii, fratres charis-
dum est; quod Imperator indicit, lolerandumest: simi, dies obsecraiionis,et, ut inanileslius dicam,
sed fit inlolerabile, dum illud proedaexaclionis accu- pcenitentise nobis tcmpus advenit. Omnes debemus
mulat. Hoc autem qualeest, quod iidem ipsi qui hujus agere pcenitentiam; quia onines erravimus. Nani si
modi necessiiales procurant, peccatis suis peccata Scripluroetesiimonio nec unius diei infans mundus
congeminant: hoc est, qnod fraudes suas ac rapinas debit est (Job xiv, 5, sec. LXX); quis se immunem au-
commodum vocant, cum ipsa procdainferalur incom- profileri, poenitenliseremedia refutare, quoe
modum ? IUudautem addunt sceleribus suis , ut quos eiiam sanctis intelligit profuisse? Dies jojunii, dies.
indcfensos viderint, ipsos potius persequanlur; et reconciliationis sunt. Nam per escam in Adoepccca-
pulant se necessiiates decepisse publicas, nisi domos lum ineidimus; et per jejunium Deo reconciliali su-
deceperint orphanorum : ita quorum pater anle bi- mus in Christo, sicut Aposlolus ait : Deus erat in-
duum forsilar. fuerit amicus, collega, vel fraler, in- Chrklo mundum reconcilianssibi (II Cor. v, 19).
terveniente morle, ejusdem liberi habeanlur tanquam Exigit a nobis Deusjcjunium; ul gulselaqueus3, quo
ignoli, viles et miseri. Viduaautem si qua fuerit, aut Adam strangulatus fuerat, dissolvatur: et non solum
sic irijuriis exagitatur ut nubat; aut si voluerit in ca- nos a cibis vult abstinerc, verum et a vitiis et ma-
stilalis permanere proposito, dando munera in facul- liliis. Deniqueper 1, prophelam claroat Dominus dicens,,
lale vix perntanet. Cumhisergofraudibusrepleverint Desinitea malis' veslris, discile bontim (acere (lsak
sacculos suos, videas illos loetoset accuralos ad ec- I, 16e(I7).Quid enim prodest abstinerc a carnibus,
clesiam properare, et Deo gratias agerc, quasi ab et carnalia opera non deponere, dicente DominoJesu,
ipso illis haec pecunia conferalur ; iJlud quoque pec- Non coinqtiinalhominemquod intral in ore, sed quod
canles, quod rapinarum stiarum Deum volunt esse exil de ore (Matth. xv, II)? Ilinc enim Deus jejtuiia
participem. Judacorumreprobavit; quia ab escis, non a peccalis
3. Mililantium nomen ad plures exlenditur. Dicit abstinendum esse dixerunl. Unde et increpat eos di-
enim sanctum Evangelium, Inierrogaverunt illum et cens, In diebus enimjejuniorumvestroruminveniuntur
nuliles, Quid faciemusel nos? Ait illis Joannes : Ne- voluntales vestrm, et omnes debitores vestros repelilis
minemconculialis, nequeealumniam(aciulis; sed con- (Isai. I.VIII,3). Absit hoc a populo Christiano, qui
tenli eslole stipendiis vestris. Hic jain cognoscere se jejunii tempore nihil aliud novit, nisi misericordiam,
debet oranis homo qui miliiat. Non enim tanlum de qua ipse servatus est. Et ideo quia jejunii tcmpus
his miliiantibus Scriptura loquitur, qui armata militia iristat, accedainus ad mensam Domini, et reficiamur
delinenlur ; sed quisque militioesusecingulo uiitur , convivioChrisli; ut quemadmodum Elias, in virlute
dignitatis suaemiles adscribilur : atque ideo hoecsen- illius esc;c longa possimus jejunia tolerare.
tenlia polest dici, verbi gratia, militibus, protectori- 2. Mulier peccatrix,Eccksia. Audistis in Evangelio
bus , cunclisquerectoribus. Quicumquestipendia sibi quod rccumbente Domino in domo Pharissci, Venit
publice decreta consequitur, si ampliusquoerit, tan- mulier qum eral in civilate peccalrix, deferens secum
quam calumnialor et concussor, Joannis sententia alabastrum unguenli; el slans retro secus pedes ejus
condemnatur. Usque adeo autem hoc inolevil maliim, lacrymiscwpit rigare pedesejus, el capilliscapilis sui
ut jam quasi ex consueludine vendanlur leges , cor- tergebat, et unguenloungebal. Non mediocre sit hoc
rumpaniur jura, sententia ipsa venalis sit, et nulla mysleiium. Ceniimus quod in domo Pbarisaei, hoc
jam causa possit esse sine causa.
4. Clerici,milites.Cinguiuseorum, Stipendium. Cle- 1 Ita editi. AtMss.,donumquepercipimus.
ricus nonclericits.Hoccaulcra divina sentenlia qusead 'a ApudAmhrosium, invasionk.
milites loquitur, potest eliam ad clericos retorqueri: 8 In Ms. ch., gulm locus, mendose.Mehusn., gulw
quia eliamsi non militare videamur socculo; tamen nodtts.
4 Ita r. codex.At Mss.cb. hic et paulosuperius,De-
Deo et Dominomilitamus, sicul ait Apostolus, Nemo sinite
mititans Deo, obligal se negotiissmcularibus(II Tim. LXX, aQuiescile maleficiis; n. autem, Discedilea malitiis.Porro
a maliiiis.
H, 4) : videmur, inquam , non militare remissisac (a) Alias, 1 4ex Vignerianis.
fluentibus tunicis : scd habemus militiocnoslroecin- (b)- m
Quatuor manuscriiilis inventusest: rtefriusAugu-
gulum, quo caslimoniscinleriora conslringimus; de stino,duo CorbeiensesCtesarioliibuunt, Nacarricusautem
quo cingulo Dominusait ad Aposlolossuos, Sint lumbi codexipsumhabet absqueauctonsnomine
1907 APPENDIX. 1908
est, in Synagoga Dominus recumbehal; non re- induci in lcntalioitem, quam ferre non possumus: sed
quiescebal. Quemadniodum aulero in Synagoga re- libcrq nos a mctlo.Vides quam brevis oratio, et om-
quiescere poterai, in qua hurailem et qttictiim, super niiim plena virtulum? Primus scrmo, quantsegralioe?
queni requiescerel, invenire non poierat? Eccemulier 0 lionio, faciem luam jion audebas ad ccp.hunaltol-
peccalrix. Quse esl ista rnulier, nisi Ecclesia ex Gen- lerc, oculos luos in tefram dirigebns ; ei snbiio acce-
tibus, quse pcccatrix erat, quaindin non adyenerat pisti graliain Christi, pjtinia tibi peccata dimissa sunt:
reniissio peccalorum? At ubi vcnit Dominus, acccssit ex malo servo, factus cs honus lilius : ideo proesume
ad Bapiismum; et facia esl sine macula, siue ruga. non de operalione tua, sed dc Clirisli giatia ; Gratia
Aguum etenim immaculaium sequendo deposnil om- enim salvati eslis (Ephes. u, 8), Apostolus ait. Non
nes maculas peccaloruro. Acccssit peccalrix secus ergo hic arrogantia est, sed fides : proedicare quod
pedes Chrisli. Peccator ad pedes accedit; juslus ad acccperis, non est superbia, sed devolio. Ergo attolle
capul: peccator lacryraislavat pedes Domini; jusius oculos acl Patrem, qui le per lavacrum gcnuit, ad
autem oinne corpus ojus jjretioso perfundit unguenlo. Pairem qui per Filium te redemit, et (lic, Patcr
Sed ignarus mysierii Pharisacus dice.balinlra se, Hic nosler. Bona preesumpiio, sed moderata. Patrem di-
si esset propheia, scirel utique quw el quaiis est mulier cis, quia filius; sed noli libi aliquid sjjecialiter vin-
qum langitewm. Male iste incredulus scsiiniabat Do- dicare. Solius Ch.risli specialis esl Pal.er, nohis om-
niinum a se debere peccatores expellere : qui enim nibtis in conimune,esl Paler : quia illum. soluin ge-
venerat non vocare justos, sed peccaiores, quomodo nnit, rios creavit, Dic ergo el lu per gratiam, Pater 1 et
polei-at peccatorum consoriia declinare? Non coin- noster, ul lilius esse nierearis; Ecclesiseconttiilu
quinalur a peccatoribus, qui laclu corporis sui pec- considerationete ipse pommenda. Paler noster, qui es
catores einundai. Fons a-ternus non polest sordidari, in cwiis. Quid est, in cmlis? Audi Scripluram dicen-
sed iimndatioiie stia ahluit univcrsos. lcm, Excelsus super \omnes cmlos D.ominus (Psal.
3. Os, manus, scapulm, et pedcs Chrisli. Idco con- cxn, 4). Et uhique hahes quod super ccelos ca-.lorum
verstis ad mulierem dixit Simoni: V.ides hanc mu- Dominus sit: quasi non in coelis et Angcli, quasi non
lierem ? Inlravi in domum tuam : aquam pedibns in coeliset Dom.inationps; sed in ccelisillis, de quihus
meknon dedisti; hwcautem lcicrymissuis rigavit pedes diclum est, Cwii enqrranl gloriam Dei (Psal. xviu, 2).
meos, el capillis suis lersil. Oscutum mihi non dedisti; Ccslum esl ibi, ubi culpa cessavii. Coslumest ibi, ubi
hmc autem cx quo intravil, non cessavitosculari pedes flagitia non sunt. Ccelum cst ibi, ubi nullura morlis
meos. Propltr quod tibi dico, remilluiUur ei peccqia esl vujnus.
mulla, quia dilexil mitltum. Ingressus Dotninus do- 2. RccjnujnDeigratiq.— Paler nosler,qui esin cmlis,
mum Pharissei, aquam pedibus suis non qtioesivit; sanctificeitir.nomensancltim luum innobis*. Quid est,
quia eos peccalorum lacryrnis reservabal: osculum scinciiftcetur? Quasi optemus, ul sanciificetur ille qui
Pharisoei non desideravil; quia dignius peccalorura ail, Estotesancti, quiael egosanctussum (Levil.xix,2):
osculum ju.dicabal : imo capul suura ei. unguenlo no- qtiasi aliquid ei. ex iiqstra precalione saucii.iication-is
luit perungi, ne impinguarelur oleo peccaloris. Om- accedai? Non : sed sanctificetnr in nobis, ul ad nos
nesenimin Cinisto unum corpus sumus, sed diversa possil ejus sanclificaiip pei-venjre. Paler nosler, qui es
membra, alia infirraiora, alia fortiora (Rom-xn, 4 ct 5). in cwlis, sanciifieelur nomen sanclum luum in nobis.
Os ejus eral bealus apo.stolus Paulus, qui dicebat, Adveniat regnum ttmm. Quasi non sempiternum sit
An experimentum qumritis ejus qtti in me loquitur Dei regn.um. Ipse Dominus dicit, Ego in hoc natus
Chrislus (II Cor. xiu, 5)? Manus cjus sunt Apostoli sum (Jocm. xvm, 37); et lu dicis, Pater, venial re-
venerabiles, pcr quas mulias saniiaies el innumera gnum tuum : quasi nojiivencrit? Sed ttinc venil re-
operatus esl mirabilia. Scapulse ejns sunl niarlyres gnum Dei, quando esiis inlra graliam cjns conseculi: ipse
sancti, in quibus est a diversis perseculoribus fla- enim ait, Regnunt D'ei vos esl (Luc. xvn, 21).
gellalus; denique per prophetam ail, Posui scapulas Veniat regnum tuum. Fial vohtntas lua, sicul in cmlo,
meas in flagetla (Isai. L, 6, jtixta LXX). Si enim su- el in lerra. Panem nbslrum qublidianumda nobisIwdk.
periora ejus membra sunl sancii, pedes Doniini quos Sanguine Chrisli pacificala sunl omnia, vel in coclo,
alios nisi peccalores possurnus oesiimare, quos Eccle- vel in lerra (Coloss. r, 20); sanctilicalum esl cce-
sia saiicta suis lacrymis delinit, et prelioso miseri- lum, dejecius est diabolus. lbi versalur, uhi ct homo
cordioefovet unguento? Noli hos spernere peccatores, qucni illc decepit. Fiaf. voluntastua, sktit in cmlo, et in
quia pedes Christi sunt; sed require eos diligeutius, terra: hocest, sit pax in terra, quemadmodumjii coelo.
require in carcere, require in cu.stodiiSyrequire pau- 3. Consecralio corpprk Chrisli. Grcecis communio
pefern et egeiium; et Cum inveneris, misericordiai rara. Quotidianasiifldefur.—Panem nostrum quoiidia-
jbis oleum praebe, mitle in pedes Chrisli unguenlum : numda nobis hodie. Memini scrmonis mei, cu,m d.e
ut et de le dicatur, Dimksa stint ei peccata multa, Sacramentis tractarerh : dixi- vobis, quod anie verha
quia dilexit mttllum: ctti enitn minus diiniititur, minus Clirisli, quod offertur, panis dicalur; ubi Cbrisli
diligit, Et ideo, fratres, plus diligamus; quia plus verba deprompla fuerinl, jam non panis dicilur, sed
dimissura est nobis, el pfura proesicmus, a Domino corpus appellatur. Quare ergo in Oralione dorninica,
misericordiam consecuturi : cui est gloria in soecula qtise posiea sequilur, ait, Panem nostntm? Panem
sseculorum. Amen. quidem dixit, sed Imofcio-jdixil, hoc est, supersub-
SERMO LXXXIV (a). stanljaleiii. Nop isle panis qui vadit in corpus, sed
ille panis viloe seterriac,qui animoe noslrse stihsian-
De verbis Evangelii Lucm, cap. xi, 1-4, Domine, doce tiam fulcit. Ideo ergOgroece Hwww>diciiur : laiinus
nos orare, etc, cum exposilione Oralionis domi- auiteiii himc panem \quotidianum dixit : quia Groeci
nicm(b). dicunt advenientem diem 3. Ergo qnod latinus dixit
1. Deus Christi specialis Pater, iwsler in cmn- el grocctis, utrunique wlilevideiur : gr;cciis ulruinque
muni.Cwlum, ubi abest cu/pe. Apostoli sancti dicebant uno.sermone significavit; laiinus qiioiidianitm dixit.
ad Dominum Jesum, Dbtnine, doce nos orare, sicul Si quotidianus est panis,cur post annum illumsumis,
Joannes docuit discipulos suos. Tunc ait Dominus quemadinodu.m Grseoi in Orienie facere consueve-
.oralionem, Pater nosler, qni es in ccelis,sanctiftcettir runt? Accipe quotidip, quod quolidie libi prosil: sic
nomentuum. Advenialregnum tuum. Fiat volunlas luq,
sicut in cmloet in terra. Pancm nostrum quotidianum 1 lta Lov. cum Ms. cl. At hseduocvoces,Ecclesimcon-
da nobis hodie. El dimitle nobis debila nostra, sicut et tuilu, in.atiiseditis ac riianuscriplispunctodividuntur: et
, nos aimi(/im«s debitoribusnostris. El ne paliaris nos plures Mss.habeul, contuere;pro, contuilu.
2 kajc verba, sanclmn,et, in nobis, hic et iafra Lova-
(a) Olim, de VerbisDomini28; el posl, in Appendioe3. nienses
3
omisei'uut.
(b) Totus exscriptusest ex Ambrosiilibro 5 de Sacra- menManuscripli pleriqueomitluntvocem, diem; quseta-
«lentis, cap. 4. exsiat ajmdAmbrosium.
 1909 SERMOLXXXV. 1910
vive, ul quotidie merearis accipere. Qui non me- nnm. Ipse Dominusdicit, Usc/uemodonihil pelktis ;
i-eiui- quoidie accipere, non meretur posl annum Petite, et accipielis, ptilsate, et aperietur vobis. Ego
acciiere. Quomodo sanctus Job quolidie pro filiis sum osiium et j'anua. Qnare trepiclat pulsando roanus
offcTehai saerificium, ne forte aliquid vel in corde vcsira, ct dorinitai in mendicilale conscienlia vestra?
vel in seriiione peccassent. Ergo tu audis, quod quo- Ego sutn janua viise, non horresco sordidum pulsato-
tiescuimiuc olferlur sacrilicium, mors Domini, resur- rein, non pauperem repudio petitorem : lantum nemo
reciio Domini, elevalio Dornini significetur, et re- suam negligal paupertatem. Pulsaie, et aperielur.
niissio peccatorum, et panem istum viloe noslrse Stant Angeli ad januain; ut introducant, non ut re-
1
quoiidiaiium non assumis? Qui vulnus habet, me- pellant; ut suggerant, non ut terreanl. Nillla est
dicinam reo-Mi-it.Vulnus est, quia snb pcccalo su- pompa in janiia mea. Ego sum janua, qui sustinui
inus : medicina est coelesle et venerahile Socramen- crucis ignominiam.Quare limeant petenles egenliani,
luin. Paiiem nostrum qttotidianum da nobis hodie. cum nujli aliquando denegavit misericordiam? Quis
Quolidie si accipis, qtiotidie libi hodie est. Tihi hodie speravit iu Domino, ct confusus csl? Si pulsant qui
csl Clirislus, libi quolidie resurgil. Quomodo? Filius desitlerant castitatem, dat eis continuo gratiam ct
meuses tu, ego hodie genui le (Psal. n, 7). Hodic est, sanctilatcm, et dicit eis, Nolite ambulare polluti, no-
quaiidoChrisius resurgit. Ileri el hodie ipse esl(Hcbr. lile incedere maculosi. Sancli eslole, quia ccjosanctits
XIII,8), Paulus apostolus iail. Sed et alibidicit, Nox sum (Levit. xix, 2). Si accedal pupillus parva manu
prwcessil, cliesaulem appropinquavit(Rom. xin, 12). pulsare januaiii paternam, nuntiant eiim Angeli Do-
Noxheslerna
' 4. Atiis proccessil,dies hodierniis appropinquavit. niiiio : Pupillus pulsal, defensionispielalem exspectal,
diinillendum,ul twbis dimiltat Deus. Qui rcsponde illi, Domine: Tibi enim derelictusest pauper,
se Deo commilitin tenlalionibus,diabolitm nontimel. pupillo lu eris adjutor (Psal. x, 14, secundumHebrwos).,
Sequilur, El dimille nobis debila noslra, sicut et Respondet illi qui dives est, misericordia plenus , qui
nos dimiltimusdebitoribusnoslris. Debilum quid est, miseris pater cst: Ego sum judex viduarum, et paler
nisi peccalum? Ergo si non accepisses alicni fe- orphanorum. Nemoloedatquos egosuscipio, nemoex<>
noris pecuniam, non egeres: et ideo peccatuni tihi spoliet quos egodefendo. Etqui accesserint ad ipsam
imputatur. Ilabuisli pecuniam, cuni qua divcs nasce- jamiam, quamvis dividant vocem disparis precis , la-
reris. Dives eras, ad imaginem Dei et similiiudinem men ab iinius diviiis palrisfamilias domo omnes acci-
facius; perdidisti quod habebas, hoc est, huroiliia- piunt pietatem. Hocamat janua Salvatoris, ut pulsa-
2
lem : dum arroganliam desideras vindicare , perdi- loribus semper abundet opportunis, imporlunis. Pro-
disli pecuniam. Sicut Adamnudus cs faclus, accepisti pterea ipse Dominttsvidens januam suam a jjetitorum
a diaholo dehitum , quod non eral necessarium : et voce, a pulsontium clamore silere, invitatomnes ad
itleo qui eras liber in Chrislo, debitor factus es dia- orationem, omnibus paralus irihuere pietaiem. Pe-
bolo. Caulionem tuam lenebat iniroicus : sed eam tite; et si non acceperitis, adhuc petite, et persevc-
Dominuscrucifixit, el suo cruore delevit; abstulil de- rate pulsare. Nolite deficere; quia non necat Dcus
hiluro tuum , reddidit libertatem. Bene ergo ait, Di- fame animam justi. Qui tamen voluerit esse dtilciter
mille nobisdebilanoslra, sicul et nos dimitlimus debi- humilis etbenignus, securus tanquam in ttiiissimo
toribusnoslris. Vide quid dicas. Quomodocgo dimiito, porlu consislil.
sic et tu diinillc mihi. Si dimiseris, bene convenit, ut 2. Trinilatis mysleritim. Opponit ergo parabolam
dimitlalur tibi: si non dimitiis, quoraodo eum con- cnjusdam hominis, cujus hospes improvisus advenit,
venis? Et ne patiaris nos induci in lenlalionemquam et hospes hospitem excepit: passus est verecundiam,
ferre non possumus: sed libera nos a malo. Vidc quid abiil conlinuo ad domum divilis magnam; non sine
dicat, quam (erre non possnmtts.Non dicit, Non indu- sacramenio tres petit panes; quia unus hospes erat
cas nos in leniationem ; sed quasi alhleta talem vult gratia pietatis, sed snbstantia Trinilatis. Nonne unus
lentationcm, quam ferre possit humana condilio, et hospes erat in iribns, qtii venit ad pairem Abraham?
unusquisque ut a malo, hoc est, ab inimico, et a pec- Uospes et amicus, pransor et mansor; et omnia illi
calo liberelur. Potens est autem Dominus qui absiulit in trinitate sunt exhibita hiimanilalis obsequia, quia
peccatum vestrura, et delicla vcstra donavit, lueri et Triniialis gloria refulget. Trimum aitulit vitulum pa-
custodire vos adversum diaboli adversantis insidias; ter, tres mensuras siinilaginis conspersit futura ma-
ut non vobis obrepat inimicus, qui culpam generare ter, paritura filiumpro quo jiater mactaret agnum, et
consuevit. Sed qui Deo se commitlit, diabolum non ipsa corpus Christi in trinilate jam fecerat sacramen-
limel: si enim Deus pro nobis, quis contra nos (ld. lum. Iia et iste amicns, veniente hospite; pergit ad
vui, 31)? Ipsi ergo laus etgloria a soeculis,<etnunc et domum divitis, et irium panum allegat necessilatem :
semper, et in oninia soeculasacculorum.Aiuen. pulsat, ct nullus respondet de janitoribus, quia omnes
SERMOLXXXV (a). tcnueral soninus; non Angeli, non Archangeli, non
non minislri. Etille pulsat, quamvis nemo
De verbis EvangeliiLucm, cap. xt, Quis veslrum ha- Prophelse,
bebit amicum , etc deque Joannis cap. xvi, Usque respondeal.
5. Pulsandumquandoquead imporlunilatem,ut aperiat
modo nihil pelislis, etc. (b).
Paterfamilias. Quandoque Paterfamilias ad importuni-
1. Orandi Dei incitamenta.Pius et dives Detis.Fa- tatempulsantisresponditillide interioribus sacris, de
citis accessus.Angeli prompli ad nunliandumDomino throno quietis : Quid pulsas sine tempore, qui piger
qukjttnutin-pulsaveril.Oraliosil instans el perseverans. fuisti cura tempore? Dies fuit, et in lumine non am-
Sttavis Dominus et niilis , fralres charissimi, ha- bulasti; nox supervenit, ct pulsare ccepisti. Excusat
bel jantiam pietaiis, nec repellit inde pulsantes, sed tempus (juod improbus queerit affeclus: jam pueri
culpal polius negligentes. Neque enini aliquiclpetilur guiescunt, et non est dignum ut propter te injuriam
quod non liabeal, ut cum non dederit, erubescat. Di- paliantur : anlequam venires, diutius vigilaverunt:
ves est ct pius, affluenset benignus ; dat et non im- modo pro lempore quieverunt, non est qui possil libi
properal: iniolunc thesaiiri domus ejus trisliliam pa- dare responsurii. El ille : Domine, a te peto, ad te
tiuntur, quando desunt deleclabilia faslidia petiiio- pulso, imo te pulso : tu es janua, tu surge, da mihi
: ' In manuscrijitis misericordiara, qui non es dedignatus de luto limi
nonnullis,quolidie formare viscera mea. Minislerio non
2 Manuscripti non pauci, arroganlk. Duoalii, dtimle ver omnia potes. Sed si pueri tui dormiunt,indiges, quia
tu non dor-
arroganliam. mis, qui cuslodis Israel. Gratis peto, sub gratia men-
(a) Alias,deTempore171.
(6) m Appendicenunc primumcollocatur.Dubiusin Lo- dico, non sub Lege proesumo.Sed si Lex et Prophetse
vanicnsiumcdilioiiereinansurol:supjjosititinsposteaVer- usque ad Joannem; sed ttia gratia non habet linem.
ltin et \ iniingisententiadeelaratusest, nemiuemjam,opi- Quo devenerunt pueri lui, Prophetsc tui, et ego novi:
nannir, qui iu Augustiuilectiouetantisjiervcrsatusiuerit, sed lu, Domine, qui cs initiiim ct finis, primus et no-
vindicemliabiturus. vissimus (Apoc.xxu, 15), noli ad ine loediarenovissinia
 1911 APPENDIX. 1912
. hora noclis pelentem, qui nocte raedia captivam duxisti spectabat, in se non sperabat. Utique viderat et ille
niorienies, viderat possidentes; viderat neminem se-
caplivitalcin. Quid facietPaterfaroilias lanti persevera-
toris voceconslriclus ? Nonexcitat prophelani, nonim- cum tollere lerram. Quaiiti stml et modo qui sic di-
miltit angelum, non archangelum: ipse surget, eldabit cunt: Tanluni liabeo , laritum facio , lanlum valeo !
illi quanium desiderat. Rene perlinax ille petitor et Quibus respondendum est, Siulle, hac nocteanima
nocturnus mendicator ad hospilem proprium repe- tua aufertur a te : qum congregasii, cujus erunl? Lse-
davit, dives factus refecit; nec hospes ab hospile ir- tatur dives stullus, nocle moriturus. Quanlumcum-
refecius discessit. qtie cupiditas radices suas ubique dislendat, quan-
4. Hospes in nocle, gratia iti ignoranlia. Hospes lumcumque rapiat, necesse est in una hora tolum
decmlo,- botta cogilatio. Chrislus. Quis esl iste ho- dimitiat.
spes,'rogo vos, fratres, qui in nocte venit, et ira- 2. Avartts ftlios non amat. Filiorum cura Deocom-
paratum hospitem invenit: imo ideo nocte venit mitlenda. Sed diclurus es : Habeo filios quibus labo-
' liospesvcnitin perpetua et deficienle pauperiate? In rem, haheo quibus prospiciam, habeo quibus curam
nocie hospes, gratia in summa ignoranlia, in maximam geram. Quam curam geris filioritm, uteos
magna cgenlia : immitiit tristitiam , quando dicit obruas lacrymis miserorum ?Non est hoc filios amare,
sed potius jugulare. Nescis quia. arbor in fruge di-
' nocturnus pctitor, In IribtilafwiieitivocuviDominum,
el exauclivitme in latitudine (Psal. cxvn, 5): et ite- gnoscilur?.Nescis quia quod in radice celatur, in ra-
rum, Mttltw tribulalionesjusloruin, et de omnibus his mis declaralur; et quod latet in foliis, enilescil in
liberavileos Dominus(Psal. xxxiu, 20), quoiiiam pro- pomo s 1 Nolo te talem palrem senlianl liberi tui :
ximns csl. Ideo hospes supervenit improvisus su- nolo sic provideas, ut magis invideas. 0 quanli pau-
bilo, cum quispiam locdioafficilur pressurarum. Su- peres nascuntur, et posimodum diviies efficiuntur'.
pervenit illi orandi desiderium , flendi arripiens vo- quanti quibus magna boereditasdimiltitur, et postmo-
tum. IUa hora hospes venit gralia : ut compungat dum ad peuuriam redigunlur! Si ergo Dei est pau-
' coriscientiam, nc in sua raorialiir egentia : sed eat perem facere, Dei est ditare; cur providus filiorum
et pelat ad divitem, non suis merilis, sed meritis ho- existis? Cur rapis, quoe post le si forte maneanl ne-
scis; et tibi perpeluam pcenara nutris, et filiis luis
spitis venienlis, et accijiiai tres panes: ut in Patre et
FilioetsanctoSpirilupossit el ipse pascerecaeierosin- dolorem dimittis? Dicit.cnim sapientissimus ille Salb-
digentes. Quidquid boni cogitaverit bomosubito corde mon, Qui congregal aliena, relinquil fitiis dotorem
percussus, sciat' quia hospes ille venit de coelo. Et (Eccti. xiv , 15). Et rursnm dicitur in Psalmis, Ve-
bene venil, qui nocle venit: in Iribulalione subvenit, ruinlamenin imagine Deiperambulalhomoa, Dfliiecon-
non ingerens isedium, sed affeclum. Elquia Dominus turbalur. Tltesaurizat, el nescit cui congregat'ea (Psal.
Christus ad discipulos suos clausis osliis in tribula- xxxvm , 7). Quid thesaurizas , avare, quodnescis?
lione vcnil, iion speratus, sed oplatus, salulavit in Quid auri argenlique pondere delectaris, et condis?
pace, et hospcs hospites suos refecit in pace (Joan. Quid imagineni regis sculptam servas in solidis; et
xx, 19) : nonne esl iste hospes qui dicit, Ecce sto et imaginem Condiloris in hominibus deteslaris.
pulso; si quis aperuerit tnilti, intrabo et cmnabocum 3. Decimmeleemo.tynwlargiendw. Excusalioab elee-
illo, ego eiPaler tneus (Apoc. ni, 20)? Quam bona do- mosynapropter filios.— Redae, dicturaest, Cmsari,quw
mus , ubi Paier et Filius ingreditur liospes amicus, surilCwsaris;elDeo, qumsuntDei(Matth. xxn, 21).Ma-
jores nosiri ideo copiisomnibus abundahanl, quia Deo
qui etSpiriliis sanciiis 1 Ipse ibi exhibet in domo pau-
peris, in hospitio puriialis diversa pulmentaria; pro- decimasdabant, et Coesaricensumreddebant. Modoau-
pter cocnamDominicam. Quoesunt isla pulmeniaria ? tem quia discessit devoiio Dei, accessit indiclio fisci.
Gaudiiim, longaniniitas, continenlia , fides, castitas.Noluimus partiri cum Domino decimas; modo autem
Tantummodo non pigeat hospitem suscipere Domi- lotum lolliltir. Hoc tollit fiscus,quod non accipitChri-
num : ipse secum portat dulcedines deliciarum, ut stus : hoc magis datur, quod pauperibus non eroga-
pascal ibi loelanles exercitus Angelorum. Cum illo lur. Noli, inquit Salomon, parcere ihesaurk luis (Eccli.
liospile pax est et jucundilas : qui venil ad hospitem xxix ,13). Tribuendae sunt eleemosynse pro modo et
suum, non torquere, sed pascere;non exspoliare, sed quanlitaie, sicul scriplura est, Proul habuerk, fili, fac
vestire; non percutere, sed sanare. Ipsum hospiiera eleemosynam: si exiguumhabueris,ex ipso exiguocom-
semper apertis cordis nostri januis suscipiamus, et municaesurienti (Tob. iv, 8 et 9). Abscondeeleemosy-
nunquam nobis dominetur lyramius inimicus, el in nam in corde pauperis : el hmc pro te exorabitad Do-
omnibus, Chrislo donante, ejus mandata serverous. minum(Eccii. xxix, 15). Sed dixisti, Habeo quibus
SERMO LXXXVI (a). dimillam. Pone quia habebunt filii tui quod dimitlis;
lu nihil habebis, quia nihil anle te misisti : de filiis
De verbisEvangelii Lucm, cap. xn, 16-21, Hominis curam gessisti; tibi aulem prodesse noluisli. Ecce
cujusdam divitis uberes atlulit possessio fru- post le peregrini transeunt et isti; sine causa cucur-
clus, etc. (b). risii, cum Aposlolus dicat, JViAiZ intulimus in hunc
I. Avaricwcilas.— Hominis cujusdam divitisuberes mundum, verum nec auferre quid possumits(I Tim. vi,
altulit possessio(ruclus , el cogitavitapud se, dicens:7); quia Domini est lerra, et pleniludo cjus (Psal.
Qttid [aciam, quoniam non habeo quo colligamfruclus xxtii, 1). Audis, Sursum corda; et curas dicere 3, Ha-
meos? Etdixit : Hoc faciam; destruam apotltecasmeas bemus ad Dominum. Si aliquid illuc misisti, habes
et horrea, et majora wdiftcabo: ut illuc congregemfru- quod ihi quseras : si nihil misisti sursum , non habes
ctus meos; et dicatn anitnmmem, Habes mulla bonare- quod ibi quseras. In lerra ubi posuisli, ibi qusere :
posita, gaude et jucundare. aDixil aulem illi Deus :
(]uiascriplum est, Ubi est thesqurus liius, ibi est et cor
Slulle, hac nocle exposcitur te anima lua: ea qum tuum (Matlh. vi, 21).
congregasti, ctijus erunt? 0 csecitasavari, fratres di- . 4. F^enuslicitum. Debilores non nimium urgendi.
lectissimi ! Una nox ei superabal, et de multorum Et Deus libi audi qui.d dical. Quid ? Vis fenerare,
annorum vita satagebat. Gaudebal, quia niultuni sibi minus dare et plus accipere? Ecce mihi da, dicit Do-
nascendiim videbat; et non noveral quia nihil secum minus : ego accipio miiius, et dabo plus. Quando
tollebal, sed hic omnia dimitlebat. Nox ei vilam fu- quseris unde crescat pecunia, hominem quacris, qui
gabat'; et de craslino cogitabat. Quod in aliis ex- quando accipit, gaudet; .quando reddil, plangit: ut
1in Ms. v., Nox enim fugabal. m aliis, mx autemfu- accipiat, precatur; ne reddat, calumniatur. Da quidem
qabat. In nullisvox, vitam. homini, et noli avertere faciemluarn ab co qui mutuo
(a) Alias,48 ex Homiliis50.
(b) ln Ajjpendicenunc primumcollocatur.Lovaniensibus 12Mss.omnes,in poma.
dubius, verlinoel vindingospuriuscst. Quodhicn. 3 de ita Mss.tres. nm. autem,imacjinemDeiperambulatliO-
decimisconcionaloradmonet, in selatem Auguslinihaud- mo. Editivero,in imagineperlransithomo.
3 In Mss.,et curris dicere.
quaquamquadrat.
 4913 SERMOLXXXVIIl. 1914
petit; sed accipe quantuhi dedisti : nam et benefi- nobisin Dominus Joquereiur, Nonnecor nostrum erat ardens in
citim perdidisti, et si hoc ipsum quod daturus es , via, dumaperirel nobk DominusJesus Scriptu-
exigalur. Forle ad manum non habet unde rcddat : ras (Lttc. xxiv, 32) ? Ergo graiium sinapis nienibro-
perlulisli petentem, exspecta non habenlem. Noli cla- rum viscera calefacit; fideiaulem vigor cordium pec-
mare et dicere, Numquid feuus quoero? Tatttuni peio, caia comburit. Et illud quidem asperuni algorem
quantum dedi; lioc rccipiaro. Non es meniiius, ve- frigoris reinovet; hscc aulem delictoruin diabolicuui
rum dicis, non es fenerator; et vis cui dedisti, quoerat frigus expellii. Sinapis, inquam, granum iniquos hu-
feneratorem, ut tibi reddat. Sed si propierea fe- morcs decoquit corporum ; fides autcm lihidinum
nus nen exigis, ne te fencralorem judicet Deus, prc- lluenla consumit. El per illud medicina capiti procu-
mis, suffocas, exigis : si tanlum exigis, quanium de- ratur; per fidem aulem spirituale capul nostrum ,
disti; suffocandotamen et in angusftis rctinendo, be- quod esl Chrislus Dorninus, soejiiusrefovetur. Sed et
neficium non prsestiiisti, sed majores a.ngustias intu- fidei juxta comparationem sinapis sancto odore per-
listi. Sed forlc dicis, Habet undc reddere possit : fruimur, sicut ait Apostolus beatus , Quoniam Christi
habet possessionem; vendat: habet domiim; vendat: bonttsodor sumitsDeo (II Cor. n, 15).
habet familiam ; vendat. Frater tnus quando a te.pe- ' 2. Laurentius, granum sinapis. Igilur sanclum mar-
liit, ideo le petiit nc vendcret; proplerea non fnciat', tyrem Laurenliuni grano sinapis possumus compa-
quia subvenisli, ne fiercl. lloc vult Deus, hoc jubet rare, qui diversis aitritus passionibus, per totum or-
Deus. Sed si avarus es, modo audi quidipsc Douiinus bein gralia mcruil sui fragrare martyrii. Qui enim
in Evangeliodicat, Stutle, hac nocle exposlulaluranima antea constiiutus in corpore, eral liuniilis, ignotus et
tua a le : ea quwprwparasti, cujtis erunt? Sic est omnis vilis; postcaquam vexaius , laceralus, exusiusest,
qui sibi thesaurizat, el non esl in Deiimdives. universis pcr tottim niundum eccle:.iis odorum suse
SERMO LXXXVll (a). nobiliiatis infuclit.Recie igitur huiccomparatio copu-
De verbis EvangeliiLucw, cap. xm, 18,19, Cui simile lalur : siqttidem granum sinapis cum lerilur, accen-
est regnum Dei, etc. (b). ditur; Laureiitius cum patilur, iiiflammatur : illud
i. Sinapis granrtm virtute magnum. Fides christiana fervorem atiritione sua movet '; hic ignem plurima
specie parva, sed magna virlule. Dicit Dominus in vexatione suspirat. Sinapis, inquani, in vasculo calido
Evangclio : Ctti simile esl regnumDei? el cui simiteil- decoquilur; Laiirenliiis in craticula ffammarnm igne
tud wslimabo? Simileesl grano sinapis, quodacceplnm lorretur. Artlebal ilaque exlriusecus heatus Lauren-
Iwmomisil in hortum suum; et crevit, et facta est ar- liusmarfyr lyranni soevientisincendiis ; sed major il-
bor, et volucrescmli requieveruntin rainis ejus. Movet lum inlrinsecus Clirisli amoris flainma torrebat. Et
fortasse sensus vesiros, quare regnum Dei tam prse- quamvis rex improbus ligna subjicerel, incendia ma-
claruro atque magnificumgrano sinapis exiguo com- jora supponeret; lamcn sonctus Laurenlius has flam-
paretur , el spei noslroain se lam grande solalium , mas fidei calorc uon sentil : et diirn Christi proccepla
rei vilissimoesimile csse dicaiur : prseserlim cum alibi cogilal, frigidum esl illi oranequod palilur. Nec cnim
idcm Dominus discipulis suis dicai , Si habueriiis fi- poteslin viscerihus ignium lorroenla seniire, qui sen-
dcm sicut graniimsinapis, dicelis huic monli, Totlereel sibus paradisi refrigeria possidebal. Jaceal licnt ante
jactare in tnare; et fiet (Mallh. xvn, 19). Igitur si lides pedcs lyranni exusta caro, corpus exanime; nihil ta-
taitia est, quocpotest ah ipsis sedibus, montium fun- men deirimenii patilur in terris, cu.jus ariimus demo-
damenta transforre, necessaiio et granum sinapis ralur in ccelis. Exlenditur ergo super flammarum
magnum est, ad cujus similitudinero fidem habere ignolos globos , ct saipius versatur in latera; sed
coinpellimur. Magnum auleni dixerimus, non specie, qiianto plus poenaruinpatitur, tanto amplius Chrislum
scd virtute; ct non fidei, qualiiate oleris, comparau- Dominuni peiiimescit. Novoadmirationis genere alius
dum, sed vigore acrimonioecosequandum. Nam si di- illum lorquet, et alii socvieniislornierila proficfunt.
ligenlcr inlendamus, inveitimus recle a Domino lianc Devoliorem Laureniium Salvalori supplicia atrociora
similitudinem comparalam. Sicut enim granum sina- fecerunt.
pis priraa fronle speciei sueeesl parvum, vile, despe- SERMO LXXXVHI (a).
clurn, non saporem proeslans, non odorera circumfe- Rursum de verbis
reDS, non indicans suavitatem; at ubi teri cceperit, Evangeiii Lucw, cap. xn, 18, 19,
statim odorem suum fundit, acrimoniam exliihet, ci- Cui similc est regnum, etc. (b).
bura flammei saporis exhalat, et tanto fervoris calore 1. Fides chrisliana, regnum Dei. Vigorisillius sym-
succendiiur, ut iuirum sit in lam frivolistautum ignem bolum, sinapi.— Cui simile csl regnumcwlorum?et cui
fuisse conclusum : ctijus eliam seminis cibum homi- simile wslimaboillud, ait Dominus : Simile est grano
nes, hiemis proecipuetempore, magna pro suavilate sinnpis , elcsclcra. Mnlla perstrinximus , quibus pro-
percijiiunt; quatentis repeliant frigora, humorcs ege- baremus rcgnum Dei grano sinapis non immerilo
rani, viscerum inlerna calefaciant; soepeeiiam cx hoc comparari, et dislantiam in sola esse sesiimaliotie
capiti adhibent raedicinam , ul si quid invalidum , si vorborum , non in collalione virtutum : siquidem
quid ocgroltim fuerit, sinapis igne curetur : ita ergo clirisliana fides , quoeregnum Dei est, eumdein vi-
et fides chrisliana prima fronle videturesse parva, vi- gorem obtinet, quem sinapis nalura depromit. Nam
lis el lenuis, non poienliam suam ostendens, non su- sieut cum sinapis succum sumimus, vullu contrista-
perbiam proeferens , non gratiam subminisirans; at mur, frorile coniraliimur, ad lacrymas pernioveiiiur,
ubi diversis lentalionibus leri cceperit, staiim vigorem et ipsam salubrilatera corporis nostri cum quodam
suum prodit, acrimoniam indical, calorem dominica: flelu auslerilalis accipimus; illinc enim amariludo
credulitatis aspirat, et lanlo divini ignis ardore jacta- nos exasperat, acriroonia peneirat, hinc calor ignei
tur, ut et ipsa ferveat, et participanlem sibi ardefe saporis accendit; et loto perturbati corpore lunc ma-
compellat. Sicut in sancto Evangelio duo ex discipu-
lis dixerunt 2, dtim cum ipsis post passionem suam prolixior, incipiensab hocceexordio: « l.ibenternos prse-
1 ita Mss.Editiautem, non fecix. « dicareet gratanter oj.us Deifaceremanifestumest: sed
» Mss.haecverba,duoex s cum videmus plures e fratribus pigrius ad ecelesiam
discipttlis,omittunt,et ista suh- « convenire,»etc. nolalurquehabitus in natali Laurentii
stituunt, Etmnausel Cleophasdixertml; nec minimahinc manyris.
additur auctoritasmanusciiptissermonem hunc Ambrosio 1m MSS.,
adscribentibus,cui nimirum hoc singulare est, ut unius fervoremallrUionissumevomU.
ex duobus discipulisquibusChristuspost resurreclionem (a) Olim,de Sanctis53; et post, in Appendice82.
sese visibilemjjricbuit, Emmaumnomen esse credide- operum (0) Huncquoque Ambrosiotribulumvidemuset in ejiis
nt. vulgatiset in manuscriplislibris, in quibusincipit
in hsocverba: «superiore DominicaparabolamDuminidis-
(a) olim,de sanclis51; et post, in Appendice81. serentes, in qua ait, Ctiisimileest regnumcwlorum,»etc.
(b) Editusolimet inter AmbrcsiiSermones,ejusque in AC vctsus iinemmultisquoehic desiderantur, auctiorillic
manuscriptis nomineinscrijiiusrepcritur; sedibi a.imianto exbi. etur.
I91S APPENDIX. 1916
gis sarii efficimur, cum araplius dcploramus : iia et facere? Polesl lamen omnibus hominibus bene velle:
cum fidei chrisiiaiioemandala pcrcipimus, conirisla- quod cnm feceris, dicil tibi evangelisla, Gloriainex-
mur animo, alfligimiircorporc , ad lacrymas pcrrao- celsis Deo, el in terra pax Iwminibusbonwvolunlalis
vemiir, et ipsam salutero nostram cuin qiiotlani fleiu (Luc. ti, 14). Polesl dicere aliquis , Facultatem non
ac mcerore conseqiiiniur. lndu eniin jejuniii nos ex- haheo : miniqiiid potest dicere, Boriam voluniaicm
aspcrani, illinc peccaiorum conscieulia macerat; hinc habere non possuiu? Ipsa cst crgo vera justilia, quse
patrimoniijaclui-a perlurhal: ct lolo conlrislali ha- omnibus hominibus quod sihi vnli oplai; lioc quod
bilu magis salutem eonscqnimur, si amplius de- sihi vult, illis evenirc desiderat. Ipsa cst vera justi-
fleamus , secuiidum quod ait Doiiiiiius, Vos plorabitis lia, qiuc pro.ainore Dei, non soliini amicos, sed
el flebilis; scccutumatttem cjaudebil(Joan. xvi, 20). eliam ipsos diligit inimicos. Scd istam veram jusii-
Sicut autem cum sinapi capul forte curandum cst, jn- liam, fratres, luiic aliis bcne impeixiiiiius, si et nos
bennir abrasos captllos (leiuere, impcdinienta culis habcre desideramus. Nara qiioiuodo quisquam aliis
universa dcponcre , ut imdo corpori pcrfeclius medi- largiiur, quod in sc ipso habere non cognoscilur? Sed
cina perveniat : ita ct cum aniina per fidemcuranda forte aliquis inierrogat, quomodo in nobis justitiam
est, proecipimura nobis suhslanliam auferre soeeuli, servarc debemus.
impedimenla auri argenliqiic deponere, ul el nudoect 3. Justilia a jttre dicendo inler dtias parles adversas.
soli animoccongrueiuius spiriiualis medicina conve- Jus aniinm, el jus camis Justus in alios esseinquit,
nial. Quisquis enim rebus muiiciietdivitiis soeculiob- qtti non esl in se. Altcndilo, fralres , justitia videlur
volulus est, huic (idei medicina nop prodcrit. Ergo inilii quod inde nomen accepit, quia inira duas par-
quod stiecus sinapis in corpore,iioc lides christiana tcs adversas el conirarias sibijttsie judicare consue-
operalur in aniina. vil. Eia , fratres, agntiscanutset in nobis dtio quoc-
2. Clirisiuslittmilis,grctnumsinapis.Gtoriosttsfil ar- dam cssc contraria. Nam caro concupisc.itadversus
bof.ramiillitis, sancti.Scdquoniam in cadem dominica spiritum, et spirilus adversus carncm (Gatal. v, 17).
scnlcritia scriplum cst, Quod acceplumlioinomisil in IJabemus ergo et inlcriorem lioniinein, et cxterio-
liorlum stium;el crevit,el facla est arbor, el volucresre- rem : habcmus carnem et animam; hoc est, liabe-
^uiecerun/inraiiiise/us;diligciitiusi-equiraniusquisistc nius dominam et ancillam. Si ergo vis ut libi cre-
sit, cuihieccimciaconveiiiani.Diximussuperiussaiictis dam , fjuotl possis jusle causam aiiuriiis judicare , in
marlyribus , qtii diversis attriii suni passionibus, na- lc ipso volo ' priinum agnoscere. Eslo jiislus judev in
luram sinapis posse congrucre. Scd quoniam dicit lc ipso : iribne animoo quod clignumcst; rcserva
Scriplura, El crevit, el facla esl arbor, el volttcresre- carni quod opus cst: iribue tlominoequod illi suffi-
quieverttntinramis ejtts : arbilror hoc ipsi Chrislo Do- ciat in scternum; et hoc laiiliimrescrva ancilloe,tinde
iiiino reclius comparari, qui nascendo in hominc hti- viverc possit in mundo. Nara si domina humiiinlur,
miliatus ut granum est; ascendendo ad ccelumexal- el ancilla crigitur; si domin.-eaut paruin aul uihil re-
taius ut arbor est. Granum plane Chrisius esl, dum poniiur in ccelo, el tolum ancilhe rescrvatur in
patilur; arbor est, cum resurgil. Granttm, inquam , niundo ; ecce jam in nobismciipsisjusii non esse co-
esl, cum famem esuriens susiinel; arbor esi, cum gnoscimur. Et quomodo catisa altcrius direclo ordine
quinque millia viroruni quinque panihus saturat: ibi aniliil nobis auditur, quaudo iu nobis et in nostra causa
sierilitatein liumana conditione patilur, hic satieia- juslilioe reservatur? Hoc solum scio, fratres,
lem propria divinilale largilur. Granum auiem dixe- quod nunquam allerius causam juste judicare poie-
rim Dmninum, cum cacdilur, conlemiiiiur, incrcpa- lit, qui inter auimam el carnem suam juslitiam le-
lur : arhorero autem , cum coecosilhiminal, mortuos nere nolueiil. In aninia eniro et in nienie ad imagi-
resuscitat, peccala condonal. (a) Ramos aulem hujus iiem Dei facli suinus; secundum carnem vero de
arhoris si requiras, invenies quia ranuis esl Peirus , limo lerrsc formati sunms. Qui ergo ptus amat car-
rainus esl Panliis, ramus cst heatus Laurenlius, cu- nem quara aniroam suam, iniagiiieiu Dei vult depo-
jns hodie nataliiia celubramus; rami sunl omnes nere deorsum , et lerrain erigere sursum : et qui iu
Aposloli vel martyres; ad quos si quis se fortiter te- se ipso lam injuslus est; si causam altcrius audierit,
nerc volueril, fluctihus saiculi mitiime submergeiur : sine dubio justitiam non tencbit. Et ideo qui justi-
quin potius sub unibra iilorum latiiiuis, gehennse liam tenere desideral, a se ipso incipial; ct in se
iion palielur ardorem , securus et de diabolicoctero- prius jnsiitiam teneat, et inlcr carnem et animam
pcsialis procella , et de judicii exureiilis incendio; suam justtts judex esse consuescai. Carni vicium et
ipso adjuvante qui vivit cl regnat in unitate Spirilus vesiiluro siinpliceroct mediocrenireservct in nnuido;
sancti Deus, clc. et quod esl melius, aniniam per clecniosynas pouat
SERMO LXXXIX (b). in ccelo. Nam si aliier fucerit, el se non eraendave-
ril, si in hoc perseverare voluerit, quomodojudicat
De verbisEvangcliiLucw, cap. xvn, 21, Regnuro Dei in hoc sseculo, sic judicandus esl in futtiro. Et hoc
inira vos est: et de verbisApostotiad Rom.,cap. xiv, quidem de vera justiiia 2 breviler diclumsit.
17, Regnum Dei non esl csca, etc. 4. Pax vera. Mullisdisplket Deus.Pax perfectaest,
1. Exordium. Audivimus cum Evangelium lege- si cum Deo. Pax enim quse sit vera, debelis agno-
relur , dicente Domino, Rcgnutn Dei inlra vos esl. scere. Non est enim illa vera pax, quam sibi inviccm
El qnia sciebat quod tion omnes poterant inielligere videniur praaslare raptores et ebriosi, maledicict su-
quod diccbal; cimi dixissel, Regnum Dei inlra vos perhi. Isla non est dicenda pax , qu.ii de radice cha-
cst, quasi ab aliquo interrogarelur, subdidit dicens, rilaiis non consurgit. Qui ergo pacem verain deside-
RegnitmDei non esl esca el potus, sed juslilict-ei.pax rat, primum cum Deo pacem habcre contendai. Sed
et gaudium. Rogo ergo vos, fratres charissimi, con- dicil aliquis : Quis esl qui pacem cum Deo habere
sidereniiisconscienlias nosiras; videamus, si regnuni non velit? Ule utique qui sic non vivit, quomodo
inlra arcellas animsc iiosirse repositum hahemus. Si Deus proecepitesse vivendum.Quis est hic qui pacem
esl ibi justilia, si pax, si gaudium, securi sumus; cum Deonon habeal? Cui displicel Deus. Scd dicit
quia regnum Dei intrn nos esse cognoscimus. Sed aliquis : Et quis ita insanus est, ut illi displiceat
qusc est isia justilia , qtise pax, quod gaudium, dili- Deus ? Si te ipsum discutio, forie te ipsum invenio,
gcnier atiendite. cui displicet Deus. Dic mihi, rogo le, nunqiiammur-
2. Juslilia pcrfecta. Justilia ergo vcra et perfec(a, muiasti contra abundaniiam pluviarum? nunquam
ipsa est quoe non facit aliis quod sibi non vult. Sed ariditalem queslus es siccitatum ? nunquam murmu-
dicit aliquis : Quis potest omnibus homiuibus bene
Permultahic omissa. 1ita vetusliber claromontanicollegii.[Estoisiiusjudex
(fl) Fuit csesariihomiliain BibhoihecaPatrum ordine in le ipso.]
(b) 2 lladuo Mss.[ cteveslrajuslilin] »
decimanona.
 1SI7 SERMO XC. 191S
rasti contra felicitalemmaloruiii hominuni? nunquam nemo lollela vobis ; nisi, me ipsurn Dominum nemo
iraius es conlra violenliam ventorum ? et ut quod est lollet a vobis ''rAdendite conscientias vestras, fra-
amplius dicam, nunquam blasphetnasii, quando vi- (rcscliaiissiiiu : si est in vobis jusiitia, id est, si omni-
nearum fruclus amplius non collcgisii? et si in omni- bus liouiinibiis hoc vullis et desideratis et optatis,
bus istis le conlra Deum aguoscis el intelligis non quod vobis ipsis ; si est in vobis pax qusc non sohun
murmurasse, scito te pacem veram cum Deo habere ad amicos, sed eliam usquead ipsos pcrveniat inirai-
in omnibus quoelibi acciderint : clama quod ille bea- cos ; sciloic qtiia reginun ccelorum, hocest, Christus
tissimus Job cum conscienlia secura clamabat, Do- Dominus, inanet in vohis. Qui vcro ad conscienliam
minits dedil, Dominitsabslulil; sicut Domino placuil, suam recuri-ens, non ibi invenerit jusliliam, sed ava-
ila (ticliimest: sit nomen Dontini benediclnm( Job l, riliam ; non paccm, sed discordiam : non gaudium
21). Nam si quando bune tibi esl, laudas Dominum , de speviloe xtcrnoc, scd carnalem leliliam de amore
et quando tibi malecsl, murmuras conira Doroinum; luxurioe: agnoscal et ititelligat, quia non in illo re-
non habes pacero curo Deo, nec potes dicere cum gnat rex Legis Cliristus, sed crudelis lyrannus. Modo,
Psalmisla, BenedkamDominuminoiniiitempore(Psal. fralres, dum adhuc vivimusin hoccorpore, possumus
xxxin, 2). Quis estqui bencdicit Dorainum i» omni nos cum Dci adjulorio emendare alque corrigere.
tempore? Queni non felicitas corrunipit, ncc adver- Si vero nos mullis criminilms involutos ultimus dics
silas (errcl. Prima ergo et vcra pax est, m cnm Deo jnvcnerit, corrigendi tempus non eril. Eiitenim lunc
pacifici simus. Cum hoc faclum fuerii, ctiant in no- sicut omiiibussaiiclis oetcrniimgaudiuni, iia peccato-
bis ipsis paccm habe.re potcrimus. Nam qui cum Deo ribus sine fino supplicium; sed illis hoc crit, qui se
pacern habcre nolucrit, in se ipso paccm haherc non per pcenilcniiaui cmciidare nolnerunt. Tunc dicturtis
poierit. Sit ergo pacifica cum Deo anirna nostra, ut cst Cliristus atl siuistrain positis , Discedite a me,
anim;c noslroesit subdita caro noslra ; nam si tc non maledkti, in icjiicmmiernum: ad dexleram vero posi-
regit superior, crueiiit le ct affligit inlerior. Inclinet tis, Venite,benedicti,percipileregnum quod vobispara-
sub jugo Dei cerviccm suam aniraa tua; ut et sub ftoiicst ab origine mundi ( Matlh. xxv, 41, 54). Ad
jtigo anima; tuoccnllum siiiiin subjiciat caro tua. Tunc quam beatitudincm nos Dominttssub sua prolectione
erit pax vera aique perfecia, qnando non soliini cum perducal; cui est honor et gloria et imperium cum
aliis, sed cliam nobiscum paciiici sunuis. Scd quia Palre ct sancio Spirilu iu ssccula sseculorum.
adliuc in proeliosumus , el contra diabolum pugna- Amen.
nms , ue de vicloria despcremus , si cum Deo SERMO XC (A).
pacifici sumus. Et si Deo coujuncii sumus, quo- De verbis Evangelii Jorinnis, cap. n, 1-10, Die lertia
modo poiest fieri, ut diabolum limeamus ? Talem
imperatorem tecum habes; el diabolum limes? nupliocfiebant, etc. (b).
Sub tali rege mililas; et de victoria duhitas ? 1. Quid significenlnuplimislw: quidsex hydrim:quid
Adversalur quidem quotidie diabolus; sed proesloest ternw mctrcim.lllud, fralres chorissinii, quod die ter-
Christus. Ille vult premere , isie levare; ille vuli oc- tia nuplias factas, elaquam in viiiuni conversam fuis-
cidere, iste vivificare : scd securi estole, fralres; se, modoctiin Evangelium legurctur, audistis, videa-
plus valet ad erigendum Cbristus , qiiam ad depri- nms. Qu;e siint illai implioc? Hic acquisilio el repara-
niendum diabolus. Si ergo, sicut supra cliximus, ju- tio nosira volis et fuslis niiplialibus demonstralur;
stiiiam et pacem tolo corde scrvemus, tunc etiam sicul alio loco, cum choro ei symphonia redilus (ilii
verum gaudium habere polerimus. junioris excipitur. Sux aulem hydriie siint sex mundi
S. Gaudiumverum, recjnum ccelorum: et hoc Chri- hnjus oulaics,per quas jusii figuram et lypum Domi-
slus. Justiiiw alque pacis [ruclus esl. Quod est verum ni proctulerttnt , capiunt veromelretas binas vel ler-
gaudium, fratres, nisi regnum ccelorum? Quod re- nas : qnia fidem inira se conlineut Trinitalis. Sed vi-
gnum coelorum, nisi Christus Dominusnosler? Nam deamus quid dicilsermodivinus ; ipsa sacra Evangc-
quod verum gaudium Chrisius sit, in Evangelio lcgi- lii relraclenius oracula.
nuis. Sic enim angeli ad paslores dixcrunt: Ecce 2. Mysleriumreparalionis liumanm.Christus Eccle-
evangelizamusvobisgaudium tnagnum. Atlendite, fra - sim arrhas cleclitet dolem. In Cana Galiloeoeaquas in
tres, et videle quiaverumgaudium non est, nisi Chri- vinum convertit, et laientem sub homine divinonim
stus Doroinusnoster 1. Sic cnim Angeli suo testirao- operuin viriutcm detexil. Die , inquit tertia nupiim
nio lirmavcruiit. Cum eniiri dixisscnt, Evaitgetizamus fiebanl. Quoe sunl isloc nuptioc, nisi gaudia salutis
vobisgaudium magntim quod erit oinni populo; statim hiimanoc?Quare die tertia ? Sive quia nobis myste-
subjecerunt, Quia nattts csl vobisIwdie Salvator, qui riuro Trinilatis oslendit, sive quia dje tertia resurre-
csl ChrisiusDominus( Luc n, 10,11 ). Scio, fralrcs, xit. Ilaque tanqtiam sponsus procedens de thalamo
quod verum gaudium omnes homincs habere volunt : suo dcsccndit ad terras, Ecclesiseex Gentibur,con-
sed ipse se circniiivenit, qui uon vult agrum colcre, gregandoe, stiscepta incarnatione, jungendus. Cui qui-
et vult de fruciu gaudere; ipse se decipit, qui non vult dem Ecclesioe, qu;e uiiquc sumus uos, ct arrhas et
arborem plantare, et vull poina colligere. Yerum dotem dedit. Arrhasdedil, quando nobis est ex Lege
gaudiurn rion possidelur, nisi paxel jusiitia tcneaiur. proinissus ; dotem dedit, quandopro uobis est immo-
Prima est enim et quasi radix jusiilia ; secunda, pax ; laius : et alio tnodo potesl accipi, ut arrbas, praesen-
lerlia, gaudium : de justitia nascitur pax, de pace tem gratiam ; doiem iiitelligainus vitam oeieriiani.
gaudium geueralur. Juslitia el pax quasi hona opera Videamus quid agat in Cana Galilacse: hic jam pro-
csse vidcntur ; gaudiuin vero fructus esse bonorum deant nobis Doroini stupenda miracula.
operum inlelligiiur. Nunc ergo faciendo jiistitiam 3. Regenerationissymbolum.Siatuunlur hydrioc ca-
ct pacem tenendo, quasi in bono opere parvo lenipo- pientes metrelas binas vel lernas ; mctretas a metro,
re laboramus : sed poslea dc fructu bonorum operura id cst, mensura : impleiilur hydrioe; mulanlur subito
sine fiue gaudebimus. Audi Aposiolum de Chrislo
dicenlem, Ipse est pax nosira, quifecil utraque unum 1 Ita cumiisdem manuscriptis.[Quid est, Gaudiumve-
( Ephes. II, 14). Gaudiumvero quodipse sit Christus, strum nemotolleta vobis? atlendite,etc.]
jam anlea diximus : cl Douiinus Jesus Chrislus in (a) Alias,ex Vignerianis10.
Evangefio, cum suis discipulis loquereiur, ila cos (b) in Appendicenunc primumcollocalur.Non Augusti-
num, cui in aliquot mauuscriptisassignatur, sed omnino
exhortalus est, diceus : Iterttm, inquii, videbovos, el Csesarium refert. Reperiturhic ipse sermo in Bibliotheca
gaudebilcor veslrum, elgaudium vesirumnemololleta Patruminter Eusebio Gallicano tributosordine quintus,cura
vobis (Joan. xvi, 22 ). Quicl est, Gaudium veslrum insigni tamen varietate, et eorum omissionequoe hic
toto num.6 contiuentur. Idem sermo in Viudocinensi Ms.
1 ita ex duobusvss. [cjuod cadem parte truncatus est, atque ibi Fauslino adscriplus.
regnmn coslomn,nisichristus i)o nuni. 6 vide Ca?,sarii homil.7, 9 et 11, ex editisa Ba-
Donwmsnoster?ik enim mqeii, ctc.] luzio.
1919 APPENDIX. 1920
aquse; homines postmodum mutaii: et dura in me- nos implere non posse cognoscit. El ideo qui eleemo-
lius reformantur, velut Baplismaiis vim loquuniur, synas largiores erogare non possuni, vel pafum ali-
quodam modo in illis simililudo regeneralionis expri- quid secundumvires suas cuni bona volunlale dispen-
milur : et dum aliud ex alio efficiuntur, dum in spe- sent. Qui virginitaiis gloriam non proevalentobtinere,
ciem graliorem inferior creatura transferlur ; myste- cum propriis uxoribus caslitalem studcanl, Deo au-
rium secundoe nalivilaiisaperilur. Nihil in ipsis aquis xiliante, servare; justiiiam diligant, charilaiem te-
de sua quantitale ininuitur ; et dum in se maneant, neant, paticnliarn colant, ebrielaiem velul inferni fo-
a se omninonobilicommulatione degeneranl. Pereunt veam fugiant, omnes homines perfeclo animo dili-
subsianlioe suse, et acquiruntur aliense : fortior tenui gant: probonis orenl, ul a sanctooperenonrecedant;
maleriooapponilur sapor, et occulla fluenlis levibus pro malis supplicenl, ut cito se ad meliora conver-
-virtus infundilur, et aquarum naiura inebrialur ; sic tant. Hoccenim et his similia, fratres charissimi, nec
novo more Creaioris sui potentiam confileniur. Quis nimiumdura, nocimportabilia esseprobantur: ubi sola
potest ista convertere, nisi qui poluil et crcare ? bona volunias fuerit, impossibile nihil erit. Non enim
4. Vitittm, Scripturw sacrw. Aquw viiiuin, qralia nos Deus ad comparandam viiam oeternam, aut in
succcdensLcgi.— Deficienleergo vino, dixil ad Jesttm Orienlem , aut in Occidentem per itinera laboriosa
mater ejtts : VtjwtHnonhabenl.Jam primo loco requi- transmiltit; ad nos ipsos nos dirigit, quod in nobis
ramns, quid sitvinum, quod dcfecissedicitur, etquod per suam graliam conlulil, hoc requirit: sic enim in
silaliud vinum, quod mirabiliter j)r:cparatur, quod Evangelio ipse dixit, Regnum Deiintravos est(Lnc.
archilriclinus melius esse pronunliat, dicens : Omnk xvn , 21.) Et ideo sit in nobis vera charitas , et bona
homo primum bontimviiiumponit; et citminebriati fue- volunlas; ut illud Evaiigeliuin in nohis impleatur, Pax
rinl, tunc id quod delerius esl : tu veroservasli bonum hominibusboruevolunlatis(Id. n, 14.) Quod ipse prse-
vinum usquenunc Viimm multis locis accipimus divi- siare dignetur, qui vivit el regnat Deus per orania soe-
na proecepla, ct Scripturas sanclas, meracissimum cula soeculorum.Amen.
vigorem ccelestis sapieniiac conlinenles, quibus ad SERMO XCI («).
tiniorem Dei incalescant sensus, et inehricntnr affe- Rursum in Joannis
ctus ; secundum illud quod de Sapienliasciiplum est, cap. n, 1-10, de sex hydriis aqum
Paravit mensamsttam, miscuilvinumsuum in cralera mutatw in vinumin nupliis Cana Gatilmw.
( Prov. ix, 2 ). Scripturarum divinarum virtus, si Wtales. i. Hydrim sex, sex muncli mtales. Sex hominum
quando alicujus inleriora iinpleverit, dicere polerit Hydriw istw mysleriis Christi plenw. Sicut j'am
cum propheta, Polasti nos vino compunctionis( Psal. aliquando cliarifaii veslrse snggcssimus, fratres cha-
tix, 5) : et, Poculum luum incbrians quam prmcla- rissimi, sex ilhe hydrioe.quas modo Evangelica leciio
rum esl ( Psal. xxn, S )! Operante ergo Chrislo in menioravit, et quarum aqua in vinum rautala est,
Cana Galiloeoe,vinum defucit, et vinum lil; id est, sex aiaies mundi istius figurabant. Et ut solelis au-
umbra removetur, el veritas proesentatur : recedit dire, una aUas impleia cst ab Adam usque ad Noe;
Lex, gralia succedit; carnalia spiritualibus conimu- secunda, a Noe usque ad Abraham ; eiiam sicut evan-
tantur: in novum Testamenlum observalio velusfa gelista coinmemorat; tertia , ah Abraham usque ad
transfunditur, sicut heatus Aposlolus dicit, Velera David ; quorta , a David usquc ad iransmigraiionem
iransieriint, el eccenova (acia sunl omnia( II Cor. v, Rabylonioc ; quinla , a transmigratioiie Babylonioe
17 ). Quomodo aulem hydrioe illoeimpleloeaqua, ni- usque ad Joannem Baptistam; a Joanne Baptista et ab
hil rflinuuntur ab eo quod erant; et tamen incipiunt adventu Domini Salvaloris sexia rclas agitur (Malth.
esse qnod non crant: iia Lex non perit per adveu- i.) Quoe res etiam in humaiioe vitoe cursu evidenier
lum Christi absoluta, sed proficit. Vino ergo delicien- agnoscitur. Primus enim gradus est,quasi prima
te, vinumaliud miuistratur. Ronum quidem est vetus selas, infantia; secunda, pueriiia; tertia, adolescentia;
Testamentum ; sed sinc spirituali inlellectu vanescit quarla, juvenlus; quinta, senecitis; sexla est illa per-
in littera : novum vero odorem vitoe reddit in matiira , quse etiam decrepita dicitur. Non ergo tibi
gratia. mirum videalur, quando audis mundum istum sex
5. Jlftracu/unimaximum, conversio peccatork. Cum oclalibrisconsummari; cum hoc videas etiam homi-
hoec ita sint, archilriclinum ipsum proeposiiumin do- num setalibus adimpleri. In islis sex octalibusmundi,
mo sponsi videamus, qucm seniire possumus. Et quasi in sex hydriis prophetia non defuit. Plenoeergo
quem alium nisi beatum Paulum inlelligeredebemus, erant isloehydrise mysieriis Veteris Testamenli : sed
qui post Legis lilleram, acceplum Novi Teslamenti quando in illis Chrisltis non intelligehatur , non ex
mysterium suavissimumvelodore velgustu, spiritua^ ipsis vinum, scd aqua bibebatur.
lium sensuum fragranlia repletus et inebriatus cx- 2. Christusin Adam. Prima ergo hydria impleta est
clamat et laudat, Tu servaslibonum vinum usquead- lemporibus Adam, quando Dominus emisit soporem
huc Vicleamus tamen quemadmodum vinnm ipsum in eo, et lulit unam de costis ejus, et fabricaius est
laudat: Nec octtlus,inquit, vidit, necattris audivil, qum cam in mulierem (Gen. u , 21, 22 ). Quid enim aliud
prwparavil Deus ditigeiilibnsse ( I Cor. u, 9 ). Ecce tunc significavit, nisi passionem DominiSalvatoris ?
Dormit Adam, et de laiere ejus lolliiur costa, fabri-
vera, ecce praedicanda miracula, quoe in nobis ope- calur : inclinato capiie dormivit in cruce Cliri-
ratur, quando de pessimis bonos facit, de superbis stus Eva
Iiumiles, de inhonestis caslos, de seclatoribus soeculi , et de Ialere ejus formatur Ecclesia. Cum enim
amicos. Dei. Quoc polest majora exercere miracula, percussus est in laiere, cxivil sanguis et aqua (Joan.
quam quando hominem vermem et pulredincm di- xix, lis.
30, 34); sanguisrederaptionis, ctaqua Baptisma-
gnaiur in siatum angelicum promovere, de terrenis Quasi revera, fralres, non poluit Deus inde facerc
in ccelestibuscollocare, et in gratiam suoeadoplionis Evam, unde fecerat et Adam. Sed jam tunc in il!o
assumcrc ? velere Adam, de cujus cosia fabricata est Eva, novus
(5.MuneraDeo grala. Quid ergo retribuemus Do- Adam significabalur, de cujus latere formanda erat
mino , pro omnibus quocretribuit nobis? aut quando Ecclesia. Sed hsec prophetia, quia in illa Judseorum
reddere poterimus quod nec cogitare sufficimus? Nec populus Chrisluin non intelligebat, non vinum , sed
tamen despcrandum est, quod nihil repensare possu- aquam sapiebat.
nius; quia tanta es.t pietas Domini nosiri,ut apud 5. In Noe. Secunda hydria impleta est iri Noe, cu-
eum voluntas perfecta faciendi repuletur pro opere jus lemporibus ita per niysterium arcsevel diluvii ge-
facli. Omnia enim iroplevit, qui quod poluit feeil. nus humanum salvatur (Cen.vi, el seq.), quomodoper
Quid ergo retribuemus Domino, nisi ut humiliter cor- Prodit nunc primum ex quatuor manuscriptis,
pore bumiliato , etcorde conlriio dicamus , Domine, ubi(fl)absque auctoris nomine subjungilur sermonibus
prppitius esto milti peccalori(Luc xvm, 15)? Ille enim quibusdamAugustinianis.Et Augustini uidem doctrinam
holocaustomata. diligil, qui et cor contriium el hu- exbibet,sed stdumomninoca?sarii,quiqhic Traclatumnoi
miliatum non despicit. Non a nobis requirit quod numin JoannisEvangeliumimitatur.
4921 SERMO XCH. 1922
cmcis vel Baptismi sacramentura in advenlu Doraini tam ? Licet et hoc nomen convemat DominoSalvatori,
Salvatoris de octerna morte loius mundus eripitur. secundum quod Moysesait: Prophelam vobissuscitabit
•4.In Abraham. Terlia hydria implela est in Abra- Dominusvester,lanquam me ipsum audielis. Erit aulem
ham, cui Doroinusjussit ut ad simililudinem Doraini omnk anitna qumnon audieril Prophetamillum, exler-
Salvaloris filium suum offerret in holocauslum ( Gen. minabiturde plebe (Deul. xvni, 18,19); tamen quanclo
XXII, 1-19). Nam quomodo beatus Isaac ad locum hoediscipuli illi dicebant, verum Deumesse Christum
holocausti liguum ipse poriavit; ita ct verus Isaac ad omniniodis non credebant. Denique videte quid di-
locum passionis ipse sihi crucis jjatibulum bajulavit xerunt : Nos, inquit, sperabattvtisquia ipse essel redem-
(Joan. xix, 17). pturus Israel. 0 discipuli, sperabalis; jam desperastis?
5. Davidin multis Chrislumfiguravit. Quarta hydria Latro dicii in cruce, Memenlorriei, Domine, cum ve-
impleta esl in David, qui et in humilitate, et in man- neris in regnuin luum : et vos dicilis; Nos aulem spe-
sueludiuc, cl in multis uibulationibus Christum Do- rabamus. Ecce vos non credebalis vel resurreclurum;
minum figuravit. Inler reliqua quae per euiu Dominus el latro credidit eliam regnaturum. Cura ergo in di-
loqui diguatus esl, etiam hoc clamavit : Surge, Do- scipulis ita refrigerassel fides , ut ialia loquerenlur,
mine, judicare lerram. Cui dicilur, Surge, nisi ei qui respondit Doroiuus : 0 stttlti el tardi cordead creden-
obdortnivil? Surge, inquit, Domine, jttdicare lerram. dum (Luc xxiv, 13-23). Quare stulti erant? Quia
Dormisti judicalus a terra; surge, ut judices terram : adliuc aquain bibcbant : adhtic Christus aquam spi-
ut .in te implealur, quod Scriplura proedixit, Quo- ritualiter in viniim converli non fecerat.
niam tu hmreditabisin omnibusgenlibus (Psal. LXXXI , 9. Melreimbinw vellernw, Trinitatis mysterium et
prwcepta charilatis. — Capienlessingulw melrelitsbiuas
6. Prophetia de Chrislo in Dankle. Quinta hydria vel ternas. Non enim dixit, Alioe capiebant binas,
implela esl lemporibus Danielis, qui se dixit et vidisse alisc lernas; sed de omnibiis dixit, quia capiebant sin-
cre- gulw melrelttsbinasvelternas. Et quia secundum litte-
proecisum lapidem de monie sinc manibus, faciem
visse ipsum lapidem, et implesse universam ram hoc iiuelligi non polest, vidcamus quid spirilua-
terroe ( Dan. n , 54, 55). Videie , fratres , qnia mons lilerin illis sentire possimus. Jain enim supra diximus,
ille, unde lapis proecisusest, implevil omneni lerram. quod aqua illaquoeerat in hydriis, prophetia vel Vetus
Mons ille significatrcgnum Judaeorum ; de quo monle Testamenium possit intelligi.: quare ergo metrelqsbi-
proecisusesl lapis, id est, tiatus cst Clnistus : quod nas velternas? Sine duhio propier riiysierium Triniia-
autem ait, Sine manifms, hoc intelligitur, quia sine tis. Quareeiiaro vel binas? Propter duo proecepladi-
opere nupliali; in manibus enim opera intelligiintur. leclionis. ln Lege eiiiroel Prophetis non solum my-
Mons ergo ille, hoc est, regnum Judoeorum, noii im- slerium Trinilaiis agnoscitur, sed etiain duo proecepla
pluvit lerratn ; quia antequam veniret Christus , no- charitatis assidue prsedicaniur. Videamus lamen si et
tus erai tanlum in JudoeaDeus. Poslquam vero Chri- in Evangelio possimus invenirc melretas binas vel ler-
stus venit, ilagratia sua universum implevit munduni, nas. Ego, inquil, el Paler unum sttmus (Joan. x, 50);
ut iu omnem lerram exiret sonus Apostolorum, et ecce habes binas. Da vel temas. Ite, inqitit, baptizate
in fines orbis terroe verba eorum. omnesgeitles in nomine Patris et Filii el Spkitus san-
7. De vocationeGentiumin Joanne. Lapides , Gen- cti (Matth.xx\i\\, 19); ecce habes lernas.
tes. Lex Chrklum non inlelligentibus, aqua ; secus, 10. Qualiler fervor animi fovendus. Unde, fratres
vinum. Sexia hydria impleia est per bealum Joanneni dileciissinri, quia hoc quod fecil in Apostolis Christus,
Baptistam.Ipse enimcum vidissetad baptismum suum etiam in nobis implere dignatus est; ut qui per infi-
venire Judaios , dixil ad eos : Progenks viperarum, deliialem tepidi eramus et frigidi, per fidem ferventes
venlura ira ? Facile fructus esse merearour in opere Dei, cuin ipsius adjutorio ,
quis vobisoslendit fugere a est
dignos pcenitentim.Potens enim Deus de tapidibus quantum possiimus, laboremus , ut usque in fincm
isik suscitare filios Abraltm ( Matth. in , 7-9). Quos bonorum operum perseverantiam lenere mereamur ;
euim intelligi voluit lapides, ex quibtis suscitari pos- etita in leclionibussanclarum Scripturarura nosexer-
sent filii Ahrahoe; quos ulique, nisi omnes Gentes ? cere jugiter sludeanius, ut cum Prophela dicere
Et quare oiiines Genles lapides crant? Quoraodo la- possimus, Polasli nos vino compunclionis(Psal. LIX,
pides non erant, qui lapides colehanl ? Sed dicit ali- 5); et iterum , Calix luus inebrians quani prwclarus
ideo la- est (Psal. XXII, 5)! Sicut enim per amorem Dei aqua
quis , Etsi aliqui lapides colebant, numquid
pides sunt? Audi Scfipturam dicentem : in Simites iltis nostia in vinuin conversa est; i(a e contrario limere
fianl qui faciunt ea, el omnesqui confidunt eis (Psal. debemus, ne amando mundum, el ejus concupiscen-
cxui, 8). Istoeergo sex selales mundi, velut sex hy- liasdiligendo , vinum tioslrum convertatur in aquam.
drise, impletse sunt a ministris, id est, a Palriarchis Et ideo quantum possumus , bonis operibus insisten-
et Prophetis. Veniens ergo Chrislus, non illam aquam tes, Dei misericordiam deprecemur; ut in nobis opera
jaclavit, et aliam misit; sed illam ipse in vinum con- vel beneficia sua ipse jiro sua pietale cuslodiat : qui
veriit. Quafe hoc? Quia non venerat Legem solvere , cum Patre et Spirilu sancto vivit et regnat Deus in
sed adimplere. Non repulit Vetus Tesiamentttm, et sseculasseculorura. Ainen.
sic condidilNovum : sed illud quod in litiera Legis SERMO XCII (a).
aquam sapiebat, dum spiritualiter inlelligi fecit, Ilem in Joannis cap. u , 1-10, de nupliisin Cana
aquam in vinum convertil.nwrlem Galilmw(b).
8. Disciputi post Chrisli infideles. Denique
in lanlum ante adventum Chrisii Vetus Teslamcnlum 1. Cur Chrislus ad nuplias venit. Cur ait, Non-
aqua erat, ita ut qui eum legebant, et Cbristum non dum venil Iwra mea. Dominiet Salvatoris noslri vir-
intelligebant, ab ipso Doraino Christo stulti appella- tus, fratres cliarissimi, prsesenle leclione evidenler
rentur. Nam posl passionem Domini nostri iler agen- ostendilur, cum mirabilia ejus non obscurilatc ver-
tibus duobus discipulis, et ad castellum nomine Em- borum,scd eloquii purilale narrantur. Denique Evan-
niaus ire volentibus, junxit se illis Dominuset Salva- gelisia ila mysterii interna cusiodit, ut rem gestam
tor, et dixit ad eos : Qui sunl hi sermones, quos con- lido sermone designct : sic enim ait, VocaluseslDo-
ferlis ad invketnambulantes,et estis trisles?ki illi inler minusJesus ad nuplias, et maler sua. Ncc dedignalus
reliqua dixerunl : De Jesu Nazareno, qui fuit vir est conversationem hoininum, qui usum carnis exce- (
propheta, polens in opere el sermone. 0 beati discipuli! peral; ncc sseculariainstituta coniempsit, qui ad hocc i
ila in vobis infirmata est fides, ul prophetam dicatis
Doniiinim Prophelarum ? Numquid laliter audistis Alias,deTempore41.
(a) In
beatum Petrum apostolum confiteri? Non recolitis quid nienses (b) Appendiconunc primumcollbcatur.DubiumLova-
relinquuut, asserunlverlinusel vin-
sujjposililium
Dorainointerroganli responderit Petrtts? Tu , inquit, dingus. Auctorquippc,bic in num.5, Mariamnonpulal dici
es ChrislusFiliusDei vivi (Matth. xvi, 16). llle Filium mulierem: contr-.ivuro Augustumsin serm. 52, n. 10et
Dei viviconfessus est; et vos creditis fuisse prophc- alibi jjassiin.
 19S5 APPENDIX. 1924
veneral corrigenda. Interfuit nupliis , ut concordise Ecclesia. Qui sunt ministri, nisi officia Levilaruiu ,'
jura firmaret: interfuil nuptiis, etcomessationes uon quoe Dei niysleriis stinl depulala ? lmplenlur hydriau
retiuit nupliarum; ut psalroos el tympana ad DeiPa- aqua; hocest, vacuatoe nuptiali vino , id cst, potu
tris gloriam procdicandamconcilarei ', ut Paier ho- sorditlo, fonlis puriiale supplenlur, et bcnediclione
norarelur in Filio, et a Palre Filius noscerclur. Doinini in saporein vini veitunlur; utexaqua spiritus
Erat, inquit, mater ejtts ibi. Quani libcnter Maria ad poiiini qtii jain prandeniibus delccer.it, rcputaret.
has nuptias venit, in quibus Dei mirabilia eomprohal. Aquani in vinum convurtit: humanosfragilitati virtus
Vinum divina suggeslione suggeritur defecisse. Num- augelur. Princeps architriclinus vinum nielius probai:
quidlatere Deum poterat, quicl in ea domo , in qua hoccsl, doiniiiici vigoris saporem humana cordasen-
crat, gererelur? Sed non ignorans rerum Deus re- seiiint. Nam qui primum vinum mclius judicavit ,
spondit : Quid niihi et tibi est, mulier? Nonclitmveuit prinuis ct crcdidii. Quod viiitim cst, quod optimiun
hora mea. liac responsione intciim debersuis adver- judicatur , quod architriciinus princeps qucritur sero
lere, (|tiod de nupliali vino pars ali(|iia adhuc foiie prolaitiin, nisi sanguis Doroinicocpassionis? Hoc cst
rescderal : ideo nonclumerat Domiiiiplena hora vir- eniin quod Deus in hora suspeudit, hoc esl quod mi-
tuliroi; ne miscere magis elcniciita, quam mulare vi- nislri suscipiunt, hoc est ([iiod servat sponsus, hoe
deretur. Scd ait, Nondiim vcnil hora mea; tit iia est quod princcps archiiriclinus, qui ficleipritnusesl,
sim Dei mirabilia nianifesta, ut nec argutnenlo valcal% veneralur. Advertamus ergoallctito corde nossanclas
ininiiciis, nec perfidia Judseiis iiisiraulot. Scripluras audire debere; ut coeleslem doctiiiiain
2. Nihil animusfatlitur, qui Deuinfidelilerconfitelur. fida crcdulilale pOssimus agnoscere, ct ab omui
Et dicit Maria minislris : Qucvcumquedixeril vobis , nuindi hujus impcdiiiicitto libcrari ; ipso adj'uvaule
facile.Quam bene roaier Doniini crcduliialem suadet qui vivil et regnat iu saicula socculorum. Amen.
minislris , ut non desint vina prandciiiihus : Qum- SERMOXCIII (a).
cuinque dixeriv, facile. liilelligimusjam esse myste- De verbis EvangeliiJoannk,
rium, cum Dei inandala se nossu , sollicite matei* cap. iv, 5-15 , Venil Jc-
horiatur. Ait Dominus Jusus ad miuislros : Implele sus in civitaiem Saraariss, qu;c diciiur Sichar, elc.,
et denon di/ferendeBaptismo(b).
lnjdrias aqua. El cum itnplevissctit, ait: Hauriie nunc,
ct ferle archiirkiino. Qiiodcuin princeps arcliitriclinus l.ChristuslegilimttshmresJacobesl faclus.Inleclione
Evangelii iiilirniiialeiii humani gencris suscepisse Do-
acccpisscl, stalim intelloxil vina illala posterins esse niinuii)
subliniia. Et cum nescirut ijuod Domiiius lecissct, Jcsum Clirislum, pluiiissime nobis sanclits
sponso ail: Quid lam sero mcliora profers viua , cura Evangelisla inonslravit. Siqtiidciu cuni dixisset, ve-
hoecjtrima esse debucraiit ? Yidimus crgo couvenire nissc Doininum incivitalemScunariw, quw cliciturSi-
mysteritim , el quod Salvaior dicit, Nondum venit chur,injuxla prwdium qttod dedil Jacob Joseph ftlio
hora mea : et cum accusat princeps acliilricliiius lar- stto; quo prmdio erat fons Jacob; addidit, Jesus,
dilalcm spousi, vitleamus ailenlius ordinis hujus , inquil, faligalus ex ilinere sedebal sic stipra puleuin.
quic Evaiigclisladesignat, aperta inyslcria. Videamus Venil sanclus Dominus tiusier Jesus Chrislus ad procdiiiiii
qiia; sint uuplioc,qui miiiistri, qui piinceps arcliitri- quod Joxob Joseph filio stio dereliquerat :
clinus, qui sponsus , quomodo ad nuplias Deus , quo- quod prxdium uon lam Joseph , qtiam Chiisto , ar-
modo Maria; unde exaqua vinum, quare postea me- bitror dcrelicinm , cuj'us figuram sanctus Josepli pa-
lius, quare Deus in liora diiferre voluerit. Equidum triarcha poiiabat, quemveresol adorat et luna , ct
imlla sutit apud crcdenlium mcnles occulla mysteria. oraiics slella; benedicunl. Ad hoc proutliumideo venit
Nihil animus faliitur, qui Detim fidelilcr coiifilelur. Do!iiiiius,u( Samarilani,qiti hourediiaicinsibi patriar-
Nam qui scit Salvatoris advenluin vilseuostroc esse ch;c Israel vindicare ctipicbanl, agnoscerunt possus-
rcmedium, facile viiiutis ejus misericordiam pura sorein sutnn, et converterciUurad Christuiii, qui le-
veritale cognoscit. gitiraus patriarchse hscres est faclus.
3. Ecclesia Christum ad nuplias vocat. Abeo optat 2. Fctiigaltir Chrislus ob infirmiititemnoslram. Re-
vinum. Quid Chrktum detinebat.Yocaiur Salvalor ad quiescilin fidelibus.-—Jestts, inquit, faligalus ex ilinere
nuptias ; hoc cst, Ecclesisevoto Spiritus sancius in- sedebal sic supra puteum. Yidete diversitalein ruysie-
vocalur. Venit cumdiscipulis snis, id cst in hoc loco, rii. lnter Aposlolos cxsultabat in spiritu in inonle
turba sanctorum. Quid dici ajjerlius potest? Mirabilia positus; uon solum conforlabat cos, verum etiam
Dei Mariamatcr exspeclabai,hoccsl,virtulemChristi gloriam his propriaro demonstrabat : iu Samaria
exspectal Ecclesia : appropinquare conipcllit; ait conslilutusDei , futigalusex ilinere sctlebatsupra puteum.
enim Maria, Ecce vinadeficiunt: id esl, quare popu- Nuraqtiid virttis polcrat fatigari? Nonutiquc : sed
lus jara non invenit remedium ? Maria Deum probare faligabalur, quod fideiem populum invenire noii po-
festinat; vinum Ecclesia oplat excipere; ut liat ex terat. Tunc ergo fatigatur Christus , quando nullaiu
nupliali prandio spirituale convivium. Dicit enim , virlutem in suo populo recognoscil. llodieijiic faiigat
Quid mihiet tibi est, mitlier? Numquid mtilierem3dicit eum iuobedientia nosira, fatigal euni inliiinilas nos-
Mariam,quscvirgo post partum inventa est? Sed Ec- sunl tra. Iiifirmi enira sumus , quando non ca qnac*loriia
clesiam , quse non solum mulier, sed eiiam meretrix aique perpelua , sed temporalia et catluca scc-
tamui'.
niiiicupatur, quse erraiilem populum et per oevumet cebat; Bene ait, inSedebal supra puieum, non requies-
lubricam aHatem lascivum , lanquara prosliluiara quoiiiam Samarilauis non polerat requies-
cere. El hora
suscepit sponsam, et quasi docla mater adornat. Non- de limo terroe, inquil, erat quctsisexta. Sexla tlie Deus
dum, inquit, venit Iwra mea : hoc est, passionis Sainariam visilarc hominem liguravit; sexla hora vc-nit
lempus superest. Nondum vcnil hora mea; nondum rent, : ut qui in eum Samariiani crecie-
populus credidil, nondum Judoeusinsequittir : adhuc ipse in his incipcrel rei|uiescerc; ul verum illud
habet diabolus unde lselelur, adhuc triumphi mei quielis sabbalum celebrarel. Sedebal crgo Doininus
palma non proditur, adhuc locum crucis persecuturus supra 5.
putettm.
Christus fons cur supra puieum sedit.- Et vsnit
ignorat, ae necdum Judas menlitur. Nondum venit Samaritana nmlier haurire aquam. Magni.m mysie-
hora mea : sunt prius qusc purgentur in soeculo; et
sic vila proficil in populo. rium. Venit mulier ad jjuteum ; et foiiiem qtiem
4. Ecclesia docet parere doctori. Vinum oplimum noii speravit, invenit. Dicit ad eam Dotninus : Da
nonnki exhauslo deteriori. Vinum oplimum, sanguis milti bibere.Bonus Dominusullro se offert non qtise-
Chrisli. DicitMaria ministris, Facile quwcumquejttsse- renti, ut compleatur illud propheticura, Palam ap-
rit; hoc est, obtemperate doctori, ministris mandat
(a) Alias,de Tempore92.
1 Forte, concmnarel. (b) in Appendicenunc rrinium collocalur.F.ratifidem
2 Forte, tegumentovelet. apud Lovaniensesduhius, apud Vcrliiiumul \ iii.ii.i^ii.a
3 suuplendum,dkit. spurius. (iesarii stilutn ct vciba contiiiet. lio nuni. i
vnlosorm. AjipeudicUi"S,u. Gut 40, n. 5
 1925 SERMO:XCIV. 1926
purui non qumrentibusme, inventus sum ab his qui subdilur, Vivent qui audierint : ideo recapitulalur,
non inlerrogaverunt nomcn meutn (Isai. LXV,1 , sec, eo quod paulo superius de resurrectione peccatorum
LXX). Petit bibere daturus : sedil supra sed pulcum ; dixcrat ; hic autem de resurreclione mortiiorura lo-
ut non in alliludine quoeramusaquam, de eo quitur. Sicttl enim Pater habet vilam in semetipso, sic
fonle qui supra omues aquas est, saluiaria nobis dedit et Filio viiam imbere in semetipso: et poteslalem
pocula hiiuriainus. Quis est fons , nisi Doniinus no- dedil ei judicium facere, quia Filius hominisest. Sic
sler Jesus Christus, cui dicilur, Quoniam apud te dedit ergo Pater Filio vilam giguendo , sicut ipsc ha-
esl fons vitw, et in lumine luo videbimusluinen ( Psal. bet. Quod dicit, Dedil ei judicium facere, pro parte
xxxv, 10 ) ? Bonus fons qui nos de hujus vitse re- caniis quam assumpsit, dedisse Palrum Filio jndicium
frigeravit incendio, et inundatione sua ariditateni dici cognoscimus ; et fulurum judicium liic signifi-
nosfri pecloris superavit. cat : in quo judicio aslabit Dominus Jesus Clirislus,
4. jBajjitsmutitqui differiinl, donum Dci nesciunt. et reddel unicuique secundum opera cjus ; quia jtidi-
AdvenlusChrisli gralia. tliide et mtilieri dicitur, Si cium hoc loco clamnationeniet pconam peccatorum
scires donum Dei, et qnk esl qui dicit tibi, Da mihi bi- intelligirous. Nam ubi dicit Psalmista , Judica me,
bere; lu forsitan pelhsesab eo , el dedkset libi aqttam Deus, el discernccausam nieam (Psal. XLII,1) ; judi-
vivam.Non omnes sciunt doiiuroDei ; quia non om- ciiim discrctionis cognoscinius. Nolile mirari hoc,
nes desideranl aquam vivam. Si enim desiderareiil, quia venielhora, in qtta omnesqui in nwnumenlissunl,
nunquam circa se Baptismi sacramenta differrent. audient vocem ejtts, et procedenl,qui bona egerunl, in
lgitur de se pronunliant, et vitse suoetestimoniiun resurrectionemvitw; qui veromala egeriinl, in resur-
perdtinl *, qui ideo volunt lardius baplizari, ul ffa- rectibiiemjttdicii. Nbn pbssum ercjbegb a memctipso
gitia et scelera inulla commitlant. Noli differre, o facere quiclquam : sicul audio, judico, et judkium
homo, remedia salulis lu;e : quoniam nescis qtiando meumjustum est ; quia twn qumrb gloriatnmeam, sed
a le anitna lua repelaiur. Denique Samariiana ignara volunlalemejtts qtti misit tne. Hoc loco apertissime re-
mysterii, dicehal : Domine,neque hauritorium habes, surrcctionem fuluram proiiuniiat. Et quod dixit, Non
et puteits est alttis. Ante advenium Dominicl puteus possitm ecjo a memclipsofacere quidquctm: ac si di-
altus erat, ct sine haurilorio aqtiam sibi unusquis- cerel, Idcoa mu ipso quidquam facere non possum,
que haurire non poteral. Venit Dominus fons vivus, quia a memctijiso non veni, sed a Paire. Quod dicit,
ul Pharisseorum c.orda dilueret, sitim exslingueret, Sicul auclio, judico, elc., audilio ista in octerniiale
pectora saliaret, non quocrens hauritorium, sed uliro facla esse significaiur.
se infuiidens meiitibus siiigulorum. Et addidit : Om- 2. Humilis Christoduttts, nec poteslperire. Resurre-
nis qui biberilex hac aqua quam ego dubo ei, iion ctio duplex,—Oinnequod dal milii Pater, ad me veniet;
siliel in wlernum ; sed fiet ineo fons aqttw salientisin et eum qui venit ad me , non ejiciain [oras *. Magnnm
vitatn mternam. Unum Baplisiuum docei, qui post peneiraleel dulce secreluii), sine tocdio, sine amaritii-
iiigressiiin icterni fonlis et ccelestis poculi sacramen- dine iiialarum cogilaiioniim, sine inierpellaiione ten-
lum, unumquemque noslrum silire non patitur. Et talionum eldulorum. Noiuie illud secretum cst, quo
idco nos quihus lanla beneficia nullis prsecedeulibus iiilrabit2 ille cui diclurus est Doniinus, Serve bohe,
mcritis proestiiit divina miseiicordia, quatituin pos- merilo iulra in gaudium Domini tui (Malth. xxv,
suinus, cum ipsius adjutorio laboreraus, ut tantse 21) ? Ego cl eum qtiivetiil ad me, inquit, non ejiciam
piclaiis gratia non nobis judicium pariat, sed pro- [oras. El qui ad me vcnil, iiuniilis (it ; qui niihi
feclum. Quud ipse praestare digneiur, cui est lionor adhairet, humiliscrit: quiaiion facielvoluntatemsuatn,
el gloria in soccula soeculoruni.Amen. sed Dei; etidco non ejicieiur foras. Hwc esl aulem
SERMOXCIV (a). volunlasejtts qui misit me Patris, ul omnequod dedit
mihi non perdatn ex eo, sed resuscitem il-
Dc veibis EvangetiiJoannis, cap. v, 20-50, Sicut Pa- tuclinPctlcr, novissimodie. Ipse illi daius est qui servat hu-
tcr suscilat niortuos , elc; necnon cap. vi, 57-40, miliialem , ci htiiic accipil:
Onuiu quod dat mihi Pater, etc (b). qni non servat humilila-
teni, longe est a inagistro humililalis. Ut omne quod
I. Juclkium aliud discrelionis, aliud damnationis. cleclilmihi, noit perdttin cx eo. Hoccnon csl.volunlas
Atidistis, fraires charissimi, in leclione evangeiica in conspectu Patris raei, ut pcruat unus de pusillis
Dominum clicenlem, Skut enim Puler suscitai mor- istis. De iiimcntibiis possnnt perire, de jrasillis nihil
tuos el vivificat,sic et Filius quos vult vivi/icat. Neque periet : quia nisi fuerilis de pusillis istis a, non in-
enim Puter judicat queinqu-:m,sed judkium omnede- trabiiis in rcguum ccelorum (Id. xvm, 5). Omnequod
dit Filio. Et tnajora his deuionslrabitei opera : id est, dat mihi Paler, non perdam ex eo : sed resuscitaboit-
non solum infirmos curare, sed et morluos resus- lud in novissimodie. Vidute quemadmodum et hic
cilare. Quod dicit, Neque Pater judicat quemquam, geminam illam resurrectioneni definiat. Qui venil ad
vel secundum divinitaiem ; quia tiemo potest eum me, modo resurget humilis factus in meinhris roeis :
inlueri ncc aadire : ut illud, Deum nemo vidil un- sed resuscilaboeum in novksimodie ; id est, secun-
quam. Sed judtcium omne dedit Filio : id est, ul dum carneiii. Hmcesl cnim voluniasPalris mei, qui
iile qui fuit judicatus secunduin carnem, ab illo om- misit me, ttt omnisqui videt Filiutn et credit in eum,
nes judieeiiiur. Amen, amen dico vobis, quia qui ver- habeatvilammternam; el cgo resuscitabo eum in no-
bum meumuudil, el credit ei qui misil me, habetvilam vissimo die. Superius dixit, Qui ctuditverbum meitm,
mternain, el in judkium non venii; sed iransit a et credil ei qui misil me : modo autem , Qui videt Fi-
morte in vilam. Quod dicit, ln judicium non venil, lium et credil in eum. Non dixit, Videt Filiuro, et
qui verbummeumaudii, et credilei qui misil me, discre- credit in Patreni ; hoc est enim credere in Filium,
lionem factam esse inter justos el peccalores a Do- quod et in Paircm : quia skut Pater habet viiam in
miuo cernitur : ac si dicat, in nmnero jieccaiorum, semelipso,sic dedil el Filio lutberevitam in semelipso:
qui ista fucerit, iion^^iiet ; sed transit de nwrte ad ut omnis qui videl, et credil in ipsum, habeal vitam
vitam : hoc est, de superbia ad humilitaiem , de odio wternam ; credendo et transeundo in vitam tanquam
aclcharilatera , de temporalibus ad oeterna migrabil. prima illa resurrectione. Et quia non est sola, et re-
Amen,amendico vobis,quia venit hora, et nunc est, suscilaboeum, inquit, in novksimodie.
quando morltii audienl vocetnFilii Dei ; et qui audie-
rbtl, vivent. Mortui, id esl peccalores inlelliguiilur , 1Hicomissasunt,quseapud Augustinum,Qualeestinlus
qui audierunt Christum , et non crediderunt. Et quod illud, unde nonexilur foras?
2 Apud Augustinum,servobenemerito.
3Augustinus,
1 Forte,produnt. skut pusiUusiste.
(a) olim, 22ex Homiliis 50; et post in Appeudiee18.
(b)nujussermonisjiarsaltera excerptaesl ex Augustino
jn Joannem.
1037 APPENDIX. 1»28
SERMO XCV (o). Judoeorum doininiece pietalis alfeclus, et discordes
1-44 Lazarus mentes eorum mollivil prima fusio lacrymarum. Et
De verbh Evangelii Joannis, cap. xi,ut a somno , idcirco forte utrurnqne de Dominoin prsesenli lectione
amicus noster dormit : sed vado, sus- el gavisus sit, et flevit: quia qui se-
refertur, quod
citem eum, etc (b). minat in lacrymis, ul scriplum est, in gaudio metet
1. Diuimias Chrhli demonstralurin suscitatione La- cxxv, 5). Lacrymsc ergo Domini gaudia mundi
(Psal.
zari. Apostoli non suscilarunt morluos virlute sua. siint: quia idcirco ille lacrymas fudil, ut nos gaudia
ac Salva- merereniur. Sed redeamus aclordinem.
Mullis quidem signis ac virtulibus Dominus
tor nosier Christus Jesus divinilalis suoeutpolciiliam 3. Christusabsens simul el prwsensLazari morli. Ait
in prac- ergo ad discipulos stlos : Amicus,inquil, nosterLaza-
declaravit, sed maxime in Lazari moiie,oslcndens se rus morluus est: sect gaudeo propter vos, ul scialis,
senti ieclione audivit Dileclio vestra;viriutum nobis-
esse de quo scripluni erat, Dominus Psal. XLV quia noneramibi. Adverlamus et bic myslerium, quo-
cum, susceplor noster Detts Jacob ( , 8).
du-
modo non se illic Dominus fuisse dicit. Cuin enira
Quas tamen virtutes Dominus ac Salvator noster dicit manifesle, Lazarus nwrtuus est; prsesentera se
plici genere operaius esl ; el corporaliter el spiri- illic fuisse, evidenter osiendil. Neque eniin hocdicere
tualiter, id est, visibiliter et invisibililer, ul pcr visi- Dominus potuisset, nullo sibi nuntianle, nisi prsescns
bile opus invisibilem viriutem osienderet. Superius fuissei- Quomodo enim in loco, ubi Lazarus mortuus
caecum a nativiiale lumine oculoruro illuminavit vi- esl, prsesens non erat Dominus, qui omnia loca tolius
sibili opere (Joan. IX, 1-7), ut invisibili illa vir- mundi divina ptileslalecircumvenil? Sed hic quoque
luie coccitatcni Judoeorum cognitionis suoe mortuo lumine Dominus ac Salvator nosler sacramenlura in se carnis
illustraret : in pracsenli vero leclione Lazarode morte acdivinilaiis ostendit. Nonerat ibisecundtimcaniem :
vilam donavit, ut incredula corda Judoeoriim hic erat secundum divinitatem; quia Deusubique est.
vilam. Denique mulli Judocorum
peccali suscitarel inChristo 4. Cur Deus interrogat de rebus quas non ignorat.
propter Lazarum resuiTectioiie Domino credideiunl. Co- Ob culpw confessionemsalvalur Adam, ob negationem
Lazari manilustam Cain damnatur. Cum ergo venisset Dominus ad Ma-
gnoverunt enim in :
Filii Dei polenliaiii quia morli poieslate proprja riam et Martham sororem Lazari, videns turbam Ju-
imperare non est condiiionis hiimaiioc, sed divincc dseorum, ait : Ubi posuislis eum ? Numquid nesciebat
natursc. Legimus quidem el Aposlolosutmorluos sus- Dominus ubi positus esset Lazarus, qui absens mor-
cilasse(Act. ix, 40; xx, 9,12), sed illi susciiarent, tuum Lazarum pionuntiaverat, et qui divinitatis srise
Dominiim oraYerunt ; susciiaverunt autem non sua majeslaie ubiqtie erat? Sed hoc Dominus ex veleri
vinuie, nec sua poteslaie, sed invocato iioniine Chri- consueludine fecit. Nam el Adain simililer ait: Ubi
sli, qui morli ac vitacdominalur: Filius auleni Dei es, Adam (Gen. m, 9)? Non quia nesciret ubi esset
Lazarum viriute propria suscilavit. ille Deniquo ut ait Adam : sed idcirco iiuerrogavit, ut peccatum suura
Dominus, Lazare, cxi (oras ; siatim cgressus de Adam ore proprio coufiierelur, ul posset peccali ve-
nionumenlo est : neque mors lcnere poterat, quem iiiam promereri. Interrogat et Cain, Ubi esl fraler luus
Vita.vocabat. In naribus humor scpulluroc eral: L:i- Abel?Et ille dixit, Nescio (Id. IV,9). Non quia ne-
zarus vivus astabat. Non exspeclavit mors iieralam, sciret ubi esset Abel, idcirco iuterrogavil Cain : sed
voeem Salvatoris audire ; quia virtutem vitoc ferre ul ctim ille negaret, parricidium ejus argueret quod
non polerat : sed ad unam .voccm Domini mors de et in fratrem comniiseral. Denique Adam, quia interro-
corpus Lazari de iiioniimento , el animaro ditnisit gaiui Domino confessus est peccatum quod comnii-
inferno ; el tolus Lazarus de monumenlo vivus pro- sit, veniac redditus est : Cain, quia negavit parrici-
cessit, qui lolus ibi non fueral.demoiie.Tardius quis de so- dium quod comiiiisit, seterna pcena damnatus est. Sic
mno suscitatur, quam Lazarus Humorcor- cum hicdicilDominus, Ubi posuisiiseum? non idcirco
poris adhuc erat in naribus Judoeorum ; el Lazarus inlerrogat, quia nescirel ubi posilus esset Lazarus :
vivus aslabal. Sed jam capul leciioiiis ipsius videa- sed ut turha Judaioruin ad monumentum Lazarise-
nms. querenlur: ut videntes divinara Chrisli potentiam in
2. Ciir ChristusdeLazari morte gaudet el flet. Lucry- Lazari resurreciione, ipsi adversus se tesles existe-
marum Chrisli virlus. Aitergo Doininus ad discipulos rent, si lantse virluti non credureiit. Dixerat enim ilr
suos, ul audivil iu pracsenli leclione Dilectio veslra : lis superius Domiuus : Si miki non credilis, vel operi-
Anitcus,inquit, nosler Lazarus dormil; sedvacio, ul a fiiiscredite, et cognoscile quia Pater in me est, et ego
somno suscilem eum. Bene dixil Dominus, Amicus no- inillo (Joan. x, 58).
ster Lazarus dormit; quia verc de morte velul cur cle 5. Quodhumanwvktulis est, hominibusdimittitDeus.
somno er.it surrecturus. Sed discipuli ignorantes si Deinde cum venisset ad monuineiituro, ait ad circum-
hoc Dominus. dixisset, aituit acl illum : Domine, stantes Judoeos, ToMife hinc lupidem.Quid dicimus?
dormit, sanus erit. Tuncrespondens, aii illismanifesie: Numquid lapidem Dominus a monumento proecepto
creda- removere non poterat, qui inferni clauslra propria
.'Lazarus morluus est; sed cjaudeopropter vos, uthic
tis, quta non ibi eram. Sed si gaudere se dicit Do- viiiute removit? Sed quod ab hominibus fieri poterat,
liiinus proptur discipulos de Lazari morle, quid ad- esl homines facere proecepit: quod auiem divinsevirlutis
quod posiea flesse referiur et in Lazari morle? Sed eral, stra polentia demonslravit. Lapidem enim a mo-
vertamus raiionem gaudii, lacrymarum. Gaudebat numcnlo revocare liumanocvirtutis esl; animam vero
Dominus propter discipulos; flebal propler Jcdocos. al) inferno revocare, solius divime polentioeesl. Ve-
Propter discipulos gaudebat; quia per resurrectio- rum facile, si voluissei, sola jussione verbi removere
nero Lazari confirmari hahebat tides ipsoruin inChri- a monumeiito lapidem poluissel, qui verbo mundum
sto : proplcr Judoeorum flebat incr.edulilatem; (|tiia creavit.
nec resurgenle Lazaro, Christo Domino fucranl cre- 6. Virlus vocisChrisli. Miragulum allerum, Lazarus
diluri. Aut forte idcirco ffevil Dominus, ut lacrymis ligcilh pedibus ambulans. CuniJPgo removissent lapi-
suis mundi peccaia deleret. Si Petrus jioluit lacryma- dem a monumerito, ait magna voce : Lazare, veni (o-
rum suarum fusione propria peccata abstergcre, ctir ras! osteiidens se esse de quo scriplum crat, VoxDo-
non credimus lacrymis Domini iuuiidi peccaia deleta mitti in virlute, vox Doinini in magnificentia(Psal.
fuisse? Denique posllacrymasDominimulti expopulo xxvin, 4); et iterum, Ecce dabit virluli suwvocemvir-
Judseorum crediderunt. Yicit ex parle incrcdtilitatein lulk (Psal. LXVII,34). Virlulis plane et magnificeritioe
vox isla est, qusc slatim Lazarum de morte ad vitam
revocavit, et ante anima corpori reddita esi, quam
Alias,de Terhpore
(a) to 104. sonum vocis miserat. Licet alibi esset corpus, alibi
nunc
(b) Appendice veriini primum collocatur. Dubius Lova- tamen voxisla Domini statim et animumcor-
niensiumsentenlia;at et vindingi censura sup- anima;
posilitius est. ConferTractatum 49in Joaunem.Coetcrtim pori retldidit, et corpus animoureproescnlavil. Dcler-
sapit auclorem pium ct in sacrisUticris cxerciiatuni. lila eiiim mors esi, audila vocc lanlocvirlutis. Nec
 1929 SERMOXCVI. 1930
mirum sane, si ad unam vocem Domini resurgere mori disceret, ut conditionem mortis nova resurre-
Lazarus poluit; quando omnes qui in monumenlis clionis lege turbaret.
sunt, ad unam vocem solamresurrecturos in Evange- 3. Invadit igitur Lazarum pernicies inimica languo-
lio ipse declaravit dicendo, Venilhora, quando omnes ris, el fornace febrium anhelum corpus exurens, mi-
qui in monumenlissttnl, audient vocemFtlii Dei, et re- serandi hominis robur quolidie edax incendium ab-
surgenl (Joan. v, 25). Undc sine dubio lunc mors au- sumcbat. Jacebat visceribus anhelis exoesluans,
dita voce Domini onines morluos a se potuisset di- crebrisque singultibus corpus excussum, migraturam
miuere, nisi proprie vocatum Lazarum cognovisset. de domo corporis animam promittebat. Non amici,
Ut ait ergo Dorainus,Lazare, exi foras; statim ilte exi- non consilia, non fomenta, non artis magislerio re-
vit tigcilismanibuset pedibus,el faciesejus sudarioerat mcdia provisa succurrunt: omnia enim quse pro sa-
cooperta. Quid el hic dicemus? Numquid Dominusin lute dala fuerant, inconlrarium vertebantur. Languor
Lazaro sepuliuracvincula rumpere non polerat, qui enim isle non aliquo remedio, sed sola morte fuerat
iuorlis vincula disruperal? Sed hic Dominus ac Sal- finiendus: et mors ipsa per resurrectionem Christi
vator nosler duplicem virtulem in Lazaro sttoeopera- vincenda. Aderant autera duse sorores languenti, et
tionis ostendil; ut vel sic incredulilati Judoeorum casum dolenles juvenis, segroiantislectulo jugiler in-
lidem ereduliiatis infunderet. Non enim minoris ad- hserebant. Fovebant vero jacentem lalibus frequenter
' miraiionis est, Lazarum Iigalum pedibus ambulare alloquiis : Palienter, inquitint, susline, fortitcr dura,
poluisse, quam a mortuis resurrexisse. noli desperalione corruere. Dum enim languorem
SERMO XCVI(a). istum fortitudine toleras, cura sustines, cum foveris,
venit inter hoec Christus, ut credimus; forsitan et
Rtirsus in Evangelii Joannis cap. xt, 1-44, de suscita- sanaberis. Sed quid vos, o Maria et Marlha, pro ger-
tione Lazari (b). raano tantiis dolor exurit? quid j'ugibus suspiriis
1. Licet omnes virtutes quas in tcrris Dei Filius optatis mori cum fratre? In contrarium potius voia
majeslalem suam proditurus implevit, mirari tanlura pectoris immulalc, precamini crementa languoris,
homines valeanl, ut verbis definire non possint: ex- augmenla febrium quserile, et ut in exlrema vitseli-
cedit laraen omne miraculum, quod Chrislus cjrca mina tempestas morbi ssevientiscitius impingat, opta-
Lazarum fecit, cui non segro reddidil sanilatem, nec te. Frater enim vester Lazarus, cujus ingemiscitis
1
debililatis languore viribus medelam prolinus verbo tanto affeclu languoreni, nisi moiitius fuerit, non re-
reslituit, non denique reliquias animac adhuc possi- cipiet sanitatem.
denli vitam rursus reddidil; sed jam sepulto, jam i. Urebat igiiur segrotum febris assidua, edax
moimmciuis recondilo, jam legitimis temporum spa- flamma penelrabili vapore siccabat. Incumbit quaestio-
tiis adscriplo iuferis inquilino, ab ipsa sede pallenle, narius corpori dolor, tolus homo soevientiummorbo-
destructa lege tartarea, mancipium morlis redirejus- rura oneribus premitur ; ut corporis vinculis anima
sil ad superos; et post concilia slridenlium umbra- resolvalur. Vicit landem succum corporis oegritudo,
rum, post profundas noctis oelernsecaligines, vitam et caminus febrium exlremo divorlio de sede corpo-
ducere, in convivio discumbere, frui discumbentium ris animam compulit emigrare. Scindebant Maria et
colloquio, prandere et gaudere fecit: alque ut mira- Martba germanse vestes, laniabant iratis unguibus
culum divinac virtuiis accresceret, dum convivisin- genas, spargebant evulsos crines, ululalibus astra
lerrogantibus tristia loca pcenarum*, sedesque alta pulsabant: el lamen incumbentes funeri, aroplexae-
nocte semper obscuras, Lazarus indicat diligentinar- que corpus exanime, inania figenles oscula, socpius
ratione per ordinem; diu qnoesitilongisque leropori- noc dicebant: Poieras, miser, nec aegrotare, nec
bus ignorati invenerunl landem inferi proditorem. mori, si nulla ratio fecissel Christum absentem. In-
2. Nec leves jam proecesserantin multis curationi- tcr omnes enim quibus sermone medico desiderata
bus diversse virtules. Neque enim levia sunt vel ludi- concessit, si te quoque languentem conlingeret aut
cra proeter Lazarum quoe Chrisius implevit: quod videret; non te frigidi corporis sopore oppressum,
claudi redintegratis gressibus cucnrrerunt, et acceplo non spoliaium Iumine videremus : imo illo proesenle
beneficio sanilatis Domino graiias rclulerunt; quod non tibi febris accederel, non invaderet dolor, non
rnanci ulrasque manus ad ceelumcum laudibus leva- aegritudovaslaret. Tanta est eiiim illius oronipoten-
verunt; quod resolula sunl mutis claustra linguarum, tia; ut etiam jam mortuus resurgeres, si veniret. Pro-
et post horrificum vocis inarliculatocmugitura, vin- cedit interea funus, longoque ordine trislibus obse-
culo nodaloelinguoedisrupto, ex ore dividuo sensibi- quiis decoiatuni inferlur septilcris : absconditur ca-
lia verba processerunl; quod coccus recepit lumen, valo saxo, luctuosisque vocibus conclamatur.
quod violentus dolor nube crassi humoris obscurans 5. Yenit igitur ad Rethaniam Christus, claustra
ab orbiuro sede rapuerat; et noctem funeralsefrontis mortis divina potentia destruclurus. Occurrunt lacry-
exculiens, dum lotum recipit visum, fesurrectionem mosoesorores, funus homiuis conlestantes, Dei 1
auxi-
coccusmeruit oculorum. Recepit liic quidero oculos, lium requirebant (erat enim ei insilus amor Lazari,
alter accepit; et quod natura non dederat, manus erat sororum ejus quscdamdilectio apud Dominum),
Cbrisli formavit. lmposuit enim fronti pulveremsputo de servitiis amoiis sui pignus intrinsecus deponentes,
conspersum, et ad lactum sacroemanus operis disci- iti viscerihus hahere Dominumvidebantur. Sed inter-
plina festinans»luciferas gemmas orbibus proeparatis rogat de lacrymis Deus; et licel sciretquid contigerit,
infixit; cl quod natura non dederal, Christus artifex tamen ex illarum voce optat audire. Lazarus, in-
integravii. Hoecomnia cunctis fuere miraculo, dum quiunt, quem diligebas, mortuus est. 0 invidia! o in-
fiebant. Quis eiiim protinus saxeus mirari non coga- fidelis conventio! Te adhuc posito in soeculo,Lazarus
tur, cum omnia damna membrorum non niedicinoe amicus luus moritur. Si ainicus moritur, inimicus quid
pigmentis, nec arle aliqua, nec remediis, sed solo paliatur? Parum est si libi non soli superi serviunt:
tanlummodovideret sermonis imperiorestilula? Parva ecce tuum dilectum inferi rapuerunt. Lazarus, in-
hsec lamen ad Chrisii potentiam videhantur, nisi ami- quiunt, quem diligebas, rnoritur. Exclusit humanilatis
cus Christi Lazarus moreretur. Qucm ideo Chrislus consueludinem, et vox illft mortalitaiis dicit: amicus
vitoe naturse rcstituil, ut mutaret naluram, et vitse Dei plus debuit vivcre; sed moritur.
ordinem verteret, ut unus homo serael nasci, et bis 6. Dominus nosler Jesus Cliristus inlendens in
1 In MSS.plerisque, nec debititalisfugavitlanguorem, lacrymas mulierum, quoejugibus suspiriis oplabant
necviribusetc. mori cuin fratre, ad mausoleuraLazari una cum di-
a aaniiscripti non pauci, trislega pmnarum; et sic scipulis suis vel prolixis turbis accelerat. Jam enim
forte corrigendusvetus codexcl. ubi, tristitia capilena- inlra cavalum saxum qualuor dies habuit ut jacebat,
rtttn. 1 Ita Mss.plures.Aliicum edilis,erat enim insilusamo-
(a) Olim,deverbisDominiS2; et post in Appendice6.
(b) Incertiauctoriset insulserhetorem agentis. ri, etc, et mox,quwdamdeleclatio.
SANCT.AUGUST.V. (Soixanle-une.)
 i^\ AP-PEjpX. 1952
dimitto vobis. De pace dictiiri, prius quae sint pacis
jam fluesceniiun),membrorum leterrj.mus fojtpr pro-
liibebiiVacfeessuiti, jam ihconcavisorbiljus labido silii comriioda audianius. Est eriirri ^ax sefeniias riientis,
ro.arcescenlesresederant pculi, iam deiiciebat riafinrii trancjiiiliiias anjriii, simplicitas cofdis, araoris vincu-
moliituclb,jatri ricius bris dentibus'nijdalis jiof|-ebai, lum, consorliurii cliariiatis. Hsecest eniin qusesimul-
nudata cute, laxsi cerejjri sedes te- laies tollit, bejla coiiipescii, Comprimit iram : super-
jani feniporibus
grriiiibalteiiuato pallesceiisj capijlis suljinde raresceri- i)'ps calcat, humilcs amat, discordias sedat, inimicos
tibiis appafebat;jairi Maria et Marljja spfores Lazarj, coricordat, placita cunctis. Non quocritalienuni, nihil
resuscitasse triortuos vide- depiifat surim, I)ocet aniare, quoc odisse non novit.
quse Chfislum freqiientef resuscitafi Nescit extolli, neseit inflari : humilis otnnibus, mitis
rant, fratrein suuiri ppsse jjeriitusnpncre-
» debant; Ibi vere Chrisliis pfqpatus est Deus, ubi tan- esl omnibus. Iu ipsa requies, in ipsa irauquillitas.
i turii fecit, quanlurn aiisa npri est etiain ipsa tjdes Pax quoe exercelur in chrisiiano, consummatur in
pplare. Et comnibiusspiritu dixit : l)bi posuistisettm? Christo. Hanc qui .amaverit, Dei hoercs csl; qui con-
N'on iamen locum sepulii ignorare credi debuerat; tenipserit, Chrisio rehellis esl. Dominiis cnim Chri-
sed fidempopulj approbare volebat. Venitigitur Chri- stus adPalreni suis remeans, hsereditarium bonum, idcst,
stus ad moiiuroentujii iu quo Lirzarus dotiiijebat, et cem jiacem sqani, cultorjhus dereliquii, dicens : Pa-
noji taiiquam riiprtUurri,sed ianquam(lesarium,tanquarri nieqm do vobh, paccin dimillo vobis. Hanc pacem
viyum, tapquam audire paraturii, sepulcro pT-cjli- iqui acceperit, feneat; qui perdiderit, rcpelat; qui
nus evpcayit. Lazqre, itiquit, prodi foras. lidepdicSt ainiseril, exqqifat; qiioiiiam qui in eadein pace in-
cogereijlur exire. Clarnat ventus etnon fuefil, abdicalii!' a Paire, ab
iipmeri, rie pmries nioiiuilurbarit
exhoeredatura
se mferi, exspeciant Filio; exulus et nudus, iuvenictur eodem Do-
famic»act riiqnumeniuni; mino alienus, Respuet roumis oblatum, qui datoelegis
audieritiam pmries mortiji, quserunt sua npmina vbci-
tafi: Se, inquiiuit, Ct nos Dominus susci.iabji? Ubi- contempserit bonum : lesianieiito nec poterit ad lucreditalem
iiifeti. Subito u.na Dnnjini pervenire, qtij noluerit inservire.
cunique CiiiiSlus steterat,1 paiebant
voxiiilercepiicoeierps, Lqzare, vini fgrqs. Non dilsilio Paceijj qiiam Chrisius dipijsit, christiane, ample-
ulla r,eVineiresurgerilehi, 11911 tardani rediius anjfrioe, cfere UiocredilaifiDei ut cuilor adhoere, voluntalem
hbp iiripediiini virjciil.asepulturoe, Inyoluliis ()mei's, Oomiriiin ie trarisfusamoslende. Beati, inquit, pacifici,
npdisque lineis irfetitus, vpce Christi ciUusegreditur, qnoniapi.ipsi filii f^ei vocabuniur(Maith. v, 9). Scri-
est fjiscordilius, scriplum est inimicis, Fjlius
surgit;'ai«bul^'ti'cjirrit. Et ne quid quisquani deosse ptiiin
diceret fesurgehii, pfoesentibus cunclis agit gratjas esse nisi pacificus non potest; iniinicos abdicavit,
Redeinpiqri. ' qui pacificps filios fecit. Aul enim dalam pacem,
"' ' ' ' jphrjstiaiie,cpiiserya, aulgloriam libi saluljs ablatam,
SEriM.0 XCVII (a). si non aniaveris paceni, eognosce. Non poiest pro-
Deverbis EvangeliiJbannis, cap. xiv, 27, Pacero meam injssa Chrisli percipere, qui cum fratre nolueriicon-
do Vobis,pacein incam relinquo vobis (0). cordari : npn polest copcordiain habere ctiin (iirislo,
Pax quid sil. Quid fttciat. Quatis sit. Jaclura discovs vpliierjl esse cmu christiano. Si de nobis
erimen. Discordia. Do- qqi
illius qtianla. Conlutnaciw 3 piirisio yicaria passio peterelur, et Filii Dej san-
miiii vok est, lraires cliarissimi, Pacem meamdo nobis eflitsus esi, ad pensandum nostro
gqjs, qpi pro
iwbis, pacem relinquo vobis. De pace dicluri, pritis sangujiie qqoereretur; quanta iiistaufia vej officipfue-
quoepacis sinl coronioda, vidcamus: Est cordis, pax serenitag j-at festinaiidiira, ut ef jqssa taiitoeniajestaiis explei-es,
nieiuis, tianquilliias aninii, simplieilas est amo- e^ vicaria passioiiQdependere gouderes, ef pro morie
lisyiiiculuni, consoiiiuni cliarilalis. llocc quse si-
su- yitani 3'cqiiifere, el jjassione reciproca compensare?
mullates lollit, bella compescit, compriinit iras, Af liqnc quomodo potefis pro Chrislo aniiiiani po-
aniat, diseordes sedal, inimi-
pefbos calcal, huniilesest Non nere, qui fjacem ab eodetn delugatam polueris con-
cos coneoidai,cunctis placila. quoerilalienum, seryai-e? Cpntuniaciie crimen est, quod jubetur con-
nihil depuial suum;docet amare, quas odisse non tenjnere, quod proecipitur nolle, quocl jmperalur
novit. Nescit exiolli, nescit iuflari. Hanc ergo qui ac- decliiiare. Pax euitn Clnisti est bonum ; discordia
cepit, teueat; qui perdidit, rupetat; qui amisit, ex- djaboii malum : auclori respondet, qui de ulroque
quirat: quoniam qui in cadein non fuerit invcntus, ajferutruin eligit. puid libi cuui discordia, cliristiane,
abdicatur a Paire, exlucredaiiir a Filio, niliiloniinus qrisepri|icipeiii siiuin diabolum intereroit? Quid amas
a sanclo Spiritti alienus efliciuir. Respuil cnira murius simuiialerii, qusc placere auctdri non potuit? Qujd
oblaiuni, qui dalie lugis conlempscrit bonuiii:tesla- nec excrces iiiimicitiajj,quas evadere non
Doinini potuii nec ille,
polerit a'd iioeredilalciii pervenirc, qui
concorciiani qtii eas prinius invcnil? Inimicilins in proloplaslo
mentum noluerit obsurvaru. Non poiest duin serpens cxcj'cet, iiileriiciliu-; dum honiini invi-
bahcre cum Christo, qui discors voluerit csse cum del, ipse prqsternitur; dupi Adaro docipit, jugulatur.
chrisliaiio. Contumacioecrgo crimen esi, quod jube- At coiitra Cliiistus lanlum bomini chariiale adhsesit,
tur cotiieinncrc, quod pncCipitui'nolle, quod impera- taiiluqi euiii uipca benignilate aniavit, ul eum coin-
IUFdecliuarc. Quiti libi coiiimunecum discordia, chri- nieii.darei JPatii, sociaret sjbj, dtim carncm propier
s.tiane? Quid siinuliales amas, (juod auctori jjacis ipsum dcsceridens incluit. Scriptum esf, Iitvidiq diq-
placere nou poiuit? Quid exerces initnicilias, qiias boli mors inirqvil in ortem terrarnm. Imitantur qutetn
evadere >ibnjiotuil ncc ille, qtii eas prinius iijvenit? itium, qui suni eq pqrle illius (Sqp. u, 24, ^5). Non
Initio naaique ininiicitias in proloplasium-dum ser- csidiit in cjiristianurn, qu;» cadii ip diapolum : quia
pens exeril, inteiiicitur; dum bijraijii invitlet, ipse chrjslianpm cpiiojecefconservare, qiiod eum conslata
prostefnitur; dum Adani cupit ducipere, ipse piiiiiir Dorninp didicisse. Qua dere autem Christi charitatem
tus jugulalur. (iuare aul Chrisli charitaleiii ample- amplecli debeiiius, ut cum illo in oeteriia beaiitudine
ciere, chiisiiaiie, aut discordioe auctori de siniilitu- yivere possiinus. Amen.
dine operuiu' parem ic esse cognosce.
iSernioidem [usior, sicuii hqbelur in Recjiq ifs. nec- SEI5MQXCVIII (a).
nqh iit. Colberlino, in qyo prwfigilur titultts iste : Deiisdem verbisEvangetii Joannis, cap. xiv, 27 (b),
« Serhib sancli Augusliniin Cwna Domini, de pqce
€ discipulk comniendata. » 1. Pax, hmredilasChristi. Pacificus, filius Dei. Le-
in fratres charissimi, quod Salvator
Dqmipi est ista vpx, Pucem meam do vobis,pacem gimus Evangelio,
(o) Alias, de Tempore16(3.
1 Mss. omnesadduntvocem, ipsius : sed ahi post yer- (0) iri Appendiceliuiicprimumcollocatur.Conlinetcaput
bum, operum; alii postjiarticulam,le. sexlum ex'Aic.riini opere de vu'tutibusel Yitiis.Addendum
in
(a) olim, de VerbisDomini57; et post, Ajjpendice 7. alteram partcmejusdemsermoais,ab isiis verbisuum. 4,
(b) stito conveait cumsermone Aijpendicis75, necnon unauimilassub Apostoiis,» etc. accepiamesse
cum oi, ciintJn-ysologotribuitur. m ias. regio uotato3793. (iHascitaque
ex Cypriariilibro de unitate Ecclesise.
adscnbiturAmbrosio.
1935 SERMO XCIXJ 1934
et Dominus noster, cum appropinquarct passioni, et lis olim fuit. Sic novus credeniium populus, Domini
transitura suum de hoc mundo ad Patrem discipulis mandala custodiens, charitatem suam lenuit. Probat
insinuaret, inter alia verba quseob sui commcmora- Scriplura quse dicit, Turba autemeorum qtii credide-
tionem dilectis comitibus suis impendcrat, maxime rtinl, una anitna et mente agebanl(Acl. iv, 32): et ite-
pacis bonum ct unitalis quasi speciale munus illis rum, El eranl perseveranlesomnesunanimesin oraiione,
commendavit, dicens, Paceiu meam do vobis, pacem cummulieribuset Maria quw fueral maler Jesu, et fra-
meam relinquo vobis: ac si diceret, In pace vos di- tribus ejus (Id. i, 1-1). Et ideo efficacibus precibus
misi, in pace vos inveniam. Proficiscensvoluit dare, orabant, ideo impelrare cum fiducia poterant quod-
quse desiderabat rediens in omnibus invenire : hanc cumque de Deimisericordia postulabant.
suis hocredilalern dedil, dona onmia suse pollicila- 5. Cliciritalisdiminuiio,ftdei defectus. In nobis vero
lionis et prsemia in pacis conversatione (n) promisit. sic unanimitas diminuta est, ut et largilas opera-
Atque ideo, fratres, si hseredes Christi esse volumus, tionis infracta sit. Domus tunc venunidabant, et the-
in ejus pace esse et manere debemus. Paccm nobis, sauros sibi in ccelo reponenles, distribuenda in risus
sicut audislis, Chrislus dedit, concordes atque una- indigentium prelia Aposlolis offerebant (Id. n, 45):
nimes esse jirsecepit, dileciionis et charilatis foedera at nunc de patrimonio nec decimas dainus ; et cum
incorrupla atque inviolata mandavit. Cujus pacis or- vendere jiibeal Dominus, emimus potius et augumus.
narnenta mirabiliter alio oste.ndit loco, diceus : Beali Sic in nobis eniarcuit vigor fidei, sic credeniiurnrobur
pacifici, quoniamftlii Dei vocabuntur (Mallh. v, 9). elanguit. El idcirco Dominus tempora noslra respi-
Et si lilius Dei incipit vocari, qui pacificus esse jam ciens in Evaugelio suo dicenSait: Filius hominiscum
ccepit; non vult filius Dei dici, qui pacem noluerit venerit, putas, inveniel fidem in terra (Ltic xviu, 8) ?
amplecli : negat Deumsibi palrem, qui pacificus esse Videmus fieri quod ille prscdixit. ln Dei timore, in
contemnit. Pacificos ergo esse oporlet Dei filios, lege justilioc, in dilectione, in opere fides est. Nemo
corde mites, sermone simplices, afTeclioneconcordes, fulurorum meliim cogitat. Diem et iram Doiniiii, et
fideliler sibi unanimilaiis nexibus cohocrentes. incredulis vciitura supplicia, et staluta per/idis seter-
2. Pax cum quibttsservanda. Pacis effeclus. Sed na lormenta nemo considerat : quae melueret con-
haec pax cum bonis et Dei proeceptaservanlibus cu- scienlia noslra, si crederet; qujanon Credil, omnirio
stodienda est, non cum iniquis et scoleratis, qui pa- nonmetuit:si auteni crederet, etcaverel; si cav<)- ' '
cem inler se habent in peccaiis suis. Pax Chrisli ad ret, et evaderet. -
salutem sempiternam proficit: pax quse in diabolo 6. Vigitaniia. Excifemus nos, quanlqm possumus,
esi, ad perpeluam venit perdiiiouem. Pax cum bonis, dilectissimi fralrcs, et soinno ineriioc veteris ahriiplo,
et beJluincum viiiis semper habendum est : mala si- ad ohscrvanda el gcrcnda Doiniiiipracepla vigilenius.
quidem impiorum hominum odio habenda suul. Nam Sinius talcs, qunles nos esse ipsu proccepit,\licens :
homines ipsi, quamvis mali sint, amandi sunt, quia Sint lumbi eestri prwcincti, cl lucernmctrdentes: el vos
crealura Dei sunll. Pax vero quoein bnnis est, con- sitnileshominibitsexspeclanlibusdoininumstium, quan-
cordiam fratrum et charitalem copulat proxiinorum. do revertcilura nupliis : ttl cttm vencril el pulsavcrit,
Paxspiritiroi Dei specialiter jjromerelur, pax dileclio- aperiant ei : ci, Betttiserviiili, qttosc.dvenicnsdomihus
nis maler est, pax indicium est sanclitalis, de qua invenerit vigilantes (Id. xu, 55 37). Accinctos nos
Dominus per prophelam ait : Pacem el veritatemdili- esse oporfei : ne cum cxpeditionis dies venerit, irri-
gile(Zach. vm, 19). Pax plebis sanitas, gloria sacer- peditos el implicatos apprclicudal. Luciiit in honis
dotis, el patrioeloelitia,et terrorhosliumsivevisibiliiini operibus noslruni luiilen et fulgcat; ul ipsturi lunieii
siveinvisibilium. Omnibusviribus paxeslcustodicnda, nos ad liicem cliarilalis oclernocde hac saiciili noctie
fratres; quia semper in Deo manet, qui in pace perducat, qtio cum Christo, qiii est vcnc pacis auctor,
saucta manei, el cum sanclis Dei societalemhabet. et ctim sanctis angulis ejns selerna paee'et purpetua
3. Sacerdolis munus. Sine pace accepta nbti est felicilate fruamur : proeslanti)Domiuo noslro jesu
oratio vel oblatio.Sacerdotis est, in pace populum ad- Christo, qui cura Pafre et Spirilu sancto vivit' et
nionere quod debeat ageru; populi est, in humiliiale regnat Deus, pcr orania soeculasieculortim.Ameii.'
audire quoc monet saccrdos. Quidqtiid non licet, SKRMOXCIX (a).
pasiorisestprohihere ne fial; plcbis, atidirc nefacial: Deverbh Aclitum, cap, m, 1-8, Pelrus et Jqannes
atque unilatis vinculum omnes debent proelalisiinul ascendchaiit in templum, elc(b).'
el subditi in fide et dileciione per oiiinia survare :
1. Paupertatis evaiigelicwcommendatio.Post resur-
quia sine pace non suscipiltir sacerdolis oralio, nec rectiouem
plebis oblaiio. Si ergo voliiraus vclociter a Deo catio Aposlolormn Chrisii, qiioruin opeium palrocinio prtcdi-
exaudiri, et gratanler munera nostra ah eo accipi, niuiiiatur, lectio quain audislis
debemus uiique in pace conversari. De qcia nos ipsa exposuit. iiiateriain Ascciulenles, inquit, Pelrus ct Joannes in
Veritas inslrucredignalaest: Si offers,iiiquit, mnntts leinplum, sornioni, id csl, praidicatiortiin-
tiiumacl altare, el ibi recordatus ftteris quia [rater litus grcssum, pcr signa praqiarariiin. Pncccdcre quippe
habet aliquid adversumte : relinque ibi munus tuutn stupor debttil, ut iniraudserei cxpoMlio seqiierelur.
ante allare, el vadeprius reconcUiuri[ralri luo; et lunc Fulgor' crgo siguoruui populorum conla purcussil.
veniensofferesmuintsiiium (Mtiiik.\,25 et 24). Nam eral quidam a nttlivilalcstta claudiis, qui pnrla-
i. Pax el ttniias swpe in Scripluris coinmendatw. balurinanibiis, el meiidkabtit,inquit, ad Speciosampor-
Quia ergo uniiatem nosiram el concordiamDcus de- lam leinpii : quiexciiin more
icgrcdienli-svidissel Aposlolos,
siderat, oslendil ipse Salvaior in Evangelioad Palrem eleeniosynain posrebat. Sed Ciiniin eiun
ita loquens : Pater, inquit, sancte, servaeosin. nomine converlissent intiiituni, niliil cfuidiis ultra noiiiin so-
tuo quos dedisti mihi, ut sint tintimsicut et nos (Joan. lamen oppericns, crcdidit affluiluramvilem de Aposto-
1 in plerisqueMss.,fulgur.
xvn, 11). Unde et Apostolus fideles adhoriaiur di-
cens, Obsecrovos,fratres, ut idipsumsapiatis, ettinum (a) OlimcloverbisAjiostoli20; et post, in Appendice10.
dkalis omnes(l Cor. i, 10) : el ilem, Non sit, inquit, Stmo, (/j) Incertiaucl/jris.aui Uuenoruiiliiltranstulil.ex AURU-
inlervos zeluset conlentio(Rom. xm, 13). Omnisama- scripsitutscrniones lacile videtur; nec alius lorte ust ab eo qui
el et el et 5, 7, 25. Enimvero quemachiioclunj
rilttdo, ira, indignatio, clnmor, blaspliemia legiinus soi-ut. o. n. 1. <cKovumurobationis
tollalura vobisctimomnimalitia(Ephes. iv, 50) : ilem chabenti propria, exsilia indicere,» serm. /, gerius, n. i,
alibi ait, Suslinenlesinvicemin charilaie, solliciti ser- «Kovum pr;ccupti genus est humini legem sceleris
vare unitalem spirilus in vincutopacis. Unum corptts, « dare; » serm. 23, n. 5, « Kovummiraculi genusj
et tinus spiritus, sicttt vocatiestisin una spe vocalionis n. ««fecitmisericordiam filiajiarrieidoe:» ita et hic babemus,
5,
veslrw(Ibid. %-i). Hoecilaqueunanimitas sub Aposlo- « contemnitiir. Novo geuere luuc niagis prodest (aurum), quando
» Cailerancc siilus dissenlit. et de
1 ApudAtcuinum:Non homines,omissisdeinde verbis, sermone153 diceru licual,in quoparilefviderelioc est, n. 4,
amcindisum. « Kovosanclilicalionis generu, Chrislum noa tani layij;unda,
(a) Forte,conservalione. « quamlola ost.»
 1935 APPENDIX. 1936
lorum manibus largilatem. Sed Pelrus apostolus ait tate posita est. Possidere quod cum labore requiritur,
ad eum, lntende in nos. Quos cum respexisset, Argen- paucorum est: contcmnere quod cum fructu conle-
est mihi; quod nuiem habeo, mnas, omnium esl. Felicitas ergo magna Christiano-
tum, inquit, et aurutn nonJesu
Iwc libi do : in nomine Christi Nazareni surge et rum, quibus datum est ut pauperlate faciant pretium
ambula. Verborum ipsorum ordinem dcbemus dili- regni ccelorum. Non tibi displiceat paupertas tua: ni-
genter exponere. Nequeenim pertinebat ad rem,cum hil ea potest ditius inveniri. Vis nosse quam locuples
virtutum divitioe sequerenlur, ut census pauperies sit? Ccelum emit. Quibus thesauris conferri possit,
narraretur, nisi ipsam virtulera voluisset Apostolus quod videmus paupertali indultum? Ut ad regnum cce-
cum sui atteslatione proferre. Ne enim mirareris pos- lorum veniret dives, possessione sua obtinere non
sessorem virtutum, ante professus est ahrenuntia- possel: nunc obtinet ul conlemptu perveniat. Multo
tionem divitiarum. Juste ni»mquesequebatur, ullar- ergo plus fulget lides quam aurum. Aurum lalehris le-
girelur signa, quiopes contempserat.Quid hacpauper- nebrescit amicura '; fides ingenilo splendore conspi-
tate ditius? quid hac virtule pauperius ? Teslimonium cuat: aurum tulo prodi non potest; lides bono publico
ergo virtutis secutura est professiopaupcriatis. Unde semper fulgel, digniiatem fidei frducia ipsa testatur:
et Apostolus loquebalur, Tanquam nihil habenles, el aurum nec inler convenientes tutum est; lides etiam
omnia possidenles (II Cor. vi, 10). Quid igitur hac inler pugnantes secura est.
pauperlale dilius ? Argenium et aurum ?non habeo. Sed 5. Pauperis divitim. Quid ergo donavit Apostolus
quid habet, qui argentum non habet Eloquium ve- pauper censu, dives fide, lectionis ordo proloquitur.
liemens, eloquium igne purgalum : qui aurum non Aurum el argenlum non est mihi. Sed pro his quid ha-
liabet, fidem habet. bet? Quod autetn habeo hoc libi do: in notnine Jesu
2. Auri vililas. Cur ila abslrusum.Videamus quid Chrisli surge et ambula. De effeclibus pretia rerum
amplius coruscet aurum, quod ita est in abscondilo; seslimentur. Qui aurum donabant, implebant pauperis
ul illud videatur providens hominibus natura dam- venirem, majus onus pedibus debilihus futurum, sola-
nasse, nec exposuisse rcm succensuram oculos cupi- banlur infirrnitatem, saniiatem reddere nou valebant.
dorum : atque ut adjuvarelur paupertas diflicultate Ille autem qui aurum non possedit, sanitatem dedit.
parandarum divitiarum, cum labore fecit quseri,quod Deo dives est, inops auri. Auruinel argentum non ha-
noluerat inveniri. Ergo videamus : qui aurum non beo: ideo igitur lanlas virlulum opes proetulit. Quod
habet, quid habet? Fidem habet, virlutem habel. habeo hoc tibi do; innomine Jesu Chrisli sttrge cl am-
Expendamus quod diximus, quid amplius coruscet buta. Hoc plane non in marsupio, sed in animo tene-
aurum, quod aerumna perquirit, quod avaritia cupit, batur. Quid ei dedit? In nomineJesu Christi surge et
quod sollicitudo custodit; aurum materia laborum, ambula. Pauperem hominem expavit infirmitas oequa
periculosa res possidenlium; aurum enervalio virtu- lege et oequapolentia reges capiivosquecoiisiringens:
tum, aurum malus dominus, proditor servus. Ergo non poluit suslinere jussionera pauperis regibus domi-
aurum non habet, quid habet ? Fidem habct. Vi- nans. Parum est quod infirmitalemnominamus; pau-
eamus, ut diximus, quid amplius coruscet aiirum, peris imperium etiam natura non perlulit. Ille enim
Sui
quod nenio tulum habet, nisi qui scmper abscondil; ei claudus erat ex ulero mairissiiw. Debililas ilaquequani
aurum, quod in perniciein domini fulgei; aurum, quod invexeratnaliviias, vi pauperisjubenlis exclusa est:
per lenebras quse.rilur, per tenebras custoditur ; au- quod profecto non fieret, nisi pauper Apostolus ple-
rum, cujus iuquisilio damnntos habet, cujus amor nus esset illo Deo, qui est auctor naturoe. Nihil ergo
Judam fecit, etne alicui sit nomen ignolum, de apo- hac dilius paupertale. Quid donat, qui aesnon habel?
stolo proditorem; aurum, quod apudavaruin animum Virtutem largitur, gratis confert. Quid enim nonpo-
prscferiur et Christo : in cujus appetiiu congrua Ma- test? In nomineJesu Cltrislisurge etambula. Obedien-
gister Geniium aucloriiate detonuit dicens, Avaritia lioe subdilur, quod ex necessiia(e veniebat. Dicilur
qum est idolorum servilus (Ephes. v, 5). Quid ergo ara- liomini, Surge, quod semper optabat: sed qnoniam
plius refulget aurum, quod sordidus dominus habet; naturalibus vinculis impeditus erat, non poterat quod
aurum, quod amplius cruciat apud quein largius fue- volehat. Nunc autem tanta facilitate insensibilia ser-
rit; aurum, quod amanti se nihil de sua possessione viunt, ut ad nutuui jubenlis illa pedum infirmitas avo-
permitlit, refundens ei reatum suum, cui usum suum laret. Surge et ambula. Et surrexit, inquit, conlinuoet
negat gravis acquisilio ', serumnosapossessio ? slelit. Animo imperalur, et pedes serviunt: Exsilient,
3. Auri damnatur usus, nonnalura.Periculose posside- inquit prophela, lanquam vituli de vinculislaxati (Ma-
/ur;/i-Mc/Hoseafcdica(ur.Nectamencumhsecdicinius,I)ei lach. iv, 2).
creatura damnatur: sed quoniam obcoecaiaprudentia 6. Resurreclionk velocilas.—Et consolidalmsunl ba-
hominum id in magnum pretium recepturn est, jam in ses pedum ejus. Quanla velocitale res agatur, altendite.
infamiam rei redundai, quidquid de raala cupiditate Vix aures debilis sermo iniraverat jubenlis, et conti-
suscipitur. Ideo ergo res illa vituperaiur, iitavariiia iiuo vis sanitalis irrupit, et exclusa inlirmitate usui
condemneiur. Csclerum Dominus ait per prophelam, menihra ruddunlur. Teslimonium velocisresurreciio-
Aurum el argenlum meum est (Aggmiu, 9). At si per nis esl velocitas ex debilitate snrgeniis. iit momento,
se mala res esset, Deiesse non possct. Verum procbut in ictu oculi, in novksima tuba : canet enim tuba, et
materiam misericordioeapud bonos animos; et novo morlui resurgenl, el nos immulabimttr (I Cor. xv,
genere lunc magis prodest, qtiando coniemnitur; ut 52). Fuiura metire do factis. ln quanto momento
ipsa sui condilione testetur quoniam mala cst rei ejus mortui excitentur; debilibus a naiura crede vestigiis.
possessio, cujus abdicatio fructuosa est. Pr;cbut ergo Surrexil: consolidalwsunt, inquit, buses pedum ejus.
maleriam subveniendi: Dispersil, deditpauperibtts;ju- Parum erat quod dicebatur in usum claudus redisse :
slitia ejus manet in wternum (Psal. cxi, 9). Vis ergo virtus ei cum sanitate rcstiliiitur. Non eiiim dixit, Re-
nosse quam jusli judicis res sint aururo et argenlum ? siituloesunt; sed, Consbiidalwsunt bases: lam abun-
Avarus inde torquetur; inde misericors adjuvatur. danlem rccipiunt sanilalem, ul ferant laborem. Ea;st-
Exerceatur ergo rei conlemplus pcr coniemptum uti- liens, iiiquit, ambulabat.Saltus frequenter etiam sanis
lis. Ad possessionem ejus non onuies idouei; ad con- gravis est. Non senserunt illi pedes pigra remedia, nec
templum ejus omnes idonei. Nenio ergo non potest in- velul unguenti modo lita vesiigia revocanlur : ad
ter eosreputari, qui disperserunt tribueruiilque pau- momentum vis medicinse irrumpentis ostenditur, si-
in oaiernurn: nemo non gnaturque fuga iiifirmitatis exclusoc. Sic exsilit qui
peribus, justitia eorum nianet bene
inter eos reputari polest, qui voluerit per fuga- sanatur a jjaupere.
cium rerum despectum placere Deo. 7. Cara bbtiwnalurw est, et a Deo. Viliutn omnein
i. Paupertatk prelium. tVlagnoe felicilatis esl condi- voluntate. Sanalur ergo ab Apostolis caro : hoc ipso
tio Christianorum, quibus claritudo regni in pauper- indicans, quid a Deo suo conditore merealur. Convin-
1 IULov.et Er. AtAm,cum MSS.,gravis accusatio. 1 SicMSS. Atin editis,animum<
 1937 SERMOC. 1938
cantur itaque signis omnibus Manichsei: cuncta salu- qui tam corpore quam unanimitate germanus est i
tis genera, quse carni deferuntur, testiirjoniumbonse verus, inquam, frater est, cujus idem spirilus et vo-
naluroesunt. Digna enim divino opere comprobantur, luntas in fratre est. Melior ergo est, sicut dixi, fra-
quoe non credunlur indigna beneficiis. Noraen aucto- ternitale sanguinis Christi fraternilas : quoniam inter-
ris sui membra cognoscunt, cum eis dicitur, In no- dum illa sibi inimica est; Christi autem fralernitas
mine Jesu Chrisiisurge et ambula. Si esset caro a dia- sine intermissione pacifica est: illa inter se commu-
bolo, nomen Christi forroidare potuisset. Obsequium nia cum semulationedividit; hsec etiam cum gratula-
sanalorum, tesiimonium Conditoris est. In nomine tione eommunicat: illa in Consortiosoepedespieitger-
Jesu Christisttrgecl amdu/a. Inlulerat natura debilita- manum; hoecassumit frequenter alienurn. Tanta ergo,
tcm : ad ipsam quodani modo invocaii nominis aucto- sicut dixi, illo in iempore ehristianse plebis devotio
ritas destinatur. Cognoscitqui jusserit, obsequilurque fuit, ut nemo domum suam diceret, nenio proprium
suo Domino, refragaturque conlrario. Si caro a dia- aliquid vindicaret, sicut ait sanctus Lucas, dicens :
bolo est, expugnanda esi a Christi discipulis, non cu- Nemo quidquamex eo quod possidebat, suum proprium
randa. Si raiionem interroges, obliganduin est quid- esse dicebat. Non enim, inquam, erat quisquamegens
quid inimicumest. Nolohoc soltim cogilationi credas: ittter ipsos.Beaia igilur plebs, quoedum plures in Chri-
divina ad hunc seiisumsuccurrat auctorilas. Dominus sto habet diviles, nullumin sseculohabet indigentem :
ait in Evangelio: Nemo ingreditur iu domum forlis, ut et quoedum seternas cogiiat divitias, a frairibus lem-
vasa ejus diripiat, nisi prius alligaveritfortem (Malth. poralem repulit paupertatem. Vendebanlenim, sicut
XII,29). In suis ergo erat operibus diabolus alligan- ait Scriptura, prmdia el domossuas; et prelia vendilo-
dus: nunc aulera non colligatur diabolus, sed hono- rum anle pedes Apostolorumponebant, ut erogaretur,
ralur, si res ejus per signa curatur. Magni Jieneficii prout cuiqueopus erat. Videle sanctorum virorum fi-
debilor Chrisiuscarni cst, si quod possit, in ejns sa- dem, quemadmodum propter Christum loto se exspo-
lute inonstravit. Non esset maleria loquendi, nisi le- liahant palrimonio, et nihil sibi rcliqui faciebant:non
slimonium misericordia: caro curala fecisset. Suffra- enim verebantur ne esurirent ipsi, dum timebant ne
gatnr proedicalioni Christi caro, in ipsa est admini- alius esuriret.
stratio signorum. Claudus surgit, ut Aposloli loquan- 2. Charilas jamrefrigescens. Veredives vixjamin-
tttr. Diximus, quoniam si hujus Dei opus caro non venilur. Hoccigitur sub Aposlolisfuit in plebe devotio.
esset; ille claudus non erat in pcdihus sanandus, sed Modo quid simile reperimus? Et certe idem Christus
in brachiis colligandus. Nunc autem surgit claudus, in nobis; sed non idem animus in nobis : eadem in
ul Apostoli loquanlur, prseitorque fit procdicalionis: plebe fides ; sed non in plehe est ipsa largilio. Ita alter
ut Christi Evangelium sonet, claudus exsilil. Impu- de alterius inopia non cogiiat; ul illud sil quod dicit
denler Aposlolifeceruni, si Deieoruro opus caro non Aposlolus : Alius quidemesurit, alius nulemebrius est
est: nunc aiilem quoniain id dicere sacrilegium est, (I Cor. xi, 21). Nam plerique Chrisliani non solum
non faciunt Aposiotiimpudenter. Caro igitur opus Dei propria non distribuunt; sed eliam diripiunt aliena :
est: cum formatur, opus Dei est: cum condhur, opus non solum, inquam, colligentes pecunias suas ad
Dei est: cum producitur, Dei opus esl: curo regene- pedes Apostolorum non deferunt; sed etiam confu-
ratur, opus Dei esl: cum signalur, opus Dei cst: cu.m gientes fratres suos relrahunt a pedibus sacerdotum.
curatur, opus Dei est. Quid debet diabolo toties res Nunc est illud tempus, quod descrihit bealus aposto-
Dei? Irrideanlur ergo Manichsei,et propter honorem lus dicens : In novissimisdiebus abundabil iniquitas
Dei carnis naiura laudetur; atijue omne vitium in vo- multorum, el refrigescet charitas (Matth. xxiv, 12).
lunlate ponatur, spes emendationis hominibus sugge- Modoenim abundant avaritia et iniquitas, quoeante
ralur, ut se intelligant non carnis necessitale, sed lan- largilalis bonilate cessabant: et refrigescit charilas
tum voluntatis pravilate delinquere. Nosauiem carnem fraternitatis, quocprius Christi amore fervebat. Tanta
divino adscribimusoperi, quam videnms in Christire- enim sub Apostolis fralernitatis dilectio fuit, ut tunc
surreclionc diviniconsorlii gloriam conseculam, quam in convenlu suo non itiveniretur indigenlia : tanla
aChristo conditore suo suscepit, qui vivit et regnal in autem modo Clirislianitatis dissimulalio est,ut in
sscculasseculorum.Amen. ccfilunostro vix invenias locuplelem; locupletem au-
SERMOC (A). tem non tam facultalibus dico vix inveniri, sed ope---
ribus. Ait enim Apostolus, Divitessint in bonis operU
De verbis Acluum, cap. iv, 52-35, Nemo quidquam bus(\Tim. vi, 18). Locuplclem enim in Ecclesia in-
ex eo quod possidehat, suum propriuro esse dice- lelligi voluit, qui dives in Chiislo esl. Nam et ibi quod
bat (o). ail, sub Apostolis lieininem indigentem fuisse, oslen-
'
1. Charitas fervens priorum fidelium. Fraternitas dit ulique lota eos gralia fuisse fide prseditos.ut
charitalis major quam sangtiinh. Legimus in libro qui omnes coelestium diviiiarura abundaverini largitate.
Aposlolorura Actibus adscribitur, tanlam suh merao- Raro igilur hoc tempore invenimus in chrisliano po-
ratis viris devolioiiem plchis fuisse, ita populi Chri- pulo locuplctem; ct si plcrique in domibus auro sint
stianilloruisse priinilias, ut postacceplam fidemnemo divites, lamen in Ecclesia juslilia sunl mendici.
domum propriam sihi defenderet, et neroo suum ali- 3. ltliberalk elecmosyna.Ananias fraudis el sacrile-
quid vindicaret; sed jure fralernitatis essent illis cun- gii reus. Dum enim circa pauperes rion pro eo quod
cta cotnmunia: scilicel ut qui eodem consortio reli- proevalcnt operaniur, nec hoc csl gratum quod offe-
gionis tenebantur, eodemconsortiofruerentur el vitrc; runt, ncc illud est saliabile quod reservant. Dicit Do-
Jioc est, ut quibus erai una fides, esset una substan- liiiiius ad Cain, cum offerret munera : Si aulem recte
tia, et quihus eral communis Chrislus, communis es- offcras, recle attlemnon dividas, peccasli, quiesce(Gen.
setelsumptus. Nefasenim putabantreligiosiviri, eum iv, 7, sec LXX). Sic et lu, christiane, non rectedi- "
sibi participem non adsciscere in substantia, qui par- vidis, qui de tanlo auro luo majorem partem mam-
ticeps esset in gralia; atque ideo fralerniiale charila- nionocservas, quam Dominolargiris. Sic namque Ana-
tis omnibus communiter utebanlur: nisi quod major nias in Aclibus Apostolorum, dum pulat se recte
esl fraierniias Chrisli quam sanguinis. Sanguinisenim offerre, et 11011 recte dividit, pecuniam quam obtulit,
fraterniias similitudinemlantummodocorporis referl; perdidit; et quam domi reservavit, araisit: pecuniam,
Chrisli autem fraternitas unanimilatem cordis atiimse- inquaro, pariter perdidit etsalutem. Duni enim ex eo
que demoiislrat, sicut scriplum est, Eral autemcre- quod promiserat parlem suhlraxit, sacrilegii simul
denliumcor atque anima una. Vere ergo frater ille est, condemnalur et fraudis : sacrilegii, quod Deum in
pollicitatione fefellerit; fraudis , quod inlegris mune-
(a) Olim,de verbis Apostoli2o; et post, in Appen- ribus porlionem quamdam putaverit sublrahendam.
dice9. Ait enim aposlolusPetrus, Non es menlilushominibui,
(b) Exsiateliaminter sermonesAmbrosiietMaximi.Hu-
jus essecenselpostLovaniensesviudingus, »ita Er.et Am,eumMSS. Atu»y.| tamt.
 1939 APPENDIX. 1940
tedDeo (Act,v,i). Si ergo , fralrcs, Ananias con- siw. 2. Aninialiq, Gentes.Petrus figuram gestat Eccle-
ilemnatur, qubd non totum dederit quod de suo ipse bus Vas illud Ecclesiam significat;orbis quatuor linesequi-
promiserat; quid censemus de eo qtii noii vultred-
fra-
dependebal, quatuor partes
exienditur Ecclesia catholica
terrarum, per
dere quod aliis repromisil? Vidcle ergo cl vos, quas , quse ubique dif-
tres,quid promiserilis Deo.cum primuro fidei gratiam fusa est. Quicumqtte ergo voluerit in parlem ire, et
percepistis. Ecce abundant in civilatc noslra hospites: per aliqtiam hoeresiniab universo conscindi, non per-
facite quod polliciti cslis; ne dicatur et vobis quod linel ad qualuor linearum sacramentum. Si aulem ad
Ananisedictum esl, Non meriliti estis hominibus, sed visionem Pelri non perlinet, nec ad clavcs quoedat;e
Deo. suut Pelro, perlinebit. Ideo enim qualuor lineis sub-
SERMO CI (a). mis-ura est vas illud, quia a quatuor venlis dicit Deus
congregandos sanctos suos in linem (Marc. xm , 27):
Deverbh Acluum, cap. x, 1-28, Ascendit Pclrus in quia nnnc super omnes istos qualuor cardines fides
ccenaculum circa horam sexlain, cl cum esurirel, evangelica dilatatur. Animalia ergo illa Gentes sunt:
voiuit gustare, elc (b). omnes enim Gentes quoeimmundse erant erroribus et
siiperstitionibus, et concupiscentiis suis, anlequam
1, Animalia munda vel imniunda quos signiftcent. vcniret Christus; illo adveniente, donatis sibi pecca-
Ac\Ecclesiam qui perlineant.Prwcepla Jiidaka cur le- tis, mundsefaclscsunl. Unde jam post remissionem
gat Ecclesia. Cibus chrislianiis. Vas oslensuin Pelro, peccatorum quare no» recipianlur iu corpus Chrisli;
Ecctesia.Modocumleclio AcfuumAposioloiunilegere- quod esl Ecclesia Dui, cnjus personam Pelrus gesta-
tlir, auclivimusquod bealus Pelrus circa hornmsextam bat? Peirus in muliis locis apparet, quod personarb.
dscenderii iu cwnacutum: et cumesttriret, volnitgusia- gestet Ecclesioe.Si Petrus figuram gestabal Ecclesiac,
re. Paranlibtts aulem discipulis, ille (aclus est in ex- et Ecclesia corpus Chrisli est; recipiat in se quasi iri
cessumentis: el vidit vas grande velutlinteum magnutn, escam suam jam mundatas Gentes, quihus peccata
quatuor tineis appensum de cmlo submitli, ubi erant dimissasunt.
omriiaquadrupediact serpentia lcrrm. El vox de cmlo 3. Gentium occisio el manducalio. Unde misit ad
sonuit: Petre, macla et mandttca.Al ille dixil: Domine, illum Cornelius genlilis homo, el qui cum illo erant,
tu sch quia ccmmuite et immunditmnunquammandu- cujus eleemosynoe acceplse mundaverutit euro ad
cavi. Et vox iterttm: Qttod Detts mitndavil, lu ne com- quemdam modum : rcstabat ut lanquam cibus niun-
munedixeris. Hoc faclutn esl per ler, et receptumcstvas dus incorporapetur Ecclesiac, hoc est, corpori Do-
in cwlo. Quid ergo significcnl isia, hreviicr, si jubelis, mini. Petrus autcm trepidabat tradere GeulibusEvan-
Charilatis veslroe auribus cupimus inliniarc. Omnia gelium : quia illi qui crediderant ex circumcisioiie,
auimaiia quocprobibiia snnl Judscis manducare, sigua jjroliibebanl Apostolos tradere incircumcisis cbristi-
sunt rerum, et, sicut dictum csl, timbrsefuturorum : anam fidem; et dicebant non eos debere ad pariici-
veiuti quod scriplum est eis , ut quoosunt ruminantia pationem Evangelii accedere, nisi suscepissent cir-
et fissa ungula, ipsa manduccnl; qiiorum aulem unura cumcisionem, quse tradila erat palribtis eorum. Vas
vel utrumque defuerit, non manducent (Deut. xiv, ergo illud dubitalionem sustulit Pelro ; et ideo post
6ii.7j.In his autem aniiiialibushoniines quidamsigni- illatn visionem admonitus est a Spirilu sanclo, ut
ficaniur non perlincnles ad socieialem sanctorum : desccntleret et iret ctini cis qui venerant a Cornc-
lissa enim ungula ad nlorcs , ruminatio vero ad sa- lio, et perrexit. Conieliusenini et qui cnm illo crant,
pientiam pertinet. Quare ad niores lissa uiigula? Quia tanquam ex illis animalibus habehanlur, quoc in
djfficiie labilur; lapsus euim, peccali siguum est. vase erant demoiistrata : quos lamoii jam iimiida-
iiimiinaljo autem ad sapicutiam doclrinoe quomodo verat Deus, qui eleemosynas eorum acceptaverat.
jjerlinet? Quia dicit Sr.riptura , Tliesaurus desiderubi- Occidendi ergo erant el niauducandi: id est, ut inler-
lis.requiescitin ore sapienlis; vir autem slultus glulit il- ficeret in eis vilam procteritam, qua nou novcrant
tum(Prov. xxi, 20). Qtiiergo audil, et ncgligentia fit Christum; et transirent in corpus ejus, lanquam in
obliviosus, quasi glulit quod audivii, ul jam in ore novam vilam socielalis Ecclesioe.Nam et Pelrus ipse
non sapial, audilionem ipsam scpeliens oblivione. Qui cum ad eos venissei, commeinoravit brcviter quid
aulem in Lege Domini meditatur dic ac nocte, tan- sibi in illa visione monsiratum sit. Ait enim : Et vos
qriariirumirial, et in quodam quasi palalo cordis verbi scilis qitamillicitum sit viro Judwo conjungi ct accedere
sapore delectalur. Hoc ergo quod prseceptum est Ju- ud alienigencts: sed mihi ostendilDeus, neminem com-
dacis, signilical quod ad Ecclesinm, id est, ad corpus munem aut immundumhotninem dicere. Quod ulique
Cliristi, ad graliam, socielaiemque sanclorum non liinc oslendit Detis, cuni vox illa sonuit: Quod Deus
perlineant illi qui aul negligenles auditores sunt, aul mundavit, tu ne immiindttmdixeris.
mor.esmalos liabent, aul in uiroque vitio reprehcn- i. Linleum, incorrupitonissymbolum. Ter de cwlo
i duiilur. Sic coelera quoc in hunc modum prsecepia sttbmissumin mysteriumTrinilalis. Quatnor tittem,qtta-*
• daia sunt Judoeis, unihraticoesunt
significatioiiesfu- luor parles orbis. Forlasse quseratur eliam illud, qua-
lurorum. Posteaquam venit lux mundi Dominusnosler re lintcum erat, in quo erant illa animalia. Non utique
i Jesiis Christus, tantummodo ut intelligautur, non sine causa. Novimus eiiim quod linlcum linea non
etiam ul observentur, leguniur. Dala est ergo licenlia coiisumit, qusevesles alias corrumpit. Et ideo qui vult
Chfistianis, ul non secundum vanani hanc consuelu- ad mysieritini Ecclesiai calholicoepertinere, excltidat
dinem faciant, sed manducenl quod velint cum mo- de corde suo corruplionem malarum concupisceulia-
deratione, cum henedictione, cum graliarum aclione. rum; el ila incorrupiibiliter firmelur in lide, ul pra-
Fortassis ergo et Petro ita dictum esl, Occideel man- vis cogilationibus lanquam tineis non penclrclur, si
duca; ut jam non tcneret observalioncm Judscorutri: vull ad sacramenlum illius lintei pciiinerc, quo ligu-
noniamen ei quasi gurges ventris el fccclavoracilas ralur Ecclesia. Quare aulem ter dc ccelo submissum
imperata est. Sed lamen ut intelligaiis, hoc in ligura csi, nisi quia oiiines Genlcs in iiomineTrinilatis ba-
esSe monslralum ei,erant in illo vase serpuntia. ptizantur, quoe pcriinenl ad qualuor partes orhis
Nrimquid polerat manducare serpeiites? Qtiid ergo terrse, qua disseiniiiaiur Ecclesia, quam significabant
sibi vult ista siguificatio? quaiuor lineoe,quilius vas illud connectebaiur, et in
nomine Patris ct Filii el Spiriius sancti credentes in-
ut perliiieaiil ad sociefatem conimunioiiem-
(a) ohm, 45 ex HomiliisSO; et post, in Appcndiee19. novaniur,
(b) Huncin manuscrijitistilulum praefert,«Excerptade que saiictorum? Quatnor ergo lineoe, qualuor parles
« opere saucli Augustiniepiscojii,de visioneboali Pulri orbis, cl irina subniissio mysterium Trinitalis osten-
«apostoli, et de Corneliocenlurione: » id est, ex scr- dit. Quoeres eiiam dtiodcnarium numerum Apostolo-
mone 149inter Augusliaianos,qui in piicribusudilionibus ruiii ostendit, lanquam lernis pur qualuor depulalis :
fuit de Diversisvigesimussextus. Exccrptisautem praia- qttaler cnini tria, duodecim Gunt. Etquia per quatuor
tio additaest et recapitulatio. partes orbis terne inysterium Trinilalis prajdicaturi
 1941 SERMO CII. 1942
erant duodecim Aposloli, ideo quatuor linese lertia bono comparata cessant videri bona, Quamobrem
vice de ccelo demissoesunt. sil pfihcipaiiler boriuni qnod Apostoliis riori quid
5. Recapitulatio.SicUt ergo supra dieluih est, bea- perficefe ctiin vellet, diiigerititts pofjierit
tus Pelrus typum Ecclesiachahuit catholicoc.Quod au- enim riovimus bona quse beatum indagemus.omnes-' Mulfa»
tem asccndit in solarium, hoc significat, qu.od Eccle- que illicismerili virosct habuisse Apostbiiiiii,
per nafurarii, etac-
sia a lcrrenis cupidilalibusspirilualiter ascensura erat quisisse per gratiani hegare ndft possuiiius.
in alium, etcor siirsum habitura, secundum iliu.dquod boua castitas, laudabilis coniirieiitia, miranda Est enim
Aposlohis dixit, Nostra auiem conversalioin cmlisest dentia, larga humanilas, circumspecta sobrieias, pru- mo-
(Philipp. iii, 20). Quod aulem Pelrus esurivii; hoc si- desta teniperaniia , pia iiiisericorclia, sancia justilia ;
gnificavit, quod I.cclesia salntem Genlium esuriret. qitoeoiiinia in Aposiolo Paiilo ejusquc cOiisoiiibusiia
Liiiieum iilud quod de ccelodeinissiim esl, Eeclesiam plena alque perfecla fuisSenOn dtibium
est, iil virtu-
signiiicavit. Animalia quoe in linleo eranl, oninium liim potius qiiain vcrbofum magisterio ab eis reliaio
Genlium prseferebanl imagincm. Qualuor linea; qui- docereiiir. Quiclquod jugi Ecclesiarum ora.niiim
bus vas illud dependebat, qualuor partes mundi, iii ac pervigili sollicitudine semper exusii surit? cura,
quibus Chrisii Evangclium procdicaiur, significasse ttiin lioc niisericordioebontim, qtianta perfecttoQuan- est ,
viilenliir. Quod lerlia vice submissum est vas illud, pro scandalizanlibusuri, cum infirniantibiis infirmari?-
significavit mysterium Trinitatis et sacramcntum Ba- Ciiiii ergo tantis Aposlolus abundaverit bonis, qriid
piismaiis. Quod auiem diciiim est Petro, Mactq et illud esthoni, cujus pcrfectioiie cafuerit, non poteri-
manduca; hoc siguificaltim est, quod Ecclesia calho- mus agrioscere, nisi in illurii quo ipse locutusest, pro-
lica omnes qui iu Chrislum crediint prins occisura, feceiirhiis affuclum. Omries itaqtle quas diximus cum
et.postmodum manducatura esset; hoc cst, occisura habuisse virlutes, quamvis velut geriiraoesplepdidissi-
csset infidelilatem, ut insererel (idem. Neinoeniin po? moe alque pretiosie sint; tamen si prseclaro illi
icst in Chrislum credere, nisi prius moriatur qtiod proscipUoiiiargariio, quod ille evangelicus atque
fuit; seciinduroillud quod Apostolus ail, Mortui enim iiiquifens, universis quocpossidet veridiiis, coinpararenegotialor
eslis, et vita vesiraabscondilaeslcumChristoin Deo (Co- .desidcfat, couferantur, iia eorum meiiiiim revilescit
loss. iit, 3 ).Quoiiiodoeiiim qui ab hocreticiscircumve- atque conlcriinitur, uteis Sine.cuiictatiorie
niuntur, vivi dovorantur a inorle : sic illi qui ad Chri- unitis tantiiili boni possessio Idcnpletet bonorum distraciis,
stum veniunl moriuntur proeteritis, ut vivant fuiuris ; nUmerabilium venditbfem. Quid cfgo est unum, inr-
quod
pereunl diabolo, et Christo acqiiiruiilur ; moriuntur illis taniis lamque iiinumeris bonis Iam incomparabi-
morli, et feliciler vitoc.inscruntur. Quam rcm uletiam liler prscponafur, ut spretis abjeClisque omnibus so-
in nobis pielas divina implere el confirmare dignelur, luiii debeat possidefi? Nimirum iila
assiduis oraiiouibus supplicemus, prsestante Domino jus magiiificentiam ac perpetuilatem pars optima, cua
cum
nostro Jesu Chrislo, qui cum Patre ct Spirilu sanclo ceplioni.s atque humanitatis officioMaria relietosus-
vivit et regnat in ssecula soeculorum.Anien. ita proedicalur a Domino : Martha, proelegisset;
es, etiurbaris Mdrtha, sotiicita
SERMO Cll (A). erga plurima; paucis vuro opus est, aut
eliani uno. Maria bonam parlem
De verbis Apostoli, Rom. cap. vn, lS, Non enini qnod relur iibea elegit, qum noh aitfe-
volo, facio bonuiii; sed quod odi malum, hoc templatio Dei, (Ltic x, i\, &). Una ergo et sola est coii-
cui merilo omnia juslificationum me-
ago (b). rila, universa virlutiim studia postponuntur. Et illa
1. Cavendum ne loctts Apostoli male intetligalur. quideni omnia quoein aposlolo Paulo fulsisse
Leclio divina, quoe de apostoli Pauli Epislola reciia- mus, non soluin bona et ulilia, verum eliairiprsedixi- ,
lur, quoliescumque legitur, limcndum est, ne niale aique prseclara. Sed sicut, verbi gratia, slanni magna metal-
inlellecla det honiiiribus occasionem quocrenlihiis oc- lum, quod alicujus utililaiis cl gratisc putabalur, fit \'•
casionem. Proclives sunt quippe homines ad peccan- argenli conlemplalione vilissimum; et rnrsum auri
dum, et vix se conlinenl. Ubi ergo audierint Aposto- comparatione meritum evanescitargenli; aurum quo-
lum dicenlem, Non enim qttod volo, facio bonum; sed qiie ipsum gemmarum collatione conlemnittir; et ipsa-
quod odi ntalttm, hoc ago; agunt malum, el quasi di- rum nihilominus quarovis insignium mulliludo gem-
splicenlcs sibi quia agunt malum, putant se Apostolo marum, unius margarihe Candore superalur: ita illa
esse similes, qui dixil, Non enim qnod voto, fucio bo- omnia merita faculiatis, quamvis non Solum in proe-
num; sed qttod nolo maltim, hoc ctgo.Nonnunqnam senti bona el utilia sint, verum etiani donUmoelerni-
cnim legitur, et nunc nobis ingerit necessiialem dis- tatiisacquifaiit; lamen si diviiisecontemplalioiiis me-
pulandi, ne homiries male sumeiites salubrem cibum ritis conferantur, viliaatque, ut iia dixerimi vendibilia
vertant iri venenum. Sic ergo inlendal Charilas ve- censebuntur.
stra, donec quod Dominus donaveril, dicam vobis; 3. JRCS creatmunde vdldebonw. Quatetamen vanilas.
ul ubi meforlelaborare viderilis iii difficultatealicu- Et ut liaric eairidem comparatioriem etiam
Scriptura-
jus obscurilalis, adjuvelis me affectu pietatis (c), rrirri corififmet auctoritas, nonne de uriiversis quoe a
Oporlet igiiur ut virtutum sensus ex iniimo dicenlis Deo creala sunt generaliter Scripiura Et ecce
nieliamur affectu, et quod beatus Apostolus dixeril orrihidqiimfecil Deus bona valde (Gen. i,dicit, 51); et ite-
bonum, qnidve comparalione ejus pronuiiliaverit rtim, Universa quw fecit Deus, bona m lerhppre suo
malum, non nuda significationeverborum, sed eodem (EcCli. lii, 11 )? Hsec igitur quoe in procsenli non so-
qtto ille, disculiamus inluitu, intellectu quoque ejus iurii bona simpliciter, verum etiam ctifii additameiito
secundum dignitalem pronunliantes, ac rrieritum per- valde bona prortuntianlur (sunt onim revera in hoe
scrutemur. Tunc enim senlenlias Deo inspirantc pro- mundo commorantibus riobis, aut ad usum vitoe, aut
Jatas, secundum proposilum ac voluiilaleni ejus com- ad corporis medicinani, aut ad aliquam causam igrio-
prebendere poierimus , cum eorum a quibus promul- tse nobis utilitalis accommoda; vel certe in eo etiam
galse sunt, slatum ac meritum perpendentes, non valde bona, quod faciunt rios invisibilia Dei, a crealu-
verbo, sed experimentis parem induerimus affectum, ra mundi, per ea quoefacta sunt intellecta conspicefe
pro cujus qualitate sine duhio vel concipiuntur uni- [Rom. i, 20], sempilernam quoque virtutem ejtiS ae
versi sensus, vel sententise profertiniur. divinitatem ex tanla, lamque ordinata molitione fa-
2. Quodnamillud bonuniquod Apostolusnon potuit bricoemundialis, el omnium quse in ea sunt subsisten-
perficere. Contemplctlionismerilum. Bona in se majori lia contemplari) : hocc tamen omnia nec boni nonien
tenebunt, si futuro illi soeculocomparentur, u.bin.ulla
(a) Olim,de Tempore45; et posl, in Appendice51. bonorum est veroe beatitudiriis for-
(6) initiumquidem est Augustini,decerptum ex ipsius niidanda immutalio, nuljia
sermone151; sed quod subsequiturdeincejis,longe di- corruptio. Cujus mundi ila beatiludo descrt-
islat ab ipsius interjjreUuidiratione. Auctoristamen est bitur : Eritlux lunw sicut lux solis, et lux solis scptem-
eruditi et pii. vlkiter sicut lux seplem dierum (Isai, xxx,
26). Jfegiia
(c) HUC usqueAugustiuus. igitur jh&cet prxclara jutuilu atque iiiirifica, si fui.u-
1943 APPENDIX. 19U
ris ex fide repromissionibus conferanlur. continuo va- milaledecidere, etinvilos, imovero eiiam nescien-
nifas apparebunt, dicenle David: Omnia sicut vesti- tes , in legem peccati mortisque traduci; atque ut
menlumveterascenl,el sicul operloriummutabh eos, et coelerapraelcrmiltam, illis saltem qu;e superius com-
mutabuntur; lu autem idemipse es, et anni tui non defi- prehendi, bonis quidem ac juslis, sed lamen lerrenis,
eient (Psal. ci,27e(28). Ergo quia uihil est jier semet- a conspectu Dei operibus avocari : babent profecto
ipsum stabile, nihil immutabile, niliil bonum, nisi pro quibus ad Deum jugiter ingemiscant, habent pro
Deitas sola; omnes vero creaturso ul bealitudinem quibus in verilate humiliati atque compuncti, non
aeternilalisvel iramutabililalis oblineant, non hocpcr verbis tanlummodo, sed affectu semeiipsos pronun-
suam naluram, sed jier Creatoris sui parlicipalionem tient peccalores; ut veniam pro omnibus quoe quoli-
et graliam consequentur; tenere meritum bonilatis die superali fragilitate carnis incurrunt, a gratia Do-
Creatori suo collaia non possunl. mini j'ugiler postulautes, veras pcenitenlioclacryinas
i. Bonilashumanadivinwintuitumala. Quod si eliam indesinenter effundanl : quippe qui videant iisdem
manifestioribus adhuc lestimoiiiis hujus seiitenliscra- ipsis se, pro quibus conlinuo dolore vexati sunt ,
tionem voluerimus astruere, nonne multa pronuntiari etiam usque ad Deuni j'ugiter ingemiscant, seslibus
bona in Evangeliolegimus, et arborem bonam et the- involulos, etiam ipsas supplicationes suas offurre se
saurumbonum? Nara et bonum hpmincm, et bonum sine cogitationumanxietate non posse. Expetii igitur
servum: qiria,nonpolest,inquit, arbdrbonamalosfructus se humanis viribus desidcraiam fidem , obsislente
facere (Malth.wt, 18); et,Bonushomode bonothesauro carnis sarcina, non posse contingere, neque illi proe-
cordissui profert bona (ld. xu,55); et, Eugc, serve cipuo summoque bono secundum cordis sui deside-
boneel fidelh (Id. xxv, 21) : et utique omnes secun- rium posse conjungi; sed ab ejus intuilu caplivos ad
dum se bonos esse cum non dubium sit; si respicia- mundana traduci : ad gratiam Dei, qui impios justi-
nius ad bonitatem Dei, nullus eorum pronuntiatur ficat, convolanles, cum Apostolo'proteslanlur : In-
bonus, dicente Domino : Nemo bonus,nisi solus Deus felix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis
(Luc xvni, 19). Cujus inluitu eliam ipsi Apostoli,qui hujus ? Gralia Dei per ChristumJestun Dominumno-
electionis merito bonitatem generis humani uiuliis ex- strum. Senliunt enim se bonum istud quod voltint,
cesserant modis, mali dicuntur esse a Dominoad eos non pos^e perficere; sed illtid quod nolunt, quodque
ita loquente : Si ergo vos, cum silis mali, nostis bona oderunt malum, id esi, cogitalionura motus el curam
data dare filiis vesiris; quanto magh Paler vesierqtiiin corporalium rerum, seraper incidere. Et condelectan-
cmlis esl, dabit bona pelenlibusse (Id. xi, 13)? Deni- tur quidem Legi Dei secundum interiorcm hominem,
que sicut bonitas nostra supernse bonitatis intuilu in qui visibilia universa transcendens, conalur Deo soli
malitiara verlilur; ila eliam justitia nostra divinsccol- semper uniri : sed vident aliam legem in membris
lata justiiioe,panno menslruatse universa jusliiia no- suis , id esl, in nalura humanoecondilionis inserlam,
Stra similis deputatur, dicente lsaia propheta : Sicul qu:e repugnai legi menlis eoriiro, pertrahil senstim
pannus menstruatm universm justiliw nostrw (lsai. violenta lege peccaii; compellens scilicet eos, relicto
Lxiv, 6). illo principali bono, lerrenacogitalione submilti. Quoc
5. Lex in se bona, Evangeliiintuitunonbona.Minus quainvis necessaria atque corpori utilis videatur,cum
peccantes,impiorum collationeScriptura justificat. Et dispensationi religiosoccujuspiam neccssitatis impenr
ut aliquid adliuc evidenlius inferamus, Legis quoque ditur : comparatione lamen illius boni, quod sauclo-
ipsius prsecepta vifalia , quoc dicunlur ordinaia per ruin oinnium obleclal inluitum, mala uliqiie ab eis
Angelos in mauu Mediatoris(Galal. m, 19), el de qua ac fugienda decernitur, qui per eam quoquo niodo
idem aposloius, Itaque Lex, inquit, sancta,et mcmda- vel ad modicunilempus ab illius purfuctscbeatitudinis
tumsanctum, et juslum, et bonmn(Rotn. vu, 12); si gaudio relrahuntur.
perfectioni evangelicaeconferantur, minime bona di- %.Lex peccali. Universalhesl.Vereenimlex peccali
vino pronuntiaiUuroraculo : aitenim, Et cledieisprm- esl,quain luimanogeneriproevaricatiosuiiiiduxitaiicto-
cepla non bona, et juslilias in quibus non viventin eis ris.perillius noxain, in qucm lala csl sequissimijudicis
(Ezech. xx, 25). Aposlolusquoque ita novi lumine illa senlenlia : Malediclalerra in operibustuis; spinaset
Testamenti gloriam Legis affirmat obtundi, ut eam tribulos germinabiltibi, el in sudorevulttislui edes pa-
evangelicicoraparalione fulgoris nec glorillcalamesse nem luum (Gen. m, 17-19). Hoec, inquani, est lex
pronuntiet, dicens : iVani nec gloriosum cst id quod raembi-isomnium inserta mortalium, quse repugnat
glorificalum est propter excelleniemgloriam (11Cor. legi nieiilis noslrsc, eamquc a divino arcet intuiiu :
ui, 10). Quam comparationem etiam in parle contra- quocmaledicla lerra in operibus nosiris post agnitio-
ria, id est, in peccalorum merilis compensandis Scri- nem boiii ac mali, cogiialionuni spinas coepit ac tri-
plura conservat; ul eos qui multo minus peccaverini, bulos germinare : quarum aculeis carnis oblusis se-
impiorum collalioiie j'ustificet, dicens : Justificata est mina proefocaniur, ne illuin panein noslrum , qui de
Sodomaex le (Ezech. xvi, 52); et iterum, Quidenim coelodescendit, quique confortat cor honiinis, cdcre
peccavitsoror lua Sodotna (lbid. 48)? et, Juslificavit absque vullus nostri sudore possimus. Oinne igilur
animam suam aversalrix Israel, comparationepeccalri- humanum genus hiiic generahler legi sine ulla cxce-
cis Judm (Jerem. ni, 11). Jta igitur et universarum plione subjicitur. Nullus enim est, quamvis sanctus ,
merila virlutum, quoesuperius comprehendi, cum per qui supra dictum panem non cum sudore vultus sui ,
se bona alque pretiosa sint, lamen theoricaeclaritalis et sollicitacordis intentione percipiat : coeieruracora-
comparationefuscanlUr.Multumetenira sanclos quam- mtini isto pane multi , ut vidumus, divites sine ullo
vis bonorum operum, lerrenis tamen studiis occupa- vultus sui sudore vescunlur. Quaro ctiam legem bea-
tos, a contemplalione summi illius boni retrahuut ac tus Aposlolus spiritualem assetil, dicens : Scimtis
retardant. eniin quia lex spiriiualk est; ego autem carnalh sum ,
SEIUIO CIII (a). venumdalussub peccato(Rotn.vu, 14). Spiritualis enim
est lex, qusejubet nobis ut in sudorc vulius nostri
De verbh Apostoli, Rom. cap. vn, 24, 25, Condele- comedamus illum panem verum, qui de coelodescen-
ctor enim legi Dei secundum interiorem homi- dit: sed nos carnales fecit venumdatioilla jjeccaii.
nem, etc (b). 3. Adain vendidillibertatetn.Inde posteri nascuiilur
1. Sanclk ipsh non g"eest unde jugiler getnanl. servi. Quod, rogo, istud, cujusve peccatum esl? Sine
Pugnm interiorh et exteriorh hominis. Cum ergo dubio Adcc,cujus prsevaricalione,alque, ut ita dicaro,
semetipsos quolidie senliant sancti terrense cogi- negolialione dainnosa, fraudulenloque commercio
tationis pondere proegravaios at> illa mciuis subli- venditi sumus. Oninem enim prolem suam, serpenlis
persuasione seductus illiciti cihi pcrceplione dislra-
(a) Olim,de Tempore47; et post, in Appendice52. clam, jugo perpetusc serviiuiis addixit. Hic naraque
(b) Eumdemomninoprsese fert auctorem,ac sermosu- mos solct inter vendeiilenicmcnieinque servari, ut
, perior, cujusyidetw essc contiuuatio. is qui se alieuo cupit douriuio mancipare, aliquid
 1945 SERMOCIV. 1940
pretii pro jactura proprise libertatis el addictione peccati, id cst, illa senlentia Dei non immerito con-
perpeluse serviluiis a suo conseqtialur emptore. Quod demnavit, quam primus deliclor excepit. Et inde
eiiam inter Adam atque serpenlein manifestissime vi- esl, qnotl bealus apnslolus cum apertissime faleatur
demus impletum. Ule enira a serpente pretium liber- inevilabili se, vel omnes sanctos, peccati hujus ne-
tatis suae esu interdictse arboris capicns, a naiurali cessilale consiringi, lamen neminem eorum ab hoc
iibertaiediscessit: illique raaluilscmclipsum perpetua esse damnaudum audenler enuntial, dicens : Niltil
vendere servitute, a quo veliii pomi ielhale preiium ergo nuncdamiialionisest his qui sunl in Christo Jesu.
fuerat assccutus : qua deinceps coiulitione conslrictus, Lex eniin Spiritus vilw in ChristoJesu liberavit me a
inon immerito oninem posieriiatis su;e progeniem , lege peccali et morlis (Rom. vm, le(2); id est, quoti-
'perpetuoeidem.cujus effeclus est servus, snbdidit fa- diana gralia Christi, omnes sanclos suos ab hac lege
mulatu. Quid enim aliud servile conjugiuro polest pro- peccati ct mortis, in quani jugiier vel nolenles co-
creare, quam servos? guntur incurrere, cum reraissionem debilorum suo-
i. Jure tamen stto hinc non ceciditDominus.Sed rum a Domino precantur, absolvit.
Iwmineminvitum liberari, el injustum el malum. Quid
ergo? Nuniquid emptor isle versulus et callidus Do- SERMO CIV (a).
mino vero alque legitimo jus dominalinnis eripuit? De verbis Aposloli,I Cor. cap. m, 11-13, Fundamen-
Non ila est : neque enim sic ille omne peculium Dei, lum aliud nemo potest ponere, elc (b).
unius fraudis dolositaie pervasil, ul polentiam do-
minii sui verus dominator amitierel, qui ipsum I. Igne minuta tantitm peccala purganlur. In
quoque einploreni, qiiaravis refugum vel rebellem , lectione aposiolica , fratres charissimi, audivimus
tamen jugo repriinit servitutis. Scd quia omnibus ra- Aposlolum diccoleni : Fundamentumaliud nemo po-
tionalibus creaturis arbilrii libertatuni Creator indul- lest ponereprwter id quod posilumesl, quod esl Chrhliis
seral, eos qui se contra fas edacis concupiscenliie Jesus. Si quis autem superwdificalsupra fundamentum
transgressione vcndiderant, inviios ad ingeniiatn hoc, aurum, argentum, lapidespreliosos,ligna, fennm,
liberlaiem revoeare non debuil. Abhorret siquidem slipulam, uniuscnjttsque optts manifestnm erit. Dics
ab illo jiistiliocet pielalis auctore, quidquid bonitati enim Domini clectarabit; quia in igne revelabitur, et
ajquilatique contrarium esl, Mahiin enim fuerat, si uniuscujusqiteopus quale sit, ignis comprobabit.Si cu-
concessse libeiiaiis beneliciura revocasset : injtisium, jtts optts manserit quod supermdiftcavit,mercedemacci-
si liberum hqminem polenlia sua opprimens alqne piel. Si cttjiis opus arseril, detrimentum palietur : ipse
captivans, liheruuis acccplse privilegium exscqui non autem salvtis eril; sk tamen quasi per ignem. Multi
sivissel; cujus saluiem in fulura tiinc ssceularescrva- surtt qui leclioneni istam male intelligenles falsa secu-
vit, ut recio ordine complerctur staiuti temporis ple- riiaie decipiunlur, dum crcdunt quod si supra funda-
niludo. Oporiebat enim ejus sobolem tamdiu sub avita meniuro Christi capitalia crimina scdificent, peccala
conditione durare, quousque eamdem origiualibus ipsa per ignem (ransilorium possinl purgari, el ipsi
vinculis liberalam , in anliquum libcrlatis statum , poslea ad vilam perpeluam pervenire. Inlellectus
prioris Dominigralia pretio sui sanguinis reformarel: iste, fralres cbarissimi, corrigendus cst; qnia ipsi se
quam piefatis inslinclu potuit eliam tunc solvare; sed seducunt, qui talitersibiblandiunlur. Illoenim trans-
noluit, quia eum decreti sui irrumperc sanctioncm ilorio igno, tle quo dixit Aposlolus, Ipse autem satvtts
seqtiiias non sinebat. erit, sic tamen quasi pcr ignem, non capilalia, scd mi-
5. Iniquilas noslrcevenditioniscausa, el redemplionh nula peccaia purganlur. Et quamvis, quod pejus
obslacuium.Vis nosse causaro vendilionis luoe? Audi est, non solum majora, sed etiam minula, si ni-
ipsum lledcniptorem tuuro per lsaiam prophetarn mium (c) plura sinl, mergunl: de ipsis niajoribus sive
apertissitnc jiroclamanlem : Quis esl isie liber repudii minoribus peccalis, etsi non onuiia, vel aliqua
malris veslrw, quo dimisi eam? aut quis est creditor commemoranda sunt, ne aliquis se inanitcr cxcusare
vieiis, cui vendidi vos? Eccein iniqttilatibusvestrh ven- corieltir, et dicat, nescire se quse sint ininuta peccala,
dili eslis, el in sceleribtisvestris dimisi malremveslram. vel quoe crimina capitalia '.
Vis eliain cvideuier agnoscere cur te jugo serviiutis 2. Peccata capilctlia.Etquamvis Apostolus capilalia
adcliclum rcdimere jjolentiie suoe virlule noluerit ? plura coinmeinoraverii, nos tamen ne desperafionem
Audi quitl ad supcriora, quibus eisdem famnlis cau- facere videamur, breviter dicimus quocsint illa : sa-
som vniunlarioc venditionis exprobrat , adjccerit : crilegiura, hoinicidium, adulterium, falsum teslimo-
Ntimquid abbreviala el parvula facta est man.us mea , nium, furiuni, rapina, superbia, invidia, avaritia; et,
ttl non possimredimere? aul non esl in me virlus ad si longo tempore tencatur, iracundia ; et ebrietas, si
libcrandiim(Isai. i„ 1, 2) ? Sed quid huic potentissimic assidua sil, iu eorum numero computalur. Quicum-
niisericordia: c.jus semper obstiterit, idem prophela que enira aliqua de islis peccatis in se dominari co-
deinonstrat : Ecce, inquit, non esl abbrevialamanus gnoveril, nisi digne se emendaverit, ct, si habuerit
Domini, ut salvare nequeal; neque aggravala est attris spatium, longo tumpore pcenilenliam cgerit, et largas
ejus ut non exaudiat : sed iniquitales veslrwdiviserunt tieemosynas erogaveril, et a peccatis ipsis abslinue-
inter vos et Deuin vestrum,peccala veslraabsconderuiit rit; illo fransitorio igne de quo ait Aposlolus, purgari
faciem ejus a vobis, ne exaudirel (ld. LIX,1 et 2). non poterit, sed ocleiiiaillum flamma sine ulio reme-
0. Legis peccali vis. Quia ergo carnales nos fecit, et dio cruciabil.
spinis ac tribulis condemnavit illa prima Dei male- 3. Peccata minttla. Ab his iinmunh nemo. Animam
dictio, nosqtte ita iniquo pater noster commcrcio ve- non occidunl, se.d (wctant. QIIDCaulem siut minuta
numdedit, ut bonumquod volumus agere nequeamus, peccala, licet omnibus nola sinl, lamen quia longum
dum divisi a niemoria suniroi Dei, ea quoehumanoe cst ut omnia rcpliceiilur, opus est ut ex eis vel aliqna
fragilitalis sunl, cogilare compcllimur, dum purilalis nominemus. Quolies aliquis aut in cibo aut in poiu
amore fiagranles, incenlivis naturalibus, quoepeniius
velimus, etiam inviti plus accipil quam necesse sit, ad miriula peccaia no-
ignorare plerumque compungi- veril pertinerc. Quolies plus loquiluf quaro oportet,
mur; scimus, quia non liabitat in carne noslra bo- aut plus tacet quam expedit. Quolies pauperem im-
num (Rom. vn, 18), id est, hujus, quamdiximus, portune pelcnleiii exasperat. Quotics cuni corpore
theoriocatquejmritaiis perpelua jugisquelranquillitas: sit sanus, aliis jejunantibus prandere voluerit; aut
sed faclum est istud pessimum ac lugubre divortium , sorono deditus lardius ad ecclesiam surgit. Quolies
ut cum menie Legi Dei servire velimus, nunquam
scilicet volentes a charilate divina dimovere conspe- 1 csesarius in Bibliothecapatrum,quwautemcriminaliu
ctum; lamen carnalibus lenebris circumfusi, quadam et capUalia.
lege peccaii ab eo quod bonum novimus, cogamur (o.) Alias,de sanctis41.
avelli: scilicet ad curas cogitationesque terrenas, ab (b) nrat in nibliothecaratrum homiliacaesariioctava.
^lla. menlis celsitudine decidentes,ad quas nos lex (c) Forte, nimirum.
1947 APPENDIX. 1943
excepto desiderib filiofum uxorem suam cognoverit. unde Scit Unusquisqueulrum diebus an me.nsibuSjan
Qtibties in carcere clausOSiet in vinculis positos lar- fofte etiam et annis per illura ignera sit trajisituriis ?
diUSfequisieril. Quoties infirmos lardius visilaverit. Et qui modo nec unum digilum suum in ignerii viilt
Si discOrdes ad concordiam rcvocare neglexerit. Si mittere, timcat necesse est vel tunc parvo lempqre
plus aUl proximura, aut uxorem, aut lilium, aut ser- cum anima et toto corpore cruciari. Et ideo totis vir
vuai exasperaverit quam oportet;" si amplius fuerit ribus unusquisqiie labdret, ut capitalia crimina possit
blaUditusquam expedil. Si cuicumque majori perso- evadere, et minuta pepcata iia operibus bonis redi-
nseaut ex vohiniaie, aul ex necessilale adulari vo- niere, ut de ipsis nihii videattir remanere, quod ille
luefit. Si paupcribus esurientibus cibum non dederil; ignis possit absumere. Illi autem qui capiialia crimina
aut nimium deliciosa, aut sumptuosa sibi convivia committunt, si quamdiu vivunt, ea redimere pocni-
propparaveril. Si se in ecclesia aul exlra ecclesiam lenti;» medicameniis nolnerint, ad illum ignem, dc
fabulis oliosis, de quibus iu die judicii ralio reddenda quo dicit Apostolus, Ipse autem salvus erit, sic lamen
esf, occupaveril. Si dum incaute juramus, et cttm quasi per igneiri, sicut jam dictum cst, venire non po-
hoc per aliquam necessitalem implerenon poterimus, terunt; sed magis illani duram et irrevocabileinsen-
utique perjuramus. El cum omiii facilitate vel.teme- tenliam audituri sunt, Dhcedite a me, malediclt, in
rilaie inaledicimus; cum scriplum sit, Neque maledici ignem mlernttm(Matth. xxv, 41). Et ideo, qui ab isla
regnum,Dcipossidebunt(I Cor. vi, 10). Etcum non aliquid perpetua pcena, et ab illo purgatorio igne desiderant
suspicamuf lemere, quod tamen plerumque ita, iibefari, crimina capitalia non admiltant: aut si jam
ut Crediinus,cohipiobatur, sine ulla dubitatioue de- commiserunt, fructuosam agant pcenitentiam,ct illa
liiiquimUs.Hoeceniin, et his similia, ad niinuia pec- parva vel quolidiana peccata bonis ojieribusredimero
caia pertiiiere non dubiuni est, quoe, siciit jam dixi, non desislant. '
eriiinietari vix possunt, et a qitibus non solum popu- 6.
lus ciifislianus, sed eliam nullns sanctorum imniuiiis QiiibusQiiibus operibui minuta peccata redimanlur.
tamen operibus minuta peccala redimanlur,
esse poiuit aliquando, aut poterit. Quibus peccalis vobis insinuare desidero. Quolies infirmos
licet occidi aniiriam non credamus; ila lamen eani pjenius in carcere clausos, et positos in vinculis
velut quibusdam pustulis, et quasi horrenda scabie visilamus, requirimUs, discordcs ad concordiam revocamus ,
replentia deformem faciunl, ut eam ad amplexus illius indicto in Ecclesia jejunio jejunamus, pedes bOspilU
sponsi ccelesiis aut vix, aut cum grandi confusione bns abluinius, ad vigilias frequenter convenimiis,
venire, permillaiit : de quo scriplum est, Aptavilsibi cleerriosynam ante bstium
Ecctesiamnon habentemmaculumaut rugam (Ephes. damus, inimicis. riOslfis, prsclereunlibus paupcribus
quotics pelierint, v^niam
v, 27). indulgemiiS : istis operibiis, et his similibus, minuta
,i. Aul bonh operibus, aut igne, aut hic inflkth a peccaia redimuntur quoiidie.
Deo pmnh purganlnr. Quibusproficianl infliclw a Deo
ct 7.. Qtiibus capitalia deteantur. Pmnitentia publica.
pmnm. Et ideo conliiiuis orationibus, lfequenlibus
* per Pro capiialibus vero cfiminibus hon hoc solum sufli-
jejimiis, et largioribus eleemosynis, el proecipue
eornm in nos assidue re- cit; sed addendse surit lacrymse, fugitus et gemitus,
indulgentiam qui peccaht, continuaia et longotempore prolracta jejunia, largio-
diniantur; ne forte simul collecia cumulum faciant, res * erogandoc,ulifo nos ipsos a com-
elceniosyiioe
etdcmergont aniinam. Quidquideniin de islis pecca- munione Ecclesise removeriies, ih luctu et in tristitia
tis a riobis redcmptuin non fuerit, illo igne pur- mulio lempore
Quia in igne permanentes, et pcenitentiam etiam
ganduin est, de quo dixit Apostolus, agentes : quia justurri est ut qui cum multo-
revelabilur: el si cuius opus arserit, delrimentumpa- puhlice rum destrucliorie se perdiderit, cum muliorum sediil-
tielur. Aut enim, dum in hoc mundo vivimus, ipsi catione se redirriat. Ad non est impossihile
nos per pcsnileniiam faligamus : aiit certc, voleuie vel grave quod siiggefoextremum : vel sic lugeamus exslinctam
aut pefriiitienie Deo, multis tribuiaiioiiibus pro islis noslram aniinarri, alienam carnem morluam
affligimur ; et si Deo gralias agimus, libera- quomodo
peccatis plangimus. S'iaut uxor, aut lilius, aul marilus mortui
mur. Quod ita lii, si quoties marilus, aut uxor, aut fuerint, in terram se collidunt homines, capillos tra-
fiiius moritur ; vel si suhslantia nobis, quam plus liendo, peclora
airianius, aufeiiur. Licet plus Christum tunderido, iri luclu el jioenilenlia, vel
qiiarrioportel in lacrymis non parvo tempore perseverant. Rogo
qriam ipsam sUbslariliam diligamus, et si necessitas
vos, fratres, exhibearans aniinoe nostroe, quod illi
fiieril,, nialiinus ipsam subslanliam perdere, siquam exhibent alienaecarni. Ethoc videte, fratres, quam
Glirisium negafe : taroen quia, sictit jaro dixi, ))lus malum sit, rit
eam quam opoiiet diligimus, amittcfe cam aul dura lion quairamus quod non possumus, et
vivimus, aut diiin morimur, siiie grandi dolore non possumus quseramus qqod ipossumusa. Carriem quam non
: ct tamen si Deo, qui illam a nobis auferri susciiare, plangimus ; et ariimam no-
possumus
velut piiis pater permittit, tanquani honi lilii gratias slram morlciam rioii ad
plangimus, quam possumus
statiim revocare. Sed
el niinus nos pati quara niercmur, cum vera per pcenilenliam pristinura
figamus,
liumiiitaie proleramus ; ila peccata ipsa in hoc sav quod nobis pejus cst, corpus mortuum plaugiraus
culo purgantur, ut iii fuiuro ille ignis purgatorius aut quod amaraus; animara vero moriuam quam non
rion iiiveniat, aut cerle parum inveniat quod exural. amamus , nec dolenius , nec plangiraus, Et ideo
Si autem nec in tribulatione Deo gralias agimus, nec muiala vice incipiainus plus Dominum airiare quam
bonis operihus peccala redimimus, ij)si tumdiu in illo servum , id est, plus faclorein corpOfis qUam cor-
moras habebimus, quamdiu supra pus ; plus dpminam qiiam ancillam , id est, plus
purgatorio igne
dicla peccata minuta, lanquam ligna, fenura, stipula, animam ad imaginem Dei factam , quam carnem
de limo terrse formatam : ut ciim die ullimo caro
consummantur. noslra putrescere, et a vermibus devorari cceperit
5. Ignis pnrcjaloriiqtialis pmna. Sed dicit aliquis : in sepulcro; aoima in Abrahse gremio Angelorum
Non periinet ad me quamdiu mofas habeam, si lamen manibus elevetur, j "et in die judicii recepto per
ad viiam seternam perrexero. Neiriohoc dicat, fratres resurreclionem corpore audire raereamur : Euge,
charissimi, quia ille purgalorius ignis durior erit, servebqneel fidelh, intra in gaudiumDominilui (Malth.
quam quidijuidpolesl in hoc sscculo pcenarum aut xxv, 21).
cogitari, aut videri, aut sentiri. Et cum de die judicii
scrijitum sit quod cril dies unus tanquam miUe anni,
et mille anui lanquain dies unus (Psal. LXXXIX, i); 1 Hicin Bibliothecapatrumadditur,etiamplus quamnd&
ipsi valerepossumus.
1 In Bibliolhecapatrumomiltitur hic particula, prmci- slta Csesariusin BibliothecaPatrum.At apud AugusU"
fetinfxa deest ani- num, wt lugeamusqubd non possumussusdtare. car»
pu£. post verbum, demergant; vox, nem, etc.
mam,
1D49 SERMOCV. 1950
S. Recapilulalio. Sors triplex hominum in jttdicio. se invicem amant membra corporis nostri, pcrfepta
Et r.t luec, (JUPR supfa diximus, cordibus vcslris lena- iii noljis charilas polerit custodiri. Considerale et vi-
citis vilcaiilinluerere, cl ipsa apostolica leciio plciiiiis dele quid fial in nohis carnaliier quantlo sanum pst
possit iuiclligi, brcviicr ea Cliaritafiveslroevolo re- capiil, qitnmodocorigaudcnt oninia meinbra, et pia-
jiubi-u. OaiU's saucii qui Dco fkleliter serviutit, le- cetil sibi de singulis caiera inembra : e conlra-
ciio;ii cl oraiioriivacare , cl. in honis opcrihus pci-se- rio aiifcni quamlo aliquid mali patitur uiiiim nien)-
vei-arecoiiicnduiil, uuc capitalia criraina, nci- niittula briiin, coinpafitintur omnia membra." Ecce spinam
puecala, id osi, ligna, fuiiunicl slipulain supra ftrada- calcal'pes : quid tam longe ab oculis quani pes?
iiicalnm Chrisli, sed hona opura, icl cst, aurum , ar- Longc est Ioco, proxiiiuis charilaiis alfectu. Modicuin
puiitiiai,!apiduspreliosos siiperoedilicautes,per igncm piingil spina, el perparvuin loctun teiielinpede; vide
jiltiin. tle quo ditil Aposiolus, Quia in iqne reveiubi- quomodo illuc coiivcriuiUur omnia membra. Primo
l
ittr, abs;|iie ulia viohilionc ir.in>ibiini. illi vcro, qtii ipsa spina dorsi incurval se, ct deponunt se illtic
qiiamviscapiialia crimina non admillaiu, et atl perpe- omnia tiiemhra. Nuinquid oculi cessant qtiirrere?
li-anda iiiiiitua peccata sttiil faciles, el atl redimcnda Numquidanrcs ccssanl.audire? Forle alii qui vident
stiiil ncgligeulcs; ad vilain reternam, pro eo quod in nbi sil, diciint, Ecce nbi cst : statim hoc audiunt au-
Clirisliiiiic-rcdideriint,ctcapilalia peccata iion admi- rcs ct scqiiiiiitnr consilitim: ibi et oculi quocfunt, et
scrutil, venturi su::t : sud prius aul in htic sscculoper nianiis opcraniur, el, ut tlixi, lolum corpus iiluc in-
Dei jusliliam vel miscricordiain, sictit jam dicluniest, cnrvattir, ct nihil vacol in homine ad Siiuvcnieiidurii;
amarissimis liibiilalionibtis stint cxcoquendi, atit illi et solnii!in peclefactumcst vulnus, et ioluin quod.est
in Iioiiiiiie operatur. Numquid omni.i puncta sunt.?
ipsi pcr imillas cleem.isynas, cl pracipue dnm iniini- Atlentlilc.
cis suis cleraculcr indulgem, pcr Dei inisericordiain Niiiii(|iiidmmiia doleiu ? Sana est inanus,
liburaiidi; aul curtu illo ignu, dc quo dicil Aposlolus, sani snnt oculi, saniim est copnt, sana alia merabra;
lotigo teiuporc cruciandi, tii ad viiam ivtcruamsine i]jse pcs sannscsl, ibi lantum dolet, ubi punctus est :
macula el ruga pei-veiiianl.Ulivero qui aut hoinici- iion est ergo coiiiniuiiis calamilas omnibus; sed per
diiim, aul sarrilcghtm, aut acliilieriiiiii,vcl reliqua his conipassioiiem charitatis oninia veniunt ad subve-
similia coimnisi.-ruitl,sicnl jain dlcluiu esl, si cis di- niendum, cl oinnia voltint succurrere : ut implealur
gna pceniicnlianmi sithvcnurit, non pur purgaloriimi quod ail Aposlolus, Si pulilur tmum membrum, cqntr
ignem transire nierchuniur ad vilam, scd oclerno iti- paliuntitr oiitnia mcmbrii;el si glorificalurunummem-
ceiidio procc.pitabunlurad moiicin. briini, congaudentamniumembrci.
2. Invidus, tabes resccanda. Virtutesalienwper cha-
9. Mujora peccaia Deo juvttnle vitare,minulavero riicilem
nmoreinimicorumcl eleemosyiiarumlurgitatc redimere do-uiniDeiin ftiiiit proprim.Qiticlergo? Nescio quis habet
ttibtiraiv.htm.Et ideo qiiolies iu leclionc aposlolica aii- ne virlulibtis; noiiliabes tu ; noli inviilere,
de corporc. Videte, fratres, qui invidet,
dieritis, Si quhsttprtifundameiitumChrislisuperwJificttl sic pnccidaris
csl quoniodo tabes, quoinodovulnus, quomotlo
ctttrum.argeiilmn,lnpidespreliosos; de sanciis hoc et Non vis congaudcre glorificato? Videt iti
pcrlcclis christiauis accipiie , qui velut aurum purga- aposleina.
luni iiiercbuniurad iclerna praunia j ervenire. llii vcro te invidioornorbum conlcsiisille medicus, el proecidet
le de corpore : noli ergo invidere. Sedquicl facis?
qui supencdilicant ligna, feiiuiucl stipiilam, du bonis
chrislianis, sed uegligciiiibtismiiiuta peccata purgare, Gaude. Noli dicere in animo luo, Ego si chrisliaiius
ut s;vpe diclum cst, inlclligitu : quas poccata siiiec esseni, uiique el ad Deuin pciiinercm, possem facere
divina jusiitia tnultis iribuhiiioiiibus purgaverit, ncc quotlsialius facil. Taleest cnim acsi diceret et auiis,
ad corpus pertincrcm , possem videre lunarii
unusquisque clecmosynarumlargilale reclenieril, riori Ego
sine grandi clolore iu iilis implchiiur illud quod dicit et solem : et iton illud habel laroennec auris nec riia-
sed faciuut singula quod possunt, et cum con-
Apostolus, Si ciyiisopus arseril, deirimentumpaliclur; nus; cordia serviunt sibi invicemomnia niemhra. Sicergo
ipse auleinsatvuserit, sic lamcn quasiper ignein.Nenio et lu cnngautle illicui Deus aliqtiamgraiiam
lanien, sicut jam siqira (iicitiiuesl, sc ipsum circum- fiter dedit: et poies in illo peculia-
vcniat, ul hoc ciiam pro cnpitalibusci-imiiiibus,si in- liahet foiie quod in le non polcs. llle
curata remanscrint, possu lieri ci-cdal. Et ideo, sicul fum in habesvirginilatein; araa illnra, et lua csl. Ite-
jam soepeclixi,quaiiluui possmiius, cinn Dei adjulorio Csl. Ille pofcstiuajorein patientiai.u;diligat le, et siia
satis vigilare; si non invidcs, tuum
laboremus; ut et majoru pcccala possirausevadere, est siudiiiui
eliiiinnla sine quihus csse non possuiiins, jitgilcr ejus : lu fortc polcs amplius jejunare; si
amoie initnicorum, ct cleciiiosynaiiiinlar^ilale rcdi- aniatte, suum est jcjtmiiiin liiiim.Hoc idoo, quiii in
riiere : procslanteDoiniuoJcsu Clnislo, qui cuin Pa- illo tu es : per proprietaleni enim noii es lu, pcr cliii-
Ire el Spiriiii sanclo vivit ct rcgual Deus in soccula ritatcm tu es.
saiculorum.Amen. 3. Exempluincharitatisin Chrislo.Coiisiderate,fra-
trcs, el videle exempium Doniini noslri, qui nos pe-
SERMOCV (a). fegrinos fecil, et jussit ut per charitaiis viam eur-
rcndo veniaiuus ad coelcslcmciviiafem.Nuraquidali-
Devcrbis Apostoti,I Cor. xu, 20, Si palitur unum quis pofest diccre (juia ocgrolavithic Dominus? Quid
membrum,C(impaliunluromniaracmbra, etc (b). cst ergo quod ait, Infirmus fui, et non visitaslisme?
Qnidesl,nisi quod ipsi confiietuur,Qtiandotevidimus
1. Amor mulitus membrortim,amorem docel proxi- esurientem, ciut silienlem, aul nudnm, aut infirmniri,
morum.Qualiicr nos invicomdiligeredebeamus, fra- aitlin carcere,el non minislraviintistibi? Et ille, quaiii-
tres charissimi, c(iam de saniiaie vel iiifirniiiate vis scdeat in eoelo, lamen coinpaiiens inembris laho-
membroiiim corpoialiiini posstinius evidenicr agno- rauiihtis , qttia capul cst mcmbroritin cl uuiversi cor-
sccre. Si enini sic nos amare volueiiiuus , quoiriodo poris, Quandoitni, inqttil, ex miuiinismeistwn fecislis, i
ucc milti fechlis ( Malth. xxv, 45-43 ). Iteruin jaiii i
1 In BibliothocaPalrum, siue violenlia. In Sorbonico ceiic erat in coclo,quandoPaiilum ex persncuiore fe-
cil prscdicaiorem: uani iniseiius ejiis, ct iucorporans
Ms., dne dilalione. cum universo corpori suo dixit de ccelo, Saitle, Saute,
(a) Olim, 13 ex Homiliis aO et in
; post, Appendice17.
(b) i:i manussriptis sic iuscrihiiur: « F.xcerplade quid mepersequeris(Acl.ix, i.)l NiimtjiiiclergoipsUin
« hbns Augustini,qualilcr vura ct |.erfecladilectiu ser- pefs.cquebaliiriu cuio? Quid cst2ergo , Quid me per-
« vandaust: et de diluciionemumhrorum,quomodoomnia sequeris? Per.icquebaliir Sanlus Clirislianos, iiuin-
« membraserviunl,quando spina calcalur.» Exccrptiau- quid Chrisiiiiu i,ui sedebal iu ccelo? Sed quia ipse
tem siiul sensus, non vcrba; ul Ibrte a Osario. Duiium.
i et 2 vid. Augustinienurr. in csal. 150,u. (i; cl.• iiuii) 1 Mss.alicjui, spinctmhabet: et sic forte
o, enarr.m Psal.86, n. S; de uum.4, euarr.2 ui Psal.50, dul)alii,ia qciibushabetur,cavet. corrigendi
n. 3. 8 Mss.,paulus.
1951 APPENDIX. 1952
SERMO CVI (a).
erat in Christianis, compatiens membris omnibus. Ut
verum esset in ipso, quod ait: Si patilur unum mem- De verbis Aposloli, I Cor. cap. xm, i, 7, 8, Charilas
brum, compaliunturomnia membra, quid ail? Saule, omnia lolerat, omnia credit, omnia sperat, omnia
Saule, quid me persequerh? Cerle jam in coelosum ; sustinet (b).
tamen quando rainimos meos persequeris, in ipsis i. Exordium. Desiderium Charitatis veslrse a no-
niembris meis adhuc ego persecutionem patior. bis exigit debilum sermonis officium. Sed tanla
i. Membra sunl morlua qui de aliorum tribulatione snnt quoc terreant et revocent animum nostrum; ut
gaudent. El illud attendite, fratres, quod etiam nos si velimus parere desiderio vestro, non sit sine peri-
aliquoties facimus, atlendite. ln populo quando sta- culo noslro : primum, quod juvenis loqui cogar prae-
tur, et est aliqua coarctatio ; si alter alterum calcet, sentibus senibus; deiude , temerarium esse arbitror
lingua dicit, Calcas me. Num ipsa calcala csl? Quid loqui velle imperiliam 1, inter eos quos roboravil an-
est ergo quod sonat, Calcas me ? Si et ille respondeat, tiqua doctrina. Oplabam ergo silentio proeterire, et
Libera es, o lingua, in ore tuo vocem habes : ego si illum locum tutissimum eligere , audire potius quam
calcavi, pedem calcavi. Sed charitas dicit, Calcas me; aliquid dicere. Sed quid facio? Iustat vester amor, re-
compassio iinilalis et vinculum societatis dicit. Sicut vocat hoster pudor; cogit sanctorum patrura j'ussio, a
ergo dicere cceperam , cognoscant omnes invidi, quibus si velim obsecrans veniam peiere diceiis,
qui de aliorum , etiamsi inimici eorum sint, tribula- Ignoscile, sancti patres, ignoscite; parcite nostrse
tionibus gaudent, quia membra sunt pulrefacla, ab-
liabenl sensum : et cuni verecundioe,parcite nostrseoetati, raaxime cum reco-
et
scissa morlua; et ideo non lam vobis fuisse praeceptum, Loquimini, seniores; de-
discedunt ab aliis membris, non sentiunt, quia sine cel enimvos (Eccli. xxxn, i): ipsi sancla charilate qua
sensu eranl. Sensus nosler, fratres, una fides est,
cst 1: leneamus fidem prsevalenl, respondebunl raihi, Loquere, juvenis; de-
charilas una sanilas tanquam lectat enim nos. Quibus si repelam, Saucli palres,
sensum, tenearous charilalem lanquam sanitatem. Et rursum mihi respondebunl, Quod a no-
quid loquar?
quamvis diversa memhra diversa munera liabeant; bis ssepe audisti, memento , fili, quia ab infantia sa-
tamena charilatis unitale tenentur, et omnia meren- cras Lilteras didicisti (II Tim. m, 1S). Sed nec sic vo-
in
tur ire post caput. Caput enim coelo est, nos hic bis excusatus esse potero, quorum corda isla me sua
laboremus et invicem onera noslra porlemus : quo voce pulsabunt : Quid nietuis proferre verbum ? Si
enim ivil caput, csctera membra itura sunt. Cerle au- oeias revocat, Paulus Timotheo juveni proecipiebat,
distis quod paulo anle dicium est, Dominumclamasse dicens : Nemo adolescenliamluam contemnat (I Tim.
de ccelo, Saule, Saule, quid me persequerh? iv, 12). Prwdica verbum(\l Tim. iv, 2). Si serraode-
5. Palienti non compatiens exira Ecclesiam est. Rogo est, pele, et accipies : uon enim vos esiis qui loqui-
vos, fralres, si Dominus et Salvalor noster, qui nul- mini; scd quod donatur vobis , hoc ministraiis nobis.
lum peccalum habuit, lanto affectu nos peccatores Ilis coarctalus angusliis , quo me conferam, nisi ad
amare dignalur; ut quod nos patimur, se pati teste- sancta vestigia charilatis? eamque deprecor, ut donet
tur : quare nos, qui sine peccato non sumus , et qui mihi aliquid dignum de se dicere, quod el meum sup-
peccata nostra per chariiatem redimere possumus, pleat minislerium , et veslrum satiet desiderium.
non tam perfeclo amore diligimus; quidquid ut mali 2. Virtutes charitatkquaiuor. Non sunt sineinvicem.
alius perlulerit, charitalis alfectu compatiamur, ct Nec esl aliquis sanclus sine illis. Inler cseteras virlutes
quidquid boni alius acceperit, quasi nos ipsi accipia- ejusdem charitatis quas commemorat apostolus Pau-
mus, ita gaudeamus, et pro illo qui accepit, Deo gra- lus, quod Charitas non wmulatur, non agit perperam,
lias referamus? Ecce jam, ut dictum est, patilur ali- non irrilatur, non inflalur, non cogilat malum, el coe-
quis aut tribulaiionem aut damnum : si doles pro illo, tera : in ultinio qualuor ejus virlules breviler com-
in corpore Ecclesise conslitutus es; si non doles, prehendit, dicens, Omnia toleral, omnia credil, otnnia
prsecisus es. Chariias enim quse colligit et vivificat sperat, omnia Susiinel; charitas nunquam excidit. Ex
omnia Ecclesisemembra, si te viderit de alierius ruina his igitur qnatuor virlulibus sanctoc charilaiis loqui
gaudere, statira te proecidet a corpore. El forie jam convenit Sanciitali vcstrae, deleclalque primilus in-
ideo non doles, quia proecisuses : si enim ibi esses, tueri, quemadmodum velut quatuor cardines orbis
sine dubio doleres. Considerate, fratres, ct diligenter contincns, totum possederit munduro. Requiramus
attendile, quia tamdiu dolet meinbrum, quamdiu in igitur, si placet, aliquorura exempla sanctoruin, eo-
corpore continetur : si autem abscisum fuerii, nec rum scilicel, qui his virtulibus sanctoecharilatis pos-
dolere poterit, nec sentire. Cum cnim inanus aut sessi sunt : et eis singulis ita singula tiibuamus, ut
aliudmembrum fuerit abscisum a corpore, si loium omnes in omnibus esse noscamus : quoniam omnis
. corpus postea mullis partibus dividatur, manus illa qui pie lolerat, recte credit; et omnis qui recte credit,
•non sentit; quia jam a reliquorum niembrorum socie- aliquid sperat; et qui sperat, sustinet, ne ah spe ca-
tate divisa est alque disjuncla : talis est christianiis, dat. Sed jam quinam isli sinl videamus, quorum fi-
qui de alterius aut damnis, aut affiictioiribus, aut dem, in quantum desuper adjuvamur, assequi valea-
eliaro morte non solum non dolel; sed, quod pcjus mus. Virtus charitatis quoeomnia tolerat, eminuil in
est, forte eliam gaudet. Et quia jam cst alienus a cor- sancto Noc; quae omnia credit, in sancto Ahraham;
pore, ideo affeclum charitalis non tenet in corde. Nos quse omnia sperat, in patribus nostris, id cst, in po-
vero , si veram et perfectam charilaiem volumus cu- pulolsrael, unde ipse noster exortus estDominus;
stodire, omnes sicut nosmelipsos studeamus diligere; quse oHiiiiasuslinel, in ipso capite noslro Dominono-
ut quia caput nostrum Christus esl, et membra illius stro Jesu Christo, qui est vera charitas, quse nunquam
nos esse mcruimus; cum Christus appnruerit gloria cadit. Nec coeleros sanclos ab his virtutibus vesira
noslra, et per concordiara charitalis, quasi vera et Charitas deputet alienos : quos pro brevilale tempo-
pcrfecla membra illius absque ullo dolo malilioevcl ris, et pro sermone suscepto ita prxiermissos csse
invidioe, omnes homines, sicutnosmetipsos, amanles, cognoscite: ut lamen certissime noverilis omnes esse
cum ipso apparere mereamur in gloria. in Christo, et in omnibus Chrislum.
1SicMss.Alediti,una fidesest, una charitas,una sanitas. 1 In veteri Ms.Divionensi,in perUia. Forte legendum,
8 m Mss.deest vox, tamen. Et mox, teneantur; pro, te- in imperitia.
nentur : et, ibit; pro, irit. (a) Alias,de Tempore4B, et in tomo9.
'b) In Appendicenunc primum collocatur. Auguslino
abjudicavitjam olim Erasmusin tomo nono; verlinus
etiam , Vindingus, atiique observant melhodumet ra-
tionemdisserendinon esse Augustini,muftoqueminusipsi
convenirequodpro sermonisexordiodicitconcionator,se
ab inlantia saerasLitterasdidicisse.Konindigausvero qui
alieuiex ipsiusafumnjsassiguetur, -
1953 SERMOCVI. 1954
3. Prima virtus charitalh, omnia tolerare. Sed j'am rili, quam spe pariendi destitutam sterilitas setasque
videamus quemadmodum sanclus Noe possederit vel jam iecerat, aique in illo benedictionem omnium
possessus sit virlule charitatis, quoe omnia tolerat. gcntium promissam firmissimetenet (Gen. xvni, 10).
Pra-dixit ei Deus quod iniquitale hominum crescenle, 6. Filium immolal.Amicusfil Dei. Amkosquidfaciat.
diluvio perderel mundum. Staiim ille admonilus con- Sed adhuc eum charitas probat, probalumque com-
fugit ad lignum, et postcamporumamoenorumfaciem, mendal, et quemadmodumnihil Deo prseferat, poste-
angusiiis sc reclusit arcoe, tolcrat coelifremitum, so- ris monstrat. Vocat eum Dominusde coelodicCns:
nilum aquarum , fragorem nimborum ; et post isla Abraham ! Abraham! Et ille lanquam servus obe-
omnia, qui solet gaudere consorlio hominum , socius diens :Ecce sum, ait. Et Dominus: Accipefilium luum
quodam modo efficitur serpentium ac ferarum. Nec illum quem diligisIsaac, et vadein lerram excelsam,
expavesciivirisle, quod cum eosint ferocinarca : imo el offereseum holocauslumin unum montiumqttemtibi
ilii agnoscit ordinem suum feriias, quia se cognovit dixero. Ncc liac quidem jussione lurbalur aut frangi-
humaniias; ct jubenli homini obediunt, quia homi- tur servusfidelis: adest enim ei virlus charitalis quse
neni supcriori Dominoohedisse cognoscunt. Osten- omniacredit. Surgit, domum pergit, asinam slernit, -
sum est in Noe quid Adam procceplumconlemnendo ligna concidit, gladium ct ignem sumit, puerum si-
perdiderit: et demonstralumest posse homines be- mul adducit, el pergit ad locum. Tunc intentus factus
stiis eliam dominari, si subdant se obedienlia Condi- Isaac, palrem inlerrogat dicens : Paler. Et ille : Quid
lori. Exspectat et tolerat sanctus iste ftnem diluvii : esl, fili? Et filius : Ecce, ait, ignis el ligna : ubi est
necanlequam ftniatur, causa ferarum arca relinquilur ovis quam immolalurusesad holocauslum?Et patcr re-
(Gen. vi-vni). Tolerat bonus mala : ct donee in fine spondit .- Deus providebitsibi ovem ad sacrificium,
eliam corpore separenlur, inlus nianens, corde, non fili mi. Magnum hic el grande video sacramenlum.
corpore, separalur. Aliud Abraham corde gestabat, aliud fllio promitte-
i. Hanc cupientiquid prwslandum. Si qtia cs ani- bat: sed neque quoc promillebat, filiiim fallebant;
ma, qure cupis possidere virluiem charilatis quoe uequc aliqua infirmilas cor ejus a proposito im-
omnia tolerat, relinqne mundum, confuge ad crucis nmlaverat. Quid pluribus? Pergit viam, videt locum
Jignum, non metuas procellas el lurbines hujus dilu- de longe, et siatuens ptteros suos ibi, eis lalia vcrba
vii: non mergeris si ligno portaberis ; novit guber- profert dicens : Sedete hic cum asina; ego aulem et
nare qui dignalus est creare, tanlum adsil virtus pueribimtts ttsqueilluc, el ctim adoraverimus,reverte-
charitatis quoeonmialolerat. Nulla res te ab arcoeso- mur ad vos. 0 sancle Abraham, quid est quod dicis,
lidilale evellat. Permanc bonus, et tolera malos: cum aliud libi de puero agendum sil?Numquid aut te,
melius enim est ut inlus posituspropter bonos loleres aut tuos fallis? Non, inquit: sed quoe prophetice vel
malos, quam foras exiens et periens, et bonos relin- dico vel gero, virtus charitalis in me irianens quoe
quaset malos.Siergosunt lecumferoe,idest, sunttecum otnnia credit, et facit et dicit. Audio enim eam sine
in Ecclesia prava docentes, faJsa seniienles, hoerelici strepilu vocis inlus ad cor loquentem et dicentem
vel schismaiici,aut etiam ipsi mali ca.tholici,more fe- mihi, Tu quidem licet resurrecturura credens, pleno
rarum animasdevorare quacrenlium; tolerentur usque et perfeclo volo puerum ducas immolandum, filius
ad finemsoeculi,(anquam finemdiluvii. Rugiantlicef, tuus in isto sacrilicionon cremalur, quia resurrectio
fremant denlibus, atque ipsam arcam confringere Filio Dei servalur. Meriio Abrahoe hujus viri fidem
conenlur, non expavescas: finifo diluvio, illas rapiet commeniorans Jacobus aposiolus ait : CredidilAbra-
inanis ac spinosa silva, le fertilis suscipit lerra : post ham Deo, eldepulatuinest itli adjustitiam, etamicusDei
linem soeculi,impii rapienturad lenebras exteriores, appellatusest(Jacobi\i, 25). Amicos,ut novimus, con-
ubi est flelus el stridor dentium ; pios suscipit lerra jtinctio animorum facil : unde quidam sapiens hujus
vivenlium (Mallh. xxv, 30, 46). Nam ct ipse sanctus inundi ail, Idem velleatqueidemnolle, ea demumfirma
Noe post finemdiluviioblulil sacrificiumDeo; sed de amkiiia est (Sallust. Catil. cap. 12). Ergo amicos, tit
animalibus mundis, non de immundis(Gen. vni, 20). novimus, conjunctio aniniorum facit. Quemadmodum
Simul enim et raunda ct immunda animalia in arca iste sanclus animum coiijunxerit Deo, ut ej'us amicus
natare potuerunt, sed raala ad sacrificium Dei non appellarelur, vuItisnosse?Sicutcnim DeusPaler unico
pervenerunt. Filio non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidil il-
5. Secunda charitalis virtus, omniacredere. Eminet lum (Rom.viii, 52); iia et iste unicofilionon pepercit,
in Abraham, cttm omnia dimiltit.De filio nondubilat. sed jubentc ut immolaretur, ei qui dederateum de-
Sed jam hinc aliquando Iranseamus, ut coetera per- voto corde obtulit eum.
scrutari valeamus. Procedai in medio sanctus ille 7. Isaac lypus Chrislipatknlk. Sed quoesequuntur
Abraham; et suo nos doceat exemplo possidere vir- videamus. Delectalenim nos, adjuvanle DominoDco
tulera charitatis quseomnia credir, qui non est cuncla- noslro, hujus hisiorioeplenam vobis reddere raiioncm.
tus ad unam vocalionem relinquere palriam sedem , Postquam relictis pueris, ad locum sacrificii palcr
domum, familiam. Orouia relinquuntur , ut Domino cum filiovenit, aram construit, lignacomponit, manus
prsecipientipareatur. Exi, inquit ei Deus , de domo filio ligat, imponit eum in aram supra ligna, deponit
tua , et de cognationetua, el veniin terram quamcum- humana paternoepieiatis indicia, induit sacerdolis di-
que tibi ostendero(Id. xn, 1) : nec apud se iste san- ram conslantiam, educit gladium, ut perimat filium.
ctus cogilavit aut dixit, Qtio eam ? cui me commit- Quid videtis, fratres? Niliil hic sentimus humanum,
tam? in quam terram vadam?sed statim ut audit, quia lotum cognoscimus divinum. Sed et ille filius,
surgil, currit, festinat, accelerat. Terram promissam qui paulo ante ovem requirebat, sub ingenti silenlio
non videt; sed credendo eain firmitcr reiinet. Am- talia lieri in se sentit: et ita patiens invcniiur, lan-
bulat recto itinere , nec oberraniibus vestigiis alibi quam jam ille esset, qui sicut ovis ad immolandum
quara debuit, declinavit: quia qui eum ad ignolam ducius esl, et tanquam agnus coram tondenie se sine
lerram millcbat, ipse qui railtebat iion dimittebat. vocc, sic non aperuit os suum (Isai.uu, 7). 0 et lu,
Nec eum ipse fefellit: reddiiur merces credenti. Ad sanctclsaac, indica nobis silenlii hujus tam granie
terram pervenit, dilatalur, mulliplicaiur : ex paupere secreturo. Paulo ante nihil in te fieri sentiebas, et a
efficitur dives, ex ignohili potens , diiatur omnibus patre arietem requirebas : nuncautem manibusligaris,
bonis; et in illo impletur quod Dominus in Evangelio in aram imponeris, ligno quodam modo suspenderis;
suis discipulis promisil, dicens : Si quh ditnheritdo- ct modo laces. Taceo, inquit. Dic quare : obsecro,
mum , atit agrum, aul parentescausa nominismei, et novcrimus. Vullis nosse, ait, quare modo laceo? Quia
in hacvila cenlttplumaccipiet,et in futuro swculovitam figuramilliusgesio, qui voluntate ponitanimam suam,
consequeturmternam(Mallh. xix, 29). Cumulatur ad- non nccessitatc (Joan- x, 17,18). In hoc tam grandi
huc hujus lidei nierces, et seni proniillilur (ilius. myslico fidei sacramento, et Abraham sanctus appa-
Adest virtus charitalis quoeomnia credit. Audil, ex- ruit probaius, et (iliusin proesentiest liberalus, in quo
sullal, ampliusdiligit, suscipit filium ex conjuge ste- est Chrislus prsenunlialus(Gen.xxn).
 *m APPENPJX. 1956
8. A sectatorecharitath omniacredenth quid expe- laris jlla palieiilia peiiulit diabolum tentatorem, dis-
Iql Deus, Si qtia es anima , quoe cupis se.quivestigia cipulum Iraditorem; quod ipsum Judam priusqnam
liijei patris tiostri Abrahain, exi de terra lua et de ostcnderct Iradkorem, perltilit furem, et ante expcri-
' cOgriaiiono lua, rclinque populum luuin et donium mentum vinculorum, lerucisac mortis, lahiis cjus do-
patris lui : id est', fidelitcr rcmintia diabolo , pompis losis noii ncgavii osciilnm pacis. ln ipsa anlcin morie
ei aiigelis ejus; et scquere viam rectam, quoele pur- qtianla siistiiiuil? Perlulit odiorum flammas, minislras
ducal ad tefram in qua ditescas etemiueas, et efflcinris pessimi cordis linguas. Clamaverunt Jucloei,Crttcifige,
sociiis'Ahrahoe.Sed cum ista qinnia fcceris, si viruis crttcifige(Luc xxiu, 21) : ul rci remancrcnt Judai,
charitalis. quocommacredit esl in le, adhuc tenlabit innocens ab eis crucifixus est Filitis Dei. Ad crticcm
te; (it"probatumcoronabit le. Expelit a le sacrilicinin ducitur, expalmaiur, qui est vera palma victorioc.
dilcctii lui. Quid a le expclit? Quod Abraham illi di- Spiniscoronatur, qui spinas peccaiorum venil confrin-
ciuiti est, Da mihi unicumditecliitnlunm; libi dicit gere. Ligalur, qui solvit compeditos. Ligno suspendi-
'] Sapieniia , Da mihi, fili, cor lutiin (Prov. xxiu, 26). lur, t|ui erigit elisos (Psal. CXLV, 7, 8). Aceio potaiur
dileclus unicus. Quid metuis offerrecor luuin? fons vitcc, disciplinajcsedilur, salus vulneralur, vita
' jps£ est
pffer sacfificium,coiilriiionemcordis DominoDeo luo; moritur : occidit ad terapus vitain niors, ut in per-
et (ljc ci cdro prophcta : Holocauslis non deleciab.eris. peluum a viia occidcroiur mors.
Siicfificium Deo spifilus conlribulqlus; cor coniriltim 12. Judmiin Chrislinwrtevicli. Christoquomodoser-
,' ethtimilialum Deits noii despiciel(Psal. L,• 18e(19). viant.Quid IricJudoeiin hacmorle Clirisliexsullavcrunt
Nihil rtfetiiastali saerificio oblato : et Deo acceplum quasi viclores , el duii) tcii-enuinet caducuin rcgnimi
«j.rit,«t quod obluleris, inlegruni pcrmanpbit. liniuerunl perdere, Kcgemcaii et lerr.c non dubitave-
9. Tertiqvirlus, omnia sperare. Aliam virtuiem cha- runl occidere? Sed nec.sicul pulaverunt,victores cxsti-
Titalis quse Otntiiasperat, placct inspiccre? Jlanc su- terunt. Sienimviceriipl,regiiuiiiquomodoperdidcruiil?
Israel et palribtis nostris assignasse quomodo nunc usqueservi rcmaiiseiiinl? lsla namqiie
'. pefiuS'plpjji Ejus naniqtic virliilis voXest in versu caiisa est, qiria ab ei^ Clirislus oecisus esl. Dixorunt
cOgfiOscipijir.
fii te speraverunlpalres noslri; spera- ajrad se principes Jucloeorum,ut evangelisia nanat:
' iijp pfopiielico,
Verunt,et liberaslieos (Psal. xxi, 5). Kt ipsi ex.jEgypto Vittelh, iuquiunl, qu\a tolns miindus post eum abiilfsi
fugerejiibenlur, terra eis lac ci mel fiuens promiiii- (liiniserimuseum vivere, venientRomani,cl lollent nobis
iuf (Exod. iii, 8)-Per mare P.ubrum iraijseunl, ad locutn et regnitm (Joqn. xi, 47, 48). EtChrisiuin occi-
veniunt : ducebat cos spes charitalis, ut dcrunl; et lociim el rcgnum perdidcninl. Quid vohis
• ereniqrt)
discefent prius Deurii"ainaregratis. Reddilur el his profuit, o insani Jiidui, quotllanium scelu-iadmisisiis?
inerces fidei : non enim poiest non reddere, qui se Nuraqiiidquia Chrisio Domitto,ul decuii, servire nolui-
doiiando digiialur facere debilorcm. Post cremum stis, iduoejiisdominjocaruisiis? Dumilli serviuni rc-
meila de pelra siixerunl, panem cceliinaiiducaverunt ges, quibus vosservifis, facliestis mali scrvi bonorum
non sunt jirivali a desidcrio suo, quod servoruin Chrisli. Per ipsos conlcrit conlumaciani
(Id. xiv-xvi); terram
fejieraverunt, eiiam proinissionisacceperuiit. veslram , per ipsos cjissipatconsilia veslra, pcr ipsos
10. Virlittis hujus exercitia. Exsurgal aiiima qtioe retribujl scelefa ves[ra in capita veslra. Ipse auiem
hujus charilatis virlute comprchensa est, et fugiat ex Domimis quem vos iiiteremistis, non vos scrvos, scd
ifigypto.id est, ex hnjus s;ecnli desideiio, pergat ad liberos essetunc cupiebut, quando dicebat: Si vos Filius
rnare Rubruni, scilicet Cbristi Bapiismum; ideo ru- libcravcrit, vere.liberi erilis (Id. vni, 56). Vos
brum, quia Christi sangiiine pui-purai.ura.Persequan- aiilem DominumDeiim rcgem, et ipsain verani liber-
lnr liosies : peccata cum suo atictorc diaholo, lanquam latem non solum repudiastis, vcruni eliam necare
iEgyplii cutii suo rege Pharaone, socviani,sequaiiiur cupienlcs clamastis, JVOH habemusrecjem, nisi soktm
fugieriies : qiiitl metuis? Ustpie ad aquam sicviunl. Cwsarem (Id. xix, 15). Sud no in hoc quidera glorie-
iiigredieris lu, ingredientui-el illi posl te : sed aqua niini (juod Chrisium occidisiis, aclum csl potins de
. conversa illis erit in peinieieiii, libi proficiet ad sa- vobis, ct nescistis. Audite ipsiim Dominum dicentem
iutem; illos obruel, le abluet; illos damnabil, tc per prophelam, Ego dormivi, el somnumcepi (Psal.
liberabit. Post lioecsuscipios mel de pcira, qtio sitini lii, 6) : somnum appellans moiloin a vohis illalam.
iuam salies. Pelra enim erat Chrislus (I Cor. x. i), ex Cociertimquaiis mors poiuit csse iriiluana, maxime
cujus jjrocceplis lanquam ex fon(il)iisdulccdinis sa- illius, qui per eiimdein prophctam alio loco dicit,
tiefis. Gustabisei panera, illiun scilicei qui dixit, Ego Ntimquidquidormit, non adjiciel ttl resurgat(Psal. XL,
sum panis vivus qtti de cwlo descendi(Joan. vi, 151): 9)? Ego, inquil, dormivi: cgo,qui poiestalein habuo
guslabis, et videhis quani suavis a est Domiiuis (Psal. ponendi animam meam. Ego dormivi; non quia soe-
xxxiii, 9). El si in te eininet viiius chnrrXaiJsquoe vistis, non quia insanistis": ego implevi quod volui:
omnid speral, per eremum le nccesse csl iransire; id vos in scelere remansisiis.
est, utaris hoc mundo taiiquam non ulens (I Cor. vn, 15. Vircscharitat\s.Quis exegit tanla isladeDeono-
31); ut in hac via peregriiuim le poveris esse, si ler- slro, fratres, pro nostra rcdenipiione ac salule, nisi
ratn proiriissioniscupisiulrare.Ilscc lerra est de qua charilas quscnunquain cadit? 0 charitas, quam roagnas
prophela canlal ct dicit : Credoviclerebona Dominiin vires habes, quocde ccelo Dcum deposuisli! 0 chara
terra vivenliiiin(Psal. xxvi, 15). sanctilas , o sancta ac vera charitas, quoe lania es in
11. Qtiarla, omnia suslinere. Quatita Chrktus sttsli- leriis, quanta eris in ccelis? Quoelanlum poies in hac
nuil. Ullima virlus charitatis restat, cjuseomnia stisli- pugna mortalitalis adhuc sollicita, quaiitum poteris in
net, ej, hunquamcadit. Ilanc ipsi capili nostro Domino illa poce perfecta secura?
Jesu Clirisio convenire noviinus. Ideo in ullimo, qtio- 14. PatientimChrhli imitaiio. Evigila ilaquc, omnis
niara linis Lcgis Ghrislns (jRom.x, i). Qtiania auteni aniina chrisiiana , et si in te eniinel virius charitatis
pro nobis ipse siisiinuerit, puto Chariiatcm veslram quoeomniasuslinet, Dominilui imitare vestigia. Chri-
ignorare non posse. Tamen exinde aliqnid dicam, si sttts enim, ait apostolus Pctrus , pro vobis pctssusest,
lamen de larito aliquid dignc dicani. Prius illud, quod reiinqticns vobh exemplttm,vd sequaminivesligiaejtts
Deus homo, quod Verbum caro faclum csl (Joan. (1Petr. n, 21). Et si ille proplcr le de ccelestisede ad
i, 14); quod mulia bona fecit, el mala perpessus est; lerrena dcscendit : lu propter le fuge lerrena, appete
quod mortuos siiscilavil, et inorluus cst; quod singu- coelesiia.Si dulcis esl mundus, dulcior est Chrislus:
si amarus est mundus, omriia pro le suslmuit Chri-
stus. Via libi factus est ipse Salvator : surge, ambula;
1 in Ms.ful. deest vox, Deo; cujuslocoin aliis subsli- habes quo, noli pigrescere. Sed forte quaeris, Quo?
tuitur, tibi. Athuicparticulsein cl. superscribitura secuada Videsenim viam , et qtiairisquo ducat hocc ipsa via?
manu, ilti. Ad veritaiem el ad vitaro ducit. Si amas veritalem,
•• s Edili, quoniamsuqvis.AtMss.,qttamsuavis.Et sicipse si amas vilam, et cupis ad verilatem ct ad vitam ve-
Augustinuspasslm,ubi citathuncversieuluni. nire, a via noli crrarc. Video, inquis, viam, et cupio
 1957 SERMO CVII. 1958
ambulare : sed aniara est, aspera est; arcta enim et lem non habeat, quid habet ? Quamlibct grandis sub-
angiisia via est, quoeducit ad vitam (Mattli. vn, 14). slanlia sine charitate, inanis ct vacua est. Cliarilas
Ciirislus transivit, et adlnic aspera esl? Caput trans- eliamsi de lerrenis facullalibus nihil habeal, plena
iit, ct membra dubilant? Sud Christus, inquis, Deus cst. Unde quamlibet aliquis copiosas divilias habeat,
ct homo; ego auicm horoo. Tot jiiillia iiiariyrnm si charitas in illo non fuerit, nihil boni ex illis facere
traiisierunt; ct adhuc libi aspcra cst? Tiansicriint polerit, quia sine vera et ccelestium viiiutum matre
senes, Iransicrniit juvenes, iransierunt puuri, puclloe cl magistra quid facere dcbeat, et quando vel quan-
tt-ansierunt, viain i|iiani liincbas trilaro lihi fecerunt. tum darcdebeai, oniniiionoii novit. El ideo, quanlum
j Amhula ergo viam, securus ambula.Quid cniro nvtuis poiesi, unusquisqueelaboret, ul habeal chariiateii), ttt
iu hac vja? Morlcm? Et nioiieni liiucs, qui ad vitam habealluccm, uthabeatoleum.Cliaritas oleo compara-
curris? Si bonus cs, beue in hic via curris : niors libi lur.Nam quoinodooluiimoninihus humoribussupcrius
jauua erit, quoelc rcpraiseiilct, non quoeaufurat vit;e. esse cognoscilur; ita cliariias omnihus virlulihus sub-
Atnbula ergo viam : imo ipse (|iii propler te faciusest limior coinprobaiur. Nam si aliquis inlinilas diviiins
via, ij)se le ducat per sc ipsuin ad se ipstira. Ipsc enim possideat, et non haheatcharilalem.sic est, quomodo
esl yja , ycrjtas cl viia (Jocm. xiv, f>).Dic ergo Deo si habeat plures lucernas el niulias lampndes, pingue-
luo, oaninia fiduliset pia ; clic,dic, secura dic, etcuin dinem non habentes. Lucerua yel lampas sine oleo
prophela veiaciler cxclama, Deduc tne, Domiue, in accensa fiini3re potest, felere potesl, lucem habere
viq tua, el ambitlaboin vcrilalettta (Psal. LXXXV, 11). non potcst: sic cl qui habet diviiias sine chariiale,
Tunc ad te securus pcrveniaiu , si in finem usque tua ardere potest dc iracundia \ fiuiiare de superbia, fe-
gratia non deseiar. H;>;c,fraires dilectissimi, quse lere de avaritia: siuc charitate peniius non polcst lu-
dqno ipsius ch-ifilalis dicta sunl Sanctilaii veslrsc, iia ceni habere. Charilas si in te fuerii, quamliltet libi
haTeanl cordibus et scnsibus vesiris ; ut eadem ipsa sit grandis substantia, novit quid de illa agere debeat.
chariiag fruclum ili vobis inveniat operis, non folia Ipsa scit optinip, cui vel qiianluro porrigat, quid tri-
laudis. buat, quid rescrvel. Ipsa inlelhgilquanlumanimoc re-
SERMOCYII (n). ponat in ccjelo,ut quaiiluiiicorpori reservel in inun-
Iitirsttinde verbisApostoli, I Cor. cctp.xm, 1, Si lin- do. Satis hona ordinalrix est, fralres, bene noyit con-
guis liominuni loquar et Aitgcluruni, charilatem grcgare ip oestaie, quod possit iu hieme hahere; hoc
atiiem non habeani, nibil inilii prodesi, ctc. De di- esl^scit providcre pcr lieemosynain in hoc sicculo,
lectioneDciel proximi, amicorumet iniinkorum (b). quod invenial in fuiuro. Habcte cliarilalem, fraties;
i. Chariias [acit ttt sitil simiil separctti corpore. quia sine illi quidquid aliud boni in hominc fuerit,
Qiiantiim uos, fi-atrcs dilcclissiuii, Cliarilas ve-ira nihil essu poierit.
desideret, ex ineis aniniis recog: osc.o. Et licct vos 5. Chariictsvera, qitw inimicoscompleclitiir.Chari-
Jiumililalcm meani assidue videre veliiis, lainen co, las rctdixbonorumoperitm. Sed et verain cliarilatem
si posset fieri, frequenlius dc conspeciu vesiro, ct hahete, iialres. Qu;u cst vcra cliarilas? Quoeoiiniem
yestra el mea velleni desirieriasatiari'. Sed pafienier iioroinem diligil, sicut se ipsuni. Est vura charilas
tolerare debemiis, quod implere pro (eiiipniiim ue- quoe iion soliuii iisqitc ad amicos, sed usque ad ipsos
cessiiale iion possunius. Sed licet corporalitcr nos pervenil ininiicos. Ncnio su circinnveniat, Ifaires.
propier niultas neccssiiaics videre non valcaraiig, Qui islam chariialcm noo habueril, Deunividere non
cli.iiitale lamcn et sancto amorc scmper pariter su- polcrit, i cc audire murebitur, Venile,bencdictiPalris
mus '. Pro qua re niliil nocct corporis scparatio, uhi mei, percipileregntim. Cerle vidciis (piod in lectionc
est animorum vera et sinccr.i conjunciio. Cliaritas evangulica uihil aliud Doinittus iiomiaaverjl de uni-
euim ipsa vcra est, quse coiporaliiui' scpar.itos con- vcrsjs viiiuiibus, nisi solam clcemosynani qu;c ctiin
suevit spiritualiicr cdpulare atque conjungere. Duo cliarilalc opcralur. Durainis lacuil, radicctii lanlum-
enim qui se sanclo amore diliguut, eiianisi iiiius sit in modo noiiiinavit, ita dicens : Venite, benedicliPatris
Orienle, alius in Occidcnlc, ita chariiaic congliiii- tnei, percipile regnum; esurivi cnim , el dedislis mihi
nanlc jungunlur, ui imnqtiam ab invicum sepai-cii- mtinilucare(Malll).xxv, 54, 55). El ilcrnm ipse Do-
ttir. Audi Aposiolum dicentum laudero ver;e et iuie- tiiiiius : Verumlanten.daleeleeiiiosynam,el ecceontnia
gra; cliariiatis. Sic eiiim ait : Si Ungttishominumlo- niuitdastini vobis(Lttc.xi, i\).Oniiiis bonioqui charila-
quar el Angelorum,charilateinattlemnon liabeam, nihil lcin vult hahcrc in liiiuro sa-culo, faciat illani sihi pa-
milii prodesl, clc. Et post pauca addidit, dicens : Cha- tronam in hoc miindo, ut illam propiiiain invcniat
ritas pctlkns est, benignacsl, et reliqua. Et licet sufli- iii icleiiium. Nam qiiomodoarhor, quaiiilibct pnlchra
cicnter proeconiacjns plenus Spiritu sancto Paulns sit ef fruclifera, noti iiuiest vivcre sipe radice : sic
aposlolus pradicavcrii; tantcn quia saacla tharilas quaiihet opcra botta pcrseverare non poleruiil sinc
dulce cst ac salubre viuculum menlium , eliain nos cliarilaie. lpsa est enira de qua Apostolus dicit : In
parvuli secundtim modulum uoslrum, de illa, quan- charitute radicali cl fuitdali( Ephes. m, 17).
.iuri possiimus,coiiquiranius. i. Clictritassemper ditlcis. Talem cfgo habeamtis
2. Divitiarumbonustisus a charitatedhcendus.Cha- chariiaieii), fraircs, ut omnes honiines lolo corde
[ritas oleum. Chariias bona ordinatrix. Magna;sunt di- amare possimus. Si loiiiin genus liumanum sic dih-
Ivilioecharitalis, cbarissimi, sinc qua dives pauper est, g|s quoraodi)le, iion remaiisit janua unde peccalum
el cum qua pauper dives esl. Nam dives, si chariia- intrel in le. Omnes adilus, unde diabolus ad ani-
piam daudis, sj lotus homjnes, sicut le
1 Editi,ett)estroc/meovellemdesideriosaiiari. t., Ms. ipsuni,ingredilur,
dilcxeris. Et revera, fralres, quomodo poicst
de coitspectunoslroet veslratnetmecnndesiderosatiariani- fieri ul aliquis alicri boinini iiialnm facial, si illiiiu
inam-ific iios d. sicut sc ipstim dilexeril. Diligecrgo, et quidquid vo-
• SicMssiEditisequimur. et
vero, sattcto amoreusi pariler sunius. lueris, fac. Ama ex lolo corde tuo, et quod volueris
(a) Alias,de Tempore42. exerce in proximo tuo. Si irasceris, dtjlce est; quia
(b) in Appendicenunc jjrimumcollocalur. Huncintcr de chaiilate
Augustinianossermones, sed absque Augiislininomirie, procedit: si corripjs, suave est; si casli--
tanquamduhium, manerevoluerantLovanienses.Exjiun- gas eljani et flagellas, acceptabile cst. Quare hoc,
gendum censuere verlinus et \indingus. ijabet sen- fiatres? Quia verus ainor est, quando corripis et ca-
tealiam et verba qusedamdescriptaex Auguslinisermone sligas. Quando etiam de Ecclesia furas projicis, ama-
350.caesariifeluniesse, sieumaliisipsiushomiliiscompa- ritiido vidclur ssevire in ore s, sed dulcedo servatur
raveris, facile asSentieris.Augusliniriomen ialso pracfert
Inlibrisante septingenlosannos descrijitis,Colberlinoel
Theodericensi. vid.ad sermonemhujus'Appeudicjs112.De 1 Editi,accensafttmarepotestde iracundia; omissis
num. 1, vid. serm. Appendicis69, n. 1; vid. Cajsar.ho- his intevmediis,fetere potest,lucem,elc. : ycr-
mil. 10, ex edilis a Baluzio,et Auguslimserm. 550; de restituimus. qiise
' ex Mss.
num. 2, Cacsarium in fine homil.50; de num. 4, serm. s in MS. cl. videtur sonare. Et mox, dttlcitudoser*
Appendicis 69, n. 7. valur.
 1959 APPENDIX. 1960
in corde: nec fratrcm quasi inimicumodio bahes, sed dogmala pestifera fngite, maleficorumet incantato-
peccalum velut morbum persequeris. E conlrario rum venena morlifera horrescile, divinorum et sor-
sunt, qui sub falsa adulalione diilcedinemsolent in tilegorum nefandas traditiones, quse cum doemonibus
ore proferre, et dolum vel amariludinem in corde socielalcm habent, penitus respuile : ut niliil aliud
servare. Vos aulem, fraircs, dilectissimi, veram cha- quam quod catbolica fides laudat, amat, prsedicat,in
ritelem lenenles, quoe falsa est, fugitc. Audile Apo- inenle sive in professione seu moribus leneatis.
stoluro diceulem, Charilas de corde pttro, et conscien- 2. Spes firma. De peccalorumquorumlibetvenia, si
tia bona, el fide non ficla (I Tim. i, S). Ego, fratres, lamen a peccundocessetttr; deqtteDei solalio in pres-
quando de charitate loquor, lacere non possum. sttris. Post hanc ergo fideni, spem firmam habere
Quare hoc? Quia salis dulcis est charitas. Qui illam disciie, quocanimum noslrum ad invisibilia trahit, ct
hahei.quod dico inlelligit: quivero non hahel, forsi- inlenlionem nosiram in coelestiaet oclerna inseri*,,et
lan me irridet et despicit. Quare irridet? Quia quam quodam modo nexibns insolubilibus ligal : qua) iion
dulcis sit chariias, non gustavit. Gustet ergo et vi- decipit, sedfideliter obsequentes ad oefernambeatitu-
deat quam suavis est Dominus. Deus charitas est. dinemperducit.Nemoigitur, quamvis ingenlipeccato-
Quid dulcius Deo, fratres? Qui nescit, audiat prophe- runi pondere prematur, de bonitale divinoepietalis
lam dicenlcm, quod paulo anle suggessi, Guslate et dcsperare debel; sedspe certoemisericordioeiliius in-
videie quam suuvh est Domimis(Psal. xxxiu, 9). 0 dulgentiam sibi quotidiauis deprecari Iacrymis, quam
quam felix et beala esl anima, qusecharilatem mere- recte sperare possunt, si ab actione pravi operis ces-
turhabere! Charitas, fraires, sitienli potus esl, esu- sabunt. ldeo non propler spera venioe perseveranter
rienti cibus, in amaritudine positis dulceilo, in tristi- peccare debemus; neque quia Deus juste peccata pu-
tia constilulis vera el iiilegra consolatio, ilucluanli- nit, veniam desperare debemus: ut nequc cum liducia
bus porlus, errantibus via , peregrinanlibus patria. peccemus, neque rursus peccaia desperemus; sed
llanc ergo, fralres, tenete, hanc tota aviditate dili- utroque periculo evitato, et a malo declinemus, el dc
gile. Si amatores cstis, aniate charitatem; si forles, pietale Deiveniam speremus. Similiter et in omniuni
vincite cupidilalem ; si peregrini, desiderate patriam. iribulalionum angustia, spe in solatiura supernocpie-
Ipsa vos ergo charilas, si illam lenere volueriiis, et salustafis currendum est: quia in illo solo omnis spes et
gubernat in hoc socculo,et perducit ad regnum; prse- sine dubio cousistit, dicente prophela : In Deo
staute Domino nostro, qui vivit et regnat in ssecula. salulare meumet gloria mea; Deus auxilii tnei, et spes
Amen. mea in Deo est (Psal. LXI,8).
SERMOCVIII (a). 5. Charitas spe el fide major. Prmmiumest sanclo-
ruin. Cum enim fideinreclaiu et spem firmam vobis,
De verbisApostoli,I Cor. cap. xin , 15, Nunc aulem fratres, persuademus, hoc maxime hortamur, ut cha-
manent fides, spes, charitas, tria hsec; major autera riiatem in vobis habere et opere ostendere per omnia
horum est charilas (b). satagalis. Per ipsani cnim et cum ipsa beatiludinem
1. Chrislianonecessaria.Fides. Illitts effectus.Qualis veram habiluros vos esse sciaiis : quia sine hac netno
esse debeat. Quicumquechrislianum nonien tenet, ct videbit Deum. Hsec aulem ideo major fide et spe ab
quicumque sacramentis divinis est imbulus, fratres Aposlolo esse narralur, quia csetcris recederitibus,
charissimi, necesse estut religionis christianoeratio- ipsa sola permanebii. Fidei enim succedit spes, ct
nem sciat, et fidci veritatem agnoscat; ejus quoque spei bealiludo; cbaritali autem non transmufaiio,
fidei, quoe, ut Apostolusait, per dileciionem operatur sed sola restat perfeclio. Hsecomnium arx est virtu-
(Galal. v, 6), quoc in prsesenli conforlat ac roborat tum , ha?c promissio regni, hsec pncmium sunimum
credentes, et in fuluro perducit ad Dei conleroplaiio- est sanctortim in ccslo: quia in pcrciini gaudio niliil
nem. Nam tria quoedamproposuit animscnosirse ne- gralins, nihil dulcius habcnt saucti j)erfecto amore
cessaria bealus et egregius Genlium Doclor, dicens : Dei. Quem quia procsentemvidenl, suavius diligunt,
Nunc aulem manent fidcs, spes, charitas, tria hwc; et dulcius fruuntur ipso bono.
major autem horum est charilas. Pfimum ergo fides i. In prwceptis Dei principatnm lencl. Oportet
calholica chrisiiano necessaria esl: quia in ipsa dis- vos scire, fratres, quia in omnihus proeceptis Dei
tinguuntur filii Dei a filiis diaholi, filii Iucis a filiis charilas obtinet principatum, sine cujus perfeclione
tencbrarum ; per ipsam renascimur in Baptismate, ct Deo nihil placere posse Paulus aposlolus lestatur
salutem seternamimpetramus, sicutscriptum est, Qui (I Cor. xni, 1-5) :quia nec marlyrium , nec soeculi
credideril el baplizalus fueril, salvus eril (Marc. xvi, coniemplum , nec eleemosynarum largitionero sine
16). Iioecporta est vitse, hsecjanua regni. Per ipsain charitatis oflicio quidquam proficere posse oslendit.
discilur veritatis scienlia , et percipitur cognitio divi- Unde et ipse Dominus a quodam scriba interrogatus
nitatis; per ipsam graliam Dei invenimus. Aliler au- quod csset mandaluni maxiinum, respondil : Diliges
tem Deo jilacere non possumus: quia sine fide iinpos- DominumDeum tuum ex lolo corde luo, et ex tola
sihile est placere Deo (Hebr. xi, 6). Vere enim beaius anima tua, el ex tota mentelua. Addidit quoquc : Se-
csl qui et recte credendo bene vivit, et bene vivendo cundutnsimileesl huic, Diligesproximumluuin sicutle
fidem reclam custodit. Igiiur sicut oiiosa est fides ipsum. In his duobus mandalistola Lex pendetet Pro-
sine operibus bonis, ila liihil proficiunt opera bona pltetm(Matlli. xxu, 57, 59, i0). Quod vero ait, Ex
sine fide recta. Unde bealus Jacobus aposlolus dixit: lolo corde, et lola attima, el lola tncnle; id est, loto
Quid proderil, (ratres mei, si fidemse quis dicat habere, inlelleclu, lota volunlate, et ex omni meinoria Deum
opera aulem non habeal? numqttidpoterit salvareeum? esse diligendum. Dei vero dilectio in observationc
Fides sine operibus oliosa esl. Sicut enim corpus sine mandatorum ejus lola consistit, sicutalibiait: Si quis
spiritu emorluumesl, ita el fides sine operibus moriua diligit me, sermonesmeosserval (Joatt. xiv, 25). Unde
est (Jacobi n, 14, 17, 26). Fidem anle omnia, fralres et ipsa Veritas alibi ait: In hoc cognoscentomnesqttia
mei, rectam et immaculaiam habere contendite, et mei esth dhcipuli, si dilectionemhcibtierithad invicem
secundum apostolicoe institutionis normam, Symbo- (Id. XIII, 55). llem Aposlolus : Plenitudo legis est di-
lum a sanctis patribus constilutum memoriter tenete, lectio (Rom. xm, 10). ItemJoannes evangelista: Hoc,
et religiose viventes observare studele; hocrelicorum inquit, mandalumhabemusa Deo, ut qtti diligit Deum,
diligal et proximum(I Joan. iv, 21).
(a) Alias,de Tempore55. 5. Proximus, omnh chrislianus. Si forte quislibet
In
(b) Appendice nunc primum collocatur. Dubiusin sil proximus : sciat oinncm christianum
Lovaniensiumeditione, supposilitiusverlinicensura est quoerat,quis
ac vindingi; qui practeralia observat hoc in sermone recte proximura dici; quia omnes in Baplismo filii
Dui sanctificamur, ut Iratres simus spirilualiler in
proximum omnemchrislianumdici, cum ipseAugustinus charitale
enarr. in rsa*.11, el in serm. 539, itemque in serm. 90, perfecta. Nobilior est generatio spirilualis
n. 7, proximiunomnemhominemvelil iutelligi.Conflatus quam carnalis, de qua in Evangelioipsa verilas ait:
«st ejt Alcuinioperede vhiutibuset viiis, cap. 2-4. Nhi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non
1961 SERMOC.IX. 1962
potestintroire in regnum Dei (Joan. ui, 5). Qui autera hilo, reformet? Quomodo nos suscitare non "potest
taliier intelligens proximumdiligit, sine dubio chari- conversos in pulverem, qui si etiaiu in nihilum red-
talem veram in semetipsolenebil. Iloccigilur, fralres, iremus, facere poterat ul essemus; sicut et fecit nos
diligenter considerato, ut cum ftde et dileclione ve- esse, ciim antea nunquam fuissemus? Ita enim bealus
stram operemini semper salutem , habentes spem apostolus Paulus dixii: Sed dicunl atiqui, Quomodo
firmam, quia quidquid boni in proesentiagitis , in fu- resurgunl morlui? qttati autem corpore veniunt? lnsi-
turo ab illo inocsliuiabililerremunerabimini, qui au- piens, lu quod seminasnon vkificalur, nisi prius moria-
clor et proleolor est noslrocsahitis, Jesus Christus lur: el quodseminas,non corpusquodfulurum esl semi-
Dominus nosier, qui cum Patre et Spirilu sancto vivit nas, scd nudtimgrantim,ut pula trilict aut alkujus cm- •
et regnat. terorttm: Deus autem clat illi corpus, sicut volttil, et
SERMOCIX (a). unkuique seminumpropriumcorpus(1Cor.xv, 35, 58).
Noli ergo, incrediile homo, de resurreclione dubitare.
II
De verbisApostoli, Cor. cap. v, 10, Omnes nos ma- Qui grana seminum tnorlua, et putrefacla vivificai,
nifesiari oportel ante tribunal Christi, ul recipiat per qttoe in hoc sseculo vivas; multo magis le ipsum
uiiusqutsqueprout gessit, sive bonum,sive malum. resusciiabit, ut vivas in setemura. Qui illa reparat,
De restirrectionisfttiurw cerlitucline
(b). quoc tibi sunt necessaria; quomodo te ipsum non
i. Christianornmgaudium in spe. Chrhlianorttma reparat , propter quem et alia reparare dignaius
Paganis prwciputimdiscrimen.Qualesresurgemus.Oin- est?
niuni Christianorumspes, fralres cliarissimi, in futu- '•: i. Rcsurrectionemfuluram res creatmteslantur. Ita-
rum tcmpus exleiidiiur; ut quod hic servimus Deo, que si vclimus coiisiderare quoein islo soeculovide-
alibi nos servisse loeiemur.liic eiiim nobis posita mus, diviiue administralionis opera signa sunt fulu-
sunt certamina; sed in futuro soeculo certaroiimm rorum. Tola crgo hujus mundi administratio testi-
proemia reservaia : juste siquidem el provide divina monium est resurrectionis futuroc. Videmus certe
sapieniia separavit lempus laboris et proemii.Hic ergo hiemis adventit arbores spoliari pomis, nudari foliis;
laboramus, hic servimus Deo, et mandala ejus serva- sed eas rursus verno tenipore speciem resurreclionis
mus; ut in fuluro socculo,id est, in ccelorumregno, exprimere : quoe primo quidem incipiunt lurgcre iu
oeternaprocmiacapiamus. Scire enim debemus, fra- geinmis, tum ornari in floribus, vesliri in foliis, et
tres dileciissimi, quid nobis Scriptura divina com- poslmodura potnis gravari. lnlerrogo te, infidelis
mendat, id est, fulurum esse judicium Dei, quod horao, qui de resurrectione dubitas : Ubisunt isia,
posi rcsurrcclionero complebilur mortuorum. Hoc cst quoeteropore quo Deus disposuit producuntur? Dic
quod praecipueChrisiianos a gentili errore secernit : niihi, ubi latilant antequam producanlur, quoe nus-
quia illi hanc lanliimmodo vitam esse credunl; et quam quidem videnlur; sed lamen Deus, qui omni-
idco sine Deo esse, ct diversis peccalis atque erimi- potens est, et ea ex nihilo condidit, secreta sua vir-
nihus noii meiuunt inquinari: nos vero ita in hac tute producil? Ilinc jam ad campos ei prala rcspicile,
vita conversamur, ut nos ad aliam proeparemus, in quaeoestaletransacta herbis suis spoliantur ac floribus,
qua et bonis bona, et malis mala relribucntur, sictit et nuda remanent ipsa spalia terraium; sed iterum
dixit Aposlolus, Omnes nos manifeslari oportet anle veris lemporcrevesliuntur, et novo ubique gerniine
tribttnal Chrisli, ul recipiat unttsquhque prout gessit, incipiente Iselatur agricola. Certe herba quoe anle
sive bonum, sive malum.Sicut hic modo asiamus in vixit el morilur, rursus reviviscit ex seminc : sic
ecclesia, et nos invicem praesenlesaspicimus; ita eliam •
et noslrum corpus reviviscitex pulvere.
eliam post resurrectionem morluorum astaturi surous 5. RcsurrectioChrkti, pignus nostrw. Sed dicis, o
anle tribunal Christi. Hanc etiim ipsam animam tunc homo incredule, Ideo credimus fulurum ut arbores,
habehimus, quain modo habemiis : et in hoc ipso, cl herboe et oninia reviviscanl, quia illa jara facta
quo nunc induimur; sumus corpore suscilandi. Non cognoscimus; unde atilem cognoscere possumusquia
cnim sicut tnuta aniiiialia facti sumus, non sicut equi inortni resurguni, cum adhuc a mortuis ncmo sur-
et boves, ut octerna morte pereamus : qui postquam rexerit? Quisquishoc dicis velcogilas, audi patienter,
hic vixerimus, alibi judicabimur; ut aut pro peccalis et intellige sapienter. ldco ciiim Dominus noslcr
pcenas, aut pro honis operibus proemiaconsequarout Jesus Chrislus mori voluit et resurgere, ne lu de re-
oeterna. surrectione dubitares. Tamen quomodo poies dubi-
2. Resurreclioex omnipolenliael verilateDei denwn- lare, quia nos sumus resurrecturi a mortuis; cum
slratttr. Nemo ergo, fraires charissimi, de resurre- hoc promitlat Deus, qui nescil aliquando menliri.qui
cti.iiic desperei, in qua Chrislianorum spes lota con- et poiest facere qnidquid vult, quia omiiipotensesl;
sislit. Crediie, fratres, Aposlolo procdicanti: ct tiihil ei implet omnia quse promitiit, quia verax est, et
de resurrectione dubitanles, ad dieni judicii vos proc- mendacium in eo non est? Et dedit nohis pius ct mi-
paratu. An forte sicut impii et increduli non putalis sericors Dominusvirlulis susepignus, el grandi tesii-
fieri posse ul amortuis resurgamus ?Plane dicat hoc, monio nohis spem resurreclionis oslendil; quia uni-
qui omnipoteiileni non credil esse Dcum,qui hoc getiitiim Filium suum pro nobis hominera factum
proinitiii liuurum. Nos auiem qui scimus '
Dei omni- el niortuuiii a niortuis suscitavil. ldeo enim Domiiuis
polciiiisesseviiintem,quia promisisse eum legimus, nosler Jesus Chrisius nasci ex homine, id est, ex
quod resurreciionem iiioriuoium laciat, non possu- Maria virgine, est dignaius, etaJudoeis cruciiigi, et
nitis de resurrectione dubilare, quam se facturuni die terlia resurgere; ut nos lali exemploanimali, re-
esse proniisit, qui et omiiipoteus est, et mentiri surrectioncm ex nioiiuis ceriissinie crederernus :
nescit. quam qui noii credit fuiuraui, nec hoc quidem crc-
5. Item ex crealione. Et ex seminumvivificatione. dit, quod Cbrislus resurrexerit a morluis. Qui aulem
Sed le appello, qiiicumqueinfideli animo de resurre- Dominum Jesum resurrexisse a moiiuis confilelur,
clione dubilas, et putas non posse moiiuos suscilari. nec de sua potcrii dubiiare. Abslineie ergo vos ab
Quid est aroplius,ex nihilofacere homines quivivani; omni operc roalo, ab inimicitiis, ab ebrieiaie, a for-
an eos qui facli sunt atque vixerunt, reparare post nicaiione, a furto, a perjurio, a falso teslimonio, dc-
moriem? Utique phis est facere quod nunquam fuit, iraciioiie : quia hoccomnia odit Deus,eteos qui isla
quain reparare quod fueril. Quomodo ergo impossi- faciunt, puniet iu futuro. Estole autem benigni, mi-
bile esse dicis ut Deus , qui hominem formavit ex ni- sericordcs, invicemhonorem habenles, eteasemp-jr
1 IlaAm.el Er. cumMss.nonnullis.AlLov. et Ms.fs., operantes, quoein sanctis suis diligit Deus, ut possi-
qua promisisse.in Mss.cl. et rm., qui promiskse.Divio- tis ctim sanctis ejus ad seleiiiam et immortalemglo-
riam pervenire, et vivere in ssecula socculorum.
nensisautem, quammisisse.
(a) olim, de Verbis Apostoli5i; el post, iu Ajjpen- Araen.
dice 11.
(b)mcertiauctoris.
SANCT.AUGUST.V. (Soixanle-deux.J
 1963 APPENDIX. 1964
SERMOCX la). si jam nunc faciem peccalricis animre liceret oculis
De eisdem verbisApostbli,II Cor. cap. v, 10 (b). corporis intueri, et conscientise noslrse vullum in
1. Deushic misericbrs,infuturo juslus. Morth diem octilorumprsesentiara pernutteremur adducere! Quod
recardari. Modo, fratres charissimi, cuiu divina lectio si liceret, nec dici polest quanlo siudio quautoque
legefelur, audivimus beatum Apostolum lerribiliier nielu urgeremur fcedatacomponere, roaculata lergere,
iios et salubriter admonenlem. Sic enim ait: Omnes vulnerala curarc. Ideoque quia non possumus oculis
nos manifeslarioportetante tribunal Chrisli, ut rcferal corporis, iuspiciamus nos, in qtianlum possumus,
unusquhquepropria corporissui, proul gessil, sivebo- oculis cordis : et unusquisque conscieniiamsuani ante
Lnutn sive malttm.Quaiii rem eliam Domiuus in Evan- consjiectum interioris hominis constiliiat. Ipsi nos-
I gciio denuiitiat, dicens : Filius Iwminisvenluruscst in metipsos casiigenms : ipsi nobiscumralioneni dequo-
gioria sua cum Angelis swis; el lunc reddet tmicuique lidiana conversalione faciarnns. Alloquatur se in se-
secvndunl opera sua ( Mallh. xvi, 27 ). Diligenlcr, cretis unaquoeqiieanima, et dical: Videanius si hanc
quocso,allendile, fralres charissimi, ct mecum pari- diemsine peecato, sine hividia, sine oblreclalione,
ter cxpavescile; quia non dixitquod reddet unicuiqtie sine murinuralione transcgi; vidconmssi hodie, quod
secundunimisericordiam sttam, sed secundum opera ad profeclum auimse periinet, opcratus snm. Puto
sua. Hic enim est misericors; ibi justus. Nain quod quod hodie mentiius sum, per iram vel concupiscen-
non statim in pcccalores vindical, palientia est, non liamviclus sum; nec alicui bene fcci, nec per timo-
negligentia : non ille potcnliam perdidii; sed nos ad rem seternoemorlis ingemui. Quis mihi reddat hanc
pcenitentiam reservavit. Unde valde timendum esl, dicm, quam inanibus rebus pcrdidi, qua-m cogita-
ne quanto diutius exspectat ut corriganuir, lanlo tionihus noxiis pessiiiiisque consumpsi? Ac sic, fra-
gravius viridicet, si emendari noluerimus. Cum hocc tres, de omuibus negligcnliis noslris compungamur,
ita sint, scire el inteUigerc debeinus, fratres charis- in cubilibus, id est, incordibus nostris ipsi ttos con-
simi, nihil nobis esse salubrius, quam ut damnatis demnemus, ipsi nos accusemus quotidie Judici no-
omnium proesentiura rerum volupiaiibus, id potitts stro; et dum in hac carue sumus, corilra ipiam
cogitcnuis, quando erimus de hoc sseculo transituri carnem, auxiliante Domiuo, qtiolidiedimicemus, vin-
vel quando labernaculum nostri corporis ullimo die camus volupiales et dclectationes noslras : ut nobis
supervenieiite deposiluri, el iterum illud resurre- lempus illud cxspeclalissiinumac bealissinium;elur-
ctionis tempore recepluri, ut cum eodem recipiamus noevitocfulicinuilalione succedat, qnando implcbitur
prout gessiraus, sive bonum, sive malum. illtid quocl Dominus dixil, Et erunl similes Angelis
2. Judkium exlremutnsibi exhibcre. Et ideo rogo (Maiih. xxu, 50); el ilcruii), Tuncjusti ftdgebuntsic-
vos, fralres, ul quotidie cogiferaus, quales eriinus ut sol in recjnoPalris ecrum (Id. xm, 45).
in die judicii purissiinis Angclorurn conspectibus of- i. Slalus beatorum.Putas qualis tunc erit splen-
ferendi, et oelerno Judici rationem de libris con- dor animaruin, quaudo solis clariiaiera liabebit lnx
scieniioercddituri. Reniolis omnibus prohationibus, corporum? iimc emm cum ad istam beaiitudinem
ceiium est, in die ilia ipsum ante se hominem con- veneriraus, nulla erit iristitia, ntillus timor, nulla in-
*
sliluenduro, et ipsarosui vilam in cordis speculo de- iirmilas, uulla mors. Nullus nobis obsiabit ad ser-
monslrandam, cl lestes contra eam non aliunde viciidum Deo nostro, nulla jam nobis obslahit inlir-
deforis, setl inttis da ipsa anima proferendos. Adji- milas, nulla contradicel miseroo carnis adversiias,
cicnda erunt nonaliqua peregrina, sod nimiuni nota nulla vcl ulterius rtjmanebit pugnandi necessitas. Ve-
testimonia, id est, opera sua. Ordinabuntui'ante in- niet, inquam, tempns, quando nullus desiderelur ci-
felicem animam peccala vel crimiua sua, ut eam et bus, omnisquerefectio; nulla senliatur jejunii lassi-
convincat probatio , et confundal agnitio; secuudum tudo, nulla timeatur vcl de carne inquieludo, vel de
illud quod scriplum est : AraiiflHile, ei consiituamte bosle lentatio : sed adversario in inferniprofunda de-
attte faciem inam (Psal. XLIX,21). Ouicumqiie se triisti, perfruemur hacprimum felicitale.uiincipiamus
modo, dum licet, emendare neglexeiii, anle illtim nec vclle ulira peccare, nec jwsse. Cessanie omni
cceleslem populum primum excepturus est de confu- iniquiiaie, omni miseria, omui mcerore, loium inno-
sione supplicium : et anima quoe modo per poeni- centia, tolimi felicitas possidebit: nullam inferior
tenliamcompendiosani Irausactaspeccatorum suorum miseriam, nullam felicior liuiebil invidiam; quia
pulredines curare dissimul.it,ante illud Iribunal roc- exinanita et penilus exslincla transivit. In pecloribus
tuendum sine ullo remedio, in perpetuo laiiaro hoininum chatiias Angelorum, quihtis admixli ho-
manebit 8. mines jam cceleslirecepla carne, sinecarnis inlirmi-
5. Pwnitenliam infructuosamfructuosa prmvenire. lale fulgebunl: et ideo nulltim ulterius patieniur de
Queecum ita sint, bene nobisciim ageretur, si jam sempiterna Dominisui viruite fastidium, nullum sub
nunc sic pcenileremus super rnalis noslris, quomodo perenni laudura suarum exsultatione defccliim. Ha-
tunc sine ullo remedio pceniiebimus: si foeditates et bebinius plcnam bealitudinem, fratres, inler illa im-
confusipnesnostras, quemadinodum tunc visuri su- mc-nsabeneficia Domini noslri, ut nunqnam cesse-
mus, sic jameas nunc videre et horrere possemus. 0 nius in referenda ei gratiarum aclione de bcaiilutline,
1In Bibliolheca sibiammam. qua sumus fruiluri, colueredes ellecii ejus qui dicci :
P atrum,tpsam Venile, benedicli,percipiteregnuutqiiod vobh paralair
» Prsedietoia libro,in perpetuovulnerataremanebit. esl ab originemnndi (Icl. xxv, 54), donante ipso cu.
(a) olim, de verbis Apostoli53; et post, in Appen- esl honor et gloria in sseculasoeculoruin.Amen.
dice22.
(b) luter Augustini Sermonesde VerbisApostoli, quorum
in classeolimapud Amerhachianam el Erasmiaaameditio- SERMOCXI (o),
nem exstabat,non reperilur in manuscrijjtis. Hicipse tra- Deverbis Apostoli,
ctalus sub Faustinomine,sed paalo auctioret qualishoc Ephes. cap. v, 15, 16, Redimen-
locoexhibetur,ab HenricoCanisioprimum,lum m Biblio- tes tempus, quoniam dies mali siinl. Adduntinsu-
theca Patrumvulgatusest. Atqui opusculavera et indubi- per manuscripti: i Et in illud, Das nummnsul emns
tala Fausiiperpenderit et Coesarii, nuicdubioproculadju- tibi panem; dimitle aliquid malo homini, ul emtis
dicabit,nonFausto.EnimveroLirinensiumscriptorumser- tibi requiem> (b).
mOnesita confunduntur,ut quos Caesariiesse constat,
Fausto; quos veroFausli, Csesarioadscriptosvideamus: 1. Dies malos faciunt malilia el mheria. Aposiolum
nonnullosetiam utriusque,ac forte Hilarii,Eucherii,alio- cum legcrelur, audistis, imo omnes audivimusdicen-
rumquetraclatuscomprehensos reperiamuscolleclioneilla, tem nohis : Videlequomodocaute ambuletk, non ut
cuigeneraleEusebii(quasijiiiviri, ut groecesonat)nomen insipienles, sed ul
JntUtHmesl.Parshujussermonis multomaxuna,quaescilicet sapientes; redimenteslempus, quo-
a num.2 ad finemusque compfehenditur,exhibetur iu
Eusebii Gallicanihomil. 1 in Epijihaniam.Prseterea,de (a) Olim,10 ex 50 Homiliis;et post, in Appcndice16.
n.
num. 1 vid.serm. Appendicis29, 1, el Csesarium iiriiio (6) Esl sermo iuteger 167; sud niultajassim mtermi-
honul. 15; de num,5, eumdei»*"%e homil.
31. scenlur,qusesciliceluiiciulis clisiiiixiinus.
 1965 SERMOCXI. 96«
niam dies mali sunt. Dics malos, fralres, duse rcs fa- quando omnes leges pro ipsa sunt; quomodp qui pie
ciunl, malitia el miseria. Per 'maliliam hominum et vivunt, persecutionem patiuntur? Qui inter malos
miseriam hominuni dicuntur dics mali. Ciclerum vivunt, persecutionem paliunlur. Quare?] Qnia om-
dies isti, quantum perlinel ad spatia liorarum , ordi- nes mali persequuntur bonos, non ferro et lapidibus,
nali sunt, ducunt vices suas , agunt lempora. Orilur sed vila ct moribus. Numquid aliquis sanctum Loth
sol, el occidit: sol iierum orilur, et occidit: veniunt persequebatur in Sodomis? Nemo illi molestus erat:
tempora, transcunt tempora. Cui raolesla sunt tero- ei tamen inter impios vivebat, inler impuros, im-
pora, si homines sibi molesti non sunl? Ergo dies liiundos, superbos, hlasphemos; persecutionem pa-
malos, sicut dixi, duoc res faciunl, miseria hoininuni tiebatur,' non vapulando, sed inler malos vivendo.
et inalitta bominum. Sed iniseria horoinum communis [Omnis enim qui justus et pius esi, quando videt ali-
est : non dehei maliiia esse commiinis. quos male vivere, luxurioe scrvire, jusiitiam non
2. Regeneraiio liberal tt miseria et qua. Christiani lenere , superbiam seciari, chariiaiem contemnere;
serviiti tnercesnon in hac vita. Christiani animus circa quando islos lales vident illi qui boni sunt, dolent,
lemporalia et wierna bona. [Ex quo enim de peccato affliguntur et contrisianlur. Lugent eiiini cum Apo-
Adain omnes iniseri naii sumus, communis est mise- siolo eos qui peccaverunt, ci non egerunt poeuilen-
rh. Sed contra geiieratioiierii quac nos miseros fecit, tiaro (II Cor. xu, 21).] Quisquis ine audis, et nondum
providit Deus rcgeneratiouein , unde nos a raiseria vivis iii Clnislo pie, iiicipe in Christo pie vivere. Et
libcrarei. Generaiio miliit in miseriam : regeneralio pro quo dico? [Numquid ajiostolus Paulus, qui eo
designat ad bealiludinem. Non enimconlinuoquia dixi, rege- tempore fuit quaudo adliuc in mundo fides nova
neraiio liberat a miseria ; jam nos ut rege- emanabal, ct necesse erat ut multos adversarios
nerati sumus , beati sumus. Si mox regenerati, jam palerelur, quia hoc diclum est de Christo, In signum
beali essemus , el dies honos ageremus ; non nobis ctti conlradicelur (Luc u, 5f) : nuiiiquid eas (anluin
diceret Apostolus, qui jam regeneralis et fidelibus perseciiliones coiiiriieinorat, quas paliebalur vel a
loquilur, fiediinenles lempus, quoniamdies mali sunt. judscis vel a Genlibus? Non ipsas tanium : nam illas
El regenerali dies malos duciiuus, quousque finialur sic conimeniorat. A Judwis quinquiesquodragenasuna
pcena niorlalitatis, et succedal gratia sumnioefelicita- minus accepi : lapidatus sum (II Cor. xi, 24 , 25), et
tis. Si tiihil nobis ad fulurum sseculum prodest quod coelera qu;e novinius , qiiando lcgimus. Sed illi erant
colimus Deum; utquid coiinius eum? Ut hic habea- eliain persecutiones, sine quibus in hocsoeciilonullus
mus feliciiatem? Quanti illam babent qui non colunt juslus vivere potesl.' Foris pugnw, inlus timores (Id,
Denm? Ut hic senescamus el decrupiii efficiamur? vu, 5).] Denique cura commemorarcl pericula sua,
Quanii senescunt blasphematores Deifilios ? Ideo colendus Perkitlh, inquit, in mari, periculk in fluminibus,
est Deus, ut cultores illius habeani et non sint periculis in deserlo, perkulis iu tulronibus, periculh in
stcriles? Filios De.usel leonibus, et onagris, el ser- fctlsisfralribus (Id. x\, 26). Csetera pericula possunt
pentibus dal. Non ergo pro magno et vcro bono pe- quicscure : pericula a falsis fratribus quiescerc usque
tendum est, quod et Judoeis, et Paganis, et houreticis, ad finem sieculi non noverunt.
eiiam ct ipsis besiiis datur. Auruin enini et argentum, 5. Redimere tempus. Redimamus ergo lempus,
honores , (ilios, et patrimouia mulla habenl eliam ct quonittindies mali sunt. Exspectalis a ine forte scire
mali. Qui enini vere chrislianus est, non isla omnia quid est icmpus rcdimere, quomodo habemus redi-
transiloria debet petere : sed totum pondus intentio- niere lempus. Diciurus sum quod pauci andiunt,
nis vel orationis suae ad expetendam oeternambeati- pauci feruni, pauci aggrcdiuntur, pauci agunl: tamen
tudinem dubel impendere. lsla eniin lemporalia bona, dicam, quouiam ipsi pauci qui me audiluri sunt, inter
et quaudu dat Deus, gratiocagaritur : et quando tollii, malos vivunl; quoniqni dks mali sunl. Redimentes
similiter gvaiioeagauiur. Ista quando voluerit tribuat, lempus; hoc esi, qnando aliquis lihi ingerit liiem,
quando vnlueril lollal: laiilum est, ul se ipsum uobis eo pcrdu aliquid ut Deo vaces, non litibus perde '; ex
non aufcrat. cjuod purdis, pretium esl leniporis. Certe quando
5. Tempora prmsenlia non sunl infelkiora priori- pro tuis nccessitalibus procedis ad publicum, das
bus. Nemo ergo dicai m corde suo, fralres, quando iiummos, ei cmis libi panem, aut vinum, aut oleum,
auditis lectionem istam heati Apostoli, Redimenles aul lignuin, aut vesiem, aut aliquam supcllectilem ,
temptts, quoniam dks mali sunt : nemo dicat in corde aul quodcumque tihi opus esl; das ct accipis, aliquid
suo, Pareutes noslii dics bonos hahuerunt, nos ma- amitlis, aliquid acquiris; hoc est emere. Naiu si nihil
los dies hahemus. Quare parentes nostri? numquid aniillas , et habeas quod non hahebas; aul invenisli,
non cliristiani fuerunt? Isla lectio nomie recilata est aut donafuai accepisli, aul hsereditale acquisisti :
ipsis lcmporibus Apostoiorum ? Anle tot annos, quando aiitem aliquid amiltis, ut aliquid hajjeas, lunc
quando recitahalur, non Ex ad eam gemebalur, el quod emis : quod habes, empluni est; quod amiltis, pre-
dicebat agnoscubalur?] quo lapsus est Adam, et lium esl. Quomodo ergo perdis nummos, ut emas tibi
de paradiso projectus, nunquam fuerunt dies nisi panem;sic pcrde nuinmos, ut emas tibi quieiem.
mali. Islos pueros qui nascuntur inlerrogemus, quare Ecce hoc esl tempus rediinere a.
a ploratu incipiuul, qui et ridere possunt. Nascitur, 6. Proverbium Punicum. Liles vitare. Proverbium
et slalim plorat : post nescio qriot dies ridel. Quando notum cst punicum, quod qtiidem laline vobis di-
plorabat nascens, propheia suoe calamitatis erat : cam; quia punicc non omncs noslis. Punicum est
sunt miserioe.Nondum loquilur, provcrbium anliquum,U! enim habeas quieicm,
lacrymoeenim lestes labore
et jam prophetat in sc futurum et in limore : perde aliquid. Audi proverbium anliquurri, ulile et
' et si bene vixeril 2, et juslus fuerit, ceiie in mediis necessarium. Pestilentia ante ostium venit et num-
tenialionibus positus seniper liinebit. [Quid enim muiii quocrit : duos illi da , et ducat se. [Pestileniia
quia jusius est? Ecce juslus estj Quid ait Aposlolus? est iiomo nialus, qui te vult per calumniam ex-
Oninesqui voliint pie vivere in Cltrhlo, persecutionetn spoliare : pesiilentia est homo mahis, caluninia-lor,
ni, 12). Ecce quia dies mali sunt,
ptitienlur (II Tiw. hic prodiior. lsle lalis sic est, quomodo pustula mala
sine perseculione vivere justi uon possunt. in corpore. Sicut enim quando jiustulam ineur-
i. Piorum persecuiio pacis tempore. Perkutum in rit hoino, dcsideral ut cito spondylumfaciat, el optat
falsis frairibus. [Sed dicitis mihi : Quid? quando pax ut sine aliqua mora, ipsa raala pustula aliquani par-
est, quando jtrovinciarum judices honorant Eccle-r
siam, quando inmiicos reges Ecclesia non palitur, 1 Ita Am.et Er. cumMSS. At LOV.cum Augustino,de ver
bis' Apostoli,ut Deovaces,noniilibus.Perde ercp, etc.
1 ita MSS.
At editi, ducuniur. Mss.postverbum, redimere,subdunt,Attdiproverbitm
s ita LOY.
AtMss.,si bene,bene,si vixerit,etc, quampar- antiquum, etc. , omissis ahis. in Augustiniamsautem
ticulam, bene,etiamterlio repelunt Am.et Er., scilicet,si editis ac manuscriptispostverba, punkutn est proverbiitm.
bemvixerit. anHqiaan,subsequiiur:i-eslikntianuiiwnimqjieerU,etc.
1967 APPENDIX. 1968
ticulara tollat de corpore, et cum ipsa discedat; ne gutlulas poteriraus sanctis animabus vestris infunde-
venenum ipsius lolum corpus occupet, et animam re : ut uberriraa atque fructifera cordis veslri terra,
pelat: ita et quando iniquus et malus homo, qui non accepta verbi Dei pluvia, copiosam niessem bonorum
vult nisi titibus vacare, aliquam libi calumiiiam facit; opcrum germinet; ut venieris Dominus, in agro cor-
pnta illmn esse pustulam malam, et acquiesce ut dis vestri non solnm tricesimum , sed sexagesimum
qualemcumque particulam de substaniia tuacor perdas; ne et centesimum fructuni se invenire congaudcat, qui-
dum te nimium litigando occupas, quietum habere, bus fructibus horrcum prreparet in ccelo, non incen-
et Deo vacare non possis.] Numquid non supra di- dium in inferno. Sed quia niullis occui>aiionibusim-
ctum proverbium de Evangelio videtur nalum? Num- pedimur, humilitatem nosiram vobis secundum de-
quid aliud dixil Dominus, quam, Redime tempus, siderium veslrum si praesenlare possumus ', aliquid
quando ait, Si quis vtilt judicio tecum conlendere, et hreve inDeo sermone, sed satis magnum in animarum
tunicam tttam tollere, dimilte illi et pallium (Mallh. v, salute, donante, insinuare vobis volumus : in
40)? Judicio vult lecum contendere, et tunicam qtia brevitate si diligenter altenditis, quid animoc
tuam lollere? Avocare te habet liiibus a Deo tuo; non vestroecoiivcnit potestis inveniie. Quid ergoest istud
habebis quietum cor, non habebis tranquillum ani- breve et ila raaguum, ut possit generi liumano suf-
mum. Everleris cogitationibus tuis, irritaris adversus ficere? Apostolus dicit, Fims prwcepli est charilas de
ipsum adversarium luum? Ecce tempus perdidisti. corde puro, et consciehtiabona, et fide non ficla. At-
Quaiito melius nummum amitteres.et lempus redime- tendite, fratres, quid in verbis brevius, el quid in
res ? Certe omnibus placuit quod dictum est; [venio rebus magnificentius polerit inveniri, quam charitas
ad negotia vestra, et ibi vos invenio.] de corde puro, et conscienlia bona, et fide non ficla ?
7. Sequilur de litibus. Et tamen, fratres mei, in cau- Islabrevilas et ut tenealur memoriter est suavis; et
sisvestris, in negoliisvestris.quaiidoadnosdijudicandi ut custodiaiur fideliter, dulcis. Quid dulcius chuita-
veniunt, si homini chrisliano dico, ut pro tempore le, fralres charissimi ? Qui nescit, gustet et vidcal.
redimendo perdat aliquid suum; quanto majore cura Quid ergo gustare debet, qui vult ut illi dulcedo sa-
et ftducia dcbeo illi dicere, ut reddat alienum? Am- pial charitatis? Audite, Iralres, Apostolum dicen-
bos enim christianos audio. Ille calumniosus qui vult tem, Deus charilas esl (I Joan. IV, 16). Quid dulcius,
facere alteri causam, et tollere ab illo, velut pro fraires ? Qui nescit, attdiat Psalmislam dicentem ,
compositione gaudet ad ista verba, Apostolus dixit, Gustaleet videtequam suavh esl Dominus(Psal. xxxm,
Redimenles tempus, quoniam dies mali sunt: faciam 9). Deus ergo charitas est. Qui habel charitalem,
calumniam christiano; ille velit nolit, dat raihi ali- Deus in illo manet, et ipse in Deo.
quid, ut tempus redimat; quia Apostolum audivit. 2. Divitemfacit. Si charitalem habes , Deum habes;
[ Vide ne foiie, cum te pulas astulum , invenias lili- etsi Deum habes, quid non habes? Dives, si chariia-
giosum, et malit erogare, ut vincal le, quam perdere, tem non habet, quid habet?Pauper, si charilatcm ha-
ut careat le.] Tamen si illi dicturus sum, Perde ali- bet, quid non babel? Tu forle putas quod ille sit di-
quid otiosus(a), redime tempuSjApostolumaiidis.auo- ves, cujus arca plena est auro; et ille non sit dives,
niam diesmali sunt; si illi qui bonus et justus est dieo, cujus conscientia plena est Deo? Non ita est, fra-
Perde aliquid, ut sis quielus : libi non sum diclurus , tres : ille vero dives esse videtur, in quo Deus ha-
calumniose, perdite, lili diaboli, Nullam causam ha- bilare dignatur. Quid enim de Scripturis poleris
bes, et res alienas auferre moliris; causam non ignorarc, si le charilas, hoc est, Deus cceperit pos-
habcs, et calumnia plenus es? Chrislianus es lu; sidere? Quid enim de bonis operibus non poleris
numquid volo illum acquircre, et le perdere? Si illi implere, si fontem bonorum operum merueris in
dixero, Da illi aliquid, ut recedat a calumnia; tu ubi corde portare ? Quem adversarium liraebis, si re-
eris, qui habebis pecuniam de calumnia? Ille qui gem Deum in le habere merueris ? Tenete ergo ct
propter vilandam calumniam tetnpus a te redemit, custodiie, fratres diieclissimi, dulce ac salubre vin-
hic lolerat dies raalos : tu qui caluraniis pasceris, et culum charitaiis. Sed atite omnia veram charilalem
liic habes dies malos, et post dies ipsos habiiurus es tenete, non illam quac tantum promiitiiur ore, et
in die jiidicii pejores. Sed forte rides, quia.nunimum non servatur in corde ; sed illam quoesic ex ore pro-
attendis. Ride, ride , et conlemne : ego erogem, ve- fertur, ut lamen in cOrde jugiter teneatur : ttt ini-
niet qui exigat. [Scd credimus de Dei raisericordia , pleatur in vobis illud-quod Apostolus dicit, In clta-
quod sic omiiibus uon solum sanclis ei Deum timen- ritate radicali atque fundali (Ephes. III, 27). Radix
tibus chrislianis , sed etiam illis qui multis litibus enim omniura bonorum est charitas; sicut et radix
et se et alios inqnieiant, ipse pius Domimis in- oroniura malorum est cupidiias : sicut in chariiale ni-
spirare dignabilur, ut onini conienlione et oeinulalione hil unquam mali, ita in cupiditaie nilni unquam boni
semota, ita paci et charitati sludeanl: ul non propter poteril inveniri.
discordiam , Dei iraeundiant incurrere; sed magis 5. Radicesduw in cordibushominum planlatw. Ex
propler dilectionem et pacem ad seterua mereamur una nihil mali, ex alia nihil prodit boni. lsloeduoora-
prsemia pervenire : jirocslante Domino nostro Jesu dices, fratres dilectissimi, in duobus agris a duobus
Christo, cui est honor el iroperium cum Paire et Spi- plantantur agricnlis : unam in cordibus bonorum
ritu sancto in ssecula sseculorum; Amen.] planlat Christus, aliam in cordibus malorum planlat
SERMO CXII (b). diabolus. Nec de chariiatis radice nascitur aliquid
nec de radice cupidilalis aliquid boni. Non
De verbis Apostoli, I Tim. cap. I , 5, Finis proecepti mali,
enim mentitur veritas, quae in Evangelio, cum de
est charilas de corde puro, et conscientia bona, et islis duabus radicibus
fidc non ficta (c). loquerelur, ita definivit di-
cens, Arbor bona fructus bonos facit; et ilerum, Non ;
1. Charitas aliquid breve et magnum. Charilas polest arbor bona fruclus malos facere, neque arbor
dtilcis. Si charitali veslroe nos possimus frequcntius mala (ruclus bonosfacere. Hoecsententia non est mea,
prscsentari, fratres charissimi, Christo adjuvanle, fratres, sed Domini. Tania ergo sit in nobis abun-
de sanciarum Scriplurarum copiosis foniibus, etsi dantia charilalis, quse non solum usque ad amicos,
Iion abundantes rivulos, cerle vel qualescuraque sed eliam usque ad ipsos perveniat inimicos. Et ideo
quia audistis et laudem charilatis, et viluperationem
(a) Forte,depotius. cupidiiatis, allendat unusquisque et consideret agrum
ib) Alias, Tempore41.
(c) ln Appendice nunc primumcollocatur. Ex iis est cordis sui : et qui in se cnaritatem viderit, gaudeat,
qui snnt Lovaniensibusquidem dubii, Verlino autem et lota cordis vigilanlia germina in se sancia cusio-
et Vindingospurii. Tolus csesarii stilumel ingeniumcum dial. Qui vero in agro cordis sui qualcincumquc slir-
Augustini doctrinareprsesentat.De num. 1 vid. Caasarii pem cupiditalis inspexerit, Christo adjuvante, ex-
horoil. 20; de num. 2 , homil.10 ex editisa Baluzio;de •lta Ms. t. At editi, reprmscnlarenon possumus;sine
uwa. 5, homil.32. particula,si.
 1969 SERMOCXIII. 1970
slirpet cupidifatem, et plantet charitalem. Nam lumen islud divinitatis sestimari, comprehendi etde-
quamdiu hoc facere noluerit, fruclus bonos afferre finiri non posse, ideo prsemoneout tantum de unl
non poterit. El cum bonosfructus non altulerit, di- tate subslanlise spiritualiter credalis, et Filium ve-
cit de ipso Christus Dominuscoeli et terrse, Arbor rum de vero Patre cognoscatis. De qualitate autem
qnm non facit fructum bonum; excidetur, et in ignem rei requirere non debelis : quia Deus credi se voluit,
mittetur. (Malth. vn, 17-19). Si le non delectal dul- non dijudicari, nec exarainari; quia qualis aut
ces fructus charitalis afferre, vel spinis peccalorum qiianlus sit, sciri non poiesl. Hoc enim Prophetse,
tuorum igncm non debes metuere ? Omnis, inquit, hoc Apostolipraidicaverunt. Denique pro captu , pro
arbor qum non facit fruclum bonum, excidetur el in viribus, pro fide noslra intueamur, Deus quid sit:
ignem mittelur. Quamdiu radicem non mutaveris, et videamus an ei possit aliquid comparari. Cerle
fruclus legilimos afferre non poterts : et sine causa hoc esl Deus, quod et cutn dicilur non polest dici,
quod bonum est promiltis in ore; quia hoc implere cum oestimaturnon potest sestimari, cum compara-
non potes , quamdiu radix bonitatis non tenetur in lur non potest comparari, cum definitur ipsa defmi-
corde. Islas ergo duas radices, sicut supra dixi, duo (ione crescit: qui ccelummanu sua cooperit, pu-
agricolaeplantare consueverunl. Unam plantat Chri- gno omnem mundi ambilum claudil; quem totum
stus in cordibus fidclium, alteram planlat diabolus omnia nesciuni, etmetuendo sciunt; cujus nomini et
in cordibussuperborum : ac sic una plantatur in cne- virtiili famulaiur hic orbis, et ipsa sibi elementorum
lo, allera in iuferno. succedenlitim momentanea vicissiludo servienduin
4. Fidelittmcorda, cmlum.Corda cupidorum, terra. teslatur'.
Sed dicit afiquis : Si in cordibus fidelium planlatur, 2. Filii diversanomina. Singulorumrationes.Videte
ulique fideles adhuc in mundo esse videnlur; quo- ergo , si polesl aliquid esse, cui possit PateretFilius
modo ergo radix illa in ccelo plantatur? Vis scire comparari, quia talis est Filius qualis et Pater. Non
quomodo?Quia corda fidelium coelurasunt, quia in enim ipse cum Palrciinum se diceret, nisi talem se
ccelos quotidie erigunlur. Nam dicenle sacerdote, de Patre, qtialis cstPaler, sciret. Ratio qiiaedam,quse
Sursum corda; sectiri respondent, Habemusad Do- apud Craicos /iys,-nuncupalur, queeiiiterPalrem* et
minum : quia, ut Apostolusdicil, Noslra auiem con- Filium personas vel vocabula dislinguil, quia et ipse
versatioincwlk esl (Philipp. iu, 20). Si ergo lideliom Filius ralio dicitur : qu;c lanieu ratio multisnominibus
conversatio in ccelis est, quia vera charitas in illis appellatur, modo verhum, roodovirlus, modosapien-
est, radix charitalis in cceloplantala est. E conlrario tia, modo dexlera, modo brachium, modo margarita,
radix cupidiialis, quse in cordibus superborum est, raodo lliesaurus, modo reiia, modo aralrum, modo
qnia semper lerram cupiunt, (erram sapiunt, terram fons, modo peira, raodolapis angularis, modo homo,
diligunt, et omnem spem suam in terra constiluunt, modoagnus, modoviiulus, modo aquila, modo leo,
in inferno planlata csl. modo via, verilas et vita, cum sit Deus omnia in
5. Malis cavendadesperatio,justh prmsumplio.Pm- omnibus : ut per hoecvocabuladivinaruni disposilio-
nilentianon differenda.Et licet haecita sint, altamen num mysleria cognoscanlur, non ut ipsamajestas Fi-
nec peccatores superbi debenl desperare, nec hnmi- Jii Dei proprie definita monslreliir. Hoc criim Filius
les justi in aliquo quasi de sttis meritis superbire : Dei, quod Paler est, nonaliud, idest 3, per quem
quia el justi si de se prsesumpserint, cito perdunt ra- omnia facta siint. Naro et hoc Verbum nuncupa-
dicem charitatis, el peccalores si ad pcenitenliamcon- lur; quia semper in Paire, et de Patre, et nihil
verlunlur, evulsa cupiditate, cilo planiam recipiunt Paler sine eo jussit aut fecit. Virlus dicilur, quia
charitatis. Et ideo qoi boni sunt, custodiaut qtiod proprie de Dco est, et oiiuiis poteslas in ipso con-
Dci munere perceperunt; et qui mali sunt, studeant sistii. Sapienlia appcllalur, quia non aliunde quam
reparare quod infeliciier perdiderunt. Nenio se ad de Pairc veniens, credeniibus arcana ccelestia rese-
illud lempus reservet tunc pcenitenliamvel charita- ravil. Dexlera nuncupalur, quia per eum omnia di-
tis dulcedinem retinere, quandocceperit de hac luce vina opera perfucta sunt. Brachium dicitur, quia ab
migrare. Non se ad hoc reservet, ut in senectute ad ipso omniaconlinciilur. Margaritaappellatur, ulnihil
pceniientia: medicamenia confugiat : quia nescit eo pretiosius babealur. Thesaurus dicitur, quia in
quid superventura pariat dies. Qua fronle salutem ipso omnes opcs, diviiioecoelcstiiimregnoruni re-
suam in tempore sencctutis dissimulat, cum unius conditoccoguoscunlur. Uelia dicilur, qnia per ipsum
dicispalio certus esse non possit? Et ideo si morlem etin ipso de mari socculidiversarum gentium mulii-
limere nolumus, semper parati csse debemus, ut ludo, more piscium , per Baptismum in Ecclesia
cum nos Dominus de hoc sseculo jusserit vocari, congregaiur, ubi bonorum maloriimque discrimen
cum secura conscientia, et non cum desperalione, agnoscitur. Arairum nuncupatur, quia signo crucis
sed cum gaudio ante conspectum scterni Judicis ve- ejus dura pectora subjugantur 4, ul necessariosemini
niamus, ut ibi feliciter audiie possinius, Euge, serve proeparentur. Fons aquocvivseappellatur, quia ex eo
boneel fidelis,quiasuperpaucafuhti fidelh, super mul- silientia corda ccelestisaqusegratia irriganlur. Pelra
ta te constiiuam: intra in gaudium Dominilui (Matth. dicitur, quia credenlibus fortiiudinem, incredulis
xxv, 21). Ad quod gaudium nos Dorainus pro sua duriliam proeslal.Lapis angularis dicilur, quia ulros-
pietale perducat, qui vivit et regnat per cuncla sa> qtie parieles Novi ct VcterisTestamenli ipse unus et
cula socculorum.Amen. medialor in semelipso continens, copulavit. Agnus
SERMOCXIII (a). appellaiur, ut iunocentia et passio Christidemonstre-
tur. Homo quia secundum carnem propter
De verbisApostoli, ad Hebr. cap. i, 5, Splendor est nos hominesdicilur, nasci dignatus esl. Vitulus diciiur, quia
enim lucis oelernoe, et iraago invisibilis Dei (/>). propler nostram salulem immolari suslinuit. Aquila
1. De Deo qualis aut quanius sit, non dijudi- diciiur, quia post venerabileniresurrectioncm ad Pa-
candum. Quid sil Deus. Apostoli leclionem mecum tris sui revolavit sedem. Leo esl dictus, quia ipseest
pariter audislis, dilectissimi. Ait enim de Domino rcx regum, quia mortem ac diabolum virlulis suoe
Jesu Christo, Splendoresl enimluch mlernm, el ima- poteslate cotnminuit. Via est, quia per ipsnm ad
go invhibilisDei, eo quod et iroago solis lux sua sit, Patrem accessuscsi. Vcrilas est, quia inendacimn
quoede eodem sole procedil. Quippe cum constet, nescit. Vitaest, quia datvitam. Ipsc universa signilicat.

(a) Alias,de Tempore190. 1 lstud,serviendum,nec est in vigiliiopere, nec iu Ms.

(b) In Appendicenunc primum collocatur.Descriptus , nemigiano.
9 Er.Lugd.ven. Lov.sic: Ratioquidem,qumapiidGrmcos
est exvigihi Tapsensislibro de Fide contra Pailadium
arianumsecundo,cap. 5-7, iu FrancisciChiifletiiedilioue I.oqosnmtctipalur,inler patrem, etc. M.
p.ag.516et sea. Prioresduoversuslocoprselationis adjecti '3Ms.rm , idem.
suut. * ln nemig.cotlicu,subiguntur. ,..r
1971 APPENDIX. 1971
3. Filit cum Palre mqualilas.Esl ergo Patcr Deus, cumexeitatur infelix Judoeoruminnumera multitudo,
immensus,setemus,incomprehensihiIis,inocslimabilis. et fremens in delicalos duros mittit lapides arlus.
EsletFilins Deuset Doniiiiusiiosieriantusquanlusest Cur, insana Judoca, freinis? Cur in Marlyremduros
Paler; sednonalinndeqiiamdePatre: quiaLno,inquil, oculos figis? Quem putas luis lapidihus mori, jara
de DeoPatre exivi(Joan. xvi,27,28), hoc cst, lumen secreta coepitconspicerecceli; nec luas jam formidat
de luroine.Sed ne ex eo occasionem aliquam hoereli- lapidiferas sseviresuo in corpore inanus, quia cceluin
cus capial, cum duo nomina vel duas personas , id jsm ei aperuit Chrislus.
est, Patris et Filii statuo, quasi duosdeos ex diver- Peccalum4. Currendum, et ideo peccali onus deponendtim.
siiate conlingam : nos vero Patrem et Filium ila no- agile- Et nos, fralres, cmn patientia cur-
miuamns, ut unum Deum in his personis etin omni- rainus ad proposilum nobis fidei agonera. Quomodo
bus assignemus. Porro Paier ac Filius etsi duocper- currimus, qui oucrati sumus? Gravanl nos pon-
sonsecredunlur, ratione lamen el subslanlia unum dera. Nam nemo currit onuslus, dum vix cum
sunt: quia inocqualiumsocieiasmclioris ollensa est, sudore perveniat levis. Vocamur, veniamus : et
et injuria est ejus qui verus est Deus, si nxm ne noii perveniamus, currarous. Quod consiliura
veriis alius compareltir. Deum enim qui injusie oneralis? Vcnilead me, omnes qtti lciborulisel onerati
conipafat, violat. Cum aulem ego Palrem el Fi- estis (Matlh. xi, 28). Yoliimus, o Doniine, vohimus;
liurri slaiuo, unitatem generis assigno:et si iilam et iion possumus : aut forie nec voiunuis, proeve•*
in personis divido, discrctio tamen personarum rur- niente (a) sarcina gravamur, cl nolumtis.Adjuva nos
sum eadem iiomina in unitatem sui, naturalis foederis et miserere noslri. Tu dixisli, Sinetne nihil potestis
lege, consignat. facere(Joan.xv, 5). Propterhoconus, imploremusDci
auxiiium, et audiamus Pauli consilium. Videle eniin
SERMOCXIV (a). quod secultis adjunxit. Dtmi nobis ostenderet laniam
Deverbh Apostoli, ad Hebr. cap. XII, 1, Tantam lnibem lestitim, quasi cogitanlibus cl dicentibus,
habentes et nos nubem testium, etc. (b). Quis illuc surgil? quis ad illos ailingit? vidit onus et
jiressuraronostram; prrcslitit consiliuni dehilibus ct
1. In agonegrandecerlameit.Aposlolicalectio, fra- infirmis elgravatis, et ait, Exponentesonus omne.Et
tres mei, nuper auribus uostris insoniiif; cl qtiantum utoslenderet quid sit onus, seculus adjunxii, El
oplatum esl cordibusnosiris inseri ? Hortabalurquippe agilepeccatum.Onus lardura, forle pcccalum possit
nos ciiiii paiientia atlpromissnm nobis proeroitimago- quisipie vitare. Quid est vUare agile peccalmii?Sur-
nis: in qua parte, fateor, pusillaiijmitalismeocaniroura git subito in cogiiatione, facil doledalionem : mox
valde periiiovil..Qiiisenim polcst cum patieniia cur- irahil mentem. 0 agilitas cerla I Curre coiitra istuni,
rere?Solci in agone grande esse cerlaiiicn; sltidet non te vincat, proevcni, exspecla, cxpone pecca-
unusquisque al>alio non vinci. Quomodocrgo paiiens lum, jirojice foras iniquiiatem, suggestionem, de-
erit, qui supurare coniendii? Si lentus est, vinciiur; Jedatioiiem. Sed ut hoe possis,imj)loia eum sine quo
si curril, iinpieias cerlal, sudal, dimicat: quam pa- nihil facere poles. lrrita peccatum, oifer niedica-
tientiam servat? Nisi quia forte, fralres, ceiiaracn menlum.
boc nosirum non est corporis, sed animi; currere 5. PaiietUia,Dei res est. Cum palientia curramus,
nostrum non est loci, sed meiitis. non stemus, sed nec perturbemur : sed cum palientia.
'Z.Sancti, nubes.Sanclk jam requiesesl el palien- Quid ergo ? lita cst patieiilia? Absit. Audi bealum
iia, Superius ostendit beaius Apostolus,ad quale nos inarlyrein Cyprianum : in quodam capiiulo suo sic
ccrtamen provocaverit. Enunierat eiiim omnium ait, « Paiienlia, Dei res est » (Serm. de Bono paiien-
sanclorum cefiamina iiominalim, el ciun ttirham liw). Uride hoc et ipse de Spirilu sanclo per David,
sanctortimenumerasset, ait: Tanium habcntesel nos Tu es patienliamea. Et ut osienderet qua currerel, et
nubemtesliitm.Si lestes sunt, obscnri non siiiit. Quo- quo pervenit : Domine, inquit, spes mea a juveniuie
modo ergo inibes sunt? Non obsciiritaie, sed celsi- tnea (Psal. LXX,5). Dicens autcm nuiltipiicem nu-
tudine. De his enim loquebatur, qui jara ciini Deo re- bem lestium Paulus, obltilit soleni, per quera luraen
quiescebant, et desuper nos iu lerra abscondcbaut; et videre debeamus. Ait enim lanquam in tenubris con-
tamenait, Posiquamcertaverunl, cxspectant,ne sine stiiulis : Respicienlibusad principemfidei, el perfeclo-
nobis perfecliperftcianttir(Hebr. xi, 59e(40). Cucur- remJesum. Si ipse princeps, ipse perfeclio; verum
rerunl, pervenertmt; et lamen nondum accepcrunl, est, quia sine ipso nihil possumus facere. Quid au-
quia nos exspeciant. Et ibi ergo paiieniia, donecve- lem fecit quod nos imitari debeamus? Numquid
nial Dominns, el illuminet absconditcttenebranim, el quod Deus est? numquid quod Patri rcqualis est?
manifesietconsiliacordis; el lunclaus eril unicttiquca numquid qnod creator coeli et lerroe est? Quis hoc
Dco (\ Cor.vs, 5). Latis erit tttnc Quid nuuc^Re- imiietur? 0 homo, quando creatura ocquabiturCrea-
quies el palientia. Tantctmergo habentesmibemte- tori? Noli superbe sapere, audi quid debeas imitari.
sihtm, Abraham, Isaac, et Jacob , Joscpli, Eliara, Proposilosibi gaudio, suslinuitcrttcem: adexeroplum
Elisseum, Paulum , Jacobtim.El quis numcret tantam passionis sarmentis oblulit vitem. Quod in sarmeutis
iiubem lestium? superffuum est, abscindendumest, ut fructum affe-
5. Slephani palientia. De isto numero sanclorum rat multum.
virorum Stephanus bealissimus eral, qui primus in 6. LausSiephaniprolomartyrk.Charissimi,quoraodo
hujus cucurril cum paficniia stadio sseculi, qui dum susiinuit passionem nisi per palieiuiam? Deiali pal-
ah incredulissaxeo csederetur crebrius imbre, pa- mile fuit beaiissimus et primus martyr Siephanus,
tieniiam sacro non amisit ex corde. Tunc adversus qui primus seculiis est colioerensYiti. Securus curn
videret sanguinem vilis, fudit songuinem suum; et
(a) Alias,de Diversis97. lapidalus pro Christo Domino, socculorumrege, pri-
(b) ln Appeudice nunc primum collocatur.Supposi- nuis meruil niarlyrii sui immarcessibilcmcorouirm
litium asserunt verlinus ct Yindingus quibus ut as- accipere.
:
sentiamuriacii cumstili durilies,lum ralio mlerprelandi
scripturam, (a) Forte, premente.
 CLASSIS
SERMONES DE
SERMO CXV (a).
DeAdventuDomini,i (b).
i. Quidprmstandumante celebritatem Nalath' Do-
mini. Labcrandum ut Chrisli corpus digne percipia-
tur. Appropinquante jam sacratissima solemnita-
te, qua. Salvator noster inler homines nasci mi-
sericorditer voluit, fratres charissimi , attentius
considerale qualiter oportcat nos in adventu tantse
potenlise prsepaiari, ut Regem el Domiiium no-
strum laeti atque gaudcntes cum gloria et laudibus
mereamur suscipere, et in conspcclu cjus inler coe-
tus felices snnciorum graiulando exsultare, magis
quam ab eo propter foediiatemnoslram repulsi inier
peccatores ociernam coiifusionem mcreri. Et ideo
rogo et monco, ul quanlum possumus, cum Dei adju-
torio laboremus, ut in illo die cum pura et sincera
conscieniia, mundo corde ct caslo corpore ad altare
Domini possitnus accedere, el corpus et sanguinem
ejus non ad judicium, sed ad reniedimn animoe no-
slroe mereamur accipere. In Chrisli enim corpore
vita noslra consistit, sicut el ipse dixit: Nhi man-
ducaverith carnem Fitii hominis, el biberilisejus san-
guinem, non habebitis vilam in vobis (Joan. vi, 54).
Mutel ergo viiam, qui vult accipere vitam. Nam si
non mutet vitam, ad judicium accipiet vilam : et ma-
gis ex ipsa corrumpilur, quam sauelur ; magis occi-:
dilur, quam vivificeiur. Sic eniin dixit Apostolus
Qui manducal corpus Domini, et bibit sangitinem ejus
indigne,judiciumsibimanducal et bibil(1 Cor. xi, 27).
2. Mundanda conscknlici. El licet nos omni lem-
porebonis operibus ornalos ac splendidos esse con-
veniat, prsecipue lamen in die Nalalis Domini , sicut
in Evangelio ipse dixit, lucere debent hominibus
opera veslra (Matlh. v, 16). Considerate, quseso,
fratres, quando aliquis homo polcns aut nobilis na-
talem autsuum authiii sui celebrare desiderat, quanto
studio ante plures dies quidquid in domo sua sordi-
dum viderit, ordinat emundari, quidquid ineptum et
incongruumprojici, quidquidulileel necessarium, deal-
prse-
cipitexhiberi: domuseliam, si stibobscura ftieril,
batur, pavimenia scopis mundanlur, et divcrsisrespcr-
sa floribus adornanlur ; quidquid eiiam ad lsetitiam
anirai el corporis delicias pertinet, omni soHicitudiiie
Alias,deTempore sermo 1.
(a) In
(b) Appendicenunc primum collocatur.Dubiusinter
Auguslimanosrelietus fuerat in Lovaniensiumeditione:
supposititiispostea vefliniet Yindingicensurafuit adjun-
ctus, cumob stili simplicitatem,lum quia apud eos homi-
nes est habitus,qui usum quolidianoc ccmmuaionis,quem
in EcclesiaOocidenlalivigere suo sevo Auguslinusin lib. 2
de SermoneDominiin monte, n. 26, ct epist. S4, n. 4, le-
stabatur, receptum non baberent : quandoquidemislbic
auditoresad viltemulationemidcircoinvitaatur,ut in die
KataliDornini« possint mundocorde et casto corporead
« altareaccedere,» CasarioArelalensisliluset disrmlandi
ralioreslituere cogit; tametsi Augustinoadscribantnon-
nuJli manuscriptiin quibus sermo incipit in h<ecverba :
« Propiliadivinitale,lfatres dilectissimi,jam advenitdies
«in quo NataleDomhriSalvatoriscumgaudiodesideramus
« celebrare.Et ideo rogo elmoneo, ut quanlumpossunms,
«lalioremus,ut in illo die cumsinceraet pura conscien-
«tia,» etc. Cum hoc eodem exordio editus etiam inter
Ambrosianos reperilur. Denum. 1 conferCaesar.homil. 2
et serm. App. S, n. S; de num. 5, Coesar.homil. 5 ex
editis a Baluzio, necnonhoniil. 52; de num.4 infine,
homil.21, ubi Augusiiu.iiuitatui-i-iiciiirid.c, 74.
II
TEMPORE.
providelur.Ulquid ista omnia, fralres charissimi,
nisi utdius natalitius cum gaudio celebretur hominis
moriiuri? Si ergo tanla jyrseparas in natalitio tuo ,
aulfilii lui; qtianla et qualia proeparare debes sus-
cepturus nalalem Dominitui? Si talia prseparas mo-
rituro; qualia praiparare dcbes sclcrno? Quidquid
ergo non vis invenirc in domo tua , quantum potes,
labora ut non inveniat Deus in anima lua.
5. Ornanda bonis operibusanima. Culpam slalim se-
qualur pwnilentia. Certe si te rex terrenus aut qui-
cumque paterfamilias ad suurti nalalitium invitaret,
qualibtis vestimentis studures ornalus incedere, quara
novis ac nilidis, quani splendidis; quoruni nec velu-
slas, noc vilitas, nec aliqua focdiias oculos iuvitanlis
offenderet? Tali ergo studio, in quanlum proavales,
Christo auxiliante coiilende, uldiversis viriulum or-
nametuis anima lua composita, simplicitatis gcmmis,
et sobrielaiis floribus adornaia, ad solemnitatem Re-
gis selerni, id est, ad Natalem DominiSalvatoris cum
secura conscientia procedat, castiiate nitida , chari-
taie splendida, eleemosynis candida. Christiis eniin
Doininussi te ila composiium natalitium suum cele-
brare cognovcril, ipse per se venire, et animam
luam non solum visitare, sed etiam requiescere et in
perpetuum in illa dignabitur habilare : sicut scri-
ptum csl, Et inhabitabo in iltis, el inambulabo (II Cor.
vi, 16); et ilerum , Ecce sto ad ostiitm; et ptttso :si
quh surrexeril el aperuerit milti, inlrabo ad illum, et
cwnabo cumilto, elille mecum (Apoc ni, 20). Quam
felix est illa anima, qusc vitam suam iia, Deo auxi-
lianle, sluduerit gubernare, ut Christum hosj)ilem et
habitatorem nicrealur excipere : sicut e contrario
quani infelix esl illa conscienlia, tolo lacrymarum
fonte lugcnda, quse se ita malis operibns cruenlavil,
ut in ea non ChrKlus requiescere, sed diabolus inci-
piat dominari! Talis eriim anima , si medicamenlum
pcenilentioenon cilo subveneril, a luce relinquitur, a
tenebris occupatur; vacualur dulcedine, implelur
amaritudine; a morle invaditiir, a vita rejpridialur.
Non lamende Domini pietale diflidat qui talis est ,
nec morlifera desperalione frangatur ; sed magis ad
pcenilentiam cito confugiat, cl dum adhuc nova sunt
et calenl peccalorum suoruro vulnera, sic sibi adhi-
beat medicamenta salubria; quia medicus nosier om-
nipolens Deus est, et sic consuevit plagas nostras
curare, ul neccicalricumvesligia postipsius medica-
mina remaiieanl.Tdeo eiiam ab omni inquiiiameiito
ante ejus Natalem multis diebus abslinere debetis.
i. Viiia ante solemnilales cavenda. Odium prwser-
tim. Quoticscumquc aut Nalalem Domini, aut reli-
quas solcmnitales celebrare disponitis , ebriclatera
anie omnia fugite, iracundiocquasi bestioe crudelissi- I
nioc repugnale, ocliiimvelut venenum mortifernm de
corde vestro rcpellile : et lania sil in vobis charilas,
qusenon solum usque ad amicos, sed etiam usquead
ipsos perveniat inimicos; ut seciiri possilis dicere in
oraiione dominica : Dimitte nobisdebiia noslra , sicul
et nos diinillimusdebiioribusnoslris (Matlh. vi, 12).
Nam qtii se scit vel unum honiinem odio habere, ne-
scio ad altare Domini quomodosocuros possit acCe-
dere : cnm proecipuebeatus Joannos evangelista iei'-, \
ribililer clainel, et dicat, Qui fralrem suumodtt, hmw'
cida est (I Joati. m, 15). Nam vestruin est judicr
utrum homicida anlequam pocnitenliam agat, y
merc debeat Eucharistiam accipere. Add'
adhuc sanctus Joaunes, et clamat dicei1'
 APPENDIX. 1978
trem suum odit, in tenebrh est, et in tenebris ambulat, plias invilati, el ad conviviumPatris elFilii et Spi-
et nescil quo vadat; quoniam tenebrw obcwcaverunt rilus sancli intraluri, videte qttalibus indumeiilis
oculos ejus; et iterum, Omnis, inquit, qui [ralrem debeamus ornari. Et ideo miindeiruis, quaniutn pos-
Siinmnon diligil, manet in morle; ct iterum, Si quis sumus cum Dei adjulorio, corda simul et corpora no-
dixeril quia diligo Detnn, el [ralrem suum odil, ntendax stra : ul cceleslisille invilator nibil in nobis sordidum,
est. Qui enim non diligil (ratretn sitinn queni videl, niliil fceiidura, nihil obscurum, uihil oculis suis depre-
Deutn qnem non vidct quomodopotesl diligere (l Joan. hcndal indignum. Hoecergo, fralres dileclissirai, non
u, 11; ni, 14; IV,20)? Qtiictimquucrgootliuni vel ira- transitorie, scd cuin ingenli irumore debenius al-
cundiam servat in cordc, ct sub lali toiiitrno nec lcndere. Invilali enim sumus ad nuptias, ubi nos ipsi,
terreinr nec expergisciiur, non dorraiens , sed mor- si beneagimus, sponsse erinius. Cogileiuus ad quales
luus esse credendus esi. nuptias, consiclerenuisad qualem sponsum , vel ad
5. Adlwrlalio. H;tc ergo , fratres charissimi , quale convivium invilati suinus. Invitati eniin surous
quotidie cogitantes, qui boni sunt, cum Dei gra- ad nierisam, ubi non invenitur cibus hoininum, scd
lia conlendanl perseverare in operibus bonis : quia panis ponilur Angelorum. Et ideo videamus ne forte
non qui cceperil, sed qui persevcraveril usque iu fi- intus in anima.ubi deberoushonorum operura marga-
nem, hic salvus crit. Qui verose ad eleemosynam lar- riiis ornari, ibi apparearaus vitiorum pannis velerihus
dos, el ad iraciindiam promplos, et atl exercendam involuli: et quando eos qui boni sunt in ocitlis Dei
luxuriam proccipilesessecognoscuul, auxilianle Do-- caslitas reddet candidos, luitc eos quimali sunt, red-
mino, feslinent se a malis eruere, ut quoe bona sunt det luxuria sordidalos.
mercantur iroplere: ul cum dies jutlicii vencrit, non 5. Ante sotemnitalesquidagendum.Et ideo quoties-
cum impiis, sed cura juslis ct misericordibus perve- cumqtie aul dies Naialis Doroini, aut reliqua: feslivi-
nire ad oeierna proemia riiereantiir; proesiante Do- tates adveuiunt, sicut frequenler admonui,anlophircs
mino nosiro Jcsu Cliristo, qui cuin Patre ei Spiritit dies, noi) solum ab infelici concubinaruin cotisortio,
sanclo vivit cl rcgnal in ssuculasicculoruin. Amen. sed etiam a propriis uxoribus absiinele, ab omni
SERMOCXVI (a). iracundia vos alienos efficile : peccala prseterita pcr
DeAdvenluDomini,u (b). eleemosynam ctpoenilenliam redimantur : contranul-
luni lioniinem odium in corde teneatiir : quodsolchat
1. Nalalis Doniini non invenial imparatos- Sanctam vanitas per gulam pcrdere, incipiat jusliiia per mise-
et dcsiderabilem , gloriosam ac singularcm solemni- ricordiam pauperibus erogare; quod Iuxuria vel gula
tatem, hoc est, nativitalem Doniini Salvaloris, fra- dissbpavit in mundo, pielas rcponat in ccelo.
trcs dilcclissimi, devotione fidelissima suscepturi, (o- 4. Pauperes ad convivium vocandi. Et licet lioc
lis viribus nos debcmus cum ipsius atljulorio proc- expediat, ul semper eleemosynas faccre deheamiis:
parare, cl onines laicbras animoc nostroe diligenler proecipuetamen in sanclis soiemniialihus secunduui
aspicere; ne forie sit in nobis aliqnod peccatiim abs- vircs nostras abuiidantius erogemus, pauperes ante
conditum, quod et conscieniiam noslram confuii- oninia frcquciilius ad coiiviviuni vocerous. Non enim
dal ac riiordeat, et oculosdivinrc majcslaiis offendat. est jusium ttt in sancla solemnilate in populo chri-
Nam licet Chiistus Donriiius noster post passionem stiano ad uriimiDominum peiiittente, alii incbrientur,
suam resurrexerit, ct in coclnm ascenderil; conside- alii famis j)ericulo crucicnlur. Et nos etomnis popu-
rat tamcn, ut crcdiintis, et diligcntcr alfciulil, quali- lus unius Domiiii scrvi suiiuis, uno pretio redenipti
ter se unusquisque servorum ejus sinc avaritia, sine sunius, pari conditione in huncroundum inlravinuis,
ira, sine. superbia aique luxuria ad celuhrandam ejus simili eliam exitu inigratiirisumus; elsihuneagimus,
nailvilalem sludeat pramarare alque componerc : et ad imam bcaiiludiueui pariler veuiemus. Et qu.ire
secundiim quod uiuimqiiemque bonis opcribus orna- pauper tecum non capiat cibuin, qui teciiin acceptu-
tum viderit, ila ilii graliam suoemisericordia: dispen- rus esl regntim? Quare paupcr noii accipiat vel vele-
sabit. Si enim viderit charitalis luce vcsiilum, jusli- rem tunicam, qui leeum reccpturus est iramortalila-
tise vel misericordioe margarilis ornatum, castuin , tis siolam ? Quare pauper non mcreamr accipere pa-
hiimilem, misericordem, benignum et sobrium ; si nem luum , qui lectmi meruit accipere Baptismi
lalem agnoverii, corpus el sangtiinem suum ci non sacramcnlum? Cur indignus cst accipere reliquias
adjudicium, sedad remcdium per sacerdotttm suo- cibornii) iiiorum, qui tecum ad convivium ventiirus
rum minisleriumdispeiisabit. Si vcro aliqucin viclerit est Angelorum? Audiie, fratres, amliie non ineiim,
adullerum, ebriosuro, cupiduro et superhum, limeo sed Domiiii cominune procceplum. Sic enirn ait iu
ne hoe illi dicalur, quod in Evangclio Dominus ipse Evatigciio : Cuin (acis prandium attl cwnam, noli invi-
dixit, Amice,quomodohtic inlrasli iwn hcibensveslem lctredivitcs, qtti le iterum reinvitent, et ficil tibi retribu-
nuplialem? Et, quod avcrtat Deus, fiat illud quod se- tio : sed voca pauperes el claitdos; el bealus eris, quia
quitur, Ligale illi manus el peiles,et projicile eumin non habent undcretribhant libi; retribuetur autem tibiin
tenebras exteriores; ibi eril flelus el stridor dentium relribulionejnslorum (Luc xtv, 12-14).
(Malth, xxn, 12, 15). Ecce qualem sententiam in die 5. Amici eliam invitandi, sed rarius et ad parca
jtidicii excipiet, qui sine remedio pcenitunticu ad convivia.Sed dicit aliquis : Ergo amicos aut parenles
festivitalein Domini vitiorum sordibus inquinatus ac- non dchco ad convivium invitare? ftogandi snnt et
cesserit. parenlcs ct viciui; sed rarius rogandi sunl. Et non
2. Dies est nuplialis Chrisii. In nuplih Chrisli qitm niniissuiiipluosa etduliciosa, sed tara parca et sobria
sponsa, quh cibus. In Natali enim Domini, fralrcs di- vel honesta illis dcbenl convivia praparari, ut re-
lectissimi, qttasi in nupliis spirilualibus, spousic stiac inancal unde possint pauperes refici, unde possit ali-
Ecclesi;c Christus adjunctus csl. Tuncveriiasde lerra quid iiidigentibus erogari : ut ciirn dies judicii venc-
orla esl, luncjustiliadceoeloprospexit(Ps«/. LXXXIV, ril, non cum impiis, qui iiiinc pauperes dcspiciunl,
12); tunc processit sponsus de Ihalamo suo (Psal. audiaroiis, Disceditea me, maledicti, in iguemmlernuiii;
XVIII, 6), lioc est, Vurhuin Dei cle uturo virginali. sed ciim jusiis et miscricordibus audire increamtir ,
Processit cnim cuni sponsa sua Ecclusia, id esl, hunia- Venile, benedicliPatris mei, percipiteregntim : esuriti
nam carnem suscepil. Ad istas ergo tam sanclas nu- eiiim, et dedistismihi manducare;silivi, et dedisttsmihi
• bibere(Mallh. xxv, 41, 54 el 55) : simul etiam nobis
(a) Alias, de Tempore 2. illa vox desiderabilis dirigatur , Euge, serve bone et
ln
(b) Appendice nunc primum collocalur. In Lovanicn-
siumeditionemariseratinter dubios; verliniautcm etviu- fidelh, quia stiper patlca ftthli fidelis, supra mulla te
conslituam; inlra in gaudium Domini liti (Ibid. 21).
dingi sententia rejeclus 1'uit.Pertinere istum quoque ad 0. Recapilulaiio.Sed uthsec quscsuggessimus, sen-
CtEsarium,cui iu CorbeiensiMs. adscribitur, conslabitex sibus
aliorum i[ sius sermonuin comparalione.l)u num. 1 et 2 vesti;c Charitalis (enacius inhseieani, breviter
vid. serm. Appendicis29, n. 4; de n. S, sujira serm. 104, qusedicia siintiteramiis. Hoc eiiim adnionuiinus, fra-
n. 3; de n. 0, serm. Aj>p.10, n. 5. tres, ut quia Nalalis Domini imminet, tanquam ad
1977 SERMOCXVII. 1978
nuptiale et ccelesteconvivium ab omni luxuria nitidi quis, ut ad peccatum non revertatur; quando sic poe-
et bonis operibus adornati nos per Christi adjutorium nilel, ul non repelat.
prjcparemus, eleemosynas pauperibus erogemus, ira- 5. Vanilns delectalionistransilurm. Felkitas liujus
cundiam vel odiuroquasi vunenumdiabolide cordibus vitmvera. Sint, videainus, aliqui vestrum fories et
noslris respuamus. Casliialcm eiiam cum propriis virlulem animarum exercenlesSqui in ista dieverba
uxoribus ficlelilerconservale : ad conviviavesira fre- mea pro sua salute sic aucliant, ut viriliter viliorum
quentius pauperes evocale : ad vigilias malurius mollitiem abjiciant, tanquam qui pugiiant : revera
surgiie 1: in ecclesia stantes aut orate aut psallite; fortius pugnani, qui conlra se pugnanl. Aperianl au-
verha oliosa a aut soecularianec ipsi ex ore vestro res suas adproccepta Chrisii, quocfortasse paluerunt
proferie, el eos qui profcrre voluerint, casligate: huc usque ad audienda ludibria. Aperianl oculos suos
pacem cum omnibus cnstodite, et quos discordes ad nilorein, qui liuc usque ad ignoniiniampaluerunt.
agnoscilis, ad concordiam revocate. Hoccsi lideliler, Compungat pceniientia criminuro, qtiem huc usque
Christo adjuvanle, voluerilis implere, et in hoc sse- transpunxil delectatio voluptalum. Erigat adjuncta
culo ad altare Dominicumsecura conscienlia poteritis virlus, 2quem vilia proslraverunl. Apcrianl medica-
accedcre, et in fuluro ad selcrnam bcatiludinem feli- mento narcs suas, quibus illa fetet consueliido pec-
citer perveuire; procslanleDomino noslro Jesu Chri- cali. Aperiat vobis ille oculos cordis, qui hodie pro-
slo, qui vivit el regnat in soccula sscculorum. Amen. pter nos dignatus est nasci, ut videamus illutn. Quod
putatur dtilce modo satis esse in brevitale temporuiii,
SERMO CXVIl (a). quam araarum erit in igne octernoI quam gravi et
In KataliDomini,i (b). perpetua pcena punieuda erit breviias dcleclationis!
Deleclatio occidit, et proeteriil; viilneravil, et trans-
i. Gratia diei hujus. Rogo vos, fratres charissimi, iit; miserum fecit, et abiit; infeiieem reddidit, el re-
ut libciiti aiiiiiio sermones quos Doroinusdabit, sus- liquit. Qiiam speciosus est animi nilor! quam fclix
cipiatis in hac dulcissima die, in qua compunclio conscientia bonis operibus plena! Si beatum se cre-
cliam infidelibus venit, in qua misericordia tangiiur dit, qui hoc possidetquod dimissurus est posi morlero;
irapius, veniaro sperat compunctus, reditum non de- quam securus est, qui illud proemium sperat, quod
speral capiivus, remediutn desiderat vulneralus; in nunquam amissurus est per aiernitatem ! Si potens
qua nascittir Agnus, qui tollit peccatum nuindi. ln dicitttr, qui mundo imperat; quam beatus esl qtii
cujus nalivitaie qui conscienliam securam habel, dul- Deum in conscientia pura porlal! lil idco, dulcissinii
ciusgaudet; qui miseram, allenlitis timct: qui bonus filii, concupiscile roundiliam cordis, habeie dileclio-
est, affecluose orat; qui peccator, devolissime suppli- nem Dei el proximi. Peccalores, dimitiite, uldiniilta-
cat. Dulcis dies, vere dulcis, et cunclis pcenitenlibns lur vobis. Jusli, non peccate, ut pernianeat Chrislus
veniam portans. Promilto vobis, (ilioli, el certus sum, in vobis 2.
quia iu hac die si quis ex corde pceniluerit, et ad i. VovendumDeo nascenli.Voladiversa.Votumopli-
vomilum peccati reversus non fuerit, quodcumque mum. Quoecum ila sint, videtur niihi, charissimi, ut
petieril, dabilur ei : lantum in fide uon dubiiei, de- nascenli DominoetUedemptori nostrovoia promiila-
leclationem non repelat. Hodie totius mundi pecca- mus hodie , el reddamus ; sicul scriplum est, Vovele,
tum lolliiur, et peccaior desperat? el reddile Doinino Deo veslro (Psal. LXXV,12). Nos
2. Pmniteniiamcerlam quid faciat. Pwnitenliavera dulciter et confidciuer voveamus; ille dahit possibili-
seu libera. Sed videte qualis debet esse pcenitcntia : laiem , ul rcddcre possimus : nos tanlum quidijuid illi
quia mulli assidue se dicunt esse peccalores, et tamen proiniilimus , dc illo speremus. Scd fortasse interro-
adhuc illos delectat peccare. Professio est, non gatis me, quicldebeaiis bodievovere velreddere. Sunt
emendalio : accusalur anima, non sanatur : pronun- multi qui vovenl, alius pallam , alius oleiimvel ceram
tiaiur offensa, non lollitur. Pcenitenliam certam non ad luminaria noclis ; alius, ut viniim non bibal per
facil, nisi odiuin peccali, et amor Dei. Quando sic aliquot annos ; alius, ut jejunia certo leniporc fa-
pceniles,ut libi amarum sapial in anima, quod ante cial; alius , utcarnes non coinedai. Non esl isiud vo-
dulce fuit in vita; et quod le prius obleclabat in cor- tum oplimnm nec perfectum : adhuc melius volo. Non
pore, ipsum le crucict in corde; jam tunc bene inge- eget Deus nec specie tua , nec oleo tuo , nec jejunio
iniscis ad Deum, et dicis, Tibi soli peccuvi,et malum luo : sed hoc quod in lc hodie redemit, ipsnm offer,
coratnte feci (Psal. L, 6). Bene, Ttbisoli peccavi;quia hoc est, animam tuam. Et si inlerrogas me, Quo-
nullus hominumsinu peccaio : et ideo, Tibi soti pec- modo offerani aniniam meam , quara ipse habct in
cavi, quia ttt solus homiiiiim sine jicccato3. Da, Do- polestaic ? cgo tibi respondeoquomodo : Moribussan-
niinc miscrieorclianinrisero, qui lamdiu pepercisti ciis , cogiiationibus castis , opcribus fruciuosis ; di-
criminoso. Incliiiel ad remedium humililas pceniten- verlendo a malo , convcrlendo in bonum ; daninando
tis, quem permovere non poluit diuturnitas peccato- vitiiim , amando Deum; diligcndoproximnm , impen-
ris. Dic illi in fletu cordis : Aspice iufclicem, pietas dendo misericordiani miseris; quia et ipsi miseri fui-
immensa; resjiice crudelem, misericordia publica. mus, aiilequam redimercmur : dimittendo illis qui
Desperalus ad onuiipolentem venio , vulneratus ad in nos peccant; quia et nos onuies sub peccato fui-
medicumcurro. Serva pielatem mansiieludinis 4, qui mus : superbiara calcando ; quia per superhiam pri-
tarodiu suspendisli gladium ullionis : dele numerosi- nuis homo decepius esi : abjiciendo invidiam, quia
tatem criiniriura muliitudine misericordiarum. Isla pcr invidiam decejiil diabolus genus humanuin.
est, filioli, vera 5 pcenitenlia, quando sic convertittir 5. Qualiter de suo quisque voveal. Iracundus.
1MS.vd., ad rigilws martyrumsurgite.cb. vero, ad ri- Impudicus. Invidus, Ilomicida. Delraclor Immith.
giliasfrequenlius surgite. Superbus. Ebriosus. Qure cum ita sint, erigiteom-
* in cb. sis., luxufiosa verba.Et moxvd., pro, aut smcu- nes animos veslros,et nullus sil, sive liber, sive
laria, auljocularia.
3 Er.habet,
Lugd. v en. et Lov.,quia nullttsestsine peccato. M. servus, sive ingenuus, qui non hodie Dcovolum olfe-
rat simul et reddat: nimis iniserum est ut Deo
* Mss. atii, scrtiaconsuetudinempietalis; alii, serva aliquid non olfcramusquia de nostro , qui animam suam
pietalem consuetttdink.
* iu Mss.j.lerisque,libera, pro, vera. pro nobis posuit; et propler nos, cum esset oclernus,
(a) Alias,de Tempore7. 1 Er.Lugd.ven.: sanevidemusaliquosveslrumformasel
(b) In Appendicenuncprimumcollocatur.EratLovanien- virtutemanimorumexercmtes. Lov.:Scinevideamusanaliqui
sibusdubius: sed verlino et Vindingospurius cst. Stilus veslrumita forlessint, et virttttemanimorumexercenles.
simplex,et Csesariani similiorquamAugustiniani. cselerum lidem libri paulopost, motliavitia; et ler, pttgnat. M.
* Addunlhic edilivocem,pwnitenliw,et paulopost,pro,
aucloremsapitgravemet pium, ut nemodilfitebitur;nec
indignusest iheodulphoAurelianensicpiscoio, cujus no- qnibusitla fetet,habenl,qtiibusittis/e(e«(.Manuscriptos se-
minein Sjiicilegii tomoquintoex vaticanicodicisauclori- cul sumus.
late editum est ffagmeutum, l ostrumamsermonishujus 1 Hic Ms. nemigianusconcludit istuni sermonemper
partem,scihceta uum.7 ad fiaeuiusquecornpleetens.»M. hsec\er\t$L,ipsoprwstwttequicum ratre, etc.
1979 APPENDIX. 1980
carriem susccpit. Nuhc itaque quicnmque iram contra 8. Virginibus qnid curandum aut cavendum.Nunc
aHerum tenet, tamen propter amoreiii Dei dimittat; ergo propter partum beatse Marisesit roihi sermo ad
elobluUt volum. Si qnis consuevil jani longa diuliir- virgines, sive ad viros, sive ad fcminas, sive viduas,
nitate iii luxuria volulari, resipiscat aliquando, et sive pceuiierites, sive pauperes, sive servos. Nonest
exouiiat sordcs suas per compunciionem; et damet apud Deum nisi meritorum discreiio. Atidite nie ita-
in •cONJe suo in oratione secretius ad Domiuum : Piis- que, quicumque dono Christi in corpore virgines
sinie Domme, misoricordissime Deus, sufficiatmilii estis. Generaliier loquor ad omnes, audite me. Qui-
quod liuc usque peccavi, quod te contempsi, quod cumque agnoseit se esse quod dico, studeat ut cor-
fetOribus carnis meoe satisfeci: jam luine, le insjii- pore etcordesilvirgo. Sic gaudeat de lucro corporis,
rante, voveo me a nequitia mea conversurum. Cum si non liabeat damnum aninisc.Gaudeat tamendelam
lisec fecerit, et iste obtulit votum. iterum si quis invi- pretioso dono Christi; gaudeat cum humililate, fleat
dia tenetur fratris, et felicitate illius aut actione j)ro- cum pietate. Gratias agat, quia tantam fclicitaleniin
spera non deleclatur, quod est peccaium usqtie ad4 integrilate poriat : loetelur, quia secuturusesl Agntim
mdftem ; promitlat et ipsein cordesuo, «mitaiurum quocumqueierit; si tamen in ore ejus , sicut legimus
se pOlius actus 'bonos, quam livorem ejtisdem habitu- in Apocalypsi, niendacium non inveniaiur (Apoc.xiv,
rum : et cura haec fecerit, etipseobliilil voturn. Si 4, S). Orel perseveratili.ini, ul non illi qualiscum-
quis vero sibi conscius e.stde homicidio, indical sibi que delecialio soeculiaut invidia diaholi tontum do-
ipse in corde suo pceniieiuiam, et vindicet in se ipso num lollai, lantain claiiiaiem innubilel, lanlum ni-
mala sua , et staiuat sibi anle Dctim«ruciatum peeni- torem infuscel. Teneal forliter , non perdat rcm irre-
teiilioeet spalium ; et aiiiinum plumim veneno, quem Jiarabilem, n.on uno momento delectationis amiiiat
ante effusio sangiiinlsproximi sauciavil, cruciet per gratiam corjioris, non conlralial lurpitudinem anirase
abslinentiam ct humiliialem : et coiiiiiiiiiiicareimlla- per piilchriuidinem formoccorrnpuv, non illum con-
tenus pfsesumat; ut non dupliciter se infeiix damnet, cupiscenlia vincal. Si nie audiurit, permanet : quod
dum in corde crimimimliorroribus pleno sacratissi- si non audierit, amissurus est quod nuuquaro esl re-
mum corpus Doniini periculose procsumit accipere. paralurus.
Quod si quis se talem agunscit, el hoccfecerii; etipse 9. Qtiid conjugalis. Quid vidith. Quid mulieribus.
offert votum. Si quis fortc, ut assolet, dctraliere Ilertira ad vos niilii serrao est, qui conjiiges habeiis ;
semper consuevit, et alioriim acliones obloqui, nec moneo ut castu habealis. Nam ct Elisaheih qu:c lon-
suas respicere ; voveal Iiodie Deo in corde suo, et g;cvis temporihns casie cum marito vixurat, et ambo
dicat : Huc usque de aliis dixi, me non iuspexi ; ego fideles ante Dominunifueronl, moruil jain de emoriuo
cram miserior, el alios miseros existimabam : el ideo semine haberc lilitim, qtti et sauctilale parenles orna-
nuric stifficil quod peccavit lingua mea, amodoemun- rel, el procdicaiionemullos i.nlidulesconverieretftuc.
dare delihero. Ecce qui hoccfacit, offerl votuiri. Si i). Iterum vobis loquor , qure cstis vidu;e : custodile
quis criidelemse sentit, misericoidiam animi vovcat vidnilotem, non cstote verbosoe; sed cuni sileutio cx-
lieo ; si qiiis superbim), voveal huinilitalcm. Si quis sjieclate Domriiuiu, qui pupillum ct vitiuams.is^ipil;
vino riimium est dedilus, sobrielalem voveat Deo. Si sed bonam viduam , sed illam qnrc in oraiione, in hu-
qiiis seriiori suo peccavit, veniam pelat; et si ille non miiiiale, in eleuniosynis est pro:npta : si certe unde
sapuerit petere, Ille lainen diinittat. faciat non habet, voiuntaiem bonam et cogitationem
6. Votorumtcitiumfrucins. Attcjelicustodesvola no- siriceram habeat. Mulieres, non maledicite , non ju-
stra offerunt Deo. Et cum Ji;econuiia feccrilis , cha- rate , non eslote promptte ad loquendnm. Foiie dicis
rissimi, oJferlisvotum Deo placiium, el quasi remu- importunum esse (juod dico. Non iuihi lacere licet:
neratis Christnm. Et post hoecveniet vobis bencdi- plns liineo illttm qui jubel, quam illum qui delraliit.
dio , ct vola vesira offurenturante tribunal Clnisti, Ego dico : qui agnoscit, eiuendet; qui in se non re-
et, sicut dixit Salomon, monumentum vestruin non cognoscit, audiat et teneat, ut aliis pro salutedicere
accipiel oblivionera (Sap. n, 24) : et dicetur de vohis, possif.
Ecce pojrtilus meus qucm acquisivi saiigiiine meo; 10. Qttid pmnilentibus.Plangeredocte. Nuncjamad
saiuravit nie votis, implevit me odoramenlis : cgo Y-osloqiior, poeiiitentcs, qtti posiiituniiatnin ecclesia
ero eis quasi Dominus, et ipsi enint milii in popu- accepislis etagiiis. Perseveraiu iu fletu, in compiin-
luiii, et non erit ultra in eis captiviias aut tieso- ciione docte jjl.mgite.Quidest, dotie plangiie ? Id esl,
latio. Piiteraus quam dulce esl, quaiido vota no- ul noii quiuratis in oralione lemporales res, sed ocler-
Stra talia, qualia dixi, Angeli qui custodes vitic nam beaiitudineroet remissionenipeccatorum.Qui sic
nostroe sunt, anle conspeclumdivinaemajustalis ohlu- orat, ij)sedocie.i)lai)git.Noncadeiiladierramlacrymse
lefint. Si aliqoid offerimus bomini tei-renoet moii- vestrte; quia vcrux est iilccui propheia dixit: Posuhti
turo , et tamen speramus nos ab illoroultum reeepiu- 'lacrymasmeasin conspeclutuo (Psal. LV,9). Vos inodo
ros el adjuvandos : si Deo aliquid de noslris nioribus satis debeiis amare Denm, et de limore jam ad dile-
offeramus, quanium recipiemus ? ciionem li-ansire; quia sic legimits in Evangelio de
7. Incarnali Ghristi recordationk (rucltis. Nunc ita- peccatrice iila, Cni multum dimiuiiur, mulltimdiligit
qne exsultemuS in ©omino , gaudeanius cutn fletu , (Luc. vu, 47). Et ideo multiimdehelis diligere Deum,
metiiores simus dignaiionis (livinscel captivitatis no- qui vos exspeetando, et non puniendo, ad jroeiiiten-
siroe. Quemcumque poientia elevat, veniat illi in liam perducore dignaius est.
meiitem humlliias Chrisli; ul lion diiigatur ad ilhim 11. Aposlrophe ctd pauperes. Nimc ilerum ad vos
senteiiiiaista , Quid superbh , ierra el cinh (Eccli. x, mibi sermo esl, paupcres. Vos dico pauperes, qui
•U)? Quando videmus quemcumquerniserum aul egc- mendicalis, (jui de clceniosynaChrisliai.wum viviiis.
nnm , veniat nohis in iiiciitein misericordia Dei ; Consolamiiii, consolamini: tribulalio veslra conver-
quando cajxivum, veniat nobis in mentem redemplio te.tur in gaudium, et dolor vester in lsetitiam. Non
Domini noslri. Quando peccatum•qtiodciimcjue dele- vobis sit ingratum , quod mendicaiis, nec ideo in
etat aut subrepil, sit nobis in memoria quod j'am de- corde vestro aliquid contra Deum dicalis; quia ille
leta sunt peccata noslra. Non jierdanius prcitium jusius el pius est in omnibus operibus suis. Et ideo le
sanguinis Christi, nec maculeniusslolam animscper lecit pauperein , ut sufferendobrevem inopiam, setur-
iniquitatem, aut rapinam, autooBCupisceniiam.Ja- nam vitam acquireres : et divitem ideo feeit, ut durii
cuimus, jam erecii suiims; vulnerati fueramus, jam tibi superfltiadaret, remedium peccatis suis acquire-
sumus sanati. Non erit excusatio qiialiscumque.J)ia- •ret. Et ideo palicntes estote , et exspectate Do-
bolus potesl ad rnalum invitare, noii potest U'ahere; minum.
deleclationcm infert, non potestatem ; consiliumin- 12. Ad servos.Etiam sermo mihi est ad vos, servi,
gerit, non conflictum. quicumque dorainos carnales habetis , cuicumque
servitii condilioueindcbelis : obedite doroinisvesiris
'ltaMss. potiores. Ahicumedilis, meditaturum. diligite ex corde , non ad ocuiura servientes, sed mi-
 1981 SERMOCXIX. 1982
nisterium ex amore facicntcs (Eplies. vi, 5-7); quia terpretatur, NobiscumDeuS.Ergo Salvator noster ab
et illos Deus coiislituit ul vohis doininenlur, et vos ut eifectu rerum etiarii hoc nomen accepit, ul vocaretur
servialis. Bene servite propier Dcum, quia de bono NobiscumDeus. Et ipse timc Deus cum omnibus no-
servitio mercedem habebilis. Si boni fiieriiis, nje- bis esse dignalus esi, qnando suscepit hanc carnem ,
liores eritis dominis malis : quia apud Deum anima utperhoniinem, quivisibiliserat, conversari videretur
uniuscujusque non cst discernenda nobililate , sed in terris. Sic enim Jeremias propheta promiserat, di-
opere ; nec genere, scd aclionc. Ideo nunc adimmes cens : Hic est Deus noster, ct non wsitmabiluralius ad
mihi sermo fuit, quia Clirisms pro onmibus morluus ettm. Hic adinvenitomnemviam disciplinw, e'lIradidit
est (11Cor. v , 15). Et ideo servale qusedixi, ut de iilam Jacob puera suo, el Israet dilectosuo. Post hwc
vobis fruciuin habeam, el vos omnes in ccelestibus in terris visus est, et cum hominibusconversalusest
horrcis, uhi frumenla congreganda snnt, misericors (Baruch m, 56-58). Unde et ijjse Dominusad disci-
Dominus inlromitlat, qui vivil et regnat insoeculas;e- pulos suos in Evangelio dicil: Tflnro'.emporevbbiscum
culorum. Amen. sum, et non cognovislisme? Qui videt me, videt el Pa-
SERMOCXVM («). irem meum (Joan. xiv, 9), et reliqua quse sequuritur.
Talia enim Dei Filius per assumptum hominem opera
In NatahDomini,n (b). faciebat, ut ex ipsa opernm clarilate ct Patris simul
1. Filius Deinon mntalur cum ftl liomo,Hodie, fra- et Filii divinilas noscerelur. Quod si diligenter re-
tres dilectissimi, celebramus Dominicse nalivitatis spiciamus ad causam, propler quam Dominus lolum
diem , id est, Domitii nosiri Jesn Clirisli: qui cum lioc sacrameiUiimsusccpti hominis implere dignatus
acqualem trinitatem l cum Palre possideat, qui cum esl, lunc vcre ohtinebimus nobis illud impleluni esse
ccelum, lerram ac maria, et omnia quoein eis sitnt, proplielicnm.
pari cum Patre virluie firiuaveril, in iiovissimislem- 4. Duplex cattsaInccirnalionis,repqratio et instruclio
poribus homo nasci ex hoinine dignattis est, sic no- noslra. Diiplexeiiim priiicipaliler causa est, ob quam
stram suscipiendo naluram, ul non permularcl suam. Dei Filius facius cst filius hominis. Una esl, ut se-
Permanente enim iiilegro diviuitalis statu, assumpsit cunduni horoincm omuia paiiendo pro nobis, a pcc-
hoiiiinein Dei Filius; nec aniisil quod erat, sed so- catorum nos vinculis liberaret. Sic enim Isaias rtro-
ciavit sibi qttod in ipso anle non fucrat. Invisibilis pheta prsudixcrai: Hk peccaia nostra pbrtavit, et pro
ergo seciiiidumdivinitaiem DeiFilius visibilcm susce- nobis dolel; et rursus, lpsc autem vulneralus est pro-
pit boniineii), immorlalis morialcm, impassihilis pas- pler peccalanoslra. Erudilio pacis noslrmin co; livore
sibilem, et nt lotum brcviter compreheiidam , Deus enim ejus nos sanali suinus (Isai. LIH, 4,5). Altcra
hoininem. Quidqnidergo infirraitatis legirous in Chri- vero causa cst Doniiniesepassionis, ut nos, quos san-
sto, id esl, quod esurivil, quod doltiit, quod eliam guine suo rcdemit a vitiis alque crimiiiibus , non so-
mortem pro peccaiis nostris suslinuit, suscepto hoc lum doclrime auxilio el graiisc, scd eliam exemplo
pro salule nosira homini dcpulemus, salva illius qui suo ad studium sancfilatis accenderet; ut nos noii
suscepil, id eslVerbi Dei, reverenlia: qui i(a humanita- niodo priecipientem Dominum, sed etiam exemplo
tero divinitati suoejunxii, ul eam post passionem im- suo ad virlutis lasligia provocanlem , niajore alacri-
passibilem faciat; non autera ut licret, qtiod cogitari tatc sequeremur, et juslissimum Domiiitimac pium
scelus esl, diviniias ipsa passibilis. Palrem, secundtim seiiienliam beati Petri, Filii imi-
2. NalivilasChristi vera, sed nonconsuela.Per Itttnc tatione colcremus. Sic euim Pelrus ait: Chrisius pas-
lamen conjugia non dainnuvil.Nain clsi in Dei Filio stts esl pro nobh, tiodisreliuquens cxemplumut seqtta-
ex divinilaie ct huraaniiatc una pcrsona est, cum la- mini vesligiatjus. Qui pecccttumnon [ecil, nec dolttsin-
men audis nalum ex homine Dei Filium, noli coinmu- veiilusest in ore ejus : qui cum malcdiceretur,non ma-
nem hunc ibi crcderc nativiiaiis exorium ex opere ledicebal; citin pttteretur, non comminabtittir;tradebat
conjugali, quod quidein a Deo est conslitulum, ut hu- aulem judicanti se iiijuste : qtti peccatuhostra ipse per-
manitas prop.igetur. Aliter, inqiiam, ibi fuit hu-mani- lulitin corpore stto super lignnm, «l peccalis morliti,
talis exortns, longc a nostra nalivilate diversus. Nam justiiim vivcimus(I Petr.w, 21-24). Prseslct aulcm
elsi in eadem, qua nos naturaliier sunuis, veritate Doininus nostcr Jcsus Chrislus, ut gratia ejus adjuli,
carnis natus esl Clirisius; non lamen co quo nos more ad vcstigia ejus sequenda properelis ; ct peccalis om-
conceplus et naius esl de conjugio, icl cst, iinde coc- nibus ac viiiis mortifu-ati, aclsola vivalis opera ju;-li-
teri exorli sumiis, licct onuies procreentur homincs. tisc exerceuda, gratias agcntes Patri Deo, cui cstgio-
Namet mirabiliter procrealus est. Legiliina illa coni- ria ct impcriuiii, et Domino nostro Jesti Clnisio, ei
mixtio liominis hoinini quidcra, licei juxla divinain Spiritui sancio in soeculasxculoruin. Anien.
auctoritaiem cnlpa non vacet 2, non tamen elianiglo-
riosa est. In Chrfclivcro nativilalc sine commixlione SERMO C^JX (a).
propagalio omiii prorsus gloria ct honore cumulatur. In KalaliDomini,m (b).
Dominus iiaque noster Jestis Chrislus, ortlino naiivi- 1. Reparalur homo supcrbus pcr liumilem Deum.
.talis cxcepio, homo verus procrcatus ex virgine est, Primi Iwminis procrealio reuovutitr. Legimus , et
eodemque omiiipotcntise siguo conccpius et natus. fidelitcr reiincmus, quod sub ipso principio nascen-
Virginem habuit nialrem , cum. porlaretur in uiero lis mundi in jirimo honiine fecerit nos Deus ad
virginis, ct cum ex utcro funderelur : uec lainen .isla imogincra et sirailitudinem suam. Ecce in liae dic
nalivilas conjugia daiiinavil, sud poieiitiain divinilatis nuitata vice faclns est Deus adimaginem el similitu-
honoravit. dinem noslram. In primis de suis meliora contuiit:
S.NobiscumDeus. Olim hujus novso fecundilatis in secundis dc noslris mieriora suscepil. Per inier-
signum Isaias prophcta prtcdixurat : Ideo, inquii, dicioearboris gustum priini homiuis incauta fragilitas
rfalii!Dominusipse vobis signttm. Ecce virgo in utero tenlavit appetere ambiiione danraabili Domini sui di-
concipict el parkl ftlium, el vocabilur nometi ejtts vinitatem, persuadenle diabolo et dicenle, Si deligiw
Emmanuel(lsai. vu, 14). Quodsignatissime de Christo Iwc guslaverilis, aperknlur oculi veslri, et eritis sictil
Dominonostro esl propheiatum : Emmanuel eniiii in- dii (Gen. m, 5). Ideoque agnoscamus pii Patris admi-
rabilem bonitalem. Homo, sollicilantu inimico, Deus
1 Forte, divinitatem. csse voluit per superbiam : et Deusliomo factus est
* Forte, cttlpavacet. per misericordiam. Innovatur in nobis quodam modo
(a) Alias,de Tempore8.
(b) in Appendicenunc primumcollocatur.Dehocsermo- (a) olim, de Tempore9; et post, in Appendice2f.
de
ne idemalque superioreLovanienses,idem verlinuset (b) Incerti auctorisest, nec injuria per Lovaniensesre-
Vindmgusjudicaverunt. videlur ad asserendamChrislidi- jeclus : lamelsi continereainnt .j.ierasquesenten-
vinilatemcompositus,forteana vigilioTapsilano,quiplura lias ex Homiliissquod . Bernardiin EvangeliumMissustest,haud
ejus generis a se edita opuscula contra sub
Arianos vete- bene nobiscomperlumsit. Den. 1 et 2 vid. Euseb.ho-
riua Palrumiiominej ublicavit. mil. 2.
 1983 APPENDJX. 1984
per Chrisli divinitatem specics illius antiqui ct inci- 5. Gralia exinanitionh Verbi. Mox igitur angelus,
pientis soeculi, quando primus Adam de limi maleria Virginis accepto consensu ccelesiis regionis accolas
liguratur. Ecce enim nunc secundtis Adani, quasi de repctil: et ecce suhiio secrelum Virginis ineffabilispo-
inlacta ac rudi lerra, virginis de carne forraatur. Ecce, leniia penetravii. IritratArtifexniundiangustiasveniris
inquam , iterum cessantibus nalurac legibus , novns hiimaiii,efficilurgravidamaterii)iacta:eleccetanqtiam
IiomOin novam vitaro, solo Deo operanle perficilur. sponsus de thalamo, MariseChrislus procedii ex ute-
2. Spiritus sancli operalio declaral Christi sanctila- ro. Oceullaiur in niembrisinfanlispoienliamajesialis,
tem et divinilatem. Promillilur ergo filius virgini per Deus pendel ad ubera genilricis. Pannorum vilium
visitationem Spirilus sancti. Quid miriim, si sinc cor- squalore contegilur, durissimi snffcrt prsesepis an-
ruptione nascitur, qui de saiiclificalioneconcipiinr? gustias, et lotiim miscricors humililer jialilur, dum-
Non enim decebat ut qui nobis afferebat salutem, soli modo mundus qui perierat, liberarelur. 0 buata in-
matri prscriperet dignilatem. Spirilus, inquit, sanclus fanlia, per quam nostri generis vila est reparala!
supervenietin te. Dignum plane erat, ut regali onu- 0 gratissimi, delectabilesque vagitus , per quos stri-
standa pariu, prius cceleslis regis sanctificaretur in- dores dcntium oeternosqueploratus cvasiraus! 0 feli-
gressu. Unde Dominum et Salvatorem noslrum non ces panni, quibus peccalorum sordes extersimus!
ideo simplicem hominem credamus, quia ex homine 0 proesepe splendidura, in quo non solum jacuit
nasci videmus : fas non est, ut non Deus credalur, fenum animalium, sed cibus invenlus esl Angelorum!
cui descensuro ad lerras a Deo habilaciilum prsepara- Lacla, Maria, Creatorem luum, lacla paiiem cceli,
tur. Divina ilaque operanie polentia credcntis viscera pretiura mundi. Procbe lambenli mamillam, ut pro
fecundantur, et in ligno morlali vitocarbor inseritur, le ipse proebcatpercutienli niaxillain. Nulrialur in-
et portans in se omnia virlus ab infirmiiate portatur : fans lacte tuorum uberum, ut pro le etiam accipiat
et qui lerra, mari, cceloque non capitur, inlra unius aceti polum. Feranl cum nunc manus luac, ut manus
corpusculi iiiembra suscipilur. De crealura sua Crea- pro le poslea figanlur in cruce. Poslremo tu illi ut
lor omniun) procrealur, ct de rivulo suo fons magnus mater temporalem ministra subslanliam, ul ipsenobis
exorilur : radix omniuni de virgullo suo iiascitur, et et libi una cum Patre el Spiritu sancto vilam tribuat
vilis vera palmilis sui fructus efiicitur. Adest ecce sempiiernam. Quod ipse procsiare dignetur, qui cum
exoplaiissimus dies, gratia geminata resplendens, Paire ct Spiritu sanclo vivit cl gloriatur Deus, per
candofe quidem consucti luminis illuslralus, sed proe- omnia soeculasocculoruin.Amen.
cipue radiantis uleri fulgore coruscus. 0 dies dierum
omniura noviias, lucruin lucis, et dispendium cocci- SERMO CXX(a).
tatis : in quo octernus sol de summa altiludine clari- In NataliDomini,iv (b).
talis palernoedcscendens, vulvse virginnlis adilum re- 1. Per (eminam peccalum oritur. Per feminam era-
seravit, et tolius mundi caliginem fulgida corusca- dicalur. Hodie
lione repressit! puer natus est nobis, hodie filius dattts
esl nobis (lsai. ix, 6). Puer, inquam, non teneriludine
3. Prophclia de virgineoparlu. Ducite, fideles Chri- memhrorum
s.li, festivissima gaudia; res nobis hodie perfecla est procclarus. Hodierna invalidus, sed inculpabili generalione
nova , quocolim fuerat repromissa , ul sine virginei cl enim die geiiitricis iniiocentioe
delrimenlo pudoris, filiuiii lactarent ubera genitri- diepuritalis Spiiilum saiiclum declarat auctorem. Ho-
cis. Hrec illa est novitas Jeremioepropheloevalicinio est ante filius dalus estiiobis. Nunc nobis est dalus, qui
nuntiata : Faciet, inquit, Dominusnovumsnpra terrum. de stibslantia soeculanalus : daius in partu Virginis, filius
Et quasi qiiamdam lucernani hujusobscurilalisacccn- Genitoris. Cum igitur servilem casam
ostiumfideispretus' quondam Dominaloriniraret,
dens, coniiiiuo subjecit, Femina circumdabit virum jier
(Jerem. xxxi, 22): hoc cst, inquit, novum quod su- rubiiit inviolala virginilas. Nec pessulum pudoris in-
per terram dico Dominutn esse faeturum, quia fe- effujsit. fregit, et in sacris visccribus radius seternoeclariiatis
mina circutndabilvirum. Adverlitc, fralres, et mc po- LaHetur ergo omne mundi hujus exsilium,
lius veslro intellectu proecedite, Femina , inqtiil, cir- exsullet sseculum paulo anle captivum. Misit Deus
cumdabit virum. 0 feniina super feroinas benedicla, vincat. Filium suum, qui nascatur, et lerreat; moriaiur, et
Tcrruit namque Herodem natus, vicif diabo-
quse et virum non cognovit, et virum in ulero cir- lum inriocens
cumdedit: quse concubilu carnali non langitur, ct carnis arma crucifixus. Cela, Domine, sub pelle
tamen carnea prole de spirituali seroine gralulatur! occulta. virtulis, habilum majestatis paulisper
Circumdat Maria virum angelo fideni dando; quia Tege le in tilero Virginis; egredere ct coti-
Eva perdidit virum serpenli consenlicndo; Faciel, in- grederc exubi tenlorio sacrse Virginis. Apla pro me mu-
scipulam, totam Iiberes crealuram. Sed lanti hu-
quit, Dominusnovumsuper terratn.
i. Angeli ad Mariatn allocutio.Ut igilur exhibcndsc jus ebnceplus ac parttts et causam et miraculum per-
traciemus. Ut igitur vilioriiin sordibus obsoletus
hujus novilatis lempus advenit, coelestisad Virginem horribiliter squalesceret mundus ab origine jam in
proemittilur nunlius. Salutal angelus puellam viri sa- paradiso caplivtts, femina causa fuit. Sic enirascri-
lutationis ignaram ; terretur virgo novitate verborum. esl: A mttliereinilitim faclum est peccali, et per
Ad quam angelus, Ne timeas, inquit, Maiia; invenisti pliim
enimgratiamapud Dominum.Ne, inquit, ad conspectura illam omnes morimur \(Eccli. xxv, 35). Et aposlolus
Paulus : inquit, sedttctttsnon est; mulierautein
meum, Mater Domini mei, terrearis : ego conceptio- seduclainVir,
nis tuoeminister advcni; ipse me misit ad te qui est hanc prmvaricationefaxla esl (II Tim. n, 14). Per
nasciturusex le; ipse tihi per me annuntiat gaudium, sub ergo mundus rerumnabili servitute depressus,
cui placuit in utero tuo cum liumananalura mysticum jugo diaboli anxia colla submiserat: a quo enim
sociare conjugium. Invenhti gratiam apud Dominum. quis devictus est, huic et servus addicius est. Soluia
elemuntorum foederata compage, diluvium
Ecce concipiesel paries ftliuin, non cujuslibet tnerili igilur
hominem crimen delere non potuit. Isaac
hominem, sed loiius mundi Salvatorem. Ne, inquit, sierilis, nondelevit,
timeas. Abjice abs leomnem nictum socculi, quoecon- virginis filius, crucis meruit signa poria-
ceplura es gaudium mundi. Revolve, Maria, propheli- re; apprehendi nieruit, vinciri mernit: non tamen mc-
camleciionem :nequeenim lescieiitiadiviiiorumpolest ruilet occidi.Moyses ad aquas piirificandasexponitiir;
Deo mittente, Judaicum, noii totum
prselerire Librorum, quse ipsam plenitudinem paritu- agmen eripit,
ra es Prophetarum. Recole in libro Isaiseprophetse 1 ItaMs.gr. At editi, speratus.
virginem quam legisli; etgaudequia tu esse meruisli.
Tu ibi prsesignataes virgo : lu ecce concipies in ule- (a) Alias,de Tempore21.
(b) In Appendicenunc primum
pri collocatur.Lovaniensilms
ro, non de viro, sed de Spirilu sancto : et gravida dubius erat, spuriusVeriinoet vindingo.SlilusPetavio,in
eris, et incorrupta manebis, jwiries filium, et virgini- lib. de lncarnat.14, nimis colhumalus videbalur.Confer
talis non palieris deirimenlum. At illa, Ecce, inquit, sermonem194, in quo non paucaipsis iisdem atque hic
anciila Domini, fiat mihi secundumverbumluum. verbisrepetuntur.
 1983 SERMOCXX. 1080
liberat mundnm; exterminat jEgyptum, non pecca- crudelitalis aptabat, et Christum in ligno tendebat.
tum; regem Pharaoiiem frelo hiante occidit, non Postquam enim sceleris errabunda manus incompo-
diabolum cuni suis legionibus pernecavit. David in silis numeris discrepavit, confestimbarbarus illefra-
iniquilalibus sc fatelur essc conceptum : nec ipso gor truculenii stridoris infremuit, Crncifige,crucifige
ergo mundi poluit auferre peccatum. Cum per bas (Luc. XXIII,21). Reciproealo igitur die quo criminosa
igiturtemporum girantium rolas mundiale curriculum Algyptus sorberetur, lympanum Marioenostroe pulsa-
volverctur, neque quispiani mederetur; et, ingra- tum verbum cdidit, et SIISC linguoepulsabulo puerpera
vescemibiis culpis, ruinae pnecipitis iclu et fremitu' nostra Ittlos sui oris cantns effudil. Audiamnsigilur
tolius orbis menibra pulvescerent, et nemo succurre- quemadmodum tympanistria noslra cantaveril: Ma-
• ret : ad feiiiinamcansa revertitur, etorigo perorigi- gnifical anima mea Dominnm; el exsultavit spirilus
nnm deirimcalur. Origo peccali per Genilricem meusin Deo salutari meo: quia respexil liumililatem
Cbristi cxstincla est: prosapies irapielalis per prosa- ancillcssum: ecce enimex hocbeatam me dicenl omnes
piein pictaiis ablaia esl, slirps inorlis per slirpem generationes. Quia fecit milii magna qui potens esl.
vitne.Hactenus cansam, nunc et opertos oblulus mi- Causam igitur invalescenlis errali niiraculum novi
raciilis revelemus'. parlus evicit; el Evae planctum Marisccantus cxclu-
2. Virginei parlus miracula. Clnisium virgo parit; sit.
mnlatur natura, deletur cl culpa. Proncisumest-illnd 6. Sobolisauctor Deus. Denique posl illius benedi-
Evooinfelicilaiiselogiuin, ln irislitia paries filios (Gen. cibilis salulalionis ct proesagiumet triiimphum, tacila
III, 16) : quia isla in kelitia Doniinum pariurivit. illa s.ecuinViigo inentis altercaiione confligit, qualis esset
enim luxil, isla reluxit; illa lacrymas, ista gaudium ista salulatio. Nunlius inleriin ccelesiis exsequilur :
in venlre portavil: qnia illa peecalorem, isia edidit Ne timeas, Maria ; invenislienimgraiiam apnd Dcum.
innocentein. Spirilus seminavit, non luxus; Deus Ecceconcipiesel paries filium,et vocabisnomenejus Je-
sevil, non maritus. Virgogenuil; quia virgo concepit. sum.'Aiilla dumsciscitatiir moduni, audit auclorem
Inviolala peperit; quia in couceptu libido non fuit. sobolis Deum. Quomodo, inquit, fiel istud, quoniam
Utrobique miraculnm, et sine corruplione gravida, et virum non cognosco? Spiritus, inquit, sanctus super-
in parlu virgo pucrpera, niatiimonium in fide, par- venietin te, et virtus Allissimi obmnbrabitlibi. Ideoque
tus iu virgine. quod nascelurex le stmctum,vocabiturFilius Dei. Ex-
3. Gabrielisverbaexpendunlur.Fidei Maricesublimi- pandat nune tides splendemis uteri pulclira lentoria,
tas. Gabriel ille horum sponsalium inlernuntius fuil. obumbret virius, Spiritus sibilet, naiurali caloie »!e-
Quid dixerit, quid audierii, referal: Ave, inquit, gratia pulso tenuis virginem aura rcfoveat, el fluente re-
plcna, Dominuslecum. A salulatione incipit, qui sal- frigcrio spiranientis cceleslibusvenliletur, alvus vir-
vationem in lingua porlavit. Sileat nunc a feminis, ginalis sertis verecundiae coronelur. Flamnieus ibi
silcal loriuosi serpeniis male suadibilis sibilus; ad rosa; fulgor anlielet, albens lilium candicet, mollis
inatrcm Domininosiri angelus cst locutus : Ave, in- viola rulilei, purpurei sparganlur flores , cl vario ni-
quil, graiia plena, Dominuslecum. Graiia referlur pro lore depiclus Christi ihalamus cxornetur.
culpa; plcna dicilur, non vacua : iniplela esl ergo 7. Salns miindi pependit ex assensu Marim. Fides
gratia, et evacuala est culpa. iloc modo et ipsa ve- Mariai ccelum aperit. Responde jam , Virgo sacra :
nerabilis Virgo nosira in suo Canlico plausil': Esu- viiam quid tricas inundo'/ Assensum tuum Angelus
rientes implevit bonis, el diviles dimisii inanes. Ave, prastolalur; inde est quod nuntius iste moratur.
inquit, gratia plena, Dominustecum: tecum in cordc, Jam audisti quomodo fiel istud; quoniam Spiritus
lecum in ventre, lecum in utero, lecum iu auxilio. sanctus supervenielin le, el virtus Altissimiobumbiabit
Gratulare, Viigo, Cbristus rex e ccelosuovenitin ule- libi, ut prolcm gignas et virginitalem non perdas.
rum tuum. Ex sinu Palris in uterum dignaius esl Janua cceli quondam pcr Adani clausa jam sonuil,
descendere Geniiricis : sed nec regionem suam ma- per ipsam internunlius isle processit. Deus in porta
jesias iuliiiila dcseruit, nec eum virginalis aula cuin est, angelum quein moraris exspettal. 0 beata Maria,
accepisset, inclusil. Fides a lerra in ccelum erecta sajculum omne captivuin, luiim deprecaiur assen-
cst : huic Chrislus insedit, et per ipsam in lemplum sum ; (e Domino niundus sua: fidei obsidcm fecit,
pudbris intravit. per le parentum suorum injurias abstergi depreca-
i. Evmmalediclioper Mariam deletur. Mulieretiam lur *. Ipse prior qui offensus est misit, claiisirum
virgo.—Benediaa,inquit, tu inter mulieres,quoevitam quod jniquitas nostra ccelo infixeiat, reseravil. Est
el viris et mulieribus peperisli. Ede, incul|iabilis fe- nobis aditus, si assen.sustuus fuerii. commodatus. Et.
mina, inviolabilcmvirum; et sic ct feminam salvabis nobis siiccmris, et tibi : quia el nobis pceua successit
et virum. Matergeneris nostri pcenaminlulitmuiido; ct tibi. Nuptias Filio suo in tuo ilialamo pncparavit
Genilrix Domini nostri salulem el feminae gessit et Deus : in ip-is sponsalibus gaudiis relaxavii qiiidquid
viro. Auclrix illa peccali maledicta : sic enim in eam eum offenderat mundus. 0 et lu, angele lanli rcgis
seiilcmia decreii principalis invehitur, Malediclatu nunlie ct secreti divini legate, qui ex palatio inipe-
inter mulieres. Auctrix ergo hoecmeriii beuedicta ; ratorias niajeslatis indulgeiniam reis, vilam inorluis,
ila cnim ad eam cceleslisnuntius infert, Benedictalu et pacis sacramenta attulisti captivis, uige virgineui
inter mulieres. Genere sexuali onines appellanlur non de Dei munere diffidciitein, sed de muneris
equidcm coinmuniter mulieres, equidem eliam incor- magniludine cogiianlem : fave partibus saxuli, con-
rupla virginilate, pudoris proprietale distantes. llla seius secretoruin coeli. Laclabuiitursocii tui, si nego-
occidendo obfuit; ista vivilicando profuit : percussit tium juveris mundi. Nos a vcstro consorlio impietalis.
illa; isla sanavil. Pro inobedientia enim obedientia nosiroe mucro divisit : per vos de rcditu nostro
commutatur, et fides pro perfidia conipensatur. iraclatur. lnspice squalentcm nostri carceris mise-
5. Maria cantus exsultationis.Plaudai iterum orga- riam, et loquere feslinus ad Mariam : Usquequo
nis Maria, el inter veloces aniculos lympana concre- moraris , o Virgo, uuntium festinaniem ? Intuere
pent : resullent canlus digilis, parial Christum lu- Deum in cceli me veslibulo suslinenlem : responde
denlibus psalmis. Concinant laelanles ehori, el alter- verbum, et suscipe filium ; da lidem, el senti virlu-
nanlibus modis dulcisona carmina misceanlur. Musi- tem : pande sinus roseos, Virgo perpeiua; fidcs tua
cum Maria iuler juvenculas melos exerceat, quia modo aut aperit ccelum, aut claudit.
dulce verbum saneli Spirilus plectns modulaniibus 8. Cliristi desponsatiocum homine, cum Ecclesia.—
parturivit in lerra Judaua3, qux et ipsa lympanum Ecce, inquil, ancilla Domini: introeat rex in cubicu-
liim suum , fiat mihi secundum verbum'tuuiii (Id. i,
1 Er.Lugd.ven. et Lov.,nuncaptosobtutusmiraculisre~ 26-38, 46-52). Nec mora, reverlitur nuntius, et
velemus. M. nuptialem thorum ingreditur Christus. Accipit siolatu
• Er. uigd. ven. et Lov.,excludatcantus M.
digitis. 3 Ms.gr., per te parenssuoruminjuriasdeprecatur,
'Ians.gr., intereratetJudasa.
1987 APPENDIX. 1988
carnis intra tbalamum Virginis , inlra Ihesaurnm 2. Virgineiparlus prwstanlia. Virginitas eum gestat
ma|eslatis sacculum cawis. IVivinitaiisponsatur ho- vi menle, quem Maria in venlre. Ilodie ergo peperit
mo~,proemiuiriaccipit caro. Procedit Christus quasi Viigo, qni Deo (ilios faccret, qui sententiam proe-
sponsus de thalamo suo; prasagio nupiiartnn exiit vaiica.lionis exclud^rel, pcanam morlis eriperet, ct
ad canvpum soeciili, cucurril sicul gigas exsullando vitam perpeluam credentibiis condonarct. Portavit
per vianv: pervenil usque ad crncisubillwrum, et ibi in utero filium maler omnibus, qu;e sunt anle nuiri-
firmavit, ascendendo, conjugium; cum senliret menta, majorem, et hunc fudit forma servi in lcrris,
anhelanlem in suspiriis crcaturam ', commereio pie- quem habenl Angeli imperatorem in coelis. Peperit
tatis se pro conjuge dedit .ad pcenam. Tradidil quo- filium maler, a quo ipsa nutiirelur polius qiiam
que earbuneiilum, la-nquamsui sanguinisgemmain, nutriret : niortali alvo immorialem suscepit liospi-
et copulavii sibi perpeluo jme maironam. Aplavi tem, et in tcrrestri hospitio cceleslem virgo impera-
v,o$,,inqnit Apostolus, inii i>irovirginemcastamexlii- torem suscepii. Beata virginitas desinit esse jam
bereClnisto (11Cor. xi, 2). Erce nunc quoufuerat morlis ancilla ; quia illum inlra se gcslat in mentc,
foeila,. faeta csl pulelira ; qua; fucrat captiva, facta qiiem Maria portavit in ventre. Nulli virginilas ser-
esl lihera : Judoea aulem quoe fucrat libcra, facla vituti succumbit : quia illum diligit, qui humano
est ancilla ; quia vidil vilam suam in ligno pcnden- gencri allulil liberlatem. Coeleslispropago gcrmiua-
tem , et non credidil libcranlem. Gaudeamus crgo, bat in ulero, ct in eximio parlu virginea viscera
fraires, in commcrcio Dei et hominis, sponsi et coruscabanl.inIluinanis grcssibus portabotur vectura
sponsos, Christi et Ecclcsias, Salvatoris et Virginis. deifica, el anguslo pudoris ciibiculo eum qucm
Exsultemus in (ide et ad parlum Virginis, quocdum cceli non capiunt, sancta Virgo portabai inclusuni;
desponsarelur fabro, cceli nupsil Architrclo. Vcnc- el peperil eum, non qui nascendo pollueret parien-
remur Christum in praasepi, qui quadrilidum mun- tem , sed qui a pollulione soeculiimdelavaret. Sancta
dum replevit in lide. Adoremus pannos inlanlke, ciedidit, sancia concepit, sanclior eflicilur post
quibus meruimus emplaslra naluroe. Ilouuratc paslo- partum.
res, qui primi mysterium ab angelis didicerunt. 5. Mirabilis parlus. Mundi fit consolatio. Exstilit
Plaudamus cuncli cum coelestibusAngelis ofliciisque autem ipsi virgini ipse filius qui erat sponsus, ipsc
divinis, ct cceli ac lerroe pacem bonoa volunlaiis genilus qui eral genilor. Illic fuit paranympha credu-
hominibiis nunliemus. Date gloriam in excelsis Ueo : litas, paranympiuis areliangelus : mater spoiisa , et
redempli credile daiam paccm esse captivis. Estote ipse quem pcperit Gabriel Chrislus sponsus, quem sanctus
homincs bonasvoluntatis, ut mereamiui proemium Spirilus copulavit, angelus nimiiavit, Angelo-
liherlalis, ipso donanle qui vivil et regnat in soccula rum exercilus decaniavit, el stella fulgida demon-
sseculorum. Amen. stravit. Fecil gravidamviiginem ipse, qui erat nasci-
SERMO CXXI («) lurus cx virgine. Expavit in partu suo subito inater:
InNataliDomini,v (b). Deus per angeluni loquebatur, et virgo auribus im-
Audiat oiiinis octas quod nunquam
1. Tes(i»iO)iiumperliibenies Salvatori. Quis tanla praDgnabalur. audivit. Virgo partu suo nupsit, virginitalcm dum
rcrum vcrborumque copia inslnicius existat, qui pareret duplicavil, Illium quem genuit adoravit.
liujus dioi gratiam dignis possit laudibus procdicare ? Cessel omnis sollicitudo; Christus nobis vera secu-
Undc si hujiismodi nulliis esl, non erubescimus rilas advenil. Cessct oninis infirmitas; hodie Salvator
ctiam, si nobis nilidior diccndi facundia dcsit : vel Cessent bella, dcsinant lites; hodie pa.v
mediocri tanien scrmone sacioe ct apparuit.
partum Virginis, vera
ex- hodie de coeio
conabimur descendit. Ccsset omnis amariludo ;
ortum Dominici eorporis disserentes lotum mundum melliflui facli sunt coali.
Natalis est liodie Salvatoris, charissimi, per
plicare. crgo Fugial mors; quia vita nobis bodie de eoeloe.-l dala.
in quo lunicn additmn mundo csl, ct immorialitas Hodie super terram canunt Angeli, loetantur Arcli-
quoeper peccalum pcricrat, mortalibus reddila esl.
Natalis csl hodie Salvalnris, de quo angcius paslori- angeli, glorianlur Prophelic, inviiantur sancti, lur-
bantur mali, gratulantur boui, visum coecirecipiuui,
lius dicit, Natus estvobisIwdieSalvator (Luc. n, U): auditum surdi, claudi gressmn, leprosi mundantur,
de quo ct prophcta dicit, Filius datus esl nobis, puer tristes hclificanlur, iufirmi sananlur. et mortui resu-
nalus est nobis IX
(Isai. , 6). Nascilur crgo quctn scilantur. Solus diabolus et omnia cnm eo dajmonia
rcgem genlium alius propheta teslatur, el nascitur
sicut Ecce in utero contremiscuiit; iquia restauratur genus liiimanuin
cxvirginc, seriptum esi, virgo
concipiel, el pariet filhun, cl vocabitis nomen ejus per interilum diaboli. Christus vobis hodie rcdcm-
Hmmanuel (ld. vn, 14); quod inierprclatum est ex ptor 4.
apparuit.]
Virtus Domini cx ordine nuscendi; et variis de
hebraica lingua in lalinum Iranslata, Nobiscum teslimoniis. Probat virliitem Domiui ordo na-
hodie natum de Salva- ipso
Deus. jPnedicamus virgine sccndi. Concipit virgo virilis ignara consoriii : im-
torem, cl infanlem in procsepio posiium cmn vigi- uterus nullo humano pollulus amplexu. Vide
lanlibus pasloribus monili ab Angelis adoramus. pletur niiracuLummatris Dominicicorporis. Virgo concipii,
Exhibcamus fidem virtutibiis, reverentiam sanctis gravida, virgo cum parturil, virgo post pariuin.
testibus prabeamus , et Simeoni cognoscenli, ct virgo Praeclara ergo ilia virginilas, ct gloriosa fecundilas.
AnnooDominumconfilcnli, ct Joanni baptizanti, ci Yirlus mmidi nascilur ; et nulius parienlis esl gemi-
Jordanis purgationi, ct sancto Spiritui desceudenti, lus : vacuaiur uterus, infans excipitur; nec lamen
ct cnelisapertis, el Patri teslimonium perhibeuli, ct virginitas violalur. Fas enim erat, ul Dominoex vir-
virgini permancnti, et stcil.r- fulgenti, et columboe gine secuudum carnem nasccnte meriium crcsceret
dcsceiiilcnii, el ipsi Doniino omucm leiiiaiionein caslilatis; ne per ejus adventum vioiarentur integra,
diaboli superanti. qni vcniebal sanare corrupta. Nascilur ergo pucr,
1 lacditis, nbiconsenlirelulienanlemin suppliciiscrea- ponitur in prscsepio (ha c sunt enim Domini prima
luram. cunabula, nec regnator coeli bas dedignalur angu-
' slias) : siat Maria, el matrem se loetamiratur, et de
(«) olini,de Tempore ^O; et posl,in Appeadice22.
(6) in manuscriplis variiscum insiguivarietaiereperi- Spiritu sancto protulisse se gaudet : ncc quia peperii
tur. Quidamiillotumomitluntquod ansuliscomprehensum innupta, tcrrelur , sed quia genueril, cum exsulta-
est, ab illis veriiis,« rra;dic.amiisliodie,» elc, usque ad tione miraiur. Nam cum saftculodcbilus Salraiorig
finemn. 5. 1'roetereaaliud et aliud in diversiscodicibus properaret advenlus, ad Mariain virginem venit
halielur exordium,inque nonnullisPetri r.avcnnatisno- riius sanclus, ul fuerat ab Spi-
riien proefixumesl. llic |iorron. 4 leguniuraliqua. haud- angelo anle prfcdiclum
dicente, Spirilus sunctus veniet super le, ct virtus
quaquamlamenomnia, ejus locicital verba, quemrassianus Allissimiobumbrabit tibi : ideoqncel quod nascelur ex
In librode lncarnationeseptinio ex ignolo hacteuus
AmbrosusermonedeChrisliNatali: scilicet, «Videmiracu- le Sanctum, vocabiturFilius Dei (Luc. I, 35). Reete
t lum, » etc. Denum.4 videeademin serm. 194,cap. 1. crgo in ejus adventuccelesliaveneramur, quemde
 1989 SERMO CXXIII. 1990
ccelo venisse manifeste cognoscimus, quem nalum Virginis poluissc formare, qui cum primum condere'
pro nostra salute Dei Patris et Spirilus sancii virlute sMt? hominem, nee semen patris, nec viscera malema quoe
comperimus. Multis enim ante nuntiabatur indiciis Dic itaque, qnicumque es supernse dispensatio-
nova coeloventura progenies. Vides ergo, cliarissime, ms arbiter el discussor, qu;c libi videlur virtus emi-
Salvatoris orlmn, Dei esse virtulcm ; cum de eo nenlior, partum dedisse virgini, aut peifectum ho-
Propheta; 11011 taceant, el Spiritus sanctus falealur. luineni creasse de terra? Primiis enim liomo, nt ait
Quid pracelariusstellsenuntio? quid Magorum mani- Apostolus, de lerra, lerrenus; secunduslionw de cmlo,
festa confessioiie? qnid Propheiarum tam simili et cxleslis (I Cor. xv, 47). Si contra naiuram esse conten.
tam continuala scnlenlia ? Ubique notus est Dominus, dis, quod in myslerio redemptionis nostra; sine viro
ubiqne natus ex virgine nuiitiaiiir. puella asserilurconcepisse; cujus, qua;so, natuneest,
5. Beata Virgolypus Ecclcsias.Et. quoniam enm se- qaod in parcnte gcueris nostri caro sine carne for-
cundum carnem natum ex virgiue dixinius , nunc ea mata ebl? Qiia; esl ista ratio, imo quam creca conteii-
quoe spirilualiter seniire possuinus, disseramus. Vi- tio, ut nou crcdatur Deus facere liomiiiem posse de
deamus ergo quae est illn Virgo lam sancia, ad quam femina , quem credilur de pulvere fecisse? Si Omnipo-
Spiritus sanctus venire dignatus est : quoe (am spe- lentis, o bomo , lali in negoiio esse perspicis volunta-
ciosa, quam Deus elegit sponsam : quse lam copiosa, tem, de opere cur reiraclas? Omniaeniin, sicut legi-
cujus generalioiiem cunctus orbis cxcipiat : qua' lam lur, Dominusquaivoluil, fecitin cailoet in lerra (Psal.
casta , ut possit virgo esse post parliim. Nonnc iu fi- cxxxiv, G). Elsi sollicitus perscruleris, prseter liunc
gura Mariaelypum videmus esse sanct;o Ecclesi;e / Ad legitimum liumanoeconeeptionis usnm, tres valde rni-
hanc utique"siinctiis dcscendit Spiritus; huic virtus rabiles nascendi speciesoperatamreperiesTrinilatem.
obumbravit Aliissimi, Iiine poiens virtutc Clirislus Ei-priina est qiiidem , quod Adam liguratus ex limo
egreditur. Hoceest immaculata concubitu, fecunda csl: secunda, quod mulier formata de masculo : ter-
partu, virgo castitate : hoccconcipit non viro, sed Spi- tia, quoe et coelcstisest, quod Christus proeessit ex
ritu; lisecparil non dolore , sed gaudio ; hsec mitrit virgine. Quid horum non novum? quid horum non
non ubere corporis, sedlacte doctoris. liocc est igilur mirabile? quid horum, nisi (idem scqiiamur, inqtiisi-
sponsa Chiisti et gentium mater, qu;c se plenam mi- lio polerit humana complecti? Quod autem myslico
ratur, et felam lxtatur. In hac ergo die qua Salvator hoc conceplu visitare mundiim suuni Dei dignatus est
nascilur, splendor lucis augetur, lenebrarum caligo Filius, nostne lioc salmis necessitas llagilabat: niini-
minuilur. In hac die lnx ccele>-liscrcdeiilibus reddi- rum ul ca;lestis (audem generatio repaiaFet, quod na-
tur, cl in octeruanocie diabolica figmciita damnantur. tivitas terrena p.erdiderat.
In hac die lux crescil ex luminc , virtutum virtus at- 4. Christi liianiHiaspotentimsignis revelatur. Virtu-
tolliitir, gloria oeternitatiserigitur, reparalionem suam tes liac die commendatcv.Sed fortossis bune qui natus
Domino secunduni carnem nasccnic mundus ample- prsedicatur ex feinina, dum vilibus obvolvitur pnnnis,
ctilur. Plena sit ergo diei hujus festivitas, in qua Deus diim jacere contenlus est in priesepi, dum lacrymosis
noslri memor lerrena visilare dignatus est, el amis- vagitibui concrepat, dum maternis lactatur uberibus,
sam moilalibus lucem adveulus sui clarilale restituil: Deum essc diffidis. Imo |ier isla, frater, adverte eum,
quia ipse est splendor ct gloria setcrna, Doniinus no- et ut liominem infirmapro infirmis pertulisse , et ut
ster Jesus Cbristus; cui esi honor et gloria in soccula Deum potentiam exercuisse cceleslem. Hie namque
soeculorum.Amcn. qui sordentibus circiiindatur pannis, regiis per Chal-
SERMOCXXII (a). doeosmiineribus honoratur. Hic qui in proesepihumi-
lis jacet, lumine novi sideris coruscat e ccelo. Hic qui
in NataliDomini, vi(fc). vagilus reddit iiifanliac,angelici exercitus vocibus col-
1. Christi nascenlis beneficia. In advcntu Do- laudatur. Hic qui lemineo lacte nuiritur, mulla homi-
minico, fraires cliarissimi, solulus cst onmis paternoe nom millia parvissimo pane satiavit. Quid illud adji-
prsevaricationismelus, quem diabolicis dudum frau- ciam, quod i>etimillum et verum Dei esseFilium re-
dibus incurrit circumvcnta mortaliias. Adest cnim surgens a mortnis Lazarus probat, receptus ad lumen
•nobiscceli terracque Judex , qui rescNso cliirographo caecus aniiuniiat, venerandis ejus calcata vesligiis
deliciorum, reatum nostrum miseralus absolvit.Adest maris unda leslatur, et quod proccellit haec omnia ,
ille Doniinus,quijugum capiivitalis anliqiisc a nostris resultans e ccelo vox palerna confirmal? Propter
eervicihus solvens, mcerorem mundi aHernalibertate quod , dileclissimi, tam magnnm hoc nativitatis Do-
Jsetificet.Adest rex ille mansucttis, qui per spatia to- minicsesaeramentum dignis voeibus honoremus. Dili-
tius orbis, coslcslisjiistitioegressibus incedens, super- gamus prse omnibus castitatem : quia ut placere hanc
bientem fnrentis inimici conterat lyrannidein. ilodie sibi Chrislns oslenderet, pudiciliam uleri virginalis
namque, parturiente Mnria, natus esl nobis Dei Fi- elegit. Sectemur misericordiam; qiiiapietatisestquod
lius; ul germana carnis noslraaconceplione produclus, salvamur. Jusiiliam sollicite tcneamus ; quia ad hoc
crealo a se hominiet pietatem palcriiain cl fralernum Unigenitus Dei eflici dignalus est homo, ut veritatem
largiretur affeclum. proedicans, universam mundi faeiem damnala iniqui-
t- 2. NuscendimodusDeum probal el hominem.Et na- tate purgarel.
tus sane ab inlacla est fcmiua; ut eum pariler ct lio- SERMO CXXIII (a).
minein leslaretur partus humanus, ct Deum probaret
seierna virginilas. Nain sicut i.on potcrat nisi caro de Ia KataliDomini,vu (6).
carne nasci; ila non p iterat Deicaro de feminco utero, 1. Chrisli admiranda nativitas. Virgo ante, et
nisi sine generante prodire. Proptcr quod ait ange- post parium. Nativilas Domininostri Jesu Christi to-
lus beaiissimse Mariee: Spiriius sanclus supervenielin lum mundum nova adventus sui hodie luce perfudit.
te, el virltisAllissimiobumbrubillibi: et quod nascetur Hodie de ccelo Deusdescendit ad hominem; ut in cce-
ex le sanclum, vocubiiurFilius Dei (Luc. i, 3S). Spi- lis homini prtcpararel ascensum. Hodie accepimus
riius, inqiiit, sanctussupervenielin te. Idcirco tibi, Ira- natum Dei, virginis filium, omnium credentiiim Sal-
ler , viriutem sancti Spirilus angelicus sermo prae- valorem , Deum de Palre, hominem de matre, Deum
texit, ne conjc-cturiscarualis dispiitationis hebetatus, occultum, homineiii manilestum. Et quoniafn diabo-
caslesle libi ipse myslerium lerrena arguineniatioiie lus per serpciilem Evselocutus, per Evoeaures mundo
confundas.
5 Modi islius possibililas.Nascendi Ires speciesmi- (a) Olim,de Tempore15; etpost, in Appendiee24.
rabiles. Aut non putas eum novum puerum in alvo nent (b) inter Fulgentiisermonesvulgaluspridemfuerat.Mo-
Lovaniensesreperiri in manuscriplisaut Fulgenlio
tribuium, aut Severiano.In noslris non alius quam Au-
de et
(«) Olim, Tempore11; post, in Appendice23. gustini nomea praalcrt : sed falso. De num. 1 vide.ver-
(b) Maximoepiscopo tribuiturin libris el ia ba YvonisCarnutensisin sermonede Aimuntiat.E. Ma»
inemisuripiis
excusis. liaj.
1991 APPENDIX. 1991
infulit morlem; Deus per angelum ad Mariam protu- SERMO CXXIY (fl).
lit verbum, et cunctis saeculis vitam effudit, angelas In NataliDomini,vm (b).
sermonem ejecit, et Christum Virgo concepit. 0 con-
junclio sine sordibus facta, ubi maritus sermo esl, et 1. Chrislus mihi, non sibi nascitur. Ut hodie a me
uxor anricula! Hoc splendore concipilur Dei Filius, possit, fraires charissimi, majeslasnalivitalis Domi-
hac mundilia generatur. Nulla fieri potuil gravedo nicoe procdicari, per vos mihi a Domino facultas est
concipienli, nulla Iristitia parlurienti : qui enim ve-
ncrat iriste Ioetificaresxculum, venlris non conlrista- impclranda , quatenus ipse verbum in ore sui consli-
tuat saeerdotis, nec nostri oris dedignelur officium,
vit hospilium. De ccelis medicus transiens per virgi- qui nostrse carnis liodie dignatus est inire commer-
nem, posl transituin suum illacsamfecit virginem per- cium. Non enim , fratres , ineffabiledivinoegenera-
manere : qui enim disrupta corporum membra in lionis conicndimus aperire mysteriuin; sed nostroe
aliis poleral redinlcgrare langendo, quanto magis in salutis magnum et mirahile
sua malre quod invenit integrum, poiuit non violare tiare, sicut dixit angeliis, Ecce geslimus gaudium nun-
annuntiovobisgaudium
nascendo? Crevit enim in ejus parlu iutegrilas eor- magniim, quod crit omni populo (Luc. n, Niillum
quam decrevit, et virginilas ampliata est 10).
poris potius hodie, fralres, coneeptus, nullum terreat parlus. Ubi
potius quam fugata. In angiisli corporis membro sus- enim virginilas concipil, inlegritas parit, Dei esl vir-
tinuit, quidquid suslinent cceli. Plena sunt viscera; tus conscia, non voluptas. Audi angclimi dicenlem,
et iiulliim novii Virginis conscientia '. Cum esset gra- Spirilus sanclus superveniel in le, el virlus Ailissimi
vida, salubri levitate plaudebat : lumen enim quod obumbrabillibi (Id. i, 5o). liodie, fratres, non inchoa-
intra se habebal, pondus habere non polerai. lur scd humanilas innovalur : hodie natus cst
2. Maria fenestraei scala cceli.llestauralrix femina- nondcilas, sibi Chrislus, scd mibi. Accediteergo ad eum el
rum. Mariai bona contra Evcs mala. Facta est Maria el vultus veslri non erubescent (Psal.
fenestra cceli, quia per ipsam Deus verum fudit sa;cu- illuminamini, xxxin, 6) : quia hodie 111sole posuit, sicut dixil pro-
lis lumen. Facta est Maria scala coelestis; quia per pheta , labernuculumsuuin (Psal. xvui, 6).
ipsam Deus descendit ad terras, ut per ipsam homi- 2. Virginilasnunquam nuda. Divinum est, fralres
nes ascendere mererenlur ad coelos : ipsis cnim lice- charissimi, quod gerilur, non huinaniim. Nunquam
bit ascendere illuc, qui Deum crediderint ad lerras estnuda virginitas, qu;c legmine pudoris sedecoravit'.
per virginem Mariam descendisse. Facta esl Maria Ad domicilium castitalis angelus mcdiator advenit;
restauratio feminarum; quia per ipsam a ruina priniae ut regi aulam , Deo lemplum etccelcsii sponso tba-
nvalcdiclionisprobanlur esse subtraclse. Tria denique lamum procurarct. Nascenle, eniin Domino non est
mala Evse a tribus bonis Marioeprobantur exclusa. ablala, sed consecrala virginitas ; quoeipsa sponsum
Nam Evsedictum est, ln doloribuselinirislilia paries; genuit sui pudoris , ipsa cuslodi prsebct lidele servi-
et ud virum conversiolua , el ipse dominabilurlui (Gen. tium : fela , sed virgo ; virgo, sed maler; sierilitale
iii, 16). Tribus ergo his malis se subjugant feminae enim caruit, non pudore. Adslat sanctitas, sinceri-
quaeMariamnon sequunlur, dolori, trislitioe,servituti. tas, pudicitia , castitas, integritas, fides , et oinnes
Maria aulem e conlrario quam proeclarissimis tribus simul adfuere virlutes ; ut intrepida famula sui uteri
bonis sublimetur ausculta, salulationis angelicse, be- porlarel anclorem , et ccelestem
nedictionis diunoe, el pleniliidiiiis gratioc. Sic enim sexus suiviclrix, dolorem gemilurnque paritura virlulem,
nesciret. Beata
eam legitur angelus salulasse : Ave, Maria, gralia fecunditas, qnocet honorem
benedicla lu inler mulieres (Luc. I, 28). Cum acquisivit maternum, et
plena, caslitatis proemiumnon amisit.
dixisset Ave, salutalionem illi coeleslem exhibuil : 3. Explicanlur mysteria nascenlis in carne ; locum
cum dixil, Gratia plena, ostendit ex inlegro iram ex- in diversorionon habenlis; pannis involuli. Non ergo
clusam primoesententia;, et plenam benedictionisgra- dedignalur inhabitare,
liam restitutam : cum dixit, Benediciatu inter mulie- nec indignalur in se carnem quod esl figurare dignalus :
res, virginilalis ejus benedictum fruclum expressit; contingere, quam cce-
lcsti manu ante contrectavit in Venit ad fa-
ut ex eo benedicla dicatur inier mnlieres, qua;cum- cicm luam, o homo ; quia lu ad pulvere. ejus faciem pervenire
que perseveraverit virgo. Benedictatu inter mulieres; non poteras : et qui erat invisibilis, factus est pro
maledicla enim Eva fuerat, quam nunc credimus per tua redempiione visibilis. Venil a luis
Mariaiu ad benediclionisgloriam remeasse. pairibus po-
slulalus. Audi
5. Maria feminarum omnesstalus suscepil. Venite, et salvi erinius vocemLXXIX clamantis, Ostendefaciem tuam,
(Psal. , 4). Astat testis innocen-
virgines , ad virgintm, et loclamini. Deponite male- lioe,assertorpudoris, nec amisisse dolet sponsam.sed
dieljonem prsevaricationis, et benedictionem restau- gloriatur se agnovisse Deum; sequitur non ut mari-
rationis assumite. Projicite dolpres quos Eva per ttis , scd ul famulus, et obsequium se ei
accepil; etquos perangelum Maria susce- gaudet im-
serpenlem pendere , cui conspicit onmes Angelon deservire.
pit, honores assumite. PeUiteinslitiamcoiicipienlis 2, Nascens ergo Christus non invenil locum in diver-
geniitus parlurienlis abjicite , ut solus vobis isle vir-
Filius dominetur. ad sorio, per quem oninis creatus est locus : el velut
ginis Vemte, virgines, virgi- nascilur, qui totius orbis cst Dominns ;
nem ; venile, coiicipicntes, ad concipienlem ; venite, peregrinns
ul nos ccelestis pairiocfaceret esse nitmicipes. Pan-
parienles, ad parieniem ; venite, malres, ad mairem; nis obvolvitur , ut scissam humani generis uniiatem
venite , laclantes , ad laMantem ; venile , juvenculsu, suo rcdintegraret in
ad juvenculam. Ideo omnes istos cursus naluroc virgo latis vestimentuni corpore, totumque immorlali-
Maria in Domino noslro Jesu Cbristo snscepit, ut in ccelestiaregna defcrret. purpureo sangtiinis colore fulgens
omnibus ad se confugienlibus feminis subvenirei : et quam Nascitur, fralres ; utipsam,
sic restaurarct omne genus feminarum ad se venien- Jacol in primus"homo viliaverat, melioraret naturam.
tium nova Eva servando virginitalem; sicut omnc ciiiiabulis; pannis; sed rcgnat in ccelis : humiliatur in
DominusJesus sed in nubibus tonat: in prxsepi ponitur
genus virorum Adam novus recnperat n, 7), quia omniscarofenum (Isui. XL,6), Isaia
Chrislus, qui cum Palre et Spiritu sancto unus Deus (Luc. dicente, monslratur.2 0 fenum , fratres, cujus flos
vivit et regnat, etc. ccelestem mutatur in panem, quo vescendo perveni-
1 Ita manuscriptiet editi. Attamenin Lov.additur, con- mus ad vitam aclernam !
et in MS.unoa mauu virum. 1 lla Ms.cb. in altero autem cb., in oslernopudoresuo
* Ita Lov.et Er. cumMss.n.recenti,
tagium;
et gr. a manusecunda.Nam decoralur.Aiiii editis , cetemopudoris sui hoiwre deco-
gr. a manu priaia , necnOnrm. cb. habent, concupi- ratur.
scentis.At n. alter cum vd., Expellite tristitiam,concupi- 8 UaMs.Atediti, KOSfenum,fratres, ejusqueflosccele-
tcentiamabjicite. stem emundumurin, etc.
(a) olim, de rempore24; el post, in Appendice26.
{b)Incerti auclori^-
1*95 SERMO CXXVI. 1994
SERMOCXXV(a). nique Dominusnoster ideo per castoevirginis membra
venil ad lerras , ut osienderet Deura castiiatis esse
In KataliDomini,ix (b). auctorem. Ergo sicuti Deus noster nos suscepit in se,
l.CurDeus hominemsuscepit ex Virgine. Nativi- et nos suscipiamus Deum in nobis. Porlemus ergo et
talem Domini noslri Jesu Christi secundum carnem nos Deum in casto corpore, quem virginis .casta
iia Evangelisia apertissime demonstravit, ut osten- membra porlaverunt. Christus enim magister esl ca-
deret eum ex Spiritu sancto et Maria virgine natnm, slitatis : et ideo qui castitatem non habet, portare
propler haereticorumaslutiam, qui negant Dcumho- Chrislum non potest. Sed et nos, charissimi, qui
minem snscepisse. Sed ideo Dominus noster virgi- Deo credimus , ut semper Christum in corde noslro
neum sibi requisivil hospitium, ut nobis oslenderct porlare possimus, castos ac puros nos exhibeamus
in casto corpore Deum poriari debere. Ad hoc enim ab omni peccato ; ut Chrislus habitare possit in no-
Deus hominem suscepit in se, ut et nos Deum susci- bis. Qui cnim Christum non habel in se, chrislianus
piamus in nobis, sicut ipse dicit, Manelein me, el ego non potest dici. Nec enim ita se extollere debet
in vobis (Joan. xv, i). 0 sacrum et coelesle myste- unusquisque, ut clirislianumse nomine dicat tantum,
rium in nalivitate Domini! Concepit virgo anlequam et factis inimicumostcndat. Quomodochrisiianus est',
sponsum haberet, parit antequam nubat; et quod ad vos qui contra Chrisli proecepta vivere contendii? Sed
laudem perlinet nominis Domini, et mater et virgo qui Deo servitis, et ejus proeceptacusloditis, po-
coepitesse post partum. Virgo enim concepit, virgo Patre lens est vohis concedere viiam a:ternam , qui cum
peperit, virgo post partum illibata permansit.: Quem culorum. et Spiritu sancio vivit et rcgnai in soeculasse-
cum portaret, limuit; cum pareret, adoravit quem Amen.
cum pcperisset, minor eral mater quam filius. SERMOCXXVl (a).
! 2. CArisiigeneratio in Adam prcefigurala. Grande
nobis myslerium divina majeslas in Adoefigura proe- In NataliDomini,x (/»).
misit. Sicut enim Deus noster cum primum Adam 1. Utraque Ckristi generalio inler se comparatur.
ex
facere vellet, non conjunctione viri aut mulieris Maler Chrisli semper virgo, quce seinper sponsa.
hominem ul esset effecit; sed accipiens lerram, linde Generalio utraque incomparabilis. Veneranda na-
hominem facit, divina quadam arte formavit : ita tivitas Salvatoris , qui natus in carne est, humi-
sine viri conjunctione Deum in virginali alvo incor- lilatis est instrumentum, pielalis mysterium, et
porari dispen.savit.Ergo si lunc licuit hominem sine auernse spei remedium manifeslum. Hac die est
faomine nasci, cur non licuit hominem sine homine natus ex virgine matre, qui anie ssecula aeter-
per Mariamvirginem procreari ? Quoniamsicut Adam nusest genitus ex Deo Patre. In illa nativitale ex
ex terra virgine figuralus est, ita et Christus ex vir- impassibili nascitur Genitore; in isla cx incorrupta
gine natus agnoscilur. Ibi lunc flatus Dei de terra natus, est virgine. Illam solus Pater scivit ipse qui
vivum homiiiemsurgere fecit ad vitam : hic mundol genuil; hanc in sesola Virgoet malerinlemeraia co-
Spirilus sanctus de Maria virgine Christum hominem gnovit, quse virum in concipiendonon pertulil. In Pa-
iiguravit, in quo Deus ad reparalionem hominisha- tre impassibiliias, in matre incorruplibilitas; in Patre
bitaret. Adam enim ibi lunc nascilur; hicrenovaiur perpetua divinitas, in matre seterna virginitas. Sic
el resuscilatur in Christo. Fuitergosimilisreparalio, enim ad eam Dominus loquilur per prophetam, Et
quomodo fuit et hominis creatio. Denique sicut tunc desponsabote mihi in celernum(Osee.n, 19). Sempcr
in alvo terroe Salvalor Adoeniembra composuit; sic ergo virgo est, quoesemper sponsa est: et quoavoea-
etiam nunc in virginis alvo Chrislus sua mcmbra bulo sponsaenon caruit, in aeternum virgo permansit.
composuil. 0 grandis paticnlia Salvatoris; exspectat Et desponsabole, inquit, mihi inceternum; quia quoe
nasci sua membra quae fecil! Scd ideo ille voluit sponsa oetcrna dicilur, aeterna virgo probaiur. Ex
nasci, ut nos iterum viveremus. Deuslatebat in ho- Patre invisibiliter, ex matre visibiliter; sed incom-
mine : humiliata est virlus, ut pietas augeretur; et parabiliter ex Patre, atque incomparabiliter ex ma-
quod ad laudem nominis ejus pertinet, visa est po- tre:quia incorruplibiliter in illa nativitatc Patrem
testas minus vellc quam possit. Humiliavitseut homo: Deum habet sine homine matre; in ista matrem ha-
nec horruit Deus hominem induere , quem ad suam bet virginem, sed hominem non habet patrem. In ilb
Palrisque imagiiiem figuravit, unde libens Dei Filius coseternus est Patris, et coaelernusauctoris : in ista
voluit hoc esse quod fecit. Nam idco Deus noster filius est virginis, et auctor est matris. Ipse cnim for-
Filium suum misit ad hominem libcrandum, ut cui mavit uterum qui descendit in uterum; exivit de ute-
dixeral, Faciamushominem(Gen. i, 26), ipse eliam ro, et non corrupit uterum : ut qui Deum Patrem ha-
liberator esset, qui fuerat el crealor. bet in ccelis, virginem matrem haberet in terris. In
3. Cur Chrislusex muliere. Cur per mulieresresur- illo sine tempore genitus, in isla in fine lemporum
rexissenunliatur. Sed quare Deusnoster nascendo per natus. ln illo nascilur sine fine, in ista concipitur siue
Virginem, nos sic voluit reformare ad viiam ? Ut semine. In illo sine initio generationis, in ista sub
quia per mulierem in hunc mundum mors intravit, condilione Legis et carnis. In illo invisibilis Deus, in
salus per Virginem redderetur. Denique et quando ista visibilis homo per corpus : quia Verbumcaro fa-
Ghristus terlia die ab inferis resurrexit, priimim mu- ctum esl, et habilavilin nobis (Joan. i, 14). In illo im-
liercs perangelum adorantes occurrunt: quibusideo passibilis, in ista mortalis. In illo excelsissimus, in
jubetur resurrectionem Apostolis nunliare, ut homi- ista subjectus: subjeclns siquidem injuriis passionis
nibus ostenderetur, Ecce per quam cecidistis in mor- et mortis; mortis autem crucis (Philipp. n, 8). Sed
tem, per ipsam vobisresurrcctio mortuorum nuntia- per hacc omnia est gloriosus in coelis, qui victor in
tur. Mulierenim quia prior guslaverat, prior etiam omnibus invcnitur in terris.
resurrectionem vidisse monstratur, ut non pcrpetui 2. Diei Natalis Chrisli prcerogaliva.Resurrectionis
reatus apud viros opprobrium sustineret; et quse Chrisli dics idem qiii conceptionis. Elegit sibi in
culpam nobis transfuderat, iransfudit et gratiam. qua nasceretur diem, qui fccit omnem diem, et
4. Caslilalisnecessitaschrislianumesse cupienti. De- non sine gratia proclationis coeteris est diebus
babendus hic dies, in quo Deus in hominem
1 lta cb. Ms.Atediti,mundum.Ms.autemn., Iiicmundus
per spiritum mnclurnde Mariavirginechristumhominem (a) t lias, de Tempore22.
figuravitad vilam. (b) In Appendicenunc primumcollocatur.ExLovanien-
(a) Alias,de Tempore17. siumcensuradubius,supposililiusveroest verlini senten-
vindingi,qui istudmaximeobservatab Augustiniano
(b) in Appendicenunc primumcollocatur.Lovaniensi- tia acalienuminitio
bus dubius, spurius Verlinoet vindingo videbatur.Non stilo n. 4 : « omnis ergo hujus nativilatis.
sapiiAugustinum:habet verononnihilex Ambrosioin Lu- « schola,humilitatisest officiua,palienlisemassa,virtuti»
cam. « agonia.»
SANCT.AUGUST.V. (Soixante-trois.J
m» APPENDIX. 1996
ex hodierno lissimus Paulus probat, dicens : Qui transfiguravit
flpcetor fiiisse promotus. etDenique corpus Immilitalisnostrmeonformecorpori gloria suce,
dies accepit incrementum, angmenia sumit cur-
sus sui, qui elecliis ad gioriam, Dei noscitur. Copce- secundum operaiionem,ul posset subjicere «ijii omnia
natus est solstitio (Philipp. iij, 2J), Et ilerum, Qui cum m forma Dei
plus esteiiim aequinoxioverno, el in utero Yirgjpis, constiiutusessei,non rapinamarbiiralus estessesecequa-
hiberno. Etquadieest conceptus
in ipsa resurrexil ab inferis cum gloria passionis. Et lem Deo;insed semetipsumexinanivit, formam servi ac-
in conceplu tamen, cl iii nalivilate ejus dies accepit inventus cipiens; simililudine liominis consliluius, el habitu
incremeiitum : et nascente vera.luce,luciset diciaug- ut homo : humiliuvilse usqnead mortem,mor-
menlatur pfficium- Advertite inlerea, fralres, ad- lem autem crucis. Proptcr quod el Deusillum exaltavit,
vertite dominicum sacrameiUum. In nativilale ejus el donavit ei nomen qued est super omnenomen (Id. a,
dies prolicit, in passione deficit, quia a sextaadliora horam
le- 6, elc),
SERMO CXXVH (a).
nebr.e lactaesunl per loiam lerramimniinulum usque
esl in
nonain (Malth. xxvu, 45). Elquod Ecce cst In NalaliDomini,xi (b).
passione, ampliatum esl in resurreclionc.
illud, Dies diei eructal verbimi, el nox nocli iudical Nativilales Doinhiiduai. Superbianon nuignitudo,sed
scienliam (Psal. xvm, 5) : dies nativilaiis diei passio- tumor. Humililalisnecessilas.Clirislusunigeniiuset pri-
nis, el dies passionis diei resurrectionis; nox nativi- mogenitns. Anniversaria Domini Incaruatio, et vestroe
passionis nocli rcsurre-
talis nocti passionis; et nox: iilic Fralernilatis tam freqiieiiscongregaiio,exigit a nobis
ctionis annuutiat veibiun natum, liic passum ; debitum sermonis oflicium. Iiaque.fratres.affeciu pio,
in illa Angeloruni gaudiuin, in ista totius mundi Iu- corde devoto jauuam Domini pulsemus : ut cl nobis
clum, sed tamen omninm in resurrectione irium- Iribuat fiduciam ulilia dicendi, et vestrae Chaiilali
ei ad ma- fructum audiendi. Adjuvet ilaque nos humillimos
phum : quia in vesperum abundabit flelus,
lutinum loelilia (Psal. xxix, 6); vespertimetpassionis, suos Salvaior el magister hurniiiiaiis Domiiuis nosler
quando sequebatur eum multiludo populi, mulicres Jestis Christus, virginis filius, virginum sponfus, vir-
lameiUabaiUuretplangebaiit; matuiinum resurrectio- giiiali utero corporaliter nalus, virginali connuhio
monumenlo curre-
nis, quo mulieres cuin gaudioada monumeiilum spiritualiler cpiijiigatus. Hodie itaque nasci dignatus
bant, et discipuli cum gaudio fesii- esl, per qHem facla sunl omnia: maneiis quod est,
nabant. exhibens tilii quod es ; maneos apud Patrem in divi-
3. Mysleriumcresceiitisdiel in Natali Christi. Elegil nitale, susceidt noslram infirniilatcm ia humanitate.
ergo hunc diem sibi ad nativilatem,adnobis ad felici- Duas namque nalivilates Domini accipimus: uiiam
talem; sibi ad obseqnium, npbis : gaudium, Sic divinam, akeram bumaiiam, tamen ulrainque mirabi-
enim pastoribus Angelus pra:<Jicavil Ecce, inquit, lem; illam siiiema|lre, istam sinepalre: illam oeternam,
annunlio vobis gaudium, quod erit universceterrce. Qua- ul crearet temporiiles; liaiictemporalem, ul prasstaret
re? Qnia nalus eil vobishodie Sahator, qui esl Chrislus seternos. lUe enim de quo tlicil Joannes evangelisla,
Dominus (Luc. n, 10 etH); ut mcrito a nobis hodie quia in principio. eral Verbum,el Verbtim erai apud
canlandum sit, Hic-est dies quem fecil Domhius, gau- Deum, et Deus eral Verhum,el quia omnia per ipsuni
deanms et lcetemurin eo (Psal. cxvij, 24). Crescitecce' facia sunt, et sine, ipso facium est nihil, quod factum
dies cum ortu iiascentis, el lucrativo proventu vcl est: ille laiitus, ille in forma Dei sequalis Patri, iile
successibus momeiiiorum : noclisqiie imininulo curri- sine lempore fabnicator temporum, ille ex nuilo soe-
culo defectionem sentiunt opera lenehfarum. Die culo, ante omnia seecula,jtidex soeculi, facius est tam
eiijrn seterno naseenle, augmeiitiim ilebuil dies lem- parvus, utde femina nasceretur; sedmansittamma-
poralis accipere: non utdies Oiesaiiqiiid nascenli confer- glius, ul a Palre non separaretur. Pra;beiiiesei obse-
ret, sed ul ex nasceute prserbgaiivam incremciili quium el lestimonium, lanquam luecrnaj vcnluro
vel felicitaiis acquirerci, et fierel foli mundo feslivus, diei, otnnes PropheUe pranuntiaiites ante ipsutn na-
in quo verusDeus hoiuo natus est in carnc perfectiis. scendo veiierunt, posl credendo adhoeseriint. Oporle-
4, Polenlia Clirisli elucet in cxinanilionc sui. bat enim ut pra^nuiUiarelur venlurus, faclurus mira-
Omnis ergo hujus nativitatis schola , humilitaiis Cida; quibus miraculis bene iulelligentibus appareret
est olficina, paiientioe massa, virlutis agonja. Pri- homo parvus ad parvos, sed iiumilis ad superbos:
mum quia voluit immensus et onuiipoiens Dei Filius, parvilate sua docens hominem, ut se agooscerel par-
ma- vum ; ne non graiidescendo se crederet inagjiiim. Est
cujus incapabilis potentia el incomprehensibilis
gniiudoccelumsimulacmundumconiinet, ambit, ain- enim superbia non magniludo, sed lumor. Quod au-
et subtilitale con- tem lumei, videlur maguum, sed non est sanum. Ut
plectiliir, excedit, tanta se angustia clausus, et quod aulem Crcator generis humani islum tumorem sana-
trahere, ut intra uleruni Virginis
habebat ip majestale comprimeret, et quod erat in ret, ipse medicus, ipse medicina, non soium medica-
virtute celaret: tantaque se humilitate deponerel, ut riientum adhibens apparuit inter homines homo, of-
filius hominis esse vellet, qui Dei Filius uunquam ferens hoiniiiciii videmibus, Deum servans credenti-
esse cessaret. Sed hoc non nisi Deus posset. Inlra bus. Aspectus enim bumilitatis ejus sanavil infir-
roagnitudinem enim suam se sed occullasse cuin polens riios; coiuemplaiio diviuilatis ejus qua;rit firmos.
sit, non humanoe iiifirniitalis, divinae viriiitis est. Et dum erant homines, qui Deum viderentin homine,
Nemo enim hominum se polestabscondere aut celare nec tamen spem suam ponerent in hominc, qui sequi
-quod nascitur : quia quanquain sit in omnibus natu- lion debet : Deus' scquendus erat, qui videri non po-
ra mortalis, ilon potest tanien quisquam sibi dcrogare terat 1. Ut ergo exhiberetur bmnini, etquiab homine
quod natus est. Deus autem nosler in eo polentiam viderelur» et quem hoino sequeretur; Deusfaetus est
humanse
majestatis aperuit, cumutse intra terminosse in hoc homo. Aliquid te magnum credere debes. Sed quod
infirmitatis abscondit: omnipotentem
suse 1 Totusiste locusdepravatus,poteritex cap. 2 sermonis,
maxime sacramenio monstrarel, qup potestaii coelestis 371 snpra,p,1660,|n. 2, corrigimelius,quamexmanu3crip-
subjiceret id quod per potestatem naturie aliihic, Et dumeral inter homines;moxalii,necta-
omni subjcctione liberum permancrct. Natus enjm tis.Nam men spemsuam poneredebent in homine..Tum vd. Ms.,
Deus ex Deo Patre, homo esse voluit: sed id quod oiaissa partieula, subdit, sequinondebetDeus:sequen-
Deusanle natusest, non anusit. Ila eiiim esse bonio <j|iii, nondebet
non-in ea na- dus, etc. Tres-aliiomitlunthas voces,quisequi
yoluil; et ideo quod hominis iuit, qua Deus. &
tus est, conditione permansit, Susoepit eiiim ex Ma- Alias,de Tempore28.
(a) collocalur.Compluresalte-
ria virgine ho.miiiemverum, quem per resiirreciionis (b) In Ajjpendicehuiieprimum
gloriain levavit inccelum. Humiiitas ergo Christi sub- rius sermonis, videliceto71, supra citati, sententiaseoriti-
limitas est corporis nostri: quia cum humiliatur Do- nel, sed nec siaiiliter cohoerentes,nec semper illibatas.
est elitaexaltalus est servus, Huac itaque sermonem ex islo altero profectumarbitra»
minus, exaltatus homo; mur, non contra.
ut in Domino simul fierel ipse qui Domiuus. Hoc bea-
 1997 SERMO CXXVIII. 1998
Verbumcaro faclum est, et habi/avit «j nobis (Joan- i, aiifecunda,Solqs enira sine p.eccato&t nat.u.s, quem
4r3, |,4), eadem Sapienl^ quoede Deo genjjii <est,di- siiievirjh complexuaon conciipiseenijacarjiis, s.edobe-
griaia estetian) jnier homine^crear.i; ad qitod perli- dientia genuit meniis, Virgo concepit, s.olayuhieri no-
net i.llud, Dominuscreavilme in principio viarmnsuti- slfomedicinam parere potuit, qusenon ex peftcalivul-
ftfiu (Prfiv. viu, 22) {es,t enjm ejus prjncipiuro eapyt nere germcn pix prolis emjsit.
Ecclesj*, quoidest Christus), uomiiiem per quem vj- g, Chrisius heri ei hodie. 0 mira exquisitaque com-
veiidi iexen?p)umnobis d.aretjur,bc-e est, viaceriaqua pago ! o nuva et iuandiia commixtio! Deus qui est et
perveniremus ad Deuni, Nou enim redire poluimus qui eral, fit; crcator , crealura. Qui jmiiieusus cs.l
nisi humilitate, qui per superbiam lapsi sumus; sieut capiuir; diviteseoiistiiueiis, pauper efficilur : incor-
diclum esl primse noslrae crealurae , Gustate, el erifis porcus cariie veslitur, sermo crassescij., yid.etur in-
sicut dii (Gen. iu, 5). Hujus igitur humililaiis exem- visiiiilis, pal|>a.tiirimpaipabilis, comprehftuditur in-
id
pluoi, esl, vjae quoerendum ftiil. Ipse reparator no- comprehensibiiis, immortalis occidiiur. Queoj coelum
ster in se ipso demoiistrar.edignatus esl, qui non ra- ,et teira benedieil, iu pr;e$epio aiigusto cojlocatur.
pinam arbitralus esl csse se cequalem Deo, sed semet- Numeratur in sa;cuIo, qui (!st aute soecula.Jesus C/iri-
ipsum exinanivit formam servi accipiens{Philipp. n, stus Imi et hodi.e, fdem jpse ei in saicula (Hebr. XIII
ii, 7); ut crearetur homo in principio viarum ejus 8). Heri dixit propt^r mortaljtatcm; hodie, propier
Verbum per quod creata sunt omnia. Quapropter oeieriiitaieiii. Merito bodje locuti suru cceli, gralulati
unigenilus el primogenitus Dominus nosier diviiia- sunt Angeli, pastor.esjucmidati, MagJinvitatj», reges
rum Scriplurarum auctoritate proedicatur; uoigeujttis lurbaii, inartyres coroiiati, daj.moiies effiigati. Jgiiur
de Paire, priinogeniliis a mortuis. Quapropter secun- cum gaudio dicamus sauctse virgini MarJ:e matfl JJb-
dum id quod unigenitus est, non habet fratres: se- mini nostri Jesu Chrisii; d.icanius, ct non «onfunda -
cundum id quod primogenitus esi, fratres vocare mur : Lacta, maler, Cliristum, ef Domhium nosirum
dignaius esl omnes qui posl ejus et per cjus prima- el cibum. Lacla panem de coelo venientem^et in pr;«-
tnm in gralia nascimurper adoptionem fiIiorum,sie- sepi positum velul piorum cibaria jiunefliujruni, HJic
ut aposiolica disciplina commendal. Naluraiis ergo eiiiro cognovilbos possessoremsuum, efasiims prfssepe
fihus secundum id quod primogenilus est frater, de Domini sui (Isai. i, 5) : eircuiiieisio sciljcet et'prae-
ipsa Patris substantia unicus naius est, id exisiens putium, cohau-eudo lapidi-angulari, quorumprimi-
quod Paler esl, Deus de Deo, lurnen de lumine. Nos lia; (uerunt pasfores ej MagiK Lacta eum qui lalem
autem non lumen naluraiiter sumus; sed ab iiio lu- Jccit te, ui et ipse fieret io te, qui tjjii et munus fe-
mine illuminamur, ul sapientia lucere po^simus, ciinditatis allulit coiiceptus, et doiiimi virginiia.*isuon
per eum qui vivit et reguat in saacula soscuiorum. abstulit liafus : qui sibi antequam nascer.etur, et ute-
Amcn. rum de quo nasceretur, et civitalem in qua nascere-
- SERMO CXXVIII (a). tur, et dicin in quo nascereiur, elegit, et ipsecondi-
d,it quod cJegit. Sic namqtieoJim procdictumest: Mater
In NataliDOfljuii,
xu (b). Sion dicet, ilomo, el homo factus est m ea, Mipse fun-
eam Altissimus(Psal. LXXXVI,,S).
1, Reparationisnostrccremedium.Solus Cliristussine damt 5. Shueonis
peccatp nafus. Dominus nosler Jesus Cbristus, fra- o magnificeniiadesiderium. 0 omnipoienlia nascentis !
tres charissinii, qui in seternuui esl cuuciorum crea- de coelo ad iterram descendentis! Ad-
for, hodie de matre nascendo, factus esl nobis sal- huc in ulero porlabatur; et ex utero matris a Joanne
salutabator. Jn templo praisentabaiur; et a
yat.or. Natus est nobis hodie in tempore per volunla- Baptisla
lem , ii.inos perdueat ad Pairis sciernitaieni, Facius Simeone sene famoso, anuoso, probato, cor.onato
esi Deus hotuy, ul liomo f.ieretDeus. Ut panem An- agnoscebalur. Tuiic cognoyjjt, tunc adoravit, Uinc
dixil : Domine, dimiliis servum luum in pace ;
jgelornm ltianducaret homo , Dominus Angelorum bo- quoniamNunc, videruut oculi mei salutare tuum (Luc. n 29
xlie faclus cst bomo. Ilodie impleta est propbeiia illa, ei
quie dicit, Rorale, cceli, desuper; el nubes pluant ju- 50). DiHerebalur exirede ssecuio, .ujvideret natum
sluin " gperiulur terra, et germinet Salvaldrem (Isai. per quem coiiditum est sa^culum.Agnovit iufantem se-
XLV,8). Faclus esl igil.grqui fcceral, u.l inveniretur nex, lactus eral est iii puero pucr. InnovaOisest in aaiate
qui perierat. Sic e.nimjn Psajmis homo coiifileiur , qui plenus pietate. Simeon senex Jei-ebatChri-
stum iniantem Clirislus regebat Simeonis senectu-
Priiisquum huudliarer, egopeccavi; et ile.rum, Erravi tem. Diclum ei; fuerat a Domino quod non gustaret
sicut ovis quw pcriii {P$ai. jcxvni, 67, 176). Peccavit
morlem, nisi videret Christum Domini natum. Natus
liomo, el factus cst' rcus : naius est homo Deus, ut estCiiristus;
libei-aretur reus. lioino igitur cecidit, sed Deus de- et iinplelum esidesideriumsenis in mun-
scendil : cecidit homo miscrabiliter, descendit Deys di ipsius seiieclute. ipse ad senem hominem venit
munduiii inveteralum inveiiit. Jn isto quidem sa3-
misericordijer; cecidii homo jier superbiam , descen- qui colo diu esse nolebat; et Christum in hoc sseculo vi-
dit Deus cuin gratia. Sic namque maler Domini ab an- dere
gelo audivit: Ave, gralia plena, Dominuste.cum(Luc. de nobis, cupiebat, canlaus com propjieta, el dieens : Osien-
l, 28). Qui naius est prinio siiie matre in coeLis,ho- da uobis Domine, misericordiamluam, et saiulare tuum
die natus esl sjue palre ii) (erris. 0 niira.cula! o pro- essc istius (Psal. LXXXIV , 8). Denique ut noveritis ila
Jaititiam , conclusit dicens :. Nunc dimiais
digia, fratres cliarissimi! Nafirrsejura mutanlur iii hy- servum luum in
liiine : Deus nascitur, virgo sine viro gravidatur. Mox luum. pace; quia viderunt ocuii mei saiulare
viri nesciain sernio Dei niarital : siniul facla est ma-
ter et virgo; maier facta, sed iiscoi'r,up.ta;yirgo ha- ruiU i. Tcslimonia nativitatis Christi. Prophetse eecine-
bens filium , nesciens virum; seniper clausa, sed non bus fiiturum Conditorem coeliet terrse in lerrii ctim honiini-
: angeliis iiunliavit Creatorem carnis et
(a) Alias,de Tempore15. spiriliis ineariicveiituruni: salutavit Joamiesex ulero
(h) lii Appendicenuac primumcolfocatur.EratLovanien- in utero Salvalorein : Simeon senex Deum agnovit in-
sihusdubius,falsusVerlino.e.t viadingo, qui observaat.con- faiiiem , Anna vidua virgineni matrem. Hmc sunt te-
sarcinalumesse «xvariis Augusiiuilocisiaconcinnedige- stimenia nalivitalis Hise,Doniine Jesu, aniequain tibi
stis, et ea;n coacioaemqua; aliasordiae erat 5 de Tempore substeriierentur fluctus maris calcanii, cederent im-
(nunc 539),totaiu'ere complecti.Id etiainin primisiiopro- peraiui; aniequam ventus le jubente siltiisset, mortuus
baat qui«ihiemim.5 dicilursiiDeoaianovatusKtate: vit.iata te voeaute resurrexisset, sol le moriente
scilicetseuteutiaAugusliui,quiiu i>sal.59enarraiioiie,u. 18, terra te palluisset,
resiirgente tremuissei,
dixit, (itacius ia puero puer, iuaovatusfide. » Porro pn tuissel. Adhuc enim in manibus matris ccelum le ascendente pa-
maauscriptissi quisdaia excipiasqui sermoaemplus ter- parlabaris; et
tia iarle decunaturnbabeut, ;.rieiiiitlituristudexordium:
« Audislis,iratres, queiiiadinodumlieatus evaiigcllstahotlie 1 MSS. , miqi mulati.
« generationischrisli retuhl sacrauientuni.ciirisli, inquit, 8 veriia, et iu prwsepipositum,ete., usque ad ista lacta.
« generatiosic erat.» eum, desunl iu MS.germau.
 1999 APPENDIX. 2000
jam Dominus orbis cognoscebaris. quia dimisit manentem; manens Christus in Patre
5. Christus ubique pulcher. Ubique enim Christus descendit ad jacentem.
Dominus pulcher occurrebat: pulcher in ccelis, pul- 8. Generalio Christi divina. Ipse puer parvulus ex
cher in lerris; pulcher in Patre Verbum, pulcher in semine Israel, et ipse nobiscum Deus Emmanuel.
matre caro et Verbum; pulcher in utero Virginis, ubi: Quaeest illa noslri generatio Salvatoris, qua gignenli
non amisil divinitatem, cum suscepit humanitatem Palri coseternus est; quando hanc generalionem ex
quia cum hic esset,sunt cum manibus portaretur, locuti virgine mundus expavit, quam pia Udesagnovit el le-
sunt coeli, gavisi Angeli, Magosstella direxit. nuit, infidelitas autem irrisit, superbia timuit supera-
Adoratus est in praesepiocibaria mansuetorum ; ado- ta ? Quaenamest illaerat generatio, qua in principio erat
ratus est in lemplo puer Christus a sene Simeone , Verbum,el Verbum apud Deum, et Deuserat Ver-
Pulcher bum (Joan. i, 1); vel quod esl hocVerbum quod diclu-
gestatiis est ininulnis, a quoinipse regebatur.
CrgoChristus miraculis; flagellis, in sermonibus, rus antea non silebat, quo dicto non siluii qui dice-
in verberihus pulcher; non curans mortem, et mor- bal? Quod est Verbum sine lempore, per quod facta
tuos suscitans; pulcher in ligno,pulcher in ccelo,pul- sunt lempora ; Verbum quod labia nullius aperuitcoe-
cheret in sepulcro. Quis igilur, fratres charissimi, non ptum, vel clausit fmitum ; Verbum quod initium non
adoret primum et novissimum, inilium el finem, « et a habet ex ore loquentium, et aperit ora mulorum;
(Apoc. xxn, 13)? quis, inquam, non adoret per quem Verbum quod linguisgentium diserlis non fil, el lin-
aspiravit dies, effugatoe sunt umbroe? guas infantium diserlas facit? Qusenamest, inquam,
6. Chrislus quid a nobis mercalus, quid reddidit. Na- illa generaiio, cui pater moriendo non cedii; quia non
' tus est imperator, ut absolveretur peccator. Sic enim eam vivendo proecedit, aliena ab omnibus locorum
scriptum est : Infirma mundi elegit Deus, ul confun- temporumque intervallis, ab omiii dislenlione spalio-
dat fortia (I Cor. l, 27). Dominus enim Jesus Chri- rum, quam vel in diebus vel in corporibus senlire
stus per carnem quam suscepit, tribuit nobis magnam consuevimus?
spem, magnam consolationem,: magnam gratiam. Na- 9. Hanc meditantielevandamens super omnia creata.
tus est, quod non noveramus lactatus est a matre , In tantum quis longe csl a Deo, in quantuin dissimilis.
suxit quod noveramus. Mercatus esl a nobis quod hic Leveninsad eum, quanlum ipso adjuvanie possumus,
abundat, nasci et mori. Resurgere, el in seternum vi- animas noslras, si quomodo capere valeamus, et na-
vere, non hic erat. Invenit hic viles merces terrenas, tum non proevenientem qui gignit, et gignendo non
et terrestribus altulit peregrinas et ccelestes.Si expa- subsequentem qui gignitur; Patrem et Filium nec
vescis, o quisquis es auditor, mortem Christi; ama pariter patres, nec pariler lilios, ct pariter aeternos :
resurrectionem Christi. Mulli quidem contcmpserunt non ulrumque generantem, nec utrumque nascentem;
liumilem Chrislum , et non pervenerunt usque ad al- sedalterum sineallero non viventem : et Patrem sem-
titudinem Christi. Qui autem adoraverunt humilem , pitemum genuisse, et Filium sempilernum natum
invenerunl excelsum. esse. Cogitemus, si valemus ; si non valemus, creda-
7. Legis figura, baculusEliscei.Fidei chrisliana;fun- mus. Non est hic quod dicere volumus; sed tamen
damenium. Audiunl Judsei, el dicunl, Noster est Chri- non longepositum esl ab unoquoque noslrum : In illo
slus. 0 Judacicoeci,si veslrum agnovistis, quare occi- enim vivimus, et movemur el sumus (Acl. xvn, 28 ).
distis ? Dominus quidem suscepit circumcisionem, Transcendamus carnem nostram, in qua parentes
ablalurus ipsam circumcisionem : suscepit umbram, ante filios viviint: quia ut filios possent generare,
daturus lucem; suscepit Uguram, impleturus verita- creverunl; et Uliiscrescenlibus jam senescunt. Non-
tem. lpse quidem vobis Legem dedit; sed in qua fuit dum natis filiis pareriles vixerunt; quia et parentibus
Elisoeus,quando resuscitavit mortuum filium cujus- mortuis fllii victuri sunt. Transcendamus et animas
dam religiosse, in ea Jigura data est Lex. Hoc factum noslras, pariunt et ipsoe aliquid cogitando, quod se-
est. Nuntiatus esl Elisaeomorluus infans : dedit servo cum habent sciendo ; sed possunt amittere obliviscen-
suo baculum, et ait illi: Vade, inquit, el pone baculum do, quia et non habebant antea nascendo. Cuncta
super puerum, el reviviscel(IV Iteg. IV,et29 ). Accepit corporalia el temporalia ct mulabilia transcendamus;
servus baculum, posuit super puerum; non resur- ut videamus super omnia, per quem facta sunt omnia.
rexit. Propierea Judoei Legem accipere potuerunt, Ascensus noster in corde est, quia et illud quo ascen-
vi.verein illa non potueruni. 0 lu, Judaee, audi Legem dimus prope est; longe aulem ab illo sumus, in quan-
mutalam, si vis mulari; si non vis mutari, in vetustale tum dissimiles sumus. Asccndit ergo ad eum sua si-
habes damnari: noli amare veterem tunicam. Pater mililudo, quam iq nobis el fecit et refecit: quia non-
tuus crucilixit Chrisium; lu odisti: ille manu, tu dum perfecte palpitat infirmus aspectus, et ineffabi-
corde; ambo facinus implestis. Displiceal tibi quod lem candorem lucis ielerna; non polest iutueri. Cujus
fecit paler tuus ; audi quod dicit Dominustuus :Paier, ergo fulgorem menlis acies nondum capit, Generaiio-
inquil, in me manens, ipse mihi mandaiumdedit quid nem ejus quis enarrabil? Sed Verbumcaro factum est,
dicam, et quid loquar, et scio quia mandalum ejus vita et habiluvilin nobis (Joan. i, 14). llanc ergo genera-
leterna esl (Joan. xn, 49, 50). Si mandalumPatris vila tionem, cujus hodiernum celebramus diem, hanc in
selerna est, si Verbum Palris cst vila oeterna; qui lo- qua dignatus est venire per lsracl, et fieri Emmanuel
quebatur erat vila aelerna. Non ergo fecit aliquicla se, nobiscum Deus in carnis infirmitate, non nobiscum
quia non est a se. Sed a quo est? A Paire. Pater enim in cordis iniquitale, accedens ad nos per id quod as-
Deus, sed non de Deo : Filius aulem DeQs,sed deDeo: sumpsit ex nostro, et liberansnos per id quod mansit
ideo Filius, quia de Deo gcnitus est, el semper Filius, in suo (visilavit quippe Dominus servos suos pcr
sine initio geiiitus, et lamen genilus. Et quomodo hoc morlaiem infirmiiaiem; ut eos liberos facerct per in-
intelligatur, audire exspectatis a me : audite proplic- commutabilem)veritalem : hanc ergo generalionem,
tam per me, Generalionemejus quis enarrabil (Isai. cujus utcumque capax est humana fragilitas, non il-
LIII,8)? Et lamen niulta diximusde ejus generatione, lam quaesine lempore manet, sine malre super omnia,
sed de ea quoede malre est. Caeterumquomodo natus sed isiam quoein tempore facla est sine patre inter
est de Patre in ccelo, quis potest explicare? quis po- omnia; hunc virginis fjlium et virginum sponsum, dc
test enarrare vel invesligare? Teneamus nosad istam incorrupta matre nascenlem, et incorruplibili veritatc
humanam nalivitatem, per quam nobis Dens donavil fetaniem laudemus, amemus, adoremus : ul in cjus
gratiam. Gralia, inquam, donata, non merces reddi- misericordia de aslutia victa diaboli triumphemus.
ta ; quia qui creavit, sanat. Per ipsam levat ruenlcm, Veniamusad eum credendo, proficiamusgratias agen-
per ipsam curat segrotantem, per ipsam coronat vin- do, agnoscamus perseverando. Veniamusad illum, et
ccntem. Ipsa est fides, ipsa est veritas, hoc est chri- inier nOs concordehius. Quare de ejus nalivitate liii-
Stiamefidei fundamentum, quia unus homo per quem gamus? An ut medicum vocantem non audiamus? 0
ruina, alins homo Christus per quem structura. Ceci- infelix infirmitas! Venit ad segrotummedicus, et lili-
dit qui non mansit; erigil qui non cecidil. Ruit ille, bus vacat aegrotus.Cclebremus ergo Natalero Domini,
2001 SERMOCXXIX. 2002
habere, quam sensum. Nam quamvis diversorum si-
fralres charissimi,advcntum Dei et hominis celebre- militudinem
diem festum animalium exprimere in se velint; cer-
mus; ut nos ad Deumrevertamur. Igitur tum est lamen, in his magis cor pecudumesse.quam
celebremus, non humansedevotionis, sed divinoedi-
grialionis; non infirmitalis, sed seiernilalis; non for- formam.Jamvero illud quale et quam turpe est, quod
mationis, sed reformationis Domini nostri Jesu Chri- viri nati, lunicis muliebribus vesliuntur, et turpis-
sti: qui cum Patre et Spiritu sancto, etc. sima demumdemulalionepuellaribusfigurisvirilero-
bur effeminanl,non erubescenteslunicis muiiebribus
SERMOCXXIX(a). inserere militareslacertos: barbatas faciespraeferunt,
DecalendisJanuariis,i (b). et videri feminsevolunt. Et merilo virilem jam forti-
tudinem non habent, qui in mulierishabitum transie-
1. Janus quis fuerit. Idololalriceorigo. UndeJano runt. Justo enim judicio Dei evenisse credendum est,
duce facies.Supersliliocalendarumjanuariarum. Dies ut militarem virtutem amitterent, qui feminarum se
calendarumislarnm, fralres charissimi, quas Janua- specie deformassent.
rias vocani, a quodam Jano homine perdito ac sacri- Slrence.Et quia Deus placa-
3. Superstiiionesalicn.
lego nomen accepit.Janus autem iste dux quidam et tus vobis inspirare dignalus est, ut pro amore fidei,
princeps hominum Paganorum fuit : quem imperiti isla miserabilis consuetudode hac civilale in inte-
homineset rustici dum quasi regem metuunt, colere grum tolleretur; rogo vos, fraires charissimi, ut vo-
velut Deumcceperunt; detulerunt enim ei illicitum bis non sufficiatqtiodipsi hoc malum, Deo donante,
honorem, dum in eo expavescuni regiam potestatem. non facitis : sed ubicumque alibi fieri videritis, ar-
Hominesquippe stulli et ignorantes Deum, illos tunc guite, castigate, corripite, et veslro salubri consiliode
maximedeos existimabant,quos inter hominessubli- islo miserabili sacrilegiostultos homiiiesremovele.
mioresesse cernebant. Ac sic factumest ut unius veri Et ut ad integrum vos divinse misericordise conse-
Dei cultus ad mulla deorum vel potius doemonioruni crelis, etiam illas alias observationes, velut diaboli
nomina iransferretur. Diem ergo calendarum hodier- venena respuite, quas, quod pejus est, plures in po-
narum de nomineJani, sicut jam dictum est, nuncii- pulo cbristiano observare non erubescunt. Sunt enim
parunt: atque ut ei homini divinos honores conferre qui calendisjanuariis auguria observant, ut focum.
ctipiebant,et Jinem unius anni et alterius initiumde- dedomo sua, vel aliud quodcumquebeneficium,cui-
pularunt. Et quia apud illos januarise calendseunum cumque pelenli non Iribuant. Diabolicaseliam slre-
annum implere, et alterum incipere dicebantur, istum nas, et ab aliis accipiunt, et ipsi aliis tradunl. Aliqui
Janum quasi in principio ac termino posuerunt, ut etiam rustici, mensulas in ista nocte quae praeleriit,
unum annum implere, alterum incipere diceretur. Et plenas multis rebus, quoe ad manducandumsunt ne-
binc est, quod Idolorum cultores ipsi Jano duas fa- cessariac, componentes, lota nocle sic composilas
cies figurarunl; unam ante ipsum, alleram post esse volunt, credentes quod hoc illis calendoojanua-
ipsum; unam quaepraeteritumannum videretur aspi- rioeprocstare possint, ut per totum annum convivia
cere, alteram qusefuturum : ac sic homines insipien- illorum in tali abundantia persevereni. Et quia, sicut
tes duas ei facies deputando, dum eum deum facere scriptumesi, Modicum[ermenium lolammassamcor-
cupiunt, monstrum esse fecerunt. Voluerunt in deo rumpit ( Gulat. v, 9), eliam ista, el alia his similia,
suo esse praecipuumPagani homines, quod est etiam quap,longum est dicere, quse ab imperilis aul parva,
in pecudibus monslruosum. Et ideo optima erroris aut nulla peccata creduntur ; a vestris ordinalc lami-
sui declaratione atque indicio, dum eum religiosava- liis removeri: et hoc praccipile,ut sic calendas islas
nilate magnum deum videri volunl, dsemoniumpu- colanl, quomodoaliorum mensium colere solent. Qui
blicarunt. enimaliquid dc Paganorumconsueludine in istis die-
2. Cervulumfacientes. Viri feminasinduentes.Ilinc bus observarc voluerint, limendumest ne eis nomen
itaque est quod islis diebus Pagani homines perverso christianum prodcssenon possit.
omniumrerum ordine obscenisdeformitatibustegun- 4. Jejuniumolimindiclumin calendisjanuariis. Per-
tur; ut tales utique se facianl qui colunt, qualis est sonatiIwminesnon aspiciendi. El idco sancti anliqui
iste qui colitur. In isiis cnim diebus miseri homines, patres nosiri considerantes maximam parlem honii-
et, quod pejus est, aliqui baplizati, sumunt formas iium diebus istis gulaevel luxuriscdeservire, et cbrie-
adulteras, species monslruosas, in quibus quidem talibus et sacrilegis salialionibusinsanire, slatuerunt
sunt quseprimum pudenda, aut potius dolenda sunt. in univcrsum mundum, ut per omnes Ecclesiaspubli-
Quis enim sapiens polerit credere, inveniri aliquos cum indiceretur jejunium (a).Ul agnoscerent miseri
sanaementis qui cervulum facientes, in ferarum se hominesin tantum sc male facere, ut pro illorum pec-
velint habilum commutare? Alii vesliunlur pellibus catis necesse esset omnibns Ecclesiisjejunare. Jeju-
pecudum; alii assumunt capita besliarum, gaudenles nemus ergo, fralres charissimi, in istis diebus ; et
et exsullantes,si laliler se in ferinas spccies transfor- cum vera et perfecla cbaritate slulliliam miserorum
maverint, ut hominesnon esse videanlur (c). Ex quo hominum liigeamus, ut vel sic intelliganl malum
indicant ac probant, non tam se babitum belluinum suum, dum pro se viderinl piiblicum observarijeju--
nitim. Neque enim desperandum cst, quod illos Dcus
Alias,inter viguerianos11,in primaparteSupplem. possit nostra orationc
(a) in
vel castigationecorrigere, qui
(b) Appendicenune primum collocatur. Augustiho perapostolumsuum ineffabilipictate promisitdicens,
adscribitvetusquidam,quo Vigneriusususfuissevidetur, Qui convertifecerit peccutoremab errore via;suce,sal-
bibliothecaejam Colbertinae codex: sed quominusipsius vabit animamejusamorle, el operietmulliliidinem pec-
esse credatur, obsistitcum diceudiralio, quaeCaesarium calorum( Jacobi. v, 20 ). Qui cliam in istis calcndis
potiusrefert, tum quoeposteriorisseviest, ac difficulter stullis hominihusluxnriose liidcnlibus aliquam hti-
anteCaesarii tempusreponipossit observatiohicn. 5 faeta inanitatem impenderit, peccali eorum participem se
de publicojejnnioper omnesEcclesiascalendisjanuariis
a sanctisaatiquispatribus mdicto.Etalter quidemex Na- esse non dubitet. Nam qui de salute animoesuaefeli-
varricismauuscriplispostsermonemde Circumcisione, cui
iste proximesubjungilur,absolutum,habetsic : « Exjilicit « aut cervolofacere,velstrenasdiabolicasobservare. » Lo-
«sermo de Circumcisione Domini.incipit sermo saucli gendum « vetulamaut cervulumfacere,» ut in s. Efigii
« MaxenliideKataliDomini.la calendisJanuariis.»Etmox vita, lib. 2, cap. 13, seu in tractatude uectitudinecallio-
subsequllursermo, « Diescaltmdarum,» etc. sed in hoc licsecoaversationis,vide Halitgar.in Paiiitenl. cap. 6;
sermonenullumde Dominicanativitateverbum occurrit. Burchard.lib. 19, cap.5; et BonifaciiepiscopiMogualiai
SubnomineJFaustini episcopiper Bollandumin Aclissan- epistolamad Zacliariam papaai, cap. 6.
ctorum,tomol,editus est ad vetus exemplar Aceiense, (a) Dehocsolemni jejuoio facitmenlionemconcilium To-
esu Aciacli,apud Burguodiooes monasterii.sermones129 lelauum 4, can. 11, et Turouense2, can. 17. Jamque
et 130in csesariivitareperiuntur. olim Augustiaussic ia sermone198, de CalendisJanua-
(c) Hiuc
illuslralurAutissiodoreosis anno 578 celebrati riis, populumexhortabalur: «Inebriaatur ilti, vos jeju-
couciliicanon1, quo «Konlicct calendisjanuariisvetula « nate.» C
%m APPEttdfX. 2001
citer cogiiat, ftrsujiSde iffrs dolere debet vel ftere, reiigionis" et c6hteniptuin tiihofis Dei, cdnfenliones
qoarn cuiii flfis vel de rllis ad ihTeiicemrisnni suum eliam advefsos saiictas Scripturas primilus imromit-
aiim*anTrelaxare. Vos vero, fratres, qui Deo propi- tit, deiride ainbitione furens, vaniiate tu]tnenstinno-
$tf fjjbotidie clamare consiievisiis, Oculi iiici sempei nestai appeteiis, honesta despiciens, elaiiohis spiriiu
aiDoh\iimm( Psdl. xxiV, 15 ); et iterurii, Ad te te- in Kaiifragiamorum, veiut qusedaih immoderata iur-
vtivioculoSmeds, qiii hdbilas in ccelis(Psat. cxxii, 1) :; binis procellagrassatur. ITincriividiamalorum omnium
imti oportet tft fleuli vesiri, qui assidue iri eeclesia vi- radix, quoealienaprofeettfvekit propriis malisuritur,
inesxtinguibili flanuna, velut futurus gehennoe ignis,
gifentes•adf Detttrl sanctifi.cantur, videndo luxUriani viventiiim
stuMoTuinfioThiirum, poiloantur. Magis dedignm animas jam nohc secrefo ardore consumit,
debetis atque despicere; opera diaboli; iit ih vobis mordacibns curis aiigit. Quid enim iito esse niiserius
iritegra permarieat eharltas Christi. Clamate ergocum. potesl, quem infelicqr» faeit alieria felicitas? Atit ubi
piropheta, dicenles, Averleoculosnieos, ne videanl va- remedium inyeiiial; ^ni non soinm suo malOjsed
nitatem ( Psal. cxVm, 37 ) : timeriies iHud quod ait ajieno iiono miser esl ? Hinc ira, quse semper est irii^
AfJWStoiltis, Non poteslis calicemDominibibere, ei cali- mica consiik), foveamin quam cadat, ct laqucos qsi-
ceiii dcemoniorum.Non poleslis mensceDominiparlicir> bus ipsa capiatur, iiineet-itv
pes*esse , eiiiieriscedcempniorum(t Cor. x, 20ei 21 ). 2. Talescoercendi.Vosve.ro,fratres charissimi, qun
Seii credo de' Dei misericordia, quod ita per vestranJ) bus Deus honestos ct sobrios mores donare dignaluS
caStJgaiiflnemilforum stuliitia corrigenda est, ui non est, sanctam conversationem qnam divino iril/nere
soiinri pro vobis, sed eliam pro illorum correction© percepistis,- vicihis, vei familiis veslris assidtia castw
qui iesiro' exenrplo proficient, duplicia vobis a Domi- galioneautiransfundite, et nolite eis permittere vefbs
ITO' prscmhtrepensehtuf : procstante ipso Domino no-< turpia cantica ltrxnriosa proferre : quia iri illura
slr6 Jesu Christo, Cui e's( gloria et lionor in sseeula redundat omne peccattim, qui uon vult peceantes
sseculotdfii. AriTen. probibere, cum possit. Quicitmque'ergo in calendiS1
januariis quibusciimque miseiis bominibus sacfile-
SERMO CXXX (a). go rilu iiisanieiitibns, potins qnam JudeiilibuSj ali"
DecaiendisJanuariis,n (b). qnam humanitatem dederiiit, non hominibits, sed
daemonibusse dedisse cognoscant. Et ideo si ifl pec-
1. Peccdtorum oriiniumfontessuperbia el error. Er- catis eorum participgs esse non vuttis, certulum Sive;
ror. Quomodo in superbiam irdnseat. Larvalornm de- juvencam ', ant alia quailibet portenta, ante domo#
mentid. Quomodbiis dcemondominetur.Oniiie pecCa- veslras venire non permittalis : sed ca^iigate politfS
tuitf, fratres charissimi, aul per superbiam, aut per alque eorripile, et si potestis , etiaro cUm severifaiei
crrorfthi diabolus ilitroinitiit: errorem per ignorau- distringile ; ut de vCstra salute, etde aliorum corre-
tiam, per coiitemptum superbiam. Istoe dtioeres suot ctione dnpliCemmercedem possitis, Deo reffluneraft-
Origihesomnium peccaioruhi. Error csl quasi levius le, pereipere. Rogoi autem vos, fratres diteciisslmij
crirtienj iit esi appelilio voluptatum, intemperansgu- ul- qiiia de fide et de honestate morui» Vestrorum,
la, procacis joci tilrpis loetilia, spectaculi amhitus, Deo propitiante, coiifidimus, non vobis sufflciai, quOd
lacilis lingua, incogitata et inordinata prsesumptio : ipsi boni esti9; sed,1sicut jam supra suggessi, slude-
error gltam est inutilis observalio auguriim, cultus le utper vestram admoiiHionemaborumeiia/ri negli-
dieriim anliqiiacsiiperstitioiiis, inquisilio fiilurorum. gentias corrigatis; !ut rion solum de saneta vesira
Sed hsec'iri superbiam transeuiil, cum cognita sine conversaiione, sed etiam de aliorum Correctione
"emendatioiiepermanseriiit. Sic enimfit ut stulloelae- aUerna pra;niia capiatis. Admonete ergo familias ve*
titiae coiusa, diim observantur calendaruni dies aut stras ui infelicium Pagancrum sacriiegas cohsueiu-
aliatuiri siiperstitionum vanitas, per licentiam ebrieta- dines non observent.
tis et ludorum turpem canlum, velut ad sacrificia 5. Sirena;. Jejnnandum in calendisjaniiariis. Sunt
sua daemohes inviienjur. Illorum cst enim suave sa- enim aliqui, qucd pejus est, quos ila observatio inl-
crificium, cum aul dicilur a nobis aliquid, aiit fit, mica subvenit, ui in diem calendarum si forte aul vi-
quo honestas, qiioeest amica justitise, improhis acti- cinis aii peregrinanlibus opus sit, etiam focum dare
bus violata discedat. Qnidenim est taiu demensquam dissimulent. Multi prseterea slrenas et ipsi offerre, et
virilem sexum iii formam mulieris, lurpi habilii com- ab aliis accipere solent. Ame omnia, fratres, ad con^
mulare? Quid tam deniens quani deformare faciem, fundendam Paganorunr carnalem el luxurlosam lstii-
et viilius iiiduere, quos ipsi eliain doemonesexpave- lianij exceptis illis qui pr;e irifirnlilate ahstinere nott
scuhl ? Quid tam deinens quam incompositis moiibus prsevaleiit, omnes auxilianie Deo jejunemus ; et prd
et impudicis carminibtis vitiorum laiides inverecunda illis miseris qui calendas islas, pi-0gula et ebrietate,
delectatione canlare? indui ferino habiiti, etcapreae sacrilega consuetudiiie colunt, Deo, quantum possu*
aut cervo similem fieri, ul homo ad imaginem Dei et mus, supplicemus. Etdum ea queeipsi faciunt exhor»
similitiidinem faclus sacrificium damioimm fiat ? Per rescinms, insuper ct pro illis oramus; et de nostra
liDeeille malorum artifex se inlromiliit, utcaptis pau- benignilate ct de illorum correclione dupliciter, do-
latim perludorumsimilitudinem mcntibus dominelur. nante Deo, gaudeamns. Propitio Deo, fratres dileclis-
Ergd cuni hoecquse supra dicta sunt, convaluerint, simi, ila nos pro saluie aniniie veslrae fideliler ac Ii-
superbia Dedinimiea succedit : iiaecper negligeniiam benter audilis, ut nobis libere et cum orthli fiduciaea
quai saluii vesirocnovimus esse necessaria, studeamtis
(a) Alias,inter Viguerianos15, in prima parte Supplem. ciiih charitatb suggerere, etquid ageie vel quid viiare
(b) ln Appendicenunc primumcoflocatur.Anclorispro- debeaiis ostendere. Et ideo, rogo vos, fraires, ut quia,
fecto ejusdemest cuni superiore.In Floriacensicodiceper- Deo iiispiraiile, aniiquam Paganorum consuetudinem
aatiquo sicinscribitur: « Incipit serluo sancti Sedatie[ji- religionis affeclu ipsi despicilis , alios qnosciimque
« scopi, de calendisJamlariis.» Vlxdnbitanuisqiiin ibisit observare
legeadum «sancti caisarii,» foco« sancti Sedati. » Quan- viderilis[ cum cbaritate et maiisuetudine
quam exslitit.episcopusquidarn Bilerrensisnoniineseda- castigetis.
tus, qui coaeilioToletauo5, amio589, subscrij.sit,isqliea i. Vamishonor Planelis delatus. Unde, dies planeta-
nonnullisaUctorputaturhominajde Epiphahiasaneiisedali runi nomine dicti. Vrimaeorum nuncupaiio. Talis ap-
episcopiinseriptae,ct in lomo 15 Bibliothecaspatriimirri» pellaiio resumenda.INonnullienim in hsccmala Iahun-
pressaj.HECC vero,quodobservarenuacoportet,nihilaU¥d tur, tit diligenicr observent, qua die in itiiiere exeant,
est quamcentomiiltiscoaslansmale compactisseriiionum honorem
aliorumiragmeatis.Kamjirimamillius partem, « Proxirtiej aul procstanles, aut Soli, aul Luiiie, aut Marli,
« fratres eharissiini,» etc., reperimusiu sermonequi infra Mercurio, aut Jovi, aut VeneH, aut Saturno. Ne-
estl56 Aiediamab illis verbis, «lllud, fratres charissiirii, scientes miseri, quia si se per pcenitentiamnou emen-
« qttod die tertia, » etc., iaveuiesin Caesarlisermonequi
supra est 90. Posteriorempartem videsisin sermonefiic * vetuscodex f. sii<eanulas.Exduobusn. Mss.alter, sive
135, etc. agmcutam;aller; siveanniculam.
200o" SERMO CXXXI. 2000
daveriht, cum illis paflemhabeMfitininferno, quibus slella indieare non potuil. Quem modum qtiidem Scri-
vanum honorem impefidere videntur in mundo. Anie ptura non dicit, sed intelligendum prudentibus dere-
omnia, fralres, untversa !s(a sacrilegia fugilc, et tah- liquit : atque iu ipsa narratione, ilnde hoc intelligcre
quamdiaboli hiorlifera venena vilale. Etsulem enim possimus, ostciidit.
2. Tum alia revelalio manifestavk.Cnm enim Bdlh-
el Iunam Deus pro nobis et nobis profutura consliluit,
non ut ista duo luminaria quasi deos cofamus ; scd illi lehemciviias, secundum Scripturas, a Juda»iscomme-
qui ea nobis dedit, quantas possumus grafias fefersU morata essct ubi Clirislumnasci oporteret; quia domtis
mus. Mercurius enim homofuit mlserabilis, avarus, latebat ubi Dei Verbum infans jaceliat, eadem stella
crudelis, impins et superbus. Venus autein hieretrix Magos perduxit ad domum , sub cojtis tecto erat qtii
fuit impudicissima. Et ista monslruosa porteiita, id fecerat mundiim, et quem nuniiaverat cceltun; IiuC
est, et Mars, et Mercurius et Jovis et Vciius et Saiur- usqiie patuit prsecedentis sideris fulgor. Sed ut illi ad
nus eoteniporedicuiitur nati, quo filii Israel eranl ifi Herodem regem Judteofuffiiioh reverterentur, qui se
jEgypto. Si tunc nati suiil, uttqite dies isti, qui iilorum" velle dixerat adrirare quem cupiebat occidere, peC
noniihibusappellaiiiuf, illo lempore jarri erafit; etse- somnium leguntur admoniti. Itaquodeloqiii stella nort
cundtim qtiod Deusinstituerai, sic nomeii habebant, potuit, alia Deus revelaiione monstravit. Sic intelii-
id est prima et sCcunda,et tcrtia, et quarta, et quinta, gendum est, non per solam stellam, quamvis oculis
et sCxta feria 1 : Scd miseri hoilfines et iinperili qul sois insolita et inexperta luce fulgeniem , Magos ifi
istos sordidissimos et ihipiissiriios lioinihes, iit suprai Oriente poluisse cognoscere, quisnam esset signillca-
diximus, liincndo poiius, quani amando colebanl, pfd tione tanti sideris diglius, cujus testis ille fulgor exi-
illoriim sacrilego cullu, quasi in honorc ipsofum, to- sieret, qucm clarum lanta claritas riunfiarel, ubi qitoe-
tius scplimanicdies shigiilis eoruin rioifiiriibusconse- reretur quo eundum esset, ut inventus adorareltif.
crarunl; utquorum sacrilegia venerabarilur in corde, Sed alia nimirum revelalione divinitus indicatbm est,
eoruin noihina frcquentius liabere viderehtiir iii ore, qtiod Iuce sideris tacite signabatur. Et cum iiiagna
Nos vero, fratres, qui non in boininibus perdilis at- admiratiofie qu:erentibus qtiid sibi vellet, etquO per-
que sacrilegis, sed in Deo vivo et vero spem habere tineret quod novum apparebal in cado, non utique
cognoscimur, niillum diem docmonum appellaiione loquenle ipsosidere, sed aJiter intimatum cst, quis
dignum esse judicemus, neque observemussordidis- qua die descendisset de ccelo, et divinitate prsesidens coelo,
itinere proficisci debeamus, sed etiam ipsa jaceret in carne sub ccelo. Tunc quippe inlelligiluf
simanomiiiadedignemurexore proferre, eliumquarn indicattim, cujus esset stella qusejam diu videbalur,
dicamusdiem Martis, diem Mereurii, dicm Jovis (a); quando uatusest qui per illam signilicabatur.
scd prirtiam, et secundam, vel tertiam feriam, secun- 3. Slella per bienniumapparuit. Nam ferme biennio
dum quod scriplum est, nomincmus. De his eliam visa est miranlibus quid esset. Sed posteaqtiam Chri-
nominibus et vestras familias adinonete. Tunc enim sto nato rcvelalum est Magis, jam non sidus esse mi-
in vobis perfecta animsc sanitas permanebit, si per randum; sed cuni qui sidere pnriuintiatusfiierat, ado-
veslram admonitionem ad eos qui muliis peccatis vul- randum , regemque esse Judoeoruui : ab Oriente ve-
nerati sunt, mcdicamentum spirituale pervenerii, nerunt, et bodierno die adoraverunt quem ante pau-
Unde non solum illos qui vestri sunt, freqttenter cum cos dies natum csse, atque illam stellani, quse sibi per
sevcritate corripite; sed etiam exlraneos cum chari- bienniuni apparueral, ejus fuisse didicerunt. Ilic dicit
tate jugiter admonete, ut vobis pius et misericors aliquis : lllam stellam biennio apparuisse unde inon-
Dominus, non solum pro vestra, sed etiam pro alio- stratur? Evangelii verlia recolamus. Ilerodes nempe
riim salule oelerna proemiaretribual, cui est honor et rex Judaiorum , cum a Magis fuisset illusus, quod in
gloria in saecuia saeculorum. Amen. somnis moniti ad eum redire noluerunt, ne indicare-
tur ubi Chrislus fuisset inventus, a bimatuet infra oc-
SERMO CXXXI (b). cidit infantes. Uoc aulem qua causa feceril, hoc est,
Ia EpiphaaiaDomini, i (c). quare a bimatu et infra occidi parvulos jusseril, Evan-
gelista non lacens, secundum lempus, inquit, quod cx-
1. Slella siiigularis. Christum non indicavil, sed ut quisieral a Magis ( Mutth. n, 16). Ecce unde osiendi-
qucereremrexciiavil. Sicttt dies liodiertius
Dominum
anniversa-
nostrurii
tur, non lunc prinnun apparuisse stellam, quando na-
rio feditu commoriei hos, quod tus csl Christiis, boc est, ante paucissimos dies; sed
Jesiini adoraveruhtMagi, tanquam primitiseGentium : biennii lenipore pranuntialione fulsisse sidcrea : quae
ita liuic solenihilati de isto lanto myslerio noster etiam tunc est cognita cujus esset, quando missi sunt ado-
serino debetur. Unde vestram coiiimoheo Charitatem, rare in terra, quem in coelo jam viderant praesigna-
recehtem diem prislinum recolite, quo Dominusnatiis tum.
est: Cl liuic hodiernuni adjuhgite, quo a Magis adora- i. Quid biennati apparitione signelur. Duo dileclionis
lus est. Neceis slella loqui potuil, cujus essel, vel cujus prcecepta.Duo Teslanienla. Duo Cliristi adventus. Duas
excellentiam pra;sign4ret: iiOvumlamen et singulare hominisgeneses.Si quis aulem quaerii,quare per bien-
sidus effulsit, atque illos etiam qui solent sidera dili- nium pracmuuians Chrislum stella claruerit, possunt
genler intiieri, novo miraculo exterruit. Nunquam videri dtiobus annis duo signilicata prsecepta : iinum
enim tali siella qiiisqhatti est signilicatus; quia nuh- dilectionis Dei, alterum proximi, in quibus duobus
quani lalis est natus. Verumiamen etsi quis esset, ubi es- prceceplistola lex penclet et Prophetce (Id. xxn, 40).
set, quoruiii fex esset, sidus illud, lacebal, luce- Sic enim quod infiuile videbatur per inulta diffusum,
bat. Sed qiisereritia Deus et pulsanlia corda noh frau- ista est brevitatc couclusum : ut limc intelligatur di-
dans, alio riiodo sinedubio petentibus fevelavit, quod xisse prophcta, Verbumenim consummanset brevians
faciet Dominus super lerram (Isai. x, 23); ipse igitur
1 vox, feria,hicadditaMsse videtur, cum ejus locosub- duobus praeceplisconsummavit verbuin, cujus duobus
esset vox, dies. In veteri codicef. omft- annis stella proeiiuiiliavit adveiilum. Possunt in his
inteltigendaforle sexta duobus annis etiam duo intelligi Testamenta, velus et
tilur, et quintaet feria.
(a) HUriCloqueridi Usum eliam AugUstinusimprobat novum. Nnnenim alius auctor estLcgis qua lerremur,
et alius gratioe qua juvamur
eharr. iri Psal.95, n. 5, cupitqueut Christianicorrigantet crederelis : cum ipse dixerit, Si
eeclesiasticoritu loqUantur. Moysi,crederetisetmihi; de meenimillescri-
(b) Alias, t inler additosa Parisiensibus. psit (Joan. v, 46); et ipse sit sapienlia Dei, de qua
(c) la Appeadice nunc primum collocatur. Lovanienses dicluin est, Legem autem et misericordiamin lingua
dubium,Verlinuset vindingnssiipposilitiUrii habent. Stilus poiiut (Prov. xxxi, 26). Sed quoniamperduosannos
revera. ab Augustiniaaomanifeste diversus : sed eliam duo lempora signiiicata pottus accipi posstmt-, eliam
dversumest quod hie dicilur, stellam na- duos Clirisii
ipsiusdoctrmaeacliristum
gis bleiifiloaate naffiimapparuisse.Kamsleilieap- possumus inteliigere adventus; unuiu
larilioaem Augustinusad diefti Nativilaiis 'christi refert humilitatis. allcrum clarilatis : et duas nostras geiie-
in sermonibusde Epiphania200,201, 202, etc. ses, quia ille per quera facfa sunt omnia, vitiqueau-
 2007 APPENDIX^ 2008
ctor ambarum est; unam qua in carne nascimur, aliam scriptum est, quod inquisierat a Magis); hanc stellam
qua in fide renascimur. sicut intelligitur, admirali, cujus etiam esset, conse- £
5. Judceorumet Genliumadunatio. Exsultemus er- revelatione hbsse meruerunt, regis videlicet
i go, et jucundemur in eo quem panni involverant, et Juehli udseorum: eoque nalo cum et hoc ejus gralia cogno-
I Angeli nuntiabant: qui in prsescpijacebat, el inlraastra Vissent, ad eum adorandum hodie occurrere potue-
fiilgebat: quem regem sempiternum, Gentibus adoran- runjt. Non utique regi Judaeorum, quales alii esse
dum,non diadematisgemma.sedcoelistellamonstrabal: solebant, hunc tam magnum honorem longinqui alie-
qui uberasugebat, et laetentesmartyresfaciebat. Agnc- nigena; et ab eodeni regno prorsus extranei a se
scamuslapidcm angularem,in quo duo parietes de divcr- deberi arbitrabantur; sed talem nalum esse didice-
so yenierites, unus excircumcisione Judacorum,alter ex rant, in quo adorando se salutem quse secundum
praputio nationum, fideli osculo copulanlur : lpse Deiim est, consecutiiros minime dubitarent. Neque
est enim paxnbstra, qui fecil ulraque unum. lpseve- enim sctas erat saltem cuiadulatio humana serviret;
niens, sicut audistis per Aposlolum, evangelizavilpa- non sub poplite sella regalis, non de membris pur-
eem his qui longe, et pacem his qui prope (Ephes. n, pura, non de capite! diadema fulgebat : non pompa
14, 17). Prope erant pastores; lorige erant Magi: faraulantium , non terror exercilus, non gloriosorum
utrique agnoverunt, utrique venerunt; et secundum fama prseliorum hos ad eum viros ex remotis terris
Isaiam prophelam, utrique in prsesepi cibaria sua, cuiri tanto vdto supplicationis attraxerat. Jacebat ire
tanquam bos et asinus, invenerunt (Isai. i, 3). Hos prsesepi puer ortus recens, exiguus corpore, contem-
enim populos ex Judaeis et Gentibus Chrislus glorifi- ptibilis paupertale : sed magnum aliquid latebat in
caius assumpsit, primilias nalus accepit. Ad nos ergo parvo, quod illi homines priinitiae Gentium non terra
maxime hujus diei perlinet gratulalio, qui ex Genti- portante, sed ccelo narranle didicerant, ad quod lam
bus venimus. ex longinquo lam supplices veniebanl, quod inlucndo
6. Munera Magorum myslica. Protulerunt Magi, non videbant, et promereri adorando cupiebaiu. Re-
quando Clirislum adoraverunl, aurum, ihus, et myr- gina qtiidem Austri venerat a finibus terroe audirc
rham (Maiih. u, 11) : aurum, quia regem viderunl; sapienliam Salomonis : nec illa regni ejus sublimitate,
thus, quia Deum intellexerunt. Cognoverunt et car- sed menlis luce commota est (111Iteg. x, 1; Malth.
hem passuram ; nam et myrrham protulerunt ad se- xii, 42). Verumtamen inerat in Salomone doctrina ,
pulturam. II;cc illi secundum consideraiionem suam. qiiaeverbis ejus longissiine ac latissime diffamatisad
A.nobis aulem aurtim accipit, si eleemosynas facia- discendum potuit studiososanimos excitare : proinde
mus; thus, st oraliones fundamus; myrrham, si pro illa non latentem Deum, sed loquentem hominem ,
illo moriamur. Proinde quia Epiphania manifestalio- non adorare venerat, sed audire. Hic autem qui do-
nem verbo groeco indicat (latens quippe Magis do- naverat illam sapientiam Salomoni, et eral virtus ac
mini inlantia cnpientibus adorare manifeslatur indice sapientia Dei, infirniiiale camis indulus, adhuc per
stella), nos viam fulgentis Evangelii scquamur, et pusillam aelatem tacehat in lerris, jam per amplissi-
sancte adoremus cui manifesii sumus; ut quando mam majestalem clarebat' in coelis.
Deus roanifeste veniet, nec infans erit, quia non 3. Deteslanda Herodis crudelilas, sed magis miranda
silebit (Psal. XLIX,3), in dextera ejus apparere me- sluttiiia Judceorum. Quid limes , Herodes? quid ma-
reamur. ligna menle turbaris? Si salutem liiam sapias, ille
SERMO CXXXII (a). natus est per quem rpgnum Dei videas, non cui re-
tn EpiphaniaDomini,n (6). gnum hominiim invideas. Quid ssevis? quid occidis
infantes?quid aetaleminnoxiam noxius noxtogladio %
1. Hodie copulati cum GenlibusJudcei. Domini et inseclaris? A gladio regis hujus nemo erit crudelitate,
Salvatoris nostriJesuChrisli adventus in carne in ipso sed pieiale securus. Detestanda ergo regis Herodis
de Virgine rudi ejus exorlu manilestari Gentibuscce- insania : sed magis miranda stullitia Judieoruni ,
pit, cum ad eum adorandum Magi ab Orienle vene- propter quos judicandos disposilione divina seacon-
runt. Hic dies solemnissimus debita sanclitate est speclu MagorumChristum quaerentium parumper illa
faclus Ecclesioe,maxime quae crevit ex Genlibus, et steila sublraxil. Apparuit namque, ut locum in quo
angulari lapide alterum parietem struciura uberiore puer fueral, demonstraret. Poterat utique index eliam
compegit : ut ille pax nostra faceret utraque unum civitatis existere; sed quod in Belhlehem JudoeChrislus
{Ephes. n, 14), ex circumcisioneet proepuliocondens nascerelur, de Libris sanctis interrogati Judaei pro-
Ecclesiam. Unde et iapis angularis dictus est, tan- ferre debuerunt, parati ad legendum, caeciad intel-
quam in se copulans ex diversitate venientes, ut com- ligendum, duri ad creliendum. Hos ergo eiiam nos in
mutaret utrosque in uno corpore Deo, sicut prophe- vetustaie litterae diihiitamus, et ex eorum adjuti
tica et evangelica et aposlolica doctrina lestatur. Nalo codicibus, adoranduiii Chrislum cum islis alienigenis
itaquc Domino ex Virgine , quem diem nuperrime agnoscamus.
celebravimus, pastores admonili ab Angelissecundum SERMO CXXXIH (a).
Lucam evangelistam ad infanlis Verbi praesepe vene-
runt (Luc. II, 9); pastores aulem illi Israelitaa fue- In EpiphaniaDomini,m (b).
runt: eccc prsesignalus est unus paries, ad angularem 1. Solemnilaliscausaet ralio.Causam, dilcctissimi, et
lapidcm de circumcisione percurrens. Paucis diebus ralionem solemnitatishodierna?,,saepevobiset evange-
inde transactis, hodie Magi ab Oriente venisse cre- lica narralio, et observanlioe consuetudo palefecit:
duntur, et illius parvnli magnitudinem cognovisse, nec necesse est ita nunc quee inter Salvatoris nostri
quos Malthseus evangelista commemorat (Matth. n, liumana primordia sunt gcsta , replicari ut de splen-
1-19). Eccealius paries ex praeputii desperaiione dore novi sideris, de Magis,Magorumque muneribus,
| concurrens nos proprie Oguravit, et diem nobis fe- de saevilia Herodis, et de interieciioneinfanlium dis-
\ stum familiari lsctitia geminavit. seramus; cum, sicut nostis, et in slellae fulgore Dei
j 2. Stella ante biennium apparuit. Quid Magos ad gralia, et in trihus viris vocatio Gentium, et in rege
adorandum induxeril. ln cceloeiiim videnlcs ignotis- impio crudelilas Paganorum , el in occisioue infan-
simam stellam, non ante paucos dies, sed ante ferme lium, cunciorum manyrum forma praecesseril. Sed
biennium, sicut inquirenti Herodi patefecerunt (unde quia in sacratissimo die reddendum exspeclationi
a bimatu et infra occidil infanies secundumlemptts, ut veslrse esl sacerdotalis sermonis officium,nitamur ut

(a) AHas,de Tempore35. 1 Ila Mss.omnes.Al editi, cUmtabat.

(b) In Appendifcenunc primumcollocatur.Dubiusvide- 8 m MSS.desunt voces,noxiogladio.
batur Lovaniensibus: al Verlinoet vindingofalsus,iisdem (a) olim, de Tempore35; et post, in Appendiee28.
ocilicetindiciiset argumenlis, quibus rejectus est sermo (b) EstLeonispapsedeEpiphaniaDominioctavus,ipsique
superior. in omnibusmanuscriptistribuitur.
 3009 SERMOCXXXIV. 2010
intelligenliae cenlius recipit, quanto magis in se, sed in Domino
possumusadjuvante Spiritu Dei, et per sacramentum
semitas pervenire, ut cognoscamus gloriatur; quoniam quibus dicilur, Begnum Deiinlra
praesenlis festi ad omniumfidelium tempora pertine- vos esl (Luc. XVII,21); nonnisi aguntur illins spiritu,
re; nec ullo modo habeatur insolitum, quod in dispen- cujus regunturMmperio.Scientes igitur , dilectissimi,
saiionumordine adoratur anliquum. quod cliaritas Deus est, qui operatur omnia in omni-
2. Incarnalionis necessilas. Quamvis ergo omnis bus; seclamini charilatem, ila ul in unum castacdile-
anima chrisliana nihil indignum debeat' de Filii Dei ctionis affectumuniversorum fidelium corda concur-
majesiate seniire, et transcensis incipienlis fidei ru- rant. Transeant a nobis vana, ei, ne nos occupent,
diraenlis, oporteat unumquemquead sublimiora pro- constanli desidcrio ad ea quaesemper sunt niansui-a,
ficere; necesse est lamen inlirmilalem mentis hu- tendamus. Sacramentum enitn prsesentis fesli oportet
manse, dum verum hominem accipit Christum, de in nobis esse perpeluum : quod utique sine fine cele-
ipsa nalurae nostrae commiinione irepidare, et per brabilur, si in omnibus actibus noslris DominusChri-
initia vel incremenla corporea ad agnilionem unius stus appareai, qui vivit et regnal cum Patre et Spiritu
cmn Paire deitaiis difiiculler accedere. Sed ubi sanclo in soeculasseculorum.Ainen.
inter caligantescogilalioncsradius supernse lucis re-
fulscrit, cunclanlis fidei moras splcndor verilalis SERMOCXXXIV(a).
abrumpat: ut cor liberum et a visibilibns absolutum, In EpiphaniaDomini,IV(b).
lumen intelligenliaelanquam ducem stellam sequa-
lur; quia, sicut Aposlolus ait, DominusJesus Chrislus 1. De Epiplianicecelebrilalediversa tradilio. Licet,
in gloria Dei Patris esl (Philipp. n, 11) : ut quem fratres dileciissimi,desolemnitale diei hujus veterum
venerabatur in cunis humililer jacenlem , ipsum sine sit diversa Iraditio; una tameh sanclae devotionis
differentiaadoret cum Patre regnantem. Hsecautem esl fides. Et quanquam nonnulli hodie Dominumno-
manifestatio, dileclissimi, quoe hoesitantiiimnebulas strum Jesum Christum slella duce venientibus ab
dissolvitanimarum,el ita facitinnotescere DeiFilium, Orienle Magis aesliment adoraluni; alii autem as-
ul de hoc quod idem est eliam bominis filius, nihil scrant eum aquas in vina mutasse ; quidam vero ba-
paiiantur obitaculi, ad praesentis fesli pertinet digni- plizalum illiun a Joanne conlirment: in omnibus Dei
Hatem : el vera est infanlia Salvatoris declaratio dei- Filius creditur, in omnibus est nostra ' fesiiviias.Nam
taiis,quandocamis sensus ab humanisad divina trans- quod Magis, ulique gentilibus, et adorare Dominum,
fertur; ut quos deprimunl experimenia infirmitaium, et niimera offerre concedilur, Genlium est proefigu-
erigant signa virtutum : quia tali auxilio et natura rata voeatio : quod aquoe Iransformanlur in vinum,
nostta indigebat et causa, ut reparare humanum ge- religionis nostroe designatur arcanum : quod vero
nus nec sine majeslate posset humilitas, nec sine bu- Uuenlis Jordanis baptizalur Jesus, aquae nostro Ba-
militate majcstas. ptismati consecrantur. Oportet itaque, charissimi, ut
3. flic nemosil securus.Jarn vero ctim singulorum aliqua nunc de ipso baptismate Sanclitali veslroe,
fideliumprofectibus, divinorumelucet cuslodia man- prout Dominus donaverit, proferamus; ut simul et
dalorum, implelurque quod dictum est, Sic luceat humilitatem Salvatoris nostri, et mysteriorum gloriam
lux veslra coram homimbus, ul videant opera veslra cognoscatis.
bona, el magnificenlPatrem vcstrum qui in ccelisest 2. Joannis baplismus crimina non delebal.Christi
(Malth. v, 16); quis iliic non proesentem intelligat humililas. Praidicabal in deserto Joannes baplismum
deitalem, ubi veram videt apparere virtutem ? quae poenitenlisepopulopeccatoria, non quo crimina tom-
utique sinc Deo nulla est, nec proprietalem obtinel missa deleret, sed quo emendaret errantes; nam re-
deitaiis, nisi Spiritu sui vegetelur aucloris. Dicenle missio peccatorum Chrisli gratioe servabalur. Con-
enini discipulis suis Domino, Sine me nihil polestis fluebat ergo ad Jordanem, desiderio lavacri, diverso-
facere(Joan. xv, 5), dubium non est homincm bona rum copiosissima mtillitudo, quorum esseul lam
agentem, ex Deo habere ct effectum operis, et ini- scelerati actus, vita lam perdita, ut eos venerabilis
lium voluntatis. Unde et Aposlolus copiosissimusli- Baptista vipereo semini compararet. Inter hujusmodi
deliuni cohortalor, C«m timore, inquit, el Ircmore homines ille virtutum ccelcstium Doniinus, ille qui
veslram salulem operamini: Deus esi enim qui opera- respicit lerram, el facil cam Iremere(Psal. cm, 32),
tur in vobiset velleel operari, pro bonavoluntate(Phi- Christus Jesus, non dedignatur humilis el quietus ad
lipp. n, 12, 13). Et hrec smictis causa est tremendi servuli sui baptismum properare. Sed quid mirum
^lque metuendi, ne ipsis operibus pietatis elati dese- dc mansneludine Salvatoris, si se Prophcloemanibus
rantur ope gratia;, el remaneant in infirmitate na- iuelinavit,quise ab inimicissuis passus esl crucifigi?
turx. 3. Joannis de Christotcslimonium.Quo properante
4. Signainhabitalionis Deiinnobis.Charilas omnium ad fluvium, talem Joannes circumslantibus lurbis
virtulum mater. Qui antem experiri cupit, an in ipso erupit in vocem : Ecce AgnusDei; eccequi tollil pec-
Deus habilel, de qno dicitur, Juirn6ifisDeusin sanclis cala mundi (Joan. i, 29) : hoc est dicere, Cessate jam,
suis (Psal. LXVII, 36); sinccro examine cordis sui in- cessale a baplismo meo quo pcenilenlia suscipitur 3.
leriora discutiat, ei sagaciter quaerat qua humiHlalc Ecce Baptisla per quem criminadimilluntur: desinile
repugnet superbioe,qua benevolentiaobluctetur invi- ultcrius a conservo vestro haplizari velle. Praasens
diae,quam noii capialur adulantium linguis,quamque est Dominusomnium nostrum, qui baplizat ad vitam;
bonis delectetur alienis; an pro malo non cupiat ma- illum sequimini, illi credite, abillo lavacrum salutis
luinreddere, malilqueinultas oblivisci injurias, quam tola mente supplices postulale, a quo et ego ipse
imaginem et similitudinem sui Conditoris amitlere , baplisla vester cupio baptizari. Non renuit quidera
qui omnes ad cognitionem sui generalibus inciians Jcsus lestimonium vocis hujus; sed qui per ordinem
donis, pluil superjuslos el injustos,et solemsuumoriri vellet universa complere, nihilominus .baplizari se
facit super bonos et malos (Matlh. v, 45). Ac ne in expctit a Joanue. El Baplisla devotus baplizaudi sui
mullis laborel sollicitaediscretionis inspectio a, ipsam polentia tremefaclus ait, Ego a te debeo baptizari, et
matrem virtutum omnium charitalem in secrelis suse tu venis ad me? id est, quoniam ego crealura sum, lu
menlis inquirat : et si eam dileclioni Dei et proximi Creator; ego servus, tu Dominus; cgo iigura, tu Ye-
toto inlentam corde repererit, iia ut eiiam inimicis ritas. At Jesusait, Sine modo; sic cniin decet nos
suis eadem velil tribui, quae sibi optat impendi ;
quisquis hujus modi est, Deum et reclorera el habi- 1SicMss.Editi,vera.
talorem sui esse non dubitet : quem tanlo magnifi- *m editis, populoin remissionem peccatorum.Manuscri-
ptos seculisumus.
1 Postverbum,debeat,additurin Mss.,fide. 3 Edili, pcenitentiaincepit.
' Mss. cb. et n.: Acnein mullis in vanumlaboret,sol- (a) Olim, de rempore37; et post, in Appeudice29.
Itcitediscrelioneminspiciat. \b) iu manuscriptiset excusislibrisMaxiniotribuitur.
2011 Appinbix. 20(*
imptete bmhemjusthiam.' W est, 'Quid nuricista coift- smatis: ht quehfadihaduhi ttinc eiim miramtir m6ot-
memofas? Prdpositum siisceptse humiiiiatis iihpleh- rupia matre progehitum; ita et nrihc suscipiariltig
ddhi est. Tilnc ille qiii prsesuriiere forniidabat, velo- illum pUfa Unda subinersum : et gloriemiir iii utrdque
citer paruU praecipientisIhiperio. faCto, qhia Jllium geiiuit maler, et casta est; et quia
i: Trtnit&Aiinariifestaiio,Chrisii potentia. Baptiza- Cliristum unda laVit, et Saiicta est. Nani sicut post
tiif tirgo Jesus hbn sibi, sed nobis : baplizaiur , non parttuh glofilicala festMaria; castificalio; ita post ba -
ut piirinceiUr aquis, sed iil aqiias ipse sanclilicet: ptislnum aqtioeest puriflcatio comprobata : tiisi qiKtd
bapiizaiur hoviis liomo; ut noVi Baptishiatis consti- pene hiajofi inunere, qiiam Maria, hnda diiata est. llla
tuai sacfamentum, Aperti sunt, iriqiiit, ei cceli:oesti- enilh sibi lantuni meriiil castilatem; ista nobis conltt-
mo.iit In ccelestibiis essBi miraculum de his quse lit sahctilicaiiolietil.Illa meruit ne peccaret; ista, Ut
gerebahtuf Sh teffis, sicut ait Scripitira, Iri quenicon- peccata purgaret. llla propfia delicta a se repudiat;
cupfsctmlArigeti prospicere(l Petr. i, 12). Qiioniodo ista iii se per Deiisli gratiam aliena colidonal. Uli est
enirt pbteraht tiori hiirari Virlules ccelorthfiel Domi- collala virginitas; dbftaia fecunditas. Illa uuuni
nationes. Cherubiirt et Serapbiin, ciim Viderent Do- procreavlt, ct virgo est; isla generat plures, et pura
minum sabaoth in fluvio ab bomine baptizari? Ut est. llla proeter Chfisium nesclt ariuni iillum; isla
autem Joannis attestatio eTiam ccelesli leslimonio cUmChristo hiater est populdrum.
confirmetur, videt Spiriliim saiictum Corporali specie, 2. NalivitasCliristi secunda. Nataiis ergo hodie at-
quasi columbam.descendentem , et manenlem super ler est quodam miraCulis niodb Salvaioris. fJam eisdem eiim
Jesufh:: audit et Palf erii diceriteiii, Hic esi Filius signis, cisdem cognoscinius geniium, sed
milis UilectitSiin quo mihi bene coinplacui(Matlli. lii, ntinc hiajore fnysterio baplizalum. DeniqueSpif ilus
14 17); Adveftile; dileclissimi fratres, quanta nobis saiicliis, qui tuhc illi in Uteroadfuit (Luc. i, 5S), md-
in baptismate Domiiii nostfi Jesii Christi palefacia do eum iri gurgile circumfulsit : qtii lunC Mafianl
sit gralia , quarri shbiili Sacfalhento Trinitas se ho^ castigavit, nUnc fluenta sanclificat. Pater qui tunc
dieholliiili feVelavit.Pater enliii auditur Ih vOce, Fi- obUnibraVitin virtute, niiiic claniat in voci;: et quasi
lius manifeslaiUfin liomine, Sbii-itus sanclus digno- maliirioreconsilio, qiiitunc umhrain preestitit nalivita-
sciiur ih coltilhba. Quiim mirifibo aiitem mysterio ti, modo lestimonium perhibet verilati. Ailenim DeUs:
Doihihus hostef Jesus Ghristus Veltaclu cbrporis sui, Hic est Filius nieus dilecius, in quo mihi complacui
vel tfansiiu glotiiE siiieomileiiiad nibiiielituhi creatu- (iiatth. ni,17).Hst'cpfima proeclarior.Pra'clari6r plane
rarii sahctificat, vivllicat et illustral"? Aquas enini cstsecunda qiiamprima nativilas. Illa eiiiiii sinelcsle,
cotisecrat, duril baptizathf; terram saiitiificat, dtiiii silentio Ciiristiim genuit; isla cum diviniiatis pfofes-
sepeliiuf; hiortuos sriscitat, diiiii resufgil; ccelesiia siohe DpminumJVapiizavil. Ab illa sc Josepti, qiii pa-
gidfificat, dhm ascendil iti crjelurii,etscdet ad dexie- ter putabalur, excusal: in bac se pater, qui non cre-
raih Patris. debalur, iusinuat. |bi laborat suspicionibus nsater,
quia professioni lieeral pater; hic honoralur genitrix,
SERMO GXXXV (a), quia divinitas filium prolestiitur. Honoratior, inquam,
ta EpiphahiaDomini,v (fc). sccunda, qtiam prima nativilas : siquidem pater hic
Deus majestalis inscribitur; illic Joscph arlifex oesii-
i, Unda aniplins ditata quam Maria. Ihlelligefe malur. El licei in utraque Dominus per Spiritum san-
possnnuts, fratres charissimi, quaiitam gratiaili Cliri- ctuhi et nalus sit, el baptizatus; tamcn honoraiior est
sto Domino debeamiis, qui vota votis accumulat, qni de ccelisclamat, quam qui in lerris laborat.
gaudia gaudiis mulliplicai. Ecee enim adliUc cxsulla- 5. Deus Puter, faber. Joseph ergo faber in terris
mus Ghrislum Doiniiium nalhm; el jani euiu liciamur pater pulatialur esse Domini Salvaloris (Id. xnij
pro salute humani generis baptizaliun. Necdiiinortus 55), nec ab hoc opere Deus qui vere cst Pater Do-
ejus est expleta fesiivitas; et jam bapiismatis ejUs mini iioslri Jesu Christi excludilur : nam est et ipse
est celebranda solemnitas. Vix tiatus esl hoiuhiibUs; faber. Ipse enim est artifex, qui bujusmundi machi-
et jam renascitur sacramenlis. Hodie eninij licet post nam non solum mirabili, sed etiam ineffabili potenlia
inulta annof um cufricuia, cohsecratris est in Jordane; fabricatus esl; tanquam sapiens archileclus coeltim
Ita ergo disposuit DOhiihus,ut volis vota subjiingeret, subtilitate suspendil, terrani mole fundavii, maria
hbo est, ut uno eodemque lempnre et ederetur per calculis alligavil. Ipse est arlifex, qui ad mensuram
Vir^incm, et per mysleriuiri gigneretur; esseique quamdam supcrbia; deponit fasligia, humililalis ex-
continUala feslivitas, carnis naliviiatis atque bapli- trema sublimat. Ipse est arlifex, qui in nostris mori-
bus praecidil superflua opera, ulilia quseque conser-
1 iri editis,propositumsuscepi.fm. MS.,Proposilumsiin- val. Ipse esl arlifex, cujus securim ad radicem no-
ctmhumilitatis. slram positam Joannes Baplisla coinminatur : ut omiiis
(a) Alias,de Tehipore36. arbor quse normam jusloe discretiouis exccsseril, ex-
(b) Iri Appendicenuhc primumcoilocatur.Dubiusa LO- cisa radicitus iradatur incendio (Id. m, 10); qiisfcau-
valiiensibus,a Verluioauteulet Vindingosupposililiuslia- lem mensuram veritatis habucril, coelesli fabricse
betur. Konverba duutaxatinusltataAugustino;qUaliasuiit, depuletnr.
« pura iindasubmersum, Mariaecastilicatio,aaria caiculis 4. Chrislits clum bapiizalur, aquas mnndal. Hodie
« alligavit,Magorumbeata legalio;» sed coatrariaqnoque
ipsrusdoclriaaecohtinet,atque usu periculosa,ut cum de ergo baptizatur Dominus in Jordane..Quale est hoc
Christodicitur, «jani reaascilur sacramentis,cohsecratus baptismum, ubi purior est fonle ille qui mergilur;
«est ihJordane, pefmysteriumgigaeretur,» ete. « Quoe ubi dum susceplum ai|ua diluit, non sordibus infici-
haefesifavent Felicistrgelitarii, eoutraquemAlcuihusdis- lur, scd benedi.ctionibusbonoraltir? Quale, inquam,
ptitafislib 2 i « Inbaptismate,« ait, «Joaunis,ift qtioChfi- Salvaioris est baplismum, in quo purgaiilur polius
«slus baptlzatusest, hon fuit regenefatio.» ifabes hacde Jluenta quam
re fnsignemAugustfniseutentiamih epislols187, n. 51 : purganT? Novo enim sanctificaiionis
«Profectoille singulariternafus est, eui renasci non optis genere Christum iion tam lavit luida,' quam lota est.
«fuit.»In Remigiano codicepraeierlnomeriAmbrosii. idfalso Nam ex quo Salvalor in aqua se mersit. ex eb omnium
quidem, sed editusforte estex suppositisAmbrosioser- gurgituni tractus cunclorumqiie fontmmvenas myste-
moriibus,siveab eodeifiauctorea quo prodiil sermoapud rio baptismatis cqnsecravit: ut ubi quisque ih rio-
Ambrosiurii 17, de BaptismdChristi, ubi ipse Doiminuspari- mtiie Doniini bapiizari volucrit, non fam illum inuiidi
ter dicitur « consecralus,natus et generatus per myste- aqtia diltiat, quam Ghristi unda purificet. Salvatof au-
«rium:» ita ut hasc ipsa dies ihi Satalis ejuS vocetur; leriTideo baptizari voluit, rioii ut sibi mtuidiiiam ac^
quem^modttftfetiri hocsermonelegere est, cNafalisergo quireret, sed ut nobis iluenta mundaret.
« hodiealter est quodammodoSalvatoris.>>Praetefea'quse
hic Joseph inter et Deum Palrein instituiturcompafatio, 5. Munera mysticd. Iriterea'MagorumbeSfa legaiio
nonaliis fefe verbisekplicaturin sermone10apfidAmbro- perducla' ad sacra curiabularadiuiri deSupcr enrren-
siu.n.Suhtet alia qusedaifietimaliisquibusdato* Ambrosia- tem miratur. Judaeam praeccdit ^tliiopia, peccaii
ms Seroionibuscouvementia. exucnda nigredine, et Jideiinduenda candore. Quara
201» SERMO CXXXVI. 2014
stnpenda dignatio! Intcr amplexus genitricis includi- vivendo militavit, tibi moriendo conflixit; quem vi-
lur, qui ccehim lerranique complectitur : in sinu ma- des pro te mortuum, pro te intellige baptizatum.
iris latet, qui regnum 1'alris excedit. Per simplex of- 2. Aquceomnes in Chrisd baptismo bcnediclce.talis
iicium, spirituale revelalur arcanum :humanitas cer- oiiiiiino etiam ante baptismum fuit, et jdeo pr.iecur-
nilnr, et diviniias adoratur. Exbibent anrum, ihus et sor ejus alque baptista ita eurH cum ad se bapiizaa-
myrrham, plus in mysteriis quam in conscientiis of- dus veniret, alloquitilr: Domine, ego a le debeo ba-
fe.reutes. In anri muncre regia dignitas, in thuris va- piizari, el lu venisad me ! Qnid ev/dentius de Cbristi
pore divina majestas, in: myrrhse specie sepelienda nondum baplizati puritate, quid fortius? Ego a le de-
demonstratur hiimanilas ac sic Trinitalem oblatio- beo bapiizari: id est, qui fons es innocenlise et pleni-
nuni numerus loquitur, unitatem devotio una testa- tudo justitioe, qui nullo indigens dare scis, nescis ac-
lur. Pcr iioc ergo pervigili inteniione cordis ccelum cipere. Ego, inquit, a le debeobaplizari; qtiia lecum
semper stude:inms aspicere, si ad Christum cupimiis exhibes, et in te possides puritatis munera et bapti-
pervfcnire. Dirigal ergo nobis semilas vitae perfecia smatis sacramenla; et quod ego dabo, te largiente,
siella juslilia', qui dixit, Non apparebis in conspeclu per gratiam, tu oblines per natnram (Ibid. 14). Alfa-
meo vacuus (Exod. xxm, 15). Offeramus ei aurum ctu membra tiiiguiuur, el fiueuta ditanttir: vitalem
lidei, pietaiis aromaiaj castitatis holocausta. Spiritua- gratiam non corptis ex flumine, sed flumen liiutuatur
lem qtioque myrrham habeainus in nobis, quoe ita ex corpore. Descendere in se fonlein suum felix unda
animas noslras condiat, ut illoesas a peccati eorru- miratur, sub uno momeuto rcmedia aeterua conci-
plionc cusiodiat : quod ipse praesiare dignetur, qui pieos, et nova Deum regeneraiionis fecunditate par-
vivii et reguat in saeculasseculorum. Amen'. luriens; quod acceperai, hoc reddcns; ct quod non
habebat, accipiens. Inler bsec mirum esset, quod se
SERMO CXXXVI (a). Dominus servi subdidit benediclioni, nisi et cruci se
InEpiphaoiaDomini,vi (b). subdidissetet morti 1.
3. Peccali gruvitas ex remedio pendenda. Peccalum
1. Quadruplex in hac die Christi manifestalio. In quanla cura cavendum.Et ille quidem preliosum sibi
qualibel saltilis nostrcemijsteria continentnr. Proxime, csse bominem pretii ipsius dignitate perdocuit, ut
fralrcs charissinii, ejus modi redemplionis nostrte ce- hinc quoque iiitelligamus quam grandes apud seoesli-
lebravimus sacramenlum, quo Deus hominem cum met Deus nosler huuianorum criminum causas, pro-
iiifinnilalibiis indtiil. Hodie vero illud colimus, quo plerquas non angelum, non arcliangelum, sed Deum
se in lioinine Dcus virtutibus declaravit, pro eo quod misit ad terras ; quain gravis sit peccati et quam dura
iu hac die, sive quod in ccelosiella orlus sui imntium conditio, proditremedii magnitudo. Qiiania malorum
prrlmil (Maiili. n), sivc quod iu Cana Galilaesein discussio erit qua damnabiiniur impiis, sollicitudo in-
couvivio nuptiali ai|uainin vmum converlil (Joan. u); dicat qua redimuntur pii. Otnni ergo diligenlia aique
sivc qiiod m Jordanis imdis aquas ad reparalionem vigilanlia caveamus, ne vulneret diabolus quod sana-
liiimani gencris suo baptismo consccravit (Maitli. III, vit Deus : ne per consensiim cordis, per llagilium
15); sive quod de quinque panibus quinque millia corporis, servilulem quam debemus Doniino, magis
libmiiumi saliavil (Id. xiv, 19) : in quolibel horum exhibere probenmr iniinico. Et quidem si quis vio-
salulis iiosiroemysleria coiitinentur et gaudia. Nobis lenlus ac pnepotens aliquid de facullale nostra ac
enini cx Virgine nalus est, quod slella monstravit: proprietale rapuisset, iionne digiuim summo odio
nobis c\ b.ipiisino lavacrum concesstim est, quod in duceremus? noune merilo lanquam hosiem delesla-
Jordanis alveo consecravit: nos quoque in melius remtir? Cur per peccaluiu diabolo conseiilienius, qui
esse niiiiaiidosoperis niiraculo prseinonstravil, quando nobis non siibstantiam vult auferre, sed vilam ; non
aquas in vina convcriil (c). Et ideo, fratres charis- terram fraudare, sed coelum; non iines angustae pos-
simi, in oiiini aciu noslro slellam lidei pneparemus; sessionis, sed infinita spatia :eicriiilaiis? Inter hoeCj
ct iu euslodia puritaiis, Chrisli bapiismuni celehre- o homo, si dignilatem factura; tuee, si pietatem circa
mus : quia lucc Cbristi regeneratio, noslrse fidei con- te Dominilui volueris oesiiinarede pretio, non poteris
firmaiioesl. Insinuavit cnim nobis niuiieris sui bene- dubitare de regno.
licium per secundoe nativilatis cxempluiii, et qnod i. Fides Triuitalis el Incarnationis in Magorum
facerc voluil, prior ipse fecit. Legimus Jud;eos di- muneribus.Magi quomodoimilandi. [Ipsi aulem Magi,
versa sub Lcgc habuisse baplismala; sed iiuHiimex qui ad illa ccelestis pucri veneranda citnabula stellae
his eonira pr;uvaricationis uialum generalem poiuit indicio pervenerunt, quid aliud expresserunt in illis
conferre inedieinam. El ideo pro absolulioiie 2
lotius muncribus, nisi fidem nostram? In eoenim quod tria
niuiidi indigebanl rcgcncratioiiis aquse ccelitus san- offeruntur, Trinitas intelligitur : in eo vero qtiod ires
clilicari. El quia pcr universum mundiim sacramen- suni, et siiigulisingiila offerunt, in Trinitale unitas de-
lum liaplismi hiimano generi opus erat, omnibus claratur. Per aurum rex ostendilur, Deus lliure di-
aquis boiiedictioiicin dedil, quaudo in Jordanis al- gnoscilur; per myrrhani, quse condiendis est apta
venm unica ac singtilari pieiate descendit. Ttinc corporibus, sepultiira crucifigendi homiiiis pra;dica-
cnim Chrisium Doinhium non tam lavit unda, qtiam lur. Secunduni haec, cbarissimi, nos quoque perso-
cst lota (d). Tibi ergo nascendo Christus advenit, tihi nam Magorum spifitualibus imitemur obsequiis. In
primis lamdiu qu;eramus Cbrisiiim, donec illum in-
• Tolushic n. 5 deesl in Mss. r. et rm. Habetur au- venire mereamur. Ducatum nobis prsebcat, velut
tem in editis el in sermone Sedati, de quosupra ad ser- stella cceli, lux lidei. Hoecnobis illum ostendai, non
nioncm150. jam in prasepi vagientem, sed in summa cceli arce
8 ita veius codexvd. Cselericum editis, aqaa. dominanlem ; nec in malris gremio, sed in solio Pa-
de
(a) Alias, Teui|K>re 29. nec ulterius in humilitate jtidican-
nuiicpriinum collocatur.Dabitimrelia- tris adoranduni;
(b) ln A|ipeiii!ico
quuiill.ovauieiises;supposililiuin Verlinuset vindiugtisasse- dum, sed ad iudicium cum majestate venturiim. Sit
ruut. Elnieiitoquidem: nam, uliwn morenmriu liiiraeulo quasi triuni munerum oblalio, Trinitalis perfecta
qiiinqticpainmi,quodliicinEpiphaniae festocelebraridicitur; confessio. Credntur a nobis unitas siue confusione
sieulin superiorcseneoiie,sie iu isto baptismuschristi re- conjuncta, Trinitas sine separaiione distincia : Pater
generalioappellamr. lisdomverbisin utroque pronuotia- et Filius et Spirilus sanctus untis Deus credaniuf j
lur, «CiirisluinDomiuuui n o;i lam lavil tuida, 'qtiainlota lres personse, sed non tres subslaiitioe(a)]. Quantuht
« est. » Habesque ^ralerea in isto subscquente tractalu aulein ad coelestis naturoe ordiuem
compluraim»sermonisde Epiphaiiiaqui setlatoj lum alte- pertinet, in Patre
rius qui Eusebioin BiblioUieca Patruminscriiiitur. Porroiri 1 Quaehocnumero2 continenturdesunt iri matiuscri-
codicesavarricosermo noameongrue divisiisest in duos,
quorumallef ab liisverbis n. 5 incipit, « Proximeab haedie, ptis. 2 Hocloeo, impii,necnoninfra vox, pti, deerat editis.
1)elc
«fratres charissiiui, Atin inanuscriptisutraquereperitur,
(c) HuicusquenonnullacumEusebioccmvenienla.
(d) lnsuperioreserin.,n.4. (a) Eusebiiverba.
 SOiS APPENDIX. 2018
et Filio et Spirilu sanclo ita confitenda est una divi- nos apparitionem, vel ostensionem dicimus, id Grseci
nilas, ul nec singularis puietur in Trinilate persona, epipbaniam vocant. Hoc auteni ideo dicimus, quia
nec triplcx in unilale substanlia : sed ita assignetur hodie Dominus noster et Salvator apparuit secundum
pluralilas unitati, ne Trinitati subtrahatur oequalitas. carnem in terris. Licet enim olim natus esset ex Ma-
Et licet intromittalur in una deilate numerositas, non ria, et triginta jam arinorum explesset selatem; tamen
sil lamen recipienda diversitas. Ita ergo fidelium cor- ignorabatur a mundo. Eo tempore cognitus est, quo
dibus disponendus est Dei cullus, ut non admittatur ad Joannem Baptistam, ut iu Jordane baplizaretur,
vel in unitate separalio, vel in Trinitale permixtio. advenit: et vox de ccelo Pairis intonantis audita est,
5. In Chrisli baptismobaptizamur, aqucepurganlur, Hic est Filius meus dileclus, in quo mihi benecomplacui
effeclusBapiismi declaralur. Proxima enim ' ab hac (Mallh. ni, 17). Quem Paler decoelis voce monstrave-
die, fratres charissimi, sacri Nalalis die natus est Do- rat, hunc Spiritus sanctus verus, quasi in columba,
minus, ntinc baptizatus. Tunc nos genuit ad vitam; et super caput illius sedens, tactu voiuitdemonstrare ;
nunc regeneravit ad salutem : tunc Adam susce- ne quis alius Filius Dei putaretur ex populo. Quid hac
pit perditum; nunc abluit peccatorem. Venit ergo humiliiale sublimius, vilitaie nobilius? Baplizatur a
ad baptismum, sicut scriptum est. Sed quid ablueret servo; et a Deo Filius appeJlalur. Inler publicanos, et
qui mundus eral? Utique ut mundus ablueret immim- merelrices, etpeccalores ad lavacrum venit; etsan-
dos. lllnm ergo currentes aquse tunc infundebant; ctior est baptizatore suo. Baptizalur a Joanne in car-
scd peccala nostra secum portabant. De illo gultse ne; sed ipse Joannem in spiritu lavat. Aquoequoecae-
baplismalis fluebant; sed nostra in gultis crimina de- tera mundareconsueverant, Domino nostrolavante,
iluebant. 0 misericordia simul et potentia Dei! Nec- mundatse sunt. Jordanis fluvius , qui eo lempore,
dum eramus in mundo, et jam abluebanuir in bapli- quando populum Israel dux.itJesus Nave, et ad terram
smo ; nmndali in illo sumus antequam nati. Nam ipsa repromissionis induxit, ftierat exsiecatus : nunc toiis,
fuit baptismatis ralio, ut aquoe quoe purgaluroe nos si potuisset, undis in unum locum voluit congregari,
erant, ab illo ariie purgareutur. Et cum ascendisset, ut Domini corpus atlingeret. Jordanis, inquit, rever-
iiiquit Scriplura, de aqua, vidit apertos ccelos (Matth. sus est reirorsum (Psdl. cxm, 3).
in, 16). Numquid lunc ei ccelum apertum fuerat, cu- 2. Psalmi vigesimioclavi brevisexpositio. Ecclesice
jus ociili coeloruminteriora cernetiant ? Sed ideo cce- antea desertcefecunditas. Videte, fralres, quomodo id
lum aperilur, ut mysterium Baplismatis in hoc decla- qtiod in Evangelio leetum est, in vigesimo et octavo
relur : quia quando homo de Baptismo egreditur, Psalmo fuerat anle proedictum : Vox Domini super
tunc ei janua regni ccelestis aperiiur. aquas. Locutus est eiiim Dei Filins ad Joannem, Sine
6. Unde Mugorumlanta devotio. Myslica eorummu- modo;sic enim oportel nos adimplere omneinjustiiiam.
nera. Placita Deo dona. lllud vero quale est quod Sequitur, Dominusmajeslatisinlonuil;quando Pater Fi-
Magi veniunt ad Deum natum, imo ducuntur : posi- lio teslimonium reddidit, dicens : Hic est Filius meus
lum in prsesepio videnl; nec apud sensus eorum hu- ' dilectus in quo mihi complacui (Mattli.ui, 15, 17). Vox
mililas nalivilalis reverenliam divinitatis imminuit: Doininiconfringenliscedros. Bapiizattis esl enim Chri-
adorant corporibus, honorant muneribiis, veneranlur stus ; et erecti prius atque sublimes daemonescorrue-
officiis? Oculis hominem videnl; et Deum obsequiis runt. Succiditeos Dominusquasi cedros Libani, el com-
confilentur. Yidebant enim in eo qni natus fnerat, minuit eos tanquam vilulos; fragmenta arborum ven-
plus esse quod animi homimim, quam quod oculi pro- lilans, et calcibus slirpes in diversa dispergens. E
viderent. Domiimsqui tunc corporaliter natus fuerat, conlrario de Salvatore quid dicitur? Et dileclus sicut
pcr ipsum oinnia nata erant. Videbatur qtiidem in filius unicornium. Dileclus Dominusatque Salvator est
prsesepio, sed dominabatur in coelo; iulra cor- Filius Dei : unicornium ', filius crucis, de quo dicitur
pusculum crat, sed intra se omnia conlinebat. Na- in canlico Habactiic, Coniua in manibus ejus : ibiabs-
tus quidem ex niatre fuerat, sed malrcm suam ipse condit forlitudinem suam (Habac. m, &). Poslquam
creaverat. Et ideo se ei Magihumiliabant, quia fa- autem dilectus iste crucifixus est, implelum esl illud
mulari astra cernebant : Deum enim esse cognosce- quod sequitur in Ps'almo, Vox Domini intercidenlis
bant, cui coelesliaserviebant. Et idcirco etiam ipsa flainmam ignis. IUo eriim baplizato, et universo mun-
corUm munera divino mysterio plena erant. Aurum do, Christo Iavante, nrundaio, gehennaeignis exslin-
namque, ut audistis, et liiiis, et myrrham obtulerunt ctus est. Vox Domini conculientis desertum. Deserta
(ld. n, 11). Triplicium ergo munerum numero tri- fuil Ecclesia, quae prius filios non habebat. Ad prae-
plex signilicaiio conlinetur. In thure signant Dei ho- dicationeni Christi deserta ista commota est; et par-
norem ; in auro, regiam dignilalem ; in myrrha, cor- lurivit, et peperit, et nata est in una die gcns lota.
poris sepulluram. Offeramusergo et nos, dileclissiml Simul illa, quaranlea dicebatur desertum Cades, hoc
fraires, sincera et sancta mnnera Deo nosiro, castita- est desertum sanctiiatis, siquidcm non habuerat sau-
tem, fidcm, patientiam, cbarilaiem, menles humiles, ctitatem, ccepit parere cervos et sanctorum suorum
probos mores, animas Deo inhabitalorc condignas. emittere greges, qui serpentes interficiunt, qui venena
Haecsunt enim placita Deo dona, haecgrata muiiera, contemnunt : quibus discurrentibus, et in tolo orbe
quoeilli quidem offertintur, sed offereniibiis prosunt. Cliristi Evangelium praedicanlibus, ln lemplo ejus
Nulla enim re ille, nullo munere cget •: sed hoc illi omnes dicenlgloriam Deo. Sequilnr, Dominusdiluvium
munus optimuin est, ul causas habeal munerandi. inhabitare facit. Consideremus totum orbem, respicia-
Nihil a nohis amplins exigit, nihil amplius pelil nisi mus barbaras nationes, Romanum quoque mente lu-
salutem noslram. Omnia cnim sibi praestari a nobis stremus imperium : ubique Christo credunl, uhique
putat, si ila nos egerimus, ul nobis ab illo cuncla prac- in nostrum Dominum baptizantur; el ila fil ut non
stenlur; auxilianle ipso Domiiio nosiro Jesu Cbrislo, una aqna, sed quodam modo sit diluvium baptismo-
cui est lionor cum Patre el Spiritu sancto in saecula rum. Quapropter, fralres cbarissimi, quoniam con-
saeculorum.Amen. summalum est Tabernaculuni (hoc cnim Psalmi istitis
SERMO CXXXVII (a). titulo proenotatur); et quoniam Ecclesia vivis lapidi-
bus constructa est : afferamus Domino filios Dei, af-
In EpiphaniaDomini,vn (b). feramus ei filios arietiim, Aposlolorum atque sancto-
i. Chrislus primvm innotuit in baplismo suo. Dies rum ; et iniiteniur Salvatorem noslrum, qui et ipse
Epiphaniortim groeco nomine sic vocaiur. Qubd enim
1Hic,sublalaparticula,enim,ineipit alter sermo in Ms. ante 800 annosscriptoreperitur sine nominepost
Navarrico. epistoJam
Hieronymi.RemigianusautemMs.tribuit Ambrosio, inler
(a) Alias,inter vignerianos3, in prima parte Supple- cujns Sermonesetiameditus est, paucismutatis.ApudAin-
/nenti. brosium incipit in bunc modum: «Hanc baptismi jesa
in
(b) Appendice mmc primum coliocalur. n
Auguslini o- « Christi,» elc., estque ordine18.
men gerit m manuscriplispluribus. In Corbeiensicodice 1 ApudAmbrosium, estquefitiusunkornium.
 2017 SERMO CXXXIX. 2018
pastor et agnus appellatur, qui pro nobis immolalur tur, atque bic et in.aelernum custodiat per Dominum
in jEgypto, qui pro Isaac lenetur in sentibus; et di- nostrum Jesum Chrislum.
camus, Dominuspascii me, el niliil mihi deeril: in loco
pascuceibi me collocavil; super aquam refectionisedu- SERMO CXXXIX (a).
cavit me (Psal. xxu, 1, 2); cui est gloria in saccula InEpiphaniaDomini,ix.
sseculorum. Amen. 1. De voce, Epiphania. Dies ista et feslivitas,
SERMOCXXXVIII(a). quam hodie, fralres, celebratis, ideo Epiphania,
In EpiphaniaDomini,vm (b). id est, apparilio sive manifestatio appellalur, quia in
1. Homines Angelis compares. Aperiatur hodie ea Christus, stella duce, Geniibus est manifestatits
omne os, dileclissimi, et collaudet omne verbum, (Mailh. u), et a Joanne hodie dicilur baptizatus (Id.
Dei Verbum quod effulsit de ccelo. Lsetetur omnis Hi, 16), etaquam in vinum poiestatc divina eum con-
anima, omnis concinat lingua, et terra Domini psal- vertisse narrattir (Joan. n). Utinam sicut perslellam
lat. universa. Hodie enim gratiam lucis, in die lucis, novam hodie Christus Redemptor noster ostensus
filius lucis irradiat. Consentianl terrena coelestibus, est Gentibus ; ita per cceleste desiderium veslris ipse
hymnum dicant cum summis Poleslalibus cuncta quae semper manifesium se faciat cordibus : et qui a servo
videntur in mundo. Hodie enim effulsit veritas cum suo hodie baplizari voluit, donetvobis, ut quod
rege ccelesti. Christi euim proesenlia veroe lucis ad- in Baptismo promisisiis, per liumilitalis virtulem ser-
venlus est, et lotins mundi plena liberlas. Adverle vare possitis; et qui aquas hodie convertit in viiinm ,
ergo, charissime, dignam Deo Ecclesioe disciplinam, mutet quidquid in vobis insipidum est, iu spiritualem com-
adverle cceleslis dcsiderii inexstinguibilem ilammam, intellectum.
adverle corporis hanc naturam Angelorum minisieriis 2. Magos qualiter imilemur. Erigite, fratres, ad
Deum animas veslras , et videte corda et cogiiaiiones
cosequari. Hominesenim de terra , el habiianies in vestras, ut et pro bonis actibus veslris Dco gratias aga-
terra, quos etiam terra nulrit, supernis Poteslalibus
semulantur. Negant enim propler charilatem Christi tis, ct malavestralonge a vobis projiciatis. Imitemini
naiuram corporis, el minislerium suscipiunt Angelo- istos Magos, ul eo studio et ardore semper ad ec-
rum. Quid enim aliud agunl Angeli in ccelis, nisi clesiam venialis, quo illi desiderio de longinquis
quod divinis obtemperant nulibus? Quaesiml etopera regionibus Chrislum adorare venerunt. llli pre-
in terra sanctorum, nisi angelicam vitam agere in liosa munera oblulerunt, et vos offerte illi animas
terris, et dignis Deum laudibus proedicare?Quorum veslras; si fidem, spem , charitaiem, posnitenliam,
ergo idem est officium,ambiguum non esl quod cadem humilitatem, el castitatem diligilis : fationabilia dona
illi offeratis, id est, vos ipsos; quia plus Deus vos
possit esse et dignitas.
2. Joannes, lucerna. Hodie ergo , charissimi, Do- ipsos, qtiam subslantiam vestram diligit. Mulli enim
ininus noster Jcsus Christus in Jordanis fluenta de- sunl qui faciunt eleemosynas, et tamen peccare non
scendit : non ut ipse sanclificaretur, sed ut aquis cessant. lsti quasi sua otferunt Deo , et se ipsos
ftituris viialibussanctilicationem ipse proeberet.Joan- diabolo. Nullam babet Deus cum diabolo partcm
nes crgo implebat habilum sacerdoiis. Ad eum Re- (II Cor. vi, 15) : et ideo sive furlum, sive Juxu-
demplor orbis accessit, ul baplizaretur in aqua, qui riam , sive odium , sive superbiain , et quidquid
baptizantem illuminabat in Spiritu. Venit crgo rex ad tolos maliest, a vobis cum Dei adjutorio repellite; ut
pwcursorem suum, Deus ad prophetam. Joannes Herodes vos vester Creator possideat. Attendite quia
ergo, charissimi, non ignorabat dispensationis mysle- Christum qusesivit; sed ideo non invenit,
rium, per quod Dominus lnimano generi remedium quia male quocsivil: et vos male Chrislum quoeritis,
proepararet : sed nec eum fefellil corporis habitus, si bona opera pro liumana laude facitis. Cavele ne
nec caro quoevidebatur elusii. Et ideo luccrna Cliri- taliter qua;rendo, et illum non inveniatis, ct vos ipsos
sto meo dicius est per prophetain : quia Filium Dei, perdatis. Magi ad Herodem intrantes, stellam perdi-
qui earnis obscuritate laiebai, lumiue stii cordis agno- derunt; et vos si ad diabolum accesseritis peccando,
vit primus, et ignorantihiis digilo demonslravit. Hic lucem spiritualem non habebilis, nisi forte per con-
est ergo lucerna illa mirabilis, de qua illud est, Pa- fessionem et pcenitentiam denuo ab illo recesseritis.
ravi lucernam Christo mco (Psul. cxxxi, 17). Hunc Moneo ne inlrelis ad Herodem ; quia meiius est pec-
ergo Pater Filio proeparavii, non quod Verbum Dci, catum cavere, quam emendare. Nam si diabolo sua-
quod erat liimen verum et Sol juslitiae , Iiiccrnoe lu- denie, peccaverilis,
ab illo
per pcenitenliam autem, Deo
mine indigerel; sed quia, ut superius diximus, pri- adjuvante, recesseritis, graliam perditam reci-
nius agnovit humani gcneris Redemptorem. :
pielis sicut cl Magipostquam abllerode recesserunt,
$»'3. Joanne Dominum baptizanle, colligilur mysle- stellam quammunera. perdiderant, videre meruerunt.
rium Tiinitatis. Adverle autem, dilectissime, mi- Magorum llli Magi ires reges esse dicunlur,
raculum Dominicac majeslalis. Quando ad carnem et iria niiinera, hoc est, aurum, llius, et myrrham
venire disposuilDominus qni ad nos venit; pro amore oblulerunt: quoniam verum Deum, el regem , el ve-
liominis etiam homo Deridignalus est: et erat novum rum hominem in carne mortali apparuisse cognovc-
miraculum, Deusinter homines, Dominus inter ser- runt. Et vos, fratres, offerte illi aurum ccelestis sa-
vos, Creator inter crealuras, inter saiictificaudossan- pienli.e, et thus mundse orationis, et myrrham per-
ctiiicans. Tunc Joannes Dominum Jesum el om- feclse mortificalionis. El sicut illi per aliam viam
nium Redemptorem , lionio qui redemplus fuerat, reversi sunt in regionem suam (Muiih. n, 12); iia et
baptizavit, non fiducia provocalus, sed praeceptione vos, quieta cibum paradiso recessistis superbiendo, inohe-
subjectus. Tunc geminoe voces propbelicae sonue- diendo, proliibitum comedendo, curale illuc
runt : Vox Domini in deserlo , vox Domini super pcr bumilitalem et obedienliam, alque nbslinenliam
aquas (Pscd. xxviti, 3«/ 8). Nunlius veritaiis clama- redire. Vila-ista proesens peregrinalioesl, palria vcro
bat; et Deus gloriae intonabat: et erat ibi in ununi vcslra paradisus est. Et quia nimis slulli sunt qui
toiius gloria Triuitatis adorandse. Pater de supernis exsilium pro patria diligunl, vos despicite lianc mise-
Filium praedieabal: Filius in lerris ordinem sacra- ram et incerlam vilam , ut pervenire valeatis ad pa-
iissimse disposilionis implebal: et Spiritus sanctus trise ccelestis felicitalem certissimam. Ad hoc nanique
Trinitalis indissolubile myslerium colligabat. Haec Filius Dei de cuelovenit ad terras, ut vos ejus exem-
est ergo, charissimi, Trinitas unilalis, quaoest unilas pla sequendo, posseiis de terra in cceliim ascendere.
: Trinitatis : quae nos per innumeras solemniiates tuea- Quod ipse vobis concedat, cujus regnum etimpcrium
sine tine permanel in soeculasseculorum.
(a) Alias,de Diversis65.
(b) In Appendicenuncprimumcollocatur.Augustinoab- (a) Exstat inter Ambrosianosordine duodecimus: sed
judicatur verlini et Viudingisententia, cui nos haud inviti Ca;sarianisomninoest annumerandus.Csesar.,hom.16, etex
subscribioius. editis a Baluz.9.
 APPENDIX. 2020
2019
SERMO CXL (g). rupliim, aut perdilumest, omni sojlicitudine 5n isiis
1 diebus reparare stude.amus atque componere. JEtquia
inQuadragesima, (b). nos necessg est, dum adhuc iu isto corpuseulo sumus,
1. Quadragesimacorpori et animce salubris. Quibus- et tpriiines saceuii istius susiiuere, quoties-
Deo procellas
nam noxia. Ecce, fratfes charissimi, propilio, cuinque nos aitt jier tempeslaies durissimns averlere,
tempus Quadragesimaevenit:salubres el ideo rogo, diJectissi- aut per voluplates mollissimas decipere volueril ini-
m\ ut djes istos corporibus et animse medi- micus; semper nos, adjuvanui Deo , conlra se inve-
einales iia cum Dei adjutorio saneie ac spirUualiler non niat prieparatog.
celebremus; ut observatio sanctae Quadragesimse §, Oficupqiionesswculisallem iemperandce.Mundus
nbbis iudicjum pariatj sed profeeitim. Sj emm negU- aul ridetur a nobis, aui ipse yidef nos. Unde iterum
aenter agimus, si nos nimiis occupaiiombus impliea- rogo, ut occupajiojies sseculi biijus iu islis diebus
et
niusrsi castitatem servare nolumus, sisi jejunus sanctoe Qiiadragesiinae, si non polestis abscindere,
vigiiiis et oralionibus non insistimus, Scnpturas
non studeaiis vel ex parle aljqua i.einperar.e: ut praiciso
divinas aut ipsi non legimus, aut legentes alios damno et gloriosjssimo fruelu hoc s;eciilumfugieuies,
Jibenter audimus, ipsa nobis niedicaineiua conver- sublrahatis aliquas horas occupationi terreiiie, iu qui-
luntur in vulnera; ct inde habebiinus judicium, unde bus Deo vacure possitis. Nam islc niiwdus, aut ridet
potuimus babere remedium. Et mco nos, aul ridetur a pobis : aut-acquiesci.miisel des])i-
2. Pia Quadragesimai cxercilia. rogo vos, cimur, aut conlemnimus ut ;e,tern;ipraemiaconsequa-
ffatrescharissimi, ad Vigilias maturius surgile,ad mur. Ac sjc aut coiiicmnis et despiris iiuuidum , aut
Tertiam, ad Sexlam , ad Nonam ante omnia conve-
nisi acquiescis el preirieris vel calcaris a mundo. Sed
jiite. Nullus se a sancto opere stibtrahai, quem meliuseslui calces muiidmn, etcalcalo eo gradum
infirmitas, autpublica utilitas, aut forle certaet gran- libi facias, per quem in sublime conscendas. Hoec
d»s necessitas tenuerit occupatum. Nee solum vobis enini, fraires charissimi, quaepro sahuecoinmuni de
sufficiat quod in Ecclesia divinas lectiones audiiis : veslra obedieniia priesumenles suggeiini.us, si secun-
«ed «liam in domibus vestris aut ipsi Jegite, aut alios dum vestram consueludinem et Jibenter auditis , et
iegenles requirite.et libenter audile. llecolite, Ira- fideliier implere coniendilis ; et Pascba cum gaudio
tres, sententiam Doinini nostri qua dicit, Si loium celebrabiiis, el ad vitam oeternam feliciler venielis.
mmdum lucretur homo,animceautemsucudelrimenlum Quod ipse prsestare digiielur, qui cum Patre et
patiatur; quam dabit commutationem pro auima sua Spiriiu sancio vivil et regnai in saecula ssecuiorum.
(Malth. xvi, 26) ? Et illud ante omnia memoriterIm- re- Amen.
tinete, el jugiler expavescite quod scri-piumest, SERMO CXLI (a).
pedimenla mundi fecerunl eos miseros. Sic ergo te oc-
animam tuam. In Quadragesiina (b), n.
cupabis in doroo lua, ut non negligas
Adextremum si non amplius, vel tantimi labora pro 1. Dies Quadragesimcevitam prcesenlem,dies Pasclue
anima tua, quantum pro narne tua laborare te consi- fuluram designanl. Dominus et SaJvaior noster, qua-
deras. liier ad eum post multas hegligeutias venire debea-
3. Opera bona seqttiiurdulcedo, mula amariludo- Et nius, fratr.es cjiarissiiiii, per propbeiam uos Jwrtalur
nolite diligeremundnm, neque et admonet dicens, VenHe, adoremus ei procidamus
fdeo, fratres cbarissimi,mundustransit
ea queein eosunt; q-uia el concupiscenlia ante Dcum, et ploremus caram Dominoqui fetit nos
ejus (l Joan. n, 15, 11). Quid autem permanet in ho- (Psal. xciv, C); ei iteruro, Cowerlhnini ad me in
ihtae, nisi quodquisque aul legendo, autorando, aut folo cor.devesiro, iii jcjunio et fletu et planclu (Joel n,
fcona opera faeiendo pro animse salute in thesauro 12). Dies enim sanci;c Quadragesimse,fratres cha-
eonscientise suocreeondideril? Infelix enim voluptas, rissimi, si diligenter allciidimiis, vilani soeculi prse-
infciicior cupidilas alque luxuria, per '-transiioriam senlis significant; sicut el dies Paschseoelernambea-
dulcediuem proeparant' sempiternam amariludinem : litudineni prsefiguranl. Et quoinodo in Quadragesima
«bslinentia vero, vigiiiae,oraliones alque jejuniu.inper quasi tristitiam habemus, ,ul iu Pascha ordioe legi-
ferevissimasang.uslias perducunt ad paradisi deiicias; • lim,o gaudeamus : sic et in hoc soeculoquamdiu vivi-
euia pon mentitur Veritas, qu;ein Evatigelio dicit, Arcla mus, jjflenitentiamdebemus agere, ut in fultiro pos-
et angusta via est quceducil ad vitam; ct pauci sunt qui simus peccatorum induJgentiam aceipere, et ad oeler-
inveniunteam (Matth. vu, 15,14). Nec per latam viam num gaudium pervenire. Sed ila debet unusquisque
diu gaudetur, nec per aiigustam et asperam longo pro suis eriminibus suspirare, Jacrymas fundere,
tempore laboratur : quia etclisti post brevem trislitiam eleemosynas dare; ut Deo atixiliante, quamdiu vivit,
Sicut enim
accipiunt vitam seteriiam, illi postparvum gaudium semper crimina ipsa conetur effugere.
patiuniur sine fine supplicium. sine minulis peccalis nullus unquam aut fuit aut csse
4. Quadragesima tolius anni cibaria animce provi- poterit : ita sine ' capiiaiibus criniinibus, donanle 1
et
denda. Dmnna repardnda. Et ideo, fralres charissimi, auxiliante Deo, onuiimodis esse possumus et de-
in istis quadraginta diebus, quasi totius anni cjbaria bemus.
animse nostroejejunando, legendo, vel orando provi- 2. Quadragesima,tempusmessis ac vindeniim spiri-
dere debemus. Nam licet per totuiii annum, Deo tualis.Quod carni cibus, id animceverbumDei.Canava.Et
propitio, lectiones divinas frcquenler et fideliter au- ut hsecobtinere possimus, si nos alio tempore impe-
diatis; ih islis tamen dicbtis de pelago et fluciibus dimefitani.undidelinent obligalos, velin diebus sanetse
iiTiindihujtis quasi ad porlum Qtiadragesims: confu- Quadragesimae, in Domini lege, sicut scriptum est,
lectioues diyinas in die noctuque mediiemur (Psal. i, 2): el ita cor no-
gienles debemus requiescere , etsilcnlio
exceptorio cordis nostri cum vilte auernoe et pace susci- strum divinse legis dulcediue repleamus, ut in nobis
pere: ut Deo propitio pro amore v.acan- jiullum locum virlulibus vacuum,qnem obtinere pos
tes, quidquid in navictila animse nostrsc per lolum sint vitia, relinquamus. Sicut enim lempore iiiessium
aiiniim multis tempcslatibus, id est, pecca.ioj-umflu- vel yindemiarnm, rinde caro nostra possit sustenlari,
ctibus, aut fractum, aut dissolut.umaliquid , aul cor- colligitur; ita in diebus Quadragesimoe, quasi in
{a) Alias,de Tempore 55. 1 lumanuscriptis et apud Ambrosiumdesideralur, pos-
(*) Ui Apoeudieenunc priaium colloeaUir.Eral Lqya- sumus.
«iensibusdubius,falsus verliao et Vindiago.cumi»oxime (a) Aliasde TemporeS6,
subsequenteaccaesariaaisaliis semionibusconveniealiam (b) Iu Appendicenuuc primumcollocalur. Idem atque
et cogaalioiiemhabet quairiniaximam.Denum. 1 vide Ap- de superiore est Lovaaiensium,idem verlini et viadiagi
pendicisserm 11, n. 6, uecnonCaesar.,hu.omil.57 ex editis judicium.Inter Ambrosianos reperitur vigesimus,quiutus:
a Baluzio;de nuai. .2,Appeud.serm,-10, 5, el serm.69, Csesariolamentribuere suadet cum jduorummauuseriplo-
n.8; derium. i, Appeud. serm. 10, nu. 5.,etS8,u.4;<de rum Corbeieusium,qui ipsi adscribunt, auctoritas, Uua
num.5,caesariihomil.21, m liae. maximestiJiconsensio.
 2021 SERMO CXLlI. m&
6pirituali vindemiarum vel messium iempore, unde imago Dei cst, vix post plures dies aceipiat Dei ver-
anima noslra in oelernumposstl vivere, congregetur: bum : cum lamen cxpediat nobis ut amplins Dei
quia sicut negligens quisque, si lempore vindemia- imiigiiiem in nobis, quam noslram carnem honorare
rtim ve! messium nihil coliegerit, per loltini anni debeamus. Qui enim de sola carne cogiiant, besliis
spalium fatne torquebitur; ita qui in hoc lempore ct pecoribus similes stinl : eiqui ita agiint, jam in se
spiiiluale Irilicuin et cceleste mustum jejunando, Dei iiiiaginciiicoiilriverunt. Caro ergo velut ancilla
legendo, oraudo iu horreis animoe sua; providere et gubernelur; et aninia innquam domina legitima re-
coiigicgare ueglexerit, in aueriium durissiinam silim iiciaiur. Nam et si aliter fuctum fuerit, si nos non
el crudeleiu iaopiaiii suslinebit. Certissime scilole, agiiosclums«d iinagineiii Dei lacios, et plus de carne
fratres cliarissimi, quia qualis est caro qtise post quam de anima cogiienuts, tiineo ne nos Spirilus
mullos dies pereipit cibtini, talis esl anima quoeas- suncius per prophelam arguat, dieens : Ei homocum
sidue iion pasciiur Dei verbo : et quoinodo cnro per in honore essel, tton inlellexil; comparcilus est ju-
famem et inopiam tetiuis et sicca veittl quoddam si- menlis insipientibus,el simiiis faclus est illis (Psal.
mulacrum efiicilur; ita et aiiima, si verbi Doieibo non XLVIll,15).
paseittir, arida et inulilis et ad nullum opus honum S. Lectionesdivinai in ecclesia,dotni, et refectionis
congrua itivciiitur. Considerate, fratres, si et hor- tempore. Leciiones divinas et in ecclesia, sicut con-
reum el canavam (a) et cellarium annis singulis re- suestis, libeuler audiie, ei in doniibns yestris rele-
plenius, unde uno aniio cibum habeal caro noslra; gite. Si aliquis ita fuerit occupaliis, ut anle refectio-
puias, quanium debemus recundere, unde in acler- nem, Scripiurse divinse non possit insistere, non
num suslentelur auima noslra ? cum pigcat in conviviolosuo aliquid de divinisSeri-
3. Occupationescommulentur.Tubulceludus. El ideo, pluris relcgere : ut qtioriiodocaro pascilur cibo, sic
fralres, vel istis paucis diebus recedanl impedimenta anima reficiatttr Dei verbo; et totus horno, id esl, et
mundi,quse secunduni Scripturam mullos negligentes CAlerior cl interior, de sancto et salubri -convivio
miseros faciunt. Rccedal carnalislaUilia.recedaiu ve- satiaius exsurgat. Nam si sola caro re(icitur,et anima
nenis plena mundi islius blandimenta. Carnis gaudia Dei verbo non pascitur; auciila saliatur, el domina
minuantur, ut animse lucra spiritualia procparenlur; fame tonpietur : et hoc quain sit injustum, Sanciilas
propter illud qnod scripium est, Vwvobis qui ridetis vestra iion polcst ignorare. El ideo, sicut jam dixi,
nunc, quia lugebitis et fiebitis (Luc. vi, 25); et illud, lectiones divinas iilo desiderio et iegere el audire
Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabunlur (Mallh. debetis, ut de ipsis in domibus vestris, el uhicumque
v, 5). Temptisquod nobis furiosus labula; ludus so- ftieritis, ctiam loqui el alios doeere possitis, et ver-
iebat auferre(fc), lectio divina incipiat occupare. bum Dei, veltit munda aiiimajia, cogilalione assidua
Otiosis fabulis, et mordacibus jocis, et detractionibtis riiminantes, utilem siiccmn, id est, spiriiualem sen-
vcnenalis colloquia de Scripturis sanctis sutcedant. sum, ct vobis sumere, et aliis, Deo auxiliante, pro-
Horarum spaiiis, in quibus solebamus ctim damno pinare possitis : ut in vobis impleatur illud quod
auima; delineri, visitenlur infirmi, requirautur in scripliim cst, Et calix luus inebrians quamyrceciarus
carcere consliluli, peregrini suseipianlur, et discor- est (Psul. xxn, 5)! implentes illud quod bealus Apo-
des ad concordiam revocenlur. Haecsi facimus, fra- stolus bortatiir el admonet, dicens, Sive mcmducatis,
tres, inde nobis parare possumns medicamenia, unde sivebibilis, sivealiud quid facilis,omnia ad gloriam Dei
nobis vulnera feceramus. faciie (I Cor. x, 31). Si inlirmilas non proliibet, qtioti-
4. Prandia pauperibus eroganda. Ccencecibi nec die jejunatc, ad Vigiliasalacri et fervenlidevotione con-
suaves nec uimii. Caro ut ancilla, anima ut domina surgite, propter illudquod scriptum esl, Denocievigi-
Iraclelur. Ante omnia iu diebus jejimiortim quod so- lat spiriius mcusad te, Deus (Psal. LXII,2); et iterum,
lebamus prandere, pauperibus erogemus; ne forte Ad te orabo, Domine,mune, et exaudies vocemmcam
aliquis sibi sumptuosas ccenas, et exquisitis saporibus (Psal. v, i); et ilerum, Media nocle surgebam ad
epuJas sludeat proeparare, el corpori suo niagis com- confitendumnominiluo, Domine(Psal. cxvni, <J2).Ad
mulasse, quam subtraxisse ciborum abuiidauliani quam reni eiiam Doniiimset Salvalor noster in Evan-
videatur. Nihil prodest tota die longtim duxisse jeju- gejio horlalur ct adinonet, dicens : Vigilaie et orale,
nium, si poslea ciborum suaviiate vel nimietate lie inireiis in lenlaiioncm(Matili. xxvi, 41): quod ipse
anima obruatur. Illico mens replela torpescit, et prastare dignclur, cui est honor ct imperium cum
irrigala corporis noslri terra spinas iibidinum ger- Patre el Spiriiu sancio, etc.
minabit. Sit ergo tcmperaius cibus, et nuuquam ni-
miinn venter expletus; et plus semper de cibo cordis SERMO CXLH (a).
quam de cibo corporis cogitemus : quia intns in In Ouadragesinia, m (b).
hoinine inleriore facti stimus ad imaginem Dei; in 1. Jejunare non valens, largiores eleemosyna.s ero-
carne autem de limo lerroc formali sumus. Et vidcle, get. Rogo vos el adinoneo, fratres cliarissimi, ut
fratres, si juslum est ui caro noslra de lenra faeta in- in isto legitinio ac sacralissimo Quadragesimae lem-
lerdum bis in die capiat cibum; et aninia in qua pore, exeeptis dominicis diebus, nullus prandere
prasumat, nisi Jorle ille quem j'ejunare infirmitas
(«) Hicex Mss.restituimusvocem canavam,id est, cel- iion permittit: qttia aliis diebus, jejtmare, aut re-
lam penariarovel vinariam,gallice cave.Quavoce utilur niedium, aut pnemium cst; in Quadragesima non
idem ipse CassariusiasermoaequiiaterAugusliaiaaosalias j'cjunare peccatum est. Alio tempofequi j"ejunat, ac-
fuit 61 de Tempore,nuoe Appendicis 273; itemqueiu suae cipiet iiidulgenliam : in Quadragcsima qui potest,
ad Virgiaesregulsecapite50 staluens, « Qusecellario, si- et non
* ve canava?,sivevestibuspraponuulur, » etc. vide Regu- jejunat, seutiet pcenam. El ipse tamen qui je-
lamS. Aurelianiad Moaachos,cap.21, el Isidorumiiicloss. junare non proevalet, secrelius sibi soli, aul si est
victoriu lib 2 rlePersecutioneVandalicaeam usurpalpro alitts infirmus, ctun ipso sibi in domo sua prseparet
ergasluloseu cavea. Aiias,de Tempore62.
(b) ExstatEliberilaniconcilijcan.79,ctConstaatinop.6can. (a) ia
(/)) AppendicenuncprimumcoHoealur.Dubiisper Lo-
50, deiis qui alea sive tabulaludunt. Fuitetiam aliquantlo vanienses^suoposititiis
civilibuslegibusveUtustabulaeludus,de quo Kovell.Jusliu. ratus fuit. Inter per VerlinumetSViadiogumannume-
123, Julianusaalecessor, Coustit.115, capp.i, 9. Karrat gesimussextus. Sed spuriosAmbrosiiquqquesermonesest vi-
tamea GregoriusTuroaensisin nist. lib. 10, n. 10, accusa- iu veriusinter Csesarianos reprsesenlalui'
Bibliotheca 1'atrum et in Bibliotlieca
tam, quaePietavensis. Crucismonasteriopi'aeerat,abbatis- Ca;sariumclamantsingula ferc verba, adeo Lirineusi,et certi;
sam, quodad tabulamIusisset,respondisse«Nccin iegula deaturfideshabendarecenlioribus ut minimevi-
« per scripturamprohilieri,necia canonibus.» Adtabulam aliquotmanuscriptisqui
ludeates reprehenduutur rursum iafra ia sermoue 146, serm. Faustiiio adscribuut.Denum. 5 vide Caesariihoniil.22, et
n.4, el inCaesariihomiliaex editisa Baluziolerlia; sed iu de num. Apj.endicis n.
78, 5; de nuni. 5, serm. Append.142;
eo maxioietractatu qui iater cyprianiopera vulgatus est n. de num. 6, Ciesariihomil.21, et sermouein superioreni,
de Aleatoribus, 4; 7, Caesar.in iiae homil.33; de 'num.8, cie-
sar.homil.1.
8023 APPENDIX. 2024
quod accipiat; et illos qui sani sunt, et jejunare prae- 5. Objurganturqui diviliascoacervant.Quidergo post
valent, ad prandium non invilet : quia si hoc fece- haecdixii Dominus per Prophetam? Si videris , inquit,
rit, non solum Dcus, sed eliam homines intelligere nudum, operi eum. Ego in hac sententia neminem
possunt illum non pro infirnritale non posse, sed judico ; unusquisque atlendat conscienliamsuam. Me
pro gulanon jejunare non velle. Sulficiat illi quodet ipse tamen arguo et reprebendo, quod forie aliquoties
jejunare prsevalei : et magis cum gemilu su- evenit ut per negligentiam vestimenticula mea , quse
spirio et animi dolore manducel, pro eo quod aliis debucrunt accipere pauperes, devorarenlur a tineis :
jejunantibus, ille abstinere non potest. Quid opus est ct timeo ne mihi ipsi pamii in leslimonium proferan-
unicuique infirmo aliquem sanum rogare ad pran- lur in die judicii; secundum illud quod Jacobus apo-
dium, ut sibi eliam augeat de alterius gula pecca- slolus terribiliterululanles increpat dicens, Agite nunc, inquil,
tum ? Pro co tamen quod non potest jejunare,amplius divites, plorate in miseriis quceadvehienlvo-
debet erogare pauperibus : ut peccala quae non polest bis. Diviticevestrce pulrefactcesuut, el veslimentave-
jejunando curare, possil eleemosynas dando redi- slra a lineis comeslasunl. Aurumet argentum veslrum
merc. ceruginavit, el wrugo eorumin leslimoniiimvobis erii,
2. Eleemosynajejunio melior. Bonum est jejunare, et manducabitcarnesvestras sicui ignis. Thesaurizaslis
fratres; sed melius est eleemosynam dare. Si aliquis super lerram, et in deliciisenutristis corda veslra in
utrumque potest, duo sunt bona : si vero nonnon polest, die occisionis(Jacobi v, 1-5). liacc omnia , sicut dixi,
fue- fratres charissimi, quoe per Aposiohnn coiniiiina-
melius est eleemosynam dare. Si possibilitas
rit jejunandi, eleemosyna sufficil sibi sine jejunio; je- tus est Christus, licet nos nimiiim terreanl; non la-
junium sine eleemosyna omnino non sufficit. Efgo si men de Dei misericordia desperandum est. Adliuc
aliquis jejunare non polest, elcemosynacum sine jejunio ego et mei similes negligenles cum Dei adjulorio
bonum est : si vero praevalet, jejunium eleemo- possunuis nos emandare, si volumus, si et cleemosy-
syna duplex bonum cst. Jejunium vero sine eleemosy- nas, quas huc usque parctus fecimus , largius eroge-
na , imlluni bonum cst: nisi forte ila sil aliquis pau- mus, et pro peccatisprseteritis cum dolore et gemiiu,
per, ui non habeat omnino quod tribuat. Uli ergo qui cum spe reparationis, Dei miscricordiani deprecc-
non habuerit undc tribuat, sufficit volunlas bona , mur.
secundum illud quod scriptum est, Gloria in excelsis 6. Jejunium nonsil sine eleemosyna.Prandia paupe-
Deo, et in terra pax hominibusboncevoluntalis(Luc. ribus erogentur. Ergo, sicut supra suggessi, fraires
», 14). charissinii, jejunia nostra eleemosynarum pinguedo
.,_3. Abeanemo facileexcusalur.Sedquiseritquisepos- commendet; quia lale est jejuiiium sine eleemosyna,
sitexcusare, cum etiam pro calice aquaefrigidaemer- qualis sine oleo lucerna. Nam sicut lucerna, quoe si-
cedcmse Dominusrcddiiurum esse promiserit (Matih. ne oleo accendilur, fumigare potest, lucem habere
x,42)?Et quare frigidae dixit? Ne forte se aul possel non polest : ila jejunium siue' eleemosyna camem
di- quidem cruciat, sed charilatis lumine animam non
aliquis pauper de lignorum penuria excusare;non ha-
cere, se vasculum ubi aquam calefacerel, fratres illustrat. Interim vel quod ad praesensagiiur, fratres,
bere '. Denique et per hcattim prophetam, sic jejunemus, ut prandia nostra pauperibus erogen-
charissimi, Dominus ila hortatur et admonet elee- lur; ut quod pransuri eramus, non in noslris saccu-
mosynam fieri, ui propeail nullus pauper sit qui se va- lis, sed in visceribus pauperum reponamus : quia
leat excusare. Sic enim : Iloc est jejunium quod manus pauperis gazophylacium est Christi, qui quod
elegi, dicil Dominus : Frange esurienti panem luum. accipit, ne in lerra pereat, in ccelo reponit; quia
Non dixit ut integrum darct; cum forle pauper ille quamvis cibus queih pauper accipil, consuinatur,
alium non haberet : sed, Frange, inquil; hoc esldi- merces tamen boni operis in cojlo rcconditur. Nam
cere , Eliamsi lanla panpertas libi est, ut non habeas si prandia nostra exquisilis saporibus, et mulliplica-
nisi unum panem, ex ipso lamen frange, et pauperi tis ferculis expendere sludeamiis ad ccenam; si cor-
tribue. Et cgenum, inqtiil, ac sine lecto induc in do- pori nostro delicisenon subtrahuntur, sed eiiam du-
mum tuam (lsai. LVIII,6,7). Si aiiquis ila paupcr plicantur : sicut modo corpori nihii minuitur, sic
est, ut non habeat unde tribuat pauperi cibum,lec- vel animacnihil augetur.
in uno angulo domus suse peregrino praeparel 7. Casiitas per tolam Quadragesitnam servanda.
tulum. Quid nos ad haec dicluri sumus, fratres, vcl Hacc, fralres, timens magis quam de vobis aliquid
quam exciisationem habere polerimus, qui amplas sinistrum credens, admoneo. Scio enim plures ex
et spaliosas domos habeiiles, vix aliquando digna- vobis, Deopropitio, et peregrinos assidue excipere,
mur excipere peregrinum; ignorantes, imo non cre- ctpauperibus frequenler eleemosynam dare. Et ideo
denles.quod in omnibus peregrinisChristus excipi- quod suggero, ad hoc proiiciat, ut qui faciebat, am-
tur, sicut ipse dicit, Ilospes fui, et suscepislis me; et, plius faciat; qui vero non faciebat, aut forle lardius
Quamdiu uni ex minimis islis fecislis, mihi fecistis faciebat, lam sanctam sibi et Deo placilam operaiio-
nem in consuetudinem miltat. Et licet crcdam, quod,
(Matth. xxv, 35, 40).
4. Chrislus in pauperibus rcciphndus , ut nos ipse Deo inspirante, semper supervenientibus feslivitati-
in patriam recipiat. Laboriosum et faslidiosum no- bus, castitalem ante plures dies, etiani cum propriis
bis csl, in pauperibus recipere Christum in patria uxoribus custodiai Charitas veslra : lamen, liccl ex
nostra : timeo ne nobis ille vicem reddai in ccelo, et superfluo, eliam quod vos facere credo, charitaiis
non nos recipiat in beatiliidinem suam. Contemnimus coiiiemplatione commoneo, ut per totam Quadrage-
illmn in mundo : limeo ne nos ille iterum contemnat simam et usque ad finem Paschae castilatem, Dco
in ccelo, secundum illud quodipse dixit, Esurivi, et auxiliante, servantes, in illa sacrosancta solemni-
non dedistis milti manducare; et, Hospesfui, et non tate Paschali, charitaiis luce vestili, eleemosynis
suscepistisme; et, Quamdiunon fecislis uni cx minimis splendidi, oralionibus, vigiliis et jejuniis, velut
istis, nec mihi fecistis.Et quid post hsecsequitur, fra- quibusdam ccelestibus et spiritualibus margarilis
tres? Averiat hoc Deusa nobis. Hocenim postea ad- ornaii, non solum cum amicis, sed etiam cum
didit, dicens : Disceditea me, maledicli, in ignem inimicis pacifici, libera et secura conscieniia, ad
celernum, qui paralus est diaboloet angelisejus (Ibid. aliare Domini accedenles , corpus et sanguinem ejus
42-46). Hsec ergo, fratres charissimi, rion Iransito- non ad judicium, sed ad remedium possilis acci-
rie, necsolis corporis anribus audiamus; sed lidcliler pere. Bona
audientes, eliam ul alii teneant et implcant, verbo 8. voluntale implenlpauperes prmceplum elee-
pariter ct cxeinplo doceamus *.
1 IlicMss.auo, omissisintermediis, subjungunt:omnia Dominonostro*etc. Alteramsermonispartem,quam exhi-
enim complevil,qui quod poluilfecit, etc., qusehabentur beol Mss.pluresjam seorsumdederat post Marumvigne-
rius in Supplemento.
versus DnemSermonis. ' itaMss.Atapud Cffisarium
s Hicsermo in editis terminabaiurclausula, prceslnnlc et Ambrosiuin,claritatts.
2025 SERMOCXLIY. 2026
vwsyna. Sed cum de eleemosynis loquimur, non ipsorum opcrum retributione satiari, sicul in Evan-
conturbelur angusta pauperlas. Omnia enim complc- gelio lcgimus, Beuli qiti esuriunt et siiiunl juslitiam,
vit, qui quod poluit fccil: quia volunlas perfecta quoniamipsi salurabunlur (Mallh. v, 6).
faciendi reprilabitur pro opere facli. Sed lioc ille hn- 4. De parcimonia pauperes reficiantur. Illam enim
plere poterii, qui omnem pauperem , quasi se ipsum conipensalionem magis eligere debemus, nt a cibis
considerare voluerit; ul sic pauperi tribual, quomo- quibus nos abstinenuis, eos pauperibus ac debilibus
do si iuse in tali necessitale esset, sibi fieri cuperet. largiamur; secundtim illud quod scripium est, Beati
Ilsec qui fecerit, et Novi et Veteris Testamenli „pra;- qui contenli sunt esttrire, ut alii reficiunlur. Satis Deo
cepta complebil, iniplcns illud evangelicum : Omnia acceplum est mumis, quando indigens saturattir,
qucecnmquevullisul faciunlvobishomines, el vosfacile quando midus veslilur, quando ira non perficitur, et
itlis simililer; hcecest enim Lex el Prophetm (Mallh. iracundiselempus non reservatur, quando malum pro
vu, 12). Ad quam veroe et perfeclsecharilalis legem malosinon redditur. Tunc grala sunl Deo noslra jeju-
pius vos Dominus sub sua protectione perducat; qui iiia, illi qui necessitaie jejunani, relicianiur a nobis.
cinn Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in ssecula Tunc illam Domini senientiam audire merebimur,
soeculorum.Amen. Amendico vobis, quamdiu fecistisuni ex minitnisislis,
SERMO CXLIH (a). mild fecistis (Id. xxv, 40). 0 benignissimum Domi-
In Quadragesima, iv (b). num ad edomanrkm hominum avariliam, qtii sibi dari
dicit, quod vel minimo pauperi donatum fuerit! Vo-
1. Quadragesimasanclorumexempliscelebrata,Moysi, bis aulem, fralres, praesiet Domini misericordia, ut
Elice, elipsius Chrisli.Omne vitaenostrae tempus, sla- ei jejuniis el elcemosynis in bonis opcribus serviatis,
dium quoddam debemus putare virtutum, et ad cce- ut ad acternamet veram viiam vos perducat ipse, qni
leste bravimn tota virtute contendere. Sed hoc proe- vivit et rcgnat iti soeculasseculorum. Amen.
cipue in Quadragesimae diebus implendum est,qui
abslinenlioeac jejuniis dedicali, tanlum nobis ad vir- SERMO CXLIV(a).
luiem animi conferunl, quantum et de corporevo« la Quadragesima, v (a).
Juptatem decerpunt. Est autem legitimus numerus 1. Jejunii ulitilas ostenditurexemplisMoysi el Adce.
iste jejunii, et qui his sanctis celebratur exemplis. Adest nobis venerabile et medicinale Quadragesimoe
Moyses Legcm accepturus a Deo, quadraginla dies lempus, cliarissimi, per quod jejunantes peccatorum
ac noctes absque cibo potuque.transegit, et ad sus- nostrorum vulnera curare debemus. Quantum sit ergo
cipiendam Dominivoltintalem jejunus proeparatusest bonum jcjunii, quantumque homini gralioe conferat,
(Exod. xxxiv, 28). Elias post quadraginta dierum brevi sermone exemplis addilis disseramus. Moyses
jejunia curru igneo de lioc mundo ad superna ccelo- pritnus quadraginla diebus ac noctibus cum jejunas-
rum iranslatus est (III Reg. xix, 8). Ipse quoque Do- sel, Legem Dominiaccipere meruit, per quam populis
minus ac Salvator noster quadraginla diebus jejunans imperaret. Impelraverunt unius hominisjej'unia, quod
de diaboli tenlationibus triumphavit, ut ad prsedica- lotitis populi salurilas desperaverat. Advertamus ergo
lionem Evangeliijam victor accederet (Mallh. IV,2). quanla sit inter jejunium et saturilatem distantia, iii-
Merito ergo etiain nos hunc dierum numerum custo- ler ventrem vacttum ct pulmones epulis oesluantcs.
dire debemus jejuniis, quem per talia exempla legi- Moyses ergo quia jejunavit, Dominum vidit (Exod.
mus consecratum. xxiv, 18) : populus, quia manducavit et bibit, idola
2. Tunc virlus facilior. Celebremus ergo hos dies fabricatus cst. Sed quid de Moyseet Israelitica mul-
cum omni alacritate mentis et gaudio, et eos oinnibus tiludine loquar ? Princeps ille bumani generis Adam,
epulis, omnibus corporalibus deliciis proeferamus.In quamdiujejuiiavilservansmandatum, inparadisofuit:
his enim praecipue diebus ad implendam Domini vo- ubi vero comedit, cjeclus est de paradiso (Geri.m).
lunlatem animus accenditur, quando maxime per abs- Et qui in paradiso Dei virgo fuerat, ejecius de para-
linentiam voluplas carnis exstinguilur. Tunc enim diso cognovit uxorem. Semper enim juncta est satu-
ad Dominumet ejus futura promissa tota mens purior ritati lascivia. Vicina sibi sunt venter etgenitalia, et
facla festinat, cum nulla crapula, nulla cibi ac potus pro membrorum ordine ordo viiiorum. Ejecit ergo
satietate crassalur. Unde et Salvator in Evangelio di- nos de paradiso cibus; reducat esuries, reducal je-
xil: Attendileilaquevobis,ne gravenlurcorda veslrain junium. Diximus ergo quid sanctus Moyses meruit
craputa et in ebrietuleel in cogilalionibusscecularibus; jejunando : deinde el cunctos videamus,
et superveniatin vos dies illa lunquamrepenlina : tan- 2. Iiem Elice. Sanclo Elise jejunanti eliam ele-
quainlaqueusenitnsupervenietuniversotnundo,el nemo nienta famulata stint. Hie deuique iribus annis et sex
effugiel(Luc.xxi,34ei 55). Sed el illa est in Quadra- mensibus cceluni clausit (III Reg. xvn, 1; Jacobi
gesimaediebus grandis utililas, quod dum eliam a li- v, 17) : ad cujus vocem eliam supernum descendit
citis abslinemus, magis ac magis admonemur illicita incendium (IVReg. i, 10). Et cuin eum Jezabel regina
vitare. Qui enim abstinernus nos a carnibus, quibus vellel occidere, et fessus sub arbore frondosa jaceret
aliis diebus uli licet; qui ergo isla vitamus, quseali- in soliludine, angelus ad eum millitur, et dicit ei:
quando licent; imprimis peccata fugiamus, quoeom- Sume paululumpanis et aqnai (111Reg. xix, 5). Yidete
nino nunquam liceni. quanta sit Dei clemcnlia erga jejunantes, charissimi.
3. Jejunium prwcipuum, a viliis. ltaque si volumus Non sufiiciebat,quia angelum ad jejunantem Dominus
benejejunare a cibis, anie omnia jejunemus eta vitiis. miserat, qui euni, ut cibum suineret, admoneret: sed
Quid enim prodest vacuare corpus ab escis, etani- eliain prsecipit ul longius fugiat persequentem. Ait
roam replere peccatis? Quid enim prodest pallidum ergo, Sume puululumpanis el aquw. Quadragintaenim
esse jejunio, si odio et invidia livescas? Quid enim dicrum jejunio perreclnrus erat per deserlum usque
prodest vinum non bibere, et iracundiaeveneno in- ad montein Sina. Numquid ei Doniinus qui coelumet
ebriari ? Quid prodest abslinere a carnibus ad eden- terram fecerat, cujus oinnis est creatura, non potuit
dum creaiis, et malignis obtrectaiionibus fralriun
membra lacerare? Quid prodest si abstineamus ab (a) Alias,de Tempore65.
his qusealiquando licent, et faciamus illa quoe nun- (b) in Appendicemmcprimumcollocalur.Dubiumre-
quam iiceni? Deus cnim illos honoral et diligit, qui linquunt Lovanienses,suppositiliumasseruat Verlinuset
illiciia fugiunl.Sic ergo, ut dixi, jejunemus a cibis, ut Vindiagus.Hieronymo ia Uemigiaaocodice, in aliisfere
multo magisjejunemus et a vitiis, ut sanctorum ope- manuscriptis Augustiuotribuitur: sed falsa, ut stiiusevin-
cit, inscrirjtione.
Maauscriptiplerique sermonemordiuntur
rum ubertale saturemur; ul el in fuluro mereamur abhisverbis, «Moyses quadragintadiebusacnoctihus,»etc.
Decseterononuiliilpassimvariaut,praesertimia fine, ubi
(a) Alias,de Tempore64. haecomittimt,«sed jejuniaaostraut pleuasiot,» etc, ser-
(6) m Appendice nunc primumcollocatur.Dehoc dubi- moaemqueita coacludunt:« salteai paucisdiebusDomiiio
lare permittuutLovanienses,sed ipsumrepudiari nonin- «viverodebeaums.»!'orroquodhicnuin.1de Adamlegi-
juriavoluntVerlinuset viodingus. tur, iisdenifereverbisdiciturinfrain serm. 147,n. 2.
SANCT.AUGTJST. V, (Soiocante-quatre.j
£027 APPENDIX. 2028
in eremo per angelum prandium millere, sicut DanieJi gesinioecursus est, quo jtidex adducitur ad miseri-
in lacum leoniim per ilabacuc misil (Dan. xiv, 53) ? cordiam, peccator ad poenitentiam,justus ad requiem.
Sed sciebat Deus prophetam suum leniaiitem diabo- Ilis enini dicbus soliio amplius et diviuilas miseretur,
lum aliter superare non pnsse, nisi jejuniis eruditus ct delinquentia deprecatur ', et justitia promerctur.
insidiantis inimici tenlamenia repelleret. Patent eiiiin oniiiia, el cceli ad iiidulgendum, et pec-
3. llem Danielis, Joannis Baplislce, el ex ipso cator ad coiifiteiidiim, et lingtia ad poslulaiidum.
Evungelio.Dislantia inter jejunumeteladvciuus
saturum. Daniel 2. Quadragenariusnumerus nnjsticus. Diluvium ef-
qtioque ille futiirornm guarus, Domini feclus misericordim.Salularis, inquam, el myslicus est
conseius, ct eversionis Jerttsalem maiiifesiissinius quadragenarius niimerus. Nain primum cuiii mundi
praedicalor, idco Vir desideriorum appellalus esl, quia faciem iniqtiitas hominiini possideret, tol dierum cur-
panem dcsiderii non coiricriil, el poimn concupiscen- riculo Deus effusisde coelo intbribus uuiversam ler-
lioenon bibit, quia magis Christttin quam epulas de- ram diluvio superfudit (Ge.n.vu , 4). Vidcs ergo j'am
siderabal. Joannes quoque proecursorDominiloctlsiis illo lempore mysleriiimin ligtira disposiiuni. Nam sic-
ih ercnio et agrcsti melle nulritur, non aniiiialium ul lunc quadraginla diebtis pluil ad purgandum niun-
carnibus, non volucrum suavilalibus. Poleral ntique dum; ila et nunc quadragiuta diebus miserelur ad
juxla Jordanem posittis piscimn sibi exhibere delicias: hominem pnrificandum. Qtianquam et illius lemporis
sed pcenilentiam prsedicalurus, doctrinam rigoris et diluvitimmisericordia dicenda est, quo iniquiias op-
jejunii exemplo suo n.agis debuil docere quani voce. pressa est, ct juslitia conscrvala. Pro misericordia
In Evangelio qtioque cimi quidam doemoue plenus enim facluir est, til et jusli evaderent, el iniqui am-
Domino fuisset oblalus , quem Apostoli ctirare nequi- plius iion peccarent. Pro misericordia plane videmus
veranl; interrogaiitcs audiunl a Domino, istitis modi illud fuisse diluvium, quo, veluli baptismo quodam ,
genus non posse Videleejici nisi oraiionibus et jejuniis tolius mundi facies est innovata : scilicet ul qui per-
(Matlh. XVII,20). ergo, charissimi, quanta sit ditorum hominurii scelere sordebat ad crimina, beati
jejunioriim virtus, ut id faeerecoetera
jejunia valeanl, quod Noe habilalione floreret 2
ad gratiam ; et qui iniquila-
: sed unusquis- lis erat prostibulum tunc, modo fieret domicilium
Aposioii nequiveranl. Omitlo
que consideret quaula sit inter jejunium el saturi- sancliiatis.
tatem distanlia , intcr venlrem vacuttm et rcfertum, 3. Diluviumnostri simititudo Baptismi, necnon Qua-
inter rubentem faciem et ora pallentia, inler os jeju- dragesimulisjejunii. Diliiviuinjnquam, illud hujusno-
num et labia crapula dissoluta, inler oppressum epulis slri fuitsimilitudo Baplismalis. Ilocenim tunc gesliiin
sensum, el inedioelenuitate vigilanlem. est, qtiod nimc agilur : lioc cst, ttt exuberantibus
4. A quibus abstinendum et quare. Jejunia non sinl aqiiarum fonlibus pericliiarcniur vitia , jusliiia sola
sola. Non dico hebdomadas, non duplicaia, non mul- regnaret, mergerentur in proftindum peccata , san-
liplicata jejunia ; sed vel singulos dies absque ciborum ctitas vicina ccelo poriarelur. Tunc eniin, sicut dixi,
luxuria transigamus. Cessent lavacra, vina vel carnes: boc agebalur, qnod nnnc agilur in EcclesiaCbristi.
non quod crealuram Dei judicemus esse danuiandam; Nani sicul Noe arca siibniersis omnibus viliis pecca-
sed qui lolo anno nobis viximus, saltem vel paueos torum adulta ferebattir (a); ita Baptismaiis fonteccelo
dies vivamus et Domino. Sed jejunia nostra ut plena vicina porialur Ecclesia, el delelis omniuin supersti-
sint el sufferta, misericordioe pingucdinc saginentur; lionibus idulorum, fides rcgnai in terris, quaede Sal-
demus esurientibiis prandium noslrum. Nec putes, vatoris arca procedif. Sanctum crgo ct sacraluiii Qua-
jejunia sola suflicere ad sananda vulnera peccalorum, dragesinise lempus est, quod sialiin ab iniiio ccepit
nisi medicamenio eleemosynaerecreenltir. Jejunium inler justos injustosque diseernere , bonos a inalis
ergo tuum te casliget, sed laetificet alterum : ei ila qttodamjudicio separare. Quod quideni similitcr fieri
frucluoSae erunt angitstiae tuae, si alteri laliludinem eliain in hac nostra Quadragesinioeobservalione |ier-
proestenl Sic jejuna, ut in alio manducante prandisse spicinius. Nam per bos quadragiiila dies separaiilur
le gaudeas. Rilarem enimduloremdiligit Deus (II Cor. mali a bonis; lioccst, liixuriosusa caslo , a jejuno
ix, 7). Nam manducante paupere de bonis Inis, pran- intemperans 3, a clirisliano geulilis : separalur, in-
det Christus qui se in paupcre esurire testatur. quani, malus a bono : hoc esl, pcccator a juslo , dia-
jjolusa sancto, hoereiicusa iideli. Reliclis eniin bis
SERMOCXLV (a). oninibus adsimililiidiuem diluvii (anquam in naulia-
vi
In Quadragesima, (b). gio sseculi, sola ad inslar arcse illius in altiiin cum
1. Quadragesimmdiuturnilas non faslidiencla. Hos suis virtiilibiiselevatur Ecclesia.
sanctse Quadragesimoedies, fratres charissimi, debe- 4. Ecclesia, arca tricameralu. Vox Noe prmdicanlis
mus omni veneratione suscipere, ncc longiorem mi- e.rcidiummundi. Nain el nos, etsi pect atorrs, ad imi-
meruin bujus temporis fastidire : quia quanto plures lalioncm sancti Noe aiiniinliamiis vobis mundi liitu-
dies sunt jejunii, lanlo major esl cattsa rcmedii; runi esse cxcidium ; elillos lantiimiiiodo dicinnts pe-
quanio proiixior absiinenlias cursus, liinto rcdemptio ricultim evasttros, quos triplex arca inlra se greinio
copiosiorcst salutis ; quanlo auslcrior cura vuliicrum, rcligiouis incluscril. Triplox cnim arca esl Ecclesia ;
tanlo medicina esl salubrior peccaloruin. Deus enini qiiia Trinitatis coniinct sacrameiitum. Nam cuin dicit
qui est nostrarum medieus animarum, congruum tem- Scriplura bicamcraiam el iricameraiam cam fuisse,
jms iiistiiuit, quod ct jusiis satis sil ad orandum , et ulique deinonstrat Iriplici divinilatis illam gralia
pccealoribus sullicial ad rogandum; illis requiem esse disliticlam (Id. vi, 16, sec. LXX). Aiinuntiainiis
posiiilanlibus, his vi'iiiam deprecantibus. Congruiim igilur sicul Noe, inuudi fuliiruni esse iiaiifragiuni, cl
eiiiin lempus est Quadragesimae, nec breve est ad ad banc domiim confugere omnes lioniines adnione-
exoranduu), nec louguni est ad promcrciulum. Qua- mus. El sicut Noe iiiios snos in arca recepit; ila et
draginla eniui dieruni jcjuuiis qu;evis iuiquilas pecca- nos filios nostros oplamus in ista arca susciperc.
toris cxorari potesl, et quaniavis severitas judicis Quisquis eiiim in hac doino vult habiiare nobisciini,
iuitigari. Illi longum cl fasiidiosumforle sil tempus, noster esl filius. Sed dicit aliqttis, sancti Noe pra;di-
qui nec oral de culpa, nec sperat de venia. Despcratio calionis vocein tn Scripturis minime esse difscriptam.
enim nec confiteri de scelere, nec indulgentiam novit
sperare de judice. Sanclus igitur el salutaris Quadra- 1 Ms.n., el diligeniia deprecatur. Ms.vero rm., el de-
precatio justi requiempromerelur.
1 IladuoMss.At
(a) Alias,de Tempore69. editi, purgalorium. Ms.autem rni.,
la n unc
(b) Appendiee primum collocalur. Lovamensibus '3
eral dubius,falsusVerlinoet vindingo.Maximinomenprse- pijralerium.
lu MS.rm., prandens.
fert in nemigianocodice. conlineluonnuilassonlentiasser- (a) Morel, Elem.Qit., p. 82, eeoset legeadum, ad alta
monisinter Ambrosianos irigesimiprhni : de quo Anibro- ferebatur. H;eclectioeo magisest probauda,quod slatiin
sianosennonedicendumruvsusiafraad sermonem117. Fcclesiatauquauiccelovicinarepraesentalur. M.
2029 SEiiiiO CXLYi. 2030
Audi igilur. Noe elsi tacebat voce, opere loquebatur ; gis animam absiinere passimus. Frenum enim quod-
silcbal lingua , fabricatione clamabat. Nani iilique dam esi liixiiriintis a:iiiii;r cnrpus exliaustum. Quis-
cum operarelur opus novum, et ntilli aliquandd coni- quis eniin jopinat,ct peccat, lucrtim escarum fecisse
perlum, admonebat cunclos , novis pcrictilis nova viilctur, lion salutis: ei parccndo copiis replesse cel-
labernacula prscparari.Loquebaiur ergo opere, et di- larium. no;imenicm saginasse virlulibiis.
cebal illud evangelicumDomini dictum, Si niilii non 3. Dominorumin servosnequiiia.Servusheri frater ,
credilis, operibuscredite (Joan. x , 58); ct credendo, canibuslamen posthabiius. Nonnulliaulem diviiiorum
periculum evadere poterilis : prteslaute Doinino no- immcmores pr.eciptoruin , ita circa servos suos ct
stro Jesu Chrislo, qui vivit el regnat cum Patre ct subdilos sibi piiiesialcm dominationisexercenl, ut in
Spiritu sanclo in sseculasauculoriim.Amen. his diebusiion diibiteni flagris eos cedere, pcenis af-
SERMO CXLYI (o). ficere, eo;i pedibus pra'pedire ; ei si forte cum ad re-
In Quadragesima,vi ficiendum venitur, tardius iiiinister adfueril, slatim
(b). eum verbcribus laniare , el prius se sntiare servuli
i. Jejunium inutile ab iniquiiate non recedentibus. couviviivolupiate. Ilorum tale jeju-
lidei nostroe sanguine, quain
Superiore Dominicadiximus , hoc esse nium esi, quasi ideo jejunalum est, non ut divinjtaiis
opus primum , ul horum quadraginla dierum curri- misericordiam provocaret, sed ui claniorem familia!
culo dcvolissime jejunemiis, et istam cssc causam effuiiderel. Quisquis autem Dei mise-
ingcmiscentis
salutis nostroe, si hoc temporc absiinenlise operain ricordiam pronicreri ctipil, ipsc dcbcl prior esse mi-
commodemus.Alque ideo, fratres dileclissimi, inspi- sericors. Scriptum cst eniin, Qua tnensnramensi fue-
cere debemus quae sit liujus fonna jejunii; ut respi- ritis, cademmensura remelieiurvobis(Luc. vi, 38). Et
ciamus quanla sit ejus utilitas. Est enim interdum quod magis diileiidiinicst, ciiristianus dominus chri-
imilileet inane jcjunium, quod licel ventrem et otnnia stiano in bis dicbus servo non parcit, miriime respi-
viscera succo saturitatis exbauriat, non lamcn acce- cieus quod elsi scrvus csl condiiione, gratia lamen
ptum esl Dco; quia nientem ei iniimos sensus ini- fiater est. Eteniin similitcr Cliristum induit, iisdem
nime a vinculo iniquitaiis evacuat. Quid eniiu prod- participat sacrainenlis , eodem quo et lu, ulitur Deo
est jejunare visceribus, et luxnriare venatibus ; abs- Patre ; cur te mui itlalur nl fratre? Suni eiiini pleri-
tinere a cibis , et errare peccatis ; castigare corpus que , qtii de venaiiotiibus rcdeuntcs, magis caiinm
inedia , mcnlem exercere nequilia; vimun forle uon qiiaiii servorum gerunl curain , qui iacimit eos juxla
bibere , et ebrium cogitatioue maliguitatis incedere ? se vel accumliere vel dormirc , quotiiliantiin illis ci-
Nisi quod faciiior esl causa saturi sive tcmulenti , bum sua pnesenlia miiiistraiiles, qui utrum servi eo-
quam iniqui pariler et jejuni. llle eniiii peccare ali- rum fame uiorianlur, ignoraiit : ei, quod estgraviii:.
quando desinil, qui ebrius aliquando obdormit : hic si diligenter bis prtcpar.iium uon fiieril, |iro cane ser
aulem errare non cessat, qui exercilatus nialo, et je- vus afficitur. Yidcs etiam in iinnuiilloruin domibus
juniis semper invigilat. Inutile et inane est tale jeju- nitidos ct crassos cancs discurrere; bomines anieiii
nium, quod inedia menibra debilitat, et aniinam a titubantes et pallentes inceileie. Isti ergo inisercbnn-
perdilione non liberat. De quo jejunio dicil sanctus lur patiperibus aliijtiando, qui tiiiniiiie servis suis mi-
prnpheta ex persona Domini: Uiquid miliijejunalis? serenlur ?
Non lale jejimium elcgi, dicit Dominus(Isai. LVIII,O). i. Jejunium Dco acceplum. Scire igitur debenius,
2. Piis eliamexercitiis non oacantibus, s eclvenationi. fraires, acccpium csse Deo jejuniiim, non sojum ut
An putatis illiun jejuuare, Iralres, qui primo diluculo absiinenlia corpora casiigeinus, sed e iain hninilitale
ad ecclesiam non vigilat, uou bealoruni marlyrum aninias indtiamus. Simus ad servulos miles , blandi
loca sancta perquirit; scd surgeus congregat scrvulos, ad extraneos, ad egenos misericordes, pacifici ad
disponit relia, canes producit, salltis silvasquc perlu- oiiines. prinio diluculo ad ecclesiam fesli-
slrat : servulos , inquam , secutii pertraliit , fortasse iiemus , Surgenlcs referamiis Den gratias , |ieccatis veniam po-
magis ad ecclesiam venire cupientes ; ct volupiatibus stulemiis , rogantes pra-ierilis deliclis indulgenliam,
suis peccaia accumularaliena, nesciens reum se ftilu- fiiluris caulelaiii.Tota die sit nobisassiilua vel oralio,
runi lani de suo delicto, quam de perdilione servo- vei leclio. Qiii litleras nescit, saucliiin magisirum
rum ? Tola igitur die venatibus immoratur, nunc cla- perquirens, cjus confabulalione pascatur. Nulli actus
morem iinnioderatum efferens, iiiincsileiiiiiim laicn- sseculi, actus diviuitatis inipediaiu : non ludus labula?.
ter indicens ; betus si aliquid repererit, iratus si id menteni avocet, iion vnluplns eaniim sensus abducat,
quod non habebal, amiserit : et lanlo studio geril, non ncgotii compendiiimauimum aviditate ferverlat.
quasi idco iudictum jejunium fuerit, til venclur. In enini alimi [)r;<'le,rmamlalum Dci feeeris,
his ergo luxuriis, fraircs , diciie quis cullus sil, Uei, Quidqiiid quamvis abslinca,, u n je unas. IleC esl eniili jeju-
quae menlis pnssit esse devotio; qui propterea jejuiiat, nium salutiire, ut sicui absluielur corpus ab eptilis,
iion ul Deo ;iul oraiionibus vacel, sed ttt lota die ila et aiiitua refreneiur a viiiis.
oliosuset lii.cr proprias exerccat volupialcs ? Quam- 5. Prandia pauperibus crogaitda. Jejunium sine
vis igilur qui bujusmodi es , fralcr, vespere ad do- eleemosijiia,negoiialionis genus. Illud cliain, fratres,
nium redeas, qiiainvis declinante jam sole manduces; ad perfcctioiicinjejiinii laceiuliiiii non est, ul qui
potes videri tardius rcfecisse, non liiinen Douiino j'e- absiinemus, et miuiiue prandeimis, hoc leinpore
j'unasse. Nec enim poles videri volunlaiem tuani prandia no-tr.i |)aiipcribus erogeuiiis. Hsec.enim
exercens, fecisse Domiiiivolunlaicm. ll;ec ciiini vo- est vera jnslitia, si le esiiriente, de tuo cibo alius sa-
luiilas est Doniiiii,ut jejunenius a cibis pariier ct pec- ttirelur : ct lu [iro dclictis tcis Demiiiumroges, et
catis. Abstinciuiaiiiindicamuscorpori, ut a vitiis ma- ille pro le satialus cxoret. Ulrunique libi proliciet,
el tua f.iiues, et saturitas ineiidicoruiii.Cocterumqui
(b) Alias,ex vigneriaais15. sic ahslini l, ul uiliil pauperibiis de snis epulis largia-
(b) in Appeodicenuac priaiumcollocatur.inter Ambrosioad- tur, videtur qiia-stuiii sibi fecisse suum jejimium, et
scnbitur in vetericodiceRemigiano,estque Amhro- negotiationem exerciiisse parcendo. Ad hoc enim
siauosin posterioribusexcusisordiae41, incipiens,«Dixi- abstiiiuii, non ut plaeeret Deo, sed ne ampliiis ero-
« mussuperiorcDociiiaica. » Qtioexordiodesignalur iorte garet; el ideo bona cst oleemosyna cuin j'ejuuio.
sermoapudAnibrosiuai 29, qui incqil, « Tesfiinouiuin [ior- Quasi eniui quoddam ncgotialionisgeiuis esl, ut lam
»
«hibet. H<ecenim ilii feguulur : «Isludaulem prsece- parce vival, ut ahstincmia sua inoiiacliosclcricosque
« ptumejusest priiuum,ulhisquudragi-atadiebus, .jejuniis,'
« oralionibus,vigiliisoperam commodeinus. » videtursa- pricccdal. Nisi hoc interesi, quod illi boc qusestus
pere Ca/safium , qui id iu fineliomili;eex edilis a Baluzio causa faciunt, nos salutis : illi pecuniaj compendio
terli.e delibavitquodUicia venatoreslaliusdicilurac ve- auiinas siiasinaceraiU; uos propler animarum lucrum
hemenlius.Deaum. 4 vide supra serm. Appeudieis111, noslra corpora casligaraus.
n. 3, et homil.5 ex edilis a Baluzio;de uuin.5, suira
serm. 111,n. i, et 142,n. 3,
 2031 APPENDIX.
SERMOCXLVII (a).
In Quadragesima, vm (b).
1. Quadragesimaa Christoconsecrata, de necessitale
tervanda. Si bene retinet, fratres, vesfra Dileclio, hoc
superiore Dominica procdicavimus, quod sanctam
Quadragesimamabslinendo ipse Dominusconsecrave-
rit, et tot dierum iioctiumque currieulo cibum omniDO
non capiens, unum ac solidum jejunii corpus ^effece-
rit : quod in totum non observare, sacrilegium est;
cx parte aulem violare, peccattim esl. Hoc enim fecit
causa salulis noslrse, ut rem utilem non solum do-
ceret verbis, sed eliam exemplis inslrueret : ul iis-
dem vesligiis quibus ad fidem currimus, ad absti-
neriliam graderemur. Sed videamus quoc causa
exstiterit, ut jejuuia sibi Salvator indiceret, et ipse
primus bonus humani generis medicus jejunaret. Bo-
rius enim medicus poculum quod a;gro dalurus cst,
ipse prius guslat, utpcritiam artis suaeante in se ipse
demonslrel : ut experimentum oegeraccipiens, secu-
rus sil de poculo, securior de saluie. Deinde quo loco
lioc ipsum lempusjejunii procuratit. Dicit enim evan-
gelista abstinuisse Domiiium quadraginla diebus et
noclibus in deserlo (Malth. IV,2).
2. Institutionis illius ralio. Caslilalisprodiga saluri-
tas. Admprimi el secundi comparalio. Arbilror ilaque
causam lianc esse jejunii, ut quia primus Adam in
paradiso consliiutus, per iiucmperantiam gtilae, glo-
riam immorlalilalis amiserat (Gen. III, 17), eamdem
immortalitatem secundus Adani Christus per absti-
nentiam repararel. Et quia conlra maiidatum Dei
giistans de interdicta arbore peccalum morlis incide-
rat; nunc secundum mandatum Dominijejunans vitoe
justitiam merereiur. Hoc enim agit Salvaior, ut eis-
dem vestigiis, quibus admissa fuerant delicta, pur-
gcnlur : hoc cst, ut quia homo manducando delique-
ral, corrigat abslinendo ; vel, quia cpulando mulierem
cognoveral, nunc eamdem jejunando despiciat. Adam
enim Evam nonnisi intemperanlia provocanle cogno-
vit. Quamdiu autem mansit in illis inlemcrata parci-
tas, mansit et impollula virginitas : et quamdiu jeju-
naverunt ab interdiclis epulis, laindiu el a pudendis
jejunaverepeccalis. Fames enim aniica virginitatis
est, inimica lascivise: saturitas vero caslitalem pro-
digit, nutrit illecebram. Igitur, sicut dixi, hoc agit
Domiiuts, ut iis praejudiciis, quibus homo obnoxius
peccatis fuerat, libcretur. Propterea namque per
omnia secundum simililudinem Adsenasci voluil, ut
secundum similitudinem Adseomnia hominis peccata
dissolveret. Adam enim de lerra virgine natus esl;
et Christus de Maria virgine procrealus. lllius matei-
num solum necdum rastris scissum fuerat; isiius
maternum secretum nunquam concupiscentia viola-
tum. Adam Dei manibus plasmatur e limo ; Cliristus
Dei.Spirilu formalur in ulero. Uterqtie ergo oritur
Dco Patre, uterque virgine ulitur matre, ulerque,
sicul evangelisla dicil, iilius Dei est : scd Adam crca-
lura est Dei, Christus vcro substantia (Luc. iu, 38, et
I, 32).
3. CurClirislusin deserlojejunavil.Mnlierisprwsentia
quam periculosa.Hocergo agit Dominussicut Adamse-
cundus :utquod priorhomo manducandoperdiderat,
hoe alter jejunando recipiai, ac legem in paradiso
abslinenliae datam iu deserto custodiat. Sciebat cnim
1in priuseditis Auguslinianorum Sermonum,lempus.
(a) olim, de Tempore77; posl, in Appendice58.
et
(b) Exslat inier Ambrosiaoos ordine trigesimusnonus:
tribuendusfOrleeidemauctori, cujus est sermohujusAp-
pendicis143.Namislis in hocsermoae verbis, «noe supe-
« riore Dominicaprsedicavimus,» etc, indicaripariler vide-
tur sermo ex Ambrosianistrigesimusprinuis, in quo lisec
habos: « HancenimQuadragesimam nobisDomintisstioje-
junio consecravit.Quoddixi,jejunio,» etc. Queinadmoduin
etiam hic jejuuumeorpusdicitur «dcserluui; » ita illicha-
belur, « Desertumomnojejunium cst.» De ntim.2 vide
.supra serm. 145, n. 1 el serm. l2o, n. 2: dc ntim.4, vid-3
[serm,inter Amlirosiaoos 51.
2032
praeceplumDei non tmius loci legeni esse, sed mundi.
Non cnim inierest divinitatis mandatum ulrum domt
an in agro cnstodias; cnm ubique sit qui proecepit.
In deserio ilaque Salvator implet mandaium Dei, ut
ibi Adam servaret errantcm, ubi fuerat de paradisi
possessione projectus. Adam enitn expulsus de para-
diso, inculta mundi deserta sustinuit. In deserto
ergo j)rimum homini salus refundilur, ubi desunt
epuloe, ubi desunt delicioe, ubi, quod est omnium
malorum causa, deest et mulier. Potuerat enim Adam
inter illas paradisi delicias inconcussus stare, si Eva
ibidem cum diabolicis insidiis ' non fuisset. Conve-
niens ergo est desertum saluti, ubi non esl Eva quoe
persuadet, non est mulier quse blanditur. Videlerem
miram : in paradiso cum Adam diabolus deeerlat, in
deserlo cum Christo diabolus dimicat; ubique insi-
dialur honiini, ubique congreditur : sed ubi mulierem
invenit, vincit; ubi mulierem non invenit, viclus
abscedit.
i. Deserlum quoddam corpus jejunum et caslum.
Formam igitur dedit nobis Deus in lioc facfo, ut je-
juniorum lempore (anquam deserlum habitanles ,
abstineamus epulis, volupfale, muliere 2; nec con-
jungatur nobis Eva, ne nos a casta observatione ,
illecebrosa persuasione stibverlat. In deserto enini
quodam modo videlur Iiabitare, qtti Quadragesimae
tempore jejuntis et castus cst. Deserlum plane qtiod-
dam ipsum corpus est christiani, cuni non replelur
cibis, noii poculis irrigatur, sed arentis inedisesqua-
lore negligitur. Desertum, inquam, csl corpus no-
strum, cum abstinentia marcescit caro, sili pallor
obducitur, et contemplu rerum totius hominis species
inculta sordescit. Tunc Christus Doiuiniis habitat
deserlum pectoris nostri, cum terrain nostram fame
squalidam ac siti aridam esse reperit; secundiiiiiquod
ait propheta David: Sicul in terra deserta ei invia
etinaquosa, sicin sanclo apparui tibi (Psal. LXII,3).
Aliter enim sicul in sanclo ei apparere non possumtis,
nisi terra corporis noslri fuerit deserla mundaiiis
deliciis, invia diabolicis concupiscenliis, ct inaqnosa
libidinosis illecebris. Tunc habitans Salvaior lioc
deserlum corporis nostri, omnes ibi diaboli factiones
exsuperal, el sccretum ac securum a cogilnlionibiis
socculiesse sunm fecil liabilaculuin : ul deinceps nos
inlra nosmetipsos velut in solitudine constiluli, non-
nisi coelum respiciamus et lerram ; boc esl, non co-
gitemus alium, nisi cceleslis regni Dominiiin, et ter-
renoe resurrectionis auclorem.
SERMOCXLVIII («).
In Quadragesima,ix(b).
1. Renovationi suw jugiter inciunbendum. Indi-
visa Dei el hominis operalio. Cur Deus dal prwcepla.
Apostolica, dilectissimi, doctrina nos adiiionei, ut de-
ponenles veleremhominem cumaclibus suis, de die in
diem sancla conversatione reiiovcmiir (Eplies. iv,
22, 25). Si enim lemplum Dei sumus, et nienlium
nostrarum Spiritus sancttisliabitalor est, dicente Apo-
slolo, Vosenim eslis templumDei vivi (I Cor. m, 16);
mtilla nobis vigilantia lahorandtim est, ut cordis no-
stri receplaculiiin lanio hospile non sil indigiium. Et
Sicut in domibus maniifactis laudabili diligeuiia pro-
videudum esl, ut si qtiid aul infusione imbriuiii, aut
lurbine procellarum, vcl ipsa fueril auliquiiate cor-
rtiptum, cita in integrum cttra rostituat : ita jttgi
oporlet solliciludiiic proecaveri, ne quid in nostris
animis incomposilum,nequid inveniatur immundum.
Qtiainvis enim ocdificiumnoslruin sine ope sui non
subsistal arliiicis, nec fabrica noslra possit esse
incolumis, nisi ei proteciio proefuerit condiloris :
taiiien quia rationabiles lapides sttmus, ct viva
1 ApudAmbrosium, illecebris.
! Ms.I.ugdunensis,voluplale mulieris.
(a) oliui, de Tcmpore65; et post, iii Appendice56.
(b) iist Leouispapaede Quadragesiicaquiiitus, eique in
mauuscrijvtis adscrihilur.
2033 SERMO CXLIX. 203*
materies, sic nos aucloris nostri exstruit manus, ul liore cura Cordisnostri specnia tefgamus. Quantum-
cum opifice suo etiam is qui reparatur, opereiur. libet enim caste et sobrie mortalis hsec yila ducatur,
Gralioe igilur Dei obedientia se hiimana non subtra- quodam tamcn pttlvere terrenoeconversationis asper-
hat, nec ab illo bono, sine qtio non potest bona csse, gitur : ct nilor menlium ad Dci imaginem conditarun»
deficiat; ac si quid sibi inipossibile aut arduum in non ila a fnmo lolius vanilalis alienus est, ut nulla
mandalorum effeclibusexperilur, non in se remaneat, possit sordc fuscari, el non seinper indigeat cxpoliri.
sed ad adjuvanlem recurrat : qui ideo prseceptum Quod si etiant cautissimis aniinis necessarium est ,
dat, ut excitet desiderium, et procstet auxilium, di- quanto illis amplius est ex[ietendum, qui lola fortet
cenle propheta, Jocta cogitationemtuam in Domino,et anni spatia aut sccurius aut negligentius transegeruni?
ipse te enutriel(Psal. LIV,23). An forte quisquam Quos chariiate debila commoiienuis,ut non ideo sibi-
tam insolenter superbit, et ita se illsesum, ita imma- mel blandiantur, qnia nobis conscientise singuloruni;
culatum esse proesumit, ul nullius jam renovalionis jiatere non possunt : cnm oculos Dei simul universa
indigeal? Fallitur prorsus ista persuasio, et nimia cerneiilis non abdita locorum, non parielum septai
vaniiate velerascit, qui inter tentaliones istius vitoeab secludant; ncc solum ei acta ei cogitata, verum et
omni se vulnere credit immunem. agenda et cogilanda sint cognita. lsta ergo scienliai
2. Vilalitecplena periculis.Justorum pericuta: oblre- sumini judicis, iste est trcnieiidiis aspectus, cui |>er-
clantium lingttw, scandalumexiniquorum prosperilale. vium est omne solidum, et apertuiii onine secrelum;
Slellarum polcstas nulla. Plena sunt omnia periculis, cui obscura clarcnl, iiiuia respondcni; siienliumeoai-
plena omnia laqueis; incitant cupiditalcs, insidianlur Jitetur, ct siue voce mens loquilur. Nemo palientiam.
illecelirsejblandiunlur lucra, damnadeterrent: amaroe bonitaiis Dei de peccaforum suorum impunilale con-
suntobIoquenliumlinguse,necsemperveracia suntora temnal : nec ideo illum oeslimei non offensum, quia
laudanlium. Inde sscvit odium, hinc dceipit mendax iiecdum cstcxpcrlus iralum. Non suiillongoemortalis
oflicium ; ut racilius sit vitare discordem, quam de- vilae inducitc, ncc diuturna est licenlia insipieniium
clinare fallacem. In ipsis antem virlutibus oblinendis voluptatuni in a:iernarum dolorcm transitura^pcena-
tam dubius modus et tam incerla discrelio est, ut si rum, si duni jusliliousvnlcniia suspendilur, pceniten-
qiiisqiiaminter bonorum malorumque confinia subti- tia; medicina non quocrilur.
lissimi discriminis potuerit servare mensuras, dilfi- i. Quam pcriculoseorat cupidus uliionis. Prwsta est
cile sit ut bene sibi consciam probitalem obtreclan- misericordia misericordi. Confugianuis ergo ad prse-
lium lingua non mordeal, et iniquorum evadat oppro- senlem ubi(|tie misericordiam Dei, et ut sanctum
bria, cui est amica juslitia. Jam cum ad ipsas rerum Pasclia Domiiiidigna observautia celebretur, cuncto-
temporalium varietates cogitatio liumana convertitiir, rum fidelium corda sanctificentiir. Milescat ssevilia„
qtiantoese opponunt caligines, quanli pravarum opi- mansuescat iracundia : remitiant sibi omnes culpast
nionum oboriuntur errores ; ut tle objeclu contrario- invicem suas, nec exactor sit vindictie qui jielitor est
rum sumalur materia querelarum! Nam licetomniiim venioe.Diccnlcs eniin, Dimitienobisdebitanoslra, sicuh
fidelium corda non dubilent, nullis mundi hujus par- el nos diitiillimus debitoribusnosiris (Mallh. vi, 12) ;
libus nullisque temporibus providentiam abesse divi- durissiniis nos vinculis alliganius, nisi quod profile-
nam, nec de slellarum potestate, quoe nulla est, mur implcamus. Unde, si orationis hujus sacratissi-
ssecttlarium negolioruni pendere proventus, sed mum pactum non lola sui condilione servatutB est;
scquissimo et ciemenlissimo summi rcgis arbilrio nunc saltetn conscientiam suam unusquisque eogno-
cuucta disponi; quoniam sicut scriptum esl, Universw scat, et alienis ignoscendodelictis, aboliiionei»suorum
viw Domini misericordia et veritas (Psal. xxiv, 10) : obtiueat peccatorum. Dicente nanique Domino, Si
lamen cum qusedam non secundum desideria nostra dimiscrilishominibus peccala eorum, dimiilet el vobist
procedunt, et sub humani crrore judicii superior est Puter vesler qui in ccelisesl (Malth. vi, 14 ; Luc. vi,
pierumque iniqui causa quam jusli, vicinum nimis 57) : non longe est ab unoquoque quod poscit; cum
atque conliguuin est ut ctiam magnos animos ista de beiiignitate supplicis sententia pcndeat judicanlis.
concutiant, et in aliquod illicitaecausationis murmur Qui hiimanaruni precum misericors et justus auditor,
impellant : siquidem islis varietatibus etiam excel- sequilati suoede nostra lenitaie proescribit, ut nou
lentissimus prophela David usquc ad periculum se habcret in cos jus severitatis, quos non invenissefc
turbalum profilelur et dicil, Meiaulem pcne moii sunt cupidos ullionis. Clementes autem et miles animos
pedes,peneeffusi sunt gressus mei; quia zelavi in pec- etiam largitas decct. Nihil enim dignius est, quam ut
caloribus, pacempeccalorumvidens(Psal. LXXII,1,2). homo sui auctoris sil iinitator, el secundum modum
Unde quia paucorum est tam solida fortitudo, ut nulla propria; faculiaiis divini sit operis cxsecutor. Nam
iniquitatum perlurbalione qualiantur, et mullos fide- ctui) aluntur esurienies, vestiuntur nudi, fovenlur
lium non adversa lantum, sed eliam secunda corrum- inlirmi, noiiiic auxilium Doinini manus explet mini-
panl; sanandis vulneribus, quibus humana iniirmitas stri, et benignilas servi munus est Domini? Qui cum
saueialur, diligcns est adlhbenda curatio. Ideo enim ad effectus miseiicordioesuaeadjulorc non egeat, ita
de periculis quibus mundus hic plenus est, qusedam suam omnipoleniiam lemperavit, ut laboribus hoini-.B
breviler percurri; ul dicenle Scriptura, Quis gloria- num per bomines subvcniret, et nierito Deo gratiae :
bilur caslum se habere cor, aul mundumse essea pec- referrcntur de pietatis officiis, cujus opera videntur
calo (Prov. xx, 9) ? omnes sibi intelligant delictornm in famulis. Propter quod ipse Dominus discipulis ait:
indulgentiam et reparalionis necessariam esse niedi- Sic luceal lumen veslrumcoram hominibus, ut videntes
cinam. opera veslra bona, magnificentPatrem vestrum qui in
3. Pcenitenliaomnibus necessaria. Deus omniscius. ccelisesi (Mailh. v, 10), per Chrisium Dominum no-
Quando aulem, dilectissimi, opporlunius ad remedia slrum, Ainen.
divina decurrimus, quam cum ipsa nobis sacramenta SERMO CXLIX (a).
redemptionis nostrse temportim lege rcferunlur ? Quae In CoenaDomioi.
utdignius celebremus, saluberrime nos quadraginta De eo quod scriplum esl in Evangelio Joannis, cap.
hi
dierum jejunioprseparemus.Nonenim tanlumquiper xni, 4-8, Surgit a coena, et ponit veslimenta
mortis Chrisli resurrectionisque mysterium in novam sua, etc. (b).
vilam Baptismo sunt regenerandi, sed etiam omnes 1. Lotio pedumperegrinisexemploDominiexhibenda.
populi renatorum utililer sibi et necessarie praesidium 1 Sichabcnt mss.Editi vero, audivimus.
liujiis sanctiiicationis assumunt: illi, ut quoenondum
hahent accipiant; isti, nt aceepta cuslodiant: dicenle (a) Alias,de Tcmpore127.
videalnecadat Cor. Nemo (b) lii Appeudiceuuac primumcollocatur.Lovaniensibus
Apostolo, Quistat, (I x, 12). Verlinoautemet vindingospurius videbatur.Au-
lania est iirmitate suffullus, ut de siabiliiate sua de- dubius,
giisliuumcerte illud minimesapitquod in finen. 1 dicitur,
beat esse securus. Uiamur igilur, dilectissimi, salu- ioliunepedum, nonsolumniiuuta,sed eliam capilaliapec-
berrimi lemporis venerabilibus instilulis, et sollict- cala purgari, Longecuuliusiile in sermone9, de Decem
2035 APPENDIX. 2036
1
Hodie, fratres charissimi, audiluri sumus evangcli- coiisuitimalione virtutem : Amen, inqttit, dico tibi,
stam diceiuem, Quia cumsurrcxisseta ccenaDominus, qnod in liac nocie, anlequcnngallus canlet, ler me ne-
posuit veslimenta sua, el prwcinxit se linleo, el cwpit gabis. Dicil ei bealiis Pclrus, Etiamsi me mori opor-
lavare pedes discipulorumsuoruin. Quid nos, dileclis- tueiil lcciim, non le negabo.Yideie, fratres, respon-
slmi, hoc loco dicturi suiiius? Qiiam cxcusationem sioiiem discipiili, cl intciligite dileclionis csse quod
proetendere poterimus, qui dedignamur impendere dixit. Sed quia per soluni sui amoris slttdium, non
peregrinis, quod ille dignalus esl iinpcndere scrvis addito eliam adjutorio Dohiini, voiuit esse promis-
suis? Sed sunt forle aliqui viri potentes et nobilcs , simi, stare non potuit per liominein, quod sub divi-
sunt aliquse delicatie niatronx, quoededignanttir so nitate peiidcbat.Tttit quidcii) in voluntale, sed non
inclinare usque ad vestigia sancloruni in hoc niundo fuit in virtule : sicnl ipsc Dominus dicit, Spiritus
pere-trinantium : Iiospilum pedes non solum ipsi non promplus est, caro autem infirina (MaH/f.xxvi, 33-33,
dignantur abluerc, sed nec suo,ruii)qiiidem cuiquam, 41); et ifcrum,adShie me nihil poleslis facere (Joan.
ui pro se faciant, imperare. Erubescunt forsitan no- xv, 5). Usque mortein promisil, ei in timore ne-
biles delicatis manibus viri, vel mulieres christianae gavit. Ilabuerat confessioiicmniirabilem, si habuisset
in hoc intindo sanctortiin contreclare vestigia ; quia in consummatione viriutem.
hoc natalium praVrogaiivanon palitur. Mala nobilitas, 4. Conscientia a pcccalis cxpurganda. Unde, dile-
quoe per superbiam apud Dcum reddit ignobilem. rectirral ctissimi fralres, rogoel admoneo vos, tit unusqtiisque
Erubesctiiit ergo nobiles et potenles sanctis ct pere- ad lesiem idoncum, id esl, conscienliam
grinis abluere pedes in lmc s;eculo : sed si se non suain : el ad si ibi aliqua vulnera invenerit peccatorum,
correxerint, plus babenl erubescere et dolere, cum conliigiat remedium lacrymarum ; pcenileal se fe-
ab illorum consorlio scparali fuerinl in fuiuro. Tnnc cisse quod fecil, incipial vigilanlissimo corde practer-
sine ullo posnitenlisu reinedio affligentur, cum illos ila curare, praesentia vitare, futura prospicere, et
quos despexeranf, propter humililatem vidcrinl aeci- Deo auxilianle, repellcre : quia quamdiu quis in hoc
pere regnum, se proplcr superbiam meruisse suppJi- soeculo vivere possit ignorat; nec licet evadere, nisi
ciuni. Timeamus ergo, fralres, illtid quod beattts pceniteiilia proccurrente. lllud aiite omnia, dileclis-
apostolns Pclrus linniit, qitando audivit Dominuin simi el fratres, quod specialiter pcrtinet ad iidelcs, pia
dicentem, Si nbn lavero le, non habebis partem me- fide lota animi devoiione cogitate, accessuros vos
cum* : ne forte et nos, si saiiclnruui pedes dedigna- ad altare Doniini Dei nostri. Iuspiciie universa lati-
mur abluere, parlem cuiii illis non mereamitr habere. bula cordis vestri; ne forte sinl ibi aliqua peccata,
Inclinemus nos potius ad saiictorum vel pcregrinorum qu;e nccdiim curata sint eleemosynis alque jejuniis :
vesligia : quia cum boc sancta Imniilitate complemus, el limete illud Apostoli, Qui manducaverilcorpus Do-
illorum quidem pedes manibiis nostris tanginius, sed mini el biberit sanguinemejus indicjne,reus erit corpo-
aniinarum noslrartini sordcs et niaculas pcr fidem tis et sunguinis Domini. Probel aulem se ipsum Iwmo,
et humiliiatem abluinms, el non soiuin iniiuiia, sed el sic de corpore illo edal, ct de calice bibat (l Cor. xi,
etiam capitalia peccata pnrgaiiius 3. 27 , 28). Niillus ex vobis contra ulltim hominem
2. Mysteria in die Ccenaiinslituta. Gaudele ergo , odiiini reservet in corde suo; ut securi possilis di-
dilectissimi, et exsullaie in Doinino, qui nobis in hoc cerc, Dhnitle nobis debila nostra, sicul et nos dimilli-
die saluliferoc consolationis mysteria consecravit. mus debiioribitsnostris(Malih. vi, 12). Castitatem au-
Undeaulem commendavil Dominuscorpus clsangui- teni ante omuia eusiodiie, gulam refrenale, ehrieta-
nem suum? unde, nisi de Immilitate sua? JNisieiiiiii lem fugile, pauperibus secundum quod vires suppe-
essel humilis, ucc mauducarclur, ncc biberctnr. Re- tuiil, eleemosynas date.
spice alliliidinem ipsius : ln principio erat Verbum. 8. Perseverandumin piis operibus. Et hoc ante om-
Ecce qualis est cibus scmpiicrnus. Sed iiiandiicant nia rogo, fratres cliaris^iini, tit gaudium quod nobis
Angeli, manducanl superna; virtutes, manducaiit C03- luic usque de veslra devotione fecislis, iu die cra-
lestes spiriius, manducant et saginaulur; ct inicgruuv stina, id est, in Passione Doinini eompleatis. Non
manet quod eos satiat et loc.iiiicnt.Quis aulem liomo enim qui cceperif, scd qui perseveraverilusque in fi-
posset ad illum cibum ascendere ? Qnia crsioad illum nem, liic salvus eril (Id. xxiv, 15). El ideo sic agere
panem homo non poteral ascendere, dfgnalus cst dcbetis, ne perunius dici negligenliam perdalis quod
panis ipse descendcre ad bomincm : et boc cuni in- jier lotam Quadrngesimam acquisistis. Sic est enim
effabilipietate faclum cst; quia oporlebal ul mensailla tota Qiiadr.ige.simnabstiucre, orare vel psallere, et
Angelorum lactesceret, et ad parvulos pervenirel. Sic in passione Domini, id cst, in Parasceve de ecclesia
ergo fecit Sapientia Dei, sic nos per cnrnis asstim- sc subirahere; quoinodo si (|iiis cuin grandi labore
plionem pavit pane coelesli: qttia Verbiiincaro faclum sludeal tcrram colorc, et messcm non inereattir acci-
est, et habitavit in nobis (Joan. 1, 1, 14). Yide crgo pere. El ideo rogo vos, ut nullus de ccclesia se sub-
hnmiliiaiem, quia paiicm Angelorum mauducavit irabat, nisi forte qucm aut corporis infirniiias, aut
homo : id esl, Yerbuiu illud, unde pascuntiir An- grandis et pubiica neccs.-itas tcnuerit occitpatum.
geli, sempiternum, quod est cequale Palri, mandu- lpse eiiiiiiin Paschali solemnitate legilimum gaudium
cavit homo. poterit celebrare; qui in Passione Dominise noluerit
3. NiliiLnisi de adjutorio Dei prwsumencliim.Prce- cle ec.clesi;cconveiiiusubiralierc. Qui ine in hac sug-
sumptio Petri. Et ideo, fralrcs charissimi, quia nos gesiione Iibenle.r audicrit, conlido quod illi Deus et
Dominus nostcr paiicniiam docuit, pcena libcravil, in hocsscculocl infuturo gloriosaprtcmia repeusabit.
morte redemil, speremus scmper in Diuiiino,ctnihil Quod ipse proestare:dignelur, qui cum Palre etSpirilu
sihe ejus voluntate et adjutorio pnesumanins. Noslis sancto vivit et regnat in sfccula sxculorum. Amen.
enim quid teniere bealus Pclrus promiseril Christo : SERMOCL (a).
Et si omnes,inquit, scanduHzntifiterini in le, ecjonnn- De PassioncDomiui,i (b).
quam scandalizabor.Doniihtis (jtiinoverat fragililalem 1. Judas Jesmn non viclcbal, elsi mulalus non
bumanani, el sciebal non csse in jiromissione, sed in eral.
Oiiutes, inqtiit Doniiuus Jestts, scundalum pa-
Chordis,cap. ,11 n. 17. Konnulla tamen verlia Augustini lieminiin liac nocls. Discipuli terrentur lali audilu, et
habelhic sermo, et centonisiustar variislaciuiisconstat. J.udam iion lerrel tanti sccleris cogitalus. Consulile,
Denum. 2 vide enarr. in rsal. X5,serm. 1, n. 0.
1 SicMss.Edilivero, cmdivhmts. Apostoli, Doiiiiiiinn; infcrrogatc, discipuli , Magi-
8 Hicin editisaddiiur,i-.t dum relrus rccusat, negrttilli sirum. Qui mecum,inqtiii, miltit manumin paropside,
christus regnum, uisi accepiisciobseqniimi;quodabesta ipse iraditurus esl me. 0 induratam frontem! Talia de
et adbuc delcctiitur accumbere; videl pu-
a Quaesequunlurusque ad fi.iemu. 5,desuiit in 5lss.; et scaudit,
manuscriplis.
in his ad superiora vorua,peccaiapurqamus,i nctmiesub- (a) Olim,de Tempore121; et post, ia Appendice46.
jungiUir, Vnde, dilectimmi fratres. (b) Incertiaucloris.
2037 SERMOCLI. 2033
blicari suam conscienliam, el adbuc manum porrigit Orat scmel, orat et ilerunr, tertioque precatur. Tan-
ad buccellam. Numquidego sum, Rabbi? 0 Juda, cui quain aquila lcgebat nidum stium velamento penna-
dicis, Numquid ego sum, Rabbi? jam dic, Ego rum; et solliciius cum oraveral, ad pullos reverle-
siim. Non estoblivio nescientis, sed pielasmiserantis. balur, propier quos iristitiam patiebatur. Oblulerunt
Tu, Juda, quem possedit cupiditas, omnia in tenovit Judoei triginta argenteos. Ille lali preiio debet com-
diviuifas : sed v;e libi in quo semel periit humanitas. parari, cui non potest aliquid ocstimari. Bene, Syn-
Omnes, inqiiil, sccmdalumpatiemini in liuc nocle. Et agoga, Iriginta stateres argenti ponsasli, dum Dei
Pelrus : El si omnesscandalizaiifuerinl in te, ego ta- Filium suspendisli. Abiit ergo Judas, et laqueo se
men non scandalizabor. Coeperunl altercari medicus suspendit. Vide, Juda, scntenliam divina; majeslalis,
ct ocgrolus: ille sine oegrilutlinese esse putabal, ille quse te puniri noluit manibus alienis. Pendes in la-
futuram accessionem videbal. Cui Dominus ait : queo, el argenlum jacet in templo. Nullus gratulatur
Pauliilum sequestremiir, donec rei exitum compro- de tali commcrcio; quia sacrilcgum prontmtiat prc-
heniiis. Et Judas : Quem osculutus fuero, ipse esl, tium. Nonlicet milli in corbonam,quoniamprclium
tenete eum (Mallh. xxvi, 31, 23, .25, 33, 48). 0 si- sanguinisesl. Ecce Judaeoruminiprobitas condemnat
gnum sacrilegum, o plaeilimi fugiendum, ubi ab admissum, ct non condemnat sacrilegium. Si toliere
osculo incipitur liellum, et per pacis indicium pacis non licetprelium, cur implere feslinas homicidium?
rtimpitiir sacramenlum! Vencrunt ad horlum, qui Aui preliiini innoceniis saiiguinis in corbonam non
jam anlea perdideranl paradisum, quaerenlcs Dotni- licebat mitlcre, ipsum iniiocentem liccbal occidere?
num Jesum Cbristuni : egrediuiilur quoerentes, qui Emeruul, inquit, agrum in sepulturam peregrinorum.
anie prsevcnerant venientes. Slat Jesus, et dicunl, Invenil landem mens caeca remediuin. Ad requiem
Jesum quwrimus.Aspicit eos ipse Salvator, quos proe- peregrinoriim Salvatoris deputanl pretium. Licetnon
cedebat Judas lenebrosus ducator. Ducaium proebe- agnoscani, impletur tamen mysterii sacramentum.
bat, ctMagislrum non videbal, non quia Jesus iniila- 4. Apparenlsigna in morteJesu. Interrogavit Pilatus
bilis eral; erat quod eral. Lucem in tenebris qu;e- Jesum. Tu es rex Juilmorum? Et Jesus, Tu dixisti.
rebanl; sed lucem lenebrse non coniprebenderunt. Qui ait vulgo, Quem vultisdimittam vobis, Barabbam,
Sed audianius vocem lucis, qui dicil lenebris venien- an Jesum? Vulgus clamal, Crucifigatur! 0 inordinata
tibtis cuni laternis, Qitemquwrilis? Hli dixcrunt, Je- ncquitia judicantis! Pronunliat innocentem; et eli-
sum. RcsponditJesus, Egosum : audila voceahierunt gendi triliuii facullalem. Mulia enim sum passa pro
proslrali in faciem coecilatis(Joan. xvtn, 4, 5, 7, 0), juslo islo hac nocic, ejus mulier mandat. In nativilate
Sed quia lucel lux in tenebris (ld. i, 5), excitat mundi uxor ducit virum ad morlem; in passione
elisos a mortuis. Itcruin dicii eis, Quemquwritis? Chrisli uxor provocat ad salutem : illic serpenlis
Jestim, inquiiini Et ait illis, Ego sum.0 insensali Ju- subtilitas prsccipitat; hic terror angelicus revocat: ut
dsei! Inicrrogaslis, et cecidisiis; levati esfis, et ingrali inde inciperct venia, ttude videnlur prorttpisse pcc-
eslis. Qoa vos conculieuiini coniminationc vel ler- cata. Aqtta iiianus lavat, dicens, Innocenssum a san-
rore, qui ad solam cecidistis simplicem vocem? Dic guine hujus jusii (Mullh. xxvn). Illuminaiur per
Israel, Venisli tenere me; quia ego defendi te a per- aquse myslerium judicis sensus, et Clirislum pronun-
sequonlibus te? Uiinam lenercs me, et non pcrderes tiat juslum, ulpopulttm facercl reum. Magnumtibi
te. In aquis parieles construsi, faculam columnaemi- delicli vindicas principatum. Eccejtidex Salvatoris se
canlis erexi, -iCgyplioscxcitaie percussi, loia nocte amore excusat; et tradiior se cum Judaeis propria
pro te pngnavi : factumest mane, ct transisti inco- voce condemnat. Omnia stint elciuenla permota ,
lumis mare. Male me qua-rilis; ideo cecidistis. Ecce cceliimiion est quieium, ctnncapiit Domitiicumcola-
qualiter cadunt, qui malc Doininimiquaerunl. pbis verbcratur. Non curia coeleslis coelocontenta
2. Pelri lapsus. Ejusdemfletus. Teiietur inlerea Do- permansil, quia in commotione fuerunt. Ccidi lumi-
ininusad saccrdolumprincipcm perduceiidus:el cum naria conturbanitir, ei de stationibus suis stellaesul-
discipulilaberenlur, Petrus promtssnr egregius ccepit phurcae cadunl in lapsuin. Ligni cuspide rumpilur
ambulare longius, pervenit ad principis domum. Et Golgolha, rcsonant niallei securesque ca:denles,
quia Pelrtim frigus urgebat, calefaciendus sollicilus scinduntur iiioniis sacrati petra; : ille solus Pelrus
assislebal. Ecce ille qui nihil inlirmitatis se putabat qui fucratsuper pelrani, t.mquam iiimollein tenuem-
liabere, paulatiin ccepil ad vcrba medici pervenire. que areiiiim solvebaiur ex petra. Latroveniam petiit,
Negat tcrritus Chrislum, qui se proniiseral animam deilate fargicnle percepii. llle sui metninisse rogavit;
pro eo positurum. Prostravit eum anicula decrepita, Salvator in paradiso secuin vcnisse proinisit.
quasi gravis febricula. Pressit eum letbargicus so- SERMO CLI (u).
el
ninus, ceplleum pncco impiger maliitintis. Audit
DePassioneDomini,n (b).
gallum canianiem, et vidit se discipulus Dominiim
offeudisse. Sub ancilla ccepitpondcre vergi atque de- 1. Christuscur Irislis. Suscepit Dominus tristitiam
niergi: non erat qtii adjuvarel, nisi de interioribus noslram, ut nobis largirctnr lsciiiiam suam. Et vesti-
prsetorii Petrum Dominus respexisset. Cum nox me- giis nostris dcscendii usque ad moriis serumnam, ui
dia declinatum subito lencret incursum, gallus can- nos suis vestigiis revocaret ad vitain. Percuiiam, in-
tavil, et nocle*naufragusrespiravit. Contuni invcnit quii, paslorem, et dispergcnlurovesgregis(Mutth.xxvi,
lidei liberalem, quousque impelleret navem, ut in 51). Tristis eral, quia nos parvulos relinquebat.
medio scopulorum portiim quiererel lacrymarum. Aninia tristis eral non pro sua jxissione, sed pro no-
Vidil navim cordis stii sine mercibus nudam : flere stra dispersione. Proditoreinosculo libcnlerstiscepit';
coepil amare; quia Dominum suum ccepil amare. iion quia Deus Dei Filius moriem titnebat, sed quia
Jesus pelago navigaioremlerrebat, Petrus de guber- nec malos pro se perire votebat. Juda, os«i/o Filium
natore sccuritalcm sperabat. Domine, inquit Petrus, hoministruclis(Luc. xxu , 48)? Fungebaris disciplina
ubi me dimisisti? Luisientiium video, te adhuc non virtutis, et discipiilus factus es consilii iuiquitalis?
video. Lavasti pedes meos, lersisti linteo tuo; Iumine Officios sanguincm fundis? pro piguore amoris vul-
tuo aperioculos meos : quando possumvidere le, nisi nus infiigis? pacis arguinenlo moriem immillis? ser-
respexerisme? Ilapermansit in aniaritudine lacryina- vus Dominuni tradis, di»cipulus magistrum prodis?
rum, (|iioiisqueDominus de portis erumperet infero- 1 Ambrosius,
rum. Pelrus lacrymas fudit confessionis, et Judas 2 charitalis officio.
osculum porrigit falsitalis. Horum loco, proditoremosculo,elc, in AmbrosiiConi-
3. VendilionisChrisli prelium.—Orale, inqnit disci- meatariis legitur, iransfer liunccalicema menon quia
(tc.
pulis, ne intretisin tentalionem(Mallh. xxvi, 41). In- Deus, olim, de Tempore117; et post, ia Appeadice43.
quieta nox in fugam compulit piscaiores. Paslor le- (a) Coustatfruslulis exAmbrosioiu Lucamcap.22-24,
et Petrus turbatur. tristis (b)
netur, Ipse pastor erat, :
decerptis qua; apud Ambrosiumnon reperimus, uncis
anima ejus lurbatur, divinilas inconcussa lscialur. distioguuntur.
2039 APPENDIX. 2040
Utiliora suttl Vulnera amici, quam voluntaria oscula uiique pelebnt veniam, a quibus accipiebat inj'uriam
inimici (Prov. xxvu, 6). Signo dalo, ab his qtti cum Ilodie, iiiquil', mccumeris in paradiso.Ncc mirum, si
fuslibus venerant, dctinctur. lnjicil manus lurba, converso culpam ignoscebat, qui insiiltanlibiis veninm
nectuntur vincula , deridelur juslitia , el traditur ab relaxabat. Poliwerunl eum acelo (Matth. xxvu, 48).
injuslitia. Bene ad consummanda omnia corruptio sincerilaiis
2, Pelrus quare percutil aurem. Quare frigel. Que.m baurilur. Ilaque acetum bibilur, vinum cuni felle non
negal. Percussit ergo Pelrus aurem jiueri principis. bibilur. Sinceriiati non debuit amariiudo misceri;
Quare Pelrus? Quia ipse accepil rcgni ccelorum cla- quia2 pro nobis Dominum sine peccaio docuit cruci-
ves 4, et solvendiligandique ipse adeplus est polesla- figi (a). Pater, inquit, in manus tuas commendo
tem. Abscissa est pueri auricula male audienlis, aure Spirituin meum (Luc. xxiu, 58, 34, 43, 46). Beno
interiore Chrislum male inlelligentis, qui non est tradidit, qui non amisit. Spiritus Palri commendatur,
passus Cliristum prophetam sesliinari, sed DeiFilium ul peccatoritm vincula resolvanlur. Sol occidit sacri-
docuit fideliconfessione signari. Limus suum agnoscit legis, ui speclaculum obumbraret ftinestis : finduntur
operalorem, et caro suam sequilur operatricem. peirse, et Judseorumcorda durantur. Elemenla fugiunt,
Jubere potuit: operari maluit, qtii e limo lerrau cor- terra concolitur; judex arguit, miles custodit, monu-
poris membra formavit, qui hosies suos non passtts nieiila reseraiilur, et Judseorum perfidia denudatur.
est vulnerari. Illi juslo mortem inferebanl; persecu- 5. Cur Joseph occulle pelil corpus Jesu. [ Discipuli
torum vulnera iste sanabat. Pelrus sequebalura longe : vigilant, et fletibus oculos moestos somnus invidus
neque enim negare poiuisset, si Cbristo Dominoad- caplat. Judaei, quid curiosi eslis, ubi caro crucifixa
haesisset. Ter me, inquit, negabis. In domo principis remansit? In fiammis ctim tribus pueris apparuit, qui
sacerdotum ignis ardebat, ubi Peirus occullusscdebal. postea parvulus dignaius est nasci.] Stabanl lamen
Frigus erat, ubi Christus non erat. Pelrus ab ancilla liuiliercs haecvidentes (Ibid., 49), stabal et inaier Do-
prodilus ncgat. Mallem Petrtim Doniinum negasse, mini suo filio feslimoiiiuinperbibente (Joan. xix, 25).
quam Judam Dominum vendidisse 2. Inlerrogalus Pe- Josepb et NicodemusChristum sepeliunt (Ibid., 39).
trus : Et lu, inquit, ex illis es qui cum Galilmoerant. Unus juslus, alter in quo dolus non erat. Nam si
Non enim erat qui in principio erat 3. Hominem nega- Apostoli sepelirent, dicerent non sepultum, quem
vit, hominum consorlium reluiavit: non cnim honii- Judaei iiunliaveruni raplum. Nicodemus nocte venit
nis erat aposlolus, qui fuerat Chrisii discipulus. propler melum Jud;eorum. Simplicilas enim quaeri-
3. Petri flelus. Ager figuli. Ergo flevil amare (Luc. tur, noii ambiiio desideratur. Quoriiodojustus latebras
xxu, 50, 54, 34, 56, 02) : maluit ipse suum accusare periculi limeret, qui corpus non tiinuit sepelire? Ideo
peccaium , ut justificarelur fatendo, quam gravarelur occulte postulavit, ut corpus celarel 3, non ut pericu-
negando. Lacrymas lego, satisfactionem non lego. lum prsecaveret. Mulieres longe stabant, quaediligen-
Pelrus negavit in nocte ; sed conlitctur indie. Ilabe- ter locum servabant. Sexus nulat, devotio calet. Et
bat lacrymas Pelrus , quas pio fundebal affeclu : nou cum discipuli fatigareniur, sohe lamen ab angelo ne
habebai proditor flelus , quibtis culpam ablueret; ut timeanl admoiientur. Noli me, inquit, tangere; non-
duni reus suo jndicio daimialiir, spontaneum facinus dttm enim ascendi ad Palrem meum. Nondum libi
cxpietur *. Peccavi, inquil, quod iradiclerimsanguinem ascendi, qua; viventem cum morluis quaeris. Quarc
juslum. Et Judaei: Quiclad nos? lu videris (Malth.xxvu, primum mulieri? Per mulierem mors anlea est nun-
i). Pertinacibus sludiis funesiam sibi viiidicant san- tiata, per mulieretn vita liominibusreparatur. Mulier,
guinis auclionem , cum refunderel venditor sacrilcgii quid ploras (Id. xx, 17, 15)? Mulier Chrislum vide-
mercedem. Dum prelium sanguinis a Judaeoritm ga- bat, sed hortulanum pulabat. Deus est qui adoralur,
zopbylacio separatur, ct ager figuli Cbrisii pecunia hoino estqui tenebatur.Non (b) renuitlangi a femina ;
comparatur, locus humandis peregrinorum reliquiis : quia non omnes possunt Clirisium langcre resurgcn-
prophetiae lestimoiiitiin adimpletur, ct surgentis Ec- tem , quem tetigerant in corpore commorantem.
clesise mysieriuni revelalur (Zuch. xi, 12). Ergo pre- SERMOCLII (c).
tio sanguinis emitur nuiiidiis : venit enim ttt salvetur
niundus. Non enim cognovit mundus cum, qui fuerat DepassioneDominiui; et de Susanna(d).
in mundo niuiidus. 1. Cur Chrislusaccusalus silel. Forsilan mirum vi-
i. Chrislus in crucevermis et scarubmus.Accusalur, detur vobis, fratres, cur Dominus apud praesidem
et tacet. Rene lacet, qtti defensione non eget : am- Pilatuni a principibtts sacerdotum accuselur , ncc
biant defcndi, qui timenl vinci. Non ttt reus excusat aliqtiem jam eorum responsione convincal; cum uti-
se tacendo ", sed despicil falsidicos non refellendo. qneingratain accusationem nonnisi repellere solet
Manus qtiidem Pilatus lavit, sed facla non lavit. Uxor subsecuta defensio. Miruni, inquam, sit, fratres, quod
verberalur in ncctc, admonel virum in die. Yeritas argualur Salvator, et laceat. Tacilurniias enim pro
faligatur, et a servo Dominus judicalur. Coronam de consensu habelur; videtur nainque conlirmare quod
spinis aimexam coinpungcnles , capiu ejus coronant, objicitur, cum non vult rcspondcre qttod quaeritur.
et illudenles adorant. Ul rex salulatur, ut victorcoro- Accusalionein ergo stiam Dominus lacendo non fir-
nalur : el quasi Deus et Dominus adoratur. Pulchrc mat, sed despicit non repellciido. Bene enim lacet,
crucem ascendit, judicio viclor assistit. Talis ergo qui defensionenon indiget. Amliial defendi, qui metuit
ascendit, qui ssecuiumvincere parat. 1'osuerunt lilu- superari. Festinet loqui, qui timet vinci. Cliristus au-
lum scriplum , Hic cst Jesus, rex Juclworum. Vermis tem cum condemnalur , exsuperat; cum judicatur ,
in cruce, scarabaeus in cruce. Bonus vermis, qui viucit, sicut ait Propheta, Ut justificerisin sermonibus
hsesit in ligno; bonus scarabaeus, qui clamavil e ligno. luis, el viricascum judicaris (Psal. L, C). Quid crgo
6
Quid clamavil? Ne slaluas illis Iwc peccatum. Illis 1 Adde,lalroni.
1 Necvideturabs re hic omissaAmbrosiireferre verba :
llle condemnat,quiet absolvit,quoniamidemet tigandi,etc. 8 Receditexscriptorab Ambrosio,a quo mysteni alia
2 Ambrosiussic: ponamus necjassePctrum, quia dixil ratio profertur, irfostenderelur, inquit, sineamuriludine
Dominus, Terme negabis; malo negasse petrum, quam immortalitas 3 resurgentiumfutura.
fefeltisseDominum.' Ambrosius,inipetraret.
3Ambrosius, rerbum wlermtalis refugii ille sohts (a) «lorel,Eleai.crit.,p. 161,opinalurIegeaduni,decuit,
erat, qui in principioerat. pro, docuil. Haacsensusnoii rcquirit correctioneui,quse
4 Apud Ambrosmm,cl spontaneosuppliciofachmscxpia- taincn noa est coateniaeoda. M.
tur, pietasDomihi, qui se ipse nollet nlcisci, eldivinitas (b) Forle, num. M.
probaretur, qui conscienliuntmeniisinvhibilipotcstatein- (c) olim, de Tempore118; el posl, in Appendice44.
lerrogaret. ,(d) Maximoin mauuscripliset in impressisiribuimonent
" Forte, accusal.Videverba Ambrosiisermonesequeati, Lovanicnses.Ipsap.orroe.-t, qu;e in ejus Hamiliaruinlibris
n, 61. exhibeliirposl Douiiaieam iu r.ainisprima, quseet ia sub-
ApudAmbrosium,Pater, dimilteiliis; hoc esl, ne sta- sequenle ibidemUomiliacitatur. Nonnullalajaen Ambrosii
tuas, etc. in Lucam,cap. 25, verba habelhiucinde iaspersa.
2011 SERMO CLIII.
opus erat ei loqui ante judicium, ctii ipsumjudicitim
erat plena victoria? Vineit ergo, cum judicalur Chri-
stus; quia sic innocens approbatur : unde ait Pilalus,
Innocensegosum asanguine hujus justi (Matllt. xxvn,
24). Meliorest igitur causa qtise non defenditur , et
probatur : plenior juslitia , quse non verbis aslruitur,
sed veritale fulciiur. Taceal lingtia necesse est, ubi
ipsa veritas sibi adest : laceat Iingua in bono negolio,
quoein malas (o) causas oblincre consuevit. Nolo sic
defendi justiiiam, sicul solet iniquitas excusari. Quod
vincit Christus, non oralionis esl, sed virtutis. Scivit
enini Salvator, qui est sapienlia, quomodo lacendo
vinceret, quomodo non respondendosuperaret : at-
quc ideo causam suam maluit comprobare, quam
dicere. Quoeenim res illuin coinpelleret ad loquen-
dum, cmn silcniio satis sufficeret ad vinccndum?
Fortasse metus eum cogeret, ne saluiem perderet,
nisi quod ipsa erat lota causa victoriae.Suam enim
salutem perdidil, ul salulem omnium lucrarelur. In
se vinei maluit, ul viclor esset in cunclis.
2. Susannacaslilate defensa. Judicem virginem me-
relttr. Scd quid de Deo Chrislo loqtiar? Susanna mu-
licr inimicos stios lacuit et vicil'. Non cnim apud
Danielemjudiccm verborum se ratione defendit, non
palrocinii sermone tutala est : sed in sancta femina
taccnte lingua, pro ea castilas loquebatur. Caslilas
enim Susaunaeadfuit iu judicio, quoceam defendit in
paradiso : ibi enim pudoriejus consuluit , hic saluii;
ibi, ne macularelur pudicilia ; hic, ne innocenlia da-
mnarelur. Caslilas enim Susannoeet presbyleros im-
pudicos convicit in paradiso, et in judicio falsos ac-
cusalores oblinuil; bisque viclrix reos facit lestimo-
nii, quosreos fecerat adulterii : atque landem judi-
cem merelur caslitas Daniclem puerum juniorem ,
necdum pnbescentis eetatis. Mulltimigitur dc Deopu-
dicitia conscquilur, cum judicem virginem promere-
lur. Secura enim cst de victoria castilas, cui est j'u-
dicatura virginitas. Pudicitioeauicm causas nisi vir
pudicus audire non debuit. Talem enim arbitrum
meretur caslimonia, apud quem non pericliletur vere-
cundia.
5. Danielisel Pilali idemjudicium. Pilali iniquilas.
Cognitoigilur DaiiielSusannsenegolio, cum cam fal-
sis accusationibusvellet plebs imperita damnare , ait
idcm : Mitndusegosum a sangitine hujus ( Dan. xm,
46).Quo dicto, peccantis populi revocavit crrorem.
Ilac ergo voce circa Susannam Daniel utilur, qua
circa Dominumustis est Pilalus. Ait enim Piialus,
Mundus egosum a sanguinehttjusjusli ( Malth. xxvu,
24). Eademigilur sentenlia absolvilurpudicitia,qua est
et absoluta juslilia. Sed Danielmelius quam Pilatus :
ille enim pudicum sanguinem nec condeninat, et li-
beral; hicaulenijusli sangninemconfileltir, cl tradil.
Quid enim profuit teslimonium perbibuisse innocen-
lioe,et velut reum addixisse nequitiae;nisi quod gra-
vius peccalum est unum eumdemque et pronunii.ire
juslum.et traderc criminosis? Ipse enim iniquilatis
suscteslis est, qui ore absolvit, et corde condemnat.
Lav«rit licet manus suas Pilalus; tamen sua facla
non diluit: quamvis abslergere se putaverit jnsli
sanguinem destiis membris; eodem lamen sangnine
mensejus tenetur infecta".Ipse enim occiditChrislum,
qui eum tradidil occidendum. Judex enim bonus et
constans, ne sanguinem innocentis addiceret, necin-
vidiaecedere debuit, nec limori. Daniel ergo melius
quam Pilatus. Ille peccantis populi rcvocavit erro-
rem; liicauiem furentis Synagogaesacrilegium con-
Crmavit.
1 Ms. vd. a secundamanu, iacendo vicil. Ambrosius «scendo subjacereviliisdedigneris.»
autemomillit,immicossuos.
(a) opinaturMorel,Elem.Crit.p. 235,meiiuslegendnm
in malocausasoblinere. Cui sentenlioeadversamur; uihil «mus, » inquit, «in quaotumsuum servum diligere j>o-
est euiuicur lexlusmutetur. Laliaedici jwtestneul. ge- «luit aute culpaui,quemsic glorificatpost ruinani.» HatE
ncre in causasoblinere,pro, in causasexerceri. M.
2042
SERMO CLIli (a).
DePassioneDomiui,iv (b).
1. Munduslotus redempius. Admonet nos, fralres
charissimi, ad solemnilatem Dominicsepassionisipse,
in quo eani nec muta elementa lacuertint. Celebret
eam lux fidei linguis hominum, quam conclamave-
nmt eliam silentia tenebrarum. Hodie Dominus no-
sier in stalcra crncis pretium nostrsesalutis appendit,
et una morte universtim mutidum, sicut omniiim con-
ditor, ita onuiium reparalor absolvil. Indubilanler
enim credamus, quod tolum mundum redemit, qui
plus dedil quam totus mundiisvaleret. Merilumcnini
redemptae mercedis digniias insignis prclii super-
gressa est. Inter redemptum el redimentem dispen-
salio fuit, compensationon fuit.Quiergo non liabe-
bat peccala propria , digne delevit alicna : solus hic
pia victima pro omnibus cecidit, ut omnes levaret.
Et quia debitum solus non habuit, recle fenus mise-
ricordiae pro debitoribus erogavit. Perpende inter
haecqui talem pro nobis dedit pecuniam , qualem a
nobis sil exacturus usuram. In hac ilaque die lidcs
prophelicscantuiiilialionis impleta est, ila dicenlis :
Corpus meumdedi perculienlibus, el genas meas vel-
lenlibus; faciem meamnonaverti a [ceditatesputorum
(Isai, L, 6). Suscepil mala noslra, ut tribueret bona
sua. :
2. Homo quam Deo charus, quantum valeat, quan-
tum debeal. Mysleriumchlamydis coccinew, coronw
spinem,silis in cruce, veli scissi, et monumentorum
aperiorum. llinc intelligamus, quaulum hominemdi-
ligere dignatus sit ante culpam, quem sic diligil post
ruinam. Agnosce, homo, quanlum valeas , el quan-
tum debeas; et dum lanlam redemplionis luae perspi-
cis dignilatem, ipse libi indicilo peccandi pudorem.
Ecce proimpio pietasflagellatur, pro stulto sapientia
illuditur, pro meudaceverilas necalur, damnalur ju-
stitia pro iniquo, misericordia afiicilur pro crudeli,
pro miseroreplelur sinceritas aceto, inebrialur felle
dulcedo, addiciiur innoccntia pro reo, moriuir vila
pro mortuo. Expavit scelus hominum nalura rerum ,
et quem creatura rebcllis non agnoscit, eum mundi
Dominumiremens terra lestatur, et cceli regem sol
fugiens coniitetur. Chlamyde coccineainduitur; quia
sanguine martyrum siiorum Ecclesiac corptis orna-
tur. Coronaspinea capiti cjus imponilur; quia pun-
ctio peccalorumnoslroruni, quorum remissione Re-
demptoris gloria slruilur, aridis trihuUs comparatur.
Studeamus nunc c diverso, ut membrorum vita cajii-
lis sit corona. Quod vero siiire se in cruce posilus di-
cit, fidem incredulsegentis concupiscit: sed e contra
acetum malilise porrigunl; quia viiium sapienlisc,
quod a Deo acccperant, peccandocorruperant. Vcliiin
templi scinditur; quia Synagoga honore nudatur:
observatio anliqua dissolviiur; Ecclesiaeunilas proe-
monslralur. Monumentaaperiunlur, quia morlisjura
jure superanlur. Laxaia sede tarlarca a Domino rc-
rum profundoenoctis clauslra reseranlur, et quem
homiues non recipiunt, inferi Deum esse cogno-
scunt.
3. Mysterium Judm vendili Chrisli pretium refun-
(a) Olim,de Tempore
forsitao
114; et post, ia Appendice 41.
auctoris est, eujus plera;que e
(b) Ejusdcm
illis quae sub nomine Eusebii circumferunturHomilise.
Enimveroillicsolemniusnihilconversioneillaad homiaem,
cumiisdemquibushieurgelur verbis,ut atlendatquaatuoi
ex Crealorisaestimationevaleat, quantumei debeat. Ita
homil.2de Pascha: « Perspiee,o homo,quantumvaleas,
« et perpendequautumdebeas. Perspicequantumvaleas,
«ut tandemvilisesse tibi desinas;ut vel per hoc erube-
Ita etiamhomil.1
et2 de Symbolo,in expositioneverborum,Indevenlurus
estjudicare, etc. Deniquehomil. 6de Pascha,«^lislime-
ipsa verba liica. 2. Videsermoaem subsequentem,n. 8.
Denum.1 vide Eusebiiin iine et circa mediumhomil.6
de Pascha;de num, 2, videEuseb.bomil.1de symbolo.
 2043 APPENDIX. 2044
dentis. Quod aulem triginla argenteos Judas venditor pttblicum crescerct lieneficium. Quare indubilanter
profantis refudit; indicabat nihil sibi Cbrisli pretium credendiim est, quod lalroni illi ad commehdalionem
profulurum, sed salutis benefieiuiii scelere stio aliis fidei su;e, etiam causa spei nostraeel ulilitatis acces-
conferendum. Videanmsquid lioc refuso prelio em- serit. Immensa enim Dei noslri bonitas libenler iri-
•pltim esse eloquia divina testaniur. Emerunt, inquil, bnit, qu;e etiamgeneraliter profulura praenoscit. El
exeo agrum figuli in sepulluramperegrhwrum ( Matth. ideo jtixta fiduciam laniac clemonlise,si quis nostrum
xxvn, 7). Figulus.Christuscsl: agerChristi Ecclcsia, crimina Cbrisluni
sua probabili coiiversafione damnaverit, et
tolo corde etiam '
acquisiiioperegrinorum populus Genliuin. Superest , credidcrit, nunc latroni
cbarissimi, ut agri liujus quolidiani atqtie perpetui in semetipsoingressum 2 paradisi aperuisse se noverit.
sludeamus csse cultores : seniinemus in eo frugem Quantum agitin spe salutis humanse magniludo fi-
bouae cmscieiUia:, ut cum leinpus niessis , id est, dei, et altitudo diviiiarum misericordiseDei 3? Ecce
consuuimaiionis, et dies reddendae ralionis advene- homincm in sceleribus involtitum pcena misit ad in-
rit, cum sccuritate etexsnllaiione botiorum operiun noceniiam, et dffensa penluxil ad gloriam (a). Quem
saluli culjia perdiderat, perditio invenil, cruciatusab-
nianipulos reporlemus, cl posl conlrilinncm jeju-
niorum proeseiilis Qiiadragesima;, laudabilium ac- soIvit,dannialio consecravii.
liium candore vesliti, et inuuinento castilalis ornali, 3. Lalro salutem merilo oblinet, Clirislum credens
ad fesla futura procedamus, et Pascba illud seter- clumderelinquitur. Sed non sine causa tanltim meruit.
num |)iorum inserli conciliis celebremus: praesiante Yideamus quo temjiore fidelis apparuil. Ecce inter
Doinino noslro Jcsu Clnisto, qui cum Palre, elc signa alque virtutes attestantibus miraculis et accla-
SERMO CLIV (a). mantibus, aliquoties in discipulis mcns jam robusla
DePassioneDomini, v; et de beato Lalroue(b). litubavit; et nunc Christi suppliciis quodam modo
au- coniradiceniibus in lalrone iides novella convaluit.
in
1. ScoptisCkrisli mysteriis camis. Frequenter Sub ipso passionis tempore ab ancilla interrogalus
divimus, fralrcs dileelissimi, bealtim Patilum apo- unusex diseipulis beaius Pelrus, peculiarius Christo
slolum dicenlem, Deus eral in Chrislo, mundum recon- ita respondit, Non novi hominem islum
Cor. : id est, divinitas opera- eogniius,
cilians sibi (II v, 19) (Mttith. xxvi, 72) : et iste qui ante non noverat, ex-
baliir in corpore; apparebaf in fragilitale humanitas , cIamat, Mementomei, Domine, cum venerisin regnum
et in virtute majeslas. Ad hoc itaque nobiscum vixit tuum (Luc. xxui, 42). Quam singularis et quam slu-
in carne, ut praeferrel nobis excmplajusiitioe ; ad boc penda devotio!Sub illo lempore credidit rens , quo
pro uobis morlem subiit, ut conferret munera salutis eleclus. Laudabilius hoc itaque in latrone ac
Hominem ad boc induit, ut erudiret; ad hoc negavit
auernoc. magiiificentius fuit, quod hominem addiclum et inter
tradidit, ut rediriieret; ad hoc resumpsit, ulin Deum cxlrema deficienlem supplicia , Deum credidit, quam
sumeret. Vitam a.i lioc dcposuit, ul donaret; morlem si inter virlutum opera credidisset. Non itaque sine
ad hoc suseepii, nt vincercl : cui lamcn morli prse- causa tanlum meruit.
suinpluni dominium reddituroc , quasi servus quidem 4. Deumconfitensdum palitur. Adverlamus plenius,
succtibuit, sed quasi Dominus iniperavit. Siquidem Dominumconfileiur. Fervebat iniquitas
inferni nec tenere quo tempore
ncc animam porta, corpus potuil persequentium, exsultabat impieias blasphemanlium ;
scpiillura : quoe per illud tridtitim nequaqtiam car- conlrilio, livores et vulnera solum Cbrislnm homi-
ncin mortali corrnptione violabat; quia in inferno sub nem demonstrabanl. Sacrarum manuum iu ligno cru-
cadcm mora regnum mortis anima deslruebat. cis exlensio, et reverenda confixio, quae condemna-
2. Immensa Dei in hoininem dignatio. Christi mors bal Adse et Evoemanus ad inlerdictum ligni cihum
hominem,resurrectio Deum prodit. Lalronis absolutio ingemiscenda sscculistransgressioiie porreclas; hoec,
fit mundi spes el consolalio. Salutis spes ex duobus.
relribuemns Domiiio muneribus laiitsedi- inquam, conlixio per omnia infirmitatem hominis as-
Quid pro serebai. Illisae per Ialus lancece iremenda percussio
gnaiionis? De plcniludinc ccelesti iu facturam se ostendebat hominem, lanlum abscondebat
suain faclor exinanivit, figulus in figmentum suum quaiitum Deum. Aposlolis post divina miracula desperantibus,
transiit, et Rex coeli liomini miiitavit. Mililavit, solus liic non acquiescit scandalo crucis et mortis;
dixi ; crux enim pugnanteni indicat , resurrectio solus bic lestis est majestatis, qui socitis probalur
triumphaiitem.Quisianlaii) possit narrarc pielatem '? doloris , et ideo adhuc in latrociniis posims, invisibi-
Asummo ccelo egressio ejus (Psal. xvui, 7), et lem Deum angelicis jam oculis videt. llliiminaverat,
usquead inferni profunda descensio. ln una eadem- credo , nascentem fidem lateri jam credenlis in Chri-
que persona quam sedem tarlari bcne manifeslaiiltir liumana slum propius corpore admola divinilas, quoese lar-
pariter el divina?Nam penelratiirus , gius sub momento illo peragendae redemplionis infu-
hominem se confessus est dum descendcret; Deum derai.
se prodidit dutn rediret. Ut rcdimeret impios, sicut S: Oralionis illhts fides. Lalro tnaiiyr. Videamus
ait sermo divirms, ut rediiuerel iniquos, inter iniquos auteni qualis fueril ipsa deprecalio confitentis. Me-
reputaius esi (Isai. LIII, 12), inier duos, quos dexlra menlo , inquit, mei, Domine, cum veneris in regnum
lsevaque legimus [icpendisse ( Luc. xxin, 35). Se ip- tuum. Non dixit, Si Deus es, de pracsenli supplicio
et
sum confusioni, opprobrio crucis liadidit, ui la- me : sed magis, Quia Deus es , de fuluro judi-
tronem glorificaret. Sed si bene respicimus , non illi eripe cio libera me. Quam cito etmi replevit Spiritus sancti
soli boc proesiiiumdcjircticiidiinus. Nam dum lam eruditio, jier quam futuri exaininis diem cogilans,
iusignem reum rclaxat, duin tanio debitori refnndit elsi intolerabilc probat esse quod senlit, gravius ta-
iinnianis debili caulioncm, lumiano gcncri conscripsit men intelligit esse quod metuil. Prscdicatsaeculisju-
securilalein ; ul consolatio ac spes (icrct.fotius popu- dicem regemque sseculorum : iiondum Vocatus,et jam
li ,absolulio unius desperali, et privatum donum in electus; nondum famulus, et jam amicus; nondum
1 verba, Quislaniam possitnarrare pielalem,desuntia discipulus , el jam magistcr, atque ex Jalrone confec-
manuscripliset apudEusebium. sor. Mcmenio, inqiiit, rnei. Gloriosa voce prsesenles
(a) olim, de Tempore120; etBibfiotheca
post, in Appendice4S. lemperal cruciatus. Temperat, diximus : quia elsi
(b) Exstaiiater nomiiiasiu P alrujii sub no- pcenacoeperat in latrone, novo genere consummalur
m.ioeEusebiivulgatns;ibique, siculiu maauscnptisiacipit iu marlyrc. De ligno crucis clamal; sed jam lempora
ab his verbis,« Deuseral iu cbrislo, » elc. Nouiadiguus retribulionis
esl Fauslosemipelagiano,cujusiiispeclolib. 1 de Libero cogiiat.
1 Ita maauscripliet Eusebius.Atediti,eliamcumlatrone.
Arbitrio,cap.7, et-lib. 2, cap. 6, mox iutelligesi|:sius esse
s
loquendimodosquos habesbicn. o, «fidesnovella; » a. 7, 3
EditiAugustiaiani:Quantumsit in spe, etc.
«credulitatisaffeclum;» n. 9, «felicilascredulitatis,ere- m edilis hic addebalur,et palientimmugnitudo,osten-
« dulitaliscompendiosadevolio.» De num. 4 videEusebii ditur cum liominem,etc. Eusebiumet mauuscriptosseeutt
honiil.10 dePascha; de num. 8, conierEuseb.homil.2 de sumus.
Pascha,et supraserm. 153,n. 2. (a) cave a semipelagiano.
 2045 SERMO CLIV. 2040
6. MercesLaironi promtssfl.Videamusquid inter ista Christi sarguine et passione mundatam; blasphemus,
respondeat dives et larga Dei bonitas : (pia; sicut ex- homicida , casiiialis proditor. Hoeciria capilalitcr oc-
cedit voia, ita gratiam adj'tingit ad nierita. Hodie, ciduni. Coiilestiumir Chariiati veslrae causas aclerno-
inquit; taiiquam si diceret, Quid ine , in(|uil, o fide- riim maloriuu. Blaspbcinus, liomicida, prodiior casli-
' lissime comcset unicc tanli leslis Iriumplii, quid me tatis sinc, expiiguator alien;e;id est, qui legitimi
tanlopere exoraiidum putas , ut in die judicii mei me- ciibilis jura Iransgredilur, qui exlra conjugem suam
mjneriin tui? Quid mc ad pra-senloni rctribiitioncm per nioriifcros crrat amplexus, reus erit oeternae
paratuin, in lenipora lam longa dissiniulas? quid in mortis : quia vilem in se babuit sangiiinem Redem-
fulura sa-cula lidcm in te perfectam faligas? Hodic ptoris. El quia clamat Apostolus, Neque rapaces,
mecinneris in paradiso (Luc. xxm, -45).Ergo tanquam ncqiieadutteri rccjiaimDei possidebunt(I Cor. vi, 10);
haeredilariact palerna sedes, qua; expuiso Adam, qu;e abslineamus niaiius ab alienis, oeulos ab aliena fc-
expulsis duobiis, rlausa est innumcris populis, te in- mina caveanms : nc corpori illi quod de nostro Chri-
troennle reserabilur. Ingrcdere illuc prinnis; sed in- slus assumpsit, iiijuriam faciamus in nostro eorpore.
grcssu feliciore quain primus. Intra paradisuni, ne- Caveamiis ita peccalis et criminibus vilam prodere;
quaqiiam ttllra ciim Adam visnrus iiilernum. Nullum ut ad uos iion respiciat propbeiia illa terribilis, Non
illic cibimi h-thalcm, iiiillain jam Icgem, nullam ar- est, inquit, Deusin conspcclucjus, potluuntur viwejus
borem peiiimescas : ego libi illic ero viclus et vila. in omni lempore, auferuntur jttdicia ttta a facie ejus
Et ne forie verearis, nctibi aiiquis lioslis iu illobcalo (t'sal. ix, 5). Irremcdiahileperjculum esl, sicaliquem
neinore.ne anliquus ille, lairo insidietur, posscssio vitiis el cupidilatibus frcna laxare, nt se raiionem
libi illie mc inlrudiiccnle firniabiiur. Recedat ergo Dco non memincrit reddittirum ; quia puto magna sit
infidelilas, qnto Deuin el hoiuinem non rccognnscil. jam peccati pcena, iiictinn ac ineinoriam fuluri per-
Nam sicut diabolus est qui de paradiso expulit; ita didisse judicii. Non nobis ita dulcia sint pauperum
Deus est qui reduci'.. spolia postiiioduin nimis aniaricaiura. Nibilominus,
7. Chrislumincruce Deitmte&tanlur,judicium illiusde sicut dictuni csl^ refugiamus carnis alienae abomi-
lalronibus,mira illius palicnliu,creulurauniversa.Homi- nanda conlagia , viiemus obscena inimicuivoliiptmis
nisquanta durities.Secimdiiuih:vc,charissimi, per oin- incendia. llsec qui agil, charissinii, de stiptila acli-
iiem gestonini ordincm, Deunisttb hnmine agnoscamus gnis iniquilatum pcrpeiiio.ssibi succcndit ignes, et
operantem. Positus in paiibulo velul arbiler in mcdio nunquam exstinguendos conciimal vapores. Nonlanli
damnatorum, iicganleiiircpulit, susccpil confitenlem; cstvita, si ad hoc vivnt lioaio, ut in paucis liujus
huncdepiuat rcgno , illum rclinquii infcrno. Per bxc vibe annis consumat actcrnos, et sub brevi fine con7
ergo crcdamus iu majestaie judicaturum, qtteni jam in greget sibi pcenassine finc mansuras.
crnce et misericordiam ' videmusexercere et judi- 9. Lalronis exemplumne remissiorisvitwsil occasio:
cium. Credanius, ihip:am, Deum, vel e>csola virtuie quia puucis fidesLatronis, el multi htic hiani spe de-
palienlioe, qui dtnn ab lioinine crnci et ncci iradilur, cepti. Scd ne forte , cliarissimi, aliquem niiiiis sccu-
sic quoque homini gloriam pollicclur : qui illas ipsas riim faciat aut reiiiissuiii tam nova felicilas creduli-
injurias ct |ilagas congeslas in corpus suiim convcr- lalis.no fortc dicat aliquis in corde suo : Non me
tit in preliuni noslriim. Sed et ipsa totius mundi ra- usque adeo conturbet el cruciet rea conscienlia, non
lionabilis creatura motilitissuis Deiiin loquitiir. Nam ine usque adeo co iristet culpabilis vita; video sub
in media passione DoiniuiSalvatoris cceleslia et ter- momento, video sub exiguo spalio laironi crimina
rena lurbantur; lux cum nocle miscctiir, elemenla sua donala, et mibi resoluta nieiite coiicipiuntiir *.
qualiiiiitur, elabanliqiiismiiiisieriiscffugantur. Aperte Primuni consideranda est in latrone illo non solum
rerum natura perspiciiur comniovcri, velut in vindi- crcdulitalis compcndiosadcvotio, sed lemporis illius,
ctam auctoris sui velil arniari. Terra ipsa concussa a sub qtto iioncagcbaiiliir, occasio, quo juslorum legi-
fundamcntissuis, quasi qu;e criicem Dominivix susli- lur lilubasse perfectio. Deindeanle rnilu lidem latro-
neat 2, lanqtiam ad scelus proprium contremiscit. nis ostende, et ttinc libi laironis beaiiuidinem polli-
Dies refugo lumine , quomodo polcst, siimit lamen- ccre. Immitlit diabolus seciirilalcm , ul inferal pcrdi-
lum , et lusco tristiiim tcnebrarum babitti, more lu- tioncm : neque dinumcrari possimi, quan(,oslia;cina-
gcntis , induilur : et sicut lota cceli facies Dominicse nis spei umbta dcceperil. Detcrreant, quaeso, nos ab
nalivitalis gloriam nova luce lcstalur; ila crucis in- hac persiiasioneiniumierabilespopulisub lali securitate
juriam novis leuebris deteslatur. El quoedurilia cor- nudiet vacui bonis, el malis pleni, ex bacltice pncrepti.
dis litimani? Vse eis qui inier isla non credunl; quan- 10. Sttliilislempusdifferre, periculosissimum, slul-
doquidem creaiura insensibilis, quoe rccipere non tissimuni, Deoodibile. Lalro salulis opus non dislulit^
pofcst credulitalis affectum, dat laineii Dcoconles- Quotidie expavesccnda transilus nostri et conunigra-
sionis obse(|iiium: el cuiii pro solo homine Clirislus tionis inccrla hora; qu;e el modo vel insperala vel
morliius sit, perhibet ei lamen etiam pars illa mttndi subila sunt, cl in auermim reniediis caritura sunt.
lesiiinonium divinilaiis, ad quam non perveiierunl Praiveiiieiulnsesulicsquiprarveiiireconsuevii. Ipse se
beneiicia passionis. scdticit, et de mortc sua ludit, qui hoc cogitat: Po-
8. Quantum homovaleal el debeat. Quam reus cum lcst uiilii extrciiii temporis indulgenliasuhvenire. Non
peccut.Judicii fuluri obtivio,magnapeccatipcena.Quse est hoc : priiuum, qtiia pericnlosissima cst in ulli-
cum ita sinl, charissimi, agnoscat liomo qiiaiuum niuni dicm proinissa securilas; deinde, stultissiinum
valeat, el quantuiii illtim Deo obnoxium faciat vel cst ut causa qtta; de nccessitaiibus agitur aHernis ,
nalura vel gralia. Agnoscat bomo qiianluni ab illo iimlililalibiisvihc deficiciilis comniiliatur extremis.
cxspectel Deus; et qtiem lanta dignatione habuit clia- Odibile ost apud Deum, quando Tiomo sub fiducia
rum, quam velit esse in conversatione pretiosum. pocnilemiae in sciiccttilem reservatx liberius peccat.
Aguoscat homo quantuti) valeat, et qiianiiim dcbeat: Credite, cliarissimi, diflicileest ttt callida dissimula-
et dum prclium stuim cogitat, vilis sibi esse desinat, lio ordinaudic consiinimalionisobtinere digna sit fa-
et polius vicem muneris Salvatori cx ipso bono suo, cullalcm : apud illuriicordis interpretem ars non ad-
idest,de conservala salute restiiuat. Custodiamus niifiitur :id saltitcii).Ille autem, de quo locuti sumus,
ergo sollicile quod lanti sudoris commercio Cliristus bealus latro, beattis, inquam, non jam juxta viam
redemil. Reus itaque erit non parvi pretii, sed san- iiisidias lendens, sed viani ipsam in Cbristo lenens,
guinis Christi, qui violat el cominaculat auiniam, ac viitc pnedaiii subilo rapiens, immulato gencre et
1 Inmss.el apudEusebiiuudesideranturvoces,elmiseri- nova spolia dc niorte propria reportans, ille nec sa-
ltilis lempora sciens distulit, nec remedia status sui
cordiam;adjectsehic lotle coaUamentemaucloris pela- 1 Fortelegendum,conceduntur. Autcerteabundant erba,
> Eusebius, quasi quce zuper crucem Denm vixSJIS- el miltiresolutamenteconcipiuntur.Et ipsa quidemvomit-
gianistae.
tineat. tuutcumEusebiomanuscripti.
2047 APPENDIX. 2048
in momenta ultima infelici fraude posuit, nec re- modo iitraque hoec mariifestaverit Paultis : Omnis,
demptionis suae spem in desperationis novissimum inquit, pontifexqui ex hominibusaccipitur, pro Iwmi-
reservavit: nec religionemante, nec Chrislum scivit. nibus consliiuilur : unde necessariumest ut el ipse ha-
Quod si scisset, fuissct forsitan intcr Apostolos non beal quod offcrat (Hebr. v, 1). Ecce ipse offerebalse
poslrcmus in numero, qui prior factus est in regno. ipsum. Alibivero dicltini csl, Quoniam Domiaus se-
Ergo etiam ex hoc in exlremo placuit Deo; quia ad rum mel oblalusesl pro oblaiionesui ; deinceps, utmullo-
consequendam fidem non fuit extrema hora illa, sed biturauferal peccata l : secundovero sine peccalovid:-
prima. Opus est ergo ut sibi liomo quolidiano acfu his qui exspcclanleumin salutem (Hebr. IX, 28).
provideai, et procuret bonam consummationem: Ecce islliic oblalusest, ibi se ipsum obltilii. Vidisll
opus esl ut lota vita noslra talis sit in conversatione, quoriiodosimul el hostia cl sacerdos factus est, ct
ut libcri mereamur esse in fine. Incessabililer diem altare erat crux.
transiius nostri et tempusjudieii cogitames, nos quo- 3. Cur sub dio immolalus,non in templo. Crux om-
que cum lalrone jugiler proclamemus, Memcntomei, nem locnmin lemplum consecravil.El cujus rci causa
Domine, cumvenerisin regnum luum. noti in lemplo offcrtur boeebostia, sed exlra civita-
lem et extra muros ? Ut illud impleretur quod scrip-
SERMOCLV (a). lum esl, Quoniam inter iniquosdepulalus esl (Isai.
DePassioneDomioi,vi; seu de Cruceet Lalrone (6). Lin, 12). Ctijus igilur rei causa in allitudine crucis
1. Cruxjam gloriosa,donoruminnumerabiliutncausa. inimolaiiir, et non sub tegmine ocdificii? 01) hoc
Hodierna die Dominusnosler pependit in cruce, et scilicet, ut aeris naluram mundarel, propterea non
nos cpulamur ', ut discamus quoniam crux Cbristi in allari, nec tecto supcrpnsito, sed suh ccelo. Aer
feriae sunt et nundinoe spirituales. Antea namque enim purgabatur, cum in altiludine immolareturovis :
crux nomen condemnaiioniserat, imnc vero facla est terra eliam purgabalur, quia stillabat sanguis Do-
res honoris : prius in danuialione malcdicti stabat, mini super cam. Ideo non sttb tegmine, neque in
nunc in occasione salulis erecta est. Haecenim crux lemplo Judocorum; ut non subtrahercnt sacrificium
innumerabilium nobis bonorum exslitit causa : liocc salulare Judoei!. Neqtte exstimes pro illa lanlum-
nos de crroribus liberavil, haecnos sedentes in te- modo gente hanc Iiostiam offerri : propierea enim
nebris illuminavil, haec nos a diabolo expugnatore cxtra civilatem et exfra muros ; ul intelligas quo-
reconciliavii Deo, et ex alienatis restituit in dome- niam communisesthoslia progenere humanooblaia :
siicos, de longinquis proximos fecit, de peregrinis et ideo communisestpurificalio, non ex aliqua parle,
reddidit cives. Haecest eniin inimiciiiarnm inlercm- queniadmoduni ftierat in Judaeis. Nam Judoeis ideo
ptio, pacis firmamentum, ct omnium nobis bono- prsecepit Deus relinquere universam terram, et iu
rum lliesaurus. Proptcr hanc jam non erramus in uno loco offerre sacrificia, et vota reddere ; quo-
soliludinibus ; viain cnim veritatis agnovimus : nec niam immunda crat liinc universa terra fumo arartim
jam exl.ra regnum sumus ; j'anuam enim regis inlra- el nidore bustorum, cxlerorunique inquiiiamenlorum
vimus : jam ignitas diaholi sagittas non timemus ; eorum quoe de profanis Gentilitim sacrilegiis infere-
foniem ciiim vitae, quo exstinguerenlur, invenimus. banlur super cam. Nobisvero jam quoniain Cbrislus
Propter hanc jam iu viduitate nen sumus ; sponsum advenicns universam terram expiavit, omnis locus
enim recepimus : non expavesciintis lupum ; quia oratorium factus est. Et idcirco beatus Paultts borta-
bontim pastorem invenimus : dicii enim, Ego sum tur et pracipit sine inlermissione orare ubique , di-
pastor bonus (Joan. x, 14). Propler hanc non for- cens : Voloorore viros in omni toco, levuntesmanus
midamus lyrannum ; regj enim adlioeremus: propter sauclas (1 Tim. n, 8 ). Yidcs quomodo mundaiiis est
hanc diem festum agimus , crttcis memoriam cele- orbis lerrartim ? Et idco ubique sanctas maiius le-
branles. vare possumus, quoniain universa lerra sanctificata
2. Crucis fcstivilas a Patilo inslitula. Crux, allare. est ; utsanctior sit qtiain illa in iuterioribus lempli
Chrislus, sacerdos el Iwsiia.Ila et Magisler Geiilium vcteris sancta sanclorum. lbi namquc irralionabile
docet, propter crucem anniialemfeslivitatem consli- animal ovis offerebaiur ; hic aulem spirifualis oblata
tuia. Epulemur,inquit, nonin fermenloveleri,nequein cst. Et quanlo major esloblatio, tanto et eniinen-
fermento malilim et nequitiw, sed in azymissinceri- tior sanctiflcatio : idcirco festivilas epulationis est
talis el veritaiis. Deinde causam agenda; solemnitatis crux Clirisli.
adjiciens, ail : QuoniamPascha nostrumpronobis im- 4. Crux paradisum reseravit. Vis disccre et aliud
molalus esl Chrislus ( I Cor. v, 8, 7 ). Ubi autem crucis bcneficium ? Paradisum anle quinque millia
sacrificium, ibi et inleremplio peccalorum; ubi inter- vel amplius fcre annorum clausum, bodie nobis ape-
emplio peccatorum, ibi reconciliatio Dei ; ubi re- rttit. In hae enim die et iii hac liora latroiieni intro-
concilialio Dei, ibi vox Imliliwet salutis in tabcrnacu- duccns Chrislus, duplex benefieium operalus esl :
lis jusiorum (Psal. cxvu, 1S). Sed et omnis terra unum qiiidem quia paradisum aperuit, aiiud vero
la-telur : Pascha nostrtim pro nobis immolulus est quia Ialroiiem iniroduxil. Ilodie reddidit nobis pa-
Christus. El ubi immolalus csl, dicilo. In altitu- Iriam principalem, hodie redttxit uos in civitatem
dine crucis. Novum est altare sacrificii lmjus ; quo- paternani, et oelernain donuini redonavit cnmmimi
niam et immolalio nova et admirabilis. Ipse enim et hoillinum iialura;. Hoclie, inqiiit, ineciimeris in pnra-
hostia cral et sacerdos : hoslia quidem secuiidum diso (Lttc. xxni, 43). Quid dicis ? Crucilixus es, ct
carncm, sacerdos vero seciindiini Spirilum. Idem clavis confixus, et paradisum proiuittis ? Ita, inquii;
ipse ct offerebal quidem secuiidum Spirilum ; offere- utin ipsa cruce viriulem meam agnoscas. Qtioniaiii
batur vero secundtim carncm. Audi igilur nunc quo- res ha;c tristiliocvidebatur, ul non in crucis ligmim
attendas, sed virluiem ejus qui crucifixtts cst, dis-
1 Ita editicumduobusMss.At versioaltera in Mss.et cas : in cruce boc niiraculum operatus est, tinde ma-
antiquioribusChrysoslomiimpressis, [estivilatem nimia xime potentiam suiiin declarat Omnipolctis, iion
Iwlitiacetebramus.Graecaeditio, eorten agomen.venit mortuttm resuscilans, non mari et vcntis itiiperans,
Gretsertts, fcsiumagimus. Grelse- iion
8 ApudCurysoslorinini, diemones ejicieus, scd crucilixus ct conspulus
pauloseortazeinparainei. in facie , clavisque confixtis; cum injurias et male-
rus, paulus monetut fesiimlalem acjumus. Aliaversioanti-
qua, Paulus prwcepilproptercrticemfeslivilatetn celebrari. dicla susciperet, deristts atque coniempius nialignam
Mox addit: Diem itaque festumcelebremus;ubi gra;c. illam atque longo scclcrimi tisu obduralam latronis
eorlazbmen,etGretserus, ferkmur. Meliussanequam, menlem immutare proevaluit, tit ex utroque virlutcm
epulemur. 1versio velus, cliristussemeloblalusatslulilmidlorum
(a) Olim,de Tempore130; el post, ia Appeudico 49.
(b) JoannisChrysostoini nomiliaest, sed Uicdecurtata,et peccatct.Ecce hic oblalus, ibi, etc. Ita fere Chrysosto-
vetere altera versiouequaeio nianuscriplisac iu antiquio- mus. 5 Addithicversio vetusjam laudata, et sibimetvindi-
ribuschrysoslomiedilis reperitur, deterior,muiusquecou-
sentiensgrtecsedictioni, carenl.
 2049 SERMOCLV. 2050
ejus inspicias. In eodem enim lempore passionis cru- das qitidemdiscipulus, et illi undecim : sed illi qui-
cifixus univcrsamcreaturam turbavit, et saxa dirupit: dem dicebant Domino, Ubi vis paremuslibi Pascha
duriorem vero lapidibus animam atlraxit pariter et manducare? iste vero se ad tradendum Dominum
honoravit dicens : Hodie mecumeris iii paradiso. Et procparabat, et dicebal, Quid vuliismilii dare, el ego
ccrle cheriibim custodivit paradisum : sed hic etiain vobiseum iradam (Mallh. xxvi, 17,15)?etilliquidem
cberubim Dominus est. Flammea rhomphseaibi vol- ad minislcrium divinum se proeparabant, hic aulem
vitur : sed ipse et flaminoe, et geheimoe, et vitoe, ad tradendum festinabat. Ita et in hoc loco latro et
et morlis potestaiem babei. lalro ; sed unus quidem improperahat, alius adora-
5. Lalronisin ccelumingressus Dominnmvaldecom- bal; alius blaspbemabat, alius laudabat, et blasphe-
mendal. Et quidem nemo regum aliquando passus manlem corripiebal, dicens , Nec lu limes Dominum
est lalronem liominem, aut quempiam alium ejus- tuum ? Yidisti fiduciam latronis', vidisti libcranrvo-
dem naturaeconservuinsecum assuinens ila in civita- luntaleni in cruee : vidisli philosopbiamin tribula-
tem iriiroducere : sed Chrislus boc fecit, qui morfis tione, et reverentiam divini timoris in supplicio '.
et diaboli victor, ct sacratissimamingredienspatriam Quod enini in semelipso erat, ct clavis confixusnon
seCumlatronem inlroducit, non conciilcans paradi- saucium intelleclum, neqne confixumscnsiim habe- •
sum isiius pietatis ojiere, sed honorans ; neque con- bat, quis non admiretur et conipungalur? Etenim non
fundens latronis inlroilu, sed illuslrans. Honornam- solum quod in ipso erat, sed et ea quse circa se
quc paradisi est, lalem Doininuinhabere , qui eliam ijistim erant relinquens, dc allero curam gerebat in
latronem diguuni facere possit paradiso deliciarum. crucc , doctor effcctus, et corripiens, et diceus : Nec
Elenim cum publicanoset merelrices introduceret in tu limes Dominumluum? Noli, inquit, atlendere ju-
regnum coelorum, non confudit, sed extulit regnura dicio huic quod deorsum est; alius judex invisibilis
ccelorum ; ncque dejecil, sed potius bonoravit para- est. Ne ergo consideres quia deorsuni a judice mor-
disum. Honor cnim, ul diximus, est paradisi, lalem tali condemnalus est : non cnim lalia suiil supcrna
habere Dominum, qui et latronem dignum facere judicia. Hic aulem in terreno judicio et jusli conde-
possit deiiciiset possessioneparadisi. Talis esi enim mnantur , et injusti effugiunt; ct rei dimilluntur , ct
Domini regnum coelorum, ul et merctrices et publi- innocenfes piiniuniur : volentes namqiie ct nolentes
canos ita probabiles reddat, ul digniappareant gralia mullum errantqui judicant. Ignorantesenim justiliam
ei gloriaquse illicest. Quemadmodumenim medicum seducuntur : vel certe scienles, per avariiiam cor-
tunc maxime admiramur , cum viderimus eum diffi- rumpuntur, ut sanguinem innocentem vendant. In
ciles bominumvaletndines curantcm , morlisque pe- supernis vero niliil lale. Judcx cnim j'uslus'est, et ju-
ricula medendi arle vincenlem : ila etChristum ad- dicium ejus tanquam lnmcn prodiit, non habens le-
mirari juslum est, quando insanabilia vulnera in nebras neque ignoraniiam. Ut ergo non dicerei, quo-
corporibus et nientibus cnral, quando publicauum niam damnalus deorsum in lerris, et adjudicalus est
el merelricemad tantam sanitalcm perducil, ut eliaiu pceiiae, perduxit eum ad judicium supernum, com-
ccelodignos osiendat. memoravit tribunal illud horribile, taiitum non di-
6. Lulronismeritum.Lalro, doclor.El quid tale ege- cens sibi : Rcspice, el non porlabis sentenliam da-
ratlatro, ut post crucem quam meruerat, repente mnalionis acternse, nec slabis in sorte judictim cor-
paradiso dignus j'udicaretur ? Vis breviter dicam ruplorum , rcspiciensad saluiem ftitiirumin supernis
virluiem fidei cjus ? QuandoPetrus negavit deorsum, judicittma. Vidisii philosopliianilalronis , vidisti in-
tunc ille confessus esi sursum. El ha;c non ut accu- lelieclum et doclrinam ; stibito in iclu oculi de cruce
sans beaiissimum Petrum loculus sum ; absit: sed in ccelum transilivit : iia jam ex abundanlia receptae
lalronis magnanimitalem ostendere volens. Nam ille justiiisB proximum illum vel socium quondam suum
discipulus minas ahjectsepuellse nou sustiiiuil : lalro arguens, nl dicerel ei, Non limes, inqiiit; quoniam
vero mullitudinemlotius populi videns circumstanlem in ipso judicio sumus, id cst, in eadem condemna-
ct clamaniem, insanas blasphemias ct opprobia al- tione ? Nonne , inquit, et tu in ipsa cruce es ? Quam-
que maledicta jaculaiuem, non attendil illis, non obrem in quo socium increpas posnse,te ipstim pro
cogitavit visibilem abjectioncm ejus qui crucifigeba- illo reum statuis? Quemadmodum enim is qui in
tur ; sed oculis fideihseccuncta transcurrens, et ut peccalis est, si alios audeat accusarc, se ipsum anle
abjecla et levia veritalis impediinenlapraetericnset ilios accusal : ita el is qui in acrumnaposiius cst, si
relinqnens, cognovil Dominum cceli, et ait dicens : aliis eam sui oblilus exprobral, sibi anle illosdicit
Memenlon\ei, Dpmine, in rccjnotuo. Nc ergo brevi opprobrium : Quoniam, inquit, in ipsojudicio sumus.
commemorationedimittamus lalroncm istum , neque 8. Latronis confessioejusquefructus. Quid agis , o
confundamur doclorem accipere, quem Dominus latro ? satisfacere incipiens, socitim tibi Dominumfe-
noster non erubuit primum in paradisum inlrodu- cisti? Non, inquit: emendo hauc de me opinionem
cere; ne, inquam, erubescamus magistrum habere in subsequcntibus.Nam ne oeslimesquod propterda-
hominem, qui anle omnem generis luuiianinaturam mnationis consortium, criminis quoque consortem
meruit dignus haberi regno coelorum : sed singula fecerit Dominum, subtexuit emendalionem, dicens :
inlenliusdisquiramus, ut virlutem crucis agnoscamus. Et nos quidemjusle; digna enim palimurhis quw com-
Nou dixit ad eum Dominus qucinadmodum ad Pe- , misimus.Vidisti confessionemperfectam, vidisliquo-
trum, Veni posl me, faciam le piscatoremhominum modo in cruce se exuit a peccatis. Dic, inqttit, tu
(Mutlli. iv, 19). Nec dixit ad eum queinadmodum iniquilales tuas prior, ut juslificeris. Nemocompulit,
ad duodecim discipulos, Quoniamsedebiiissuperduo- nemo vim fecit: sed ipse sedivulgavit, ipseconde-
decimIhronos,judicantes duodecimiribus Isruel (ld. niiiavit, dicens, El nos quidemjusle; digna enim fa-
xix, 28); sed nec qualecumquoverbum dignatus est clis recipimus : hic aulem nihil mali gessil. Memento
ei dicere, nullum miraculum ostendii, non mortuum mei,Domine, in regnotuo (Luc. XXIII,40,41,42). Non
resusciialum, non dsemoneni expulsum, non mare esl ausus ante dicere, Mementomei, Deus, quam per
obediens, non deniquealiquid aut de regno cceloruni confessionem iniquilatis proeleritoe,sarcinam pecca-
b ei loculus , aut de gehenna comminalus est : et prior
omnium Jatro confessuse.steum, et hoc alio expro- 1 versiovetus, el in pxna prudentiam.Tumsubdit:Quod
brante. lmproperabat enitn ci ille alius lairo. enimsuimemor[uit, quod mentesana vigitabatclavorum
7. Lulro el Lairo. Lalronis charilas et prmdicalio. confixione constrictus,quis}etc. Chrysostomi autemposte-
rior
Vidisti lalronem et lalronem : ambo in cruce, ambo meniisnon inlerpres,Quod enim stbi prmsens[ueril,quoddestatu
sit
cx conversalionelatronum , ambo ex eadem maligni- autemdeest dejectus, etsi clavisaffixus,etc. utrobique
tale venientes; sed jam non amboin eisdemmenlibus vox, compungatur.
a Mss.Corb.
etmerilisconstituli. Nam alius quidem rcgnum adipi- cibus; scd excipiesversio, Necstabisinfracum corrupiisjudi-
sursum verumjudicium : oude stese
scebalur, alitts vero in gehcnnam millebatur. Ila et metatbn katb anlhrbpbn,alla tliaumaseis.kai apodcxi ten
pridie in discipulis simile discrimen fuii. Nam et Ju- anblhen krisin. •
2051 APPENDIX. 2052
tortim deponeret. Vides quanta res sit confessio.Con ntmliabunt. Tunc, inquit, commovebunturvirlutescce-
fessus est, et paradisum aperuil : confessns cst, et lorttin (Matth. xxtv, 26) : de Angelis dicit; tremor
tauiac fiduciscrobur accepit, ul de lalrocinio rcgiium enim illos appreliendef., et litnor magniis. Cujus igi-
deposceret, considerans quantoruin bonorum nobis tur rei causa , dic mibi? Quia lunc lain terribile erit
causa sit crux. jiidicium illud , ut ctiam ab Angelis limeatur. Omnis
9. Crux, insigneregni. Hinc Cliristusin coslwnlutit. enim nalura generis l huniani incipict judicari , et
Dicito milii, latro, regnuin petis ; quid in eo lale astare terribili judici. Quamobrem ergo liinc Angeli
vides a quo jietis'?Dic niilii; iiani quod in con- conlremiscent, et unde tremor apprehendet cos ? non
spicuo est, clavos et cruccm cernis. Sed ba;c , inquii, enim illi habent judicari. Sed qucmadmoduin prin-
crux , ipsa regni insigne cst : et propterea Jesum re- cipe judicanle , nou solum rei, sed et officiaqtioeui-
gem appello , quia videocriicilixtiin. Opus ciiim regis liil sibi conscia suut, timoreet iremorc comprelien-
cst, viiam suam pro his quibus regnal opponerc; duiilur propter judicis lerrorem : ita et tuiic cum ge-
unde et ait quia pastor bonusanimuiusuam ponil pro nus huiiiammi judicabitur, etiam coalestes ministri
ovibus (Joan. x, 11,27-29): igituret rcx bonus animam pavebunt, et lerribilem apparatum judicis intueiites,
suam ponit pro bis quorum princeps cst. Quoiiiain borrenda ibrmidine conlremiscent.
igilur atiimam suam posuit, idco euui regem cogno- 11. Cur crux in judicio apparebil. Sed quare crux
sco , et Doniinuni appcllo. Mementomei, inquit, Do- apparebit tunc, et quam ob causam in ejus proelatii
mine , in regno tuo. Considerasti quomodoel regni in- Doiiiiniisadveiiict? Raiio perspiciia esl: iitagnoscanl
signe sit crux. Qnod si aliunde vis discere hoc ipsum, consiliiim iniquitaiis suoe, (pii Doiiiiiiumniajestatis
non reliquit eam stipcr tcrram, sed attraxit in ccelitm. crucifixerunt; pcr boc enini sigmim , inipndens Ju-
Unde hoc ipsum scire potes ? Quia paritcr cum ipso dseorum redarguiiur impictas. El quomodo propler
vcniet in sccundo et glorioso ejtis adveulu ; ut discas lioc ipsum habens cruccm veniet, atidi ipsum in
quomodomiia et magnilica eslcrux. Undeet gloiio- Evangeiioprotestantem, quia UtncplangenlomnesIri-
sam eam dixit, in ea gloriante Aposlolo. bus lerrm, videnles iiccusatorem sutitn, id est, ipsam
10. Ipsnm referei in udventusecundo.AdvenlusCliri- crucem ; et ipsa arguente cognosceiit peccatum suum
sli secundits lalens non eril, el quare. Crucis fnlgore sero, et fruslra falebuntur impiam caccitatem. Quid
obscurabtintur sol, luna el slellce. Angeti Irementin auteni miraris 2, si crucem affcrens veniel, ubi et
judicio exlremo, et quare. Sed videamus quomodo ipsa vulnera osiendct ? Tunc videbiint,inquit, in quem
ciiin cruce veniet: necessarium cst cuiin ct hoc ipsiim compunxerunt (Joan. xix, 37). Quemadmodiimcnim
oslenderc. Si dixerint, inquil, Ecce in prompluatiis in Thoma fecit, volens incrcdtilitalcmdiscipuli erro-
est Christus, ecce in soliludine est, nolite credere, de remque corrigere pro miiltorum fide , et ingerens
secunda proesentiasuoeglorke dicens propter pseudo- ostendit illi signa clavorum , ci ip.-adc clavis vttlnera,
cbrislos, et propter falsos prophetas , et pro- el dixit, Mitle mctnuiptuam , el vide ; quoniamspiriius
pter Aniicbrisiuni ; ne aliquis errore prscventus ossa el carnemnon kabet,quemadmodumme videlisha-
in falsos incidat christos. Quoniam Cliristi Salva- bere (Id. xx, 27 ; Luc. xxiv, 59) : liinc ostcndet vul-
loris adventum proeveniel Antichristus, ideo sol- nera , et crticem manifeslabit, ulostendat quoniam
licite proecavendumest, ne quis paslorem quserens , ipse est qui crucifixusesl.
lupum inveniai : ob hoc praedieotibi, unde dignoscas 12. Chrisliin crttce pro inimicisoralio. Orulionisil-
veri pasloris adventum. Nam quia primus adventus lius effeclus.Non solum atilem de cruce, sed de vcibis
ejus latenler faclus est, ne ;tslimes qiioniam secundus ipsis quae in cruce habuit, immensain pieiaiem ejus
advenlus ejus talis erit, boc dedit signum. Iloccenim possumus considerare. Nam cum adliuc in crucc con-
fuit volunlas ejus, ul primus adventus laienlcr fieret, fixus esse!, dicebal: Pulcr, dimilteillis peccatum;tion
et quiererel quod pericrat : secundus vero advenlus cnim sciunl quid fuciunl(Luc. xxut, 54). Etcrucifixtis
non ita erit; sed , Quemadmodum, inquit, [ulgur pro illis qui crucifixeraiil orabal; et quidem illi e di-
exiensab oriente apparet in occidente, ila eril advenlus vcrso dicebant, Si Filitts Dei es , descendede cruce.
Filii hominis. Subiio omnibus apparebit, nec erit in- Scd propter lioc non desceudit dc crttce , qiioniamFi-
d.igens quisquam inlerrogare, sive hic, sive illic cst lius Dei est. Propter lioceiiim venit, ut cruciiigerelur
Christus. Quemadmodumenim cum fulguremicuerit, pro nobis. Dcscende, iiiqiiiunl, dc cruce, el credimus
non egemus inquirere, si facta sit coruscalio : ita inle (Malth. xxvn, 40, 42). Hscc vcrba sunloccasio-
cum revelatio procsentia;ejus efftilseril, non indigebi- nes iiicredulitaiis. Nam plus fecit, quani si de cruce
mus interrogare, an venerit Christus. Sed quod quoe- dcscendisset. Multo enini majus fuit lapidc ad monu-
riiur , si cum cruce venict, requirainus; riec enim iiientuni appusito resurgero, quam de crucc descen-
promissseexpositionis oblitus suin. Audi igilur stibse- dere. Lazarum cliam quulriduaiuimjam fuiicrc feti-
quenfia : Tttnc, inquit, quundo venlurus esl, solob- dtiiu de sepulcro resuscitassc inajus fuit, quatn de
scurabilur, el iuna non ciabillumensuum. Tanta eniin cruce descendcrc. Et iili (|iiidcm dicebant, Si Filius
erit eminenlia splendoris in Cliristo , ul etiam claris- Dei es, salva teinelipsum(Marc. xv, 50) : isle autein
sima coeli luininaria pr;e fulgorc luminis divini ali- oimiia suslinebat, tii.illos liberarct qui crucifixcruut.
scondanlur. Tunc stellw cadent, quando apparuerit Dimitie, inquii, i7//s peccaimn. Utique dimisil, si
signutn Filii hominis in coelo. Considcrasii qtiania vclleut pceniterc. Si eniin non dimisisscl illis pecca-
virtus sit signi, hoc csl, crucis : Sot obscurubititr,el liim, nec Paulus posl Ecclesioepcrseculiuncmaposlo-
luna non dabil litmen suum ; crux vcro fulgebit, et lus exslitisset; si non dimisissct illis pcccaium , non
obscuralisluininaribusco3li,delapsisqiiesidcribus sola ulique slalim post assiiniplionem ejus tria millia et
radiabit : ut discas qtioniani crux ct luna lucidior et quinque millia et mtilia niiilia credidissenl. Quoniam,
sole erit pracclarior, i[uoriimsplendorem divini lttini- inquit, mttlla millia Judworum crediderunt (Acl. n,
nis illusirata fulgore superahit. Qiicmadmodumenim 41, el IV, 4). Audi quid dicunt Paulo aposlolo.Firfcs,
ingredientem regem in civitatem 2, cxcrciius antece- inquiunl, fralcr, quol millia sunt Judceorumqui credi-
dit, praiferens humeris signa alipie vcxilla regalia, et deruut (ld. xxi, 20)?
ambilti prieparaliouis armisoua; anminliat r>gis in- 15. Jmitalio Chiisti. Non impossibilis. Slepltanus,
Iroitum : ila Doininodcsccudente tle ccelis pra-cedct apostolus. Imitatorcs ergo Doiiiini.esse debemus, et
exercilus Aitgeloriim,qni sigiuiin illud, id cst, irium- pro inimicis orare excmplo ipsius, qtii citin esset cru-
phale vcxillum siiblimibiis bumcris pricferentcs, cifixus, pro crucifigcnlibusse Patreui postulabat, ut
divimun regis cceleslis iugressum lcrris trcnieiilibtts
1 Er. Lug;d.ven. el Lov.Diciio mihi, lalro, regnmnpe- 1 la Mss.deest vox, judici; cujusloco
apud chrysoslo-
leris,quid in eolale videsa quopelis? M.
' Er. mum, i.emati, tribmv.di.
3 versiosiss.corb.juxta grsecum:ridcnles
Lugd.et ven. Qtiemadmodum i ngrediente rege in accnsalorem,
ctvUatem. M. et agnoscenlespeccalum; el quid mirarissi, etc.
2053 SEHMOCLVJ. mi
dimitteret illis peccatimi. Et quomodo , inquis, pos- vocem Domini mei humani generis adversarius, et
sum Doniinuiu iniilari? Si volueiis, poleris. Si enin) nibil jani sibi npplaudat el.itus : quia pro totius
impossibilc erai imitari euin, quomodo dicebai. Di- mundi facinor.-iu ctucc pcpeudit Doniimmnoster Je-
scile u mc quoniammilis sitm el liiimiliscorde (Mallli. su- Clnislus. Nutic, inqiiil,judicium est mundi, nvnc
xi, 29)? Nam si impossibiie cssct iniilari etim, nun- princeps liujits tnundi mitlctur furas. El ego, cum cxal-
qiiani Paulus dixissel, lmilalores mci eslote, sicul et laliis51 fuero a lerrn, oniniatraliam ad me ipsum (Joan.
ego Cliristi(I Cor. vi, 1 ). Quod si Domiuum imitari xn, e(52). 0 qiiain bene te luo imp<nu,diabole,
iion vis, imilare serviim ejus Siephaiuini, quem et percnssisli! Crcdtilitas tua tibi exiliuin, nobis altulit
aposlolum dico; nani et ille Domiiium imilalus est. conimoduni : diiin nulli parcis, le ipsum landem in-
El queinadmoditmClirisltis inter crucifigeiiles se re- ferimis. Per unins dclictiun oinnes captivasti; per
iinqueiis crucein , rclinqiiens propriam pcrscculio- iiniiis jusliliam onines nibiloiniiuisamisisti. Si illiiiu
nem, pro crm-ifigonlibus se deprecabatur Pairem : qui tibi coiisenserat invasisli, isliim in quo niliil in-
iia et servus ejns iutcr lapidanles se, suscipiens ja- veneras cur indebite occidisii? Effudisti inuoxium
cula saxortiin et dolores qui ex ip^is fiebant, diccbat, sanguiiiem; redde daniiiaiain progoiiicin. Tu cerfe
Domhie, nc stutnas illis pecctlum lioc. Audisti quo- ille es, qui libi divinitatis similiiiidinem arrogabas
modo secundum Dominum loculiis scrvus. llle ail, elatus : nunc ab boniine divino prosierneris super-
Pttler, dhnille illis peccutum; nesciunl enim quid fa- atus. Et quid mirum, si tc, ulpote creaturam suam ,
ciunl (Luc. xxiu, 54 ). Al iste dicil, Domine, ne sla- virtus divina fecissci? Sed hoc est magnuin atque
liias illis peccalumIwc. El ut discas, quoniam cnm mirificuin, ut dc pulvcre assumcrei unde tuam nequi-
omni solliciludine oravit, Posilis, inquil, genibusorct- tiam prosternerei atque contereret: ul qui supra si-
bal dicens,Domine, ne staluas iliis pecculumlioc( Aci. dera superbtis crigebaris, iiuiica came supereris. Jlle
vn,59), quivivis et icgnasin sseculasocculorum.Aineii. igilur sauguis (jiiein cfiiidisti, te vicit, me rcdemit.
Dcnique iliiiin bibo; el vcneni lui perniciem saivatus
SERMOCLYI (a). ultra non limeo. PrsGvaluisiiin parndiso; sed vicius
DePassioneDomini,vu (b). cs de patibulo. Quid oiibi circmujeclain paradiso ig-
ncam rhomphniam opponis? Ecce cxaltati Crucifixi
1. Redemplionisnoslrwbeneficium. Qttid Deus pro profJuens unda rcstiuxit versaiilem flammam. Jam-
ipso exigai. Dilectissinii fratres, Dominus nosicr Je- luiniano gcncri paradisus, in quo lalronem
salulem divina; vero na- jam palet
sus Cbristus nobis exbibuit; coiifiienlcni reduxit DoniiiiusJesus Christus.
tur;e nihil minuit. Gratias ergo agamus pietati ejus, 4. llinc paradistisreseralus.Conversionunquam lar-
qui infirmiiati noslrse de liomine suo vilale compo- da. Lalronis fides. Unde, et quare ista mululio.0 quam
suit medicamenlum. Magniliceiuus eum, quia iuil- grande iiiyslerium ! Paradisus qui claitsus lueral prae-
lum divinaevirtulis, dum nobis siibvcnil, fecerit de- varicalori, jam reseratur latroni. An forte el in hoc
trimenium. Vcre pius, vere Salvaior, qui in tanlum latrone lolum lioniiiieiii, vcl illum etiam primum ge-
dilexerit opus siiuin, qui in tanluin rc|iuiaverit ser- neris litimani parcntem advertere convenit? Si enim
vumsuum, id est, liumanum genus tniiversiim, ut is qui aliis interliciendo iiilulerat moriem , lalroiiis
culpam ejus suo verbere expiarei, vulncra ejus suo accepit nomen : quanio inagis qui ipsam morlem, qtiae
livore sanarct. Deuique ille peccal, hic vapulal; ille noii erat, pcccando iuvenit, tatronis non immerilo
procvaricaiur, isle cruciiigitur. Qttis lioc existimet, et criincn incurrit? Cbrislus attiem ait latroni: Hodie,
quis cogilet? Quis compensel Dominum pro servis inquit, mecttm eris in paradiso (Luc. xxui, 43). Cui
mori dignatum? Et hoc pro quibus? Pro sceleraiis, aliquaiido, charissimi, larda videatur csse convcrsio,
pro impiis. Quitl libi, Domine, rctribtiet opus luum cuni lalronis jain pendeiilis, jam moricnlis non fue-
bonum a le factum, propria voluntaic pcrversum, sed ril reptidiata confessio? 0 ampla Doniini miseratio,
lua miseratione reparalum? Qttid ab co pro tanlis bc- oblivisceulis injusti crimen, suscipieniis poenitenlis
neficiis expetis? Numquid aliquid ejus eges, aut ab eo fideni; pro scelere damiialum facientis eleclum, mor-
quod ei non dedisti, requires? An forle, imo hoc lis debiiorcm rcddciilis oeterniialis viiae panicipem!
quairis, ut aptum facias cui miserearis, ut dignum Scd plane bujus latronis exliema quidem, sed non
constiluas quem iiiimorlalitalis lua; parlicipem red- niinima fides, qui Dominum tunc non suscilantcm
das, ut facias honum queni corones in oeternum? moriuos, sed morientem pro peccatoribns
2. Ars Dei ttt lerrm subveniret,et juslitiwfucerelsa- diim agnoscere et conliteri pronieruil! Soluspropemo- denique
tis. Scd quid a nobis, ut hoc relribucres, acccpisli? Pcirus [lassionis timorc pcrterriius, quasi liominem
Nibil cerle, an aliquid? Indiilgeat Domiiiiislernc nii- denegai, lairo CTticifixumadorat: scd Petrum Domi-
seroe, si qiiidpiaii!terra ct cinis pra-siimpserit dicere. litts corrcxil respiciendo, lalronem vero beatificavit
Non repudiel insipienlem, te.d rcspicial conlileiilem. in gloria assiimendo. 0 latronein laudabilcm, mirubi-
Dical tcrra Doinino suo, dical lio ; o factori suo : lcm, imilabilein, soevioiiiemgladio, violenlum coelo,
Nempe accepisti aliquid ex me, quod non habuisli in rajiinis iiihiaiilem, lide ferventem! Sed hmc mulatio
te. Yolensenim subvenire terr;c, sed exccdcre no- dexterwExcetsi esl (Psal. LXXVI,11); ul versam vi-
lens nioduui jusliliae, mortalcm morlc lua iedimcre cein redderei diabolo Christus : videlicct, ut qtiem-
cogitabas: sed unde mori posses ex lc niliilominus admodum diabolus primimi depravando hominem
non babebas. Tu omniporeiis, egoegetis; tu immor- abslulerat de paradiso, sic Cbrisius lalronem confi-
talis, cgo mortalis : accepisti ex me cgeslatem pul- lcnteni crtieret de inlerno. Ille priesiinientemde in-
veris, sunipsisti de me niorlem carnis; fudisti pro lerdiclo lignodeccpit; iste pendentem de pcenali ligno
0
me prctium redeniplionis. pretiosum preliuni per- redeinit.
dilorutn! Dicant nuncquiredempli sunl a Domino,quos 5. Lalronis vox nobis Elenim , fralrcs,
liberavil de tnanu hoslis: ConfitemimDomino, quo- assumamus et nos vocemusurpanda. latronis liiijus, si non volu-
tiiam bonus, quoiiiam in smculum misericordia ejus mus esse latrones. Dicamuset nos: Memento nosiri,
1
(Psal. cvi, 2, ). Dicat ei terra redenipta, terr.i irri- Domine, cuin veneris in rcgntim liium. Hanc ergo
gala ; redempla saiiguine, irrigata baptismate: Magna confessionem illius sancti latronis, fratres charissimi,
iniquiias mca, sed major est retJemptiottia. decanlaudo protulinuis, et respondendo pro-
5. Ilinc diabolus elusus et prostralus. Audiat ergo quam pria voce fccimus, devotionecertissima proferamus :
el sic dicamus, ut audiamur; sic confiteamur, ut sal-
(a) Aliasde Tempore122. vemur. Fide ergo dicamus, corde clamemus. Ipse au-
ln
(b) Appendice n uac primum collocatur.Lovanieusibus lem Dominus nosler Jesus Christus aiidiet profecto
dubius, faisusverlino et viudingovidetur. Huc omnino vocem noslri clainoris, si iniegram devotionem
sermonemhuac,quemin mauuscriplisiruslraqutesivimus, ap-
mentis. Ipse perducal nos ad arborem vi-
rejicerecompellitdicendiratioab Augusliniaaamaniieste probaverit
dissidens.De num. 1vide serm. 100,n. 5, et serm. 163, uc, qui eruit nos de lacu miserisc. Ipse aperiat nobis
u. 1; denum. 3, conferserm. 139, n. 5. jantias paradisi, qui confregit portas inferni. lpse po-
 2055 APPENDIX. 2056
pulum siium eruat a flagcllo, qui se contineri permi- nem aquarum arida ferra appamit, el recedentibus
sit anle prxsidem Ponlium Pilalum. Ipse in rcgiuim aquis visibilemsignificavit? Quod autcm invisibiliset
suum perducat confitentes, qui pali dignatus est pro incomposita,nccdum fuerai ordinata , necdunidiver-
impiis iiiiiocens : ut sitnoinen Doininibenedictuni in sis5.friictihns plena.
saeculasoeculorum.Amen. Spitittts super aquas, non Deus, red res Dei. Est
SERMO CLVII(fl). scminarhisanimundw conditionis.Spirilus duo, Dei et
mundi.— Tencbrw,inquil, erant superabyssos,et Spi-
In vigiliaPaschse,i. rilus Dei ferebatur super aquas. Si enim faculam in
De verbisGenesis,cap. i, 1-61, In principio fecit Deus tenebris inferas, conlinuo illuminantur universa :
ccelumet terram, etc. (b). quanfo magis ubi Deus erat, lenebraeesse non poie-
ranl?Hic spiritus quidem res est Dei : non tamen
1. Sermonisexordium.Mullastint et magna vene- ipse Deus inlelligetur esse. Nam etsi spiritus dicilur,
randse Paschse niysteria , quoe divinis Libris sunt non omnis spiritus Deus est. Sic enim spiritus Dei
consecraia, et in anliquis Judaeorumarchivis fuerant diclus est, quomodo et angelus Dei: hoc est, res Dei;
reservata; quorum admirabilis ratio et mira, fi- non tamen ipse Deus, qui spiritus Dei. Hicergo spi-
des pura, religio sincera, veluli quodam vclamine le- rilus qui superferebalur aquas, seminarius est ani-
cla, suam sanciilaiem in ahdilis occulebant, et prisci inandseconditionis : unde ct aquaeet terraemoxjussu
antisliies adumbrala cerncbant, el sacrificia cruenla Dei emerserunt; quia nec aqua, nec terra viveret,
niuneribus offerebant. Hanc ariifex non lerrenis colo- aut aliquid generarel, nisi hoc Dei spiritus animaret:
ribns, sedcceleslibusvirlutibus,clypeo devolionis auro unde et lerra frugcs, ei aqua produxit pisces. Duos
coruscaiile depinxit, et animum tenaciter diligens in atilem spirilus esse, unum Dei, alterum hujusmundi,
ipso lemplo hiimani corporis dedicavit, inlegris et Apostolus dicit: Nosjam non habemusspirilumhujus
acerrimis sensibus officia distribuil, et amorem in mundi, sedespiriium qtti ex Deo esl (I Cor. n, 12) :
ojus corde conclusil. Et cum ille clarus rector asfro- utosleuderet alterum esse spiritum Dei, qui Deus
rtnn, poli genilor, dux diei, luminis imperalor, inter- esl; alteritm spirilum hujus mundi, quo animanlur
jcelor genninis , autumui lemperies , auni cursum et universa. Amos propheia dicit, Quisolidat tonilruum,
quadriparlita lcmporimi spatia compleverit, diei liu- el condidil spirilum: cutn utiquc qui Deus dici nqn
jus solemnitatem nos docuit celebrare. Quanta nobis poterat, generatus.
bona Dominicsepassionis admirabiles triiimpbi contu- 4. Exposiiio allegorica ierrw invisibilis, divisionis
leriiit, morlali et humana voce nec praedicare, nec aquarum, terrm germinanlis, solis, lunw, aslrorum et
memoritcr valeo enumerare. Ex illo iiaque beneficio- piscium.—Fecitergo in principiocwlumet terram: cce-
rum accrVo,quseccelestisiiitmificenliahumano generi lum spirilum, lerram carneni, lioc est, hominemspi-
largila est, unuin granum lidei, quod in se conlinel ritualem; inprincipio, hoc est, in Christo. Interroga-
mulliplicem vitoerationem, in gremio sapientiaecol- verunl eum Judoei, Quem te dicis? Respondit, Prin-
locabo : ut in ipso prudenlioesulco coalescat divini cipium, qui et loquor vobis (Joan. vm, 25). Terra,
serinonis imbre satum , magnaque et admiranda ex inqiiit, invisibilisel incompositu.Quia caniem hominis
modica praebealstirpe, et oralionis opacitale cxube- Christus assumere disponebat, incompositadicebalur.
ranlia praestct. Composita necdum crat; quia necdum Gabrielisan-
2. Lux creala , quanlam poluit mortalis oculusca- geliannuiitiationecompi)sila,iiecdumassumpiioneDo-
pere. Terra invisibilis.Fil visibilis.— In principio, in- niini visibilis facla , necdum virfulum frugibus plena.
quit, [ecil Deuscwlumel lerram. Exclusil omnium in- noruin Divisioaquarum , judseorum populorum el Chrislia-
fclicium errores:unum imperalorem Deum Patrem , sicut Apocalypsis: Aquasquas vidisli, populi
oslendit, unum coiidiiorein universilalis Filium in- sunt el nationes(Apoc. xvu , 15). Cum aquas dicit su-
dicavil. Fiat lux : ci facia csl lux. Et viditDeus lucem, per ccelos impositas , chrislianum populum niiiiliat.
quia bona est: non quod Deusliiccmantc non nosset, Tertia die germinai lerra hcrbam pabuli secundum
quam nonnisi visam laudaret, cuni sil lux solus om- suum genus , et omne lignuin faciens fruclum. Cum
nium ipse, sicul evangelista tcstalur, Ego sum lux igitur terram germinare jubet, in Ecclesia calecliu-
mundi (Joun. vni, 12); cl Apostolus, Qui habitat lu- meni sunt quasi herboe: eum credunt, velut in cul-
cem inuccessibilem, quam nemoItominumvidit,nec vi- mos se erigunt. Fideles quoque in spica maturi ac-
dere potesl(I Tim. vi, 16). Hanc lucem dixit in soe- crescunt; unde et sanctorum grana in horreis ccele-
culo , quia bona cst secuitdumIiominem, nou secun- stibus reconduntur. Lignum eiiim fruclifcrum, diversa
dum Deum. Deusenim non laniam hanc lucem iribuit, sunt genera sanclorum Quas arbores nec turbines cu-
quam pnicrat ipse largiri; sed quantum niortalisocu- piditatum possunt everlere , nec ardenlis libidinis
lus capere potuit. Necqui universum orbem illuminat, llaniniacexurere. Fiat, inquit, luminare majus in in-
tribuerct splendorem, nisi quem morlalis capere aut choationediei, et luminureminusi» inchoationenoctis.
sustinere ulique possel. Terra erut invisibiliset incom- Sol Christus est; Luna Ecclesiain orbe completa, so-
posila. Sed terra invisibiliscsse non poterat: cui ergo lis clarilale quotidie illuslrala. Stellae quoque lu-
invisibiliserat?Si Angelis;ubitaniamolesabscondipo- cenles , sanctoruni sunt millia; id est, Aposloli, Pa-
terai?si hominibus;adliuc homo non eral. Deusquipjie triarchoe, marlyres , virgines , sacerdoles , cuncli
fundavit terram super aquas, et medielaiem aquarum justi pariter et fideles virlutum suarum Jlammara-
superccelos imposuit, ctmedietalem abyssis demersit, diantes. Quinta die fetus suos pisces el aves factum
et in maria congregavit, etsicterra apparuit. Ei dixit esi ut producerent. In comparatione piscium sanctos
Deus : Fiat firmamenluminter aquam el aqttam. Et dicinius , qui in aqua Raptismatis vivunt. Ideo pisces
vocavilDeus firmamenium,cmlum.Vidctisquia aquam benediciionem primo consequi meruerunt, quia fi-
super iirmameiitumcceli imposuit, ct per separatio- deles in sacramento Baplismatis benedici potuerunt.
Sexta vero die fecit Deus homiriem ad imaginem et
(a) Alias,de Tempore131. similitudinemstiam.
(())In Appendicenunc primumcolloralur.Estambiguus SERMO CLVIH (a).
Lovaniensibus : sed Verlino et vindiugo falsus. Ab his in vigilia Paschae(b), n.
quippe observatur Augustinum in lib. 15 Coofessionum
locisid ouiniaoafhrmarequodhic uega- 1. A Pilalo Joseph petit corpus Jesu. Peracta
cap. 6-9, aliisqne
tur, scilieetSpiritumDei,qui ierebatursuperaquas,fuisse
Deum.Ipsieliamin lib.2 ad Simplicianum, qua;sl.1, displi- (d) Alias,de Tempore132; et post, in Appendice50.
cuisseeorumnominaliuiopiuiooem, qui illum iutellige- (b) lncerti auctoris, qui cum bicPetrum resurrectionis
rent spiritumesse, « quo mundi,»ail, «molesuniversa FiliiDeiel ante crucem
« ista corporea, velut auimatur, administeriumquorum- videret resurreclionemconscium quam
fuisse;ijisumque, cum
Dei Filius praenunliaverat
« que gigaentiumet in suaspeciecontinendarunicorpora- iiuplelam,quisollicitusvenerat, securumabscessissedicat,
, « humcreaturarum.» in EvangeliumLucaecap. 18, et Joaniiiscap. 20, jieccare
2057 SERMOCLIX. 2058
Cbristi, et resurrectione SERMOCLIX(a).
passioneDomininostri Jesusumma
in qua fideinostrae omnis consislit, eraergit De Pascha,i (6).
quidamJoseph, olimquidcm amator ct discipulus Do- 1. Hwc dies cwleris lucidior. Dierum omnium
et
mini, qui pro ratione temporis defuncto exsequias mater. Non queo, fratres cbarissimi, quod mente
occultasimpendebal;quia et nofi niisericordiam furor
factum ila Joannes concipio, ore proferre; et cordis mei lsetiliamlingua
perseqiieuliumprohibebat. Quod Jo- non explicat. Hoc autem non solum ego paiiur, qut
evaugelista narravit: Rogavit, inquit, Pilalum narrare quaesentio, sed etiam vos inecum pa-
melum el eor- cupio
seph occulle, propter PilatusJudmorum; pelivit Cum in timini, plus exsultantes in conscientia, quam in elo-
pus Jesu, et permisit (Joan. xix, 38).
ex- quio proferentes. Videlurmihi hsecdies cselerisdie-
animo religiosometus cuni devotione certaret, bus esse lucidior, sol mundo clarior illuxisse, astra
cogitavit statim quod et fidei salisfaccret et timori, et omnia clemenla laelari : et quaepaticnte
et humo mandaretoccisum et quoque
occulle postulans; ul , Dominoproprium lumen relraxerant, et noluerunt
declinaret insaniam Judscorum. Judex vero eumdem Creatorem suum aspicere crucifixum, ecce nunc vi-
serval animummortuo, quem impendit audito : nam ctorem illum, et ab inferis resurgentemnovo claritaiis
quem coactus dederat posnoe, libens tradit '
sepulturse. suaeprosequuntur obsequio. Credil ccelum, credit •
Postquam vero corpus Jesuvenerat humalum est, stalim po- terra, el sagena quselolummundumpiscata est, Ju-
tenliam suam repetit, qua rediiura majestas. dseoslenere non potuit. Hmcesl dies quam fecitDo-
Namcujus nativitas hominisostenderat filium, mors minus, exsullemuset twtemurin ea (Psal. cxvn , 24).
proditlit Deum. resurreclionisanle crucemconscius. QuomodoMariavirgo mater Dominiinteromnesmu-
2. Pelrus Christi lieres principalumtenet; ita et inter coeterosdies haCc
Cum enimMariaMagdalenevenisseiad monumculum, omniiun dierum mater est. Rem novam dico , sed
quam memoremSalvaioris, amissa fide, devotioin Ia- quaeScripturarum vocibuscomprobalur. Haecdies et
crymas compellebat,videns revolutum a foribus iapi- una de septem, ef extra septem est : hoccest dies
dem, cum non invenissel in sepulcro Dominum, epe- quse appellatur octava ; unde et in qnibusdam Psal-
pit acrius dolere, quod perdiderat et defunctum. Mox morum titulis stiperscribitur, Pro ociava(Psal. vi,
autem ad Petrum ejus discipulumpervolal, quem pro elc). Hseccst dics in qua Synagoga(initur, et Ec-
merili qualitale vel fidei, major de ejus obilu cura clesia nasciiur : haecin cujus numero octo aiiiniae
tangcbat: nuntiat inane sepulcrum; quaeritur corpus servatsesunt in arca Noe. Et qnid mihi necesse est
ablatum. Petrus vero resurreciionis Filii Dei et ante infinila replicare? Dies me deficiet, si voluero orane
crncem conscius, quam praedixerat ipse passurus, diei islius exponere sacrameiilum.
sub tali nuutio nonflevitaut doiuit: sed moremsuum 2. Adhanclola sabbatigratia translata. Justi corona
in divinis viriutibus servans, properat experiri quod Chrisliaquo el ornanlur.Hoc tantum dico, quod uni-
credidit. Ad sepnlcrum itaque Domini celeri cursu versa sabbati gralia et antiqua illa festiviias populi
fcslinat, lselior rediturus, si non invenirel quem Judseoruin diei istius solemnitatemulala est. Illi in
quocrebat.Beatusautem Evangelisiaet ex consequen- sabbato nonfaciebant opus serviie : nos in die domi-
libus probat poteiiiiam resurgentis. Venit, inquit, nica , hoc esl in die resurreclionis, opus servilenon
SimonPelrus, et introivitin mommenlum: et cumnon facimus; quia peccatis et vitiis non servimus : Qui
invenisset Dominum, vidil linieaminaposila, el suda- enim facit peccatum,servusest peccati(Joan. vm, 34).
rium quodfueratsupercapuiejus (Id. xx, Gel7). Jam llli de domibus suis non egrediebantur : et nos do
inanifeslusDeus, perlaturus queniviviiicaveratm cce- domo Cbristi non egrediamur*; sumus enim in Ec-
lum , et morlcmvacuat et sepulcrum. Nam linlea- clesia.llli non accendebanl ignem in die sabbati : nos
mine, quo fuuus tegebatur, exposiio, rcliquit terrse e contrario accendamusinnobis igncmSpirilussancti,
"morlis exuvias, vilali jain corporc indula raajeslas. et omne vilium excoquamuspeccalorum; de quoigne
Petrus igitur vidensresurreclionem, quam Dei Filius Dominus ait : Ignein veni mitlerei» terram; el quid
proenuniiaveral,impletam, qui sollicitusvenerat, se- volo, nisi ut ardeal (Luc. xif, 49)? Desiderat Domi-
curus abscessit. nus istum ignem ardere in nobis.,secundum Aposlo-
3. Maria ab angeloobjurgata.Mariatamen resurrc- ltim, id est, Spiritumsanctumfervere(/}om.xn, 11),
ctionis ignara non cessat lacrymas fundere, nesciens ut non refrigescat charilas Dei. Illi per diem sabbati
banc esse Dominicicorporis gloriam , quam putahat non ambulant in itinere; perdiderunt cnim eum qui
injuriam. Cujusiiianem mceroreinangelus magispro- (estatur: dixit, Ego sum via (Joan. xiv, 6): nos atilcin dicimus,
liibet quam consolatnr, uleliam Evangelista Beatiimmaculaliin via, qui ambulanlin legeDomini;
Si in-
Maria, inquil, quidploras? spiriluaii prudentiacau- et ilerum , Viatn verilaliselegi: et, Viam jusii/icalio-
lenlionem divimsermonisinlelligas,lacrymarum numtuarum doceme (Psal. cxvin, 1 , 30, 2i>). Illi
sam non lanquam ignarus inlerrogat, sed imporlunos de spinis Dominumcoronaverunt: nos autem si fueri-
flelus dolenlis objurgat. Maria , inquit, quid ploras, mus lapidespretiosi, nostrum Dominumcoronamus.
cuin vacuomonuniento,non damno funeris, sed me- Caput imperatoruai sseculiistius ornant diademata:
rito rcsurgenlis, Jesu Christi corpus virlus sibi, non nos ideo in capile nostri regis imponiinur, ui orne-
facinus vindicasset? Culpat eodem tempore a Maria mur a capite s. llli non receperunl Chrislum , et sus-
lacrymas fundi, quo dcbuit gloriari. Quid ploras, aut cepluri sunt anlichrislum : nos recepiinus humilem
queni quaeris?Angelusinslruit nescientemsano con- Filium Dei, ut habeamus postea iriuinplianiein. Et
silio, ne vivenlemquaereretin sepulcro. Quaemulier, ad exlremum, nosler bircus ante Dominumimmola-
quia revixisse quem flebat, ncc correpla cognovit, tur in altari: illorum hircus anlichristus conspulus
sujierQuispostmodumlacrymisrevocatur vocitmsre- al-
et malediclus projicitur in soliludinem. Noster latro
k surgenlis. Similibus elenim Jesus Mariam verbis cum Dominoingressus est paradisum : illorum latro
: aul
loquitur Mulier,iuquil,estquid ploras, quemqumris homicida alque blasphemus morilur in suo peccaio.
(Id. xx, 13, 15)? Hoc dicere,Me Mejamviveute,pro lllis Barabbas lalro dimittitur : nobis Christus occi-
-quomortuo lacrymas fundis?aui, prscsente,quem ditur.
qtia-ris?At illa Jesuiii sccundo appellalacognoscens, - l ita Mss.,uno exceptocb., in quo,proteslantur.in edi-
divinsemajesiatis operanle potenlia , vivum invenit tis autem,veneranlur.
quem quoerebatoccisum, JestiinChrislum Dominum s MS.cb. addit, id esl, a mandatisejusnondeclinemus;
nostrum; cui semper in Patre gloria in sseculassecu- nechabet, 8
sumusenimin Ecclesia.
'lorum. Amcn. in MS.cb., nos ideoin capilibusnostrissignaculwn
nostriregisimponimus,ut ornemura christo.
videturvindingo,verlinoet Lovaniensibus. Quodn. 2 de (a) Olim,de Tempore136; etpost, in Appendice 51.
Mariawagdaleueper angeluai objurgatanarrat, convenit (b) lnter sermouesEusebio inscriptosexstare tradunt
ferecuminitiosernionisinter Amiirosiaaos 56, quaeetiam Lovanieases;sed ia illis tamen nonnisiquod ad sensus
inter Maximi Homiliasest quartade SepulluraDomini:sed contenlusreperitur. Exstat verototusquod ad verba iu
niagoampartemdecerptaex Ambrosio in Lucam. Hieronymi tomo9, cum spuriisopusculis.
SANCT.AUGCST.V. (Soixante-cinq.)
 APPENDIX. *sr
3059 #560
3. JHodtecasitporla reserata. Ecclesimporta, porta tusj occidit niortem, mors mortis exstitft; qulsfvero
paradisi. Pro quibus universis, iralres charissimi , ex infcrno parlem abstulit, et partem reliquit, non
consona paritervoce cantemus: Hwc estdies qiiamfecit occidil fundilus, sed monfordit infernuni; Ait ergo.,
boriiiiius, exsultemuset Iwlemur in ea. Igiieamillani Ero mors tua, o mors : ac si aperte dicat, Quist m
rhbmphaeam et pafadisi jariuam, qua'mnullus poiuit eleclis meis te funditus perirno. Efomonus tmti, in-
effrihgere, bodie ChrisUiscum latrorie.reseravit. Ho- ferne ; quia sublatis meis te in parte transigo.:tunc '
die ilixit Cbristus ad Angelos : Aperiie mihi portqs enim Dominusnoster Jesus Christus illuiii] fenebra-
quaecura rum et mortis principern colligavii; legiones illins
jnstiiim, ingressusih eas cbnfiieborDbminq; clauditur.
semel aperla esl, nuiiqtiam credehtibys perlurbavit: poriarum inferni vectes ferreos confre-
Ex eo leinpore quo psissus esi Dominus usque ad gil, omnes justos, qui originali peccatii astricti te-
prses"enteiiidiem, baecporta et clausa est et reserata : nebantur, absolvit; captivos in libertateiri pristirtam
clausa est peccaloribus et incrediilis, reserata est revocavit, peccatorum tenebris obfcccatos sptendida
juslis et credenlibus. Per hanc ingressus est Petrus , luce perfudit.
per hanc ingressus esl Paulus, per hahc pmnes sancti 2. Vocestarlari ad adventumChristi. Eeee audistis,
elmarlyres intraverunt, per banc qubtidie de loto quid defensor noster ultionis Dominus libere egisse
niundo jnstorum aninise ingrediuntur. Duaeenihi sunt describitur. Postquam enirii exaltatus, id est, a Ja-
portoe, porta paradisi, et porla Ecclesise: per portam dseisin cruce suspensns est, ut hsee breviter cuncta
Ecclesioeintramus in porlam paradisi. Ita ergo debe- perslringam, mox ul spirilum reddidit, unita suae
mus vivere , ne ejiciamur de domoilla, et ejecti foras divinitaii anima ad inferorum profunda descendii.
a besliis devoreinur : quas in alio locoiprophcta for- Cunique iCncbrarumterminum quasi quidam deprx-
niidans, commemorans ait, Ne tradas bestiisanimam dator splendidus ac terribilis attigisset, aspicientes
confilenlem libi (Psal. LXXIII,19). Ecce nunc Domi- eum impfseac tarlarcie legiones,territse ac trementes
ntis slans in paradisi janua loquitur ad nos qui sumus inquirere cceperuntdicenfes : [Quisnamest iste terrl-
iu domo ipsitis congregali, et dicit: Hmc est porla bilis, et niveo Splendore coruscus? Nunquant npslcr
Domirii;justi inlrabitnl per eam (Psal. cxvn, 19, 20). talem excepit tartarus, nunquam in nostr^m caver-
Quodipse proestare digneiur, qui vivit et regnat in nam lalem evoihuit mundtis. Invasor iste, non de-
ssecula sseculorum-Amen *. bitor; exaclor est, non precator : j'udicem videmus,
SERMOCLX (a). non sUppIicem. Venit jtibere, non succumberc ;
De pascha,n (b). eripere, non manere. Ubinam janitores nostri dor-
cuni isie bellator clausira vexabat? Hic si
I. Cliristusquomodolibere egit. Quondmmodomors mierunt,
mortis tt morsus inferni. Passionem vel resurre- reus esset, tam poiens non esset. Si eum aliqua pec-
cata fusc.arent,iiunquam nostra tartara suo dissiparet
ctionein Dominiet Saivatoris nostri Jesu Christi, fra-
tres dileciissimi, licet omnia Veteris Testamenti vo- fulgore. SiSiDeus, utquidin venit?Si homo, quid prae-
ltimina multo ante pfsedixerint; tamen etiam per 6s suiripsit? Deus, quid sepulcro facit ? Si homo ,
David proplielaeSpiritus sanclus evidenler ostendit , quare peccatores solvit? Nmnquidcum auctore nostro
dicens : Deus ultionuni Dominus',Deus ultionum ti- fcedus composuit; aut forte congressus et ipsum
et sic ad nostra regnaascendit? Certe mortiuis
bere egit (Psat. xcui, 1). Solus etenim ipse libere vicit, erat, certe victus eral. lllusus est prseliator noster,
egit, qui nobis hodie oslendit qiiid egerit. Libere nescivjt quam hic stragem' pfocufaret infernio crux
enim egil, de quo multo ante fuerat proplietatum , illa fallens
quia factus dslskut hbmosine adjulorioinler morluos Per lignum. gaudia nosira, parturiens daiuna nostra.
dilati sumus, per ligntim evertimur :
liber (Psal. LXXXVII , 5., 6). Vullis tamen scire quid
egerii? Audife quid fecefit. Nulla necessitate, sed perit poteslas illa semper populis formidaia.'Nullus
volunfaie iri se iiic vivus intravit, nemo carnifices terru.it, riifhqiiain
pffjpria ligno suspendipermisit,clavls huic coenolentoIdco el nigrasemper caligiiie ca;cato
corpus suum perforari non renuit, animam poneiido jucundum lumen apparuit.
morieni susiinuit, carnerii in sepulcro reposuil, et Aut forte sot de murido
comitante secum anima ad inferna descendil. [Per migravil ? Sed nec ccelum nobis astraque apparent;
hanc elecli, qni quamvis in iranqtiillitatis sinu, la- et lamen infernus lucet. Defendereconlra ipsiini cu-
men apud inferni claustra tenebantur, ad paradisi stodiam carcerisnostrinonvalemus.Maleintravimus',
amcena reducii sunt, Quod ante passionem dixii, in lumen lantum obtenebrare neqtiivimiis: insuper et de
resurreclione sua Dominus implevit : Si exaltatus nostro interitu formidamus'.
3. Tartdri ad suum principemapostrophe. Undeest
fuero , inquit, a terra , omniairaham ad me (Joan. iste tam splendidus, tam forlis, lam pfceciafus, lam-
xn, 52). Omniaeteriim traxit, qui de electis suis que terribilis? Muiidus ifle qui iiobis subditiis fuit,
apud inferos nulluin reliqiiit : omnia abstulit, utique sempefque noslris usibus moftis iribiila persolvit,
electa. Neque enim infldeles quosque et pro suis cri- nobis talem rriisit, ntinquam talia inferis
rainibus selernis suppliciis deditos , ad veniam Domi- nunquani
munera destinavit.
nusresurgendo reparavit: sed illosexinferni claustris pidus nosiros finesQuis ergo iste est, qui sic inlre-
rapuit, quos suos in fidecl actibus recognovit; Uride supplicia non verelur, ingredilur; el noh soluiri nostra
recte etiahi per Oseam dicitur, Ero mors tuq, o mors; nostris absolvk? An forle insuper et alios de vinculis
ero morsus tuus, inferne (Oseexiu, 14). Id namqne ipse est ille de quo priu-
noster paulo ante dicebat, quod per ejus mor-
quod occidimus, agimus ut penitus non sit; ex ep ceps totius muhdi acciperet poteslalem? Sed si isle
autem quod mordemus, parteiri absirahimus, par- tem, in"
CpnlrajriUriicsl Tioslri praeliatorisversa sen-
temque rclinquimus : quia ergo in elecfis suis foridi- est, tentia: et diiinj sibi vinCere VisUs est, ipse poiius
1SicpleriqueMSS. eb. autem : uwcest portaDomini; justi victus atqoe prostraths est. 0 princeps nostcr, hicne
inirabunt per eum.Feslinemusergo, frdtres mei, monert- est illede cujus tibi semper fulnra morfe [ilaudcbas?
le Apostolo,in itlamrequieln; ne quis errandoincidalin ipsene eslin cujus crtice omnem mundum tibi suliju-
tenlaiionemet laqueumdiaboli: sed ad wterna prwmia ganduin essecredebas? ipsCneest in cujus exitu nobis
festinemns,qum ipsepromisitqui pro nobisnwrtuusestet tanta spolia pfomillcbas? Quid est quod egisti? Quid
resurrexit; cui est honoret poteslasin swculaswcutorum. est
' jmen. quod faeere voluisii? Ecce jam totas libi tenebras
, La)Alias,deTempofe137; etpost, in Apperidice'52. suo sptendore fugavit, et oriines luos carceres fregil,
\b) Cousarciualus ex Gregoriiet Eusebh seritentiis,Et
1 AjiudEusebium,nigrati sumus; et sicfortecorrigendi
liic
qufdem plufa suatansulis inclusa, quse mihimefepe-
riuntur inmahuscriptis, quibus detractlscaeteraihtef se Msa.in quibus, intratisumus.
aptius cohKrerent.Denum.1, vid.homil.GregOrii papas22 a Hiein excusisdesinitEusebiiliomilia: sed in manu-
in Evangelium;de nufh.2, vid.Eusebiihomil.1 de Pascha; scriptishostrisquorumunusEusebiinomenpraeferl,longa
de num. 3, coriferejusdem homil. 1 de AsCensioheDo- est, et plerasquocoutinet sentenlias quae bie
de
toini; num.5, videAppend.serm. 163;n. 1. SrpUxior
eincepsexponunlur.
 2061 SERMQ CLXi. 2062
captivos ejecit, ligatos SQJVU , !uctq$eqr,um in.aaii. SERMO CLXI (o).
dium.commuta.vit.Eece.ipsi qui sup nostris splepaiii De Pascha,ni (b).
suspirare lormeniis, ins.uitanf nobis de perceptioiie
salutis; et non solum jam nihil yerentur, insupey e| 1. DescensusChrisli ad inferos effcclus.,Digne, fra-
minantur. Nunquam h'<cita superbierarit mortu.i, nec tr.es charissirni, piis studiis exsui|eri?usiri Cliristo sub
aliquando sic poluerunt lseti esse caplivi. Utqiiid hue priese.rifi soJemnitate, iii qua riobjs iriferorum dives
islum addueere voluisfi, quo.veuienle pmnes siiiU s.polits terlia dies reddita est; cejsitudo de profuiidis,
lsetitiae restttuli, qui ante fuerant desperaii? Niiliis liix de tenebris, vifa de mprtUis. Ecce quaritum pro
hie jam solitus eorum niugitus auditur, niilius resbhaf salufe oviuiri pefdilafiim benigria pii pastoris sollici-
gemitus. [Factum est autem caplivis redcmpiioiiis tudo discurrit. Sub uuo eodemque tempore et liomi-
commerciuni.] 0 princeps noster, illas tuas divitias t neiri usque ad haradisiim revocare dignatur, e.t morletn
quas primum acquisieras per paradisi amissioneni,' usque ad inferria persequiitir, gloriosius captivandani
nunc perdidisti per cruceni: perit omnis lselilia tua i in regno suo, et magnificentius in suis sedibus triuni-
jn luclum conversa sunt gaudia lua. Dum tu Chri- phandam. Ad descensum itaque ccelestis Doniini pro-
stum snspendis inligno, iguoras qtianla daiiuia susfl- ltindum iuferi panditUr, peregrinum sibi lumen inferni
neas in inferno. Praeviderenpn pqteras, quia eversoreiri iibx selerna miratiir, Expavit ergo nox subito hon
regni tui in mortenr sine reafu aliquo perdiicebas? suuiri morluum , ipao expavit moriem suam. Aderat
Si aifenderes causam, requireres culpam, In qupnihil enirh ille, qui dudtira per propliciam suum dixerat:
mali cognoveras, quare eum ad noslram patriarii per^ 0 mors, ero mors lua; ero morsus tuus, inferne
ducebas? Istum libcrum adduxisti; et totos obnoxios (Osee. xtii, 14). Ef ideo hpn solum in eo invenire riori
perdidisli.. . pofuif quod tenerel; sed etiam quos antea retinebat,
4. justorum ad Christum obsecralio.Post istas eru- fevocari ad superos se nolente conspexit, et quem
delium ministrorum infernalium voces, sine aliqua debitorem suum putabat, exactorepi potius experta
mora ad imperium Domini ac Salvatoris nostri omnes est; et quem quasicaptivum ihferiii vinculis astringeu-
ferrei confracli sunt vectes: et ecce subiio iiiiiuinera- dum esse credebal, (juasi liberatorein cum recepta
biles sanctorum populi, qui tenebanlur in morle capliviiate redire mirata est; a,c sic quetu desceiisiorie
captivi, Salvatoris sui genibus obyoluti, iacrymabili liomihem judicavcrat, Deum regressione cognovit.
eum obsecratione deposcunt, dicenles : Advenisti, 2- Sine incarualione Verbi poiuit homq liberari: at
Redemptor mundi; advenisli, quem desiderantes non decuit. Potuerat quidem Domintis nosler, fra.tres
quotidie sperabamus ; advenisli, quem nobis futurum charissimi, hostem humani generis sola majestate
Lex nunliaverat el Prophela;, advenisti donans in prosternere sine iiicarnationis Iiumilitate , sirie cer-
carne vivis indulgenliam peccatoribus mundi : solve tamine passionis ; sed homo, qui proprio trarisgres-
defunctos et capiivos inferni. [Venisli post longas sionis crimine tenebattir obnoxius, qui per culpanTi
lacrymas, eripe solus qui passus es pro nobis. Cceli suam incufrerat servitutem, noii violei.ilialiberahijus
condilor, «d inferos. intrare dignalns es : te eniin fiiit, sed mjsericordia rediinendus. Et quia DeUs
nostra vocabanf suspiria, te larga requirebant la- oequilaset justitia esl, ipse sib.i lex est: et quia homo
menta : unde spes despcratis, unde consolaiio in tor- judicii et juris sui ac liberi arbitrii proedilus voiuri-
mentis. In adyentu tuo catena nostra cecidit, nox late ; qui voluiilarius ruerat, injustum erat ut erlge-
effugit. Vita veniente mors moriiur, nec lorlor instat;' retur inyitus. jEquius et ssalubriiis ftiit, u.t qui per
nec percussor. Damnati vota capiunt: Creator impe- superbiam a diabolo persuasus fuerat ad mo.riem, a
ral, non invasor. -In tyranno catena innectiiur; et Deo per humilitatem sollicitaretur l ad vitam, Justo
tortor noster jicena torquetur. Solve, Redemptof ergo ordine qui per calliditatem malevoli serperifis ,
mundi, defuncios et eaptivos inferni.] Descendist| pro non impulsus, scd seductus fuerat ad perditionem ,
nobis ad inferos; noli iiobisdeesse.cumfueris rever- rursurii per sapientiam benevoli Redenipioris uon
surus ad superos. Posuisti tilulum gloria; in seeculo', coiiipellitur, sed ducilur ad salutem : ut qui cmn sua
pone signum viclorioein inferno.
5. Tormentasua in.tortpres. convertunt.Nec mora; 1 ita Mss.potiores.N., suscitaretur. Editi, solidaretur
postquam audila est postulatio atque allercatio innu- ;
merabilium caplivorum, statim a Dominijussu omnes etin&a.sotidateleruiladvitam.
(a) Olim,de Tempore156; et post, in Appendice54.
anliqui justi jura poteslalis accipiunt, aique in suos (b) Homiliaest iater Eusebiaaas primsecollectionisde
tonores ipsi protinus lorinenla converiunt, humiti Pascnateriona,ejusdemomnino,ut ex stiloet rebus liquet,
supplicationecum incffabiligaudio Clamantes Domino, auetoris, cujussunt Homiliaeibidem de KalivitateDomini2,
atque dicentes: Ascende, Domine Jesu, spoliato in- de pascbate2, 6,bene 7,10,11, et quse sulisequiturdebeatb
ferno, el auctore mortis vinculis irretito , redde jara Latroue, aliseque mullse;id est, Faustisemipelagiani,
noslra
lselitiam raundo. Jucundentur in ascensu tuo fideles Hoiniliarum qnidem opinioue, ielus. Ijisiuscerte seraiones in
colleciionejlla.sub Eusebii nomine plurimos
lui, aspicientcs cicatrices corporis tui. Fecit hoc Cliri- oblrudi liquet: atque hunc infaustumdocUirem relert illud
stus , sicul jam superius dictum est. Facta proeda in imprimisex homilia4 de Epiphania,« Gratiadivina ubi
inferno, vivus exiit de sepulcro : ipse sc sua polentia « infirmilatisnostrteiaveuerit votum,supponilauxiiium.»
suscitavit, et iterum se immaculata carne vesiivil. Itemque ex homiliadePaschate11istud: «PerHberumarbi-
Discipulis suis apparuit, ut dubitalionem auferret in- «tritim est exceptaeaptivitas,perliberumrursus arbitrium
credulis : clavorum yulnera demonstravil, ut nullam « erateliam restituendalibertas.Dominusenim qui ianuamrese-
«rat, sollicitudinempulsantisexspectat, » Nequeli-
suspicioncm rclinqueret Manichseis. Manjfeste man- Cet prseterire, quse ihidemproxiroo ante loco habentur
ducavil el bibit; postea vero in conspectu multoruui verba: « Proplereahomo, si inobedienliaelapsu et liberae
apparuit. Per nubem jn ccelos asceuail, et se in sede « meutisassensu a diaboloseductus fuerat, non coaptus;a
sua ad Patris dexteram , unde nunquam Verbum dis- « tpliusrationis aequilatisqueauctoreinvitandus erat, nou
cesserat, coljocavit. Exsultent crgo populi chrisiianij « atfrahehdus: iuiquissimumvidetur siquidem,ui qui ce-
« eiderat
pro quibus sanguis effusus esi Cbrisli. Jucundemur eiiaml61 voluatarius, erigerelur inyilus.» Quaeclictaia hoc
oranes in Doraino, qui resurrectionem carnis sole- n.
sermone, 2, legere est absque ulla, quod ad
sensum,varietate.
mniter celebramus in Christo. Omnisper lotum muri- sim redolel doctrina Hic pQslremo seniipelagianorumhaere-
dum caiholica graluleiur Ecclesia; quia Christus DQ- Doiaininon negavit, sed illa, quod Tliomasresurreclioaem
« dqcefiyoluit,confirmarideside-
minus e( de sua divinitate nihil mintiit, et lioiniiicni « ravit:» quodinipso Christus« hon dubitaiionisvitium,sed
quern fecerat liberavit. Unde exsullantes voce humili « solliciludinisiustruxit affectum:» quoddenique «merito
supplicemus, ut pro quibus ista perlulit, cum venit in « curiosae perscrutationisnon est exclusa sedulitas.-»"De
muiidum, liberatos nos de manu inferi attollere secum num. 1 vicfeEusebii-homil.7 de Pascha;de num.3 confef
serm.
dignetur in ccelum : cui esl honor et gloria cum Palre 11; deAppendicis 103,n.4, et Eusebiihomil.depascha 6 et
et Spirilu sauclo in soecula saeculorum. Amen. num. 3, confer.Euseh.homil.de NaliyilateDomini %
1SSss.fere omnes,in ccelo. de.Symbolo 1, 10 de Pascha, et 1 dq As^pnsioue; dft-
num. 4 et 3, conferEuseb.homit.lude;l'asehar
2063 APPENDIX. 2064
voluntate corruisse videbatur, cum sua rursus volun- stolus loquitur, resurrectionera grano triitci compa-
tate repararetur; ut esset virtuti ac remuneratibni rans : Elenim lu quod seminas, non vivificattfr, nisi
locus. Non ergo eum pra;ripit per violenliam ; sed prius morialur. Si quando, ut moris est, fruges putri-
pi.lius per justam benevolenliain sollicitat etmeritum erudit bus sulcis agricola fenerante credunlur, niiiiiquid
ad vitam : quia benignitas provocantis etiam aliud est quod sepelitur in semina, aliud quod vire-
desideral acquiescentis, et dignanlissimi medici siu- scit in germina ? Sed singula quseque corpora non de
dium, inlirmi requiril assensum. Cujus iiieffabilemad nihilo; sed de sui origine producuntur, et recenlia de
erudiendos nos dignationem eliam prsesens Evangelii veteribus innovanlur. Cum aiitem de resurrectione
lectio declaravil. Ioqueretur Apostolus, dicens: Quodseminas,non vivi-
3. Cliristusde Virgine nalus potuil januis clausisin- ficalur, nisi prius moriatur, vides quia mors quod
trare. Ait enim, sicut audistis : Cuni essetsero die illo, susceperit, hoc refundil ? Et unicuique, inquit, semi-
«iia sabbalorum, vcnil Jesusjanuis clausis , el stelil in num proprium corpus (I Cor. xv, 36, 38) : non ulique
tnediodiscipulorum.Quid mirum, si Dominus ad disci- a genere suo alieuum, sed naturae suae proprium, et
pulos glorificalumcorpus claustris stupentibus intro- de materioe suae qualitate reparalum. Revocabilur
niisit, qui illseso materni pudoris signaculo, januam ergo in contuberniiim pristinum animoe el corporis
mundi liujus inlravit, cujus ortum natura nescivit. unitas, el nullis unijuam saeculis dissocianda germa-
Non dubiies, si poieniiam exercere videas triumphan- nitas. Nostrum esi gralia Aucloris et Redemptoris
tem, quem tam stupenda perspicis egisse nascenlem. inniti: ut ad iilorum numerum perlinere videamur,
Qiiid hic respondebunt Jndaei, sepulto Dominodisce- de quibus Apostolus dicit : Simul rapiemur obviam
denles, et signantes lapidem cnm cnstodibus ? Quse Cliristoin aera et in nubibus, et sic semper cum Do-
cum ita sint, quomodo eum repellere potuil objeclus mino erimus (I Thess. IV,16). Dignum cniin esse ju-
repaguli, quem non cocrcueral pondus sepulcri? Imo dicavit, ut germana corporis animaeque subslanlia-
quomodo eum obserala domus excludere poluit, quem cum Christo simul regnet in ccelis, que Christo ser
includere mortis porla non poluit? Quid mirum , si vivit in lerris.
substanliamcorporis nostri perclausa ostiatransmisit, SERMOCLXII (a).
cui eliam peneiralia supernorum et solis Angelis fa- De Pascua,iv (b).
miliare secretum patere consuevit ? 1. Thommsolliciludo fidem omnium firmavit. Tlto-
4. In Thoma non dubitantis, sed inquirentisaffectus. mas fidelis non dubitavit. Retinet Sanciilas veslra,
Ejus inqunilio fil univcrsilatisinstruclio. Cur cicatrices fratres, superiorem traclatum, in quo scripsimussan-
oslenderit Christus. Cum ergo dixissenl alii di- ctuin Thomain apostolum, ad confirmaiidam fidem
scipuli, Vidimus Dominum; respondit Thomas, et omniiim, post resurrectionem Dominici corporis
dixit eis : Nisividero, inquit, in manibusejus fixuram membra palpasse, et ad repellendam anibiguiiatem
elavorum, el miliam digilum meumin locum clavorum, universorum, vulnerum ejus cicatrices scruiari vo-
et mitlam manus measin latus ejtts, non credam. Quam luisse. Non enim propler se lantum hoc operatus est
bona ignorantia, quoeerudivit ignaros, quae insiruxil beatus Aposlolus : sed quod sibi gessit, cunclis pro-
incredulos! quam bona infidelitas, quac sxculorum fecil. Cum suam enim exercuit sollicitudinem, fidem
fidei militavit? Nisi videro, inquit, in manibus ejus oinnium conlirraav.it.Quis enira ex hoc dubilet red-
fixuram clavorum. Vox isla iiiquirenlis est, non ne- iisse a mortuis Salvalorimi.cujusposi inferos praesen-
gantis. Dum hoc dicit, doceri voluil, conlirmari desi- liam agnoscat oculus, atlrectet maiuis, digittis pcr-
deravit; et ideo ad eum Dominus ita ait: Infer digi- scrulelur? Quamvisigitur modicaefidei homo, quam-
tum tuum huc, et vide manus meas; el affermanum vis imbecillis ingenii chrislianus, nunquam sollicilu-
tuatn, el mille in lalus meum Dum benignum prscbet dinem suam inquisilioni Thomae aequiparare potuis-
Veritas ac moderatum responsum, in Aposlolo suo set. Nunquam enim postagniiionem, conversaiionem,
non dubitaiionis vitium, sed sollicitudinis instruxit loquelam ausus esset petere ut etiam tactu Chrislum
affectum. Quia ergo illo in lempore tanti myslerii no- perscrtitarelur in Cbrislo, et in ipso liomine quem
vitas versabatur, merito curiosae perscrulaiionis non cerneret, lioniinis corpus inquireret, el resurre-
est exclusa sedulitas. Accedit, quod in his Aposloli clionem ejus non tam mirabilium gloria crederet,
verbis mundi utilitas agitur : unius inlerrogatio, uni- quam passionis injuria comprobaret. Thomas ergo
versilaiis est insiructio. Ostendit ergo manus et la- cum esset sanclus, fidelisei justus, boeconinia solli-
tus. Necessarium enim crai ut mauifestarum prsesens cilerequisivit; non quod ipse aliquid dubilaret, sed
expressio cicalricum cruciiixi corporis faceret fidem; ul oroiiem suspicionein incredulilatis excluderet. Nam
quia splendor novaelucis prislinam obduxerat veri- suffecerat iili ad fidem propriam, vidisse quem no-
tatem, et cognitionem quodam modo clariias obscu- verai : sed nobis operalus est, ul tangerei quem vi-
raverat. Visis ergo cicairicibus, respondil Thomas, debat; utsi forte diceremus delusos esse ejus oculos,
et dixit : Dominus meus, et Deus meus (Joan. xx, non possemus dicere manus illius fuisse fruslratas.
19-28)! Novo genere vestigia vulnerumdivinilali per- ln resurrectionis enim manifeslatione de aspectu aiu-
hibent teslimoiiium; quia templum erat Dei indu- bigi potest, de tactu non polest dttbitari. Constat
mentum corporis vulnerali. Duas hocloco in Christo enim verilatis ipsius teslimonio, rcdiisse ab inferis
mirare substantias. Fixuram perspicit corporis; et Salvatorem.
Deum praedicat majestatis. 2. Primogenitusex mortuis Chrislus. Parlus resur-
5. Cum iisdem corporibus resurgemus. ldeo mors reclionis. Quis non spem suam in Christo collocet?
tomnoassimilala,et resurrecliograno trilici.Ubi sunt qui Quis non fidem suam ponat in Domhio; ul dum illum
dicunl animas novis, in quibus antea non vixerint, credit ab inferis, ipse
induendas ? Ecce in resurrectionis auctore resurgat a morluis? Dicit
corporibus beaius Aposlolus : Si enimmortui non resurgunt, ne-
hoc ipsum video resurrexisse quod cecidit : et ideo que Christus resurrexit (I Cor. xv, 15). Quia ergo snr-
mortui dormire dicunlur juxta prophelam, Numquid rexil Christus, suscitabunlur ct mortui: qoia resur-
qui dormit, non adjiciet ut resurgat (Psal. XL, 9 ). rexit Dominus, et servuli reviviscent. Ipse enim est,
Quare moriem somno assimilavit? Quia in uno sicul ait Apostoius, Primogenilusex morluis ( Coloss.
eodemque liomine numquidalteresiqui in somno re-
alter vero in somni ad i, 18). Sicuienim est apud superos idem primogeni-
solvitur, qui ejusdem slupore tus in multis fratrihus, ita el ab inferis est primoge-
vigilandi officia suscilatur? Non ulique; sed ipsa nitus ex defunctis. Primogenitus aulem dicilur
absque dubio raembra evigilasse credenda sunt, quae quis,
dormitionis stupore laxata sunt. lta mors corporis,
in pulverem confeclura susceperit, idem ipsum (a) olim, de Tempore161; et post, in AppcndiceS6.
iscussa restituel: nec rude, sed redivivum vas co- hujus
3uod (b) Ejusdemforte auctoriscujusest sermosuperior, qui
sermonisexordio videtur designari, quique hunc
gnatus spirilus recognoscet. Et propterca mysterium ipsum sermonem proxime anteceditia Ms.Corbeiensi.De
resurreclionis etiam de mininiis cxponens iia Apo- num. 1 confersennoneajnrsecedentem,n i.
 2065 SERMOCLXiV. 2066
ex eo quod secuturis aliis primus gignilur. Primoge- resurgeret alios suscitaret. Nam quomodode sepul-
nitus ergo Christus vocatur ex mortuis, quod pri- cro exire non posset, qui ex incorruptis visceribns
mum illum ex infernitenebris in lucem resurrectionis salva virginiiate processit? Fefellit custodes, exsilivit
partus ediderit. Parlus enim dicendus est, ubi per- de sepnlcro, apparuit discipulis januis non apertis.
mutalione qtiadam anima tartari legibus morilur, ut Inde clausus exiit, Iiuc exclusus intravit. Immensse
redivivo corporis usni renascatur. Nativitas enim majestaiis arcanum fecii etiain in morte mystcrium.
resurrectionis apud superos, mors qusedam est infe- Crucifixusredit ab inferis, et triumpbah lnfer ma-
rofum. num tuam, Thoma, lateri Salvatoris : tange vulnera,
3. Qui mors moriaiur. Qui mors in vicloriacon- quse nostra peccata fecerunt: scrulare unde sanguis
sumpla. Unde ipsa mors mortem quodam modo pati- effluxit, ui nobis sanitatis poculum propinaret.
tur, dum ei in vitam defunctorummullitudo subtra- Intuere, Thoma, pretium noslrum, signa clavorum
hitnr. Nam sic bealus Apostolus dicit, Novissimaau- diligenler atlende; et in ipsis vulneribus niedica-
tem inimica desiruelttrmors; et iterum, Absorptaesl menlum vel thesaurum humani generis recognosce.
mors in victoria.Cum ergo absumitur mors in victo- Nisi hoc ligno figeretur, ligni illius pra;varicatio
ria, defectionis quadam suocinlernccione deslriiilur. minime tolleretur. Sed ideo se ille percuti voluit,
Defeclionemauiem patilur, cum polestas cjus cun- nc nos diutius peccata percutcrent : innocenieni
clis resurgeutibus vacuatur. Videamus autem qtiid tradidit, ut reum absolveret. Quis tantam digne pos-
sit quod ait, mortem in vicloria esse consumpiam. sit eloqui pielatem? Innocens affligitur, ut noxius
Consumpla est plane mors in vicloria sua, dum Chri- liberelur; ul redimaiur servus, occiditur filius'.
stum inferui legibus subjiciens, ipsa se, ctun eum Ulitur pii et fortissimi regis officio, dum cicatrices,
vincit, obruit. ln eo enim, in qtto illuin quem se su- quas pro salute populi sui excepil, ostendit.
perasse credebat, possedit, ab eo victa est cum re- 3. Cur Christus cicalricesservavit.Aspicite., Phari-
surrexit. Totam ergo lidem nostram in resurrectionis ssei, vacuum monumenlum, et impielatis vestrae
gloria collocare debcmus, et in fulura magis vita cognoscite sacrilegium. Clavos quos lixeratis agno-
sperare de Domino. Sicenimait bealus Apostolus: scimus, et quem occidistis adoramus. Videle quem
' Si in hac vita lantum in Christo speramus, miserabi- compunxistis. Poterat clavorum suorum fixuras Do-
lioressumusomnibushominibus(ICor. xv, 26, 34,19). minus resurreclione sua compqnere : sed idco reser-
Miser ergo eslqui in bactantum viia sperat in Do- vanlur, ut qui hoc sacrilegium commiserant, videant
mino. Miser plane esl; quia cilo spes ejus subducilur, et confundantur. 0 Pharisaei, irapios vos videmus et
dura cito hoecbrevis vila iinitnr. Nam spes illius ca- perlidos a. Uni mors data est, ut omnibus tolleretur.
duca efficitur, dum temporali Iransilti dulcedinis ejus Sed Chrislus Dominus quando mortein stiscopit, ita
voluplas elabilur. De tali enim spc dicil Aposlolus, corruptionem non sensit, quomodoquando natus est,
Spes autem qucevidetur, non esl spes (Rom. vm, 24). iniegrilatem virginitas non amisit. Properate, disci-
In futiira igilur vila speremus in Doniino, quoc solida puli, et accepta potestaie per omnes geiiles excur-
est atque perpetua : ut non miserabiliores cunctis rile. Renascantur in Spirilit, qui nascunlur in carne:
hominibiis, sed meliores esse possiinus, per Domi- aqua lavacri dilual, quidqtiidpraevaricaliosordidavit.
num noslrum Jesum Christum, qui vivit el regnat in Baplizentur omncs gentes in nomine Palris et Filii
^soecula saeculorum. Aincn. et Spiritus sancli : ut implealur illtid quod scriplum
SERMOCLXIII (a). est, xVisiquis renatus fuerit ex aqua et Spiritu saucto,
non polesl inlrare in regnum Dei (Joan. in, 5). Nos
De Pascha,v (b). vero, charissiini, qui nullis praecedenlibus meriiis
i. Christidivhiitatisindiciu. Gaudete, fralres cha- de inferi carccre et de lenebris seternaenoclis me-
rissimi, quia redemptionis nostrae pretium persolu- ruimus liberari, ita sohrie, caste ac pie vivere stu-
tum esl. Non modica quanlitaie consiamus, pro qui- deanius, ul stolam Raplismi sine aiiqua luxuriae
bus ipse factus esl pretium qni rcdemit. Christus macula integram iilibatamque servantes, ad aeterni
enim Dominusel Salvator ideo natus est, ut docerel; sponsi llialamum, et ad illud cceleste ac nupliale
ideo mortuus esl, ut sanaret Crux *. fuit morlifera convivium cliaritate splendidi, bonortim opertiin
Chrisio, sed salutifcra christiano. Surrexit Salvator margaritis ornaii feiiciler veniamus ; ipso adjuvanle
cunclis divinilatis suaemanifcsttis indiciis. Nam se- qui cum Palre et Spirilu sancto vivit et regnai in
cuta est eum stella post ulerum, gloria post sepul- soeculasacciilorum.Araen.
crura. Regressum custodit angelus, qui nuntiaverat SERMOCLXIV (a).
nasciturum. Reddunt inferna victorem, et superna
In Pascha,vi (b).
suscipiunt triumphantem. Tulit errorem natus, mor-
lem calcavit occisus, revocavit ab inferis quein crea- 1. Agni legalis figura implelur. Velus sacerdolium
vit: in illius cruce et prelium noslrum pependit et aboletur. Agims ille legalis, cujus iimnolalione anti-
regnum. Redil in lticem creatura ctim Domiiio*.Lu- quus Hebrseorumpopulus jEgyptiae serviiutis juguni
men cnim ex iumine suscipere meruisti, quod cum abjecit, quomodo mullimodis sacrameniis veriorera
Christus oculos clauderet, perdidisti. Projiciant su- sanctae Ecclesiac hosliam in figura sui conlineat,
peri tenebras, quas Salvator noster etiam inferis tunc potissimum ipsa rerum veritate probalum est,
denegavit. Congaudeant hic elementa quae planxe- quando Paschu noslrumimmolaliisesl Chrisius(1 Cor.
rant; quia Christus de sua majestate nihil perdidit, V, 7): qui sicut ovis ad occisionemduclus est, el sicut
et hominera quem fecerat liberavit. agnus coram tondenlese sine voce, sic non aperuit os
2. Mortis Christi necessiias. Judsei tamen perfidi suuin (Isai. LIII,7). Iste esi agnus qui in allari crucis
monumentum lapide signaverunt, ut non haberet hosiia viva Deo Palri pro nobis in odorem suaviialis
Chrislus egressum : sed si eum raundus non capit, oblatus, transilum nobis de regione umbrae mortis
sepullura quomodo cuslodit ? Tenelur ibi, sed ubi- ad terram repromissionis patefecit. lste est, inqtiam,
que regnat'. Difficile surgeret, si non antequam qui simul victima et sacerdos, omnem veteris sacer-
dotii et sacrificii umbram clara luce revelando, figu-
« AdditMs.cb., resurrearitulmuneraret. : autem
' Ethicin eodemMs.additur,quceolimfuerat tenebrata fis et senigmalibus finera imposuit novo
piaculo. 'Verbis,occidilur filius,subjunguntNss.,dspicile,Phari-
3 MS.idem, Quomodoleneturin tumuloqui ubiquere- smi.
gnat? »Mss.,unoexcepto, proricros.
in
Olim,de Tempore138; et post, Appendice
(a) lncerli 53. (a) Alias,de Tempore150.
(b) auctoris,qui sententiashic nonnullassermo- (b) in Appendicenunc primumcollocatur.DubiusestLo-
num Eusebiihabet, sivehue ex Eusebianissermonibus, vaniensibus,spurius verlinoet Vindingo.Aliumlonge ab
've in Eusebianos sermoneshinctranslalas.De n. 1, vide Augustinoexhibet,tum dieendiratione,lum scripturarum
ppend.serm. 160,n. 5. usu el applicatione.
 2067 APPENDIX. 2068
Ecclesisepopulo novum sacerdotium et novum sacri- arboris in omni bonitate et justilia fructificemus.
fieium initiavit; ut videiicet hovufn vinurii in Utres Ne vero et claritas solis nostrse desft conversatroui,
nbvos mitteretur (Maiih. IX, 17). laceat lux nostra coram honiinibus, ul vfdeant Opera
: 2. Inriovantufel arrident omnia: lerra fructibus et nostra bona, el glorificent Patrem nostrum qui in
floribus, cmtumtwtiori [acie. Sol jam clatior. Luna ccelis est (Matih. V, 16). Si igilur ita agcnles ultimus
plena. Et hcvchomiriisergo : quanto magisipse debet nos dies invenerit, erit nobis qriandoque ih pra;mio
Imtari. Quod si grariuiri frurrienti cadeiis iri terraih ipsa quoque corporum resurrectio : ubi c«i» Christus
et morlutim tam mirabiliter omnia innovavit (Jpdit. appatverii vild noslra, tunc et nos apparebimuscum
xn, 24); mullo magis in se ipso Tedivivum cuih ipsoin gloria "(Coloss.in, i, S), qui vivii *et regnat
fruclu multiplicato resurgens cuncta fecundavit. Elt Deus per oihhia ssecula sseculorum. Ariicn.
non solum spiritualibus raiioriabilislerfae increnreri- "
SERMO CtXV"(a).
tis, sed et ipsis quoqne terrehis semhiibiishoc fetti- In Pascha,vn (b).
pore ampliorem proventum dedif. Unde ihodo ih
gerinina erumpentis terrae tola hilarior facies vario i. Mors el resurreclioDominivarie prmsiqnatw. ln
sudrum frucluum Ornatu, omnem haclenus; quasi Adam, in Noe. Sacramentum, dileciissimi, Dominicae
•mortuam rerum nalufam, resurgenti suo Dohfirib resurrectionis divirtavoluit providentia variis figuris
cdnresusciiat i ubi arborum et herbarum gi-ataVenuJ- rerum el Prophetarum oraculis aliquotiespraesignari:
Slas,' divefsb quidem germinum riitmere; pari tanien quatenus per omnes saeculi labcntis aelates omnis
'geslu lsetitioe, singulari huie solerirnitati festiva sanctomm spes ad illtira tenderet sohim, qui est
occurrit. De cceli autem nunc usque quOdammbdo exspectalio omnium geritium. Unde illud quod in
tristi, tandem vero laeta facie quid dicam,' quae ali- ipso mundi nascentis exordio maler omnium viven-
quandiu jarii densa caligirie nubium adoperta aeris tium Eva de costa viri dormientis esl producla (Gen.
hujiis spatium omne turbavit? Et ecce repenie, ii, 22), mairem credentium Ecclesiam ex latere
quasi juslitia de cceloin terram prospiciente(Psal. Christi in crnce morienlis monstrai exortam : sicut
txxxiv, 12), mira serenitas murido arfidet, et ih in aclu evigilantis Adoe,figura cst Domini resurgentis
unam lsetiiiam cceli et lerroe vota concurrunt: ut a morle. Unde dicil Apostolus, Factus est primus
Deum et hominein Chrislum eommuni exsujiaiione homoin animam vivenlem;secundushomo, in spiriiutn
excipiani, qui communem utriusque pacem afferre vivificantem (I Cor. xv, 45). Noe vero qui in opere
venerat, et medium parielem maceriaesolvens, fecit arcae et ipso suo nomine requiem Dei in sanctis
ntraque urium (Ephes. n, 14). Hincasiroruin omnium significal (Gen. ix), in co vel maxime Rederaploris
fomes, splendor illc solaris suam fronlem adniodiim nostri figuram reproesenlat,quod cuin esset agricola,
rugatam, jam jamque expurgat: et quasi rex corf- vineam plantavit, et vini poculo ebrialus, in suo
spicuus in diademate capilis sui, in dle despoiisa-- tabernaculo est denudalus. Qtiaeres ad illum proprie
tionis suse, et in die laeliiiaecordis sui, caeterisque spectat, qui calice passionis adeo factus cst ebrius,
stellis velut comilibus suis largiora luminis sUidona ut ipso legmine corporis imdarelur ad tempus; et
impendit. Luna enim ab ipso ortus sui die seriVper siatim in resurrectione evigilans, illis darei benedi-
in quodam sui dispendio posita, ad paschalia gaudia ctionem, qui in myslerio venerantur ejus passionem,
pleno se lumine parat. Et ut cuncta breviler perstriu- irrisoribus autem suis dignam maledictionem. Da
gam; sicut omne quod in rebus subsislit, divina quo calice dicit Psalraista, Cdlixmeus inebriansquani
dispensatione hominis imperio servit: sic de saluie prwclarusest (Psal: xxli, 5)! et in Evangelio Domi-
humana omnibiisuna exsullatioincumbit. Cum igitur nus, Caticemquem dedil mihi Pater, non bibam iUutn
pro homine omnis creatura taniis indiciis sua gaudia (Joan. xvln, 11)?
monstret, consequens esl, ut ab hominibus ipsis 2. ln Moysivirga, in Jona. Mysleriumlemporisquo
lestimonia tali loetitisenon desint. celebralurPascha. Virga quoqueMoysiiii terram pro»-
3. ResurrectioChtisti prwfigurutain Adam, in Noe, jecta et in draconcm conversa, cum leneretur per
et in Jona. Proefigurata est in prOtoplasfo Adani catidani rediit iterum in virgam ( Exod. vil) : quia
Christi resurrectio : quia sicut llle post soporetn ilta poiestas divirisemajestatis de ccelodescendens ad
surgens, Evamde latere suo Jabricatam agnovit(Gen. terram pro nobis voluit esse mortalis; sed post pef*
ii,23); ita Christus a morte resurgens ex vulriefe aclam carriis assumptsedispensationehi, recepit sead
lateris sui sedificavitEcclesiam. Noe quoque vir agri- patefnocdfextefse sedem. De Jona quem absorplnh»
cola, cum planlasset vineam, et inebriatus vino ob- piscis evomuit illoesumin aridam, evidentem \mb&-
dormisset, et discooperlus jaceret in labernaculo irius ipsius Dominiseriieniiam, qu d sicut ilte fuerit
suo, expergefactlis a somno, iiliosuo vereciindjam iri venlre ceti tribus diebus et tribus noclibus, ita fo*
suam hon celanti maledictum perpetuoe servituiiS rel horaiiiisFilitis in cordeterroe(Jonw n; Matth. xn,
imponens, Christum significavit:~qui vineam suam 40). Exstanl et alia quanl plurima dehac solemnitata
fccit Ecclesiam, cujus amore poculo passionis in- soleniriitaiumsancta preeconia,quibus ohinibus asli-
ebriaius, et assumptaecarnis tegmine nudatus a mof- pulairir et ipsa teriiporunl ralio, quoePaschaleih ter-
tuis resurrexit, sicut ipse ait in Canticis : Exspoliavi fninum vernali dedicavit aequihoctio, eifpectatodun-
tne tunica mea, quomodoitiduar itla (Cant. v, 3) ? taxalsequehfe prirflimensis plenilunio : ut, sicul ab
Jonas Veroqhaliter et ipse in se Domini morteni et iiiferioribus sol iri alltim proficiens, primo hUric
resurrectionem expresserit, evangelicusserriio aperle adoequailongitudine noCles, Ittna eliain per diurria
declarat (Malih. xii, 40). suse lueis ilicrCmeiHavidetnf esse plenissiina; iia
4. Paschw spiriiualiscelebralio.Quia igitur, iratres, resurgehs ab infcris Sol Justiiisc, Ecclcsiam eatcnus
omnis creatufa quodam charitatis officio nOstrae in lenebfis constilulaiiisuo illustral el luinine.
saluti cOngaudet, liosirum est leJthoc riobis in usuni 3. MbHei teswreclioChrisiiimiianda.Hoecsunt sa-
vivendi aliquid traJiere : ne comnhraisomnium laeti- crosaricta hhjus diei PaSClialiagaudia, hocc sseculis
tia jus suum in nobls amillat, quos causae tolius omnibus desiderala et praedicatasolenmia: quae nos
summa iri capiie spectat. Et prinumi quideih, velut semper aninio:venerari, seriiper opere pro modulo
oves pascuae Domini, in ara cordis, igne charitatis hhiirb justuhi est imiiari, stcut ilicHapostolus Joan-
assati, nosmetipsos offeramus hosliain viventefnj' nes : Qui dicit se in Chrislq manere, debet, sicut ille
sanctam, Deo jilacentem (Rom. xli, 1) : et-azymis ambuldvit,elipse ambulare(I Joan. a, &'•).Et ille qui-
continenlise, morlificaiajam liabentes membfa noslra dem jiro nobis ad terapus cfucifixus; tios quotidie
quse sUht super terram, id est, foriiicatioiiem, im-
munditiam, et cacteravitiorum ergastula decliriemus, (B)Alias,de Tempore153.
et in statione virlulum sedem nobis aptemus : mor- dubius (b) ih AppendiCe hunc primum collocaftir.nemanserat
tuis quoque operibus abrenuniianies, fructum opti- apud Lovanienses:sed per verlinuinet vitidingum
rejectus fuit.Koiiuullamcumsermonesuperiorehabetaffi-
mum, ut terra bona, afferamus, cxemploque bouoe hilateni.
 SERMOCLXVIH. S070
crfjcem tollefe, et ipsirm sequi oportet {Luc. jx, 23). mine Abrahae omnes gentes benedicuntur. ac Sal-
Mortem ille ad Jlofara gustayit; IIQSsemper deb&rniis vator mundi innotuit, et pleiiam supefnis ciyibus et
morliticare nrembra noslra, quse sflnt super terr;ii|), bominibus lsetitiam contulit, ciim vivum se pdsf pas-
fbrnicalioneft, imroundiliam, et esefera (Cotoss. jii, slonem suam jifaelraitjuxta promissum suum. •""
5). Resurfexit ille a roortuis; resurgere nos jubeniar 2. Dominicus dies quql mysteriis claru$. Judiciii
a vjtjis, dicente Apostolo ; Surge.,qut 4qtmi§, et $$r dies. Bene quoque dominicus sermo 1 ac resurrectio
surge amorlms, etilluniinabitle Chr\slus( Ephes. v, ||j. Domini coiijungiintur. Venerabiiis est liic dies, qui
Qiiod si rirodocarnCni nostrarir pro Cbfislp ciini yitijjs dpminicus dies et dies primus atque perfeclus est, et
et concupiscenliis crucifixerimus, cottiplahiafi eliaih dies clarus, in quo visa esf primalux (Geh.i, S), in
similitudini morlis ejiis ( Row. vf, §), mortificalione qup iransgressi sunt filii Israel mare Rubrum sic-
vitiorum fuerimus, cum Chrisfiis apparuerit vita no- cis pedibus (£a;o(if.xiv), et iri quo pliiit riianna filiis
stra, tuncet nos apparebimus cum ipso in gloria ( Co- Israelin desertq (Id. xvi), et quo Dominiis baptiza-
loss. ni, i), qui cum Palre et Spirifu sancto Vivit et tus est in Jordane (Malth. iu). Quo viritirride aqust
regnalinsaecula saeculorum.Amen. ijj Cana Galilscaefactum est (Joan. n), qlio benedl-
SERMO CLXVI (<?). xjf poniipus quinque panes , quibus satiavit quiuqiia
millia hominum (Matih. xiv). In qiio resurrexit Do-
In Pascha,yiu (b). liiinus a morte (Id. XXVTIIJ,
Saluiis humanm laxaiio. Salutis bumanae, fra- donips clausas, ubi eranl discipuli qiip intravit Doniirius ln
tres cliarissiini, et muridi rediviva libertas non metum Judsoorum (Jogn. xx, 1'9)congregati prbpter
: in quo Spiriius
mpdica laxalione requiriiur; sed Cbristi sanguine sanetus descendit in Ajiostolos (Act. n, 4), et in qup
temperatur (c). Sed quanlum venerabiiis diei hu- "speramusDominum nostrum Jesiim Christum ad ju-
jus officiuro credentibus conlulil gaudium, tan- dicium ventunum : in quo die pmriis creatura refor-
tum jncredulis iiiterilum portayit et Jticium. Confert mabjtur in melius; ut sol et iuna, sepltiplum lumeh.
JaHjliamCWistianis cx hde; ingerit pcenam Judaeis accipiant, et sancti hoinines yitam aelernam proptelr i
desperantibus ex cr.uce.JJJisinjuria Filii Dei setcrnam merita bonse obedienliaerecipiant a Deo.
conlulit mortem; nobis ad pcrpctuam proficit saiutem.
Quis, rogo, divinoepietatis excessus est, vel quanta SERMO CLXVIII (o).
amoris plenitudo monstratur? Ad hoc Deus propter in Pascha, x (b).
homiiiem perditum de ccelovoluit desceiidere, non ut i. Pascha Cliristi sit. Pasclia Christi, fratres
hohoreni in mundo accipere viderelur, sed ut susperi- dileciissimi, regnuraquid est Cceli, salus mundi, vila cre-
'deretur in cruce. Et duin voluit deceptum laqueis mor- denlium, occasus inferi, gloria resurre-
tis eximere, ipsam subjre non dedignalus est mortem. clio mortuorurn, testimoniumsupernorum, miserationis
Et qualein mortem ? Quae detestabilior omni morte prsemiura redemptionis hUiiiaiise, contrilio diyinas, raortis
ejstitissel. Hoc Apostolus asseverat, dicens : Humi- abolitae. Quae feslivitas Dei sacrala mysferio et co-
tiamt, iiiqiiit, se usque ad morlem, mortem autemcru- gnita sacramenlo , virtutem Doiniriicaerestirreciionis
eis ( Philipp. II, 8). Unde posl mortem victrix resur-
rectio parabatur. Dicamus,fratrcs, Hac esl dies quam perAngelos indicat, per Apostplos manifestat, per
corda credenlium bona muJliplicai. Hic igilpr est dies,
fecilDominus,gaudeamus epulemuret in ea (Psal. cxvu, dilectissimi, quem fecit Dominus (Psal. cxvn, 14),
24) : hoc estPascbaquod cplimus; in hoc peregrina- ut audistis, excelsior cunctis, lucidior universis, in
mur, hoe prseteiitiim redil, hoc volvittir in futurum. quo Dominus resurrexit, in quo sibi no.vamplebem, .
SERMO CLXVH (4). ui ipsi videtis, r.egeneraliOniss.pirilu conquisiyjt, ia
in Pascha,rx (b). quo singulorum mentes gaudio ef exsultatione perfu-
i- Quare agnus ad vesperamimmolattts. Dens mi- dit. Hic ergo dies resurreclionisestChrisii, : defunctis
sericordise et justitise tiodie resurrexit a mortuis vita, peccatoribus venia, sanctis gloria siquidem
operatione virlutum elevat deimis, suscifat de lerre-
per potentiam Patris, ut Paulus ait, Qui suscita- nis, collocatin excelsis, consummat justos, firmat du-
vit eum a morluisCGalat, i, 1); et propheta, Inier
mortuos liber est (Psal. LXXXVII, bios, damnat incredulos. Ad hoc enim Dominushodie
6). In quo et nos resurrexit,
omues post resurgiemus,et vivemus.Quia enim prsesli- ostenderel: utet imaginem nobis fulurae fesurrectionis
ideo hodie vitali lavacrp resurgens Dei
tit nobis ducatum ad fegnum sutim, jubemur et nos ad insiar resurrectionis Ecclesiam noslrarii
praeparare viam Doniino, hoc est, humililalem, di- populus nivei candoris illuminat.
lectionem D.eiet proximi, justitiam, bonitatem, inte- splendore 2. Baptismusfuturw resurreclionis imago. Lalroms
gritalem, patientiam, charitatem, prudentiara, pieta- devolio imilanda. Gratias Deo nosiro agere debemus,
tera et innocentiani. Haec omnia praecepit nobis Do-
minus per semetipsum exemplis, qui per agnura tti.rae quod dum sancli Pascbae solemnitalem colimus, fu-
iste non resurrectionis speciemjam yideamus. Resurre-
significatur, [Quoeritur ergo, quare agnus clurum est enim humanum genus in saeculi eonsum-
die, sed ad vesperam immoletur. Hseccausa manifesta
est. Domipus enim noster ac Salvator in consuiiima- niatione posl raortem, niiiic resurgit in Baptismo :
lione saeciilofumpassus est, ut Joannes ail: Fitioli susciiandus est tunc Dei populus posl soporem, nunp
suscitatur post infidelitatem : libcrandus esl lunc a
triei, novissima Itora est (\ Joan. n, 18).] Hodie rhortali conditione,
fides Ecclcsiae confirmala est in Chrislo, el in se- cilate : renasciturus nunc iiberalurab ignorantise cse-
est ad selerriitatem, iUincrena-
Alias,de Tempore142.
lu) to •scitiirad salutem. Omries enim qui olim iri Chrisfp
fft) Appendicenuncpfimum collocafur. Dubium Lovar assumere non possunt candicjam vesteni,
nienseshabenl, Vierlinuset vindingussupppsitilium.Nec feaptizail,
cbnversationem saltem caiididani hon relinquant.
Stilus,riecula quaeMcafterturPsaifhi
~"' " 117,f.24,lectib Au- -Soielsub
grfsfinocohvefiit. nigro habitu anima satis pura laiitare; nec
"(c)Morel,Elem.crit., pp. 161,182,existimatlegenduiD, mukum inlerest si non habet quis candidam vestem.
comparalur,pro, temperatur; riecifrimerito. M. Talis latro fuit ille in Evangelio, qui crucifixus cum
(a) Alias,ae Tempofe 154.
(e) SaAppendieenuricprimumcollocatiir,.DubiusestiLoj- (a) Alias,de Tempore163.
vanieasibus: sed verlino et viadiago falsus; neque. bis (b) laAppendicenuncprhnum •ccdlocaUir. InLovanien-
probaturquodauctor.sine teste docet, in domiaicumdiem sium editione duhius est, supiposititiusvero censiiraver-
offlmairjaiacidissemiracula,sciliceVtransituiiimarisBiibfl^ liui et vfndiagi. Conflatusest ex duabus partibus,quarum
b^ijsniuln chrisfiin iordane,'mpta}l|pjaem'-'auu!e rnyinjifh, pbsteriorquidem csesarii,prior vero Fausli,stilumretert:
qpuiqueparmrnmiiUipfrcSionefii, ete. 01133tofcimsihclu- sed in ista posteriore parte non coaveaiuat niariuscripti.
dimus,sunt cujusdamsermoois Hieronymosupppsiti,qui Horumautempleriquead illa verba n. 2, « Attenditeergo,
instSifiS,'<( Iri-vigiliapaschse'<ie"esu"¥^ii; »"ekiricipit, charissimiet videte,» etc, dispulationemdeincepsmaxime
« Hodie,Iratres charissimi,populusisrael. » Excerptainde diversamsubjiciuut Denuai. 3 coafer homil.12 ex edilis
ista quaehic habenturcrediriius,quia ilticmagis cohaerent a Baluzio,et csesariihomil. 15; de num. 4, caesariihomil.
cuuiCKtcris. 55 et 31.
 -2071 APPENDIX. 2072
Salvatore clamasse dicilur, Mementomei, Domine,dum quantur, prsebuerit, pro tantis se malis rationem no-
venerisinregnum luum (Luc. xxm, 42). Altendite ergo, veritredditurum. Et ideo, sicut jam supra suggessi,
cbarissimi, et videte quid fidelis obtinet, quid mere- neopbytis iiostris,aiixilianleDomino, exemplum bonae
lur. Regnum Salvaloris lalro jioscil in cruce : el dum conversationis, quanlum possumus, debemus osten-
pcense muliitiidiiiem patilur, ad prcemia aeterna per- dere: nt non pro illorum destructionepcenam reci-
dticitur. Imitamini ergo ejus devolionem, imitamini pere, sed poiius pro acdificationead indulgentiam
amare Christum : quod poscit lalro moriendo, vos peccatorum merearaur pervenire; prasstante Domino
desiderate bene vivendo. Illius credulilali paradisus nostro Jesu Christo, qui vivit etregnat in saeculasae-
aperitur, et nostrae spei aeternorummonstratur firrai- culorum. Amen.
tas prsemiorum. Lsetemur ergo et exsultemus in hac SERMO CLXIX (a).
in
die, qua Dominus resurgens percnlitmortem, intu-
lit salutem. In Pascha,xi (b)
3. Fidejussorumofficium.Hoc ilaque admoneo, fra- 4. Introitus Chrisli per ostia clausa miraculumest.
tres dilectissimi.utquoties Paschalis solemnitas venit, Lectio
quicumque viri, quaectimquemulieres de sacro foiite ribus noslris evangelica, fraires charissimi, quae nuper au-
filios spiritualiter exceperuni, cognoscant se proipsis insonuif, conlinet magnum miraculum.
fldejussores apud Deum exstitisse : et ideo semper Quamvis ubique sit Domimis, ipsius miracnlum con-
illis sollicitudinem verse charitatisimpendant. Admo- linet beneficium, in quoacceperunidiscipuliSpiriitim
sanctum.Miraculum esl, qtind Doniiims noster Jcsus
'neant, ut castilalem cuslodiant, virginitatem usque ad Christtis in carne vera intraverit ad discipulos per
nuptias servent, a maledicto vel perjurio linguam re- oslia clausa. Requirisa me forsiian rationem, et argu-
frenenl, canlica turpia vel luxuriosa ex ore non pro- menlum requiris. Si vera,
feranl; non superbiant, non invideant, iracundiam resurrexil, inquies, caro fuerat quae
vel odium in corde non leneant; auguria non obser- introivil? Ilane quomodo ipsa clausis januis ad discipulos
vent, phylacteria vel characteres diabolicos nec sibi quod non observal vero, inquies, cnjuspiamcapii auditus,
hec suis aliquando suspendant, prsecaniatores velut opus, et intrare quisquamlimen in
minislros diaboli fugiant; fidem calholicam leneanl, corpore poiuit? Redde mihi, inquis, ralioncm.
ad ecclesiam frequentius currant, contempla verbo- 1. Hinc non datur ratio vel exemplum. Ad miracula
sitale lecliones divinas atlenlis auribus audiant; pcr- fidesexigilur. Thomm fides mortua. 0 homo, si ralio-
nem a me poscis, non erit mirabile; si exemplum
egrinos excipianl, et secundum quod ipsis in Baptismo non crit singulare. Credis nempe Domimim
dictum est, hospilum pedes lavent (a); pacem et ipsi quseritur,
teneant, et discordes ad concordiam revocare conten- Christum snper aquas niaris firmis gressibns ambu-
dant, sacerdotibus et parentibus honorem et aniorem lasse? Credis utique. Dicis igitur milii : Si per ostia
verae charilalis impendant. Hacc ergo omnia et his clausa Cbrislus intravil, ubi est corporis modus? Et '
similiasi filioset lilias vestras admonerecontendilis, ego respondeo : Si snper mare ambulavil, ubi est
cum ipsis ad aelernam beatitudinem feliciler perve- corporis pondus? Recedant paulisper modus et pon-
nietis. dus : ille ha-c fecit, cui nihil impossibile est. Chrisius
* i. Ad mdificalionemproximi quisqueteneittr. Nemo qui carnem suam potuit de sepulcro producere, non
se circumveniat, fratres cbarissimi; nullus liomo sibi audis poiuil clausis januis ad discipulos introire? Quando
soli vivit, aut sibi soli moritur : sed sicut frequenler miraculum, serva fidem, non inqiiiral auimus
rationem. Hincest qtiod et Tbomas discipulus tituba-
suggessi, quanloscumqiie aliqnis exemplo sanetse vif, nec credidil: sed eum Domiuuspostea confirma-
vilae aedificaverit, cum tanlis et pro lanlis mcrcedem
bealse retributionis accipiet; et quanliscumque exem- vil. Dixerant enim ei condiscipuliejus : VidimusDo-
minttm. llle :mlem : iVisi vitlero, inquit, in manibus
plum malaeconversationis, eiiamsi non eum illi se-
ejus fixuram clavorum, el millam digilum meum in
(o) Haecverba, sicutilla Csesarii,infra, serai. 2i>7,n. 2, latiis ejus, noncredam. Sciebat enim clavis in cruce
ubi inter ea, pro quibusDeijustitiaeobnoxiisumus,recen- confixum,sciebal lancea lalus percussura : hxcsigua
set «quod secundumpromissionemnostram in Baplismo, quaerebat, ideo non credebat. Mantisquserebat et la-
« hospitibuspedes lavare negleximus; » illuslranturaati- lus; et dum cnriosus exislit in vulnere, mortem incur-
quis Ecclesiaerilibus a aostroEdmundoMartenenuper vul- rerat in Jide. 0 beale Aposiole, anteoculos luos Cbri-
gatis, lib. 4, pag. 160,ubi ex MissaliGotbico-Gallicano in- sius Lazarum
ter Baptismiritus recensetur : « Dumpedes ejus lavas, jiotuit suscitare, el ipse non poterat de
« dicis : Egotibi lavo pedes. Sicut Domiausnoster Jesus sepulcro surgere? Quserisloca clavorum, et obliluses
« Christusiecit discipulissuis, tu faciashospilibuset pere- miractila tanta signorum ? Norme ante oculos tuos t
« grinis, ut habeasvitam seternam.» Ilem, pag. 169, ex csecos illuminavit, paralyticos sanavit, leprosos mun- •
alioMissaliGallico,post infusumchrismasubjicilurtilulus, davit? Sic pcrdidisli in triduo memoriam magistri,
« Adlavandos pedes; » ac deinde ha;c formula: « Domi- ut potentise non crederes Chrisli? Mors Christi in
« nus et salvalornosterJesus CuristusApostolissuis pedes carne, vita tua debet esse in fide. Vidisti quidem
« lavit.Egotibi pedeslavo,ut et lu faciashospitibuset pe-
« regrinisqui ad te venerint: hoc si fecens, habebisvi- percutientcm lancea; sed divinam non peneiravit
« lam xternani.» ConcinithisvetusMissaleGallicumMusaeipotentiam.
ItaUci,lom.1 editum.sic enimhabet: «Collectioad pedes 3. Chrisli taclu revixit. Ecce iternm venit Dnini-
« lavandos;» ac deinde : « Egotibi lavo pedes. SicutDo- nus, ne periret discipulus, et dicit Thomae : Infer
« minusnoster JesusChristusfecitdiscipulissuis, ita et tu digitum luum huc, etvide.manus tneas; et affermanum
« faciashospitibuset peregrinis.Dominus nosterJesusCliri-
« stus tersit pedesdiscipuforumsuorum, et ego laciolibi; luam, el0 mittein lalus meum, et noii csse incredulus,sed
«tu facics peregrinis, hospitibus et rauperibus. » fidelis. pietas Salvatoris, quaenon dedignatur locura
Hinc colligere est Gallum iuisse auotorem sermonis oslendere cicairicis I Respondil Thotnas, et dixil: Do-
de Unctione capilis et de Pedibus lavandis, editi in tninus meusel Deusmeus! Modoest Doniinus et Deus
Appendicetomi sexti, ubi ad Neophytoshsec habetur tuus; quia voluit ut videres, ne incredulilale animam
exhortatio: « Implelisautemomnibussacramealis,eliam perderes. Merilo ad eum Dominussic loquilur : Qitia
« mandatumvobiset exemploet sermonetradidimus.La- vidisti me, credidisti: beali qui non viderunt, el cre-
« vimus enim singulorumpedes, ad imitationemvos no- diderunt, (Joan. 'xx,
«slram, imo ipsius Dominiet salvalorisnoslri, provo- pidavit ; Ecclesia quod 25-2U). Ecce discipulus tre-
« cantes, ut quemadmodumnos vestros pedes lavimus, meritum non vidit credit. Bealum
« ita eliamvos pedes fratrumet hospilumlavaredebeatis; nostrum, fratres, si in Ecclesia caiholica
« nonsolumhospitalesvos esse doceamus,sed etiamhu- teneatur acccplum. Hicaccipiturmerces, ubi vera te-
« militer hospitesita honorantesquosin veslra suscepistis nelur ct cognoscitur fides. Hanc igilur Ecclesiam
« hospitia,ut erga eos servorumlmiilere non erubescatis Christus sua resurrectione constituit, in hac seterna
« ofiicium.»
(a) olim, de Tempore159; et post, in AppendiceKS.
(b) mcerti aucloris, qui verbisutitur Augusliui,Serm.
247, u. 2, ad volusiauumepisl. 157.
 2075 SsKRMOCLXXI. 207*
prsemiaeollocavit. Credite, fratres, illesperel reqniem, securitatem de facili sanitate? Ubi sunt Angeli tni?
qui non discesserit a radice : cui est honor et gloria Dicanl nobis, Quid ploratis ? Et si hon dicimus, Stis-
in saeculasasculorum. Amen. tulertint Dominum nostrum; dicamus, Sustulernnt
SERMO CLXX (a). patrem, sacerdolem, mediatorem nostrum. Sicut
enim sine Domino eral moesta Maria ; ila sine pro-
In Paseha,xn (b).
prio sacerdote lrislis gemit Ecclesia. Sed qui dixit
1. In hortovolnptalis Dominum requirit Maria, in Mariae, Vade, dic discipulis meis, prmcedantme in Ga-
necessiiale deserlionis Christum moesla requirit Ec- lilwam ( Mailli. xxvm, 10 ); ipse nobis dicet, Nun-
clesia : ul in paradiso saltem inveniat consolatorem, tiale populis meis, ut me prseveniant ad ecclesiam,
quia in campis arentibus videre necdum raeruit plan- ut cito videant palris praesentiam, et in ea percipiant
talorem. Ubi Dominus surgit, ibi pium plantatorem indulgenliam.
Ecclesia trisiis inquirit. Resurgit Dominus in horto SERMO CLXXI (fl).
deliciarum propaginatis secuni planiariis mortuorutn.
Et depictus est ille resurreciionis hortus excelsisSan- In Pascha,xin.
clorum cedris, botris Prophelarum, pinetis cum pal- De Resurreclionemortuorum (b).
malis, fruclibus amigdalae, olivse, Abel, Enoch, Eliae, i. Certissima resurrectionis fides. Veritaiistestimo-
Zachariae, Abrahae, Isaac, Jacob. Et in campo are- nio et exemplocomprobala.Certissimaest GduciaChri-
scenle requiritEcclesiaDeumAbraham, Deum Isaac, slianorum, divinituspromissa restirrectio mortuorum.
et DeumJacob. Quis enim non delectelur post defor- HancenimYeriias ipsapromisit: Veriias autem men-
milatem desertionis per campos nullis vestitos arista- tiri non potesl; alioquin Verilas non est, si mentiri
rum florenlibus comis intrare paradisum voluptatis? polest. Vera est igiiur de resurrectione corporum
inlueri posl dies siccitalis arefactiscorticibusgemmas promissa verilas : quia Veritasmenliri non novil, to-
arbores lerroe plangentes,; intueri mella fragrantia, tum necesse est utimpieat quod promisit. Hancenim
malogranata roscidantia, iacteos et coccineos amig- restirrectionem corporum, ut futuram certissiine no-
daiarum el persicorum fJores atlendere; quos An- verimus, ipse Dominus nobis in suo corpore dignatns
gelos delectabat aspicere in illa horticuli casa, id est, est demonstrare. Resurrexit Christus, ut resurre-
illo amceno sepulcro, ubi sedebant Angeli, mius ad ca- cturumse non dubiletciiristianus. Quod enimpraeces-
put, aller ad pedes ? Foris per hortum legebant mun- sit in capite, sequelur in corpore.
dum vineaeresurgentium beatorum. Angeli delecla- 2. Mories dum. Morlis primm duw partes. Mors se-
banlur in illo resurrecliouis die, quia toiam jiacaverat cunda. Morlis primw partem secundam Clirislus susce-
terram. Delectabateos velutamomum et cinamomum, pil. Resurreclioduplex. Nosse enim debemus, dileclis-
Tesurrectionis novus odor suavitatis ex mortuis, ubi simi fratres, duas esse mortes el duas esse resurre-
fragrabant balsama roraulia, vulnera Christi mortuos ctiones. Dicitur eiiim niors prinia, dicilur et secutida.
irriganlia. Oblectabat rosa sanguinis emicantis lilium Porro, primae monisduae suntparles : una, qua pec-
a morte pnrrecliim campi fiorentis. Illo Maria caput ealrix anima per culpam discessit a Creatore suo; al-
anxium declinabat, et linteis dominicsesepullurse, ve- tera, qua judicante Deo, exclitsa est per pcenam de
lut latissimis plaiani foliis in plateis, suos tergebat corpore sno. Mors'autem secunda, ipsa esl corporis et
ffebilis oculos a lacrymis pielalis. Aspexit : vidit la- aninae punitio sempiierna. Per morlem ergo primam,
cum fontis de morie surgenlis, etquasi herbas virides anima boni et mali hominis a suocorpore separatur ;
de illo lacu, quae niUrientibus aquis per iacunea vcl- per mortem vero secundam, anima solius mali homi-
lera contexuntur. nis in aelernum cum corpore suo cruciattir. Utraque
2. Illa sindonem cum sudario contemplala fontem ergo mors omnem hominem lenebatobstrictum : quia
non invenii, et non estsiliens satiata ; sed ardentio- naturae transgressio untimquemque peccaii propagi-
re sitiens deplorat affectu. Necplane solatium recepil ne tenebatobnoxium. Venil autem Dei Filius immor-
Angelorum ; quiavidcre cupiebat primogenilum mor- talis etjustus, et utmoreretur pronobis, carncm mor-
tuorum. Dicunlei Angeli, Mulier, quid ploras? Utinam talem suscepitex nobis : in qua carne quia nulltim
et uobis dicerenl inter lacrymas necessitalis nostrae : poluit habere peccatum, sine reatu pertulil peccali
Servi Dei, quare ploratis? Essel nobis renovatio supplicium. Secundam itaque primie morlis parlem,
gaudiorum in monumento, esset nobis et amceniias id est, solius corporis mortem. Dei Filius pro nobis
in campo, et securitas in pelago, et munimen in ca- accepit, per quam a nobis el dominalionem peccati,
stro. Atque utinam et ipse nos interroget, qui dixit et pcenam aeternaepumtioms exclusit. Hoc ergoCbri-
Marise, Mulier, quid ploras, el quid qttwris? sic et slus in suis fidelibus misericorriiler operaiur, ul bic
nobis diceret, Quem quoeritis, et quare ploratis ? Di- eos primo in anima resuscitet, donans lidem, ut rc-
ceremus : Domine, nos plangimus, et te quserimus, cte credant; tribuens charitatem, nt bonis operibus
sinequo nihil valemus ; quia iu te vivimus, movemur, libenter insistant : in novissimo vero dic ad hoc eis
el suraus. Te quaerimus : quare vivos repulisli, qui corpora resuscitare dignabliur 1, uteis seternam bea-
mortuos susciiasli ? Floruil resurgenle tecura tremo- tittidinem largiatur.
rc gehenna ; el marcescit sine frtictihus terra. Pe- 3. Qui a prima veniatur atisecundam.Resuscitali er-
trae ecce proruperunl planiariis inortuorum ; et sul- go in aniraa per iidem, dileclissimifratres, cum jusiitia
ci lcrrarum induralis visceribus, segetum nesciunt vivamus, ut etiam corporead seternam laetiliaih rcsur-
ornamentum. Te, Domine, quserimus, a quo qusesi- gamus. Discedamus ab operibus malis,qu;e moriificanl
lisumus;quia conversi sunt dies festi nostri in lu- animani, etiam dum vivii cOrpus; ut in aUernU bo-
ciuni, et cantica in lameiitalionem. Alleluia, quaeest nis et anima nostra merealur esse el corpus. Serve
dcleciatio Angelorum, cum timorecanitur piratarum; mus primae resurreciionis munus, quod nobis :er
cilhara nostra facla estlugubre canlicmn inter lacry- fidem largitusestChristus; utcum resiirrexerimus cor-
mas esurientium, etobscurata super caliginem fune- pore, mereamur cum Christo Salvaiore sine fr><> ve
ra morluorum. gnare. Tunc absorbebitur mors in Cor xv
3. Dicamusel nos cum Maria, Sustulerunl Dominum 54), tunc dabilur lidelibus vera viia,vicloria(l veraque hvtiii
demonumenlo, el nescioubi posuerunt eum ( Joan. xx, lunc Deus pro merilis fidei aiqtte bonorinii oper-.
12 ). Dic nobis , Domine , Quid ploralis? quia in- dabil suis fidelibus regnum ccclorum ;qui vivit el re-
lerrogatio lua est consolatio noslra : quomodo si di- gnat cum, Patre el Spiritu sancto in virlufe Deus, ete.
cat medicus segrolanli, Noli ilere; nonne enim dat ei 1 Apudodilonemsic habetur hic locus:
Adhoceoscorpore
resuscitare diqnabitur.
(o) Alias, ex vignerianis20. (a) Alias,de Tempore162.
(b) In Appendicenunc primum coUocatur.Nihifhabet sibus (6) m Appendicenunc prifnumcollocalur.EratLovanlen-
Augustiniamsalis, ipso eliam, qui priniushunc in Supple- aUenum dubius, falsus verlino et vindingo,qui ab Augustino
nento operunjAugustuiivulgavit,judice vignerio. id esse observantquodhicbabetur de duabuspar-
tibus mortisprinia;.in Biblioth. cluniac.hic ipse est Odilo-
nis Abbalissermo Vde Resurrectione.
S075 APPENDIX. 2078
SERMO CLXXH(a). te, lratres, utrum cluistianus sit diccndus, qui his
diebus inimicilias non vtilt finire, quas nunquam de-
Dominicarn qctayisEaschae,'attfeophytos(b). buit exercere.
i. Paschalis solemnUashodierna festivitalecqnclu- SERMO CLXXHl (a).
dilur : et ideo hodie neophytoruiii liabilus c;priimu-
tatur; ita taraen, ut caridor, quide haVilu aepohUjif, pe Letania,i (b).
seraper in cbrde teneatur. InPaschales
qusijprimum quidein iijr 1. Diesmedicinales.Quaiiter cuindiabolocerlandum.
diei stinl, id Ecce, fratres dilectissimi, dies sancli et spiriiuales
nobis agendum est, ut quia
est, indulgentia; ac remissionis, ila a npbis si*iieto- adyeniunt, et animabus nostris medicinales : et idco
rum dierum festivitas agatur, ut felaxajlohe cofpo- quiciinique voliierit peccalorum suomm sanare vul-
rum puritas meniis non obfuscetqr ; sed potiiis absti- nera, non despiciat medicamenla salubria. Ipse enini
nentes ab omni liixu, cbfietate, lascivia,demus ope- non requirit in diebus talibus medicum, qui se non
ram sobriseremissioriiacsanttfse sinceritati: ut quid- sentit segrotum. Ef quis est, fratres dilectissimi, qui
quid modo'Xjorporali abslinentia non acquirimus, sic sc in arena iniradi istius gaudeat repugnare, ut
meritium purilale quseramus.Ad ompes quidetn per- nulHimpossit a diabolo vutnus excipere? Quis enim
tinet sef mb, quos cura nostra complectitur : vewim- conlra millia daemonumdie noctuque ila stare poluit
tamen hodie terminala sacramentorum splemnitatti semper armatus, ut nunquam fuerit diaboli calliditale
vos alloquimur, novelia germinaj sauctitas regenera- percussus ? Quis enim vel cogilare, non dicam enume-
la exaqria etSpirilu, gernien pium, exainen noyel- rare, praevaleatdolos et insidias boslis aniiqui, de quo
lum, flos nosifi honoris et fruclus laboris; gaudium scriptum est, «'Cui nomina mille, et mille nocendi
et corona mea, omnes qui slaiis in Damino ( Paitipp, artes? i Et ideo, fratres charissimi, quomodo ipse
iv, 1). Apostolicis Verbis vos alloquor, Ecce nox ex omni partenos semperyuliierareconatur;i(a unus-
prmcessit,dies autem appropinquavit: abjiciteoperale- quisque iioslrum cum Dei adjuiorio contra illius in-
nebraruin, el induilevosarma lucis; sicut indifi, hqne- sidias totis viribus praeparelur: et quia nos non solum
sle ambulemits: nbn in comessalioriibusel ebrietatibus, per dura, sed eiiam per blanda conlendit elidere, et
non in cubilibnsel impudichiis, non in contentiene et vulnera ab ipso infiicfa nori solum amara, sed, eliara,
wmulalione; sed induite Dominum Jesum C/uislun» quod pejus est, male dulcia frequenter excipimus;
(Rom. xiii, 12-li): medicaraenta spiritualia, id est, omnia bona opera,
2. Habemus, inquit, cerliorem propheticumsermo- quantuui Doraino largiente possumus, parata semper
nem, cui benefacith intendentes, tanquatn lucernm in jiabere deberaus. Audiamuswgo consiliumbeati Apo-
obscuro loco, donec dies lucescat, et lucifer oriatur in stoli, el contra diaboli insidias armis nos semperspi-
cordibtisvestris( II Pet. i, 19 ). Sini ergo iumbi accin- rilualibus muniamus. Sumite, inquit, sculum fidei, lori-
cti, et lucernceardetvtes,el vos simiks hominibusexspe- camjuslitim,el galeam salulis, el gladium spiritus, quod
ctunlibusdaminumsuum, cjuandoveniala niiptiis(Luc. est verbiimDei (Ephes. vi, 16 et 17). Quid enim mali a
xn, 35,30). Ecce dies adveniunt, in quibuS Dominus diabolo susiinere poterit, qui se talibus armis instru-
dicit, PMsiHum(Joan: xvi, 16 ); inqhit, etc xerii? Consurgit ille cum infidelilate; tu resisle illi
Tanto magis autem spiriluati opere fundimr, quanto ciim fide. Ille pugnat cum superbia; lu, cum humili-
magis animus, qui eam fundit,acarnali yoluptate sus- tale : ille exhibet luxuriam ; tu retine castilatem. Ap-
pendituf. Quadraginta diebus jejunavit MoysesLegis prebendit ille nequitiam ; tu justitiam tene : ille sug-
administrator, quadraginla Elias Prophetarum excel- gerit iracundiam; tusectare patientiam. llle immitlit
lentissimus, quadraginta ipse Domiiius lestiraonium avaritiaui; tu exerce misericordiara : ille gulani, tu
habens a Lege et Prophetis, per quem baplismus illis abslineiiiiam. Siinililer et in caeteris rebus semper
praeponitur. Joannes enira baptizavit Cliristura, cum conlraria adversus nequitias diaboli studeamus arma
se Christo profiterelor minorem. Christus aufem ba- proponere; et nunquarn nos poterunt illius machina-
ptizat christiamim,quiseostenditet Joannemajorem: meiua decipere." Ut ergo haecpossimus, Deo auxi-
sicut circumcisionemcarnis,quamvis eainet Chfistus Jiante, complere, et hostem callidissimum,opilulanle
accepit, sed nemo christianus jam aocipit. Meliusham- divina ^ralia , revincere; jejuniorum, vigiliarura
que multo est sacramentum resorrectionis Christi, aique orationum annis, nobis debemus j'ugiter pro-
eic......... Unde adveniente jam morlis suae teinpore videre.
Pelrodixit, Postutavitsalanas vexarevossicut tritieum; 2. Tres Letaniarum dies universacelebratEcclesia.
sed ego oravi pro te, Pelre, ne deficial fides lua :~unde Castri cozleslisdesertoresl ab ecclesiasesubducens.Quse
et lu conforla fraires tuos ( Luc, xxn, 31el32). Ef pla- licet nobis omni tempore necessaria esse probenlur;
ne confortavit nos per Aposlolum: vel quando ei cum prsecipue in islis tribus diebus, quos regulariter in
his duobus
- Jicel ei Elia,jcjunii hujuS celebratoribus, Moysevide- toto mnndo celebrat Ecclesia, nullus se a sancto con-
in rrionte se bstendit. Nos aulem quia ventu subducat: nullus ecclesiam quasi ccelestisme-
tam longuin jejtmium perpeiuare non pbssumus,iit dici scholam, occupatus terrenis actibus dereliuquat,
pertotdies et noctes nihil alimentorum, sicut illi, nullus castra Spirilualia deserat. Scientes enim, fra-
accipiamus ; saliem, quantum posstimus, 1aciamus,et Urescharissimi, quia qui tcrreno regi miliiat, si se de
exceptis diebus, per quois certis de causismos Eccle- acie pugnaturus limore compellente subtraxerit, non
siae prohibet jejuriare, Dbmino Deo nostro vel quoti- solum gloriam vel praemia parata non accipiet, sed
diana anobis crebrojejuuia exigamus. Sed licetsicut etiam praesenlis vilae periculum non evadet : qualis
a cfbo et potu abstineritia pertotdies non possit esse ergo est ille qui terreni regis exercitum deserit, sine
coniinua ; lamen pt-opter hominum «rroresj ;qniper dubiotalis judicandus est et ille qui in isiis iribus die-
vaniloquia, el' seductiories, 'et praVas iconsuetudinfe bus Cbristi ecclcsiam derelinquit. Quicumque ergo
nobis molestam pro vobiscuramihferre n-oncessant, sine aliqua inUrmitate, aut cerla occupatione, in isiis
tempus humitiandaeanimae quanlum potui.commen- diebus Dei populuto deseruerit, in illo ceelesti regno
davi. Sunt enim quidam qbservatores Qiiadragesimae nori praemiumsed opprobrium, non gloriamsed igno-
deliciosi polius, quatnTeligiosi/elC.'....... dohsidera- miniam recepturum se esse noverit: et quidem talis

(o) olim, de Tempore157; et post, in Appendice86. Alias,ex Vignerianis23.

(b) Hocipso die iegitur in Bfeviarjisbeie niultis fcum
Augustininomiae. Et exordiumqtudem, qnbd incertiau-
ctoris est, ad huac diem pertlhet-: sed reliquumsefinouis
ah istis ninanuii yerWs, -•«habemus, ihquit, oeftiorem
«propheticnmsermcaiem,» etc., ex sermoue210,quoide
Quadragesimalijeiunio agit Augustinus,deseriptumfuit,
nulla fere, nisi quaehiccerniturin serie dictorum,facta
tautatione.
(a) Iri
(*) Appeudioemihcpnriiumcollocatur.H aecipsa est
in BibliothecaPatrumhomiliaCaesarii 37, cui etiamin Ms.
Porlarumet in aliistribuitur.Mutilamet interpolatamvi-
gnerius dederat in Supplementoopefum Augustini. De
nhoi. $ videCassar.in fiuehomil.33, et supra,serm. 142,
n. 7'; de num. 3,' videserm. Sequentem, n. 35, etsewh.
140 , n. 1; de num. 4, yide Csesar,imtioiomil. 13,tt
Ajipend,serm. 45, n. 4.
 2077 SERMOCLXXIV. 2078
quasi rugitiyuSet deserlor castrorum coelestium,seter- sseculo terna pietate admonentera : ut vobis Deus et in hoc
nam confusWeriVet qigmirii meritis sujs supplicium sanitatem corporiim, iibertatem ffiicliuira, et
sustinebit. Sed absit, fralres charissimi, ut de vobis peccatornm inaulgentiara tribuht, et iri futuro ad
talia suspicemur. Uhde tiniens hoc polius, quam de seterna praemia feHciter perveriirfecoricedat. Sic ergo
vobis simstfurn aliquid credens, prsesumosugge- divina piefas moderetur acius rioslros, et ariitoas no-
rere: magis enimde vestra devotione confldens, credo stras gubernare dignetur; ut curii teriipus retfibutio-
vos velut apes 1 pruderitissitnas ad alvearium Christi his advenerit, et ego qui yos cutn charitate adiffoneo,
fideliler festinare', ut dnlcedjneta spifiinalis liielljs ex bbtinere merear veniam, et Charitas vesira pro beni-
divinis lectionibus possitis accipere, et curn propfceta gna obedieniia perveniat ad coforiara; pfseslante Do-
dicere, Quatridulcia fauci%dsnieiseloquiqtua, Domtne, minonosfro Jesn Christo, cui est honor et iriijieriuia
super tnel el favum ori meb(Psal. cxyili, 103). in saecula sa3cuiorum. &nien.
3. Letariiarum dies qualiiei; celejirandi. Quis inde SERMO CLXXIV (a).
fruclus. Peccdtis cessanlibus et Et
cessqtii, ftagella. qriia
tolum nobis De Letania,u (6).
per arinum, frafres charissimi, peccato-
rum vnlnera slibrepuiit, in isiis tribus diebus fideliler 1. Tristitia brevi cavendaest mterna. Scire debcmus
ad eccJesiaft IcurrariiUS, et contrito corde vel humi- et inteliigere, fratres charissimi, quja iJicS'cotoputi-
liato corpofe Dei misericofdiam deprecemur : Ut ctionis et poenilentisecetebratous : et ideq hoh nOs
otonium peccatorum nostrOrum yulnera, isto friduano bpoftet nimio risu vel in aliqrio minUs Canto et cbil-
cacliinrio dissolvi; timerilcs illud qubd Dominus
compunctioiiis medicamento, ad sanitaleni prisVmam gruo
revocemus. Nemo efgO sibi ex industria aliqtias bccu- fri Evangeliodixit, Vm vobisqui ridelis, quia lugebilis
pationes studeat proyidere, nemo se otiosis fabulis et fiebitis (Luc. vi, 25): et illtid quod alibi scfipturii
Exlrema gaudii luctus occupat(Prbv. xfv, 13). Nec
occupare : ne inde sibi vulnera faciat, unde sibi para- feSt, durum esse videaiuf, quod magis ad trisli-
re medicamenta poluerat. Nemo ift istis tribus diebus aliquibus
aut sanguiiiemtollat, aut polionelnaccipiat; nisi forte tiam vel plancunh, quam ad laetiliam, vos provocare
Boc infirniitas himium periculosa compellat. Convi- Videmur. Si eniln dillgeriter attendilis, fi-atres, in
yiola nobis etiam quadragesiniali ordine praeparemus, omnibus Scripturis hoc Dominusliortaiur et admonet,
et magis legendo, psallendo vel orando, aniiiiabus ut sic in hoc saeculodcbeamus csse sollicili, ut in fu-
nostfis spiriluales eptilas , quara corporales delicias turo possimus esse securi, siCul aitPsalmiSta, Quise-
fequiramus : ut ^idintegrumDeO vacarites, et miseri- minant in lacrymis, in gaudio melent (Psal. cxxv, S);
cordiam illius suppliciier exorantes, et a cunclis infir- ct in Evangelio, Beati ~quitugeni; quoniam ipsi conso-
mitalibus sanari, et a peecatis omnibUs ertii, et de labuntur (Malth. v, 5) : quia arctaet angitsla via est
iam frequenli inuridatione aquarum mereamur per quae ducit ad vitam; lala et spatiosa qtiic trahit ad
Dei misericordiam liberari. Pro certo enim credere mortem (Id. vn, 15etli).MeliusestViobisp6sl paiicas
debemus, fralres charissimi, quia si peccala npstra anguslias ad selernam beatiludineiii pervenire, qualh
cessarent, statitn flagclla nobis debita djyina miseri- post brevem Isetitiamad inferin profunda dcsccndcre.
cordia removeret. Sic enito ijpse pef propbelam pro- Unde totis viribus elaborare debemus, ut pcenam pitr-
mittere dignatus est, dicens, Conveniminiad me, et purali divitis possimus evadefe, ei ad'bealiludinerir
cohvertarddvbs (Zdch. i, 3); et iterum, Cum conyer- pauperis Lazari pcf vehire (Luc. xvi). Quid eiiim illi
sus ihgemueris, tunc salvus eris (Isai. XLV,22 ). pon- profuit superbia diviti, quod liic parvo terhpore luxu-
veriamur ergo ai) meubfa, dum in npsira sunt pote- riostis pascebatur deliciis suis, et nunc sine ullo ter-
stale remedia, el piura ac misefiCordefn Dorainum, niino infefni flammara pascit medullis suis? Melius
est ergo ut vos parvo tempore ad salubrerii trislitiarri
quem peccando irritavimus, bonis operibus ad miscri-
cordiam provoceirius : lit ipse secundmn suam con- provocemus, et postea vobiscumad ceiernamiactitiam
sueludinem, et adversa repetlere, et prOspera nobis sam pervenire mereamur; quam si vobis ad lempus falr
dulcedineirivelimus ingefere, et postea vobiscurii
dignetur pro sua pielate concedere. amaritudihem seiitire.
4. Qualilerecclesiacum fruclu colalur. Ilerum atque pcrpeiuam
" 2. Dierum
iterum rogo, ut qui ad hcclcsiaealvearium, sicut j'am istorutriexercitia et finis. Pax temporum
dixi, quasi ad dulcissimum Christi favura, plena deVo'- pace cum proximis procuranda. Et licei orimi lem-
tione concurrurit, velut apes pruderitissimaede diver- cbfdiam pbfe, fratres charissimi, vobis opdrleat Dei miseri-
sis divinarum Scripturarum fJOribusintra se cellulas corpore contrito et corde compuncto requi-
et ab illb indulgentiam peccatorum fidcliter
prseparent, ubi sancla et ccetestia mella suscipianl. refe, : ntinc tamen propter imminentem peccatis
Qui vero el tarde veniunt, Ct cito discedunt, iieccon- postulare
fenti sunt exspectare, donec diviiia mysteria compleaii- nostris debitam et gravissimani severilafem, cum in-
tur, non sunl ihter Chrisli examina reputandi: quia genti rugilu vel gemilu, assiduis oraiionibus et lar-
non bohis moribus spirilualia rriella conficiiint, sed gioribus eleembsynis debemus Dei misericordiam im-
Ut ipse nobis toisericordiam et benedictio-
per superbiam et contemplum et ^e impediunl, et alios plorare; rieiu aquarum coelestium tribuat, pacem reddere
exemplomalaeconversationisevertunt. Etideo.fratres
charissimi, quicumque Dominum in verilate diligunt, digrietur, peccalorum indulgeniiam dare, et prospera
et ad ecclcsiam cito veniuht, eit larde discedunt, per- dignetur pro sua pietate coricedere. In his diebus
sevcrent in opere borio, et otiOs&svel ssecplares fabu- praecipueotiosis fabulisfinera conemurimpohere; et,
vires suppeturit, orare studeamus el psal-
fcs, velut verienuih mortiferuiii respuentes, magis qurihtum Et si pacera temporum desiderarrius accipere,
psallefe et orare corienlur : et contetohentes amariiu- lere.
dinem mundi, in iecclesia requirant, unde accipiant non dissimutemus paceto cum proximis custodire. Si
dulcedineiri Christi. tjui verb negligenfes sunt, et ad enim in veritate vis Ut vincatur diaboltis inimicus
ecclesiarririon soliim farde veniuht, sed eliam prius- itius, cilo tibi reconcilielur proximus tuus. Contra
quam mystefia cbmpleantuf, abscedunl; et in ipsa liulltim bominem desaeviatira tua ; et cito a te indi-
ecclesia otiosis fabulis vacantes,' nec ipsi psailuiif, (a) Alias,de Tempore175.
nec alios psalJere vel orare permitfuni: qui lales sunt, (b) ln Appendicenuncprimumcollocatur.DubiumLova-
cito se coriigahl; ne sibi in eo loco praeparerit tooi^ nienses, falsumVerlinuset Vindingushabebant. Caesarii
teto, ubi invenire poterani vitam. Ego quod nieum est genulnus est stttus, ejusqueusitataesuritislaepufases: «ln
admoneo : qui despicit prseconera, timeat judicem. « «omnibus SCripturisdiviriis.Et licet omni tempore. Cum
vel gemilu.Ittde sibi faciuntcrudeliavul-
D.uraqu.idemsunf medici yulnera 2; sed sanos faci.unl: « ingentirugitu
nera, unde habere potuer.antmedicaraentasalubria.Cre-
dulfciaviderimf rinindi oblectamenia, sed male fJeci- «do, » seu, «cfedimus"de Dei misericordia,» etc. De
piunt. Audile ergo me, fratres," roganieto, audite ipa- num. 1 videCsesariihomil.8 et 7, eX11 ex editis a Ba-
1SicunusMs.[credovelulapes]. luzio; de mim.2, vide supra Appendicisserm. 173,n. 2$
de num.5 vide sermonemsuperiorem,n. 3, et Csesariiho»
»idem Ms.,ferramenta. mU.10,12, 29, etc.
2079 APPENDIX.
gnatio divina cessabit, secundum illam promissio-
nem Domini et Salvatoris : Si, inquit, dimiseriiis ho-
minibus peccata eorum, dimitlelel vobis Paler vesler
cmleslispeccata veslra (Matlh. vi, 14).
3. Ecclesia frequentanda. Nullus sibi de industria
aliquas occupationes inquirat, per quas se de eccle-
siae conventu subducat. Sine dubio peccalorum suo-
rum vulnera diligit, qui in islis tribus diebus j'e-
junando, orando-et psallendo inedicamenta sibi spiri-
lualia non.requirit. Abundanl, et nimium abundant
negligentiae,quas per lolum anni spatium congrega-
vimus : ct idco vel in islis Iribus diebus, quod ad ni-
lorem vel purgaiionem animse pertinet, agere stu-
deamus. Nolite vos de ecclesia; conveiilu sublrahere;
qnia non tam longo spalio faligamur, ul hoc susti-
nere non valeamus. Sicut qui in islis sex horis de
convenlu ecclesiae non subducit se, magnum reme-
dium animaesuaa noscitur providere : ita e contrario
qui aut per cupiditalem, aul pro alia qualibel minus
necessaria occnpatione adesse noluerint, inde sibi
faciunt crudelia vulnera, unde haberi- poteranl medi-
camenta salubria; el inde se gravanl, unde sublevare
potuerant. Sed credo de Dei misericordia quod ita
vobis inspirare dignabitur, ut non negligentiam pec-
catorum acquirere, sed magis pcr compunctionem
jejunando, orando, psallendo, ei eleemosyuas faciendo
ad remedium possilis iiidulgenlie pervenire; prae-
stanle Domino nostro Jesu Chrislo, cui est honor et
gloria in ssecula sacculorum.Amen.
SERMO CLXXV (a).
De Letania(b), m.
i. Jejunandum prwsertim a vitiis. Quoniam jeju-
niorum tempus est, fralres cbarissimi, de jejunio
cum Sanclitale vesira iractandnm est; ut sciaiis
quemadmodum jejunetis. Jcjunia enim Chrislianorum
spiritualiter polius, quam carnaliler exercenda sunt.
Unde a peccatis principaliter jejunemus; ne jejunia
nostra, sicut Judaeorum jejunia, a Domino respuan-
tur. Quale est enim uta cibis quos Dominus creavit,
nescio quis impostor absiineal; ct peecalorum sa-
gina piiiguescal? JVon lale jejunium ego elegi, dicit
Dominus. Nam si flectas, iriquit, ut circulum cervicem
luain, ciliciumautem el cineremsubsternas; nec sic vo-
cabo, inquit, jejunium acceplum. Sed quid? Solve, in-
quil,omnetnnoduminiquilalis,elobstinaiionemmalorum,
Dimille afftictosin requiem, et omneminiqtiamconven-
lionem dissipa. Parum est enim jejunium abstinere
tantiimmodo a peccatis, nisi addamus et bona.
Frange, inquit, esurienti panem itium, et egenos sine
tecio induc in domumluam. Si videris ntidum, vesli
eum (lsui. LVIII, 5-7). Porro autem jejuniis nostris
etiam iltud oporlet accedere, quod Dominus in Evan-
gelio prscccpit : Cumjejunutis, inquit, nolite fieri,sic-
ut hypocrilw, trisles ; exlerminanlenim facies suas, ul
pareanl hominibusjejunantes : amen dico vobis, rece-
perunl mercedemsuutn. Vos autem cum jejunatis, un-
gite capila vestra, ne pareatis hominibusjejunantes : et
Paler vcster qui videt in occulto, reddel vobisin palam
(Mqlih. vi, 16-18). Quare, fralrcs, pervidet Sanclitas
vesira, aliter jejunia accepiari non posse, nisi conli-
gerit legaliler jejunare.
2. Jejunium sinesanclitale Deoingralum. Secundum
Aposloli dictum, Fratres, me quidem hmc eademvobis
dicere nou pigel, vobis autem lutissimum (Pltilipp.
iii. 1). Sed et Dominns in Evangelio, Omnis, inquit,
scriba docittsin regno cwlorttm, similis est homini pa-
trifamilias, qui profert de ihesauro sno nova el vetera *
1 Sic Er. Lugd. ven. Lov.Sicetiam grsecumet Vulgata.
in B.,qui profert de horreosuonovaet velera. M.
(n) Alias,de Tempore172.
(b) in Appendicenuncprimumcollocatur.Erat Lovanien-
sium judieio dubius, verlini autem et Vindingiseuteulia
propter stili duritiem,supposititius.Jejunii temporehabi-
lum esse liquet, sed au eo quod uuuo Rogalionumappel-
latur, hicertumest: tametsi sermolocumin editis et ma-
nuscriptisobtineatante festumAscensionis.
(Malth. XIII,52). Utergo sciat Sanclilas vestra, fra-
tres, non solum nnva dicenda sunl, sed et vetera re-
petenda. Legimus Spiriium sanctum per Isaiam pro-
phetam laliler imperfectos increpantem : Neomenias
veslraset sabbalumel diem magnutnnon suslineo, dicit
Dominus (Isai. i, 15). Jejunium est quod pr<bat Al-
Mssimus,non solum intermissa corporis refectio, ve-
rum etiam a malis actibus facta discessio. Itaque cura
ne mens tua gravetur oppressa peccatis, neque ani-
mus luus vitiorum illecebris delectelur; et digna Deo
exsolvisli jejunia. Caeierum si corpus luum jejimia
Jonga consumpserint, alque illi sublraxeris cibum;
cnm non delrahis vitiain malis perseverans, magis
horres quam placeas I)eo. Timc erunt Deo accepta
jejunia, si operibus sanplis fuerit expiata conscieniia.
Cnrehim corpusfamediscrucias.cui turpiter peccando
Jilandiris ? Principaliler ergo animus jejunet a malis;
et sic corpus stibeat exefcenda jejunia. Nam cum sit
jejunium animsehumiliatio, quale est humiliari cibo,
eiaugeri peccato? Qui igitur corpnri suo jejunia de-
votus indicit, principaliier renunliet viliis, cupidita-
lum fomites comprimat, frangai impetus menlis, li-
bidines vincat, faces avariliic ardenlis exstinguat,
latiusque factis vim dileclionis exiendai, atque in
alimenta pauperum abrupii apparaius impendia lar-
giatur.
3. Nec Deum movetad vota impetranda. Quwaulem
facile impetrent.Omnia ergo corporis nefanda peccata
animi virlute calcentur; ul et anima sanctilaie cor-
poris adjuvelur. Tunc enim et impetrari poterit quod
oplatur, si ccrpus castum animusque dcvotus ad olfi-
cia sanclitalis implenda per curam observationis in-
cedal. Haec sunt qnse divinam commovent pietalem,
quse ad impetrandam prccibus sanctitalem semper
aditum faciuni. Cauerum si caput substernas, atque
cineres desuper spargas, si denique collum luum ve-
lut cifculum torqueas, atque ad exorandam clemen-
liam Dei largos fletus effundas, nibil proficies. Com-
movere enim divinam non poieris pietatem, qui
circa proximos tuos nCglexisli debilam charitaiem :
scriptum est enim, Non lalejejunium ego elegi, dicit
Dominus.Nam si fleclas ut circulum cervicem luam,
cilkium aulem el cinerem substernas; ncc sic vocabo,
inquit, jejunium acceptum. Sed sotve omnem nodum
iniquitalis et obslinalionemmalorum. Dimille quassatos
in requiem, et omnem iniquam conventionemdissipa.
Frange esurienli pancm luum, et egenossine leclo in-
duc in domum luam; st videris nudum, vesti eum, el
domesticos seminis tui ne despicias : tunc erumpel
temporaneumIttmenluum et veslimenlalua cilo orien-
tur 1, ei prwibit anle te justitia tua, et clarilas Dei
circumdabilte : lunc exclamabis, el Deus exaudiel te;
dum adhuc loqueris,dicet, Ecce adsum (ld. LVIII,5-9).
Haecsunt enim quibus homo el refeclus cibo frequen-
ter impelrat quod exopat, et jejunans majora prsemia
consequitur sanclitalis.
i. Qum Deo acceptajejunia. Tale jejunium deleclat
Christum, tali denique delectatur omnipoiens Deus,
quem ad jejunandum non iramanium delictorum fre-
quens reatus impellit, non denique adipiscendaeglo-
rise temporalis, vel cuniulandi pairimonii cupidiias
inanis incendil; sed urget semper religionis affecfus
et de.vota sinceriias : quam cum fuerint comilala
plense pietatis officia, quanlum ille valebit, quanium
ilte proficiet ?Taliter agerido merebilur statim prae-
senteni Dominnm propitiumque sentire. Imple ergo
miseralionis officia; et sanclificasti jejunia. Sagina
pauperum viscera; et anima tua rauneribus sanctitalis
pinguescit. Vesti nudum; et lua peccata contecta
suut. Pcregrinum hospitio luo contende suscipero; ut
ct te Deus in ccelorum regna suscipiat.
1 Ms n., runc erumpet quasi mane lumen luum, el
sanilastua citiusorietur.
 2081 SERMOCLXXVII.
SERMO CLXXVl (a). sumns, Dei et hominis dupticem substantiam, sed
In AscensioneDoniini,i (b), simplicem noverimus esse personam.
i. MiraculaDomini propter nos. Ascensioillius cau- 3. Valeniini error rcfellitur. Ille etiam error valde
tio nostrm. Christi dum naturw. Oniiiia, charissimi, refugiendus est, qui impie asserit quod beala Maria
solum Dcum pcpererit, eo quod sibi Salvalor noster
quaeDominusJesus Chrislus in hoc nuiiido sub fragi- cceleslem nescio quam carnem intra viscera materna
litate nostra miracula edidit, nobis proficiuni : qui
dum humanam condilioiiem sideribus imporlavit, perlCcerif, et ita fransierii per Virginis uterum, quasi
credenlibus ccelum palere posse monstravit; el dum jier corpus alieiitini. Sed cum dicat per prophetam
victorem morlis in ccelestia elevavit, victoribus quo scrinodivinus, De lorrenle in via bibet; propterea exal-
labit capul (Psal. cix, 7): si non est corpus nosirum,
scquantiir ostendit. Ascensio ergo Domini catholicse
fidei confirmatiofuit: ut securi in posterum credere- quoinodo est capul nostrum? Et cum alio loco pro-
mus miraculi illitis donum, cujus jam in pra-senii pheta coiiimemorai, Parvulus natits est nobis (Jsai.
percepissemus effectum; et fidelis qnisque cum jani ix, 6) : non tinbis uatus est, si nihil sumpsit cx nobis;
tanta perceperil, per ea qusecognoscil praestita,discut si niliil de noslro suscepit, nihil nobis praesiiiit.
sperare promissa, ac Dei sui pra-terilani pra-senlem- Proinde, cliarissimi, si non in nostra caruc diabolum
que bonitatem, quasi fulurorum teneat cauiinnem. triuinphavii, se exercuit, non ncbis vieii: si non in
noslro corpore resurrexil, condilioni nosirae resur-
Super excelsa ergo cceli terrennm corpus imponilur,
ossa intra sepulcri angustias paulo ante conclusa, An- gendo nihil conliilit. ilaec qui dicit, susceptae ct
gelorum coalibus iuferuntur, in gremium immortali- asstimpla; carnis non intelligit rationem, confundit
talis mortalis nalura iransfunditur : ct ideo sacra ordinem, evacuat utililatem : si imn in noslra carne
apostolicaelectionis testatur historia,~Cumluec dixis- peregit inedicinam , solam ergo cx honiinc nascendi
set, inquit, videnlibusillis elevutusesl (Acl. i, 9). Dutn elegit injuriam. Recedat a sensibus nostris tam peri-
audis elevalum, agnosce militiae ccelestis obsequium. culosa persuasio. De nostro esl qtiod apprehendit';
Unde hodierna fesiivitas Iiominis nobis et Dei sacra- de suo est quod donavit. Meum testor csse quod ceci-
liienta manifestat. Suh una eademque persona, in.eo dit, ut meum sil quod resurrexit. Meuin testor esse
qui elevat, divinam potentiam; in eo autem qui ele- quod jacuit inlra luiiiulum, ut ineuin sil quod ascen-
dit in coelum. In illo itaque nosiri generis corpore
vatur, humanam cognosce subsianiiam. nos Chrisii mors vivificavil, nos resurrectio erexit,
2. Eulycheliserror. Ariierror unde profluxil. Ideo-
nos ascensio coiisecravii. In illo noslrae originis cor-
que omnibtis inodis detestanda sunl venena Orienlalis
erroris, qui impia novilate pracsumitasserere, Filiuin pore ccelestibus regnis arrham nostrae conditionis
Dei ac filium bominis unius esse nalurae. In alterutra imposuit.
enim parle, vcl qui solum homiiiem fuisse dixcrit, i. Ascendilurpost Chrislum, spe et cupiditalum re-
slinciione. Elaboremus ergo, cbarissimi, ut quemad-
negabil Condilorisgloriam : vclqui solum Dcum, ne- modum Domiiius in bac die nostro cum corpore ad
gabit misericordiam Redemptoris. Quo geuere non
facile Arianus e.angelicam poierit babere veritatem, siipenia conscendit; iia nos post iilum, ipiomodo
ubi Filium Dei nunc sequalem legimus, niinc rnino- possttmus, spe ascendanuis, et corde sequamur. Ipso
rem. Qni eiiim unius naltirae Salvatorem nosirtim afleciu pariier et profeciu ascendamus post illum,
morlifera persuasione crcdiderii, aut soltiin hominem eiiam per vilia ac passiones nostras. Quomodo per
de coelomissum, aul solum Deum cogilur dicere cru- passiones noslras? Si uiique uuusquisque noslrutn
cifixum. Sed non ita est. Moriem enim nec solus subdere eas sibi siudeat, ac super eas siare consue-
Deus senlire, nec solus homo superare potuisset. Nos scat, cx ipsis sibi gradum construit, quo possit ad
ergo noverimus duplicem in Chrisio gemiiiainque superiora consccndere. Elevabunl nos, si fuerint in-
subsianiiam ; de Paire copleslem,de nialre terrenain. jra nos. De vitiis uostris scalam nobis facimus, si vitia
Quam uiramque in uuo eodemqne Redemplore suis ipsa ciilcamus. Nam cum bonitalis aiiulore non ascen-
dit malitia, ncc cum magistro hiiniilitalis superbia,
prompltim est testimoniis explicare. Quasi homo di- nec cum Fiiio Virginis libido atque luxuria. Non, in-
cebal, Quia Paier mujor tne esl ( Joatt. xiv, 28); sed
idem quasi Deus pronuntiabat, Ego el Paler ttnum qtiam, asceiidiint vilia post virtutum parenlem, pec-
sumus (ld. x, 30). Quasi Iiomo dicebal, Trislisestani- cata post jnsiiim, nec infirmilales ac morbi possunt
ma mea usquead moriem(Maitll.xxvi, 3S); scd qtiasi irc posl mcdicum. Igitur si intrarc ipsius medici re-
Deusfiducialilerloquebalur, Polestalemhubeoponendi giiuiii volumus, prius vuiuera nostra curemus. Ordi-
animam meam,et potestatemhabeoiterumsumendieam nemus et eusiodiainus in nobis sialuiu ulriusque sub-
slantiae : ne aniinam, nobiliorem uiique homitiis por-
(Joan. x, 18). Quasi homo in cruce pendebat; sed lionein, tarlaro pars devolvat inferior; sed secutn
quasi Deus regnum coelesle donabat (Luc. xxni, 43).
Ariatii aulemciinfusa menle distincias subslantias pc- potius ccelo sanctilicalum cor|>usacquiral natura glo-
nilus non videntes, quac eranl hominis, ad Deum im- riosior : ipso adjiivante, qui vivit et reguat in sajeula
sseculoruin. Amen.
pie retulerimi, credentes quod minor loqueretur di-
vinitas, ubi juncia Deohominis demonslrabatur infir- SER.MOCLXXVII(a).
mitas. Nutlam ilaque facienles inler coelestia et hi AscensioneDomiai,n (b).
terrena ralionem, dum inler Deum et hominem di- 1. Qualiter cumClirislo ascendalur. Salyatornosler,
siinguerc nesciuiit, Dci substantiam divi^erunl : et dilectissimi fratres, ascendit in ccelum; non ergo
diim ad sola bominis verba respiciunl, Deum sine turbeimir in lerra. Ibi sit mens, et hic erii requies.
inlellectus lumine perdiderunt. Nos vero, ul prsefati Asceiidamus cum Christo inlerim corde : ciini dies
ej'us promissus adveneril, sequemur et corjjore. Scire
(a) Olim,de Tempore176; et post, in Ajipendice58. iamen debemus, fralres, quia cum Ghrislo non ascen-
(o) SubAugustininominelegitur ia BreviarioRomauoin dit sujierbia, non avnritia, non luxuria, nulltim vi-
octavaAscensionis. Expuuctusautemiuit a Lovanieusibus, lium iiostrum ascendit
eo quodessetinlerEusebiauosde hoc festosecundus.Sen- cum Mediconostro. Ei idco
tentiasnon paucascontinetex Fausli lib. 1 de LiberoAr-
bitrio, et ex ejusdemad Gregoriumdiacouumepistola.Gu- 1 Ita Faustus in Epistolaad Gregorium.Atedili, ap-
jus etiam libri ae epistola;jJeraque argunienla seu verba jpendit.
reperire est iu Eusebiihomiliade isativitateDomiaiprima. (u) Alias,de Tempore17o.
Undeet nostra de EusebiauisHomiliis,quod semipelagia- (6) In Ajjiendice aunc prioiuoicollocalur. Ia Breyiario
num illum doctorem plurimaeresipiant,opiaioroboratur. Boinaaoet aliis quibusdamlegitur Domiaicainlfa oclavaui
Deuum.2 videFaust.cap.1, lib. 1deLiberoArbitrio,etin Asceasiouis.Lovaaieusibustaoien dubius, Verliuoet vin-
episl. ad Gregoriumdiaconum,et Eusebiihomil.1de Kali- diogofalsusvidelur.HabetaonuullaEusebiaiiisermonisde
vitale; de num. 3 vide Euseb. homil. 1 de Kativiiate Ascc.sioneprimiet secundi:sed multoplura Augustiniani
Domini; de num. 4 vide Euseb. ia fine homil. 1 de sermonis261. De num. 1 confersermonemsu;,eriorem,h,
Ascensione,et homil.2 de Symbolo. 4; de nura. 2, vide Augustiniserm. 261et 331.
S08S APPENDIX. 2084
si postMedicum desideramus as.cendere,debemus yi; Ipse ergo debet esse auctor nostri sermonis, qui est
tia vel peccala deponere. Omnes enim quasi quibus- largitor nostrae saliitisl Naiinde quo aliquid loquamur
dam compedibusnos premunt, et peccalprum iios re- vobis, uisi de iltb qui modo ex Evangelioloquebaiur
tibus ligare contendunt : et ideo cum Dei adjulorio, oinnibiis nobis? Ascerisrirusenim ad Palrem dicebat
secundum quod ail Psalmisla, Dirumpamus vinculq discipulis suis , Hac locutussum vobis,cum adhuc es-
eorum(Psal. n, 5);.ut securi possimusdicere Domino, semvobiscum.Paractelusautem Spirilus sanclus,quem '
Dirupisli vincula mea, libi sacrificabohosliqmnostra laudis miltel Paler in nomine meo, ille vbs docebit omnia, et
(Psai. cxv, 16et 17). Resurrectio Domini spes commonebitvosomnia quwcumquedixi. Non turbelur
esl, ascensio Domini glorificationostra est. eor vestrum,neque forniidet. Audislis quia dixi vobis,
2. Sursum cor dupliciter. Ascensionisbodie solem- Vado ad Palrem nieum; quia Paler major me est.
riia eelehramus : si ergo rccle, si Jideliter, si devote, Ascensurura enim se dixit ad Palrem, et contrislati
Si sancte, si pie asceiisionem Domini celebrainus, sunt discipuli, qnod eos corporali forma desercret:
ascendamtis cum illo, et sursum corda habeamus. et ait illis : Quia dixi vobis, Vadoad Patrem, tristiiia
Ascendenles autem non extollamur, nec de nostris implevitcor vestrum.Si diligerelis me, gauderelisuli-
quasi de propriis meriiis prsesumanius.Sursum au- que, quia vado ad Palrem; quia Paler major me est
tem corda habere debemus ad Dominum. Sursum (Joan. xiv, 2S-28) : hoc est, ac si diceret, Ideo sub-
enim cor non ad Domiiium,superbia vocalur : sur- traho vestris oculis islato serVi formam, in qua Paler
sum autem cor ad Dominum, reiugium yocatur. Vi- major me est, ut ab oculis carnis servi forma re-
dele, fralres, magnum miraculuni. Altus est Deus : mola Dominumspirilualiler videre possitis.
erigis le, el ftigit a te; humilias le, el descendit ad te. 2. Ergo et propter verani formam servi quam sus-
Quare hoc? Quiaexcelsus,et 'humiliarespicit,etalta de ceperat, verum dixit, Pater major me est; quia tili-
longecognoscil(Psal. cxxxvn, 6). Humiliade proximo que homine major est Deus: et propter verain for-
respicil, ul allollat; alta, id est superba, de longeco- mam Dei in qua permanet cum Palre, vernm dixil,
gnoscil, ut deprimat. Resurrexit enim Christus, ut Ego el Pater unum sumus (Id. x, 50). Ascendit ergo
spem nobis darel, quia surgit liomo qui morilur : ne ad Patrem per id quod homo erat: sed mansit in Pa-
morieiido desperaremus, et vilam nostram in morte tre per id quod Deus efat; qtiia in carne ad nos pro-
iiiiitam putaremus, securos nos feeit. Sqlliciii cnim cessit, et a Patre Yionrecessit. Ascendit, inquam, ad
erainus de ipsa anima; et ille nobis resurgendo de Patrem Verbura quod caro faclum est, ut inliabiiaret
cainis resurreclione fiduciamdedit. in nobis (Id. i, 14); et suam pr*senliam repromisit,
3, Fide cqr mundqluni Deurn ad se allicit. Jlu- dicens, Ecce ego vobiscumsum omnibusdiebususque
mililate relinel. Christus via et pairia nosira. Crede ad consummalionem smculi(Mallk. xxvm, 20). Secnii-
ergo, ut munderis. Prius te oporlet credere : ul dtim formamservi (a), dicit de illo Joannes apostolus,
postea per fidem Deuni merearis aspicere. Deuui Ipse est verus Deus, elvila mternd(]Joan. v, 20): se-
eiiim, yidere yis? Aiidi ipsum, Beali mundo corde, cundumDeiformam dicilde illo aposlolusPaulus, Qui
quoniamipsi Deuinvidebunl(Matlh. v, 8). Prius ergo cumin forma Deiessel,non rapinamarbitralusesl essese
cogita de corde niundando : quidquid ibi vides quod mqualemDeo; sed semetipsumexinanivit,formutnservi
displicet Deo, tolle. Venire ad te vull Deus : audi uccipiehs(Philipp. n, 6). Secundum formam Deiipsc
ipsum dicenfeni, Ego et Pqler veniemus,et mansioneni de se Joquitur, Ego el Pater unum sumusisecun-
qpud eum faciemus (Joan. xiv, 25). Ecce quid pio- dum formam servi dicit, Trisiis est anima mea usque
iniitit Deus.Si egq qualiscumque fragilis homo, ven- ctdmoriem(Matth. xxvi, 58). Uude illa fiducia, unde
fiirum me ad dbiiiuiii tuam proinilterem, sine dubio isia formido? llla utique vox ex proprietale subslan-
mundares eam, superflua projiceres, quseeranl neces- lise; ista vero ex participalioneinfirmitatis assumptae.
saria praepaiares : Deus ad cor fuum venire yult, c.t Haecergo, cliarissimi, prudenter inlelligenlesde Scri-
piger es ei dolrium mundare? Omnia vilia inimica pturis sanctis, dum legimus discemamus : sed dum
sunt Deo; el idep ipsb auxiliante projice illa, si yis discernimus, ne fortasse erremus, intelleclum ab ipso
cxcipere Deum. Non enim amat Deus habitafe cum Dominopostulemus, cui est honor el gloria in saecula
avaritia imniunda, sordida el insaiiabili, cui infideles sseculorum.Amen.
lioniines seryire voluiil, el Dcumvidere cupiiint. Et SERMOCLXXIX (b).
iti efgOmunda cor tuuni. Si potes, id age, id operare, in AscensioneDomini,iv (c).
ul Chfistus mimdet ubi maneat. Roga, supplica, hu-
miliare : audi Scripturam dicenlem, Deus superbis i, Aposlolorumanimusad ascensumChristi, Ascen-
resistil (I Petr. v, 5). Esto humilis, ut in te requiescat sionis ergo Domiriicseinclytum ei regale mysterium,
Jjieus. ldem ipse Cliristus tibi esl via et patria; se- quod Chrislus terram levavit ad ccelum, canit etiam
cundum hominem via, secundum Deiim patria. Si totus mundus, et feslis agit gaudiis triuniphos Do-
JtSeliler ctirris, per ipsum vadis, et ad ipsuni perve- mini sui: quia erexit .a terra inopem, et de stercore
riies. Elenim iibi aelefna via assumpsit quod non exaltavit pauperem (Psal. cxu, 7), eumque levatit
erat, non amisitquod erat. Jpsius ergo misericordiam reos ad Patrem. Quis igilur illuc polesl ascendere, et ae-
deprecemur; Ut nobis fidem reclain et intellectum non daemones transire, nisi ille solus qui peccalum
sibi placitum ad exercenda opera bona concedat : poluit habere? Crux ergo illa non obfuit, sed
quod ipse praestare dignelur, qui vivit et regnat per profuit; quia el nobis Chrislus vicit, et ille in ea su-
omnia. perarinon poluit. Non sepulcra, non inferi viclricem
domuere carnem: expendit Deus pro homine quod
SERMOCLXXVIH (a). decreyerat, et rapuil quem volebal. Vident hoc prse-
ln Christo divinael humananatura. sentes Apostoli, et paulaiim seriielipsum ad superna
In AscensioneDomini,m (b). lolleniein, pectore pavi#, mente confusi, oculis trc-
1. AscensionisDomininostri Jesu Christi sanctus et pidi consequUntur, doriec.uliro solutara hubem se-
rena
solemnisdies hodie illuxit; exsullemus et jucundemur manisdies exciperet,occullaret. et fulgore corusco vallatum hu-
ineo. Christusdescendit; inferiora patuerunl: Christus puli tanlo conspectibus Cum ergo eum disci-
lumine perculsi non viderent, et curiosos
ascendit; superiora claruerunl. Chrislus in sepulcro; oculos rubidum coruscisictibus evitaret, confe-
mentiatiiiir cuslodes : Christus in iiilerno; visitenttir stim exjubarvictoribus arigelidirccli duo, metu et dolore
quiescentes. Christus in ccelo; credant onnies gentes.
(a) Forte, Dei.
d e
(a) Alias, Tempore 177. (b) Alias,de Tempore178.
m
(b) Appendice nunc pfifnum colloeatur.Apud Lova- in
(c) Appendicenuac primumcollocatur.Dubitarede
nieuscs dubius,in Verliniautemet vindihgiopinionenoh hoc permiltuut Lovanienses;repudiarivult post verlinum
pmnjrio siiuriusest. Qusedam hic reveia SapiuntAugusii- vindiugus,meptipoetsepotiusquaiaoratorisecudiliovus
uuui,sed ubuomnia. csse demonstrafis.
 ms SERMO CLXXXI.
prbstratos Apbstolosverbis talibiis consolantur : Viri rum, sed nubium glacie candidatum : Qui ponit, iri-
GdlUwi,fliiidstatis aspicienlesin ccelum? Iste Jesns qiii quit, nubem aseensum suum, qui arirbulatSupef jien-
assumptus est a vobisih ccelum, ila. venielquerhadmd- rias ventorum (Psal. cnij 3). Jarii eniiri super aspidem
dutn vidistiseumeuntemin cwlum (Act. i; 11), Sic ye- et basiliscum aihbiilavit, ef conculcavif ledriem et
niet, iiiquiunt; manifesltis, quemadmodum ftunc ex- draconem (Psal, xc, 13) : pede moftis, plausii resur-
tollilur super astra praeclarus : e't poli secreta susci- rectioriis. Mirabilis in oculis nosiris, clarificatus co-
piunl qtiem refundant. ruscat ascensjonis virtutibus, sedenS.super riubein
2. Aeris, cceliccelilumqueaffeclio. Sarictificatur di- leverii, compluens Aposlolos pacis haeredilate e't te-
virio comitatu immensiis aer,- et omnis illa volilaris stamentaria charitate : Pacem, inquit, tneam do vobts,
turba per auras Chrislo ascendente transtringit; pa- pacemrelinquo vobis (Joan. xrv; 27)..
vet omne coatum, mutantur aslra, conCurrit confe- 2. AposioJorummcereniiumobsecratio.Ad hanc me-
siim folmineus ille toilitisc ccelestis exercitiis. Viderit lodiam sonantium organorum , ante aulam regiam
regem stitimvivae carnis manubias feporlafe, atque ccelorum invilati sequnntur Apostoli, benedictionis
hoste debeltato hominem in superna cbnscendere : j|ratiam petituri: gradiunluf ciim Domino filii sponsi
agnosctint in cicatricibus sigria bellornm, adorant in pignus accepturi Spiritus sancti. Levans autem maniis
carne vulnera jam sanata, ubi nihil peccati niacula suas benedixit eos (Luc. xxiv, 50), dedit eis arrham
exslinxerat, nec quidpiamsua viriilenlia grayidus ille sponsalem muneris pretiosam , non ex auro gemmis-
veneni draco vomuerat; serpens enim vestigium ih que distinclam, sed charitatis anSuliscontextam cate-
petra non figebat. Plaudunt agmina, tubx sonant, lac- nara, qua alligali sequanlur eum ad sponsam Agni
tis se itiiscenlia blanda modulaminachoris funduntiir. Jerusalem patriam sempiternam. Domine, inquiufit,
Ecce confestim splendidus ille senatus ccelestis ex re- quare nos derelinquis ascendens, qui nos elegisii in
gnis solvilur. Namque in imis poli lseta carminibus ripa praecedens? Domine, quando sumus verba lua
regia ampla Dei feseratur, undique siderei repagula snper mel et favum eminus percepturi, et slillantis
coeli, alque astrifefi orbis arcana soluta periitus com- rofantisque gratioe balsamurii de ttiis labiis ac fauci-
page patescnnt. Recessit in geminam areeto divisus bus libaturi? Aut inslrue quo ascendis, atit ne descras
aer, et lati ardua cceli latefa concisis marginibus de- cum ascendis : quasi scuto benignitaiis luae remansi-
peiiderunl. Fit Unus ibi sine ccelo dies, et claris titu- mus in aperto nudaii, tanquam pulji fnatris atople-
bat' fulgOfibns, et tunc alternis inler se ita resonarit clentis pennatan velamine destituti. Quando veniesad
obsequia lseta carminibus : Tollite porias, principes, nos, qui redemisti nos? Mors tua. fuit peccaluni no-
vestras ; et elevamini,portm wternales, et introibit rex strum, sit ascensus tuus pignus noslrum : ne nimis
gloriw. Ascehdebat enim cruoris rubofe pcrfusus, a absorpti moerore mergamur, quos Clevastide gemiti-
tropaeis viclricibus lanrealus. bus inferorum.
3. Angeiorum admiratio. Viderunt ccelites ciiricli 3. Eorum consolatio.Ascendens ergo Domiiuisalur
speciosom vulncribus Clirislum, spolia castris tyraii- ifmorum suorum tristitiam excelsa de riube SUspi-
nicis reportata; et admirahtes fulgentia divinaevirtii- ciens, emitlit consolalores moeroris, nuiitios ascen-
tis vexilla, talibtis concrepanl hymnis, deducuiitque denlis, et indices revertentis. Viri, inquiUnt,Galilmi,
laetantes: Q«isesi, inquiunt, isle rex glorim? Et aiuiit, quid statis aspicientesin cmlum?hic Jesus qui assum-
Dominus viriuium ipse esi rex gloriw (Psai. xxui, 7, plus est a vobisin cmlutn,sic veniet,quemadmodunivi-
10). Hic est ille candidus et roseus, compunctus a distis eum euntem in cwtum (Acl. i, 11). Sic veiiiet:
mulliludine: hic est itle qui non habtiit specicm ne- una erit eveclio, una leciica nubifera, una species
quedecorem (Isai. LUI,2), infirmus in laqueo, fortis mansuela; sed juslis clarifica, et peccatofibtis me-
in' spolio; vilis in corpusculo, armalus in praelio, fce- tuenda. Non vos terrebit adventus, quos consolafur
diis in morte, pulcher in resurrectione; candidus ex ejus ascensus. Sic veniet, clavorura vulncra illaesa
Virgine, rubicundus in cruce; fuscus iri opprobriq, demonstrans, et foraminum cruenta monilia. Vobis
clarus in ccelo. Quando id quispiam, fraires, nosset, filiis sponsi cum coronam ccelestis exhibebit itoperii,
nt Deus laleret in earhe, majesias habitaret in cor- crucis vulnera non mutabit; quia signurirFilii homi-
pore; et iia in mnndo gererct praelium, ui ipsum cor- nis fulgebit. Acceplo ergo Apostoli asceridcutis man-
pus post sepulcra mox levaTet ad ccelum? Recepit daio (Luc. xxiv, i9), desuper ventufo saucti Spiritus
Igitur se intra yelamiiia divina cnm carne majestas, pignore preiioso, in lcmplo erant unanimes cpjlau-
didicil ccelum portafc hominem, aique sub pedibus dantes Dominom (Act. i, 14), ut una eos jnvenirel
Christi farhulaniia aetlierajacuerttni. Ecce jam porta corona ignca advcntanlium graliarum. In templo ergo,
patet, quam clauserat Adam^ claustrum quod cce|o fratres, semper unanimes demoremur: et iri dbmo
lniquilas ihtixerat, reseratuhi.est. Si quis se ad Chri- Domini ambulantes cum concordia pacis ejtis spere-
stura tenuerit,- et tinius subsiantise Palrem et Fiiium musadventum, et in templo ejus omnes dicamus
- et Splritum sancium confessus fueril, ccelijanuas per gloriara (Psal. xxvm, 9); ut etiam ignis gratise insi-
ipsum securus iiitrabit. Amen. dat super nos. Amen.
SERMO CLXXX ((.). SERMO CLXXXI (a).
in^AscensioneDomini,v (b). in AscensioneDomini,yi (b).
i. Cwlorum gaudia in ascensione Domini, Quan- i. ApostotorumqffectusinascensiqneChristi. Delectat
f tis ornatibus. gaudiorum- refulsit hodie aula cce- aspicere Chrisium Dominum poflatQfiis,nubjbus as-
f lofurii! Arigeli cnim vota sua sperata diutius recepe- cendentem, Cum reSufgChsa raortuis fevefii ccepit
runt, et hymnum dixerunt. Iri allevatiorie poriarum ad cceluto, uride vehefat salvare' gehUS liumaiium.
lux inccelis, splendorin januis; quia Clirislus rursum Qui suntquiexspectanl (c) ascenderitem ?Qui videfunt
ascendit procederis de thalamo srio (Psal. xvm, 6), resurgentem, fugerunt pendehleni, el Sequuiiiuroculis
ascensurus in throno suo. Unde sanctus David posuit ascendentem- Timor.i.ncrnce, amor in-nuhes, Visus
orgahum suum in foribus coelbiTim,canlans pnlicum delectabilis in aere. 0 dulcis descendentis affectus! o
iiovum : quoniara qui desccndit, ipse. est.qiii ascendjt delectabilis evolantis aspectus! Facif vale; et bene-
super omnes ccelos (Ephes. rv, 10). Laetioribus ergo nis dicit in pace. Illi se commendant; et itle hen:ed'Pl'0-
plectris organum tangens resultat, et dicit prolofcrum el gfaliam relinquif. Rehediciteos exferisismafiibus,
eeterni consulis cernens non auro gemmisque deco- pfaeparatis iri occursum imponilur nubibus (Liic,
1 Forte, rutildt. (a) Alias,de Tempore180.
(a) Alias,de Tempore 179. (b) m Apperidicenunc prifriufricollocaliir.Et isfflfhr.6va-
(*) to Appendicenunc primumcollqcaUir.DubiusLova- nienses dubium, verlinus et.Vindirigtissprifiumhabepl.Iq
niensibus,spuriusverlino et vindingo videtur. Superiori quibusdammariuscriplistribuitufFutgeritio:Sed.eidefhtri-
sermonishlo et rationedicendinon absimilis.SubFulgep,- bu-endusauctori, cui duo subefioreS. De huTU.5 eorifel
tu rionfineante aliquot afmosperpefameditus fuerat ciiih sermbnemantecedenterii,n. 3^
cujus"cbrilernuni.5.
Stflisequeriirsernioiie, (c) Pro,spectani.
 2087 APPENDIX. 2088
xxiv, 50, 51). Finit eloquiusi, et j'am repetit coelum. conditionis nostrse non soltim de inferis eruit, sed
Candida enim subito apparuit nubis evectio, parala in etiam in regni sui excelsa subvexil, in liac die juxta
coelo. Apparuit nubes, "intravit in eain, qui educit verbum suum sancfum Spiritum donavit, de quojam
nubes ab extremo lerrae (Psai. cxxxiv, 7): ut oble- Aposlolis suis dixerat, Et ego rogabo Patrem, et
ctarel oculos eorum nubis amcenitas, et irroraret eos alium Paraclelum dabit vobis (Joan. xiv, 16). Alium
ascendenlis de ccelo suavitas, ne sota desideranlium utique non minorem; alium Paraclelum, id est,
inanis remaiierel anxietas. similis gloriae vel naturae, ejusdemque substantiae •
2. Angeli mystertorum xuntii. Ecce in ctypeo ut discipulorura fides veridica sponsione ad exspe-
Acliiuin Apostolorum pendenlium vivunt picia lu- ctalionem lanti muneris praeparata, illum quem sibi
mina piscalorum; adest consoiator qui ascendit sal- a Domino in locum Dei proroissum esse meminisset,
vator. Mittit conlinue duos cceiestespraefores, ut alu- verum Deum esse cognosceret. Et alium, inquil, Pa-
liinos suos securos redderet metuentes, el in gaudium racletum: maj'esiatis intellige socium, quem maj'e-
cohverlerel lacrymantes. Oporlebat enim ccelesles stati perspicis comparatum. El ego rogabo, inquit,
milli consolatores, ne remdiierenl trepidi piscalores. Palrem , et alium Paraclelum dabil vobis. Quam
Nam et cum imperalor de urbe transit ad urbera, et bene sub tiiulo promissionis, dislinclionem applicuit
ejus nunlialur' advenliis, uon uiitliintur nisi domcsli- Trinitatis! Paler est qui indicatur rogaudus, Filius
ci, prsetores ac palalini, ut liiinlient provincialibus est qui intelligilur rogaturus, Spiritus sanctus qui
quod est regis advenlus attt rcditus : ita ct Domino promittitur a Patre miltendus. Quanta et quam in-
ascendenle praelorum coelestiiuu turba resplenduit effabilis pielas Redempioris t Honiinem poriavit ad
decantanlium , ut lanquam provincialium respirare coelum, et Deummisit ad lerras. Quaula est auctori
facerenl a limore corda pastortim. Qiiando etiatn pa- cura pro insiauralione faclurae suae! Ecce ilerttm
tilur ac resurgit, domesiici Angeli desiinantur, ul a nova de supernis medicina millitur : ecce iterum
nube ac praelorio monuraenli resurrexisse nuntiarciit infirmos snos per se ipsam majeslas visitare dignalur.
Doniiimmcceli: et nunc cu.n ascendit, de choro prae- Ecce iterum humanis divina raiscenlur, id est, vica-
cedenlium Poteslalum el mullitudinc caniantium in rius Redemploris; ut beneiicia quaeSalvator Dominus
aere caslrorum, duo palalini ccelestisimperii dirigun- inchoavit, pecoliari Spirilus sancli virtute consum-
tur; ul et llebilia tequicscerent lumina piscatorum, met: et qtiod ille redemit, iste sanctificet; quod ille
hyranum ccelestem reeitaiit. acquisivit, iste custodiat: ac sic uniias deilatis per
3. Qualis redilurus est Chrislus.Piscalores viri, in- unitatem graiiae ac muneris approbatur, ui Spiritus
quiunt, Galilaei,quid aspicitis in Jesum euntem in cce- sanctus Deus in subslanlia unus , in persona alius,
lum? Sic veniet quemaimodum vidistiseum etinlemin aeqtiali miseralione unicus, cequali reverentia sit co-
exlum (Act.i,ll).Profeclus estdesiderabilis, non veniet lendtis.
vobis lerribilis : nubes in occursu, nubes in redilu. 2. JVonjam visitalor, sed hubilalor wlernus. Per
Vulnera portavit; ipsa iterum reporlabit. Crucem re- substanliam, non per operalionem solam. Apostoliso-
tulitcum iriumplio, signuni Filii hominisvobis parebil lis radii et lampades. verilalis. Ergo Spiritus sanctus
in coelo.Sic veniet, in ipso corporc, in ipsa imbe, in in hac die ad praeparala sibi Apostolorum suorum
ipsa veriiate; vobis in aniore, impiis in tremore. lempla, velut imber sanctificationis illapsus est, non
Beati quibus vere dicilur, Sic veniet, quemadmodum jam visilator subitus, sed perpetuus consolator, et ha-
vidistiseumeuntemin cwlum.Nuiuquidsic veniet oculis bitator aeternns. Nam sicut de semetipso Apostoiis
peccalorum? Ipsa erit veriias; sed non eril ipsa secu- suis dixerat, Ecce ego vobiscumsum omnibtts diebus
rilas. Dies erit trcmendi judicii, desccnsus Angelo- usqneadconsummalionemswciili (Maltli. xxvm, 20) : ila
rum , resnrreciio moriuorum. Ascendent Angeli, el eliam de Spiritu sanclo, Paracletum, inquil, dubii vo-
quodam digito lnbsesonanlis tangent sepulcra terrse bis Paler, quivobiscumsil in wternum. Adfuit ergo iu
tremenlis; ut pignora resliluant tbrono ignco judi- liac diefidelibus suis iton jam per gratiam visilatio-
canlis. Ascendent Angeii ad sepulcra Proplielarum et nis et operationis, sed per ipsani prsrseniiammajesta-
ipsorum Apostoloruniomniumque sanctorum, el di- lis : atque in vasa non jain odor balsami, sed ipsa
cent eis : Ecce est qui sic iterum redil quomodoascen- substanlia sacri defluxil unguenll, ex cujus fragrantia
dit. Nos divimus quia Sic veniel,quomodoetimvidistis Jaiiiudo lolius orbis impleretur, et appropinquaiiles
eumemin cwlum: qui deduxistis euiitem, su^cipitered- ad eorum doclrinam, Dei fierent capaces atque parii-
euiileiii. Ista alloculio non esl linguarum septuaginta : cipes. Sedil ergo super singulos quasi ignis, de quo
sed patenter nubes dicunlur pluviales, ui occurrant Salvalor nosler testalur, Ignem veni mitierein terram
in rore el refrigerosa amocniiale, qui conscientiaenon (Luc. xn, 49), de quo dicium est, Deusnoster ignis
conlinenl quaesiionem. Pctamus ergo a Doinino Deo consumens est (Deul. IV,24). Ipse itaque Apostolos
noslro, ut sieul hodie Aseensioniscelebramus lempusct suos vivaelucis fonte perfudit; ut ipsi postmodum
diem, ila rcverlenlis mercamur matutiiiaui susci|)cre universum mundum lanquam duodeeim solis radii ac
piet.iteni : ut dicanms ei, Mane udorabo, Domhie; lotidem lampades veritatis illumincnl, et inebriali no-
maneaslabo libi, el contempluborle (Psul.v, iei 5). vo vino repleant atque irrigenl sitienlia corda populo-
rum.
SERMO CLXXXII(fl). 3. Apostolorumperfectioniquidadjecit udventusSpi-
In Pentecosle,i (b). rilus sancii. Inquiramus hoc loco post resurrectionem
i. Spirilus sanclus Deus.Mujeslalissociits.Tritiilalis vel ascensioncmDomiui, quid adhuc adjicipossit Apo-
expressio.Redemplorisvicaritts.Post illam singularcm siolorum perfeclioni per parlicipalionem Spirilus
iiiMignemque vicioriam , qua publicus proptignalor sancti. Eral quidem in eis fides; sed fiduciaeconstan-
lnundo el militavit et vicil, postquam fragililalcm tia deerat. Jam quidem Chrislum per universa pole-
1Cujaliussubslituendumputat, prolectores. rant praedicare : sed adliuc pro Christo usque ad
morlem cerlare non polerant; usque adeo ut iiiillum
(«) Alias,de Tenipore18D.
(b) lu Apjjendicenunc primuai collocatur.Dubiusper ex discipulis coronaverit palma mariyrii ante adven-
Lovaniensesreuiauseral; per Veriinuuiautem et vindin- tum Spirilus saneli. Prseterea jam recesserat ex oculis
gum ialsusasserilur, tua> ex slili diversitale, tum ex eo eorum Dominus Jesus, qui eos prsedicalione visibili
quod vox « gladialores» perperam usurpatur hoc loco os ados loqucns corroborabal, et vinutum miraculis
n. i : «in tradiloremet gladiatoresgladiumstriogit.» Hu- inslruebat: cl dum cum eo eranl, facile credebant
jusce porrosermooisverba qusedamdeprehendimusia Eu- quae vidcbant; fides adjuvabalur aspectibus, prae-
sebianis Homiliis,scilicet1 de Symboloisthaec: « Kogabo sentibus confirmabatur
« Patrem : Filiusest qui inteHigilurrogaturus, Paterest operibus, signis ac virlulibus
'« qui iniicatur rogandus, biiuitussauctus qui promiliiiur pascebalur. Postquam vero Dominus Jesus sublalus
«a Palre mittendus.» Etiuiiaiuiiaitem in Homil.de Pen- ex oculis eorum recessit jti ccelum, non sufiicicbant
tecoste. Den. 1, conferEusemiverbahomil.1 de synib.; attonitae ac irepidae eorum nientes, ut dignum erat,
Uen. 3 et i conierEuseb.homiide Pentec. ccelcstia et xterna cogitare : nec prsevalebacl adliuc
 2089 SERMO CLXXXII. 2090
' portare angusla eorum pectora divinortim sensuum temporis ad futuram gloriam, qumrevelabiturin nobis
I raagnitudiiiem; ul posscnt iulelligere Cbrisium quo- (Rom. vui, 18). Ergo beati Aposloli illo lidei igne fer-
I niodo eral Verbtim Detis apud Deuni, sicul eis ipse vcntes, de quo ipsc Dominus dicil, lgnemveni millere
Dominus adhuc in corporc constitiuus evidenter insi- in lerram, el quid volo, nisi ul accendatur (Luc. xn,
iiuat, diccns, Mulla hubco vobis dicere; scd non po- 49) ? ab impia multiiudine puiabanlur ebrii el nuisto
testis ea porlare tnodo : cttm aulem vencrit Spirilus pleni : et dicebaut ad invicem, Quia musto pleni sunt
verilalis,ipsevosclocebilomnemverilalem(Joan. xvi, 12, isti (Act. n, 15). At vero novo vino replcti erant;
15). Vides quod posldisccssionemadoraiitla; siimmse- quia Spiritu sanclo jam fuerant innovati, et appare-
qtic Virtmis discipulorum peclora dilatata sunt, ad in bat in eis quod ipse Dominus dixerat, Novum vinum
i susliiiendam niagnitudincni divini luminis et inlelli- utres novosmiUendumesl (Mutth. lx, 17).
genliam-verilalis? Deus iiaque est qui potest post mu- hoc5. Non soli AposloliSpirilus sancti muslo inebriati;
nificeiiliani suam accumulare graliam, atigere sa- fervent vilatti perfectam seclantes; fervebanl et
pientiam, confirmare coiistautiam. martyres. Istud vero novuin vinnm non putemtis solos
4. Apostolorumslalus anle el post advenlum Spiriius tunc Apostolos suscepisse. Hoc muslo jnflammanlur,
sancli. Anle error, post supicnlia. Thomw htfidelilas. et hoc praeelaro poculo quotidie inebriantur etiam
Atiorum poslmodum fides. Pelri in perseculoresjttdi- corda fidelium, et atiimse convertentiiim. Quod fre-
cittm. Slepltanus posteacorrigit. Qui ante timidi, fiunt quenter lieri videmtis, quando pro desiderio salutis
subinde ad omnia tormenia itttrepidi. Videamus ergo suae parentes et patriam suam fugiunt; exciint nutlo
ante visiialionem ccelcstis consolaloris, quautum cis compellente de terra et de cognalione sua, et morlui
de liiagiianiiiiilale, quantum de perfectione defuerit. liuic muiido, alios spiritualiter aniinarum inquirunt
Nam primtim cum eum supra lumeiiiia maris dorsa parenles, et liberi sub jugo veniunt, et paulo ante
vidissent subslratis fluclibus ambulanleiii, et cum clari atque snblimes humilia afTeclant, superba fasti-
aqnarum iter inslabile sub divinis solidaret unda fa- diunt, et cupiimtesse quod antedespexerant, et odissc
mula vestigiis, lurbati suiit diccntes, Phanlasma est, incipiunt quod fuerant : praesenlium hospiies, fulu-
et prae timore clamavcriint. Post iiifnsioncm vero rorum appelitnres, acternam illam patriam confempla
*
temporalium falsitate suspirant. Hoe itaque musfos
Spirilus sancti jam non dicunt, quia pliantasma est:
sed, In principio eral Verbittn,el Verbum eral apttd spirituales animaeincbriataeet penituscommutatieab-
Deum, et Deus erat Verbum: et ileruni, .Erat, inquit, stinentiam deliciis, vigilias dnlcibus soinnis, pauper-
lux vera, qvm ilinminal omnemhominem veiiienlemin latem divitiis anieponunt : arduum conira vilia labo-
hunc mundum (Id. i, 1, 9); et Apostolus dicit, Quia rem, jiicundissiniam computant volupiatem. Dulce-
scunt eis vilia; ei quae prius ftierant pretiosa, vile-
ipse est anle omnes, et omniu per ipsum constant (Co- sciint.
loss. i, 17). Untis autein ex discipulis Thonias nondum Diligiint inimieos suos, et benefaciunl liis qui
se oderunt : non convincuiitiir 2
lmjiis muneris benediclione dilatus, cuin in eorpore indignanlibus, non
jam glorificato, in corpore jain ccelesti pcr carnis vut- irritaniur in opprobriis , non frangtmiur in injuriis ;
ncra Deum (|u;ererel, et ad credendam ineorruptibi- prorsus lioiuin niliil sentiunt propter fervorem Spi-
Jem divinilalem fixuris clavorurn cl cicatricuin lesti- ritiis sancii et proptcr a-lernatn relributionem. lloc
nioniis indigcrel : Nisi videro, inquil, inmanibtts ejus spintuali mero calebantmartyres, quando abjicientes
fixitrumclavorum,el tniltum munummeam in latus ejits, et post se jaciantes omnia saeculiblandimenta , ibant
non credam (Joun. xx, 2o). Aiius vero jam sancli Spi- ad passioncs, obliviscentes facultates et alTecliones,
ritus eruditione revlelus confideiucr cxclamat : Quod palrimonia ac niatrinionia sua ; et vincenles armataiu
eral ab inilio, qttodaudivimus, qttoclvidimusocutis no- contra se parvtilorum pignorum fletibus pietatem,
slris, quod perspeximus,et manus noslrcepalpaverunt vociferantes quidem parentes, pulvetem miltentes in
de Verbovilm, et annuittiumus vobis vilam celcrnam, capiia sua, ct matrcs facies suas avulsis crinibus di-
qumeratapud Palrem.el apparuilnobis (Uoan. l, lc<2L laceranles. Scd illi ha-c omnia, tanquam ebrii, non
Et iterum alio loco Paulus apostoltis lania; niajesialts videbant, ncc cognoscebant suos : quia infusoprae-
locuplelalus illapsu fiducialiter prolcslalur : Etsi co- cordiis suisad
Spiritu sancto, ad dolores, ad supplicia,
gnovimussecundumcarnemClirislum,sed nuncjam non tanquam consolaiiones et ad prtvraia feslinabant.
novimus(II Cor. v, 16). BeatusPelrus Domini passioiie 0. Quomodoquotidieinvilandttsapud nosSpiritussan-
jam proxima, iiondum divina Paracleti inspiratione adventu clus. llaqtie aniiiversariumqitidemdicm celebranuis de
fundalus, nolens a se Christum corporaliter sejiarari, Spirilus sancii: sed nos ita agamus, ut quo-
in tradiiorem et gladiatores ' gladium stringit, et vim lidie eiini ad nos caslis operibus et cnstis pecioribus
vi a;slimat repellcndain. Steplianus autem plcnus Spi- invitemus. Ita enim puri alque purgati scnsibus et
ritu sauctoj'ain non in terra Chrislum reqnirit, sed cogiiationibus essc debetnus : ita nos oportet ori et
•apertoccelo vidil gloriam Dei : ne|ue jam do vin- cordi adliibcre custodiam, ut nos dignos semper ejus
dicta cogitat, sed pro perseeutoribus suis exoral el visiiationc et illumiiiatione faciaums ct videaimn-iibe-
supplical: Domine,ne sluluasillishoc peccatitm(ACI.MI, ri esse ab omni inimuuditia cogitaiiomim; quia, ut
Perversw cogilalionesseparant a Deo (Sap. i,
59). Ante adventum vero Spiritus sancli sub ipso cru- dixi, 5).
cis dominicse lempore, alii ex discipulis cffuganiur, Studeanius liberi esse ab orani obfrectatione omniquc
alii unius ancilla: voce tcrreniur, el melu corda ire- malitia; quia in malevolamanimamtion iitgredilur sa-
pida peneiraiiie, Dominumsuuni negare coguntur. pientia, Per nec habilabii in corporc subdilo pecculis3
Post illustrationeiKvero et conlirmatioiicm Spiritus (ld., 4). iram ac superbiam, aiiimaencgligentiiiin
sancli, cuslodiis exeruciati, verberibus afflicli, ibant Spifitus sancli cnstodia ct proteclioiic nudani.ur.Non
gaudentes, quia digni essenl pro Christi nominc con- crgo jier lnijusmodi passioncs cunlrislemus Spiritiiiii
lumeliam pati: el qui anlenegaveranl eum juramen- saiictum: sed potius cttiii ad sedem cordis nostri per
lo, Quia non novimus honiineni isluin; iuinc propler gratiam humililalis ct pacis mausuctiidincm evoce-
eum in suppliciis gloriaulur, el ojieraiile in sc Spiri- iiuis ac la.-tiliceinuscum operibus et profeciibus no-
tu sancio, parum putantcsse quod pro Cbrisli aniore slris : quia ipse dicil, Super qucrn requiescam,nisi
paiiuntur. Et quiante verbisdeterrebaniur, nuiiepoe- super humilcmelSiquietum,el trettientemsermonesmeos
nis cl cruciatibus roboranliir, et Cliristum Dominum (Isai. LXVI,2)? crgo promcrcri cupiiiius lanli visi-
non jam vocibus, sed niorlibus coiifitentur -, ae di- latoris ingressiim, iinintlemiisprimuni donuim aniin;c
lectionis magniludinem sanguinis effusione testanlur: noslrse ab indignis carnalis concupisceiiliae passioni-
el inter haeccalefacti el acceusi mero dominicaecha- bus, a superbia: aboiiiinationc, a felore jaciaiitiso, a
ritalis exclamaut, Non stini condignwpussioneshujus leporis horrore, de quo ipse Dominus dicit, Utinam,
1 Ms.vd., feticiuile.
1 AMs.vd. abest, et gludiutores. 2 Forte, conviciantur.
8 sic legendum cum codice vd. [sed moribus 3 Er. Lugd.ven. ho\.,nec habitat
confi- mcorporesubditopec*
tenlur.) catis. M.
SANCT.AUGCST.V, .-. ^
(Soixante-stx,J
2091 APPENDIX. 2092
inqtiit, frigidusessesattt caiidus; nuncveroquiatepidus ritu sancto congregataipsa unitas Ecclesise linguis
es, incipiam te cvomereexore meo(Apoe.m, 15e(16); omnibus loquitur. Proinde si quisquamdixerit alicui
id esl, ex visceribus inlimi cordis exspuere. Prsepa- nostrum, AccepistiSpirilum sanclum; quare non lin-
remus itaquehanc domuin quolidie adsacri regis ad- guisomiiibusloqueris? respondere debet, Loquorsane
ventum , eamque diversis probabilium morum flori- omnibus linguis; quia in eo Chrisli corpore, hoc est,
bus adornemns. Repleamuseamjucundis prctiosisque in Ecelesia sum, queeloquitur omtribus linguis. Quid
odoribus caslilalis, fidei el compuiiclionis incenso, enim tunc aliud significavitDeus, nisi Spiritus sancli
balsamo benevoleiitiae, et tbymiamate charitalis : ul prsesentia Ecclesiam suam Iinguis omnibus loetitu-
ampulatis viliis, et virlutibus insertis, destrucla in ram? Iinpletum est itaque quod promiserat Doniinus,
nobis habitationc diaboli, mutemur in leniplum Dei; Nemo millil vinumnovumin ulres veleres; sed vinum
,ut lam beattis hospci nitido delectatus hospilio, sla- novumin utres novos tnillil, ul utraque conserveniur
bilem ac perpetuam in nobis facial mansionem. (Mttltli.ix, 17). Merito ergo cum audirenlur Iinguis
Propler hoc enim ad noS ille descendit, ut nos ad omnibtisloqui, nonnulli dicebanl, Hi mustopleni luni
illum possemus ascendere : cui estgloria ciun Palre (Act. n, 15). Nam faeti fueranl utres novi, saiictilatis
el Spiritu sancto iii saeculasseculoruni.Amen. gratia renovali, ul vino novo, lioc esl, graliaSpirilus
SERMO CLXXXIII («). sancii repleli, linguis omnibus loquendo fervereni, ct
Ecclesiam calbolieam per omnium gentiutn linguas
Ia pentecoste,n (b). fuiuram evidenlissimoillo miraculo prsesignareni:ac
i. Exordium. Fratres charissimi , hodierna die per hoc recte creduiilur hscrelici Spiritum saiictiiin
anniversaria soleifinitas agiltir, qua die Dominus non habere, qui dividunluracorpore, quodperonnies
nosler Jesus Chrislus Spirilmn sanctum misii, quem gentes linguis omnibus meruit personare.
discipulis anle promi^erat. Dixerat cnini, Non potesl 4. Diem hunc qui spiritualiler celebrent. Huuc ita-
ille venire,nisi cgo abiero (Joan. xvi, 7). Qnadragesi- que diem, dileclissimi, sic celebrate tanquara mem-
mo ilaque die post resurreclioncm suain, cujus sole- Jira iinilatis corporis Chrisli. Non enim fruslra cele-
mnilatem ante dies decem egimus, ascendil in cce- bratis, si hoc cslis quod celebratis, illi Ecclesiaeco-
lum; ncc immemor pollicitatiouis suae, hodic misit liaerentesquam Dominus implens Spiritu sancto toto
Spiritum sanctiim, quo impleti sunt prius ceiitum vi- niundo crescentem cognoscit suam, et aglioscilur a
ginli, qui simul fuerani congregati, caradcmque Do- sua taiiqnam sponsus a sponsa; non perdit propriam,
iiiiiii promissioiiem fideliter cxspcclabanf. Scriplum quia nemo supponit alienam. Vobisenini in omnibus
est enim, Subitode cwlosonusfuclitsest, quusiferrelur gentibus conslitulis, hoc cst EcctesiaeChrisii, mem-
flalus vehetiiens:cl viscesunl illis Ungumdiviswsicul bris Chrisii,corporiChrisli,sponsseClirisli, Aposlolus
ignis, qtti et insedit superunumquemqueillorum; el coz- dicil, Sufferenlesinvicemin dilectione,sludeniesservara
peruiit lincjuisotnnibustoqui, quomodoSphilus sanclus unilatemspiritus in vinculopacis(Ephes. iv, 2ef3). Vi-
dabctleis pronuntiare (Aci. n, 2-4). Flatus ille a car- dete quia ubi praecepit ut sustineamusinvicem, ibi
nali palea corda mundabal; ignis ille fenuni vcieris posuit dileciionem: ubi spiritum nominavit unilalis,
coiicupiscenliaeconsumebat. Ita quippe tunc Deo pla- ibi ostendit vinculum pacis. Hsecesl domus Dei de
cuit sancli Spirilus sui significarepra-senliani, ut qui vivis lapidibus fabricata, in qua taiem patremfamilias
eum accepissenl, lingtiisomnibus loquerenlur. deleclat babitare, cujus oculos ruina divisionis non
2. Cur Spirilus venire nequibal, nhi Cliristusabiret. debet offendere.
Prius itaque breviter videaiiius, quare dixit qtiando SERMOCLXXXIV (o).
-cumpromisit, iVoiipotest ipse venire,nisi ego ubiero. In Pentecoste(b), m.
Neque enim separabilis esl a Filio Dei Spiriius san-
1. Spirilum sunclum Aposlolissuis Dominuspro-
ctus, aut impotens erat eopncsenteveiiire, n quonon mittit. Discessurus e mundo isto, et ascensurus in
polestomninodiscedere. Sed quomaiiidi.scipulisadb.uc ccelumDominusnoster
iniirmis formam servi Domiuus demonstrabal, in qua alque Salvalor, fralres cha-
Verbumcaro factumesl, et habitavil in nobis : carnem rissimi, promisit Aposiolissuis quod Spiriltiin san-
vero Domihietiam carnales polerant. intueri; forma remeasset. ctum ad eos mitterel, qtiando ad Detim Patrem ipse
autem Dei, in qua non rapinam nrbitralus est csse se suos locutusSic enim, ul nunc audislis, ad discipulos
dicens: Cumautem veneritParacle-
DequalemDeo, nonpolesl aspiriltialibus cogitnri: pro- tus, quemegoest, millamvobisSpitilumverilatis,qui a Pa-
pterea dixit, Non poteslille venire,nisi ecjoctbiero;tan- Ire procedil, ille lestimonium
quam diceret, Quamdiu circa carnem meam occupa- xv, 26). lmpleta est, cbarissimi, perhibebitde ttie (Joan.
tur vester carnalis affectus, lamdiu meam divinitaiem Ascendil DominusJesus promissioSalvaloris.
1lion suscijiit sjiiritualis vcslerobluius. DonoeiiiinSpi- sanctus. Superest ut hocChristus; descendit Spirilus
rifus saneti promiserat eos introducendos in omneni utrtimque impleatur in no-
veritalem, sicut scriptum esf, Fide mundunscorclaeo- bis, id cst, ut habeamus Spiritum sanctum qui de-
rum (Id. xv, 9). Bealiaulem mundo corde, quoniam scendit, et per bonam vilam Chrisltimsequamtir qui
Misitergo nobis SalvalorSpiritum sancttim,
ipsi Deum videbunt (Maith. v, 8). Absccssil ilaqtte ascendit. sicnl suis ipsepromisit, dicens: Expedilvo-
corporalis forma Dominia corporalibusoculiseoruin ; bis ut discipulis
ut per Spirilum sanctum divinitas Dominiiiisinuare- venielad ego vadam: si enim non abicro, Paracleltts non
lur cordibus eoruin. vos; si ctutemabiero, mittamcumad vos(Id.
5. Linguarummunus,Spirilus sancti prmsenliwsi- xvi, 7). Quoddixit, Mittumettm; ne forle aliquis vC-
slruni cogiietquod quasi de inferiore dixerit, Miltam:
gnum. Charilas Ecclesiamcongrcguvil.Quomodojam vel, sicut liaeretici(c) dicunt, quod Spiritus sancfus
fidelis quisquelinguistoqitutur.Nuncdeinde videamus, qtiasi subjeclusacserviensDeo,
quare lune hoc erat siguuni [irtesenliaaSpirilus san- avobis ista suspieio. In Trinitale parcalimperami. Absit
cli, ut qui euiii accepisseut, liuguis oituiibns loque- enim non minus ali-
renlur. Neque enini etiam nunc cum datur Spirilus quid, aut majus : quia si in Deo aliquid minus dicitur,
divinifas accusatur.
sanclus, qui enm accipiiint, loqiiuntur linguis omni- imperfccla 2. CredendusuniisDeusinTriiiitute.lSndeobsecro
bus, quo evidenli miraculo sc illo lempore denion- vos,
slrabat. llie inielligendumcst, fralrescliarissimi, hunc charissimi, ut fide integra unum Deum inTriniiaie, et
esse Spirilum sanetuin, qtto charitas Dci diffundituriu Trinitatcm iu unitate credalis; ne pedes veslrorum
cordibus noslris (ROIII.Y,f>).iil quoniamcharitasEc- sensuum claudicent, aul oculi parum videant, aut
clesiam Dei congregalura fucrat lolo orbe tcrrarum, manus aridse fiant. Omnisenim qui fidemcatholicam
quod ttitic ctiam unus homo poierc.i,ut Spiritum san- (a) Alias, de Tempore184.
ctuui accipicnslinguis omiiibus loquercliir, tunc Spi- (6) Ia Appeadicenuocprimumcollocatur.EstLovanien-
sibusduliius, spuriuset ineptusverlinoac Vindingo.ln
oiiiii,de 'i'em[iore188;et posl, in Appendice
(«)conflatus 61. TheodericensicodiceMaximi nonien, iu Fossateusiauteni
(b) est ex Augusliiiisenlentiis.Denvuu.1vide et GermaaensiLeonispraefert:sed ia utrisquefalso.
sermonem271. (c) Ma.cedoiiiani.
 . 2093 SERMOCLXXXVI. 2094
'110:1berie sequitur, pedes debiles habet; qui veritatis ,portare modo: cum venerit ilte Spiritus veritalis, ipse
ltteem non videl, oculorum caliginem palitur; qni mi- vos docebit omnia (Joatt. xvi, 12eil3). Bonns igitur
sericofdi i:fruclumnon habet, manuum aridilate sicca- magisler est Paracletus, quia docet quse Clirislus di-
itir. Id ergo agife, id elaborale, ne aliqua membfo- cenda servavit. Hocenim docct Spiritus sancius, quod
rum veslrorom porlio hac debililate vilietur, ne aut Dominus dicendum habere scdixit. Bontis plane ma-
gtila in vobis horreal, aut avaritia displiceal, aht in- gister est, qui prscceplorum exectilof est Salvaloris.
Jidelilaslaiigiieal : ul cmundati penitus a.cpurificali, Necesse est igitur ut unius sil cum Chrislo subslantiae,
habitatulimi Dei efficiamiiii, et Spiritus sanctus qui quera videmns unius cum Cliristo esse doclrinae.
descendisse liodie legitur, in vobis semper esse digne- 5. Adhotialio. Et ideo ', charissimi, mundemus nos
tur; pr.i-stanleDominonostro Jesu Christo, qui vivit ab omni inquinamento carnis; ut Spiritum sanctum
et regnat in saeculasaeculorum.Amen'. promereri el accipere possimiis. Si hunc miindum
SERMO CLXXXV (a). relinquimus, nos similem Paracletum, sicut Apostoli,
id est, Spiritum veritatis quera miltet nobis Pater,
ln Penlecoste,iv (b). accipiemus : quoniam non est personarum acceptio
1. Quorumdam opinio de AscensioneDominiih die apud DeumPalrem; sed promissa Apdstofofiim nobis
'Peiitecdsles.Cur quadraqinladiebus posl resurrectionem proficiunl, si opera el desideria et aclus gerimus quos
l:ic remansit. Saiictifali vestrae, charissimi, votbrum Ajwstoli fecertint. Si vero legem Dominiimmacula-
jarii noia debet esse feslivilas. Quidenim, qua ratione tam et converlentem animas impletido mandata ejtis
curemus, ex ipsaaniiuacelebfitale cognoscimus.Nam perliciamus, nosmetipsos hseredes Dominiet co!i;erc-
curii in vesligia sua iierUih revolvitur iransacla sbte- des Christi ad haereditatemsempiternairi, et ad com-
mnitas, docliores efficimur, duin eamdem 2 saepiusce- morationem Angelorum cum gratia Cbrisli cotomilli-
lebramus. Penfecostes ergo curalur hodie, hoc est, mus : quod ipse prsestare dignetur, qui vivit el regnat
qiiiriqUagesimadies a resurreclione Dominica : non in saeculasaeculorum.Amen.
quod bac die, sicul pterique putant, ad ccelosSalva- SERMOCLXXXVI (a).
tor ascenderil. Nam post resurrectionem curir Apb- iu Peutecoste,v (b).
slolis conversatus, quadragesima die ad Dei Patris i. Dies iste otnniwvo solemnis. Prw cwteris eminet
dexleram rcmeavit, sicut Lucas evangelista ait: Qui- sacrameniis.Perpetui muneris refulsit hodie ornanieii-
bus etiamexhibuilse ipsiimvivumpost passibriemsuafti; ttim, quando congregatio sancta diseipulorumaccipere
per dies quadraghilaapparens eis (Acl. 1, 5). Quadfa- riieruit Spiritum sanctum. Ante hosdecem circiler dies
ginla ergo dierum curriculo conversalionemsuam di- celebravimus Domini Chrisli pium ascensum : Doini-
scipulis Salvator exhibnit; scilicct ut laiito ntimerb riicae resurrectioiiis quinquagesimushodie dies eluxit,
resurreciionis cjus gratia I.Ttarcmur, quanto et pas- ih qiib die Spirittis Dei flammala charilate radiavit.
sionis ejus injurias flevcramus; lolidemqtie dieruih Patriarchae omnes et Prophetse sotemnitatem istorum
sjiatio eo reficeremur pra:scnle, qtto jejunaveramus festorum dieruni sancla veneratione deputabant: sed
'ab'sentie,NoiiigilurliodieChrislusascendit ati cceluth; istum diem prae onmibus soleriihiter celebrabant. In
sed Chrisii Spirilus desceridit de cdelo, sicut ipse isio numero quinqiiagenoesupputationis multa sunt
Doriiiiiuspromiltens ait: Ctimdulemascenderoad Pa- niysteria sanctitdiis : qui anrius vocatur Remissionis,
irem, millam vobis Puracleltim, Spiritum veritatis; et propinans servis miihera libeftatis. Paiifus beaius
ipse vos clocebilomriict(Joait. xvi, 7). Magnaptane gra- iestiriabat isttim diem Jbrbsolymis celebrare, quem
tia, dtiplex gaudium; 'qiiod et abeUnteni Cbristum sciebat prae omnibus diebus sacramenlis mirificis
non amisimus, et vcnientem Spirilum possidenius. 'eminere. In islo die, lunc dictis jam temporibus in
Narii illumretinemus lidei tuerilo, hunc saiictificatio- riionte Sinai Moyses Legem accepit, et mandala Dei
nis accessu. populo propalavit. Ibi Deus in montem descehdit;
2. Christum regnanlem astruit Spirilus adveniens. hic Spiritus sanctus igneis linguis demonstratus ad-
Spirilus sanctus quid doceal. Unius cst citm Cliristo venit. Ibi tonitrua, et voces; hic ilammati jingiiis
subslanliw.— Cumiero,iriquil,adPalrem, tiiittamvobis variis etuicaiit Piscalores. Sicui toodb diviiia fjagina
Paracletum. Creditnus ergo ad Patrem pervenisse Joquebatur, Cum cbmplerenlur, iiiquit, dies Penteco-
Filium, cuto vidcmus tid Apostolos descendisse Para- cosles (Act. 11,1, sqq.), etc.
deiuiii. Credimuscum , inquam , regnare in ccelis, 2. Apostoli bene dicunlur muslo pleni. Quam pul-
querii cerniriius mimera donare in lerris; sicut scri- chra est, fratres , cliarifaiis conjunctio , qiiae para-
tum cor semper exhibel Deo! lnvehit eos concor
plum est per Prophctam : Aseendensiu aitum , capti- dia
vam duxil cttplivilatem, dedil dona Iwminibus(Psal. charilaiis; et collnstrayil eos inundaiis divi-
LXVII,19). Viclor utique muneratur, victor dona lar- hilas deitatis. Advenit ignis diviiuis, nori coiriburens,
gilur. Undeet Salvator victor, diabolicumpost.trium- scd illuminaus; non consumens, sed luceiis. In-
phum, quosde captivitale liberavil, etiam benedictiohe venit cordiumdona. recepiacula muuda; et tribuit gratis
ditavif. Liberavit aulem nos, cum ad resiirgendum cliarisiijalum Vidit sanclorum vasoriifnpurissi-
Jper se ipsum tartara nobis aperuit; dilavit, cum ad "mumsiiuimvasa ; et vinum toiltere dignatus est novum.
eorum vinuin bulliendo ruclare, et
(regnaiidum per Paracleium nobis coeleslia reseravit. Cceperunt
'Quibusdam enim quasi profectuum gradibus tunc de linguis omnium genlium resonare. At quomodo 11011
ilriorte ad vitam didicimus remeare •.modo autem de cunclarum nationuni haberenl noliliam linguarum,
jierris ad vos ccetos docemur ascendere, sicut scriptum qui in sese susceperuht sancli Spirilus mysteritim, et
est, lpse docebitomnia. Quid docel Spirilus san- ignis gratiae sacranieiiturii?Dum raiilti de tam magno
ctus? Dtique hoc novit docerc quod sanctum est. arcano mirarenlur, alii deridentes dicebant, Quia mu-
Qtiid docet nos Paraclelus? IUud uiique quod dixit sto repleii sunl (Acl. 11,13). Bene quidem nescientes
Saivator : Mulia habeo vobis dicere; sed non potesiis dicebant : quia mustum ebulliendo onines sordes
1 In manuscriptisdesunt verba, prwstanteDomino, projicit foris; ut et odorem cusiodial, et suavitatem
ad Gneni. abscondat. Utres nOvivinutn novuni susceperunt; ut
etc.,usque
' Editi,Pentecoslen et vinum illoesumreservarent, et ipsi in novitate san-
ergoagamus.Manuscripliautem,cu- cli Spiritus ambularent. De isto Spiritu sancto pro-
ratur, id esi, celebraltir,Qua;yox et eo seusuio homiliis
Waximi 1 et.5 iu Peotecosteusurpalur. phela dicebat, Emilte Spirilum tuum, el creubunlur; el
(o) Ohm, de rempore183; et posl, in Appendice60. 1 Conclusio haeeabesta t. Ms.Quaequidemlotidemver-
(b) InTheodericensicodiceAmbrosioper|)cramtribuitur bis reperiturin homiliaquamde eodemfcstoedidit liabanus
ima cum triliusaliis, qui in cseteris maauscriplisaomine Maurus,cum quo legimuspaulosupra, HOS similemPara-
Jlaximiprseootaatur. ipsseaimirumsuntejus hoinilisetres de cletum accipiemus;jiro, non similemPuracletum.....
hoc festo, quaruaidua;iater Ambrosianos etiamsermoues accipiemus.
impressaereperiuulur.De num- 1 couferhomiJ.Maximi5 (a) Alias,inter Vign.i, in parte primasuppl.
inpentecoste;denum. 2 vidc Maximi h omil. 1 et 2 ia (b) ia Append.nunc primumcoilocalui". KiliilhabetAu-
veatec. gustiui.
2095 APPENDiX. 2096
renovabis facietn terrce(Psal, cni, 30). Renovata est aposlolicas linguas in igne refrigerante. De monte
vere terrne facies, innovala in mcliori, quatido lingna illo fngiebant populi, ne vocem Dei terribililer lo-
encliaris laudes decaniavit polcnlite cnelcstis, el me- quentis audircut; bic omnes de tolo s.eculo nationes
los. insonuit deitatis. De islo Spiritu saueto idem non fugiunt, sed convcniuni audire toquentem in or-
propheia dixit, Verbo Domini cwli firmaliXXMI sunl, et ganis suis Spirilum sanctum. Attdistis iioniinatos
Spiritu oris ejus omnisvirtus eorum: (Psal. , 6). Parlbos, Medos, lndos et Persas, Creles et Arabes
Ignivit ccelos, qui fecerat ccelos misil flammam (Act. n, 9), ac cauierosquos lectio Actuum Apostolo-
divinam, et pra-paravit ad cantandum organa sua. rum nomiuavit: toius mundiisibi erat, quadragesima
cclebremus, dies ascensionis Domini cos congregaverat : quia
Ergo, fralres, istum diem cum timore Deisancti
quando indulgentiam accipere Spiritus mcrui- decem praeceplorum numerus lolam aucloriiateni
mus. Scriplurarum compleclilur in orbe lerrarum. Ideo
SERMO CLXXXVII(a). qnaiuor deni faciunl quadraginta, supcrest alius de-
ln Pentecoste,vi (6). narius, qui esi vilsc a;ternae denarius, ut mercedem
Lex scripta el /exgrafiai.lnsupcrioribuscoenaculiin- de pignore sancti Spiritus acciperent Piscatores. In-
venitApostolos,et scripsit Lcgem in mciilibns eorum, vcnlum est; implelum est quod promissuni esl. Dafa
qui inallomonte Legeminlabulisscripserat: atintabulis est denarii pretiosi decimasacramenti arrha ; super-
lapideispropler duritiamcordis Judseortim; amor. nimcin esl quinquaginta dierum gratia promissa, el perfccta
menlibus Apostolorum:quia ibi lerror, el hic Ibi lselilia. Conclusum esl Pascha, lacet Alleluia, sed
scripsil Legem cum fulgore pracmicante; hic instruxit noii cum mcestitia;: ut qt|ia pignus sancli Spiritus acce-
pimus preliosum quotidie habeamus ipso habi-
in
(a) Alias,inter vigiierianos2o, parte sccundaSupple- tante solatium, ut cum Chrjslo vivamus, el per ipsum
menli. Pascha venturi tempons racolumes iterum venia-
(b) ln Appendicenunc primumcollocatur.KonAuguslini ad
esl, sed auctoriscujusdamiguobilis, uti vcl i[.sesentit, nius.
qui iu 2loui. suppiemenlivulgavcratviguerius.
— - . - :— - . r . .

\jM-jt/Mi$>jM& MMM*

SERMONES DE SANGTIS.

SERMOCLXXXVIII(a). ejusdem Christi calicem credentibus prius ministraret

In festoS. Vincentii(b).
1. Exordium. Cunclorum licet, dileclisstmi, glo-
riosas martyrtim passiones, quos distincla regio-
nibus loca meruerunl, una lides faciat omnibus indi-
screlo honore venerabiles; propriam lamen sibi in
hoc venerationis obscquio illi vindicanl digniiatem,
qui Ecclesiam Dei ei documcniis prsecacteris erexe-
runt, et patrociniis adjiiverimi. Inter quos jusle bea-
tum levifam Viiieeiiliiiin,cujus confessionc el morte
Christum incredulis prxdic.iliim incunclanter agoo-
scimus, caiholicis slttdiis celcbrainus. Qui ut fide-
lium devoiionem Deosiudiosius commondarct, altiori
charilatis flammescens affectu, morti sese landeni
iideliter obtulit: quo videlicel robur fidei in solidis-
sima petra Christo fniulaiuin, sequacihus imilandum
darelur; necnon el semen aposiolicx pra-dicationis
per eum pluribus disseniinatiini, ope sua; inlerccssio-
nis lutum acperfectacconsumiiialionisfriige refcrtum,
in cceleslibusdenuim liorrcis conderclur. Hnnc ergo
amplius propria venerenlur, qiiem eliam percgrina
mirantur : quatenus eis se Iargiorem exbibeat in be-
neficiis, quibus se amabiliorem cognoscct in gaudiis;
fiaique in ejus solemniiate uberior Isetitiaeambiius, de
quo fidci,crevit effccius.
2. Levha sangtiinisDominiciminisler. Tormenlisin-
viclus. llujus denique spirilus lanto virtutnm iiinnere
claruit, ut sacri ministerii fultus officio, qui Filium
Dei Dominum iiostrum seculurus essct iu passione,
(a) Alias,de sanctis15.
(b) in Appendiccnunc primum collocalur.m excusis
librislocutiiobtinueratinler sermoneset Leouiset Augu-
stini; lmicvero in noslris[,ro[ieouinibusniaiiuscri[)lis
assi-
gnabatur.SednecLeoninec Auguslinotribui patitur stilus,
judice Quesnelioiri 0[)erum S.I.eonislomo 1, [ag. 584.El
vero se ip.seauctor Hisjanumgeiue declarat in scrmonis
exordio: islisque prseserlimvcrbis, «liune crgo ani]ilius
« propriavenerenlur, quem e-1'uniperoKnnamirautur, »
sigmficatsc vincciitiumiimrtyivmapudecs e.-leiiarc , qui
locmnincohmtpra;dicationeipsiusct [ assioiievel corporis
pnesentiaillustralumct cousccratum.
in salutem. Cujus haustti feliciter menle ebrialus, ra-
bidi bostis atque in Chrislum ssevientis iusaniani in-
lerrilus adiil, modestus sustinuit, securus irrisit;
sciens paratus esse ut resisterel,-nc.scicnsclattis esse
qtiod vinceret: (piia cttjus amore spiriiualibus armis
[iraemuiiitusresistebat, ejus adjuiorio quidquid pce-
liarum in illiun fureulis ira excogitabat, insuperabilis
forliler paliendo vincebat. Ideo liiinc non laminse
iguitie sartaginis, non eqtnilei, non ungulsel'crrca;([ue
mainis, non vires pavendcc ccedeniiuin, ncc dolor
seissorum membrorum, non foci fragor el strepentis
in patentibus visceribus salis injeciio, Daciani quive-
runt aliquatenussubdere jussioni: scd dum in tanium
ejus vecordiaelumor cxcresccret, nt taiitis passionura
subactum doloribus aul vicisse aut interemisse se lse-
tabundus extollerel, snsccpta spe fruslraius, undevi-
ctor visus est apparerc, inde vicius compulsus cst
erubeseere; quoniam quo Dci Marlyr duriori urge-
balur poena, eo arapliori confessionisexsullabat con-
slanlia.
5. Operalio diaboti in Daciano, Clnisli in Vincenlio.
Clam torquelur Vincentiiis.Unde ipsius passionis vel
uliinia pcrvidcre seti memorari, fratres, evidenlius
placet; quaienus animadvertat Sanciitas vestra, quo
diabolus smim perduxeril dolis niinisirum, vel qno-
modo Chrislus suum in fineiiiusque scrvavcril famu-
Ex quo illud sane crat inirabile, quia quantum
jum.
isle cxlrinsec.us mulliplici pceuarum generc conlritus
arclabalur, tantuni inlrinsecus cx^ultante interiori
boniine dilalahalur : qtiaiitiimque ille exlerius ja-
cianlia temporalis polenti;u inflabaiur, laiitum inie-
rius despici sc perpendens, interiori vexatusliomine
pra-focabalur. Contemni igitur se videns sseviebat,
nec inquemjam vindictam inferivl iiiveniebat.Vide-
bat nanique desaevienliunimanus carnificumplus in
eo iuvenire vulneris quam corporis : solimique vigen-
tcm s|)irilum co slullitiam cxprobrare suam, (piopro-
vocabat verilatis iiorma, Quaproptcr credcus quod
causam confusionis avcrtcret, si personam qtue se
sprevcrat, ausenfaret. minusque Dacianus erubesce-
8097 SERMOCLXXXIX. 2098
ret, si Vincentiumpopulus non videret, jussit eura a fundum elegit; credens sibi ad delitescendam ejus
publico removcri. Sed nc sic quidem careret stippli- gloriam non clauslra fidem servaiura, sed.maria:
cio, contusa quo jacebat lesla siibslernilur; ut vis quasi non idem elenienli Dominus esset, per quera
acumiiiis concisamraolem superjecti corporis plusdi- dudum ci carccris abdita ccelesti fulgore radiala mi-
•scinderet, atque reddila tornientis membra quae se- cuissent. Datur naulis mergendum corpus in flucti-
carent, obvia suscipereiil fragiuina. bus; ut ad auxilium saliem aequoraprolicerent, cui
i. A Deo sanatur, et in molli lectomoritur. Fallilur ad vincendum Christi militem terra defecisset. Ena- ;
lamen vineendi opinioneca^cacrudclitas. Nam divina vigalis iiaque magna ex parte freti gurgitibus, proje-
boiiiias.dileclum suum amplius iu confessione comi- cium inier sorbentes uiidas praepotensesl Dei dexte-
tata infcrl novam lenebris lucem, et tabernaculum ra consecula; et quse spiritum inlulerat in ccelum,
spleudidum obscuruni reddit ergaslnliim. Fovebatla- corpus mox retulif ad sepulcrum. Sic prsedicatorve-
ceros arlus medica Dei maiius, el vcnusliori pristinse ritatis, charissimi, nec tormenlorum vincilur poenis,
sanilalis augmcnlo fossi laieris damna supplebat. Jn- nec lenebrosi carceris superatur angustiis. Non be-
solita igilur liujtis luminisc.laritateperculsi obstupue- siiis projectus dilaniatur, non profundo relilur; sed
re custodes : quin et vocem, Angdis liymiium Dco litlori reddilur, prseconio diffamatur : ut qui vere
coiicineiitibus, meus pallidi janiioris expavil. Currit confessus fueral nomen deiiatis, in verilate sibi ad-
exanimis minisler ad praesidem,quem gravius relalio esse experiretur divinaesuffragia bonilalis. Cujusglo-
imniii, quam ictus erat percussura gladii : etcumnon riosam virtulum vilam ita preliosaemortis gratia de-
possct ex magnitudine rei lacere quod viderat, tre- coravit, ut quod vivendo docuit, moriendo constan-
mor judicem occupal, dolor lacerat, furor inllammat. tcr astruxerit: eratque consequeus quatenus ad ejus
El ne in poenisvincens Vincenlius gloriam martyrii visionem per mortem atiingeret, quem probabilis vi-
obiinerel, Citius, inquit Dacianus, producalur e car- Ue conversatione semper atlestatus fuisset, sciens
cere; ne dtim insistimus rebellem punire, videamur quod de contcmplu praesentisvilae gloria surgit bca-
euih polius victoria coronare. Profertur iiaquc ex illo litudinis seternae; praeslanie Domino noslro Jesu
tetri carceris baratbro, coelesli qiiidem gratia pul- Christo, quivivit etregnat Deus in saeculasaeculorum.
cbrior, et si adbuc esset passurus, robuslior. Sed Amen.
ubi desiderium ad regni vocaiionem lcndeiuis nullo SERMO CLXXXIX(«).
pcenarumvel moriis gcnere frangeudiimintelligit, ju- m festoconversionisS. Pauli(b).
liel invida mens lenioris slrati fulcra substitui, ac
blandiori eum requie confoveri; scilicet ut si amolo 1. Prophelia Jacob de Renjaminin Paulo impletur.
paululiimcarnifice animam quielus exbalaret, dicere- Hodiede Aciibus Aposlolorumlectiohsecpronuntiata
lur non esse occisus, sed mortuus : quasi non cum est, ubi Paulus apostolus ex persecutore Christiano-
poena perenierit, cum quo et pcena siniul perie- runi, aiinuntiaior factus est Christi. Proslravitenim *
rii. Christus persecutorem , ut faceret Ecclesise docto-
5. Feris objeclumcorpusejus. Inlcrea bealitm Vin- rem : percutiens eum etsanans, occidensetvivificans.
cenlium ccelestis aula suscipit, ac bcata-. felicitatis Occidit agnus lupum, faciens agnum de lupo s. Iia
munere donat. Ad cujus ingressum angelici lsetantur enim eratin pra:clara prophetia, cum Jacob patriar-
spiritus, omnesque simul coiicivesgratulantur sancli. cha benediceret filiissuis , prsesentia langens, fulura
Nosque libi gratiasagimus, DoniineJcsu, quod anima prospiciens. Prtedictum erat quod in Paulo contigit.
tuo digna consorlio, quae perlinax lulit supplicitim, Erat autem Paulus, sicut ipse teslatur, de tribu Ben-
mendax fugit obsequium: et qusc fuit coiiteiua perse- jamin (Pltitipp. ut, 5). Cum aulem Jacob benedicens
cutor quod furerei, sit dedignata qttod parceret. Co- Jilios suos, venisset ad beiiedicendum Benjamin, ait
gnito igilur sanclo ejus abccssu judex insanus, etquia de illo : Benjaminlupus rapax. Quid ergo? lupus ra-
Cbrislus vicissel in Vincentio nesciens Dacianns, il- pax sempcr ? Absit: sed qui mane rapiet prwdam,ad
lius sibi promitlit cadaveris exposilione vindiclam, vesperamdividet escas (Gtsn. XLIX,27). Hoc in apos-
cujus gemil ex virlule victoriam. Feris namque et tolo Paulo impleium est; quia et de illo dictum erat.
canihus ccepla furoris superbia absunienduin projici Jam, si placet, audiamus illum mane rapientem, ad
mandat licioribus: ut talipastu eoruin impleret ven- vesperam escas dividenlem.
trem, quorum ipse gerebat meiilem. 2. Paulus, tupus mane rapiens. Maneel vespere po-
6. Corvus tuelur, litpus veneraittr. Sed ul divinis sila sunl pro eo ac si dicerelur, Prius et postea. Sic
excrescenlibus bencficiis majoris vicloriaeVincentio ergo accipiamus, Prius rapiet, postea dividet escas.
gratia confcratur, miltiiur corvits, avis iniinica cada- Auendite rapiorem : Suttlus, inquit, acceplisepislolis
veribus, expositas corporis dapes servalura jejuna. a principibussacerdolumibat, ul ubicumqueinveniret
Hinc, fralres dilectissimi, hinc advcrlite dislincta Chrislianos3, ad sacerdoles altraheret et adduceret
meritorum obseqnia. Elias quondam impias Achab (Act.ix, 1, 2), utique puniendos. Ibal spirans ctan-
vel Jezabelis mainis caule declinans, in deserto cor-
vis miuislraniibus pasciiur : assertor autem veritatis 1 HicMss.,omissis,Prostravitenim,etc, subjiciunt,Per-
Vincenlius Daciani rabie perempius, feris exponilur culiens
consumendus, sed corvo famulante servatur illsesus. 2 ila cum chrislus, etc.
Obtinuit ergo Elias divino nutu, corvis prscstantibus, lupis. MSS. At editi, occisusagnusa lupis,faciensagnosde
quoaleretur (III Reg. xvn); praeslitumest Vinceniio, 3 Sirmondus e MSS. m. et v., cumqueinveniretviwDei
obsequentc quoque corvo, ne comederetur. Qui ut seclatores.
ccelitus se custodem designaium osienderet, adven- (a) Alias,de SanctisM, et de Diversis55.
tanies reliquasaves eminus non segni impelu perlur- (b) lu Appeudicenunc primum collocatur.Constatex
babat; inier quas immancm quoque luptim projiius sermonum diversorumfragmentis.Namexordium,« Hodie
accedentem, velnli qui commissuiii ihesauruin sacri- cujus «de AclibusApostoloruin,» elc., esl sermonis 278, ex.
atiaminare el alis initio desumptumetiamilfud est, quodhic jiro con-
lega audacia praestimerei, pennis clusioneponitur, « Utilitasautemrei gestae,» elc. Medium
diverberans procul abegit. Sed ille quod non lam ad vero, abislis verbis, «Perculienseumet sanans,occidens
inferendam venisset injttriam, quam ad augendam « et vivificaiis,» etc, perlinet ad sermouemde aposlolo1
miraculi pompam, quadam sui habitudine stupidus Paulo,279,qui inter Sirmondianos erat 24. Atquehsectola
11
indicabat. 0 impudens furor, et stulta vesania! Cor- est structurasermonisalias de sauctis, qui in nomano
vus obsequitur, lupus veneralur; Dacianus persequi- Breviarioet aliis quibusdamad FeslumconversionisS. 1'auli
at sermoqui de Diversisfueral5S,uihilab illoin
lur, nec erubescit velle se adbuc ferox perdere, legilur: et aiedia parle differeus, hoc in postremadiversus
quem mansuefacta beslialis feritas satagebat j>rote- prima erat, quodhisce verbis, « audito.ejusuoaiinenon contur-
gere. proxime sulijuagehaturcoaclusiouisloco, «o
7. In maredemersumliiloriredditur. Unde adoccu- «bari,» «beate Auaaia,meritoia limoremte dares,» etc, quem-
leudam Marlyris laudem non jara secretum, sed pro- admodumhabesinfrain finesermonis201.
m& APKEPIX. 31#
h.elans csfsde$jhic estm,an.p rapiens.. Nam el quaiido rabile est; si non potest vivi, migrare hinc facit: non
lapidatus. est Stephaiuis primii.s martyr pro nomin.e exstinguit, sed accelerat ipsum praemium, ipsani
Chfisti, 'evidentitis aderat ef Saulus : el sic aderat dulcedinem; quae cum venerit, sine fine erit. Opus
lapidanlibus, ut non ei sufftcerct si tantum suis ma- cum fine; merces sine fine. Nam el operarius defice-
nibus tapidaret. TJt enim esset in omnium lapidan- ret in via, nisi attenderet quid acceplurus esset. Cum
tiuiii mainibus, ipse omiiium yesti.mcnta servabat: enim altenderis quid sis accepturtis, omnia libi enmt
inagis SEeviens, pmqes adjuyapdo, quam suis liiaiiibus vilia quae pateris, nec digna aestimabispro quibns
lajjjdando(Act.vu, 5.7). Audivimus,mane rapiel; vi- illud accipias. Miraberis lantum dari pro tanlillo la-
dearaus qd tjesperaniqualiter dividai es.cgs. bore. Via nostra Chrislus est, Cliristum attcndite.
o. Ad vesperuin dividii escas. Pqultis forma credere Pati venit, sed et glorificari; contemni, sed ctiara
iiicipientiutn.Voce Christi de ccelo prostratus , el ac- exaltari; riiori, sed eliam resurgere.
cipieps desuper interdjctum jam sseyiendi, cecidil in 6. Pauli conversionisutililas. Islacogilanles. fraires
faciera suam; prius proslernendus, ppstoaerigendus; charissimi, non desperemus; quia clsi peccatores
prius percutiendus, posleasanandus : nonenim in illo sumus.magnum niedicum habemus. Ipsum Medicum
ppstea Chfistus viveref, nisi occidereliir in eo quod audite : Non veni, inquit, vocarejustos, sed peccato-
male anle yixisset. Quid ergo prostratus audit? Sau- rcs ad pmnitenliam(Matlh. ix, 13). Ulilitas autem rei
le, SfAule,quid me persequeris?D.urumesl tibi conlra gestse hujus haecest : Apostolusipse commemorat in
sliniu,lu,m cgkilrare. Et ille : Quis es, Domine? El vox Epistolissuis. Dicit enini ad hoc sibi veniani dalam
desuper : Eqo sum Jesus Ncizarenusquein lu perse- omnium peccatorum suorum, ut neino de se de-
qy,eris.Memhrisadliuc posiiis in terracaput, clamabat speret, qui fuerit magnis peccatis invotutus, et in
ilicpelo, el non (Jieebat, Quid persequeris fideles magnis sceleribus irretitus : quasi veniam non sit
nieos; sed, Quidme persequeris? Et ille : Quid me acceplurus, si conversus fuerit ad eum qui pendens
jub.esfacere? JapflJiarat se ad obediendum, qui prius in cruce et pro persecutoribus oravit, dicens : Pater,
saeyiehafad persequendum. Jani fprmatur ex perse- ignosceillis, quia nesciunlquid faciunl (Luc. xxut, 54).
cqip.reprspdicator, ex Jupo ovis, ex Jioste miles; au- Factus est ille ex perseculore praidicator cl doctor
dit quid facere debeat. Csecussane faclus est, ul in- Geiitium. Qui pritts, inqoil, fui blasphemus,cl perse-
teriore luce fulgeret cor ejus. Exterjpr lux ad tempns cutorel injuriqsus * (I Tim. i, 15). Vides meriltirn cul
subtracla est pefsecutbri, ut redcjefelur praedicatori: pcena debebaiur? Ergo pcena non redditur, sed mi-
et lamen eo lempore qud caeteraiion videbat, Jesum sericordiam pro pcena consequithf. Gratia enim salvi
videbal.Itaetexipsacaeciiateejusiiiformabaiur myste- efiicimurde peccalis nostris ; largiente ipso Domino
riumcredentium, quodqui in Clirislumcredil ipsum in- noslro Jesu Clirislo, qui vivit et regnat in saeculassc-
tueri dcbet, cseteranecnaia compulare. Creatura viles- culorum. Amen.
cat, utCreator in corde dulcescat. Videamus ergo. SERMO CXC (a).
i. Sauli immdnisfatiia. Addnclus esl ad Ananiam, m CalbedraS. Petri, i (b),
ctAnanias inlerpfelalur Ovis. Ecce lupus rapax ad- 1. Feslivilalisratio. Inslittitio soleninilafishodiernae
ducitur ad ovem sequendain, nonrapiendam. Sed ne a seiiioribus nostris Calhedrse nomen ideo
rapienfem ovis expavesceret Jupum, ipse pasior de quod primus Aposlolorum Pelrus liodieaccepif,
ccelo qiii omnia faciebat, nnntiavit lupum venlurum cafhedram suscepisse referatur. Jlectc episcopalus
prgo Ecclesiae
ovj, sed non ssevituruin. Et tamen lamiinmanis fama Nalalem sedis illius coltinl,' qpam Apostolus
luptim illum prsecesserat, ut non possel ovis audito Ecclesiarum salute suscepit, dicenfe Domino: Tujiro es
ejusnomine non conturbari. Namcum Dominus Je- Pelrus; et super hanc pelram mdificabo,Ecclesiam
sus eidem Ananiseiiuntiasset Sattlum vcnisse, jam ut meam(Malth. xvi,
crederpl, et ad eum Ananjam ire debere;ait Ana- EcclcsiseDominushoiniiiavit: 18). Petrum jtaqtie fundaraenlum
el ideo digueJUndanien-
nias : Domine, audiiiia mullis de viro hoc, quod mnl- lum lioc Ecclesia
ta mala sanctisiuis operulusesl; et nunclilleras acccpit ficii altitudo coljl, snpra quod ecciesiastici aedi-
a principibus sacerdolum, ul ubicumqueinvenerilttd consurgit. IJtide conyenienter Psalmus
lectus esl, dicil, Exulient etttnhi Ecclesia plebis,
nominisseciatores, pertrahat. Doniinus autem ad il- qpj et in cqthedra sertiqrum laudent eum (Psat. cvi, 52).
lum : Sine; ego illi oslendam quanta iilum opor- Bene autem eum Deusm Ecclesia exaltari prsecepit;
teal pali pro nominemeo(Act. ix, 4-16). Mira et ina-
res : ssevitia iriterdicilur; ad qpia dignum est ui ftiiidamenttmihoc in Epplesia ho-
gna geritur lupo lupus per qupd ad ceelumcqnscenditur] Qqod na-
ovem cablivus dticilur. Tanta auiem prseeesserat noretur, tajis ergo cathedrse hoc-ie colilur, sacprdofale hono-
fama lupi raptoris, ut ejus nomine audito fimeret ratur ofliciuni. Sibi hoc Ecclesise prsestaiit quibus
ovis eiiara sub manu pastoris. Confortatur; ne jam necesse est ut ianio pjus liabeant digniiatis ', qttanlo
putet saevientem , ne timeat limentem. Ab Agno pro
ovibus mortjio, fil ovis secura de lupo. 1 InseritliicMs.db Cultura: sed misaicordiam conse-
5. Quanlumvis paliamur, prwponderat quodspera- ciilusstim.nwc misericordiwdonaf\terunl,nondebitame-
mus. —Egq, inquit,f//t gsiendamquanta illum opotieat ritontm. vt ercjo eum Domiimssic vocuret,quw meritq
pati protwtntnemeo. Ubi terrof, ilii sajus '. Qui fa- ejusprwcesseranl?mndko qumpwcesseratttcoronandum,
cieljat cpntra nQinen pastoris, pafifur pro noinine sed quai damnandum.Ecclesiwpersecuioremfecit pacis
pastoris. 0 saevitia! o misericordiaI Vides illum praidicaloreiH. Ecce,fratres, cui debebuturpaeria, coronq
praeparare ferrtim : secaturuscst, non perempiurus; riosus. debetur.Qvi,inqttil,fui blaspliemus,et persecutor,el inju-
etc.
curalurus, non pccisurus. Chrislus dicebat, Ego illi 8 sic rides,
Mss.,At editi,sibi hwcEcclesiwhnicem prwstanl;
ostendamquania \llum oporteat puli pro nominetneo. tanlQuecesseplttshabelEcclesiadignilalis.
Sed qiio fiiie? Ipsum qjit pafieJiaturapdite, : Nqtisuvi quia (g) oiini,de SanctisJS, el ppst, iu Appendice74.
condignmpassiorieshufus leptporis acffuluramgloriatn (b) lnccrtiaucloris,non Auguslini, judipioLovauiensium:
qum'reyelubflur in nobis (fiojii. yiji, 1§); ac si dical, licet liac ipsa die subejus noniiae legalur in r.omanoBre-
Safiyiat mundtis, Jreriiat mundus, increpei linguis, viario.'Augustinbailijudicaiii etiam verlinuset vindingus.
coruscel armis, quidquidpotest faciat; quid faciel ad Usumenimcbuiereiidiciboset vinumsuper tuuiulos de-
id quod accepluri smnus? Apperidoquod palior con- funetorum, quem hicmirarise dicilooncionator,fi-equen-
tfa id quqd sperp. : hocsentio, illud credo; et tameii latumin AtricavideratAugustiuus,uli patet ex Iib. 6 con-
serilio. fessionum,cap. 2;de MoribusEcclesise,cap. 54; con-
plus esf qiiod cfedo, quarqqqod Quidquidcst tra rausluni, lib. 20, cap. 21; epistola22, n".G, etc. In
'flTiqpVsaeyitpfo npinine Cliristi si pofest vivi % tole- mapuseriptisqHidetpnonnullisposl lioecverba, « quanlo
'«sacerddtaleoiDciuaipluslionoris,» riiliilde illa |,rorsus
f !ta ia Mss,nonnulliset ia sermonealiasde nivcrsis56. observatione,sed deiiicepsde hujiis festivitatisoccasiouo
At hj Ms.decuiiufa, libi error,ibisahis.in m., obi terror? lautumaiododisputatur. Veruni baic feslivitasA.rieams
td>t
* sgulus
? igaotafuissevidetur aetateAugustini,nec iu Ecclesiae Car-
ita MSS. Ateditihic et mox,vinci. thaginensiscalendariouujicrriiiievulgatoreperiliir.in as.}/
S.Petri CarnutensisadscribilurS.cletnenli.
tioi SERMO CXCH. 2102
sacerdotale officiuipplus honoris. 5. Dapes sepulcris appositcenihil eis prosunl. Cibi
2. SupersiitiqItcic'c\ie inducta. Animm sanctcejatn autem et pocnla , quae sepulcris superponuntur, si
sunt cum Chrislo. Cum solemnilatem hanc Ecelesijs qtia superslitionis istius cura ad defunctos pertiriet,
merjto religiosa observatio inlroduxerit, rniror cnr laedihis magis quam deleciari possuni. Huic si ali-
1
apudquosdam infideles hodie lam perniciosus errqr qujs vinuin offerat, quem sentit pro vini et gulaeni-
iiicreverit, tit super funiulos defuncloruui cibos et niietate torqueri, contnmelia hoc magis est quani
vina conferant; quasi egresssede corporibus animaj liumanilas, exprobralio criminis, non officiunichari-
cafnales cibos requirant (c). Epulas enim et refeclip- tafis. Ita fit ut videanlur defunctis peccaloribus a
nes caro tanlum requiril; spiritus aujeni el anima bis charis suis non tam amoris solatia tribtii, quam con-
non indigent. Parare aliquis sttis cliarisdicit, quod scicnliae tormeiUa ctimulari. Ilaec dc peccatoribus
ipse devorat; quod praestal veniri, iniputat pietalj. diximus. Si auieni sanctns est cui hsec parantur, nihil
Cessate ergo , fratres, ab hoc genlili infidelilatis er- quidcm ad eum perlinent. Ulud unusquisque vestrum
rore. Anim.e enim sanctse, quse in hoc sa:culo aut agat quod sujierius diximus , ut per orafiones , per
per vilse innocenliam purse sunt, aut paeniienliaesa- eleemosynas , per sacrificia, per oblationes et de-
tisfaclione purgantur, a Salvatore nostro recipiunltir, funcfis suis prosil, et ipse sibi : id est, ut si peccator
ct cum eo esse credendse sunt, secundtim Apostoh est pro quo II.T.Cagit, allevcntur peecala ejus; si
diclum, Cupiodissolviet essecum Chrislo (Philipp. i, atitem sanclus est pro quo sncrificiaDeo offerf, in
25). Animae ergo fratrnm parentumque nostrorum aetcriiumcum Sanctis esse mercatur : prseslanle ipso
rqinime cibis carnalibqs deleclanlur : offendi his ma- Dominonostro Jesu Chrislo , cui esf lioiior et gloria
gis possunt quam delectari, si cum illso in sacris se- in ssccula sacculorum.Amen.
dibus maneant, vos eas in terra esse credatis. Ces- SERMOCXCII (a).
sateergoab liis erroribus, et, sicut scriplum est, Qum in caihcdraS. Petri, ui (b).
sursumsunt supite, non quw super lerram (Coloss. iu,
i. Pelrus suis erroribtis profecit. Dignilas et ratio
2) : ut supersfitipnes fideinostrsecpnlrariasrepudian- nominisPetri.
lcs, dnni ea qiise Deo pjacifa sunt facitis, etiam vos Pelruin in Salvatoris Nostis, fratres charissimi, beatissimum
cmri Cliristp in aeternuin esse possitis. Quod. ipse passionc suis erroribus profc-
praestare dignelur, etc' cisse, et posleaqoam negavit Dominuin, fuisse apud
Dominum meliorem. Fidelior eniin faclus eslposlea-
SERMOCXCI (6).
ln CathedraS. Petri, n. quam fidem se perdidisse deflcvit; alque ideo ma-
jorem gratiam reperit quam amisil. Tanquam bonus
1. Concurrit[estnm hoc cum Quadragesima.Quam- enim paslor luendum gregem acccpil : ut qui sibi
vis solcmniias festivitalis jibdiernsea nobis merito antea liilirmus fuerat, fierct omnibus firmamentum ;
hoiioretiir; quia duni Nalalem Cathedrac colimus, et qui intcrrogaiioiiis leufatione nntaverat, eaeleros
cpiscopalumPetri apostpli veneranuir : tamen quan- lidei stabililale fnndarel. Deniquc JM-O soliditale de-
documqiie"in'tra Qiiadragesiinaedies hsac solemnilas votionis Ecclcsiarura petra dicitiiT,sicutaitDominus:
venefil, facere eam nobis iJebef sanclorum dierum Tu cs Pelrus, et super lianc pcirummdificaboEccle-
revercntia gratiorem. Bene enim Nafalem Calhedrae siam tncam(Mallh. xvi, 18). Petra enim dicilur , eo
infer ipsa jejuniorum initja nobis Deus prscstilit : ut quod primus in nalionibus lidei fiiiidanieiitaposuerit,
dies quse prius erat inteniperanfjoe, nimc sit sobrie- et tanquam saxum iinmobilc loiiiis operis cbrisiiani
taiis;!quaeefatgolae, sit absliherijiae;qusoeratpeccati, compagem molemqtie contineat. Petra ergo pro de-
sit sanclitatis. Et quia increduli homines videntur ad volione Pelrus dicilur ; ct petra pro virtule Dominus
superstiiionem hanc specie essc pieiaiis attracti, iiuiicupatur, sicui ail Aposlqlus : Bibcbantuutem de
ostendameis qua ratione animas defuiicforuni suorum spirituali sequenlecos pelra; peira autem erat Chtistus
juvare utilius possipl. (I Cor. x , i). Kecic cnnsoriitimmerclur nominis, qui
%. Quibustnqdisdefunclissubvenialur. Qrent quoli- consortiuin iiieretur ct opcris. Irieadcm enim domo
die pio cliaris suis', inlerpelleiii bominum voce Pclrus fundamcnlum ponit, Pelrus planfal; Dominus
flebili, precenlur eiserroriun veniam, lapsuum reniis- incremcntum dat, Dominus irriguurn suhministrat.
sionem'; pascanf esurienies, vestiant nudos : uf si Petrus crgo tentaiioiiibiis suis proficit, fletibus stiis
qiiid dcfiinctoruni negligentia minus factum est, fide gaudet, periculis suis crescit.
viveniiuifi impleatur^ Adhibeat quoque unusqiiisque 2. Pelri gressussuper aquas. Fide snstenlatur. Mira-
pro cfiririssiiis saricloruni preces, sacrificia offerat, biliorest quum transilus Israel per tnure. Sic namque
ef sacefdolaii eos prosecutiime Domirio coiniuendel. in mare dum super undas lemerarius viator ingredi-
Quod quidem a nobis sj forie requiralur unde dica- tur, nutat incessu, sed convaJesciiaffeclu : periclita-
tur : cum hoc non nostra doclrina sit, sed Ecclesia- tur corpore, sed dcvotione non labitur; mcrgitur
rum ; et si Ecclesiarum , utique Dei, quia magisler pedibus, sed Chrisli dextera suslentaiur. Sustentabat
Ecclesiarum csf omniura Dehs : iia illitis vcrbis re- enim fides, quem unda mergcbat : et quem fluctuum
spondebimus, Hsccsunf quse charos vestros juvare procclla lurbabat, Salvatoris dilcctio confirmabat.
possmit', iisccsiinf refrigeria quiescentium, liaecrc- Ambiilabat enim in mari Pelrtis magis dileclione,
mcdia defunelofiun. quam pedibus (Malth. xiv, 29). Nonenim videbat ubi
* Ms.rm., fideles.Aliicumedilis,infideles;id est, incre- pedum vesligium figerei; videbat atilcm ubi figeret
dulos, uti vocaatur iii sefhione subsequeati,n. 1. vesligium cliarifatis. In navi enim positus considerat
(a) Al)iis j orro, qusehicreprehenduntur, obseryalioni- Dominum; et amore ejus ducttis desccndit in mare.
bus 'in hac festivitafedeterreri fidelesTuroaease2 cori-
ciliimianoi 567,'caol22,jubef: « Suhtetiam quf ia festi- (a) Alias, de Sanctis16.
« viiateCathedfaedoinriipetri aposlolicibcs niortuisoffe- (b) In Appendicenuncprimum collocatiir.Remanserat
«runt, etposimissasfedeuhtesad domos jroprias, ad apud Lovanieusesdubius: rejicilur ut spuriusa vcrliubet
« Geatiliuinvevefiuaturerrorcs: » ad rilus nimirumquos Viiidiago.Iuler Ambrosiiquippeet MaximiSermones,nitt-
obseHabahtPaganiiii' Peralibus,quse ia priscoCaleadario tato duntaxat initio, excusus est, i[:sique Auibrosioin
Roniatioiacipiuat dievigesiuia Seiiruafii.cf durantfere TheodericeasiMs. inscfibilur, sic incipiens: « Adsiruxi-
uwraeaidliaem ejuscjeuimeiisis: iu quiiuisMaaesplaca- «mus superiore Domioicasanclum Petnim \\\ salvatoris
bantur ', eoruni luqUtliscibb quo veseerCulur apposito. « passione suiserroribus profecissc,» elc' Quibusverbis
Uudevarro, tib. 5 o"e LinguaLaiiua, « Feralia, » iaquit, ncsciasan desigaetur bomifiaa|iud Maximuin5,,de i'ceoi-
« ab iaferiiset fefendo; qiiodferuuttum epulas ad sepul- teutia Petii, qui est scrinoapud Ambrosium exbrdium.liss-
«crum, quibusjus ibi pareutiire.» bens, «Sa?[iius diximus, » etc, idemque in veteri codioe
(b) EodemstiloCoiiscfiiiiUs esl, el ia idemobservationis ante millcanuos scriptonomen Augustinilalso[irseferens.
sive superstitipnisgenus, quodrej;feheriditurin superiore Hujusniiiiirumsermoiiiscooclusio sic Iiabef « vid.elecrgo
sermone; cuisermoni pfoxiuiesubjecius ia veteribusli- quanluai Dctus profuerit Petro. Antcquaiiifierct,') etc.
bris, imdcumipstiia unum eorpusredaclusia quibusdam CoaferAmbrosiicooimentariosin Lucaacaput23, sens.. 6.,
manuscriptisreBcritur. de variisactionibus.
2103 APPENDIX. 2104
Non cogilat lahentes aquas, non flnenta currentia : ret corpus, tcndens ei laqueum mortis, per visionem
et duni Cbrisliim respicit, non respicil eleiiientum ; videlicet carnis; ut quasi ad hominemsolum lenlator
c-edil fidem etiam inlcr undas solidmn invenire ve- accederet, et Dominum penilus ignoraret. Videbat
sligium. Jacteiur licet fiuctibus mare, ventis pelagus carnem, sed ignorabal Domini inajestatem; cerncbat
conlurbelur; 11011 lamen Pctri Uirbatnr semila , quae infirmilateni, el non videbal deitatem. Kemansitcon-
dueit ad Dominum. Ambulat igitur super aquas Pe- fusus diabolus, dum in homine apparuit Doininus.Sic
trus, et sub pedibus ejus mollis unda non cedit. Legi- a Deo Palre descendit, unde iiunquani discessit. In
mus in Veleri Tesiamento, filios Israel per mare terris erat; et ccelosnon deserebat, sicul ipse Domi-
Bubruni siccis itincribus ambulasse , el ad securita- nus ail : Nemoascenditin cmlum, nisi qui de ccelode-
tem gradieiitium , ne laberetiir unda , in solidilatem scendil, Filius hominisqui esl in cwlo (Joan. m, 15).
quamdam fuisse mutaiam (Exod. xiv, 29). Quanlo ln lerris ut bomo loquebatur bominibus; el in ccelo
liic melius, quando ambulanle Petro ncc niutatur se esse fatebalur ut Deus. Deitas enim non minora-
unda, ncc labilur; nec solidatur aqua , nec refugil ? tur, cum infirinilas assumilur; et illud quod non erat
Melius , inqiiain , esl, ubi cadcm unda quaefltictuat, acccpil, et Deusinansit quod ab initio fuit. Quodenini
el sustcnlat; ubi idein gurges qui inergit, el famula- homo iitit, nobis proluil, sibi nihil niiniiit. Exinauivit
tur. Illie ut poiTareturper marc populus Isracl, mea- plciiitudineni deilatis, formam suscepil humilitalis; et
ttim suum natura perdiderat : liic porlatur in aquis Patri mansil scqualis.
Pelrus, clcursuin siuim fluciita noii perdunt. 2. Marimmerilumet prmrogalivw.Talis cligifur Vir-
5. Deficietttefide deftcilsemiia. Nonttisi per pericula go, de loto scilicet mundo, quse lanlum haberet me-
venitur ad Christum. Temerarius ergo vialor Aposto- riium, ut Dei Filium in scmetipsa susciperet, et post
lus novi iiineris viam carpit, niodo curvaii gurgitis partum onini modo virgo permaneret. Ave, inqtiit,
molem ascendit, modo subsidentis und;c sinus descen- Muria, cjratia plena, Domhiuslecum; benedictalu in-
dit, et inler inarinos fluctiis asccnsus illi ilineris ter mulieres: quia ecce,concipiesct puries filium,el vo-
descensusqiie non decst. Sed nbi lurbatus ventis, cabis nomen ejits Jesum; ipse enimsalvuinfaciet popu-
exagiiaius procellis, incipit limcr-e quod credidil : lum sniiin a peccaliseorum (Luc. l, 28-52). Virginila-
statim ei gurges sulitraliitur, unda subduciltir. Mox tisjtira servabis, filium babebis, et nomen virginis
eniiii defatiscenli fide, defatiscil etseinita. Tuiicexcla- non amilles. Tanla est enim illa divina potenlia, ut
roans ad DomintimJesum , salvmn se fieri dcpreca- et malrem reddat Iccundam, et virginem servei illse-
lur. Quein apprehcnsum manu Salvalor liberat, et sam. Ideo benedicla lu inter mulieres, quia ex Spirilu
subjimgil diccns, Modiccefidei,quare dubitasli (Maltli. sancto concipies, ubi non est carnalis mariius, sed
xiv, 50, 52)? Hoc est, Cur lam parvse fidei es, ut qui divinadignoscitur virtus. Lactabis inranlem proprium,
credendo in inare ambulare cceperas, non id perse- Creatori succumporriges laetis, elcibis ccelestibussa-
verando transires ? scriplutn estenim, Qui perseve- tiaberis. Pannis iuvolvcs pueruin , qui libi immorlale
ravcril usquein fiiiein, liic salvuseril (Icl. x , 22). Sed coiidonabil indhmenlum. ln praesepioponcs infanlilia
duiii cimciaris etdubilas, itcrquod ingressus fueras membra, qui ccelestemtibi praeparabitmensain. Om-
pcrdidisti. Cur, inqiiam, tam modicaefidei es, utnon niaqua; nufricis causadebenturcirca puerum celebra-
ea fide qua venirecceperas, pervenires? Intelligeergo bis, ut quod ipse promisit sanctis suis, et lu ipsa li-
quia in mari crcdulitas te porlabat, perfidia submer- beniius consequaris. Quid multa? Exsulia, Virgo, de
gebal. Igitur , fratres , sanctus Pclrus duiu flucliiat, tanlo prnmisso, nuntius discessil angelicus; et ven-
dum mcrgitiir, dum periclitattir , sic jicrvenil ad Do- Iris hospitium ingreditur Deus, qui vivil et regnat in
niiniiin : ostendens nobis quod nonnisi per pericula sseculasaeculorum. Amen.
properattir ad Cbristum. Multi enim diabolici (Iuclus SERMO CXCIV (a).
sunl in hoc niundo, lentationum multa naufragia, a De AnnunliationeDominica, n (b).
quibus ila liherari possumus , si clamantibus r.ia-
nuni suam Salvator extenderit. Nos ergo clamarc 1. Evm datnna, et Marim beneficia.Adest nobis, di-
ad Dominum non cessemus , ille auxilium solitum lectissimi, optatus dies beataeac venerabilis semper
non negabit ' Jesns Dominus noster, qui cum Palre (a) Alias,de Sanclis18
et Spiritu sanctovivit et regnat in sseculasaeculorum. (b) ln Appendicenune primum collocatur.Dubiumre-
Ainen. liaquuutLovanienses,et Fulgentioa quibusdamtribui di-
SERMO CXCIII (a). cuut. RejiciuntomniuoulfalsuaiverlinusetYindingus.Nec
injuriasaae, lametsiin BreviarioRomanoet noimullisaliis
De AnnuntialioneDominica, (b). l legatur sub AuguslininOminedie 1 et 2 anuuaesoleainitatis
1. Diabolusea arte qua hominemdeluseral, a Chrislo vero proplerDei[.arseKalivitatemcelebrandaininslitulae.Eniiu-
si de NalivitaleB. virginis, sicutivere in manuscri-
delusus. ChristusDeus el homo.Fratres dilecfissimi, ptis noslris,uao exceptocorbeiensi,inscribilur, composi-
hodie dies illuxit, iu quo Cbristus ex Virgine carnem tus fuit; auctoremhabeat necesseesl recentioremAugu-
suscepit. Humilitatis voluil induere formam, ut a pee- stino, qui aliquolies lestatur in Sermonibusde Nativilate
catis liberarcl animasnostras. Transgrcssio illius primi .loanais
lem in
Baplistae
Ecciesia
, hujus tantum et chrisli DominiNativita-
hominis lotiini deceperat mundum; ut nullunresset a;vo suo celebrari solitam.sed iti quam-
B. Marite diemreieralur sermoaisexordiuoi;ccrte
saluiis remedium, nisi Christus advcnireteccelo. Gau- cumque nulluoi virgiais festuai exbibet calendariumanti-
debal tetcrrimus draco , quia venenuiii praeparaverat quumiaipsius cartbagineusiEcclesiausque ad Augusliaisaliem
liomini novo : sed ad hoc descendit Chrislus in ntc- obitumqui in eo consignatur,usitatum. Praetereaquodliic
rum Virginis, ut exinde huinana susciperet membra, ffigidissime n um.2 diciturde Sabellianis,fingereillosquod
quse traderet cruci.el mortem inducere.tantiquodra- Maria,non decursis novemaconceplioaenieusibuspepererit
coni. Usus enim fuerat diabolus consilio malo, ut per Christum,sed Ibriuito repererit parvulum,id nequemodo
serpenlem mulieri loqueretur, et diabolus non agno- relutalur, neque afias uaquanireiutalumvel couimemora-
tumesl ab Auguslino: iaio Patripassiauos,qui suot Saliel-
sceretur. Sed hinc ad nibilum redigil illum Deus Dei liani.dixisse ipsum Patremnatuoi ex femina,observalin
Filius, qui de ccelo descendit, ut liunianum suscipc- serm. S2, n. 6. Nec praetereundumsileutio esl sermouem
in duobus maauscriplisGermaaeasibuspra;f'erre nomen
1 In Theodericensi c lauditursermo per Hieroaymi quo : nomiue
manuscripto persequeiadigaus videlur. opus
verba, non negabit. est
quippe imperilialicujuscoosarcinatoris, qui huccongcs-
(a) mAlias,d e Tempore 14. sit plures ad verbum sententias superiorumsermonumH9
(b) Appendice nunc primum collocalur. DubiusLova- 120, 121, necaon seroionis208,de Assumptione B. Maria;'.
niensiumopinione,spuriussententiaverlini alque vindiu- De nuai. 1 vid.serm. 120 a a. 2 usque ad 8, uisi quodibr
gi, qui hunc sermonemNalivitali C hristi ioiprudeoterad- plura hiac iude iaserunlur; de nuui.2 coaferserm. 208,
scriptumin anle editis/uissereprehendil; «ipso,» inrjuit, de Assumnt.B. M. num. i; de num.3, videsernj. 120,
« exordiorenuente el loto contextu,»quo de Incaroalioue n. 7, et serm. 121,n. i; de eodemnum.5 et 4 vide serm.
disseritur.Sedin manuscriplislainen oinnibusetiaminter 119 Ajjpend., n. 2-4; de num. 5, serm. 208, de As-
Sermouesde NatafiDominiloeuaihabuit. sumpt. n. 11.
 2105 SERMO CXCIV. 2106
virginis Maria; : ideo cum summa exstillaiione gau- Virgo : nunfio festinanter responde verbum, et su-
deat lerra nostra, lantse Virginis illustrala die solem- scipe filium; da fidcm, et senli virluteiii. Ecce, in-
ni '. Ilaecesi eiiimflos campi, de qua orluni est pre- quit, ancilla Doinini, fiat milii secundumverbuintittim
liosum lilium convallium, per cujus partttm niulalur (Lttc. i, 2(5-58, 4(5-49).Nec mora , reverliiur iiiin-
naliiia, protoplaslorumque deletur et culpa. Prseci- tius, etvirginalem thulamum ingredilur Christus. Ef-
sum cst in ea illud Evae iafelicilatis elogium quo di- ficitur subiio pra-giians beala Dei geniirix, et cuncta
citur, In irislilia paries filios (Gen. ui, 16) : quia isla per saeculapraedicaturbinc felix.Concepil mox ad cre-
in IseiiiiaDominum parlurivit. Eva enim Iuxit,isla dulitatem verbi, virilis ignara consortii : impleiur utc-
exsullavit; Eva lacrymas , Maria gaudium in venlre rus nullo humaiiopollutus amplcxu.Exstai itaquc viigo
portavit: quia illa peccatorem, ista cdidit innocen- cum concipit, virgo gravida, virgo ciira paril, el viigo
lem. Virgo quippe geiuiit, quia virgo concepil; in- post parlum. Prseclara ergo illa virginitas, et gloriosa
viotaia peperit, (juia in conceptulibido non fuit. Utro- fecundilas. Exsultat Maria, ct nialrem se lieta mira-
bique niiraciilum, et sine corruptione gravida , et in lur, et deSpirilu sancto se peperisse gandel: necquia
partu virgo puerpera. Descendit angelns de coalomis- peperit inntipla, lerreiur; sed quia genueril, cuin ex-
sus a Palre Deo in nosirse redemptionis exordium , sultatione miratur. Gaudeamus ergo el nos, fratres ,
ad beatamsalutandam Mariam : Ave,inquit angelusad in die lantse Virginis', quae diim dcspousaretur fa-
eam , gralia plenci, Dotnhtus tecnm. Implela est ergo bro, cceli ntipsit architecto. Promittitur enim ci-Fi-
Maria gratia, et Eva vacuata est a culpa. Maledi- lius per visitaiionem sancli Spirilus. Htec illa audicns
ctio Evae in bencdictionem mutatur Mari.e : Ave, gaudet, cupitque eflici malcr. Quid igitur mirtim , si
gratia ptena , Domintis tecum. Tecum Dominus in sine corruptione nascitur, qui de sanciificationecon-
corde, tecum in venlre, tecum in utero, lecum in cipitur : Non enim decebat ut ille qui nobis alfcre-
auxilio. bat salutem, malri praeripcrel inlcgritatis digniia-
2. Maria omnem superal laudem.Gralulare, beata lem. Nam qui terra, mari cceloque non capilur, in-
Virgo:ChristusrexecceIosiio vcnilinuterum tuum,ex Ira uirius corpuseuli meinbra suscipiiur. Hcc est,illa
sinu Palris in iiternm dignaiur descendere matris. Be- novifas Jeremue propbelaevaticinio pncnunliala : Fa-
nedicla, inqtiil, lu, itt miilieribtis,quse vilam et viris ciei, inquit, Dominusnovumstiper terram; feminacir-
el mulieribus peperisli. Maler generis nostri pcenam cumdabilvirum (Jerem. xxxi, 22). O femina super fe-
inliilit muiido; f.enilrix Domininoslri salntem allu- minas bcnedicla, quse viriim o niiino non novil, et vi-
lit mundo. Auctrix peceali Eva; aucirix merili Maria, rum suo titcro circumdedit! Circtimdat virum Maria
Eva occidendo obfuil; Maria vivificandoprofuit. Illa angelo fidein dando; quia Eva perdidil virum serpenti
percnssit; isla sanavit. Pro iiiobedienlia enini obe- consentiendo.
dieniia comnintalur, fides pro perfidia compensalur. 4. Angeli ad Mariamverba. Mctrimobedienliucom-
Lacta igiturMaria gestat infaiiiem.exsultans amplexa- inendalur. Salulal angelus puellam viri salulaiiotiis
lur filium, poriat a quo pnrlabatur. Ncc forluilu , ut ignaram ; lerreitir Virgo novitaie verborum. Ad quam
finguni S.ibelliani,repcrit parvulum; sed decursis no- angelus , ut superius protulimus, dixit : Ne limeas,
vem mensibus peperit Cliristum. Plaudat nunc orga- Matia ; invenisli enim graliam apud Domittum.Ne,
nis Maria, et inter veloces articulos tympana puer- inquit, a conspeciu meo, mnier Domini mei, ter-
perae concrepent. Concinaiillsctantes chori, et alter- rearis : cgo conccplionis luse minister adveni a, non
nantibus niodulis dulcisona carmina misceantur. Au- ut virginitalem ainillcrcs interveni; ipse me misit ad
dite igilur quemadmodum lympanislria noslra canla- te , qui cst nasciturus cx le. Concipiesenim el parics
verit : ait cnim , Magnificalanima mea Dominum; et filium ; non cujuslibet meriti hominem , sed totius
exsullavilspirilus meus in Deosalulari meo: qttia re- saeculi Salvatorem. Reeole, Maria, in libro Isaia;,
spexit liumililatemancillmsum; ecceenitnex hoc bea- prophetae virginera quam parituram legisti ( Isai.
lam me dicenlomnes generationes.Quia fccit tnihi ma- vu, 14); et gaude atque exsulta, quia tu esse me-
gna qui polensesl. Causa igilur tanla; invalescentislae- ruisti. Tu ibi prafigurala es Virgo, tu ecce concipies
litise eral miracnliim novum.NovusMariseparlus par- in ulero, non de viro , sed de Spiritu sanclo : el gra-
tum EvaeevicitJ, et Evsc planctum Mariaccantus ex- vida eris, et incorrupta perinanebis. Paries quidem
clusit. filium , ct virginjtafis non patieris detrimcntum. Ef-
5. Mundi salus cx Marimassensupendel. Mana ma- ficicris gravida, et eris mater semper intacta. Sen-
ter et virgo. Nupsit ipsi Deo. Jeremim de Marxa pro- ties pondera ventris, et pudorem nou perdes castiia-
pheliu. Denique post illius benedictionis praesaginm, tis. Intumescentuberatua, etintacia manent genilalia
dum taciia secnm Virgo menlis altercalione cnnilige- tua. Atilla dixit, Ecce ancilla Domini, fial tnihi se-
ref, qualis essel ista salulalio; nuntius interim coe- cundum verbutnluum. O felix obedientia, o insignis
leslis exseqiiilur : Ne timeas, Maria; imiemsfi gra- gratia, quse dum (idem luimiliter dedit, cceli in se
tiam apud Dominum.Ecce concipiesin ulero el paries opificem corporavit! Implevit in ea Dominus, quod
filiutn, el vocabisnomen ejtts Jesum. Al illa : Quomo- diidurii praedixerat : Obedientiammalo quam sacrifi-
do, inquit, fiel istttd, qttonium.virum non cognosco? cium, el scienliamDei plus quam holocausta (Oseevi,
Et angetus ad eam : Spiriltis , ait, sanclus superveniet 6 ). Haccfuit vera obedientia omni sacrilicio gralior,
in te, el virlus Allissimiobtimbrabil tibi; ideoquequod liaecvoluntas cunclis Iiostiis acceptior ; hinc prome-
nascelitrex te Sanclum , vocabiturFilius Dei. Jam au- ruit gloriam, quam ipsa postinodum plausit: Ecce,
disti quomodofiel huc, responde nunc verbum; nlquid ait, ex hoc beatummedicentomnesgeneraiiones.
turbaris morio»? Audisti quomodoftel hoc , q,uiaSpi- 5. Ad bealam Virginem precaiio. O beata Maria,
rilu& santlus snpervenietiti le, ul prolem gignas, et quis tibi digne valeat jura graliarum ac laudum prae-
virginitatem non perdas; iilium proferas, et postpar- conia impendere, quae singulari tuo assensu mundo
tum incorrupta permaneas. 0 beata Maria, sa.-culum succnrrisii perdito? Quasiibi laudesfragilitashumani
omne caplivum tiium deprecatur assensum : le, Do- generis persolvat, quse solo luo commercio recupe-
mina 4, mundus suse fideiobsidem fecit. Noli morari, randi aditum invenil ? Accipe itaque quascumque
exiles, quascumque raeritis luis impares gratiarum
* Ita edili. Acceduntgr. duo, in quibus, solemnitate.Cor- acliones : et cum susceperis vota, culpas noslras
beiensis autcm liabel, concepltt.Alter item Corbeiensis orando excusa. Admitte nostras prcces intra sacra-
rium exauditionis, reporta nobis antidotnm reconci-
cum Fossaiensi,excesstt.Jiicliaelinusvero, Natali.
! Ita el).Ms.et m., nisi quoilin liocest, errali, pro, twti- liationis.Sit per te excusabile quod per le ingerimus ;
tim.Inedilisautem: Cattsamigitur invalescentis errali mi-
racitliimnovipartusevicit. 1 HicediticontrafidemMss.loco,tantm
3 Et hic secuti sumus Ms.cb., cmn in aliis libris sit tuebant, unnunlialionis rirginis; subsli-
quccper jngelumhodtefacta estad
quomodosupraserm. 120,n. 7, vilamquid tricas mundo? aures rirginis.
*Forte, te Domino;ut supra, serm. 120,n. 7. s iuMs.m.,mm(ius.
2107 APPENDIX. 2108
fiat impetrabile quod fida menle poscimus. Accipe ganieo cursu raagnificus, ct venter meus non est pu -
quod ofTerimus',redona quod rogamus ; excusa quod dore evacttaltis, nec in conceptione inventa sum sine
timemus.(Quia tu es spes unica peccatorum, per le pudore, nec in parturitione inventa sum cum dolore.
speramus veniam deliclbrum ; et in te, beatissima , 0 riii.raet laudabilis inter feminas , in qua ab angelo
nbslroruni estexspectalio prsemiorum'.) Sancta Ma- esf salufala yirginilas, sola imiiraegnatariec viliata,
ria, succurre miseris, juva pusillanimes, refove fle- pxpnerala ncc evacuata; quia sic est ab angelo salu-
bilcs , ora pro populo, interveni pro clero, iniercede lafa, 4re, inquif, gratia plena, Dominuslecum! Fe-
pro devolo femineosexu. Sentianl omnes tuum juya- lix unibilicus casfitafis, qhem amplexus non letigit
men, quicumque celebranl luam commemorationenia. maritalis ! Considcro cpnceptum litum . beala Virgo ,
Assiste parala votis poscentiiini, ct repende onini- el expayesco ; infueor parttim tttum, et coniremisco ;
Ihis oplaium effeelum. Sit libi siudiiim assidqe ofare adpro Filiuin tiiitoi, ct reviyjsco.
pro popnlo Dei, quse meruisii liencdicta prelium 2. Aiigeticq salulatio. Enarra, obsecro, mihi; qtto-
ierrc mundi s, qui vivit et regnat in ssectila ssccu- modq meftiisfi tlici nurns Domini, ct sponsa Filii
lortim. '^ei ' Qiiodfpgp, indica mihi; sed tamen colloquenli
SERMO CXCV (a). fccum ignosce mihi : ignosce, inqtiain , milii.quod
aiideani servus, atque utiiiam vel boniis, et non
De AnnunliationeDominica, III (b). etiam inuiilis ct malus servus, et ideo maltis servus,
qiiia non tecum cum treniore loquor nt servus : ig-
1. Maria, poria in domo Domitiiclausa.Castissimum nosce crgo mihi , quod audeam cum sponsa Domini
Mariaevirginis ulerum, sponsaevirginis clausUravcntris mei confabtilari ; el tamcn indica milii quomodo po-
cubiculum , signalum pudoris coenaciilunimerito ple- tuerit DeiFilius per te generari. Audile, fratres, au-
nissime collaudarem, si mosscmmeterem quam non dite Mariam nobiscimi loquentem ; carne absenlem
seminarem, de qna sic Aposlolns dicit, Qttwcumqite et"spiriiu pra-seritem ; verecundia virginitalis vul-
seminaverithomo, hwceimelel (Gatat vi, 8). Verum est tuin avertenteni a cotlocmore, et iiidicantem qito-
omnino, verum estbocomiiem hominemmeterequod mqdo inipragnata sif a Creatorc. Erara, inqtiit Ma-
seminavit :Dens soltispolcstmelereqiiodnon scmina- ria , in donio mca, piiclla Juclsea, ex semine David
: adttlla facla stim, et dcspousala sum
vil, sicul ipse FiliusVirginis in quadam leclinne Evan- regis generala et placui altcri non interveniente adullcrio,
gelii ail, Meloubinon seininuvi,el coltigottbitton sparsi coiijugi, secl intercedeiUe sanclo. Desponsala sum ho-
(LMC.XIX,22). Dicat,dical :solusdicat iialusexYirgine, mini jiulaeo, ct Spiritu plactti liomini Deo : desponsavit
Filius Mariae,dical sponsse malri stta;, Ifeio nbi nan nie vir.
seminavi, ct colligonbi non sparsi. Dicalet Maria : Et jtida:us, ef atlamavit nie Christus Deus. igno-
ego le filium generavi ; sed virgiiiilatem mcam non rayit quidem sppnsus mctts Joscph quod me adamas-
violayi : regritim lciiui virginiiatis, el regem genui scf Dcps mctts, ei, putavii quod adtiltcrio imprasgna-
casiilatis: ingredienlem et egrcdientem habui in pa- tus essetmco venter mous. Namqtie ignoranle Joseph
taliovciilris Filium imperatoris, ci de manibtis mcis sponso , venif ad me quidam magiitts Cbristi
rion aniisi clavem regii pudoris. Porta facla snm paranymphus , non pairiarcha prinius, aut prophcla
cceli ; janua facla sum Filio Dei. Illa porla facla sum egrcgius ; setl Cabriel ille arcliangeliis, facie ruli-
veste coniscans, incesstt mirabili, aspectu terri
clatisa, qtiam in visione divina Ezechiel vidit pro- lans,
ptiela, de qiia in me dicit prophefizans. Vidi porlam biji, yisifavitct.pertiirhqvit me, salulayit etgravidavit,
in domoDotniniclausam: et dixil ad meangelus, Porta dixitquc mibi : lecum Avc, gralia plena, Dotninuslecum.Do-
hwc qitnm vides, non aperielur, et Itomonon transiet minus, iiiquil., ; sed plusquani mectiin. Domi-
nus lecum ; sed non sictit mecuin. In me enim licet
per eam ; quoniamDominussolus inlrabit , et egredie- sit Etominus,menieiipsum creavit Dominus ; per le
tur per ettm, el clctusaeril in wlernnm( Ezech. xuv, auteni n^aseiiurusest. Ita est cnini, Maria, Dominus
2'). 0 rriifabilis Prqplielse visio ; sed mirabilior pro-
plietise adimplelio IQtiid est porta in domo Domini tectim, iif sit in corde luo, sitin uiero luo ; adiin-
clausa , nisi quod Maria Vifgo seniper crit inlacla ? pleat nieiiteni tnam, adimpleat venlrem luum ; pro-
Et qnid est, Hbmotwn transiet ner cam ; nisi, Josepli cedat formosus de utero tuo, lanqitam sponsus de
noii cognoscet cam ? Et quid esf, Dominus solus in- ihalamo suo ; egreclialur rex ex iniiinq venlre luo,
irctbit ct egredietur per eam ; nisi, Spifitus sancltis tanquam rex ita de cnjiiculo suo ; procedat princeps cx
ut virginitaiem luam non facial vio-
eam, et Angeloriim iiascetur atijafegaii ;
impronghabit pominus
per eahi ? Et quid est, Clausq eril itt ceternutn,' nisi lari.
Maria aiile in 5. Sequitttr de eodemargnmento. Dixitqueei : Quo-
qiiiaefit vifgb partupi, virgo pariu ,
mpdofiet islud, ut ufero gravescampudico, ct inimu-
vifgo post"'partum ? Dical cr!;o Maria : Porta facta nis siui a maritq ; quoniam virum penilus twn cogno-
snrii coeli',jaiuia facla stuii Fijio Dei':'jlli facta sum scq,?
jaiiiia cl,msa,"qiii post suam resiiirectioiieni ingres- illo nqn pesponsaia namqiie sum honiini justo ; si cum
iiticieeril qtioclgenerabo ? Scd
sus^esfaddiscipulos^siiospcr qstia claiisa ;"qui natus si potest cohyenero, fieii ut ef cpncipiam inlacla, cl generem
de^veiilfe irieo, ine malrcm' diinisitiiitactam, adim-
, et iileruiu mcum cjausa ; inclicaniodunT,cf paratinn invenies animum
plevit venffem meiiiii divinitate de meuni. Omnibus enim nie modis exnpto ego Deo
noii cvacuavit casfitaie : exivil yenlre liieq, gi- meo ; uf et liabcam prolepi, et iion perdam
jittdorem.
Refert angclus Gabricl niodum concepiionis, quod
1 vcrba hic parenthesiinclusadesunt in manuscriptiset in verlio ficret Sahatoris. 0, inquil, Maria virgo Dei,
in serm. 208,db Assuhfptiorie. sponsa Dei; dilecta Dei, filia Dei, maler Dei, si hiinc
's.lla Ms.cb. cnmedilis.Alii,(uum Natale.Etinfra,inserm. a me niodtim requiris, quomodovirgoconcipias,virgo
208,de AssUmiifionp, tunmnomett. parias, elpostparium viigo permaneas, vcl qtfomodo
3 F-cUli, ritfdemptorcni ferre mundi. Ms. m., prolem fiet in te qui fecit te ; attdi me, et ne periurberis in
ferreiiiuttdi". iiniisex gr., bfinedicUmi prolemproferreniun- le: Spirilus sanctttssupervenietin te, et vitius Allissimi
do. K\{tr^r.,'bbiediclampticempxofenemmdb:perquae obumbrabil
vcrbiia iisdeni' Mss!seruto''claiidilur.Seculisumuslis. tibi(Luc. i, 54, 5S).Ifa tevirlus Allissimi
cb;,ih quohaibhisiiperiiddituf cfaUsula,prwstunte"Deiet oburiibrabit, ut nec aostumpatiaris libldinis, el ma-
liominisTilib,cjttetiiportusliinitlero nedemplbremac Db- ter sis Creatoris.
minum'nostrum<Jestimchtislum, quicmri P&treac Spiritu i. Joseph lurbalur. Nescit interea Jpseph Mariae
sunctounus veusin Ttinikle vicilet regnat per omniasm- sponsus, quid cum ca egerit angeltis. Siibito Joseph
ciilasm.cutorum. Mtett. inluitu familiari et licenlia maritali aspicit Mariam
''(fl)!'6jjni,''de^empbfe el in
18; pesl, Appendice2o. suam : vidit in ea tumrsocnles venas in
(b) iloriimis e sf lneftiditi,jiiiJicioLovariieiisiurii. in codi- conjtigem
cibusadmodumvetustisinvenitur: unus ex illis Cofpeieri- gutlure, el allenuari facieni, poslremuin vidil eam
sis Ambrosium, cteteriferc Augustinuni auctorein, sedim- gressibus gravari ;homo intellexit Mariaeitteruin gravidari.
merito,designant. Turbalur Joseph justtis, nuod Miriam quain
 21Q9 SERMQCXCyi. SHQ
de templo Domini acceperat, et nondum cognoverat, inquit, fili Dayid, cur tahfum tfitjularis, quid multum
gravidam senliebal >,et quam non mernerat in conju- contristaris, cuf in somiiri cogitando desudas, cur
gii honore, jam haberet in confusjone ; secumque? vigi.lahdotrislis ambulas, cur de Maria malam libi in-
diu a-stuans ac disputans, dicit : Unde hoc contigif geris suspicionem, cum ijisa libi generatura sit Sal-
quid evenil ? Non cognovi, non letigi ; si non tetigi, valorem ? Aufer zelotypiaeanimum; qtii nascelur ex
ilon violavi ; si non' violavi, non gravidavi. Heu ! ea, ipseestqui imprsegnaviteam. Ideoeniin, Joseph,
Iieu ! quid contigit ? quid, pulas, evenit ? per quem iristis cst anima tua, quia quaecumque legisli in pro-
Maria sie cecidil ? qucm sibi plus quam me adulan- pbetia, non inlellexisti in Maria,.Ilinc est omnis tri-
lem invenit ? ego enim cum licentiam haberem ma- stitia tua, quod sponsam luam noiitlum cognoveris,
riialein, anielhorum imptiarumpuellarem non vexayi el gravidam sentis, necaliudiii ea nisi adultcriuin su-
pudorem. Timui, multumqiie pertimui, quod in illo spicaris. Joseph, fili David, naius ex genere sacerdo-
Mosaicolibro Legis sententiali est verbo prsofixum: tali, non soltim sacerdolali, veriim etiam et rcgali,
quod qusccuniqiievirgo palernam donium fcedaverif filius Prophetariim, socitts Scribarqm : ille Deus qui
atlultcrio, morienda lapidibus subjacebit : sjmililer scripsit mirabilia in Legc sua, ipse fecit mirabilia iri
et vir quipudoris vestitnentum palri non detulerit, conjuge tua. Qiiidauiemstint Dei mirabilia, nisi qutie
coramque tesiibus replicaverit, pudorisque signacu- hominibus sttnt impo.ssibilia?Mirabltia ergo Dei iri
lum utin demonstraverit, moriendum el ipsi cum, Lege non legisti ? Quod si cliam Icgisli, quare npn
virgine erit. Ulrosque ergo libidinarios hac Mpyses intellexisti ? Ipsaccrte, Lex quam quotidie lcgis, sine
sehtentia feriri voluit, simulque adulleros perire nian- graphio scripfa esl in tabulis lapidcis. Lege et inlelli-
davif. Sic namque ait : Auferetis opprobinm de domo gequotl panem in ereino lerra produxerii, cujus se-
Israel; el omnis qui audietit, limebil, el non agel im- men in terra aralor nullus indus.il."Virga efiaiii Aa-
pie (Deut. xxn, 21,22). Hanc Moysi sententiam ron aiinis sicca cjuam plurimis sine aqua revixit, iti
prsecavebam',ipsamque Juxuriam in meo corpore re- templo floruit, nucesqtie clausa sub, tectq produxitl
trenabam, maxime quia et David filiam esse, el regali Ergo qui scripsit lapideas tabulas sine stilo fcrreo,
me functum sacerdotio prsenoscebam 3. Sed quoniam ipse gravidayit Mariam Spiritu saiicto : et qtti produ-
nihil inirum est, nihil novum, nihil absconsom quod xil pancm in ercmp sine seminalore, ipse fecuiidavit
non revelelur, et occultum quod nbn in publicum Virginem sine corrupiione : cf qtii fepil virgara sinc
veniat, in Davidregis filia aliquandp recolo historiam. pluvia germinare, ipse fecil iil(am pavid sinesemine
Davidregcm in Bersabec Urice Ceihoci niulierem au- generave. Postremo, Jpseph filius David, filius Pro-
dacia exlulit regalis, nec eum timor terruil maritalis : pheiarum, non legisti Isaiam eximiuin Propbelarum
MariamDavid regis filiam cogitalio inipulit puellaris, quiddixerit, queiiiadmotl.tiniscripserit, Eccevirgoin
ncc eam lenuit terror parentalis. Quid crgo faciam ? ytero accipiel, el pariel lilinqi, et vocab.iturnonien ejus
quid agam ? Anxior, gemo , doteo , curro, consilium Emmanuet (Isai. v|i, 14)? Qqod prgb legisti in Li-
quaero, nec plenum invenio. Prodo, aut laceo ? Quid bristuis, aspicc in Maria ocnlis tujs : ut digne dicas
faciam penilus nescio. Prodo adulteriuin, aut taceo caplicuni David patris lui, Sicut aiidiv.hnus, iln elvi-
propter opprobrium ? Si prodidero, adullerium qui- dimus in civilateDominiviriuluii), in civilaicDei nostri
3
dem non consentio, sed nseviim crudelilaiis incurro; ( Psal. XLVII,9). Accipeergo.Mariamconjtigeinluam,
quia secundum librum Moysilapidaridamesse cogno- semper dc ea securus, el in iinllo sis soiticiius : quia
sco. Si tacucro, malum conseniio ; et cum adulteris qiiod conceptum esl in ejus ulero, ppii csi de pecca-
portionem nieam pono. Quoniam ergo iacere malum . tp, ,sed de Spiritu sancto ; el qui nascelur cx ejus
est, adulierium prodere pejus esl; ne per me fiat ho- ulero, non vocabitur filius Judsei, sed yocabiliirFi-
micidium, dimitlam l.acite conjugium. Cogituvil, in- UusDei. Habe ergo, Joseph, cum Maria conjuge ttia
quit, Joseph, sicut Evangelium dicil, occutte dimit- coinmunem virginiiatero membroruni ; quia dc vif-
tere Mariam conjugemsuam( Mallh.i, 19.). Cogiiavit ginibusmembris Virtus nascitur Aqgeloruin. SifMa-
ut esset alierius, cum jam esset alterius 4, no.n,men- rja sponsa Christi carnis suaeyirgiuiiale seivata ; sis
tis refragaiione , sed Jidei concepfione. aulem cl tu pafer Christi cura caslitatis, ef lionorifi-
S. PerAtigelumJoseplipuculur. Propheliw de Maria centia virginitatis ; ut de virgiriibus meiiib.visgcncre-
explicanlur,Sed noh linieat Maria David illius magni tis sseculis chrisliauis sponsura virginifalis ct mari-
regis filia, quoiiiam sicut in David veniani contulit tum castitatis, conniiuiiera siugulis virginihus.cf moj-
sermo prophelalis, sic Mariamliberat angelus Salva- ritatis, inquo nulla sit zelotypia ; qttia yirginilas sa-
toris. Veni jani, Mafer Dominicasta, iu qua non fnif lutatipne impraegnata est in Maria.Magnmii mciiuim
virilis appelitio, sed Spirilus sancti adimpletio; quam virginitatis, fratres. Virginiias Maricqangcli saluta-
non violavit Joseph vir Judaeus, sed solus irapraegna- lipne est impraegnata,a Joanne de ulcro est salulata,
vit omnipolens Deus ; quse non cs commixta Joseph et generans virginitas Mariae ab Angclis est bodic
sponso tuo, nec cognila alicui viro, sed soli onuiipo- collaudala, et laclans virginiias Mariaeper slcllain de
tenti Deo. Invoca, Virgo sancta, Donhriuratnum Da- cceloest proedicata, cl a Magis munetibus lipnorata.
vid patrem tuum, non illum David adullerio fusca- Gaude itaque, Joseph, nimitimque congaude virginir
tum, el UriseCetbaeihomicidio divulgatura : sed illum tali Marise, quia solus meruisli virginale possidere
dico Davidforli manu praeliatum, diu cum diabolo conjugium : quia per merilum virgiuilafis iia scpa-
altercatnm. SurgatDeusin adjiitorium luum ; miltat ratuses a concubitu uxoris, ut pater dicaris Sal-
decceloangelumsuum, etvisitet in somnis sponsum vatoris, qui vivit et regnat in ssccula sacctilorum.
Itinm. Susper.daijudicium Moyses suum, ne Joseph Amcn.
vindicel in adullerium luum. Paratitaque Joseph ani- SERMO CXCVI («).
mum in lempore, quo Mariam possit occulte
dimiilere. In KataliJoannisBaptista;,i (b).
(J. Sequilur de ebdemargumenlo. Ecce iterum Yir- i. Ratio singularis hujus feslivilatis. Joannes lypus
ginis ille paranymphus, non homo, sed angelus Ga-
briel ille conspicuus, cceli cursor sequissimus,medio (a) Olun,de Sanctis20; et post, m Appendice70.
noclis Iibramine dicit ad Joseph in visione : Joseph, (b) nac ips^die in ROHiano Breviariolegitur sub noinine
1 siss. potiorcs,post verhum,setttiebat,subdunt,secum- Apgustini: sed ipsifaiperiliaud inimerilofuitpcr l.ovanicii-
ses perquo verfinuniet Vindingum abjiidicatus.ConsensiO-
quediu, etc., oniissisverbis intermediis. heni in sensibus et in verbishabet quam plurimaiucum
s In Mss.nonnullis,el re.qdlesacerdolium Fausti scilicet ciini honiilia quam
prwnoscebom. scriplioiiibus variis,
In editisautem,quia Davidfiliummeessesciebam ipsiusesse supra ad scrmonem17(>dixinms;Euseliiaua'de
3 MSS. yelustiores, n eceih.At.
4 Ita Jlss.poliores.Quidamalii, n., nefas. phristi Nalalijirima,ubi rnodo'eodom'explictiiurj roccssio
ttt essel adullera. Edifi Verbia Patrc. cum ejusdeiii1'ausliEpistolisprimaad 1'eIL-
adulleriirea. ta n. codice,ut esseladulterium,cumjam es- cem et sextaad Ruriciumconvenitin dislingTiendis clubbiis
sel mysteriion. abslinentisegeneribus: eumipsiuslibrode LiberoArbifrio,
2111 APPENDIX. 2112
Legis. Post illumsacrosanclum Domininatalcm diem, i. Verbttmqtiid sil, quid vox. Hic jam sollicite re-
nuilius hominis naiiviialem legiinus celebrari, nisi quiramus qttid inter verbtim sil et vocem. Scriplurac
solius beali Joannis Bapiisttc. In aliis sanclis et ele- sanetae verbtim esse dcfiniiitii. qnnd infra animi si-
ciis Dei iinviiiiiisillum diem coli, quo illos postcon- lentimii nicnle concipimus ; verbum"esse deliniunt
summalimiem laborum, et dcviclura triumpbatum- ipsam cogiiaiiiinem. qua-adlitic inlra cnnscienliscse-
quc nniiidum iu perpcluas aeternilatcs |ira:seiis haec crcla rclinctiir : vocem vero, per quam verbiim pro-
vila parturiit ; in aliis consumnialaultiini dici merila ferlur in iiiediimi. Vox, sonus est imlex cogitalionis;
celebranlur : in hoc eliam prima dics et ipsa etiatn verbum vcro ipsa cogilalio. Sicut eniiii quando ver-
hominis iniiia coiisecranliir; pro liac alisque dubio bum corde concipimus, necessaria est vox quasi
causa, quia per bunc Dominus adventum suuin, ne quoddam vebiculum verbi; ct quamlibet verbum
subito homines insperamm non agnoscerenl, voluit ipsuin per oris sonuni ad aliuni (raiisferamus, lamen
esse lestaium. Joaiuics aulein figura fuil vetcris Tc- illud inlcgruni eliain inlra nos, id est, claiisuma lo-
siamenti, et in se formam prseiulil Legis : et ideo qtiente iransferliir, ul lamen in sua sede lenealur:
Joaniies pnenuiuiavit Salvaiorem, sicul Lex gratiam ita el oninipoieiis Paicr innotcscere nobis volens,
prsrcucurril. Quod auteni iiondttni natus de secrelo Sapientiam et Verbumilluclquod in principioeral Deus
rnaterni uleri prophetavit, et expers lucisjam leslis aptid Dcum (Joan. t, 1), sicut ipse teslalur, Eructa-
est verilaiis : hoc est intelligendtini, quod lalens sub vit cor meum verbumbottum(Psul. XLIV,2), bealum
velamine et came littera;, cl Rcdemptorem mundo Joannem, quasi vocem per quam ad nos verbumsunm
spiritu praDilicavit,ct nobis Domimim nostrum dc proferrct, assumpsit. Quodquidein verlittm de illa
qiiodam Legis tilero proclamavil. Ergo quia Juda:i sede ila ad nos descendil, ut in sinu, id est, in pro-
erravernnt a venl*e, id cst, a Lege (|ua:Christogra- fundo Paterni peeloris permanerel, tcrrena visitans,
vida erat ; Erraverunl a venlre,locutisunt falsa ( Psal. el cceleslianon relinqucns.
LVII,i ) : idco hic venilin leslimonium,ttt leslimonium 5. Joannis prm cwieris Prophelis gtoria. Medialor
perhiberelde litmine( Joan. i, 8). Qiiodaulem Joan- esl novi el vcleris Testamenli. llanc iiaque gloriam
nes in carcere constiltitusad Chrislum discipulos suos beatus Joannes Baptisla non de longin(|uo, sicut re-
ordinai ( Af«»//. xi, 2 ), Lex ad Evangelia iransmit- liqui Propbclse; sed vicinus et proximus aulccessit.
tit. Quae Lex jttxia lypiini Joannis quasi ignoranlise Illi adventum regis anle mulia teni|iora praalicave-
clausa carcere, in obscuro et in occullo jacebat, et runt, alii dixerunl, Quandoque venturus est; alii,
Judaic;c caecilalis sensus inlra litteram lenebatur Ecce cito venit : iste autem quem venlurum prae-
inclustis. dixil, venisse monslravii, et prophetiam suam ipso
2. Lucernaardens. De hoc beatus Evangelisla pro- quem aiuniiiiiabatassistcnte complevil. Adliuc itaque
loquitur, llte erat lucerna ardetts (Joan. v, 55 ); id in utero inairis su;e S|>irilu sancto est repleius, et
cst, Spiritus sancli igne succensus,ut mundo ignoran- suam ipsitts iialivitalem pro|)ln>iaudopra-veuil; ad
tia; nocie possesso, liimen saluiis ostenderet, et qua- simililiidineiii Domini sanclilicalus aiilcquam nattis,
si inter dciisissiinasdelicloruni lenebras, splendidis- intra viscera exsulians, et Salvatoris advenium ma-
siiiium jusiiiisc solem lucis sua; radio demonstrarel, terno ore protestans. Vere lucerna ardens, in quo
de se ipsodicens, Egovoxclamanlisindeseiio( Matili. tam singularis gralia divinse dignalionis elfulsil, ut
in, 5). Videamus in quo descrto, id esl, in Geiuitim jain jamqiie adfore Redeniptorem saticUc genitricis
populo. Vacua enim limorc Dci pectora, et Spiritu voce narraret; el per eam, velut per qnamdam ve-
sancio carcntia, deserto squalentis cremi coinparan- ritaiis luccrnam, nondum in Iuceni prolaius oslen-
lur. Dcscrtus enim erat hic muiidusab onuii cultura derel. Hic est illenovi et veieris Testamenli idoneus
fidei et timoris Dei, et pcccalorum spinis obsitus mediator, ct gloriosi Agni digiuts ostensor : qtti Do-
squalebal tanquam ager ineiiltus, cl nullam penilus minuni siinm et aiiiuiniiare uno tenipore meruil et
bonorum cperum fecunditalem aitulerat, niillum itn- videre, una eademque sua; uativitatis selate et nova
brem graliae spiriiualis acceperat. Miliitur bealus incipiens, et velera concliidens.
Joanncs, qui cuiii perpropbctieam aiquc aposlolicani C. Vis facienda propler regnum cwtorttm.De per-
praedicationem,anniiiitiando pcenilcntiam, quasi ru- sona bujus Evangelisla teslatur, A diebus, inquil,
dem campumpro-cinderet, feciindarel el excolerel, Joannis regnntn cwlorumvhn palitur (Mttllli. xi, 21).
iliviniverbi seminibus implerel: cl ad maiuram fru- Novimus quia familiariler niens hiiinana in diversis
gem, id est, ad regcneralionis graliam prsepararet. hujus minidi illecebris et concupiscenliisdevicta fu-
5. Quwsuoin ortu revelel. Jam illud quanlaegloria; git laborem, expetit voluptateni, et vix adducitur ut
est, quoclZacbaria; sacerdoii seni el. Elisabetb slcri- consuetudiiiem a se vilan prioris excludat : sed cum
li a Gabricle, id esl, ab illo angelo promiuitur, a coeperit cogilare uliimi dici necessitatem, ac fuluri
quo Mariscnativitas Doniini, nnnlialnr : ei quasi ex judicii pondus, incitaia et siimulata vel spe pnemii
aliquo similis Doinini, pra-miltitiir iilius sterilis anle vel limore supplicii, volunlariiun beHtimindicil pas-
filiuni Virginis, ii;.-scioquod majus miractilum ipsa sionibus, et vim facit pristinis s*iiisdesideriis, et
nativitate deelarans. Insperata prole posteritas mu- violenter se vincere ipsa contendit. Non eiiim siiie
neratur ; quia novo partu erat muneranda et ditan- violenlia fieri potest ut de aliundanlia et dcliciis
da virginiias. Pra-miltitur anie Jesnm ChristtimJoan- ad famem et sitim, ad abslinentiam et crucem
nes, quasi Teslaiiieiituin vetus ante novum ; ut dies transeai; ut somno prius alque olio aniicam carnein
diei eruclcl verbum, et sacramentorum obscura pro- conlritione vigiliisque couficial. Non, inquani, sine
fundiias evidenlioribus nova:doctrinaemysteriisreve- violeutia lieri polest ut uniisquisquciracimdiaii)pa-
lelttr. Praemitlitur ergo luccrna anle solem, servus tientia, superbiam liiimiliiatc conimiitet; amore pau
anle Dominuin, amicus anle sponsum, prscco ante perlatis, divitiarum ac sufficieniku afllueiiiiaiii su-
judicem, vox ante verbiim. Et ideo de se dicit, Ego percf; vinolenliam sobrietate, luxiiriam castitate
voxclamaniisin deserto.Quid est quod bealusJoannes coiidemnel; et liomo sttbito iu viriim translorme-
vocem sc cssc dixil? Id esi, quia Verbi annuiilialoret lur perfectum, et quodam modo aller reddaiur ex
praidicator erat. altero; ac sic a lalibus per violcntiarnreguum cce-
$io.9, in nonnullisquaeliic num. 6 legunturvorbis: cum lesle diripilur.
7. Dttoabsiinenlimgenera. Duo auieni siinl absti-
'viiniliaeliamiater Eusebianasde NalivilatesanctiJoanuis
E^uuda,quamquidem ex ista j-raesertimscnteulia, «sci- nenlise et crucis gcncra, unum corporale, aliud spiri-
vit quod non suificereleligentisgralia, nisi invigilaret luale. Unum a poiu atquc epulis teiii|ierare,appeiilum
induslria, » Fausti esse coniiciiuus,qui si- gul;ea deleclalionibusetmollissimissiiavitalibuscocr-
collahoraiitis
ffifle([uid,iamdixit in liiiro1 de I.iheroArbilrio.Observa- cere, ab bis quae pcr tacium et gusium visumque
inustaudemEuscbianahomiliaad sionacbossccundacon- decipiunt, sensum virililer revocare, ac vinleuier
lineri [:arlemsernionishUjusnonexiguam, ai)illisnimirum
verbis liuni.6 : «Kovimusquia (auiiliariternienshumana abslraliere.atoue Alternm abslinenlia;et crucis geims cst
<in diversishujusmundiilleeebris,» etc. pretiosius sublimius, motus animi regerc, et
2115 SERMOCXCVII. 2114
perturbationes illius modestiaetranquillitate placare, sterilitas vincitur; in beata Maria conceplioniscon-
irte ac superbiaeimpetus quasi feram besiiam rcfre- suetiidomutalur. Elisabethvirum cognoscendolilium
uare, litigare qnotidie conlra vitia sua, incrcpare se gcnuit; Maria angelocredidit, et conccpit. ilominem
quadam censoriaausteritate virtulis, et rixara quo- conccpit Elisabelh, el bomiuem Maria; scd Elisabelh
dam modocum bomine ititeriore conserere. Preliosa solum hoiiiinem, Maria Deum el hominem. Quid sibi
haec iu conspectu Dei et gloriosa crux, cogilationes vult ergo Joannes? Unde inlerpositus, tindc prae-
malas in potestalem rcdigere, voltuilalcs proprias missus? Magtuisigitur Joannes, cujus niagniiiidini
abnegare, easquc inicriori examinatione discutcre, cliam Satvator leslimoniimiperliibet, dicens : Non
et regeniis imperio subjtigare; a scrmone alque surrexilinter natos mulierum tnajor Jounnc Baplisla
opere quo anima lacdilur, lanquam a cibis noxiis (Matth. xi, 11). Prsecellitcuuctis, eininct universis;
abstinere, et sensiim ab his quscconiraria sunl, spi- anteccllit Propbcias, supergrediiur Patriarclias; et
riiuali lemperanlia sobrium cuslodire. Ilat-cqui facit, quisquis de nmliere natus esi, inferior est Joanne.
perrupio passionis mttro violenler ad coelorumrcgna Dicit forlasse aliquis : Si intcr natos mnlicruin-Joan-
conscendit. Yim itaque sibi faclura esi anima, ut ncs inajor est, major est Salvatore. Absit. .loannes
jialmamlahorum, quara sibi snblrahi mullis inimicis enim natus mulicris, Christus aulem virginis n.itus
adversanlibussentit, viribus conlendat cripere. Ne- est; ille corruplibilis utcri sinibus elfusus esl, isle
cesse ergo est cum sumniolabore ex hoc lnundo ra- impollutaevulvae flore progenitus. Ideo autem cum
pere palniam salulis, el quasi cxcubaiilibuscircum- Joannis nativitaie Domini generalio depulaiur, ne
jectis Itostibusobsessos pervigili inleiilione fructus Dominus exlra veritatem vidcalur condiiionis bu-
dcccrpere, et pra-dam a tliesatiro vitae velut de me- manae : si comparetur boniinibus Joannes, praemis-
dio abrc-ptanisacculihujtts incendio rcportare. sus est' aule Deutii.Tanta in illo excellentia erat,
8. liapit Ecclcsia Synctgogwrccjnum.Regnttmno- tanta gratia, ut ipse pulalus sit Chrisliis. Quid ergo
sirum Clirislus. Rapitmt el homhtescntgelisaposlatis. dixit de Chrislo ? Nos omnescle plenitudineejtts ac-
Esl ct aliud direplionis gcnus, qitando aliis promissa cepimus(Joan, I, 16). Quid est, Nos omnes? Ergo
et oblaia diripimus. Saivator ad hoc vcl maxime Prophcta-, Patriarchae, Apostoli,quolquot sancli, et
susccpta incarnatione dcscenderat, ut Judacorumpo- ante incariiatioiicmpramiissi, vel ab incarnaio missi,
puluni juslificaret: sicut ipse in Evangelio loquilur, omnes nos de plenitudineejus accepimus: nos vasa
Non siim, inquit, tnissus, nisi ad ovesquw perierunt sumus, ille fonscst.
domuslsrael (Matlh. xv, 24). Sed ct discipuli ila in- 2. Ul Cltrisli, sicJoannis nativilas plena tnysterio.
credulam Synagogtcplebem coargticbani: Vobis,in- Item et uiriusquepassio.Si ergo intelleximus myste-
quiunt, prius oportueral vcrbumDei loqui; sed quia rium, fralres mei, Joannes bomo est, Cliristus Deus
vos indicjtiosjudicaslis wlernw vitm, ccceconvertimur esl: liumilietur hoino, et exaltelur Deus, sectmdum
ad Genies(Acl. xm, 46). Ergo cutn Jttdsti uiuiiera illud quod de Dominoip.seJoaiuies dixit, Illum opor-
sibi parata respuerenl, publicani et peccatores ex tet crescere,me aulemminui (Id. m, 50). Ul humi-
Genlibns credidermif; ac sic rapit Ecclesia Syna- liaretur homo, co die natuscsl Joannes, quo incipitint
gogse regnum.Regnum enim nostrum Chrisius est. decrescere dies : ul exalielur Deus, eo die iiatus est
Rapimusitaque etini, cum a Jtidseis occiditur, sepe-- Christtis, quo incipiunt crescere dies. Magnimi sa-
lilura nobis. Rapimus aulcni etim illis dormienlibus, crameiitmn, fratrcs charissimi. Ideo cclcbramus Na-
sictit ipsi in Evangelin confileniur: Diciie,inquituu, talem Joannis, sicut el Chrisli, quia et ipsa nativitas
oiiifl discipuliejus nocle venerttnl,el fnrati sunl eum plena est mysterio. Quo mystcrio, nisi buinilitalis
vobisdorinienlivus(Mallh. xxvui, 15). Surgat ergo nostra;; sicut nativitas Christi plena cst myslcrio
qtii dorinil; ne furie Clirislum per negligenliamre- altiludinis nostra;? Ergo in boiniiie rainuamur, ut in
solulus ainiiiai, duni mens ejus in infidelilate cl in Deo crescanius; in nobis liiiiniliemur, ut in illo
lorpore dormilal. Rapilur itaqttc rcgnum ccelorum, exalteniur ; liuinilioturhumana praesumptio,ut cre-
dum negaiur a domesticis, et a Genlibus adoratur. scat divina miseraiio. Nam liujiis rei sacramentum
Rapilur, cum atiis ad saluiem mittitur, ab aliis inve- eliam in passionibus amborum impleliimesl. Ul mi-
uilur; cuin sui eum recusanl, suscipiunt alieni; in- nueretur homo, caput Joannis abscinditur: ut exal-
secianlur proprii, coniplecluntur inimici : qtiando tetur Deus, Cbrislus in ligno suspendilur.
hatredilaiem civis respuit, peregrinus invatlit; (ilius 5. Cur Joannesliicernudicius, ei anie Cliristnmprw-
repudiat, servus recognoscil. Adliuc et alio ordine missus.Curvox.Legistypumgessii.Quarcautem beaiura
regnuni coeloruinvini palitur, quando illud Iiomines JoannemDominusetSalvalor nostcr lucernamessedi-
acquiriiiitquodangeli perdiderunt,quando illuc ado- xeril,etquareeumniitliaiiie sevoluerit,breviter,siju-
plati tmmiles ascendunl, unde superbi incolaeccei- belis, Cliarilatisveslrseaiiribuscupimusinlimare.Prae-
derunt. Ergo cum inter tantos invidos, inler lanlos missusest eiiim velut vox ante verbuin , lucerna ante
lalrones el invisibiles insidiaiores vivamus, quibus solem,prsecoanlejudicem,servusanlesdomiiium,arai-
tandem viribus coelorum regna captemus? Quis, cus anic sponsum. Et quia universum mundtim pec-
inquam , nisi obediendo docloribus, cl viliis et in- catorum leiiebraeet nox infidelilatisoppresserat, et
jusiiiiis ex cupiditate nascentibus resistendo, de- solemlucerna juslilise aspicere non valebat; beatus Joannes
flendo peccata, el ea jejuniis atque eleemosynis quasi prscmittitur, ul cordis oculi, qui lippi-
redimendo? tucline iniquitatis oppressi magniimet veruni lumen
SERMOCXCVII(a). vidcre uon polerani, ad lumen lucernsepriinum quasi
lenuem splendorem videre consuescereiil; el paula-
InKalaliJoanuisBaptistae (b). tim peccatorumnubilo remoto, etinfidelitatis lnunore
1. Solius Domini et Joannis Nativilas celebralur. digesto, advenicntc Cbrislo, ab illoccelestilumine lae-,
Qui ex muliere, inferior esl Joanne. Natalemsancti tificari possent potius qtiam torqucri. Sictit enim lip-
Joannis, fratres charissimi, hodie celcbramns, quod pientes oculos ad videndum provocas, si exiguum
nulli unquam sanclorum legimus fuisse concessum. splendorem Iticernaeostendcris; et amplitts crucias,
Solius enim Dominiet heali Joannis dies ualivitatis si liinicn magnumingesseris : ita Dominuset Salva-
in universo mundo celebratur et colitur. Illum enim tor nestcr, qui cst lumen verutii, nisi prius beatum
sterilis peperit; isium virgo concepit. In Elisabeth Jcannem velut lucernam prsemitteret, claritatem il-
lius tctus mundtis suslinere nen ppsset. Lequatur
(a) Alias,d e sanctis21. Joannes, et dical, Ego vox clamantis in deserto(ld.,
(b) in Appendice nunc prinium collocatur. M anebat
apud
Lovaniensesdubius : rejeclusestper verli.um et viudin- i, 25). Voxerat; quia Verbi Dei spiritu replebalur *.
gum.Conslalexcerptisex superiore sermone,ex Eusebia-
nis de hoc festo cluobus, ex eo qui apud Ambrosium 1ita editiet Eusebius.Al Mss.duocb., vox erat; quia
est in eademcelebritatesecundus,ex duobusdemuminler rerbum prceibat: clamabat, quia spiritu sancto plenut
Augustinianos 287-289.Conclusio slili estcaesanani erat.
91115 APPENDIX. 2116
Sicut sermo vocis quodam modo mirasterio ac velii- matre virgine in mtttidi senescentis aetate; selate, in-
culo ad audientem a Joquente transmiiutur ; Ua llle quarii, illa quae efat fide et operibus infecunda. Joan-
Chrisirim sonans, Verbi erat minisler el porlitor. nes venit desperata generatione per sterilem; et Cbri-
Sanctus, inquam , Joannes typum monslrabat, in se Legis, quse stus naltira obslupescente per Virginera. Ille salutem
oslen- praedicavit; hic conlulil. llle baptizavit iu pceniteii-
Christum longe per signa etmd.cia de discipulis suis. liarii; iste regenerayil in gratia.
dif et ideo misit ad Chrislum diios 5. Liberlas illius in arguendo. Pravorum correptio
Isli duo discipuli a Joanne ad ex Cbrislum nussi, forte
duo populi sunt, quprura unus Judseis credidit al- quando exlra culpam oiniititur. Pium ad pravos corri-
Lex gendosarlificium. Hic est euim Joannes qui impicia-
ter ex Genlibus. Jeannes dirigtt ad Clinsttim; velerem de- lem regis Herbdis, qui uxorem fratris viventis invasc-
mittUadgraliam, et per Evangelii fideni, rat, publica auctoijitale condemnans , propter jusli-
siderat astrui veritatem. ul tam liam perdidit vitain, scd litcratus est gloriam. Et nos
i Adltortatio.Nos vero, fralres cliarissiuu, scd eliam interduiri pro gratia hominum vel limore olfensionum
sanclam feslivitatem non soluin corporali, sccundum
sniriluali cum gaudio celebrare possimtis, prseferimus adiilationem, et vendimus veritalem ,
vires nostras ad dandas eleemosynas, et ad lenendam [non limentes illud qttod terribililer scriplum est, Si
: et non annuntiaveris iniqno iniguilaleni suam, sanguinem
cnm omnibiis pacem nostros animos prccparemus non soluin nos- ejus de tnanu tua recjuiram(Ezecli. m, 18). Solenl ta-
ab omni scurrilitate vel tnrpiloquio nostram el umver- men aliquolies doclores Ecclesiie non pro iiegligcntia
metipsos sed ct omnem familiam ab increpalione cessare; sed quia eos li-
sos ad nos pertinetites pro atoore Dei cl zelo sarielse peccantium ment ex ipsa castigationead pejora mala prorumpcre.
laboremus, necper-
disciolinsoprolribere tolisviribussolemnitatem
mittamus voluptuosos quosquc sanctam Quando pro hac rc non prsedicant sacerdotcs, non
canlica luxuriosa proferendo pollttcre. Ttinc eiutii pro possunt habere de taciturnilaie realitm : quia sicul
nolns sanclus Joanncs quidquid pctienmus potent ob- viri boni interdiim ex dura increpatione corriguntur;
ila e conlra omties eliam superbi lenissima admoni-
tinere si nos festivitalem suam pacificos,celebrare. sobrios,
lione ad pej'ora praecipitia provocanlur. Nam in lan-
castos' absque ullo turpiloquio cognovcnl solhciiu- lum praedicalpres Ecclesia; aliquoties non cx voltm-
H-«c erao fratres charissimi, proitapaternu
dine su^ero : nam Dco propitio de vesfra devo- tate , sed ex hecessilale peccalores non arguunl; tit
tione conlido, quod iion solum vos ipsos , sed etiam interdiim spiriluali medicaniento et cbaritatis artili-
ohines qui ad vos pertihenl, ciim omm hoiiestate ca- cio superhos.quosque etiam indignis laudibus prose-
«lOs sobriosque conscrveiis. Undc Dco gratias agens quaiitur : ut dum crubescunl falsa esse quaedc eis di-
stirmlico, ul qui vtibis dedit eafclicetoqure sancla sunt iidc- cuniur, ad eiTiciidaiioiiemvilaeet bona opera provo-
liler incipere, concedat vobis perseveranliara centur; scciiiidiim illud quod scriptum est, Quoniam
custodirc, qni ctim Palrc el Ainen.Spirilu sanclo vivit ei re- laudalur peccalor iu desideriisanimmsiue; el quiiniqua
ssecula sseeulorum. gerit, benediciittr(Psal. x , 5, sec. Hebrmos).El quia
gnat in vcra est illa sapienlis viri seiitentia , Sient vera latis
SERMO CXCVUI (a). ornat, ifa falsa castigat: non est tamen impossibile
m NalaliJoannisBaptistte, (b).m apud Deum , ul eliarii illi qui humanis laudibus invi-
i Joannes singulari celebrilate colitur. liutnana lati bona opera exercere cceperint, Detis illis hoc in
extedit merita. Hodie, dileciissimi fralrcs , Joan- amorehi et consiietudinem vertat; secundum iilucl
nis qui Domini prcocucurril advcntum, natalem diem qriod de sapienlibiis quidain dixit, Bene consiiescere,
colimus quod nulli sanciortim meminimus attribu- pudebit dissriescerbietiterum, Bona loquamur, traus-
ttim • hodie, inquam , nalalem diera Unica ac singu- iet sermo in afiecfum. Beatus tamen Joannes piena
lari celebritate veneramur. Unde quia eura recle ex- et perfecta liberlate malnit injusta susiinere, quam
lollere non valemus humanse voeis oflicio, prsedice- jusla noii dicere.j Unde evangelico bealus ipse Joan-
mus dominicse altestationis oraculo,nonproloqtiente nes alloquib corda noslra saluiifero pulsat oraculo di-
Chrislo quia inter nctlos mulierum liocest major cens : Ecjovoxcldmanlisin desetio , Parale viam Do-
Joanne Baptista (Matth, xi,ll). Ipse dicit ; ct mini, reclas facite semitas Dei iiostri. Si tenearaus in
ideo ccnosce magnificenfiam laudis ex digiuiaie lau- nobis verbum verilaiis, afiectumjustitiae; erit in no-
dantis- ac sic dum nemo illo esse major asseritiir m bis illa via, per quam lmniaiulm pecfus Christus in-
tnatismulierum, datur inlelligi, qhod Joaiiues liuina- gredilur. Ideo auiem dicit, Ego vox clamanlis. Vox
norum fugit mensuram mentbrum l. prscconisjudicem loquiiur, clamor judicium commi-
2 Vox est. Cliristo crescenle mniuttur. Ghrtstumortu halur.
et conversaiionesignavit. — Ego vox clamunlis in de- i. Slaius miseriwvel {elicitalisquandoquemutandus.
serto (Isai. \h , 5) : lioc esl dicere, Non sum ego Ver- Et consequcnter aiinuntiat, Omnisvallisimplebiiur, et
buro quod erat in principio-Detisapud DeUm;sed vox omnismonsel collisliumiliabilur(Luc. ui, 4, 5). Hoc
jpotius, id esl, miriisiersUm Verbi, ul per me ad au- est ergo quod aliis verbis Evangelisla commemorat,
ditus hominurii sensiisque pervemat. Illum Unde beatus Qui se exutlat, humiliabilur(id.xiv, II). [Veniettem-
Bapiisla pari humililale pronuntial, dporlet pus , fraires dileclissimi, ut se superbum fuisse sine
crescere; me autem minui (Joan. m, 50). i//»in, liiqtlit, ullo remedio doloat, qui se nunc salubrifer humiliare
ovortet crescere; quia per omnem mtindum Chrisli dissimulat. Veniet lempus, tit bumiles elcventur in
Evangelium dilalatur : me autem tninm, qtuaentexal- Joannis ccelos, et supCrbi in inferni profunda merganlur. Ve-
oportetcrescere, qui niet iempus ut se avari omnes fuisse diviles doleant,
prophelia fmitiir. [lllum
laridus in cruce : me cmiemminui, qui sum iruncau- a quibus nunc Cbrisli pauperes irridentiir. Non serii-
dtis in capite.] Joannis enim prophelia fitierii accepil; per iste qui nupc esf, humaiise consuetudinis ordo
quia i« qui prophelabatur, advenil. Joannes ergo ior- servabilur : non semper Lazarus fame torquebittir ,
nativitaie et conversatione 5 si- nec semper avarus dives deliciarum abundantia
inatfi venturi Doniini per-
: Christus de frueiur : sed cilo et ille de ab
gnavit. Joannes nascitur de sene palrc sterquilinio Augelis
elevabitur in paradisum , el ille qui eleemosynam nb-
1 ita anudEusebium.Atin Mss., humanorumfutt men- luit dare, si poeiiilciitia non subvenerit, de luxurioso
sura merilorum.m editis autem, supra huitianorumfttit convivio rapielur in lartarum ; ut qtii in lioc saeculo
mensuram merilorum.
2 Ms.gc.ytwlivitatemel conversalionem. pauperi noluil dare micam , in inferno non fnereatur
accipere giitlain; et qui pauperem pascere noluit de
iu
(a) olim, de sanctis56; etadscribitur
post, Appendice 81. deliciis suis, pascat flafnraas de medullis stiis.] Nos
(b) Maximo perperam in Thcodericensi. fraires, quaritum possnmits, Jaboremus, ul quod
Ivis.Eusebiana est hoiniliade h'ocfeslo pfima, sed mu- vero, lumiauiii 'clatuiriquereddiderat, hurailitate
tilata el iriterpolata. Adistamhotniliaihquajcumqueriou superbia
pertinent, cpiniaentur"ansulis; eaque Csesarium referre yi- et maiisueiudine cbihplanetur; quod iniquitas depra-
deatur. ,,.„. .,-.-•--—- vaveral, direclione justitise corrigalur; quod malitia
«17 SERMOCC. 2118
exasperaverat, bonilalis gratia temperetur. Inter hscc nascentisadangeliaiigelus
Zticliariam: Ne
jam loqtiatur. Diidt, inquit,
studia inveniatnos Chrislns .Doniinus;quia ipse con- Angelus timeas, Zacharia, exaudila
ferre dignalus est viara , per quam nos [icrducat ad est obsecraiiolua, et Elisnbeihuxor tua pctriet libi
patriam : ut de nobisdicere diguetiir , Ei inambutabo filium, el vocttbisttomen ejus Jounnem; el erit guu-
el inhabilaboin eis, el ero illorum Deus (Lcvit. xxvi, dium libi et exsnltulio, et mulii in nalivitaleejusgctu-
12). Si in isto saoculoambulaverit in iinbis, illichabi- debunh Etii eitiinmugnus coram Domino; viiium et
tabit in nobis , qui vivil et regnat in sx-culasaeculo- siceramnon bibel,el Spirilu sancloreplebilurcidlntcex
ruih. Ameh. utero matris suce, ti mullos filiorumlsrncl conVerlet
SERMOCXCIX (a). ad DominumDeum ipsorttm. El ecce prtvcedelaule
In KalaliJoannisBaplistae,
iv (a). illum in spirilu el virlute Etimconverterecorda pctlrum
in fitios, ct incredulosud pritdeniiamjnslorum, parart
1. Joannesparenlibuscqtnmendalur Atiritmde lerra Dominoplebemperfeclum(Luc. t, 15-17). Vacat hic,
lcgere qui iiovcrunl, ubi divitem seiiserunl venam, fralres, liiimanus scniio, silct pncdicalio Iraclatoris,
ibi quidquid est arlis, quidquid laboris est, impen- quando angclico pneconio Joannis gloria pracdiealur,
dunt. El nos, fratres, quia in sancto Zacharia ccele- virlus iiisonat, laus collatidatur : uec est quod illi
stein videmuslaiere lliesaurum , in ipso tolum quod jam adjicial bomo. cui Deusconiulil lolum. Sphilit,
sermonis est noslri, quod vesiri auditus esi, occupc- inqtiit, sanclo replebilur adhuc ex utero mctlrissuw.
iitns; quateiius commuiie lucrtim sit, qttod ''iiciii Videiis fraires, queiiiadiiiodumJoannes anic per-
commtini labore acquisiluin. Fttit, inqtiil, in diebus vcnit atl cciduui,quam laugeret terram; anle acce|)it
Herodis regisJudmw, sacerdosquidumnomiueZacliu- divinum Spiiilum, quain liumaiiirai; anle suscepit
rius, et uxor ejus noinineElisabeth de fdiubttsAaron. diviiia muiiera, quani corporis menibra ; anle ccepit
El crunl, inquil, umbo jttsli tinleDeum, iiicedentesin yivcre Dco , quam sibi : imo aute vixit ille Deo,
oninibusmandatisel juscificationibtis Doinini sine que- qiiani Iteus vivcrel illi, jnxla illud Apostoli,Jam nbn
rela. Beali igitur, fratrcs, quos in saicttloisto aliqua ego vivo,sed vivitin meChrislus(Galat. n, 20). Sexto,
culpa iion perculit, nuilum vulnerat crlmen. Beali inquii, mensc.sutc mairis cxsulial in uiero (Lttc.i,
plane isti, qnos ulla non poluit aliquando tangere 44), et in ulernra Virgiuisvenisse iiuniiai Chrisluih.
qiierela. Incedenles, inquil, in omnibusmandaiis et Fervens nuntiiis, qtii auli; gcslivit niiniiare quam
pislificalionibusDomini sine querela. Si pueritia, si vivere. Impaliens dux , qui anlequain pcrveniret atl
adolescenlia, si juventus corum exsiitit sine querela, ccrpus, pervcnit ad regeni, antc rapuit arnia quam
uJii lotum maxime solel esse querela: qualis esse nicmhra, ante aciem petit quam.lucera, et ul vinceret
pqtuit eorum senectus? Si lale ftiil initittm, qualis inunduni, vicit aute naturaiii. I|ise enim sine visce-
esse poiuit finis? ribus visceia malris ct qnia tardabat
2. Elisabelhslerilis, doneciransiret ciipidilalissen- corpus , solo spirilu i::exsuscifal;.
plet evangelizaniis officium.
stis.Joannis encomia.— Et non eral, inquil, i//is fiiitts, Quid dicani, fratres ? Joaiines atiteqtiiiriiChristttm
eo qiiodessetElisabelhslerilis (Luc. i. 5, 6, 7). Non praecedcrel, se ipsum praccessit. Pairis, riiatris,
dixil, Nonerant illis filii; sed, Non erat illis filius : Jiliicorda iiiius alqtie idcm implcl Spiritus sahcliis ;
qtiia singularis fuiurus erat, qiti de talibtis erat ut uno sanctilatis organo resonct iialivitalis DPlni-
nascilurus. Audi Domimundicentem , Non est major nicaecanlileiia.
iiiier natosinulierumJoanne Baplisla (Maltli.xi, 11). SERMOCC («).
Eo qnod essetElisabeth slerilis. Erat quidein Elisa-
beth sterilis corpore, scd fecundaviriutibus ; tarda m KalaliJoannisBapiista;,v(b).
soboli, sed non tarda Deo ; non germine clausa, sed > 1. Imperater cceli el terne qui nos ftiit visilare
tempbfe; non negata pignoribus, sed servata my- dignalus, Proplielarmii oraculis olim csl pracdicatiis.
slerib. FralrCs , Elisabclh saticiaeparius non ablalus Al) ipso quippe exordio mundi pr;cdicalirsest nobis
est; sed dilalus, donec perlransirel tempus carnis, advenlus DoniiniSalvatoris. Non eiiim potuit venire
passip corporis, conjugiinecessiias, voluptatis catisa, Verbum in terram sine voce pneconis. Pnedixerunt
cupidilalis sensus, el lolum qnod hunianamconfun- Prophelic, qui veiilttruni Dorainuni Christura nitn-
dit, gfavat, oncrat conscicntiam. Mundabatureniin liaveruni in carnem; sanclus vcro Joannes, cujus
tongo temporesacrificiidomus, sanctitatis hospitium, liodiecelebrandus Naialis illuxit, non solumYerbura
metatum melaloris Christi, angeli domicilium, aula prophctavit, sed cxiwis deinonslravil. Merito inier
Spiriliis saricti, Dei lemplum. TemplumDei estis, cseteros Prophelas raajor appellalur, qtti non solum
inquil Apostolus, el Spirilus Dci habilat in vobis praedicavit et monstravit , sed etiam baplizavit.
(1 Cbr. iii, 16). benique ubi tola corporis sedata est Major Joannes Baplista dietus est : ut lamen non
querela, el in toltim facti sunt sine querela : mox sit discipulus supra Magistrum, neque servUs super
sterilitas fugil, reviviscit sencctus, fides concipit, Doiiiinum, In ncttis, inquit, tnulierum non stirrexit
parit caslitas, iiascilur raajor hoinine l, par Angelis, major Joanne Baplisla (Malth.xi, 11). Mutieium
tuba coeli, praccoChrisli, arcantim Palris, Filii nun- dicit : nam qui ex Virgine natus conditbr et recior
tius, signifersuperni regis, peccalorumvenia, Jtidaeo- mundi est el doiiiiniis....
rum correctio, vocatioGenlium,et ut proprie dicam, 2. Missus esl angelus itl templtiin ad Zacliariam,
Legis et graliseiibula, qusediploidemstimmi sacer- qni siiscepturum cuin filiiirriin senecluie nunTiaVit;
dotis sanclo Patri jungebat in corpore. Evangelista Yirgini eliam Maria;angelus nuntius fuit : sed Maria
ergo virlutes palris matrisqite describil : ut ex credidil, Zacbarias diffidit Et qui diffidil, silenlio
generantium nicritis dignitas germinis noscerctur; conileninalur; quse credit, laudibiis jionorhtur....
et probareiur major lioinine, qui ortu suo excedebat 0 beala maier, qu;e lalcm portavit natittii, qtfi Dei
legera nativitaiis human;e. Sed si processurus est, Filium pnectirrens mmtiavii, atqtte baptizavil! Cariiit
jam nascalur Joannes, qttia instal nativitas Christi. Elisabetb slerilitaiis opprobrio, qntc gentiit filitihf
Surgat novus liicifer , quia jubar jam veri solis de ccelo proraissiiin, qui iiiundidivitias conlemnens;
erumpit. Det voccm prxco, quia adest judex ; clamet coelesiiaregna quaesivil. Ut pneirel Verbtim in vir-
luba, qtiia venit rex : cl quia proccssurus est Deus, tule et spiritu Eli.e , adbtic in uiero positus, Malris
angelusjafti praecedat. Dominiatlesse pra-seiiiiamcognovit. Venicntisleslis
5. Qiiam illusttis attgclide Joanne propheiia. Eam esf fidelis, Scriplura dicenle, Ul fucta est vox salu-
ipse implel necdum nulus. Veruin quia quod stipra talionis luw in auribus tneis, exsullavit infans prw
hominem est, homo rcferre non sufficit; virlutem
1 m Mss.,Itominiim. (a) Alias,inter vignerianos5, in parle secundaSupple-
menti.
(a) plirn,de sanctis el in
22; post, Appendice 77. (b) ln AppendicemtncprimunieolloCatur. iuuliluscst et
(/•i.lpsaostPetriChrysologitiavemiatisepiscopihomilia, mendismultis hiquinaius,ueque cuiii Atigastihiaiiis,si
hictahreririohpfoculab exordiodecurtata dicendirationemsjicctes,conijiarandus.
2119 APPENDIX. 2120
gaudio in ulero meo. Ipse mihi demonstravit quia tti linet, ita et in homine membrorum fundamenla con-
es malcr Domini mei, qtiaevenisti ad mc. Ante mihi firmel : rccle, inquam, primiiiu in chrisliaiio pedes
magislcr faclus esl qnara filius; ante me ijise docuit, curat; ut jara non trepidus, nec iiubecillis possit
quara ego eum lactarem ; nondiim scitineani pulsarc ubcra supra pctram Ecclesitc stare, scd robuslus et fortis
'mea, el novit instruere coiiseieiiiiaui : cceluni inccdere. Ubi aulem verba Pauli apostoli nou leguii-
et lerram iioiidum vidil, et inlra viscera mea Dcuni tur? Quis locus ea litleris non inscribit, corde relinet,
cceliac lerra; cognovit. Qnalis esl iste iuinlius, qui conversalione custodit? Qui Paulus a Doiuino vas
de occultis cognoscat Dominum ? In occullis loquitur clcctionis csl noniinatus. liomira vas, in quo preliosa
niyslerium, nunliat miraculum. mandalorum Christi prsecepta conduiiiur ; boiuira
5. Unde, inquit, tnilii, ul veitialad me tnater Do- vas, de cujus plcnitucline subslanlia viiso populis
mini (Mattli, i, 11, 44, 45) ? Unde lioc, inqtiit, mihi ? semper erogalur, et plenuni est. 0|itimaAposlo!oruin
lpse eiiim Deus, cgo homo ; illc Dominus, cgo au- noniina, pelra ei vasculum, necessaria doraiii Salva-
lem servus ; ille Crealor, ego creaiura : ipsc nie toris. Doiniis enim pelrarum foriiludinc conslruilur,
plasmavil intra viscera , qui suae nialris implevit uiilitale vasis onialnr. Pelra ad ftrniilalem, ne laban-
visccra. Unde Iwc , inquit, tttihi? Nulla sunt merila, lur, sustentat populos : vas ad cuslodiam , ne ten-
el prseceduiit milri divina bcnelicia. Dua; invictae lenttir, operil Clirislianos.
yiriutis siral raatres, slcrilis, et virgo. Dusenaves 2. Quam congrucitquoduna die pussi, quod Petrus
oneralse de ccelo : una fert promissum de viro, alia confixuscruci, quod de Pctuli cervice lac proftiixctit.
una prsemisil prscconem, Exitus vero eorum de hoe sscculo quam beatus fue-
portal Verbtim ex Deo : lucerna
alia tulit judiccm ; una illuminalur, alia rit, nemo qui nesciat. Nam prima ba:c in illis beati-
sole : virgo porlal sponsum , slerilis fert amicuin. ludo csf, quod ambo uua die passi esse noscuniur:
Nam et lcmporibus disl.inclis paruerunt certissima scilicct ut quos una fides servitio devinxerat, una
signa sanclitalis. Joannes nascitur uldie deficienle ; dies marlyrio coronarct. Dcindc ipsa passio diversa
Dominus nasciiur die crcscente : caro deliciat, licel in singulis fueril, tamen quaiua refe-fa est gra-
spirilus convalescat. Oporlel crgo, fratres cbarissimi, tiae saiielilate? Nam Petrus crucis, sir.-.t Salvator,
in tanlis mirabilibus gaudcntes, ul credamus el de exiltim tulit, et dominicac clevotionissimilitudine nec
Adani facere 4 , et fecttndani reddere slerilem. Qui in morte discerplus est : scilicet ut qtieni imitabatur
matris servavit pudorem, assumpsit nomen floris, fide, imitarelur et passione. De Pauli vero cervice
non amisit candorem ; pudorem servavit virginis, ciraieam persecuiorgladio percussisset,diciturfluxisse
mysterii lumen exhibuit. Qui sc nobis. ipsum iradidit pro magis laclis unda, quam sangiiiuis, et mirutu in mo-
nobis, prsestel etiam el prospcra Qtti vivit et dum sanclum AposloltiraBaptismi gratia in ipsa ca3de
regnat in saeculasceculorum. Amen. exslitisse spleiididum poiitis quam cruentum. Qnae
SERMO CCI (a). quidem res in sanclo Paulo stupenda non esl. Quid
enim mirtim, si abundat lacte uutritor Ecclesi;e?sic-
InNataliapostolorumPelri et Pauli, i (b). ut ipse atl Coriuihios aii, Lac vobis poiumdedi, non
1. Pelrns per signa, Pctulus per Epislolas ubique escam (I Cor. m, 2). Haecest planc repromissionis
clarus. Primum Pelri signum clauclisanalio. Rri httjus illa lerra, quam pairibus nostris proinisit Deus, di-
conveniettlio.Pelrtts pelra , Paulns vas ; ambo quam cens : Dabo vobis terram fluettlem lac el mel ( Exod.
Ecclesimnecessarii.Noiuni vobis omuibiis est, fratres, iii, 17). Non enini de hac terra locutus est, qure ma-
et universo iiiundo noiissiniura , quod heaiissimorum nantibus aquis cceniun involvit, Iutumque permiscet:
Pelri et Pauli Malalisest bodie , nec aliqiiam partem sed de illa lerra Pauli et similium Pauli, qu;e j'u«iter
orbis latere polesl lanta devotio : siqiiideui ctim de purum stiaveqtie dislillal. Qiise enim Pauli Epistola
bis dicat David proplieta, In pinnem lerram cxivit lioii melle dulcior esl, lacle candidior? QuaeEpistolse
sonus eorum, el in fines orbis lerrmverba eorttm(Psal. tanquara ubera , Eeclesiaruin populos enutriunt ad
xviu,5); in oinnem lerram niirabilis Petri virtus salutein. De cervice crgo Apostoli pro sanguine lac
diffusa cst, et in (incs orbis terr;e Epislolarum Pauli maiiavit. Lcginuts in Epistola ipsius, quoniam caro et
verba pciielrarttnt. Quis cnini non aticiivil, quod pri- sunguisregnum Dei tton possidebunt (I Cor. xv, 50).
s
miiin beatus aposlolus Petrtis sedcnti ad Speciosam Jam igilur Paulus possidet regnum; quoniani'caret
porlam templi claudo, et cx mairis sua: vcntre olim sanguine, qui iinpedire dicitur regnaturos. Adbuc
jam debili, pedtitn rcslituerit firmitatem; ut quod ergo Paulus in tenis posiius, eiiatu in regni coelestis
natura niinus coniuleral, aposlolir.agratia repararcf? siibslanliain transforiiiatur.
Cuni eiiim claudtts ille slipem rogans, aliquid pcctt- 5. Quomodomarlyrttm celebranda memoria. Ideo
nise se ab Aposlolis crcderet accepturiira, ail illi fratrcs charissinii , quoiiescuinque mariyrum me-
apostolus Pelrus : Argentumel aurum tton lutbeo; sprf morias celcbramus , prselermissis omnibiis sseculi
quod Itabeo, hoc libi do : in nomineDomini noslriJesu actibus sine aliqua dilatione concurrere debemus ad
Chrisli Nazareni surge el aiitbula (Act. in, 6). Beata domum Dci, reddere illis bonorificenliam, qui nobis
plane largitas, qua: pelenti argciuum quideni non saliilein effusione sui sanguinis pepererunt, qui tam
conlulii, sed conlulit saniiatem! Beala largiias, qtia- sacralam hosiiam pro noslra propitiatioiie Domiiiose
de lliesauris aurum non proliilit, sed protulil mcdi- obiiilerunl: praescrlim cum dical ad sanctos suos
cinaui I Beatus et ille claudus, qui dum stipem quserit oiiinipoicns Deus, Qui uos Iwnoral, me lionoral el
pecunisc, divilias incoluinilatis accepit! Iloc enim ab qui vos spernit, me spemit (Luc. x, 10). Quisquis eV"o
Aposlolis donaluin meruil, quod iiullis lliesatiris a honorat raartyres, bonoral et Chrisium; et qtti sper-
medieis rediruere poiuissel. Primum crgo signum nit sanclos, spernit Doniinum nostitim , vivit et
mirabilium stiorum Pctrus fecit, claudo pcdum resti- regnat cum Palre ct Spirilu sancto Deus ',qni elc.
tuerido vestigia. Diximus frequenler, ipsum Petrum •
SERMO CCIl (n).
pelraro a Domiiio iiuiiciipatura, sicul ait, Tu cs in KataliapostolorumPetri et Pauli, n (b).
Pelrus , el super hanc pciram mdificabo Ecclesium
meam (Mallli. xvi, 18). Si ergo Peirus petra cst 1. Aposloliinter se pures, Pelro tameit ct PatJo in-
supra quam a-dificatur Ecclesia , rccte pritis pedes Cum feriores. Pelro potenliw, Paulo sciemiie clavis credila.
sanat; ul sicut in Ecclesia -fidei fuiidanicntum con- omnes beaii Aposloli parem gratiain apud iio-
1 Haecclausulasermonis201 abest totaa Ms.
tur cohisrerecum t.,nec vide-
1 Forle, ut credamus, et Deummatremfacere virqinem. superioribus.
a EditiAugusliiiiaui, (fl) Oiim,de Sanctis27; et post, in Appeudice79
primus; repugnautibusAmhrbsianis _(b) In excusislocumetiam liabetinlcr .Sermones Ambro-
etMss. sianoset Maximianos. Ex
Olim,desanclis 20; ef post, in Appendice
(n) Exstat 78. dam, alii Ambrosio, scdmaiiuscri[.iis
multo vero,Auguslinoqui-
plures Maximoassi°-nant
(b) quoqueinter vulyatosAmbrosiinomiueSermo- Hujusnominelegitur in itomauoBreviariodie au-^iulii! "
•nes,ipsi yeriusfortequamAugustinoirihutus. Denum.o videHegesipjium,lib. 5, cap. 2.
 3121 SERMO ccm. 2122
minum sanctitatis obtineanf, nescio quo (amen pacto caderel: voluit eum in excetstim levari ad conspec-
Petrus et Paulus videntur prse cseteris peculiari qua- tum omnium, ut ruentem illum de excelso oculi om-
dam in Salvatore fidei virtute praecellere. Quod qui- nium pervidcrent. Ilaec igitur est iniquitalis elafio, ut
deni ex ipsius Domini judicio possumus approbare. in alium se ferat, in sublimese erigal: sed sancta ora-
Nam Petro, sicut bono dispensatori, clavcm regni tio omnem humiliat superbiam, universam dejicit va-
cceleslisdedil; Paulo, tanquam idoneo doclori, magi- nitaiem.
sterium ecclesiaslicaeinstitutionis injunxil: scilicet ut
quos iste erudierit ad salutem, ille suscipiat ad quie- SERMO CCHI (a).
tem; ut quorum corda Paulus patefecerit doctrina m KataliapostolorumPetri et Pauli,ni (b).
verborum, eorum animabus Pelrus aperiat regna cce-
loiuiii. Clavem enim quodam modo a Christo scien- 1. Petrus ad Judmorum, Paulus ad Genlium satu-
liaeei Paulus accepit. Clavis' enim dicenda est qua ad tem eleclus. Ilodie duos cliristiani nominis fimdatores
fidem pectorum dura corda reserantur, mentium se- exsultantis Ecclesiaefesta concelebrant. Hi enim duo
creta panduntur, et quidquid intrinsecus clausum le- elecii stitit ad duorum populorura salutcm; Pclrusad
netur, in palam raliouabili manifeslalione produci- Judaeorum, Paulus ad Gentium : Pefrus, ut in Judaea
tur. Clavis, inquam, est quae et conscienliam ad con- veterem ac desertum repararet agrum, atque eum
fessionem peccati aperil, et gratiam ad aelernitatem sub umbra Legis infrucluosiim et a calore veri solis
mysterii salutaris includit. Ambo igitur claves a Do- abscondilum, lidei salubritate el gralise fecundaret;
mino perceperunt; scientise islc, ilie potentise. Divi- Paultis vero ad Geutes mitiitur, ut terram novam,
lias immortalitatis ille dispensat; scienlise thesauros quse nullara antea dederat frugera, nulliim fueral ex-
iste largilur. Sunt enim thesauri scientiae, sicut scri- perta cullorem, aratro dominicse crucis proscinderet,
ptura est: In quo sunl omnes Ihesauri sapienliw et et in rudi campo Christi ncvellam infatigabilis opera-
scientimabsconditi (Coloss. n, 5). Ergo beati Petrus rius excitaret. Petrus itaque vineam ubi jam fuerat
et Paulus eminenl inter universos Apostolos, el pecu- rcparat; Paulus planlat ubi non erat. Petrus in Ju-
Jiari quadani praerogativaprsecellunt. daeis arborcm ab antiqui germinis nobilitaie degene-
2. Pelrus el Paulus meritis wquales.Cur uno die, uno rem in radice sua excolit; Paulus vero in alieno fo-
in loco, sub uno tyranno passi. Cur in Occidenle.Ve- mite peregrinos Geniium ramos inserit. Petrus in Ju-
rum inler ipsos quis cui praeponalur, incertum est. doeisde vite spinas resecat; Paulus in Genlibus uvam
Puto enim illos aequales esse meritis, qui acquales de rttbeto vindemiai. Petrus domum resedificalin rui-
suut passione; ct simili eos fidei devotione vixissc, nosis; Paulus novis erigit fundamenlis. Petrus in
quos simul videmus ad marlyrii gloriam pervenisse. Judaeis male fecunda excolit; Paulus in Genlibus
Non enim sine causa factum putemus, quod una die, nondum culla fecundal. A Peiro in Judseis olea repa-
uno in loco, unius tyranni toleravere sententiam. ratur; a Paulo in Genlibus olcaster inseriiur. Petrus
Una die passi sunt, ut ad Christum pariter perveni- in Judaeismollit duritiara; Paulns in Gentibus illumi-
rent; uno in loco, ne alteri Roma deesset; sub uno nat iguorantiam. Pelrus tenebras vitiatis pellit ex
perseculore, ut sequalis crudelitas ulruuique constrin- oculis; Paulus reddidit oculos a nativitate caccaiis.
geret. Dies ergo pro merito, locus pro gforia, persc- Vario ac divcrso genere innumeri populi ad tinius re-
culor decretus est pro virtute. El in quo tandein Joco gis militiam congregantur; ac sic duo polentissimi
martyrium pertulerunt? ln urbe Romana, quseprinci- duces Petrus aniiquiim de veleribus reducit, Paulus
patum el caput obiinet nationum fscilicei, ut ubi ca- novtim dc tironihus Chrisli conducit exercitum.
put superslitionis erai, illic caput quiesceret sancti- 2. Negolialores sunl, et spiriluules dispensalores.
tatis; el ubi Genlilium principes habiiabant, illic Ec- Discurrunt ilaque per univcrsum muiidum duo splen-
clesiarum morerentur principes. Cujus autem meriti didissimi negotialores, porlantes coram Gentibus ct
sunt beatissirai Pelrus et Paulus, hinc possumus in- regibus et filiis Israel pretiosa fidei mercimonia. Cir-
lelligere, quod cum Dominus Orientis regionem pro- cumferunl aromala justiliae, thura divinasveneraliouis,
pria illuslravcrit passione, Occidentis plagam, ne inceiisuin corapunclionis, balsaraum caslitalis. Illi igi-
quid minus csset, vicc sui Apostolorum sanguine il- lur sal prudeiitiaespiritualis , de quibus dicitur, Vos
luminare dignatus est. El licet illius passio nobis suf- eslis sal lerrm (Matlh. v, 15); quibus uiique animae
ficiatad salutem, tamen eliam horuin marlyrium no- condianlur, et inviolatseab aeternapeecali corruptione
bis contulit ad exemplum. serventur. Erogant per ouineni lerram spirituales dis-
5. Morlis eorumcausa. Orationisvitius. Cur Simon pensatores pretia salutis, tbesauros sanctitatis. Quae-
Magus volare in altum permissus. Hodiema igitur die runt quos secum ad ccelum attrabant piissimi ani-
beati Apostolisanguinem profuderuut: sed videamus marum parentes, dispares partittm studiis, operum
causara quare isla perpessi sunt : scilicel quod inler merilis pares.
caelera mirabilia etiam magum illum Simonem ora- 5. In muliis wquales.Paulus Novi TestamentiJonos.
tionibus suis de aeris vacuo praecipiti ruina prostra- JEquales enim illos ac similes per varia ac diversa
verint. Cum eniin idem Simon se Chrisium diceret, virlutum genera dixerhn. Nam elsi cum Petro Chri-
et tanquam filium ad Patrem assereret volando se stus vixit in lerris; sed Paulum compellare non de-
posse conscendere, atque elatus subilo magicis arti- dignalur e coelis [adhuc eliam persequentem. Sed
bus volare ccepissel; tunc Petrus fixis genibus.preca- in opere persequentis Apostoli fidem prsevidebat; et
lus cst Dorainura, el precalione sancta vicit magicam ideo quia prospexit zelum, honoravit affecium. Et
levilalem. Prior enim ascendit ad Dominumoralio quia sub proposilo placendi Deo, agebatur ignarus ad
quam volatus,et antepervenit justa pelitio quam ini- culpam; statim post adinonitioncm cucurrit devotus
qua praesutnptio.Anle, inquam, Petrus in terri.sposilus
obtinnit quod petebat, quam Simon perveniret ad coe- de Sanctis29.
lestia quo lendebat. Tunc igitur Pelrus velut vinctum (fl) Alias,
(b) In Appendice nunc primum collocatur. Duliius
et
illum de sublimi aere deposuil, quodam praecipilio erat apud Lovanienses, supposililius apud verlinum
in saxo elidens ejus crura confregit; et hoc in oppro- et vindiugum. Si cum Eusebiana de hoc festo homilia
brium facli illius : ut qui paulo ante volare tenlave- conluleris, non difficileex verbiset modo loquendi in-
rat, subiio ambulare non posset; et qui pennas as- telliges ejusdemesse auctoris utruniquesermoueiu, sci-
licet ipsius, nisi faliimur, Eausli semipelagiani. ccrte
sumpserat, plantas araitleret. Sed ne forle hoc mirum pelagiaui hominissunl verbaista num.5 : «Sedin opcre
videatur, quod magus iste praesenteApostolo per ae- « Apostolifidenipravidebat;elideo quia pro-
rem aliquandiu volitaverit, hoc patienlia Petri fecii. « persecjuentis
spexit zeluni, honoravitaffeclum.»verba habel Ain-
Permisit enim illum sublimius ascendere , ut allitts brosianisermonisde SS.Nazarioetcelso. Conclusio aliunde
sermoni assula videlur; el Auguslinum,cujusnominein
1 Ita iu Augustinianis
et Ambrosianiseditiset in nonnul- RomanoBreviariolegitur in festos. 1'etriad vincula,mini-
lis Mss.inaliisautemet apud Maximum,peccatorumdura me refert. Denum.1, 2 et 3, vide Euseb. homil. de hoc
corda. ,, . _.,«„,:- fcslo.
SANCT.AUGUST. V. (Soixantesept.)
 APPENDIX. 2124
ad graliam ll. Qnamohrcmetsi in corpore non esl lo- periimescit; et qui non recusat dominici tormenta
cutns ciira Cnristo p.ulus, non iniims illud esi quod palibuli, simililtidinemevpavcscit triuniplii!
locuius est Cliiistiis in Paiijo, dicenle eodein : An ex- SERMO CCJV(fl).
in me
perimentum quwrilh ejus qui foris loquilur Chrislus
In Nataliapostolorumpelri et Pauli,iv (b).
(II Cor. XIII, 5)? Ac sic queni Ncscio praidicalionihus i. Pelrus a Panlo qttwrilur, el limel. Fiiioli mei,
proferebat 3, inlus ci.rde gesiabat. igilur quid audile
nos, et liberate vos. Currile pro vobis, el nobis
ei defnerit sanciilatis, de cuj'us pectore Dominus,
quasi de peculiari teniplo stio, salutaria popnlis red- praestalis et vobis. Cominiine erit gaudiura lioslruin,
debat oracula. Pelrus anibtilare siiperaquasdebiia soli si vos viderinuis induere Cliristum. Juvenes et vir-
Deo jxitesiaie prsesumpsit, et rerum obstupescenle gines, seniores cum jiinioiibiis ad graliam fcsiineit:
nalur.i per insueii iliueris novas vias penduluui in- mater nostra pariendo non disccrnil a-tales. Ipsa gc-
fc.reiis gressuni, lumeniia maris dorsa calcavit : sed nuit Pelrum, ipsa gentiit Aposlolosomnes, ipsageiuiit
ii-in niihor Paulus, qui, sicul ipse de se dicil, nocle PatiJum, ut ex lupo fieret agnns. Tanquam naliis est
el die ii) profundo nia.risfnil (Id. xi, 25). Non miiior, Saulus, crevit, et factus est niaginis. Bapijzatus est
inqiiain, Paulus, qiiem velut Novi TeslumeiiiiJonam, avidere matre, illutninalus a Palre; et ca;pit velle Pelruin
: et cum quaereret eum valde vidcrc, magis
die ac n>cte per inaris profunJa jaclaiiiin absorbttit
fhiclns, cf reddidil, quasi sacrura deposilum violare Saulus eum Peirus coepil timere. Audivitenim Petrus quia
no.ii audeiis, quasi fainnlo eiiui sinn irada cuslodiens iion Saulus eiim quaereret. Noli limere, beate Pclre; quia
IJjacsiimpopulorum pra-dicalionibusreservabata. te qusent, sed Paulus vas eleclionis lc
4. Petrus deslructor Synagogm,Ecclesiwreparalor. cupk videre. 0 sancte Petre, benedic Paircm, et
s Hicesl quoque beatusPetrus in illa ccelesiiumdiscipu- suscipe frairem; et habes cum quo possis defenderc
lorum s.cliolapraccipuus,ac prbnus idoncus qui verba malreni. 0 beale Petre, quia conversus esl Saolus,
vifaeex Chrisii ore suscipiens.perEvangeliipotestalem mira.ris; qualis es ln, erit el ipse lalis, et iunis vobis
Juda-orura genlem perdjtam qusererei, et abdicatos eritNatalis. Qui fecii ex Sanlo Paiilum, ipse focil ex
ad bair.edjlaleravocaret, inierpres Legis, asserlor gra- Simone Pelrum. Unus vos bonoravit, uiuis vos coro-
liae, destriiclor Synagoga-,Ecclesisereparator : et ideo etsi nabit. Mutavil persecuiorem, mutavit et piscaiorem;
so.liisiiiier Aposiolos meruil audire, Amen dico tibi, iinurale donavit priorem, illum jiosieriorcra : lamcn ambobus
quia lu es Pelrus, et super hanc petrgmmdificttboEccle- bonorcm. Veni, sancle Paule, vcni,
suiin iiteam (Mailh.xvi, 18); digntis cerle qui a-difi- seqnere Petrum ; sed docentera, non lugientein. Fu-
candis in donio Dei populis lapis essel ad fiindanieii- giehal, quando le hesciebat.
111111, coliimna ad susieniaciilum, clavis ad regnuin. 2. Pauli saliilem oralio meruit Stepliani. Nam iste
Di' lioc ail sernio divinus : Ei ponebant,inquit, infir- beati-sinius Paulus, sicnl in leciione Aciuum Ap.islo-
mos suos, ul nmbrasullem transeuntisPelri obumbrarel lorum, cum rcciiarewr, audivimus, coelesii voce
eos (Act. v, 15). Si lniic opejii ferre poierat umbra piostialusest. Dinn furit ad caulas Iii[<inarabie, dmn
corporis. quanlo inagis nunc pleniludo virtutis ? Si exosum sibi nomenaut iniiocenlis Agni persequiiur, ilinn
t.uncViipi>licaiiiibus pj-oderataura qutcdam pertrans- quaeril nam
discerpere vexare gregein , audivil alliso-
cuiiii.s. qnauio niagis gralia iiiinc permauenlis ? vocem, Suule, Saule, quid me persequeris?Quid
5. ViiicttloruinPelri commendalio.Meriloper omnes fruslra insanisti comra nomcn inenm, et occidisti
Christi Ecclcsias auro prc.liosiiishabelur ferruni illud Martyremineiini? Olimqiiidem debui perdere le; sed
prt-.naliiimvinciiloruin. Si tara inedicabilisliiil obnm- Stepbantis nieus oravii pro le. El ille: Quis es, Domi-
bra.iii)v.isiiaiiiis, <|uanto inagis caiena vincienli»? Ut ne? Et Donihius ad illurn : Ego sum, inquit, Jesus
umbra. i.uqham, traitseunlisPelri obumbrareleos. Si Nazarenus quem lu persequeris(Acl. ix, i, 5). Caput
iiiauis q.iia-d.aiiisprcics vacua: imaginis liabere potuit de cceloclainal pro membris. Inquietatur corpus; el
iu.se vi n salulis, qiia.uioplus de corpore inci-uerunt de coelo inloiiai Chrisius, Saule, inquil, Suule, quid
allrahi-r.esaltibiilalis ferrco pnndere sacris impressa me persetpteris? Quid esl qu<>driigieutis poli iiiugit
meiiibris ^incnla passionis? Si ad praesidiasupplicau- arcanuin, ei contra stevitianiPauli mililia conquerilur
liniu lani pou-ns fuit aiile iiianyriimi, quanto magis cceli; uisi ut qtii nmi credideral resiirgeiilein, saliem
cffic.iX iiii-t iriumphiira? Felices illi nexus qui de crederet in ccelo sedenlem? Nani dicitur Ananiau:
iuanicis cl c<>mp<-dihus in coronara inniaiidi, Aposlo- Accedead eum, et signa eutn characlere meo : miilla
Itiiu c.ouliiigenies niariyrein reddiderunl. Felices enim palielur pro nominemco.Et ille : Domine,audivi
cafena;, qtia; nudaiis pene ossibus inh;crenies, vivas aAit mttltisde viro hoc, quia mulia mala fecit saticlis tuis.
illi Doiniiuis: Vade, quoniutnvas eleclioni&est
rclit|iiias de sanguinis sudore jam allrita carne ra- mihi
pue.iitiiit,taciusqiie menibrorum cruciaius sui sancti- (Ibid., 3.
15, 15).
Puulus
iicat ihslrinneiilurii, in quo dnm affliclio creseit ad patitur quceitifligebaimala. Obeale Ana-
pcenain, causa pcena: proficit ad gloriam. Fclicia vin- nia, raerito in liraore trcpidares, si fortis maiiu non
Ctila, qjn.i!reum suuni usque ad Chrisli cr.uccmnon esset cui railitares. Nam ideo prosternitur superbia,
(a;n coiidciiinafiira, quani consecralura miseruiit. In Ut erigalur sanctitas. Venit ergo Anauias, baplizavit
illa iia.ju cruce iniita i nicteeus sacrificitraiRed<-m- Saiiluni, et fecil Paulum. Baptizavit iiipiini, ct lccit
i.iori'., ca|iiie in tefra demergi elegil. 0 virius hu- aguum : et coepiniushabere pra;dicaloreiii,quem ba-
nrilifalis ingcniUe, bonorari ctiain supplicii genere buiiiius |ierseciit<ircm.Deniqueccepu praedicareCbri-
stum, cui anlea resislelial; par..lii>paii proeo, conlra
1 Quaeclaudunturansulis, omitlitMs.f. qucm anlea pugnabat. Patilur Paulus quod feceral
JMs.f.: c sic quidem(ibrie, quem) lingua prmdicans Saiilus. Saulus lapiilavil; Paiilus la|)iilalusest. Saulus
hpminibusprwferebat. Cbrislianos virgis alfecil; Paiilus |iro CliriMo quin-
3 QU32 sequunturnon habet ^:s.f., sed eorumloeoha;c quics quadragi-nas una mimis acci-pil. Sralus [><:rse-
subjicit,quajetatius coluerentsujierioribus,el Eusebia- cuttis esl Ecclesiam Dei; Paulns submissiis esl m
nosex dicta boihiliasensus magis exhibeul: retrus igilttr sporla. Saulus vinvit; Paulus viiicliis csi i.l cluiii
regni cmlestisclaves mcrv.il;el . anlo adhttc in coipore Saulus sa-vicnsqua-ril niinueri- iiuiiiernillCliiisliano-
cbnslitutocmlommctattstraputtterunt,sicut ipsedicit,scio ruin, etiati) ipse accessit ad iiiiraeriimconfcssoitira
hotriinemin chrhto, sivsin corporesiveextru corpns,retts
scit, ruptum itsqiteaa te-tium cmlum.Qttwcitmita siut, («) Alias,de sanclis23.
non solttmbeatiaposlolii-etruset Paulns,sed etium mulii (b) lu A|jj,endiceuuac | rimuaicollocatur.Dubiumv>-
cumeiseiper eos cwlesles ill-.isclaveslenere ttrbitrandi
surit,qui stbi triislaboribus,invit:ml>et cooperantecitruto, liiiquuat Lova.iienses,rcjiciuui. ut lalaiiiuverli.ius et
\iiiiliugiis. Lno.ii iu veu-ri codi.-eo-i'i.ci.-.iisi
ad.-cri..itiii-.
iliiiu swcttlijanuam putef.-chml, qui si.ii iwiusjustilimiii-• in alii.-.quiiiusdaai.lugusti.i : scd liouiinsauc i.loctoni.ii
troducente.gratia reseranl spi,ituali fclkium me il irtim erutii.ioii•et gravitaie liidiauuscsx. r.tilo , avu.u..listala
regiiante Dominb n oslroJesu cui
christo, est honorel qloria superioribusseruiohibus187et 195. Habct verba et>am
fl«swculaswcalomm. nonnullasermonisproximesubsequeutis.
 2125 SERMOCCV. 2120
Et dnm iiifcrt aiiis i.c.cm, su.ccpit ipse pro Chfislo Vocisliiba coutefritiis. cadit elisus audacia , nt semi-
hiorlem. Duin inlrat lupus rapax in slabula pecudis, nef eiecttis in mundo d ictrinani Sttule,inqnit, Suule,
subilo et ipse faclus esl ovis. ltaque quis jam dt-speret quid me persequeris? Ibat cnim Saubis furia- equis
de magnitudine criniinis, aut de burailitale generis? inveclus, dirum toto pectore virus efflabaf, saiicio-
Nain beaiissiiiuim Petrum piscalorem raodo geiiibus rumqtiesangiiiiicmsiliens, per tolam Juda-am insa-
provoliiiisariofatexcellcntia impcratormii; iminaiiera nise ferebatiir habenis, ut Chrisii membra laniaret in
credeiitiom pers cuiOremPaiilura ven<-raturGeiiiiiim terris. Fit vana religione crudelis el quaestionarius
multilridocredenlium , per Doiiiiitumnosirum JCsUih innoccntium. Per carapos sceleratissimi aggcris eva-
Chrisitirii, qni cmn Palre et Spiriiu sanclo vivif ct gatur; ui Judaeaqu;ejam primo saevierat in capile,
regnat in sa:culasaectiloriim.Airien, crudelitaieiii exercerel in corpore. Acceperat enim
Saulus poleslalem a principibus sacerdolum , ut bo-
SERMO CCV («). mines fidei uostrse occideret.ei germiiiaritert' fidei
lu NataliaposloloruniPetriet Pauli,y(6). campura iiiaiiuncfaria delruncarel. Dum' ergp pbflat
Saulus funereuin contra raililes Chrisli gladiuto, fuj
et
1. Pelri vocalioexponilur.Piscatoris pe.rsecutoris mineuiii de ccelo aceipit telum; dura grassatifr, per-
sacratissimtimdiem , gefnimcf<-stivit;itis occursti, de- culitur; dnm Christi sanctos persequitur, viqletiio
votione praecipua hodie celebramus; ille quo relia radio ccelestislumiiiisc;ecalur : et qui silfflaiofiosii
evasil sa-culi, isfe quo ex prac-donecorifessnr factus perbiie ailversusDeutuerigebatur, divinseVoclslerfi
esiChristi. Eligit ecce duos, iinum piscatoreiri,alfe- bilitale prosiernitur : Suule, inquit, Saule,quid iht
rum grassatoreni. Illum vocal cx litlore', ad isluni perseqtietis(Act. ix, 2 9) ? Capul pro membris clairiaf.
clamalex a-ibere : illum acceisil ex poiuo, isiuiu tcr- Inqiiieiatur corpus ; et inionat Cbrislusin cdelisj'Saii-
rei dc ccelo. Dum enini Peirus linea casira lavaret in te, Saule, quid me persequeris? Quid est quod rii-
freto, Christos retia niisii in verbo. Cepit Chrisliis, gicntis poli raugitl arcantira, et contra saeviliatoPatili
cepitet Peirus; Clirjstus discipulum, Pclrus piscieu- provincia conqtierilur cceli; nisi ut qui nori credi.de-
lum : cl diiinlirciiiiidat gciilein squameam, ipse in- fat restirgcntera, saltem crederetin ccelissedenteW:
cidii in retia. Prwieriens, inqtiit, jcsusvidii duosfra- et qui dcfunclo Apostoloruiu Doinino asseveraverat
Ires, Simonemqtti dtcitur Peirus, ei Andrenmfrultem ex sepulcro nieiidaciuin, de ccelo viventis acciperet
ejus, retiqmiltetilesinijiare; erariienim pkcaiores.Qui- lestimonium? Saule, inquii, Saule, quid meperse-
bus'Clirisyiissic ait: Yenite, iuijiiil. pgsi me, et faciam qneris? Subilo igilur hasta divinse increpationis pro-
vos fieripisctitoreshqnihium.Atilli reliclis relibus, se- stratus ad tcrram, et sa-.viiiaraperdit et seriiitam;
cutisunieum (Mallli. iv, 18-20). Stabai.Petrus niobi- deponit feiitatem, et incurrit oculortim csecitalem;
lifale gurgilis peiidule.s, et iuler obseuras aquas in- coepit habere ducalores, quos habuerat ante secu-
quieii maris, viciiwi quem iion habebat, anificio iores.
rei|uircbat. Niitabatsiijit-r anibiguam iindam, utvesti- pos- 5. In Judwos increpalio. llbinam, Paule, curre-
sei indagarecapturainV Vario feffiir refertiirque bas, qtiando videbas? Ecce nunc oberrans qire-
gio , stat niobilis, ct niovetiif slabilis".R iraatur inter fis Jocum; et qui persequebaris Cbristiim, c.ecUs
ciecos mtifini germinis flnctiis, et-snb obscnra urida curris ad maniira. 0 Saule rapax lupe, coraerlisti:
fugilivaminscquitiir praidam Conclnsiis aqua Carcer sed exspecla paululum,eldigerens digerefis *. Credis
jacialur in pelagiis, disposila pratenditiir niuscipula, ergo, o Saule, in Deo', adhibes fidem pcrfido? Nmi
erigilur maculosus sub ui.da paries, iit caftca'pisCi- solent ista; manus in saiiguiue pollui, si non -e adhnc
bu- in mari custodia : et dum insiiiiatur Pelrus gre- ab eis videris cruciari. Parum erat geueri ttio, qiiod
gibus aequuris, ipse iu r<-lialriciditSalvaloris. Fit de cfucifixerat Cbristiim; instrper ei inanus iniuere iVoh
pradoiu- praedi, de piscalore piscaiio, de pirata c;f- formidavit in ccelum.Impfessu p.uibnfocarnein, po-
plivilas.V«ii/e,inqiiii.poslme ct faciamvossecu.i fieri pisca- suit ad oslium sepulcricust.ides. Jam Christus aseeri
tores hominum.At illi reliclis relibus suis, snnt dit ad Pairem ; etadhnc genitrix tua iiou caruit feri-
eum. tiiuii euiin Peirus in haiiioqiiaeiit eoncluderep\- late. 0 Jud.-eaPro|i4ielariimsangiiinelemulenTa',neC-
scein, haiiiiimverhi raisiiChrisius, el ipsuriilenuil pi- dum saliata es? A sanguine Abel usque ad sanguinem
seaioreni. Disicndebai Petrus sinuosb iini voluihiiie Zachari;e llumina tui sceleris spumant; et teadliue
vacuam corlinain l': et diim insequiiiirgravidiseinper lisqne nonsaiiaut? Aborigiiie inundi sanguinein bibis,
aeqiioiisprolein, captorera suiiinfecit m litlore Chli- et adbnc siiis'' Necdiimlui faciuoris in Clnisto uhda
slimi Salvaloreni. Trahebat, et trahcbatUr: exercebat siccavit; et jara alvcus lui sceleris siiit? Modo Cbri-
in sequorevio.Ientiam, et paticbatur in uieule captii^ stum patibuioconlixisii; et taut cito cujiidiiate sa'u-
ram. 0 aquigenum pirata reptilium , deseruisti arii- guinis aruisti?Sed ecce pf stemiiur crudelitas, ut
ficiuraboc, muiasii de pis<e ad pisce.m.(Est enim erigaiur sanetilas : cadil niiies diaboli, ut sufga.isi-
Chiislus pscis ille, qui ad Tobiamascendilde flumine giiiler Christi.
vivus : •ujus jecore per prtinas passionis assato, fuga- i. Petri et Pauli martyrium.Mittif Pefrus in salum
lus est diaboltis; et per amariludinem fellis affiaius fetiaculum; circumfert Paulus domii.icumin muudo
esl c;ecus, et IMimiuatusesl iiiundiis.) De pisce, in- vexilhun. El ille piscalur hoiiiines, et isie tilul<)
qnam, ad piscehi, defacuisreti ad E<clesiara, de inarfad Chrisii signat Genliles. Curriini iitrique ad palraam
foniem, decaptore est captura. Rcliqtiit enitri marlyrii, et ulfiquC perveniiint ad corouam : non
saluin fluctuans, et cceiil amiiulare post piscein. Si- quidem eodem lemporis cursu, sed eodem anrii re
mililudo ariis inllaiiiniatdesidcrium atidiciilis; ul qui vertcntis occursu. Petrus pro C.rislo capite deorstnn
aiiti- captorium jaciebat in salo, verbi minc retia in ligno suspenditur; P.iulus pro Cbristo pugione
spargafin niurtdo Tunc onim piscesirrelivil'.induxit; nunc IruiicaUir. Ille propriis grcssibus proficiscebaturad
aiitiin homines sagenis spiritualibu- Clirisiiim, oculisque superiora respieieiis, beatiiiu
2 Pttuli conversio. Paulus autem parvus, sed cx spiriiuin deducebal ad <oaliiin; isle ceryicem curvabat
parvo inagnus, duin dieeretur Saulus, sidere;e ad pcenam, et offerebatvcrlicem capiiisadcOronam.
1 Ita Mss.r. et gr. Atf., sinuosavolumina,et vocat Petrmn crux necat; Pauluni gladius imraolat. Duo
Doinini et Chrisli, in duobus
cohortem. In editis autem, ut alii qua.n plures hujus ser- genera supplicioruni
monisloci, sicel iste vitiosareddebaturin huuc fnodufn, Aposlolis Cbristi. Petrus paliltif crucem ; Paulussen-
in se vacuamcoilinam. tit Dominicilateris pugionem.Piscatorem suspeiidil
" /i«t,volvit
«inion haiiuts crucis; perseculorem imicro rainuit persecu-
(a) Alias,de Sanetis28.
(p) la Ajipeadlce uunc primum cojlocatur.Ex Lova-
nieiisiuuicensuradubius, ex veriirii autemel viadingi 1 Editi,mugitpopulus;Ms.,rugientepopulo:tt mox,mi-
Seriteiifiasujipdsililiusest. Nouperiliori sl.lo conscriptus, litia s conquerilur;jiro,provincia.Fioriaceusem seculisumus.
quahiserih6'superibr,t\\iocumsermoneia seuleuliiset us. v.,digeres;f., digereris-sioxuterque,adhibeserqo
yerbisquibusdamconvenit. fidcmrideo; vel potius,'htdtvo.
 mi APPENDIX. 2128
toris. Nunc ad memoriara piscatoris flectunturubi genua Azariam et Misaelem beatissimos pueros a rege in
diademalis, iul- camino ignis inclusos, in pcEiiarumsuarum deambu-
imperatoris. Ibil radiant gemmae fecit Domi- lasse flammis , et igneos globos pedibus conculcasse
gent beneficia piscatoris. Ex piscatore iu , 24). Unde et bealus Laureiuius non niinori
inis Apostolorum principera ; ex persecutore fecit (Dan.
apostolicum confessorcm. Prscstilil passio socios, est gloria prseferendus : siquidem illi in pcenarum
quos feceral fidei prsedicatio copulatos. Veneremur suarum flammis ambuiabanl; bic et in ipso supplicif
m- sui igne discumbit: illi vestigiis pcduni conculcave-j
ergo principes gregis, si volumus seterni caulas runl incendia; iste laterum suorum diifusione reslin-
trare pastoris.
SERMO CCVI (a). guit. Illi.inquara , siantes in-poena elevatis manibus
orabant Doniinnm; hicautem prostratus insuapoena,
InNatalisanctiLaurentii,i (6). toto corpore Dominum deprecafur.
' 1 Laurentius mundumhiflummatciclmarlyrium. Mar- 5. Igne duplici se rogat exuri. Iterum ergo beatus
turium spiriluale. Igne igttis vim restinguil Laurenlius. Laurentius in dorsum supinus verlitur, et renes ejus
Beatissimi Laurenlii marlyris, cujus Natalem hodie ignibus exuruntur : ul impleretur Psalmi prophelia ,
celebramus , passionem nossc vos credo; ct quanla quaedicit ex persona Laurentii, Proba tne , Domine,
in persecuiione pertulerit, Dilcclionemvcsiram scire et tenta me; ure renes meoset cor meum (Psai. xxv,
posse non dubilo. Tanla cnim illuminaveritejtis marlyru glona 2). Duplici se ulique postulat igne comburi. Nam si
exslitit, ut passione stta mundumLaurenlius co umvcr- de solo mundi igne loqueretur, sulficeret renes lan-
Iumine tum exurendos incendiis oblulisse. Cor aulem nisi
sum Illuminavit plane mundiim
et flammis quas ipse perlubt,
quo ipse succensus est; cortla Christi flamma non uritur : atque ideo ad compro-
omnium Christianorum cak-fecit.Quis cium hoc bandara devotionem suam geminum sibi ignem pos-
ciun Laiirciilto , ut
cxemplo nolil pro Chrislo arderecoronan tnlat; ut luciamine habito ostendat in se plus posse
? Quis nolit ainorem Christi, quam poenam lyranni. Honoremus
possit a Chrislo cum Laureiilio
ad horam sustinere Laurenlii ignem , ul xternum ge- igitur , fratres, beaftim Laurenlium , qui dum fide
Laurciilii sua persecutoris Jlammas vicit, oslendit nobis per
hennse nonpalialur incendium? Beali igiiur
exemplo provocamur ad marlyriimi,Elsi acccndtmur ad ignem fidei gehennse incendia superare, el amore
lidem incalescimus ad clevolionetii. nobis perse- Cbrisli diem judicii non timere.
culoris flamma deest; fidci taraen Hamma non sed
deest.
arde-
i. Ul martijres imilemur. Nos vero, fratres dilec-
Non ardemus quidem corpore pro Cbristo, tissimi, si ad consortium sanciorum martyrum per-
mus alTectu: non subjicil mihi pcrsectitor Esse ignem, sed venire volumus, de imilatione martyrum cogitemus.
stnwerit mihi igncra desideriuin Salvatons. autcm Dehent enim innobisi elc. (a)...., ut in futuro sseculo
Salvaloris ignem legimus in Evangelio, dicenle eodem bonorum fructus colligerecum gaudioet exsultalione
Domino , Nescitis quiaveni icjnemmillere m?lerram? et possimus, praestante Deminp npstro Jesu Christo ,
auid volo, nisi ul accendalur (Luc. xu, 49) Quo lgne qui vivit et regnat in saeculasaeculorum. Amen.
succensi Amahtis el Cleopbas dixerunt 2: Nonne in
cor
et SERMOCCVII(b).
noslrum ardens erat in nobis , dum loqueretur vta,
xxiv, ? IIoc igilur IuKatalisancliLaurentii,u (c).
aperiret nobis Scripturas (lcl. 52)
lieatus Latirentitts accensus, Ilaramarum 1. Marlyribus quid debeamus. Laurenlius ob tria
ijme etiam merilo colendus. Cum omnes beatos martyres, quos
non senlit incendia : et dttm Chrisli ardel desideno,
uersecutoris pcena non ardet. In quantum eium m nobis antiquitas tradit, honorificenlia digna mi-
illo fidei ardor fervet, in tantum stipplicit flamma remur; praecipue tamen beali Laurenlii martyris
frigescil. Corporali enim beatus Laurenlras laborat triumphum debemus tota devotione suscipere. Majo-
incendio : hinc amore Chrisli succenditur, indc per- rem ergo aflectumibi debeo, ubi crcdulitalem meam
secutoris flamma torquelur: sed divinus Salvalons cogit contemplatio , quam ubi fidem meam liortaiur
ardor malerialem lyranni restinguit ardorem. Quam- opinio. Majorem, inquam , affectum ibi debeo , ubi
vis enim in favilla membra solvanfur, fidei tamen perea quae vidi, compellor devotione credere eliam
forliludo non solvilur : corporis qyidem deirimentum illa quae non vidi. Nani cum odio, aliquanta milii ini-
suslinet, sed lucrum salulis acquirit. possibilia videbantur : sed ccepi ea crederc potuisse
2 Diulurnum paiilur supplkium. Tribus ptieris non fieri, nosiri dum similia faCta esse conspexi. Et ideo tem-
inferior. Non enim , fratres , bealus Laurentius cita poris passio, banc nobis tribuit conferre gra-
vel simplici passione perimilur. Nam qui gladio per- tiara, ht fidem prseteritam confirmaret. Snpradictum
culitur semet morilur; qui in :flamniarum camtno igitur virum bealum lota debemus devoiione susci-
mergitur, uno impetu liberalur liic autem longaet pere : primum, quia preliosum saiiguinem suum
'multiiilici poena cruciatur; ut mors ei non desit ad propter Dominum tradidit; deinde, quod prserogali-
supplicium, et desit ad finem. Dicilur emm ab lllo vam nobis apud Dominum nosirum non minimam
saevissimopersecutore bsec bealo Laurentio constituta tribuit, ostendens qualis csse debeat in Christianis
Dcena ut ardentium exposila mole carbonum, insu- fides; terlio , quod idem tam sanclse conversatioiiis
per eum ferrea crale distentum lenta flamma consu- fuerit, ut coronam martyrii lempore pacis inve-
iiierel; ut non lam inflanimaiido cito iiilerimeret Iio- nerit.
ut cum 2. Qiwre cruciatus. Sed cum sanclitate tanta bea-
minem', quam diu exurendo torqueret: ita
unum latus exuslum perseculor cerneret, almd latus tum Laurentium pro Chrisli nomine vidissenl cerlare
j<niibus objiceret exurendum. Legiraus Ananiam, Genliles, erroresque corum manifestos ralionabili
castigatione convinceret; tuuc illi inebriaii ftirore ra-
i inMs. r., fulgelsuppiicium. puerunt eum , etcsede crudelissima sattciarunl; lunc
" Editi, duo illi disapuli dixerunt. At cb. Ms.,Amahus beali viri corpus flammis in craiicula tradiderunt.
el cleovhas dixerunl : quomodo etiam habel idem sermo Vere bealum corjius , quod non ad
Acceditcodext. in quo, Emaliusel cleo- poenam fiinestus
aoud Anmrosiuni. vel tormenta a fide Christi imtnutaverunl; sed
86, ad eumdemlocum. ignis,
vlias • etsiciani supra in sermoneeosdem
AnibrosiusporroinLue.se caput24, discipulosAmao- ad requiem doniinicam sancta religio coronavit. Sed
nem et Cleophamvocat. et .m el ipsa flamma ideo suscepit Martyrem; non ut eum a
(a) Olim,de Sanctis30; post, Appendice80.
(b) Dignusest qui legatur, inLovaniensium judicio.tnter (a) Caaterarepete ex serm. 221,n. 1.
excusis, ipsique in Ms.
AmbrosiiSermouesreperilur inscribilur.conier (b) Alias,de Sanctis52.
Ccrbeiensiet in Theodericensi ad eius (c) In Appendicemmc primum eollocatur.Dubins erat
commcnlariain Lucamet ad sermoneshujus Appendicis 86, Lovaniensibus,verlino autemet Mndingospurius. Poste-
87 commentariisiisdem plurimum congruentes.Cseterunt rior pars ab illisverbis num.5, «Sufficerenobisdebent, »
vero, fralres dileclissimi,» elc, initiumest homiliaeMaximide Martyribus.Prior
conclusioab istis verbis, «Nosscrmone eliam,
ctc desumptacst ex Csesarii de Marlyribus,qui cum Laurentii martyrioniinus apte conveniat, aliuudeao
est hifra224. cej?la non immerito exislimatur.
 2129 SERMO CCVIII. 2130
fide sua ignis mularet, sed ut probatum Dominosuo Adest nobis, dilectissimi fratres, dies valde venera-
redderet. Tali enim inceridiobeala consecrata sunt bilis, dies omnium sanclorum solemnitates prao-
viscera, non condemnaia. Convenit huic passioni cellens. Adest, inquam, dies inclyta , dies praecJara,
quod ait Aposlolus, Ipse auletn sulvus erit, sic tumen dies in qua e mundo migrasse credilur virgo Maria.Et
quasi per ignem (I Cor. 111,15). Salvus enim iste fa- ideo cumsumma exsullatione Jaudes intonet universa
ctus est, dum veneraliilis confessionis est incendio lerra lantsa Virginisillustrata excessu ; quia indignum
concreiualus. Hsecest tota causa passionis, fratres , valde est ul illius recordationis solemnilas sit apud
propter quam morii addictus est sanclitsvir, quod nos sine maximo bonore, per quam meruimus au-
, sui simileseseteroshoriarelur. Nam exhortatio illa in ctorem vitse suscipere : salisque praeposlerum judi-
jiantum profecit, ut illo a saeculo recedenfe, fides candum est, ut cum sanclorum celebremtts victorias
!fjus rcgionis ipsius Ioca universa pervaserit. Ita martyrum , illitis solemniiatem illis non praefcramus
.Chrislus tunc in beato martyre suo Laurentio perse- quse Iiuic mundo edidil Principem martyrum. In hac
cuiiones passusesl: nuncillic plurimi Chrislianorum siquidem die competenter sponso illi coelesli procla-
cxsullant in populis. mat beata VirgoMaria : Tenuisli manum dexleram
3. Matiyres ante martyrium martyres fuisse necesse meam; el in voluntaletua deduxisli me, et cum gtoria
est. Crucemtollere quid sit. Sufiicere nobis debent ad assumpsisli me (Psal. LXXII,24). Ilodie, inquam , et
profectum salutis nostrse martyrum exempta sanclo- ipsa a sponso filio et Domino congrue audivit: Jam
rum , qui propler adipiscendam ccelestem coronam , hiemstransiil, imberabiil el recessil;surge,proximamea,
omnibus se mandatis dominicis subdiderunl, el ita sponsa mea, columba mea , el veni (Cant. n, 11-14).
cunctis devinxerunt se legibus Salvaloris, ul propter 2. De Matim assumplionequid sential Ecclesia. Hoc
ante actam vitam mererentur ad iiane marlyrii glo- idcirco diciraus , fratres , quia sicut jam in consuelu-
riam pervenire. Nonenim illo in tempore tantum per- dinem Christi suscepit Ecclesia, hodierna die ad coe-
fecerunt praeceplumDomini, quo confessionisstippli- los assumpta fuisse tradilur virgo Maria. Sedquo or-
cium perlulerunt; sed necesse fuit illos prius secun- dine hinc ad superna iransieril regr.a, nulla catholica
dum Evangelium vixisse, ut Christi passioiiibus poti- narrathisloria. Non solum autem respuereapocrypha,
rentur.Necesseest, inquam, utiniiia bona fuerint, quo- verum etiam ignorare dicitur bsoceadem Dei Eccle-
rum finisest opiimus subsecutus; et mariyres eos non sia. Et quidem sunt nonnulla sine auctoris nomine
solura fuisse cum passi sunt, sed eliam lunc mar- de ejus assumplione conscripla; quae, ut dixi, iia
lyres Christi esse cumviverent. Marlyr enim grsece, caventur , ut ad confirmandararei veritatem legi mi-
latine Teslis dicitur. Igitur quoliescumque bonis nime permiitantur. Hinc sane pulsantur nonnulli ,
affectibus l mandalum Chrisli facimus, toties Christo quia nec corpus ejus in terra invenitur, nec assumpiio
teslimonium perbibemus. Unde el crux Domini non ejus cum came, ulin apocrypha legitur, in calhotica
lantum illa diciiur, quse passionis tempore ligni affi- historia reperitur. Quibus dieendum est, quia si
xione conslruitur; sed etilla quaelolius vitaeciirriculo Moysicorpus ab homine non invenitur in terris, cum
cunciarum disciplinarum virlulibus coaptatur. De quo locutus esl Deus facie ad faciem; illius quaerero
qua mihi videtur Saivator dicere , Qui vult post me demenliae est, perquam idem majestatis Deus incar-
venire, lollat crucem suam, el sequutur me (Mallh. natus effulsit in terris. Neque enim dignum estdecor-
xvi, 21). Numquid enimomnes martyres, qui secuti poris ejus notitia sollicitum qucmpiam esse , quam
sunl Dominum , crucifixi sunt cum Domino 2? Nam- noii dubilat sttper Angeloselevaiam cum Christo re-
quid omnes virgines, qtii juxta Apocalypsim sequun- gnare. Sufficeredebet tantiim nolitise humanse hanc
tur Agnuin Dci, crucifixi sunt ut sequantur (Apoc. vere fateri reginam ccelorum, pro eo quod regem
xiv, i) ? Numquid Paulus apostolus crttcifixus fuerat, peperil angelorum.
cum dicebat, Mihi autem absit qloriari, nisi in cruce 3. De genere moriisillius nullus Lalinorum scripsil.
Domini noslri Jesu Chrisli, per quem mihi mundus Vera de Assumptionesententia. Sed nec invenitur
crucifixusesi, eCego munclo(Galat. vi, 14)? Hoc au- apud Latinos aliquis tractatorum de ej'us morte quid-
lem dicit, ul intelligas crucern non ligui esse palibu- piam aperte ditfsse. Nam illum Evangelii versiculum
luni, sedvitse virtulisquepropositum.Tota igiturvita quem Simeon dixil ad Domini Matrem , Et tuam
chrisliani hominis, si secundum Evangelium vivat, ipsitis animam pertransibil gluditts(Luc. ll, 35), beatae
crux est atque marlyrium. recordalionis Ambrosius cum tractaret, ait : Nec
SERMOCCVIII («). hisloria ncc lillerw docenl, Mariamgladio vilamfinisse.:
Ilinc et Isidorus: Incerlum est, iiiquit, per hoc dictum,
. In fesloAssumplionis B.Mariae(b). ulrum gladium spiritus, an gladium dixerit persecu-
1. SolemnitasItmcprmcipua et jam merilo accepla. tionis. Sed quid de his de quibus loquor dicam ; cuin
nee ipse qui hanc accepit ante crucem Domini in sua,
f sl ApudMaximum,aclibus. est idesi, Joannes evangelista, de hoc posteris aliquid
Abundat,CKIII Domino;nec apud Maximum. reiinendum scriptis mandaverit? Nullus enim hoe
in
(a) olim, de sanctis53; etpost, Appendice83. Jidelitts narrare potuil, si illud Deus marafestari
(b) Incertiauctoris, qui multuni Atiguslinorecentiorem quam ille utique qui banc nutriendam
lsidorumex ooere de vita et obituSanclorumcilat. in no- voluisset, nec contra morem filius malrem reliquit.
stris codicibusmanuscriplis suscepil,
habelur absque nomineaucto- Reslat
ris. At in Lovaniensium plerisque, ut ipsi observanl,manu- ergo ut homo mendaciter non fragal apertura,
scriplistribuilurFulbertoepiscopoCarnutensi. In codice quod Deus voluit manere occultum. Vera autem de
tamen Cassinensiet in CluniacensiAmbrosioAutpertoad- ejus assumptione sententia haec esse probatur, nt se-
scribilur. Et sane ex AutbertoFulberlum effiugerepro- cuncluni Ajiostoluro, sive in corpore, sive extra cor-
clive fuit; maximecum Fulbertus sacratissimaeVirginis pus ignorantes (II Cor. xu, 2), assuraptam
cullui addictissimussemper audierit. Hinc suspicioest, gelos crcdamus. super An-
hujus Ambrosiinonsolumlibellumde Coitllictuvitiorumet i. Maria §
virtutum, sed et pltires sermones inter Augustiniopera omnilaude major. His igitur praelermissis, |
ftiisse immistos; eique forsilan tribuendum serm. 195 loquamur aliquid in laudibus sacraiissimce Virginis. »
aliosve,quiinmanuscriptisAmbrosiinomenpraese ferunt; Sed quid nos laniilli, quid aciione pusilli, quid in I
maxime qui nec AmbrosiumMediolaneiisem,nec hujus ejus laudibus referemus, cum etsi omniuni nostrum l,
imitatoremMaximumTaurinensemsapiunt. Permulta hic merabra verierentur in linguas, eam laudare suflice- (i
reperies dictajam ante in superioribusaliquotsermonibus ret nullus? Altior enim coeloest, de qna loquimur ; **
de B. Maria. De num. 5 vide Ambros.in Lucaecap. 2, abysso profundior, cui laudes dicere conamur.
Isid. de vita et MorteSanctorum, cap. 68; de num. 4 euini Deum
supra serm. 120, n. 4, el 194,n. 2; etserm. 121, n. 5; <laio utero quein omiiis crealura non capit, ipsa immacu-
denum. 5, serm. 120, n. 5, et 194, n. 2; de num. 10, claiistim gestavit. Hsec est enim quse sola
serm. 123, n. 2; de num.11, serm. 194, n. b. meriiit niaier et sponsa vocari, haec primse matris
damna resolvit, hsec homini perdilo redemptionem
aclduxit. Mater cnim generis nostri poenam inluli»
mi APPENDIX. 2152
niiiiido; Qenitrix.Domininoslri salufem edidit mu >- urmeoniamagnavoce aflolliie. Hinc iterumdicit, Do-
do Auctfix peccaii Evt; auctrix mefiti M.nia. Eva inine Deus meus, magnifictitttses vehementer(Psat.
occideiulbbbfuit; Maria vivific.aiidqprofuit. Illa per- ciu, <). Uniieauiem magiiificethrin nobis, idem pro-
ciissii; ista sanavijt. H;eceniiu mifabiii aupic in t-.-i pbe-a aii. Mngnificulaesl usquead cmlosmisericordia
lritibiii lriodo oihnium rerum el suum pepcrit Salva Itta (Psal. cvn, ?>).
Ipreiii. Quae enirii ha-c virgo lam sancta, ad qiiam 7. MagnificnndusimprimisDeusde rcdemplionismu-
veriire digriaretur Spiritussanctus? quselam sp<-ci<<sa, nere. Sic ' namqiioopiandiini est, ut in singulis nostra
lil eam sfbi Deiis eltgerel spnnsam? quse laiu casta , aitiina raagnificetDominum,coneipial Dei Verbura,
ul esse possei virgo ]>ostpariutii? Haecesl Dei l-in pariat cl nulriat, recoriletur salvalionis su;e pia com-
jiluni, foiis ilie signaius, et jiorta in doino Domini inercia, quoniodo iiullis suis tiracedenlibus raeritis
clausa. Ad hanc namque, ul dixi, Spirilus sauclus sii ab iiiii|iiitaieFalvaia, sed sola Deibonii.atcgratuita
descendii, liuic virtus Aliissiiniobuinbravil. Ila:c csl Chriui sangnine rcdempia, el dical, Magnificnlnnima
iiiiiiiaciilatacoilti, fecirada partu, virgo lacians, An- meaDoininiim.Sic enintdilexilDeusmuitdum.MEvan-
gejprum et lioiniiium cibum nuiriens. Merito iiaque gclium, ui Filhtmsttiimiiiiigenitumdarel(loan. iu, l(i).
sin- Ilinc et Apostolus,Qui proprio, inquit, Ft7ionon pe-
beiija siiigylafi a npbis pricconio cxiollitur, qua-
giilafe cominerciufninuildo pracbuii. Deinquetanurai percit, sed pro nobis omnibiis trudidil illiun (Rom.
se.att cheli fasligia sublevavii, ut Ver -uiniu priucipio vin, 52). O mira; pietalis aiTectus! o ina-sliniabjlis
ajiud Deum de superna cceliarce susciperel. ardor cbarilatis! Quis anle lant;e pielalis diyitias non
.S.,M(in'a omni laude dignissima. 0 f<lix Maria, ohslupescal? quis aute lam inelfabilem charjtateni
ei pinhi laiicjedignissima! 0 genilrix gloriosa ! 0 su- non coiiireiiiiscai? Quis umpiatn possel sperare, ut
bjjhiis piierpeia, cujus visceribus aucior ooeliterr;e- ex Deoaule tempora natus nascereiur pro liominibus
labris in lenipore ex feraina homo faclus? unde scriptnm
ijiie, cotniniltiiur! 0 felicia oscula lacli-ntis infail-
imjifessa, cuiii iiiter crebra indicia re|itantis cst, Cum venitpleniludotemporis, misit Deus FUium
ilae; iifpble verus ex le lilius libi matri alludcret; suuin factutn ex muliere, faclutn sub Lege, ut eps qui
ciim yerus ex Patre Deus Dei iinigeiiilusimjierarel! stib Lege erant redimerel, ul adoplionemfitiorumreci-
Naiii aiictbfeiri lurim ipsa concipieiisedidisli iu teth- peremus(Galat iv, 4, 5). Quis, iiiquam, possei.aesti-
pdfe puberem, (|Uem habebas atite tempoia coiidi- mare, ut porlarelur mauibiisfemineis poriiiior orbis,
ttifeiij. 0 felix piierperium, laelabilcAngelis, optabile panis Angelorum aJcretiir, viritts coeloruminfirma-
Sancfis, necessarhim peidilis, congruiitn profligatis! reiur, vita oiniiiummorcretur? Maguificeiergo iii bis
Qqi pdsl tiiiillas assUinpltccaruisirijiirias, ad iilliuiuin aniina Maria: Dprainum; magiiiiic<-tet nosir.a. Admi-
verbefatus Jlagris, potattis felle, afiixus patibulo, ut rcmur, graiulcmur, aine.mus, laiideraus, adoremiis ,
te Vcfariimaireui ostenderet, vcruiiise hoiiiiiiempa- gratias illi aganuis; quoniam pcr eamri<-mRedera-?
fiendq monslravil. SeiJ quid dirain panpcr ingcnio ; ptoris nostri mortem de tenebris ad lucem, d<:niorle
cufrii cl.ele qnidquid dlxcro, ininor laus esl , quain ad vitam, de corruptione ad incorruptionem, de exsi-
di-jjiuiastua mefeiui-! Si ccelum ic yocem, alliof es. lio ad patriam, de luciu ad gaudium, de lerris ad
Si riialieii) Geiilinin dicara , pnccedis. Si fbrmani ccelesie regrami voeaii siimus.
Dei appellera , digna exisiis. Si doininam Angeloriiin 8. Hac veritale imbiitiislerrena despicit. Quwbaita,
vqcitefn, pef omriia esse probaris. QUidergo dc le quw prava exsultatio.Qua-ciimqueigitur aniina saixta
digrie dicairi, qtiid refcfara ; piim nori int<-rtra
sufficiiiilingua lalihus hicril iiicilaincntis occupala. nibil coucupiscit
carriis itias eiiarfafe virtufes? H:is laudes lericniim, niliil iraiisiloriuin, nibil quoil ad lcnipiis
slleal Jirigua carnis, quas seinper ardentcr intus arridet, nihil quod ad prsesens d<-l<;ciai : qua: risum
pfoferl aniniris. Nnnc nostras pc-toui aur<-sdoclri- liiciuni coinpiilat, et gaiidiuin in moerorenicomniii-
iiarum luarum deinqlceas prganis. Plaudaut iuinc tat; cui muiidns carcer, dclirai vero habitaiio e-t :
{yihpaliis saiiciae.riianus, et inter veloces arliculos cni cxsultaiio in prscseulibus nulla csi, quia in ijlo
hafiiioiiia piicrpefpe concrcpci. Coiiciuaiit la-laules taiiluin gaudere appelit, qui «nper omnes esl Unde
clibfi, et allernaiiiibtis modulis dtilcisona carraiua in sancto Canlico, ctiui dicerel Virgoglorio^a, Magni-
fiiisceiiutUri fical aniina niectDomintitn; cl exsullavitspirilus metts;
6. mngnificare dicilnr duobtts ttiodis. Audiainiis , signanter addidii. in Deosaliitari tneo: ac si diceret,
fratreSj.au.iiaiiiiispiomeiitis affectu, aiidiainusqiiem- Aniiiianieaqincniagnificat Domiiiiiiii,noii in quolibet
aiJiiiqdiim tyihpanistria nostia doclriiiis concrepet alio, sed in iiio taiiium cxsiiliai.qiiemainando niagni-
Virgo Maria. AudiantUs,iiiquam ; etciiin lniic liarinohiie fical. Noverat aiilcm esse aliam vilupcrabileiiiexsul-
mbribiis respoiidea.mus. Denique h;ec mulier tationera, quia liiundiis gamlere cliciiur lendeus ad
bealissima ab angelo jam salutata , Spiriiu sancio luclura, de quibiis Salimionaii : Lwtanttir cum mtile
feplefa, 'jilenitudine divinilatis afflata, ad domiim fecerinl, et e.rsultunlin rebtts pcssimis(l'rov. u, 14).
Elisiilieth veiiisset coguaise, p- st exsultaiioneiiiJoan- Ilinc et Apnsiohis uon quodlibei gaudiuni in sancio-
iiis ih iileio matfis. posl aduiirationcm Eiisabeih de rtiin cordibus esse desciibii, sed in Spiritu sancio.
adyeritu ejusdeii) DoniiniMa'ris, boc Dominndecaii- llinc David ciira dicerel, Gandete,jusli; subjunxit,
tiiyii ciinticiiiii jaudis : Magnificctlanima mea Domi- m Dqmino(Psql xxxn, 1). Iliuc cum Doininodice-
niini; ei exsiiltdvit spirilus meus in Deosalulari meo ret, Gaudebunt lubia mca, dum cantavero; addidii,
\Luc I. 46,47). Primo igiiur hocin iocoqiucrendiim libi (Psal. LXX,25). Hac enim exsnliaiionc nullus
csi. cjuid ^ii inagnilicafe Doniinuin : neque eiiiin ma- eoruiii gaudei, quisquis de praiseniibus lantuin exsul-
gnus lit a creatura Cieator. Scd scicudirai nobis est, lai, a:ternisque bonis inferesse non conciiiiisrii : cui
dubhus iuodis dici magnificare; id est, aut ina^iiiim cxsilium pairia esse crediiur, ei inors vita a-stinia-
facere, aul iriagiuiraadorare magiiuinque adniirari. tur; ciijiis Deus veriler esl, el ornatus non in m<>-
Maghilicaiurenini Deus a nobis, cuin magnificari di- ribus, sed in amiclu 2 est: qui cuui laudaiin-, eviol-
gna.tur a nobis. Scd iurai<|uid si.c in imbis, sicnt litur; el cum vitu|>eiatus fuerit, magnis iracundi:e
in Ma.iiauiide carneiii assumpsil pro nobis? Ave, in- stimulis agitaiur . qui ciim maiisiicli^non liuiii.la-
quit ad eam angeliis, gralia plenu, Dominus lecum, tur, sed in superbbe fascibus clevalur, el c i-Icros
benedictaiu inler niulieres.Spiiilus sanclus supervcnict quasi ex allo moniis supercilio coiiu-uiiilalur.
in te, e.l virius Allissimi obumbrubiltibi. ldeoqne el 9. Qttid sil Iwtari in Jesu. Scd qnis h;cc atl plemrai
quodhdseeiurex.teSanctum.vocctbitur Filins Dei (Ibid., iia [lolesl calcare, Uiab bac exsullatbme. iis<ieinviliis
28, 55). Quaccunique taiiien aniina sancta Verbum inter|icllanlibns, nec ad ni<in ntii:" -<•oi-ialalpo-se
concipei-epoteS.cfcdendo. pare pra-.dicando,mairni- abslrabi; cmii Scri|Mira prniiuiiuYi,C<rpis'iuod cor-
lica amaiido.Uiide el Davidprophela dieii, Muqnificate riimpilur ..ggnival tii.im.uu,el dprimil lerrena inli.ibi-
Dbtitihumrhecum,el exallemusnomenejtts in invicem
(Psql. xxxiii, 4) : ac si diceret, Ma.giiitudiiieiii Do- 1 m 5!ss.,Mmimanima.
fcifii mecuiii decahialei pfscdicaiej et nominis ejus 5 lta Mss.Editiautoin,in actu.
8133 SERMOCCVllI. 31S4
tatio sensumtnulta cogitantem(Sap. ix, 15)? Ingemi- persolvet, quse solo tdo comfhefcib recupersvndiad-
scens ergo, o aiuma sancia quaoeumquein Domino itum invciiii? Accipeilaqueqii.isciifriqueexile«,(iiias-
exsultas, quoties ic ab Iiae cxsultaiioiie abstraclani oiim([iie raeiitis luis impares graliaiuui acliohes : ct
esse videris. dicilo, Ne ptojicias me, Domine,a fncie cum susceperis voia, cnlpas nostras ofando exousa.
iua, ei Spirilioii sanclumtuumtte auferas a me : redde Adraitienosiras prcces inira saCrarium cxaiidilionis,
niilii twiitiamsaluturislui. et spiritu principaliconfirma et ro[iorla nobis graliara reconcilialionis. Sit pcr lc
tne (Psal L, 13, 14). Et hic atteiilins iniuere, quam oxcusabile, quoclp.-r le ingeriratis; sit im[ietrahile,
exstillatiom-m peiicfil. Quod oiiim hebraice Jesus , quod fida menie poscimus. Accipe qucd offerimns,
fmc laiine Salutaris diciiur. Qua; enim ba-ckrlilia est im|ielra qued rogamus, excusa qimd timeraus : quia
le.su, nisi conlcmiilatio ejus, qualis venturiis est in iiec pniiorem meritis invoninrasad jilacandam irani
•jloria sna? Sciendum vc.ro est, quia illi liinc liftc Judicis (|uain le, quse meruisli esse mater Redem-
tlariLite pnlientiir, qui hic posili Redeniptoris sui ptoris et Judieis. Succiirre ergo iniseris, jnva pu-illa-
vestigiaimitaninr. El quidem DoininumJcsum legi- nimes, rcfovc flebiles ; ora pro jxipnlo, interveni prb
oius dolfiisse, flevisse, ex itincre fatigalum fuisse , clero, intercede pro moiiaohonuu choro, exora pro
npproliria et oonTunieliassiislinuissc, spula, flagella, devolo feniineo sexu : sentianl omnes tnum leva-
crucein stiscepisse : iitinquara lamen lesrimuseura men, qiiicumquedevoie celebranl luum nora<-n'. Sit
ri-ds e, pfospcratnm in prsesenli fuisse. Hinc plane , libi corapassio snper alflictis, sit pius affeclus super
hinc in spe gandcnt oniiies elccti, ctim ccepcrint ad- coaloritm percgrinis : et cmn le sempei' la-tauiom
yersitaliliusmuiidi faligari, et nullis ejus prosperila- aspicis, flt-tus nosiros, qiia-siinins,ipsa ad Deumad-
tihus fajlacitcr di-cipi;"scieules procul dubio aliam miitas, eumque ut proprium filiiim oro nobis inter-
yiam non superosse,perquain possinl ocelospeiielrare. pelles. Nos eniin arihuc in hac tcrra alfligimiir, per-
Hinc est quod idem Dominus ait discipulis suis, Beflli spquiniiir, injnriis lacessimur, opprohriis afficimuf,
estis cum vos maledixerinl homines, et perseculivos esurimus, silinius, sommun paiimur, in carcefe re-
tuerint, el dixerinl qnine tnuluin adve.rsumvos, men- linemur. Tu vero in cceleslibus rognis [iraelnta es
liehies. propter me. Gaudte in illa die et exsuliate: cunotis virginumchoris, tu Agntim quoeiimqtie per-
ecceenimmercesvestramulia eslin cwlis(Malth.v, 11et rexeril scqueris (Apoc. xiv. 4). Tu virgilieoschoros
12). Sed iii liis pressuris atque arigustiisnequaquam et ab incentiva; carnis iller.ebrisalienos per albcntia
po.sseiitsuhsisiere, et, quod his majus est, gaudere , lilia rosasque vernanies ad fonies pefennis vitse po-
nisi veraciier in con^pectu Dei et honiinum humiles tandos inviias. Tu in illa beatorum felicissimaregla,
essent. Qiiibus Dominus eoruni ait, Discitea me quia prinii ordinis dignilate indepia, pliratis roscidis ohei'-
tnilis sum el humilis corde, el invenielisreqitiemctni- rans, iuier paradisi amcenitatom graminposque cro-
mabusvestris (Id xi, 29). Itinc ilernm dicit, Beali cos tenero poplile pergis, felicique palma violas im»
miles, qttoniamipsi possidebutttterram (Id. v, 4). marcescibiles carpis. Tu concinis sine fine choris
10. flitmilituiis commendnlio. Humilitas fucata. CQnjunclasunimis; Angelis Archangclisque sociala,
Hinc eliam liaec Virgo gloriosa beaiam se dici ab indefessa voce, Stmcius(Id. IV.8)! clamare non ces-
oiniiiliusgeiieraiionihus manifeslal, eo quod ejus hu- sas. Tu in ctibiculo Regis bcaliludintim geirimisac
miliialem Detis respexit. Nam subdil, Quia respexit margaritis ornala assisiis. Tibi Ihronus rcgius ab An-
liumilitatemaiicillmsUce;ecce enim ex lioc beatam tne gelis collocalur in anla trlerni Regis, leque ipse Rex
dtcent qinnes gerierationes(Liic. i, 48). 0 vere beata rogum ul nialnm veram et decorarn sponsam prse
liiimiiitas, quse Dciiin lioraiiiibiispcperil, viiain mor- oiiiiiibns diligens ainoris anvlexu sjlii associat. Nec
talibus edidit, coeios ihnovavit, muudiim purificavit, niiruiii, si dignclur tibi adgaudere Deus regnans in
paradisum aiieruii. et iioiiiiiiumai)iui.asab inferis li- ccelis, quem lu parvnliiin ex te homineto liatnm to*
beravit! 0 vere, inqnam, gloriosa Marise liumilkas, tics osculata es in terris. Has ergo tuas felicitates
qusc por!a paradisi eflicittir, scala coeliconslituilur I possidcns, convertere ad noslrariim miseriarum sa*
Fai ta esi certe htimiliias Maria; scala ccelestis, per Iiitem-
qtiam descendii Dcus ad terras. Quia respexil. inquii, 12. Beata Virgoquoinodocqlenda. IntPf haec igi-»
hnmiiilatcmancillm suw; ccceenim ex Iwc bealamme ttir, fratres charissfmi, cum toio raontis affccinbea-
dicetil omnes genernliones.El quid est dicere, Re- tissima; Virginis nos intercessionibiis coiiimiltainifs,
spexit; nisi, Approbavii, placuit ei liumilitas mea? bmries ej'us pairnoinia omni nisn iiiiploi'eiiiii<!: til
Unde per prophetani ilominiis dixit, Ad qnetnrespi- dum nos supplicj eani obsequio freqiieniatous in ter-
ciam, itisi ad piiuperculum el humilem,et trcmenlem ris, ipsa nos sedula prece cominendare * digncliir in
sernionesmeos (isai. LXVI,, 2)? Hinc David Domino ccelis Ne.iue etiim duhiiim, qnaft meruil pro libe-
dicil, Quiq resp.exisiiItmnililqlcmmeum, salvuslide randis proferre preliuin, posse plus sanciis omnibiis;
neressittitibtis animiimtiietim(Psat. xxx, 8). lilullisi- liheraiis ito|iendcre sufTragiiim.Scd quid nobis. |)ro-
qiiidcmvidcntiir in inrisjieciu horainuii)liumilos esse, dest liaiic inicrpeliare vocibus, nisi etiam liumilitati»
ul ab eis beaiificentur : sed eoruin humiliias ,a Do- ejus exempla teiicaraus? Curemus qrgo, diiectissimi
minOni>niespiciiiir, qiiia lalso. et non vere de htimi- ffalrcs, ut qui hujus diei festivilali interesse cupi-
litafe glorianinr Si cnim veraciler limniles essent, mus, vestimcntis humiliialis atque cliaritalis induti
Deiraiah Iioriiinibus, el inin se vellent laudarii; nori appareamus. Non nos invidia aliena- fclicitatis ior-
in boc inui.doeorurii spirilus exsiiifaret, sed in Deo queat, uon ira usque ad divisibherridilaiiici, lidrt,cif-
salriiari; iiiiinliiiaicm suain non ab liominibuscori- piditas Christurii a nobis evcludat, lidn sa>eiititrisii-
spici. st.-da l)co oxO|)tar<-nt. Sequitur in hoc sauclo tia exurat, non prosperitas ejiis ihcaii|e(Jecipial,.ii,ori
Cantico, Qtiittfecil mihimttgnaqtti polens esl, et san- luxuria inquinet, noii iminiiiidilia pqlinat, lion elalio
cttimnoinen ejtts (Luc. i, 49). Qua; tibl i.iiagnafecit, coriTimpat,noii superbia iiillel : ut durii nos virtiiti-
qiiicso, gloiio-a Virgo, ui dici beata merearis?. Puio btts ornalos, cbariiate conjimCios, luimililtife IJtrnda'.
enim, ifiio veraciler credo, iil civatura ederes Crea- tos beata Doi Genitrix suaenos interesse restiyitati
torem, faiuula Doiiiiiiumgener.ires; Iit pi-r le Dens perspcxerit, ardenlius nobis subvcTiire fesfitiet ajnitl
muiKlumrediiiierel, |ier le iiluminaret, [>erie ad vi- Filium et Dominum suum Jesnm CiirislUth,DeUiiiet
tara. revocaret. Salyatorein nostrum; qpi ijOroiiis jiereraiis, rego-i
11. Precatiq ad beatam Virginem. Huc usque , 0 glorificat sanctos suos, el est aetefiialatts et exspe-
Virgo lieala, d<-ie ipsa.q.ua!mis ad amorem Dei ac- claiio omnibtis electis ejus : ipsi gloria, viflus, pote-
ccndereni fideliler jiroiuli-.ti:ea veroqua- scqtmnlur, stas, setcrnilas, cl nunc el seriipcf per ihiiWortatf/i
hiiiuaiio gciieii pro|ili<'ta^ii.Meuiii autein voium sajcula saL-cuIorum. Ainen.
exstitil ca laiituih inde iransciirrere, <|inead tni laii-
d<m n minis pertin<-r<-ni. Sed h;cc quae clc le ipsa 1 Sicediti.AtMS.cb.cumm., lutimNatate.vradocinerisis
narrasti, iu-que ut digniias ma mereiur, diccri- po- autem, *
tuam assumptionem.
tuisti. Qwsergotibilaudes fragilitas bumani generis fu Mss.,quod.
213S APPENDIX, 2156
SERMO CCIX (a). 3. Vilts beatwdescriptio.Consideremus
In festoomniumsanclorum(b). ergo incly-
tam urbis illius felicitatem, in quantum considerara
1. Certaminis tempus breve, bravium sine fine. possibile est. Ut enim vere est, compreliendere nullus
Hodie, dilectissimi, omnitim Sanctorutn sub una so- sermo sufficiet.Dicitur de ea in quodam loco sic, quod
lenuiiiatis laetitia celebramus festivitatem, quorum aufugiet ibi dolor et trisiitia et gemilus (Jsai. LIH,
socieiate ccelum exsultat, qtiorum palrociniis lerra 10). Quid hac vila beatius? Ibi hon est paupertatis
laetatur, quorum triumphis Ecclesia sancla corona- metus, non segritudinis imbecillitas; nerao lseditur,
tur : quorum confessio quanlo in passione fortior, irascitur nemo, nemo invidet; cupiditas nulla exar-
tanlo est clarior in honore; quia dura crevit pugna, descit, nullum cibi desiderium, nulla honoris pulsatio,
crevit el pugnantium gloria, et marlyrii triumphus attt potesiatis ambiiio '. Nullus ibi diaboli metns, in-
mulliplici passionum genere adomatur, perque gra- sidi;e daemonumnultse?lerror gehennccprocul, mors
viora lormenta, gratiora fuere cl precraia. Dum ca- neque corporis ncque animac,sed immortalilaiis mu-
tholica maler Ecclesia per totum orbem longe late- nere vita jucunda. Nulla erit tunc usquam discordia;
que diffusa, in ipso capite stto Christo Jesu edocta sed cuiicta consona, cuncla convenientia; quia om-
cst conlumelias crucis et mortem non timere, magis nium Sanclorum una concordia : pax cuncta et Isetitia
magisqtte roborala est non in resislendo, sed in per- conlinet, tranqttilla sunt omnia etquiela. Jugissplen-
ferendo. Universos autem quos agmine inclyto carcer dor, non isle cjuinunc est, sed tanto clarior, quanto
poenalis inclusit, pari et simili calore virtutis ad ge- felicior; quia civitas illa, ut legiiur, non egebitlumine
rendum cerlamen gtoria iriumphalis itispiravit. 0 solis, sed Dominus omnipotens illuminabit eam, et
vcre beala maler Ecclesia, quam sic honor diviuaedi- lucerna ejus est Agrais : ubi sancli futgebunt ut stellce
gnalionis iiluminai, quaiii vincentium gloriosus mar- in perpeluas seiernitates, et sicut splendor firraanienti
tyrum sanguis exornat, quam inviolaisc confessionis qui ad juslitiam erudiunt multos. Quapropter nox ibi
candida induif virginitas! Floribus ejus nec rosae, ntilla, nullo; lenebrae , concursus nubium nullus, nec
nec lilia desunt. Cerlent niinc, charissimi, singuli ad frigoris ardorisve asperitas ulla; sed lalis quaedam
utrosque honores, amplissimas accipcre dignilatutn erit rerum temperies, quam necoculus vidit, necauris
coronas, vel de virginitate candidas, vel de passione audivit, ncc in corhominis ascendit (I Cor. u, 9), nisi
purpureas. In cceleslibus castris pax et acies habent illorum qui ea perfrni digni inveniuniur, quorum no-
llores suos, quibus milifes Cbristi coronanlur. mina scripla sunt in libro vita;, qni ct laverunt stolas
2. Seqiiiiur cle eodetiiargumenio. Dei enim ineffa- suas in sanguine Agni, et sunl ante sedem Dei, ser-
bilis et iinmensa bonilas eliam hoc providit, ut labo- viuntque ei die et nocte. Non est senectus ibi, nec
rum quidem tempus et agouis non extcndcret, nec senecluiis miseria, dum omnes occurrunt in virum
Joiigum faccret aut aelcriium; sed breve el, nl iiadi- perfectum, in mensuram aetalis plenitudinis Clirisli.
cam, momenlaneuni : ut in liac brevi et exigua vita Verum super haec omnia est consociari Angelorum et
agones essent et Jabores; in iila vcro quae scterna Archangelorum ccetibus, Thronis etiam et Domina-
est, corona et prsemia merilorum : nl labores quidem lionibtis, Principatibus et Poteslatibus, omniumque
cito Jinirentur, nieriforum vero prsemia sine fiue du- ccelesiium supernarumqueViriutura contuberniis per-
rarent : nl posl liujtts mundi tenebras visuri cssent frui, et intueri agmina sanclorum splendidius sideri-
candidissiniam lucem, et accepluri majorem passio- bus micantia, Pairiarcharum fide fulgentia, Prophe-
iium cunctarum acerbitaiibus bealiludinem, testante larum spe laetaniia, Apostolorum in duodecim trihu-
hoc Apostolo, ubi ait, iVoii sunt condignmpassiones bns Israel orbem judicanlia , marlyritm purpureis
hujus lemporis ad sttperventuramglotiam quw revelabi- victoriae coronis lucentia, virgimim quoque choros
tur in nobis (Rom. viu, 18). Quam Isetosinu de prae- candentia serta gestantes inspicere. De Rege autem
lio reverlentes civitas cceleslis excipit, dc hosie pre- qui horiim medius residet, dicere vox nulla sufficit.
strato tropsea ferenlibus occurrit! Cuni triiiinphan- Effugitenim omnem sermoncm, atque omnem sensuni
libus viris ct femir)seyeniiiiit,qusecum sseculosexum humanae menlis exccdit decns illud, illa pulchritudo,
quoque vicerurit, el gcminata gloria militiae virgines illa virlus, illa gloria, illa magnilicenlia, illa majeslas.
cum pueris teneros airaos virtutibus transcuntes. Ultra enim omnem sanctorum est gloriam, ipsius in-
Sed et caclera fidelium tttrba aulae perpetuae regiam aestimabilemaspicere conspecium, et splendore maje-
intravit, qui sinceritatera lidei inconcussis praecepto- statis ejus irradiari. Si enim quolidie oporteret nos
rum ccelestium disciplinis unita pace observaverunt. torraenta perfefre, si ipsara gebennam parvo tempore
Ergo agite nunc, fralres', aggrediamur iter viloe, re- tolerare , ul Christum videre possemus in gloria ve-
verlaraur ad civilalem coelestem, in qua scripti nienlem, et sanciorom ejus numero sociari; nonne
sumus et cives dccreli. Non straius hospites,sedcives erat dignum pati omne quod triste est, ut tanli boni
sanclorum et domestici Dei (Ephes. u, 19); eliam illius lanlseque glorise participes haberemur?
hseredes, cohseredes aulem Chrisli. Hujus nobis urbis i. Per quid emaiur cwium. Quae erit illa, fralres
januas ajieriet forliludo, et fiducia lafum prsebebit charissimi, juslorum gloria, quam grandis sanclorum
ingressum. laetilia, cum unaquseque facies fulgebit ut sol (Matlh.
XIII,43), cum ordinibus distinctis populum suum Do-
minus in regno Patris sui coeperitrecensere, el me-
de in
Olim, Sanctis57;etpost, Appendice83.
(a) Exstatinter ritis atque operibus singulorum praemia promissa
(b) vulgataopusculaet Alcuiniet Bedae.Pro reslituere ; pro terrenis coelesiia, pro temporalibus
Bedafacitrecepta lectionuminscriptioin Breviariisad hanc
festivitatemde omnibusSanctis. In manuscriplisnostris ' sempitenia, pro modicis magna praestare; adducere
caret auctorisnomine. ln quibusdamtamen Germanis,Va- sanctos in visionem Paternae gloriae, et facere in coe-
lafridistrabi, sed nequicquam,praenotaturei nomen; cum lestibus consedere, ut sil Deusomnia in omnibus, sefer-
ValaifidopauloantiquiorKabanusMaurus, lib. 3 ad Bono- iiitatemque amatoribus suis et immortalilafem largiri,
sum, cap. 12, nonnulla ex hocsermoneverba exscribat. adquam eossanguinissuivivificationereparavit.denuo
Caeterumauctor,quisquisesl, excerpla veterum dictahie ad
in unumcorpus, quod Alcuinuset Bedaplerumquefaciunt, tateparadisum reducere, regna coelorumfide et veri-
redegit, nonnullaab Auguslino, et plura a chrysoslomo mitersuae pollicitalionis aperire ? Hsecinha:reant fir-
sensibns noslris, haec intelligantur plena fide,
muluatus,pleraque autem a Cyprianoin ei ist. 9, ad Mar- haec tolo
tyres, et 77, ad KemesiaDiun alque alios ad melalla rum corde diliganlur , hsec indesinentium ope-
dainiiatos,ipsiusquelibris de Opereac Eleemosyniset de magnariimitale acquiranlur. Reposita est in
Wortalitate.De num. 1 vide Cypriamepist.9, ad Martyres; potestate facienlis; quia regnum coelorum vim pati-
de num.5, conferchrysost.de lleparationelapsi, cap.7; de tur. Res isla , o homo, id est regnum ccelesle aliud
num. i, Auguslinise*rm.127, cap. 5; de num.3, Cypr.in non
iine libride opere et Eleemosyiiis,et epist. 77, ad Neme- quoerit prelium tjuam le ipsum. Tantum valet
sianum;de num. 6, C.ypr.in line libri de Mortalitate. quantum et lu : te da, et habebis illud. Quid lurbaris
1 EdilioGG.subjicithaae notam: « ApudRabauum,nulla
honorUpulsat et poleslalisambitio.»
 2137 SERMOCCX. 2138
de pretio? Christus semetipsum tradidit, ut acqni- buimus Domini Salvatoris; hodie summa devotiorie
reret le in regnum Deo Palri: ita et tu te ipsum veneramur sancti martyris Stephani passionem : lie-
da , ut sis regnum ejus ac non regnet peccatum in sterno, redimiraur ,ad praemium;hodierno, provoca-
mortali tuo corpore, sed spirilus in acquisitionem mur ad exemplum. Bene ergo hesternse soleranilaii
vitae.Ad hanc igilur operum salufarium deleclelur festivitas hodierna conjuncta est; ut illa credentes
cttrrere palmam, quicuraqiiedesiderat praemiarepro- eveheret ad vilam , haecconfitenles duceret ad coro-
missa in seternasoecula. nam. Oinni ergo Ecclesise beatus Stephanus datus
5. Coronamatiyrumpurpurea, jusle vivenliumcan- est ad profeclum. Adhuc laicus diaconii meruit ele-
dida. Libenter igitur, fratres, ac prompte certemus, clionem, et levita martyrii oblinuit principatum. In
onines in agone justitiaeDeoet Christo spectante cur- plebe adhuc posituserat; sed jam virtutibus eminebat.
ramus: et qui saeculoet mundo majores esse ccepi- Humilis erat loco; sed celsus Jide. Discipulus erat
nius, cursum nostrum nulla saeculiet mundi cupiditale ordine; sed facius est magister exemplo. Quos seque-
lardemus. Si expeditos, si celeres, si in hoc operis batur devolione fidei, prsecessit velocitate martyrii.
agone currentes dies ultimus invenerit, nusquam Do- Scriptum est enim de eo in Actibus Aposlolorum,
miiius merilis nostris ad praemiumdeerit remunera- quod ad ministeriumviduarura sit ab Apostolisdepu-
lor. Qui coronam iti persecutione purpureanj pro tatus (Act. vi). In hoc eliam quod prae',»situs [est fe-
passione donavil, ipse in pace viventibus pro juslilisc minis, lestimonium meruit sincerissiinaecastitatis.
merilis dabit et candidam. Nam nec Abraham, nec Beatus ergo erit, charissimi fratres, qui hunc secta-
Isaac, nec Jacob occisi sunt; et lamen fidei ct juslili.e tus, qui hunc imitatus fuerit: et pudicitiaeenim pal-
merilis honorati inlerPatriarchas primi esse merue- mam, et martyrii consequetur coronam.
runt: ad qusrum congregalur convivium, quisquis 2. Cur Filium hominis, non Filium Dei videre se
lidclis et justus ct laudabilis invenitur. Memoresessc testalusest. De quo et lectio Acluum Apostolorum,
debcmus voluntatem non nostram, sed Dei facere quae nobis hodie lecla est, dilectissimi fratres.cum
debere : quia qui fecerit ejus voluntatem, mancl in plurimum habeat in ipsa specie admirationis, non
aHernum, quomodo et ille manet in seternum. Qua- minus taraen continet in myslerio dignitatis. Ecce,
propter, charissimi, mente integra, fide firma, virlute inquit beatus Stephanus, video cwlos aperlos, el Fi-
robusta, cbaritate perfecta parati ad omnem volunta- lium hominis slantem a dexlris Dei (Id. vu, 55).
tem Dei simus, conservantes fortiter dorainica man- Considerate attentius, dilectissimi fraires, cum bea-
data. In simplicilate servate innocenliam, in charitale tus Martyr Dominum Jesum Cliristura ad dexteram
concordiam, modestiara in humilitate, diligentiam in Dei Patris stare vidisset, cur sese Filium hominis vi-
administratione, vigilantiam in adjuvaudis laboranli- dere testatus est, et non polius Filiura Dei; cura uti-
bus, misericordiam in fovendispauperibus, in defen- que plus delaturus Dcminp hpnoris videretur, si se
denda veritate constantiam, in disciplinsesevcrilate Dei potius quam hominis Filiam videre dixisset? Sed
ccnsuram; ne aliquid ad exemplum bonorum facto- certa ralio poslulabat, ut hoc ita et ostenderelur in
rum desit in nobis. coelo, et prsedicaretur in mundo. Omne enim Judsco-
6. Quam exoptanda vila wlerna. Haec sirat enim rum scandalumin hoc erat, cur Dominusnoster Jesus
vesiigia quse nobis sancti quique revertentes in pa- Christus, qui secttndum carnem erat filius hominis,
triam reliquerunt; ut illorum semitis inhscrenles, csse eliam Dei Filius diceretur. ^ldeo ergo pulclire
sequeremur ad gaudia. Patriam quoque nostram pa- Scriptura divina Filium hominis ad dexleram Dei
radisum cum illis compulemus. Parenles Patriarchas Palris stare meinoravit, ut ad confuiandamJudaeorum
jam habere ccepimus: utquid non properamusei cur- incredulilatem ille Martyri oslenderetur in ccelo, qui
rimus, ul palriam nostram videre, et parenles salutare a perlidis negabalur in mundo : et illi leslimoniiim
possimus? Magnusillic nos charorum numerus ex- cceleslisVeritas daret, cui fidem terrena impietas de-
spectat, parentum, fratrum, filiorumfrequens nos et rogaret.
copiosa turba desiderat, jam de sua incolumitate se- 3. Si dislant inter se martyres, prwcipuus esl Ste-
cura, adhuc de nostra salute sollicita. Ad eorum phanus. Unde licet juxla Psalmum qui leclus est, pre-
complexumet conspectumvenire, quanla illis et no- tiosa sit in conspeclu Domini mors sanctorum ejus
bis in commune laotitiaesl! Qualis illic cceleslium (Psal. cxv, 15), si quid lamen distare inter marlyres
voluptasconservorumsocielaiemexspectantiumlquam potest, prsecipuus videtur esse , qui primus est. Nam
summa et perpelua felicitas! lllic Apostolorumglorio- cum sanclus Sleplianus ab Aposlolisdiaconus ordina-
sus chorus, illic Prophetarum exsultanlium numerus tus sit (Aci. vi, 5), Apostolos ipsos beata ac Irium-
insignis. Ibi marlyrum populus innumerabilis ob cer- pbali morte praecessit : ac sic qui erat inferior or-
taminum victoriam coronatur; illic clarissima virgi- dinc, priraus factus est passione; el qui erat discipu-
nura turba laelatur : illic etiam confessorum fortitudo lus gradu , magister ccepit esse martyrio , complens
laudatur. Ibi et illorum remuneralio {censetur, qni illud qtiod bealus prophela in Psalmo qui lectus est
praecepla dominica servantes, ad cceleslesthesauros dixit, Quid relribuamDominopro omnibus quw relri-
terrena patrimonia transtulerunt. Ad hos, dilectissi- buitmihi (Psal. cxv, 12)? Retribuere enim primus
mi, avida cupiditate properemus; ut cum his cito voluil Slephanusmarlyr Domino,quod cum onnii hu-
esse, et cito ad Christum venire contingat, euraque mano genere accepit a Domino.Morlem enim quam
hujus itineris ducem habeamus, salutis auctorem, Salvator dignatus est pro omnibus pati, hanc ille pri-
!lucis principem, laetitiaelargitorem : qui vivit et re- mus reddidit Salvatori.
gnat cum DeoPatre omnipotenle et Spiritu sancto in i. Mira Slepltani cliaritas. Post hsec subjecit Scri-
sxeula saeculorum.Amen. ptura sacra , ct ail : Positis gcnibusclamavitdicens: '
i SERMOCCX (a). Domine, ne slalttas itlis hoc peccatum(Acl. vn , 59).
in NatalisanctiStephaniprotomartyris,i (b). Videte, dileclissimi fratres, affeclumbeati viri, vidcte
magnam et admirabilem charitatem. In persecutione
i. Stepltanustoli Ecclesimdatus ad exemplum.Ste- positus eral; et pro persecutoribus deprecabatur :
pliani sincerissimacastilas.Heslerno die Natalem ha- alque in illa charissimos
lapidumruina, quando alius oblivisci po-
terat etiam suos , ille Dominocommen-
in
(«) olim,de sanclis5; et post, Appendice 71. dabat inimicos. Quid enim dicebat cum lapidaretur ?
in
(b) Plerisque manuscriptis prsefixum habet nomen
ftlaximi. Ex lisdemlamenlibris pluressermonemin duos
parUuntur,iique nonMaximo assignantnisi posteriorem, rii esse uitelligiturex aliis ipsius sermonibus.Denum.5
qui quidemab istis verbishicnum. 2 incipiens, « Lectio vide csesariihoniil.ex editisa Baluzio,9, et infraserm. 22i>,
AeluumApostolorum quaenobisbodielecta est,» etc, intpr n, 6, necnonsupraserm. 113, n. 4, et liomil.9 et 10 ex
Maxiniianosetiamsermonesvulgatusinvenitur.cseterum editisa Baluzio;dc eodem num. 5 in Gne,vide caesarii
postrema ac potissimapars, ab hoe iere loconum. i, boinil.7ev.editisa Baluzio;de finen. 6, conferhomil.10,
n lmitemurergoin aliquo,dUecl^imifraties,»elc., csesa- 11et 2i>ex edilisa Baluzic.
8139 APPENDIX. 2140
Dptriine, tte slatuas illis hoc peccaltim. Plus ilaquc pter Deum possumus quidem , sed nolumus inj"urias
tiinc illorum dolebat pecCata,quam sua vulncra; pltis siistiriere. Denique si nobis aliqua potenspersonairi-
illoriim jrapieiaiera, qqain suam iii.oriemdolcbai. Et jtii-iamfacit, si nos eliara iiifacie.m.maletjicil; nec
recte.plus : in illp.rum'.qiiiupe impieiatc eraui. mulia reipondere aii(piir)asperuiii, ripii (iifriiii vicein red-
quseplangi, in illiiisautem mortc 11011 erai nod de- dere, atideinus. Quare iioc? Ne ab illa persona po-
buisset dolcri. illoruin jranielittem inors seqiiebamr lenie adhuc inajora <|iiainpcftuiimiis,palianiur. Quod
aeterna; Jnijus atiterii.niortetn yiia perpctua. Iniiie a nobis extorquct liominis timor , deb-iefat a nobis
inur crgo iri ajiqtio, dileclissira>fralres , lanli magi- exigere Cliristi ainor. Si crgu pofeus persona contra
slri lidenj, fain prseclarjmariyris cliarilalcm. Dilig.i- rios saevit, taceiiuis,; et niliil dieere ausi siinius : si
nins iios lipc aninio in Eeclesia fralre- no<lros, qno vcro a-qualisaut forte infi-riorvel levera nobis conlu-
ille i,u,'ncdijexit.iniraicossuos. Sctl , qiloilprjus cst, mcliani iecerit, quasi fera: hestia:, sine ulla palienlia
aliqiioliesii.oiisoluin iiiiniicosnoii diligiraus, sed riec ac sine aliqiia Dei confeniplaiioue consurgimus ; et
aniicis qijidem fidein iiitegrani cu-todiuuis. aut in piicsenti noslrara injiiriain viiidicainus, aut
5. InimiFisindulgere.Sed dicit aliquis : Non pos- certe ad majorem vicera reddendam nostrum aninium
siini.4Jligef.eintmipiim meuiii, quem quolidie velut sona pneparamus. Qnid cst boc, quod quando poteiis per-
hqstein patipr crtxlelissiiniim. 0 ([uicmnqneille es, nobis injuriani infcrl, patieuter accipimus;
alj.ejidisquid libi focerit homo , ct tion consideras qiiando infcriOr,niniio furore succendiiniir? Quia ibi
qiiid lu feceris Deo- Cum eniin tu muliuin grauora tiinuiinus lioraincm; bic Deum timere iiolunius.Unde
in Deiiii)peccata cotniiiiseris, quare non dimiltis ho rogo vos, fratres, qiiantum possumus, cuiriDei adju-
nijni paniiii, ul.liir Deusdi iiciur diinilierc mulfiim? lorio cor nostrum ad patieiiliani prseparemtis, et in
Recole qujd libi bi EvahgelioVeritas ipsa promiscril, oinnibtis inaljs horaiiiibus medicorum vicem agere
c"tqtiam lilii quodaui inodo ciilionem feceril . vcl sindeainus, et non ipsos homiiies s<-dipsorum inali-
qtialepacluni le.cu.ininioril : Si enim. inquit, dimise- melioraliain odio habeamus. Probonis premus, utsemperad
rilis hoiitinibtispeccnlncoriun, climilietet vobisPttler eonscendaiit; pro malis, ul cifoad einenda-
Vestercwlesiispeccatgveslru.Si aiilemnon dimiseritis, lionem viiaeper pienifeniiaemedicamcntaconfusiiant.
hec Pcfter veslei•dimitUiclebitaveslra(Mallli.vi, \ict Qii.inirem oraulibus vobis ipse pia:-lare dignetur,
15J,.V'ide.tis,fraires, qiiiacum bei gralia in polesiaie qui ciini Patre et Spiritu sanclo vivit el regnat in
iiostra ppsiiiimest, qualijcra Dpniitiojiidiceniur. Si, sscculasxctilorura. Anien.
iiiquii, dimiseriiis, diiniuelurvobis.Nam sa;podixi, SERMOCCXI («).
fraires, et ffequeriliiisdiccre debeo ; nemose cinuin- In satalisancliStephani,n (b).
veniai, nenio sc spducai. Qui vel iiiium lioiniiierain 1. Sleplianuscorona.Post liesicrniiiiifestivissimuni
lrac iniitidpodi<)h.abet, quidquid Deo in opcribns bo- diem
cjtio Salvaioris noslri Christi naiiviias illuxif,
liis obitliefil, lolum pcr.dil: quia iion iiicniitiir Pan- etiani, hodicrnus
lus apos.tolus,diccus, Si dederoomnesfaculluiesmras illiislralur. dics beati raarlyns Siephani corona
iri cibosputtperum,el si trudiderpcorpusmciini,ila nt ral: Marlyrisilliusnierila nulla parsorhis igno-
drdenm;ciiariialeiilaulcmtwn hcibtiero ; nihilmihinrotl passus est eniii)iu ipso principio Ecclesia:, ih
esl. Qaafiirem oliani iicatus ,lo:inu<'Sconfirni.u, di ipsa urbe Jerosoly.na. Ibi e.l diaconiis miiiislravil, et
in ipso jiivenliitis fiorc dccorera aeiaiis sti;u sangiiiue
rens, Oniniseiiitnqui non diliqil fralrein sittttn, niaitel piirpui-avii Passio ejus insiguis est, alqtie mirahilis
iitinorle; ot itcruui, Qtii frttlrem suiimoderit, liotui- valde. Hancinodode libro Actunii)Apostoloriira(Act.
cida est (1Joan- ra. 1i, 15). IIoc loco fralrcm, omiu-m ciiin Iegcrelur, non sobiiii audivinuis, sed cliara
Ijiiiiiiiicmpportct inielligi : oaincs cnim in Chri-ln vu)i oculislidei Chrislus ergo caputmarly-
fralres -tlraus. Nemo ilaque sine chirilati-. dc virjii- ri.rai priorexspecfaviiniis.
passtts est pro tiohis , reliriqiiens nobis
i|ifjjle pficsu.raai.neiiip de olceiiiosy.his,ncjno dc je- exeiitpluiiiut sequamur vestigiaejus (l Pelr. u, 21).
jiiiiiiS, neino de oraiionihus confidat : quia quanidiu Ctijus pussionis vesligia |irior secutus bealissimus
iiiliiiiciiianiiri conie lonucril, neqnc i.slis,neque aliis Slcphaims coiililendo Cliri-ium , lapidatus a Jud<is
qnibnslibei houis opi-ribn- placare sibi boniiiiuinpo- coroiam nii-.ruit, lanquam suo sibi iioniine imposi-
lcfil. Sed si v.ultsibi h ilicre |ir<>pitiuniDoiiiiiiuni, lam.
non deiligiietiiraiidirc consiliiira boiiuin. Audiat non liir. Jani Stc|)haiiiis eiiiui gratce, latine Corona appclla-
eorouanoraen babebal; cl iilei)palniara niar-
inc, sed ipsun.ibomimrai stium : Si offers, jnquil, lyrii stio iiomine pra-ferebat
nlH)|HS tttum ud atiiire, el ibi rccordaltis[ucris quia noii soliim non Qui ctitn lapidarctiir,
de pcrsecutoribiisrepor-
fraier tttustiube:qliquid adversumle , relinqueibi mn- tare viiidictain; expelebat
riiistuutn ctitlecdtiire,,el vtide prius reconcilicirifrcttri lahai. Meinineialscd eis potius a Deo vciiiani.postu-
iuo ; et tunc veiiiensbfferesmuiiusluum (ilalth. v, °23, dicliim, eiiini dixissp Diiminnra, Milii viti-
ego relribitum, dicil Qaminus (Deut. xxxn ,
24). Eiuo- ptigniishabentes inirinsectis. ci dolos in 55); et iterura, Ne dixeris, Utrtscar.mede inimtcis
eofde versaiites, qua>.iqui bonam conscii-iiliariilia- mcis.;sed
bcaiiiiis.prse-umimusacceclercadaltare, non limeiitcs xx, 22). Exspectare exsp.ectaDomimim,ul libi auxiiiumsil (Proi).
muuducat e l nos jube.tDeus, ut in cliefuiurae
quod scfiptu.m esl, Qui bibiliudigne,judi- reiribiiiionis cum sanciis inariyiibus vitidiceraur.
ciuin sibi tniiiiducatet bibit[\ Cor. xi, 29).
fj. Di/ficulluteihquidem habel, sed el ingens prm- Bcati eniui qui exspectanl noiuiiniiii, quoniam ipsi
itiiuin.Icl observnlurob terrenamspcm, vel proplerli- haaeditale possidiebtintierrani (Psal, x,xxyi, 9) , ii-
inorem; qiiuritqtwtgispcr amorem.Sed dicit a iquis : lainsciliiellerram<[ti,ejustis
2. Vindicla'
eslsiqedubiopraeparata.
Grandis labor esl. iitimicosdiligerc, pro pcrsecuto- et cttpidus, eoircelur. Stephanus et smvil
ribus supplicare. Nec rios iieganuis, fralrcs, nou par- adveisariodiligit. Tu aiilera, ociirisli;uie, qua.-risvimlicaride
vus quiilem labor est iu Iracsaeeillo: scd granile crit luo qui libi foisiinn iii.jiiriamfecii.; a-stnas,
finis, aiihelas, fesijnas yindicari. Attomle Christuin
pra-riiiuiiiin fuluro. Pcr amorcni eniin liominisini- niedicuni a-griludiiiislu:e, allcnde redeinptorera ani-
iuiri ('fficieris amicus Dci : imo non soluin amicus, nia-tua:. Propter te pepcndit in ligno, et iioiiiluiuest
sed cliain lilius ; siciil ipsc Doiniiiiisdixit, Diligite vindicatiis: ct tu vis
inimicosvcslros, betiefacilehis qni vos odsrunl; ul si- laleni raagisiruin imiiari vindicari, cl non vis taiUiiiuet
i ideo pati volttii, ut tibi pa-
its ftlii Pulris vesiri, qui in cwlisesl (Maith. vi, U , Vide
ia). Si te aiiquis iiomo divcs in lioc saiculo vellcl lieiitiiesuaedciiioiislrarelexeiiipiirai. pendenlem,
atiopliviiiniijiiiii)f.ccre, qtiontotloscrvires, quas in- ffl)Olim,de Sarictis2; et post, in Appendice 70.
dignilales ctiain'servnrura cjns , qua- sei^ilia duris- (b) Augusliuj namiiie m
legilur nomanoBreviarioin die
sima, el aliquolies ctiain Ittrpi—iinasu-lincrcs convi- octava saueli stc|.liaiii.Rejeceruiittaineii Kovanienses, as-
oia , ul ad eadiicam ei fragilem Im-rcdilalrm ipsius sei-mitque b onam cjus, artem reperiri in Eusebiisermone,
qui iacipil, « Quoties chaiflatemveslram. » sed hujusce-
pervenires? Quod crgo alius stistinet propier sub- modiexordiiiiiler F.usebianos •sermonein ft-uslraquaesiyii
staiitiain lerrenam , iu siisiiin: projitcr vitatn n-lcr- mus.nabesaulcriibicua. 2 et 5, excerplaquaedam exAU-
uam. Conviucimurenira certissima ratioue, quia pro- gustni sermone19,n. 9-11.
 2U1 SERMO CCXIV.
ef (ibi langnenti de suo sangnine medicamentnm cori- efat qucm imilatns ost? Triumphavit, coronalus est.
fjcienlem Vide peiidentem, of tibi de ligno lanquam 2. Seqttitnr de eodemnrgtmwme.Sane corona ' 116-
de iribunali praeeipienlom. Audi precauiem : Pater, slra si ;odilica!«iv-slra , <-lgaiidnira noslrimi safus
inquil , ignosce illis; quia iiesciunlqtiid fuciunl (Luc. vestra; sal <s<-lli-inporali- ei sora|)ilorria. Promissio-
xxiii, 54). Scd poiuit lioc Cbrisius , dicis niibi; ego nem etiiin habcmus, sioiit ilixit ApostohiS, vitw prw-
uon pnssrim : ego enim Iiomo sum , jlle Deushoiiio. senlisel [ulurw (I Tim. IV, 8): sed saliilem pra-sentetu
Deiis ergo utquid liomo , si non corrigiuir liomo? donat Deus<-lli<>minibiis et pecoribus, dnnat Dcus ct
Sed ecce iibi loquor, o honio. Muliuraest ad le inti- bonis et malis Hauc aiiiem saliitem lemporalem, pro
lari Domiiiiinitinira : aliende Siepiiaiuira conservum a'terna salule martyros cnntcmpseriint. Gaudetis sine
iiiuin. CerieStephaiiiis saiictus lionio eral, an Deus? dubio, quia salvos nosvideiis; et nosin Cbristo <leve-
Plane iioiiio erat, hoc erat quod tu : sed quod fe- sirasalute gaiidenius : sed satagite utetiam in illodie
cii, noi.ifccisscf . itisi dpnanie illo quem rogas et lu. de vobis gaudeamus2; quia quod ait Aposlolns pro sua
Vide lariieii qiiid leeeiit : loqnebatiir Judiois, sae- dis|iensalione tam magna et ainpla, ht ejils vix vesli-
vicbal et diligebai. U riimqne debco demonslrare, gia oonscclemiir , hoc nobis loqiiebatur, quod populo
et .sa-vienloiiiet di'igeu'tem, Audi saevieiiiein: Durn Dei quera a-dificabat, dioebal 3, Guudiumet corona
cervice: verba sunl sancii Stephani, quando loqueba- mea (Pliilipp. iv , 1). Qiiicumque ergo proliciiml in
!ur Judx-is : Dura ceriice,, et 11011 circitmcisicorde el Cbristo de laboribtis nostris, gaudium silnl o.l corojia
auribtts, vos seinper Spirilui sunclo resltlistis. Quem nostra : quia nosiruni cst fideliler dispensare noii 110-
Prgphelqrum non occidetuni putres vestri (At.t.vn, 51, stram, sed dniniiiieara pecuniam ; yosiruiii est cirai
52) ? Audisii stevienicm; audi et diligentein. lrali. illi cura et sollicitudine sust-ipere. Ego enim possuth esse
facii., et grayius iiiardescenles, et mala pro bonis dator, non exaclor : et dalor 11011 quasi inea; rei, sed
reddontes, ad l.ipides cuctirreruiit, et Dei famii- Dei, unde ct ego vivo; quia ad iinaiii doiriura niagnam
lum. lajiidare cceperuiif. Ilic proberaus sancli Sle- omnes lertiiionius, iraum patremfamilias Doiuimim
pliani jiatieiiiiam et dileclionem : hic victorem dia- habemus. Ccllarium babet amplum, unde ei nos et
Jjbji iriiiippliaioremque cernahius. Audiviiiiiis s;e- Vosvivere possiinus. Tautiim ciim rOgenjus, ut fasti-
vienleiii adyersus lat:entes ; videamus si diligal sae- dium detorgat; prius donet esuriem, et sic porrigat
vieiites. Sseviebaladversus lacenles ; videamus si di- paneni. Undevivo, indedico; linde pascor, hoc riii-
ligat lapidantes. nisiro Nain vobiscum pauper sum. Divitisc comnui-
_ 3. Pro se slans oravit; pro inhnicis, gentt flexo. Ecce nes nostrse Deus nosier, vita omniiira ho-lrum beaia
Sjephanus lapidaiur, sic constiiuius quasi anie ocitlos est et iclerna. Ergo qui gloriutnr,ili Domhio glotielnr
jipstrps. fecce meuibriim Chrisli, ecce aihleta Cliri- (I Cor. 1, 31), qui vivil et regnat per oiluiia stecula
sii. Inspice illnni qui prirab i>i'|xndil in ligno. Cruci- saeculorura. Aineii.
fi^i-balnrill.e; isle lapiilabatur. Illedixit, Prt/<?r,igno- SERMO fiCXIIl («).
' sce iiUs, quianesciuntquid faciunl(Luc. XXIII,34); isle In NalalisanctiStepliani,IV(rf).
qiiiddicit? Audiaiiiusiiluiii, siforie vel ipMiiiipossimiis Marlyres quid sibi, qnid aliis pariant. Si qttis sol-
iniiiari. Priino beaiu^Sic|)hanus stansoravii [iro se, et licilus saiicioriim inariyiTini gesla percurrat, seui-
ail: DoniineJesu , accipe sptritum meuin.Dcinde gerai per in eis quod pltts miroiur inveniei. Bealae
ilexil, et Ilexo gcrai, ait: Dominc, ne slatuas illis hoc eniin passiones ocelesiia loleranlibus regna |>ar-
peccatum : el hoc diclo obdormivit(Acl. vn , 58 el 59 ). inriuni, et liiorpditariura npbis lraiuira quod itniie-
0 felix soiraius et quies viera! Ecce quid est requie- mur ostendiini. Quid eiiim dijinum lam pio iiomino
scere, pro inimicis suis orare. Sed paululum, quseso famnloriiiii reddit obseqiiiiim, si majora conslal pro
le , sancte Slepliane , expone nobis hoc nescio quid, servis Doiiiinuni,quain servos pcrlulisse pro Homino?
quare pro le stans orasii, el pro iniinicis geuu Oporlet nos ergo craii oiniii veneratiohe harrare, qua
jjexisli. Resporiderif forlasse quod inielligimus : Pro devotione beaius Sleplianus mariyr, cujus Natalem
me sians-ofavi, qtiia pro riie , qui recie Deo servivi, hodie celebiamus, Doinini fuerit exempla secutiis ,
orandq el iinpetrando noii laboravi. Quia qui pro qua paiietilia morleiii pertuleril. Quis non inagno
justo pral, non lahoral, icleo pro se sians oravit. stupore et niinia admiraiioiie leno.atur, ctim tam dul-
Veiitiim est ut orarel pro judaeis, prp interfeciori- ces impetus habuisse saxorura, el tara mitia resultan-
bus Clnisti, pro iiitcrfectoribus sanclorum , pro la- liiim toriiienla petrarum ; ut colliso c;i|iite, llueiile
pidaioribus suis; altendit tam nitillam et ntagnara Cfuore . omiiia stti corporis iiiembra perfusa lorpe-
esse impictateiii ipsoriiin, quse difliciledonari possel: rent? Tuiic ille Cliristi devolione tropauuingestans in
genu fiexitj, et ait, Dotnine, ne siatuas illis hoc pec- corde, inedicinara pfo vulneribiis compiitabat. Eximi
caluin. Efgq1, charissimi, si non poleslis imiiari Do- enim se ab liac luee cupicbat, til ad illa clara eeler-
ininum, iiriiiaiiiiiji coiiservum, iiiiiiamini sanctum nitatis habilacula Doraino jubente transirei, ubi ei
Siepli;raum,iiiiitamiui onuies niartyres sauctos. Homj- parabaiur uiiius lione exitiogaudium serapiterniiin et
neserani, cqnseryi tqi erant, sicut fti nati erant; sic- nulla vetusiate perilurutn : quia aUernus osl Doiiiinus
ut tu naii, sccf a Christo stinl coronati. nosler Jesus Cbristus , qui inarlyres regni sui telerni-
SERilO CCXIl (a).* talis gloria coronare dignalus est.
In NataiisanctiStephani,111(b). SERMO CCXIV (c).
i. Sacerdolisgaudium et corona salus populi. Sacer- m Natalisancli Slephani, v (d).
dotis est dispetmtre res Dei, pppuii suscipere. Donet i. Lupis ovesntiscelDominuS,el quare. Doiiliiius no-
mihi Dominus"pauca dicere salubriter , qui doriavit 1 Ms.n., cura.
sanclo Stephano tanla dicere forliter, etc. (c). Vidit s LaudatusMs.,satiseliamin illodie vobiscumgandebimus.
Christum, confitei.is Christura , niqriluriis pro Chri- 3 Iti eodemMs.,Iwc est quodnobistoquebatur,
sto, perreciurus ad Cbristiini Doniinus in cruce [ien- cabalet dicebat. qui mdifi-
dens pro inimicis suis ail, Pater, ignosce illis; quia (a) Alias,de Diversis98.
nesciunlquidfaciunt,Stephanus, elc.(d). Quomodonon (b) ui Appendicenuuc primumcollocatur.Lovaniensibus
posset ibi isle esse, ubieratquem seculus est.ubi dubius esl, lalsusverlinbet Viadingo.NomineAugustini111
noslris manuscriptisnitsquampra;notatur.
d
(a) Alias, e Sairctis3 . . (c) Afias,dc Diversis99. • .
ta n uoc
(b) Appendice primumcoUocatur. Ambignusmati- (d) ln Appendiceminc[irimumcollocatur.Augustinoper-
serat apridLovanienses,rejeclus est per verlinumel vin- peram tributum pfobant Vcrliimset vindingusex auctoris
dingum.PrjmapaflenihildiffertabAuguslinisermone519, iuscitia,qtiahic UIIDI. 4 iiaiTat,ciuuchrisiusiricfucedice-
de saDClo Stephano. Postrema etiam, lametsihiccad istud ret, men dito vobii,amodovidebilhcmlqsupertbs, otc,
festumminimepertinere yidealur, sliluin Augustinia.iuni clamasse Caiphim, / lctsphetnavit!pisplicehlalia multa,
reiert.. quce ucc Fulgeutio,cuius iioiiicuiii CofbeierisiMs.prse-
(cSRepete.caeteraex Augustinisermone319 nn. 1 et 2. iert, fribuijiatiautuf.kjtisdetriforteconcionatorisesl, eujus
(d) Ekeodemserinone,hri. 4 et b. sermoneshujus Appencfieis 204et 203.
2143 APPENDIX. 2144
sler Jesus Cliristus paslor bonus, miiis et pius, oves nec blaspliemantibnscessit. Ibi atlendebat, ubi oculos
suas miscet inter lnpos in boc sseculo, ul eas actjnvel cordis aperiebal. Ecce, inquit, videocwlosaperlos, el
de throno suo. Videre vis, quicumquees chrislianus, Filium hominisstanteina dexlrisDei.
DominumJesum Clirislumoves inter lupos miscen- 5. Slcpliani ad Judceos alloculio. Sed quid mihi
tem ? Ipse in praisenli Evangclii lectiotic clamabal, irascimini pro tanta lestificafione,Jtidsci? Numquid
dicens : Ecce ego millovossicut ovesin medioluporum mea jussione attt pofeslate palefacii sunt coeli?Pate-
( Mattli. x, 16 ). Vis iie.rumvidcre DorainumJesiini facli sunt; non tii meam gloriam proderent, sed ut
Chrislum oves suas de luportim manibus educentem? pastorem nieum in me ostenlantem adjutorium de-
Ipsc clatnat et dicit : Ego snm paslor bonus. Bonus monstrarenl. Considerate igitur ct videte quantum
pasloranimamsuam ponitpro ovibussuis (Joun. x, 11). lotige sim a coelis, posilus vobiscum in terris. Num-
Lupus deslruitur , quando pasior occiditur : ovis rc- quid ego atiingere pottii, el jaiutas aperire ccelorum?
dimitur, quando pastor crucifigitur. Non enim limerc Palatiiira suttm ipse milii aperuit DominusAngelo-
debcnt oves misceri in mcdio luporiim : ad hocenim rum. Merito quodant modo video; et quod video non
lupis miscentur, uon ul in ipsoriini malitiatn comraii- tacco. Non er.ira contempsi in cruce peiidenlem ; ideo
lcntnr ; sed ut lupi in iniioceiiliainovium coiivcrlan- video ad clexteiamPalris sedeniem. Vobis istud da-
lur. Sed si volunt ficri agni, ovcs non deficiant se- fnm cst cie cceleslibuslesiimonium : sed si non cre-
qiientes Agnumqui lollit peccaluniratindi (Id. i, 29). dilis, ego quid feci vobis? Cceliaperli enarrant glo-
2. Steplianusovis prima. Paret ul angelus. Ob Tri- riain Dei (Psal. xvin, 1); cl egotaceammisericordiani
mlttlis signaculum. Cujus fidci clavibuscwlumuperil, Cbristi mei? VicleoCbristum in sua gloria sedenlcm,
Ecce enim prima ovis sanctus Stepliairas, quonioclo pro niea saiule aslantem ; ipse milii teslis est in cce-
testimonio fidei lupos exculil proclaraantes , et octtlis lis : ego ei non ero teslis in terris? Si eura fuerocon-
suis ccetos cernil patenles? 0 prirna ovis pugnans in fcsstts coram hominibus, confilebitur etiam ipse me
medio luporum, sequens, nou adlrac perveniensadDo- coram Angelis stiis : siaiitem uegavero eum in lerris,
minum; et jam amicus est Angclornm! Qti.imraani- el ipse me ncgabit in ca;lis (Luc. xu, 8, 9). Sed pro
fesle familiaris Angeliserat amicits , qui in medio lu- taniis fidclibus lesiimoniis lapides jactalis, mcnteni
portim ut angelus parebat. Adaperlis etenim coelis, claudilis, inlegra vobiset raanifesta dicentem audiro
aspectus muiatus est confessoris : et coepitlaiiquam iion vutiis.
sole illustratus justiliae ila splendcrc, ut huraanani 6. Stepliani ad Clirisiumprecatiopro se. Csedile,cae-
speciem non haberel ipsis pateiitibus ccelis, ipsis te- dile lapidibus conlileniem : habeo meum Palris ad
stantibus inimicis. Nam slabat in medio luporura, ct dcxleram adjulorem. Voscseditiscaput meum; ego illi
erat facieseius lanquam facies angeli staniis in medio coinraendo spirilum nieuin. Domine, inquil, Jcsu,
Jtidseorura(Acl.vi, 15). Quid agitis, o Juda-i ? Non li- suscipe spiriium meum. Isti maicdicunt; tu benedic :
melis ovem Christi primam pedissequam, quse habct isti persequunlur; iu suscipe persccutum. Non sine
in frontesua nomen Palris el Filii et Spiritus sancti? cattsa, Jesu meus, Dominemcus, pro me ad dexteram
Jpstini cst signum quod vobis in Slejihani fronte lu- Patris dignaris astare, quera novi el credo ad dexie-
cebat. Uoc signum vidernnl cceli, et patefacti sunl : rain Pairis sedere. Pro me esl qitod stare dignaris,
ct lanquam oslenso signaculo, in specic Angclorum qui slando non deficis, qui ttios adjttvando non dese-
patefaclse stinl porlse coelorum.Venit cnira sanclus ris. Tu me, Dominc nieus, raisisli in medio iniinico-
Slephaiuis cum clavibus fidei : et ipse sibi aperuit ruiii nieorum, me dignaius es facere primum marty-
qttod fideliler crctlidil, el libentcr aspexit. Quod ergo rem post tiiara asceiisionem: si vis ttt non deficiam
vidit, non lacitit. Ecce, inquit, videocwlosaperlos, ct a te, adjuva me. Cessetcontusio petraruin ; ne dcficiat
Filium hominisslanlem a dexlris Dei (Id. vu , 55). in me fortitutlo racmbrorura. Pro nie enira, Domine
3. Ibi videl Chrislum et Ancjelos.Sed qnid reslabat meus, appellas, dum stas. Vocis luoe legalionem au-
ut ccelis patefaeiis vidcret, nisi ipsuin qui in ccelos dio; credo, suscipio, cognoscopro me apud Paireia
ascenderal, DominuinSalvalorem? Natn istos cceios posiulantcni, tloiiaittem, et adjuvatiicm; ne raea ficles
omnes vidcmus ; sed clausos, non patcfactos; lucen- deficial sequendo te. Quid dicis, Jestt meus, Domtne
tes in stcllis, non micanles in Angelis : isie aulcin meus, pelendo pro me apud Patrem? Pater, ecce hic
jam non homo, sed angelus. Hoino setlcm palatii Do- est primiis pedisseqiius, novam pro me mundi inlra-
mini sui non aspicit clausani, sed patcfaclam : tion vit pala-slram: dona misericordiani, ut perveniani ad
videt Angelos, sed Arcliangelos; siquidein et ipsos victoriam. Senliat ovis niea se adjtivaiitem; ne me in-
aspicit : scd ipsum proadical,cui teslis erat; ipsum ter lupos existimet traditorem. Ecce, inquit, video
perfeclus. Nani stanicm, prsesuniopro nie 'postulaniem. Et itlco, Do-
prseconalur, cui est famulus in agone condonaia?
quanta fucrat sancto Sfephano graiia Vi- niiiie ineus, tjui exspectas cerlamen meum, suscipe
debatexcrcitura ccelestisiiiiliiiiesiaiifcni, videliatho- spiritiim meuiii. Veriim quia non limeo, Domine, la-
minis Filium ad dextcram Patris sedciitein. Ecce videt pidantem inembra, suscipe spiritum meiun in requie
Deutii, qui jam migrabal ad Dcum; cotifessionisque seinpitcrua. Inter islos sum depulalus lanquam ovis
merito aspicil congrcgalionemccelesliuraPolcslalum, occisionis: apud te ponar in requie suavitatis et pa-
qui jam migralurus crat ad provinciain cos raortuoruiii. cis. Juclaeilapidabanl, isle ingemisccbat; Juda:i c;ede-
Sed inler mortuos clamabat, qui inter eorusca- bant caput, isle commendabat spiritum.
l<al, Ecce, inquii, videocwlosupertos,el Filium homi- 7. Precalio ejusdempro inimicis.Quid profuil hmc
nis slantein a dexiris Dei. precatio.Al ubi de spiritu conimendatococpitesse se-
i. Ul Christus, sic Steplianus.Deumconfitensdam- curus, pro inimicisfaclus esl adveeaius. Et ncn sictiti
nntur. Neclamentunc tacet; sed nonauditur.Gaudeant pro se petebat, ita pro inimicis interpellabat. liic
amici, si blasphcmanl inimici. Non laceatovis lcstifi- stabat, qtiando Cliristum videbat : bic genua figebal,
cando, ctsi lupi clament blasphemando. Concluscritnt quaiido pro inimicis orabai. Ipsa enim necessaria
[tnim menlessuas el dixerunl, Blasphemavil (Id. vi, II). advocalio, pro lantis ac lalibusinimicis.Sciebal nam-
JiJIocdixit el Caiplias princeps sacerdolum de Filio que quod eum DominusJcsus non cilo posset audire;
fiominfepaliente, cl onuiia toleranle. Cum enira di- scd pro ipsoruin peccalo, non pro merilo suo. Ideo
ccrel Domiiiiis noster Jesus Cliristus stispeiuus in pro tanta iniqniiate lapidanlium Judseorumgenua fi-
crnoe, Amendico vobis, amodo videbitiscwlos apertos gebat, lacryraiis effiindcbat,dicens, Dotnine, ne sta-
ct Filiumliominisslanlemad dexleramPatris; clamavit titttsiltis hoc ad peccaium.Vitle, qtiicumque es cbri-
Caiphas dicens, Blasphemavil( Malih. xxvi, 64, nicn- 05)! Slianus, quomodoovis ista in omnibus Agiramsequi-
Caiphas conscidil vesles ; isti ipsas clauseiuiit lur, cl Pasloreni iinitalur. Dominus Jesus Cbristus
lcs : Ciiiphas, ul nudus remanerel; isli, ut in sua du- suspcnstis in cruce claniahal, Pater, in manus luus
riiia periiiansissenl. 0 magnuin rairacnluin! Cceli commeiidosphititm meum(Luc. xxm, 46) : iste dicit
jaiiua?.aperiuntur ; el Judaci mcntes impias conclusc-
1 Pro,speclas.
iiuit: sed sanctus Slephanus non tacuit, non defecit,
 2143 SERMOCCXV. 2146
Domine,suscipespirilummeum (Act. vn, 58). Domi- 3. Cltristi ad exemplum po Mnticit oral. Oravit
rais Jesus Christus pro inimicis clamabal, Pater, Christus pro suis crucifixoribus; oravit et Stephanus
ignosceillis; quia nesciunlquid [achtnt (Luc. xxm,54): pro sttis lapidaloribns. DomiraisJesus oravit affixus
iste dicit, JVestatuas hoc illis in peccalum(Acl,vn, Iigno; Slcplianiis genu flexo. Qui stando suum spiri-
59). El manifesle, fratrcs mci, in mcdio lapidantium tum commendavit Doiuino, pro illorum delicto fixo
islorum qui amplius sseviebatbeatus aposiolusPaulus genu oravif. Orabal Domintimpro inimieis, ut ami-
pracsenserat. Si ergo tunc daretur Stephano de lapi- cus, dicens, Ecceego palior, ego lapidor, in rae sae-
dante vindicla, quomodo talem magisiriiin habuisset viunt, ct in me fremunt; sed ne slatuas illis hoc pec-
Ecclesia? Ilis diclis cmisil spiritum, ascendit in cce- cctium: quia, ut hoc dicam libi, a te primo audivi.
lum, veniammernit ininiicis, gaudere mcruil in ccelis Ego servus tiius palior; sed multum interest inier
de amicitiis beali Pauli subsequeiiiis : quia ipse est me et te. Tu Domiiras, ego servus; tu Verbum, ego
Dominus,qui facit habitare sleritem in domo matretn auditor verbi; tu Magister, ego discipultts; lu Crea-
filiorum Imlatiiem( Psal.^cxu, 9 ). Ecce lrac nieruit tor, ego creatura ; tu Deus, ego bomo. Multuminter-
sanclus Stephanus qui videbat Filiuin hominis stan- est inter pcccatum islornm qui lapidant me, et illo-
lem, queni novimus ad dexleram Palris sedenlem, rum qui crucifixeruntte. Quando ergo dixisti, Pater,
Petamus eum, ul inlerpellel pre nobis, ct pro pecca- ignoscc illis, quia nesciunlquid faciunt; pro magno
tis noslris; ct erual nos a laniis periculis et pariuri- peccalo pctisti, ct rae pro minimo pefere docuisti.
tionibus universis, pro piefale sna, non pro conscien- Dotnine,inqtiit, neslaiuas illis hoc peccalum: lanquam
tia nostra. Nam qui aul quaiili fontcs peccati nostri dicerel, Ego patiorin carne; isti non percant in men-
flammam possrait exstinguere? Ipse dignetur nostra te. Illi lapides mittebant; et sanctus Siephantis ora-
crimina sepelire : ul sicul in monumento novo ad mo- liones fundebai. Magnapieias, fratres, magna clemen-
dicum cotnmendavilmcmbra sua, sie in fonle indul- lia. Prorsus qualia in mensa Domini sui comedit, ta-
gentise sepeliat peccala noslra, ut vobiscum semper lia et ipse in suo convivio pr.cparavit. Scriptttm est
gaudeamusin Ecclesia sacrosancta. Amen. enim : Ad magnammensamsedisli, scilo quoniumtalia
ie oportel prmparare(Eccli. xxxi, 12). Talia ergo in
SERMO CCXV (a). oratione exbibuit, qtialia in sui Domini mensa come-
In NalalisanctiStephani,vi (6). dit. DominusJesns Cliristttsdixit, Paler, ignosceillis;
nesciunl quid faciunt (Luc. xxm, 34) : sanclus
1. NalivitatisChrisli effeclus.Heslerno die cetebra- quia
vimusNatalem, quo Rex marlyrum natus est in mun- Steplianus dixit, Ne statuasillis hoc peccalum; et hoc
dictoobdormivit(Acl.vu, 59). 0 somnum pacis! Quid
do : bodie celebramusNatalem quo primicerius mar- illo somuo
iraiiquillius? Quid illo somno quietius?
tyrum migravit ex mundo. Oportebatenira ut primum Qualis ibat ad amicos, qui sic diligebat inimicos?
immortalis pro mortalibus susciperet carnem, et sic 4. OrationiStephanidebelurconversioSauii. Nam ut
mortalis pro immortali sustineret mortem. Et ideo noverit Sanctitas
natus est Dominus, ut moreretur pro servo ; ne ser- cti veslra, quantirai valuerit oratio san-
vus timeret mori pro Domino.Naius est Chrislus in adolescenlem Stepliani mariyris, recurrite nobiscum ad illum
persecutorem, nomine Saulum, sicut ex
terris, ut Slephanus nasceretur in coelis.Ingressus est libro AclutraiAposfolorum,
Dominusmundum, ut Slephantis ingrederetur in cce- dum legeretur, audivimus:
cum sanctus Stephanus lapidaretur, el ab ipso
lum. Altus ad -humilia descendit, ut humiles ad alta qui
ascenderent. Filius Dei factus est hominis filius, ut omiiiiim lapidanlkim vestimenla servabantur, ut tan-
in nianibus oniiiium ipse lapidare videretur, qui
filioshominum faceret filiosDei. Fecil Cbristus mira- quamad lapidanduni oinnes exertos reddebal. Hic cumiret
cula ; fecit et Stephanus : sed Christus fecit sine Stc- in via, subilo circumfulsilillum lux de cwlo; et cadcns
phano; numquidStephanus potuil facere sine Chrisfo? in lerram uudivil vocemde cwlo dicentemsibi: Saule,
Vivebat Stephanus de Christo, sicut sarmenuim de
vite. Miraris fructum de sarmento pendentem? Vide mulum Sctule,quid me persequeris?Durum est tibi cottlra sti-
sarmentum devile manantem. culcitrare. Et ille dixit : Tu quis es, Do-
2. ObChristiconfessionemlapidatur Stephanus.Eia, mine? El Doiniiius ad eum : Ego sum Jesus Naza-
sancte Stephane, dic aliquid Judaeis,ut incipias lapi- renus, quem tu persequetis(Id. IX, 3-5). Quid mihi et
tibi? ic erigis contra me malo luo; et non po-
dari, et possis coronari. Jaculare verba, et excipe tius teQuare
saxa. Dicaliquidde incircumcisiscordibus,et morieris sisti iuhurailias bono tuo? Ad tanla mala quaecommi-
rae, olim quidem debui perdere te; sed Stc-
lapidibus. Dic aliquid de eo cujus nomennolunt atidi- servtts meiis oravit pro le. Saule, Saule, quid
re. Erubescant et saeviant,mutaefficianturlabiadolosa plianus
me insaniscontra noinen meum,
(Psal. xxx, 19). Dic eis ubi vides vivum, queni irrise- egopers(Y/»eris?Sedquia
le faciani servum meum.
runt crucifixum.Dic eis ubi cum vides, el hic non vi- 5. Sauli crimenel indulgeluret vindicalur.0 Saule,
ves; sed cura illo melius vives. Dic eis quia nihil est lupe rapax, comeiJJsii:
qttod fecerunt; vivit quem occiderunt. Dic eis quia res. Dicam plane, elisusexspecta paululum, et dige-
videsad dexteram Patris stantem, quctn irriserunt in clus est vas eleclionis. est filius perditionis; et ere-
cruce pendentem. El itle inquit : Ecce video cwlos non Nam si sanctus Stepliairas sic
Ecclesia Paulttm hodie non baberet. Sed
apertos, et Filiutn hominisslantemad dexteramDei. At ideoorasset,
illi clamantescontinuerunlaures suas. Aures clause- dituserectus est Paulus; quia in terra inclinatus exau-
cst sanctus
runt, elad lapides cucurrerunt, impetumquefecerunt patietur Paulus; Stephanus. Ergo quod fecit Saulus,
omnesin eum,el lapidabantSlephanuminvocanleinDo-. quod fecit persectitor, patietur prse-
minum,el dicentem,Adhwsilanima mea posl ie ( Psal. dicalor; quod fecit tupns, patietur agnus: sic enim
est in lali homitie vindicandum. Discat pati quod fa-
txn, 9), quia Iapidalur caro mea pro te. Accipespiri- ciebat, scntiat et ipse quod aliis inferebat. Dicilur
tummeum(Act.vu, 53-58): et redde mihi promissum Ananiaea Domino
tuum. Jesu Chrislo, Vadead eum, et si-
gna eum characlere meo; multa enim palielur pro no-
(fl)Alias.deSanctis1, mine meo (Ibid., 15, 16). Abiii Ananias, baplizavit
(b) in Ajipendicenuncprimumcollocatur.Augustini no- Saulum , elfecit Pauluin ; baplizavit lupum, et fecit
minetanquamdubiuscaret apud Lovanieuses,qui et Ful- agnura; baptizavit perseculorern, ct fecit prsedicato-
genlioepiscopoin quibusdammanuscriplisadscribitestan- rem. Ccepimtis Itaberc praedicatorem,quem sanctus *
tur. censet Vindingusniuil habere ab Augustinoalienum.
NobistaniendicendigenusAugustiniano plerumque bumi- Slephanus liabuit lapiclatoretn.Sic ergo exatiditus est
lius videlur,et magisconcisum.Qutehic leguntur num.3 sanctus Stephanus, tit ejus orationibus delerelur pec-
ab islisverbis, n. 4, « Namut novcrit Sanctitasvestra, calum quod commiserai Saultts. Comraendemuscrgo
«quantumvaluerit oratio, » etc, reperies in sermone nos oralionibus ejus. Multomagis eiiim nunc exaudie-
382, inler Auguslinianos.De num. 4 in iine et de tur pro veneratoribus suis, qui sic cxauditusest tuuc
num. 5vide supra serm. 204, n. 2, 3, et serm. 20o, pro Iapidaioiibus suis.
n. 3.
2147 APPENDIX. 8148
SERMOCCXVI («). !tis,exlra oivitalem lapide esl prapcipilafus,corporc
In NatafisanctiStephatii,vn (b). perneo.ai.iis,cap le viilneraius, lapidc conqnassaius,
ct angiilari lapide coroiiaiii-4.Pulohor crat miuislor,
1. Stephanushic degensTrhritalein vidil. Magnilica quia pnlilii-r oranu Magistcr; pulcbcr pral iibiquo
martyruiii solomnitascoinpcllil airociionemUmle noslrara, Sli-pbanusisle, in oorde ot oorp <re. De Magistripul-
r<>- cliriludinecantaliir in Psalmo, Speciostisforma prm
verbi riivini vobis iradere seniina pretiosa.
garims nt pluvia'ocelesli corda veslra proparolis; ut filiis liominum, diffusu est gratia in labiis luis (Psal.
jaclaiites seraina veslra, frtioluinceiilcsiiiraraaffera- XLIV,5) : el ipsi caiilairais in Psalrno, Spccietua et
lis. Pimn ergo diem Ix-alissimimartyris Siephani lio- pulchriliidinetua inlende, prospere procedeet regna
die colebranitis : non qno natus esl nnindo, scil quo (Ibid., 5). Steplianoergo mariyri ct pulchriiiidoerat
pcr passionein migiavit ad coeliiin. Magnuni dccus corporis, et flos auatis, el eloquentiasi-rinocinanlis,
iiicruil vorbi divini, ulet levilicura lioiioroi»placituin ct siijiieutia saneiissiraaenieniis, et operaiio divinita-
oxbiberol, ct egregium iiiarlyriiimc •iisuinniaret Du- tis. Invidia magna exsiilerat Judaeis ob chrislianse
pliceni graliivsanclimmiiam "accepilin ocelestibusre- causaui prolcssionis.
aiiis (quia sanctc Dco vixil in lerris) aniina ojus se- 2. Videbani eniin Slophanum Judsci Joda-um, in
cnnduni sententiaiu Salnmmiis(Proi>.xxxi 21). Bc-ali modioJiidi-orura, in civitate inelropolilana pareriittm
Apostolivocemaudivinms : Dcspondienim »os, dicil suoruin ilispiiiaiiieiucnlra sacra Jud.coruin, el con-
Christia.iis, niii viro, virgiitctncastumexhibereCliristo ira sacrilicia, ot contra Legem, et coulra circimieisio-
(Jl Cor- xi, 2). Iloalns aiiieraSicpli.iiiusCbristuraine- nein, contraque sabbata. Exstirgentesin iracundiain,
ruil diligere; uf nioruissel oiira de leira in cudo vi- el conoipientes veiienafa seusa, loqiiebaiiliirad invi-
dere, sicul dicii, Eccc vidcocwlos apertos, ei Filiuni ceni sibi lalia verba : Quid <-slisiud? quid eslhoc?
Hbminissltinlem a dexlris Dei (Acl. vu, 55). 0 cor qtiidagiiiuis?quid facinius? quid diciratis? quid vult
niimiliim,qiiod bene novii Detrai! Niinc illuilevaiige- sibi isie Iramoel juvenis et piilcher, el eloquenlissi-
licuin quod dicitnr de lapide qiii lepioliaius tucrat, inus et sapieniissiraus honio?Nam signa magna et
cxvn, 22). coinple- imrabiliafaciiisie houio, etsine causa Christiis raor-
Bicfacms est iu cupulanguli (Psal. Bcutiitiundocorde
tiuii est priecoiiimn. Kt iieriini , , ttius est bonio. Veniie, inquiunl, fratros, siintilque
qiibniamipsi Deumvidebuul(Multli.v, 8). Videlequid coiivcniaraus in unit.m; facianuis consilium,confirme-
iiieiTiilhi-iiiissiraiisSii-piiariusposievituiiicoriior lera, iniis falsuni lesiiiiKiniiiiii.Feciiniisconifa Domlraira;
qni bic adbuccorjiore posilus I rinilaiem nicruil i,,sani faciaiiiusot contra lamiilura. Diximns contra Domi-
videie nura, Expeclitul uitus morialur, quam tola gehs perect
2. Mira Stephani itt lapidalorescharilus.TiracJiid:ei (Joan. xvui. 14); dicainu- contra faiiraluiri,Exiermi-
alionali a viia sanclorum, lapidarc cogiiavoriml bea- hetnusettmde lerra vivenlium,el noinenejits tionmcmo-
ium Slepliaiiura. Judiei virum Dci lapidabant ; ille relur ttmplius(Jerem.xi, 1ii) Quando coiisiliuincoiifra
rogabiil aspiciens Heum llleaspieiebat diviiiiiaiein ; Jesuiii fecinras, raiilluiii nohls |ii'ofuii)uis';quia pf:e-
el nropriam cxeroebant Juda-i feriiatein. Veniebalil valuiiiius.Circiiniveiiiraiis,dediirais, accepimus,figa-
sii|)er cum hqiides i|iiasi nimbi, ot Bealus
illc fixis genihus viiniis, iradidimus, super.ivira'us,oppressimus, cruei-
orabai |iro deli<tis populi sceleraii. Slcphamis lixinius Aniatori ciipidilaiis dedinms pechniam.quam
orabal pro peccaiis eorran ; et illi iiieialera iiiillain de niaiiiraoiia initjuilaiis distraxiinus uiiusqiiisque.
poii.banl iii eum. Qnid agis, Saule? quid inarlyr iu LigavimusincapabilcmFilium virginiiatis, ifadidlinus
Martyreui ssevis; quia el iu lapidaberis manibu.salie- judici judiccin oequilalis, su|)eraviraus sti|)eranlem
nis? Judioi lapidabant; el Saulus servabai vestes eo- irapol-iuravaiiifatis, (ippressimus oppiinie.iteiri su-
rum. Beatus Stophanus Deutiiexorabal pre iniqiiiiati- perbiam calarailatis, conspuimusfacieih saraiitaiis,
biis opruin : qui a DoinihPChristo lale acce|iit voea- et crucifiximus caeci Filiura niajestatis. Occidinuis,
biiiiira, unde corona marlyrii depingal iriiiiii|ihum. sepeliviinus,ejusqtie sepiilcritm araiulonosfro signa-
Sic eniin per liiigiiamgra-cam iionienacoepitcorona, viiiiiis; sed ab angelo i esiguattmi inveiihliiis.Sepul-
quod laline inleipretatur Vita perpetua. El ideo con- et cfura signatuin custodieiitibuscusiodibus tradiiliratis,
versi raeouni dopreceniur beaiissinuim Marlyrem niiraciiliini resurrectiouis videniibus pecuniam, ut
Chrisli; ui inoriiis ipsius nobis implorcl coronara in Piliiio riicntireiiiuf, contulimus, fesiinioniaquepro-
viia porpetua, ul cuiu co siinusin sieculorumsaecula. duximus; ef coiifusionevigilantescaruimus.
Ameu. 3. Sed Cl luinc, inquiunl sibi, o viri, quid aginras,
SERMOCCXVII (c). quid facimus, qiiid dlciinus, qni untimCliristuin oc-
cidiiniis, cl niultos Christianos consjiiciraus? Ecce,
in Natalisanclistephani,viu (d). inquiuhl, in uiioCliristo a nobis occiso, diiceini suul
1. Quoniaravideo noslras disputalioncsgraphin ce- diseipuli ejus. l)e ijiso niiinero nosiro e.f Nicodemus
raqne ligari, cl reqiiaqiiara siraras idonei lectitare ; sacerdos nosler esl, el tria et qtiinque riiiiliahoiiiinum
adjuvaie ine ipsuin , qucuso, iiilercessu vcslro apud ad eorum Bapiisiiiiira cucitrrerimi : mullas' Judicas
Mariyrem isluni, qtietu Camaliel stolatus revclavit, cl Gracas et Barbaras nationcs bapiizavenint, et
Saulus spoliatus lapidavit. et Clirislus pannis involu- snis sacrariis prteposiierunl.Ecce adiiuc,quod osl no-
lus ditavii, el prelioso lapide corouavit. Triiuuplialis bis pojtis ac deierius, sepiem diacbnos ordinave-
esl dies iste, beatissiini, iriiiinphalis est dics sancti ruiil, iii.ier quos uiuis qui vocatur StCphanus,cl ju-
Stejihani martyris. A lapidanlibusniorte conderana- Venis et pulcher et eloqiientissiiiius et sapientisfi-
nius CSlp.rae'oninibus, signis luiraculoruiif esl ple-
de Diversis96.
(a) Alias, nus; et si' est plcnus, nebesse est uVcoiifliiat ad
(b) In Appendice iiuucprimumcollocalur.Dubium habenl eura noster populus, et in nostram coufusioiiein
et
Lovanienses,alsumverlinus VLiduigus. Nihilhicsapit apud omiies Judaras sil niagnificalus, n|si noslris
AUgtistiiiuni, iilioab ipso'ahhofrent [.lurima,veliiliquod raanibus fueril lapidaius. Cur orgo , iiiquraiil, adhuc.
dicilurin rle|.)iarid,«uuncilludEvaugcliide lapidequire- STaraiis?Quem exspociainus?Quare tardainus? Ste-
« pfbbatusiubral, uic fdctitsest in cuputuhgitli,coinple-
« tUmesse [.raecoriiuui.» El quod«hic adhiicui cofjiore phaiiura isitini nostne confusioiiis deinonslralorCiii
« positus'rrinilalemirieruilipsauividere.» unpurumdeni- publiciim publicerapiamus ad conciliura, iii nOslrtrai
que etniiuusaptumdicendigenus. euih statuanius medio, pontilicati periurbeitiiissyii-
(c) Alias,de sanctisG. odo, lesiiniOnid opiirimanius falsissinio, TaCiamus
fh nunc
(d) Appendice primum collocatur.De hujus ve- fccitnusct raagistrb. Si eniin IIOIIdu-
rilatedubitandllocumrelitiquuiilLovauienscs:verlinusve- niinisiroquod
fo et vihdiflgusfalsitatisargnnieiitapro.ermilex auctoris bilavmuis iiiagislrtrai lancearc, non debenius dubi-
stiloet ingenioducta,([ucein re adeo perspicuareceusere lare Stephaiiuui lapidare. .Coiiseiiserunlqtie omnes
nihiljuvat. Fulgentio,sicutiLovauieuscslcsla.ilui-,culi <-s Jiida-i uiipieiaiisviri, ad liomioidiura semper pafali.
quidamtribuuut; ex nostrisaulem nonuulUMaxhno,sed iiapiiuil Slephaiiuiu, ad suumque pcrducunt conci-
perperam, Jiuin. Exagifantetperlurbant,et inlerrogant, audiunt
3149 SERMOCCXVIIJ. 2150
etatlendunt. Audiunt sapientissimum, et conspiciunt propheliae fidem nalo in BollileliemJndsc, temperibus
speciosissimum. ilerodis roitis . de Oiieritis parlibiis adveiilaiiles qui-
40. Juda-.iseinperinimiciDei.inieiiditebeneqnijudi- dam viri ex Magnruragcnic, peiconiaiiuf ab flefbde
catis uonbene. Si vereergojnstitiam loquimini,reclaju- iibinaiu essci rex qui nni er liatiis esi Judararum :
dicale,filiihominum(Psa'l.i,\i\,'i).\wei\ii\\es'ni\»\,'ptm- af(iiniaiitesvidi-sc.se slollain ojils in Orionle,' quae
lifices,ef miraslri sacerdoies ei populi; omnes siinul sibi eliain dux ilineris oxstilissel; causam verOlaulae
Judsei, inlendite faciemministri Dei, inlendite faciom. proporaiionis adoramli ac vcncraiidi ntiper ediii fegis
Slophani, si potcstis. Moysosenini propler oxca-catio- esse. Qiiilms ille audiiis iucrodihililcr dcicrrelur, ti-
ncm veslraincontra faciera suam posuilvelameiilum : meiis ei vcrons ne slaius sui poriclitareltir imperii.
Slephaiius vefo ad confiisioiiein vestraiu coutra ve- Advocatis ergo accersiiisque Legis docforipus, reqni-
sinini eonventiim rosnrreclionis anrainlial sacrameii- rens iiorooiitaiui' iibinara Clirisinninasci sperarent.
tuin. Scd, o Judiei, Prophelis invidi, iiiartyrilms Cbi vero <x Micluea- oraculis locus uativitaiis ejtis
perfidi, nullalenus niiranuir in vobis quod pcr miilla apud Beililehi-iiidcsignaius esl (Micliwwv, 2), uno
congruiiis iniquilalibus vosiris. Qui enim faciera de- pr.ceepio rox oiraies lactenies pueros, non soltini apud
spioilis logislaloris, personain suscipilis dclaloris. Beililebcm, seclet in omnibiis ojus fraibiisabhnatu el
Uui despexistis lacieni MoysilegMaloris, personam, infra, secttndttm lempus quod exploraverat a Magts,
Jiidioi, siiscepislis crudelissimi dclaloris; cl ad de- occidi el iiitcrimi jiibel (Multh. u, 5, 16); si quoniodu
iiecns veslrum sompcr addilis criiuon vcslruin. El cli.ira Jesiira cura a:qu;evis possot exstingiiere. Sed
Movses vosier, qtiando volamenliim posuii contra prtevenil regis insidias puer ahductus in JEgyplura,
sanclani faoiem suani. nolebat videre criminosam fa- parcnlibiis de dolo rcgis angelo pisenunliaiite com-
ciem vestram : Slephnmis vero revolata facie sua lDOllilis.
sjxculabaiiir in ceeliiin gloriam Filii Dci ; ideo vidc- 2. Innocenliumfelicitas. Deceplor ilaqne Horodes
bant vultum ejus Judaei ianquam vultum augeli rcx illiisusa Magis, niitiit in Belhlelieinet in omnes
Dei. fines cjtts, ut inlorficiantur pueri « bimalu,et infra.
5. El nnnc, bcate niarlyr Siepbane, lerraw de- Occidiiiiiur pro Christo parvuli, pro justitia ntoritur
spice, cceluni conspice, poiiiiliceinsporne, 1'aircin irraocciitia. Quain beala a:tas, qua: necdum Clirisluni
altende; despice Juda-umel saoerdolem el |><>|>uliira ; potesl loqui, et jara pro Chrisio meretur occidi;
eonspice io ccelo Palrem et Filium et Spirilnm sau- iiondiira o[i|iorliraa vulueri, ct jam idonea passioni!
Cluin. lndica tatneii Jud-.coquid sil illud quod diu Quani feliciiornaii, qnibus in primo nascendi limine
contemplaris in ceelo. Ecce, inquit Stcpiianus, video acierna viia obvia veni!! Inctirrunt quidem iuteripsa
ccclos aperlos (Acl. vn, 55), el Josiim qu<-incruci- priiinirdia aceepiae lucis periculum el fiucm saliitis;
Jixislis, quein illusislis morieiuem . qiiein siguaio se- scd de ipso protiniis fine capinnt princi|>iaaeicrnitatis.
pulcro posuisiis jaccniem, vitleo ego ad dcxieram Jrainaluri quideni vidcntur ad morlein; sed leliciier
Patris staiitera. Quid orgo vobis profuil, Jud;oi, quia moriuiitiir ad vitam. Vix dirai gnsfaverant praesen-
crucifixisiis Filium Dci, et Filii Dei Mariyrem lapi- loni , staiim iranseiinl ad fuiuram; nondum ingressi
datis? Ecce duplo labefacli estis; quia civilatem infaniia: cunas, jara perveniunt ad coronas. Rapiun-
vcslram amisistis, el ipsum lapidafoium principeui lur qiiideni a coinplexibus matrum ; sed redduntur
perdidistis, et de civitaie sancia eradicaia ost vcstra greraiis AngeJorum.
planta. Implota est enim in Jud;oa inalodiota male- 5- Ilcrodis error faltiusquelerror. Hihil Grgoegisli,
diclio illa Davidica: Propterea Deus deslruel ie in ferocissima-austeritalis * audacia : potesmartyres fa-
finem; evellelte. el emigrabilte de ttibcrnaculotuo, et cere, Cliristnm nmi potes invenire. Puiabai se infe-
radicemtuam deierra viventium(Psal. u, 7). Silen- lix lyraiuius Doinini Salvatoris advenlu regali solio
tiura auiem fecerunt mrbie Jud;oorura, dainiiabili dciriidciiduiii. Sed non iia est. Non ad hoc veneral
animosiiaie super mariyrem Sieplianum deniibus co- Christus, ut alienam gloriam invaderet, sed ut suam
lubriuis siridebani. quern qtiasi serpentem in corde donaret. Non ad hoc venerat, ut rcgnum terrcsire
Iiabebanl, pr.ocipiiatilqtiesaiicmra Marlyrein exlra prauipcret; sed ui coeleste conferret. Non venerat
suam civilatem , prsemilteutes lesiimonia , diccntcs ad polesiates dignitalesque rapiendas; sed ad confu-
falsilaiem. Furunt, spoliant, projiciiiniqne vestinien- melias et iiijurias perferendas. Non ad lioc veneraf,
ta ante Sauli vestigia, etcurruntctun lapidibus, uliias ut sacritm illud caput ad diadema gemmarum ; sed
erigunt, brachia diriguni, petrasjaciuut. Lapidaiitque ut ad coronam spineam prsepararel. Non, inquam,
jiisiura injusli procumbenlem, orantem atquc dicco- ad hoc venerat, ut constilueretur snpra sceptra ma-
tem. Douiiiie Ji-su meus, oslensor nicus, defensor gttificiis; sed ul criicifigeretur illusus.
meus, proptcr quera sa:vit in me nudus lapidator meus ; i.Ejuspetiurbatio et deceplio.N&scenleergoDomino
exaudi rae, exaudi, sancie raeus, Virgiuis Filius, la- coiitiirbaluiIlerodes.etomiiisJerosolymacuineo.Quid
pis vivus, qui ad exaudieiidum mc, uuus ut credat iiiiriini,si pieiate nascenle perlurbeiurimpiotas ? Ecce
lapidator esl minns; intendc, inquit, nte ipstim tui jaceiiteni in praesopioperiimescit armatus contremiscit
foniis lavacro niundatum, tui saluiaris gratia sine Iramilemrex superbus, obvolutuin paniiismeluii pur-
macula consecratum, pro luo nomine s|)<>lialuui,hu- pnrauis. Ciimsiniulali()BeaIloqi]iuirMagos:7/e,iiiquil,
manis manihus lapidalum, sed ab araore Sauli non reqniritede puero; et cum invenerilis, renuntiate mihi,
scparaium -.et neslaluas illishocpoccatuin raiscricors ut el egoveniensadoremeum (lbid.,8). Siraulabat ado-
usque iu tuiem. Sic Slepbanus sanclus moriens in rare se velle, quera conabalur occidere. Sed non
ar-ieriiapace dormivit, cum Chrislo Jesu, (|iti cura Pa- timet Verilas falsilalis insidias. Quam ca:ca feriias ,
Ireol Spiriiu sancio vivitet regual iu saeculasaiculo- qu;c credebat quod deprebendeie Deum fraudibus
riiiii. Auieii. posset! Ecce cujus lerra coeliraiqueoslendebai ad-
SERMOCCXVIII(a). ventiira, qui pastoruui non latebal siiupliciiaii, quein
in Nalalisancloruniurnocealiumi, (b). Magide exireraa venienies ^Elhiopiaeparte meroiiiur
; dolis suis ad illum nori potes.t rex sacri-
I. Magiub Orienteveitiunl.Chrislo igilur secundum agnosccre
logus porvenire. Falliiur ergo stulli fufor lyranni.
Christuni non poiest iiivenire perlidia; quia Deiisnoii
(a) AliaSjde sanHis9. crudeliiato, sed credulitaie quarendus esl: qui vivit
(b) la appendicenune primumcollocatur.ApudLova- ei
niensesniaaebatduhius:rejectus esi [>erverliiiuiuel \ iii- regnat iu sscculasseculorum.Amcn.
djugum.PriniainseraiOMSpartemsi demas, quidquidre-
liquumest; abjhisverbisnum.2, « Dece[.toritaquc liero- 1 In \ts., aitcloritatis. Apud Eusebium in homilia
«:des:,»e.tc, pertinet adh.iniliaiiiEusebiide Ej.i,bniiia.
Porroin Ccrbeiensi\is rauftisauctu.r ser..:0 i-opuriUir, de F.piphaui, impietatii. iu altera Eusebii liomilia
additanarratione poeaarumquas iimoceutiumluieriector, de septeiiiFratrii.us: .\ihil ergoegisti, ferocissime;impie-
Berodes dedit. tatis audaciapotestmarlyresfacere, etc.
 2151 APPENDIX. 21S«
SERMO CCXIX (a). illos soliam dominicum circumdantes, candore rubeo
Iu NatalisanctorumImiocentiumn, (d). resplendentes, propter candidam aetatera et san-
Deo debenlur guiiiem passionis. Quid acturus es? quid dicturus?
1. Deus unus. Innoeenles- nascenti Tacebis reus, dum tantus cantabit exercitus sanclo-
viclimw. Credimus Judaeis, quia nottis aliqttando in rum , Vindiea sanguinem servorum luorum, qui effu-
JudseaDeus (Psal. LXXV,2) : et hoc ipsum negant, sus csl (Apoe.VI, 10). Inlroeat inconspectutuogemilus
non noverunt Patrem
propler quod credimus , Deum quia
natura te- compeditorum(Psal. LXXVIII,11). Ipso juvanle , qui
qui Filium negant. Unum communis cum Patre et Spiritti sancto vivit et regnat in saecula
slatiir; quia unus est mundns. Unum Deum fides sceculorum.Aineii.
fides Novi et Veteris Tcsla-
significat; quia una estsanclum SERMOCCXX («). :'
menli. Unum Spiritum gratia lestalur; quia
iratim Baptismirai in nomine Trrailaiis. Dettin Pro- In Kalalisanclorumtnnocenlium,m (b).
plietaedicunt. Apostoli prscdicant. Unum Dctini Magi 1. Innocentibus Herodesplus odio profuil quam obse-
crediderunl; et aurum , tlius et myrrhain supplices quio profuisset. Innocentes martyrum flores. Hodie,
ad Christi cunabula detulertiiii. Pastores Deura glo- fraires cbarissimi, Natalem illorum infaiilium colimus
rilicanl, Magi munera iria deferunt : Hcrodes crude- qtios ab Herodc crudelissimo rege interfectos esse,
lissimus machserani acuil, nt cruenlis viclimis infan- Evangeliitextus eloqiiittir. Et ideo cum summa exsulta-
tium aeterna repleaniur aliaria. Ubi enim parvuli tionegatideat lerra hoslra,coelcsliummili(umeitanta-
viclimantur, matres miserae Iamenlantur. Nascenle rum parensfecttndaviriulum. Ecceprofanushoslis nnn-
Domino , lu.ctusccepit, noii ccelo, sed mundo. lndici- qiiatn beatis parvulis lantum prodesse poluisset obse-
lur malribus lameiitalio, Angclis cxsullalio , infanti- quio, qiiantum profuitodio. Nam sicut sacratissimum
bus Iransmigrafio. Detis est qui natus est; innoceiites prsesenfis dici festum manifestat, quanlum conlra
illi debeutur viclimoc, qtti vcnii dainnare mundi ma- bealos parvulos iniquitas abundavit, tantura in eis
litiam. Agni illi debenl iramolari, qui Agnus futurus gralia bencdictionis effulsii. Beata es , o Bctlilehem
est crucifigi, qui lollit peccata mundi. tcrra Juda , quae Herodis regis iinmaniialem in pue-
2. Luclus matrum. Scd oves ululant matres ; quia roruin exstinctione perpessa es , quae sub uno tem-
agnos perdunt sine voce balanles. Grande miracu- pore candidalam plcbem imbellis infantiioDeoofferre
lura ! crudcle speclaculum! Eximilur machacra, et meruisli. Digne taraen Nalalem illorum colimus,
nulla intcrveiiil causa ; sed sola stridei invidia : cum quos beatius ;clernsevitae mundus edidit, quam quos
qui natus esl, nulli faciat violenliain. Sedoves ccrnimus matcriiorum viscerum partus effudit: siquidem ante
malres supcr agnos lugenles. Voxin Rama audila est, vilaeperpeluse adepti sunt dignitatem , quam usum
ploratus et ululaius mtillus (Jerem. xxxi, 15). Pignora praescnlis acceperint. Aliorum quidem pretiosa mors
sunl non credita, sed creata ; non deposila, sed expo- marlyrum laudem in confessione promeruit : horum
sila. Teslis est ipsa nalura, quae pugnabal in Mar- in consummatione complacuii; quia incipientis vilae
lyres , cum lyranhus jactaret infantes. Mater crines primordiis ipseeis occasus inilium gloriaededit, qui
capitis dissipabal, quae oriiamenlum capilis amilte- praesenlis terminum imposuit. Quos Uerodis impielas
bal. Quanlis modis infantem volcbat abscondere; et lactentes matrum uberibus abslraxit, qui jure dicira-
ipse se infantulus piiblicabat ? Nesciebatmafertacere; quia tur martyrum Ilores, quos in medio frigore infideli-
necdtim didicerat formidare. Puguabat et car- latis exortos, velut primas erumpentes Ecclesia; gem-
nifex : ille trahebat et illa tenebal. Ad carnificem mas quaedain perseculionis pruina decoxit. Et ideo
mater clamabat: Quid separas a me, quem genui ex dignum est inlerfectis pro Chrislo infanlibus lionores
me ? Uterusgenuit, non mansit ille, cum vixitl, ubera impendere; ceremonias, non dolores, sacramentis
mea frustra laete replentur. Caute porlavi quem a le dare vola, non lacrymas : quia ipse illis fuit causa
video manu crudeli jactari. Modo eum effuderimt pcenai, qui exsiitit et coronae; ipse odii causa, qui
viscera mea ; et lu elidis ad terram. Alia clainabat procmii. Parante aulem Uerode jiarvulis necem , Jo-
mater, cum exactor lalronum compelleret : Simul seph per angelum admonctur, ut Chrislum Dominurn
occide cum parvulo malrem ; utquid me dimiltis noslrum iit ^Egyptiim transfcrat (Matlh. u, 15),
inanem ? Si culpa est, mea est; si non est criraen, JEgyptum idolis plenam. Jam post Judseorum perse-
juuge morlein , et libera matrem. Alia dicebat : Quid cutionem el ad occideiidura Clirislum profanoeplebis
qttaeritis? Unum quseritis , elnon mullos occidilis; et ad assensuin , Chrislus ad Genles idolis dedilas transire
unum qui unus est altingere potestis. Alia contra dignatur; el Judseam relinquens , ignoranti saeculo
clamabat: Yeni jam, veni, Salvator mundi, quamdiu colendus inferlur.
qusereris? Nulltim times : videat te miles, et nostros 2. lnjurium sustinel majorem ipse qui infeti. Mortis
non occidat infanles. cogilatio cupiditatem coercet. Tunc nulli malo bene,
3. Quam tristis Herodissors in die jndicii. Misceba- nulli botwmale. Et quia in Scripturis divinis , fratres
tur Jamentatio malrura , et ad cccluin transibat pb- charissimi, bonos et jostos viros perseculionem ma-
latip parvulprum. Sed ille qui Agniimlentavit, ipse lorum sempcr sustinuisse cognoscimus ; si diligenter
per Ueiodem agnulos jugulavii. Manet auctori mini- cum
consideramus, invenimus illos majora supplicia susli-
sterii supplicium , et Herodi diaboli judiciuin, nere qui faciunt. Omnis enim homo qui alium in cor-
istorum resurrectio cceperit mortuorutn. Herodes, pore persequitur, prius ipse in corde persecutionem
quid pulas acturus cris, quando conlraexercere te lanforum suslinere cognoscitur. Nam si eliam ilti quem perse-
infaniium judiciale cceperint liti- quitur aliquid de substanlia sua tulerit, majus sibi
j classes
igium ? Invenies claram linguam, vocem magnam, ipse dispendium facit; qtiia nemo habel injustum lu-
mensuram perfectam , omnes juvenes candidatos, in crum sine justo danrao. Ubi lucrum, ibi et damnum :
raensuram cetatis plenitudinisCbrisiifulgentes (Ephes. lucrum in arca, damnum in conscientia. Tollit ve-
iv , 13) : cum slare coeperint ante eum , quem pula- stcm , et perdit fidem ; acquiril pecuniam , et perdit
vcras occidendum, pro quo fuderunt sanguinem pre- justiliam. Sed hoc homines ideo faciunt, quiadiera
liosum : ipsura videbis ilirono igneo praesidenlem; novissimum attendere nolunt. Si enim diem mortis
1 lu Mss. r. et n.: vlerus genuil nomen stiti (sive, suac cogitare jugiter vellent, animura suura ab omni
slile) conjunxit. paulo postloco, replentur,quodex Mss.
reponhmis,erat in editis, contorquet. (a) olim de sanctis10; et post, iu Appendice72.
(a) Alias,de sanctis8. (6) Coastatexcerplis ex Augustinoet Ambrosioaliisque
(b) m Appendicenune primumoolloeatur.DubiusLova- laciniis, quae Caesarium sapiunt.in RomanoBreviariolegi-
niensibuseral, falsusVerlinoet Vindingo.NonsapitAugu- tur die festoInnocentium.Denum.l vide Ambrosiiserm.de
sVmim,cui nec soli Iribuitur in manuscriptis, sed Bedae SS.Nazarioet Celso: de num. 2, Augustiniserm 8, n.Au- 8;
et
} quoque Chrysostomo. Legitur in r.omano Breviario octava Appendicis serm. n.
21, 8; Csesariibomil. 13, et
Innocenlium.Exorcliumex Ambrosiodecerj.luinesl, lib. 1 gustini serm. 48, nn. 7 el8: de num. 6, Csesar.sub finem
de Fide,cap.2. uoniil.10.
 2155 SERMO CCXXI. 2154
cupiditate et malitia cohiberent. Sed quod modo debilegcsfalcavarifiic, quantomagiseasdiligensmajo-
nolunl salubriter cogitare, necesse liabent postea res liabuerit. Qttomodoergo strat diviliae,quibus crescit
sine ullo remedio sustinere. Ycniet enim illis dies inopia; quaeaiTiatoribiissiiisquaiitumfuerintarapliores,
novissima, veniet dies Judicii, qtiando cis ncc pceni- nonafferuntsalielatcm, scd inflammantcupidilale divi.
tenliam licebit agere, nec bonis operibus sc ab aeterna tem?Tu pufasquia ininus indigeres, si minus haberes.
morte poterunt redimere : quia perculilur ctiam hnc Unde berie quidam dixit,
animadversione pcccalor, ut moriens obliviscatur Crescitamor nummiquantumipsa pecuniacrescit;
sui, qui dum viveret oblilus esl Dei. Veniet dies ju- (Juvenal.,sat. 14,v 159.)
dicii, quando movebunlur fundamenta monlium , et cum pcctraiaeenim incremento rabies cupiditatis au-
ardebit lerra usque ad inferos deorsutn : quando gelur. Nam omnes avari vel cupidi velitt hydropis
eceli ardenles solventur, quando sol obsctirabitur, morbo aegroiarevidentur. Quomodoenim Iiydropicus,
et luna non dabit lumen suum , quando stelke cadent qiiantum plus bibit, tantura araplius sitit; ita avarus
de ccelo : quando peccatores et impii mittcnlur in vel cupidus acquirendo non saiiatur.
stagnum ignis, etfiiinus tormentoriiin illoruin ascen- nos6.etConclusio. Nos vero, fratres, cogitantes peregri-
det in saeculassccutprum , ubi erit lletus et stridor hospiles esse. in hoc sseculo, hoc tantum quod
denlium. Veniet tempus , fratres cbarissiini, quando ad victum et vestituni opus est, nobis in itinere vitae
nulli bono erit male, nulli malo erit bene. Veniet, istius reserveraus, et qiiantum possumus, in aeternam
inquani, novissima dies, quando discernentur pii bealiludinem per eleemosynam pauperuin dirigamus :
ab impiis, jusliab injuslis, laudatores Dci a blasphe- ut cum in die judicii cttpidi ct avari pro slerilitate
inaloribiis Uei. Veniet elquandodisceriieiitur 1, uinul- boiiorura operum audire meruerint, Discedite a me,
Ii, sicutdictura esl, bouosit niale, nullimalo sit bene. maledicti, in ignem wternuin (Matlh. xxv, 41); nos
5. Sed el ttunc melinsest bonisquam malis. Malum pro bonis operibus audire possimus, Venite, benedicti
pali, et malumesse. Quare ergo modo non sic ? Forte Palris mei, percipiteregnum quodvobisparalum est ab
et modo sic. Sed quod nunc est in occiilto, tiinc erit originetnundi: quia esurivi, ct dedislismilii manducare;
in manifeslo. Lege Scripfuram divinam , ingredere siiivi, el dedislis mihi bibere; nudus cram, el operuislis
mecum , si poies , in sanctuarium Dei : forte ibi, si me (Ibid., 34,36). Ad isfara bencdiciionem vos Domi-
possum, docebo le, imo disce mecitni ab co qui docet ntis sub sua protectionc perducat : cui est honor et
me, etiam nunc non esse malis bene, et melius esse gloria in ssecula sacculorum. Amen.
bonis quam malis , quamvis nondum veneril bono- SERMO CCXXl (a).
rum plena feliciias, noiidumque venerit malorttm m NatalisanctorumInnocentium,iv (/>).
pcena novissima. Si Legem Dei diligenler altendis, Et de verbis Apocalypsis, Yidi sub ara Dei animas
forle inielligis mecum non esse bene raalis. Rogo occisorum, etc.,cap. vi, f. 9-11; cap. vn, f.
enim le, et quaero abs te, Tibi quare male est ? Re- 9-17.
sponsurus es, Egestas angit, premit difficultas , dolor 1. In marlyrum cullu Salvator taudaiur. Quam con-
fortasse membrorum , limor ab inimico. Tibi ideo cjruematitjres sub ara Dei. Innocenles plus cmterisex-
male est, quia palerismala, et bene est illi, qui est orant. Quoticscumque,fratres, saiietorum inarlyria ce-
ipsum malum ? Multuni inleresl inter maltim pali, et lebraraus, toties latides Saivatoris edicimus : et quo-
mafum essc. Tu quod pateris nones; malum enim lies eortira asserinius passiones, tolies Christi gloriamt
pateris, sed lu maltts non es : ille hoc maluni non prsedicamus. Non enini suspicimus quod passi sunt;
patilur, el mafus est. Noii ergo falli. Non potest sed propier in
quem passi sunt admiraraur. Igitur non
iieri ut tibi male sif, qui pateris maltim; et illi bene poona laude, sed lides estin lionore. Maguificamus
sit, qui est malus. Cum eniiii malus est, putas quia ergo martyres, sed praicipue illos, qui nascenle Chri-
non palitur malum, cum patitur se ijisum ? Tibi male sto, in ipso exordio non loquendo, sed moriendo
est, quia malum alienuni pateris iu corpore luo ; et confessi, ad regna perpelua csetcros praevenerunt.
illi bene est, qui liialuni se ipstrai patitiir in corde Videte autem quem iidera locum apud boniiiies inc-
suo? Tibi maleesl, qui forte nialani habcs villam; reanlur, qui apud Deuin locum sub altari meruerunt.
et bene est illi, qui malam habet animam ? Esto bo- Dicit enim Scripttira sancta, Vidi enimsub ara Dei ani-
nus qui babcs bona. tnas occisorumpropler verbitmDei, el propter lestimo-
4. Diviiiwbonw: quibusfiat bene. Bonw natura, sed nium Jesu quod habebanl, et clamabant, et reliqua.
malis malm. Bonoe siuit divilise , bonum est aurum, Sub ara, inquit, Dei viclianhnas occisorum.Quid reve-
bonum est argenlum , bonae familise, bonacposses- renlius, quid honorabilius dici potesl, quara sub illa
siones. Omnia ista bona sunt; sed unde facias bene, ara requiescere, in qua Deo saerificiuin celebralur, in
non quae te faciant bonum. llabeto bona , quae le qua offeruiitur hoslice, iu qua Dominus est sacerdos,
faciant bonum. Qu;e sunt, inqtiis, ista? Fac judi- sicul scriptum est, Tu es sacerdosin wlemum secundum
cium et justiliam. Bona sunt quse liabes , fac judi- ordinem Melchisedecli(Psal, cix, 4) ? Kecte sub allari
Ciumel justitiam. Eslo et tu bonus inler bona tua. jusiorum aniinaercquicscuul; quia super altarecorpus
Erubesce bonis tuis : esto bonus mansiirus interbona Domini offerlur. Ncc iniraerito illic jusli vindictam
peritura. Erubesce bonis tuis : noli esse raalus iu sanguinis posiulant, ubi ciiam pro peccatoribus Chri-
eis, ne pereas cuin eis. Ifa ergo auriim et argen- sti sanguis effundilur. Convenienler igitur, el quasi
tum distribuit honiinibus Conditor rerura et admini- pro quodam consortio ibi martyribus sepulturn dco.rcta
strator Deus, ut ipsum per se natura et generesuo est, ubi mors Domini quolidic celebratur, sicut ipse
bonum sit; copia vero ejus non extollat bonos, nec ait, Quotiescumquehmc [eceritis, motiein Dominian-
elidat inopia. Malus autem homo , et cum offeriur, nuntiabilis,douecveniat (1 Cor. xi,2G) : scilicetul qui
excsecatur; et cum anfertur, excruciatur : quia ct propter mortem ejus mortui fuerant, sub sacramenii
cum acquirunlur divitiae, falsam laetitiam tributtnt; ejus mysterio requiescant. Non immerito, inquam ,
et cum perduntur, verara tristitiam derelinquunt. consorlio quodam illic occisis tumulusconsiitiiitur,iibi
5. Divilimvermet falsm. Cupiditas semper eget. Di- occisionis Doininicaeraeinbra ponnnttir : ut qttos cum
scamus amare verasdivilias, id est, castitatem etju- Christo uniiis passionis causa devinxerat, unius etiam
slitiam, pacem et misericordiam. Istce enitii justse loci Abrabse
religio copularet. Legimus plcrosque justorumt
dicunturdivitiae; quiabonis merilis justisque tribuun- taie kelari sinibus refoveri, nonnullos paradisi amoeni-
tur. Illseversedieunlur divitiae; quia quisquis eas ha- : nemo tanien melius praeler mariyrcs me-
buerit, non egebit, dtim, juxla Apostolum, habens vi- ruil, hoc est, ibi requiesccre, ubi et hostia Christus
clum et vestitum his contentus est (1 Tim. vi,8). Istas (A)Olim,de Sanclis11; et post, in Appendice75.
veroterrenasdiviiias, injustumestputaredivitias, quse (b) Incertiauctoris,quinonuullasex GregoriipapseOpe-
non auferunt egestatem. Tanlo enim niagis quisqne ar- ribus scnlenliasdeliiiavit.i DCiium.2 vide Gregorium,lib.2
Moral.
• sip Auguslinusiu serra. iS, n. 7. in B., discernnnlur.M. lib. 2 cap. i, ct lib. 25, cap. 9; dc nuni. 5 vidc cumdein,
Hc:ral.,caji. i.
SANCT.AUGUST.V,
(Soixantc-liuit.J
2155 APPENDIX. 2150
cst ctsacerdos; scilicetutct propitiationem de obla- qtiia si socii passionum fuerimus, simul et consolalio-
tione hosliaeconsequantur, el benedictionerafunctio- nis erimus (II Cor. i, 7) : nec tam de morle eorura
nemque sacerdotis accipiant. lnter cseleros igilur lugearaus, qtiatii de j'usia palmaepcrocptione lsetemur.
Eiartyres , quos sub ara Dei consistereChrislo prscdicainus, Siquidemsingulos eorirai cura per lormenta pclleren-
etiara beati illi infantes laclentes, pro primi- tur ex hac vita, Rachel gemebunda, id est, Ecclesia
tiae marlyrum, non loquendo, sed raoriendo confessi, gemit, luclu lacryraisque prosecuta : scd jam hinc
coronas meruerunt. Neque enim dubitandum est, eos cxpulsos stiperna Jerusalem, quse est maler omniura
in martyrio plus prse cseteris exorare , qui in mar- nostrum , raox in aliam vilara obviis I;cliiiaemiiiislris
tyrio cseleros praecesserunt. excepit, alque in gaudium Dominisui perpeluo coro-
2. Vindiclam quomodo rogent sancli. Sanclis jctm nandos infroduxit.
stolauna, post eril cluplex.—El clamaverunt, inquit 5. Maiiyrum sors muluta. Unde dicit Joannes, Sta-
Joairaes, voce magna, Vindica, Domine, sanguinem bant ctntethronumin conspeciuAgni amicli slolis albis,
noslrum. Et dulw sunt itlis singulwslolm ctlbw; et di- ct polinw in manibus eorum. Stant eiiiin niodo atite
ctum esiillis ut quiescerenltempusodhuc modicum,do- tlironum Dci coronali, qui quoiidara ante thronum
tiec implerelur numerus frairum et conservorumcorum. judicum terrenorum jac.ebant pcenisastricli. Slaiit in
Oritur qusestio in hoc loco. cur sancti jam cum Do- conspectu Agni nulla ratione illic a coiileniplanda
mino manentes vindictam de iiiiinicis expetant, cura ejus gloria separandi, a cujus hic amore nec per snp-
Dominus in Evangelio dicat, Diligileinimicosvestros., plicia poterant separari. Siolis fulgent albis , el pal-
et orale pro persequentibusel caluiiinianlibusvos. Sed mas in manibus habenl; quia prscraiain operibus ba-
sciendum quia illi sancli jam in conspeclu Crealoris bent, dttm corpora qusepro Domiup ignibus ustulari,
sul censistcnies videnl vcliiutatcm illius; et, idco ab ac besliis dilacerari , flagris abstimi, pcr praccipiiia
ipso accipiunt quod eum vclle facere noveriini, vindi- el de dissolvi, uiigulis abradi, omnimodo poeiiarunigcnere
ipso bibunt quod de ipso silitint. Pelunt autem passi sirat dissipari, pcr resurreciioncni glorificala
Clamdeiniiiiicisduobusraodis,ei hoccausa cbarilatis: rccipiunl. El clamabunt, inquil, vocemagna dicenlcs:
utsciljeet qui advitamselernampraedesliiialisuiit,con- SalusDeonostro, qui sedet super throitum, el Agno,Ma-
verlantur a maloadborann ; qui vero, pracsciente Dco, gna voce salutem Deodecantanl qui maguagrafiariim
damnandi sunt, morianlur, et pcccare desistant; ul per aclione recolunt, non stiase virtule, sed ipsoauxiliantc,
hoc minorem pcenamin infernohabeant,ubiiiiiusquis- tribulalionirai impugnantitiiiisupcrassc ccrlnniiiia.
qtie secunduni qualiiaiem opertim susiinebil magniiu- . C. Stolw eorumdum pulantur [ceclari,dealbanlur.Ser-
dinem poBiiariiiii.Peiuiiiautcni dcrcprobis vindiclam ; vitusDci. Dicil ileriim eortini ot practerifos agcracset
qtiia optaiit venire dicmextremi judicii, et rcsurrectio- coronas describens perpetuas : lli sutit qiiiveiierunide
neni suorum corporum prceslolanlur..Efctaa; sunl itlis tribiilulioiiemagna,ellaveninlstolassuas,cldeulbaverunl
singulmsiolwalbce.P.erslolas albas debemusmercedemintelligere easin saiiguineAgni.Stolas quipperaartyres tnsangitine
mercedera Baplismi, prseiuiuiu marlyrii, Agni lavertral, dum membrasua, quse oculis insipien-
aeternorum, el gaudiiiiii ccelcstis palrise. Habent ergo tium visa sunt poanarura squalore fcedari, sic potius
ante resurrectionein sancii singtilas stolas ; quia in fuso pro Christo sanguine ab oranibus iiiundavere cou-
sola aniraa adhuc a-tcrnis bcatiiudinibus perfriiiiitlur : lagiis, insuper cl beata immorlalitaiis luce digna rcd-
postea aiilein accepluri suni binas, quando reccpfis didere; quod est eliam lolas babiiisse stolas in san-
corporibus iminiitabileseriini in anitiia , et incorru- guine Agni. ldeo sunt, -inquit, anle thromun Dei, et
ptibiles in coipore. De hoc Isaias, In lerra sua dupli- servimildie ac nocleintempio ejus. Non est laboriosa,
sed amabilis ct oplanda scrvitus in Dci laudibus per-
cia possidebutil( Isai LXI,7).
3. QuomodoDetts loqtiatur sanctis.— Et diclum est petuo assistere (Psitl. Lxxxtu, lt). !>ies cjuippc et
illisui quiescerenltempus actliuc modicum,clonec im- nox iion vicissitudincm teinporis proprie, scd perpe-
pleatur numerusconservorumet fralrum eorum. Diclio luitatein tropice signiiica.it. N<ixciiiiii non erit iilic;
ista inspiratio est diviua, qua niciiiibuscoruni deside- sed dies una melior in alriis Chrisii super raillia. In
ranlibus dieni judi.cii, immiiliiur virtus patientise, nt qua non ploral Hacliel filios suos, sed abstergel Dctts
patienier ferant onniia, exspcctautes iiumerum illo- omtiemlacrymam ab oculiseorum, dalquc vocemlaeii-
rum qui similiier interficicndi sunt pro Chrislo, cnm tice et saliitis ccterrac in labernaculis jusiornm, qtti
eis poslmodum regnaturi; ui (|iii desiderant recipcre vivit et regnat Deus, ctc.
sua corpora, gaudeant ex titraiero coliigciidoruin fra- SERMO CCXXIl («).
triira. Tali modo loquilur Deus oiniiipolens sanclis, DesanclisApostoiis(b).
veluti quilibet paierfarailias habens multos filios, sin- 1. Aposloliarietes. Si oniiiiiinisanctornm marlyruin
grilisqiie de agro rcverienlilms et roganlibus, ulcibura grala nobis debet csse soleranitas, fratrcs cbarissimi,
sibi Iribuat, respondct, Rcfcctio quidein vestra parata qnanto gratior eortiiu qui priesentein secuti sunt
esl, sed exspectale fralres vc-lros; ut cuni in uiiuin Priiicipein marlyrum? si aguorura, quaiito magis
posili fueritis, oranes iu comiimne comedatis, et eptt- arielum? Illorttm eiiim (itii noo gcneratione carnis,
lemini gaudeiites : quia inlerliciendi siint et illi, vel sed imiiatione virlulis facti siint onines qui posierius
aperlo scilicet marlyrio, velocculio. Diciturergo illis usque ad mortem confcssi sunl Christura. Ilos obtu-
viiid.ictamposiulantibus post datura iiiuiuis, ut quie- lerunt populi Geniiuiii,de qtiibus Psalmus anie can-
scant alque susiineant, doncc corapleatur numcrus lavil, diccns, Afferte Domino filios arietum (Psal.
conservotiim illorum. xxviu, 1). His priiiniin Dominus, ctini ad confessio-
i.Mcirtyrumvesligiis,inquontumpossuiiius,iiisistamus. nem sui noniinis bortaretur, non solura se promisit
"Videtisigitttr quoniara proptcr nos raaityriiin vindicta viclorise coronalorcm, sed et ccriainiiiis adjuiorem :
differtur. Duni enim nos rctardamtis, lionim sanguis eliam in ijisis et posteros admonehat, qtioniara qtiod
iniilliis est. Sed hoc coiiiingil noslra tlesidia , qui non, dicebat, scriptum posteris reliiiqucbai. Illis crgo ait,
sicul dicluui esi, religiosc viviraus; qui non pie, sicut exhorlans e>)S: Cumaulemadduccnlvosad principeset
congruit, opcramur. Nam si bmiorum operura ad Do- poiestates, nolite cogintre cp.tidrcspondeuik, vel quid
m.iuunijusliiia noslra pra-cetlercl, jam conservoriiin ioquctmini: noneiiimvos eslisqui Lnjuimini,sedspiritits
nuraerus qui exspectalur, esset coiiipletus. Nttlliaii- Pairis veslri qui loquilur hi vobis (Matth.x, 19, 20).
tein diibiuni est, vindictmn posl judiciura niarlyres Iileditarivcluil, et confilcri prtccopil. Maluitenim au-
percepluros , qtii eiiani anlc juiiiciiiin prtemiis ccetc- ferre praismtiptioueinliuin.uiam, et gratiam dare di-
stibus lionorantur. Uiuie oportct, fraires cliarissimi, de Saiiclis13.
primilias mariyruin hodierna fcstiviiaie vene- («) Alias,
utqui (b) ln Appendiceuuncprimumcollocatur.Ambiguuserat
ramur, deselerna quse in ccelisest raartyrumfestivitate Lovauiensilms,verlino auem et Mndingosjiurius.Dicendi
sedule cogitemus, eoruiiique vesligia, in quanitun genusnon ost Augustini;(juodqnei[siustetalcrecenliorciu
possumus, sequendo, etipsi cjusdem festivitatissupcr- auctoremarguit, in eumliuemcouij.ositussermovidetur,
nae participes existere curemus, lestaute Aposlolo, ut in omnibuspericqueApostolorum ibslisrecitariposset.
 21S7 SERMO CCXXIII. WX
vinam; ut in semetipsis timidi, ct mundo essent au- omnia ssecula sceculorum. Amen.
daces. Unde et in alio j)salmo vox marlyrum dicit, SERMOCCXXIII(a).
quasi ex parte humanae fragiiiiatis verendo, Eripe me Deuno sanctoMartyre (/>).
1 de inimicismeis, Deus meus, et ab insnrgentibusin me
libercttne (Psal. LVIII,2) : el paulo posl de auxilio 1. Marttjrum in agone duo consideranda.Triumpha-
divino confidensdicit, Foriiludiiiem meamad tecuslo- lis beati martyris N. dies hodie nobis anniversaria ce-
diam(lbid.,H)). lebritale recurrit; cujiis glorificationi sicut congaudet
2. Fidelescmlerossuperant. Supra caeterasenim tur- Ecclesia, sic ejus sibi proponit sequenda vestigia. Si
bas fidelium,necnon anliquorum j"ustorumet Prophe- enim compatimur, et conglorificabiniur (Rorii. vm,
tarum emiueiiles Apostolos suos volens Dominus 17), In cujus glorioso agone duonobis prsecipue con-
oslcn.dere, dixit adcos : Beatioculi qui viclentqum vos sideranda suiit, indurata videlicet tortoris saevitia, et
videtis,,el atires qum audiuni qitw vos audilis : tntilti Martyris invicta patientia : ssevitia tortoris, ut eam
enim Prophctcecl jusli votuerunt videre quai vos videlis, detestemur; paiieniia Marfyris, ul eam imitemur.
cl non viderunl; ct auclirequwauditis, el non audieruitt Audi Psalinistam adversus malitiam increpaniem,
(Malth. xiii, 1C, 17). lfcmalibi : Jcim, inqtiit, non di- Noli wmulari in malignaniibus, quoniam lanquam fe-
cam vos servos; qv.iaservus nescil quid [acial dominus num velociterarescenl'(Psal. xxxvi, 1, 2). Quod aulen»
cjti$:vos av.temdixi cunicos; quia omnia quwcumque advcrsus malignantes patienlia exhibenda sit, audj
aitdivi a Palre tneo, nola feci vobis (Joitn. xv, 15). Apostolum suadenlem, Palienlia vobis necessaria est,
Ifeni ait idcm alio lnco : Qitcecitmqtte altigaverilissuper ul reportetisprotnissiones(Hebr. x, 56). Coronata est
terram, crunl tujala et in cwto ; el qttcecttmque solverilis itaqtte beati Mariyris patieniia; mancipata est seternis
super tcrram, crinil solitla el in caio (Mallh. xvm, 18). cruciatibtis lorloris iucorrecta malilia.
Ilcin alibi stiscitauti Pctro quid sibi et sociis stiis 2. Qiianlum Mariijres accendat spes wternw gloriw,
profuisset, reliqiiisse oiiinia el sequi Rcdeiiiptorcin, Hoc attendens in agone suo gloriosus Christi albleta,
rcspondil dicens, Amendico vobis,quod vos qui seculi noii exhorruil carcerem : ad imitationem capitis sui
estis me, in rcgeiierniiouecum secleriiFilius liominisin toleravit probra, sustinttit irrisiones, flagella npn ti-
sedc tnajcslcilissttcc,sedebilis et vos super sedes duode- muit; et quot anfe morlern pro Christo pertulit sup-
cim,judictinles dnoclccimtribus hrctel (Id. xix, 28). plicia tot ci de se obtulit sacrificia. Quod enim pro-
3. Lux suiil miintli, sal terrce, (undameitlciet porUe pinante Apostolo biberat, alte retinebat, Quia nort
Ecclesice.Isti sunt lux muudi (Id. v, U); cpiia per sunt condignm passiones hitjus tempotis ad futuram
ipsos Iiimen fitlci cl vcrae scienlia: primuin Domiinis gloriam quw revelabilurin nobis (Rom. vui, 18); ef
huic rauiido tradidit, ci ab crrorum ac peccatorum quia moinenlaneum hoc et teve noslrm tribulationis
leiiebris Cenlcs ct populos ertiif. Isti sunl sal letrse ; wlernum glorim pondus operatur in cmlis (II Cor. iv,
qttia per cos lerrigcna: condimenlum saporis vitae 17). Hujus igitur promissionis amore a terrepis sti.s-
aclcrme perccpciTui!, ut restringerent carnis lascir pensus, et prsegustala supernse suavilatis dulcedine
viam, et a piitrcdiiic pcccalorum et vitiorura vermi- ineffabililer affectus, dicebat cum Psalmista, Quid
btts scrvareniur illscsi. lsii stiitl lapidcs pretiosi, quos milii esl in cwlo, el a te quid volui super lerrani? De-
in fundamento ccelesiis sedificii posilos Joanncs in fecit caro mea, el cor meum, Deus cordis mei, et pdrs
Apocalypsi sua describil (Apoc. xxi); quia prcedicatio mea Deus in mternttm(Psctl. LXXII,25e«26). Contem-
eorum Ecclcsiaefuudamciila locavit. Unde et Paulus plabatur enim, quanuiiii in aenigmaie inlirmilas hu-
ait: Vos eslis cices sanclorumcl domesticiDei, super- niana oculuin nientis in sctornitale figer.e potest,
tediftcutisuper fiindameiilumAposlolorumet Propltela- quanta sint supernae civitatis gaudia : et ea eharrare
nnn (Epltes. u, 19, 20). I»li siint diiodcciin portaeJe- non sufficiens admirando clamabat, Quid miiti estit?
rusatcm nuvai, qua; de calo descendil; quia per cwlo? quasi diceret, Excedit vires n.leas, excedif fa"-
ipsos januam fidei primum inlravimus, et inter cives cultatem eloquenliae meae , transceiidit capacjl-
sanciorum anniimeraii sumus. tatein inielligentiae meae illud decus, ilia jgloria.t
i. Eorum virtulesproponunlur. Modus diligendiami- illa celsitudo, qua nobis a conturbaiioiie lioiiiiraini
cos el inhnicos. Ific ergo considerantes, fralres clia- remolis in abscbndilo faciei suse Jesus Christus Doj-
rissimi, quae tanti duces pepuli IIPSdpcuerunt, stu- nhnus nosler reformabit cOrpus humilitalis nosfrse
deatnus faclis implerc quae illi jusserunt. Discamus configuralum corpori clarilatis suae. Htijus perfecfse
eortini excniplp miindi diviiias conlemnere, prscsen- liberlalis conteraplalione nullum yilabat periculmii"
tis sseculivoluptalera non amare, regnum ocelestede- nullum horrebat sujiplicium; et si milli.espossei nip-
siderare, Christo nihil prseponere : sed ejus mandalis ri, iion puiabat se banc digne posse allqiia raliQiie
in oiniiibus obedire, pauperlaieni pra-senfium rerum promereri. Palienier enim permiiiunt aegroti se a
diiigere, virtulura divitias habere, sapientisc thesau- medicis secari.uri, et variis amaritiidiiram conir
rtira appelere, spiriluales delicias quccrere, nulli invi- fection.ibiis anxiari, ut lemporali iandem .res.tiluan-
dere, sed otraies hoiiiines diligere, amicos in Deo, et tur sanitati : quanto magis vir beatus Iprojaiiimir
inimicos propicr Deuni; quia b;ocest vera et sola di- ter toleravit oiiinem acerbitaiem tormentpjtim tern-
lectio. Nam amor carnalis el viliosus in praecipiiium poralium, ut coronareturi» misericordia ef iraserattb-
trahil, et comparabilur odio : unde scriplum est, Qui hibus, eltandera in bonis satiarelurdesideriurasuuiii.?
vuli aiuicusesse Itujus sccculi,inimicus Dei conslituiiiir 5. Marajrum progressus. in lorculari itaque cpii-
(Jacobi tv, <l). culcari voluit; ut lanquam uva matura in viuu|m de-
5. De mododiligendiCrealoremet crealuram. Isli ergo ficeret, et vinum malorum granatoruni dilecto sup
principes noslri i.namorc Dei pcrfectissiini, et in pro- propinaret, quo menles reiigiosae ebriatae spiu.nf t.ef.-
ximorum dilectione repleti, hinc potuertrat niundi rena virililerconculcaro, et a.d selerna irrelorfis ocujis
impetum vincere, et cruenlura sseculuin domare; aniielare. Qui ergo in tirocinio suo muiidaiias cph-
quia nihil amaveruntiu orani re, nisi Dei voluntalcin. tempsit divitias, qui corporales eliam refrenayit ille-
Ita et nos, fratres, diligamus in oiniiibus rebus Dci cebras, qui in [irovectu mililite suse multas ,est
facerc voluntatem, et Creatorem nostrura aineraus iu perjicssus injurias, iu perfecfione sacrjficij nil sibi
semetipso, creaturam vero in Conditore suo: el sic reservans, se ip.-,umobtulit liolocaustuni, biJiens ,il-
habebimus ordiuatissimain charilalcm; quia Deus lum caliccin preiiosum, quem scdensadniagnjmmeii-
chatiias esl(\Joan. IV, 10), ct qui diligit hanc dilc-
ciioneiu, diligil Deum. El si ita dilexcriuras, diligit («) Alias,de SanctisH.
nos ipse Deus, diligunl nos el sattcti Apostoli judices Lovauienses(b) in Appendicenmic primumcollocatiir.Mansitapud
dubius: rejectus est per Vjerlinumet viadin-
noslri, et exorant pro nobis, ut in universali jttdicio guin.Aiigusiiuoadscribiiurin Eomano
Cliristi cum ipsis in perpetuum coronoiour. Quo.d sane ac clisscrendiratio reluctatur. inBreyiarib. S^itUiis
yfiteri
Geroiaii£JjsS
prsesiare digncliii-ipse jitdex ct Dominus uosier, q.ui coilico lociiininter sermones LvonisxarnutsnsJsuqmuie
c-um Patre ct saucto Spiritti vivit el regnat Detts jicr vulitatosniediumobtinet.
\
2159 APPENDIX. 2100
sam sacrselcctionis sibi prius ab invitatore suo vide- debit, vos autemttisles erilis; sed Irisliliaveslraconver-
rat apposilum. Cujus mors quantumcumque videalur lelur in gattdium(Joan, xvi, 20). Acsic iu hacvita cum
in conspec-lureproborum despicabilis; in oculis ta- labore et dolore quod boiuim esi, auxilianle Domino,
men ejus estpretiosa, quiin sanctissuisesl mirabilis. faciamus : utiu futiiro sceculobonoruni fructus col-
Ipse enim primo vocavit militem suum, ipse juslifi- ligere cirai gaudio et exsuliatione possimus ; secun-
cavit, ipse magiiificavii;ipse dedil ei pugnare, ipse dum illud, Qui seminantin lacrtjmis, in gaudio me-
dedit ci el vincere. tettl (Psat. cxxx, 5).
i. Miliiiamundanaet Chrisliana.Longe est dissimilis 5. Hic sumus in exsilio. In hunc ilaque, fratres
haec niilitia mundanae mililise, in qua victores exi- charissimi, mundum per jieccalum primi hominis de
siimanlur, qni quod male desidcrant assequuntur, beata paradisi sede projecti, el quasi in exsiliummissi
tquitmtantur cummale [ecerint, et exsultant in rebus sunius; ac sic in hoc saeculopatriam non habemus.
pessimis(Prov. u, 14).In clirisliano vero agone ma- Sic et Aposlolus dicit: Dum sttmus in corpore, pere-
nifesta est [icena, oeculia vicloria, sccundum quod grinamur a Domitto(II Cor. v, 6). Non ergo requira-
ex persoua martyrum elaraal Psalmista, Deus, tu re- mus gaudium in hoc nitindo; quia, sicul supra di-
pulisti nos, et non exibisin exercilibusnoslris. Da no- ctum est, verum gatidium comparari bic polest, pos-
bisauxilium de tribulalione, quia vatia salus hominis. sideri non potest. Non quaeras in via, quod libi
In Deo faciemus vhiutem (Psal. LIX,3,15,14) : tan- servalur in patria. Et quia contra diabolum, Christo
qiiam si diccrenl, Vie.iorianoslra, gloria nostra in- duce, quotidie tibi ptignare necesse cst; prsemiura
tus, noii foris cst; foris despecii, intus dilecti. Hinc non requiras in praclio,quod libi servatur in rcgno.
esl quod Ee.clesiain pressuris posita inlirmiora inem- Non quseras in pugna, qnod tibi servatur in futnro,
bra sua oonforlat, diceiis : Nolile me considerurequod cuin fuerit perfecla victoria : magis illud altende
fusca sum (Cant. i, 5). Quod aliis verbis Aposlolus quod Apostolus dicit, Omnes qui voltinl pie viverein
aperiius audiloiibus suis exponit diceus : Nolite de- Christo, pcrsecutionempaliunlur (II Tim. m, 12); ct
ficerein tribululionibusmeis pro vobis(Tliess. m, 15). ilerum, Per muliusIribulmionesoporiet nosintrarein
Hinc Veritas discipulos suos praeraonet,dicens : In regnumDei.(Act.xiv, 21).
tnundo pressuram habebilis; sednolile limere,pusiltus 4. Laboremsolalur quodad civesnostri cupidos ten-
grex,quia ego vici munduin(Joan.xw, 53). Sed quo- dimus. Et laboris majoristnujor esl tnerces. Ita ergo
modo vicit mimdum? Fuclus esl obediens Pulri usgue ageredebemus, ut ad principalem patriam redire fe-
ad morlem (Phitipp.u,8). Quid autcm de raorle? liciter mereamur : ubi nos parenles noslri Patriar-
Propler quod el Deusillum exullavit, el donavililli no- cbse, Propbetae, et Aposlolisuscipere vel videre de-
men quod est stiper omnenomen(Ibid., 9).Quoniodo sideranl; ubi ctiam concives nosfri Angeli, et civitas
ergo vieil Cbristus, vincere appelat christianus : ut illa cceleslis Jcrusalera, et rex civilatis illius Cliristus
ubi est Cliristus, csse mereatur et christianus. Audi, exjiansis nos bracbiis charitatis exspecianl; ut ad
cbrisiiance militise perscctilor, ipsuni Chrislum pro ipsos, prostralo diabolo, pleni bouis operibus fctici-
militibus suis sic orantem : Volo, Paler, ut ubi ego ter redeamus. Scilis enim, fratres, quia omnes ne-
sum, itlic sitel ministermeus (Joan. xvn, 24). gotiatores et quicumque alia agcnies, inlerim in via
SERMO CCXXIV(a). suntsolliciti, ut in palria possint esse securi; et tunc
babent veram laetitiam, quando ciim magno lucro
De Martyribus,i(b). pervenire mereiilur ad jiatriani : iia et nos, dileclis-
i. Marlyriutnduptex. Ad consoniummarlyrumper- simi fralres, tunc animuni nosirttra praeparenius ad
venit, qui tnaiiyres imitatur. Non martyriuin sola gatidiuin,quando pervenirc raerebiinur ad Chrislum.
effusio sanguinis consuuiniat, nec sola dat pal- Inierim modogautieaiiuisin spe, vertrai gandiiini po-
mam exustio illa ilaniniarura. Pervcnilur non solum slea babituri in re. Quotl pejus est, rattlti sunt qui
occasti, sed eliam conicinplu carnis ad coronani. perverso ordine de voluptaic et deliciis ct luxuria
Absqueinjuria sanciorum iu pcrsecutionibus defun- sseculi liiijusgauderc se credunl : sed qtiod in gaudio
Ctorumdicere lieeat : carnem afflixisse, libidinera su- videnlur serere, neccssc illis erit cirai luclu ol la-
perasse, avariliae restilisse, de uiuiido iriumphasse, crymis recipere; quia non menlilur illcqui in Evan-
pars magna marlyrii esl. Si vero, fratres dileclissimi, gelio dixil, Vwvobisqui ridelis ititnc, quia lugebiliset
ad consoriium martyrum vel sacerdotum voluraus fiebilis(Luc. vi, 25). Sicfecitet iile infelix dives, cpii
pervenire, de imitatione martyrum eogiienius. De- purpnra inducbatur el bysso. Gaudium quidein ba-
bent enim in nobis aliquid recognoscore de suis vir- btiil in niundo; sed flanimas invcnire mertiii in in-
tutibus, ut pro nobis dignenlur Domino supplicare. ferno. Lazarus qui jacebat ad janiiam cjus, trisliliain
Si eiiim lornienta quae sancti marlyrcs pcrlulerunt, habuit in via; scd veriini gauditim roce[iit in palria.
sufferre non possumus, vel contra inalas concupi- 5. Orundumnt palriw desiderioplus teneamitr.Nos
scenlias ipsis iniercedenlibus rcpugiienius. Et quia vero, fralrescharissimi, quaiitura possumus, Dci mi-
non desunt quolidiaua peccata, non desunt eliam sericordiani dcprocemur; ul nobis ila amorera vitse
quotidiana reinedia. aelern;cinspirare dignciiir, ut plus jiairiaui vcliraus
2. Gaudiumverum non est hic, ubi Christus nil nisi amare quam viam, et aniplitts de fiituro quaiti de
tristia promisit.Nerao se credat aliquain felicilalem praeseiiti saeculocogilcnuis : el sic seraper in exsiiio
aul aliqnod verum gaudiura in hoc saeculo|iossidere. liiundi lnijiisagcrc siudcainns, ul ad fuira-iunjndicium
Beatimdo hic parari potest, possidcri non polest. cum libera ct secura conscienliaornaii bnnis o|ieri-
Duo sibi lempora ordine suo succedunt, lempus bus pervenire possimtts; pra:statile Domino nostro
flendi et tempus ridendi. Nemo se circtimveniat, fra- Jesu Christo, cui esl iionor ct gloria ciiui Patre et
tres, non est in hoe nuindo lempiis ridendi. Scio, Spiritu sancto in ssecula saecttlorum.Amcn.
Jratres, quod omnis homo gaudere desiderat : sed SERMO CCXXV(a).
non lOtiibi qnserirat gaiidium, ubi oportet inquiri.
Verum gaudium in hoc mundo nec fuit, nec est, nee De Martyribus,n (b).
esse poterit : sic euini ipse Doiiiinus in Evangeiiu I. Martyres vere colunl, qui eosimilantur.Quoties-
suoh discipulos adiiionuil, diceus, In tnundo pressu-
i-flwjhubebilis(Joan. xvi, 35);ot ileruin, Mundttsgau- (a) Alias,de Sanclis47.
(/)) in Appendiccliitiic jirimuiiicollccatur.Lovanienses
duiiiuinrclhiquuui, rejicitintverliiiuset vindiugus.Iiabet
(fl) Alias,de Sanctis46. senleiitiaiiiquamdamAngusliiii:seclcccsariumnihilominus
in
(b) Appendiceiiunc primum collocaiur. Dubiuserat totus reprsesenlat; actijusnenijieingenioetmore minime
Lovaniensibus,lalsusVerliiioet vindingo. stilum revera alienum, supcriorumdoclorumdictadelibare. in r.omano
non Augustinihabet, sed caesarii.De num.1 videserni. Breviariolegiiur cum noniineAtigu&iiiii. l)e liuin.1 vida
293, et caesarium subfinem homil.
15; denum.4 videsupra August. serm. 517; de uum. 2 ciesarii liomil.18; de
serm. 69, nn. 1 et 2. nuni. 5, ejtisdemhomil. 9, ex cditis a Baluao 7, et
2161 SERMO CCXXVl. 2162
cumque, fralres charissimi, sanetorum martyrum cmlisest. Elige modo quod libi placuerit. Si ininiicos
solemnia celebramus, iia ipsisintercedentibus exspe- dilexeris, non solum amicus, sed etiam filins Dei essc
ctemus a Doraino cotisequi temporalia beneficia, ut merebcris. Si vcro iiiimicos amare nolueris, propi-
ipsos marlyres imiiando accipere mereamur seterna. tium Deum habere non poteris : quia scriptum est,
Ab ipsis enim iu veritale sanctorum marlyrum so- Qui odil fratrem suum, homicida esl (I Joan. ra, 15) ;
lemnia celebranlur, qui ipsorum martyrum exempla etiterum, Quinon diligit, manel in morte (Ibid., 14);
sequunlur. Solcmnitates enim martyrum exhorta- et iterum, Qui odil fratremsuum, inlencbris est, elin
lioues suut marlyriorum; uf imitari nbnpigeat, quod lenebris ambulal, et nescit quo vacial; quoniamlenebrm
ceiebrare deleciat. Sed nos volumus gaudere cura obccecaveruntoculos ejus (Id. n, II); et ilerum alibi
sanctis; et iribulationem mundi nolumus sustinere scriplum cst, Ilinera impiortim, qui injuriam relinent
cuin ipsis. Qui enim sanctos miartyres, in quantum malefacti in nwrlem'. Numquid haecverba mea sunt,
polueril, imiiari noluerit, ad eorum beatiludinem fratres charissimi? De Scripluris sanctis et canonicis
non poterit pervenire. Sic et apostolus Paulus prse- proferuntur.Ut ergo nec homicidaesimus, nec in tene-
dical, dicens, Si fiierimussocii passionum, erimus el bris remaneanras; studearaus non solum amicos, sed
consolationum(II Cor. i, 7); et Dominusin Evangelio, eliam inimicos diligere : ut pium et misericordem
Si muudusvos odil, sciloteqttia me priorem vobisodio Domiimmpossimus secundum cautionis suae vinculum
habuit (Joan. xv, 18). Recusat esse in corpore, qui libera conscientia convenire.
odiura non volt suslinere ciim capiie. 5. Qum in nos peccanlur, indulgenda; qum in Deum,
2. Nec marlyrum nec Chrisliimitalio impossibitis. punienda. In nobis est peccalorum remedium. Ipse
Sed dicit aliquis ; Et quis est qui possit bcaiorum enim dixit, Si dimiserilishominibuspeccala eorum, di-
martyrum vestigia sequi ? Huic ego respondeo, quia millel vobisPaler vestercmlestispeccala veslra : si non
non solura marlyres, sed eiiam ipsum Dominura cum dimiscrilis,nec Paler vester dimitlelvobisdebita veslra.
ipsius adjtuorio, si volumus, possumus imitari. Audi Diligenier attendite, fratres charissimi, ct scilote aliud
non me, sed ipsum Doininum generi huniano cla- esse in Deum peccare, aliud in honiinem. Quando
manlein , Discile a me guia mitis sttmet liumiliscorde enira in nos peccant homines, si poenifenlibusveniani
(Malili. xi, 29). Audi et beatum Pelrura aposlolum noii indulgearaiis, peccatum incurrimus : quando au-
adinonentem, Chtistus passus est pro ttobis, retinquens tem aliquis 2
in Dcum peccaverit, si sine grandi distri-
nobis exemplum, ul sequumurvesligia ejus (I Pelr. n, ctione indulgere volueriraus, participes nospeccatis
21). Siniililer Paulus apostolus clanial, Imilalores Dei cjus efficimus. Dixitergo Dominus, Si dimiserilisIw-
eslote, sicut filii charissimi (Ephes. v, 1). Quidad hsec minibus peccalaeorum, dimitletvobisPaler vestercm-
respondebimus, fratres charissimi, vel quam excusa- lestis peccalaveslra (Mailh. vi, 14). Rogo vos, fraires,
lionem liabere polerimus? Si tibi aliquis dicat, ut quid delicalius, quid beiiignius dici potest? In pole-
virlulcs quas fecit Doininus debeas imilari, jnsta po- state nostra posuit, qualiier in die judicii judiceratir.
test esse excusatio tua ; quia virluies et mirabilia fa- Non dixit, Vade in Orieiitem, el qua:rc jusiiliam ; na-
cere non oninibus datum est:justeel caste vivere, et viga usqtie ad Occidentem, ut accipias indulgenliam :
cliarilalein cuin omnibus cusiodire, cuni Dei adjuiorio sed quid dicil? Diniitle inimico tuo, et dimittelur tibi;
proiiiptuni est. Non enim ipse Dominus dicil, Discite indiilge, ctindiilgcbitur tibi; da, el dabitur libi. Nihil
a me raortuos susciiare, super aqtias siccis pedibus a te extra le quscrit. Ad te ipsraii ct ad eoiiscieiiliain
ambulare; non hoc dicit : sedquidait? Quia mitis liiam le Deus dirigit : in te enim posuil quod reqtiirit.
sum el hutnilis corde; ct iterura, Diligiteinimicosve- Non cnira iiicdicamenta vulneribus luis longe opus
stros, benefacitehis qui odcrunl vos; et iteruin, Estote habes in<|uirere : peccatorum tuoriim indulgeiitiam,
perfecli,sicut el Pater vester cmlestisper[ectusest, qui si vis, intus in cellario cordis fui potcris invenire.
solem suumoriri [acitsuper bonos el malos (Malih. v, 6. Fucile ittdulgetqui allendil quanltiDeo debel. Sed
44, 45). Ellicel sinlalia multa, in quibus debeamus dicis : Tanta raala me inimicus mous ootnpulit s^sli-
et Deum ct beatos martyres imitari; isla tamen duo ncre, ut euin iralla possim ralione diligere. ^itendis
prsecipuasunt, id esl, ut mites simus el liumiles corde, quid lilii fecerit bomo, et non attendis qure iu feceris
et inimictisnostros lolis viribus diliganras. Deo? Si coiiscientiam luain diligeutcr diseutis et in-
5. Prmsertim in inimicorum dileclione. Charilatis quiris, sine ulla conipensatione inulto plura lu peccata
duo pedes. De dilectione inimicorum, fratres charissi- commisisli in Deuin, quain iu te commiserit homo.
mi, nullus unquam in verilale se poterit excusare. Et qua fronie pctis ut libi Deus dignelur dimiltere
Polestmihi aliquis dicere, Non possran jejunare, non mulium, ouin lu non acquiescas diniitlere partim '?Si
possura vigilare : numquid potesl dicere, Non possum hsec , quse supra diximus , spiritualia medicamenla,
amare? Poiest dicere, Non possum res meas tclas pau- sicnlDeo propiliante consuevistis, libenler accipitis,
peribus donare, el in mouasterio Deo servire : num- et in arniario sancta: conscientice vestrae recondilum
quid polest dicere, El non possum diligere ? Si dixe- diligcniissirae custodierilis ; auxilianle Doniino, ve-
ris quia non possis a vino vel a carnibus abstiuere, nena diaboli non limebilis, et. per odiuin vel iracuu-
credimus libi: si aulem dixeris quod non possis in le diara aut iiuiiqiiam vobis animarum vitlncra ingcreu-
peccanlibus indulgcre, omnino non credinras. Et quia lur ; aut si lortc subrepserint, [>crcbarilaiem ciio ad
nulla nobis remansit excusatio; dum non de cellario, pristinam salutem revocaiitur : pra:slanle Doinino no-
sed de corde isiam eleemosyuain jubemur implere : stro Jestt Chrislo, qui cuui Palre el Spiritu sancto vivit
ut per viam viiaead aelernam mereamur palriam per- ct regnal Detts per orania sccculasa;culorum. Anten.
venire, non solum amicos, sed eliam ininiicos diliga- SERMO CCXXVI (a).
mus. His enim duobus id
prseceptis, est, diligendo
Deuraet diligendo proximum, quasi duobtts spirii.ua- De Martyribus,ni (b).
libus pedibus per viam verse charitafis valebimus i. Chrislus in marlyribus patitur. Pctssio eoruni
currere, et ad aeternam palriam poterimus fe.liciier translatio esl ad cwlum. Certaraine universorum mar-
pervenire. Istis pedibus currebat apostolus Paulus, tyruni fulciri alque eoriim victoria, qiiorum Natalis
quando dicebat, Ego autem sic curro, non quasi in victricis elglorise celebralur, quo robusia fides scil ad
incertum (I Cor. lx, 26). agonein passionis congressus, roborari debenras :
i. Inimicosamans est filius Dei. Non diligens homi- cerlo scientes quod in oranibns Christus patitur, et
lida esi el in tenebris. Qui ergo dilexerit inimicos 1 Ms.gr., redduntiti ntala facla,suntin morte.
suos, illud in eo impletum erit quod Dominusdixit, 2 Ita sis. Germanensis,et apud Caesarium,homil.52.At
Ditigite inimicos veslros,ut silis filii Palris vestri qui in in editisAm.Er. el Lov.,discrelione.
(a) Alias, de Sanctis
49.
de
supra serm. 67, n. 4; num.S, Ccesarii h omil.52, supra (b) In Appendicenunc primum collocalur.Dubiusest
u.
serm. 110, 5, 9, et 7 ex editis aBaluzio; de num. C,yide apud Lovameuses,spuriusapud verlinum et Vindingum.
supraserm. 210,u. 5. Utererehic diuliusniliil necesse est.
2165 APPENDIX. 2164
quod ad regnum ccelorum stalim cura exsultatione David inter istos purpureos campos rosca vicloria,
corporis transfef uritur; et eum Genles borreant in cofonafus : laetatiir, pascitur oculis, et canfat vocibus
segriludine niortem, hi in ipsa morle consequantur piefatis, Qui seminant, inquif, in lacrymis, in guudio\
pefpettiam haeredilaiem.Per passionem vero transla- melettt (Psai. cxxv, 5). Vide ipsos seminaiores, ipsos
tiohem maigiscredtint esse quam finem. Hcccest ar- pafiler et iriesspfes; sed per angelicas Pcteslates.
cana sapieiilia, quse in electis tuis, Domine, non 2 Maiiyrum reiiqUim, velul spicw sparsw. Quantis
persuasione colligiiur; sed de tuis maflyribus et de in lbcis istse spicae dispersse sunt, quando ubique
idnte diyino viftutes oriunlur, quibus vivere Chrislus trahsferuritur reliquiae marlyrum ad medicinam in-
est etmori lUcrum (Philipp. 1, 21), triumphanles in lirmorum, et luriien caecorum, et solemnitatem po-
Ghfisfo', sua riiorle peccala lucraiites : quanquarii qui pulofuni, et ad niisericordiam indigenlium? Solvtin-
iir itlo patilur, oihnino non moritur. Confessionis tur modo grefnia; sed non solvilur consummala
eriimhiofs nori esf, sed hceredilas vitae. Marlyrium est corona. Veltit sjjicae sunt reliqttiae martyrum, quae
jgltur iridulgehtia criminum, virlutum caput, occasio plaritanlur per toium mundum , ......incimi.... venit
justitise,- Dbriiiriicacpassionis iriiitatio. 0 felicissimi mes.... elesiis lnbm... tum resurrecfionis
martyfes! fefiunliahtes sseculomaluerunt toeliora no- (a) spicse ad riianipulossuos; et videbis exer-
VlsSiniaquairi prima. Quorum denique consummatio cittis pfetiosos, rioii dispcrsos in terra, sed collectos
jusfurii' iriiliUmfacit. . in patria seinpiteriia. In ccelonovo, et in fcrra nova
2. Diabolusnolensmartijribusprwstal corohas.Diviiio lucebunt velut larapades in raanibus Angelorum.
toii rififri, cmriipOteiVsDetis, gloriosissirai maflyres Noiine quando eos impii judices crudeli incendio con-
Ghrifti1tesies' esse fnefnoruiit. Victoriam quoque me- cremabaiTt, non quasi spicae solvebantitr? Modo ubi
difafi, corifessisuiit Ciifistiim in flagellis, in earceri- surit? Collegit eos, qui1 sedilicavifJerusalera Dorai-
Misyiriefgastulis, ih solitudiiie. JnstOfurii e'rii'meOriies nus, et disjiersiones Israel congregavil. Tesiis est
Seinptef debet esse coiifessio. 0 iiiclytae bealofirai ille cariipUsde exercitu mertuprum. Noiine quasi spi-
-ariiiiiae,ef gloribsa victofia mariyrum, ihter quos de- cce erarii caput et manus, pedes el ossa, ariiculi et
voiMsimsfiletriinaesiraulsct-culfjnisexumquevicefiiiit; nefvi, carnes et cutes? Sonuil proplietae clamaulis
pfseTiaTitescuiri diabolo, fortiofes viris tbrquentibus utia (iiba ; ef colleclis ariiculis, arisiis facfa est seges
exstifefuni, qiiae carnifici gratias agerites efant sse- iraa , stupenle ccelo ctlerra, miillo clarius vocibus
vieiili! Ab oinnibus enirii fidem exspectat Deus oriini- Ahgelorifm,quasi falpibusgaudionrai (Ezech. xxxvit).
poteiis riiagisquam fnortem : sed diaboltls qui coiift- CoHigeiitttfd'e singulis locis, de fcrra et mari,de
tciifcs' tfrfit,coforias praestat invitus. Facit raartyres cariipo et profuiido, de silvis ct aquis, de faucibus
qiios bccidif : et ctim Dei servos viiicere contendit, bestiariun ef de ve:itre bclluarum : qtiando mare et
cbiifemhituf ipise, dum ssevit. Liberalltas ergo lua, terfa reddent riiofliios suos, et colligeiitur ossa ad ossa,
Deui, lracienus riobismaftyria pfoposuit; utadversa- spicaead gfcihia, el apparcbit in Jertisalcin niessis
fiffsiquo Adiiin ellsiis est, a fiiiis Ad;e constanler pretiosa ; qttia ipsi sunt, qui laverttnl stolassuas, et
elidr monsfrarctrif. Voluisfienim homihem non tan- caiididas eas feceriiut in sanguinc Agni.
iiim de diaboli jSotesTateeruefe per fidem; sed incul- 3. Per resitrreciionemadunabunlur. De islo canipo
cafofem cjus iiiterficere per virlutcm : ut qui gaude- clainabat beatus David, Qui seminaniin lacrymis, in
riius Chrisfisaiiguinoraortui, facilius liberati ducentes gaudib ntetent. Vere flebani, quando lapsos lugebanl,
iriarflyfiairi Cbrislo postea triuiflpbeihus coronali; et irifirriioslacrymis:adjuvabant. Bona sanguinis ri-
jfef ipsura Dblriiiium noslrura Jestrai Christum, .qui gua, ubi non cadunt grana per infinita tormenta. La-
viVil etrcgnatiii sseculasaiculoTuni.Araen. pidaiililf, »t solidaniur ; nec grana decidunt, sed me-
SERMO CCXXVII (o). lius nutriuntur. Yidesegctem corporis sancti Stephani
De liartyribus,iv (b). lapidari, et grana fruclus ejus penitus non quassari.
Lapides illisi sonabant, et ille ad ccelos apertos ca-
1. Mdiiyfum segeiesflumineo sanguine el lacrymis put levabat : ubi panis vitae fulgebat, ibi calamus
irrigahe. Dcleeiat videfe campos segetum martyrum Stephafii lestificando florebat. Sanguis fundebatur;
ct Confessofuih, ubi oculi aspiciunt Angelortim. sed consiantia non sblvebalur : ncc lingua confunde-
Floruit spica cofporis Agni Dei, qtii tollit peccata batur, quia in firadamento Evangelii fortis invenie-
mundi. ln carapo sacculi cceperunt vifescere campi balur. Vide, spica Isaise prophetae serra acuta secaba-
maTlyfum, irrigatinoh flueiuis aquarum, sed flumini- tur : et rion solvebatur spica corporis , fidei coristrin-
briSlaerymafura. Qualcs et quanlae istae spicae sunt gerite constaniia. Quando enim meSsorum manibus
Cbnfessoruto? Majores et mihores, scnes et juveries, gfehiia defecta bene !cingtinlur, iiiaiiipuli non solvun-
virgincs ct lacfanlcs', sanguiiieo nutfiti (luniine Dei. tur, sed integri jacfaniur ad carrum. Sic et corpora
Sed iri judicio Dci nbii sunt majores, vel rainores; sanctorum gferiiia inlegra adcarrttcam carnis Clirisli
qhia sinftil omhes pfolegiint angelicse Potestales. levantur : sie occurrunt Chrislo in littbibus, et regna-
Jfanrvideamus senes ci juvcnes, virgines ac laclantes burit in splendoribus1sanctorum cum eodem,
qui vi-
paritfef, ct coiifessofes. VidcEleazariimnonagiiUaaii- vitet reguat in sseculassceuloruni. Ameii.
iTOrunisenem, snpef juveiics lucUuorem. lntuere ju-
veTies' illos Septem fratres de utero consiiniles, SERMO CCXXVIII (6).
dc....... (c) gfatia comparcs, de cruore concordes, In festivitateVirghTum de leclione Evangelica.
qiiales spicae llorucrtmt in urium? Quia ecceqtiam 1. Quici prudehtibits vircjinibus, quid [ctluisinlelli-
boiluinet quanijiicundumhabilare (rutresin unum(Psat. gendum. Jn Ieciione qucc nobis recitata csl, fralres
cxxxu, 1)! Quis rigavit istas spicas in carapo sxculi ttileclissiini, audivimtts Doiniiiiimdixisse , Shtiile esi
fluctuaiuis ? Mater paticns elconipaiiensspicas testi- regnum aelorum decem virginibus, quw acceptis luiii-
moniisui consariguineoprccura suaruin fonie rigabat; padibus exierunlobviamsponso el sponsw (Maith. xxv,
£t Doriiiriusincremenmm dabat, qui inairehi et filios 1). Hoc si secundtim liiteram tantum
Mjtivabat. Aspice et pueriles spicas martyrum tfes niraium durum vidctur et asperura. Absit inlclligimus,
flammarura. Vidcetalias hoc a sen-
pifiefos iri carihrio segetes,
SuBHefOde pcfemptos infarites et martyres sine de- (fl) Forte, repositmm cimiliarcliiisdonec venit messis
tfi'rtV«fitogaudeiites. Plantatur ergo tetus mundus cwlestis, momenlumscilicet resurreclionis.Tunccbngre-
spicis- martyfum pufpuranlibus. Ambulabat beatus qabiniturspicw,efc.
(b) Sine auctoris npniihe fuerat cura Holsteniivulga-
(«)Aliais, iaries18,in parfeprimaSupplementi. tus ra codice Regutai-um.Sed nomen csssafii in veteri
ifllefVijgrief
(ff)"lftAppeiidieeriuncprimumcollocatur.Augusliiioin codiceCarllrasisePorlarumet in Germanehsipraefert,eique
RomanisaliquotmariuscriplislalsoU-ibuebatur.Huncipsum omninosliltisadjudicat.poslreinamejusdemsermonis [iar-
serinonemBaroniusnondumiypisedifumcommemoravil ' in tem cuidam Csesariieiiisfolce,qusead Germanosin Biblio-
tfotis"att Jiaftyfologium1 novembris. theca Palruminscribitur, assutamlibrariorumerrore re-
(c) Forte supplenduai,[ortiiudinis. peries. De mmi. 5 vide Cccsarii homil.5S.
2165* SERMOCCXXIX. 2I6S
sibtts nostris, irt vel de domo cujuscumque eliam Psatmista , Tu populiimhumilemsalvum facies,cl ocu-
pauperis clnistiani tam parvus numerus venial ad vi- los superborumliuiniliabis(Psal. xvn, 28).
lam setemam. Et ideo quia liulla ralione secundtim i. Fidelis quisquevirgo esl et sponsa Christi.Et quia
lillcram inlelligi dcbei, ct revera ipse Dominus simi- lolain Ecclcsiain catliolicam bcauis Apostolus virgi-
litudinem essc dixif, rcquiraiuus quare qtiinque di- iicni vocavit, iion solas in ca considerans corpore
ctccsuut fattiacet qiiinqtie prtidentcs. Illse ctiiin quin- yirgines, scd incorruplas omniran desiderans mentes,
que prudenles signiftcatil onuics sanctos, qtii cuiu ifa dicit, Aptavi vos uni viro, virginemcastam exhibere
Christo sunl regualuri : et e conlrario illae quinquc Christo (II Cor. xi, 2) : non solirai sancliinonialium .
falusefiguram vidcntur liabere cliristianorum malo- sed etiam omiiiuin virorura vel mulieruin animse, si
rum, qui sine operibus bnnis de solo tanium cliri- et casiiiatem in corpore.et in illis supra dictis quin-
sliano noiniiie glorianttir. Idco auleni et illce fattise que seusibus virginiiatcin servare voluerint, sponsas
qtiinque,et illa: prudcntes quinqiie diciintur; quia se Cbrisli esse non dubitenl. Non enim corporum,
quinque sensus in omnibus lioiniiiibus essc proban- setl aiiiinariim sponsus intelligendus est Christus. Et
lur, visus, audiliis , gustus , odoraitis , ci tnctus. Et idco, fratres charissimi, tam viri, quam feminae,
qttia per islos sensus velut per quasdani januas vel lam pueri quain puellce, si virginitatem usque ad nu-
fencstras aut vila aut mors ingredilur ad animam no- piias servant, et per islos quinqiie senstis, id est,
stram ; de quibus et Propheta diNit,ltilravil tnors pcr visitm, aiitlitiim, gustuin , cdoraturn , vel lactum,
(enestrasvestras(Jerem. \\ , 21) : ideo ct ibi qiiinqtic (itiiiieis benc utunlur, suas aniinas non corrumpunt;
virgines dicunlur prudcnlcs, quccislis scnsibus bene in dicjudicii apertis jaraiis ad aiiernum sponsi tbala-
uluiilur ; et ibi quinquc fattice,qua: pcr istos quiiiquo iiiuin feliciicr niercbuiitur inirare. Illivero, qui et
sensus niagis inoriem (|uaui vitain cxcipiuiil. corpora sua ante nupiias ndulterina conjuiictionecor-
2. Sensus qiiinqueveltit quinqiie virgiites: qtd cor- ruiiipunt, el postca per lotain vitara suani mafe vi-
rumpatitur aul iiitcgritalemconservent. Qiioraodo au- vendo, inale audiendo, niale loquendo, animas suas
lem isti quinqnc sensus , velut quinque virgiucs, aut violare non desiiuuii; si cis digncefruclus pcenilentise
virgiiiiiatcra ciistocliant, aul corruplioni stibjaccant, non subvcncril, clausis .jaituissine causa clamabunt,
diligenliusrcqiiiraraus. Si aliquis vir, aul aliqua mii- Doinhie, Domine, aperi nobis : et audire mcrebuntur,
lier viderit aul filiura, aut filiam, aut alicniiiii ser- Amen dico vubis, nesciovosunde sitis (Mallh. xxv, 11,
vtiiii aut ancillaiu , el ad concupisccniiam diligcnter 12). Hsec ergo, fraircs, si et clerici, cl laici, et
aspexcril; corrupia esl tma virgo : t|iiia per oculos , iiionaclii, ct sancliniouiales , et in conjngiis positi fi-
id esl, per fcucslras corporis in sccreluin cordis ve- deliter ct diligenter aitcndimus, ct ctim castitate
nenuin morlis intravit. Si vero aliquis sive religiosus corporis etiam integritalem cordis auxiliante Domino
sive laicus honiines detralientes , sermones eiiam custodiamtis, non cum fatuis projieiemur in tenebras
otiosos, ct cantica Iuxuriosa vel turpia prolcrentes exteriores; sed ciim sapientibus ad spirituales nu-
libenter atidierit, et ciiin delectalione placido audiiu plias introraissi audire mercbimur, Euge, serve bone
6iisceperil; corrupta est alia virgo. Si atilein non ei fidelis, intra in gaudium Domini tui (Ibid. 21).
sit conlenlus mediocribus cibis, sed sumpliiosas deli- Quotl ipse prceslare dignelur.
cias quaerat, si seniper iuale loqui bltidcat; pcr ini-
qtiumgusium corrupta est tcrtia virgo. Quod si ctiam SERMOCCXXIX («).
odores percgrinos, ul lioiniiiibusad luxuriahi [ilaccre
possit, diligenler inquirii; quarla virgo est violala. m Dedicationcccclesitevel altarisconseeratione, i (b).
Si vero marabus suis aut lilios aul filias alicnas cutii 1. Quod in lemplis manufaciis,id spirilualiier com-
deloctatione propter libidiiieni tangere volucril , ct in nobis. Quoticsciimque,fratres charissimi, al-
vestia enla nimis inollia aiiituo volupttiosoquscsicrit; pletur
laris vel lcuipli fe-tivitatctn colimus, si ficielitef ac
jara eliam quiiila virgo corrupla esl. Hoc enim or-
dine isti qninquc senstis velut quinque virgines in diliir.cnterinallendiraus, et sancte ac juste toltim
vivimus,
in nobis
Iioinihibtis corrunipunlur. Et e conlra, dum animae quidquid ledificatione lcniplisinanufaclis agitttr,
sanclseistos quinque scusiis , id est, visuin, audiium, est spirituali complciur. Non enim menlitiis
ille dixil, TemplumenimDei sanctumesl, quod
guslum, odoratiiin et laciuin, ab oiimibus illicilis eslis vosqtti (I Cor. m, 17); et iterum, Nesciiisquia cor-
rcbus refrenani, linguain siiatn ad ea qua; sunt licita veslra lemplumsnnt Spirilus sancli (Id. vi, 15).
vcl lcgitiraa sobric el casle relaxant, quinque sen- pora vcro iuillis pnocedentibus meritis, sed per gra-
stium virgiiiilalein custotliunt. Ideo quinque virgines Quia Dei meruiiiiiis fieri lctnpliim Dei; quanlum pos-
bomines bonos significant; et aliccquinque, eos qui liam
mali siint praefigurant. sumus, cuin ipsius adjuiorio laboremtis, ne Dominus
in teni|>Iosuo, boc cst, in nobis ipsis, inveniat
5. Virginilassota niliil prodest, Et revera, fratres nostcroculos sua; majeslatis offcndat : sed habitacu-
ciiarissimi, quid prodcsl viro vel femince , clerico quod
nostri evacueltir vitiis, el virttitibiis re-
vel monacbo, vcl saiicliinoiiiali, si in corpore virgi- lum cortiis
nilas custndilur, quando per raalas concupisccntias ita pleatur; clattdalur diabolo, et aperiatur Christo; et
cordis intcgritas violatur? Quid prodcsi in uno niein- janiiam laborcmiis, ut nobis boiiortira operum clavibus
coalestis aperire possiraus. Sicut enim.
bro praeferre castiiatcm, el in oiiiiiibushabere cor- malis regni
operibus, quasi quibusdam seris ac vectibus,
rtiptionem? Narael illi virginesqui Agiiumsequunliir, vitcc nobis jaiiua claudiiur; ita absque dubio bonis
si diligenier attenditis, iion proplcr hoc sequuntur
Agnum, quia solam virgiuitatem corporis servave- opcribus apcrilur.
2. Debitaacisacrani synaximprwpttralio.Decelquan-
rtint: denique cuin dixissct, IIi sunl qui se cum tttu- ub ea se subducere. Et ideo, fralfes cha-
tieribusnon itiquinaveruiit; secutus adjunxit, El tton doquc
est inveiitumin ore eoriimmenclacium;sine maculusitnt rissimi, unttsquisque considerel conscientiam suam:
el quando se aliquo crimine vulneratttm esse co-
(Apoc.xiv, 4 el 5). Qtti ergo de sola corporisvirgini-
tate gloriantur, diligenter aitendant, quia si inenda- («) Alias,de Tempore232.
ciuin diligunt, ctrai illis sanciis virginibus Cliristuin (b) Iu Appendicenunc primumcollocatur.CumAugustini
sequi non poterunt. Nulla ergo virgo de sola corporis noiuiuclegitur iix f.omanoUreviarioin fcsto Dedicatioriis.
virginitale prsestiniat; quia si inobediens fuerit aul Lovaniensibus tamen ambiguusluit, falsusvefliao et Vin-
dingo. Quosdainisli in hoe et proximesequenti sermbrie
liitguosa, ab illo llialaiuo spcrasi cccleslis se noverit locos
excludendam. Cura ergo virgo ceiilesinium gradum exagitant,innocuossane etinculpatos,si ex vefi au-
teneat, el nutlier conjugala iricesimum; melior la- cloris, quem illi nesciebant, Csesariividelicet sensu et
rnente Denum. 1 videserm. 8, n. i, et mox
nien est casla el hurailis conjugaia , qtiam virgo su- subseq.expendaiilur.
n. 5; de num. 2, caesariisub fioremhomil.13;
perba. llla eiiim casfe et humililer niarito serviens de num. o, Cscsarin finehomil.10,et supraserm. 29, n. 4,
tricesimum gradum possidet; virgini stiperbse nec et 116,n. 1; de uum.o, Csesariihomil.10,el irifiriehonril.
umis remanebit: et in utris^ue impletur quod ait 15; de num. 6, vide supraserm.12, n. i.
2167 APPENDlX. 2168
gnoverit, prius oraiiouibus, j'ejuniis vel cleemosy- 5. Merces digne communicunlium.Munditiesad id
nis sludeat mundare conscienliam suam ; et sic requisila. lniqui probanltir anitnam non amare. Hsec
Eucharistiam prsesumat accipere. Si enim agnoscens ergo cogitantes, Iralres charissimi, tam casli, fam so-
reatum suum, ipse se a divino altari subduxerit, cito brii, et tam j)aci(ici ad isiud altare, Deo auxilianle,
ad indulgenliam divinaemisericordiaeperveniet : quia slndeamus accedore, ut ab illo teierno altari non me-
sicut qui se exaltal humiliabilur; ita e contrario qui se reamur excludi. Qui enim ad istud altare casto cor-
humiliat exaltabitur (Matth. xxiu, 12). Qui enim, pore et mundo corde, cum mtrada- et secura con-
sicutdixi, agnoscens reatum suum, ipse se humiliter scienlia venerit; ad iilud altare quod in ccelis est,
ab altari ecclesiaepro emendatione vitaeremovere vo- felici transmigralioiie perveniel. Ad exlremum, fra-
luerif, ab seterno illo et cceleslicouvivio excommuni- ires cliarissimi, non est grave nec laboriosum quod
cari penitus non limebit. suggero : hoc dico quod vos freqttenter facere aspi-
3. Crimeneam indigne percipienlium. Criminishujus cio. Omnes viri, quando ad altare accessuri sunl, la-
pama. Rogo vos, fratres, diligenler altendite, si ad vant inanus suas, etomnes raulieres niiida exhibent
mensam cujuscumque potentis hominis nerao prcesu- linteaniina, ubi corpus Chrisii accipiant 1 (a). Non
mit cum vestibus conscissis et inquinatis accedere; est grave quod dico^ fratres: quoinodo viri lavant
quanto magis a convivio selerni regis, id est, abal- aqua manus suas; sic eleeraosynis lavent animas
tari Dominidebet se unusquisque invidiaevel odii ve- suas. Similiter et mulieres qiioinodo nitidum oxhi-
neno percussus, iracundisefurore replelus, cum reve- bent linleoliim, ubi corpus Christi accipiant; sic
rentia et hitmilitate sublrahere, propler illud quod corpus caslum et cor mmidum exliibeant, ut cum
scriptum est, Vnde prius reconciliarifratri tuo; el lutic boria conscienliaChristi Sacramcnla suscipiant. Rogo
veniens offeres tniinus tuum (Id. v, 24); et ilerum, vos, fratres, numquid est aliqttis, qui in arca sordi-
Amice,quomodohnc inlrasli non habens veslemnuplia- btts pleua velit mittere vcstein siiara? Et si in arca
lem? Sic eniiu habet textus evangelicse lectionis, sordibus plena vesfis noti miiiilur pretiosa; qua
quod qnidam fecerit nuptias filio suo, et inlraveril ut fronte in aniina peccciioruiii sordibus inquinata Chri-
videret simul recumbentes; et videns ibi hominem sii Eueharistia suscipilur? El qttia istis verissimis
non habentem vestem liuptialem, dixit ad eum, exemplis loqui ccepimus, etiatn et boc quod hene no-
Ainice,quomodohuc inlrasti non liabensveslem: ttupiia- sfis insinuo. Non pulo esso aliquem hominem, qui
lem? Et illo obmutescente, dixit ministris Ligate in arca sua, ubi pretiosas vestes liabet reposilas, ac-
illi manus et pedes, el projiciteetun in tenebras exlerio- quiescat aut carbonem vivum aut qualemcumque
res : ibi eril flelus el stridor dentium (Id. xxu, 1-13). scintillam ineludere. Quare boc, fralres? Quia limet
Ecce qualem sententiam merebitur audire, qui ad ne comburantur veslimenta, quibus in fesiiviiate in-
convivium nnpliale, id esi, altare Domini, aut ebrio- duitur. Rogo vos, fratres, qui in arca sua non vult
sus, aut aduller, aut odium in corde relinens prsesu- scintillam ignis includere, quare in anima sua flam-
mit acceclcre. Averlat hoc Dcusa nobis, tratres cha- mam iracundisc non timet accendere? Sed quare hoc
rissimi, etconcedat ut mala ista aut nunquam velimus Jiat, manifeste ct evidenler cognoscimus. Ideo enim
admittere ; aut si admissa fuerint, sine ulla mora in arcam ignem noii mittimtis, quia diligimus vestem
pceniteiitia vel pace studeamus sanare, et largioribus noslram : flammam vero iracundise ideo non exstin-
eleemosyuis fcstinemus abluere : ne forie, si cum guimus, quia non solura non diligimus, sed etiara
peccatorura vulneribus anle tribunal aeterni Judicis odio babemus animam nostram, secundum id quod
venerimus, ab illa ceterna Ecclesia, et ab illa ccalesti scriptum esl, Qui diligit iniqnilalem, odil animam
Jerusaleni perpetua excommunicatione separemnr. suain (Psal. x, 6).
i. Excommunicalioletnporariaet wlerna.Pmnmmter- 6. Adhorlaiio. Et ideo, fralres charissimi, exeni-
ttce. Considerate, rogo vos, fratres, si hodie aliquis a pla isla atieniius cogitantes, arccllas inleriores, id
conventu Ecclesiaehujus pro aliquo crimine projicia- est, conscieiitias nrtstras, qiiaittum possumus, cum
tur foras, in quanto dolore vet iribulalione crit anima Dei adjutorio cusiodire diligenlius studeamus; ut cura
sua? Et si intolerabilis dolor est de ista sancta Ec- dies judicii venerit, in illa seterna ac beata Ecclesia,
clesia forasprojici; ubi ille qui proj'icitur, et mandu- ubi ntmquam habilare poterit malus, et unde nun-
. care et bibere ei cum hominibus loqui non potest', quam exiturus est bonus, non cum pannis veteribus fo-
et iiabet spem ut iterum mereatur ad Ecclesiam re- ras in lenebras extefiores excluilendi apparcamus:
vocari: putamus quautus dolor crit, si aliquis pro sed stola immortalitatis indttii, castitatis etjustilise
criminibus suis ab illa Ecclesia, qucc in coelis esi, a gemmis ornati, et cleemosynarum luce veslili, audire
conventu Angelorum vel sanctorum omnium congre- mereamur, Vettite, benedicli Patris mei, percipile
gatione fuerit separalus ; cni nec hoc solum sufficiel regnum quod vobis' paralum est ab origine mundi
ad poenam, quod foris projiciiur, sed insuper in te- (Matih. xxv, 51); et illud, Euge, serve bone el fidelis,
nebris exterioribus aeierno incendio concremandus inlra in gaudiutnDoininitui (Ibid., 21). Ad quod gau-
includilur? Qui enim ab illa coelesti Jerusalem ex- dium vos Dominus.sub sua proiectione perducat, qui
communicari meruerit, non solum hanc poenam ha- vivit et regnal in saecnla saeculorum.Amen.
Jbebit, quod nec mandticare vel bibere poierit; sed SERMO CCXXX (b).
eiiam flammas infernales sine nllo termino susiinebit,
tibi est fletus et stridor denliura, ubi ululatus, lamen- In Dedicatioaeecclesisevelallaris Consecratione,n (c).
tatio et pcetiilentia sine ullo remedio ; ubi est vermis 1. Feslivitas hwcin gaudiis celebrala. Sicut oplime
jlle qui non morietur, et ignis qui non exslinguetur
(Jsai. LXVI,24); ubi mors quaeritur, et non inveni- 1 Ita editi et manuscripti,exceptotamenf. codicequihic
tur. Quare in infemo mors quserilur, et non inveni- et infra habet, iiiduunl linteainina,cutn corpuschristi ac-
tur? Quia quibus in hoc sseculovita offerlur, et dedi- cipiunt.
gnaniur acciperc; in inferno quserent mortem, ct can. (a) De hoc ritu concilium Autissiodorenseanni 578,
non polertirit invenire. Ibi erit nox sine die, amari- 36, « Nonlicet mulierinuda manu Eucharistiamacci-
« etcan. 42, « Ut unaquoequemulier,quandocom-
tudo sine dulcedine, obscurilas sine lumine; ubi nec « pere:» municat, domiaicsilemsuum accipiat : quodsi qua non
divitise, nec parentes, nec conjuges, nec filii, nec vi- « habuerit, usque in alium diem dominicam non com-
cini polernnt subvenire ; ubi nihil peccator inveniet, «municet.»
nisi quod de hoc saeculo caste el juste vivendo per (b) Alias,de Tempore2'Jo.
eleemosynarum largilatem iransmiserit. (c) in Appendicenune primum collocalur.Dubiusest
verliuumet viudingumsuppositi-
1 In editis necnonin Ms.cb. desideralurparticula, non, apudLovauienses,apud
lius. Ejusdemauctorisest, cujus sermosuperior.Conferad
quaein aliis manuscriptis reperitur. Excommunicati quippe sermonesaliosCaesariapos.be num. 1 vide antecedentem
' apojmli lotius colloquioet conyivio excludebaulur,ut pa- serm. 229,n. 1, et supra serm. 112, n. 5; de num.3, vide
tet ex canone49 concilii2 Arelatensis,et ex can.38 et 39 serm. superiorem,n.1, et supra serm. 115, n. 3; de uum,
.couciliiAulissiodorensis. 5, vide supra, serm.i19,n. 2, et 112,n. 3.
SI89 SERMO CCXXX. 2170
novit Sanctilas vestra, fralres, consecralionem allaris ^mus. Ergo in exteriore altari, id esl, in corpore no-
hodie colebramus : et juste ac merito gandcnles ce- slro offerantur opera bona ; in corde odorem suavi-
lehramns fesiivilalom, in qua benediclus vel uiiclus tatis redolcat cogitaiio sancla. In altari cordis nosiri
cst lapis, in qtto tiobis divina sacrificia consecranlur. jugiter quod est Deo placitum operemur. Tirac enim
Sed quando feslivitates istas colimus, frafres eharis- ordinem legitimum consecrationis altaris cum gaudio
simi, diligenter debemus atlendere, et lolis viribus celebramus, quando altaria cordis vel corporis nostri
laborare, ut quod in templis vel allarilras visibiliter irarada et pura in conspectu divinse majestatis offeri-
colilur, in nobis invisibililer complealur: quia quam- mus. Nam nescio qua fronle aut qua conseientia optat
vis sancta sint templa quae videmus de lignis et lapi- in alfaris consecraliene gaudere, qui in cordis sui
dibus fabricari, tamen plus apud Detim pretiosa sunt altari non studct munditiam custodire. Nos vero , fra-
lcmpla cordis et corporis noslri; quia illa franl ab tres cbarissiiiii, ita agere studeamus , ut semper fe-
hnmine oarnali, isla ab artificc raundi. Templa de li- slivitalem duplicem celebrare moreamur : ct quo-
gnis et lapidibus liiimano iugenin coiiipoiiuniur; letn- modo de (ompli vel altaris consecratione gaudemus ,
pla corporiiiii ipsius ccelestis artilicis manu fabrican- sic invisibiliter de corporis casiilale vel aiiiinae puri-
tur: sicul scri|i(iira est, Manus lum feceruni me et tatc spiritualt; gaiidiirat liabere raereamiir.
plasmavermttnte (Psal. cxvut. 73); el iterum, Prius- 5. lgnes duo, charilalis el cupiditalis. Et hoc con-
quam le formaremin utero, novi le. (Jerem. i, 5). Nam sideraie , fralres , quod in illo nliari, quod a Salo-
qtiod lenipla succendiiiilur; ita e contrario qui chari- rnone legimus dedicatum , jugiler qtiotidiauus ignis
tatis lucereplelus est, si negligens fuerit, cito refri- ardebat : quoclulinam et in nobis pielas diviua perfi-
gescit charitas, el cupiditas inardescit. Ergo nec ille ciat. Unde non soluin orationibus, sed etiam bonis
desperet qui nialus est; quia cito potest resurgere : operibus placandus est Deus : ut in ahari cordis no-
nec ille qui bouus esl, aut negligens remaneat, aut slri ignein siiura semper accendat illum, dequoipse
aliquid de sua virutte prcesumat, ne gaudium suum dixil, lgnem veni miltere in lerram ; et quid volo nisi
converialur ad liicium. at accendatur (Luc. xn , 49) ? quia duo sunt ignes ,
2. Gattdiumei iion esl vertim, cui neccor purum nec cupidilatis scilicet et charitatis : et unus de parte
corpus caslum. Esl enim diabolidoiiiiciliuin.El ideo , Dei, alter de parte diaboli; unus devorans oiniiia
dilectissimi fralres , castitafetn corporis , puritatem mala , alter universa bona consumens. Considefct
cordis , cum Dei adjuloiio , servare quantum possu- unusquisque conscieiitiara suam, et si -in se videt
mus studeamus. His cnim rebus ignis in nobis chari- ignem cupiditalis ardero, cum Dei adjutorio festinet
latis vet coiiipunciionis semper accenditur et nutri- exslinguere ; quia niliil in illo boni renianere poterit,
lur. Qui eiiini nec caslilatein custodit in corpnre, nec queni ignis cupidilalis accenderit : sicut e conlrario
piirilatem tenet in meiite, quolies sanct;c soleranita- riihil in co mali remanebil, in quo ignis arserit ciiari-
les adveniunt, in corpore videiur habere gaudiura, talis. Flamma eiiim cupiditatis in corde pecoatorum,
in corde non celebral nisi luctura. Quale enim gau- velut in altari sacrilego , devorans oiiuiia bona , dia-
dium potest babere , in cujtis anima niultis viliis oc- bolo odorcni suavitatis exhalat : in auima vcro san-
cupala magis diabolus probalur habitare quam Chri- cla, velul in sacrosancto altari, flamma charitalis
stus ? Quale gaudium potest habere anitna qute ira- qusccumque siipcrveiieriiit mata coiisitmeiis, Deoodo-
cundise furore snccendilur, cupiditatis nigrcdine ob- rem suavitatis exbibet.
scuratur, superbisc amarissimo felle repieiur, invidise 6. Cujusquecor aut allare Dei, aul diaboli. Sacerdos
veneno percutitur , luxuriaesordibus inqiiinatur ? legalus pauperum. Et quia uniuscujusque cor altare
3. Deus in nobis habitare desideral. Nos vero , fra- est aut Dei, aut adversarii; sicut jam dixi , attendat
tres charissimi, ctiamsi nobis aliqua, ut solet fieri, uiuisquisque coiiscieniiamsuam , et si ciipiditalis igne
peccata subrepunt, quanlum possiraius , cum Dei consumitiir, elccmosyiiaruinreliigciio mitigetur; quia
adjutorio laboreraus, jejuniis , vigiliis, orationibus, scriplum est, Sicul aqua exstinguit ignem, ila eleemo-
eleeinosynis mundare sordida , lapsa consiruere , syna cxstinguilpeccalum(Eccli. m, 33). Qui ergo cu-
temptum Dei vivi resedificare ; ut veniens Domintis piditate consuraitur , subtralial a se opera mala , et
in nobis niliil invenial quod octilos suse majestaiis quod bonum est excrcere conelnr. Qui vero llamma
offcndat : quia de ipso scriptum esl, Ecce sto ud charilaiis accenditur, semper bonis operibus augea-
ostium el pulso ; si quis surrexerii el aperueril mihi, tur, et nulriat in se ignem quem in eo Cbiistus di-
inlrabo et canabo cum illo, el ille mecitm(Apoc. ui, gnatur acccudere (fl). Sicut ille in quo cupidilalis ignis
20); et iterum, Ego el Paler veniemus, ei tnansio- ardet, si ab opere malo ccssavit, cito charitatis igne
nem apud eum faciemus(Joan. xiv, 25). Quam beata exardescit : hoc significat , quod si Deuin in hoc
est illa anima, in qua Paler et Filius venienles non niundo reffcimus bonis operibus noslris, ille nos in
solum liabitare vel manere, sed eliam coenare di- futuro sieculp reficiet niunerihus suis ; secunduin il-
gnanlur ! Quod aulera dixit, Cmnabocum illo , el ille • lud qued in Evangelie scriptum cst, Venile, benedi-
mecum, scimus evidenter ; quia apostolus Paulus cti, percipile regnitm : quia csurivi, et dedislis tnilti
ostendit, dicens, Templtim Dei sanctum esi, quod manducare (Mallh. xxv , 54) ; el, Quamdiu fecislis,
eslis vos (I Cor. III , 17). El per prophetam Dominus eic. Ut ergp ab audittt malo, quo dicendum esl, Di-
dicit, El habilabo , inquii., in eis, et inambulabo scettilea ine, tnaledicli, in ignemwternum (Ibid., 41),
(Levit. xxvi, 12). Et quia . sicut ipsi vidistis , fra- liberari mereamur, et illant desiderabilem vocem au-
tres , habitare et inambulare desiderat in nobis dire possiinus, Veniie, benedicti, percipiie regnum;
Deus, cum ipsius adjutorio ila cor noslrum sludea- in nobis ip.sis paceni cordis, vel casliiatera corporis
mus bonis semper cogitationibus occupare , et cor- conservemus , et paupcribus largiores eleemosynas
pora nostra ab omni sorde luxurise munda vel casla erogemiis : quia non nicntifiir ille qui dixil, Beuti
jugiter custodire; ut Deum in nobis delectet ha- misericordes, quoniam ipsi misericordiamconsequenlur
bitare. (Id. v , 7). Iterum atque ilerum , fralres charissimi,
i. Duo altaria in templo Salomonis. Sacrificium du- niiseriam vobis peregrinorum et pauperum ', speraa-
plex a nobis exigii Deus. In templo enim a Salomone
aedificatoJegimus duo altaria fuisse constituta, unura 1 Forte addendum,comiiiendamus.
foris, aliud intus. In illo quod foris erat, animalium Hicsermo in editis clauditur. Quaevero sequuntur,
celebrabalur sacrificium : in illo vero aliari quod in- ex(a) manuscriptoviadociaensitanquama Ccesarionon aliena
lus eral, ihyiniamatis offercbatur incensnm. Videa- exscrijjsimus.
nius ergo , fratres , ne forle in nobis duo sint altaria
constituta , corporis scilicet et cordis noslri. Donique
duptex a nobis sacrificium quserit Dcus : unuin ut si-
jnus casto corpore, aliud ut mundo corde essedebea-
 APPENDIX. SERMO CCXXXt. 2172
sivi
tes ut apfjd vos pfo illis pf levaleaf supplieatio isla ,Jti- et gemmas pretiosas; et hoc camelis porlantibus, id
ex Gentili populo venienlibus, qui prius fnerant
ndii sit ihaftis admonitio vel prscdicatio noslra. vos est, fcedilate distorti , et malorum onere
Jjehte eriirfi Cliristo legationem pauperum apudCha- ex vitiorum
: et si riie pro pauperibus suppticaiTterii curyi i ac peccalorum pravitate deformes. Cum hi-s
agimus lanquam muneribus f egina hsec ingreditur ad paciti-
ritas vesfra libentef aiidierit, 6fariterri fne pro vobis cum
sine dubio Chfistus exaudiel. Iriter vos et paupefes tis incensa regem Christum , exhibens Jidei aurum, purita-
mediatorem me posuit Deus : videtur mihi pretiosa, splendoresque gemmarum, mo-
quasi audita rum scilicet insignia et ornamenla virlutum. El locula
qtibd'qualiter a vobis pfo peregfinOriim inopia
fuerit deprecafio mea, taliter a Christo exaudielur ruit est ei universa qum liabebatin corde suo; id esl, ape-
cor sutun , manifestavit ei occulfa conscieiuise
orafib veslra ; sicut et ipse promisit, dicens , Dimit- suseei in confessione et pceniludine praecedentiumdeli-
tiie, et dimitietur vobis ; dale, et dabilur vobis (Luc. clorum.
vi, 37, 38). Quod ipse prseslare dignetur, qui vivit 5. Ecclesia miratur Cltristi sapientiam. ln opificio
6t regnat iii sscculasxculorura. Ameri. mundi.-ln domo quatn per incarnationem conslruxit.
SERMOCCXXXI(«). ln cibismenswsum: el qui Chrislicibi. Videamus quid
m. agat haec regina. Videns, inquit, regina Saba omnein
in Dedicationeecclesise vel altafis Consecraliorie,
sapienliam Salomonis, ei domumquam mdificaverat,et
Ei de verbis 111Regum cap. x , Sed et regina Saba, cibosmensw ejus, el,holocaustaqumofferebalin ratio- domo
audila fama Salomonis , eic. (b). Domini, non habebalultra spirilum. Quid erat
nis, ut prsepotens regina domum, exjTensas,et cibos
1. Ecclesiw varim figurm.Recle fesla Ecclesiae co- miraretur? Ergo iioc loco aliqua ma-
regios tantopere
lirat, qui se Ecclesia; filios csse recognoscunt. Haec jora nos opprtet iuquirerc. Viclilergo Ecclesia ex
enim oinnium credentium inaier est, qucenatos ad Gentibus congregatasapienliam Christi : id est, pest
morlem , regenerat ad salutem. Ilacc est post Synagp- carnalia instiluia Geniilium, post liumaiiain et ani-
gam quidem vecata ; sed aiue Synagogara promissa. malem doctrinam philosophorum, accepit inlellectum
ilcec enira jara in primo boinine prsefigurata est. Naui salulis el vil;e, inspexit spiritualium mirabilia bono-
sicut ex Ad;c latere fabricata est Eva ; ita ex Cbrisli rum, agnovit verura fabricatorem coetiac terrte, et
cbrpore et vulncre redempia crevit Ecclesia. Hsecin- polenlissinuim humani generis Conditorem; de cujus
Ira arcam diluvio exundante servata , crucis benefi- sapientia dicitur, Omnia in mensura cl pondere el nu-
cium et Baplismaiis myslerium prsesignavit. Hsiic mero constituisii (Sap. xi, 21). Vidil el domum qtiara
Sara sterilis cl desperata in senecttite tinico pignpre cedificaverat,id est, incarnaiioncm liominis assumpti,
feeunda prsececinit : Ecelesia eiiira uniciim, idest, in habitat omnis plenitudo divinilaiis corporali-
dileetissimum Deo populum sceculo jam senesccnte ler.quo Vidil et cibos mensse Salempnis, id esi, illes de
progenuit. Hsec esl regina illa de qtia ad Doininum Dominus dicebai, Meus cibus est ut faciam vo-
a dexlris tttis in veslilu quibtis
dicittir, Astitit regina deauralo, luntalemejus qni me tnisil Piilris (Joan. iv, 34). Cibus
chcumamicta varietate (Psal. XLIV,10) ; id esl, di- enim Christi est salus nostra; reficilur cceleslibus
versaritm circttmdaia prclioso decore virtutum. epulis, profectibus nosiris. Cibus ejus sumus, dum
2. Eam regitia Saba mullimodis reprwsenlal. Dog- acquisiti Ecclesisein meinbra ejus corpusque irans-
mala Ecclesim a Christo tradita. Hcccest illa regina inms, Velcibus ejus aliaris Sacraraenia ccelestiasunt,
quce venit a partibus iEiIiiopise audire sapiculiam Sa- de quibus dicilur, Panem ccelidedit eis, panemAnge-
lomonis. Sed haec non tam ex una regione, quam ex lorummanducaviihomo (Psal. LXXVU, 24cl25). Vidit
universis mtiiidi partibus reges parilura convenit, sic- et bolpcausta ejus, oralionum sinc dubio supplicatio-
ut eliam evangelista commeinoral : Regina austri numqiie niysteria; el obstupuit, ubi vidit insestima-
vettit a finibus terrmaudire sapienliamSulotnonis. Ve- biles divilias Domini sui.
riit Ecclesia adfedemplorera et erudilorem suum, ut 4. Gloriam Dominicum viderit Ecclesia, diclis fatc-
de siiiltilia crroris docirinam percipcret veriialis ; de bilur majorem.—Dixitquead regem: Verus est sermo
qua plenius, sicul audivimus, Regnorum scripsil lii- queinaudieramin lelru mea super sermonibusinis elsu-
sloria, ita dicens : El ingressaregina Jerusalem cum per sapienlia tua : el tton credebamnarranlibus, donec
tiitillocbmilalu el diviliis, cum camelisportunlibusuro- ipsa vetti, et vidi oculis meis, el probavi quod media
mata , el aurum inpniium nimis , el geinmaspreliosas, pars nunliala mihi twn fuissel. Majora sunl sapienlia
venil itd Salomonem, et locuta esl ei universa quw ha- el opera tua, quam rumor quem audivi. Cum ergo per-
bebat in corde sub. Ergo in figiira feginsc Irajus Eecle- venerit regina hcec sive Ecclesia, sive quaecumque
sia venit ex Geiitibtts ct a finibus tefrcc , imponens anima Saueiain auernam Jerusalem, id est, visionem
fliiem cupiditatibhs viiiisque terrenis ; ul audiret sa- pacis, et ingressa fueril beaiam requiera et gloriam
pieiiiiara Saloraonis, id cst, veri pacifici Itoiuini no- coelesliumproriussorura ; mullo plura el magniflcen-
slii Jestt Christi, qui fecil utraque untuii, solvens liora perspiciet, quam ei sunt in hac terra per sacra
inimicilias inicr Deum et hominein in carne sua eloqnia, per Propbetas atque Apostolos nuniiala.
(Ephes. n, 14).Venitpostveteresel profanas supersti- Nunc eniiii tanquaiii in speculo ct in senigmate, tunc
liones audire et discere de fidei illuminationeet judi- aulem oculis suis videbit, id est, facio ad faciem.
cio liitnro , de animse imniorialitaie, de spe resurre- Tunc beata el illusfris anima inler stupendas rcmune-
ctionis el glorise. Yenit crgo in Jerusalem cttm multo raloris sui constiluta divitias, inelfabilibus reginao
comitatu, id esl, non jam cuin raia taiituin genle Ju- Iiujus verbis uli ad Deura potcrit, dicens : Verus est
dseornm, sicut pritis Synagoga solos habiiit llebrseos; sertno quem atidiviin lerra tttea super sermonibusluis.
sed totius mutidi genlibtis diversisque nationibus. Majora sunl opera; lua, quam ruinor quem audivi. Et
Venit ergo exhibens niuncra digua Christo, aurtrai et revera id qnod pafat Deus diligentibus se, fide non
(«) Alias,de Tempore2ao. comprelienditur, spe noii atiiiigitur, charitale non ca-
desideria el vola irausgreditur : acquiri polest,
(b) la Appendicenunc primumcollocalur.Dubiumrelin- pilur, testimari non polest. llabebit de perceplione fruclum,
quunt Lovanienses,rejiciunl verlinus el vindingusut fal- non babebit de satieiate fastidium. Ad quce vos bona
sum. Excususest in tiibliolhecaratrutn inter sormones
Eusebio adscriptos': sed ibi reperitur aliquanto pro- perducat, qui vivit et regnat in ssecula saeculorum.
lixiof. Amen.
 CLdSSlS
SERMONES DE
SERMO CCXXXH(a).
DesanctaTrinitate(b).
1. De Trinitate pericutosadispulatio. Hoc schnusde
Deo, quod eiim ncsciciinus.Audio, fralres,etquod qtti-
dain inter se disputant, quomodo Pater Filius et
Spiritus sanctus el ires sunt, ct ttnirai sunl. Videlis
ex qiiceslione,quam perictilosa sit disputatio. Liitum
et vas ficiile de Creatorc dispuial; et ad naturse suae
raiionem non potest pervcnire : et curiose quaarit
scire de raystcrio Trinitalis, quod Augeli in coelo
scire non possirat. Quid enini dicuni Angeli in ceelo?
Quis esl isle rexgloriw? Dominusvirtulumipse csl rex
gtorice (Psal. xxiu, 10). Similiter in Isaia dicitur,
Quis est isie qtti uscendilcle Edom, candida restimenta
ejus (Isai. LXIII, 1)? Vide quid dicunt: pulchriludi-
neni pra-dicant, ct de natiira lacent. Ergo ct nos
siinpliciter dicamus, Vis scire naluram Dci? vis scire
quicl sit Deus? Hoc scito, quod nescias : nec in boc
conlrisleris quia nescias; quia ct Angeli nescierunt,
et omnes similiter crealurse.
2. Ilac scientia philosophoset Genliles superamus.
Sed dicil aliquis : Qtiomodoergo crcdo quocl ncscio?
quomodo cbiistiainis sura , qui nescio quomodo sum
cbristiaiuis? Dicam siinplicilcr, aiilcquara aliqua de
Scripturis profcram. 0 cluisliane, qtti tibi.videris ni-
hil scire, si scias hoc ipstim, quod nescias; nonne
magis pltis videris a cnctcris scire? Gentilis liomo vi-
dct iapidem, el Deumpulat; phiiosopbividentccelum,
et Deum puiani; alii vident solem , et Deum pulanl:
tu vero vide quantam super istos babeas scienliam,
qui dicis , Deus lapis esse non polesl, sol Dcus esse
non polest; quia alterius iraperio currit. Vides quia
in eo qttod dicis nibil te scire , raagis nosli? Gentiles
autem in eo quod sedicuntscire, nesciunt; quiafalsa
sunt quae novcruni. Simulque considera qiiocivoceris
fidelis, non ralionalis. Denique accepto Baptismohoc
dtcintus : Fidelis faclus est, sive factus sum. Crcdo
qttod uescio, et propterca scio, quia me scio nescire
quod nescio.
3. Danmabilur,non ignarus itcilurwDei, sed temera-
rius asseiior.Sed dicit aliquis : Hoc uon est exponere,
sed exposiiionemfugere. Et nos sciebaraus scire quod
nescieliaraus : lu nos dicebas scire quod ignoramus.
Nonne meum esl pie ignoranliam confileri, qiiam le-
mere mihi scienliam vindicare? In die judicii non
damnor, quia dicam, Nescivi nalurara Creatoris mei:
si atitem aliquid temere dixero, temeritas pcenam
habet, ignorantia veniam promereliir. Dicamusali-
quid de Scriplinis, rationem non sequentes, scd au-
ctorilalem DomiiiiSalvaloris. Chrisius dicit, aseen-
surus in ccelum, ad Aposlolos loquens, quibus prse-
dicat ul magisler et Doniinus : iieino sic novil de
naiura sua dicere, quoraodo ipse qui i'eus est; nobis
aulem sufficiat scire de Trinitaie quod Dominusex-
ponerc dignatus esl: quid ergo dicil ad Apostolos?
lle el baptizateomnesgentesin nominePulris et Filii et
de Tenijiore189.
(a) Alias, nunc primum collocatur.DubiusLova-
(b) ln Appendice
niensibus,verlinoaulem et vindingolalsussedvidebatur.in
ab ipsius
Itemigianojis. nomen praefertHieroaymi.aut fortenihil
slilodistatquamplurimum: minimumvero
dissidetab ingeniovigihi Tapsitani,cujusauctorisesseob-
servayimussefmonemhujusAppendicis113, qui in prae-
dictoMs.et inante ediiissermonihuic proximeconjunctus
cst.
IVn
DIVERSIS.
Spirilus sancii (Maillt. xxvm, 19). Tria nomina audio,
ct untira dicitur nomen. Non enini dixit, Jn nomiiii-
bus; scd, ln noiuiue. Tria nomina dicit, et quomodo
urarai ponil, ln tiomine Palris, el Filii, et Spirilus
sattcli? Noincn Pairis et Filii et Spirilus saucti uiium
est: sed Trinitas est noinen quod dicitur in noinine
Patris Dci, in noiiiine Filii Dei, in iioraine Spirilus
sancti Dei, 1'ater ct Filius et Spiritus sanctus unutn
noraen esl diviniiaiis.
4. Quw de TriititatecognitioClirislianosttfficiat.Ju-
dwus est Scibellicmus.Personce proprielalibus,nott tta-
tura dislinguunlur. Scd rcqtiiris a me qitomodo uno
noinine trcsappcllatiiur. Nescio; el liberc mc nesci-
re proftteor, quod Cbristus noliiii indicare. lloc so-
ltim scio, quia in hoc cbrisliaiuis stiiti, quia unuiii
Dciira in Triniiale confileor. Si atitem dixero tinam
pcrsonain esse Patris elFilii ct Spirims saucti, Sabel-
tiaims appellabor, ct iticipiononessc Christianus, scd
Judaras : quia et Juticeusuiiutn Dctim dicit; et quia
Patrem iicscitctFiliuiii et Spirilum sancium,proplef-
ca mysfcrium non lcnet Trinitatis. Ergo si sic dici-
miis uiiiim Deitm, ut Patrem cl Filittin et Spiritum
saiiciuincxcludanuis a my&lcrioTrinitatis, Judceieffi-
cimur. Ego liberc dico nou cx rac, sed ex sententia
Satvatoris, scandaluni esse qttotl iu animo nascitur
atiditoiis, qtiomoclotres uiuim sinl, (ptoniodo Pater
ctFiiitts ct Spiritus sanclus ncm dividantiir iu divini-
tatc, scd in pcrsonarum qualilatc. Quandocumquc
personas appello, rogo vos nc rac ptilclis pcrsonas
hominum tliccre : cgo personas in Patre et Filio et
Spiritu sancto non dico quasi personas borainiim.
Pfitris pcrsonam clico, qttia patcr est; ct Filii, quia
filius est; et Spiritus sancti, quiaSpirilus sancttts est.
Noiiest Patcr filitis, nec Filius pater, nec Spiritus
sanctus paicr attt filius. Dividuntiirenim proprielali-
bus; sed natura sociantur. Videte, hoc ipsum scan-
dalitni Pliilippus quoudam aposiolussiistinnb.it,quan-
do dixit acl ipsura Domiiuun : Domine, ostendenobis
Pctlrem. Cui respoudens Doininus ait: Ptiilippe, tctii.
lo lempore vobiscumsum, et ignorusPulrem ? Qui me
videl, videlei Putrem ( Joun. xiv, 8, 9 ). Quid ? ipse
pater cst, ipse filius? lloc itnpium est dicere : sed
liocdicit, In eo quod Filium vides, intcllige Patrem :
non eiiiin poiest appellari fitius, nisi habuerit patrem.
Quando dicifur pater, lion diciltir, nisi liabuerit
lilitim.
5. QuulisChrislianimmulaliocssedebeal.Mulia sunt
quccdici possunl: sed sufficiatfidelibus jiauca de my-
slerio Trinitatis audisse. Rogo vos, hoc magis inter
nos ccrlanicn sil, cjuomodoadversariuin stipereriius,
quomodojcjimemus, qttomodopcccata nostra planga-
nitis, qnoniodo pro tanlo scelere satisfacianuts, quo-
niodo cleetiiosynis insistamus, quomodocogitalio no-
sira iion nos captivos in libidincin Irabal, quomodo
patietiliam conira omnem injuriara liabeamus, quo-
modo fratri iiijmiam facienti non resistainus, sed
vincamus ctim in Iiumililate, qitatn a Chrislo didici-
mus, qui cum pateretur, tton committabulur( 1Petr
n, 25). Si qtiando venerit cogitatio, et proposuerit
quidesl Deus, etquie est ralio Trinitalis ; nobis suf-
ficiat credere quia esl, et non temere rationem qtiae-
rere Triniiatis : scd timereet orare Dominnmsempec
debemus, ct ei soli scienliam nostram in hac parte
exhibeamus, ut diebus ei ac noctibus laudes cana->
mus, cui sit gloria in sseculasseculorum. Amen.
317S APPENDIX. 2178
SERMO CCXXXIII (a). racletum, anathema sit. Sit quis dixerit atque credi-
De Fidecatholica,i (b). deril Paraclelum spirilum essc Pafrem vel Filium,
i. C.redimnsin tinutn Deuni, Patrem et Filiiim et anaihema sit. Si quis dixerit atque crediderit horai-
nem Jesum Chrisium a Filio Dci assumplum non
Spiritum sanclum, visihilium et invisibilium facto- fuisse, anathcma sit. Si quis dixerit atque crediderit
rem, per qnein creata sunt oninia in ccelo etin terra.
Ilraic unum Deum, et hanc unam esse divininominis Filium Dei Deum passum fuisse, anaihema sit. Si
Triniialem : Patrcm non esse filium,, sed habere quis dixerit atque crediderit hominem Jesum Chri-
filiuui qui pater non sit : Filiuin non esse pairem, stum homraem iropassibilem fuisse, analhema sit.Si
sed Filiiim Dei esso natnm ' : sanctum qtioque Para- quis dixeritatque crediderit alteruui Deum esse pri-
cletum esse, qui ncc pater sil ipse, nec lilius , seda scae Legis, altefum Evangeliorum, anathema sil. Si
dixerit atque crediderit ab aliero Deo mundum
pairo filinqne 2 procetlat. Est ergo ingenitus Paler, quis fuisse faclum, quara ab illo de quo scriptum est, In
genilus Filius ; 11011 genilus Paraclelus, sed a patre principio
et lilio procedciis. Patcr cst cujtis vox hsec esl audi- solus verus fecil Deus cwlumet terram ( Gen. i, 1), qui
ta de eeelis : Ilic esl Filius meiisdileclus, in quo tnilii Deus est, anathema sit. Si quis dixerit
bette coinpiacui( Matlli, xvu, 5). Ilic Filitis est qui aique crediderit corpora humana nonresurrectura post
ait : Eqo a Patre exivi, cl veniin hutic mundum(Joan. morlem, analliema sit. Si quis dixerit atque credide-
rit animam lramanam Dei portionem vel Dei esse
xvi, 28). Paracletus est ipse de quo Filius ait : Nisi
abiero ad Patrem, Paraclelus non venietad vos (Ibid., subslanliam, analhehia sit. Si qnis aliquas Scripluras
7 ). Hancesse Trinilatem personis dislinciam 3, indif- praeter eas quas catholica Ecclesia recepit, vei in
fereniem : prseier illam nutlam divinam esse nalu- auctoritate habendas esse crediderit, vel fuerit vene-
ram vel angeli, vel spirilus, vel virltitis alictijus, quae ratus, analhema sil.
Deus csse credatur. Huiic igitur Filium Dei Deum, 5. Si quis non dixerit, semper Palrem, semper Fi-
natum a palre, et esse principiuin, patremque illura lium, et semper Spirilura sanctumesse, anatbema sit.
sanclificassein ulero Maricevirginis 4, alque ex ea ve- Si quis non dixerit Filium natum esse de Patre, id
runi homiiicm sine viri seraine generaium : id est, est, de subslantia paterna, anatliema sit. Si quis non
dixerit
suscepisse Domiiurai noslrum Jesum Cbristum non ejus, et Verbum Dei Filium Dei esse, el Deum Palrem
omnia et omnia nosse, et Patricequa-
imaginarium corpus, aul forma solacomposilum, sed lcm, anathema posse, sit. Si quis dixerit quod in carne coh-
solidum. Atque huiic esmisse, et silisse, el doluisse,
et flevisse, et omnia corporis exercitia sensisse s. Po- sliluttis Filius Dei cum esset in terra, in coeliscum
stremo crucifixtim, mortuum el sepultum, terfia die Patre in
non erai, aiiatliema sit. Si quis dixerit, quod
restirrexisse, conversalum poslniodum cum discipulis, et passione crticis dolorem seniiebal Filius Dei Detis,
non caro cum anima, quam induerat et formara
qiiibus sanclum Paracleium misit dum ad ccelos servi sibi
ascendisset: himc iiliunihominis nunc vocari. Rcsur- 7 acceperal, sicut ait Scriptura ( Philipp. n,
rectionein verani hitmanaecredimus carnis. Animani ), anaihema sit. Si quis non dixerit, quod in carne
honiinis non divinam csse subslaniiam vcl Dei quam assumpsit, sedet in dextera Pauis, in qna ven-
itirus est judicare vivos et mortuos, analhema sit.
parlem; sed crcaturara divina voluntate prola- Si
psanv 6. quis non dixerit Spiritum sanctum de Palre esse
2. Si quis ergo dixerit atque crediderit, a Deoomni- vere ac proprie, sicttl Filium de divina subsianiia et
Deum verum, anaihema sit. Si quis dixerit Spiritum
potente iniradtimIiunc factum non fuisse alque ejus sanctum
oinnia inslrumenla, analhema sit. Si quis dixerit at- sit. facfuram, aut per Filitrai factum, anaihema
Si quis non dixeril, omnia per Filium eiSpiri-
que crediderit Dcum Palrem eumdem Filium esse ttim saiiclum Palrem fccisse, id est, visibilia el invi-
vel Paraclelum, anatliema sit. Si quis dixerit atque
crediderit Deum Filium eumdem esse Patrem vel Pa- sibilia, anatheraa sii. Si quis non dixeril Palris et Fi-
lii et Spirilus sancti uiiam divinitatem, parem ma-
1 m Romanocanonumcodice,sed filiumde ejus natura. jestatem, polentiatii, unam gloriatn, dominationem,
8 Canonumcodexhic nonhabet, filioque;nec paulopost, unum regnum alque unam voluntalem, analliema sit.
et filio. Si tres personas non dixerit veras, Palris el Fi-
3 Qusedamhic desunt, supjilendaex nomanocanonum lii quis et Spirilus saricli , aequales, semper viventes,
codice,qui addit, sttbstanliam unum, lArlulem,potestatem, omnia coniincnles visibilia et invisibilia, omnia po-
majestatem indivisibitem.
4 ttomanuscanonumcodex, natuin a Taire ante omne tentes, omnia judicanles, onuiia vivificanfes, omnia
otnnino principium, s uteruinMarimvirginis.
anclificasse facientes, omnia quae salvanda sunt salvantes, ana-
6 In eodemcodice,corporisexitiasensisset, lliema sit. Si quis non dixerit adorandura Spiritum
61.egendumut in Uomanocanonumcodice,divinavolun- sanclum ab omni crcatura, sicut Filium et Patrem,
taie faclam,nondecwlolapsatn. analhema sit. Si qtiis de Patre et Fitio bene senserit,
Alias,de Tempore129.
(a) ln de Spirilu autem sancio non rccte liabuerit, hsereli-
(b) Appendice nunc jirimum collocatur.In Lovanien- cus est. bccretici de Filio Dei el Spiri-
sium editione dubiusest, verlini aulemet vindingi cen- lu sancloQuodomnes
sura suppositilius.Exceplis anathematisniisposterioribus Gentiiiummale senlientes, in perfidia Judaeorum et
quatuordecim,qui ex Confessione fideicalholicseDamasiad inveiiiuptiir. Quod si quis paiiaiur Deum
'PauiirmmAnliocheiiumhuc accesserunl; nihil est aliud Palrem et Deum Fiiitim et Dctim Spiritum sanclum
quamlibellusFidei,qui in codicecanonumEcclesiceRoma- deos dici, et non Deum, proplcr divinitatem et po-
nse,cap. 40, sic inscribilur, « LibellusAugustinide Fide lentiam unam, quam credimus esse et scimus Patris
« catholicaconlra omnes hcereses:» qui etiam Toletaiii ct Filii et Spirilus sancli, analbcma sit. Si quis sub-
concilii1, annHOO,Aclisinserlus reperitur cumnoiinulla trahetisautFilium, autSpiriium sanctum , ita solum
in anathematismisvarielate. KomineAuguslinicitat Magi- existimet esse Deum Patrem dici, aut credi unum
ster Sententiarum5, dist. 21, ex ipso forte ftomanocano-
num codice. Quippein manuscriptishunclibelluminter Deuin, analhema sii.
AugustiniSermoneset opusculanusquamexslare vidimus. SERMO CCXXXIV (a).
Auguslinumcerte nobisminussapiunl lii loquendimodi: DeFideeatholica,n (/>).
num. 1, «banc unam esse divini nominis rrinitalem;»
ibid., «noaimaginariumcorpus, aut forma sola composi- 1. Chrislinalivilalesduw.Dumlubstanliw.—Jn prin-
«tum;» ibid.,«et omniacorporisexercilia,»siveul aom.
codex « exitia sensisse;'» et num.2, «mundumhunc fa- (a) Alias, de Tempore8.
. « ctumnonfuisseatque ejus omniainstrumenta:»tandem (b) in Appendicenune primum collocalur.Habebant
voxParacleluspassimpositapro, Spiritussanctus.Esliusin Lovaniensesdubium,Verlinusaulemel vindiugussupposi-
5 sent. dist. 21, paragr.5, edilumsuspicatura scriptorein titium.Complectitur excorptaduo:unumexFausliRegiensis
Nestorianospropenso,quorum videlicet errori acc mmo- opuscuto,cui litulus, « Denationefideiad objectaquaedam
dari possunt sentenlicEquaedam,prsesertimanathemati- « responsio;»alteruui ex vigiliiTapsensislibro de Trini-
smus quintus. Denum. 5 yideDamasiConfessionem fidei late 6. 0[,usculumFausti,quodNiveiliano prelo inter vete-
ad PautinumAntiochenummissam. rum aliquot Gallice Theologorumscriptaexcusumest pari-
 2177 SERMO CCXXXIV. 2178
cipio erctt Verbtim,et Verbamerat apud Deum,el Deus Quasi horao esuril; quasi Deus quinque millia esti-
erat Verbum(Joan. i, 1). Qui in priucipio oral, inlra ricutiiim quinque panibus obsequio crealurae SII;B
se (oncludiionine principiuin. Ex matre vero iniliuin exsatiai. Quasi homo in cruce pendet; quasi Deus in
suiupsit, sicut lcgimns per Isaiam, Ecce virgo in ulero paradisum de cruce laironem gestis per omnem mnn-
accipiel, el pttriet filium-,el vocabilurnomen ejus Em- dum Ioquentibus inlroducit, dicens, Amen dito tibi,
manttel, quod esl interprelaltim, NobiscumDeus (Isai. hodie mecum eris in paradiso (Luc.x.\m, 43). Quo
vn,J4; Matlli. i, 23), id est, lalens in bumaua fra- tempore corpus Domini in ttunulo fuit, anima in in-
gililate majestas : sicul in Joanne evangelistalegiraus, ferno, divinitas in paradiso, el in ccelo, et ubique,
Et Verbttmca?ofaclumesl, et habitavilin nobis(Joan. inlra se omnia supereminenti snae majestatis immen-
i, 14): wi ncb-i, id est, in fragilitale corporis noslri. silaie complectens. Secundum homineni minor dici-
Itein de Maiiie virginis generatione : Et potia erat lur, quando comprehendilur, flagellatur, crucifigitur,
clausa, et twn esl aperia (Ezech. xuv, 1). Tanquam si moritur, sepelitur; secttndum Deum per virtulem
inlerrngaretur, cur apcrta non esset, adjecil: Quia resurreclionis in ccelesiia suhlimaiur. Quasi homo
Dominusiransivitper cam (Ibid., 2). Porla clausa, id suscept.i niorte; quasi Deus super mortem. Secun-
esl, signaciilum pudoris, inraiaculatsecarnis iulegri- dum hanc rcgulam modo pauper est, modo dives;
las. Non cniin est violata partu, qu;c magis esl san- modo minor, inodo a-qualis; inodo doininus, modo
etificata conceptu. Ilcm de Chrisli gemina Dei homi- servus. Tunc ergo minor credatur Palre, quando An-
nisqne snbsianiia , El erttnt, inquii, dttoin carne una gelorum Conditor paulo minus ab Angelis minoralur,
(Gen. n, 24), id est, Detts el lionio uiius Chrislus. sicut in oclavo psalmo legimus, Minorastieum paulo
Quod Aposiolus de Christo el Ecclcsia, id esl, Christi minus ab Angelis(Psd. vm, C). Tuncergo Palremi-
corpore prsocepitintelligi : sicul ait, Et erunt duo in nor dicatnr, quando servi formam susccpisse prsescri-
carne unti: eqo uulem dico in Christo et in Ecctesia bitur (Philipp. u, 7), qtiando eliam matro junior in-
(Ephes. v, 52). Quod aperle exposuit atl Roinanos, veiiilur, quando ipsede se in vicesimo primo psalmo
Palres iwstri, ex quibtts Chrislus secundum carnem. dicit, Foderunl munusmeas el pedestneos; dinumera-
Carneiii asseruit lioniinis; eonsequenter asserit pro- verunt omttiaossa mea (Psal. xxi ,17, 18). Qubd ergo
prielatcm Dei, diccns, Qui est super omttia Deus be- minor Palre secunduincarneni ei secundutn lioniiiieiii
ncdictus in swcttla (Roin. ix, 5). Tam perfecla Filii nuncupetur, innumeris Scriplurarum testimoniis de-
eiiiineniia declaralur, ul dici de Palre majora non claratur.
possinl. Nanisi initium haberet, non esset super om- i. Clirisli divinilus.Dc ejus divinitate ita ad Titum
nia, sed iuter omnia, qucepro conditionefacturaein- Apostolusdicit: Apparuilgralia Dei Salvatorisnoslri;
tra iniiium coiilinentur. Sed Cbrisius qui aequalisest et ileruin, Exspecianles beatam spem, et advenlum
Patri, nulla temporis , nulla aetalis lege concludilur. gloriw magni Deiel Satvatoris noslriJestt Christi (Tit.
Evidenter et ad Philippenses Aposlolus duas Christi n, 11, 15). Imniane piaculum est, ut per infidelis
nativilates el duas siibstanlias praedicat, dicens, Qui liominis blaspliemias iniiior esse dicatur, quem ma-
cum in (ortna Dei essel, formamservi accepit(Pltilipp. gnum Deum ipsa Veriias profiteiur. Nara et Tlionias
n, C, 7). Quibus regulis pleua sunt voluminaNovi et apostolus in Evangelio Joaiuiis, ubi posl resurre-
Veleris Tesiamenli. Similiieret Job prsedicateximius ctionem corpus hominis crucifi.viper clavorum signa
[irophcta, El in carnemea vidcboDeum (Job xix, 26): cognovit, Deran qui intra hominem latebat, aposto-
quod de illo tempore propbetavit, quando Cbristi lica et evangelicaaucloritale confessusesi, iia dicens:
dcilas habitu nnslrsecarnis indutaest. Dominus meus el Deusmeus (Jotm. xx , 28). Si Jides
2. Chrisiusquwdamloquiturel agit ul homo, quwdam adsit, aperta est ratio qua Chiisius nunc minor, nunc
uiDetts. 0_uiaergo, ul praifali siiraus, Verbumcaro oequalisPatri sacris voluininibusasseralur : sicut ipse
faciumesi, ci dtios esse conslal bominemet Deum in de se dicit, Ego primus el novisshnus (Apoc.i, 8).
carne una;raodo lioino loquitur Palri.modo Deus; Indubitanter agnoscequod priorcni non potest habere
raodo visibilisex iiiaue, modo invisibilisex Palre. Da qui priinus esl. ltem, Ego sum « et w. Et sicut « lit-
verba lioiniiiis.Ip»e in Evangelio dicit, Filius hominis lera nulla prsecedit; ita et Filium Dei nuili secundum
nonhabei ttbilaputsuum reclinet(Luc.ix, 58). Oslendal constat esse, quia Deusest.
hie pauper Filius liorainis divitiassuas in gloria divi- 5. Quidrespondendumiis qui Spiritum sanciumcrea-
nilaiis: Omnia,inquit, qumPaler habetmeasintt (Joan. luram dicunt. Quid respoiidebiinus eis qui Spirilura
xvi, 1S). Dtiradicil, Ottinia, iiihil hic reliquit quod sanctura aut minorein d.cunt, aut, quod sceleraiius
mimis haberct a Paire. Otnnia, id est, unius deitatis cst, miiiislerialcraraagis quam Detimabrupta impie-
poloniiain, substaiitiam, inajcstalcm. Quis eum mi- tate proniiiniaiil? Quomodocreatttra dicitur, qui Do-
norem dicere non couiremiscat, qui se Palri gcnera- mini crcalor ex Maria comprobaiur, sicut legimus :
liler et per oiiinia veridicus testis exaequat: sicut de Conceptus de Spiritu sancto, naitis ex Maria virgine
eo evangelista pronunliat, Ideo volebanteum Jttdwi (Luc. i, 35)? Chrislus enim non dc substaritia Spiritus
inlerficere, quia Patrem suutn dicebat Deum, mqualem sancti, sed de potentia ; nec generatione, sed jus-
se faciens Deo (Id. v, 18); et ad Pliilippenses, Non sione et benediclione conceptus est. Et sicut a Patre,
rapinum arbilrulus est, essese mqualemDeo (Philipp. ita eliam a Spiritu sancto ad redempliouera nostrae
n, 6); id csl, ocqualiiateindivinitatis, quam rebellis malili;e dcsiinatus esi, ipso de se per lsaiani loquente,
angetiis assumere voluil per rapinam, Cliristus pos- Misil tne Paler et Spirilus ejus (Isai. XLVIII,16). Si
sedit per naturam? Spiritus sanclus niinor credilur, quoraodo se Filius
3. QuasiliomoChrisiusmhwrPutre,quasiDeuswqualis sicut a Palre, ila eliain a Spiritu sancto missum esse
jPflUi.Cumergocrcdas eieumsein hominis substantia testatur? Spirilus sanctus ipsc loculus esl in Aposto-
dicit minorcm, crede ei cum se in divinitatis subslan- lis, ipseefferbuit in Propheiis, dicente beato apostolo
tia prolitelur ceijtialem. Loquatur Filius hominis : Petro in Epislola sua : Non , inquit, ex Iwminibusal-
Pater, inquit, mqjor meest (Joan. xiv, 28). Loquatur lala esl prophelici, sed Spirilu sanclo inspirali loculi
Filius Dei: Ego el Pater unum sumus (ld. x , 30). sunt sancii DeiIwmines(II Petr. 1,21). Et Salvalor in
Matthaeoila ait ad discipulos suos : Non voseslis qui
siisahno1S8S,incipithuncin modum: « Quid responden- loquimini,sed Sphitus sancius(Malih. x, 20). Siraili-
«dumesl his quilegentes in Evaagelio, puler major me ler el David plerais Spiritu sancio, quis per eura lo-
«es/;ita iatelliguut, Filiumin diviuilateminorem esse queretur, manifesta voce pronunliat, dicens : Audiam
«blasphemaul? Resp. Sectindumauctoritalem omuium quid, loquahtr in tne DominusDeus (Psat, LXXXIV,
* scripturarum,ducesuntuativilatesin christo, una ex Pa- 9).
- « tre, iaitiuuinescicns;quia logimus(et continuosequun- 6 Fides calholica, quam qui profiletur, beatiludinem
«tur quaehic babes), m principioerat, » etc. De num. 1 adipiscitur. llseccst, inquara, vialucis, cujus confes-
videEusebiihomil.1 de synibolo; de num. 6 et 7, habes sioneaperiturostiiiiii saluiis. Itaquequi in hancprofes-
apudvigiliumTaps.,lib. 6 de rrinitate; de num. 7, vide sioneni ingrediuntur, beatiludinem ejus adipiscuntur.
eumdemet Fausl.iu epist. ad Grcgorium. Beatitudoei qui confitetur Deum Patrem et Filium et
2179 APPENDIX. 2180
Spiiitum sanctum. Beatiludo ei qtii confiletur solum suniptione hominis nuper hoc principium liabeie
Deum Patreni et Filium ei Spiritum sanctttm. Beatir assignat. Malediclus qui deitatem ejus passara esse
tudoei qui confitelur urami omnipolentem Deum Pa- conlitetur. Maledictus qui inconiparabilem deilatem
tfem et Filium et Spiritum sauclum. Beatitudo ei qui Trinitatis proprie ad hominis lineametita esse confi-
confitelur unum siiiiiniiimDeum Patrem elFilium et lclur, dum scriptum inveniamus: quia non sjt illi
saftclum Spiritum; Bealitudo ei qui confiietur ununi simitis quisquam Deusin ccelosursuraet in lerra deor-
Deuin bonum Patrcm et Filitun et sancfum Spirilum sura (111Reg. vui, 23).
senipi.ierraimesse. Beatitndo ci qtii confitelur indivi-
sam esse subsianiiam Palris ct Filii et sancti Spiri- SERMO CCXXXV(a).
ttis. Bealitudo ci qui nibil addiderit vel miinierit in DeFidecalholica,in (b).
co.nfessioiie unilte natnrse deitatis Palris el Filii et
san.cti Spirilus. Beatitudo ei qtti coiifltelur omnia i. Deus iinus nonsolilarius. Spirilus sanclusa Patre
bona facia fuisse a Palre et Filio et sanclo Spiritu. cl Filio. Fitius a Palre naturct, non volunlute,genilus.
Beaiiltido ei qui confitelur unain scqualitatem in sem- CrCdimusin unum Deiim, Patreto omnipotentem , et
Palris et Filii et iraigenitumFiliumejus Jesura Cliristum, Deumet Do-
pilerna plenitudinc dcilatisei esse secundum
sancfi Spiritus. Beatiludo qui singula minutn salvaiorem lioslrum , el Spirittiin sanctuiti
Jlomina Trinitalis, itl esl, Patris et Filiiet sancli Spi- Deum '. Non tres deos, sed Palrcm et Filium et Spi-
rilus, proprias lantum personas distinclas esse con- riluin sanctum unura Dettm colimus et coiilitemur.
filelur. Non sic uiium Denra qttasi solitarium; nec eura de-
7. Malediciioticsomniummcitecrcdenliitm.Dtideooor- nique qui ipse sibi paier sii, ipse et filitis; sed Pa-
tuit nos osicndere eis, quos edent viacsucefructus, et trein verum, quigcnuil Filiuii) vcrura, iti esl, Detiiti
nialedicliotiesoiiiiiitiramalecrcdeiuiumjsiculscripium de Deo, luraeii de luinine, Deura verura de Deo vero,
a%t,Malediclnsomttisqui non obattdieritverbalibri hujus, omnipotenlcm de omnipolentc, vilam ex viia, perfc-
VIfuciaieuin cordesuo(Deut. xxvn, 20). Malediciuscjui clum ex perfeclo, lofura a lolo, plenumapteno; non
Palris el Filii et sancti Spiriius iinaiii sempilcrnam creattim, sedgenitum; non ex nihilo, scd cx Patrc;
substanliain essc non confitetur.Malediclusqui sccun- unius subslaiiticectim Palrc, quod grsece dicilur i/x-
dmn tres pcrsonas trcs divisas subslantias in his esse oWwi.Spiiilura vero sanctura Dettranon ingenilumne-
cotifiteuir. Maledictusqui tria principia in liac eorum que geniiura , non creatura neque factuni : sed de
unitale sempiterna deitatis esse conlitetur. Maledictus Palre procedenlem etFilio, Patris et Filii Spirilum,
qui solum verura Deirai Patreni, et unicmn veruin semper in Palre ct Filio, Patri et Filio coceicritura,
Deura Filiutn , et unicum veruni Detim sanclum Spi- et coacqualem, et coopcratorem conlitemur et vene-
riium non confiietur Maledictus qtii unicuni iiomen ramur. Jdeoque in lioraine Patris cl Filii et Spirilus
in deiiale Trinilatis essc non coufitetur. Malcdictus sancli unum confiiemur Deum: quia Deus nomen est
qui indivisam deilalcm Patris et Filii et sancti tria
Spiri- polestatis, non proprietatis. Proprium noriien est
nomina
lus non confitetur. Malediclusqui propter Palri pater, el proprium nomen esl Filio filius, ct
persoiiaruin tres deos attt tres dominos aut Ires spi- propiiran nomen est Spirilui sanclo spirilus sanctus.
ritus conlitelur. Maledictus qui secunclura singulas Ilanc Triniialera iraum Deum credimus: quia ex
jiersonas Irina nomiiia laiitum distincia Patris et Filii IIIIOPalre quod est, unius cum Patre naturce esta,
ct sancti Spiritus noii ceinliteliir.Malcdicltisqui tinam uniusque substanlice, el traitis potestalis. Paler Fi-
personara corum e&sccoiififelur. Maiedicittsqtii queni liiira gcnuil, non voluntate, non neccssilate, sed
Palrem dicit, hunc etimdem et Filium esse desigtiat. natura.
Malediclus qui Palrcni natiim, aut iiicariialura , aut 2. Clirisli ducettaturw. Filitis ultirao lemjiore, per
passum esse confitetur. MalediciusquiPatris inenarrabiliter quem omnia facla sunt, quaein ccelisef qu;e in terra,
Filium et vere naluiii de subslantia esse non visibilia et iuvisibilia, ad nos salvandos ct ad implen-
confiletur. Maledictusqui hanc nalivitatem faclam vel das Scripluras venil a Patre, qui tiutiquam desiit
crealam vel condifam csse confileiiir. Malcdictus qui esse cum Palre, quein credimus conceptiira de Spi-
verura Filium Dei ex voluntaie lanlum dicil esse, et rilusancto, et natura de virgine Maria; Verbum
non potius de nalivitale. Maledielus qui dicit, Erat carnem facfura , non demutatuin, sed Deum perma-
tempus quaiido non erat Filius. non Malediclusqtii lianc nentein; hominem naiura non putative, sed vere;
nativitatem ex nullis exstanlibus confitelur, quod noii aereum, sed corporeum ; non phanlasiicuni, sed
Graeci 1%ow.«JTWJ appellant. Malediclus qui divinila- carneum ; ossa, saiiguinem, sensum et aniinam ha-
temFiliiDeidicitraitiumhabere dc lcmpore, ortumex benlem : lioc est, pcrfectum horainein , verura ho-
nihilo, noineii quasi adopiionis ex altero. Malediclus et verum Deum inlclligiraus; ut verum Deum,
non con- lninem,
qui unum de irao, Filium dePatrc generatran
Filium natum de
vertim hoiiiinem fuisse nullo raodo ambigamus. Nou
iitetur, Maledictusqui iinpassibililer
Patre non confitelttr. Maledictus qui dicil, Fuil ali- 1 Er. Lugd.et Ven.sic habenthunclocitin: Elin unige-
quando Paler sine Filio. Maledictusqui non confitetur nitumFilittitiejus Jesitmchristum,Dettinet Dominumsal-
anleomneprincipiuiii vel inilium scraperdeiiatemfuisseFilitim vaiorem,el in spiritttmscmclum Detim. u.
cum Patre. Malediclusqtii immortalem Filii 2 Edili: Lt utiitmesseDeumralretn, et ex uno Palre Fi-
Dei non confitetur. Malcdiclus qtii de sempilerno littmqui esluniuscum Pulre naturw.codicesmanuscrij>los
Filio dicit, Non eral antequam de Maria nasceretur. secuti sumus.
Malediclus qui unilam deilatem Pairis etFilii et san- (a) Olim,de Tempore125; et post, in Ajipendice 47.
cti Spirilus, ex charitate concordise lantum esse pro-
ct noii hanc ipsam unilain divini- (b) Ipsumfere est Symbolum,quodin Hieroiiymi Operum
filelur, magis per tomo9 cernilurDamaso inscriplum;re autem yera coiifli-
latem. Malediclus qui uniiam deilaicm in tres has tum est ex libello Fidei, qui cap. 59CodiciscanonumF.c-
pcrspnas csse non confilefur. Malediclus qui adversus clesiceEomanoe contiiietur.uuncautcmlibellumdoctissimus
vigorem et censuram divinse Scripturae, Itunc Deum Quesnelliusprobat,iiec[ueAlhaaasiiesse, cujus eliam opu-
verum Spiriluin paracletum, aut filium Patris ', vcl ribus inserlus fuerat; neque vigilii Tapsensis, cui uiiitii
cerie facturam usurpat debere confileri. Maledicius volebat CbUHetius;
idem
neque taiidemGregorii>faziaiizeiii,at,i!
tibellusesl rraciatussiveoralio ordine sc.1
i
qui Filium Dei Deum verum etnostra liomiiiein veruiii de quem Boelici 50;
Maria virgine nuper natum pro Gregorii
salutenon con- tribuendavideaim' poliusEliberitaniepisco[)i:quodhuicneiiij.c
oralioapudGregoriumiNazianzenum 4:),
iiteiur. Maledictus qui Filiuni Dei homincin tantura- ab Augustinoin episl. 14-8citata; quam Oralioiiem 49 li-
modo solitarium vel puriim tanlummodo confitetur. quet ejusdemesse auctoris, cujusest [.rcediclaofaUo SQ,
iMaledictusqui Deum Dei Filium sempiternum de as- cumallera allerius explicatiositai)auctoresuadictavindi-
canle couscripta. porro hic «1'ilioque,» ubi de Spiritus
sauctiprocessuagiuir, additamentuiiiesl, nec legiliu' in
.»Apudvigilium,palremaut Filiumvelcertc,ctc. libtilo lidc.icodicisllouiaui.
2131 SERMOCCXXXVI. 2182
enim amisit quod erat, sed ccepitessequod 11011 erat; telligi. Atque ut confutantes Arium, unam eamdem-
ul perfectus sit in suis, el verus sil in noslris. Nam que dicimus Trinitatis esse subslantiam, et unum in
qui Dctis erat, bomo faclus est; et qui ut homo natus tribus personis fatemuf Deum : ita inipietalem Sa-
est, operatiir ut Deus; et qui operaiur Deus, ut bellii declinaiiles, tres personas expressas sui pro-
liomo moritur; el qui ttl homo moritur, surgit uf. prietale dislingiiimus : non ipsum silii Palrem, ipsum
Dcus : qtii devictomortis imperio, cum ea carne qua Filium, ipsum Spiriium sanclum csse dicenies; sed
natus ct passus et mortuus fuerat, resurrexit, as- aliam Patris, aliam Filii, aliam Spirifus sancli esse
cendit ad Patrem , sedctque ad dexleram ejus in glo- personam. Non enim nomina tanlummodo, sed cliam
ria, quaraseraper habuil, habeique. In cjus raorte et nomiiitim proprielates, id est, personas confiiemur.
saugtiiiie credimus nos enuratlatos, et ab eo rcsusci* Nec Pater Filii aut Spiritus sancti personamaliquando
tandos die novissima in liac carne in qua nunc yivi- excludit; nec rursus Filius aul Spirilus sanctus Pa-
mus, et quam habcmus, consecuiuros nos aut vilam Iris nomcn personamque recipit: sed Pater semper
seieruam pro prcemiolioni lncrili, aut poenas pro pater, Fitius semper filius, Spirittis sanctus seuiper
peccalis cetcrni supplicii. H;ec retincle, buic fidei spirilus sanctus. Iiaque substanlia unum sunl; per-
animas veslras subjugatc, a Chrislo Doniino jircemia sonis ac nominibus dislinguuntiir.
conscculuri regni ccelortini.Amen. i. De Incurnationis mysterio. Error quortimdam:
Pltotini et Apollinaris : aliorum. Ipsum aulein Dei Fi-
SERMOCCXXXVI(«). lium, qui absquc inilio selcrnilalcin cuni Patrc et
De Fidocalholica,iv (b). Spirilu saucto possidel, diciinus in fine sceculorum,
perfcclum naluraeiiostrseliomiiiem suscepisse ex Ma-
i. Arianorumconalus. Auctorispro Ecclesia preces. ria scmper virgine, et Verlium carncm esse factum;
'Fides palrum. Mulia quidem et freqiiciiter atisi sunt sed assuincndo honiinera, non periniilando dciiatem.
Ariani hsereticiadvcrsus servosDei, qui fidem rceiam Nec, ut qiiidam sceieralissiine opiiianlur, Spirituiri
el calliolicam cusloditint, per adulterinam doctrinani sanctttm diciraus fuisse jiro semine, sed polentia el
asserere, et orthodoxos persequi tentavcrunt. In tan- virtute crcatoris operatum. Sic autcm coiifitemur <ri
lnra aulem niincexsiirrexeriiiilconirafidcm, itaut nral- Chrislo uiiam Filii esse personam , ut dicamtis duas
tosex vobis pollucrinl, et atires vestras ccraimovcrinf, pciieetas aiquo inlegras csse stibstantias, deitafis
ut aniraaslaniarent. Scelcrat;e autem ha-resissttie per- scilicet et btiinanitalis, qucccx anima constat et cor-
(idiam tcgunt: sed non diiitius Iiseeillis facere perrais- pore. Atquc ut condemnanius l3liotinum, qtti solum
sum esl. Est enim gubernator Ecclesiarum suarum et nuduni homincm confitetur in Cbrisio; ila ana-
Dominus, qui pro omnibus nobis morlem susiinuil. Et ihcmatizamus ApoIIiuaremet ejus similes, quidictrai)
ideo indcficiensnobis est orafio, dilectissirai fralres: Dei Filiura raintis aliquid cle humana suscepisse na-
priuio, ut sancla Doniiiiiet catholica Ecclesia dissen- iura, el vel in carnc, vc! in anima, vel in sensu as-
sionibus omnibus et hceresibus carens, irailaiem spi- sumplura lioiiiinem his, propter quos assumplus est,
riliis in vinculo ctiaritatis ubique conscrvet, quam fuisse dissirailctn, queni absque sota peccafi macuta
per fidemrectam et viiam immaculatam lenere, ani: (quce naturalis non cst) nobis confiiemur fuisse conr
plecli, servare, cusiodire omnibus invocantibus Do- formem. Illorinii quoque sirailiter exsecramur bla-
minum estquidemjusltim, pracipue lamen episcopis, splicmiam, qui novo sensu assercre conantur, a
qui Ecclcsiis prscsunt; secundo, ut Ecclesice regtila temporc siisceptcecarnis, oiiniia qucceraut divinilar
sanclaque patrum traditio alque judicia in perpcttram tis, in hominetn demigrasse ; el rurstim quse huma-
firma solidaque permaneant. Est aulem patrtim no- nilatis erant, in Detim esse transfusa : ut, quod
slrorum fideslisec. iuilla tinquam hseresis ausa est dicere , videatur hac
2. De Patre, de Filio, de Spiritu sanclo. Credi- confiisioneutraqne exinanila esse substatitia, ct dei-r
mus in Deutn Patrein omnipoienleni, ctinciorran tatis scilicet ct buraaiiitatis ; et amisso proprio slalu,
visibilitimet iuvisibiUumcondiiorem. Credimus et in in aliud esse miilala : ut qui lam Deuniperfectum in
Dominumnoslrum Jcsum Cbrislum, per quem creafa Filio quam lioiiiinem confiienuir, nec Deum vere ,
sunt onuiia, verum Deum, iiiiigeiiitum, verum Dej nee hominem tenere credamur '.
Filiuin, non faclum aut adopiivura; sed genitum, S. Christus passus esl vere, sed secnndtimhomine.m.
unius cum Paire substaniiae, quod Grsecidicunt 6/j.oir Resurrecliottis fidcs. Prwmia justorum, el injustorum
cie-j; atque ila per oninia seqiialemDeo Patri, ut nec supplicia diversa. Nos autem ita dicimus susceplum a
tempore, nec gradti, nec poteslale esse possit infe- Dei Filio passibilc noslrum, ut Deus laraen irapassir
rior: lantumque esse confitemnr illum qui est geni- bilis permaneret. Passus est elenim Dei Filius non
tus, quanius est ille qui genuit. Non auiem quia di- puialive, sed vere, omnia quse Scriptura testptur, id
cimus genilum a Palre Filium, divitise ct iueffabili est, esuriem, sitim, lassiludincm,dolorein, moriem.et
generaiioni aliquod lempus adscribimus. Sed nec cceterahujiismoili: sed secundiimillud passusest quod
Palrem dicimtis aliquando ccepisse, nec Filium. Non pati polerat; id est, non secimdumillam subsianiiaiij
enim possumus aliter confiteri selernum Patrem , qua; assumpsit, sed secundum illam quce assumpta
nisi confitearaur eliam el Filium coseternura. Ex cst. lpse enim Dei Filius secundum deitatem stiam
Filio Pater dicitur : et qui semper Paler fuit, semper impassibilis est ut Paler, invisibilis ul Pater, incou-
Fiiium habuit. Credimus ct in Spirilum sancluin, vertibilis tii Pater, incorruptibilis ut Pater. Ei quamr
Deum verum ex Patre procedeniem, Stqualemper vis propric persona Filii, id esl, Dci Verbum susce-
oronia Patri et Filio, natura, voluutate, potestate, perit passibilcm bominem; ila tamen ejus inhabila-
aeternitate, substanlia. lione secundum suam substanliam deitas Verbi nihil
5. Naliiraunumsitnl, sed proprielalibus distinguun- passa est, ut tola Trinitas, qtiam impassibilem esse
tur. Nec est prorsus aliquis in Trinilatc gradus, nibil necesse est confiteri. Morluus est ergo Dei Filius ea-
quod inferins superiusque dici possit. Ideo lofa dei- dem nalura carnis, in qua natus et passus est, in qua
tas sua perrectione a:qua!is ost; ut, exccplis vocabu- eiiam rcsitrrexit. Non eniin exinanita est humanita-
lis quaeproprielatempersonarttmindicanl, quidquidde tis substantia, sed glorificala in a-tcrnum cuni deilate
una persona dicitur, de tribus dignissime possit in- mansura. Yenturus est ad judicium vivorura el raor-
tuorum, ut et justos remunerel, et punial peccalores.
(a) Alias,de Tempore191. Rcsurrectionera carnis ita credimus, ut dicaraus uos
(b) in Appendicenuuc primumcollocatur.Dtibiumreli-
querunt Lovanienses: rejecerunt verlinus ct viudingus. 1 itaMs.At editi,temerecredamus.relagius autemapud
Quippeniuilaliudest quamfideiprofessioa Pelagiodirecta
ad aposlolieamsedem, et in operum Hieronymitomo9 Hieronymum: Quitam Deumimperfectum in Filioquumlw-
conteuta: qucehic exordioprseiixoac mulata conclusione nuttem conjitentur,at nec Deumverenec Itominemlcnere '
formamsermonisaccepit. credmilitr.
 2183 APPENDIX. 2184
in eadem in qna nunc sumiis, veritate membrorum invisibilium.Sed mullo magis eura esse omnipotcn-
esse reparandos; qualesque semol j)osl resurreclio- tem fatebiiur, cum haec ipsa quam facile sit operalus
nem fuerimus effecli, in perpeiuum permansuros. agnoverit. Propheta loquitur in Psalnio, Ipse dixit, et
Dnam esse vitam sanclorom oraiiium, sed prsemia facta sunt; ipse manddvit,el creala siint (Psal. xxxn,
pro labore diversa; et e conlrario pro modo deliclO- 9). Absque ullo labore, absque difficultale aliqua
rum, peccatorum quoque esse sttpplicia. Bapiisma verbo rcs condidit: quidquid ratio liumaiia miratur,
liniim lenomtis, qnod iisdem Saoramenti verbis in in- non labore Deus, sed jussione reformavit. Imperio
fantibus, qtiibus eliam in majoribus dicimus esse ce- ej'us exstiterunt omnia, quaeante non fueranl: cum
lebrandum. Hominem, si post Baplismum lapstis fue- ex nihilo taula procedunt, omnipoienlem loquuntur
rit, primo pcr reconciliaiionem, deinde per pceniien- auctorem. Neque veio a Deo ista sola creata sunt
tiara crediiiiiis posse satvari. quae videmus; sed majores poienliaedivinsedivitias
6. Errorcs de animarum substanlia et origine : de invisibilia illius opera leslantur : siquidem ab ipso
prwceptisDei. Manicliworumel Catapltrtjgumde ntip- creatse sunt omnes angelicaePotestates; qusc quam-
tiis : aliorum cle Chrislo : Joviniunide meritis : Mane- vis non videantur a nbbis, lamen, ut in Scripturis di-
lis el Joviniuni de liberoarbiltio. Novuinel Velus Te- vinis agnoscimus, Deo mililant, et ipsi serviunt Thro-
siamentuni recipimns in illo librorum numero, quem ni, Doniuialiones ac ViiTutes oranes, et spirilualis
sanclce Ecclesia; cathoticactradit aucloritas. Animas substantiaePotestales. Qui facil Angelossuos spirilus,
a Deo dari credimus, quas ab ipso factas diciinus; el ministrossuos ignemurenlem ( Psal. cnt, i). Unde
analhemalizanies cos qui animam, quasi partem Dei, angelictrai lanti regis exercitum prophela descri-
divinae dicunt esse subslanlise. Eorum quoque con- bens, Millia, inquil, mittiumminislrabanlei, ei decies
1
demnamus errorem, qui eas ante peccasse , vel in millies centena millia assistebantei ( Dan. vu, 10).
cceloconversatas esse dicunt, quatn in corpora mitte- 5. Ex mundi gubernatione.Ex ejusdemdissolulione.
rentur. Exsecramur etiam blasphemiam eorum qui Ex hominumsuscilatione.Cerle si breviler agnovistisex
dicunt, impossibile aliquid bomini a Deo esse prae- creatione ista visibiliuinet invisibiliumoiiinipoleiitiam
ceptum; et mandata Dei non a singulis, sed ab om- Dei; nunc etiara eaiiidem ejtis virlutem ex adfniiiisira-
nibus in comnnme posse servari : vel qui primas mi- lione cognoscite. Cuin enim loto sub Noe peccante
plias cum Manicliseo,vel secundas cum Cataphrygis raundodiluviuminducil, cuinSodomaniet Gomcrrham
damnant. Anathemalizamusetiam illos qui DeiFilium pluvia ignis exurit, cum populo suo de jEgyptiorttm
necessiiale camis menlitum esse dicunt, et eum pro- serviittte liberalo siceam iu mari praibet viam; quid
pler assumptum hominem non omnia facere potuisse aliud quam se oiiiiiipoleiitem lesiatur; et se ipsum
quae voluil. Joviniani quoque damnamus crrorem , esse qui mare fecit, qui illud eiiani siccavit ex ea
qui dicit niillam in fuluro merilorum esse dislantiam; parte qtta voluit? Cuin vero ipsum populum per qua-
nosque eas ibi habifuros esse virtules, quas hic ha- draginta annos in soliiudine cceleslicibo aluit, id est,
bere neglexerimus.Liberum sic confitemurarbitrium, manna; noiuie ineffabilem virtutem sttse divinilatis
utdicamus nos Dei semper indigereauxilio; et tara il- asseruil; ut ostenderet quia non in solo pane vivitho-
los errare, qui cura Manichaeodicunt, hominem pec- mo, sed in omniverboquod proceditde ore Dei ( Deul.
calum vilare non posse, quam illos qui cum Joviniano vm, 3). Et ut inraimcras virtutes Dei pauca comrae-
asserunt hominem non posse peccare : uterque enim morando pracleream, ostendit eliam luiic omuipoten-
tollit arbilrii liberlatem. Nosvero dicimus hominem tiam suam Deus, cura Filium suum, quem secundum
semper et peccare, et non peccare posse; ut nos li- horaineiii niori voluit pro saluie nosira, solulis iu-
beri confilcamur essc arbilrii. Ha:c estlides, dileclis- ferni legibus a niorluis susciiavit: ul in Christo oslen-
simi fratres, quam in calholica didiciraus Ecclesia, dcret se esse, a qu<>mortales liomihessunt creali,
quamque semper tenuimtis cl tenemus, quani credi- qui ctiam inimorialeni fecit ex mortuo. Ad ipsius
mus et a vestra Bonitate deinceps possc leneri. oniiiipotentiie vinuieni perliuel, ut istuni niundum ,
quem aliquando fecil ex nibilo, in finc sacculorum
SERMO CCXXXVH(fl). dissolvai. Unde propheia, Cwlum, inquii, plicabitur
revolulumul liber, el omnia sidcra cadcnl ut folia de
De Symbolo, i: ac de deiiate el P
omnipoteiiiia atris(/>). vile, et sicut foliu cadtint de fictt (Isai. xxxiv, 4): et
1. OmnipoienliaDei evincitur.Ex operummagnitu- Salvator in Evangelio, Quiu cwlumel lerra tranibnnl,
dhte. Osleiidinuis, fratres dileciissirai, ui vcstra cerle verbacmtemmeatwn Iransibunl(Mallh. xxiv, 33). Ea-
Diieclio recordatur, Deuni in quem vos credere pro- deni quoque omnipoieiilia oiiuies hoinines qui sunt
misisiis et creduis, veruni esse Deum, iia etiam ve- inoriui, qtiique nVorienturin fineiii, ad diem judicii
ritra Paircin, hunc vcro eiraidem etiam omnipoten- suscilabil, ul prophela dicit, Reddetunicuiquejuxta
leni. Hic enini Syniboli ordo esse monsfratur. Nam rtim opera sua (Psal. LXI,15) : el alios quidein in ccelo-
licel hoc ipso quo vcrus Deus probatur, sine dubio regno consorlio copulahil Angelorum, alios vero
in geheniicesupplicio diabolo jiingct.
oranipoieiis inielligatur: lamen magis hoc fidei pro- 4. Fldes lanli Dci inculeredebel timorem. In luinc
ficit, sictit Scripluris sanclis omiiipolentiaejus asse- credentes
rittir. Maxiraa enim eredeniibus oriiur coiifideniia, Deum, dileciissirai fralres, onraipotentem,
cuin aguosciint illiira oninia posse quem credunt. justum, severuni, ct his taiitura benignuii), qui hic
Omnipotenlemergo Domiiiumac Deuni nostrura ipsa severilatem ejus limendo peccatavitaverunt: in hunc,
credenies Detini, cum omni timoreel iremore,
inipriniis cjus 0|>era leslaniiir, qui fecit huiic muii- inquam,
ut ait Apostolus, veslram salulenioperamitii( Philipp.
dum loium de niliilo, cl tolam, quac magna est,
12 ); et ab omni peccato, et ab omuibus criraini-
pulcliritudinera,tanqiiam speciosas rerum formas, ex u,
nulla maleria exsiante composuii. De ipso cnim dicit bus ei vitiis recedenies, ad sola opera jusiitise festi-
Scriplura divina, In principiofecilDeusccelumelterram nale; ambulanles, sicut Salvator ait, in luce, duiiiha-
( Gen. i, 1); el rursus , Quotiiamipsius csl tnare, el belis liicein, ne tenebrwvoscompreltendaiil(Joan. xu,
Cavete a malorum consortiis atque colloquiis.et
ipse fecit iltud ( Psal. xctv, 5 ). Quis crgo neget om- 35).
nipoleniem esse, quem lani clara cognoscitoperatum? ad sola Dei verba audienda fideliumpraepareturaudi-
2. Ex faciliiate qnu fucta suttl. Ex crealionererum tus, et ad res sanctas solas loquendas Jectorumlingua
movcatur, ut auditum bonum el sermouem bonum
d e 192. bona opera siihsequanlur. QuodDoniinusnosler Jesus
Alias,
(a) Ih Tempore
ubittserat Cbiislus in nobis secundum bouce voluntaiis sludiutn
(b) Appendicenunc primum collocattir.Dauclorhu-
Lovaniensibus, ialsusVerliuoet vindiiigo.Idem perficere dignctur : cui est honor et gloria cum Palre
jus ac duorumsubsequentium.Curnaulemin exordiodicit et Spirilu sanclo in saeculasseculorum.Amen.
jam se osteadisseDeum in quem credimusesse verum
neum, non superioremtractatum,ut putarunt verlinus et <Ms.rm., dena.
Vindingus,seclaliumquemdamuolatnobisincomperlum.
2185 SERMOCCXXXVIH. 2186
SERMOCCXXXVIH(a). est, MariceChristique nafiira. Ex ufraque substantia
DeSymbolo, n : seu dc DominoJesu christo,quodabsque et divinifatiset humanitatisunus atque idem esl Dei
initiosit cumPatre secundumdeilatem,qui secundum Filius Dominusnoster Jesus Cbristus, ut Deus .verus,
honiinemnobisa certoinitionatusest ex virgiue(6). ita etiam homoverus : attestanle Apostoloalque di-
1. In Chrisio persona un~if, duw naturm. Huc cente, Ex quibus Christussecundumcarnem, qui est
usque, fralres dileciissimi, de DeoPalrc, in quera superomniaDeus benediclusin smcula(Rom.ix, 5); ct
creditis, locutisuiuus; ct quod ipse sit verus Deus , alibi, Unusesl enimDeus,unus esi mediutorDeiel Ito-
quod verus pater, quodomnipotens , divinarum Scri- minum, homoCltrislusJesus (I Tim. u, S).
pturarnm auctorilate monstralur : nunc vero juxta 4. In Clirisionon mutaturDeusin hominem, sed
ordinem Symboli transimus ad Filium. Poslquam di- homoDeosocialur.Et hocel omniaquwegil, pro nobis.
ximus in Symbolo, Credoin Deum Pairem oiunipo- Unum ergo atque euindem Dominumnosirum Jesum
tentem; sequitur, El in Jesum Cbrisium Filium ej'us, Cbristumcnm ex aliis, lum ex his apostolicissenlen-
qui natus esl de Spirilu sancto exutMaria virgine. Hic tiis, et Deum verum el horainemconiprobanius.Qui
jam sollicilusauditor attendat, sciat iiiiam Filii cum aequalem impassibililatem et iniinortalitalem
Doi earadentquepersonam, juxta suscepti hominis cuinPatre possideat;propter nostram tamen salutem,
veritatem. Hic cnim quod diciraus, credere nos in passibilcmatque mortalemsuscepit hominem: non ut
ClirisluniFilium Dei, qui nalus est ex Mariavirgine; permularetur in humanitateradivinitas,sed ut divini-
noneo mododicitnus, ut in horaiucmlaulumverum tali sociaretur humanitas.Secundura ergo htijus ho-
nos fidemhabere fateamur, sed in Deumverum qui minis veritatem, Dei Filiusad redcmptionemnostram
suscepithominemverum.Uniis enim et idem est Do- natus est ex Virgine et Spiritu sancto. Sic enim ad
ininus noster Jesus Christns, qui el Verbuni Dciest, Mariam in Evangelioangelus loquilur : Spirilus san-
el sine inilio genilus ex Patre, et hoinoverus in fine clus supervenietin te, et virtus Altissimiobumbrabit
saeculorumnaius ex Virgitie. libi: et proplereaquod nascelurex le Sanclum,vocabi-
2. HancftdemApollinariselAriusimpugnant.Gemina tur Filius Dei (Luc. i, 55). Quamrairabilemnalivila-
enim in hoc loco hscresisconlrariis nos nititur im- tem oliraIsaias prophelaprsedixit: Ipse, inquit, Do-
Arius
pugnaresenlenliis: indeApollinaris.hincArius. ul minusdabitvobissignum.Ecce virgoin uleroaccipiel,
sic in Christo hominemperfeclum suscipit (c), et pariel filium, et vocabilurnomen ejus Emmanuel
Deuni illum ncget esse perfecium : dum ipsura Dei VII, 14), quodinlerprelafur ab evangelista,No-
Verbumprincipio lemporuni conalur iucludere, et (Isai.
biscumDeus (Mallh. i, 23). Namhoc quoque ex ef-
eura non creatorem,sed creaturam fatetur. ApoHina- fectu rerum Dominusnoster Jesus Chrisius nomen
ris vero iia Dei Filiume contrario perfectum credit acceptat : qui assumptonaturae nostrae honiine no-
esse Deura,ut ei veruin horainem limeat copulare; biscumesse dignatusest; qui pro nobisfccit omnia :
durameluil i;e suscipieulisdignitatcmsuscepti tioini- qui pro nobis passus esl omnia, esuriem, sitim , las<
nis obfuscetinfirmiias. Nos autem Catholici contra siiudinem,fletum,dolorem,ad extreraum etiam mor-
ulruraquedivinarumScriplurarumaucloriiale munili, tem; qui a Pontio Pilato praeside llagellatiis atque
adversttsAriumveram et perfeciam Verbi divinita- crucifixus,et mortuus est ac sepultus. Condemnatus
lem; adversus Apollinaremperfeclam hominis in est eniin jusluspro injusiis, et pcenainquaapeccato-
Christo defendimus veritatem. ltaque sicut conlra ribusdebebatur, sine peccatoipse suscepit; ut illo-
Arium superioritractatu perfeclionem deitatis asse- rum pro quibus punitus est, et pcenamauferrel, et
ruiraus, ila nunc contra Apullinaremperfecluraho- peccata deleret. Mortuusest morle brevi ac tempo-
miueni coniprobamus. rali; nenos mortem subiremusceternam.
3. Chrislusprobalurverushomoconlra Apollinarem. 5. Christiquoqueresurrecliopro nobis.Sed usque ad
QuiCliristus ex semine factus dicalur.Lucidissima pro hanc rerum seriemin Christonafurse htimanseinfir-
nobisest Apostoliauctorilas dicentis, Misil Deus Fi- mitas intelligatur. Nam qui fuit passibilis
usque ad
liumsuutn factum ex muliere(Galat. iv, 4). In prirais mortem, incorruptionisgloriam ex lempore mortis
dicendo, faclum,disiinguilhuinaiiama Vcrbidivini- accepit *: siquidemhoc jain in carneChristi pretium,
tate substantiain.Faclura enimvel creaium DeiVer- quod j'uxtaDavidprophetiam,caro exanimiset usque
bum dici omnino non poiest, per quod omnia facta ad tertiumdiem sepulta, lamen incorruptapermansit.
sunl, sicul bealus Joannes ait, Omiiiaper ipsnmfacta Sic enim ex persona Cbristi leginras in Psalmo di-
sunt,etsineipso faclum esl niliil (Joan. i, 3). Misil cenlisad Palrem : Quoniamnon derelinquesin inferno
muliere.
inquit, DcusFiliutnsuum[actumex de divinilateergo C um animammeam,necdabissanclumluutnviderecorrupiio-
dicit, [actum, ostendit non se hic tra- nem (Psal. xv, 10). Unde et beatus Petrus : Jesum,
ctare. Cum aiitera addidil, ex muliere, sttbslantiara inquit, Nazarenumvirumapprobalutna Deoin vobis
veri horainisexpressil : ut hsec sit naiura faclihoini- in vitiulibus,el prodigiis,et signis,quw per illumfecit
nis, quaefuil ipsius unde faclus esl; est,ex id ut ea cre- Deusin medioveslri, sicutvosscitis;hunc definilocon-
damr esse natura Chrisii, qui faclus cst Virgine , silio el prwscienliaDei traditumin manus iniquorum
ex Chrisius formatuset
quaefuit nalura Virginis, alibi qua
idem de Dei affigenlesinteremislis: quemDeussuscilavilsolnlisdo-
natus est. Inde est quod aposlolus loribusittferni, juxta quodimpossibileerai teneriillum
Filio dicil, Qui[actusest ei ex semine Davidsecundum ab illo (Act. n, 22-24). Morluus est Jesus Christus
carnem (Rom.i, 5). Nam etsi non iniercessil seraen pro nobis : sed pro nobisefiamdie terlia resurrexit.
bominis in conceptioneVirgiuis; tamen quia ex ea Namsi mors qttoqueejus pro nobisfacta est, quanto
carne Christusformatusesl, qusc constat ex semine , magis ejus vita pro nobis est ? Qui post resurrectio-r
dicitur factusex semine.Quemadmodiraiergo secira- nem accepta a Patre omnium poteslate, discipulos
dura divinitalem una est Patris et Filii natura; ita consolatur, el dicit, Eccedata estmihiomnispolesias
etianijuxta humaniialem eademcst matris et filii, id in cceloel in terra (Matlh. xxvui, 18) : et alibi, Eun-
(d) Alias,de Tempore 193. les, inquit, inmundum universum,prwdicateEvange-
(b) ln Appendice nuncprimutncojlocalur.DubitaruntLo- liumotnnicrealurw: quicrediderilel baptizatusfuerif,
vanienses,repudiaruntverlinus et vindingus.initioprcece- salvuseril; quiverononcrediderit,condemnabilur (Marc.
denlemsermonemindicareauctorvidetur,in quo«contra tamen Post haec
idnon reperiturquodhic posteacommemorat, xvi, 1S, 16). per qtiadragintadies inter di-
•sArium superioritraclatuperfectionem deitatisin Christo scipnlosesse dignalus cst, el immortalis morlatium
«asseruimus.»CouferAppendicis serm. 118et236. tamen non esl aspernatus habere consortium: ulique
ut docendoApostolosfideet veritate compleret, quse
(c) AfiterloquiturAuguslinus in librode Haeresibus, ubi ad nos illorumquoquelesiimoniopervenirent.
non solumde Arianistestalur, cap. 49,arbitranlur «quodChristum»
6. Judiciumexlremum.Confirmatisvcro discipulis
«siue animasolamcarnemsuscepisse ; sed elevatusest in ccelum,et lara de peccatisquara etiam
et cap. 55declaratcumhis Apollinaristas ea opiuione con-- de morte ad Patrem victorascendit : quod manifeste
dicant,
sentire; quippequisineanima inquit, «sicut ArianiDeum 1 Sicrm. Ms.Atediti,elipsiusmortis
i Chrislum carnem suscepisse.» imperiumaccepit.
SAKCT.ABGUST.V- (Soixante-neuf.J
«187 APPENDIX. 2188
in Evangeliolegimus, El DominusquidemJesus post- cumquedixeritverbumcontraFiliumhominis,remiltelur
quamlocutusest eis,ascenditin cwlum,el sedeia dexlris illi; qui auiemdixerilcontra Spiritumsanctum,nonre-
Dei (Marc.xvi, 19). Quosermonenonbumana in Deo tnilletur.illi nequein Iwcsmculo,nequein fuluro(Malth.
membra sigiiificanlur; sed bonor quo ChristumPaler xti, 52). llic est Spiriius sanctus, quem Dominusno-
suseepit, er.primilur. Unde illum desccnsurutn esse sler asccnsurus ad Patrem discipulissuis repromiliit,
crediraus ad vivoriim mortuorumque judicium, non dicens: Cumaulem veneritParaclelus, quemego tnit-
jam iri infirmilaie quam liabuit d, sed in subliinitate tum vobisa Palre spiritum veritalis, qui a Palre meo
quani possiciet.Qui eniin in infirmitale venit ut redi- proccdil,ipse leslimoniumpcrhibebilde me : dequo su-
meret, in poiesiate veniurus est nt judicet. Sic enim perius ait, ParuclelusctutemSpiritussaticlus,quemmit-
legiuuis in Aetibtis Apostolorura: Cumqiieinlueretitur tel Pnter in nominettteo,ipse vos docebitomnia (Joan.
in cwlmtteunlemilluiit, ecceduoviristeteruntjuxtu il- xv, 26; xiv, 20). Ipse ergo Spiritus sauclus, quem
los in vestibusulbis;qtti el dixemnl: Viri Gulilcei,quid millil Paier in nomine raeo, qui ex Patre procedit,
hic statis aspicientesin coslum? hic Jesus cjiiiassutnplus oslendiliirunius cttm Palre ei Filio esse subsianlice.
esl a vobisin cwliini, sic veniet queiniidmoduiiividistis 5. Cujus ob advenlttmcxpeditClirisli discesstts.Et
eum euniemin cwlum(Act. i, 10, 11). Ad Iiunc ergo diligcnter atiendiie, quod ad discipulos suos rursus
adventuiii Domini noslri Jesu Chrisii parali simus, idetn Doiniuusait: Expedil vobisul egovadutn:ttamsi
fraires dileclissimi, el timeamusne ille nos non lales nonabiero,Paracletusnonvenielad vos; si autemabiero,
inveniat, quales voltiitinvenire : qui omnia pro nobis mitlameumad vos (Id. xvi, 7). Hoc quoddicitur, mil-
est passus, ul nos inveniret tales, quibus iion suppli- lam, non minoreni, quodabsil, indicat Spirituinsan-
cia inferret, sed prseraia redderet sempiterua. Ad cium; sed simpliciter absque adulalione unitatemal-
qu;e vos Dominusac Detisgraiiasuaadjuios diguetur que coneordiamindicat voluntafis. Altendite autein
adducere; cui est gloria in sseculasaeculoruni.Amen. quod dixit, Expedil vobisul ego vadum: nam si non
SERMOCCXXXIX(«). abiero,Paracletusnon veniel ad vos. Quomodoexpe-
De Symbolo,m : seu de Spiritusancto, quod ejusdemsit dil discipulis ut ab illis Christus ascendat ad Pa-
substanliceatquedeitatis,cujusest Pateret Filius(/>). trem , si minor est illc qui pro Cbristo ad disci-
1. Sphilus sanctus probattir esse Deus, testimo- pulos est mitlendus? Sed expedit discipulis ul ab
niis Cltristi, Petri, etPauli. OrdinemSymboli,fralres eisCbristtis ascendat,adquia cequalisesl Patri el Filio
dilectissimi, in quo lotius lidei nosircc sacramcma Spirilus sanctus, qui discipulosventurusesse pro-
niillitur. Quoclautem Paracletusdicitur Spirilus san-
consistiral, nos adjuvanle Deo perseveramusabsol- ctus, proprietas
vere. Et, quod bene vos meminissearbilror , quid de tus cnim operaiionisejusexprimilur. Paracle-
Palre Deo , quid etiam de Filio icque Dcosenlire de- Consolator.Et gracuni verbuni esl, quod latine dicilur
bemus, quantum inslniclioni vestrae, utpulo, opus miltitur, ut eosbene ipse pro Clnisto ad discipuios
consoleturinter oiniies tribulationes,
esf, sufficienleroslendimus : nuiic reslat ut eiiam de quas Christi erant confessionepassuri. Ilis crgo, fra-
sancti Spiritus dcilale dicamus. Ilic eniin est ordo tres
dilectissiuii, diviiiarumScripturarumlestimoniis
Symboli, ut post Patris Filiique personarasancli Spi- inslructi, Spirilurasanctuiuesse sequaleinPatri el.Fi-
ritus confessio subsequaltir. Tunc enim prodcst in lota fidei perfeciione fateamur. Qnia enim Deum
Patrcm et Filium credidisse, cum eliam Spiritum lio,
sanclum eadcm fideivcneralionecrcdideris. Hancsi- Patrem, Deum Filiuni, Deura Spiritum sanctum in
divinis legiraus; quemadmotlumnon possu-
quidem sanclae fidei normam ipse Dorainus noster Scripturismusde Patris et Filii, iia nec de sancliSpirilusdeitate
Jesus Cliristusinstruxit, ct nenio nisi impius de ea fi- dubitare.
dei calliolicseregula dubitat, quam ille dictavit ctti 4. In Trinilaletria nomina,tres personm,deilasuna.
fides ipsa dcbelur. Ipse ergo Dominus noster Jesus Absit autein el longe a cbristianis raenlibtts pollula
Christus, cumjani glorificatus resurrexil a morluis, erroris impietas, ut liiuin iu una deilale pcr-
in coelumascensurus ad Patrem, bx-c sacramenta fi- gentilis
dei discipulis,id est, Apostolisdereliquit. Ail enim : sonarura coiifcssionetres deos videainur fateri.Absit
Euntes baptizateotnnesgcntesin twminePatris, el Fi- lur. hoc, iuquani, et piocul a pioruin mentibusexcluda-
Et nos enim juxta sancltc, ut osteiidinius, Scri-
lii, et Spiritus sancli, docettleseos servareontniaquw- nomiiiunitaiiluinmodoac perso-
cumquemandavivobis(Multh. xxvm, 19, 20).Rerum plurseauctoritatem,
narum disiinclionem in
jpsarum diclat effecius, ul Inum in una deitate per- vero unam indivisibilemTrinilate facimus; deitatcin
confitemur : ipsa est in Pa-
sonarum poientiamcredamus: et quemadmoduraPa- in in
ler, in cujusnomiiiebaptizamur, Dcus est; iia eliam cta tre, ipsa Filio, ipsa Spiritu sancio iraa et perfe-
diviniias.Nou ergo tres deos diciraus, qui unam
Spirilus sancfus, in cujus noniine baplizamur, Deus diviniialemfalemur. Noncniiii oblili sumusdivinain
est. De quo certe beams Petrus aposiolus absolutis-
sime pronuntiavit, dicens ad Anauiam, Cur lenlavit Scripluraindicentera,A«(/i, Israel; DomittusDeusluus,
Deusunus
satanas cor luum, menliri le Spirilui sancto? et paulo hic est in cwlo est (Deut.vi, 4); et rursus, DominusDeus
post, Non es menlitushomini, sed Deo (Acl.v, 3, 4). alius nisi ipse (Id. sursum,et in lerra deorsttm,el non est
Aperlissime quein Spirituin sanclum dixerat, hunc unum Deuniesse, quera IV,39). Non, inquatn, obliti sumus
postea Deumnorainavit. Et beatus apostolusPaulus : giiovimus.Sed inter duosutique Scriplura testanteco-
Nemo potest dicere, DominusJesus,nisi in Spiritu licos ad (idei errores et inaxiinos hcore-
sanclo.Divisionesgratiarumsunl, idemautemSpirilus; libus numerum verilateiiidiriginiur, ut nec cum Genti-
et divisionesministrationumsunl, iclemveroDominus; iu deitale faciainus, nec cum Judacis
el divisionesoperalionumsunl, idemveroDeusqui ope- niysleriuni inTrinitate negenius: sed exislcrePalrem,
ratur omniain omnibus(I Cor. xu, 5-6). Hic quoque exislereFilium, existere Spirilum sanctum in perso-
naruiii proprielatecrcdentes, unitalemdeitatis in Tri-
quam evidenter Vas eleclionis, quem Spirituin san- niiale veneremur;
ctuni nominaverat, eumdeiriesse Dcumdixit ac Do- scilicet et Filii et id est, ul ires personas, P.iiris
minum , operantem ex propria poteslalequod vull. Spiriius sancii, unutn esse dica-
nuis Dcum: cui
2. iVonest Filio minor, cujus offettsatam gravis. rum. Araen. est honoret gloriain ssccttlasscculo-
Qui et a Patre procedit. ilic est Spirilns sanclus, in SERMOCCXL(fl).
quem peccare usque adeo sacrilegumest, ut nec hic,
nec in fuluro judicio remiliatur. Sic enim ipse Domi- DeSymbolo iy, (6).
nus noster Jesus Christus iu Evangelioloquitur: Qui- 1. Qtiid quisqueaposlolusde Symbotocomposuil.
1 Ms.rm., quacaruit. (a) Alias,inter Vignerianos1, in parle primaSupjile-
(a) Alias,de Tempore194. menti.
In
(b) Appendice u unc primum collocatur.
I.ovanicnses (b) In Appendice nuncprimumcoltocatur.Symboliauclo-
dubium, Verlinus e t Vindiugussupposililium habuerunt. sic
res Apostolos 1'acit,ut suamcuiquesenlenliamassignet
Idem concionator expositionem Symbolisuperioribus s er- concionatorpro nulu. Nequehas dislrujuendosententias
monibussusceptamprosequiluret absolvit. consentitipse cum sermonissubsequentisscriptore,nisi
2189 SERMOCCXLt. 2190
Remisiioaespeccetorumseplem,Decimodie post ascen- credenles baptizare. Nos autem, fralres charissimi,
sionem, discipulispraetimoreJudseorum congregaiis, fidemet EvangeliumAposlolorumper successorcseo-
Dominus promissumParacletum misit; quo venieiile rum nobis traditum, fideliler, firraiterqne leneamus ;
ut candens ferrum iiiflanimali,onininmquelinguarum pactura ctiara, quod cttm Dominoin Bapfismate feci-
perilia re;>leii,Symbolumcomposuerunt. Pelriis dixit, mus, iuviolafiraicustodiamus; aut si peccando cadi-
Credo in Dcum Palrem onwipoleutem. Ubi dicil Pa- nras, pceiiitendocito surgere studeciiniis: ut securi
irem, intelligiiurFilius, inlelligiturelSpirilus: ulrius- exspecleinusadvenlumCbristi secundum,his qui bona
que etenim harum trimn persoiiarura subslaniia in- egerunl, plus quam in cor hominis possit ascendere,
separahilis.Omnipolentemdicit, quia cum ei nibil sit desiderabilem; illis vero qui mala egerunt, formida-
impossibile, malum non potest; quia si posset, onuii- bilem nimis atque terribilem.
polens non essel. Crealorem coeli ct terrse: per Pa- SERMOCCXLI («).
trem omnia significat. Andreas dixit, Et in Jesum
Christum Filium ejus. Jesus nomen proprium inter- De Symbolo, v (/>).
preialur Salvator; Chrislus appellativum, hebraice 1. Symbolumfidei esl comprehensio.Quare sic di-
diciiur Unctus; ungi enim Prophetae el reges sole- ctutn. Quid ex illo apostolusquisquecomposuit. Sym-
bant. Unicum Dominum nostrum. Unicura dicit se- bolum quod vobis tradiluri stunus, fralres charissimi,
cunduni naltiram: Adamet Eva eliam Dei filii snnl, comprehensio est lidei nostrae atque perfectio , sim-
sed adoptivi. Jacobus dixit, Qui conceptusestdeSpi- plex, breve, plenum; ut simplicitasconsulat audien-
ritu sanclo: non quod Spirilus paler ejus fueril; sed lium rusticitati, brevilas niemoriae,pleniiudo doctri-
nuod per adminislrationeraSpirilns sancti, et eo co- nae. Quod cniiii grseceSymbolum dicitur, latine Col-
operanle in JideMariaeconceptus est. Nalus ex Maria Jatio nominaiur. Collalio ideo, quia collata in unum
virgine; qusevirgo concepii, et virgo peperil, virgo- catholicsc lcgis fides Symboli colligitur brevitate, cu-
que perraansit. Joannes dixii, Passus sub Ponlio Pi- jus texfuin vobis modo, Deo aiinueiitc, dicemus.
laio : hoc dicit, ne in aliura Chiisluin credanras, nisi Petrus dixit, Credo in Deum Palrcm oninipotentem.
in illuni, qui in lempore Pilati passus esl; nam multi, Joannes dixit, Crealoreni coeliet terrae.Jacobus dixit,
sictit ait, aniicluisli falso dicenl, Ego sum Cbristus Credo el in Jesum ClirisiumFilium ejus unicum Do-
(Mcilih.xxiv, 24). Crucifixus, niortuus, et sepullus, minum nostrum. Andrcas dixit, Qui conceptus est de
secundumcariiem : ad hoc natus estutcruciligcretur, Spirilu sanclo, nalns ex Maria virgine. Philippus ait,
ad hoc crucifixus ut moreretur, ad hoc mortuus ut Passus sub Pontio Pilato, crucifixus, mortuus et se-
restirgerel, ad hoc resurrexit ul nos justificaret. Tho- pultus. Thoiitas ait, Descendit ad inferna, lerlia die
mas dixil, Descendilad inferna : id est, in auima co- resurrexit a raortuis. Bariholomseusdixit, Asccndit
nritante divinitalem, corpore vero in sepulcro quie- ad ccelos, sedet ad dexteram Dei Patris omnipolen-
scente. Terlia die resurrcxit a morluis; ut nobisexem- lis. Malthaeusdixit, Inde venturus judicare vivos et
plum et fidem resurrectionis oslenderet. Jacobus mortuos. Jacobus Aljvhcei,Credo et in Spiriinm san-
dixit, Asceoditad ccelos: in ipsa carne, in qua nalus ctum, sanctara Ecclesiamcalholicam.Simon Zelotes,
est ei passus, in ipsa resurrexit et victor coelosascen- Sancloruni communionem,remissionempeccatorum.
dit. Sedel ad dexteram Dei Patris omnipotentis. Dex- Judas Jacobi, Carnis resurrectionem. Matthias com-
tera Patris prosperitaiem vilcenoslrae; sinistra autem plevit, Vitam snternam. Amen.
significat poenarainferni. Philippus dixit, Inde ventu- 2. VerbaSymboli, cwlestiasunt Domini sacramenla
rus est judicare vivos ct mortuos: in quo ascendit quwgratiamin nobisservantincorruptam.Audite ergo,
corpore, venturus est ad judicium, juslos a peccato- frafres charissitiii,Rederaptorisnoslri vocemper pro-
ribus separabit. Banholomaeiisdixit, Credo in Spiri- phetam dicentem : Venite,filii, audite me; timorem
tum sanclum, a quo Pater et Filius in suo opere, vel Domini docebovos (Psat. xxxiu , 12). Filios vocat,
in catholica fide separari nullo modo possunt. Mat- quos in gremio Ecclesiaecollocat. Nec enim potest
thacusdixit, Sanctam Ecclesiamcatholicam: calholi- mater vocari, nisi filios procreaverit. Ergo , charis-
cam, id est, universalem, in qua tanium peccata re- simi, ad perenne praemiumvos invitari cognoscile,
mitluntur, quce omniuin haerelicorum pravitale re- qui Jidelitcr cum Dei adjutorio lavacrum aquaevila-
pulsa, ab ortu solis usque ad occasum diffundilur. lis accepislis; vel qui exjjetitis ul cum ad sacruni
Sanctorum communionem: quia dona sancii Spirilus fonleni vel veram pceniientiamperveneritis, per Spi-
licet in hac viia diversa sinl iu singulis, in aelernitate ritum sanctum salularis et coelesiisvos uuda perfun-
tamen erunt conimuniain universis; ul quod quisque dat. Ideo,cliarissimi, hujus mysterii sacramentumsic,
sancforum minus liabuil in se, hoc in alicna virlute ut fide concepimus, et corde credimus , perfectij
participet. Siinon dixit, Remissionem peccatorum. vocibusdeclaremus. Credo in Deum Palrem omni
Septem suni reraissiones peccatorum : prima Bapii- jKiientem, et reliqua sicut supra. Ergo, dileclissimis
smi, secunda pceniteniise,tertia divinsepietatis,quana liaic verba non humana, sed Dominisunt ccelesliasa-
venia per indulgeniiamiiiiraicorum,qttintaperveram cramenta, quae in vestris cordibus ipsius raisericordia
cliaritatem, sexta per eleemosynara,sepliraaper prse- prastanle resideant, ut gratiam Dominiiricorruplam
dicationem qua errantes convertuntur. Tliaddcetts et immaculatain usque ad (inem percipiatis. Repeti-
dixit, Carnis resurrectionem: id est, in ipsa carne in mus adliuc, cbarissimi, Symbolum; ul cum mysterio
qua vivimus,resurgemus; non sexura, sed fragilila- conveniat Trinilatis.
tem mutanles. Tunc sancli qui nunc habent singulas 5. Personarum dislincla proprielas, una majestas.
stolas, id cst, praimiumvitae,luncbinas accipient, id Marimvirginiiaiemfides altingit, non sertno. Credo in
est, corporis et animaeprelium; peccalores vero du- Deum. Crcdeudumnobis est, fralres charissimi, in
plicein pcenain accipient, ut quce in hac vita corjius Deuni Pairein, ila el in Jesura Christiim Fiiium ejus.
simul ei anima promerueruni, parilcr in illa perci- Patcr sine Filio credi non poiest: quia licet disiincta
piant. Maitbias dixil, Vilam seleriiam; qtiam nulliis sit in eis personaruni proprielas, tamen una est et
finis lerminabit, iiulltim vitium foedabit, agriludo indiscreia majestas. Sicut totum ergo potuit semper
nulla contrislabit. Pater, ita totuni potesl seraper Fiiius. Qui conceptus
2. Firmiler tenendafidesAposlolorum.Apostoliita-
que sancli Spiritus igne lanquam aurum examinati, (a) Olim,de Tempore115;et post, in Appendice42.
et hactenusse lenuisse indignati, fiduciatiterexierunt « rio, (b) Inoerliauctoris,quiSymbotumhic, « ut cummyste-
» ait, « conveniatTrinitatis,»tertiumusquerepetit.
evangelizare, sicut Domirais pracceperal, omni crea- in re consentientemhabel subsequentissermonisscri*
turse (Marc. xvi, 15), erranies ad vilanfrevocare, Qua ptorem;sed nequaquamAugustinum,qui suo-scriptoser-
mone214,de Symbolo,religioneimpediebalur,quomirius
in Thoma,Thaddaeoet Matthia.DocetChrislumhebraice Symbolum ipsumvel semelfitteris mandaret.SymboU sen*
dici unctum: et jn caeterisdemura minimerespondetAu- tenlisenonecedem hic semper,imopaucseiisdemApostoli» t
guslino. tribauntur,quibusin superioresermone»-
2191 APPENDIX. 2192
est de Spiritu sancto, natus ex Maria virgine. Sacra- et aitentiores et ffequentiores, et pro ratione tempo-
mentum hic suscepti corporis demonstralur; ut queni ris ipsius puriores ad audiendum Symbolumconveni-
ante saecula Paler genuit, io fine jam sseculiMaria slis. Quidquid praefiguratumest in Palriarclris, quid-
virgo, Spiritu sancto inspiranfe, conceperit. Et ideo quid nuntialum est in Scripturis, quidquid prcrdictum
de ipsa Domini Matre angelus Gabriel dicit : Spiri- esl in Prophelis vel de Deo ingenito, vel ex Deo Dei
lus sanclus supervenieiin le , et virlus Altissimiobum- unigenito, vel de Spirilu sancto, quamvis lalenter
brabil libi (Luc. i, 55). Ad excipiendum enim Domi- oslensum sil, vel de suscipiendihominis sacramento,
nicae majesiatis adventum , necesse fuit ul humanae vel de morfe Domini resurrectionisquemysterio ; lo-
inlirmitati divinum adesset auxilium. Sancla enim luin hoc breviter, juxta oraculura proplieticum, Sym-
Maria ut virgo peperil, ita virgo conccpit. Qualiter bolum in se conlinel confitendura.Tenendoergo, fra-
haecaul quomodo salva virginali integritate perfecta ires charissimi, collatiouem lidei el graliam , profes-
sint, credere magis quam enarrare possnmus. Fidei sionis niysierium meraoriae comraendatum, jam ad
in his plurimum licet, sermoni parum. Passus ergo islius Symboli professionis sacramentum textumque
sub Pontio Pilalo , crucifixus , mortuus et sepultus. veniaraus, quodin hunc modum incipit.
Descendit ad infema, tertia die resurrexit a mortuis. 2. Judicia sua credi a nobisvull Detis, non discuii.
Ascendit ad ccelos; sedel ad dcxteram Dei Patris. Credo in Deum Patrem omnipolenlem, creatorem
Sedere ad dexleram Patris dicitur, non ut dicalur cceli et lerrae.Et in Jesum ClirisUtmFilium ejus uni-
major , sed ut oslendalur aequalis. Hcecomnia tesli- cum , Dominumnoslrum : qui conceptus est dc Spi-
ritu sancto, natus ex Maria virgine, passus sub Pon-
monia sunt Dominieaepassionis, m DoniinuraJesum tio
Christum sicttl vere passum , et vere moiTunm, sic dit Pilato, crucilixus, mortuus , et sepultus. Descen-
vere resurrexisse et iriumphasse credamus. In quo ad inferna, tertia die resurrexit a mortuis. Ascen-
nobis Chrislus Dominusreliquit exemplum, ut sicut dit ad Ctxlos, sedet ad dexteram Dei Palris omnipo-
eum non dubilamus nalum et morluum , et resurre- tentis: inde venturus jutlicare viyoset morluos. Credo
xisse et vivere : ita nos quoque sicut naios et mor- in Spiritum sanctura, sanclam Ecclesiamcalholicam,
tuos esse novimus , sic post mortem resurrecturos , sanctorum cohirauiiioiiem,remissionem peccatoruro,
et in aetenraraesse vicltirosnoscamus. Sequitur, Inde bujus carnis resurrectionem, vitam aeternam. Amen.
venturus est judicaro vivos et morluos. Repelendus est nobis, dilectissimi, sermo Symboli
i. Sola Ecclesia catholicasancia cst. Credo et in hiijus, qualiter ea quaedicimus, vestris sensibus me-
Spiritum sanclutn : utique ut aequaliscredulitas Dei lius inseramus. Credo in Deum Patrem omnipolcn-
Patris et Filii et Spiritus sancti sequalemostenderet tem, crealorem cceli et lerrse. Terlia igitur vice re-
polestaiem. Credo sanclam Ecclesiam catholicam. petiiur; ut Et ad reiiqua capienda fideli cursu pervenire
Bene Symbolum Ecclesiam catholicam nominavitet possimus. quia lex fidei noslraein Trinilale con-
sanctam , quia multae ecclesise hsereticorum sunt; sistit; ut ipse numerus repetilionis cum signo veniat
sed quaenon esl catholica, nec sancta dici potest. Se- Trinitatis, tertia vice ordo Symboli recensendus est.
quitur , Sanctorum communionem. Credentes ergo Iu primis, dilectissimi,qualissermo sit, in capiteSym-
sanciam Ecclesiam catliolicam, sanclorum habentes boli diligenler adveriiie, et quali principio inchoetur,
communioneni, quia ubi est Jidcs sancta , ibi est et sollicilius perlraciate. Ergo in primo habet, Credo.
sancia conimunio, credere vos quoque in corpore re- Vide quod Dominus noster non nos jubet disculere
surrectionem et rcmissionem peccatortim oportet. divina judicia, sed credere : nec rationem requirere,
Omne sacramenlum Baptismi in hoc constat, ut re- sed fidem simpliciter et immobiliter exhibere. In
surrectionem corporum et remissionem peccatorum Deom Palrem. Advcrtile, quod cum DeiPairis nomen
nobis a Deo pracsiandacredainus. Superest ut cujus in confessione conjungit, ostendit quod non ante
audistis passionem, audisiis ascensioneni, audisiis Deus esse coeperit,et postea pater; sed sine ullo ini-
judicium, quotidie exspectelis advenlum. lio et Deus semper et pater est. Quia ergo semper
SERMOCCXLII(a). fuil pater, semper habuil filiumcui pater est. Omni-
De Symbolo, vi: ad Competentes poteiiiem vero ideo dicit, quia omnipotensest, eique
(/>). niliil impossibileest qui coelum, terram , mare , ho-
i. Symbolumbreveest el diffusum.Qusesovos, fra- mines, atque omnia animalia el reptilia non aliquo
tres charissimi, ul nobis reseraniibus exposiiionem ojieris actu , sed solo verbi creavit imperio. Et ideo
Symboli altenlius audialis. Quae doctritia Symboli non nobis veniat in cogitationem quomodo hoc aut
virlus est sacramenii, illiiminalioanirnse, pleniludo iltud potuit fieri, qtti omnipotenlem praecipimurcon-
credentium; in coquod docetur aut discitur el traitas fiteri. Creatorem cceli et lerrae. Iloc ait quod stipe-
Triratatis, et Triuiias disiiucia personis, el opulentia rius dixi, quia omnia sola verbi polestate perfecit.
Creaioris, elrcdempiio passionis. Hocnexus inlideti- 3. Piluli cur fiatmenlio.Credoei in JesumCliristum
tatis absolvitur, hoc vitae janua panditur, hoc gloria Filiuni ejus. Advertite, quod quomodo in Palrem, sic
confessionis oslendilur. Symbolum , dilectissimi, el in Filium credendumsil. Et quia cum Palresequalis
Lreve est verbis, sed inagntim est sacramentis : par- est maj'estate, lantiim ipsi quantum et Patri honoris
vum osiendens iiiimiiiiiiione laiitudinis , sed lolum nos debere novimus, et servitutis obsequium. Jesum
coniinens corapendio brcviiatis. Exiguum est, ut me- Christuin. Jesus Salvator interpretatur, Chrislus vero
moriam nou obrual; sed diffusuin, ut intelligenliam a chrismate dicitur : quia sicui antiqui reges a sacer-
supercedal : coiifirmansoiunes perfeciionecrcdendi, dolibus oleo sacro perfundebanlur,sic Dorainusnoster
desiderio confitendi, iiducia resurgendi, Digne ergo Jesus Christus Spiritus sancti infusionerepletus est.
Qui conceplus est de Spiritu sancto. Non poterat
Alias,
(a) In d eTempore 131. aliunde quam de Deo concipere, quae Deum meruit
(*) Appendice nunc primum collocatur.In Lovanien- Natus ex Maria virgine. Non potuit non
siumedilionedubius, Verliniaulemel viudingisententia procreare.
falsusest.NonsapilAugustinuiii, nisiin conclusione,quaeex talem habere conceptum, quse virgo erat permansura
sermone212desumptaesl. lnctelerisconvenitplerumque post parlum. Passus est sub Pontio Pilato. Iste Pila-
cumEusebianisde symbolosermonibus1 et 2, auctore tus judex erat in illo lempore, ab imperatore posilus
forsitan Fausto conscriptis.Conlercensuramsermonis in Judtea, sub quo Dominus passus est: cujus menlio
prsecedentis.Caeterumis ipse sermoolimin EcclesiaGalli- ad temporis significalionem, non ad personae iliius
cana legebatur Competenlibusin u-aditioneSymboli,uli pertinel dignitatem. Crucifixuset
liauet ex veluslissinioMissaliGallicanocpiodTbomasius illam in sepulius. Crucem
ille crucilixusest in corpore, nos gesta-
eaidit, ex quo etnoster EdmundusMarleneillum suo de mus in qua fronte. Sepultus est. Sicul in veritate natus,
antiquisEcclesice ritibuslibroprimo,pag.95, inseruit;cum
prius idem,pag. 83, observassel,in EcclesiaGallicaaa,ante ita in veritate mortuus et sepullus. Tertia die resur-
receplum iu ea ordinem ltomanuuiusilatuni luisse, ut rexit. Triduana septillurae mora evjaenier ostendit
inter tradendumconipetenlibussymboium,illud ter re- quod dura corpus in sepulcro jacuil, anima illa de
peteretur. inferjiis triurapliavit. Ascenditad ccelos: id est, con-
 2193 SERMOCCXLIV. 2194
flitionemnaturaenoslrae, quam de homine matre na- neque sensus potest comprehendcre : quoniara Deus
tus assumpsit, super coalos in dexteram Dei Palris Pater voltiit Filium suum coscqualem sibi per omnia
collocavit. Inde ventnrus judicare vivos et mortuos. in nulloque dissimilem, hutnanain pro horainibus
In ipso corpore venturus est ad judicium, iu quo suscipere carnem ; ut omnibus sibi credentibus ejus-
ascendit ad ccelum. Christianos juclicat et Paganos, que obsequenlibus volunlati aeternam vitam largire-
juslos et peccatores, fideleset impios. tur et gloriam ; ut horainem ad imaginem Dei factum,
i. Trinitatisconfessionecessaria.Credo et in Spiritum et per invidiam deceptum diaboli, atque a regno
sanclum. Adverlite quod sicut in Pairem, ita et in Fi- expulsum aeterno, per unicum Filium suuni carnem
liumcl iiiSpiriiumsanclumsitcredeiidtun. Namquivel assumendo ethumanam iiaturam suscipiendo erueret
in uiiamde Triuitate personaranon crediderit, in dua- a diabolo, et regno restitueret aelerno.
bus illi credidissenon proderit. Sanclam Ecclesiamca- 3. Quidquid infirmitaiis in Chrislo, propter nos;
tholicam. Sciendum est quod Ecclesiam credere, non quidquid glorim est, proprim polcsiatis. Qui passus
tamen in Ecclesiamcredere debcamus : quia Ecclesia est sub Poniio Pilato, crucifixus, mortuus, el sepul-
non esl Deus; sed domus Dei est. Catholicam dicit ttis. Qui propter le humanaecarnis accepit corruptio-
toto orbe diffusam; quia diversorum hscrelicorum nem, ipse pro tua redemptione etsalute in hnmanitate
ecclesiaeideo calliolicaenon dicunlur, quia per Ioca quam accepit, crucis pertulit passionem : quia passio
atque per suas quasque provincias continenliir : haec illius nostra est vita , mors illius est liberatio nostra.
vero a solis orlu usque ad occasum unius fidei splen- Tertia die resurrexita mortuis. Si te triduana Domini
dore diffunditur. Sanctorum communionem: id est, septillura conlurbat, resurrectio gloriosa confirmet.
cum illis sanclis qui in hac quam suscepimusfidede- Quidquid enim infirmilatis audis in Chrislo, nostrae
functi sunt, socielaie et spei communioneleneamur. hoc necessitaiis, nostrae redempfionis est causa;
Remissionem peccatorum. Oportet enim ut post re- quidquid gloriae,ejus est propriaepotestatis. Qui ideo
missionemqusenobis praesiatur munere Redemploris morluus est, ut nos revivisceret; ideo resurrexit, ut
in Baptismo, plenae credulitalis teneamus affectum. nos ad vitam resusciiaret aeteriiam. Ascendit ad cce-
Carnis hujus resurreclionem. Carnem quam in hac lum , sedet ad dexteram Dci Patris omnipotentis. Si
vila sub mortali condiiione portamus, resurrecturam tibi magnum et preiiosiimvidetur, quod pro teFilitis
esse immorlalem, ac ralionera reddituram pro animae Dei pepettdit in cruce, illudque sublime quod ascen-
consortio credaraus. Vilam aeternam. Absque ulla dit in cceluin; illud le niulto raagis stupere oportet,
dubitatione fatemur, nos vitam aeternam consecutu- quod pro te mortuus est ct sepullus; quia ad hoc
ros, si haccquccvobis exponimussacramenta fideliter descendit, ut ea qu;c huraante disjilicent infirmiiati
teneatis, ac bonis actibus conservetis. pro tua salute sufferret, et le ad aeiernam et ad coe-
5. Conclusio.Hunc brevem sermonem de universo lestem gloriam secum perduceret. Inde venlurus est
Symbolo vobis debitum reddidi, elc. (a). j'udicare vivos et monuos. Ipse qui ab itiiquis et im-
SERMO CCXLIIl (/>). piis judicatus est ad mortem, ipse omnes bonos et
juslos judicaturus est ad gloriam, omnesque impios
DeSymbolo, vu (c). detrusurus ad jicenam.
i. Ipsequi Deus,ipsepaternoster.Oporleialtendere, 4. Resurrcctionisfides ad sululemnecessaria.Et in
fratres charissimi, quantaDei pietas sit erga humanum Spiritum sanctum. Sicut credidisti Deum Palrem
et Filium ejus unigetiitum, pari fide
genus. Omnipotens Deus creator et conditor Angelo- omnipotenlem,
rum et hominum, omnis crealurse visibilis et invisi- et veneraiione crede Spiritum sanctum uirani Deum.
Patri filioque coacqualemiu oninibus, in nullo-
bilis, Patrem se voluit vocari ab hominc, et pro (iliis esse,dissimilem.
habere quos fecit ex limo terrse. Si ergo credis Deo, que Sancfara Ecclesianicalholicam, san-
daemonemrelinqne; si Deumsequi volueris, quidquid ctorum coniraunionem, remissionera peccaiorum. Iu
Deo non jilaceat devilare procura. Gaude el exsulta, qna omnis qui renatus fuerit ex aqua et Spiritu san-
quia unum eumdemqueDeum habes et patrem; ipsum cto, aeiemani omniura percipict indulgenliampecca-
cole, ipsum dilige, ipsius fac voluniatem. Niliil de torum ; exlraaeterna. qtiamomues iniqui et impii ad supplicia
Carnis restirreciionem et vitam
idolorum cultu vel superslitionibus Paganorum cogi- deputanlur
tes : quia Deus est omnipotens, qui oinnia quae tibi aeternani. Qudd in Chrisii gloriosa resiirreclione au-
disli conipieliim, boc in le omnino in fnturo judicio
promiliit, potens est reddcre.
2. Marimvirginilasante et post parlum unde creda- crede esse complendum; ut carnis liuc resurrectio le
tur. Et in Jesum Christum Filittm ej'us unicum Domi- rcparet in cciernum.Nisi enim credideris, reparan-
num noslrum. Nisienim enmdemDeiFilium, eumdem- dum te esse post moricm , ad prseinium vilae aeler-
nce pervenire non poicris : si autem credideris,
que Cbristura filiura hominis tota mente absque ulla xiernis
haesilationecredideris alque confilearis, nec Pairem nostrum gaudiis insereris; per Christum Domimrai
tibi proderit confilcri. Crede ergo Filium Dei unige- vivciiteract regnantcm cura Patre et Spiritu
nilurn ab ingenito Deo Patre, vilain a vila, verum sancio nirac et sempcr, et in omncs seteriiilates sce-
Deum de Deo vero, coaelernum et cocssentialem , culorum saeculi.,Ameii.
omnipotenlera et coscqualemper omnia Palri; el ad SERMO CCXLIV («).
seterna cum eo et cum omnibus sanclis ejus gatidia Desynibolifideet bonismoribus(b).
mereberis pervenire. Qui conceptus cst de Spirilu
sancto, natus ex Mariavirgine.Cum Spiritum sauctum 1. Beala Virgo absque macttla peccaii perduravit.
ministratorem tantae nativitatis aiidieris , nullalenus Rogo et admoneo vos, fratres charissimi, ul quicum-
. dubiles virginem potuissc concipere. Cur non credis que vult salvus esse, fidera rectani ac catholicam di-
eum in utero incorruptseVirginis poiuisse ligurare, scat, firmilcr teneat, inviolaiamqtie conservet. Ila
quem credere debes hoiniiiem fecissede limo lerrae? crgo oporlct unicuiqueobservare, ul credat Palrem,
Nec dubites Mariam virginem mansisse posi parlum, crcdat Filium, credat Spirifum sanctum. Deus Pater,
quia qualiler hoc facium sit, non humanus sermo DettsFilius, Dettset Spiritussancius; sed tamen non
trcs dii, sed tinus Deus. Qttalis P.ater, lalis Filius,
lalis et Spiriltis sanctus. Attamcncredat unusquisque
(a) conclusioest sermonis212inler Augustinianos. ftdelis quod Filius sequalis esl Palri secundtim divi-
(/>)Alias,de Tempore 125. nitatem, ct minor est Patre seciradum humanitalem
ui nunc
(c) Appendice prinium collocatur.Eratapud Lo-
vaniensesdubius,apud verlinum autemet vindingumfal-
sus.loitioquidempluresalloquiturconcionalor, utensisthac (a) Alias,de Tcmpore19u.
et
appellatione,quaein spuriis sermoniliussolemnis con- (b)inAppcndieonuncprimumcollocatur.Dubitareetiam
sueta est, «ifatres cbarissimi: » deinceps vero ad unum de isto iicebatper Lovauicnses:spuriumliaberivoluerun»
quempiamin singularivcrba dirigit; nec Augustinuniin Verlinusct vindiugus.ccesaiitinireverasapit,non Augusti-
SvmboloexDlicando iniitalur. num.
 2195 APPENDIX. 219«
carnis, quam de nostro asstimpsit; Spiritus vero sari- donet, veram ptftniteritiara agat, et remittentur ei
i ctus ab utroqueprocedens. Credile ergo, charissimi, peccata sua. Si ha;c quaesuggessi, fraires, implere
ih Deum Patrem omnipoleiilem, credile et in Jesum volueritis , remissionem peccatorum promerebimini,
Christura Filium ejns unicum Dominum noslrum. et vitam aeternam consequemini; praeslanle Domino
Credile eum conceptum esse de Spiritu sancto, et nostro Jesu Chrislo, qui vivit et regnatin saeculasa>
natum ex Maria virgine, quaevirgo ante parlum , et culorum. Amen.
virgo post partum semper fuil, el absque conlagione SERMOCCXLV(a).
vel macula peccati perduravit. Credite eum pro no- De mystenoTrinilatisetlncarnationis,i(b).
stris peccatis passum sub Pontio Pilato, credile cru-
cifixum, credile morluum et sepultum'; credile eum 1. Tres personmTrinitatisunumsunl. Legimussan-
ad inferna descendisse, diabolumobligasse,et animas ctura MoysenpopttloDei prcecepladantera, ubi dixit,
sanctorum, qusesub custodia deiinebantur, liberasse, Audi, Israel; DominusDeus tuus, Deusumisesl (Deul.
secumque ad ccelesiempatriam perduxisse. Credite vi, i). Non potest esse major, non poiestesse minor,
eum tertia diea mortuis resurrexisse, et nobis exem- non potest numerari^ dicenle David jiropheta, il/a*
plum resurreclionis ostendisse. Credite eura in ccelis gnusnon Dominusnosler, el magnavirlus ejus, et sapientim
cum carne, quam de nosfro assumpsit, ascendisse. ejus est nutnertis (Psal. CXLVI, 5). Optime noslis
Credite quod in dextera sedet Palris : credite quod ista, fratres charissimi, qui corde forliter lenelis ca-
ventunis sit judicare vivos et morttios. Credite in iholicam veritatem : audite tamen breviterquod, adju-
Spiiitum sanclum, credite sanctam Ecclesiamcalho- vante Domino, projiosuiexplanandum. Deus unus est
Jicam, credite Sanctorum communionera,credite car- Pater, Deus unus est Filins, Dcus unus est Spirifus
nis resurrectionem, credite remissionem peccatorum, sanctus; non ires dii, scd unus est Deus: tres in vo-
credile etvitam aeternara. cabulis, unus in deiiate sttbstanlice.
2. Humilitasmultorutnest fucala. Quid Chrisluspro 2. Adsolum tamenChristiimpertinel caro. Itlustra-
nobis egil. Igiiur si quis vull discipulus Christi esse, tur exemplis, anitnm,soliset ciiharw. Sed dicit mihi
roandala sua cuslodlat, humilitatemdiscat, ut ipse ail: hsereticus: Ergo si unum sunt, omnes suntincarna-
Discitea me quia milis sum et humitis corde (Mallh. ti.Non. Ad solumChristuniperiinelcaro.Nempealiud
xi, 2!V).Deum corde roget; quia mulli sunt qui foris est anima, aliud est falio : et lameninanima estratio,
videntur se humiliare, inlus autem pleni sunt tranore et una est aniraa. Sed aliud aniraa agit, aliud ralio :
superbiae. Cbristus pro nobis hurailiavil se, formam aiiima vivil, ralio sapil; etad aniraam pertinet vita, et
servi accepit, obediens Patri usque ad mortem, mor- adratiqnem pertinel sapientia. Etcum raiumsint, ani-
tem autem crucis (Pliilip. n, 7, 8), Pro nbbis, fralres, ma sola suscipit vitam, ratio sola suscipil sapientiam:
ut peccala nostra deleret, carnem humanam assum- et tamen nec anima sine ratiorte, nec ralio sine anima.
et Paier el Filius, licet untrai sint et unus Deus
psit, natus est ex Virginc,posilus in praesepio,pannis Sic ad Christum solum pertinet caro : sicut ad solara
involutus, a Judaeisreprobatus , ab ipsis persecutus, sit,
comprehensus, et flagellatus, sputis sordidaius, S|ii- ralioriem
ma.
pertinet sapientia, licet non recedat ab ani-
Ecce iterum aliud. In sole calor et splendor in
nis coronalus, clavis transfixus, lancea perforatus,
cruci appensus, aceio cum felle polatus, et inter uno radio sunt: sed calor exsiccat, splendor illumi-
iniquos reputatus. Et haecomnia, fratres cliarissimi, nat; aliud suscipit calor, aliud splendor. Et licet calor
sustinuil, ut nos de faucibus inferni liberaret. Ergo, et splendor ab invicem non queant separari, suscipit
fratres charissimi, dum lania et talia Dominus pro splendor illuminalionem, non fervorem; suscipit
nobis suslinuil, si ad eum volumus pervenire, vesti- calor fervorem, non iJlumiiiaiionem. Aliud simul,
gia ejus debemus sequi, ct cxempla sanclorum imi- alind singularesagunt; et lamen ab invicem non se-
tari, Dominusin Evangeliodicit, Si quis vult post me paranlnr. Sic et Filius suscepit carnem ; et non dese-
venire, abnegetsemetipsum, el tollal crucem suam, et rnit Patrem, nec se divisit a Patre. Suscepit,inquam,
sequalurme (Luc. ix, 23) : et alibi dicit, Vacle,vende Filius carnera in proprietate : sed tamen et Pater et
omnia qum hubes,et da puuperibus;et veni,sequereme Spiritus sanctus non defnit majestaie. In divinitate
xix, 21). Sancli martyres, fratres charissimi, sequatitas, in came sola Filii proprietas : non autera
ilirislivestigiaseculi sunt, et calicempassionis, quem ab eo Patris autSpirilussancli reccssit aliquandodivi-
tMallh.
ipse bibit, biberunt. Petrus apostolus pro nomine nitas. Cumergo una sit deilas, una sil divinilas,imple-
Christi crucilixus est, Paulus decollalus, Stephaiius vit quidemcarnem Cbrisli et Pater et Spirilus sanctus;
lapidatus, el reliqui quam plures pro nomineipsius sic sed majestate, non susceptione.Vis scirequia cum eo
fuit el Pater? Non sum, inquit DominusGbrisius, so-
passi sunt.
3. Quid vicissimagere debemus.Ergo, fralres, cru- lus; sed Pater mecutnest (Joan. xvi, 52). Audi et de
cifigile et moriificaie membra vesira quse srait super Spiritu sancto, quia cum eo erat : evangelista refert
terram; ut possitis plaeere illi qui vos creavii. Qui quia Jesus plenusSpirilu stmcloregressus est ab Jor-
fuit superbus, sii humilis; qui fuil incredulus, sit fi- dane (Luc. iv, 1). Ecce quomodosolus Jesus Chrislus
delis ; qui fuit luxuriosus, sit castus; qui fuit lalro, suscepitcarneni; et tamen et Pater el Spiritus san-
sit idoneus; qtti fuit ebriosus, sit sobrius: qui fuit ctus non defuit majestate. Si ccelum et terram implet
somnolentus,sil vigil; qui fuil avarus, sit largus; qui
fuit bilinguis, sit boniloquus; qui fuit detractor aut
invidiosus, sit purus et benignus; qui aliquando ad (a) mAlias,de Tempore3.
(b) Appendicenunc primumcollocalur.Duliiuserat
ecclesiam tarde veniebat, modo freqiieniius ad eam Lovauiensibus, falsusVerlinoet vindingo.InCorbeieusi eo-
currat. Eteemosynarumcopia unusquisquese redi- dicesic incipit: « Exhortalurnos Dominus nosterpariteret '
mal; quia sicul aqua exslinguilignem, iia eleemosyna « admonetdicensiAudi,israel; DominusDeustttus, Dctts
peccalum(Eccli.m,33). Decimasannissingulisdeomni «« unusuon est.Deushicnonpotestcestimari,non potestmino-
ffuctu quod colligitisEcclesiiset pauperibuserogaie. « rari, potest numerari, dicenteprophelaDavid,iia-
Jejuniumamate, voracitalemelcrapulam vini deviiale. nam gnusDominus,» elc.prsetereamulto[.<rolixior
sermoest:
«
postverba, ligoiinterpositionesociavit,»subsequi-"
Esurienles pascile, sitientes polate, nudos vestite, et tur eodemstilo disputatioin eos « qui dicunt nou [icsse
qui posili sunl in carcere requirite. Infirmosvisitaie, « fieriut Christusde sanctaMarianasceretur; assereates,
hospiles in domos vestras colligite, et pedes eorum « cumsint inimundi,quod pars illa corporisfuerit lur- '
•lavate, linteo extergile, ore exosculamini, et lecta « pis, » etc.Deindeconcionaloreosaggredilur,« qui di- '
ipsorum praeparale. Nullus homicidium faciai, non «eunt quiasanctaliaria habuerilfiliosex Josephpostpar- i
ftirtum, non adulteriuni, non perjurium, non falsum «tum.»«
Ubiiuter aliadispulaudodicit, « Mariasancta,hte-
lestimoniumdicat. Honoret patrem et matrem, ut sit retice, niater esse potuit, mulier esse non poluit. »
in Auguslinidoctrinanop.bene quadrat Apostolodi-
longsevussuper terram. Diligat Deum plus qtiam se, Quod centi, Galat.i, MisitDeusFiliumsuumfaclumexmuliere.
amet proximum sicut semelipsum. Quicumquede liis Prseterimus alia, quco hic observare est ab Augustino
supradiclis commisit, cito emendet; confessioneoa alieaa.
2197 SERViOCCXLVl. 2198
Pater,impletetSpiriliis sanclustcarnemChristi dese- nuces produxit, imago Dominici corporis fuit. Ntnc
rere non potuerimt,quandoindivinitalisunitate manse- enim irinam habet in suo corpore substanliaeunio-
runt. Adliuccitharani respice. Utmusicum melossonis nem, coiiura, tesiam et iracleiim. In corio caro, in
dulcihus reddat, tria pariter adesse videntur, ars, tesla ossa , in iracleo inlerior anima comparatur. In
manus et chorda : el tamen unus sonus audiiur; ars corio nucis camcm signilicat Salvatoris , quae habuit
dictat, manus tangit, resonat chorda. Tria pariter ope- in se asperilatem vel amarftudinem passionis. In nu-
ranttir; sed sola chorda personat quod auditur : nec cleo interiorem dectarat dulcedinem deitatis, quae
ars nec manus sonuni reddunt, sed ea cum ehorda tribuit pastum, et Iuminis subminislrat officium. In
pariter operantur. Sic nec Pater nec Spiritus sanctus testa, lignum interserens crucis, quod non discrevit
susceperunt carnem; el lamen cum Filio pariter ope- id quod foris et intus fuit, sed quae lerrena et ccele-
rantur. Sonum sola chorda exculit; carnem solus stia fuerunt medialoris ligni inlerposiiione sociavit,
Chrislus suscepit. Operalio in iribus conslat : sed dicente beato Apostolo, Quiaipseper sanguinem cru-
quomodoad solam perlinet chordam soni redditio, sic cis sttm pacificavilomnia qumin cwlis sunt, et quwi»
perlinet ad soluin Clirislumcarnis humanccsusceplio. lerris (Coloss. i, 20) : qui vivil cum Patre in unitate
3. Judmus evhtcilur, Virginem potuisse parere. E Spiritus sancli Deus in ssecula sccculorum.Amen.
contra Judaeus,Conlra naturam, inquit, parere virgo SERMOCCXLVI(a).
non potuit: et detestandus Manichaeus, Si caro erat, DemysterioTrinitatiset Incarnationis,n (6).
virgo esse non potuit; si virgo pepcrit, phanlasma 1. Objiciunt Ariatti de Sapieniia diclutn, Dominus
fuit. Ulrisque respondendum est. Profero de historia creavit me, etc. Bespondelurprimo, id de sapienlia Sa~
Veleris Teslamenti necessarium exemplum conira lotnoni dala posse inlelligi : secundo, dttas esse itt
Judseum,quod modo sonuit in auribus noslris mani- Chrisio uniias quidem,sed non confusas.Acce-
festissimam verilatem. Dominus Moysisanclo prsece» pimus, naluras, fratres, vcrba Dominidicenlis ad discipulos
de
pit, singulis tribus virgas afferri. Allatsesunt duo- siios, Non lurbeiurcor vestrum xiv, 1), etc. (c).
decim virgae, inter quas etiam una erai quceAaron Quis non sic diligatCbristura, ul(Joan. et suam naturam jaiu
fuerat sacerdofis : positae sunt a sancto Moyse in immortalem graluletur in Chrislo, atque id se speret
tabernaculotesliraonii. Virga autem Aaron post al- fulurum esse per Christum? Objiciunt nobis Ariani,
terum diem invenitur subito produxisse fiores et crealuram Dei Filium asserenles : Quid est quod
frondes, et peperisse nuces (Num. xvn, 6-8). Delectat Salomonad hoc ex persona Cbristi consentit et dicit,
hoc mysterium cum Charitate vestra conlra perfi- « Dominuscreavit rae in principio viarura suaruin in
diam Judaicam commiscere, ubi maxime figura inter- « opera sua ; an.le s;cculumfundavil ine initio prius-
venit sacramenli. Virga ecce prolulit quod anle noir « quara lerram faceret, priusquam prodirent fontes
habuit, non radicata plantalione, non defossa sarculo, « aquarum, priusquam montes sfabilirentur :anle om-
non auimata succo, non fecundata seminario : el ta- « nes autem colles genuit me > (Prov. vm, 22-25)?
men cumillicdeessent universa jura naturae, proiulit Advcrsusquos ita respondemus: Mulliquidem doclis-
virga quod nec semine suggcri potuil, nec radice. simi viri, hoc ex persona iltius sapienlise dictura
Virga ergo potuit conlra naturam nuces educere: asserunt, quam Saloinonad judicandumregendumque
virgo non potuit conlra naturae jura DeiFilium gene- pqpulum acceperat. Sed quia vosaninio perlinaci hoc a
rare ? Dicat igilur mihi Judacus incredulus, qticmad- nobisexClirisiipersonadicturaexigiiis,nonreluciamur,
modum arida virga floruit et fronduit el nuces protu- neque renilimur; sed ipsius veritatis auxilio roborati,
lit; ct cgo dicam illi quemadmodumvirgo conceperit ubicumque duxeritis sequimur. Primo quidem, ut
etpepererit. Sed profectoJudsensnec conceplum po- superius diximus , licet unam personam in Cbristo
teril virgaeexplicare, nec virginis partum. Veniat ad credamus; duas tamen substantias, id est, naliiras
ecclesiam , exponaiur illi; ut agnoscat verirai ordi- esse fatemur , divinitatis scilicet et humanitatis, as-
nem ofliciinaluralis. Virgoperegittemporapariendi: sumptricis et assumptae, creatricis et creatce : quse
virga autem non habnit tempora germinandi. (Virgo tanien subsianticenon strat confusae,sed unitce,atque
habuit tempora pariendi; virga auteni alio die quod in una eademque persona inseparabiles, et in sua
nalura non habuit prolulit.) llla euiin dccursis novem semper proprieiale nianeiites. Quapropter unicuique
mensibus peperit; virga alia die quod naiura non ha- subslanlite propria utit|ue apianda sunt, id esl, infir-
buit germinavii. Virginem, dicii Judieus, parere na- mitates hiraianitati, qnce creaia est; signa vero vel
tura non patilur. Deusenini qui in Numerismirabile mirabilia divinitati, qute creavit. In tantum enim hse
sigmim ostendit contra naturam, ut asina loqueretur duse naturae sibimet mriicesunt atque conjunctae, ut
(Id. xxn, 28), ipse nhrabilius facere voluil, ut Chri- idein atque idem Christus Deuset homo aliquando res
stus de virgine nasceretur. aut agat aut Ioqualur humanas, aliquando vero divi-
i. Virginisparlus conlra Manicliwum similitudine nas: sicut est illud quod dormit in navi, et imperat
monstrattir.Audialet versulus illeManichseusaliud sa- veniis et raari; aut quod esurierit, et quod quinque
cramenlum.Solis radius specular penetrat, et solidita-" millia hominum de quinque panibus et duobus pisci-
lem ejus insensibilisublilitatepertrajicil :et talisvidetur bus saturaverit; postremo, quod moritur, et quod
intrinsecus, qualis exstat extrinsecus. Itaque, fratres, Lazarum qualriduanum auctorilale diviua jubeat a
neccum ingreditur violat, nec cuin egreditur dissipat; mortuis revocari.
quia ad ingressum et egrcssumejus specular integrum 2. Ralione humanwnaturmse crealumdicil.Ralione
perscverat. Specular ergo non rumpit radius solis : aulem divinmante omnem crealuram. Ex quo mirari
integritatem Virginis ingressus aut cgressus vitiare non debes, si Chrislus de humaniiate sua dixerit,
potuit deitatis ? Sed qtiid ulterius immoror ? Dominuscreavil tneinilioviarumsuarum in opera sua :
5. Virga Aaron Deiparam figuravit, el nuces ex quia subscquens dictuni, quid divinitali conveniebat,
ex ea orlm Salvalorem nostrum. Audiat Clnislianus priori prsemisso oslendil dicens, « Ante saeculum
quod non vult audire Judseus aut Manichteus; ut hic « fundavit me initio priusquam terram faceret, et
proliciat in fide redemptus, ille aut ille deiiciat indu- « priusquam abyssos faceret, priusquam prodirent
raius. Virga illa, unde agebamus, Aaron virgo Maria « fontes aquaruin, priusquam montes stabilirentnr :
fuit, quaenobis Chrislumverum sacerdotem concepit « ante omnes aulem colles genuit me. > Hoc est
et peperit, de quomodo David cecinit, Tu es sacerdos dicere,Licet creaverit me Deus, ul iniliumviarum at-
in wternumsecundumordinemMelchisedech: superiori
naraque versu jam dixerat, Virgamvirtutistuw emiltet dice (a) olim, de verbis Domini58; et post, in Appen-
Dominusex Sion (Psul. cix, 4, 2). Etlsaias propheta 8.
Mariam sanctam dicens : Exiel (f>) Priorpars est AugustiniTractatus78in JoannisEvan-
apertius designat, gelium. Posteriorab islisverbis,«ObjiciuntnobisAnani,»
virga de radice et
Jesse, flos de radice ejus ascendet, et est incerti auctoris.
requiescelsuper eum spiritus Domini, sphilus sapicnlim (c) Hicomiss^t sunt,quaejamhabesin Tractalu78iuJoao*
el inlelleclus(Isai. xt, 1 , 2). Quod ergo haec virga jiem.
 2199 APPENDIX. 2200
que operurn ejiis per Evangelium demonslrarem; sed a Deo.injunclasunt operatur: ita et Palrem per unige-
ante swculum.id est, ante inilium , antequam coelum, nitum Filiran suum oifraia legimus fuisse operalum.
vel terra, vel tempora fierent, genuit me : hoc est, ut 5. Meponunlcrealuniesse, nongenitum. Si ita esset,
sine lempore , et sine initio se a Paire genitura de- forel servus, nec colendusessel. Christi corporis adora-
monstraret. Nam ut tolum breviler comprehendam, lio. Creatiim inquiunt esse Filium a Palre, non geni-
Christus Filiits Dei, Deus et homo, seciradum divini tnm. Ad quod breviier respondendum est: si creatus
talem ante tempora , sine initio , inenarrabiliter a est, utiqne et servus; quia onine quod creatum est,
Palrc genitus est, sicut Isaias dicit, Gencrationemejus necesse est ut Creatori deserviat : et si servus est
quis enarrabil (tsai. LIH,8)? Novissimoautem tempore Filius, quomodo in forma Dei constitutus formam
secnndum humanitatem creatus est. Adveniens enim servi accepit (Philipp. u , 7)? Servus enim servi for-
divinitas in uterum virginis Mariae, auctorilale illa mam accipere non potest. Item dicunt non natura
qua in paradiso Adam de limo formavil, earnem sibi esse Dei Filiura, sed creaium. Adversus lrajusmodi
ex substantia ipsius Mariaefabricavit : quam pro sa- quaestiones sotiio respondendum est: quia si nalura
lule nostra suscipiens, et sibi coadunans natus est Deus non est Filius, sed creatura; nec colendus est
Deus et homo. Qtiam generationem Maiihseusenarrat omnino, nec ut Deus adorandus, dicente Apostolo,
dicens, Christiautemgeneraliosiceral(Malth.i, 18),etc. Et coluerunlet servierunl crealnrm polius quam Crea-
3. Roganl, Genilusest ditm eral, aul dum non eral ? lori,qui esl benediciusin swcula(Rom. i, 25); et ad
Declaratur quod semper Patri coexislit, et quatenus a Galalas, Sed lunc igiiorttnlesDeum,Itis qui natura non
Palre distinguatur. Iiem solent adversum nos lrajus- stint dii, serviebaiis(Galat. iv, 8). Sed illi ad hsec re-
modi venenatum componere syllogismum, dicenles : plicabiint et dicent : Quid , quod carnem ejus, quam
Si coaeternumPatri credilis Filium, dicite, qucesu- creaturam esse non ncgas, simul cum divinitate ad-
mus, dum esset genitus est, an dnm non essel? Si oras, atque ei non niinus quam divinilaii deservis?
dum esset, duo ergo ingenili ante fuerunt, et postmo- Ego Doniinicani carnrim, imo perfeciam in Christo
dum unus allcrum generavil: aut si, uf ratio vera humanitatcin, propterea adoro,quod a divinitatesus-
permittil, dum non esset g«nitus esl; erit ulique cepta, atqtte deilali unita est : ut non alium alque
Patre posterior. Ad quam rem nobis non aliud agen- alittm, sed unura eumdemque Deum et liominem Dei
dum est, nisi ut lam grandi hcerelicorum maliiiae Filium esse confilear. Denique si hominem separave-
exemplis apostolicis resislamus, quibus facile sapien- ris a Deo ', ut Pholinus , vel Paulus Samosatenus;
tia saecularis eliditur. Dum ergo nobis memorata illi ego nunquam credo, nec servio. Velut si quis
superius objecerint, dicimus : Nos sicul solum Patrem nostrum aut purpuram, aut diadema regale jaccns
semper, et sineinilio ingeniliim novimus; ita Filium inveniat, niiraquid eaxonabilur adorare? Cura vero
semper et sine inilio ex Patre genitura confilemur. ea rex fuerit indnlus, pericuium mortis incurrit, si
Nec alia aliqiia causa est qnac divisionem faciat per- ea simul cura rege qnis adorare contempserit : ita
Sonarum, nisi quod bic ingeniltis est, et ille genitus, eliam in Christo Domino lramanilatem non solam
id est, hic Pater est et ille Filius : quia Paler seroper aul nudam, sed divinitati sute unilara, uirani Dei
pater est, nunquara filiiis; quia, ul diximus , non esl Filium, Deum vernm, et liominem verum si quis
genilus, sed ipse genuit : et Filius semper filius est, adorare contempseril, seternaeniorlis poenampatietur.
nunquam paler; quia non genuit, sed genitusest. SERMO CCXLVII(n).
i. Id per splendorisexemptnmitlustratur. Qua de re
non alius quam Aposiolusipse in riiedio provocandus Quarenatuset passus sit Christus(/>).
est, qui prsevidens Eunomii et Arii malitiam , exem- se 1. Sapicntia potuit per potenliam Iwminein ad
plis rerum visibilium, invisibilem , et iiienarrabilem, minis reducere. Maluii id prwstare suaviler. Itmc illi ho-
et incompreheiisibilem rera, in quanlum poluit vel assumendi causa, Nec tamen ideo immhtuitur.
res ipsa permisit, explanare conatus est. Quid enim Corruptum peccaiis originalibiis et actttalibus niuii-
scribens ad Hebraeosde Filio dicil? Qui csl, inquit, dum mundi Condilor secreto ct mirabili consilio per
splendor gloriw, et ftgura substanliwejus (Hebr. i, 5). myslerium Verbi incarnati, ejusdem mutidi lajisum
Videamus ergo quid causae est quod Filium splendo- voluit reparare, qui eb verbo quo poluit de niliilo
rem liomiiiavit. Splendorem enim, nisi fallor, non cuncta creare, potuitquce perdila fuerant reformare.
dicimus nisi aut solis, aul luusc, atit cujuslibei cerli Jpse namqtie dixil, el facta sunl; ipse mandavil, et
luminis. Quid ergo est? Numquid lam insani suinus, creata sunl (Psctl. xxxn, 9). Hanc ejus poientiara noi:
ut AposioTuiiiputeraus insestimabilemillam divinilalis crcdimns minoratam ,j nou credimus iinnralatam ,
speciem soli aut igni assimilasse? Absit : sed nt apud quem non esl transmutalionecvicissiludinisobum-
exemplo illo inlelligamus , quia sicul splendor ex braiio (Jacobi i, 17), quo minus esset potens el sa-
subslanlia solis nascitur, ita et Filium ex substantia piens ra reformando, qnam fuerat in plasmando.
Patris genitum. Sic ei non est solaut ignis prior splen- Omnipolenlis quippe figuli manus, cujus universse
dore suo , licet ex illo nascatur; sed ex quo sol aut viae misericordia et verilas (Psal. xxiv, 10), quae
ignis processit, simuletcumeosplendorejusapparuil; lulum de lerra levalum rationalis nalurac dignilate
nec dici potest splendor sole vel igne posterior; cum sublimavcrat, sic voluit rtiinam vasis fragilis refor-
tamen,ut dixi, ex ipso nascatnr. Si ergo in crealuris ali- mare, ut nec peccatuln honiinis dimiiterel impuni-
quidinvenilur.quod etnascalur, et posterius non sila lum , quia justus esl; nec insanabile, quia misericors
geniiore suo; cur hoc, haerelice,a Creatore fieri posse est. Si laiituin justus essel, cujns sapientia allingil a
desperes? Accipe etiam bujus rei aliam similitudi- fine usque ad finemfotiiter , et disponit omnia suaviler
nem. Sicut splendor ex sole nalus replet orbem ter- (Sap. viu, 1); potuit sua fortitudine adversus se-
rafum; et tamen a genilore.suo non abscinditur ali- ductorera generis huniani contendere, et ovcm per-
ditam ad gregem reductam suo dominio restituere.
quando, nec recedit : ita Filius ex Patre genitus Sed hoc modo viderelur eminentiam lantum su.e os-
ubique dum sit, in Patre semper permanet. Ei sicut lendisse
subslarilialiter splendor in soleesl, et sot in splen- virtutis, nou niedicinalem misericordiara
dore; ita siibsiaiitialiler Paler in Filio, et Filius in impcndisse redemptis : nec appareret quania ctiari-
Patre est. Et sicut soli et splendori una substaniia late Creator crealuram diligebal, a qua se diligendum
dum sit, non tamen est una persona; quia nec solem esse multiplici beneficio expetebal; qualenus miser
.splendorem esse, • nec splendorem dicimus solem; homo, praecedente graiia , obtineret etiam per me-
quia scimus quod sol gentiit splendorem, splendor 1 HicadduntaliquotMss.,ul vestrorumquidam,ut Photi-
vero natus ex sole esi : ita et Paler et Filius, cura
siut unius essentiae, non tamen sunt iraius personse, nus, etc.
sicut jamshperius ad plenum memoravimiis. El sicut («) Olini,de Sanctis19; etpost, in Appendice73.
sol per splendoremetcalefacit, etilluminat, et siccat, ivonis(b) In Germanensiveleri codice exstat inter Sermones
et solvilj et excandidalj et denigratj et orania quae ei esti carmitensis, cujus elina nomine j >idemvulgatua
2201 SERMOCCXLVII. 2202
ritum, quod ei male merilo rependebalur indebilum. sua in crtice dislenderetur, et totum quod reatu pa-
Quod crgo Dei sapienlia poluit facere sapienler et terni delicti confractuni fnerat, hujus emplasfri ma-
fortiter , voluil facere suaviter , iraiens sibi infirmita- laxaiione cousolidarefur. Sed buic medicamento per
tem carnis nostrae, quam primo in se sanarei; et per similia composilo, adinixlum est etiam medicamen-
hanc quasi raedicinalemconfectionemgeneri litimano tum facium per opposilum. Nam hic sanavit obedien-
sanilatem restitueret: non quod non jiotuerit aliter lia , qttod ibi corruperat inobedientia : et quod ibi
fieri, quantum ad peritiam el potentiam Medici; sed coiitaminaveral gulce oblectamenlum, hic reformat
quia non poluit conimodius anlidotum procurari, crucis lornientum.
quanlura ad complexioiiemcegroli. Quod enim infir- i. Figura crucis mystica. Contineturin hac crucis
mumest Dei, fortius est Iwminibus: et quod slultum fignra altitts sacraraentirai : quod quanlo est altius ,
est Dei, sapientiusest hominibns(I Cor„1, 25). Hsec tanto estallendendiim diligentins.Intelligilur namque
causa nobis specialis esse videttir , cur Dei Filius ho- in iatiludinecrucis dilectio proximi, quae non tautum
mineminduere volueril, et inter liominescoiiversari, usque ad amicos , sed cliam extendenda est usque
ut mortalitatem quam a nobis accepit, moriendo su- ad diligendos inimicos. Intelligitur quoque in ejus-
perarel, et naturam noslram sopra prim-.eoriginis dem longiludine longa el persevcrans labnrum et
dignifatemreparatam secum ad imniortalitatcm revo- persecttiionum sustinentia, qtiam palienter ferre de-
caret; ut eo sequerelur humilitas grcgis, quo prce- bct ad palriam suspirans nostra peregrinatio , tam
cessit celsitudo pastoris. Sic radius solis liumorem pro dileclione proximorumquam pro exbibiiioneom-
quem ad se trahit exsiccat; ipse lamen virttilem sui niiim bonorum operum. Figuratur siraili ralione in
caloriset splendoris nec minorat, nec immuiat. Sic altilodine ejus eniinenlia spei, penetrans usque ad
ignis materiam quam assumit, in se converlit; natu- interiora velaminis; ubi visione pacis perfruentur ,
ram vero suam ideo nec nralat, nec minuit. Multo qui hic a civibus Rabyloniaemultipliciter exercentur,
fortius illc ignis, de quo dicitur, Deus nosler ignis donec in liberlaiem gloriae filiorumDei a servitute
cottsumensest(Deul.iv, 24), morialilatem et passibi- corruplionis hiijns liberentur. Stgnilicavilhanc chari-
litatem noslram in se assumpsit et absumpsit; et inde talis lalitudinem DomiiuisJcsus in cruce caput ad
graiia saniiatis lotum corpus rcsumpsit. Mirabileet orienlem subrigens, pedes ad occidenlemsubmiltens,
incoinparabilegentis medieincc, propler quam medi- manus ad aquilonem et auslrum extendens; ut adim-
cus voluitccgroiare, et aegrotos,quibtis salutis reme- plcret quod de se ante passionem suam prardixerat,
dium procurabat, sua decrevit infirmitale sanare. Cum exultalus fuero a terra, idest, cum crucifixiis
2. Nec sibi quidquamaddidil. Nil enitn noslriindi- fuero , omnia iraliamad me ipsum (Joan. xn , 32), id
get. In hoc apparet quam incomparabilicbaritate nos cst, convocabo ad rae lotum mundum. Hoc sacra-
dilexerit; quia in eo quod deserlores suos qtiaesivit, mento crucis sanctus ElisaiusSunamilisfilium osori,
semen Abrahseapprebendit, erranles reduxit, saii- manus sttas manibus ejusapplicans orando suscitavit,
cios curavil; niliil sibi addidit, non est inde faclus cl vivum mairi rcsliltiit (IV Reg. iv , 34). Ejusdem
altior, non est facltis iude bealior. Tola hsecdispen- virlute sacramenti Moysesin desertobis silicemvirga
saiio noslraeutiliiati consuluit, noslra: salnti milila- percussif; ct sitienti populo aquam de pelra produxit
vit: divimcpotenliaenil conlulil. Nam et cum esse- (Num. xx, 11). Bina quippe percussio duorum si-
musvasa coiuumeliae,omnipolentisfigulimaiiumeffu- gnorum figurate iniclligilur in cruce facta compaclio.
gere non potuimus : ulebalur vasis irse protit volebat Ris crgo pelra perculitur, cum Christus, de quo dicit
ad manifestaiionemsuaeglorise; sic enim diclum est Apostoltis, Pelra autetneral Christus (I Cor. x , i) ,
Pharaoni, ln hoc ipsum excitavile, ut oslendamin it in duobus lignis crucis exlensus lancea perforalur. De
virtulemmeam, et annunlicltirnomentneum in uni- hac petra aqua prolluxit, cum sanguis redemptionis
versalerra (Exod. ix, 19). Noraiect dceraones, cirai et aqua baplismatis,quibus in novuin hominemtrans-
a Dominoejicerentur de corporibus obscssis, Doini- formamur, de lalere Clnisti manavit.
num glorilicabant, quando dicebant, Quid twbiset 5. Prmsertim profundilas. De reparationis noslrm
libi, Jesu Fili Dei vivi? quid venisli anle tempustor- mysterio.Dettsindamntindoiiominejustus,inredimendo
quere nos (Malth. vm,29)? Conslal ergo ex his et misericors.Injusius fuissd, si impwniteiitem reparasset.
hujusmodialiis, quia divina virtusnoslra reparalione Prceterea inter has crucis diraensionessolerter atten-
non eguit; sed tainen ea boniiate qua nos condidit, denda est crucis profundiias : quia profuudum est
eadeni nos refonhare voluit : et ad Itoc niedicaraen- myslerium crucis, in quo raultomm, qui sapientes
luni non quam forle potuit, sed quam lenins coraple- dicebanlur, ingenia defecerunt; quod hoc ausi sunt
xioni segrotanliscompelere perspexil, apposnit. reprehendere qtiod non potuerunt humana ralione
3. AnalogiaChristicumperitomedico.Soleut quippe comprehendere : videlicet cur Verbuin Deo Patri
medicinseperiti segritudincs, quas curandas susci- coaclerimm, omnia conlinens, omnia implens, in as-
piunt, alii|uando curare per contraria, aliquandoper sumplo hoinine tolum se concluserit', eltamen lotum
similia. Hoc fecit Dominusnosler Jesus Cbristus, sua muiidum regere, complere et conlincre non desierit :
pauperfate nos dilans , sua humilitate nos sublevans, non satis considerantes quod valet in minori, nuilto
sua infirrailatenos sanans , sua morte nos vivificans. magis posse valere in majori; cura vox una et tota
Sic ratione medicinsesicca Iramidis, humida siccis , de ore loquenlisprodeat, ct tota ad mullorum homi-
calida frigidis opponunlur : cl iiiinus foriia conlraria num atires perveniat. Qui de hac quseslioue scrupti-
a fortioribus contrariis supervenienlibus superaniur. losius disputant, ct lanquamclausooslio ad parielem
Simili ralione similia similibus apporaiiitur, cum se- palpant, audiant primum dicentem Aposlolum, 0
ciiiidiiinquaiililalcmvulncriimvel lumorumcomraen- homo, lu guis es qui respondeasDeo (Rom. \x , 20) ?
surauir longiludo vel latitudo epithematum. Sic scor- Deinde mitescanl, et ctitn pielate ptilsent, ut aperia-
pionis carnes oleo coctce percussionibus medentur lur eis : et infelligent justura fuisse Condiiorerain
scorpionum; sic tberiaca de serpeniiscarne confecta condemnando, et inisericordein in rediiiiendo; nec
morsibus serpenlinis occurrit, et potiones veneno potuisse sanari sine misericordia, quod juste conde-
iufcctas in polu sumpta expcllit, Ad hanc similiiudi- mnaveratUinnipotenlisjustiiia.hincconsequenter ad-
nera Medicus noster raorlem carnis noslrae de ser- verlent, cur usque ad captivati hominis paupertatem
pente venienlemcarnis suscmorie sanavil, et ad im- el crucis ignominiamse Iramiliaverit divina oninipo-
moriaiitaiis suae speciem in tempore resiitulionis tentia , quae in paradiso reum bominem jusia con-
complendamreformavit. Ubi diligentius attendendum demnaverat sententia. Cumenim de perpeirata a Do-
est, quod mors quce per ligiuini venit, per lignum mino argueretur inobedientia, non se hranilifer, ut
superata est. Et ipsa ligni forina longitudinicl laiilu- culpa exigebat, accusavil; sed auclorein superbe ac-
dini et aliiludini humani corporis configurata est : cusavit dicens , Malier quam dedisti mihi, de.dil mihi
quo sicut toiuin corpus motum est, ut maiius ad ve- de fructu , et comedi (Gen. ui, 12). Hascdicendo so
tiium exienderentiir; iia corpus per omnia, jnembra putavit excusatu.ni,etCreaiorQramuneri»cQuditoveni>
2203 APPENDIX. 2204
quse ad peecandum virum traxerat, inculpatum *. gnum praesidiumest amicis, obstaculuminimicis.Hu-
Qui si humiiiter se accusassel, cl in auctorem stiuin jus crucis mysterio rudes calechizantur, eodem my-
culpam non retorsisset, a paradiso non exsulasset. sterio fons regenerationisconsecratur, ejusdem crucis
Eral autem contra divinam jiistiliam, si reum impoe- signopcr manus impositionemba|)lizati dona gralia-
nilentem in pristinum gradum restilueret, et non ns- rum accipiuni. Cuni ejusdera crucis cbaraclere basili-
que ad dignum poenitcntiacfructum qua vellet ralione caededicanlur, aliaria consecrantur, aliaris Sacra-
compelleret. Divina ilaqtte sententia morli est adjii- menta cum interposifione dominicorum verborum
dicatus, elcum tota posleritate , quaede lumbis ejus sacros conficiuiilnr; sacerdotes et levilscper hoc idem ad
erat processura, ejectus est de paradiso, et ccru- ordines promoveiitur. Et luniversaliterorania
mnoso coiidenraatusexsilio.Elquia sine jioenitentiain ccclesiaslica sacramenta in ejus virtule perficiunlur.
statuin suum redire non poterat, movendus et admo- Qui hoc mare magnura et spatiosum, in quo sunl re-
nenduscrat ad pceniientiam; ut reformaret volun- ptilia quoriira non esl nuraerus ( Psal. ciu, 25), abs-
taria et subjecta humilitas, quod corruperat male' que naufragio transire desiderat, crucem sequatur,
erecta iniquitas. Non enim conveniens erat ut invitus crucem teneat, ei eam non.deserat, donec ad opta-
traheretur ad pcenitentiam,qui spontaneus corruerat tum salutis portum perveniat. Haeccursum noslrum
in pcenam; ne itldem ingratus existeret snaereforma- dirigit, haecad agonem nos inslruit, hsecin luclamine
tioni,. sicut ingratus exstiterat primseconditioni. adjuvat, haecad victoriam provehii, liaecad coronam
6. Qaaliter ad hanceum graiiam prwparavil.Provi- pervehii, haeemaleficiadesiruit, ci oiiraiadacmontim
sum est igitur tale medicamentum,quale conveniebat machinamenta ad iiihilum redigil ; et quod faciebat
segroto: quod duritiam tumoris sic emolliret, ut mol- in lerris corporalis Chrisli prsesentia, hoc facit cum
lefactus sponle mortiferum virus effunderet, dicente lideli invocationeliominisChrisli vicloriossecrucis in-
Psalmista, Effundite coram illo corda veslra (Psal. crucis signila memoria. Longum est per singula virtulem
ixi, 9): id est, per confessionemejicitc de conscien- exponere. Qui vero in augaria Chrisli crucem
tiis vestris omnia immunda. Quod quamdiu tardavit porlat, polerit plura de ejus virlule exjierinierilaco-
facere mundus, tamdiu remansit immundiis. Ut ergo gnosccrc, quam possit sermo relexere, vel liumana
hoc fieret, raisit Medicus noster prcecones et lesies cogitalio comprebendere.
suos ante se, legislatores et Propheias, qui corda au- SERMOCCXLYHI(a).
dilorum ad poenilentiampraepararent, et ei in lem- De SepulturaDomini(b).
pore gratiae teslimonium perhiberent. Venit ipse Me- 1. Sepulcrum Domini qtiasi vttlva. lnde gloriosior
dicus in tempore pleniiudinis, publice praedicavit de matre nascilur. Videamus, fralres, de Do-
causara adventiis sui, factus doetor medicince./Jicens, quam
Pmnilenliamagile; appropinquavilenim regnutncmlo- mini corpore , posteaquam de cruce deponilur,
rutn (Mallh. m, 2); et item, Qtti crediderit,el bapli- quid geratur. Accepit illtul Joscph ab Arimalhia,
xalus fuerit, salvus erit ( Marc. xvi, 16 ). Hoc consi- vir juslus, sicut ait evangelista, et in novo suo se-
in quo nondum quisquam posi-
pclivit monumento,
liummedicin;eacceperuntmuIti,conterapseruntinulli; tus fuerat (Joan. xix, 58-42). Realum ergo corpus
coitteinptoribiisplacnil adliucmagis sibilus serpentis Domini nosiri Jesti Cbristi, quod cirai nascittir ex
perimentis, quam persnasioMediciredimenlis : filitts utero virginis gignitur; ctrai recedit justi lumulo
vero adopiionisaudivil, et obaudivit voci promitien- cofnmendatur. Bealuiu
tis, qui in paradiso non obedierat praeceptoniortem peperit, el jusiitia custodivit. plane cor[ius quod virginitas
comrainantis. Expletadispensationedoctrincesuce, et Cuslodivit enim illttd
crcciialein lsrael ex parte perdurante, fandem exlri- Joseph tumulus incorrtipium, sicut servavil illud Ma-
bnit se medicum, et fecit de se ipso medicameiitura; riae uterussicillibatum. Sicut eiiim polluiioiie ibi non
morlis corruptione non Itedilur. llbique
cxhibuil se sacerdotem, et fecit se ipsum sacrifieium: beato tangilnr,
ut compleret ad quod veneral, ct probaret quanta di- Novusillud corpori deferlur sanctilas, ubique virginitas.
Jeciionedilexerat eos, pro quibus corpus siram in ara Dorainica venter concepil, novus limiulus conclusit.
crucis offerebat. Unde et in Evangelio suo aule prse- ergo est virgo vulva, ei virgo estscpullura.
dixerat, Majoremcharilalemnemohabet, quam ul ani- Quin polius ipsara sepulturam vulvam dixerim : est
mamstiam ponat quis pro amicis suis (Joan. xv, 13). matris enim similitudo non parva. Sicut enim Domitiusde
Hinc est quod Aposiolus dicit, Cominendalcharitalem vivus surrexit. vulva, vivus exivit; ila et de Joseph sepultura
suamDcttsin nobis; quia citminimiciesscmus,reconci- dum natus Et sicut de uiero tunc ad prsedican-
liavit nos sibi per morlemFilii sui ( Rom. v, 8). Et lus est de est; ita et: nunc ad evaiigelizandunirena-
quia naliirale est ut homines diligentes se diligant, quam illa nativiias. sepulbro nisi quod gloriosior est ista,
hac humiliiaie et charilate humiliata esl et liquefacta ha;c edidii immorlale.Post llla enim corpus moriale genttit;
durilia mundi; ut agnosceret beneficiumsuserepara- ros illam nalivitatemad infe-
descendittir, posl hanc rcmeatur ad coelos. Reli-
lionis, quse non agnoverat excellentiam suaecondi- giosior est plane isla, quam illa nativitas. Illa enim
lionis. Unde Psalmisla, llomocuminhonore esset,non totius mundi Dominumnovemmensibusin utero clau-
intellexit: compnralusesl jumentis insipienlibus,el si- sum tenuit: baecautem triduo tanium turauli gremio
milis faclus est illis ( Psai. XLVUI, 13). Poslquam vero
ad se reversus est, et per dilectionemredimenlis et ctislodivit. Illa cunctorum spem lardius protulit; haec
eruditiouemadmonentiscognovitde quanta corruisset omnium 2.
salulemcitius suscitavit.
cum Domiuitnalre.Fortasse quis
gloria, et in quanla versaretur miseria, experius est dicatAnalogiaJoseph
de priori Dominicaenativitatis prsedicalione,iri
quod magna indigeret misericordia : et impletura est non minorem esse gloriam quod
Psalmista, Multiplictitassunlinfirmitaleseo- qua
dicit praedicavimus!
quod tumulus Joseph suscilaverit Dorainura, quam quod
rum, postea acceleraverunl(Psal. xv, i).
7. Crucisusus ac virlus. .Praedicalaest exinde virlus eum sanclaeMariceuterus procrearit: Quaecompara-
crucis per universtimmundum, quaepartibus suisper lio ventris et tumiili, cum ex infimis visceribus illa
ediderit filium; hic autem solummodolocum praesli-
qualuor raundi paries est extensa, et tottim mundum
sua malaxalionecomplexata. Ncc jam potuit mundus lerit sepulturse? At ego dico non minorem Joseph af-
ex toto esse ingratus, qui tanta fuerat charitate sana- (o)Alias,de Tempore133.
tus. Crucifixusnoster a morie surrexit, coelosascen- (b) Iu Appendicenunc|)rimumcoffocatur. Dubiumrelin-
dit, crucem nobisin memoriamsusepassionisreliquit, quuntLovanienses. AtVeilinuset vindinguscentoiiem esse
crucem reliquit ad sanilatem. Hoc signo dteraonesfu- observant,composilum ex parte poslremasermonisapud
ganlur, hoc antidoto sanitales perficiuntur. Hoc si- Ambrosium 52,de cfuce, et ex integrosermoneajiudeum-
dem S3, de sepulcroDomini.Quisermonesduo Maximi
etiamnomine vulgalisuiit: Ambrosiivero, cui in Theo-
1 Er. ven. i.oy.,sic habenthunc locum: ume dicendose dericensi Ms.Iribuunlur, seiitenliasex commenlariis in
putavUexcusatttm, etsic creatoremmulierisconditoremque Lucamnonaullashabenl. Denum. 5 vid. Ambrosium in
ad peccandumvirumtraxeratin culpam. M. Lucaecap. 25; de num.5, euiMemiu Lucacap. 24.
 tm SERMO CCXLIX. 2206
fectnm fuisse, quam Mariae: siquidem illa ulero Do- dicito mihi ttbi posuistieum, et ego eum lollatn (Joan.
minum, hic corde concepit; illa Salvalori membrorura xx, 1S). jEslimabat enim eum , sicut dicil Scriplura,
suorum secretum prsestilit, hic secretum sui cordis hortulanum esse. Sancla ergo et siinplex femina Chri-
non negavil '; illa Dominum pannis involvit ctim na- sliim requirit a Christo, ac devotioiie menlis prophe-
tus est, hic linteis cum recessit; illa perunxil beatum tat, et nescit. Ait enim Domino de semetipso, Si lu
corpusoleo, hic aromalibus honoravit. Conveniunt susinlisli ettm,dicito.mihi.Recte intcrrogat, Si lu sus-
ergo sibi obsequia, convenit et affectus; inde necesse lulisti eum : ipse enim titlit corpns suum, qul illud
est etiam meritum convenire : nisi qttod Mariam ad protulit desepulcro; ipse tulil corpus, qui illud jacens
obsequium angelus admonuit, Joseph aulem justiiia et dormiens sua aspiralione collegit; ipse tulit corpus
sola persuasil. Igitur Joseph in suo sepulcro posuit suum, qtti iilud divinitatis virtute geslans porlavit ad
Dominura. coelos. Atqne ideo nralier sapienter interrogat et re-
3. Joseph magis in monumentocordis Domintimcol- qnirit, Si lusustulisli eum, dicitomihi ubi posuislicum:
locat. Sepulcrum Cltrisli spirituale. Legimus in pro- hoc est, Si illud auferens de septtlcro ad paradisura
phela , Sepulcrum patens est gullur eorum ( Psal. v, transtulisli. Audierat enim illuin dicenlem lalroni,
11). Si ergo sepulcrum patens est gultur hominum, Hodie mecum etis in paradiso (Luc. xxui, 43). Aut
videne forle secundum hanc simililudinem Dominum certe si de inferno in Palris dexlera colloeasti, sicut
Joseph non lam in terrena posuerit sepultura, quam ail Apostolus : Qumsursum sunt qumrite, tibi Christus
in monumento sui cordis collocaverit, et custodien- esl in dextera Dei sedens (Coloss.m, 1). Beatus crgo
dtim illum susceperit, non tam memoria fragili mori- qni ita quserit Christum Dominum, ul credat eum et
lurorom *, quara memoria sancta virtutum. Haeccnim in paradiso conslitiitum, et in ccelestibuscollocattim.
virluliim fidelis est memoria, quce intra se continens Nam qui eum in inferno reqoirit aut in turaulo, dici-
Christum , lsedi eum hacreticorum corruptione non tur ci : Quid qua;ris viventem cum mortuis ?
3
patitur, De qna memoria in sacramenlis Dominus SERMO CCXLIX(«).
hoc
dicit, Qiwtiescumque fecerilis, in memoriammei fa-
26 De extremoJudicio,i (b).
cielis, donec veniam(I Cor. xi, ). Qiiotiesciimque
enim Chrisfum Ioqnimur , loties eum sanctiori* rae- 1. Sacerdosne qumralplacila prmdicare. Medicorum
moriaecommendaraus. Sepulcrnm ergo patens gultur more se gerat. Rogo vos, fratres charissimi, et cum
hominum recte plane dicil pvopheta. Seputcrum enim grandi Irarailitate adtnoneo, ut mihi nulltis ex vobis
Chrisii patens est evangelislarum beatutn gutlur, per succenseat, aut forte incoiigruum me superfluumque
quod illud aeterno lilterariim ttiesauro condiderunt. judicel, quare vobis tam frequenler tremenduin et
Patens aulem sepulcruin ideo dicitur , quia qui vult uiiliter expavescendum diem judicii insinuare eon-
ad Chrisli pervenire rayslerium, non ingreditur ad il- tendo. Si quis eniin est cni forte in hac parle displi-
lud, nisi per evangelicasScripturse secretum. In lit- ceara, considerel periculum mcum, ct audiat Dominum
terarum enim secreto ", quasi quodam novo vasculo per Prophetam sacerdoti terribililcr comminaiitem,
commendatus est Dominus : quisquis igilur illtim vi- Si noii annitntiaverisiniquo iniquilalemsitam, sattcjui-
dere desideral, ibi et passionis ejtis sacramentum in- nem ejus de manu tua requiruin (Ezeclt. m, 18); et
veniel, et resurreclionis gloriam recognoscet. Palens ilerum, Clama, inquit, ne cesses: quasi luba exaltavo-
ergo gullttr sanctorum est. UncleApostolus ad Corin- cem tunm, el unnnntia popnlo tnco scelera eorum (Isai.
lliios ait, Os nostrum patet ad vos, o Corinlhii (II Cor. LVIII,1). Sed forte aliquis dicit: Quare nobis lam dtira
vi, 11) ; invitans eos ut per prsedicationis suae aper- assidue prseclicantur? Quia melitis est hic parvarn
tani jaraiam ingrediantur Cbrisli secreia mysleria. In amaritiidinem sustinere, el postea ad ailernam dul-
hac igitur peetoris memoria collocatur Dorainus a Jo- cedinera pervcnire; qtiam bic liabere falsum gattdium,
seph, ul in justitise sede requiescat, et habeat Filius el illic sustinere sine fine supplicinm. Audile, fratres,
hominisutri caput reclinct. non me, sed Dominumin Evangelio dicentem , Beati
i. Cur alienoin tumulo condalurDominus.Videamus qui lugenl, quoniamipsi consolubuntnr(Malllt. v, 5);
igilur quare Salvator in aliena sepulltira ponattir, ac et, Vcevobis qui ridetis nunc , quia lugebitiset flebitis
suam non habeal sepuliurarn. ldeo in aliena sepultura (Luc. vi, 25). Et boc altendite, fraires, qtiia otiines
ponilur, quia pro aliorum moriebalur saluie. Mors carnalcs niedici, quoties ad eos qui in corpore cegro-
enim isla non illi accidit, sed nobis proficit : mors tare videntur, veniunt, oinnia quce eis delectabilia
isla non illi illata est, sed nobis delala. Utquid ergo esse videbantur abscindunl, el quod diilce est ad in-
ci propria septiliura, qui in se mortem propriam non tegrura inlerdiciml. Aliquoties eliam frigidum ' acci-
babebal ? Uiquid illi ttimutus in terris, cujits sedes pere non permitlunl; interduin et ainarissiraas polio-
manebat in coelis? Utquid illi sepulltira, qui tridui nes bibere cogunl, et asperrimis ferranienlis eorum
lantum lemporis spalio non tam in sepulcro inortuus vulnera frequenler iucidunt. Iloc ergo quod pro sani-
jacuit, quani veluli in lecto conquievit? Ipsa enim tale corporum ramales medici faciunt, pro animarum
temporis brevilas declarat polius somiuimfuisse,quam salute spirituales nicdici exercere contendtint.
moriem. Sepulcrum auteni mortis est habitaculiini. 2. De sua populorumquesalttte ralioncm reddilurtts.
Necessarium ergo non erat morlis habitaculum Cliri- Hsec ego cogitans, fratres charissimi, el lam pro raea
slo, qui vita est; nec opus habebai semper vivens quam pro vestia salnle rationeni me redditurum esse
habilaculo defuneiorum. Recte autem hanc vitam nos ante tribunal seteruiJudicis noti ignorans, eligo aspera
in nostro sepulcro condimus; ut vivificelmortem no- qnidein, sed salubria vobismedicaraenta ingerere : ut
slram, ul ctim ipso a morlnis resurgamus. vobiscura postea iu Angeloruin consortio perpelua
5. Maria Magduleneprophelal nesciens.Unde et illa merear incoluniilalegaudere. El baccquidem non idco
Maria Magdalerie, quaeDominum inter cxteros de- suggero, quod vos admoniliones noslras senserim non
funclos in sepulcro requirebat, arguitur, et dicilur libenter accipere : sed quia rae necesse est et pro
illi : Qtiid quaeris viventem cum mortuis? Hoc est, veslra et pro mea salute frequentius prsedicare, sfu-
Quid quaerisin lumulo, qucm adorare debes in coelo?
quid quaerisapud inferos, quem redisse jam constat 1Juxta Er. Lugd.ven., frigidam. M.
ad superos? Quem illa adhuc non inlelligens nec co- (a) Alias,de Tempore67.
gnoscens, respondit illi : Domine, si tu sustulisli eum, duliius
(/))In Appendicenuncprimumcollocatur.Lovaniensibus
crat, spurinsverlinoet vindingo.Konest Augustini,
1InB.:illa salvatorimembrorumsuorumprwstiltt,hicse- sed Caesariifetus nobisiiidubitatus.Necaliusa ccesarioin-
crelumsui cordisnon neguvii.Er. Lugd. et ven. secutisu- teliigendusvidelurSedatiepiscojiinomine, quohic sermo
mus. M. in vetere LeclionarioOltemburanoinscribilur.Dc num. 1
s MSS.,cwmenlorum. vid. Ctcsariihoniil. 1Set 26, el supra, Appendicisserm.
a Mss.,sacrislitleris. 174,n. 1; infra,257, n. i : de num. 2, serm. 10, n. 5 ; et
4 Mss.,sacri oris. 28, n. i: de nura,5, supra, serm. 140, n. 4 ; de num. 6,
' Mss.,sanctarum.Ambrosius,sacrario. inffa, serm. 260,n.2; et sujw 173,n.3; etiufra,2o2, n. 9.
 2207 APPENDIX. 2208
deo vestros animos et ad timendum judicium, et ad* via reditum, in jiidice veniaro, in eruce vitam, in sup-
desiderandum praemium excilare; ut exceptoria san- pliciis medicinara. Et! quia post omnia mala tua ad
cti pecloris vestri ad recondendam spirilualem vin- medicamenia poenilentiseconfugere noluisti, ab auditu
demiam, sicut semper fecisiis, auxiliante Domino malo noii mereberis liberari.
fideliter praeparetis. Quoties vobis durum aliqtiidprac- 5. Damnalorumsup]plicium.Pmnitentia,dumhic su-
dicamus, non hoc ideo dicimus, quod a vobis tale mus obeunda.Qtii lunc erit stridor dentium, cum san-
aliquid fieri suspicemur : sed ideo ilerum illa qusenon ctorum multitudine ad dexleram regis et ad gloriam
facitis denuntiamus, ul illa in quibtts forle prseventi segregata, peccati popiilus in profunda tartari sine ulla
fueritis, sanare possimus. Solet enim fieri, ut dum miseralionis ac veniaespe demersus, excludi se tene-
majora limenltir, minora celerius caveanlur. Quomodo bris suis a beata sanclorum Iuce viderit, et in pro-
enim iheriaca bibiiur, ne corporibus possint praeva- fundi sinum sine fine descendens, urgente os suum
lere venena; hoc austera prsedicalionegeritur, unde puieo, ceterna supplicia et perpefuara moriem non
animarum prseparentur anlidota. moriturus aspexerit ? Fruslra autem a paupere, quem
3. BeneficiorumDei memoria munimen est conlra in hac vifa despexil, misericordiam postulabit: fru-
peccata. Certum est, fralres charissimi, quod si sem- slra extremum Lazari digilum, quo ardens refrigere-
per beneiicia Dei nostri, quae nobis nullis praeceden- tur, ardenlibus labiis rogabit apponi. Quam vellet
tibus meritis nostris collata sunt, assidue cogitamus; miser, cum pauperum gloriam viderit, duris quondam
peccala nostfa nobis aut non dominantur, aul si forte paupertalis subjacuisse iaboribus, el in illa vita quse
subrepserint, cito per pcenitenliam corrigunlur. Quis cum vita morerentur mala portasse; ne ad illa aeterna
enim vel mente concipere, non dicam verbis possit mereretur supplicia pervenire! Ut ergo hseclam dura
exponere, quanla circa nos sint Dei nostri beneficia? et lam terribilia anle illud tribunal selerni Judicis
Fecit enim nos, cum non essemus; reparavit nos audire non mereamur1, dum adbuc licet, et cum Dei
postea, cum perissemus. Morlem suscepit, prelioso adjutorio in potestate nostra est, considerenms con-
nos sanguine liberavit, ad inferna descendil, de fau- scicntias nostras : el si aliqtia crimina vel peccala ca-
cibus nos sctcrnaemorlis eripuit, coelorumnobis etiam pitalia, necdura eleetoosynis et orationibus purgata,
prsemia promisit. Haecomnia, fraires dilectissimi, nobis adhuc dontinari cognoscimns, portum pceniten-
pio et benigno animo cogitanles, quantum possumus, tiae, dcviclis peccalorum ffuciibus, Christo juvanle
cuni ipsius adjulorio beneficiis suis vicem rependere festinemus intrare; et si quid in navicula animsu
festinemus. Non reddamus mala pro bonis; sed quan- nostra mu.Itisteaipestatibus peccatorum, aut per su-
tum possumtis, voluntali illius obtemperare fideliter perbiam fractum, aul per avariiiam ruplum, aut per
studeamus, totis viribus iraiitentes, ut praecepiaipsius luxuriam resolulum esse cognoscimus, componere
magis nobis pariant de sequaciiate remedium, quam yel reparare bonis operibns festinemus. Studeamus
de transgressione judicium. jugiter vitiorum exhaurire sentinara. Nonenim nocent
4. Quw de iis ratio in judicii die repelenda. Crucein peccala prselerita, si, non placent praesenlia. Sicut
peccator imponil Christo prima grtmorem. Nam quid enim nulli justorum sufficit justilia sua, si non pcr-
facienius, charissimi, in illo mettiendo judicii die, severaveril usque in firiem: ita nulli peccatorum no-
cum , fremente mtindo Dominus, praeementibusAn- cere polerit iniquitas sua, si anlequain de corpore isto
gelorum bucciuis, in illo majestatis susc llirono cir- discedat, ad eleemosynarumremedia vel ad poeniten-
cumdatus coeleslis mitiiiaeluce consederil; ibique de lise medicamenta corifugerit.
terrae gremio et antiquo pulvere suscitato huiuaiio 6. Nec ulli procrastinanda. Retigionishabilus. Sed
genere, aslanle lestimonio conscienliac singulorum, quia quando vel qua hora dc hoc sseculo rapiemur,
posilis in conspectu pcccalorum pcenis jusiorumqne scire iion possumus ; sine ulla dilatione vel mora de
prcemiis,rationem vitcecoeperitpostulare, et plus jam sinistra fugere festincmus ad dexleram. Non sanilati,
jusius quam misericors, severilate judicis contemptae non aelati credeudum est. Non in remedium salutis
niisericordise reos coeperil accusare, el dicere : Ego siicesemper lardandus est, qui vitae suse semper in-
te, o horao, de limo manibos meis feci, ego lerrenis certus esl 1 : quia qrii nos securos fecit dicendo,
artubus infudi spirilum, ego libi imaginem noslram Peccator in qua die conversnsfuerit, omnes iniquilales
similitudincmque conferre dignatus suto, egd te inter illius oblivionitradunlur (Ezech. xviu, 21 et 22); ipse
paradisi delicias collocavi; lu vilalia mandala con- nos eiiam cautos esse voluit dicens, Nolite tardare
temnens, deceptorem seqtii quam Deum raaluisti? converti ad Dominum, nec differatis de die in diem
Cum expulsus de paradiso jure peccali roortis vinculis (Eccti. v, 8). Si forte quando geueraliter omnes ad
tenereris, virginalem uterum sine dispendio virgini- poenitentiain provocainus, aliquis intra se cogitet
talis pariendus inlroivi; in pracsepio exposilus et dicens, Ego juvenis homo uxorem habens, quomodo
pannis obvolulus j'acui, infanliae conlumelias huma- possum aul capillos minuere, aut Iiabiluni religionis
nosque dolores, quibus tibi similis Jierem, ad hoc sci- assumere? nec nos hoc dicimus, fralres charissimi,
licet ul le milii sinhlem facerem, pertuli; irridentium non hoc praedicamus, utjuvenesqui conjugia habere
palmas ct spula suscepi, acelum cum felle bibi : fla- videntur, habitum magis quam mores habeant com-
gellis cacsus, vepribus coronalus, cruci affixns, vul- mulare. Quid enim boniini uxorem habenti nocet, si
nere perfossus, ul lu eripereris morli, animam in mores perditos voluerit ad opera bona vel honesta
tormentis diraisi. En clavortim vesligia, quibus affixus converlere, si peccatorum suorum vulnera eleemo-
pependi : en perfossum vulneribus latus. Suscepi do- Synis,jejuniis et oralionibus ad sanitatem pristinam
Jores tuos, ut libi gloriam darem : suscepi mortem studeai revocare? Vera enim conversio sine vesti-
luam, ut in aeternum viveres. Conditus jacui in scpul- menlorum commutalionesufficitsibi: vestinienla vero
cro, ul lu regnares in coelo. Cur quod pro te perluli religiosa sine bonis operibus non solum remedium
perdidisti? cur, ingrate, redetnplionis tuse munera habere non poterunt, sed etiam juslum Deijudicium
renuisli? Non te ego de morte mea qucero; redde mihi sustinebtint. Convertamur ergo ad meliora, dum in
vilam tuam, pro qua meam dedi. Redde mihi vitam nostra sunf potestate remedia : hic exslinguamusmor-
tuam, qtiam vulneribus pcccatorum indesinenter oc- tem moriendo peccalis, hic vitam vilae merilis acqui-
cidis. Cor babilaculum, qnod mihi in le sacraveram, ramus; praestante Domino nostro Jesu Christo, cui
luxurise sordibus polluisti? cur corpus meum illece- est honor et imperium cura Paire et Spiritu sanclo
brarum turpiludine maculasti? Cur me graviore crimi- in sceculasteculorum. Amcn.
num luoruni cruce, qoam illa in qua quondam pepen-
deram, afflixisli? Gravior enim apud me peccalorum
tuorum crux cst, in qua invitus pendeo, quam illa in 1 Forte legendum,ut inlfa.serm.260,n. 2, Namin reme-
qua lui misertus raortem luam occisurusascendi. Cirai diumsalutissua sempertardusest, qui, etc.; siveul illic
essera irapassibilis, pro le pali dignatus sum : sed tu habet MS.t.: m remedium salutissvwnonsit sempertar-
uespexistj in homine Deum, in inflrmo saluiem, in dus,qui de xtta sua, etc.
S209 SERMOCCLH. 2210
SERMO CCL (a). tenclit quid acquirit, et non attendil quid perdit. Fra-
De Judicioextremo,u (b). tres, craii Doraini adjuiorio, dtim tempus habemus,
1. Vilm depravatw sludia. Parabolw zizaniorum laboremus, qualenus a malis siniiis pcenitentes aut
fratres charissimi, cun- per jejunium, aul per eleemosynas.aut per vigilias,aut
explicalio. Recogilemus, orationes, aut per charitatem : ut mereaurar per-
cfa mala qtisefecimus; ul rninis oelerni Judieis per- per venire ad coelestia, ubi est salietas sine fame,
terrili, ad ullimum sallem stttdeainus bona faccrc. ubi est luxregna sinc tenebris, j'uvenlus sine senecliite, re-
Unde Domihus in Evangelio dicil : Non omnis qui quies sine labore, gaudium sine iine. Ipse qui nos
dicil mihi, Domine, Domine, inlrabit in regnutn cwlo-
volunlalemPalris mei esl in cm- creavit, nos adjuvet, ut ad coelestia regna raereamur
rutn; sed qui facil qui Chrislum Dominum nostrum. Amen.
in cwlorum pervenire, per
tis, ipse inirabit regnum (Mallh. vn, 21). SERMO CCLI (a).
Hoc etiam, fratres charissimi, cogitare debemus, quia
in illa die reddel Deus unicuique seciindum opera, DeJudicioextremo,m (b).
sua, bonis bona, malis mala : bonos mittet in vitam 0 fratres charissimi, quam timeudus est nobisdies
selernam, malos in ignem aeternura. Vse illi homini, ilte, in qtto Dominus noster Jesus Christus ac redera-
qui cum diabolo mansionem habebit. Pensemus quod ptor omnium proposuit venire cuni flarama ignis, qui
non inflaniraabit adyersarios suos, et eos qui faciunt ini-
islud regnuni finem habet; regnura Dei finem
habet. lsta vita Iaboriosa, caduca et fragilis, plena quifatem I ln illa die plangent super se otnnes ttibus
scandalis, invidiosa, quidaliud quserit nisi mandu- terrm, el videbunt Filium hominis venienlemin nubi-
care, bibere, inebriari.luxuriari, detraciiones facerc? bus cwli cum virtute magna, el majestate excelsa
Certeubivolumus perraanere, illuc debemtisfestinare. (Matih. xxiv, 30); et commovebuntur ante eum
Fratres, nos peregrini stimusin hoc inurido; conver- omnes fines lerrce, ef peccatores peribiint, el cceluin
tamur ad Doniinum qui fecil nos. Fratres, audistis plicabitur, et mare siccabitnr, et monlcs sicut cera
quod Dominusvindicare veniet, el peccatores mittet ardebunt (Psal. xcvi, 5), et terra ardebit usque ad
in ignera selernum, sicul in Psalmo dicit: Exsurgat inferos. Sol converteturin tenebras, el luna non dabit
Deus, el dissipenlurinimiciejtis (Psal. LXVH,2). Qiiid lumensuum, et slellmcadem de cwloin lerram, et Vir-
autera suis diclurus sii in die illa, audiamus : Venite, tutes cwlorumcommovebuntur.Tunc apparebit sigtmm
benedicliPatris mei (Maiih. xxv, 34). Et jusii regna- Filii hominisin cmlo, quod est crux Christi, in cujus
bunt sine iine cum Cbrislo, sicut dicit, El jusii cpu- luraine tenebrabitur lotus mundus. Tunc sancli vola-
lenlur, el exsultent in conspeclu Dei (Psal.in LXVII, 4); buntobviam Chrislo inaera, et sic semper cum Do-
et, Domtne,tionnebonumsemen seminasli agro tuo? mitioertint; peccatores aulem confundenlur et per-
uttde ergo mixlumest zizania? Et ait illis, inimicus ibunt. Et tunc fiel judicium. Et lunc veniet Doininus
homo hoc fecit ; primitm colligile zizania, el alligate noster Jesus Christus, et mitlelAngeiossuos a quatuor
per fasciculosad combttrendum.Messis haec esl genus angulis terrw, el congregabunt eleclosejus a summo
liumanum in consumraationesaecttliad judiciura con- cmlorumusquead terminoseorum (Malth. xxiv, 29 31).
zizania, peccatores; inimicushonio, dia- Et tunc separabil Dominussanclos suos de inter pec-
olusqui superserainavit peccafa; messores sunl An- catores, et miiiet eos in raansioiiescoelestes: pecca-
fregaiiduin;
geli, qui eliguntjusloscum a peccatoribus. Ligale fascicu- lores aulem in caminnm ignis ardentis, qni praepara-
los, hoc est, rapaces rapacibus, adulteros cum tus est diabolo el angelis ejus; ibi erit fletus et stridor
adullcris, fornitatores cuui fornicaloribus, homicidas detitium. Vse illis hominibus qui liabebiiut mansio-
cum homicidis, avaros cum avajis, iracundos cum nem cum diabolo. Et ascendel fumus torraentorum
iracundis, falsos testes cum falsis teslibus, fures cum in sscctilasx'culorum (Apoc. xiv, 11). Quorttmverracs
furibus, derisorcs cum derisoribus, similes cum simi- non morientur, et ignis non exslinguetur (lsni. LXVI,
libus. Ili stint fasciculi ad comburendiim. Trilicum 24). In qua nulla vox nisi gemitus; ubi nulla requics
auiem congregate in horreum meum (Mullh. XIII, nisi ignis; ubi nulltim refrigerium nisi flamma; ubi
27-50), id est, mittite justos in paradisum. lux nunquam videbilur nisi tenebrae, et non venient
2. Ad pwniienliam et bona opera exhortatio. Con- unquam in memoriam apud Deuui. Quorum cibus
fessioel pmnitenlia a sacerdotibus imposita. Eleemo- cruciatus, et mansio eorum cum diabolo esl, ubi
synm de rapinis. Fralrcs, expavescere ei timere de- nulla visitaiio nisi lenebrae. 0 homo qui desidcras
beinus de lam brevi satietaie, de tam longa fame; de regnuii) Dei possidere, quod male fecisti, dum potes,
lam longis tenebris, de lam brevi luce. Dum tempus enienda; dura tempus habes,clama ad omnipotentem
liabenras, convertamur ad Dominum qtti fecilsed nos; Deum ; dura datur spalium, luge; dran licentia esi,
ut non mereairair iulroire in iilas lenebras, in poenite; feslina, dum potes; plange, dum adhuc
lucem : quia omnis homo cujus opera facil, ejus li- anima tua versatur in corpore; dum adlrac vivis, re-
lius est. Si o[iera Dei facimus, filii Dci sumus. Quod medium libi acquire priusquam le proftmdus absor-
modo peccamus, cito eniendare debemus, et non ini- ad- beal laqueus poenarum,priusquam le infernus rapiat,
dere peccaia peccatis. Unde Psalmisia : Appone ubi nulla daittr iiidulgcnlia, ubi nullus est ad confes-
et non inlrent iti sionein recursus, nullus est ad veniani fegressns : de
quitalem super iniquilatem eorum,
juslitiam tuam(Psal.elLXVIII,28). ConJessionem quce- qua pcena nos pitts Dominus cripere dignetur, qui
ramus puro corde, pcenileuiiam donatamina sacer- cum Patre ei Spirilu sancto vivit et regnat in saecula
dolibus perficiamus. Nolite irara recondere cordi- saeculorran. Aiiien.
busveslris; quia quandoiram portamus, nec oblatio SERMOCCLIl (c).
nec oratio a Deo recipiiur. Date eleemosynam, reci- Admonitiout nonsolumlingua,sed et moribuset operibus
in domibus veslris, pedes eorum la- laudeturDeus; quia quale est quod eogilalurincorde,
pile peregrinos : dolentes conso- lale est quodproceditin opere : et de purgaloriispccnis
vate, et lecios ipsorum prceparate
lamini. Nolile despicere peregrinos; quia ipsi pere- et inferniputeo (d).
tutini innegotio;
grini estis.Non circumveiiiasfratrem el viduas et
i. Hic jugiter betteagendum, ne male egissefruslra
quia Deus judex cst. Pauperes orphanos de sanclis40.
nolile opprimere. Nolite de rapinis pauperum elee- (a) Alias,
faccre : tristatur qui pcrdil, gaudet qui (b) Appendicenunc primumcollocatur.DubiusLova-
In
mosynas et aiiimam at- niensibus,Verlinoautem et vindingospuriuserat. Parsest
acquirit; tucralur pecuniam, perdit ; sermonisapudAmbrosium 35,de futuroJudicio,feria2post
DcminicamI Quadragesimse. inter Sermonesad Fratres in
(a) Alias,de Sanctis39. eremo locumeliam occupavil,ordine sexagesimumler-
primum collocalur.to Loyanien-
(b) m Appendicenuncverlini tium. Ejusdemcsse auctortsvidetur,cujus superior. vide
sium editioneambiguus, vero et vindingisentenlia superioremsermoncm,n. 1.
supposititiusest. Dicendi modusDe videturstiUCssariaiusi- (c) Alias,16 ex Homiliis50.
milior esse quam Augustiniani. num. 1 vide suhse- ((/) In Appendicenunc primumcollocatur.Dubiutninter
quentemsermcmem. AugusUuiaaos reliquerunt Lovanienses: removeriyolwij
2211 APPENDIX. 2212
qmndoque pwniteat. Resurrectio el glorificatio Do- vel corpori suo necessariis contenti, et de suo Jargi,
mini nostri JesuChrisli, fratres charissimi, osiendit in se casti, in alios noti cruenli 1, ab luijus putei
nobis vitam quam acceplurisumus , cum venerit re- profundi flammea nocte se redimuut. llsec poenaillos
tribuere digna dignis, etc. (a). Ei si est adhue geuiitus, manebit,qui amisso et non reparatoper peeiiiientiam
tentatio, tribuialio; spera transitoria omnia, et illum Baplisnio, in aUernum peribunl : ad quos dicitur, Pa-
venturum diem in quo sine defectu laudabiinus. Jn- teas autem combureligni htexlinguibili(Mallh. m,12).
terim, donec veniat ille dies, in quo conjuncti Angelis 3. Purgaiotim pmnx. lllarum duralio et materia. Hi
Deum sine ulla fatigalione et sine nllo fine Jaudare vero qui lemporalibtts pcenis digna gessermil, de
mereamur, utad illud ineifabile gaudium venire pos» quibus Aposlolus dicit, Si cujus opus arserit, delri-
simus, quantum possuinus, bonis operibusinlus studearaus menlum palielur; ipse auiem salvus erit, sic iamen
insistere; et quotidie conscientias nostras aspi- quasi per ignem(I Cor. ni, 15) : pcr fluvium igneum,
cientes, si aliquid in stola animse nostrse aut per ne- de quo prophetieus sermo commemoral, Ei fluvius
gligentiam dissutura , aut per luxuriam sordidattim , igneus currebat ante eum ; perfluvium igneum el vada
aut per iracundiam combustran , aut per invidiam ferventibus globis horrenda iransibunt. Quanta fuerit
conscissum, aut per avariliam tenebrosttm esse co- peccati nialeiia , lanta et perlranseundi raora. Quan-
gnoscimus, dum adhuc in polestate nostra esl, cura tum exegerit culpa, lanlum sibi ex lioraine vindica-
Dei adjutorio festinemus vulnerata curare , reparare bil quscdam flammse ralionabilis disciplina (a). Et
perdita , et ad candorem juslitiae ea quae obscuraia quantum slulla iniquitas gesscrit, tanlum sapiens
fuerint revocare : ne forle si bonis operibus Tmcli, et pcena desccviet. Et quia sermo divinus quodam loco
viliorum pannis sordentibus involuti, ante iribunai ctneae ollse animam peccauicem coraparans dicit,
selerni Judicis venerimus , illa ad nos terribilis sen- Pone ollam super prunas vacuam, donecconcalescalws
tentia dirigatur, Discedile a me , maledicii, in ignem ejus , et omne slannum ejus deflual (Ezech. xxiv,
alernum, qui paralus est diabolo et angelis ejus (Malth. 11); illic sermones oliosi et cogitationes iniquae vel
xxv, 41). Elideo, quantum possumus, frucius, justi- sordidae, illic multitudo levium peccaiorum, quaepu-
tice studeamus afferre , limentes illud quod Doniinus ritatem nobilis naturce infecerant, exsudabunt; illic
dixit, Omnis arbor qumnon fdcil frucium bonum,ex- siaiinnm vel pluinbum diversorum subrepenlium de-
eideturet in ignem mitletur (Id. iu, 10). Ilcec senten- lictorum, qusedivinam imaginem obscuraverunt, con-
tia evidenter osiendit quod non solum malum fecisse, sumentur: quaeomnia hic ab aninia scparari per elee-
sed etiam bonum non egisse danraabile erit. Et ideo mosynas et lacrymascoinpendiosa transactione poluis-
ista qucedixiraus, attenlis cordibus jugiter cogiteraus; sent. Ecce sic exigere:habet ab hominerationem, qui
ne.nos tarde pceniteal sub conspectu iguis selerni, qui seipsumjiro hominededit, etconfixus ctavislegis morti
interrogabit medullas, ossa et cogitationes nostras. sejunxit 3. Qusecum itasint, dileclissimi, iutelligamus
Quantum tunc unusquisque puniendus oplabit, ne un- quia effugcre intolerauda supplicia et incendiaseferna
quam mulierem alienam concupisset, nc unquam non poierunt, nisi qui pritis in se ignera carnalis con-
corporis sui veslem, ne unquam Baptismiconsilia holoseri- cupiscentiaeacmultimodaecupiditatis exsiinxerint. Et
cam maculasset, ne unqnara preterisset et ideo, fralres charissraii,converlamus nos ad meliora,
monita sacerdolum. Nam si sacerdotibus grande pe- dum in noslra sunt potestate remedia.Curramusdum
ficulum est, aliena peccata non arguere; quanto pe- lucem habemus, nec prsetereuntia salulis tempora ne-
riculosius erit propria noluisse corrigere : atque ea gligamus. flic exsiinguamus morfeni nioriendo pec-
non solum non eniendasse, verura etiam defendisse, calis, hic vilara vitaemeritis coraparemus.
et defendendo accumulasse ? SERMO CCLIH (b).
2. Pmnw wterttm. Et ideo expialura erit illic inex-
bic medicabilis DeConfessione peccatorum,et qnia hoc desideratdiabolus
Stinguibilis concreinatio , quidquid ut peccalanostra mininie confiteiites,rei ante tribunal
satisfaclio, quidquid hic salulifera dissimulaverit sa- seterniJudicisappareaimis;Deuse conlrariovullutmala
nare conversio. Ardeits enim inferni puleus aperie- nostra humiliterconliteamurin hocsceculo,ut ab eis li-
tur; descensus erit, ascenstts non crit. Illic fidei ve- berari mereamurin iuturo (c).
ste nudati, el capilaliter niortui, in perpeluum de-
in lenobras exteriores, ubi non 1. Confessionisprwceptum. Cnr Deus hoc jusserit.
mergeniur, ejiciendi Diaboli conalus ne iinpteamus. Ii) oimiibus Scripturis
visilabit aeternus, in lenebras exleriores infelieiter in- divinis, fraires dileciissimi, utiliter ac salubrilerad-
boc puteo propheta
clusi, infelicitis includeiidi. De absorbeal
orat atque commemorat, Neque me profun- monemur, ut peceatainoslra debeamus jugiter et hu-
roiliter non solum Deo, sed eliara sanctis el Deum
dum; neque urgeat super me puteus os suum (Psal.
Lxvni, 16). Ideo autein dixit, Neque urgeat super me tinienlibtis confiteri. Sic enim per Jacobum apostolura
poenitenticeremedio in- nos
putetis os suum; quia cum sineclaudelur
admouet Spiritus sancius, dicens : Confiieminial-
felices peccalores exceperit, sursnm, ape- terulrum peccalavestra, et orate pro invicem, ul salve-
profundura. Nuliirai mini (Jacobi
rietiir deorsura, ac diiatabilur in clauslris v, 16): et Psalmista, ConfiteminiDomino,
bonus (Psal. cxvn, 1); ei iterura, Dixi, pro-
spiraraen, nullus liberDetrudentur
anlielitus, desuper ur- quoniam
reliuquetur. illuc, valedieentes nunliaboadversumme injuslitiasmeasDomino;etlu re-
geniibus misisti impielalemcordis tnei ( Psal. xxxi , S). Quo-
rerum nalurse. Ultra nescienlur a Deo , qui Deum modo enim nobis peccatorum vulnera nunquam de-
scire noluerunl, moriluri vitae et morli! sine line esse
victuri. Felices qui niuic bene viveutes facultatibus non debent possunt; sic et confessionismedieamenta deesse
Posterior (d). Non enim ideo vult Deus, ut confitea-
Verlinuset vindingus,tametsi noumalum. pars, 1 CodicesMss.,cbngruenles.
reperitar etiamin Eusebii tlomil. 5, in E( ijiliomiam, ad
quce ex enarr. in Psal. 8 ApudEusebhui),et confixusclavislegemmortisfixit.
Ccesarium perlinet; prior ad Auguslinum (a) Hincvoealurignisarbiler, supra serm. 15, n. 4, in
148,ipsiusmetCcesarii, credimus,cura ct sludio decerpta.
HujusquippeEt ingeniumreiert titiilus sermonispartlulricrue line.
respondens. vero de Ctesario memoriseproditumest, (b) Alias,12 ex Homiliis50.
'jViruiuapostolicum prcedicandiverbi Dei munusnori modo (c) in Appendicenunc primuni coUocalur.Lovaniensibus
'per se, quoadlicuil,implevisse, sed insuperUisliluisseut ambiguusest, falsusverlino el vindingo. AdmonenlLova-
Ambrosii,Auguslini,suseuue ipsius homilice a presbyleris nienses, videriqubousdam priorempartem esse Eradii,seu
el diaeonibusin Ecclesialegerentur : quin eliamcompara- Eraclii;posteriorem,Augustini.Slifusabexordioadllnem
tas diversi argumenli concionesmultisintra el extra Gal- usque plane Ccesarianus. Docli-inaautem plerumqueAugu-
lias jirovuiciissuppeditasse.De num.n.1 vide enarr. in sliniana,ex SernionibusipsiusinPsalmoscolfecla.De num.
Psal. 148,nn. 1 ei2; et supraserm.29, 4, etscrm. 116: 2serm. vide Augustinienarr. iu Psal. 91, n. 5;'de rium.5, vide
i vid. prceterea Ctesariihouiil.27. 68, n. 4, serm. 37, n. 6; de num. 5, Augustinienarr.
1 Mss.,mortui. inPsal. 51, n. 16, et enarr. iii Psal. 140,nn. 10el 11.
ItaCcesariasexprimitnecessitatemeleeuKisyuaj,
~(a)Hic omissa repete ex enarr. in rsal. 148, nn. 1 fra(d) serm. 237, n. 4,
ia*
:«t2»
2215 SERMOCCLIII. 2214
mur peceata noslra, quoo ea ipse scire non possit: rum medicinam.Attendite et aliud. Quando dicit ho-
sed quia diabolus hoc desiderat, ut iuveniat quod 110- mo quod scduclus est a satana, quando dicit se sedu-
bis ante tribunal Judicis seterni ohjiciat; ideovult ut ctum, confiletur ex parle :sedtamennegat se fecisse,
magis defendere, quam accusare peccata nostra veli- etdicit, Ego nibil feci, diabolus fecil. Conaius est di-
mus. E contrario autem Deus noster, quia pius est et cere itlud Adam : ipse ciiim cxcusarc se volttit de
misericors, vult ut ea confiteamur in hoc sceculo, rauliere ; niulier excusare se voluil de serpente : Do-
ne pro illis confundamur, poslmodum in fuluro. Si minus autem Deus, qui liberum arbilriurii dedit ho-
enim nos confitemnr, ilie parcil ; si nos agnoscimus , mini, et eum praecejytosuo adversus serpeniis vehena
ille ignoscil. Primo homini non est dictum, Confitere firmaverat, non audivit istas cxcusaliones : quia et
peccatum; quia non fecerat quod nfaleretiir : sed di- mulier jiroplerea daia eral, ut doceretur a viro, non
ctum est ei ut non peccaret (Gen. , 17).Non oblem- ut doceret virum ; el sic erat coiisiiluta voluntas ain-
peravit, peccavit. Nati sumus mortales ex vinculo borum, sic eral fabricaium liberum arbitrium, ut si
peccati; propagata est miseria nostra per successio- nollet consenlire serpenti, discedcret serpcns in sua
nem fragilitatis humancc; et dicitur nobis , Faietiiini falsitate confusus, et remaneret bomo iu Domino
peccata. Serpens aulem ille quomodo tuiicinsiitit, ut creatore (irmatus. Ipsa suiit inala verba qusc diximus:
non servaret hoino quod illi diclum est, ne peccaret quia raodo serpens vuJt suadere excusaliones pecca-
(Id. III , 1) : sic itunc insiat, ut ntm servet homo cere torum. Tunc fecil quod accttses; modo autem vult fa- -
quod ei dictum est, Confilere peccattim. Quomodo tum siiuim quod excuses. Deus cjonfileiuilanquara in aper-
enira tunc fecit, tit caderet qui stabat; sic ntuic agit, indulgentiam paratus crat darc; excusas,
ne surgal qui cecidil. Ilaque adversus iiicantaliones claudis iinum, inclttdis peccatum, excludis indulgen-
ejus et insidias , quibus nuiic irapedire vult reditura tiam jieccaii. Ecce quid fecisti: non ul tolleretur pec-
noslrum , suscipiamus prsecepta saluberrima adver- caium, ut dixi jamdudum; sed ut inlercluderelur me-
sus eum , qui irapedire vult nobis conlessionem pec- dicina peccati. Sanare te habebat Deus per indulgen-
cati; quia scit non nos posse alifer rcdire , qui per tiam, si fatereri.s: quaerisper quem excuses; sed noti
superbiam lapsi sumus. Dux nobis ipse fuil ad super- qhseril ille quem pro le puniat.
biam :modoad humilitatem ducew Christuii)sequainur. 5. Confessioiniliumsanitatis. Dic ergo dcvoto corde
2. Peccalum regerunt malhetnaliciin stellas : Mani- quod dixi pauio ante, Ego dixi, Dontine,misereremei.
chmiin genlem tenebrarum : mtilli in diabolum. Dicit Quare addidit, Ego dixi ? Proptcr Manichacos,qui di-
homini serpens ille per malhenialicos et Manichaeos, ctint, Non tu peccas. Clama, Ego dixi, Domine, mise-
ne confiiealur homo peccatum. Per matlienialicos rere mei : sana animam meam, quoniam peccavi tibi
sic loquilur : Numquid honio peccat? Stellce sic sunt (Psal. XL,5). Sanat le Deus ; confitere taiitum vulnus
positce, neccsse est ul faciat honio peccalum. Dicit tuirai. Jaces sub mauibus riiedici, patienter implora
ergo per malliemaiicos quia slella facit ut homo pec- auxilium. Fovcl, urit, secai, tequanimiter tolera;
cet; nam ipse non peccat. Sic blasphemias convenit lanium noli attendere, nisi ut saneris. Sanaberis au-
in Deum. Creator eiiim stellarum Deus est: el dum lem, si ostendas to niedico : non quia ille non videt,
non vult homo se accusare in eo quod fecit, Deum si tu te abscondas; sed ipsa confessio ioilium sanila-
accusat a quo faclus est homo. Item per quosdani lis est.
Manicliceosila suggerit: Non tu pcccas, gens tenebra- 6. Corripientissmvitialenis.— Emendabit mejustus
rum peccat; tu non habespeccatura. Dicit hsecaniraae, in misericordia,el arguet me; oleumaulem peccalorishon
eterigit eam in superbiam, ut putetquia non peccat. impinguetcnput me.um(Psal. CXL,5). Quid hoc est?
Non est hoc lollere,sed geminare peccaiuni. liem Melius est mihi ul quando vidct justus peccatum
mnlli sic confessionem peccali fugirait, ui ipsiun sa- meum, eruendet me, non mihi parcat, dicat quia pec-
tanam accusent; se nihil mali fecisse dicant. Et cum cavi, sxviatiu peccafum metini, utmelibereta pec-
casliganlur aliqui, el dicilur cis, Quare hoc fecistis ? calo. Videiur acerbe clamare : sed intus lenis est in ,
respondent, Quia diabolus hoc fecit. Non est enim misericordia. Ideo dixit, Ernendabilme justus inmise-
unde plns gaudeat diaboltts, nisi quando homo dicil ricordia, et arguel tne. Quando ergo arguit, et quando
quod ipse fecerit ut peccarei. Quando enim dicit, clamat, et quando juslus saevil, miseretur : et tolum
Diabolus boc fecit, non se accusat: el dura peccata illud de misericordia paterna est, non de saevitia ini-
sua dissimulat confiteri, indiilgentiam non meretur mici. Magisautcm quando non vult te mori sub pec-
accipere. Respondet ergo et dicil, Diabolus hoc fe- cato, magis amat, quia secat. Non vult enim putredi-
cit: quasi revera traxerit eum diabolus, autviolen- nc peccati cacteramembra tua contabescere. Ferrum
liam fecerit. Suadere enim et sollicitare potesl; co- profert: sed noli tiraere, noli palleseere; medicus
gere omnino non polest. esl. Ferrura non contra te ferlur, sed contra vulnus
5. Diabolus suadel, non cogit ad peccandum.Libe- tuum. Ergo sic ait: Emendabitme justus in misericor-
r.umest Iwminiconseniire.Et ideo cum per Dei adju- diu, el arguet me; oleum autem peccaloris non impin-
loriuin in potestale lua sit, ulrum conseniias diabolo; guel capul meuin.
quare non magis Deo, quam ipsi obtemperare delibe- 7. Adulantis blandimentum, oleum peccaloris. Quid
ras? Si enim solus diabolus darel coitsilium, et Dcus est auteni oleum peccatoris, nisi blandimentum adu-
tacerel; haberes quod excusare posses. Cum vero Iatoris? Si quis aliquem vehementer objurget, videtur
Christus tibi et conscienlia lua coniradicat, et per saevirein peccatum ejtis : et libere ei dicat mala quae
Scripuiras divinas audias iu ecclesia qtiod non debeas comtnisil; el ilie si imitalur forlasse objurgatorem
facere malum; quare eligis mortcm, eldeseris vitam; suum, simul cum illo irascitur peccalo suo. Quare di-
et magis vis sequi diabolum ad luxuriam, quam ob- clum esl,Irascimini el nolilepeccare;qum dicilisincor-
tcmperare Christo qui te invilat ad viiatn teternam ? dibus vestris, et in cubilibusvestriscompungimini(Psal.
Rogo ergo vos, fratres charissimi, quare satanas se- IV, 5). Ergo dicat ille vera: forte corrigitur. Alius
ducit ad peccandum, cum Deus posuerit homini in vero veniat ad eura, et assenfetur et dicat, fmo lau-
polesfaie noii consentire satana;? Est enim a dextris dabiliter fecisti : quoniam laudatur peccalor in deside-
quodain modo pra-cipiens Deus. a sinislris seducens riis animmsuw, et quiiniquagerit, benedicitur(Psal. x,
saianas, liomo in medio constitulus. Cor situin quid 3, sec. Hebr.); difiluit, laetusvocalur. Avarus est; et
inciiiiat ad diabolum? Quare iioti potius erigat ad dicitur de eo quia servat rem suam. Vindicat se de
Deura? Non enim diabolus cogendo, sed suadendo iniraico, cum dictuui sit, Dimille ut dimillatur tibi
nocet; nec extorquel a uobis consensum , sed petit. (Luc. vi, 57); et fortis vocatur. Sic considera caetera,
Nosdiabolum non adjuvemus'; et vincimus. Dat qui- quemadniodum assenlalores, id est, adulatores ha-
deni ille consilium : scd, Deo auxilianie, nostrum est becintverba fallacia, habearit nomina laudis : ipsa est
vel eligere, vel repudiare quod stiggerit. uncfio Nosaufem audiamus prophetam dV
i. Excusaiionesin peccaiis.Non ea toltunl, sed ipso- centem,peccatoris.
Populus meus, qui vos felices dkuiil, in erro'
1 Ms.nn., Diabolononconsentiamus. rem vosmillunl, et conlurbantsemitas pedtm veslrorum-
2218 APPENDIX. 2216
(Isai. rii, 12). Ergo si dicatur ab aliquo libere pecca- omnis spes venisein confessione consistit. Conlessio
tum alicujus, et ab alio palpelttr; si videal aliquis ter- opus est misericordiae,salus aegroli,unicum est viri-
tius et interrogetur quid sit factum, noraie ita solet bus nostris medicanientum cum paenileniia. Cujus
respondere : Ille dixit ei vera, et non blanditus est? ipse Salvalor in Evangelio virtutem ostendit, dicens,
Quid iile alter? quid fecil? Unxit ei caput, et disces- Pwnitentiam agite, appropinqnavit enimregnum cwlo-
sit. Nos vero, fralres, si vere spiriluales medici su- •
rum (Maiih. iv, 17) et Joannes Baplisia: Facite fru-
mus, et de animarum vestrarum remedio atlentius ctus dignos pwnilenlim(Luc. III, 8). Fructus dignus
cogilemus, non debemus palpare quemquam, ncc nos est poenilentise,transacta flere peccata, ei eademiie-
nec vos. Confiteamurpeccala nosira, non excusemus: rum non agere : sicnt Scriptura ait, Ne adjicius pec-
tu fecisti, tu reus es; tu conlitere, libi ignoscilur. catum super peccatum (Eccli. v, 5). Lavamini, dicit
Si autem dicis, Non ego feci; ubicumque verbal ex- Doniinusper Isaiam piopheiam, et mundiestole(Isai.
cusare volueris, peccalum luum manel in le, pcccati i, 16). Lavatur itaqtie et muiidus esl, qui eipraHerita
reus es : et non illius peccati tantum quod fecisii, sed plangit et ilerura non admiltit. Lavalur et non est
lnijiis etiam snperbice,quod confiteri iioluisli. Dequo mundus, qui plangit quod gessil, nec deserit; et post
peccato nos Dominus liberare dignelur qui cum lacrymas haec qua: fleverat repelit. De his qui post
:
Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in saecula sce- lacrymas ad delicla reverliratur priora, beatus Pelrus
culorum. Amen. terribililer ait: Canis reversusad vomilumsuutn (H
SERMO CCLIV (a). Pelr. u, 22). Fili, peccasti,dicilur in Scriptura sancla,
ne adjicias ilerum : sed de prislinis deprecareut remit-
DeConfessione peccatorum,et Pcenitentia(b). tanlur tibi (Eccli. xxi, 1).
i. Confessionisnecessilas.Quam ulilis sil et quibus. 3. Pwnilentia vera non annis, sed cordis conlritione
Hortalur nos sscpius sancta Seriptura ad niedicaraeu- censetur. Pcenitentiavera non annoriini numero ceu-
ta fugere confessionis, non quod Deus indigeat con- selur, sed araariltidiiie aiiinii. Unde beatus Petrus
fessione nostra, cui omnia prscsfo sunt quaecogila- mox a Domiuo indulgenliam recepit, quia amaris-
mus, loquimur aut agimus : sed nos alifer salvi fieri sime flevit irinae negationis culpara (Matth. xxvi,
non possumus, nisi confiteamur pceniteules, quod 75). Pcenileiuia quaravis sit exigui lemporis, si inli-
inique gcssimus negligentes. Qui se ipsum accusat in ma cordis amariludine agiiur, non despicilur apud
peccatis suis, hunc diabolus non habei iterum accu- judicem juslum Deumi, qui cordis secreia considerat.
sare in die judicii: si taraen coniiiens posnilendodi- Non enim longitudinera
luit quoefecit, nec ilerum renovat quaeegit. Confite- Deus , quantum affecium sinceritalis temporis tanlum requirit
tnini, dicit Jacobus apostolus, allerutrum peccata ve- sat. Qni enim in Clirisio tota mente conlidit, pcenitenlispen-
etiara-
slra, et orale pro invicemut salvemini(Jacobi v, 16 ). si mnltis raoriatur peccalis, fide sua vivet in seler-
llem beatus Apostolus : Ore autemconfessiofiladsa- num : sicut ipse Dotriinusin Evangeliodicit, Ego
lutem (Rom.-x, 10). Sed ei Salomon de confessione sum resurreclioet vita : qtii credil in me, etiamsimor-
peccalorura dixit : Qtti absconditscelera sua, non diri- luus fuerit, vivet; el omnis qui vivil el credit in me,
:
gelur qui autem et
confessusfuerit, reliquerit ea, mi- non morielurin wternum (Joan. xi, 25, 26). De mor-
$ericordiam consequetur(Prov. xxvm, 13). Magnum le animaedixit, quse
est saluiis mcdicamentumnon iterare qtiaeiinpie ges- eveniet illi. Deus inpropter natura
peecatorum segriiudhiem
misericors est, paralus
siinus, nec priorum cicalrices vulnerum rcsauciare. est salvare per inisericordiaiii, quos non invenit
Sicut autera dicit Joannes evangelista, Si confiieamur salvare per jusliiiam :
ulremillal no- salvos qui vult omnes homines
peccatanoslra, fidelisesl Deus eljusltts, ontni fieri, et neminem perire (I Tim. n, i); qui
bis peccata nostra, et emundetnos ab iniquitate per propbeiam
Joan. Similiter et Psalmisla ait: Dixi, Confi- ait, In quacumquedie conversus fuerit
(I l, 9). pcccator, vita vivclet non morietur(Ezech. xvui, 21).
tebor adversumme injusliliammeam Domino;et lu re- Quamvis
misisti impietatempeccatimei(Psctl.xxxi, 5). quisque sii peccalor et impius, si ad pce-
2.. Damnalorumpwnitenlia infrucluosa. Tormentum niientiam converlilur, consequi se posse veniam per
Dei misericordiam non dubitet. lu hoc saeculopceni-
duplex. Duplex sit pwnitentis fletus. Fructus dignuspw- lenliam facientibus Dei misericordiasubvenii : in fu-
mteniim. Vivens confiteatur peccalor quccfecit; quia luro aulem pcenifcnlianon proficit, sed rationemno-
non est frucluosa confessio apud inferos, nec pceni- slroruni
tenlia ad salulem proliciens. Ecce nunc tempus salu- poenitenticepaiet operum reddituri srairas. In hac vila tantum
tis, ecce nunc lempus acceptabile Deo (11Cor. vi, 2). correctionis esl liccntia. libeftas; post moilem vero nulla
Tempus esl nunc remissionis pceniteiiiibus; sed lem-
pus erit post moriem vindictseaniaram negligentibusconfileri SERMO CCLV (a).
scelera sua. Omnesenim impii babent in lor- DePoenilentia (b).
mentis pceniteniiam : sed non prolicit eis pcenilentia Criminumconscii a communionese subtrahunt. Prm-
ad remissionein, sed conscieiuia lorquct eos ad au- slarei ul ea dignosse exhiberent.Per cilam scilicel
gmentum pcenarum quas paiiuniur. Poiuerunl enim pwiiiieniiamet laboribsam.Quiddepmniienlein extre-
sibi per confessionempraccaverclormentorranimma- mis senliendum.
nitaiem, et neglexeruni: ita sictit foris flammis, ita Ssepe advertimus, dilectissimi fralres, nonnulfos
inlus conscientia propria lorquenlur. Quomodopolest ex vobis coraraunionem ecclesiaslicam declinare; et
medicus vulnus sanare, quod segrotus oslcndere eru- hoc intelligo fieri ex conscicntia gravium alque in-
bescil? Deus confessionemnostram desideral, tit j'u- geiititrai peccalorum. Unde admoneo vos, dileclissi-
siam habeat ignoscendi causam. Qui jieccata sua oc- mi, quod pravum cst jlracinsalubri consilio duplica-
cultat, et erubescit salubriier confiferi, Deum quem lur; quia bomines isla lacientes, et deliciorum sarci-
teslemhabel, iterum habcbiteumullorem.Oplimeseju- nam cumulant, ct munus selerncesalulis aiuillunt :
dicet homo in bac vita,ne judicetur a Deodanraatione hoc est enim realum congregare, et reniediura devi-
perpelua. Duplicemliaberedebet (leium in pceniieniia tare. Ergo vos, dilectissimi fratres, hortor atque
oninis peccator: sive quia per uegligenliambonura non commoneo, ut si quis ex vobis conscius criminuni
fecil, seu quia per audaciammaluni perpelravit. Quod suortim, indignum se comraunione ecclesiasiica pu-
enim oportuit non gessit, el quod non oporluil egit. tat, digmiin se esse facial. Diciiis, Quomodo aliquis
Confessiojusliiicat, confessioveniani peccalis donai: digiirim se facere possit? Quoraodo, nisi ui errores
1ita MS.gr., a secundamami, sed antiqua, quaticum- piislinos relinquai, el pceiiiteuliampetal : ut qui
cjueverbo. (a) Alias,de Tempore57.
(a) Ahas, de Tempore66. (/>)In Appendicenuucprimum collocatur.Dubiisermo-
(b) ln Apt,endicenuncjirimumcollocatur.Duliiumhabe- nis notaaueceruntLovanienses, spuriisaanumeraruntver-
bantLovanienses. Observant V erliiiusel Vindingus c onfla- liiiusel vindingus. A uctorisingeiiiumet stilusrevera mul-
tum esse excapite 12et 13AlcuiuideVirlulibuset viiiis. tumdistatab Augustiuiano, paruma Ccesaiiano.
2217 SERMOCCLVI. 2213
criminum suorum sorde pollutus est, exomologesis potest, largas eleemosynas erogare prsecipiat :
satisfactione mundelur? Nec ad illud se servet, ut si Iiaec fideliter liumili el, conlrito corde implere
in extremo vitae succterapore tunc jioenitentiampe- votuerit, et possninus et debemus credere quod
tat, quandojain agere non possit. luutilis est enim , ei Domiuus onuiia dignetur peccala dimiftere,
dileclissimi, isla persuasio. Parum est, peccatorem secundum illud propheticum, Peccaior in quacum-
poenilere, nisi pceiiitenliamperegerit. Ad emendjnda que die conversusfueril, omnes iniquilates ejus obli-
enim crimina vox poenilentissola non sufficit : nam viottitradentur(Ezech.x.\m,21el22); etillud, Inqua-
in salisfactioneingeutiumpeccalorum non verba tan- cuinquedieconversusingemueris,salvuseris (ld. xxxiu,
tura, sed opera quccruntur. Dafur quidera eiiam in 12).
exlremis pcenilcntia, quia non potest denegari; sed 3. Id mgre sentialur de eo qui operibuspwnilenliam
auclores lamen esse non possuraus, quod qui sic pe- non oslendit. Teriius modus pcenitentiaa aliquibus
lierit, mereatur absolvi. Qtiomodoenim agit pceni- esse viditur, si aliqttis seiuper niale vivens, in exi-
lentiam Iapsus? Quomodoagit poenitentiamin exire- tu vitsesc reservet ad pceniteiiliam,et ea spe peccet,
mis vilse finibus constitutus? Quomodo pcenitenliain ut per ipsam subilaueam prr.iiiientiainet cuncla con-
agere possit, qui nulla jatn pro se opera salisfactionis juncta sestiinetpeccata diraitli; el lamen poslqtiam
opcrari potesi? Et ideo pcenilentiaquae ab infirmo eam acccperit, et illud quod male rapuitncc in sim-
petitur, infirma est. Poenilenlia quae a moriente plo reddat, nec inimicis suis toto corde indtilgeat,
taniuin petitur, limeo ne ipsa moriatur. Et ideo, di- nec in corde suo deliberet, ut si evaseril, quamdiu
lectissimi, quicumque invenire vult misericordiam vivit, cuni grandi compunctione et liumilitate pce-
Dei, sanus agatpoenitenliam in hoc saeculo, ut sanus nifentiam agat, nec portionem sibi et Cbrislo pro
esse valeat in fuiuro. redemptione peccaioruin de substaniia sua cum filiis
SERMOCCLVl (a). suis faciai. Sic accepla pcenitentia, si sine istis re-
interillatn mediis quae supra memoravimus, exieril de fiac vi-
Admonitio per quam ostendilur quid intersit poe- de eo futuriim sit, licel nos dicere dubii
nitentiamquaecumbonisoperibussemper agHur,et il- ta; quidDominus tamcn in Evangelio definilissime
lamquaein intirmitatevelune vitseaccipitur. simus,
: Si, inquit, non dimiseritis hominibus peccata
i. An ptenitentiaaccepla moriens veniam oblineat. dixit eorum, nec Puter dhniitelvobispeccatavestra (Matlh.
Oblinelqui se in pmiiilentia el bonis operibus jugiler
exercuil. Multi de fratribus vel (iliis nostris solliciti vi, 15); et illud, Date, et dabitur vobis; dimiliite, et
dimiiteturvobis(Luc. vi, 38, 37). Qnomodopeccaiori
sunl, utrum omnis homo in inlirmitate positus, s.i illi dimitli poleril, qui diinittcre noluil? autqtiotno-
poenitenfiamaccipit, et slatim defunctus fuerit,ad do ei dabitur, qui non dedil? El quia Dominusde il-
plenam possit indulgentiam pervenire : et dum hcec lis qui elecinosynas non dcderuin dicturus est, Dis-
inquirunt, non sine parva inter se aniniositate con- cedilea tne, matedicli, in ignemwlernum, qui
tendiinl. Aliienim dicunl eum qui sic acceperit, ad ratus est diaboloel prmpa-
inlegrum liberari; alii autem partrai prodesse confir- dedistis mihi manducare, angelisejus; quia esurivi, et non
mant. Quid tanieiide hac rc nobis secuncluinsancto- si ille in elc. (Mallh. xxv, 41,42),
rum patruin regulas videalur, breviter Cbarilati igncm miltiiur, qui de propria facullate uon
vesirae volo suggerere. Non iucongrue potesl credi erogavil; quid de isto poenilente facturus est, qui
tribus modis ad islam subitaneara pcenilentiamper- non solum de inale proprio nihil dcdit, verum eiiara res
veniri. Primus et praecipuus modus esl, ut chri- voluit? alienas, quas lulerat, nec in simplo redderc
Slianuscrimiiia capitalia uoti admiitat; aut si forlead- et cst illi Qui talis cst, si a me poenitcniiampefierit,
aetas cui aut dari aut debeal («);
miserit, sic pro iliis pcenileat, et ea bonis operibus pcenitenliamilli dare possumpossit , inlegram securitalem
diluat, ul poslea ad pcccata ipsa non redeat; de dare non possum : Detts tamen,
oranibiis fructibus deciraas reddat, el de novera scientias qui omnium con-
novit; et ununiqtiemque secundum suum
parlihus quidquid suis necessilalibus superfuerit,
ihintila peccala qucc quotidie subrepunt reditnat, et merilum judicabit, ipse scit qua fideaut qua iiiien-
illam charilatem teneat qusenon solum amicos, sed tioneaniinipoeiiitentiara peliit. Ego vero tinieone ibrle
isle talis poenilensnec in conscientia sua habuerit,
ipsos diligit inimicos. Qui haec fidcliter implere vo- quod in operibus non oslendit: quia clsi cor videre
luerit, eliamsi poeiiiteiitiamnon accipiat; quia sem- iion possunius, tamen secundum
per illam fructttoseet Ddeliteregit, bene liinc exiet : tenliam, ex fructibus eorum cognoscelis cvangelicamsen-
eos (Id. vn,
et si eo lempore quo moriturus est, eam acceperit, dura ea quce stipra scripia sunt implere pe-
et partem sibi el Cliristo ad subsfantiam stiara cum 16), nitus non videnius. Cum h;cc ita sinl, quis non pote-
iiliis fecerit; non solum eum veiiiatn peccatorumcre- rit
dimus ob(inere,sed eliam praemia xlerna percipere. prohibere, ut eura credamusnon bcne de hac luce
2. Obtinetel qui vixit in peccalis; sed qua lege. Se- migrasse, quem bona opera cognoscimus non fecis-
cundus modus csisupra dicicepcenileiuiae,ut etiamsi se? Ecce, quid mihide snbitanea pcenitenliavidelur,
non solum sed forle Charilali vestraeexjiosui. Si quis cst, cui ex his quse
aliquis, quamdiu vixerit, parva ,
eliam capitalia commiltat |>cccata; et tamen mala diximus aliqua dubitalio nascatur; et optaraus etde-
ut dari sibi a nobis ralionem cum perfec-
ipsa ignoretur qua spe poenileiiliseagat', nec ideo sideranius,
animam suam ad peccatarelaxel, ut ad illam subila- la i.charitale requirat.
Tuiiusest pmnilenliamjugiter agere. Mortis enim
neam jiceiiitentiam se reservet; et in transitu suo hora incetia. In quibusconsistaljugis illa pmnitenlia.
cum grandi huiuililaleel cordis contritione, cuni ru- Nos tameu fratres
vel et hoc de- , charissimi, ea quae sunl incerfa
gitu gemilu ipsara poeniteiitianipelal;
miitissiine in corde suo deliberet, ut si evaserit, vel dubia relinquenles, tolis viribus de illa poeni-
quaradiu vixerit, toto corde et loiis viribus fructuo- tenlia, quae per omnem vitam a bonis Cbristianis
sain pcenileniiamagai; et quidquid se male tulisse agilur, per quam omnia et capitalia crimina damnan-
lur, et minora peccatajugiler redimunttir, atienlius
cogiiQScit,ad integrura reddat, ut secundumillud cogitemus; quse, si quamdiu vivimuscum bonis ope-
propheiieum rapinam resliluat (Ezech. xxxm , 15) , ribus agimus, plenam nobis securitalemde Dei mise-
et oninibusiiiiniicis suis loto cordc indulgeat, et de ricordia
subsiantia sua uiiain porlioneni Chrislo et sibi cum pollicetur. Cum enim onines homines poeni-
filiis suis faciat, el in ipsa inlirmitate sua, quanlum (o) Nonenimomniaetaliconcedebaturpoenitentia.Hinc
1sicIaudunensiscodex.Atr.egius,ignoranierquasispe synbdus Agathensis, cuiCaesarius prsefuit,can. lb : « Juve-
poenitentim agat. « nibusetiam poenilentia n on facilecommittenda est, pro-
(a) Inler ccesariaiiosex Regio codice cura v. C. «
Stephani pter selatis fragilitalem. » Concilium Aurelianense 3,
Baluziivulgatosreperitur ordinesecundus.EidemCcesario can.24: «(Jt ne quis benedictionempoenitentise juveni-
tribuuntnostrimanuscripU.De num. 5 videsupraserm. «bus personis credere prcesuniat.Certe conjugatis,nisi
77, n. 1, et 78, n. 3, et AugustiaiSerm. 595: de nuai. 4, «ex consensuparliumcl aeiatejam ptena, eam dare nou
videEligiihomil.6. «audeat.»
SANCT. AUGOST.V. (Soixante-dix.J t
 SS19 APPENDIX. 2220
tentiani velinl in finem vilce sute accipere, et vix tum erubescis; elde ligalura vulneris erubescis I Pecca-
enim vulnus est, poanilentialigatura vulneris est:
paucos videamus eam, secundum quod desiderant,
promereri; quare non quotidie de ipsam poenitentiam tu qui pcenitenliamnon vis agere, sine dnbio dissi-
agimus, ut rem certam tenenies, relras incertis et mnlas medicamenia luis vulneribus adhibere; et non
dubiis liberemur? Quanli enim qui se ad extremum agnoscis quia plus foedumest, et majorem horrorcm
vitse suaepcenitentiamaccepluros essc credebant, aut generat vuinus deopertum, quara si esset medica-
subita ruina oppressi, aut forie per naufragium de- menlis 2.
appositis involnlum.
Pwnitenlia omnibusnecessariaest. Peccalorum
mersi sunt, aut fulminc inlerfecti, aut sanguinis ictu, mitiulorumcnumeralio.
aut illa infirniiiaie quaeapoplexia dicilur, iia percussi Sola Dei misericordia redinti
sunt; ut non solutii pfleniieniiam pelere, sed etiam possunt. Et hoc considerale, fratres, quia etiamsi vobis
signare se aul orationem Dominicam dicere omnino capitatia crimina non siibreperent; ipsa niinula pec-
non possenl? Cura enim lantis casibus fragiliias hu- caia cerle
, (|use, quod pejus esl, aut non attendimus, aut
mana subjaceat; nimis periculosa prsesitraplioest, ut pro nibilo computaraus, si siinuloiniiia congre-
nos in longa tempora ad agendatn pceiiitentianireser- geiilnr, nescio quaebonorum operom abuiidaniia illis
veinus, qui unius diei vilani in potestalcni habcre non praeponderaresufltcial.Cogilerausex quosapere coepi-
El ideo ctira limore et iremore audiamus nius quid pro juraraeiitis, quid pro perjnriis, quid jjro
'ominumper propbetam dicenlem, et pia nos exhor- maledictis, quidpro deiractionibus, quid pro otiosis
Sossumus,
talione moiieniem, Notiie tardare conveni ad Domi- sernionibus, vidia
quid pro odio, qtiid pro ira, quid pro in-
num, nec differalis de die in diem (Eccli. v,salvus 8). Qui , quid j)ro concnpiscenlia inala, quidprogtila,
enim dixil, In qmcumque die ingemueris, eris quid pro somnolentia, quid pro sordidis cogitationi-
(Ezech. xxxm El . 12); ipse dixit, Notite lardare converti btis, quid pro concupisceniiaoculorum, quidpro volu-
ad Dominum. hoc obtinere Deo aoxilianle possu- ptuosa deleetatione aurium, quid pro exasperaiione
mus, si jugifer supplicemus, utvelociter nobis pius Dbminus pauperuin , quid pro eo quod aut tarde aul difficile
inspirare diguetur oinnia raala fugere, et ea Clnistum<incarcerevisitavimus,quod pcregrtnos ncgli-
quaebona sunt infaligabiliter exercere, res alienas genierex-cepimus,qnod secraidum promissionem no-
non conctipiscere, capitalia criniina non adraitlere , stram in Baptismo, hospitibus pcdes lavare neglexi-
minuta peccata, sincquibus esse non possumus, per mus, quod infirmos iardius quam oportuit visiiavimus,
. inditlgeniiani inimicorum ei eleemosynam pauperum quod discordes ad concordiam non toto el integro
indesiiienter redimere , sectradum vires nostras jeju- animo voluimus
revocavimus, quod Ecclesiajejunante prandere
hiis, vigiliis et oralionibns cum periecia cbaritate , quod in ipsa ecclesia sianics , dum sanctae
frequeiiter insisfere, infirmos visitare,etineis carcere po- lecliones legerentur, oliosis fabulis occupati fuimus ,
silos requirere, peregrinos excipere, liumiliter quod aut psallendo aut orando aliquolies aliud quam
nbn solum pedes abluere, sed etiam in quantum vires oportuil cogilavimus, quod in conviviis non semper
pacem non solum ipsi quccsancta, sed aliquoties quse sunt luxuriosa locuii
suppetuui necessaria largiri,
cum omnibuseustodire, sed eiiam illos qui discordes sumus. Haecergo et tiis similia, quae vix sciri vel nu •
sunt ad concordiam revocare. Si nos tam sanctis ope- merariinpossunt, si eo ex teropnre quo sapere coopi-
ribus dies transiius noslri fideliter occupatos invene- mus, unum «umulimi colliganliir, etiamsi capiialia
rit, sicut jam dixi,eliamsi in hora mortis nostrsepoeni- crimina non addanttir, quantis ct qtialibus bonorum
lentiam non accipiamus , securi de hac Juce migrabi- operum copiis rediini poierunt, nisi praeponderanle
mus; ei non solum pcenara evadere, sed etiam ad divina misericordia, per humilem et compunctam
aclernam vilam poterimus Domino donante feliciter pceiiiteiitiam additis seciindum vires nostras largiori-
bus eleemosynis Dei severitas vel justilia fuerit mili-
pervenire. Amen. gala'?Cum ergo el ista quscdixi, sine quibus nullus
SERMO CCLVII(A). horainum potesl esse, nos nimiuni premaiit, el forle
Admomtioutprocapitalibuscriminibussine aliquadissimu- eliam capilalia nobis crimina et peceata subrepant;
Jalioneaa medicamentum pcenitenliaerecurratur. nescio qua conscientiapcriculosam nobis securilatem
1. De venia prwsumptioel desperalio. Pwnitenliane inducimus, et remedium pcenitenliccquacrere niorti-
differalur, nec erubescaiur. Quoties evenerit,aulfratres etiam
fera dissimulaiione negligimus : et cum in pelago
charissimi, ut in quocumque gravi peccato mundi hujus innumerabilibus fluciibus fatigemur , ad
crimine aliquis, ul se babei biitnana fragilitas, cadat; expetendum porluiri pcenitentisepnst longa nos lem-
nec quia Dcus justus est, desperare, nec qttia miseri- porum spatia reservamus, non intelligenles quod de
cors esl, debel nimia sccuritate confidere : sed sic niullitudine peccatorura desperatio nascitur, ex despe-
limeat -justitiam, ul quacral miscricordiam ; sic de ratione vero absque ulta reverenlia peccatoruin frena
misericordia oonfidal, ut laine» justiliam conlre- laxaniur; et irapielur illud quod scriptum est, Im-
miscat : quia quantum nos Deus diutius exspeciat ut pius cum venerit in profundum malorum, contemnel
corrigamur, tanltim gravius vindicat, si de conver- (Prov. xviu, 3).
sione tardius""cogilemus. Oplime enim maiagma vel 3. Pxitileniia sera quibus prosit. Quam injuste ex-
libula calidis adhuc vulneribus apponitur : et cito spectelur, quam periculose.Sed dicit aliquis : Cumad
vulnus ad sanitaiem reducittir, quod putreseere diu- senectam venero, aut aliqua niniia infirmitate ftiero
'
turna abusione non sinittir. Sed dicit aliquis : Ctim desperalus, tunc pcehilentiam pelam. Non quidcm
ad senectam \ enero, tunc ad pcenitentiiemedicaraeuia dicimus pcenitciitiam illam prodesse non posse: cer-
confugiam.Quare hoc de se suae fragiliias humana prsesu- tum esl quia prodesl, si cum grandi et larga eleemo-
mat; cum Unum diem vilae in potestate sua non syna illam unusquisque accipiat, et ouraibus inimicis
habeat? Quara mtilti sese credebanl longo tempore indiilgenliam tribtiai, et quibuscumqiiefecit injuriara,
vivere; et ita illos mors repenlina sulitraxit, ut nec veniani pelat; et ita loto corde deliberel, ut si evase-
ad illain momentaneam possent poeniieniiani perve- rit, quamdiu vixerit, lolis viribus illam cum rugiiu et
nlre ? Erubescimus modo parvo tempore poenitenliam gemitu et cum mttltis eleeinosynis humililer ac fide-
agere; et non linicnuis sine ullo termino seterna stip- liter agai. Et tamen lu, homosapiens, inler ista omnia
piicia suslinere. 0 infelix tiomo, de ipso vuluere non considera, si jtistum est ut per loiam vitam luam
viiiis et peccalis servias, et ad acquirenchnnvitam
1 In pluribuslibris, ambitstwne. jam semivivus assUrgas. Numquid tibi hoc fieri vis a
(fl) Ca;sarioin a
mariuscriptis dsoriplns,ejtisque uomine servo tuo, ul quamdiu fortis ac juvenis fuerit, inimicis
«djtusesthiBililiolhecaratrumdecimustertius. l)e uum.1 luis servial; ct cura ad seneciam venerii, tnnc demum
VldeAppend.sewn. 29, n. 5 el n. 1; serm.22,n. <3• de• ad tuura servitium redire velit? Quod ergo non vis
num.2 Vid.sefm. 78, n. 2, serm IQH,n. 5, serm. 2:2,n. 2
denum. 3 vide infra serm. 265,n. 2, 564,n. 5, el 2^o' jiati a servo luo, non esl jiistura nt faciasDominotuo.
Ji. 2; denum, 4, videserm.224, n. 1, serm. 229, n. 2, et Cum lameti multos noveiiintis, duni sani esseni, fre-
inffa serm. 24S,n. 4. quentcr dixissepoeniteiiliamse loto corde desiderare:
«231 SERMOCCLVIIl.
enim domosvel stabula nostra, si quotidie emundan- superaddimus. Denique eliarn In ipsts vrilhefimisvel
sed lamen qiiia illam slaiim agere noluerunt, sine fraclmis corporum, infirmitates cognoscere possu-.
ipsius remedio de hoc saeculorecesserunt. Percuiitur mus animarum. Si enim aljcui pes frangatitr aulma-
enim eiiam hac animadversione peccalor, ul moriens nos, cum labore soleladpiistinum officiuriirevoeari,
obliviscalur sui, qui vivens oblitus est Dei. Nam qui Si vero secundoac terlio et adhuc frequeniius in eo-
remedium animsesuae,quando poluit, noluit qucerere; dem loco merabra ipsa franganlur, poiest intelligere
postea etiatosi velit, dubium est utrum mereatur ac- Charilas veslra cum quaniis doloribus vulnera ipsa
eipere. curauda sunt: et tamen post longas et multas curas
i. Et minutaet gravia peccata conlinuoredimantur. vix erit ut ad pristinum stalum membra ipsa valeant
Mala spes et mala desperalio. Et ideo, fratres charis- revocari. Similis ralio in auimarum fracttnis seu vul-
simi, tempus judicii et diem reddendse rationis sa- neribus csse credenda est. Si semel aliquis vel se-
pienter et uliliter cogitemus, et crimina vel peccata cundo peccaverit, et sine aliqua dissimulatione ad
majora cum gemitibus et suspiriis, quamdiu vivimus, pcienilenlicemedicamenta confugeril; ' prislinam inco-
lugeamus; et illa minuladelicta vel quseanle fecimus, lumilatemsine aliqua mora recipiet. Si vcro peccata
vel quaeindesinenter adraillimus, assiduis oralionibus peccatiscceperiladdere, etanimarum vulnera legendo
et largioribus eleemosynis redimamus. El quomodo vel defendendojiutrescere, quam confilendo et pceni-
non desunt quolidiana peccatorum vulnera, sic nun- ientiam agendo curare, maluerit; timendum est,ne
quam desinl eleemosynarum vel oraiionum remedia. in illo impleatur illud quod Apostotusdixit, An igno-
Si enim nosmelipsos propria severitate disliingimus, ras quia benignilasDeiad pwnitentiamle adducit ? Tu
sententiam fuluri judicis prsevenimus. Qni enim pro auiemsecundumduriliam cordis tui etcor impmniiens,
peccatis sibi ipsi non parcit, Deus cito illi indtilgen- Ihesaurizastibiiram in die irw el revelationisjusli ju-
liam rclribuit: et qui se ipsum modo a communione diciiDei (Rom. n, 4ci5).
pro realu suspendit, ab illo allari quod es-t in coelo 2. Ut nemoquanlumvisreus de misericordiaDei cte-
removeri non poteril; secundum illud, Dic tu prior speret, sed sine mora eamsibiconciliarefestinet.Exem-
iniquitatestuas, ttl justificeris(Prov. xvm, 17). Iniqui- plo David. Scd forle cogilat aliquis lam gravia se
tatcm luam si lu agnoscis, Deus ignoscit. Nemo ergo admisisse peccata , ut jam Dei miserieordiam pro-
desperel; sed nerao male speret. Male desperat, qui mereri non possit. Absithbc a sensibus oraniiira pec-
credit quod etiamsi pcenitentiam agat pro peecatis catorum. 0 homo, quicumque ille es , peccatorum
suis , divina misericordia non indulgeal. Male aulera mulliiudincm altendis; et omnipotentiara coaleslis
sperat, qui se post nralta tempora ad pcenitentiaeme- Medicinnn altendis. Cum enim Deus velit misereri
dicamenla reserval. Quomodo enim male desperanli- quia bonus est, et possit quia omnipotens est : ipsc
busdicitur, Peccalorin quacumquedieconversusfuerit, contra se divincernisericordiaejanuam claudit, qui
nmnesiniquitatesilliusoblivionitradentur (Ezech. xvni, Deum sibi misereriaut non velle aut uon posse cre-
21ef22) : sic mate sperantibus dicilur, Nolile tardare dit, et eumaul bonum aut omnipotentem esse diffi-
convertiad Dominum(Eccli. v, 8). Haecergo, fralres dil. Nemoergo nec post cenlum peccata, nec post
charissimi, lam viri qttara feminse, lam religiosiquam milleeriiniiia de misericordia divina desperet. Sicta-
laici, tam senes quam juvenes, tam pueri quam raen non desperet, ut sine ulla mora Deum sibi re-
puellae, attentius cogitemus : el sine ulla dissiratila- propitiare festinel: ne forle, si coiisueludinem pec-
tione securiialem morliferam respuentes, quotidianis candi fccerit etiamsi velil, jam se a diaboli laqueis
diebus peccaiis nostris pcenitenliae medicamenta ap- liberare non possil. David enira qui et rex et pro-
ponere studeanuis; tiinenles illud quod diclum est, plieta divinomuiiere fieri meruit, post tanlam gratiam
Memenlo quoniam mors non tardal (Id. xiv, 12). Si ita prseventusest, ut non solum adullerium commit-
enim usec fideiiler agimus, anle tribunal seierni Ju- teret, sed eliam homicidiumperpetraret: nec tamen
dicis, non damnalionis Sentenliam suscepluri, sed se ad hoc reservavit, ut in senectnte sua ad poeni-
seteruis pracmiisremunerandi cum gaudio et exsulla- lentisc medicanienta confhgeret; sed stalim cilicio
tione feliciter veniemus: adjuvanle Domino noslro proslralus el conspersuscinere,cuiningenii rugilu et
Jesu Ctuislo, qui vivit et regnat in sseculasceculoruin. gemitu poeiiitenliamagens (II Reg. xi, 12 ), implevit
Amen. illud quod ipse in Psalmis dixerat, Lavaboper singu-
SERMOCCLVIH(o). las nociesieclummeutn, lacrytnis meis slralum meum
unde supra(b). rigabo (Psal. vi, 7); eiiterum, Cinerem sicut panem
manducabam, el polum tneum cum fletu miscebam
1. Ut lapsus cito resurgal. Qttatnpericulosnmpeccata ( Psal. x, 10). Ef quia poenitentiam agere mortifera
peccatis cumulare. Rogovos, fralres cbarissimi, ut si securitate non disiulit, cito in se Dei miserieordiam.
ibrlealiquisex vobis, ut sehabel humana fragilitas , provocavit; ut non solnm regnum non amitteret, sed
callidiuue diaboli superatus, cl capilalibus crimini- etiam graiiam sancti Spiritus recipcre mereretur".
bus involuius, secundum quod Aposiolusait, tein- Sed forteest aliquis qui dicat: Ego in mililia posilus
plran Dei in se violandodestruxerit, de Dei miseri- stira, uxorem habeo; et ideo pcenilenliamagere quo-
cordia nondesperel : sed cito de raalo iniquiialis SUK modo possum? Quasi nos, quando posnitentiam sua-
consurgat, ne consueludiue peccandi in ipsis se rui- demus, boc dicamus, ut unusquisque magis sibi ca-
nis sepeliat. Non enim quipeccaverit, sed qui in pec- pillos siudeat auferre, et non peccata diiniitere; et
catis perseveraverit, odibilisetabominabilis Deoerit. vestimenta potius evellat, quam mores. Qui hac dis-
Nara ulde Iiidulgenlia divina nenio diffidal, Dominus siniulaiioiie decipere se magis quam excusare cona-
nos per prophelam velut piissimus pater consolalur, tur, atlendat, quia regem Davidnec hoiior regni iiec
dicens, Nolo nwriem peccutoris,sed ut converlalur, et dignitasveslimentiad poeiiilentiam agendam poluit
vivut (Ezech. xxxm, 11); et illud, Impietas impii non impedire (II Reg. xn, 13).
nocebitei, in quacumquedie conversus fueril ab im- 3. item exemploAchab, Manassw, et meretricisqucr
pielate sua (Ibid., 12). Sed licet sit isla lam magna pedes Dominilavil. Achabquoque rex sacrilegus, de
miseiicordia; lamen lunc nobis prodest, si non tar- Scripturadicit quod non fnerit alius talis qui ve-
damus convertiad Dominura,nec crimina criminibus quo numdalus sit ul faceret malum «ontra Dominuin (III
(a) Alias,de Tempore38. Reg. xxi, 20); posteaquaradepravatus ab uxore Je-
(b) In Appeodicenunc primumcollocatur.Dubiusinter
Augustinianos mauseratapud Lovanienses: at verlinuset
Vindingus reponiyoluntinter supposititios.Ccesariiest ho- 1 HicadduntLov.Am.etEr., et forsitansinealiquafwdi-
miliain Bibliolheca patrun)quarla deoima,ipsius nomine tate; quceCaesarius, EhgiusetMss.nonhabent.
in onmibusnostris manuscriptispraenotata. D e num. 1 2 iteliquabujus numeriyerbadesideranlurin Mss.,et iq
videEligiihomil.15, ei supra serm. 29, n. 4; de num.4, Bibliotlieca!aii-iiui:a Caesarii tameuingeaioBOU suut alie-
ccesariihoinil. 35,elsupra sersn. n. et
13, 5, 29, n. 4. na. videserm. 249, n. 6.
2223 APPENDIX. 2224
lal)orem; ita tidie peccemus el pcecata lenera (acilitis cwellantur.
lur, nec horrorem nobis facitrat nccinterfecto
zabel et abominabilis Deo facms est, el la- Rogovos, fratres cliaiissimi, ut palerna consuetu-
pidalo Nabotb Jezraclita, eum vineam ejns vellct in- diue, quomodo consuevistis, non solum patienler,
vadere, castigatus a sancto Elia, scissis vestibus cili- sed eliam libenter accipiatis : quia et ipsi Deo pro-
cio indutus est, et inclinato capite pcenilentiam cgit. pilio nostis quod non pro aliquo lucro lerreno, sed
Pro qna re statim scrmo Dei ad Eliam factus esl di- pro perfeclo erga vos amore, quod et milii expedit
cens, Vidisli huntitiatum Achab? Quia, inquit, humi' dicere el vobis oportet audire, cum grandi humili-
lialus esl mei causa, ttoninducam malttmin diebus ejus tate ac timore insinuare conlendo. Et quia nobis,
(III Reg. xxi, 29). Consideraie, fralres, quia et ipse dilectissimi fratres, non solum minuta peccaia, sed
quamlibet essel sacrilegus, non rcservavit ut post etiam criinina majora diu noctiique conanlur obre-
longatempora poenitentiamageret; sed statimsacrill- pere, noti nos ad iilam pcenitentiaro quae in fincni
ciirai conlriii et bumilialicordis Deoofferrenon distu- accipilur reservemiis; sed omni die, quamdiu vivi-
lil. Qui uiiqne si postea iti illa humilitate qua cceperat mus, pceniteniiamagere sludeamus. Quam rem non
perdurasset, nunquam ab illo Dei misericordia di- solum laici et clerici, sed etiam ipsi- monacl)i ct
scessisset. Manassesquoque rex, ul in Scriplnris le- sacerdoles debent jugiter exercere. Episcopus eniin
giraus, fam sacrilegus ef impiusfuit, ut de illo scri- qui quotidie pcenilentiara agil, oret pro rae. Qui vcro
ptum sitquod tolara Jerusalem omni iniquitate re- de honore vel sanclitale praesumensdissimulat poeni-
pleverit: ettamen post hsecin captivitatem ductus , tentiara agere, qucerat sibi qui pro ipso debeat sup-
et in carcerem missus, cum grandi lrainiliiate poe- plicare. Cum enim nulliim dicm possimus sine pcc-
niientiam agens, iiagraiiam Dei oblinuil, ut meie- calo transigere, qusc ralio est ut dum paulatim
relur inter Dei amicosposlmodum numerari(IIPflro/. minuta peccala congerimus, de parvissimis gullis
xxxm, 9, 13). Meretrix quoque illa, quae pedes Do- infiiiitosgurgites faciamus? De raultiludine peccaio-
mini lacrymis lavit, et capillis extersit. ubi coelestera rum , quae longo lenipore congerilur , desperalio
Medicumvenisse cognovit, ullro se ingessit in do- geiieratur, secundum quod scriptum est, Impius cum
mum nbi rogata non fuerat: et qucc prius frontosa venerilin profundummalorum, contemnel(Prov. xvm,
fueral ad perdiiionem, poslea fronlosior facla est ad 3). Omnes enim nostis qnia facilius possumus tenera
salutem; et ideo audire meruit quod ei omnia fuerint evellere, quam robusla succidere.
peccata dimissa (Luc. vu, 47). Nec ipsa se ad hoc 2. Pwnitenliaquolidianasuadetur faniitiaribusexem-
reservavit, ut in fine vilcesuaepoeiiilentiam ageret: plis. Et tit de rebus quas quotidie in oculis habemus
sed dum adhitc peccare poierat, sic voluit peccata capiamus exemplum, quis hodie invenilur ila inulilis
desererc; ut illam de adulteriis suis non impossibili- vel ignavus, qui non oiiini die domum suam scopis
tas subtraherei, sed voluntas. mundari faciat? Qnis est, qui equos suos super ster-
i. Non erubescatpwnitenliamagere, qui non erubuit cora sua senipcr stare permittal ? Rogo vos, fralres,
pwnilendacommiitere.Mullosadliuc ininfinila Scripluris di- de minimis magna conjiciie ; nec vobis incongruum
vinis poteramus invenire, qui post criraina videattir quod de scopanda domo facimus mentio-
poeniientiamagentes, Dei in se misericordiam pro- nem : quia de hac re ipse Dominusin Evangelio dixit,
vocaverint; et non solumad priorem, sed eliara ad quod mulier illa quse drachmam perdiderat, ubi do-
meliorem statum redieriul. Sed quia longiim esl' me mum suam scopis mundavit, stalim drachmam quam
omnes recitare, isli qualuor quos nomiiiavimus sa- perdiderat invenire prJDmeruil(La(;.xv,8).Indrachma
tis abuiideque sufficiunt, ut agnoscamus quod Deus nummiis intelligilur, in nummo imago imperatoris
aoster, qui el David posi tam grave peccalum indul- agnoscitur : quomodo ergo quando domus scopatur,
sit, et Achab sacrilego regi pepercit, ctManassen post imago imperatoris inveniinr in dracbma; sic anima,
innumerabilia peccata poeniieiiliam agciiiem inler quando viiiorran sordib>is per fructuosam pceniten-
amicos suos repulavil, el mereuici quselacrymis pe- liani liberatur, imago imperatoris in illa agnoscitur.
des rigaverat et capillis suis lerserat, lottim indtilsit; Ergo, sicul jam supra dixi, fratres charissimi, agno-
<iuiistis lantis ac lalibus peecaioribus veniam dedit, sciie quia non est dttrtim nec laboriosnm quod sug-
paralus est et nobis, si in veritate converlinmr, non gero : hoc enim rogo, ut quomodo scopis mundaraus
soluni peccata dimitlere, sed etiam aeternam bealitu- doraura nosiram, ut placeat oculis amicorum nosiro-
diiiem dare. Haecergo cogiuuttes, fratrcs charissimi, rum ; ita ctim Dei adjutorio ab omnibus peccalis
ijtiantum possumus, cura Dei adjulorio laboremus, ne mirademus animarn, ut non displiceat oculis Ange-
i.obis aliqua crimina vel capilalia peccata subrepant. lorum. Ad doinura aniincenoslrcenon solum Angeli,
Si vero in hoc malum fueritaliquis diabolica callidi- sed eliam DomirrasAbgelorum venire dignalur; sicut
date proslratus, priusquam crimina ipsa pcr eonsue- et ipse dixit, Ecce sto ad oslium, el pulso; si quis
ludinem convalescant, reraedinm sibi in die necessi- surrexerit, el aperuerit mihi, inlrabo ad illum, el cce-
latis acquirat, et cura iiigenti rugitu el gemitu Deum nabo cttmillo, ei ille mecutn(Apoc. m, 20); et illud,
sjbi reconeiliare conlendal. Ncc ernbescat pceniten- Ego et Paler meus vetticmus, el mansiottemapud eum
iiam agere, qui non erubuil poeiiitendacoraraittere; faciemus (Joan. xiv, 23). Quam felix illa anima, quce
sed cilo in se bonis opeiibus conlendal Dei imagi- ita domura cordis su| de peccatorum sordibus volue-
nem repararc, ulinter iilios mereatur agnoscia Pa- ril emundare, ct sanctis ac justis operibus adim-
Ire : neab illa aetcrna bealitudine exclusus , et a con- plere, nt in ea Doniinum delectet habitare! Non ergo
vivio.nupliali projecltis, ligatis manibus et pedibus nos pigeat facere in animabus noslris, quod fieri
projiciaturin.lenebras exteriorcs , ubi est fletus et jubemus in doniibus vel stabulis noslris. Nam quo-
slridor denlium (Matlh. xxn, 15); sedmagis medica- modo stabula juslum est ul quoiidie mundari facia-
menlis pceniteniisc,humiliialis vel coinpuiictionis,ad mus, ne equi nostri paliantur injuriam ; sic nimis ct
sanitalem pristinam revocattis, et bonoruin o|ierum injustnm et satis crudete est, si majorem curam
margaritis ornalusaudire mereatur, Euge, servebone habeamus dc animalibus quam de animabus nostris.
et fidelis, inlra ingaudium Dontinilui (Id. xxv, 23). 3. Pmniteniimillius fructus. Peccator in se neqttil
Amen. habitare; hittc aberratiottesqumril : sed inde inquielu-
SERMO CCLIX (o). dinem augei. Unde eatn verius averlere possel. Etiam
Admonitio ut quia semper peccaia Subrepunt,scmperpro et hoc suggero, ut non fastidiose suscipiat sancta
ilfispoenitentiaagatur, et nemoad extremumvitaesuce Charilas vestra : volo enim vobis de ipsis rchus quas
pcemtentiamaccipere magisquamagere periculosadis- loquimur evidenteni simililudinem dare. Quomodo
simulationereservet.
i. Pmnitenlia hic a neminedebet dimilli, cum quo- Homilias a stephanoBaluzioyulgatasordineterlia. l)e num.
1 vide supra serm. 45, n. 4;de num. 2, serm.229, n. S;
1 Mss.,novimus. serm. 115, n. 3, et serm. 230,n. 5; de num."3, serm,
(a) Caesarioin manuscriptisiribuilur, estque inter ipsius 141, n. 3, et 14,n. S; de num.4, serm.29, n. 2.
2225 SERMOCCLX.
minora peccala, si quotidie redimanlur, nec despera- de die in diem; et nnn magis limes ne fortc hodie
tionem nec dolorem poterunt generare. Si vero ad habeas ultimum' diera ? H;cc ergo qusesuggessimus,
purgandum negligentesesse volumus, quoraodo sta- fralres charissirai, si secundum vestram consuetu-
bula quae longo lempore non muiidaiilur, ita com- dinem sanctam libenti animo aceipitis, et sollicilo
putrescunt et fetorem horribilem redduut slercora ac vigilanli corde jugiter cogitatis ; et in hac vila
ipsa, ut ibi non solum homines habitare, sed ncc cum conscienlia bona vivere poleritis, et in futuro
ipsa animalia stare possint; ila quicumque negligens saccuload aeternam beatiiudinem feliciter pervenie-
in animam suam peccatorum sordes malis actibus tis : praestanteDominonostro JesuChristo, cui honor
longo lemporecongregare volueril, et quolidie bonis et imperium in saecula, elc.
operibus emendare neglexeril, non solura Deusillum SERMOCCLX (a).
non dignabitur visitare, sed ipse peccator non polerit Admonitio excerptade librisantiquorumPatrum,ut qui se
in se ipso consistere. Denique omiies negligenles, criminacajiitaliafecissecognoscit,ad poenltentiae
medi-
quorum corda multis peccatis, velul a quibusdam camenta siiieafiqua dissimulationeconfugiat.
bestiis lacerantur, et lanquam a spinis venenosissi- 1. Confessio,labula post naufragium. Anima mor-
mis compungunlur, hoc solent ad sibi sirailes dicere: lua lucrytnis suscilalur. Non auiem solis eleemosy-
Noveritisnos tristes esse vel anxios ; et ideo venite, nis. Unde vos frequenter admonui, fratres charis-
dissimutemus nos, aut ad circum aut ad theal.rum simi, iterum atque ilerum admoneo ct coniestor, ut
euntes, aut ad labulam Iudentes, aut in aliquibus qui se cognoscit de littore conlineiilice,tempestate
nos venationibusexercenles(a). Isti lales ideo aforis libidinis , in pelagum luxuriae fuisse jactatum , et
mundi consolalionem quscruiit; quia illara qttse a caslilaiis incurrisse naufragium,peccalorum confes-
Deo intus in anima dalur, accipere non raerentur. sionem, velut tabulara fractaenavis velociter appre-
Quando enira de multis calumniis vel rapinis ac de hendat: ut per ipsara de abysso ac profundo luxuriae
illis infelicibusspeclacutiset periculosisvenationibus possit evadere, et ad portum pceniteniiaepervenire ;
revertuntur ad conscieniiassuas, quia ibi per illam ubi jam tuliori loco spei atichoram ligere, et salutem
exercitalionem mcerorem addiderunt potius quam perdiiam valeal reparare. Oportet enim unumquem-
tulerunt, babitare in se vet requiescere omnino non que super se ipsura quasi super inorluum conclaraare,
possunt, sed peccalorum litibus vertunlur. Per super- et magnos sttper exslinciam animain dare planctus.
biam euim quasi a leonibus lacerantur, per invidiara Et quomodo solet mater super mortuura unicuni
tanquam viperarum morsu percutiuntur, per iracun- filium toto pectore lamentari ; sic oportet super
diam crudeli incendioconcremanlhr, per crudelita- unicam animain nostram criminis gladio inlerfectam,
tem morsu scevitisedisrumpimtur; in rapinis vclut tolum pondus doloris effundi : si forte possit lacry-
luporum deiilibus comedunlur, in luxuriis et ebrie- marum fomcntis calore fidei suscilari. Ante omnia,
tatibus tanqnamin immnndissimiscloacis volutantur: sicut frequenter admonui, caveat el observet unus-
ac sic dum de crudelissimis theatris ad crudeliores quisqtie peccalor, ne pro suis crimiiiibus iia elee-
conscienlias quasi de raalis ad pejora redeunt, re- mosynam tribuat, ut ipsa crimina non relinquat,
quiem habere non possunt. Sed qiiantum melius limens illud quodApostolus dixit, Si clisitibue.roin
viliorum stimnlis faligati, divinis lectionibus stude- cibos pauperum omnes facullates meas, charitalem
rent, ubi veram dissimiilalionem el integram conso- autemnon liabuero,niltil mihi prodesl (I Cor. xm, 3).
laiioneni poterant invenire; sanctorum etiam liiniiia 2. Eleemosynmpeccatotis.Sed dicit aliquis: Quo-
frequentanles, contra ipsa peccala ipsorum adjtito- modo charitalem non babere judicabitur, qui pau-
rium poslularent; et jejuniis et orationibus sive peribus tanla largitur? Cui ego respondeo : Qtio-
eleemosynis insistentes, magis punire quam nutrire modo in aliis charitatem custodit, qui se ipsum
vel addere peccala ipsa contenderent : ut effugato inlerlicil, qui iu aniniam suam crudelis existit? Non
de cordibus suis crudelissimoexercilu vitiorum, ad enim meutilur Spiritus sanclus, qui dicit, Anima
veram requiem, id est, ad Christum, loto corde qum peccaverit, ipsa morietur ( Ezech. xvm, 20 ).
reciirrerent, et audirent eum misericordissimasibi Si enim quolies aut adulteria, aut homicidia com-
voce clamantem, Vettilead me, oninesqui laboratis mitiimus, aniinas noslras occidimus; quid nobis
el.onerati estis, et invenielisrequiem animabus veslris prodest quod in aliis benigni siimus, et in nobis
(Mallh. xi, 28). ipsis impii esse cognoscimur? Eleemosynas dando
•4. Peccata etiamminula solliciteexpianda. Qtii hscc alicnaui carnem pascimus, et crimina comraittendo
humiliter ac fideliteragere voluerint, de gravi tempe- noslram animam jugulamus. Et ideo , sicut frequen-
stale ad tranquilliiatem, et de crudelissimo vitiorum ler admonui, sic pro majoribus peccaiis eleemosynas
barbarico ad veram pacem poierunt pervenire. Si demus, ul lumquamad ipsa crimina redeamus. Non
qui aulem sunt, qui se a supra dictis malis immunes sanilali credenduni est, non setati. In remedium sa-
esse confidunl,et pro eo quod capitalia crimina non lulis suse seraper lardus est, qui vitae suaeincertus
admiltunt, periculosa securitale quasi de innocentia est. 0 si lentpuspcenitenlicesic disponerelur, quando
gloriantur; timeant ne eos abundanlia minutorum est in potestale positum, quomodo desiderareiur
peccatorum, lanquam durissima scabies muscarum amissum ' ?
vel pulicum, ila affJigat et cruciet, ut etiara ipsi in 3. Conclusio.Nosergo quibusadhuc, etsisnb incerta
se habilare non possint. Unde et sicut crudeles ac brevitate conceditur curare maculas, lavare culpas,
mortiferas bestias, quae uno morsu solent interficere, subvenire praeicriiis,consulerefuturis,etfacereiufecla
timemus, el minulas bestiolas, quse nos cruciare de faclis; tolis viribus laboremus, ut quod vivimus
possunt, horrescimus; cum Dei adjutorio et capi- ad vitam possit apponi, ut quod vivimus non morti
talia crimina ac minuta peccafa, sine quibus esse proficiat, scd saluli. Sint tam efficacesgemitus, qui
non possumus, quotidianis eleemosynis vel oratio- peccata in ossibus pcrscruleiilur, qui iu medulliscri-
nibus, praccipue dum inimicos nostros diligimus mina persequantur. Nihil intactum fletus, nihil in-
toto corde,- redimamus. Nam si nos in extremo vilse curatum medicabilispcenilenliaedolor relinquat, quod
noslrae tempore ad agendam poenitenliani vel ad conira nos in die discussionisassurgal, quod post ve-
redimenda peccata Velcrimina reservemus ; timere tera saecularepenle novumin realum malceconscien-
debemus ne forle nos mors inopinata proeveniat, ct tiae menlis appareat. Feslitiemus cmetidatam vitam
ad illud subitaneura tempus poenitentise non sinat Domino, antequam auferatur, offerre. Hic exstingua-
pervenire, ad quod nos mortifera securilate volumus mus inorlcm moriendo peccatis; hic vitam vitce rae-
reservare. Et ideo timeamus illud qtiod scriptum 1 Ms.,quomodo desiclcraluramissum?
esl, Nolite tardare converliad Dominum, nec differatis esl in BibliolbecaPatrumccesariihomiliade-
die in diem 0 homo differs (a) Ipsa
de (Eccli. v, 8). , quare cimasoplima,c[uceetin manuscriptisnomen ipsius prae-
(a) De tabulceludovideatursupraserm. 141, n. 5; de fert. De nuui.1 vide inlra serm. 2B"2,n. 2; de num. 2,
tenationibus,eernii149,nn. %,3. supraserm. 219,u, 0, cl Eusebiiiiomil.3, de EpipLjnia.
2227 APPENDIX. zzzS
ritis acquiratoiis, nec nosin temporesencctutisad poe- iii vestimenlisovium, inlrinsccusatttemsunt tupi rapa-
nitentiaeremcdia reservemus. Quienfmdixit, Peccator ces (Mntih. vu, 15) : et ideo, sicut jam dixi, qualem
in quacumquedieconversusingemueril,omnes iniquita- me inliis esse cognosco, talem foris ostendo. Et quia
tcsitliusobtivioni tradentur (Ezcch. xvni, 2Ie/22);ipse huc usqui; prctiosis veslibus me foris ornabam, et in-
eliam dixit, Noti tardare convertiad Dominum(Eccli. lus in anima mea peccalorum lepra perfusus eram";
v, 8). Si te faciebat proraissio itla secnrum ; faciat le ideo cilicio induttis et lolo corde pcenifentiam pcicns
contestalio isia sollicituiii: ct atidi Scriptuiam dicen- rogo, ut vestris orationibns a peccatorum meorum
tem, Memento, fili, quia mors non tardut (Id. xiv, paralysi merear liberari. Unde iternm alque iterum
magna est, precor, ut quia, Deo vobis inspirante, nostis flere
12) ;.et illud, Ne dixeris quia miseratio DeiMisericordia
tnitlliludini peccatorummcorum ignoscel. cum flentibus , pro remissione peccalorum meorum
et ira apud ipsum smtt, et in peccatores,id est, in pec- ad fletus vel gemilus veslra pietas provocettir : credo
catis perseverarites, rcspicil ira ejus (Id. v, 6 et 7). enim quod3pud illum misericordissimumjudicem san-
Si cnim iiscc fidelitcr et diligentcr atlendimus, et ad ctseorationes vestrceniihi possint indulgentiam obli-
poenieeniisemedicamenla sine aliqua dilatione con- nere. 2. llac precenon moveriinhumanum.Nec DeusEc-
iitginiiis; et pceuam perpetuara cvadere, et ad prae- clesiw
nria sRtcrnajiossumus feliciter pervenire; adjttvante pro pwnitenteprecesdespicit. Vcre dico, fratres
Domino rioslro, qni vivil et regnat in saeculassecu- charissimi, quia si est ciliquisqui taliter poenitenliam
lornm. Amen. petenli non condolet, nec loto corde Deo supplicare
SERMO CCLXI (A). CGMendit,nimis inhunianus et impius judicandus est.
Et qtiia Dominus dixit, Omnia qumcumquevultisul (a-
Admonilio d e illis qui publicampoenitenliampelunt-, ciatii vobis homines,et vos facile illis similiter; hmcest
1. Pwnilentia publiea cur petalur. Pmniteniisindu- eiiimLex el Prophetm (Ibid., 12) : el nos quod nobis
tnentnm. Supplicaiio. Qtiotiescumque, fratres charis- ab aliis fieri volumus, quando poenitentiampublice
simi,aliqucra'de fratribus vel sororibus nostris poe- pelere disponimus, hoCaliis tolo corde et loto animo
niiciitiam publice videmus petcre, magnani in nobis impendere festinemns. Quid enim voluimus quando
ijisisDeo iiispiraiitccoiiipunclionemdivini limorispos- ad pcenilenliaeremedium pervenire meruimus, nisi
sumtis ct debcraus acccndcre. Quis enim non gratule- ut onrais populus pro nobis intenderet divinam mise-
lur ct gaudeat, et qiianlas potcst Deo gratias agal, vi- ricordiam exorare ? Qtiod ergo nobis desideramus ab
dcns pcccaiorciii contra peccata sua ir.iscentem, pu- aliis fieri, hoc et aliis cum perfecla charitate debe-
blica voce elaniantem; nl qusesolebat impudentissima mus impendere; propter illud quod scriptum est, Con-
frontc defenderc, salubritcr incipiat accusare? Jam fileminiallerutrum peccala veslra, et oraie pro invicem
cnini sc cccpil Deo adjungcrc; cl idco peccatorum suo- xtt salvemini(Jacobi v, 16); et illud, Frater [ralrem
rum non vult defensor, scd persecutor existere. Et adjuvansexaltabilur (Prov. xvni, 19). Haecergo si cum
qttia Dciis odio habet pcccala ; statim ubi negligens perfecta charitate fideliter volumus agere, certissime
quisque poccata sua odio habere cceperit, et a suis et possuraus et debemns credere, quod nos Doniini
crirainibtis separatur, ct Deo conjungitur. Et ille qui- dignabitur ineffabilispietas exaudire. Et quia ipse dixit,
dcin qui poeniienliam publice accepit, poterat eam se- Si duo vel tres consenserinlsuper terratn, quidquidpe-
crclitis agcre : sed, credo, considerans mulliludinem tierint, fiet illis (Mallh. xvm, 19); pius et misericors
peccalorura Giiorum, vidcl se conlra lam gravia mala Dominus,qni duos aut fres se exaudire promiltit, po-
soluni noii jiosse sufficcrc; idco adjutorium tolius po- test fieri ul tolum populum pro unius pcenitenlis in4
puli cii|iit expelere. Quomodo solel fieri, ul cujus vi- dulgeniia nou exaudiat? Absit a nobis, ul hoc vel le-
nca.pcf negligciiiiara deserta reinanserit, roget vici- viter de illius ineffabilimisericordia cogilemus. Tolo
nos et proximos suos; et una die mullitudinem ho- enim corde credere debemus, quod nos pro pceniten-
iiiiniint congregans, quod pcr sc solura non poluit, tibus Ifairibus noslris benigno ac pio anirao suppli-
mulioruin manibiis adjutus, id quod desertum fuerat cantes exaudiat, qtii ut rogelur invital; sicul ipse in,
reparet: ila ergo et ille qui publiee pceuilenliam vult Evangelio dixit, Petite, el accipietis(Joan. xvi, 24).
petere, quasi corrogaium digiioscilur congregare; ut Et hoc altendite, fralres, quod qui poenilenliampe-
tolius populi orationibus adjuttis, et spinas ct tribu- tit, excommunicari se supplicat. Denique ubi accepit
los peccatorutn suorum possit evellere : ut in eo bo- poenitenliam,coopertus cilicioforis ejicilur. Ideoenira
norum messis valcai Deo auxilianle eonstirgere; et vi- se excommunicarirogat quia ad percipiendam Euclia-
nea cordis sui, quce non uvas, scdspinas.cbnsueverat ristiam Domini indignum esse se judicat. Et propter-
dare, dulcedincm spiritualis vini incipiat exhibere. ea aliquandiu se ab islo aliari alicnum vuli fieri, ut
Et illud, fralrcs cbarissirai, noii otiose consideran- ad illud altare quod in coeloest, mercalur cum secura
dum est, quod illc qui pcenitentiam accipit, cilicio conscienliapervenire. Propterea se a communionecor-
cooperilur (b). Et quia ciliciunide piliscaprarum lexi- poris et sanguinis Cliristi quasi reum et impium cum
tur, el caprcepcccaiorum simililudinem habere vi- grandi reverentia vult removeri, ut peripsam lnraiilita-
dentur; et ille qui jioeiiitentiamaccipit, non se agnum tem tandem aliquando ad coiiimuiiionemiuereaiur sa-
sed haedumpublice proliietur, rcbus ipsis elamans et crosancti altaris accedere.
dicens : Videte me, omnes populi, el pro me misero 5. Non ideo lamen a bonis operibuspwnitensvacet,
omnes lacrymas pietatis effundite; et qualis sum fo- Vinum et carnes ei interdicunlur. Et tamen, fratres
ris, falem me intus esse agnoscite. Jam enim me nolo charissimi, hic ipse qui tam fideliler compuncto et
foris quasi justum ostendere, ct iniquilales vel rapi- contrito corde pcenifentiampetit, sic de iutercessione
nas inlra aiiimara meam abscondere. Jam velut ille tolius populi debct esse securus, ut totis viribus ia
publicanus incurvatus in lerram oculosvulneraad ccelumle- bonis operibus se exercens cum Dei adjutorio de sua
vare ri*onaudeo (Luc. x\;.i, 13); sed pecca- sit saluie sollicitus : ne forte dical in corde suo, EcCe
lorum meorum iili coelestiMedico curanda humiliter totus populus pro meis iniquitatibus supplicavit; jam
olfero.Et ideo rogo, ut omiies pro me illius miseri- ergo et possura et debeo esse securus. Absit ut hoc
cordiam suppliceiis; ul putredines peecatorum meo- vel in cogilatione, non dicam in sermone, habeat ille
rum usque ad vivum curare el ad veram sanitatem re- qui pisnitentiamagit : sed cum Dei adjutorio, quau-
vocare dignetur. Timeo eninf ne in me impleaiur il- tum polest, sic de oratione aliorum confidat, ut sive
lud quod Dominusde liypocritis dixit, Veniunlad voi in jejuniis, sive in eleemosynis, sive in orationibus *
inliiirailitateetcharitale, sive in opere sancto seexer -
(a) ExCaesarianis a stephano Baluzioeditis est homiha cere contendat; infirmos eliam visitando, discordcs
prima. Caesarionostri qnoque assignant manuscripti. De ad concordiararevocando,
num. 1 vide supra serm. 68, n. 4; de num. 2, serro.229, cloruni peregrinanlium pedes peregrinos excipiendo, san-
humililcr abluendo , a
u. 2, et 237,n. 4. delractione vcl maliloquio abstinendo. Vinum, si per-
(b) De hoc poenitentisuidumeiilovide concil. Agalh. miltil iufirmitas, non accipiat : si vero hoc projiler
can, 15, et Elig.homil.8.
 %m SERMO CCLXIl.
senectutemvel propler dotorem stomachi non potest, atque incanlatores caplivum se diabolo tradidit: ha3C
audiat Apostolumdiceniem, Vino modico utere pro- et ejusmodi commissa expiari penitus communi et
pter stomackumluum (I Tim. v, 23). Stmt enim ali- mediocri vel secreta salisfaclione non possimt ; sed
qui jicenilenles, qui ideo cito reconciliari volunt, ut graves causaegraviores et acriores et publicas curas
carnes accipiant. Certum est quod non satis compun- requirunt (fl) : ut qui cum plurimorum destrnctione
cte poeiiitetiiiamaccipit, qui carnes nulla infirmiiale se perdidit, simili mndo cum plurimorum acdifica-
cogeitte aut desiderat aut praesumilaccipere. Et ideo tionese redimat. Homo enim ipse se decipil, si cum
eliam reconciliatus pcenitensS ubicumque aut in suo in medttllis fervere sibi sentiat morbum, per super-
aut in alieno convivio olera aut legumina aut pisci- ficiem corporis niolle deducal unguenttim.
culos invenire potuerit, aliam carnem non debet ac- 2. Adjuttgendmlacrymwobinteriiumunicmsuw. Cur
cipere (a). Hoc ideo dico, quia, quod pejus est, anima unica. Nec desinl misericordimopera. Hsecita-
sunt aliqui poenUeiites, qui et carnes cura grandi que principalia mala ingenti rugilti et gemitu el fonte
aviditale accipitinl, et vinum forle aliquoties usque indigent laerymarum : atque per lacrymas claman-
ad ebrieiatem bibunt. Cum grandi enira cautela su- dum est cum prophela , Rugiebam a gemitu cordi»
stineadura est corpusculum noslrnm, ne per ebrie- mei ( Psal xxxvn, 9 ) ; et, Lavaboper shigulasnectes
tatem et gulam ilerum nos lalia sollicilet peccata lectum tnettm( Pscil. vi, 7) ; et ileTum, Ego autem
commitiere, ut aut parum aut niliil prosit, quod cinerem sicul panem manducabam, et potum meum
poenitentiam visi snmus egisse. Sic ergo cum Dei cum fletu miscebam(Psat.ci, 10). Nemo despiciat
adjutorio tolis viribus laboremus, ut quidquid de hanc humiliiaiem ; suminus rex erat qui isla faciebat
peccatorum nostrorum vulneribus per Dei misericor- et dicebat. Oportet itaque sicut super mortutira con-
diam ad sanilatem reducitur, non iterum per negli- clamatum, ita magnos super exstinctam aramamdare
gentiam vulnerelur. Quod ipse prsestaredignetur, qtii planclus. Et quomodosolet maler orbata super amis-
cum Palre et Spiritu sancto vivit et regnat in scecula sione unici sui fraclo pectore lamenlari : ita conve-
sceculoruin.Amen. nit super unicam suam, sed cum spe repaTationis,
SERMOCCLXII (b). affligi. De qua unica sermo propheticus dicit, JErae
De poenitentia. a fratnea, Deus, animammeam ; et de manu canisuni-
cam meam ( Psal. xxi, 21) ? Quare «racflin dixit ?
1. Pomitentimeffeclus. Delictiscommensuretur. P m- Sive
nitenliaspubliemobnoxiacrimina.Pwnitentiwpubticmra- solaelquia lanquam iraica diligendaest, sive quia ipsa-
tio. Aitquodamloco sermo divinns: In diebussotemni- motis omnibus singularis ante tribunal coelesterationem, re-
talum vestrarumaffligiteanhnas vestras(Levitxvi, 29). cesse est solaliis, redditura est. Ila, inquam, ne»
Quare hoc dixit ? Quia jejunia ac vigilise et sanctae fossam totum super hanc unicam criminum mucrone con-
affticlionesbumiliata corpora macerant, sed macu- lacrymarum vivificata pondus doloris effundi; si forte possit
lata corda purificant; membris subtralrant forliiudi- Accendenda est fontibus, calore fidei suscilari.
nem, sed conscientiis addunl nitorem. Niliilominus preces futuri recordatione compuncfio, eorroborandse snnt
de conlrilioneanimi redimunlur crimina volupiatum, diarum operibus adjuvandae. judicii, alqtie misericor-
Audiendaest prophetae
et per dur.t; crncis exercitia, deceptse duduin car- seiiteniia, sed audienda obedientise
nis gaudia puniuntur : ac sic morlificatione pracsentl Accipe, inquil, o rex, consiliummeum, aure, dicentis,
et peccata tuct
futurae mortis sententia praevenitur ; et dum culpae eleemosynisredhne
auctor humilialur, culpa consurailur, dumque exie- illius (Dan. iv , 24). Exemplum etiam
rior afflictio voluntariae disirictionis infertur, ire- pro noslra evangelici viri ila est aiidiendum , quasi vere
mendi Judicis offensasedalur ; et ingeniia debita la- bonorummeorum, redemptione conscriplum, Ecce dimidiutri
bor solvit exiguus, quaevix consumplurus erat ardor 8 : de Domhie, do pauperibus( Luc. xix,
selernus. Tractantes ergo causani salutis noslrac, fa- ineffabili ) quibus audivimus in Evangelio Dominura
ciamus intra nos quod circa nos medicifaccre sotent. uni ex minimis dignalioiie et charitate dicentem, Qui fecit
islis , milti fecit ( Maith. xxv, 40) ;
Si Isesura aliqua vel querela in prima corporis cute verba eleemosynarumnobiseffectus ccelestiauc-
curatio medicamenti blandioris quac
sentiiur, apponitur:
si vero in ossibus vulnus absconditum, autin visce- toritate commendant.
3. Et hmc cur
rum profunda demersum esl, austeriorem ac violen- permisilDeus.perficerepauperespossunt.Pauperes
Sed forle quando de eleemosynis lo-
tiorem poscit vis occulla medicinam. Similis ratio quimur, expavescil
in segritudine inlerioris hominis adhibenda est. Si Charissimi. Merainerit angusta pauperlas. Non ita est,
a:ra minutadivitum ihe-
levia sunt fortasse delicta, verbi gratia , si homo vel sauris fuisse praelata : pOtius quia Deus noster non solura
in sermone, vel in aliqua reprebensibili voluntafe, copia largitatis, sed benevolcniia
si oculo peccavit aul corde; verborum et cogitatio- Ego autem puto, cliarissimi, quod pascitnr largientis.
ita Deus noster
num maculaeqtiolidiana oraiione curandce, ei privata pauperes in boc ininidoesse permiserit, ul in jiaupe-
compuuctione lergendae sunt. Si vero quisque con- ribus divitum fidem probarel ; vel in pauperum mi-
scientiam suam interrogans, facinus aliquoclcapitale sericordia divilibus misereretur : ut abundaniibus
commisit, ut si fidero suam falso lestimonio expu- boni opuis ac rcdemptioiiis suaeoccasio non deesset,
gnavit ac prodidit, aut sacrum Veritatis nomen per- ut benevolum locuplefem eliam inopia aliena diiaret,
jurii temeritale violavit; si veram bapiismi tunicam, et opulcntiorquisqueingentia de egenle lucra recipe-
et speciosara virginitatis holosericam, ccenocomma- ret; et mirifico summoque commercio, dum inopi
culati pudoris infecit; si in semclipso novum homi- misericordia temporaria largitate confertur, inde
nem nece hominis occidit; si per augures et divinos aeternus thesaurus compensetur. Dirigamus ergo ac-
1 InTheodericensi MS.,utjam reconcitiatusfuerit, etc. lus nostros, et quidquid possumus, el quidquid vale-
s ubcarolo
(a) videconcil.Cabillon. erat nomilia Magno, c an.35. in exercilia boncc voluntatis, in studia justilisc
(b) In Bibliolheca palrum Caesariiprima, nius,
eademqueipsa Eusebiiad Monachos decima. Praelereaob- aci.misericordiae conferamus.
'servare est eunidemsermonem.in LeclionarioOttembu- lndumenla Operibus misericordimposi vitam nowest locus.
ranopraese ferre sancliFaustininomen, quo quidemFau- beatorummerita. Pauper sibi atiUmditare
stus Regiensissolet designari,sed tamenm Compendiensi potesl.—Curramusdumlucemvilmhabemus, priusquam
codiceaequeveteri Ccesario a ttribui. si quis contenderit nostenebrwcomprehendant( Joan. xu, 35 ): quia jam
eum a Fausto primumscriptum, ac deindecum aliisnon- in illo steculoemendationiac redemptioni prospicere
nullisa Caesario adoptalum esse, haud multum renitemur:
maximecum in memoratoLeclionarioottemburanoaliud («) Islorumcriminumreos,scilieet, « homicidaset fal-
sit ejus exordium, nempe : «Ecce, fratres charissimi, sostestesacommunioueecclesiastica submovendos,»syno-
diesQuadragesimce sancti.» Denum. 1 vide supra serm. dus Agathensis, 37,prsesidente a;sariosancivit,«nisf
can. C
256,n.4;denum.2,serm. 174,n. 3; serm. 260, n. 1; de «poenitenliaesatis"aclionecrimina admissa diluerint. »<
num. 3, serm.142, n. 8; de num.4 serm. 51, n. 4. Idemquc, can. 42 de sorlilegisvel auguraloribusslatuit.
Deperjurisvideconcil.Malisconense 1, can. 17.
2231 APPENDIX. 2232
non licebit, sicut dicit sermo divinus, Quoniam non Dominus dicit, Qui habel mandata mea et facit ea, illt
esl in morlequi metnor sit ttti ( Psal. vi, 6 ). Sicut est qui ditigit me (Joan. xiv, 21); et illud, Quid prodest
ergo ibi nulla timebitur merilorura amissio; ita nulla quod dicitis mihi, Domine, Domine, et non facitisqute
reiribuelui- remissio peccaloruni; nulla ibi j'am exer- dico (Matlh. vn, 21)?
cendi boiii operis licentia concedelur. Numquidillic 2. An in jndicio securus fulurus sit qui atiena non
pascere aliquis esurienlem poterit, ubi edendi neces- tulil. Sed dicit aliquis : Etsi de rebus meis non dedi,
silas iion erit, ubi cibo el potu ncc impius inter in- lanien res alienas non abslnli; securus esse potero in
ferni llamiiias, nec pius inter paradisi delicias indi- die judicii. Diligenler allendite, el nolite vos falsa
gehit ? Numquid ibi algentem veslire continget, ubi securitate decipere. Quid est enim quod Domiiiusdi-
oranino tegeudi corporis cura cessabit, ubi sub illo cil ? CumvenerilFilius homiiiisin clarilate sua , con-
frigore, de quo propheta dicit, Anle faciem frigoris gregabunlurattle eum omnesgentes, et segregabit eos
ejus quis subsistet( Psal. CXLVII , 17 ) ? ubi in perpe- ab invicem,quemadmodumsegregatpustorovesab hmdis.'
tuuin nudus eril, qui bic indumentum nuptiale per- Tuncdicel his qui a dextris erunl : Venile,benedicti
dideril ; ubi malus maculosseconscientiaetenebris, Patris mei, percipileregilum; quia esurivi, el dedistis
bonus vero pallio immorlalilatis el bealitudinis ves- milti manducare;sitivi, el dedislismiliibibere. Sinislris
tielnr ; ubi indumenla mcrita erunt : sicut Dominus atttetndicel : Discedilea me, maledicti.in ignemmler*
dicit, Jusli fnlgebunlsicul sot ( Sap. m, 7) : et pro- nitm; quia esurivi, et non dedistismihi manducare; si-
pheta, Sacerdotestui induanltirjnsiiliam (Psal. cxxxi, livi, cl noii dedislisinilii bibere(Id. xxv, 31, 42). Di-
9 ) ; vel illud , Aslitit regina a dextris luis in vestitu ligenler attendite quid dixit. Non enim ail, Veniie,
deaurato(Psal. XLIV,10 ) ? Ubi ergo pro sanctorura benedicti,percipiteregnutn, quia res alienas non tu-
corporum limica lux fulgebit selerna , ibi vestitus lisiis; sed , quia de rebns vestris eleemosynasero-
nullis raiquam sseculis\;xuendus convertelur in cor- gaslis. SiCutct ipsis a sinislris positis non erit dictu-
pns ; ibi indunienlum transibil in prsemium; ibi an- rus, Discedilea me,maledicli,in ignemmternum,quia
gelica illa slola non jam erit amiclus , non j'am erit fraudem fecislis; sed , Quia de substanlia vestra pau-
habilus, sed uatura. Numqttidibi jain avarus aut te- peribus iion dedislis. Rogo vos, fraires, diligenter
nax de abundanlia sua bene facere alteri polerit, ubi sentenliam istam aitendiie; el sicut vos admoniii,
nec sibi unam guttam in niedio stagni oc-stuaniisvo- eliam memoriler retinete. Si in ignem miltilur qui
liintas inveniet? Nihilenira secum de bis qua; propria pauperibus subslanliani suam non dcdit; puias, ubi
habere secredidit, portalurus est, sicutdixit pro- miilendus erit qui per quaslibet fraudes res alienas
phela : Non enimcummorielur,accipielomnia, neque invasit? Si in ignem millilur qui non vestivil nudtrai;
simul descendetcum eogioria domusejus (Psal. XLVIII, vos videte ubiraitfenduserit qui exspoliavilvestilum?
18 ) ; auditurus inler indefessa supplicia , Esurivi, Ille ergo qui credit quod illi sufficiat raalum non fe-
el twn dedislismilii manducare; sitivi, el non dedistis cisse, etiauisi bona non fecerit; vellem ut mihi dice-
mihi bibere(Matth. xxv, 42). Iutelligamus quid dam- rel, si sibi hoc vull a servo suo, quod ipse facit-
nationis erit spoliasse pauperem, quem sunnnumcri- Domino suo. Ntimquid enim vult ut ei servus suus,
nien est non pavis-e. Huic ergo qui tentiem alquc nec bonum facial omnino nec maluin? Omnes enira
egenum sine ulla futuri judicii consideratione nunc hoc volumus, ut servi nostri non solum non faciaut
opprimil; huic, inquam, sicul quidam dixit, adveniel mala quceproliiberaus, sed etiain impleant opera quse
temptts magnum, cura optaveril a se fuisseintacium eis jubemus. Quamvisenitn servus ttius graviier retis
pauperem, et non spolialiun, dieniqtie illam o-Jerit1. sit, si animalia lua furto abslulerit; lamen nec ille
lntolerabilis dolor eril, si quisqnc causas morlis in- sine ctilpa erit, qtii aniraalia illa negligenler servare
currat, unde vitse gaudia comparare potuisset. Noli volucrit. Nou est jusiraii ut faciamusDominonostro,
ergo despicere inopem, quicum sibi paupersil, facere quod fieri nolumus a servo nostro. Servos enim no-
le divitem potest. Rapianras ergo de prsesenlisse- slros nec fecimus, nec quasi de nostra subsiantia
culo, ferventi devoiione, quod possunius. Cilo irans- pascimus; cl nos eiiim et ipsos Deus nosier creavit
eunt dies nostri ; utinam bene transeant, Rapianms et pascit : et tamen servj, quos ipsi non fecimus, ut
ergo quod possumus de hoc saeculo, gratias agenles nobis cura grandi diligcnlia serviant volumus. Unde
illi qui ita dispensavit hiramque vitam , ul laborum justum esl ut agnoscamus Iegiiimum Dominum, qui
et agonura tempora cilo finireiiliir ; honorum vero sic exercemus in subditis dominalum. Hoc lotum,
el praemiorumgaudia sine iine durarent. fratres, ideo diximus, ul de ipsis servis nostris possi-
SERMOCCLXIII (n). mus agnoscerequod nobis non sufficiatmala noii fa-
Admonitio
" ad eos qui putantquod illis ad vitamseternam cere, si hona iiolueriraus implere.
sufEciat, si male non fecerint, etiamsibonaimplere 3. Anjuste se quis optel lalemin die mortis, qualis
noluerint. eral in die Baptismi. Exemplis illusiralur. Ilti enim
1. A malo abslinerenon sufficit.Mutti sunt, fratres qui sibi putant sufficere si malci non feceiint, solent
charissimi, qui putant qtiod eis lioe solura ad vitara el hoc dicere : Ulinam in diem morlis lalis merear
aeternam sufliciat, si opera mala non fecerint. Et inveiiiri, qualis de Raptismi sacramento processi.
ideo si qui forte sunt, qui se ista falsa securilale Bonum quidem est ul unusquisque in die judicii
decipiunt; definitissinie cognoscanl quia railli chri- purgatus inveniatur ab omnibus raalis; scd grave
sliano sufficit si lantummodo malum non fecerit, liialiiiii est si profectum non babueril in opcribus
nisi quanlura potuerit, ctiara illa quse suut bona bonis. Ipsi cnim soli sufficillalem esse qnalis de Ba-
compleverit : quia ille qui dixit, Divertea tnato; ptismi sacramento processil,qui slatira post acccplura
de hac luce migraverit; non habuil spa-
ipse dixit, Et fac bonum(Psal. xxxni, 15). Ipse enim Baptismum
in Evangelio lerribiliter nos admonet dieens, Omms tium in quo se bonis operibus exerceret : ille vero
arbor quw tton facil fructum bonum, excidelurel in qui et longum tempus vivendi, et aelaiem posse bene
ignem milletur (Malth. lii, 10). Non dixil, quse facit operandi liabuil, non ei suflicit oliosumesse a malis,
nialuin fructura ; sed, qum non facit fruciumbonum. si eliam a bonis voluerit esse 1 oliosus.Vellcmut railii
Hinc enim polesiis agnoscere quam spem habere diceret ille qui talis vtilt in transitu suo inveniri ,
poterit qui mala fecerit, quando ille qui bona non qualis fuit eo temporebonum quo Baplismi meruit sacra-
est ut sit seinper pur-
feceril, excidetur el in ignem niittetur. Unde et ipse mcnta suscipere (licet
1 Al.,Quemoderat. gauis a malis, sed grave malum si non proficiat in
si plantavit novellam in agro suo vineam ,
(a) ccesarioin manuscriptistribuilur, eslqiie homilia bouis),
utrum velit eam post decem annos lalera esse, qualis
ejus 4 ex vulgatisa Baluzio.De num. 1 vide supraserm. fuit illa die quandoplantala esl. Si inseruit olivelum,
77, n. 5; dem.m. 2, Csesariihomil.24, clsupraserm. videamus si ei
7'/, n. 5, et 78, n. 3; de num. 4, senn. 16, n. 4, et 37, placeat ut post plures aiiuos lale sit,
H. 8. quale fuit quando iaserttim esl. Si illi ualus esl filius,
2233 SERMOCCLXIV. 2234
consideret si hoc vult, ut post annos quinque in ea Jabiis promiltitur, sic operibus impleatur. Tanta enito f
qua riatus est modicilate iufantise atque setale per- cst virtus fidei, ut etiam illi eam laudare praesumant,
duret. Cum ergo nullus sit cui hoc placeal de rebus qui eam servare dissimulant. Et vere merito landatur
suis; quomodo dolet aliquis de vinea et oliveto vel lides, siuc qua nihil unquam boni operis inclioatur
filiosi nullumaiigmenlunihabuerinl, sic doleat si se atque perlicitur; seciindum illud quod scriptum esl,
ipsum, ex eo lempore quo in Cbrislo renatus est, Sine fideimpossibileest quemquamplacereDeo (Hebr.
nihil profccisse cognoverit. Certissime enim nosse xi, 6). De ipsa cnim ex persona Christi et Ecclesiae
debemus quia quomodo volumus ui quidquid ad nos dicilur, Veni, proximamea,ab inilio fidei(Cant.IV,8,
perlinet, sive in gregibtis, sive in quibuscumque sec. LXX). Ipsam etiam beatus aposlolus Paulus, iu
agrorum fruclibus, in omni bono crescant atque pro- illo catatogoubi omnes antiquos sanctos collaudavit,
ficiant; boc sine dubio et Deus noster de nobis et pcr singulos commendavit dicens : Fide Abel, fide
desiderat et exspeclal.Populusergo chrislianus quasi Enoch, fide Noe, fideAbraham placuerunl Deo(//e6r.
propria et peculiaris novella sua uvas potius afferat xi), etc. De hac etiani ipse Dominusin Evangelio
quam spinas : ne de ea dicaltir ita, sicut in Cantico dixit, Fides tua te salvumfecit(Luc. xvn, 19); et illud,
saepecaniasiis, Vineam,inquil, plantavi, et exspectavi Si habueritis fidem sicul granum sinapis, dicelishuic
ut faceret uvas; fecil aulemtabruscas (Isai. v, 2). Sed arbori moro, Eradicare et transplanlare, el ftel vobis
quia, sicutdicit Aposlolus,cuin esseraus oleastri, in- (Mallh. xvn, 19). Cum ergo tantis laudibus bonura
serti sunras in bonam olivam (Rotn. xi, 24); ita cum fidei praedicetur, a multis famen nominis ejus pro-
Dei adjutorio bonis operibus insislere debemus, ut prietas 'ignoratur. Fides enim a Fit, id est, ab eo
cum propheta possimus dicere, Eqo aulemsicutoliva quod liat, nomen accepit, quia in ipsa omnium non
fructifera in domo Dei, speravi in misericordiaDei solum divinarum, sed ctiam humanarum rerum fir-
mei (Psal. LI, 10). mitas conlinetur. Unde quibuslibet verbis etiamsi
4. Recapittilaiio.Et ideo per ea quse supra sugges- ciira multis juramenlis dicat se aliquis fidcm ha-
simus, rogo vos, fralres, ut nullus ex vobiscredat bere, si id quod se dicit credere vcrbis, implere no-
quod ei solum hoc sufficiatsi opera mala non fecerit; luerit factis, nonesl fides; quia, sicut dixi, fides a Fit
sed quantis polest viribus sic diveriat a malo , ut nomen accepit.
iaciai bonum, el audiat Domiraundicenlem in Evan- 2. Ul integra sil, credatur et quod promitlit et quod
gelio, Quidprodestquoddicitis milii,Domine,Dotnine, minalur Deus. Ut sit vera, agendum uttde el Iwcca-
el non facitis quw dico (Luc. vi, 46) ? et illud, Si dili- vealur, el illud acquiralur.Yideamusquid sit quod de-
gilis me, mandata mea servate (Joan. xtv, 16). Quae beat facere , qui fidem vult iulegram custodire : hoc
autem sunt quae in Evangelio facienda praeceperit sine dubio in quo fundamentumchrislianaereligionis
Chrislus, Deo propilio beue nostis. Diligile,inquit, firmissimccontinetur; ut et quod proraittit Deus et
inimicosvesiros,bettefaciteeis qui vos oderunt, ut sitis quod minattir, toto corde verum esse confidat. Tunc
filii Pulris veslri (Maith. v, 44, 45) : et iterum, Ve- eniin et nomen fidei intelligere, et virluiein ejus ple-
rumtamendale eleemosynam,el ecceomniamunda sunl nius poterit agnoscere, si isla duo sibi aule oeulos
vobis(Ltic.xi, 41). De qua re audiamuset bcatumJa- suos proponat, id est, prseminm vitae aefernae,et
cobum libera voce claniantem, Sicul enim corpus sine supplicitimpceiiacperpetucc.Et quia unum credere,
anima morlutimest, ita el ftclessine operibusnwrlua et de alio dubilare uibil prodesl; cura grandi diligen-
esl (Jacobi u, 2fi). Tolis ergo viribus, fralres charis- tia unusquisque interroget cor suum, si utrtimque fi-
simi, quod bonum esi operemur; nec nobissufficiat deliter credit: et si in istis duabusrebus veram fidem
si tales suriius,' quales iiiiinus eo tempore quo Ba- se habere cognoverit, corde firmissimo relinens
plisrai sacramenta accepimus. Per Baplismuin enira quod et justi post bona opera accepturi sinl gloriam,
vacuali sunuts ab oranibus malis; sed Dei gralia bene et injusti posl mala perpetuam passuri sint poetiam;
agendo debemus repleri omnibus bonis : ne forte si cum hsecfideliter crediderit, si tolo animo coiilendit
sine operibus bonis de solius Baplisrai sacramento bona opera facere per quse possit ad praemiumper-
confidimus,spirilus immuiidus,qui de nobis per gra- venire, et mala non agere ut poenampossit evaderc,
tiam Chrisli expulsus est, reveriaiur, etsi nos abonis fidcni rcclaui se tenere congaudeat, et Deo graiias
0))eribus invenerit vacuos, adducat sccum septem agat, et cum ipsius adjutorio in ipso opere perscve-
spiritus nequioresse, et fianlnovissimanostra pejora rare coutendat. llcv.cergo,fralres, si diligontervultis
prioribus. Hsecergo, fratres charissimi, si secundum atienclere, et nomen fidei et virluleni ejus plenius
sanctam vesiram consucludiiiem libenler accipilis et poterilis agnosccrc. Et quia fidesa Fil, sicut supe-
atlentius cogitalis, nou de sola fide, sed etiam et de rius dixi, nomen accepii, si te melius ' dicas (idera
bonis operibus confidentes, a raalis aclibus ita absti- haberc, et quod verbis promiilis, operibus implere
nere poteiitis, ul Christo auxilianlein operibus bonis nolueris, penilus non est fides. El si le asseras cre-
vos jugiter exercealis : ut illam beaiani et desidera- dere practniumquod promiitit Deus, et suppliciitm
bileui vocemcum exsultaiioneet gaudio feliciter au- quod uunalur; ct lanien , ut sa-pe jara diclirai esl,
dire mereamini, Venite, benedicti, percipiteregnum agere nolueris tit pcenani perpeluain possis evadere ,
quod vobis paralumesl ab origincmundi (Mullh. xxv, et ad praraiia ailerna pervenire, oraninonon cst in
34) : quodipse praestarediguelur, qui vivit et regnat te fides : el non soltrai lc nihil adjuval quod le verbis
in ssecula,etc. Jidelcni dicis , scd et mulium tibi etiain nocet; quia
melitis esl cuiquara non proiniitere, quam quaepro-
SERMOCCLXIV(a). miseril implerc non velle. Solum cnim nomen fidei
le liberare uon polerit : quin potins, sicul jam di-
Exjiositiof idei, et interpretationominisejus. ctum est, inde dupliciler reus eris ; quia quod vcr-
1. Fidei luudesab omnibuscelebrcinlur.Fides a Fil bis promisisti iraplere noluisii; ci clamat tilii per Ja-
nuncupalur. In omnibus divinis lectionibus , fratres cobiimSpiritus sanctus, Fides sine operibusmortuanst
charissiini, fidesmultis pracconiiscollaiidatitr; quara (Jacobi, ii, 26).
non solura divinaeScripturae, sed eliam loium genus 3. ldeo quw prmserlimin Baplisnwpromissa siinl
humanum laudare non cessat. Atque utinamquoraodo implenda. Ilic neiiwsil securus. Fides etiam de ptwso
laudatur lingua, sic laudarctur et vila ; quomodoproe- sermonepeticlilatur. Et licet tolum quidquid bomo
dicatur ex ore, sic et leneatur ex corde; et quomodo promiseril, si potesl, dcbcal opcribus adimplere ;
illam lainen priiiiaiu et pra-claram promissionem,
quani eo tcmpore quo in Baptismo renascimur, Deo
(«) Caesarioin jiluribusmanuscriplistribuilur, estqueex specialiter cutn ipsius adjutorio ser-
Homiliisa StephanoBaluzioipsiusnominevulgatisduode- proraitliraus,
clma.De num,3 videCsesariiepist. ad quosdamGerma- vare debeinus. Itilcrrogaraur enim iu Baplismo,
nos: de num.S, Appendicis serm, 29, n. 3j257, u. 4:
«t 379,n, 7< »FWte,millks,
 APPENDIX. »»
ulrum abrenuntiemus diabolo, pompis et operibus dis, si fecisti quod promisisli. Si pactum quod cum
ejus : ei abrcnuntiaturos nos voce libera responde- Dominoinieras conservasti, secnrus esto, quia non
mus. Qnod quia infantcs per se minime profiteri pos- peribit nec fides nec Baptismus luus. Si vero quod
sunt, parenles ipsorum pro eis fidejussoresexistunt. verbis promisisli, operibus implere dissimulasti; qua
Si ergo ltoc quod primum est, et in quo fundamen- fronte vel qua conscientia scis quod non perieril Ba-
tum chrisiianae.religionis consistit, fldeliter conser- plismus tuus , cum non custodieris pacium? Audi
vamus; certum est quod reliqua cum ipsius adjutorio Dominum dicenlem, Quid prodest quod dicitismilii,
implere poterimus. Si vcro hoc quod Deo promilti- Domine,Domine, et non facitisquw dico (Lnc. vr,46)?
mus , implere negligimus; nescio si illam iidem quse et iterum, Qui habet mandatamea , et facil ea , ipse
inter homines agitur servare possimus. Si enim ho- esl qui diligit me (Joan. xiv, 21); et iterum, Non
mini cuilibet potestatem habenti periculose aliquid omnesqui dicunt mihi, Domine, Domine, intrabunlin
promiltimus, si hoc implere negligamus ; quanlum regnum cmlorum; sed qui faciunt voluntatemPatris
periculosius est Deo proniitlere, et non reddere? mei, qui in cmlisest (Malth. vn, 21), Diligenter at-
Sed hominem ideo veremur, quia aut mortem aut tendite, quia secundum.supra scriptas sententi.is ni-
damnum corporis expavescimus; Deo ideo reddere hil prodest homini quod se fidem liabere dicil, si
dissimulamus quod promittimus, quia mortem animae quod verbis promittit, operibus implere neglexerit;
oninimodis non timemus. Et ubi est illud evangeli- secundumillud Scripturoe, Si quid vovktiDeo, ne »»o-
cum, Nolite timere eos qui occidunlcorpus; sed potius reris reddere: dispiicetenim ei infidelis el stulla pro'
eum limete qui posiquam occiderit, habet poleslalem missio. Multomelius est non voverequam posl voium
mitterein geliennam(Malih. x, "28)? Fiat ergo impri- promissa non reddere (Eccle. v, 5 el i). Et ut hsec
mis quod Deo promitlilur; ut id quod hominibus etiam erga nos vel famuios noslros possimus agno-
promissum fuerit implealur. Consideret unusquisque scere evidenter, dicat mihi aliquis si ei sufficit ut
conscienliam suam, et si se implesse viderit quod eum servus sttus tota die dominum dicat esse, et
promisit, abrenuntiasse diabolo et pompis illius non mullis eum laudibus prsedicarenon desinat; et tamen
solum verbis, scd etiam el operibus recognoscat; fi- opera qusejusserit imjilere dissimulet. Si ergo nobis
dem inlegram se servasse congaudeat. Sic tamen sit sine operibus verba non placent, quanto magis apud
securus de praleritis, ut sit sollicilus de futuris : Deum liclessine operibus prodesse non poierit! Ante
quia non qui coeperit, sed qui perseveraveritusquein fi- omnia limendum est, ne se aliquis sic credat acce-
Jfem, liicsalvuserit (lbid., 22). Sed ne forle aliquis pturuni Dei misericordiam, ut non expavescat justi-
Credat quod fldes per capilalia tanium erimina frangi liam : quam rem si fccerit, non est fides.Et iterum
possit, quid interest utrum se majori an minori gla- si sic expavescit justiiiam , ut desperet de misericor-
dio unusquisque perculiens interflciat? Qui hoc di- dia, non esl fldes. Et ideo quia Deus non solum mi-
cit, attehdat eiiam de otioso sermone fldem pericli- sericors, sed el justus esl, ulrumque credamus : nec
tari posse, de quo Dominusin die judicii rationcm jusliiiam metueutes, de misericordia despcremus;
dixit esse reddendam : etillud, Qui dixerit fratrisuo, nec sic amemus misericordiam , ut jusliliam negli-
liacha, sive, Falue, reus eril geheniw ignis (ld. gamus. Ergo nec male sperandum est, nec male de-
v, 22). sperandum. Malesperat qui se sine poenilenliael bo-
I. Pompm diaboli. Consideret ergo unusquisque, nis operibus putat promereri misericordiam: et inale
sicut jam dictum est, quod in Baptismi sacramento desperat, si pnst bona opera non se credit reccplu-
promisit. Et quia pactum cum Domino fecil, videat runi esse misericordiam.Unde ante omnia conside-
si id ex nulla parte violavit. Quaudo enim inlerroga- randum est et timendum , ne nobis sine bonis ope-
tus est, Abrenuntias diabolo, poinpis et operibus ribus credamus fldem posse suflicere. Sed timeamus
ejus? tunc ei sacerdos subscribendum paetum obtulit, illud Jacobi apostoli, Sicul corpus sine anima mor-
Quando autem respondit, Abrenuntio; lunc subscri- tuum esl, ila fidessine operibusmorlua esl (Jacobi u ,
psit. Si ergo, sicul jam supra dictum est, quod Deo 26); el illud, Tu, inquit, credis quia Deus unus esl?
promisimus non implemus, nescio si hominibus fi- Bene facis. Et dmmonescredunl, et conlremiscunl
dem servare possimus. Promisimus enim nos abre- (Ibid., 19). Yidele , fraties, quia qui credit et non fa
nuntialuros diabolo, pompis ct operibus ejus. Quae cit, dsemonum credulilatem cum Apostolus habere
aulem sunt pompoediaboli prope nuilus ignorat: la- dixit. Si enim qui credit et r.on facit, dueinonibussi-
men ex parle aliqua dicere nobis nccesse est. Omnia milis dicilur; qui non credit, quam spem habeat
spectacula vel furiosa vel cruenla, vel turpia;, pompas vestrum est judicare. Quia doemones credunt esse
diaboli sunl. Gulaevel ebrietati servire, libidini vel Deum, et non faciunt quoe jubet Deus; iste in eo
luxurise infelicem animam subjugare, ad pompam probatur non credere, quia quod verbis videtur pro-
diabolicerlum est pertinere; quia in lalibus aclibus mitlcre , non vult operibus adimplere.
illius voluptas impletur. De adulteriis vcro vel homi- 6. Recapitulatio.Et ut plenius opera fidei el virtu-
cidiis , rapinis vel teslimoniis falsis quid opus esl ut tem ejus possitis agnoscere, breviter Chariiali ve-
dicantur ad pompam vel ad opera diaboli pertinere; slroevolo suggerere. Tota cnim virtus fidei in duabus
cum hoc nullus possit hominum ignorare? Nam el rebusvidetur consistere. Una saipejain dicla est, ut
auguria observare, et prsecanlatores adhibere, et ca- certissime credamus verum esse qtiodproinittii Deus;
' ragios, sorlilegos inquirere, totum hoc ad pompam alia,ut apud nos diffinitunrsit, non esse falsum
velad opera diabolinon est dubium perlinere (a). Et quod minatur Deus. Si enim loto corde el loto animo
ldeo quia pauci inveniri possunt, qui se ex his om- credis, te post bona opera accepturum prasmiuni
nibus liberos esse congaudeant; unusquisque, sicut quod promitlilur ; simililer absque ulla haisitalione,
jam dixi, recurrat ad conscienliam suain : et dum si mala opera egeris; credis te sine fine passurum
adhuc anima ejus in hoc corpusculo continelur, quid- esse supplicium: agnosce te fidemintegram retinere;
quid in se de supra dictis malis aut fuisse autetesse co- ea tamen condilione, ut quod corde credis, operi-
gnoscil, per pcenitenliamet eleemosynam, pr;eci- bus impleas, et sine aliqua mora diverlas a malo : et
pue per indulgentiam inimicorumDei suorum redimere facias bonum. In eo quod divertis a malo, credis
vel emendare festinet; el sic cum adjulorio prae- esse supplicium; in eo quod facis bonum , credis le
terila vulnera studeal curarc, ut nunquam postea perventurum ad praemium.Scito lamen nibil libi pro-
unde iterum vulnerari possit, prscsumat admit- desse si unam rem volueris credere , et de alia dubi-
tere. tare. Illi enim prodest quod diverlit a malo, qui sla-
5. Fides sine operibus. Desperanti aut prmsumenli tim fcceril bonum; et illi prodest quod facit bonum,
nonesl fides. Nec se inaniter circumvenial, dicens : qui ad integrum divertil a inalo. Hoc ideo dixi, quia
Credo de Dei misericordia quod nunquaiu peritura mulli sunt -quide rapinis el fraudibus vidcntur elee-
sit fides vel Baptismus meus quem accepi. Bene cre- mosynam dare; et lamen abipsis malis non volunt de-
(o) vide dicendaad sermonemsubsequentem. sinere. Vobis enim, fratres charissimi, lunc, sicut
«57 SERMOGCLXV. 223»
jam dixi, prodest quod malum non facitis, si id quod pedem impegerint, signant se, et tamen de mala-
Deo placere nostis impleveritis. Et tunc de bonis ope- opere non revocant se : et nesciunt niiseri, quia in-
ribus veslris mercedem vobis reddendam poteritis fl- cludunt in se magis daemones qnam excludunt. Qui
deliter credere, quando vos cum Dei adjutorio coepe- autem a se cum Dci adjutorio vilia et peccala repel-
ritis ad integrum a malis actibus abslinere. Nam si et lit, el quod bonum est cogilarc simul et implere con-
bona simut et mala opera faeere vultis , quid prodest tenderit; juste signum crucis labiis suis apponit: qnia
ex una parte ccdificare, ex alia vero destruere; et lalia opera conatur agcre, quac sigimin Chrisli me-
unum exspoliare, alium vero veslire ? Istis talibus reantur accipere. Et quia scriptum cst, Regnum
clamat in Evangelio Dominus, Aut facitearborembo- Dei non esl in sermone,sed in virtute (I Cor. iv, 20);
nam, et fructus ejus bonos; aul facite arboremmalam, et iterum, Fides sine operibus morlna est (Jacobi n,
et fructus ejus malos (Malth. xu , 35) : et Salomon, 26) : ut nomen ckristianum non ad judieium, sed ad
Sicnt canisodibilisest quandoredit ad vomitumsuum ; remedium habeamus, convertamus nos ad opera bona,
ila et peccator, quartdo reverlitur ad peccatum suum dum in nostra sunt polestate remedia.
(Prov. xxvi, 11) : et prophela, Vm peccalorilerram 2. Offtciumchrisliani. Palrisfamilias. Judicis. Et ut
ingredieniiduabus viis (Eccii. u , \i) : el illud, Nemo haic, Deo auxiliante, possitis implere, pacem et ipsi
poteslduobus dominisservire (Matth. vi, 24). Ergo, habete, et eos qui discordes sunt ad concordiam re-
sicut jam soepiussupra suggessimus, quia fides a Fit, vocale. Mendacium fugile, perjurium velut mortem
id est, ab eo quod fiat, nomen accepit, et ipse se fi- perpetuam nolite facere. Ante omnia, sicul jam supra
dncialiterdieit credere , qui quod se credere dixerit, dictum cst, secundumvires elcemosynam pauperibus
implere operibus voluerit; et, sicut jam dictum est, exhibete, oblationes quae in allario eonsecrentur of-
ipsa est tota virtus fideiut credamus utrumque esse , ferte. Erubescere debet homo idoneus, si de aliena
quod promittit Deus , et quod minatur; ac si volumus aut oblatione eommunicaverit. Qui possunt, aut cereolos
ut in nobis perfecta fides maneat, et timentes sup- oleum quod in cicindilibus(a) mitlalur, exhi-
plicium, opera mala non faciamus, et desiderantes beant. Symbolum vel orationem dominicam et ipsi
pramium, ea quaebona sunt agere totis viribus la- tenete, el filiis vestris ostendite. Nam nescio qua
boremus : ut non cum incredulis el impiis a?,ternum froute se christianum dicat, qui paucos versus in
cogamur supplicium sustinere; scd cum fidelibuset Symbolo vel in oratione dominica parare dissimulat.
in bonis operibus perseverantibus ad perpetuum re- Filios quos in Baplismo excipitis, scitote vos fidgss»;
gnum valeamuspervenire. Quod ipse praeslaredigne- jussores pro ipsis apud Deum exstitissc. Et idea^wfnl
tur, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in illos qui de vobis nati sunt,quam illos quos dj^^iro"
ssecula saeculorum.Amen. excipiiis, semper casligate atque corrigite, tflScas.te'
et juste et sobrie vivant. Et vos ipsi ila agifbjait si
SERMOCCLXV(a). vos filii vestri imilari voluerint, non vobiscum in '
De christianonominecumoperibusnon chrislianis(b). igne ardeanl, sed simul vobiscum ad proemiaapterna
perveniant. Qui causas audiunt, juste judicent: nec .,.
1. Chrislianumnomen non sufflcit.Signum Chrisli. munera super innocenles accipiant, quia munera ex- -~
Quis ad perniciemeo se signel. Cui prosil. Rogo vos, ca;cant corda sapientium, et immnlant verba justo-
fratres charissimi, ut alleniius cogitemusquare cbri- rum; ne forte dum acquirunt pecuniam, perdant ani-
sliani sumus, et crucem Christi in fronle portamus. mam suani. Nemo enim habet injustum lucrum sine
Scire enim debemus quia non nobis suflicit quod no- justo damno. Ubi lucrum, ibi el damnum : lucrum
men christianum accepimus, si opera christiana non in arca, damnum in conscienlia. Nullus se inebriet,
fecerimus : sicut ipse Dominus in Evangelio dixil, nemo in convivio suo cogat alium amplius bibere
Quid prodesl quod dicilis mi/ii, Domine, Domine, et quam oportet; ne per ebrietalem et suam et illius
non facitis qumdico? Si te militem christianum di- animam perdat.
cas, et jugiter crnce Cbrisii le signes, et eleemosy- 5. Qumnam agenda dominico die : tn ecclesiis :
nam secundum vires luas non feceris, charilatem et in morbis. Unciionis extremm effectus. Omni die
justitiam vel caslitatem habcre nolueris; nihil tibi dominico ad ecclesiam convenite. Si enim infelices
prodesse poterit christianum nomen. Magna res est Judoeilanla devolione celebrant sabbalum, ut in eo
signum Christi et erux Christi: et ideo de isio tam nulla opera lerrena exerceant; quanto magis Chri-
pretioso signaculo res rnagna et preliosa signari de- stiani in die dominico soli Deo vacare, et pro animae
bel. Quid enim prodest si de annulo aureo sigillum suse salute debent ad ecclesiam convenire? Quando
facias; et pulridas paleas intus recondas ? Quid ad ecclesiam convenitis, pro peccatis vestris orate.
prodest si signum Chrisli in fronle et in ore gesta- Nolite rixas committere, nolite liles et scandala con-
mus; et inlus in anima crimina et peccala recon- citare : qui ad ecclesiam veiiiens haecfeccrit, ibi se
dimus ? Qui enim male cogitat, male loquiiur, male litigandovulneral, ubi se orando sanare potueral. In
operatur, si se emendare noluerit, quando se signat, ecclesia stantes nolite verbosari, sed lectiones divi-
peccatum illius non minuitur, sed augelur. Mulli nas palienter audite. Qui enim in ecclesia verbosari
enim dum ad furtum aul ad adulterium vadunt, si voluerit, et pro se et pro aliis reddilurus est ralio-
nem, dum verbum Dei nec ipse audit, nec alios au-
de
(«) Alias, Tempore 215. dire pcrmittil. Et decimasde fructibus vestris eccle-
In
(b) Appendice nunc primum collocalur.in Lovanien-
siumeditionedubius, verliniet Vindingisententiaspurius siis reddite. Qui fuit superbus, sit humilis; qui erat
est. StilusetresapprimeconveniuntCaesario, a quo « Praedi- aduller, sit castus; qui solebat furium facere vel res
«cationescontra ebrietaliset libidinismalum, contraque alienas invadere, eliam de propria substanlia incipiat
« discordiamet odium,contrairacundiamatque sacrilegos pauperibus erogare. Qui fuit invidus, sit bonivolus.
« el aruspices,contracalendarumquoquepaganissimosri- Qui fecil injuriam.cilo veniam petat; cui injuria facta
«tus, contraqueaugures,lignicolas,lbnticolasdiversorum- cst, cito dimitlat. Quoties aliqua infirmiias superve-
« que vitia» factas, in ejus \ ita legimus, quaepopulisin nerit, corpus et sanguinem. Chrisli ille
ecclesialegendaeper diversasprovinciascircumfereban- accipial : et inde qui «grotat
tur. Exhisconcionibusplura translatasunt in tractatum corpusculum suum ungat; ut illud
de Reclitudinecalholicaeconversalionis, iu Appendicetomi quod scriptum est impleatur in eo, Infirmaiur aliquis,
sexti, etin aliosquosdamsermones Eligiinominepubli- inducat presbyleros,et orent super eum ungenleseum
catos.Denum. 1 vide Appendicisserm. 235, n. i; 115, oleo : et oratio ftdeisalvabitinfirmum,el alleviabiteum
n. 1; et 116,n. 1: de num.2, infraserm. 267,n. 5; et su- Dominus; el si iit peccalissit, dimittentur ei (Jacobi
pra serm. 168, n. 3; 21, n. 8; et 220, n. 2 : de num. 5, v, 14e(15). Videte, fratres, quia qui in infirmilate ad
infraserm. 282, n. 4;Caesariihomil.33et3i; serm. 17,
n. 5: de num.i, infraserm. 277, n. 4: de num. 5, serm. (a) Cicindileproprie lampyris, galbcever luisant. Quae
129,n.2; et 130,n. 1 et2, cumnotis; 278, n. 1; 150, ri. voxindead lychnuinolearium translataest. Hacvoceet ia
288, n. 2; i; 277,n. i; et in fine, cajsariihoniil.33, eo sensu utitur Csesarius,homil.21 et 22.
2239 APPENDIX. 2240
ecclesiam cucurrerit, el corporis sanitatem recipere, quicumque fecerit hoc malum , perdit Baplismi sa-
et peecatorum indulgenliam merebitur obtinere. Cum cramenliim. Et quia audivimus quod aliquos viros
ergo duplicia bona possint in ecclesia inveoiri.quare vcl mulieres ila diabolus circumveniat, ut quinta
per praecantatores,per fontes et arbores et diabolica feria nec viri opera facianl, nec mulieres laniflcium;
phylacteria, per characleres et aruspices et divinos cbram Deoel sanclis Angelisejus contestamnr , quia
vel sorlilegos muliiplicia sibi mala miseri homines quicumque hoc observare voluerint, nisi per pro-
conanlur inferre (a). lixam et duram poenilentiam lale sacrilegium emen-
A.Quidcavendumincolloquiis.Balationesante basi- daverint, ubi arsurus est diabolus , ibi et ipsi da-
licas sanclorum.Sicut jam supra diximus, filios et mnandi sunt. Jsli enim infelices el miseri, qui in
omnes familias vestras admonete, fratres, semper, ut honore Jovis in quinta feria opera non faciunl, non
caste el juste ac salubriler vivant: nec solum eos dubilo quod ipsa opera die dominico facere nec eru-
verbis, sed etiam exemplis ad bona opera provocate. bescunt nec meluunt. Et ideo quoscumque tales
Ante omnia ubicumque fuerilis, sive in domo, sive esse cognoveritis, durissime castigate: et, si emen-
iii itinere, sive in convivio, sive in consessu, verba dare noluerint, nec ad colloquium nec ad convivium
turpia et luxuriosa nolite ex ore veslro proferre : sed vestrum eos venire permiitite. Si vero ad vos per-
magis vicinos ct proximos veslros jugiter admonete, linent, etiam flagellis caedite; ut vel plagamcorporis
ut semper quod bonum est et honesluin loqui stu- tinieant, qui de animaesua?,salule non cogitant (a).
deant;. ne forte detrahendo, male loquendo, et in Nos enim , fratres charissimi, cogitantes periculum
sanctis festivilalibus choros ducendo, canlica luxu- veslrum , paterna vos sollicitudine admonemus. Si
riosa et lurpia proferendo de lingua sua, unde de- nos libenler audilis, el nobis facielis gaudium, et vos
buerant Deum laudare, inde sibi vulnera videantur feliciter pervenietis ad regnum. Quod ipse praeslare
infligerc. Isli enim infelices et miseri homines, qui dignetur, qui cum Patre et Spiritu sancto vivitet
balationes et saltaliones ante ipsas basilicas sancto- regnat in saeculasaeculorum. Amen.
rum exercere nec metuunl uec erubeseunt, etsi chri- SERMO CCLXVI(b).
sliani ad ecclesiam venerint, pagani de ecclesia re- Qualessint christianiboni,et qualesmali(c).
verluntur; quia ista consueludo balandi de Pagano- 1. Quare christiani simus. Cujus lola cogitatio de
rum obseryatione remansil. Et jam videte qualis csl hac vila, bestiisesl simiiis. Gaudemus, fralres charis-
illc chrislianus, qui ad ccclesiam venit orare, el ne- simi, et Deo gralias agimus, quia vos secundum de-
glecta oralione, sacrilega verba paganorum non eru- sideria nosira incolumes invenire meruimus. Et vere,
bescit ex ore proferre.Videte tamen, fratres charis- fratres, juste et merito pater gaudet, quoties filios
simi, si justuin est ul ex ore Christianorum, ubi suos et corpore sanos et in Dei timore devolos in-
corpus Cliristi ingredilur, luxuriosum canlicum quasi venerit. El quia lam de vestra quam de nostra salute
venenum diaboli proferatur? Ante omnia quidquid duplicalum nobis gaudium nunc pietas divina con-
vnltis vobis ab aliis fieri, hoc aliis facile : quod vobis cessil, quod ad profeclinn animarum vestrarum per-
abaliis non vultis fieri, nulli alii fecerilis. Quam rem linet, debemus Charilati veslrae suggerere. Oportet,
si volueritis implere, ab oinni pcccalo potestis vestras fratres charissiini, ut lota mentis inlentione inqui-
animas liberare : quia et qui lilleras non novit, islas rere vel intelfigere studeamus , quare christiani su-
duas sententias memoriter leneat, el cum Dei adju- mus, et quare crucem Chiisti in fronle porlamus.
torio operibus el potest et debet implere. Agnoscite et intelligile, fraires, quod non ideo chri-
5. Ethnicarum superstitionum reliquim. Superslitio sliani facti sumus, utdeisla lantnmmodovita solliciti
in feria quinta. Et licet credam quod illa infelix con- simus, sicut dicit Apostolus : Si enim in hac vita
suetudo, quac de Paganorum profana observatione tanlumin Christosperantessumus,miserabilioressumus
remansit, jam nobis casliganiibus et de locis islis onmibus hominibus(I Cor. xv , 19). Qui Cnininon
fuerit, Dco inspirante, sublata; lamen si adhucagno- cogiiat nisi de ista lanlummodo vila , animalibus et
scatis aliquos illam sordidissimam lurpitudinem de pecoribus similis est. Quid enim quacrunt animalia,
liinnicula vel cervula exercere, ita durissime casti- nisi manducare et bibere, luxuriari atque dormire"
gale, ut eos poeniteat rem sacriiegam commisisse.
Et si, quando luna obscuratur, adhuc aliquos clamare (a) Quodhic diciturdesuperstitionein feriaquintaegre-
cognoscitis, et ipsos admonele denunliantes eis quod gie illustraturet confinpalurcanone15conciiiiRarbonensis
grave sibi peccatuin faciunt, quando lunam, quaeDeo anni 589, ubi priniumaiunl antislites: « Adnos perve-
jubenle cenis lemporibus obscuratur, clamoribus ««nilquosdam de popubscatholicae fideiexsecrabiliritudiem
snis a maleliciis sacrilego ausu se defensare posse « quintamferiam,qui et dicitur Jovis,multosexcolere,et
non facere. » Tum sanciunl: « Quicumque
confidunt. Et si adliuc videlis aliquos ad fonles aut « operationem festivitatesin eo die venientesausus fueril va-
ad arbores vota reddere, et, sicut jam diclum est, ccpraeler care et operationemnonfacere,si ingenuusest, de eccle-
sorlilegos eliam et divinos vel praccanlatorcsinqui- « sia repellenduset sub p_(jeuitentia miltendusannounoet
et
rere , phylacteria etiam diabolica characteres, aut « eleemosynaet fletu satisfacial;siservusaut ancilla,fla-
herbas, vel succos sibi aut suis appendere ; duris- « gelliscorreclidominoconsignentur.»ldemquoque con-
sime tanta corum peccata increpantes dicite, quia cilium,canone4, eos qui diedominicooperalifuerint, in-
genuosquidemsex solidismultandos,servos vero centum
Haeci nsermonibus saepiusr eprehendun- flagelliscorripiendosdecernit.El quiahuic synodosubscri-
(a) s equentibus plus legitur sedatiusBiterrensisepiscopus,liincprae))ere-
«
tur vitia,quibus fidemcalholicaereligionismaximemlesta- tur conjectandilocus,superioresaliquotsermonesnonfru-
ri,» dicitconcilium Agathense, caii. 42, eteorumreos « ab slra Sedatiiepiscopinomenin frontehabere,ethuncipsum
« Eeclesiahaberi exlraneosstaluit. » Deiisdem concilium eidemforsilan adscribendum,nisiCaesarium in iisdemlo-
Autissiodorense,can. 4, « Non licet ad sortilegosvel ad quela aliaqueindiciamanifestumfacerent.seque vero in
« auguriarespicere, non ad caragios,nec ad sortes, quas verbisconciliiKarbonensis par deprehendilur,ac in rebus
« sanctorumvocant,»etc.;et can.5, «Nonlicetcompensos expressis,cumhocsermoneconsensio.
«in domibuspropriisnec pervigiliasin lestivilatibussan- ib) Alias,deTempore216.
« ptorumfacere,nec inter senles,aut arboressacrivosvel (c) In Appendicenuncprimumcollocatur.Dubiumrelin-
« ad fontes vota exsolvere.» lasignisest etiam eadere Lovanienses: rejiciuntut falsumVerlinuset Vindin-
canon22conciliisecuudimronensis. Fortead eumdemar- quunt InlerAmbrosianos reperitur58,de Ascensione:ibique
bores colendiritum perlinet quod iu vita S. valariei, gus. aliquo ad finemadditamentoauctior est, in exordioautem
cap.22,legimus : «Juxta ripam ipsius fluminis s tips erat nonnisiunoaul alteroverbolenus variat,incipiens,«Lau-.
« magnus, diversisimaginibusfiguratus,atque ibiin ter- «demus Dominum,fraires charissimi, el gratias aga-
« ram magnavirlute hnniissus,qui nimiocultu moreGen- « mus, » etc. Ejusdemcerte auctorisest, cujus sermosu-
« tiliuma rusticiscolebatur.» Cerle ex sacrilegisillisar- perior, Caesarii nimirumArelatensis. Denum.1videCaesari.
boribusea erat, quams. Martiaus, ut in ejus vita narrat miliohomil.20.et Appendicis serm. 141,n.4: de num. 2,
Sulpicius,succisamvoluit.Infra, serm. 278,n. 5, rursum serm. 116,n. 6; 142,n. 7,et277, n. 4 : denum.5, serm.
acriter invehilurin eosdemrilus. 45, n. 5; serm. anteced., n. 1; 115, n. 1; 116, n. 1, et
142,n. 7; infra serm.295,n. 6; et supraserm. 130,n. 2.
 SERMO CCLXVII. 224?
224l
non veniunt ad vitam, sed
Tales sunt qui plus cogitant de earne sua quam de tentia mortui fuerint, ad mortcm. De qua poena nos pius
anima ; qui plus diligunt gulam ac luxuriam , quam proecipitautur
Dominus liberare dignetur, qui cum Patre et Spiritu
caslitalem atque justitiam. Scire debelis, fratres sancto vivit et regnat Deus in sxcula saeculorum.
charissimi, quia ideo chrisliani facti sumus, ut sem- Amen.
per de futuro saeculo, et de aeterna bealiludine cogi-
labore- SERMOCCLXVII(«).
temus; et plus pro anima quam pro corpore
mus : quia caro nostra paucis annis erit in mundo; AdCompetentesexhortatorius(b).
anima auleni nostra, si bene agimus, sine (ine regna- 1. Compelenlesquasi simul pelentes. Quid petant.
bii in coelo.Si vero, quod Deus non patiaiur, el mala Hodie, fiatres charissiini, specialiter ad Competentes
opera exerceamus , et plus pro camis luxuria quam humiliiatis nostroescrmo dirigilur. Et quamvisomni-
pro salule aiiimaelaboremus; limeo ne quando boni bus ctiain lideiibus baplizatis admonitio nostra con-
christiani cum Angelisaccipiunt vilam aeternam, nos, veniat, ct uniisquisquequi de animoesuoosalule sol-
quod absil, pnecipitemur in gehennam. licitudinem gerit, unde proficere possit credimus
2. Quis vere cltristianus.Non nobis sufficit,fratres, quod iii ista liumili suggestione nostra reperiat; pe-
quod cliristianum nomen accepiinus , si opera chri- culiariter tamcn cos qui nunc Baplismi sacramenla
siiana non feeerimus- Illi enim prodest quod christia- desidcranl, voluinus admouere. Primum ergo Com-
nus dicitur , qui castitaiem diligit, ebrietalem fugit, pelenles isli, quare hoc nomine vocentur, agnoscant.
supeibiam delestatur, invidiam velut venenum dia- Competentes dicuntur simul pelentes : quomodocon-
boli respuit. llle vere chrislianus est, qui 1'urtum sedenles niliil esl aliud , nisi simul sedentes ; et
non facit, qui falsumtestimonium nondicit, qui nec coUoquentcs nihil aliud est, nisi simul loquentes;
mcntilur nec perjurat, qui adulierium non comniitlil, concurrenles sine dubio non intelliguntur, nisi siniul
qui ad ecclesiam frcquentius venil, qui de fructibus currenlcs : ita et Competenles non possunt aliud in-
suis non gustat, nisi priusex ipsisDeo aliquidofferat, lelligi, nisi simul peleiites. Ecce jam quare hoc no-
qui decimas a:\nis singulis honoiem
erogandas pauperibus men Coinpetentes habeant, didicerunt: nunc vero
reddit, qui sacerdolibus suis impendit, qui isti qni simul peiunt, debent scire quid petunt. Quid
omnes homiues sicut se ipsum diligil, qui nullum ergo petunt qui Baptismi sacramenta desiderant?
liominemodio liabel. Ille vero non soluni christianus Quid utique, nisi ul qui erant vasa diaboli, mereanlur
esl; sed el ipse Clnistus in illo babilat, qui slate- eflici vasa Cliristi? Totum in nobis spiritualiter im-
ras dolosas et niensuras duplices vclut gladium pletur minisleriis Angelorum.
diaboli perlimescit. lile bonus christianiis est,qui 2. Ad id oblinendumqui se prmparent. Odium di-
quando ad ecclesiain venit, et oblationes quoein al- miltanl. Injuste possessaresliluanl. Ideo rogo vos et
tario mitlaiilur exhibet, et pauperibus secundum quod cominoneo, omnes Competeiues, et contestor simul
vires habet argentum porrigit aut buccellam : qui et annuiilio, ul cum Dei adjutorio in istis diebus
peregrinos in doinum suain exeipit, qui bospilibns usque ad Pascha diligenter perscrutemini conscicntias
pedes lavat, qui nun soluin lites non concilat, sed vestras, ne fortesitvcl unus liomo contra quem odium
eiiam discordes ad concoidiam revocat: qui majori- in corde tenealis. Si eniin ille qui baplizandus est ,
bus et parentibus honorem et amoreni veroecharilalis iracundiam vcl odium in corde rescrvat, nescio si in
impendil, qui et ipse caste vivit, et (iliosvel vicinos eo gratia divina proficiat. Diclurus est cnim, Dimitte
suos ut caste et sobiic vivant, et verbis admonetet nobisdebit'. nostra, sicut et nos dimillimusdebiloribus
exemplis docet. Ille bonus cliristianussecurius
esl, qui quo- nosiris(Matth. vi, 12). Etsiliocineofiiturum estquod
ties sancloe soleuinitates veniunt, ut com- ipse oial; quid superesl, nisi ut quomodo ipse diini-
municet, anle plures dies castilatem cum propria serit, sic ei juslitia divina diinittat, secundum illud
uxore cuslodil; ut sincera et sccura conscientia ad quod Domiiius ipse dixit, Date, et dabitur vobis; di-
allare Dominicasto corporc et mundo corde proesu- mittile, ei dimitteinrvobis(Luc. vi, 37e<38): acsicqui
mat accedere : qui Syinbolum et orationein Domini- non diiniserit, ipse eonlra se januam divinoemiseri-
cam memoriter tencL, et filios vel filias snas , ul et cordix claudit, dicendo, Dimilie nobis debila noslra,
ipsi tcneant, fideliter docet. sicut el nos dimitlimus. Priino ergo boc specialiter
3. Quis chrisliano indignus nomine. Eece audislis, Compelenles aliendant, ne ullum homiuem odio'
fratres, quales sinl christiani buni. Et ideo, quantum habeanl. Secuiulo inlerrogent conscientias suas, et
possuinus , cum Dei ridjutorio laboremus, ut nomen siiilicui, ut evenire solet, feccrunt injuriam, cito ve-
christianum non sil falsum in nobis, nec in nobis niam pctant. Tcrtio si autper furlum, aut per falsum
Christi Sacramenta patiantur injuriam : sed semper testimoniiim, aul per aliquam callidilatem, aul per
opera cliristiana et cogitemus in corde, et iniplca- slateras dolosas vel incnsuras duplices cuicumquc
mus in opere. Nam ille christianus qualis est, qui aliquid abslulerunt; si secimdum exemplum Zachoei
vix aliquando ad ecclesiam venit: et quando venerit lion possunt in quadrupliim (Id. xix, 8), vel simplo
non stat ul oret pro peccatis suis, scd aut causas' restituanl. Nam nescio qua fronle gratiam divinoenii-
dicit, aut lites et rixas concitat; el, si locum in- sericordioese credit posse accipere, qui res alienas,
venerii usque ad vomilum bibil, et poslquam se in- quas iiiale^absliilit,dissiniulat reformare.
ebriavcrit, surgit velut plireueticus et insanus balare 3. Poenitentiam pro delictis aganl. Sed forle lioc
diabolicomore, saltare, verba turpia et aniatoria vel eliam oporlel Compelenlibus observare, ut si agno-
luxuriosa canlarc? Iste lalis non dubital furlum fa- scunt se, persuadente diabolo, furtum, homicidlum,
cere, adulterium non timet admillere, falsum testi- aut adulterium commisisse; aut si aliqua mulier
moiiiumdicere, maledicere, perjurare. Sive viri, sive Competenspoiiones diabolicas aliquando ad aborsum
mulieres, qui lalia opera faciiint, non ad remedium, accepil, et filiossuos adliucin ulero posilos, aut eiiam
sed ad judicium , clirislianum nomen et Baplismi sa- natos occiclit (quia satis grave peccatuni est); pro
cramenta suscipiunt; el nisi poenitenliamegerint, in omnibus his ciun geniitu et compunctione Dei mise-
aitcrnum pcribunt. Ecce, fratres, ostcndimus vobis ricordiam quacrant, ct ad Baptismi sacramenta per
quales sint chrisliani boni , et quales sint mali. Et pceiiitenlianimundali perveniant. Et hoc ante omnia
ideo quos bonos videtis, imitamini : quos vero ma- quicumqucse bas culpas habere vident, observent, ut
los cognoscitis, casiigale semper , increpate, corri- caslitalem et ante Buplisuiunicustodiant, ct posl Ba-
gite; ut de profcctu vestro et de illorum perfectione
duplicem mercedem habere possitis. Qui ergo boni (a) Alias,deTempore 116.
suut, casli et sobrii, humiles et benigni, Deo auxi- erat (b) ln Appendice nunc primumcollocalur.Lovaniensibus
dubius,S|,ui'iusverlinoet Vindingo.Aucloremlacile
lianle, perseverenl in operibus bonis. Qui vero opera deprehendes
niala faciunt, cito se corrigant, antequam illorum 2vide serm. collalisCaesarianis aliissermonibus.De num.
auimse de hac luce discedant; quia si sine poeni- 3; 68, n. 3; et Appendicis115 u. 4; infra274,n. 2;265, n.
1 Ms.gr., fabulas. 266, n.2 : de num. 4, serm. 261,n. 5; 294,
n. 1, el 10, n. 5: de nuiu.5, serm. 264,n. 4.
m* APPENDtX.
ptismum nonparvo lemporeseavoluptatecustodiant.
4. Qum vitare debeant, ne per aborsumab Eccle-
tia jprojicianlur.Venenum invidisc fugiant, ne imi-
lalores diaboli esse videanlur , de quo scriplum est,
Invidia diabolimors intravit in orbem lerrarum; imi-
tuntur autem eum qui sunt ex parle illius (Sap. n ,
24, 25), Superbiam etiam, per quam ipse diabolus
cecidit, Vilareconlendant: quia Cbristus quem sequi
desideraiit, mitis fuit et humilis corde; et salis li-
mendum est illud quod scriplum est, Deus superbis
fesisliti tiumilibus aulem dat graliam (Jacobi Iv, 6).
Mendaeiumeliam de ore suo non proferant, propter
illud quod scriptum esl, Perdes omnesqui loquuntur
mendacium(Psal. v, 7); el iterum, Osquodmenlilur,
occidit unimam(Sap. l, ll).Nec soluma perjurio, sed
etiam ajuramento abstineant: quia iion mentilurqui
dixit, Vir mullumjurans implebitur iniquilale, el non
discedeide domoilliusplaga (Eccti. xxui, 12). Vinum
vero ct islis diebus parum accipiant, et cum dies
Paschae venerini, cum grandi se caulela a crapula vel
ebrietale custodiaiit; ne forte quod per sacramentum
Baptismi mundalum vel illuminalum fuit, si crapula
subrepserit, per intemperaniiam obscuretur.- lit ideo
eliamsi aliquis eos per inimicam aniicitiam ad biben-
dum cogcre volueril, omnino refugiant, el nunquam
penitus acquieseant; sed quod dccet et expedil Chri-
«lianis, in eibo vel in polu percipiant. Et quia omnes
Competentes utcrus matris Ecclesiae, Christo inspi-
rante, concepit, niliil injuslum aiit inlionestumexer-
ceant; ne forte male agendo viscera materna concu-
tianl, et ante legilimum partum velut aborsum eos
maler sancta projicial: sed magisorimes Competentes
benigni sint, humiles, mansueli, sobrii; ut ad saluta-
ris Baptismi sacramentum ordine legilimo convenien-
tes, de liocdis convertanlur ad agnos, de sinistra
translerantnr ad dexteram, cum illis qui ad dcxteram
erunt, illam desiderabilem vocem feiiciter audituri,
Venite, benedicli Patris mei, percipile regnum quod
vobis paratum esi ab orirjinemundi (Matth. xxv, 34).
5. Susceptomm muiuis. Et susceptoresel suscepti
pactum cumGhrisloineunt. Si secundum consueludi-
nem suam Gliarilas vestra diligenter allendai, agno-
scere potestis admonitionem noslram, licet ad Com-
petentes dicta sit, posse tamen omnibus baptizatis
lidelibus convenire. Et ideo nos qui jam ante imilta
tempora in Chrislo renati sumus, istis qui baplizandi
sunt exemplum sanctae conversalionis in omnibus
praebeamus; ut si nos imitari voluerint, non per la-
tam et spatiosam Viamtrahantur ad morlem, sed per
arctam et angustam pervenire mereantur ad vitam.
El ideOnon solum exemplis, sed etiam verbis eos ad
omne opus bomini admonerc debetis : proecipue ta-
men qui filiosaul fllias excipere religioso amore desi-
derant, et arilequambaptizentur, et posteaquam ba-
ptizati fuerinl, de casiitale, de humilitate, de sobrie-
tate vel pace eos admonere vel docere non desinant,
«t agnoscant se fidejussores esse ipsorum. Pro ipsis
eniin respondenl quod abrenunlicnt diabolo, pompis
ct operibus ejus. Et idco lam illi qui excipiunt, quam
qui excipinnlur, id esl, tam patres quam lilii, pactum,
quod cuni Christo in Baptismi sacramento conscri-
bnnt, cuslodire conlendant : nec unquam aliquid de
diaboli pompis vel mundi islius luxuriosis oblectatio-
nibus concupiscanl; ut Deoadjuvante, ctilli qui filios
suscipiunt, si caste etjuste vixerint, et illiqui exci-
piuntur, si eos imiiari voluerint, sicut credimus, pa-
riter ad praemiaseterna pervenianl: proestanieDomi-
no noslro Jesu Chrisfo, qui cum Patre et Spiritu
«ancto vivil el rea;nat in saeculasaeculorum.Amen.
SERMO CCLXVIU(a).
DemandatisDeiservandis(6).
1. In mandalis Dei servandis discipulus et doclor
(«)Oliin, de Verbis Domini3; et post, in Appendi-
ee 1.
. (b) In plurimisquidemmanuscriptisAugustino,in cor-
beieusibusaulemduobusmeliorisnotaechrysostomo tribui-
tur.
2244
wque consentiaht.Hisc qni non tervat horret rHtttnt.
Cum nobis pro officiocompetat dicere, vobis aulem
conveniat pro devoiione aadire; quid tam neces-
sarium lamque pertihens poterit utrisque conlin-
gere, quam ut quod religiose dicitur, et devole au-
ditur, obsequiis compeientibus teneatar ? Nam si
religiosa non lacere, lilcrum est, tacere dispendium;
quanto itaque poliora luera poterunt provenire, cum
operalionis effectu moiistralur, quidquid magisleriis
ccelestibuset discitur el tenetur ? Par enim causa et
dicentem et audientem constringit, ut utriusque pro-
fessio faclorum testifibaiione signetnr. Et qiiamvis
dissimile sit doctoris discenlisqiie offleium; tamen
utriusque par esse debet sanctarnm iegum obse-
quium : ut jungantur factis, qui separainur officiis:
copulentur opere, quidiversi suni nominc; et <juos
vocabulaab iuvicem separant, eos observanlia proe-
ceplorum fideliter ac devote conjungal.Quaresic fit
ui utriusque diversus Sit.actus, sed observantioepar
sit necessarius in utrisque effectus : ut factorum in
ambobus conspiret assensus, quibus diversus est in
vocabulis sonns. In doctore enim molesla estcausa,
dicere, nec facere; proccipere, nec observare : in
discente vero audirevelle quod nolit implere; aures
quidem audilui accomhiodare, et ab opere volunta-
tem ayertere. Caeterumqui facit quod docet, et qui
quod imiierat complel, maximus in coelestibus sen-
tentia Dominideclaralur (Malth. v, 19). At vero qui
quod discit negligit, et qui quod audit contemml, sa-
lutis reus existit; quia observanda contempsit, el pe-
ricula non vitavit. Amat enim mortem, qui vitaepne-
cepia non servat; et horret vilam, qui peecatamorti
debita desperata mente frefiuentat. Ut enim per ob-
servantiam legis vita acquiritur; ita per contemptum
mors a contumacibus invenilur, dicenle Domino, Si
visin vitam venire, servamandala (Id. xix, 17). Ita
enim perfectus doctor liberest a discenle, quem do-
cuil, ut discipulus conteinptor inexcusatus erii, qui
facienda didicit, el contempsit. Namet doctor e con-
trario gravius affligitur, el obsequentis discipuli
exemplo'plectilur, qui faciendaaliis iradidit, quaeipse
non fecit; ut nec a discipulis quos docuit potuisset
ediscere; ut quibus doclrinse tradiderat magislerium,
ab iisdem faclorum inutuarelur exemplum. Neque
enim perfectio in legum est notitia conslilula, cum
sit scriplum, Non enim auditoreslegisjusti sunl apud
Deum, sed faclores legisjustificabunlur (Rom. n, 13).
Nequecnim, inquam, is religiosuset saneius esi, qui
novit iegcm cessantibus factis; cum expediat 1'acere
quam docere nec faccre; quia molestum cst docere,
et non facere.
2. BenignitasDei in hominem,quem minis ad se alli-
cit et promissis, quem pleciii invilus. Meretur homo
ex eo quod vuU.>— Vosamicimeiestis,inquit, si feceritis
qum mando vobis (Joan. xv, 14). 0 magna bonitas
Dei, cui cum pro conditione rcddere debeamus obse-
quia, utpote servi Domino, famuli Deo, subjecli po-
tenti, mancipia redemptori; amiciliarum noMs prae-
mia repromittit, ul a nobis obsequiadebitaservitutis
extorqueat : ut quos nolle servire conspicit sponte,
suorum beneflciorum possit promissionibusinvilare ;
et qoorum voluniales a se conspicit nlienas, eorum
mentes praemiorum liberalitalibiis conslimat suas !
Nam unde frequenter aut invilat prxmio, aut terret
supplicio, nisi ul benignitalis eonsilio, a se formalo
homini consulal, redempto provideat; ul qui non
teneiur supplicio, inviteiurproemio; et quem metus
a peccalorevocare nou possil, promissionum benigni-
las possit? Cupil eni^i -etiam nocentibus subvenirel :
desiderat misereri peccantibus. Si quis peccaveril,
dignos fruclus cxhiteat posnitentiae.Invilus enim in
reos vindicat, si Dei indulgentiam miserenlis eontc-
mnant s. Amatenim corrigi peccatores, qui in vitam ,
1 Mss.cb. praelulimuscaeteris
manuscriptiset edilis, in
quibuslegilur, nolenlibus.
» sicpbtiores Mss.Atedili,
liveiindulgentianimseran-
tisnoncontemnani.
2245 SERMOCCLXIX. 8246
Jion in «lortem, a principiocoiistituit liomines. Ipse amaritudinem terrenorum. Secunda causa est, quia
enim sibi infert interitum, qui medenlis Domini con- tam levis est sarcina cliaritatis, ut non premere sed
temnit consilium. Reverlimini,inquit, ad me, el rever- levare consueverit. Qui enim illam, quomodoa Chri-
tar ad vos (Malach. m, 7) : ct iterum , Noio morlem sto accepit, cum ipsius adjutorio servare voluerit,
morienCis,tantumrevertalur el vival(Ezech.xvui, 32). nec pedibus currenuo nec manibus operando fatiga-
Non vull Dominusin quemquam dominari mortem, tionem sentire, nec in humeros suos aliquas gra-
non vult in poenam deduci hominem, qucm in vitam vcs sarcinas portando poterit laborare: quia et quam-
constituit. Caelerumhomo ipse se dignum efficitmor- diu se in aliquibus duris operibus pro amorc chari-
tis, qui non paruerit legi. Odit vitam, qui divinam tatis exercct, dulcedoamoris ipsius eum laborare non
contempserit disciplinam. Nam cum Dominus quid sinit;quia quidquid non amanti grave est, amanti
vellet quidve nollel homini demonstraret '; quaeob- suave ac leve est.
servanli vitam, contemnenti afferunt morlem. Ita 2. Studia et opera itlius. Teneat ergo unusquisque
enim de contemplu vita non polerit provenire, ut de bonam voluntatem, et omnes homines sicut se ipsum
observantia mors evenire non poierit; ut jam homo diligal; et quod sibi ab aliis fieri optat, hoc aliis fieri
quod voluerit mereatur, el ex eo quod merueril ju- velit. Pro bonis oret, ut a Domino custodiantur; pro
dicelur : et hoc tolum in voluntale hominis consisiit, mediocribus, ut meliores fiant; pro malis, ul cito se
qui sibi ex qualitate vitoemeritum quod haberet inve- corrigant : et in omnibus peccatoribus vitia potius
nit. Quare bis sollicile perpensis, id est, unde salus, quam ipsos homines odio habeal; el ad vicem bono-
et unde periculum enascatur, salutis commoda diii- rum medicorum, niorbum oderit, non ongrotum.Nam
genti observanlia tcneamus, et periculorum incom- qui in peccatoiibus vel in quibuscumque inimicissuis
moda de legis conlemplu ut providi caveamus : ut magis ipsos quam vitia eorum odio habet, aut in
durii tenentes prospera et repcllentes adversa in prossenii eos desiderat puniri, aut in futuro selerno
conspectu Domini invenimur, ab ipso cum omnibus incendio concremari. Quaeres quam exsecranda et
aboniinabilis sit, evidenter sancta Charilas vestra
sanctis in a;terna socculamuneremur. Amcn.
SERMOCCLXIX (a). cognoscil. Boni vero chrisliani omnes inimicos snos
corrigi quam perire desiderant, et pro ineffa-
Exhortatio adtenendamvelcustodiendam charitatem.Osten- magis
bili bonilate sludent nec illis nee aliis nialedicere,
dit etiamadmonitioista quodnullus se unquamin veri- propter illud quod scriptum esl, Neque maledici re-
tate polerit excusarequodveramcharitateinliaberenon
possit.Aliquasetiamsententias de homilia sancliAugu- gnum Dei possidebunt(lCor. vi, 10): nunquam ju-
stini,quamde charilatescri|sit,prout nobisopporlunum rarc ; quia scriptum est, Vir multumjurans imptcbi-
tur iniquitate,ct non discedelde domoiliius plaga (Ec-
visumest, huicsermonicredimusinserendas.
1. Charilalis possessio'dulcis el acquisilio facilis, cli. xxm, 12 ). Quod autem -dicit de -domoillius non
discedere plagam, non de domo lerrena, sed de ani-
quam Christianorumomnium cordibusSpirilus sanctus ma ejus inlelligenduin
tnfundil. Charilas insociabilisest cum cupiditale.Cha- Studeat etiam est, quae templum est Dei.
rltatis dulcedo. Quod vobis veroe cb.arila.lisbonum Os nunquam mentiri; quia sCriptum est,
tam frequenter iiisinuamus,fralres cbarissimi, illa vel deseos quod mentkur occidilanimam (Sap. i, 11): et, P-er-
maxime res facit, quia praecipuumac peculiareipsius quiloquuntur mendacium(Psal. v, 7). Justitiam
Domini mandatum est, cl nihil cst quod dulcius ha- lenere conlendat propter illud, Beati qui cuslodiunt
et faciunl juslitiam in omni tempore (Psal.
beri, et cum Dei adjutoiio facilius vel felicius possit judicium
impleri. In animo enim noslro res ngitur; in quo si cv, 3). Caslitatem tenere toto corde festinet; quia
castitas Angelis facil consimiles. Hoec ergo oninia
aliquid mali noninlromittal volunlas, locuni invenire quoe suggessi, et brevia sunt, «t possinl memoriter
nescil iniquitas; et ubi si radix oninium malorum cu-
et lam suavia vel dulcia, ul debeaul Deo auxi-
pidilas non fuerit, radix omiiium bonorum charilas teneri;
deesse non poterit. Prima et singularis divinoemiseri- lianleAb operibus adimpleri.
cordiae causa esl, quod per Spiiilum sanclum ita bona. 3. his excusatio nulla esl. In charitdle omnia
ipsa charitas diffundilur in cordibus oinnium Chri- ritatis Ecce in hissicut Omnibus veraj ac perfectse cha-
stianorum (Rom. v, S ), ut eam, si velini,possiui ju- operibus, jam dictum est, niliil aut ma-
nibus aut pedibus agitur, ul se aliquis per impos-
giler cusiodire, et dulcedine ipsius incessabililer sa- sibilitalein aut infirmitatem excusare conelur.Cum
liari. Et quia conlrariis solent sanaii contraria , et
niliil ita esl adversum vef contrarium cliarilati, qu;e enim et cupiditas omni amaritudine amarior, el cfta-
fundamenlumesl omnium bonorum, quam cupidiias, ritas onuii dulcedinedulcior sit; quare duminr ef as-
quaeTadix est omniurnmalorum , el istoeduae simul perum jugum avaritioecum lantis periculisac labori-
esse nullatemis possunt; quia revera dulccdini non bus horaines portare volurtt, el duice onus Christi et
convenit cum amaritudine, nec luci cum tenebris, suave jugum ipsius de cervicibus suisexcuiiunt?Con-
nec viiaecum morle : quicumque in se radicem cupi- tra isiaqusCharitati vestroesuggessi,nullns qualem-
ditatis dominari cognoscit,imploret Dei adjulorium, ut cumque vel verisimilem poterit excusationemproeten-
possil exstirpare cupidiiatcm, et planlare charitalem. dere, ut se dical ea non posse pcrficere. Non enim ei
Hoc enim qui fideliter fecerit, omnia Dei proecepia dicitur, Jejuna plus quam potes, vigila plus quam
cum gaudio et exsultationc implebit; quia quoties ei praevales; nec hoc ei imponiiurut a vino vel a car-
aliqua amaritudo saeculisupervenerit, proevalerceam .nibus abstineat, si hoc infirmilas corporis sui non lo-
in illo cbaritatis dulcedo penitus non permitlet, et sic lerat. Et si forte non proevalet esse peifectus, non
ei vera charitas insinuat dulcedinem omnium bono- cogitur vendere omnia sua et dare pauperibus.
rum coeleslium, ul eum palienler faciat tolerare Et si virgo esse non potest, non ad hoc premi-
tur ut uxorem non permittatur accipcre. In liis enim
1 itaeb.podices.Atediti,cumDominusvelkt Iwminide- omnibus
quoe ad corporis faiigationem perlinent,
tnonstrare,etc, postqueverba, afferuntmortem;additum nullus Chrislianorum
fuerat, invilavitprmmio,terruit snpplicio: cujus addita- implere, Deo gratias invitus cogilur : sed qui potest
menli loco in g. habebalur,si vis habire vitam, serva agat; qui vero non poiest im-
mandata;cumhac ad fibri oramadmonilione,« Siclege, plere, charitatem veram teneat, et in ipsa habebit
* donecmeliusinveneris.» omnia : quia sine istis bonis.operibus, quae supra
(a) CsesarianasinterHomiiiasin manuscriptisexslatet in commemorata sunt, cbaritas sufficit sibi; illa vero
editis; scilicetin Bibliotheca
Fatrumposl hoaiiliamquadra- bona opera sine charitate prodesse omnino non
po-
gesimam,in libro autem v. C Baluziicuraexcusohomilia tcrunl. Ilociolum ideo iterum atque iterum dico vo-
est otdine decima.Denum. 1videinfraAppendicis serm. bis, fratres charissimi, ut
270,n. i\ 28, n. 4; 273,n. 1 : de num.2, serm. 210,n.6; quia nullus se poieril plenius possilis agnoscere
et271, n. 6; 66, n 1; et 210, n. 6 : de num. 3, serm. 298, non excusare, quod Dei praecepta
n. 5 : de num.4, serm. 107,n. 2; «l 112,n. 2; 273,n. 5; :
possit implere quia quando se de illis in quibus
107, n.3 : de num.5 vide Augustiniserm. 550,subcujus corpus laborat excusare tenlavcrit, ab iliis quae in
nominecitaturEligiihomil.11. auimi virtute consistunt, et praecipuea charitate, ii»
S247 APPENDIX. 2248
quacontinenturomniabona, nihil poleritpraetendere, apostolus Paulus, fratres charissimi, ut nobis verse
quod jam non possil Deo auxiliante perficere. Et ideo ac perfectaecharitaiis dulcedinem commendaret, ama-
qni veiam charitatem noluerit tenere, non invenit ritudinem cupiditalis nobis exposuit: et velut peri-
quod in veritale aliis, sed quod sibi debeat imputare. tissimus ac spiritnalis medicus, quid ftigere et quid
4. Sine iila nullum bonum. Tenete ergo, fratres expetere debeamus, ostendit. Et quia radix omnium
chnrissiiui, dulce ac salubre vinculum charitalis, sine malorum est cupidilas, et radix omnium bonorum est
qua dives pauper est, et cum qua pauper divcs est. charitas, et simul ambx esse non possunt; nisi una
Divessi charilatem non habel, quid habet? Pauper si radicitus evnlsa fuerit, alia planlari non poterit. Sine
cliarilatem habet, quid non habet? Et quia, sicut di- causa ergo aliquis conalur ramos incidere, si radicem
cit liealus Joannes evangelista , Charilas Deus est non contendit evellere. Sic enim ideniait aposlolus :
(I Jomi. iv, 16); quid pauperi deesse polerit, si per Radix omniummalorum csl cupidilas,quamquidamap-
charitaiem Deum habere meruerit? el e conlra, quid pelenlesnaufragaverunla ftde, el inserueruntse dolori-
divili lerrena facultas proderit, si Deum habere non bus multis : lu autem, honto Dei, hmc fuge. Audiamus
mcruerit? Amale ergo et lenete charitatem , fralres ergo consilium illius, in quo Christus Dominus lo-
charissimi, sine qua nullus unquam Deum videbit. quebalur : et quantum possumus, sludeamusainaritu-
Nolite vobis sine charilate blandiri, eliamsi reliqua dinem avaritix fugere, si volumus ad cliaritatis dul-
bona opera perfeceritis: sed limeie illud quodscriptum cedinem pervenire.
csl, Qui universamlegem servaveril,offendataulemin 2. Diviti quid agendum de diviliissitis. Palrimonii
uno, faclitsestomniumreus (Jacobin, 10). Quodesl hoc augmenluminjusle oplatur. Sed quando de conlemplu
unum, nisi vera et perfccla charilas; de qua ilerum diviliarum loquimur, respondet mihi aliquis divcs :
Aposlolus dixit, Omnislex in uno sermoneimplebilur Didici non sperare in incerlo divitiarum, nplo divcs
in vobis,Diligesproximumluum sicul te ipsum (Galat. esse, ne incidam in tenlalionem; sed quia jam sum,
v, 14)? Nain in lanlum reliqua opera sine charilale quid facturus sum de his quoehabere mihi jam con-
nihil prosunt, ut libera voce clamet Apostolus, Si tigit? Sequitur Aposlolus, Facile tribuani, communi-
dislribuero in cibos pauperum omnes facuttalesmeas, cent (I Tim. vi, 10,11, 18). Quid est communicare?
et si tradidero corpus meumul ardeam, charitalemau- Communemrem tuam facere cum illo qui non habet.
lem non habuero, niliil mihi prodesl (I Cor. xiii, 5 ). Si ergo communicare coeperis, non eris ille proedoct
Et ideo qnia ipsa esl vera cbaritas quaeomnes hoini- ille raptor, qui necessariis pauperum lanquam rebus
nes diligit; qui se cognoscit vel unum hominem odio alienis incubat. Etenim communem fecisli rem tuam
liabere, feslinel amaritudinem fellis evomerc, ul dul- cum his qui non habent, et amplius procsias, qui
cedinem in se charitatis mereatur excipere : quia sine etiam praerogalorpauperum faclus cs. Tu aliquanlam
illa nec jejunia, nec vigilice, nec oraliones, nec elee- curam geris, ul ad securum paupcrem victus perve-
mosynoe,nec fidcs atque virginitas ullmn homiiiem niat, et in hoc misericordiam procrogas: et proplerea
adjuvare valent. Et quia do charilaie nos admonens deferl libi Deus honorem, e.t quasi tibi dicit, Prior de
Aposlolus dixit, In charilaleradicali el fundali(Eplics. re communi lolle quod sufficit necessitatibus domus
iu, 17 ), et radix omnium bonoruin est chariias; evi- tuae; quod reliquum est, da Chrislo. Para te audire,
dentissime conslal quod quomodo quoolibet arbor Venile,benedictiPalris mei, percipileregnumquodvo-
pulchra et amoena, cl floribus ac fructibus plena, si bis paralum est ab initiomundi: esurivienim, el dedislis
m ea radix viva non fuerit, omnis ejus pulchrituuo mihi manducare(Mallh. xxv, 34, 35). Forte conlemne-
marcescil: ita el quilibet christianus, si reliqua bona bas nescio quem pauperem aut egenum : noli con-
opera lanquam in ramis se habere monstraverit, et temiicrc Christum in coelo sedentem, in terraegen-
deipsis sine charilale proesumens, radicem ipsius tem; veniel cum retributione, et vita oelerna, et igne
charilatis habere noluerit, sine ullis fruclibus sterilis onterno.Hoc ergo cogitans potes cum aliqua spe etiam
remanebit. divcs csse. Si autem adhuc vis ficri dives, et non so-
5. Charilalis encomium.Vera enim charitas in ad- luni ea quae superflua tibi jacent, uon vis erogare
versitaiibus tolerat, in prosperilatibus temperal.in indigcnlibus, sed etiam augere vis palrimonium tuum;
duris passionibus fortis, in bonis operibus hilaris, in forte et derapinis aliquam spem habes. Nisiforte hoc
tentalione lulissima, inter veros fralres dulcissima , dicas : Scil Deus quia non de rapinis volo augere pa-
interfalsos palienlissima, inler insidias innocens, in- trimoninm meum. Unde vis augere? Emendo. Inno-
ter iniquitates gemens, in veritale respirans; casta in cens tibi videris, qnia emendo vis augere? Rapina
Susanna in virum, in Anna post virum ; inMaria prx- non cs malus, sed voto malus es. Si quis tibi dicat,
ter viriim ; humilis in Petro ad obediendum, libera in Vende res luas; exhorrescis, expavescis, maledictum
Paulo ad arguendum , humana in Christianis ad con- puias. Cum ergo emere cupis, nonne hoc optas, ut
fiiendum, divina in Chrislo ad igiiosccndum. Yera res suas alii vendanl? Nam quomodo poteris eniere,
enim charilas, fratres charissimi, anima est omniiim si alius non compulsus luerit venundare?
Scriplurarum , prophelioevirlus, scientiae solidamen- 3. Minor ad bonumquam ad malum labor. Pretium
tum, fidei frucius, diviliac pauperum, vila morien- regni cwlorum.Omnibusin promplu esl. Bona volunlas
tiuni. Hanc ergo fideliter relinele, hanc loto corde et est charitas. Et hoc videte, fralres, quanlum Iaboret
tota animi virtute diligile, huic jugitcr adhxrele. qui exspoliare vult vesliluni; et quam sine labore sit
Suavis enim est Dominuset omni dulcedine dulcior. ille qui vestirc vull nudiim. Si enim habel, proferl et
Socielas ipsius non habel amaritudinem , conversa- dat; si non habel, sufficit ei coram Deo volunlas
tio ipsius non habel dolum. Si illam volueiiiis bona. Ecce non laboral si habel: si vero non habet;
cx integro corde lenere; et in hoc sacculovos faciet quia quod valde necessarium est habet, pauper esl in
cum gaudio Dei pra^ceptaperficere, el in futuro ad arca, sed dives est in conscientia; pauper est in do-
praunia aelerna pervcnire. Qnod ipse proeslare dignc- mo,- sed dives esl in animo. An forle nihil habes,
lur, qui ciiin Palre elSpiritu sanclo vivit ctregnatin quia bonam voluntalem habes? Aucli nato Domino
sxcula socculonnn. Auieii.
SERMO CCLXX (a). num imita(.uraut exscribit: quaedamvero intermiscetab
Dedilectionecharitaliset odiocupidilatis;et quodregnum ipso aliena,qualeilludest de charitateet cupiditatedictum
num.
coelorumnon solumduobusminutis, sed eliambonavo- « poterit; 1, « nisiuna radicitusevulsafucrit, alia plantarinon
» et iste loquendimodus ibidem, « sine causa
luntateemi possit; et de tribulationeuvarumet oliva- « ergo aliquisconaturramos iucidere; » et num.5, « ut
rutn (b). « vinumet oleum reponatur in canava: » quaeverbaet
1. Charilas el cupidilas simui esse nequeunt. Bealus phrases Caesariiesse ex aliis eius homiliisdidicimus.De
num. 1vide Appendicisserm.269, u. 1: de num.5, serm.
(a) Alias,8 ex Homiliis5 0. 142,n. 2; AugustiniEnarr.in Psal.49, n. 15, et in Psal.
(b) lu Appendicenuncprimumcollocatur.Lovaniensibus 111,n.5 : de num.5, Auguslinienarr.in Psal.85, n. 1; et
ambiguus,spuriusVerlinoet vindingoerat. AuctorAugusti- Caesariihomil,32.
 2249 SERMOCCLXXl. 2250
clamantes Angelos, Gloriain excelsisDeo, et in terra tempora : quale si quis dicat, severiora esse tempora
' pax hominibttsbonm volunlatis (Luc. n, 14). Quam olivoe,cum frnctus colligitur, quia in torciilarmillilur.
parvo conslat regnum coelorum! quam vili pretio Quando cnim pendebat in arbore, ltela tempora vicle-
tanla posscssioproponilur! Proponitur enim in lerra, banlur; et non altendunt quia amurca plena erat.
quod possideasin coelo;proponitur in lcmpore, quod Venit quasi asperius lcinpus, veuil tenipus lorcularis,
possideasin oeternum. Non potes dicere : Non habeo veniunt majorespressurx. Per peccataenim etcrimini.
unde emere possim, quia lanta est illa possessio, ut superborum, per avaritiam luxuriamquemalorumnia-
prelium congruum invenire non possim. Nonne lan- jores pressuroe(iunlgeneii hiimano.Oiuiicseiiim mali
lum valet, quanlum habere potueris? et hoc super- et aniaiores mundi cpiasilorcularia sunt. Sieut enini in
fluum. Quantumvaluil Zacchxo? Dimidium patrimo- lorcularibus et uva pieniilur et oliva, ut viimni ct
nium : erat eniin dives. Dimidium rerum mearum, olcum rcpoualur in canava ': ita p<T nequiiiam ina-
dixit, do pauperibus(ld. xix, 8). Sed quia prior emit, lorum honiinum, qui lioni et jusli sunt, niuliis tribu-
forte lu non invenis quod emas? emit enim regnum laiionibus corporaliler faliganlur, ut aniniae cormn
ccelorum.El ille emit, et lihi inlegrum servalur quod lanquain oleum ac viiiiinirccondi in ailerna beaiilu-
emas. Nolilimere ne anguslet le compossessor : om- dine mcreantur. Noli ergo de Dei uiiscrieordia vel
nibus laluin est quod cliaritas possidet. Duobus mi- justilia desperare, quolies tc vidcris ab iniquis hoini-
nulis emit quoedainvidua rognum coelorum.Misilin nibus fatigari : sed consideia quod illi qui le pcise-
gazophylaciumduos iuunmos : Amen,antendicovobis, qunntur,tuapud Deum velut moloeac lorcularia depu-
nullusampliasmisilin domumDei quam ista vidua : ilti tantur; vero tanqtiam oliva, etquasi uva legilima,
enimde abundanliasua miserunl,Itmcatttem lotumquod parvo tempore pressurain malorum hominum susli-
habuitmisil (Marc. xn, 42,4») Quia enim praebebalei nerecogeris : sed poslea illis siue iine rcmauebilop-
Dominusviclum,jam ei duonunnni siiperfluirestiterant probrium, tu fclici cominuiatioiie transibis ad re-
ad viclum ejus diei: ideo niisit illos in domum Dei, gnuni. El tunc liberalus ab omnibus nialis, cum pro-
et emit sibi regnum ccelorum. Ecce quod timebas nc pliela poteris diccre, Transiviinusper igneniel aquum,
charum essct, et non esses idoneus, en duobus nuni- el indttxistinos in refrigerium(Psal. LXV,12). Sed ut
niis valet. Si lcrrcbal le prelium quod deilit Zac- ad istam mcrearis bealiludinem pcrvcnire, ora pro
chaeus,consoletur te hoc preiium quod dedit hoecvi- illis qui te persequunlur; quia potens est Deusut ilios
dua. Plus addo, charissimi; valet et vilius. Vilior est converlalad bonum; et qui nunc palea;esse videnliir,
calix aquae frigidae, vilior esl sola bona voluntas : de zizaniis in triticum, dc amurca in oleuni transeani;
audi clamanles Angelos, Jn terra pax Itominibusbonm et qui modo alios per nequitiain perscquuniur, ipsi
volunlaiis.An forlenon bene diximus vdiorem bonam poslea peiscculionem pro justitia paliauiur; ct qui
volunlatcm? Imo ipsa esl omnibus chatior, el loluin nunc res alienas crudeliler voliinl rapcre, res suas
habet qui bonam volunlatem habet : quia et in dimi- ineipiant pauperibus misericorditer erogare. Quam
dio rerum suarum Zacchoeus,si bonani voluntatem reni si, oranlibus vobis, secundum suain consuciu-
non habcret, nihil dedisset. Bona cuim volunlas.;ip;a dinem pielas divina proesiiterit, non solum de veslra,
dicitur charitas. El quid ait Apostolus? Si dislribuero sed el de aliorum salute dupliccin nicrcedeui in
bmniamea pauperibus,charilalem atilem non habeam, xterna bealitudine, remiinerame Deo, capietis: quod
ttihil mihi prodesl (l Cor. MII, 5). Tolum eigo habet, ipse pr.estarc dignetur, qui cmn Patre et Spiiitu san-
qui bonam volunlatem babet. Ipsa est quae polcst cto vivit et regnal Dcusper omnia sxcula soeculorum.
sufficere, si caeleranon sint: si autem sola desit, ni- Amen.
hil prodest quidquid habitum fuerit. Sola sufficit, si SERMO CCLXXI(a).
adsit: caeteraoninia nihil pn-sunt, si sola charitas Dedilectionenonsolumamicorum,sed etiarninimicorum:
desit. Si habcres in doino lua thcsauros unde seeurus el quia potestfieri ut qui iuimicisunt, ita ad amicitiam
esses, gauderes et exsullares : ln corde habes bonam recovenlur(6).
voluntalem,et tristis es? ln arca posses timcre furem,
in corde habens bonani voluntatem niliil limes '. 1. Inimici diligendi. Dilexit enimnos Dcus, eliam
4. Juslitiam appelenli imminela malis pali. Forte inimicos.Fiequenter in Evangelio, fratres cliarissimi,
aliquis cogilat, el dicit: Si res ineas pauperibus dare audivimus Dominum dicenicm, Diligiteinimicos ve-
his qui vos oderwtl ( Matth. v, 41 ).
cttpero. et de adversariis meis pro Dei amore me stros, benefacile
vindicarc noluero, el buinilis ac mansuetus esse con- Quare autem Dominusdixit, Diligile inimicosveslros,
lendero, stalim mihi necessccrilperscculioiies homi- nisi quia passuri eramus inimicos? Sed dicit aliquis :
num malorum sustinere. Qui hoeclimes, non legi4i Quis polest diligere inimicos? Prius te dilexit im-
quia per mullasIribulalionesoporlet nos introirein re- pium Deustuus, qui nunquam luit iinpius : lu auieiii
eliamsi non es iiupius, fuisli laiiieu aliquando ;
gnum Dei (Act. xiv, 21)? non audisli Scriptiirani di- quando jam nemo fit justus nisi ex peccalore, sicut fre-
cenlem, Fili, accedensad servilulemDei, sla in jusli-
lia el limore, el prmparaanintum tuam ad tenlationem quenlcr canlavimus, Beali quorum remissmsunt ini-
(Eccli. n, 1)? Verum est quia ubi Deuin iu verilale quitales ( Psal. xxxi, 1 ) : non dixit, Beati qui non
cccperis quaerere, necesse libi crit superborum vel fecerunl peccaia ; scd, Bealiquorum remissmsunt ini-
malorum hominum nequitias suslinere : quia non sic quilates. Si enim quocris(|iii non fecerit, non iuvenies.
ab illis colitur Christus, quomodo cis quotidie procdi- Unde ergo quisquameril bealus ? Si remittalur quod
eatur; quoniam et quidquid volunt, quidquid petunt fecit, si tegalur quod commisil. Si crgo jam libipec-
a Deo, in luxuriis suis et in conviviis volunt consu- caium diinissum est, iile te inscquitur qui nonduin
mere, in spectaculis, in nugis, in fornicationibus, in esl justus. Et ln antequam juslificareris, alios persc-
ebrietatibus.lnhis volunt consumere, quo desiderant qucbaris ; pcrieras, ct invculus es : ct illc qui tibi
abundare: et tunc putant quia bonus est Deus, quando adversatur, invenietur, et non persequelur. Noli co-
illis proestatunde corrumpanlur. giiarequod luismerilis lalis faclussis ;quia gratia Dci
5. lnde magis proficil. Mali lorcularia unde uva le lalein fccil. Et bcne considerans videbis polentem
premitur el oliva.Pro ipsis orandum.Sed dicit aliquis : esse Deum, qui talem faciat eum, quem juste videris
1Ecce tempora aspera sunt, et odisse 2.
aspcriora erunl. Per
ista asperiora proficit magis Ecclesia, proliciunt illi 1 sic Am.Er. etgr. Ms.AILov., cavea.Ms.rm., camera.
qui sursum cor habent: et i111qui sursum cor non Vide supra,Appendicis serm. 141,n. 2, cumnota.
habenl, tumulluatur eis cor in lerra, et dicunt cordi 8 Gr. Ms.,quem injuslumtibiviiietisvidisse;rm.,quem
suolocummutare, ut eliam ipsi sur.-umcor habeant, injustetibi viderisvixisse.
cantantes nobiscum, Ad le, Domine, levavianimam (a) Alias,6 ex Hoiiiiliis50.
meam(Psal. xxiv, 1). Tale est dicere, Severiorasunt dubium (b) In Appendiccnunc primumcollocatur.Lovanienscs
relinquunt,rejiciunlverlinuset vindingus.ExAu-
1 ita Mss.Atediti,in cordetuo quemlimes? re noli gustinisentenliiseadom arle composituscst, codcmque
credimusauclore, quo sermo supcrior. De num.2 vide
bostemin cordetuo,habensbonamvohmlalem,etc. pali Augustiui enarr.in Psal.95, n. 7 : de num.5, Appendicis
SiKOT. AtJGCST. V.
fSoixante-onze.J
 APPENblX. &282
jijjgj
2 mm injutte tnalomi optelur uikHlus. Dicis stiiit. Ih ipsis dudbtis hominibUS qusere qUldfedetU
cninitu tibi quasi justus : Magna estutiriam patientia Dei, Detis,qfiaerequid siiaserit diabqlus, Hdmo a Deo fa-
hoc so- ctiis est: peccaluin, suiidente diabolo, abhbmihe.fa-;
au* ilHim talefti viyeresi.iit. Alque
lUih dicas: sed tinieo iieiiisiiper reprehendaS, dicens; ctum est. Qtiis hbftini cluorum le persequitlir f ^l
tarita mala enim tu berte viVIs,iibh te persequilur, nisi qui ma-
VOdidItilactiii Deo talibus parCere? Quare al.us : 0 Deus; ltis est : ribh efgb hoirio', sed peccator ie insequiiur.
faciiint homiiies, et vivutit?Sicdieai
uuare vivit iste qui tania dicit, ettuam justitiainre-: RogSprb hoihine; ut exstinguat DeUspeccatorenj. Ciiiii
Drehendit ? non enim altendit tibi quid ipse dicat, sed enim mortuus fuerit peccator, niliil tibi adversabi--
alieridit quid alius faciat. Qui istas displicct, lortassis tor ; imo consolabitur vivens, qui te in peccaiis nibf
nori reprehenditv nec effundit coriUifflehasin tuus perseqiiebalur.
' |u ftcis. Ecce puta qu.a Deus, qUo- 5. Ihdiniittcndd dtniiis spesttostrd . MaxiiiiumDeb
Deum, qiibmbdb : quid dcle fd- offertur sacrificiurii;Omiiibusid promplum. tiledmbstj-
modotu'vis, nullt malo velit parcere
cturus est, qui siiie peccato esse nori polcs ! Non nm diim. Spiritudlis prmsiat. Non vobis ergo gfave
attendisubi te invel.ial? Roga ergo, ut rion solum Sit, per ipsius Dbmiui noslri inisericbrdiam Vbs
sede.lam ei libi parfcau Hoc itaqre.fratres, obtestor, quia spes nqbis alia rion est, nisi dimiserl-
E
habeiit quasi propfiurii omnes mrqui : liolunt utetiam pnr- mus quidquid rios lqcsbrint homiries. Neiiio iibS
fallat. Aliud majus ^acrificium non est qubd de-
cat DeuS iniquis, et noh vident quid ipsi siftt;
ex hoc ipso quodita volunt, Sed egO jdstus sUiri, in- beamus Deb, riisi quidquid boni est, eliam malis ho-
nuis Sitibi non parceret Deus cum fesseSmiquus, minibus, sed lainen liominibus fecerimus. Dicit tiBi
T lofte Detis : Egb rioii ex le crcsco, sed tu ex me; sacrifi-
quohiodo ad justiiiam pefvenisses An yolcbas ciuin volo quod prbsit homini : sic ad me perVeiiit
UtDetis dsque ad te paliens esset, quousqile tu per-
venires ad iustiiiam ? Quia Deus exteiid.boc ponlem quod tibi prbsit. Poies riiilu dicere : Nori habeb
vis ut quod iribuaih ihdigenii, non possum jejuriafe fre-
misericofdise suae, ut tu iransire posses;
? quenler, et a virib vel earnibusabsiinere uon possrahi.
Jiam siibducat, ne alius transeat ... ft.
eril md.or. Di- Numquid pfltes rnihi dicere, charilalem te habete
3 Qui hodie malus, fbtle cras nobts
lisairius ergo, fralres tliafissimi, tal.a Iriiiiucos noslros* non posse ? Ipsa est ciujuspossessio tanto plus auge^
Forteaui hodie est amieus luus,CSseftori peeeala lactu- tur, quaiitb amplilisei'Ogaluf. Dimitte cfgo quod te-
non nebas rie adversus te ille terieat aliquid, cui non
rus est ut in vilaaHerna lecum dies possit:xxvn, habes ;
enirri sbis quid pariat crastinus forte(Prov. quod dimitlas : Dimitlite et dimitletur iiobis;
sic ad poem- date, et dabilur vobis(Luc. vi,57 el 58). Scitole, fra-
1 ) Eteconlraqni inimicus1114 esl,
^rusalem ci- tres charissiini, quia diisesunt eleemosynoe: iina cbr-
iehtiam cbhvefietuf, utiri fofte«fiiesti etia.n major eflicia- disj alia pecuiiide.Elebinosyiia cofdis est, diiriitiere
vis uus esse mefedt.if; et videalur.
tur Nori vobis hbc diffifcileevidenlius Interrogemus quod laesilses. Nam dare aliijuid indigenti aliqhandb
ScripiurSs, ct in ipsis hOC agnoscere po- qua:ris, el non habes : iridulgere pefccanli, qnantiim
ferimus. Paulus aposloliis prius vasUiba;, scelerauserai.il- volueris, redtindal libi. Aurum, argentum, vestem,
BavicbaU frumcntum, vinum et bleum polest fieri ul aliquolies
micUs Christianofum; fapiebal, Pa- non liabeas, uride paiiperibus Ifibuas : ut aulem
fbieratuuaiidblapidaiusesi iiiartyr StephanUs; omnes honiines diligas, el hoc aliis quod tibi ipse ve-
rum illierafil hiarius suoe,ttiariibiis oiriftiunfiapidabal
sms, sed lis, Ctul inimicis luis indulgeas, nunquam te poteris
nhia ht illi nbn impedifentuf vestimentis
liberismanibus saxa projicerenl,manibus omnium vestimeu- excusare; quia si in cellario vel in horreo riOiiha-
ta servabat; ac sic ih omnium Dommi scelus ope- bes quod dafe tribuas: possis, de thesauro Cofdis lui pbteS
Et cuni omriibus hominibus,
rabatur. Videte virum una voce e.x persequ- proferre quod
ode- etianisi sola sil, bona voltintas sufficial, et eleemosy^
torefacium pradicaiorem. Pracessit jios quos
ra"t- ilii eniin omnes christiani quosest. lnsequebatur, na cordis multo majof sit, quam eleemosyria cofpb'
laFes non erant, qualis ipse factusfactus est. Non en.m ris; qiiis est qui vel umbram excusationis pbssit
ipse Vide- prsetendere? Etillud allendite, fralres, qtiia chari-
omnes illi Aposloli eraiit, quod
lis fieri posse lit ihimicusqui eratsed h&die, sil non so- latis eleemosynasinelerrena substantiasufficitsibi :
lumamicusetfrater in gratia, eiiam praecedal illa Veroquoccorporaliter datur, si noh beirigriOcbf-
de tribuitur, omnino nori sufficil. Et quia, sicut ipsi
^' videlis. fratres charissimi, ad remissionem pririiium
Tomlionis fructus mors ihimki. Homo etpeccator illi omnes peccatorum, si substantia terrena non fuefilj chari*
dutsuni. Ergo, fralrBs mei,- chrisuani iron
putaiis qu.a chrisiiam roga- las el dileclio inimicorum satis abundfequesuiTicitini;
quospcrsequebaturSaulus, si nulla nobis exeusatiode hacrein die jtidicii reriianc-
haht' Ulique, si i.overaiU OhtiSUim,
eraiit', si noverant ipsum Dominum Jcsum pfo impi.s bil, nec dicere aliquis poterit rioiise habiiisse dride
moftuum. Nonenim nibrluusest pro fidel.bus; sed sua peccala redimeret.
nioHuus estut laceret fideles.etRogo vbs, fralrcs, dtli- 6. Adlwrtaiio. Et ideo omnes lioriiines siudeariiUs
gentPr altendite, Dominus Salvator noster qiii tolo corde diligere ; orantes, ut qui boni sunt,
monem suam pfaestitit infidelibus, (jiiale sit .Uud meliores lianlj, et in opere bonb permaiieant; qui
ronerval fidelibus ? Et hoc considerate, quia mali sunl, ciio se corrigant: limehles illud quod
quos persequebaiurPauliis apostolus, bene noverant Dominuscomminalus est dicens, Si non dimiseritis
SiCordiam Dei, et sciebant qnod Saulusillc per- hominibuspeccata eorum, itec Pater vesler dimitietvo-
secutof pbterat fieri praedicator : el ideo oraveru.it bis peccatd vestra ( Matth. vi, 15). Sfed magis cuin
Broillb.et exauditi surit; Ille persequebalur ; sed illi ipsius adjutorio laboremus, ul illiidiri irbbis pbssit
vicerunt. llli etim magis occiderunt et interlcceru.it implerj;, Dale, el dabilur vobis; dimittile, ei ditnitletur
Ecfce uiia Voce prostra^ vobjs. Cumcrgo secundtim proefalam Domiriisentcn -
ro«ahdo prO eo. Quombdo?
lusestperseculor. Surrexitenim jam iion persecu- liam, qua dixit, Si dimiseritis hominibutipeccatd eo-
mor^- rum, dimittel vobisPater vesler cwleslis peccaia ve-
tor sed prsedicator : qui ergoetpersequebaiur
tuus est 0'uaefe perseciitorem, non invemes jam ; sird( Ibid., 14 ), irf polestale noslfa posilum sit,
occiderunl eiun oran- qualiler in die judicii judicemur; dimiitamus omni-
quia surrexit. Ergo illi polius vos ergo, fralres, sic bus»iiiimicisnoslris : ul libera conscienlia possinms
do quam ille persequendo. El
orate pfb inimicis vestris, utvobis occidat eps Deus: ;d in braiione dominica dicere, Dimittenobisdebitd np-
est, ut eorum malitiam, quse creavitj iinmicatur, occi- stra, sicut et nos dimitlimusdebitoribttsitostris (Ibid.,
dat Sic enim non occidil quod sed. q.upd.ij»i 12\).Quod ipse proestare dignetur, qui cum Palre et
sibi fecerunt. Homo enim et peccatbr, duo iiomuia Sjpiriiu sanclo vivil et rcgnat in saJCulasajculo-
rum. Amen.
sefni. 189,n. 2: de:num. S, serm. 273, nJ; to. et 308,
S n 3--242,n. 2 de num. 6,n:serm. 210j 5, 6;n^2; 269*
» ...
;tftiW, n; o; 274,n. 1; 273, 6.
2253 SERMO CCLXXII.
SERMO CCLXXII (o).
be diligendisinimicis,i (6).
1. ln Scripturis et ornamenla sanis el mgrismedica-
tnenta. Medicamenlumprmcipuum,ittimicornmdilcctio.
In divinisvolumimbus, fraires charissimi, ita dispen-
savit Spiritus sanctus, ul ct sanis ornamenta, et a>gro-
tis spiritualia medicamenta deesse non possint. Quam
rem ego, Domino donante, cognoscens, unicumac sin-
gulare animarum remedium, tanquam spiriluale anti-
dolum studui providere. Primum ac principale medi-
cameulum esl aniinaeaegrolanli,ila ciiaritatis dulccdi-
nem retinere, ul non sohim amicos, sed eiiam iniini-
cos velil toto corde diligcre : propter illud quod scri-
plum est, Si dimiseritishominibuspeccataeorum, dimit-
[ let vobisPater vester cmlestispeccala veslra (Malth. vi,
14). Ut ergo lam proeclaramdileclionem et memori-
ter icnere, et operibus possitis, Deo auxilianle, perfi-
cere; pauca capitula de Scripturis sanctis excerpsi-
mus,quaeunusquisquesi non discutiendo, sed credendo
susceperit, et peccatorum suorum indulgentiam acci-
piet, et ad acternaevitae beatiludinem Deo auxiliante
perveniet.
2. Hanc coluere sancli, Joseph, Motjses,Job. In pri-
mis consideranda est et lolis viribus imilanda benigna
etiam erga inimicos anliquorum sanclorum cbaritas.
Nam beatus Joseph pro parricidii crimiue impiis et
inimicis fratribus suis non odii amaritudinem, sed
charilaljs dulcedinem recompensavit. Osculabatur
enim singulos, et per singulos flebai. Quibus non so-
lum niltil mali rependens ', sed etiam omnia bona
retribuens, lam vivo qnam morluo patre germano
semper amore dilexit. Beatus quoque Moyses cum
frequenler eum populus rebellis non solum contem-
nere, sed etiam iapidare voluisset, divinoe cbaritatis
memor ila pro illis Domino supplicabat, ut clamaret
et diceret, 8i non dimiseris peccalumpopuli lui, dele
me de libro quem scripsisli (Exod. xxxn, 52). In ipsb
enim Veleri Testamento legimus scriplum, Iiinera
eorum qui injuriam relinenl malefacli, in moftem: et
ilerum, Ne memor, inquit, sis injurim proximi tui
(Levit. xix, 18): et iterum, Si videris asinum inimici
tui in luto jacentem, non praileribis nisi prius alleves
eum (Exod, xx.ni, 5). Quo loco diligenler unusquisqUe
veslrum oonsideret, quod si asinum inimici non lieet
in luto dimitli ; quanlo magis homo ad imagincm Dei
factus non debet odio habeii nec negligi? Beatus quo-
queJobila veram etperfectam charitatem etiam cum
inimicis fideliter retinebal, ut gaudens et libera con-
scientia ad Domiiiumdiceret : Si gavisussum ad rui-
riam inimici mei, et exsultavieo quod invenisseteum
tnalum, vel si in corde meo dixi, Bene (Job xxxi, 29).
5. Hanc etiamcotuil David, el quem inde fructum Ce-
pit. Bealiis quoque David, licet virlutibus muliis fuerit
exornatns, nuila tamen eum aclio familiarius Deo
conjunxit, quam dileclio inimicoriini suorum (I Reg.
xvi). Cui cum iniinicus suus in faciem malediceret,
maluit tamen parcere et Dei judicio reservare, quam
suae iracundise satisfacere. Et in lanlum non fuit si-
mulala nec falsa sua dilectio, ut ipsos eliam adver-
sarios suos fleret, et in illis qui eos occidere praesum-
pscrant, vindicaret (II Reg. l). ideo securus dicebat in
Psalmis illud, quod omnes homines salis attenlo et
trementi animo dicere debent : Si reddidi, inquit,
relribuenlibus mihi mala, decidam merilo ab inimkis
meis inanis; persequalur inimicus ahimam meam, et
1 Ms.t., reprehenderts.
(a) Alias, de Tempore168.
(b) tii Appendicenuncprimumcollocatur.EratdubiusLo-
vaniensihus.verUaospurius,et vindingo,quiobservathane
i|.samesseUouiil.HCsesariiinBibliothecaPatrum.De num.
1 vide Append.serm. 40, n. 6; 68, n. 3 : de num. 2,
serm. 15, n. 0, excerptumex Pelag.Epist.ad Demelriad.:
de num. 4 , serm. 271, n. 4; 209, n. 2 : de num. -Sj
serm. 273,n. 5, et supra serm. 29, n.2; 41, n. 1; 140,n.
1; 174, n. 5: de num. 6, serm. 271, n. 6 : de num. 7,
serm. i, n. 2, et 274, n. 2 : de num. 8, serm. 275,n. 11
29Srfkl.iSMpa, 1 ;2J3„tt, 6,
2251
comprehendatet conculcetin terra vitmn meam^et glo-
riam meamin pulveremdeducat(Psal. vu, 5e/6). Ecce
qUali maledicto se ipsum condemnat, qui de inimicis
diligendis Dei proeceplacontemnens, odium in corde
servare non meluit. Unde considerandtim esi, qua
fronte vel qua conscientia versiculum istum ex qre
suo proferre polerit, qui inimicis suis mala pro malis
retribuit. Per SalomonemquoqueSpirittis sancttis cla-
mat et dicil: CHIHceciderilinimicustuus, ne gaudeas:
ne forlevideat Deus, et displicealilli, el avertal iracun-
diam suatn ab eo. (Prov. xxiv, 17, 18). Ef, utique cui/
ab eo averterit, ad illum dirigit qui de iiiimici ruiii
congaudet, secundum illtid : Qui ia ruina Iteialurulie-
rius, non erii impunitus(Id. xvn, G). Iiein inibi, Homo
hominireservaliram ; et a Deo qumril medelam ( Eccii.
xxvi.i, 5)! et, In hominemsimilemsibi non habel mise-
ricordiam: ipse cumcaro sit, reserval iram; et propilia-
lionem qumrit a Deo! Quis exorabil pro delictis ipsius
(Ibid., 4, 5)?
4. Quosensudicatur, Odiohabebisinimicum.Dicitur
quidem inVetcri Teslamenlo, Diligesproximumluuin, et
odiohabebisinimicumluum(Levit.xix, 18). Sed qiii sano
inlellectu Scripturae divinaesensum agnoscere ctipit,
sententiam istam hoc modo intelligat, ut diligat omnem
hominem proximum suum , et odio habeat diabolum
iiiimicum suum. Quod etiam in uno bomine maio im-
pleri potest. In ipso enim uno qui malus esl, et proxi-
nium habes el inimicum. Nam quod homo csi, proxi-
mus tuus est; quod n.aliis est, non solum luus, sed
etiam suus inimicus est. Dilige ergo in eo carncm et
anirnam, hoc esl, proximum tuuin quem Deus fecit;
et odio habe maiiliam, quam ipso consenlicnte dia-
bolus intromisit. Quod cum sancto et pio aniuio fece-
ris, vices coeleslisMediciagis, odio habens morbum,
el diligens icgrolum.
5. El illud, Carbonesignis congeres super caput
inimici. Non semper littera in Scripturis sequenda.
ltem per Salomoncm loqnilur Spiritus sanclus, Si
esurierit inimicus tuus, ciba illum; si silit, polum da
itii : hoc enim faciens , carbones ignis congeressu-
per caput ejus ( Prov. xxv, 21 et 22 ). Hoc ergo loco
cum grandi diligemia observandum est, ne foite dum
eum non beue intelligimus, de medieameiitis nbbis
vulnera faciamus. Solent enim nonnulli hoc pr.cceplo
uli, quasi ad satianduin furorem suum. Dicunt eniin
apud se : Ecce cibo inimicum meum, ut ardeat in
aeternum. Avertat Deus hujusmodi inielligenliam ab
animis nostris. Qualiter ergo accipi debeat locus iste,
sancli et antiqui palres, revelante Spirilu sancto, de-
firiierunt. Si esurierit inimicustuus, ciba illum, etc.;
hoc ettim, inquit, faciens, carbonesignis congeressuper
caput ejus Caput in hornine, sensus ralionalis iulelH-
gitur : qui sensus cum a fervore cliaritatis recedens
factus fuerit frigidus (unde scriptum est, Quia abun-
davil iniquilas, refrigescet charilas multoruni [Matth.
xxiv, 12]}, necesse est ut quod esl saluli coiiirariuin
sapial, et cui deberet esse amiciis, inimicus exislat.
Ad sanandum ergo lalem phrenelicum, hoinines san-
closel charitalis igne accensos horlatur Spiriiussau-
ctus, dicens : Carbonesignis congeressuper capul ejus.
Cum enim inimico ttio pio aninio frequentius benefe-
ceris ; quamlibet sil irnpius et crudelis, barbarus et
cruenlus, tamen tandem aliquando erubescit el dolet,
et poenitere incipit quod admisit. Jam cum pceniten-
tiam coeperit agere, scnsus rationalis, hoc est, caput
ipsius, incipit charilatis igne succendi : et qui prius
quasi frigidus et phrenelicus contra te consueverat
iracundiam retinere, spiriluali calore de tua bonitate
succenstis iucipit te toto coide diligere. Ecce quomodo
sancli patres hunc Scripiurae locum intclligendum
esse dixerunl. Nam absit a sensu calholico, ut eo
animo quisque boui aliquid inimico suo conetur im-
pendere, ut eum pro hoc beneficiovelit aiterno in-
cendio concremari. Unde cum grandi cautela fidei
considerandum est et limendum, ne scquaiuuj' liile
ram occidentem -, sed magis vivificantem spirilum.
(iiliganius.
-t 2255 APPENDIX. 2256
' 6. Jerusalem cceleslis: de pace muros habet, pacem hsecDeo placita, quoeaccepislis,
non lenenti impervios. Et illud, fratres cbarissimi, velutmiinda animalia assitliie rumineiis, sanctiscogitationibus
et
cum grandi tremore considerare debemus, quod in ea cum Dei adjutorio possitis adimplere, inqualiter veslris
Psalmo terribiliter Spiritns sanclus dixit. Cum enim animis definialis. Ea qti:e seqnuntur de amore inimi-
llla.ruccalesiem Jerusalem , id est, congregationeni corum, aut die crastinb, aut cerie die dominico abs-
oinnium sanctorum, qucecum Christo est regnalura, que aliqua lassitudine corporis opporlunius audietis;
ad laudandum Doniirium provocarel; cum dixisset, prscslante Domino nostro Jesu Cliristo, cui est honor
Lauda, Jerusalem, Dominum,addidit, Qui poSuitfutes etgloria in soeculasaecuiorurn.Amen.
luos pacem (Psal. CXLVII, 12,14). Ergo, ut ipsi vide- SERMO CCLXXIII(a). .
lis, Jerusalem illa cceleslis muros de pace habet con- Dediligendisinimicis,n (b).
slruclos. Qui enim talcm pacem et talem charilalem
habet ut omnes diligai, el pro bonis orat ut meliores 1. Cltaritasmagnumpeccatorumremedium A neminc
iiant, pro malis supplicat ut cito se corrigant; de qua non potest cttm Vei adjulorio liaberi, cum in bona vo-
parle volucrit intrare, illius coelestisJerusalem portas lunlaiesiia sit. Scio ctcrcdo Churilaiem vestram sa-
apcrtas merebitur invenire. Qui autem non vull babere pienter inlelligere, non csse sine causa quod vos de
talem charilalem, qualem et Chrislus proecepit, et vera ct perfecta charilale tam frequenter admoneo.
Apostolus docuit, ex omni parle Jerusalem porlas Hoc enim ideo facio, qiiiaad omnium peccatorum vul-
clausas inveniet. Et quia oleum chariiatis habere no- nera nullum medicaineiiliim tam salubrc et lam effi-
luit, clausis januis sponsi, cum illis fatuis virginibus cax esse cognosco. Additur et boc, quod cum tani
illam melueiidain audiet vocem : Amen dico vobis, magnum sil verae et perfectae cbaritalis remedium,
nesciovos unde silis (Matllt. xxv, 12). Quomodo enim nullus lamei) inveniturqui eam cum Dei adjutorio ha-
illis quinque virginibus, qu:e cliaritatis bleuiri habue- bere non possit. ln reiiqiiis operibus bonis interdum
runt, illa coslestis Jerusalem aperiet januas suas, ut polcst aliquis qualemcumque excusatiouem praelen-
jntrent in gaudium Domini sui : sic iliis e contrario dere; in habenda autem dileetione niillus se poterit
qui sine charilate veniunt, claudet, et auerna a se se- excusare. Polesl iriilii (liccre aliquis, Non possum je-
paraiione repellel; et implebilur iilud quod in Psalmo junare : numquid polesi dicere, Non possum amare?
dicitur de Jerusaleni, Quoniam, inqtiit, confortavitse- Potest dicere, Propter infirmilalem corporis mei non
ras porlarum tuarum (Psal. CXLVII, 15). Clausis poriis possum a vino vel a carnibus abstinere: numqiiid po-
et coiiflrmatisseris, nunquam exiet amicus, tiuiiquam test dicere, Non possum diligere? Potest dicere, se
intrare poterit inimicus : quia quomodo justus nun- virginilaiem non posse servare; non posse res suas
quam est exilurus a gloria , ila et peccator nunquam vendere, et pauperibus erogare: numquid polest di-
poterit liberari a poena. cere, Non possum initijiicosmeos diligere, et eis qui
7. Nihil nos a charitate separet. Et ideo, si volumus in me peccaverint indiilgere? Nenio se circumvenial,
ut ab istis malis nos dignelur divina pietas liberare, fratres charissimi; quia Deus nemiiiem fallil. Cum
ul feliciter in illam cceleslem Jerusalem mereamur enim multa sint quae propler fragililalem humanain
intrarc, totis viribus laboreinus ut in nobis jmpleatur corporaliier non possumus implere; cliaiilatcm tariicn
iliud quod Aposlolus dixil, Quis nos separabil a cliari- in corde nostro, Deo inspirante, si in veritate volu-
tate Christi? Tributatio? an angustia? ait perseculio? mus, sine aliqua dubitatione habere poterimus. Mulla
an fames? an periculum? an gladius? et iliud, Cerlus eniin sunt quse de horreo vel canava (c) vel celiario
sum enim quia nequemors, nequevila, nequeAngeli, ne- aliqubties proferre nonjpossumus; de Ihesauro vero
que principalus, nequepoleslales, nequealliludo, neque cordis nimis foedumetiturpe est, si aliquam excusa-
profundum, neque instantia, nequefutura, neque crea- lionem praetenderevideamtir. Non enim ibi aut pedes
tura aliqua poterit nos separare a charilale Dei, qum esl laborant currendo, aut oculi vidertdo, aut aures au-
in Cliristo Jesu Dominonostro (Rom. vin, 55, 58, 5(J). diendo, aut manus operando lassantur, ul nos per
Ecce, Sicut audislis, beatum Apostolum ct apostolicos ipsain faligalionem excusare conemur. Non nobis di-
viros tanta ac lam lerribilia a charitate Dei separare citur, Ile ad Orientem, et quaerite chariialem; navi-
non polerant. Unde nimis dolcndu.n est, quod cum gate ad Oecidentem, et invenielis dilectionem. Inlus
illi a cliaritate Dei ncc lormentis poterant separari, in corda nostra, unde nos iracundia excludere solct,
nos interdum otiosis fabulis separemur, et iionnun- rcdire jubemur, dicente prophela : Redite, prmvarica-
quam propter parvissimum conviciumet cujuscumque lores, ad cor (Isai. XLVI,8). Non enim, sicut jani dixi,
miseri hominis detractionem ita derelinquimus chari- in longinquis regionibus invenitur quod a nobis Do-
talem \ ut cum eo non solum multis diebus, sed etiam miniis repetit: iutus ad cor nostrum nos mittit. In
mensibus fortassis el annis nec loquainur, necad con- nobis cnim posuit quod requirit, ubi lola chafilalis
vivium venire velimus : et non auendimus quia dum perfectio in animi bonitaie vel voluntate consistit: de
nos invicem odio habemus, ita muros civitatis Jeru- qua voluntate vel bonijiate pastoribus Angeli clama-
salem contra nos claudimus, ut nullus nobis aditus veriinl, Pax in lerra hominibusbonm voluntalis(Luc.
remaneat, per quem inirare possimus. Et quia civitas n, 14). Et ideo quia nulla nobis ante tribunal Cliristi
illa habitalorem Deum habet, el dicenle Joanne evan- excusatio esse poterit; cum Dei adjutorio toiis viri-
gelista, Deus churitas esl ( 1 Joan. iv, 16 ); qui cba- bus laboremus, ut in animis noslris plus prasvaleat
ritatem habere noluerit,. qua fronte vel qua con- bonitas quam malitia, plus patienlia quam iracundia,
scienlia ad Dominum, qui est charitas, proesumet plus benjgnitas quam invidia, plus humilitas quam
accedere? superbia : et ut lotum brevi sermone concludam, sic
8. Nullus excusari polest,quod charilalemnonlenectt.
Haec omnia, fratres cliarissimi, duiii vobis paterna
absolvo apud Deum con- (a) Alias,deTempore61.
pietate frequenler insinuo,nullus (b) InAppendicenunc primumcollocatur.Ambiguuserat
scienliam meam. El qnia unquam eril, qui se Lovaniensiiius, falsusYerfinoet vindingo.inter caesarianos
in vcriiate excusare valeat, quod veram pacem et ve- StephaniBaluzii cura ex Regiocodice impressosexslat or-
ram charitateni tenere non possit; tolis viribus mise- dine septimus.In aliis etiam,
ricordiam Dei deprecemur, uliiobis illam charitatem, libris praefertnomen caesarii:quos exploravimus,veleribus
prxtereacjue in iisdemina-
sine qua niillus unqtiam Deum videbit, insiniiare et nuscrjptisproximesubjungitursuperiorisermoni,sub cu-
donare dignelur, ut nullis nec tormentis, nee damnis jus finemCsesarius pollicebaturse ue ea re dicturum,quatn
ac persecutionibus ab illius dileclione vel dulcedine lioc subsequentesernionepertractai. l)e num. 1 vide Aj:-
pendicis serm. n. 2; 223,n. 3, el 271, n. 4; 141, n. 2;
separemur. Si jubetis, jam non est opus ut prolixiori 269,n. 1; 223,62, n. 5 : de num. 3, serm. 272, n. 4; 62,
vos sermone diutius fatigemus : et ideo jani ista quoe n. 5 : de num. 5, serm.:62, n. 6; 269, n. i; 107, n. 5:
ad praesens diela sunt, vestroeCbaritali sulficiant, ut de num. 6, serm. 274; 210, n. 5: 22D,n. 5; 272, n. 8;
clausulamconciluArausicaiii et
2, clausuiamserm. 28, 271. .
»Ms.Theod.,deiinquimusin cliaritate. (c) vide supra, serm. Appead.141,n. 2,.cum:nota.
 2257 SERMO CCLXXIII. 2258
totum cor nostrum obtincat charitatis dulcedo, ut in vum noslrtim. Imilemur eliam et bcatum Jacobum :
nobis amariludoodii locum babere non possit. qui et ipse cum a Judoeislapidareiur, flexis genibus
2. Fruslra dicit qtlis se inimicosdiligere non posse. pro suis persccutoribus supplicavit.
Sed dicil aliquis : Nullaralione possum inimicosmcos 4. Inimicorum dileclio non csl consitimn,sed prmce-
diligcre. In omnibusScripluris Deustibi dixil quia po- plttm. Dominusquoque iu Evangelio ut inimieos dili-
tes: tu e contrario non posse rcspondes. Gonsidera geredebeamus non dedit consilium, scd praeceplum.
nunc, utrum Dco an libi dcbeat crcdi'. Et idco quia Aliud cst consiliuni, aliud pra:ceplum. Consilium
menliri non potest Vcritas, jam vanas excusationes datur, ul virginilas conservetur, ut a vinn et a carni
suas relinqual hiimana fragililas : quia nec impossi- bus abstineatur, ut vcndanlur omnia, et paupcribus
bile aliquid poluit imperare qui juslus est : nec da- erogentur. Prxcepltim voro daiur, ut juslitia cusio-
mnalurus est homincm pro eo quod non poinit vitare, diatur, ut omnis boino divcrtai a maloj cl facial bo-
qui pitis est. Quid tergivcrsamur incassum? Neino nuni. Deniquede virginiintedicilur, Qui poteslcapere,
enim quantum possumus melius novii, quam qui no- capiat (Mallh. xix, 12) : dc juslilia vero non dicilur,
bis ipsum posse donavit. Tot viri, tot mulieres, lanti Qui potcst faccre, faciat: sed, Omnis arbor quw non
pueri, tanlseel tam delicatocpuclloeflammas, et ignes, facit fruclumbonum,excidctur el in igncmmtllelur (ht.
et gladios, et beslias pro Cbristo scquaiiimilcrpertu- III, 10). Consilimn qui libcnter audicritel feccrit, ina-
lerunt: et nos sluliorum hominum convicia dicimus jorem gloriam liabebit. Proeccptumqui non impieve-
tolcrarc non posse; et inlerdum pro parvissimis da- rit, nisi pocnileiiliasubvcnerit, evadere pcenain non
mnis, quoenobis maloriim bominum nequitia infcrun- poterit. Sic enini praicepit Doniiiuis: hiligiie inimicos
tur, si possumus, etiam usque ad morlcm illoruin no- vestros,benefitciichis qui oderunt vos, et orale pro per-
stras injurias vindicanius! Unde ncscio qua fronte vel sequenlibusveslrisel ctdumniunlibvsvobis (Id. v, 44).
qua conscientiacum omnibus sanctis in fctcrna beati- Et si qtucris quant merccdem accipics; audi ipiod se-
ludine partem habere dcsidcramus; qiioriim cxempla quitur : Ul silis ftlii Patris i<estriqni in cmlisesl (Ibid.,
scqui nec in rebus minimis acquiesciimis. 45). Advertitc, quia si iniiuicos non diligimus, lilii
5. Scripturce tocumin siti graliam afferunt, sed lioc Dei cssc non possumos. Et qua lionle dicinius in ora-
prmcipueDei amor innuilitr. Dcttsamavitnon amnnles, lione, Pater nosier, qui esin ccelis?ant cjua cnnscien-
el in Itocvull nos ipsum imitctri.Phrenelicisunl qui nos tia diccre |ioicrimus, Dimille nobisdebila noslra, sicut
vexanl.Sed siinl aliqui qui icstimoiiiiiniScriplura?,di- el nos diniilliiiius(Id. vi, 12).
vinoeiracundioesuse sestimanlsuffragari. Dicunlcnim 5. Qui nonnisise amanlesainal, ab elliniciset bestiis
scripiiim cssc, Amat anitna inea amanlem se : ct dum non dislal. Charitas vera. Scd dicil :iIi?;nis: Egn audio
aucloritaiem divinain male intelligunl, de medica- Scriptiiram diceiileiu , Anutl anima mea amantemse.
mciilis sibi vulnera faciunt. Qualiicratitem boeetde- Amas (ilioset parentcs? Ainat cl lalro, ain.it ct draco,
beal cl possil inlelligi, altcndalCbarilas vcslra, Amat, amant et lupi, amant et uisi. Si cniin anianies non
inquit, anima meaamantem se. Liccl cl dc oninibus 2 diligimus, si (ilios vcl paremcs dcspii iniiis, pojorcs
secundiim lillcram scntiri debcat, lameii ccriius de leonibus ct snpradiciis bestiis siimtis : si vcro auiau-
Deo inlclligi dcbct, quia nulliis nos niclius quam ipse les lantiiiii diligimus , niliii ab ipsis bcsliis distare
diligil. Nain si boni laiituiiiniodoamandi sunl, quid videmur. Sic ct ipsc Domiuus dixit : Si cnim diligitis
dicinius de Deo noslro, ilcquo scriplum cst, Sic Deus eos qui vos diligunl, qtiam mercedemItabebilis? Noiine
dilexil mundum, ttt Filium stiiim unigenitttm darel 3 el publicauilioc faduut? El si sahititverilisfrulres ve-
(Joan. in, 1C)? Quid ciiim boni fecerat mundus, ul il- slros lanlum, quid amplhtsfacielis? Nonnc et ethnici
lum sic diligcrci Dctis?Oinncs cniin liomincsnon so- hoc faciunt (Id. v, 4G, 47) ? Q»i ergo solos ainicos
lum malos, sed cliam originalipeccalo mortuos Cliri- diligunt, sicnt ipsi viilclis, adhiic in liac parlc pnbli-
stusDominus nosler invcnil. El lamcn cliani ciiiu ta- canis et Gciilibus siniilcs siinl. Ut ergo supcriores ct
les essemus, dilCxitnos, cl tradidil scmetipsuin pro Geiililjusel bcsliis siiims, eliam inimicos ct lidvcrsa-
nobis: ac pcr hoc aniavil ctiam non amantes, sicutet rios diligainus; ct liincamus illml quod Domimis in
Paulus apostolus dicil, Cliiisius pro impiis morltiusest Evangclio dixil : Scrveniale, omnedebiluindimisi libi
(Rom. v, 6); ct pcr incffabilcm pieiatcm univcrso quia rogasti me; nonne ct te oporluit misercriconservo
Iiumano gcneri boc cxenipliim dedil, dicens: Discile ttw, sicul el ego tni misertits sum? Et qtiid poslea?
a me quia milisstiinel liumiliscorde (Matllt. xi, 29). Tradidil cum tortoribus, donecredderet ttniversumde-
Quod el beaius Peirus aposlolus in Epislola sua simi- bitttm.Sic, inquit Domiiius, Pater meuscosleslisfaciet
liler praeccpit, dicens: Cltrislkspassus csl pro uobis, vobis, si non tliiniserilisunusquisquefrairi stto de cor-
relinquensvobisexempluni,ttl scquainini vesitgiaejus dibusveslris (Id. xvm , 52-55). Et iteruni ipse Domi-
(I Petr. n, 21). Quod cxcmplum Dominisccufliri su- nus ait : ln hoc cognosceniomnes quia mei discipuli
mus? numquid ut niorluos suscitemus? numquid ut eslis, si vosinvicemdiligatis(Joan. XIII,55). Et itcrum :
supra mare pedibus ambulemus? Non ulique; sed ut IIoc eslmandatummeum,nt invicemdiligalis' (Id. xv,
simus mites et humiles corde; el non solum amicos, 12). Et iteriini : Qui univcrsamlegemcomplevit,offen-
sed cliam adversarios diligamus : Ut sequamini, in- dal autein in uno , faclus est omiiiuinreus ( Jacobi u ,
quit, vestigiaejus. Dixit lioc ctiam beatus evangelisla 10). Quod cst hoc unum, nisi quod supra diximus,
; Joannes: Qui dicil se in Cltrislonianere,debetquomodo Mandalum novitin do vobis, ul vos invicem diligalis
ille ambulavit,el ipseainbulare(I Joan. u, C).Qiiomodo (Joan. XIII, 5i) ? quod , inquam, est hoc uiium , nisi
Christusambulavit?In cruce enim posilus pro inimi- illud quod A|)Oslolusclicit, Omnislex in uno sermonc
cis oravit, dicens: Pater, ignosce illis: quia nesciunt complelur, Diligesproximumtuum sicul le ipsum (6'a-
quid faciunl (Luc. xxm, 54). Phreneiici enim sunt, et lal. v, 14)? Scd uc forte aliquis dicai, locuni liiinc
a contrario spiritu possidentur, et ul uos persequan- non sic dcbere intclligi : audiat de hoc manclato itc-
tur, majorem perseculionem a diabolo patiuntur: et rum Apostohimsubliini voce clamaniem, Si tradidero
ideo magis ul liberentur quam ut damnentur orare corpus mettmut ardeam, cltarilalemmtlemnon habeam,
debcmus. Sic enim fecil beatus Slcphanus, qui glo- nihil miiti prodest(1 Cor. .xni,5). Ipsa estvcra elger-
riosissime primus Chrisli vcstigia secutus cst. Cuni mana cbaritas, qusc non soliun iisqtte ad amicos,'scc!
enim durissaxorum imbribus coederelur, pro seslans etiam usquc ad ipsos pcrvcnil inimicos : sicut ct Do-
oravil; pro inimieisvero suis positis gcnibus totis vi- niinus nosier laiuam circa genus bumanum cogno-
ribus clamavit el dixit: Domine, ne stuluas illis Itoc scilur baberc cbarilalcm, ut non soluin supra bonos ,
peccalum(Acl.vn, 59). Si ergo ptitamus nos non posse sed etiam snpra nialus pluviam dare, ct soletu suum
imitari Dominumnostrum, imilemiir saltcm conser- quolidie oriri conccdat.
1 Ms.Theod.debeascrcdere. 1 Hrecvcrba : El iterum: Uocest manda/um
8 MS.T.fhominibtis. metim, ut
invicemditiqalis, adduniurcx coclicccollegiiclaromorv-
3 Ms.t. adclil,pro mundo. lani.
 2259 APPENDIX. 2260
. 6. Conclusio.Etiam et illud ante omnia cum grandi pertinet ad.eleemosynahiquaedatur esurientibus,nudis
r reverentia et timore recolere et relinere debemus, atque captivis: Dimiltite,el dimitleturvobis,perliiiet ad
quod Dominus in Evangelio dixit : Si dimiserilis, eleemosyiiamper quam indulgetur omnibus inimicis.
inquil, hominibuspeccataeorum,dimiltet et vqbisPater Si se p.aupervoluerit quisque excusare quod esurien-
vester cmlestispeccata veslra : si non dimiseri/is, nec lem pascere, nudum vestire, capiivum liberare non
Paler veslercmlestisdimilletvobispeccatavcstra (Malth. possit; pullatenus:,, veritate poterit dicere non posse
vi, 14). [In potestate nosira posilum esl, qualiter in suis inimicisveladversariis * indulgere, ut preces quas
die judicii judecirour. Unde nescio qua fronte indul- nobis judex perilus coeleslis diclavit, securus in
gentiam peccatorum suorum ante tribunal Chrisli oratione dominica dicat, Dimitlenobis debita noslra,
obtinere polerit, qui Deo praecipienle inimicis suis sicut et nos dimUtiinus,debiloribusnostris (Mallh. vi,
veniam dare non acquiescit.] Apostohts etiam proedi- 12); et illani evaiigeiicam sententiam sine aliquo
cat dicens, Neminimulumpro malo reddentes.Benedi- me.lu audial, Si diniiseritis hominibtispeccala eorum,
cile persequentibusvos; benedicile,et nolitemuiedicere dimittelet vobisPaler iieslercmleslispeccata veslra: si
(Rom. -xn, 17, 14) : et ilerum, Noli vincia malo, sed autem non dimiserilis, nec Pater vcsterdimilletpcccala
vincein bonomalum (Ibid., 21) : et iterum, Non red- veslra(Ibid.,iAeti5). Satis nobiscum delicate agitur,
denlesmalum pro malo , necmalediclumpro malediclo, quajido in noslra poicstate ponitur qualiier in die ju-
sed e conlrario benedicentes(IPelr. III , 9). Beatus dicii judicemur. Si diniiseriiis, inquit, dimitlelur vo-
quoquc evangelisla Joannes, qui supra pectus Domini bis : si non dimiserilis, non dimiltetur vobis.
in coenarecubuit, i.n Epistola sua ita nos admonet, 2. Jnimico facile ignoscilmemor quid Deo debeal.
dicens, Qui odit fratrem suum , Iwmicidaesl; el scitis Ea porro debitaatiter sglvinequeunt,necexcusariqueunt
quia omnisliomicidanon Itubelin se vitammternamma- non solvenles.Sed dicit aliquis : Non possum uidul-
nentem (1 Joan. III , 15) : el iterum , Qui dicit se in gere inimicis meis. Si non babes peccatum quod libi
luminemanere, el fralrem suum odit, in tcnebrisest, et indulgeat Deus, licet lamen forte, poles dicere quod
in tenebrisambulat, et nescit quo vadal; quia lenebrm non velis indulgere pr|oximotuo. Si vero incompara-
obcmcavertmt oculosejus (ld. n, 11). Hoc loco fralrem biliter plus peccasti tu Deo quam in te peccaverit
pmnem hoininem debemus accijiere. Dicit etiam ipse homo; quare jubenle Dominonon dimittis parum, ut
beatus Joannes, Si quis dixeril, DiligoDeum,el fratrem libi Deus dignelur dimiltere multum? Non enim prae-
suum odil, meudax esl : qui enim non diligil ffalrem cepit vobis Dcus jejiinare plus quam polestis, et a
suum quemvidet, Detimquemnonvidet qiwmodopotest vino vel a camibus abstinere, vigiliis vos frequeniius
ditigere(Id. iv, 20)? Sed jani ', si jubetis, ista suffi- affligere,ad Orienlem vel ad Occidentemcum hifinitis
cianl. Sunt cnim innumerabilia lam iu Npvoquam in bibpribus vel p.ericulis navigare; nihil horum nobis
Vcteri Tcstamenlo, qnre causam , de qua loquimur, imponitur : sed hoc npbisjubetur, ul attenljus arcara
validissiinis testimoniis confirmare videnlur , quoe conscientue nostrae cbnsideranies, nnllunf hominem
oninia longum est ut nunc Cliarilalis veslroeauribus in hoc mundo odio habeamus, implenles iliud quod
intiinentur. Sed a sanctis animabus etiam parva pro ipse Domi.nusait, Omnia qumcumquevullis ul taciant
magnis accipiunlur : quia et revera cui pa.rvaa, sed vobisItomines,ct vos fitcileeis similiter(Id. vn, 12). Et
tamen magna, non prosunt, plura prodesse nihil po- quia nulhis est qui quod aut in Deum aul in bominem
terunt. Ergo, fraires charissimi, consideranles illud peccaveril, sibi dimilii noii velit; quare non faeimus
quod jam soe|)ediclum est, quia omnislex unosermone aliis qupd nobis fieri volumus : ul fiat in nobis illud
impletur in nobis, id est, Diligesproximum luumsicul quod ait Apostolus, Omnisiexin uno sernwnc imple-
te ipsum; non solum amicos, sed eliam inimicos di- iur, Ditigesproximum iuum sicul le ipsum (Galat. v,
ligite [quia quicumque hoc implere nolunt, reliqua 14)? Unde opus est ul nosmetipsos minim.efalsa se-
illis opera bona prodesse non poierunt. Et ideo ila oin- curitate deciplamus,, cr.edentes quod si noluerimus
nibus inimicis vestris dimittite *]; ul cum securacon- proximis nos.lris dimittere, peccatorum riosiroium
scienlia possilis in oraiione dicere, Dimittc nobis indulgentiam mereamur accipere. Cum grandi enim
debila noslra, sictu et nos dimillimusdebiloribtisnoslris tremore consideranda est illa terribilis et meliienda
(Maillt.\i, 12). Quod ipse prscstare dignelur, qui vi- Doiirini nostri sententia, quam servus ille crudelis
vil et regnat in soeculasscculorum. Amcn. meruit audire : Servc maie, debitumdintisi tjbi, qua-
niam rogasli me; nonne ergo oportuit et le miseyeri
SERMOCCLXXIV(a). conservotuo, sicut el ego tui misertus sum? Et quid
hocc?Tradiditeum lortoribus,donecredderet opme
Admonitioistacontinel quomodopius et niisericorsDomi- posl
nus in potestate noslra posuerit qualiter in die ju- debilum. Et ut hoc eliam tardioribus insinuaret, ad-
diciijudicemur,el quodunicumac siugularemedicamen- jecit : Sic et Paler meuscceteslisfacielvdb.is, si twji
tmusit contraomuiapeccata,et cjuodnullus unquamin dimiseritis unusquisqiiefratri suo de cordibus vestris
veritate se jioterit excusare cpiodnon possit diligere (Matth. xym, 32-55). Cumenim abst|ue ullp iab.ore
inimicossuos. corporis, si tpto corue dimittimus fratrib.us n.ostris,
indulgentiam pro omnibus peccatis nostris
1. Facilia cuique Deus providit medicamenta.Prw- possimus promereri; quam excusationem in die judidi hab,cre
cipua snnl duo eleemosynarumgenera. Pius el miseri- si hoc quod ipso adjuvante faciHirii.cpos-
Dominussciens htimanisine ppterinius,
cors fragililatem gemris sumus, implere negligimus? Ubi slne dubio senlen-
qualibuscumque pcccatis proesentem vilam non posse tiam in nob.isimple.turusest Dominus noster; ut in
transigerej talia medicamenta dignatus est providere, quo judicip judicayerimiis*in ep judicio judi.ce.lurde
quse non solum divites, sed eiiam pauperes possint nobis ; et secundum1menSiiram per quam pxoximis
snorum vulneribus adhibere. Quseaulem nostris indulgeniiain dede.rimus, r.emil.ia.turnobis
5 peccatorummcdicamenla?
I sunt ista Illa uiique duo de qiiibus ld. vn, 2). Qui eriim hacc implere noluerit, ipse
) Dominusdixil, Date, el dabilur vobis, dimiflile el di- sibi januam diyinaemisericordisecla.udit.
millelur vobis (Luc. vi, 57-58). Datcet dubilur vobis, 3. Horum aliq opera inania sunl. Quamlibetaliqua
opera bona quisque feceril, omnia ev.acuatiuntur, si
1 Sicmeliusex eodemMs.[etiam.J in eo charilasvera npn fuerit, qugenon solnmadami-
s Alias,pauca. cos, sed etiam usque ad ips.bsperveniat i.nimicbs:
3 Quoehicet supra ansulisincluduntur,desideranlurin quia non mentitur beatus Paulus ap.ostolus, in quo
Mss. Christus locuius es(t, dicens, Si dhlfibueroin cibos
(a) Homiliaest Caesarii ex editis a Baluzionona: quam patiperum omnes facultatesmeas, el si tradiderocor-
insuper in BihiiothecaPatrum habebamushomiliaeEligu pus meum ut ardeat, charilatemaulem non Itabuero,
octavaeinsertam.Denum. 1 videAppendicisserm. 508, n. nihil milti Cor. xm, 3). Et quia radix omniuni
n. et 225, n. 5: de num. 2, serm. 22o, n. 6; prodest(I
1; 210, 5',
267, n. 2 : de num.o, serm. 107,n. 5 : de liuni. 4, serm. * vovie,jurisperitiis.
139,n. 2; 509, n. 4 ; de num.6, TracUtum18 in Joan.
 2261 SERMO CCLXXV.
malorum est cupiditas ,(I Tim. vi, 10), et radix sclia , quod prfesentem yitam significat, quadraginta
omnium boiiorum est charilas ; quid prodesl homini dieriim jejunium obserya.m.us; ut PasCha , quod
si mille ramos aul cum floribus aut cum pomis pul- oeternoe viioc imaginem gerjt, c.um ga.ud.ipcelebrare
cherrimis et amoenissimis habeat, si radix in eo viya possimus. Ideo et Moysesqua,draginta diebus jejuna-
et vera non fuerit ? Quomodo enim evulsa rad.icecu- vit (Exod. xxxiv, 28) , et Elias similiter quadraginta
pidilatis *, omnes rami protinus arescunt in et pereunf; (III Reg. xix, 8), et Domious ac Salvator noster qua-
ita qui pef odium et iracundiam radicem se chari- dragenarium jejunium consecrayit (Matilt. iv, 2); et
taiis exstinxerit, nihil in eo unde ad yitam selemam in eremo popujus Israelj.ticus quadraginta annis dc-
peryeniat remanebit. moratus est, postquam merujt de ^Egypto Iiberari
4. jEleeniosynminanes. Car velit Deus eleemosynam [Deut. yiii, 2). Unde sicut yidetis, fratrescharissjipi,
fieri. jlleyero qui supradicta mala in corde servat, et quadragei)arius iste numer.usbbnorum cliristianorum
credil se mullis eleemosynis peccata ipsa ppsse redi- et sanctorum omnium figuram signilicar.e videlur.
mer.e, audia.l Dominum in Evangelio dicentem, Si Lajognidus yero ijle, de ,qu,oin p.vaugelio legimus
offers muntts tuum ad allare, et ibi recordalus fueris quia jacebat, lyp.u.mgen.eris humani habere videba-
guia frater luus habet aliquid adversum te , relinque tur. Quod autem trigipta et octo annos in languori-
ibi munus tuum , et v.adeprius reconciliarifralri luo ; bus positus eral, de iljo quadragenario puniero ,
ettunc veniensofferes munus tuum (Matth. v, 23, 24). quem supra diximus, duo minus habeps : videamus
Sen,tentia isla evidepter oslendit, quotl sacrificium qugc sunl ista duo qijoe.deerant jJli numero consecraip.
offerre vel eleemosynam dare nihil proderil, ,nisi Et qyoeerun,t, fralres, nisi di» praecepta cbarjtatis,
prjus reconcilialio ininiici praecesserit. Nam quod dilectio videlicet Dei ,et dijecjlib proximi; quoeiliio
etiam oratjonem poslram Deus iion vel.il audire, si talia sunt, ut sine ipsis reli.qna iiihil prosint ? Et si
bdujro voluerimus in corde servare , ipse in Evange- fluaa sint opera bona , et virginitatem vel martyrium.
lio dixit, Qui habet mandala niea hwc et facil ea, ipse quis babeat, si isla duo , in quibqs tpta Lex pendet
est qui diligit me (Joan. xiv, 21); et, Quid prodest et Prophetoe (Matlh. xxii, 40), jion babueril, lan-
quod dicitis tnihi, Domine, Domine, et non facilis ea guidus et paralyticus jacet. Venit ergo Christus , et
qum dico (Luc. vi, 46) ? Quse sunt ista quae Dominus per gratiam Spirilus sancli exiiibuit nobis ista dup ,
speeialiter se dixisse asseruit ? llla ulique quoead pa- jujtdiligerenius Deum , diiigeremus et proximum. De-
cem et concordiam pertinenl: Diligiteinimicosveslros, nique et pro illo qui inciderat in lajrones di|.osdena-
bettefacileiis qui vos adermt (Matth. y,mei 44) ; ,et illud, rios jdedit (Luc. x, 35), ei apud Samaritanos duos
In hoc cognoscentomnesquia discipuli estis, si di- dies transegit (Joan. IV, 40), u(i eos in cbarjiate j)e,i
lectionem habuerilis ad invicem(Joan. xm , 55). Nam et proximi couOrmaret. -£t vidua jjla , ip typuni Ec-
si eleemosynas largius damus, et secundum Christi clesioe, duo ocra misjt in gazophylacium(Luc. xxi, 2),
prsecepta ininiicis nostris non indulgemus ; subslan- et Dominus ad prscd.icanduin
* charjlatem bipos disci-
tiain Deo offerimus , et animam uostram adversario pulos destinavit (ld. \, 1). Jsla enim duo , ut dixi-
subjugamus. Eliam videte si justa ac Deo placita pos- mus, ante adventupi Cbristj humanum genus habere
sii esse ista divisio. Non enim tam res nostras, quam non meruit. Attendiie, fralres, iquia et Dominus du,o
nos ipsos desiderat Deus. Nam quia nos scit multum dixil, illa utique.ei (/<)deesse videbaulur : Surge,totte.
amare lerrenam substantiam, ideo vult sibi offerri grabatum tttum (Joan. y, ,8). Jsta duo Jangu.idusille
quod amamus; ut secundum illius prseceptum, ubi miiius habebat. Quid est, Surge, nisi, Doiuinum dir
praecesserit lhesaurus nosler , illuc sequatur et cor Jige? Omnis eni;n qui Deuui diljgit, sursum cor har
nostrum (Matih. vi, 21), et sacerdote dicenle, Sur- bet. Et quid est lioc, Tolie gr/ubatttmtuum; nisi, Dir
sum corda , cum secura conscientia respondere pos- Jige proximum luum ? quae dilecijo proximi i.n por-
simus, nos habere ad Dominum. tando grabatuni designalur. Apositojusdixil, Invicem
5. Recapitulatio. Quis enim non conlremiscat illam, onera vestra porlale, et sic adimplebilisiegemChrisli
quam et frequenter suggessimus el jugiter insinuare (Galat. vi, 2). Si ergo prsnventusfueril in aliquo fra-
debemus , beati Joannis apostoli sententiam ? Qui, ler liius, portetur a te; ,et si tu prasventus fueris, sus-
inquit, odil fralrem suum, homkida esl (l Joan. m,suum 15): tineat le. Ergo surge, dilige Deum , et tollegraba-
et iterum , Qui dicil se in luce esse, el fralrem lum luum. Dilige proximum luum, id csl porta onus
odit, in tenebris est usqueadliuc (ld. ii, 9): et, Qui in quo requiescas. Ista duo humano generi necessa-
odit fralrem suum, in tenebris est, et in lenebrisambu- ria erant. Sed habcre ea in se omnino non polerant;
lat, et nescit quo eal; quoniam lenebrmobcmcaverunt quia cliarilas Dei diffusa esl in cordibus nostris , non.
oculos ejus (Ibid., 11). Et illud, Ilinera eorum qui in- ex nobis, sed per Spirilum sanclum, qui dalus esp
juriam retinent malefacti, in morte. Et quia, secun- nobis (Rom. v, 5) : ipso adjuvante qui vivit el regnai
dum hsec quae supra suggessimus, nulia nobis vel in sscculasoeculorum. Amen.
umbra alicujus excusationis remanet, totis viribus SERMOCCLXXV(b).
cum Dei adjutorio laboremus implere quod praecepit, Quaresanctiviri et jusli in hqcsseculoin peccatorib.usyinr
ut mereamur accipere quae promisit. Et ut reliqua dicaverint[c).
opera bona, quoecumque inspirante Deo facimus, 1. Ctir in veteri Lege peccata corvoraliier punila,
non perdamus, charitatem velut malrem bonrirum Ira Moysi sine iracundia. Ardel zelo Dei, el dileciiQiie
omniuin fideliler Dominoinspirante servcmus. Et ut poputi. Idem de Pltinees senliendum.Judicia Dei, fra-
hoec quae supra suggessimus, plenius el evidentius tres charissimi, plerumque siint occuiia , nunquarn
possitis agnoscere , parum aliquid de opere san.cti 2 tamen injusta. Et quia in Lege de .quibusdampecca-
Augustini ad rem de qua suggessimus pertinentem toribus legimus a sanctis viris in proeseiitisoeculoyin-
credidi adjungendum, quo manifestissime probelur dicaium ; qua ratione factum sit, siiblilissima fidei
nullurn hominem posse Dei niisericordiam promereri, puriiate debemus aspicere. Quia enim in Veteri Tesiar
qui duo prsecepta charilatis contemnens, inimicis mento peccata puniri corporaliter vklebantur , o.mni-
suis neglexerit loto corde dimittere. bus proebebantur exe.mpla, quoties ali.quibusirrpga-
6. Quadragenariinumeri mtjsterium.Languetquiduo bantur digua supplicia. Quod lamen non quisque ut
mmushabel.DilectioDei: dilectioproximi. SanctusAu- voluisset de populo secundum suam iracundiain ex,er-
gustinus episcopus, cum de illo paralytico, qiu' Iriginta 1 Eligius,et Dominusad prwdkandumbiperlitacliaritate
et oclo annos habebat in infirmilate sua, Iractaret, discipulosdestinavit.
sic ail: Quadragenario numero, fralres cbarissimi, (a) Forte, quw.
cursus vitaenostrse *t conversatio nostra in Scriptu- (b) Alias,ex vignenanis38.
ris divinis mysticc dcsiguatur. Ideo enim et ante Pa- (c) m manuscriptistribuitur Caesario,estque inter Ho-
miliasipsius nominea StephanoBaluxiovulgataspostrema.
1Forte, arboris. De nuni. 1 vide Appendicisserm. 15, n. 3, et 34, n. 1: de
1 Meliusprofectolegeretur, pertinens.Mn uum. 3 et i, serm. 41, nn. 1, 2.
 2263 APPENDIX.
cebat; sed prsepositi vel judices, ut caeteri metum
liaberent, justissime vindicabant. Deniqiie bealus ille
Moyses , cle qub legimiis quod mitis fuerit super
omnes homines (JVwm.xn , 3), descendensde monte,
araia populum idolis sacrificasse cognovit, tria millia
de populo jussit interfici (Exod: xxxii, 27) ; non
ut iracundioe suoe salisfaceret, sed ul Dei injuriam
vindiearct; et ut caeteri videntes , nunquam talia pec-
cala exercere praesumerent. Et ut inielligamus quo
animo hoc fieri jusserit, regressns ad Dominum sup-
plicavit, dicens : Si non dimiserispopulo luo peccalum
suum , dele nte de libro luo quemscripsisti (Ibid., 52).
Ecce veram el integram charitaiem. Paucos inlerfiei
jussit', ut sexcenta millia, exceptis mulieribus et
parvulis, liberarot; qnia nisi ille zelo Dei commotus
in paucos vindicasset, cunctos Dei justilia perdidisset.
Beatus quoque sacerdos Phinees unum de principibus
cum alieiiigena concumbentem manu propria gladio
interfecit. Et quo animo hoc egerit, Dominus ipse
testimonium dedit, dicens : Pltinees ieio meocom-
motus piacavil iram meam, ul non disperderempopu-
lum meum 2 (Num. xxv, 11). Hoc enim fecit Phinees
non carnali odio, sed zelo et amorc divino; non ut se
vindicaret, sed ui populum de Deiiracundia liberaret.
2. Nec alius Eliw animus, et dum milites igne cm-
lesli consnmunlur, el dum sacerdotesoccidijubet, nlpote
acitis Spirilu sancto. Quam rcm etbeatum etiam Eliam
fecisse cognoscimns : ad quem cum superbissimns et
sacrilegus rex quinqiiageiiarium cum suis militibus
deslinasset, mandans ei ut ad se venire deberet; bea-
tus Elias dolens de perdilione populi sui, quem im-
pius ad idola colenda porsuaserat, in Spirilu sanclo
dixit ut descenderet ignis de coelo, et consumerct
eos, ut isiis percussis in corpore , aiii sanarentur in
corde. Sed quia nibil apud cos medicamenlum spiri-
tuale praevalnit, etiam el alium quinquagenarium ,
qui et ipse cum superbia venerat, Spiritus saiictus
per os Elise cum suis inlcrfici jussit. Quam rcm qua
pielate Spirilus sanc:us , vel quo animo Elias fecerit,
humilitas illius quinquagenarii, qui tertio loco venit,
ostendit (IV Reg. i, 9-14). In quo evidenter agnovi-
mus , quod si se prius humiliasset fragilitas hnmana ,
statim indulgeniiam dedisset divina misericordia.
Neque enini credendum est quod illi ideo ad Eliam
missi fuerint, ut illum inlerficerent, sed potius ut ad
regem vocarent. Et ideo bealus Elias non iracundise
suae satisfecit, sed Dei polius injuriam vindicavit. Uoc
etiam- de sacerdolibus idolorum de moiite Carmelo
exercuil 3, quando omnes inlerfici jussit (III Reg.
xviir, 40) ; seilieet ul falsa religio ciini suis exslincta
doctoribus veroe religioni Iocum in humanis cordibus
daret. Quod lotum beatus Elias non sna virtute, sed
polenlia sancti Spirilus exercuisse credendus esl.
Denique si vis scire solus ipse Elias qualis fuerit,
quando eum paulisper sancii Spiritus gralia , ut eum
probaret , deseruit, unius merelricis minas ferre
non poluit, sed fugit in deserto viam quadraginla
dierum. llle ergo, qui suppedilanle gratia Dei per
Spiritum sanctuni ccelumverbo clauserat, et uhrices
jfJammasde supernis venire fecerat, unius meretri-
culae sermones sustinere non potuit. Hoc ideo dixi,
ut agnoscamus quia totum illud non tam Elias, quam
Spiritus sanctus exercuit per Eliam. Etideo ncfas est
credere quod bealus Elias in his quos fecit interfiei,
se voluerit vindicare.
5. Eliswusirristisqttid reprwsentet.Curvindictampe-
tierit. Hoc etiam de bealo Elisaio senlire debenius,
cui cum Iuxuriaiitus pueri clamarenl, Ascende,calve;
ascende, calve (IV Reg. n, 23); Spiriltts sanclus qui in
ipso habitabat, imperavit ut ascenderent duo nfsi, et
lacerarent quadraginla duos pueros. Quod licel in
1 i«s.collegiiClaromonlani:
Ecceverael inlegracharitale
paucosinterfici
2ia eodemMS., jussit.
ut nondisperderemtmwersitmpopufym
meimi.
3m eodomMs.,in montecarmelo.
2264
mysterio factinn fuerit, et significaverit Dominipas-
sionem, quando irridenles Judaci clamaverunl, Cruci-
figalnr, Cruciftgalur(Maltli. xxvu, 25), sicut illi cla-
maverant, Ascende, calve; ascende, calve; id esl,
ascende iu cruceiri iii loco Calvaria:: lamen etiam ser
cundum litteram, ideoipauci percussi sunt, iilplurinv
sanafenlur; ut quia Prbphetas Judoeinon solum con-
temnebant, sed etiam irridebant, tali plaga percussi
agnoscerent poientiani Spiritus sancti. Sed quia
cmeiidare se noluerunt!, clamai ipse Spiritus sanclus
alibi per propbelam , Percussi filios vestros, el disci-
plinain non reccpistis(J-.ereni.1T,
50). Si hoc Spi-
ritus sanclus pperatus! est, nefas est ergobealo Elisceo
aliquid imputari; quih et revera tanlam potentiam
solus homo sine Spirflu sanclo habere non potuit.
Nam si sancto Elisacoaliquiclimptitamus, quasi de
Dei justo judicio dispuiare proesumimus.
4. Zelus idem in Pella. Et ne forle hoc in solo Ve- l
teri Testamenlo factimi fuisse putemus; altendite il-
lum bcatissimnm ac nritissimum apostoliim Pelrum,
el videte quid psr eum de Anania ct Sapbira fuerit
Spiritus sanctus operaius (Acl.v, 5-10). Quod utique
non ideo faeiumcst, nt se bealus Ajwstolus vindica-
ret, qiri nuilam ab eis perlulisse injuriam videbatur :
sed Spiritus sanctus pcr os ejus pullulans exemplum
pessimum infidelilatis in ipsa radice succidit. Hacc
ergo omnia spifitualiter el fideliier cogitantes, nibil
sinistrum de sanclo juslornm zelo vel judicio suspi-
cemur: quam rem nobis ipse Dominus et Salvator
noster proestaredignetur, qni vivit et rcgnat Deus per
omnia saeculasocculorum.Amen.
SERMO!CCLXXVI(a).
Dedilectioneparenlum,et de decimis.
1. Parenlibus debelur lwnor,amor, el in penuriasub--
sidium. Pauperes pareiiies nonnulti despiciunt, ipsis
forte meliores.Legimns, fralres charissimi, monente
nos Domino per |irophelam, parentibus noslris et ho-
norem semjier et ainorem impeiidere; ei si forle eve-
nerit utaliqua paupertate laborcnt, necessitates eorum
secundum quod possumus sublevare. Sic enim ait :
Si videris, inquit, nudtim, cooperieum, el domeslicos
seministui ne despexeris(Isai. LVIII,7). lloc loco, do-
meslicosseminis, parentcs nostros inlelligi voluil. Sed
dicil aliquis : Quis est qui pareniessuos odio babeal,
ut hoc pro magno Dominusadmonueiil per prophe--
tam? Sitie dubib, fraires, scivit Spirilus sanctus non-
liullos bomines, qui cum ad alicjuos honores aut di-
vilias undecumque aequisitas pervenerint, iia parentes
suos pauperes despiciunt, ut cos nec videre dignen-
tur. Quod si fecerint, non solum peccaiuin, sed etiam
grave crimen se admisisse non dubitenl. Et forte
evenit ut ille per divilias et supetbiam crimina gran-
dia vel peccala committat, et parenles sui pro ipsa
paupertale el biimilila!|eet simplicilate juslitiam tc-
neanl: et qua fronle dcdignatur ' altendere parenles
suos innoccntes el juslos, cum sit ipse peccalor el
Si
impius? quisergo icjonetisesl, si aliquos parentes
habuerit jxiuperes; ipsls prius necessaria tribuat.et
sic indigenlibtis exlraneis elecmosynani ficial: quia
reliquis pauperibussi t|i non dcderis, dabit alius; |ia-
renlibus vero luis pauperibus, si lu niliil largilus fue-
ris, difficilcesl ntalius largiaiur.
2. Eleemosynarumordo legkimus. De opibtts nostris
quid noslrum; quid alienum. Ipse est elcemosyna-
rum ordo juslus;atque lepiiimus, ut prius libi el luis
vicmm et veslitum siifficienteiii et mediocrem , non
pomposum ncc deliciosum provideas; deinde, sicut
dixi, si qiii sunl pauperes de parenlibus luis, quan-
tum proevaleslargiaris; deinde servos ei ancillas tuas
' Ms..,infelixdedignalur.
(a) Caesariinomenin manuscriptispraefert,et ipsiusest
in BibliothecaPalrum homilia21. Denum.1 vide Appen-
dicisserm. 263, n. 2, et 270, n. 5: de num.2, serm.
n. 8; 277 subseq.,n. 3 : de num.5, serm. 115, n. 4 :69, de
num. 4, serm. 277,n. 3, et 308, n. 2 : donum.6, serm.
10,n.5; 110,n, 5'.
 SERMO CCLXXVII. 2266
nec esurire neque algere permitlas : el post boecquid- 5. Eleemosynarumduo gcnera. Sine se invicem nihil
quid libi Deus, sicui dixi, exccpto viclu et vestitu de- prostinl. Et quia cluo sunt eleemosynarum genera,
derit, non in lerreno, ubi liires cffodiuni cl luranlur, unum quod pauperibus erogamus , aliud quod vicinis
sed in coelcsti tbesauro rccondas : ul ubi fuerit the- vel fralrihus nostris, quotieseunique in nobis pecca-
saurus luus, ibi sit et cor tuum (Matili. vi, 20 et 21); vcrint, indiilgenius : uiriimqiie Deo auxiliante facia-
et cum saeerdos clamaveril, Sursum corda, secuii et mus; quia iinuin sine alio nibil prodest. Si pauperi
in veriiale respondeamus, Habemus ad Dominum. porrigis eleemosynain , et in te peceanli non tribuis
Qiiaecumqueenim Deus, exceplo mediocri et ralio- veniam; niliil libi prodest. Sicut e contrario, si pec-
nabili victu el veslitu, sive de quacumqiie militia, canlibus libi indulseris, et esuricnlibus qnantum vales
sive de agricultura contulerit, non tibi specialiter de- dare nolueris ; sicut dixi, una virtus sine altera libi
dil, sed per te pauperibus eroganda transmisit: si prodesse non |>otesl. Nos vero, fralres, isla duo elee-
nolueris dare, noveris te res alienas auferre; quia, mosynanim genera nobis quasi spiriuialiiim alarum
sicutdixi. hoc solum nostrum est, quod nobis vei remigia praiparemus, ut ad principalem palriam el il-
nostris rationabililer sufficit. Quidquid superfuerit, lam coelestemJerusalem , ab oinni tcrrena cupidilatc
Deus noster, sicut dixi, pauperibus erogandum trans- expediti aeliberi, virtulum peniiis, tanquani spiri-
misil. tuales columba:, volarc feliciter ac venire possinius :
3, Dccimminjuste deneganlur, cum ex jure novem secundum illud quod Psalniista desiderat, et suppli-
parles deberentur. Ac sic non solum decimas dare de- cat dicens : Quis dabil mihi pennas skut columbw? et
bemus, sed etiam de novein parlibus, quidquid solu- volabo,el requiescam(Psal. LIV,7).
lis tributis, vel expletis sumpiibus noslris remanseril, 6. Swculi negolia iitlerdum remillerc. Ccrluni est,
quasi aliis transmissum fideliter erogare debemus. fralres, quod nisi qtiisijue du pcccalorum glnlino et
Quod tamcn si fecerimus , vere nostra sunt quoedo- nimiis impedimentis ac laqucis niundi lnijus aniinse
namus : si vero non facimus, ncc illa nostra sunt qtioe suae pennas conlcndcrit expedirc , ad veram rcquicin,
servamus, nec nos ipsi nostri suiinis qui servare vi- nunquam poterit pcrvenire. Nns vero, fratres, adju-
demur. Et lamen , fralres, non video qua fronle illi vante Deo, impedinienla mundi hujus, si a nobis ad
non offerimos decimum, a quo accepimus tolum. Si inlegrum subirahere iton possumus, vel ila ea quan-
velit Deus rationcm facere nobiscum et dicere, Ter- tum vircs suppctunt, temperare, vcl alii|iiid ab eis
ram quam colis ego feci, te ipsum qui colis et servos rescindere sludeanius, ul nobis rciiianeani aliqua hn-
tuos ego feci, animalia quoete ad colendum adjuvant rarum spaiia, in quibus lcclioni vel oratioui vacarc
cgo condidi; calorem solis ego tribuo , pluviam tem- possimus. Nam si lolum nobis occtipatio lerrcna sub-
poribus suis ego dispenso, ipsam sementem quam traxeril, timendum est ne nobis vcniat illuciIquod
spargis ego concedo : si ad justitiae rationern altendis, scrijitum est, Impedimeniamiindi fecerunteos miseros.
tibi delies decimam reservare, et mihi novem partes Magiscrgo adjuvanlc Domino laboremus, ut el in no-
dare. Nec hoc quaero, misericors esse volo : exem- bis vel ex parte aliqua iniplcalur illuclquod de beato
plum tibi prxbeo, ut quomodo misertus sum tui, sic viro scriptii.ni est, ln tege Domini meditabitttrdie ac
miserearis lu pauperis. Si ergo, fraires, justam ra- nocte (Psal. i, 2). Qtiam Ycm Doniinus sanctoeChari-
tionem nobiscum voluerit facere Deus, numquid est lali vcslrae pro sua misericordia proeslare dignetur,
quod rpspoiidere possiuius? Et licet in multis sancta- cui est houor ei imperium cum Palre ct Spirilu sanclo
rum Scripturarum locis nos de bis rebus admoncal in sacculasaculorum. Amen.
Deus ; tainen per Aposlolum specialiter clamal et ad-
monet, dicens : Habenies viclttmel vestilum, his con- SERMOCCLXXVII (a).
tenti simus. Nam qtti volunl diviles fieri, incidunt in De reddendisdecimis(b).
tentutionem, el in laqtteum diaboli, el desideria mulla
inulilia el nociva, quw mergunt Itominesin interitum el 1. Decimarumoblalio nobis proficit. Decimmtribula
perdilionem: quia radix oinniummalorumest cupiditas, egenlium.fialres De laboris fructii reddendm sunl. Propitio
quam quidam appelenles naufriiguveruiita fide, el in- Christo,messes charissimi, jam prope sunl dies in
seruerunl se doloribusmuilis. Tu vero, liontoDei, hwc quibus colligere debcamus : et ideo gratias
Deo c|iiidcdil, dc oflercndis, imo de redden-
fuge; seciare vero jtisiiiiain, pielalem et fidem (I Tim. agcntes
vi, 8 11). Rogo vos. fratres, tit de Scripluris reliquis dis decimis cogilemus. Deuseniin nosler, qui digna-
taceamus, sentenlia isla aposlolica cui cbrisliano non lus esl lotum dare, decimam a nobis dignaiur repe-
suiTicit*? Vere dico, fraires, quod qui sub tali loni- tere, non sibi, sed nobis sine dubio profulnram, Sic
truo de avariti:e somno non surgil, non dormiens, enim per prophelam ijise promisit, dicens : lnferle,
sed mortuus esse credendus est. inquil, omnem deciinamin horreis meis,utsil cibus in
4. Necessitaset modusad Dei misericordiamfugiendi. domo mea; el probale me in liis, dicit Dominus, si non
Superflmtmnon dans invadil alicnum. Et ideo, fra- aperuero vobiscalaractas cmli, et dedero vobisfruclnm
Ires, quia pro isla fragilitate carnali multis peccatis, usque ad abiindanliam (Mahtch. in, 10). Ecce proba-
tanquam circumvolanlibus muscis, assidue inquieta- vimus quoinodo nobis decimc magis quani Dco pro-
mur atque compiingimur, ad portum inisericordioe liciant. Et pro|Uerea alibi scriptum cst, Domini esl
Dei inler procellas et lempesiatcs mundi istius festi- terra et pleniludo ejus, orbis terrarttm et universi qui
ncmus. Forte aliquis inleirogal, quomodo ad bunc liabilanl in eo (Psal. xxm, 1). Si ergoDommi est
porium valeal pervenire. Audiat Chrislum dicentem, terra el pleniliidoejus; servi Domini surnus pariter et
Beali misericordes,quoniam ipsi miserkordiam conse- coloni : et nescio quomodo non omnes agnoscimus
quenlur (Matlh. v, 7) : el iteruiu, Dale eleemosynam, pnssessorem. Dicit enim : Agnovil bos possessore.m
el ecce omnia muuda sunt vobis (Luc. xi, 41). Ergo suum, et asinus prmsepe doinini sui; Israel aulem me
islam Ajiosioli seiitenliam, si evatlere de pelago non coqnovit,et populus meusme non inlellexit (Isai.
mundi liiijus volumus, ante oculos semper habere de- i, 3). 0 homines stulii, quid mali imperat Deus, ut
bemus. Stifficiat nobis habere vicium et vcstitum,
1non piunposum, non deliciosum : et quidquid am- (a) Alias,de Tempore219.
plius Deus dederil, non negetur usibus pauperum; (b) In A|ipendicenunc jirimunicr.llocalur.I.ovaiiiensos
quia per nos ipsis probatur esse transmissum. El si dubium id maxime
relicjuerant: rejecil |iost Veilinuni vindiugiis,ol>
decimas,cleqttibusredclotidisbic agilur ,
id quod nobis superttuum est non declerimus, res alie- inlelligerequod liceatex
nas invasimus: et quanii paujieres cum nostra scicn- et ex enarrationeinenarrationein Psal. 105,serm.5, n. 0,
Psal.146, nn. 16cl 17, nondummisse
tia fame morto.ifuerint, causas nobiscum ante tribu- Augustinisctaleclericiset sacerdotibitsdalasaulassigualas.
nal Cbrisli djcluri stint. Caesariumjioliusrefert, quam Augusiinum.Denuin.2 et
conierAjipendicis serm. 276:tlenum. 5, inira,se.rm.
1 SicmeliusMs.[senlentiaista apostolicawiicuiquechri- seqq. iin.
508, 2 et 6 : de .juim. 4, serm. 266, n. 2; 294, n. 8:
slianosufjial.] 295,n.6;263, nn. 4fto.
 2267 APPENDIX. 2268
hon rn.ereat.iiraudirj?Sic.enim dicit i Primitias area: Aliarnm-novent partium usus. Ingrate fraudator ac
iuec e' tprcularis lui non tardabis offerremi/ii (Exod. perlide, divina te yocc convcnio. Ecce annus iam
xxji, 29), Si iardju.s dare peccalum esl, quanio pe- finilus esl, redde Doiuino pluenii mercedem. Re-
jus .estiibn dedisse? Ei i.lerum dicit : Ilopora Domi- dime te, bomo, dum vivis; redime le ipsum, dum
yum D.euminumde tuisjustis laboribus,'el deliba ei de poles; redime .le, duni prelium in manibus habes;
frucfibusjxistiiimtum; ttlrcpleantur Itorrcqlua frumentpf redime te, ne dum le mors amara prsevencrit, vitani
vi)toquoquelorcularia tua reiiunde)tt(Pyov.JIJ,9 e/10), simul e.t pi-etium perdas. Sine causa boc dimittis
jNpnpraestasbocgra,tis,,quodcilorecipias inagno cuni uxori, quoeforsitan alleriim habebit maritum. Sine
fcoorc, Qu.vris Jurl.ecui proflciat .quodDeus accipit causa hoc marito diinilHs, muiier, qui forte aliam
reddilurus, .Quaerjsiteru.mcu.iproficia.t quod paupe- sine mo-ra cupit IiabcYeuxorcm. Frustra parcmibus
ribu.s daiur- Si crcdis, tijji pro.li.cit: si dubilafc, per- ac propinquis .curain tuam injungis : nemo post mor-
ditilsli. Pecimsc enim lrjbuta sinit egcn.ti.umanima- Jem tuam te fideliter 'redjmet; quia in vita tu le redi-
r,u.m,Redde ergo tributa pauperibus, oiTer libamina incre npluisti,. Deppnejam de cervicibus tuis avari-
sacerdolibus. Quod si deci.m.as.non babes frucluum ter- tioe sarcinain, cbniemne crudelissimam dominani;
Yefl.pfum,q.uou bab.elagricoja; quodcumquete pascil quse dum tc jugo durissimo premit, jugum Chrisli
ingenium, Dei es,t: et inde dccimas expetit, nnde siiscipere npn permitiit, Sicut enim jtigum avaritiae
yivis, De juililja, de jiegotio, de artificio redde dec.i- i,ninfernum premere, ita jugum Christi m ccelumle-
mas. Aliud enim pro tcrra ^ependiinus, ajiud prp vare consupvit. Decimaeenim ex debito requiruntur,
usyra yilse pensamus. Redde ergo, hojno, quia possi- et qui eas dare ripjuerit, res alienas inyasil. Et quanli
4es; redde, qu.ia nasci pierujsli: sicleniin dic.it Dp- pauperes in Ipcis, uJri ipse habitat, illo decimas noii
inirius, DabunlsinguliredentptiQnematiimarumsuaruni, 'ditiitefame mpriui fuerint, tantorum homicidiorum
el non erunl in eis tnorbjiitequecasus (Exod. xxx, 12). reus ante tribunalaeterni Judicis apparebit: quia rem
Ecce haJi.esin Scripturis sa.oc.liscauljpnem Domini a Dpiniiio pauperibus delcgatani suis usibus reser-
itui; per quam libi promisjt, qtjtod S) dccimas dede- vayit. Qui ergo sibiaut proemium comparare, aut
ris, non solum abu.ndaiitiam frnctuuni recijues, sed peccaldrum desiderat indulgeiiiiampromereri; rcd-
ietiam saiiitalem corporis consequcrjs. Replebunlur, datdeci.mas, elde.novem parlibus sliideat eleemo-
inqu.it, arewtucefrumenlo, yiitp quq.quetprcularia ttta synam ,dare : ila tamen, ul de ipsis novem parlibus
y<ea\ijtidabunl; el ,iipn,erunt in.eis nwrbi neque casns, quid.quid,excepto victu mediocri et vestilu rationa-
C«m ,eii|mdecjmas dando et terrejia e.teoeiesliapos- bili, s.uperfuerit,non luxurise reserveiur, sed in the-
iSjsmunera prom.ererj; quare ppr ava.ritiamduplici te sauro coelesti per cleemosynampauperum reponatnr.
benedictione dcfraudas? Quidquid enim npJ)iS(Deusplus quam opus est de-
2i fiecitnamnegantem Deiis ad solam decimamre- derit, non nobis specialiter dedit, sed per nos aliis
digil. Indulgentia esl quod novem partes non exigat. erogandum transmisit : si non dederiimis, res alienas
Audi ergo, indeyota morlalilas. Nosti quia Dei sunt invasimus.
cuflCta,quoc percipis, et de,suojioj)accommodas,rerum 4. AdfestuniS. Joannis se parare. Hocdie elhnica
omriiuin Cr.ealori?Non eget Dominus Deus, non prse- luvacracavere. Etquia Naiale sancti Joannis Baplisl.-e
mium postulat, sed honorem, ii.onde t.uoaliquid exi- cum gaudio cupimus celebrare, sicul reliquis fesiivi-
git qubd reftindas. Primiiias rerum et decimas petit, •s-tatibussuperveiiienlibus; ita imminente isia lam prse-
et negas? Avare, quid faceres, si novem partibus sibi clara soie.mnitale anjte plures dies castiiaiem et bo-
sumptis, libi decimam reliquisset? Quod cerle jam licslatcm oniiies omnino cuslodiant; ut fcslivitmein
faclum est, cum messis lua plnviarum benedictione istam possinl pmnes cum gaudiocelebrarc, el ad al-
subtracta jejuna defecit, el vindemiam liiam aut tare Domini cum libcra et sincera conscienlia mere-
grando percussi.t, aut priuiriadecoxit. Quid .est, avjde antur accedere. Hocetiam deprecor et per iremen-
supputaior ? Noyem libi partes retraciae sun,t, quia duni diom judicii yos adjuro, ul omnes vicinos ve-
decimam dare noluisti. Gonstat quidem, quod ipse stros, o.mnesfamilias, el cunctos ad vos pertinentes
iion dederis; sed tamen Deus exegit. Hoec en.im est admoneatis l, et cum zelo Dei severissime castigeiis;
jtisiissima Domini consuetudo, ul si tu decimam illi ne ullus in festjviiaie sancti Joannis aut in fontibus,
non dederis, tu ad decimam revoceris : scriptum ^st aut in paludibus, aut in fluminibus, nocturnisaul ma-
enim, HOTC dicit pominus, Quia decimaagri tui et pri- tuiinis horis se Javare proesumat : quia ista infelix
miliw lerrm vobiseumsunl. Video yos, et fallere me consuetudoadlmc de Paganorum observationereman-
existimaslis, intus jn tbesauris vestris et jn doijiibus sji.Cumienim nonsplumanimae, sed eliam, quodpe-
veslris erit direptio '. Dabis impio niijiti, quod .n.on jiisest, corpora frequentissime in illa sacrilcga lava-
vis darc sacerdoti. Convertiminiad me, dkil Dominus tione moriantur : yel decorppris morte limeanl, qui
omnipotens(Malach. iii, 7), ut aperiam vobis catara- de anima; suae salute non cogitant. Sed credimusde
ctas coeli, fet effundam vobis Jjenedictionein meam Dei rojsericordia, qupd castiganiibus vobis aut pauci,
desuper : et non vobis corrumpenlurfruclus lerrai, ne- aut forte nulius hoc malum de reliquo audebit ad-
que languebilvilis in agro veslro, ei beatos vos dicent niitlere. Etiam'et hpc admonele, fratres, ut caniica
omnesgentes(Ibid., 14 el 12). BenefaeereDeus semper ttirpia et luxiiriosa, castitati et honestali inimica,
paralusest; sedhomiuum malitia proliibetur: quia.a familiaevestrse ex ore non proferant; quia non est
DominojDeosibi dari vult omnia, et non de his quse justumut exillo ore, ubi Eucharistia Christi ingredi-
possidere videtur vult ei offerre. Quid, si diceret tur, canticum luxuriosum vel amatorium proferalur.
Deus, Nempe meus es, homo, quem feci, »iea est Hxc enim si secundum vestram coiisuetudinem
terra quam colis, mea sunt semina .quse spargis, libenter auditis, et Christo auxiliante implere con-
mea animalia qusefaiigas, mei sunt imbres et pliivioe, teridilis; et inhoc sxculo sanctorum solemnitates
ventorum flainina njea sunt, nieus eslsojis cator : ,et mtindocorde et casto corpore cum gaudio celebra-
cum omnia mea sinl elemeiita vivendi, lu qui manus biiis, el in futuro soecuload ipsorum consorlium feli-
accommodas, solam deciinam merebaris? Sed quia citer yeujetis, ipsp procstantecui est honor et gloria
pieiiospascilomnipolens Deus, ampjissimam tribuit in saeculasxculorum. Amen.
minus laborauti mercedem; sibi tanluin decimam vin- SERMOCCLXXVIIl(a).
dicans, nobis onmia condonavit. De Auguriis(fi).
Z. De bonis hic bene agendy.m. Frusira atiis hwc
cura fervalur. JDecimasnon dans res invadil aiienas. 1. Conleniioauctorisul a sorlilegispopulos avocet.
1 Sequenliaex manuscriptisprimumedimus.
t Ms.cl., tum solwnin terris vestris, sed etiamin da- (a) Olim,de Tempore241; et post, in Appendice68.
•
tnibuseritdircptio vat. aulem: /IIJJMS.consumptus est,et NoinineAugustinicitavit olim BonifaciusMogunlinus
(b)
decimasmeastntululisinthesaurisvestris.Erit enimdirep- episcopusGermanorum dictusApostolus,in epistolaad za-
tiomdomibusvestris. chariam papam.Baudimmeritotameu per Lovauiensesin
 2269 SERMOGCLXXVIH. 2270
Hos adltibensperdit Baptismum. Observationessuper- fames? an nuditas? an gladius? an periculum (Rom.
stitiosm. Pim. Bene nostis, fralres cbarissimi, me viii, 55)? Boni enim cbristiani nec lormeniis sepa,-
vobis frequentiussupplicasse, et paterna sollicitudine ranlur a Christo : tepidi vero et negligenles iiiicrdum
commonuisse,pariteret conlestatum esse, ut illas sa- otiosis fabulis separanlur ; et si vcl leve tiammitiiper-
tulerint, continuo scaudalizanlur, et coulra Dcum
crilegas Paganorum consuetudines observare minime murmurarc
deberetis : sed quantum ad me multorum relalione praesumunt, et ad nefanda cl dej.cstaiida
pervenit, apud aliquos parum profecit adinoniiio auguria redeunt.
mea. Quia si vobis ego non dixero , et pro me 3. Cur divini frequenlervera nuntknl. Cur nisi per
et pro vobis malam sum redditurus rationem eos periculum swpe non vitetur. Hos adhibere grave
in die judicii, et vobiscum mibi erit necesse oelerna peccatumest. Sed forte dicit aliquis : Quid facirims,
suppliciasustinere : ego me apud Deumabsolvo, dum eo quod auguria ipsa, et caragi, vel divini freqtienter
iterum atque iterum admoneo pariler et conlestor, ut nobis vera annuntiant ? De hac re Scriptura nos con-
nullus ex vobis caragos, vel divinos, vel sorlilegos testatur et monet, dicens : Eliamsi qua vera vobis
requirat, necde qualibet eos aul causa aut infirmilale dixerint, iiolite credere illis, Tental enimvosDominus
interroget. Nullus sibi proecanlatores adhibeat: quia Deus vester, utrum timeatiseum, an non (Deut. XIII,3).
quicumque feceril hoc malum, statim peribit Bapti- Sed ilerum dicis : aliquoties si proecaniatores noij
smi sacramentnm, et continuo sacrilegus et paganus fiierint, aut de morsu serpentis, aut de alia qualibet
effieitur ; et nisi grandi eleemosyna, dura el proiixa infirmiiatepropeiisqueadrnortem mulli periclilantur.
poenitenlia subvenerit, staiim in ae.lernum peribit. Verumest, fratres cliarissinii, quja permittit hoc Deus
Simililer et auguria observare nolite, nec in itinere diabolo, sicul jam supra dixi, ad probandum christia-
positi aliqnas aviculas canlanles altendile, nec ex num : ut cum inlerdum per illa sacrilegia aliqua re-
illarumcantu diabolicas divinationesannuntiare pra> media in illa infirmitate pcrcipere, et aliquid verum
sumite. Nullusex vobis observet, qua die de domo potuerint agnoscere, facilius propterea diabolo cre-
exeal, qua die iterum reverlatur : quia omnes dies dant. Sed qui tolam christianam religionem desiderat
Deus fecit, sicul Scriptura dicit; et factus est prinius custodire, oportet ut hoec omnia lota animi virlute
dies, et secundus dies, et leriius, similiter et quarlus, conlemnat, tiniens illud quod ait Apostolusincrepans,
,el qtiintus, et sextus, et sabbatum (Gen. i, n, 1-3); Dies, et menses,el lemporaobservalis;timeone sinecau-
et illud, Fecil Deus omniabonavalde (Ibid , 31). Illas sa laboraverimin vobis(Galal. IV.10 et\i). Ecce Apo-
vero non solum sacrilcgas, sed eiiam ridiculosas slolus dicit quod qui auguria observaverit, sine causa
sierimlationes considcrare ct observare nolite : sed doclrinam e]us suscipiet: et ideo, quantum poteslis,
quoiies vobis in quacumque parle fucrit necessitas circumvenliones diaboli fugite.
properandi, signate vos in nomine Jesu Christi, et Duabusex 4. Sed nec diabolus Iwdere poterit nisi permissus.
Symbolum ve( orationem Dominicamfidelitcr dicen- nia causis id permillit Deus. Et illud ante oin-
tes, securi de Dei adjutorio iter agite. scitote, fratres, quod nec vos ipsos, nec eos qui
2. Fraudes suas spernentesdiabolus infestat. Hinc ad vos pertinent, nec anjmalia vestra,. nec reliquam
sibi vere adhmreniesDeus probai. Et quia qtiando su- subslanliam vel in parvis rebus diabolus po.testlscdere,
pradicta omnia sacrilcgia, Deo vobis inspirante, et nisi quantum a D.eo potcstatem acceperit; quomodo
contemnerevel desjdcere coeperilis, moleste hoc ac- nec sancto Job facullatem ausus fuit subvertere, nisi
ceplurus est diabolus; quia vos videt de amicitia vel Domino permillente. Et, sicul in Evangelio legimus,
socictaie sua discedere, et sacrilegia per quae vos quando ab hominibus expulsi sunt dsemones, roga-
decipiebat contemnere, aliquas nequitias vobis factu- vcriint ut vel in porcos ire perm.itteren.lur(Matth.
rus, aut infirmilatem aiiquam immissurus esl, aut vin, 31). Si iu porcos non sunt ausi intrare doemones,
aliquod animal, aut per morbum, aul per ovagatio- nisia Dco permissionem acciperent; quis ita erit in-
nem est ablaturus : quia ad vos probandos permitlit lidelis, ut eos bonos christianos credat posse loedere,
hoc fieri Deus, ut agnoscat utrum ad ipsum (ideliler nisi Deus propria dispensatione permitleret ? Permit-
veniatis, et si loto corde diaboli machinamenladespi- lit autem hoc Deus ex causis duabus : ut au.t nos
ciatis, el utrum plus valeat apud vos amor suus, quam probet, si bonisimus; autcorrigat, si peccaiorcs. Sed
cujiisquamanimalis amissio. Sed si semel aut secundo qui patienler dispensationem Domini toleraverit, cl,
nequitias quas diabolus immiserit, curn animo et tola sicut jaru dixi, quando aliquid perdiderit, dixerit,
(ide coniempserilis ; ita ipsum diabolum posica a Dominus dedil, Dominusabslulil; sictil Domino pla-
veslra infestatione Deus dignabiturrepellere, ut nun- cuit, ita factumest: sit nomenDominibenediclttm:pro
quam vos possit sua calliditate decipcre. Homines ista Deo placila palienlia aut cpronam accipii, si
cnim negligeutes et faciles, languida desidcria et justus est; aut iudulgenliam, si peccator. Et lucc
fidemdesidem habentes (et idco etiamsi incipianl, non altentlile, fralres : quia cum omnem snbsiantianidia-
diu perseverant in operibus Dei; sed ubi se in ante bolus evertissel. beati Job, non dixit Job, Dominus
dictis sacrilegiis abstiiiuernnt, et vel unam nequi- dedit, diabolus abstulil: sed, Dominusdedii, Dominus
tiam diaboli pertulerimt, slatim se pcenitent ad Do- abstulii. Vir enim sanctus noluit istam gloriain dia-
iiiinuinconversos esse, et inachiiiamcnta diaboli re- bolo dare, ut aliquid potuisset tollerc qtiod Doniinus
liquisse), ilerum reverlunlur ad observaliones augu- non permisisset auferre. Cuni eniin nec filios, nec
riorum, velut canes ad vomitum suum. Vos vero pueros, nec camelos, nec asioos beati Job, anleqttam
quibus Deus et sapienliam contulit, et veram fidem Dominus permitteret, diabolus lxdere potuisset;
dedit, ila cilo corde circumventiones diaboli despj- quare credimus quod Chrislianis amplius aliquid fa-
cite, et fidcliier vos ad Deiim converlile, el quaeeum- Ciat. qtiani quod deifico ac secreto judicio suo divina
que diabolus voluerit immittere, palienler et forliler potenlia permiseril ?
toleretis; ut cum bealo Job dicere possitis, Dominus 5. Divinis, caracjis,elc.,credere, peccatummortale.
dedit, Dominus abstulil; sicut Dominoplacttil, ita fa- Ethnicarum supersiitionximreliquim. Et ideo certissimo
cium esl (Job i, 21); simililer et cum Apostolofirmo credentes quod nihil possumus perdere, jiisi quantiiiii
et integro corde dicatis, Quis nos separabit a cltaritate nobis Deus permittil auferri; toto corde nostro ad
Chrisli? Tribuktio? an persecutio? an angustia? qn illius misericordiam eamus, et sacrilegas obsei'vatio-
nes fideliter relinquentes, de illiiis adjutorio scmper
Nam qui prscdiclisnialis, id est, cara-
Appendicem rejectusest, qui nolant Lipsiumdubitassean prasumamus.
sit pbrasisseveriani. Nobisomninocaesariiesse yidelur gis et divinis, aruspicibus vel phylacteriis, et alii.s
De num.1vide Appendicis serm.249,n, 2; Caesarii'hcmil" quibuslibet auguriis crediderit; etsi jejuiiet, ejsi pref,
15; Append.serm. 272, n. 8 ; 279, n. 4; 265, n. 5 de etsi jugiter ad Ecclesiam currat, etsi largas eleemo-
num.2, serm. 4, n. 2, et 272, n. 7 : de nuni. 5, Bociiacii synas faciat, etsi corjmsculurn in omui atflietione
epist.ad zachariampapam;Apjiend.serm. 28, u. 4, et 70, suum cruciaveril, nihil ei proderit, quamdiu illa sa-
crilegia non reliquerit: quia impia illa sacrilegii ob-
 2271 APPENDIX. 2272
servatio, isla ornnia bona obruit et 'everlil. Et qui apostolicam leclionem servos et amicos Dei, qnibus
cum his malis etiam aliqua opera bona exercere vo- dignus noii crat ninnjjiis, indigna quidcni, sed glo-
luerint, cis prodesse nihil possunl : qnia verum est riosa mala fidei viriiile lolcrasse, sicut aii Sirmo di-
quod dixit Aposlolus, Modicum(ermentumtolammas- vinus : Alii ludibria cl verbera experli, insttper el vin-
samcorrumpil(l Cor. v, 6) ; ctillud, Non potestiscali- cula el carceres; lapidati sunl, secti sttnt, in occisione
cemDominibibere,et calkemdwmoniorum.Non potestis gladii mortui sunl (Hebr. xi, 5Gel 57). Legimus ergo
menswDominiparlkipes esse, el mensw dwmoniorum alios carceribus crucialos, alios invalcscenle pcrsc-
(Id. x, 20 el 21 ); et Dominusin Evangelio, Nemo cutione, lurbine impioetcmpesiatis confcclos, et du-
potesl duobiisdominisservire (Matth. vi, 24). Pro qua ris saxorum imbribus grandinatos, alios bosiili feiro
re nec ad arbores debent Christiani vola reddere, a sacrilegisconsecrato capite diniiuulos, sed in rcguo
nec ad fontem orare, si se volunt per graliam Dei oelerni capiiis stfblimalos. Lapidaii, inquit, el secti
de oeterno supplicio liberari. Et ideo quicumque in sunl; lcnias novo gladioseclor boneiitltis pcr viscera
agro suo, aut in villa, aut jtixla villam aliquas arbo- nioras Iraxit, numerosi ferarum denliiiin morsus per
res, aul aras, vel quselibelvana liabueril, ubi miseri viscera Iriuniphantin ciiciirrenint : ac sic (ide persc-
Jiomincs soleul aliqua vota reddere ; si eas non de- verante pondus prodidit meritoriim, novitas inaudita
struxerit atque succideril, in illis sacrilegiis, quocibi poanarum.
facta fuerint, sine dubio particeps erit. Nani el illud 2. Cur sancli tradanlur intpiis. Mala liic vincerepos-
quaicesl, quodquandoarbores illoeubi vola redduniur sumiis, non vitare. Marlyrii palma eliam nunc polest
ceciderint, nemo ex illis arboribus lignum ad focum acquiri. Sed forle aiiquis secuiii cogilal ct dicit: Quid
affert? Et videte miseriam vel stuliitiam generis hu- esi quod boni et sancti viri in manibus impioriini tra-
mani : arbori enim morliioehonorem impendunt, ct diintur? lnterrogas quid esl boc? Quia lentalio eslvita
Dei vivenlis prsecepta conleniiiunt; ra.mos arboris humana super terram ( Jobxu, 1). ln agone itaque
non sunt ausi milterc in focuni, et se ipsos pcr sa- inuiidi istius desiidantcs lenlanttir, ut probeuliir;
crilegium proecipilant in infernum. Et idco qui hoc probaniiir, ut remuncrcntiir. Et ideo alicjuolies dia-
malum hucusqiic non observat, gaudeat, el Deo gra- bolus sanclos potcsiati suoe cum peliisset, oblinuit,
tias agat, et fidelitcr in bonis operibus jierseverare pennitttnte sic Domino; non ut eos in aninioevir-
contendat: qui vcro in islis diabolicis rebtts hucusque tute loctleret,scd ul iii corporis infirmitaio vcxaret :
captivandum diabolo tradidit se, loto corde pceniten- ut minime succumbentibus ac pcr timorem Domini
liam agal, ct illa sacrilegia supradicla cum omni hor- fideliter rcpiignaniibiis, lenlaiio iiijuri.c gloriie csset
rore fugial cl contemnat; ul illi Deus et indulgeniiam occasio. Sed ct ipse Dominus tradilus csl in nianus
dignelur dare, el ad seternam beatitudinem ob glo- peccatorum, el ita eiini impius judex sub tcmjiorc
riam nominis sui faciat pervenire. passionis alloquilur : Nescis qtiut iiabeo poteslalemoc-
6. Idolothytis vescenlesanimam occidunl. Et quia cidcitdiel dimillendite (Joan. xix, 10). Cui Domiiius:
cliam et hoc pervcnit ad nie, quod aliqui aut pcr iVonhaberes, inquit, poteslatem, nisi tibi dala fuisset
simplicitatcm, aul ignorantiam, aul certe, qnod plus desuper(lbid., 11). Illeergo ad inforniaudos el con-
credendum est, per gulani de illis sacrilegiis, vel sa- firmandos nos, inlcsla iiiundi hujiis incoinmoda su-
crificiis, vel sacrilcgo cibo, quoeadhuc secundum Pa- scepit ct vicit; ut ct uos intelligamiis mala hujus sae-
ganorum consueludinem (iunt, manduearenec timeant culi non posse nos fugerc, sed cum Dci adjulorio
nec crubescanl; conleslor vos coram Deoel Angelis jrosse supcrarc. Est crgo (idelibusChrisii aliqua cinn
ejus, ac dcnunilo, ut nec ad illa diabolicaconvivia , sanctis marlyribus porlio, si ea qu:e bic muiidus ini-
quoeaut ad fanum fontesquc, aut ad aliquas arbores ponit, prso liinore Dei, paiienter el fortitcr lolcrcnt.
fiiinl, veniatis. Et si vobis inde aliquid iransmissum El idco dicit nobis Sprmo divinus : Si fueriiis socii
fuerit, lanquam si ipsum diabolum videaiis, perbor- passionum,erilis ct consolalionum(II Cor. i, 7).
rescile et respuile, cl ita repudiate, ut nec in domum 5. Nec jam deest persecutor.Setl foric dicis : Dccst
veslram pcrmiltatis de illo.sacrilego convivio aliquid rcligionis inseclator, niillus piclatis imminci persc-
cxhibcri : propter illud Aposloli quod jam dictum culor; ciuomodo sine bosle parlem |>ossimbabcre
cst, Non potestiscalicemDomini bibereel calicemdw- cum mariyrc? Non ila csl, cbarissinii; utinam fides
moniorum; nequemensmDomini parlicipare, el mensm adsil, Nan» clsi dcest tcnlator publicus, non decst
dmnioniorum.Et quia solenl aliqtii dicere, Ego me tcnlator occuliiis. Alii|iia, si placel, dc occullis et
signo, el sic manduco : niillus hoc facere praesumal; male blandis leniatioiiibiis inimici, ac de cjus stri-
quia sic est qui se signat, et aliquid de sacrilego cibo ctim profcramus insidiis. Vcrbigratia, ad fraudcm tc
inandncal, quomodoqui sc signal in ore, ct gladiuin aliquis,vcl aclfalsuiii lcstimoniiiiii, aut quadibet alia
sibi initlil in pectorc : quia quomodo gladio eorpus lucra iniqua sollicital? Pcr os cjtis vox anliqui scr-
occiditur, ila de illo cibo sacrilcgo anima occiditur. peniis insibilal. Inhoncslis le consiliis cl lenocinaiiti-
Sed credimus de Domini misericordia, quia vobis l)tis blandimeiitisad iiiipudiciliseflagiiiiimperpeiran-
agere quse sancta sunt inspirare dignabitur; ct nun- duni turpisscdiici.oriliaqueai,ctiid liixurue pr*rupta
qnam vobis nec in auguriis, ncc in aliis, quae supra sollicital? SccreUe tibi ab inimico lcndunlur in-
diclse sunt, sacrilegis obsorvalionibus, vel divinalio- siclioe.
nibus diaboli possit nequilia subreperc : scd loiam 4. Divinosqni consiiltinl,diabolosacrificanl, Bapli-
spcm vestram in Doniinoposiluri, qnaicnus ui niin- smiim violanl; Cltrislo\abdicato, cuin diabolopactitm
qiiam ad ilia nefanda mala, quoesuperius cnmprclicnsa ineuni. Solel (icri, fraifes, ut ad aliqucni ocgroianlem
siint, rcdeatis; prseslanlc Dominonosiro Jesu Christo, venial pcrsecutor cx jraile diaboli, el dicat: Si illuni
cui honor cl impcrimi) in sseculasoeculorum.Amen. proecantaiorcniatlhibuisscs,jam sanus csses; si cba-
ractcrcs illos libi voluisscs appenderc, jani potcras
SERMOCCLXXIX (<r). sanilalciii recipere. Iluic persccutori si conscnscris,
De Martyribtisvel Phylacleriis(b). diabolo sacrilicasii; si coiilcmpscris, niarlyrii glo-
riam acquisisli. Venil forte ct alius qui dical : Mitie
d. De variis martyrum suppliciis. Audiviinus pcr acl illum diviuuiii, Iransmitle ad illum cingiilum aul
fn) Alias,ex Vignerianis29. fasciam liiam, mcnsiirciur et aspiciat; et i|)se libi di-
(b) in Appendicenunc primunicollocalur.Augustinino- cet quitl facics, aut iiiriiin cvaclcre possis. Dicil ct
niine quamfalso vulgatuma vigiiefio, pigct oslenclcrc. alius : llle benc novil funiigarc ; nam cuicumqiic boc
Caesanisliliimcl sciilcnliasin |ioslcrioreiiarle cle|irelicn- fccit, siatim mcliiis liabuil, omiiis tenlaiio dc domo
des , praeserlimnum. 5 cl 6. l)c num. 4 vide Ap|icndicis illius discessit. Et istis omnibiis quiciimquc acquie-
serm. 265, n. 5; 276, n. 1: clonuni.5, serm. 278, n. 1: vcrii, sacraiiiciitum Baptisnii violavit. Solct etiam
de num.6, scrm. 28, n. 4; 76, n. 6; 264,n. 2; 13, n. o; diabolus in hac
258, nu. 2, 4 : dc nuni. 7, senn. 257, n. 4; 264, n. 5; jiarte deeiperc ncgligcnlcs et lcpiclos
256, n. 4; 260, n. 5; 257, a. 1; 77, n. 6; 13, n. 5; 41, cbristianos, ul si aliquis furluni pcrtulerit, insligct
n. 6; 45,n. 5. de amicis suis ille crudclissimus pcrseculor, el dicat
 2273 SERMO CCLXXX. 2274
ei: Venisecreto ad illum locum, et ego tibi excitabo cordiam , sed, secundtim opera sua. Quod etiam et
personam, quae libi dicat quis est qui tibi furatus est apostolus Paulus confirmat, clieens: Omnesasiabimus
argentum aut pecuniam tuam; sed si hoc cupis agno- ante tribunal Cltrisli, ul referal unusquisque.propria
scere, quando ad Jocum illum venis, noli le signare. corporis,proul gessil, sive bonum,sive malum ( II Cor.
Ecce ad quoemala perducantur tepidi chrisliani, qui v, 10). Nos crgo, fratres, auxiliante Dominosic aga-
dum volunt temporalem sanitalem recipere, non ex- mus, ut quiquid in nobis contulit judicatus, integriiiu
pavescunt sacrilegia lam nefanda committere. Istis inveitial judicaiurus, et soleniniiates vcl patrocinia
enim talibus diaboli consiliariis quicumque consen- sanctorum iiiartyruni non nobis judiciiim pariant,
serit, repudiato Chrislo pactum cum diabolo se fe- sed profcctum. Et ita, quanlum possunius, ageie
cisse non dubilet. Solent eliam mulieres sibi invicem studeamus, ut quortnn feslivitaies celebrabimus in
persuadere, ut oegrotantibus filiis suis fascinum ali- mundo, eorum consorliiini obtinere mereauiur in
quod, quod fidei catliolicae non conveniat, debeant coelo: proestanle Domino noslro Jesu Chrislo, qui vivit
adhibere. Et ista deceplio de parte diaboli est. et regnat in soeculasxculorum. Aiuen.
5. Salttbriora malorum remedia. Quanluin rectius SERMO CCLXXX (a).
et salubrius erat ut ad ecclesiam currerent, corpus De Dominicaet aliisdiebusfestispie celebrandis(b).
et sanguinem Christiacciperent, oleo benedicto et se
et suos fideliter perungerent ;etsecundum quod Jaco- 1. Feslorumet Doininicwotium a quibusel quaresan-
bus apostolus dicit, non solum sanilalem corporum, cilum. Scicndiiin cst, fratres cliarissimi, quod ideo a
sed eliam remissionem acciperent peccalorum. Sic sanclis patribus noslris coiislitutum est Christianis et
enim per euin promisit Spiritus sanctus : Si quis in- manclaluin, ut in solemnitalibus sanctoruu), et maxiine
firmalur, inducal presbyteros Ecclesim, et orent super in dominicis diebus oliuni babcrcnt, ct a lerrcno ne-
eum ungenles oleo in nomine Domini; et oralio /idei gotio vacarent; ut paratiores el jirompliores essent ad
salvabitinftrmutn, et si in peccalis sit, dimitlunlur ei diviiuiin ctiltiim, cum nonjiaberent quod eos inde
(Jacobi, v, 14 el 15). Sed forie dicil aliquis : Quid est reiardarct iucommodum; rclinquereiitque eo tempore
quod nos tam frequenter de bac re admonel episco- terrenam solliciliidinem , quo facilius possenl Dei in-
pusnosler? Hoc ideo, fratres, quia licet lam fre- lendere voluntaiem. Itide ipse Dominus per prophe-
quenter admoneamus, adhuc tamen ab aliquibus ho- lam dicit, Vacate el videie, quoniam ego sum Deus
minibiis fieri sacrilegia ista multoriim relalione co- (Psal. XLV,11). At bi tjtii diversis curis ac negotiis
gnoscimus. Et ideo rogo vos ut qui nonduni fecit, implicaii, lianc vacare seutenliam Dei spernunl, et divinse
non aliquando commiltat : qui vero fecit, quanlum conlemplalioni nolunt, limco qnod in fuluro
polesl, accelerel ut dignam pieiiitentiam agat. judicio illis januam Domini pulsantibus atque aperiri
6. Ad marlyrum solemniaqualis exigalur prmpara- poscentibus , Dominus respondeat, Amen dico vobis,
tio. Nos vero, charissimi, quoiiescumqiie saiiclorum nesciovos (Matth. xxv, 12) : Disceditea me, otnnesqui
ac mariyrum solemnia cupiinus celcbrare, quanium operamini iniquilatein (Psal. vi, 9). Et qui modo
Deniii uegligunt, ab ipso tiuic respuuntur.
possumus cum Dei adjulorio, pra:parare nos el or- Idcirco,qiiiercre fraires mci, non sit vobis inolestum , in do-
nare bonis opcribus sludeamus. Qiiicumqite crgo
considerans conscienliam, caslum se, sobrium, liu- minicisdiebus el in natalitiis sanctoruin divino studere
milem et misericordcm in verilate esse cognovcrit, cultui.
2. Cnr dicttts dominicus dies. Pluribus esl insignis.
gaudeat et Deo gralias agat, et totis virihus cum Dci Dominicum
adjutorio divina in se muncra, non solum servarc, sed ergo clieni Aposloli et aposlolici viri ideo
eliam augere conleiidai : qui vcro sc iiegligenlem rcligiosa solemiiilaic habcndum sanxerunt, quia in
aui cbriosum, iracimdum, inviclum cl stiperbum, codeni Redemiilor nosler a morluis resurrexit: qui-
forie ct luxurise sordibus viderit iiiqiiinaluui, ciio ad que ideo doiiiinicns nppellalur, tit iu eo a terrenis
vel iuuiidi illeccbris abstinenies, tantum di-
poenilcnlioe inedicainenta conliigial; cl antcquam operibus
anima illa tencbrosa, de infclicissimo suo corporc vinis culiibus serviamus : danies scilicel diei huic
discedat, remedium sibi in dic necessilaiis acquirat; honoreii) et revereoliam, propicr spem resurreciionis
cl lam largas clcemosynas faeial, ct ita cum rugiiu nosiroe, cpiiimhabeinus in illa. Nani sicut ipse Do-
vel gemitu, vigiliis, jejuuiis ct oralionibus frcqucnlcr niinus Jesus Clirislus et Salvaior resurrexit a inor-
incumbal, utanlcquam aiiima illius, sicul jain dixi, inus. tuis; ila et iios resunecluros iu novissimo die spera-
de corpusculo peccatis obnoxio rapialtir, medica- Apparet autcm hiinc diein etiam in Scripturis
mcnta sibi conlrili ct liumiliali cordis in relernum sanciisinesse solemnein. Ipsc eniin est priinus dies s;e-
profulura providcat: (|uiacoi'coiitrituni elliuuiiliatum culi, ipso formala sunl elementa mundi,in ijiso
Deus iion spcrnii (Psal. L, 19). Sub iiiaiiueiiimouini- creali suul Angeli, in ipso quoqiie a mortuis resur-
rcxit Chrisius, iu ipso de ccjelisSpirims sanctus super
polenlis Medici, iiiilli unquam pcccatori exjiedit dc- Aposiolos
sperare. Tanla esl cniin miscricordiaeinulti;luclo,ut in mum do coelo dcsccndit, niauna in codem in eremo pri—
veritate correctis non solum peccalorum vcniatii tri- bus datiun cst. His enim speciebus ac tali-
bual, scd eliain ad selerna prsemiapcrvenire concedal. sancli indiciis, doimnica dies exsiat insignis. Ac ideo
7. Nec.desperarenec mate sperare. Ei ideo ncc cle- JudaiciclocloresEccJesiiu decreverunt omnem gloriam
sabbatismi in illam transferre; ul quod ipsi
sperare, nec male sperare debemus. Desperat, qui in nos celebraremus in veritate : quia lunc
putal quod Deus mullis criminibus obsessis , etiamsi eritligura, nosita
poenitentiamegerint, non indulgeat. Male atileni spc- requies vera, quaudo resurrectio fucrii
ral, qui credit quod eliamsi usque ad finem vitacin perpelrata, et remuneratio inaniiiia ei corpore sinuil
peccalis voluerit permanere, Dei possit misericor- perfecta. 3. Qualilerobservandus.Observemus ergo diem do-
diain promereri. Deus cnim noster, sicut novit re-
munerare merita, ita novit punire peccala. Qui enim minicam, fralres, ct sanctificemus illam , sicut anii-
dixit, CIUBconversus ingemueris,salvus eris (Ezech. quis prseceptuiucst de sabbalo, dicente Lcgislalore,
xxxm, 12); ipse etiam dixil, Nolile lardare converli A vespereusqueadYidcamus vesperam celebrabilissabbata vestra
ad Dominum, nec differalis de die in diem (Eccli. (Levit. xxin, 52). ne otium nostrum vanum
v, 8). Time enim, o hoino, justitiam, cujus quseris (a) Alias,de Tempore251.
misericordiam : quantiim enim le diutius exspectat (b) In Ajipendicenunc j>rimumcollocatur. Dubius erat
ut corrigaris, laulo gravius vindicat, si le celerius Lovaniensibus,spuriusverlino et \ inclingo: Alcuiniet cse-
emendare nolueris. Deus enim in boc mundo [iraerb- sarii quaedamhue fragmenta congesta sunt, ab auclore
gat misericordiam ; in futuro exercet juslitiam. Hic in Beuedictinaregula, cujusverbaetiam hic aliquaoccur-
nonniliil versalo. De num. 2, vide Aleuinumcle
crogat admonilionis vel palientiae siue peciiniam; runl, Divino officio, caji. 27 : de nuin. 5, lleg. Bcuedicl.cap.
illic exaclurus erit usuram : el implcbitur illud quod 50 : de nuin. caesariihomil.55, postiiiiliuin; Appcntiicis
Tunc reddet secundum i,
scriptum est, unicuique opera serm. 281, n. 1; neg. Benedict.cap. 19: cle num, 5 ia
sua (Malth. xvi, 27). Nou dixit. Secuudum miseri- finej Benedictinrologumin Etegulamsuam.
 2275 APPENDIX. 2276
sit; sed a vespera diei sabbati usrjue adetvcsperam alios cogunt et adjurant, ut amplitis quam expedit
diei dominici, sequestrati a rurali opere ab omrii bibani; et indesaepe Inter eos nascunlur jurgia et
negolio, soli divino cultui vacemus. Sic quoque sari- lidmicjdia. Numquid perpendiiis, fratres, cujus isli-
ctificamus file sabbatum Domini, diceiite Dbhiino, iri lioc Seqiiariturvolarilalerh? Ebriosi cnim, ait Apo-
Omneopus non facielisin eo (Ibid., 35). Veniat ergb, slblus, et.homicidd!regniimDeinon possidebunt(I Cor.
cuicumque possibile sit, ad vesperlinam atque nociiif- vr, 10). Obsecro vos, dileclissiirii, palres el mntres,
naoi ceiebrationem, el oret ibi in conventu Ecclesiee Ifatres et Sbrbres,; pef nohieri Domini nostri Jesu
pro peccalis suis Deum. Qui vero hoc ribn possit, Chrisii, et per regmini ventunmi ejus ac judicium,
sallem in domo sua oret, et non negligat Deo solvefe tit subiraliatisvosab Oinnihomineambulanleinordinaie
yotum, ac reddere pensum servitulis. In die vero (n Thess. lii, 6), Ct digni ambuleiisvocationequa vo-
nullus se a sacra Missarum celebraiione separet, rie- cati esiis (Eplies. iv, 1), nec negligatis honoreni ve-
que oliosus quis domi remaneat coeterisad ecciesiairi strtim, neriue pafvipendatis redemptionem quae est
pergenlibus, neque in venatione se occupet et diabo- in ClfrisioJesu. Pilii Dei nunciipati estis, quia verus
lico mancipelur officio, circumyagando cairipos et Eilius Dei vos Jibefavit. Studele bonis moribus tanto
silvas, clamorem et cachinnum ore exaltans, non ge- pareiitr placefe,- qtiatenus vos iion ut nequissimos
mitum, nec orationis verba ex intimo pectore ad Deum servtis perpetUam tradat ad poenam, sed ut charissi-
proferens. mos filios supernam dttcat ad patri3m : ul sitis cohae--
4. Vflriireprehendunturperversiusus: ludi,joci, lites fedes' filii ejus Jesu Chfisti, cum quo vivil et rcgnat
et rixw. Adhuc quoque,quod delestabilius est, ad ec- Deus in unitate Spiritus sancti, per omnia ssecuJasse-
clesiam aliqui venientes non intrant, non iiisistiint culorum. Amen:
precibus, non exspectant cum silentio sanctarum Mis- Admonitio SERMOCCLXXXI suadetur
(n).
sarum celebrationem : sed quando lectiones divinse p er quam ul omnis populus,donecdi-
iutuS leguUlur, lunc ipsi foris aut causas dicere, aut vina mysteria celebrantur, in ecclesia fidelites ex-
diversis sludenl calumniis impugnare, aut videlicet spectet.
1. Garrientesin ecclesia. Rogo vos, fratres charis-
in alca vel in jocis inutilibus insudare. Aliquolies simi, et palerna pietale commoneo, ul quoties aut in
enitn, quod pejus est, aliqui nimia iracundia succen- die dominico, aut in aliis festiviiaiibus
dunlur, et ainarissime rixantur; ila ut annis se vel Missaefiunt, iiullusde ecclesiamajuribus discedat, donec divina
fustibus alierulrum impclani, et ssepe honiicidium
et boc ab illis maxime fil, qui pleni in- mysteria compleantur. Et quamvis muJti sint, de
perpelrcnl: fide et devotione gaudeamus, sunl lamen
vidia el odio, diabblo ductore, in conventum eccle- quorrimminus de salute animoesuoe cogitanies, qui
Sioepergunt, non utsemelipsos adjuvenlj sed ut alios plures leciis divinis leciionibus staliin de ecclesia loris ex-
Isedaiit. Taleseliam si homicidioibi pereunl, aulsu- cum lamen etiam dum ipsoelecliones leguntur,
uita morte rarjiunlur, quo alias, nisi cum ipso, cujus cunt;
secuti sunt vesligia , vatlunl in relerna lormenia ? No- aliqui exutillis ila oliosis ct soecularibusfabulis occu-
eas nec ipsi audiant, nec alios audire per-
lite haec facere, fraires mci, noliic vosmelipsosde- paniur, mittant. lsli tales minus a nobis culparenlur, si ad
cipere, nolite in conveiiluvestro locum dare diabolo: ecclesiam non venirent: quia ibi probantur
sed magis yosmelipsos proeparatehospitium Chrislo. Deum ubi
ampjius
Non ergo foris fabulis, scd intus psalmodiacet ora- promereri. laedere, peccatoruinpoterant indulgemiam
tionibus studete. Nolite invicem in ecclesia verbo-ari; 2. Misswquandonam fianl. Oraliodominicain Mis-
sed qnieli cslote. Sunt enim plurimi, et praccipueple- sis. Ad
raeque mulicres, quse ita in ecclesia garriunt, ita in Missis judicium quidam eatn audiunt. Qttanlum boni
verbosantur, ut lectiones divinas nec ipsse andiant, lis nostroe agalur. llnde rogovos, fralres, ut liumilita-
iiec alios audire permiltant. Numquid talis conventus etiam libenler suggestionem non solum palienier, sed
cum lali ordinc in domo Dei debet fieri, aut lalitef ritis, accipiatis. Si enim diligeuler attende-
decet in coiispectu Dei et saiiclorum Angclorumejus divinse cognoscetis quia non lunc Jiuni Missoequaudo
assistere ? Jeciiones in ecclesia recitanlur, sed quando
5. Potentes Missam cogiinl abbreviari. Judkta in munera offeruniur, et corjius vel sanguis Doniinicon-
secratur (b). Nam lectiones sive propbelicas, sive apo-
feslivitalibus Itabitu. Comessatwnes.Adhuc quoque,
quod valciedoJendum cst, conqueri vobiscum volo, (a) Ipsa est, quaein BibliothecaPatrumhabetur,liomilia
quia suiit aliqui, et maxime polenies istius mundi, Caesarii duodecima.Qikamimpatienterferret Caesarius
ecclesiaante Missarum
de
qui cum veniunt ad ecclesiam, non sunt devoli ad finem discedenles (quodhujus ac
subsequentissermonislargumentumest),conlestanturVita)
laudes Dei celebrandas; sed cogunt presbyteruni ut i|isiusscriptores,
abbreviel Missam, el ad eorum libilum cantei : nec «damdie prosjjiciens lib. 1, n. 14, his verbis: « Posthaecqua-
de allario, vidit aliquosIeclisEvan-
ei licet morem ecclesiasticum sequi proptcr illorum « geliisde ecclesiatoras exire, qui verbumbeati viri, id
giilamel avarijiam, quatenus unus punctus diei ad «est, praedicationem dedignabanturin primo cognoscere.
Dei ofiicium,et reliquum diurnum spalium cum nocte cciUicooccurrensclamavitad populum: Quidagilis,o filii?
simul ad eorum deputeiur voluplates. Nolile, fratres « quo duciminiforis mala suasionesubversi? Slate pro
mei dilectissimi, boec facere, nolite haecfacienlibus ««animabus veslrisad verbum admonitionis,et auditesul-
conseniire : quia non solum qui haec faciunt, sed « liciti.llocvobis indiejudicii facerenon licebit.MoneOet
etiam qul consentiunl facienlibus, pereunt (Rom. i, clamo, conteslorque,» etc. Addunlqueipsum hanc ob
causamsaepissimeostia post Evangeliumclaudi jussisse.
32). Ante orania ergo causas in fesiivitatibus nolile Hinc jure liafoniusadannum506 exislimatCarsarium au-
dicere neque audire, sed alio tempore et cuni jusii- ctoremcanonumsynodiAgatUensis,jraeserlim47, de hac
tia : nec niunera accipiendo subverialis jusla judicia, eademre constituli,seilieet,«Missasdie dominicoa saecu-
quia secundum Doniinisententiam , quocumquejudi- «laribus totas teneri specialiordinationejjraecipiiiHis, ita
cio judicaverilis, judicabitur de vobis (Malth. vii, 2). « « ut arite benediciioriem sacerdotis egredi ropulus nou
Nullus se veslruminebriet, quia ebriiis insano simil- «danlur. praesumat. Q ui si ab
fecerint, episcojxijiubliceconfun-
» Idem jpaulo post decretumest in concilioAu-
limus est. Nolite in nomiuibus (a) bibendo nomina rel. 1, can. 26, et Aurel.5 can. 29. De num.
vestra delere de coelo.Sunt quidem multi, quod pe- Appendicisserih. 285, n. 3; 265, n. 3, et 285,n.11 vide : de
jus est, qui non solum se ipsos inebriant, sed eliaiii mim. 2, serm. 115, ix. 1 : de rium. 5, serm. 249, n. 2;
500, n. 5 : de num. 4, serm. 249, 5; 265,n. 3: denum.
n.
5, serm. 45; n. 4, 259, n. 1; 290,u. 7; 289,n. 9.
(a) iia legendumuin nominibus,»ut exstat apud Ralia-
nnm, non «in hominibus.» Hicr.imirumnotalursupersti- (a) AmaiariusTrevirerisisde suo etiamlemporescribit,
tio, qua, ut Catsariusin ra serm.295,n. 5, explicat,«tran- lib3de Divinbofflcio,cap.56, «solere vulgus indoctum
«sacto jam conviviodiversisnominibusincipiebantbibere, « requirere, a quo IbcototiusOfficiiMissaincboelur: ul si
I « nonsolumvivorumhominumr sed eliam Angelorum,et «fbrte ad tolilmnonoccuiTerit,possit scire quibusOffieiis
« reliquorumantiquorumsanctorum.»Quseconsueludoneo <cse praesentaredebeat sine retractatione.» Quibusilie
dumajiudGcrmanosprorsusexstincta^ re^nondet: « NobisvideturMissavocariab-eo loc»,qua
 1277 SERMOeCLXXXII. 78
siblicas, sive evangelicas etiam iri domibus veslris audiunt, si Illis anteqiiam divina mysteria compleaniuf
f aut ipsi legere, ant alios legeiites audire potestis .; abscedunt. tameu qui in publicis necessilatibus
\ consecrationem vero curfmris- vel sanguinis Domini occupantur, et eis qui aliqua irififniitaie prohibeule
liori alibi, nisl iri domo Dei, aiidire vel videre pole- exspectare non possunt, impiiiare hon possumus rtec
lilis. ldfeo qni yull Missas ad iritogrum curil lucrb debetniis. Ipsi tameii videant in corfSCieiilia'stta,
asiiliisesnrc celebrare, usqucquo bralio doiiiinica di- utrum eos necessiias retrabat, an vbluiiias.
calur ct benedictio populo dclur, bumiliato corj)bre 4. Leclionivel brationi tdtb die dontiiikb vacdndiiin.
ct compuncfb cortlc se debet in ecclesia coriiioere. Unde itcrum atque iterum rbgo parilbf et eoniestor,
Cum cnihi maxima pars populi, iiiio, qUodpejus est, ut omiii dic dbminico, etpraecipue ir) majofibus fcsti-
jjene oniiies, feciialis lectionibus exetint de ecclesia, vitatibtis, donec divina mysleria comple.iiituf, iiullus
t cui diclurus esl sacerdos, Sursuiri corcla?Aut quo- de ecclcsia discedat: nisi forie quos stipra dixiitms,
modo siirsum se habere torda respontlere possunt, quos aul gfavis infirmitas, aut fiiiblicanciiessilas stare
qui dcorsum in platcis et corpore simul ct cordfe dinliiis non permittil. Vere dico, ffalres, Satis tliirnm
discedunt? Vel qualitercum tremore simul el gatidib et prope niniis-impium est ul cbfistiani ifou habeaftt
clamabunt, Sanctus, sanctus, sanCtus; benediclus reverenliam di.ei dominico, quam Judoci Observare
qni venit in nomine Domini? Adt quando oralio do- videnlur in sabtiato. Cum enim ipsi iiifeli'6esita sab-
minica dicilur, quis est qni huriiililer el veraciter c!a- batnm observent, ut iii eo nibil terreni bperis eirer-
met, Dimittenobisdebila nostra, siciltel nos dimittimtls cere prresumanl: quaiilb iriagis illi, qui rion atiro;
debitoribusnosirh ( Maith. vi, 12)? Cum enitn etiam noii argcnto, sed prelioso sanguine Chrisli rcdeiiipt!
illi qui in ecclesia se coiilinciil, si noli dimiseriflt de- suril (II Petr. i, 18), debent attendere pretium suuift;
bita debitoribus, ad judiciuriimagis qtiaiiiad remedi-nn et Rcsitrreclionis die Deo yacafe, et de salule aiiimsrj
orationemdominicain profernnt ex ore,- quam implere siioeatlentius cogitare? Ad cxlremUm si loio die do-=
non probanlur iri oj)ere: et sine causa dicunt, Libera ininico lectioui iiisislere et Deo supplicare negligi-
nosamalo (Ibid., 13); quando ipsi non desiiiuiil red^ mus, iion leviier in Deum peccamus; qiianlum^maii
dere malumpro malo.Si ergoetiam illi periclifanturqtii est, si vel unius ve! duarum horarum spatib , dtim
iiilussunl,siimpIerenoIueriiilqiiodpromiUunl;quidde divina mysteria celebranliir, in ecclesia Standi j)a-
se cogiianl illi quos aul irisaiiabilis cupiditas, aul amor lienliain non habeamus? Sed qUod pejlis cst, ita nos
saeculiislius ita deiiiiet iiiiplicalos , ut eos Unius Iiorad amor sseculi ' hujus inebriat, Ut nos umbra volaticiC
momento stare in ecclesia non pcrmiitat? Quibus rioii falsilatis ad vana et falsa gaudia, quobVeros dolores
Sufficitquod per toiam hebdomadam aut pro liecessi- pariunt, ct voluptas mundialiUmcupidltatum jugitef
taie, aul forte, quod verius est, pro cupiditate jugi- trahani.
ter occupanlur : adbrie iusuper posi iinius aut duarum 5. Conclusio.Unde ilefum atqiie iterum rogo 3, ut
boraruni spaliiim , quo videntur magis corpore quarii nulltis ex vobis de ecclesia discedat, hisi cUni divimi
corde ad ecclesiam convcuire, mittentcs dorsa sacri- mysteria ad integrum fueriril celebrata. Et iia vbs iti
ficiis vel sacerdolibus Dci; ad ainplexandam volupta- ecclcsia conlinele, ut nullus ex vobis otiosis ant ter-»
teiii' ssecutiIinjiis sine mora aliqtia feveriuiilur. QuJ renis se fabulis studeat occupare. Ego quod et niihi
hori agrioscehlcsquid exqicciani, qnid reliiiquaiil (a), expedit dicere et vobis audife, humiliter admoneb
sequuriiuf leriebfas, et cle^erunt lucem ; ainplectUii- pafiter et conteslor : qui contemnit prsecoriem, sell-
tiiriinibram, et despiciiiiit Veritalem; dimiltUntdulce- tiet judicem. Ille aulem qui me (ibeiiter atldierit, et
dineiri Chrisii,et reqiiiiunt uniafilticlincm nuiiidi; quod supplicavi implere Conteiideiit, credo de Dei
diligchtes vaiiitalerii.et qua:renles meiidacium. Vcre misericordia quod illi et in hoc saeculoet in futuro
igii-rat c;uinitim boni ili celebrsindisMissisagiiur, qui rej)eiisabuiilurpra'mia gloriosa. Ille verb qUiCoiHem-
de ecclesia festiiius egrediliir. nere voluerit, nori se potefit artte ifibtihal Clirisli ex-
3. /rreiiereittta iis non finiiis discederdium.A culpti cusarc, dicendo se nec a nialis prohibitum, nec ad ea
eiimit infirmiiasvel necessitas. Curii taineii istos tales quoe sunt sancla et Deo placila adtoonitione assidua
si aut rex aut aliqua |ibtciis pefsona vocasset ad pran- provocatum. Sed credimus de Dei iriisericordia, quod
diuiu, velim scire si prscsmnerent discedere, nisi noii de conlemplu incursuri estis judiciuiii; sed ma-
prius totum praudiUm compleretur : etiamsi persona gis pro benigua obcdientia pcrvenieiis ad regnum :
nori tcneret, gula teneret. Quare de convivio bomiiiis prassiaiiie Doinino nostro Jesu Christo qui cum Patre
nisi perexpletuni fuefit rioii discedimus; nisi quia et ct Spiritu sancto vivit et regnat in ssecula sseculo-
venirehi forte plus quam expedit implere voluirius, rum. Amen.
et hominem lsedere formidamus? Qtiare de spirituali SERMO CCLXXXII (a).
et divino cbiiviviocito discedimus ? Timeo diccre, ne Admonitio ut populusad integrumMissasperexspectet.
forte aiiqrii irascanlur; sed laiiien lani propter meum 1. Acriler dolel Missarum fniem non exspectarii
quam proplcr vestrum periculiim dicluiiis suni : hoc Doioris causam el paternum animum declaral, Si vel-
ideo facimus, quia riec de CiboanimseCuramUs, nec Jetis et diligcnter attendere, fratres cbaris-
Deum timenms, nec hominema rcvcrcinur. Et quia, simi, agnoscere quantus dolor et quanta amariludo sit in animo
Deo propilio, non sunt omnes in hac parle culpa- nieo, quando vos video Missasad integrum
biles, sed multi inveniuntur, qui cum grandi com- tare non vclle; et in vobiset in nie poteralis perexspec-
habere mi-
purictione, usqucquo benedictio super populum de- sericordiam. Qui cnim intelligit quid in ecclesia agitur
tuf, de ecclesia non discedunt, cl humiliter oraTe quaudo divina mysteria celebrantur, agiioscitquantum
rion solutn pfo se, sed el pro aliis non desistunl: il^ nialum faciunt illi qui de ecclesia, non
lis quibus lautam compuiictioiieiii Deus dedii, ul in sine aliquagrandi necessilaiedisceduiit.Et explelis Missis,
ideosi et me
eeelesia pefseverent, retribuet inercedcm; eos vero de triiiulalione animoe liberare, et vps de vul-
sunt, juslo judicio damiiabit. El ideo, pcccato
qtii negligenles tis absolvere, nolite me contemnere supplicantem; ti-
fratres, monele eos qui ncc orationem doniiiiicaiii mcnles illud quod de sacerdoiibus Dominus dix.it»Qui
dicero, ncc benediciionem accipere voiunt : et non vosattdit, me atidit; et qui vosspernit, mespernil(Luc. x,
desinaiis castigare, dicentes et deliniiissimc commi- Nam qui de Ecclesia, non perexspectatisMissis,cito
nfhi! cis divinas lcclioiies 16)
nantes, quia prodest quod discedere nec metuit nec erubescit; dupliciter se pec-
« incipitsacerdossacrificiumofferre Deo, usque ad ulti- 1 Forte, felkitatis.
«mam benedictionem;Jd est, ab Offerendausque ad ite 2 sicMs.[unde ilefumrogo.]
« missaesi.» , (o)ExHomiliisCaesariinoriiine a StephanoBahiziovulgatis
1 Kss.iionnulli,voluntatem.
2 In Ms.,loco, oinnes,habelur, toti; quodquidem sapit octavaest: cuiCsesarionostriquoquemaotrscriptiassignanl.
De num. 2 vide Appendicisserm. 284, n. 5 : de num. 3 ,
Gtisariuin. serm. 130, n. 2; 140,n. 2; 89, n.5;denum,4,.seHDr2S>2,
(S)Forte,relinqumt. M. a. 7-
.2279 APPENDIX. 2280
care non dubitet, dum divina mysteria deserit, et sa- habenl providere contendanl; carni prsejiarent quod
cerdolem pro se sollicifumcontristat et despicil. Si ad parvo lempore sufficiat in hoc mundo, et animoequod
exercenda iiliqua lerrena et laboriosa opera vos invi- sine fine ojiiis est in ailernum.
taret hiiniililas noslra, credimus quod nobis obedien- 4. El anditisin concionibusinformandi. Hwc obliga-
liam procslaret Cbaritas veslra. Cum vero non ad tio Scripturis ostenditur. Et ideo rogo vos, fratres cba-
terrena, sed ad ccelesiia, nec ad temporalia, sed in rissimi, ul quod in istis proetlicationibus,Dominoiu-
oelernum aiiimse profutnra vos studia prqvocamus , spiranle, libenler accipitis, ubicunioue fuerilis, vi-
nec aliqua lucra transiloria requirimus, sed ad coele- cinis vel proxiuiis yeslris, qui vobiscum ad eccle-
sleslhcsauros vosinvitamus ; considerale in quo peri- siam couvenire aut nou possuul, aut, quod pejus est,
culo remaiieant, qui nobis obedieniiam accommodare forte nec volunt, et illis qui venienles cito discedunt,
dissimulant. Ego vero, fratres charissimi, non ideo tolum quod audistis cum grandi studio referalis. Nam
taiituin doleo, quando de ecclesia disceditis, quod sicut ego reus ero si vobis isia nou dixero ;.ita et vos,
mihi dainni aliquid corporaliter facialis ; sed quia vos si id quod audistis non ita memoriler leniieritis, ut
perfeclos esse desidero, tam graviter in Jfiho peccare etiam aliis insinuare possitis, timere dcbeiis, ne vo-
cognosco. bis necesse sit pro illis reddere rationem. El ideo Do-
2. Mysteriihujus excellenlia.Quo situ el affectu be- mino vobis inspiranle implere contendite illud quod
nedictio excipienda.Unde iterum atque iterum rogo, Apostolus ait, Si prmoccupalusfuerit Iwmo in aliquo
ut quia nos qualescumque, elsi minus digni, imitato- deliclo, vos qui spiritualesestis, hujusmodi inslruile in
res Domini siimus, et quando ad ecclesiam conveni- spiritu lenitatis (GalalJ vi, 1): et illud quod nou solum
tis, non ad lerrenum vosconviviuniiiivitamns, in quo clericis, sed etiam laicis et feininis idem aposlolus
niinistraiurcibushominum,sedadco3lesleacspirituale, prsedicat, dicens, Corripite inquielos, consolamini pu-
in quo panis ponitur Aiigelomm ; nolile fastidire, no- sillanimes, suscipiieinfirmos(I Tltess. v, 14). Si enim
lite despicere convivium Domini vestri, ut vos ille non in quociimque peccato vos invicem cum chariiate ca-
despiciat in beatitudine regni sui. Timere enini debc- stigare voluerilis.ant difficileaut nunquam vobis sub-
tis illam evangelicam senleniiam, per quam illos qui repere poterit inimiciis; aul si subrepseril, ciloma-
ad nuplias invitali fuerant, el venire contcnipseranl, lum quod factiim fuerit emendabitur atque corrigetur:
indignos convivio suo ipse Dominus dixit, cl alios in- el implebilur illud in yobis quod scriplum est, Fruler
vitare prsecepit ( Maith. xxn , 8, 9 )., Et non oliose fratrem adjuvansexaliqbilur (Prov. xvm, 19); el illud,
considerandum est, sed lirnendiim quod illi qui pro- Qui converlifeceritpeccatoremab errore vimsum, salva-
impedimenta mundi nolucrunt venire, ore ipsius bit animam ejus a morle, et operietmuliiludinempecca-
Steromini indigni sunt judicati. Et idco ne eliam et de lorum (Jacobi v, 20). Prsestante Dominonoslro Jesu
nobis hoc dici possil, sicut jam supplicavi, unius aut Cbristo, cui est honor et imperium cum Paire et Spi-
dusirum liorarum spaiio palienliam prsebeainus, do- rilu sancto in ssecula soeculorum. Amen.
nec in illa spirituali nieusa animarum cibus apponi- SERMO
tur, et Sacramenla spiritualia consecranlur. El quia Admonitioorandumesse CCLXXXIII (a).
oratione doniinica, benedictio vobis non ab attente, et de sermonibusotiosis.
omine, sed |ier liominem daiur,gralo et pio animo,
Ersemissa 1. Hortalur ul malurius ad vigiliasvenialur, nec lum
humilialo corpore et corde compuncto, rorem divinoe garriatur. J_,icetin multis rebus, fralres cbarissimi,
benediclionis accipite ; ut secundum promissionem nos Deo propitianle conversatio veslra iaelificet,et de
Domini fiat in vobis fons aquse salientis in vilam vestris profectibus frequentius gaudeamus; tamen
seternam. sunt aliqua de quibus veslra Charitas debeat admo-
5. Qtiid quemque delineat ne in ecclesiapermaneal. neri: et ideo rogo ut suggestionem nostram, sicut
Qualiter ab unqquoque sint corripiendi. Ut enim se consucvistis, libenter accipiatis. Gaudeo, fratres dile-
omnes non possint in ecclesia conlinere, diversoeel clissimi, et Deograiias ago, quia vos ad audiendas le-
variae occupaliones faciunt. Aliosenim lenct corporis ctiones divinas video ad ecclesiam fideliler currere :
infirmitas, alios publica neccssiias; alios ligat et quasi sed si et profectuui vestrum el gaudium nostrum com-
captivos trahit cupiditas. Quanii cliam lunc in plaleis plere ad iiilegram vullis, maturius coiiveniredebetis.
l
vel in atriis basilicarum aut Jiiigant, aut negotiis va- Nain in tam prolixisi uoclibus, quem non infirmitas
canl?Quanli in porlicibus basilicarum, vel in secre- detinet, non sine reatu animse suoelardius ad eccle-
tariis 2, detraciionibus aut otiosis sermonibus occu- siam venil. Rogo vos, fraires, si sutores, aurifices,
panlur, iiuer quos non parvus solet esse etiam iiunie- fabri, vel roliqui ariifices maturius vigilant, ul possint
rus clericorum, vel laicorum seu feminarum? Isli la- corporis necessaria providere; nosnon debemus ante
les qualem de divinis. Scripturis profeclum babere liicem ad ccclesiam snrgere, ut peccatorum indulgen-
poterunj,, qui nec ipsum sonuni Scripturae ad aurcs tiam mereamur accipere? Si negotialores vigilare so-
suas pcrvenire permillunl? sed impletur in eis illud Jent pro lucro peeunioe; nos quare non vigilemus pro
quod scriptum esl, Sicut aspidis surdmobiuranlisttures amore vitse perpeluoe?Inierdum aliqui ventis se tem-
suas, ul non exaudianlScriplurarum vocem incanlan- pesialibustjue commillunl, et naviganl ab Oriente
tium (Psal. LVU,5, 6). Et ideo vos, quibus Deusel ti- usque ad Occidentem, et ab Occidente usque ad Orien-
morem et amorem sutim conferre dignalus est, et lem, susiirientes pericula multa, interdnm etiam fa-
cum grandi compunctione ad ecclesiam convenitis, mem ac sitim amarissime tolerantes; sed boec omnia
eos qui venirebuc usque aul noluerunt, aul forle non illi patienier sufferunt propter substantiam perituram:
potuerulil, frequentissime casligatc, moneiiles eos et ct nos quare pigeat vigilare propter vitam seternani?
salubre cbnsilium danles, ul illud timeanl quod scri-
plum Cst, Impedimenta mundi hujus fecerunleos mise- (a) Homiliaerat Coesariitrigesima tertia in Bibliotheca
ros. Non enim dicimus ut non delieanl esse solliciii Patrum.Ejusnomennostrisquoqueinmanuscrijilis prsefert.
Attamennon silendumesl hunc sermonem285 insuper
de victu et vestilu suo, sed boc rogamus, ut unius atil sermonem et
duarum horarUm spatio, duin leciiones iegunlur, vel 286, necnon CaasariihomiUam55 in Bibliotheca
Palrum, «Si
quseiiicipit, diligenteratlendilis,»etc, in co-
divina mysteria cclebrantur, de ecclesia non disce- dice Conijiendiensi ab annissaltem700exarato,etiu codice
danl; et vel tantum laborent pro anima sua, tjuantum Ecclesiascarnutensisnobis occurrissecum noniine« Doinini
pro carne sna laborare conlcndiinl. Et quamvis intilto «Efife m » in ironte.Nec alia tot in iisdemCsesariisermo-
amplius animse quam carni dobeanl providere; quia nibus inscribendis diversilatumoccurrit ratio, nisi quod
melior est illa quoead imaginenj Dei facta est, qUam optimus ille antistes suas ijise concionesniodoFaustino,
illa quse de linio lerrto formaia est : nos lamen ad mOdoEffrem, minc Auguslinoaliisve soleret adscribere,
scilicet eorumdicta vel sensain illis expressisset.
preesens hoc suademus, ut cis vel oequalitcrquod opus prout De num. 1 vide Ajjpendicisserm. 292, n. 1; 265, n. 5;
1Ms.t., anguhs. 281, n. 1; 175,n. 3; 174,n.5 : de num.5, serm. 140,n. 1:
de num.5, et vid. conferconclusionemsermonis 205.
1 Ms.idem, velsacrariis.
 £281 SERMO CCLXXXIV. 2282
Etideo rogo vos, ut et malurius veniatis, et cum ve- ante oculos cordis proposuerit, hoc in illa oratione
neritis, magis orare vel psallere, quam otiosis vos vel adorat. Taceo de malisetforte eliam lurpibus cogita-
ssecularibus sludeaiis fabulis occuparc. Qui enim ad tionibus vel immundis '.] Considerale, fratres cbaris-
ecclesiam veniens verbosari voluerit, melius illi fue- simi, qureso vos, et vidcte quam sit dura ista caplivi-
rat non venisse : quia dum se infrucluosis fabulis oc- las, ut lingua quasi cum Deo lotjualur, et lota animi
intenlio ad terram et parieles vel lapides dirigatur.
cupat, nec ipse psallit, nec alios psallere aut lectiones Et
audire permittil. Qui talis est, etsi cum parvo peccato si isla quse licile alio tempore vel eogitare possu-
ad cccJesiamvenit, cum majori ad domum propriam mus vel videre, nimis durum cst ut nobis in oralione
redit: quia ibi se verbosando sluduit vulnerarc, ubi subrcpant; putas illa quooeliam alio lemporc illicite
psallendo vel orando et sibi et aliis medicamenta po- cogitantur, quantum mali erit, si ea in oratione positi
tuit providere. cogitemus; id est, si cupiditatem , si odiuni, si ira-
2. Qualiter orandum. Anteomnia, fratres charissi- cundiam, aut Iuxuriam, vel adulteria el coeterahissi-
mi, quotiesorationi incumbimus, cumsilenlioctquiele milia inclinati ad orationem ante cordis noslri oculos
suppJicare Dco debemus : quia quicumque voluerit proponamus? Undc, fralres charissimi, totis medullis
cum alta voce orare, omnibtis juxta se stantibus ora- conscienlise Dominum de|)recemur, ut nos ab ista lu-
lionis fructum videtur auferre. Rugitus tantum el su- dificalione daemonumliberare, et peccatorum nobis
spiria vel gemitus audianlur. Nam oralio noslra lalis indulgenliam donare dignetur.
csse debet, qualis fuisse legitur sanctoe Annoe matris 5. Pro quibus el quid orandum. Et ideo, dileclissimi
beali Samuelis. Sic enim dc illa scriptum est, quia fratres, iterum alque iterum rogo , si lieri non potest
llens orabat, et labia ejus tanlummodo movebantur,el ut istas capiivilates animoead integrum possitis eva-
voxpenilus non audiebatur (l Heg. i, 11 efl3). Audiant dere; vel quantum possumus, auxiliante Domino, labo-
hsecomnes cl imitenlur, proecipueilli qui ila alla gar- remus, ut eas vel tardiusincurrere videamur : ne forte
rulitale sine ulla vcrecundia cum strepilu vocis orant, per negligenliam dum oranles aliud cogitamus, inde
ut juxta se alios orarc non permittant. Oremus ergo, apud Deum inveniamus offensam, unde potueramus
sicut dixi, cuiii suspirio, rtigitu vel geniitn, secundum acquirerc graliam. Oremus ergo, fratres, non solum
illud propheticuni, Rttgiebama gemilucordismei(Psal. pro nobis, sed eliam pro omnibus, ubicumque sint,
xxxvn, 9). Oremus, inqiiam, noii voce sonante, sed Christianis : nec solum pro amicis, sed etiam pro
conscienlia ad Deumclamante. inimicis Dei misericordiam deprecemur. Et quia bea-
3. Evagaiionesmentisin oratione Dcum stimme tm- tus Apostolus dicit, Qttid oremus, sicul oportel, nesci-
dunt. Orahtes aulcm, fratres charissimi, quantum pos- mus (Rom. VIII, 26); hoc semper e);pro nobis et pro
sumus, adjuvanle Domino laboremus, ut nulla nobis omnibus aliis supplicemus, ut nobis Deus hoc digne-
extranea cogitatio subrcpcrc possit; nc forle aliud tur cbncedere, quod novit nostrse animoeconvenire.
habeamus in corde, ct aliud proferamus ex ore : ne Anteomnia,fraires, orationem dominicamin oratione
forte dum lingua Deum rogat, cogitatio in rebus va- dicamus : quia sinedubio libenler orationemexaudit,
riis ocenpala ab oratione sensu discedat; el inde ac- quam ipse pro iiieflabilisua beiiigniiate instituit. Hsec
quirat peccalum, unde potuit babere remedium. Si ergo, fratres charissimi, si Deo inspirante, sicut con-
enimapudaliquampotcntem personam velles aliquam suevislis, libenier accipiiis, et nobis facietis gaudium,
causam necessariam allegare, et subito aversus ab et vobis proeparabilisregiuim : prseslante Domino no-
illo, media interloculionedisrupta, aliquibus te velles stro Jesu Christo, qui regnat cum Patre et cum Spi-
occupare scurrililatibus; qualem lepulas injuriam illi ritu sancto in ssecula soeculorum. Amen.
personoecum qua loquebaris, inferre ? qtiomodo con- SERMO CCLXXXIV(a).
tra te illius iracundiam commoveres? Si ergo cum
Iiomine loquentes, lola inienlione animi laboramus, De quadamjisallendiconsuetudine,in die Epiphaniae (b)..
ne aliud cogilantes illi cum quo loquimur injuriam 1. De nova psallendi consuetudine.Gaudium, quod
facere videamur; cum Deo in oralione Joquentes, et niihi Doininus de vestra sancta et fideli devotione
ante tantam majeslatem peccatorum nostrorum mise- concessit, verbis non prsevaleo explicare. Plures
rias allegantes, non nos pudet et non erubescimus enim erant anni, quod pro hac re oestuabatanimus
captivis sensibus hucillucque.discurrere, et infelicem meus, et tota cordis inlentione desiderabam, ut istam
menlem mullis occupalionibus a conspectu divinoe psallendi consuetudinem vobis pius Dominus inspira-
majeslatis abstraliere? Et ideo unusquisque, ante- ret. Unde benedico Dominum meum, et quantaspos-
quam in oratione procumbat, omnes cogitationes su- sum jugiter gralias ago, qui dignatus est implere desi-
perfluas ab animi sui intenlione, Deo auxiliante, re- derium meum. Cum enim vos cgo ita psallere deside-
pellat: ut anima noslra sancti Spirilus fervore suc- rarem, quomodoin aliisviciniscivitalibuspsallebatur;
censa, omne vitium compunclionis vel oralionis igne taliter Deus prscparavil animum vestrum, ut Iioc etiam
consumat, et vagas ac volalicas cogitaliones longe di- melius, adjuvante Domino, complealis. Quid nunc in-
spergat; ut soiocvirtutes lantum et sanctoc medita- ter ipsa gaudia nostra agere convenit, nisi ut totis vi-
tiones in cordibus noslris locum semper invcniant. ribus Dominosupplieemus, ut quomodo dedit inilium,
4. Hoc enim quasi adoralur, quod altentius cogila- etiam consummationem dare dignetur; etquibus tam
tur. -Quidtum unke cogilandum. Si durumnimis est ut sanctam psallendi contulit devolionem, etiam felicis-
nobis in oratione subrepant qum alio lempore cogilare simam perseverantiam pro sua pietate concedat? Et
quid deillkilis cogitationibus? [Omnis enim
omo, fratres charissimi, quod lempore oralionis al-
Eossumus, 1 Quseuncinishic dislinguuntur, desiderabantur in Bi-
tentius cogitat, hoc sibi pro Deo conslituit, et hoc bliotheca Patrum.
quasi Deum habere el quasi Dominumvidebituradora- («) Alias,5 in Appendicead Sirmondianos.
re.Quseres, dilectissimi, niiniummilii aliquoties into- (b) Sjiuriussirmondijudicio, et ab ipso in Appendicem
lerabilem doiorem incutit ct ircmorem, cum in ipsa posl sermonesquadraginla,quosAugustininomine publi-
oralionis inlenlione mens ad diversas occupationes cavil,cui non injuriarelatus. Perlinet quippe non ad Augusli-
sseculi rapilur: et ctim viclcturaliud agere, longe ali- lium, in Kegiocodice adscribitur, sed ad Csesarium;
CUJU.S sancliprresulisad iiromovendumDeiculfumin Psal-
bicognosciturcogilalioncdiscedere; quasisit aliquid, nioriimac liymnorumcantu aliisquesacrisritibuscuramet
quod plus cogilare debeamus. Quando ciim Deo loqui- sludiunilesianiur cum vasensisconcilii2 ipsoauctore con-
mur, nil nobis aliud est cogilandum, nisi ut toto cor- dili cauoncs,lum etiam viloeejusconscriptores,qui praeter
de et tolo animo ct lola nicnlc peccalorum indulgcn- alia, illuclin lihro1, u. 11, maximead reni commemorant:
tiam etDei graliam debcamus expelcrc. Vcrbi gratia, « voluitvcro atque etiam compulitlaicoset popularesho-
« lninesPsalinoset liymuospromere, ailaque et modulata
cuicumquc forte in oratione subripitur ut foruin co- « voce, instar clcricorum, aliosgrrece,alioslaline prosas
gitet: si forum cogitat, forum adorat. Subripitur illi « et aniijilioiias dccaniarc.» sermonem fortean titulus iu
ut domum quam fabrical aut reparat, anlc oculos pro- clieF.|iijilianiae dictum significat. Denum. 5 vide Appen-v
ponat: quod anle oculos babuerit, hoc adorat. Forte dicis serm. 173,u. 4; 140,n. 2; 28, n. 4; 271,n. 6, et273,
vineas aut horlum aut aliud aliquid cogilat: quod n. 6.
SANCT,ACCCST.V. (Soixante-douze.)
 2285 AfPENDIX. 2284
qula non qui cteperit, scd qui perseveraverit, salvus
cordis
SERMQCCLXXXV(a).
erit; et vo3quantum poteslis, jugi oratione.et Deritu psallendi,etc. (b).
compunctione ignem in vobisdiviniamoris accendite;
me forte flamma charitatis, quoe in vobis ferverc 1. Ad oralionem genua fleclanlur. Hwc Psalmorum
lideiiter coepit, per aliquam negligenliam refrige- cantumconsequatur.Supplico, fratres cbarissimi, et
vscat. paterna pietate commoneo, ut quotiescumque oratio
I.Linqnm concindntmores; vocibus consoncntuffec- indicitur, qui forte pro aliqua infirmiiate non potest
tuspii. fitlioc ante oninia non solum orationibus, sed genua fleclere, et dorsum incurvare, vel cervicem hu-
etiam sanctis cogitationibussludete, ut quod verbis miliare non differat (c). Quid tibi prodest quod fideli-
psallilis, orationibus implealis, et Spirilus sanctus, ter psallis, si posleaquam psallere desinis, Deo sup-
qtii vobis sonal in orc , ipse etiam habitare dignetur plicarenolueris? Et ideo unusquisque, quando psal-
in- corde. Ronum quidem est ct satis acceptabile Deo, lerecessaveril,cum omni humiliiaie oret et supplicct
quando lingtia lideliter psallit; sed luiic esl vere Domino; ut quod verbis protulit ex ore, Deoauxi-
Loiium, quando linguae concordal etiam vita. Coh- lianfe, implere mereatur in opere, Sic estpsallerc,
sentiant simul voces et mores; ne forle bonae vo- fratres, quomodo sementem iterum orando sepelire
ces contra malos mores testirnonium ferant, et vel lcgere (d). Sicut enim qui seminat in agro, si
ipsa vos lingua veslra redarguat. Si enim aliud arando cooperire dissimulaverit, venient volucres, et
sonat in ore, et aliud apparet in operc; quod tottiin quod seminatum esse videbalur diripient: ita
lingua videiur oedificare,incipit conversatio mala de- qui in agro cordis sui seminaverit verbum Dei, et
struere. Vos vero, fralres, non solum suavitas vocis, psallendo vel legendp asperserit, nisi poslea orando
sed etiam sensus ipsius leciionis tcneaf occupatos; ut in conle suo recondiderit, et quodam modo sepelierit,
quomodo sonus vocis delectat in auribu s, sic virtus venienl volucres, id est, cogiiationessseculihujus ,
ipsius Iectionis dulcescatin cordibus, secundumillud volatiles, inanes et vacuoc, et rapient quod in corde
qubd scriptum est, Quam dulcia fuucibusmciseloquia fueralnon seminatum. Ei ideo ubi cessaveril aliquis psal-
tua, Domine(Psal. cxvm, 103)! ct iterum, Eloquia Jere, ccssei orare, si vuJtin agro cordis sui mes-
Dominidesiderabiliasuper aurum, el lapidempretiosum sem divinoemisericordiaeprolicere.
inuttum, et dulciorasuper mei et favum (Psal. xvm , 2. Arestandofiat. Rogo vos, ffatres, quolies in al-
11). Qui enim quando psallit, suavilatemtantummo- tario oralur, et vos inclinate capita vestra; ne forle
do vocis et cOmpositionemcujusque soni altendit, et si stantes vultis orare, impleatur in vobis illud quod dc
quid in ipsis inlelligi debeat non atieiidit, aures ejus' Pharisoeoscriptum est qui stans orabat : plus enim
accipiunt transilorium cibum, sed ad aniinam ejus placuitDeoPublicanus, qui incurvatus accusabaipec-
non pervenit Dei verbum; ac si velul ceram quodam cata sua, quam ille Pbarisoeusqui sians Jaudabalme-
modoquisrumirial,et de mellis dulcedineomniiioiioii rita sua. Et illud observale, fratres, ne forte dum alii
gustat. orant, alii otiosis fabulis occupentur; ne de roedica-
: 3. Qualiterinler psallendumconcipiuntur.Vosvero , mentis sibi vulnera faciant, ct inde se perdant unde se
fratres, sicut jam supra suggessi,ante omnia virtutes iiberare potuerant. Qui Iisec faciunt, et pro se et pro
Psaliriorum intus allendite. Quando quisque vestrum aliis quos impediuiil,malam rationem sunl in die judi-
psallit, versiculum Psalmi, ubi ait, Confundantursu- cii reddiluri. Et hoc admoneo simul et rogo , fraires,
perbi, quia injuste iniqttitalemfecerunt in me (Psal. quoiiesclamalum fueril, ut vosbenedictionihumiJiare
CXVIII, 78); conetur superbiam fugere , ut oeternam debeatis, nonvobis sitlaboriosum capitainclinare;quia
confusionem mereatur evadere. Quando psallimus, non vos homini, sed Deo humiliatis.
Perdcs omhesqui fornicantur abs le (Psal. txxu, 27); 3. Dolel ad vigilias tardius venientes, el verbum
omnes malas concupisceniias sludeamus cvadere. Dei negligertles. Verbum Dei pluvia. Verbum Dei
Quandopsallimus quod bealus esl vir, qulin lege Do- lumen est. Et licet, fratres cliarissimi, de vestra fer-
mini meditabitur die ac nocle (Psal. i, 2); superfluas venti devotione multum gaudeam; lamen quia sunt
occupationeset mordacesjocos, otiososltixuriososque aliqui, qui tardius ad vigilias veniunt, et ubi verbum
sermones, quasi venenumdiabolirespuamus; et Iectio- Dei recitari co2perit,cilo discedunt, rogo ut eos admo-
nem divinam autipsi frequentius relegamus; aut si neatis, el veslro sancto ac salubri consilio ut vos imi-
nos"ipsi legere nOnpossumus, illos qui legunl liben- tari debeant provocetis.Quantumest hoc, fratres mei,
ler et frequenter atidire studeamus. Quoties psalli- quod eos occupatos tenere videmur?Et ipsi videtis
mus, S»reddidi retribuentibusmihi maia, decidamme- quia vix est diinidise horse spalium; cum tamen, ut
rito ab inimicismeisinanis : persequaturinimicusani- pauperes homines, vel quosque arlifices de suis non
Xmammeam, el comprehendatet conculcelin terra vitam relardemus operibus, quoties sermo futurus est, matu-
meani, etgloriam tneamin pulveremreducat (Psal. vn, rius faciamuspsalmum quinquagesimumdici, ut non
5, 6) : quando ista et alia dicimys, ne ipsi contra nos tardius, sed semper hora consuetudinariade ecclesia
tam duram maledictionemproferre videamur, nulli exealur.Etrogovos, fratres, sinobisinter lantas occu-
'unquam hbminum malum pro malo reddamus; ut pationes et intolerabiles labores non piget per diversa
cuni secura conscientia possimus dicere, Dimitie no- voiumina Scripiurarum excurrere, et cum grandi stu-
bisdebita nostra, sicut et nos dimiltimusdebitoribusno- dio vobis niedicaiiienla spiritualia providere; quare
stris ( Mallh. vi, 12). Etquia longum esl omnia repli- alicui ex nostris iaboriosum sit accipere, cum nobis
care, qnae.deislis tribus aut qualuor peccatis, id est, non pigealerogare? JEJlquia senno qui recitatur, obe-
superbia, fornicatione vel odio diximus, lioc dereli- dientibuserit in remeclium,ncgligcntibusin judicium;
quis omnibus vitiis sentiamus. Et quolieseumquein bene faciet unusquisque, si verbi Dci pluviamin agro
Psalmis peccalores maledicuniur, siudeamus pecca- cordis sui Jibenter exceperit: ne forle si dissimulave-
tum fugere; ne ipsi nns videamur ore proprio male- rit-remedium salulis accipere, postea necesse sit illi
dicere. Quoties in Psalmis justi, rnisericordes, sobrii, gultam refrigerii inter inferni flanimas inquirere.
casti vel humiles collaudantur, lales esse cum Dei lllam pluviam dico, fralres charissimi, nos desiderare
adjutorio laboremus; ul benedictio quoead illos diri-
gitur, etiam ad nos divinomunere proleratur. lterum (a) Alias,ex Vignerianis8.
atque iterum rogo atque supplico, ut quofiescumque (b)superiorisermoniin Regiocodiceproximesubjicitur,
psallitis, quid in ipsis Psalmis inlrinsecus intelligi vel cumhocce tilulo, « Deeodem: » quemadmodum jam ante
observari debeat, atlentius cogitetis; ut dum lirfgua monuil ejusdemserinonis edilor vignerius.Ca;suriivenani
vestra Dominumlaudat, ad animam vestram bene- vide et me.ntem non minusreferl quam sujierior.De niim. 1
dictio divina perveniat : proestante Domino nostro 1, 5;Appendicis serm. 286,n. 1: de num.2, serm.2S6,m».
intra serm. n. 2 : denum.3, serm. 286, n. 1;
Jesu Christo, qui vivit el regnal in soeculasseculorum. 288,n. 2; 505,n. 5;288, 230,n. 4.
Amen. (c)Hicfortealiquiddeest.
(d) Mancusest iste locus.
r9285 SERMOCCLXXXVI. 2280'
debere , de qua Moysesdicit, Exspecteiur sicut pluvia medium non quserit. Sed forle limet aliquis ne pre-
eloquiummeum (Deul.-xxxii,2). Certum esteiiim, fra- tiosis vestimcnlis suis injuriam faciat. Qui timet
tres dilectissimi, quia qualis est messisisla terrena , ne orando inquinentur veslimcnta sua, plus limeat
larde autposl niuitos nienses ac- ne non orando sordida remaneai anima sua. Plus
quoliespluviamautanima
cejierii, lalis est quse verbuin Dei frequenlius enim apud nos valere debcl anima nostra, quam
audire noluerit. Et quia lex Dci non solum pluvia, sed tunica : et valde timendum cst ne dum vcstis nitida
el lumen est, sccundum quod scriplum est, Lucerna custoditur, multis peccatis ac negiigentiis anima sor-
pedibusmeisverbumtuum, Domine(Psal. cxvm, 105); didelur.
qui Jumeii vcrbi Dei dedigualur accipere, tiineatnc ei 3. Ilanc corporis demissionemhomini exhibemus.
necesse sit selernas tenebras suslinere. Sed credimus Eam in prccibus cxltibuerunl sancti, el ipse Chrislus.
de Dcimisericordia, quod per sanclam admonilioiiem Vellem tamen scire de illis qui nec genua flectunt,
el Deo placiiam casligaiioiieiii vestram, etiam negli- nec inclinare capiia volunt, si aliquid sibi saiis neces-
genies ad fervorcm sunt vesirocfideisusciiandi; utet sarium aut a judicc aut ab aliqua polenti persona ex-
de vestra ct illorum salute duplex gaudium habere peterent, utrum stantes et erecto capite negligenter
possimus: prscslante Dominonoslro Jesu Cbristo, qui reno ct lepide supplicarent. Rem terrenam ab homine ter-
cum DeoPatre et Spirilu sanclo vivit ct regual in ssc- quoerimus, et prope usque ad terram nos hiimi-
cula soeculorum.Amcn. Jiler iiielinamus : et a Deo remissioncm peccatorum
et oeternam requiem inquirenles, nec capita nostra
SERMO CCLXXXVI (a). inclinare dignamur. Non ita legimus de bealo Elia et,
L"lgcnua fleclanlur m oratione, et de verbis oliosisvi- Elisoep(IV Reg. 4) vel coeieris sanctis, de quibus le-
tandis.
gitur quod frequenter prostrati in lerram, ad Deum
1. Ad preces genua fleclanlur, aut prw infirmilate cum onini contritione oraverint. Et de ipso Domino
dorsum et caput inciinenlur. Id Publkams observans nostro in Evangclio scriplum est, quod procidens in
auditur; id negligens Phariswus despicilur. Rogo et terram ita oraveril, ut ab eo gultse sanguinis stilla-
admonco vos ,' fratres cliarissimi, ut quotiescumque renl (Luc. xxn, 41el 44 ). Quid enim indigebatCliri-
iuxta altarc a clcricis oratur, aut oralio diacono cla- stusuttalilersupplicarei?NoniiIequidquamiiidigebat,
iinanieindicitur, non solum corda, scd eiiam corpora scd nobis exemtjlo suo oralionis remedia praeparabat.
lidclitcr iiiclinclis. Nanidumfrequenter.sicutoporlet, Orat misericordia, et non orat miseria, orat charitas,
ct diligenlcraltendo, diacono clamante, Fiectamusge- ct noii orat iniquitas. Proslratus in lerra orat Medi-
niia; maximam parlem velut columnas crectas starc cus, et non inclinalur cegrotus. Orat innocentia, et
conspicio : quod Chrisiianis dum in ccclesia oratur, noii orat nequilia : oral qui peccatum non fecit, nec
omnino nec licet, ncc oxpedil, iion enim proplernos, dolus inventus est in ore ejos; et non prostemiW<r
scd proptcr vos diacoiiiis clamai. El ideo quia ad vos multis pcccatis obnoxius. Orat Judex, et desiderat
specialilcr vo.v.illa, vcl maximc ad ncgligenles diri- parcerc; el non orat reus, ul indulgentiam mereatur
gitur, justiim cst ul a vobis lidcliler implcatur. Sit accipere : oral judicaturus, et orare dissimuiat judi-
ergo vox ilia obcdieiHibusin rcmedium; quia inobe- candus. Non ergo pigeat, si infirniiias non prohibet,
aicnlibus cril in leslimoiiium, proptcr illud quod scri- ut se unusquisque in lerram prostratus humiliei.
pium cst, Maledktits qui facit opus Dei negligenter 4. Aliler nequil de fonte graliw bibi. Ad ecclesiam,
(Jerem. XLVHI, 10). Sedctillud limendumest, fralres, fratres, quasi ad fontem vivum et ad spiritualem JIu-
quod Apostolus dixit, et omnimodis observandiim, vium, convenire debemus, ut accipiamus aquam illam
Instate oralioni vigilaniesin ea (Coloss.IV, 2); cl ite- vivam, de qua Dominus dixit, Qui silil, veniat et bibat.:
riini, Sineintermissioneorale,in omnibusgraliasagite (I qtti credil in me, flttminade ventre ejus fluenl aqumvi-
Thess.v, 17,18).ElDoii)inus,Vic/c/n/e,inquil, el orate, vm (Joan. vn, 37, 38); et ilerum, Qui biberit aquam
ne iinreiis in tenlaiwnem(Mattli.xxvi, 41); cl ilcrum, quatnegodabo, nonsitietunqtiam:sedfielin eo fonsaquw
Oportetscmperorare ct non deficere(Luc. xvm, 1). Et satienlis in vilam wiernam (ld. iv, 13 et 14). Ad istum
iclcoqui pro aliqua iufirmilalc non polesl genua llc- ergo fontem feliciter currit, qui ad ecclesiam Jideliter
ciere vcl dorsum curvarc, vcl caput non jiigeal incli- venit. Sed sicut de fonte tcrreno et corporali fluvio
nare; coiisiderans pcr hanc huniilitaleni Publicanuin noii potest aliquis bibere, sisenoluerit inclinare; ita
illum Dci miscricordiani coiiseculum, qui ad coelum et de vivo fonte Cbristo el sancli Spirilus fluvio nenio
oculos levare non audcbat, scd inclinato in terram aquam vivam baurire poleril, nisi se humiliter inclinare
capiie pcctus limdcbat, cl pcccata intus inclusa quasi voluerit; propter illud quod scriptum est, Deussuper-
jndcx severissimus vcrbcrabat: et ideo mcruil ui de bis resistit, humilibusautem dut graliam (Jacobi IV,6 ).
co Doiniiuisdicerc tiignarciur, Desccndilhic Pttbtka- 5. Aut benedictionisdivinwros percipi.Et illud simi-
ims justificatiis in domum suam magis qtiam ille Plia- Jiter admoneo , fratres charissimi, quolies diaconus
rismits: quia omnis qui se exaltal, humiliubilur; el qtti clamaveritut vos ad benedictionem humiliare debea-
se htimUial,exaltabitur (Ibid., 14). Exemplum eliam tis, et corpora el capita fideliter inclinetis; quia be-
ipsius Pharisrci considcrandum cst et limcndum; nedictio vobis, licet per liominem, non tamen ab
nc pro co quod slans oraveril, ideo jion meruerit homine dalur. Nec atlendalis si forte negligens est
cxaudiri. quiexbibet; sed Dominum respicite qui transmittit:
2. Qui negal in se peccatumesse grave. Si in vesli- benediclio enim quoevobis dalur, ros et pluvia coeJe-
bus macula, in anima potius timeaiur. Sed forte sunt stis csse cognoscilur. Sic enim et Moyses ait: Exspe-
aiiqui, qui idco genua nolunt fleclerc, quia se credunt clelur sicut pluvia eloquium meum, et sicut ros verba
peccata gravia non babere. Avertat hoc Deus a sen- mea (Deut. xxxit, 2). Et oplime nostis, fratres, quia
sibus cliristianis. Ille periculosius peccat, qui se gra- pluvia si nionlem nimis erectum invenerit, cito in vat-
vitcr peccare non puiat: et lunc maxime impugna- lein decurrit. Et ideo qui se ad accipiendam benedi-
tionem cuslinet, quando se impugnari non sentit. Sed clionem liumililer incliiiantes, quasi valles faciunt,
dicil aliquis: Quis est qui se peccatorem esse non cre- ipsi pluviam divineebenedictionis accipiunt : et im-
dat? Sine dubio ille se peccalum grave habere non plclur in eis illud quod scriptum est, Omnis vallis
credit, qui proslratus aut incurvatus animoe suse re- implebilur, et omnismonset collis humiliabitur (Luc.
m, 5). Quid est, Omnisvallis implebitur ; nisi, Omnis
(a) Caesafianos inter sermonesexstat in nianuscriptis,et qui se httmilial, exaltabilur? Quid est, Mons et collis
est in BibliolhecaPatruinhomiliaijsius trigesimacjuarta. humiliabilur; nisi, Qui seexaltat, deprimetur? lpsi la-
Duobusiu manuscriptishabetnomen « DoiniuiEffrem» in men in oratione genna flectere, vel capita sua bene-
fronle; qua de re adisupra censuramsermonis285. Prae- dictioni dissimulant inclinare, qui staiites in ecclesia
terea de num. 1 vide Appendicisserm. 285, n. 1 : de
num.5, serm. 282, n. 2 : de num. 6, supraserm. 265,n. magis eligunt verbosari quam psallere.
5, et 283,n. 2 : de num. 7, serm. 17, n. 1. 6. In ecclesiavel orandum vel psallendum. Garrien-
titimdttplexcutpa. Unde rogo vos, fratres, admonilio-
2287 APPENDIX. 2288
nes, imo preces noslras, libenler, sicut consuevistis, unusquisque vix polerit in die judicii rationem red-
accipite; ct venienles ad ecclesiam hoc solumaut quod in dere, quid de sacerdolibus futurum est, a quibus
ecclesia fieri expedit, agite : id est aut orate psal- sunt oninium animae requirei)d;c? Et ideo conside-
Jite; ut et orando peecatorum veniam accipere, et ranles periculum nostruin, orale pro nobis, ut com-
psallendo ad spirituaiem possilis Isetitiam pervenire. missis nobis gregibus ila spiritualia pascua studea-
Qui enim in ecclesia inepiis et incongruis (abulis oc- mus jugiler providere, ut pro eis raiionem bonam
cupalur-, quasi venenum et gladium reliquis homini- reddere mereamur. Considerate ergo, fraires charis-
bus ingerere vel proebere cognoscitur, dum verbum simi, quid sit quod volOjVeslrae Dilectioni suggerere :
Dsi nec ipse audit, nec alios audire permitlit. Qui si lamen orantibtis vobis nierear , ut adjuvet me qui
euim lalis est, et pro sna et pro aliorum destructione terrct me. Inter caetera prxcepta sua bealus Aposlo-
in die judicii redditurus est raiionem. Sicut enim fi- lus hoc eiiam ait, Episcopum polentem esse debere
delit.er psallenles el humiliter supplicanles, et pro se in doclrina sana contradicentem redarguere (Tit.
et pro aliis, quibus exemplum vilte prrebuerint, acce- i, 9). Magnum opus, sed gravis sarcina. Sperabo
pturi sunt gloriam ; ita illi qui e contrario non oedifi- lanien in Deum, quoniam adjuvantibus vobis in ora-
cationis, sed deslruclionis exempla proebuerint, et lione pro nobis, liberabit nos de laqueo venanlium
pro sc et pro aliis passuri sunt poenam. Qui psallere et a verbo aspcro. Nulla enim causa est quaemagis
aissimulal.veliaceatetsilentium praebeat;utsise non faciat dispensatorem Dei pigriorem ad arguendos
aedificat, vel alios exemplo inalo non destruat: quia contradicentes, quam timor verbi asperi. Dum enim
limendum est illud quod Dominusin Evangelio dicit, limemus detraciiones, irrisiones et opprobria homi-
Omneverbumotiosumquodcumquelocuti fnerint liomi- num superborum, dunique ab eis in lerrena subslanlia
nes, reddenl deeoralionemin diejudkii (Malth. xn, 56). meluimus praegravari, timentes perdere lemporalia,
Rogo vos, fratres, si extra ecclesiam occupari biiosis minus quam oporlet prsedicamus oeterna : et dum
sermonibus malum csl; pulalis in ecclesia verbosari per illorum nequitiam aliquid mundanum perdere
quale peccalum cst? inslruclos
formidamus, peccatorum suorum vulnera medica-
7. Diabolus maximeconlra se impugnat. menlis spiritualibus curare negligimus. Unde limen-
Recapitulalio. Diabolus enim, fratres charissimi, lunc dum est, nc et pro noJiis ei pro illis, quibus pro'
maxime impugnare nos consuevit, quando nos contra amore terrenarum rerum iion loquimur, duram
se spiritualibus armis praeparatos esse cognoverit : ralionem in die jodicii reddere compellamur. Videa-
et quia nos nnn potest corporaliter de Ecclesiaecon- mus ergo quid sit, conlradicentcs redarguere. Con-
ventu repellere, inipsa ecclesia infructuosis nos stu- tradicentes non uno modo intelligendi suut. Paucis-
det sermonibus occupare; ut nobis per inanes et va- simi enim nobis conlradieunt loqtiendo, plurimi male
cuas, aut forle etiam •mordacescollocutionesvel ac sor- vivendo, etc. (a). Audirem et crederem, si quod
didas cogitationes, divinse leclionis fructum ora- abstulisli Judxo, redderes Cbristiano.
tionis remedium possit auferre : ul corporc tantum 2. Alia objeciio.Forteelhoc secum cogitat aliquis, et
videamur in ecclesia stare, et corde vel cogitalione dicit: Multi sunt Christiani diviles, avari vel cupidi;
longe a conspectu divinse majestaiis abscedere. Et non habeo peccatuoi, si illis abstulero, et pauperibus
ideo quantum possumus, cum Dei adjulorio contra il- dedero : unde enim illi nihil boni faciunt, mer-
lius insidias repugnemus, secundum iilucl quod ait cedem habere potero, si cgo eleemosynas dedero.
bealtis apostolus Petrus, Adversariusvester diabolus Eiiam in hac re parcat unusquisque animoe suae;
tdnquamleo rugiens.circuit qumrensquem devoret; cui quia hujusmodi cogitatio ex diaboli calliditate sug-
resistite fortes in fide (I Petr. v, 8, 9) : et illud quod geritur. Nam etiamsi tblum tribual quod abslulerit,
diabo- addit potius peccala sua, non minuil. Diximus conlra
scriplum est, Subdiii estoie Deo; resisliteautemfratres
lo, el fugiet a vobis(Jacobi iv, 7^, Quapropler, unum vitium rapinarum etc. (b). Ilabeto facultatem,
charissimi, rogo vos ut contra istas durissimas capti- el ibi laudabo domilam cupiditatem. Hscc ergo, fra-
vitates animae,auxiliante Domino,quantum possuinus tres, si secundum veitram consuetudinem lideliter
repugnemus : et otiosas fabulas, quas eliam exlra ec- et diligenter alienditis, et impietalem avaritiae vel
clesiam noxias csse novimus, praecipue inlra eccle- ctipidilatis polerilis evadere, et pro operibus miseri-
siam quasi venena diaboli Jugiamus. Et quotiescum- cordioe ad selerna prsemia feliciter pervenirc, prse-
que diaconus ciamaverit ut aut in oralione genua stanie Domino nostro ,i etc.
lleclere, aut benedictioni inclinare capita debeatis, SERMO CCLXXXVIII(c).
obedienter hoc el fideliter cum vera humilitale facia- ad eos qui uxores habent, et adulteria commit-
tis ; ut ct orando pectora vestra ab omnibus malis Casligatio tere nec erubescuntnec metuunt; aut ante uxores, aut
liberari, et benedictionem accipiendo bonis spiri- post uxores concubinasinleliciconsortiovolueruntadhi-
tualibus mereantur impleri: prsestante Domino no- bere (d). <
stro Jesu Christo, cui est honor et imperium cum
Patre et Spiritu sancto in saeculasscculorum. Amen. ut 1.atlentius Virlutes quatuor necessarim.Rogo vos, fratres,
SERMO CCLXXXVII (a). cogitemus causam saluiis nostroe, ut et
illa omnia quse de futuro judicio scripla sunt, possi- j
Depericulosacerdotisetde raptorumeorrepiione(b). mus evadere, et ad illam beatitudinem quoc nobis I
i.Sacerdolum onera. Tenenlurprmdicare. Goniradi- promissa est, mereamur feliciter pervenire. Quantis I
ccntes qui. Si diligenter allendilis, fratres charissimi, possumus viribus, cum Dei adjutorio cbaritatcm,
omnes sacerdotes Domini, non solum episcopos, sed justitiam, misericordiam, tantum simul et castitatem
etiam presbyteros el ministros ecclesiarum, in 1 sic Mss.Atedili, loquimurdura.
grandi periculo esse cognoscitis. Ipsis enim conte-
stalur Spiritus sanclus dicens, Clama, ne cesses: (a) Omissarepete ex Augustinisermone178,n. 2-5.
luba exalla vocem tuam, el annuntia populo meo (b) Cseterahabes in praedictosermone,n. 6.
quasi (c) Alias,ex Vignerianis37.
scelera eorum, el domui Jacob peccata eorum (lsai. (rf)In Ajipendieenunc iirimumcollocalur.Auguslinino-
juvni, 1) : et ilerum, Si non annuniiaveris iniqno minea vignerio editus esl; sed reclamantres et stilus ,
iniquitatemsuam, sanguinemejus de manu ttia requi- necnonveleres codicesper nos inspecti, qui Csesariotri-
ram (Ezech. in, 18). De ipsis etiam Apostolus dicit, liuunt, scilicetmanuscriplibibliothecoe Laudunensis Eccle-
Obedite prmposiiis veslris el stibjacete eis; ipsi enim sire, AbbaliaevallisLucensis,etc. Praeterea,infodiceRegio
pervigilanl lanquam rationem reddiluri de animabits 5795inscribitur,«ExcerptumexdictisSS.patrumAugustini
vestris (Ilcbr. xm, 17). Si pro se, fralres cliarissimi, et Joannis,de saeerdotibus.Denum.2 vide suj)raAppen-
dicisserm.140, n. 1; 175,n. 3; 174,n. 5; 285, nn. 2et5;
(a) Olim,7 ex homiiiis 50; et post, in Appendice15. 265,n. 5: de num.5, infraserm. 289,n. 5; 509, n. 4; 289,
(b) Desumptus1'uilex Augustinisermone178; nihilque n. 6 : de num. 5, sermm. 309, n. 4; 289,nn. 4 el 5; 301,
fere diversumhabuit, nisi in prselationeet in conclusione, n. 4 : de num. 6, serni. 292, n. 3.
quamidcirco.noluinius hicdesiderari.
 2289 SERMOCCLXXXVIII. 2290
servare tota intentione studeamus; ut isla coslesti de Acliar, qui de Jericho regulam auream furalus
et spiriluali quadriga ad paradisi principalem patriam fuerat, scriptum est; quando pro unius hominis pec-
rapiamur. Eamus illuc interim corde; et cuni dies cato super omnes ira Dei desaeviit, et non requievit
judicii venerit, sequemur et corjiore : ut in nobis ftiror Dci a populo, doncc ille qui malum fecerat,
impleatur iilud quod Aposiolus dixit, Noslra autem Domino jubeiite, contereretur (Josue vn, 2, 11). :
conversalio in cwlis est (Philipp. m, 20); el illnd, S.Adulteriasibiputanlviri licere:noneis magislicent [
CH»IChristus apparuerit vita veslra, el vos cum illo quam femiiiis.Cum enim illide quibus loquimur uxores t
apparebitisin gloria (Coloss. m, 4). Nullam ergo de suas castas esse velint, qua conscientia nefanda com- '-,
istis virlutibus qualuor minus quani expedit diliga- mitlunl, et clicunisibilicere quod eisomnino norilicet; ,
'mus. Quid cnim tibi prodest, si cbaritaiem babere quasi alia prsecepla viris Dcus dederit, alia feminis ? j
jvidearis, ct justiliam babere non vclis ? Aut quid le Dicat quicunique ille est, qua lege permittente crimina !
adjuvare poteril, si misericordiam habere te dicas, isla conimitlal; cum et divina et humana lege omnia
et casiitalem non babcndo, tc ipsum odio habcas, adulteria punianiur. Ideo tamcn hoc malum non pro-
secundum illud quod scriptum est, Qui diligit iniqui- hibelur, quiaamullis comniittitiir. Sed quanlo ab lio-
tatem, odit animam suam (Psal. x, 6) ? minibus minus dislringilur, tanto divino judicio gra-
2. Castilas rara. Adulteri tnulti. Smpe ab episcopo vius vindicatur. Nam illud quale est, quod in hanc
admoneniur. Sed ct ab unoquoquedebent corripi. Alias impudentiam prorumpunt, ut dicant hoectam crude-
peccatorum fil parlkeps. Correpti el non correcti ad lia inala viris licere, et feminis non licere? Nec at-
episcopumdeferantur. Obsceleralumuntimquandoque tendunl quod viri et feminse sequaliter sint Christi
punitttr Respublka. Et quia eastilatem valde paucos sanguine redempli, el simul sacrosancto Javacro
servare velle cognoscimus, de ipsa caslitato ailcn- sint abluti, et ad altare Domini accedentes, corpus ct
lius admonemus, propler illud quod scriplum est, sanguinem Domini simul accipiunt, et non est apud
Neque fornicarii, neqtte molles, neque masculorum Deum discretio niasculi et feminoe, nec est persona-
concubiloresregnum Dei possidebunt: et illucl, Neque rum acccplor Deus ? Ergo quod feminis non licet, si-
adulteri, nequeebriosi regnum Dei possidebunt(I Cor. militer et viris non licuit unquam, nec licere poterit.
vi, 9, 10). Sedquod pejus, esl multi sunt qui etiani Sed infelix consueludo inlromissa est, ut si uxor in-
cum uxores videanlur babere, persuadente diabolo venta fuerit cum servo suo, puiiialiir; si autem vir
caslilalem dissimulant custodire; sed aut cum suis ctim multis ancillis in libidinis cloaca volutetur, non
aut alienis ancillis, vel eliam uxoribus aut filiabus solum non puniatur, verum eliam a suis simiiibus coJ-
exlraneis, libidinis furore succensi, ila adulteria laudatur; et sibi invicem loquentes, quis boc ampiius
commitiere nec metuunt nec erubescunt, ut nec fecerit, cum risu et cachinno stultissimo confitentur.
Dominum limeant, nec homines revereantur. Sed Sed istorum risus in die judicii verletur jn planclum,
justum crat, fralres, ut apud illos qui tales sunt, ct eorum joca converlentur in vulnera. Et hoc illi fa-
deberent tam frequentes et lot annoriiin admonilio- ciunl, qui futurum Dei judicium nec credunt, nec
nes nostroe profieere; ul nec de medicamentis sibi meiuunt.
vulnera facerent, nec inde se occiderent, unde se 4. Peccata sunt mortalia. Quandoque etiam vxorem
vivificare poleraut: quia castigatio sacerdolis, sicut cognoscerenon est sine peccalo. Ego cum libera con-
obedienlibus ad gloriam, iia inobedientibus erit ad scientia clamo pariler et conlestof, quod quicunique
poenam. Et quia illi, sicut jam dixi, neque Dominuni habens uxorem, adulteria commiserit, nisi poenitentia
reverenlur, nec homines metuunt; vos qui Christo prolixa cl uberes eleemosynoesubvenerint, et a pec-
ins|)iranle ct tidcm et cbariiatem fideliler cuslodilis, cato ipso cessaverii, etsi quomodo soiet lieri, subito
si quando aliquos lam sacrilega peccala committere mortuus fuerit, in octernum peribit, nec illi nomen
cognoverilis, et semel et secundo et tertio castigate : christianum proderit: quia non solum non fecil quod
cl si vos audire noluerint, nec colloquium cum eis Christus jussit, verum eiiam quod Christus prohibuit
liabete, nee ad veslrum convivium eos revocate, nee perpelravit. Ciimenim etiam uxorcm cognoscere, ex-
in illorum mensis cibum cum eis sumite, secundum ceplo desiderio filiorum, peccatum sit; quid de se Co-
illud quod Aposlolus ait, Cum hitjusmodinec cibum gilare aulquam spemsibi promiilere possunt, quicon-
sumere (Id. v, 11); ut vel sic erubescant, dum se jugia habenies, per adulieriuni hoc sibi proe|iarant,
vidcnl ab honestis et Deum limonlibus exsecrari. undein iirfernum descendant, ncc volnnt audire Apo-
Si enim quod suggero non fuerit factum, quicuinque stoluni dicentem, Tempus breveest; supereslut et qui
ille est qui frairem suum aul vicinum suum adulieria habent uxores, tanquam non habenlessint (I Cor. vn,
commitlere novit, si illum arguere nolueril, in pec- 29) : el illud, Ut scial nnusqttisquesuum vas possidere
catis ejus parliccps illius erit, seeuiidtim illud quod in hoiwre et sanctificatione;non in passione desiderii,
scriplum esl, Si videbasfurem, simulcurrebascitm eo, sicut genles qumspem non Itabent(I Thess. IV, 4, 5)?
el cum adulleris portionemtuam ponebas(Psal. XLIX, Considerate quod qui uxoribus, exceplo desiderio
18); et illud quod ait Aposlolus, Non solum qui filiorum, utunlur, si assiduas eleemosynas non de-
faciunl ea, sed etiam qui consenlittnlfacientibus(Itom. derint, sine peccalo esse non possunt. Et si Iioc de
i, 52). Illi autem qui adulteros uec ipsi arguunt, ncc matrimonio iegilimo dicilur, pulas quid de illis futu-
in notitiam sacerdolibus sacrilegos ponunt, suspi- rum sil in die judicii, qui aut publica aut occulta adul-
cionem nobis faciunt, quod ideo illos iion arguunt, teria commillere sine ulla divini limoris considera-
quia el ipsi talia peccata commitlunt. Mihi eniin lione prsesumunt; de quibus scripium est, Peccatores
sufficit quod grandi dolore animi et infinito gemitu et adulterosjudicabil Dominus(Hebr. xin, 4); et illud
clamo. Vos vero si a vestris et ab alienis peccatis Apostoli qnod jam supra dictum esl, Neque adulteri
liberi esse vultis, nolile parcere lalibus ; et si vos regnum Dei possidebunl? Quid tibi prodest, infelix
secrelius et frequenlius adinonenles audire noluerint, quicumque es ille, quod ehristianus vocaris, si pec- [
facile hoc ad liumililatis nostroenoliliam pervenire, cato adulierii a regno Dei excludimerueris? i
secundum illud quod in Evangelio dicitur, Corripe 5. Concubinatusvalde frequens. Peccalum non pu-1
illum inler te ei ipsum solum: si le audierit, lucratus tatur. Adulleriopejus peccatumest. ConsueludoRomw1
eris fratrem tuum ; si aulcm le non audieril, dic Eccle- circa nubentesnon virgines. Et boc rogo, fratresj
sim : id est, pone in nolilia sacerdotis. Si aulem charissimi , et admoneo Charitatem vestram, ut
Ecclesiam non audierit, sit tibi tanquam elhnicus et quicumque uxores acccpturi sunt , virginitatem
publkanus (Mallh. xvm, 15, 17). Sed quod pejus usque ad nuptias servent : quia quomodo nullus est
est, dum illi qui tantum malum commiltunt, ab ali- qui sjionsam violalam velit accipere, sic nullus
quibus non solum non corripiuulur, verum etiam se debet anie nuptias adulterina commixtione cor-
palpanlur et blande accipiuntur; ipsi ideo sacrilegia rumpere. Sed, quod pejus est, plures sunt qui sibi
et crimina nutriunt, et sine ullo timore ac verecun- concubinas adbibeni, antequam uxores accipiant: et
dia perpelrant. Scd nos timere illud debemus quod quia grandis muliiludo est, excommunicare omnes
 APPENDIX.
fion pdtest episcopus, sed cum gemitu et suspiriis ciant vobis homines,el vos faciti xllistimiliter (Matth.
muliis toleral et exspectat, si forte pius et misericors vn, 12) : ct quarc non servant fidem uxoribus suis,
Domiriusdet illis.fructuosam poenitentiam per quam quam sibi ab eis servari desiderant ? Cum enim vir a
possiril ad indulgentiam pervenire. Et quia hoc ma- viriute nomen acceperit, et mulier a moJlitie, id est,
lum ih consueiudinem est missum, ut puteiur n.on fragilitate ; quare contrA crudelissimambesliam libi-
esse peccatum : ecce coram Deoet Angelisejus pro- dinein vult unusquisqueuxorem suam viclricem esse,
fltebr, qriod sivc ante uxorem, sive post uxorem, ciim ipsc ad primum Jibidinisictum victus cadat?
quicumque sibi concubinam adliibuerit, adulieritim 2. Damnatjustitiw lex, siconjugali sint; imo ctiamti
committil; et ex hoc pejus adulterium, quia ctiin nondumconjttgati. Hoc loco forte qui adhuc uxoribus
Iritlla ratione Jiceat publice, hoc sine ulla verecundia non sunt conjuiicli, dicunt se excusare posse , quia
quasi ex lege Committat.Denique,eliam ex lipc agno- conjugia non habent, quibus fidem servare debeant;
scimus non leve esse peccatum, ut quoscumque ipsoe el proplerea conlinere non possinl. Istis qui istara fal-
coiiceperint, non Jiberi, sed servi nascantur. Unde sam et miserabilem exciisaiionem conantur prxlen-
etiam etppst acceptam Iibertatem, baereditalenipalris dere, justissime responderi et potesl et debet; quia
hujla legeetnullo ordincaceiperepermiliuntur. Eiiam nullus magis illicita vitare debet, quam qui respuit
vide utrum sine peccalo esse possit, ubi decus gene- quse licebant. Cum uxorem accipere liceat, et contra
rosi sangiiinis ila humilialur, ut de hominibus nobi- omnium Scripiurarum auctoritatem adulterium com-
lissiniis servi nascantur. Nam intanlum grave pecca- miitere nunquam Jiceat; quare cum Dei gratia nou
tiim est, ut in civitatc Romana qui voluerit uxorem accipis quod licet, et cum Deioffensaprsesumisquod
tiucere, si se virginern non esse cognoscit, ad acci- non licet? Velim tameri scire, si illi qui uxores non
piencjambenedictionemuuptialem venire penitus non habent, et priusquam conjugiis copulentur, aduJteria
prsesuhiai;.Eliam videte quam durum sit, ut cum illa committere nec liieluiint nec erubescunt, utrum ve-
qufjirioptat ducere, benedictioiiemnon merealur ac- linfspoiisas suas, anlequam ad nuptias veniant, ab
cipere. aliquibus adulleris violari? Cum enim nullus sit qui
iS. Concio quasi speculum. Sed quando ista sug- hoc palienler accipial,quare unusqiiisquesponsa)suoe
gessitiitis,Iimeo ne siht aliqui, qui nobis potius quam non servat fidem, quain sibi ab ipsa servari deside-
sibi yelint irasci. Sermo enim noster quasi speculum ral? Quare uxprem virginem optat accipere, cum ipse
Charitati vestroe proponitur : et ideo quomodo ma- sit corruptus? Quare viventi uxori desiticrat copulari,
trona, quando specultim attendit, in se polius quod cum per adulterium in anima jam ipse sit morluus;
lortuiii vidit corrigit, et non speculum frangit; ita et secuudumillud quod scriplum est: AniHiaquw pecca-
unusquisque vestrum quoties in aliqua proedicatione veriti ipsa moriclur (Ezech. xvni, 20) ? el illud quod
eoghbsclt foeditatem suam, justum est ut magis se terribiliter clamat Aposiblus, Fomkatores judicabit
cOrrigat, quam contra" prsedicatorem, velut contra Deus (Hebr. xm, i); et illud, IVe^Headulleri regnum
SrieCuIumVelitirasci. Sic et illi qui aliquas plagas ac- Dei possidebunt(I Cor. vi, 9): et ilerum, Omnesadul-
cipiunt, magis volunt vulneraetiam curare, quam medica- terahleset adulteri tanquamclibanuscorpus eorum (a)
iherita contemnere. Ne ergo ex hoc aliquis du- (Oseevn, 4)?
pliciter peccet, si conlfa spiritualia medicamenta 3. Fornicalio pulqlur viris licere, non feminis. Sexus
jfastei vbluerit, non solum patienler, sed eliam liben- ulerque iisdem legibustenelur. Sed forte pulant aliqui,
ter accipiat qusedictintur: quia jam ex aliqua parte a quod feminis ante nuptias fornicari non iieeat, sed
malo cogijosciturdeclinare, qui salubrem castigalio- virisliceat. Ista pUnienda, et nimium gravia mala,
iitiiriyoluerit jiberiter acCipere;et ciiimala suadispli- quod pejus est, ideo a multis viris sine ullo limore
ceiit, jam illlea quse bona suntplacent, et sic quanto Dominicommiltuntur; quia ita a pluribus in consue-
jsea vitiis separaverit, ianto virtutibus propinquabit. tudinem missa sunt, el ita vilia vel levia ducunlur,
Quod ipse prsestaredjgneiur qui cum Patre et Spiritii ut nec jam inler gravia crimina putenlur. Namin fide
sancto vivit et regnat in soecula sseculorum. Amen. catholica quidquid mjulieribusnon licet, omnino nec
viris Jicet. Uiio enim pretio, id esl, Chrisii pretioso
SERMO GCLXXXIX(a). sanguine redimunturel virisimuletfemiiise : in unam
De castitate (b). fiderii vocantur, et in uno Ecclesiaecorpore congre-
i. Juvenumincontineniiamnon excusat wtas. Quari- ganlur;simulBaptismisacramenta percipiunt, simulad
dpcumque castitatem, fratres charissimi, secundum altare adsimul accipiendumcorpusetsaiiguineinCIirisliac-
quod decet et expedit, commeridamus, ibrte adple- cedunt, utrique sexui praecepladonata sunt.
scenles et adbuc in viridi eetale pbsiti dicuiil: Juve- Cirinhoecita Sinl, qria fronte vcl qua conscienliaquod
nes hbmines sumus, conlinere non valemus. Quibus et viris simuJ el hiulieribus non licet agere, soli viri
iios resporidefe et possumus et debemus, iie fbrte ideo se credunt iinpune committere? Sed ei illi qui hoc
caslitatem custodire non possint, quia amplius man- facere proesiiniunt,pro cerlo cognoseanl quod si cilo
ducant quam expedit, el vinum amplins accijiiunt se non eniandaverint, et eis fructuosa j canitentianon
quam oporiel, familiariiatemmulierum viiare nolunt, subvenerit, et sic sribilode liac luce rapti fuerint;
atque earum suspectam societaleiii habere nec me- oeternaillos flamma sine ullo remedio cruciabit.
4. Concubinatus.Nunquum licuit. Adulierioscelera-
tuunt nec erubescUnt.Qui lales suiit, audiant Aposto-
lumdicenlcm : Fiicjiilefornicationem(I Cor. vi, 18); et lior esl. Et illud quale est, quod mulli virorum ante
illud, Nolite inebriari vino,in qttoestluxuria(Ephes.v, nuptias concubinas sibi assumere non erubescunt,
18): et ilhid Salomonis, Viiiumel mulieres apostatare quas post aliquot annos dimillant, et sic poslea !egi-
sapienles, et afguunt sensalos (Eccli. xix, 2). timas uxores accipianl. Traclant enim apud se, ut
lli vero qui dicunt quod castitatem servare nori pos- priusdeiiiulliscaiuiiiniis etrapinis, ei injusias divitias
fqciunt
sint, respondeant riobis utrum uxores habeanl, an et iniqua lucra conquirant; et postea contrarationem
non. Si habent, quare non altendunt illud quod Veri- plus nobiles quam ipsi sunt vel ditiores uxores acci-
tas in Evangelio ait, Omnia qumcumquevultisul fa- piant. Ecce quanlis malis se obligant, qui non solum
luxuria), sed etiani avaritiae vel cupiditati infeliciter
(a) Alias,de Tempore243. servire (lesiderant. Unde coram Deoet Angeliscou-
(b) ln Appendicenunc primumcoUocatur.Remanserat testor, atque denuiilio ista mala et semper prohi-
inter Augustuiianos, sedcumdubiisermonis Lo- buisse *, et nuiicjuaniei placila fuisse: quia pnecipue
vanienses: rejectus tuit ut supposititiuspernota,apud
veriiiiumet teriiporibus christianis concubinas habere
Yindingum. Abeodem prorsus aucloreeclitusest a quo su- nunquaiu
perior. Denum. 1 vide Appendieisserm. 290, n. 3 : de 1 Fortehic supplendum,Deum.
num. 2, serm. 309, n. 4 : de num.3, serm. 288, n. 3, et
309, n. 4 : de num. 4, Augusliniserm. 592; Appendicis (a) In B., tanquamUibanuscordaeorum.ApudVulgatam
serm. 288,n. 5 : de num.5, serm. anteced., n.5: de uum. sic legitur pars priof hujus versus: Omnesadulterantes,
9, serm. 45, n. 4. et281, n. 5. quasi cttbanussuccensusa coquente. M.
 4S95 SERMO CCXC. 2294
licuit, nunquam licebit. Sed quod pejus est, faciunt non habeat unde vivat. Militans dicit, Si exercitum
1 iiocmulli viri jure fori, non jure cceli; non justiiia dimisero, iracundiam regis incurro. Istis talibus vc-
jubente, sed Jibidine dominante. Cum enim Aposto- raciter dici potest, si timel regem , et ideo non redit
lus conjugia babenlibus dicat, Tempus breve est, et ad uxorcm suam propriam; debet tiiriere Deum, ut
tuperesl, ut qui habent uxores, tanquam non habenles non langat alienam. Nam quomodo illum, qui non
sinl (l Cor. vu, 29); et illud, Abstineiead tempus, ut jussus relicto exercitu revertitur ad uxorem suam, rex
vacelisorationi (Ibid. v, 5) : quomodo adulteras con- potcst occidere; sic ct illum qui longe positus adul-
cubinas permittit habere, qui castitatem seivareetin lerat, polest Deus perpelua poena damnare. Rogo
conjtigiis posiiis prsecepit? Pro qua re ilerum atque vos,fratrescliarissimi, sipropler negolii necessitatem
ilerum voce libera clamo, quia qui anle legilimas et regis jussionem unusquisque ab uxore sua inter-
nnpiias eoncubinam sibi adhibere prsesumit, pejus dum etiam longo tempore separatur; quare propter
peccalum facit, quam qui adtilteriumcommittit: quia Deum et animam suam tam longo spatio temporis
qui aduilerat, adhuc tam grave inalum secrete vult castitas non servalur? Meretur ergo negotium, mere-
agere, in publico atitem aul metuit aut erubescit com- lur regis jussio, ut lantis dicbus non agnoscatur uxor
mittere; ille vero qui publice concubinam babere vo- propria : et non merelur amor etjussio Dei, ut non
Juerit, fronte impudentissima rem exsecrabilem, toto conlingaliir aliena?Sed qui boc propter negotiandi
. pppulo vidcnte, licenler se putat admittere. lucruni et regis imperiumservant, et propter Deum
5. A multisadmiltilur. Et ideo excoininunicationenon servare dissimulanl; sciant qui talia agunt, quod si eis
punilur. Benedktionemnuplialem non merelurqttivirgo non poeniientia subvenerit, cum anle Iribunal Christi
non est. Sed forte illi qui isto peccato non sunt macu- stare cceperint, ab audilu malo liberari non poterunt:
lati, dicunt : Quare qui hoc agunla comnitinionenon sed dicctur illis, Disceditea me, maledkti, in ignem
suspendunlur? Ideo enim tanium scelus a sacerdoli- mternum (Matlh. xxv, 41).
bus minime vindicatur, quia a mnltis adniitliiur. Si 8. Mililum pctulanlia reprimilur. Et illud quale
enim unus aut duo aut quatuor vel quinque mala ista est, quod aliquolies vir forlissimus procedens ad prse-
facere prsesumerent; et poterant et debebant non so- lium forte non minus decem inimicos occiderit ,
Ium a communione suspendi, sed etiam a colloquio et ex ipsa victoria aliquam puellam de praeda ac-
ct conviviochristiani populi separari secundum illud cipiens, dum cum illa per adulterium jungitur, anima
Apostoli, Cum hujusmodi nec cibum quidem sumere sua peccali gladio inierficilur. Et videle quantum ma-
(Id., 14) : mulijtiidolamen peccantium, sicut jam di- lum sit, ul aliquis crudelior existat in se, suani ani-
Clum est, prohibet sacerdotes Domini in illis distin- mam occidendo per luxuriam, magis quam per car-
guere. Faciunt tamen boni sacerdotes quod possunt, nalem victoriam adversariorum corpora trucidando.
et cum perfecia charilate contcndunt orare et suspi- Vere lugendum est et dolendum, ut ille qui, sicut jam
rarejugiier, et gemilus ac rugittis effundunl; ut in dixi, decem adversarios vicit, ab una muliere supe-
quibus propter infiniiam mullitudinem non possunt relur; et qui tot inimicos occidit in corpore, ab una
seyeritalein vel disciplinam eedesiasticam exercere, puella juguletur in corde. Vere nimis grave malum est,
inoneiiclovel orando pro eis possint eos vel aliquando ut vir fortis qui fcfro non vincitur, libidine superetur;
ad pcenitentiani provocare. Unde iteriim atque ilerum et eum mollia aut blanda subvertant, quem dura non
rogo pariler et contestor, ut qui uxorem oplat acci- superant; et qui esse captivus vel servus liominibus
pere, sicqt illam vjrginem invenire desiderat, ita ipse dedignatur, servus esse peccati mereatur; curn indi-
usque ad nuptias virgo sit : quia si non fuerit, bene- gnius sit menle servire quam corpofe, secundum quod
diclionem accipere cum sponsa sua non merebitur ; scriptum est, A quo enim quis vincitur, hujm et servus
et impletur in eo quod scriptum es!,.iVoJicif- benedktio- efftcitur(HPeir. n, 19).
nem, et elongabilurab eo (I Cor. vn, 29). Jam vide 9. Conclusio.Hsecergo,fratrescharissimi, sivbbis ego
si pbenitenliseremedium non subvenerit, quid de illo non dixero, ralionem pro animabusvestrisindie judi-
erit, vel qua sentenlia eum necesse erit in futuro ju- cii reddilurus ero. Quicumqueautem magismihiirasci,
dicio subjacere, qui jam in soeculobenedictionem quam se emendare voluerit, non habet unde per igno-
cum sponsa sua non luit dignus accipere. rantiam se possit ante tribunal scterni Judicisexcu-
fc-6. Adulterisdeest fides. Et illud attendite, fratres, sare; ut dicat se non fuisse admonilum, nec a malis
si in lam gravi periculo sunt qui uxores non habenl, proliibituni, nec ad ea quse sunt Deo placita castiga-
et aut concubinas sibi adhibent, aut adulteria admit- tione et admonilione frequentissima provocalum. Sed
lunt : quid de se infelices illi cogitant, qui forle credimus de Domini misericordia, quod ila negligen-
conjugia habenles adulierant, et iusano furore vcl tibus quibusque inspirare dignabitur, ut sibi magis
crudeli infelicilate de jndicio Dei desperant; qui nec vel peccatis suis quam medicamentis sacerdotalibus
supplicia inferni formidant, nec desiderant proemia irascantur: et quomodo segrotantes a carualibus me-
sctefna? Si enim fidem baberent, utique Deo crede- dicis requirunl sanitatem corporum, sic a spirituali-
rent, et venturum judicium cum tremore metuerent. bus medicamenta desiderent animarum. Sed conlldi-
Probatur enim quia bominibus credunt, et Deo non mus quia pnestabil hoc divina misericordia, quod ita
credunt; ut puldice, ubi homines vident, adulteria ti- nobis de sua emendatione studebunt gaudium facere,
meant; et secrete, ubi Deus videt, omnino non ti- ut ad oeterntim mereantur proemium feliciter perve-
meant. Si qualemcumque scintillam fidei haberent, nire: prtestanle Domino.nosiro, etc.
sicut non perniiltunt servos suos in prsesenlia sua SERMO CCXC(a).
peccare; ila nec illi in conspectu Domini sui adulte- De contineniia(6).
rare prsesumerent. Sed de talibus clamat per prophe-
tam Spiritus sanctus, Dixit, inquit, insipiens in corde lex1. Conlinentimprmcepta et necessitas. Admonet nos
suo, Non esl Deus (Psal. xm, 1). Certuni est enim. divina et exborlalur, fratres charissimi, ut concu-
quia non credit Deum esse, qui in lenebris et in oc- piscenliam hujus muudi devilanles, coniinentise salu-
culto illa prsesente Deo facit, quse publice facere proe- bri opcram demus; ne nos illecebra voluplalum per
senlibus hominibus perlimescit: nescit infclix quia varia ducat desidcria, et laqueo morlis irretilos, in
vultus Domini super facienlesmata, ut perdal de lerra prsecipitium et voraginem tradat inferni. LoquiturSa-
memoriameorum (Psul. xxxm, 17). pientia homini, et dicit : Posl concupiscenliastuasnon
7. Excusanl se quos necjolia diu ab uxoribus sepa- eas, el a voluntatetuaavertere:si prwstasanimwtumcon-
ranl. lnde se damnanl. Sed forte dicit.aliquis : Ecce (a) Alias,de Tempore248.
compellente negotio aut jiibente rege ab uxore tot eraf (b) In Appendicenunc primum collocatur. Ambiguus
mensibus aut annis, sejiaralus, quomodo caslitatem certiLovanieusibus, verliuoauteinel Vindingofalsus. tn- •
auctoris est, iu tsenedictinallegulaexercitali.Sliloa
servare possim?,Cui justissime responderi potcst, ut subsequentesermone noumultumrecedit. Denum.2 vide
refleai ad7uxprem suam. Sed cum boc negotialori cypr. de Disciplinaet Habitu virginum,et RegulamBenedi-
diiftrp, pojest iOJ».idicere quia si negolium dimiserit, ctinam,cap. 4.
 £295 APPENDIX.
cupiscentiam ejus, faciet te inenim gaudium inimicis tuis habeant. Unde dixit Apostolus, Castigocorptttmeum,
(Eccli. xviii, 50 ef 31). Anior istius mundi parit et in sefvilulemsubjicio; ne forte cnm aliis prwdicemt
iniinicitiam Dei : unde scri|)lum cst, Qui vuli amictis ipsereprobus efficiar(1 Cor. ix , 27): et item, Qui au-
esse liujus swculi, inimicus Dei constituilur (Jacobi iv, lem Christi sunt, ail , carnem suam crucifixerunt cum
4).IIoccnim aposlolus scicns Joaimcs, pcrsuadet nos, viiiis et concupiscentiis(Galat. v, 24). Sobrie, quippe ,
ctdicil: A'o/ile diligerc mundiim, neque ea quw in et pie vivamusin hoc swculo, exspeclanlesbeatamspetn
mtindo sunl: si quis dilexerit mtindum, non estcharitas et adventumglorimmagniDei, ef Salvatoris noslri Jesu
Patris in illo ; quia omncquod in mundo est, concupi- Cltristi; qui dedil semeiipsumpro nobis, ul nosredime-
scenliacarnis esl, et coucitpiscenliaoculorum, el super- rel ab omni iniquitate, el mundarel sibi populum ac-
bia spirilus (1Joan. n,15 el 16). Hoc cl coaposlolus ejus cepiabilern, sectatorem bonorum operum (Til. n, 12);
Paultis rursus nionet, ct dicil: Qui emunt, sic sint ut cum venerit in majestale sua cum sanctorum An-
quasi non possidenles;clquihocmundoutuntur, qttasinon gelorum millibus, pro bonis laboribus et sancta con-
itlantitr: prwlerit enim figttraliiijusmundi (I Cor. vn, 30, versatione reddat nobis praemia vitseaelernaepolius,
51). Undeei ipsc Salvator in parabola sua oslendit, quod quam pro desidia ct voluptate praesenlis vitse crucia-
divilix ctvoluptalcs sxculi suffocantvcrbum; ila ut non tum relrihuat sempiternum: quia veraciter de eo
' rcferal fructum (Matili. xm, 22) : clalibi proecepit,di- scriptum est qnod reddat singulis secundum opera
cens, Qiinult vcnirepost me,abneyetscmelipsum,el lollat (Matth. xvi, 27), Jesus videlicet Christus , qui cum
crttccm siiam, ct scqttalitr me (hl. xvi, 24); ct item, Patre et Spiritu sancto yivit et regnal Deus, per omnia
Qui non rentiiuiavcrit, inquit, omnibusquw possidet, ssecula saeculorum. Amen.
noii potcst meuscsscdiscipulus (Lttc. xiv, 53). Hsecigi- SERMO CCXCI (a).
tur consideranlcs, fraircs charissimi, perpendite quan- De Castitateet Munditia(b).
tiim-neccssaria vobis sit conliiiciilia, per quam Chri- i.Caslitalis laus. Immunditia diaboli habiialio quo
sti discipnlalu condigni, ad regnum potestis cum eo intuitu
venirc perpcluum. refrenetur. Gloriosum et insignem inter csete-
ras virtutes castitas-et hiunditia Jocuni tenet, fralres
2. In qitibitsconsistul.Continenlia vero ct sobrietas
non in sola iiitcgrilale earnis consistit; sed eliam in charissimi, quia ipsa sola est quse mundas mentes ho-
minum proestat videre Deum. Unde ipsa Veritas ait,
cullti ct ornatti, vita pariter el moribus consisiit. De- Beatimundo
bet enim uniisquisquc conlinens essc ab omnibus illi- corde, quoniam ipsi Deumvidebunt(Matlh.
citis : bis omlemquoclicita sunt, dcbet cum modeslia v, 8): accorda si e conlrario diceret, llli vero miseri sunt,
et sobrietaic mi. Non cnini decet chrislianum sacculi quorum sunt carnali concupisceniia polluta;
lucris inliiare, eui promissum est regnum coaleste; quia octcrnas merguntur in poenas. Caslitas enim an-
sed suo Domino per, conlinentiam condigne vivere, gelica est vita. Castilas cum humilitale Spiritus san-
ut possil cum co in perpcluuin gaudere. Caslitalem cti merebitur habitatiohem, quam cxpellitimmundi-
debcl amare , ct fornicationem fugere; non avaritioe tia libidinum, dicente Scriptura, Corpuspeccalis sub-
ditum Spiritus sanctuseffugiet (Sap. i,4). Membra
sludcre, setl viclu el vcstilu contcntus esse; non su- nostra debent DeOesse dicala, non fomicationi. Op-
pcrbire, neqiic spcrarc in incerlo divitiarum, sed liu- ponat homo desiderio carnis suaeoeternorum flammas
mililcr senlire , et niuiidi pompain contemnere. Non tOrmenlorum. Assuescat
debet essc vaniloquax ct arrogans, non nicndax ne- juvenis castitatem, ut sit
que injuriosus, iicque bilinguis, nonsusurro neque de- ibi dignus sapienlia Dei. Ubi immundilia cst corporis ,
tractor : sed vcritaiem debct ex ore cl corde proferre, habilatio diabolici spiritus, qui maxime gaudet in
carnis nostroe. Omnes immunditise Deo
linguamsuam a mulliloquio lcmpcrarc; quia scriptum inquinatione et maxime qure non sunt naturales.
est, In multiloquionon effugiespeccatum(Prov. x, 19): displicent, 2. Quid declinando caveatur. Admonet ilaque nos
oculos conlra vanilalem claudcrc, audilum a scurri-
litaie ct falsitate, inio ab omni eloquio malo avcrtcre; Scriptura sancta, dicens : Post concupiscentiasluas
risum excelsum ct excussum non aniare ; gultur et nOneas , el a voluntale Xuaaverlere: si prmslas animm
nasum ad iJlecebram dulciuin ciborum et suavium luw concupiscenliasejus, faciel te in gaudium inimicis
ttiis venire (Eccli. xvm, 30 et 51). Ejus qiloque modi
odorum non libcntcr adhibcrc, sed niagis bonum ct Salomon
suaveni odorem virtuluiii appeterc; nianus el pedes ct venda sapientissimus proferebat sententias de ca-
omnia" mcmbra corporis sollicite custodire, ne fiant imriiunditia, dicens : Favus distiltans iabia me-
arma iiiiquiiaiis pcccato, sed magispolentiaearma Deo reirkis, el nilidius oled gutlur ejus; novissima aulem
ad deslrucndum sjiiritualeiu inimicuin (Rom. vi, 15). illius umgra quasi absynlhium, et acuta quasi gladius
3. Prwcipua illius pars, cordis cuslodia. Cor quoque biceps.Pedes ejus descendunlad morlem, el ad inferos
dcbel miles Christi anlc oninia sollicita custodia ser- gressus illius penetrant r-per semitam vitm non ambu-
vare; ne fortc illud jactantia cxlollat, irainflammct, lanl, vagiaudi sunt gressus illius el investigabites.Nunc
invidia pcrforcl, avaritia infestet, libidocxural, tri- ergo, fili, me, et ne recedasa verbis oris mei: longe
stitia gravet, torpor el ignavia oneret: et ne iliud, fac ab ea viam tuam, el ne appropinquesforibusdomus
quod cunclis gravius est, per iiovitalum prscsumptio- retricum ejus (Prov. v, 3-8,). Hoc siquidem non solum de me-
ncs hoercsisscindat. Qui ciiim cordisocculta per con- immunditia dixit, sed eliam de omni carnis
tincntiam quieia scrvarc inliis contendit, utique et concupiscemia , quse sollicitat animam suam consen-
mcmbra corporis facilius conlra pravos aclus foris lire suis desideriis. Sed ratio mentis prohibere de-
cuslodil : scriptum est cnim, Omni custodia serva cor bel impetus carnis, et refrenare volupiates ejus ini- <
Utum,qtiia e.v ipsovild procedit (Prov.iv, 25); item quas. Ilem ille qui.siipra prohibet cohabilalionem'
f alibi, Mors lecum in introitu detectalionisposila esl(a): feminarum, juvenibus dicit: Numquidabsconderepo-
et Salvalor in homode bono tesl homo ignem in sinu suo, ut veslimenla itlius non
Evangelio,
| thesauro cordis std Bonus, inquit, aut ambulare super prunas, el non comburen-
| proferl bonum, et tnaltts homo de ardeant;
lur piantw ejus ? Sic qui ingredilur ad mulierempro-
^mato thesaurocordissui proferl malum (Matlli. xn, 35);
,et item, De corde, ait, exeunl cogilationesmalw, homi- ximi sui, non eril mundus cum letigerit eam (ld. vi,
•cidirt, adulteria, fornkationes (Id. xv, 19). Cum ergo, 27-29). Similiter et beatus Apostolus admonet nos,
fratres, de Cordis radice fructus sive boni sive mali Bonumest, inquiens, tnulieremnon tangere(ICor. vn,
exeanl; necesse est ut primum cor mundemus.deinde 1) : quasi siatim in tactu periculum esset.
carnem nostram per jejunia et vigilias ad laborein 5. Ad laudem caslilalts reditur. Hwc nultius excedit
milem casligemus, ne carnis libido mentem maculet. vires. Minislris Chrisli pernecessaria est. Puichra est
Difflcileest enim, ut in deliciis vivenles mundum cor (o)Alias,de Temppre249.
m Appendicenunc jjrlmumcollocatur.Rehctusmerat
(a) Huncipsuni locumrepenes in BcnedictinaeRegulse in (b) Lovaniensiumeditionedubius; Verlinivero et Vindmjn
cap. 7, m Bernardiserm. 3, de Kativit.Domini,necnonin• ' '" senlenliarepudiatusfuit, quod sciliceteo contineaturAl-
ActtsS. sebasnani, cap. 4, cuinilibri de Virtutibuset Vilijscaput octavumdecimum.
 2297 SERMO CCXCII. 2298
cnim casta juvenum pudiciiia, ct Deo amabilis, et ad adulteros judkabil Deus (Hebr. xiif,
omne bonum ulilis. Qui filios habel spiriiuales vel puellaequi in conjugio conjungendi sunt, 4). Pueri vel
carnales, nulriai illos in castitate Deo, non in forni- usque ad nuptias servent. Nam si anlevirginitatem legitimam
catione diabolo. Quid prodest homini filium habere, conjunclionem per adulterium corrupli fuerint, ad
nutrire, amare, si seternis eum nutriat tormentis? ntiplias corpore quidem vivi venimit, sed in anima
; Qui in castitate vivunt, angelicam habenl in terris mortui comprobantur: quia scriplum esl, Anima quw
conversationem. Castitas hominem coelo conjungit, peccaverit, ipsa morielttr (Ezech. xvm, 20).
Angelis facil civem. Qui mulierem liabet Jegitimam, 2. IVi7mulier ad abortum accipiat. Quam rea qttw
Jegilime utatur ea temporibus opporlunis, ut secun- facit unde non possit concipere.Nulla mulier potiones *
dum Aposlolumpossit vacare oralioni (I Cor. vn, 5), et ad abortum accipiat, ncc filios aut conceptos aut
, benediciionem mereatur filiorum a Deo accipere. nalos occidat; quia jam
qurcctimque fecerit hoc, ante
Nemo dicat a fornicatione se custodire non posse. Chrisii tribunal sciat se illic eorum causam quos oc-
Fidelis enim est Deus, dicit Aposlolus, qui non per- ciderit esse dicturam 2. Sed nec alias diabolicas
millil nos tentari supra id quod portare possumus; sed liones muliercs debent po-
accipere. Mulier autem
faciet cumlenlationeprovenlum(Id. x, 15). Talis uni- cumque fecerit hoc per quod jam non possit qurc- con-
cuique homini tenlatio dalur sive in carnis desiderio, eipere, quantoscumque parere poterat, lantorum
sive in ambitione sseculi, vel eliam in quacumque homicidiorum se ream esse cognoscat. Mulier autem
tentalionis molestia, qualem aut cum laude vincere , ingenua, qusc mortifcras poiiones accipit ut non con-
aut cum opprobrio succumberc poterit. Omiiibus cipiat, vclim scire si hoc ancillas vel colonas suas fa-
enim caslitas pcrnecessaria est, sed maximc mini- ccre velil. Etideo sicut
slris Cbrisli altaris, quorum vila aliorum dcbet essc cipia nascantur quaeilli serviant; unaquoequevult ut sibi man-
ila illa quantoscum-
eruditio, et assidua salulisprsedicatio. Tales cnim de- que conceperit, aut ipsa nulriat, aut nutriendos
cet Doiiiinuni habere ministros, qui a nullo carnis tradal: ne forte illos aut conciperc nolit, aut, aliis
quod
contagio corrumpantur, scd polius contincnlia casli- gravius, occidcre velit, qui boni christiani esse po-
tatis splendcant, ct totius honestalis fulgcant in po- tuerant. Et qua conscientia sibi ab ancillis suis vult
pulo exemplis : quibus Dominus per Legislalorcni mancipia nasci, cum ipsa nollet eos qui christiani
dicit, Sancli estote, quia el ego sanctus sum, Dominus posscnt fieri, generare 3 ?
Deusvester (Levit. xix, 2). Dcuscnim Iux esl, ct lc- 5. Tabulw mairimoniales. Quoties ad ecclesiam in
nebrrcin eo non siinl ulkc : ncc aliqua foedilasciso- qualibet solcnniitate venitis, et Sacramenla Christi
ciari polest. Et ideo, fralres charissimi, sivc viri, perciperc volueritis*, ante dies plures castitatem
sive fcminse, sivc clcrici, sivc laici, secundum Apo- scrvate ; ut cum secura conscientia ad altare Dei pos-
Sloli admonilioncm, Mimdemusnos ab omni inquina- silis acccdere. Quam rem etiam per totam Quadrage-
menlo carnis el spirilus, perficientessanciificalionemin simam, ct usque ad clausulam Paschse fideliter cu-
timore Dei (II Cor. vn, 1). Sltidcamus ut ei qui ad stodilc ; ut vos solemnilas
aclernam suam gloriam nos vocavit, placcamus; qua- invcniat. Qui eniin bonus cbrisiianus paschalis caslos et puros
tenus cum eo fclicilcr in oelcrniiniregnare possimus, est, non solum
antc dics plurcs quam communicet, castitatem ser-
praslantc Doniinonoslro Jcsu Clirislo, qui cum Palrc val; sed et uxorem suain, excepto desiderio filiorum,
et Spiritu sancto vivit ct rcgnal, clc. non agnoscit: quia uxor non propter libidinem, sed
SERMO CCXCII(«). propler filiorum procreationem accipitur. Denique et
Decaslitaic conjugali'(b). ipsoe labuloe liialrimoniales hoc continent: Libero-
4. Paxeljustiiiavera.Proquibusmartyresintercedanl, rum, inquit, procreandorum causa. Videle quia non
Virginilasanle nuptias. Magnum niihi gaudium facitis, dixil, Libidinis causa ; sed, Liberorum procreando-
fralres charissimi, dum in solcnmilalibus marlyrum rum. Vclim lamen scire, fraires charissimi, ille qui
tanla devotione(ideiadccclesiamconvcnilis. Scd s"ivul- uxore sua inconlinenter utitur, si quolies eam luxu-
lis, Deo auxiliantc, ct vcstrum profccium cl nostrum ria viclus agnovcril 5, tolies suum agrum in uno anno
gaudium spiriiualiter adimplere, ita intcr vosetpaccm aravcrit vel scruerit, qualem messem colligere possit.
et charilalem, inspirante Domino,conservale, utcon- Qui crgo se continerc nolunt, si tolies condaminam (a)
tra liominem niilhim odium habcatis in corde. Pro qiiamdam suain 6, quam jam seminaveranl, iteruin
Lonis orale, ul scinper ad meliora proficianl; pro arcnleiscmincnt.videaiTiusqualiterdeejusfructugau-
malis assiduc supplicaic, ut cito sc corrigant: ct sc- dcbunl; quia, sicut optime nostis, nulla terra polerit
cundum prsecepiuin Domini: Qumcumque vttiiis ul darc legilimuni fruclum, in qua frequenter in uno
facianl vobis homincs, hmc et vos facile omnibus anno fucrit seminaium. Quod ergo non vult aliquis in
(Malth. vn, 12). Tunc enini in vcrilate pax cl jusliiia agro suo, quare facit in corpore suo ?
et miscricordia custoditiir, qtiando non soltim nullis 4. Inconlinenlim fomenla. Remedia. Prwcipuum est
hominibus nialiim facimus, scd cliam ubicumque po- eleemosyna. Sed dicet aliquis : Homo juvenis sum,
tucrimus, adjuvarc conlcndimus. Si crgo lioecChristo contincre me nullatenus possum 7. Ne forte ideo le
'adjuvanlc fidcliler agamus, beatos martyrcs in Iiis non contines, quia plus manducas quam expedil, et
tnioe supra diximus, prsccipuis ct prseclaris operibus plus vinum accipis quain oporlel. Forte etiam lurpi-
iimilantes, parlem ctim illis in selcrna bcaliludine bus cogitalionibus occupas mentem luam, et luxu-
l abcre poierimus. Ei mnc pro nobis absque ulla du- riosa verba non solum libenter, sed eliam frequenler
.(ilationc sancti marlyrcs inlercedunl, quando in no- aut ipse dicere, aut, aliis diceniibus, audire nec me -
Ms aliquid de stiis viriiiiibus recognoscunt. Casliia-
tism anlc omnia cuni Dei adjulorio custodite, proplcr 1 Jtahic et paulo inferiusex Ms.c. [polationes.]
illud quod scriplum est, Neque adulteri regnum Dei 3 Sicex eodemcodicec. [daturam.~\
possidebunt(\ Cor. vi, 9) : cl illud, Fomkatores et 3 Tcxtussic restiluitur exeodemMs.,c. [qui boni chri-
1 In veteri Ms. CarcassoncnsisKcclesioelitulum hunc sliunipoleranlfierigenerati.Quoties,etc.]
liabet: Homiliade castilate cliam cum uxoribus 4 Ms.c. Clnisliacciperevultis.
praefixum 5 sic ex Ms.c. [si quatiesse tuxuriavictumagnovit.']
observanda,et de avorsibiismutierum, et qualiter adve- 6 sic ex Ms.c. [si toliesterram quamdamsuam.J
nienledie dominicovelreliqaisfestivilalibus,etc. ' si cx eodemMs.c, [conlinerenonpossum.]
(a) Alias,de rempore244.
(b) in Appendicenuuc primum collocalur.Dubiusest (a) Quoevox occitanisagrumsignilicat, quasi condomi-
Lovaniensibus,spuriusVerlinoel vindingo.Csesarium ma- nium,a jure unius domini sit dicta. Usurjiatur in Placito
nifesle refert, sed non purum. De nuiii. 1 vide A|ipen- AttonisArelatensisarchiepiscopi,ubi habes : « El laxave-
dicis serm. 283,n. 1; 210, n. 6; 269, n. 2; 271, n. 6; 224, ccrunt simililer archiepiscopoAtloniaffronlalione.usua)
n. 1 : de nuin.2, serm. 267, n. 5: de num. 5, serm. 266, cecondaminae,quae est juxta domum,cumjuncaria,quan-
n. 2; 277, n. 4: de num. 4, serm. 288, n. 1; 08, n. 5; « lum j.rsediclacondaminatenet. » Hiuc etiam coniicitur
104,n.4:denum. 6, serm. 104, n.4: 229, n. 5:de sermonem bunc csesario melius quam Auguslino con-
num.8, serm. 45, n. 4; 239, n. 1;282, n. 4. venire.
 APPENDIX. 2500
tuis nec prubescis. Incipe cum Deiadjutoriogulsecon- sic quicumquehoc fecerit, plus amat vestem et car-
eiipiscenlias refrenare, caslis cogilationibus et honc- neni siiam quam aiiimam-Cumenim ad imaginemDci
stis sermoiiibusmentem vcl linguam luani jugileroc- intus in aniina facti siinus, qiioties ajiquid turpe aut
citparc; et videbis quia Deo auxiliante castitatem loquimur aut facimus, iolies Dei imaginein sordida-
polueriscustudire. Necte pigeat, si corporis infirmitas mus. Etiam videte, si hoc vos dcceat aut oporteat.
non prohibet, frequentius jejuiiare, ad ecclesiam ma- Vere dico vobis, fratres charissimi, quia non hoc de
turius surgere; ut possis tuam aniniam a libidinosis nobis Deus meretur, ut in nobis iniago ipsius jier ma-
macidis nilidam custodire. Et si hoc non infideliter las concupiscentiasinjuriam patialur. Et cum nullus
ia/ciensvidesteadliuc carnis impugnationibusfatigari, boino velit cum lunica sordibus plena ad ecclesiam
ejfor-te aliquoties, excepto filiorum desiderio, ad co- convenire, nescio qna conscienlia cum anima, quse
gnoscendam uxorem propriam vinci'; sccundum vi- pcr luxuriam sit inijuiriata,proesumit ad altare acce-
res luas quotidianas eleemosynas adde : quoniam dere : non timens illud quod Aposlolus dixit, Qui
scriptum esl, Skul aqua exslinguitignem, ila eleemo- enim manducatcorpus, el sumit sanguinem Dominiin-
syua exslinguitpeccglum(Eccli. m, 35). Et illud quod digne, reus erit corporis et sanguinisDomini(I Cor. xi,
contra oiiinia peccata magnum estet salubre medica- 27). Si erubescimus aCtimemus Eucharistiam mani-
meiilum : omnibiis qui in te peccaverint, plenam in- bus sordidis langere; plus debemuslimere ipsam Eu-
dujgen|iam tribue; ul qupd per incontineniiam inqui- charistiam in anima polluta suscipere 1. Et quia,
naiur, jejuiiiis^eleemosynis,ac proecipueper inimico- sicut dixi, in anima nostra facti sumus ad imaginem
rum iiidiilgeniianidiluatur. Dei; si in labula aut lignea aul lapidea faceres nna-
ij. Vxoremexceplofiliorumdesiderioagnoscerepec- ginem tuam, et aliquis impudens bomo vellet illairi
eahim est. Sed dicis : Uxorem excepto desiderio filio- imaginem aut lapidibus frangere, aul aliquibus sqrdi-
rum agnoscere, peccatum non est. ln tantum pecca- bus iiiqninare, velim scire si contra eum non niove-
tuin est, ut proplieta poenitens clamet, In iniquilaii- relur aijinius tuus. Rogo le, si ttiam imaginem mor-
bus conceplus5«ia, el in deliclispeperit me mater mea tuam sic zelaveris,"pulas qualem injuriam patiatur
(fW.i,7). Et sic in Yeteri Testamenlo legimus; Deus, quando in nobis vjva imago sua per luxuriam
qiiaiiclopopulus Judoeorumaccessurus" erat ad mon- sordidatur 8? Et ideo si nobis non parcimus propier
teni Sinai, ex prseceploDomini dicebalur eis, Sancii- npspjetipsos, parcamus nobis vei propter imaginem
[icatni»i el estote parati in diem (ertiuin, el ne appro- Dci ad quam facli sumus.
p\uqueiisuxoribt/is^ yesirh (Exod. xix, 15): et illud, Si 7. Qugndoprwserlim ab uxore abstinenduii\.Quns
qitisnbeiurno ooHu{usfiier\lsomno,non manducetcar- plertimque pmngs dent qui aliter se gerunt. Nonuuili
nes sacrificiisafujoris; ne p.ereatanima sua de poputo bestiti incontinentiores. Ante omnia ut quplies dies
(D^ui. siii, 10). Si post pollutionem quse nobisnolen- dominicusaut aliae festivitates veniunt, uxorem suam
tiliui (iefi splet, npbis communicare non Jicet, nisi niilliis agnoscat. Et quoties fluxiim sanguinis mulic-
prius"prsccedat cunipuriciioel eleemosyna, et si in- res paliunlur, similiter observaiidumest: propter il-
iirniita,s non prohibej, eliam jejunium; quis est qui lud quod,ait proplietas, Ad mulieremmenstruatamnon
pqtcst dicere illud, quo.dvigilantes et yolerites faci- accesseris [Ezech. xvni, 6). Namqui uxoreni suarii iii
ni\is, ribn ess^ ppcpaluin? Denique mulieres quando profluviis positam agnoverit, aut m die dnminico, aiit
inaritos accipiunt, per triginta dies intrare in eccle- in alia qualibet soleriinitate adveniente sfe coiitinere
siajninpii procsunjant: qijod etiam similiter viri obser- noluerit 4; aul qui tunc cbncepii fuerinl, aut leprosi, aut
varedpl)ereni,3i(a). epileptici, etiam forle dsemoniacinascentur. De-
JJ. JYonquideiftcapitale; si tamen frequens,immun- nique quicumqiie leprosi sunt, non de sapientibus
dam animamfacil, et imaginemDei deformat.Sed di- lioniinibus, qui et in aliis diebus et in fesliviialibusca-
cis ; feceatum quidem est; sed tamen parvum est. stilalem custodiunt, sed de rusticis maxime, qui se
I^ec no.s^dicjniqsquJa capilale peccatum est: sed la- continereuon sapiunt, nasci solenl. Etrevera, fratres,
meij si freqiieniijis exerceatur, et jejuniis yel elee- si animalia sine inlellectu non se coiitingunt, nisi
Uiosynislioii reclimatur; nimis immundam animam certo el legitimotempore; quanto magis homines.,qui
facit. Noii despjcere peccata lua, quia pafva simt; ad imaginem Dei facti stmt, lioc observare dcberent?
sed (iijie quia piura srint. Nam el pluviarum grittse Sed quod pejus est 1, sunt aliqui iia luxurlosi vel
minulse suiji'1; seil fluinina implent, et moles tra- ebriosi, qui aliquplies nec prscgnantibustixoribus par-
hiiiji, et arb.orescum suis radicibiis tollunt. Tu qui cunt. El ideo si se non eniendayerint, ipsi vjdeanl si
dicis quia parvJiui peccatum est; velim scire quoties lion pejores apimalibus judicandi sint. Isiis lalibus
tale peccatimi;aqmjllis, si fot parvulas plagas in cor- clamat Apostolus, dicens : tll sciat unusquisquesuum
pore, et fol macuias aut scissuras in veslibus tiiis vas pqssiderein Itortoreet sanclifkalione; non in pas-
licri velis? Si ergb" in corpore tuo plagas, necin ve- sione desiderii, skutet genles qum spem non habent
sle tua 'scissuras vel maculas fieri acquiescis; qua (l Thess. ly, 4, 5). Et quia sunt multi qui legilimani
consciciilia lipc facefe in anima tua non metuis ? Ac noii cusiodiunt castitalem cum suis uxoribus; sicut
supra dixi, largas eleemosynas faciant, et pmnibus
inimicis suis ut, sicut janj dicluin est,
»In eodemcodicec.: Et si liascfideliterfaciensvideris, qnod luxuria indulgeant:
sordiduni effecit, assiduis eJeemosynis
et mox,vinceris,pro,vtnpf. abluatur.
» Ms.qui supra,ascensurus.
' tdemcodex,«irt faceredebent. 8. Quo animo de Ajsrebus auctor egeril. Rogo vos,
*>Texlussicrestituiturex eodemcodicec. [mli despkere fratres, ut mihi indulgeatis, quia pro salute aniinae
peccata ttut quia parva sunl. Nam et pluviarum guttw vestraacum grandi iimore vel tremore etiam '*, et cuni
sunl.'] verecundia de taiibus rebus vos admoiiere yiijeor;
1sicsis. c. [cum ergo.] quia et hoc mjhi expedit dicere , el vos au-
(a) ousehic de cprijugatorumab ecclesiaeingressupro- dire. Et ideo omnia quse a nobis audistis, oporiet
hi);itioneasseruntuf, quaequeinfra, num.7, intentantur fueritis invicem vobis ubjciinique
adversusppsqui dje dominicovel solemniab uxoribusnon dicite, et cum charitaie vosad-
se continent,conflrmanturnon solummanuscrijitiCarcas-
soaensis Ecclesiaeauctorilate, sed et horumatque retro
temporummoribusac disciplina.Kempe Gregoriuspapa, 1 MS.c. Eucharistiamintusin anima.
lib. 12, Epist. 31, citatusa Jona Aurelianensi,lib. 2 de » idem Ms. c. [Rogote, si imaginempiclam in labula
Iristitulionelaicaii, cap. 11, ait conjugespost coneubilum mortuasic zelaverts,'putasqttaleminjnriampalilur Deus,
ab eeclesia;ingressu sese abslinere debefe. Gregorius quandoin ndbisimagosua per luxuriumsordidatur? ]
quocjvieruronensis,de Miraculis S. Marlim,lib. 2, cap.24, ' Sicex eodemcodice.[propterquodcit
ei»sdenfefe, quae hic, num.7, incontiaentibusminasin- 4 Sicex codemcodice.[aut in alia qualibetpropheta.]
solemnilaljse
teutat. His acceditet Hieroriymus in Ezech.cap. 18,f. 6, conlinerenoluerit.]
' relatus a Joria iri praxlictolibro de lnstitutione laicali, ' sic idem Hs. c. [cumgrandi timoreel cumvereeun-
cap. 10, dia.]
.«U SERMOCGXGIII. *3<&
l tanquam adversarium meum vplo caplivum jugiter
monete. Sicut enim ego reus ero ante tribunal
Chrisli, si vobis non dixero ; ita et vos si invicem relinere.Vide ne conlrateincipiatipsacaptivitas prae-
admonere no- valere, et unde le putabas obtinere triumphum, inde
quoscumque negligenlesneagnoscitis,
luerilis, timere debetis, vobis necesse sit pro illis in reternum incurras opprobrium. Inter omnia enini
reddere rationem. Sed credimus de Dei miscricordia, Chrislianorum certamina sola duriora sunt praelia
non solum castitatis ; ubi quolidiana cst pngna, et rara victoria.
quod ita vobis agere inspirabit, ut nobis sed et pro Gravem namque castitas sorlita esl inimicum, qut
de veslra Deo placita conversalione 2,
aliorum salule ct in hoc soeculoet in futuro duplicata quotidie vincitur, et timelur. Et ideo, sicut jam di-
a Deo prsemia repensentur. Amen 3. clum est, nemo se falsa securitale decipiat, nemo de
suis viribus periculose procsumat; sedaudiat Aposto-
SERMO CCXCIII («). lum dicentem , Fugite fornicalionem.Davidenim ille
Deincautafamiliaritateextranearnm mulierum(b). sanctissimus in mille passus mulierem nudam vidit;
et statim homicidium fecit ct adullerium. El qui cum
i. Marlyreshabel pax. Vilia cwtera resistendo,libido mulieribus babitanles putant se castitatis obtinere
fugiendo vincitur. Mulierum familiarilas omnibus fu- triumplium, ignoranl dupliciter se apud Deum reos
gienda. Nemo dicat, fratres charissimi, quod tempo- existere, dum et se ipsos in periculum mitlunl, et aliis
ribus nostris martyrum certamina esse non possint: exemplum perversae familiarilalis oslendunt. Quanli-
liabet enim pax martyres suos. Nam , sictit jam dixi- cumque enim illorum stultiliam imilanles per inho-
mus freqnenter, iracu:-.diam mitigare, libidinem fu- nestam familiaritatem castitalis ornamenta perdide-
gere, justiliam custodire , avariliam conlemnere , rint, illorum animseab illis in die judicii requireptur ,
Non qui eis exemplum perditionis ostendunt.
superbiam humiliare, pars magna martyrii est. iracun-
jncongrue dictum est, avaritiam contemnere, est
3. Qui nunc sint Chrisli persecutores et marlyres,.
diam mitigare, libidinem fugere. Conlemnenda Nulla omninocum femina familiaritas habenda. Quan-
enim cupiditas,qusenobis ideo iniqua lucra procurat, tum voluptatis momenlanemdamnum. El ideo, fralres
tit siios faciiit nos. Nostri cnim essemus, si illa noslra charissimi, contra mortifera blandimenta, et contra
non esset. Contemnenda est, inquam, avaritia 4, quse adjutores diaboli, qui familiarilatem suspectam ha-
velutignis, quanto magis acceperit, tanto amplius no-
bere nec meluunt neccrubescunt,nenosexemplosuo
quserit. tracundia vero miliganda est,autem quoe prius decipiant, Dei adjutoriuni jugiler imploremus, utnos
libidinem de laqueo venanliumliberare dignetur : scientes quod
cituris nocet quam nocendis. Qnod
fugiendam esse diximus, Apostolo doctore evidenter in malis omnibus, quoe supra diximus, Cbrislianis
didicimus : qui cum omnibus viliis resistendum prx- quotidiana marlyria deesse non possunt. Sicul enim
dixerit, conlra libidinem non ait, Resislite; sed caslitas cl veritas el justilia Christus est; sic et ille
dixit, Fugite fornicalionem(lCor.vi, 18). Acsic contra qui eis insidialur, persecutor Cbristi est : ille autem
reliqua vitia, Deo auxilianle, debemus in prsesenti qui et in aliis ista defendere, et iii se custodire vo-
fesislere; Jibidinem vero fugiendo superare. Sic et luerit, martyr erit. Et ideo qui haec tola animi virlule
aiibi in Seripturis legimus, Noli, inquit, in faciem et in se diligit, et ut alii diligant, verbis simul et
virginis allendere, ne te scandalizelvullus ejus (Etcli. exemplis ostendit, et ubicumque verilas vel juslitia
eva- sive castitas laborant, quantum proevalet se etiam
ix, 5). Et beatus Joseph ut impudicam posset
dere dominam , pailium quo apprehensus fuerat re- ultro ingerit, el secundum quod vires habuerit, defenr
iiquit, et fugit. Ergo contra Jibidinis impetum ap- dcre conicndit; non unam, sed plures coronas , Deo
prehende fugam, si vis obtinere victoriam. Nec sit remuneranle, percipiet. Et ut hoccoblinere cum Dei
tibi verecundurii fugere, si castitalis palmam deside- adjutorio mereamur, non soluni exlranearum mufie-
ras obtinere. Videte, fratres, quomodo ab omnibus rum, sed etiam ancillarum nostrarum vel quarum-
Christianis, proecipuetamen a monachis seu clericis cumque vicinarum, aut filioe,aut alumnse, autancilloe
indigiia et inhonesta familiaritas fugiendavitare cst: quia unusquisque familiarilatem. vel secretam collocutio-
sine ulla dubitatione qui familiaritalem non nem vilare conteiidal : quia quanto earum vilior con-
yutt muliefum, cito dilabilur in ruinam. ditio, tanto facilior ruina est. De familiaritate cnim
2. Inter quas valde periclilatur caslitas. Frustrajugh talium Salornonnos admonet, dicens : Numquid alli-
viclofimspes prwtenditur. Cum de lam duro hosle sit gabit qttis ignem in sinu suo, et veslintenta ejus non
rara. El aliis inde pessimumprmbeaturexemplum.Sed ardebunl? aut ambulabiiqttis super prunas, et non com-
forte negligensquisque et minus de animoesuoesalute burentur planlm ejus (Prov. vi, 27, 28)? et illud,
sollicittts respondet et dicit : Ecce cgo et familiarita- Prelium merelricisvix dimidiumest panis; mttlieraulem
tem habeo mulierum extranearum, et lamen casti- preliosamviri animam capil (lbid., 26). El quanla ini-
tatis ornamenla custodio. lufelix est ista el nimium quitas et quam Jugenda perversitas, utanimam,quam
periculosa praesumptio. Multi enim dum se putabant Christus sanguine suo redemit, luxuriosus quisqiio
vincere, victi sunt. Sed adhuc addit el dicit aliquis : propter unius niomenli delectaiionem libidinis diabolo
Ego inter mulieres extraneas habito, et continenliam est hoc
vendat ac tradat? Vere enim nimium plangcnda et
teneo, et volo babere quod vincam. Quid habere miseranda condilio est, ubi cito proclerit quod dele-
dicere, Volo habere quod vincam, nisi, Volo clat, et permanel sine (inequod cruciat.Sub niomciiio
quomodo peream ? Sed ego, inquit, libidinis impetum eiiim libidinis impetiis transit, et permanet sine (ine
infelicis animoeopprobrium.
1 sic ex eodem Ms.[sicut enimreus ero.] 4. AII fucile resarciatttr. Libido, malleus universm
» Sicemendaturex codicec. [quodita nobisagereinspi- terrw. Sed dicit aliquis : Juvenis homo sum, facio
rabit, ut nobis non solumde nostraDeo plactta conversa- quod me delectat modo, et postea poeiiileiitiamago.
tione."]
' in Ms."c.sermoais clausula est, Quodipse prwstare Quomodosi dicat, Percntio me crudeli gladio, el po-
stea vado ad mediccim: et nescit quod unius horoe
dignetur.
* Haecnonhabent Mss.,qtiwnobisideo.... avarilia. punclo vulnus accipitur, et vix longo lempore ad sa-
nilatem prislinam revocatur. Qui enim adullerans
(a) olim, tomo 9, et post, tomo 10, serm.de Tem- dicit se postea
pore 250. poeuitenliainaclurum, quare non limet
(b) In Appendicenuncprimum collocatur.Lovaniensibus ne euni subitanea febricula superveniens rapiat; et
dubius, verlino et vindingo srmriusest. Locuineliam iu pereal dilatio, etsuccedal;eternadamiiaiio?Ei quiadc.
tomo9 habuit,cumhoc titulo, «Dellonestalemulierum.» lnlelici libidine, undc supra diximiis, crcdeiidiim est
Stilusomninorefert csesarium, qui sane de re hicpropo- ilhid dicluin esse-quod ail priipbela, Quomodocon-
sita canonem10 Agalhensiscoacilii edendumcuravit. De fraciusest malleusuniversmlerrw (Jerem. L,23) ? quam-
num. 1 vide infra serm. 294, n. 5; 224, n. 1, caesarii vis
epist. ad quosdamGermanos: de num. 2 vide caesarii versa postailveplnin Doniininostri Jcsu Christi pcr uni-
epistolamcitatam: de num.5, serm. 90, n. 6, etl42, n. castitalem monasleria, et per clericos vel etiairi Jaicos
8; 314,a. 3. servantes quasi confractus esse malieus ille
2303 APPENDTX. 2304
videatur; adhuc tamen, quod pejus est, multo plures amplius quam oportet accipiant. Qui enim alterum
siint, qui ab illomalleo quotidie confringunlur, quam cogit utse, plus quam opus est bibendo, inebriel;
illi qui de ruina vel collisione ipsius liberantur. Unde minus malum ei erat si carnem ejus vulneraret gladio,
iterum atque ilerum rogo, ut diligenliusconsideremus, quam animam ejus per ebrieiatem occideret.
et quantum possumus limeamus illud quod Doniinus 2. Ebriosi paludibuscomparanlur. Et quia corpora
in Evangelio dixit : Qui videritmulierem ad concupi- noslra terrena snnt, quomodo quando plnvia nimium
scendum eam, jatn mmchatus est eam in corde suo grandis et diulurna fuerit, ita terra infunditur et in
(Matth. v, 28). Jutum resolviiur, ut nulla in ea cullura possit fieri :
5. Quomodo mors intrcl per [enesiras. Pro qua re, sic et caro noslra, quando nimio potu fuerit inebriata,
sicut jam dictum est non solum ab extraneis mulieri- nec spirilualem culturam accipere, nec fructus ani-
bus, sed eiiam ab ancillis propriis refrenanda est et mse necessarios polcfit exhibere. Et ideo quomodo
secrela familiaritas, et oculorum incauta fragilitas; ne omnes homines ita sufficientem pluviam in agris suifi
illtid eveniat nobis quod Dominus per prophelam ter- accipere desideranl, ut et culturam valeant exercere,
ribiliter clamaldicens, Mors intravil in animasvestras et de frucluum ubertale gaudere : ila el in agro cor*
per feneslras veslras (Jerem. ix, 21). Per quas enim poris boc lantum deberent bibere quod oportet; ni
fenestras mors inlrat ad animas nostras , nisi per vi- per nimiani ebrietatcin ipsa corporis terra velut in
suiri oculorum, et auditum aurium? Si per lingtiam paludem conversa, magis vermeset serpentes vitiorum
amico aut servo tuo jusseris ul ad te meretrix addu- generare,quam fruclus bonorum opcrumpossit afferre.
catur; peros tuum ad animam tuam gladius seternoe Omnes enim ebriosi lales sunt, quaies paludes esse vi-
morlis ingredilur. Si aulem consilium nialuni libenter dentur. Quid enim in paludibus nascalur, non ignorat
audieris, si delrahentem, vel aliquid IuxurioseJoquen- Charitas vestra : loluni enim quod ibi nascilur, nullum
lcm, aut cantica turpia proferentem non resjmis; per friictum habere cognosciiur. Nascuntur ibi serpentes
aurium tuarum fenestras mors inlravil ad animam sanguisugoe: nascuiitur ibi ranseel diversa genera ver-
tuam. Et quia Dominus dixit, Qui videritmulieremad mium, qusemagis horrorem possuntgenerare, quam
concupiscendttmeam, jam mmchatusest1eam in corde aliquid quod ad victum proliciat exhiberc. Istoeenim
suo; inlelligitur quod volunlas perfecta faciendi re- herboeyel arbores,quae aut in ipsispaludibus aut circa
putabilur pro opere facti. Ac sicdumaliquis mulierem ripas earum nasci solent, nihjl uiilitalis habere viden-
libidinoso animo considerat, per fenestram corporis ttir, in tanium ut annis singulisinccndioconcremeniur.
sui ad secrctum cordisvenenum morlis inslillat. Talis Videtequiaquod de ebrielale nascitur, igni prseparatur.
enirii cogitatio, eliamsi aliquo impedialur casu, ul non 3. Depingttnlur. Tales enim sunt, sicut jam dixi,
impleat voluntatem suam; nihilominusactionis cri- dmnes cbriosi, quorum prandia ducuntur usque ad
mine condemnalur a Domino: ac sic et illa casla est noctem, quorum co3iias lucifer videt; qui stare non
cum qua Jibidinis malum voluit exercere, et ille jam possunt eliam cum videntur esse jejuni; quorum sen-
adulter lenelur in corde. Et ideo audiamus Scriplu- sus lardi, graves,obtusi,elquodam modojam sepulti.
rairi dicentem, Omnicuslodiaservacortuum (Prov. iv, Deniquefrequenter in ipsa ebrictale nec se ipsos nec
23); ct illud, Averteoculosmeos, ne videanlvanitalem alios recognoscunt, nec ambulare valent necslare;
(Psal. cxvni, 57). Quomodoenim si aliquis earbones dicere aliquid vel audire quod ad rationem perlineat,
ignis apprebendai, si eos cilo projecerit, nihil ei no- oninino non possunt. Frequenter etiam usque atl vo-
cebunt; si vero diutius tcnere voluerit, sine vulnere mitum ingnrgitare se non erubescunl, et ad mensuram
eos jactare non potuerit: ila et ille qui ad concnpi- sine mensura bibere. Majoraenini pocula providentur,
scendum oculorum defixcrit aspectum, et libidinis certa bibendi lege conlendilur'; qui potueril vincere,
malum in corde suscipiens moras in cogilalionibus laudem meretur ex crimine. Inde liles et rixoena-
suis habere permiserit, exculere eas a se sine animoe scuntur, inde diversis el horrendis saltationibus
plaga non poterit. Et ideo jugiter cum proplieta cla- membra torquenlur, inde adulleria et nonnunquam
memus, Oculimei sentper ad Dominum; qv.oniamipse homicidia perpelrantur. Et quoties nimium potum
evelletde tuqueopedesmeos(Psal. xxiv, 15J; prsestante accipiunt, lanquamin paralysimresoluti, dunisuis pe-
Domino noslro Jesu Cliristo, elc. dibus ambulare non possunt, foedissimalatura aliorum
SERMOCCXCIV(a). manibus portanlur ad leclos. Et esl in illis oculorum
Admonitioutebrietalismalumtotisviribuscaveatur(b). caligo, vertigo, fatigaiio et dolor capitis, suffusiovul-
lus, mcmbrorum omniuin iremor , animse ac menlis
i. Ebrielas nec peccaiumpttlalur. Inimica ebrioso- stupor. In talibus illud quod scriptum est,
rum amieitia.Licet propitio Christo , fratres charissi- Cui vw? cujuspatriiriiplelur
vm? cui rixm? ctti sine causa vul-
mi, credam vos ebrieialis malum velut inferni foveam nera? cui suffusiooculorum?Nonne Itisqui morantur
expavescere, et non solum ipsi non velitis amplius in vino, el sludent calicibusepolandis(Prov. xxm, 29
bibere, sed nec alios adjurare vel cogere plus quam e(S0)?
cportet accipere : lamen quia non potest fieri ut non 4. Exctisant se de amiciiia. Convivaad bibendumne
sint aliqui negligentes, qui sobrii esse non velint, vos
convivia sobria nolite ad ve- cogatttr. Ebriosi in sui similes prodigi, in pattperes
qui semper exhibelis, Animalibusdelerioressunt. Et se et sua perdtinl.
slram injuriam revocare, quia nobis necesse est alios parci.
Sed illi qui tales esse volunt, miserabiliter se excu-
ebriosos arguere. Cum enim , fralres cbarissimi, sare conantur, dicentes : Ingratum liabeo amicum
ebrietatis malum nimium sil grave vitium cl Deo nieum, si quoties illum ad convivium vocavero, po-
odibile; ita per universum mundum a pluribus in tum ei quanlum voluerit ipse non dedero. Et non sit
consueludiiieni missum est, ut ab illis qui Dei prse- , tibi amicus, qui le Deb vuli facere inimicum, qui et
cepia cognoscere nolunt, jam nec putelur aut crcda- luus elsuus cst inimicus. Si ct teet alium inebriave-
tur essc peccalum : in lanlum ut in conviviis suis ris, hominem amicum habebis, et Deum hiimicum :
irrideant cos qui minusbibere possunlet per inimicam el ideo sapienter eonsidera, si justum sit ut le a Deo
imiciliamadjurare homines non erubescant, ut potum separes, dum te ebriqso conjungis. Ad extremum tu
1 Mss.,prona. eum noli adjufare, noli cogere; sed in potestate illius
dimilte ut quanlum ipsi placueril bibat: ut si se in-
(a) Alias,de Tempore231.
(6) InAppeudicenuncprimumcollocatur.DubiumLova- ebriare volueril, vel solus pereat, et non ambo perea-
nienses, verlinus autem et vindingussuiipositiliumesse tis 2. 0 infelicilas generis bumani! Quam mulli inve-
voluerunt. fpsa est Caesariihomiliainler edilasa Baluzio niunlur qui ebriosos et luxnriosos amplius quam
quinta: quje in nostriseliamaliquotmanuscriptisCsesario oportet cogunt bibere : et anle ostium pauperibus
assignatur.De num. 1 vide Appendicisserm. 295, n. 1; peleniibus vel unum calicem dissiinulant dare; ncc
286, n. 5; 267,n. 4 : de num. 5, serm. 266, n. 5: de num.
6, serm. 286,n. 6 : deuum. 8, serm. 272,n. 8; 295,n. 1 MS.r., lexconditur.Ms.vero 1.,kge condiia.
6; 277,n. 4; 265,n. 5. s Mss.,peccetis; ,
2305 SERMO CCXCIV. 2306
attendunt quia illud quod Juxuriosis videnlur inge- permanserit, in seternum profecto peribit; quia non
rere, Christus in pauperibus deberet accipere, qui menlitur Spiritus sanctus per Apostolum dicens ,
dixit: Quamdiufecislisuniexminimis meh, mihi feci- Neque ebriosiregnum Dei possidebunt(I Cor. vi, 10).
slis (Matili.xxv, 40)! Sed quia tales surit qui quando Et ideo quicumque sunt ebriosi, meliiis faciunt, ut
alios in nimio potu sepeliunt, pauperi eleemosynam non nobis sed sibi potius irascanlur, et cum Dei ad-
petenii dicunt, Vade, vade in anle, dat tibi Deus : et jutorio de lulo fsecisse excutere, vel de cloaca ebrie-
utique cum ambulaverit honio, ei daturus est. Quid talis, dum adhuc tempus poenitenliseest, feslinent
est ergo quod dicit, Vade in ante, et dat tibi Deus; quanta possuntceleritate, Deoauxilianle, consurgere:
nisi, Vade ad illum hominem qui habet Deum, quia et lotis animae viribus ciun prophela supplicantes
ipse tibi daturus cst? Ac sic ore suo ipse confitetur, Domino dicant, Eripe tne de lulo, ut non inhmream
apud se Deum non esse, quo insjiiranle possit aliquid (Psttl. LXVIII,15); ctillud, Non me demergat tempe-
pauperibus erogare. Rogo, fralres charissimi, dili- slasaqnw, neque absorbeatme profundum, neque ur-
genler attendite ct videte, quia quando equi vel reli- geat super me puieus os suum (Psal. LXVHI , 16).
ad
qua animaliaducuntur aquam,ubi satiavcrint sitim Ebriclas cnim quasi inferni putcus, quoscumque
suam , etiamsi super ipsam aquam diutius leneantur, susceperit, nisi digna subveneritpoeniientia, et emen-
replela siti bibere nolunt omnino ncc possunt. Consi- datio fucrit subsecula, ita fortiler sibi vindicat, ut
derent ebriosi, si non pejorcs animalibus judicandi eosdem ipsos de tenebroso inlerni puteo ad casiiialis
sunt. Cum enim animalia amplius quam eis opus est vel sobrietatis lucem redire penitus non permitlat.
bibere noiiiit, illi et duplum et triplum quam cis 7. Qua rationeab ebriosilaledesuefiant.Sed hocante
o|)ortet potum accipiunl. Et unde Iribus aul quatuor omnia iiilclligcrc et scire debemus, quia non una
diebus refeclionem rationabilem polueranl habere, die efficiuntur bomines ebriosi: sed dum paulatim
uno die cum grandi peccato suo contendunt perdere adjuranlibus ct cogentibus crudelissimis inimicis
potius , quam expenclere: atque utinam vel potum poiius quam amicis , pcr singulos dies, singulos
lantummodo perderent, ct non etiam ipsi perireut! sibi aut binos calices ad potum consuetudinarium
5. Ebrietatismala exempliset verbisScriplurwdecla- addunl. At ubi hoc in usum miserint, ita eos ipsius
ranltir. Quantum mali in se babeat ebrielas, ctiam in ardor ebrietatis occupat, ul illos semper sitire com-
Lolh el filiabus ejus evidenter oslensum est. Nam pellat. Sed qtii ab hoc malo desiderat liberari, quo-
vino inebrialus cum ipsis filiabus stiis nesciens con- modo sibi per intervalla dierum polum addendo ad
cubuit (Gen. xix, 53, 35). Pharao quoque inebriatus ebrietatis lenebras pervenit; ila paulatim snbtrahen-
magistrum pislorum in crucc appendi fecil (Id. XL, do ad sobrietatis lucem redeat: quia si semel tolum
20, 22). PopuJus aulem Judscorum, de quo scriptum quod ampliusaccipiebat sublraxerit, ubinimia sili coe-
est, Sedit populus manducareel bibere, et surrexerunl peril c.xardescere,cum grandi amaritudine clamat et
ludere (Exod. xxxn, 6); posteaqtiamvinum plusquam clicit, malle se inori, quam sibi bibendi vel inebrian-
oportebat accepit, idola sibi fabricari petiit, et in di consuetudincm tollere; ncc attendit quod lolera-
honore ipsorum idolorum ccepit clioros ducere, et bilius erat illi in carne mori, quam animam per
morc phrenelico diversis sallationibus membra tor- ebtielatem. inierficere. Et ideo ut nec ardorem ni-
quere. Herodes quoque, ubi nimio vino concaluit, ad mium patialur, et de tam gravipeccaio liberelur; sic-
unius puelloesaltationem sanctum Joannem Baplistam ut jam dicttim est, per inlervalla dierum sibi ali-
interfici jussit (Malth. xiv). Quid adhuc de ebrietatis quid denimietate potus subtraliat,quousquead ralio-
malo nascatur, Spirilus sanctus per Salomonemte- nabilem bibendi consuetudinemredeat. Qui hoc ila ,
slalur, dicens, Vimtin, inquit, el mulkres aposlalare utdtxinius, per partes subducere voluerit, et de
faciunl sapienles, H arguunl sensalos(Eccli. xix , 2); ebriclale liberabitur, et illum intolerabilem ardorem
et iterum , iVeinltiearisvinum quando flavescil, cuiu non paticlur.
splendueritin vitro color ejus. Ingredilur enim blande: 8. Clericiab hoc,vilio non sunt immunes. Elhnica
sed in novissimomordebilut coluber, el quasi regulus superstitio.Ego, fralres cbarissimi, dum haec sug-
venenasuffundel. Oculitui videbunl exlraneas, el cor gero , me absolvo apud Deum. Quicumque me au-
tuuni loquelur perversa (Prov. xxm, 51-35). Paulus dire conlempserit, et ad bibendum aut ipse pronus
etiam apostoluscontra ebrieiatis malum nos admonet, iuerit, aut convivassuos adjurare vel cogere volue-
dicens, Nolile inebriarivinoin quo esl luxuria (Ephes. rit; et pro seeipro illis in Dei judicii reus erit. Et
v, 18). Iterum alque ilerum quid mali in se ebrietas quia, quod pejus esi, aliqui eliani clerici, qui bocde-
habeat, eis qui illam diligunt sanctaruin Scripturarum berent proliibere, ipsi cogunt aliquos plus quam ex-
tesliinoniis evidenter ostendimus. In Salomone scri- pcdil bibere, amodo incipianl et se ipsos corrigcre ,
ptum cst, Qui amat vinumet pinguia, non dilabitur et alios casligare : ut cum ante tribunal Chrisii ve-
(Prov. xxi, 17); el iterum , Noli regibus dare vinum, nerint, nec desua nec de aliorum ebrietate incurrant
quia nullum secrelum est ubi regnal ebrielas; ne forte supplicium; sed magis dum et ipsi se emendant, et
bibanl, ct obliviscanturjudiciorum Dei, el mtilenlcau- alios castigare non cessant, pervenire ad aelcrnum
sam filiorum pauperum (Id. xxxi, 4, 5). Item illic ait, preemiummereantur. Etillud ante omniai-ogo, et pcr
Operarius ebriosusnon locuplelabilur(Eccli. xix , 1); Iremendum dicm judicii vos adjtiro, ut quoiics-
et ilerum , Vinum si bibas moderale, eris sobrius cumquevobis invicem convivia exhibetis , illam fcr
(Id. xxxi, 32) : ilem illic, Vinuminjucunditalemcrea- dam consuetudinem, per quam grandi mensura j- .
tum est, non in ebrklalem ab initio. Exsullalio animw mensura tres homines aut volenles aut inviti ou.
el cordis, vinum moderale polatum : infirmitasanimw bantbibere, tanquam venenum diabolide vest/djiuc
et corporis vinum mullum polalum, irrilationem, cl viviis respualis: quia isia infelix consuetujIumqUB
iram, et ruinas mullas facil. Amariludoanimmvintim de Paganorum observatione remansil. Et/eTjt (|ja.
multum potalum, ebrielatis animositas, imprudenlis boc in suo convivioaul alieno fieri acq(ja bibitionc
offensio, minoransvirlutem, et faciens vuluera (lbid., bolo se sacrificassenon d11bitaverit.D5l.pysdebili-
35-40). non solum aninia occidiiur, sed eliar'"u()j ita Vobis
6. Ebriosis non est pars in regno Dei. Sed quando tatur. Sed credo de Deimisericord'^ eliam eru- ;
isia suggerimus, forte irascuntur contra nos et mur- inspirarc dignabilur, ut lam luger veniat ut
muranl ebriosi. Et quamvis non desint qui irascantur, bescendum malum ua vobis 111,.' ,
illud ~u0(j in ;na
Deo tanien propitio mulli erunt qui libenler salubre nunquam fieri permiur;' lrefectionem
consilium audientes, de isto tam gravi peccato per ebnetate periturum erat, -' 'i" » chrisl qui cum
Dei misericordiamliberabunlur. Ipsi lamen qui contra prohciat : praeslanle Donr et saecuia
coalumnam et amicam suairi ebrietatem loqueutibus Patre et Spirilu sanclo "Vlt reb'M, Deusin
irascuntur, Iibera a nobis voce audiant : quia qui- sfcculorum.Amen.
cumque ebriosuspoenitenliani pro ipsa ebrielate non
egerit, sed usque ad mortem suam in ipsa ebrietale
 APPEJtDlk 4308
mi
SERMOCCXCVta). (jui ebriietati resistit, si cum Dei adjutorio pjerseve-
ebrietalis malum rare voiiiefit, et pf.oSpsaf.e Miquas pertulefii tribu-
'Mrrionitio.eonlra (b).
Jatibnes; oriniia ei Detis ad mariyfii glbriam repii-
i. Evriosi vetut nanfragw naves. Irrident sobrios tabit.
qmsi nonriros. FreqtieriierCbarilatem veslram, fra- Z.Ebriosi Injustitimin DeiimcoiiuincunfMf.Veiim la-
liies cbarissimi, paterua pietate admonui, utebrietatis nieii scire, fratres cliafissiiiii, quicumque dominus
nialum ianquaminferiii foveam vitare vel fugere no- de- habet plures servos, Jsi vel Unuhi ex illis velil lieri
iierctis. Ellicct apud jiJnres profecerit casligalio ebriosum? Sine dubio nullus est qui hoc voluerit ali-
nec eos tjuandb aiit velit. El qua frohle, qua cohscienlia qui
stra; riiuliilanieii sunt qui nec JJeumliment, cl tanlum bi- servuni nbn viijt Jiabjereebribsuni, ipse vult ebriosus
qui libiiesti sunt veJ sbbrii rcverentur; viscera nimio po- Jieri? Ecce de dbiils Dei lu liabes servum, et te habet
Ininl, ul-iDlcrdumnecesse habeanl
1Upleiia per. vomitum rclaxare ; ct tanquam fractse Deiis servum : quaJjter vis ul libi serviat servus tuus,
riaiifragfenaves, ila ipsius ebrietalis borrendis flucti- taliier et lu servire" Domino tuo debes. Dic mihi,
liiis faliginiiir, ut ncc nbi siivt rccognoscanl, ct di- rogo le, si justuih tilji videtur, ut tu habeas servum
•ccrc aliijtiid vel aiidire qiipd ad ralioneni perlinet, sobfiurh, et Deushabeat te ebriosum. Ac sic te di-
o.iniino iioii vjileanl. Illuclvero quale cst quod ipsi gnum judicas, cuiservus sobrius serviat; et Deum in-
irifeiices ebriosi, quando sc niinio vino ingiirgilant , dighum puias cui tu sobrius servire debeas. Haecer-
ridettt bfvitupcraiu cos qui raiionabiiitcr:hoe lantum go, fratres cliarissimi, diligenter attendile et consi-
Jfjiimlsullieilbibere vohirii, dicenlcs eis Erubescile derate, quia non est justuin ut faciamus Deo quod
«i'verecundnm sit vobis, quarc non potcstis bibcre noluinus nobis flefi. Forte dices : Quomodo Deo fa-
qiiaiitJiiiitt.os; Dicuiitcnini cos non esse viros. Et vi- cio quod milii fleri holo? Audi quoriiodo. Tjbi non
ilcte inisurianl ebfibsorum. Sc dicunt esse vifos , qui placet servuih ebfiosum liabere; el lu non vis so-
iii cbricialis cloaca jaccnt : et illos dicunt non esse briUs Deo servire.
vircis,quihbnesic et sobrie stani. Jaccnt Yiclorebric-prostrati, ct 4. Ebrielatem vix putant peccaium. Pcena wlerna
A'ii-isiurt: staiil erccii, cl viri nou suirl? pleclelur. Nec in prwsenti impune commillitur. Cierici
laiis \iitipeiaiui'i etvicius cbrictatc laudaiur. Irridc- etiam majoris ordinis viiio huic obnoxii. Ideo enim ,
"lur sobfiiis, qui et se et alios potest rcgcre: el non ir- charissimi, tanla facililate se inebriant homines,
ridciiir-, inio nbn plangitur cbriosus, qui ncc se nec quia putant ebrietalem aut parvum aut nullum pecca-
alittjspbiest agnoseerc. tuin bsse. Sed pro iila ignorantia inaxinie sacerdoles
2. /•.'.tfHsnlioiiisvrgo dicunt scatlactos. Sed vel morte iii die judicii reddilhri sunt rationeni, si commissis
7-eshteiidnmfiiisscl.Maiiiirmmqiiul sit,ita et quomodo sibipopulis.quse vet quanta mala de ebrietate na-
se excusare scantur, assidue noluerint prasdicare. Qui crgo cre-
iliinc stibcatiir. Solcnl lanien ebriosi
Velle ul dieant: Persoria |ioicns nic cocgitaliud ut arii- dit ebrielatem parjvum esse peccatum, si se non
ct in convivio regis rion potui fa- cinendaverit, ipt pro ipsa ebrielate pceniteniiain non
pJius liibercii), ista cgcrit; cum adiiltefis et homicidis aeterna illurti sine
ecfCi Ail cxeusandas cxcusaiioncs in pcccalis
-pr.eteiidimus; ct quod iniplerciiblumus, 11011 poluisse reincdio pflenacruciabit, secundum illud quod ipsi
iiosdicimus. Nplle in culpa est nostra; et nbn ut posse benc nostis beaiuml Aposlolum prsedicasse, Neque,
ad hocvcniretur, libi inijuil, fornicarii, nequeidolis servienles,nequemolles,
prsctcndiiur. Etiaiiisi tistjtie erat ut neque masculorum concubitores, neijue avari, neque
diccrctur, Aut bibes aut morieris; melius
cafo tua sbbria occidcrelur, quain pcr cbrieiatem adulteri, nequeebriosiregnum Dei possidebunt (i Cor.
ariiina mofereiur. Sed cxc.usalio isla falso objicitur. vi, 9ef!0). "VMele!quiaebriososcum foniicatoribus,
•Ipsi ciiini reges ct quicuiiiquesunl alii surit poicnlcs, ct idblis serviehtibus, et masculorum concubiloribus
qnia Deo propiiiocichrisiiani cl prudentcs, et ct adulieris jUnxil. )Et illiid : Nolite inebriari vino , iii
sbbrii, cl loto cordo Deinnlimcmcs, si tc viderinl de- quq esi luxuria (Eplies.y, 18). Etideo deliniat ac de-
liiiisse ut cis rion acqiiicscas pro tiinore Dei inebriari;in liberel unusquisque apudse, ebrietatem gravepecca-
forle sub hbra vidcnuif irasci, postca vcro lc tuin esse : et ttinc aut nunquam aut dillieilc eum
grandi ailriiiratioiic siiscijiiuiii, dicentcs : Quanlum ebrictas polefit superare.Cmn enim non solum in fu-
curii illo egiinus, qiianlis cuin iriinis et terroribus se- fa- turo sreculo propler ebrietatem tortjuendi sint homi-
ligavimus', cltameii iuinqiiain cum a sobriclaie ncs, sed eliam in prrescnti per ipsam ebrielatem
parare potuimus! Naln ct Dcus,libi qui te videi pro suo mullis frequenter inlinnitatibus faligenlur, vel mor-
-amore incbriari nbn vcllc,ipse gratiam cliam il- bum corporis timeant, qui de animre sua?.salule uon
Jbriijridabii, qui te ul amplius biberes diarissinii viclebanuir cbgitanl, oculoruni suffusionem atque caligineip, ca-
liortari ct cogCre. Nemo dicat, fralres , pitis veriiginem et membrorum tremorem cxpave-
non sint; quolidie scant, cpjiinferni supplicia non formidaiil. Et hoc
quociin islis lciiiymribusmartyrcs
niai-lyres fiiinl. Marlyr ciiim, Testis iiilerprclalur. quidem non solum Jaicis, sed etiam clericis dicimus :
Quicumcjuecrgo pro vcrilale lcstinionium dedciit, quia qiiod pejus CSt, mulli sunt etiam majoris ordinis
clbinnescausas cum juslilia judicaverit, quidquid clerici, qui cum aliis sobrietatis bonuin deberent ju-
<'o lcslimuuio verilalis vel jusliliae perlulerit, lo- giter pra;dicare , non solum hoc non faciunt, sed
i ci Deus pro marlyric eompuiabil. x\c sic et ille ciiam et se et alios inebriare non erubescuni nec me-
luunt. Sed agnoscant el doleant quicunique tales
do
(frlias, Teinpore 232. sunt, quia si se noluerint emendare , et pro se
minc jiriniumcollocalur. Deliocsermo-
ne, cpjAppenciice
dubiumreliqucrunlLovanienscs,idempost el pro aliis necesse eis erit seterna supplicia susli-
Veflinufitiam
allcrimi cJidingus statuit, cjuod cle superiore; atque ad nere.
quod in Te§J'sduobusbaud immeritoVull id perlinere, 5. Compolaftonesposl convivia diversis nominibus.
Evrardicomitis,scriplosetate Ludovici Siihirrilamenla. Duo tantum posi hanc vitamloca. Ulud
lJii,anno chri!?111* lomo
12, pac;.^gi)"^?, expressum legitur (spicilegii vero quale est, quodjani transacto convivio et ex-
«et.liarum unuf^'lu volumus ul balieat missale uuum,
cle pleia siti, cum amplius biberenec possintnccdebeant;
« Ebrietate.» caesaV'lack'^ a sermone s. Augustini
ise Auguslininoii)ine,os(luostiam sermpnesjam olimfuis- tunc quasi novelli;, qbasi el qui ipsa hora supervene-
wonem 278.ifuncvercTl°so5)s(irvatura esLsujira ad ser- riiit, diversis lioniinibus incipiunt bibere, non so-
niaiiUscrinti Kegu codic,s' cui uoslri lum vivorum bominum , sed etiam Angelorum et re-
aliquot conslt?l01'italti
^0683™resliluit Baluzius, licjuorum antiquofUm sancloruin, resiimantes quod
eiHmerqtiai.U(i)rdecimrecc^uul'
'* 11'294' nn-1, 3; *-llSustini niaximum illis bonoreni
fie num. 1 viae Aimc»niic'kvuiSal0SPosuiL<'r(Jinesexluu:i- iinpcndant, si se in illoruiii
Sftrm."9,n. 12- de num s" : de uura- nooiiiiibiisliiinia ebrietate sepeliant : ignoranles quod
* 5>
serm. 257, n. 5; 2G5,nl^'eiS>; mj 'V num- serm- iiulius lam gravcfn injuriam sanctis Angelis vel saiu
2/7, n. i : de num.5 sPPm ao/ n'-°'•ue 8: de uum-
4>
serm- ctis homiiiibus agjnoscilur irrogare, quani illi qui in
69, n. 8; 281, n. 5;' 150™" fh^ G'
Wun.7, 272,n. 8. ' 2> 2Gk.n.5; 283, n, 5 : de eorumnominibus bibendo per ebrietatein suas animas
probantur occidere, Sunt enim aliqui qui sola ex causn
2309 SERMOCCXCVI. 9310
ut per ipsam
aliqua salsa cibaria sibi ordinant fieri, obruere. voluerit, habebit prsemiumaeternum: qui autem con-
salsiludinem nimia se possint ebrietale Hoec tempserit, limeat ne ei rcternum necesse sit sine ullo
Cnimsi Pagani qui Deum ignorant faciant, nec mi- fine sustinere supplicium. Sed credimus de miseri-
randum est, nec nimis dolendum; quia et in Deo spem cordia Dci, quod ila omnes ebriosi de ebrietalis malo
non babent, et antiquam parentnm suorum consuelu- atl bonum sobrietatis sunt per Dei gratiam rediluri,
dineni servant. Christiani vero (quos Deus de tenebris ut ct nobis gaudium facianl, et ipsi feliciter ad seler-
reduxitad lucem, demorte vocavit ad vilam, quibus num pervenire mereantur prrcmium. Amen.
omnes Scripturrnclamant, ebrietatem fugere, sobrie- SERMOCCXCVI(a).
lalcm diligere) quare turpissimas illorum ebriclates
imitantur, de quorum perfidia liberari per Dei gra- Aclnionitio qureostendiiquodab initiosreculiomnesScri-
tiam meruerunl ? Et ideo rogo, et per tremendum |ilurrehumilcs benedixerint, et eosqui perseverantin
diem judicii vos adjuro, ut clquantum potestis, ebrie- superhiamaledixerinl(b).
tatis nialum auxilianle Domino fugiatis, ct jam vobis 1. Scriptttrwpassimpaupercs benedicunt,et maledi-
incipiat verecundum esse, quod huc vos usque Genlibus cunt peccatores. In Scripluris sanclis, fratres charis-
et Paganis in ebrielalis turpitudinc voluislis si-
simi, inccssabiliter pauperes benedicuntur, et pecca-
iniles exhibere. Et ideo quia Dco propiiio illis dissi- torcs malcdici videnlur. Primum ergo, sicut ipsi fre-
miles eslis in fide, similes essc in cbrietate penittis qucnlcr ct legcndo cl psallendo cognoscilis, qualiter
non debelis : quia ciiamsi rcliqua pcccata Chrisliani Scripliira; divinrcpanpcresbencdicunt, paucis senten-
non admittant, sola eos, si frequcns fucrit, ebrietas, tiis Charilali vcslrrc suggcro ; ct postca quid de pec-
ct emcndalio ac pcenilentia non subvenerit, in inferni catoribus legitur insinuo. De paupcribiisenim dicitur,
profundaprascipilat, secundum illud quod jam dictum Iste pauper clamavil, cl Dominusexaudivit eum (Psal.
est, Neque ebriosi regntim Dei possidebttnt.Scd dicit XXXIII,7); ct ilcruin , Yiduwejus benedicensbenedi-
aliquis : Ego regnum Dci nolo, seternaiii lanluin rc- cam, ptmperesejtis saturabo panibus(Psal. cxxxi, 13);
quiem obtinere desidero. Nemo se decipiat, fratres : cl ilerum, Dcali paupcres spirilu, quoniam ipsorumest
duo enim loca sunt, ct lertius non esl ullus. Qui cuin rcgnum cwlornm (Matth. v, 5); et iterum, Tibi dereli-
Chrislo regnarcnon meruerit, cuin diabolo absque clus est pauper, ptipiilo tueris adjutor (Psal. x, 14,
dubilalione ulla peribit (a). sec. Ilcbr.); cl ilcrum, Quoniam exaudivit pauperes
6. Casiigandi ebriosi. Ad exlremuni qui amico suo Dominus (Psal. LXVIII , 54). De pcccatoribus vero di-
nimium propinando in anima cfuciiur iniinicus, ct cilur, Converlanlurpeccatorcsin infernum, omnesgen-
corpus ejus debilitare, cl animam probatur occidcre. ies(Psal. ix, 18); ctileruin, Quoniampeccalores per-
Melius erat ut ex illo quod una die jdus cum accipere ibunt (Psal. xxxvi, 20); ct itcruin, Conteresbrachium
coegit quam expedit, per duos aul trcset dics ipsum pcccatorisct maligni(Psal. x , 15 , sec. Hebr.); et il-
amicum ad suum convivium revocaret; unde ctim lud, Calixin manu Dominivini meri plenus mixto, bi-
una die nimium bibendo debililat, ipsuin in aliis die- benl ex eo omncs peccatoresterrm (Psal. LXXIV , !)); et
bus sufliciente potu reliceret; ut nec ille potum per- ilerum , Oinniacornua peccatorum confringam(Ibid.,
derct, nccamicum deciperct: autcerlc, quodest mc- 11). In omnibusenhn Scripturis hujuscemodi seiiten-
Iius, (|uidquid nimio polu perdilura crat gula, paupe- liao abundantcr inveniuntur, quibus pauperes collau-
ribus daretur in eleemosynam; ul et caro ralionabili- dantur, et e contrario in peccalorcs durre scnlenlirn
ter bibendo reficcrelur, et per misericordiam paupe- diriguntur.
rum aninioeredemptio proepararetur. Et nos quidein 2. Quo animo maledicaiurin Scripturh. Sed cum
istam casligalionem non propter eos qui sunt honesli hrcc ita sint, forle aliquis intra se cogitat et dicit :
ct sobrii diximus : quia Dco propilio multos novimus Qnomodo nobis in Scripturi* divinis praicipitur, Be-
parca et sobria convivia prsepararc. Et ideo vossata- qui nedkile, et nolile maledkere (Rom. xn, 1.4); el illiicl,
pro Dei amore hoc tanlum bibilis quod oportet, Nequemaledki regnumDei possidebunt(l Cor; vi, 1-0);
gile ut quod ab ebriosis in leria perdilur, a vobis per et, Benedkile persequentibusvos(Rom. xu, 14) ? quo-
elecmosynam in coelo reponalur. Non vobis sufficiat modo ipsre Scripturr»divinae, qua) nobis Uoc prohi-
quodvos boiicstiet sobriicslis; sedquanlum potestis, bent, totics maledicunl? Maledieiionesistae, fratres
ila castigate et corripite cbriosos, ut eis nunquam li- charissimi, non optantis, sed prasdicentis animo pro-
ccat vobis praescniibusamplius bibere quam oportet: feruntur. Non enim volunt ut boc peccatoribus ve-
ut dumct ipsi sobrietatem diligitis, et alios per ve- niat : sed qnia sine dubio ventur* sunt, ipsre niale-
siram admonitionem ab ebrietatis pcrditione revoca- dicliones prophelia? esse probanlur. Et idea qujcum-
lis, non soluni pro vestra, sed ctiam pro aliorum sa- que peccatores se esse cognoscunt, etper Scripturas
lule duplicia vobis prajmia in sclornabeatiludine prrc- sacras magis benedici quam maledici desiderant, cito
parelis '. ad poeniteiHicemedicamenla confugianl; ne forte si il-
7. Rttsticorumquorumdamconsueiudo el prodigali- Josin peccatis suis perseverantes niors repenlina prse-
tas. Et illud quam lugendum et erubescenduin est, venerit, omnes maledictiones quae ab initio mundi in
iralres charissimi, quod dicimlur aliqui rustici, Scripturis sanclis leguntur, ita in ipsos veniant, ut
quando atit vinum liabucrint, aul aliasibi pocula fe- cos liberari de poenaperpelua non permittant.
ccrint, quasi ad nupliale convivium, ita ad bibeiidum 3. Per peccaloressuperbi, per pauperes humilesde-
vicinosvcl proximos suos invitare, ut eos per qtialuor signali. Et tamen, fralres, quando pauperes in Scri-
aut quinque dies teneant, et nimia ebrietate sepeliant; pturis divinis benedicunlur, et peccatores maledicun-
et tamdiu ad domos suas de illa lugenda polalione ttir, qui sensus divinte Scripturrc diligenter attendit,
non redeant, donec omnem potum, quem ille qui eos non hoc de onuiibus peccatoribus, nec de universis
invitaverat habuit perexpendat; et unde se vel per ))annosispauperibus dictum intelligit. In.peccaloribus
duos auttres menses cum omni familia sua raiionabi- enim quos Scriptura) divinrcmaledicere videntur ,
liter relicere potuit, quatuor aut quinqiie diebus do- noii omnes jieccatores, sed tanlunimodo superbi in-
lenda aut erubescenda bibilione consumat. Ego, fra- telligunlur; qui non solum mala faciunt, verum etiam
, tres charissimi, dum haec humiliter el cum grandi mala ipsa fronle impudenlissima defensare non eru-
charitale pro solliciludine palerna commoneo, absolvo
apud Deum conscientiammeain. Qui vero me libenter (a) Aliasex vignerianis39.
audierit, et lideliter quod ei prrcdicalum est, implere (6) ln Appendicenuncprimumcollocatur. cresarioasserit
nostrorumaliquotmanuscriptorum auctoritas,prretercbdi
1 ouodsuperestdesideraturin manuscriplis. cemillumUegium,uiidea Baluziovulgalusest inter Csesa-
die nocleque animosic revolvebat, ut rianosqualuordeciinundecimus.De num. 5 vide Ajipea-
(a) id Ccssarius
etiaminler dormiendumerupissedicaturinbanc vocem: dicisserm. (18,n. 4: clenum.i, serm. 17, n. 2 : de num.
<TKIO sunt, non est quidquammedium; aut in iuieruuin, 5, csesariibomil.18; Appendicisserm. 269,n. 1 : de num.
in
.« aut in ccelositur.» Vila Csesarii
lib. 2, n. 4. 6, Augustinienarr.in rsal. 128,n. 9.
 2311 APPENDIX. 2312
bescunl. Ipsi enim sunt de quibus scriptum est, Con- vitatibus conslruuntur, et una earum dicitur Jerusa-
(undanlur superbi, quia injusle iniquitatemfecerunt in lem, quod inlerpretatur Visio pacis; allera Babylo-
me (Psal. cxvm, 78); et illud, Tu, inquit, oculossuper- nia, cjuod interpretatur Confusio; unam mdilicat
bprum humiliabis(Psal. xvn, 28); el illnd , Superbi Christus, aliam diabolus : omnes qui persevaluri sunt
a inique agcbantusquequague(Psal. cxvm, 51); el illud , in supcrbia, ad Babylonem pertinent; ad Jerusalem
\ Deussttperbisresistit (Jacobiiv, 6). Innumerabilia sunt vero, qui in humililate sunt pennansuri. Omnes san-
bnjtiscemodi testimonia, quibus superborum arrogan- cti et omnes Scripturrc eos qui sunt humiles bene-
tia denotatur. Et ideo quoiies audiiis in Scripturis dixerunl et jugiter benedicunt, sccundum illud, Be-
peccatqrcs malcdici, sicut jain dixi, desuperbis, hoc el nefac, Domine,bonis el reclis corde (Psal. cxxiv, i),
cst, peccala sua defendentibus inlelligile. El qnoties eos qui sunt superbi maledixerunt et assidue ma-
auditis pauperes collaudari, nolite hoc de omnibus ledicunt. Unde, sicut jam dixi, unusquisque recurrat
pauperibus accipere, sed de bonis lantunimodo chri- ad conscientiam suam ; et si in se radicem snperbire:
stianis , qui iniics sunt et liumiles corde; de quibus dominari cognoscit, dum ei licet, ct teinpus benefa-'
scriplum est, Superquemrequiescitspirilus meus, nisi ciendi in sua potestate consistit; quanla potest velo-
sitper humilemel quielumet iremenlemverbamea (Isai. cilale cum Dei adjulorio exslirpet su|>erbiam, ct
LXVI, 2) ? planlel humilitatem , certissiine sciens quod ei, qurc-
i. Paupcrcs multos nil juvat inopia. Divitibus qiti- libet bona opera fecerii, prodesse non potcrnnt,
busdamnil nocentopes. Paupertas vana, si superba. Si quaindiu in superbicelumore permanserit. Nec con-
limnilis,bentdiclionibusestcumulanda.Mullienim sunt tentus sit quasi pcr flclam el simulalam biiinililateni
pauperes iracundi, cupidi, superbi, luxuriosi; quibus velut ramos ejus tanlummodo tollerc : scd radiccm
nihil prodest quod factiltatibus sunt indigentes, cum ex corde conelur evellerc, si vult illi placcrc qui cor
vitiis et malis moribus sinl locnpleles. Et mulli sunt dignatur inspicere. Quam rcrn qui implere nolucrit,
diviies humiles et mansueti; de qnibus dictum esl, maledictis Scripturarum omnium subjaccbil; cl im-
Beatusvir qui posl aurum non abiit, nec speravilin pe- pletur in co illud quod scripliim cst, Doiniiiusjitslus
cuniw thesuuris (Eccli. xxxi, 8); et illud , Dispersit, concidelcervicespeccaiorum (Psal. cxxvm, 4); ct il-
dedit pauperibus,justitia ejus manel in smculumsmculi lud', Pluet super peccatorcslaqtieosignis (l'sal. x , 7).
(Psal.cxi, 9). Quid enim prodest pauperi divitias non 6. QuorumpeccaloriimDcus cervkes concidet. Su-
Iiabere, si voluntatem liabuerit possidendi; cum Apo- perbi cervicatisunt. Istam scnlciiliam r|ii:uidoaudiunt
stolus noii habentem divitias sed cupientem condem- peccatorcs, contremisciinl cl diciint: Si Doininusju-
naverit, dicens, Qui volunt diviles fieri, incidunt in stus omnium peccaiorum ccrviccs concidct, nos qui
tentalionesel in laqueumdiaboli(I Tim. vi, 9)? Aut quid peccalores sumus quoinodoevaderc potcrimus? Absit
ei prodest non habere facultatem, siardetcupiditate? ut de pietate Doniini dcspcrclur. Ciiocuini nos susci-
Quid, inquam, prodest pauperi quia pauper est, si pit diyina misericordia , si pocnilcnliact cmcndatio
magis superbus quam humilis esse voluerit ? Autquid fuerit subsecuta. Et tanien hoc loco, peccatores su-
nocet diviti copiosa facultas, si in eo fuerit perfecta perbos intelligi voluit, pro co quod ct ipsi pcccatiim
humiliias; si de diviliis suis non luxurire servire, sed suum defendunl, ct a suis siniilibus collaiidaniur, ct
eleemosynas erogare, et humililalem ac mansuetu- dicilur eis, Deneet prudeiitcr cgislis. Sic rcspomlcrc,
dineni loto corde, toto animo voluerit custodire? De- sic le defendere gratularis, quia vicisse vidcris lioini-
nique, sicut jam dixi, omnes Scriplurre humiles pau- nem; el non plangis quia viliq siiperbire viclus cs.
peres laudant, et divites superbos vituperant; paupe- Quanlo nielius libi cral Chrisiiiin liiiiiiilcin scijui,
ribus seternum promiltunt prrcmium, diviiibus super- quam pcr superbiam diaboli pctlibus coiiculcari. Do-
bis perenne minanlur supplicium, secunduin illud, minus, inquit, concidelcervkes peccaiorum.Qnod au-
Redde relribuiionemsuperbis(Psal. xcm, 2); et, Per- tem hoc non de omnibiis pcccaioribus, sed laiiiuin-
deiDeusmemoriumsuperborumlPsal. xxxni, 17); et, modo de superbis eldcbcai ct pnssiliiitelligi, cx illo
Odibilisest coram Deo sttperbia (Eccti. x, 7). Per su- membro ubi perculiiinlur agnoscilc. Non dixit, Do-
perbiam angeli ceciderunt de coeloin terram, et facti minuscervices
justus concidct inamis vcl pedes pcccaloriiin ;
sunl diaboli in inferno , et qui siml superbi, similcs sed, peccalorum.Quarc hoc ? Quia omncs su-
ejus '. Sed si lorte esl aliquis qui siue huniilitate de perbi cervicali sunl. Et idco solos supcrbos isla plaga
religione vel quibuscumque bonis ojicribus glorialur, percutiendos esse cognoscite. Qui crgo Jiumilcs sunt,
Deo gratias agant, el usque in finemviias surcin hu-
diligenter allendat et contremiscat, quia ipsum ar- mililate
cbangelum superbia de coelo deposuit. Et si tantum permaneant : ut Angelorum, el Patriarcha-
ac lalem dejecit, tu cum sis lerra el cinis, speras te rura, et Propbciarum, et Apostolorum, el omnium
cum superbia in coelum jiosse conscendere? Et ideo Scriplurarum benedictio, qute omnibus in huniilitale
consideret unusquisque conscientiain suam; et si in perseveranlibus dalur, super ipsos veniat, ct cum
se superbire malum dominari cognoscit, ad humilita- ipsis benedictionibusad prrcmia reterna pervcniant,
lis medicamenia confugiat: quia si usque ad exitum ct impleatur in illis illud quod scriptum est Bencdi-
vitrcsuse insuperbia voluerit perdurare, necessehabet clio Domini super capul justi (Prov. x, 6). llli vero
cum diabolo, cujus imitator est, inferni supplicia su- qui superbiselyrannidem in se dominari cognoscunt,
stinere, secundum illud, Qui confidunlinsuperbia, il- sicut jam supra suggessimus, repudiata elaiione ar-
luc cadunl (Prov. xi, 28). Qui vero facultates minores rogantiac, per quam in se ipsis Domini templa de-
; liabent, et pauperes sunl, si volunl ut ad ipsos respi- struxeraht, fundamentuni verse humiliialis in se
ciat bmniumScriplurarum benediclio.verambumiliia- collocare festinenl; ut per humilitalem surgere
tem leneaiif»,et audiant sibi Diminumdicenlem, Di- mereanlur ad gloriam, qui per supcrbiam ceciderant
scile a me quia milh sum et Immiliscorde (Matth. xi, in ruinam.
7. Nec cupidilas sine superbia, nec charitas sine
29); el limeant illud quod scriptum est, Ante Domi- humilitate.Sed
num immundusesl omnis qui exaltal cor suum.Secun- dum de exsecrando superbiaemalo et
dum ha?.cqurc supra suggessi, evidenter agnoscite appetendo humilitatis bono loquimur, forte aliquis
quia nec pauperesjuvat quod pauperes sunt, si humi- intra se cogitat, et dicit: Quid est quod in hoc ser-
les esse noluerint; et divitibus nihil noceat quia divi- mone de istis duabus tantummodoJoquilur,et de fun-
tcs sunt, si humilitatem et misericordiam vel jusli- dainerilo bonorum charitate, et radice malofum om-
tiam lenere contenderint. nium cupiditate nihil dieit? Hoc ideo inlerdum
5. Civitatesduwex humilibus et superbh. Et quia facimus, fralres charissinii, quia iilaedure sine islis
durc partes hominum et quasi duo populi, humilium duabus esse non possunt.Nunquamenim ve! cupiditas
scilicet et superborum, ab initio mundi in duabus ci- sine superbia, vel charilas sine humililaie aut potuit
csse aut poterit. Ac sic quicumque humiii-
*Haecnonhabet Ms,Reg. per superbiamangeli cecide- tatemaliquando
laudat, cum illa et charitatem, de qua nasci-
rtmt,.;. symlesejus, ^. ._ P*,^. _ . . *"r. prxdicat: et e contrario qut superbiara accusat,
 2313 SERMO CCXCVII. 2514
simul et cupiditatero , sine qna esse non potest, da- Deus per prophetam ait : Ad quem autem respiciam,
mnat. Quomodo enim charitas et humililas velut duse nisi ad humilem et quielum et trementem verba mea
ala: sunt, quibus bumiles animce elevantur ad coelum; (Isai. LXVI,2)? Qiiicumqtie humilis ct quietus non
ct si una defuerit, alia prodesse nihil poterit: iia et luerit, iion potest in eo habilare gratia Spiritus san-
e conlrario cupiditas et superbia velut duae compedes cti. Deus humilis facttis est noslrae salutis causa :
csse probantur, cum quibus infelices superborum erubescat homo superbus essc. Qtiantuin humilitate
animx, dum se per elationem in altum erigunt, justo inclinaiur cor ad ima, lanliim prolicit inexcelso. Qtii
Dei judicio in inferni profiinda descendunt. Et ideo eniin liumilis erit, exaltabittir in gloria. Primus hu-
quolies in Scripturis divinis aut in quibuscumque miiitatis memoriter gradus est, verilatis sermonem humiliter
prccdicationibus audieritis Jaudes humilitatis, ibi audire, retinere, voluntarie perflcere.
etiam praeconiacbarilatis agnoscile; sicut e diyerso Eam quippe quam non invenerit bumilem, veritas
vituperalionem superbiae,, cupiditalis exsecraiioncm fugit nientem. Quanlo quisque humilior erit de se
intelligiie. Et quia de cupiditate superbia nascitur, vero ipso, lanto niajor crit in conspectu Dei. Superbus
et de charitale humilitas generatur; ita sibi invicem quauto gloriosior apparet iiiterhomin.es, lanlo
copulantur, ut unaquaequemaler sine Jilia sua esse bona dejectior erit aute Deum. Qui enim sine humililate
non possit. Quicumqueergo se desiderat de malo su- opera agit, in ventum pulverem poriat. Iiem
perbiae Jiberari, prius in se cupidilaiem , de qua na- Scriptura dicit, Quid superbil lerra el cinis (Eccli.x,
scitur, conetur exstinguere ; sicut e contrario qui ve- 9), dum venlo superbiro dispcrgilur, quod jejuniis
ram bumilitalem concupiscit jugiter obtinere, cbari- vel eleemosynis congregari videtur? Noli.ohomo,
talem matrem ipsius coniendat fideliter custodire. in virtutibus tuis gloriari; quia alterutn liabiturus eris
Unde tolis viribus Dei misericordiani deprecemur, ut judicem , non te ipsum : in cujus conspectu te ipsum
nos de malo superbirjevel cupiditatis liberare, el bo- in corde tuo studeas humiliare, qoatenus ille le exal-
num humilitatis el charilatis per suam misericordiam tet in teinpore rctributioiiis suae. Descende ut asccn-
largiri dignelur : ut non superbise principem diabo- das, enini immiiiare ut exalteris; ne exaltalus bumilieris.
lum imitando descendamus in infernum; sed se- Qui sibi vilis est, ante Dcum pulcher est; et
quendo magislrum humilitalis Christum, ascendere in qui sibi displicent, Deo placent. Eslo igitur parvus
mereamur in coelum. Quod ipse praestare dignelur, -oculis tuis, ut sis magnus in oculis Dei. Tanlo
qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in sa> enini eris apud Deum preliosior, quanio fucris ante
cula saeculorum. Amen. oculos luos despectior. Jn summo honore sumiiia
SERMO CCXCVII (a). libi sit liumililas. Honoris lausest, humilitalis virtus.
2. Nulla est sine limoreDei. Timor alitts filiorum,
DeHumilitale ei,Timore Domini(b). aliusservorum.TimorDeiexpellitpeccata.Ideo etgehen-
1. Humililatema suis exigit Deus. Hac virtute cwlum nwmelum. Sed lianc verae bumilitalis virtutem nemo
conscendilur.Sine hac nec Spiritus sancli gralia, nec sine timore Dei habere potest; quia eoriim neuter
verilalis lux : nulla bona. Quid prmslet coram Deo. sine altero esse potest. Quiclaulem limor Dei efliciat,
David prophela et psalmisla , qui teste Scriplura se- fratres, audite. Initium sapienliwlimor Domini (Psal.
cundum cor Dei elecius fccil omnes volunlates ejus, cx, 10). Magna est cautela peccali, Dei semper proe-
ipse, fratres charissimi, quid Creator noster in his sentiarn limere. Qui pcrfecte Deuni liniet, diligenter
appetat et diligat, quodam loco ostendit, ila dicens : se a peccatis cuslodil. Timenii Deum in novissimodie
Quis sicul DominusDeus nosler, qui in altis habital, beneerit (Eccti. i, 13), et merces ejus in reternum
el humilia respkil in cmloet in lerra(Psal. cxn, 5 el 6)? permanet. Qui erubescit in conspectu homiiiis pec-
Si ergo Domiriusaltissimus, cujus excellentirje/etma- care, quanto magis dignum esl quod erubescat in
gniluclinisnonest linis, in omni creaturasua,eteaquae conspeclu Dei iniquitatem agere, qui non solunl opera,
insujiernis, eteaquaein infimisestconstituta, inAnge- sed et corda considerat ? Qui limore sancto Deum
lisvidelicet elinlioniinibus humililatem considerat et metuunt, inquirunt quae beneplacita sunt illi. AliuS
probat; quanlum nccesse est nobis humilitali semper est timor filiorum , alius est timor servorum. Servi
studere, ipsamque in omnibus conservare, ut sic pla- enim propter tormenta dominos timeiit; filii vero
ceamusConditorinostro? Quantaautemsilverahumi. propter ainorem patris liment. Si filii Dei sumus ,
Jitatis virtus, facileex verbis Doniini agnoscitur, qui, ut timeamus eum cx charitaiis dufcedine, non de tiino-
superbiam Pharisaeorum damnaret, dixit: Omnis qui ris amaritudine. Homo sapiens in omnibus operibus
se exallat, humiliabilur; et qui se humiliat, exaltabilur suis Deum timet, sciens se nuriquam ejus priesentiam
(Lttc. xiv, 11). Humilitalis quippe passibus ad coelJ effugere posse, sicut.Psahnista Deo dicit : Quo ibo a
culmina conscenditur; quia Deus excelsus non su- spirilu luo ? el-quo a facie lua fttgiam (Psat. CXXXVIII ,
perbia, sed huniilitale altingitur, de quo diclum est, 7) ? Iteni, Quia neque ab orienle neque ab occidente
Deus superbisresislit, humilibusaulemdai graliam (Ja- (Psal. LXXIV , 7) : subauditur , patet locus fugienti
cobiiv, b) : unde el in Psalmis dicitur, Excelsus Do- Deum. Qui limel Dominum , accipiet doctrinam ejus ;
minus, et humilia respkit, et alta a longe cognoscit el qui vigilaveril in mandatis ejus, invenkt benedictio-
(Psal. cxxxvu, (j). Alta posuit pro superbis. Humilia nem,(Eccli. xxxn , 18) sempiternaiii. Timenth Deum
vero respicit ut attoliat; alla, id est, superba cogno- beata est anima (Id. xxxiv, 17), et a tenlalione diabo-
scit ut dejiciat. Discamus humilitatem, per quam Deo lica luta remanet. Beatus homo qui semper esl pavi-
propinquare polerimus, sicut ipse in Evangelio ait : dus (Prov. XXVIH,14), et cui donalum est Dei timo-
Discilea me qttia mitissum et humilis corde, efinvenie- rem semper ante oculos habere. Qui limet Doniinuin,
tis requiem animabusveslrh (Maltli. xi, 29). Per su- recedit ab itinere pravo, el ad virtulum semitam vias
perbiam mirabilis angelorum crealura cecidit de suas dirigit. Timor Dei repellit peccata , el adjicit
ccelo, per humililalcm Dei fragilitas huinanre nalurae virlutes. Timor cautum facit hominem, et sollicitum
ascendit in ccelum. Honesla est enim inter homines ne peccet. Ubi vero timor Dei non est, ibi dissolutio
liumilitatis consuetudo, sicut Salomon ait : Ubifuerit vitae est. Qui Deum in prosperis non limet, linieat
superbia, ibi erit et contumelia; ubi atilem humilitas, vel in adversis; refugiat ad illum qui flagellat et sa-
ibi et sapienlia (Prov. xi, 2). Item alius Sapiens : nat. Bealits vir qui limet Dominum, in mandatis ejtis
Quanto, inquil, major es, tanlo humilia te in omnibus; cupit nimis (Psal. cxi, 1). Tinior Dei timorem expcl-
et coram Deo inveniesgratiam (Eccli. ui, 20). Ilem lit gehennoe; quia facit hominem peccalum cavere,
et justitiaeo|)era augere. Post hoecad illum perveniet
d e
(a)Alias, Tenipore 213. limorem , qui dicitur sanclus, et permanet in saecu-
(b) In Appendicenuncprimumcollocatur.EratdubiusLo- lum saeculi
vaniensibus,falsusVerlino et vindingo. Conflatusest ex {Psal. xvm, 10); quia est in dileclione.
csp. 10 et lb operisAlcuhiide virtutibuset Vitiis:el qure- 5. Inde pax ct omnia bona. Sic ergo , fratres , ti-
damex Benedictinae Regulaecapite 7 verbis prope iisdem meamus Dcum, ut cliligamuseurn ; quia perfecta cha-
refertin conelusione. rilas foras mitlil liinorem (l Joan. iv , 18) servilem :
SAXCT. AUGLST.V. (Soixante-lrcize.)
2315 APPE.ND1X, 2316
atque ita abundanliam habere possnmus seciiritaiis ubi est quod pro magiro tenebatis ? ubi est quod di-
et plenitudjneni omnium bonorum. Unde ct propbeia mitlere nolebal.is? ubi sunt tot regiones , ubi tantre
ait : TimeleDominum, omnessancti ejus; quoniamni- splendidissimaj civitalfcs? Lugendo politis ista dicia
hil deest timentibuseitm.Divilesegneruniei esurieriint; sunl t|U;iminsnllando. Maguo affcctu ista deptitaren-
inquirenles autem Dominumnon miiwenluromni bono lur, si lanlummodo audirentur. At cum oculos no-
(Psal. xxxtn, 10 et l.lVQuapropterobsecro vos, dile- slros dira calamilas elj obsidionis percusseril, et nunc
ctissimi, ul timorem Dei seniper ante menlis vestrce tempore mortalitaiis hffligat; niortuorum hominuin
oculos habeatis, ct oblivionem prscceplorum Dei sepeliendiscorporibus vix illi qui remanere videban-
omnino fugiatis , illudque sedulo cogitetis , qualiter tur, occurrerint. Consideranles eliam illa mala quae
timentes Deum ct mandatis ejus obedienlcs ad vitam justo Dei judicio illata sunt, qtiando tolre provincice
vadunt perj)etuam; conteinnenles vero el proecepla in captivilalem ductresunt, sustinuimus mairesfanii-
ejus spernenles , in poenamibimt aeternam : huinili- lias abductas, prsegnanies abscissas: et nutrices avul-
lalemque veram in corde vestro intus habeatis, sicque sis e manibus parvulis , atque in vias projectis , nec
eam non ficte moribus coram proximis vestris insi- vivos ipsos fllios retinere , nec morluos permiserunt
nuelis, ut et ipsi bonis exemplis vestris inslructi glo- sepelire 4. Cruciatus ihagnus et dolor, limor el hor-
rificent Deum, et vobiscuinaelernam in ccelisstudeant ror tortores cordis pariter insistebant, maxime cuni
percipere remunerationem : prrcstante Domino no- a tafibus feminis hoc impia barbarica exigebat poteri-
stro, elc. lia, ut quas se sciebat multorum mancipiorum fuisse
SERMO CCXCVHI (a). dominam, barbarOrum se subilo sine ullo pretio luge-
ret ancillam. Sic impletum est in nobis illud quod
DeAdversitatetemporali(b). dictum est per prophetam David : Vendidisiipopultim
1. Calamitales noslris peccalis impulandw. Quid in tuttm sine prelio, ei nim fuit muttitudoin commutatio-
bonh el malis efficianl.Mundana spes amara. Quoties, nibus eorum (Psal. xUu, 15). Dura a delicatis , el a
fratres cbarissimi, alicjuaeadversiiates veniunt, quo- nobilibus mulieribus servilia sine ulla miscratione
lies aut hosliiilas aut siccilas aut mortalitas juslo Dei hunianilatis a barbaris exacta sunt. Strepitus clamo-
judicio nobis fueril irrogala, non ejus injusiilirc, sed ris liujus iii auribus npstris urgel, dum lalia audimus
nostris hoc peccalis imputare debemus : quia, sicut alque videmus. Numquid ferre;c sunt carnes liorni-
dicit Aposlolus, Non iniquus est Deus, qui inferl iram num, etiamsi servus ferreus (a) in aliquibus invenia-
(Rom.m, 5). Mullorum enim malis moribus alque tur? Quis isla audiens vidensque uon doleat? Unde
clamoribus exagitatus est mundus. Et ut hoc omnes cum propbeta dicere possumus : Quisdabit capid meo
intelligere possint, aperlius Charitali veslrre insinuo. aqitam, aut oculis meis fonlemlacrymarum; et plorabo
Sic sunt boni ei mali, quomodo si duo vasa sint die ac nocle inlerfeclos/filimpopuli mei (Jerem. ix, 1) ?
plena, et unum babeat pulredinem, el aliud aromata Non solum mqrteni corporum , verum eliam anima-
pretiosa : cum uno venlilabro venlilata fuerint, illud fum, Cbrisliaiiis loquimur. Multoscognovimusin ista
vas ubi aromala, odorem desiderabilem, aliud autem visitatione sine sacranjento Baptismi ex ipsa vila fuisse
fetorem intolerabilem reddit. Ita simul boni atque ereplos, alque inler vasa irae relictos. Quis luclus
mali indiscrete quidem lurbati, sed alto Dei judicio idoneibr, quis planctus celsior inveniri potest,
separati. Quofies aliqua tribulatio in mundum vene-- quand.o sic exarsit iija Omnipotenlis, ut repelleret
ril, qui boni sunt, velut sancla vasa , gratias agunt etiam tabefnaculum siium, in quo habitavit in homi-
Deo , qui eos castigare dignalur : i111vero qui sunt nibus : el ille eliam qui unico Filio suo non pepercil,
superbi, luxuriosi, cupidi, blasphemant et murniurant sed pro nobis omnibusHradidilillum (Rom. vin , 52),
conlra Deum, diccntes : O Deus! quid lanti mali faci- nee |)relium tanii sanguinisattenderit, nulli eccleshe,
mtis, ul lalia patiamur? Unde soepefit ut infelices nnlli clero, nulli sacraue virgini, nulli parcerecivitati?
isti amore hujus vitre obligati, nec islam tenere pos- 3. Jugum Chrisli leve. Huk mutti prwferunt jugum
siut, et illam sempiternam de qua fugiet dolor et ge- avaritim. Nos vero, fijaires charissimi, quibus Domi-
mitus, amittant: et, quod pejus est, nec isla mala uus noii pro nosiris meritis parcere, scd adhuc ad
proesentia possunt evadere, et ad illa quoe oelerna posniienliam reservare dignalur, non sine grandi li-
sunt, eorum crimina eos faciunt pervenire. Non in- more dobemus considerare, quod brecomnibus no-
suJtans, sed gem.ens et dolens hrec dico. Ecce sicut bis proebenturexemjilla.Et ideo illorum mors profl-
in eo qui superbo et rebelli spirilu emendare se no- ciat ad noslram salutbm , eorum tribulatio sit noslra
lueril, impleiur illud' quod scriptum est, Qni in sordi- correpiio, dc aliorum plagis faciamus medicanienta
bus est, sordescatadlmc; juslus autemjusliora facict, vulneribus noslris ": et semper timeamus quod Do*
el sanctus sancliora (Apoc. xxn , 11). Non enim SJJCS minus in Evangelio dfxit, Putalis quodhi Galilwiprw
boriorum in isto est mundo posita. Spes enim qum vi- omnibuspeccalores fuCrini, quoniam talia passi sttnl?
delur , ail Aposlolus, non est spes (Rom. vm , 24) : Non dico vobis : sed nisi pceniteiiliamegerith, omnes
qnoniam et ipsa spes mundana qua?.videlur, in ama- similiter peribith (Lttcl xm, 2 ct 5).Elideo qui solebat
ritudine vera est. Amaram enim potionem mundus esse luxuriosus, sit oasius; qui superbus, sit bumi-
suis dilectoribus propinat. 0 infelicitas generis hu- Iis;quierat invidus ,' sit benignus; qui per fraudos
niani! Aniarusest mundus, et diligitur; pulas, si dul- vel calumnias solebal res alicnas rapere , incipial dc
cis esset, .qualiter amarelur? suis eleemosynas dare. Nimis delicatum e.-.t
2. Fcedw depopulalionisdescriplio. Vos alloquitur quodlargiores a nobis requiril Doniinus nosler, fralres ch i-
verilas, dileclores mundi : ubi est quod aniaslis? rissimi. Non dixit nobis, Jejunale plus quam pole-
de 111. siis, ct plus quam vires vestroe sufferunt vigihite;
(a) Alias, Tempore non nobis dicit, A vipo vel a carnibusabslinete; non
in
(b) Appendice nunc |irimum collocatur.H abueruntdu-
biumLovanienses,supposililiumverlinuset vindingus.Ba- a.nobisomnes requirimlur :• sed hoc dignatur injungere ,
roniusvero genuinumratus, ad leinpusVandalicre obsidio- quod homines possunt cum ipsius gralia sinc
nis relulit, atque ut novissimumomniunisermonum,qui grandi labore compicre. Sed, qnod pessimum cst,
exstent Augustini,lotumsuis Aunalibusinseruitad annum multi sunt qtii durissimum et amarissimumavariiiats
450.verum dicendi genus plane CtesarianUm poslulatut jugum cum multis lriboribus volunt ferrc, el dulce
:
alioreferalur nec dubitandum videlur de
quin tempore jugum Christi el onus ejus leve dissimulant huineris
agat AreJatensis o bsidionisa Fraucorumexercitu contra suis
Gollios.Cujustemporiscalamitalesdescriptas habemusin cina imponere : maluiil cum multis peccalis sub sar-
libro de VilaCtesariiprinio,n. 15, etc, necnonapudCas- gravi succumbere, quam jugum Christi, quod
srodorumin variav.lib. 5, epist. 52 ct 40, unde excerpta * Forte,permisswsmtt.
quredamdedit Baroniusad annum 508. De num. 1 vide
Augustiniserm. 511, n. 14 : de nuin. 5, AppenJieis (a)iiiB.noialuradmarginem, /brte,«animus»Morel,Eem.
serr.i. 29, n.
' n. 2; 17, 5; 241, 5; 289, n. n. 5; 274, Criiic, pag. 135,censei;liiclcgendum,semus,pro, sertiMs;
ll. 2, rectius. M.
4317 SERMOCCXCIX. 2318
«cspotestin coelum elevarc, suscipere. Vos vero , audire verbum Dei offerendum est; fastidieniibus,
: ne forte contra nos ante tribunal Chri-
fratres, nobiscum sapienter et fideliter cogitantes , ingerendnm
disrumpalis a cervicibus veslris durum ct asperum sti siantcs dicant se a noliis admonilos non fuisse,
avaritircjugum, et jugum Cbristi suavissimum vestris et auiniariiin illorum sanguis de noslris manibus re-
humeris imponite, secundumAposlolumconversatio- quiraiur. Unde cum grandi tremore pensare debe-
nem veslram levantes in coelum (Philipp. III , 20); mus , ne ad nos etiam illa terribilis senlenlia diriga-
ut, cum Christus apparuerit vila vestra , tunc et vos tur,quam servus ille meruit audire, qui acceptum
cum ipso appareatis in gloria (Coloss.ni, 4). Quod talentum duplicare noluil : Serve, inqnit, male et
ipse prrestabit, ctc. piger, quare non dedisli pecuniammeam nummularih
SERMOCCXCIX(a). ad mensam; ct ego venienscum nsuris exegissemillam
Deesuriendoet sitiendoDei verbo. (Matth. xxv, 26, 27) ? Et cjuid post haec? Avertat
ul Deus hoc a nobis : Inutilem , inquit, servumprojkile
1. Juslitiamestirirequid sit. Jus populi exigatasa- in lenebras ibi eril fletus et slridor dentium
cerdoteverbumDei. Inter reliquas bealiludines, quas (Ibid., 50). exteriores; Quare, inqtiil, non dedisli pecuniammeam
in Evangclio Dominiis ac Salvator noster enumerare nttmmulariis?Pecunia , dileclissimi, non aliud intel-
dignatusest, etiam hoc addidit, dicens : Beati qui ligitur, nisi id quod in ecclcsia proedicaiur.Nummu-
esuriunl etsitiuntjitslitiam , quoniamipsi salurabuntur larii qtii pocuiiiamaccipere debent, non sunl alii nisi
(Mallh.\, 6). Felices sunt quibus istam prreclaram populi christiani. Sicul eiiim nobis grave peccaiuni
fauiem, et desiderabilem sitim Deus donare digna- erit ad niensaiu cordis vestri non dedisse pecu-
lur. Quomodoaulem esuriiur juslitia, Iralres? Jusii- njam Dornini nostri; ita e conlrario ct unicuique
liam esuris, si verbuni Dei patienter et libentcr au- vestrum noii parvum periculum imminet, si id quod
dire volueris : de tali enim cibo dictum esl, Qui verbis accejierit, bonis operibus duplicare nolue-
eduntme, adhuc esurient; et qui bibunl tne , adhuc si- rit.
lient (Eccli. xxiv, 29). Quamvisenim melius sit fa- 3. Cibus esl animw. Qtiia et nostrum et ve-
cere quain nosse; prius est tamen nosse, quani fa- slrum periculum agnovisiis;ergo quoties evenerit ut vo-
:
cere debet enim discere, qui optal implerc. Deni- J)is tardius verbum Dei minisirclur, sic lioc moleste
que audi Scripiuram diceniem , Omnh qui non didi-
quoinodo si corpori vestro quotidiani vi-
cerit juslitiam super ierram, veritatem non faciet: et accipite, clus substantia sublraliatur. Non eniin apud nos ma-
ileruin , Zelus apprehendet populum inerudilum; et
adversarios consumet. E l in hoc loco ideo dicitur jor dcbet essc cor|>oris fames quam animre. Nam
ignis
non de sed de quantum animam digniorem esse novinius, taiiluin
ignisadversarius; quia parte Chrisli, de ejus viclu majorein solliciludinem babere debe-
parte diaboli esse cognoscitur. Et ilerum, Justitiam mus. Si cnim caro noslra bis in die relicitur; quare
discite, qui habilatis1 terram (Sap. i, 1). Manifestuin molestum el inejitumjudicet aliquis, si vel posl se-
est ergo quod ipse esurit juslitiam, qui discere optat ptem dies aniina Dei verbo pascatur. Quoniodo enim
iusiitiam. Prius crgo debeinus discere, ul poslea caro reficilur cibo islo lerreno; sic et anima pasci-
inereamur implere. Ut ergo isla bealitudo per Deigra- tur Dei verbo. El idco quoties vobis lardius oblatum
liain implealur in vobis, si in veritate , ut credimus, fuerit, per sanctam imporiunilatcm vestram exci-
ctesuriiis etsilitisjustiliam, quoties vobis verbum Dei tate pigritiam noslram , et qtiod vobis jure debetur
fuerit tardius prredicalum, nolile exspeclare ut vobis exigite.
ullro illud debeamus ingerere; sed etiam vos ipsi , 4. Sacerdolesvchttvaccw lac verbiDei prmparent.
quasi rem vobis jure debilam, fideliter a nobis ac si- Id populi velul vilul-isolikite requiranl. De hac re amat
lienter exigilc. Cmsariusinqtiictari. Sacercloles enim in Ecclesia si-
2. Sacerdotumobligatio ut illud tradant. Verbum militudinein vidcnliir habcrc chrisliani
Dei pecuniaduplkanda. Nam si nos semper ultro ve- vero populi lypum prrcfcrunl vaccarum; vitulorum. Quomodo
linius offerre, et vos aliquolies tardanlibus nobis no- enim vacc;c per campos et prata discurriini, vineta
lticrilis cxigcre; possumus ab illis qui periculum et olivela circumeunt, undc pasiis herbis ac frondi-
nostrum ncseiunt, importuui forsitan judicari. Sed bus cibum laciis pracparent vitulis suis : ila sacerdo-
qui bene novil quam grave pondus immineat cervi- tes in diversis saiictarum Scriplurarum montibus
cibus saccrdotum, intelligit quod quamvis assidue assidue Jegendoverbum Dei, debent flores decerpe-
verbum Dei proediccmus, minus tameii reddimus re, ex quibus spiriluale lac valeanl filiis ministrare ;
quam debemus. Testificalurcnim sacerdolibus Spiri- ut possint partem habere cuin apostolo Paulo, qu'i
tus sanctus per propbctam, Clama, necesses: non di- dixit, Lac vobispolumdedi, twn escam(I Cor. m, 2).
cit, Clamapost nuiltos dies; scd , Clama, ne cesses; Non incongrue, fralres charissimi, sacerdoles vac-
quasi lubaexallavocemluam , el annuntia populo meo caruni similitucJinenibabere videntur. Sicut enim
peccalaeorum (Isai. LVHI,i). Et iterum : Si non an- vacca duo ubera babet, ex cjuibus nutriat vitulum
nuniiaveris iniquo iniquitalemsuam, sangninem ejus suuin; ita et sacerdotes duobus ubcribus, Veieris
de manutua requiram(Ezeclt. III, 18). Et Apostolus : scilicet et Novi Tcstamenli, debent pascere populum
Memoriammei relinete,quoniamper trienniumnon ces- cbrisiianum. Considcrate lamen , fiaires , et videte
savidieac nocle, cum lacrymismonens unumquemque quia islse carnales vacc;e non solum ipsrc ad suos
veslrum (Act. xx, 31). Si Aposfolus, ut se apud vitulos veniunt, sed etiam sui vituli eis obviain cur-
Deum absolveret, die nocluque verbuni Dei proedi- runl, et ita ubera matrum suaruin capite fretjuenter
cabat; quid de nobis fiel, qui vix vel post mullos perculiunt, ut aliqttotics, si majorcs viiuli sinl, ip-
dies commissonobis gregi spiritualia pascua provi- saruin matruni corpora de terra sublevare videan-
demus? Et propterea contcstalur Timotheum idem lur; attamen injuriam ipsam vaccre libenter susci-
aposlolus, dicens : Testiftcorcoram Deo, et Cltrislo piunl, dum vitulorum suorum cupiunt vidcre profe-
Jesu, qui judkaturus estvivosel mortuos, et advenlttm cium. IIoceliam bonisacerdotesdebent Jideliter desi-
ipsius, et regnumejus (II Tim. IV, 1). Et quasi inter- derare vel cuperc, ut iilii eorum pro salute animre
rogaretur quare tam metuendainconlestationcm proe- suee assiduis eos interfogalionibus inquietent; ut
milleret, secutus adjunxit : Prmdica verbum, in- duin filiis pulsautibusgratia divina tribuilur, sacer-
sla opporlune, importune; arcjue, obsecra, increpa dotibus sanclaruin Scripturarum secrela revelanti-
(Ibid., 2). Qnid cst opportune,imporlune; nisi oppor- bus rcterniim prxniium prreparetur. Hoc ideo dico,
lune voleniibus, importiine nolentibus? Volentibus ul el in nobis et in vobis ista similitudo servetur.
1Ms.t., jiidkath. Cupimus eiiim a vobis istam desiderabilem inquie-
tudincni sustinere, diinnnodoanimas veslras videre
(a) Cresariinomen in manuscriptisprrefert, estque mereamur in Cliristi ainore proficere. Unde sicut
in Bibliouieca Patrumhomiliaipsiusvtgesimasexla.Denuni.
5 videscrm.141,nn.4 el5 : de num.4 vidcCa?sarii \ itam, nobis expcdil, collcclis Scripturariun floribus , spi-
lib. l,n,30. rilualcm cibinn conficerc; ila etvos oportet cum
S319 APPENDIX. 2320
grandi aviditate requirere. Nam quomodo solent acciperent. Nos vero quia ornamenta corporalia of-
vituli matrum ubera cum grandi impetu inquietare , ferre nec possumus nec debemus,ideo non libenter au-
ut de interioribus earum necessarium sibi possint dimur. Sed non est justuni ul spirilualia ministranles
exlrahere cibum; ita et populi christiahi. sacerdotes superflui judicemur. Qui enim verbum Dei libenter
suos, velut sanclre Ecclesiae ubera, assidua debent audit, inaures animoe1de patria paradisi transmissas
inierrogatione provocare, ut cibum possint sibi se suscepisse non dubitet. Qui admonetur ut pauperi
salutis acquirere, et victum animrc suoenecessarium tribuat aliquid, dum nianus ad eleemosynas expandit,
providere: ne forte si et sacerdotes tardius voluerint dexlralia a Christo tfansmissa percipiel. Quomodo
oJTerre, et populi nimiis impedimenlis mundi istius enim terrenis ornamentis caro luxuriosa parvo tem-
occupali dedignentur inquirere, jmpleatur illud quod pore ornatur, ut carnrflibusoculis aut ad suam aut ad
scriptumesl, Mittam, inquit, famemin terram; non aliorum male concupiscenlitim ruinam placere possit;
famem panis, neque sitim aquw , sed audiendi ver- sic anima sancia divinis serrnonibus lanquam spiri-
bum Dei (Amos. vm, 11). Credimus lamen de Dei lualibus et relernis bonorum operum margarilis com-
misericordia, quod ila el nobis sludium legendi ponilur, ut ad illius lccelestis sponsi consorlium et
vel prmdicandi, et vobis audiendi desiderium prre- nupliale convivium felicitcr ornata perveniat: ut non
slare dignabitur, ul ante liibunal oeterni Judicis ei dicalur illud quod scriptum est in Evangelio,Amice,
et nos de praedicationibus noslris bonam possimus qttomodo huc intrasli\ non habens vestem nitplialem
reddere rationem, et-vos pro benigna obedientia et (Mallli. xxn, 12) ? ne bonorum ornamenlis exspoliatus
honorum operum perseverantia, ad rclerna valealis ac nudus audire merefitur, Ligate illi manus el pedes,
prremia pervenire : prrestante Domino nostro Jesu el projicilein tenebrasexteriores,ubiest fletus et stridor
Christo, cui est lionor el gloria in saeculasaoculorum. deniium (Ibid., 15); sed magis pro ornamenlis bono-
Amen. rum operum, illa vox ad eum desiderabilis dirigatur,
SERMO CCC (a). Euge, serve bone et fidelis, inlra in gaudium Domini
• lui (Id. xxv, 21).
rQuaUterexcipiendumDeiverbum (b). 4. El velutimaleromandm fdiw studiosa. Quammer-
i. Palerna ipsius sollkitudo erga debiles.Arguit fe- cedemde stio iabore
minas in terra velut in leclisjacentes. Ante aliquot dies ea quoea nobis dicuntur exigal. Rogo vos, filire, diligenler
eos aut dolent, aul audile. Si aliqua mater pro-
prbpter qui pedes aliqua corporis priis nianibus ornare velit filiam suam , et illa despi-
in2equalitate laborant, palerna pietate sollicitus con- ciens ornamenla
silium dedi et quodam modo supj)!icavi, ut quando ad terram, el hucqure accipil, frequentius se inclinct
illuc ita per iiiqiiicludiiicm
aut Passiones prolixae aut certe aliquoeJectiones lon- movealur, ut illam alque maler sua secuiidum suam volun-
giores legunlur, qui stare non possunt, humililer et tatem ornare non possit; numquid non juste aut ob-
cum silentio sedentes, attentis auribus aiidiant quoe jurgalur, aut coeditur?Et me ergo putate malrem esse
Jeguntur. Nunc vero aliqure de flliabus noslris putant animaruni veslrarumi, et ita vos velle componere, ut
quod hoc aut omnes, aut cerlc plures quoe sanoe sunt
facere. Nam ubi verbum in vobis nec macula nec ruga possit anle tribunal
corpore, frequenter debeant selerni Judicis apparere. Animabus enim vestris non
Dei coeperit recitari, quasi in lectulis suis ita jaeere solum omamenta, sed etiam medicamenta desiderans
volunt: atque ulinain vel jacerent tantummodo, et providere, studeo dissuta consuere,
tacentes verbum Dei silienli corde susciperent; non vulnerata curare, abluere sordida, conscissa sarcire,
etiam seita oiiosis fabulis occuparent, ut quod proe- et ea quae sunt reparare perdila,
cicatur nec ipsrc audiant, nec alios audire permiitant. integra, spiritualibus margaritis or-
nare. Si me non pigct; quare aliquis fasiidiose velil
Unde rogo vos, venerabiles fllire, et sollicitudine pa- accipere? Cum enim terreiia el temporalia ornamenta
terna commoneo, ut quando aut lectiones legunuir, corporis, si non invejiitur qui donare velit, carissimo
aut verbum Dei praedicatur, nulla se in terrani pro- pretio comparentur : quanto magis eeterna animarum
jicial: nisi forle quam iiimium gravis inflrmilas cogit, ornamenta , qurc absque ullo prelio a nobis non cum
sic tamen ul non jaceat, sed magis sedeat, et attentis parvo labore veslris spirilualibus offeruntur,
auribus qur» prredicahlur avido corde suscipiat. quresitaj
esl ut a vobis cum perfecta charitaie susci-
2. Verbum Dei nil minus quam corpus Chrisli. Nec justum Nos enim margaritas vobis de paradisi patria
indignius percxpiendum.Ivobis nterrogo vos, fratres vel so- piantur? nullamaliam in hoe saeculomercedem
rores, dicile mibi, Qiiid plus esse videtur, ver- providentes,
J)um Dei, an corpus Cliristi? Si verum vuliis respon- oplamus accipere, liisi ut vos palienter el libentcr,
hoc dicere debetis, quod non sit minus quae vobis insinuanlur, videamus audire, ct cum Dei
dere, utique adjutorio sectindumvires vestras operibus adiniplere.
verbum.Dei quam corpus Cliristi. Et ideo quanta sol- 5. ConcJtcsio.Fratres charissimi , et venerabi-
licitudine observamus, quaiido nobis corpus Christi Ics fillae, non ideo dicimus quod vos agnoverimus
minislratur, ut nihil ex ipso de noslris lnanibus in verbum Dei non libenteraccipere; propitio enim Deo,
terram cadat; tanta sollicitudine observemus, ne ver- plus quam cogitari
lnim Dci.quod nobis crogalur., dum aliud aut cogila- lia gaudet et exsuliat vjeldici potest, de veslra obedicn-
anima nostra : sed duni vos
mus aut Joquimur, clecorde nosiro depereat: qnia non volumus ad nieliora semper ascendere, eliam ea qurc
minus reus eril qui verbitm Dei negligenter audierit, vos perfeeie cognoscimus agerc, paierna sollicitudine
quam ille qui corpus Christi iu lerram cadere negli- prsesumimus admonbre. Et quia non toti viri vel mu-
genlia sua permiserii. lieres voluerunt hodie ad vigilias convenire ; rogo vos,
., 3. Prmdicator neminarumspirilualiitmerogalor. Ve- fllii et fllioe,ut ea qure vobis dicla illis qui ab-
lim lamen scire, si-ab illa hora qua vcrbum Dei prrc- sentes fueruut fidelissime referatis sunt, : ut non solum de
dicai-i cceperit, semper pretiosissimas gemmas et vestra, sed el de aliorum correctione merccdem ha-
inaures vel aiinulos aureos erogare velinms, utrum bere possitis.
stare aut accipere vellenl filioenoslrre. Sine ulla du-
bitatione, cum grandi ambitione qure illis offerunlur SERMO CCCI (a).
1 In manuscriptistitulusest, Admoniiio ut silentiumin ec- Admonitio utpro saluteanimae,asperapraedicalio nonsolum
clesiaprmbealur. m edilisautem :De permhsione ac prohi- non respuatur, sed ardentidesiderio requiralur (b).
bitione sedendi in ecclesia, qumdo vellecliones t eguntur, vel
verbum Dei prmdicalur. i. Sacerdos ne sit remissior. Timeat pmnas Ileli.
' (a) Alias, 26 ex Homiliis50.
primum collocatur.In editione
(b) In Appendicenuncverliniautem (a) Alias,ex vignerianis 56.
Lovaniensium dubiusest, et vindingicensura (b) In Ajjpendicenunc primumcollocatur.Augustiuoin
su[>])ositilius. Augustinosliluset res minimeconveniunt,sed quibusdammanuscriplisel in VigueriiSupplementomale
apprimeCajsario.sermm. De num. 1 vide Appendicis serm. 263, tributus.Crcsariiest in BibliothecaPatrumbomiliadecima
n. 5 : de num. 4, 28S,n. 5; 501,n. S : de num. fj, quinla: et certe modosloquendiCresarianos,qui aliis ge-
serm. 249,n. 2; 28), n. 5; 282,n. 4. nuinis ejussermonibus,ac oralionicjuauiin causaContumc-
 2521 SERMOCCCI. 2322
Phinees ob severitatemlaudatur. Quoliescumquc, fra- sana anima megm, quia peccavi libi (Psat. XL, 5); ef
tres charissimi, lam pro veslra quam pro mea salute illud, Iniquitatemmeamegoagnosco;el peccatummeutn
mihi necesse est aliqua dura vel aspera prredicaro, conlra me est semper(Psal. L, 5): et magis exempla
considerantes periculum meum, debetis hoc requani- illorum, qui post mulla peccala bene conversi sunt,
miter ac patienter accipere; quia proedicalio aspera, pro remedio aniinre su;e sequeretur; et non sibi illos
aegrotismedicamenla providet, sanis ornamenta com- proponeret imitandos , quibus post breve gaudium
ponit. Nonest enim leve quod per prophetam Spiritus succedit sine fine supplicium.
sanctus sacerdotibus Domini comminatur. Si, inquit, 3. Addttnt malorum res non esse minus secundas.
non annuntiaverh iniquo iniquilatemsuam, sanguinem Curiditafiat. Affliclionhnecessitas.Solent etiamethoc
ejus de manu iua requiram(Ezech. m, 18); et iferum, profana temeritaie desperantes de Dei justitia crimi-
Clatna, ne cesses; quasi tuba exalta vocetnluam, et an- nosi vel negligentes dicere; quod mulli lalia aut forte
nuntia populo meo peccata eorum (Isai. LVHI,1) : et pejora criminacominittentes, niliilmali in hocsaeculo
.illud quod negligenti sacerdoii nimium lerribililer in patiantiir, sed et sani et diviles in onini prosperitate
Evangelio dicitur, Serve mate, qtiare non dedisti pecu- permaneant. 0 infelix et nimiiim ltigenda procsum-
ttiam meam nummulariis, et ego veniens cum usuris ptio! Ergo capitalia crimina commillentes superbi et
exeghsem? Et quid posl haec? Inuiilem, inquil, servum impii ideo tibi videntur esse beali, quia nihil mali in
projicile in tenebras exteriores; ibi erit flelus el stridor boc sreculo patiuntur? Audi de talibns Scripturam
dentium (Malth. xxv, 26, 27, 50). Ecce qualem sen- diccnlem, ln laboribus homintimnon sunl, et cum Iw-
temiam sacerdos negligens suslinebit, qui verbum minibtts non flagellabuntur; ideo lenuit eos superbia
Dei assidue praedicare noluerit. Et ideo, fratres cba- eorum , operli sunt iniquitate el impietatestta, prodiit
rissimi, quoties vobis aliqua aspera pro saltite aitimae quasi cx adipe iniquitas eorum (Psal. LXXII,5-7).
vestrae humililer suggero, absolvo apud Deum con - Ideo enim in hoc sxculo minime flagellantur, quia
scientiam meam. Timeo enim et nimhim expavesco prrc nimietate scelerum suorum oeterno supplicio re-
Heli sacerdolis exeniplum, qui pro eo quorl audiens servantur. Non cnim brevi lempore castigari potue-
iilios suos adulleria committere, dissimulavit eos aut runt, quibus necesse erit sine fine lorqueri. Nam Do-
caedere, aiit de communione suspendere; sed tanlum- minus ac Deus nosler, qui istos pro sua juslitia
modo leviter admouuit, dicens : Filii, non est bonum casligare dissimu.lat, filios suos diversis tribulalioni-
quod de vobis audio. Si homo in Itominempeccaverit, J)usexercere non cessrtt; secundum illud quod scri-
rogabil pro eo sacerdos; si aulem ipse sacerdos delique- ptum est, Flagellat Dominus omnemftliumquem re-
ril, quis exorabil pro eo (l Reg. u, 25-25)? et tamen cipit (Hebr. xn, G); et illud, Ego quos amo, arguo et
licel hoc dixerit, quia eos non cum grandi severilale casligo (Apoc. m, 19). Si omnem filium Jlagellat quem
distrinxerit, et ipse relro cadens de sella, fractis cer- recipit, crgo quem non flagellat, non recipit : et si
vicibus mortuus est, et nomcn ejus de libro vitrc omnem quem amat casiigat, ergo qtiem non castigat
dcletuin est, et uno die triginia millia de populo in- non amat. Et hoc ut ita fiat non Dei potentia opera,-
lerfecta suut, et duo fllii ejus occisi sunt, ct arca Te- tur ', sed illorum ncquitia sustinere meretur; secun-
slameiili ab inimicis capia cst (ld., iv). Eccequam dum illud quod scriplum cst, Vt sordens sordescat
grave malum factum est per negligentiam sacerdotis, adhuc, el jusfusjuslificeiur adhuc (ld. xxu, 11).
qui noluit (imere illtid quod supra dictum est, Si non 4. Remediciinmlernummansnranobislik providerede-
anmintiaverh iniqtioiniquilatem suam, sanguinemejus bemus.Hree ergo diligenlius et attentius cogilet, qui
de manu tua requiram. Isla enim lam terribilis senlen- se in comparalione pejorum niinus peccare pulat: et
tia mihi iniolerabilem metum facit; et ideo me vobis dum adhuc anima isla peccatrix in islo fragili corpus-
importunum exislere, et frequenter clamare com- culo conlinelur, rcmedia sibi in reternum mansura
pellit. Et quia negligens sacerdos quam gravi fuerit provideat; ne forte si eum deleclat brevi tempore
plaga percussus audistis, Pbinees sacerdos, qui san- purpura indulum ct bysso, inter opes et delicias vo-
ctam severitatem lenuit, videte quid a Dominoaudire luptati vel luxuriac infeliciter deservire 2, neccsse sit
meruit. Cum enim duos adulleros simul uno iciu per- illi poslmodum inler inferni flammas sine ullo jam
cutiens occidisset, Dominodicenle, audire promeruit, remedio guttam refrigerii postulare. Sed quando
Phinees sacerdos zelo meo commotus, revocavit iram hrec luxuriosi audiunt, vekit phrenetici, amisso sani-
tneam, ne disperderem populum (Num. xxv, 11) : et talis sensu irridere et subsannare solent eos, a quibus,
ideo in ipso Psalmo scriptum est, Slelit Phinees, et cis lalia cum grandi labore prredicantur. Rideani»;
exoravil, et cessavilquassatio; et repulalum est illi ad quanlum volunt, iiabcnl pro uobis Dominumrespon-i
justiliam, a generalionein generaiionemusque in sem- de.nlem, Beali qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur-
pilernum(Psat. cv, 50 el 51). (Matth. v, 5): liabcnt ct illi Domiiium dicentem , Vw-
2. Peccatores correpli reponunt se non esse solos. Et vobis qui ridelis nttnc, quia lugebilisel flebilis: vw, qui
lioc quam siulte. Sed quando peccalores pro suis cri- saluraii estis, quia esurielis (Luc. vi, 25). Derideant
niinibus castigantur, quod pejus est, non toti bumili- ergo nos superbi; nos tamen pro eorum salute, licen
ler et obedienter accipiunl; scd plures sunt qtii im- minus digni, die noctuque cutn rtigitu et gemilu Dei
pudentissima fronte respondere non erubescunt, di- misericordiamsupplicciniis, confideiitesde illius inef-
centes : Numquid ego hoc solus feci? Numquid non fabili pietale, quod eos cilo inter fllios suos ita digna-
illi et illi aut similia aut pejora fecerunl? Nunnjuid bitur castigare, ut per ipsam castigaiionem abomnium
non talia clerici etiam majoris ordinis faciunt 1? Inle- peccalorum praccipitio revocchtur, et dignam pceni-
lix! solatium tibi est turba peccatorum a ? Numquid tenliam agcntes ctim sanctis mereaniiir 3 octerna pra;-
Ideo unusquiscjuepeccator poterit minus torqueri, si mia :
percipere quod tantum tunc in veriiate fieri
cum ipso infinitre peccalorum multiludines aeterno poterit, quando sino aliqua mora peccator ad poeni-
supplicio cceperint cruciari? Quanto melius erat uni- teuliae medicamenta confugerit.
5. Sacerdotes, medici spiriluales: corporum me-
cuique, ut peccatorum suorum mala fugiens, humili dkos in quo prwcellunt. Vos vero, fralres cbaris-
confessione clamaret, Ego dixi, Domine, mhereremei;
simi, agnosccnles quam gravis sarcina cervicibus
1 Sicex Ms.collegiiClaromontaniaddita particula,non. immineat sacerdotum, a quibus oninium animaere-
[xumquid illi el illi autsimiliaaut pejorafecerunl? num- quirendre sunt, sicut jam supra suggessimus, viden-
clerici etiam ordinis les qure mala negligens Heli sacerdos incurrcrit, ct
qtddlatiu
- fdemMs,miserorum. majoris faciunl?] quam gloriam Phinees, qui zelo Dei commotus cst,
liosi episcopihabuit, inspersi sunt, plurimoscontinet.De
num. 1 vide Appendicisserm. 249, n. 1 ; 295, n. 7 : de 1 Ms.rm., per injuslitiamoperatur.
num. 2 vide eumdemserm. 295, n. 4 , et serm. 68, 2 sic ex codicecollegiidaromontani.[luxuriwinfideliter
n. 3; de num,3,serm. 34, n, 6; 22, n. 4; denum,5, serm, deservire.]
219,n, a MSS., lamen.
 2323 APPENDIX. « 232i
Domino remunerante percepenl; secundum vesiram procul dubto beaitis erit in aciernum. Reata siquideni
consiietudinem ea quae vobis praedicantur, ctiamsi vita est cogniliodivinitatis; cognitio divinitalis, virlus
aliquoiies vobisamara videantur et aspera, libenler boni operis est; virlus bonioperis, fructus est aeler-
excipile. Et vos enim bene nostis quod non semper nre beatitudinis.
inedici dulces potiones porrigunt aegrotantibus, sed 2. Quanta conferal bona lectio Scriplurarum. Httjtts
frequenler amaras et asperas; nonnunquam etiam et oratibnh dhcrimen. Adhuc ergo bonum habemus
ferrameiitis aliqua membra secare, et cauteriis exu- solatium, divinarum lcctionem Scriplurarum : quia
rere solenl.; et lolum illi qui inlirmi sunt patienter sacrarum lectio Scripturarum, divinaeest praecognilio
excipiunt, dum post brevem tribulationem Jongam non parva bealiludjiiis. jln his enim qtiasi in quodam
sanitatem recipere cupiunt. Et nos ergo, qui licet speculo homo se ipsum considerare potest, qualis sit,
minus digni, taniei) qualescumque medici spirituales vel quo lendat. Lectio assidua purificat omnia l, timo-
esse videmur; necesse nobis est non semper blanda rem iiieulit gehennae, ad gaudia superna cor insligat
et mollia , sed aliquoiies aspera vel dura , illis qui legentis. Qui vult cum Deo semper csse, frequenter
in anima regrotare videntur ingerere. Quomodo debet orare et Iegere. Nam cum oramus, ipsi cuni
enini per aniarissimam potionemdigeruntur humores Deo loquimur; cum vero iegimus , Deus nobiscum
mali; sic per asperam casiigaiionem mores pessimi loquiiur. Geminum confert donum lectio sanctarum
miniiuntur. Nam illud qtiale est, fratres cbarissimi, Scriplurarum; sive quia inlellectum mentis erudit,
quod inedici corporum, quando ad rcgrotos venire seu quia a mundi vanitalibus abstraclum hominemad
dissiinulatit, cum grandi humilitate rogantur, pree- amorem Dei perducit. Ij)bor honestus est Jectionis,
niia ei munera eis promiltuntur, el tamen dubium et mullum ad emundationem animoe proficit. Sicut
est utrum aliquid illorum medicamenta proflciant: enim ex carnalibus escis alitur caro, iia ex divinis
nos vero qui de inedicamenlo spirituali in nullo pe- eloquiis inlerior homo nutritur et pascitur, sicut
nitus desperamus, et nec terrenum proeminm nec ali- Psalmista ait : Quam dulcia faucibusmeis eloquiatua,
qua lemporalia lucra requirimus, idco faslidiri debe- Domine!super melel favumori meo (Psal. cxvm, 105).
mus, quia nos* ultro ingerimus, et nifail aliud quam Sed ille beatissimus est, qui divinas Scripturas verlit
posnilentiam ci correctionem in segrotaniibus inve- in opera. Omnes pjane Scripluroesancloe ad hoslram
nire desideramus ? Camalis enim medicus, utrum re- salutem scriptae sunt, ut proliciamus in eis in veritatis
Jevare possit a:grotum, incerlum est: spiritualis vero agnitione. Srepius caecqs offendit quam videns: sic
medicina si libenter accipiatur, absque ulla dubita- ignorans legem Dei soepiusignoranler peccat, quam
tibne, etiamsi mullis peccaiis vulnerala sit, etiamsi ille qui scit. Sicut caecussine ductore, sic homo sine
mortua sit anima, suscitatur. Quare ergo cum lam doctore rectam viam vix gradilur.
grandi expensa et ciim muliis doloribus requiritur 5. Quid post lectionessacras prwslandttm. Et ideo,
sanitas corporum; el cum sine ulla expensa tribuatur, fralres cbarissimi, quiciimque ex vobis lectiones sa-
ab aliquibus non libenter accipilur sanitas animarum? cras legere el intelligere possunt, in his sludium im-
Quare hoc, fralres charissimi? Quia multi sunt qui pendant, ut earum frequenter medilalione ulantur :
majorem curam babent in carne stia, quam in anima. qui vero sensum locuiionis sacrre ex lectione non
Sedoportebat illis ut erga animam, ubi imago Dei possurit percipere, atlehtius audiant interpretantem,
est, solliciiudinpm majorem semper impenderent: ut recipiant saltem inde acdiflcationem. Cum vero
quia quando caro, quaeinodo tanlum diligitur, vermibus magislerio ccelesti insirucli, quid facieiidum quidve
coeperit devorari in sepulcro, anima Deo ab Angelis yilandum sit, dileciissimi, accipiatis; non sit niora
proesenlaliir in coelo; et ibi jam , si bona fueril, co- in faciendo, quod intus sapiatis intelligendo : quia, ut
ronatur, aut si mala, in tenebras projicitur. De qui- beatus Paulus aposlolus:ait, Non audiiores leghjusli
bustenebrisatlenliussupplicemus.utnosDeimisericor- sunl apud Demn, sed factores legis (Rom. n, .15). Et
dialiberare dignetur, qui vivit el regnat Deusin unitate ipsa Verilas ait, Servtisqui scit voluntalemdominisui
Spiritus sancli, per omiiia saeculasoeculorum.Amen. el non facil, vapulabit multh (Luc. xu, 47). llein alibi
SERMO CCCII (n). scriplum esi, Scienti bonum, et non facienii, peccatum
De studio sapientire,lectioneet meditationeIegisDei (b). esl illi (Jacobi iv, 17). ltfique omni diligentia studete
ut cognoscalis voluntalem Dei: poslquam aulem co-
1. CognitioneDei nihil melius. Scienlia vera.-Sapien- guoveritis volunlatem ejus, sumuio nisu contendile,
tia perfecla. Vita beala. Oportet, fratres charissimi, ut ut banc faciaiis implentes mandata illius, et instanter
mundo corde et casto corpore sapienliam divinam di- deposcile, ut in boc perseverantes ad pro-
scere diligatis, et intelligere appetatis-; quia ipsa co- pervenialis
2 ct instanter missa illius. Ad quod nos adjuvare dignetur ipse qui
giiitio Dei fldeliler se quacrentibus medi- per suam bonitatem noslvocaveral, et per suam gra-
lantibus tribuil (c). Cognitioneautem Dei nihil melius liain liberavcrat, quique bene certantibus ccelestia
cst; quia nihil beatius et
est, ipsa vera beatitudo est. regna JesusChristus Dominus noster, qui
Unde et Salvator ad Palrem ait: Hmc est autem viia vivit etpromiserat, regnat cum Deo Palre ct Spirilu sanclo per
ul
cAerna, cognoscanl le unum verum et
Deum, qnem omnia scecttlasceeuloruih. Amen.
mhisti Jesum Chrhlum (Joan. xvn, 5). Hujus ergo
sapientire notitia qualiter adipiscatur, audite. Priuio SERMO CCCIII(a).
omnium quaerendumest homini quae sil vera scientia, Admonitio
: siuliiiia populiut leclionesdivinasaudire studeaut,etc.
veraque sapienlia quia sapieniia Itujus swculi,
est apud Deum(l Cor, iu, 19). Scientia vera est, a 1. A leclionesacra nullus excusalur. Non inopia
diaboli servilio, quod sunt peccata, recedere;.el sa- lemporh. Gratias Deoagimus, fratres cbarissimi, qnia
pientia perfecta est, Deum colere secundum manda- nos, etsi inter mullas oecu|)aliones, sanctaeCbarilaii
lornm illius veritalem : quia in hisduobus viia beata vestraerepriesentare dignatus est. Novit eiiim divina
acquiritur, sicut Psalmisla ait, Diverlea malo, el fac bo- clementia, quia eliamsi secundoaut leilioper singulos
num (Psal.xxxm, 15). Necetiamsufficit cuiquammala annos vobis possimus occurrere, nec sic quidem po-
jion faeere, nisi etiam et bona facial; nec bona facere, teramus nostra desideria!satiare. Quis enim pater est,
nisi eliam malaomittat. Omnis ergo qui sic sapiens esi, qui filios suos, et praecipuefideies el bonos, non fre-
1 Mss.nonnulli,palientiam. quenter videre desideret? Concedat Deus vobis oran-
a Er., se fideliterquwrenlibus. M. tibus, ut et in nobis, quos tanta charitate susccpislis,
(a) Alias, de Tempore112. 1 Alcuinus,animam.
(b) In Appendicenunc primum collocatur. Dubita-
runt de eo Lovanienses:sedrejecit post VerlinumViu- (a) Caesariiest homiliain BibliothecaPatrumordine vi-
dingus, a quo observatumesl descriplumMsse ex Alcuini gesima. De num. 1 vide Appendicisserm. 69, n. i;
Ebrode virtnlibuset vitiis, cap. 1 et 5. 107,n. 1; 112, n. 1; 266,;n. 1: de num. 2, serm. 90, n.
(c) Meliuslegeretur, tribtalur,pro, tribuit. M, 6; 29i, n., et 1; 295,n. 1; 141,nn. 4 et b; 299,n. 3.
2525 SERMOCCCUI. 2326
aliquid boni invenire possitis; et nos lioc semper in qucniius clicerc,undc aiiiniainsuam etDeo conjungcrc,
vobis videamus, unde pleniusgaudere possinius. Quia cl a diabolo libcrarc possent? Nam quomodo canlica
crgo, qtiaiUiimdignum esl, cleCliarilatis veslrae proe- turpia in tcnebras diaboli mitturil; sic canlica sancta
senlia gralulamur, de salute communi, quantum Do- Christi luincn oslcndunt. Ncmo ergo dicat : Non pos-
minus dederit, colloquamiir. Quando aliquid de ulili- siim aliquid dc hoc qtiod in ccclesia Icgilur relincre.
tale animrc profcrimus , fratres charissimi, nemo se Sinc dubio enim , si vclis, polcris. Incipc velle, c'
cxcusare conelur, ut dicat : Non inilii vacal legere; slatim potcris. Et ut dc operibus bonis nullus lioint*.
ct ideo non possum Dei praecepta vel agnoscere vel se valcat excusare, donante Deo volo vobis qualoni-'
iinplere. Necdicat aliquis vesiium : Non novi litteras; cumqiie rationem suggercre.
ideo nii!:i non imputabiiur quidquid uiitius dc Dci prae- 4. El ea qum tul agriciilturam spcctanl. Aiiimre no-
ceptis irnplevero. Inanis cst el inutilis excusalio isla, slrre cura, fralres cliarissimi, maximc lerrciiic cullii-
fratres cliarissimi. Primum cst, quod leclionem divi- roe similis esl. Sicut enim in lcrra qure coliiur, nlia
iiam , etiamsi aliquis ncsciens litleras non potest le- exstirpantur, alia radicitus cvelluulur, ut qure hona
gere, potest tamen legenlcni libcnler audirc. Qui vero suiit semineniiir : ila et in aniina nostra ficri debet.
litteras novit, inimcjnid^poiest ficri quod non inveniat Eradicentur mala, ct bona planlenttir; exslirpeniur
Jibros, quibtis possit Scripluram diviiiam legcre?Tol- noxia, et ulilia inscrantur : superbia cvellatur, ethu-
lamus a nobis fabulas vanas, mordaees jocos; sermo- militas plantelur ; piojiciatur avaritia, et misericordia
nes oliosos ac luxuriosos, quanluin possumus, re- leneatur; contemiiatiir Ittxuria, et castiias diligatur.
spuamus : et vidcamus si nobis non remaneal tempus, Nam qiioinodoin lcrra tua, nisi mala projeccris, bona
in quo lectioni divinoe vacare possimus. Fugiamus plantarc non poleris; sic ct de anima lua nisi spinas
prandia luxuriosa, quae nos occupanl usque ad vespe- cttribulos vilioruincradicaveris.virtuliimgermina san-
ram; conlcmnamus coenas, quac nos aliquolies etiam cla planlare IIOII poleris. Dicmihi, rogo te, qiiicumque
iii viliis usque ad noclem mcdiani trahuni, in quibus es ille qui jain paulo anlc dicebas quod pro eo quod
et caro nostra jier ebrietatem debilitatur, et anima non nosses legere, ideo uon possis Doi prrecepta com-
per lurpiloquia et scurrilitaies aut vulneralur, forle plcre;<lic niilii, quis tibi nionstravit quoniodo pulares
aut eliam morilur; istas malas occupationes, qurc et vineani tuain, c|iio lempore planlares novellam ? Quis
animam et corpus debilitant, fugiainus : et videbimus tibi hoc ostenclil? Quia aut vidisli, atit audisli, aut
quod nobis remanet lenipus, in quo aliquid de salule interrogasii cultores opiimos qualiter deberes colerc
animaecogitenms. vineam luani. Quomodo crgo sollicilus cs de vinea
i.Non legeiuliimperilia. VerbumDei lumen el cibus tua5.; quare non sic es sollicitus de anima tua ?
animw. Quaudo nocles longiores sunt, qttis eril qui benda.ViltaDei ct villa hoininis: quw ttlriqitecura exhi-
lanluin possit donnire, ut leclioiicm divinain vel tri- rum sunt: Attendilc, rogo vos, fralrcs, duo gcnera agro-
bus boris non possit aut ipse lcgcrc, aut alios le- lii villam iiiius ager est Dei, alter cst hominis. Habes
babct cl Dcus suani. Villa tua est
gentes audire? llli eniin leclionem divinam legere lerra tua ;luam; villa Dei cst auima lua. Nunirjuid justum
non possunt, cjui se, sicuti jam dicltim est, usque ad cst ut villani luam colas, ct Dei villam deserlam di-
niediam noclem incbriare coiiiendunt. Nos vero si niittas? Si colis
Deo volumiis placere et clesalute animoealientius co- Villam liiam vis lerram luam , cole et animani luam.
gilare, sobriciaicin debcmus diligere, el cbrieiateni dimiliere? Numquitl componere, et Dei villam desertam
hoc justum esf, fralres?Numquid
quasi foveam infcrni Ionge rcfngerc. Atlendite, rogo a nobis hoc merctiir Deus, ut animam nostram qiiam
vos, fratrcs : hoc tlico cjtiutl nou ignoralis. Novimus saiis ille diligit
enim aliquos negoti.ilores i|ui cuni lillcras non nove- Jam liiani negligamus? Quomodo attendis vil-
riut, reqiiirunl sibi inereciiarios lilieralos; et cum inam luanicultam, et gaudes; cur non altendis ani-
ipsi liiteras' neseiaut, aliis scribculihiis raliones suas paucis dicbus descrlam, ct jilangis? De agro villoenoslrae
victuri
ingentia lticra conqiiirunt. Et si illi qui litteras lie- cst, in anima noslra sumussludium in mundo : ibi ergo, id
sciunt, conduciiiil sibi incrcenarios liileratos, ut ac- impeiiderc. Aniinani majus dcbcmus semper
nostram quasi villam suam no-
quiranl terrenam pecuniam; tu, quicumtjue es qui bis dignatus cst comniittere
littcras non nosti qnare eiiani non ciiin prelio et mer- dio debeaiuus excolcre. Totis Deus, ut illam oiiini stu-
cede rogas , qui tibi debcal Scripluras diviaas rele- ergo viribus.cum Dei
gere, utex illis possis praeiuiaaeternaconquirere? Pro adjulorio laboremus, ut cum Deus ad rtgrufii suiim,
certo , fralres, qui boc sludiose requirit, credit quod bocesl, ad animam noslram venirc voluerit, lolum
illi in oelernum |>rodessopussii. Qui vcro leclionem cullum , loltim compositutn, toturn ordinatuni invc-
nec ipse vultlegere, ncc lcgentcui libenler audire, non niat, inesscm invcniat, non spinas; vinum inveniat,
omnino non creclil quod inde aliciuid boni possit ac- quoeacetum; oculis trilictim magis quam lolium. Si oninia
placcant suis invenerit, oelerna nobis prrn-
quirere. Vos ergo, fratrcs, rogo et admonco, ul qui- mia rcpcnsabit. Si vcro toiiirn
cuniqne Jilteras sciiis, Scripluram divinam frequentius pletum aspcxerit, cum ipsis deserlum ct spinis re-
relegatis : ijtii vtro non scitis, quaiido alii lcgunt, in- oeterno nos incendio dcputabit- spinis operum nostroruin
tentis auribus audiatis. Luiiieu enim aninire et cibus 6. jEmulalio Dei de cullu animw , et tribulalionuni
seternus 11011 cst aliud nisi vcrbum Dei, sinc quo anima
nec videre potcst nec vivere : quia quomodo caro origo. Niliil in hocduriun exigitDeus. Inde est, fratrcs,
nosira morilur si 11011 cajiiat cibtiin, ila et aninia no- quod frec|uenter tribulationes et anguslias sustine-
sira exstinguiiur si 110:1 accijiiat Deivcrbum. nius; quia Deus vicem nobis quodam modo rcddil.
5. Rusticusid polesl el audire el relinere. Cum discat Nolumusnos amare animam nostrani, quam ille amat;
et ille villam, quam nos amamus, climillil ut pereat.
cantica turpia. Scd dicil :
nliquis Ego liorno fuslicus Nam ut dcserta rcmanerct ab lioslibus terra nosira
siim, et terrenis operibus jugiter occupatus stim, le- Jongo tempore, multis vitiiset criminibusdeserta re-
clionem divinamncc legcre possuni nec audire. Quam manserat anima noslra. Quia
iuiilii mstici cl quain iiiulloeinulicres rusiicanru can- quam Deus diligif non amavimus, ergo aniuiam noslratn
lotum in hoc
lica diaboiica, ainaloria cl lurpia lncmorilcr retincnt mundo amabamus perdidinius. El ideo, quod fratres clia-
cl ore dccaiiiaut? Isia possunt tcnere alcjue parare rissimi, vel sic discamus phis aiiimam amare
quam
quie diabolus clocct; et non possunl leuere quod Chri- carnem , xlerna potius diligcre quani caduca. Quid-
sitis osicndil? Qnaiito cclerius ct mclius quicumque quid ciiim pro carnc laboramus, loiuin
lusticiis vel qu;i'ciiiiii;ucmulier nislicana, t|iianto uli- solum perirc non poterit, quod peribit': hoc.
Jius |mtcr;il ef SyiiiboliiindUcere, et oralionem Do- lule aniina: sux iu cado reposuit. unusquisqiie pro sa-
Nemo ergo se ex-
minicam et aliquas autiphouas et psalmos quinquage- cuset et dicat se lilteras nescire; idco non Dei
siinum vel nonagesiiiitim ct parare ct tenere et fre- praecepta complerc. Nou est grande quod a posse nobis re-
1m. collegiiclaromoutani,et qui cum ipsi lilteras. 1 MSS., periet.
2327 APPENDIX. 2328
quirit Deus, non durum, nbn asperiim. Clamattibi in liciter exhibere. Qui potesl totum rclinere quod di-
conscienlia lua oeiernajuslitia : Quomodo gubernas cimus, Deo gralias agaf, et aliis quod retinet semper
agrumluum, guberna et cor luum; quomodo co!is ostendat. Qui totum iion potest retinere, vel partem
villam tuam, cole et animam Inam ; quomodo super- aliquam recordelur. Et si totum unus non potesi,
fluospalmiies tollis de vite lua, sic malos affectuslolle singuli ternas vel qualernas senlentias rctinele : et
de anima lua. Proeddis de vite tua quod malum est; dumunusalteri insinuatquodaudivil, loliimvobis in-
jncide de anima tua (juod iniquum est. Quomodo qui vicem referendo non solum memoriter reiinere, setJ-
vilem suam uno anno putare noluerit, ipso anno abun- etiambonis operibus Christo adjuvanlepoteritis imple-
danlius exhibet, et postea sine fructu sterilis remane- re. Dicat unus alleri: Egoaudivi episcopum nietim de
bit: sic et qui nialas cogilaliones et mala desideria castitate dicentem. Alius dical: Ego in menle habeo
noh lollit de anima sua, videtur afferre friicliim de illum et de eleemosynispraedicasse.Alius dicat: Re-
rapinis et fraudibus in anno vitaesuaequo vivit in hoc mansit in mcmoria mea, quoddixit ul sic colainusani-
mundo; sed postea sterilis remanebit in aHernum. mam noslram, quomodbcolimus lerram nostram.Alius
Et quia fruclus legitimos non exhibuil, quasi sar- referat : Ego rctineo dixisse episcopum meiim , ut
mOntaluxuriosa et infructuosa, reterna illum flamma qui novil litleras, Seriplurain divinanisludeat legcre;
sine misericordia crnciabit; sicut ipse Dominus dixit, qui vero non novit, quoerat sibi et roget qui illi de-
Paleas atttemcomburetigni inexslingttibili(Mattlt. ni. beat Dei proecepla relegere, ul quod legerit possit
'
12). Quoroodo in vite tua loios oculos superfluos Deo adjuvante comjriere. Dicat cliam alius : Ego au-
ampulas, et duos aut tres qui sunt legitimi dcrelin- divi episcopum meumidiceniem , quod quomodo ne-
quis : sic et in anima lua omnia desideria, quaeres gotiatores qui non noverunl litleras , condiicunt sibi
alienas male respiciunl et pessime concupiscunt, Spi- mercenarios litleratos ut acquirant pecuniam; sic
ritus sancti gladio et crucis falce debes incidere, et Chrisiiani debenl sibi requirero et rogarc, cl si ne-
lioc tantum unde juslitia vel misericordia cerriitur re- cesse cst, eliam et mercedein dare, ut iliis debeat
servare. aliquis Scripturam divinam rclegere; ut quomodo
7. Id in anima cotendaservelurquodin agricullura. negoiiator alio legenle acquirit pecuniam, sic illi ac-
Fructus triplex et tres professiones.Bonwvirgines. Vi- quiranl vitam relernam. Iloecsi agilis, si vos invicem
ditw. Conjugatw. Nam terra quando colitur, fratres admoneiis; et in hoc saeculofideliler poteslis vivere,
dilectissimi, nostisquoe consueludo servetur. Primum et postea ad relernae vilre bealitudineni pervenire.
Nam si statim ubi de ecclesia recesseris, totuni quod
evelluntur spinre, lapides projiciunlur; postea terra
ipsa proscindilur , combinalur , terlialur : deinde ab episcopo audisli oblitus fueris, sine fruclu venisti
ad ecclesiam, sine fructu iiianis redis acl doiniun
quarlo aut quinlo sulco ordine legitimo seminatur. .luani. Sed absit hoc .i vobis, fratres : magis in vobis
Hoc ergo fiat, fratres cliarissimi, in anima noslra.
Priiiiuin eradicenlur spinoe,id est, cogilationesmalae. impleatur illud quod scriptum esl, Beati qtti cusio-
Postea lapides auferaiitur, hoc est, oninis malilia vel diunt judicium, et facittnt jusliliam in omni lemporc
durilia expurgetur. Deinde cor nostrurn evangelico ( Psal. cv, 5); et illud, Misericordiaauiem Domini a
aralro et crucis vomere proscindatur et arelur, et swctiloet usquein smculumsuper limenteseum: el jusli-
confringatur per pcenitenliam, molliatur per eleemo- tia ejus superftliosfiliorumcuslodkntibiismandalaejtis,
et memoriarelincntibustti facianl ea (Psal. cn, 17«( 18).
synam, per charilatem semini dominicoprreparetur:
ut el tunc purgata et bene culta cordis noslri lerra Ad quam vos misericordiam Dominus pro sua pietate
cum gaudio semen verbi Dei possit cxcipere, et non perducal, qui vivit el regnal in saccula saeculoriim.
solum trigesiinum, sedeliam sexagesimuniel cente- Amen.
simuin fructum redderc. Tres enini professiones sunt SERMOCCCIV(o).
in sancla Ecclesia catbolica. Sunt virgines, sunt vi- De Misericordia,et Indulgentia(b).
duae, sunl etiam conjugati. Virgines exbibenl cenle- 1. Mherkordia homini pcrnecessaria. Ilanc ains
sinnim, viduoesexagesTmum,conjugali vero trigesi- exltibendopromeretur. In jttdice misericordiaet disci-
niiiiii. Alius quitlem exhibet amplius a, alius minus; plina ne dhsocicntur.Misericordiaprimo in sescrvanda.
sed omiies in coelesti borreo recondunlur, et oeterna lnler omnia quibus buniana indiget . maxi-
Leatitudine feliciter perfruuntur. Virgines ergo co- me necessaria esl misericordia ; quiafragililas
quanlo fragilior
gifantes Mariam, vidurc Aniiam, mariiatae vero Su- est corrnpta natura, lanto majore indiget providetilia
saiinam,-imileiilurillarum castitalem in bocsaeculo, beneficii. Et ideo, fnatres, quia sine hac viia noslra
ut illis sociari mereanlur in reternum. Bonoe enim subsislere non potesl, discamus quomodo in nos jni-
virgines, quaenon solum corpore, sed etiam corde et mumidivinam provoeeiiiuscleinentiani, ut secuiicliiin
linguavirgines esse voluerinl, sanctaeMariaecum re- multitudiiiem miseraiionum suarum nosirre miseri:c
liquo exercilu virginum socianiur. Bonoeviduae,non subveniredignetur; quatenus in proeseniis vilreciirsu
deliciosre,non linguosae3,non curiosae,non invidiosae, vitemus nosiraesalutis damnuin, et iu futuro inter-
non superbae,quoejejuniis, eleemosynis el orationi- itum possimus evadere perpetiiuni. Ad boc eniin im-
bus, sicut beata Anna faciebat, serviunt Deo, cum pelrandum , dileclissimi, sicul nobis Scriplura sacia
ipsa Anna sancla socianttir mullis millibusviduarum. ostendit, prrecipuum esl misericordire bonum; clo.
Conjugati vero qui sibi inviccm fidem servaverint, qua ipse Salvator ait, Beali misericordes, quouiam
et extra se nihil agnoverint, se ipsos tantum nonnisi ipsi mhericordiam conseqttenlur (Mallh. v, 7). Nott
pro desiderio filioruinagnoverini, assidue eleemosy- potest peccalor misericordiam a Deo sperare, tjui
nas fecerint, et in quantum possunt Dei proeceptaser- misericordiam non ifncil.peccaniibiisin se. ICrgodi-
vaverint, sanclo Job, sanclae Saroc, vel sanctoe Su- miltai homo temporale debituni, ui mcrcatiir recipcrcj
sanntc ctim sanclis Palriarchis et Prophelis mere- celernalebonum. Si animas nostras cujiiinuspccc;i-
Lunlur feliciter sociari. lorum sordibus emundari, misericordia-uin nos pre-
8. Qualileraudilain concioneinvicemrepetenda.Rogo cantibus non negemus; ut in dic rclribuiionis ad
vos, fralres charissimi, semper recolite, seniper re- promefendam Dei miscricordiam, iiiisricordi;e ope-
tinete quod vobis pro animae vestroesalule suggeri- ribus adjuvemur. Quomodomiscricordiam a Dcocx-
iniis. Nolite boc iransilorie accipere. Debet enim spectal vel sperat, qui crudelisest in conservos suos f
sermo noster in corde vestro radiccs figere; ut in Si quis cupial Deum sibi misereri, ita et misereaiur
tempore relribulionis possil aeternaevitaefruetus fe- debiloribus suis. Cerlissime indulgciitiamexspeclare
• (a)Alias,de Tempore205.
1 SicMs.,Portarum.AtColbertinussurculos. (b) m Ajipendicenpncjirimumcollocalur.Dubiuminter
* Sic ex Ms. collegiiClaromontani.[ Aiiusquidemliabet Augustinianosreliquerant Lovanienses:observaruutj;ost-
amplius.] ruodumalii comjiosilum esseex capite7 ct 8 operisAlcuini
3 MS.Portarum,litigiosw. de Yirlutibuset viliis.
 SERMO CCCV. 2330
poterit.qui aliis indulgere novit. Ad misericordire adipisci valealis, et vitam oeterhamcumsanclisomni-
opus optime nos in Evangelio Dominus cxemplo ro- bus in ccelesti regno perpetualiter habere merea-
boravit. nbi ait: Eslote ergo mherkordes, sicul Paler mini : pracslante Dornino nostro Jesu Chrislo , qui
veslercmleslismherkors est (Luc. vr, 36); qui solem cum Patre et Spirilu saneto vivit et regtiat Deus, per
suunioriri facit super bonos et malos, el pluit super jti- omnia ssoculasaeculorum.Amen.
stoset injtistos(Matth.v, 45). Omnismisericordia facit SERMOCCCV(a).
Jociiin unicuique seeundum meritum operum suorum. DeMisericordia diviuaet humana.Quod ideo Deus paupe-
Qui facit misericordiam , Deo offertsacrificium satis res in hoemundoesse permiserit, ut divites habereiit
In
placabile. judice misericordia et disciplina debet quomodo peccatasua redimerent.
csse; quia una sine altera beue essc non poterit. Mi- 1. Misericordialerrena ad cwlestemvenitur. Miseri-
serieordia sola si fuerit, sectirilatem faciet peccandi cordia divina et humana. Modo, fratres, cum Evan-
subjeciis : ileruin , si disciplina sola scmper aderit, legerelur, audivimusdiccntem Dominum Sal-
vertitur animus delinquentis in desperationem, et gelium vatorem noslrum , Beali misericordes, quoniam ipsi
judex non merebitur a Deo miscricordiam. Sed liahc mhericordiam consequeniur (Malih. v, 7). Dulcc cst
nrisericordiama se ipso debet homo incipere. Quo-
modo in aliis est misericors, qui in se ipso crudelis nomeiimiserieordiic, frairescbarissiini; etsinomcn,
est? ln se ipso crudclis esl, qui sibi perpetuas pecca- quanto magis rcs ipsa? Et cum eam omnes homines
lis suis praeparat flanimas. Bene misericors cst, qui habere velint, quod pejus est, non toti sic agunt; ct
a se ipso incipit, ei se diligenter custodit, ne punia- cum omnes misericordiam velint accipere, pauci
tur cum diabolo; el sic aliis prrestet, quod sibi bonum sunt qui velint misericordiam dare. 0 honio, qua
esse prospicit. fronle vis petere quod dissimulas dare? Debet crgo
2. Aith indulgendo concilialur. Per indulgentiam in hoc muiido misericordiam dare , qni illam optat in
autem docuil nos Dominus , quomodo possimus im- coeloreciperc. Etidco, fratres cbarissimi, quia omiies
misericordiam ab cum in niisericordiam volumus , faciamus nobis illani pa-
pelrare illo, Evangelio ait, tronam in hoc soeculo, ut nos ipsa liberel in fuluro.
Dimillile, etdindltelurvobis (Luc. vi, 37) : item, Sidi- enim in coelomisericordia , ad quam per lerrenas
miserilis hominibus peccala eorum, dimiltel et vobis Est
Paler cmlestispeccala vestra; si non dimiserilh liomi- misericordias pervenitur. Sic cnim Scriptura dicil:
in cwlomisericordialua (Psal. xxxv , 6). Est
nibus, nec Paler vesler cwlesth dimiltel vobis peccala Domine, et lerrcna etcceleslis misericordia , humaiia sci-
veslra (Maith. vi, 14 et 15). Iloccquoque vera scieulia ergo licet etdivina. Qualis est misericordia buinana? Ipsa
niagiiam per nos misericordiam sonat ' his qui eam ulique, tit respicias miserias pauperum. Qualis vero
recte intelligere possunt. Igitur ex nostro judicio est misericordia divina? Illa sine dubio libi tri-
judicat nos Detis, et quodam modo iii polestate no- buit indulgenliam peccatorum. Qnidquid c|iire enim mise-
stra cst cjuomodojudicemur a judice Deo. Si miseri- ricordia lnimana
corditer judiccmus in nos delinquentibus, misericor- reddit in largitur in via, misericordia divina
diter judical Deus de nobis in se peccantibus. lnlen- patria. Deus enim in boc inundo in omni-
damus ergo in exemplum illius, sicut DoctorGenliuin bus pauperibus etuni alitur el esuril ', sicut ipse dixit,
nos admonens ait, Donate "vobhmetipsissi quis adver- Quamdiuxxv fechlis ex minimis istis, mihi fechlis
sus aliqtiemliabelquerelam: sicut Detts in Chrislo do- (Malth. , 40). Deus ergo qni de ccelo dignalur
navil vobis,itaet vos facile (Coloss. m, 15) : boe est, dare , vult in lerra recipere. Quales sumus nos , qui
donat Deus volumus accipere, qtiando pelit
quomodo Deus in Christo uobis peccata donavit, sic qtiando
ciiain nos qui in nos peccant diinillamus. Item alibi nolumusdare? Quancloenim pauper esuril, Christns
idem aposlolus ait, Nttlli malum pro malo reddenles indiget, sicut ipse dixit, Esnriri enii» , el nondedislis
: et alio Noti vinci a sed milti manducare (lbid., 42). Noli ergo despiccre mise-
(Rom. xn, 17) loco, nutlo, riam paupcruni, si vis securus sperare iiidulgeiitiam
vincein bonomalum (Ibid., 21). Sciendum esl cerlis-
sime quod unuscpiisque lalem indulgentiam acceplu- peccalorum. lisurit modoCliristus , fraires, iu oiniii-
rus cst a Deo, qualem el i|)se dederit proximo suo. bus paupcribus ipse esurire ct sitire dignatur; et quod
Tuuc oratio noslra pro peccatis nostris ad aurcs in terra accijiit, in coelbreddil. Rogo vos , fratres ,
vullis aut quid cjueerilis, quando ad ecclcsianl
omnipotentis Deicito si quid
perveniet, delinqtientium pre- veuitis? Quid iitique nisi uiisericordiam? Dale ergo
ccs in noslris auribus acceplabiles erunt. Qui cle- terreiiam
menter peccanlibus ignoscere novit, clementiam et lu , el accipiclis coeleslein. Petit a te pauper ,
divime pielatis cerlissinic accipiel. Unde et scriptum da pelis a Deo; ille buccellam, lu vitain reternam :
est, Quipronusesiadmisericordiam,benediclusaDonuno ipsum mendico, quod accipere mercaris a Christo ; audi
utnosremise- dicenlem , Date , el dabilur vobis(Luc. vi, 38).
(Prov.xxn,9).Sicenim remitliturnobis, Nescio velis accipere quod non vis dare.
rimus eis qui nobis quacumque malignilalenocuerunt. Et ideoqua fronte
5. jl/iseraitomiuimulta genera. Mulia itaque genera vestras quando ad ecclesiam venitis, seeundum exbi- vircs
sunl miscralionum , quoe cum facimus, adjuvainur ut bcle. , qualescumque aflerat
eleemosynas pauperibus
dimittantur nobis uostra peccala. Sed ea nibil est exhibeat Qui potest, argentum; qiti non potest,
ex corde dimillimus viniim. Si nec boc habucrit, exhibeat esu-
niajus, qua quod qitisque pecca-
vit. Non solum enim qui dat esurienti cibum, sitienti rienti buccellam ; si :non habet integram, vel qualem-
potuin, nudo vestimenluin, peregrinantibus hospitium, admoimitcumque particulam ut impleat illud quod Doniinus
et caHera hujusniodi, veruiii etiam qui dat veniam tuum per propheiam, Frange esurienti panem
LVIII, 7). Non dixit, Da totum : ne forte
peccanti, eleemosynam dat. Et qui emeiidat verbere pauper(Isai. sis, et amjilius habere non possis.
in quem potestas dalur, vel coercct aliqua disciplina, 2. Eleemosynanobis proficit. Cur pauperes permisit
el tamcn peccatum ejus qui ab illo 2 loesusaut offen- Deus. Et si diligenler attendimus , fraires, hocipsum
sus est, dimiltit ex corde, vel orat ut ei dimittatur ; Christus in pauperibus esuril, nobis proficit.
non solum in eo quod dimittit atqueorat, verumeliam quod
in eo quod corripit et aliqua emendatoria poena.ple- Ideo enim in hoc mundo Deus j)auperesesse permisit,
ut omnis Iiomo haberet quomodo |)eccata sua redi-
ctit, eleemosynam dat; quia misericordiam proeslat. meret. Si enim pauper nullus
Proiiide, fratres, obsecro ut ante omnia misericordioe nemo daret, indulgentiam nemo esset; eleemosynam
Poluit
operam detis, et in quibuscumque possitis proximos enim Deus omnes homines divites reciperet. facere; sed nobis
vestros adjuvetis. Ad indulgendum quoque proximis
veslris, delicla eorum prompii sitis ; ut peccatorum per pauperum miseriam voluil subvenire : ut et pau-
veslrorum veniam pro lioc ab omnipotente Judice 1 Sic ex MSS. [in onmibuspauperibuset algetet esurit.]
1 AlcuinusHmcveroDominipromhsio tnagnamsuper secunda. (a) Erat in BibliothecapatrumCassariihomiliavigesima
De num. 1 vide Ajjpendicisseriii. 107, n. 3;
flos misericor,diamsonat. 78.n. 5,etl42,n. 5 : de num.2, serm. 508, n. 1; 78,n.6;
_ Meliussaae Jegeretw, g,qw pro, qui ab illo, M, 233,n, 4; 265,u, 2, et 270,^, 3;de sm> 3>SCT»-78, a.„0»
2331 APPENDIX.
pef perpatientiam, et dives per cleeinosynam possint
Dei gratiam promeferi. Nobis enim miliiat inopia
pauperum, Deiriquesi sapientcr intelligis, et slalera
cordis luidiligenler appendis; incomparabiliter plus
esl quod pro paupere recipis , quam id quod pauperi
largiris. Atlende et vide nummi.im, ct regnum.Quid
siinile, fraler, das paupcri? Das iiuiiimum, et a
rccipis reginim : das bnccellam, et a Chri-
' Cbristo
slo rccipis vitain a-lernam; das vcslimentiim, et a
Chrislo rccipis rcinissionem pcccalorum. Nbn ergo
desjiiciamns pnupefcs, fratrcs : sed magis eos,
ilesidcreiiius, ct ullro nos cis ingerere festinemus ;
qnia iiiiseria iiaiiperiiin incdicamcnlum esl diviluni,
•sicut et ipsc Doiiiiiiiistlixit : Vernmlamendale elee-
'mosijiutm, el ecc.eomnia munda sunl vobis (Lnc.xt,
41); ct iieruni, Vendiieqttw possidelis, et dale elee-
mostjnam (Id. xii, 55). Et pcr prophclam clamat
Siiiritus sanclus , Sicut aqua exslinguiligixem; sic elee-
mostjnacxsimgitit peccalum(Eccii. m, 55) : etilerum,
•Coiicludeeieeitiostjnnmin cordc pauperh , el Itwclibe-
rabii ic ' ab omni malo (hl. xxix, 15). Faciamtis
ergo jiiiscricortliam, fralres , et Christo acjjuvanle
cautionis su;c vinculuni leneamus. Illam uiique quani
supra inemoravi, ubi ait, Date, el dabitnr vobis; el
Iterilil), Beati misericordes,quoniamipsi misericordiam
eonseqticniiir.Unu.sqiiisqi.icsccundum vircs studeat
ne ad ecclesiam vacuus vcnial : dcbct enim aliqiiid
cxhibcre, qiii optal accij)ere. Qui poicst, novo vesli-
meiilb legal pau|)Cfcm : qui non polest, veJ velus
pOrfigat. Qui vero ad ista se non seiitit idoiieuin ,
jiOrrigat buccellain, suscijiiat pcrcgrinum , leciulum
rlacial, jietles abluat: ul audire mereatur a Christo ,
.'Wenile, benediciiPalrh mei, percipitercgnum : quia
.esnrivi, et dedistis milti manducare; liospes fui, et
<st(sc'cphthmc(Matih. xxv, 54, 55). Nemo se , fra-
lriss charissinii, dc dandis clcemosynis excusare po-
leril; quando jiro calice aquro frigichc niercedem se
Clirislus rCddituriimesse promisil (Id. x , 42).
5. Eieeinosijnarumduo gencra. El qnia, sicul fre-
,<|uenler admonui, duo suut clccmosynarum genera ,
•unum boiium, aliud niclius; unum ut pauperibus
lniccellam porrigas, alterum ul peecanti in le fratri
•cito indulgeas : anibo eleemosynaruin genera implefe
auxiliante Domiiio feslineinus; ut ad rcternam indul-
.genliam , et ad Cbristi veram misericordiam pervenire
pbssinius. Sic enim ipse dixit: Si dimiseritis, dimitlet
-el vobisPaler veslerpeccala veslra; si non dimiserilis ,
itec Pater vester dimilletvobis peccata vestra (Id. vi,
14 el 15). Et alibi clahial Spiritus sancliis, Homo Iw-
inini servai iram , el a Deo quwril medelam? in homi-
nem similemsibinon habetmisericordiam, et miserkor-
diam pelit a Deo (Eccli. xxvui, 3 , 4)? Dicilcnim bea-
lus Joannes a, Qui fralrem sttwnodit, Itomicidaest
(I Joan. III, 15); el iterum , Qui odit fralrem suuin ,
dn lenebrh' est, el in tenebris dmbulal, ct nescit qtto
vadal; qttoniam\letubrwobcwcavcrunt oculos ejus (Id.
iii,H). Et ideo , fralres charissimi, ut relerna mala
rpossimus cvadere, el ad bona perpetua pervenire ,
idiio quoesupra dixi eleeraosynarum genera, quaiilnm
ipossiimuset quamdiu vivimus , el ipsi habere el aliis
siinpendere fesiincinus ; ut securi possimus indieju-
tdicii dicere , Da, Domine, quia dedimus : nos fecimus
(Cjnodjussisli; tu imple quoclpromisisti. Qiiod ipse
jjirass.taredignettir, qui ciiin Patre et Spiritu sancto
vivitcei regnat in soeculasrcculorum. Amen.
SERMOCCCVI (a).
DeEleemosyna(b).
i. Qui a stipe largienda dhpensentur. Faciendis
1 Ms.Portarum,exorabitpro te. HicconsentitMs.Claro-
montanuscum Ms.Portarum.
s MeliusMs. Claromonlanicollegii: Dicit eliam beatus
.Joannes.
,(a) Alias,deTempore227.
i(b) in Apipendiee nunc primunicollocalur.Dubiumreli-
^pierantkoyajiSenses,rejicitposi Yerliaumvindingus,qui
2532
eleemosynis, fralres charissimi, Cbaritatein vesirnin
admoiiui,etconsilium dare praesumpsi. Ellicel apad
plures, Deo inspifante J profeccrit admonitio nosira,
limeo lamen ne sint aliqui qui am niinus faciant
quam possint, aut nec forte faciant. Sed dicit aliquis :
Pauper sum ; ideo eleemosynam dare non pnssum.
Ut nulJus se paupcr cxcusare possct, Dnmiuns ct
Salvator nostcr pro calice aqnre frigitbv. morcctlcm
se redditurum esse proinjsil (Matth. x , 42). Dicis
ergo, Pauper sum. Si njliil aniplius habes in sulisian-
tia lua , quam tibi aut iri victu autveslilu rationabili
atitmediocrj sufficiat, sola tibi potest bona volmilas
sufficere. Sedrogote, diiigenter conscicntiam luam
inlerroga , ne forle aliqtioties per ebriclalem pirdas
quod per eleemosynamTdare potueras ; ne fortc per
gulam studeas in terra ponsumcre , quod per cleemo-
synamdebueras incoelunirecoiiclere; neforte delicias
praeparando , brnamenta ad luxuriam comparando ,
non babeas quod pro reincdio animaclurc jiossis pau-
peribus erogare; el cuin preliosae vesles nostroea ti-
neis soleant devorari, paupcres nec vilia vestimenta
niereatitur accipore. Si crgo isia o;unia impedimenla
nonaggravanl animam nostram, etbnc solumbabemus
qtiod nobis vcl lioslris sufficere possit; non apparebi-
iniisrei, si eleemosynam pauperibus non erogamus.
Si vero , ut jam dictum est, frequenler luxuria de-
voral quod misericordia in cailo thesaurizare potue-
rat; corrigamur dum lempus est, et quod huc usque
autnon fecimus, aut forte iniiius quani oportuil feci-
nnis, implere lotis viribus slndeamus.
2. Eleemosynmnecessitasel efficacia.Et ideo, o ani-
ma cliristiaha, quae inecum audis et legis, adjuva le
consilio sanctissimi Danielis : sic enim ait, Consi-
litim metim accipe, et peccata lua eleemosynisredime
( Dan. iv, 24). Quod Consiliumsi non libenter audie-
ris, ad coelum sine causa pulsabis. 0 anima, quaein-
tra carneos et fragiles parieles habitas, vigila, ora,
pcte, quaere, pulsa. Vigila, inquam, petendo, ora
qurcrendo, jiulsa ojierando. Vigilanli tibi et petenti
respondet Dominus, Ecce adsum. Si iransieris per
ignem, lecum est Dominus tnus, et flamma non ar-
debit in te : quia sicul aqua exslinquit ignem, sic ex-
stinguit eleemosynapetcaltim( Eccii. iu,35). Si ergo
aperueris pau|)eribus manus tuas, Chrislus libi ape-
riet januas suas, ut paradisi possessor introeas. Si
forte putas quod finis lnundi lardius xeniat, velluum
considera ftnem. Ecce paulalini deficit mundus, sub-
trabuntur omnia bona qure fuerant, et accedunt mala
quoenon erant. Qtioliclie qtiod prredixit Dei sermo,
completur; el nee sic homo mulaiur. Accipe ergo
consilium, dum in manibus luis babes preiiumluum.
Dona libi de luo dum tuum est: quia fr.igile est quod
tenes, et caelerorum est qood alteiidis. Considera
quale pro te pretium doderit Dominus luus : sangui-
nem fudit. Cbarum tb habuit, quem lam caro pre-
tio eomjxiravil.
5. Divitisel Lazari pauperis mutaim vices. Divilis
purpurali fnge, frater, exemplum, cujus canes pauper
Lazarussiiis vulneribus pavit, et micas cadentes de
mensa divitis non accepit. SecJposl non longum lem-
poris inlervallum mulalre sniil vices. Pauper beati-
tudinem emitmendiciilate, ctdives supplicium facul-
tale. llle in Abrabre gremio ab Angelis elevatur, di-
ves vero ad inferni profunda perducilur ; de quo lo-
co vidit dives pauperem, imo jam pauper divitem.
Desiderat giiltam, qipi negavcrat micam. Hrec ergo
cogitent divites, qui faciiliaiibus suisse redimere no-
lunt; ne similia patianlur. Dives fuit ille, de quo
nunc loquimur : sunt et Iric diviles, ad quos nuiic lo-
prreler creteraab Augiistinoaliena, observatconcionato-
rem epuloniilli de quo Lucrecap. 16 agilur, verba isthaec
facere : « Clamavit
libi Scriptura, et non audisti;propheta
« nontacuit,apostolusprredicavit,Fvangeliumtonuit,» etc,
Quodquamabsurdumsit, nemonon videt.ilabet quredama
Caesarioforsilanet a iFaust»usurpala. De num. 1 vide
Appendicisserm. 142,n. 5: de num. 3, serm. 307, n. 2 :
de num.5, serm. 276,n. 5; 78, n. 2.
2333 SERMOCCCVII. 2334
quimur. Unius sunt iioniinis; caveanl ne sint unius SERMOCCCVIl(u).
coiiditionis.Ergointcr divitem ptirpuraltim et Laza- Desimilitudineulmiet vitis, seu, quidsibi invicem
rum ulccrosum mutalrc sunt vices. Dives perdidit conferansdivcrset pauper-
quod babebat; pauper coepitcsse quod non erat. Di-
vesillein srcculoaiiothecas plenas reliquerat; etin 1. Ulmus diviles exhibet; vitis, pauperes Dei servos,
infcrnb gutlam ardcns petebat, et impetrare non Quid sibiinvicrmconferant. Legimus inquodamlibro,
poterat. fralrescharissiini, de ulmo ctvite propositaiii nobis*
4. Divesin liitguamagiscrucialur.Pro se apud Deum similiiudinem ; quam qui diligculer aliend-erit, now
dicit. Obduriiiwculpam causa cadil. Atlendite, fra- parvam aiiimresure xdificalionem invenieLNam ar-
tres. Tolum divilis corpus flammisgehennoeconsumi- bor Arborenimulmea et vitis salis sibi convenient.esesse viden-
lur, et sola lingua amplius cruciatur. Ideo sine dubio tyr. ulmea, licet sitamoena et in.snbiiwve
iu lingua majorem seulil artlorem , quia per eam su- porrecla, nullum lamen fructtim habere' probatur.
Vitis quamvis sit parva ct humilis, fructibus
perbe loquendo contempserat pauperem. Ipsa enim plena vero, esse cognoscitur : qui fruclus,.nist qualicumque
liugua quae nolueral dicere ut eleemosyna pauperi ligno levcnturin
douaretnr, gravius geliennoe flammis exuritur. Cla- allum, in terra putrescunt alque de--
mavit eiiim ct dixit: Paler Abraham, milte Lazaritm pereunt. Si vero ulmus extendat ramos suos et eri-
ul inlingal digilum sttum, ei refrigeret linguammeam gat vitem, el se ornal, etillam dc pulredine liberat.
( Luc. xvi, 24 ). 0 dives, qua fronle quoerisguttam, Arbor Quareista simililudo sit posita, diligenterattcndamus.
ulnica liomiiicmdivitem in hocmun-
qui noluisti porrigere nricani? Jusle iiiuic exigeres, do. Sicut cnimsignifical arbor illa sublimis est et amoena.et
si dedisses.0 niuutli bona, aptid iuferos mala! Acces-
serunt ad servilium divitis ignes, etad obsequium humida, et tamen fructibus vacua : ita et quicumque-
saevitorlorcs.Palilurduros tartarorum minislros.Tor- dives sreculihujus, quamvissublimelur honoribus, in,-
multis facultatibusainoeiiuset juctindus essevideatur j
quetnr, et clamat: OjustcetinlPger jiulex, vel secun- tamen si ad vitem, id est, ad pauperem Christi clee-
duni peccata mea compenseiilur supplicia isla, vcl
contra spaiia aniioriim meoriini, quibus liabui bona, mosynarum siiarum brachia quasi ramos piissimos
mala recipiam, aul cerle in dupluni vel qiiadruplum ! humiliter non expandit, a fructibus acternrevilr»va-
Cur per lot millia annorum me tcneri jubes in flatn- cuusremanebit. Vitis autem siguilicat servos Dei, al>
ma ? Peccalorum nicorum siiinncxibus alligaltis, ne bates, monachos vel clericos spirituales^ Deo vacan-
fugiam. Per momenla compungor, ut dolcam. Saevit similes tes, et doctrinaejugiter insistenies,, et si quisuntalii
in nie ignis, et non parcit; crucial, et reservat : nec horum, qui contempto, mundo, Deo die no-
lolum est quod piinii, cui srevum est quod ignoscit. ctuquedeserviunl; quo servitio in «terna beatitudi-
Post illas lamcnlahiles voces, potuit ei sine dubio ne ubercs fructus babere creduntur. Ac sic divites,
responderi: Quid faciamlibi? Eleemosynas non fe- mundi hujiis abundant in hoc saeculo, 1
et pauperes-.
in ccelo. Quid ergo futurum est, ut necar--
cistj",qiircpeccalorum tuorum poenas exslinguerent. Cbrisii
Clamavillibi Scriplura, et non audisii; prophela non bor ulmea? sine fruciu remaneat, nec vitis in terra-;•
tacuit, aposiolus prrcdicavit, Evangelium lonuit; putrescat Hoc enim expedit fiert, ut quomodoarbor
annuiiliatumest suppliciumimpioriim,justorum prre- ulmea exlcndit ramos suos, et erigit vel susiinct vi- -
mium eslrepromissum : lu iiinbras et nebulas saecu- lem ; sic divessrcculi hujus porrigat ramos suos.idi
li btijus tenere tecredens, divina prrecepta velut ina- esl, manus plenas fructibus agri sui, ct sustentet t
nes fabulas respuisii. Inlerveiiiant pro le pauperes, pauperes Christi. Quod si fecerit in boc mundo, sine >.
cl quitlquidpelieris, dono. Sed juslo judicio vicem li- dubio ab ipsis pauperibusCbrisli multipliciter illi re.—
bi reddo : Qnia judicium sinc miserkordiaei qui non pensabitur in futuro.
2. Qumdivilh parci pwnm.Qua eum gratia pr.tet te--
fecilmherkordiam ( Jacobi. ii, 13). Non libi poterit nacilas. Nec dedigneturdives, aut injuriam 'dibiifcsit--
proeslarejustitia niea, nisi quod merenlur oper-atua. met faclarn,
Sine causa moriuus iu poteslate aliena posilus cla- quod arbori comparatus est. -si.audiat'
mas, qui in eo tempore quo poluisti, cum me videres tnala Dominumdiceiilem, Arbor bonabonos y^ctus'
autein arbormatos facii;
in paupere, caecuseras. fruclttsfacit: ?,__ ma«is timeatl.
5. Eleemosynm mercesproponitur.Fr&lresmei, manu illud quod sequilur, 0/imi's inquit, r_r_orqumnonfacit:
Dei formali, magno mecum pretio coinparali, audite fruclum bonum, excideluret in iguem mittelur (Mallh..
consilium Domini Dci noslri, iiiijilete desiderium vii, 18,ut19 ). Extendat ergo n;,anus suas ad elecmo-
ponlificisveslri, ut cum ipso accipiatis hrcredilatem synas, possit evadere oeie';nasfIammas.Omneser-
in regno Patris veslri. Ex servo faclus es amicus : go diviles iiineanlexeii)j)l'amillius arboris infructuo-
contemne quod nalus es, fac tibi viccm cumCbrislo. src et stenhs, ld est, il.Viusqui purpura et bysso in-
Quare non accipiat pariem de subslantia tua, qui ti- duebalur. Arbor eniin amo3na et sublimis erat in
bi prremia prseparavit xterna ? Quare non accipiat mundo : sed quia ramos nrisericordirenon
expandit
vel decimuni, qui conlulit lotum? Conlra terrenum ad Lazarum, flammas recipere meruit in inferno, et
ab
patrimonium Deusoffert coelum: sic enim ait, Venile, xvi,illopetebat Hocc
guttam, cui negaverat micam ( Luc.
benedkli, percipite regmtm ; quia esurivi, et dedi- suis,24). ergo cogitent divites qui se de rebus
dum su32sunt, redimere iiolunt; ut non faciant
sth mihi manducare(Ibid. , 54, 55). Tunc vos, si
talia, ne talia paliantur. Divcsfuit dequo Joquimiir;
modo eleemosynas largiter fidclilerque lacilis, felici- sunt
ler dicere poleritis : Domine,quandole viditnusesu- et aliqui divites ad quos nunc loquimur. Unius
sunlnomiiris ; caveantne sint uniusconditionis. Cum
rienlem,ct miiiistravitnustibi( Mallli. xxv, 57) ? Quid hrec
esthoc, fratres? Convenilfidelis debilor, etcredito- ctas ila sint, si illi qui divites sunt, aridas el contra-
res excusant ? Tunc vobis respondebit Pater, Domi- manus habuerint ad eleemosynas faciendas, et
nuset amicus. cum quo fecistisccelcstecommercium: quibuscumque servis Dei, vigiliis, lectionibus vel '
Qttamdiu fecislh uni ex minimis meis, milti fechtis orationibus insistentibus quoesunt corpori necessaria
( Ibid., 40). Nonneogoquoeaccepi, lerrena acccpi ? dare noluerint; cfficiuntur velut ulmus sterilis, quae
Coeleslia reddam, dabo oetcriinm pracmium, et ad vitem sustincre dissimulat. Et cum dives pauperi-
parlem dcxieram reguuin : non quia non peccaslis,sed bus Christi nihil dederit, necessitatea in opere ler-
quia peccatavestra eleemosynisretlemistis. Rogovos, reno plus quam solebant exerceanlur. Et dum mun-
fratres, nl isla recijiiaiitiir in animis veslris, et ila 1 Alias,fackndum?
proliciantperegrinis ; ut ante tribunal oeleniiJudicis, s Forte,necesseestul.
el niibi pro benigna admonitione venia, et vobis pro
eleemosynaruni largitate oetcrna gloria tribuatur : tarum, (a) Caesarioadscribiturin veteri codice Carthusire Por--
prresLinteDominonostro Jesu Cliristo, cui est honor simaquarta. estque in Bibliolliecapatrumhomiliaijsius vige-
l)eniiin 2 vide Appendicisserm. 206, n. 3 : ,
cum Palre et Spiritu saucto in soccula sseculorum. denum.5, serm. 142, n. 6; 77, n. 1; 77, n. 5; 78, n. S, etr,' -.
Amcn. 863,u. 2.
 APPENDIX.
danis actibus occupaiilur, oralioni, lectioni, jejuniis
et vigiliisminus insisluin ; necesse cst ut fructus illo-
rum, quomodo vitis, in lerra jaceanl, et ex parte
aliqua niiniianlur; ac sibi taiitum sufficiant, et nihil
divitibus Iargianlur. Beatus eniin aposlolus Paulus,
dum divites mundi hujus pro sustentandis Cbristi
pauperibus adinoneret, quasi de viie loquebalur ad
arborem, id est, pro Chrisli paupere loquebalur ad di-
vilcm : Veslra, inrjuil, abundantia illorum inopiam
suppteat; ut et iltorumabiindantiavestrminopimsit sup-
plementum(II Cor. vm, 14). Quam rem utomnes iu-
lelligani, apcrtius insinuare debemus.
3. Commerciumdivitesinter el pauperes. Domeslici
fulci. Divites mundi abnndaut in boc saeculo pecu-
nia ; pauperes Christi in coelo, vita oeterna : erogent
ergo divites in muudo pecuniani, ut recipiant in coelo
vitam oelernam. Divitcs inundi frumenlum, viiiuin et
oleum in horreo vel iu cellario copiose repouunt ;
pauperes Cbrisli orando, vigilando, jejunando spiri-
luales thcsauros incoelo recondunt : faciant crgo sibi
quoscumque servos Dei divites hujus inuiidi dc ter-
rena facullale partieipes ; ut illi eos sibi in coelesii
thesaurofacianlcobaerodes. Divitcsnmndi liujus, dum
aliquoties nimium se lorrenis aclibus obligant, quan-
tum illps oporlel vigilare, legere, et orare vcl jeju-
nare non possunf ( unde linieiiduin cst ne forte aut
pro peccatis niinus offeranl, aut non tanlum quan-
tum expedit, in thesauro ccelesti reponant ) ; paupe-
res Christi his fruclibus Deo jugiter vacando exube-
ranl: non crgo sint pigri divites ad eroganda lerrena,
si cupiunt babere ccelestia. Cliristus euim qui omni-
bus hominibus muiiera sua largilur, in suis paupe-
ribus egere et esurire et algere dignatur. Nemo ergo
dubitel dare pauperibus ; quia manus pauperis gazo-
pbylacium est Cbristi : quod in terra accipit, in coelo
reponi.l. Sic et ipse Domiiius dixit : Quando fecistis
uni ex minimisislis , milii fecislis( Malth. xxv, 40).
Audiamus Aposlolum dicentem , Qui parce seminat,
parce et metet (II Cor. IX, 6 ) : et post pauca, Opera-
mini quod bonumesl ad omnes, maxime aulemad do-
meslicosftdei(Galai. vi, 10). Qui sunt domestici iidei,
fratres, nisi clerici, boni monachi, et quicumque alii
servi Dei impedimenia hujus iiiundi fugicntes , Deo
vacanles, leclionibus et orationibus insistentes ? Om-
nibus quidem peieuiibus, secundiim quod possumus,
dandum est : servis autem Dei, qui pelere a nobis
erubescunt, etiamsi non peiierint ingerendum est.
Ila ergo agere studeamus , fratres charissimi; ut ab
auditu malo securi esse possimus. Qui erit auditus
ttialus ? Dhcedile a me, maledicti, in ignem wlernum,
qttiprwparalus esldiaboloet atuielh ejus ; quia esurivi,
etnondedisthmihimandticare(Mallh.xx\,41,42). Rogo
vos, fralrcs, nolite hoc otiose et negligenter audire :
sed lotis viribus Deo atixiliantc coiilendite, ut nec
aliena rapialis , el de propriis Christi pauperibus
abundantius erogetis ; corde compunctojugiier cogi-
lanies, el vobisuietipsis invicem colloquentcs, Si in
ignem millilur qui non dcdit sua ; putas ubi initten-
dus csl qni lulit aliena ? Non ergo ad nos proptcr
avariiiam illa vox iremenda et lerribilis dirigalur ,
Disceditea me, maledkli, in ignem wlernum : scd ma-
gis propler eleemosynam, illam desiderabilem vocem
audire mereamur, Venile,benedkii, percipite regnum
quod vobis paralum est ab origine mundi : quia esurivi,
el dedisth milii manducare;'sitivi, el dedhlis miltibi-
bere (Ibid., 54 et 55) : necnon et illa magis millonlis
Domini vox ad nos feliciicr dirigatur, Euge, serve
boneel fidelh, inlra in gattdium Dominilui (Ibid., 23),
prassianle Donrinonoslro Jesu Cbrislo, cui csl ho-
nor et gloria in srecula srcculorum. Amcn.
SERMO CCCVIH (a).
Adrhonilio por quam oslendunlurtria genera eleemosyna-
rum, quibuspeccafaabsquelaboreredimi possunt.
1. Facitia Dstts providit peccatorum remedia. Ideo
(a) InBibliothecaPatrumhomiliaest Csesarii nona,ijwius
womineiajiostris etiarumanuscriptispraenotaia,m num.J^
2J3G
egenl alii, alii abimdant.Ui lit miserkordiu,ilit patien.
lia sanantttr. Pius ct misericors Doininus, fralres clia-
rissimi, mullis modis bccasiones vel opportunilales
providere dignalur, quibus possimus sinc grandi la-
bore ac difficultale peccata nostra redimere. Nam
quos videl pro peccatis stiis ad jejunandum virtutem
iioii babere, et a carnibus vel a vino abstinere non
posse, vciidere cliam substaniiam suam , ct paupcri-
bus erogare. Pauperum iuopiaoi providcl, et abun-
dantiores fruclus tribuit : ut tluin superfliia sua pau-
peribus largiiuilur, peccatoruin indtilgeiiliain conse-
quantur. Quid lam pium ac delegatuin ', quid lam
facile el in proiiiplU''positiimpotesl esse, fratres cba-
rissimi, quam dc hoc quod amplius qiiam opus est
libi Deus dignatus fttorit tlare, eleemosynam daudo
sludeas peccata lua rcdimcre ? Non hoc jubet Deus,
ut ea quae tibi vcl tuis necessaria sunt debeas ero-
gare : de quibns eiiam Apostolusdicil, Non ul aliissit
refrigerium, vobis atilemtribulatio ( II Cor. vin , 15 ).
Superflua non ille sibi incliget expenderc, sed libi
vult in ictenia beatitiidine conservare. Nam et pau-
pcres ideo esse voluit, ul ciiviteshabercnl quomodo
peccata stia redimerent. Potuit enim Deus omitcs
lioinines divites facere ; sed divilibus voluil locuin
misericordiru providefc. Non eniin pro suo nierilo
pauci divites plus colligunt quam illis opus est : et
nmlti p.iuperes non cblligunt nec qtiod ijisis necessa-
riiini est. Hoc enim , sicnt jam dixi, divinre miseri-
cordiic arlificiuni est ; ut dum paujieres patienlcr
egestaiem loleranl, indulgenliam peccatorum acci-
pianl, similitcr et divites duni snperflua niisericordi-
ter erogant, et a peccatis se redimanl, et ad oeterna
pracmia perveniaut.
2. A superfluis erogandis excusatio nulla. Nec inde
ditandi filii. Citmnostra non sint. Considcrale, fratres
cbarissimi, et videte quia nulla cxcusatio nobis potest
remauerc, per quam dicamus peccala nostra non po-
luisse redimere. Poles forsilan dicere cjuod carneni
tuam jejuniis ac vigiliis non possis allligere, a vino
vel a carnibus non valeas absiinere : numquid potes
dicere quod ea qure libi amplius qiiam opus erat
Deus dedit, non possis pro peccatis tuis pauperibus
erogare ? Sed lu forle respondes etdicis : Ex coquod
milri Deus amplius dederil quam opusesl, volo iiliis
vel filiabus ineis argcnlum emere, ornamenla prc-
tiosissima comparare. Cui ego respondeo : Ornamenla
quidem emis , sed peccaia non ledimis. Et quia nou
solum deeimrc noii sunt nostroe, sed Ecclesioedepu-
tatrc ; verum quidquid amplius quam nobis opus est
a Deo accipimus, pauperibus erogare dcbemus : si
quod eis depuiatum esl, noslris cupidiiatibus vel va-
nilalibus rcservamus, quanii pauperes in locis ulii
nos sumus, fame vel nuditate mortui fucrint, novc-
rimus nos ralionem de animabus illorum in die judi-
cii reddiluros.
3. Eleemosynaallera, inimich indulgere. Hwc omni-
bus facilis. Est adhuc aliud geiius eleemosynarum,
de quo possumus sine ullo labore pcccala nostra re-
diinere. Si enim ila sit pauper , ut nec aurum habeat,
ncc frumenfum , nccvinum vel oleum, unde corpo-
ralein eleemosynam faciat; quia non polest fleri ut
ab aliquibtis liominibus non paliatur injuriam , toto
corde omnibus inimicis suis indulgeat, et nullum
peccatum remaneat quod cjus conscienliam inordeat,
el securus in oralione dominica dicat, Dimiiie nobis
debita nostra, sicut et nos dimittimus debiloribusno-
strh (Matili. vi, 12) : et implebitur in eo illud quod
Cliristusin Evangelio promillere dignatus esl, dicens,
Si dimiseritishominibus peccala eorum, dimillet vobis
Pater cmleslis peccala veslra ( Ibid., 14) ; et illud ,
Dale, et dabitur vobis, dimillite, et dimitletur vobis
vide Appendicisserm. 281, n. 1; 505,n. 2: de num. 2,
serm. 22S, n. 5; 271,n. 3; 276,n. 4; 277,n. 5 : de nuiii.
5, serm. 271, n. 5: de uuiii.4, serm. 78, n. 6; 503, n. 5 :
denum. 5, serm. 270,n. 3; dcnuiu. 6, serm. 276, n, 2;
277, n. 5.
1 rorte, delicaium.
, ,
2337 SERMOCCCIX- 2338
(Luc. vi, 57 el 58). Videto, fratres charissinri , quia accipere et custodire ctimipsius adjulorio laboremus:
sicut el in illa alia, de qua prius diximus, ila et i;i ut noii solum indulgenliampeccaiorum acciperc, sed
hac eleemosynanulliis poiest invcniie imde se valeat ctiam ad reterna iuereamur proemiapervenire. De
excusarc ; nec aliquam raiionem dare polerit, quod illis duabus eleemosynisquoe secundo vel tertio po-
cain adimplere non possii. Isla eniin eleemosyna , siloesunt, est unum ut in nobis peccanlibus dimilla-
perquam iii nobis peccanlibus veniam damus, non mus, ut pro inimicis nostris oremus, ut eos tolo
ilc cellario, uon de horreo vel dc agello \ sed de cortie diligamus; et aliud ut per bonam voluntatem
cordis thesauro profertur , de quo ipse Doiuinusdi- et veram charitatem , quaeoperit multiludinem pec-
xil : Bonus homo de bonothesaurocordh proferl bona catorum , in nobis Deumpropiliuni fieri laboremus :
( Maith. xn, 53 ). De illis ergo cjurc supra diximus, ita aperta est ipsa admonitio, ul exposilorc omnino
id est, atiro, argcnto, fruinento, vino et oleo mulli non cgeal. Ulam vero eleemosynam, quam primo
se possuntpauperes excusare : illam vero eleemosy- loco posuimus, per quam ex eo quod nobis Deus
nam qnae de corde profertur , qua fronte aut qua amplius dat quam opus est, el peccala redimere, et
conscicntia ullus homo se diclurus cst liabcre nori praemiaoeternanobis possumusinspirante Dominoprae-
posse ? parare, consiliummeum si vultis audire, cum gatidio
i.Eleemosynamqumdecordeproferlur,nemodicatselia- illam el cum laelitiapoteritis , Deo auxilianle, perfi-
berenonpos_e.Eiideo quia non habemusunde nosexcu- cere. Quoties aut messcs aut vindemiascolligilis, ct
sare possimus;cui Deusampliusdederit quam illi opus vcstras et omnium qui ad vos periinenl cbmputate
esl.de superfluisredimerepeccaiasua fesiinel:illevero expensas, simul etiam et illud quod in fisco daturi
qui caplivos redimere el pauperes pascere vcl vestirc cstis; et id quod vobis superesse cognoscitis, quia
non prrcvalct, contra iitillum hominem odium in nnn vobis proprie datum est, scd , sicut jam dictum
corde reservet, et inimicis suis non solum malum est, dispensandumper vos pauperibus transmissum
pro malo non reddat, sed eliam diligat et pro eis cst, aut totiim, aut quantuin Deuscordi vestro in-
orare non desinat. Certus de promissione vel de mi- spiraveril, scquestrate, et sic sit apud vos, qtiomodo
sericordia Domini sui, libera conscientia ante tribu- si hoc jam in manu Dei obtuleritis. Hoc si, secun-
nal Cliristi dicere polerit, Da, Doinine, quia dedi ; dum quod credimus , fidelitcr faccre volneritis, ve-
dimilte , quia dimisi : ea lainen condiiione , ul post- nienlibus captivis et pauperibus non solum non exa-
aut conirislalur aninius vcsier, sed eiiam
eaqiiain talibus eleemosynis cceperilpeccala sua re- speralur
dimere, quia nunquain illi deerunt miiiuta peccata lretificatur et gaudet; dum ea quac pro amore Dci
qurc quolidic redimat, criuiina capitalia non adnrit- nccessilatibus jiaupermn deputaslis, ciini sunimo de-
tai, propter illud quod scriplum est, Qui baptizatura siderio expeiidere festinaiis, et implelur in vobis
morluo, et ilertim conlingil mortuum, quid proficilla- illud quod scriptum est, Hilarem datoremdiligit Deus
valio ejus (Eccli. xxxiv, 30 ) ? et illud , Sicut odibilh (II Cor. ix, 7) : et illud, Qui dat paiiperibus,nunqttam
fit canis quandoreverlitur ad vomilttmsunm , ila pec- egebit(Prov.sic xxvm, 27) : ct illud, Siculaqua exstin-
cator est quando reverlitur ad peccalumsuum ( Prov. guil ignetn, eleemosynaexstinguil peccalum(Eccli.
xxvi, 11). III , 33) : el cjuod in Evangelio Dominus dixii, Ve-
5. Eleemosyiiarumlertiumgenus.Bonavolttnlascha- rumlamendale eleemosynam,el eceeomniamundasunt
ritas. Sed dum duo ista genera eleemosynaruminsi- vobh.(Luc. xf, 41). Quod ipse praslare dignctur, qui
et
nuare videmur, forte dicil aliquis : Ecce ego ncc ter- cum Patre Spirilu sancto vivit et regnat Deusin
renrim substauliam habeo quam possim pauperibus soeculasaeculorum.Amcn.
erogare, necab aliquo injuriam paiior ,cui inclulgen- SERMOCCCIX (n).
tiam dando possim-peccata mea rcdimere : quid fa- Admonitio ad eosqui sic eleemosynasfrequeutiusfaciunt,
C.urus sum , qtri nec ista babeo, nec jejunare a vino, et lamenrapinasexercentet adulteriacommittunt.
vel a carnibus valeo abslinere ? Qui enim ista dicit, 1. Eleemosynasota non sufftcitad delendacrimina.
poteram ei respondere, falsum esse quod conatur Inanis esl si nonvitentur peccala. Rogo vos , fratres
asserere ; quia nullus bomo in hoc mundo iiivenilur, charissiini, diligentius considerate, et quantum po-
qui nunquam ab aliis injuriam patiatur. Tamen ac- testis expavescite vel cavete , ne vobis ille crudelis
quiescamusista esse utasserit (a): sic lamen acquie- humani generis inimicusiia subrepat, quomodo solet
scamus, ut ei demonstremus esse adhuc tertium incautos et negligentes iniqua caliiditate deciperc.
eleemosynarumgehus, quod ila omnes excusationes Nam aliquibus homicidis, raptoribus et adulleris va-
possit excludere , ut nullus unquam inveniat quod nam securiiatem ingeril; ut cum crimina quolidie
ei possit opponere. Ecce dixisti te nec abundanter committant, credant quod ea quoiidianiselccmosynis
frumenla colligere, unde victum aut vestitum possis redimant, putantes quod Dcus corrupiorum more
pauperibus dare ; nec injuriam susiinere, quam ini- iudicum pecuniain accipiat, el peccaia dimittat. Ac-
micis debeas indulgcre : et ideo dtibitas quod nou cipit plane pecuniam, et eleemosynis dclectatur ; ca
habeas unde possis peccala tua redimere. Accipe er- lamen ratione, ut iinusquisque peccaior, qtiando
go et fidelitertcne praeclarumac praecipuumlertium offert Deo pecuniam stiam , simul offcrat el animain
genuseleemosynarum. Silin feboiia voluntas, omnes suam. Nam rogo vos, fralres, quaejustilia est, ut ali-
bomines dilige sicut te ipsum, pro omiribus ora, quis criminosus pecuniam siiam per eleemosynam
et boc illis desidera quod el tibi : et clamatur tibi Deoofferat, cl aniniam suani diabolo pcr luxuriam
ab Angelis, Pax homiiiibusbonmvoltintatis(Luc. n, tradat? in pecunia imagiuemimperatoris offeratDeo,
14). El quia bona volunlas ipsa est cbaritas ; si illam ct in se ipso imaginem Dei tradat diabolo? Non ila
habere volueris, impletur in te quod scriptum cst, Dominus prrccipit in Evangelio. Ctim cnim clicit,
Cltaritasoperilmullitudinempeccalorttm(I Pelr. IV,S ). Reddiiequmstint Cwsaris, Cwsari; el quw su, t Dei,
Agnosee ergo quia sublaia est omnis excusatio vcl Deo (Mailh. xxn, 21); quid aliud dicere videlur'
contradictio lua. Non eniin poteris diccre quod bo- nisi ul quomodo in solido imagineiiiCiesaris Caesari,
nain voluntatem habere non possis : quia polest fieri sic iu vobis ipsis reddalis imagincin Dei Deo. Nam '
quod non velis ; uunquam tamen probare poleris quamlibet largas eleeniosynas nliquis Iribuat; si
quod nonpossis.
6. Qumet quando ob slipem sequestranda. Et ideo (a) Hujuspartemnonexiguamreperies in boniiiiaElit-ii
tanta beneficiaet tam proeclaramedicamenla Domini octava.sed tolumCaesariiesse probatstilus ct velerunili-
brorumauctorilas.
el Salvatoris noslri non negligenler, sed lideliter sextadccima. De num. m Bibliotlieca
pa.Tiimest homilia
1 vide Appendicisserm.bujus55,
n. 2; 157, n. 2; 274, n. 4; 53, n. 2; Augustiuiserm.
1 Ms.Claromontanus,velde sacello: lege, saccello. 9, u. 18 : de nuni.5, serm. 237, n. 3; 297, n. 7; 274,
(a) Morel
legendumcenset, ila esse ut asseril. videEle- n. 4 : de iium.4, serm. 289, n. ol; 288, un. 3 et 6; 289,
ment.Crilic.jiag.503. M, nn. 5 ct 9; 43, n. 5.
2339 APPENDIX. 23J0
capitalia crimina non devitat, limeo, etetvalde limeo nosirum vult ut servus suus sic illi pro opere suo
ne forte fajsa securitale se decipiens, pecuniam mercedem reddat, ulj lamen inimicis suis jugiler ser-
pcrdat., et peccata non redimal. Nemo ergo putet viat, ct nunquain de illorum socieialediscedat?Cer-
quod quolidiana adulteria eleemosynoe quotidianae tum estquod hoc nescio si ullus homo sustinere prae-
consumant. valeat. Quod ergo non vis pati a servo tuo, non est
2. Vilam mutare vel tolerare. Quid efficiateleento- jtistum ut facias Dominoluo. Et ideo, sicul saepejam
sgna, si vita non mutetur. Aliud est eiiiml mutare vi- diximus, quando pauperibus erogamus pecuniam,
tam, aliud tolerarevilam. Yitam lolerare est minuia Deo oJIeramus auimam noslrani 1, ubi estetcorno-
peccata, sine quibus essc non possumus, eleemosyna strum. Propterea Deusnos liortatur , ut per eleemo-
quotidiaiia rcdimere : mutare vilam sicut est a capilalibus synam paupernm thesaurizeinus in ccelo; ut ibi se-
criminibtis absiinere. Tuuc enim, jam supra quatur cor nostrum , quo proemiltimus tbesauruni
dixi, largior eleemosyna animam Jiberat, si crimino- nostrum (Matth. vi, 20, 21) ; et sacerdote dicente,
sns moriifera peccata jam deserata. Si vero, sieut Sursuin corda, cum secura conscientia respondea-
jam supra diclum cst, siibslaniiam stiam tribuat Deo, nms, nos habere ad Dominum.
ei animam suam bfforat inimico; implelur in coquod 4. Inconlinentia reprehenditur. Quam frei/uens
a morluo, el ilerum con- pulalur viris licere, non femints. Sed dicit aiiquis :
scriptuin est, Qtti baptizalurlavatio
tingit morluum, qtiid proftcit ejus (Eccli. xxxiv, Juvenis sum ; el ideo voluplatem vincere et libidinem
30)? et illud quod Petrus apnsiolus clamat, dicens, superare non |)bssum. Si icnon potes continere, audi
Si enim effugkntcscoinquinalionesmundi, his rursum Apostolum dicentem , Melitts est nubere quam uri
impleiisuperantur, facla sunl eorumposteriora deteriora (l Cor. vn, 9). Cuin enim nxorem duccre liceat, et
prioribus (H Pclr. n, 20). Considerate, fratres, quia concubinas habcre vel adulterium perpetrare non li-
beatus Petrus hoc pcccaloribtis contestatiir, quod ceat; quare vis exerccrc quod nou licel, et non vis
si posteaquaiviredimere peccata coepcrint, iterum ad babere quod licci? iNulliismagis illicita vilare debel,
criniinuin voluiabra redicrint, efficicntureorum po- quam qui respuit qupd licebat. Vere dico , fralres,
slcriora pejora prioribus : ct contingei cis illud quod quia hoe seciindum Dominumnulli licuit aliquando,
idcm apostolus Petrus adjungit ct dicit, Canis reversus nec licet, ncc unquam licebil. Scd, quod pejus est,
ad vomilumsitum , et sus lola in volulabroluti (Ibid., ita peccata ista in consuetudinem missa stint, et tanti
22). Quam rem terribilius et apertius etiam Salomon sunt qui illa faciunl, ut jam quasi cx licito fiericre-
admonet, dicens : Sictit ctinis odibitisesl quando re- dantur. Si enim miilus est vir qui sponsam suam
verliliir ad vomilum suum; sic peccalor quando re- velil anle nupiias adullorinum babere concubitum,
vertitur ad peccalumsuiim (Prov. xxvi, 11). Quod et sed omnes liomines virgines uxorcs accipere volunl;
ipse Dominus in Evangelio confirmal : Ecce, inciuit, qua fronle, qiia conscientia ante nuptias concubinas
jam sanus facltis es : noli peccare, nedenuoquid tibi dele- babere non erubcscunt? Qiin fronie uxorem ititegram
Salomon vull invenire, ciini ipse sit corrupius? Si enim se-
rius confmgal (Joan. v, 14). Quod
conteslalur et clamal : Fili, peccasli, ne adjkias ite- cundum Scripturam divinam , Anima qttwpeccaverit,
rum; sed et de prislinis deprecarettt tibi remitlantur ipsa morielnr (E-zeclt.xvm, 20); quomodoaliquis vi-
(Eccli. xxi, 1). Quam rem non de minulis peccalis, vam coiijiigemvul.t accipere, cum ipse sitmorluus?
sine quibus cssc uon possumus, sed de capitalibus Sed sicut jam dixi, niala et iiessinia isia consuetudo
crihrinibus dixisse manifesliiin csl. Unde etiatn in ita a pliiribus sine aliquo Dci liniore coniniittiiur,
Evangclio scripinni est : Ciii» exieritspiritus immun- ul hoc nec peccaiuin esse credatur. Scd forsitan ali-
dusab homine, vadit per locaarida, el quwril requiem, quis putat liccre lioc viris , ci fcniinis non licere : ut
el non invenil. Posl hwc reverliiur , et invenildbmtim eiiiin viris liceat, sicutjam dixi, jieccaniium obli-
suam unde exieral mitndalam; et ducil secum septem nuit niulliludo. Nain in populo clirisliano, quidquid
spirilus nequioresse , el erttnl novissimahominisiilius feininis non iicet, jiec viris unquam aut lictiit aut
pejora prioribtis(Malth. xn , 43-45). Iloc cnim illis licebit. Unde quictimque boc se fecisse cognoscunt,
cOntingil, qui per elcemosynani crimina capitalia rogo ut noi) mibi scd sibi polius ir.iscanlur, et magis
redimere conaniiir , sed ilcrum per luxuriam coin- de sna correciione, quam de nostra obloculione
3 : quomodo eleemosyna mundat, sic luxu- vei, persecutioiie siiideant cogitare : ut cum dies
quinanttir
ria sordidat. Nam si aliquis slolam suain frequenter judicii vencrit, etsi coronam non inerenlur acci-
ablual, et iterum atque iteruni in lulum demcrgat; perc, vel peccalorum indulgentiam consequanlur.
in
nescio qua fronte illam iiidiiere aliqua festivitate Amen.
prresumat : praeCij)ue cum de Christo Apostolus cla-
maculam SERMO CCCX (a).
met, Aplavil sibi Ecclesiam non habentem '
aut rugam (Epltes. v, 27). Si cum macula el ruga Jn- De Eleemosynis (b)
trare in vitam acternam neino poteril; qua conscien- 1. Eleemosynmefftcacia.Si tanien de aiteno nonftal.
lia capitalibus criminibus oppressus aliquis inlratu- Hunc de rapinis largienles ud jndicium sislunlur. Re-
rum se essc in cam confidit, nisi se emendando et media peccalorum, fralrcs, mcdicina esl eleemosyna-
eleemosynas dando miindaveril? Et boc rum. Elcemosynaenini a morle itberal, el non patitur
5. Si mutelur , mtiltum prodesl. quod sug- hominemire intenebras (Tobiwtv, 11). Pairocinatur
diligcnter atlendite, ne forte in die judicii bomini, ut flanunas aitcrnas non tirneat,
gcro, fratres charissimi, credat
aliquis male iutclligens, me dicere quod elee- sicul Jacobus in EpiSlola sua dicit, Superexallalmise-
iiiosyna non possit prodesse peecatis. Absit hoc a ricordia judkium; et Jnciiciumsine miserkordia ilit qui
nobis, fralres. Non soluni prodesse credimus, sed et non fecit misericordiam(Jacobi n, 15). Sed talis debet
multum prodessc fatemur : ca tameu condilionc, ut esse ipsa niisericordia, fratres, qiuc suscipiatur, non
qui eleemosynas pro pcccaiis suis crogat, crimina quae repellatur; qurc peccata purget, non qua: ani
capiialia exerccrc jam desinai; sic eleeinosyuain fa- mamgravel; de bono, de jusio labore.de propria
cial jubentc Domino '*, ut dedignelur servire peccato. faculiate, ci non de pauperis egestale. Fratres, non
De qua re aliquam simililudincm Cbaritati vestrac
iiisinuare volo. Rogo vos, fralres, niiniquidaliquis 'Postverba, offcramtts animamnostram,additarin eodem
manuscripto,asecundanianu,scdanticpia,uf ibicstlliesaurtis
1 MS.collegii Claroruonlaniet colbertinusMS.,hicet noster,ibiessepossitet cornostntm.QuareenimDeusa nobh
supra, colorare. pecuniamquwrit? ideo utiqtte,quiascit quodillams.tisdili-
2 MS.t., largior eleemosijnaerit (forte nroderii), st gimus,etde ipsajugile.rcogiiamns,etubieslpecunianostra.
cum oblatapecmuaaifanami)eoobltderit.si vero,elc. Qursverbanec sunerfluavidenlur,nec a Caesario aliena.
8 Ms. collegii claromonfani, el iterum ad cademcri- (a) Alias,4 7 ex l-loniiliis
b'0.
tnina :
revertunlw quomodo, eie. (b) in Appeiidiceniuiepriimimcollocatur.Erat Lovanien-
* ide.m MS., jam desimtt; ei sic ekcmosynitmfticiat sibusainbiguus,verlinoiiutemel viiv.iiugofalsus. Falsita3
jubentenomino. ccrte cx stilosalis manifestacst.
2341 SERMO CCCXI. 2Sfi2
vult Deus lioininem a misericordii cessare, nec Iilien- busdedi? quare tu solus comedis, quod ambobus
Ter aspicit Dens queniqiiam de fraudibus danteni : creavi ? Qunsi liio labori hoc assignas, aut luum esse
sicut Salomon propheia dicii, Honora DominumDeum puias? Auforo auxilium meuin. habe laoorem •luum ;
tiium de jiisth laboribus.tKTi^Prov. m, 9). De jusiis aufero miscricordiam meam, et lunc apparebit mise-
ilaboribus jussit dari;"de iujusiis vcro rapinis pro- ria tua.
Jiibuit dari. Sed cuni judicare cocperit Deus, dicturi 3. Inanis esl avarorum providentia. Nitlli deesldivi-
sunt bi qui cle fraudibus vivunt, ct de spoliis misero- na. Noslra non sunt qitw Itabemus. Ad hoec qnid
riuii clceuiosyiias fariuiil : Domine prrccepta lua ser- diciurus es, miser? Miser es, qui miserum nou vides,
vavimus, ct in nomiiie tuo misericordias fecimus ; uleris solus besliis, pecoribus, animalibus, avibus,
pauperes pavimus, nudos oprruinms, ct pcregrinos serponlibns. Commuiiis est cibus; ettu bomini dene-
liospitio recopimiis. Quibtis dicturus est :
Deus Quod gas victuni ? Sed, credo, ideo non das, ne dando fi-
dcdistis dicilis ; tjtiotl rapuislis quare non dicilis ? nias, ne pra-rogantlo deficias. Qui hrcc consideras,
Quos pavisiis nicinoramiiii; quare. 11011recordainini fiiieni vitre luai uon consideras? Etsi pecunia non fl-
?
quos necaslis Quos opcruislis , gaudcnl; clquosex- nilur, vila lainen finitur : et quandn non speras, ad
spoliasiis, plaugunt.Qiioshospilio recepistis, relinetis; te venitur. Sic non consideravit ille dives, qui in
et oblili eslis quanios de suis liabiiaculis exclusistis? abuntlanlin torquebaiur, et quasi de inopia quacreba-
Ego, egoniisericorcliani fierijussi; fraudes et rapinas lur. Quid faciam, incjuil, quomodohabeboubi fruclus
exerccri non manclavi.Unus replctur jianibus, quem meos congregem? Et audivit vocein Domini dicentis,
de rapinis satiasii, et bcnedicit Deum '; non te, sed Stulte, animattta Itacnocteaufereturate; qttwprmparasti,
Deum. Quem necasti, ille nriser'necatus ingeiiiuit, et cujus erunt (Luc. xu, 17, 20)? 0 vanitas bujus divitis!
exaudivil gemituin ejus qui vidit quod feceris ei. De Nescitsiviv.il, etde fructibtis cogiiai; noctemoriturus,
malo acquiris, et gandes; rajiis et laelaris: pauper ro- fabricare disponil. Eccc audisli et lu, christiane, quid
gat, et conlristaris; prandium paras, et talesad tuum tiineas. Faciiiisericordiaiii. Quiddubitas? Non le dese-
prandium voeas, qui libi vicem repemlant. Ornas con- rit, qui le prrerogalorem coustituit. I|)sius est enim
viviuni, ne quitl desit, el cuin amicis luis epularis; et vox in Evangclio argucniis incredulos et dicentis,
ante jaiiuani tuam roganiom paupcrcm non andis. Tu Consideralevolulilia cwli, qttoniamnon seminanl neque
diversis bonis rejileris; ct egcnti non niisereris. melunt, quibus non sunt ccllaria ; et Pater vesler cw-
Multis epulis distenlu?, elnmllovino sopitus, paupe- lestis pascii ilta(M.atth. vi, 20). Si quaecumqueliabes,
rem rogantem coniemnis. Oblitus es clictnm proplie- tua esse dicis; si poles, conslitiie propter fures in
lee dicentis, Qtti, inqiiit, averleritauremsuam abegeno, domo lua vigiles, fode foveas, absconde divilias, fac
elipse invocabitDominum:et non exaudiet eum (Prov. tibi Ioculos ct arcas ubi reponas, conlra Dei volunta-
xxi, 15)? Inclina aurcm luam, audi egentis vocem ct lem lene, habe, vive, si potes. Ergo, fraires, facia-
fame pcreunlis ; ut et tuam vocem Deus exaudiat tri- mus misericordiam, pascamus esurientcs, nudos ope-
bulantis. Da de cjuotibi donare dignalus estChristiis. riamus, et jieregrinos bospiiio recipiamus. Rene ergo
Ipse te divitem fecil; ideo redde illi quod suum est. facientes nou dcficiamus, et tempore suo metemus
Ipse se dicit acciperc qtiod pauperibus datur, sibi vitam oclernamin saeculasoeculorum.Anien.
collatum clamalquod in cordepauperis fuerit semina-
tum ; sicut in Evangelio clicit, Facile vobisamicos de SERMO CCCXI(a).
mammonainiquilalis, qtii recipianl vos in wterna taber- De Eleemosyna(b).
nacula (Luc. xvi, 9). Ecce babes, chrisliane, oclernum i.Injudicio nullamincurrei perniciem,quicomparave-
labernaculum , si dedcris pauperibus victum. Si quid rit eleemosynhpklalem.Felix opera rius cu1tor eleemosy-
das, illuc irausmitiis, libi in futuro reponis : non unde narum, eoquod ex horreo suo comparaverit ccelum,et
carnaliter salureris, sed uude spiritualiler glorieris; panem esurienlibus dans, deliclorum suorum prcsserit
non unde venlrem repleas, sed unde flammas exstin- incendium : cuipropbela tale exhibet teslii!ioniuiii,'et
gUas : quia scripium est, Eleemosynaa morle liberat, palronum habct Spiritum sanctum in causa. Talis
et non paiitur lieiniiiemire in tenebras. operariusfelix vivit, et securus jam morilur, cum quo
2. lram Dei avertil misericordia. Omnia sunt Dei ambulat palrimonium iinmorlalc. Horreum, in quo
dona. Cur aliis pltis, aliis minus dedil. Misericordia debitorem fecerit Dominum , dum pascit alterum,
eslenim, fratres, qu;e iram Dei avertit, a peccatis dando accipit ipse. Moclicopanis comparavjt vitam
redimit, igncs futuros exsiinguit; sicul Salomon pro- coelestcm, se faciens hoeredem. In diejudicii nullain
phela dicit, Sicul aqtta exslingnitignem, sk eleemosy- poterit incurrerc perniciein, qui coinparaverit clee-
naresislil peccatis(Eccli. m, 55). Da ergo egenti, con- inosyirispietalem. Ctti propheta tale exhibet tesiimo-
fer non habenti, succurre fair.e pereunti. Crudele est ninm, Salva eumct vivificaeum, Domine(Psal. XL,3).
ut de quo halies, non dcs ci quein scis nou habere. 0 duplex prophclae beneficium ! Salvat pariter, et
Gravcesl ut de tua abiuidanlia non suslentes cgentis comniendal ui salvclur, quia ct ipse salvavil; ui vi-
inopiam. Unde sempcr flagellamtir in fructibus : quia vificetui', tjuia et ipse vilam poscenti donavit in lerra.
bene egenlibus non faciimis. Revera si consideres, Beaius est isle, dum usque sic currit in cceluin'. Sed
homo; unde damna, unde caliimnire, nisi hinc de ne aliquando vacct in illo vilx beneficiiiin, festinet
sterililale vestra? Tti non das indigenti quod potes, ad prauiriiininiagnum, dimittat el in saiculo tcstimo-
quod te non gravat; venit una calumnia, perdis et nium, quo dicil, Beatus qui inlelligil super egentim et
quod non habcs. Ventre pleno ambulas; el vacuum pauperem,in die mctlaliberabiteumDominus (Ibid., 2).
pauperis venlrem non cousidcras. Bene est tibi de bo- Et iteruin Isaias dicit, et sic testafur : Solve, inquit,
nis Dci, niliil indiges, bonestis vesiibtts uteris;et omnemnodum injusiiiim. Solve suffocationesimpoten-
nuduin et tremcnleui Irigore non vestis. Si tibidicat tium commerciorum, dimille quassalos in requiem, et
Deus : Te ipsum ego feci, quod vivis meuin esl, qnod omnemconsummaiioneminjustam dissipa. Frange esu-
habes ego dcdi; et iugrattis es. Aufero quoe dedi, rienli panem luum, elegenumsine lectoinduc in domum
nego quod donavi, dimitto le quem feci; et sine me tuam. Si videris nttdum, vesii; et domeslicosseminislui
vive, si potes. Plus tibi dedi, ul habercs untle pauperi ne despicias. Tunc erumpet temporaneumtumen luum,
dares; pauperi non decli ob hoc, ut le probarein : non el vestimentatua cito orienlur%,el prwibil anletejusti-
quia anibobus non habui undedarcm, scd per pau- 1 Mss., neutusest iste dominus qui sic curril in
perem le volui probare. Ego sum qui divilem et pau- cozlum.
perem feci, prserogatorem te constilui in bonis meis. 2Er., et sanilasttta ciiiusorktur. AtLov.,elsanitalestuas
Fac misericordiam ; quia niliil perdes, et me qui tibi citoorienlur. M.
dedi, nonofiendes. Da, quid tlubitas? quia sidcderis, (a) Alias,39 ex Homiliis30.
ego plura dabo. Quid libi soli vindicas, quod ambo- (b) iii Appendiccnunc jirimumcollocalur.Exillisest qui
t.ovaniensibtisdubii manserunl,et posteaVerliniet Vindingi
' SicMss.At editi, benedicelDomimts. sententiarejecli suat.
2343 APPENWX. 2344
tia, et claritas Dei circumdabilte. Tunc cxciamabis.^el curatur
ris, et ipsa pro tc orabit (Eccli. xxix, 15). Faeilc enini
Dominus exaudkt te; dum adltuc loqucris, dicei, Ecce vulneribuS peccatorum, qui ncccssitalem cu-
adsUm(Isai. LVJII,(Ml). ravcrit pauperum ; ct! misericordiam accipict, qiii
2. Mhericordia perfecla esi, non exspeclare rogan- proxiiiio pielaiis ntiii dtkiegatofficia. Denique cui dare
tem. Sic erga nos agit Detis.Sic cgil et Chrisltis. Per- prmcipilur, gaudeat quod non ea sorte natus sit, tit
fecta ergo esl niisericordia, fratres cliarissimi, ut indigeal. Sufficit ad gloriain dantis, quod alterius
aute occurralur esurientibus, quam rogcl aliquando miseria in paupere locuples donando existat, quod
mendicus'. Non esl enim perfecla pictas quas precibus misericordia feneret Dcum, quod |iascat in paujierc
exlorquelur. Sed si taceai mencliciis, loquilur pallor Chrislum, quod per alterius inopiam peccalorum ac-
in facie, pene lassus ', fessus et elisus, nusqttam su- cipiat iiidulgenliam. Objurganlis Domini vox esl, Si
specius'. Fesiina jiielate succtirrere, nc audias ro- in alkno mammona fideles non fuistis, quod veslrum
gantein.ne quoddebeiurDomiiio vindiceslibi.Imitare esl quis dabit vobis(Luc. xvi, 12)? Talem enimse ex-
beum tuum, qui solemsuuin oriri facil sttper bonosct bibere quis pauperi debet, qualem sibi alium exhiberi
malos, el pluit super justos el injiislos (Matllt. v, 45) : vellet, si pauper ipse fuisset. Crctcrum dispcndium
ci ecce veniet libi pluvia antcquain roges, descendet mognuniest,siDeumde Dei douo promereri iiolueris,
uberlas nocie, dum sterlis; dtim adhiic in lecto es, ox aul cum tibi Dominus ad hoc dcderit ut dispenscs,
praecepio vigilatdies, excubaui clementa, fruclus te ejus delegata non serves. Semper cnim sua Dominus
nescienle effunduniur. Jactat coelum, et parturit ter- tibi dispensanda interim commeudavil, de re sua pau-
ra : tot cellaria niessium, tlum nescimus, sic accijii- peribus te dare procf-epii.Cttrdaniis jussa contcmnis?
mus, cl tanlas opes coincdiuius, aniequam rogemus. cur pactum destiluis?1 cur Domintiiii jubentem da-
El tibi, homo, inodicus est ipse jjanis; et precibus re non audis? Facile enim poteril pecuniam acce-
vendis? Non rogavertint quatuor millia Jesum in de- ptam amillere , qui quod accepit in lucrum noluerit
serto septem panes et paucos pisces, ul infinitaagmi- erogare.
na pranderent, quo prandio vicissel sallcm usuram 2. Ut hinc nos Dei ftlios oslendamus. Pecunia tttlo
mensura. Qui cum erogarenlur, Colligile,inquit, frag- reservetur. Qtiwingratoforsitanservarclur.—Eslolemi-
menta, ne quid depereat (Joan. vi, 12) : quia sanciuin sericordes, sicul el Ptiler vesler cwleslis mherttts est
fuerat toluni quod ipse confecerat. Replentur seplem vestri (Malth. xvm , 55). Similittidinempafris, actus
sportre buccellarum, saiurata stini tanta millia; et indicent sobolis. Similitudo operis, similitudincm in-
niliil minoratum est, etcrevit eis cibus, dum impen- dicet generis. Actus nomen coniirmel, ut iioinenge-
ditur victus : sic etelcemosyna, si indigcnlibus ero- nus demonsirct. Quod coniulil paicr, filius servel; ut
getur. et lilio paler proinissa prsemia repraesentet. Palrimo-
3. Eleemosynaid agit quod Deus.Est secundumba- nium qnod habes, si operaris, tuum esl; si cessas,
ptismum. A gehenna tiberal.Hk et jam eroganda. Ma- alienum est. Pecunia quoe servatur, casibus servit:
gnum opus esteleeinosyna, fralres cliarissimi, ut fa- quoe ih misericordia rescrvatur , jiraemiumfulurum
cial homo quod fecit Deus : cjuiahos paucos esurientes acquirit. Quid vereris Cbristo commitlere, quod a Ja-
in terra dinrisit, qui uno vasculo orbem coeli pascit, tronibus vix poleris reservare? Qtti dal, inquit, pau-
per quem et nobis liceat erogare. Sed si ubique fuissct tuum peri, nonegebit(Prov. xxvm, 2). Davidispairinionium
abundans , perierat iniseiicordia : dedit nobis Dcus haeredi; et Chrislus est indignus de luo aliquid
secundum baptismum. Quis eiiim sine peccato? Nam lecuni tollere, aliqua tecum in futura sreculadepor-
sicut aqua exstinguilignem,sic el eleemosynaexslinguit tare?Quid hoeredi servas, quo si utatur ignoras ?
peccatwm(Eccli. m, 53). In horreis nostris habemus Quid siibslaiiliam cumulas, quam fortassis ingralo rc-
abuhdantiam, quae flammas noslras oblatione unius linquis? Forsitan illi pra:stabis , quidquid misericor-
panis exstinguat: elantefores geiiennaesial miseri- dioe causa de cjus nt portione delraxcris. Quare fac
cordia, ct ncniinem permiltit in carcerem mitti. Et primo quod jubetur, jwssis accipere quod proniil-
titur. Non
quicumque misertus fueril, misercbitur ei : et si quis luerit feneraro. potest usuras accipere, qui Dominum no-
non fuerit miserius, non miserebitur ei. Da panem, Qui dai, inquit, pauperibus, Deum
cum potes : quia nemo csuriet in inferno quem possis fenerat (Id. xix, 17 ).Ncceirim potesl divina pro-
pasccre. Nec habebis post mortciii frumentum, nec missa percipere, qui prrecepta coelestia nolueril ob-
invenies illie aliquando mciidiciim; quia non erit tein- servare.
pus miserendi. Bonorum euim malornmque discretio SERMO CCCXIII,(«).
insuis aclibus permanebit, ij)so Christo Domino no- Admonilio per quamdocemur,ut cogitationesturpesdeboa-
stro rege ac judice seccrneiiie agnos ab hacdis,ct per mus iugere, et easjugiter qua)sanctoesunt in cordetc-
dexteram ac sinistram scquestrantc : qiii esurisse et nere.
sitisse se dicil, ct caetera in suis miiiiinis pcrpcssum 1. Cogilatiosancla cuslodil, non sancta perdit. Co-
fuisse se asserit. Dale crgo omnibus, dilcctissimifra- de viclu et vestitu quandonamsil sancla. Qui
tres, date proecipuedomesiicis lidei. Dalc oninibus, gitalio a malarum cogitationum consuetudine destiefuit. ln
ne cui non dederilis, ipsc sil Christus ; cuive dederi- Scripluris sanclis, fratres charissinii, legimus quia
tis, ipsesitChristus. eos qui de animoe surc saluie sollicili sunt, cogi-
SERMOCCCXH(ci). latio sancta custodit: sic eiiim ait sernio divinus,
De Eleemosyna (6). Cogilaiiosancla custodkt te (Prov. n, 11). Si cogiialio
1. Eleemosyna suadetur inltiilu divini judkii. Ex sancla custodit, illa qure non est sancta non solum
ipsius mercede. Qttodopes sint patiperibusdelegalw.Si non cuslodil, sedeliam perdit. Sed dicilforle aliquis :
homo priscam sui originem noscat, aul dignitatem in El quis est qui possit semper de Deoet seiernabeati-
se cumulatam intelligat, aut judicium deslinatum sol- tudine cogitare; cum oiniribus lioniiiiibus necesse sit
liciio timore perpendat; invcniet quid priino proto- de viclu atque vestiiu et domus suacordinatione sol -
plaslusamiserit, quid postmoduinCbristi niisericordia liciludinem gerere? Nec Deus hoc jubet, ut sollicitudo
contulerit, quid futuro judicio destinarit: ul hoecpri- deproesenli vita esse non debeat, prxcipiens per Apo-
mo sollicila cura pertractans primordia receuseat, stolum sumn, Quinon operatw, non manducei(II Tltess.
prresenlia teneal, futura sollicito timore pertimescat. ni, 10): el illud quod dese ipso idem apostolusdixit,
Claude, inquii Sapienlia, eleemosynamin sinu paupe- Nocte et die operantes, ne quem veslrum gravaremus
1 Ms.rm., pmnalassus;gr., panelassus.
! Ms.uterque,fessus,e cwlhquesuspecltts. (a) veteres codicesatlribuunt Crcsario,ejusque est in
BibUolhecapatruin hOmiliadecima.De uum. 1 vide ejus
c le
(a) Alias, Tempore 76. homil. 54, n. 3 : de num. 5, couferAppeudicis serui.
(b) uiAjipendicenuncprimum collocalur.D ubium relin- 295, 3n. : de num.4, serm.229, n. 3; 285,n. 5 : de mim.
quuutLovanienses,rejiciuntut spuritimverlinusac vindin- 3, serm. 104, n. 7; 89, n. 5; 22, n. 0; 29, n. 4; 09, n. 8;
gus. Piget in re lam certa probationesadduccrc. 116,ii.2.
 2545 SERMO CCCXIH. 2346
(Ibid., 8). Istienim cogilationi, per quam de victu et 3. Carbpni ignito etiamcomparantur,necnon cloach.
vesliiu rationabiliter]cogilatur, quia hoc specialiter Est alia similitudo, quam prudenter considerare de-
Deus prrecepit, si avaritia et cupiditas, qure luxurire bemus. Et hoc altenclite, fratres, quia si aliquis car-
servire solenl, junctae non fuerint, quidquid agitur, bonem vivum, quamvis grandem, apprehendat in
quidquid cogilalur, sanclum esse justissime creditur. manu sua, et eum stalim projiciat, nec combusturam
Tantum est ut, non sint ila nimiae ipsoeoccupaliones, habere poterit nec dolorem : si vero eum vel unius
ut nos Deo vacare non sinant; propter illud quod horae momento tenuerit, sine vulnere jactare non po-
scriplum esl, Jmpedimenfaniimdi fecerunl eos miseros. terit. IIoc ergo quod de carbonibus vivis observamus
Et quia necessitas corporis parvis rebus explelur, et in corpore, quare de cogitationibus malis non timemus
cupiditas niillis unquam, eliamsi toium mundum ac- in corde? Est et alitid, unde boe quod diximus pro-
quirat, salialur, respuamus cogitaiiones inipias, qure bare possumus. Dic milii, quoeso te, nlimquid est
de venenosa cupiditatis radice nascunlur; et iilas ullus homo, qui super secessum vel cloacam vermi-
tantummodo diligamus, quibus ad oelernum procmium bus plenam velit siare, et eorum piiiredinem venli-
perveniiur: ut implealur in nobis illud quod prius lare? Compara nunc fetorem cloacae, et cogitationes
dictum est, Cogitalio sancta cusiodiet le. Et quia duo luxurioe : et vide quae pars majorcm possit exhalare
genera cogilationurn, bonarum et malarum, cordibus fetorem. Si bene ct jusie judicas, incomparabiliter
nostris se jugiter conanlur inserere; cum Dei adjuto- graviorem fetorem reddunl cogitationes luxuriosae,
rio loto corde et loto animo illas qurc sanctoesunt quam cloacae: quia illre felores animarum sunt, islre
fesiinemus reeipere; ut libidinosas et improbas pos- corporum. Et sine dubio quanto melior est anima
simus excludere. Sed forle dicil aliquis : Ita fixaesunt quam corpus, tanto majorem fetorem reddunt sor-
malse consuetudines et turpes cogitationes in corde didae cogitationes in aninia, quam in carne secessus
meo, ut eas a me nulla possim ralione repellere. aut cloacae. Quomodo ergo in loco feloribus pleno
Omnibus enim nolum esl quia amor amore vincilur. diu stare noluinus corpora nostra; sic cogitaliones
Incipiamusergo bonas cogiiationes diligere; et statim luxuriosas el sordidas ne ad momentum quidem mo-
nos ab illis quoemalre sunt dignabilur Deusliberare. ras habere permittaniiis in animabus vel in sensibus
Locum quem in corde Iibidinosa et sordida cogiiatio nostris.
tenehat, easijlas occupet; quem avaritia vastabat, 4. Quw maxime nos infeslenl cogilationes. Leclio
nrisericordia reparei; quem superbia destruebat, hu- sacra contra ipsas rentedium. Mutii plus amant vestes
nriliias reredificet; quem malilia vel invidia tanqtiam quam animam. El quia inler reliquas cogitationes
vipereo veneno percusserat, cbaritatisvelbenignitaiis maxime iracundia, cupidilas et luxuria cordibus no-
dulcedo componat. stris jugiter conanlur obrepere; si eas volumus
2. Cocjifationesluxurimnon magh admiltendmquam Cbristo auxilianle repellere, saTrctis cogitalionibus
sputa in veste: canes, porci, aul slercorain lemplis;mere- studeamus noslros animos occupare. Habemus enim
trkisosculuminpublico.Q,aodautem luxuriosascogita- mulla in Scripturis sanctis, per quac nobis Dominus
liones non debeamus in corde suscipere, evidentibus noster ei sanctorum proemiapollicetur, et peccatorum
exemplispossumusapprobare. Atlende, quoesote,quo- suppliciacommiiiaiiir, misericorditer admonens, ut et
niodo si aliquis in vesliuienlis nostris flegmatavel spula jusli perseverenl in bonis, et impii revocentur a ma-
projicial, ita nobis horrorem faciunt, ut nec oculisaspi- lis. Quod si frequentius aut ipsi legere, aut alios le-
cere, necsummis saltem digitis velimus atlingere. Et genles voluerimus libenter audire; nunquam nobis
si noliis sputa, quae sine peccato projiciuntur, horro- poterunt cogitationes malre subrepere. Quae cum ita
rem faciunl in vestibus nostris; putas cogilaliones Ji- sint, fratres charissimi, non siue grandi verecundia
bidinosae, quas diabolus ingerit, qualem horrorem etpossumuset debemuscogitare, quod cum inarca ubi
faciunl Deoin animabus nostris ? Et si spula vel fle- suiilvestimentanostra.qualeincumqucsciiiiillamignis
gmala sic perhorrescimus, quae utique inviti excipi- intrare nolumus; per iniquas tamen cogitaliones in-
mus; quanto magis cogitaliones sordidas, quas cum lus in arca conscientir» noslrae Hammas iracundire
nostra voluniate in corde nostro moras habere per- non solum intrare permiitimus, sed etiam falsis su-
mitlimus, opus cst ut cum Dei adjulorio celerius spicionibus ad majus incendium provocamus atque
respuamus ? Et hoc considera quod si in lemplo Dei succeridiinus. Et quam excusationem apud Deum ha-
de lignis et lapidibus facio quisque porcos vcl canes bere poterimus, qui plus amamus vestem nostram
inlroducal, aul lutuni mittat, aut stercora spargat; quam animam noslram? Nec grave, nec durum, nec
iia offeiidiluraiiimus nosler, ut illum perquemnegli- impossibile est quod a nobis requiritur, fratres clia-
gentia ipsa facla est flagellari velimus. Et cum hacc rissimi. Nam licot incomparabiliter amplius debea-
ita sint, qtiid de nobis ccgitamus, si in animabus no- mus cuslodire animas nostras, qiiam vesles nostras;
slris, ubi suntlempla Dei vivenlia, mullo pejora, qtiam tamen non parvum profeclum habet, qui vel sic cu-
stercora sint, id est, cogitationes luxuriosas vel ma- stodit animam suain, ul nec a malis turpibusque co-
lignas suscipientes, Deo qui in nobis habitare digna • gitalionibus sordidelur, quomodo custodit vestem
tur, injurias irrogemus? Et ideo licet mullo plus suam, ne a lineis aut a muribus corrumpalur. Rogo
oporlebat, tamen vel sic ab immiindilia peccaloruin vos, fralres, quid a nobis tanlum mali meruit anima
studeamus animas nostras custodire, quomodo nec nostra ad Dei imaginem facla, ut vel tanlam custo-
lemplum Dei, nec vcstes nosiras volumtis aliquibus diam ei nolimus impendere, quanlum videmur de
sordibus inquinari. Et illud dic mibi, rogo : si le in nostris vestibus cogitare? Et cum corpora noslra vi-
conventu populi aliqua famosa merelrix expansis ma- deant oculi hominum, et animas noslras inspiciant
nibus amplecti aul osculari conetur, utrum hoc pa- oculi Angelorum, nescio qua conscienlia ornamus et
tienler aut libenter excipias; el non magis eam et componimus pretiosis rebus carnem nostram, qure
manibus repellis, et in faciem conspuis, limens ne post dies paucos aut annos a vermibus devoranda est
forte quicumque viderint, ex constietudine lioc eam in sepulcro, et animam nostram non ornamus bouis
fecisse dijudicent? Certum est enim quod non so- operibus, quoeDeoet Angelisprtesenlandaerit in ccelo.
lum qui honesti vel casti sunl hoc erga se fieri non 5. Conclusio. Et ideo mutata in melius vice, cor-
permiltunt; sed etiam et illi qui in secreto luxurire poribus nosiris mediocrem ac suflicientem victum et
serviunt, meretricum amplexum in conventu liomi- veslitum provideamus; ut totum quod melius habere
nuni perhorrescunl; plus limeiites ojiprobria homi- possumus, animoenoslrae in oeterna beatiludme per
num in publico, quam Dei praesentiani in occulto. Si eleemosynam pauperum reponamus : ne forte si plus
ergopropler judicium hominum nullus eslqui velitpu- de carne quam de anima cogitemns, cum ad illud
bliceamerelricibusosculari;quareinsecretoconscien- nuptiale convivium non bonis operibus ornali, sed
tiaenoslrreimmundissimasniereirices, itlest,cogitaiio- magis vitiorum pannis sordentibus involuti veneri-
nes luxuiiosas et impias, non soLumliequentersusci- mus;dicaiur nobis, Amice, quomodoliuc intrasti non
pere,sed etiam non parvas moras habereperniiilinius? habens vestem nuptialem (Matth. xxn, 12)? Avcrlai
SANCT. AUGUST.Y. (Soixante-quatorze.J
2347 APPENDIX. 2548
Beus a nobis illud quod sequitur : Ligate, inquit, illi et servusesl (II Petr. H, 19); et iterum, Qui facit pec*
memuset pedes, et projicile in lenebrasexleriores; ibi catum, servusesl peccali (Joan. vm, 34).
erit fletusel slridor dentium (Ibid., 15). Ecce qualem 2. Superbns non est sine dwmone, nec invidus, nec
sentenliam audire merebitur, qui per vanitatem et aduiter, nec mendax.Sed forsitan dicit aliquis : Quo-
Inxuriam ornatcarnem suam, et proplerviiam aeler- modo potest fieri ut qui per luxuriam peccaverit in
nam bonis operibus dissimulat ornare animam suam. carnesua, diabolum habeat in anima sua? Nos, fra-
Sed crediinus de Dei niisericordia, quod ita nobis in- tres dilectissimi, quod diximus, sanclarum Scriplu-
spirare dignabitur, ut et cor riostrum a malis cogita- rarum lestimoniis approbamus. Nam quod qui super-
lionibus, ipso auxilianle, custodiamus illresum, et busesi,Immundus daemone plenus est, audi Seripluram dicen-
corpus nostrum in omni castilale et sobrielale niiidum lem, esl ante Deum omnis qui exallat cor
conservemus; ut cum anie tribunal aeterni Judicis suum; et iterum, Initium, apostatare a Deo omnissu-
venire meruerimus, non pro malis aclibus pcenani perbia (Eccli. x, 14). Quid esl, apostalare, nisi a Dco
mereamur excipere, sed pro bonis operibus ad discedere? Et utique qui a Deo disjungiitir, diabolo
aslerna prremia pervenire : proestante Domino nostro socialur. Quodauiem qui invidus est, sine dacmone
Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et esse non possit; Scripttira dicil, Invidia diaboli mors
inlravit in orbem lerrarum; imilanlur aiilemillum qtti
regnat in saecula sreculorum. Amen. sunt ex parle ipsius(Sap. n, 24el25).Nam quod et ille
SERMO CCCXIV(a). qui fornicatur, a diabolo possidetur, canonica nilrilo-
minus Scriptura testalur; sic enim dicit prophela :
Deerepto energumeno. Spirilu fornicalionh deceptieslis (Osee IV, 12). Quod
vero et omnis mendax sine maliguo spiritu esse non
i. Unde nec dwmoniacus timeahtr nec dwmon.
Cliristum quisquepascit aut diabolum. Aciiliusprodilur possit, Scriptura teslis esl : Perdes, inquit, omnes
sit conviva. vilia, lol hubel dwinones. qui loquunlur mendachim (Psal. v, 7); et iterum, Os
quh Quot quis quod meniilur occiditanimam (Sap. i, 11). Et in libro
Superibri Dominica, "fratres cbarissimi, dum Missac
celebrarentur, non parvum metum omni populo in- Ego, Hegum legimus spiritum maligmiin dixisse Domino :
sitniens ille energumenus generavit. Cerlum esl, fra- quo decipies inquil, decipiam Achab. Cui dixil Domiiius, In
? Et ille respondil : Egrediar, el ero spi-
tres charissimi, quia vix invenietur homo, qui curii rilus mendaxi» oreprophelariim
irifelicem personani laliler vexari a diabolo viderit, minits , Decipies el prwvalebis ejus. Dixilautem Do-
non expavescat et ihetuat. Et lamen, fralres charis- Simililer et de cseleris capiialibus (III Reg. xxn, 21, 22).
vbbis osten- peccatis atc|iie cri-
si
Simi, vultis, Deo auxiliante, possumus minibus credero nos oporlet; quia uemo illa nisi dia-
dere, Unde possilis energumenum non timere, Ntiri- bolo instigante comnlitiit.
quam timebis dsemonem qui est in carne aliena, si 3. Ut peccalh cilo medicinacurelur. Quid ergo, fra-
eum rion habueris in anima tua. Denique sancti et tres? Ciiin nos inuliis peccaiis et crimiiiibus sentia-
perfecti viri non solum daemoniacos non timent, sed mus obnoxios, numquid desperandiiiii esl? Absit hoc
etiam a deemoniacis,imo ab ipsis dremonibus, cUm a populo christiano. Non quidem desperandum esl,
gfandi ireniore limeniur. Sed si in alieno corpore sed nec in ipsis peccatis iiiimica securitate perseve-
dsemonem sic limemus, quantum limere debemus, randum. Qtii enim dixit, Cicmeonversusingemuerh,
ne per malos actus eum in nostris cordibus nuiria- salvus eris (Ezecli. xixm, 12); ipse dixit, Nolite lar-
liius? Omnis horiio, charissimi fratres, in convivio dare converli ad Dominum,nec differalh de die in dian
cordis sui aut Christum aut diabolum pascil. Si ju- (Eccli. v, 8). Optime enini malagma vel fibula calidis
si
stiliam, si pacem, castitalem, si misericordiam et adhuc vulneribiis et cito vulntis sanatur,
chariiatem sectari voluerit; Chrislum in se sine du- qtiod diu pulrescereadliibelur; non sinilur. El idco ubi aliquis ex
foiopascit el reficit, secundum illud quod scriptum nobis cujuslibet peccati vulnus acceperit, aiitequam
est, Ecce slo ad osliunt et pulso; si quh aperueril mihi, longa consueludine pulrescat ct feleal, omniceleritate
inlrabo ad illum el cmnabo cum illo (Apoc. lii, 20). ad poeiiileniiie meclicanienla confugiat. Peecatum si
Ecce probatum vobis est quomodo aut quali cibo diu donriiiari permittitur, omnibus sanctis et Deum
airima sancla Christum pascit et reficit. E contrario timenlibus putorem teterriinum exhalare
autem qui superbiam, malitiam, invidiam, luxuriam Et ideo cum Dei adjulorio laborandum eslcognoscilur.
et csetera his sihiilia amare voluerit; diabolum se re- gatis vel mortilicatis oiiinibus peccatis , in ul, expur-
possessio-
ficere, et desiderabiles illi talibus malis delicias nem vitiorum virtuies inlroeant : locumque quem
non dubilet proeparare. De suis actibus potest unus- tenebat superbia, humiliias occupel; quem vaslabat
quisque cognoscere, qualem convivam merealur in avaritia, oblineal eleemosyna ; quemluxuriasordida-
siio corde recipere. Cerlum esl quod quale convivium bal, castiias mundel atque recipiat; quem tenebatin-
paraveris, lales et convivas habere mereberis. Multi vidia , possideat benbvolentia; ubi mendaciuui esse
enim daemonem in corpore alieno formidant, in videbatur, veritas dominetur. Ilaec enim, fralrcs, si
cbrde suo tjmere dissimulant. Omnis enim qui super- Cbrislo auxiliante agere studeamus, non solum in
lriam diligit, diabolo plenus esl. Et si cum superbia aliorum corporibus daemonesnon timcinus, sed etiani
eliam invidiam habere voluerit, duobus daemonibus de nostris cordibus per Dei gratiam elfugamus : prre-
siibdilus erit. Et si cuni invidia etiam adulterium fe- slanie Dominonostro Jesu Christo, cui esl honor et
cerit, a tribus doemonibuspossidetur. Et si cum bis gloria in soeculasosculorum.Amen.
malis mendacium amare voluerit, ab integra qua-
driga doemonum subjugalur et premilur. Nam quot SERMO CCCXV (a).
vilia habuerit homo, tot habet dasnones. Denique ct Deeo quodCUrisiianorum temjiora[iroedietasunt, et quod
in Evangelio ille a quo immundus spiritus exierat, Ecclesiaa tenialionibusnonvacel(b).
cum per graliam Dei ab uno idololatriae doemone 1. Ecclesiwde adversarih suh ultio. Quid in perse-
jheriiit liberari, pro eo quod in loco viliorum vir- quenle altendendum.in oinnibus Scripltiris divinis ,
tules noluit iriiromitlere, reversus ille immundus fratres charissimi, Christianoruiu tempora praedicla
spiritus adduxit secum septein alios spiritus ne- sunt. Hoc ideo, quia fulurum erat ut reges lerrae, qui
quiores se (Luc. xi, 24); et implelum est in eo illud
quod scriptum cst, A quo enim quis superatur, ejus (q) AUas, 3S ex Homiliis50.
(b) fn Appendicenunc j)rimumcollocalur.Dubiumba-
buerunt Lovanienses,verlinus aulem et viudingussu|ij>o-
(a) Ms. codices ex CarthusiaPortarum et Colbertinus sitilium. Consarcinalusest ex pamiis variis Augustini,
Coesario trlbuunt, ejusque est in Bibliotheca P atrum homilia Fausliet aliorum.De num.1 vide Appendicisserm. 58,
vigesima tertia. Denum. 1vide Afipendicis serm. 16, n. 4: n. 1 :de num.5, serm. 258,n. 2; 1'ausliepist.1, adFelicem,
de num. 3, serm. 236,n. 4; 22, n. 6; 29, n; 4 ; 2, n. 4; et 6, ad Ruricium; serm. Append.228,n. 1 : de ntun. 4»
513, n. 1. serm. 76, n. 1.
«549 SERMO CCCXV. 2350
propter idola persequebanturChristianos, propter Chri- ante oculos habeamus illud quod ait apostolus Petrus,
stum idola delerent, etsubjiigareturomnispoteslasju,- Adversariusvesterdiabolus lanquahl leb rugieilsttti_uhi
go Christi; ut implerelur quod dictum est, Ullus surii devorare qtuerens circuit (IPelr. v, 8) : et illiid fjUOfl
in eos (Psal. cxvn, 10). Quid est enim, Ultus sumin de dracone Apbstolus nos admbnet, u'l euni bihni sbl-
eos ? Vindicavi me de ipsis. Corpus Chrisli loquilur , licitudine caveamus, Aplavivos, inquit, uhi itifo viitji-
Vindicaviine de inimicis meis. Quomodo se vindica- riemcastam exhibereChfislo: sed limeone sicut serpeih
vil ? Occidendo in eis errorem, suscilando fidem. seduxil Evam aslutia sua, iia et sensus veslri corriini-
Quidquidenim eral, quod in omiiibus malis et perver- pantur a simpticilale,qumest in ClirisloJesu (l'Cor. xi,
sis perseqnebalur Christianos, deletum est. Homo 2««5).Quandoergo tibi aliqua publica tribulatio naia
enim qiiando le persequitur, noli aitendere illahi figii- fuerit, rabiem ac sreviliamleonis inlellige : quando le
ram quam fecit Deus, aut animam illam quam spira- nialre concupiscenti;e ad avaritiam vel iuxuriam cal-
vit Deus : non le persequitur quod feeit Deus , sed lida seductione sollicitant, draconis blandimenla co-
malitia quam fecil homo. Omnia quaefecit Deus, laii- gnosce. Si ergo fidem rectam cupis fideliler custodire,
dant Deum. Audislis in benediclionibus, et audilis in in adversis forlis esto contra leouis srevifiam: si vero
onini solemnitate quando leguniur, quomodo omhia vlrginitatem animre iniegram servare desideras, quan-
laudant Deum, coelestiaet terreslria , Angeli, homi- tum potes observa blaiidimenta draconis; ne forte si
nes, luminaria cceli, arbores lerrre, flumina, maria ; incautus fucris , quinque sensus, qui in te sunl quasi
qiiidquid Deus creavit, sive in ccelo, sive in terra, sive quinque virgines, permitlas a serpente corrumpi.
in mari, laudant Deum. Numqnid aliquando ibi audi- Quidquid enim pulchrescit visu, quidquid dulcescit
stis quia Iaudat Deum avarilia? Numquid aliquando gustu, quidquid blanditur auditu, quidquid lenocina-
ibi audistis quia laudat Deum ebriositas ? Nuinquid lurodoratu, quidquid mollescit attactu; in bis omni-
ibi aliqttando audislis quia laudat Deum ltixuria? bus, si incauli fuerirnus , subrepentibus concupiscen-
Numquidaliquando audisiisquia laudnlDeumhoeresis? tiis inaiis, aliiinaevirginitaleni corrumpi permillimus:
Omnia ista quare non laudant Deum? Quia non sunt et inipletur in nobis illud qnod per iirophetam dicium
creata a Deo. Et arbor servavit quod creata est; ho- est, Inlravit mors per feneslras veslras (Jerem. ix, 21).
mo delevit quod erectus ' est. Si enim servaret in se Per hos enim quinque sensus quasi per quasdam ja-
bonum quod in illo creavil Deus, id esl, imaginem nuas aut mors aut vita ad animamnostram ingreditur.
suam , semper laudaret Deum, non solum lingua, sed i. Laus el vituperatioparvi ducenda. Simus ergo,
et vita. Ergo praedicla sunt el tempora nostra : sed auxiliante Doniino, de illisquinque virginibus sapien-
in lemporibus nostris proediclasunl futura schismala. tibus, qu;c , sicut in Evangelio legimns , porlaverunt
Quomodoergo pugnavit illa Ecclesia conlra diabolum, oleumin lampadibus suh : et quanlum possumus , ob-
sic et isla pugnat. serveinUs, ue inlcr illas stullas inveniamur, quae sibi
2. Diabolus Ecclesiam primo infeslavitul leo, nuitc de sola corporis iniegrilaie plaiidentes, virginitatcm
ul draco. Quomodovincalur. Morlis Clirisli necessilas. animae per corruptioncm quinqoe sensuum perdidc-
Eam volenssubiii. Numquid cessatur pugnare adver- runt, qure nou poriavcrunt oleum secum; quibus di-
sus diabolum? Sed dicius diabolus leo el draco; leo clum est, Ite, emitevobisa vendcnlibus oleuni. Oleuhi
propter impetum , draco propter insidias : Ieo aperte enini hoc Ioco adulatio est et laus humaiia : vendunt
irascitur, draco occulte insidiatur. Pugnavit Ecclesia oleum omncs adulatorcs. Ergo .slultacillre dictrc sunt,
prioribus lemporibus adversus leonem; pugnat modo qurc forinsecus qurcrebant laudem, non inlus in con-
adversus draconem. Sed quomodo victus est leo, vin- scienlia habebant. Ideo non porlabanl oleum secum ;
citor et draco. Quoeforlitudo leonis conlra illum leo- quia laudem in aliena lingua, non in conscieiitia sua
nem, de quo scriptum est, Vicit Leo de tribu Juda vqlebant habere. Tamen quiclrespondcrunt iliis siul-»
(Apoc. v, 5) ? El quoeforlitudo draconis contra mor- tis? Ne forte non sufftciat nobis (Matlh. xxv, 4, 9) :
lem Domini, qui serpenlem suspendit in ligno ? Trium- quoniodo Aposlolusdixit, Sed nequeego me ipsum di-
phavil enim de morle, quam diabolus homini propi. judico (I Cor. IV, 5). Si ergo conscientia nostra suh
naverat per astutias suas. Et cum exaltaret Moyses examine judicii Dei trepidat, el quamvis sibi recta vi-
serpenlem in eremo in ligno, populus qui mordebatur dealtir, limet ne exeat justitioeJ regula dethesanro il-
a serpente, allendebat serpentem, et sanabatur : sic liiis, et inveniatur lortum quod reclum videbatur :
el modo quemcumque momorderit aslutia satanre, in- quanto minus curare debemus aliena judicia de nobis,
lendat in Cbrislum in ligno pendentem, ibi enim mors cliarissimi, sive mala sive bona ? Nec valde gaudere
occisa est. Dominus semper vivit: sed ut occideret debemus, quando Iaudamur; nec contristari, quando
mortem, vesliius estmorte; non eniin poluit mors vituperamur. Nec coronare nos potest laus falsa, nec
mori, nisi in vila. Non moritur amariludo, nisi in dul- damnare viluperatio falsa. Quamdiu autenl vivimus
cedine; non morilur frigus, nisi in calore : non est hic, de nobis ipsis nos ipsi judicare non possumus,
morlua mors, nisi in vita. Quid est vita? Christus no- iion dico quid cras erimus, sed quid liodie simus :
sler. Sed vita induta erat morte. Crucifixus est, oc- quanlo ininiis debemus moveri judiciis alienis, quam
cisus esl, mortuus est, et resurrexit ; ut diceretde de conscienlia nostra quae nobis perhibet teslimo-
illo Aposlolus, Scimus guia Clirhlus non moritur, et nium? Nam gloria nostra debet esse conscientia.
mors ei ullra non dominabitur(Rom. vi, 9). Quia au- S. Audita ruminenltir. llaque, fratres, paululum
tem dominaia est primo mors, volenli dominala est. advcrtat Charitas vestra, ut dicam quod volo (elsi non
Inflavit se adversus eum satelles leonis : limc judexa sicut volo, sicut Dominusdederit et voluerit), quod
qtio judicabatur erexii cervicem, et ail, Non mihire- maxime necessarium est quotidianis teiitalionibus Ec-
spondes(Joan. xix, 10)? Rugitus saevitleonis, tument clesioe calliolicae; quia inler tenlationes vivit, et in-
colla serpentis; sed audi responsionem Agni, qui novit ter lentationes crescit, et inler tehlationes perdurat,
occidere Jeonem ; audi quia volenti dominata est el inter tentaliones pervenil. Sedcumpervenerit, suc-
mors. Cum enim hrec ab illo audivit, respondit, Non cedel quies Jabori; recedit teniatio, manet benedictio.
haberesin me potestatem, nisi dala libi esset de cwto Sed rogo vos, fralres, ne sine causa audialis : isla te-
(Ibid. 11). Quis dedit hanc desuper potestatem ? Deus. nete, ruminate', pascimini inde; non recedatde ore
Quis est Deus? Pater et Filius et Spiritus sanctus. Ut vestro quod modo memoriaecommendalur. Mcmoria
crgo esset homini potestas in Deum, ab ipso Deo ac- hominis sic est, quomodo venter pecoris. NOslisquia
cepit poiestaiem homo ut judicaret Deum; Deumoccul- in Lege immunda dicla sunt animalia quoe non ru-
tum, hominemnianifestum. minant; quoe autem ruminanl, munda sunt; et qure-
3. Diabolus leo cum vexat, draco cum Uanditur. cumque habent ungulani Dssam,pertinent ad discer-
Contrablandimenladpus esl vigilantia.Ut ergo leonem nendum verum et falsum. Fissa ungula perliiiet ad
et. draconem, de quo supra dJclum est, possimus cum discernendum quid dextrum, quid sinistrum. Runii»
Dei adjulorio vincere, cum grandi limore ac tremore
1 iis. German.,erectum.Remig.,recte. 1 Ms.,neqiiifia;.
tosi APPENDIX. 2352
natio enim pertinct ad eos qui cogitant postea quod 3. Laurentius cum Stephanocomparalur.Quem tibi
audierint et tenuerint. Nam modo manducamus, et in similem comparabo? quem bonori luo coaequabo? In-
memoriam tanquam in ventrem nritlilur. Sed quid fa- veniam libi similem, et quodam modo priorem et in
cit pecus quando ruminat? Ulud quod in pracsepeja- lionore et in confessione: in lionore primum Christi
ctatum erat et in venire repositum, revocal ad os, et diaconum, in confessione bealum Slepbanum. Qui
in ipsa dulcediue conquiescit. Hoc dixi, ul commen- post Chrisli ascensionem primus in septem diaconis
darem vobis, ne sitis tanquam pecora immunda. Acci- ab Apostolis ordinalus, marlyrio praecedenle anic
pil illud in ventre, postea nou rumiuat, et transit tola Apostolos est coronatus. Altcndile, fratres, istorum
dulcedo. Et nilril vobis prodesl quod recondituin est, duorum principum vicloris cxercitus martyrum pa-
si non redil ad os dulcedo. Atidite illud expresse el rem operationem et confessioncm.Lapidabatur Ste-
aperle diclum alia senlcntia ; quod obscure ct myslice phanus, el orabat: assabalur Laurentius, et hilari fa-
de ruminanlibus animalibus diclum, alio loco aperte cie congaudebat. Orabat Siephanus pro Satilo lapida-
tore suo : et Laurenlius cliristianum fecit Hippolytum
cxpositum est, ut intelligamusquid sit, Thesaurusde- custodem
siderabilisrequiescilin ore sapientis,slultus autemglutit suum. Magna mirabilia feceruiit arcliidia-
illud(Prov.xx\, 20). coni isti : a quibns paliebantur supplicia, ipsis pr.tro-
SERMO CCCXVI(a). gabant divina beneficia.Hoc eniiii fecerunt, quod et
Chrisium Dominumin passione facientem andieruut,
DesanctoLaurenlio(b). qui pro iniiiricisin cruce orabal, dicens: Pafer, ignosce
i. Sancti spe ad tolerantiamaccensi.Quando natali- illis; quia nesciunt quid faciunl (Luc. xxiu, 34). Hoc
tia sanctorum martyrum celebramus, et in eoruni ipsum el eos Doniinus docuit, ubi ait: Si quis mihi
laudibus admiramur, ila vivere debemus, ut eos in minhtrat, me seqttalur; el ubi ego sum, illic el minisler
omnibus imitemur. Nam cum martyres amamus, meus erit (Joan. xn, 26). Mcrueriint quippe osse cuin
causam nobis eligimus, tinde Domino placeamus. Vi- Christo, qui magna constantia confiteiiles Chrislmn,
dele bealissimum Laurentium marlyrem, cujiis nata- vicerunt Antichrislum. Ergo el nos, fralres, tota men-
lem hodie in Ecclesia cclebramus, qui lalem confes- lis nostrae hitenlione DominumJesum Chrislum con-
sionis causam elegit, quod coronam martyrii a Christo fllcamur, ipsum omnivirtute timeamus acdiligamus :
percipere meruit. Quam magna constaniia martyrum, ut cuni omnibus sanetis ad pracnriaregni ccelestisper-
quam bona fides sanctorum qui pro nomine Christi venire mereamur. Amen.
multa tormenla libenter suscipiebant, et tamen ea- SERMO CCCXVII(a).
dem tormenla contemncndo in suis persecutoribus In NalaliMartyrumMassae
diabolum superabant! De ipsis enim Salomon dicit: Candidae (b).
Elsi coram hominibuslormenla passi sunt, spes illorum Massacandida nnde sic dkta. Ex quibus collecla.
immortalitate plena esl ( Sap. m, 4 ). Magnam igilur Dilectissimi fratres, natalem martyruni celebramus,
spem sancti habiierunt; ut crederent accipere se quortim muliitudo niassam , splendor candidam fe-
posse in resurrcclione quod sperabant, tolerantes cit. Massaenim dicta est propler numermn, Candida
temporalem passionem. Et quid sperabant, quando propter mcritum. Nara quid aliud Massa Candida,
lalia lolerabant? Facillime dici polest quod tolera- nisi mullilulo inlelligenda est martyrio candidata?
banl : nam quis explicare poterit quod sperabanl? Siculi modo, cum Apocalypsis legerelur, audivimus,
Audi apostolum Paulum : Non sunt condignwpassiones quia vidit bealus discipulus, et apostolus, qui Cbristi
Itujus temporh ad futuram gloriam, quw revelabilurin solebat discuinbere super jiectus, mariyrum lurbas
nobis (Rom. vm, 18). candidaveste fulgenteset palmisvirentibus triumphan-
2. Agni sanguine candidantur. Ergo magnam ha- tes; et quod feliciter vidit, nobis fideliler indicavit.
buerunt spem resurreclioiris : el ideo tolerabant tor- Ait enim, sicut modo audivimus : Vidi, ei ecce multi-
menla passionis. Sperabanl magnam clarilalem, glo- litdo quam numerare nemopoteral, ex omni populo, et
riosam requiem ; sperabant coeleslem Jerusalem, tribubus, el linguis, veslili omnes candidas vesles,et
sperabant paradisum : et unde Adam transgressionis palmmin manibuseorum(Apoc. vn, 9). Vesiis caudida
causa foris projectus est, illuc sancti, proslralo eo signilicat innocenliam, palmaevictoriam. Et ait qui-
qui Adam deceperat, tropaea victrieia reportarunt. dam de senioribus ad Joaniiem : Isli qui sunt, el unde
Laverunl sancti stolas suas in sanguine passioms, et venerunl(lbid., 13)? Joannes autem : Domine, tti scis.
candidas eas feceruui in sanguineRedemploris. Nam Ille autem, qui itieo inlerrogaverat,'ut doceret : Ili
nolnm est, fratres, quia si cujus vestimenluni sangui- sunt, iiiquit, qui venerunlex magna tribulalione,ct la-
neni letigerit, inquinabilur. Sed sanguis Agni imma- verunl stolas snas, et candidas eas fecerunlin sanguine
ctilati candidare novit, cruentarc non novit. Itaque Agni (Ibid., 14). Qualis sanguis, fratres? Lavai san-
beatus Laurentius Ivabilu,vultu et sanctitale decorus, guis iste, non maculat: babet quidem ruborem , scd
candidam ante passionem habuit conscientiam, ct per tamen non potest maculare candorem. Mirum est hoc,
passionem candidiorem dealbavit stolam corporis et dilectissimi : illius enim sanguis est, de quo dicit
menlis. 0 sancte Laurcnli, candidus in menle, candi- sponsa ejus in Canlicis canticorum, Fratcr meuscan-
dus et corporea veste, non valeo condigne laudare didus et rubens (Cant.v, 10). Si eandidtis, quare ru-
meritum luum ; quia magnum adverto consilium bens? Si enim candorem innocentioeCbrisii nulltis
tuum. Magnumconsilium cogitasli, coeleste negotium peccali noevus offndit, quare sanguinem fudit? Si
egisli, thesauros Ecclesiaesuscipiens, chrislianis pau- candidus, quare rubens? Si candidus ille nulla se ini-
pcribus erogasli; el tbesauros coeleslesaccipere me- quitaiis nocte fuscavil, quare crucem immaculaiiis
ruisti. Sic eiiim monel Dominusin Evangelio, dicens: ascendil? Quoerisquare? audi Evangelium : Nisi gra-
Vende omnia qum habes, et da pauperibus; et habebis num frumcnli cadens in terram morltiumfueril, ipsum
thesaurum in cwlo ( Matlh. xix, 21). Implesli praece- (a) Alias17 ex vignerianis, Supiilemeniipail. 1.
ptum Domini; et dedit libi jiraemiumregni sui. Qua- (b) m Ajipendice mincprimunicolioeatur. non
liler te honorem, quo te laudem prccconio; qui in sapit Auguslinum
affectatailla qualiscumqueorationiselegantia, el vi-
ipso proelio confessionis positus, cum adbuc sub cu- detur nimiumapi>aratisverbis sermoconlextus,exillojirae-
slodia Hippolyti ageres, virlutem Doinini semper serlim loco, etNonsenex annis jam vergenlibusfractus,
ostendens, crucem Christi super caccorumoculos fa- « marceseente et
jugulo, » elc. DeindeMassamCandidam
Africanis
AU-
ciebas, caecos illuminabas, et Hippolytum ad fidem gusliuo tur, sed in
celebratam,non gladio,tit isthicdici-
fornace calcariamartyriumconsummasse,
Christi mirabiliter converlebas. igne
eamque virorumcerto numero, nou autemex omnirelate
et sexu colleclam,post Pontiumin AclisS.Cypriani,pro-
(a) Alias,de Diversis38. dunt Marlyrologia et Prudeuliusin peristejjh.15. Huncta-
(b) m Appendicenune primumcollocalur.Nihilin eo re- nien sermonem
preliensronedignum,nisi quod slilus, ait vindingus,indi- ejusquenomineAuguslinotribuuntRomaniduomanuscripti,
a Baroniolaudatiirin Nolisad Martyrolog.
cat nonesse Augustini, 24 aug. et 1 novembr.
23JJ3 INDEX RERUM. 2354
solummanel; si aulemmorluumfuerit, tnullumfructitm rum ejus ( Psal. cxv, 15). Vultis nosse quam pretiosa
a/fert (Joan. xn, 24, 25 ). Vide Massam, et intellige sit? Recolile quomodo nobis in apostolica Epistola
seminis causam. Massa liocc,fralres (sicut audistis, legebatur: Propierea, inquit, non confundititr de his
ex omni populo,el tribubusel linguis),ex utroque sexu Deus vocariDcus corum;prwparavilenimillh civilalem
et ex omni actate collecta est. Non senex annis jani (Heb.w, 16). 0 si videre possemus, quando erat de
vergeniibus fractus, marcescente jugulo, tremulam eorum trucidatione in lerris lanta tristitia , qtianta
cerviccm subtraxit: non anus sexu, actale confecla, fuerit in illa coeleslicivilate laelilia; cum, isiis m.ar-
dexlram cruenti percussoris effugit : non juvenes a tyribus ad coelumuno agmine tendenlibus, cives il-
corona vitaehujus dulcedo revocavil : non exspiran- lius beatre civitatis, hoc est, millia occurreruni ange-
tium membra palpitantium parvulorum cruentus per- lorum ! 0 si videre possemus martyres istos, corpora
cussor perhorruit: sed si qui forsitan infanlum ma* relinquentes , tanquam lutearum domorum tecta
ternis uberibus inhiantes ferruni poluertmt perse- calcanles! Et nos ergo, dileclissinri, faciamusin ccelo
quentis evadere, oppressi ruina cadaverum, maternos gaudium Angelis sanclis. Saucii etiam marlyres de-
inter dulces obiere complexus. Omnes in illo certa- bent gaudere de nobis; quia non cessant orare pro
mine coronavit, qui omnem redcmit aeiatem.Qualis nobis. Sed quando de nobis gaudent? Quando eos,
lunc rerum species, dilectissimi, quam cruenta aetas, quos veneramur, imitainur. Sic enim volunl solemni-
per quam videbalur miseranda et horrenda cernenti- tates suas celebrari conventibus noslris, ut eorum
bus (a), sed pretiosa in conspecluDominimors sanclo- pietatem Iaelificcmusmoribus nostris.
(c) HunclocumsicrestituendumexistimatMorel:Qualh ctionehuncinmodumsanandasunl: Quamcruemawlas!per-
litncrerum species,ditectisshni!Quamcruentaet aspera! quam videbalurmsermda el horrmda cernetttibus,sed,
quamvidebalur miserandaelhorrendacernentibus!videEle- elc. (M.)
ment.Critic.p. 559.— Fortassetamenposteriorasoladictin-

INDEX RERUM
Q\JM IN HOG QUINTO VOLUMINE CONTINENTUR.

IS OOINTCM TOMOM MLSFATIO. 9-10 iectsegentes. 34. Conlrasctiismaticos. 55. Exlorta

SYLLABUS codicumad quos recogniti sunt sermones
tomibuius quinti, et notaeqiubuscodicesiudican-
tur. 21-22
S. AURELIl AUGUSTIM, HIPPONENSIS EPISCOPI,SERMO-
NESADPOPfJLUM OMNES,CLASSIBUS QUATUOR NUNC
PMMUM COMPREHENSI. 23-24
CLASSIS PRIMA. SERMONES DF.SCRIPTURIS. Md.
SERMO pnrnus.Deeo quodscriptumest, Gen. i, 1, m
principio fecit Deuscmlumet terram; et Joan. i, —
1,
in pnncipioerat rerbum : contra Manichaeos.
Manichrcorum in veteremlegem calumnire.
—
Ibid.
SERM. II. De tentationeAbrabrea Deo. 1.Abrahae
Ddeset pietas.2. DeustenlansAbrahamMauicbreis
lmmeritodisplicet.S.ientareDeiquospectat. 4.Deo
non prreponendum quoddedit 5. DCUS disceredici-
lur, cflmfacitul discamus.6. Exspectalioad Deum.
7. scriplurarumDgurrerebusvere gestisinha3rent.
8. Isaacihistoriaet vera est et Dguraliva.9. Justi-
ficatioex Udesine operibus. 26-51
SEIIM. —
III. De Agar et Ismaele. ouomodoad Agar
et isinaelpertineaathrereticiet schismatici. 52
SERM. —
IV.DeJacobet Esau. 1. sjiiritualitersapere
datura spiritu sanclo.2. Petmscarnalitersapiens
infirmus.ipsiuset omniummartyrumforlitudoex
sjiiritu sanclo.5. Esau carnales, Jacob spirituales
figurat.4. vita Angelorumbeata ex visioneDei.
5. uens non est quideorporeum,nec qualeformari
nostracogitationepossit. 6. Quidcogilandumcum
dicitur Deus. Manicbaeorum errorem perslrin-
gil. 7. Lumen quodDeus est quale cogitandum.
8. Feheilasin futurosreculoqualis speranda. Duo
Testamenta.9. TestamentiVeteriset Novidiscri-
menet consonantia. Eremusest chrislianohic niun-
dus. 10. Figurrenoslrre ea quaeIsraelilicopopulo
contigerunt.11.isaac et Rebeccain benedictioue
Jacob, quid Ggurabant.Ad Ecclesiamperliuem
omnessancli.12.Carnalesde ecclesiain sorte sunt
Esau. 15. Benedictiominorissub specie majoris.
14.peccataalienapalienterportanda.)o. Quomodo
Jacobsine dolo et cumdolo.16-17.Haediuas pel-
les babere quid.18.Duobrcdi, duo poputi.19.Hredi
cur populi.20. Aiienapeccalasic |;ortandasunt, ut
corrigantur.charitas.21. isaacindoloJacobfiguram
intellexit.22.Dolusnondolus.25. Dolusin Jacob
quid.Jacoba mendaciodefendilur. 24. Benediclio
jacob. 25. Unares multismodissignificala. 26.Ec-
clesiaager. 27. BenedictioEsau.28-29.Jacobsup-
plantatio.50.In benedictionequid proprium,quid
coaimuneJacobel Esau.51. scii|;turaeet sacra-
menlaboniset maliscommunia.52. Omuesgenles
spiritualibussubjectre.55.Carnalibus cur non sub-
benedictio.56. Epilogusde pugnaconlradiabolum
exemplomartyrumsuscipienda.vinceiiliimartjris
natalitia.57. Martyresimitandi. 55-52
SERM. v. DeluctationeJacobcumangelo.—1.Boniimi-
tandi, malivero,donecullimo.jucliciodiserotioDat,
tolerandi.2. D.bita remiltend.iinimicis.Iniinicus
sic diligendus,ut tamencorripialur.5. Luclandum,
ul Chrislicbaritatemet patientiamimilatione prose-
'quiiiiur. 4. Jacobet Esau Dgurr*jiopuliC liristiaui
et
Judaici.5. JudiciCbrisliaaorum servi.6.Luctalacob
cumangelo.7. Anjfclite.ncrinoleiisquidsigniricet.52-58
SEOM. M.Deeo quoclajj|>aruitDominusMoysi iu rubo.
— 1. Quomodo DeusMoysiajiparttit.2. MoysiDeus
] er angelumapparuit.S.Deiapjiaritioquare in rubo
facta.4. Nomenl)ei. 5. AliudnomeuDei. 6. signa
dala Moysi.7. Quitlsignificetvirpa; quidserpens.
8. Quidmaiiuset sinus Moysi;qnidaqua. 59-62
SERM. vn. DelectioneExodi,de rubo — inquo flaaima
erat, et rubus non comburebatur. 1. Qure ad-
vertenda in apparilionede rubo. 2. RubusDam-
ma inhrcrenlenoncrematusquidsignificat.5. Qui
Moysiloquebatur,Cbristumfuisse,quorurndamopi-
nio.4. m ea opinionecavendumArianorumargu-
menluni.5. Aliorumsenletitia,angelumMoysiaj;-
paruisse,nonCbrislum. 62-66
SERM. VIII.Dedecem jilagiset decem praeceptis. 67
SERM. IX. Dedecemchordis. 75
SERM. X. De judicio salomonisinter duas mulieres
meretrices.— 1. Rei gestae narratio. 2. Mulieres
dttaecoramSalomonelitiganlesdefilio,Synagogaet
Ecclcsia.sacramcntorumvila, Chrislus.3. Judrei
christianamsibi debitam falso jactantes.
fratiam
. Adversusbyj;ocrisimsic certandum,ut caveatur
periculumscbismalis.5. Alteraduarummulierum
significatio.6. simulatoresin Ecclesiabonisopera-
riis josleriores. 7. Simulalorum frausinbonosope-
rarios.8. Honorpropritis contemnaturul Ecclesire
unitasservetur. 91-80
SERM. XI.ne Eliaet viduasareplana.— 1. opera pie-
lalisnuuc lemporisexercenda.2. Elias ad paupe-
rem viduampascenduscur mittitur.MandareDeus
quomodointelligifur.3. Bonorumoperum merces
nonisto temporesperanda.
eo est in
$9
SERM. XII.De quodscriptum Job, cap. I, 6,
Et ecceveneruntangeliin conspectumDei, et dia-
bolusin medioeorum,etc. et de eo quod in Evan-
geliodicitur,Matth.\,S,BealiquicontraManicUreos.
purosunt corde,
quoniam ipsi Deum videbunl;
—1. ManicUteorum in librumJob calumnia.2. ca-
lumniosaobjeclio Adimanliex Apostolo.Princi|>es
jiujussreculi.sacculunipeccatores,Diaboluspriq-
9355 INDEX REMJM. 2356
«epspeccati.3. Quomododiabolusvenerit in con- 3. Et desperatio et spes impoenitentite ac perdi-
speclumDei.4. variis modisloquitur6.nobis Deus. tioniscausa.4. Konditterendaconversio. omniasua
5. DiaboluspoUiitaudire vocemDei. In conspe- vult homoessebona,jiraetervitam.5. verbumDei
CtumDeivenissediabolum,quid sit. 7. Quomodo ministrantespresbyteri. 137-141
dialiolusliiitin medioangelorum.8. Manicbreiex SERM. XXI.Deeo quodscriptumeslinPsalmoLXUI, 11,
ipsa eorumdoctrinarefutati. 9. Manichfei Christum Jticundabiliir justusin Domino. •— 1.Jucunditaspio-
«diabolo visumnon negant. Angeli i>er verumcor- rumin Deoetiamin hac vita. 2. Deonunc propin-
pus assumptumapparent. 10. Cbrislus dialiolo quo- quamus humililaleet charitate.5. Peccatum ipsum
11.
modoapparCbat. urgeulur Manichrei cjuod sol non sed
amalur, ipse inordinatus a morcreaturreest
quem Deumputant, a malisvideatur.mutalus 12.cbristus peccalum.4. In eosqui creaturamDeoprreponunl.
cur ex feminalialus.FiliusDeinonest per 5. Fidesab omnibiis,elsi fortenonvidemr, diligi-
incarnalionem. 100-105 lur. 6. Fidesin servo hoiioralur.7. FidesDeode-
SERMXlll.Deeo quodscriptumesl in Psalmo u, 10, bita a servis emplisipsius sanguine.8. Jucunditas
Ertulimini, omnesqui judicalh lerram. 1. ler- — in Deoet in aeternisbonisqurededit. lleclnscorde
ram judicarequid.2. Praesumens cle propriis viri- qui laudatDagelluhipatris.9. Deleclaliopiorumin
lius, perit de via justa. Fidendumina Dominiim. Deoamissisterrenis rebus. 10.Lsusauri quis ma-
Inordinatebuniilis.5. Voluntasbona Dcoexci- lus, quisbonus. 142-148
tala. 4. Adjudices.I)emiiliereadttllcra.5. Miseri- SERM. XXII.I)e versu 5 psalmi LXVII,Sicttl deficil
cordiamcoiisequilur.6. verba Pattlide poteslate. fiimus,deficiant,eic. — 1. Propbetautcns optan-
7. Judexinse primum,tuminaliosjusdlcat. 8. Pec- lis figura,visionissureccrliludinemsiguificat.2.Iii
cata perseqiialur,non peccantem.9. Disciplinaet liguraprophelteojilaniis, iiilclligendadivinide-
correctio nonuculisencla.Ecriens,pius; parcens, creti ajijirobalio.5. Quibnsmodis Deusad poeni-
crudelis. 107-111 lentiamsqliicilat.1'lagellumDeiadmonilionostra
SERM. XIV.De versu 14psalmiix,—Tibiderelklits csl est. Poenilcntiaiiifriicluosaet frucluosa.4. Judicii
pattper,pttpillotu eris adjulor. 1. Pauper verus fiiluriDtlestot aliis jirrcdiclioiiibtisHmplctisfirma-
quinamsit. 2. nivilibuscavcntlasupcrbia. 3. l'au- lur. Marlyriimsaiiguis semen. S.oeiis eljuslus
peresde Lazarisorte noncxtollantiii'. 4. Pauperct el misericors. 6. Muialoreo judex mulatur.
oives io eademsortc feliciiaiis,si merqiieliuniilis. 7. Peccalorpereat, nc boniojiercat. 8. Sicutfti-
in
Sinus Abralire.5. vcrus |iaupcr jiauperum turba mus deliciuul,qui |>eccaiastiadefendunt.9. Mi-
vix invenilur.6. Divilire|ilcnrc|icriciilorunicl per- sericordianei, qiianta crga boniiiiem.10.Duopa-
ilurre.7. Paupercupidiialibustlivitc pejor.8. Rur- rentes aclvilam,ct duoatl morlem. 148-154
sumpaupercumdivitecomparaiur.9.vcrus pauper. SERM. XXIII.Devorsu24PsalmiLXXII, Tenuistima-
Chrisluspauperet dives. PauperiasChrisli.10.Pn- nninde.rlerwmew; el de visioneDei.—1. Doclo-
pillus quis. 111-116 rum ofliciumpericulosum,auditorumsecuriorcon-
SERM. xv. Deversu 8Psalmixxv, nominc,dilcxi de- tlilio. 2. condisci|itiliomnesstilicbristo magistro.
coremdomttstum, et locum labcrnacitliclarilath Auditorunicrga doclores ofiicium.5. Scri|>lurre
tuw.—1. Decordomusl)ci. Kcclcsiaviva.2.Nume- sanciread infirniitatemparvuloruina|>lalae.4. Au-
rus et super numerum.vasa in lionorein,vasain dilores quinamcarnales,cjuinamspiriluales.5. in-
contumefiani.5. Malorumcsl male uli honis; Dei lelligere non est nisi vcruiii seiilienlis.I)c Deo
contra,bene uli malis. Animoe adulterre ct lorni- falli, jierictilosum;menliri, exiliosum.6. Carnalis
carire.4. Adquitlmaliiu iiiundo.5. Abtiiiilautia nia- de l)eo cogilalio. 7. Corfidclistemjilumnon an-
lortim,proplerpurgalionem boiiorum. 6 . Mali foris gusiumDeo. limor habeiangtistias,amorlalitudi-
et inlus lolerandi.7. constantia in fereudis inliis nem. 8. nilaialiocordisex cbaritatc,quaeel arrha
malis.8. Dttrajussa,secl magnapromissa.9. Mali diciluret pignus. Arrbaet |iignuscpio difleraiit.
ideo multi,ul exerceaiitiirboni.Amurca,oleuni.116-120 9. cbaritas verius arrba quam pignus dicilur.
SERM. XM.l)e eo quod scrijitumest in Psalmoxxxiu, 10.Fonseliarilalissiimniiimbonum.II. Bonapiis
13, QttisestItomoqui vull vitam, el diliqil 2. videre pro|>ria.12.nominesct filii boniinumundedistin-
dks bonos?—1. vila |>rresensnoc vila csl. vita cli. 15. Cbaritnsaniattir, nec lamen sentiltir.
bona bicscctanda.Rediniercleni|)usqiiid. 5. viia 14. Deus quomoclohic Moysiajiparuit. 15. Dcus
in Psalmoqurenampropoiiilur.4. Diesboniin Psal- abscjuesui mutalione aiiparuitca speciequa vo-
mo,nonhujussreculi,sed relcrniproniittunliir.l.o- Juit. 16.Deusaliliisvidebilursiculiesl. 17. Pacifici
qui dolum.5. Qu&nto ardore qurerenda[>axet vila filiiDei.18.Deusnonnisia pacificisvitlcbitur .155-162
aeterna. 121-124 SER.M. XXIV.De versu 2 Psalmi LXXXH, neus, cpih
SERM. XVU. D e eo quod dicilur in Psalmo XLIX,5, similis libi? — I. Gratulatur f idelibusDcizelo in-
neus manifeslttsvenict, neus nosler, el non sile- ccnsis contra itlola. 2. cliristianoruniin Pagauos
—
bit, etc. 1. Judiciumextremum. 2. 5. Praejiositis pielas. 5. Deo vero nee boinocompararidebel,
mtinusimpositum.volnm pii pastoris. Peccala mtillominiisidoliimHerculis,cujustifulusrefelli-
consuetudinevilescunt, nec sentiunlur.Ebriositas. tur. 4. Quomodopelitur til ne taceal,neque mi-
Excommunicalio. 4. Poccantesvidel et otlit Deus, lescalDeus. 5. Fideliumquorumdamzeluscontra
etsi nunclacet. 5. l)ei judiciumin |>eccanles.Poe- itlola. 6. Gratulaturcivibus,quod Homanos deos,
nitendilempus.6. Medicinaposlpeccatumnonre- Romredejectos, nolintslare Carlbagine.7 Deus
spicienda.7.Vilrcbreviias.nomovitro fragilior. 124-128 irascendomilis. 162-166
SERV. XVIII.Deeodcmverstt Psalm.XLIX, Deusma- SEHM. xxv. Devcrsieulo12Psalmixcm, neatushomo
nifeslasveniet,elc. — 1. clirisliadvenlus alter oc- quem entdierh, Domine,etc. — 1. F.vangeliuni
lu
cullus, allcr manileslus.1'rreceplaDei quibusdam lex TeslanientiKovi.Legisveteris promissaspiri-
in risum veniunt. Hoininumcarnaliumpcrversum lualiler inlelligenda. 2. Legis veteris servilus,
judicium.2. Cur Detis nunc judicat quredam, non cum Deus colilur propler terrena. sursum cor.
omnia.3.Thesaurusopcrum,seulionorum, s eu ma- 5. Diesmaligniab initio peccati. 4. Malignidies
lortim.4. SuusquemquemanetIhesatirus.Pauperes uiide.5. Diesmalignipiisjirosunt ad inveniendos
divitibuslalurarii,5. Pcenitentiainfrucluosa. 128-151 diesbonos. 6. Diesboniqua conditionepropositi.
SERM. XIX.Dc eo quod scriptumest in PsalmoL, 5, 7. Pa\ sequenda qualis prrccipilur.Sursumcor.
Quoniaminiquilalemmeam ego agnosco; et in 8. cbristusin pauperevestienduset excipiendus.167-170
PSalmoLXXII,1, QttambonusDeus israel recth SERM. XXVI.Deverbis Psalmixciv, renite, adoremus
—
corde! 1. RogandusDeus, ut faciemnona nobis el prosternamurci, fleamusante Donnnumqui nos
avertat, sed a peccatis nostris. 2. Poenilentisest fecit, etc. Et de verbisAposloliad Galatas,cap.2:
peccatapropriaet agnoscereetjiunire.3. SacriDcio Namsi per legenijustitia, elc, et cap. 3, Sienim
conlriticoniisjilacandusDeus.4. Hominidisjilicere data essellex quwpossit vivificare;et ad Rom.,
debet quodDeo displicet,et contra. Felicitashic cap. 9,0homo, iu qtihes, etc, et cap. 11, o alti-
non qurerenda.Atiditorumacclamalio. Scandalum tuao!etc.ContrabreresimPelagianorum,—-1. Homo
de felicitalemalorum.5. Felieitaset mercesa Deo a Deocrealus, a Deo,cum ipsumrogal, nondese-
quaenamexspeclanda.6. Adbene vivendumquoli- rilur. 2. Pelagianorumerror, se a Deofactoshomi-
dianispericuliscommonemur. 152-156 nes, a se aulemjustos. 3. Liberumarbitriumsine
SERM. xx. Deversu12PsalmiL,cor mundttmcreain Deoquidvaleat.4. Hominesquodsumus,Deoau-
me Deus; et de versu5 PsalmiXL,Egodixi, Domi- ctore sumus.craliacreatiouis.ElectioDei.5. Fide-
ne, misereremei, etc. — 1. Peccalornonpotestre- les si sumus,gratiaDeisumus.6. Gratia.7. Gratia
surgere per se a peccatoabsquegratia. 2. Confes- CbrisliMediatoris.Mediator.8. Pelagianahreresis
sio peccatinccessaria,utveniaimpetretur.Punien- exoricnsborretur, et gratiamDeiadmitterese si-
dumpeccalum,aut ab ipsopcccalore, aut a Dco. nmlat.9. Gratiacbristijjrrelornaluramet legem
Bxcusatiopeccatiiniquaest ela diabolosuggcrilur. uecessariaadmiltidebet. Lex ad cpiiddata.10.Ma-
2357 INBEXRERUM.
mchaeoniinbseresis de veteris legis auctore.
11. Legisdatseinsuflicienlia;gralise necessit;isin
Elisaeofigurata.12.GrattaCbrislianorum.15. Siassa
perditioms, u nde electi sumus.Electio ex perdi-
tiotiis massa investigabilis. 14. Gratia excludit
omne meritum praecedens.15.Kihilnobis arro-
gandum. 171-178
SERM. xxvu. Detitulo et priorihusversiculisPsalmi
xcv; et de verbis Apostoliad Rom.IX, Mherebor
cuimisertusfuero,etc ContraPelagianos. 1. Do-—
mus Dei, quae nunc aedificatur.2. Caplivitas,de
qua per Christum liberamur.5. In Deo, qui cujus
vult miseretur,nulla iniquitas.4. Cur Deuscujus
vult miserelur,capere homonon potest. 5. Quo-
modohic omnianotafactasuntApostolis.6. ^Equi-
tas Deicujusvultmiserentis credaturnunc,donec
poslea videatur.signum crucis. 7. JudiciaDei in
mysteriogralirc, nonratione scrulanda,sed admi-
rationeprosequenda. 178-181 SERM.
SERM. xxvill. Deversiculo3 Psalmi civ, Lwtelurcor
—
qttwrenliumDominum. 1. Laetandumcorde in
Deo.2. Deuscordilux, et odor et cibus. 5. I.ux
oculorumcibus, plures absque sui minutionepa-
scit.4. Sonuset intellectus vocisad plures sine
partilionepervenit. 5. De inteUectu. 182-184
SERM. —
XXIX. De versu 1 Psahni CXVH, confitemini
—
Domino,quoniambonusesl. 1. Bonusa se soltis
a
Deus, quo caeterabona.2. Confessioduplex,lau-
dantiset poenitentis.3. Confessiopeccatorumad
salutemnecessaria.4. Ulraquecontessio,laudiset
peccati,debilaDeo.5. Homomalusvultbonaomnia
praeterseipsum.6. Peccalumpuniendumauta Deo,
aut ab liomiuepoenitente. 183-187
SERM.xxx. De verbis Psalmicxvni, Gressusmeos
dirige, elc. Et Apostoli, R om. vn, Lex spiritualh
esl, ego atttem carnalh, etc Contra Pelagianos.—
1. Iniquitatisin hominemdominalusanle gratiam.
2. Captivitashominisex peccato. 3. Adversarius
gratirerefutatur experimenlo proprire infirmila-
4.
tis. l.uclacarniset sjiiritus. 5. Naturrefalsus
defensormedicoingratus. 6. In lucla carniset spi-
ritus quid faciendum.7. Gratiseadversariussub
jugoest iniquitatis.8. GratiaehostemrevincitEccle-
siae piecatio. 9. christus magister humilitatis.
10. JugumCurisliunde suave. Pelagianorumargu-
mentatio. 187-192
SERM. XXXI.DeverbisPsalmicxxv, 5, 6, Qui semi-
—
nant in Uicrymis,etc 1. seminare in lacrymis
omniumest cliristianorum.2. Martyrumpassioet
mercesin Psalmopraedicta.3.Infirmiorescbrislia-
ni quidamiu lacrymisseminantes.4. Quomodose-
minantomnesinlacrymis. Juslusquisquehic ab-
undanliusjilorat.5. Justorumoralionescumgemi-
lu. 6. I acrymaepiorumcomparanlurcumfleluim-
piorum. 192-195
SERM. xxxit. m PsalmumCXLUI. De Goliaet David,
ac de contemptumundi.—1. Medicamenta iu scri-
pturis divinis.2. Tjtuluspsalmi.5. Goliaeet Davi-
dis descriptio.4.DavidisinDeoconfidentia.5. Quin-
que lapidesDavidquidmysteriihabeant.6. Regula
ad inlelligendasScripturaeallegorias.7. De fluvio
Jevatilapideset in pastoralivase posiliquid signi-
Dceul.8. PopulusJudaeorumnon imjflevitlegem;
quiatimebat, nonamabat.9. De suis viribus ne
homo i>raesumat.10. Propriumhominisnitiil nisi
peccatumet mendacium.11. Dusejanuaediabolo
tentatori,cupiditaset limor. 12.ReosomnesChri-
stus invenit.13. Crucissignumin fronte quid si-
gnificet.14. Cupiditatistentalio. 15. Timoristen-
latio.16.Bonomalusnibilvere nocet, sed prodest.
17.Homomalusnovaculaacuta. 18. Felicitasnon
in temporalibusponenda.19. FelicUasimpiorum
nonnullisscandalum.SuperfluapetenspropitioDeo
nonexauditur.20.Diviliarumabusus. 21. Cupidi-
tas lemporaliumquomodoin proximuminiqua.22.
Defelicitateterrena aliler mali, aliler boni sen-
tiunt. 23.VerbiDeifructusa non audiente etiam
exigendus.24. Felicitasmundana;et quae licita
videtur,contemnenda.23. Felicitatemsaeculiquis-
quismagnipendit, alienigenaest. 26. Goliresu-
perbia ex terrena felicitate.27. in eos qui de fe-
licilate terrena gaudent. 28. Bealus populus
quis. 196-206
SERM. XXXIII.Deversu 9 ejusdem Psalmi CXLIII , vi, 7-19, Nildlintulimusin hunc mundum, etc.
Deus,canlicumnovumcanlabolibi; in psalteriode-
cem cliordarumpsallam tibi. —1. Charitatecan-
tatur canticumuovum.2. Lex implelurcharitate.
5. rraeceptatria ad Deum pertinentia. Sabbalum
2358
spirituale. Sabbatumsabbatorum.4. Prreceptase-
ptem quaeproximum spectant. 5. Canlicum. novum
cantare cujusnamsit. Donatislaeillud non can-
tant. 207-209
SERM. XXXIV. In haecverbaPsalmi CXLIX, 1, 2, can-
tate Dominocanticumnovum,laus ejitsin Ecclesia
sanctorum, etc. Decanticonovo et vita nova.^—
1. Canficumnovumcantare, cujus sit. 2. Cbaritas
ex Deo. 5. AmamusDeum de Deo.ldola cordis.
4. Amorinfimus.5. Deuscontinuo, cum amatur,
habelur. 6. CantandumDomino,et oribus, el mo-
ribus. 7. Pretiumquocharitascomparanda.8. Pro-
ximusquanlumdihgendus.9. Precaliopost scrmo-
nem. 209-212
SERM. XXXV.Deeo quodscriptumest in rroverbiis
Salomonis,Si sapiensfuerts, tibi et proximhtuis
erh; si autemmalusevaseris,solushauriesmala.
Cap.ix, f. 12, secundumLXX. 213
xxxvi. Deeoquod scriptumest ibid., cap. xm,
ff. 7, 8, sunt qui se divitesaffectant, nihilhaben-
tes; el sunt qui se humiliant,cumsinldivites.ned-
emptio animw viri—divitiwejus : pauper autem
nonsiiffert minas. 1. ExpositioverborumScri-
pturre. 2. Divitiarummorbus, superbia.3. Diviles
non hujus mundi. Paupertas el divitire Chrisli,4.
Omnesboni fidetesdivites sunt intus. Hiemset
aestas nostra quae. 5. Divites hujus mundi non
contemplia Christo.Diviliaruminanitasel pericu-
lum. 6. Divitisead quid prodessepossunt.7. Divi-
tiis iuterioribusdivites.8. Interioresdivilire,fides,
auro praeferenda.9. Divilirepro animaesalute ih
eleemosynisexpendendre.10.Paupertasanhni prae
limoreniinarumanimideflcientis.11.Diviliaeverae
a Deoexpetendae. 215-219
SEBM. xxxvu. Delectione ProverbiorumSalomonis,
ali eo locoubi diclum est, mulieremfortem quis
invenkt? etc usque, Et iaudetnrin porlisvir ejus.
Cap.xxxi, f. 10-51.— 1. Quaede muliereforti di-
cuntur in illo Proverbiorumcapite, ad Ecclesiam
referuntur. 2. Ecclesialatere non potest. 3.Pretio-
sior est lapidibuspretiosisquaeab Augustinomu-
lier supra describitur.4. CouDditsuper eam cor
viri ejus. 5. operatur enim virosuo bona, etnon
niala, in omnitemjiore.6. Invenienslanamet li-
nuni, fecitutile manibussuis.7. Exsurgitde nocti-
bus, et dedit escas domui, et opera ancillis.8-9.
Prospiciensagrum mercalaest. 10. Succinctafor-
liter lumbos suos, firmavitbrachia sua. 11.Kon
exstinguelurlucerna ejus tota nocte. 12. Manus
suasextendil ad utilia.13.Bracbiaquoquesua fir-
mavil iniusum. 14. Manussuas aperuit pauperi.
15.Kon est sollicilusde his quaein domosunt vir
ejus, cumalicubidemoratur.16.omnes apud eam
vestitisttnt.17. Dupliciapalliafecitvirosuo.18.De
byssoet purpuravestimentasibi fecit. 19. conspi-
cuusfit in portisvir ejus. 20.Sindonesfecit et ven-
didil. 21. cinctoriaautemCbananreis.22. Fortitu-
dine et decoreiudutaest. 25.Ossuum aperuit at-
tente. Disposuitordinem lingurcsure.24.severae
conversationesdomorumejus. 25. SurrexerUntfi-
lii ejus, et ditati sunt. 26.Et vir ejus laudaviteam.
27-28. Muliaefiliaefecerunt polentiam.29.Falsae
gratirc, et vana speeies. 50. Beatorumnegolium
nonaliudnisi laudareDeum. 221-235
SERM. XXXVUI. Deverbis Ecclesiasticiu, 1-5, Fili,
accedensad servilutemDei, etc. Et de verbis
Psalmi xxxvui, 7, Quanqmmin imagineambulat
homo,etc Deconlinentiael sustinentia.—l.Dure
virlutes hujusvitae.2. Bonaet malaboniset malis
communia.scandalumde felicitalemalorum.3. Fi-
des hic necessaria. Tempus Ddeiet tempus spe-
ciei. 4. Temjiusfideilaboriosum.5. Fides primum
prreceptum.vilahominiscrescendodecrescit.6. La-
borant pro cupiditalibussuis, laborarenolunt pro
Dei promissis.7. Timormorlis divili homini est
conlinua tribulatio.8. Divitirein tuto pomintur,
dumerogantur.EleemosynapiumfenusDeo.9. Di-
vilirein ccelumpraemittendae.10. Fidesin corde,
quasi Christusin navi dormiens, excitanda. 11. ^
Mundusamaloressuosrelinquit. 235-241
SERM.xxxix. De eo quod scriptum est Ecclesia-
stici v, 8,9, ivetardes convertiad Deum,nequedif-
feras de diein iiem. Etde verbis Apostoli,ITim.
— 1. Conversionon differenda.2. Contemptus
mundi.5. Cupiditasdiviliarumquam periculosa.4.
vermisdivitiarum superbia.5. Diviliarumusus in
ojicribus bonis. 6. F.leemosynre cjua mensura et
2359 INDEX RERUM.
quofinefaciendsB. 241-243
5ERM. XL.Deeodemloco Ecclesiastici v, 8, Ne tar-
des convertiad Deum, elc. m eos qui conversio-
nem de die in diem differunt, quorum alii niale
sperando, alii desperandopereunt. — 1. susti-
nere Dominum quid.2. Conversionemalii speran-
do, alii desperandodifferentes.3. Pleriquemalc
sperando differunt.4-5.Poenitentiain crastinum
non differenda.6. Excilandusaegrotusetiam no-
lens. 7. Kullaest securitasnisia Deo. 214-246
SERM. XLl.De eoquod scriplumesl Ecclesiastici xxn,
28, Fidem posside cum proximo in paupertate
ipsius,ut et bonh ejusperfruarh. —1. Fidesamico
in ejus paupertate servanda.2. Qua spe servanda
tidesamicopauperi.5. Konspe venlurreipsifelici-
tatis lemporalis.4. Lazari et divitishistoria id-
ipsum ostenditur. pauperisconsortiumin aelema
felicitatediviti cjuiipsumbic spreverit, non spe-
randum.5. Dives pauperiscontemptor, miser fi-
nita vita. 6. Pauperumamiciliaeleemosyniscom-
paranda. Mammona 7.
iniquilatis. Fidesjn Christum
pauperem. 247-251
BERM. XLlI.Deeo quodscriptumest in Isaia,cap.i,
f. 11,Quomihimultitudinemsacrificiorumvestro-
rum? Et inpsalmocxxxix, 1, Liberame,Domine,
ab hominemalo.— 1. Eleemosyna in pauperemsa-
crificiumest chrisliani'.Duogencra efeemosyna-
rum. 2. Eleemosynarum mensuraetmerces. Fenus
trajeetiliumquid.3. Homomalus. 252-253
SERM. XLlll.De eo quodscriptumest in isaia, cap.
vn, f. 9, Nisicrediderith,non inteltigetis. —i. Fi-
des necessaria. 2. Fides magnumDei donum.
3. Dsiin hominembeneDeia.Aliudintellecluset
aliudratio.4. Anpriuscredendumquodposteain-
telligatur. 5. Propbelicussermo ad firuiaudamfi-
dem eflicacior.6. piscatorcset idiotrein apostolos
cur elecli.7. Fides praecedithitelligere. 8. Fides
intelligendocrescit.9 .Quomodo e»credendumquod
intelUgatur,et intelligendumquodcredalur.— 254-257 Ovcsauditapaslorisvocesalvantur.20.uuum
SERM. XIJV.De verbis isaire,cap. LIII,f. 2-9. Hic
locusintelligiturde CUristo. 258
SIRM.XLV.De eo quodin tsaia, cap. LVII,j^. 15,
scrijjtumest, Quiatttemdeditierunlmihi,posside-
bunl terram, et inliabilabunlmontem sanctum
meum.Et de Apostolo,Hasergo promhsionesIta-
benles,clia-.issimi,mundemusnosabomnicoinqui-
nalionecarnis et spiritus, perftcientessanctiftca-
—
tknem in linwre nei. ll Cor.vu, 1. 1. Divinre
misericordiae tribuendumquodopportuneacciderit
nulla bomihumcura.2. Cupiditatesnon Dniuntur,
sed aiiftentur,si prassentiapropler terrenas pro.
missionescontemnanlur.5. scripturseobscuraloca
e.xlocisaliis aperlis illustranlur.4. Terra viven-
lium nobisjiromissa.5. Monschristus et Ecclesia.
6. Quomodo nionsChristusetEcclesia7.Qualis mons
CUristus;contra Donatislas.8. Mundiliescarniset
spiritus praecipitur.9. sanclificatioiii limore Dei
perficilur. 10.Carnisfuturacommutatio. Carobomi-
nis io corpusangeli convertenda. 262-269
IERM.XLVLDe pastoribusin Ezechiel,cap. xxxiv,
f. 1-16,ab illisverbis,Etfaclum est, etc, usque,
El pascameas cum judicio. contra donatistas.—
1. De pastoribusnonoves,sedseipsospascenlibus.
2. Chrisliaui, jiropter nos; jirrepositi, propter
alios.5. Pastoresqni se pascunl,non oves.4. La-
ctis percipiendipotestasdala pasloribus.5. Lacsic
sumaat,ut ovibusj>rosinl;non sumplolacte,oves
negligant.6. Quidsitlanisse legere. i.aua,honor.
7. pauluseorum vitiis,a quibus sibi honorexhi-
betur, non parcit. 8. Pastoresne viliis parcant,
multituclinisconciliandaecausa.9. DemactautUius
oves pingues.10.Ovisinfirma,unde eon!brlanda.
11. ln arena rediOcant,qui lelicitalemterrenam
promilfuiit.12. lnfirmusquomodoconDrmaiidus.
15. infirmuset aegrolusin quo differreintelligan-
tur. christianafirmitas.14.Errantesovesrevoeare
tenentur pastores. Donatistarumstulidaobjeclio.
15. Errantesoves non sine sanarum periculone-
gligunlmv 16. ovium errautium infelicitas.17.
Malimonteset colles,in quibusoves errant. Boni
montes. 18. Errantes per lotam faciem lerrre.
19. Malispastoribusovesunde securae.20.ovium
iuteritus quomodopastori imputalur. 21. oves
a malispastoribusquomodo reducit Deus.Ovis
errantem pastoremsequendononsecura. 22.Pa-
stor malusnonin eo quodde suo, sed in eo quod
de Dei profert, audiendus. 25. ovium curam
Deusipse suscipit.24. MontesIsrael,ubi paseua
bona, 2o. Spesoviumiu soloDeo.26,oviunisani-
23eo
tas et requies ex Deo. 27. Pascere cum judicio.
28. Perdix sine judicio congregans, dialwfus.
29. Perdix contentiosaavis; in Donalislas.59.
unus pastor lwnus, quia boniomnes iu uno. 51.
DonatistrcCatholicos a sua communiencrepellunt.
52.Donatistarumvox non vox pasloris.55. Nec
vox paslorisest quod illi de tradiloribusdicunt;
neque quod Ecclesiamdicunt pcriluram.51.vox
pasloriset ejusgrex non latet. 55.Locusex Canti-
cis canticoriima Donatistis fruslraprolatus.Canlica
cantieorumaenigmata.56. Locusex canticiscon-
Irariusest Donatistis.37. Meridiessi tntelligalur
locoeitalo, facitcontraDonatistas.Exirebrerelico-
rum esl. 38. Locusex Haliacucmale usurpatusa
Donalistis.59.ln Donalistasnon quadraltesiimo-
niumHabacuc.40. fnterpretalioverior projihetae
Habacuc 41. DonatistaeSimonisCyrenreilactum
pro se interpretantes. 270-294
SERM. XLVII.De ovibus in Ezechiel, cap. xxxiv,
17-51,abillisverbis, Elvosovesmew,etc, usque,
El egoDeus vester, dicil Dominus Deus. Contra
Donatislas.— 1. Ovespascureet manuumDe.isu-
mus. 2. Pastoris vox cum tremore audienda.
5. GregisDeisecurilas.4. vox pastorisuunclem-
poris audieuda. 5. Dei palientia ne abutamur.
6. Kon evellendazizaniaante messem,nec haodi
ante judiciumseparandi. 7. Deijuciiciumsecuri
boni,trementesniaiiexspectant.8.Conscientia cito
mtmdanda.10. Doctoreslividiet amaruleuti.11.
Konsuflkiibonaconscientia,si esl negligensco-
ram bominibusconversatio.12.Hominibus j;lacere
quatenus studendum. 15. Quando sufficial con-
scientia. 14. Bonaeconversalioniscura. 16.sclii-15.Ovcs
et hircosnunc discerneresoliusesl Dei.
smalisDonatistarumauctores supcrhi. 17.Dona-
tistas separationemsuam excusare non p.osse.
18. DonatistarumschismajirudenticuiquamChri-
slianismumproOtericupienti, non placere. 19.
rrophetia
de CUristojastore, docensipsum esse cmn
Deo.21. Deitatisunitas;etpersonarumdistributio.
MedtalorChristus,quomodo.22.Testamentumpa-
cis.TestamentascUismalicorum irrita per impe-
ralorum leges. Scripturas se ab igne servasse
jactant Donalistse.25.Habitalioet qtties in eremo
conscientiae.24. Benediclionisimber. 25. Iigna
in campofructiferaallegorice.28. contra nonali-
stas. 27. Aluporumdentibus eruunlurqui pasto-
rem audiunl.28. Planlariumpacis. 29. ovcs Dei
qutenam.SO.Deusximnium est, elab omiiibtissuis
nondivisus,sed loitisjiossidetur. 29S-5I5
SERM. XLVUI. De verbis MicUaere propbetre,cap. vi,
?>. 6 -8,Quii dignum offeram nomino, etc. Dequo
PsalmoLXXII,Quam bonusisraei Deus, elc. —
1. Praedicator verbi operaturin auribus, Deusin
corde. 2. sacriOciuniDeo nos ipsi. Judiciumct
justitiam facere.Perversumjudiciumnonest judi-
cium.3. Nonrecti corde,qui de malorumfefcitate
scandalizautur. 4. Quantumpropinquantcasui. 5.
Gubernatiorerum ad Deum pertinet. 6. Hoc
psalmista suscepit cognoscere. 7. Quomodovel
quamdiu Dettssinat et bene ess%malis,cl male
essubonis.8. Malisnonrevera bene est, ucc bo-
nismale.Malumest, malum pati. Bonaquibusfa»
ciasbene, et qurefaciuntbonum. 316-519
SERM. XLIX.in eumdemMichrcae de
locum, juslilia
qure faciendajussa est; et io Jlallhaeicap. xx, tlo
conductisin vinea.— 1. Superiorissermonismen-
lio. 2. Conducliinvinea. Opusindictum..Uistilia.
credere, est opusDei,et eademipsajuslilia. Fides
a factoet diclo.3. Kunctenebrae,jiostealux. Dies
suntDdeles.4.Amicuset inimicusnuncvix cligno-
scitur. 5. scripturasanctaspeculum.6. m tliscor-
diaduorumquomodose gcrere debet amicusam-
borum.7. Justitia.Ira, festuca; odium,trabes.llo-
micida, fratrem odit. 8. Debilorumdimissio.
qui 10.Stephanicbaritaserga lapi-
9.Exemi)lumCbristi.
datores snos. 11. GenuDxoorat pro inimicis.320-525
SEBM. L.—Deeo quodscriptumest in Aggaeojiro-
pheta,cap. n, f. 9, Meumest aurum, et mettmest
—
ContraManichreos. 1. Manichreorum
argentum.
in veteresScripturascalumnia.2. Aurumel argen-
tum res est non hominis,sed Dei.5. Quiaid Deus
nonmodo condidit,sed pro nutuadministrataliis
ad subsidiumet probationem,aliisad supplicium.
4. Aurumejus jiroprie esl, qui illo bene ttlilur,
adeoqueveviusest Dei.5.recte Aurumbonis et malis
cur datur. 6. Aurumnon viluperari posse.
Mamrnona iniouitatis,Divitirc aliseverre,tiiss falsa;.
 6361 INDEX RERUM.
7. Divitiarumpius usus. Dementiaest crhnen ma-
le utentium in res ipsas transferre. 8. Aurum a
Manictireis injuria aecusari.Auricupiditas damna-
tur, rectus usus a Dominocommendatur.9. Mani-
chseiprophetarumcalumnjatores.10. Aggaeilocus
vindicatur.'H. Aurum et argenfum allegonce.
12. Pax promissapost resurreclionem. lo. Auri
contemptusin projiheticislitteriscommendatus.526-532
SERM. II. De concorchaMatthaeiet Lucaein genera-
tionibusDomiui.— 1. Tractandaqurestioproposila
in die natali Christi.Spectaculorum dies. 2. Specta-
cula Christianorum.Marlyrummortemaliter spe-
ctant earnales,aliter spintuales.3. Christusde fe-
minanascicur voluerit. Per feminamvenenum,
per feminamsalus. 4. Evangeliifidestotoorbe re-
cepta. 5. DissonantiaEvangeliorumnulla esse se-
cure creditur, donec intelligatur.Utilitassecretl.
Vela appensa in domo. 6. PiafidesScripturarum.
a d
Augustinus divinasScriplurasnon pianimenlem
afferensaliquando,decipilur.7. Cbristusquomodo
filiusAbrahamet David.8. Generationesab Abra-
ham usque ad Christum.9. ConceplioChrislide
Spiritusancto.Justitia Josejjh sincera, non saeva.
10. Interpretatio nominisJesu. 11. Utilitashrere-
ticorum.Utilitasper Judamproditorem.12.Gene-
rationester qualuordecimajmd Matlhreuminve-
niuntur,Jechoniabis numerato.15. CurJechonias
bis numeretur.14. TransitusEvangeliiad Gentes
figuratusin transaiigralioneBabylonis.15.Christus
inter Judaeos et GentesIajis angularis in .lectionia
adumbratus.16. Curgenealogia Christideducitur
per Joseph.JosephverusmaritusMarire. Josepti17.
pater Ctiristia Mariadiclus,quomodo.Ctirislusnon
se negat filiumJoseph.18. Mariremodestiaet bti-
militasimitandafeminis.Mariavirgoet mtilierdicta.
Symliolumfidei.19. Ctiristuspatrem Josejih non
negat. obedientia pueri Jesu imilanda pueris.
20. Christuset filiusel DominusDavid.21. Conjti-
giiun facit, non commixliocarnalis, sed charitas
conjugalis.Conjugati abslinentes ex consensu.
22. Carnaliscommixtiononnisiprocreationiscausa.
Tabulaemalrimoniales.Adulteriumunde. veniale
peccatumquandoin usu matrimonii.25.Duobus
sustentaculisconslatgenus bumanum.24. Advilae
necessaria, alii libidme, alii ratione ducunlur.
25. Patribusconcessumhabere multas uxoresad
hoc tanlumut fitiosprocrearent. 26. Dignitasvir-
a
ginaliscoepit matreDomini.Josephquomodove-
re pater chrisli. Adoptiofiliorum.Filiinaturales
et liiii conjugales.27. Duopatres Josepbiad con-
ciliandosMatthreumet Lucamrecle admittuiitur.
28. Adoptioin sacrisLitteris.Anliquorumcuman-
cillis concubitusquomodosine adttlterio.29. Filii
proprioqtiodammcdoaj ud Judaeos.Generationes
Dominivarie ab Evangelistissine mendacionume-
ratae.50. Quare per Josejih numeranlur,non per
Mariam.5J. cur Matlhaeusdescendensnmnerat,
l.ucasvero ascendens.32. De quadragenarionu-
meio ingenerationibusDomini.Quedragenariinu-
meri significatus. 55.Curgenerationesseptuaginla
septem numerat Lucas.54. Kumeri septuaginla
septemsignificatus.55. Scripturrequomouolegen-
dre. 552-354
LII.
SERM. De verbis EvangeliiMatthaei,cap. m,
f. 13-17, venit Jesus a Calileain Jordanem ad
Joannem, u t ab
baptizarelur eo, elc; de Trinitate.
— 1. DeusTrinitasin baptismo christi commenda-
tur. 2. DeTrinitateinseparabilidifficultas.3. Auxi-
Iii divininecessitasad solvendumnodumdifficul-
tatis. 4. opera Patriset Filiiinseparabilia.5. Pater
omniaper Filiuinet fecit et regit. 6. Difficultas, au
Filiinativitaset passiosit ctiam Palris.Patripassia-
norumhreresis.7. Difficultatis nodus.8. Filiisolius
est nativitasex virgine, sed facta est a Patre et
Filio.9. Filu nalivitatemesse factama palre. Pau-
lus juris divini consultus. 10.LocusApostoliquo
dicitur Ctiristusde muliere natus. 11. Factama
FilioquoquenalivitatemFilii.12. PassioetiamFilii
a Patre et Filio.15. idemde CUristiresurrectione
probalur. 14. Replicatiodoctrinre explicatae.15.
Deusad modum corporisin spaliononcogilandus.
16. Deus incomprehensibilis.17. In nobis quae-
renda Deisimilitudo.18. Animanostra ad hnagi-
nem Dei facta.19. Trinitatissimilitudoin homine.
20. Memoria,intellecluset voluntas,el separabili-
ter demonstranlur,et inseparabiliter operantur.
21. Exhis tribtis illustralur rrinitalis niysteritun.
22. Quidex illis ad Patrem, quid ad Filiumet Spi-
ritum sancfunjperlineat, cogiianduin, relinqujtur,
2362
23. Hincsatis intelligiturTrinitatispersonasposse
et separabiliter demonstrari, et inseparabiliter
operari. 354-564
SERM. Ull. De verbis EvangeliiMatttirei,Eeati pan-
peresspirilu, elc.; sed de hoc maxime quod di-
ctum est, lleali mtmdkordes,quoniamipsi Detim
videbtinl.Cap.v, f. 3-8. — 1. omnes voluntcsse
beati. Pauperspiritu quis. 2. Mitisquis. 3. Lugen-
tes. 4. Esurientes.5. Misericordes.6. Mtuidicordcs.
7. Dei facieset manuset pedes quid. 8. Prreniia
operibus congrua in sententiis bealitudiimm.9.
visioDei quomodoniundicordibusspeciatim| ro-
missa.10.Fidecor mundaturad videndumDeum.
11. FidesChristianorum discerncndaa fido drcmo-
num.Fideicomitesspes et cliarilas.12. Deusnon
cogitandus ut corpus. 15.Locusisaire in speciem
contrarius. 14. Exculiturlocus allatus. Coelum,
sancti. Terra, lerreni. Surstimcor. 15. Latiludo,
longitudo,allitudo et profundum.16. crucis tjua-
luor dimensiones. 364-371
SERM. I.IV.De eo quod scriptum est in Evangelio
Mallhrci,cap. v, f. 16, Sic litceal Irnnenvcslrum
coram hominibus,ul videant bona opera veslra, et
qlorificentPatremvestrumquinc in cwlh est; el con-
tra, cap. vi, ji'. 1, iltendile juslitiam vcslram
facialiscoram liominibus,ttt videaminiab eh. —
1. Praeceptaiu s|)eciem conlraria. 2. Ltriimtiue
prrcceptum implot Aposlolus.5. concilianturtliio
llla praecepla.4. Quisnamvere prxcepluni ulrum-
queini|ilevit. 572-374
SERM. LV.Deverbis EvangeliiMallhaci, cap. v, f. 22,
Qui dixerit fratii stio, falue, retts crit geheimw
ignis, etc — 1. Thiior utilis. 2. Diviniauxilii ne-
cessilasaddomandamlinguam.5. Deuslinguredo-
mitor. 4. Ferendtim flagcllum Dci domitoris.
5. Qttamin spem Uicdomamur. 6. Ilefiigittnino-
strum Deus. 575-577
SERM. I.VLfn Evangeli*Malthaei, cap. vi, y. 7-15, de
orationeDomiiiica,ad conipctcntcs. 1. Symbo-—
luin et oralio cliristianisIradilttr.2. Duocavcntla
invocanli.5. Konoplanda mala nialis, sctl ul boni
Jiant,oraiidum.4. Mulliloquiiimin oralioiievilan-
cluni.Atlcjuiilorationostra.Desidcrioitiniformain
Dominicaoralione.5. Primapetilio.6. seciuulape-
titio. 7. Tertia pelifio. 8. t)e cadcm petitioue.
9. Qttarta|>etilio.10. Panisqtiolidianiissernio Dei.
Eucharisiia.11. Quiiitapetitio.12. Peccalorumquo-
tidianoruiumuiidalio.Minulapcccalanoncoiilcni-
nenda,quia jilura. 13-Paclttm donandidebila. 14.
llortatttrad dilcctioneminimicoriini.15. Iniinicos
diligere paucorumesl, sed lamenab oniiiibusid
lirrestaiidum.16.liiiiuicosaltem jietenti detur ve-
nia. 17. Discijdina sineoclio.inimicoveniamnegans
niliilij-sinocet, sed sibi. 18. Sexta jictilio. 19.l'c-
litionestres reternam vitam,et tres liiijusvitrene-
cessitatesrespiciunl. 577-586
SERM. I.VH.Rtirsumin Maltlireicapttlvi,—f. 9-15,de
oralioneDominica,atl Competcnles. 1. Syinbo-
lum pritis,liimoratiotradenda.2. Filiusl)ei iralres
suosnos esse voluit.5. Quitla Patre pelendum.4.
Primapelilio. 5. Secuiidapetilio. 6. 'rcrlia petilio.
7. Quartapelitio. 8. Qtiinlapetilio.9.sexia pelilio.
10.Liberatioa nialo.11. Magnatenlalio, horreuda
tentalio velle vindicari.12.Comniendatiocharila-
tis erga inimicos.Debilaquotidiana.15.llorlalio.
586-593
SERM. LVUI. Itemin Malthrei,cap. vi, j!'.9-13, dc ora-
tione Dominica,ad Compelentes.—1.symboluin
et Dominicaoralio.2. OmiiiumunusPaler.5. Prima
et secundapetilio.4. Tcrlia petilio. 5. Quarlapeti-
tio. 6-7. Quinla petitio. 8. contrairamet otliuin.
9. Concupiscentire resislendum.10.peccatamiiiula
noncontemneuda.11. Liberalioa malo. 12.Peli-
tionumdiscrimen.13. Symbolummemoria tenen-
dum. 595-599
SERM. LlX.item in Matlhsei,cap.vi, f. 9-13,de ora-
tione Dominica,ad Competentes.— 1. Synibolum
regula fidei.2. omniumunuspater. 5. Primajcti-
tio. 4. Secundapetitio.5. Terlia petitio. 6. Quarta
petitio. 7. Quintapelitio. 8. Sexta petitio. 400-402
SEBM. LX. De verbis EvangeliiMatthaei,cap. vi,
f. 19-21, Nolile vobisconderethesauros in ter-
ra, etc.; exhortatoriusad faciendaseleemosynas.
— 1. In hujus munditribulationeconsiliuma Chri-
sto capiendum.2. vita tiic laboriosa.5. varie con-
turbaturqui Uiesaurizat.Cuicolligat,nescit.4. Furi
fortethesaurizat.5. consiliuma Christopelendiiru.
6. rhesaurusin coelocondendus.7. Migrandaee
terra m welumdivitjte,8,laturarii npstripaupere»
2363 INDEXRERUM.
sunt. 9. opera misericordiaesola commemoranda
sunt in judicio.10. Ratiocur de eleemosynistan-
titnl agalur in judicio. 11. Deus egere voluit in
pauperibus. 12.Poenitentiaslerilis nihil prodest.
400-408
SERM. LXI.De verbis Evangelii Matthtei,cap. vn,
f. 7-11,Petile,et dabitur vobis,etc; exhorlatorius
ad faciendaseleemosynas.2. Homode malobonus
nonfit nisia Deo. Pelagianosredarguit. 5. Bonum
duplex. 4. Erogandapecunia,ut habeaturjustitia.
MendicusDei. Ad pelendum similitudinibusDeus
hortalur. 5. viduaad judicem.6. Amicusad ami-
cum.7. Qui,a quo, quidpetamus.8. Qiii,a quibus,
quidvepelunt hic mendici nostri.9. Diveset pau-
in
per nativitate et morte aequales.10.Aliudest
esse divitem,aliud veUedivitemfieri.Vermisdivi-
tiarum,superbia.11. Divitiarumusus adcomparan-
randamaeternamvitara.12. Divitessic utantur su-
.p.erfluissuis, ut tribuant pauperibus necessaria.
13.Adeleemosypasurget. 409-414
SERM. LXtf.De verbis EvangeliiMatthaei,cap. vm,
f. 8-12, Nonsum dignus ut sub lectttmmeumin-
tres, etc.; necnonde verbis Apostoli,I Cor.vin,
f. 10-12,Sienim quisvideriteum— qui habet scien-
tiam, inidoliorecumbenlem,etc 1. Centurionis
humilitas.2. superbus a discipulatuchristi rejjut-
sus.3. Centurionisfidesin huniililale.4. fn Cenlu-
rione Gentesfiguratre.5. Mulier tangensfinibriam
Christi,cum etunturba premit. 6. Impletummmc
quod in Evangeliopraedicebatur.7. lteprehenduh-
tur in idolioconvivantescum raganis. 8. Majoris
alicujus melu recumbentesin idolio.observanlia
in majorem queinque sit ordinata.9. scaudalum
fratri, peccatumest in Clnistum.10. fnepta excu-
satio recumbentiumin idolio.11. CorpusCbristi
premere et tangere. 12.Praelatusseu bonus seu
malus,piis nocere non valet. 13.Observantiapo-
testatumordinata.14.Doluspotenlismalinovaculae
comparatur.15. SecurilaspiorumsubDeiprresidio.
16.vita aelernalaborismerces. 17. Idola,nisi legi-
tima potestas detur, non frangenda.18.idolola-
trarum injustaequerimoniae. 414-425
SERM. LXllI.Deverbis EvangeliiMallhaei,cap. vui,
f. 23-27, Et ascendenteeo in naviculam, etc —
1. Navigantesin sreculo.2. ExcitandusChristusin-
ter iraetempestates.3. lmperanleChristofil tran-
quillilas. 424
SERM. LXiv.De verbis EvangelitMatthaei,cap. x,
f. 16, Ecceoqomittovos sicut ovesin mediolupo-
rum, elc.—1. Lujiiovesfacti.2. unde fiduciachri-
stiano inter lupos. 5. serpentis aslutia quomodo
imilanda.4. Columbre simplicitalisimitanda. 425-426
SERM. LXV.De verbis EvangeliiMatthrei,cap. x,
f. 28, Nolitelimereeosqui corpus occidunt,etc
—1. Timoretimorpeliendus.2. Hominiab homine
nil meluendum.5. Dei martyremcur non terreat
perseculor. 4. Animamodosuoimmortalis.5. Quo-
modomorianimapotest. vila animreDeus.6. Mors
lum corporis,tumanimaequibus iudiciiscognosci-
tur. 7. Morsanimaelugendael timendamagisquam
mors corporis. 8. Corporiset animaemors aelerna
quaesit. 426-430
SERM.LXVI.De verbis EvangeliiMatthaei,cap. xi,
f. 2-11, cum audhset Joannesin vinculh opera
christi, mittensduosde aisciputissuis, ail illi : Tu
es qui venturuses, an aliumexspeclamus? etc —
1. Joannisde Christotestimonium.2. Christitesti-
momumde Joaune.3. Difficultas an Joannes dubi-
taverit de chrislo. 4. Solviturdifficultas.5. Paupe-
rumcura. 430-433
SERM. LXVII.De verbis EvangeliiMatthaei,cap. xi
f. 25,confiteortibi, Pater, Dominecmliet terrw,
quia abscondistihwc a sapienlibus,etc. — 1'.Con-
fessioduplexest, peccatoriset laiudatoris. Tundere
peclus quid. 2. Peccatorisconfessioetiam ipsa est
Deilaudatio.Lazarisuscitatio,peccatorisresurgeh-
tis figura.3. Ecclesiapeccatoressolvendoqtiideis
prosit. 4. LaudareDeum.Accusarenosipsos.5. Ini-
mici nostri invisibiles.6. Unde praesidiumconlra
inimicos.7. Gratiain christo maximeelucet, c*in
latrone. 8. Fides denegata superbis.9. Joamies
non lumen, sed lucerna. 10.Oratioad Dominum.
453-437 SERM.
SERM. LXVIII.Item de verbisEvangeliiMatttijpi,capl
confiteorlibi, pater, Dominecwliel ter-
xi, f. 25, —
rw, eic. 1. sapientes et prudentes, quibus
abscondilasunt mysteria.2. Konprodestquantali-
bet scienlia,si desit scientiaDei.3. Nondetinenda
verilasin iniquitate,4. Undeinexcusabilessapiea-
236^
tes sreculi. 5. GlorificareDeumel graliasagere,
idem.6. Superhisabsconduntiirmysteria,parvulis
autem revelantur. 438-419
SERM. LXlx. De verbis EvangeliiMatttisei,cap. xi,
ff. 28,29, vcnitead meomnesqui2.laboratisetone- ;
rati esth, etc. 1.—Unde h iclabor. Humilitas f un-
damentumsedificiispiritualis.5. visionobispromissa
Dei videntis.4. Peccatorifugiendumad Deum. 440-442
SERM. LXX.Rursumde verbisEvangeliiMatthrei,cap.
xi, ^.28-30, renite ad\me, omnesqui laboraih et
oneratiestis, et egoreficiamvos,etc. JugtimChristi
in speciemdurum.2. Undelene lit jugum Christi.
3. Amoredura quaequemitescunt. 442-414
SERM. LXXI.De verbis EvangeliiMalthrei,cap. xn,
f. 52, 01«dixeritverbkmcontra spiritumsanctum,
nonremilteturei, nequein liocswculo,nequein fti-
turO.Sivede blasphemiain spirilum sanctum.—
1. Praeviaobservalio^idquaestionemtractandam.
Pharisaeide regno diabolirecedereex suisipsorum
verbis admonentur.2; bialioliejectioper virlutem
Chrisli.5.Liberatioa diaboloper gratiam.Discrelib
ex massaperdilionis.4. RegnumCbrislihreresibus
et schismatibusetjam excilatis indivisum.5. Diffi-
cultasquaeslionistractandre.6. Peccatumin Sj;iri-
tum sanclum,quale in Paganis.Judaeiset hrereticis
non irremissibile.7.DepeccatoinSjiiritumsanclum
quodin baplizalis,opinio quorumdaaiimprobatur.
8. Quaestio omniumdifficillima.9. Konomnem Sj.i-
ritus blasphemiamirremissibilemesse. 10. Certam
quamdamesse blasphemiamirremissibilem.11.Lo-
cus Joannis de eerto quodam.ludreorumpeccalo.
12.De Spirilusanclo hicdiclumesse. 15. Evange-
listaealii de hac re bonsentientescum Mallliceo.
14.Difficultas in verbis Jlarci. 15. rentalioduplex.
16.salus credenli etbaptizaloproiiiissa.17. Modus
quidam manducandic.irnemcliristi proprius pio-
ruin. 18. Aggredilur solulionem qurestionis.Trini-
las Deus.19. Pecealorum remissio datur j>erSpiri-
tum sanctum.Ignis, tribulatio.ignis, Spiritussan-
ctus. 20. ImjKEnilentia peccalumin Sjiiritumsan-
ctum. 21. De nullo desperandumesl in prresenti
vila. 22. objecliodiluitur. 25. omnis alia blaspbe-
mia, dimissopeccaloin Spiriluinsanctum,dimilti-
tur, quare. 24. Konideo Filiiblasphemiamfacilius
quamSpiritusremilti, quia ille minor esl in quan-
tumhomo. 25. Peccaiadim;ttere tolius cst Trini-
tatis. 26-27.Trinilalispotestas et operatio indivi-
dua. 28. Peccatanon remitlunlur exira Ecclesiam.
29. Spiritus sanctus, el Palriset FiliiSpirilus est.
30. ExtraEcclesiamhon babetur Spirilus sanctus.
31. Homines et carnales et animales,parvuli in
Christo.52. Ficticatholici,tiaereliciet sctiismatici
Spiritumsanctumnoiitiabent.53. Remissiopeccato-
rum nonextra Ecclesiam.54. Impoenitentiam irre-
missibilisblasphemircnomine inlelligendumesse
suadeturex Luca.55. Ex aliis duobus Evangelistis
ideniinsinuatur. 36.linitati Ecclesiae corde impoe-
nitenti resistere , blasphemia est irremissibilis.
37. CongregationespraeterEcclesiamnon halient
Sjiirilumsanclumquo fitremissio peccatorum.fec-
catum irremissibile.Suuugiumconlra irremissibi-
lem blasjihemiam. 58.Tractatorishumilitas. 445-168
SERM. LXXil.De verbis EvangeliiMatthrei,cap. xn,
f. 55, Aitt facile arborembonam, el fructumejus
—
bonum,etc. 1. Bonaoperahabere malusnon po-
test. 2. Malinos omnes inveuli. 3. PatienliaDei
erga nos. 4. Duaeradices charilas et cupiditas.
5. Hoinobonaomniavuk habere praeter seipsum.
6. Verumbonumquid.7. Ourmundustam acriter
flageUatur. 467-469
SERM. LXXUI. DeverbiSEvangeliiMatttiaei,ubiDominus
Jesus parabolasseminanlisexjionit,cap.XIII,f. 24-
50, 56-45.—1.Maliihter bonos.2.unares multano-
mina, et dureres unuminterdum nomensortiuntur
in figuris Scriplurae.3. Adchrislianosmalosut iriu-
tenlur. 4.AdbonosChristianosut maloslolereot.470-471
SERM. LXXIV. Deverbis EvangeliiMatthrei,cap. xm,
f. 52, ideoomnhscribaeruditusin regno Dei, etc
— 1. ScribreJudaeisquinam. 2. scribrenonerudili
in regno Dei. 3. Prfefectimaliquomodobona lo-
quanlur,et a subditisaudiendi.4. Bolrusin spinis.
472-474
5. veteres Scipturaeper Chrislum evacuatre.
LXXV.De verbis EvangeliiMatttiaei, cap. xiv,
f. 24^35,Ndviculaautemiti mediolatet mari jaciabatur
flnclibus,etc—1. Alliorsignificatio inre gesla.
2. Quidsignificettransitusmaris in navi. 5. Ctiristi
in mouteoratio.4. Navisjactatatempestate.S.Tem-
pestas abserte Domino.6. Retroaspicere.7. vigi-
lia noetisquarta, Fidescrucis.8, Errordiscipulorum
3365 mm% RERUM. 2360
erroremfigurathaereticorum.9. Error"ahusitidem non contemnenda.14.correclionon procrastinan-
figuratiis.10. Petrus ambulanssuper mare. 472-476 da. vox corvina. Hominesbona yolunt habere
SERM. LXXM.Rursus in Matlhreicap. xiv, f. 24-33, omnia praetervilam.15. Pastorisonus non abji-
de Dominoambulantesuper aqnasmaris, et de Pe- ciendum. 506-Sld
—
tro litubante. 1. Mare,saeculum;PetrusEcclesiae SERM. LXXXIII. DeverbisEvangeliiMalthaei, cap.xvm,
typus. 2. Ecclesianon super homines, sed super ff. 21,22, Quolks peccabitin me fratermeus,etc
Christumredificata.3. Petrus primobeatus, et mox —1.Deremittendisinjuriis.2. Omnishomodebitor
4.
satanasdictus. In Petro firmiet infirmi figurati. Dei est, et debilorem tiabel fralrem. Miserieordige
5. homoin se inlirmus,potens in Domino.6. Iufir- opera duo.MendiciDeisumus.5. Quotiesignoscen-
mitatispropritecognitionecessariaad gratiamob- dum fralri. 4. omniadebiladimiltenda.5. Insignis
linendam.7. paulus intirmilatemsuam agnoscens hac de re figura.6. Alia figurade eodem.Decalo-
perficilur.8. Petrus polens non in se, sed in Domi- gus. 7. sepluagesimoseptimo numero peccata
no. 9. ln saeculiadversitate seu felicitatecupiditas omniaesse prtesignala.PeccaladimissarepUcan-
tempestasest. 479-482 tur nondimiltendi. 8. Ila ignoscendum, ut non
SEBM. Lxxvu.Deverbis EvangeliiMatttiaei,cap. xv, negiigatur disciplina. 514-5 8
f. 21-28,Egressus Jestts de Genezareth, s ecessiti n SERM. LXXXIV. Deverbis EvaiigeliiMaltlirei.cap.
xix,
paries Tyri et sidonh, et ecce mulier cliana- f. 17, si visveniread vitam, serva mandata. —
—
nma, etc. Ctiananaeamulier humililalisexem- 1. ^terna vila quanlumamandasit, intelligilurex
pium. 2. Quomodociirislus nonnisi ad Israelitas amore hujus vitre.2. Malisunt dies liujus vitae.
in
missus.Solutioquaeslionis.5. saulus Paulummu- vera ac beata vita, seterna. 519
lalus. Raliomutati nomiois sauli in Pauli.4. Judaei SERM. LXXXV. Deverbis EvangeliiMalthaei, cap. xix,
audilo PeU'o conversi. Oves ad quas Chrislus f. 17-25, sivis veniread vitam,serva mundata,etc.
missus est. b. Ad genles christus non missus —1.Mandatorum observalioad promerendamvilam.
est, sed misit.6. FiliaArctiisynagogi,et Haemor- Evangelium,oschristi. 2. Divitesdifficilesaivau-
rhoissa.7. Resde illisnarrata licet vere gesta, ta- tur. Pauperesquidcavere oportet.5. Divilibtisejuid
men figuraest. 8. Qttidillisfiguratur.9. Chananreae prsecipivelit Aposlolus.Vermisdivitiarum,sujier-
perseveranliain petendo. 10. Gentes quare canes. bia. 4. Dediviliis quid prtestandum.Diviteslacile
11. HumiUtascommendatain Chananaea.Magna tribuant. 5. Quantumin paupereserogandum.6.
contrasuperbiammedicina,Deushomo.12.Judseis Paujicres leneutur frenare cupiditates. 7. Con-
ob superbiamrejeclis Gentesj)ropter tinmilitatem clusio. 520-523
in eorumlixum suffectae.Magnafides, sicut gra- SERM. LXXXVL Deverbis EvangeliiMatlhaei, cap.xix,
num sinapis.15.CarnaUainregnoccelorumnonex- f. 21, Fccfe, vendeomniaqumltabes,el da paupe-
spectanda.Diviliaehic argumeulumindigentire.Sa- ribus , etc — 1. Thesaurusin coeloreponendus.
nitas hujusvitaelongaaegriludo.14. Moriendine- Sursumcor.2.Consiliuinsalutis|>etens,uec luben-
cessitasab ijisoexortu. vera sanilas,immortalitas. ler atidiens. Deusipse servat qtiodpatipericlatur.
15.Raniinaturalespraeciduntur,inseriluroleaster, 3. Deusin panpereaccepit. Fenus pium et fenus
quare. 483-489 iniquum.4. Deuscreditoresi|ise ut recipiantcoii-
SERM. LXXVIU. DeverbisEvangeliiMatthaei, cap. xvu, venit. 5. Quid |iro terrenisreddat. 6. Dominoe duae
f. 1-8, postdiessex assumpsilJesus Petrum,et Ja- contrariajubentes, avaritiael luxuria. 7. Abea-
cobum,et Joannemfratrem ejus, etc—1. Regnum rum jugo Cbristusliberat.8. Avaritiae consiliumim-
2 .
Chrisli. Dominicae transfigurationisaUegoria. V e- pruclens. 9 . Aliud slolidumconsilitim.10. Consilium
stimenlaCtiristi.3. Pelri votum. 4. vox de nube. Dei id jubonlisquod avarilia.11.Avarorumialsa
Proslraliodiscipulorum.5. Discipulorumereclio, pietas io fllios.Filiomortuosua pars esl transmil-
Solus Jesus erectis iis videtur. Praemiumnobis tenda. 12.Morluodebelur, cjuodvivoservabatur.
promissumipse Deus.6. AUorumcurandasalusex 15. ChristusOliisaniiuinerandusin patrimoniidivi-
charitate. 490-492 sione.li. Avaritireexcusaliosublata. 15. Christus
5ERM. LXXIX. Rursumde verbis EvangeliiMatthaei, ubi contraluxuriamidemconsulitqupd luxuria.Dives
se Jesusdemonslravitin monte tribus discipulis. imjirudeus.16. Divesalter lttxuriosus. 17. Consi-
Cap.xvn, f. 1-8. 493 liumDeide faciendiseleemosynisnuucanwlecten-
5ERM. LXXX.DeverbisEvangeliiMatlhaei,cap. xvn, dum. 523-550
f. 18-20,Nosquare— eumnonpotuimusejicere? elc SERM. LXXXVff. Deeo quod scriptumesl, simileest
Ubi de oratione. 1. Apostolorumincredulitas. regnum cwloritmhomini patrifamilias, quimisit
2. Deusetsi noslraminopiamnovit,orandustamen. operariosihvineamsuam.watlh.cap. xx, f. 1-16.—
3. orandusDeus, ut a vitiis sanet. 4. --Egrotorum 1.colimus nos Deum, et colit nosDeus.2. Quo-
duo genera. Ctiristusmedicusomne aegrotosinve- modo nos Deuscolit. 5. vinea a Deoplantata.4.
nit. 5. Quoremedio per Ctiristumsauali aegroti. Operariiadvinereculturamconducti5. Mercesno-
Mercimoniumcoeleste.oralio Christiprocrucifixo- vissimispriusreddila, quid sit. Vocalihora prima,
ribussuis.6. Oratioin vitaehujuspericulis. 7. Be- tertia, etc 6. Denariusvita reterna.7. Quomodo ali-
neOciatemporalia et aeterna qttomodopetenda. ler intelligunturvocatihora jirima,tertia, etc 8. tu
8. Temporamalaunde, et quomodoierenda. 493-198 eos qui vocatiad vineamvenire differunt.9. Quo-
SERM. LXXXf. De verbis EvangeliiMalthaei,ubi ad- niodopaterfamiliasexiit vocaread vineam suam.
monemurab scandalismundicavere, cap. xvui, Ecclesialoquituromniumgenliumlinguis. 10. I)e-
^.7-9.—1. cOntrascandala quomodomunimur. speratio et perversaspesocciduntanimas.11. spes
in
2. Miles jiressura,conlra scaudalum munili. 3. perversaqua differturconversio.Dicmcrastinum
Milesquinamsinl. Mundusbonusetmuadusnialus. Deus nemini promisit.12. Potentiumamicitiam,
4. Scandalumab oculo, a mauuet a pede. 5. Men- cum saluli obest, conlemnendamdocetChristus.
dacium divina lege vetitum. 6. Hominesagant, 15. Christomedicoobediendum, contemptis po-
non ut homines, sed ut filiiDei.7. Paganorum tentibus qui ei adversantur.14. Phrenetici,lethar-
scandalumex pressuris mundi.8. Pressuraedefi- gici. 15.Conclusio. 550-558
cientismundi praedictae. 9. Paganorumin ctiristia- SEBM. LXXXVUI. De verbis EvangeliiMatthaei,ubi
nam religionemquerelaeex vastatione. 499-505 de duobuscrecissedentibussecus viam,etclaman-
SERM. LXXXU. DeverbisEvangeliiMatlhaei, cap.xvin, tibus, Domine, misererenostri,fili navid. Cap.xx,
si
f. 15-18, peccuveril in te fraler tuus, corripe f. 50-54. — 1. Medicusnosler, Chrislus.Miracttlis
euminterteel ipsumsolum,etc Et de verbis Salo- corporalibusaediOcabat fidem.2. Eeclesiseposlea
monis, Annuensoculhcum dolo,congerilItomini- fidessine miraculislaudabilicrest. Cicatricescor-
busmwsliliam.Qui aulem arguit palam, pacem j;oris sui cur servavit. 3. Miraculanunc majora
facit. Prov. cap.x, f. 10, secundum LXX.— 1. ob- Cbristusoperalur. 4. oculusmenlis, quo Deusvi-
servatiopraevia.Fesluca,ira,trabes, odium.2. Pec- deatur, mundalurper fidem.5. Operanostranunc
catumirascentis;crudelitasodiohabenlis.3. odium tota est sanare oculumcordis.6. Studiumde mun-
ei qui oditgraviusnocet quamalteri. 4. Quoanimo dandocordisoculo. 7. /Egrotiad poculumsumen-
fraler corrijiiendus.Peccalumin hominemnoncon- dum exemjiloChrisliinvitamur. 8. Crucemsuani
temnendum.5. Hujuspeccatiremedium.6-7. Quid cur hic honoravitChrislus.9. Duorumcaecorumcu-
agere debeat, qui injuriampassus est. 8. concilia- ralioquidsignificat.Jesumtransire, quid.10. Caeci
tur Evangeliumcumsalomone.9. Correplioalias duo,duopopuli.AngularislapisChristus.ll.Trans-
secreta, alias publica esse debet. 10. Qttando se- iens Jesus interpellatur, et sanat. 12.clamaread
creta esse debet, quandoj.ublica.11. correjilionis Christum,quid. 13.Turbajirohibensclamare. 14.
modus, curvesecrctofiat. Pcccata carnis morti- Quomodooculisanantur.Slare Jesum, cjuid.15-16.
fera. 12. \ita cito cinendanda.13. Peccatacarnis Luxiiitcriorcum visibilicompai-atur.17. Claroiin-
 2367 INDEX RERUM. 2368
dum inter turbas clamare prohibentes.18.Perse- dum 8. Mundusin Scripturisduplex, redempluset
verantiacontradictoresvincuntur.19. Boniet mali damnatus.9. omnibus jussttm est ut se abnegent.
in Ecclesiapermixti. Maluslionumduobus modis 10. VariigradussequentiuniChristuni, quidtfein
nbn maculat.20. Correclionon superbo animofa- illissil retro respicere. 584-588
cicnda.21. Unitasnunquamdeserenda. Donalista- SERM.^XCVII. De verbis EvangeliiMarci, cap. xiu,
rum separatioinqirobaturex jiarabolazizaniorum. >'.52, De die autem ilto vel Itoranemoscit, neque
22.Donalislarumcommentumde frumentorumdi- Attqeliin cmlo,neqtie filius, nisi Paler. — 1. Prae
minutione.23. Locusmale de sejraralioneintelle- paratioad novissimumdiem. 2. Honiinimortalitas
ctus a schismaticis.24. Prophelrepopuliviiiare- ad humilitalem prodessedebe.t.5. Sola mors hic
l>rehendebant,nec ab illo recedebant. 25. Cordo certa. 4. Muiidusper chrislumnobisvictus. 589-590
recedendtima malis, non corjiore. 559-555 SERM. XCVIII. De verbis Evangelii Luctc, caj). vu,
SERM. LXXXtX. Deverbis EvangeliiMatttiaei, cap. xxi, f. 11-15; et de tribus mortuisquosDominussusci-
f. 19-12, ubi Jesusarborem arefacit; et de illis —
tayit.2. 1. MiraculaDominiin corporilmsct in ani-
Lucre, cap. xxiv, jL 28, ubi finxit se lougius ire. mis. Mortuorumduo genera. 5. Tres moiTuia
— 1. MaJedictio Dciquid nos admoneat.2. Monsin Dominosuscitati. MiracufaChristiproplersignili-
mare missusab Apostolis.3. Maledictioncm arboris cationemfacta. Aptasimiliiudo.4. Trium mortuo-
futurumaliquidpraefigurasse. 4 .Regulaad scriplu- riim suscitalio.5. Tria peccatorumgenera, tribus
ras inlerpretandas. 5. Factunifigurattim. 6-7. Fa- illis mortuisfigurata.Consuetudomala.6. Quatuor
ctumvere gestum, et nitiilominusflgtiraluni. 553-558 in peccatis progressus.7. Resurgendumceleritcr
SERM. XC.be verbis EvangeliiMalthrei,cap. xxn, a peccato. 591-fjSa
f. 1-14, ubi de nuptiis Ulii
regis. ConlraDonati- SERM. XCfx.DeverbisEvangeliiLucre,cap.vn,f. 56-50,
slas, de charitate. — 1. Coavivium dominicum du- Et eccenndier qtimerat in civilatepeccalrix, elc.
plex : aliud hic, fideliuni, aliud in coelis, beato- De remissione peccatorum, contra Donatislas.—
rum. 2. Jusli omnes hac in vita et niaii suiit el 1. Mulicrpeccatrixad pedes Dominirccunibciuis.
boni.5. Malia convivioexclusi; quinam intclli- 2. Ptiarisreisttperbicogitalio.5. DominusPharisaei
gendi. 4. Unoexclusomullos exclusossignificari. cogitationemcasligal, 4. Arduaquaeslioex Domini
5. Qttaenam sit vestisniiptialis. 6. veslis nuptialis verbis nala. 5. Exemjjlisresdeclaratur.6. Qua?stio
charitas.Bonacreterasine cbarilale non jirosuut. solvilur.inter debitadimissanumerarivult qute vi-
Ctiaritaset cujiidilas in honiine. 7. Proximus, lavimusj>eccata.7. Deiucepsde remissionepecca-
oronis liomo.8. Fides non quaelibet laudatur. 9. toruni, quodab hominedimittinon possint.8. Do-
Charitasad iuimicosexlendi debet. oratio conlra iiatistarum error et arroganlia. 9. Argumentiim
inimicosquaenamillicita, quaenamlicita.10. Ex- Donatistarum.peccataper EcclesiamSjiiritussan-
u t
tendenda clilectio, omnesrapiat ad Deum. 559-566 ctus dimitlit.10.peccata a Deodimitliititurct pcr
SERM. XCI.De verbisEvangelii Matthaei,ubi Domi- hominem, et prteler honiinem. Sjiiritus saneus
nus interrogavitJudaeos,cujusfiliumdicerentesse per mysteriumhominumdatus. 11. Spiritusdatus
Ctiristum.cap. xxu, f. 42-46.— 1-2. Ctiristum absque hominumminislcrio.Exemplumin cuiiii-
csse Messiamprobatur contra .ludaeos.5. lncar- cli'iCandacisreginre. 12. Alitidcxcni| lumin Cor-
nativerbi mysteritimdignisaperitur. Amare Deum ncliocenlurione.15.Mundalioin Bajlisniononcx
gralis j;iclasest. 4. Diabolus c alumniosus a dversa- minislrorummeritis, sed ex Deigralia. 595-602
rius. Quarede bonis spargal mala.5. Post qtire- SERM. C Deverbis Evangeliimcae, tibi agitur dc Iri-
slionemde Cliristo,cur de moribusagitur. Honores bus, quorttmunusdixil,nomine,sequarteqttociim-
ecclesiasfici.6. unde Dt animus capax ad inlclli- qtte ieris, et reprobatusest; aliusnonaudcbat, el
genda mysleria.7. Konascendilin coeliimnisi qui excitatusest; terjius diffprebat, cl culpatuscst.
inhteret Ctiristo.8 . chrislus et Ecclesia, unusbo- Cap.ix, f. 57-62.— 1. Ciirreprobatur, qtii profi-
mo. 9. Fideac bonisoperibusad Deivisionemjier- tetur se secuttirum Chrisfum.2. Altcr a clirislo
venimus. 567-371 vocatus.Pietalecarnalidifferrcvolensiirgctur.Pa-
SERM.XCII.De eisdem verbis EvangeliiMalthaei, rentes quomodotionorandi.Mortuimortiiossi;j>e-
caj>.xxu, f. 42-46. — 1- Qurestio .ludrtis lacla de lieuies. Ordinare charitatem.5. ierlius ad suos
Cliristo.2. Ctirislusse UliumDavidnon negat. 3. respiciens cul|tatm'. Electio secundum gr.itiam.
ClirisfusDenset homo. 572-573 4. GratiaeDeitotumdebeijt electi. 602-604
SERM. XClfl.De verbis EvangeliiMatltiaei,cap.xxv, SERMO. CI. Deverbis Evangeliil.ticae, Messis quidem
f. 1-13,ihnile eril regnttmcwlorum decetnvirgini- mttlta, etc. Cap. x, f. 2-6.— 1. Messisi n Judceis,
bus, etc. — 1. Deccm'virginesqtirenamintelligen- semenlis in Gentibus. paulusmodicus.2. Messcs
dre iu parabolaEvangelii.2. virginesdecem, ani- duae,Judrcorumet Genlium.5. semcnKvangeliGen-
maequaelibetde EcclesiaDei.5. Necvirginitassuf- tibus transiuissum.4. Pastorispartcspopulocxpli-
ficit,necopera bona. 4. Virgoanima q uselibet cbri- care quidprosit. 5. Praeceptapraedicaloribus con-
stiana. 5. Prretcr conlinenliamet opera bonarc- 6.
stiluta, non carnaliter accijiienda. Praeccjilum
quirilur cliarilas. oleum, charilas. 6. fre obviam de sacculonon ferendo.7. De calceamentisnon
sponsoquid. Virgintun dormitio. 7. Mortui,quare induendis.8. Desaluteneminidjcendain via. Kx-
dormientes.8. cianiormedia nocle. 9. Rcsurrecfio positio primo olivia.9. Sensus after recondilior.
virginum. oleumin vasis.10. Oleum portare secum. Evangeliumper occasionemprredicare.10. Praecli-
Oleum alienum. 11. Falure virgines irridentura catoressua qurerentesqubmotloaudiendi.11. prro-
12.
sapientibus. oleum ementes ct veudentes. 15. dicatorespacemfen'e jussi. 605-610
Prudentiumvirginumhumilifas.14-15.rulsaulibus SERM. CII.Deverbis EvangeliiLucre,Quivosspernit,
ostiumcur non aj>erilur.16-17.Quomodo pruden-_ mespernit.Cart.x, f. 16.—1. Pastoribusdebilarc-
tes quinquevirgiuesimilandre. 575-579 verenlia. 2. Morsquaenamvere bonavel mala sit.
SERM. xctv. DeveriiisEvangeliiMaltbrei, u bi servus 5. Divilis et Lazaricontraria sors post niortcm.
piger, qui talentumaeceplum noluit erogare, da- 4. Morsunde malacenseri debet. 5. Hortaturad
ninatur. Caj>.xxv, f, 24-50.— Episcojiusunde di- bonaopera. 611-612
clus. Episcopatusofficiumcuique palrifamiliasim-
positum. 580 SERM. CUI.Deverbis EvangeliiLucre,Et mttlierqum-
SERM.xcv.be verbis EvangeliiMarci, ubi miracu- dam Murlha nonnne excepit iitum in domtim
—
sufli«,etc Cap.x, f. 16. 1.Unitascommendatur
lum septempanumreferlur. Cap.viu. ^.1-9. — 1.
Eptilrein Scriplurissanctis. 2. Miraculumsafurati scptem 2.Christuspascendumse praeberedignattir.5. liar-
pantimallegorice. 5. Mysteriain iis qui tltseet Mariaeofficiumulrumquebonum.Mcliusla-
sunt de septem.pauibus.4. Qualisquiad couvivium men Marire.4. Unumnecessarium.5. BonttmMar-
invilavit.5. Discumbenssineveste uiipliali rejiro- thae minislerium: mclior pars Mariae.6. Marlhre
balus. 6. untts projectus multostigtiral.7. Veslis ministeriumadMarisequietem tendit. 6i»-6!3
nuj>tialis,charilas. 581-583 SERM. CIV.Rursusin illutl EvangeliiLucrc, ubi de
SEBM. XCVL Deverbis EvaugeliiMarci,cap.vm,f. 54, Marthaet Maria.Cap. x, f. 58-42.— 1. Martbaeet
si quis vult me sequi,abnegelsemetipsum,etc, Marireofficiacomparantur.2. MinisteriumMarthae
deque verbisI Joannisn, 15, Qui ditiqit mundum, noa reprehensum a Ctiristo.5. Meliorpars' Mariae.
non est dikctio Patris in eo. — 1. charilatefiunt 4. Duaevitrein Marlhaet MariaUguratae. 616-617
prseceplalevia. 2. Amorsui, prinia liominispordi- SEBM. cv. De verbis EvangcaiiLucae,Qiihvestrumha-
lio. 5. Quosequendus chrislus et qua via. 4. Fe- bebitamkum, et— ibit ad illum media nocle, etc,
renda crux et conlemiiendusniundus.5. Muudtis 1. Adpetenduma Deosimilitu-
taj. xi, f. 5-15.hortalur.2.
i iii.busctirislus Aniicusdeviavcuieus
quomodonialus, et a Deobono lactus.6. Mundus i ccniendus. 5. Amicusalius medianocleinlcrpcl-
bonuscx malofactus.7. Munduspcrseciuensmun-
J3G9 INDEXRERUM. 2370
latusut det tres panes. 4. Tres panes dati. 5. Fi- ff. 3, 4. De remissionepeccatorum.— 1. Fralri
des, spes, charitas,Deidona. 6. Triaeademrur- quoties in nos peccaveritet poenituerit,ignoscen-
sus signiflcata.Panis, charitas; piscis, fldes. 7. dum. 2. Veniafratri danda, ut a Deo accipiatur.
Ovum,spes. 8. clades et vaslationes quomodo 3. Deiexemplodonandadebita. 4. peccatorpec-
Christianisuliles. 9. Civitaset regnum in coeUs canti ignoscat.5. venia a Deo in orationepetilur
aeternumeos nianent. 10. Terrenoregno aeterni- cum pacto dandaealiisveniae. 652-654
tas adulaloriepromissa.11.Constanliain ferendis SERM. cxv. DeverbisEvangeliiLucae,oportetsemper
adversis.Sursumcor.GaUinaevangelica.12. Romre orare, et non deficere,etc. Dequeduobusqui in
vastalioreUgionichristianaesiveidololatriae exstin- templumascenderuntut orarent;acdeparvulischri-
clioni falsotribula.13. Eversisidolisnon exinde sto oblatis.—1. Fidesfonsorationis.2. Fidesnon
Romanam clademaccidisse. 618-624 est superborum,sed tiumilium.3. Contra Pelagia-
SERM. CVI.DeverbisEvangeliiLucae,Nuncvos,Pha- nos. 4. ParvulisBaplismusChristinecessarius. 655-657
rismi,quodforisestparopsidhlavalis,etc.cap. xi, SEBM. cxvi. De verbis EvangeliiLucae,stetil Jesusin
f. 59-42—1. ptiarisaeorumexterior mundities. tnedioeorum,eldixiteis, l-ax vobh,etc., cap.xxiv,
2. Eleemosynaan sine fidemundarepossit.5.Elee- f. 56-47.— 1. Manictiaeorum haeresis.2. Dubitatio
mosynae Ptiarisaeorum insufficientes. 4. vera elee- discipulorum.3. Resurreclionischristi Ddesquo-
mosynaqurefierijubetur. 625-628 modopersuadebatur.4. CoritraManicliaeos. 5. chri-
SERM. CVH. DeverbisEvangeliiLucae,Dicovobh,abs- stus Ddeminspirat.6. Ecclesiaper omnes genles
tineteab omniuvaritia,cap. xn,f. 15-21.—1. Prae- futurapromittitur.7. Saulusmutatusin prredicato-
ceptumde cavendaomniavaritia.2. Quaoccasione rem Evangelii. 657-630
daluma Christo.5.DivisorhaereditalisChristusesse SERM. cxvit. Deverbis EvangeliiJoannis,cap.i, f. 1-
nolensquidrloceal.Donalislae notanlur.4. Avariliae 13, m principioerat verbum,et verbumeral apud
damnaturqui vel sua cupide servat. 5. Divesim- Deum, et Deuseral rerbum, etc. contra Arianos.
prudens qui reservare proponit, non erogare. — 1. verbumDeiut intelligalur,quopretiocompa-
6. Animae consulendumut nonhabeatbona, sedut randum.2. PreliumVerbiipse homo.3. Verbum Dei
ipsa sit bona. 7. Siguum i
Ctiristi n fronteinlus por- forma cjuaedam non lormata.Forma sine temporeet
tantessecuri suat intermalos.8. omnis avaritia, loco. 4 Konminorinj.arte quam in toto. 5. fn re-
ne peccelur, jiraecidenda.9. Rursusde pericuio bus divinispiaignorantiameliorquam j>raesumpta
avari vel sua cujiideservantis. 10. Avaritiavitre sciciitia.OculocordisDeusincomprehensibilis. Dei
etiamipsa cavenda. 627-651 cognitione f it homo beatus.Deusex noslra coguitio-
SERM. CVUI. DeverbisEvangeliiLucre,cap. xu, f. 55- ne noncrescit.6.verbumcoaeternumpatriasseritur
36, sint lumbiveslri accincti,et lucernmardentes, contraArianos.7. Divinacarnalibusinsinuarediffi-
el vos similes,etc, deque verbis Psalmi xxxm, cile.8. Siinifitudines adrefellendosArianosadhiben-
f. 12-15,Quisesfhonwquivutlvilam,etc. 1. De — dae.9.Simililudinilius tamennon nitilurnostrafides
exspeclandoadventuDomini.Chrislianiquare facli de Verbo.10.Similitudines nativitatisfiliiDeiimper-
sumus.2. Tria in Evangeliocommendata.3. Dies fectaeincreaturis.Coaevumet coaeternum.11. m
bonifruslrahic qurerunlur.4-5.vita et dies boni corevissimilitudo quaedam verbi coaeterniDeo.Ignis
ubi quaerendi.6. Quidagendumut oblmeanturdies et lux coaeva.12 Alia coaeva,imago et res unde
,boni. vita etdies boni.7. Lingua cotiibenda. 632-635 nascitur.15,Insimilitudinibus allatisest inaequali-
SERM. ClX.De verbis EvangeliiLucae,Faciemcmliet tas. 14. FiliiDeicoaeternitaset aequalitasex duobus
terrmnoslhprobare,etc, deque istis,siyadiscum coflalissimilitudinum generibus. 15. Cordis oculus
adversarioluoadprincipem,du opcraminvia libe- mundandusul videaturDeus.16. Verbumincarna-
rari ab illo,etc, cap. xn, f. 56-59. — 1. Tempore tione quasilac factum,ut a nobiscaperetur. 17.Hu-
misericordise utendumad poenitenliam. vitro fragi- militasa verboincarnatodiscenda. 661-671
lioressumus.2.Quissit adversariusillecuiconsen- SERM. CXVUI. De eisdemverbisEvangelii.loannis,m
fire jubemur. 3. Adversariusnoster sermo Dei. principioerat rerbum, etc Cap.i, f 1-5.—l.,ver-
4. Annihominimagisdecedunt,quamaccedunt.636-638 hum Deiaeiernum,genitum, nonlaclum.2. simi-
SERM. CX.DeverbisEvangeliiLucre,ubi dicilur de litudine oslenditurcoaeternumesse Deo PalriFi-
arboreficulnea,per trienniumiructumnon lerenle; lium. 671-671
ac de mulierehabenledecemet octoannos in in- SERM. CXIX. D e eisdem verbis Joannis,In prin-
firmitate,cap.xm, f. 6-17; necnon de verbisPsal- cipto eral rerbum, etc Cap.i, f. 1-14.—1. ver-
miix,f. 20, Exsurge,Domine,nonprwvakathonw; bum aeternumapud Deum.2. verbum Dei non
—
judkentitr gentesin conspeclutuo. l. Ficusste- est factum. 5. verbum Dei incomprehensibile.
rilis per trienniumquidsignificet.2. Mulierdecem 4. verbuincarofaclum.5. incarnationismysterium
et octoannis in infirmitate.Homo nonde suo, sed suadetur.6. incarnalioopus omnipotentisVerbi.
de gratia Dei bonus.5. Prophetaevotum,ut non 7. SimilitudineexplicaturIncarnalioVerbi. 673-675
praevaleat homo. 4 .Judicii v enturi certitudoimpletis SERM. CXX. D e eisdemverbis Joannis, m principio
tot alus praedictionibus. Deusdebitor,non ex acce- erat rerbum, etc, cap. i, f. 1-3.— 1. verbum Dei
ptis,sed ex promissis.5.RegnumDeipromissum.638-641 incomprehensibile in Evangeliorevelatum.2. ver-
SEBM. CXl.DeverbisEvangeliiLucae,ubi regnum Dei bum ubiquetotum.5. Verbidiviniexcellentia
Dei
dicitursimilefermenlo,quodacceplummulierabs- intelligendaex humanlverbi proprietate. Recens
condilin farinwsata tria; deque eo quodibi scri- baplizatiin albis. 676-677
ptum est, Domine, s i pauci sunt quisalvanlur?Cap. SERM. CXXf. De verbisEvangeliiJoannis,Mundusper
xiu, f. 21-24. — 1. Tria salafarinre. P aucis alvanlur. ipsum faclus est, elc, cap.i, f. 10-14.— 1. Mun-
Salvandimulti sunt inter se, sed aliorumcompara- dus duplex. 2. Mundusmalus. 3. Quinamsunl filii
tione pauci.2. obiurgatioet ad eleemosynamex- Abratire.4. Kalivitasduplex. 5. De eodemargu-
hortatio. 641-642 mento. 678-680
SEBM. CXll.De verbisEvangeliiLucte,Homoquidam SERM. cxxu. DeverbisEvangeliiJoannis,cum esses
fecitcmnammagnam, etc., cap. xiv, f. 16-24. — sub fictt, vidi le, etc, cap.i, f. 48-51.— 1. Na-
1. Judaeiad coenaminvitati,uos ducii el coacli. ttiauael sub ficu, genus humanumsub peccato.
2. ires excusationesvenire nolenlium.5. Quin- 2. SomniumJacobfigurafuit.5. De dttplicinomfne
que juga bonnm, cnriosilasquinquo sensiium. et de lucta Jacob.4. Abrahamcm' primumnomen
4. tmpedimentumDdci. Ccena manibus Do- suum cum posteriore non retinet, Jacob veroe
miniconsecrata.5. curiositatesensnumniliil opus contra.5. israeli in fine credenti visio Dei pro-
est ad salutem.6. Uxor,volujilascarnis. 7. oculo- missa.6. christuset hic et sursumest. 680-685
rumnominecaeteri sensus sigiiificali.8. Adcoenam SERM. CXXIII. De verbis EvangeliiJoannis, rocaltis
venire nemocunctetur. 615-647 estautemetJesuset discipuliejus ad nuptias,etc,
SERM. CXIIl.De vej-bisEvangeliiLucre,Facite vobis cap.II,^.1-11. —1. Humilitaschristimedicinasu-
amicosdemammonainiquttalh,etc,cap. xvi,f. 9. pcrbirenoslrre.2. CurCbristusesuriens non fecit
—1. AmicibeneDeossuosrecepturiin coclumqui- pauemde lapide,sicut in nuptiis vinumde aqua.
namsint. Minimichristi quinam. 2. Mammona ini- 5. via ad patriam Ctirislushumilis.4. Chrisluset
quilatis.Eieemosynanon de rapinis, sed de justis sursumet deorsum.5. Omnishomopauperet men-
laboribusfaeienda.3. zachaeusimitaudus.4. Mam- dicusDei. 684-686
monainiquitatiscuidiclaediviliae.5. Divitircquae SERM. cxxiv. De verbisEvangeliiJoannis,Esl aulem
verae,et quaeialsae.6. versedivitiae.Colimusnos Jerosolgmh
—
Probalka piscma,etc, cap.v, f. 2-4.
Deum,el colilnosDeus. 648-651 1. .4igroti ad piscinamsanatiofuit figuraliva.
SSRM. CXIV. DeverbisEvangeliiLucae,Si peccaverit 2. Totatiaecvita tribulatioest. Tortoresanimae,
tn ie frater tuus, corripe Ulum,etc, cap. xvu, timor et dolor.3. PiscinaeProbalicaesignilicatio.
8371 INDEX RERUM.
HumilitasClirisliper superbiamnon respuenda.
4 cliristusmortalitatemsuscepit,ut darel immor-
talitatem. Brevitastiujusvitre. 688-688 SERM.
BERM. CXXV. Rursumin joanuis eap. v. De quinque
porticibus,ubi multitudo— languentiumjacebat; et
de piscinaSiloe, cap. ix. 1. Eadema tractatore
Scripturarumnon frustrarepetuntur.2. Quiacuie
portieusLegemMoysifigurabant.Legisad sanau-
5.
dumimjiotenlia.Lexquare dala. .-Egrotus unus
aqua molacuratusquid significat.4. RequiesDei
septimodie. Sexaetatesmundi.Quomodo requievit
Deus,et semperoperatur.5-Doiprovidentiain or-
dinationemalorum.6.Judreorum turbatioex duplici
capite. ^Egrolusdescendehdoin piscinamcuralus.
Unus tantum sanaliis.7. lnfirmitastriginla anno-
rum. Justitireperfectioquadragenarionumerosi-
Amorsaectilinon compatituramoremDei.
fnificata.
. Possessiorerum temjioraliumunde innocens
agnoscilur.9. Quadragenarius numerusih jejunio
Moysi,Eliaeet Ctirisli.Quadragesima ante 1'ascha.
Quinquaginta dies post pascba. 10.Lex uon implc-
lur sine charitate.11. Temporaliaanimodimitten-
da. Tenlatioplerumquepeccatoremnon facit, sed
prodit. 686-697
SERM. CXXVI. N
DeverbisEvangcliiJoannis, potest on
Filiusa se facerequidquam,nisi quod viderit ra-
trem facientem.cap. v, f. 19. — 1. Fidesintelle .
ctumprrecedere.debet. 2. Pcrversumest credere
nollenisi quodvideas.5. Ex creaturis qurcviden-
tur, assurgendumad Crealoremqui non videlur.
4. Miracula insolitafecitCbrislus,ut el in quotidia-
nis quaeviluerant,agnoscerelurfacfor.6. Miracu-
lum nativitatisex virgine in Chrisloexbibitum.
6. Miraculo nativitatisChrisli movemurad creden-
dumDeum.7. ExplicandumquomodoFilius faciat
quae videritPatremfacienlem.8. Arianorumerror
in verbisdominicis.9. HefellitArianos.Carnalem
ipsorumsensumex|>lodit.QurefecitPaler, nonnisi
per Filiumfecit. 10. Nonalia pater, alia Filius,
sed eademopera Trinitas facit.11. Trinitas per-
sonarumet unilasdivinitatis.12.Sensusverborum
Christiimbutisantereclafideperquirendus.15.Dif-
ficullasintelligendiisthaecverbaex eo quod non
intelligaturvidereipsiusVerbi.14.InChristoforma
servi mortalibusostendebatur, fbrniaDei beali,
servabalur. 15. VidereVerbinonaliud Verbo. a manducantes,de caslitateservandaadmonentur.3.
Charitascapacesfacitad capessendadivina.Sensus
locl propositi. 698-705
SERM. CXXVII. De verbis EvangeliiJoannis, Amen,
amendicovobh,quia veniet hora,et nuncest,quan-
domortuiaudientvocemFilii Dei,el quiaudierint,
vivent,etc. cap. v,f. 24-29;necnonde verbisApo-
stoli, nonvidit,etc, I cor.cap.n, f. 9.
— 1. Quodoculus
SjiesCtiristianorum de iis est quaenohviden-
tiir. Aptasimililudo.2. vita aeternaaobispromissa,
quanturh amanda. 3 . Quid sitaeterna et
vila, quanti
emenda.Pretiumvitaereternre.vita aeternaverbis
hominisnondicitur.4. Filiussempcrgenitusa Pa-
tre. 5. GeneratiosempiternaFiUiDeiexplicarinon
6. 7.
potest. Deuscibusmentisbeatrc. liesurrectio
animaeper fidem.8. Resurrecliocorporis aliis in
bonum,aliis in maluni. 9. hicarnationisFilii Dei
eausaet ratio.Quomodomorluussit. 10.Chrislus
judex in formaservi.11.Deumvideresummafeli-
citas. 12.Formaserviab omnibusvidebitur, forma
Deia solispiis. 13.Postresurreclionemvitareterna
in visione Dei. 14. Resurrectiocarnis futura.
15. Mortuorum suscitatioa Deo, nonminuscredi-
bilisquamcreatio. 703-713
SERM. CXXVIII. DeverbisEvangeliiJoannis, Siegote-
slimoniumperhibeode me, etc, cap. v, f. 51-55;
deque verbisApostoU,Spirituambulate,el concti-
phcentiascarmsneperfecerith.c— aro enimconcttpi-
scit, etc. Galat.cap.v, f-14^17. 1. Testimonium
Cliristi,etiamde se ipsoquam verum sit. 2. cur
quaesitum testimoniumJoannis. 3. In marlyribus
Christussibi ipseperhibet teslimonium.4. Ctiari-
tas ex Spiritusancto. 5. Lucui animre et carnis.
SubdendaanimaDeo, animrecaro.6. Apostolus de
pugnacarniset spiritus.7. Apostolusmaleintelle-
ctus. Officiumpastoris, exjilanare difOciles locos
8.
Scripturae. Pugnainleriorsic gerenda, ut spiri-
tus non vincatur a carhe.9. Pugnarecontracarnis
concupiscentias munus est sanctiin nobis.
Spiritus
Beneagit qui a bonoagitur. 10. Sanctihicnon fa-
ciunt quae volunt, quomodo.11. Vult homonon
essfiiconcupiscenlias, necfaeitquodvult: 12. Pu-
gcaudunineregnet peccatum.13. Concuniscentias.
2572
perfieerequid sit. 15.In tribusmortuis a Chrislo
suseitatistres peccatorumgradus. 713-720
CXXlX. De verbis EvangeliiJoannis,cap.v,
f. 59-47, scrntamini scripturas,in qtiibusptilalis
vosvitammternamhabere,etc, contraDonatistas.
— 1. Evangelicae
lectionisexpositio.2. Chrisfivcr-
ba ad disci|)Ulos, adnos pafiterspectant.5. Judreo-
ruminfidelitas.4. verba Christiin Judaeos,Eccle-
siaeconveniUnt ia Donalistas. 5. Testimoniaveteris
festamenti de Christoet Ecclesia.6. NoviTesta-
mentitestimoniuinpro Christoet Ecclesia.7. Anti-
christiscelusimitanlurDonatistae. 8. QuaesilCatholi-
corum, quae Dooatistarumdoclrina. 9. Donalistae
nec Moysi,nec Christocreduntvel resurgenli.Do-
nalistaein Ctiristuminjurii. 720-721
SERM. CXXX.DeverbisEvangeliiJoannis,ubi narra-
tur mifaculumde quinquepanibuset duobuspisci-
bus. Cap. v, f. 5-11.— 1. Miraculisigniflcalio.2.
Christuspanis factus incarnalione.MercalorCtiri-
slus.rtedemptornoster,quomodo.5. Amandus chri-
slus.Exeo quod Deus Gt
leeit,credibile quodpro-
misit. 4. QuodprrestititChrislus,mirabiliusest
quamquod jiromisit.5. Christianorum sub patrono
Christosecurifas. 725-728
SEnM. CXXXI. De verbis Evangeliijoannis,cap.vi,
f. 51-66, Nisimanducaverilis carnem, etc, deque
verbisAjiostoliet Psalmoruni, contraPelagianos.—
1. Corporiset sanguinisClirislisacramentum.2. Fi-
des donumDei.Gratireviolentiasuavis.5. Necfides
necbonavita propriisviribus arroganda.4. Gratia
justificato,ut in via jusia ambulet necessaria.5.
Ambulansin viajusla, si id sibi tribuat, perit de
viajusla.6. In Pelagiaaos.Remissiopeccatorumin
Baptismo.LanguorpostBaplismum. 7. Gratiaebene-
fieia qualuor : remissiopeccatorum,curaliolan-
guoris,redemptioabomni corruptioiieet concu-
piscenlia. 8. Graliaepostremumbeneficium,corona
justitiae.9. justitia Dei, qureJudaeiset Pclagianis
ignotaest. Gratiain veteri Testamentoocculta,in
Novorevelata.10.ConciliacontraPelagianos. 729-734
SERM. cxxxil. DeverbisEvangeliiJoannis,Caromea
vereesca est, el sanguh meus vere potusesl. Qui
numducatmeam carnem,etc. Cap.vi,ff. 56, 57.
— 1. Adregeneralionisgratiam lnvitanlur Cate-
chumeni.2. Conjugatifideles, jam corjws Christi
Continentirevotoobstrieti.4. Graduscuique suus
servandus. 751-736
SERM. cxxxni. De verbisEvangeliiJoannis,ubiJe-
sus nonse ascensurumad diemfeslumdixeral, et
tamenascendit,cap. vn, f. 2-10.— 1. Evangelicae
lectionisexpositio.2. Cliristum in eo locononesse
mentilum.5. Mentiripejus est quamfalli.4. Falliet
mentiriquomododifferant.5. Kecfallijiotestctiri-
stus, nec mentiri. 6. Ex ipsa Evangeliiveritate
curistusa mendaciovindicatus.7. solutio qureslio-
nis.8. Alterasolutio. 757-742
SERM. CXXXtv.De verbisEvangeliiJoannis,si man-
seritisin verbomeo, verediscipulimei eslh, etc,
cap. viii,f. 31-54.— 1. Magisteromniumcjhristus.
2. Praemiummanentisin verbo christi. Uberari
duobusmodisdicitur.5. Serviluspeccati 4. Aj>ec-
cati serviluteet motte non liberat msi Ctiristus.
Similitudocarnispeccatiin Chrislo.5. Peccata,sa-
crificiajiropeccatis.6. Conclusio. 742-745
SERM. cxxxv. DevcrbisEvangeliiJoannis,Egoveni,
ut faciamoperaejus qtti misit me.ContraArianos.
Etde eo quodait illuminatusillc qui erat caccusna-
lus,—scimusquiapeccaioresnensttonexattdil.Cap.
ix. 1. Caecitas omniumhominuma naiivitate.2.
Locus Arianiscalumnioseusurpatus.5. Opera
ab
Patriset Filiieadem. 4. FiliusDeiconsubslantiaUs
et coaeternusPatri.5. UtFiliusoperaPatris,sicPa-
ter operaFiliifacit.6. Peccatorumetiamorationes
exauciiri.7. Kullushic sine peccalo.8. Apostoli
eliam postChristiresurreclionempeccatoobnoxii.
746-749
SERM. CXXXVI. m eamdemlectionemEvangeliiJoan-
nis, de illuminationecaecinati.Cap.ix. — 1. Caeci
nati illuminalio.2.Caecierror putantis peccatores
nonexaudiri.5. Judaeorum caecitas,calumniantiunj•
4 .
solvisabbatumachrislo. caecilasJudreorum quo-
modo Christi adventu aucla est. 5. Paulide legis
* et de .ludaeorum caecitateteslimonium.
impotenlia
6. Eiisaeus baculumpraemillens,tum ipse veniens
ad suscitandummOrtuum,quidadumbret. 750-755.
SERM. CXXXVII. In EvangeliiJoanniscap.x, j^.1-16,
de pastore, et mercenario, et fure. — 1. saailas.
«8 INDEX RERUM.
nienibrorum in ur+itateet charitate.2. UnilascHri-
sli et'membronuo.'3.Janua cliristus.Pelrusinfir-
mus sibi ijrsiignotus.4. Quida Petro exlgitur.5.
Trespersonaeadovilevenienles; pastor,fur, mer-
cenarius.biligendusest pastor',mercenariustole-
randns,cavenduslatro. 6. DictumChrisliin Phari-
srcos,spectare et ad malosde Ecclesiapastores.
Ecclesiauna ex Judaeiset Gentibus.7. Clericimali
pervertere dum
nitentesEvangelium, exemplo suo
laicosad peccatumtrahunt.8. Perversaiulerjireta-
lio Evangelii.9. Malospastoresessein Ecclesiasi-
milesPharisaeorum. rastor quis mercenarius,qUis
castus.Uxorcasta.10.Deuscaste quaerendus.11.
Mercenarii quomodonliles.Pastorespauci,merce-
narii niulti. 12. MercOnarius fugiens. Donatistae,
lupi etlationes.15.uvade spinis quomodolega-
tur. 14.Mercenariifugientes,dum iniquis favent.
Augustinus nonmercenarius.15. De ovibusqure
ralioreddendaa pastore. 750-762
SEBM. CXXXVUI. DeverbisEvangeliiJoannis,Egosum
pastorbonus,etc., cap. x, f. H-16. 1. Bonus—
pastorcurcommendatuslhsingulari.2. Martyrium
siiie charitateniUilprodest. 5. Charitasquantum
bonum.4. Petrumaliosqueexistere j;astoresbo-
nos.5. UnustanienbonuspaslorChrislus.6. Spon-
saead Christumaffeelus.7. sponsaeverba ut inlel-
ligenda.Sodales,quasisimuledales.8. Sponsi re-
sponsum. 9. Sponsreverba prave usurjata a
Donalistis.10. RefellunturDonatistae. 763768
SEBM. cxxxix. De verbis EvangeliiJoannis,Egoet
—
Pater unum sutntts.Cap.x, f. 50. 1. chrislus
quomodoDeiPatrisUnicus.2. Filius Dei ct Pater
sunt unius subslantiae.3: Arianorumobjectio.4.
Quantablasphemiadicere FiliumDeialteriussub-
stantiae.5. Ariaaiper Filii injuriamPatremlalso
honorant. 769-772 prreceptacur leganlurCUrislianis.6. Visio Petri
SEBM. CXL.Deverbis EvangeliiJoannis,cap.xti,f.
44-50,Qtiicredit in tne, noncredil in me, sed in
eumqid memisit.Conlra.quoddamdictum Maxi-
miniArianorum episcojji,qui cumSegisvullo comite
constitutusin Africablasphemabat.—l.Fidesin
Chrislum.2. Kativilales Christiduae.5. verusFilius
Deicurdictuschristus.4. Cnumse essecumpaU'e
nemopraeterChrislumdicere ausit.5. .'Equalitas
Filiicum Patre.6. verbumDei mandatumPatris.
773-775
SEBM. CXLI. De verbis EvaiigeliiJoannis,Ego snm
—
via, et veritas,et vita. Cap.xiv, f. 6. 1. veritas
a pbilosophis tiujussreculiinventa,nonvia.2.unde
al)illisinventaverilas.5. Stullitiacolenliumidola.
4. Ctiristusfaclusvia. 776-777
SERM. CXLII.DeiisdemverbisEvangeliiJcannis,Ego
— eo, etc, cap.xvu,f. 18-34.—1. paulusapudAltie-
sumvia, etc, cap. xiv,f. 6. 1. via tutaCtiristiis.
2. ViaChristustiumilis.Fornicaria Domino.5.ob-
jurgatio peccatoris,ut salubriterconfundalur.4.
Odiumpeccatoriscumejus amore.5. rumorhumi-
lilatismedicaihento sanandus.Ctiristuset viaet ja-
nua.6. christusmedicuspoculumprioraegrotobi-
bit. 7. Chrislusa se vult, non mirabiliafaeere,sed
humilesessediscamus.8. charitassine inflatione.
9. Sinectiaritatenon prosuntaliaDcimunera.10.
Adperfectiocemet ad charitalemimilationeChristi
pervenitur. 778-784 SERM. CLI.D everbis
SERM. CXUU.DeverbisEvangeliiJoannis,Egoveri-
lalemdicovobh,expeditvobisut egovadain,elc,
cap.xvi,f. 7-11. — 1. Fidesin Ctiristumadjusti-
ficationemnecessaria.2. Peccatuminfidelitalisin
Christumcursolumarguitur.5. spirilussanclima-
gnummunuspost christi ascensionem.4. .lustitia
fidei a Spiritu sancto post recessum christi. 5.
Jnexcusabilis infidelilasmundi. 785-787 peccato orta. Originalepeccatumex concupiscen-
SERM. CXLIV. De verbis eisdemEvangeliiJoannis,
Ipsearguetmimdumdepeccato,et dejuslitia, etde
judicio.Cap.xvi,f. 8-11'.—1. PeccatUm incredu-
lilatiscur solum arguitur. Spirituss:mctus,gratia
Deidicitur. 2. Credere Christum,el credere in
Christum, d ifferunt.5. Jusfitiade qua arguilur
mundus.4. Justitiaquod Christusvadilad Patrem,
quare. 5. solus Christusascenditin coelum.6. Ju-
sliliaChristiquomodonostra. 787-790
«ERM. CXLV.De verbis EvangeluJoannis,cap.xvi,
f. 24, usquenuncniliilpetitstisin nominemeo. Et
de verbisLucae,cap. x, f. 17-20,nomine,eccein
nominetuo et dmmonianobis subieclasunt. —
1. LocusJoannisquomodoconciliandtis cumverbis
Lueae.2. Timenlibusalisconditur duleedoDei,reve-
lalursperantibus.3. Timorsub lege, spes sub gra-
lia. 4. charitasnonex nobis,sed ex Deo. 5. Homi-
2374
nis praesumptio per Legein,captivitasper graliam
tollitur.6. Discipulisub Legenonduma cupiditati-
bus liberi. Temporaliaa Deo petentes, nihil pcte
t«il. 790-794
SERM. CXLVI. De.verbis EvangeUiJoannis, SfiHOB
Joannis, diligh me? etc, cap. xxi, f. 15-17.-^-
1. Officiumpastoris et ovium.Haereditasnostra,
Deusij se. 2. Recensbaptizaloscaverejubet a ma-
lis Ctiristianiset.a schismaticis. 796
SERM. CXLVU. De eisdem verbis EvangeliiJoannis,
sinwnJoannis,diligisme plus lih ? etc, cap.xxi,
f. 15-19.— 1.Pelriprresumptio et negatio.2. Petri
amorin Ctiristumverus.unitas omniumpastorum
in Petro figurala.3. Pelrus desertusa Cliristo,et
postroboratiis. 797-798
SERM. CXLMII. De verbisActuum Apostolorum,cap.v,
f. 4, Nonae manens t ibi manebat,etc. Diedominico
octavarumpaschaedictusad srmctosMartyresvi-
ginti.— 1. Ananiae et sajiphirrcnon severiorcor-
replio, mors lemporalis.2. \ola Deoreddenda. 798
SERM. CXI.IX. Iu quoqureslionesj,ropositae ex Acfibus
Apostolorum, cap. x, et ex Evangelio,solvuntur;
seu de quatuorquaesliunibus : prima,de visione
Petri. secunda,de verbis Evangelii,i.nceatlumen
vestrumcoram liominibus,ul videantbona fucta
veslra,ctc Et paulopost, Cavelefacere jusliliam
vestramcoramliominibtis, v.tvideaminiab eis, etc
Terlia, de verbis Evangelii,Nesciatsinistrulua
quid faciat dexleralua. Quarla,de dilectioneini-
mici.Matlti.cap. vi, f. 1-4, et cap.v, f. 45-48.—
1. QuEestiones solvendae:j>rimaquaestio,de visione
Petri.2. voracitasnon imperata Pclro.3. .ludaeo-
rum abslincntiaab immundisanimalibusfigurativa
erat. 4. Aiiiinalia Judaeis|rotiibila,signasunt. Fissa
ungula. Runiinatio.5. Judaicarumobservationum
Dguraliva.\'as. Linere quatuor.7. Pelrus perso-
namgerit Ecclesiae. 8.GentiumreceptiointraEccle-
siam.9. Linteum.10.Trinasubmissio.11. Quaestio
secunda,ex Evangelio.12. Locorumpravainter-
pretationediscordia.virginesoleumnon ferentes.
15.Conciliautur locain speciemconlraria.14.sen-
suslegitiinusutriusquelociex ipsis christiverbis
eruilur. 15.Quaestiotertia, de Evangelio,ulsini-
stranesciat oj.usdextcrae.16. Qurestioquarta,de
inimicidilectioneet odio.17. Orandamjiroperse-
quentibus.18.Proximinomineinimicusetiamdili-
gendus prrccipitur.19. ExplicaturAposlolilocus,
de carbonibuscongere.ndis snper caputinimici. 800-80'
SERM. CL.De verbis ActuumApostolorum,Quidam
aulemEpicureiet stoicipliilosophidhserebantcum
nienses prredicans.2. Fideschrislianorum, 3. Epi-
curei et stoicicum Apostoloconferentes.4. Beata
vitaab omnibusappetitur.5. Epicureorum et Stoi-
de 6.
corumopinio beata vita. Epicureorumopinio
ab Apostolo im|<r,.bata. DeanimaquidEpicureisen-
liunt.CbristiauiquidammoribusEpicurei.7. Jeju-
nium cum oratione el eleemosyiia.8. Stoicorum
o|>inioApostolo non probala.9. RejiciendseEpicu-
reorumet stoicorumde feficitatesententiae.10.
Beatiludoet ad beatitudinemviaCliristus. 807-81?
Ajiostoli, N on enim quodvolo,
sed
faciobonum, quod nolomalum, hoc ago, etc
Rom.cap.vn, f. 15-25.—l.LocusApostoU hialein-
teUigentibuspericulosus.2. luslivitatijcbellum,
nonaumtriumpliiis.3. Concupiscentir* IBterilusin
votisesseclebet.Mauiclireorum insauia.4. Quomo-
do coiiciij.iscenliae et consuetudinimalreresisten-
dum.5. Concupiscentia nobisinnata et ex primo
tia. Cliristussine peccatoconceplus,ut solveret
peccaluin.6. Apostolipugna contra concupiscen-
tiamnobisproponiturne desperemus.7. Agerenec
perficereseu bonumseu malum,quidsit. 8. Gralia
Ctiristiperimendaaliquandoconcupiscentia. Kiodo
quidageuduni f idelibus. 814-819
SERM. CLU.De secjuenlibusverbisApostoli,Rom.vn,
et viu, 1-4,usquead, misitDeusFilimn suvmin
similitudinemcarnis pecculi, etc —1. Diflicultas
nonest in obscurissensibus,quandoadjuvatSjiiri-
lus. 2. Deeodem arguinento.5. ConcUpiscehliae
malum in baptizatissine reatu. 4. Manichaeorum
error cavendus.5. Lex triplex : lex peccati,lex
fidei,lex factorum.6. Lex Moysi deienditurcontra
Manichaeos. 7. Tres leges. 8. Christicarosolanon
caro jieccati. 9. De peccatoin Chrisloquomoda
daamatuinjjeccatum. 10. (juorumdainsenteutiaLdft.
2375 INDEX RERUM.
loco Apostoli.11. verlor inlerpretatio Apostoli.
Christuspeccatumfactusquomodo. 819-825
SEBM. CLIII.De verbis Apostoli,Rom.vn, 5-13,Cum
essemusin carne, passionespeccatorumqitmper le-
membrh nostris, ut fru-
gemsunt, operabanturinContraManichaeos
clumferrent morli, etc. aperte,
et laoite contra Pelagianos.— 1. Locus Aj;osloli
exponendusquamdifficilis.2. Hocloco ahulunturi.
Manichaei. 5. Maniehaeorum calumniarefellendaex
consequentibus.4. Apostoltisipse Legisrepretion-
sores ibidemdamnat.5. I.ex concu|)isceremalum
prohibens,nonest mala.6. Concujiiscentiae malum
ante legem ignolum.7. Concupiscenlia per legem
aucta, nonvicla.8. Praesumens de se ipso vincilur.
9. Confidendum noniri se, sed in Deo.10.Deiecta-
tioIegisDei, ct dclectatioconcu|jiscenlia3.11. Ho-
mo sujierbusgladio propriooccisus.12. Apostolus
etiamalque eliam Legisapertissimuslaudator.15.
Deeodem argumenlo.14. Peccalumex primoho-^
minetraclum. 825-852
SERM. CLiv.Deverbis Apostoli,Rom.vn, scimusquia
kx spirilualhest ;egoaulemcamalissum, elc.Con-
tra Pelagianos,quidicunt hominemsine peccalo
—
esse possein hac vila. 1. Lex ad quicldata est.
3.
S. Bese ipsoan hic loquaturApostblus. Aposto-
4.
lus nec ij se sine concupiscenlia. Apostolum lo-
qui de propria sua impeiTeclione. 5. InOrmitatem
animisuiconfiteturAposlolus. 6. Tumorisejiithema
Apostolodatum.7. Sanctus quisquein bae vilacar-
naliset spiritualis.8. Quis totus carnalis,quis ex
parte vel totus spiritualis.9. ldem carnalissimul
et spiritualis.10. Consentienscumlege. 11. igno-
rare peccatum.12.Perticerelegem in hacvila san-
clis nonconceditur.15. De eodem argumento.14-
15.Ilemde eodem argumento.16.In resurreclio-
de
ne soli justi liberahunlur corpore mortis. 17.
Corpussanclorumpostresurrectionemimmortale.
832-810
SERM. CLV.De verbis Apostoli,Rom.vm, 1-11,Nnlla
ergo condemnatioest nunchh—qui sunl in chrislo
Jesu, ctc Contra Pelagianos. 1. Concupiscentia
cur voceturpeccalum.peccatumquomodoregnum
amittit. 2 Quomodoin sanclis nulla hie damnatio.
3. Alege peccalinemolibernisipergraliam.4. Lex
peccatietmortis quaenam.l.exMoysi curdata.5. Ve-
teris ac novrelegisconcordia.6. Legumearumclem
differentia.7. Legisinfirmilasex carne. Christusin
similitudinecarnispeccati.8. Ctirisluspeccalumfa-
ctus. 9. Ambularesecundumcarnemet secundum
spirilum.Justitia legis quomodonunc impletur in
ncbis. 10. Prudenlia carniset spiritus. 11. Mani-
chreorumerror. 12. In carue non esse. 15.Konin
carne, sed ih spirituesse. 14.Deimmortalitas
carne quidspe-
randum.15. carnis restitutioet piis
promissa. 840-818
SERM. CLVI.Deverbis AposloliRom.viu,12-17,Ergo,
fralres, debitoressumus non carni, ut secundum—
carnem vivamus, elc. Contra pelagianos. 1. in
ScrijHurisqusedarnclausa,quaedamaperta.5.2. l.ex
cur dala. Gratiaemedicinalisnecessiias. I.ege
uti legitime.l.ex psedagogus.4. Legis utililas. 5.
Medintorisnecessitas. Fideslaudabiliscjuaesit.6. Se-
cundunicarnem vivere malumest. Aniniasecun-
dum Deum,caro secundumanimamvivat.7. Ej;i-
curei secundumcarnemviventes,et Stoiciseeun-
dum animam.8. Animasecundumse vivens est
carnalis.9. Ojiusnostrum in hac vita, mortificatio
carnis. 10. Praesumpliode ss cavenda in carnis
mortilieatione.11.Adbonumel agimttr,etagimus.
12.Kihilbonisine adjulorioDei.Libertas sine gra-
lia qualis. 13. Gratia non tantum ul facilius.sed
omninout facere possisnecessaria. 14. f.ex vetus
et nova.Spiritusservitutiset libertatis.15.Abbaet
Pater, quia duo populiin Cbristo.16. Spiritnsarrha
potius quam pignus. 17. HrereditasfiliorumDei.
849-858
SERM. CLVH. De verbis Apostoli,spe salvi facli su-
mus : spesatttemquw— videtur,non ast spes, Rom.
cap. viu. ff. 2i, 23. 1. Spes Ctiristianorumde
aeternis.Mundolallacicredilur, nonDeo.2. Palien-
lia et mansuetudonecessaria.3. videmusin cajiile
nostro quod speramus. 4. Nec modosine gaudio
sutmis.Fluxaepeccatorumdelicise.5. vanitastem-
j.oralium.6. Speinostraecerlitudo. 659-661
SERM. CLVfll.De verbis Apostoli,ttom. vm, 50, 31,
oitosauiemprwdestinaml,iltosel vocavit;quosau-
lem vocavit,itlos et jiisti/icavit,eic si J)eus pro
nsliis,quis cenlranos?ContraPelagianos. —1.Prae-
deslinatisnemo nocere valet. 2. Deusnobisdebi-
2376
tor factus ex promissis. 3. vocatiet praedestinati
sumusgratis. Jk.Justificatiutrumjam simus.5. Ju-
stificatioaliqua vere per fidem.6. Fidesjuslificans
a Udedaemonumdiscernitur per spem et ctiarita-
tem. Spes. Charilas.7. Cultus gratuilus Dei, qui
sohisanimamsatiat. 8. Spes,in fiacperegrinatione
solalium.9. Deus beatis erit omnia in omnibus.
Charitassolasemper manet. 862-867
SERM. CLtx.DeverbiseisdemAposloli,Rom.vra, 30,
31, seu de juslificalionci; necaonde verbisJacobii,
2-4, omne gaitdiumexhtimate,fralresmei, cum in
tenlationesvariasinciderilh, etc —-1. Justificatio
hic in nobisimperfecta. 2. .lustitiaeamor admillit
aliquolgradus. Primusgradus. Delectalionessen-
suumlicitaeet illicitae.5. Delectatiomentisde ju-
stitiael fide.4. Juslitiaprreomnibuslicitisfjelecta-
tionibusamanda.5. Justitiredelectatioanlepouenda
caeterisdeleclationibus.6. Juslitiacum deleclatio-
ns ex amoreseclanda. 7. pro juslitia non solom
contemnendavolttptas,sed eliam fereudusdolor.
8. Martyresperfecliaroalores juslitirc. 9. Ex Deo
est, si quidjusliliajtiabemus. 867-872
SEBM. CLX.Deverbis t
Apostoli cor. i, 51, Quigtoria-
tur, in Domino gtorielttr.Et de versuPsalmiLXX, 2,
ln luajustilia erue me, etexime me.—1. G lurietur
l io-
moin Domino, n onin sua juslilia. 2. Judaeipropriae
juslitiaeopinioneexcaecali.5. Scirechristumcruei-
fixum,magnasapientia. Superbiatiominemprohi-
bet a fideiu Christum.4. Htimilitascrucis viaad
celsitudinem. 5. FiliiZebedaeicelsitudinemaj>pe-
tentes ad viamvocantur.6. circumcisioveteris t'e-
stamenli,cruxKovisignum.7. Gloriatiosit in cruce
Chrisfi,nonin nostrajuslitia. 872-877
SERM. CLXLDeVerbisApostoli,Noliteerrare : neque
fornicatores,nequeidolh servienles,nequeadulleri,
nequemolles, neque masculorumconcubitores....
regnumDei possiaebunl.Nescilhquia corpora ve-
slia membraChrislisunt? etc ICor. cap.vi, ff. 9,
10, 15, 19. — 1. Fornicatiofugienda.2. Fornicator
in spiritumsanctumhijuriosus.5. Fornicitioexclu-
dit a regno Dei.4. Habitalionesdurc,in igne, aut
in regno. Pro corporequantum timetur. 5. Mors
animaeplus timendaquam corporis.6. vita animae
et vita corporisunde. Animrevita Deus.7. Timor
vanus et timorutilis. 8. rimor jjoenrenialumnon
facicns,nondumlaudandus.Gehennaslimoradquid
ulilis.9. Ctiaritaslimoremaliumpellit, aliumintro-
ducit. 10.vis imjiuri amoris. 11. virgines saeras
amorfaeit.ornamentafeminarum.12.virgiuumsa-
crarumamor. 877-881
SERM. Ci.xn.Dc,verbisApostoli,omnepeccalumquod-
cumquefecerit Iwmo,extva corptisest; qui atitem
fornkatur, — in corpm propriumpeccat.I Cor.cap.
\%f. 9-20. l.Difficilisqurestio ex verbis Aj>o-
stoli.2. Soluliodifficultalis.Cursolafornicatiodici-
tur peccatumiu corpusproprium.5. Generalisfor-
nicatio, qua non adhreretur Deo. Apostoliinter-
prelatioduplex. 885-888
SERM. CLXlfl. De verbis;Apostoli, Spirilu ambulate,
et concuphcentias camis ne perfeceritis. Galat.
—
cap.v, f. 16-21. 1. Templi antea profanidedi-
catio.2. m nobisuti in profanotemplo, alia deji-
cienda, alia consecranda.5. jEdificatioperDdem,
dedicalio per resurrectionem.4. Kovumcanticum.
SalulareDeiCtiristusab antiquisdesideralus.5 Cliri-
sti jiraedicatio.6. Luc|acarniset spiritus. 7. Victo-
ria post resurrectionem. cur differlur victoria.
8. Medicamenlumelationisin Paulo.9. Humililate
victoriaobtinenda. 10. Lexsiue gratia. 11.Neees-
sitasdivini adjutorii.;12.lnvocandumDei adjuto-
rium. 889-895
SERM. CLXIV. Deverbis Aposfoli,Galat.vi, 2-5, mtii-
cemoneravestraportate : et de istis, vnusquhque
onus suum portabit.' ContraDonalistas.— 1. Lex
Christia iiorlaniihusinvicem onera sua imjle-
tur. 2. Onera distinguenda. 5. Onerumduo ge-
nera. 4. sua cuique onera, peccala. concionalor
mundi,Christus.5. Qnusavaritire. onus jiigriliae.
6. Pro sarcinis cujiiditalis, stiscipioudaesarcinae
charitatis.7. Christusmagislerquida se discivclit.
sarcina Cbristilevis. 8. Cttpiditatisattt ctiaritatis
quisquesuaeonus portat 9. onera qurecommuni-
canda.Pauperlas,onus.Diyitiae onus.10. Donatistrc
in schismate post Collationemperlinaces.11. Qui
toleral malosnon eo ipso coinmuiiicatcorunipec-
catis. 12. Creciliaausabsenset innocensdamuatus.
Leges ImperatorumconlraDonatistas.CEecilianus
ter absolulus.Primianus. 15. Donatislaesua ipso-
rumsententia damnati.14.Donatistasouid in er-
 2377 INDEXRERUM. 2378
rore detjneat. 15.Patientiain ipsosexhibenda. 895r902 12-17.— 1. In defunctorumobsequiisquidrecogiiandum.
SERM. CLXV. DeverbisApostoli,Ephes. m, 13-18,petonon 2. Resurrectionisfides, solaliumin morle charorum.3.
infirmariin tribulalionibusmeispro vobh, quw est gloria Consolatio in mortuorumluctu. 957-939
vestra, elc, dequegratia el libera voluntate, contraPela- SERM. CLXXIV. Deverbis ApostoU, I Timoth. i, 15, Huma-
gia'ios.—1.Spes collocanda inDeo, nonin viribus liberiar- nus sermo, el omni acceptionedignus, quia chrhlus Jesus
Ijitrii.Gratiaeet liberiarbitriiconcursus.2. ADeo petitur vcnitin mundumpeccutoressatvosfacere,etc ; deque le-
hoc ipsumquodali homineexigitur. 5. In quatuor dimen- ctione EvangeliiLucae,cap. xix, f. 1-10, ubide zacchaeo.
sioaibusmysteriumcrucis.4. Crucislatitudo, longiludoet Contra Pelagianos.— 1. AdventusChristi in mundumra-
altitudo.5. Prolundumcrucis.6. Errorde animarum pec- tione carnis intelligendus.Incarnalionisnecessitas.2. in-
catoante corpus,unde.7. Morsnonnisi ex peccato. Par» carnationiscausa peccatum.Liberiarbitrii infirmitascerni-
vulorummors ex peccato primi hominis. 8. Parvuliin tur in Adamo.Gratiaedonumiu Christoperspfcitur.3. Zac-
utero exstincli. 9. Gratia parvulis et majoribus subve- chreifactumallegorice, Sycomorus,crux Christi.Crux in
niens. Gratiaemysteriuminscrutabile. 902-907 fronte. 4. Gratiaepraevenientisnecessitas. 5. Suscipere
SERM. CLXVI. Sermode verbis Apostoli,EpUes.iv, 25, Jesumin cor. 6. Quisani sibividenlur, insaniuntin medi-
Deponentesmendacium, loquimim veritatem; et psal- cum. sanguis medici medicamentumsuo interfeclori.7.
mi cxv, OmnisItomomendax.— 1. Mendaciumprohibi- Originale'peccalumprobalur.Christusetiam infantibusest
tum homini.2. Hominesobjurganlurquod sint homines. Jesus. parvulorumbaptismuset communio.8. Causaquare
In vetere homine mendacium, in novo verilas. 3. Quo- Chrislusvenit. RationominisJesu. ParvuliSalvatOreegent.
modoquaeDei sunt, liantnostra. 4. Vocaluses ut non sis Fides recta sit respondentiumpro ipsis in Baptismo.9.
homo, sed filitisDei. 907-909 Omnesparvulitanquam pupilli considerandi.Parvulisre-
SERM. CLXvil.De verbis Apostoli,Videtequomodocaitte generatio necessaria.Objectiocontra peccatumoriginale.
ambtilelh; non ulinsinientes, sedut sapientes;redimentes Regulaantiquafidei,baptizareparvulos. 959-944
tenipus, quoniamdks mali sunt. Epbes. cap. v, ff. 15, SERM. CLXXV. De eisdemverbis Apostoli,Fidelh sermo
16. — 1. Dies mali unde. 2. Jusli hic nunquam sine el omniacceptionedignus,elc, I Timoth.cap. i, ff. 15,16.
perseculione. 5. Redimere tempus. 4. ProverbiumPU- — 1. IncarnationisChristicausa.2. Judaeorumpericulosior
nicumcumctirisli praece|>to consenfiens. 909-910 segritudo.Judaeiin medicuminsanientes.3. Chrislusin-
SERM. CLXVIU. Deverbis AposloU,Ephes. vi, 23, Pax terfectoribusmedicamentumparat de suo sanguine.4. In-
fratribus,el charitas cumfide. Sivedegratia Deisecundum terfeclorumCtiristiconverslo.5. PeccatoresChristusamat,
Vasis electionisconfessionematque doctrinam,quoniam ut nou semper sint peccatores.6. Paulus quomodopecca-
lides misericordireDei donumest. — 1. Filiosfidei Abra- torum priuius.7. Primuspeccatorum,quia omnibuspejor.
haefacit, qui promisit. 2. Fides Christianorumalia a fide 8. pauli conversio. 9. Christimediciars commendatain
daemonum.FidesfiliorumDei,cumcharitate.Fides iuilium curationePauli. 945-949
salutis.Paxvera. 5. Omniabona,etipsa etiam fides,a Deo SERM. CLXXVI. De tribusleelionibusApostoli,I Timoth.i,
est. Fidesplena. 4. Gratiadata infideliet persecutori cru- 15, 16, Fidelh sermo, et omni accepiionedignus, etc.;
deli. 5. Et fideset oratioex DeiGratia.Pelagianaobjeclio. Psalmixciv,6, 2, renite adoremus,et posternamurei, etc.;
6. FidcmdonumDeiesse probat oratiofactapro sauloinfi- ac EvangeliiLucae,eap. xvu, f. 12-19, ubi de decem le-
deU.7. paulus, id est, modicus, gratiaein se collalaeprte- prosisa Doiuinomundatis.ContraPelagianos.—1. Lectiones
dicator.8. oratur jivoinfideiibus,ut credant. et canlusin Ecclesia.2. Gratiarumactioab omnibus debita
SEBM. CLXIX. Deverbis Apostoli, Philipp. m, 5-16, NOS medico.Peccatumoriginalein parvulis.Pupillorumtulores
enitn sumus circumcisio,qui spirilui Dei servimus, etc episcopi.3. Paulusquomodopeccatorumpnmus. 4. in pauli
—
Contra pelagianos. 1. Spirilu Deo servire quid sit. 2. curationespes salutisallata desperatis.5. Salusnostra ex
Circumcisio et justitia quomodonossumus.Juslitia nostra Deo, non ex nobis. GratiaebeneDcia.Confessioduplex.6.
ex Dei dono.5. Circumcisio spiritualisgloriantium in Chri- Doctrinavariaet inconstansJepra mentis. 949-955
sto.Circumcisio quare oclavo die fieuat.Dominicus d ies. 4. SERM. CLXXVU. De verbis Apostoli,Nihilin hunc mun-
Fiderein carne. 5. Paulo causa gloriandiin carne qriae dum inlulimus, sed nec attferre aliquid possumus, etc.
fuerit. 6. Ambularein lege sine querela. 7. Justitiain lege iTimoth. cap.vi, j*;.7-19.—1. Avaritiaverbis apudomnes
cur a Christoremoveat. 8. Solutionemquaeslionisaggredi- damnatur,nonlactis.2. christianisquae fugiendaeavaritiae
tur. 9. saulusEcclesiaeperseculor, quia justitiam suam doctrinatraditur.5. Itineri hujusvitaenecessaria sine cu-
constituens.10. Justiliamsuam horret Paulus, ut habeat piditate habeantur.4. Divitireinterioressectandae.5. The-
justiliama Deo. 11. Justilia nobis vera non est, nisi ex saurizarehic volentiuminepta excusatio.Sursum cor. 6.
gralia. 12. Magnumest cognioscerevirtutem resurrectio- Divitiarumcupidilasinsatiabilis.7. Divitiaesine cupiditate
nis Christi.ResurreclionostramirabUior.13.Justificaliono- si habenlur, non culpandte.Paupericavenda cupiditas di-
stra ex gralia,uon sinenoslravoluntate.14. communicatio vitiarum. Diviti cavendasuperbia. 8. Spes in divitus non,
passionumChristi ex charitate. 15. charitas et dilatatio ponenda. Frui et uti. 9. Hominisufiicitsolus Deus. Avari-
cordisa Spiritusancto.16. Apostolusimperfectumse profi- tiae crimenet poena.10.Divitiae piisoperibusimpendendae.
tetur. 17. Marthae et Mariaeofficia.18. Proficiendum Divitiis
semper revocansemeatla vera vita. 11. Tinea malae cogitationis
in viaad Deum. 915-926 a faciendiseleemosynis. 953-959
SERM. CLXX.De iisdemverbis Apostoli,Philipp. m, 6- SEBM. CLXXVIII. De verbis T it. Vt
Apostoli, i, 9, potens
46, secundttmjustitiam qum ex lege est, qui fuerim sine sit exhorlari in doclrina sana, et—contradicentesarguere.
querela, elc.; deque verbisPsalmi CXLII, 1, 2, Exauditne contra rerum alienarumraptores. 1. Episcoporumonus.
intuajustiliu, etc.ac postremode leclioneEvangeliiJoan- 2. Avarus suorumreconditor damnatur.3. Divesquia im-
nis, cap. vi, f- 39; roluntas patris mei est ul omnia quw misericors,punilur. 4. RaptoriseleemosynaeDeo non ac-
dedit milti,tum pereant, elc. — 1. Justitiae.x Lege Ajio- ceptae.5. paganorumres rapere nonUcet.6. Raptoresred-
stolodamnumvidetur.2. DiclumApostolisic accipiendum, arguit. 7. Res inventa restituenda. 8. Exemplumexi-
ut caveatur error Mauichaeorum de Lege veteri. Lex ad miumde restituendaeleemosyna.9. De eodemargumento.
quid data. originalepeccalum.3. Peccatumin Christonul- 10. Timorservilis nequitiamcordisnon impedit. 11.Amor
lum. 4. Mundus, peccatoreset dilectores mundi. Solus justitirecastus unde probatur. 960-963
Ctiristusinnocens.Originalepeccatum.5. conversatiosine SERM. CLXXIX. Deverbis apostoliJacobi,sit autemunus-
querela secundumlegem. 6. Justitiahominis nisi a Deo, quisquevestrumveloxad audiendum,lardus autem ad lo-
nulla. 7. Jusliliahujus vitre ad justiliam futuramcollata, quendum.ACde illis ibidem, Esloteautemfactores verbi,
quamnihilifacienda.8. Perfectaejustiliae desiderioconte- et non auditores tanlum. Cap.i; ff. 19, 22.— 1. Di-
ninendapraesensjustitia.9. Perfectajustilia et felicitascum cendumde utrorumqueofficio, auditorumet praedicato-
videbiturDeus.10.DiesnosterCbristus.Totodesiderioten- rum verbi Dei.2. Audireverbum Dei, tutius est quam
dendum in coelum.11. via nostra , Chrislus. 926-932 praedicare.5. Mariaeet Marttiae officia.Pars Marttiaebona.
SERM. CLXXI. Deverbis Aposioli,.Gaurfefem nominosem- Hospilalitatisbonum.4. ParsMariremeUor,quia non aufer-
—
per, etc Phiiipp.cap. iv, f. 4-6. 1. Gaudiumsit in Do- tur. Marthaeopus aufertur, nonmerces.5. Pars Mariaequo-
mino, non in saeculo.Dominusnobis proxhnus.2. Samari- modonon transit. 6. Veritate pasci,pars Mariaequae non
tanushorainisauciatosubveniens,Christus.5. Incarnatione transit. Deleclatiode lumuieverilalis.7. Facttres verbi et
Deus hpmmifactusest proximus.4. Gaudiumin saeculo.5. intus et forisesse debemus.8. Auditoresverbi aediiicantes
Impunitas,maximaDeivindicla. 933-955 alii super pefram, alii super arenam. 9. Konaudire, quasi
SERM. CLXXII.De verbis Aposteli,1Thess.IV,12, Nolu- nonasdificare, malumest. 10. Auditornegligenspraedica-
mus aulem vosignorare,fratres, de dormienlibus,ut non torisvitiane causetur. 966-971.
contmiemini,sicut ei cwleri qui spem nonhabent.Et de SERM. txxxx. Deverbis apostoliJacobi, Anteomnia no-
operiLus misericordiae,qumus mortui adjuvantur. 1. lite jurare, etc, cap.v, jf.a12. — 1. De cavenda
— juratione
Tristiiljade morluis,qualisprohibetur. 2. Orationeset sa- admonitio.2. Juraliolicet Deo usurpata,homini tamen
crificiumac eleemosynaepro defunclis. 5. Luctuset officia iugienda. perjuritunquot modis conlingil. 5. Periculum
<lefunc(isexhibenda. 935-957 perjurii iujuratione. verum jurare fas cst; non jurare, tu-
SERM; CLXXUI. Deeisdem vejbis Apostoli,I Thess. rv, tius. 5. Juralio ab Apostoloadhibita.6. Variimodi jurandi.
SANCT.ACGUST.V. (Soixante-quinze.)
 2579 INDEXRERUM. 2386
7. jurare quid sit. 8. PerJuriumanimtemortiferum.9. Cur visionepost hancvitamsatiahimur.4.— conclusio.1015-1017
dicitur a juratione anl.e omnia abslinendum.10.Jurandi SERM. CXCV. ln Natali D.omini, xn. 1. tvaltvitasChrisfi
coiisueludinialiquandoobnoxiusAugustinus. Juratio qua duplex, ulraque inenarrabilis.2. Christus virginis lilitis.
adtiibenda.ll. Juramentumab alio 3, cur CUristus in carnevenit.
1 conditione exigeus, virginissponsus. 1017-1018
quomodopeccet. 12.Jurandiconsuetudini opcrosius resi- SERM. CXCVI. In Kalali Domini, x m. — 1. Ctiristinativila-
stendum.13.Falsumjurare per idola,perjuriumest. 14.Ju- tes duaesunt. Filiussiiie iuitio semper genitusa Patre.
randiconsueludoquomodo couvellilur. 972-979 2. Tres vilae,conjugalis,vidualiset virginalis,ctirislontle-
SERM. CLXXXI. De verbisEjiist.t Joannis,cap. i, ff. 8, 9, slanlur.5. beus uostricausainfans.14. Calendarumjantia-
Si dixerimusquia peecatumnonhabemus,nosipsosseduci- riarum solemnitassuperstiliosa, 1019-1020
cimus, et ventas iii nobisnon est. Contra Pelagianos. — SERM. CXCVU. De calendis januariis, i, contra paga-
1. Kemohjc vivit sine 2.
peccato. Pelagianofumerror, ju- nos. 1021
stostiicsine jieccatoreperiri. 3. Refutauiurab ipsorumde SERM. CXCVIII. DeCalendisianuariis,u. — 1. Solemuitas
se ijisisjwofessione.Hreretioiextra Eeclesiam simt.4. Men- CalendarumJanuariarum.2. separatio nostra a Gentibus
dax humilitasPelagianorum.5. Mendacium speciehumilita- christiana Ude,spe et ctiaritate.5. Piisoperibussecernun-
6.
tis, peccattimest. Ecclesiam hic nonesse sine peccato, iur Christiani a paganis.Dii lalsi malismoribuscultorum
Jiquetex dominicaoratione.7. ToiaEcclesialiicpdtit sibi suorumdeleclanlur. 1024-1023
diinittipeceata. Hic agitur ut Ecclesia in ccelis sil sine ma- SERM. CXCIX. De EpiplianiaDomini, I. — 1. ctiristus
culaet ruga. 8. Remediapeccaloruinsine quibus viviuon Judreoset Genles in se mox copulat. 2. Magorumfides
potest, Mortiferanonfacitbonae(ideiet bonaj.spei Chrislia- el contra infidelitasJudreorum.5. Error de sidereis latis.
nus. Conditioqua nobis relaxanlur quolidiana ' peccata. 1026-1027
979-983 SERM. CCIn. —
EpiphaniaDomini,n. 1. Manifeslationis
SERM. De I
CLXXXII, verbisEpist. Joannis,cap. iv, f. 1- Ctiristis olemnitas. 2. llerodisterror. 5. Judreorumcreciias
3, charhsimi, notite omni spirittti credere; sed probate in ijisa illuminalioneMagorum.Scripturaeapud Judreos
spiritusi si ex Deosunt, etc,2.conlraMauichaeos. — 1. Nou propterGentiumfidenirelictae.4. ctiristocharilatecumJu-
cuilibetsjririluicredendum, ExDeonon est, qui negat d;eisGenlescohrerent. 1028-1050
Ctiristumin carne venisse. 5. Manichaeoriim in ipso Joco SERM. CCt.lu EpiphauiaDominim. — 1. Maaiiestalio
Joaunisinsidire.Errorde duabusnaluris.4. Mauichtcorum CtiristifaclaGentibus.Slellaliuguacccli.2. In Pilatoet Ma-
error animamesse partemDei,eonutatur.5. l.umeiisibi gissignificatreGenles ab oriente et Occideutecongre-
esse homonon potest. Malanon ex nalura, sed ex vitio gandae.5. Judaeiad GentiumsalutemScripturarumcusto-
nalurae.6. MalaUominisduo, e-rroret itiDrmilas.7. Deeo- dcs. 1031-1052
dem Joannis loco quaestio aliadiffertur iu subsequcntem SERM. CCU. I n EjiijjbaniaDomini, iv. — 1. Epiphania,
sermonem, 984-987 manifestatio Christi.2. Priuiiiire in
gentium Jlagisdelibatae
SERM. CLXXXHI. Rursumde verbis Epist.I Joaunis,cap. 5. Judreichrislum suis riiibus et scripturis ostenduut.
iv, f. 2, omnis spirilus qui confitelur Jesttm cltrutum 4. pristinavila post pceiiilentiainnoiirepelenda. 1053-1055
in carne venhse, ex fleo esl. — 1. Quaesliotractaiida. SERM.ccili. InEpipUaniaDomini, v. —1. Ejiij.hanirelestivi-
2. llteretielin hoc conveuiunt,ut negent chrislumiu carne tas merilo insliiuia.2. m juJtcis gralia jirior, in r.en-
veiiisse.3. Arianusquoiuodonegal Christuiuin carne VGT libus liumilitasaniplior. 5. Gentiumoniniumsalus fi.^u-
nisse. 4-5.De eodemargumenlo.6. Euiioinianus. 7. sabel- rata. 1055-1056
lianus. 8, Pliolinus.9. Donatisia.10-11. De eodem argu- SERM. CCIV.In Epij.lianiaDomini,vi. — 1. Ejiijihauia,
nienlo. 12. Pelagianista.15.Hrerelicisconinuineestelina- Christimanilestaiio.2. Gtirislus.ludreiset Genlibusadu-
lis cathojicis, negare incarnaliooemctiristi.14.El reefa naudis angularis lapis. 5. Ex Judreisalii reprobati, alii
Jides,et bonavitaex Deo. 15.Et credendoetbeue vivendo elecli.Jacobet beuedictuset claudus. 1057-1058
conDleridebemuscUristumin carne venisse. 988-994 SERM. CCV. IuQiiadragesima,I.—l.Quadragesimretempore
CLASSIS SECUNDA. — SERMOKEsi DETEMPORE. 993-996 crux casligandicorjigris assumenda.Clirisl;aiiusperpetuo
SERM.CLXXXIV. In KaialiDomininosfri Jesu Cbrisli, debet peudure in cruce. Utix totius vitre nosirae.2. pia
—
I. 1. incarnalioaismysleriumsaj.ientibusmuadi abscon- opera lerventius exercenda pcr quadi'agesimae tempus.
ditum. 2. Kalalischristi cunctislaelitirecausa. 3. Kalivilns 5. AJifjbusinprimisjejunaiidum.— 1059-1041
Chrislidujtlex.AdmirandainDeoiufante. 995-997 SERM. CCVL tn Quadragesima, u. 1. Quadragesimae tem-
SERM. CLXXXV. —
In KataliDomini,H. 1. Verbiiiicuv pus operibuspietaiiset humiliiafisfcrvere debel. 2. Ora-
nationeveritas orta de terra.2. JustitiaincarriationeChristi lio fulciendajejunioet cleemosyna.Duogenera eleemosy-
nobis aljata. 5. Gloria ' Dei in homiiiumgratuita signitica- naruui. tn pauperepascifurDeus.Kemopauper in altero
tione, 997-998 eleemosyntcgenere. 5. JejuuiaDeoaccepta. 1041-1042
SERM. CLXXXVI. —
In KataliDomini, iu. 1. Christusvir- SERM. CCVII. ln Quadragesima,m. — 1. Eleemosyna islo
giuis jiartu editus. lucarnatioiie netis 'esse noiidestitit. maxime 2.
temporeerogaiida, Jejuniumetabstineutiaqualis
% Verbo non mutalo faclus est iduinDeiet liominis f iliiis. lequiritur. ftiinueiidae volu|>tafes,nou mutandae.5. oratio
flegulafidei,symbolum.5, Deifiliumeumdemesse Olimn jcjunanlis libera sit a cujjjditate et odio.Quomodooratio
hominisincarnationc, 999-1000 faeil eleemosynas. 1042-1014
SERM. CLXXXHI. ln Katali bomini, iv. — 1. Mira in cliri- SERM. CCVIH. Jn Quadragesima,iv. — 1. Quadragesi-
sloiniante dissidentiuiii a ttrihuiiirum couvenientia. 2 . vcr- malis absiinentia qualis esse debet. Restringendaedeii-
buma Palre nohrecessisse adventii incariiein, siuiiliiudiue citc, uon mutaiidre. 2 . Eleemtjsynre opera auiplificaiida. Elee
monstralur. 3. verbuui iuearnalioueuonmiilatuin.4. ver- mosynregenus, jiarcereinimicis. 1044-10S5
buiii incarnatumbeus el homo. 1001-1002 SERM. CCIX.m Quadragcsinia,v. —1. Quadragpsimali ob-
SERM.CLXXX.viii.lii KalaiiDomini,v. — 1. VerbumDei servationeDnicuda;ininiicitite.iria vitia,quibusiuimicitire
explicari ab tiominenon jiotest. Vorbum2. teteriium nbslri vivunt.2. orationeseleemosyuisadminiculandae. 5. Absti-
causa naluin in lempore. 5. Verbum iuiausdoctor liuinili- nentia qualissuscipieiida. 1016-1047
lalis. 4. MariaChrislum sioe virginitaiis damno poperit. SERM. CCX. f n Quadragesima, vi. —1- In Quadragesima
1003-1004 considerandumanni tempnsef dierum numerus.2. Quae-
SERM. CLXXXIX. In KataliDomini,vi. — 1. christusdies slio : Cureo lempore jejuuetur ante Baplismicelebratio-
de die. 2. Mirabilis oruisChristicx virgine. 5. liegeaeralio- nem. Responsio. 5. Baptismus joamiisaBaptismoChristidis-
4.
nis beueiieiumex Uuiiiauachristi geueralione. Geuera- pcrnendiis.sacramentaveteris I.egiscur suscepitchristtis.
tio ctirislidtij.lex. 1005-101)6 Quaudolentalio inierlur, jejunandum.4. cur quadragesi-
SERM. CXC. —
ln KataliDomini,vn. 1. Diemquo uaseere- liialo jejuuiuinante Pascha.Ablatosponsofilijslugendum.
tur Ctirisliismysteriicausa clegit. 2. KatUitalesChrisli 3. Cur gemendumet jejunandumin hac vifa.6. Jejunium
<iu;e.Curnasci ex femiua voluil.3. Chrisfusjjro|iter nos ante solemuilalenijiassionisChristi maxime conyeniens.
!1infansin prresepi.4. celebrandachristi —
ualivitas.1007-1008 7, Dicsuunclalxorisef, tristitiae.8. Jejunium quadragena-
SERM. CXCI.In KatallDomini,vm. 1.verbuinut indi- rio nuraeroctirjnsfilutum.9. Quadragesimre fenipusapsti-
ferret,
{gna j>roindigaisCUristus. iacarnauunest. 2. virginitaie ma- nentia et piisoperibus magis fervere debet. 10. Deliciosi
\ tris iHpesanalus 3 . Ecclesiameme et virgo et Qtiadragesiiure observalores. 1 1. Abstinentia a vinodelicato.
jnater. 4. virgiuifasMaviae imitauda. 1009^1011 12. Misericordia) opera in pauperes. Alterummisericordiae
SERM. —
CXCil.lii KataliDomini,ix. 1. fnoarnatioFilii gcnus in ignosceudo. 1047-1053
Pet proj.ler homines,quam atiuiiranda.2. virginibus,vi- SERM. CCXI.In Quadragesima, —
vn. 1.Finiendaequerelre
duis et coujugatisex Christi nalivilatela^litirecausa. Ec- in Quadragesima.Paclumdiniillendiut dimittatui'nobis.
closiamater esl virgo.et 5. verifas de terra, justitia de Aliu.i ira, el alittdodium.2. In tenebriset carcereest qui
coelo.Dieminimoannicur nalustliristus. 1009-1015 .oclit.ignoseenduui,ut possisdominicamorationemdicere.
SER.M. CXCiU. inKaialiDoniini,x. 1015 4. Socurusajiud Deumesf, cui jielo.iifiuegatur veniaa
SERM.t;xciv. in KalaliDo;iiiiii,xi. —1. KalivilasChrisii fratre. De iis qui veiiiam ab homiiie petere erubiscuiit.
dtiplcx.Dies nativitalisChristielJoaiuiis.2. Verbum-An- Veuiaa quibusUamlionnisilaeife et blaudiuudopetenda.
geiorumin ccclis,et honiinumin praescpiociijus.5. Verbi 5. Kolentipetere veniain,qijoniodoignosceiidiiniex animo.
2581 1NDEXRERUM. mb
6. oJFensse donandaeexemploChristi. 1034-1057 4. Abebrietate eaveri debet. Ebrietassancta, 1.09S-1Q98
SERM. ccxii.'lritraditioneSymboli,i.—1.Symbolum unde SERM. ccxxvi. ln die paschae, "" ad populum
' m, ' ' ' et ad m-
dictum.2. syinbolummemorjatenendumquare. 1058-1060 fantes. 1098
SERM. CCXfil. IntraiditioneSymboli, n.—1.Symbolumtjuid. SERM. ccxxvn. in' die Paschaer», '" ad
" Infantes(le
" "" ' Sacra-
Deus quomddoommpotens.2. ChristusFiliusDeiumcus. mentis. 1100
Ouomodoiiicarnatus^ Ctiristusnobisunicus Salvator.3.Cbri- SERM. CCXXVin. IndiePaschae ad
v, populume{ Infan- ad
stus FiliusDei quomodomortuuset sepultus. 4. Dextera tes. — 1. Dies Sacramentisinfanliuih'^eiaitati.^Iqfanlibus
Deiaeternafelicitas.5. Saivatornoster, judex noster et ad- exemplaprobitatispraebeantalji fideles^2. liijantesliofla-
vocatuii.6. De sjjiritusancto.Sicaccipidebet Spiritussan- tur ut imitenturbonos. 5. Serinodebituslnfanj,ibH§', "" de Sa-
ctus, ut non credaturminor quamFilius, et minorquam cramentoaltaris. "1101T1102
Pater.7, SanclaEcclesiacattiolica,quae.invenlameretnx,et SERM. ccxxix. De saeramentisfidelium, f eria n paschae.
faclavirgo.Mariae similis,et parit et virgoest. 8. Remissio 1'1P5
in
peccatorum Baplismoet orationedominica.Quotidianus SERM. CCXXX. In diebus i.—
Pasclialibus, pe versu,Psjl-
Baptismus. 9. Carnis resurrectioqualispromissa. 1 060-1065 micxvn 24, Hic estdies quem.fecitDominus.' ft>i(t.r
SERM. —
ccxiv. In traditioneSymboli,m. 1. Symbolum SERM. CCXXXI. In diebusPaschalibus,ii|de resurreetip-
fideicurinstituturo.2. credere omnipotenlemDeumopor- ne ChristisecundumMarcum.—1. Discipulinoricrgderites
tet, creatoremuniversorum.3. omnipotensiniquismulla meritoobjurgati.2. sacramentumpassiqni^' et rpsurreptio-
coulraejiis vbluntatemfacientibusnon superalur.4. Omni- nis Chrisliquodnariisit. Mortispatens peccatunj;%,.Bqiia
pqtens id sojuhirioni>otest,quod non vult.5. CtiristusFi- vila mortemcomprehenditel resurrectiprieim4. Bpneyi-
lius i)eiunicus.6.RativilasChrislide Spirilusanctoex Vir- vere, quid. Bealamvilamin terra quajrerp,mencjsciunj. ' 5.
sine. 7. ChristusFilijispei crucifixus,mortuuset sepultus. Beatavitaubi tjuaerenda. ilQi-1106
8, Ctirisfiresurrectioet ascensio.SessioaddexleramPatris. SERM. CCXXXH. in diebus Paschalibus,iii, de resiirrp-
9. Cbristusvisibiliformajudex veniet. 10. Spiritussanctus ctione ChristisecundumLucam.— 1. ResiirrucliQ secun-
dePatre prbcedensDeus.Trinitatismysterium.11. Eccle- dumqualuorEvaugelislasrecitari solita. PfissiQ nonpisis'e-
sia sancta catholica, eolumnaet firmamentumveritatis. cundum Matlhreum.2. Incredufitasdiscipulpriimaudita
Remissiopeccatorihn.12. Resurrectiocarnis. Conclusio. resurrectioneChristi.3. Discipuliabeuritinalieriorqmopi-
1065-1072 nionesde Christo.retri de ch; islo confessio," -j. petri nipx
SERM. CCXV. in redditioneSymboli.— 1. Symbolum fidei humana cogitaliode Christo.5 . Kec mors chris,tp|qeoVila
antino semper versandum.2. De Deo quiu credenduin. nobisdebebatur. 6. Latronisfidesquam magria,priin\\%v.-
3. DeCtiristo.Kaliyitasejus aeternaet temporaria,ulraque bant discipuli.7. in fractionepanisagnoscifurponihiusj.8.
jnenarrabilis.In carnenatusest iUaesa malrisvirginitate.Ma- Adpcenitentes. 1107-illl
ria priedendoconcepitsineviro.CUristus nostrigralia nalus SERM. ccxxxiil. m diebus Paschalibus,iy? de resurre-
est in carne.5. Pronobis mortuus.crux non erubescenda. ctipneChristisecundumMarcum.— 1. Resriffepjipiijs fidea
6. ResurrectionisChristifides.HaeclidesChrislianosdiscer- propria Christianorum. 2. salus credentibuspromissadis-
nit. 7. christi sessioaddexteramPatris.8. Desjiiritusancto, cernendaa salute temporali.Christusest fonlsyitJE.4. sa-
remissionepeccalorum,efc 9. in Ecclesiacattiolicaviven- lus hicvera uoninvenlaa Christo.Christus'iiatpsnjortalis,
dum. 1072-1076 ut morlemauferret. 5.Morsin cbristomori.ua."'lll2r'HJ4
SERM.CCXVL AdCompetentes.— 1. Competentes quinam. SERM. CCXXXlV. In diebttsPasehalibus, v, de resurreplio-
—
2. Hortalurut renuntient saeculo.3. De regno coelorum ne ChristisecundumLucam. 1'.QuatuorEvapgejia'hsgi
emendocogitent.4. AdDeumconversitendanfad aeternam debent. QuatuorEvangelistaeriecessarii.'|. pj£ci|>'uliqe
vitam.5. Hicvitreaeternaedesiderio lugeant, et membra chrislo dubitantes,a lalrone vicli. 5. FidegCJ)i'jsiiauo,sa
sua mortiDcent.6. Quodillis certamen indictum.Exorci- Paganisel Judaeisdiscernens. - '|'i1^1116
smus adjuratoChrisli riomine. Maledictain diaboJuin. SERM. CCXXXV. in diebus Pasctialibus,vi,— tle e3(Jppj)j[p-
Expulsiodiaboli. 7.Ad sjjiritualemrenascentiamcooperen- CtioueEvangeliil.ucae,cap. xxiv, f. 15-54'- l^fyange-
tur Christoet Ecclesiae.8. Kovaeregeneralionisgratia. 9. Jistaesalvanarrationisveritale variant.'2, Ctiris.tuspiiind!-
jEtates spirituales.10. cavendasuperbiaet adhibendavja» scijiulisin via. 5. Christuscur agnosciypluij,ip "frabfiqqe
gilantia. 11. QuantaDeimisericordia: quomodoad illarii panis.Hospitalitalismerces.4. Christusabsentayitse cor-
confugiendum. 1076-1082 pore, ut xdificeturfides. 1117^111,9
SERM. ccxvu.DeoralioneChristi.Pater, quosdedislimiiii, SERM. CCXXXVI. IUdiebus Pascljalibus, yn, de eaflejple-
volo uf ubi egosum, ibi sint ipsi. Joan. cap. xvn, f. 24. cfioneEvangeliiLucre,cap. xxiv, f. \o-o\,—1.' RlprsChr}-
— 1. Cbristnsorat, etdatquod orat. 2. Locusbonus,quo sti propter aliud, et propter aliud resurrectiq.2, Spp§dJ-
nobismigrandumde hoclocomalo.5. Beneagepdoin loco scipulismorleChristiablala. 3. 'Hospilaiitaiis meritUmi
malo, pervenitur ad locum honum. Dies Quadragesimae H§Q=112l
DiesQuinquagesimae ppslrasctia. 1083-1084 SERM. ccxxxvn. in diebus pasclwlibus,yin, de ultjtfla
SERM. CCXVHI. be.PassioneDominiiu Parasceve.—1.Pas- lectioneEvangeliiLucae,cap. xxiv, f. 57r5,9,"cujn reiuti-
sionis Dominicaemysteriaexplicanda.2. Quid significet tione Manichteorum.— i. piscijjulisspiritum,'ripijcarqein
Christuscrucem suam portavit.5. CalvariaeJocus. Christisq videre putaiitibus,SimilesMa'nich'a»f.NegflP,tes
rodLatronesa dexlriset a sinistris.5. Titulussupercrucem. carnemChristi,totummysleriumredemptioiiisrio^rae evt*^-
6. cur tribus linguis conscriptus.7. judaei apud Pilalum cuant.2. KOIImelius de Christosentjre, quj eum dicutjt
agentesde mutandotitulo.8. Vestesin qualuorpartesdivisae spiritumftiissesinecarne.5. Manictiaeorun) error iq tjjsci-
9. lnconsutilistunicasorticommissa. 10. Malercommendalaa jjulorumrepreliensione damnatiis,Discipqlispiritura §e
moriente.11. Acetumin spongiadatum.12. voxultimaet videre jmtautes,rejjrehenduntur.4. De Clirisloquidcrer
inclinaliocapitis.15. Cruralalronibus,nonchristo confra- dendum.verbumDei. incarnationesuscepit " tbtujn hoihi-
cta. 14. sanguise't aqua e lateris vulnere. 15. ' Jose|ihet nem. ""1122-1124
Kicodemus sepelientes. 1084:1087 SERM. CCXXXVHI. in diebus paschalibus,ix, de eaqepi
SERM. CCXIX. In vigiliisPaschae,i.— Vigiliae sacrre.Cele- lectioneEvangeliiLucae,cap. xxiv, ^.58-47.-1. cjiristus
brandrequomodo. 1087 verus et vera Ecclesiaex locoLucaeagnoscilur.2. Conlra
SERM.CCXX.In —
vigiliisPaschae,n, Quis morluuspro Manicbreos et Priscillianislas.5. Contra Donaiistas,
" Eccle-
nobis.Solemnilaspasctiae. ^^ siamesse toto orbe diffusam. 1125-1126
SERM. CCXXI. in vigiliisPaschae, iu.—Quodin Genesidie§ SERM. CCXXXIX. in diebus Pasctialibus,x, de resurrer
a luce, nunca nocte comjmtenlur. ibid. ctione ChristisecundumMarcumet Lucam!—1.Resurre-
SERM. CCXXU. InvigiliisPaschae,iv. —Vigilandum adver- ctiosecundumquatuorEvangelistasrecilarisoliia.2. chri-
sus diabolum.Recloresmundidiaboluset a.«geliejus. In stus in panisIraclioneagnoscitur.Hospesessectiris'tuscur
coeleslibusquibusnamhabitant.Diaboluse cordibuspiormri voltierit.3. Eliasad viduammittiturpascendus,ut benefi-
ejeclus. 1090 ciumprrestelurpascenti.4. Superpauperemnonsese effe-
SERM. CCXXIII. —
In vigiliisPasctiae,v. 1. Dies,Ddeles rat, qui ijisumjuvat. 5. FenerandumDeo.6. cliristuscur
baptizali.Hortaturut bonos imitentur, tolerent malos. egenusfaclusest. 7.Chrislusiri paupereeget. ll|S-ll2!J
2. Bonorumet malorumpermixtioin Epclesia. 1093 SERM. CCXL. tn diebuspaschalibus,xi, de resurrecfidne
SERM. CCXXtv. indie Paschae, i, ad populumetadlnfantes, cprrjorum,confraGentiles.— 1. Evangelistarum iri hisloria
seu eo die baptizalos.—1. Graliabaplizatiscollata.2. carnis resurreclionisvarietassine discordia.Dpfensiofidei titu-
peccata dialiolus l evia facit,cum siut gravia et mortilera. bantibusnecessaria.2. Kesurrecliocontraintideiesproba-
3. Incontinentescorripiunluret excommunicantur.Mere- tur ex omuipotentiaDei.3. caro resurget sine vitio. Cala-
trix est quaecumqueconcubinapraeleruxorem.4. Morum milalumomniumcausa peccatum. 4. philosopjiorumde
correctionon differenda. 1093-1095 animaeconditionepostmortemopiniones.S. Sapieritiamundi
SERM. ccxxv. m die Pasctiae,n, ad Infante*.— 1. Chri- beo stultitia.Resurrectiopromissapiiscredenlibusin Me-
slus quid erat ante Incarnationem.2. IncarnatioChristi diatorem. 1150-1152
opnsest totius"Trinitatis. virginitatisproposilumin i»aria. SERM. CCXI.I. in diebusPaschalibus, xn, de resurrectione
3. incarnationequomodoVerbumnon recessit a patre corporura,contra Geiilii.es.— 1. ResurrectiofidesChrislia-
 2583 INDEX.REMJM. 2384
norum.Deusa philosophiscognitusex operibusmundi.2. SERM. CCLI.fn diebus Pasctialibus,xxn, itemde eodcm
Pulchriludocreaturarumconfessioest Creatoris.Abhonii- argumento.— 1. PiscalionesDominijussu lactaeduae.2.
nis cognitionead cognitionemDei quomodojiervenerunt Allerajjiscationesigniflcalus electorumnumerus'.Retemis-
philosophi.3. PtiilosojjhijiostDeumcognitumidololatrre.4. sum iu dexleram, quia soli boni colligeudi. Numerus,nd
Deanimarumstatu post mortemquid senserinlpbilosophi. electos; super numerum,ad reprobos spectat. 3. Liltus,
5. Virgilionou jJacetdoctrinade animarumredilu in cor|>o- Duissaeculi.Nonscissumrete, quianullaehrereses.Quisnia-
ra. Auimasineaopinionebeatas essenon posse.6. spcs hic gnus, et quis minimus,inregno coelorum.4. Magnusin re-
feUciorquamin illa felicitate.7. Porptiyriisentenliade fu- gno coclorum.5. Numeruspisciumcentum quinquaginta
giendoomnicorpore.Refellitur.8.Rursumex Platonisver- trium quidsigniflcet.Sjiiritus sauclusseptenariocomuien-
Bisconfutatur. 1155-1158 clatus.sanctiDcationoslraplena. 6. l.ex non imjiletursine
SERM. CCXLU. Indiebusrasehalibus,xui, de resurrectio- Deiadjutorio.Nontimore poenaelex impletur,sed amore
ne corporum,contraGenliles.— 1. Resurreclionisfldesma- justitite.7. ScrmoDeiadversariusnoster. 1167-1171
nifestoprobata,imjirudenterab hominibusimpugnatur.2. SERM. CCI.ft.In diebus Paschalibus,xxm, de eademite-
Contraresurrectiouemcarnis obtendunt,Si corruptionon rum leetione.— 1. Piscatiojusstt Dominifacla non sine
erit, cur manducabitur?5. Si carnis vilia non resurgent, Alterapiscatioante passionem.2. Discrimendua-
cur in Christocicalrices? 4.Parvulorumresurrectioqualis. mysterio.
rum piscalionum.Retia,verbumDei; mare, saeculum.5.
o. Terrenumcorpusquomodoin coeloeril? 6. CUristicor- Duonavigia,duopopuli.Submersionis periculumex mulli-
PUSin coelo.7. Deovolentefit quod alias fierinon potest. tudine.PericlitaturnavisJudaeorum.4. NavisGentium.Rt»
_. Corporumordoexdiversitatejjonderum.lerrenum cor- tia rupla, oaereseset schismata.5. In area Dominipalea
jpus contraponderum ordinem super aquam.9. Plumbum semperalitjuacumfrumenlo.venti paleasadareamreflant.
."'superaquam.10.Corporumgraviorumceleriorquorumdam 6. Carnaliaquaerentes,sivesint intra, siveforis,paleasunt.
motus. 11. Cor|ioraspiritualiapost resurrectionem,unde Paleapotesl fieri frumentum.7. Ecclesiapost resurreclio-
dicta. 12.Resurrectionisjjromissiotot aliisDeipromissioni- nemnon nisibonoshabilura signiflcatur.8. Cenlumquin-
busjamimplelisconfirmatur. 1158-1143 quaginlatres piscesquidsignificent.9. Quinquagintadies,
SERM. CCXLIU. indiebus Paschalibus,xiv, de resurre- et Alleluiapost Paschaantiquaetraditionis.10. Quinquage-
ctione DominisecundumJoannem,in illud cap.xx, f. 17, narii et quadragenariinumerimysterium.Quadragenarius
Nolime tangere; nondumenimascendiad Patrem meum* numerus hoc lempus significat."ll. Quadragenariobene
Et de membrorumusu post resurreclionem.—1. Diflicultas gesto additurdenarius. Quinquagenariusnumerus signifi-
in verbisDomininoleutisse a Mariatangi anle ascensionem. cat Ecclesiamfuturam.12. Quadragintadies anle, et quin-
2. TangereChrislumquid. 5. Diflictiltas de usumembrorum quagintapostPascha.carnalisfestorumcelebratio.Perieeta
post resurrectionem.4.Membracorporiseruntaulad usum, beatitudo. 1171-1178
aut ad speciem. Harmoniamembrorum.5. Nec interiora SERM. CCUII.In diebus Paschalibus,xxiv,de ultimale-
membra,nec ipsacorda lalobunt postresurrectionem.6. ctioneEvangeliiJoaunis,cap. xxi, f. 15-25.— 1. Petrusob
Membraaliaad usum, alia ad decorem.7. Inbeatortimcor- trinam negacionemter interrogatusde sua dilectione.2.
poribuspulchritudoeritomnibusnumerisabsoluta.8. Bea- Dilectionemchristus postulatsibi erga ovessuasimpendi.
torumactioquaenamerit.Quadragesinia anlePaschael quin- 5. Pelrusde se anle infirruus,nunc ex gratiachristimatu-
quaginta dies post Pascha.Alleluia.In futura vitalausDei rus ad passionem.4. Quaesliode verbis Domini,quomodo
sine cessatione,sine fastidio. 1145-1147 velitmanereJoannem donecveniat. 5. verba illa Domiui
SERM.CCXLlv.fn diebus Paschalibus,xv, de eadem le- duobus modis intelligipossunt: primo de passionenona
ctione EvangeliiJoannis,cap. xx, f. 1-18.— 1. Resurre- Joannesubeunda; secundode JoannisEvangeliononbene
ctionemChristinecMagdalena credebat,nec aposloli.Fides intelligendonisiin futurafelicitate. 1179-1181
Petri passoDominoabsorpta.2. Ctirlstusagnoscitura Mag- SERM. —
CCHV.In diebus Paschalibus,xxv. 1. Trislitire
dalena.Difficultasin verbisDominiad Magdalenam. 3. Di- tempuspriustemporeIretitire.2.Tristitiaunde essedebet.
scipulorumdeCtirislo fidesante resurreelionemqualiserat. Poenitenliaimpoenitenda.3. infrucluosaearbori stercus
DeChristoquidcredendum.TangereChristumest in ipsum adhibitunifigurapoenitenliae.4. Tristitiade sreculirebus
credere; FideitaclumqualemexigatChrislus.4. Arianiet perniciosa.Quaebic lugenda.5. Dtiotempora,Quadragesi-
Photinianichristumrectafidenon langunt. 1147-1150 maeet Quraquagesiraac,i quid significent.Alleluiaquid. 6.
SERM. CCXLV. In diebus Paschalibus,xvi, de eademIe- DebitorDeusquiapromisit,non quia accepit.Deorelribue-
ctione EvangeliiJoannis,cap. xx, f. 1-18.— 1. Ctiristum re aliquidnonvalemus.7. Homode suonontiabetnisimen-
resurrexissenoncredebantapostoli.2.Difficultas in Christi dacium.8. LaudandusDeusnuncet semper. 1182-1183
verbisad Magdalenam. 3. Nolitangere, id est, noiihomi- SERM. CCLV.ln diebusPaschalibus,xxvi, de Alleluia.—
riemtantumcredere. 4. Dominicorum verborumsensus. 1. AlJeJuia,piorumhic solalium,solaeritacliobeatorum.2.
1151-1155 Mariaeet Marthae Deiin omneset
diversaoflicia.5. Beneficia
SERH. In
CCXLVI. diebusPaschalibus,xvn, de eademle- bonoset malos.sanitasa Deo.4. Deumaliquidservarebo-
ctioneEvangeliiJoannis,cap. xx, f. 1-18. — 1. Evangeli- nis. Homineset filii hominumin quo differant.5. Piispro-
starumsinefalsitatevarietas.2. Discipulicreduutablatum niissadelectatiolaudisDei,qure non datur impiis.6. Duae
corpusDomini.3. ApparilioChrisliMagdalenre. 4. Quomodo vitaein Marlliaet Mariaadumbratae.UnumnecessariumDei
inteUigendaverbaCtiristiad Magdalenam. Tangerefide.5. fruitioerit beatisbonorumomniumloco.7. Carnaliscogita-
Cur Christusdistincte dicit, Patrem meum ct palrem ve- " tiode futurafelicitale.Gaudiumcarnalede nientisaegrilu-
strum, etc. 6. Conclusio. 1155-1156 dine venit. vera sanitas nostra, immortalitas.Divitiaeter-
SERM. CCXLvn. In diebus Paschalibus,xvni, de aliale- renae,non facultatis,sed infirmitatisargumenta. 1186-1189
ctione EvangeliiJoannis,cap. xx, f. 19-51.— 1. Resurre- SERM.CCLVI. m diebusPaschalibus,xxvu,iterumde Alle-
ctio ex quatuorEvangeliisrecitata. 2. Christiad discipulos luia. —1. LaudareDeumoporlel vita et lingua. 2. Error
per ostiaclausa inlrantis miraculumexaliismiraculissua- quorumdam,carnemnon pertinere adhominem.5. Alleluia
detur. 3. Confirmaturex dicto Doniinide camelo,qui Deo hic inter tenlalionum pericula quomodocantandum.
facientepoteslintrare per foramenacus. 1156-1158 1190-1192
SERM. CCXLVTU. fn diebus Paschalibus,xix, de lectione SERM.CCLVH. In diebus Paschalibus,xxviu, de versu
EvangeliiJoannis,cap.xxi, f. 1-14; et de duobuspiscalio- Psalmicxv,11, omnh homometidax.—1.Deuscorde lau-
nibus, una anle passionem,altera post resurreclionem.— dandus. 2. Komode suo mendax, ad Deumconfugial,ttt
1. Piscatioadmare Tiberiadisnon sine mysterio.ln pisca- sit verax. 5. Petrus mendaxa se ipso verax Deibeneflcio.
tionibus duabus figura Ecclesirepraesentisac futurte. 2. 1195-1194
Piscatioprima.5. Secundapiscatio.4. Numeruspiscium SERM.CCLVIII. In diebus Paschalibus,xxix, de versu
quid mysteriihabeat. praeceptanullus implet, nisi adjutus Psalmicxvu'24, nk esl dies quemfecitDominus.—1. Dies
gralia. 1158-1160 a Dourinofactus ChristiEcclcsiaex .ludaeiset Gentibus.2.
SERM. CCXLIX. In diebus Paschalibus,xx, de eademIe- Baptizatidiesex lenebris facti.5. Thomasfaetusdies.
ctioneet de duabus piscationibus.— 1. Piscaliojussu Do- 1194-1196
mini factaduplex.2. riscationesduaestatumEcclesiaeprae- SERM,CCLIX. Indie DominicooctavarumPasehae.— 1. fu
senlis et futuraeadumbrant.3. MandafaDei nonaisi per futuramvitamessedebet Christiauorum intenlio. 2. Oclavi
gratiamimpleri,hitelligiturin numero pisciumcaptorum. et septimi dies mysterium.RegmimChrisliet sanctorum
1161-1172 in terra post separationemmalorum.sabbatisniussanclo-
SERM.
—
CCL.In diebus Paschalibus,xx, de eodemargu- rum in terra. 5. Miserieordire opera commendat.4. Ojicra
mento. 1. Ignobilescur prius eleclia christo.2. pisca- misericordiae superare debeut offensionesuostras.Miscri-
tionumduarumdiscrimenet myslerium.prima piscatione cordiagemina. 5. Eleemosynaerogandacumtiumilitaleet
boni et mali significanlurcongregandi.Pcriculumex ma- hilaritate.6. Diesferiati. 1196-1201
lorumfelicitate.Schismata.3. Allera jiiscatio.Numeruspi- SERM.CCLX. Eodemdie.—1.Octavreinfanlitim.FalsifiJe-
sciumin hacsoladictus.f.exsine gratia nitiilvalet. Decem les. conlinentiaservandaprosuocuicjuegradu. Votuuicon-
praecej.toruni distiuctio.AuxiliumDeiad implendamlegem tinentiaenonreddensdamnatur. 1201
necessarium. 1165-1165 SERM. CCLXI. in die quadrageslmoAscensionis Domini,i.
 2385 INDEX RERUM. 2386
— 1. AscensioDominisic celebranda,ut cumipsoascenda- impletur,nori•timorepoenae.timor aUuscaslus,aliusser-
mus.Sursumcor, quandonampietatis,quandonamsuper- vilis.charitas ex Spiritu sancto.5. Spiritus sanctus com-
biae.2.ChristussemperDeus.Deinotitiamvanitaslitigando mendalusin septenario numero. Sanctificatioet vacal:o
quaerit,pietascredendo.3. pauliin Dei cogniiione mode- septimaediei. 6. Lex per denarium,et Spiritussanctusper
slia. 4. Mundandum cor, quo videatnrDeus. 5. Deushabi- septenariumin 5 quinquagenario commendatus.7. De duabus
tare vult in corde mundo.Avaritiaehomoservit. non Deo piscationibus,et de piscibuscentum quinquagintatribus
6. Tenebraecupiditateset opera mala. 7. Deushomofactus captis post resurrectionem. 1237-1245
manetsemperDeus. UnapersonaDeuset homoin christo. SERM. CCLXXI. ln die Peutecostes,V. 1245
8. Praeceptum utrumquedilectionisergachristumimpletur. SERM. CCl.XXH. In die pentecostes ad
postremus, Infan-
9. Bonaoperafrequentanda.Peccata,praetercrimina,sunt tes, de sacramento. 1246
alia minora.10. Remediaquotidiana.Minorapeccatamulii- CLASSIS TERTIA. — SERMONES DESANCTIS. 1247-1248
tudine obruunt.11. conclusio. 1202-1207 SERM. CCLXXIll. InnatalimartyrumFructuosiepiscopi,Au-
SERM. CCLXJl. In die AscensionisDomini,n. — 1. Sancti gurii et Ettlogiidiaconortim. —1. Morsanimaetimenda,non
Leontiisolemnilas.2. De eodemargumento.5. Ascensionis corporis.Deusanimrevita.2. Solemnitatesmarlyrumad ex-
fideselcelebritasper totumorbem. 4. AscepsionisChristi hortationemfidelium.S.Fructuosiresponsum.3. Responsum
prophetia.5. EcclesiagloriaChristi. 1207-1208 Eulogiidiaconi.Martyreshonorandi,Deuscolendus.Mortuis
SERM. CCLXUI. De Ascensione Domini,m. — 1. Glorifica- hominibuscultusa paganisimpensus.4. Temjjlumet sacri-
tio et victoria Christi completa est resurrectione et ficiumuni veroDeodebilum.5. Aromata,sanctiel martyres.
ascensione.Chrislus,Ieo et agnus.Diabolus,leo. Muscipula 6. BeataAgnes.Dii Paganorumnon comparandi martyribus,
diaboli.2. AscensioChrislipignusnostrae ascensionis.5. 7. Templa et sacrificianon martyribus,sed Deosoli exhi-
Christumcumcorporeascendisse.4. Christuscur quadra- bentur. Martyreslocomeliore recitanturad altare. 8. san-
giuta diebus jejunavit,et totidemdies egit cum discipulis cti cultumDeodebitum impendisibi horrent. 9. In diebus
post resurrectionem. 1209-1211 martyrumcogitandumde ipsorumsequendisvestigiis.Mar-
SERM. CCLXIV. De AscensioneDomini,iv.—1.Dicendmn tyres Iaudandiet amandi,Deus martyrum colendus.
de mysterioascensionisChristi.2. Chrislusper resurrectio- 1247-1252
nom conversaturcum discipulis,ut in fide conOrmentur. SERM. CCLXXIV. In Natali martyrisvincentii,i. — Vin-
Ascenditin coelum,ne remaneant in carne. 3. FiliusDei centiusubiquevicit. Cbristisanguineredemptusnon perit.
natura aequalisPalri, misericordiaad mortemusque infir- patientiadonumDei.Victoriaperfectade universis machi-
matus.4. Chrislusabire vult, ut absentecarne divinitas nis inimicis. 1252
ipsius cogitetur.FiliusDeiin se nonminorper incarnatio- SERM. CCLXXV. —
In NatalimartyrisVinGentii,n. 1. Vin-
nem.5. ctiristus post resurreelionemcum discipulisagit cenlii in poenisfortiludoex adjutorioCtiristi.Martyresdis-
dies quadraginla,ut signiOcetnecessariamhic semperfi- cernit causa,non pcena.2. Diabolusin Vincenliitormentis
dem incarnationis.6. Carnisresurrecliofulura.7. Trinilalis magistorlus quamVincentius.3. corpusmartyrisexanime
mysterium. 1212-1218 divinopraesidionon deslitutum.Reliquiissanctorumdivini-
SERM. CCLXV. —
DeAscensioneDominiv. 1. veritas re- tus honorconciliatus. 1254-1255
surreclionisChristo per quadraginladies cum discipulis SERM. CCXXVL —
In festo martyrisVincenlii,m. 1. Mar-
agente confirmata.2. Adventusctiristi ad judiciumprae- tyris fortitudoa Christoest. 2. Duplexmundi acies contra
mmtiatus.5. Discipulorum de
inquisilio tempore futuriad- niilites b
Christi, landiliaeel terrores.5. vincenliuslormen-
ventus Christi.4. Responsum Christi.5. Chrislusbonusma- tis suisnontantumvastatus,quantumDacianus.4. Vincen-
gister, docensquodexpeditscire. 6. Ecclesiauna ubique tii gloriajiostpassionem,etiamin hocmundo. 1255-1237
diffusapraedicalurcontrasehismaticos.7. verba novissima SERM. CCLXXVU. InfestomartyrisVinceulii,IV,in quo dis-
Christia schismaticiscontempta.TunicaChristi inconsuli- putatur de corporespiritualipostresurreclionem,et utrum
lis. 8. christiduaeglorificationes. Spiritussanctusbisdatus. ejusmodicorjjorisoculisvideri Deuspossit.—1. vincentii
9. Spiritussanctusideobis datus,ut duo prreceptacharitatis cadaverinvictum.Reliquiaesanctorumad Udeliumconsola-
commendarentur. lO.CharilasSpiritussanclidonum. ll.cha- lionem.CorporasanctorumdalaEcclesiisad memoriasora-
ritasnonhabeturextra Ecclesiam.12.EcclesiaeunitasChri- tionum,non ad glorias marlyrum. 2. Martyrcorpori non
sto glorificatoquotiescommendata. 1218-1224 parcendo,ipsi consulil.Judicium,pro poenareterna,5.Cor-
SERM. CCLXVI. In vigiliisPentecostes, de versu psalmi pus non contempseruntmartyres,sed ei bene consulue-
CXL,5, Emendabilmejuslus, etc. contraDonatistas.2. Spi- runt. 4. Corporisgloriapostresurrectionem.Sanitascorpo-
ritus sancliadventusdie Pentecostes.unitas Ecclesiae ca- ris, concordiaeorumquibus conslal. 5. Sanitasest nihil
ttiolicsedonolinguarumsignificata. 5. Spirifussanclidonum, sentire, scilicetmoleslumetonerosum.6.Dacianussaeviens
non tiominisministri, sed Dei. Donatistarumerror, non in corpusmortuum.vivere in corpore, et nihil ex ejus
dari Spirilumsanctumnisi per sanclosministros.4. Spiritus onere sp.ntiie,est sanumesse.Onus corporis in hac vita
sanctussinehominumministerioaliquandodatus.5. Philip- semper manet.7. Quccrendum aliquidin hoc corpore,unde
pus diaconusalius ab apostolo.Spiritussanclus Cornelio inteltigaturvelocitascorporisluturi spirilualis.8. De cor-
sine manusimpositione et ante Baptismumdatus.7. Ex his pore spiritualiex occasionedicendum.9. Celeritas corpo-
refellit Donatistas.8. Amandusobjurgalor,cavendusadu- rumcoslcstium.10.Radiioculiceleritas.11. Celeritatiradn
lator. 1225-1229 ex oculoemissiresurrectiocomparata.12.Ex resurrectio-
SERM. CCLXVH. —
In die Pentecostes,i. 1.Solemnitasad- nis futurtefacililateanteiligendafacilitascorporisspirilua-
ventus Spiritussancti.2. Donumlinguarum.5. Curdonum lis. Haecmirahiiliorceleritateradiioculi.15.AnDeusvide-
Unguarumnon iuodoconceditur.4. spiritus sanclus, tau- bitur per corpussphituale. Deusnon potestvideri in Joco
quamanimacorporisEcclesireexlra eamnonhalielur. ad modumcorporis.14. si per corpusspiritualevideri pos-
1229-1251 sit substautiaquaenonvideturin loeo,adhucraeompertum.
SERM. CCLXVlll. —
m die Pentecostes,n. 1. Spiritussan- 15.De corporespirituali,deque invisibiliDei natura quid
ctus donolinguarumunitatemEcclesise catholicaecommen- jam cerlum.16. visioDeian carni promissa.Salulare Dei.
dat. 2. spiritus sanctus extra Ecclesiamnon habelur. 5. Ctiristuspe.rcarnemvidebiturab omnicarne. 17. Simeon
Cnitascommendatain creatione rerum et in Christiorlu. hic oculisviditsalutareDei.visibilisChristusiujudicio fu-
4. EcclesiaecatholicaeunifatemChristuscommendataposto- turo.18.Dedifficultate proposita,dequeDeoeldecorporefu-*
lis. 1229-1255 turo spirifualiquid tenendum. 1257-1267
SERM. CCLXIX. In die Pentecostesm.— 1. AdvenlusSpi- SERM. CCLXXVHI. Pro solemnitateconversionisS. Pauli,
ritus sanclicum dono linguarumprrenuniiatunilatem Ec- i, de vocalioneapostoliPauli,et commendationedominicae
clesireperomnesgentes.ContraDonatistas. 2. schismaticos, orationis.— 1. Paulusex persecutorepraedicatorChristi.
etsi Baptismumhabeant, non tamen habere Sjiiritumsan- GratiaeDeiexemplumin Paulodatum, ne aliquis peccalor
ctum.Spirilussanctusper Sacramentaet sine sacramenlis desperel. 2. /Egrotare et convalescerenon aeque habet
datus.5. schismaticosanimales esse,neehabereSpiritumsan- homo in polestate. Ex libera hominisvoluntate semen
ctum. Donatislascarere charitate.4. Eoslactis non posse mortis. Medicus|jropriequis. 5. ^Egroluspraeceplamedici
dicere, DominusJesus. 1254-1256 observandononnisipaulatim Dt sanus. 4. Cum praeceptis
SERM. CCLXX. —
Indie Pentecostesiv. 1. DeSpiritusan- mediciierendus etiamdolorsectionis.5. Ctirislusmedicus
cto dicendumcurdie quinquagesimo post pascharaissussit. quomodonos paulatim sanat. 6. Antidotumcontra omnia
2. Cur Spiritus sanctus non posset venire, nisi abeunte peccata. Duobuspeccatorumgeneribus duo opponuntur
Christo.Humanitaschrisli,in qua tiumanoaffectutiaerebant, praecepta.7. Peccatin Deum,qui in se corrumpiltemplum
oculisdiscipulorumauferri debuit.Petra superquama;diU- ejus. 8. corruptores sui, nou innocentes.lnnocens quis.
cata Ecclesia,ipse estchrisli.is.5.Poslquadragesimumdiem 9. Modusin rerumconcessarumusu difliciletenelur. Usus
Ascensionis cur decimodie venerit Spiritus sanctus.Qua- uxoris immoderalus,nisi liberorumprocreandorumcausa
dragenariinumerisacramentum.Denariimysterium.Spiri- fiat.10. Dcusipse offenditurusu rerum concessarumim-
tus sanctusdie decimovenit, ut signiOcelurlegem impleri moderalo.Remediumcontra peccata ejusmodiimmodera-
per gratiam.Lexsine gratiaquomodolittera est occidens. tionis. 11. ContemptoiUo remedio,nonremanet spes ulla
jjDirijussanctusniissusut implereiurlex, 4. Lex cuariiate. §alutts,12.peceaiagravia, exigunt
quaepceijitentiteJa.borenj
 9587 INDEX REttUM. 2383
vetiemehtiorem:Levlapecfealamultitudlneoppiimuiit;nisi 2. joanneslibmotantuhijichfisiusbeiiset hbhiO:3. Joarines
a.DeodimiUanUir. 13. Seritihare;debitadebitoribushostris tam excelleiis tiomo^ut christus putaretur; Joahhisde se
dhniitendo.14:Odiumeilo deponendum;ne corrumpateof: ipso abde CUristoteStimonirim.4. JoanhestiominisChfisli
1268-1274 superbamuSurpafiohBm cavet. 5: Joanhesprrecursorhiaxi-
SERM. CCLXXIX: Pro solemnitate coriversionisapostoli mus honio,ut ChfistusagnoScaturplusquamliomo. 6.N011
pauli; ii; -± l..ln PaulimutalioneimplelurprophetiaJacob Joannessolus, sed et aphstoli lucefhre.Candelabrumlu-
de Betiiaihin.2\ Paulus ad Ananiam;lupusad ovemcapti- cefnae}crttx ctiristi. —
1508-1511
yus adducilur.5. Chrislusmitiset humilis,qiiandonec si- SERSI: CCXC.In Natali Joanhis Baplislae,iv. 1. Testi-
leat, nee miteseat.4; Erga Paulttmexhibet ulrUmquePau- : et moiiiumJoannisde Christo,et chrlsti de Joanne.2, Natalis
silet, et non mitescit.5. Saulusunde appellatus. Christiet Joahaiscur celebrfetur,nonaliorum. 3. Jbahhes
• jit>n
;US;itlbdifiuset hutnilis. 6. HtiihilesDeusexallat. 7. De ideotantus homo,ut Christose humiliansjeum plus quam
EhristoeruriOxonon Brubescenduhi.8. be Christimortecur honiiheriiesse ostendat.4. Zacharireet Mariaeeadem fere
uon erubescendum.ChrisluSsuscepit duo nialanoslra, Ut verba, hon eadehiincfedulitas.5. zactiafiasdesperandoin-
daret duobenasua. 9. Morsndn lirnenda temporalis, sed terrogat, Mariailiqtiirehdo.Gratiabei qUaitimaximain ln-
seterna. 1275-1280 carnalioneVerbi. 6. Divites, id est superbi, exinaniendi
.. SERM. CCLXXX; InNalalitnartyrumPerpe.lureet Felicita- stlnt; et esurientes, id est tiumiles,impteiidi.Pharisaeus,
lis; i.—1.perpetuaetFeiicitasperpetuseftlicitatispraanitirri dives; Publicanus,pauper.7. Dominicum judiciumde Phari-
insigni martyrioadeplae:2. Gloriamartyruhi: 3. Marlyrum saeoet rublicano: Pelagianosfedarguit ipso Pharisaeosli-
pur maximapraemia.vitaehujus laboriosaeamor.4. Marfy- perbiores. —
1312-1515
res el inortemet doloresprb chrisfocohlemjiserUnt. 5.Fe- SERM. CCXCI.m Natali JoannisB9plistae,v. 1. Joannis
lieitasmartyrumalia arilesalia post resurreclionem.6. SO- nativitas mirabilis jjropter Christum.2: Ex maghitudiiie
leffinitates martyruriijquo animo celebrandre. aiarlyres Jbanhishiajestasctifistiinteliigenda.3; Ahgelhsad zticha-
miseranturnos, ac precanturprd hobis. 1280.-1283 riam Btad Mariammissus.OratioZachitiaequomodbex.au-
SEBM: CCLXXXI. ln halali martyruihPfsrpetiiae et Felicita- dita. 4. Mariainter riiulieresbenedicta.5. ^acUaflreet Ma-
lla.ii.—^1. In perpelua et FelicitateChristusinviclus. 2. riaesimilisinterrogatio, ahimusdissuiiilis.PrOoOsitiim " vif-
Pgrpetuaevietoriade diabolo.3. Felicilitispartus et marly- ginitalis,6. Mariaex gfalia iiiaterFiliiDei. 1316-1319
rlum: 1284 SERM. ccxcil. m NataUJOannisBaptistaejvi, iri quo dis-
SEBM. CCLXXXII. m Natalimartyruriiperpetuaeet Feliei- putatur conlraDonalistas.— 1. Joannisnativitasdilr cele-
tatis, ni. — 1. pe nominibusmarlyrumPerpetuaeet Felici- bretur, non aliorum.2. CurtantuslibmoJoaniles, nec intef
tatis. 2. Femiri*de hOsteyictrices. 3. Gurrtiartyrumcomi- diseipulosDomini,sed discipuloshabenscum Domino.uo-
tuin nominanon pariter celiJbrantur. 1285 iiatistarumvocessuperbae. 5. Christusut tiunlililatisviam
. SERM; CCLXXXIK. bi naiaii BiartyrumMassilitanorum. — doceret, baptizatuset incarnatus.4. Baplizavi cur a Joahne
l.Gratia Dei prredicandairi festis martyrum:volujrtaset voluit.5. bonatisltelocumEvaugeliide arbore Bt ejus ffii-
dolor, duoineitamentaad peceaudum.2. Patientiaet cOiitiV. ctu ad miuistrum BajJtismipcrperamtrans'.'eruiit.6. boria-
hentia, dbnaDeisunt.3. NonsjjirituniUujiiSmundi accepi- listaese pro Ctiristojaclare conviiicunluf.7.LocusEvahge-
mus, sed Spiritumqui ex Deoest.4. vera et falsapalienlia. lii de atboro et fructu quomodointeUigeildus.8. 1519-1326 Ex Jaan-
ContraDohatistas. 1286-1287 nis et Apostoliverbis bonalistasredafguit.
SERM: CCLXXXIV. IhNatalimariyrtiihMarianiet .lacobi. SERM. CCXCIII. In nativitale Joaiiiiis,vn.— 1. Joanniset
—^l.Martyrumpatientia,donumDei.2. Marlyresblahditiis CUrisliin hativitateconiparatio.2, Joamies quidamlinies
'cafnaliiimparentumtentaii. Marianimater Mariain filii sui Veteriset Novif esiamenti.ldeode senibusnascilur, el in
piSsioneOxsultat.5. Fortitudomarlyrumnonab ipsis, sed utero exsultat.ZacUariae os pritisclatisuni,et pbstaperlum.
a Deo.4. Exmiiltitudinecor ad unum gratia Deieonverti- 3. vox Joannes,Verbiiirictiristus.vox verbum piitata.4.
tur; MartyresuhiusdelectaiionisDeianioreitt mundiblah- Cuftanlaegratireholiioraissus,qui pefhiberet Wsliriioniuni
ditiis et aeerbilatibusvictores.5. Orationibusmartyrumise Christb.5. Ctirislusbeiis latens iu carne. 6. Deo in catne
comraendatEcclesia.Marlyrunipleha Vicloria;Teiitalibtxt- latenti necessariiimfuit teslimoniumhoininiSiquo non es-
mini tfiplex ad illecebras pertiuens. Aliudlentatiotiisge- set aliusmajor. Joannes discijjulOssicut chrislus tiabens,
nus iti tormentis.6. Patienlireexempliimin Dominoel ia fit Chfistilesliscredibiltor.7.tnCbristinuptiisparanymphus
maftyribusconservisnostrisjiraBStitum. 1288-1292 Joahhes.MediatorChiistusin quantumhomo.8. Medialoris
SERM. GCLXXXV. In die satali martyrumCasti et ^Emilii. gratia omnibus,ut Deoreconcilienlur,necessaria.9.Omnes
~i. Marlyrumsic celebrandasolemhia, ht eos delectet in Adam-, et omhesin CtirislO.10.mfanteseliamipsi egent
imitark2. Mriftytemnon lticitpcenajsed causa. LaU'0hisiii liberatore; 11.Chfislusetiamparvulisest Jesus, id est sal-
cruce fides eauSampatientis mutavit.TrCSCruces. Crui vator.12,Joaanescum peccalonatus, salvatoreindiguil.
Christiitribunaljudicis.3. Mtineragralire ex profuhdoDel 1527-1535
judieio dantur. pelrus prresuraptorpaulisperdeserittir, rit SERM. CCXCIV. Ih NafalimarlyrisGuddentis,de Baptisriio
silii demohstreiur. PrSesUmptoreS oditDetifi; castus Set parvulorum,cohtra Pelagianos.— 1. Occasiosermonis.2.
4.
.^milius iri tOrmentisunde vteli primuth,tinde post victo- Baplizandos pafvulospelagianiconcedunt,non pfopter vi-
res. 3: Martyresadvocatinostri, et tamen unus advocatus tam reternam,sed pfopter regnumcoslorum.5. vitamaeler-
noster cbristus.6. Extra EcclesiaihnOnoves Christijsed namnonesse prreter regnum coeloriim.lnter dextram ad
haedipasciintura schisraattcis.DbilalistarUrii vox. 7. Marty- reghumDeiperiinentiuin,et sinislfamdamnatorumnullus
res in Ecclesiaeiinitatehohoraadi. 1293-1297 meditislocus.4. ExcluSiOni a regrio Deiconjunctamesse
. SERW. CCLXXXVI. lh NatalihiarlyrUrri Protasiiet Gervasii. posnamighis rfiterni.5. Pelagiauavitae aeternrfiet regui
lt Martyfesgfaecei.laliiie testes. TCstisChristi usque ad Deidistinclioplaiie arbitraria. 6. Negatosemel originali
mortemnoa omnls<qui in euincretlit.Cfedentiuhitres gra- peccato,relagianosnon poSseeum vincere,qui nolit par-1
Uus.2. Petrus ahte mortemDOulini iriOfniiormartyribuisac vulosexcludia regno Dei.7. Ih quaestionede parvulis non
puellisquibusdam:pe.tfusVitamnegaiidomofitur. 3. in&f- baptizatisconfugiendumad aucforitatemdiviuam. 8. sen-
tycesChrKtunlplus asseruht niorltii,quamVivi.Morseofuhi tentia doihinicaexcludeos non baptizatosa rcgno Dei, fa-
4. PrbtasiifelGervasiidetectiOniif&ctUisiliustfaia:tentibus Pelagiahis.9. ExcademEvangeliilectione vincen-
4rfetiosi).
; Per maftyres noii ohlhibiiSsaniliis, sed ebriifflimiialorii di Pelagiahi.10.In coeluhisolus Ctirislusascenoit. Christi
bllSiflihiortatitasdatur. JEgerhollexaudllurad Volutrtateni; meihbra cum cajjile,unus christus. 11. Quomodochrisli
sed ad sanitaiem.6: Marlyribuset Machabreisplusiwaesti- membfaefiicimur.Fidesin christumnecessariaad salutem.
tumj quamtrlbus pueris ab igne liberalis. 7. Libellide mi- 12.parvulisalienofacthvulneratisalieha fide subvenilur.
raeulismartyrunilecti ih ecaesia. MaftyriUm In lecto. 13. SerpensrereusexaltatusfiguraCbristicrufcifisi in simi-
1297-1300 litudine carnis peccati. 14. Quicumquein ctiristumnon
.. SERM. CCLXXXVH. m Naialis. JoanhisBaptistae,i. — 1. credit daninalur.Judiciuu)pro damuatione.Infantesdicti
satalis diesctiristilaiilumet Joannisab Ecclesiacelebra- fideles-.Peccatumorigiriis.15. Pelagimiorum effugium,duhi
tus. 2. ctirisiushic diem habet nataleniut homo, nonut urgentur verbis Aposfdlide originalijieccato.NOnprimuni
Deus.3. Mirabilisutraque nativitas,christi et Joanhis,Ucet peccandiexemplum,sed originis^peecalum ibi signifieatum.
tantasit inter eosdistantia.4. Christiet Joahnisih die na- 16. Pelagianorimiobjeetioeonlra peccatumoriginale.cur
tali et ih passiohediffefentiaqilidsighificavit. 1501-1302 debaplizatonoiijustusiiiascilur.17.Aliaeorumdemcavilla-j
SERM. CCLXXXVM. IhNataliJoannisBaptistre, ft, de voceet lio exploditur.ctirislusniliil prodest noa credehiibus. In-J
—
verbo. 1;celebritasnalivitatisS.Joanhis.2.joanuesplus fantibusbaptizatisjifodeslcbristus.lnfantes baplizalivere]
cjuampropheta',se abjectoChristumcommendat.5. Vocem credentesaliorumfide.Inianlescreduntti-!e parenlum.18.
jhlef et verbum quiddiscfiminis.4. Vocisministerioopus Contra peccatUmoriginale perperam citaius Apostolus,
est Ut VefbUthinsinueturmenti anditoris.5. vocisministe- Sanctifiealionis modimulti. 19, Cyprianiauctoritaspro ori-
num mihuilurjcfeseenle jjfofeelUmentisad verbum. ginaUpeccato. 20. Veritatishostes quatenuspatienter fe-
1502-1506 rendi. 1353-1548
SERM: CCLXXXIX. In KataliJoannisBaptistae, m.—1.Joan- SERM. CCXCV. In NataliapostolorumPetri et pauli, i. —
nesnonsiiiecausa lam mifabiliternatus et tam roagnus, 1. petra superquamiedificataest Ecclesia,ipse estchristus.
 2389 INDEX RER11M. 2590
2.petro Ecclesisepersonamgerenti datreclaves regni cce- iuter justos,nonin altera vila.7. De saecularifelicitateim-
lorum.Unidatre sunt, qtiiaEcclesiaeuhitati.Christusprius piorumne periurbenturpii,'8. Coelestisfelicitasjriisqtialis
resuscilat,tum Ecclesiasolvit.3. Ecclesiae fortitudoet ihfir- parata. Mutidifelieitasj)iis,nonhonos, sed-ttius. 9. lSreve
mitasin Petro figurata.4. Petro Ecclesiseunilatemsignifi- tempusvitre. 1580-1385
canti ovesa CtiristocommendalEB. Cufter intefrogatusPe- SERM. CCCII.In solemnitate maftyrisLaurenlii, i. — 1.
Irus de suo amore.5. lciDonatistasdorainicigregis diviso- Temporaliabeneflciaper riiarlyfum oralionescur Dcusim-
res. 6. Paulusex persecutore jraedicatofClirisli.7. Patilus pertis. Af>tasimilitudo.2. Dute vitae, prresehsvita quam
et PetrusproCtiristopassi.8. Diesmaflyrufflideocelebrah- rerumuosa,ot tamen velieinenteramata. ^Eternavita sic
lur, ul eosimitaridelectet. 1348-1352 diligaturquomodoista tempofalis.5. ctiristianisumus, non
SERM. CC.XC^ l. in NatalrapostoloritmPelri et Pauli,n. — prOjjlerlemjjoralia,sed jropter reteruamvilam.cruxctin-
1. Pelrus infimiusplus pomiltit quam potesl.2. mfirmilas sliin frontoquid nos admoneat.4. vila temporalismnlfum
Pciri timenlismoriDomiuum.3. Pelro jam amantichristus diligitur; nousic vita aterna. 5. Necessariadat homo,ut
oves commendat.4. pasloridonetts ille est, qui vitamre- liicdiutiusvel misere vivat; non dat superflua-, ul in setcr-
pcndere vaiet pro ovibus.5. CtfitcrisEcclesirepasloribus id num cumchristo regnct. 6. Immeritovitamistam sicamari.
niandatum,quodPetro.Animusmartyriimartyremfaeit. 6. 7. Vilareterna.Deus est, vita 8.
i-.rasens,vajipr. Laurentius
Tfiisuiationestemporalespro fulura glofia ferendae. R omre opes F.cclesiae quaerenti eas perseeutori quales profert. 9.
vastatiolemporibus christianis.7. Paganode Romacliri- Martyresimitandi.10.Srevireiu inalosnonlicet. 11. Prohi-
stianistemporibusincensainstiltanti quid respondendum. bere suos cjuisquesubditosdebet, ne malis noceant. 12.
cliristianusvocatusnon ad terrena,sed ad coelestia.8. Chri- Quiboiium facil, quomodoex polestate laudem merelur.
stianorumest jiati mala temporalia,et sjjerare boiiasem- 15. Malosintevficerenon cuilibetlicet. 14. Sententia Do-
piterna. Tribulafionespraediclrea cliristo. 9. Tribulaliones miiiiin honiiilesmisericordes.15. Mililesnon mililia,sed. '
lemjjoribuscuristianis,an majoressint, et quare.Deumih Tliesau- nialitia boncs essenonsinit. Teloneariis qnidpraeeeplum,
rizare in coelojubcmur, nonia terra. 10. Contra qtiid universis.16. Ncgotiator fraudi et perjurioolmoxius,
adversisnonniurniurandum.lmpiorum felicilas niagna ifa ia malosnonsreviuntnisimaU,17. Eplscoptisjius rem ha-
Dei. 11.AnioriiiDeumtum apparct, si amahtuflueraDei. bere cogiturcum saeeularibusjjotestatibus.18. Malusmor-
12. Extireresicliam postrelapsumredeunles benigne re- luus, i>isdolendus.19.civileslumullus jirohiberequisque
cipiendi. 1552-1558 pro viribusdebel. 20.lra Deiex populipcccatis.24. Popti-
SERM. ccxcvn. in NataliarostoIorUmPelri ef Pauli,lrt. liisne sibisimiaiquodad potestatespertiaet, neve inordi-
— 1. PrresuinptioPetri. Timorex infirmilatehumana,anior nfllesreviatin imlos. 1585^1593
ex gralia divina.2. Pelrus prredicitufpassurus quod hon SERM. ccciif. lnNalali martyris Laurenlii, m. — 1. Lau-
volet. 5. Morlisamariludotolerala a martyribus.Marlyrum rentiusarohidiaeoniis ojiesEcclesiaeproferrejussus. 2. Maf-
inde corona illttsirior.Petreis |,cdibustriW:sjjinae.4. Vilte lyrummerccsChrislumseqtientibusparata. 1393-1594
amor cujusnamlaudatur. 5. coroua raulo fedditur debita, SERM. CC;CIV. in solcmnitateLatirentiimartyfis,m. — 1.
quia jriccessit gratiaindebita. 6. Deidonasunt raeritano- Diaeoaiofficium,ministvaresanguinemcbristi. CffinreDo-
stra. vincimus[fer etmiqui dilexitnos.7. Deiest custodire minicrfimyslerium,ut cujus sanguinemsuniimus,pfoinso
douasuain nobis.8. \ila amelur, sed bona. omtiiavoluht animam siimamus.2. ctiristuin seqttiomnesdebcmus!3.
homiuesbona pra?terauiaiainsuam.9. vita heata bichoh IUquibus licet chrislum sequi, jirtcter liiarlyrinm.Humili-
qtttorenda.Diesmalosnon iacimus.Honiinimalum uonnisi las ijisiusseclauda.vindictaexcmploclirislinon expeten-
al)tioinine.Homoa malose ipso liberatus, Irecliab alicjuo da. Prrtsentiacontemnenda.4. vcra et invictavirtuschafi-
non potest. 10. Paulusa malo se ipso liberalus. 11. Mali tas. 1593-1597
non nocentliominiliberatoa se ipsomalo.Festasaneforum SERM. cccv. solenmifate marlyrisLaurentii,iv. — 1.
In
quomodocelebranda. 1539-1564 Cfanummortc. mullijilicaium.2. Aiiimahic non amanda.
SERM. ccxcvni. in NataliapostolorumPetri et Pauli, iv. Christuspropinquantemorfe lurbatut',quia nosin se trans-,
— 1. Petri et Paulinatalitiafrequentiamajorecelebrahda. figurat.3. cliristus jiotestateraortuusest, potestaferesur-
2. Amandiin jirimisfetrus et Paulus.5. Pauligaudiumjias- rexit. 4. Moitoiuiminenteturbatur, ne nos desperenius.
sione sua imminenle. Per angusliastransilur ad locumla- 1597-1599
litiidinis.4, Coronanon redderctur debita, nisi gratiaj>rius SERM. cccvf. in natali martyrum MassreCandidre.— 1.
dataiiiissetindebila.5. Vicloiiacertanti dalur |;er Chri- Martyrumgloriainsipientibusabscoudita.Malitiapro poena.
stum. Meritaliominisdonasunt Dei. - 1563-1567 2. Poenanonnocet, sibona est causa.BiassacandirJa.5. Bea-
SERM. CCXCIX. De NataliajiostolorumPelri ctrauli, v, ih tamvilamomnes,iii diverso licetvitregenere, pariler vo- <
quodisj>utalurcontra Pclagianoriunhteresim.— 1. Petrus lunt. 4. Beatavita quid sit. omnes vivcre volunt,.et saui
apostolorumprimiis,Paulusnovissimiis.2. Deeodem argti- esse. 5. vita in doloribus non proprievita. vita non cen<
menlo.5. Ajiostoliverba de passionesua imminentc.Ex senda, nisi qtirebeata. 6. idemosteuditurex alio Scripturaa
Dei graliaet debiloresefHcimur,et reddilores.Maftyrum loco. vita bcatanoiiest, nisiaelerna•sit. 7. vita vera csl,
virlus a Deo.RevelationePaulusconOrmatusde sua fiittira qurereferiiaet beala. Adbeatamvitamnocessariacertitudo
passioneet victoria.4. Coronajustitiaenon niartyribustan- rcternitatis. 8. Afelicitateregni Dei proctilstispicionesfai-
tum, sed omnibusfidemservanlibuspromissa.Desidcrium sre, qure liic suiil origo malorum.9. vilae,ut sit beata,
adventusctirislijudicisfuturi. 5. c:oronadebitaservantibtis adesse debet veritas et amicorumcognitiosine metu de-
fidem.6. salvatorCtiristusJesus, Paulus jirimus peccator, cejitionis.10. \ ia ad vitamet verilatemChristus.Viamdu-
quia caeterispersecutoribtiscrudelilate sui erior. Pro sup- ram posl christumtenuerunt ffiartyres,etnobis linierunt
pliciodebilos-Jus ipsi reddita. MedicusCtiri.slusarlis suse 1400-1405
vim in rauli curationecommendavit.7. Petrojamsahoj>rae- SERM. cccvif. De decollationeJoannis Baptistae,i. — 1.
dicilursua |>assio,cui infirmoliierat j rcediclanegalio.8. JoannisBajtislaecaedescfuaoccasionefacta.2.Juratiooninis
Pelrus quomodonolcnsjiassurus.Morsptjenapeccati.9. Pau- prohibita propter periculumfalssejurationis:3. Juralio a
lum quoqueniorinoluisseosiendilur.10.Morlema peccalo Deoadtiibita.4. Nobistamen merilojjrotiibita.5. Consue-
esse oontra Pelagianosj;robafur.11. PelagianorumerrOfi, tudojurandi ab Augustinovieta. 1403-1407
morternnaltirreesse, non j;eceafi,Enoctiet Eliaeexemplum SERM. pccvm. In eadem solemnilate,ii. —1. Herodes
nitiil sufifagalur.12.crebrescenlcsPelagianoscaverijubet. in angusliisaut.perjuriiaul cruenti lacinorisadmittendi.2.
1567-1576 Temerariajufatio nonimplendaadmissotiomicidio.Perjtt-
SERM. CCC.InsolemnilatemartyrumMaeliabaeofUm, i.—• riumisavidismagnumpeccatum,licet minusquamhomioi-
1. ctirislianianlechrislumnonnulliexstitere. 2. Machabaei dium. 5. Juransab alioprovocatusnon sic peccat,quomodo
martyres,non aj.pellatioue,sed reij sa clirisliani.5. Macha- isle alius.4. Jtirare compellenseum quem falstimjuratu-
breortimpassiomeritocelebraluriu Ecclesia.Cbrislimvste- fum crcdit, pejor esl tiomteida.5. Tutuslymeniobhoe pec-
rium in vetere Testamentovelatum.ClavisTcstaineniiVe- calumdivinacorrej;tioneflagellatus. 1408-1409
teris, crux.4. PassioneCbrisli imj;lefteprojhetiaeet omnia SERM. iii —
t;ccix. Natahcypriauimartyris,l. 1.Cyjjriani
crucisin mysteriorevelata. 5. Cliristumalii maftyres iii passio rccolitur. 2. Exsiliumipsius. ftedilusab exsilio.5.
Evangeliorevelafum, s;aeha'oreiin Iej;e velalumconfcssi Coraprehensi >a duobus ajjparitoribus.4. cypriani sollici-
sunt."6. Mactiabreis merito iastitiita solemnilas.Basilicaia tudo j.astoralis.5. Quoraodosibiconsulendum.6. Cyjiriani
eorummemoriamerecta Autiochise.Filiosdiligere matfes vcrba.sententia in Cyiirianum. 1410-1412
discanta Macliabaeorum matre. 7. Filiumqui reliquiiserat, SERM. CCCX. In NalaliCyprianimartyris, n. —1. Natale
cotiorfaturadmartyrium. 1576-1580 Cy|ii'ianimartyris Africalota percelebre. 2. Garthaginensis
SERM. CCCI.InsoiemnitateSS.Macbabrcorum, n. — 1. Ma- Ecclesiacyprianle|jiscoj>aluel martyiionobilitata.Mensa
ter Siactiabccoriim in'filiorumpassionequamfortis. 2. Deus Cyjirianiajjudcarthaginem.5. Cyprianimors.pretiosa.4.
non(aniumtiibus pueris, sed efiarn Macliabreis aditiit.Ctir Cyprianuset passioneet scriplissuis per orbemclarus.
tres i;ueri ab ignibus liberaulur, Maetiabrci consumuhtur. 1412-1415
5. ia eos qui felicitalemin hac vita esse censenl, aode SERM. CCCXI. In NataliCyprianimartyris,m.—1.Solemni-
altera vita <lubitant.,4.MaUUicsuoloeoin usus bouospo- lates martyrum celebrandaeimitatione virtutum. MUndi
siti.'5. Traditioctiristiet a Judaet a Deo.6. imjjiolocushic Jolaudieufiserrores et ssvientis terrores sapientiaet pa-
 2591 INDEX RERUM. 2392
tientia superali. 2. Aposlolide Dominoquaeijisi vidcrant SERM. CCCXXIII. Ilabituspost libellumde S. Stephano.—
confitendomorlui.5. Contemptummundimartyre.sexem- 1. Parentumimprecationesin filios,quamreformidandae. 2.
plo docent. 4. Rerumterrenarum amor viscusanimae. 5 . Sanitas duobusfralribusnon ut
impetrafaAnconae, nip- ris
canlicaprofanaet saltationespulsaede Ecclesia,ubi sejiul- pone concederetur.Memoriastephauiqua occasioneapud
tus Cyjirianus.6. Canticumnostrumcui moribus,lanquam Anconamante corporis ejus detectioncmexstructa. 5. De
saltalione,oportetconsonare.7. saltatoresspirilualicantico miraculisapudl zalimfactis.4. Populiclamorex habitacu-
mutalionevitreconsonantes.8. Temporamalanonfaciunt ratione pttellaeexortus. 1445-1446
>nisi tiominesmali.9. Exauro bonus multa bona praestal, SERM. CCCXXIV. QUO Auguslinuscomjjletparfemsermo-
malusmullamala.10.Bouiinler malosin Ecclesianonde- nis moxprrcccdentismiraculoiuterrupli.—Miraculum aj.ud
sunt. Massacandida. Cyprianuselectumgraniim. 11.Res Uzalimfactum.Parvuloaute baptismumexstinctovitared-
quarumest bonuset malus usus. Bona alia bonorumpro- dita, ut sacramentaperciperet. 1446
pria, aUaboniset maliscommunia. 1 2.Curet malisdantur SERM. CCCXXV. In Natali viginli martyrum.In martyri-
a Deobona temjjoralia. 1 3.Ideoet malis daatur, ut a bonis bus non poenaattcnditur, sed causa. Donalislarumfalsos
contemnantur, e t meliora quaeranlur. Divitiaequale bonum. martyrescarpit. 1447-1448
14. Mundusamarusfactusamarinon desinit;quidsi dulcis SERM. CCCXXVL —
In NataliMartyrum. 1. Marlyresad le-
esset? 15.Ttiesaurizandum iu ccelo.Sursumcor.1448-1419 licitatem expediticuctrfrerunt.2. Persecutorisinterroga-
SERM. CCCXll. InNataliCyprianimartyris,iv. — 1. Martyr lionesel martyrumresponsa. 1449-1450
nonin ipso, sed in Domino laudandus. 2. cyprianusqualis SERM. CCCXXVH. In Natali —
Martyrum. 1. Marlyresa sce-
ante conversionem ad fidem. 3. Deigratiaconversus, f actus leratis n on
discernil, poena, ed causa.2. CruciUxorum
s cum
est verus Cyprianus.4. Exforensioratorefactusprajdicator Dominouna pcenafuil, sed disparcausa. 1430-1451
Christi.5. victoria martyrumde daemoniis quamnuuc evi- SERSI. cccxxvill. fn NalaliMartyrum. — 1. cbristusprior
dens.6. Cyprianusdoctrinaet exemplointer martyresprre- passuspatiendivirtiilenfmartyribus dedit. 2. Manyresquo-
cellens.Locussepulcriipsius. Gratiaeb eneficia in Cypria- modo veraces, si omnis liomomendax. Martgrgraece,
num. Umlatem Ecclesiae quanlum dilexit cyprianus. Teslhlaline.5. veraces raartyres,quia in eis SpiritusDei
1420-1422 loquebalur.4. Proverifatepati, niaiTyruraest; pro lalsi-
SERM. CCCXllt. InNataliCyprianimartyris,v. —1• Cypriaiii late etiam impiorum.causa patienliaebona eligalur.5. Ju-
laudibusnulla linguapar est. 2. Martyrumlaudesm Deum diciiftiluricerlitudo.Resurrectiocujusquecum causasua.
recidere. 3. Marlyreset armantura Deo, el ab eodemar- Damnatorumacriorcs poenaepost resurrectionera.6. Mar-
mato adjuvantur.4. ArmatusDeus cjuomodo intelligendus. tyrumbeatitudoet gloriapost resurreclionemmajor.
5. FrameamagnaDeiCyprianianinia.Altareerectumsuper 1451-1454
corpuscypriani.In 1425-1424 SERM. CCCXXIX. In Nalali Martyrum. — 1. Pretiosamors
SERM. CCCXIV.NataliStepbanimarlyris,i.—1-2.Imitan- marlyrumempta pretiomorlis ctiristi.2. Marlyresnon ex
dus Stephauus, p raesertim in dilectioneinimicorum. 1425 se, sed ex Deigratiavictores. 1454-1453
• SERM. CCCXV. ln solemnitatestephanimartyris, n. — 1. SERM. cccxxx. In —
NataliMartyrum. 1. Sermonisexor-
Stephanigesta canonico libro conleula.Acluum A|>ostolo- dium.2. se
Ncgare quomododebeat Christidiscijmlus.5.
rum liber legi solilusa DominicoPaschae.2. stephanipas- Amorhic perversus, verius est sui coiitemplus.Pecuniae
sio simiUspassionichristi. veritatis magna vis. o. stepha- amorusquead animrecontemptiim.4. Petri limoraudita
nus in conciliumadductuscur non exemplo christi lacet. futurapassioneCtiristi.Negarese quid. 1456-1458
Super tectum praedicare. 4. Judteorum gens per Chrisfum SERM. CCCXXXI. in —
NataliMartyrum. 1. Amareet pcr-
5.
in quibusdamliberata. Stepbanus inJudaeos linguaferox, non dcre animamsuam duobus modisiutelligilur.2. siartyrcin
corde lenis. 6. Sleptianuspro se orans stat, qtiiaexigit de- facit jjcena, s edcausa. Morientes j rojjferChristum,non
bilum.Bomoexse malus,Deiautemdonobonus.7. saulus Christo,sed sibi consuluerunt.5. DouaDeiboniset nialis
in Stephani.caedesaeviorpersecutor. satiltisa Saiiledicttts coinmunia.Propriumservafurbtaiis.4. Deusijisebonorum
Faulus,modicus,parvus.stephanuspro inimicisfixogenu Ijraemium crit. 5. Avarimarlyresattri. 1459-1i61
orat, quiapetit indebilum. 8 . Chnstusin crucis cafhedra do- SERJI.CCCXXXIl. InNatali —
Martyruui. 1. Marlyf es unde
cens regulam pietatis. Discijjuluni imitatorembabel Ste- amiciChristi. Diligereinvicem jubemur propter regnuni
phanum. 9. Mausuetudo erga iuimicos.Ira scorpio esf. ira Dei.2. Quantum diligere invicem prxcipiinur. 5. Ctiarilas
iniraica,prteterquamcreteriinimiciminimonocent.10.ira Deidonum.4. Fornicatoresnouesseintraturosin coelestcm
inimicanostra quantumuoceat.tra non potcslinterimi,sed civitatem. 1461-1462
reprimipotest. 1426-1451 SERM. CCCXXXUI. —
In NalaliMartyrum. 1. Martyribus
SERM. CCCXVL In solemnilateStej.tianimartyris, m.— 1. dala securitas. 2 . Paulo mercesdebita.Eidempriusprosuu-
Stephanus inler diaconos a
primus.Prodigia stejjhanolacta, pliciodebito, dala gratia. 5. Paulimulatio.PropheliaJacob
sed per nomenChristi.2.DuriJudrciin Stcphanum.5. Do- in Pauloimplela.4. Pauluspost Dci graliamrclribuitbona
minum steiihanusmoriensimilatur, commeixlandospiri- opera.5. BonaojieradonaDei.Pauli proj-riauonnisimala.
tura suum et orandopro inleriectoribussuis. 4. saultis 6. Conlraprttsumentes de libero arbilrio, jirobaturnon
lupus, propter Stephaniorationcmmutatusin ovem. 5. iuesse nobisquidquamboni,nisia Deo.Spiriiushujusnuindi
rictura Stephanilapidalionemet Sauliconversionemexhi- facitsupcrbos.7. GratiasagendumDeo. 1463-1467
bens. 1451-1454 SERM. cccxxxiv. in Natali marlyrum.— 1. Martyrumse-
SERM. CCCXVII. De Slephanomarlyre, iv.—1.Reliquire curitassub prresidioDei.2. undc securi et cerli sumusdo
Stepbaniin Africamtranslatre,ac ubiqueob Deibeneficia Dei prtesidio.Christimors, pignusvilaeejttsnobis doiialre.
diffamatre. Praeceptumdifigendiinimicoshabet grandeprtE- 5. Chrislusipse futuruspossossionostra. — 1467-1469
mium.Exemplumde Patre coelestidatum. 2. Exemjjlum SERM. CCCXXXV. ln Natali Marlyruni. 1. Sanctorum
aliudin ctiristo.5. Exemplumet in stei tiano.Evangelium martyrum voces. Delectationeset doloresviceruntmar-
et instrumenlumest et testamentum.4. Lucernaiiifirmis tyres. 2. Marlyresnon pcena, sed charilasdiscernil.Ava-
ocutisaccensain sanctorumcxemjilis. Inimicorumdilectio rus quasimirtyr auri. 14,70
donum Dei. 5. Objurgatio amanlis nonnunquamacerba. SERM. CCCXXXVL —
In DedicationeEcclesiae1. 1. Aldili-
Stephani amor erga suosinterfectores. 1455-1457 calioet dedicatio domus Dei in nobis.2. AmandusDeus
SERM. CCCXVUI. De marlyre Stejihano,v. — 1. Reliquiae propteripsum,et jiroximuspropterDcum.5. Christij assio
Stephanimarlyris in locosacrocollocafa).Delectiocorpo- praedictain Psalmodedicationis.4. Pretiumnostnimsan-
rumGervasiiet Prolasi.i. AltareDeoerectumsuperreiiquias guis Ctirisli.5. Pfoj)tietiade clirislo capite, nobis ejus
Stephani.2. Martyresnon tantumsaeculidelicias,sed, quod membrisaptala.6. Ecclesirenovaedcdicatio. 1471-1475
difliciliusest, tormentavicerunt.Cerlauien uscjuead san- SERM. CCCXXXVII. In Dedicatione E cclesire,11.— 1. Eccle-
guinem.3. Martyriiquredamlucta in tentationibusquoli- siaeconstructiobonumopus ex (ideet cliaritate operanlis
dianis. 1437-1459 aestimandum. FabricaEcclesiaecoelestis.2. .•Edificatio ia
SERM. CCCXIX. —
De Steptianomartyre, vi. 1. Ste|jhani labore,dedicalioin laetitia.5. Desideriumhabitandiin do-
adJudreosoratioquamprudens.Stephanuslanquamservus moDei. DomusDeisunt^ipsi ejus habitalores.4. Funda-
miraculafacitin Chrislinomine.2. Spiritumsuum Chrislo mentumnoslrum sursum, non deorsum.5. Habitaculum
commendat.3. Quonamreceptusejuss|>iritusa Christo.4. a;ternumper operabonaprteparandum. 1475-1477
Pro lapidatoribussuis cur genu fixoorat. 5. Stepbanusin SERM. CCCXXXVlll. —
indedicationeEcclesite,m. 1. Eona
sua passioneimifatorchristi patientis.6. Detectiocorporis operain manifestofactaduplicemhabentutilifatcm. 2. Lti-
ejus, Oraliones ipsius multa impetrant, non omnia. 7. Ste- cerna iu candelabro. 5 . Domini praecejita duo in speciem
phanusconservusnoster, nonproDeocolendus.144G-1442 contrariaconeiliantur.4. Ih bono opere laudemuostram
SERM. CCCXX. De homine sanato per orationesS. Ste- qurerereprohibemur. 1475-1479
phani; ubi Augustinusepiseojjus se excusat quod sermo- SERM. CCCXXXIX. In die Ordinationis sure.i.—1. Sarcinre
nemfacerenon potuerit. 1442 episcopalispondus.Ad hominumlaudesquomodoaflectus
SERM. cccxxi. ubiUbeUum sanatihominispromisit.1443 Auguslinus.2. Curade aliorumsalulequantaimpositaepi-
SERM. cccxxu. ubi libellumpromissumsanatihomiuis scopo.5. Suostiortaturut ipsumbene vivenlesrelevent.4.
prtesentavit. ibid, Evangelioterretur, ne episcopalionere positosecuriorem
 2393 INDEX RERUM. 2:94
vitamdetigat.servi est erogare; Dominiralionemexigere. stus. 1529-1533
5. Hortaturutvilammutenl in melius. Yitamsolamhomi- SERM. CCCL. DeChantate,n.—1. charitatislaus.per eam
nes noncuranthabercbonam.6. Conclusio. 1480-1482 divina doctrina sine errore coniprehenditur,sinc labore
SERM. CCCXL. In die Ordinalionissuae,11.—1. Episcopa- custodilur. Mandatumnovum facienshominemnovum.2.
lis sarcina.Christi adjutorio egel, ut portefur. Gratuilus Charitaledoctrina Scripturarumtota possidetur.3. chari-
Deiamor spemmercedisnontollit. 2. Episcopuspro fide- talis praeconium prosequitur. 1533-1535
libus, et fidefesj.roepiscopo orare debent. 1482-1484 SERM. cccu. De utilitate agendaerjcenitentiae,1.—1.
CLASSIS —
QUARTA. SERMONES DEDfVERSIS.1495-1494 Poenitenliteliumilitasquam necessaria. Deoexcelsohu-
SERM. CCCXI.I. 1. Deeo quod Ctirislustribus modis in militatcpropinquatur.Ltx ad quid data. 2. Triapoeniten-
Seriplurisintelligilur.2.Primusmodusquo Christusprredi- tire genera. Primapce.iitentia,ante Baptismum. 3. Altera
calurut DeuS.Verbisimilitudo.3. Aliusmodusquo Ctiristus pcenitentiaqure hic omniumest ac perpetua. vitaehujus
commendalurut Deuset tiomo.4. clirislus utroquemodo poeniterenos debet,quiacorruptioniel tentationibusob-
commendalusab Aposlolo.5. cavcri jubet ab Arianorum noxiaest. 4. poenilentiaetiumilitasetiamjustificatisneces-
hreresi.virgimtasmentis iutegritas fidei.Serpenspollici- saria. Quantumcuroque justis, non gloriandi,sed poaniten-
tationescienliaeseducens.6. Idnunc agit in Ecclesia,quod di causam semper adesse. Dispensatoribusverbi Dei et
olimin paradiso.ContraAriaucs,quomodoPater filioma- Sacramcntorumunde poenitentiae causa. 5. Laicorumpec-
jor. FiliumPatriesse aequalemin formaDei, minoremin cala quolidiana.cotijugii usus quandonam inculpabilis.
formaservi. 7. Filius Dei anto incarnationemnullomodo 6. Peccataquotidianaomnesex earnisinfirmitatecontrahi-
mmorraire. 8. Filiumnon posse dicialia rationeaequa- mus. LuctaChristianae animae.7. Tertiapoahtentia seve-
lem, aliaminorem.tn DeononaUudpotestas,aliudpruden- rior pro peecatismorliferis.Lacrymaesanguisposnitenlis.
lia etcaetertevirmtes.9. Justitia ct simitiade Deo dicun- 8 fn eos quisibisalutempraeterregnumcoeloruui
ttir non proprie, sed quia nihildici|>otestmelius.10. Fi- lur. Sententiauliimamiltensaulin regnum,aut inijollicen- ignem.
liumDei non posse dici ex alia parte aequalem,ex alia 9. PoenilentiarelapsispostBaptismiim amplectenda.10. In
inaequaleni.il. Cbrisfustertio moclointelligilurcapul et cos qui poenitentiae negligendae exemplumex aliis sumunt.
cbrpus. 12. Chrislusin scripturis enuntiatus tribusmodis. A communione non prohibenlur nisi sponte confessi,vel
Christuset Ecclesiaunus Ctiristus.15. SponsaCtirisliagat legitime convicli.11. Adversuseos qui pravis exemplis
ut sit sine maculaet ruga. 1495-1500 acqtiiescentescontemnuntpcenilentiam. Praepositi malinon
SERM. CCCXLU. DeSacriticiovespertino,in quoexplicatur imifandi.tlegans simititudo.12. Peccatornullcisdesperet,
initium EvangeliiJoannis.—l.Crucis signum.Sacrilicium sed ad j;oenilenUam confugiat.Mutatiovitaeet salisfactio
crucis.2. Joannesmissus ante Ctiristum,ut lucerna anle pro commissis. 1535-1548
lumen 5. Mundusduobus modis intclligitiir.4. clirislus SERM.CCCLII.De utililate agendaepcenitentiae,n. —
quomodonon receplusa suis.Judreiob stiperbiamprrecisi, 1. Sermonioccasiodata ex leclione.2. Poenitentiatriplex.
Gentilesobhumilitateminolivainserti.Centurionishumili- Primabaplizandorum. Poenitentia ante Baptismum imperata
tasetfides. 5.Poteslas'datautefltc;amiirUIii Dei. 1501-1504 Judaeis.5. Figuraeuostraein iis quaeIsraelitiscontigerunt.
SERM. CCCXLUI. Desusauuael Josejjb,cumexhorlatione Petra, figuractiristus. Transitusmaris Rubri, Ba|jtismus.
ad castilatem.—1. susannaexemj.lumpudicitireconjugalis. MannaCtiristipaniscoelestisfigura.Quomodo cibum et po-
CastitasdonumDei.Susannadiviuitusliberataa falsistesti- lum sj.irilualemeumdemnobiscumsumpserunt lsraelitae.
bus. 2. susanure,quia liberala esl, non major cxindefeli- Pclravirgapercussa.4. Moysi dubilatioDgurativa.5. Movses
citas. 5. Mariaa falsasuspicioneJosephliberata.4. virgi- in montemoriens,quid adumbravit.6. AdBaptismuni in-
num et conjtigalorumcastitas,praemiuminrequale, sed vilat. ManusMoysicontra Amalectinunc extentae, nune
aeternumutraque habel. Jugum Chrislilene, et sarcina demissae.7. Alterapcenitentia,quaeomnium esl, acquo-
Jevisamanlibus.5. Feminisexemplumsusanna. Agendum tidiana.Medicinaet paclumin Dominicaorationede remit-
non solumut bcnasil vita, sed et lamaillacsa.6. Josejh tendis debitis.fgnoscendum frafri.8. Tertiumgenuspoeni-
viris exemplumpudicitirc.7. Castitatemin aliis impudici tentiae luctuosae, jiro mortiferis peccatis. Desjieratione
vti ipsi amant.8. Pudicitiaeamore resislendumin tenta- veniae anima suffocatur.9. Contra Paganospopnitentiae
lione exerajjloSusanuae el Jose|.h. 9. Pro pudicitiasper- permissionepeccandilicenliamdarisuggillantes.1549-1559
nendsedeleetationes et molestire.10. Job in stercore SERM. CCCI.111.in die oclavarumInfanlium;quos extior-
quamdives. 1503-1511 tatur verbisPetri apostoli,Depositaergoomnimalilia,etc.
SERM. CCCXLlv. DeamoreDei et amcre sreculi.—1.Pu- — 1. Baptizatosexhorlatur. Innocenliamorumretinenda.
gna inter amorem Dei et amoremsaeculi.2. Amandus Ilumiliiassectanda.2. ErgaDeummultomaximeservanda
Deus supcr parentcs.5. Htimanusaffectusexemplocbristi innocentia.In Israelilisdata baptizatisfigura vitte chri-
viiiccndus.liumanavolunlasin chrislomortemrefugiens. sliante. 1560-1561
i. Morsduplex, prima et secunda. Morspriina omnibus SERM. CCCLIV. Adcorilinenteshabitus, quo eos prirnum
necessariosubeuuda, allera solismalis parata. A morte adversttsohtrectatoreset invidoscorroborat,tum deinde
temporalibomose jiecuniarediniit; ab teternamorte, ji;- superbiamcavere jubet. 2. MenibraCbristinon solumeos
stitia. Sanguischrisli pro nostraredemptionefusus.5. Vila qui foris, sed quosdametiam inlus jiatiunlurinimicos.
aiternaquantumamanda,cum tantumameturvita lempo- 3. Continentiamlocus excellentiorin Christicorpore.Con-
ralis. in eos qui lemporalisvilre araore perdunt vilam linentia ipsorum ab invidismordetur, ut j:robelur. Mali
aeternam.6. Perdere ammam,ut invenialurairima.7. Ani- bonis necessarii.4. lnChristicorporenon soli continentes,
mamcujusgratiajierdere.jubemur. 1512-1516 sed etiam conjugalilocumhabenl. Conjugatihumilessu-
SERM. CCCXLV. Decontemptumundi.—1. Praesens vila. perbis ccmtinenlibus meliores.5. Superbiainviditemater.
spe fuluraevilaecontemnenda.Divilibus vitahrecsomnus.2. Agnesvirgo et crispinamulier, ambaemartyres.Continens
vita peritura redimituromnihusboms vita aeternaquaufi cogitetquidsibidesit, non quidadsit.6. Charitassectanda,
:
emenda. 3. Divitiaene hic pereant, in crelumprtemiften- ul vitetur inflalio.superbiaquidest, et cur parit invidiam.
dae.4. Chiistusaccipitquod j;auperibus erogatur.Corho- An fugiendascienlia,ne inflet.7. StimuluscarnisApostolo
miniscuinthesaurosuo.5-6. Divitireverreregni ccelorum. datus, ue superbiret.Exaudirioptemus,nonad voluntatem,
Divitiaeterrenaenitiil praetc sollicitudinemafferunt.Tua sed ad sanilatem. ^Eternaquomodopetenda, quomotto
erogareuon sufficit,nisi el Christum sequaris. 1517-1521 temporalia.8. contra continentessuperbos.9. Continenli-
SERM. CCCXLVL De peregrinatioiienoslrain hac vita,per bus quam maximecavendasuperbia.Conjugatushumilis
Udem.—1. vilahaecmorsvcriusquamvita.vera vita nonnisi quanlummelior continentesuperbo. Continenssuperbtis
acterna.2. Peregrinatioper fideniin hac vila. 1522-1525 locumnon habetin regnoDei. 1565-1567^
SERM. CCCXLMI. De liinore Dei, 1.— l.iimor Dei in SERM. CCCLV. De vitaet moribusclericorumsuorum, 1.
Scripturisquamcrcbrocommendatus.2. Gradus a timore — 1. Curandum ut bona sit non solum conscienlia,setl
ex
ad sapieiiliam.5. Gradus lsaiaseplem comparantur a d etiam fama.2. vita communis cujusexemplumin primis
octobeatitudinesEvangelii. 1521-1525 chrislianis.Monaslerium ab Auguslino, primumin horlo, et
SERM. CCCXl.vni. —
De timore Dei, 11. J. TimoreDei post in ejjiscopiidomoinstitutum.ln locotiumiii salus, in
fortitudovera comj.aratur.Timorcliaritatopcllcndus, non alto periculum. vita comraunisin monaslerio.Propriuni
vanifate. 2. Timorecarcre, qua dileclionecontingat,dis- aliquidtiabere quemquamvitaeillius lege velilum.5. la-
cutiendum.5. Epicurei ot Stoicicarere tiniore amant, nuarius presbyterpropriumcontramonasteriilegemreti-
sed perverse.4. iiuiorinCtiristiano,aliuspaulutimejicien- nuit.Testamentumfecit.Haeredilatemipsius j>roEcelcsia
dus, aliuspermansurus. 1526-1529 suscipere non vult Augustinus. Lis inter Januariifiliosde
SERM. CCCXUX. DeCtiaritate,etde crecoilluminato,1.—1. ejus hrereditate.4. Haereditatemcujusquam,cxtircrcdalir
Ctiarilasaliadivina,aliatiumana.Ctiaiitastiuniana,alia li- filiis, non suseijritAuguslinus.5. Bonifaciilircrcdilalcir
cita,aliaillicita.2. Dehumanacharitatelicila.5. Deillicito quare non susceperit. 6. Clericissuis jirrecipit,ul si ejti
amore.MembraCtirisli. 4. cliaritasdivinaamoremillicituni habent proprium,cito dimitlant. Clericatum,si cuia suaso-
meretricisnon compatilur.5. Lucisinternre amoreexem- cietatediscedereplacuerit,proponitnon auferre. simulart
pio caeciclamandum bene vivendo.Contradictiomundi. 6. propositumsauclitalispejus est quam cadere a proposito
Christitrangitus,7, DjUganmrparentes, se4 plus cttrj-. clericatusioagisonus ouamhonor,7. PolUcetiu' sermoneii
2395 INDEX RERUM 2396
siibseqilelitem. 1568-1575 tumsursum.Christuset fundamentumnostrum,elcaput. 9.
SERM. CCCLVL D6 vita et moribuselericorumstiorum, Agendumrit ih Christdaediflcemur. christus fuhdanientuni
ii;~ 1. Formavivendiccenobitarumin AclibusA|>ostolorumest, si primum in corde locuhi oblineal. Ignis gehehnss
descriiila.2. unde Aiigustinovisumest de suorumclerico- quam timendus. 10. Resurrectiotalis speraiida,qualisin
rurnvita ajmdjslebemagere. 5. clerici omnesAugustiuiin Christopfreccssit.Arigeiiajjud AbrahamvefemandUcarunt.
jirojOsilo|)aui>ertalis conslantesinvenli.valens diaeonus. 11.Homoex necessitate manducal,angelusex potestate.
PalriciusstibdiacOnus. 4. Faustusdiaconus.,5.Severusdia- 12. Mandtieandi|>0testaspost resurreclioiiemerit, sicutin
comiscaecus.6. Ilijijjoneiisis diaconus.7. Eracliusdiaconus. cliristo,nounecessitas.15. Qurestio,quomodocaro et san-
8. Stibdiacoili, 9. De |>resbyteris.10. Lejioriuspresbyter. guis non possidebitregnum Dei.14. Solvilurqurestio.Pri-
11. Lisinler Jantiariifilios,sponte linila.12.obtrectatorum ma exposifioApostoli.15.VeriorAjostolisensus.16.Chri-
calumniaesine rixa refellendae.15. In coinmunemusum stiis quomodohomode cocloccelestis.17.Hocnobisresur-
cedere vuit, quaeclericissuis offernnlura fidelibus.Augu- rectione jjrteslandum,quotl in christo prrccessit.Caroet
stiiiimodestia.14. clericorumalbo cxjiungendumstatuit, sanguispro corrujjtione.18. Quomodoin coeloerit corpus
oui paupertalis|ifoi>osituinviolaverif.15. Presbytcr Bar- noslrum, si nouerit ibi cofrupiio.Carnisnon erUnteadem
nabas. 1574-1580 opera jiosttesiirreclionem,Judrcorumet sadducreorum er-
SERM. CCCLVII. —
De laude pacis. 1.Pacislaus. 2. pacem ror de resurreclione.Resufrectioad vilamAngeiorum.19.
boc esl liabere, quodamarc.5. sctiismaticiad pacempaci- Resurreetioad vitam shie corrujuione. Mutatiocarnis in
fi;:erevocaudi.4. Mansueludolitereticisextiibendalitigan- melius bonorum propria.20. celerilas fesurrectionis.Ato-
tibus et conviciantibus.Noiijurgiis,seclmagis apudDeum mus, quid. Aiomusin corpore. Atomusiu tempore.Iclus
jrecibus agendumest contra haerclicos.5. Piaopera pro ocrili.21. immutaliosanclorumia resurrectionequaliserit.
E&lesiaeoiitinendapace, jejuniumsolemnepost Penleco- Caroet sanguispropriecorfujitioniset mortalitatisnomina.
st.en.nospitalilasin eos qui carthaginemveniunt eollalio- 22. Errorquorumdamcircaiverilatemresurrectionis.23.Re-
nis causa. 1582-1583 surrcctioduplex,in spiritu et in corpore.Corporaimpiorum
SEHM. CCCLVHI. De pace et ctiarilate.— 1. Pacis conci- qualiaresurgent. 24. Testimoniade dujiliciresurrectione
liandrecura cathcilicisepiseojjis.viuci nolens a veritate, ex Aposfolo.23. AmbrcreSurrecfionesin Evahgelio.Resuf-
vincilur al> errore. 2. Tesliinoniapro Ecclesiaecatholicre rectiosecundumspiritum, qtiremincfit perfldem.26. Re-
iinitatc.Couteuliocaltiolicorum quoinododilectionisest, non surrcclio secundumcarnem futura. 27. Qltalecorjjus,et
litis. '5. Testimoniumpro Ecciesiacatholica.4. ctiaritasla- qualis sanclortim viia post resurrectionem.28. vita similts
luui iiiandatiim,quo jiax i-edinlogralur.5. CaltioUciquo Angelorumerit, carens operibuscorruptionisetindigentitE.
animo veiiiuntad collationem.6."itogat ne quisguamde Sabbalumperpeluum. Sifeericordireopcra cur ibi nulla
plebe irruat inlocumcOngregationis. 1586-15S9 erunt. 29. Qureerit beatorumaclio post resurrectionem.
SEhit.CCC.LIX. Deeo quod scrijilunicsi in Ecclesiastico, Amenet jllcluia erit lota aetionostra sine laedio.50. Re-
cap.xxv, f. 2, eoncordiafralrum, et— uinorproximorum, cjtiiesel rccubilusbeatorinnin contemplaiioheaclaudeve-
eie. DelifeuteoncordiacumDonalistis. 1. Triaexcellen- ritatis.51.vita tlelectabilitersummequevacanliumin vi-
lia. Coiicordiarara, quare, 2. Teirentej;ossessionisamor sione Dei.Precaliojjostconcionem. 1611-1653
ctusa discordite.5. Doffliimsiiiterpellalusut ffatri jubeat SF.RM.CCCLXill. De cantico F.xodi,cap. xv, f. 1-21.— 1.
tiaeredilatemparliri, cur facere rcnuit. 4 Concorcliafra- Iil Scripturissanctis cousideraudisnon rcjgere debet ea-
trutn in coelesli litereditafe. I.iiigare quis censenthis. riiindemscrijjtuiarumaucforifas.2. iransiuis maris Rubri
5. Catliclicorurn p ropositum et voluutasjiro Eeclesiaejaco. figuraBaptismi.5. Transiftisper eremumflguraperegrina-
6. Decaeciliano,salvaEcclesitecausa, jiidiciunihalierivo- tionis nostraein tiacvita,iiiquaadversantessujjeramnsauxi-
luerunt. 7. Mulfiex Donatislarumschismate couversi ad lio chrisii. 4. Mariatympaitoassumjiloconcmensquidfigu-
Ecelesiam.8. obstinatorumquorumdauiincpta cxcusafio. rat. —
1654-1658
Alioruminsania et furor. 9. Concordiafratrum in chri- CLASSIS QUINTA.SERMOSES DUBII. 1659-1640
sto. 1590-1397 SERSI.. CCCLXtv. De Sanisone,.ludic.cajip.xm-xvi.— 1.
SHRM. CCGLX. AdvigiliasMaximiani, dequodamDoaatista Fprtiiudo sainsonex Spiritu Dei. 2. m Samsonefiguratus
qui reversusest ad Ecclesiam. 1598 C:iii'istiis.
UxorSamsonis.Problemaijisius.5.'Sodalisducens
SERM. CCCLXI. —
l)eresurrectionemortuorum,i. 1. Exor- ipsius uxorem ligttraliaeftlseorum.Vuljiesignemin caudis
dium.2. Spesfidesquenostraresurrectiomortuorum.cha- tratienles.4. Accessusad merelrieem.Portrccivitatis,cum
rjtas nostra.Duasqurestionesde futuraresurrectione..5. in a somnosurrtixisset,in monlemablaue.5. virtus iu capil-
altera infldeliserrat, in alterachristianuscarnalis.Ctiristia- lis. Kxcrecalio ef morsSamsonis 1659-1642
nus auctoritatispondere duceudus.4. ncsurreclioncmfu- SERM. 7
cccf.xv. Deversu Psalmixv, BcnedicamDomi-
lurtlmjprobaresuscipit.5. in eos qui sic vivendumUicde- nitm,quitfibuil miliiiiitellectitm,cfc.— 1.Deuscovdelau-
ceriiunt,quasipost mortem supersit'nihil.6. Resurreclio- danduset amore. Laus sine amorc,nec vcra, nec Deoac-
nis fidcs irridetur ab incredulis.Parentalia. tn eos qtii cej;la.2. ConfratirereticoSintellectumbouum,quo benedi-
objieiuntntillum a mortuisrediisse. 7. Fides nostra in cilur Deus,.habere se a hatura iactantes.5. Rursusconfu-
corde>quasi Chrislusin navi doruiieas, excitaada,ul tem- lanl.ur verbisSalomonis.4. Intelleclusbonusa Spiriiusan-
peslas sedetur. 8. ttesurrectionisluturaelides restirgente clo. SpifilussanctUsdonuin nobisctiristijiassioneefflj>tum.
1
Totusorliisaltestaturfidcinosl.rre. 5. convincunlurpostrehioexjierienlia proprire inlirmitalis
cluisfosatiscomjjfobata.
Omuialestimoniumperhibent resurreclwiii.9. Exemjilum et concujiiscentiae. 1643-1645
resurreclionisin semine.10. Resurrectiouisnoslraeexem- SERM. CCCLXVL De Psalmoxxn, Dominusregit me, et ni-
JJIUDI —
in Ctirislo.omnis creatura Ioquilurresurrectionem. liil mild deerit. 1. Psalmusreformationishominismy-
Evigilatioanimalium.Novilunia.Frondesarborum.11. Quo- storiumcoutinens. S.Hominislajisifiguraineoquidescendit
modode terra qutedatn insfaiiranlur. 12. objectioquod abJerusalcm inJet iclio.5.Ovisper christuniadovilereduetre
corpusabeat in einerem.Mos^gyi>liorum.Gabbarre.15. securilas.Pascuaanimte cfirislianse.4.Conversioex Deigra-
COntramala collocjuiafides a Ctiristolirmata, 14. Ineos lia, nonexmeritis:Semilae,justitiae qurcnam.5.Umbramortis
qui resurgere Chrislotanliimlicuissedicuut. Membrorum via|>eccati. 6.Virgadiseipliriam, baculusadjutoriumsignificat,
coiijtincliocumChristocapitc.Aj.iasimilittido.15. Ctiristus McnsaperCtiristum jiraepafata.7. Grafiaprreveniensetsubse-
dotoseab infidelibtislaudatur,ne similem resurrectionem quens.8.Gratireetcfiristiaiireijrolcssionisquisfliiis.l646-1650
speremus.16.ctiristiresurrcclioncspem nobisrestuTeclio- SERM. CCCLXVU. De verbis EvangeliiLucae,cap. x\i, f.
uisraerito allatamesse. Morlalitascbristi uudc. Ctiristus 19-51, ubide diviteet Lazaro.—1. DivitiscumLazaropau-
quomodofacfusincdiator.peccaiaquomoiioiiictirisfo. Mor- pere comparatio.Avariliainex|)Iebilis.2. DivesCurdamna-
talilaspoenapeccati.17.Mortalilasin Chrislovera, non ex tus. 5. Adeleemosynamexhortafur. 1650-1651
nierito,sed ex misericordia.Ctirisliresurrectio secundum SERM. CCCLXVHI. De verbis EvangeliiJoannis, cap. xu,
carnem anlea mortalem.Sijusttmieumfatentur , nou fc- f. 25,Qidamalanimamsuam, percletillam : et de verbis
follitproinUtensresurrectionem. 18. uode probalasupe- Aposfoli,ad Ejjhesios, — cap. v, f. 29, Nemounquamcarnem
rius resurrectio futttra.19. ultimumjudiciumexspecfare stiamodiohabuil. 1.Animam si quisamat,quomodoper-
cxcmplo Noe admonemur.20. Ninivejuxla proptietiam det. 2. Amor quidamperversus,et quoddam recfum odium
eversa, sed per jiocnitenliam. 21. nejjretieusionedigniores animte.5. Modusdiligendianimam.Duplexamor.4. Amoris
qtii nunc ChristoredificanteEcclesiamuon convcriuniurt initia.5. Amorveruset probusquo ordine comparatur.
<;uamqui olim Noetediticantearcam, 1599-1611 1652-1654
SERM. CCCLXH. —
l)eRestirrectionemorttiorum,u. 1. Di- SERM. CCCLXIX. DeKativitateDomini, i .—1. Dujdoxortus
candumqualisfulurasit juslorumresurrectio.2. Deeodeni Cbrisli,alius ante omnem diem, alius in die. NativitasChri-
aiyumeiuo.5. Vasculorum nominubeatorumsecretaesedes sli divinistestimouiisillusfrafa.2. NativitasChristiteterna.
signiiicaite.Abscouditum vullus Dei.4. Adpatriamlide su- 5. NalivitasChristilemj.oraria. 1655-1656
5. Ecclesiadocetquod credidit, non quodnovit. SERM. CCCLXX. —
De NalivifateDomiui,n. 1. Nalivilatis
spirauius.
6. ciiristiaiiode resurrectionedubitarenonlicel.7. Qurestio, seu condiiionishominisquatuor.genera. 2.omnis Gdelium
qtwliafulura siutcorjjora.RegulaUdei,symbolum.Aptasi- gradussalvaloriomniumuafoatfestalur.5. Desideriura Cliri-
uiiliiudo,8>iffidiilicium jerusalemhabet fundajnen- sUnascituriquajiiumjn antiquiasanctis.4, pueriet sehes
cgeJestis
 2597 INDEX RERUM. 2398
el conjugatiattestanturChristo. 1657-1659 SERM. CCCLXXXVIL De correptioneproximi.— 1. corri-
SERM. CCCLXXJ. De hativitate Dotilihi,iu. —1. cjirisii piendicura sacerdolibusihiposita.SermoDei adversatius
>duaenativitates.2. incarnationevisibilis Dcus,quemiiOhiO hoster.2. CorreptioproximonOil exodio adliibehda.3. con-
secjuatur,exhibetur.3. Deuset tiohioqhomodoffiisceripp- clusio. 1697-1699
tuil. Difficiliopanimaecorj;orisquepermixtio.4. Hominis SERM.CCCLXXXVIU. De faciehdiseleehiosynis,i. — l.De
.diguitasex Deiin ipsumdiguatione. 1659-1661 soliseleemosynismeulio fit in ultimojudicio.2. Eleemo-
1 SERM. CCCLXXII. DeNativitateDomini,iv. — l.Natiyitas syntepro gravioribuspeccalisnon jjrosunt,nisimores mil-
"(christi dtiplex.2. AdChrislinupliasJudajiet Gentilesinvi- lentur. Nemohicsinepeccalo. 1700
tati. Carneet sanguirieChrislipascimur.Ctifislussponsus SERM.CCCXXXIX. Defaciendiseleemosynis,u. 1. Pa- —
et gigas,pulctierel foftis.5. VianiquomodocucurritCtiri- nis coelesfiset panisterrenus. Consilitim dandi iiancmlcr-
stus. 1661-1662 renum, ut cccleslisinijietretur.2. Nese exlollal qui dat
SERM. CCCLXXM. De EpiphaniaDomini,i. —-1. Christus pauperi. Pauper accipiendoplus diviti prrestat,quain ille
manifestalusMagis.2.Deeodemargumento.3. Herodisffle- i| si erogando.5.CousiltumChristide erogandisdivitiis,ne
lus et in jjarvulorumcaede saevilia.InnocentesmattyfUm Uicpereant. 1701-1705
coronadonati.4. InfelicesJudaeifabrisArcaeNoeet Iapidi- SERM. CCCXC. Defaciendiseleemosynis,III.—1.Eleemo-
bus raiUiariispersimiles.5. Spectaeuluffl spiritualein hoc synceconiilesjcjtmioruinin sanctis viris. consilitim|fre
festo. i n
1663-1665 mittendidiviliasin coclum.2. Diviliae ccelunierogaiido
SERM. CCCI.XXIV. De EpiphaniaDomini,n. — 1. Magiad lovantur.Eleemosyna fenusapudDeum. 1705-1706
Christumstellaet Angelorumrevelationejierducti.2.c:hri- SERJI. —
cccxi. Ad juvenes. 1. A teutatione nuUaatas
stus ab ipsisJudaeisdemonslralusGenlibus.5. Sacriflcium vaeat.Nonj;uei'ilis.2. Necsenilis.5. Juvenilisvalidiusim-
uhi Deodebitura. 1666-1667 piignalur.4 Luxurianliuniverba. Mollitiemsequiliir cru-
SERM. CCCLXXV. De EpiphaniaDomini,m. — CbristusJu- dulitas.5. Juvencsseiisihilibusnoncapiantur.Adsapieiltiae
daeisprimum,et post Gentibusmanifestatus.infaritcsmar- amoremse couverfaut.6. Feminisefiam junioribusdicla
lyres effecli.Duoparietesad angulumconvenientes. 1668 convcniunt.ln ccclesiisnon seostcntent. 1706-1709
SEBM. CCCLXXVI. bominicain octavisPaschte.—1. Ma- SERM. —
cccxcn. Adfonjugatos. l.Mulier curvata sym-
gmimmiraculufflintrarejanuisclausis.2.Oclavrerafantiuni. boliungenorisliumani.2.coiicubiiiastialjere non licet, riec
Vetuset novustiomo.5. Baptizatostiortatur ne imitcntur maritalasuxores duccre, nec a niaritorepudiaias.3. PCetii-
maloschristianos.ln Ecclesiamali bonis perinixti.4. Mali lentia iis qui a caslitafispropositolapsi sunt affl|;lectenda.
ad peccanduniinducentescaveudi.lncantalionumremcdia Publicajioeuitentia.itieodosiipccnitentia.4.Ctirislianaehiu-
illicila.Eleemosyna. 1669-1671 lieres quomodozelaredebeanlvirossuos.o. Cajiutmulieris
SERM. CCCLXXVll. m AscensioneDomini. 1. verbum vir. Ducaltiicin bonum,illa secjuatur.6. Poeuitchlesmu-
—
Deidignea nobislaudarim.nj>olest.Qttomodoexsultavit tentur. caiectiumeuiimitentur bonos de Ecclesia.
ad currendamviani. Cur in bis Psalmodictum, 'iollite 1709-1712
portas,etc. 1671-1672 SERM. CCCXCIII. —
De pccnitenlibus. 1. Poenilenlianori
SERM. CCCLXXMll. in die Pentecostes.— ctiaritas efle- vera, si nonvita mutalur.Poenitenliain exlromisqriamin-
clus prtesehtitespiritussancti. spiritussanctus arrtia vitae certa. 1715
teterhae,Arrhaminler et pignus discrimen.Datur arrtia SERM. cccxciv.DeNataliss. Perpctuaeet FeUcitatis.17lS
vilteaeternae,ut eain desidefemus. 1675 SERM. cccxcv. DeAscensioneDomini,vi. 1716
SERM. CCCLXXIX. fn NativitaleJoannisBaplistae, 1—Joan- SERM. cccxcvi. fn assumjitiono c |.iseopi. 1717
nes tam magnustiomo,ut ctiristumDeum praedicaret.Cur SERMO s. PRESBYTERI ERACLII, DISCIPULI S. AOOOSTINI, IPSO
prophetcetot ante Ctiristumpraemissi. 1674 PRiESENTE HABITCS. 1717-1718
SERM. CCCLXXX.fnNalivitate JoannisBaptistaen—1.Ctiri- S. AURELU AUGUSTISISERMONUM QOORUMDAM FRAGMENTA.
sliini temporaliternalum j.raecessit Joanncs. Nalivitates 1719-1736
Ctirisliduae.Siiperbialumor.tncarnalioniscausa,ul homini
Dciusexemplumpraeberet.2. De eodeinargumento.5. Ex APPEND1X TOMI QUINTI OPERUM S. AUGUSTINI, continens
yerbis JoannisArianoruni calumniae,Verbumsiquidemerat SERMONES SUPPOSITITIOS, in qualuor classessubjecto nunfi
in principio,iaclumnonerat. 4. Arianorumcavillatio,simi- primumordinedigestos. 1755-1736
liter dictumesse m Genesi,Terra eral. 5. Objectio : Chri- CLASSIS PRIMA. •—DE VETERI ETNOVO TESTAMEWTO. ibid.
stumdici iactura, in quantum verbumest. chrislusante De lignodignoscentiae boni et niali.Gen.
Joannemfactus,id est ante posilusijisi et praeiatus.6. Da- II,SERMO PRIMUS.
16,17.—1. Solvunfurvanaequrestionesde arbore pa-
tre ititerpretationiconsonareverba Jcannis subsequentia. radisi.2. Morsin arborefactanon fuit. 5. Arliornon erat
7. JqatinesBaplistanon erat lumen,comparatioiiechristi veri non natura, sed malousu. 4-5. Peccatum
luminis.LumentamenJoannespariicipationesaj ienliae.8. niala.Resmalte
soli Adreimpulandum,noii arbori, aut Deo.6. cur Deus
Passioniset nalivifatisdillerentia.Christuscrescit, Jnannes sciens Adampeccaturum,noneumrevocavita peccalo.7»
mintiilur. 1675-1682 Morsex divinimandaticontemptu.Scrijiturtequam reve-
SERM. CCCLXXXI. DeNalaliapostolorumPetri et pauli. remer aceiiiicndre.8.Andebuit Deuspermitterepeccatum,
1683 9. Adamnon ideoinaliis,quiagenitortiomicidte.1755-1740
SERM. CCCLXXXII. DesanctoSteptiano.—J. Prreceptumde SERM. II. DevocationeAbrahre,Egrederede lerra ttta, elc.
diiigendisinimicis.2. chiisti exeiiijilumorantispro suisin- Gen. xn, 1,—1.Egredide terra sria, quid sit. 2. Egredide
terfecloribus.ctirislus orat pro nobis, orat iu nobii, et cognationcnostra.5. Egredide domopafrissui. 4. Recapi-
oratura nobis.5. Exemplnmstepliani orautis pro interfe- tulatiosupradictorum. 1741-1742
cloribussuis.4. Saulo stejihanioralionegraliact salusim- SERM. lll. De beatoAhraham.—1. AbrahamjustiGcalus
5.
petrata. Malaprecariinimicisquaminiquum.1681-1686 ex Ode.2. Trcs angelosAbrahamsuscipitbospitio.3, HQ-
SERM. CCCLXXXUI. ln die anuiversariaordinaiionisepi- sj.italitasnon cstsine mercede. 1745-1744
scopalis.—1.F.]>iscopale ouusquomodogerat, secuminqui- SERM. IV.De vacca,ariele vel ca|>ratrium annorum,tur-
rendumducit.2. Debitoribussuis ignoscit.5. In graliam lure quoqueet columba.Gen.xv,9-17.—l.Carnalesetspi-
cumeis redire cupit,iu quoruinibrteoffensionemincurrit. rituales in Abrahresacrificiosigniflcati.2. InEcclesiacatho-
1687-1688 licacarnalescontrase positi.5. Judiciiextremi figura.'
SERM. CCCLXXXIV. De Trinitate, sive de Scriplurisve- . 1745-1746
leribuset noviscontraArianos.— 1. Deus,quidsit. 2. Tri- SERM. v. Detribus viris qui beato Abratiae ajiparuerunt.
pitasunusDeus.Arianorumerror. lnsole ttia inseparabilia. Gen.XVIII.— In
1. lectioneScripturae nonlilterrelantum al-
ti ignequoquetria inse;arabilia.5. Scriplurarumfestinio- tendondum.2. LottiIonge inferiorAbraham.5. Hospitali-
niade divtiiaTiinitate.Fideicattiolieteeucomium. 1689-1690 talts commendatio. 4. AbrabammysteriumTrinitaliscogno-
SERM. CCCLXXXV. —
De amorehoininisin hominem. 1. vit. Lotiojicdttm.5. Do codemargumento.6. Descendere
Amortiominisaliusrectus, alius |ierversus.2. Licifiamoris rieus quomodo intelligalur.7. Quomodo nesciatDcus pec-
gradus.5. Amicitiaalh eoiisuetiiclinis, alia ratiouis.4. Ami- catores. 1747-1749
cititeamorgratuitus.3. Deusgratisdiligendus.6. Crealu- SERM.VI.DclmmolalioneIsaac,i. — 1. Exordium.2. Tri-
rani desertoCreatorediligere,adullerareesl. 7. salusvilse nitatismysterium.3. Christifiguraaries et Isaac.4. lnpue-
lmjusquamvana.8. Verasalusvila acterna.Amicusad sa- ris Abrabtctiguraest Judreorum.5. Ad.imsepultus in cal-
lutemreternamdiligeudus.Charitaspertecta.9. Conclusio. varirelocu.6. Baptismisaeramentumnon negligenter aut
1690-1693 tardiusrequirendum. 1749-1751
SERM. CCCLXXXVL Dedileclioneinimicorum.— 1. Cha- SERM.VII.DeimmolationeIsaac,n. 1751
ritas etiam acl inimicosextendidcbet. Preccs ab ipsoju- SERSI.VIH.l-)ojiueroAbraham,qui missusest ad Rebec-
oice ChristoIraditre.Dimiltenduai,ut dimittaturnobis.Se- cam.— 1. Jurameutumper femurAbratite.2. ServoAbra-
CtirusapudDeum,cui rogantinegalur veuiaa fratre.Oran- tiaeoccurrit Rebecca,quamille, tiabito parentumfratris-
dutnj>rononrogaute veniani.2. Christiexemplumoranlis qiie ct ipsius consensu,tsaacdominosuouxorem accipit.
\>roinsultantibuset interfieieniibus.Exemplumstcjiliani. 3. Abratiamet servus ipsius,quorumfigurae.Bebeccade.
, 1695-1697 sconsataisaac figuraEcclesiae, 4, isaac veniensia agrum
/ ..--.-
 2399 INDEX RERUM. 2ioo;
flgufachristi in mundumventuri. ... Synagogaper saram, Hrereditatem ambientesalienam.Primogenita cordisfides.
Ecclesiaper nebeccamadumbrata. 1755-1754 12.Adhortatio. 1783-1786
SERM» IX.DesanctaRebecca. — 1. Increjjanturqui eccle- SERM. XXU. Deeo quodscriplumest, ituiuravilnominus
siamraro adeunt, aut verbumDeiaudire negligunt.2: Ex- cor pharaonh. Exod.cap. ix, f. 12. — 1. De Pharaonis
horlatioad orandum.3. DesjionsaliosjJiritualis.4. Sermo induratione.2. Obduratiocordis ex desperatione.lndurat
Deiet pascit,et pascitur.5. DiesDominiquotidieest chri- Deusper patientiam,non per potentiam.5. Altcraobjeclio
stianis. 1755-1757 de eodemargumento.4. Induralioex gratiaeabsentiase-
SERM. X. De concejJtuRebeccae. Gen. —
xxv. 1. Eruditi quitur. 5. Cur Deus non omnes misericorditerflagellet.
se accommodent simplieiumignoranliani.2.lsaacChristi, Quarationedicalurindurare.6. Quotiespeccavinius,elee-
ad
RebeccaEcclesiaefigura.Jaeob et Esauin utero Rebeccae, mosynaevel pcEnilentiaemedicamentum anirnrcvulnerilnis
boni et maliiu ufcroEcclesbe.5. Pojiulusmajnr, Judaei; apponerefestinemus. 1786-1788
minorGentes.4. Populusraajor, mali; niiuor,boni.5. \ ir- SERJI.xxm. De ptiaraonis saevitia et submersione.
tutes in Quadragesima colendae. 1758-1760 Exod.I, v, xrv.—1. rharaonissaevitiain Hebrceos. 2. t)e
SERM. Xl.DebeatoJacob, i. — 1.Christi mysteria inJacob eodem 5.
argumento. Moysinomenmysticum.4.\\iasculos
adumbraiitiir. 2. Jacobbacul.im portat, Chrislus lignum cru- pueros Hebraeorumin amnemprojicijubet. 5. Primogeni-
cis. 3. Scala quae visa est Jacoh,quidfiguret. 4. Dominus torum.Egyplijustapercussio.6. MirabiliterDeus providet
scalaeincumbeiisChristumfiguravil.5. Prtedicatores,an- in suos. 1789-1790
geli ascendeiileset doseendentes.6. Recapitulatiosupra SERM. XXIV.Deviatrinmdierum.Exod.vm.—1. Trans-
dictorum. 1760-1762 itus maris Rubri,Baplismifigura.Triuamersio.2. clamor
SERM. XII. Debealo Jacob,u.—1. JacobSalvaloris typus. sanctorumsine voce.5. Crucismysteriumin virga. ^Egy-
Matrimonia patriarcharumad jiuteos.2. Liact Ractiel,Sy- pliumspiritualemquisexslinguit.4. viatriumdierumquid
nagogaet Ecclesia.3. Jacobdives rediens, figura ctirisli. intelligatur.5. Deeodemargumenlo. 1791-1795
4. Labantypusdiaboli.5. LuctatioJacob,Judaeoschristum SERM. XXV.De amaraaquaet manna.Exod. xv, x\i. —
persequentes designat. 6. Jacobbaculumporlans,imago amara 1. Aquaamara, Legis littera. 2. Lignumunde dulcescit
Christicrucemgerentis. 1762-1761 Lex, sapienlia. 5. Mannacoepitdominicadie dari.
SERM. XUI. D ebeato Joseph, i. — 1. Jacob Dei patris, Jo- Quomodo manducandum. 4. Quidsit die sexto dujjlumcol-
seph ctiristitypumgessit. FratresJosepliJudteoset jiecca- ligere. vermes ex mairaa.5. PeccanliverbumDeifitver-
tores designant.2. De jiretio venditionisJosepti noncon- mis.6. verbumDeisapit cuiqueprout vult. 7. Lecfionidi-
veniunttranslaliones.5. lnvidiaeveneno morsintravit in vinaestudeamusinsistere. 1795-1795
orbemterrarum. 4. somniumJosepti in ctirislo duutaxat SERM. XXVI. De Raptiidin, de petra percussa, et de
impletum. 5. m s ola
Josepli jligyptiis, in ctiristo universus Amalec. E xod. X — 1. Qtiidsit de desertosin venire in
VII.
mundusaugmentumtiabet. Quisest qui reddit mala pro Raphidin.2. Sitis multijilex.5. christus percussa petra
bonis. 1765-1766 qurefonleseduxit.Bellumquisdiaboloindicit.4. Primasa-
SERM. —
XIV.DebeatoJospjiti,II. 1. Invidianec fralribus cri nominisJesu in scripluris mentio.5. Moysesmanusle-
ipsisparcit.2. culpa in eo qui male videt, nonin eo qui vavit, non extendit.Levaremanus,quid sit. Orationepu-
malevideri nonvult. 5. Amoriui|iutlicusnonest amor.4. gnatur ad vicloriam 1793-1797
Noncaro, sed castitasadamanda.5. BenignitasJoseph. 6. SERM. XXVII. DeUliis Israel. 1797
Invidiacomparalurteruginiet viperis.7. Venenafcllisqui- SERM. XXVIII. De exploratoribuset de botro. — 1. viri
cumqueinvidusesl, evomat. m. — 1. Cur 1767-1770 duo ferentes uvam, duo Tesiamenlaet duo praecepta.
SERM. XV.Debeato Josejih, Joseph.sorteni Christusin medio duum Testamentorum.2. Mariaterra
suampatri notam nonfecerit siatim.2. occultoDoi judicio promissionis.5. Duoferenles uvam, Judaeus|.oputijs et
nonad palremsuummisil. 5. CurSimeonel Benjaminre- christianus.Christussalus credenli, ontisnon credenti.4.
linendopatris doloremauxerit. 4. AmiciDeinorisine mi- SarcinaChristilevat, non premit. Aut Chrisli, autsteculi
ntitispeccalis,quretribulationis igne.consumunlur. 5. Exem- jugoquisquesubest. 1799-1800
plo Josejitidocemur castigari eum6.qui non magisa Deo
lam
SERM.
luus
XXIX.Deeo quod senior populusin desertonior-
quamab homineauxiliumjiostulat. CurJoseph dure
— est, et junior in terram repromissionisingressusest.
egerit cumfralribus.7. Correptio fralerna; taliter indul- 1. Israelitarumjjopulussenior Judaeos,junior Gentesfi-
gendum aliis, qualiter volumusutsua nobis indulgeatDeus. gurat. Juslitiaet misericordiaDei erga Israelitas.2. Sen-
8. Propterpauperesqui ad opera festinant.DeJoseph tenlia Deiin peccantesnon immutcibilis.couversionon
alia loquireservatin craslinumdiem. 1770-1772 jiiocraslinanda.3. Exemjilumseverilatis Dei in israe-
SERM. XVI.De eoquodscriptumest, Morluusesl Joseplt, lilarumpunitionemoverenosdebet ad poenitenliam. Poe-
el filii israel creverunl,etc.Exod.i,6. —1. Mortuo Joseph narum aeternarum 4.
argumcntum. Peccatoruravulnera
mulfiplieanlurisraelitre, morluoChristochristiani. 2. po- dumrecentia sunt, faciliuscurantur. 1801-1803
pulus israelin jEgyplo,et animain came, sub duobusre- SERM. —
xxx. Dettiuribulis. 1. Thuribula,Scripturae.
gibus. 5. Qurescripta sunl ad nostramdoclrinam scripta Thuribulaaerea,tiaerelicorum dicta.Haeresumutilitas.Am-
sunt. 4. Nonsuffiritcormalisvacuari,nisi et bonisimjilea- bitio clericorumresecatur.2. Aarontypuschristi mediato-
tur. 1775-1774 ris. Quid Angelusvastator expavit. 3. Qui viventes,qui
SERM. XVII.De colluclalione iEgyptiorum et israelitarum. mortuiindie judicii. 1803-1803
2. Diabolusnon persetjuiuir nisibonos. D eus bouos, diabolus SERM. XXXI. De virgaAaron.—.l.virga est 2.
jjrincijjura.
is
maloshabet miuislrossuos.5. Contrariissanarecontraria, Nu cumlege allegoricacomparalio.5. LiberalitasDei.4.
deslructisquevitiis virlutesslruere sludeainus.1775-1776 ResurrectionisUguraet prrerogativae quatuor. 5. Vitsesj>i-
SERM. De
xvni. sioyse, l. — 1. chrislusin iuoyseflgttra- rilualis gradusquattior adumbrautur. 6. UnusChristusflos
tus; Ecclesiain fllia IHiaraonis. 2. Ecclesiarursus inmhio- et virga, diversusdiversis. 1805-1807
pissaMoysi uxore.5. In rubosynagoga.4. Verbabona ex SERM. xxxn. Deserpente aeneoet devirga Moysi.—1.
Deo,mala ex diabolo.5. virgaMoysi, crucismysteriura. 6. SerpenstenettsDguraIncarnationis. Morsa morsu. Diabo-
ManusMoysi. 7. Moysesprohibeluruxorem duceresecum lus in Adam quasijuste , in ClirLtum injusle sreviit.Adte
in/Egyptum. 1776-1778 debilumctirislus exsolvil. 2. Cur serpens rencus,non au-
SERM. —
XIX.De Moyse,n. 1. FlammaSpiritumsau- reus aut argcnteus. 5. Adchristum fidelitcr aspiciant,
ctum, rubus Judaeosdesignat.2. ignesduo, charilatis et quiciimquea Diaboloperctissisunt.4. crucis mysteriain
cupidilatis.5. Moysiel Josuepraeeijiitur solverecorrigiam virgaMoysi. —
1807-1809
calceamenti 4. Quareilludutricjueprteceptum. Quidjjer SERM. xxxill. DeBalaam el Balac. 1. I.ecfionisexpo-
5.
terramsanclamsignificetur. Apostoli fratreschrisliuxo- sitio.2. Balaam maguspotlusquamjirophela. 5. Balaam et
rem defuncliacceperunl.6. Auditores,qualiacumquejirte- BalacquorumHgurre.4. coticlusio. 1809-1810
dicatorintimet,altenliusperscrutenlur. 1778-1780 SERM. xxxtv. Quodjusto Dei judicio filii Israel terram
SERM. xx. De decem jilagis.Egyptiorum.F.xod.VII-XII. promissionis,expulsisChananreis, receperint.2. Primara-
— 1. Moyseslex intelligitur.virga erux christi. 2. plagae tio, injuslapossessio.Alterarafio, graves reattts. 5. Terra
JEgyptiorum.Sanguis. Ranae.Cyuomia.Morsaiiimaliuiii. promissionis, hoininesanle peccaltim.4. NonnisiperJesum
Ulceraet vesicae.Tonitrua.Locustae.Tenebrae. Mors pri- recuperalur; el jjost traiisilum Jordanis, hoc est, Bajiti-
mogenilorum.3. Recapitulatio supra diclorum. 1781-1782 smum.5. Deeodem argumenlo.6. Adversiiasaequanimi-
SERM.XXI. De decem j.lagis et dccem praecoplis, tcr fcrenda. 1811-1812
Exod.VII-XII ; et cap. xx, f. 5-17. in — 1. In plagisvulnera, SERM. XXXI'.De eo quod Jesus praecejiitpopulo, ut
in prreceplismedicamenta.2. Aqua sangutiiemverti- parati essenl ad transeundum — .lordanem;et de subver-
lur, quiasensusimpiorumobtenebratur.5. Rauae,ptiiloso- sione murorum Jericho. 1. Moysesligura l.egis. Jesus
pliivelhaeretici.4. sabbatumspirituale.sciniphes, inquieti ligura veriJesu.TrinitatisUdesaciBaptismum. 2, Explora-
et lurbulenti.5. Cynomia, j;arenlumcontemptor.6.Moechus tores duo, duojirtecepla.5.4.Lapidesin .lordane,jjatriarchie,
mutaturinpecus. 7. Ardorbonusetardor malus.8. Lu- in castrispositi,Apostoli. Judteorumet Genliuinfigura.
crum injustum.Famesanimreet corjioris.9. Locusta,de- 5. Jericho tyjius niundi. Sacerdoialisluba. iubae souus
tractor. 10.Actusmatrimoniiquandononsine peccato.11, terroris est, non obleelationis,6. Per tubas murijericho
 2401 INDEX.RERUM. 2402
ruunt, per praedicalionem iniquitas. 1815-1815 jusiitirestudio.'2.De eodemargumento.5. Bonapost dor-
SERM. XXXVI. —
De Gedeon. 1. Prredestinationis adum- sum, maia ante faciemsibi proponenda.4. Deumnon lau-
braUo.2. Redemplionis nostraefigura.Ctiristuspetra relate dant iniqui,necjusti superbi. 5. Adhortatio. 1846-1848
ati carnem. 5. Sacrificiorumveterum abolilio revelata. SERM. Lfv. Deeo quod Prophetadicit in PsalmoLXXXIII,
4.
christustiredus,ovis, vitulus.Crucis mysterium. Rosin 5, 4, cor meumet caromea exsullaveruntin Deumvivum.
vellere, ttini in area ; fldes primum in Jiidrea, exinde — 1. Plenusamor Deiexcludit amoremsteculi.Qut cor it
apud Gentes.5. Adquid velltts in area. 6. Recapitulalio. caroin Deumexsultent. 2. Christus,turtur et passer. Vox
1816-1817 lurturis, doctrina castitatis.Chrislidomus,Ecclesia. Pulli,
SERM. XXXVH. De Davidel Isai patre suo, et de Golia. Ctiristiaiii. 1848-1849
— 1. Idempotest esse (iguradiversorum. IsaitypusDeiPa- SERM. LV.Deeo quodscriptuni est in Psalmocxvm,66,
liis. 2. Davidliguracliristi.5.1'rater increpansDavid,Judtei Eonilalem,el dhciplinam, et scienliamdoceme. — 1. Quid
vol diabolusClirisliadventuminvidentes.4. Leoet ursusa orandum.Bonilatinecessariadisciplina,et utrique scientia.
uavidoccisi,diabolusa clirisfo sj;oliaius.5. AnleCtirislum 2. nas virtutes in se exliibuit Pelrus. 3. paulus similiter.
nec aniintis,nec vircs sunt ad pugiiandiim.Diabolusjiost 4. item Joannes Baptista.5. Peroratio. 1849-1850
advenluraclirislireligatus.6. Morderenonpoteslnisivolen- SERM. LVI.De verbisrsalmicxxxv, Confitemininomino,
tem. 7. Daviclcum baculocontraGoliam. Chrislusctimcruce elc, necnonProverbiorum,cap!m, f. 11,12. Fili,ne ne-
coutradiabolum.Goliasprojiriogladio,diabolusprojjriaini- glexerh dhciplinamDei,etc. — 1. confessionisnecessilas.
quilatepercussus.Membranostra arma diaboli,vel templa Deiad indulgendiinipropensio.2. FlagellaDei, beneficia
Christi.8. SpirilualisGolireiu fronte percussio. 1818-1821 sunt ct remedia. De iiidolentiadolendum.3. Affligunlur
SERM. XXXMII. De jilagapopuliprojiterDavid, et de al- peccatores, ut emendentur; et justi, ut probenlurac pro-
laristedificationein area AreunaJebusaei.— 1. Judoeoruin ficiant.4. MilitiChristisempervigilandum.In pace magis
rejirobationis, et electionisGentiunifigura.2. De eotlcm vigilandum. 1851-1852
argumeuto. 1821-1822 SERM. LVU. D emuliere forti, et de in
Ecclesia, prover-
SERM. XXXIX. De judicio Salomonisinter duas meretri- biorumcap. xxxi, f. 10-31.—1-verbumDeicordisfervore
ces; contra Arianambaeresim.— l.Ecclesia catholicaet fovendum.2. Ecelesiacaltiolica latere non potest. 1853
hreresisArianahi dttabusmeretricibus.Filiiaequalitasex SERM. LMII.m etimdemlocumproverbiorum,cap. xxxi,
omnipotenliset bonitate Patrisdemoiisfratnr.2. Hacreditas f. 10-51.— 1. Ecclesiain multisfigurata.2. Lanaet linum
testamentoChrislirelicla. 5. Dei divisio.AjmdArianos.4. quid signilicent. 5. Quidcolumet fusuni.4. Ctiristusdu-
Servandaunitas in Domino. 1822-1825 pliciter et simpliciterlaudandus.5. Eleemosynasfaeientes,
SERM. —
XL.DeElia. 1. Eliassalvatoristypus. Gcnlesin clecolo tratiere feslinemusad fusum, et de sinistratrans-
corvisfiguralre.Ecclesianigra et formosa.2. Dcus omni feramusad dexteram. 1854-1855
bene operanliloquiltir.viduaquteElianisuscupit,Ecclesiae SERJI. l.ix. Detribus pueris missisiii fornacemignis. —
ligura.5. Morsspiritualiscredenlinecessaria.4. suscilalionis 1. Tyrannistevitiain fres jiueros.2. Tres pueri in fornace
GentiumUgura.naccfit a lola irinitale. 5. Graiirej>erad- illresi.5. Miracultim agnoscitlyrannus. 1835-1856
venlumchristi conferendreligura. PrredicavitChristusan- SEHM. LX.De Stisanna.— 1. Justi in saeculiinsidiisDeo
nos tres et mensessex. 6. Recapiuilalio. 1823-1825 Iiberantevictores.2. Susannrepericulumet liberalio.1857
SERM. —
Xt.l. De Elisreo,i. 1. Manichaei velusTestamen- SERM. f.xt. De j.ace, in illud EvangeliiMatthaei cap. v, f.
lum unde blasphenient.prophetre Elisaeirevo contempli. 9, Felicespacifici, etc. — 1. Pacis fructus.Concordiafra-
Parvulorumpercussio misericordiremagis quam crudeli- truni. 2. Ctiristumspernit, qui pacemnoncuslodit.3. Pax
talis fuit. Severitatisbujusexempltimde NovoTesfamen- ojmsDei, disetirdia,diaboli. 1858-1859
lo.-2. Judaeoruminsaniain passioneDomini.Ptmitioeortim SERM. LX.II. DeverbisEvangeliiMatthaei, cap.v, f. 43-48,
per Titumet vespasianum futura figuratur. Quot Judaei et caj>.vi, f. 1-6,Egoaulem dico vobis, Diligite inimicos
tunc perempli,quot captivi. 5. Judteoruniinfelicitatemo- vestros,etc. — 1. Jnimicusquomododiligendus.Proximus
niti, tidemrecfamtenentes, et charilatem integram con- quis. 2. PrreceplaDeinonsunt impossibilia.Adileclione
servantes, servire Dominolaboremus. 1826-1827 nemo se potest excusare. 3. praece|Jtode diligendisinimi-
SERM. XLII.De Elisxo, ii. — 1. ln ElisreoCtiristusexlii- cis nil in Scriplurisadversum.Qtiinamsint pro quibus non
hetur. ln viduapaupere, Ecclesia.llla a debilis j>croleum, orandum.Peccatumad mortem.4. Quid orent sancti pe-
hreca pcccatisper cliaritatemsolttta. 2. vasa vacua,Gcn- tentes vindictam.peccati regnum quomodoevertendum.
lcs. 5. Amorpropriusinopset intligeiis.charitas dives, et 5. Quisint filiiDei. 6. Quisint Publicani,Ethnici. fnimici
omnibus abundans.Erogandocrescit. 4. vasa ctiaritalis, plus diligendi quam amici. 7. De eodem argumento.
homines,implentur cum amanlur. 5. Clausoostio vel 8. Praecejitaobservantur dupliciter. 9. Hypocrita. Nemo
aperto quis agat. 6. MulierSunaeex sterilitatead fectm- sine. tiypocriseoslabe. 10. Quid sinistra, quid dextra.
dilaiem translens, Ecclesiae lypus. 7. praeccptumnon re- Dextraeet sinistraealia explicatio.11. Cubiculum.oslium.
salutandiin Scripturaquitlvele.t.Ut puer Elisrei,sic nec Qtiacsint orationisalse. 1859-1864
Woysespotuit vitam reddere. 8. Elisaeusse inclinans pue- SERM. LXIII. Deverbis EvangeliiMatttiaei, cap.—vi, f. 1-6,
rura, chrisfusse humilians mundum resusciiavit.1 827-1830 Nesciat s inhlra tua qttid faciatdexlera tua, etc. 1. Elee-
SERM. XI.III.DeNaamansyro. 1830 mosynain publico, et lamenin occulto.2. JeJuniumpu-
SERM. —
XLIv.DeElisceoet Giezipuero. 1. ElisaettsDo- lilicum.Quid dextra, quid sinistra. 5. Orationespublicae.
minum, GieziJudamvel Judaeosfiguravit.Avarisunt le- Qui fiant clauso ostio. Quo loco temporalia roganda.
prosi. 2. Naamanpuellre, populus Genlium acquiescens 1864-1865
proptietiae. 5. Judreilunc Iepra percussi, cum Gentes ab SERM. LXIV. Deverbis EvangeliiMatthsei, cap.vi, f. 1-18,
ea liberatae.4. Vocationis Gentiumad fldemper Baplismum Cumjejunath, elc. ; et de Orationedominica.— 1. Ho-
figura.5. Quibaplizantur,nasci incipiunt.6. MagnaDomi- miniduo iraecijiuemeditanda.Plangenduscasus.2. Neces-
ni munera non nobis iudicium pariant, sed jirofectum: saria medicinalisgratia Redemptoris.Christus verbo et
1851-1854 exemjilo docuit. Petendorum quorumlibet compendium.
f SERM. XLV.De Elisaeo,et securi in gurgite lapsa. — Tria petuntur ad aeternamvitam, cjuatuorad temporalem.
1. Lapsushumani generis figura. 2. Figura reparalionis 4.}UndeChrislianiaJudteisdistincti,indeiuterse inclistincti.
illius.Relapsuscavendus.3. Qui peccat, destruit lemplum Charilalisexcitatio. Fiduciaimpetrandi.Cur orantescon-
Dei.4. Conclusio. 1834-1836 verlimur ad orientem. 5. Enumeraiiturbealittidines. Timor
SERM. XLVI.DefameSamarise. 1836 Dei.6. Piefas.7. scientia,8. Fortitudo.9. Consilium.10. In-
SERM. XLVH. DebeatoTobia. 1858 tellectus. 11. Sajrientia.12.Triapeccatorumremedia. Tri-
SERM. XLVHI. De Judith,i. 4859 plex peccandiratio. 1866-1869
SERM. XLtx.DeJuditti,n. 1840 SERM. LXV.Rursumia Malfhaei cap. vi, f. 9-15,de Ora-
SERM. L. Debeato Job, i. —
1841 tione dominica. 1. Per lianc vocem, pater noster, boni-
SERM. Lt. Debeato Job, n. — 1- Job in prosperiset in tatemDei et gratiam proteslamur.2. Decelgraliasagere,
adversisvictor.Thesaurusjustifides.2. Etdivespotest esse qui gratiam meruerunt.Quidsignificenlhaecvcrba, Adve-
bonus,et pauper beatus. Pauperumconlemptusquam ca- ttiat regnumtuum. Semperad Dei,non ad nostramvolun-
vendus. 5. Nobiliumnon dignitas culpanda, sed faslus. talemdebemusrespicere. 5. Avaritiaeexsliqiatio,et mortis
Honio quam Deo charus. 4. Dei in pauperes favor. recordalioin voce, hodie.<*.Fralrituo dimittendum,ut lihi
1842-1843 dimitlatj ater. 5. Cur tentet Deus.6. orationisdominicae
SERM. LII.Debeato Job, m; et de verbis psalmi xcvn, summa., 1870-1871
—
5, 6, Psallitenominoin cilhara, etc. 1. Quh psallat in SERM. LXVLDeverbis EvangeliiMatthaei, cap. vn, ji'.1-5,
psalterioet cilhara; Jobtuba ductilis, Job aftlictusad pur- Nolite ut
judicare, nonjudicemini, etc. — 1. Aperlamala
galionemleviumpeccatortun. 2. JobinfirmusmeliorAdani judicanda; non autem quae ignota aut dubia.Praestatde
integro. 5. Diabolusmalleusnniversaeterrae.4. A diabolo malis bene, quam de bonis male suspicari. Malaaperta
tunduaturjusti el injusti. 1844-145 possunt el debent judicari,sed cum charitate.2. Ira subi-
I SERM. LIU.DeverbisPsalmiXLIX,20, 25. sedens adver- tanea festucaest; inveterata,trabes. cordisoculumturbat
susfralremtuiim detrahebas, etc. —1. Eleemosynasine ira, odiumexctecat.3, Recapitulatio,Judiciumtemefarium
 2405 JNDEXRERUM. 2i04
non parvumpeccatnm, 1871-1873 SERM. LXXMU. Rursujrnin Maltliaci,cap. xxv, f. 34-45,
i SERM. LXVII.Deverbis EvangeliiMatlhtei,cap.vn, f. 13, renite, benedicliPatris mei, etc.; cxtiortatoriusad facien-
14, inlrate per angtistamportain, etc.; deque duabus viis, das eleemosynas. — 1. l.ectionis istius vis. 2. Salutisvel/
arcta et lata. — 1. Liberumarbitrium. 2. vite arctaeCtiri- damnatiouisqure ratio. 5. Quanluuiplectendi sinl mal.l
sttis, lalaeprreest diabolus, Utraque via non carnis, sed agenles. 4. Adbonaopera cxltortalio.5. Eleemosynae eom-
cordisoculisdijudicanda.5. chrisluset peregrinantiimivia, mendafio.6. HilarianinioIrilJuendum.Lucraturqui trilmit.'
el angeloruni |>alria.4. Beneficiumredemjilionis.5. Duo 1897-1898
pedes ad currendumin via ctiristi,charitasdupiex. 0. Hu- SERM. LXXIX.De verbisEvangeliiMatlhaM,
mililassUctiaritatiscomes. 1875-1875 51-55,69-73,omnesvasscandalumpaliemini,cap. xxvi,ff.
elc.; de Iaj>su
SERM. I.XVUI. Deeisdeinverbis EvangeliiMatlhroi,cap. Petri. — 1. noinosine.bei graiia.cur Deuspetrumsutido-
vii, f. 15, 14, l.v.laet spaliosaesl via, etc. —1. fnferniduo. seruit. 2. Pelrus naiuraaustcrior. 5. Pefri lajisuset j>oeni-
Adara| ost lajisumiuler | aradisumet infernumiuferiorem. tenUa.4. Petri lajisusnosfricausapermisstis. 1899-1900
2. Lalavia aclhiiornumiufuriorem,arcta ad paradisumdu- SER.II. LXXX.Iii Matllireicaji.xxvu,f. 5-10: de Judai.ro-
cif. 5. Quijier lataai, cjuij>er arclaniviamineedanl.Brevis et
ditore, de agro in pcjregrinorumsej.ulluramcomjiarato
uifinsqiie vire aut labor aut Iretitia.4 . jEger sanilatem cu- cx (jroliovenditionisChrisli.—1.Jtidasseverissimussuiju-
I iens jungalse medico,non morbo.5. Acltiortatio ad elee- dex. 2. ProvidentiaDei in usu j rctii Ctiristi.AgerUguli,
mosynas,oralioncsetjejunia. 1875-1876 inundus.5. Figulus, nitindi Duminus.4. Pcregrini,devoli
SERM. LXIX.In cunidemlocumMalttiaei,cap. vn,f. 15, clirisliani.iischrisfus est sejiultura. 1901-1902
14 : De peregrinatione cliristiaiioriim, et de duabusviis, SEIISI. I.XXX1. De verbisEvangeliiMarci,cap. vm,f. 1-9,
alferaad coelum,allera ad infernum.— 1. Ainorcsunl si- CmnVirbamttltaessctctmt .lesit,nec liaberentquodman-
nnil, quiabsuntcorpore. 2. jniae sunt civitates,niunduset ditcarenl, elc. — 1. Ciirislidivinitaset Uuuiaiiitasiu mullis
ccclum.ln srcculoperegriinis sit, ejtiivult civisesse eoeli. elucet. Eutyclieliserror rufellitnr.2. iiirbre.Gentes.Cibus
Ctirislianorurn jjalria, civifas,cives, parentes, rex. 5 San- quocarebaal, l.ex Moysi.3. Iiiereduli A|iostoli,donecre-
ctorumgaudiunitle bonanoslra vita, tristitiade mala. 4. velentnriiiysteria.4. i)ujlicisj.aiiimimuitijlicationiscolla-
Ctiristusspectat et adjuvatja-oso certrintes.Diversacliristi tio. PrimaJudteos,altera Geiitesexliibet.5. Adliortatio.
et diabolij.romissa.5. l.iberlaseligondiviamdextramaut 1902-1904
sinistrani.YirelaUcdujcedobrevis el ialsa,seclpcjenaIon- SERM. I.XXXII.Deverbis l-vaiigeliiI.ucae,cap. m, f. 12-
ga . arctcee contrario. 6. Laborandmu,ul bonisojierihus 14, renerttnt aiileni et Pitblicuniad .loaiinem,elc. — 1.
gauditimin coelonobiseorajiaretiius.7. Charitasintegra. 8. Conditiomtlla excurat pcccatorem.Sliiiendia.MilitiaChri-
Adeleemosynamexliortatio. 1877-1879 slianiprima.2. V'ci'tigal;ajusta.Pi-iedotics |ul>lici.5. Mili-
SERM. I.XX.i)e verbis EvangcliiMatttitei,cap. xi, f, 23- lantium nomen a'.i piufes extcaditur. 4. clerici, milites.
50, Confiteor l i':<i,
Pater, etc. 1879 Cingulus eorum. Slipenditim. c lerictis non clericus.
SERM. LXXf.I)evcrhis EvangeliiMatttiaei, cap. xm, f. 21- 1904-1905
50, c«m dormirenl homincs, v enil et
inimkus, supersemi- SERM. LXXXIII, I)e vcrbis EvangeliiI.ucre,cap.vn, f. 50-
ngvil — zizania,etc.; decjue aliis locis;extiorlatorius ad bona 50, renit mnlier quw era!in civitttle —
pcccalrix. 1. Pccni-
ojiera. 1. lniraicus, 1 11
f igura lioniodictus est. 2. zizania lentia omniijiisagenda e st. A quibtisjiraecijjue jejunaudiun.
ih Ecclesiacjuisint. Amorchrisli super omnia.5. Quivult 2. Mulieriieccatrix,Ecciesia.5. os, nianus,scapulae,e.tjje-
qureDei sunt, suatliinitlai.4. Nonperdunlurqurejiauj;eri- dcsclirisli. . 1906-1907
bus dantur. 5. Auruinin lerra, el ex terra, et t.erraest. 6. SERM. l.xxxiv. I)everbisEvangeliiLucre,cap.xi, f. 1-4,
CurDeusvocetaliuin,et aliumnon vocet. 7. Bonatiicjiro- Domiite,docenos orare, elc, cumexjiositioneOrationisdo-
vicienda.Misericordiae spesiionest.nisimisericordibus.Ini- minicre.—1. Deus (;Urisfispeeialis Paler, noster in com-
micussibi fit, qui non indiget inimico.Rogandumpro eo muoi. coelum,ubi abest cul|in. 2. UegnumDeigratia. 5.
auteqtiam roget. Qtialisdebe.atesse laus Dei. 8. Ilic non Consecraliocorporisclirisli. Crreciscoinmuniorara. Quoti-
securiias,sed sullicimdodebet esse. corpus,carcer. 9. Qui diana suadetur. 4. Aliis dimitlendum,tif nobis dimiltat
in resurrectionelotustioinosjiiritualis.10.Terravivetitiiim Deus.Qui se Deoconuiiiltiliiitentationibus,diabolumnon
et terra morientium. 18SO-1885 limet. 1907-1909
SERM. LXXll.I)e verbis EvangeliiMaltbrei,cap. xiv. f. SERM. LXXXV. De vcrbis Evangeliil.ucre,cap. xi, Quis
25-32,— tiliiDominussuper a juas ambnlavit,ct Pctrus titu- vestrum habebilamicutn, ote.; deque .loanmscap. xvi,
havit. 1. Textusexpositid.2. Navicclla,Ecclesia: mare, l-squemodoniliilpelislis,etc. —1. OranciiDeiincitamenta.
steculum: antciina, ctnx. PersecutioEcclesiamdilalavit; Piuset divesDeus.Facilisaccessus.Angelijjrompliadnun-
orbem djtavit. 5. christianussecurus sit et sollicitus.Adu- tiandum Dominoquis jaiiuampulsaverit.oraiiosit insians
latores, latcntesseo|iuli: oblrectalores,canesmarini.cruci et perseverans. 2. Trinitalis mysleriuin. 5. Pulsandum
adhrerentenimorderenonpossunL4. Vigilia.5. Fideiraors cjtiandoquead imporlunitatem,uf aperiat Palerfamilias.4.
atque resurreetio. 1884-1886 Hospesin noete, gratjain ignorantia.uospesde calo, hona
SERM. LXXUI.Deverbis EvangeliiMattbrci,cap. xvii, f. cogitatio.christus. 1909-1911
20, iiocgenusin mdloejkiltir, nisi oralioneet jejmtio,— SERM. LXXXVI. DeverbisEvangeliiI.ucre,cap. xu, f. 10-
1. Jeiunii elTecttis.2. Ortitio,jejunii refecfio.Ipsaquidsit. 2!, liominh cnjtisdamdivilisnberesaltitlil possessiofrtt-
1886-1887 clus, etc—l.Avaricaeeitas.2. Avarusiiliosnon amat.Filio-
SERM. I.XXIV.Deverbis EvangeliiiMalthrci, cap.xxn, f, ruin cnra Deo commitllencla. 5. Decimaeeleemosyiirelar-
2-14,simile faclimtesl re.gmimcceloinm liominireqi, qui gienti.e.lixcusatioab eleeniosynajirojitcrfilios.4. Fenus
fecilnuptiasfilio stto: deque adulleriiiohabitiivirorum ac iieitum.Debitoresnon nimiimi"urgendi. 1911-1912
mulierum. — 1. Pater familiasDeuscst. 2. Reprobiraulii SERM. LXXXVU. DeverhisEvnngeiiiLucre,cap.xm,f. 18-
uims.5. Habitiisimjjudietiscorporisin viris, in mulieribus. 19, ctii simileest regnmncmlomm,efc — 1. Sinaj.isgTa-
HabittisadullerinusCreatoriiujuriosus.4. APatribusdam- num viruile niagnuiii.Fities chrislianaspecie [>arva,sed
natur. Diaboliopusnaturtemmafio.5. Deurain cor|>oreqnis iiiagnavirtute. 2. I^iureniius,graiiiimsiiiajis. 1915-1916
portet. 1887-1889 SERM. I.XXXVIIl. Itursuinde verbis EvangeliiI.ucte,cap.
SERM. I.XXV.Deverbis F.vangelii Matthaei,cap. xxiv, f. xn, f 18,19,Ctdsimileesl regnitm,elc—1. Ficlescliristiana,
et —
19, rw prwgnanlibus ntitrientibus,etr. 1. QuidScri- regnumDei.Mgorisilliussyuiboluiii,sinajii.2. t;hristustiu-
plurrehic| romiltant.2. PrrcgnaiitesetntUrientes.5. fstud, miljs,graimmsinnjiis. 1914-1915
rw Prwgnanlibus,nonest ad lifleramintelligendum. Omnis SERM. LXXXIX. DeverbisF.vangelii l.ucre,cap. xvn,f. 21,
liomoconcipit;aliusdeCliristo,aliusde dialiolo.4. sursum r,egnumnei inlra vosesl; et de verbis Apostoli ad Rom.,
cor. 5. Promissorum in Scripturiscertitudo. 1889-1891 cap. xiv, f. 17, negntnnnci non esl esca, •—
etc. 1. Exor-
SERM. i.x-xvt.Dc verbis EvangeliiMalt.btei, cap. xxv,f. dium. 2. Juslitia jierfecta. 5 Jtistitia a jure dicendointer
4-13,simileeril regitumcwlormndecemvirginibus,etc. — tluas parte.sadversas.Jtis animae,et jus carnis. Juslus ia
1. somuiisvirginuiii,mors.Mediauox,uidiciidies.2. oleuin aliosessonequit,qui nonesl.in se. 4. paxvera. Muliisdis-
inisericordiavelcliarilas.oliligafio acllargaseleemosynas.' jiiicel Deus.I'ax jierfeclaesf, si cum Deo.5. Gaudiumve-
3. Undetimorvirginumsapienlimi.paupercsnegotiatores. riim, regnumcoelorum;et tiocClirislus.justititeatque |>a-
Oleumin vs.sisoj>erabonain conscieniia.Adulatores,oiei cis fniclusest. 1915-1917
venditores.4. virginumexerciiia,ne virginilassit vana.fj. SERM. XC.I)e verbis F.vangeliiJoann.:i,cap. n, f. 1-10,
llbique adjulorcs chrisfi el diaboli.Qui ministridiaboliin Dieteiiii nnptiwftebaht,elc. — i. Qiiidsigiiificentnujjfite
nionasleriis.G.Qtiivero christi. 1892-1894 isl;c; quid sex tiytlriae;quid ternte metrette.2. Mysleriuin
SERM. l.XXVll.I)evefuis EvangeliiMalttitei,cap. xxv, f. rejjarationishuiriaiirt.christus Ecclesirearrtiasdedilef do-
51-45, renile, benedktiValrh, etc. — 1.1.eetiosacrafre- lcin. 5. Uegeneralionife symbohim.4. vinura, Scriplurre
queiilcr usur|>anda.2. coehimnobis j>raedestiiia;um, non sacrre.Aqutevinum,Grafia suecedensLegi. 5. Miraculum
getienna.5. Eleemosynae faciendaenecessitas.4. sterilitas maximum,conversiopeccaloris.6. Munera Deograia.
sola damnatioiiisrea. AdjiicUciumqiiiuonvciiiaiil. S. P.ajito- 1918-1919
ruai qualiatormcnta: qualiamale agentium. 6. Fides sine SERM. XCl.Rursumiu Joanniscap.n, f. 1-10,de sex liy-
operibusCtiristianonil prodest. 1893-1896 driis atjtiaemufsuaein vinurain nujjtiisCanaGalilaeae. — 1.
 %m INDEXRERUM. 2406
Hvdritesex, sexmundiaetates.Sexhominumoetates.Hydrite versalisest. 5. Adamvendidit libertatem. Inde postefi
isttc mysferiisCbrisfiplenre.2. Ctiristusin Adam.5. fnNoe. nasctiiilurservi. 4. Jure tamen snohinc iion ceciditDomi-
4. in Abratiam.5. Davidin multis Ctiristumfiguravit. 6. nus. SedhoiniiieminvituraJiberari,el injustumet rnalum.
/rojihetia de christo in Daniele.7. De vocationeGenlium 5. luiquitasnoslrte vcmditionis causa, et redemj.tionisob-
in Joanne.l.ajjides,Gentes.Lex Ctiristumnon inteUigenti- slaculuin.6. Legispeccalivis. 1945-1945
bus, acjua;seccis,vintrai.8. Discijiulipost Ctirislimortem SERM. CIV.Dc verliis Apostoli,1 cor. cap. m, y. 1'1-lS,
iiifideles.9. Metretrebinrevel terute. Trinilatismyslerlum Fundamentumaliitd n.mo potestponere, etc. — l.fgne
et praeceUacliarilatis.10.oualiter fervor animi fovendus. niinuta (anlum jiecpafapurgautur. 2. Pe&ala cajiilalia.
1920-1922 5. Peccataniiiiula.Abhis immunisnemo.Animaranon oc-
SERM. XCH.Ilemin Joanniscap.n, f. 1-10, de nuptiisin cidunt, sed foedanl.4. Autbonisoperibus,autigne, aut hic
CanaGalilterc—i. curCtiristusaduuptiasvenit.Curail, Non- inflictis a Deopceuisjairgantiir. Quiliusproficiantinflicltea
dumvenitlioramea. 2. Nitiilanimusfallilur, cjtiiDeumfi- Deo poenx'.S. igtiisjiurgatoriicjtialisj.cona.6. Quibusope-
delitercoiifituiur.5. Ecclesiactiristiimadnuptiasvocat.Ab ribtis uiiiiula jieccalaredimanfur.7. Quibiiscapilaliatlc-
eo oj;tat viiium.Quidcliristumdeliuebal. 4. Ecciesiadocet leantur. Ptrnitenli.ipublica. 8. Iteeapilulatio.Sors trijilex
parere doclori.vinumojitimumnoiiiiisiextiauslodeteriori. hominumin judicio.9. Peccala majoraDeojuvante vilare,
vinumoplimura,sanguisttiiisti. 1922-1925 mintitavero amoreinimicorumet eleemosyuarumhu-giiale
SERM, xciil. De verlijsEvangeliiJcannis,cap. iv, y.5-13, redimerelaborandum. 1946-1949
renilJestis in civitatemsamariw,ciuaedieitursichar,etc: SERM. cv. Deverbis Apostoli,1Cor. xn, 26, Si palitur
et de noii diflerendo Baplismo.— 1. cliristus legitimus ttnum membrum,compatiunturomnia membra, elc. —
iireres Jaeobest fectus.2. FafigaturCtiristusob inlirmita- 1. Amorinutuus membrorumamoremdocel proximorum.
tem nostrani. Requiescitin fidelibus.5. ctiristus fonscur 2. fnvidus,tabes reseoanda.virtutes alienrcper charitatem
sujirapuleuraseciit.4. Bai.lisnium cjuidifferunt,donumDei fiunt jroj riae.5. Exeni|lumcharitatisiiiChristo.4- Membra
nesciuiil. 1921-1923 sunt mortua qui de aliorum iribulalione gaudent. 5. Pa-
SERM. XCIV.pe verhis Evangelii.loannis,cap. v, f. 20- tieiiti non eomj.aliensexlra Epplesiamest. 1949-1951
30, sicut rater suscilat mortitos,etc.; necnonca|i. vi, f. SERM. cvi. Deverbis Apostoli,lGor. eap. xm, f. 4, 7, 8,
37-40,Omnequod dalmilti Paler, etc — 1.Judicitimaliud Charitasomnia tolerat, omniacredit, omnia sperat, omnia
discrelionis,aliud damriationis.2. HunulisCtiristo " dattis, sustiuet. —1. Exordium.2. virtutes oharitatis qualuor.
nec potesfjierire. Resurrectio duplcx. 1925-1928 Nonsuiit siuc invioem.Nec est aliquissancliissine illis.3.
SERM. XC\'.De vcrbisEvangcliiJoannis,cap. xi, f. 1-44, Priiiiavirlus charilalis, omniasustiuere.4. nanc cupienti
Luzarusamktisrtoslerdormil, sedvacio,ul a scmnosusci- quid prseslandum.5. SecundaCharitalisvirlus, omniaore-
iemeum,etc. — 1.Divinilasctiristidemonstraturin susci- dere. Eniinetiu Abraham,cum omniadimittit. Defllionon
talioneLrizari.ApostolinonsuscitaruntniortuosviiTutesua. duhilat.6. Filiumiiiimolat,amicus filDei.Aniicusquidfa-
2. CurCtiristusde I.azarimorte gaudet et flel. Lacrymarum ciat. 7. isaaetyjiuscliristijatienlis. 8. Aseelalorecharitalis
ctiristi virtus. 3. clirislus abseussiimilet jirresensLazari omniacrcdoiuisquid expetatDeus.9. Terlia virtus, omnia
niorti.4. CnrDeusinterrogattle rebits quasnonignorat.Ob Sj.erare. 10. Quarta,oninia sustiuere. 12.JudrEiin christi
calpre confessi:;nemsalvalur Aclam,oi>uegatioiiemCain niorte victichrislo quoniodoserviant. 15.Vires ctiaritatis.
daranatur.Quodtiumanrevirtutis est, liominibusdimilfit 14. ratieitliceCtiristiiniilalio. 1952-1956
Deus.6. virftis vocisctiristi. Miraeulumalterum, Lazqrus SERM. CVII.nursunidcverbis Apostoli,I Cor.cap. xm, f.
ligalispedibusambulans. 1927-1928 1, Si linguis liominttmloquar el angetontm, cliaritalein
SERM. xc\T. Rursusiii EvangeliiJoanniscap. xi, f. i-ii, autemnon Itabeum,nihil milri prodest, efc De dileetione
de suseitationeLazari. 1929 Dei et proxiiui, amieoruniet inimioorum.— 1. ctiarilasfa-
SERM. xcvn. De verbis EvangeliiJoannis,cap. xiy, f. cit ut sint simulsejarali eorpore.2. Diviliarumboinisusus
27, pacem meamdo vobis,pacem meam rclinquovobis.— a cliaritate tliscendus.charitas oleum.charitasbona ordi-
Pax_quidsil.Quidfaeiat. Qualiss)t. Jaclura iliius quanta. natrix. 5. cbaritasvera, quacmiinicoscomplecl.ilur. Ctiarilas
Contumaciae crimentiiscordia. 1951 radi.xbonoiuiiioperimi. 4.Charitasscmperdulois.1957-1958
SERM. idemlusior. lbid. SERM. CVIILDe verbis Aj.ostoli,t Cor. cap. xiu, f. 15,
SERM. XCVIII. De iisdemverliis Evangelii Joannis cap. Nuncatilemmaiientftdes,spes, cliaritas, trta hwc; major
—
xiv,jh 27. l.pax, htcrcditasClirisii.2. pacilicus,filius atttemliorume:l clmrilus. 1. Cliristiano — necessariaOdes.
Dei.3. Sacerdotismunus.Sinepaceaccej;ta non esl oralio Uliiiseffeclus.Qualisessedebeaf. 2. Spes lirma. De pecea-
vel oblatio.4. pax et unitassaejiein Scripturis commen- torum qiiorunilibetvenia,sitamena peccauclocesselur; de-
datae.5. Ctiarilatisdiminutio, fideidefectus.6. Vigilanlia cjiie.Dei solatioinpressuris.3.c;liariuisspeetIldemajor. Prrc-
1932-1954 miuiiiest saiieloruiu.4. m prreceptisDeijirineijatumlenet.
SERM. XCtx.De verbis Actuum,cap.m, f. 1-8, Pelrtisel 5. proxiuuis,omuisCliristiaiius. 1959-1960
Joannesasceudebmtiin templuin, elc. '— 1. raiipertatis SERM. ClX.DeverbisApostoli,IlCor, eap. v, f. 10, omnes
evangelicae commendalio.2.Aurivilitas.Curita abstrtisum. nos manifeslariopbrielante tribunal cltristi, ttt recipiat
3. Auridamnaturusus . nonnalura. 4. periculosepossjd.e- umisqiiisqtie prottt gessit,sivebonum, sivemiiltim.De resur-
tur, fructuoseabdicatur.5. Pauperisdivitite. 6. nesurre- reetionis fuluraeeertitudine. — 1. Christiancirumgaudium
ctionisvelocilas.7. Carobonaenaturaees.t, et a Deo. yi- in spe. christiauoruma paganispraeci;uuni clisprimen.Qua-
tium omneinvolunfate. 1954-1938 les f esurgeinus.2. r.esurreetioet oinnipolenliaet verilate
SERM. C. DeverbisAcl.uum, cap.iv, f. 52-53,Nemoquid- Dei demonstratuf. 5. llein ex creatione. Et ex semiiiumvi"
quamex eo qupd possidebat,sunm propriiunesse.dicebut. vificalione.4. itesurrectionemfuturamres ereatst»leslan-
— 1. charilasfervensjiriorum fidelium.Fraternilasctiari- lur. 5. Resurrectioctiristi,pignusnostrre, 1981-1962
talis majorquamsanguiuis. 2. charitas jam refrigescehs. SERM. CX. Deeisdein verbis ff
A|iostoli, cor, can. v, f. 10,
Vere dives vixjani iiiveuitur. 5. llliberalis ejeemosyna. •—1. Detisliic miserioors, in futuro juslus. 2. .itidieium
Ananiasfraudiset saerilegiireus. 1957-1958 exlremumsibi exhibere.5. Poenitenliam infructuosamfru-
SERM. ci. Deverbis Acluum,cap. x, f. 1-28; Ascendit Cluosaprtevenire.4. Stalusbeatorum. 1965-1964
Pelnis in cwnacuiuincircqhoranisextam,et cum esurirei, SERM. CXI.Deverbis Apostoli,Ejjhes.cap. v, f, 15-16,
voiuit gustnre, etc — t. Animaliamunda vel immunda Eedimenteslempus,quoniamdiesmalisunt.— 1. Diesma-
quossignificeut.AdEcclesiamqui jiertineant.PraeceptaJu- los laciuntmalitiaet miseria.2. Regeneralioliberat a mi-
daica cur legat Epelesia.cibus ctifistianus.vas ostensum seria, et qua. Christianiservitiimgfcesnonin tiacvita.Chri-
Pelro,Epelesja.2. Aniiiialia, GenleS.Petrus Dguramgestit slianiaiiiniuspircatemporaliaet reternabona. 3. Tempora
Ecclesire.5. Gentiumopeisioet niandupatio. 4. Liuleuni, praesentiar.onsunt infeiicioraprioribus.4. Piorumjierseou-
incorruptionissyniboliim.Terde coelosubmissumin niyste- liojacis tempore. Periculuminfalsisfrairibus.5,Redimere
rium Trinitatis.Quatuorliueae,quatuorpartes orbis. 5. Re- tenijms.6. Proverbiumpuuicura.Lites vitare. 7. sequitur
capitulatio. 1959-1941 de lilibus. 1964-1967
SERM. cn%De verbis Apostoli,Rom.cap. vn, f. 15.Non SERM. CXII.De verbis Apostoli,I Tim. cap, i, f. 5, Finh
enimqwd vblo,faciobomtm;sedquododiniqlum,bopttgo. prmcepiiest charitas<fccorde puro, et conscientiabona,
— 1. cavendumne locusAj.osttlimaleinteliigatur.2. Qtiod- el fide tion ftcla. — i. charitas aliquidbreve et piagrium.t
•namilludbonum non potuit perficere.Con- chariiasdulois.2. Divitemfaeit.3. Radipesdurein cofdibus
quod Apo.stoius
lemplationismeritum. Bonain se majori bono pomjjarata bouijnumplantafae.Ex una nihil piali, ex alianihil |jrt>dil
cessantvideribona.3. Rescreataeunde valdebonao.Quafe boni. 4. Fidelitimcorda, ccElura.Cordacupidorum,terra.
lamen vanitas. 4. Bonilastiuraanadivinte intuitu inala. 5. Mallscavcndadesperatjo,jusfisrjrresumptio.PcenileiUia
5. Lex inse bona, Evangeliiintuilunon bona. Minusjiec- non differenda. 1967-1969
canleshii|,ioriiii)collaiiiiiicScrii.liirajiistificiit. 1941-|945 SERM. CXIII.DP.vcrbis Aposloli,ad Hebr.cap. I, f. 5,
SERM. cm.Deverbis Apostcli,Rom.caj>-'vi!,f. 21, 25, Splendorest enimlucis wtentw, et imagoinvhkilis nei. —
condekctorenimlegi Dei secunduminlerioremhommem, 1. DpDeoqualis aut quantussit, non dijudioandum.Quid
etc. — 1. sanctisipsisnon deest unde jugiter gemriict.Pu- sitDeus. 2. Filiidiversa nomiria.Singulorumrationes.5.
gntemlerioris et exterioris hominis.2. Lex peccati.Uni- FiliicuraPatre requalitas. 1969-1971
2407 INDEX RERUM. 2408
SERM. CXIV.De verbis Apostoli,ad Hebr.cap.xn, f. 1, omniacreata. to lantttmquislotigcesla Deo, in quantum
Tanlainhabenteset nosnttbemleslium,etc —1. ln agone dissimilis. 1997-iOOO
grande cerlamen.2. sanctinubes.Sanctis jam requies est SERM. CXXIX. De Calendis Januariis, i . — 1. QuisJatius
eljalientia. 5. stejjhanisajiienlia.4. currendum, et ideo fuerit. Idololatriae origo. UndeJanoditrefacies.Superstitio
peccati onus deponendum.Peccatumagile. 5. patientia, calendarumjamiariarum. 2. Cervulumlacientes.viri femi-
Deires esl. 6. LausSteptianiprolomarlyris. 1971-1972 nas induentes.5. superslitionesalire.Strenre.4. Jejunium
APPENDICIS CLASSIS11—DEV.ETN.'1'ESTAMENTO. 1975-1974 olimindictumin calendisjanuariis.Personalihominesnon
SERM. —
CXV.DeadvenluDomini,i. 1. Quidprreslaadum aspiciendi. 2001-2003
anle celebrationemNatalisDomini.Laborandum ut Ctiristi SERM. —
CXXX.DeCalendisJanuariis,n. 1. Peccatorura
cor|ius digne percipialur. 2. Mundandaconscientia. 5. omiiiumfonlessuperbiaet error. Error. Quomodo in super-
Ornandobonis operibus anima. culpam stalim sequatur biamtranseat. Larvatorumdemenlia. Quomodoiis dremou
poenitentia.4. Vitiaante solemnitatescavenda.Odiumjjrre- dorninetur.2. Taleseoercendi.5. Strenae.Jejunandumin
sertim.5. Adhortatio. 1975-1975 CalendisJanuariis.4. vanus honor planetis delatus.Uude
SERM. —
cxvi. De AdvenluDomini,u. 1. NatalisDomini dies planetarumnominedicli. Prima eorum nuncupatio.
noninveniatimparatos.2. Dicsest nuptialisChrisli.In nu- Talisappellatioresumenda. 2005-2004
ptiis Cliristiqurcsponsa,quis cibus.5. Ante solemnitates SERM. —
CXXXl.ln EjjiphaniaDomini,i. 1. Stellasingu-
quidagendum.4. Pauperesad conviviumvocandi.5. Amici laris. chrislumnon indipavil,sed ut quaererelurexeitavit.
eliaminvitandi,sed rarius, et ad j arcaconvivia.6. Recajji- 2. Tumaliarevelaliomanifestavit.5. stella |ier bienniurn
lulalio. 1973-1976 apjjaruit.4. Quidbiennali apj.aritionesignetur. Duodile-
SERM. —
CXVII.In NataliDomini,i. 1. Gratiadiei hujus. ctioiiisjjrrccepla.DuoChristiadvenlus.Duaehominisgene-
2. Pcenitenliamccrtamquid faciat.PoefflTentia vera seu li- ses. 5. JudaeorumelGentium adunatio.6. MunoraMagorum
bera.5. Vanitasdeleetationistransiturae.Felieitashujusvitae myslipa. 2003-2007
vera.4.vovendum votadi
Deo|naseenti. v ersa.votum oplimum. SERM. CXXXII. In EjjiphaniaDomini, u .—1.Hodie eojiulali
5. Qualiler,de suo quisquevoveat.Iracundus.lmpudious. cumGentibusJudrei.2. stellaantebienniumapparuit.Quid
lnvidus.Homicida.Detractor.luimilis.superbus. Ebriosus. Magosad adoranduminduxerit.5. Detestandallerodiscru-
6. volorumtaliumfructus.Angelicuslodesvotanostraol- delitas,sed magismirandastulfitiaJtidreoruui. 2007-2008
ferunt Deo.7. incarnatichristi recordaliorasfructus.8. vir- SERM. CXXXIII. In EpiphaniaDomiui,III.— 1. Solemnita-
ginibusquid curanduniaut cavendum.9. Quidconjugatis. tis eausa et ratio. 2. fnparnatiouis necessitas.5. Hionpmo
Viduis.Mulieribus.10. Quidpocriilenlibus. Plangeredocle. sit sepurus.4. signa inliabitationisDei in nobis.charilas
11. Apostrophead pauperes.12.Adservos. 1977-1980 omniumvirtutummater. 2008-2009
SERM. —
CXVIII.In NafaliDomini,u. 1. FiliusDei non SERM. —
cxxxtv. ln EpiphaniaDominiiv. 1. De Epjplia-
mulatur cum fit homo.2. NalivitasChristivera, sed non niaecelebritatediversatraditio. 2. joannis Baptismus.cri-
consueta.Per hanctamenconjugianon damnavit.5. Nobis- minanondelebal.Christihumilitas.5. Joannisde Clnislo
cum Deus.4. Dtiplexcausa hicarnationis,reparalio et in- testimonium.4. Trinitatismamfestatio.Christipotentia.
structio. 1981-1982 2010-2011
SERM. CXlX.fnNataliDomiui,iu.—1.Reparalurtiomosu- SERM. cxxxv. In EpiphaniaDomini,v.— 1. Unda ara-
perbus per liumilemDeum. Primitiominisprocreatiore- plius ditala quam Maria.2. Nalivitaschrisli secunda. 3.
novatur.2. SpiritusS. operatiodeelaralchrislisanctitatem DeusPater, faber. 4. ctirislusdum baptizatur,aquasmim-
et divinilatem.5. Prophetiade virgineopartu. 4. Angeliad dat. 2011-2012
Mariamallocutio.5. Graliaexinanitionisverbi. 1982-1984 SERM. CXXXVL —
In EpiphaniaDomini,vi. 1. ouadruplex
SERM. —
CXX.in NataliDoraini,iv. 1. Per feminampee- in hacdie Christiinanifesialio.In qualibet salutis noslrre
calunvoritur. Per feminameradicatur.2. virginei partus mysleriaeonlinenlur.2. Aquaeomnesin chrisli Baplismo
miracula. 5. Gabrielisverba expenduntur. Fidei Mariae benediotae.3. Peccatigravilasex remediopendenda.Pec-
sublimilas.4. Evaemaledictioper siariamdeletur. Mulier catumquanlacuracaveudum.4. Fidesirinitatiset Incarna-
etiam virgo.5. Mariaecantusexsultationis.6. Sobolisau- tionisin Magorummuneribus.Magiquomodoimilandi.0.
ctor Deus.7. salus mundi|,ej>endilex assensuMariae.Fi- UndeMagoruratanla devotio.Mysfipaeorumraunera.Pla-
des Mariae ccelumaperit.8. christidesponsatiocumhomino, cita Deodona. 2015-2013
cumEcclesia. 1984-1986 SERM. cxxxvil. ra EpiphaniaDomini, v n. — 1. Christus
SERM. CXXLIn NataliDomini,v. — 1.Teslimoniumper- primumiunotuitin Baptismosuo.2.Psalmi28brevisex|iosi-
hibentesSalvatori.2. virgineipartus praeslanlia.virginitas tio.Ecclesiae anteadesertaefecunditas. 2015-2016
eumgestat in mente, quemMariain venlre. 5. Mirabilis SERM. CXXXVUI. In E|.ij)hamaDominivm.—1. Homines
partus. Mundifit consolalio.4. virtus dominiex ordine Angeliscompares.2. Joannes,lucerna.5.JoanneDomiuum
nascendi;ex variisde ijisoteslimoniis.5.Beatavirgotypus baplizanle,colligiturmysteriumTrinilalis. — 2017
Ecclesiae. 1987-1989 SERM. cxxxix. In EpijilianiaDomini, i x. 1. De voce
SERM. cxxtt. m NalaliDomini,vi. —1. Ctiristinascenlis Epiptianite.2. Magosqualiterimitemur.5. Magorummu-
beneOcia.2. NaseendimodusDeumprobatet hominem.5. nera. 2018
Modiisliuspossibiiitas.Nascendi tres speciesmirabiles.4. SERM. CXL.In Quadragesima, —
i. 1. Quadragesima cor-
Ctiristihumiiilas potenlisesignis revelatur. virtules tiae pori et animaesalubris.2. ria Quadragesirajeexercilia.5.
die commendalae. 1989-1990 Operabona sequiturdulcedo,raala amariludo.4. Quadra-
SERM. cxxm. In NataliDomini,vu. •—1. Ctiristiadmi- gesimatotiusannieibariaanimaeprovidenda.Damnarejia•
randanativitas.virgo anteet postpartum.2. Mariafeneslra randa.5. oepupalionessaeoulisaltemtemperandte.Munrius
et scalacceli.Reslauratrixfeminarum.Mariiebona coniraEvre aut ridetur a nobis,aut ipse ridetnos. 2019-2020
mala.5. Mariafeminarumomnesstatussuscepit.1990-1991 SERM. CXLI.tn Quadragesima, n. —1.DiesQuadragesimre
SERM. CXXIV. —
)n NalaliDomini,vm. 1. Christusmitii, vitampraesenlem,diesPasohaefuluramdesignant.2. Qua-
nonsibinascitur.2. virginitasnunquamnuda.5. Expliean- dragesima,tempus messisae vindeiniaespirilualis.Quud
lur mysterianascenlisin carne; locumin diversorionon carni eibus,id animaeverbumDei. canava.5. oooupationes
habenlis; pannis involuli. 1992 commutenlur.Tabulaeludus. 4. Prandiapauperibusero-
SERM. CXXV. — 1. cur Deushominemsuscepitex virgine. ganda.coenaecibinBcsuavesnec nimii. Carout ancilla,
2. Christigeneratio in Adampraeflgurala.5. Cur christus animaut dominatractetur.5. Leclionesdivinaein ecolesia,
ex muliere. Cur per mulieres resurrexissenuntiatur.4. domi,et refectionistemporc. 2020-2022
caslilatisnecessitaschrislianumesse cupienli. 1993 SERM. CXLII.in Quadragesima, —
m. 1. Jejunarenonva-
SERM. —
cxxvi. In Natali Domini,x. 1. UtraqueChristi Iens largioreseleemosynaseroget. 2. Eleemosynajejunio
generatiointer se comparalur.Materchristisempervirgo, melior.5. Abea nemofacileexeusatur.4. christusin rwui-
quaesempersponsa.Generatioulraqueincomparabilis.2. peribusrecipiendus,ut nos ipse in patriamreoipiat.5. Ob-
DieinatalisChristipraerogaliva.ResurrectionisChrislidies jurganlurqui divitiascoacervant.6. Jejuniumnon sil sme
idemqui conceptionis.3. Mysleriumcrescentisdiei in Na- eleemosyna.Prandiajiauperibuserogentur..7.Castitasper
laUChrisli.4. PotentiaCtiristielucetin exinanilionesui. totaniQnadragesimain servanda.8. Bonavolunlate implent
1994-1995 pauperespraeoeplumeleemosynae. 2022-2024
SERM. CXXVII. InNalaliDomini,xi. — NativilatesDomini SERM. CXLlll.in Quadragesima, iv.—1.Quadfagesima san-
duae.superbia non magnitudo,sed lumor.Humilitatisne- ctoruraexempliscelebrata,Moysi, F.liae,et ipsiuschrisli.2.
cessilas.Christusunigenituset primogenilus. 1996 Tuncvirtusfacilior.3. Jejuniumpraecipuum, a viliis.4. De
RERM. CXXVill. —
to NataliDomini,xu. 1. Re|>aralionis parcimoniapauperes reflciantur: 2023-2026
nostraeremedium.SolusChristussine peccatonatus. 2. SERM. CXLIV. m Quadragesima, v.—1.Jejuniiutilitasoslen-
christusheri et hodie. 3. Simeonisdesiderium.4. Testi- ditur exemjjlisMoysiet Adae.2.Itein Eliae.5. ItemDauielis,
monianalivitalisChristi.S.Christusubiquepulctier.6.Ctiri- JoannisBajitistae, el ex ipsoEvangelio.Dist.intiainter jeju-
stus auid a nobismercatus, quidreddidit.7. LegisGgura, numel saturum.4. Aquibusabstinendum, et quare.Jejunia
baeulusElisrei.Fideictiristianaefundauientum.8. Generalio nonsint sola. 2026-2027
Christidivina.9, Hanc meditanti elevandamens super SEKM. OXLV. In Quadragesima, vi.n-1.Quadragesimae diu-
2409 INDEXREROM. 2410
lurnitasnonfastidienda.2. Quadragenarius numerusmysti- poluitmortalisoculuscapere. Terfa invisibilis.Fitvisibi-
cus. DUuvium effectusmisericordiae. 3 Diluviumnostrisi- lis. 5. Spiritus super aquas, non Deus, sed res Dei. Est
miiitudobaptismi, necnou QuadragesimaUs. 4. Ecclesia, seminarius animandaeconditionis.spiritus duo , Deiet
arca tricamerata.Noepraedicansexcicfiuramundi.2027-2028 mundi,4. Expositioallegoricaterraeinvisibilis, divisionis
SERM. CXLVL m Quadragesima, vn. — 1. Jejuniraninutile aquarum, terrae germinantis, soUs, Iunte, astromm et-
ab iniquitatenonrecedeutibus.2. Piisetiaraexercitiisnon piscium. 2055-2056
vacantibus,sedvenationi.5. Dominorum in servosnequitia. SERM.CLVUI. —
In vigiliaPaschae,n. 1. APilato Josejih
Servusheri ffater, cambusposthabitus. 4. JejuniumDeo pelit corpus Jesu. 2. Pelrus christi resurrectionisante
acpeptum.5. Prandiapauperibuseroganda. Jejuniumsine crucemconscius.5. Mariaab — angeloobjurgata.2056-2057
eleemosyna,negotiationisgenus. 2029-2030 SERM. CLfX.De Paseha,i. 1. Haecdiescaeterislucidior.
SERM. CXLVU. ln Quadragesima, vm.—1.Qiiadragesima a Dierumomniummater. 2. Adhanctota sabbatigraliatrau-
Ctirisloconsecrata,de necessilateservanda.2. Institutionis slata. Justi coronachristi a quo et ornantur.3. Hodieeoeli
illiusratio.castitatisprodigasaturitas.Adaeprimi el secundi porta reserata. Epplesiae porta, portajiaradisi. 2058-2059
comparalio.3. Cur christusin deserto jejunavit. Mulieris SERM. CLX.De Paseha,n. —1. Christusquomodolibere
praesentiaquam periculosa.4. Deserlumquoddamcorpus egit. Quonammodomorsmorfiset morsusinferni.2. Vo-
jejuntimet castum. 2031-2032 ces lartari ad adventumChrisli.5. Tartari ad suum princi-
SERM. CXLVUf. ta Quadragesima, —
ix. Renovationisure pem apostrophe.4. Justorumad ChristumobsecraliQ.5.
jugiter incumbendum.IndivisaDeiethominisseparatio.Cur Tormentasua in lortoresconvertunt. 2059-2061
Deusdat praecepta.2. Vita haecplena perieulis.Justorum 'SERM. —
CLXI.De Pascha,m. 1. DescensusChristiadin-
perieula; obtrectanliumlinguae,scandalumex iuiquorum feros effectus.2. SineincarnationeVerbipoluit homolibe-
Stellarumpotestasmula. 3. Poemtentiaomni- rari, sed nondecuit. 3. Christusde Virgine natus potuit
us necessaria.4. Quampericuloseorat cupidusultionis. januis clausis intrare. 4. In Ttionianondubilanlis, sed
Erosperitate.
Praestoest misericordiamisericordi. 2033-2054 niquirentis affectus. Ejus inquisitio fit universitatis
SERM. CXUX.In CoenaDomini.Deeo quod scriptumest instruclio.CurcicatricesostenderitChristus.5.Cumiisdem
in Evangelio Joannis,cap. xm, f. 4-8, Surgita cwna, et po- corporihusresurgemus.Ideo mors somno assimilata, et
nil vestimenta sua, etc.—1. Lotiopedumperegrinisexem- resurrectiograno tritici. — 2063
plo Dominiexhibenda. 2. Mysteriain die Coenaeinstitula. SERM. CLXIf. De Pascha,iv. 1.Thomaesollicitudofidenf
3. NitiUniside adjutorioDei praesuraendum.Praesumptio omniumfirmavit.Thomasfidelisnoudubitavit.2. rriraoge-
Petri. 4. Conscientiaa peccatisexpurganda.5. Perseve- nitus ex mortuischristuspartusresurreclionis.3. Qulmors
raudumin piis operibus. 2054-2056 moriatur.Qutmorsin victoriaconsumpta. 2064-2065
SERM. CL.De passioneDomini,i.—1.JudasJesumnonvi- SERM. CLXlfl.De Pascha,v. — 1. Christidivinilatis hi-
debatetsi mutalusnon erat, 3. Petri lapsus.Ejusdemfle- dicia.2. MortisChristinecessitas.3. Cur Christuscicatrices
lus. 3. vendilionisChristi pretium. 4»Apparentsigna in servavit. 2065-2066
morteJesu. 2036-2038 SERM. —
ccxtv. De Pascha,vi. 1. Agnilegalis figuraim-
SERM. CU.DePassioneDomini,n.—1.Chrisluscur tristis. pletur. Vetussacerdotium aboletur.2.Innovanturetarrident
2. Petrusquarepercutit aurem. Quarefriget. Quemnegat. omnia: terra fructibuset floribus,ccelumlaetiorifacie. Sol
3. Pelri fletus. 4. Christusin crucevermis et scarabaeus. jam clarior.Lunaplena. Et haectiominisergo : quantoma-
5. Cur Josephocculte petit corpus Jesu. 2038-2040 gis ipse debet laetari.3. ResurreetioChfistipraefigurala in
SERM. —
CUt.DePassioneDomiui,m; et de Susanna. 1. Adam,inNoe, elin Jona. 4. Paschaespiiitualis celebratio.
CnrCtirisfusaccusatussilel. 2. Susannacastilatedefensa. 2066-2067
Judicemvirginemmeretur. 3. Danietiset Pilatiidem judi- SERM. CLXV.De Pascha, vu. — 1. Morset resurrectio
cium.Pilati iniquitas. 2040-2041 fiominivarieprresignalae. in Adam,in Noe.2. In Moysivir-
SERM. CUlI.Mundustotus redemptus.2. Homoquara Deo ga, in Jona. Mysteriumtemporis quo celebralur pascha.
charus, quantumvaleat, quantumdebeat. Mystenumchla- 3. Morset resurrectioChristiimitanda. 2068
mydiscoccineae,coronaespineae,sitis in cruce, veli scissi, SERM. CLXVL lnPasctia,vm.—Salutis humanretaxatio.2069
et monumentorom aperlorum. 2. MysteriumJuda) venditi SERM. CLXVH. in pascha,IX.— 1. Quareagnusad vespe-
Christipreliumrefundentis. 2042 ramimmolatus.Dominicusdies quol mysteriisclarus.Judi-
SERM. De passioneDomirii,v; et de beatoLatrone. cii dies.
CI.IV. 2069-2070
— 1. ScopusChristi in mysteriis carnis.2. ImmensaDeiin SERM. CLXVIII. In Pascha,x. — l.Pascha Christiquid
hominemdignatio. Ctiristimors hominem, resurrectio sit. 2. Baptismusfuturaeresurrectionisimago.Latronisde-
Deumprodit.Latronisabsoluliofit mundispes et consola- votioimitanda. 5. Fidejussorumofiicium.4. Adaedificatio-
lio. Salutis spes ex duobus.3. Lalrosalutemmerito ob- nem proximiquisquetenetur. 2070-2071
4.
tinet, christum credeusdum derelinquitur. Deumcon- SERM. CLXIX.In Pasctia, xi. — 1. IntroitusChristi per
5.
fitensdumpatilur. Orationisillhisfiaes. Latro martyr.6. ostia clausa miraculum est. 2. Hinc non dalur ratio vel
Mercesei promissa.7. Christumin cruce Deumtestantur , exemplum.Admiraculafldes exigitur. Tbomaefides mor-
judiciumilliusde Jatronibus,mirailliuspatientia,creatura tua. 5»Chrislitactu revixit. 2072
universa.Hominisquantadurilies.8. Quantumhomo valeat SERM. CLXX.in pascha,xu. 2073
et debeat. Quam reus cum peccat. Judiciifuturioblivio, SERM. CLXXI.In Pascha,xm, de resurrectione mortuo-
magnapeccatipcena.9. Latronisexem|>lumne remissioris rum. —1.Certissimaresurrectionisfides.veritalis teslimo.
vitae sit occasio: quia paucisfides Latronis,et multi hac nio et exemplocomprobata.2. Morlesduae. Mortis primae
inanispe deeepti. 10.Salutistempus differre, periculosis- duaepartes. Morssecunda.Mortispriinaepartemsecundam
simum,stuilissimum, DeoodibUe,Latro salutis opusnon cliristus suscepit. Resurrectioduplex.3. Quia primave-
distulit. 2043-2046 niatur ad secundam. 2074
SERM. CLV.De PassioneDomini,vi; seu de Crueeet La- SERM. CLXXU. Dominipa inoct. paschtead neophytos.2075
trone.—1. Crux jam gloriosa,donoruminnumerabilium SERM. CLXXlIl.De Letania.— 1. Diesmedicmales. 2.
causa. 2. Crueisfestivitasa Pauloinstituta.Crux,altare, Tresletaniarumdies uuiversacelebratEcclesia.castri coe. I
Christus,sacerdoset hostia.3. cur sub dio immolatus,non lestisdese.rtorest ab Ecclesiase subducens.3. Letaniarum J
in templo.Cruxomnemlocumiu templumconsecravit.4. dies qualitercelebrandi.Quisindefructus.Peccatiscessan- s'
crux paradisumreseravit. S. Latronisin coelumingressus libuscessant el flagella. 4. Qualiler Ecclesiacum fructu |
rwminumvalde commendat.6. Latronismeritum. Latro, colatur. 2077 i'
doctor.7. Latroet Latro.Latronischaritaset praedicatio. 8. SERM. CLXXlV. —
De Lelania,n. 1.Trislitiabrevicavenda
Lalronisconfessio,ejusquelructus.9. Crux,insigneregni.- est aeterna.2. Dierumistorumexercitiaet finis. Pax tem-
Hincchristusin coelumtulit. 10. ipsam referet in advenlu porum paee cum proximis procuranda.3. Ecclesia»fre-
secundo.AdventusChristi secuuduslatens uon erit, et quentanda. 2078-2079
quare. crucis fulgore obscurabunlursol, luna et stellae. SERM. CLXXV. De Letania,m. — 1. Jejunandumpraeser-
Angeli trement in judicioexlremo, et quare. 11.Curcrux tima vitiis.2. Jejunium sine sanclitate Deoingralum.3.
in judicioapparebit.12.christi in cruce pro inimicisora- NecDeummovet ad vota impetranda.4. QuaeDeoaccepta
lio. OrationisUliuseffectus.13.imitatioChrisli.Nonimpos- jejunia. 2079-2080
sihUis.stephanus,apostolus. 2047-2052 SERM. CLXXVf. m AscensioneDomini, i. — 1. Miracula
SESM. CLVI.De PassioneDommi,vn. — 1. Redemplionis Dominipropter nos.Ascensioilliuscautio nostrae.2. Euty-
nostraebenelicium.QuidDeus pro ipsoexigat. 2. Ars Dei cheliserror. Arii error unde profiuxit.3. Valentinierror
ut lerraesubveniret, et justitiaefaceret satis. 3. Hincdia- refeilitur. 4. Ascenditurpost Christum,spe et cupiditatum
boiUSelusus et prostratus.4. Hinc paradisus reseratus. restinctione. 2081-2082
Oonversionunquamtarda. Lalronisfides. Unde,et quare SERM. CLXXVU. —
In AscensioneDomini,n. 1. Qualiter
ista mutatio.5. Lalronisvox nobis usurpanda. 2053-2054 cumchristoascendatur.2. Sursumcor dupliciter.3. Fide
SERM. CLVU.in vigilia Paschre, i, de verbis Genesis, cor mundatumDeumad se aUicit.Humilitateretinet. chri-
cap. i, f.—1-61. m prinapio fecit Deus cmlumei ter- stus via etpatrianostra. 2082-2083
ram, etc. 1. sermonisexordium.2. Luxcreata,quantam SERM. CLXXVHI. —
ta AscensioneDomini.m. ln Christo
SANCT.ACGTJST.V. „ „ (Soixante-sme,}
 2411 INDEXRERUM. 241fc
divinaet humana natura. 2083 SERM.CXCVII. n. — 1. Solius
In NataliJoannisBaptistae,
SERM. CLXXIX. —
m AscensioneDomini,iv. 1. Aposlo- Domtiiiet Joannisnalivilasceletratur. Quiex iiiuliere,in-
lorum animusad ascensumCtiristi.2. Aeris, coelicoeli- ferior est Joanne.2. Ut chrisli, sic Joannisnativitasjjlena
tumque affectio.5. Angeiorumadmiralio. 2084-2085 mysterio.ltem et ufriusquejiassio.5. cur Joanneslucerna
SERM. CLXXX. fn AscensioneDoraini, v.—1. ccelorum dielus,et ante Christumpraemissus. Curvox. Legislyi.um
gaudia in Asoeusione Domini.2. Ajjostolorum moereiitium gessit.4. Adhorfatio. 2i 152115
obsecratio.5. Eorumconsolatio. 2083-2086 SERM. CXCVUI. —
In NataliJoannisBaplistrc,m. 1. Joan-
SERM. CLXXXL —
ln 4soensioneDomini,vi. 1. Apostolo- nes singulari cclebritate colitur. 2. VoXcst. Christocre-
rum affeclus in ascensioneChrisli 2. Angelimysteriorum scente niiuuilur.Cliristuriiortu et conversationesignavit.
nuntii.3. Qualisrediturus est ctiristus. 2086-2087 3. Liberlasillius in arguendo.Pravorumcorreplioquando
SERM. CLXXXII. ln Pentecosle,i. — 1. Spiritussanclus extra culpamomiltitur. Pitimad jiravoscorrigendosarlifi-
Deus.Majestatissocius. Triuitatis expressio. Redemjitoris ciimi. 4. statusmiseriaevel felicitalis quaudoquemutan-
Vicarius.2. Nonjam visitator,scd habitator aelernus.Per dus. 2115-2116
substantiam,non per operationeni solam. Apostoli solisra- SERM.CXCIX. In NatalijoannisBaptislre,iv. — 1. Joanncs
dii et lampadesverilatis.5. Apostolorumjierfectioniquid parentibuscommendatur.2. Elisabcthslerilis,donectrans-
adjecitadveutusSpirilussancti.4. Apostolorum slalusanle iret cupiditatis.sensus.Joannisencomia.5. llhistrisangeli
et jiostadvemumspiritussancli. Anteerror, postsapien- de Joannejirojihelia.Eamipseim|>lHnecduranatus. 2117
tia. Thomaeinlidelilas.Aliorumpostmotlunifides.Pefriin SERM.CC.In NataliJoanuisBaplist-e,v. 2118
persecutoresjudicium.stejiliauiisposteacorrigit.Qtiiante SERM.CCI.In NataliaptjstolorumPelri et Pauli, i. 1. —
timidi,f luiit
stibmde ad omnialornienta intrepidi. 5 .Non soli Petrus per signa, paulusper Epislol.isubique clarus.Pri-
ApostoliSpiritus sancti musto iuebriati; tioe fervent vitam mumPetri signum claudisanatio.Reihujtisconvenientia.
perfectamsectantes; fervebantol martyres.6. Quoniodo Petrus,petra, Paulus,vas; araboquain Ecclesirenecessarii.
quotidieinvilandusspirifussanotus. 2087-2090 2. Quamcongruatquoduna die passi,quo petrusconlixus
SEHM. CLXXXISI. •—
in Pentecosle, n. 1. ExorUium.2. cruci,quodde Paulicervice lac profluxerit. 5. Quomodo
CurSpiritusvenire necjuibat,nisiChristusabiret. 5. Lin- marlyrum celebrandamemoria. 2119-2120
guarum mtinus. s
Sjriritus aucli |irteSu'ntitesignum. Ctiarilas SERM.CCII. I n Nataliapostolorum petri et Pauli, n.—1.
Ecclesiamcongregavil.Quomodo jam lidelisquisqueIinguis Apostoliinter se pares, Petrotamenel Pauloinferiores.Pe-
loquatur. 4. Diem tiauo qui spirilualiter eelebrent. tro potentire,Pattloscienlireelaviseredifa.2. Petrus et Pau-
2091-2092 lus meritissequales.Curuno die, unoin looo,sub uno ty-
SEHM. CLXXXIV. in Penteposle,m. — 1. Sjiiritumsanclum ranno passi.cur in oocidentc.5. Mortiseorura causa.Cur
Apostolissuis Dominuspromittit.2. credendusunus Deus SimonMagtisvolare in altumpermissus. 2119-2121
in Triuitate. 2092 SERM.ccill. In NataliAjiostolorumPetri el Paulim. —
SERM. CLXXXV. in Penlecoste,IV.— 1. Quorumdam opi- 1. Petrusad Judoeoriim, PaulusadGentiumsalulemelectus.
nio de AscensioneDominiiu die Pentecosles.cur quadra- 2. Negotiatoressiint,' et spiritualesdispensatores.5. In
gintadiebuspostresurreclionemtiie reniansil.2. christuni multis rcquales.PaulusNovi leslainenli.lonas.4. Pelrus
regnantemaslruit Spiritusadveniens.Uniuscstcunicbristo destrtiotor Synagogae, Ecclcsix rejiaralor. 5. vinculorum
substantiae.3. Adhortatio. 2095-2094 Petri coinmendalio. 2122-2123
SERM. CLXXXVI. —
in Penlecoste,v. 1. Diosisle oinni SERM.CCIV.iri NalaliaposfoloriiniPelriet Pauli,iv. —
sevosoleninis.Prreoaeteriseminetsacramenlis.2. Apostoli 1. Pelrusa Pattloquaeritur,et timet.2. raulisalutemoralio
benedieunturmuslopleni. 2094 meruit stcjihani.5. Paulltsjiatiturcjutedabafinala. 2124
SERM. CLXXXVU. lnPentecoste,vi. —1. Lex scripiaet SERM.CCV.In NalaliapostolorumPclriet Pauli,v. —1.
lex gratiae. 2095 Pelri vocatioexjionilur. 2. Pauli conversio.5. In Judaeos
APPENDICIS CLASsis III.— SERMONES »ESANCTIS. 2095-2096 increpafio.4. Petriet Pauliraartyriuni. 2125-2126
SERM. CLXXXVIII. —
Iiifesto S.vinccnlii. 1. Exordiuni.2. SERM.ccvi. DeNataliS. Laurentii, i. — 1. Laurentius
Levitasanguinisdominiciminister.Tormentisinviclus.5. muntluminflammaiadmartyrium. 2. Diaturnunipatilursup-
Operaliodiaboliin Daciano, Christi in vincentio. clam plipium.Triliuspueris noninferior.3. lghe dujjiicise rogat
torquelur vinceutius.4. ADeosauatur, et in mollilecfo exuri. 4. Utmartyresimitemur. 2127-2128
moritur. 5. Ferisobjectumcorjjusejus. ' 6. corvus, ttirtur , SERM.CCVll.ln NalaliS. l.atirenlii,n. —1. Martyribus
Iupus veneratur. 2095-2097 quid debcamus. Laurentiusob tria merito coleudus. 2.
SERM. CLXXXlx. m fesloconversionisS.Pauli.2. paidus, Quarecruoiattis.5. Martyrestralemartyrtum * martyresfuisse
lupus mane rapiens.5, Advesperuindividitescas.Paultis, necesseesi. Crucemtollerc quid sil. 2128-2129
formacredere incijiientium.4. sauli immanisfama. 5. SERM.CCVIII. In fcstoAssuiiiptionls —
B.Marire. 1.Sole-
Quanlumvis uatiaraur,j.rrcj.onderatquodsperamus.6. l auli ninifas hrcc j.rfecijiuaetjam merito accejita. 2. DeMariae
conversionisutililas. 2098-2100 assumplioneqttidsentialEcelesia.3. Degenere morlisillius
SEIIM. CXC.UiCaitiedra S. Petri, i. —1. Festivitalisralio. nulltisuuinorum serij.sit. vcra de assiiirij>lione sententia.
2. Sujierslitiohac die inducta.Animtesanctrejam simtcum 4. Mariaomnilaudemajor.5. Mariaomnilaude dignissiraa.
Christo. 2100-2101 6. Magiiificaro dicitur duobusmodis.7. Magnificandus im-
SERM. CXCI.tn CalhedraS. Petri, n.—1.Concurritfesttim jirimisDeusde redemjjtionismimere.8. Ilaeveritateimbu-
hoc cum Quadragesima. 2. Qtiibusraodisdefunctisstibve- tus terrena despicil.Quaebona,qureprava exsultatio.9.
niatur. 2101 Quidsit Itelariin Jesu. 10.Htimilitaliscommendalio. llumi-
SERM. CXCII. ln CalhedraS. Pctri, m. 1. — Pclrus suis 12.
litasfucata. 11. Precatidad beatam virgiriem. Beala
erroribus profecil.Dignitaset rationominispelri. 2. Pelri Virgoquomodoeolenda. 2129-2154
gressus super aquas. Fidesusteiilalur.Mirabilior esl qtiam SERM.CCIX. —
ln fpstoomniumsanctorum. 1.certaminis
transiluslsraelpertmare. 5. Deficieulefidedefioitseinila. tempus breve, braviumsine fine. 2. Sequiturde eodem
Nonnisiper periculaveniluradchristum. 2102-2105 argumeiito.4. viftebealaedescriptio.4. Per cjuidematur
SERM. Cxcill.DeAiimiiUiatione Dominica, —
i. 1. Diabolus coelum.5. coronamarlyrumpurpurea,jusle viventiumcan-
ea arte qua hominemdeluserat,a christo delusus. Chri- dida.6. Quamcxoptandavitaaelerna. 2135-2157
stus Deus et homo. 2. Mariaemeritumet praerogativre. SERM. CCX.InNalalis. stephani prolomarlyris,i. — 1.
2105-2104 Slepliauustoli Ecclcsiae dalusad exemjilum.stejjhani sin-
SERM. CXCIV.De AnnunliationeDominica, —
n. 1. Evae cerissimacaslilas.2. Cur filiumhoniinis, non Filium Dei
damna,el Mariaebeneficia.2. Mariaomnemsuperat lau- videre se teslatus est. 5. Si disfant inter se marlyres,
deni.5. Mundisalusex Mariae assensupendet. Mariamaler prrecijiuusest Sleplianus,4. JiiraStejjtiaiiicliaritas.5. Ini-
et virgo.NupsilipsiDeo. Jeremiaede Mariaprophetia.4. micis inclulgere.6. Diftiqullatemquiderababel, sed et in-
Augeliad Marianiverba. Mariaeobedientiacommendalur. gens prrpmium.Id observatur ob lerfenam sjiem, vel
S. Adb.eatamVirginemprecatio. 2104-2106 propterlimorem;qnantomagisper amorem! 2137-2159
SERM. CXCV.De AnuutitiationeDominioa,iu. — 1. Ma- SERM.CCXl.in KataliS. Slephani,n. — 1. Slephanusco-
ria, porta in domoDbminiclausa.2. Angelicasalutatio.5. rona. 2. vindicltecupidus, coercelur. stephanusel srerit
Sequitur de eodefflafguinento.4. JOseptiturbatur. 5-6. et diligit. 5. Pro sestans oravit;pro immicis,genu flexo.
Per AngelumJoseph pacalur.Propheliaede Mariaexjili- 2140-2141
catitur. 2107-2109 SERSI. CCXII. inNataliS.Sleptiani,m. — 1. Sacerdotis
SERM, CXCVL In KataliJoantiisBaptistae, i. — 1. ftatiosin- gaudiumet coronasaiuspopuli.sacerdotisest dispeusare
gularishujus iestivitatis.Joannestypus legis. 2. Lucerna res bei, nopulisuscipere.2. Sequiturde eodemargumento.
ardens.3. Qiiaesribiiiorturevelet. 4. vefbumquid sit, quid 2141-2142
vox. 5. Joannis prrecaeterisprophelisgloria, Mediatorest SERM.CCXIII. —
lu Natalis. stephani,iv. Martyresquid
Noviet VeterisTeslamerili.6. Visfacieridajiropterregnum sibi, quidaliis pariant. 2142
iccelorurii.7. buo abstiiienliregenera. 8. ftapit EcclesiaSy- SERM.CCXIV. lnNataliS. Stephani,v. -? 1. Lupis oves
nagogreregnum. RegnuitinostrumCtirislus.Rapiuntettio- miscetDominus,et quare. 2. Sle|ihanusovis prima. Paret
tninesangelisapostatis. 2110-2115 ut anselus. ObTrinitatissiatiaculum.cujus lidei clavibus
2415 1NDES RERUM. 2114
coelumaperit.3. Ibividet,Ctiristumet angelps,4. Wtcjhrfc- ta Ecclesiae a Christotfadita.3. Ecclesiamirslur Cbristisa-
stus, sic Stepbanus.DeumconbTens damnatur,Nec lairien pieiitiam.fu opiticiomundi.In domoquamper iucaruatio-
lunctacet; sed non audtiur. 5. Stejjtiariiad Judreosaljo- uemconstruxit.in cibis mensaesuae:et qui christi cibi.
cutio.6. stephaniad christum[irecatiojro se, 7. Prep.at.ip 4. GloriamDominicumvideritEcelesia,dictisfatebiturmai-
ejusdemproinimicis.Quidprofuittireejjrecrilio, — 1.
2142-2144 jorem.
Nativitatis —
2171-2172
SERM. CCXV. In NatatiS.Sleptiani," vi. In APPENDICIS CLASSIS IV. SERMONES BEDIVERSIS. 2175-2174
Ctiristieffeclus.2. Ob ChrisliconfCssionem lapidaliir Ste- SERM. CCXXXII. —
De saneta Trinjtate. 1. De Trimtale
ad
j hanus. 3. christi exemplumpro inimicis o rat. 4, Ora- periculosadisputatio.Hoc.scimus de Deo,quodeum nescia-
lioni Stephanidebetur conversioSauli.5. Saufi crimen mus.2. Hacscientiajjhilosophos et genlilessuperamus.3.
et indulgetur et vfndicatur, 2145,2146 Damnabitur nonignarusnaturaeDei,sed temerariusasserlor.
; SERM. CCXVI. in NataliS. stej.hani,vn. ---1. sieiVtianus 4 Quaede TrinitatecognitioCtirisliano sufiiciat.Judaeusest
in
liicdegens Trinitatem\idit. MiraSleptiani lapidatores Sabellianus. Personaeproprietatibus, nonnaturadistinguuu-
iliaritas. 21.47 tur. 5. QualisC hrisliani aemulaiio essedebeat. ibid.
SERM.CCXVIL In NataliS. Steptiani,vni. ibid. SERM. CCXXXIII. DeFidecatholiea,i. 2175
SERM,OCXVIU. In NataliSS.Innoc, i.-^ 1. MagiabQriente SERM. CCXXXIV. DeFidecattiolica,n.—l.Christinativita-
veniunl.2. Innocentium.feljcitas. 5. Herodiserror fatuusque tesdure. Duaesubstantiae.2, Christusquredamloquiturct
•terror.4. Ejusperlurbatioet deeeptio. 21.49-2150 agit ut homo,quaedam ul Deus.3. QuasihomoClirislusmi-
SERM. ccxix. in NataliSS. IiinOceniium, u. r- 1. peus nor Patre, quasiDeusrequalisPatri.4. Christidivinitas.5.
nnus.InnocentesnascenliDeodebentufvictiniae,2. Liictus Qtfidresporidendum iis qui SpiritumS.creaturamdicunt.6.
matrum.3. QuamtristisHerodissorsin die judicii,. .2151 Fidescatholica,quamquiprofitetur,beatitudiuemadipisci-
SERM. CCXX. in NataliSS.Iimoceutium, iu. ^ 1. frinocen- tur.7. Maledictiones omniummalecredentjum. 2176-2179
tibus Heradespius odi.ojjrofuiiquariiobsequiqprofuisset. SERM, CCXXXV, De Fide eatholica,m. -r- 1. Deusuntis
InnocentesmaftyrumflOres.%, fnjuriamsustingt pjpjorem nonsolitarius.sjiiritussanctusa Patreel Filio.Filiusa Patre
ipse qui infert.Morlis cogitatiocupiditatemcoefcei,J_'unc natura,non voluntate,genitus.2|r.hfistiduae —
nalurae.2180
nulli malo bene, nulli bononiale. 5. Sedet tiriricmelius SERM. ccxxxvi. De Fidecalholica,lv. 1. Arianorum
est bonisquam malis.Malumpati, el maliimesse.4. Divi- conatus.AuctorisproEcclesiapreces.FidesPatrum,2. De
tiaebonae;quibusfiatbene; bohtenatura,sednialismalae. Palre,de Filio,de Spirilusancto.3. Naturaumimsunt,sed
£. Divitiasveraeet falsre.Cuj.iditas semper eget. (j. Con- proprietatibusdistinguuntur.4. De lnearnalionis mysterio.
clusio. 2151-2134 aror quorumdam:Photiniet Apollinaris : aliorum.5. chri-
SERM. CCXXI, ln NataliSS.Ihriocenlium,iv. -r. 1, In Mar^ stus passtisest vere, sed seoundumhominem.Resurreetio-
tyrumcultusalvalurlaudatur.Quaincongfiieinaftyressub nis fides.Praemia justorum,et injustorumsupplieia diversa.
araDei.Tnnocentes 2.
pluscaelefisexorant, viridictamquor 6. Errores de animarumsubstaintia et origine: de praece-
tiiodorogentsancti.sauclisiamstolauria,post duplex. ptisefit Dei. Manictiaeorum e Catajjhrygum de nuptiis:aliorum
5. Quomodo Deusloqflatufsanptis.4. Martyfun>ve.sligiis,de Ctiristo: Jovinianide meritis: Manetiset Jovinianide
in quantumpossumus,insislamus.5. iiiaflyrumsors niu-, liberoarbitrio. 2181-2183
tata. 413S-2156 SERM. ccxxxvti. DeSymbolo, i; acde deitate et omni-
SERM.CCXXII. — 1. —
Desanctisapdstolis^ Apostoliarietes, potentia Patris. 1. OmuipolentiaDei evincitur. Ex
2. Fidelescaeterossuperant.4. Eorumvirtutes prononun- operum magniiudine.2. Ex facililatequa factasunt. Ex
tur. Modus diligendiamicoset inimicos.5. bemododiljgendi creationereruminvisibilium. Exejusdemdissolutione. 3. Ex
Creatoremet creaturam. 2156-2157 hominumsusoitalione.4. FidestantiDeiincuteredebetti-
SERM. ---
ccxxm. Deuno sanctoMartyre, 1. Wartyrum morem. 2183-2184
in agoneduo oonsideranda. 2. Quanturiimartyresaccen- SERM. CCXXXVUL De Symbolo,n; seu de pominoJesu
dat spes aeternregloriae.3. Martyf rimprogressus.-4. Miji- Ctiristo,quodabsqueinitiosit cum Patre seeundumdeita-
tia mundanaet ctiristiana. 2158.2459 tem, qui secundumhominemnobisa certoinitionalus esl
SERM. CCXXIV. DeMartyrlbus, —
I. 1..Martyrium ujipJex. ex virgine.1. ln Cliristonaturautia, duaenaturae.2. Hanc
Adconsortiummartynimpervenit,quimartyresimitatur. fidemApollinaris et Ariusimpugnant.3. Christusprobatur
i. Iaboremsolatufquod ad civesnostricupidostendimus. verushomocontraApollinarem. QuiChristusex seminefa-
Etlaborismajorismajorestmerces. 2139-2160 ctusdicatur.4. fn Christonon mutatur Deus in hommem,
SERM. —
ccxxv. DeMaflyribus,n. 1, Martyresvere ccr sed homoDeosociatur.Et hocet ommaquaeegit, j>rono-
lunt, qui eosimitanlur.2. Necmaftyrumnec christiimita-i bis. 5. christiquoqueresurrectiopro nobis. 6. Jtidicium
lio impossibilis.3. Praeserlimin iijiiriicpfum dilectione. exlremum. 2183-2186
Charitatisduopedes. 4. Inimicosaniansest filiusDei.Non SERM. De
CCXXXIX. Symbolo, m; seu de Spiritusanclo,
diligens homicida est et in tenebris. nos
5, Quaein peccan^ qnodejusdem substanliae sit atque deitatis,cujus est Pater
tur, indulgeuda;quaein Deum,punignda,.innobjs.est pec-: etFilius.— l.Spiritus sanctus probaturesse Deus,testi-
catorumremedium.6. Facile indulgetqui attenditquauta moniisCbristi,Petriet Pau.Ii.2. Nonest Filiominof,cujus
Deodebet. .. 2160-2162 offensatam gravis.Quiet a Patreproced.it.3. cujus oi>ad-
SERM. CCXXVI. DeMafJyfiBiis, m.— J. Christusm marty- ventumexpedit christi discessus.4. ln Trinitaletria rio-
ribus patilur.PassioeorrimtranslatiQest adcoelum.2. Dia- mina,tres personae,deilasuna. 2187-2188
bolus nolensmartyribuspraestatcoronas. 2162-2163 SERM. CCXL. De Symbolo, iv. T- 1. Quidquisqueapostblus
SERM. CCXXVU. DeMartyfibus, iv. -r .1.Martyrum sege-, de Symbolo composuit.2. Firmiterteneodafidesajiostolo-
tes flumineosanguiiieet lacfymisirrigatae, Martyrum 2 . rum. 2188-2189
reliquiae,velutspicaespafsie. 3. Per resurreclionem adu- , SERM. CCXLI. De Symbolo v.—1.Symbolum ftdeiest com-
nabuntur. 2165^2164 prehensio.Quaresicdictran.Quidex illoapostolusquisque
SERM. ccxxvin.IrifeslivitateVirginum, de JectioneEvan-. composuit.2. verba Symboli,coslestiasu.ntDominisacra-
—
gelica. 1. Quid prudenlibusvirginibus,quidfatuism- menta,qutegratiamin nobisservant incorruptani,3. Per-
lelligenduin.2. Serisusquinquevelut.quiuquevirgines.: sonarumdistinctaproprielas,una majestaS,Mariae virgini-
quicorrumpantur arit mtegritatemconseryent.5. Virgini- tatemfidesattingit, nonsermo.4. StilaEcciesiacatholfca
tassolanitiilprodest.4. Fidelisquisquevirgoest et.sponsa sanctaest. 2190-2191
Christi. . 2164,2166 SERM. CCXLII. De Symbolo, vi; ad COmpeterites,—1. Sym-
SERM. CCXXIX. De Dedicalione Eccjesiae, vel altaris con- •bolumbreve est et diffusum.2, Judiciasua credi a riobis
secratione,i. — 1. Quodin templismanufaclis,id spiritua- Deus,nondiscuti.3. Pilaticur fiat vult nientio,4. Trini-
liter completurin nobis.2. Debiiaad saeramsynaximprae-; talisconfessionecessaria, 2191-2193
paratio. Decet ah e'a se
qu^doqiie Criminissubducere. 4 Excom- 3. Crimen SERM. CCXLIII. De Syrnbolo,vn.—1. Ipse qui Deus,
eamindignepercipientium, hujuspcena. ipse Pater noster, 2. Marireyirgiriitasante el post
mumcaliotemp^oraria et fjBtefna, Poenaeseternae.5.Merces partumundecredatur.3. Quidquidinfirmitatisin Christo,
digne communieaiitiuffl. Munditiesad id requisita. Iniqui nropternos; quidquidgiorireest, propriaepotestalis.4.
probanturauimamnonamare. 6. Adhortatio. 2166-2168 Resurreclionis fidesad salutemnecessaria. 2193-2194
SERM, CCXXX. in Dedieatione ecclesiae,velaltarisconse- i SERM. CCXLIV. De SymboliFide et bonisMoribus. — 1.
cratione,u. —1.Festivitashrecin gaudiis.celebrata.2. Gau-- Beatavirgoabsquemaculapeccatiperduravit,2._Humilitas
diumei noiiest verum,cuinee cor purum nec corpusca- multorumest fucata.Quidchristuspro nobisegit, 3. Quid
sttiui.3. Ceusin nobishabitaredesiderat.4. Duoaltariain vicissimagere debemus. 2194-2195
teraplosalomoms.Sacriticium duplex a nobis exigitDeus. — ' SERM. CCXLV. De mysterioTrinitatiset Incafnatiojiis, i.
5. Ignesduo,ctiaritaliset cupiditatis. 6. Cujusque corautal- 1. Tres personaeTriniiatisunumsunt. 2! Ad solumta-
lare Dei,autdiaboli,sacerdoslegatusjjauperum.2168-2170 men cbristum pertinetcaro. lUustratufexemplis animae,
SERM. OCXXXL m Dedicalioneecclesire,vel altarisCon- soliset citharae.3. Judaeusevincitur,virginempotuissepa-
secratione,iu; et de verbjs 1UReg.cap.x, sed et regina rere. 4. virginis partus contra Manicnaeum similitudine
Saba,audita famaSaiomonis, —
etc. 1. Ecclesiae variaefi- monstratur.5. virgaAaronDeiparamfiguravit. Et uucese>:
2. sabaraultrinodis '
gurte. EanTregiria repraesentat.Dogma- ea ortaesalvatoremnostrum. 2196-2197
2415 INDEX RERUM. 2416
SERM. CCXLVI. DemysterioTrinltaliset Incarnationis,n.— quantumvisreus de misericordiaDeidesperet, sed sine
1. objieiunt Arianide sapientia dictum, nominuscreavil moraeam sibiconcUiarefestinet. ExemploDavid.3. ltem
me, etc. Respondetur1°idde sapientiaSalomonidataposse exemploAchab,Manassae,et merelricisqurepedesDoinini
in Ctiristonaluras, unitas quidem, lavit. 4. Nonerubescatpoenitenliam
inlelligi: 2° duas esseRatione agere, quinon erubuit
sed non confusas.2. humanrenaturae se creatum posnilenda committere. 2221-2223
dicit. Rationeautemdivinaeante omnemcreaturam. 3. Ro- SERM. CCLIX. Admonilio ut quia semperpeccata subre-
gant, aenitusest dttm erat, aut dum nonerat ? Declaratur punt, semperproillispoenilentiaagatur, et nemoad extre-
quodsemper Patri coexislit,et quatenus a Patre distingua- mumvitaesuaepoenitentiamaccipere magisquamagere pe-
tur. 4. ld persplendorisexemplum illustralur.5. Reponunt riculosa dissimulatione reservet. — 1. Poenitenliahic a
creatumesse, non genitum.Siita esset, foret servus, nec neminedebet dimitti, cuiri quotidie peecemuset peccata
colendusesset. christi corporisadoratio. 2198-2200 tenera faciliusaveUantur. 2 . Poenitentiaquotidianasunde-
SERM. CCXLVII. —
Quare natus et passus sitchristus. 1. tur familiaribus exemplis.3. Pcenitentiae iuius fruclus.Pec-
Sajsienliapotuit per potentiam hominemad se reducere. cator inse nequit liabitare; hmcaberrationesquterit: sed
Maluitld praestaresuaviter. Haecilli hominisassumendi inde4.mquietudraemauget. Unde eamveriusavertere pos-
causa.Nec tamen ideo imminuitur.2. Nec sibi quidquam set. Peccalaetiamminutasolliciteexpianda. 2223-2223
addidit. Nil enim nostri indiget. 3. AnalogiaChristicum SERM. CCLX.Admonitioexcerpla.Je libris antiquorum
perito medico. 4. Figuracrucismystica.5. Praeserlimpro- Patrum,utqui se criminacapitaliafecissecognoscit,ad poe-
funditas.De reparationisnostraemysterioDeusindanmando nitenliae —
medicamentasine aliquadissimulatione confugiai.
liomtiiejustus, in redimendomisericors.lnjuslusfuisset, si 1. Confessio tabula post naufragium. Anima morluala-
imptemientemreparasset. 6. Qualiter ad hanceum gratiani cfymis suscilalur. Non autemsolis eieemosynis.2. Eleemo-
praeparavit.7. Crucis ususac virlus. 2200-2203 synaepeccatoris.3. conclusio. 2226
SERM. CCXLVUT. —
De sepultura Dommi. 1. Seputcrum SERM. CCLXl. Admonitiode illis qui poenitentiampubli-
—
Dominiquasivulva.lnde gloriosiorquam.dematrenascilur. cam pelunt. 1. Pcenitentiapublicacur pelatur. Poeniten-
2. AnalogiaJoseph cumDominimatre. 3. Josephmagisin tis indumenlum.Supplicatio.2. Hacprece non moveriinhu-
monumenlocordisDominumcollocat.sepulcrumctiristispi- manum.NecDeusEcclesiaepro poenitenleprecesdespicit.
riluale. 4. Curalienoin tumulocondaturDominus.5- Maria 3. Nonideotamena bonisoperibuspcenitensvacet. vraum
Magdaleneprophetat nesciens. 2204-2205 et carnesei interdieuntur. 2227-2228
SERM. CCXLIX. —
Deextremojudicio,i. 1. Sacerdosne SERM.CCLXU. Depoenitentia.— 1.poenitentiae
effectus.De-
quaeratplacitapraedicare. Medicorummorese gerat. 2. De Uctiscommensuretur.Poenitentiae publicaeobnoxiacrimina.
sua popuJorumque saluterationemredditurus.3.Beneficio- Poenitentiae 2.
pubUcteralio, Adjungendae lacrymaeob inter-
rum Deimemoriamunimenest contra peccata. Qure 4. de itumunicsesuae. Curaniriia uluca.Necdesintmisericordiae
iis ralio in judiciidie repetenda. Crucempeccatorimponit opera. 3. Et haecperflcerepauperespossunt.pauperescur
Christoprimagraviorem.5. Damnatorumsupplicium.Posni- permisitDeus.4. operibusmisericordiae post vitamnonest
tentia dumhic sumusobeunda.6. Neculfi procrastinanda. locus.Indumentabeatorum merita. pauperes sibi alium
Religionishabitus. 2206-2208 ditare potest. 2229-2230
SERM. —
CCL.De Judicioextremo,n. 1. vitredepravatae SERM. CCLXUI. Admonitioad eos qui jiutant quodillis ad
studia.2. Ad poenitentiamet bon,aopera exhortatio. C on- vitamaeternamsufliciat,si male non fecerint,etiamsibona
fessioet poemtentiaa sacerdotibusimposita.Eleemosynae implerenoluerint.— 1. Amaloabstinerenonsufficit.2. An
de rapinis. 2209 in judicioseeurusfuturussit qui alienanon tulit. 3. Anju-
SERM.CCLl.DeJudicioexlremo, m.—Poenrereternae.2210 ste se quisoptet lalemin die mortis qualis erat in die
SERM. CCLIl.Admonitiout nonsolumlingua,sed et mo- Baplismi,Exemplisilluslratur. 4. Recapilulatio.2231-2233
ribus et operibuslaudeturDeus; quia quale est quod cogi- SERM. CCLXIV. Exposiliofidei, et interpretatio uominis
tatur in corde,tale est quodprocedit de
iu opere: et purga- ejus. —1. Fidei lauclesab omnibuscelebranlur.Fidesa Fit
toriis poeniset inferni puteo.— 1. Hicjugiter bene agen- nuncupalur2.Ut integra sit, credaluret quod promitlitet
2. Poente quodmiuaturDeus. Utsit vera, agendumunde et hocca-
dum, ne male egissefrusira quandoquepceniteal. 2210-2212 vealur, etillud acquiratur.5. ldeo quaepraeserliminBapti-
aeternae.3. Purgatoriae poenre.
SERM. CCLlli.Deconlessionepeccatorum,et quiahocde- smo promissasunt implenda.Hicnemo sit securus. Fides
siderat diabolusut peccata noslramtirimeconfltentes, rei etiamde oliososermonepericlitatur.4. Pomprediaboli.5.
ante tribunalteterni judicis appareamus;Deuse contrario Fidessine operibus. Desperanti aut praesumenti non est
vult ut mala nostrahumiliterconfiteamurin hoc saeculo,ut fides.6. Recapitulalio. 2235-2256
ab eis liberari mereamurin futuro.—1. c onfessionis praece- . SERM. CCLXV. De christiano nomine cum operibusnon
—
Diaboliconalus ne implea- christianis. 1. christianumnomeunonsufiicit.Signum
ceptum. CurDeushoc jusserit.
mus. 2. Peccatumregerunt mathematieiiu stellas : Mani- Chrisli.Quisad perniciemeo se signet. Cuijirosit.2. offi-
chaeiin genlemtenebrarum: mulliin diabolum. 3.Diabolus ciumchristiani.Patrisfamtiias.Judicis.5. Quaenam agenda
suadet, non ad Liberum
cogit peccandum. Non ea est hominicon- dominicodie : in ecclesiis; in morhis.Unclionis e xtremae
sentire. 4. Excusationes in peccatis. tollunt, sed effectus. 4. Quidcavendumin colloquiis.Balationesante
ipsorummedicinam.5.7.Confessio initiumsauitatis.6. Corri- basilicassanetorum. 5. Ethnicarumsuperstitionumreliquiae.
pientis srevitialenis. Adulantisblandimentum, oleum Superstilioin feria quinla. 2257-2259
peccatoris. 2212-2214 SERM. CCLXVL Quisintfchristianiboni,etquimali. 2.Quisve-
SERM. CCLiv.De Confessione peccatorum, et Poenitentia. re christianus.3. Quischristiano indignus nomine. 2 240-2241
— 1. confessiouisnecessitas.Quamutilis sit, et quibus. 2. SERM. CCLXVH. Adcompetentesexhortatorius.—1. com-
Damnatorumpoenitentiainfructuosa.Tormentumduplex. petentes quasi simulpetentes. Quidpetant. 2. Adid obti-
Duplexsit poenitentisflelus. 3. Pcenitentiavera non aimis, nendumqui se praeparent.odium dimiltant. Injuste pos-
sedcordis contritionecensetur. 2215-2216 sessarestituant.3. Poenilentiampro deliclisagant. 4. Quae
SERM. CCLV.DePcenitenlia.— Criminumconsciia com- vitare debeant, ne pcr aborsumab Ecclesia projiciantur.
munionese sublrahunt.Praestaretut ea dignosse exhibe- 5. Susceptorummunus.Et susceptoreset susceptipactum
rent. Per citam scilicetpcenitentiamet laboriosam.Quidde cum Chrislomeunt. —
2242-2243
poenitentein extremissentiendum.ostenditur 2216 SERM. CCLXVIH. DemandatisDeiservandis. 1. ih man-
SERM. CCLVI. Admonitio per quam quidintersit datisDeiservandis discipuluset doptoraequeconsentiant.
inter iilampoemtentiamqurecum bonis operibus semper Haecqui non servat, horret vitam. 2. BenignitasDei in
agilur, et illamquaein infirmitate vel fine vitaeaccipitur.— hominem,quem minis ad se allicitet promissis,quem
1. An pcenitentiaacceptamoriensveniamobttiieat.obtinet plectit invilus. Meretufhomoex eo quod vult. 2243-2214
qui se in poenitenliaet bonis operibusjuglter exercuit. 2. SERM. CCLXIX. Exhoftatio ad tenendamvel cuslodiendam
Oblinet et quivixit in peccatis;sed qua lege. 3. Id aegre charitatem.Ostendit etiam admonitioista quod nullus
jentiaturde eo qui operibus pcenitentiamnon ostendit. se unquam in veritate poterit excusarequodveramcha-
*. Tutiusest pcemtentiamjugitcr agere. Mortisenim hora rilatem habere non possit.Aliquasetiamsententiasde tio-
incerla. In quibusconsistatjugis illa poenitentia.2217-2218 miliaS. Augustim,quam de charilatescripsit,prout nobis
SERM. CCLVII. Admonitiout pro capitalibuscriminibus opportunumvisumest, huic sermonicredimusmserendas.
sine aliquadissimulalione admedicamentum pcenifenfiae re- — 1. Charitatispossessiodulcis,et acquisitiofacilis,quam
curratur. — l.Devenia praesumptioet desperatio. 'Poe- Christianorumomniumcordibusspiritus sanctusinfundit.
nitentiane differatur,nec erubescatur.2. Poamtentiaomni- Charifasinsociabilisest cum cupiditate.Charilatisdulcedo.
bus necessaria est. peccatorumminutorumenumeratio. 2. Sludiaet opera iUius.3. Abhis excusationulla est. 4.
sola Dei misericordiaredimipossunt. 3. Poenitentiasera Charitatisencomium. 2245-2247
prosit. Quaminjusteexspectetur,quampericulose. SERM. CLCXX. De dUectionecharitatis,etodio cupidilatis;
. Etminutaet gravia peccata continuoredimantur.Mala et quod regnum coelorumnon solumduobusminutis,sed
2uibus
spes et maladesperatio. — 2219-2221 etiambonavolunlateemipossit; et de tribulationeuvarum
SERM. CCLVUI. Undesupra. 1. Ut lapsuscito resurgat. et olivarum.— 1.Ctiaritaset cupiditassimulesse nequeunt.
Quampericulosumpeccatapeccatiscumulare. 2. ut nemo 2. Divitibuid agendumde divitiissuis. Patrunoniiaugmen-
1417 1NDEXRERUM. 2418
tum injuste optatur. 3. Minorad bonumquam ad malum SERM. CCLXXX. DeDominicaet aliis diebus festis jie oe"
labor. Pretium regni coelorum.omnibus promptu in est. lebrandis. — 1. Festorumet Dominicaeotitinia quibus et
Bonavoluntasest charitas.4. Justiliamappetenti immiuet quare sancitum.2. Curdictusdominicusdies Pluri.us est
a raalis pati. 5. tnde magis proficit.Malitorculariaunde iusignis.5. Qualiterobservaudus.4. varii rejirehentluntur
uva premituret oliva.Pro ipsisorandum. 2247-2249 j.erversiusus : ludi,joci, liles et rixte. 5. PotentesMissam
SERM. CCLXXI. -De dilectione nonsolum amicorum,sed coguntabbreviari.Judioiain festivitatibustiabila. Coraes-
etiaminimicorum: et quia potestfieriut qui inimicisunt, sationes. 2274-2275
ita ad amiciliamrevoeentur.—1. lnimicidiligendi.Dilexit SERM. CCLXXXI. 1. Admonilio per quamsuadeturut omnis
eaim nosDeus, etiaminimicos.2. Quaminjttste malorum populus,doneedivinamysteriacelebrantur,iu ecplesialide-
optetur inleritus.5. Quihodie malus, forte crasnobiserit liler exspectet. 2. Missae quaudonamfiant.oratio dominica
nielior.4. Orationisfruclusmorsinhnici.Homoet peccator in Missis.Adjudipiumquidameam audiunt. Qttantumboni
duosunt. 5. In dimittendoomnis spes nostra. Maximum in Missisagatur. 5. Irreverenliaiis nonfinitisdisoedentium.
Deooffertur sacriGcium.omnibus id promptum.Eleemo- Aeulpacximilinfirmitasvel necessitas.4. Lectionivel ora-
synaeduae.Spiritualispraeslat.6. Adhortalio. 2250-2252 tionitotodie dominicovacandura.5. Conclusio. 227(>2278
SERM.CCLXXII. —
Dediiigendistirimicis. 1.In Seripturiset SERM. CCLXXXII. Admonitiout populusad integrum Mis-
ornamentasruiis et aegrismedicatiienta. Medicamentum jirae- sas perexsjiectet. 2. Mysteriitiujusexcellentia.Quositu et
cipuuminimicorumdilectio. 2.Hanccolueresancti,Joseph, affectubenedictioexcijiienda.5. Quidquemquedetineatne
Moyses,Job. 3. Haneetiamcoluit David,et queminde fru- in ecclesiajicrmaneat.Qualiterab unoquoquesint eorri-
ctura cepit. 4. Quosensu dicatur, OdioItabebhinimicum. piendi. 4. Etattditisin eonciouibus " informandi.Haeoobliga-
5. Et illud, carbones ignis congeressuper capul inimici. lio Scripturisostendilur. 2278-2280
Nonsemper littera in Scriplurissequenda. 6. Jerusalem SERM. CCLXXXIII. Admonilioorandumesse attenle, et de
coeleslis: de pacemurostiabet, pacemnon tenenti imper- sermonibusotiosis.— 1. tlortatur ut maturius ad vigilias
vios.7. Nihilnosa charitateseparet.8. Nullusexcrisarij>o- veniatur,nec tum garriatur.2. Qualiterorandum.5. Evaga-
test, quodcharitatemnonteneat. 2235-2255 tionesmentisinoratioueDeumsunimelredunt.4. noc enim
SERM.CCLXXlll. Dediligendisinimicis,u. — 1. Charitas quasi adoratur,quod attentiuscogitatur. Quid lum unice
magnumpeccatorumremedium.Aneminenon potestcum cogitandum.Sidurumnimisest ut nobisin orationesubre-
Deiadjutoriohaberi, cumin bonavoluntatesita sit. 2. Fru- pant, qurealio lemjiore cogitare possimus,quidde illicitis
stra dicitquis se inimieosdiligerenon posse. 5. Seripturre cogitationibus ? 5. Pro quibus et quidorandum. 2280-2282
locumin sui gratiamafferunl,sed hoc praecipueDeianior SER.M. CCLXXXIV. De quadampsallendiconsuetudine,in
innuitur.Deusamavitnonamantes,et inhoevult nos ipsum die —
Epiphanire. 1. De novajjsaUendi eoiisuetudine.2. Lin-
imitari.Phrenetieisunt qui nosvexant. 4. inimiporum dile- guae eoncraant mores; vocibus consonentaffectuspii.3. Qua-
ctionon consilium,sed prreceptum. Qui 5. nonnisi s e aman- liter inler psallendumconeipianlur. 2282-2283
tes amal,abettiniciset bestiisnotidistat.6.Concl.2256-2258 SERM. CCLXXXV. Deritu psallendi,etc —1.Adorationem
SERM. CCLXXIV. Admonitioista conlinetquomodopius et genuaflectantur.naeePsalmorum eantumponsequalur.2.Ne
misericorsDommusin potestale noslra jiosueritqualiterin standofiat. 5. Doletad vigiliasfardius venientes, et ver-
die judiciijudicemur,et quodunicumac singularemedica- bumDeinegligentes.VerbumDeipluvia.f.umen. 2284
mehtumsitconlraomniapeccata,efquod nullusunquamin SERM. CCLXXXVL utgenuaflectanturinoratione,etde ver-
veritatese poteritexcusarequodnonpossitdiligere inimieos bisotiosis vitandis.—1. Adjjreeesgenuaflectantur, autpraein-
suos.—1. FaciliacuiqueDeusproviditmedicaraenta. Praeci- firmitatedorsumet cajiutinclinentur.idPublicanus observans
pua sunt duo eleemosyiiarumgenera. 2. inimicofapile id
igno- auditur; negligens Pharisteus 2 .
despicitur. Quinegatiuse
scit memorquid Deodebeat. Ea porro debila aliter solvi pecpatumessegrave.Siinvestibusmacula,inanima potiusti-
nequeunt, nec exousari queunt non solventes.5. Horum meatur. 5. Hanc corporis demissionem homini exliibemus.
alia opera inania sunt. 4. Eleemosynae inanes.cur velit Eamin precibus exhibuerunt sancti, et ipse Christus. 4. Ali-
Deuseleemosynam fieri.5. 6.
Recapilulatio. Quadragenarii ter nequit de fonte gratite bibi.5. Aul benedictionisdivinre
numeri mysterium.Languetqui duominusUabet.Dilectio ros percipi.6. Inecplcsiavel orandumvel j.sallendum.7.
Dei: dilectioproximi. 2259-2261 Diabolusmaximecbnlrase instruclosimpugnat.2285-2287
SERM. CCLXXV. Quaresanctiviri et justi in hoc steculoin SERM. CCLXXXVU. De |>ericulosacerdotiset de rajitorum
— —
peccatoribusvindicaveriut. 1. Cur in veteri Legepec- correptione. 1. sacerdotumonera. Tenenturprtedicare.
catacorporaliterpunita.lra Moysisineiracundia.Ardetzelo Contradicentesqtii. 2. Aliaobjectio. 2287-2288
et
Dei, dilectionepopuli. l demde Phinees sentiendum. 2 . SERM. CCLXXXVUI. ad
casligatio eos qui uxores habent,
Kec alius Eliceanimus, et dum milites igne cocleslicon- et adulteriacommitterenec eruliescuntnec metuunt; aut
sumuDtur, e t dumsacerdotesoccidi jubel, utpole actus Spi- ante uxores, atit post uxoresconcubinas i nfeliciconsorlio
ritu sancto.3. Elisaeusirrisusquid reprresentet.cur viudi- volueruntadhibere.— 1. Virtutesquatuor neeessariae.2.
ctampetieril.4. Zelusidemin Pelro. 2262-2264 Castitasrara.Adulterimulti.stepe ab epispopoadmonentur.
SERM. CCLXXVI. Dedilectioneparentum,el de decimis. Sed et ab unoqiioquedebenl eorripi. Atiaspeecalorumfit
— 1. Parentibusdebelur honor,amor, et in penuriasubsi- particeps.Correpliet noncorrecti ad e|jiseoj>um deferan-
dium. rauperes parentes nonnullidespiciunt,ipsis forte tur. ob seeleratumunumquandoquepuniturRespublica.5.
meliores.2. Eleemosynarum ordo legitimus.De opibusno- Adulteriasibi pulantvirilicere: non eis magislicentquam
stris quidnostrum;quid aUenum.5. Decimteinjuste dene- feminis.4. peepatasunt mortalia.Quandoqueetiam uxorem
gantur, cumex jure novem partes deberentur. 4. Necessi- cognoscere. n on est sine peccato. 5. Conciibinaius valde
tas el modusad Dei misericordiamfugiendi. Superfluum frequens. Pecpatumnon putatur. Adulteriopejus pecca-
nondans invaditalienum.5. Eleemosynarum duogenera. 6. tum est. 6. Concioquasispeoulum. 2288-2291
Sreculinegolia interdum remittere. 2261-2266 SERM. CCLXXXIX. De castitate. — 1. Juvenum inconli-
SERM. CCLXXVU. Dereddendisdecimis.— 1. Decimarum neutiamnon excusataetas.2. Damnatjustiliaelex, si con-
oblationobisproficit.Decimae tributa egentium.De laboris jugati stiu : imo eliamsi nondumconjugati.3. Fornicatio
lfuctureddendaesunt.2.DecimamnegaulemDeusad solam putaturvirislicere, non feminis.Sexusuterque iisdem le-
decimamredigit. mdulgeutia est quodnovempartes non gibus tenetur. 4. Concubiuatus.Nunquamlicuit. Adulterio
exigat. 3. Debonishic bene agendum. Frustra aliis haec soeleratiorest. 5. Amultisadmitlitur.Et ideo exoommuni-
cura servatur.Decimasnon dans res invaditalienas.Alia- cationenonpunitur.Benedictionemnuptialemnonmeretur
rum novemparliumusus.4. AdiestumS.Joannisse |>arare. qui virgonon est. 6. Adulterisdeest fides. 7. Excusanlse
Hocdie ethnicalavacraoavere. 2266-2268 quosnegotiadiuab uxoribusseparant. Inde se damnant.
SERM. CCLXXVIIL —
De auguriis. 1. Contentioauetorisut 8. Militumpetulantiareprimitur.9. Conclusio. 2291-2294
a sortilegispopulosavocet.2. Fraudessuasspernenlesdia- SERM. ccxc. De contineniia.— 1. continentiaepraecepta
bolusinfestat. Hincsibi vere adtiaerentesDeus probat.3. el necessitas.2. fn quibusconsistat.3. Praecipuailliuspars,
Curdivimffequenter veranuntient. Curnisi per eos peri- cordiscustodia. 2294-2295
culunisaepenon/itetur. Hosadtiiberegravepeccatumest. SERM. CCXCl. Decastitateet munditia.— 1. Castilatislaus.
4. Sednec diaboluslaedefe polerit nisi permissus.Duabus Immundiliadiabolihabitatioquo intuiturefrenetur. 2. Quid
ex causisid permittitDeus.5. Divinis,caragis,etc., crede- declinandocaveatur.5. Adlaudemcastitatis reditur. Htec
re, peccatummcrtale.Ethnicarumsuperstilionumreliquiae. nulliusexceditvires. MinislrisChristinecessariaest. 2296
6. Idolothytisvescentesanimamoccidunt. 2268-2271 SERM. ccxcil. Decaslitaleconjugali.— 1. pax et juslitia
SERM. CCLXXIX. —
Demarlyribusvel i>tiylacteriis. 1. pe vera. Pro quibusmarlyresintercedant.virginitas ante nu-
variis martyrumsupplipiis.2. cur sanpfi tradanturimjjiis. plias. 2. Nil mulierad aborturaaopipiat.Quara rea quae
Malahic viucere possumus,non vitare. Martyriipalma faeitundenon possitoonoipere.5. Tabulaemalrimoniales.
etiamnunc potestacquiri.5. Necjam deest persecutor.4. 4. lLieontineutiEe fomenta.Remedia. Praeoipuura est elee-
Divinosqui consulunt,diabolosacrificanl,Baptismum vio- mosyna.5. uxorem exeepto tiliorumdesiderio agnoseere
lant; Christoabdicatopumdiabolopaotumineunt.5.salu- peccatumest. 6. Nonquidempapitale;si tanien frequens,
brioramalorumremedia.6. Admartyrumfestaqualisexiga- iiuiuuiidamauimam faeit, et imaginemDei deformat. 7.
tur prsparatio.7.Needesperes,necmalesperes.2271-2275 Quandojjrresertimab uxore abstiuendum.Quasplerurnque
2419 INDEXRERUM. 2420
pcenasdentquialiter se gerunt.Nonnullibestiis incontinen- et retinere. cum discatcanticaturpia. 4. Et ea quread '
tiores.8. Quoanimode tiisrebusauctoregerit. 2297-2500 agriculluramspectant.5. vSllaDeiet villa tioriiinis: qtine
SERM. CCXCUf. Deincautafamiliaritate exlranearummu- cura exhibenda.6, .©nulatioDeide cultuanimae,
lierum.— 1. Martyreshabelpax. vitiacreteraresist.endo, utrique et tribuiationum origo. Nihilin hoc durumexigitDeus.
libidofugiendovincitur.Mulierum familiaritas omnibusfu- 7. Idin animapolendaservelur, quodin agrieultura.Fru-
gienda. 2. mter quas valde periclilaturcastilas.Frustra ctus trtiriexet tres prof^ssiones. Bontevirgines.viduae.
jugis victoriae spes Cum de lam duro 8.
Conjugatre. QuaUterauditain confessioneinvicemrepe-
hoste sit rara. Etaliisprssienditur.
inde jjessimumpraebeaturexem- tenda. 2324-2327
plum.5. Quinune sint Christi|ierseeutoreset marlyres. SERM. CCCIV. Demiserioordia —
et indulgentia. 1. Miseri-
Nullaomntiioeum feminafamiliaritasliabeoda.Quautum cordiahominipernecessaria.Hanc aliisextiibendoprome.
volujitatismomentaneae danumm.4. Anlacile resarciatur. relur. Injudice misericordia et discij.liuane dissocientur.
Libido, malleus uuiversaelerrae.5. Quomodomorsinlret Misericordia primoin se servanda.2. Aliisindulgendoeon-
per fenestras. 2501-2503 oiliatur.5. Miserationum multagenera. 2528-2529
SERM. CCXCIV. Admonitio ut e-brietatis malumtolis viri- SERM. CCCV. Demisericordia divinaet humana.Quod ideo
bus caveatur.— 1. Ebrietasnec peepatumputatur.inimica Deuspauperesin hocmuudoesse permiserit,ut divites
ebriosorumamicitia.2. Ebriosijialudibus comj>arautur. 3, haberent quomodopeccalasua redimerent.— 1. Miseri-
Depinguntur.4. Excusantse de amicifia.Convivaad bi- cordiaterrenaad ccelestem! venitur.Misericordia divinaet
bendumne cogalur.Ebriosiinsuisimiles|)fodigi,in pau- hufflana. 2. Eleemosyna nobis profioit.Curpauperesper-
peresparci,animalibusdeteriores sunt.Etse et sua per- misit Deus.3. Eleemosynarum duogenera. 2330-2331
uunt.5. Ebrietatismalaexemplisel verbis Scripluroe de- SERM. CCCVL DeEleemosyna. —1. Quia stipelargienda
clarantur.6. Ebriosisnon est pars in regno Dei.7. Qua dispensentur.2. Eleemosynae necessitaset eflicacia.3. Di-
ratioueab ebriosilatedesuefiaut.8. ciericiab tiocvitionoa vitis et Lazaripauperisiriutatae vices.4. Divesin lingua
sunt immunes.Eltinicasnperstitio. 2305-2508 magiscruciatur.Prose apudDeumdicit.Obduritirficulpam
SERM. ccxcv. Admonitiocontraebrietatismalum.— 1. causacadit.5. Eleenlosynre mercesproponitur.2551-2333
Ebriosivelutnaufragaenaves. Irrideut sobriosquasi non SERM. CCCVfl. DesimilifUdine ulraiet vitis,seu, quidsibi
virqs. 2. Excusalionis ergodiountse adaptos.Sedvelmorte iuvieemconferantdiveset pauper.— 1. ulmusdivilesex-
resistendurafuisset.Martyrium sit, et qttomodotutnc tiibet; vitis,pauperesDeiservos.Quidsibiinvicemconfe-
subeatur.5. Ebriosiinjustitiaequid in Deumconvincuuiur. 4. rant. 2. Quredivitisparcipoenae. Qua eumgraliaprivette-
Ebrietatem vixputantpeccatum. Poenareteriiaplectetur.Nec nacitas.5.Commercium diVilesinteret pauperes.2334-2555
in jjraesentiimpttnecommittitur. Clericietiammajorisordi- SERM. CCCVUI. Admonitio per quamostendunturtria ge-
nisvitiotiuieobnoxii.5.Compotationes postconviviadiversis nera eleeraosynarum, quibuspeocataabsquelaboreredimi
—
nominibus.Duotantumposthancvilamlooa.6. casligandi possunt. 1, FaciliaDeus providitpecoatorumremedia.
ebriosi.7. Rusticorum quorumdamconsueludo.2507-2509 Ideoegentalii, aliiabundant,ut bi misericordia, illipatien-
SERM. CCXCVI. Admonitio qureostendit,quodab iuitiosae- tiasanentur.2. A superfluiserogandis e xcusatio huUa. Nee
culiomnesSeripturrehumiles benedixerint,et eos quiper- indeditandifilii.Cumnostranonsint.3. Eleemosyna altera,
severantin superbiamaledixerint.—1. scripturae ljassim mimicisindulgere. HaecOmnibusfacilis.4. Eleemosynam
pauperesbenedieunt,et maledieunt ecpatores.2. Quo qurede cordeproferturnemodicatse habere nonposse.
animomaledicaturin Scripluris.5. Per ppeccalores superbi, 5. Eleemosynarum tertium genus.Bonavoluntasctiaritas.
per pauperes humiles ob
designati.4. pauperesmultosnii 6. Qureet quando stipemsequestranda. 2555-2557
juvatinopia. Divitibus quibusdam nilnooentopes.Pauper- RERM.CCCIX. Admonitio adillosquisic eleemosynas fre-
tas vana,si superba.si humilis,benediotionibus estourau- quentiusfaciunt,et tamen raiiinasexercentet adulteria
landa.5. civitatesduae ex humilibuset superbis.6. Quorum commilfunt. 2. vitammutarevellolerare.Quideffieiatelee-
peccatorumDeuscervieesconcidet.7. Neocupidilassine mosyna,sivilanonmutetpr. 5. Si mutetur,multumprod-
sujjerbia,neccharitassine humilitate. 2512 est. 4. fncontinenliareprehenditur.Quamfrequensputa-
SERM. ccxcvil.De humilitateet timore Domini.— 1. tur virisiicere, nonfemiuis. 2338-2340
Humilitatema suis exigit Detis.Hacvirluteeoelumcon- SERM.CCCX. De eleemosynis.—1. Eleemosynre efficacia.
scenditur.sinehac neospiritussanetigratia, nepveritatis Sitamende aliononou liaf.Hanode largientesad
lux: nullabona. QuidpraesteteoramDeo.Nullacst sine judiciumsistuntur.2. lraraDeiavertilra|.inis misericordia.omnia
timore Dei. Timoralius flliorum,aliusservorum.Timor suntDeidona.Curaliisplus,aliisminusdedit.3.Inanisest
Deiexpellitpeccata.ideoet gehennaemetum.5. Indepax avarorumprovidenlia.Nullideest diviiia,elc. 2340-2342
et omniabona. 2315-2314 SERM. CCCXI. Deeleemosyna. —1. Injudicionullamra-
SERM. CCXCVIII. Deadversitatetemporali.—1.calamita- curret perniciem,qui comparaverit eleemosynispietatem.
tes nostrispeceatisimputandae. Quid in boniset malisefB- 2. nisericordia perfectaest, non exspectarerogahtem.Sic
ciant.Mundana spesamara.2. FcBdae depopulationis deseri- erga nos agit Deus.Sicegit et Ctirislus.3. Eleemosynaid
3.
ptio. Jugum christi leve. Huic fflultipraefefuntjugum agitquodDeus.Est securidum baptismum. Agehennalibe-
avaritire. 2315-2316 rat. Hicet jameroganda. 2542-2543
SERM. CCXCDI. Deesunendoet sitiendoDeiverbo.— 1. SERJI.
CCCXII. Deeleemosyna. — 1. Eleemosyna suadetur
Justifiamesurire quid sil. Jus populiut exigat a sacer- intuitudivinijudicii. Ex ipsius mercede.Quodopes sint
doteverbumDei. 2. SaoerdotUm o bligatio ut illudtradant. pauperibusdelegatae.2. UlhincnosDeifiliosostendamus.
verbum Dei pecunia dujdicauda.3. cibus est animae.4. Pecuniatuloreservetuf.Quaeingratooblingeret.2343-2344
Saeerdotesvelut vaccaelacverbi Deipraeparent.Id populi SERM.CCCXIII. Admonitioper quamdocemurut cogita-
velut vituli solliciterequirant. Dehac re amat caesarius tionesturpesdebeamusfpgere et easjugiterquaesahctre
inquietari. —
2517-2518 sunt in corde tehere. 1. Cogitatiosancta custodit,non
SERM. CCC. Qualiterexcipiendum Deiverbura.— 1. Pa- sancla perdit. Cogilatio de victuet vestituquandonamsit
lerna ipsitlssoUicitudO debiles.Arguitfeminasinterra sancta.Qui a maiorumcogitalionum consueludinedesue-
velutin lectisjacenfes.erga2.verbnmDeinil miuusquamcor- iiat.2. Cogitationes luxurjre non magis admittendrequam
jius Christi.3 . Praedicator gemmarumSpirilualiumeroga- sjjutain veste: canes,porci,ant sterpora in lemplis;me-
tor. 4. Etvelutimater ornandae filiaestudiosa. uammer- retricisoseuiumhi pUblico. 4. Quaemaximenos infestent
cedemde suolaboreexigat.5. conclusio. Q2519-2320 cogilationes. Lectio sacfa contra ipsasremedium.Multiplus
SERM. CCCI. Admonitio ul pro saluteanimaeaspera |irae- amantvestesquafflaiiimam.Conclusio. 2344-2546
idicationon solumnon respuatur, sed ardenti desiderio SERM.CCCXIV. De efepto energumeno.— l.Unde nec
—
requiratur. 1. sacerdosne sit remissior.Timeatpoenas daemoniacus timeaturneOdaemon.christumquisquepaseit
Hefi.Phineesobseveritatemlaudatur.2. pecoatores corre- aut diabolum.Aotibusproditurquidsit conviva.Quotqtiis
pli reponunt se non esse solos. 3. Adduiitmalorumres vifia,lot habetdreiriones. 2.Superbusnonestsme daemone,
non esse minussecundas.Cttrid ita (iat.Affjictionis neoes- neo n ee
invidus, aduller, nec mendax.3. Ut peccatiscito
sitas.4. Rempdiain aeternutn mansuranobishicprovidere medicinacuretur. 2347-2548
debemus.5. saeerdotesmedioispirituaies: corporumme- SERM.CCCXV. Deeo quodChristianorum temporapraedicta
dicosin quoprtecelhmt. 2320-2522 sunl, et quodEcelesiaa tentationibusnonvacet.—1. Ep-
SERM. CCCII. De studiosapientire,lectioneet medita- ciesiaede adversariissuisultio.Quidin persequentealten-
lionelegis Dei.— 1. coguilioneDeinihilmelius.Scientia dendum.2. DiabolusEcclesiamprimo infestavitut Ieo,
vera. sapientiaperiecta.vita beata. 2. Quantaconferat draeooumblanditur.Deblandimentis. 4. Lauset vitupera-
bonalectio Scriplurarum. Hujus et orationisdiserimen.5. tio parvidueenda.5. Auditaruminentur. 2348-2551
Quidpo$tlectionessaoraspraestandum. 2525-2524 SERM. —
cccxvi. De sanetoLaureutio. 1. Sanetispe ad
SERM. CCCIH. Admonitiopopuliut leotionesdivinasaudi- toleranliamaecensi.2. Agnisanguraecandidantur.5. Iau-
restudeant, etc. —1. Aleclionesacrauulliisexeusalur. rentiuseumStejitia.no coinparatur. 2351-2552
Noninopiatemporis.2. Non legendiinij.erifia. •erintm SERM. cccxvit. tn NataliMartyrumMassteCandidae.—
Oeilumenet cibusanimre.3. Rusticusid polest eiau„ire sia--sa candidaundesic dicta.Exquibuscollecta. Ibid,
 8421 SERMONUM1ND1CES. 242?

S. AUGUSTINI EPISGOPI

SERMOJYUM ORDO NOVUS

CUMORDINE\ETERI COMPARATUS.

AUGUSTINI Ordonovus. Ordovelus.

LXix DeverbisDomini io
SERMONESDE SCRlPTURlS. LXX lbid. 9
LXXI Ibid. M
Ordonovus. Ordovetus. LXXll Ibid. 12
I DeDivcrsis 14 LXXUT DeDiversis 46
U DeTempore 72 LXXIV Nuncprimumvulgatur. » -
III In Fragmentis 32 LXXV DeDiversis 22
lv DeDiversis 44 . I.xxvi DeVerbis D omini 15
v inter Sirmondianos 1 LXXVH De Tempore 74
VI DeDiversis 17 LXXVIH DeDiversis 69
VII InterCarttiusianos 6 LXXIX Ibirl. 25
VIII m Fragmenlis 2 Lxxx inter sirmondianos 54
IX fn Tom.nono,et de Temp. 96 Lxxxt Ibid. 53
X Nuncprimumvulgatur. » Lxxxu DeVerbis D omini 16
XI Inter.Homilias 18 LXXXIII Ibid. 15
XII DeDiversis 16 LXXXIV lbid. 17
XTII DeTerapore 94 l.xxxv De Tempore 203
XIV Ibid. 110 LXXXVI De Diversis 45
XV lbid. 254 LXXXVH DeVerbis D omini 59
XVI Internomilias 1 LXXXVIII ibid. 18
xvu Ibid. 28 LXXXIX Inter Carthusianos g
XVIJI De Tempore 220 xc lnter sirmoudianos 14
XIX Intersirmondianos 4 xci DeTempore 254
XX lbid. 3 XCll lbid. 255
XXI lbid. 5 XCIII DeVerbis Domini 23
XXII DeTempore 109 XCIV l)eSanctis si
XXUI De Diversis 122 XCV Nuncprimumvulgatur. »
XXIV Inter sirmondianos 6 XCVI DeDiversis 4.7
XXV DeDiversis 19 XCVTI DeVerbisDomini 21
XXVI DeVerbisApostoli 11 XCVIII Ibid. 44
XXVII Ibid. 20 ' XCLX Inter Homilias 23
xxvm Inter Carlhusianos 7 C DeVerbisDomini 7
XXIX DeDiversis 3 CI I)eSauolis 44
XXX DeverbisApostoli " 12 CH De verbisDomini 24
XXXI Desanctis 45 CIII Ibid. 26
XXxil DeDiv.20, et interHomil. 51 CIV Ibid. 27
XXXUI DeDiversis 18 cv Ibid. 29
XXXIV Ibid. 2 CVI lbid. 50
XXXV Inter Sirmondianos 10 CVU De Temp.196, et deDiv. 28
XXXVI DeTempore 212 CVIII DeverbisDomini 59
XXXVII De Diversis 45 CIX Ibid. I
XXXviu De Tempore 245 CX Ibid. 51
XXXIX lnter Homilias 13 CXI Ibid. 32
XL Ibid. 11 CXU lbid. 33
XLI InterSirmondianos 11 CXIH Uiid. 55
XLII Inter Homihas 29 CXIV Nuneprimumvulgatur. »
XLIII Deverbis Apostoli 27 CXV I)everbisDomini 36
XUV Inler Homilias 56 CXVI InferParisienses 4
XI.v Inter Sirmondianos 12 CXVH De verbisDomini 58
XLVI DeTempore 165 CXVTII inter sirmondianos ' 13
XLVU ln loiiionono. » CXIX DeDiversis 24 »
XLVllf De rempore 236 CXX ' Ibid. 84
XLIX ibid. 257 cxxi DeDiv. de in
85, Temp.28, App. 27
L DeDiv.15, et inter Homil. 50 CXXll DeverbisDomini ' 40
1.1 DeDiversis 63 CXXIII Ibid. 41
LII DeVerbisDomini 63 CXXJV Ibid. 42
Llll mter Parisienses 14 CXXV InterSirmondianos 15
Llv DeVerbisDomini 2 CXXVI inter Homilias 52
I.v ibid. 4 CXXVIl DeverbisDomini 64
LVI DeDiversis 48 CXXVIII ibid. 43
Lvn lbid. -' 9 CXIX ibid. 43
LVTll Intei Homilias ' 42 CXXX Nunc primumvulgatur. »
LIX De Tempore 155 CXXXf De VerbisApostoli 2
LX Ibid. 30 CXXXU DeverbisDomini 46
J.XI DeverbisDomin; 5 CXXXIII InterCafthusianos 8
LXll ibid. . 6 CXXXIv DeVerbis D oraini 48
LXIII mter Parisienses 3 CXXXV InterHomilias 43
LXIV DeDiversis . 119 CXXXVI Nuncprimumvulgatur. t>
Lxv InterParisienses ;. 13 CXxxvfl DeVerbisDoraini 49
LXVI Nuncpnmumvulgatur, . ',, » CXXXVHI U)id. 50
LXVII. Deverbis Domim ;' ''' V-' .. 8 CXXXIX Ibid. 81
LXVII, -DC '' CXC ijiier&irmoiidiaiios 18
' . ' Diyersis ' \ ^, ',2.
,- \_*~ . ,y.
 8423 SERMONUMINDICES.
.-
Ordonovus. Ordovetus. ordouovus.
CXIJ Deverbis Domini 55 ccxxm Ordovetus.
CXIJI Dev. Dom.54. et inter Homil. 34 ccxxiv DeDiversis
CXLUl Deverbis Dommi De Tempore _l
CXI.IV lbid. 60 CCXXV DeDiversis '6*
CXLV Inier Carlhusianos 61 CCXXVI Ibid 53
CXLVI DeVerbisDomini 3 CCXXVH jbi^; 82
CXLVH De Sanclis 62
CXLVUI De Diversis 24 PP^™ miervignerianos,p.2, ??
17
CXLIX 10 rrvv^
ccxxx «"acprimumvulgatur.
De *
lbid. 26 ccxxxi Diversis
CL Intomosexto. De Tenipore ,';9
CLI De Tempore » ccxxxn ibid J11
CLU 43 ccxxxni J {*
CLUI
Nuncprimumvulgatur.
De verbis Apostoh » CCXXXIV DeDiversis ibid 86
cnv 4 ccxxxv De
lbid. 5 CCXXXVI De Tempore ,Hl
CLV Ibid. 6 CCXXXVHDe Diversis *A°
CLVI Ibid. 13 Tempore ,_$
CLVH lbid.
CLVIU Ibid. CCXXXIX *u,lePriniumvulgalur.
23 rrvvvX™ De Temnore li_
,,"
CLIX Ibid. 16 CCXL ibid. 1M
CLX inter Carttiusianos 17 CCXU Ifoid 159
CLXI De VerbisApostoli 11 CCXIJI ibid f*>
CLXU In 18 CCXIJII DeDiveYsis li 7
CLXUI DeFragmenlis
VerbisApostoli 3
3 ^v^y lnter Sirmondianos ,2
CLXIV lbid. CCXLV Derempore ,iZ
CLXV Ibid. 22 'K
CLXVI DeDiversis 7 rrxiLv.i iQter viS,lerianos,p. 2, ™
CLXVII De VerbisApostoli 25 rr^vm
CCXLVIII ,,"1°J)nmum ™lgatur.
24 CCXLLX tater DeTempore; ,,„
CLXVHI luter nomilias 17 vignerianos,p. 2,
CLXIX I)e verbis Apostoli 2i
CLXX i)e Tempore 15 CCLI De niversis -?*
CLXXI De VerbisDomini 49 CCLU ILjd.
CLXXH De verbis Apostoli 37 CCLiii 1)eTempore
52 CCLIV , ,£
CLXXlfl lbid. 55 cci.v ibid. 49
CLXXIV Ibid. De Diversis 131
CLXXV Ibid. 8 Inter sirraondianos
CI.XXVI Ibid. 9 r?ill KUDC ,1
10 rr v ,
CCLVIII I)ril,mmvulgalur. ' \,"
CLXXVU Intcr carttitisianos 10 CCLix Kunc primunivulgalur. '
CLXXVIUDe VerbisApostoli 19 cci,x nuer sirmoiidianos Z
CLXXIX De Diversis 27 CCLXl De.Diversis .,
CLXXX Deverbis Apostoli ibjd. 11
CLXXXl ibid. 28 CCLXlf jjjid. 12 .
CLXXXII Ibid. 29
50 m xiv J.)eTemp- "*' et de ,)iver^ '0
*"
CLXXXIII Ibid. 51 riilJ
,CCLW ^uuc jjnmumvulgatur.
jnier 1'arisienses l
™, Iuter carthusianos _
SERMONES DE TEMPORE. LCLXVU De Tempore - ,02
CCLXVIII inter sirraondiancs *SS
CCLXIX ibid. ~?
CLXXXIVDe Diversis CCLXX Jbid.
CLXXXV Ibid. 56 CCLXXI II
Cl.XXXVI De Tempore 62 CCLXXH De Tempore ,™
CLXXXVUDe Tempore 19 Inter vignerianos,p. J,
27 Jg
CLXXXVUI idid.
CLXXXIX Da Diversis 25 SERMONESDE SANCTIS.
CXC Ibid. 55
CXCl Ibid. 61 CCLXXIII ue Diversis
60 CCLXXlv lnter Parisienses 101
CXCll De Terajjore 8
CXCIII DeDiversis 16 CCLXXV Ibid.
58 CCLXXVI De Sanctis 9
CXCIV De Tenijiore 25 CCLXXVHI)e Diversis 12
CXCV ibid. 12 CCLXXVHI Ibid. 102
CXCVI DeDiversis 54
CXCVll lu liagnienlis 59 CCLXXIX lnter Rirmondianos
5-10 CCLXXX DeDiversis 24
CXCVIII mtor sirmondiaiios 103
CXCIX DeTemjiore 7 CCLXXXI lbid.
34 CCLXXXII ibid. 104
CC Ibicl. 50 CCLXXXIll Ibid. 103
CCI ibid. 51 CCI.XXXIVInter Carttiusianos 42
CCII Uiid. 1
CCIII DeDiversis 32 CCLXXXV Ibid.
64 CCI.XXXVIDe Diversis 4
CCIV Inter Mgnerianos,p. 2, 7 CCLXXXVII Ibid. 39
ccv De Diversis 68 CCLXXXVIII 40
CCVT ibid. Intersirmondianos 25
<:cvu Ibicl. " 70 CCLXXXIX Inter vignerianos,p. 2,
71 CCXC fnter Homili;is: 3
CCVlll Ibid. 44
CCXLX Uiid. 72 CCXCI
CCX lbid. 73 CCXCII lntervig;nerianos,
De Sanctis p. 2, 4
74 CCXCIII Inter vigneriahos,p. 2, 23
CCXI inter Homilias 5
CCXll De Diversis 40 CCXCIV De VerbisApostoli 14
CCXIlt De Tempore 75 CCXCV I)e Diversis 108
CCXlV Ntracpriraumvulgatur. i 19 CCXCVT De Diversis
» Ccxcvn 103
CCXV lnler Vignerianos,p. 2, ibid. 107 .
CCXVI De Diversis 16 CCXCVIII Ibid. 41
ccxvil Nuncprimufflvulgalur. 8 CCXCIX Nuncprimumvulgatur. »
ccxvm De Diversis » CCC DeDiversis
76 CCCl 109
CCXIX Ibid. Ibid. 110
CCXX lbid. 77 CCCII lbitl. 111
CCXXI ibid. 78 CCCJll ibid. 123
CCXXII Ibid. 79 CCCIV lbid. 57
80 cccv mter Sirmondiaaos 26
242S SERMONUMINDICES. 242G
Ordonovus. ordovetus. Ordonovus. ordovetus.
eccvi De Diversis 112 CCCLXXXVI DeTempore 170
cccvii mter parisienses 10 CCCLXXXVII inter Homilias
' 5
cccvm ibid. 11 CCCLXXXVUI Jbid. 19
CCCIX ibid. 12 CCCLXXXTX Inter Sirmondianos 40
CCCX De Diversis 113 cccxc Inter vignerianos,p. 2, 15
CCCXI ibid. 115 CCCXCI DeTempore 246
CCCXII Ibid. 116 cccxcil InterHomilias 49
CCCXJII ibid. 114 cccxcni Ibid. 41
CCCXIV ibid. 95 cccxciv Kunc primumvulgatur. ».
CCCXV ibid. 93 CCCXCV Nuncprimumvulgalur. »
CCCXVI Ibid. 94 cccxcvi Nuncprimumvulgatur. »
CCCXVII ibid. 92
cccxvm inter sirmondianos 25 SERMONUMFRAGMENTA.
cccxix De Diversis 51
cccxx ibid. 29 I UlaDuo. 1
cccxxi ibid. 30 II sienim. 22
CCCXXH ibid. 31 III Quise exaltat. 23
cccxxin ibid. 32 rv Rex ergo. »
cccxxiv l])id. 33 V Gloriemurergo. »
cccxxv inler sirmondianos 30 VI Nequeenim. 29
CCCXXVI Inter Vignerianos,p. 2, 30 VII Quodenim. 21
CCCXXVIIInter Sirmondianos 27 Deus. »
CCCXXVIII DeDiversis 117 IXVlii.
* Dixitque 13
33 X Humiliatusest.
cccxxix Inter vignerianos,p. 2, Cortiominis. 19
CCCXXX Inter Sirmondianos 29 XI BeaiusApostolus. »
occxxxi DeDiversis 100 XII Quareautem. 16
CCCXXXUInter Sirmondianos 28 XIII Factussum. »
CCCXXXIII Inter Homilias 14 Xiv Qui potest caperc. »
CCCXXXIV De Sanclis 48 XV Corripite inquietos. »
CCCXXXV ibid. 30 invenimusmalos. »
CCCXXXVI DeTempore 256 XVI Nonest nobis. »
CCCXXXVH inter Parisienses 16 XVII »
cccxxxvm ibid. 17 XVIII Quidicit. »
cccxxxix Inter liorailias 23 XIX oportet ergo.
Cumautem. »
CCCXL lnter sirmondianos 39 XX »
XXI AposlolusPetrus. »
XXff In illisveteribus.
SERMONESDE.DIVERSIS. XXUI Ipse enim. »
CCCXLI De Tempore 40 SERMO ERACLII.
CCCXLII Inter Sirmondianos 8
CCCXLUI Inter Carttiusianos 2 Hicsermonuncprimumproditex codicema-
CCCXLIV Inter sirmondianos 31 nuscriptoEcclesise Bellovacensis.
CCCXLV ibid. 32
CCCXLVTKuncprimumvulgatur. »
CCCXI.vn De sanctis 17 APPENDIX.
CCCXLVlllDe Tempore 214
CCCXLIX De Tempore 52 SERMONESDE SCRIPTURIS.
CCCL ln tom.nono,et de Temp. 39
CCCLI m tom.nono,el inter Homil. 50 I m tomonono.
CCCLII Inter Homilias 27 H DeTemp.51; post, in App. 34
CCCLM lbid. 20 m ibid. 68 ibid. 37
CCCLlV De verbis Domini , 53 iv De Tempore 34
CCCLV De Diversis 49 V Ibid. 70
CCCLVI ibid. 50 VI Ibid. 71
CCCLVII mter sirmondianos 35 Vil lbid. 73
CCCLVUI ibid. 36 Vftl Ibid. . ]5
CCCLK DeDiv.91, et inter Sirm. 57 IX mter Vignenanos,p. 2. 12
CCCLX inter sirmondianos 38 X De Tempore 78
CCCLXI De Diversis 120 XI D)id. 79
CCCLXII ibid. 121 XII Ibid. 80
CfXLXUl inter Sirmondianos 2 xm iMd. |1
XIV Ibid. 8»
SERMONESDUBII. xv Ibid. 8J
XVI Ibid. 8*
CCCLXIV DeTempore 107 XVII lbid. 83
28 xvni lbid. ™*
CCCLXV Inter vignerianos,p. 2, »
CCCLXVI Inter Sirmondianos 9 xix Nuncprimumvulgatur.
25 xx De Tempore 87
CCCLXVHDeverbis Domim
CCCLXVIU Inter Homilias 37 XXI ibid. . 95
CCCLxrx De Tempore 5 XXII lbid. »8
CCCLXX DeTempore 20 xxni De Tempore 8»
CCCLXXI De Diversis 32 XXIV Ibid. «»
CCCLXXII Ibid. 54 XXV Ibid. *£.
cccLxxm ibid. 66 XXVI Ibid. »3
CCCLXXIV Ibid. 67 xxvii De Temp.97; post, m App. 3S
CCCLXXVmter vignerianos,p. 2, 9 xxviu De Tempore 109
CCCLXXVI De Tempore 160 XXIX JJrid. »0;
cccLXXvn DeDiversis 57 XXX Ibid. .m »«
24 xxxi De Temp.99; post, App. 40
cccLXXvminter vignerianos,p. 2 401
CCCLXXIX ibid. S XXXU DeTemp iw>
CCCI.XXXmter vignerianos,p. 1, 6 XXXUT lbid.
6 XXXIV Ibid. 1"3
CCCLXXXI ibid., p. 2,
CCCLXXXU DeSanctis 4 XXXV Ibid. JOS
CcaJiXXni InterHomilias 24 XXXVI Ibid. *0»
cccLxxxrv Deverbis Apostoli 4 XXXVTI lbid. ]_{'
38 xxxvm ibid. im
CCCLXXXV InterHomihas
 5457 KERMOMJMHVMriKg. 2498
Ordonovus. Ofaovetus. iordo novus.
XXXIX De Tempore Ordovelus.
XL 200 CXXlll i De Temp.15; jiost, lh App. 24
lbid. 201 l
CXXIV Ibid. ibid.
XLI Uiid. i 24; 25
VXLII 204 cxxv De Tempore 17
Ibid. 206 CXXVI i Ibid.
JXI.III DeTemp.207, post, in App. 62 CXXVH i 22
Ibid. 2."
JXLIV DeTempore 208 icxxviu ibid.
iXLV Ibid. i ! l.i
•XLVI (210 CXXix Inter vignerianos,p. 1, 11
DeTemp. 211; post, in App. 65 i
CXXX Urid. 15
XLVII Ibid. 226; ibid. 65 i
CXXXI Inter
XLVIII Ibid. 228; ParisienSes 1
ibid. 66 iCXXXII De Tempore ! TA
XLIX Jbid. 229; ibid. 67 i
CXXXIU De
L Ibid. 224; ibid. Temp. 3 3; in
post, App. S;J
64 i
cxxxiv lbid 57; ibid. 29
LI De Tempore 225 <
CXXXV De
LU Ibid. iCXXXVl Tempore 36
222 Ibid. , 29
LUI inter nomil.2; post,in App. 13 CXXXVH Inter
Liv Inter Homilias iCXXXVUIDe Diversis Vigneririnos, p. 1, 3
LV 33 65
Inter Homil.4; post, in App. 14 CXXXIX hiter Ambrosianos
LVI Ibid. 46; ibid. 20 CXL De 12
I.vu DeTempore Tempore 55
LVHI 218 CXLI Jbid. 56
lbid. 217 CXLII Ibid.
JJX Ibid. 62
LX De Temp.242; post, in App. 240 CXLIII Ibid. 64
LXI 69 cxtiv Ibid. 65
ibid. 169; ibid. 57 CXLV lbid.
LXII ibid. 59; ibid. 69
LXIIt De Tempore 35 CXLVI Inter Vignerianos,p. 2, 13
LXIV 60 CXLVII De Temp. in
77; post, Ajip. 38
lbid. 182 CXLVlil Ibid. ibid.
LXV ibid. 65; 36
LXVI 126 CXLXIX De Temporei 127
lbid. 202 CL De 121
LXVll Nunoprimumvulgatur. » CLI Temp. ; post, in App. 46
LXVTU CaesariiHomil.Balttz. Ibid. 117; ibid. 43
13 CUI lbid. 118; ibid. 44
LXtX Nuncjjrimuravulgatur. » CLIII Ibid.
l.xx DeTemp.48; post, in App. 114; ibid. 41
33 i CILV lbid. 120; ibid. 45
LXXI De Tempore 253 i CLV Ibid. ibid.
LXXlI DeV.Dom.14; post, in App. 2 I CLVI 150; 49
LXXHI De Tempore l CLVll DeTempore 122
LXXIV 250 ibid. j 134
ibid. 247 CLVUI De Tenip.132; in
LXXV DeV. Dom.20; post, in App. post, App. 5C
4 CLIX Ibid. 136; ibid. 51
LXXVI CresariiHomil.Bibl.patr. » CLX lbid. ibid.
LXXVH De sanctis 137; 52
38i CLXI lbid. 156; ibid. 54
LXXViH CsesariiHomil.Bibl.Patr. 59 i CLXII Ibid. ibid. 56
Lxxix De Tempofe 124. CLXIII 161;
LXXX De Temp.128; post, in App. Ibid. 158; ibid. 52
48 ! CLXIV DeTempore 15t
LXXXI De Tempore 209 l CLXV Ibid.
LXXXU De v. Dora-19; JJOS!, in Apj). 152
5 I
' 14i CLXVn CLXVI ibid. 142
LXXXIll Inter vignerianos,p. 2. Ibid.
LXXXIV DeV.Dom.28; post, in App. " 154
5 ; CLXVIII ibid. 16?
LXXXV De Tempore 171 CLXIX De in
LXXXVI Inter Homilias. Temp.159; post, App. 86
48 I CI.XX Inter Vignerianos,p. 2, 2C
LXXXVll DeSanclis31; post, in App. 81 CLXXI De
LXXXVHI Ibid. 53; ibid. Tempore 162
82 ! CLXXlf DeTeiiip.157,;post, App. in 8G
LXXXIX CresariiHomil.Bibl.Patr. 19 I CLXXIll Inter
XC lnter Vignerianos,j>.2, vignerianos,p. 2, 23
XCI 10 I CLXXIV DeTempore ! 173
Nuncprimumvulgatur. » CLXXV lbid.
XClI De Tempore 41 172
XCUI CLXXVi De Temp. 176; post, App.in 58
Ibid. 92 ! CLXXVH
XCIV Inter Ilomil,22; post, in App. I DeTempore 175
XCV 18 ' CLXXVHI Ibid. 177
De Tempore 104 CLXXIX Ibid.
XCVI Dev. Dom.52; post,in App. 6 j CLXXX 178
XCVU Ibid. 57; Ibid. 178
ibid. 7r CLXXXI Ibid. 180
XCVUI De Tempore 166 5 CLXXXH lbid.
XCIX DeV. Apost.26; post, in App. , 185
C 10 ) CLXXXffl De Temp. in
188; post, App. 61
Ibid. 25; ibid. 9) cr.xxxtv
CI Inter Homil.45; j)ost,in App. DeTempore 184
Cli 19) CLXXXV De Temp.183; post, in App. 60
De Temp.43; post, in App. 51 l CLXXXVI Inter
CUI Ibid. 47; ibid. 32 i CLXXXVII vignerianos,p. 1, 4
CIV De sanctis m ter Vigaerianos,
! p. 2, 25
CV 41 l
lnter Homil.15; post, in App. 17i
CVI In tomonono, et de Temp. 46 SERMONESDE SANCTIS.
1CVU De Tempore 42? CLXXXVIJI
CVin ibid. 53 CLXXXIX DeSanctis. 13
CIX Dev. Apost.54, post, in App ,
11\ CXC DeSanctis 14|; et de DiV. 35
CX Ibid. 55; ibid. 22i CXCI De Sanctis 15; post, in App. 74
CXI Inter Homil.10; ibid. 16 CXCII Sermoni sup.!proximesubjicilur »
cxn De Tempore 44l5 CXQII DeSanctis 16
CXftl fbid. 190i CXCIV De Tempore 14
cxiv ne Diversis 97 CXCV De Sanclis i 18
De Tempore18; post, in App. 25
SERMONESDE TEMPORE. cxcvi DeSanctis 20; ibid. 76
r CXV De Tempore' CXCVII DeSanctis | 21
> CXVI 1
l cxcvill De Sanctis36;post, in Apn. 84
ibid. 2
i CXCIX Ibid.
CXVH ibid. ~ 22;; ibid. 77
CXVBI 7 CC Inter Vignerianos,p. 1, 3
Ibid. 8i CCI DeSanctis
CX1X De Teinp.9; post, in App. in
26; post, App. 78
CXX 211 CCH lbid. 27; ibid. 79
De Tempore 21I CClll DeSanctis
CXVI DeT;-;mp.40; post, in App. 22i 29
CXXU liiid. 11; CCIV Ibid. 23
ibid. 385 CGV Uiid. 28
 2429 SERMONUMINDICES. 2450
ordonovus. ordo vetus. Ordonovus. ordovelus.
CCVI DeSanctis30; post, in App. 80 CCLXVll De Tempore lifi.
CCVU Desanclis 52 CCLXVHI De V.Dom.5; post, in App. 1
CCVU.I DeSanctis55; rjost,in App. 83 CCLXIX Ctesar.Homil.Bibl.40; Baluz 10
, CCIX Ibid. 37; ibid. 85 CCLXX Inter Homilias 8
CCX ibid. 5; ibid. 71 CCLXXI Ibid. 6
CCXI Uiid.2; ibid. 70 CCLXXII De temjiore 1(38
CCXII DeSanctis 3 CCLXXIII ibid. 61
CCXIU DeDiversis 98 CCLXXIV CresariiHomil.Baluz. 9
CCXiv ibid. 99 CCI.XXV Inter vigncrianos,p. 2, 58
ccxv DeSanctis 1 CCLXXVI CresariiHomil.Bibl.Patr. 21
CCXVI DeDiversis 96 CC1.XXMIDe Tempore 219
ccxvn DeSanclis 6 CCLXXVTII De Temp.241; post, in App. 68
CCXVm Ibid. 9 CCLXXIX Inter vigueriauos, p. 2, 29
CCXLX Ibid. 8 CCLXXX De Tempore 251
CCXX De Sanctis10; post,in App. 72 CCLXXXI Ctesariinomil.Bibl.Palr. 12
CCXXI Ibid. 11; ibid. 73 CCLXXXUCrcsariiHomil.Baltiz. 8
CCXXn DeSanctis 43 CCLXXXIH cresariillomil.Bibl.Patr. 53
CCXxm ibid. 44 • CCLXXXIV Iuter Sirmondiauos, in App. 5
CCXXIV Ibid. 46 CCLXXXVInter vignerianos,p. 2, 8
CCXXV Ibid. 47 CCI.XXXVlcaesariiHomil.Bibl.Patr. 34
CCXXVI ibid. 49 CCLXXXVU lnter ffomil.7; jiost, in App. 15
CCXXVII Inter vignerianos,p. 1, 18 CCLXXXVUI inter vignerianos,p. 2, 57
CCXXVffl Caesariotribuitur. » cci.xxxix DeTempore 245
CCXXIX De Tempore 252 CCXC Ibid. 248
CCXXX ibid. 255 CCXCI ibid. 249
CCXXXI Ibid. 253 CCXCU Ibid. 214
SERMONESDE DIVERSIS. CCXCUI ln tonionono; post, de Temp. 230
CCXCIV 231
CCXXXU DeTempore 189 CCXCV DeTeni|;orelbid. 232
CCXXXIU ibid. 129 CCXCVI inter vignerianos,p. 2, 39
CCXXXIV lbid. 6 CCXCVII I)e Temjiore 215
ccxxxv DeTemp.125; post, inApp.
' 47 CCXCVHl ibicl. 111
De
CCXXXVI Terapore 191 CCXClX csesariiHomil.Bibl.Patr. 2S
CCXXXVTI fbid. 192 CCC Inter Homilias 26
CCXXXvniDeTempore 195 CCCI mter Vignerianos,p. 2, 36
CCXXXIX lbid. 194 CCCII DeTeni|iore 112
CCXL inter vignerianos,p. 1, 13 CCCIII CresariiHomil.Bibl*Palr. 20
CCXLI De Temji.115; post,inApp. 42 CCCIV De Temjjore £05
CCXLlI DeTempore' 151 CCCV cresariiHomil.Bibl.Patr. 22
CCXIJtl lbid. 123 De Temjiore. 227
CCXLlv lbid. 195 CCCVI
CCCVH CtesariiHoqiil.Bibl.Part. 24
CCXLV Ibid. 5 CCCVHI Ibid. 9
CCXLVI DeV. Dom.58; post, in App. 8 CCCIX Ibid. 16
CCXLVII Desanctis 19; ibid. 75 cccx inter Homilias 47
CCXLVUJDe Temjjore 153 CCCXI lbid. 39
CCXLIX Ibid. 67 CCCXII De rempore 76
CCL DeSanctis. 39 CCCXIH cresariiliomil.Bibl.Patr. 10
CCU lbid. 40 CCCXtV Ibid. 25
ceLB lnter Homilias 16 CCCXV inter Homilias 33
CCLUl Ibid. 12 CCCXVT ne Diversis 38
CCUV De Tempore 66 1. 17
CCLV ibid. 57 CCCXVH mter Vignerianos,p.
CCLVI csesariiHomil.Baluz. 2 SERMONESDENISIANI.
CCLVII CresariiHomil.Bibl.Palr. 13
CCLVM De Tempore 58 I Multasdivinaslectiones. 2
CCLIX CresariiHomil.Baluz. 3 II RoddeiulisermonisoUicium. 5
CCLX cresariiHomil.Bibl.Patr. 17 Ui sicut vcritasper Apostolos. 4
CCI.XI crasariillomil.Baluz. 1 IV Locjuiinur charilativestrre. 11
CCLXII CresariiHomil.Bibl.Patr. 1 v projiter iastidicim
auditoris. 13
CCLXIU Crjesarii Homil.Baluz. 4 vi sauctasclemnitas. 14
CCLXIV ibid. 12 vn BOiium cst loquide Charitate. 19
CCLXV De Tempore 115 vin rrimo rcspondeamfralri. 22
CCLXVI Ibid. 216 IX cliristiauorumfides. 24

S. AUGUSTINI EPISCOPI

SERMONUM ORDO VETUS

CUM ORDINE NO\0 COMPARATUS.

SERMONES. Ordonovus. Ordovetus.

4 SanctiEvangeliicapitulum. . LV
DE VETERI DOMIM 5 In lectionosancfiEvangelii. LXI
Ordonovus. 6 Ar.divimiis
cum Lvangeliiun. LXII
Ordovetus. 7 Decajiitulolivangclii. C
1 Evangeliumaudivimus. CfX• 8 sanctumEvangeiium. IXVll
2 Soletmultosmovere. Liv. 9 iMirum quibusdainvidetur. LXX
3 Cumnobispro oflicio. In Appendice. CCLXVIU10 Audivimus in Evangelio. LXTX
2431 SERMONUMINDICES. 24o2
Drdonovus. Ordovelus. Ordonovus. i Ordovetus.
11 Magnaqurestioest. LXXI 31 vestraecharitatisexspectatio. CLXXXIH
12 AdmonuitnosDominus. LXXII 32 Admonetnos beatus Apostolus. CLXXII
13 Evangeliumquodrecentissime. LXXVI 33 Quandocelebramusdies. CLXXttt
14 Audivimus,et quodammodo. App. LXX 34 OmniuniChristianorum. App. clx
15 Hestemodie. LXXXIII 35 Modo,fratrescharissimi. lb. cx
16 AdmonuitnosDominus. LXXXU
17 DixitDominuscuidam. LXXXIV HOMILIiE QUINQUAGINTA.
18 Bene nobiscumnovit. LXXXVHI
19 Nonnullifratres. App. LXXXII 1 Vocanshnmanumgenus. XVI
20 Scireet intelligeredebemus. ib. LXXV 2 Frequenter,ffatres. LIII
21 Fratres,quodaudislismodo. XCVII 5 (pars est Ep.ad Probam,de vid. Deo,App. l. 2.)
22 (omissus,quia est q. 59 in 1.83 Qutest.t. 6.) creleraquibus. i
23 Hesternodie qui adfuistis. XCIII 45 Inter App. LV
24 DominusnosterJesus. CII 6 Frequenterin Scripluris. CCCLXXXVH
25 Advertitsanctitasvestra. CCCLXVH 7 Frequenter in Evaugelio. Ajip. CCLXXI
Si diligenterattenditis.
CUI 8 Beatus lb. CCLXXXVI
26 VerbaDomininostri. CCLXX
27 SanctumEvangelium, CIV 9 (Conflata apostolusPaulus. lb.
28 Apostolisancli." est ex Serm.i178.)
App. LXXXIV 10 Apostolum, cum legeretur. App. cxi
29 Audivimus nos exhortantem. cv 11 fratres. XL
30 AudistissancfumEvangelium. cvi 12 Frequenler,
31 Dearbore ficulnea. CX 13 ln omnibusScripturis.
fratres.
App. CCLUI
XXXIX
32 Tria satafarinte. CXI 14 Audivimus,
Dominus noster Jesus. CCCXXXM
35 Lectionessanctte. CXII 15 Qualiternos invicem. cv
34 (Enarr.in Psal.70, t. 4.) App.
35 Quodadmonemur. cxm 16 Besurrectioet glorifieatio. Ib. CCLII
36 LecliosancliEvangelii. CXV 17 I.eclionibus,canticis. CLXVllI
37 GauderenosAposloluspraecipit. CLXXl 18
19
DomiiiusDeusnoster.
Lectio ista, fratres. CCCLXXXVm
XI
38 CapilulumEvaagelii. CXVIl 20 Omnium aures. CCCLm
39 Dominusnoster Jesus. CVIU 21 (Confiata quidem
40 Quoddictumaudivimus. CXXn 22 Audistis,ex Enarr.in PS 50, t. 4.)
fratresctiarissimi. XCIV
41 Scilis,fratres. CXXIII 25 Quodadmonemur App.
42 Recentissima in auribusnostris. CXXIV 24 Die Dofflini. XCLX
45 Audivimusverba. quidemomni.
CXXVIII 25 Hodiernus CCCLXXXIH
44 MiraculaDomininostri. XCVIII 26 Antealiquol dies iste. CCCXXXIX
45 Adevangelicamlectionem. CXXtX 27 Vox dies. App. CCC
46 Sicutaudivimus. poenitentisagnoscitur.
CXXXH 28 Canlavimus, CCCLH
fratres. xvil
47 (Tract.33 inJoan.t. 3.)
48 NovitCharitasvestra. CXXXIV 29 Ego, liatres', vires parvas. XLII
49 Nonignoratfldcsvestra. CXXXVU 30 (Parsest Serm.50.1
80 AudivimusDominumJesum. '.XXXVHI31 (Pars est Serm.52.)
51 DominusDeus,JesusChristus. CXXXIX 32 Arcanaet secretaregni Dei.
33 SecundumApostolum.
CXXVI
LIV
52 Licetomnesvirtutes. App. XCVI 34 Ajjp.
55 HocadmonuitDominus. CCCLiv 35 Eriguntnosdivinre lecfiones. CXLII
In omnibus Scripturis. Ajjp. CCCXV
B4 (Parsest serm. 142.) 36 DeDomiao et Salvatore. XLIV
55 Inter cretera,cum. CXLI 37 Modo,fratres, cumdivina. CCCLXVIU
56 (Parsest Tract.71in Joan.t. 3.) 38 Nonsolumin novo. CCCLXXXV
57 Dominivoxest. App. XCVII 39 Felix operarius. CCCXI
58 Accepimus, ffatres. Ajip. CCXLVI App. CCXI
59 DesanctoEvangelio. 'AXXVU 40 Diesistisancti.
60 Medicinaomuiumanimre. CXIJH 41 pcenitentes,poenitentes. cccxciu
CXLtv 42 Symbolum reddidistis. LVUI
61 CumDominuset salvator. CXXXV
62 Lectionehodierna. CXLVi 45 DominusJesus.
44 SanctusJoannes. CCXC
65 Evangelicalectio. Ltl 45 Modocumleclio Actuum. CI
64 Spesnostra,fratres. cxxvii 46 ConUtemini App.
Domino. ib. LVI
47 Remediajjeccatorum. lb. CCCX
SERMONESDE VERBIS APOSTOLI. 18 Hominisciijusdamdivitis. lb. LXXXVI
1 sancla et divinaeloquia. CCCLXXXiv49 Apostolumaudivimus. CCCXCU
CCCLI
2 Audivimusveracemmagistrum. cxxxi 50 Quamsitutilisetnecessaria.
3 Siconsideremus,ffatres. CLXIII
4 Audivimus concorditerque. CLni SERMONESDE TEMPORE.
5 Hesiemamlectionem. CLiv -
6 Hesternalectio CLV 1 Appropinquante jam. App. CXV
7 Apostolumaudivimus. - CLXV 2 Sanctamet desiderabilem. lb. CXVI
8 AudivimusbealumApostolum. CLXXIV 5 LegimussanclumMoysen. lb. CCXLV
9 Quodlectumestmodode sancto. CLXXV 4 (Tract.cont. Paganoset Jud. t. 6.)
40 Dedivinisleclionibus. CLXXVI 5 salvatornosternatusdePalre. CCCLXIX
41 Psalmus,quemcantavimus. XXVI 6 In principioerat Vefbum. Ajip. CCXXXrv
12 Sinedubio,fratres. XXX 7 Rogovos, fratrescharissimi. Ib. CXVU
13 VerbiDeialtitudo. CLVI 8 HocMe, Ifatres charissimi. lb. cxvm
14 In NalalisanctiJoannis. CCXCIV 9 Legimuset fideliter. Ib. cXix
15 Adapostolicamleclionem. CLXIX 10 Quistanta rerum. lb. CXXI
16 Apostolumbeatumaudivimus. CLVin 11 In adventudominico. ib. cxxii
17 Hesternodie. CLIX 12 FiliusDeiidemque. CXCV
18 Apostolumaudivimus. CLXI 15 DominusnosterJesris. App. cxxvm
19 BeatiApostoliEpistola. CLXXVUI14 Fratresdilectissimi. lb. CXCUl
20 Quomoaojanua introducit. XXVII 15 NativitasDomini. ib. CXXfU
21 (Qurestio71m 1.83 Qurest.t. 6.) 16 Hodieveritas de terra. cxcu
22 Omnesnos per Apostolum. CLXTV 17 NativitatemDomini. App. cxxv
23 SicutApostolum ' CLVII 18 caslissimumMarise. ib. cxcv
dixisse.
24 Aposlolum,cumlegeretur. CLXVU 19 Gaudeamus,fratres. CLXXXVI
25 Legimusinlibro. App. C 20 Hodiernusdies.
26 Postresurrectionem. Ib. XCIX 21 Hodiepuer natusest nobis. App. CCCLX^ CXX
27 Inilitimbont*vilre. XLm 22 Venerandanativitas. U>. CXXVJ!
28 primalectio. CLXXX 25 Audite,filiilucis. cxc{v
29 BeatissimusJoannesapostolus. CLXXXI 24 Dthodieamepossit. APP- .„P*5JX
50 QuandoJoannesapostolus, «Lxxxn 25 FiliumDei. CLXXXvui
 2433v SERMONUMINDICES, 2434
ordo novus. Ordovetus. Ordonovus. ordovetus.
26 AnmversariaDomini. App. cxxvn 113 DixitDominuscuidam LXXMV
27 LaudemDominiIoquetur. CLXXXVU114 Admoiieluos, lfatres. AJJJJ. I.LLS
28 Mundusper Dominura. CXXI 113 Syuibolumquodvobio. U>. Ct.Xil
29 IToxime,fratrescharissimi. App. CXXXVl 116 Hodie,ifatrescharissimi. U>. cci.Mil
30 Ad prirtumvirginisadorandum. CC 117 SuscejiitDominus. ib. eu
31 Aniepaucissimos dies. cct 118Forsifanmirum. ib. CLll
32 Hodieruidiei. CCII 119 Symbolumest breviter. ccxill
53 causam,dileclissimi. App. CXXXUI 120 Frequeuieraudiviraus. App. CLIV
34 Nupercelebravimusdiem. CXLix 121 Omiies,inquitDonitiiiis. lf). CL
55 Dominiet salvatorisnoslri. App. CXXXII 122 Diloclissimi fralres. Id. CLVT
36 toteUigerejjossumus. Ib. CXXXV 125 Oporletatteti.Iere. Ib. CCXLIH
37 Licet,fratres dileclissimi. lb. CXXXlv 124 m lectioueevangelica. tb. LXXIX
58 (rotus ex Alcurailib. de Trinit.) 125 Credimusin uimmDeum. U). CCXXXV
39 DivinarumScrijjturarum. CCCL 126 QuoiiiamDomiiiosubveuienle. II). LXV
40 DominusnosterJesus. * CCCXLI 127 Hodie, fratrescliarjssiini. Ib. CXLIX
41 Dominiet salvatorisnoslri. App. XCH J28 RetinetSanctitasvestra. Ib. LXXX
42 Quantumnos, fratres. ib. CVU 129 Credimusin uiittmDeutn. Ib. CCXXXIV
43 Lectiodivina. U). CII 150 HodiernaDie. Ib. CLV
-44 Sicharitati vestrre possemus. Ib. ,_ CXH 151 Quresovos, Ifatres. Ib. CCXI.H
45 Lectiodivina. CLI 132 Peractapassione. Ib. CI.viU
46 Desideriumcharitatisveslrte. App. CVt 153 videamus,tratres. Ib. CCXLvul
47 Cumergoseuielijisos. lb. CIII 154 iitilta suut et niagna. Ib. CLVII
48 SancturaEvangeliura. Ib. LXX 135 Reddidistisquodcreditis. ux
49 Divrareleclionesomnes. CLXX 156Nonqueo,fratres. App. CLIX
50 Omnishomoin Iribulatione. LX 157 Passiouemvel.. Ib. CLX
51 Modocumdivinalectio. App. II 158 Gaudete, fratres. lb. CLXIII
52 Decharitatenobis. CCCXUX 139 Per hosdies. CCXL
53 Quicumque christiauum. App. CVU -140ilesteiao die. CCXXXV
54 Audivimus,fratresctiarissimi. ib. IV 141 RestirreetioDomininostri. CCXXXI
55 Ecce,ftaires ctiarissiini. lb. CXL 142 salutishumanre,fratres. App. CLXVI
56 Domiuuset salvatorn^sler. lb. CXLl 145 Propnafidesest. CCXU
57 Srepeadverlimus. ib. CCI.V 144 ResurrectioDoinini. CCXXXII
58 Rogovos,iraires charissimi. lb. CCI.vui 143 De IiesurrecliorieDomini. CCXXXVII
59 Graduinesse aliquem. ' lb. LXII 146 uodiernodie. CCXXXIX
60 Evangelicalectio. lb. LXUI 147 Dicbushis sanctis. CCXLli
61 Scioet credo. lb. CCLXXII 148 Et bodie lectio recitataest. CCXLViu
62 Rogovos et admoneo. Ib. CXLll 149 Hodietermiuatumest. CCUil
63 Apostolica, dilecfissimi. Ib. CXI.VIII 150 Agnusille legalis. App. CLXIV
64 Omnevitsenoslrtetemj.us. Ib. CXUll 151 sicse habet. CCLtv
63 Adestnobisvenerabile. lb. CXLIV 152 (parsest Serm.243.)
66 Hortaturnos srejiius. Ib. > CCLiv 155 Sacrametiium,dilectissimi. App. CLXV
67 Rogovos, fraires ctiarissimi. lb. CCXIJX 154 Deus misericordiae el justitite. fb. ccxvu
68 CrediditAbrahamDeo. lb. III 155 Et hodieresurrectio. CCXLV
69 HossanctreQuadragesiinae dies. Ib. CXLV 156 Digue,1'ratres. App. CLXI
70 Frequenteradnionui. Ib. V 157 Pasetialissolemnilas. Jb. CI.XXH
71 Lectioilla, fratresctiarrissimi. Ib. VI 138 (Pars est Serm.242.)
72 Nolissimapietas. II 159 Leclioevangelica. App. CLXIX
73 Novumprreceptigenus. App. VII 160 Atitlivitcliaritasvestra. CCCLXXVI
74 Ctiananseaista mulier. Lxxvu 161 RetinetSanctitiisvestra. App. CLXII
75 Pauloante cumdivina. App. vm 162 cerlissimaest fiducia. ib. CLXXl
76 Sihomopriscarasui originem. tb. CCCXII 165 PascliaCtiristi,dilectissimi. lb. CI.XVHI
77 Sibene relinet, iratres. lb. CXLMI 164 Hodiernodie. CCXXIV
78 Si expositionemsanetarum. lb. X 165 spes tota noslra. XLVI
79 Cumdivinalectiolegeretur. lb. XI 166 Legimusin Evangelio. App. XCvm
80 Frequentercharilati veslrte. lb. Xll 167 Doininivox est. Ib. XCVII
81 Quotiesvobis. ib. Xiil 168 in divinisvoluminibus. ib. CCLXXU
82 Inbeato Jacob. ib. XV 169 Felicespacifiei. ib. LXI
83 DebeatoJosephscrijjtumest. lb. xtv 170 intendite, fralresmci. CCCLXXXVI
84 Audivimus in leclione. ib. XVI 171 suavisDominusel mitis App. LXXXV
85 Quamvis,fratrescharissimi. lb. XVII 172 Quoiiiam jejuniorum. ib. CLXXV
86 m Iectionedivina,fratres. lb. XVUI 173 Sciredebeiimset intelligere. lb. CLXXtV
87 Moysesad .-Egyptum. Ib. XX 174 Glorificatio Doraini. CCLXIH
88 Quotieslectioilla. Ib. XXII 175 salvatornoster. App. CI.XXVH
89 .lEgyptiorurn turmre. Ib. XXIII 176 omnia,charissimi. ib. CLXXVI
90 InlecUonibusdivinis. Ib. XXiv 177 Ascensionis Domiiiinostri. lb. CLXXVIII
91 In lectionequa3nobis. lb. XXV 178 Ascensiouisergo Domraicte. Ib. CLXXIX
92 ta lectioneEvangeUi. lb. XClIl 179 Quantisornatibus. Ib. CLXXX
93 Omnes,inquitApostolus. Ib. XXVl 180 Delectataspiccr*. lb. CLXXXI
94 Erudimim,omnes. XIII 181 (rract. de exp. symboli,t. 6.)
. 93 Nonest siriecausa. App. XXI 182 Duosunt, charissimi. App. I.XIV
96 Dominuset Deusnoster. IX 183 sanctitativestras. lb. CLXXXV
97 HaecdicitDominus. App. ^XXVH 184 Discessuruse mundoisto. Ib. CLXXXIV
98 Modo,fratresdilectissimi. Ib. XXX 185Post illam singularem. Ib. CLXXXII
99 Omni3princeps. Ib. XXXI 186 Hodiernidiei solemnitas. CCLXVll
100 Modo,cumdivmalectio. ib. xxvm 187 Diesnobis,fratres. CCLXXI;
101 In lectione. lb. XXXII 188 Fratres....hodierna. App. CLXXXIU!
102 Scireet intelligeredebemus. lb. XXIX 189 Audio,fratres. ib. CCXXXIl
103Lectioquaenobishodie. Ib. XXXIII 190 Apostolilectionem. Ib. CXIII
104 Multisquidenisignis. Ib. XCV 191Multaquidemet frequenter. ib. ccxxxvr
103 In lectionibus. Ib. XXXTV 192 oslendimus,fratres. Ib. CCXXXVII
106 sicutfrequenter. Ib. XXXV 193 Hucusque,fratres. Ib. CCXXXVUI
107Samsonforlitudinemhabuit. CCCLXIV194 ordinemsymboli. Ib. CCXXXIX
d ie
10$ Hodierna audivhnus. App. XXXVI 195 Rogoet admoneovos. Ib. CCXI.IV
109 Audivimus, et contre.muimus. XXII 19S QuiDeumlimetis. CVH
110Cantavimus Domino. XIV 197In Scriplurisdivinis. App. XXXVII
jli Quoties,fratres ctiarissimi. App. CCXCVIU198ModocumRegumlectio. ib. XXXVIU
112 oportet, Iralres charissimij ijb., CCCII 199 (Tract,de S Hseresibus,t. 6.)
 245S SKRMONUM CODICEfL 443*
Ordonovus. Ordovetus. Ordonovus. Ofdovetus.
200 Deduabusmeretricibus. App. XXXIX 27 cum dmnesbeati. ccu
201 m lectionibus. Ib. XL 28 Pjscatorisietpersecutoris. App.
ib. ccv
202 Audivimusevangelistam. Ib. LXVI 29 Hoqiedubs. ib. ccm
203 Inter omnia. Ib. CCCIV 30 BeatissimiLaurentii. Ib. CCM
204 cumdivinalectio legeretur. Ib. XU 31 picit Dpminus. ib. LXXXVII
205 Evangelicalectio. LXXXV 32 cum omriesbeatos. ' ib. CCMI
206 Sicutde beatoEtiadiximus. App. XLII ' 33 Cuisimileest. Ib. LXXXvm
207 CumNaamanregis. lb. XLIII 34 (Tract.de Assumptianp, t. 6.)
208 FrequenterCharitativestrre. Ib. LXtv 35 Adestnobis,dileclissmi. CCVHl
209 Aititudinemdiviuitalissuae. Ib. LXXXI 36 Hodie...Joannis. App.
210 Modocuni divinaleclio. Ib. XLV 37 Hodie,dilectissimi. lb. cxcvtn
211 Duma cultu Dei. Ib. XLVI 38 ModocuriiEvangelium. )b. ccix
2J2 sanciaScriptura. XXXVI 39 Recogitemus. )b. LXXVII
213 Davidpropheta. ib. cci,
App. CCXCVH40 Ofratrescharissimi. lb. CCU
214 Noqdubilo. CCCXLVIII41 in lectioneapostolica. lb. CIV
215 Rogovos,fratres. App. CCLXV 42 in lectioneEvangelii. Ci
216 Gaudeamus. Ib. CCLXVI 43 SiomuiumSanctorum. CCXXH
217 Ecclesiacatholica. jb. LVIII 44 Triuuiphalisbeati. App.
218 Rogovos. lb. lb. ccxxm
LVij 45 Psalmusqui cantatur. XXXI
219 rropitiochristo. Ib. CCLXXvii.46 Nonmartyrium. CCXXIV
220 Adexhortandasmentes. XVHt 47 Quotieseumque, App.
fratres. Ib. CCXXV
221 (ExEnarr. 2 in Ps. 25, t. i.) 48 omniua)cjuidein. CCCXXXTV
222 BeatusJob. App. LII 49 Certamlneuniversorum. App. CCXXVI
223'(Tract.de Patientia,t. 6.) 50 Quonianidies sanctorum. CCCXXXV
224 Promplioremme. App. L 51 Dominifratres. XCIV
228 in lectione. Ib. 14
226 BeatusTobias. lb. XI.vu A PARISIENSIBUSADDITI.
227Faciendiseleemosynis. Ib. cccvi
228 Nonsufficit. Ib. XLViii 1 Sicutdies bodiernus.
229 Quotiescuraque bellicus. lb. Xl.ix 2 (pars est Serm. App. CXXXl
230 Adversusdsemonum. Ib. LXXlll 3 Delectionerecenlissima. 51.)
231 LicetpropitioChristo. Ib. CCXCIV 4 ApparuitDominus. LXm
832 FrequenterCharitatem. Ib. ccxcv 5 CXV{
Audistis lectionem. j CCXXXIII
233 Dominusac Redemptor. Ib. LXXI 6 Solemnitatediei.
2)54InterrogatiJudrei. xc| CCLXY
7 (pars est Serm.88.)
233 Qusestionem rjropositam. XCIl 8
238 Lectionesd ivinorum. Xl.vnj 9 Magnum
Magnum
spectaculum.
et mullum mirandum.
CCLXXIV
CCLXXV
237 Lectionessanctas. XUX 10 Cumsanctum
Evangelium.
238 (Tract.de bonoDiscip.t. 6.) 11 Projitertiunclocum. CCCVU
239 (Tract.de Discip.christ. t. 6.) CCCVIH
240 Jubet tyrannus. App. LIX 12 13
Sermonema nobisdebitum,
Admonent nos
CCCDC
241 Benenoslis. Jb. CCLXXVm 14 Solemnitatesanctte eloquiridivina. LXV
242 Quotiescumque in hoc, ib. LX 15 (Parsest Serm. 160.) Virginis. Lffl
243 Quandocumque castilatem. Ib. CCLXXX1X16 Bonaopera fidelium.
244 Magnummiliigaudium. Ib. CCXCli 17 Quandobona opera. : CCCXXXVIl
245 Duosuut quaein hac vita. xxxvni CCCXXXVm
246 Advos mihisermo. CCCXCi
247 Audivimusex parabola. App, cxxiv SERMONESDE DIVERSIS.
248 Adraonetnoslex divina. lb. ccxc
249 Gloriosum et insignem. l ib. ccxci 1 QuoniamvolnitDominus. CCl.v
250 Nemodicat. Ib. ccxcni 2 Admonitisrimuscantafe. XXXJV
251 Sciendumest. Ib. CCLXXX 3 Admonili sumus,et spiritu. XXDC
252 Quotiescumque.... altaris. Ib. CCXXIX 4 Liberatorisnostri. j CCU
253 Rectefesta Ecclesiae colunt. Ib. CCXXXI 5 Mulliset variismodisi CCLII
254 DecoremdorausDei. XV 6 Narralioresurrectionis. CCXun
255 Sicutoplimenovit. App. CCXXX 7 (Parsest Serra.361.)
256 celebritashujus. cccxxxvi 8 Rudimentaministerii. CCXVI
9 ordo est aedificationis. LVII
10 Cumlectiolegeretur. CXLVUl
SERMONESDE SANCTIS. 11 Nemorasfaciamus. CCLX
12 ResurrectioDomini.I CCLXt
1 Hesternodie. App. ccxv 13 Dominus J esus. CCLXU
| Posthesternum. ib. CCXl 14 Qui meminitdebitisui. t
3 DonetmihiDominus. Ib. CCXIl 15 De Aggteopropheta. t
4 JesufiliusNave. CCCLXXXU16 m divinis. XJB
5 Hesternodie. App. CCX 17 Cum sanct^e lectiones. Vt
6 Quoniam rideo. Ib. CCXVU 18 Quoniam scrijjtum est. XXXIH
7 (Ex 1.22de Civit. c.
Dei, 8.) 19 cum cantaremus Deo^ XXV
8 CredimusJudreis. App. CCXIX 20 Deuset DommuS noster. XXXU
9 Christoigilur. ib. CCXVHi 21 Audivimus FiliumDei. txvm
10 Hodie,fratrescharissimi. Ib. CCXX; 22 Evangelulectio. ! LXXV
41 Quoliescumque... martyria. Ib, CCXXI 23 visionem magnam. LXXIX
12 inpassione. cci(xxv| 24 Dominum nostrum. CXix;
13 CunctorumIicet. App. CLXXXVIU 26 25 Hanc sententiam. CLXVI
14 Hodiede actibus. B), CLXXXJX 27 Antediemdominicum. CXUX
15 Institutiosolemnitatis. lb. CXG verbi Deiassiduos auditores. CLXXtx
16 Noslis,fralrescharissiffli. Ib. CXCil 28 QUi D eum timetis. CVII
17 Multanobis. CCCXLVU 29 DemiraculisDei. CCCXX
18 Adestnobis. App. CXCIV 50 Diximusquidemhesternodie. cccxxi
19 Corruplumpeccatis. lb. CCXLVii 31 Hesternodie. CCCXXU
20 Postitlumsacrosanctum. Ib. CXCLVJ 32 Misericofdia quidemDei. CCCXXIII
21 NaulemsancliJoamiis. Ib. CXCMI 33 Debetanobis. CCCXXIV
22 Horumde terra. lb. CXCIX 54 Hbdieledio de Actibus. CCLXXVin
23 Weihodiefusesolemmtas. CCXOt 55 Hbdiede Actibus. App. CLXXXIX
24 ApbstolumPetrum. CXLVH 36 (Pars est Serm. 279.)!
^o Filjolimei, auditenos. App. CCIV 37 BeatiLaurentii. CCCiV
36 Wim vobjsomninust jb. CQt 38 QuandoiwtaUtwsanctoruja, App. GCCX.V^.
 2437 SERMONUMINDICES. >- algg
Ordonovus. Ordovetus. ordo novus.
39 Martyfes,nomenest graacum. CCLXXXYT2 Priusin GrdOVettiS*
40 Prolixanarratio. CCLxXxvtl 3 fundamento. serm.
Qurestio de Kpistola. vni
41 Debuimusquidem. CCXCVUI 4 Videduasmortes. serm. CLXII
42 Fortitudinemsanctorum. CCLxxxni 5 Revelaturenim Serm. CCGXIJV
45 Evangeliuranos admonuit. LXXXVI 6 Sed forsilan. ira Dei. Serm. cxcvil
44 Hesterntelectionis. IV 7 jjjj^
45 Prrestabitnobis. XXXVII 8 QuidvoJetiatSimon. x\__\\
46 Et hesternodie et hodie. LXXIII 9 Neci|jseAjiostolus. _\___\
47 Durumvideturet grave. XCXVI 10 QuidIjise christusloquitur.
LVI 11 .ludrci estJuno? Jl>idl
48 Bealusapostolus. o lim. lOid]
49 volui. CCCLV serm.
*} 50 Propterquod
charitativestrrehodie. CCCLVl 12 Hocsacrifioium. CCCXLI
_\_\_\t
51 DonetmitiiDominus. CCCXIX 15 Quidest vestisnuptialis? Serm. XCV
52 Katusest nobishodie. CCCLXXi 14 DesideremusvitamChristt.
15 Humiliatusest Dorainus. Serm. CXXX
53 Commendat nobis. CCXXV 16 IX
54 Novitfidesvestra. CCCLXXH17 Quareautem primo
hi judiciumvenit. igaobiles. XU
55 Sancttiicavitnobis. Cl.XXXtX 18 corde Serm. CXXXVI
56 NatalisDommi. CLXXXIV 19 Cor creditur. Serm. CCLXXIX
57 Dilectissimifratres. hominis."
CCCI.XXVU20 sicut morlo
CXCIlI 21 Domini. X
58 Angelorumvocem. Serm. CCXXXVI
59 Hodiemusdies. GXCVI 22 Quodenim mortuusest. \ii
60 VerbumPalris. CXCl 25 Si enim. H
61 DominusnosterJesus. CXC 24 Quise exaltat. JH
62 NatalisDominidicitur. CLXXXV 23 ideospiritussauctus. Serm. CCLXvm
63 Exspeciationem Ctiaritatis. Li 26 Apostolus dioit. Serm. CCLXXXvm
64 Epijihrmia grrecaslingure. CCIII lngemisciiuusgravati. Serm. CCXCIX
65 Aperiaturhodieomneos. CXXXVUi 27 Debet enimvita. serm.
App. cxciv
66 Solemnitasquam. CCCLXXIII28 Quisenim hominum.
___y^
67 Anniversaria celebratio. OCCLXXIV29 Nequeenim.(DeGest.Pelag. 1.10.)
68 observationemQuadragesimae. CCV 50 In illo testamento
\__\_\
69 lnsjiiciendanobis. LXXVIlt 51 Mortificemur.
52 Testaoientumvetus. Serni. CCCLXH
70 Anniversarioreditu. CCVI 55 Serm. Hj
71 in adjutoriomisericordir*. CCVH Admonemus Charitatem. Serm.
72 solemnetempus advenitquo. CCVUI 54 In sacranientodiclum. CCCLIX
Serm. LXXV
75 Solemnelemjjusadvenilquando. CCIX 55 Intelligiturquidem. (ExEnarr.2 Ps. 25.)
74 Solemnetempusadvenitquod. CCX 56 Ipse esl Christus. Serm. CCXLIV
75 Tempusesl ut. CCXII 57 Mihiaulem. Serm. CLX
76 Cujussraguiue delictanostra. CCXvm
77 Beatuspaulusapostolus. CCXIX AD FRATRES IN EREMO.
78 Scimus,ifatres. CCXX
79 Dicendumest. CCXXI 51 (Excerptusest ex Serm. 53-App.)
80 Cur vos,dilectissimi. cCxxit 52 Projiterquodvolui
81 in libro qui ajipellaturGenesis. CCXXflt 55 ctiariiativestrre. CCCLV
82 Sicaudislisprtedicari. CCXXVl 63 0 fratrcs churissimi. CCCLVI
83 Memorsum promissionismere. CCXXMI 70 (KxAlcuiuo: prior pars in Serm. 297 App. CCLj
84 EvangeliiJoannisj>rincipium. cxx 72 (Excerptusex serm. 2 in rsal. 48, t. App.)
85 Mundusper Domiuum. CXXI 4.)
cteteri sermoneshujusclassisextiibenturin
86 Audistislectionem. CCXXXlit tomosexto. sequentj
87 ResurrectioDomini. CCXXXIV
88 DominusnosterJesus. ccxxxvi EX MAJORIS CARTHUSl^EMSS.
89 sicutDominonostro. ccxxx
90 GlorificatioDomininostri. CCLXlll 1 nodiernodie.
91 Primalectio. cccux 2 CCLXXXIV
92 MartyrStephanus. CCCX\ II Divinre leetiones. CCCXLUt
93 Beatissimusstephanus. CCCXV 54 sauctumEvangelium. CXLV
94 Beatissimuset in Christo. sauctorum
CCCXVI 5 Inter alia Martyrum. CCLXXXV
95 NatalemDomini. CCCXiv 6 Cumdivina diviiia. CCLXVI
96 Magnifica marlyrum. App. CCXVI 7 Ex lectio. VII
97 ApostOlica lectio. lb. CXIV 8 omnibiis. XXVIII
98 Si quis sollicitus. Ib. Proj;ositum
ccxm 9 Lectio ex nobis. CXXXIU
99 Domiausnoster. Ib. CCXIV 10 Sermonis reccntissima. I.XXXIX
100 UlaEvangelicatuba. nostri
CCCXXXI 11 Adiuonitiab propositio. CLXXVII
101 DominusJesusmartyres. CCLXXIU Apostolo. CLX
102OcuUsfidei. CCLXXVfl
103 Hodieruusdies. CCLXXX A SIRMONDOADDITl.
104 Refulgetet prreeminet. CCLXXXI
105 Duarumsanctarum. CCLXXXII1 Hrecmaximeregula. V
103 RecenssancliEvangebi. ccxcvi 2 Sensumnostrum. CCCLXlU
107Hocliernuin nobisdiera. CCXCVII3 Voceconsona. XX
108 islumnobisdiem. CCXCV i canlautesDominum. XIX
109 Islumdiemnobis. CCC 5 Jucundaljiturjustus. XXI
110 Magmim spectaculum. CCCI 6 GratiasDomino. XXIV
111 BeatimartyrisLaurentii. CCCit 7 Admonemus charitatem. cxcvm
112 Sicutaudivimus. CCCVI 8 De sacrificiovespertiuo. CCCXLII
115 Spirilussanclusdoceat. CCCX 9 Psalniumvobis. CCCI.XVI
114 sanctissimusetsolemmssimus. CCCXlll 10 Divinaeloquia. XXXV
113 Istumnotiisfestum. CCCXI 11 Cumdivintescripturre. XLI
116Dieitam grati CCGXII 12 Iii omnibusleclionibus. XLV
117to PsalmodiximusDomino. CCCXXVm15 Omnesqui multaverba. CXVHI
118 (Conflatus ex Serm.325, etc.) 14 Nuptiastlliiregis. XC
119 Audistis,ffatres. LXIV 15 Necauribus. CXXV
120 Animadvertimus. CCCLXI 16 Quidest quodaudivimus. CXL
121In memoriaretinenles. CCCLXU j.7 Ex Evaiigelio. CCXL1V
122 QuodcantavimusDomino. XXIII 18 Quoniaraj>lacuitDomino. CCLVI
123Beati taurentii. CCCIK 19 HodierhusDics. CCUX
SERMONUMFRAGMENTA. 20 PropteradveutumSpiritus. CCLXVllI
1 Uladuo, t 21 Adventumspirilussancii. CCLXIX
2439 SERMONUMJNDICES. ] j:;':"":'''".'." 4«0
Ordonovus. ordo vetus. Ordonovus. «fdbvetus.
22 Quoniamsanctamsolemnitatom. CCLXX 2 (pars est serm. 292.) j = '
23 Dieihodiernrefestivitas. CCLXXXVIU 3 causahodierute. CCLXXXIX
24 verba Aposloliaudivimus. CCLXXIX4 QuemDiemcelcbramus. CCXCI
23 Expectatsaiictitasvestra. cccxvm 5 BeatusJoannes. CCCI.XXlX ~-
26 Agnoscitfidesvestra. cccv 5 b. SanctiJoannis. CCXCIH
27 Cantavimus Deo. cccxxvn 6 Petri et pauliapostolorum. CCCLXXXi
28 Quandohonoremmartyribus. CCCXXXU7 Antepaucosdies. cciv
29 Beatorumsolemnitas. cccxxx 8 suppticio,lfatres. App. (XLXXXV
30 Diesolemni cccxxv 9 Eijijjtiania latine. CCCLXXV
31 Amoresduo. CCCXLIV10 lllud, fratres. App. xc
32 Loquarcharitativestrae. CCCXLV11 (ExSerra.142App,) cXLII
35 Divinrelectiones. LXXXI 12 Isaae,inquitScriptura. App. ix
34 Dominusnoster. LXXX 13 SuperioreDominica. ib. CXLVI
35 Tempusest exhortari. CCCLVII14 Jamdies jejunii. , ib. LXXXUI
33 Curamnostrampro vobis. CCLvm 15 Adeleemosynasfaciendas. cccxc
37 Primaleetio. CCCLix 16 Sacrosanctimarlyrii.. CCXV
38 Deogralias,fratres. CCCLX 17 Postlaboremnoctis. CGXXVHI
39 Semperquidemme. CCCXL 18 ApparuitDominus. CXVI
40 AdmonetnosDorainus. CCCLXXXIX19 MultismodisDominus. CCXLVI
EX APPENDICE SIRMONDl. 20 In horto voluptalis. App. CLXX
21 Audivimus Evangelium. CCXLlx
5 Gaudiumquodmihi App. CCLXXXIV22 DominusJesus. CCL
ReliquiejusdemSirmondianae Appendicis 23 Eccefratres. App. CLXXII
dabunlurin tomosexto. 24 Grataest Deosolemnilas. CCCLXXVUI
ADDITl A VIGNERIO. 25 In superioribus. App. CLXXXVII
26 (Pars est Serm.336.)
IN PARTEI SUPPLEMENTI. 27 (ExEnarr.2 in Psal.51, t. 4.)
3 DiesEpiphaniorum. App. CXXXVH 27b. (AdFratresiu Eremo73.)
4 Perpetuimuueris. lb. CLXXXVI 28 cantavimus et diximus. CCCLXV
b Imperatorcceli. Ib. CC 29 Audivimus per. App. CCLXXDJ
6 Quietiset jjarvavox. CCCLXXX30 Solemnitasbealissimorum. CCCXXVI
13 Decimodie. Aj)p. CCXI 31 Memoriam martyrum. serm. LXIV
14 Diescalendarum. ib. cxxix 52 Sanctorummartyrum. CCXXV
15 omne peccatum. lb. CXXX 53 Per tam gloriosa. CCCXXIX
16 Hocquodvidelis. CCLXXH 34 (Pars est Serm. 334.)
17 Dileclissimilfatres. App. CCXXVII 56 35 Fortitudinemsanctorum. CCLXXXia
18 Delectatviderecampos ib. ccxxvu Quotiescumque, fratres. App. cca
1NPARTE II SUPPLEMENT. 37 Rego vos. ib. CCI.XXXvm
38 JudiciaDei. Ib. CCLXXV
i Adhucmoerens.(In tomosexto.) 39 In Scripturis. Ib. CCXCVI

Infinetomixi editionisBenedictmse, prreler haudpaucaadditamentaad prresentemtomumv pertinentia,qure nos in

decursuvoluminisloco suo naturaliintertexuimus,occurruntinsuper nonnullteadnotationesquas hic lectorumoculis
subjicerenonabs re erit. 1° llaque, col. 1579,not. 2, post verba, nolo habeastakm byrrhtim,nonhabet,adde : « Et
Enarr.in psal. 130,n. 10 : Si vesiisitiaconscindalur,non dkh, consciditbyrrhummeum,sed, consciditme. Si potuilet
meruitvesth tua dki lu, quwnonest ttt, sed vesth tua, elc. Messianus,etc. » 2° Col. 1866, nota (b),j>rohis verbis ad
Serm.64 Apjiendicisspeclanlibus,prwfalionemvero el conclusionem habet aliundeascilam, htec substiluendasunt:
« IvoniCarnutensirestitutus esl, atque inter i|>siusopera editusParisiisan. 1647.» 5° col. 1895, Serm.77, n. 1, lin. 7,
altendite.etc, lege cumveteriMs.colb., contenditeet hanc lectionemdivinamin domibusvestrh frequenteriegere,et in
ecclesialibenleretobedienteraudire. Sicul, etc. Et paulo inlraibidem,pro, sceteralis, lege cumeodemMs.,sterilibus;
ac ileruminfra, n. 2, lin. 6-7, locoverborum,nobisprwdeslinatumesl, in jiraedictoMs.exstat tantum,propternos.4° Col.
2011, not. (b), post verba, opusftdt, adde: « Quanquam superiusdictasiccommodeinterpreiari Jicet,ut nimirumin his
Ctiristusnon sibi, sed nobisrenasciaut consecraridicatur,maximecumnon semelibidem docealur,aquasaut Joannem
nitiilcontulisseCtiristo,sed contraaquiset Joarraiplurimumper c;tiristumfuissecollatum.» 5° Col. 2065,loconolre(b),
qusespectaladserm. 163,htec substituendainonentRR.Patres: « Exceptaconclusione,a verbis, nos verocltarhsimi,
qui nullis,elc, qute Caesarium omninospirat, cretera(insupradictosermone)Eusebiumseu Faustumredolent.Hicqui-
dem, num.3, innuiturad re| arationemnostramctiristimorlemfuissenecessariam;cumFatistussuperiorisermone 161,
num. 2, doceatCbristumpotuissehostemhumanigenerhsolamajestaleprosternere,sineincarnalionhhumilitate,sinecer-
tuminepassionis.Sedsuperioraverba inlerpretafilicetde necessitatecongruenliaeaut etiamjustiliae: cujusmodineces-
sitatiscausasexponitEusebiusvulgatushomil.6 de Pascha,quamvisibi concedat,Deumabsolutejjotuissehominemsolo
nutu majestatissureliberare. » 6° Col.2087,innolaultiraa,quread Serm.182altinet, postverbum,mitlendus,supple ;.
« Eademillaverba, necnonsuperioraisla ejusdemnum.1 : AliumPuracletum,idest,similh gloriw,velnalurw,ejusdem-
que substanliw,etc, dejirehendimusin lil).1 de Spiritusancto, cap.9, quemPaschasiodiacbnovulgoadscriptum,Fausto
in
Regiensimuiti jam nontemere resliluunl,uti probavimus nova editioneS. HilariiPiclaviensis,p.Romana 1200, not. (a). »
7° Tandem.col.2291,in flnenum.5, illudannotantPP.Maurini:« Quodhictradilurde consuetudine iisqui vir-
ginesnon fuerint,negandtcbenedictionisnuptialis,confirmanthree lnnocentiiI epist.ad viclriciumRhotomag. cap. 10:
Necbenedicicumsponsapotestcorruptus.VideJonamAurelianensem, de Institulionelaicali^U|^i^4mtiocap. 2. » M

FINIS TOMI QUINTI.